De Tweede Kamer vergadert donderdag 14.05.2020 plenair over het Nederlandse bombardement op de Iraakse plaats Hawija in 2015.
Het is voor het eerst sinds het uitbreken van de coronacrisis dat er in de plenaire zaal over iets anders wordt gepraat dan de coronacrisis. Voor de vierde keer moet minister Bijleveld van Defensie zich verantwoorden over de kwestie.
Telegraaf 15.05.2020
AD 15.05.2020
Het debat werd in maart al aangevraagd naar aanleiding van publicaties van de NOS en NRC. Daarin stond dat voorafgaand aan het bombardement op de bommenfabriek van IS al rekening werd gehouden met “nevenschade”, ook al bleek uit de berekeningen dat er nul burgerdoden bij zouden vallen.
In werkelijkheid kwamen 70 mensen om en werden 400 gebouwen verwoest of beschadigd. In de fabriek bleken veel meer bommen opgeslagen te liggen dan waar bij het opstellen van de berekeningen vanuit was gegaan.
Daar kwam in maart nog bij dat minister Bijleveld moest toegeven dat de Amerikanen al sinds 2017 de 70 burgerdoden meerekenden in hun statistieken. In december had Bijleveld nog het tegendeel beweerd. Voordat de minister in de Kamer verantwoording kon afleggen, brak de coronacrisis uit en werd het onderwerp vooruitgeschoven.
AD 13.05.2020
Amerikanen waarschuwden voor burgerdoden
Twee weken geleden kwam er opnieuw informatie vrij. De NOS en NRC meldden op 21 april dat de CIA vooraf had gewaarschuwd dat er burgerdoden zouden kunnen vallen. Een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse bombardement op Hawija had bovendien bedenkingen bij die aanval, en hield rekening met burgerdoden.
Geheim
De informatie die ten grondslag lag aan de aanval kwam vorige maand naar buiten nadat NOS en NRC met succes een beroep deden op de Freedom of Information Act, de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur. Bijleveld had de Kamer altijd voorgehouden dat de stukken geheim waren en niet met het parlement konden worden gedeeld.
Nederland was niet betrokken bij het deel van het proces waarmee de Amerikanen bepaalden welke doelen er in de strijd tegen IS werden gebombardeerd. De Amerikaanse aarzelingen bij de aanval, mede op basis van informatie die de Amerikaanse geheime dienst CIA van informanten kreeg, bleef tot ruim na de Nederlandse luchtaanval enkel in Amerikaanse handen. De risico’s die de VS zag, werden overigens ingeperkt in het uiteindelijke, aangepaste aanvalsplan waarmee de Nederlandse commandant akkoord ging.
NU 14.05.2020 Dat de Tweede Kamer opnieuw geconfronteerd wordt met nieuwe informatie over het Nederlands bombardement op de Iraakse stad Hawija is ook minister Ank Bijleveld (Defensie) een doorn in het oog, maar aan haar ligt het niet. Dat er steeds nieuwe feiten via media boven tafel komen ligt volgens de minister aan de Amerikanen. “Ik baal hier ook van.”
“We zitten in hetzelfde schuitje”, hield zij de Kamer voor. Dat ziet een deel van de Kamer anders. “Ik denk niet dat de minister begrijpt waar het om gaat”, zei Sadet Karabulut (SP). “De Kamer vraagt om transparantie, de minister weigert dat.” Bram Van Ojik (GroenLinks): “U bent de minister, u gaat over dit beleid.”
De Tweede Kamer debatteerde donderdag voor alweer de vierde keer met minister Bijleveld over het Nederlands bombardement op de Iraakse stad Hawija waarbij zeventig burgerslachtoffers vielen.
In het vorige debat doorstond de minister ternauwernood een motie van wantrouwen en beloofde beterschap. Haar departement zou transparanter te werk gaan, maar een deel van de kamer ziet geen verbetering. Van Ojik (GroenLinks). “Het is te weinig, te laat en het gaat met overduidelijke tegenzin.” Een nieuwe motie van wantrouwen haalde donderdag wederom geen meerderheid.
Kamer opnieuw geïrriteerd over nieuwe onthullingen via media
Dit keer is de directe aanleiding voor het debat de erkenning van de defensieminister dat zij de Kamer onvolledig heeft geïnformeerd. Waar niet alleen zij, maar ook premier Mark Rutte, herhaaldelijk volhielden dat er niet over zeventig burgerdoden gesproken kon worden, schreef Bijleveld in maart aan de Kamer dat de Amerikanen in de statistieken wel degelijk zijn uitgegaan van dat aantal slachtoffers als gevolg van de Nederlandse luchtaanval.
Een maand na publicatie van de Kamerbrief kwamen NOS en NRC met opnieuw onthullingen over Hawija. De twee media wisten eerder aan het licht te brengen dat er, anders dan het kabinet de Kamer had voorgehouden, wel degelijk bekend was dat er mogelijk burgerslachtoffers waren gevallen. Dit keer meldden zij dat dat de Amerikanen op voorhand al wisten dat een bombardement op de IS-bommenfabriek grote risico’s met zich meebracht.
Het gaat hier om informatie die de Kamer graag had willen ontvangen, maar – tot de verbazing van alle fracties – via de media heeft moeten verkrijgen. “De Kamer lijkt afhankelijk te zijn van onthullingen via de media”, ziet Salima Belhaj (D66). Dat is in strijd met het grondwettelijk recht van de Kamer op informatie.”
Thierry Baudet (FVD): “De Kamer wordt al vijf jaar voorgelogen. Hoe kunnen wij ons werk goed doen als we niet kunnen vertrouwen dat we goed geïnformeerd worden?” Ondanks de harde woorden steunde hij de motie van wantrouwen niet, net als VVD, CDA, D66, CU, SGP en Groep Van Haga.
Amerikanen wilden informatie niet openbaar maken
Volgens minister Bijleveld kon zij de informatie niet met de Kamer delen, omdat de Amerikanen daar geen toestemming voor gaven. NOS en NRC hebben er wel de hand op weten te leggen door gebruik te maken van een Amerikaanse wob-procedure. “Ik vind het ook waardeloos dat journalisten meer informatie krijgen van wij”, zei Bijleveld. Ook na verschillende verzoeken bleven de Amerikanen erbij dat de informatie geclassificeerd moest blijven.
Ongemak over de manier waarop de Verenigde Staten als bondgenoot op deze wijze omgaat met verzoeken van het Nederlands parlement wordt Kamerbreed gevoeld. Ook VVD, CDA, D66 en CU zijn hier geïrriteerd over. De belofte dat dit in de toekomst beter moet, is voor de coalitie voldoende om het vertrouwen te behouden.
Kamer blijft zoeken naar antwoorden
Maar of dit ook het laatste Hawijadebat zal zijn, is de vraag. Zo zijn er nog vragen de of Nederlandse red card holder, de hoogste militair die groen licht moet geven voor een bombardement, wist van de waarschuwingen van de Amerikanen.
Ook zijn er berichten dat een andere bondgenoot een aanval op Hawija heeft geweigerd. SP en PvdA willen weten welk land dat is en willen weten wat de redenen zijn geweest voor dat land om af te zien van een luchtaanval, maar daar is Bijleveld niet toe bereid.
Voor SP’er Karabulut is het laatste woord over Hawija nog niet gezegd. Zij wil ook openheid over de 2.098 overige Nederlandse luchtaanvallen. “Hoeveel burgerslachtoffers zijn daar gevallen?”
NOS 14.05.2020 Minister Bijleveld begrijpt dat de Tweede Kamer “gevoelens van ergernis en onbegrip” heeft over de communicatie over het bombardement op Hawija. “U en ik zitten in hetzelfde schuitje”, zei de Defensie-minister in het vierde debat over de kwestie-Hawija.
Bijleveld stelde dat zij het ook “moet doen” met de gegevens die er zijn. “Ik heb steeds de informatie gegeven, ook als die later gecorrigeerd werd. Ik geef u antwoorden, ook als het mij niet uitkomt.”
In de Iraakse stad Hawija kwamen in 2015 naar schatting zeventig burgers om bij een Nederlandse luchtaanval op een bommenfabriek van IS. Dat kwam vorig jaar aan het licht na onderzoek van NOS en NRC.
‘Nevenschade’
De Tweede Kamer vindt dat Bijleveld de afgelopen maanden onvoldoende haar best heeft gedaan om informatie boven tafel te krijgen als de Kamer daarom vroeg. Ze had meer moeten aandringen bij de VS, dat de leiding had in Irak, vindt een aantal partijen. De minister reageerde dat ze het ook “een vreemde gang van zaken” vindt dat zij informatie niet heeft gekregen van de Amerikanen en journalisten wel.
Die nieuwe informatie, onder meer over de inlichtingen die hebben geleid tot uiteindelijk goedkeuring van het bombardement, kwam recent naar boven nadat NOS en NRC documenten in de VS hadden opgevraagd. Daarin staat onder meer dat er al rekening werd gehouden met “nevenschade”, ook al bleek uit berekeningen dat er geen burgerdoden zouden vallen.
Motie van wantrouwen
Aan het eind van het debat diende Karabulut van de SP een motie van wantrouwen in tegen de minister, omdat ze “niet open en eerlijk” is geweest. Die motie werd gesteund door de oppositiepartijen PVV, PvdA, 50Plus, GroenLinks, Denk, Partij voor de Dieren en de groep Krol/Van Kooten-Arissen, maar haalde het niet.
Coalitiepartij D66 was bij monde van Kamerlid Belhaj in het debat ook kritisch op de CDA-minister, maar ondertekende de motie niet. Belhaj vroeg wel om een onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar het bombardement. “Conclusies kan ik pas trekken als ik alles weet.” Overigens mag de OVV geen onderzoek doen naar een optreden van de krijgsmacht.
Bijleveld benadrukte dat Nederland niet de afzonderlijke inlichtingen van Amerikanen inziet, “maar alleen de uitkomst van die inlichtingen”. Die uitkomst was dat er geen risico was op burgerdoden bij het bombardement op Hawija, zei de minister. “Er zouden, met maatregelen zoals specifieke munitie en ’s nachts vliegen, geen burgerslachtoffers vallen.”
Hawija
Nederlandse F-16-piloten gooiden in 2015 meerdere bommen op een IS-bommenfabriek in Hawija, waarbij zeker zeventig burgers om het leven kwamen en ruim 400 gebouwen werden beschadigd of verwoest. Zij handelden op basis van informatie van de VS.
De CIA meldde al een week voor het bombardement dat er nevenschade zou kunnen ontstaan “omdat er een woonwijk vlakbij ligt”. Het aantal burgerslachtoffers werd vlak van tevoren toch ingeschat op 0, waarna groen licht werd gegeven.
“Tragischerwijs” lag er meer explosief materiaal in het IS-bommenfabriek, zei Bijleveld. Met de kennis van nu was het doel afgekeurd, maar op dat moment is het goedkeuren goed gegaan, benadrukte ze.
Tegen het eind van het debat kwam Kamerlid Van Kooten-Arissen, die sinds kort met Krol een groep vormt, nog terug op de informatievoorziening. Ze wees erop dat een Nederlands defensierapport eerder naar de Kamer had kunnen worden gestuurd. “Maar het werd pas na een Wob-verzoek vrijgegeven.” Na wat geharrewar gaf Bijleveld uiteindelijk toe dat het eerder openbaar had kunnen worden gemaakt.
Tijdens de missie in Irak van 2014 tot en met 2018 is Defensie “terughoudend” geweest met de informatie aan de Kamer. “In de toekomst gaan we dat anders doen”, beloofde Bijleveld. Ze wil ook afspraken met bondgenoten maken over het delen van informatie bij toekomstige missies.
Telegraaf 14.05.2020 Opnieuw ontsnapt minister Bijleveld (Defensie) met de hakken over de sloot aan een motie van wantrouwen om de informatievoorziening over de luchtaanval in de Iraakse stad Hawija. Daarbij vielen zo’n zeventig slachtoffers, waaronder tientallen burgers.
Een motie van wantrouwen van de SP krijgt steun van de oppositie, afgezien van de SGP, Forum voor Democratie en voormalig VVD’er Van Haga.
Tijdens de missie in Irak die duurde van 2014 tot en met 2018 is Bijlevelds ministerie ’terughoudend’ geweest met de informatie aan de Kamer. „In de toekomst gaan we dat anders doen”, beloofde ze. De CDA-bewindsvrouw wil ook afspraken met bondgenoten maken over het delen van informatie bij toekomstige missies. „Wij willen hetzelfde”, zei ze tot de Kamer: „Meer transparantie.”
De Kamer werd door het ministerie verkeerd geïnformeerd over de aanval van juni 2015, zo gaf Bijleveld vorig jaar toe. Haar voorganger Hennis had jarenlang tegenover de Kamer volgehouden dat door Nederlands toedoen geen burgerslachtoffers waren gevallen in Irak.
Bijleveld is als zittend minister politiek verantwoordelijk voor de desinformatie, reden waarom bijna de voltallige oppositie in de Kamer tijdens een eerder debat het vertrouwen in Bijleveld had opgezegd. De weinig deemoedige houding die de bewindsvrouw daarbij aanvankelijk aannam, speelde daarbij ook een rol.
Die houding is inmiddels veranderd. „Ik begrijp heel goed dat het frustrerend is als journalisten eerder informatie naar boven krijgt dan Defensie”, zo bleef ze maar benadrukken. „Dat komt gek over. Dat vind ik zelf ook.” Alleen, zo hield GL-Kamerlid Van Ojik haar voor: „U bent de minister, u gaat hierover.”
Opmerkelijk
Het irriteert Kamerleden dat de minister ondanks een verzoek bij haar Amerikaanse collega onderzoeksrapporten over de aanval niet mocht delen met de Kamer, terwijl NOS en NRC die wel los kregen na een Amerikaanse Wob-procedure. „Dat moet anders”, zei de minister in inmiddels het vierde debat over de kwestie. Bijleveld leek desondanks de stof nog altijd niet helemaal in de vingers te hebben, getuige de vele haperingen als ze eens niet van papier las.
Ze vond het zelf ook ’opmerkelijk’ dat ze de informatie niet mocht delen. Tegelijkertijd was dat heel normaal, zo redeneerde ze, want de informatie was immers ’Amerikaanse geclassificeerd’, dus geheim. „Wij zouden het ook niet leuk vinden als Trump geclassificeerde informatie van Nederland zou openbaren.”
Boezem
D66-Kamerlid Belhaj, aanvankelijk zeer kritisch, is blij dat de minister ’de hand in eigen boezem steekt’. Ze zou wel willen dat Bijleveld erkent dat er in 2015 onverantwoorde aannames werden gedaan over burgerslachtoffers, omdat niet bekend was hoeveel explosieven in de fabriek lagen. „Dat zouden we nooit meer op die manier moeten doen.”
Ook stoort het Belhaj dat Bijleveld zegt dat alle procedures zorgvuldig zijn doorlopen omdat zij geen inzage heeft in de inlichtingen waar de Amerikanen zich op baseerden. Volgens die Amerikaanse inlichtingen waren er gerede twijfels over het voorkomen van burgerslachtoffers op het bommenfabriekje van Islamitische Staat, aangezien die middenin een woonwijk stond. De Nederlandse kolonel die als red card holder groen licht gaf voor het bombardement, had die informatie echter niet tot zijn beschikking.
Bij de aanval in de nacht van 2 op 3 juni 2015 op de bommenloods van IS bleken er veel meer explosieven opgeslagen dan verwacht. De ’secondaire explosies’ beschadigde tientallen gebouwen eromheen en zorgde voor tientallen burgerslachtoffers.
’Niet geloofwaardig’
De felste kritiek aan het adres van Bijleveld, kwam van de SP. Kamerlid Karabulut vindt Bijleveld niet langer geloofwaardig als minister en dient een motie van wantrouwen in. Die krijgt steun van PVV, GroenLinks, 50Plus en afscheiders, Denk en Dierenpartij.
RTL 14.05.2020 Ondanks felle kritiek en weer een motie van wantrouwen, kan Ank Bijleveld aanblijven als minister van Defensie. Voor de vierde keer overleeft ze een pittig debat over het gevoelige Hawija-dossier. “Deze minister is niet open een eerlijk”, klonk de kritiek. Bijleveld moest erkennen: “Er heerst onbegrip en ergernis in de Kamer. Ik begrijp die gevoelens.”
En weer moest Ank Bijleveld zich in een urenlang debat verantwoorden over de bomaanval door Nederlandse straaljagers op de Iraakse stad Hawija. Het was het eerste debat sinds weken dat niet over de coronacrisis ging.
Vijf jaar geleden bombardeerde Nederland een bommenfabriek van IS in de stad Hwaija. Er vielen veel slachtoffers, ook burgerdoden. Het blijkt uiteindelijk door onderzoek van verschillende media om zo’n 70 burgerdoden te gaan.
Onvoldoende haar best gedaan
Uit informatie die de VS vrijgaf aan journalisten, bleek de Amerikanen vooraf waarschuwden voor de burgerdoden. De Tweede Kamer had al een aantal keren gevraagd voor die informatie en vindt dat Bijleveld onvoldoende haar best heeft gedaan om de informatie boven tafel te krijgen.
Dat leverde de minister opnieuw een motie van wantrouwen op, maar een krappe meerderheid houdt voldoende vertrouwen in de minister.
Volgens indiener Sadet Karabulut (SP) is de minister ‘niet open en eerlijk’. Bijleveld overleefde ook nu net weer die motie van wantrouwen, maar ze moest wel diep door het stof. “In de toekomst gaan we dat anders doen”, beloofde ze.
Kamerleden zijn onder meer verbaasd dat de minister onderzoeksrapporten over de aanval niet mocht delen van de Amerikanen, terwijl NOS en NRC die wel kregen na een Amerikaanse Wob-procedure. Bijleveld heeft naar eigen zeggen haar Amerikaanse collega gevraagd de rapporten aan de Kamer te mogen geven, maar kreeg nul op het rekest.
Kamerleden vonden dat ze harder met haar vuist op de tafel moet slaan. “Dat moet anders”, gaf de minister in het vierde debat over de kwestie toe. Ze benadrukte dat ze niet het beleid ‘waardeloos vindt’, maar de communicatie. Bijleveld beloofde dan ook beterschap.
Bijleveld moest regelmatig het antwoord op vragen schuldig blijven. Ze vaart tijdens het debat, dat een dag lang duurde, veel op geschreven tekst. Bij sommige improvisaties haperde ze.
Salima Belhaj van coalitiepartner D66 is blij dat de minister ‘de hand in eigen boezem steekt’. Ze zou wel willen dat Bijleveld erkent dat er in 2015 onverantwoorde aannames werden gedaan over burgerslachtoffers, omdat niet bekend was hoeveel explosieven in de fabriek lagen. “Dat zouden we nooit meer op die manier moeten doen.”
Kamerlid Bram van Ojik (GroenLinks) wil weten of het bombardement achteraf toch niet goedgekeurd had mogen worden. De minister erkende dat met de informatie achteraf er nooit gebombardeerd had moeten worden. “Als we hadden geweten dat er zoveel bommen lagen, dan hadden we dit doel niet geaccepteerd.”
Felste kritiek
De felste kritiek aan het adres van Bijleveld, kwam uit de hoek van de SP die ook de motie van wantrouwen indiende. “Deze minister, het kabinet, het ministerie van Defensie, is niet open en eerlijk en al helemaal niet transparant”, stelde Karabulut.
Minister Bijleveld zegt verder dat er een cultuurverandering bij Defensie in gang is gezet. “Er is wel degelijk in de afgelopen maanden veel door mij gedaan.” Naar een vergoeding voor nabestaanden wordt door een speciale werkgroep naar gekeken. Bijleveld hoopt dat het snel geregeld wordt voor de slachtoffers van Hawija.
Gezien de vele vragen van Kamerleden om nog nader onderzoek te doen, mogelijk door de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, zal dit waarschijnlijk nog niet het laatste debat rondom dit gevoelige dossier zijn.
Hoe zat het rond het bombardement op Hawija?
Vanaf oktober 2014 tot juli 2016 neemt Nederland voor het eerst deel aan een F16-missie boven Irak en Syrië. Na publicaties van NRC en NOS blijkt dat Nederland verantwoordelijk is voor een bombardement op een bommenfabriek van IS in Hawija, Irak. Zeventig burgers zouden om het leven zijn gekomen.
Zowel Defensie als het Openbaar Ministerie hebben het bombardement onderzocht. Volgens Defensie zijn alle procedures gevolgd. Het OM vindt geen strafbare feiten.
De toenmalige minister van Defensie, Jeanine Hennis, weet al in 2015 over de burgerdoden, maar geeft foute informatie aan de Tweede Kamer. Op 23 juni 2015 zegt ze dat er geen sprake is geweest van Nederlandse betrokkenheid bij burgerslachtoffers door luchtaanvallen in Irak.
AD 14.05.2020 Ook na een vierde, moeizaam Kamerdebat over de Nederlandse aanval in Hawija, waarbij ongeveer zeventig burgerdoden vielen, kan minister Ank Bijleveld van Defensie aanblijven. Een motie van wantrouwen die de SP tegen haar indiende, kon niet op een meerderheid rekenen.
Bijleveld wist steun te houden van de regeringspartijen (inclusief kritische coalitiegenoot D66) en oppositiepartijen SGP, Forum voor Democratie en eenmansfractie Wybren van Haga. Dat deed ze door begrip te tonen voor het ‘onbegrip’ en de ‘ergernis’ van de Tweede Kamer over de rammelende informatie-voorziening aan het parlement.
,,Ik begrijp heel goed dat het frustrerend is als journalisten eerder informatie naar boven krijgen dan Defensie. Dat ben ik helemaal eens met uw Kamer. Eigenlijk willen we allemaal hetzelfde, meer transparantie.” Dat Bijleveld de hand in eigen boezem stak, wilde D66-Kamerlid Salima Belhaj markeren als ‘een belangrijk moment’. Daarmee werd ook duidelijk dat D66 Bijleveld niet het vuur na aan de schenen zou leggen.
Ook beloofde de CDA-bewindsvrouw beterschap rond het delen van informatie over mogelijke burgerslachtoffers. ,,De Kamer zal nooit meer zo lang hoeven wachten op informatie.” Ze erkende dat haar ministerie in de periode dat Nederlandse F-16’s meevochten in de strijd tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) in Irak (van 2014 tot 2018) ‘heel terughoudend’ was geweest met het delen van informatie. Dat gaat in de toekomst anders. Wel zei ze een balans te moeten vinden. ,,Transparantie moet er niet toe leiden dat we de vijand wijzer maken.”
Bijleveld zei ‘te balen’ van de manier van communiceren en hoe zij regelmatig informatie die aan de Kamer was gestuurd moest corrigeren. Bijvoorbeeld omdat de burgerdoden die tijdens een Nederlands bombardement in het Iraakse Hawija waren gevallen wél door de Amerikanen bleken te worden meegeteld.
Of nadat de Amerikanen een geheim rapport toch openbaar hadden gemaakt nadat journalisten van NOS en NRC een beroep hadden gedaan op de Amerikaanse variant van de Wet openbaarheid van bestuur.
Maar het verwijt van SP-Kamerlid Sadet Karabulut dat de minister ‘wederom de indruk wekt’ dat zij de waarheid niet wil vertellen, schoot Bijleveld in het verkeerde keelgat. ,,Ik geef alle informatie die ik kan delen, ook als het me niet goed uitkomt.” Die informatie stuurde ze altijd ‘onverwijld’, benadrukte ze. Die indruk deelden niet alle partijen in de Kamer.
Openheid
Het parlement blijft het minister Bijleveld verwijten dat informatie over de fatale Nederlandse aanval op het Iraakse Hawija niet, verkeerd of onvolledig naar de Kamer werd gestuurd. Eerder in het debat had D66’er Belhaj nog gezegd dat de minister ‘heel hard haar best moet doen om volstrekte openheid te geven’. Volgens haar is ‘dit het moment om alles te vertellen’. ,,Hoe lelijk het misschien ook is. We moeten het nú weten.”
De Kamer werd het afgelopen halfjaar keer op keer verrast met nieuwe informatie over het bombardement op een bommenfabriek, waarbij in juni 2015 waarschijnlijk zeventig burgerdoden vielen. Sindsdien voelt Belhaj zich ‘een detective’ die zelf de puzzel moet leggen, op basis van een door elkaar gehusselde doos met puzzelstukjes waarbij ook nog een deel van een andere puzzel is gestopt. ,,De boodschap aan de Kamer is: los het maar op.”
De boodschap aan de Kamer is: los het maar op, aldus Salima Belhaj (D66).
Transparantie
Ook de oppositie nam het Bijleveld kwalijk dat zij de Kamer ‘niet proactief informeert’ en dat Kamerleden belangrijke informatie uit de media moeten vernemen in plaats van uit Kamerbrieven. Onder andere SP, GroenLinks en PvdA willen weten wat de Defensieminister precies heeft gedaan om te zorgen dat er in de toekomst meer transparantie komt over eventuele burgerslachtoffers.
In eerdere debatten – vandaag moet Bijleveld zich voor de vierde keer in de Kamer verantwoorden over de aanval op Hawija – doorstond de CDA-bewindsvrouw al moties van wantrouwen over de kwestie, de laatste keer werd die motie gesteund door de gehele oppositie, met uitzondering van de SGP en eenmansfractie Wybren van Haga.
Die partijen toonden zich nu ook mild. SGP-Kamerlid Chris Stoffer stelde ‘niet de indruk te hebben dat de minister ons heeft gedesinformeerd’. Wel zette hij vragen bij de informatie-uitwisseling tussen de VS, die de strijd tegen IS in Irak leidde, en Nederland.
Onderzoeksrapport
De Amerikanen wilden niet dat Bijleveld het onderzoeksrapport dat na de aanval werd opgemaakt zou delen met de Kamer. Het was geheim, liet Bijlevelds ambtgenoot haar weten. Na een beroep op de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur lukten het NOS en NRC wél om dat rapport openbaar te krijgen.
‘Onbestaanbaar’, oordeelde de Kamer, die zich afvraagt of Bijleveld wel ‘met haar vuist op tafel heeft geslagen’ om het Amerikaanse stuk alsnog te krijgen.
Dat had ze wel degelijk gedaan, bezweerde Bijleveld. ,,Een deel van de Kamer verkeert blijkbaar in de veronderstelling dat ik niet zelf met de Amerikaanse minister van defensie heb gesproken”, zei Bijleveld over het geheime VS-rapport. ,,Dat is wel zo. Op twee momenten. In persoon. Ik heb dus zeker met mijn vuist op tafel geslagen.”
Volgens CDA-Kamerlid Martijn van Helvert heeft zijn partijgenoot ‘genoeg gedaan’ om het stuk boven tafel te krijgen. ,,Het is niet aan de minister om eenzijdig een vertrouwelijk Amerikaans rapport openbaar te maken.” Wel wil hij dat afspraken met de VS ‘in een volgend conflict’ beter worden vastgelegd.
Uit het stuk bleek dat de Amerikanen aanvankelijk grote risico’s voorzagen bij de aanval en dat er mogelijk burgerdoden zouden vallen. Daarop werd het aanvalsplan aangepast: er werd precisiemunitie gebruikt en de aanval vond ’s nachts plaats.
Maar de eerdere aarzelingen van de Amerikanen waren niet bekend bij de Nederlandse militair die het groene licht voor de aanval moest geven. Ook wist deze zogenoemde red card holder niets van CIA-inlichtingen die wezen op mogelijke burgerslachtoffers.
Zorgvuldig
Volgens VVD-Kamerlid André Bosman is de procedure echter wel zorgvuldig geweest, zoals ook topmilitairen gisteren tijdens een technische briefing volhielden, ook al werd de gevolgde procedure een aantal maanden na de aanval aangepast om herhaling te voorkomen. ,,Dat men niet exact wist hoeveel springstof er in een fabriek lag, is niemand aan te rekenen.”
Volgens ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind is het proces juist onzorgvuldig verlopen omdat er zoveel slachtoffers zijn gevallen. ,,Er is iets vreselijk misgegaan.”
AD 14.05.2020 Voor de vierde keer moet minister Ank Bijleveld van Defensie zich vandaag in de Kamer verantwoorden over de misgelopen Nederlandse aanval op Hawija. En weer moet ze vechten voor haar politieke hachje.
Wat gebeurde er in Hawija?
In de nacht van 2 op 3 juni 2015 voerde een Nederlandse F-16 een missie uit in de strijd tegen IS in Irak en Syrië. Nederland was één van de landen die in een coalitie geleid door de Amerikanen luchtaanvallen uitvoerde in Irak.
Doelwit was een bommenfabriek in het Iraakse Hawija. Daar bleken echter veel meer explosieven opgeslagen te liggen dan werd verwacht, waardoor de explosie veel groter was. Naar schatting zijn daarbij zeventig burgerslachtoffers gevallen. Dat Nederland bij de misgelopen aanval was betrokken, erkende het ministerie van Defensie pas ruim vier jaar later, in november 2019.
Wanneer wist het kabinet hiervan en waarom werd de Tweede Kamer niet ingelicht?
De Kamer kon zich niet voorstellen dat bij Defensie pas in het najaar van 2019 het besef was doorgedrongen dat er zoveel doden waren gevallen. De F-16-vlieger moest de ravage toch hebben gezien?
Toch bleef Bijlevelds voorganger, VVD’er Jeanine Hennis, in de jaren na de aanval tegen de Kamer zeggen dat er ‘voor zover bekend’ geen burgerslachtoffers waren gevallen. Daarmee, stelde Bijleveld, had zij de Kamer verkeerd geïnformeerd. Die erkenning leverde Bijleveld in november een zwaar debat op waarin zij, politiek verantwoordelijk voor de fout van haar voorganger, stuntelend een motie van wantrouwen overleefde.
Later bleek Hennis destijds wel geïnformeerd te zijn over de grote schade bij de aanval, maar dat ‘nader onderzoek’ moest vaststellen óf er doden waren gevallen. Ook zou zij premier Mark Rutte hebben geïnformeerd. Die zei daar ‘geen herinnering’ aan te hebben. Er volgde een tweede debat en een tweede (verworpen) motie van wantrouwen. Maar daarmee was de kous nog niet af.
Het Amerikaanse eindrapport leek eerst kwijt en bleek vervolgens nooit te zijn opgemaakt. Maar Amerikaanse defensiewoordvoerders meldden aan Nederlandse media dat er wel degelijk een eindrapport was. In een derde Kamerdebat zei Bijleveld dat Defensie alleen een voorlopig rapport en een aanvullend rapport kreeg. Waarom er geen derde rapport kwam met het stempel ‘closure’, is nog altijd onbekend.
Wisten de Amerikanen van de zeventig doden?
Dat is één van de punten waar de Kamer opheldering over wil. Bijleveld blijft zeggen dat het ‘tot op de dag van vandaag nog altijd niet zeker is hoeveel burgerslachtoffers er precies te betreuren zijn in Hawija’. Ook ontkende ze keer op keer dat de Amerikanen de zeventig slachtoffers meetelden in hun statistieken. Maar in maart moest Bijleveld daarvan terugkomen.
De doden werden wel degelijk meegeteld in de Amerikaanse rapportages over burgerslachtoffers die vielen in de strijd tegen IS, lieten de Amerikanen haar weten, alleen gebeurde dat door een administratieve fout pas sinds december 2019. Pijnlijk genoeg werd het nieuwe staatje – met een opmerkelijke piek tussen juni en juni 2015 – nog tijdens het derde Kamerdebat openbaar. Tegen Bijleveld hadden de Amerikanen gezegd ‘alleen bevestigde doden’ mee te tellen.
Is dat het enige waardoor Bijleveld in verlegenheid werd gebracht?
Nee. Zo vroeg de Kamer meermaals om het rapport dat de Amerikanen hadden opgemaakt van de Nederlandse aanval. Bijleveld weigerde dat te geven. Het was geheim, stelde haar Amerikaanse ambtsgenoot, dus ze kon het niet met het parlement delen – ook niet vertrouwelijk.
Maar wat Bijleveld niet lukte, lukte de NOS en NRC in de Amerikaanse rechtszaal wel. Met een beroep op de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) werd dat onderzoek alsnog openbaar. Daarop stuurde Bijleveld het rapport schielijk alsnog naar de Kamer.
Wat bleek uit dat geheime rapport?
Dat de Amerikanen aanvankelijk grote risico’s zagen bij de aanval. Er zouden burgerslachtoffers kunnen vallen omdat er woongebieden in de buurt lagen van de fabriek, zo lieten ook informanten van de Amerikaanse geheime dienst CIA weten.
Daarop pasten de Amerikanen hun aanvalsplan aan: het bombardement moest ’s nachts plaatsvinden en met meerdere kleine precisiebommen. Op basis van die informatie keurde de Nederlandse commandant de aanval goed. Hij wist niets van de aanvankelijke risico’s. Nederland werd, net als de andere bombarderende landen, niet betrokken bij het deel van het proces waarmee de Amerikanen bepaalden welke doelen er in de strijd tegen IS werden bestookt.
Hoe spannend wordt dit debat?
De Tweede Kamer heeft de messen geslepen. De Tweede Kamer is het zat dat er telkens nieuwe informatie opduikt. ,,Ik ben er klaar mee dat ik steeds door de media geïnformeerd word en niet door de minister’’, zegt Kamerlid Salima Belhaj van regeringspartij D66.
,,Het is irritant. De vraag moet beantwoord worden of wel het maximale is gedaan om slachtoffers te voorkomen.’’ VVD’er André Bosman zegt niet te snappen dat informatie die al bekend leek op het departement, toch niet aan de Kamer werd gegeven.
De oppositie ruikt bloed. ,,Dit is het eerste debat sinds twee maanden dat niet over corona gaat. Dan is er dus wat aan de hand,’’ zegt PvdA-Kamerlid John Kerstens. ,,Dit gaat over de geloofwaardigheid van de minister. Opnieuw. Gek dat de minister zegt dat de VS geen informatie geeft die journalisten wel boven tafel krijgen. Het is lastig vast te stellen of sprake is van welbewuste strategie of van een aaneenschakeling van blunders. Allebei is even erg.’’
NOS 14.05.2020 De Tweede Kamer is opnieuw kritisch over het optreden van minister Bijleveld in het dossier over Hawija, de Iraakse stad waar naar schatting zeventig burgerdoden vielen bij een Nederlandse luchtaanval op een bommenfabriek van IS.
De Kamer vindt dat Bijleveld onvoldoende haar best heeft gedaan om de informatie, waar verschillende Kamerleden om hadden gevraagd, boven tafel te krijgen. Zij wilden onder meer weten hoe tot het bombardement is besloten en of meteen duidelijk was dat er burgerslachtoffers waren gevallen.
Bijleveld heeft informatieverzoeken gedaan, maar mocht van de Amerikanen geen rapporten en documenten aan het parlement geven. Een deel van de Kamerleden vindt dat de minister toen harder met haar vuist op tafel had moeten slaan.
Detective
De informatie kwam namelijk wel naar boven toen NOS en NRC de documenten in de VS hadden opgevraagd. D66-Kamerlid Belhaj: “De Kamer moet steeds als een soort detective optreden om feiten boven tafel te krijgen. Om vervolgens weer allemaal nieuwe feiten in de krant te lezen.”
Die nieuwe feiten waren dat de CIA vooraf had gewaarschuwd dat er burgerdoden zouden kunnen vallen. Een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse bombardement op Hawija had bovendien bedenkingen bij die aanval, en hield rekening met burgerdoden.
Hawija
Nederlandse F16-piloten gooiden in 2015 meerdere bommen op een IS-bommenfabriek in Hawija, waarbij zeker 70 burgers om het leven kwamen en ruim 400 gebouwen werden beschadigd of verwoest. Zij handelden op basis van informatie van de VS.
De CIA meldde al een week voor het bombardement dat er nevenschade zou kunnen ontstaan “omdat er een woonwijk vlakbij ligt”. Het aantal burgerslachtoffers werd vlak van tevoren toch ingeschat op 0, waarna groen licht werd gegeven.
GroenLinks vindt dat de minister zich heeft laten afschepen door een politiek gezien lagere Amerikaanse functionaris. Zij kreeg een afwijzing op haar vragen van een plaatsvervangend onderminister. Kamerlid Van Ojik: “Dat is een diplomatieke oorvijg. De minister heeft niet eens antwoord geëist van haar ambtgenoot.”
Regeringspartijen VVD en CDA vinden dat er geleerd moet worden van wat er fout is gegaan. Bijvoorbeeld door betere afspraken te maken met de Amerikaanse defensie-organisatie in gevallen dat Nederland daar weer mee gaat samenwerken.
Wantrouwen
Ook dit keer kan de minister een motie van wantrouwen verwachten. Dat gebeurde bij een eerder debat vorig jaar ook. Toen stemden de oppositiepartijen, behalve SGP en het Kamerlid Van Haga, voor. De motie haalde geen meerderheid.
Het is nog niet duidelijk hoe dat vandaag zal gaan. Dat hangt voor doorslaggevende partijen zoals D66 en ChristenUnie af van de antwoorden die de minister later vandaag gaat geven.
AD 13.05.2020 De Nederlandse militair die goedkeuring moest geven aan de Nederlandse F-16-aanval op de Iraakse stad Hawija had ‘genoeg informatie om de afweging te maken’. Ook functioneerde het proces dat voorafgaand aan het bombardement werd doorlopen ‘voor een groot deel goed’.
Er wás geen andere informatie over wat er in Hawija was opgeslagen, aldus Onno Eichelsheim, plaatsvervangend commandant der strijdkrachten.
Dat zei plaatsvervangend commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim vanmiddag tijdens een briefing in de Tweede Kamer. Bij het Nederlandse bombardement kwamen in de nacht van 2 op 3 juni 2015 waarschijnlijk zeventig burgers om te leven.
De bommenfabriek die werd aangevallen, bevatte meer explosieven dan vooraf werd gedacht. Daarom bleef de schade niet beperkt tot de gebouwen op het industrieterrein, zoals vooraf werd ingeschat, maar werd ook een nabijgelegen woonwijk in puin gelegd.
Dat kwam als een verrassing, stelde luitenant-generaal Eichelsheim. ,,Er wás geen andere informatie over wat er in Hawija was opgeslagen.”
De Amerikanen hadden in een eerdere inschatting van het doelwit burgerslachtoffers wél voorzien, onder andere op basis van inlichtingen van geheime dienst CIA. Om het risico daarop in te perken werd andere munitie gebruikt en vond de aanval ’s nachts plaats.
De Nederlandse militair die het groene licht voor de aanval moest geven, wist niets van die Amerikaanse informatie. ,,Nederland was niet betrokken bij het eerste deel van het doelontwikkelingsproces”, aldus Eichelsheim.
Dat kan volgens hem ook niet altijd, omdat niet alle landen dezelfde positie hebben als het om lichtingen gaat en dus ook niet altijd inzage hebben in dezelfde inlichtingen. Toch kon deze zogeheten red card holder een goede afweging maken op basis van de informatie die hij had, stelt de topmilitair.
‘Geen exacte wetenschap’
Kolonel-vlieger Peter Tankink benadrukte dat het doelproces ‘geen exacte wetenschap’ is. ,,Het houdt geen rekening met wapenfouten, verplaatsingen en secundaire explosies.” Juist die secundaire explosie zorgde in Hawija voor een groot aantal slachtoffers. Volgens Tankink vielen de secundaire explosies ‘op basis van eerdere aanvallen’ op dertien soortgelijke explosievenfabrieken juist mee.
Volgens Eichelsheim verloopt het proces ‘heel secuur en minutieus en kan het ‘weken, soms wel maanden duren’, maar is dat geen garantie dat ‘het altijd goed gaat’. ,,Het is een nachtmerrie als je achteraf moet constateren dat er burgerslachtoffers zijn gevallen.”
De Amerikanen pasten in september 2015 het proces waarbij doelen bepaald worden aan. Volgens Eichelsheim was dat de belangrijkste les van Hawija. Bij een aanval op zo’n fabriek ‘in bewoond gebied moet je nog nauwkeuriger beoordelen wat je kunt verwachten’.
NU 13.05.2020 Voor de vierde keer moet minister Ank Bijleveld (Defensie) zich voor de Tweede Kamer verantwoorden voor de gebrekkige informatievoorziening over het Nederlands bombardement op de Iraakse stad Hawija. Donderdag in het debat moet Bijleveld uitleggen waarom de Kamer opnieuw geconfronteerd is met nieuwe informatie over de luchtaanval waarbij zeventig mensen om het leven kwamen.
“We debatteren niet alleen over wat Nederland had moeten weten voorafgaand aan het bombardement, maar ook over de informatiepositie van de Tweede Kamer”, zegt SP-Kamerlid Sadet Karabulut. “Ik heb het gevoel dat de Kamer telkens gepiepeld wordt.”
Aanleiding voor het debat is de Kamerbrief van eind maart waarin Bijleveld erkent de Kamer verkeerd te hebben geïnformeerd over het bombardement. Anders dan dat zij de Kamer eerder meldde, zijn de Amerikanen er wel degelijk van uitgegaan dat bij de Nederlandse aanval zeventig burgerdoden zijn gevallen.
‘Hoe krijgt media informatie wel, maar minister niet?’
In het Kamerdebat van december vorig jaar, waar de defensieminister ternauwernood een motie van wantrouwen doorstond, verzekerde Bijleveld de Kamer nog dat de burgerslachtoffers van Hawija niet zijn meegeteld in de statistieken van de Amerikanen. Navraag achteraf leerde dat de zeventig burgerslachtoffers wel degelijk zijn meegeteld.
Daar komt bij dat uit onderzoek van NRC Handelsblad en NOS is gebleken dat de Amerikanen op voorhand al wisten dat een bombardement op de IS-bommenfabriek grote risico’s met zich meebracht.
Uit informatie, die de twee media op grond van de Amerikaanse Freedom of Information Act (FOIA) boven tafel wisten te krijgen, blijkt dat een aanval op de fabriek tot de hoogste risicocategorie behoorde.
Deze informatie had de Kamer graag willen hebben. “Hoe kan het dat media dit wel boven tafel krijgen, maar het de minister niet lukt?” vraagt Karabulut zich af. Zij wil weten wat Bijleveld heeft gedaan om deze informatie los te krijgen bij de Amerikanen.
ChristenUnie vindt Amerikaans optreden ‘gênant’
Ook coalitiepartijen VVD, D66 en CU zijn geïrriteerd. André Bosman (VVD): “Welke druk heeft de minister gezet op het Pentagon?” D66’er Salima Belhaj: “Heeft de minister met haar vuist op tafel geslagen? Ze heeft beterschap beloofd, dus ik wil weten wat zij heeft gedaan om informatie waar de Kamer om vraagt te krijgen”. Bosman: “De Kamer moet wel goed geïnformeerd worden.”
ChristenUnie-Kamerlid Joel Voordewind noemt de manier waarop de Amerikanen die informatie wel aan media openbaren maar niet delen met het Nederlands parlement zelfs “gênant”.
In een technische briefing woensdag zei plaatsvervangend commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim dat de procedures en processen in aanloop naar het bombardement goed zijn verlopen. Eichelsheim lichtte toe dat de zogenoemde red card holder, de hoogste militair die namens Nederland groen licht geeft voor aanvallen, zich onder meer baseert op inlichtingen van het Amerikaanse CENTCOM en de coalitie vanuit Qatar.
Wat Voordewind betreft had de informatie over de risico’s gedeeld moeten worden. “Generaal Eichelsheim zei dat Nederland waarschijnlijk een ander besluit had genomen als duidelijk was wat de gevaren waren.” Ook met het oog op toekomstige missies waar Nederland aan deel kan nemen is het voor hem van belang dat Nederland als bondgenoot “beter en sneller” geïnformeerd wordt door de Amerikanen.
‘Als alles goed is gegaan, wat is er dan mis gegaan?’
Voor D66 is het van belang dat er meer duidelijkheid komt over wat er exact op welk moment fout is gegaan. “Om te kunnen leren”, zegt Behlaj. “Nu horen we dat alles netjes via de procedures is verlopen. Maar als alles goed is gegaan, wat is er dan misgegaan?”
Dat vindt ook Karabulut. “Dat het kabinet zegt dat ze niets wisten van burgerslachtoffers en het ook niet hadden kunnen weten, leg ik mij niet bij neer.”
Ze verwijst naar berichten dat een ander land uit de internationale coalitie had geweigerd om de aanval op Hawija uit te voeren. “Heeft de minister geprobeerd erachter te komen welk land dit is geweest en op basis van welke informatie heeft dat land besloten af te zien van een luchtaanval?”
‘Nieuwe motie van wantrouwen niet uitgesloten’
De SP’er sluit een nieuwe motie van wantrouwen niet uit. Aan haar oordeel over Bijleveld is sinds het debat van december niet veel veranderd. “Haar optreden deugt niet. De Kamer is herhaaldelijk verkeerd geïnformeerd. Ik vind haar niet meer geloofwaardig.”
Maar hoewel coalitiepartijen VVD, D66 en CU zich hardop afvragen of de CDA-minister wel hard genoeg achter de informatie is aangegaan, zal Bijleveld een nieuwe motie van wantrouwen waarschijnlijk wel overleven.
Voordewind: “De Kamer is verkeerd geïnformeerd met de informatie die zij op dat moment had. Na navraag is dat rechtgezet. Het probleem zit bij de informatievoorziening vanuit de Amerikanen.”
D66’er Belhaj: “Dit is moment waar ze alles moet vertellen dat relevant is. Dit is haar kans om ons volledig te informeren.”
Telegraaf 12.05.2020 Voor de vierde keer moet minister Bijleveld (Defensie) naar de Tweede Kamer komen om verantwoording af te leggen over de burgerdoden die vielen bij een bombardement van Nederlandse F-16’s in het Iraakse Hawija, in juni 2015. De CDA-bewindsvrouw kan er zeker niet gerust op zijn dat ze het debat doorstaat. Het wordt nu wel ’heel ingewikkeld’, zegt coalitiepartner D66.
Aanleiding voor het debat van donderdag zijn documenten die de Amerikaanse overheid heeft vrijgegeven na een beroep op de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur door NOS en NRC. Daaruit blijkt dat bij de Amerikaanse geheime dienst CIA twijfels waren over de aanval.
De inschattingen van het risico op burgerslachtoffers was doorgegeven aan de militaire planning van de coalitie tegen Islamitische Staat. De Kamer vroeg meermaals om deze informatie, en Bijleveld heeft er ook om gevraagd bij haar Amerikaanse ambtsgenoot Esper, maar kreeg de informatie niet omdat die vertrouwelijk was.
„Gênant”, vindt CU-Kamerlid Voordewind. „De pers krijgt informatie boven tafel die Defensie niet boven tafel krijgt.” D66-Kamerlid Belhaj vraag zich af: „Heeft Defensie er dan op aangedrongen?” Belhaj vindt het ’irritant’ dat Defensie in het Hawija-dossier ’telkens brokjes informatie’ naar buiten brengt. „We willen gewoon weten hoe het zit. Het wordt zo wel heel ingewikkeld om onze controlerende taak uit te voeren.”
’Militair wist nergens van’
Volgens Defensie was de Nederlandse militair die er in juni 2015 mee instemde bombardement uit te voeren niet op de hoogte van de aarzelingen van de militaire planner. Deze zogeheten red card holder voor Nederlandse deelname kon die informatie dan ook niet betrekken bij zijn beslissing om de aanval al dan niet door te laten gaan, zo meldde Bijleveld de Kamer vorige week.
Wel werd het aanvalsplan aangepast met ’mitigerende maatregelen’, die overigens grotendeels ’operationeel vertrouwelijk’ zijn. Zo werd er ’s nachts gevlogen en werd de munitie aangepast.
Op basis van de inschatting van de nevenschade en de mogelijke impact van secundaire explosies ’was de verwachting’ dat er bij het Nederlandse F-16-bombardement ’geen burgerslachtoffers zouden vallen’. Op basis daarvan besliste de Nederlandse militair die belast was met het eindoordeel, de zogeheten red card holder, na overleg met een Nederlandse juridisch adviseur dat de aanval kon worden uitgevoerd.
„Hoe kan het dat de Amerikanen hebben gewaarschuwd voor burgerslachtoffers terwijl wij er niks van wisten?”, vraagt Voordewind zich af. „Terwijl wij nu wel alle claims krijgen.” Nabestaanden bereiden een schadeclaim voor tegen de Nederlandse staat.
Geloofwaardigheid minister
SP-Kamerlid Karabulut vindt dat de positie van Bijleveld, die bij eerdere debatten ternauwernood een motie van wantrouwen en van afkeuring overleefde, onhoudbaar is geworden. „Alle toezeggingen in eerdere debatten zijn niet waargemaakt. De belofte transparanter te zijn blijkt boterzacht nu de pers informatie openbaart die Defensie had moeten openbaren. Voor burgerslachtoffers is nog niks gedaan. Ziet Defensie het probleem? Nee.”
Het debat van donderdag gaat over ’de geloofwaardigheid van de minister’, zegt PvdA-Kamerlid Kerstens. „Opnieuw. Soms is lastig vast te stellen of er sprake is van welbewuste strategie om de Kamer het bos in te sturen of een aaneenschakeling van blunders. Het is allebei even erg.” Ook de SGP, belangrijk voor steun voor het aanblijven van de minister, is kritisch. „De communicatie tussen de VS en Nederland blijkt in elk geval rommelig.”
Bij de aanval in de nacht van 2 op 3 juni 2015 op een IS-fabriekje van autobommen bleek er veel meer munitie opgeslagen dan vooraf was voorzien. Door ’secundaire explosies’ werden ook honderden gebouwen in de aangrenzende woonwijk getroffen. Er vielen naar schatting zo’n zeventig slachtoffers, waaronder tientallen burgers.
Het optreden van de Nederlandse militairen en het doelwit van de aanslag in de Kamer niet betwist. IS had destijds grote delen van Irak en Syrië onder controle, moordde yezidi’s, christenen en niet-soennitische moslims uit en pleegden veelvuldig aanslagen met autobommen.
NOS 08.05.2020 De Tweede Kamer vergadert volgende week plenair over het Nederlandse bombardement op de Iraakse plaats Hawija in 2015. Het is voor het eerst sinds het uitbreken van de coronacrisis dat er in de plenaire zaal over iets anders wordt gepraat dan de coronacrisis. Voor de vierde keer moet minister Bijleveld van Defensie zich verantwoorden over de kwestie.
Het debat werd in maart al aangevraagd naar aanleiding van publicaties van de NOS en NRC. Daarin stond dat voorafgaand aan het bombardement op de bommenfabriek van IS al rekening werd gehouden met “nevenschade”, ook al bleek uit de berekeningen dat er nul burgerdoden bij zouden vallen. In werkelijkheid kwamen 70 mensen om en werden 400 gebouwen verwoest of beschadigd. In de fabriek bleken veel meer bommen opgeslagen te liggen dan waar bij het opstellen van de berekeningen vanuit was gegaan.
Daar kwam in maart nog bij dat minister Bijleveld moest toegeven dat de Amerikanen al sinds 2017 de 70 burgerdoden meerekenden in hun statistieken. In december had Bijleveld nog het tegendeel beweerd. Voordat de minister in de Kamer verantwoording kon afleggen, brak de coronacrisis uit en werd het onderwerp vooruitgeschoven.
Amerikanen waarschuwden voor burgerdoden
Twee weken geleden kwam er opnieuw informatie vrij. De NOS en NRC meldden op 21 april dat de CIA vooraf had gewaarschuwd dat er burgerdoden zouden kunnen vallen. Een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse bombardement op Hawija had bovendien bedenkingen bij die aanval, en hield rekening met burgerdoden.
Voor alle coalitielanden in de strijd tegen IS gold in 2015: als vooraf duidelijk was dat er ook maar één burgerdode zou vallen, mocht een aanval niet worden uitgevoerd. Ook de Tweede Kamer is voorgehouden dat het aantal ingecalculeerde burgerdoden nul moest zijn.
De Tweede Kamer heeft het afgelopen halfjaar meermaals gevraagd om het Amerikaanse defensieonderzoek naar de aanval. Maar volgens minister Bijleveld kon dat niet met de Kamer gedeeld worden, omdat het een vertrouwelijk document is.
AD 07.05.2020 De Nederlandse militair die in juni 2015 het groene licht gaf voor het Nederlandse bombardement op de Iraakse stad Hawija wist niet dat de Amerikaanse geheime dienst CIA had gewaarschuwd dat er bij de aanval burgerslachtoffers konden vallen. Hij kon die informatie niet meewegen bij zijn beslissing om de aanval goed te keuren. Uiteindelijk vielen er bij de aanval vermoedelijk zeventig burgerdoden.
Dat schrijft minister Ank Bijleveld van Defensie aan de Tweede Kamer. Nederland was niet betrokken bij het deel van het proces waarmee de Amerikanen bepaalden welke doelen er in de strijd tegen IS werden gebombardeerd.
De Amerikaanse aarzelingen bij de aanval, mede op basis van informatie die de Amerikaanse geheime dienst CIA van informanten kreeg, bleef tot ruim na de Nederlandse luchtaanval enkel in Amerikaanse handen. De risico’s die de VS zag, werden overigens ingeperkt in het uiteindelijke, aangepaste aanvalsplan waarmee de Nederlandse commandant akkoord ging.
De informatie die ten grondslag lag aan de aanval kwam vorige maand naar buiten nadat NOS en NRC met succes een beroep deden op de Freedom of Information Act, de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur. Bijleveld had de Kamer altijd voorgehouden dat de stukken geheim waren en niet met het parlement konden worden gedeeld.
Bijleveld zegt niet te weten waarom de documenten nu toch openbaar zijn gemaakt terwijl haar Amerikaanse ambtsgenoot Mark Esper in maart van dit jaar nog per brief benadrukte dat dat niet kon. Zelf kreeg Defensie het Amerikaanse onderzoek op 22 januari 2016.
Zorgvuldig proces
Toch houdt Bijleveld vol dat het proces uitgebreid was en zorgvuldig is verlopen. Omdat de Amerikanen in eerste instantie aarzelingen hadden, werden er ‘mitigerende maatregelen’ (die negatieve effecten verminderen of wegnemen) genomen die het risico op burgerslachtoffers tot nul moesten terugbrengen.
Zo werden er precisiebommen afgeworpen en vond de aanval ’s nachts plaats. Bij de berekening van de nevenschade zou die beperkt blijven tot het industriële gebied. ,,Daarnaast”, schrijft Bijleveld, ,,werd ingeschat dat bij een nachtaanval er enkel sprake zou zijn van materiële nevenschade.”
Op basis van de inschatting van de nevenschade en de mogelijke impact van secundaire explosies ‘was de verwachting’ dat er bij het Nederlandse F-16-bombardement ‘geen burgerslachtoffers zouden vallen’.
Op basis daarvan besliste de Nederlandse militair die belast was met het eindoordeel, de zogeheten red card holder, na overleg met een Nederlandse juridisch adviseur dat de aanval kon worden uitgevoerd.
Meer explosieven
Het liep anders. De luchtaanval op het doelwit, een fabriek waar bermbommen werden gemaakt, leverde veel meer schade op dan op basis van de Amerikaanse informatie werd verwacht en er kwamen vermoedelijk zeventig burgers om het leven. In de fabriek lagen veel meer explosieven ‘dan bekend was of kon worden ingeschat door de anti-IS-coalitie’.
De aanval op Hawija was anders dan aanvallen op andere bommenfabrieken, stelt Bijleveld. Toen het daar zo mis ging, pasten de Amerikanen hun procedures voor dergelijke aanvallen op ‘gelijksoortige bommenfabrieken’ aan.
Dat de werkwijze op basis van nieuwe informatie zou worden aangepast, was volgens de minister eveneens standaard gebruik. Ook zou het doelwit niet in de hoogste risicocategorie vallen, zoals uit de Amerikaanse stukken zou blijken.
Volgens Bijleveld wordt er in die categorie onderscheid gemaakt tussen ‘high’ en ‘low’ en viel de bommenfabriek in Hawija onder de lagere rubriek omdat ‘burgerslachtoffers kunnen worden voorkomen als daartoe geplande mitigerende maatregelen worden toegepast’.
Geen juridische verplichting
Zonder die maatregelen, stelt Bijleveld, ‘was deze aanval voor de coalitie überhaupt niet uitvoerbaar geweest, gezien uit de stukken blijkt dat er bij dit doel geen burgerslachtoffers mochten worden verwacht’. Dat er bij aanvallen geen burgerslachtoffers te betreuren mochten zijn, was volgens Bijleveld het ‘uitgangspunt’ van alle bombardementen tegen IS.
Dat was echter geen formele bindende afspraak en ook geen juridische verplichting. ,,Ieder land is immers zelf verantwoordelijk voor de eigen wapeninzet en de proportionaliteitsafweging die daar aan vooraf gaat.
Een deel van de Nederlandse jihadistische beweging heeft nog steeds de intentie om een terroristische aanslag te plegen. Dat leidt soms zelfs tot concrete plannen. Uit rechts-extremistische hoek komt de mogelijke dreiging van eenlingen.
Telegraaf 13.05.2020
AD 08.05.2020
Telegraaf 08.05.2020
Een terroristische aanslag in Nederland is dus nog steeds voorstelbaar. Daarom blijft het dreigingsniveau op 3 van de 5 staan. Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk. Dat blijkt uit het 52ste Dreigingsbeeld van de NCTV.
Opleving van rechts-extremisme
De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld.
De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
Terrorist Cornelis R.
Een 58-jarige beveiliger van de Haagse vervoerder HTM is woensdag 13.05.2020 door de rechtbank veroordeeld tot twee jaar cel, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Hij krijgt de straf voor het dreigen met een terroristisch misdrijf en verboden wapenbezit.
Tegen de man was door het Openbaar Ministerie (OM) drie jaar onvoorwaardelijk geëist. De straf valt lager uit omdat de rechter van mening is dat de man niet klaar was om zijn plannen tot uitvoer te brengen.
De man vertelde op 30 september 2019 dat hij had “zitten smullen” van de beelden van de aanslagen eerder dat jaar op twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch waarbij in totaal 51 doden vielen.
AD 23.05.2020
Jihadisten ook steeds vaker vervolgd voor oorlogsmisdrijven
Europese jihadisten die terugkeren uit het strijdgebied in Syrië en Irak worden in toenemende mate niet alleen vervolgd voor hun lidmaatschap van IS, maar ook voor oorlogsmisdrijven als plunderingen en het inzetten van kindsoldaten. Ook het Nederlandse OM ‘is daarop aan het focussen’.
Het extra vervolgen voor oorlogsmisdrijven kan leiden tot celstraffen die jaren hoger uitvallen. ,,Het verhoogt de kans dat er gerechtigheid wordt gedaan aan de slachtoffers”, zo stelt Eurojust, de Europese samenwerking van Openbaar Ministeries, in een rapport dat vandaag verschijnt.
Plunderen en slavernij
In Duitsland lopen nu meerdere zaken tegen teruggekeerde IS’ers die in Syrië en Irak Jezidi-vrouwen en kinderen als slaven hielden. Ook Nederlandse jihadisten zijn daar mogelijk bij betrokken geweest. Duitse vrouwen zijn veroordeeld voor plundering: het wonen in een huis van mensen die door de oorlog hebben moeten vluchten.
Dat kan van toepassing zijn op veel Europese jihadisten: zij trokken in Syrië vaak in verlaten, nog gemeubileerde woningen. Weer een andere Duitse vrouw werd veroordeeld voor lidmaatschap van IS én voor het feit dat ze haar 7-jarige zoon naar een trainingskamp van IS had gestuurd om te leren met wapens om te gaan. Ze maakte hem daarmee een kindsoldaat. De vrouw kreeg vijf jaar en drie maanden cel.
In Nederland is tot nu toe één teruggekeerde Nederlandse Syriëganger ook voor oorlogsmisdrijven veroordeeld. Oussama A. uit Utrecht poseerde in Syrië lachend bij een gekruisigd lijk, de foto werd gedeeld op Facebook. De Utrechter kreeg 7,5 jaar cel, waarvan 2,5 voor het poseren bij het lijk: een oorlogsmisdrijf.
Ook worden er in Nederland enkele Syrische asielzoekers vervolgd voor betrokkenheid bij moordpartijen in het strijdgebied. Zij kwamen als oorlogsvluchteling naar Nederland, maar er doken later videobeelden op waaruit zou blijken dat ze bij oorlogsmisdaden zijn betrokken.
Duitse IS-aanhanger wilde moskeeën en Turks consulaat opblazen
Op 8 mei 2020 werd de 25-jarige Muharrem D. per toeval in een trein in de deelstaat Beieren aangehouden. Duitsland is mogelijk ontsnapt aan een reeks terreuraanslagen.
Een man die twee weken geleden werd opgepakt voor vernielingen en brandstichting bij Turkse winkels, had vergaande plannen voor bomaanslagen op Turkse doelen in Duitsland, waaronder moskeeën en een consulaat. De verdachte, een aanhanger van terreurbeweging Islamitische Staat, heeft sinds zijn arrestatie meerdere bekentenissen afgelegd.
AD 22.05.2020
Celstraf van 21 jaar geëist tegen Noorse moskeeschutter
Tegen de 22-jarige Noor die bekend heeft dat hij vorig jaar het vuur opende in een moskee in de buurt van Oslo is woensdag een celstraf van 21 jaar geëist. De rechts-extremist staat terecht voor moord en het plegen van een terreurdaad.
Philip Manshaus liep in augustus 2019 met geweren de al-Noor-moskee in Baerum naar binnen, om volgens de openbaar aanklagers „zoveel mogelijk moslims” te vermoorden. Het werd geen bloedbad omdat in het gebouw slechts drie gelovigen aanwezig waren. Een van hen was in staat om de aanvaller te overmeesteren. Niemand kwam om het leven.
Niemand kwam om het leven. Later werd in het huis van Manshaus zijn zeventienjarige stiefzus dood gevonden, die met kogels om het leven werd gebracht.
Christchurch
Manshaus zou zijn geïnspireerd door de terroristische aanslag op twee moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Daarbij schoot een rechts-extremist 51 mensen dood. Die zou op zijn beurt een bewonderaar zijn geweest van de Noor Anders Breivik, die in 2011 meer dan zeventig mensen vermoordde. Hij werd daarvoor tot 21 jaar cel veroordeeld, de maximumstraf in Noorwegen, die overigens wel verlengd kan worden.
De politie heeft donderdagochtend 14.05.2020 een 46-jarige man uit Amsterdam aangehouden die ervan verdacht wordt twee maanden geleden een een verdacht pakketje voor de deur van het Joodse restaurant HaCarmel in Amsterdam Zuid te hebben gelegd.
Vanwege het verdachte pakket werd de nabije omgeving van het restaurant aan de Amstelveenseweg op 15 januari 2020 urenlang afgezet. Omwonenden moesten prompt hun woning verlaten. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) kwam ter plaatse en onderzocht het pakket, mede omdat het betreffende restaurant al vaker doelwit is geweest van bedreigingen en vernielingen.
Restauranteigenaar Daniël Baron werd over de aanhouding ingelicht en is opgelucht. Volgens hem gaat het om een verdachte zonder vast woonadres. „Dit is goed nieuws. Hopelijk blijft hij lang vastzitten. Volgende week heb ik een ontmoeting met de burgemeester.”
Etensresten
Het was niet de eerste keer dat dit restaurant doelwit was van zulke acties. Zo werden vorige week nog de ruiten van het restaurant ingeslagen. Toen kon de politie een 31-jarige man op heterdaad aanhouden. Hij wordt verdacht van vernieling en brandstichting.
Die 31-jarige verdachte sloeg in december 2017 ook al een ruit in. Hij werd toen veroordeeld tot zes weken gevangenisstraf, een schadevergoeding van 500 euro en een locatieverbod van twee jaar.
Het betreft overigens een andere verdachte dan de 31-jarige Palestijns-Syrische vluchteling Saleh A., die vorige week werd aangehouden bij hetzelfde restaurant op verdenking van vernieling en brandstichting. Hij stak ter plaatse een Israëlische vlag in de brand. Eerder werden ook de ramen ingegooid en besmeurd met smurrie. Er zijn daarom, na lang aandringen van het restaurant, politiecamera’s in de omgeving opgehangen.
Binnen de Joodse gemeenschap heerst veel onbegrip over het handelen van politie en justitie rond de zaak HaCarmel, meldt het Nieuw Israëlietisch Weekblad donderdag. „Bij alle aandacht voor de Holocaust lijkt de veiligheid van de Joodse gemeenschap hier en nu maar al te gemakkelijk te worden vergeten”, schrijft het Joodse blad.
Twee Duitse politieagenten hebben vlak voor de aanslag op een synagoge in Halle, in oktober vorig jaar, het pad gekruist van de schutter. Ze zagen hem vanuit hun auto op weg naar hun werk en passeerden de in een donkergroen gevechtstenue geklede man zelfs op minder dan tien meter. Een van de twee dienders zag dat hij een mobieltje op zijn helm had bevestigd, meldt weekblad Stern op basis van eigen onderzoek. Er vielen twee doden.
De agenten van 28 en 29 jaar, gekleed in hun dagelijkse kloffie en ongewapend, zagen zowel de man als diens fout geparkeerde wagen. Ze constateerden ook dat de ongeveer 1.80 meter lange, blanke dertiger een helm droeg. De oudste van de twee zag zelfs dat daarop een mobieltje was bevestigd.
Bloedbad
De video, die hij op sociale media plaatst en 35 minuten livestreamt op videosite Twitch, bevat duidelijke verwijzingen naar een antisemitisch en extreemrechts motief, verklaarden bronnen dichtbij het onderzoek tegenover Der Spiegel. Zo scheldt de twintiger herhaaldelijk tegen ‘Joden’ en ‘Kanaken’ (Duitsers met wortels in Turkse, Arabische of Zuid-Europese landen, red.).
Voor de aanval publiceerde de schutter een antisemitisch manifest, waarin hij aankondigde ‘zoveel mogelijk anti-blanken’ te willen doden. Bij voorkeur Joden, zo melden Duitse media. ‘Zij zijn de schuld van alles.’ In het schrijfsel wordt ook expliciet de synagoge van Halle (Saksen-Anhalt) genoemd als doelwit.
Aanklacht
Het federale parket in Karlsruhe maakte eind april bekend dat verdachte Stephan B. (27) uit Eisleben, zo’n 30 kilometer van Halle,in beschuldiging was gesteld wegens tweevoudige moord en meerdere pogingen daartoe. Volgens de aanklacht plande B. op 9 oktober 2019 vanuit ‘een antisemitisch, racistisch en xenofoob sentiment een aanslag op 68 medeburgers met het joodse geloof’. Hij wordt ook beschuldigd van zware roofzuchtige afpersing en opruiing en moet terechtstaan voor de hogere regionale rechtbank in Naumburg.
Duitse politie vindt wapenarsenaal en explosieven bij ‘extreemrechtse’ elitesoldaat
Een lid van het elitekorps van het Duitse leger is vanmiddag 13.05.2020gearresteerd in de deelstaat Saksen. Dit na de vondst van een grote hoeveelheid vuurwapens, munitie en explosieven bij zijn woning. De arrestatie volgde op een tip van de militaire inlichtingendienst die hem in de gaten hield vanwege zijn extreemrechtse sympathieën.
De federale recherche viel de ‘leefomgeving’ van de 45-jarige onderofficier vanmorgen binnen. Waar dat gebeurde, is niet bekendgemaakt. Alleen dat de inval plaatsvond in de regio Noord-Saksen, niet zo ver van de steden Leipzig en Dresden. Volgens Der Spiegel werd onder andere een AK-47 (automatisch aanvalsgeweer, ook wel Kalasjnikov genoemd) en een grote hoeveelheid zogenoemde plastic explosieven in beslag genomen.
Het Openbaar Ministerie in Dresden opende tegen de verdachte een onderzoek wegens inbreuken op de wetgeving betreffende de controle op oorlogswapens.
De Duitse militaire inlichtingendienst had de recherche in Saksen begin dit jaar al getipt over een mogelijk wapenarsenaal in de woning van de sergeant-majoor. Die was in beeld gekomen tijdens een onderzoek naar extreemrechtse ‘elementen’ binnen het elitekorps KSK (Kommando Spezialkräfte). Dat onderzoekt loopt sinds 2017.
Extreemrechts netwerk
De Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer, die op de hoogte was van de inval, kondigde vanmiddag alvast een strenge procedure aan tegen het KSK-lid. ,,Hij zal geen uniform meer dragen en het Bundeswehr-terrein niet meer opkomen’’, zei ze in het parlement in Berlijn. De bewindsvrouwe sprak opnieuw over de mogelijkheid dat zich binnen de grotendeels geïsoleerde elite-eenheid een extreemrechts netwerk zou hebben kunnen vormen.
Het aantal Duitse soldaten verdacht van rechts-extremisme steeg vorig jaar flink.
AD 13.05.2020
Voorbereiden aanslag Algerijnse IS-fan uit Groningen
Justitie eist drie jaar celstraf tegen een AlgerijnseIS-fan uit Groningen vanwege het voorbereiden van een aanslag en lidmaatschap van IS. Hij had een foto van een viaduct in Groningen waarop een explosie was gephotoshopt.
Telegraaf 12.05.2020
Onder de naam ’Generaal S’ chatte de man met Syriëgangers. Daarin zei hij dat ’het afslachten van ongelovigen beter is dan al het andere in deze wereld’. Bovendien bezat hij een geladen pistool en veel IS-materiaal, waaronder bomhandleidingen en foto’s. „We zijn inmiddels toch echt wel wat gewend”, zei de officier van justitie, „maar de onthoofdingsfilmpjes op de telefoon van verdachte waren echt gruwelijk.”
Plannen aanslag Barcelona Spanje
De Spaanse politie heeft in Barcelona een man opgepakt die plannen zou hebben gesmeed om een terreuraanslag te plegen. Volgens de autoriteiten heeft de verdachte mogelijk banden met de terreurgroep Islamitische Staat (IS).
Volgens de Guardia Civil is de Marokkaanse verdachte intens geradicaliseerd. Hij kwam in beeld in een gezamenlijk onderzoek met de Marokkaanse en Amerikaanse veiligheidsdiensten. „De verdachte was van plan om een terroristische aanslag te plegen, waarvan de details onbekend zijn”, liet de Spaanse militaire politie vrijdag in een verklaring weten.
De Deense politie en veiligheidsdienst stellen een terroristische aanslag in het land verijdeld te hebben. Er is één verdachte aangehouden. De man zou hebben geprobeerd wapens en munitie te krijgen om een aanslag te plegen en zijn geïnspireerd door ‘militant islamisme’.
De politie in Denemarken heeft al eerder rond de twintig arrestaties verricht vanwege voorbereidingen van een terroristische aanslag. Dat gebeurde na doorzoekingen op diverse plekken in het land. De verdachten probeerden aan explosieven en vuurwapens te komen, zegt de politie die samen met de Deense inlichtingendienst een persconferentie gaf.
Neonazi Stephan E. aangeklaagd voor moord op Duitse politicus Lübcke
De 46-jarige neonazi Stephan E. is aangeklaagd voor de moord op de Duitse CDU-politicus Walter Lübcke. Die werd in juni vorig jaar voor zijn huis in Ischta doodgeschoten. De moord veroorzaakte een schok in heel Duitsland.
Verder wordt E. ook poging tot moord op een Iraakse vluchteling ten laste gelegd.
Walter Lübcke kreeg landelijke bekendheid nadat een video van hem viral was gegaan waarin hij het ruimhartige vluchtelingenbeleid van bondskanselier Merkel verdedigt. Hij zei op een informatiebijeenkomst over een vluchtelingenopvang dat in Duitsland bepaalde waarden belangrijk zijn en dat het eenieder die deze waarden niet onderschrijft vrij staat om het land te verlaten.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Jihadisme
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
Telegraaf 30.04.2020
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
NU 13.05.2020 Een 58-jarige beveiliger van de Haagse vervoerder HTM is woensdag door de rechtbank veroordeeld tot twee jaar cel, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Hij krijgt de straf voor het dreigen met een terroristisch misdrijf en verboden wapenbezit.
Tegen de man was door het Openbaar Ministerie (OM) drie jaar onvoorwaardelijk geëist. De straf valt lager uit omdat de rechter van mening is dat de man niet klaar was om zijn plannen tot uitvoer te brengen.
De man vertelde op 30 september 2019 dat hij had “zitten smullen” van de beelden van de aanslagen eerder dat jaar op twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch waarbij in totaal 51 doden vielen.
Op de mededeling dat er over tien tot twintig jaar steeds meer moslims zullen zijn, reageerde de verdachte vervolgens tegen collega’s met de opmerking: “Dat is mooi, dan hoef ik niet te mikken.” Deze uitlatingen moeten volgens de rechter worden opgevat als het dreigen met een terroristisch misdrijf.
De man werd nog diezelfde avond aangehouden voor bedreiging. Toen zijn woning werd doorzocht, vond de politie, naast de vijf vergunde vuurwapens en bijbehorende munitie, illegale vuurwapens en munitie. De wapenvergunning van de man werd daarom ingetrokken.
Daarnaast had de man tal van rechts-extremistische foto’s en gewelddadige filmpjes op zijn telefoon staan. De rechtbank beoordeelt deze beelden weliswaar als “zorgelijk”, maar omdat er geen verband wordt gezien met het bewezenverklaarde telt het niet mee bij de strafmaat.
AD 13.05.2020 De Haagse rechtbank veroordeelt een voormalige beveiliger (56) van het Haagse trambedrijf HTM tot 24 maanden celstraf, waarvan 8 maanden voorwaardelijk, omdat hij bij collega’s dreigde een terroristisch misdrijf te gaan plegen. Ook is hij schuldig aan verboden wapenbezit.
Cornelis R. dreigde op 30 september vorig jaar tijdens een ruzie met andere HTM-beveiligers met een aanslag zoals in Nieuw-Zeeland, waarbij 51 moskeebezoekers werden gedood door een rechtsextremistische schutter. Bij de HTM-beveiliger thuis vond de politie, naast zijn bed, een geladen machinegeweer.
Cornelis R. zou tijdens de ruzie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had ‘gesmuld’ van de aanslag in Nieuw-Zeeland. Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s de vrees aangejaagd dat hij een terroristisch misdrijf wilde gaan plegen.
Schietvereniging
De ruzie in de bus veroorzaakte zoveel ophef, dat uiteindelijk een van de aanwezige mannen vanwege een paniekaanval met een ambulance moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed een melding bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Naast zijn bed vonden ze een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer, een soort Kalasnikov.
Het OM had een celstraf van 36 maanden geëist, waarvan zes voorwaardelijk.
Den HaagFM 13.05.2020 Een voormalige beveiliger van HTM is veroordeeld tot een celstraf van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk, omdat hij collega’s tijdens een ruzie bedreigde met een terroristisch misdrijf. Ook heeft hij zich volgens de rechtbank schuldig gemaakt aan verboden wapenbezit.
Hagenaar Cornelis R. (56) bedreigde op 30 september vorig jaar andere HTM-beveiligers tijdens een ruzie. R. zou tijdens de discussie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had “gesmuld” van de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Daarbij werden 51 moskeebezoekers doodgeschoten door een rechts-extremistische man.
Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s “ondubbelzinnig” de vrees aangejaagd dat hij een terroristische misdrijf wilde gaan plegen. De collega’s zouden bovendien geweten hebben dat hij de beschikking had over vuurwapens.
Geladen machinegeweer
De ruzie in de bus leidde ertoe dat een van de aanwezige mannen met een paniekaanval moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed melding van het voorval bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Daar vonden ze onder meer een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had wel een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer en de munitie.
De officier van justitie had een celstraf geëist van 36 maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. De rechtbank is tot een lagere celstraf gekomen omdat de man tijdens de zitting, die twee weken geleden plaatsvond, afstand nam van zijn uitlatingen. Desondanks vond de politie afbeeldingen en filmpjes van rechts-extremistische aard op de telefoon van de man, waarin onder meer de spot wordt gedreven met Anne Frank. Als ringtone gebruikte hij het Panzerlied, een Duits soldatenlied uit de nazitijd.
Niet actief in rechts-extremistische kringen
De rechtbank laat deze zaken niet meewegen in haar uitspraak, omdat de man verder helemaal niet actief was in rechts-extremistische kringen. De advocate van R. vond dat hij moest worden vrijgesproken van de terreurbedreiging. Volgens haar was de beveiliger uitgelokt door zijn collega’s die hem in het busje hadden gesard. De rechtbank verwerpt dat verweer.
OmroepWest 13.05.2020 Een voormalige beveiliger van HTM is veroordeeld tot een celstraf van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk, omdat hij collega’s tijdens een ruzie bedreigde met een terroristisch misdrijf. Ook heeft hij zich volgens de rechtbank schuldig gemaakt aan verboden wapenbezit.
Hagenaar Cornelis R. (56) bedreigde op 30 september vorig jaar andere HTM-beveiligers tijdens een ruzie. R. zou tijdens de discussie in een busje met drie collega’s, waaronder twee moslims, gezegd hebben dat hij had ‘gesmuld’ van de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Daarbij werden 51 moskeebezoekers doodgeschoten door een rechts-extremistische man.
Volgens de rechtbank heeft hij daarmee bij zijn collega’s ‘ondubbelzinnig’ de vrees aangejaagd dat hij een terroristische misdrijf wilde gaan plegen. De collega’s zouden bovendien geweten hebben dat hij de beschikking had over vuurwapens.
Geladen machinegeweer
De ruzie in de bus leidde ertoe dat een van de aanwezige mannen met een paniekaanval moest worden afgevoerd. Een ambulancemedewerker deed melding van het voorval bij de politie, die besloot bij R. thuis een kijkje te nemen. Daar vonden ze onder meer een geladen machinegeweer. R., lid van een schietvereniging, had wel een wapenvergunning, maar niet voor het machinegeweer en de munitie.
De officier van justitie had een celstraf geëist van 36 maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. De rechtbank is tot een lagere celstraf gekomen omdat de man tijdens de zitting, die twee weken geleden plaatsvond, afstand nam van zijn uitlatingen. Desondanks vond de politie afbeeldingen en filmpjes van rechts-extremistische aard op de telefoon van de man, waarin onder meer de spot wordt gedreven met Anne Frank. Als ringtone gebruikte hij het Panzerlied, een Duits soldatenlied uit de nazitijd.
Niet actief in rechts-extremistische kringen
De rechtbank laat deze zaken niet meewegen in haar uitspraak, omdat de man verder helemaal niet actief was in rechts-extremistische kringen. De advocate van R. vond dat hij moest worden vrijgesproken van de terreurbedreiging. Volgens haar was de beveiliger uitgelokt door zijn collega’s die hem in het busje hadden gesard. De rechtbank verwerpt dat verweer.
Telegraaf 11.05.2020 Justitie eist drie jaar celstraf tegen een Algerijnse IS-fan uit Groningen vanwege het voorbereiden van een aanslag en lidmaatschap van IS. Hij had een foto van een viaduct in Groningen waarop een explosie was gephotoshopt.
Onder de naam ’Generaal S’ chatte de man met Syriëgangers. Daarin zei hij dat ’het afslachten van ongelovigen beter is dan al het andere in deze wereld’. Bovendien bezat hij een geladen pistool en veel IS-materiaal, waaronder bomhandleidingen en foto’s. „We zijn inmiddels toch echt wel wat gewend”, zei de officier van justitie, „maar de onthoofdingsfilmpjes op de telefoon van verdachte waren echt gruwelijk.”
Volgens psychologen stelt Generaal S. zich binnen de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught op als een leidersfiguur. Hij geniet daar aanzien van medegevangenen. Terrorismebestrijder NCTV waarschuwde vorige week nog dat de terroristenafdeling ’onder druk staat’ en dat het risico toeneemt dat er zich in de gevangenis jihadistische netwerken vormen.
Problemen met ex
De Algerijn, kaal met een zwarte baard, kreeg in 2001 een verblijfsvergunning in Nederland. Hij werkte als elektromonteur maar kreeg problemen met zijn ex en mocht zijn kinderen niet meer zien. Toen ging hij vrijwilligerswerk doen in een moskee en radicaliseerde hij.
De AIVD tipte justitie over de man. Die was bezig met het vergaren van informatie over explosieven, meldde de dienst in een ambtsbericht.
Generaal S. opereerde voorzichtig in zijn contacten met jihadisten. Er zouden geheime afspraken worden gepland en hij gebruikte codewoorden. Uit de chatconversaties rijst wel een beeld dat hij iets voorbereidde. „Wij zijn tot meer in staat dan andere broeders”, schreef hij. Het is echter lastig om te bewijzen dat S. bezig was om een terroristische aanslag voor te bereiden, zegt het OM. Dat was in elk geval nog in een pril stadium.
Kalasjnikov en tawheed-gebaar
De Algerijn zit al een jaar en drie maanden in voorarrest. Hij was via een beeldverbinding verbonden met de rechtszaal. Hij ontkent dat het beeldmateriaal van hem is, dat hij zich Generaal S. noemde en dat hij jihadsympathieën heeft. Er is een foto van hem waar een Kalasjnikov in is geplakt en S. het tawheed-gebaar maakt (een vinger in de lucht). „Die is gephotoshopt”, zei de Algerijn. „Mag ik geen foto maken, is dat verboden in Nederland?” De officier vindt dat zijn verklaringen ’rammelen en tekort schieten’.
NU 07.05.2020 Een grootschalige aanslag in Nederland is door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk, zo meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) donderdag. Desondanks blijft het dreigingsniveau staan op niveau 3 van de 5.
De grootste terroristische dreiging komt nog steeds uit jihadistische hoek, blijkt uit het dreigingsbeeld. Tegelijkertijd wordt ook de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de coronamaatregelen. Dit maakt het moeilijker om een grote groep mensen te raken door een aanslag, aldus de NCTV.
Echter zien jihadisten volgens de nationaal coördinator het coronavirus als een “goddelijke ingreep”. Zowel Islamitische Staat als Al Qaeda wijzen het Westen hierop.
Ook een aanslag uit rechts-extremistische hoek blijft denkbaar. Volgens de NCTV heeft de aanslag op een moskee in Christchurch (Nieuw-Zeeland) wereldwijd meerdere daders geïnspireerd. “Ook in Nederland is een rechts-terroristische aanslag door een eenling voorstelbaar.” Nederlandse extreemrechtse groepen zijn amper actief, staat in het rapport.
NCTV heeft ook tegenstanders 5G in het vizier
Tot slot signaleert de NCTV ook andere extremistische en polariserende trends in Nederland. In het dreigingsrapport wordt onder meer gewezen op de recente brandstichtingen in zendmasten en de tegenstanders van 5G.
Bij extreemlinkse groeperingen zorgt de klimaatdiscussie voor verdeeldheid, maar “acties beperken zich voornamelijk tot het woord in plaats van de daad”, aldus de NCTV.
NOS 07.05.2020 Een terroristische aanslag door Islamitische Staat of al-Qaida is tijdens de coronacrisis minder waarschijnlijk, omdat het moeilijker is een grote groep mensen te treffen. Ook wordt de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de maatregelen die overal in de wereld door overheden zijn genomen om het coronavirus in te dammen.
Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) in de vandaag verschenen Dreigingsanalyse. Omdat de kans op een aanslag nog steeds voorstelbaar is, blijft het dreigingsniveau “aanzienlijk“, categorie drie.
Jihadisten zien het coronavirus als een goddelijke ingreep, zo schrijft de NCTV. Het Westen is volgens IS nu kwetsbaarder dan ooit. Toch is de boodschap van de terroristische organisatie dubbel: aan de ene kant roept IS op tot het plegen van aanslagen, tegelijk wordt aanhangers afgeraden naar landen te reizen waar het coronavirus heerst. Doordat de EU zelf vrijwel al het reisverkeer heeft stilgelegd, lijkt een aanslag van buiten in Nederland minder waarschijnlijk, denkt de NCTV.
Een aanslag door Nederlandse jihadisten blijft voorstelbaar. In november werden nog twee mannen uit Zoetermeer gearresteerd. Zij zouden een aanslag met bomvesten en een of meer autobommen hebben willen plegen. Welk doelwit ze op het oog hadden, is niet bekend.
5G
Het NCTV-rapport staat ook stil bij de reeks brandstichtingen bij telecommasten, sinds begin april. Verzet tegen telecommasten is niet nieuw, maar was tot nu toe altijd vreedzaam. De aankondiging dat 5G-netwerken worden aangelegd heeft voor nieuwe impulsen gezorgd.
Complotdenkers legden vervolgens een relatie met het coronavirus en willen de Nederlandse bevolking ‘beschermen’ tegen de in hun ogen gevaarlijke overheid. “Het is voorstelbaar dat het plotselinge geweld is geïnstigeerd door meerdere, ongefundeerde complottheorieën die een relatie suggereren tussen 5G-netwerken en de verspreiding van covid-19.”
Boerenprotest
De NCTV schrijft verder dat boerenorganisatie Farmers Defence Force met soms uit de hand lopende optredens bijdraagt aan maatschappelijke polarisatie rond het thema klimaat. Zo werden stikstofmaatregelen vergeleken met de Holocaust, zijn politici en andersdenkende boeren bedreigd en werd oproepen om af te rekenen met boeren die zich willen laten uitkopen. Dit leidt tot afkeuring en onrust, zeker omdat het bestuur geen afstand neemt van dit soort uitspraken.
AD 07.05.2020 De maatregelen rond het coronavirus ‘belemmeren’ jihadisten zodanig dat de kans op aanslagen wereldwijd en in Nederland zijn verminderd.
Hun bewegingsvrijheid is immers beperkt en ‘grote groepen mensen’ mogen niet meer bijeenkomen. Toch blijft de jihadistische beweging ‘de belangrijkste terroristische dreiging’ in ons land vormen.
Dat concludeert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in de nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme dat vandaag verschijnt.
Volgens de terreurbestrijder zien jihadisten ‘het coronavirus als een goddelijke ingreep’. ,,Met verwijzingen naar de pandemie wordt het Westen door zowel ISIS als Al Qaida terechtgewezen.”
Opmerkelijk genoeg gaf ISIS ook tips hoe om te gaan met corona. In de inforgraphic ‘Sharia-adviezen over omgaan met pandemieën’ geeft ISIS het advies aan gezonde jihadi’s om niet naar getroffen landen te reizen en aan besmette mensen om de getroffen landen niet uit te reizen.
Dreigingsniveau
De NCTV handhaaft het dreigingsniveau op 3 van de 5, wat betekent dat de kans op een aanslag ‘voorstelbaar’ wordt geacht. ,,Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk’’, stelt de dienst.
De jihadistische beweging zou bestaan uit zo’n vijfhonderd personen, die niet-hiërarchisch georganiseerd zijn, maar vooral sociaal verbonden.
Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk, aldus NCTV.
De dienst waarschuwt verder voor zowel rechts- als links-extremisme. Rechtsextremisten zouden zich door de terreuraanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland hebben laten inspireren. De 28-jarige Australiër Brenton Tarrant schoot daarbij vorig jaar maart bij twee moskeeën 51 mensen dood. Zijn daad kreeg navolging in El Paso, Oslo, Hanau en Halle.
Volgens de NCTV is een aanslag door een extreem-rechtse eenling in ons land ook ‘voorstelbaar’. ,,Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse eenling radicaliseert.’’
De aanslag in Christchurch zou ook in Nederland ‘enige resonantie’ hebben gehad ‘bij enkele individuen’. ,,Zij worden niet zozeer gedreven door vastomlijnde rechts-extremistische ideeën, maar winden zich vanuit een mix van persoonlijke grieven en psychische problemen al langer op over maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving en de politiek in het bijzonder.”
Extreemrechtse groepen zijn daarentegen ‘marginaal’ denkt de dienst en ‘niet gewelddadig’. ,,Er zijn op dit moment geen aansprekende leiders die grote groepen weten te mobiliseren.”
5G
In extreem-linkse hoek ziet de NCTV hoe onderwerpen als klimaat aan hun eigen onderwerpen worden gekoppeld. Toch is ook die groep niet groot.
Wel ziet de NCTV een ‘trend’ in de brandstichting van bijvoorbeeld zendmasten, vanwege de uitrol van het 5G-mobiele netwerk. ,,Tegenstanders richten zich tegen de overheid, die in hun ogen de volksgezondheid, het milieu of privacy schaadt met de uitrol van 5G.”
De NCTV signaleert wel een opvallend probleem als jihadisten worden geplaatst in de speciale terreurafdeling in Vught. Door de hoge bezetting van de afgelopen jaren van zo’n 40 personen wordt het voor de staf ‘steeds moeilijker om ongewenste netwerkvorming te detecteren’.
Opvallend is verder nog dat de Farmers Defence Force (FDF) wordt genoemd in het terreurbeeld van de NCTV. Deze ‘agrarische belangenbehartigers’ vielen rond de boerenprotesten op door uit te halen naar politie.
,,Dit komt bijvoorbeeld terug in uitspraken waarin de positie van de boeren op een lijn werd gesteld met de Holocaust. Dit heeft tot onrust en afkeuring geleid, zeker nadat het bestuur van de organisatie, in tegenstelling tot meer gematigde belangenbehartigers, geen afstand nam van de uitspraken,’’ schrijft de NCTV.
Ook richtte de FDF zich in april tegen boeren die zich laten uitkopen door de overheid en stelde dat er afgerekend moet worden met ‘de zwakke schakels en de Judassen uit onze gelederen’. ,,Daarnaast vinden rondom demonstraties soms incidenten plaats. Bijvoorbeeld door het inrijden van een deur van het provinciehuis in Groningen of het bekogelen van meerdere motoragenten met zwaar vuurwerk vanuit een rijdende bus.”
De NCTV ziet dat zulke ‘excessen’ bijdragen ‘aan maatschappelijke polarisatie rond het thema klimaat’.
RO 07.05.2020 Een deel van de Nederlandse jihadistische beweging heeft nog steeds de intentie om een terroristische aanslag te plegen. Dat leidt soms zelfs tot concrete plannen. Uit rechts-extremistische hoek komt de mogelijke dreiging van eenlingen.
Een terroristische aanslag in Nederland is dus nog steeds voorstelbaar. Daarom blijft het dreigingsniveau op 3 van de 5 staan. Wel is een grootschalige aanslag door de coronacrisis op dit moment minder waarschijnlijk. Dat blijkt uit het 52ste Dreigingsbeeld van de NCTV.
Jihadisme
De belangrijkste terroristische dreiging in Nederland komt nog steeds uit jihadistische hoek. Twee categorieën jihadisten vormen in het bijzonder een bron van zorg. Gedetineerde jihadisten die elkaar negatief kunnen beïnvloeden in de gevangenis. En teruggekeerde uitreizigers, die bij terroristische groepen zijn aangesloten en strijdervaring hebben opgedaan.
Rechts-extremisme
De rechts-terroristische aanslag in Christchurch heeft wereldwijd meerdere daders geïnspireerd, zoals in El Paso, Oslo, Halle en Hanau. Ook in Nederland is een rechts-terroristische aanslag door een eenling voorstelbaar.
Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse eenling radicaliseert en tot een rechts-extremistische geweldsdaad overgaat. Nederlandse extreemrechtse groepen zijn marginaal en niet gewelddadig. Er zijn op dit moment geen aansprekende leiders die grote groepen weten te mobiliseren.
Corona
Jihadisten zien het coronavirus als een goddelijke ingreep. Met verwijzingen naar de pandemie wordt het Westen door zowel ISIS als al Qa’ida terechtgewezen. Nu westerse militairen zijn teruggehaald om in eigen land bij te dragen aan de pandemiebestrijding krijgen jihadisten meer speelruimte.
Tegelijk wordt de bewegingsvrijheid van jihadisten belemmerd door de maatregelen die overal in de wereld zijn genomen. De coronadreiging maakt een grootschalige aanslag op dit moment minder waarschijnlijk, omdat het moeilijker is een grote groep mensen te raken.
Extremisme en polarisatie
Ook in dit Dreigingsbeeld worden extremistische en polariserende trends gesignaleerd. Zo vinden er sinds begin april extremistische incidenten plaats bij telecommasten verspreid over Nederland, variërend van sabotage tot brandstichting.
Tegenstanders richten zich tegen de overheid, die in hun ogen de volksgezondheid, het milieu of privacy schaadt met de uitrol van 5G. De klimaatdiscussie zorgt voor verdeeldheid in het Nederlandse extreemlinkse landschap.
Extreemlinkse en links-extremistische groeperingen die zich oorspronkelijk richtten op andere onderwerpen verbinden het thema klimaat met hun eigen onderwerpen.
De extreemlinkse beweging in Nederland is, zeker in vergelijking met landen als Duitsland of Frankrijk, beperkt in omvang en activiteit. Acties beperken zich voornamelijk tot het woord in plaats van de daad.
RO 29.04.2020 Internationale ontwikkelingen zijn steeds lastiger te voorspellen en te beheersen. Dat maakt dat dreigingen tegen de Nederlandse samenleving vaak divers en complex zijn.
In 2019 zag de AIVD dat steeds meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen.
Ons land hoort bij de meest ontwikkelde naties van de wereld op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Dat maakt het een aantrekkelijk doelwit van digitale spionage en beïnvloeding.
2019 was ook een jaar waarin de AIVD een opleving waarnam van wereldwijd rechts-extremisme. Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.
In Nederland was de opleving vooral online te zien.
Dreiging jihadistisch terrorisme nog altijd aanwezig
De acute dreiging van ISIS voor Europa is het afgelopen jaar verder afgezwakt, maar de groepering houdt wel de intentie om aanslagen in westerse landen te (laten) plegen. Incidenten en een groot aantal arrestaties binnen Nederland tonen aan dat de dreiging van het jihadistisch terrorisme nog altijd aanwezig is.
De AIVD constateert ook dat radicaal-salafistische aanjagers, ondanks dat zij in absolute termen een minderheid vormen, een disproportioneel grote invloed hebben binnen islamitisch Nederland. Zij streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden. Dat brengt risico’s op langere termijn met zich mee.
NOS 29.04.2020 De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld. De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand.
Die streeft volgens de AIVD met “democratische middelen ondemocratische doelstellingen” na. De beweging heeft volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
Traditionele rechts-extremisten reageren volgens de AIVD “zeer sterk op de acties van antiracisme-activisten en zoeken daarbij aansluiting bij lokaal protesterende burgers”. “Dit heeft al verschillende malen tot (dreiging met) geweld geleid waarbij huisadressen van antiracisme-activisten worden gepubliceerd en worden bezocht of waarbij anti-Zwarte Piet-demonstranten worden belaagd, soms met deelname van groepjes voetbalhooligans.”
Internationaal noemt de AIVD aanslagen van rechts-extremisten in de VS, Nieuw-Zeeland en ook in Europa. Vooral de aanslag vorig jaar maart in Christchurch in Nieuw-Zeeland heeft aangezet tot ‘copycat-gedrag’.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
In dat kader noemt de AIVD ook de netwerkvorming op terroristenafdelingen van gevangenissen en onder teruggekeerde jihadisten.
IS blijft gevaar
Ook radicaal-salafistische ‘aanjagers’ worden in het jaarverslag genoemd als dreiging. Dat zijn er relatief niet veel, maar hun invloed is “disproportioneel groot binnen islamitisch Nederland”. Sommigen hebben een opleiding gehad in de Golfregio. De AIVD doet onderzoek naar geldstromen uit deze regio.
Ook de islamitische terreurorganisatie IS is nog niet uitgespeeld, al is ‘het kalifaat’ gevallen en leider Abu Bakr al-Baghdadi gedood. “Nog steeds wil ISIS aanslagen plegen in het Westen, waarbij Syrië en Irak waarschijnlijk de belangrijkste basis voor ISIS blijven.”
Rusland en MH17
De inlichtingendienst ziet nog steeds dat meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Ze proberen onder meer via spionage informatie te verkrijgen.
De AIVD noemt Rusland: “Het afgelopen jaar was Nederland opnieuw een interessant spionagedoelwit voor Rusland.” Vanuit Moskou is sprake van “voortdurende (online)beïnvloedingsactiviteiten op sociale media vanuit Rusland, waarbij de beïnvloeding van de beeldvorming ten aanzien van de toedracht van de ramp met vlucht MH17 een grote rol speelt”.
De grootste dreiging op het gebied van economische spionage is China. Meerdere Nederlandse topsectoren zijn doelwit geworden, met als doel hoogwaardige technologie in handen te krijgen, aldus de inlichtingendienst.
AD 29.04.2020 Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
De geheime dienst bestempelt 2019 als het jaar waarin ‘een opleving waar te nemen was van wereldwijd rechts-extremisme’. ,,Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.” In Nederland is die opleving vooral online te zien, zo stelt de AIVD.
Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke onlinegroepen, aldus Jaarverslag AIVD.
,,Vooral de aanslag van een Australiër in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 51 mensen in een moskee werden gedood, heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Dat gedrag wordt versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites.”
Die ontmoetingen worden daarna voortgezet in besloten, nog extremere groepen. ,,Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke internationale onlinegroepen.”
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
De AIVD noemt één Nederlandse beweging met naam. Volgens de dienst is Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging heeft als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt.”
Jihadisme
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
Van de Nederlandse jihadistische beweging gaat nog steeds dreiging uit. Ook al is ze ’weinig zichtbaar in het openbare leven’. ,,Dat heeft te maken met organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap. Ook groeit de beweging niet: er komen nauwelijks nieuwe mensen bij en er gaan er ook weinig weg.”
De inlichtingendienst maakt zich zorgen over de twee speciale Terroristenafdelingen in de Nederlandse gevangenissen. ,,Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating. Als zij zijn teruggekeerd in hun oude netwerk, kunnen deze jihadisten voor een nieuwe dynamiek in dat netwerk zorgen.”
Ook lijkt het deradicaliseren van teruggekeerde jihadisten uit Syrië slechts gedeeltelijk een succes: ,,Veel terugkeerders houden zich bezig met propaganda of facilitering, ze blijken de jihadistische ideologie aan te blijven hangen zonder nog geweld te willen plegen.”
Spionage
De AIVD constateert ook dat andere landen spioneren in ons land en noemt China in het bijzonder. Volgens de dienst is dat land ‘de grootste dreiging op het vlak van economische spionage’. Zo zouden meerdere Nederlandse topsectoren doelwit zijn geweest van digitale spionage. Vooral hoogwaardige Nederlandse technologieën zijn doelwit. Denk bijvoorbeeld aan chipfabrikant ASML, al noemt de AIVD deze niet bij naam.
De Chinezen gebruiken volgens de dienst de buitgemaakte informatie om de eigen economie te ontwikkelen. Opvallend daarbij is dat China spioneert langs de zogenoemde Nieuwe Zijderoute. Dat zijn routes over spoor en weg door zowel het Midden-Oosten als India en Afrika richting het land. ,,Onderzoek wijst uit dat landen langs deze nieuwe route geregeld doelwit zijn van digitale spionage’’, schrijft de AIVD
5G
De AIVD vreest bovendien dat China marktleider wordt op gebieden als kunstmatige intelligentie en 5G, waardoor via deze ‘technische dominantie’ landen afhankelijker worden van Chinese technologie. Dat zet de deur open naar digitale spionage en sabotage, constateert de AIVD.
Naast China noemt de dienst ook Rusland met nadruk. Het land voert ‘voortdurend’ online campagne om vraagtekens te zetten bij de rol van Rusland rond de aanslag op de MH17. Dat is niet al te succesvol, schrijft de geheime dienst wel: ,,De impact op Nederland lijkt vooralsnog beperkt.”
Het akkoord tussen de Verenigde Staten en de Taliban “is een eerste stap naar vrede in Afghanistan”. Dat vindt minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok.
Het akkoord werd zaterdag 29.02.2020 ondertekend in Doha, in Qatar. Het is de bedoeling dat het leidt tot de terugtrekking van internationale troepen in Afghanistan en vredesonderhandelingen tussen de verschillende partijen.
Onze mannen zo gauw mogelijk weer terug !!!
Blok benadrukt dat er werk aan de winkel is. “Nationale eenheid en inclusieve intra-Afghaanse onderhandelingen moeten volgen. Nederland heeft offers gebracht voor veiligheid en stabiliteit in Afghanistan, we blijven gecommitteerd aan duurzame vrede.”
Nederland heeft momenteel nog zo’n 160 militairen in Afghanistan voor een trainingsmissie voor het Afghaanse leger en de politie. Wat het akkoord voor de Nederlanders betekent, kan Buitenlandse Zaken nog niet zeggen. “Daar over zullen we nauw overleg met partners hebben”, aldus een woordvoerder.
“We gaan onze langstlopende oorlog beëindigen en onze troepen terug naar huis brengen.” De Amerikaanse president Trump reageert verheugd op de ondertekening van een basisakkoord tussen de VS en de Afghaanse Taliban.
De Amerikaanse speciale gezant Zalmay Khalilzad en Taliban coöprichter Mullah Abdul Ghani Baradar ondertekende zaterdag het Amerika-Taliban vredesverdrag tijdens een ceremonie in Doha, de hoofdstad van Qatar.
In het akkoord garanderen de VS terugtrekking van troepen uit Afghanistan, op voorwaarde dat de Taliban zich aan de voorwaarden van het akkoord houden. Zo moet de beweging geweld tegen de VS en hun bondgenoten voorkomen, ook van terreurgroep al-Qaida.
AD 02.03.2020
De Amerikaanse militairen in Afghanistan en de Afghaanse regeringstroepen blijven terughoudend met hun operaties. Ze verlengen’de periode van minder geweld’, zei de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Telegraaf 10.03.2020
De strijdende partijen moeten volgens president Ghani proberen elkaar met rust te laten in de aanloop naar echte wapenstilstand. Afgelopen week slaagde een experiment met „een periode van minder geweld.” Kabul en Washington hadden die met de Taliban afgesproken. Er waren nauwelijks aanslagen of aanvallen.
AD 04.03.2020
Zes eisen op tafel
Voorafgaand aan de ontmoeting legden beide partijen drie eisen op tafel. “Voor de Taliban zijn dat het terugtrekken van Amerikaanse troepen, vervroegde vrijlating van Taliban-gevangenen en dat Afghanistan een islamitisch kalifaat wordt”, zei correspondent Marieke de Vries in het NOS Radio 1 Journaal. “En de VS wil dat de Taliban openlijk afstand nemen van al-Qaida en IS, dat ze deze groepen in de toekomst geen schuilplaats verschaffen en dat ze de Afghaanse regering en de grondwet respecteren.”
De eerste problemen zijn kort na de ondertekening al boven komen drijven. De Taliban wezen op een passage uit het akkoord waar staat dat voor 10 maart 2020 5000 gevangen genomen Taliban worden vrijgelaten. In ruil zouden de Taliban duizend gevangenen laten gaan. President Ashraf Ghani zei dat zijn regering helemaal niet heeft ingestemd met deze gevangenenruil en er ook niet aan meewerkt.
Telegraaf 13.05.2020
AD 07.03.2020
Aanslag
De aanslag in Afghanistan vrijdag 06.03.2020 op tal van prominente politici is opgeëist door de beweging Islamitische Staat. Bij de aanval, die plaatshad tijdens een ceremonie in het centrum van de hoofdstad Kabul, kwamen meer dan dertig mensen om en raakten meer dan vijftig mensen gewond.
IS dook begin 2015 op in de provincie Nangarhar, aan de Pakistaanse grens ten oosten van Kabul. De enkele duizenden strijders van IS worden sindsdien ook bestreden door de Taliban.
Telegraaf 06.03.2020
Invloed van Taliban nog onduidelijk
Eerder sloten de Taliban al een soort staakt-het-vuren met de Amerikanen. “Dat was een proef om te laten zien dat ze te vertrouwen zijn en dat ze de macht hebben over hun strijders in alle regio’s”, legt correspondent Aletta André uit. “En dat is gelukt, er werden 90 procent minder gevallen van geweld geregistreerd.”
Terug in de tijd
De oorlog in Afghanistan begon op 7 oktober 2001, na de aanslagen op 11 september 2001. Het geweld heeft in 19 jaar tijd duizenden militairen, hulpverleners en burgers het leven gekost.
WTC 911
Op 9 september 2001 vlogen Twee vliegtuigen in het World Trade Center in New York. Een derde vliegtuig boorde zich in het Pentagon. Het vierde vliegtuig dat die ochtend gekaapt werd, stortte neer in Shanksville, Pennsylvania.
De aanslagen op 11 september 2001 zijn gepleegd in opdracht van Osama bin Laden, de leider van Al Quida. In 2011 wist de VS al-Qaida-kopstuk Osama bin Laden op te sporen en te doden.
Afghanistan oorlog
Het Nederlandse leger is in de provincies Uruzgan en Kunduz betrokken geweest bij de oorlog en wederopbouw. Tussen 2006 en 2010 kwamen er 23Nederlandse militairen om het leven.
Als de overeenkomst inderdaad wordt nageleefd dan komt er een einde aan twintig jaar strijd in Afghanistan. Vrijwel direct na de aanslag op de Twin Towers op 9 september 2001 namen de Verenigde Staten de Taliban op de korrel.
Onder de naam Enduring Freedom viel een coalitie waar onder andere Groot-Brittannië, Australië en Frankrijk meededen Afghanistan binnen, de thuisbasis van de terreurbeweging. Hoewel hun leider Osama Bin Laden kon ontsnappen, werd het regime vrij snel verslagen. Er kwam een nieuwe regering in hoofdstad Kabul, geleid door Hamid Karzai.
In de jaren erna stuurde ook Nederland militairen naar Afghanistan. Tussen 2006 en 2010 waren ze gestationeerd in Uruzgan. De jaren erna volgde nog een door Groenlinks gesteunde trainingsmissie in Kunduz. Uiteindelijk wisten de Amerikanen ook Osama bin Laden te pakken te krijgen.
In mei 2012 werd hij door een Amerikaans team Navy Seals uitgeschakeld in het Pakistaanse Abbottabad, waar hij zich met directe familieleden en vertrouwelingen had verschanst. Operation Neptune Spear was de naam van de door president Obama geautoriseerde liquidatiemissie. ‘Geronimo’ was de codenaam voor doelwit Bin Laden.
NOS 17.05.2020 De Afghaanse president Ghani en zijn rivaal Abdullah hebben een akkoord bereikt over het delen van de macht. Daarmee lijkt een einde te komen aan de politieke crisis in het land, die vorig jaar september ontstond na de presidentsverkiezingen.
Zittend president Ghani won die verkiezingen, maar Abdullah erkende de uitslag niet. Volgens hem was er sprake van onregelmatigheden bij de stembusgang. Zowel Ghani als Abdullah liet zich vervolgens uitroepen tot president.
Volgens een woordvoerder van Ghani krijgt Abdullah in het nu gesloten akkoord de leiding over de vredesbesprekingen met de Taliban en blijft Ghani president. Wat Abdullah verder krijgt, is nog niet bekend. Volgens bronnen van persbureau Reuters wilde hij een belangrijke portefeuille als Buitenlandse Zaken of Financiën, maar zit dat er niet in. In plaats daarvan zou Ghani nu het ministerie van Binnenlandse Zaken aan Abdullah willen geven.
Taliban
Door de politieke impasse in Afghanistan lagen ook de besprekingen over het vredesakkoord tussen de regering en de Taliban stil, tot grote frustratie van de Verenigde Staten. In maart ging minister Pompeo van Buitenlandse Zaken nog op bezoek in de hoofdstad Kabul om te bemiddelen tussen beide partijen, maar dat leidde niet tot resultaat. Hij schortte daarop een steunpakket van een miljard dollar op. Niet duidelijk is of dat geld door dit akkoord nu alsnog wordt uitbetaald.
De Verenigde Staten sloten in februari al een vredesakkoord met de Taliban. Dat gebeurde in Qatar. De VS zegde toe zijn troepen terug te trekken uit het land, de Taliban beloofden geweld af te zweren en te werken aan de terugtrekking van IS in Afghanistan.
MSN 15.05.2020 De bloedige aanslagen op een kraamkliniek en begrafenis in Afghanistan waarbij tientallen mensen om het leven kwamen is volgens de VS gepleegd door terreurgroep IS. Dat maakte de Amerikaanse gezant in Afghanistan, Zalmay Khalilzad, bekend.
Volgens Khalilzad had de gruwelijke aanslag, waarbij ook pasgeboren baby’s doelwit waren, alle kenmerken van een aanval door IS. De terreurgroep zou met dit soort aanslagen de burgeroorlog en sektarische spanningen in het land willen aanwakkeren.
Niets laten horen
IS zelf heeft sinds de aanval niets van zich laten horen. De groep is wel actief in het gebied. De Taliban, die ook geregeld aanslagen plegen in Kabul, lieten al vrijwel direct weten niets met de aanslag te maken te hebben.
De aanslag op de kraamkliniek in hoofdstad Kabul is een van de bloedigste en meest huiveringwekkende dit jaar in Afghanistan. Terroristen verkleed als agenten drongen het gebouw binnen en begonnen te schieten en gooiden handgranaten, ook gericht op pasgeboren baby’s.
Baby’s van enkele uren oud
Terwijl de aanval nog bezig was, wisten veiligheidstroepen zeker honderd mensen uit de kliniek te krijgen. Op beelden was te zien hoe ze met baby’s van soms enkele uren oud naar buiten renden.
Van kalifaat tot versplinterde terreurgroep: de opkomst en ondergang van IS
Ruim een jaar geleden werd het laatste bolwerk van IS verslagen en had de terreurgroep geen grondgebied meer onder controle. Maar het gedachtegoed is nog niet verdwenen.
NU 12.05.2020 Het Afghaanse leger gaat het offensief tegen de Taliban hervatten. Dat meldde de Afghaanse president Ashraf Ghani dinsdag tijdens een toespraak op televisie.
Ghani heeft het leger het bevel gegeven om de “defensieve positie te beëindigen” en de “operatie tegen de vijand te hervatten”.
Volgens Ghani is de hervatting van het offensief tegen de terreurorganisatie nodig om “het land, het volk en onze infrastructuur te verdedigen”.
De beslissing komt enkele uren nadat er dinsdag twee aanslagen werden gepleegd in Afghanistan, waarbij tientallen doden vielen.
Eerst openden schutters het vuur in een kraamziekenhuis in de hoofdstad Kaboel. Daarbij kwamen zestien mensen om, waaronder enkele pasgeboren kinderen. Later op de dag kwamen 24 mensen om door een zelfmoordaanslag bij een begrafenis in de oostelijke provincie Nangarhar.
Taliban ontkent achter aanslagen te zitten
De Taliban heeft nadrukkelijk ontkend bij de aanslagen betrokken te zijn geweest. De aanslag op de begrafenis werd later opgeëist door Islamitische Staat.
In februari bereikten de Verenigde Staten nog een historisch vredesakkoord met de Taliban. Daarbij werd afgesproken dat als de Taliban geen aanslagen zouden plegen op Afghaans grondgebied, de Amerikaanse troepen het land zouden verlaten.
RTL 12.05.2020 Tientallen pasgeboren baby’s en hun moeders zijn door Afghaanse soldaten in veiligheid gebracht, nadat een kraamkliniek in de hoofdstad Kabul het doelwit is geworden van een terreuraanslag. Zeker veertien mensen zijn omgekomen, onder wie twee baby’s en hun moeders.
Terwijl er om hun heen nog werd geschoten, renden Afghaanse elitetroepen met baby’s in hun armen naar buiten. Sommige baby’s waren nog maar een paar uur oud. Ook moeders en zorgpersoneel moesten halsoverkop maken dat ze wegkomen. Naast veertien doden raakten zeker vijftien mensen gewond.
De aanslagplegers renden gekleed in politie-uniformen al schietend naar binnen, zeggen getuigen. Ook werd er om de paar minuten met granaten gegooid, zo schrijft een Afghaanse kolonel op Twitter. Zijn troepen zouden een van de schutters inmiddels hebben doodgeschoten.
Twee andere terroristen zouden zich nog altijd in het ziekenhuis hebben verschanst. Meer dan honderd vrouwen en baby’s zijn volgens de autoriteiten inmiddels in veiligheid gebracht.
Het Dasht-e-Barchi-ziekenhuis ligt in een arme wijk van Kabul en beschikt over zo’n honderd bedden. De kraamafdeling wordt sinds een paar jaar ondersteund door Artsen zonder Grenzen.
Taliban ontkent
De aanslag is nog door niemand opgeëist en de Taliban ontkent betrokkenheid. Wel pleegt de terreurgroep nog altijd aanslagen in Afghanistan, ondanks lopende vredesonderhandelingen met het Westen.
Ook IS heeft in het verleden aanslagen rondom het ziekenhuis gepleegd. Het hospitaal ligt in een wijk waar een sjiitische moslim-minderheid woont. Zij zijn een doelwit in de ogen van de soennitische extremisten van IS.
Begrafenis
Vandaag kwamen er ook veel mensen om het leven door een aanslag in het oosten van Afghanistan. Daar was een begrafenis van een politie-commandant het doelwit.
Zeker 24 mensen kwamen om, nadat een man zichzelf met een bomvest opblies. De aanwezigen waren net bezig met het laatste gebed. 68 omstanders raakten gewond. Ook deze aanslag is nog niet opgeëist.
NOS 12.05.2020 In Afghanistan zijn bij twee aanslagen vermoedelijk meer dan dertig mensen gedood en nog eens tientallen gewond geraakt. Eerst was er een aanslag op een kraamkliniek van Artsen zonder Grenzen in de hoofdstad Kabul. Later blies op een andere plaats in het oosten van het land een zelfmoordterrorist zich op bij een begrafenis.
Gewapende mannen vielen de kraamkliniek vanochtend vroeg aan. Daarbij zouden ook explosieven tot ontploffing zijn gebracht. Er zouden zeker dertien doden zijn, onder wie twee pasgeboren baby’s. Ook zijn er zeker vijftien gewonden.
Afghaanse veiligheidstroepen omsingelden het gebouw en hebben een onbekend aantal vrouwen en baby’s veilig naar buiten gebracht.
Zeker dertien doden bij aanslag op kraamkliniek Kabul
Later vanochtend blies een zelfmoordterrorist zich op bij de begrafenis van een lokale politiechef. Dat was in de buurt van de stad Jalalabad, ook in het oosten van het land, bij de grens met Pakistan. Bij die aanslag zouden zeker 21 mensen zijn omgekomen en tientallen gewond zijn geraakt.
De begrafenis werd bijgewoond door veel regionale bestuurders en een Afghaans parlementslid.
De afgelopen maanden zijn in Afghanistan geregeld aanslagen gepleegd door IS. Of die terroristen ook voor de twee aanslagen van vanochtend verantwoordelijk zijn, is niet bekend.
Taliban ontkennen betrokkenheid
Ook de Taliban zijn actief in het oosten van het land, maar zij hebben gezegd dat ze in elk geval niet achter de aanslagen zitten.
Gisteren maakten de Afghaanse autoriteiten bekend dat ze drie hooggeplaatste IS’ers hebben opgepakt, onder wie een regionale leider. Vorige week werden bij een politieactie enkele andere IS-strijders gedood.
Het door ons ondersteunde Dasht-e-Barchi ziekenhuis in Kabul is net aangevallen. ‘Special forces’ van Afghanistan zijn ter plaatse. Onze prioriteit ligt bij de veiligheid van onze patiënten en staf. We monitoren de situatie en houden je hier op de hoogte.
AD 27.04.2020 In Afghanistan zijn in de eerste maanden van dit jaar meer dan vijfhonderd burgers om het leven gekomen. Het geweld nam zelfs toe nadat de Verenigde Staten en de Taliban eind februari een akkoord hadden gesloten, meldt de VN-missie in het land.
VN-missie UNAMA zegt dat in het eerste kwartaal sprake was van 1293 onschuldige slachtoffers: 533 doden en 760 gewonden. Onder de doden bevinden zich ook meer dan 150 kinderen. Het leek eerder dit jaar nog de goede kant op te gaan met het vredesproces. Toen sloten de VS en de Taliban een deal die de weg moest vrijmaken voor de terugtrekking van buitenlandse troepen. De opstandelingen en de Afghaanse regering zouden ook over vrede gaan praten.
Dat overleg verloopt echter moeizaam. De Taliban lijken hun aanvallen op regeringstroepen de laatste tijd juist te hebben opgevoerd. Afghanen moeten naast het geweld ook nog vrezen voor het coronavirus. Daar zijn al tientallen mensen aan overleden.
De VN zeggen dat opstandelingen verantwoordelijk waren voor 55 procent van de burgerslachtoffers (282 doden en 428 gewonden). Naast de Taliban maakte ook de lokale tak van Islamitische Staat slachtoffers. VN-gezant Deborah Lyons houdt de strijdende partijen voor dat ze een gezamenlijke vijand hebben in het coronavirus. Ze roept hen op het geweld te staken en over vrede te gaan onderhandelen.
Telegraaf 22.04.2020 Bij diverse aanvallen door de Taliban in Afghanistan zijn in de nacht van dinsdag op woensdag zeker 23 veiligheidsmensen en vier burgers om het leven gekomen. De Taliban lijken hun traditionele lente-offensief te hebben ingezet hoewel dat niet is aangekondigd.
De meeste doden vielen door een aanval op controleposten in de noordelijke provincie Sar-e-Pul, waar zeker elf veiligheidsmensen omkwamen. De gevechten duurden daar urenlang.
In de provincie Logar in het oosten van Afghanistan verloren acht veiligheidskrachten het leven toen ze in een hinderlaag terechtkwamen. Ze waren op weg naar de verdediging van een controlepost bij een mijn. De andere slachtoffers vielen bij aanvallen in de provinciehoofdstad Tarin Kut in Uruzgan en in de provincie Ghasni.
Een onbekend aantal Taliban kwam om het leven door de schermutselingen. Afgelopen weekeinde vielen ook al tientallen doden door aanvallen van de Taliban ondanks een deal met de Amerikanen.
Telegraaf 08.04.2020 De Afghaanse regering is na een maand tegenstribbelen begonnen met de vrijlating van leden van de Taliban. Honderd Taliban zijn volgens een regeringswoordvoerder uit een gevangenis ten noorden van de hoofdstad Kabul vrijgelaten. Er zijn geen prominenten van de extremistische beweging bij.
De Taliban hadden in gesprekken met de regering geëist dat zeker vijftien belangrijke Taliban als eersten op vrije voeten moesten komen.
De Verenigde Staten en de Taliban hebben eind februari samen een akkoord getekend dat geleidelijk een einde moet maken aan de bloedige strijd. Daarin stond dat er voor 10 maart 5000 Taliban zouden worden vrijgelaten. Dat zou een eerste stap worden op weg naar een bestand en vredesgesprekken. Maar de regering in Kabul voelde niets voor de vrijlating van duizenden Taliban tegelijk. Recent is voor het eerst een officiële delegatie van de Taliban in Kabul geweest. Maar de gesprekken hebben voor zover bekend niets concreets opgeleverd en de Talibandelegatie vertrok weer.
Voor de VS is de bijna twintig jaar voortslepende strijd de langste oorlog ooit. De regering wil er een punt achter zetten en hoopt dat de soennitische extremisten van de Taliban dat ook willen.
Osama bin Laden
De Taliban bestaan voornamelijk uit leden van de bevolkingsgroep van de Pathanen uit het oosten en zuiden van het land. Die voerden in het grootste deel van Afghanistan een schrikbewind van 1996 tot de Amerikaanse invasie in 2001. De VS vielen Afghanistan binnen omdat de Taliban onderdak boden aan de terrorist Osama bin Laden (1957-2011) en andere leden van diens terreurnetwerk al-Qaeda.
AD 08.04.2020 De Afghaanse regering is na een maand tegenstribbelen begonnen met de vrijlating van leden van de Taliban. Honderd Taliban zijn volgens een regeringswoordvoerder uit een gevangenis ten noorden van de hoofdstad Kabul vrijgelaten. Er zijn geen prominenten van de extremistische beweging bij. De Taliban hadden in gesprekken met de regering geëist dat zeker vijftien belangrijke Taliban als eersten op vrije voeten moesten komen.
De Verenigde Staten en de Taliban hebben eind februari samen een akkoord getekend dat geleidelijk een einde moet maken aan de bloedige strijd. Daarin stond dat er voor 10 maart 5000 Taliban zouden worden vrijgelaten. Dat zou een eerste stap worden op weg naar een bestand en vredesgesprekken. Maar de regering in Kabul voelde niets voor de vrijlating van duizenden Taliban tegelijk. Recent is voor het eerst een officiële delegatie van de Taliban in Kabul geweest. Maar de gesprekken hebben voor zover bekend niets concreets opgeleverd en de Talibandelegatie vertrok weer.
Voor de VS is de bijna twintig jaar voortslepende strijd de langste oorlog ooit. De regering wil er een punt achter zetten en hoopt dat de soennitische extremisten van de Taliban dat ook willen.
De Taliban bestaan voornamelijk uit leden van de bevolkingsgroep van de Pathanen uit het oosten en zuiden van het land. Die voerden in het grootste deel van Afghanistan een schrikbewind van 1996 tot de Amerikaanse invasie in 2001. De VS vielen Afghanistan binnen omdat de Taliban onderdak boden aan de terrorist Osama bin Laden (1957-2011) en andere leden van diens terreurnetwerk al-Qaeda.
MSN 08.04.2020 De regering van Afghanistan zegt woensdag honderd gevangengenomen Taliban-strijders te hebben vrijgelaten. Het zou gaan om een deel van de gevangenen van wie de Taliban vrijlating had geëist, melden internationale persbureaus op basis van een verklaring van de Afghaanse regering. De Taliban kunnen volgens persbureau AP nog niet bevestigen of deze vrijgelaten gevangenen inderdaad op de lijst staan die zij hebben opgesteld.
De vrijlating wordt beschouwd als een belangrijke eerste stap naar vredesgesprekken tussen de Afghaanse regering en de Taliban. De Verenigde Staten en de Taliban tekenden eind februari een akkoord dat de opmaat naar de vrede in Afghanistan moet betekenen. In dit akkoord werd opgenomen dat duizenden gevangengenomen Taliban-strijders voor 10 maart zouden vrijkomen in ruil voor de vrijlating van duizend gevangenen van de Taliban. De Afghaanse president Ashraf Ghani weigerde aanvankelijk over te gaan tot vrijlating.
‘Inspanningen voor vrede’
Het is niet duidelijk waarom Ghani alsnog is overgegaan tot vrijlating. Een woordvoerder van de Afghaanse regering zegt tegen persbureau AFP dat de vrijlating deel uitmaakt „van onze inspanningen voor vrede en om Covid-19 te voorkomen”. Op basis van gezondheidstoestand, leeftijd en duur van de resterende straf is bepaald wie werd vrijgelaten. De regering in Afghanistan stelt dat met de vrijlating wordt voldaan aan „ons deel van de afspraak”.
De vrijlating van de gevangenen zou zijn bedoeld om wederzijds vertrouwen te creëren tussen de Afghaanse regering en de Taliban. Daarna zouden verdere onderhandelingen moeten plaatsvinden om een einde te maken aan de bijna twintigjarige oorlog in het land. Twee dagen na de ondertekening van het akkoord, waarbij de Afghaanse regering niet betrokken was, schonden de Taliban al het afgesproken staakt-het-vuren.
NOS 04.04.2020 Afghaanse veiligheidstroepen hebben de leider van Islamitische Staat in hun land aangehouden, meldt de Afghaanse inlichtingendienst NDS. Het gaat om Aslam Faruki, die samen met negentien anderen werd opgepakt. Twee van hen zouden hoge IS-commandanten zijn.
Faruki wordt ervan beschuldigd dat hij het brein is achter de aanslag tijdens het ochtendgebed in een sikh-tempel in Kabul, vorige week. Daarbij kwamen 25 gelovigen om het leven. Begin maart vielen bij een andere IS-aanslag in de Afghaanse hoofdstad zeker dertig doden.
De regionale IS-tak die Faruki zou hebben geleid, is sinds 2015 actief in Afghanistan en Pakistan. De laatste maanden werden de terroristen al steeds verder in het nauw gedreven door een offensief van de VS en ook van de Taliban.
Telegraaf 04.04.2020Aslam Faruki, de man die wordt gezien als de leider van terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) in Afghanistan, is zaterdag opgepakt. Dat maakten de Afghaanse autoriteiten bekend.
De man, die ook bekend staat als Mawlawi Abdullah, werd samen met negentien andere IS-strijders opgepakt, onder wie twee belangrijke bevelhebbers. De Afghaanse geheime dienst komt binnen enkele dagen met meer details over de arrestatie van Faruki en zijn kompanen.
Faruki is een sleutelfiguur van IS in het gebied, dat door de jihadisten Khorasan wordt genoemd. Hij zou pas sinds een jaar de leiding hebben over de IS-tak. De Verenigde Staten hebben de terreurorganisatie samen met de Afghaanse regering altijd intensief bestreden.
De opgepakte IS-voorman wordt gezien als het brein achter de bloedige aanslag eind maart op een sikh-tempel in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daarbij kwamen 25 mensen om het leven. Ook raakten meerdere mensen gewond.
NOS 01.04.2020 Voor het eerst sinds de val van het Taliban-regime in 2001 is er een officiële delegatie van de militante organisatie naar de Afghaanse hoofdstad Kabul gekomen. Drie vertegenwoordigers van de Taliban hebben met Afghaanse regeringsfunctionarissen onderhandeld over de uitwisseling van gevangenen, laat een regeringswoordvoerder weten op Twitter.
Waarnemers van het Rode Kruis waren bij de gesprekken aanwezig. Of de partijen het al ergens over eens zijn geworden, is niet bekend. Vandaag gaan de onderhandelingen verder.
De voorgenomen gevangenenruil is een onderdeel van het akkoord dat de Taliban in februari sloten met de Verenigde Staten. Het zou de start moeten worden van een toenadering tussen de Taliban en de regering, maar de Afghaanse regering voelde er niets voor om zoveel gevangenen plotseling te laten gaan zonder garanties van de Taliban. De afgelopen weken lagen de onderhandelingen over de gevangenenruil stil.
Door politieke onenigheid binnen Afghanistan is er nog weinig van het akkoord terechtgekomen. Twee politieke rivalen hebben zich na verkiezingen vorig jaar allebei tot president uitgeroepen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo was vorige week nog in Afghanistan om het vredesakkoord te redden. Hij heeft geprobeerd te bemiddelen tussen beide presidenten, maar het lukte niet om ze op één lijn te krijgen. De Verenigde Staten schrappen daarom 1 miljard dollar aan hulp aan Afghanistan.
NU 25.03.2020 Gewapende mannen hebben woensdag bijna tweehonderd sikhs in een tempel in de Afghaanse hoofdstad Kaboel aangevallen en gegijzeld. Bij de aanval kwamen 25 mensen om het leven en vielen er 8 gewonden. Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de aanslag opgeëist.
Volgens een parlementaire vertegenwoordiger van de sikhgemeenschap, Narender Singh Khalsa, drongen de gewapende mannen de tempel binnen tijdens het ochtendgebed.
De Afghaanse veiligheidstroepen wisten de tempel binnen te vallen en hebben tachtig aanwezige sikhs bevrijd. Volgens de minister van binnenlandse zaken zijn alle gewapende aanvallers gedood. Het is nog niet bekend hoeveel aanvallers in het gebouw aanwezig waren.
Verenigde Staten schrappen financiële hulp aan Afghanistan
De aanval komt een dag na de beslissing van de Verenigde Staten om 1 miljard dollar (926 miljoen euro) aan hulp voor Afghanistan te schrappen. De twee politieke leiders in het land, die zichzelf na de verkiezingen van vorig jaar beiden uitriepen tot president, kunnen niet tot een overeenkomst komen. Daardoor is het de leiders ook nog niet gelukt om het met de Taliban eens te worden over de vrijlating van vijfduizend strijders.
Eind februari kwam er met het historische akkoord tussen de Taliban en de Verenigde Staten een einde aan de langst lopende oorlog ooit van de Amerikanen. Sinds het ondertekenen van het akkoord is het weer onrustig in het land: vorige week kwamen nog zeventien Afghaanse militairen om het leven bij een schietpartij.
NOS 25.03.2020 In een sikh-tempel in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn bij een aanval van IS zeker 25 gelovigen gedood, onder wie een kind. Ook zijn er zeker acht gewonden, zeggen de autoriteiten. Alle aanvallers zijn gedood door veiligheidstroepen.
Het is nog onduidelijk hoeveel IS-strijders het gebouw vanochtend binnenvielen. Eerst waren er berichten over meerdere gewapende strijders, maar later spraken de autoriteiten over één aanvaller. Nu wordt toch weer gezegd dat er “een aantal” gewapende mannen was.
De schutters bestormden de tempel tijdens het ochtendgebed, begonnen volgens ooggetuigen te schieten en hielden daarna tientallen sikhs in gijzeling. Op dat moment waren er 150 mensen in het gebouw. Sommige gelovigen konden ontsnappen, anderen wisten zich te verstoppen.
Afghaanse veiligheidstroepen omsingelden de tempel en gingen uiteindelijk het gebouw binnen om de sikhs te bevrijden. Op foto’s is te zien hoe ze zo’n tien kinderen hielpen te ontsnappen uit de tempel.
Al eerder aanval op sikhs
Islamitische Staat eiste al snel de verantwoordelijkheid voor de aanslag op. Twee jaar geleden vielen IS-strijders ook al een groep sikhs in Afghanistan aan. Toen kwamen 19 mensen om het leven.
Afghanistan zit in een politieke crisis. Twee leiders hebben zich na de verkiezingen van vorig jaar uitgeroepen tot president. Ze weigeren een eenheidsregering te vormen.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Pompeo, maakte gisteren tijdens een bezoek aan Kabul bekend dat hij daarom 1 miljard dollar hulp aan Afghanistan schrapt.
MSN 25.03.2020 Gewapende mannen hebben in de Afghaanse hoofdstad Kabul een sikh-tempel aangevallen en zeker 150 mensen in gijzeling genomen. Dat hebben Afghaanse politici verklaard.
Het is onduidelijk of er slachtoffers bij de aanval zijn gevallen. In diverse media is sprake van twee tot vier doden.
De aanvallers drongen vroeg in de ochtend de tempel binnen waar op dat moment zoals elke dag een religieuze bijeenkomst was. Onder de gegijzelden zijn vrouwen en kinderen.
Verantwoordelijken
Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken meldde dat zelfmoordterroristen de tempel waren binnengedrongen en dat kort daarna veiligheidsdiensten ter plekke waren. Een onbekend aantal mensen wist het gebedsgebouw te ontvluchten.
Het is niet bekend wie verantwoordelijk is voor de aanval. De Taliban ontkenden ermee te maken te hebben. Ongeveer twee jaar geleden vielen strijders van Islamitische Staat een bijeenkomst van sikhs in de provincie Nagarhar aan. Daardoor kwamen negentien mensen om het leven.
NU 24.03.2020 De Verenigde Staten schrappen 1 miljard dollar (926 miljoen euro) aan hulp voor Afghanistan vanwege de politieke onrust in dat land, vertelt de Amerikaanse minister voor Buitenlandse Zaken Mike Pompeo maandagavond. Pompeo ontmoette eerder die dag leiders van de Taliban om het vertroebelde vredesakkoord te bespreken.
De Taliban en de Verenigde Staten bereikten het historische akkoord eind februari 2020. Daarmee kwam een einde aan de langst lopende oorlog ooit van de Amerikanen, die het land ruim 2 biljoen dollarkostte.
Sindsdien is het echter weer onrustig en werden er opnieuw aanslagen gepleegd. Zo kostte een schietpartij enkele dagen geleden zeventien Afghaanse militairen het leven. Pompeo zou de Taliban daar naar verluidt op aanspreken, maar was maandagavond opvallend positief over de terreurorganisatie: “Zij hebben zich grotendeels gehouden aan de voorwaarden en de hoeveelheid geweld drastisch verminderd.”
Op politiek niveau rommelt het ook in Afghanistan. Na de presidentsverkiezingen van vorig jaar riep zowel de zittende president Ashraf Ghani als regeringsleider Abdullah Abdullah zichzelf uit tot nieuwe president. Ze legden beiden de eed af en botsten sindsdien meermaals met elkaar, terwijl de Afghaanse overheid en de Taliban het niet eens kunnen worden over de vrijlating van vijfduizend Taliban-strijders.
Amerikaanse troepen vertrekken alleen als veiligheid Afghanistan wordt gewaarborgd
Als onderdeel van het vredesakkoord zullen de VS en de NAVO binnen dertien maanden al hun troepen terugtrekken uit Afghanistan. Dat gaat echter alleen door als een nieuwe regering, in samenwerking met de Taliban, de veiligheid en toekomst van het land kan waarborgen.
Pompeo vertelde tijdens zijn eendaagse bezoek aan Afghanistan dat de 1 miljard dollar steun van volgend jaar ook bevroren kan worden als de situatie in het land niet verbetert. “Het is teleurstellend dat Ghani en Abdullah geen inclusieve regering kunnen vormen”, aldus de Amerikaanse minister.
NOS 24.03.2020 De Verenigde Staten schrappen 1 miljard dollar aan hulp aan Afghanistan. Dat heeft minister Pompeo van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt na een bezoek aan Kabul, waar hij er niet in slaagde om de rivalen Ashraf Ghani en Abdullah Abdullah op één lijn te krijgen.
Na de verkiezingen van vorig jaar hebben beide Afghaanse leiders zich uitgeroepen tot president. Pompeo was in Kabul om een oplossing te forceren. “Hij wilde de politieke crisis in Afghanistan beëindigen door daar te praten over de vorming van een eenheidsregering, maar dat is niet gelukt”, zegt correspondent Aletta André.
Pompeo zei teleurgesteld te zijn in beide mannen; hij stelt dat de crisis de betrekkingen tussen de VS en Afghanistan schade berokkent. “Volgens Pompeo is hun houding een klap in het gezicht van alle Afghanen en Amerikanen die hun leven hebben gegeven voor de vrede”, zegt André.
Na zijn bezoek aan Kabul sprak Pompeo in Qatar met een leider van de Taliban, waarmee de VS vorige maand een vredesakkoord sloot. De VS zegde toe zijn troepen terug te trekken uit het land, terwijl de Taliban beloofden geweld af te zweren en ervoor te zorgen dat terreurorganisatie IS wordt teruggedrongen in Afghanistan. Volgens Aletta André heeft Pompeo gezegd dat de Taliban zich in elk geval aan hun belofte houden om het geweld tegen Amerikaanse militairen te verminderen.
Telegraaf 24.03.2020 De Verenigde Staten schrappen 1 miljard dollar aan hulp voor Afghanistan vanwege de politieke onrust in dat land, meldt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. De VS zijn „zeer teleurgesteld” omdat zowel de zittende Afghaanse president Ashraf Ghani als de voormalig regeringsleider Abdullah Abdullah zich liet beëdigen als president, laat Pompeo na een vredesbijeenkomst tussen de VS en de Taliban in Qatar weten.
Ook in 2021 kan de hulp met 1 miljard gekort worden als er geen oplossing komt. De minister is bereid de plannen te herzien wanneer er een „inclusieve” regering is gevormd die „voor vrede en veiligheid kan zorgen.” Volgens verschillende media ontvangt Afghanistan normaal gesproken ongeveer 5 miljard dollar aan Amerikaanse hulp.
De politieke crisis in Afghanistan bemoeilijkt de vredesonderhandelingen tussen de VS en de militant-islamitische Taliban. Vorige maand werd een vredesakkoord bereikt waarin is afgesproken dat de VS alle troepen terughaalt en sancties intrekt als de Taliban helpt in de strijd tegen jihadistische groepen. Desondanks laaide het geweld op, omdat de groepering en de Afghaanse overheid het niet eens kunnen worden over de vrijlating van ongeveer vijfduizend gevangen Talibanstrijders.
AD 24.03.2020 De Verenigde Staten schrappen 1 miljard dollar aan hulp voor Afghanistan vanwege de politieke onrust in dat land. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo laten weten na een bezoek aan de Afghaanse hoofdstad Kabul, waar hij vergeefs poogde om rivalen Ashraf Ghani en Abdullah Abdullah op één lijn te krijgen.
Na de verkiezingen van vorig jaar riepen beide Afghaanse leiders zich uit tot president. Dat veroorzaakt grote onrust in het land. Pompeo was in Kabul in de hoop om de impasse te doorbreken, maar slaagde daar dus niet in. In een ongewoon harde verklaring noemde hij de opstelling van de beide leiders ‘schadelijk voor de betrekkingen tussen de VS en Afghanistan’.
Pompeo zei dat hun onvermogen om samen te werken een ‘directe bedreiging’ vormde voor de nationale belangen van de VS en dat de regering onmiddellijk een begin zou maken met een herziening van al haar steunprogramma’s in het land. In 2021 kan de hulp opnieuw met 1 miljard gekort worden als er dan nog steeds geen oplossing voor de crisis is gevonden. Volgens verschillende media ontvangt Afghanistan normaal gesproken ongeveer 5 miljard dollar aan Amerikaanse hulp.
De politieke crisis in Afghanistan bemoeilijkt ook de vredesonderhandelingen tussen de VS en de militant-islamitische Taliban. Vorige maand werd een vredesakkoord bereikt waarin is afgesproken dat de VS alle troepen terughaalt en sancties intrekt als de Taliban helpt in de strijd tegen jihadistische groepen. Desondanks laaide het geweld op, omdat de groepering en de Afghaanse overheid het niet eens kunnen worden over de vrijlating van ongeveer vijfduizend gevangen Talibanstrijders.
Opstandelingen onder druk
Pompeo ontmoette maandag in Qatar leiders van de Afghaanse Taliban. Hij wil de opstandelingen onder druk zetten om de overeenkomst na te leven. Het overleg vond plaats op luchtmachtbasis al-Udeid in de Golfstaat, waar Amerikaanse troepen zijn gelegerd. Het is voor zover bekend de eerste keer dat de Taliban rechtstreeks om de tafel zitten met zo’n hoge Amerikaanse functionaris.
NOS 23.03.2020 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, is in Afghanistan aangekomen om een akkoord met de Taliban te redden. Het vredesproces dreigt te ontsporen door onenigheid binnen de Afghaanse regering.
“Dat hij ondanks corona deze reis maakt, laat wel zien hoe belangrijk de VS dit akkoord vindt”, zegt Azië-correspondent Aletta André. “Het kan blijkbaar niet wachten tot het einde van de crisis.”
De VS sloot vorige maand in Qatar een akkoord met de Taliban. Daarin staat dat Amerikaanse troepen zich terugtrekken uit het land als de Taliban het geweld afzweren. De eerste buitenlandse militairen hebben al het land verlaten.
In het akkoord werd ook een gevangenenruil opgenomen, als blijk van goede wil. President Ghani kwam daar echter binnen enkele dagen van terug, uit angst dat de vrijgelaten strijders de wapens weer zouden oppakken.
Twee presidenten
Wat de zaak verder compliceert, is dat zowel Ghani als zijn tegenstander bij de presidentsverkiezingen zichzelf inmiddels heeft uitgeroepen tot winnaar. Beiden hielden begin deze maand een beëdigingsceremonie in Kabul.
Door de ruzie is er nog niks terechtgekomen van het maken van vervolgafspraken, over de ontmanteling van gewapende milities, vrouwenrechten en de vrijheid van meningsuiting. Nieuwe gesprekken met de Taliban zijn voorlopig uitgesteld.
Corona
Minister Pompeo moet nu bemiddelen tussen Ghani en zijn rivaal Abdullah. Pas daarna kan weer worden geprobeerd het vredesproces op de rails te krijgen. André: “Het is nu onduidelijk wie er in gesprek moet met de Taliban.”
Ghani en Abdullah stonden bij de vorige verkiezingen in 2014 ook tegenover elkaar. Destijds wist de Amerikaanse minister Kerry hen te bewegen een regering van nationale eenheid te vormen.
Het conflict in Afghanistan is de langste oorlog waarbij de VS ooit was betrokken. Het zou Trump goed uitkomen als hij in dit verkiezingsjaar daar een eind aan kan maken.
Meer uitstel?
Corona kan daarbij nog een probleem veroorzaken, waarschuwt André. “Als je moet onderhandelen zit je al snel met vijftig mensen in een kamer. En omdat het op een internationale locatie plaatsvindt, moet er ook nog eens veel worden gereisd. Dat komt nu niet goed uit.”
Volgens André is niet duidelijk hoeveel gevallen er precies in het land zijn. “Er zijn 34 patiënten bekend, maar er zijn ook tienduizenden mensen uit het buurland Iran naar Afghanistan gereisd. Daar heerst een grote uitbraak. Die mensen zijn niet allemaal getest, dus het kan zijn dat het virus veel verder is verspreid is dan we weten.”
Telegraaf 23.03.2020 Een aantal van de militairen die op missie zijn in Afghanistan en Irak keert terug naar Nederland. De trainingen in beide landen zijn stilgelegd vanwege het coronavirus.
„Een deel van de mensen zal zeker terugkomen”, zei minister Ank Bijleveld van Defensie toen zij naar het ministerieel crisisoverleg ging. Hoeveel militairen terugkeren, zei ze niet. Dat wordt later op maandag nog bekend.
De trainingsmissie in Irak is op verzoek van de lokale autoriteiten stilgelegd. Het gaat om een voorzorgsmaatregel. In het noordelijke Erbil trainen enkele tientallen militairen van de Luchtmobiele Brigade Koerdische strijders (peshmerga’s). Bij de hoofdstad Bagdad trainen en adviseren een handvol commando’s Iraakse speciale strijdkrachten.
In Afghanistan nemen zo’n 170 Nederlandse militairen deel aan NAVO-missie Resolute Support. Zij trainen, adviseren en assisteren daar Afghaanse veiligheidsdiensten.
NOS 20.03.2020 In Afghanistan zijn ten minste 25 politieagenten en militairen bij een controlepost in de zuidelijke provincie Zabul omgekomen bij een aanval van binnenuit. Vier anderen zouden zijn vermist. Lokale autoriteiten zeggen dat de Taliban verantwoordelijk zijn, maar die hebben de aanval nog niet opgeëist.
Een provinciaal raadslid zegt dat de aanslag is uitgevoerd door de Taliban en dat agenten en militairen van de basis hen hebben geholpen. Zes agenten hebben het vuur geopend op anderen die lagen te slapen, zei een woordvoerder van de gouverneur. Een lokale bestuurder stelt dat het om acht politiemannen ging en dat zij connecties hebben met de Taliban.
Een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat de aanval nog verder moet worden onderzocht. Verdere details wilde hij nog niet bekendmaken.
Vermindering geweld
De minister van Defensie zei gisteren dat de krijgsmacht weer harder gaat optreden, omdat de Taliban ondanks het vredeakkoord aanslagen blijven plegen. Er gelden minder beperkingen voor het leger waardoor zij al kunnen ingrijpen als de Taliban alleen al een aanslag beramen.
In het akkoord garandeert de VS dat het zich terugtrekt uit Afghanistan, op voorwaarde dat de Taliban zich aan de voorwaarden van het akkoord houden. Zo moet de beweging afzien van geweld tegen de VS en zijn bondgenoten. Dat geldt ook voor terreurgroep al-Qaida.
NOS 15.03.2020 Een geplande vrijlating van Taliban-strijders in Afghanistan is gisteren niet doorgegaan. De Afghaanse regering heeft de actie uitgesteld, naar eigen zeggen uit vrees dat de vrijgekomen mensen de gewapende strijd weer oppakken.
Vrijlating van 5000 Taliban-strijders is een onderdeel van het akkoord dat de militante organisatie eind vorige maand sloot met de Verenigde Staten. De Afghaanse regering was niet bij die deal betrokken, maar stemde deze week wel in met de vrijlating.
President Ghani zei woensdag in een decreet dat de vrijlating zaterdag van start zou gaan in de militaire gevangenis bij Bagram, om te beginnen met honderd Taliban per dag. Als het vredesoverleg tussen de regering en de Taliban op gang is gekomen en het geweld door de Taliban is verminderd, zou dat tempo worden opgeschroefd.
Geen garantie
Maar volgens de regering blijkt nu dat er meer tijd nodig is om te beoordelen wie zullen worden vrijgelaten. “We zijn bereid om te voldoen aan het decreet”, zegt een woordvoerder. “Maar we laten geen mensen vrij als er geen garantie is dat ze niet weer gaan vechten. De Taliban moeten flexibel zijn.”
De Taliban hebben voor zover bekend nog niet gereageerd op het uitstel.
AD 11.03.2020 De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft zijn kabinetschef en rivaal Abdullah Abdullah vandaag afgezet, twee dagen nadat beiden waren geïnaugureerd. Het bureau van de regeringsleider bestaat niet meer in de structuur van het landsbestuur, liet Ghani’s woordvoerder weten.
Abdullah reageerde via zijn Facebookpagina met de mededeling dat Ghani niet langer president is en dat zijn decreten geen enkele rechtsgeldigheid hebben. “We verzoeken civiele en militaire medewerkers van de voormalige regering hun dagelijkse taken en verantwoordelijkheden op te pakken en door te gaan zoals voorheen”, aldus Abdullah.
Abdullah erkent de uitslag van de verkiezingen van vorig jaar september niet en liet zich maandag evenals Ghani beëdigen als staatshoofd. Ook in 2014 lagen de twee al maandenlang overhoop over het resultaat van de stembusgang. Als compromis werd destijds dankzij Amerikaanse bemiddeling een eenheidsregering gevormd.
Vijf jaar later herhaalde deze gang van zaken zich.
De kiescommissie verklaarde Ghani pas op 18 februari als winnaar met 50,64 procent van de stemmen en gaf hem een nieuwe termijn. Abdullah sprak van kiezersbedrog en trok zo’n 300.000 stembriefjes in twijfel. De opkomst in september was met 15 procent de laagste sinds de val van het Taliban-regime in 2001.
Telegraaf 11.03.2020 De Afghaanse president Ahsraf Ghani heeft een decreet getekend voor de vrijlating van 1500 gevangen leden van de Taliban. „Het proces van vrijlating begint over vier dagen”, volgens het document. De gevangenen moeten wel beloven niet weer te gaan vechten.
Het is volgens Ghani een gebaar om te komen tot directe onderhandelingen met de Taliban. Die hebben recent met de VS afspraken gemaakt over het stoppen van de bloedige strijd die zich al bijna twintig jaar voortsleept.
Met de VS spraken de Taliban onder meer af dat er voor 10 maart 5000 Taliban zouden worden vrijgelaten door de regering in Kabul en de Taliban zouden duizend gevangenen laten gaan. Dat wilde Ghani echter niet en hij wees die deal tussen Amerikanen en Taliban van de hand.
AD 09.03.2020 De Afghaanse president Ashraf Ghani gaat opdracht geven om deze week zeker duizend gevangen Taliban vrij te laten. Dat zeggen ingewijden.
Het besluit is een stap richting rechtstreekse onderhandelingen met de Taliban. Die hebben eerder al een akkoord gesloten met de Verenigde Staten dat de weg moet vrijmaken voor het terugtrekken van buitenlandse troepen die de regering van Ghani ondersteunen.
In de deal tussen de VS en de opstandelingen staat onder meer dat Kabul vijfduizend Taliban-gevangenen zal vrijlaten. De regering van Ghani heeft dat akkoord echter niet getekend en voelt zich ook niet verplicht die afspraak direct uit te voeren.
De onenigheid staat rechtstreekse onderhandelingen tussen de regering en de Taliban in de weg. De opstandelingen eisen dat de gevangenen vrijkomen en het geweld in Afghanistan is weer opgelaaid. Volgens twee ingewijden gaat Ghani nu opdracht geven om in elk geval oudere Taliban-gevangenen te laten gaan.
Ghani werd op 18 februari tot winnaar uitgeroepen van de presidentsverkiezingen, eind september vorig jaar, met 50,64 procent van het totale aantal stemmen.
De toponderhandelaar van de Taliban, mullah Baradar Akhund, voerde vorig weekend een telefoongesprek met de Amerikaanse president Donald Trump. Het gesprek duurde ongeveer een half uur, meldt een woordvoerder van de Taliban. Er is nog geen bevestiging vanuit Washington.
De VS en de Taliban sloten vorige week zaterdag een akkoord dat na bijna twintig jaar strijd moet leiden tot onder meer een wapenstilstand en vredesonderhandelingen. De Taliban moeten nu ook nog gaan onderhandelen met de Afghaanse regering. Onenigheid over het vrijlaten van gevangenen vormt echter een struikelblok. De Afghaanse president Ashraf Ghani weigert 5000 Talibanstrijders vrij te laten, hoewel daarover wel afspraken met de VS waren gemaakt.
NOS 09.03.2020 De Afghaanse president Ashraf Ghani is van plan om deze week zeker duizend gevangen Taliban vrij te laten. Dat zeggen vijf ingewijden tegen persbureau Reuters. Het besluit moet helpen bij de vredesonderhandelingen met de Taliban.
Eerder sloten de Amerikanen al een akkoord met de Taliban. Daarin staat dat de Amerikanen zich de komende veertien maanden zullen terugtrekken uit het land en dat 5000 Taliban zullen worden vrijgelaten. In ruil daarvoor moeten ze geweld tegen de Verenigde Staten en hun bondgenoten voorkomen, ook door terreurgroep al-Qaida.
In navolging van dat akkoord zijn de eerste honderden Amerikaanse militairen vertrokken, zegt een bron tegen persbureau Associated Press. Hun uitzending zou sowieso aflopen, maar zij worden ook niet vervangen. Bedoeling is dat er op die manier bijna 5000 van de 13.000 militairen het land verlaten.
De Afghaanse regering heeft het akkoord tussen de VS en de Taliban niet getekend en zei eerder niet van plan te zijn Taliban vrij te laten. Aan de vooravond van een vredesoverleg, dat morgen in Oslo moet beginnen, lijkt Ghani toch bereid tot concessies. Lastig is wel dat er sinds vandaag ook in de Afghaanse regering een machtsstrijd gaande is, nu er twee presidenten beëdigd zijn. Beiden eisen de macht op en werpen zo een schaduw over de vredesinspanningen.
NU 09.03.2020 De Afghaanse president Ashraf Ghani is maandag ingezworen voor zijn tweede regeringstermijn in de hoofdstad Kaboel. Zijn rivaal liet zich tegelijkertijd beëdigen. De al maanden durende politieke crisis rond de omstreden verkiezingsuitslag groeit.
De parallelle ceremonies werden gehouden in twee paleizen, die slechts van elkaar worden gescheiden door een dunne muur. De plechtigheden werden kort onderbroken door de geluiden van vermeend raketvuur in de buurt.
De rivaal van Ghani, Abdullah Abdullah, deed twee keer eerder een poging president te worden. Beide keren trok hij zijn nederlaag in twijfel, maar sloot hij uiteindelijk een compromis met Ghani. De laatste keer, in 2014, was interventie van de Verenigde Staten nodig om het conflict tot een einde te brengen.
Abdullah gold dit keer zelf als compromiskandidaat. Hij wordt gesteund door een verzameling krijgsheren en oud-militairen, die onder het bewind van Ghani veel invloed hebben verloren. Ze hebben zich vooral achter Abdullah geschaard omdat ze het niet eens konden worden over een ander en dringen erop aan dat hij de strijd dit keer niet opgeeft.
Aanhangers van Abdullah belegeren al weken een zestal kantoren van de Afghaanse kiesraad. De veiligheidsdiensten waarschuwen dat de sfeer steeds grimmiger wordt en geweld dreigt.
VS wil buiten politieke ruzie blijven
De Amerikaanse regering heeft laten weten dit keer niet te zullen optreden als bemiddelaar. De VS sloot op 29 februari een vredesakkoord met de Taliban, met het oog op het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan binnen veertien maanden. De regering van Ghani werd buiten die onderhandelingen gehouden.
Eind vorige maand overtuigde de VS hem ervan zijn inauguratie uit te stellen, omdat de Taliban dat zou kunnen zien als een provocatie en de ondertekening van het vredesakkoord daarmee in gevaar zou komen.
De VS en de Taliban tekenden op 29 februari een akkoord dat een einde moet maken aan de ruim achttien jaar durende oorlog in Afghanistan. (Foto: Reuters)
Onduidelijk of regering met Taliban kan praten
Er zijn ook spanningen tussen Ghani en de VS over een toezegging in het akkoord: de vrijlating van duizenden Taliban-aanhangers die door de Afghaanse regering worden vastgehouden.
Aparte vredesgesprekken tussen de regering en de Taliban zouden binnenkort moeten beginnen, maar het is niet duidelijk of dat mogelijk is, zolang Ghani en Abdullah duelleren om het hoogste ambt.
NOS 09.03.2020 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn gelijktijdig twee presidenten ingezworen. Het gaat om de zittende president Ashraf Ghani, die door de kiesraad is aangewezen als de winnaar van de verkiezingen van afgelopen september, en diens rivaal Abdullah Abdullah die eerder met Ghani samenwerkte. Volgens zowel Abdullah als de commissie die klachten over de stembusgang behandelt, is er ernstig gefraudeerd bij de verkiezingen. Beide kandidaten hebben zichzelf uitgeroepen tot winnaar.
Elk van hen krijgt steun van krijgsheren die er belang bij hebben dat hun kandidaat aan het roer komt te staan.
Raketaanval
De plechtigheden rond de beëdiging werden uren opgeschort op verzoek van de Amerikaanse vredesgezant Zalmay Khalilzad, die vanochtend heen en weer pendelde tussen de twee rivalen om tot een oplossing te komen. Blijkbaar slaagde hij daar niet in, want uiteindelijk werden de twee beëdigd.
Toen Ghani zijn toespraak hield, kwamen er in de buurt twee raketten neer. “We hebben zwaardere aanvallen meegemaakt”, zei hij, toen toeschouwers schrokken en wilden weglopen. “Voor slechts twee explosies hoeven jullie niet bang te zijn.” De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door Islamitische Staat.
Wankel akkoord
De nieuwe politieke situatie dreigt roet in het eten te gooien in de tweede fase van het akkoord tussen de VS en de Taliban om het geweld in Afghanistan te beëindigen. Die overeenkomst werd krap twee weken geleden ondertekend, maar de Afghaanse regering was er niet bij betrokken.
Het was de bedoeling dat de regering in Kabul en de Taliban nu afspraken zouden maken over de toekomst van Afghanistan, de ontmanteling van gewapende milities, vrijheid van meningsuiting en vrouwenrechten. Morgen zou dat overleg in Oslo beginnen, maar nu eenheid in de regering ver te zoeken is, dreigt het overleg te stranden.
AD 06.03.2020 De aanslag in Afghanistan vandaag op tal van prominente politici is opgeëist door de beweging Islamitische Staat. Bij de aanval, die plaatshad tijdens een ceremonie in het centrum van de hoofdstad Kabul, kwamen meer dan dertig mensen om en raakten meer dan vijftig mensen gewond.
IS dook begin 2015 op in de provincie Nangarhar, aan de Pakistaanse grens ten oosten van Kabul. De enkele duizenden strijders van IS worden sindsdien ook bestreden door de Taliban.
Het gaat om de eerste grote aanval in de Afghaanse hoofdstad sinds de VS afgelopen zaterdag een akkoord sloten met de Taliban. Die overeenkomst moet de weg vrijmaken voor een bestand, het terugtrekken van buitenlandse troepen en vredesonderhandelingen. De Taliban zeggen niets met het bloedbad vrijdag in Kabul te maken te hebben.
Vuurgevecht
Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldde eerder dat tijdens de bijeenkomst het vuur werd geopend vanuit een nabijgelegen bouwplaats. Het vuurgevecht dat volgde tussen de aanslagplegers en de Afghaanse veiligheidsdiensten duurde enkele uren. Alle hooggeplaatste gasten konden volgens het departement in veiligheid worden gebracht.
Telegraaf 06.03.2020 Tientallen mensen zijn om het leven gekomen bij een aanval op een herdenkingsceremonie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daar waren tal van prominente politici aanwezig, onder wie voormalig presidentskandidaat Abdullah Abdullah. De aanslag is opgeëist door IS.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid zijn 27 mensen om het leven gekomen en zeker 55 mensen gewond geraakt. Een woordvoerder beklemtoont dat er mogelijk nog meer slachtoffers zijn.
Het gaat om de eerste grote aanval in de Afghaanse hoofdstad sinds de VS een akkoord sloten met de Taliban. Die overeenkomst moet de weg vrijmaken voor het terugtrekken van buitenlandse troepen. De Taliban zeggen niets met het bloedbad in Kabul te maken te hebben.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldde eerder dat tijdens de bijeenkomst het vuur werd geopend vanuit een nabijgelegen bouwplaats. Het vuurgevecht dat volgde tussen de aanslagplegers en de Afghaanse veiligheidsdiensten duurde enkele uren. Uiteindelijk zijn drie vermoedelijke schutters doodgeschoten. Alle hooggeplaatste gasten konden volgens het departement in veiligheid worden gebracht. Een woordvoerder van Abdullah bevestigde dat de politicus op een veilige plaats is.
AD 06.03.2020 Tientallen mensen zijn om het leven gekomen bij een aanval op een herdenkingsceremonie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daar waren tal van prominente politici aanwezig, onder wie voormalig presidentskandidaat Abdullah Abdullah.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid zijn 27 mensen om het leven gekomen en zeker 55 mensen gewond geraakt. Een woordvoerder beklemtoont dat er mogelijk nog meer slachtoffers zijn.
Het gaat om de eerste grote aanval in de Afghaanse hoofdstad sinds de VS een akkoord sloten met de Taliban. Die overeenkomst moet de weg vrijmaken voor het terugtrekken van buitenlandse troepen. De Taliban zeggen niets met het bloedbad in Kabul te maken te hebben.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldde eerder dat tijdens de bijeenkomst het vuur werd geopend vanuit een nabijgelegen bouwplaats. Het vuurgevecht dat volgde tussen de aanslagplegers en de Afghaanse veiligheidsdiensten duurde enkele uren. Uiteindelijk zijn drie vermoedelijke schutters doodgeschoten.
Een woordvoerder van Abdullah bevestigde dat de politicus op een veilige plaats is.
MSN 06.03.2020 Tientallen mensen zijn om het leven gekomen bij een aanval op een herdenkingsceremonie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daar waren tal van prominente politici aanwezig, onder wie voormalig presidentskandidaat Abdullah Abdullah.
“Er zijn 27 lichamen en 29 gewonden afgevoerd”, zegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid. Hij beklemtoont dat er mogelijk nog meer slachtoffers zijn.
Het gaat om de eerste grote aanval in de Afghaanse hoofdstad sinds de VS een akkoord sloten met de Taliban. Die overeenkomst moet de weg vrijmaken voor het terugtrekken van buitenlandse troepen. De Taliban zeggen niets met het bloedbad in Kabul te maken te hebben.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldde eerder dat tijdens de bijeenkomst het vuur werd geopend vanuit een nabijgelegen bouwplaats. Alle hooggeplaatste gasten konden volgens het departement in veiligheid worden gebracht. Een woordvoerder van Abdullah bevestigt dat de politicus op een veilige plaats is.
NU 05.03.2020 De aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag mag toch strafrechtelijk onderzoek doen naar vermeende oorlogsmisdaden door de Taliban en Afghaanse en Amerikaanse militairen in Afghanistan, oordeelt de beroepskamer van het ICC donderdag.
Het ICC verwerpt hiermee de beslissing van een lagere rechtbank, dat het onderzoek van officier van justitie, Fatou Bensouda, eerder nog tegenhield. Hoofdrechter Piotr Hofmanski zei donderdag dat er echter genoeg aanwijzingen zijn om aan te nemen dat er oorlogsmisdaden zijn gepleegd in Afghanistan.
Rechters wezen Bensouda’s verzoek vorig jaar nog af met het argument dat de kansen op succes te laag waren vanwege het gebrek van medewerking van Washington en Kaboel. Ook zou het “niet in het belang van de rechtspraak” zijn.
Het ICC gaat vermeende misdaden onderzoeken die gepleegd zijn tussen 2003 en 2014. Het gaat onder meer om vermeende massamoord op burgers door de Taliban, maar ook om het vermeende martelen van gevangenen door de Afghaanse autoriteiten en in mindere mate door Amerikaanse troepen en de CIA.
VS erkent Internationaal Strafhof niet
De Amerikaanse regering is fel tegen een dergelijk onderzoek. Bovendien erkennen de Verenigde Staten, in tegenstelling tot Afghanistan, het Internationale Strafhof in Den Haag niet. Afgelopen zaterdag bereikten de VS en de Taliban een vredesakkoord.
De Amerikanen vielen Afghanistan in 2001 binnen als antwoord op de terroristische aanslagen in de VS op 11 september van dat jaar. In wat de langste oorlog in de historie van de VS werd, slaagden de Amerikanen erin de Talibanregering omver te werpen en Al Qaeda-leider Osama Bin Laden te doden. Momenteel zijn nog steeds zo’n dertienduizend Amerikaanse militairen gelegerd in Afghanistan.
Het ICC heeft het recht om zaken met betrekking tot oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de menselijkheid te behandelen op grondgebied van de 123 landen die bij het Gerechtshof zijn aangesloten.
NOS 05.03.2020 Het Internationaal Strafhof start toch een strafrechtelijk onderzoek naar oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in Afghanistan, vanaf 2003. De aangeklaagde partijen zijn de Taliban, het Afghaanse en Amerikaanse leger en Afghaanse en Amerikaanse geheime diensten.
Het is voor het eerst dat het in Den Haag gevestigde hof een onderzoek instelt tegen de VS. Het hof plaatst zich daarmee op ramkoers met Washington, dat alle medewerking weigert.
Amerika
Vorig jaar blokkeerden de rechters van het Strafhof het onderzoek nog. Ze erkenden dat er in Afghanistan op grote schaal misdaden zijn gepleegd, maar wilden de zaak niet in behandeling nemen. Ze dachten dat de zaak zou stranden door het gebrek aan medewerking van onder meer de VS.
De aanklagers betoogden in december in hoger beroep dat de rechters hun boekje te buiten waren gegaan. Ook mensenrechten- en slachtofferorganisaties leverden kritiek. In de uitspraak in hoger beroep gaat het hof alsnog akkoord met het in behandeling nemen van de zaak.
Hoofdaanklager Fatou Bensouda die de aanklachten heeft ingediend EPA
“Het besluit bevestigt nog eens dat het hof een essentiële rol vervult voor slachtoffers voor wie andere deuren naar gerechtigheid gesloten blijven”, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. “Het is ook een signaal aan hen die vandaag de dag wreedheden begaan of willen begaan, dat ze op een dag terecht moeten staan.”
Aan het verzoek van de aanklagers om plegers van oorlogsmisdaden in Afghanistan te vervolgen, ging een onderzoek van tien jaar vooraf. Hoofdaanklager Fatou Bensouda zei in 2017 dat het Amerikaanse leger en inlichtingendiensten gevangenen hebben mishandeld, gemarteld en vernederd, vooral in de periode 2003-2004.
9/11
De VS was Afghanistan in oktober 2001 samen met bondgenoten binnengevallen, om samen met Afghaanse strijders de Taliban te verslaan. Het Taliban-regime had in de jaren daarvoor onderdak geboden aan de terreurorganisatie van Osama Bin Laden, die op 11 september van 2001 terreuraanslagen in de VS had gepleegd.
Bensouda houdt de Taliban en andere lokale strijdgroepen verantwoordelijk voor de dood sinds 2009 van 17.000 Afghaanse burgers. Ze beschuldigt Afghaanse geheime diensten van het martelen van gevangenen.
Ook de regering van Afghanistan wil niet dat het Internationaal Strafhof een onderzoek begint. Ze zegt dat ze zelf een onderzoek naar oorlogsmisdaden is begonnen.
NU 04.03.2020 Het Amerikaanse leger heeft woensdag de Taliban in Afghanistan gebombardeerd. Dit gebeurde nadat een basis van het Afghaanse leger werd aangevallen, meldt het Amerikaanse leger. Afgelopen zaterdag tekenden de VS en de Taliban nog een vredesakkoord.
Volgens Sonny Leggett, een woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan, was het bombardement noodzakelijke verdediging. Persbureau AFP meldt dat bij aanvallen van de Taliban in de nacht van dinsdag op woensdag minstens twintig Afghaanse soldaten zijn omgekomen.
Legett roept de Taliban op om ‘onnodige aanvallen’ te stoppen en hun toezeggingen uit het vredesakkoord, dat zaterdag werd ondertekend, na te komen. Sinds de ondertekening van het akkoord is het nog steeds onrustig in Afghanistan.
Alleen als er aan de voorwaarden wordt voldaan, worden binnen veertien maanden alle troepen van de Verenigde Staten en de NAVO teruggetrokken uit Afghanistan. Verder is het de bedoeling dat de Verenigde Staten in samenwerking met de Afghaanse overheid vijfduizend gevangenen vrijlaten. De Taliban stelt duizend gevangenen op vrije voeten.
Het beëindigen van de langste oorlog in de historie van de VS gold in 2016 als een van de belangrijkste verkiezingsbeloften van de Amerikaanse president Donald Trump. Amerikaanse soldaten zijn al zo’n achttien jaar gestationeerd in het land en de oorlog zou de VS al zo’n 2 biljoen dollar hebben gekost.
Het is niet bekend of de Amerikaanse luchtaanval slachtoffers heeft gemaakt.
The US conducted an airstrike on March 4 against Taliban fighters in Nahr-e Saraj, Helmand, who were actively attacking an #ANDSF checkpoint. This was a defensive strike to disrupt the attack. This was our 1st strike against the Taliban in 11 days.
NOS 04.03.2020 De Verenigde Staten hebben voor de eerste keer na het tekenen van het akkoord met de Taliban een luchtaanval uitgevoerd. Het was een reactie op Taliban-aanvallen op Afghaanse militairen in het noorden van het land, waarbij volgens persbureau AFP zeker twintig militairen zijn omgekomen. Het is niet bekend of de Amerikaanse luchtaanval slachtoffers heeft gemaakt.
In het akkoord garandeert de VS terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Afghanistan, op voorwaarde dat de Taliban zich aan de voorwaarden van het akkoord houden. Zo moet de beweging geweld tegen de VS en zijn bondgenoten voorkomen, ook van terreurgroep al-Qaida.
“De Taliban moeten stoppen met onnodige aanvallen en zich aan de gemaakte afspraken houden”, zegt Sonny Leggett, een woordvoerder van de Amerikaanse troepen in Afghanistan, op Twitter. Volgens hem vielen de Talibanstrijders een Afghaans checkpoint aan en was de Amerikaanse luchtaanval een verdedigingsactie. Het is de eerste aanval in elf dagen.
Volgens hem hebben de Taliban gisteren 43 aanvallen uitgevoerd op verschillende controleposten van het Afghaanse leger in de provincie Helmand. Daarbij vielen twintig doden.
Druk opvoeren
Voor de Taliban is het vrijlaten van 5000 gevangen Talibanleden een voorwaarde om het akkoord na te leven, maar de Afghaanse regering zegt hen vast te blijven houden.
De aanvallen op de Afghaanse militairen zouden volgens correspondent Aletta André met deze gevangenen te maken kunnen hebben. “Het kan zijn dat ze de druk willen opvoeren.” De Taliban hebben nog niet gereageerd.
MSN 04.03.2020 De Verenigde Staten hebben woensdag de Taliban in Afghanistan gebombardeerd. Dit gebeurde nadat een basis van het Afghaanse leger werd aangevallen, meldt het Amerikaanse leger. Afgelopen zaterdag tekenden de VS en de Taliban nog een historisch vredesakkoord.
Volgens Sonny Leggett, een woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan, was het bombardement noodzakelijke verdediging. Persbureau AFP meldt dat bij aanvallen van de Taliban in de nacht van dinsdag op woensdag minstens twintig Afghaanse soldaten zijn omgekomen.
Legett roept de Taliban op om ‘onnodige aanvallen’ te stoppen en hun toezeggingen uit het vredesakkoord, dat zaterdag werd ondertekend, na te komen. Sinds de ondertekening van het akkoord is het nog steeds onrustig in Afghanistan.
Alleen als er aan de voorwaarden wordt voldaan, worden binnen veertien maanden alle troepen van de Verenigde Staten en de NAVO teruggetrokken uit Afghanistan. Verder is het de bedoeling dat de Verenigde Staten in samenwerking met de Afghaanse overheid vijfduizend gevangenen vrijlaten. De Taliban stelt duizend gevangenen op vrije voeten.
Het beëindigen van de langste oorlog in de historie van de VS gold in 2016 als een van de belangrijkste verkiezingsbeloften van de Amerikaanse president Donald Trump. Amerikaanse soldaten zijn al zo’n achttien jaar gestationeerd in het land en de oorlog zou de VS al zo’n 2 biljoen dollar hebben gekost.
MSN 03.03.2020 De toponderhandelaar van de Taliban, mullah Baradar Akhund en de Amerikaanse president Donald Trump hebben dinsdag telefonisch contact gehad. Trump zei dat “het een goed gesprek” was en dat beide partijen het eens zijn dat het geweld in Afghanistan moet worden verminderd. Een woordvoerder van de Taliban meldde dat het gesprek ongeveer een half uur duurde.
De VS en de Taliban hebben zaterdag een akkoord gesloten dat na bijna twintig jaar strijd moet leiden tot onder meer een wapenstilstand en vredesonderhandelingen. De Taliban moeten nu ook nog gaan onderhandelen met de Afghaanse regering. Onenigheid over het vrijlaten van gevangenen vormt echter een struikelblok. De Afghaanse president Ashraf Ghani weigert 5000 Talibanstrijders vrij te laten, hoewel daarover wel afspraken met de VS waren gemaakt.
Ondanks het akkoord met de VS hebben de Taliban dinsdag hebben weer aanvallen uitgevoerd op bases van het Afghaanse leger. Een bron binnen het Afghaanse ministerie van Defensie zei dat regeringstroepen zijn aangevallen in dertien provincies. Het geweld in Afghanistan nam vorige week nog fors af, nadat de afspraken waren gemaakt over een “periode van minder geweld”. Dat gebeurde in de aanloop naar het tekenen van de vredesovereenkomst tussen de Taliban en de VS.
AD 03.03.2020 De toponderhandelaar van de Taliban, mullah Baradar Akhund, heeft een telefoongesprek gevoerd met de Amerikaanse president Donald Trump. Het gesprek duurde ongeveer een half uur, meldt een woordvoerder van de Taliban. Er is nog geen bevestiging vanuit Washington.
De VS en de Taliban sloten zaterdag een akkoord dat na bijna twintig jaar strijd moet leiden tot onder meer een wapenstilstand en vredesonderhandelingen. De Taliban moeten nu ook nog gaan onderhandelen met de Afghaanse regering. Onenigheid over het vrijlaten van gevangenen vormt echter een struikelblok. De Afghaanse president Ashraf Ghani weigert 5000 Talibanstrijders vrij te laten, hoewel daarover wel afspraken met de VS waren gemaakt.
Afghan President Ashraf Ghani gestures as he speaks during a press conference at the presidential palace in Kabul on March 1, 2020.WAKIL KOHSAR / AFP Ⓒ AFP
Telegraaf 01.03.2020 De Amerikaanse militairen in Afghanistan en de Afghaanse regeringstroepen blijven terughoudend met hun operaties. Ze verlengen ’de periode van minder geweld’, zei de Afghaanse president Ashraf Ghani.
De strijdende partijen moeten volgens president Ghani proberen elkaar met rust te laten in de aanloop naar echte wapenstilstand. Afgelopen week slaagde een experiment met „een periode van minder geweld.” Kabul en Washington hadden die met de Taliban afgesproken. Er waren nauwelijks aanslagen of aanvallen.
Zondag hebben de VS en de Taliban een akkoord gesloten dat moet leiden tot onder meer een wapenstilstand en vredesonderhandelingen. Voorafgaande aan de ondertekening in Qatar hadden de twee partijen beloofd elkaar een week lang zo veel mogelijk met rust te laten. Washington zag dat als een test om te kijken hoeveel invloed de Taliban hebben op krijgsheren of stammen die op eigen houtje aan de strijd deelnemen.
Het akkoord tussen de Amerikanen en de Taliban is slechts een eerste stap op weg naar vredesonderhandelingen. Daarbij moeten ook andere bevolkingsgroepen, partijen en landen proberen tot een vergelijk te komen met de extremistische Taliban. De soennitische Taliban behoren tot de grootste bevolkingsgroep van het land, de Pathaanse bevolkingsgroep. Die komt vooral uit het zuiden en oosten. De Pathanen vormen echter geen meerderheid onder de 37 miljoen Afghanen.
De eerste problemen zijn kort na de ondertekening al boven komen drijven. De Taliban wezen op een passage uit het akkoord waar staat dat voor 10 maart 5000 gevangen genomen Taliban worden vrijgelaten. In ruil zouden de Taliban duizend gevangenen laten gaan. President Ashraf Ghani zei dat zijn regering helemaal niet heeft ingestemd met deze gevangenenruil en er ook niet aan meewerkt.
De Amerikaanse president Trump is blij met het akkoord, omdat hij zo naar eigen zeggen een einde kan maken aan de langste oorlog die de Amerikanen hebben gevoerd. In het akkoord staat dat de VS binnen 135 dagen het aantal militairen in het land van 13.000 terugbrengen naar 8600 man als de Taliban zich aan de afspraken houden. Trump zei zaterdagavond dat hij zelf met Talibanleiders gaat praten.
NOS 29.02.2020 “We gaan onze langstlopende oorlog beëindigen en onze troepen terug naar huis brengen.” De Amerikaanse president Trump reageert verheugd op de ondertekening van een basisakkoord tussen de VS en de Afghaanse Taliban.
Wereldwijd reageren leiders hoopvol op de afspraken tussen de voorheen gezworen vijanden, maar er klinkt ook scepsis over de verdere onderhandelingen die nodig zijn voor vrede in Afghanistan.
Zo benadrukt minister Blok van Buitenlandse Zaken dat het akkoord “een eerste stap naar vrede” is. Volgens hem is er nog veel werk aan de winkel voor het bereiken van nationale eenheid in Afghanistan en zullen er binnenlandse vredesonderhandelingen moeten volgen.
In het akkoord garanderen de VS terugtrekking van troepen uit Afghanistan, op voorwaarde dat de Taliban zich aan de voorwaarden van het akkoord houden. Zo moet de beweging geweld tegen de VS en hun bondgenoten voorkomen, ook van terreurgroep al-Qaida.
Minister Blok wijst er verder op dat Nederland “offers heeft gebracht voor veiligheid en stabiliteit” en daarom “gecommitteerd blijft aan duurzame vrede”. Momenteel verblijven zo’n 160 Nederlandse militairen voor een trainingsmissie bij het leger en de politie in Afghanistan. Het ministerie kan nog niet zeggen of zij terug naar Nederland worden gehaald als gevolg van het akkoord.
Voorbehoud
Ook de Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper benadrukt dat het akkoord slechts een begin is. De NAVO staat achter de deal, reageert secretaris-generaal Jens Stoltenberg en ook buurland Pakistan zegt in een reactie te hopen dat de Amerikaanse terugtrekking op “een verantwoordelijke manier” zal gebeuren.
Het voorbehoud over het mogelijke succes van het akkoord hangt samen met het feit dat de Afghaanse regering niet deelnam aan de vredesonderhandelingen. Lange tijd was dat een eis van de VS, maar die is losgelaten door de regering-Trump.
Voor een politieke oplossing moeten de Taliban en de Afghaanse regering met elkaar om de tafel. Op dit moment erkennen de leiders van de Taliban de machthebbers in Kabul niet.
Desondanks klinkt de Afghaanse president Ghani hoopvol over de toekomst. Volgens hem “kijkt het land vooruit naar een volledige wapenstilstand”. Kabul schaart zich achter het akkoord en zegt bereid te zijn om de dialoog met de Taliban aan te gaan.
Een woordvoerder van de Taliban zegt te hopen dat de Amerikanen zich aan de afspraken houden. Enkele uren voordat het akkoord werd gesloten, riep de islamitische beweging haar strijders op hun aanvallen te staken, om “geluk in het land te bereiken”.
Veteranen sceptisch
Verschillende Amerikaanse veteranen van de oorlog in Afghanistan reageren sceptisch tegenover persbureau AP. Zo vreest een voormalig sergeant dat alle inzet “voor niets is geweest” als de Taliban de macht grijpt en shariawetten invoert.
Tom Porter, een commandant van een reservistendivisie, is bezorgd dat na het vertrek van de Amerikanen de Taliban het akkoord los zullen laten en de macht proberen te grijpen.
Andere geïnterviewde veteranen stellen dat het de hoogste tijd is om de oorlog te beëindigen, los van de uitkomst van het akkoord. Meer dan 2300 Amerikaanse militairen zijn in Afghanistan om het leven gekomen. “Wij willen niet meer doden en gewonden”, reageert Michael Carrasquillo, voorzitter van een organisatie voor gewonde veteranen.
Daar sluit voormalig reservist Chris Collins zich bij aan. “Genoeg is genoeg”, stelt hij. “Laten we naar huis gaan.”
De oorlog in Afghanistan begon op 7 oktober 2001, na de aanslagen op 11 september. Het geweld heeft in 19 jaar tijd duizenden militairen, hulpverleners en burgers het leven gekost. In 2011 wist de VS al-Qaida-kopstuk Osama bin Laden op te sporen en te doden. Het Nederlandse leger is in de provincies Uruzgan en Kunduz betrokken geweest bij de oorlog en wederopbouw. Tussen 2006 en 2010 kwamen er 23 Nederlandse militairen om het leven.
MSN 29.02.2020 De Taliban zullen volgens een van hun leiders een regeringsstelsel aanvaarden waar een meerderheid van de Afghaanse bevolking voor is. Dit zei de politieke leider van de extremistische beweging Taliban, Sher Mohammad Abbas Stanikzai, in een reactie op het akkoord tussen de VS en de beweging.
Dit akkoord moet na bijna 20 jaar strijd de weg openen naar een wapenstilstand, terugtrekking van buitenlandse troepen uit het land en vredesonderhandelingen tussen alle betrokken partijen.
De Taliban willen een streng islamitische staat of emiraat. Ze voerden een schrikbewind van 1996 tot in 2001 toen het Talibanregime door de Amerikaanse invasie werd gestopt. Daarbij vielen ook andere Afghaanse bevolkingsgroepen de Taliban-overheersers aan.
De Taliban worden gedomineerd door soennitische extremisten van de Pathaanse bevolkingsgroep. Die vormt naar schatting bijna de helft van de bevolking van 37 miljoen mensen. Andere groepen zijn onder meer etnische Tadzjieken, Oezbeken en de sjiïtische Hazara’s.
Telegraaf 29.02.2020 De Amerikaanse president Donald Trump heeft „in de nabije toekomst” een persoonlijke ontmoeting met leiders van de Taliban. Hij kondigde dat zaterdag aan kort nadat de VS en de Taliban in Qatar een overeenkomst hadden gesloten die moet gaan leiden tot een vredesregeling voor Afghanistan.
Tijdens een bijeenkomst in het Witte Huis riep Trump buurlanden op te helpen om de stabiliteit in het land te bewaren nu de overeenkomst er is. Die moet onder andere de weg vrij maken voor volledige terugtrekking van buitenlandse troepen uit Afghanistan.
Hoewel experts verwachten dat de volgende gesprekken tussen de VS en de Taliban een stuk moeilijker worden, toonde Trump zich optimistisch. Hij denkt dat de onderhandelingen succesvol zullen zijn omdat „iedereen moe is van de oorlog.”
AD 29.02.2020 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, gaat naar Qatar voor de ondertekening van een vredesdeal met de Taliban. President Donald Trump roept de Afghanen op ‘de kans op vrede te grijpen’.
Pompeo had eerder al gemeld dat het geweld in Afghanistan de afgelopen zes dagen fors was verminderd. Daar hadden de Verenigde Staten afspraken met de Taliban over gemaakt. Dat betekent dat zaterdag in Doha een historisch vredesakkoord kan worden gesloten met de opstandelingen.
Trump zegt in een verklaring dat er nu zicht is op een einde aan de oorlog in Afghanistan en het “thuisbrengen van onze troepen”. Dat vereist volgens hem wel dat de Taliban en de Afghaanse regering zich houden aan de afspraken.
De VS strijden in Afghanistan al bijna twintig jaar tegen de Taliban. De strijd begon na de aanslagen van 11 september 2001. De Amerikanen wisten het regime van de Taliban ten val te brengen, maar de radicale moslims begonnen daarna een guerrillastrijd om de macht te heroveren.
Trump stelt dat de afgelopen negentien jaar ‘grote vooruitgang is geboekt in Afghanistan’, maar dat Amerikaanse militairen, belastingbetalers en Afghaanse burgers daar een hoge prijs voor hebben betaald.
,,Toen ik campagne voerde, beloofde ik het Amerikaanse volk dat ik onze troepen zou terughalen en zou proberen de oorlog te beëindigen”, zegt Trump. ,,We boeken veel vooruitgang wat betreft het nakomen van die belofte.”
MSN 29.02.2020 De Amerikaanse president Trump heeft de ondertekening van het basisakkoord tussen de VS en de Afghaanse Taliban over de weg naar een vredesregeling toegejuicht als “het begin van het einde van Amerika’s langste oorlog”.
In Qatar is de overeenkomst zaterdag getekend na circa negentien jaar bloedige strijd. Als de partijen de afspraken nakomen, kunnen buitenlandse troepen zich mogelijk binnen anderhalf jaar terugtrekken en komt er een vredesregeling tussen de strijdende partijen in Afghanistan.
Trump die weinig op heeft met buitenlandse militaire interventies, is in zijn nopjes met dit mogelijke succes in het buitenlandbeleid. “We werken eraan eindelijk de langste oorlog van de VS te stoppen en onze troepen terug naar huis te halen.”
De VS vielen het schrikbewind van de Taliban in 2001 aan en brachten het ten val, maar de Taliban proberen de macht te heroveren. Ze bestaan voornamelijk uit soennitische extremisten uit de stam van de Pathanen die bijna de helft van de Afghaanse bevolking vormt.
MSN 29.02.2020 VN-chef António Guterres heeft een basisakkoord tussen de VS en de Taliban verwelkomd. Hij heeft daarbij beklemtoond dat de overeenkomst tot gevolg moet hebben dat het geweld in het land nu beperkt blijft. De Taliban en de VS hebben in Qatar een overeenkomst gesloten die moet gaan leiden tot een vredesregeling voor Afghanistan.
De partijen hadden afgesproken eerst te kijken of ze elkaar een week lang min of meer met rust konden laten. Washington vreesde dat de Taliban niet alle strijdende bendes of krijgsheren zouden beheersen.
Maar het is een week lang relatief kalm geweest met nauwelijks aanslagen of aanvallen. Zo kon de ondertekening met toespraken van de Amerikaanse minister Pompeo (Buitenlandse Zaken) en een oprichter en leider van de Taliban, Abdul Ghani Baradar, zaterdag doorgaan.
Guterres hoopt dat de partijen nu net zo terughoudend blijven als afgelopen week. Het akkoord is voornamelijk een routekaart naar een echt bestand en vredesonderhandelingen. De EU heeft de ondertekening als “belangrijke eerste stappen” begroet. Ook de Nederlandse minister Blok (Buitenlandse Zaken) betitelde het als “een eerste stap naar vrede”.
MSN 29.02.2020 Het akkoord tussen de Verenigde Staten en de Taliban “is een eerste stap naar vrede in Afghanistan”. Dat vindt minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok.
Het akkoord werd zaterdag ondertekend in Doha, in Qatar. Het is de bedoeling dat het leidt tot de terugtrekking van internationale troepen in Afghanistan en vredesonderhandelingen tussen de verschillende partijen.
Blok benadrukt dat er werk aan de winkel is. “Nationale eenheid en inclusieve intra-Afghaanse onderhandelingen moeten volgen. Nederland heeft offers gebracht voor veiligheid en stabiliteit in Afghanistan, we blijven gecommitteerd aan duurzame vrede.”
Nederland heeft momenteel nog zo’n 160 militairen in Afghanistan voor een trainingsmissie voor het Afghaanse leger en de politie. Wat het akkoord voor de Nederlanders betekent, kan Buitenlandse Zaken nog niet zeggen. “Daar over zullen we nauw overleg met partners hebben”, aldus een woordvoerder.
NU 29.02.2020 Na een oorlog van bijna twee decennia hebben de Verenigde Staten en de Taliban zaterdag een vredesakkoord ondertekend. Als er aan de voorwaarden wordt voldaan, moeten binnen veertien maanden alle troepen van de Verenigde Staten en de NAVO teruggetrokken zijn uit Afghanistan.
Volgens secretaris-generaal Jens Stoltenberg staat de NAVO achter de deal en zou het bondgenootschap er klaar voor zijn om, net als de Amerikanen, alle troepen terug te trekken.
Verder is het de bedoeling dat de Verenigde Staten in samenwerking met de Afghaanse overheid vijfduizend gevangenen vrijlaten. De Taliban stelt duizend gevangenen op vrije voeten.
Op 21 februari maakten de VS en Taliban al afspraken over “minder geweld” in Afghanistan. Toen was er nog geen sprake van een wapenstilstand.
Het akkoord wordt ondertekend door beide partijen. (Foto: Reuters)
Oorlog kostte Verenigde Staten al 2 biljoen dollar
Vertegenwoordigers van de Verenigde Naties en de Taliban onderhandelen in Doha, de hoofdstad van Qatar, al sinds 2018 over de toekomst van Afghanistan. In deze plaats werd ook het vredesakkoord ondertekend. Eerdere pogingen om vredesovereenkomsten te sluiten, faalden omdat de Taliban internationale troepen aanviel.
Er is Trump veel aan gelegen om de strijdbijl met de Taliban zo snel mogelijk te begraven. Het beëindigen van de langste oorlog in de historie van de VS gold in 2016 als een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes.
Amerikaanse soldaten zijn al zo’n achttien jaar gestationeerd in het land en de oorlog zou de VS al zo’n 2 biljoen dollar hebben gekost.
NOS 29.02.2020 De Taliban hebben een akkoord gesloten met de Verenigde Staten over het terugtrekken van troepen uit Afghanistan. Daarmee komt het eind in zicht van de langste militaire interventie in de Amerikaanse geschiedenis.
De troepen van de VS en de NAVO zullen zich binnen veertien maanden terugtrekken uit Afghanistan, op voorwaarde dat de Taliban zich aan de voorwaarden van het akkoord houdt. Zo moet de beweging geweld tegen de VS en hun bondgenoten voorkomen, ook door terreurgroep al-Qaida.
“Vandaag is een gedenkwaardige dag voor Afghanistan”, zegt de Amerikaanse vertegenwoordiging in Kabul.
De oud-vertegenwoordiger van de Taliban in Pakistan spreekt van “een belangrijke stap”.
‘Mensen in Afghanistan wachten vol spanning op de volgende stap’
De Verenigde Staten en de Taliban ontmoetten elkaar vanochtend in Qatar. In een chique hotel in de hoofdstad Doha gingen de Amerikanen in gesprek met 31 vertegenwoordigers van de Taliban, van wie sommige hebben vastgezeten in de Amerikaanse militaire gevangenis Guantanamo Bay.
Zes eisen op tafel
Voorafgaand aan de ontmoeting legden beide partijen drie eisen op tafel. “Voor de Taliban zijn dat het terugtrekken van Amerikaanse troepen, vervroegde vrijlating van Taliban-gevangenen en dat Afghanistan een islamitisch kalifaat wordt”, zei correspondent Marieke de Vries in het NOS Radio 1 Journaal. “En de VS wil dat de Taliban openlijk afstand nemen van al-Qaida en IS, dat ze deze groepen in de toekomst geen schuilplaats verschaffen en dat ze de Afghaanse regering en de grondwet respecteren.”
De oorlog in Afghanistan begon op 7 oktober 2001, na de aanslagen op 11 september. Het geweld heeft in 19 jaar tijd duizenden militairen, hulpverleners en burgers het leven gekost. In 2011 wist de VS al-Qaida-kopstuk Osama bin Laden op te sporen en te doden. Het Nederlandse leger is in de provincies Uruzgan en Kunduz betrokken geweest bij de oorlog en wederopbouw. Tussen 2006 en 2010 kwamen er 23 Nederlandse militairen om het leven.
“Amerika is klaar met deze oorlog”, vertelt De Vries. President Trump beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 een einde te maken aan de Amerikaanse bemoeienis in het land. “Dit komt precies op tijd in zijn herverkiezingsjaar, zodat hij kan zeggen dat hij een einde heeft gemaakt aan die impopulaire oorlog.”
De Amerikanen hebben altijd gezegd dat ze alleen met de Taliban wilden praten als de Afghaanse regering ook aan tafel zit. “Maar dat is losgelaten sinds de regering-Trump. Na dit vredesakkoord moeten de Taliban met de Afghaanse regering onderhandelen over hoe nu verder, maar daar trekt de VS de handen vanaf.”
Leden van de Taliban arriveren in DohaAFP
Volgens de afspraken zouden er 5000 Taliban vrij worden gelaten uit de gevangenissen, maar het is niet duidelijk of de Afghaanse regering daar wel aan meewerkt. Ook zijn er zorgen over de rechten van vrouwen en meisjes, toen de Taliban eerder aan de macht was in Afghanistan werden zij streng behandeld onder shariawetten.
Taliban-leider Haibatullah Akhundzada zei zaterdag dat alle mannen en vrouwen de rechten zullen krijgen die hen toekomen.
Invloed van Taliban nog onduidelijk
Eerder sloten de Taliban al een soort staakt-het-vuren met de Amerikanen. “Dat was een proef om te laten zien dat ze te vertrouwen zijn en dat ze de macht hebben over hun strijders in alle regio’s”, legt correspondent Aletta André uit. “En dat is gelukt, er werden 90 procent minder gevallen van geweld geregistreerd.”
De vraag is hoe internationale terroristische netwerken zich na dit akkoord zullen ontwikkelen in Afghanistan en wat voor invloed de Taliban op deze netwerken hebben. André: “Zo is IS de afgelopen jaren gegroeid in Afghanistan, ook dankzij oud-Talibanstrijders die de Taliban niet radicaal genoeg vinden.
Het is onduidelijk hoeveel invloed de Taliban hebben op terroristische organisaties. Des te meer omdat nog niet duidelijk is welke rol ze gaan spelen in het bestuur van Afghanistan.”
Het akkoord van vandaag betekent niet dat er vrede is in Afghanistan: behalve de regering in Kabul zijn ook al-Qaida en IS zijn buiten de onderhandelingen gehouden. Voor een politieke oplossing moeten de Taliban en de Afghaanse regering met elkaar om de tafel. Dat is geen sinecure, want de Taliban erkennen de regering in Kabul niet.
AD 29.02.2020 De VS en de Taliban hebben een akkoord gesloten dat een einde moet maken aan de bloedige strijd in Afghanistan die al bijna twintig jaar duurt. De Taliban gaan akkoord met een regering die door meerderheid van bevolking wordt gesteund. De Amerikaanse president Trump heeft aangekondigd ,,in de nabije toekomst” de leiders van de Taliban persoonlijk te ontmoeten.
De speciale Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad en Taliban-afgevaardigde hebben de voorlopige vredesdeal vandaag in Qatar, Doha, ondertekend. Het akkoord voorziet onder meer in een schema voor geleidelijke terugtrekking van de Amerikanen en voor het starten van vredesonderhandelingen tussen alle betrokken partijen.
De Taliban zullen volgens een van hun leiders een regeringsstelsel aanvaarden waar een meerderheid van de Afghaanse bevolking voor is. Dit zei de politieke leider van de extremistische beweging Taliban, Sher Mohammad Abbas Stanikzai, in een reactie op het akkoord tussen de VS en de beweging.
Alle Amerikaanse en andere NAVO-troepen zouden in veertien maanden tijd uit het land kunnen worden teruggetrokken als de Taliban voldoen aan de voorwaarden uit de overeenkomst. In de eerste 135 dagen zouden de VS en de NAVO-bondgenoten de eerste troepen kunnen terugtrekken uit vijf militaire bases in Afghanistan.
Kort voor de ondertekening zei Pompeo dat de Taliban zich bijvoorbeeld verplichten de vooruitgang die sinds 2001 voor de positie van de vrouw is geboekt ‘te omarmen’.
De Taliban moeten ook alle banden met het terreurnetwerk al-Qaeda afzweren en de beweging Islamitische Staat bestrijden. Abdul Ghani Baradar zei dat hij zich aan de met de VS gemaakte afspraken wil houden. Hij blijft streven naar een islamitische regering van het land.
‘Einde langste oorlog VS’
De Amerikaanse president Trump heeft de ondertekening van het basisakkoord tussen de VS en de Afghaanse Taliban over de weg naar een vredesregeling toegejuicht als ,,het begin van het einde van Amerika’s langste oorlog”.
Trump die weinig op heeft met buitenlandse militaire interventies, is in zijn nopjes met dit mogelijke succes in het buitenlandbeleid. ,,We werken eraan eindelijk de langste oorlog van de VS te stoppen en onze troepen terug naar huis te halen.”
Hoewel experts verwachten dat de volgende gesprekken tussen de VS en de Taliban een stuk moeilijker worden, toonde Trump zich optimistisch. Hij denkt dat de onderhandelingen succesvol zullen zijn omdat “iedereen moe is van de oorlog”.
Hij kondigde zaterdag aan de leiders van de Taliban binnenkort in persoon te ontmoeten. Hij riep tijdens de bijeenkomst in het Witte Huis buurlanden op te helpen om de stabiliteit in het land te bewaren nu de overeenkomst er is. Die moet onder andere de weg vrij maken voor volledige terugtrekking van buitenlandse troepen uit Afghanistan.
VN-chef António Guterres heeft een basisakkoord tussen de VS en de Taliban verwelkomd. Hij heeft daarbij beklemtoond dat de overeenkomst tot gevolg moet hebben dat het geweld in het land nu beperkt blijft. Guterres hoopt dat de partijen nu net zo terughoudend blijven als afgelopen week.
Het akkoord is voornamelijk een routekaart naar een echt bestand en vredesonderhandelingen. De EU heeft de ondertekening als ‘belangrijke eerste stappen’ begroet. Ook de Nederlandse minister Blok (Buitenlandse Zaken) betitelde het als ‘een eerste stap naar vrede’.
Afghanistan oorlog
Als de overeenkomst inderdaad wordt nageleefd dan komt er een einde aan twintig jaar strijd in Afghanistan. Vrijwel direct na de aanslag op de Twin Towers op 9 september 2001 namen de Verenigde Staten de Taliban op de korrel.
Onder de naam Enduring Freedom viel een coalitie waar onder andere Groot-Brittannië, Australië en Frankrijk meededen Afghanistan binnen, de thuisbasis van de terreurbeweging. Hoewel hun leider Osama Bin Laden kon ontsnappen, werd het regime vrij snel verslagen. Er kwam een nieuwe regering in hoofdstad Kabul, geleid door Hamid Karzai.
In de jaren erna stuurde ook Nederland militairen naar Afghanistan. Tussen 2006 en 2010 waren ze gestationeerd in Uruzgan. De jaren erna volgde nog een door Groenlinks gesteunde trainingsmissie in Kunduz. Uiteindelijk wisten de Amerikanen ook Osama bin Laden te pakken te krijgen.
In mei 2012 werd hij door een Amerikaans team Navy Seals uitgeschakeld in het Pakistaanse Abbottabad, waar hij zich met directe familieleden en vertrouwelingen had verschanst. Operation Neptune Spear was de naam van de door president Obama geautoriseerde liquidatiemissie. ‘Geronimo’ was de codenaam voor doelwit Bin Laden.
MSN 29.02.2020 Na achttien jaar oorlog komt er vandaag hoogstwaarschijnlijk een vredesakkoord voor Afghanistan. De VS en de Taliban willen de strijdbijl begraven. Eindelijk, zeggen opgeluchte Afghanen. Anderen maken zich zorgen dat de streng islamitische Taliban de sharia weer invoert.
Omaid is 20 en Sara is 13. Dat betekent dat ze beiden in hun land alleen maar oorlog hebben meegemaakt. Dat kan veranderen, nu de VS en de Taliban op het punt staan een vredesakkoord te tekenen. Toch denken de twee er totaal verschillend over.
Arbeider Omaid is blij met de vredesdeal. “Voor ons is het belangrijk dat er vrede komt in Afghanistan,” zegt hij tegen persbureau AP.
Afghanistan: 18 jaar oorlog
De oorlog in Afghanistan begon eind 2001, kort nadat de islamitische terreurgroep Al-Qaida een enorme aanslag pleegde op het World Trade Center in New York. Het meesterbrein achter die aanslag, Osama Bin Laden, had zijn terreurdaad kunnen voorbereiden in Afghanistan omdat het streng islamitische Taliban-regime hem onderdak bood.
De Verenigde Staten wilde Bin Laden hebben, vielen Afghanistan binnen en verdreven de Taliban. Bin Laden ontsnapte naar Pakistan, waar hij pas in 2011 werd gedood door Amerikaanse commando’s. Ondertussen ging de oorlog in Afghanistan door: de VS konden het land niet onder controle krijgen, maar terugtrekken wilde Amerika zich ook niet uit angst voor een terugkeer van de Taliban.
De oorlog bleek voor de VS een moeras. Hij duurde 18 jaar, kostte 750 miljard dollar en duizenden levens. Toch is niet iedereen blij met het vredesakkoord.
Zorgen om vrouwenrechten
“Ik maak me wel zorgen over mijn toekomst,” zegt Sara tegen persbureau Reuters in haar muziekschool. “Want als een groepering als de Taliban naar ons land komt, heb ik geen vrijheid van onderwijs meer.”
Toen de Taliban van 1996 tot 2001 aan de macht waren, voerden ze strenge shariawetgeving in, wat onder meer betekende: geen vrouwenrechten en geen muziek. Sara is bang dat de Taliban haar school gaan sluiten.
Optimisme
Omaid ziet het positiever in. Volgens hem kunnen Taliban-strijders weer worden opgenomen in de maatschappij. “Als er kans op werk komt, maakt het ons niet uit. Ze kunnen dan op dezelfde manier hun geld verdienen als wij.”
Om de vredesdeal mogelijk te maken, hebben de Taliban al een week geen aanslagen meer gepleegd. Als het akkoord slaagt, gaat ruim een derde van de 13.000 Amerikaanse soldaten naar huis.
Taliban profileert zich
En de Taliban? Die profileren zich de laatste tijd als gematigde moslims, met vrouwenrechten en al. Maar of de optimistische Omaid gelijk krijgt of de bezorgde Sara, is nog even afwachten.
Een blik achter de schermen bij de Afghaanse talibanstrijders
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
AD 10.02.2020
Waar draait het om?
Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt.
Telegraaf 12.02.2020
De vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land?
Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië,Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag 10.02.2020 beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Telegraaf 11.02.2020
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
AD 17.02.2020
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Telegraaf 11.02.2020
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
AD 01.04.2020
AD 01.04.2020
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholenkinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij dan ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Telegraaf 22.02.2020
Telegraaf 22.02.2020
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
AD 14.02.2020
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
Telegraaf 14.02.2020
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Telegraaf 19.02.2020
Wet
De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Verhoordagen
Maandag 10.02.2020, woensdag 12.02.2020 en donderdag 13.02.2020 waren de eerste verhoordagen.
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag 13.02.2020 duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Dreigementen
De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof. De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Vanaf maandag 17.02.2020 staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
AD 18.02.2020
Vandaag 17.02.2020 gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis.
Telegraaf 18.02.2020
Oud-burgemeester Krikke van Den Haag werd ook verhoord.
Woensdag 19.02.2020 staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Het is dus de vraag of het deze week vanaf 17.02.2020 beter gaat. Donderdag 20.02.2020 komt de moskeeketen Diyanet van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politiekeinvloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Politiek verslaggever Arjan Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
De commissie, die uit negen Kamerleden bestaat, heeft de ondervraging grofweg opgesplitst in twee onderdelen. De commissie heeft tijdens een persconferentie op donderdag 6 februari 2020 bekend gemaakt wie zij heeft opgeroepen voor verhoor en wanneer. Dit is het verhoorschema. Updates kunt u regelmatig vinden op de commissiepagina van deze site.
De Laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Telegraaf 20.02.2020
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Telegraaf 20.02.2020
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
AD 20.02.2020
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
AD 21.02.2020
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Telegraaf 20.02.2020
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
NOS 29.04.2020 De geheime dienst AIVD ziet een opleving van rechts-extremisme wereldwijd. In zijn jaarverslag over 2019 staat dat rechts-extremisten elkaar vinden op websites en van daaruit uitgenodigd worden voor besloten groepen. Dat kan leiden tot radicalisering en geweld. De AIVD noemt in deze context de Nederlandse “alt-rechtsbeweging” Erkenbrand.
Die streeft volgens de AIVD met “democratische middelen ondemocratische doelstellingen” na. De beweging heeft volgens de inlichtingendienst “als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt”.
Traditionele rechts-extremisten reageren volgens de AIVD “zeer sterk op de acties van antiracisme-activisten en zoeken daarbij aansluiting bij lokaal protesterende burgers”. “Dit heeft al verschillende malen tot (dreiging met) geweld geleid waarbij huisadressen van antiracisme-activisten worden gepubliceerd en worden bezocht of waarbij anti-Zwarte Piet-demonstranten worden belaagd, soms met deelname van groepjes voetbalhooligans.”
Internationaal noemt de AIVD aanslagen van rechts-extremisten in de VS, Nieuw-Zeeland en ook in Europa. Vooral de aanslag vorig jaar maart in Christchurch in Nieuw-Zeeland heeft aangezet tot ‘copycat-gedrag’.
Meer acties klimaatactivisten
Bij links-extremistische groeperingen in Nederland zijn gewelddadigheden uitgebleven, staat in het jaarverslag. Zij richtten zich meer op demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid.
Het aantal acties van klimaatactivisten nam toe in 2019, maar die vormden geen bedreiging voor de democratische rechtsorde, analyseert de AIVD.
Moslims bidden tijdens een protest op het Plein in Den Haag tegen de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. De demonstranten zijn het niet eens met de opsluiting van de moslims daar en de visitatie die plaatsvindt na afloop van een bezoek ANP
De dienst gaat ook uitgebreid in op de dreiging van jihadistisch terrorisme. Die is sinds 2017 verminderd, net als het aantal aanslagen. Toch zijn er in Europa, en in Nederland, nog relatief veel aanhoudingen en worden geregeld aanslagen voorkomen. “De dreiging is dus wel verminderd, maar nog steeds aanzienlijk.”
De Nederlandse jihadistische beweging is weinig zichtbaar in het openbare leven. Dat heeft volgens de AIVD te maken met “organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap”.
In dat kader noemt de AIVD ook de netwerkvorming op terroristenafdelingen van gevangenissen en onder teruggekeerde jihadisten.
IS blijft gevaar
Ook radicaal-salafistische ‘aanjagers’ worden in het jaarverslag genoemd als dreiging. Dat zijn er relatief niet veel, maar hun invloed is “disproportioneel groot binnen islamitisch Nederland”. Sommigen hebben een opleiding gehad in de Golfregio. De AIVD doet onderzoek naar geldstromen uit deze regio.
Ook de islamitische terreurorganisatie IS is nog niet uitgespeeld, al is ‘het kalifaat’ gevallen en leider Abu Bakr al-Baghdadi gedood. “Nog steeds wil ISIS aanslagen plegen in het Westen, waarbij Syrië en Irak waarschijnlijk de belangrijkste basis voor ISIS blijven.”
Rusland en MH17
De inlichtingendienst ziet nog steeds dat meer landen invloed proberen te krijgen op Nederlandse belangen op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Ze proberen onder meer via spionage informatie te verkrijgen.
De AIVD noemt Rusland: “Het afgelopen jaar was Nederland opnieuw een interessant spionagedoelwit voor Rusland.” Vanuit Moskou is sprake van “voortdurende (online)beïnvloedingsactiviteiten op sociale media vanuit Rusland, waarbij de beïnvloeding van de beeldvorming ten aanzien van de toedracht van de ramp met vlucht MH17 een grote rol speelt”.
De grootste dreiging op het gebied van economische spionage is China. Meerdere Nederlandse topsectoren zijn doelwit geworden, met als doel hoogwaardige technologie in handen te krijgen, aldus de inlichtingendienst.
AD 29.04.2020 Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
De geheime dienst bestempelt 2019 als het jaar waarin ‘een opleving waar te nemen was van wereldwijd rechts-extremisme’. ,,Extremisten pleegden gewelddadige aanslagen in de Verenigde Staten, Europese landen en Nieuw-Zeeland.” In Nederland is die opleving vooral online te zien, zo stelt de AIVD.
Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke onlinegroepen, aldus Jaarverslag AIVD.
,,Vooral de aanslag van een Australiër in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 51 mensen in een moskee werden gedood, heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Dat gedrag wordt versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites.”
Die ontmoetingen worden daarna voortgezet in besloten, nog extremere groepen. ,,Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke internationale onlinegroepen.”
Deze nieuwssite schreef recent nog over een groep Nederlanders die actief waren op het neo-nazistische webforum Iron March. Op dat forum waren ook Amerikaanse rechts-extremisten aanwezig die later zijn aangeklaagd voor meerdere racistische moorden. Vandaag kwam ook een inwoner van Den Haag voor de rechter die gezegd zou hebben ‘te hebben gesmuld van de aanslag in Christchurch’ en ook een moskee zou hebben willen aanvallen.
De AIVD noemt één Nederlandse beweging met naam. Volgens de dienst is Erkenbrand ‘een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft’. ,,Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging heeft als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt.”
Jihadisme
De dreiging van jihadistisch terrorisme in Nederland is ‘verminderd, maar nog steeds aanzienlijk’, staat in het jaarverslag. Eind 2019 werd dan ook het dreigingsniveau in Nederland (de kans dat er een terroristische aanslag plaatsvindt) verminderd van niveau 4 (substantieel) naar niveau 3 (aanzienlijk).
In maart 2019 vond wel de grootste terroristische aanslag in tijden in Nederland plaats: de tramaanslag in Utrecht. De dader Gökmen Tanis, handelde alleen en, zo bleek tijdens de rechtszaak, was ook geen onderdeel van een jihadistisch netwerk. Hij is inmiddels veroordeeld tot levenslang.
Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating, aldus het Jaarverslag AIVD.
Van de Nederlandse jihadistische beweging gaat nog steeds dreiging uit. Ook al is ze ’weinig zichtbaar in het openbare leven’. ,,Dat heeft te maken met organisatorische en ideologische verdeeldheid en gebrek aan hiërarchie en leiderschap. Ook groeit de beweging niet: er komen nauwelijks nieuwe mensen bij en er gaan er ook weinig weg.”
De inlichtingendienst maakt zich zorgen over de twee speciale Terroristenafdelingen in de Nederlandse gevangenissen. ,,Er is een dreiging van netwerkvorming op de terroristenafdelingen én in het terugkeren van jihadisten in de jihadistische beweging na hun vrijlating. Als zij zijn teruggekeerd in hun oude netwerk, kunnen deze jihadisten voor een nieuwe dynamiek in dat netwerk zorgen.”
Ook lijkt het deradicaliseren van teruggekeerde jihadisten uit Syrië slechts gedeeltelijk een succes: ,,Veel terugkeerders houden zich bezig met propaganda of facilitering, ze blijken de jihadistische ideologie aan te blijven hangen zonder nog geweld te willen plegen.”
Spionage
De AIVD constateert ook dat andere landen spioneren in ons land en noemt China in het bijzonder. Volgens de dienst is dat land ‘de grootste dreiging op het vlak van economische spionage’. Zo zouden meerdere Nederlandse topsectoren doelwit zijn geweest van digitale spionage. Vooral hoogwaardige Nederlandse technologieën zijn doelwit. Denk bijvoorbeeld aan chipfabrikant ASML, al noemt de AIVD deze niet bij naam.
De Chinezen gebruiken volgens de dienst de buitgemaakte informatie om de eigen economie te ontwikkelen. Opvallend daarbij is dat China spioneert langs de zogenoemde Nieuwe Zijderoute. Dat zijn routes over spoor en weg door zowel het Midden-Oosten als India en Afrika richting het land. ,,Onderzoek wijst uit dat landen langs deze nieuwe route geregeld doelwit zijn van digitale spionage’’, schrijft de AIVD
5G
De AIVD vreest bovendien dat China marktleider wordt op gebieden als kunstmatige intelligentie en 5G, waardoor via deze ‘technische dominantie’ landen afhankelijker worden van Chinese technologie. Dat zet de deur open naar digitale spionage en sabotage, constateert de AIVD.
Naast China noemt de dienst ook Rusland met nadruk. Het land voert ‘voortdurend’ online campagne om vraagtekens te zetten bij de rol van Rusland rond de aanslag op de MH17. Dat is niet al te succesvol, schrijft de geheime dienst wel: ,,De impact op Nederland lijkt vooralsnog beperkt.”
Den HaagFM 06.04.2020 Het verslag van de parlementaire ondervragingscommissie naar ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen laat nog even op zich wachten. De commissie zou het eindverslageigenlijk eind april 2020aan de Kamer aanbieden.
Door de coronamaatregelen kunnen er geen vergaderingen plaatsvinden om zo het verslag af te ronden. Ook wacht de commissie nog op documenten van een aantal organisaties en stichtingen.
De Kamercommissie doet onderzoek naar ongewenste geldstromen vanuit het buitenland naar Nederlandse moskeeën. Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
De commissie wil het verslag uiterlijk voor het zomerreces aan de Kamer aanbieden.
NU 24.03.2020 Het gerechtshof in Den Haag heeft dinsdag bepaald dat de alFitrah-moskee en stichtingen daaromheen financiële documenten moeten verstrekken aan de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. Deze doet onderzoek naar de financiering van verschillende moskeeën in Nederland.
De beslissing in hoger beroep is gelijk aan die van de rechtbank in januari van dit jaar, met het verschil dat er alleen documenten verstrekt hoeven te worden over personen of gelden uit zogenoemde onvrije landen.
De parlementaire ondervragingscommissie doet onderzoek naar mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Het bestuur van de alFitrah-moskee in Utrecht weigerde financiële stukken vrij te geven en zei niet aan de vorderingen te kunnen voldoen, omdat zij veel documenten niet meer hebben nadat hun administratie in 2016 in beslag werd genomen.
3,5 jaar geleden viel de FIOD binnen in het pand van de moskee, omdat de belastingdienst vermoedde dat de organisatie geld witwaste en terrorisme financierde.
Het gerechtshof is van oordeel dat dit geen reden is om niet aan het onderzoek mee te werken. “Wanneer de stichtingen bepaalde documenten niet meer hebben, kunnen zij dat concreet aan de commissie laten weten en zo veel mogelijk informatie geven zonder documenten”, aldus het hof Den Haag.
NOS 24.03.2020 De AlFitrah-moskee in Utrecht moet meewerken aan het onderzoek van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse financiering. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald. Het hoger beroep was aangespannen door de moskee-stichting.
AlFitrah moet nu alsnog overzichten geven van bankrekeningen, donaties en mensen die kwamen preken of lesgeven uit landen als Koeweit en Saudi-Arabië. De stichting krijgt hier twee weken de tijd voor. Volgt de stichting de uitspraak niet op, dan bedraagt de dwangsom duizend euro per week, per gelieerde stichting, voor elk informatieonderdeel dat niet wordt gegeven.
De rechter geeft alFitrah op een punt gelijk. De onderzoeksvraag van de parlementaire commissie, “ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen” is te ruim. De stichtingen hoeven geen informatie te verstrekken over personen of financiële transacties die alleen afkomstig zijn uit vrije landen, zoals Nederland.
Poppenkast
Imam Salam van de alFitrah-moskee is tegen het Kameronderzoek maar verscheen wel bij zijn verhoor door de commissie. Dat liep uit op een ruzieachtige situatie die weinig informatie opleverde. Salam noemde het verhoor een schijnvertoning en een poppenkast.
AD 10.03.2020 De mini-enquête in Tweede Kamer over buitenlandse geldstromen naar Nederlandse moskeeën heeft aangetoond dat het tijd is imams hier op te leiden die passen bij onze rechtsstaat, stelt Yasemin Cegerek (PvdA), wethouder in Heerde.
Met de migratiegolf in de jaren 60 en 70 hebben zich in Nederland veel moslims gevestigd. Op kousenvoeten kwam de islam het land binnen. Mensen hielden gebedsdiensten in provisorische ruimten, in achterafzaaltjes of een verlaten kantoor.
Later werden dat imposante gebedshuizen. En in veel gevallen was daar niks mis mee. Maar soms ook wel. Want uiterst orthodoxe stromingen binnen de islam zagen kans om invloed te kopen.
Door dure gebedshuizen in Nederland te financieren met als doel radicale imams uit bijvoorbeeld de Golfstaten te laten prediken. De mini-enquête van de Tweede Kamer over de ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën laat zien hoe dat soms gaat.
Terecht waarschuwt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch voor een nieuwe generatie salafisten
Zo vestigde behalve de gematigde islam ook de radicale islam zich. Via internet, bijeenkomsten in huiskamers en in de omgeving van moskeeën worden jongeren geronseld.
Terecht waarschuwen de Arnhemse burgemeester Marcouch en de AIVD voor een nieuwe generatie salafisten die de regels van de Nederlandse rechtsstaat verwerpt. Er is nog een probleem: de lange arm van Ankara. Hoogleraar Erik-Jan Zürcher constateert dat via Diyanet de Turkse staat controle houdt op wat er gebeurt in Turkse moskeeën.
Hier gaat het niet om salafisme, maar om een buitenlandse mogendheid die migranten en hun nakomelingen – die Turkije ten onrechte nog beschouwt als onderdanen – politiek probeert te sturen en te beïnvloeden. Diyanet is in 1924 door Atatürk opgericht om islam te moderniseren. Nu lijkt er een omgekeerde beweging gaande.
De opkomst van de radicale islam en de lange arm van Ankara zijn twee verschillende problemen. Maar hebben dezelfde oplossing: imams uit het buitenland weren. De Franse president Macron kondigde onlangs aan dat hij deze imams niet meer in zijn land aan het werk wil zien.
Dat verdient navolging. Er moet ons alles aan gelegen zijn om hier voorgangers op te leiden die de leer van de islam nastreven die past bij een democratische rechtsstaat. Geen radicale variant.
Veel mensen denken dat moslims alleen maar radicaliseren, maar de tegengestelde ontwikkeling, liberalisering, is óók gaande en even belangrijk. Moslimfeminisme, ontkerkelijking, gemengde huwelijken, bekering en de positie van de LHBTI-gemeenschap; het speelt er ook allemaal. Als je hiermee te maken hebt, dan lijkt het me een eenzame worsteling. En juist die ontwikkeling moeten we steunen.
Dat kan door duidelijke en transparante regels voor de financiering van moskeeën. Door te komen met een verbod op salafistische organisaties, die regels van de democratische rechtsstaat verwerpen en waar wordt aangezet tot geweld en martelaarschap.
En door de Fransen te volgen: zelf imams opleiden en buitenlandse imams weren. Met die maatregelen steunen we gematigde krachten en bestrijden we radicalisering.
Yasemin Cegerek (PvdA) is wethouder in Heerde.
Vanaf Yahya Bouyafa’s mail- en Facebook-account werd steun betuigd aan terreurorganisatie Hamas.
Telegraaf 03.03.2020 De voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland (RMMN) treedt terug na berichtgeving in De Telegraaf. Zowel vanaf het e-mailadres van voorzitter Yahia Bouyafa als vanaf zijn Facebook-account bleken antisemitische berichten te zijn verstuurd met een steunbetuiging aan terreurgroep Hamas.
Joodse organisaties waren woedend en eisten opheldering van de voorzitter van de RMMN. De vicevoorzitter van die organisatie hield twee weken geleden in de Tweede Kamer juist een gloedvol betoog tégen extremisme bij moslims.
Die week dook ook een e-mailbericht op uit 2014, waarin voorzitter Bouyafa stelt dat Hitler een Jood was en Hamas een legitieme verzetsgroep die steeds sterker wordt. Ook schreef hij dat alle Joden zullen worden verdreven uit Israël. De RMMN stelde aanvankelijk dat de e-mail ’niet authentiek was’, maar toen dook een Facebook-bericht op uit 2015 waarin Bouyafa ook stelde dat Hitler een Jood was.
Antisemitische complottheorie
Joodse organisaties noemden dat een kwaadaardige, antisemitische complottheorie. „Die drukt de gedachte uit dat Joden de Holocaust zelf hebben veroorzaakt om de oprichting van Israël te bewerkstelligen”, stelde Aron Vrieler van het CIDI. „Puur antisemitisme, en bovendien een regelrechte aanval op onze herinnering aan de Holocaust en de Tweede Wereldoorlog.”
Vicevoorzitter Saïd Bouharrou is twee weken geleden een onderzoek begonnen naar de herkomst van de antisemitische berichten. Dat heeft voor zover bekend nog geen resultaten opgeleverd.
Alle vertrouwen in de uitkomst
Yahia Bouyafa reageerde twee weken lang niet op een verzoek tot toelichting. Maandag liet hij weten dat de berichten niet van hem zijn en dat hij ze verafschuwt. „Maar omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter zodat het onderzoek in alle rust en transparantie kan worden uitgevoerd. Ik heb alle vertrouwen in de uitkomst daarvan.”
“Omdat de berichten aan mij zijn toegeschreven is na onderling overleg besloten dat ik tijdelijk terugtreed als voorzitter”
Vicevoorzitter Bouharrou zei dat hij gruwde van de teksten. „Bizar, dit staat mijlenver van alles wat wij doen. De Raad neemt hier afstand van en ik distantieer me van elke komma. De Joodse gemeenschap dragen wij een warm hart toe. Ik wil niets weten van dit soort flauwekul.”
Bouyafa gold jaren als invloedrijk bestuurder in islamitisch Nederland, maar hij treedt zelden in de schijnwerpers. Hij bestuurde allerlei landelijke moslimclubs, waaronder de Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION). Die club geldt als zusterorganisatie van de fundamentalistische Moslim Broederschap. Bouyafa ontkende dat hij betrokken was bij de broederschap.
NU 21.02.2020 Worden Nederlandse moskeeën door buitenlandse financiers onder druk gezet om orthodoxe boodschappen te verspreiden en radicale predikers uit te nodigen? Op die vraag hoopte de parlementaire ondervragingscommissie de afgelopen twee weken antwoord op te krijgen. Is dat gelukt?
Waarom onderzoekt de Kamer mogelijke ongewenste beïnvloeding van moskeeën?
De commissie wil inzicht krijgen in de mogelijke buitenlandse beïnvloeding van moskeeën in Nederland. Geldschieters uit Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije zouden invloed kopen door islamitische instellingen te financieren en af te dwingen dat er een orthodoxe interpretatie van de islam verspreid wordt.
Aanleiding voor de ondervraging zijn berichten van NRC en Nieuwsuur waaruit bleek dat het ministerie van Buitenlandse Zaken over een lijst beschikt van moskeeën die geld hebben aangevraagd bij buitenlandse geldschieters. De lijst is geheim gehouden, terwijl de Kamer al jarenlang om inzicht vraagt.
Parlementaire ondervraging, wat is dat?
De parlementaire ondervraging is een iets lichtere versie van de parlementaire enquête. Het wordt ook wel de flits enquête genoemd. Dat betekent dat de voorbereiding minder intensief is, en het onderzoek van kortere duur. Wel zijn getuigen verplicht te verschijnen en worden zij onder ede verhoord.
Wat zijn we nu te weten gekomen?
De commissie sprak onder meer met AIVD-baas Dick Schoof, de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen en vertegenwoordigers van de Haagse as-Soennah-moskee en de Utrechtse stichting alFitrah.
Inlichtingenchef Schoof waarschuwde voor een nieuwe generatie salafisten, orthodoxe moslims, die hun visie op de islam in moskeeën en islamitische instellingen doordrukken. Vicevoorzitter van Raad van Marokkaanse Moskeeën Said Bouharrou beaamde dat. Volgens hem gaat het om ongeveer twintig moskeeën waar de strenge leer de overhand heeft gekregen. Volgens Bouharrou dringt een kleine groep moslims de orthodoxe interpretatie op bij andere moskeegangers.
Hajer Harzi, oud-penningmeester van de Geleense Al Houda-moskee vertelde de commissie hoe radicale moslims de moskee overnamen. Na het verhoor ontving zij naar eigen zeggen bedreigingen.
Er zijn duidelijk zorgen over de invloed van de salafistische leer op sommige moskeeën. Volgens Schoof mag de invloed van de orthodoxe stroming niet onderschat worden: ze spreken goed Nederlands, kennen hun weg op sociale media en willen een parallelle samenleving optuigen waar de salafistische leer naast de Nederlandse rechtstaat komt te staan. Hoe groot deze nieuwe generatie is, is volgens Schoof niet te zeggen.
Waarom is er zoveel te doen rond salafisme?
Is de commissie erachter gekomen of er sprake is van ongewenste beïnvloeding?
Ondanks alle aanwijzingen dat het salafisme voet aan de grond krijgt in Nederland, is niet bewezen dat Saoedi-Arabië, Qatar, Koeweit en Turkije invloed zouden inkopen om moskeeën tot een orthodoxe koers te dwingen.
Aanwijzingen zijn er wel, maar die kunnen niet hard gemaakt worden. Moskeeën as-Soennah en alFitrah erkennen geld te hebben ontvangen uit de Golf, maar bestrijden met klem dat de geldschieters zich bemoeien met de koers van de moskee.
Wettelijk gezien is financiering vanuit het buitenland ook niet verboden en de politiek wil zelf ook niet aan een verbod. Een exclusief verbod op buitenlandse financiering van moskeeën kan niet, omdat dit in strijd is met de vrijheid van godsdienst.
Bovendien zou het verbod voor alle religieuze instellingen moeten gelden, en dat willen de christelijke partijen niet. In het regeerakkoord is afgesproken om geldstromen vanuit onvrije landen zoveel mogelijk te beperken. Drie jaar later onderzoekt het kabinet nog steeds of dat juridisch wel haalbaar is.
Tot nieuwe inzichten lijkt de commissie niet gekomen te zijn. De commissie heeft geen stukken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken opgevraagd.
Wel zijn er stukken opgevraagd bij de moskeeën, maar ook daar kwam geen hard bewijs uit naar voren. De stukken van alFitrah ontbraken, omdat de stichting die niet wil vrijgeven. De commissie heeft geprobeerd de documenten via de rechter te krijgen, maar het hoger beroep diende pas op vrijdag, een dag na het laatste verhoor.
De commissie komt naar verwachting eind april met een eindverslag.
NOS 21.02.2020 Het kabinet wil geldstromen uit “onvrije landen” naar moskeeën, religieuze en maatschappelijke organisaties verbieden. Ook wil het kabinet dat deze organisaties verplicht worden grote donaties van buiten de Europese Unie openbaar te maken.
In een brief aan de Tweede Kamer omschrijft het kabinet wat wordt bedoeld met onvrije landen: “Het betreft landen waar normen gelden die haaks staan op de kernwaarden van onze democratische rechtsstaat. Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen, en niet, of slechts in beperkte mate, voldoen aan de normen van rechtsstatelijkheid.”
Omdat de twee maatregelen juridisch erg ingewikkeld zijn, wordt eerst advies gevraagd aan de Raad van State. Het verbod op geldstromen mag niet in strijd zijn met “grondwettelijke en Europees-rechtelijke vrijheden”. Voor de verplichte transparantie van donaties is al een wetsvoorstel in de maak.
Parlementair onderzoek
Gisteren was de laatste verhoordag van het parlementaire onderzoek naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Het ging daarbij vooral over geldstromen van miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië naar Nederlandse salafistische en ultra-orthodoxe moskeeën.
Directeur van de AIVD Schoof zei in zijn verhoor dat financiering vanuit de Golfstaten op zichzelf geen probleem hoeft te zijn, maar wel als daarmee salafistische ‘aanjagers’ worden gesteund. De politieke stroming van het salafisme wil zich volgens de AIVD bemoeien met de politiek in Nederland.
Verschillende organisaties, zoals het Contactorgaan Moslims en Overheid en de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, hebben tegen de commissie gezegd een convenant te willen sluiten over openheid over donaties. Maar volgens die instanties willen nog niet genoeg organisaties meewerken.
Telegraaf 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Het feit dat Koolmees tweeënhalf jaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
MSN 21.02.2020 In de week van het omstreden verhoor van imam Salam in de Tweede Kamer, sorteert het kabinet voor op het aanpakken van buitenlandse financiering van moskeeën.
Hiermee wordt een voornemen uit het regeerakkoord verder vormgegeven. Het kabinet wil een verbod van financiering uit onvrije landen richting maatschappelijke en religieuze organisaties. „Het gaat daarbij om landen die geen godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting of vrijheid van vereniging kennen”, aldus minister Koolmees (Sociale Zaken).
Of het voornemen ook in daden kan worden omgezet is nog onduidelijk. Koolmees wil eerst advies van de Raad van State ’gezien de complexiteit van dergelijke maatregelen’.
Ordinaire ruzie
Een speciale ondervragingscommissie van Kamerleden doet momenteel onderzoek naar ongewenste geldstromen naar moskeeën. Het verhoor van imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee leidde tot een ordinaire ruzie, waar de geestelijke geen respect toonde voor de volksvertegenwoordiging en geen antwoorden gaf op een aantal gestelde vragen.
In het parlement wordt gevreesd dat golfstaten via forse donaties extremistisch islamitisch gedachtegoed proberen te verspreiden in Nederland. De commissie houdt verhoren en doet eigen onderzoek om met voorstellen te komen deze geldstromen en invloeden aan te pakken.
Grote moeite
Het feit dat Koolmees twee-en-een-halfjaar na zijn aantreden niet zelf met een plan komt om de geldstromen aan te pakken, geeft aan dat het kabinet grote moeite heeft om de wensen uit het regeerakkoord in daden om te zetten.
Dit komt onder meer vanwege grondwettelijke vrijheden rond vereniging en godsdienst. Zo is het Den Haag al lange tijd een doorn in het oog dat er door moskeeën Koranlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen, zonder dat de overheid in de gaten kan houden of die wel conform Nederlandse wetgeving plaatshebben. Een Koranles is officieel geen onderwijs en valt dus buiten de bevoegdheid van de Inspectie van het Onderwijs.
Koranles
In de Kamerverhoren van deze week werd duidelijk dat kinderen op de alFitrah-moskee maar liefst veertien uur Koranles krijgen, waar ze onder meer te horen krijgen dat het vieren van Sinterklaas en Kerstmis niet goed is.
Deze vieringen zouden immers christelijk zijn en daarmee taboe. Ook heeft de Kamer zorgen over wat kinderen wordt aangeleerd over homoseksualiteit, polygamie en uithuwelijking. Aangetroffen lesmateriaal uit Saudie-Arabië beloofde niet veel goeds.
De Utrechtse burgemeester Van Zanen heeft eens verkend of de inspectie Jeugdzorg op de moskee afgestuurd kon worden, maar dit bleek niet mogelijk. Hij raadde de commissie aan met een voorstel te komen om een dienst in te stellen die toch kan meekijken bij de Koranlessen.
Aanpakken bestuurders
Tot nu toe komt het kabinet niet verder dan het aanpakken van bestuurders in moskeeën die zich niet aan regels houden. Ook is er een wet in de maak waarmee er meer transparantie rond buitenlandse financiering moet komen.
Dit is volgens Koolmees ’een eerste stap’ op weg naar inzicht krijgen in aard en omvang van de geldstromen. Het aanpakken ervan is een tweede en daartoe wordt nu advies gevraagd aan de Raad van State.
NOS 20.02.2020 De laatste verhoordag van de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt is achter de rug. Grote vraag is wat de conclusie van de commissie zal zijn: is er sprake van die beïnvloeding uit “onvrije landen”, en zo ja, moet de overheid ingrijpen?
Een terugblik op twee weken verhoren onder ede.
Het meest spraakmakende verhoor was dat met imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht, gisteren. Hij weigerde meteen al op te staan bij het afleggen van de belofte en noemde het verhoor een poppenkast.
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Het verhoor van Salam krijgt een juridisch staartje. Hij wilde nauwelijks antwoord geven op vragen over zijn moskeescholen, waar kinderen leren dat andersgelovigen slecht zijn en dat homoseksualiteit bestraft moet worden. Ook wilde hij niet zeggen of er niet-wettige islamitische huwelijken worden gesloten.
De commissie onderzoekt of hij voor meineed kan worden vervolgd. Zulke juridische stappen moeten wel kans van slagen hebben, want het proces verliezen zou schadelijk kunnen zijn voor het aanzien van de commissie.
En dan is er morgen het hoger beroep van de stichting alFitrah van dezelfde imam Salam. Die moet volgens een uitspraak van de rechter informatie en documenten aan de Tweede Kamer geven, op straffe van een dwangsom. De stichting vecht dat aan.
Geen invloed in ruil voor geld
Dan de centrale onderzoeksvraag. Uit geen van de verhoren is gebleken dat er een direct verband is tussen geld uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië en religieuze invloed. Er zijn geen contracten boven water gekomen waarin een geldschieter eist dat er bepaalde religieuze lessen worden gegeven, of bepaalde imams moeten preken.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom haalde bijvoorbeeld miljoenen binnen uit Qatar en Koeweit. Maar hij bestrijdt dat daar religieuze invloed voor werd teruggevraagd. Ook El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven, Taheri van de As-Soennah-moskee in Den Haag en Salam van alFitrah zeggen dat hun geldschieters geen invloed hebben op de religieuze koers.
Toch worden er soms mensen uit deze landen benoemd in moskeebesturen, bijvoorbeeld vlak nadat er een grote financiële donatie is gedaan. Maar de betekenis daarvan is onduidelijk.
Van discussie tot bedreigingen
Wat de onderzoekscommissie ook heeft opgeleverd is veel discussie buiten de verhoorzaal. Vier islamitische organisaties stuurden een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib. Zij vinden het niet eerlijk dat alleen moskeeën en hun geldstromen worden onderzocht.
En op sociale media discussiëren mensen over de vraag welke islamitische organisaties eigenlijk welke moslims en moskeeën vertegenwoordigen.
Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland, werd na zijn verhoor aangevallen op sociale media. Hij had gezegd dat de AIVD terecht waarschuwt voor de negatieve invloed van een kleine groep jongere, fundamentalistische moslims.
Hajer Harzi kreeg via haar dochter dreigvideo’s toegestuurd. “Een kogel is zo besteld”, riepen gemaskerde jongens in een filmpje. Zij had de commissie verteld over de invloed van extremistisch gedachtengoed in de moskee Al Houda in Geleen.
Bouharrou en Harzi worden op sociale media door sommige mensen voor leugenaar of verrader uitgemaakt, terwijl anderen hen juist dapper vinden en het voor ze opnemen.
Hoe gaat het dan wel?
Uit verschillende verhoren kwam naar voren dat sommige Nederlandse moslims zich laten beïnvloeden door buitenlandse ultra-orthodoxe stromingen. Dat gaat via informele internationale netwerken en via sociale media zoals YouTubefilmpjes, niet zozeer via formele financiële overeenkomsten. De groep salafistische en ultra-orthodoxe moslims in Nederland is hierdoor gegroeid, blijkt uit onderzoek van de AIVD.
Islamitische organisaties die geen problemen hebben met salafisme of juist kiezen voor een orthodoxere koers, zoeken zelf hun financiers op in de Golfstaten. Zij weten via hun netwerk hoe zij dat moeten doen.
Met het geld worden koranscholen bekostigd en nieuwe moskeeën gebouwd door steeds professioneler opererende Nederlandse organisaties. Die hebben een aantrekkingskracht voor bepaalde jonge moslims en gezinnen die er zelf voor lijken te kiezen strenger in de leer te zijn dan hun ouders.
De commissie moet een voorzet geven aan de Tweede Kamer of hier wel of niet moet worden ingegrepen. Bijvoorbeeld door de Onderwijsinspectie zeggenschap te geven over informele weekendscholen, of door openbaarheid van donaties uit het buitenland te verplichten. Maar elke maatregel die de vrijheid van godsdienst in gevaar brengt, zal moeilijk bespreekbaar zijn.
In april 2020 wil de commissie het eindrapport klaar hebben.
Telegraaf 20.02.2020 Tegen beïnvloeding van Turkse Nederlanders vanuit Ankara is niet meer te doen. Volgens hoogleraar Erik-Jan Zürcher heeft de Turkse gemeenschap ook behoefte aan bemoeienis uit het moederland.
„Beïnvloeding vanuit Turkije in Europa is er zeker”, zei de hoogleraar Turkse talen en culturen op de laatste dag van de parlementaire verhoren over ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Donderdag stond de beïnvloeding vanuit Turkije centraal. Zürcher schetste een beeld van sterke wisselwerking tussen de Turkse regering en de gemeenschappen binnen Nederland en andere Europese landen.
De hoogleraar stipt aan dat de Turkse bemoeienis in Europa een behoefte vervult. „De Turken in Europa voelen de ’successen’ die Erdogan heeft geboekt ook echt als iets waardoor zij zelf steviger in hun schoenen staan.”
Erik-Jan Zurcher, hoogleraar Turkse talen en culturen aan de universiteit van Leiden, tijdens de de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie over moskeeën en islamitische organisaties. Ⓒ ANP
Aan die Turkse beïnvloeding valt volgens Zürcher weinig te doen. Volgens hem zijn de instrumenten die nodig zijn om in te grijpen er al. „Anders dan goed monitoren wat er gebeurt en bestaande wetgeving handhaven, is er niet veel meer wat je kan doen.”
Diyanet-moskeeën
De commissie wilde in het tweede verhoor van Murat Türkmen, secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland, weten of via de zogeheten Diyanet-moskeeën ook politieke invloed op Turkse Nederlanders wordt uitgeoefend. Die stipte in zijn openingsstatement al aan dat zijn organisatie alleen een religieus doel heeft.
Maar de commissie confronteerde hem met allerlei incidenten die op heel andere doelen wezen. Zo was er een imam die een jihadpreek gaf in Hoorn. Een gratis busreis naar Almelo om te protesteren tegen de onthulling van een monument voor de Armeense genocide, waarvoor geïnteresseerden zich bij Diyanet konden aanmelden. Of de voormalige ISN-voorzitter Yusuf Acar die een lijst van Gülenisten in Nederland doorspeelde aan Ankara.
Ottomaanse marsmuziek
Volgens Türkmen waren het ’incidenten’. Hij zei vaak dat hij niet veel van de zaken af wist, omdat het voor zijn benoeming in het ISN-bestuur gebeurd was. Dat er bij het protest in Almelo Ottomaanse marsmuziek werd gespeeld, dat had volgens Türkmen ’misschien niet mogen gebeuren’. Dat een Gülenist die op de doorgespeelde lijst stond aan de commissie had verklaard dat hij vreesde voor zijn familie in Turkije, vond Türkmen ’wel vervelend’.
De verhoren van Zürcher en Türkmen waren de laatste in een reeks van de afgelopen twee weken. De commissie, onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog gaat nu aan de slag met alle informatie. In de loop van april hoopt hij de bevindingen te kunnen presenteren. Maar het kan zijn dat de commissie besluit extra verhoren af te nemen.
Imam Suhayb Salam
Rog reageerde nog kort op de vraag of zijn commissie onderzoek doet naar meineed door imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee. Hij schoffeerde woensdag de Kamer tijdens een onheilspellend verhoor en weigerde, ook al stond hij onder ede, op sommige vragen antwoord te geven.
„We gaan de schriftelijke informatie naast de verklaringen onder ede leggen”, zei Rog over het mogelijke meineed. „Dat gaan we heel zorgvuldig wegen.”
NOS 20.02.2020 De 148 Turkse moskeeën van Islamitische Stichting Nederland (ISN) bedrijven geen politiek en geven geen politieke boodschappen door namens de regering-Erdogan, zegt secretaris Türkmen. Hij werd verhoord op de laatste verhoordag van de Tweede Kamer-commissie die onderzoek doet naar beïnvloeding van moskeeën.
Aan Türkmen had de commissie geen vragen over salafisme of geldstromen uit Qatar of Koeweit, maar over nationalistische invloed van de Turkse regering via de stichting ISN, ook bekend als Hollanda Diyanet Vakfi.
Alle imams zijn in Turkije opgeleid en worden betaald door de Turkse overheid. Ook moeten zij verantwoording afleggen aan de Turkse attaché in Rotterdam en komen zij regelmatig bij elkaar om over preken te praten. Maar politieke instructies krijgen zij niet, denkt Türkmen. “Het gaat bijvoorbeeld over orgaandonatie, roken en alcohol, trouwstoeten die zich moeten gedragen of andere maatschappelijke ontwikkelingen.”
Na de coup
Türkmen verzekerde de commissie dat de acties van oud-bestuurder Acar fout waren en niet meer voorkomen. Acar verzamelde vlak na de couppoging in Turkije namen van Nederlandse Gülen-aanhangers en gaf die door aan de Turkse regering.
“Dat is spionage”, zei Türkmen. “We leven hier in Nederland, dat had nooit mogen gebeuren.” Acar was zowel diplomaat als bestuurder van de moskee-organisatie. Dat kan nu niet meer, zei Türkmen tegen de Kamercommissie. Volgens hem is ISN een Nederlandse organisatie, die alleen maar gebruikmaakt van de diensten van het Turkse ministerie van godsdienstzaken.
De commissie van de Tweede Kamer zei regelmatig dat er al een uitgebreid vooronderzoek was geweest. Of de commissie ook de conclusie trekt dat er van nationalistische of politieke beïnvloeding geen sprake is moet in het eindrapport blijken.
AD 20.02.2020 De Turkse gemeenschap in Nederland staat dagelijks bloot aan propaganda waarin het Westen de vijand is. Die boodschap had de hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher vanmorgen in zijn verhoor in de mini-enquête naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
De boodschap is: je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is, Erik-Jan Zürcher , Universiteit Leiden.
,,De boodschap is: je leeft in een vijandig land. Je leeft in een land dat Turkije slecht gezind is,’’ vatte Zürcher het samen. Zo’n 70 procent van de Turkse gemeenschap in Nederland is daar volgens hem vatbaar voor.
Volgens hem gaat de beïnvloeding niet via de Turkse moskeeën in Nederland, hoewel het overgrote deel is aangesloten bij de Turkse overheidsorganisatie Diyanet, dat imams en de vrijdagpreken aanlevert. Daarmee zijn in feite Turkse ambtenaren hier actief, beaamde Zürcher.
Diyanet valt rechtstreeks onder president Erdogan en voegt zich naar de wensen van de Turkse regering. Maar, stelde Zürcher, de organisatie verspreidt niet stelselmatig een anti-Europese of anti-Nederlandse boodschap. Diyanet focust op religieuze boodschappen en die zijn doorgaans gematigd van toon. ,,Radicalisering is geen issue bij Diyanet.’’
Propaganda
De antiwesterse propaganda verspreidt Turkije via sociale media en tv en kranten, die bijna allemaal het standpunt van de regering-Erdogan uitdragen. Sinds 2010 bestaat daarnaast het ‘Presidium voor Turken in het Buitenland en Verwante Gemeenschappen’, dat vooral via uitwisselingsprogramma’s en beurzen de band met de Turkse diaspora van 6,5 miljoen mensen te versterken.
Dat een groot deel van de Turkse Nederlanders open staat voor Ankara’s propaganda, komt omdat zij met Erdogan het gevoel hebben dat moslims niet welkom zijn in het Westen. ‘Dat maakt het probleem niet kleiner maar groter,’ schrijft Zürcher in een notitie ten behoeve van zijn verhoor.
Verbieden
Zürcher staat afwijzend tegen het verbieden van Diyanetin Nederland, waardoor de Turkse imams zouden moeten vertrekken. ,,Het probleem is: waar vervang je de mensen dan door?’’ Hij denkt dat er geen draagvlak is in de Turks-Nederlandse gemeenschap voor Nederlandse imams, nog los van het feit dat een Nederlandse imamopleiding nog steeds niet goed van de grond is gekomen.
Hij acht het effectiever wanneer Nederland in Europees verband de beïnvloeding van eigen onderdanen aan de kaak stelt.
‘Lange arm’
Het doorspelen van namen van Nederlandse sympathisanten van Fethullah Gülen, de grootste tegenstander van de Turkse president, aan Turkije had nooit mogen gebeuren. Dat zei Murat Türkmen, secretaris van de Turkse overheidsinstantie Diyanet, vanmiddag in een ander verhoor. Die organisatie, waar ook veel Nederlandse moskeeën aan zijn verbonden, wordt regelmatig ‘de lange arm van Turkije’ genoemd.
Het Turkse staatspersbureau Anadolu publiceerde in 2016 een lijst met Nederlandse organisaties die de omstreden prediker Gülen zouden steunen. De Turkse regering beschuldigt Gülen ervan achter de mislukte staatsgreep van 2016 te zitten. Sindsdien vervolgt president Erdogan de Gülenisten, aanhangers van de predikant. Türkmen benadrukt dat de schuldige oud-voorzitter deze lijst verspreidde op persoonlijke titel, niet uit naam van de stichting.
Diyanet wordt vaak verweten een verlengstuk van de regering in Ankara te zijn, die invloed uitoefent op Turkse Nederlanders. Türkmen werd hierover gehoord in een onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën.
Of een Turkse imam in Nederland wat hem betreft loyaal zou moet zijn aan Nederland of Turkije, wilde Türkmen niet zeggen. Wel zegt hij dat ‘het gewoon niet kan’ als de Turkse overheid aan een imam vraagt om namen door te geven.
De verhoren van de Tweede Kamer zijn vandaag afgesloten. De onderzoekscommissie verwacht eind april de resultaten aan de Kamervoorzitter aan te bieden.
Telegraaf 20.02.2020 De secretaris van de omstreden Islamitische Stichting Nederland (Hollanda Diyanet Vakfi), de koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën, wordt donderdag door de Tweede Kamer gehoord. Hiermee worden de twee weken durende verhoren over buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse moskeeën afgesloten.
Eind 2016 kwam deze stichting in het nieuws omdat de voorzitter ervan werd beschuldigd informatie te hebben doorgespeeld aan Turkije. Hij zou namen van zogenoemde Gülenisten hebben doorgespeeld aan Ankara. De Turkse regering ziet aanhangers van de Turkse geleerde Fethullah Gülen als terroristen.
Ook hoogleraar Turkse talen en culturen Erik-Jan Zürcher neemt op de laatste dag plaats bij de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer.
Eerder deze week werden een voormalige bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee uit Den Haag en de bestuursvoorzitter van de Utrechtse alFitrah-moskee al gehoord.
Eind april 2020 publiceert de onderzoekscommissie de uitkomst van het onderzoek.
RTL 20.02.2020 Heeft imam Suhayb Salam gisteren gelogen terwijl hij onder ede stond? De Kamercommissie die hem ondervroeg over ongewenste financiering van moskeeën, onderzoekt of er sprake is geweest van meineed. Als dat zo is, is dat een enorm pittig misdrijf, zegt hoogleraar Henny Sackers.
De verhoren voor de parlementaire onderzoekscommissie gebeuren allemaal onder ede: alle mensen die gehoord worden, moeten voorafgaand aan het verhoor verklaren dat ze de waarheid spreken.
Niet de waarheid
Over één zaak kan alvast vastgesteld worden dat imam Salam van de Utrechtse alFitrah-moskee in ieder geval niet de waarheid sprak. Hij zei onder ede tegen de commissie dat hij de financiële stukken van de moskee, die de fiscale opsporingsdienst FIOD eerder in beslag had genomen, niet heeft teruggekregen.
Maar in een eerder stuk van de rechtbank (van 17 januari), zit een bijlage waarin de stichting aangeeft de stukken in januari 2017 terug te hebben gekregen.
Salam zei onder ede dat hij de stukken van de moskee niet heeft teruggekregen.
Voor het onderzoek naar meineed vergelijkt de Kamercommissie informatie uit het vooronderzoek met wat Salam heeft gezegd heeft op het verhoor.
Hoogleraar: ‘Pittig misdrijf’
Als daaruit blijkt dat de imam inderdaad meineed heeft gepleegd, is dat volgens hoogleraar sanctierecht Henny Sackers een ‘schoffering van de rechtsstaat’. Daarom zijn de sancties niet mals. “Als je meineed hebt gepleegd kun je een maximale gevangenisstraf van zes jaar krijgen en een geldboete van maximaal 20.000 euro. Afhankelijk van de ernst van de valse verklaringen.”
Heb je als getuige of deskundige gelogen tijdens een strafzaak en heeft dit gevolgen gehad voor de verdachte? Dan kan volgens de hoogleraar die celstraf zelfs oplopen tot negen jaar en een maximale geldboete van ongeveer 76.000 euro.
Sackers: “Het komt ook voor dat je in bepaalde situaties je beroep niet meer mag uitvoeren en je hebt bovendien een zwaar strafblad.”
NOS 19.02.2020 In de verhoorzaal in de Tweede Kamer is onenigheid ontstaan tussen de parlementaire onderzoekscommissie en bestuurder en imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee in Utrecht. Het verhoor is inmiddels afgerond. “Schijnvertoning. Poppenkast”, waren de laatste woorden van Salam.
De commissie wilde weten hoe Salam de financiën van de moskee en de koranscholen heeft geregeld. In een vragensessie hierover gaf de commissie aan dat een bepaald antwoord van Salam voldoende was. De commissie stelde een volgende vraag, maar Salam bleef doorpraten.
Salam stelde enkele malen dat hij gaat over hoe hij antwoord wil geven, en niet de commissie. Die heeft veel vragen en wil een bepaalde snelheid en volgorde van onderwerpen aanhouden. Commissievoorzitter Rog greep in: “Wij bepalen hier de orde. Als het zo gaat, moet ik dit verhoor afbreken en dat wil ik niet.”
Commissie krijgt ruzie met ondervraagde Salam
Regelmatig herhaalde zich de situatie dat de commissie een vraag stelde en Salam daar doorheen bleef praten. Hij zei: “U gaat hier niet de hogere over mij spelen.” Voorzitter Rog schakelde op een gegeven moment de microfoon van Salam uit. Die reageerde boos en zei dat de commissie hem de mond wilde snoeren. Uiteindelijk ging het verhoor toch verder.
Salam wilde geen antwoord geven op de vraag of er in zijn moskee islamitische huwelijken worden gesloten zonder voorafgaand burgerlijk huwelijk. Salam antwoordde dat het aan een vader is om zijn dochter weg te geven. Commissievoorzitter Rog vindt dit geen antwoord op de vraag en beraadt zich op volgende stappen.
De commissie stelde hem ook vragen over het vieren van kinderverjaardagen, of Salam zegt dat gelovigen niet naar ‘ongelovige’ psychologen mogen, en andere vermeende uitspraken en theologische voorschriften. Daar gaf hij ook geen rechtstreeks antwoord op maar zegt dat de stichting zelf zorgt voor gelovigen die in nood zijn.
De bestuursvoorzitter van alFitrah heeft volgens zijn islamitische principes bezwaar tegen de commissie en het onderzoek. De Kamer spande eerder een rechtszaak aan tegen de stichting alFitrah omdat deze geen informatie wilde geven. Het hoger beroep dient op 21 februari.
Imam Suhayb Salam: wie wordt hier nu ongewenst beïnvloed
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
Telegraaf 19.02.2020 Het verhoor van de geestelijke en bestuursvoorzitter Salam van de Utrechtse alFitrah moskee is woensdagmiddag uitgelopen op een ruzie met de Tweede Kamerleden die hem bevroegen. De getuige wenste niet onderbroken te worden en beschuldigde de Tweede Kamer ervan mee te doen met het demoniseren van moslims.
Het begin van het verhoor had voorspellende waarde, toen commissievoorzitter Rog aankondigde dat Salam ‘ervoor had gekozen niet te gaan staan bij het afleggen van de eed.’
Het wekte de indruk dat de getuige weinig respect had voor zijn aanstaande ondervragers. Dat bleek inderdaad het geval. Het gesprek verliep in grimmige sfeer, omdat Salam de vragen van de gekozen volksvertegenwoordigers niet, onvolledig of onduidelijk beantwoordde.
De commissie doet onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland en mag onder ede getuigen horen om de waarheid boven tafel te krijgen. Maar dat ging lastig bij dit verhoor, omdat Salam antwoorden gaf die niet pasten bij de vragen die gesteld werden. Andere antwoorden wilde hij echter niet geven.
„Of ik geef antwoord, of we gaan naar de rechter”, dreigde Salam. Hij trof de commissie al eerder in de rechtszaal, want zijn moskee weigert interne documenten over mogelijke geldstromen te verstrekken aan de commissie. De rechter gaf de commissie gelijk.
Gesprek ontspoort
Voorzitter Rog probeerde de orde te herstellen, maar ook daarna ontspoorde het gesprek nog regelmatig na onduidelijke of wisselende antwoorden. Op de vraag of hij kinderen aanleert om geen Sinterklaas te vieren, zoals het Verweij Jonker instituut constateerde, kwam bijvoorbeeld het antwoord dat Noord-Nederland geen carnaval viert.
Waarom had hij al vijf jaar geen jaarverslag bij de Kamer van Koophandel ingeleverd? Jaarverslagen kunnen ook mondeling, zei de bestuursvoorzitter.
En hoe zit het met de financiële geldstromen in zijn moskee? „Dat weet de penningmeester.”
Wie bepaalt de inhoud van de Koranlessen die de moskee 14 uur per week aan kinderen geeft? „Dat bepaalt de islam”, zei Salam.
„Alle mensen zijn welkom bij ons” sprak hij vervolgens spottend tegen Kamerlid Stoffer van de streng-christelijke SGP. „Als u geïnteresseerd bent, bent u welkom.”
Op de publieke tribune zat een groepje mannelijke fans van de geestelijke, waarvan eentje net als Salam zelf in een gewaad en met een mutsje op. Zij konden zijn grappen en het gesar wel waarderen.
Des te groter waren hun vernietigende blikken richting een meisje elders op de tribune dat het waagde zachtjes te klappen toen voorzitter Rog de orde probeerde te herstellen. Ook viel op dat Kamerlid Kuzu (Denk), die ook in de commissie zit, af en toe glimlachend de confrontatie tussen zijn collega’s en de moskeebestuurder gadesloeg. Onderzoekster Pels had eerder woensdag verklaard dat bezoekers van de alFitrah moskee aangespoord zijn om op Denk te stemmen.
Nadat Salam ook nog had gezegd dat vicevoorzitter Bouharrou van de Marokkaanse moskeeën eerder deze week bij de commissie had gelogen en tien keer meineed had gepleegd, noemde hij het werk van de commissie ’een beetje schofterig’, ‘een schijnvertoning’ en diens leden zouden ‘meerdere leugens’ hebben verteld.
„Als moslims laten we ons niet demoniseren. Het is een hetze waar u ook aan bijdraagt.”
De commissie zegt zich te beraden over wat ze doet met het feit dat Salam op bepaalde vragen geen antwoorden wilde geven. Ook leek de commissie te suggereren dat ze over informatie beschikt, waaruit zou blijken Salam zelf niet de waarheid heeft verteld.
AD 19.02.2020 Bestuursvoorzitter en Imam Suhayb Salam van de alFitrah-moskee heeft mogelijk gelogen terwijl hij onder ede stond. De ondervragingscommissie beraadt zich na bestudering van zijn antwoorden op stappen tegen Salam, die vandaag hard botste met de commissie tijdens zijn verhoor.
De parlementaire ondervragingscommissie onderwierp Salam vandaag urenlang aan een verhoor en denkt dat hij tijdens antwoorden op verschillende vragen mogelijk niet de waarheid heeft gesproken. ,,We bestuderen zorgvuldig de antwoorden die de heer Salam onder ede heeft gegeven.” Dat laat de commissie weten in een statement.
Een woordvoerder van de Kamercommissie legt uit dat niet alleen uitvoerig gekeken wordt naar antwoorden die Salam vandaag gaf bij de ondervragingscommissie. Ook uitlatingen die hij eerder al bij de rechter onder ede deed liggen onder een vergrootglas. ,,We beoordelen alle antwoorden en beslissen daarna over mogelijke vervolgstappen.”
Invloed
Tijdens het verhoor door de commissie vandaag werd duidelijk dat de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen niet heeft kunnen vaststellen dat buitenlandse financiers invloed uitoefenen op de gang van zaken binnen alFitrah. Dat verklaarde hij persoonlijk voor de commissie, die namens de Tweede Kamer ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen onderzoekt.
Van Zanen vertelde de commissie dat al kort na zijn aantreden in 2014 hem verontrustende berichten bereikten over de moskee. Het contact tussen de gemeente en alFitrah staat op een laag pitje sinds het kritische onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Volgens Van Zanen houdt imam Suhayb Salam de boot af. Verder zei Van Zanen dat hij de stellige indruk heeft dat Salam ook buiten Utrecht actief is.
Tumultueus
Het verhoor van Salam ontaardde eerder vanmiddag in een tumultueuze sessie, waarin de beschuldigingen over de tafel vlogen.
Aan het einde leek commissievoorzitter en CDA-Kamerlid Michel Rog te zinspelen op meineed gepleegd door Salam, omdat deze verklaarde geen stukken te bezitten over financiën van zijn moskeeorganisatie. ,,U beschikt wel degelijk over de stukken. U ontkent nu dat u daarover beschikt”, zei Rog. Salam ontkende ook dat zijn stichting een bankrekening heeft, wat volgens Rog wel het geval is.
Meteen na afloop van het verhoor, met de microfoon nog aan, deed Salam het geheel af als ‘een poppenkast’. Eerder sprak hij van een schijnvertoning, waarbij hij niet de kans kreeg leugens te weerleggen.
Flitsenquête
We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn, aldus Suhayb Salam.
Salam was opgeroepen als getuige in de flitsenquête naar buitenlandse geldstromen richting islamitische instellingen. Later vandaag verschijnt de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen.
Salam betichtte D66-Kamerlid Rutger Schonis van ‘schofterig gedrag’ toen hij hem niet liet uitpraten. Rog dreigde het verhoor te schorsen toen Salam erop stond dat hij kon uitpraten: ,,Of u laat mij uitpraten of ik ga naar de rechter.” En: ,,We zitten hier niet in een rechtbank. Ik hoop dat u weet wat uw grenzen en mijn grenzen zijn.”
Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet
De stemming werd al voor aanvang gezet, toen Salam weigerde te staan bij het afleggen van de eed. Vervolgens las hij een verklaring voor waarin hij stelde dat grondrechten van moslims ‘stelsel- en planmatig worden ondermijnd.’ Een aantal politici heeft ‘heropvoeding nodig’, zei hij. Later in het verhoor stelde hij dat de overheid ‘onderdrukkend’ bezig is. ,,Wij moslims bepalen mede de normen en waarden. Of het u bevalt of niet.”
Salam zei circa 1,5 miljoen euro uit Koeweit te hebben ontvangen, onder andere voor de aankoop van een pand in Utrecht. Volgens hem zijn ‘bemoeials’ van de AIVD de afgelopen jaren tot zes keer toe in Koeweit geweest met vragen over mogelijke donaties aan de Al Fitrahmoskee van Salam in Utrecht.
Alarmerend beeld
Eerder op de dag schetste onderzoeker Trees Pels van het Verweij-Jonker Instituut een alarmerend beeld van de organisatie van Salam, waar kinderen tijdens buitenschoolse lessen aangeleerd zou worden zich van de samenleving af te keren. Volgens Salam is dat ver verwijderd van de waarheid. Zijn organisatie doceert op jaarbasis honderden kinderen. ,,Er is zelfs een jaar geweest dat we de duizend haalden.”
Hij zei ‘100 procent’ transparant te zijn over de financiële gang van zaken bij Al Fitrah. Jaarverslagen worden volgens hem mondeling afgehandeld en niet schriftelijk vastgelegd. Hij beschuldigde een eerdere getuige, Saïd Bouharrou, van meineed. De vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse moskeeën verklaarde maandag dat mensen van Al-Fitrah hebben geprobeerd in Nijmegen voet aan de grond te krijgen.
Islamitisch huwelijk
Salam weigerde ja of nee te zeggen op de vraag of hij islamitische huwelijken heeft afgesloten. ,,We begeleiden de mensen in hoe zij volgens de islam behoren te leven. Als ze ons vragen: doen jullie aan huwelijken, dan is ons antwoord heel simpel: als deze meid een vader heeft, dan kan hij haar zelf huwen.”
Voorzitter Rog wees hem op zijn medewerkingsplicht. ,,U heeft de commissie meerdere keren geen antwoord gegeven op de vraag of het voorgekomen is dat u of anderen binnen Al Fitrah islamitische huwelijken hebben gesloten.” Hij ontkende dat zo’n huwelijk strafbaar is, hoewel commissielid Chris Stoffer hem artikel 449 uit het wetboek van Strafrecht voorhield.
Ook op de vraag of hij moslims doceert niet mee te doen aan Nederlandse feestdagen en hen aanraadt niet-gelovigen niet aan te kijken, kwam geen simpel ja of nee. Zijn omstandige antwoorden klonken wel als een bevestiging, al benadrukte hij dat het de kinderen vrij staat zelf te beslissen.
In de verhoren van de ondervragingscommissie van de Tweede Kamer staat vandaag de Utrechtse alFitrah-moskee centraal. We volgden de verhoren in dit liveblog, dat inmiddels is afgesloten.
MSN 19.02.2020 “Schijnvertoning. Poppenkast.” Deze woorden klonken in de verhoorzaal van de Tweede Kamer uit de mond van de omstreden Utrechtse imam Suhayb Salam. De imam stond voor een speciale commissie die onderzoek doet naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeën.
Al voordat het verhoor begon, had imam Salam al ruzie met de parlementaire onderzoekscommissie. “Ik weiger te staan bij het afleggen bij de eed”, sprak de imam van de Utrechtse alFitrah-moskee. Die moskee ligt onder een vergrootglas, onder andere omdat de kinderen bang gemaakt zouden worden voor Nederlandse tradities.
1,5 miljoen uit Koeweit
Vooraf wilde Salam geen inzicht geven in de boekhouding van zijn ultra-orthodoxe moskee. Onder ede gaf de imam toe: zijn moskee kreeg 1,5 miljoen uit Koeweit. “Zonder voorwaarden.”
Over de rest van de financiën van zijn moskee kon hij weinig zeggen. “Ik heb geen inzicht in onze jaarverslagen. Ik ben niet echt een financieel expert. Dat heeft onze penningmeester”. Zijn verweer was dat de Fiod de stukken in beslag heeft genomen. Eerder deze week zei de oud-voorzitter van de As-Soennah moskee in Den Haag dat zij 2,5 miljoen kregen uit Koeweit. Ook zonder voorwaarden.
‘We laten ons door niemand domineren’
De commissie onder leiding van CDA’er Michel Rog had veel vragen aan de imam. Regelmatig kwam het tot een flinke clash. Zo vond de imam dat hij ging over hoe hij antwoord wilde geven, en niet de commissie. “Ik bepaal wanneer u geantwoord hebt en niet u”, zei Salam met ferme toon.
“Ik wil niet dat mijn antwoorden afgehakt worden. We zitten hier niet in een rechtbank.” Bij een van de clashes moest per ongeluk een glas water van de imam het ontgelden. Volgens de imam heeft de moskeestichting een breed scala aan activiteiten. “We hebben een hele brede inzet. Het programma wordt bepaald door de islam.”
Hij vond verder dat de overheid ‘onderdrukkend bezig is.’ “Moslims bepalen mede de normen en waarden. Of u dat nu bevalt of niet.”
Verjaardag vieren?
De ondervragingscommissie wilde ook weten of de imam de kinderen doceerde dat zij geen verjaardagen, kerst, of Sinterklaas mogen vieren. “Wat ik doceer, is dat wij moslims zijn en dat wij vrijheden hebben. En wij laten ons door niemand domineren”, antwoordde de imam.
Op de vraag of de vrouw een man de hand kan schudden zei hij: “Als de vrouw ervoor kiest de man geen hand te schudden dan is dat gewaarborgd in de wet. Dat is vrijheid van godsdienst.”
‘Vader huwt de vrouw’
De ondervragingscommissie wilde verder weten of de imam ook islamitische huwelijken buiten de Nederlandse wet om sluit. “Wij begeleiden mensen. Degene die de vrouw huwt, is haar vader.”
De commissie concludeerde: er kwam geen antwoord op de vraag. Dat gold voor meerdere vragen die aan de imam werden gesteld. Die eindigde het tumultueuze verhoor met de woorden: “Schijnvertoning. Poppenkast.”
Verhoren over ongewenste financiering moskeeën
Een speciale commissie van de Tweede Kamer doet onderzoek naar ongewenste buitenlandse financiering van moskeeorganisaties.
En of dat leidt tot radicale beïnvloeding.
Uit de verhoren wordt vooral duidelijk dat er achter moskeemuren dingen gebeuren die misschien onwenselijk zijn,maar daarmee zijn ze nog niet onwettig.
De commissie onder leiding van CDA-Kamerlid Michel Rog ondervraagt daarvoor allerlei betrokkenen onder ede.
Vandaag was dat onder meer de Utrechtse imam Suhayb Salam.
Telegraaf 19.02.2020 De islamitische hogeschool IUASR in Rotterdam neemt vlak voor een door het kabinet gestelde deadline afstand van een deel van de omstreden uitspraken van haar eigen rector, Ahmet Akgündüz. De vraag is nu of minister Van Engelshoven (Onderwijs) hiermee genoegen neemt.
Rector Akgündüz ligt bij de D66-bewindsvrouw onder een vergrootglas sinds hij discriminerende en opruiende uitspraken heeft gedaan. Hij zei op de Turkse televisie dat tegenstanders van de Turkse president Erdogan volgens de Koran afgeslacht mogen worden. Ook sprak hij zijn walging uit over een ’Europese islam’ die ruimte biedt voor homo’s en vrouwelijke imams.
Van het kabinet kreeg de islamitische hogeschool de opdracht om via een advertentie in een landelijke krant afstand te nemen van de uitspraken. Dat lijkt de school woensdag te hebben gedaan in het Nederlands Dagblad, een krant met een relatief kleine oplage en een betaalmuur.
„De IUASR neemt afstand van voornoemde uitlatingen van Prof. Dr. A. Akgündüz voor zover die zijn opgevat als rechtvaardiging voor het oproepen tot geweld”, luidt de verklaring.
’Juristen kijken ernaar’
Het ministerie van Onderwijs laat weten dat juristen de advertentie momenteel bestuderen en wegen. Als het door minister Van Engelshoven te licht wordt bevonden dan dreigt de hogeschool haar accreditatie te verliezen. De studenten hebben dan geen recht meer op studiefinanciering en kunnen geen bachelor meer halen. „Er wordt nu gekeken of ze voldaan hebben aan het verzoek. En hoe dit juridisch zit”, aldus een woordvoerder van de D66-bewindsvrouw.
VVD-Kamerlid Dennis Wiersma zit op het vinkentouw. Hij vraagt zich af waarom de school zo lang wacht met het afstandnemen van de de uitspraken van Akgündüz. „En waarom sturen ze hem niet de laan uit?”
De procedure die nodig is om de school de duimschroeven aan te draaien en de accreditatie te omtnemen vindt hij sowieso te lang. Een Kamermeerderheid is dat met hem eens. Minister Van Engelshoven moet met een plan komen om dat te verkorten.
Trees Pels, emeritus hoogleraar en senior onderzoeken bij het Verweij-Jonker instituut, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.02.2020 De Tweede Kamer kreeg woensdagochtend een duister beeld over de invloed op kinderen van orthodoxe Koranlessen in de Utrechtse alFitrah moskee.
Onderzoekster Trees Pels van het Verwey-Jonker Instituut vertelde aan de parlementaire ondervragingscommissie dat er intimidatie plaatsheeft en fundamentalisme hoogtij viert. De lessen zouden ’riskant’ zijn en ’afstand tot de samenleving bevorderen’.
„De boodschap is zeer fundamentalistisch en dogmatisch”, vertelde Pels, die twee onderzoeken deed naar de pedagogische kwaliteiten van wat er aan Koranlessen wordt aangeboden in de moskee.
Kinderen krijgen al op jonge leeftijd les. Dit gebeurt buiten het zicht van de onderwijsinspectie, want die houdt op dit soort ’onderwijs’ geen toezicht.
Streng-islamitische norm
Volgens Pels gaat het om veertien uur per week. Daar leert men niet alleen maar de Koran te lezen, maar doet men aan religieuze en morele vorming naar streng-islamitische norm. Kinderen kunnen er al op zeer jonge leeftijd mee in aanraking komen.
„Kinderen krijgen te horen dat Allah hen zal straffen als ze zich niet aan de norm houden”, aldus Pels. Ze noemde als voorbeeld dat meisjes wordt aangeleerd om niet alleen uit te gaan of op schoolreisje mee te gaan. Daar moest dan een chaperonne mee. „Ze kregen op hun kop en werden geïntimideerd als dat wel was gebeurd.”
Sinterklaas
De moskeelessen ondermijnen wat men op Nederlandse scholen leert, verklaarde Pels. „Kinderen kunnen ontmoedigd raken om mee te doen met regulier basisonderwijs.” De onderzoekster noemde als voorbeeld deelname aan vieringen, zoals Sinterklaas. „Kinderen worden angstig gemaakt om mee te doen.”
Weliswaar zou gezegd worden dat kinderen een eigen keuze moeten maken, maar Pels signaleerde dat druk van de moskee en ouders zwaar kan wegen voor kinderen. Ze waarschuwde dat de Koranlessen het kritisch denkvermogen van kinderen ondermijnen.
De aantrekkingskracht van de moskee komt volgens haar bijvoorbeeld voort uit het feit dat moslims zich in de moskee veilig zouden voelen om zichzelf te zijn. Tot een paar jaar geleden werd stemmen bij verkiezingen ontmoedigd, hoorde de commissie. Tegenwoordig is men daar wat gematigder over, maar wel met een duidelijk stemadvies. „Denk”, zei Pels.
Later woensdag spreekt de commissie die onderzoek doet naar buitenlandse geldstromen richting moskeeën in Nederland, met alFitrah-bestuursvoorzitter en geestelijk leider Salam en de Utrechtse burgemeester Van Zanen.
Den HaagFM 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee. Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit. Het zou gaan om miljoenen euro’s.
Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
OmroepWest 17.02.2020 De as-Soennah moskee krijgt geld uit het buitenland, maar volgens voormalig voorzitter Abdelhamid Taheri hebben de financiers geen invloed op het beleid van de moskee.
Taheri werd maandag onder ede gehoord naar aanleiding van berichten over geldstromen naar moskeeën in Nederland vanuit dubieuze golfstaten. Ook ex-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke moest voor de commissie verschijnen.
Aanleiding voor de parlementaire ondervraging is een onderzoek van NRC Handelsblad en tv-programma Nieuwsuur. Daaruit blijkt dat islamitische instellingen, waaronder de as-Soennah moskee, in Nederland subsidie hebben aangevraagd en ontvangen uit Golfstaten als Saudi-Arabie en Koeweit.
Het zou gaan om miljoenen euro’s. Inlichtingendienst AIVD waarschuwde de gemeente Den Haag in 2017 al voor een omstreden financier van de as-Soennah moskee. Het islamitische centrum ontving volgens de dienst steun van een Koeweitse liefdadigheidsinstelling die in verband wordt gebracht met terrorisme. Ook zouden met de geldstroom extremistische ideeën kunnen mee vloeien.
Het moskeebestuur liet eerder weten weleens geld te hebben gekregen vanuit Koeweit, maar dat er ‘op geen enkele wijze invloed is uitgeoefend’. De moskee zou de weldoeners nadrukkelijk hebben gezegd op geen enkele wijze bemoeienis te dulden.
Taheri vertelde dat de moskee geld uit diverse bronnen krijgt. Voor de dagelijkse gang van zaken komt het geld volgens de moskee uit Nederland, bijvoorbeeld door inzamelingen tijdens het vrijdaggebed. Alleen voor bijzondere uitgaven wordt er subsidie in het buitenland gevraagd.
Bemiddelaar
Deze buitenlandse subsidies waren het onderwerp van de parlementaire ondervraging. Taheri vertelde een bemiddelaar in Koeweit te hebben die voor de Haagse moskee in het land op zoek ging naar fondsen en donaties.
Hierbij ging het om bedragen tot 2,5 miljoen euro. Bij vragen moest Taheri toegeven dat hij niet wist waar het geld precies vandaan kwam. Hij kon niet garanderen dat er geen sprake is geweest van inmenging door deze buitenlandse financiers.
De berichten waren voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah-moskee kreeg tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Daar ging een streep doorheen.
Pauline Krikke
Ook voormalig burgemeester Pauline Krikke moest verschijnen voor de commissie. Zij verklaarde dat gemeenten en andere overheden meer mogelijkheden moeten krijgen om de financiering van kerken en moskeeën te controleren. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een ‘giftige boodschap’ vanuit het buitenland geschonken zijn.
Verder wilde de voormalig burgemeester niet veel kwijt. Zo wilde ze geen antwoorden geven op vragen over hoe de informatie over de financiering van de as-Soennah moskee tot haar kwam. ‘Ik weet niet zeker of ik dit mag delen, dus daar wil ik niets over zeggen’, verklaarde ze.
Onder ede
De onderzoekscommissie startte vorige week met de openbare verhoren onder ede. De tweede week begon maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. Verschijnen voor de onderzoekscommissie is verplicht.
Abdelhamid Taheri, voormalig bestuursvoorzitter van de moskee As-Soennah, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 17.02.2020 De omstreden moskee As-Soennah in Den Haag kreeg in 2014 en 2015 in totaal bijna 2,5 miljoen euro uit Koeweit zonder dat er speciale voorwaarden zijn gesteld. Dat zegt Abdelhamid Taheri, tot september vorig jaar bestuursvoorzitter van het gebedshuis.
Het geld was aangevraagd voor speciale projecten, zoals het drukken van de koran, aldus Taheri tegen de Tweede Kamer. Een commissie van de Kamer onderzoekt of moskeeën worden beïnvloed door buitenlands geld. De vrees bestaat dat streng islamitische landen met hun geld hier de radicalisering van jongeren aanjagen.
„We zijn onafhankelijk”, benadrukte Taheri. Volgens hem zijn er geen eisen aan de donaties verbonden. „Daar maak ik me geen zorgen om. Absoluut niet. Op geen enkele manier.” Er zou dan ook geen link zijn met extremistische organisaties.
Volgens hem komen de schenkingen uit islamitische inzamelingen, en gaat het om aalmoezen. De aanvragen zouden zijn geregeld via een contactpersoon in Koeweit, een sjeik die ook in As-Soennah predikte.
Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke, die te maken had met As-Soennah, zei in haar verhoor dat er te weinig bevoegdheden voor gemeenten zijn. Ze vindt dat er een landelijk expertisecentrum moet komen. Ook moet een minister geld kunnen laten terugstorten of bevriezen, mocht dit met een „giftige boodschap” vanuit het buitenland geschonken zijn. „Als dit geregeld is, is dat een hele forse stap.”
AD 17.02.2020 Vragen naar de achtergrond van de partijen die tonnen beschikbaar stelden aan de As-Soennah moskee? Dat deed het bestuur niet, totdat Nieuwsuur over dubieuze donors berichtte, stelde ex-voorzitter Taheri vandaag. Daar is de Tweede Kamer, die hem onder ede hoorde, nog niet klaar mee.
Taheri was tot een half jaar geleden de aanvoerder van de salafistische moskee aan de Haagse Fruitweg, die door leden van de Hofstadgroep bezocht werd in de jaren voordat een lid hiervan Theo van Gogh vermoordde. In de jaren daarna baarde imam Fawaz Jineid opzien met zijn preken vol boodschappen die recht ingingen tegen wat goed gebruik is in Nederland.
De imam werd in 2012 aan de kant gezet, waarna het leek of de moskee liberaler werd. Tot bleek dat in online religieuze lessen meisjesbesnijdenis werd gepromoot.
Opmerkelijk
Toen hierover ophef ontstond, haalde As-Soennah het filmpje offline. Vandaag tijdens de parlementaire mini-enquête naar buitenlandse beïnvloeding vertelde Taheri dat er intern iets was misgegaan, toevallig juist net deze ene keer waar ophef over ontstond. ,,Wij hebben een religieuze commissie die alle docenten van de juiste informatie en stencils voorziet. Maar die was net deze ene keer niet geweest.” Een opmerkelijk relaas, het filmpje stond toen namelijk al twee jaar online.
Dit naar de Nederlandse samenleving toe tolerantie prediken, maar binnen de eigen kring iets heel anders verkondigen werd vorige week door AIVD-baas Dick Schoof ‘façadepolitiek’ gedoopt. Taheri wierp verre van zich dat As-Soennah zich van zulke praktijken zou bedienen. ,,Dat kan je als imam niet maken, daar prikken jongeren doorheen.”
Dubieuze stichtingen
Dat kan zijn, maar na de woorden van Schoof prikt de onderzoekscommissie van de Kamer ook door dubbele boodschappen uit de moskee heen. En die kwamen er, juist toen het verhoor van Taheri richting de kern ging: financiering van dubieuze stichtingen uit golfstaten, die contact zouden hebben met terreurorganisaties.
In 2014 en 2015 werd door zo’n club uit Koeweit een bedrag van 2,5 miljoen overgemaakt naar As-Soennah. Niet ineens, maar in meerdere stortingen, maar in vier. Of Taheri dat niet gek vond? Waar hij eerst zei dat niet hij, maar de penningmeester verstand van financiën had, antwoordde hij nu dat ‘er soms wel eens nabetalingen komen, omdat een collecte langer voortduurt’. Maar, riposteerde Kamerlid Aukje de Vries: ‘Deze stortingen werden allen op dezelfde dag overgemaakt’. Toen bleef Taheri het antwoord schuldig.
De moskee was volgens Taheri aanvankelijk niet geïnteresseerd in de herkomst van dit grote bedrag, bestemd voor de aankoop van een gebouw aan de Radarstraat waar de As -Soennah Holding BV ‘maatschappelijke activiteiten’ zou gaan ontplooien. Pas na berichtgeving hierover in opnieuw Nieuwsuur, werd dit onderzocht.
De naam van de stichting? Taheri zou het niet weten, zegt hij als hem de naam wordt voorgehouden. ‘Ik ken alleen de Arabische naam’. Het geld bestaat uit aalmoezen, iedereen in de islamitische staten is gehouden 2 procent van zijn inkomsten aan deze ‘za’kaat’ te besteden. Speciale commissies selecteren als bestemming doelen in landen die qua islam nog ‘ontwikkelingslanden’ zijn, zoals Nederland.
Aalmoezen
Van dit geld maakte As-Soennah gebruik voor de aanschaf van het pand. Van de herkomst van het geld zei Taheri niets te weten, wel wist hij weer precies dat er een speciale vastgoedtruc werd uitgehaald bij de aanschaf van het pand aan de Radarstraat. Dat verdubbelde hierdoor op slag in waarde.
De verkoper verkocht het pand op papier voor één miljoen aan een tussenpersoon, die het pand dezelfde dag voor 1,9 miljoen aan As-Soennah doorverkocht. Hoe die winst (betaald met de ‘aalmoezen’ uit Koeweit) is verdeeld, wil de parlementaire onderzoekscommissie graag weten.
Stampij
Gek genoeg ontbraken alle notulen en bestuursverslagen van As-Soennah uit de jaren dat deze giften binnenkwamen, althans toen deze door de Kamer met een gerechtelijke vordering werden opgevraagd. Werd er in die jaren dan niets genotuleerd, was de vraag aan Taheri. ‘O zeker wel. Maar niet alles’.
Die stukken zijn ondanks een gerechtelijk bevel niet aan de Tweede Kamer gegeven. Taheri’s advocaat maakte hierover stampij, daarna werden de antwoorden weer vaag. Zo vaag, dat het niet uitgesloten is dat binnenkort ook de penningmeester van de moskee nog onder ede uitleg mag komen geven.
Na Taheri werd ex-burgemeester Krikke gehoord. Zij bleek niets te weten over de geldstromen en de gemeente was ook niet bij machte er iets aan te doen.
AD 17.02.2020 De Haagse As Soennah moskee staat vandaag centraal bij de parlementaire verhoren over de financiering van moskeeën door buitenlandse mogendheden. Behalve de oud-voorzitter zal ook ex-burgemeester Krikke onder ede worden ondervraagd.
Daarbij draait het met name om de bedragen die de moskee volgens inlichtingendienst AIVD ontving van de Revival of Islamic Heritage Society (RIHS). Dat is een liefdadigheidsinstelling uit Koeweit die door de Verenigde Staten in verband wordt gebracht met het financieren van terroristen.
RIHS gaf in Nederland geld voor het verspreiden van de islam en de bouw van moskeeën, maar zou daarnaast ook Jahbat Al Nusra hebben gefinancierd. Dat is een van de strijdende partijen in Syrië en Irak. De militie geldt als de lokale tak van Al Qaeda, het terreurnetwerk dat achter de aanslagen van 11 september 2001 in de VS zat.
De financiering van de As Soennah door RIHS is daarmee brisant want de circa 60 jongeren uit Den Haag die geronseld werden voor de jihad en ten strijde trokken in het Midden-Oosten, sloten zich na hun uitreis bijna allemaal aan bij Al Nusra.
Het parlementaire onderzoek dat nu loopt, een ‘light-versie’ van een parlementaire enquête, richt zich op de vraag of met de buitenlandse oliedollars ook invloed in de Nederlandse moskeeën is gekocht. Sinds een aantal jaren maakt het salafisme, een van de meest orthodoxe stromingen binnen de islam, een grote opmars door in Nederland. De aanhangers zijn zó fanatiek, dat ze liberalere moslims de les lezen dat zij niet gelovig genoeg zouden zijn. Hierdoor raakte deze groep in de verdrukking en kon het salafisme nog verder groeien.
De omstreden imam Fawaz Jneid riep vanaf het spreekgestoelte van het gebedshuis aan de Fruitweg openlijk op om ten strijde te trekken in Syrië. De moskee nam afscheid van hem, waarna Jneid zijn toevlucht zocht tot onder meer een boekwinkel. Hierop nam burgemeester Krikke een onorthodoxe maatregel: ze legde de imam een gebiedsverbod op voor zowel de Schilderswijk als Transvaal. Jneid vocht dit aan bij de rechter, maar die gaf Krikke gelijk.
De in oktober opgestapte burgemeester brak in haar benadering van de As Soennah pontificaal met het beleid van haar voorganger Jozias van Aartsen. Die zocht de samenwerking op met de moskee, onder meer om in de wijk de rust te bewaren tijdens oud en nieuw. Dat was zó succesvol, dat de gemeente ook na de dagenlange rellen vanwege de dood van Mitch Henriquez in 2015 haar toevlucht tot de moskee zocht, om de geest weer in de fles te krijgen.
Hierop verschenen vrijwilligers van de As Soennah getooid in gele hesjes in de straten. Op slag keerde de rust terug. Daar was iedereen blij mee, maar het riep tegelijk de vraag op wie nu echt de baas was in de Schilderswijk: het bevoegd gezag of de moskee. Na de onthullingen over de verdachte geldstromen van Nieuwsuur verbrak de gemeente de samenwerking met de buurtvaders.
Verslaggever Jan-Willem Navis is bij de zitting aanwezig en twittert live mee.
NOS 17.02.2020 Er moet een landelijk expertisecentrum komen dat de buitenlandse financiering onderzoekt van organisaties die “giftige boodschappen” verspreiden. Oud-burgemeester van Den Haag Pauline Krikke deed die oproep tegenover de Tweede Kamercommissie die zich buigt over de buitenlandse beïnvloeding van moskeeën.
Krikke doelt niet alleen op moskeeën, maar ook op christelijke en niet-religieuze organisaties. Die kunnen ook ongewenste boodschappen verspreiden, benadrukte ze. “Bijvoorbeeld het ontkennen van de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, het ontkennen van homoseksualiteit of het belemmeren van de keuzevrijheid bij abortus.”
Het landelijke expertisecentrum moet signalen verzamelen en organisaties onderzoeken. Daarbij moeten er geen verschillen zijn tussen gemeenten, zoals nu wel het geval is. Ze deed de oproep twee jaar geleden ook al, na het nieuws dat de Haagse As-Soennah-moskee een omstreden Koeweitse investeerder had.
Besnijdenis
Krikke was uitgenodigd door de commissie omdat zij als burgemeester van Den Haag te maken had met deze As-Soennah-moskee. Ze heeft uiteindelijk de subsidiekraan van de stichting helemaal dichtgedraaid.
Ook heeft ze de bestuurders aangesproken op een video op de website waarin vrouwenbesnijdenis werd aangeprezen. “Vrouwenbesnijdenis is zo’n ernstige verminking van een vrouwenlichaam, daar kun je niet zo lichtvaardig over zijn”, zei Krikke.
Abdelhamid Taheri, tot voor kort bestuursvoorzitter van As-Soennah, vertelde de commissie dat hij de besnijdenisvideo er vervolgens “direct heeft afgehaald”. Daarop vroeg de commissie hoelang de video dan online heeft gestaan. “Ik denk een of twee jaar”, antwoordde Taheri.
“De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof”, aldus Abdelhamid Taheri, oud-bestuursvoorzitter van de As-Soennah-moskee.
De commissie vroeg ook naar een filmpje waarin wordt gezegd dat vrouwen niet zonder begeleiding van een man op straat mogen. Volgens Taheri moet de commissie kijken naar de context. “Er is een onderscheid tussen de theologische uitleg en de maatschappelijke uitleg”, zei hij.
Mensen moeten het niet zo letterlijk nemen, was de boodschap van Taheri. “De man is eindverantwoordelijk voor het gezin, net als in het christelijke geloof.” Hij vindt dat mannen de keus moeten hebben vrouwen wel of geen hand te geven.
As-Soennah kreeg miljoenen uit Koeweit, maar veel kon Taheri daar niet over zeggen. Hij verwees regelmatig naar de penningmeester. Taheri ontkent dat de geldschieters invloed op de religieuze koers van de moskee hebben gekocht.
Mogelijk geld terugstorten
Krikke zei dat burgemeesters bij signalen van ultraorthodoxe invloeden geen enkele mogelijkheid hebben om de buitenlandse financiering te onderzoeken. Het expertisecentrum waarvoor zij pleit, zou die mogelijkheden wel moeten hebben. De verantwoordelijke minister kan daarna besluiten dat het geld moet worden teruggestort.
Eerder vandaag zei de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland dat de bevindingen van inlichtingendienst AIVD kloppen, dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims steeds meer invloed krijgt. Vicevoorzitter Saïd Bouharrou vindt ondersteuning van de overheid belangrijk, maar zei dat vooral moslims zelf weerbaarder moeten worden.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
OmroepWest 17.02.2020 Met grote tegenzin verschijnt de Haagse as-Soennah moskee maandag voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland en heeft voormalig moskeevoorzitter Abdelhamid Taheri opgeroepen voor een openbaar verhoor onder ede. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt maandag verhoord. De relatie tussen Den Haag en de as-Soennah moskee is al jaren stroef.
Een deel van de Nederlandse politiek heeft het op moslims gemunt. Dat is de stellige overtuiging van het bestuur van de as-Soennah moskee. De parlementaire mini-enquête naar ‘ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen’ zou daar een voorbeeld van zijn. De commissie wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland komen die leiden tot deze ongewenste beïnvloeding.
‘Deze parlementaire ondervraging onderzoekt enkel en alleen de financiële geldstromen van moskeeën. Het is de zoveelste poging om de islam en moslims in de verdachtenbank te duwen’, is de reactie van het moskeebestuur nadat Taheri door de onderzoekscommissie is opgeroepen voor verhoor. Maar iedereen die wordt opgeroepen, is verplicht om te komen en dus zal Taheri er ook aan moeten geloven.
Bekijk hier het verhoor terug van Adelhamid Taheri:
Het Haagse stadsbestuur worstelt al jaren met de moskee. Zo ligt voormalig burgemeester Wim Deetman geregeld in de clinch met de omstreden imam Fawaz Jined, de toenmalige voorganger van de as-Soennah. In 2004 wenst de imam Theo van Gogh een ongeneselijke ziekte toe. Een paar maanden later wordt Van Gogh vermoord. Ook kreeg Fawaz boetes voor het sluiten van sharia-huwelijken en zou hij voorstander zijn van vrouwenbesnijdenis. In 2012 wordt hij na een ruzie uit het moskeebestuur van de as-Soennah gezet.
Na het vertrek van imam Fawaz ontspant de relatie tussen de gemeente en de as-Soennah zich. Volgens burgemeester Jozias van Aartsen, de opvolger van Deetman, bestrijdt het nieuwe moskeebestuur in tegenstelling tot Fawaz, terrorisme wel. Van Aartsen zet vrijwilligers van de as-Soennah zelfs in als troef tegen de overlast tijdens de jaarwisseling. In de Schilderswijk en Transvaal gaan groepen moskeevrijwilligers de straat op om de rust in de wijken te houden.
Salafistische ordetroepen
Partijen als de VVD, het CDA en de PVV in de Haagse gemeenteraad en later ook een meerderheid van de Tweede Kamer veroordelen de inzet van deze vrijwilligers. De PVV spreekt van ‘salafistische ordetroepen’ die de gemeente tijdens de jaarwisseling de straat op stuurt. De partijen en een Kamermeerderheid willen dat de samenwerking verbroken wordt.
Maar dat weigert Van Aartsen keer op keer. Hij blijft vasthouden aan de vrijwilligers omdat ze geen preken houden of mensen bekeren, maar slechts de politie helpen. ‘Dat zouden meer mensen moeten doen’, zegt hij in januari 2016.
Gedachtepolitie
Bovendien verdedigt hij het salafisme. Uit AIVD-rapporten blijkt volgens hem dat salafisme een orthodoxe beleving van het geloof is en ‘nul komma nul te maken heeft met terrorisme’. Ook wil hij geen gedachtepolitie zijn. ‘In de Oudejaarsnacht zijn honderden mensen actief. Ik kan niet aan iedereen vragen wat hij of zij denkt. Dat valt onder de vrijheid van godsdienst en meningsuiting’, reageert hij. De as-Soennah-vrijwilligers blijven daarom met oud en nieuw de straat op gaan.
Pauline Krikke die in 2017 Van Aartsen opvolgt, volgt deze lijn in eerste instantie. Maar in mei 2018 worden de banden tussen de gemeente en de moskee alsnog definitief verbroken.
Dubieuze golfstaten
Aanleiding zijn berichten van NRC Handelsblad en het tv-programma Nieuwsuur waarin wordt gesteld dat onder meer de as-Soennah moskee geld kreeg van dubieuze golfstaten. In 2011 zou de moskee om geld gevraagd hebben in Saoedi-Arabië en in 2017 zou geld zijn ontvangen vanuit Koeweit. Voormalig bestuursvoorzitter Taheri heeft dit altijd ontkend.
Maar de berichten zijn voor een meerderheid van de gemeenteraad reden om af te willen van de samenwerking met de moskee. De as-Soennah moskee krijgt tussen 2013 en 2017 nog ruim 43.000 euro van Den Haag voor onder meer taallessen en het vrijwilligersproject rond de jaarwisseling. Maar daar gaat voortaan een streep door. Ook stopt de jaarlijkse inzet van vrijwilligers van de as-Soennah moskee tijdens de jaarwisseling.
Parlementaire ondervraging
Bovendien leiden de berichten tot een parlementaire ondervraging die vorige week is gestart met de openbare verhoren. De tweede week begint maandag met het verhoor van Saïd Bouharrou, de vice-voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland en daarna volgen voormalig voorzitter van de as-Soennah moskee Abdelhamid Taheri om 13.00 uur en Pauline Krikke om 15.30 uur.
NOS 17.02.2020 De Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland onderschrijft de bevindingen van inlichtingendienst AIVD dat een kleine groep jongere, orthodoxe moslims voor problemen zorgt in moskeeën. De andere gelovigen worden door hen onder druk gezet om mee te doen met de ‘strenge’ koers.
“Er wordt tegen hen gezegd ‘je bent geen goede moslim'”, zegt vicevoorzitter Saïd Bouharrou. Ook worden de mensen die niet willen meedoen beschuldigd van het zaaien van verdeeldheid onder moslims. Hij ondervond dit zelf na zijn medewerking aan een onderzoek van tv-programma Nieuwsuur.
Bouharrou werd vanmorgen verhoord door de parlementaire onderzoekscommissie die onderzoek doet naar beïnvloeding door onvrije landen van moskeeën en andere islamitische organisaties.
Ongewenst
Hij zei dat de invloeden uit de golfstaten aangepakt moeten worden. De alFitrah-moskee probeert bijvoorbeeld bij andere moskeeën te infiltreren, vertelde Bouharou. “We moeten iets doen om die invloeden kleiner te maken.” Hij vindt het “per definitie” ongewenst als mensen uit het buitenland in Nederlandse moskeebesturen zitten.
Bouharrou is geschrokken van de bedreigingen aan het adres van Hajer Harzi, die voor de Tweede Kamercommissie beschreef hoe dreigend het eraan toeging in de Al Houda-moskee in Geleen. Hij vindt de getuigenis van Harzi dapper: “Zulke helden hebben we meer nodig in het land.”
Bouharrou legde een verklaring af, waarin hij afstand nam van de buitenlandse invloeden:
Marokkaanse moskeeën: een minderheid veroorzaakt problemen
Volgens Bouharrou zijn er vijftien tot twintig moskeeën die ultra-orthodox zijn en waar de problemen spelen. De stille meerderheid laat niet van zich horen, zei hij. Toch denkt hij dat de moslimgemeenschap door sterker op te treden, zelf het probleem kan oplossen.
“De oplossing zit erin dat zij het openbare debat aangaan.” Dat betekent ook op sociale media tegen orthodoxe of extremistische predikers ingaan. De rol van de overheid is beperkt denkt Bouharrou, omdat je al snel op het terrein van de vrijheid van godsdienst komt.
Maar bepaalde verplichtingen tot openbaarheid en transparantie, en het ondersteunen van de “weerbaarheid” van moslims kan helpen, verwacht hij.
Spanning
Vandaag is de vierde dag dat de Tweede Kamercommissie mensen onder ede verhoort. De spanning voor de commissie loopt op. Deze week komen vertegenwoordigers van moskeeën langs die liever niets prijsgeven, zoals de As-Soenah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht.
Achter de schermen heeft de commissie ook veel informatie over bankgegevens en netwerken opgevraagd. In april moet het eindrapport klaar zijn.
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd. (Verhoorschema)
Telegraaf 17.02.2020 Vrijwel alle naar schatting 500 moskeeën in Nederland krijgen geld uit het buitenland: uit Europa, Marokko of de Golfstaten. Dat is niet per definitie ongewenst, zei Saïd Bouharrou van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland in de Tweede Kamer.
Hij getuigde daar in het grote onderzoek van de Kamer naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën door uiterst orthodoxe landen. Het parlement vreest radicalisering van jongere moslims. Moskeeën als alFitrah in Utrecht en As-Soennah (Den Haag) kwamen al in opspraak.
Volgens Bouharrou kan het bij geldstromen om inzamelingen voor het goede doel gaan. Daar kan een stichting van profiteren die onvoldoende geld heeft om een moskee te bouwen.
Maar buitenlandse financiering is wel ongewenst als er voorwaarden aan een gift worden verbonden. Als bijvoorbeeld een organisatie uit de golfstaat Koeweit een bepaalde ultra-orthodoxe prediker eist, die “verwerpelijk” dingen zegt over vrouwen of joden. Of als een gulle gever invloed wil hebben op lesmateriaal voor islamonderwijs. “Niet altijd wordt goed gekeken naar wat er in staat. De bewustwording moet groter worden”, aldus Bouharrou.
Salafistische aanjagers
De bestuurder van de Marokkaanse moskeekoepel onderschreef de woorden van AIVD-baas Dick Schoof dat er een groeiende groep ’salafistische aanjagers’ is die andere gelovigen onder druk zet en met financiële en ideologische steun uit de Golstaten. Hij benadrukte dat het om een beperkte groep gaat, waarvan de moslimgemeenschap zelf ’het grootste slachtoffer’ is.
Bouharrou nam stellig afstand van de bedreigingen die de Geleense moskeebestuurder Hajer Harzi ten deel vielen na haar getuigenis voor de ondervragingscommissie van de Kamer. Hij prees haar stellingname. „Zulke helden hebben we meer nodig.” Bouarrou pleitte voor meer transparantie bij de financiering van moskeeën. En verbod op geldstromen uit het buitenland ziet hij niet zitten. „Een paardenmiddel.”
NOS 16.02.2020 Vanaf vandaag staan er weer spannende verhoren op de agenda van de Tweede Kamercommissie die ongewenste, buitenlandse beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“De commissie voelt de spanning. Deze week komen bestuurders van moskeeën langs die bepaald niet staan te springen om informatie te delen. Sterker nog, zij beschuldigen de Tweede Kamer van een heksenjacht,” zegt politiek verslaggever Arjan Noorlander van Nieuwsuur:
Vandaag gaat het om de As-Soenah-moskee in Den Haag, die onlangs opnieuw in opspraak kwam omdat een medewerker wordt vervolgd voor het aanbevelen van vrouwenbesnijdenis. Oud-burgemeester Krikke van Den Haag wordt ook verhoord.
Woensdag staat de alFitrah-moskee in Utrecht op de agenda. Die begon weken geleden al een strijd met de Tweede Kamer. Het moskeebestuur weigerde informatie te geven, waarop de Kamer het bestuur voor de rechter daagde. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari. Toch moet het bestuur woensdag verschijnen. De Utrechtse burgemeester Van Zanen komt ook.
Zorgen
Van de burgemeesters wil de commissie weten hoe een stad met problematische moskeeën moet omgaan en of de burgemeesters wel voldoende kunnen ingrijpen als bijvoorbeeld kinderen op Koranscholen leren dat niet-moslims vijanden zijn.
Die vijandigheid werd donderdag duidelijk, door de bedreigingen en verdachtmakingen van mensen die hun verhaal aan de commissie vertelden. De verhoren met bepaalde moskeebesturen liepen stroef.
Noorlander: “Om die reden vraagt de commissie zich af of de verhoren wel nieuwe informatie gaan opleveren. Sluiten de betrokken moskee-besturen niet juist de luiken door alle aandacht? Aan de andere kant toont juist die weigerachtigheid aan dat er wel degelijk problemen zijn met salafistische moskeeën.”
Dreigementen
Terug naar afgelopen week. De AIVD waarschuwt er al langer voor. De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn, zei directeur Schoof.
De mensen die vorige week werden verhoord bevestigden dit beeld.
Bestuurders Laaouej en Harzi van gebedshuis Al Wasatia werden in Geleen hun moskee uitgewerkt door jongere, orthodoxe geloofsgenoten. Die lieten imams met terroristische contacten preken. Na hun verhoor door de Tweede Kamer werden zij bedreigd.
Harzi vertelde er over in Op1. De commissie vindt de bedreigingen onacceptabel !!
Dat het moeilijk wordt om achter de oorzaak van toenemend salafisme in Nederland te komen bleek donderdag. De Blauwe Moskee en de Al-Fourqaan moskee zijn betaald met miljoenen euro’s uit Qatar en Koeweit. Hebben die landen daardoor invloed, wil de commissie weten.
Nee, zei de tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom van de Blauwe Moskee in Amsterdam. De geldschieters stellen volgens hem geen eisen. Dat er extremistische sprekers in de moskee komen heeft te maken met “open staan” voor alle meningen, zei hij.
Van der Blom vindt het niet verdacht dat de betalingen soms via vier tussenpersonen in Nederland terecht kwamen. “Zo willen zij dat regelen.”
Nasr El Damanhoury van de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven en van de stichting Al Waqf was betrokken bij diverse omstreden salafistische projecten. Hoe dat zit wilde El Damanhoury niet kwijt. Hij had vooral kritiek op de Tweede Kamer-commissie.
Eerdere verhoordagen
Maandag, woensdag en donderdag waren de eerste twee verhoordagen.
Het is dus de vraag of het deze week beter gaat. Donderdag komt de moskeeketen van de Turkse overheid aan bod. Hier gaat het niet over rechtstreekse financiering uit Koeweit of Qatar, maar over religieuze en politieke invloed van de Turkse overheid, die de meeste imams opleidt en betaalt.
Voormalig PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vertelde de commissie eerder dat Turkije via de moskeeën religieus nationalisme verspreidt onder Turkse Nederlanders. “Al zijn ze op Nederlands grondgebied, mentaal zijn ze in Turkije”, zei zij. Andersdenkenden worden bedreigd. Ook de laatste verhoren zullen dus zeker tot discussie leiden.
Noorlander: “Maar zelfs als het laatste verhoor achter de rug is, hebben we nog geen volledig beeld van wat de commissie weet. Want in de voorbereiding zijn bij verschillende bronnen grote hoeveelheden informatie opgevraagd. Dan gaat het over bankgegevens en netwerken van personen in binnen en buitenland die de gang van zaken binnen de Nederlandse moskeeën naar hun hand willen zetten. Het blijft dus spannend.”
De commissie wil het eindrapport in april 2020 af hebben.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren miljoenen euro’s uit Qatar, Koeweit en Saudi-Arabië hebben aangevraagd.
De hoorzittingen (schema) van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag.
BB 16.02.2020 ‘Salafistische organisaties infiltreren moskeeën en nemen ze over. Het is vijf voor twaalf’, zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Donderdag was hij gastheer van een kennisbijeenkomst in zijn stad over het tegengaan van radicalisering en extremisme. Marcouch weet zelf hoe het is om te radicaliseren en waarschuwt voor verminderde aandacht. ‘Rust is schijn en verslapping levensgevaarlijk.’
‘Iedereen doordrongen van ernst’
‘De bijeenkomst was geslaagd’, aldus Marcouch. ‘Gelukkig zijn zowel minister Grapperhaus, de NCTV en burgemeesters als de andere deelnemers doordrongen van de ernst. Er is een duidelijke behoefte aan kennis en daarom krijgt dit een vervolg.’
Marcouch wijst erop dat radicalisering van jongeren een gevaar blijft dat voortdurend op de loer ligt, hoewel het dreigingsniveau is gedaald van 4 naar 3 en er minder uitreizigers zijn. ‘Salafistische organisaties zijn sluw en sterk gedreven voor hun gewelddadige machtsideologie onze jongeren te mobiliseren, met kinderen en al.
Investeren in vitale aanpak
In hun antidemocratische, antiwesterse ideologie, die streeft naar een superieure natie met aanhangers van het salafisme, de sharia en één leider (Khalif), wordt geweld niet geschuwd. ‘We hebben onze handen vol aan jonge mensen, soms hele jonge kinderen, die geïnfecteerd zijn met dit gedachtegoed en worden geronseld als IS-strijder in het Midden-Oosten of voor aanslagen bij ons.’
Marcouch waarschuwt dat zij straks terugkeren of vanuit de gevangenis in onze steden en dorpen komen. ‘Daar moeten we de samenleving voor beschermen, dus moeten wij als bestuurders blijven investeren in de vitaliteit van onze aanpak.
Dat betekent: het salafisme kennen, het gevaar beseffen, overal bovenop zitten, korte lijnen, een goede informatiepositie, opsporen en bestraffen en dit uiteraard voor zijn met heel veel aandacht voor opvoeding en vooruitzicht op een waardevolle plek in onze samenleving.’
Jonge kinderen weerbaar maken
Ook minister Grapperhaus liet tijdens de bijeenkomst weten het belangrijk te vinden dat de aandacht niet verslapt. Marcouch memoreert dat het kabinet Rutte-1 de aanpak van radicalisering in 2010 beëindigde en later alles halsoverkop weer moest worden opgetuigd toen de salafisten door Den Haag marcheerden. ‘Te laat. Honderden jongeren waren al uitgereisd. Veel gemeenten hadden geen idee van het fenomeen. Dat moet ons niet weer overkomen.’
Volgens Marcouch dient de preventieve aanpak onderdeel te zijn van het reguliere jeugdbeleid. ‘Wij dienen jonge kinderen weerbaar te maken tegen de dagelijkse salafistische indoctrinatie via de ouders. We moeten hen corrigeren en ervan doordringen dat zij niet van doen hebben met een edele religieuze islamrichting, maar met een vijandige gewelddadige machtsideologie.’
Lokroep jihadisme
In zijn toespraak van afgelopen donderdag zei Marcouch dat tijdig de helpende hand bieden hem zelf indertijd ‘als worstelende jongeman die zijn identiteit zocht’ ook terug op het juiste pad heeft gebracht. ‘Ik dreef af, radicaliseerde in mijn opvattingen. Wie mij kende, kon de eerste tekenen zien. Wij allen kunnen dit, mits wij ons verdiepen, het gevaar zien en aandacht hebben.
Ik raakte als jongeman zo begaan met verdrukte moslims in oorlogsgebieden, dat ik dacht: ‘ik moet niet alleen weten en voelen, maar ook doén: een daad stellen, actie ondernemen, reisplannen maken’. Ik kwam hieruit dankzij mijn omgeving. Mijn nieuwe studievrienden brachten mij ertoe een kritische geest te ontwikkelen die nadenkt over mijn geloof, mijn omgeving en mijzelf.’
Aan de telefoon noemt Marcouch dat ‘de lokroep van het jihadisme’. ‘Je krijgt dat binnen via predikanten, in mijn tijd nog via cassettebandjes: de dood boven het leven verheerlijken, hunkeren naar een snelle dood in de strijd, martelaarschap, de heilstaat, één leider, superioriteit, andersgelovigen en -denkenden afwijzen en als minderwaardig afschilderen.’
Neem als bestuurder stelling tegen salafisme
Het salafisme een ‘sterk gewelddadig machtsbeluste ideologie’, benadrukt Marcouch. ‘Deze politieke ideologie gebruikt de orthodoxe religie als masker. Mensen schieten te vaak in de ‘scheiding kerk-en-staat reflex’, maar je moet als bestuurder wel degelijk stelling nemen tegen het antidemocratische salafisme, want het ondermijnt de samenleving.’
De ideologie stelt dat joden en christenen jouw vijanden zijn en dat Nederland niet jouw samenleving is. ‘Dat is de islamitische staat. We hebben met ISIS gezien hoe dat is. Dit is geen theorie. Dit is geen boekenkastwijsheid. Jongens en meisjes worden geronseld en de dood ingelokt. Het is ernstig en gevaarlijk. Laat je geen rad voor ogen draaien door salafisten met sussende praatjes over geweldloze terugkeer naar een zuivere religie.’
‘Dat doen wij. Het is heel belangrijk om dogma’s en theologische concepten die salafisten misbruiken theologisch te weerleggen. Dat heeft mij toen als radicaliserende jongeling geholpen. Je hebt dan gereedschap, gaat vragen stellen. Je leert autonoom te denken en verantwoordelijkheid te nemen voor je daden. De islamitische gemeenschap is daarbij cruciaal.’
Redelijke imams opleiden
Maar de Arnhemse burgemeester ziet deze gemeenschap worstelen met de radicale salafistische organisaties. ‘Hun predikanten uit Saoedi-Arabië hebben gemakkelijk toegang tot Nederland, terwijl evenwichtige imams uit Marokko moeilijk een visum krijgen.
Er is een schrijnend tekort aan goede imams. Moskeeën zitten met gaten en salafistische imams springen daarin. Als gemeente werken wij goed samen door de gemeenschap te steunen en hen ervan te weerhouden om salafistische imams aan te stellen en activiteiten te ontplooien die radicalisering aanmoedigen.
De rijksoverheid moet deze gemeenschap ook bijstaan, zodat ze weerbaarder worden. Er is krapte op de arbeidsmarkt. Een goede gezaghebbende imamopleiding is er nog niet in Europa. Redelijke imams opleiden helpt tegen de opkomst van salafisten in moskeeën. Daar moeten we nu mee beginnen, want het is vijf voor twaalf.’
OmroepWest 14.02.2020 Het onderzoek van een Tweede Kamercommissie naar buitenlandse financiering van sommige moskeeën moet het salafisme niet in een hoek drijven. Dat vindt onder anderen Abdel Bouzzit van de Leidse Imam Malik Moskee. Hij vindt dat kwade invloeden van buiten bestreden moeten worden. Maar de manier waarop de Kamercommissie nu te werk gaat vindt hij een gemiste kans.
Samen met een aantal gematigde moslims neemt Bouzzit, ook bestuurder van de regionale moskeekoepel, het op voor hun meer orthodoxe geloofsgenoten. Bouzzit zegt het een kwalijke zaak te vinden dat het onderzoek zich vooral richt op de moslims en de islam.
‘Het onderzoek is wat mij betreft op een verkeerde manier gestart’, zegt Bouzzit. ‘Als er beïnvloeding van buitenaf is, dan is dat kwalijk. Maar het is even kwalijk als dat gebeurt bij andere geloofsstromingen of bij politieke organisaties. Daar zien we ook beïnvloeding.’
Definitie salafisme
Daarmee ontkent hij niet dat er binnen het orthodox salafisme, waar het in het onderzoek veel over gaat, anti-democratisch gedachtegoed leeft. ‘Daar gaat het wat mij betreft mis, maar dat gedachtegoed kun je ook vinden bij andere moslims.’
Bouzzit pleit er dan ook vooral voor te kijken naar het gedrag van mensen en organisaties. En hij vindt dat een term als ‘salafisme’ eerst goed gedefinieerd moet worden. ‘Dan weten we in ieder geval waar we het over hebben als we in gesprek gaan met elkaar.’
Geen buitenlandse invloed in Leidse en Haagse regio
Volgens Bouzzit is er in de Leidse regio en Den Haag geen reden voor bezorgdheid over buitenlandse financiering van moskeeën. ‘Ik heb heel veel contacten, maar ik merk op geen enkele manier dat hier invloed is gekocht door het buitenland.’
Dat komt volgens Bouzzit omdat de koepelorganisatie de laatste jaren stevig heeft ingezet op het professionaliseren en weerbaar maken moskeeën en hun imams. ‘In onze regio hebben we bestuursleden aan het roer die weten wat de gevaren zijn en die weten hoe je die buiten de deur houdt. Dat zien we helaas niet in heel Nederland, maar hier werken we er keihard aan.’
Maandag moet de Haagse As-Soennah moskee voor de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer komen, om te praten over financiering van moskeeën in Nederland. Ook ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt dan verhoord daarover.
NOS 14.02.2020 Een moskeebestuurslid dat in de Tweede Kamer is gehoord, wordt naar eigen zeggen hevig bedreigd. “Dit gun je niemand”, zei Hajer Harzi in talkshow Op1, waar duidelijk werd dat ze ook aangifte heeft gedaan.
Harzi getuigde voor de Kamercommissie over de groeiende invloed van extremistisch gedachtegoed in moskee Al Houda in Geleen. Vlak daarna kreeg haar dochter bedreigende video’s toegestuurd.
“Een kogel is zo besteld”, riepen de jongens in het filmpje, vertelde Harzi in de talkshow:
‘Ze stuurden naar mijn kind: een kogel is zo besteld’
In de toegestuurde video werd het bestuurslid naar eigen zeggen ook uitgemaakt voor ongelovige, jood en allerlei “vreselijke dingen. Mijn dochter is boos en zegt het niet meer aan te kunnen. Ik heb haar ervan moeten overtuigen dat het tegen mij is gericht en niet tegen haar.”
Ook op sociale media is Harzi uitgescholden vanwege haar getuigenis. Ze wordt onder meer uitgemaakt voor leugenaar. Ondanks alle kritiek en beledigingen blijft Harzi achter haar getuigenis staan.
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Abdallah Laaouej, voorzitter van gebedshuis Al Wasatia, en penningmeester Hajer Harzi, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire ondervragingscommissie. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.02.2020 De bedreiging van getuigen uit Geleen die voor de ondervragingscommissie vertelden over dubieuze financiering van moskeeën is ’onacceptabel’. Dat zegt voorzitter Michel Rog van de commissie.
De bedreigingen waren vooral gericht tegen Hajer Harzi, die een dag eerder tegenover de commissie had verteld hoe een ’gewoon moskeetje’, Al Houda in Geleen, was overgenomen door salafisten. Die werkten de oude imam eruit omdat die niet streng genoeg in de leer was, trokken miljoenen aan uit de Golf en programmeerden predikers die de moskeegangers stimuleerden zich af te keren van de Nederlandse samenleving.
Harzi vertelde hoe ze erover vruchteloos aan de bel had getrokken bij de gemeente en hoe ze later haar vrees zag bevestigd toen twee moskeebestuurders werden gearresteerd voor witwassen, lidmaatschap van een criminele organisatie en ronselen voor de jihad.
En waarvoor integratiedeskundige en voormalig PvdA-Kamerlid Kelik Yücel als getuige na Harzi al had gewaarschuwd, gebeurde nog geen dag later: er kwamen doodsbedreigingen binnen die rechtstreeks verwezen naar de stichting achter de nieuwe, gematigde moskee die Harzi had opgericht. De bedreigingsvideo, waarin de boodschap werd verkondigd door gemaskerde mannen, zou zelfs zijn gericht aan haar dochtertje, zo berichtte De Limburger.
„Als dit klopt, wil ik namens de hele commissie aangeven dat we dit zorgelijk vinden”, reageerde Rog na een dag van verhoren. „En dat het niet acceptabel is dat iemand die onder ede getuigt voor de Tweede Kamer slachtoffer wordt van bedreigingen of intimidatie.”
Harzi toonde zich tijdens het verhoor strijdbaar, en lijkt ook nu niet van haar stuk gebracht. Donderdagavond doet ze haar relaas nog eens in tv-programma Op1.
Ook de voormalig directeur van de omstreden stichting Waqf, Nasr el Damanhoury, moest donderdag komen opdraven. Zijn stichting kwam negatief in het nieuws nadat hij voor een stichting gevestigd in Duitsland 1,7 miljoen euro uit Qatar had geregeld om een Rotterdams ROC-gebouw op te kopen.
Na ophef kwam de voorziene koranschool er niet, maar volgens de beleggingsadviseur was dat nooit de bedoeling. „Het was gewoon een investeringsobject”, zo zei El Damanhoury in een stekelig verhoor.
Onmacht
Het toonde de onmacht bij de opdracht waartoe de Tweede Kamer zich met de parlementaire ondervragingen heeft gesteld: uitzoeken wat er tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding kan worden gedaan. De voorlopige conclusie luidt: bar weinig.
Om te beginnen is buitenlandse financiering van religieuze instellingen niet verboden. Opsporingsdiensten kunnen dus ook niet handhaven, stelde Maarten Rijssenbeek van het Financieel Expertisecentrum (FEC), gehoord als deskundige.
Het samenwerkingsverband van de opsporingsdiensten en financiële toezichthouders doet een proef op dit onderwerp, ziet de miljoenen vanuit de Golfstaten op rekeningen van stichtingen of imams voorbij komen, een spoor dat geregeld doodloopt als bedragen contant worden opgenomen.
Maar informatie doorgeven aan gemeenten mag het FEC niet. „Bovendien hebben we problemen met het in kaart brengen van stichtingen, vooral als ze geen goede-doelenstatus hebben. Ze hebben amper administratieplicht. Toezicht en transparantie ontbreken.”
Is die openheid er wel, dan is er nog amper gereedschap om op te treden. Bekeerling en fondsenwerver Jacob van der Blom maakt er tijdens het verhoor geen geheim van dat hij voor de financiering voor de Blauwe Moskee in Amsterdam 2,6 miljoen euro uit Koeweit regelde en 3 ton uit Qatar.
Dat het geld vanaf het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken via nogal wat tussenstations bij Europe Trust Nederland dat de moskee aankocht, vindt Blom niet gek. Dat een jaar na de financiering vanuit Koeweit een topambtenaar van dat religie-ministerie voorzitter werd van die Europe Trust, vond hij evenmin opmerkelijk. De bank noch de gemeente stelde volgens Blom ooit een vraag over de financiering
NOS 13.02.2020 De parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer die ongewenste beïnvloeding van moskeeën en islamitische organisaties onderzoekt heeft een lastige derde dag achter de rug. De verhoren van vandaag over de geldstromen en wat de geldschieters ervoor terug willen, liepen stroef en leverden weinig nieuwe informatie op.
De tot de islam bekeerde Nederlander Jacob van der Blom bestrijdt dat er sprake is van religieuze bemoeienis door Qatar en Koeweit met Nederlandse moskeeën. “Je hoeft maar één keer te laten zien dat je met het geld hebt gedaan wat is beloofd en daarna ben je helemaal klaar”, zei hij.
Van der Blom haalde in Qatar en Koeweit miljoenen euro’s binnen voor de financiering van drie islamitische instellingen in Nederland: de Blauwe Moskee in Amsterdam, Stichting Sociaal Cultureel Centrum Nederland in Den Haag en de moskee De Middenweg in Rotterdam.
Als er in de Blauwe Moskee omstreden predikers worden uitgenodigd, zoals Umair Bantvawala en Haitham al-Haddad, dan is dat volgens Van der Blom uit vrije keus. “Bantvawala was uitgenodigd door de jongerenorganisatie. Die zijn daar vrij in, anders ben je ook weer zo betuttelend bezig.”
Foutje
Tijdens het verhoor maakte Kamerlid Van den Berge een foutje. In plaats van tesquia, wat aanbevelingsbrief betekent, zei hij taqqiya. Dat betekent in grote lijnen dat een moslim de waarheid mag verhullen als de islam in gevaar komt.
Van der Blom reageerde daar boos op. Na het verhoor zei hij dat de commissie wat hem betreft de scheiding tussen kerk en staat met voeten treedt. “Ik ben bang dat de schade die de commissie op deze manier aanricht een grotere impact zal hebben op radicalisering dan je met miljoenen uit het buitenland kunt doen.”
Een andere getuige van vandaag, de voormalig directeur van Stichting Waqf El Damanhoury, stak zijn ongenoegen ook niet onder stoelen of banken. Hij vindt het onterecht dat alleen islamitische organisaties worden onderzocht.
Damanhoury werd als Egyptenaar door de Saudische oprichters van Waqf naar Nederland gehaald. Hij haalde voor verschillende projecten geld op of adviseerde daar over. Ook over de Al-Fourqaan moskee in Eindhoven. Dat mede-oprichter imam Bakri dubieuze contacten had met extremisten en terroristen wist hij niet. “Ik heb goede herinneringen aan de samenwerking.”
Getuigen bekritiseerd en bedreigd
Twee getuigen die gisteren aan het woord kwamen, voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen, hebben dreigementen ontvangen na hun verhoor door de Tweede Kamer.
Dagblad De Limburger meldt dat de dochter van Harzi een video kreeg waarin drie vermomde jongens zeggen: ‘Op een dag een molotovcocktail door die kankerkerk van jullie’.” Laaouej en Harzi richtten een eigen gebedshuis op nadat zij en de imam door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gepest.
Dagblad Trouw liet vanmorgen twee bestuurders van moslimorganisaties aan het woord die erg kritisch waren over een andere belangrijke getuige van gisteren. Die sprak over de invloed van jonge, orthodoxe moslims op de gang van zaken in moskeeën en hun contacten met buitenlandse geldschieters.
Volgens hen is vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) niet goed op de hoogte. “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
NOS 13.02.2020 Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem is bezorgd over de invloed van het salafisme. Dat zei hij op een congres over radicalisering in Arnhem. Het oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA ziet de invloed van de fundamentalistische stroming groeien in Nederland. Hij wil dat de islamitische gemeenschap weerbaar wordt gemaakt om salafisten buiten de deur te houden.
“Mijn oproep is vooral: laten we alert en waakzaam zijn”, lichtte Marcouch toe in het radioprogramma Nieuws en Co. “Radicalisering is gevaarlijk en hardnekkig. En het heeft langjarige investeringen nodig om te voorkomen dat onze samenleving wordt ontwricht en ondermijnd. En ook om te voorkomen dat salafistische organisaties nog meer kinderen en jongeren infecteren met dit gedachtegoed.”
Op de bijeenkomst in Arnhem zei Marcouch dat hij een verdubbeling ziet van het aantal salafistische moskeeën in Nederland. “Dat heeft er vooral mee te maken dat de islamitische gemeenschap kampt met schrijnende tekorten aan goede imams. En wat je ziet is dat salafistische organisaties vaak imams aandragen, waardoor ze via de imam de moskee in hun macht krijgen.”
“Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt”, aldus Burgemeester Marcouch van Arnhem over het salafisme.
Het is niet voor het eerst dat Marcouch zich hard uitspreekt tegen het salafisme. Na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC over salafistisch lesmateriaal op islamitische basisscholen sprak hij van “het voorportaal van de gewelddadige jihad”. Ook als Kamerlid, wat hij tot 2017 was, noemde Marcouch de geloofsstroming een “kweekvijver voor het jihadisme” en “een gewelddadige ideologie”.
De burgemeester staat niet alleen. AIVD-directeur Schoof getuigde begin deze week voor een Tweede Kamercommissie die onderzoek doet naar ongewenste beïnvloeding van moskeeën. Hij waarschuwde daar voor de nieuwe generatie “salafistische aanjagers” die op een professionele manier en met steun uit Golfstaten druk uitoefent op moskeeën, scholen en gematigde gelovigen.
“Ze kunnen dus het preekgestoelte betreden en zo ook hun gedachtegoed in moskeeën krijgen”, waarschuwt Marcouch. “Het is heel belangrijk om naast de islamitische gemeenschap te gaan staan, om ze weerbaar te maken. We moeten ze mobiliseren om zich uit te spreken tegen dit salafisme en om te voorkomen dat de moskee wordt overgenomen.”
Scheiding kerk en staat
Daarom pleit de burgemeester voor een nieuwe aanpak. “We zeggen te vaak als overheden: er is hier een scheiding van kerk en staat, dus zoek het zelf maar uit. Maar het gaat hier niet zozeer erover dat je je bemoeit met de inhoud van religie. Het gaat hier over een machtsideologie die antidemocratisch is en geweld predikt als middel om een heilstaat en superioriteit vorm te geven.”
“We zien waar het toe leidt. We hebben op dit moment honderden jongeren in beeld die we gevaarlijk vinden. We hebben gezinnen in onze samenleving die een zoon of dochter verloren zijn aan dat gedachtegoed. Sommigen zijn gesneuveld, anderen proberen terug te keren en weer anderen zitten in de gevangenis en komen daarna ook weer onze samenleving in.”
Daarom wil Marcouch dat er meer kennis wordt uitgewisseld over het salafisme en dat er een scherpe definitie wordt opgesteld. “We weten veel meer sinds de moord op Theo van Gogh, maar we zijn er nog lang niet. Er is nog heel veel discussie over de definitie van het salafisme en intussen worden onze wijken geïnfecteerd met dit gedachtegoed.”
AD 13.02.2020 De invloed van salafisme groeit. Zelfs op kinderdagverblijven is deze fundamentalistische stroming binnen de islam al merkbaar. Dat zegt de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch.
Marcouch maakt zich grote zorgen over de groeiende invloed van salafisme, dat zei hij donderdag tijdens een congres over radicalisering in Arnhem ,,Via moskeeën, scholen en zelfs al op kinderdagverblijven is sprake van een groeiende invloed op onze kinderen.’’
De Arnhemse burgervader wees er op dat het aantal salafistische moskeeën in Nederland de afgelopen vier jaar is verdubbeld. Marcouch: ,,Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media. Het gedachtegoed drukt de goedwillende moslims, moskeebesturen en imams weg.’’
Salafisme?
Het salafisme is een ultraorthodoxe-stroming binnen de islam uit Saoedi-Arabië. Salafisten streven naar een tijdperk zoals die bestond tijdens het leven van de profeet Mohammed. Waarin de wetten van de Koran letterlijk worden toegepast.
Marcouch staat bekend om zijn stevige kritiek op het salafisme en staat daarin zeker niet alleen. Zo liet Dick Schoof, directeur van de AIVD, afgelopen week weten signalen te krijgen dat op speciale weekendscholen en kinderdagverblijven kinderen worden geïndoctrineerd met salafistisch gedachtegoed.
Daar zouden ze onder meer te horen krijgen dat homoseksualiteit met de dood bestraft moet worden. Volgens Marcouch is het van levensbelang dat jongerenwerkers, gematigde imams en docenten tijdig de signalen opvangen en aan de bel trekken.
,,Radicalisering ontstaat snel, maar zeker niet in één nacht. Wie zich erin verdiept heeft, kan het zien aankomen. Wie op de hoogte is van de signalen, en met interesse en aandacht kijkt, ziet: andere vrienden, verandering in kleding en taalgebruik, inhuizige sessies in plaats van hangen op straat, en plotseling conservatieve opvattingen over mannen en vrouwen, over andersgelovigen en andersdenkenden.’’
Predikers van een tweede generatie staan op. Die nieuwe aanjagers spreken vaardig Nederlands, kennen het rechtssysteem en domineren nieuwe media, aldus Ahmed Marcouch, Burgemeester van Arnhem.
Grapperhaus: ,,In Arnhem is door vroegtijdig ingrijpen erger voorkomen. Laat dat een les voor de rest van het land zijn: het feit dat al lang geen aanslag is gepleegd, betekent niet dat geen dreiging meer bestaat. Ondergronds blijft het altijd nog borrelen, de dreiging is niet verdwenen.’’
Volgens Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek van de Universiteit Utrecht, kan salafisme in het onderwijs het best worden bestreden door de dialoog aan te gaan.
,,Het is heel makkelijk om meteen alle luiken dicht te trekken. Maar juist door open te staan voor de ander, bereik je meer. Iemand die zegt dat homoseksualiteit strafbaar is, moet je wijzen op de de Nederlandse normen en waarden en grondwet. Dat kan zorgen voor conflict, maar dat is beter dan iedereen zomaar z’n gang te laten gaan.’’
AD 13.02.2020 De overheid mist slagkracht bij het toezicht op stichtingen die betrokken kunnen zijn bij terreurfinanciering, zo zei een financieel expert in de ‘flitsenquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Financieel expert Maarten Rijssenbeek stelt dat er ‘nu vaak weinig financiële informatie beschikbaar is ten aanzien van maatschappelijke en religieuze organisaties’. Het gaat vaak om stichtingen die niet verplicht zijn een jaarrekening met de inkomsten en uitgaven te openbaren.
Rijssenbeek werkte bij het Financieel Expertise Centrum (FEC), waarin justitie, politie en toezichthouders met elkaar samenwerken, onder meer op het gebied van terreurbestrijding.
Tegenover de parlementaire commissie – die onderzoek doet naar de gevolgen van buitenlandse geldstromen uit met name de Golfregio en Turkije naar islamitische instellingen – zei hij dat het FEC soms bevoegdheden mist om in actie te komen.
Zo gebeurt het dat een buitenlandse financiering als risicovol wordt gezien, en er niet of nauwelijks juridische middelen zijn om deze tegen te houden. ,,Je loopt al snel tegen grondwettelijke vrijheden aan’’, zoals de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting.
Het FEC signaleert dat soms grote bedragen vanuit het Midden-Oosten naar stichtingen in Nederland of predikers gaan. ,,Soms om vastgoed mee te kopen om er een moskee in te vestigen. Maar soms worden er grote bedragen opgenomen en raken we het spoor kwijt.’’
Rijssenbeek was de derde en laatste getuige die donderdag onder ede werd gehoord. Eerder op de dag verschenen Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee, en Nasr el Damanhoury, tot ruim een jaar geleden directeur van de orthodox-islamitische stichting Al Waqf uit Eindhoven. Beiden waren betrokken bij fondsenwerving in Golfstaten.
Grimmig
Hun verhoren verliepen in soms grimmige sfeer. El Damanhoury antwoordde vaak alleen met een afgemeten ‘ja’ of ‘nee’. Hij zei uitstekend te hebben samengewerkt met een andere bestuurder van Al Waqf en niets te weten van diens vermeende connectie met terreurgroepen.
Het gebouw moest per se naar niet-moslims, aldus Nasr el Damanhoury, ex-directeur Al Waqf.
Hij keek teleurgesteld terug op de mislukte vastgoedtransactie met geld uit Qatar in Rotterdam, waar hij in 2016 mee bezig was geweest. De gemeente stak daar destijds een stokje voor, uit angst dat er een fundamentalistisch islamitisch centrum zou komen. Die angst was ongegrond, aldus El Damanhoury, want er zou helemaal geen religieus centrum komen. ,,Dat hebben de media ervan gemaakt.’’
Hij was het slachtoffer geworden van de gemeente Rotterdam en de Nederlandse overheid, die Qatar onder druk zetten om af te zien van de transactie. Zo maakten ze ‘misbruik van mijn transparantie’, aldus El Damanhoury. ,,Het gebouw moest per se naar niet-moslims.’’
Hij kon zich niet meer herinneren of hij in 2016 een aanbevelingsbrief had geschreven waarmee een omstreden moskeebestuurder uit Geleen donaties uit de Golfregio wilde werven.
AD 13.02.2020 In een grimmig verhoor kreeg Jacob van der Blom, voorzitter van de Amsterdamse Blauwe Moskee en oprichter van de Rotterdamse moskee De Middenweg, vanochtend het vuur na aan de schenen gelegd in de flits-enquête naar beïnvloeding van islamitische instellingen door buitenlandse geldstromen.
De parlementaire commissie die het onderzoek uitvoert naar ongewenste beïnvloeding vanuit de Golfregio bevroeg Van der Blom uitvoerig over contacten met controversiële Arabische voormannen en eventuele banden met de Moslimbroederschap.
Kamerlid Niels van den Berge (GroenLinks) vroeg naar contacten met de Britse shariageleerde Haitam al-Haddad, die heeft verkondigd dat afvallige moslims de doodstraf verdienen en overspel met steniging moet bestraft. Al-Haddad is onder meer in de Blauwe Moskee uitgenodigd.
Op de vraag hoe dat te rijmen valt met Van der Bloms wens een ‘tolerante islam’ te verspreiden, zei hij dat hij ruimte wil bieden aan allerlei verschillende meningen. Zolang er geen antidemocratisch gedachtegoed wordt uitgedragen en geestelijken bereid zijn mediavragen te beantwoorden, is iedereen welkom, aldus Van der Blom.
Moslimbroederschap
Op de vraag of hij banden heeft met de Moslimbroederschap – een internationale organisatie die volgens een aantal kenners islamisering van de samenleving nastreeft – zei hij dat dat ‘afhangt van de definitie van Moslimbroederschap’. ,,Ik ken alleen de Moslimbroederschap als Egyptische partij. Daarbuiten heb ik geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn.’’
Afgelopen maandag stelde een andere getuige, terreurdeskundige Ronald Sandee, dat Van der Blom banden heeft met de broederschap. Van der Blom was nauw betrokken bij het werven van gelden in Qatar en Koeweit voor de bouw van de Blauwe Moskee en De Middenweg. Hij is tevens voorzitter van de stichting Ontdek Islam, die in 2013 100.000 korans weggaf. Van der Blom vertelde de commissie dat dat werd gefinancierd dankzij een gift van een stichting uit Egypte.
Hij ontkende ooit te maken te hebben gehad met ongewenste buitenlandse beïnvloeding. Van der Blom was eerder adjunct-directeur van de Rotterdamse Essalammoskee, de grootste van Nederland, die is neergezet met miljoenen uit de Verenigde Arabische Emiraten.
Ik heb geen idee wat Moslimbroederschap zou moeten zijn, aldus Jacob van der Blom.
Trouw 12.02.2020 De eerste twee dagen van de verhoren over buitenlandse financiering van moskeeën in de Tweede Kamer zitten erop. In de islamitische gemeenschap klinkt kritiek.
“Ik heb mijn popcorn al bijna op”, grapt Halil Karaaslan, oud-voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Hij volgde woensdag de tweede verhoordag van de Tweede Kamercommissie die de buitenlandse financiering van moskeeën onderzoekt. Hij bedoelt ermee te zeggen: ik heb met kromme tenen gekeken.
Ook Abdelhamid Bouzzit, bestuurder van de regionale moskeekoepel Stichting Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), is uiterst kritisch. Zowel de insteek van de commissie als het optreden van woordvoerders namens de islamitische gemeenschap baren hen zorgen.
Transparantie
Maandag en woensdag ondervroeg de commissie een zestal hoge ambtenaren, moskeebestuurders, en ondernemers met terrorisme- en radicaliseringsbureau’s. Inhoudelijk leverde dat weinig nieuwe inzichten op. Er kwamen vooral mensen aan het woord die al eens rapporten hebben geschreven of eerder in de media zijn verschenen. “Zonde”, zegt Bouzzit. “Nu er een commissie is die de onderste steen boven moet halen, hoop je dat ze een goed beeld krijgen van wat de moslimgemeenschap allemaal doet om dat transparant te maken en kwade invloeden buiten te houden. En dan krijg je dit.”
Van enkele personen die zijn uitgenodigd trekken Karaaslan en Bouzzit de deskundigheid in twijfel. “Waar zijn de academici die al jaren onderzoek doen naar de islam in Nederland?”, vraagt Bouzzit zich af. Ze betwijfelen daarnaast de geschiktheid van degenen die namens de gemeenschap spreken. Steen des aanstoots was het optreden van CMO-voorzitter Driss El Boujoufi. Bouzzit: “Zijn verhaal rammelde aan alle kanten.”
Gebrekkig Nederlands
El Boujoufi vertelde over het convenant buitenlandse financiering, dat de overheid en moskeeorganisaties twee jaar geleden wilden opstellen. Hierin moesten bindende afspraken met moskeeën komen te staan. Volgens El Boujoufi stond het CMO daar pal achter, en lag een enkele andere moskeeorganisatie dwars.
Dat is echter onjuist: het CMO stapte zelf uit het overleg, samen met andere moskeeorganisaties, omdat ze vonden dat de afspraken voor alle religieuze gemeenschappen zouden moeten gelden, en niet alleen voor de islamitische gemeenschap. Eén moskeeorganisatie zag wel iets in het convenant. “Het is kwalijk en pijnlijk om te zien dat hij kennelijk niet goed op de hoogte is”, zegt Karaaslan.
“Maar ook helpt het een verkeerd beeld de wereld in, alsof er een meerderheid zou zijn geweest voor zo’n convenant. Dat klopt niet.”
Ook El Boujoufi’s gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal is een probleem, zeggen de twee. Bouzzit: “Hij spreekt duidelijk niet toereikend Nederlands om zonder tolk verhoord te worden over zo’n ingewikkelde kwestie.”
De onprofessionaliteit bij het CMO wijt Bouzzit vooral aan een gebrek aan contact met de achterban. “Daardoor is er niemand die hen terugfluit of terechtwijst.” Voor Karaaslan, die er korte tijd voorzitter was, speelde dit gegeven mee bij zijn besluit om zich binnen een jaar terug te trekken. “Het CMO functioneert gewoon niet. En vandaag was wel weer een bevestiging dat ze in ieder geval niet mijn stem vertegenwoordigen.”
Lees ook:
Afspraak over buitenlandse financiering moet gelden voor moskee én kerk, vinden moslims
Het klopt niet dat afspraken over financiering van gebedshuizen alleen gaan over moskeeën, vinden vier moslimorganisaties. Dus praten ze niet langer over een convenant dat buitenlandse financiering inzichtelijk moet maken.
Is de buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën per se ongewenst?
De overheid worstelt al jaren met buitenlandse financiering van islamitische organisaties in Nederland. Wat maakt het vraagstuk zo lastig?
NOS 12.02.2020 Gematigde moslims hebben in verschillende moskeeën in Nederland last van overheersing door orthodoxe geloofsgenoten en hun buitenlandse geldschieters. Dat blijkt uit verschillende verhoren door de Tweede Kamercommissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
Vicevoorzitter El Boujoufi van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) vertelt dat een nieuwe generatie gelovigen en Nederlandse bekeerlingen de besturen van een aantal moskeeën heeft overgenomen en vergaande veranderingen doorvoert.
Zij hebben contacten gelegd in Saudi-Arabië, Qatar, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten om geld in te zamelen. Soms komen vertegenwoordigers van deze buitenlandse geldschieters in het moskeebestuur. El Boujoufi: “Die hebben helemaal niets met de Nederlandse samenleving, dus dan denk ik: waarom?”
Veel weerstand
El Boujoufi wilde een convenant sluiten met alle moskeeën om buitenlandse financiering te weren of openbaar te maken. Maar hij kwam veel weerstand tegen. Bedreigingen wil hij het niet noemen, hij spreekt van meningsverschillen.
De ouderen willen het houden zoals het is, legt El Boujoufi uit. Die zijn naar Nederland gekomen om te werken en begonnen bijvoorbeeld met eigen spaargeld in een oud schoolgebouw een moskee om te kunnen bidden. De jonge generatie die hier is geboren wil grotere, nieuwe moskeeën en heeft geen bezwaar tegen geld en invloed van salafistische geldschieters.
De vicevoorzitter van het CMO vindt dat er iets moet worden gedaan tegen de inmenging van buitenlandse geldschieters. Door de overheid, maar ook door de moslims zelf. “De oude generatie zegt: ‘Er is rook, we moeten de ramen openzetten, dan weten we waar de rook vandaan komt’,” zegt El Boujoufi. “De jonge generatie zegt: ‘Er is helemaal geen rook.'”
Jongens en meisjes leren op sommige islamscholen om zich tegen de samenleving te keren, zegt hij. “Ik maak me zorgen over de jeugd. Ik ben ook vader en grootvader. Ik wil niet dat er een negatief beeld van moslims ontstaat.”
Weggepest
Voorzitter Laaouej en penningmeester Harzi van gebedshuis Al Wasatia in Geleen hebben deze ervaring ook. Zij richtten het gebedshuis op nadat zij door een nieuw bestuur van orthodoxe moslims uit hun vorige moskee waren gewerkt.
Dit nieuwe bestuur van de Al Houda-moskee ging contacten aan met onduidelijke geldschieters. De imam werd weggepest en vervangen door buitenlandse imams uit onder meer Egypte. Toen er een terroristische imam met banden met al-Qaida kwam preken, trok Harzi aan de bel bij de burgemeester.
“Maar die deed helemaal niets”, zegt ze. Pas na een jaar vond er een gesprek plaats, maar omdat het moskeebestuur helemaal geen openheid gaf, wilde de burgemeester niet verder praten.
‘Blanke meesters’
Harzi werd geregeld bedreigd. “Ik heb me teruggetrokken omdat ik dacht: het wordt gevaarlijk.” Ook voor dit verhoor werd zij aangesproken door een gelovige. “Hij zei: ga je bij je blanke meesters getuigen?”
Laaouej: “Er is echt vijandigheid. Na vandaag krijgen we weer van alles over ons heen. Maar wij hebben de waarheid gesproken en wij zijn daar trots op. Dan zou je eigenlijk steun moeten krijgen.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen twee weken in beslag. In de eerste week worden onder anderen deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
AD 12.02.2020 Een poging van moskeeorganisaties om afspraken te maken over regels voor het aanvaarden van buitenlands geld, is afgeketst op onderlinge onenigheid. Dit vertelde een voorman van de belangrijkste koepelorganisatie van Nederlandse moskeeën woensdag in de flits-enquête naar buitenlandse beïnvloeding.
In zijn verhoor in het parlementaire onderzoek naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding uit onvrije landen sprak Driss el Boujoufi over een vergevorderde poging om een convenant te sluiten met de overheid over regels en voorwaarden aan buitenlandse financiering van islamitische instellingen.
El Boujoufi is vicevoorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), de koepelorganisatie waar het overgrote deel van de moskeeën in Nederland bij is aangesloten.
Vanwege de aanhoudende berichten over ongewenste inmenging uit het buitenland, nam het CMO met de Raad van Marokkaanse Moskeeën het initiatief voor een convenant over de condities rond het aanvaarden van buitenlands geld. Hierover is 2,5 jaar lang onderhandeld binnen het CMO, aldus El Boujoufi. Het ministerie van Sociale Zaken haalde een extern bureau erbij om het te begeleiden.
Dwars
Volgens El Boujoufi lagen vorig jaar echter ‘twee of drie’ islamitische bestuurders dwars, met steun van een hoogleraar. Ze menen dat een convenant impliceert dat ze iets te verbergen hebben, aldus El Boujoufi. Ook vinden ze het principieel onjuist dat buitenlandse financiering alleen voor moslims aan voorwaarden zou zijn verbonden. Eventuele beperkingen zouden volgens hen moeten gelden voor álle religies en daarvoor moet de regering dan maar een wet maken.
El Boujoufi wilde niet zeggen welke moskeebesturen het verzet leidden, maar zei wel dat de vorige voorzitter van het CMO tegenstander was. Begin 2019 trad Halil Karaaslan af als voorzitter, na nog geen jaar in functie te zijn geweest. El Boujoufi zei geen voorstander te zijn van een compleet verbod op buitenlandse financiering. ,,Wel van een verbod op financiering die de eenheid in de samenleving belemmert.’’
Volgens hem telt Nederland op een totaal van 500 moskeeën ‘niet meer dan’ 10 tot 12 salafistische gebedshuizen, die een fundamentalistische islam aanhangen. Tot frustratie van de onderzoekscommissie weigerde hij namen te noemen.
Salafistisch
Hij onderschreef wel de waarschuwingen die de topman van de AIVD, Dick Schoof, maandag uitte over een toenemende invloed van ‘salafistische aanjagers’. ,,Als we stil blijven, neemt het alleen maar toe,’’ aldus El Boujoufi.
Daarbij zei hij – naar het voorbeeld van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb – dat iedere belijdende moslim salafist is, hijzelf incluis. Het probleem zit hem met name bij de ‘politieke salafisten’, die het isolement opzoeken.
Hij vertelde drie jaar geleden zelf geld te hebben opgehaald in Marokko, voor een conferentie van het CMO in Nederland met andere religieuze stromingen. Daarbij had hij overlegd met de Nederlandse ambassadeur in Rabat en in Nederland met de ministeries van Sociale Zaken, Justitie en Buitenlandse Zaken. ,,Alleen op voorwaarde van transparantie wilden we het geld aanvaarden. En de andere kant stelde geen voorwaarden. Anders had ik het niet geaccepteerd.’’
Weerspreken
Bestuurders van moskeeorganisaties die betrokken waren bij de gesprekken over een convenant, weerspreken de lezing van Driss el Boujoufi. Halil Karaaslan, tot begin vorig jaar voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), stelt dat de koepelorganisatie helemaal geen voorstander was van het maken van afspraken rondom buitenlandse geldstromen. ,,Tijdens mijn voorzitterschap was de meerderheid van het CMO tegen een convenant. Dat gold ook voor drie andere moskeeorganisaties waarmee we hierover spraken.’’
Volgens Karaaslan was sprake van een generatiekloof. ,,Oudere moskeebestuurders zeiden: laten we nou maar doen wat de overheid wil. Ik vond het principieel onjuist om alleen voor moslims beperkingen af te kondigen. Er lag ook helemaal geen convenant. Het ging steeds om de vraag óf dat er moest komen.’’
Abdel Bouzzit, woordvoerder namens een aantal Haagse moskeeën, valt Karaaslan bij. ,,Alleen de Raad van Marokkaanse Moskeeën was voorstander van een convenant. Alle anderen waren tegen.
AD 12.02.2020 Turks-Nederlandse jongeren worden in hun denken en doen beïnvloed door een uit Turkije geëxporteerde ‘giftige mix’ van nationalisme en religie. Dit stelde integratiedeskundige en oud-PvdA-Kamerlid Keklik Yücel vanmiddag tijdens de flitsenquête naar ongewenste beïnvloeding vanuit onvrije landen.
In een notitie die ze schreef met het oog op haar verhoor, waarschuwt Yücel dat Turks-Nederlandse jongeren kwetsbaar zijn voor ‘religieus fanatisme’. Dit ‘Turks salafisme’ heeft nauwe banden met het nationalisme van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, aldus Yücel. Ze wijst erop dat één op de tien jihadgangers uit Nederland Turkse roots heeft.
De Turkse invloed in Nederland neemt volgens haar toe. ,,Er is een te grote groep die zich helemaal identificeert met de Turkse identiteit.” Dat komt doordat de Turkse regering via bijvoorbeeld Diyanet (het ministerie van Religieuze Zaken) in Nederland moskeeën bezit, maar ook omdat Turkse Nederlanders zich niet welkom voelen in Nederland. Ze spreekt van discriminatie en uitsluiting. ,,Als Nederland doen we het niet goed.”
Gebrek aan maatregelen
Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u, aldus Leerlingen van Turks-Nederlandse afkomst tegen docenten, aldus Yücel.
Yücel klaagt over het gebrek aan maatregelen in Nederland nadat in 2014 Turkse Nederlanders een brief op hun deurmat vonden die hen maande op de AKP van Erdogan te stemmen. ,,Die mensen voelen zich in de kou staan.”
Ze werd ook bevraagd over de angst in de Nederlands-Turkse gemeenschap om kritisch te zijn op de Turkse regering en refereerde aan de vele bedreigingen die Turks-Nederlandse politici krijgen wanneer ze kritische vragen stellen over ‘de lange arm van Ankara’. Yücel is voorstander van een verbod op buitenlandse financiering uit onvrije landen.
Pikant is dat ze in haar notitie schrijft dat de huidige fractievoorzitter van Denk, Tunahun Kuzu, toen hij nog in de PvdA-fractie zat met Yücel – haar voortdurend probeerde te dwarsbomen. Kuzu is lid van de onderzoekscommissie die haar verhoorde, maar was zelf niet betrokken bij haar ondervraging. Daarin werd niet gerept van haar kritiek op Kuzu.
Invloed Koranscholen
Yücel uit zich negatief over de invloed van Koranscholen, die in het weekend leerlingen onderwijzen en hen ‘soms behoorlijk hardhandig’ inprenten dat vragen stellen zeer onbetamelijk is. Ze krijgen ‘ontspoorde opvattingen’ mee. Ter illustratie somt ze citaten van leerlingen op: ,,Bent u joods, juf? Want dan wil ik geen les van u.” En: ,,De doden van Charlie Hebdo zijn verdiend meester, zij hebben Mohammed besmeurd.”
Terreurdeskundige Ronald Sandee wordt door een speciale commissie van de Tweede Kamer verhoordover de beïnvloeding uit onvrije landen van Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties. Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
NRC 10.02.2020 Eerste dag parlementaire ondervraging Deskundigen waarschuwden maandag voor een speciale commissie voor buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën.
Onder twaalf fel schijnende lampen en tegenover vier scherp kijkende Kamerleden verklaarden maandag de eerste deskundigen in de parlementaire ondervraging over beïnvloeding uit onvrije landen op – voornamelijk – moskeeën en islamitische organisaties.
De baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Dick Schoof, terreurdeskundige Ronald Sandee en ambtenaar Mark Roscam Abbing waarschuwden alle drie dat de invloed van salafisten op Nederlandse moskeeën toeneemt. Zij krijgen steun uit met name de Golfstaten.
De commissie, bestaande uit Tweede Kamerleden, onderzoekt die buitenlandse beïnvloeding na publicaties van Nieuwsuur en NRC. Daaruit bleek dat zeker dertig Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in ‘onvrije landen’ als Saoedi-Arabië en Koeweit. De komende twee weken worden in totaal achttien deskundigen en getuigen, zoals moskeebestuurders, gehoord.
Volgens inlichtingenchef Schoof kunnen salafistische „aanjagers”, mensen binnen de islamitische gemeenschappen die verdere invloed van hun beweging promoten, een steeds dominantere positie verwerven dóór de buitenlandse steun die ze ontvangen.
Het gaat om een kleine groep die een „disproportionele rol” heeft in moskeeën. „Ze duwen concurrerend aanbod weg. Op sociale media beheersen ze de markt, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben door die buitenlandse steun.”
Die dominantere positie verwerven salafisten ook omdat ze steeds „professioneler” zouden opereren. „Het zijn mensen die de Nederlandse samenleving goed kennen, de taal spreken, de wetten kennen, weten hoe ze onlinemassamedia moeten gebruiken”, aldus Schoof.
Facadepolitiek
Jongeren die online zoeken naar informatie over de islam komen daardoor vaak terecht bij salafistische organisaties en aanjagers, zei Mark Roscam Abbing. Hij leidt een ambtelijke taskforce die gemeenten adviseert bij de aanpak van ‘problematisch anti-democratisch gedrag’ en ‘ongewenste beïnvloeding’. Die ‘aanjagers’ zoeken volgens de deskundigen vaak de randen van de wet op, zonder eroverheen te gaan. Schoof: „Ze kennen de bandbreedte van de Nederlandse rechtsstaat.”
Zo lijken die organisaties naar buiten toe vaak modern en vreedzaam, maar prediken ze binnenskamers antidemocratische en soms gewelddadige ideeën, aldus Schoof. Hij noemt dat „facadepolitiek”: „Men zegt het een, maar het doet het ander.
De publieke kant ziet er prima uit, op de statuten van zo’n stichting is niks aan te merken. Maar in de beslotenheid van de eigen kring wordt dan bijvoorbeeld gepredikt dat het oké is om homo’s te vermoorden. Of dat je bij een strafbaar feit geen aangifte bij de politie moet doen, maar het binnen de eigen islamitische kring moet oplossen.”
Die beïnvloeding met „antidemocratisch gedachtegoed” vindt volgens Schoof al plaats bij buitenschoolse schoollessen en de opvang van peuters en kleuters. „Ze krijgen daar gedachtegoed te horen dat intrinsiek strijdig is met waar de democratische rechtsstaat voor staat, bijvoorbeeld over homoseksuelen. Daarin zit vaak een impliciete afwijzing van die rechtsstaat”, aldus Schoof.
Een organisatie die zich sluipenderwijs met antidemocratische ideeën vestigt in Nederlandse moskeeën is bijvoorbeeld het Moslimbroederschap, waarschuwde terreurdeskundige Ronald Sandee, die jarenlang voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werkte.
Volgens hem staan onder meer de Blauwe Moskee in Amsterdam en Centrum de Middenweg in Rotterdam onder invloed van die organisatie, die een shariastaat wil vestigen en waarvan leden geheimzinnigheid beloven. Zo zou de bouw van die moskeeën deels gefinancierd zijn vanuit aan het Moslimbroederschap gelieerde stichtingen. Ook spreken er volgens Sandee regelmatig predikers uit die hoek.
Ondermijning rechtsstaat
Het risico van de toenemende invloed van salafisten, aldus Schoof: het ontstaan van een parallelle samenleving „die de Nederlandse rechtsstaat ondermijnt”. „Ze jagen antidemocratisch gedachtegoed aan, dat de democratische rechtsstaat ondermijnt en bedreigt.
Als zo’n parallelle structuur ontstaat, is het risico dat de democratische rechtsstaat op termijn conform die parallelle samenleving moet worden gestructureerd.” Daarmee komen burgerlijke en democratische vrijheden onder druk te staan, waarschuwde Schoof.
Maar de aanpak van buitenlandse beïnvloeding kan lastig zijn, temperde ambtenaar Roscam Abbing de verwachtingen. „Een verbod op financiering uit onvrije landen kan tot gevolg hebben dat geld vaker via Europese landen naar Nederland komt.”
En omdat ‘problematisch gedrag’ vaak niet strafbaar is – het prediken van antidemocratische ideeën is in een liberale rechtsstaat niet verboden – is informatie over geldstromen vaak moeilijk te delen binnen de overheid.
Roscam Abbing pleitte er daarom voor dat de overheid ook inzet op het versterken van „weerbaarheid” van kwetsbare groepen binnen Nederlandse moskeeën tegen radicalere stromingen. Ook zou het aanbod aan islamitische organisaties „pluriformer” moeten zijn, om bijvoorbeeld te voorkomen dat islamitische ouders hun kind enkel bij een salafistische organisatie geloofsonderwijs kunnen bieden. „Je moet voorkomen dat mensen alleen naar moskeeën kunnen waar zorgelijk gedrag plaatsvindt.”
Woensdag hoort de commissie deskundigen over de „gevolgen voor de gemeenschap” van ongewenste buitenlandse beïnvloeding.
AD 10.02.2020 De Raad van State buigt zich op korte termijn over een wetsvoorstel van het kabinet om ongewenste financiering uit ‘onvrije landen’ te kunnen beperken. Dit vertelde topambtenaar Mark Roscam Abbing vandaag. Hij werd gehoord in het parlementaire onderzoek naar buitenlandse financiering van met name islamitische instellingen.
Vorig jaar meldde het kabinet al zo’n wet te overwegen, maar dat dit complex is vanwege de grondwettelijke godsdienstvrijheid. Ook is het lastig te bewijzen dat geld bedoeld is voor onwenselijke uitingen. Uit Roscam Abbings opmerkingen valt op te maken dat het kabinet nu toch een wettelijke formule denkt te hebben gevonden, al zei hij ook: ,,Het is echt een zoektocht.” Het advies van de Raad van State is doorgaans de voorbode van het naar de Tweede Kamer sturen van een wetsvoorstel.
Roscam Abbing werd maandag als derde en laatste gehoord, op de eerste dag van de openbare verhoren in de enquête naar buitenlandse financiering. Hij is voorzitter van een taskforce die zich bezighoudt met ongewenste buitenlandse financiering.
Verschillende ministeries werken samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten. Die taskforce speelde een voorname rol bij de omgang met het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Onderwijsminister Arie Slob wilde de bekostiging van de school staken, maar is door de rechter teruggefloten.
Podium
Achteraf gezien is er misschien te weinig aan de buitenwacht uitgelegd waarom overheidsoptreden in dit geval gerechtvaardigd was, aldus Roscam Abbing. In bedekte termen riep hij de politiek op zich minder te focussen op repressie en het onderdrukken van ongewenste geluiden, en meer op het weerbaar maken van de welwillende meerderheid van de moslimgemeenschap.
Eerder schreef Roscam Abbing dat nogal wat politieke partijen nadenken over een verbod op buitenlandse financiering en trachten te voorkomen dat ‘aanjagers’ van salafistische geluiden een podium krijgen.
Hij waarschuwde dat ‘bovenmatig repressief handelen’ averechts kan uitpakken en ongewenste buitenlandse beïnvloeding juist in de hand werkt. In zijn verhoor bepleitte Roscam Abbing ‘het versterken van de weerbaarheid’. ,,Mensen met rare ideeën houd je altijd. Als je mensen zover kan krijgen dat ze zich niet laten overtuigen, zouden we echt aan de winnende hand zijn.”
Hij bepleitte ook een speciale wet voor de taskforce, om het nemen van maatregelen een betere basis te geven. Dat zou er ook toe kunnen leiden financieel gevoelige informatie die nu niet met de taskforce mag worden gedeeld, daar wel op tafel belandt.
NOS 10.02.2020 De nieuwe generatie salafistische moslims in Nederland vormt een serieuze bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat op de lange termijn. Dat heeft AIVD-directeur Schoof gezegd in zijn verhoor door de Tweede Kamer-commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën onderzoekt.
“Op dit moment zien we een tweede generatie ontstaan”, zegt Schoof. “Ze schrijven en spreken goed Nederlands. Ze kennen het rechtssysteem. Op sociale media domineren ze de markt, om het zo te noemen. Ze streven naar een parallelle samenleving waar de regels van de Nederlandse rechtsstaat niet gelden.”
Deze jonge Nederlandse salafisten krijgen financiële en andere steun uit Golfstaten. Zij proberen met professionele methoden invloed te krijgen in moskeeën, op scholen en zetten gematigde gelovigen onder druk, blijkt uit AIVD-onderzoek.
Kinderopvang
Ook in het onderwijs en de kinderopvang krijgen salafisten steeds meer voet aan de grond, zegt Schoof. “Heel jonge kinderen tussen 0 en 4 jaar krijgen daar al dat gedachtegoed te horen.”
De organisaties maken gebruik van façadepolitiek, zoals Schoof het noemt. Naar buiten gematigd en extremisme afkeuren, maar vervolgens in eigen kring prediken dat je homo’s mag vermoorden.
Wat kinderen op salafistische moskeescholen leren
Nieuwsuur en NRC deden vorig jaar onderzoek naar het lesmateriaal van informele salafistische scholen. De kinderen leren welke mensen ‘vijanden’ of ‘ongelovigen’ zijn. Ook gaat het over de doodstraf voor mensen die vreemdgaan, homoseksuelen en afvalligen. Kinderen krijgen hierbij invuloefeningen en multiple choice vragen. Ze moeten bijvoorbeeld kiezen welke straf de juiste is: a. zweepslagen, b. stenigen, c. doden met een zwaard.
De Tweede Kamercommissie wil van Schoof weten wat er aan te doen is. Als voorbeeld noemt de commissie de aanpak van problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam.
De overheid is verschillende keren teruggefloten vanwege de eigen regels. Minister Slob had volgens de rechter de geldkraan niet mogen dichtdraaien. En de AIVD had volgens de toezichthouder de waarschuwing voor de school niet zorgvuldig genoeg opgeschreven.
Schoof wilde als AIVD-directeur niet zeggen hoe de wetgeving veranderd zou moeten worden. Wel denkt hij dat het dwingen van organisaties tot openheid over wat zij doen een stuk zou helpen. “Maar wetten verzinnen voor de geldstromen is heel ingewikkeld. Die lopen via tussenpersonen, dus je kunt alles verhullen wat je wilt.”
Diplomatiek
Diplomatiek overleg heeft wel nut gehad, zegt hij. Sommige ambassadeurs die optraden als bemiddelaar tussen de geldschieters en Nederlandse moskee-organisaties zijn daar na gesprekken mee opgehouden.
Ook bepaalde landen die al dan niet via stichtingen hier geld uitdeelden, zagen daar vanwege de goede betrekkingen met Nederland van af. Om welke landen en ambassadeurs het gaat wilde Schoof niet zeggen.
Terreurdeskundige Ronald Sandee vertelde in zijn verhoor dat de Moslimbroederschap, gefinancierd door Qatar, veel invloed heeft in de Blauwe moskee in Amsterdam. Jonge Nederlandse en Engels sprekende imams prediken daar met succes een soort “Nedersalafisme” voor een jong publiek. Dat toelaten is naïef, zegt Sandee.
Ook het toelaten van moskeeën van de Turkse overheid met door Turkije betaalde imams is naïef, vindt hij. Daar zit een politieke en religieuze strategie achter, namelijk het beïnvloeden van Nederlandse Turken. Sandee: “Het zou helpen als Nederland af en toe zegt ‘Tot hier en niet verder’.”
Het parlementaire onderzoek
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van NRC en Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen. Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië.
De hoorzittingen van de Tweede Kamer nemen in totaal twee weken in beslag. In de eerste week worden deskundigen gehoord. In de tweede week worden de besturen van de omstreden As-Soennah-moskee en de alFitrah-moskee onder ede gehoord.
Telegraaf 10.02.2020 De baas van de geheime dienst AIVD Dick Schoof ziet een nieuwe generatie ’salafistische aanjagers’ aan invloed winnen die op sociale media ’de markt overheersen’. Zij prenten al bij hele jonge kinderen de boodschap in dat de Nederlandse rechtstaat niet deugt.
Dat zei de AIVD-baas als eerste deskundige die werd gehoord door de parlementaire ondervragingscommissie over buitenlandse financiering van moskeeën. De Kamer wil weten waar dat tot radicalisering leidt. Het gaat daarbij niet alleen om moskeeën, maar ook om koranscholen.
Vaak lijkt vanaf de buitenkant alles in orde, zei Schoof, die in dit verband spreekt van facadepolitiek. „Ze kennen de grenzen van de Nederlandse rechtstaat goed, dus naar buiten toe zullen ze nooit over die grens heen gaan. In de beslotenheid van een preek wordt expliciet gezegd dat je homo’s mag vermoorden.”
De gevolgen van die invloed zijn zorgelijk, zegt Schoof. Gewone moslims worden onder druk gezet en beperkt in hun vrije geloofsbeleving. Bovendien kan er een ’parallelle samenleving’ ontstaan die de Nederlandse samenleving met al haar vrijheden ondermijnt.
De financiering vanuit de Golfregio loopt via stichtingen en tussenpersonen en is vaak lastig te achterhalen, zei de AIVD-directeur. Bovendien blijkt uit de praktijk dat het lastig is er iets tegen te doen, zeker strafrechtelijk. Het mislukte optreden van onderwijsminister Slob en de gemeente Amsterdam tegen het Cornelius Haga Lyceum onderstreept dat. Toch blijkt de waarschuwing van de AIVD over antidemocratische elementen in de school staan, zei Schoof.
Moslimbroeders
Terreurdeskundige Ronald Sandee sprak over de invloed van de Moslimbroederschap. Landen als Koewet, Qatar en Turkije kopen met miljoenen invloed bij moskeeën als de Blauwe Moskee in Amsterdam en de Essalam Moskee in Rotterdam. „Wie betaalt, bepaalt.” De financiering loopt vaak via trustfondsen als de Europe Trust Nederland (uit Qatar). Soms komt het volgens Sandee ook op ’pallets met bankbiljetten in privévliegtuigen’, waarna het via tussenpersonen met duffelbags naar moskeeën in Nederland en Duitsland wordt gebracht.
Of de bank over dergelijke hoeveelheden contanten geen vragen stelt, zo wilde de ondervragingscommissie weten. Sandee: „De bank wel, maar een notaris misschien niet.”
Waar Saudi-Arabië en de Emiraten zich minder zijn gaan inlaten met de Moslimbroeders, zijn Qatar en Turkije juist actiever geworden, zegt Sandee.
De Kamercommissie gaat de komende weken negentien personen ondervragen. Dick Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst is de eerste die wordt gehoord. Daarna volgen onder anderen terreurdeskundigen, integratiedeskundigen en moslimorganisaties. Volgende week staan de omstreden moskeeën As-Soennah (Den Haag) en alFitrah (Utrecht) in de schijnwerpers. De laatste verhoren zijn donderdag 20 februari.
Het onderzoek wordt gedaan door een zogenoemde parlementaire ondervragingscommissie. Het is een kortere variant van een parlementaire enquête. Maar ook bij deze mini-enquête staan ondervraagden onder ede en zijn ze verplicht mee te werken.
AD 10.02.2020 Met een nieuwe generatie ‘salafistische aanjagers’, gefinancierd vanuit de Golfregio, wint deze (zeer) orthodoxe stroming binnen de islam aan invloed. Dit zei AIVD-topman Dick Schoof maandag in het eerste openbare verhoor van de van de parlementaire ‘mini-enquête’ naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van vooral islamitische instellingen.
,,We zien een soort tweede generatie ontstaan die goed de Nederlandse wetgeving kent, goed Nederlands spreekt en gemakkelijk de weg vindt, waardoor hun invloed groeiende is,’’ zei Schoof, die om operationele redenen geen namen wilde noemen.
Door de financiële steun uit het buitenland duwen de salafisten concurrerend aanbod weg, aldus Schoof. ,,In markttermen gesproken overheersen ze bijna de markt op internet en social media, omdat ze een stevige uitgangspositie hebben dankzij de financiering.’’
De groep is relatief klein, maar sterk georganiseerd en daardoor ‘disproportioneel aanwezig’. ,,We maken ons meer zorgen over salafistische aanjagers dan enige tijd geleden.’’
Façadepolitiek
Men zegt het één en doet het ander, aldus Dick Schoof, AIVD.
De problematische gevallen onder de aanjagers stimuleren ‘antidemocratisch gedachtegoed’, via gesprekken, onderwijs en bijvoorbeeld kinderopvang. Zo zijn er moskeeën waar kinderen tussen de 0 en 4 jaar ‘op hele eenvoudige manieren gedachtegoed te horen krijgen dat intrinsiek strijdig is met de rechtsstaat’.
In de openbaarheid is daar dan doorgaans niets van te merken. Schoof sprak over ‘façadepolitiek’. ,,Men zegt het één en doet het ander.’’ Als voorbeeld noemde hij een preek waarin expliciet wordt gezegd dat je homoseksuelen kan vermoorden. ,,Dat zal men aan de buitenkant nooit zeggen, sterker nog men zal er afstand van nemen.’’
Doel is het creëren van een ‘parallelle samenleving’. Op langere termijn is dat een dreiging die een halt moet worden toegeroepen, aldus Schoof.
Haga Lyceum
Schoof kreeg ook vragen over het Amsterdamse Cornelius Haga Lyceum, waarvoor de inlichtingendienst vorig jaar waarschuwde vanwege vermeende salafistische invloeden. Volgens de rechter zijn daar onvoldoende ernstige indicaties voor. Schoof houdt vol dat de AIVD terecht aan de bel trok. Maar vervolgens was het voor de gemeente Amsterdam en andere overheidsinstanties lastig om de juiste maatregelen te kunnen treffen, aldus de AIVD-chef.
Met de mini-enquête wil een meerderheid van de Tweede Kamer deze week en volgende week de gevolgen blootleggen van – met name Arabische – geldstromen naar moskeeën. Hiervoor worden in totaal 19 mensen gehoord.
Later maandag wordt nog terreurdeskundige Ronald Sandee gehoord, naast Mark Roscam Abbing, voorzitter van de Taskforce Problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering. In de Taskforce werken verschillende ministeries samen met de politie om gemeenten en gemeenschappen te adviseren over onder andere problematisch gedrag van salafisten.
AD 10.02.2020 De Rotterdamse moskee De Middenweg en de Amsterdamse Blauwe Moskee zijn in de greep van Moslimbroeders. Die boodschap had terreurdeskundige en onderzoeker Ronald Sandee maandag tijdens zijn verhoor in de mini-enquête van de Tweede Kamer naar ongewenste buitenlandse beïnvloeding van islamitische instellingen.
Hoewel beiden dat zelf steevast ontkennen, noemde Sandee bestuursvoorzitter Jacob van der Blom en imam Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee als Moslimbroeders. Van der Blom is ook oprichter van De Middenweg.
Hard bewijs heeft Sandee niet, maar: ,,Als het loopt als een eend, kwaakt als een eend, dan kan het een eend zijn.’’ Van der Blom en Elforkani ‘volgen de ideologie’ van de Moslimbroeders.
De moskee in Nieuw-West, neergezet met geld uit Koeweit en Qatar, speelde een grote rol in het verhoor. Sandee, oud-medewerker van de militaire inlichtingendienst, vertelde ook uitvoerig over de internationale Moslimbroederschap. Volgens hem streeft die organisatie een ‘shariastaat’ na, waarin de islam leidend is.
Sluiers
Moslimbroeders zijn in het algemeen hoogopgeleid, welsprekend en ‘anti-integratief’, aldus Sandee. Ze stimuleren volgens hem vrouwen om sluiers te dragen en hameren op ‘islamofobe’ tendensen in de samenleving.
Sandee noemde de Blauwe Moskee als pregnant voorbeeld van beïnvloeding vanuit de Golfregio. Toen Koeweit rond 2006 instapte als financier, trad bij het bedrijf dat het vastgoed in eigendom heeft een hoge Koeweitse functionaris aan die volgens Sandee ook nu nog de koers van de moskee mede bepaalt.
Sandee zei ook verhalen te hebben gehoord over jonge bekeerlingen in de Blauwe Moskee die ‘behoorlijk intimiderend’ hun opvattingen opdringen. ,,Maar dat is alleen hear say.’’
Middenweg
In de Blauwe Moskee, maar ook bij De Middenweg (eveneens vanuit de Golfregio gefinancierd en met dezelfde eigenaar als de Blauwe Moskee) zie je volgens Sandee aan de sprekers en trainingen de invloed van de Moslimbroeders. In dat verband noemde hij ook de Essalammoskee in Rotterdam, de grootste van Nederland.
Ten aanzien van de geldstromen uit de Golf is Nederland ‘een beetje te naïef, misschien goedgelovig’. ,,Ik heb het gevoel dat landen als Turkije en Qatar een hele bewuste strategie volgen om moslimgemeenschappen in het buitenland te beïnvloeden. Maar we zitten vast aan die vrijheid van religie.’’
Hij bepleitte maatregelen om buitenlandse financiering aan banden te leggen. Hij noemde de islamwet uit Oostenrijk als voorbeeld, die een verbod op buitenlandse financiering bevat. Ook opperde hij een Europees verbod. ,,Dat zou een mogelijkheid zijn om in 1 klap van ongewenste beïnvloeding af te komen.’’
Vastgoed
De parlementaire commissie stelde de nodige vragen over Jacob van der Blom, ex-directeur bij de Essalammoskee die volgens Sandee op goede verkeert met Qatar Charity, een voorname donateur van islamitische instellingen in Europa. Van der Blom is al jaren bestuurder van Europe Trust Nederland, de eigenaar van de Middenweg en Blauwe Moskee. Volgens Sandee is dat de Nederlandse vastgoedtak van de Moslimbroeders, die dient als filiaal van het in Birmingham moederbedrijf gevestigde Europe Trust. ,,Ik heb het gevoel dat als Europe Trust in Birmingham het vastgoed opeist, dat ook gebeurt.’’
De laatste tijd signaleert Sandee een kruisbestuiving tussen Moslimbroeders en salafisten. ,,Een soort nedersalafisme of nederbroederschap.’’
Sandee werd ook bevraagd over een uitvoerig artikel dat hij vorig jaar schreef voor een Amerikaanse onderzoekssite, waarin hij de vloer aanveegde met het Amsterdamse deradicaliseringsbeleid, dat volgens hem aan de leiband loopt van dubieuze figuren. Signalen over radicaliserende mensen zijn onder het tapijt geveegd, aldus Sandee.
AD 10.02.2020 Door het ondervragen van negentien deskundigen en betrokkenen wil de Tweede Kamer onderzoeken of de financiering van islamitische instellingen tot radicalisering leidt. Maar of de commissie veel boven water zal krijgen, valt te bezien. Zes vragen over de kwestie.
Waar draait het om?
Grote vraag is: wat willen andere landen in ruil voor de financiering van islamitische instellingen in ons land? Het gaat hierbij vooral om geld uit ‘onvrije landen’, als Saoedi-Arabië, Golfstaten, of Turkije. Volgens deskundigen kleeft aan het geld ook de verspreiding van fundamentalisme. Het kabinet werkt aan een wet om de geldstromen transparanter te maken, maar de Tweede Kamer hoopt via de ondervragingen (onder ede) die vandaag beginnen meer ‘efficiënte maatregelen’ te bedenken.
Hoe groot is het probleem?
Invloed van extreme moslimpredikers is moeilijk in tabellen te vatten, maar de AIVD maakt zich bijvoorbeeld al langer zorgen over de invloed vanuit Golfstaten. In Utrecht bijvoorbeeld ligt de alFitrah-moskee al jaren onder vuur, waar kinderen geleerd wordt te leven volgens de orthodoxe islam.
En de Haagse as-Soennah-moskee zou gefinancierd worden door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Vorig jaar nog berichtte NRC dat op zo’n vijftig moskeescholen kinderen leerden dat zij afvallige moslims dood zouden moeten wensen.
Homo’s zouden de doodstraf verdienen. Vooral het salafisme zou aan terrein winnen door de financiering van ver. Die geloofsuitleg van de islam verwerpt democratie en bestempelt de omgang met niet-moslims als verwerpelijk. Ook de Nederlandse Syriëgangers hangen vaak deze stroming aan.
Hoe gaat de Tweede Kamer onderzoek doen?
De parlementariërs grijpen naar een nieuw middel: de mini-enquête. Of officiëler: de parlementaire ondervraging. Het is eigenlijk een flitsversie van zijn bekendere broertje: de parlementaire enquête.
Op zes dagen komen negentien betrokkenen en deskundigen aan bod. Het gaat om AIVD-baas Dick Schoof, maar ook terreurdeskundigen en vooral: de leiding van diverse moskeeën. Aan de hand van de ondervragingen maakt de commissie een verslag dat de Kamer kan gebruiken als achtergrondinformatie bij het nog te voeren Kamerdebat.
Hoe reageren moskeeën?
Een aantal is verbolgen en spreekt van een hetze. Het bestuur van de as-Soennah-moskee weigerde aanvankelijk te komen opdraven voor de ondervraging. De geldstroom ontkennen ze niet altijd. Zo doneerde Koeweit 1,3 miljoen euro voor de financiering van de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart.
Een topambtenaar van het Koeweitse ministerie van Religieuze Zaken werd later voorzitter van het bestuur van de Blauwe Moskee. Volgens een vertrouwelijke memo van de antiterrorismecoördinator NCTV, in handen van Nieuwsuur, waren er vier jaar geleden nog 13 salafistische moskeeën in Nederland, nu zijn dat er 27.
Het aantal salafistische predikers verdubbelde van 50 naar 110. Toch ontkennen veel moskeeën dat er met de geldstromen invloed ‘gekocht’ wordt. Dat zullen zij ook voor de commissie getuigen, is de verwachting.
Wat gaat de commissie dan achterhalen?
Volgens commissievoorzitter Michiel Rog (CDA) zijn er ook ‘relevante’ documenten gevorderd bij een aantal ministeries en islamitische instellingen. Die zouden geldstromen in kaart kunnen brengen, al wilde hij dat vorige week nog niet prijsgeven.
Daarnaast worden deskundigen, maar ook de (voormalige) burgemeesters van Den Haag en Utrecht gehoord die van dichtbij kunnen hebben gezien wat de uitwerking van giften is geweest.
Komt er daarmee duidelijkheid?
Dat valt te betwijfelen. De commissie vroeg ook om de boekhouding van de alFitrah-moskee, die ook een islamles verzorgt. Maar die weigert tot dusver de documenten over te dragen. Ook worden er geen geldschieters, bijvoorbeeld medewerkers van ambassadeurs van de onderzochte landen, verhoord.
Of dit te maken heeft met diplomatieke betrekkingen, wilde commissieleider Rog niet zeggen. Die vroeg evenmin gegevens op bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, terwijl daar al jarenlang een lijst ligt van de door de Golfregio gefinancierde moskeeën.
Den HaagFM 07.02.2020 Oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
OmroepWest 06.02.2020 De Haagse oud-burgemeester Pauline Krikke wordt binnenkort gehoord door een speciale commissie van de Tweede Kamer. Ook bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd. De commissie onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari. Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Het bestuur van de as-Soennah moskee is ook opgeroepen voor verhoor onder ede. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee zei eerder nog niet te weten of het op komt dagen. De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Twee verhoorweken
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari 2020. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
NOS 06.02.2020 Maandag begint de parlementaire commissie die ongewenste beïnvloeding van moskeeën, islamitische scholen en andere organisaties gaat onderzoeken. “We willen weten hoe we deze beïnvloeding kunnen doorbreken”, zegt voorzitter Michel Rog (CDA).
In zes dagen tijd, tussen 10 en 20 februari, worden vertegenwoordigers van moskee-organisaties, onderzoekers en terreurdeskundigen gehoord. Het eerste verhoor is met directeur Schoof van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Moskeeën
In de tweede week worden de besturen van de As-Soennah-moskee in Den Haag en de alFitrah-moskee in Utrecht verhoord. As-Soennah heeft vooraf informatie aangeleverd die de commissie had opgevraagd.
AlFitrah maakte daar bezwaar tegen en wil de commissie geen documenten sturen. De Tweede Kamer begon daar een rechtszaak over en kreeg gelijk. Op 21 februari 2020 dient het hoger beroep van de moskee-stichting.
“Maar”, zegt commissievoorzitter Rog, “dit ontslaat het bestuur van alFitrah niet van medewerking aan het verhoor.” Dat staat gepland voor woensdag 19 februari 2020.
Het bestuur van de Utrechtse alFitrah-moskee vindt dat de commissie buiten zijn bevoegdheden treedt met het opvragen van alle stukken. “De zaak ligt bij het gerechtshof en we willen dat eerst voorleggen aan een hogere rechter”, zegt de advocaat van het bestuur in het radioprogramma Nieuws en Co.
Miljoenen euro’s
De aanleiding van het onderzoek door de Tweede Kamer is berichtgeving van Nieuwsuur. Daaruit bleek dat zeker dertig islamitische organisaties in Nederland de afgelopen jaren financiering hebben aangevraagd in Golfstaten of daadwerkelijk geld hebben ontvangen uit deze landen.
Het gaat om miljoenen euro’s uit Koeweit en Saudi-Arabië. Van dat geld worden onder meer ultraorthodoxe imams ingehuurd.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bleek jarenlang in het geheim lijstjes bij te houden over deze geldstromen, gebaseerd op vrijwillig verstrekte informatie van de ambassades van Koeweit en Saudi-Arabië. De Tweede Kamer kreeg deze informatie niet, en besloot daarom tot dit parlementaire onderzoek.
Brandbrief
Vier islamitische organisaties maakten deze week bezwaar tegen de opzet van het onderzoek. In een brandbrief aan Tweede Kamervoorzitter Arib stelden zij dat de onderzoekscommissie ook moet kijken naar buitenlandse geldstromen voor christelijke politieke partijen, kerken en synagoges.
“De brief is een laatste poging om te wijzen op wat er volgens ons fout is aan het onderzoek”, zei Abdelhamid Bouzzit, moskeebestuurder van het Islamitisch Centrum Imam Malik in Leiden.
Maar de onderzoekscommissie houdt zich aan het oorspronkelijke plan:
Onderzoek Tweede Kamer buitenlandse financiering moskeeën van start
Onder ede
De verhoren vinden onder ede plaats. De eed wordt afgenomen met de zin “Zo waarlijk helpe mij God Almachtig” en de belofte “Dat verklaar en beloof ik”. Moslims die de eed moeten afleggen mogen van de commissie zelf een zin bedenken, bijvoorbeeld: “Zo waarlijk helpe mij Allah Almachtig.”
De commissieleden zijn voorzitter Michel Rog (CDA), ondervoorzitter Ronald van Raak (SP), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Mark Harbers (VVD), Edgar Mulder (PVV), Rutger Schonis (D66), Niels van den Berge (GroenLinks), Chris Stoffer (SGP) en Tunahan Kuzu (Denk).
Telegraaf 06.02.2020 De Tweede Kamer begint volgende week gemankeerd aan de ondervragingen over ongewenste geldstromen naar moskeeën vanuit onvrije landen als Saoedi-Arabië, Koeweit en Qatar. Moskeeschool AlFitrah weigert namelijk nog altijd om gevorderde documenten aan de Kamer te overhandigen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is niet eens om medewerking gevraagd.
Vanaf volgende week worden onder meer bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht onder ede ondervraagd door de Tweede Kamer, evenals de Islamitische Stichting Nederland, de Nederlandse tak van het Turkse moskeenetwerk Diyanet. Doel van de verhoren is uiteindelijk om maatregelen te kunnen nemen om de ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland te kunnen stoppen.
De Kamer debatteert er al jaren vrijwel vruchteloos over. Wetgeving om geldstromen naar moskeeën uit ’onvrije landen’ aan banden te leggen, laat nog op zich wachten. De openbare verhoren, onder ede, moeten leiden tot ’effectieve maatregelen om deze invloed te doorbreken’.
Moskeeschool zet hakken in zand
AlFitrah weigerde de door de ondervragingscommissie gevorderde documenten te overhandigen. En hoewel de rechter de commissie in het gelijk stelde, komt de moskeeschool nog altijd niet over de brug. Het hoger beroep dient op vrijdag 21 februari, een dag na het laatste verhoor van de ondervragingscommissie.
„Ook zonder de stukken heeft de commissie voldoende informatie om de verhoren te kunnen beginnen”, zegt commissievoorzitter Michel Rog (CDA). De ondervragingscommissie vorderde ook documenten van banken en van de ministeries van Financiën, Justitie en Veiligheid, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Waarom Buitenlandse Zaken niet om informatie is gevraagd, wilde Rog niet zeggen.
Openbare lijst geldstromen
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) heeft de roep van de Kamer om openbaarmaking van de lijsten met moskeeën die financiering krijgen uit Golfstaten altijd willen tegenhouden. Juist door diplomatieke vertrouwelijkheid, gaf een land als Saudi-Arabië informatie over de moskeeën, zo redeneerde de bewindsman.
Behalve moskeebestuurders en burgemeesters verhoort de Kamer ook AIVD-baas Dick Schoof en terreurdeskundige Ronald Sandee.
AD 06.02.2020 Bestuurders en ex-bestuurders van de omstreden moskeeën As-Soennah in Den Haag en alFitrah in Utrecht worden ondervraagd door de Tweede Kamer. Het onderzoek naar illegale geldstromen vanuit het buitenland begint maandag 10 februari.
Er wordt afgetrapt met een verhoor van Dick Schoof, hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Ook onder anderen ex-burgemeester Pauline Krikke van Den Haag wordt gehoord.
Een speciale commissie van de Tweede Kamer onderzoekt de financiering van moskeeën in Nederland. Ze wil erachter komen of er geldstromen uit het buitenland vloeien die leiden tot ‘ongewenste beïnvloeding’.
De alFitrah-moskee weigerde aanvankelijk inzage in de financiën, maar de rechtbank dwong de stichting mee te werken. De moskee heeft tot op heden de benodigde documenten niet aangeleverd aan de Kamercommissie.
Verhoren
Ook terreurdeskundige Ronald Sandee, integratiedeskundige en voormalig Kamerlid Keklik Yücel en vicevoorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) Saïd Bouharrou zijn opgeroepen. De ondervraging is opgesplitst in twee delen. In de eerste week worden deskundigen en mensen uit de gemeenschap gehoord over beïnvloeding en gevolgen. De tweede verhoorweek richt zich op de moskeeën en de Islamitische Stichting Nederland.
De verhoren duren tot en met 20 februari. Er wordt een verslag gemaakt met daarin de maatregelen en oplossingen die de commissie aandraagt. Dit verslag biedt de commissie naar verwachting eind april aan de Tweede Kamer aan.
In 2016 deed de FIOD een inval bij de Al-Fitrah-moskee ANP
NOS 17.01.2020 De alFitrah-moskee uit Utrecht moet een onderzoekscommissie van de Tweede Kamer inzage geven in de financiën. Dat heeft de voorzieningenrechter in een kort geding besloten. De documenten moeten de parlementaire ondervragingscommissie helpen bij het onderzoek naar financiering van salafistische moskeeën.
De rechtbank beveelt alFitrah en aanverwante stichtingen om de administratie en financiële gegevens aan de commissie over te dragen. Als zij blijven weigeren, kan er een dwangsom volgen.
De alFitrah-moskee is een van de islamitische organisaties die door de commissie worden onderzocht. Het onderzoek werd ingesteld na de onthulling van Nieuwsuur en NRC dat verschillende islamitische organisaties miljoenen euro’s uit de Golfregio hebben ontvangen. Er bestaan vermoedens dat daarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt.
Verdwenen documenten
De stichting alFitrah en de Kamercommissie stonden tegenover elkaar voor de rechter omdat de stichting weigert opening van zaken te geven. Imam Suhayb Salam zei gisteren in de rechtszaal dat hij de stukken niet meer heeft, omdat die in beslag zijn genomen door de FIOD en het Openbaar Ministerie bij een inval in 2016. De advocaat van de Kamercommissie stelde daarop dat de moskee die stukken inmiddels terug heeft.
AlFitrah wordt nu gedwongen medewerking te verlenen in de zoektocht naar de ‘verdwenen’ documenten. De rechtbank vindt dat de stichting een betere onderbouwing van de verdwijning moet geven. Ook moet zowel de Kamercommissie als alFitrah nagaan of er bij de FIOD documenten voorhanden zijn.
Vrijheid van godsdienst
Het moskeebestuur stelde in de zitting dat het onderzoek in strijd is met de vrijheid van godsdienst, maar daar gaat de rechter niet in mee. Het verstrekken van gegevens brengt de belijdenis van een godsdienst niet in het geding, oordeelt de rechtbank.
Volgens CDA-Kamerlid Michel Rog, die de ondervragingscommissie voorzit, zijn de opgevraagde documenten noodzakelijk om het onderzoek voort te zetten. Zodra de gegevens beschikbaar zijn, hoopt de commissie verder te kunnen met de voorbereiding voor de openbare verhoren. Die moeten volgende maand plaatsvinden.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam.
NOS 16.01.2020 De islamitische Stichting alFitrah heeft wel degelijk de documenten in bezit die door de Tweede Kamer worden opgeëist. Dat zei advocaat Van Uden van de parlementaire ondervragingscommissie vanochtend bij een zitting bij de rechtbank in Den Haag.
De Tweede Kamer wil de stukken hebben voor het onderzoek van een Kamercommissie naar de financiering van salafistische moskeeën. Omdat de Utrechtse stichting weigert stukken over te dragen, is de commissie naar de rechter gestapt.
De Utrechtse imam Suhayb Salam zegt de stukken niet meer te hebben, omdat die 3,5 jaar geleden in beslag zijn genomen door de FIOD en het OM. Dat gebeurde bij een inval in zijn islamitisch centrum in de Utrechtse wijk Overvecht. Maar volgens de advocaat van de Kamercommissie heeft hij die stukken inmiddels weer terug. Bovendien wil de commissie ook de stukken van daarna.
De Kamer vermoedt onder meer dat de stichting geld uit het buitenland heeft gekregen, waarmee religieus fundamentalisme wordt gestimuleerd en de integratie in de Nederlandse samenleving wordt tegengewerkt. Onder de stichting vallen een moskee en andere organisaties waarvan Salam de leiding heeft.
Verhoren
Op 10 februari beginnen in de Tweede Kamer de verhoren waarmee het parlement meer zicht probeert te krijgen op “ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland, zoals moskeeën, uit onvrije landen”.
Voor die eerste verhoren zijn al mensen uitgenodigd, maar niet de salafistische prediker Salam. Toch eist de commissie wel dat hij alle stukken aanlevert over een periode van 10 jaar.
Geen parlementaire enquête
Volgens de advocaat van Salam, Boumanjal. gaat de commissie zijn boekje te buiten. Hij wees er vandaag op dat de ondervragingscommissie niet de status heeft van een parlementaire enquête.
De commissie zou geen nieuw onderzoek mogen doen, maar enkel mogen putten uit al bestaande onderzoeken, zoals die van de FIOD en wetenschappelijke studies. Advocaat van Uden van de Tweede Kamercommissie wierp tegen dat de verzoeken om informatie te krijgen van alFitrah wel degelijk passen bij een parlementaire ondervraging.
Imam Salam zei tijdens de zitting dat er geen stukken van na de inval van 2016 meer zijn. Allereerst omdat er geen notulen meer worden gemaakt. En ook omdat alFitrah en stichtingen die daaraan zijn verbonden nauwelijks nog actief zijn. De advocaat zei wel dat er in het verleden geld is geaccepteerd uit Koeweit. Dat ging volgens hem om “liefdadigheidsgeld”.
Er kwam geen geld uit Turkije en Saudi-Arabië, benadrukte hij.
Onveilige landen
Tijdens de zitting was er veel discussie over een lijst met “onveilige landen” en “deels onveilige landen”. De Kamercommissie wil weten of er geldstromen uit die landen gaan naar islamitische organisaties.
Advocaat Boumanjal vindt het slordig dat er geen duidelijke definitie is van die deels onveilige landen. “Want welke landen vallen daaronder?”, zo vroeg hij zich hardop af. “Is Polen ook een onvrij land omdat rechters daar hun werk niet vrijelijk kunnen doen?”.
Niet duidelijk werd tijdens de zitting of andere islamitische organisaties gevraagde documenten wel hebben gegeven aan de Kamercommissie. In het belang van het onderzoek wilde de advocaat van de commissie niet laten weten wie er verder wordt onderzocht. De rechter doet vrijdag uitspraak.
AD 14.01.2020 De Haagse VVD roept de gemeente op om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de As-Soennah moskee van haar plek te krijgen. Het gebedshuis staat op grond die de gemeente in erfpacht heeft uitgegeven.
Als de gemeente het voor elkaar krijgt om de moskee die erfpacht te ontnemen, kan het gebedshuis de grond niet meer gebruiken en moet het verhuizen.
Aanleiding voor de oproep van de VVD is de kritiek van het moskeebestuur op het parlementaire onderzoek naar buitenlandse geldstromen richting Nederlandse gebedshuizen. Met oliedollars uit bijvoorbeeld Qatar en Saoedi-Arabië wordt zo het salafisme verspreid, een orthodoxe stroming binnen de islam die wordt aangehangen door veel jihadisten. De As-Soennah werd hier vaak mee in verband gebracht, ze staat bekend als een van de meest omstreden moskeeën van het land.
Verhoren
In februari moeten de verhoren gaan plaatsvinden in de Tweede Kamer. Verschijnen is verplicht voor getuigen die worden opgeroepen. Zij staan ook onder ede. Een uitnodiging voor dit gesprek wekte felle toorn van het As-Soennah-bestuur, blijkt uit een vorige week verspreid persbericht. De islamitische kerkleiders onderzoeken of ze onder het verhoor kunnen uitkomen.
Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning, aldus De Graaf.
,,Deze organisatie laat nu voor de zoveelste keer zien lak te hebben aan onze rechtsstaat”, zegt VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf. ,,Wij willen dat de gemeente kijkt of hier sprake is van ondermijning.”
Voorbeelden die de VVD opsomt van die houding, zijn het promoten van meisjesbesnijdenis en gastsprekers die de oorlog in Syrië en Irak verheerlijkten. ,,En zo heeft As-Soennah een veel langer trackrecord opgebouwd”, vindt de voorman van de liberalen in de gemeenteraad. Hij noemt de driedelige documentaire De Lokroep, waarin As-Soennah veelvuldig voorkomt, ‘ontluisterend’.
Anbi-status
De moskee genoot tot 2018 een officiële anbi-status van de Belastingdienst. Daarmee kan belastingvrij geschonken worden door donateurs, de fiscus erkent hiermee organisaties van algemeen nut. Maar toen na een wetswijziging verplicht werd gesteld dat anbi’s op hun website moesten publiceren hoeveel inkomsten en uitgaven er jaarlijks zijn, bleef As-Soennah in gebreke. In 2018 is de belastingvrijstelling stopgezet.
Mogelijk kan via de gemeente wel openheid worden afgedwongen over de geldstromen, oppert de VVD in vragen aan het stadsbestuur. Dit omdat de gemeente eigenaar is van de grond, die verhuurt ze, via erfpacht, aan de stichting achter de moskee. Vorig jaar besloot de gemeenteraad dat Den Haag actieve grondpolitiek mag inzetten om ongewenste ontwikkelingen te stoppen.
Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen, aldus De Graaf.
,,Ondermijning valt onder die ongewenste ontwikkelingen”, legt De Graaf uit, ,,daarom vragen we om uit te zoeken welke mogelijkheden er juridisch zijn.”
De grond onder de moskee afpakken door de erfpacht op te zeggen, is voor de overheid een kwestie van lange adem. Erfpacht kent ingewikkelde algemene voorwaarden. Bij het opzeggen van de pacht moet de gemeente altijd de gebouweigenaar uitkopen.
Het bedrijventerrein rond de Fruitweg waar de moskee staat, is volgens Haagse misdaadbestrijders een knooppunt van criminele activiteiten. Dat staat in het Ondermijningsbeeld dat vorige maand verscheen.
AD 09.01.2020 Het bestuur van de extreem orthodoxe as-Soennah moskee overweegt niet te verschijnen bij een parlementaire ondervraging over financiering vanuit oliestaten. Dit omdat ze het onderzoek naar deze dubieuze financieringen vanuit landen als Qatar en Saoedi-Arabië ‘een vuile campagne’ tegen de islamitische gemeenschap vinden.
Uit onderzoek van NRC en Nieuwsuur in 2018 blijkt dat de moskee gefinancierd wordt door een organisatie uit Koeweit met sprekers die de jihad goedpraten. Toen bleek dat ook tientallen andere islamitische organisaties miljoenen subsidie ontvingen uit Saoedi-Arabië en Koeweit, besloot het kabinet over te gaan op een parlementaire ondervraging. Deze verhoren beginnen in februari.
In ruil voor de oliedollars zou in Nederland de salafistische leer gepredikt, die ook wordt aangehangen door de meeste van de honderden polderjihadi’s die voor IS en Al-Qaeda vechten. De as-Soennah moskee ontkende na het verschijnen van het onderzoek direct dat dit bij hen gebeurd was. Er zou wel geld zijn binnengekomen maar geen bemoeienis zijn geduld vanuit het Midden-Oosten.
De moskee twijfelt om gehoor te geven aan de oproep mee te werken aan de ondervraging. ‘De hele opzet is doordrenkt met vooringenomenheid en is een aanfluiting voor de Tweede Kamer. Geert Wilders heeft in het verleden honderdduizenden dollars van neoconservatieve organisaties in Amerika gekregen om zijn anti-moslimboodschap te zaaien.
Wat de politiek nu oogst is een samenleving waar moslimhaat eerder de norm is dan uitzondering.’ schrijft de religieuze instelling in een verklaring op Facebook. Verschijnen voor de parlementaire commissie is echter verplicht. Wie niet kom, riskeert te worden gegijzeld door justitie.
Den HaagFM 09.01.2020 Het bestuur van de as-Soennah moskee is opgeroepen voor verhoor onder ede door de parlementaire commissie die de financiering van moskeeën in Nederland onderzoekt. Verschijnen is verplicht, maar het bestuur van de moskee weet nog niet of het op komt dagen.
De parlementaire ondervraging werd ingesteld na berichtgeving van Nieuwsuur en NRC dat tientallen islamitische organisaties financiering hadden aangevraagd in Saoedi-Arabië of Koeweit en miljoenen euro’s zouden hebben ontvangen uit deze landen. Nieuwsuur en NRC ontdekten dat de as-Soennah moskee gefinancierd werd door een Koeweitse organisatie wiens predikers de jihad goedpraten.
Het moskeebestuur liet toentertijd weten weleens geld te hebben gekregen vanuit het buitenland. “Maar er is op geen enkele wijze invloed uitgeoefend. Sterker nog, er is expliciet met de weldoeners afgesproken dat Stichting as-Soennah op geen enkele wijze bemoeienis duldt.” Het begin van de verhoren staat gepland voor februari.
OmroepWest 18.12.2019 ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan’, aldus een 32-jarige medewerker van de as-Soennah moskee in Den Haag. Hij heeft zich woensdag voor het eerst moeten verantwoorden voor de rechter. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem van opruiing en het aanzetten tot geweld. De verdachte zou in een video op de website van de moskee vrouwenbesnijdenis hebben aanbevolen.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar.
Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. In de bewuste video zou de verdachte (een oud-docent van de moskee) hebben gezegd dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’
De zaak komt aan het rollen als Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom naar aanleiding van de video als eerste aangifte doet tegen de moskee. Musa: ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden.
Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’ Velen volgden haar voorbeeld, want volgens de officier van justitie liggen er nu 138 aangiften tegen de verdachte.
‘Vervolging onder druk van de media’
De moskee heeft de bewuste video inmiddels verwijderd. Advocaat Yasar Özdemir staat de verdachte woensdag bij. Tijdens de zitting spreekt hij het vermoeden uit dat het Openbaar Ministerie onder meer onder druk van de media tot vervolging is overgegaan. De verdachte: ‘Ik vind dat mij onrecht is aangedaan.’
Eerder zei de oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
De advocaat van verdachte krijgt het woord. Hij heeft het vermoeden dat het OM onder meer door druk in de media heeft besloten tot vervolging #vrouwenbesnijdenis
Daar is advocaat Carene van Vliet het niet mee eens. ‘De moskee heeft nooit expliciet afstand gedaan. Van ontkenning is geen sprake.’ Van Vliet staat de eerste aangeefster Musa bij. ‘Ons doel is dat mensen weten dat je dit niet mag zeggen. We willen voorkomen dat er ook maar een vader is die naar aanleiding van die video tegen zijn dochter zegt: dit moeten we doen. De gezondheid van de burgers is in het geding.’
De Haagse zaak is woensdag nog niet inhoudelijk behandeld. Tijdens de regiezitting konden de partijen hun onderzoekswensen aangeven. Zowel het OM als de verdediging, ‘voor ons is het helder’, had deze niet. Dat betekent dat het onderzoek nu is afgerond en de zaak binnenkort inhoudelijk wordt behandeld.
RTL 14.12.2019 Er zijn de afgelopen maanden tussen de 75 en 125 aangiften gedaan tegen de As-Soennah-moskee in Den Haag, meldt het Openbaar Ministerie. De moskee kwam onder vuur te liggen omdat die in 2015 een video op hun website deelde waarin vrouwenbesnijdenis werd aanbevolen.
De 32-jarige medewerker van de moskee die in de video te zien is, moet woensdag voor de rechter verschijnen. In de video uit 2015 zei de man: “Besnijdenis is verplicht voor de mannen en aanbevolen voor de vrouwen.” De video is inmiddels verwijderd. De prediker wordt vervolgd voor opruiing en het aanzetten van geweld tot vrouwen.
Genitale verminking
De aangifteactie is in gang gezet door vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom. Die deed de eerste aangifte en riep iedereen op om hetzelfde te doen. “We zijn heel blij dat is besloten de man te vervolgen”, zegt oprichter Shirin Musa. “Het liefste zou ik het hele moskeebestuur woensdag zien zitten bij de rechter. Dat is verantwoordelijk voor wat ze online zetten.”
Op vrouwenbesnijdenis staat in Nederland maximaal 12 jaar cel. Musa noemt de aanbevelingen van de prediker geen besnijdenis, maar genitale verminking. “De ingreep beperkt je hele functioneren in de samenleving. Ik merk aan de meisjes aan wie ik les geef hoeveel last ze ervan hebben”, zegt ze.
Niet op grond van geloof
“Het is heel belangrijk dat hiertegen wordt opgetreden. Het is een gevaar voor de Nederlandse samenleving. Dit is niet op grond van geloof, dit is gewoon het aanbevelen van verminking”, zegt Musa. Haar organisatie roept iedereen nog steeds op aangifte te doen.
OmroepWest 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee in Den Haag wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
Musa: ‘Want het is geen snee die je ervan krijgt. Nee je wordt echt verminkt. Je kan dan moeilijk plassen, moeilijk menstrueren, je kunt niet goed zitten. Seks gaat moeizaam. Het is echt een verminking voor het leven, zowel geestelijk als lichamelijk.’
As-Soennah moskee: ‘De docent deelde niet zijn eigen mening’
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. ‘De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.’ De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. ‘Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.’ Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Bedoeling moskee ‘klip en klaar’
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. ‘Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.’
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Sticker scare bear Femmes for Freedom
Özdemir ziet de zitting met vertrouwen tegemoet. Hij denkt namelijk dat de rechter tot een andere oordeel komt dan het Openbaar Ministerie. ‘Het is in deze zaak heel belangrijk de uitingen van mijn cliënt te zien in de context waarin ze zijn gedaan.’
Aangeefster Musa is woensdag ook aanwezig. ‘We hebben speciaal stickers van een scare bear laten maken die we gaan uitdelen. Ik hoop dat de man wordt veroordeeld. Zodat het duidelijk is dat je in naam van religie of de vrijheid van meningsuiting of wat dan ook, geweld tegen vrouwen niet mag prediken.’
Den HaagFM 14.12.2019 Er liggen zo’n 100 aangiften tegen de as-Soennah moskee wegens opruiing en het aanzetten tot geweld. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM). Woensdag moet een 32-jarige medewerker uit diezelfde stad zich verantwoorden voor de rechter, omdat hij vrouwenbesnijdenis zou hebben aanbevolen in een filmpje op de website van de moskee.
Vrouwenbesnijdenis is strafbaar. Bij de ingreep wordt een deel van de clitoris weggesneden en wordt de ingang van de vagina grotendeels dichtgenaaid. Shirin Musa van vrouwenrechten organisatie Femmes for Freedom deed als eerste aangifte tegen de moskee. Zij noemt het trouwens geen besnijdenis, maar spreekt van genitale verminking.
In de video op de site van de moskee zegt de verdachte (een oud-docent van de moskee) dat besnijdenis verplicht is voor mannen en wordt aanbevolen voor vrouwen. “De wijsheid die hier achter zit, is dat de penis wordt gereinigd van de onreinheden en bij de vrouw worden haar lusten minder.” De bewuste video is inmiddels verwijderd.
Oud-voorzitter van de moskee, Abdelhamid Taheri, zei eerder dat het niet de eigen mening van de verdachte was. “Hij heeft gewoon een tekst voorgelezen tijdens een les over islamitische jurisprudentie.” Taheri vraagt zich af of je in Nederland dan niet uit een geschiedenisboek iets mag voorlezen wat niet jouw mening is? De moskee zou vrouwenbesnijdenis dus niet aanbevelen.
Aangeefster Musa gelooft niets van deze argumentatie. Volgens haar is het klip en klaar dat de moskee vrouwelijke genitale verminking aanbeveelt. “Net zoals ze prediken dat je geen varkensvlees mag eten en vijf keer per dag moet bidden, doceren zij ook dat vrouwen genitaal verminkt moeten worden. Nou, en ik ben een moslimvrouw en ik kan u één ding vertellen: dit is niet wat de islam voorschrijft.”
Nadat de organisatie Femmes for Freedom vorig jaar aangifte deed, volgden velen haar voorbeeld. In totaal dus zo’n honderd. Woensdag is de eerste zittingsdag, maar dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld. De verdediging en het OM kunnen dan hun eventuele onderzoekswensen kenbaar maken. Advocaat Yasar Özdemir staat de 32-jarige verdachte bij. Hij wil graag nog een aantal getuigen horen. ‘En mogelijk ook een deskundige.’
Krijgt extreemrechts voet aan de grond in Nederland?
Over de dader van de aanslag in El Paso, Texas, waarbij op 03.08.201920 mensen werden gedood, is officieel nog weinig bekend. Wel ontstaat op internet een beeld van de 21-jarige schutter. Het lijkt erop dat hij zijn daad vlak van tevoren aankondigde in een manifest op forumwebsite 8chan en dat het gaat om een extreemrechtse nationalist.
AD 10.12.2019
Christchurch
Amerikaanse media melden dat de man een manifest online heeft gezet waarin hij sympathie uit voor de schutter van de aanslag op twee moskeeën in Christchurch in maart. Ook staat in het manifest dat de aanval op de Walmart een reactie is op de “invasie van Hispanics in Texas”.
Uithaal
Volgens The New York Times werd het manifest, The Inconvenient Truthgetiteld, bijna twintig minuten voor de eerste melding bij de hulpdiensten op het online forum 8chan geplaatst.
In het manifest spreekt de schrijver zijn steun uit voor de dader van de aanslag in Christchurch. Bij die aanslag op twee moskeeën in Nieuw-Zeeland in maart werden 49 mensen gedood. Ook de dader van die aanslag was een extreemrechtse nationalist en actief op forumwebsite 8chan. Dagelijks zijn er op dat forum verwijzingen naar het nazisme te vinden en ook extreemrechtse opmerkingen zijn er aan de orde van dag.
De aanslag in El Paso is het 291e incident dit jaar in de Verenigde Staten waarbij met vuurwapens op vier of meer mensen wordt geschoten. Daarbij zijn in totaal 335 mensen gedood. Op 04.08.2019 is er alweer een nieuw incident bijgekomen: in Dayton, Ohio schoot een man negen mensen dood.
De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
AD 12.08.2019
Aanslag Noorwegen
Zaterdag 10.08.2019, iets na vier uur, drong de man de Al-Noor moskee binnen in Bærum, bij Oslo. Hij loste vier schoten. Een man raakte lichtgewond. Of hij geraakt is door een kogel is niet duidelijk. De schutter werd overmeesterd door de 65-jarige moskeeganger Mohamed Rafiq, schrijft de Noorse krant Aftenposten.
Door de schietpartij bij de al-Noor moskee in de Noorse plaats Bærum is zeker één persoon gewond geraakt. De politie meldt dat een 20-jarige Noor is gearresteerd. Tegenover Noorse media zegt de politie dat het gaat om een ‘jonge witte man’ die alleen handelde.
De moskee die hij aanviel heeft dezelfde naam als het gebedshuis waar eerder dit jaar een bloedbad is aangericht in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Moslims vieren dit weekend het Offerfeest. Daarom waren veel mensen bijeen in de moskee.
De politie in Noorwegen behandelt de aanval op een moskee in de plaats Baerum zaterdagavond als een „poging tot een terroristische daad.”„Uit onderzoek is gebleken dat de dader extreemrechtse opvattingen heeft”, aldus een politiewoordvoerder.
In het gebedshuis kwam niemand om het leven, een persoon raakte gewond. De verdachte werd in de moskee overmeesterd voordat de politie arriveerde. Daarop werd hij gearresteerd.
Ook zou de 20-jarige verdachte vijandig staan tegenover migranten en sympathie hebben voor Vidkun Quisling(1887-1945), de collaborerende Noorse leider tijdens de Duitse bezetting.
De Noorse politie heeft ook een dode vrouw aangetroffen in het huis van de twintigjarige man die zaterdag heeft geschoten in een moskee in Baerum. De vrouw was familie van de schutter.
Dankzij het heldhaftige optreden van onder anderen Mohamed Rafiqbleef het bloedbad beperkt. “Ik ben dankbaar voor alle hulp en steun die we hebben gekregen”, zei hij volgens de Noorse krant Aftenposten. Terwijl hijzelf de schutter tegen de grond hield, sloeg Mohamed Iqbal, bestuurslid van de moskee, de verdachte tegen het hoofd.
AD 13.08.2019
De jongeman die afgelopen weekend om zich heen schoot in een kleine moskee vlakbij Oslo en die extreemrechtse ideeën zou hebben, filmde die aanval. Dat zeggen aanklagers, die spreken van “essentieel bewijs”.
Vandaag verscheen Manshaus met een gehavend gezicht in de rechtszaal voor een gesloten zitting. Hij had een camera op zijn helm, zeggen autoriteiten. Die zien het beeldmateriaal als waardevol bewijs. Zeker nu hij alle beschuldigingenontkent die tegen hem geformuleerd zijn.
Philip Manshaus (21) wordt namelijk beschuldigd van moord en poging tot moord. Daarom blijft hij langer vastzitten. De rechter verlengde het voorarrest van Manshaus namelijk met vier weken. Manshaus ontkent schuld, net als de aanslagpleger in Christchurch eerder deed.
Manshaus ging eerder bewapend met jachtgeweren naar de al-Noor-moskee in de Noorse plaats Bærum, vijftien kilometer ten westen van Oslo, en begon te schieten. Hij werd snel overmeesterd en aangehouden. Volgens de Noorse krant Dagbladetzou Manshaus geïnspireerd zijn door de schutter uit Nieuw-Zeeland.
Bekentenis Philip Manshaus
De 21-jarige man die vorige week een aanslag pleegde op een Noorse moskee, heeft zijn daden bekend. Eerder zei Philip Manshaus nog onschuldig te zijn en zweeg hij tegenover rechercheurs, maar tijdens een verhoor van ruim vier uur was hij er gisteren klaar voor om zijn verhaal te doen, aldus zijn advocaat in Noorse media.
Dat heeft de Noorse officier van justitie vrijdagavond laat meegedeeld. De man heeft toegegeven de dader te zijn, maar heeft nog niet formeel bekend schuldig te zijn aan moord en het plegen van een terroristische daad.
Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Nederland
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Utrecht
Hij sleepte een gewonde vrouw in veiligheid, werd beschoten, zag iemand sterven en kreeg als dank een stortvloed aan haat over zich heen. De 21-jarige Nicky van Grinsven was getuige van de tramaanslag in Utrecht. Op de dag van de aanslag was hij te zien op het NOS-journaal en in Nieuwsuur.
Hij vertelde dat de schutter ’Allahu akbar’ had geroepen. Na de uitzending stroomden de haatreacties binnen in de inbox van zijn sociale media-accounts.
Enschede
Hoewel de rechter in 2016celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet alleen een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
AD 15.08.2019
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Behring Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”,aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens“.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD !!!
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunningvan de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld“ en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen.
Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
NCTV: rechts-extremisme gevaar voor Nederlandse maatschappij
Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappijonder druk.
Al eerder schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid(NCTV) dit in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk.
Daar is helaas nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan !!!!
De grootste terreuraanslagen in de 21e eeuw:
Aanslagen in de Verenigde Staten, 11 september 2001
Sinds de 21ste eeuw van start ging is de Westerse wereld al vele malen opgeschrikt door verschrikkelijke aanslagen. De grootste en dodelijkste aanslag is die op 11 september 2001 in New York en Washington D.C. Twee gekaapte passagiersvliegtuigen boren zich in de Twin Towers in New York.
Een ander vliegtuig boort zich in het Pentagon bij Washington D.C. Een vierde vliegtuig stort neer in Pennsylvania nadat de kapers worden overmeesterd. In totaal komen er op 9/11 bijna 3000 mensen om het leven. Al Qaida onder leiding van Osama bin Laden wordt verantwoordelijk gehouden voor de aanslagen.
Moord op Pim Fortuyn, 6 mei 2002
Op 6 mei 2002, negen dagen voor Tweede Kamerverkiezingen, wordt politicus Pim Fortuyn vermoord op het Media Park in Hilversum. De dader is de links-radicale milieuactivist Volkert van der Graaf.
Bomaanslag in Istanboel, 20 november 2003
In 2003 wordt de Turkse stad Istanboel opgeschrikt door een dubbele bomaanslag, een bij het Britse consulaat en een bij een vestiging van de bank HSBC, waardoor 32 mensen om het leven komen en meer dan 400 mensen gewond raken. Volgens onderzoek zit de militantengroep Hezbollah achter de aanslag.
Bomaanslag in Madrid, 11 maart 2004
In de ochtend van 11 maart 2004 ontploffen er in vier forensentreinen in de Spaanse hoofdstad Madrid bommen. 191 mensen komen om het leven, en nog eens 1857 mensen raken gewond. Aangenomen wordt dat een aan Al Qaida verbonden islamitische groep achter de aanslagen zit.
Moord op Theo van Gogh, 2 november 2004
Op 2 november 2004 wordt filmmaker, columnist en regisseur Theo van Gogh dood geschoten door moslimextremist Mohammed Bouyeri, die verbonden was aan de Hofstadgroep. Dit gebeurde toen Van Gogh ’s ochtends door de Linnaeusstraat in Amsterdam fietste.
Tijdens de ochtendspits van 7 juli 2005 gaan er in Londen vier bommen af, waarvan drie in metro’s en een in een bus. 56 mensen, waaronder de vier daders vinden de dood, en 700 mensen raken gewond. Al Qaida eist de aanslag op.
Aanslagen in Utøya en Oslo, 22 juli 2011
Op 22 juli 2011 wordt in de regeringswijk in de Noorse hoofdstad Oslo een bomaanslag gepleegd. Bij de aanslag komen acht mensen om het leven en vallen er zeventien gewonden, waarvan twee zwaar. Het kantoor van de premier en andere ministers staat vlakbij de plek van de bom, maar zij blijven ongedeerd.
Twee uur na de aanslag bereikt de dader, de radicaal rechtse en anti-islamitische Anders Breivikmeermeermeermeermeer, het 50 km verderop gelegen eiland Utøya, waar op dat moment een jeugdkamp van de sociaaldemocratische Noorse Arbeiderspartij gaande is. 69 mensen, veelal jongeren, vinden de dood als Breivik om zich heen begint te schieten.
In de Belgische stad Luik wordt op 13 december 2011 een aanslag gepleegd door Nordine Amrani Nordine Amrani, een Belg van Marokkaanse afkomst. Hij gooit in de middag granaten naar bussen en schiet met een automatisch geweer. De dader maakt zeven dodelijke slachtoffers (die ochtend vermoordt hij in zijn huis al een schoonmaakster) en pleegt vervolgens zelfmoord. 123 mensen raken gewond.
Drie schietpartijen in Midi-Pyrénées, maart 2012
Op 11, 15 en 19 maart 2012 vinden er drie schietpartijen plaats in de Franse regio Midi-Pyrénées. De dader is de Algerijnse Mohammed Merahmeer. Op 11 maart doodt hij een Franse militair in Toulouse, gevolgd door twee militairen in Montauban op 15 maart en op 19 maart doodt hij nog eens drie kinderen en een man bij een Joodse school in Toulouse.
Bomaanslag tijdens de marathon van Boston, 15 april 2013
Bij de finish van de marathon in de Amerikaanse stad Boston komen twee bommen vlak na elkaar tot ontploffing. Drie mensen komen om en er vallen honderden gewonden, waarvan er zestien mensen ledematen verliezen. Een van de daders, Tamerlan Tsjarnajevmeer, kan op 18 april worden opgepakt na een vuurgevecht met de politie. Hij overlijdt even later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Zijn jongere broer Dzjochar Tsarnajev wordt de volgende dag, na een klopjacht van 23 uur, gevonden in een boot.
Schietpartij in Brussel, 24 mei 2014
In het Joods Museum van België in Brussel begint op 24 mei 2014 Mehdi Nemmoucheaanslag, die mogelijk banden heeft met IS, rond te schieten. Vier mensen komen om het leven.
Crash MH17, 17 juli 2014
Op 17 juli 2014 stort een Boeing van Malaysia Airlines, de MH17meer die van Amsterdam op weg is naar het Maleisische Kuala Lumpur, neer in Oekraïne nadat het vliegtuig wordt geraakt door een luchtdoelraket. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden komen om het leven. Onder hen zijn 193 Nederlanders.
De precieze oorzaak van de crash is niet bekend, hoewel het zeker is dat er sprake was van een explosie in de lucht door een luchtdoelraket. Op het moment van de crash is er een pro-Russische opstand gaande. Alle betrokkenen bij het conflict in Oost-Oekraïne, Oekraïne, Rusland en de pro-Russische separatisten, ontkennen elke betrokkenheid. Een vergissing wordt niet uitgesloten.
Gijzeling in Sydney, 15 december 2014
Op 15 en 16 december 2014 voert de aan IS verwante radicale geestelijke Man Haron Monis een gijzeling uit in een café in het Australische Sydney. Acht medewerkers en tien bezoekers worden 16 uur lang gegijzeld. ’s Middags weten vijf gijzelaars te ontsnappen en ’s nachts nog eens twee. Daarop stormt de politie het café binnen. Uiteindelijk komen drie mensen om het leven, waaronder de dader.
Aanslag op de redactie van Charlie Hebdo, 7 januari 2015
Op 7 januari 2015 wordt er een aanslagmeer gepleegd op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. De Frans-Algerijnse broers Chérif en Saïd Kouachi schieten in totaal twaalf mensen dood. De daders vluchten en worden twee dagen later door de politie gedood als ze zich in een drukkerij in Dammartin-en-Goële schuilhouden. Al Qaida eist de aanslag op.
Bij twee schietincidenten komen op 14 februari 2015 twee mensen om het leven en raken meerdere mensen gewond in de Deense hoofdstad Kopenhagen. De dader stormde eerst het cultuurcentrum Krudttønden in, waar hij de filmregisseur director Finn Nørgaard om het leven brengt en drie politieagenten verwondt. Later doodt hij een joodse bewaker in een synagoge en verwondt hij nog twee politieagenten, voordat hij, IS-aanhanger Omar Abdel Hamid el-Hussein, wordt doodgeschoten door de politie.
Aanslagen in Tunesië, Lyon en Koeweit, 26 juni 2015
Op 26 juni 2015 worden er drie aanslagen gepleegd door IS. Op het strand van de Tunesische badplaats Sousse opent die dag een Tunesiër het vuur op toeristen. 39 mensen komen om het leven; 30 Britten, drie Ieren, twee Duitsers, een Belg, Rus en Portugees. De dader wordt doodgeschoten door beveiligingspersoneel.
Op dezelfde dag wordt er bij een gasfabriek in Lyon (foto) een persoon onthoofd. Twee personen raken gewond. De derde aanslag vindt plaats in Koeweit, waar door een zelfmoordterrorist van IS minstens 27 mensen de dood vinden.
Mislukte aanslag in de Thalys, 21 augustus 2015
Op 21 augustus 2015 stormt een man ter hoogte van de Franse stad Arras het toilet van de Thalys-trein, die vanuit Amsterdam op weg is naar Parijs, uit met een kalasjnikov en meerdere messen. De dader kan worden overmeesterd door passagiers en wordt later gearresteerd. Drie personen raken daarbij gewond. IS eist de mislukte aanslag op.
Crash Russisch vliegtuig in de Sinaïwoestijn, 31 oktober 2015
Op 31 oktober 2015 stort Kogalymavia vlucht 9268, die van het Egyptische Sharm-el-Sheikh op weg is naar Sint-Petersburg, neer in de Sinaïwoestijn. Alle 217 passagiers en zeven bemanningsleden komen om het leven. De Egyptische tak van IS eist de aanslag op, maar zowel Egyptische als Russische autoriteiten spreken die claim tegen. Wel wordt er in het algemeen van uitgegaan dat het vliegtuig crashte als gevolg van een explosie.
Aanslagen in Parijs, 13 november 2015
De wereld wordt opgeschrikt door een vijftal aanslagen in de Franse hoofdstad Parijs en een aanslag in voorstad Saint-Denis op de avond en nacht van 13 november 2015. In totaal komen 130 mensen om het leven, en er raken nog eens meer dan 350 mensen gewond. IS eist de aanslag op.
Bij aanslagen op drie cafés, een restaurant en het stadion State de France, waar op dat moment een vriendschappelijk wedstrijd wordt gespeeld tussen Frankrijk en Duitsland, komen tientallen mensen om het leven. De meeste slachtoffers vallen bij de aanslag op concertzaal Bataclan, waar op dat moment een concert van Eagles of Death Metal aan de gang is. Drie terroristen beginnen te schieten op de aanwezige bezoekers. 89 mensen vinden hier de dood, waaronder de drie daders.
Bomaanslag in Ankara, 13 maart 2016
Minstens 37 mensen komen om het leven en talloze mensen raken gewond wanneer een autobom ontploft in het hart van de Turkse stad, op de Atatürk Boulevard. De Koerdische Vrijheidsvalken, een militante groep die uit zijn op een onafhankelijke Koerdische staat in het (zuid-)oosten van Turkije, eisen de aanslag een paar dagen later op.
Bomaanslagen in Brussel, 22 maart 2016
Ruim vier maanden na de aanslagen in Parijs wordt Europa opnieuw opgeschrikt door aanslagen. Op 22 maart 2016 vallen in Brussel 35 dodelijke slachtoffers, waaronder de drie daders, en ongeveer 340 gewonden. IS eist de aanslagen dezelfde dag nog op.
Twee bommen ontploffen in de ochtend op het Brusselse vliegveld Zaventem, waarbij veertien personen de dood vinden. Nog geen kwartier later ontploft er een bom in de metro onder de Wetstraat, waarbij 21 mensen om het leven komen.
Schietpartij in Orlando, 12 juni 2016
Op 12 juni 2016 opent Omar Mateen het vuur in homoclub Pulse in de Amerikaanse stad Orlando. 50 mensen komen om het leven, waaronder de dader die wordt neergeschoten door de politie, en nog eens 53 mensen raken gewond. Hoewel de schutter naar eigen zeggen handelt namens IS, lijkt het toch een eenmansactie te zijn.
Aanslag op de boulevard van Nice, 14 juli 2016
Op 14 juli 2016, de Franse nationale feestdag, rijdt een vrachtwagen in op een menigte op de boulevard van Nice. Het voertuig rijdt nog twee kilometer door over de drukke boulevard, waar veel mensen bijeen zijn om te kijken naar een vuurwerkshow.
Zeker 86 mensen komen om het leven en meer dan 300 mensen raken gewond. De politie schiet de chauffeur dood. Hoewel IS de aanslag opeist, is nog niet duidelijk of de dader, de 31-jarige Tunesiër Mohamed Lahouaiej Bouhlel, alleen handelde of in opdracht van de terroristische organisatie.
Aanslag in een trein in Würzburg, 18 juli 2016
In de avond van 18 juli 2016 slaagt een 17-jarige Afghaanse vluchteling erin om in de trein tussen het Duitse Treuchlingen en Würzburg vier mensen uit Hongkong te verwonden met een bijl en een mes. Wanneer hij probeert te vluchten wordt hij doodgeschoten door de politie. In de kamer van de tiener wordt een zelfgemaakte vlag van IS gevonden.
Bomaanslagen in Istanboel, 10 december 2016
In de avond van 10 december 2016 ontploft er naast het voetbalstadion van de club Besiktas in het Turkse Istanboel een autobom, en 45 seconden later blaast een zelfmoordterrorist zichzelf op in een park in dezelfde stad. 46 mensen komen om, waarvan 36 agenten, 8 burgers en 2 zelfmoordterroristen. De Koerdische Vrijheidsvalken (TAK) eisen de aanslagen op.
Aanslag op de kerstmarkt in Berlijn, 19 december 2016
Op 19 december worden bezoekers van de kerstmarkt van Berlijn opgeschrikt wanneer een vrachtwagen op een menigte inrijdt aan de Breitscheidplatz. 12 mensen komen om het leven en 56 mensen raken gewond. De dader is een Tunesische asielzoeker, die vier dagen later door de politie wordt neergeschoten in het Italiaanse Milaan.
Moord op Andrei Karlov, 19 december 2016
In december 2016 wordt de Russische diplomaat Andrej Karlov in het Turkse Ankara tijdens een tentoonstelling voor het oog van de camera’s acht keer in zijn rug geschoten door de 22-jarige politieagent Mevlut Mert Altintas. De dader weet de tentoonstelling binnen te komen door zich voor te doen als beveiliger. Zijn daad is naar eigen zeggen een wraakaktie voor Russische bombardementen in Aleppo. Een half uur na de moord wordt hij zelf neergeschoten door agenten.
Schietpartij in een nachtclub in Istanboel, 1 januari 2017
Tijdens nieuwjaarsnacht opent een schutter het vuur in de populaire Turkse nachtclub Reina. Hij brengt 39 mensen, onder wie veel buitenlanders, om het leven, en 69 mensen raken gewond. IS eist de aanslag op, en de schutter kan op 16 januari worden opgepakt door de politie.
Aanslag bij het parlementsgebouw in Londen, 22 maart 2017
Drie voetgangers komen om het leven wanneer een auto in de middag van 22 maart de Westminster Bridge over rijdt. Daarna stapt hij uit en doodt hij in het parlementsgebouw een agent, waarna hij zelf wordt neergeschoten door de politie.
Bomaanslag in de metro van Sint-Petersburg, 3 april 2017
Op 3 april komt in een metro in de Russische stad Sint-Petersburg een bom tot ontploffing. Er vallen 14 doden en tientallen gewonden. De vermoedelijke dader is de 22-jarige geradicaliseerde student Akbar Dzjalilov uit Kirgizië. Een tweede bom verstopt hij in een tas op het Plein van de Opstand in dezelfde stad, maar deze komt niet tot ontploffing.
Aanslag in een winkelstraat in Stockholm, 7 april 2017
In de Zweedse hoofdstad Stockholm rijdt een truck met hoge snelheid in op personen in een drukke winkelstraat. Daarbij vallen vier doden en zeker vijftien gewonden. Twee verdachten van de vermoedelijk terroristische daad zijn opgepakt.
Aanslag in Londen, 3 juni 2017
Minstens zeven mensen, waaronder drie daders, vinden de dood en ongeveer 40 mensen raken gewond nadat een busje inrijdt op voetgangers op de London Bridge. De drie daders verlaten daarna de auto om op mensen in te gaan steken in Borough Market, dat bekend staat om de vele bars en restaurants. Binnen acht minuten worden ze doodgeschoten door politieagenten. Premier Theresa May verklaart daarna dat de aanslag een daad van terrorisme is.
Aanslag op de Ramblas in Barcelona, 17 augustus 2017
’s Middags rijdt een witte bestelwagen in de toeristische straat Ramblas voetgangers aan. Minstens 14 mensen overleden daarbij. IS eiste de aanslag op. Het is de dodelijkste aanslag in Spanje na die in Madrid in 2004. Er volgden nog een aantal incidenten in Barcelona en omstreken. Daarbij vielen geen onschuldige slachtoffers.
Steekincident in het Finse Turku, 18 augustus 2017
Een man steekt willekeurige mensen neer in Turku. Er vallen twee doden en vijf gewonden.
Schietpartij en gijzeling in Luik, 29 mei 2018
Een gedetineerde die penitentiair verlof had gekregen richtte op 29 mei een bloedbad aan in Luik. Eerst bedreigde hij twee agentes en nam hij hun wapen af, om ze daar vervolgens mee dood te schieten. Daarna schoot hij op enkele toevallige voorbijgangers, waarbij er één vrouw dodelijk getroffen werd. Ten slotte liep hij een schoolgebouw binnen, waar hij een schoonmaakster gijzelde.
Fietstoeristen aangereden en neergestoken in Tadjikistan, 29 juli 2018
In Tadjikistan kwamen vier toeristen (twee Amerikanen, een Zwitser en een Nederlander) om bij een terreuraanslag. Ze werden aangereden door een wagen en vervolgens neergestoken. De aanslag werd later opgeëist door Islamitische Staat.
Steekpartij in Amsterdam-Centraal, 31 augustus 2018
Een Afghaanse man met terroristisch motief begint in het wilde weg mensen neer te steken. Daarbij raken uiteindelijk twee Amerikanen zwaargewond, en verschillende anderen lichtgewond. De man wordt uiteindelijk neergeschoten en gearresteerd.
Schietpartij op een kerstmarkt in Straatsburg, 11 december 2018
Op 11 december 2018 rijdt Chérif Chekatt, die bij de Franse politie bekendstond als geradicaliseerd en vuurgevaarlijk, tot vlakbij de kerstmarkt in Straatsburg waar hij vervolgens uitstapt en in het rond begint te schieten. Er volgt een vuurgevecht tussen Chekat en de politie, waarna de terrorist weet te ontkomen met een gestolen taxi. Op 13 december wordt hij uiteindelijk doodgeschoten in Straatsburg, nadat hij andermaal in een schietpartij met de politie verwikkeld raakt. Uiteindelijk zouden er 5 doden en 11 gewonden vallen bij de aanslag.
Aanval op Luxehotel in Nairobi, 15 januari 2019
De Somalische terreurorganisatie Al-Shabaab voert gecoördineerd een urenlang durende aanval uit op een luxehotel in Nairobi, de hoofdstad van Kenia. Daarbij vallen in totaal 21 doden en meer dan 30 gewonden, voornamelijk burgers.
Moskee-aanslagen in Christchurch, 15 maart 2019
Op 15 maart 2019 loopt de extreemrechts geradicaliseerde man Brenton Tarrant zwaar bewapend een moskee in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch binnen, waar hij in koelen bloede een veertigtal moskeegangers neerschiet. Vervolgens begaf hij zich met de wagen naar een tweede moskee, waar hij enkele slachtoffers maakte alvorens weggejaagd te worden. Niet veel later werd de 28-jarige schutter door de politie opgepakt. In totaal maakte hij 50 dodelijke slachtoffers. Tijdens een groot deel van de schietpartij droeg hij een camera op zijn lichaam, waarmee hij alles live op Facebook streamde.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
“Er is in West-Europa een golf aan extreem-rechts geweld: van hate crimes tot aanslagen”, zegt Daniel Köhler. Hij is de oprichter van het Duitse Instituut over Radicalisering en Deradicalisering (GIRDS) en deed in de VS en Europa onderzoek naar extreem-rechts geweld. “We zien steeds meer dat individuen als Breivik en Tarrant met hun manifesten rolmodellen of helden worden voor jongemannen die met een wapen een moskee in willen stormen.”
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen. Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
Deze statistieken komen uit de Global Terrorism Index 2018 Vision of Humanity/ NOS / Rogier Leijen
De opkomst van rechts-extremisme in Europa valt volgens Köhler samen met de vluchtelingencrisis. Extremistische groepen speelden in op de angst onder een deel van de bevolking voor de komst van miljoenen vluchtelingen naar Europa.
Duitsland nam de meeste vluchtelingen op en daar was in 2015 en 2016 een piek in het aantal bomaanslagen en brandstichtingen gericht tegen immigranten of etnische minderheden. De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
“We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze streng in complottheorieën geloven.”, aldus Daniel Koehler
Complottheorieën spelen volgens Köhler een cruciale rol bij de radicalisering. “We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze daar streng in geloven.” Internetfora en sociale media maken het makkelijker om zulke theorieën snel en anoniem te verspreiden.
De great replacement wordt gezien als een van de meest invloedrijke samenzweringstheorieën uit de rechts-radicale hoek. De Noor Breivik en de Australiër Tarrant refereerden in hun manifesten aan deze omvolking-theorie. De kern ervan is dat de witte bevolking in Europa en de VS zou worden vervangen door een “invasie” van immigranten.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
De opkomst van rechts-populistische partijen in Europa, met een vergelijkbare boodschap als Trump, heeft volgens Köhler een vergelijkbaar effect gehad. Maar ook de grote aanslagen van jihadistische organisaties als Islamitische Staat hebben bijgedragen aan de toename van geweld door radicaal-rechts, zegt hij.
‘Aandacht is allerbelangrijkste’
Aanslagen als die van al-Qaida in Madrid (2004) en Londen (2005) en IS in Parijs (2015) en Berlijn (2016) waren voor extreem-rechtse groeperingen juist goed, zegt Köhler. “Om mensen te mobiliseren om nú in actie te komen. Extremistische bewegingen hebben elkaar nodig als vijand.”
Aandacht, dat is volgens Köhler uiteindelijk het allerbelangrijkste voor terroristen. Ongeacht hun politieke motivatie.
“Mijn persoonlijke mening is dat de media worden bespeeld door IS en extreem-rechtse aanslagplegers. Want ze hebben al die media-aandacht nodig om hun boodschap voort te laten leven. Daarom zouden er meer ethische richtlijnen moeten komen voor de berichtgeving. Zodat aanslagplegers niet al die roem krijgen.”
NU 18.08.2019 De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts-extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte. Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Hoewel de rechter in 2016 celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”, aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens”.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD.
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld” en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk. Daar is onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
NOS 05.11.2018 Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappij onder druk. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Extreem-rechts geweld komt in Nederland nauwelijks voor in groot georganiseerd verband. Wel kan het verhitte debat er volgens de NCTV toe leiden dat eenlingen of kleine groepen snel radicaliseren. Polarisatie, bijvoorbeeld in discussies over migranten, Zwarte Piet of het slavernijverleden, kan geweld aanjagen of door gewelddadige mensen worden opgevat als steun voor hun daden.
De NCTV schrijft ook dat de dreiging kan worden onderschat en gebagatelliseerd, vanwege het “relatief ongeorganiseerde en weinig strategische karakter”.
De PVV zet door met een wet om bepaalde islamitische uitingen te verbieden, ondanks felle kritiek van de Raad van State. Deze instantie geeft advies over wetsvoorstellen en heeft ernstige bezwaren tegen het initiatief van de grootste oppositiepartij in de Tweede Kamer.
Volgens de raad is het plan in strijd met wezenlijke kenmerken van een democratische rechtsstaat. De islam zou immers niet meer als religie tellen, maar als gewelddadige ideologie. Onder meer de vrijheid van godsdienst zou worden aangetast.
De PVV zal het advies om het plan in te trekken „met overtuiging negeren.” De initiatiefnemers, onder wie PVV-leider Geert Wilders, zien in de islam juist een bedreiging voor de democratie. Zij vinden dat de Raad hier een blinde vlek heeft.
Het initiatiefwetsvoorstel wil bepaalde islamitische uitingen in Nederland verbieden zoals het dragen van een niqab, de verkoop van de koran, moskeeën en islamitische scholen. Ook wordt de islam niet langer als een godsdienst bestempeld, maar als een gewelddadige, totalitaire ideologie.
En zie ook:
Opstappen na Europees verkiezingsdebacle geen optie voor Wilders: ‘U zult me nooit zien gaan’
De PVV ging bij de Europese verkiezingenvan vier naar nul zetels, hoewel de partij na de brexit waarschijnlijk wel een zetel krijgt.
De zware nederlaag van de PVV bij de Europese verkiezingen is te wijten aan de onzichtbaarheid van de partij. Dat zei voorman Geert Wilders vanmiddag bij aanvang van het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Aftreden is voor de ervaren politicus geen optie; ,,U zult me nooit zien gaan.’’
Ook reageerde PVV-leider Geert Wilders vandaag op de forse kritiek die PVV-statenlid René Dercksen gisteren openlijk uitte aan zijn adres. ,,Ik vind het niet chic, ik vind het niet netjes, maar wat kan ik eraan doen’’, zegt Wilders desgevraagd.
Statenleden René Dercksen en Elly Broere vielen gisteren openlijk hun eigen partijleider Wilders af, door bij het kiezen van de leden van de nieuwe Eerste Kamer op Forum voor Democratie (FvD) te stemmen. Volgens Dercksen heeft Wilders vele kansen laten liggen, waardoor concurrent Forum voor Democratie in de kaart werd gespeeld. ,,Mensen die zich willen inspannen binnen de PVV, worden weggeduwd.’’
De PVV moet meer ‘het land in’, haar achterban opzoeken en haar opvattingen uitleggen. Maar de PVV zal nooit een vereniging worden waar de leden het voor het zeggen hebben, zegt Wilders.
De PVV verdwijnt helemaal uit het Europees Parlement, terwijl de partij de afgelopen jaren nog vier Europarlementariërs leverde. Wel bemachtigt de partij alsnog een zetel zodra het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat.
,,We hadden meer naar de kiezer moeten gaan en bijvoorbeeld uitleggen waarom een nexit een goed idee is’’, meent Wilders. ,,Dat gaan we dus ook doen. En vooral constant, niet alleen in verkiezingstijd.’’
Daar moet de PVV des te meer werk van maken ‘omdat we geen ledenstructuur hebben’, zegt Wilders, het enige lid van de partij. En dat blijft zo. ,,We zijn geen eenmansbedrijf, maar we zullen nooit een ledenvereniging worden.’’
Aan vertrekken denkt Wilders niet. ,,Ik zal nooit aftreden. Wat andere partijen doen moeten ze zelf weten, maar ik zit hier nog wel 10, 15 jaar. U zult me nooit zien gaan, ik zal altijd opnieuw die kar blijven trekken. Daar heb ik ook heel veel zin in. En het zal weer een heel groot succes gaan worden.’’
Elsevier 06.05.2019 De Raad van State uit kritiek op een initiatiefwetsvoorstel van de PVV om bepaalde islamitische uitingen in Nederland te verbieden en de islam niet meer als godsdienst te bestempelen. Vier vragen en antwoorden over de islam-wet.
Wat staat er in de islam-wet?
Het initiatiefwetsvoorstel wil bepaalde islamitische uitingen in Nederland verbieden zoals het dragen van een niqab, de verkoop van de koran, moskeeën en islamitische scholen. Ook wordt de islam niet langer als een godsdienst bestempeld, maar als een gewelddadige, totalitaire ideologie.
Met dit wetsvoorstel wil de PVV naar eigen zeggen de democratische rechtstaat, daarbij horende vrijheden en de veiligheid in het land beschermen.
De Raad adviseert Wilders om van het wetsvoorstel af te zien.
‘De islam wordt ‘weggedefinieerd’ als godsdienst, zodat de vrijheid van godsdienst deze religie en sommige van haar uitingsvormen niet meer beschermt. Daarmee ontneemt het wetsvoorstel een hele bevolkingsgroep op discriminatoire wijze de aanspraak op fundamentele vrijheidsrechten. Dat is in strijd met de Grondwet en met internationale verdragen,’ staat in een verklaring op de site.
‘Het is niet verenigbaar met de kernelementen van de democratische rechtstaat; elementen die de initiatiefnemers juist beogen te beschermen,’ oordeelt de Raad.
De Raad wijst erop dat tegen terreur en extremistische opvattingen kan worden opgetreden op grond van bestaande wetten. ‘Niet is gebleken of aangetoond dat de geldende wetgeving op dit punt ontoereikend is.’ Ook vindt de Raad het geen goed idee om internationale verdragen ten behoeve van dit wetsvoorstel op te zeggen (Nederland zal niet langer deel kunnen nemen aan een aantal internationale verdragen red.).
‘Het opzeggen van internationale verdragen ten behoeve van dit wetsvoorstel zal tot gevolg hebben dat niemand in Nederland daaraan nog rechten kan ontlenen. Dit geldt voor zowel moslims als niet-moslims.’
Hoe reageert Wilders?
PVV-leider Geert Wilders is allerminst te spreken over de reactie van de Raad van State. Hij vreest dat niet zijn wet, maar juist de islam in strijd is met de democratische rechtsstaat. Samen met mede-indiener Machiel de Graaf kondigt hij aan dat de PVV het advies om het plan in te trekken ‘met overtuiging’ gaat negeren.
Volgens Wilders en De Graaf zijn ‘politiek correcte reflexen van bange mensen zoals helaas bij de Raad van State in overvloede aanwezig’ schadelijk voor de Nederlandse rechtsstaat. Op Twitter schrijft de fractievoorzitter dat het advies van de Raad van State ‘de prullenbak’ in gaat. ‘Het is de hoogste tijd onze rechtsstaat en vrijheid te beschermen door uitingen van de gewelddadige totalitaire ideologie islam – die onze rechtsstaat juist ondermijnt en onze vrijheden wil afpakken – eindelijk aan te pakken.’
Het is de hoogste tijd onze rechtsstaat en vrijheid te beschermen door uitingen vd gewelddadige totalitaire ideologie islam – die onze rechtsstaat juist ondermijnt en onze vrijheden wil afpakken – eindelijk aan te pakken.#StopIslam
Raad van State@RaadvanState
Adviseert Wilders om van wetsvoorstel over verbod op islamitische uitingen af te zien. Doel van voorstel is om democratische rechtstaat te beschermen, maar wetsvoorstel is juist in strijd met kernelementen daarvan, zoals vrijheid van godsdienst. http://bit.ly/2ZVSydn661
Op Bevrijdingsdag reageerde Wilders ook al op het nieuws dat gedetineerden van de terreurverdachten uit de Penitentiaire Inrichting in Vught, die de twee minuten stilte voor de dodenherdenking (4 mei) verstoorden door ‘Allahu Akbar’ te roepen. ‘Een totalitaire ideologie als de islam staat haaks op vrijheid en respect. Denk daar maar eens over na op bevrijdingsdag.’
Oostenrijk heeft al een islam-wet: hoe werkt die?
Het parlement in Oostenrijk stemde vier jaar geleden al in met een herziening van een oude islamwet uit 1912. Dat gebeurde op initiatief van de huidige bondskanselier Sebastian Kurz, die destijds nog minister van Buitenlandse Zaken was. ‘We willen geen imams die werknemer zijn van andere regeringen en hier in Oostenrijk komen prediken,’ aldus Kurz, die ook Integratie in zijn portefeuille had.
De wet verbiedt de financiering van religieuze organisaties vanuit het buitenland, en verplicht religieuze groeperingen tot ‘een positieve grondhouding ten opzichte van Oostenrijk’ en het naleven van de seculiere rechtsorde. Dat wil zeggen dat ook religieuze vertegenwoordigers zich moeten conformeren aan het principe dat Oostenrijkse wetten boven godsdienstige wetten staan. In de islamwet is ook vastgelegd dat imams Duits moeten kunnen spreken.
Sinds in oktober 2017 de huidige regering, bestaande uit christen-democratische ÖVP en de rechts-nationalistische FPÖ, aantrad, is de wet diverse keren in de praktijk gebracht. Zo sloot de regering zeven radicale moskeeën, en kondigde Kurz aan dat hij 60 imams het land uitzet omdat ze worden gefinancierd door het Turkse ministerie van Godsdienstzaken Diyanet. ‘Parallelle samenlevingen, de politieke islam en radicalisering hebben geen plaats in ons land.’ Na het christendom is de islam de grootste religie in het land: ongeveer 600.000 van de 8,5 miljoen Oostenrijkers zijn moslim.
De PVV zet door met een wet om bepaalde islamitische uitingen te verbieden, ondanks felle kritiek van de Raad van State.
Telegraaf 06.05.2019 De PVV zet door met een wet om bepaalde islamitische uitingen te verbieden, ondanks felle kritiek van de Raad van State. Deze instantie geeft advies over wetsvoorstellen en heeft ernstige bezwaren tegen het initiatief van de grootste oppositiepartij in de Tweede Kamer.
Volgens de raad is het plan in strijd met wezenlijke kenmerken van een democratische rechtsstaat. De islam zou immers niet meer als religie tellen, maar als gewelddadige ideologie. Onder meer de vrijheid van godsdienst zou worden aangetast.
De PVV zal het advies om het plan in te trekken „met overtuiging negeren.” De initiatiefnemers, onder wie PVV-leider Geert Wilders, zien in de islam juist een bedreiging voor de democratie. Zij vinden dat de Raad hier een blinde vlek heeft. Volgens hen helpen „politiek correcte reflexen van bange mensen zoals helaas bij de Raad van State in overvloede aanwezig” de rechtsstaat juist om zeep.
Dinsdagavond 11.12.2018 werd de kerstmarkt van Straatsburg opgeschrikt door een schietpartij. Een schutter opende het vuur op bezoekers in de Franse stad. Daardoor kwamen twee mensen om het leven. Eén persoon is hersendood verklaard.
De vader van de dader van de aanslag op de kerstmarkt in Straatsburg zegt dat zijn zoon aanhanger was van de ideeën van Islamitische Staat. De man werd net als andere familieleden door de politie verhoord, maar sprak vlak na zijn vrijlating met de Franse televisiezender France 2.
In het interview zegt hij dat hij zelf naar de politie is gestapt toen hij doorhad dat zijn zoon diegene was die door de politie werd gezocht. De 29-jarige Cherif Chekatt schoot tijdens de kerstmarkt in Straatsburg dinsdag vier mensen dood. Hij werd twee dagen later na een klopjacht door de politie doodgeschoten.
Het Openbaar Ministerie heeft dat bekendgemaakt, op de dag dat de kerstmarkt in de Franse stad voor het eerst sinds de aanslag weer is opengegaan.
AD 13.12.2018
‘Bravo’
De Franse veiligheidsdiensten hebben alles op alles gezet om de ‘kerstmarktschutter’te vinden. Meer dan 700 agenten zijn vrij gemaakt om de dader op te sporen. Volgens de Franse krant Le Figaro kregen de agenten na het neerschieten van – vermoedelijk – Chekatt een applaus op straat. ‘Bravo’, zouden toeschouwers hebben geroepen.
In dezelfde Straatsburgse wijk voerde de politie een grote ‘verificatieoperatie’ uit waarbij zwaarbewapende en door schilden beschermde politieagenten zich groepsgewijs verplaatsten en huizen binnengingen. De politieactie was onderdeel van de klopjacht op Chérif Chekatt.
Naar aanleiding van de aanslag Straatsburg past NCTV het dreigingsniveau niet aan
Eerder op de dag liet de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) weten geen aanleiding te zien om het dreigingsniveau in Nederland te verhogen. Als daarvoor aanleiding is, worden extra veiligheidsmaatregelen genomen bij grotere evenementen rond kerst en de jaarwisseling.
AD 15.12.2018
Het huidige dreigingsniveau in Nederland is ’substantieel’ (4, op een schaal van 5).
De grootste kerstevenementen van Nederland nemen allemaal “zichtbare en onzichtbare” maatregelen tegen een eventuele aanslag zoals dinsdag 11.12.2018 op de kerstmarkt in het Franse Straatsburg.
Telegraaf 27.02.2019
Sinds de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn in 2016 staan al overal strategisch geplaatste wegversperringen en er gelden afsluitingen. Vrijwel elk kerstfestijn heeft een eigen veiligheidsplan, maar over de inhoud daarvan willen organisaties en gemeenten als Maastricht en Dordrecht niets zeggen.
,,We hebben in Rotterdam onze antenne goed afgesteld. Je schrikt natuurlijk altijd, zeker zo kort op oud en nieuw. Je denkt toch, daar gaan we weer. Maar we zijn erg scherp en alert op mogelijke terreurdreiging’’, aldus de burgemeester vanavond in Rotterdam.
De Nederlandse politie wil niet zeggen waar de arrestatie plaatsvond. Volgens Duitse media zou het gaan om een 26-jarige Syriër die in de Duitse stad Mainz is aangehouden.
De groep wordt verdacht van betrokkenheid bij het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Meteen na de arrestaties in de ochtend werden de locaties waar de aanhoudingen waren, doorzocht. Vier aangehouden mannen zijn tussen de 20 en 30 jaar oud en komen uit niet-westerse landen. Over de vijfde is verder niets bekend.
De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb zei tegen de NOS het ,,vervelend” te vinden ,,dat we hebben moeten ingrijpen en dat er dus kennelijk mensen met dit soort verkeerde ideeën rondlopen”. Volgens de burgemeester is er op dit moment geen aanleiding om de veiligheidsmaatregelen rondom de oud-en-nieuwviering te verzwaren.
Het onderzoek gaat de komende dagen door, meldde de politie. ,,Waarbij het accent ligt op nader onderzoek van de aard en omvang van de terroristische dreiging.”
’Ik weet van niks’
De vrouw van één van de terreurverdachten zegt niet te weten waarom haar man is opgepakt. „We lagen allemaal te slapen toen vanochtend vroeg ineens politie met veel tamtam binnenstormde. Mijn man werd uit bed gehaald en meegenomen. Ik weet niet waarom.”
Lees hier haar uitgebreide reactie en die van de buren:
Voor de mannen en vrouwen die terreuraanslagen moeten voorkomen in Nederland, kunnen dan ook tevreden zijn. Ze boeken dit jaar succes op succes. De AIVD en de inlichtingendiensten van de politie hebben inmiddels een aardig scorelijstje en nauwelijks tegendoelpunten.
Eerder werden ook al in Rotterdam terreurverdachten aangehouden. In juni werden twee mannen opgepakt na een tip van de AIVD. Het OM was ervan overtuigd dat dat zij van plan waren op korte termijn een aanslag te plegen en daarbij veel slachtoffers te maken.
Van de zeven die in september zijn opgepakt, woonde er één in de Maasstad en één in Vlaardingen. Op Kerstavond vorig jaar werden in Rotterdam vier verdachten aangehouden. Twee van hen zitten nog vast.
NU 08.08.2019 De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts-extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte. Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Hoewel de rechter in 2016 celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”, aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens”.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na.
Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD.
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld” en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk. Daar is onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
NOS 02.04.2019 De AIVD waarschuwt in zijn jaarverslag voor radicale invloeden in het onderwijs. De inlichtingendienst schrijft dat “radicaalislamitische aanjagers” een steeds nadrukkelijker rol spelen in het onderwijsaanbod voor jonge moslims. Op de langere termijn kan dat de democratische rechtsorde ondergraven, aldus de AIVD.
De dienst noemt naschoolse lessen in Arabisch en de islam als voorbeelden, “op het eerste oog laagdrempelig en onschuldig”. “Wij zijn echter van mening dat kinderen en jongvolwassenen door deze invulling van het onderwijs vervreemden van de samenleving en mogelijk belemmerd worden in hun deelname aan de maatschappij. Dit wordt veroorzaakt door de onverdraagzame en antidemocratische denkbeelden van de initiatiefnemers.”
De AIVD zegt dat er “een nieuwe generatie welbespraakte predikers” is opgeleid. Een deel van deze groep staat niet per se afwijzend tegenover het (gewelddadige) jihadistisch gedachtegoed.
Terroristisch geweld
Nederland beleefde vorig jaar een toename van het aantal incidenten met een terroristische of jihadistische achtergrond. Zo kreeg ons land voor het eerst sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 te maken met terroristisch geweld.
In de jaren voor 2018 waren er vooral terroristische incidenten in de landen om ons heen, maar dat is veranderd. In mei stak een Syrische man in Den Haag drie mensen neer en in augustus vond op station Amsterdam Centraal een steekpartij plaats waarbij een Afghaan twee Amerikaanse toeristen ernstig verwondde.
In september werd een netwerk van zeven jihadisten opgerold. Zij waren van plan een aanslag te plegen op een evenement om zoveel mogelijk slachtoffers te maken. In totaal zouden in Nederland circa 500 jihadisten actief zijn, plus enkele duizenden sympathisanten.
Spionage
De AIVD maakt zich ook zorgen over digitale spionage. Onder meer China, Iran en Rusland hebben het op Nederland gemunt. Daarbij richten zij zich niet alleen op politiek gevoelige informatie, bijvoorbeeld over het MH17-onderzoek of over de NAVO, maar ook op informatie van Nederlandse bedrijven, om hun eigen bedrijven vooruit te helpen. Volgens de AIVD zijn Nederlandse bedrijven onvoldoende voorbereid op dat soort aanvallen en dat “vormt een risico voor de economische veiligheid van ons land”.
Infrastructuur
Hacks op belangrijke voorzieningen zoals drinkwater en elektriciteit zijn ook een risico, al ziet de AIVD vooralsnog geen landen die dat soort aanvallen daadwerkelijk in Nederland proberen uit te voeren. Wel proberen sommige landen in de systemen te komen. Ook is er een risico als bijvoorbeeld de energievoorziening in een buurland wordt gesaboteerd, omdat dat ook gevolgen voor Nederland kan hebben.
De AIVD neemt in het jaarverslag ook stelling tegen het contracteren van Chinese bedrijven voor de ICT-infrastructuur: “De AIVD vindt het onwenselijk dat Nederland voor de uitwisseling van gevoelige informatie of voor vitale processen afhankelijk is van de hard- en software van bedrijven uit landen waarvan is vastgesteld dat ze een offensief cyberprogramma tegen Nederlandse belangen voeren”.
WIV
De AIVD schrijft dat de nieuwe inlichtingenwet, die vorig jaar inging, zijn werk “blijvend” heeft veranderd. Nieuwe waarborgen zorgen ervoor dat de dienst beter moet nadenken over de gevolgen voor de privacy van burgers. Eerder oordeelden toezichthouders dat dat nog niet goed genoeg gebeurde. De AIVD belooft beterschap en zegt daar dit jaar aan te willen werken. Overigens heeft de dienst in 2018 nog geen gebruik kunnen maken van de techniek voor onderzoeksgerichte interceptie omdat de technische voorbereidingen langer duurden dan verwacht.
AD 02.04.2019 In de Tweede Kamer zijn grote zorgen over radicaal islamisme bij naschoolse Arabische lessen. Volgens de geheime dienst AIVD gebruiken radicale moslims het onderwijs om hun boodschap onder jongeren te verspreiden.
Op aandringen van oppositiepartij SGP komt er een debat met verantwoordelijk minister Wouter Koolmees, waar ook minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) aan zou moeten meedoen. Kamerlid Jan Paternotte van regeringspartij D66 noemt de AIVD-melding ‘weer een onacceptabel voorbeeld waarbij onze vrijheden worden misbruikt om kinderen antidemocratisch gedachtegoed op te dringen’. En Jasper van Dijk van oppositiepartij SP benadrukt dat ‘scholen er niet zijn om haat te prediken’.
Volgens de AIVD weten extremisten zich ,,sterk te positioneren binnen het aanbod van het onderwijs voor jonge moslims’’. Concrete voorbeelden geeft de dienst niet
Telegraaf 26.02.2019 Tientallen salafistische prekers haat en onverdraagzaamheid in Nederland. Verslaggever Silvan Schoonhoven vertelt over het nieuwe ‘Dreigingsbeeld’ van terreurbestrijder NCTV.
Roadblocks in Tilburg, op Koningsdag 2017. De betonblokken moeten voorkomen dat zware voertuigen inrijden op publiek ANP
Vanwege onder meer de arrestatie van de ’27 september-cel’ blijft het dreigingsniveau reëel.
NOS 26.02.2019 Er zijn nog steeds jihadisten die plannen maken om een aanslag in Nederland te plegen. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme.
De dreiging blijkt onder meer uit de arrestatie van zeven mannen op 27 september vorig jaar, waarmee mogelijk een aanslag werd voorkomen. Het dreigingsniveau blijft staan op 4 (op een schaal van 5); de kans op een aanslag in Nederland blijft reëel.
Pieter-Jaap Aalbersberg van de NCTV noemt drie redenen waarom de kans op een aanslag in Nederland reëel blijft:
Drie redenen waarom het dreigingsniveau reëel blijft
De 27 september-cel, zoals de NCTV de groep noemt, laat zien dat de jihadistische strijd ook na de val van het IS-kalifaat doorgaat, maar nu onder meer in Nederland.
Ambitieus aanvalsplan
Leden van de groep hadden wel contact met andere jihadisten in binnen- en buitenland, maar opereerden voor zover bekend op zichzelf en hadden hun plannen niet gedeeld buiten de groep. “Opvallend is de omvang van de cel. Een terroristische homegrowncel van deze omvang met een ambitieus aanvalsplan is in Nederland sinds 2006 niet voorgekomen”, staat in het Dreigingsbeeld van de NCTV, een instituut dat sinds 1 februari onder leiding staat van Pieter-Jaap Aalbersberg.
De Nederlandse jihadistische beweging bestaat uit ruim 500 mensen en enkele duizenden sympathisanten. Daarnaast bevinden zich nog ongeveer 135 Nederlandse strijders in Syrië. De groep jihadisten groeit nauwelijks meer. Er wordt weliswaar een lichte aanwas van jongeren gezien, maar er zijn ook mensen die zich ervan afkeren.
De NCTV noemt de jihadisten “intrinsiek geweldsbereid”, maar dat betekent niet dat alle jihadisten gewelddadig zijn of aanslagen voorbereiden. “Een deel is bereid geweld te gebruiken. Dat baart ons zorgen en maakt dat de politiediensten, de AIVD en het Openbaar Ministerie alert moeten zijn en blijven”, zei Aalbersberg.
Salafistische zuil
De NCTV wijst op de groei van het salafisme, een orthodoxe stroming binnen de islam. “Nederland kent tientallen salafistische ‘aanjagers’ die off- en online onverdraagzaamheid, intolerantie of haat prediken en daarmee uiteindelijk kunnen aanzetten tot radicalisering en extremisme.” Sommige van deze ‘aanjagers’ vergoelijken geweld en dragen bij aan een klimaat waarbinnen jihadistische opvattingen kunnen bloeien.
Daarnaast zouden zij in Nederland streven naar de oprichting van een sterke salafistische zuil: “Door kadertraining probeert men moslimjongeren op te leiden tot leiderschap, om zo op lange termijn sleutelposities in de Nederlandse samenleving in te kunnen gaan nemen.”
Het salafisme groeit mede door de polarisatie met rechts-extremistische kringen die salafisme aangrijpen om angst voor de islam aan te wakkeren. “Op hun beurt verwijzen salafistische voormannen voortdurend naar islamofobe narratieven om hun eigen boodschap kracht bij te zetten”, aldus de NCTV.
Uitreizigers, de cijfers per 26-2-2019
– in totaal zijn zo’n 300 Nederlandse mannen en vrouwen uitgereisd
– van hen zijn er 55 teruggekeerd en 85 overleden
– circa 135 mensen met jihadistische bedoelingen verblijven in Syrië. Van hen zijn er ongeveer 15 in Koerdische vluchtelingenkampen of detentie, 85 bij IS en ongeveer 30 bij al-Qaida-groepen. 5 mensen verblijven elders in Syrië
– 20 mensen met jihadistische bedoelingen verblijven in Turkije
Kinderen (0-18 jaar)
– er zijn ten minste 200 kinderen van jihadisten met een Nederlandse link in Syrië of Irak
– 170 van hen bevinden zich in Syrië, van wie ongeveer 95 bij IS, 50 bij Al Qaida en ten minste 25 in Koerdische vluchtelingenkampen. Driekwart van de kinderen is geboren in het strijdgebied
– 30 kinderen verblijven in Turkije
De NCTV merkt op dat er internationaal steeds vaker geopperd wordt om kinderen uit het strijdgebied in Syrië en Irak terug te halen, zelfs als ze daardoor gescheiden worden van hun ouders. Maar Nederland houdt vast aan een eigen standpunt: “Indien individuele EU-lidstaten besluiten over te gaan tot repatriëring, hoeft dit niet automatisch te betekenen dat Nederland moet volgen, omdat de individuele lidstaten eigen beleid kunnen hanteren.”
De NCTV blijft van mening dat van jihadistische vrouwen een reële dreiging uitgaat, omdat zij de strijd mede hebben gefaciliteerd. Aalbersberg: “In alle gevallen zijn terugkeerders de komende jaren een potentieel risico voor onze nationale veiligheid. We zullen ze langdurig in de gaten moeten houden, want het gaat om mensen die diep gemotiveerd zijn in hun ideologie.” Ze hebben volgens hem tijdens hun verblijf in oorlogsgebied bovendien traumatische gebeurtenissen meegemaakt.
Chemische wapens
In West-Europa zijn afgelopen jaar zes aanslagen gepleegd, veel minder dan de bijna twintig aanslagen in 2017. Er vielen ook weinig doden, meestal bleef het bij gewonden. De aanslag op de kerstmarkt in Straatsburg was in dat opzicht een uitzondering. De NCTV wijst op een toegenomen belangstelling voor het gebruik van chemische en biologische middelen als wapen. Zo werd in Duitsland iemand betrapt die ricine maakte. Maar omdat het ingewikkeld is om daarmee een aanslag te plegen, is de dreiging nog niet erg effectief.
De NCTV waarschuwt opnieuw voor het gebruik van drones door jihadisten. Er zijn weliswaar geen concrete plannen bekend, maar de gebeurtenissen rond vliegveld Gatwick, eind vorig jaar, lieten zien hoe kwetsbaar de samenleving is op dit gebied: het bleek eenvoudig om het vliegverkeer met een drone lam te leggen, omdat de politie grote moeite had om de bedoelingen van de dronebestuurder te doorgronden.
NU 12.02.2019 Aanhangers van een orthodoxe islam (salafisten) passen zich steeds meer aan de Nederlandse samenleving aan, staat in een studie die het Verwey-Jonker Instituut en de Universteit Leiden uitvoerden in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken.
De motieven van de naar schatting enkele tienduizenden salafisten in Nederland daarvoor lopen uiteen, maar voorop staat wel dat ze hun eigen religieuze levenswijze kunnen behouden binnen de Nederlandse samenleving.
Het onderzoek over de periode 2004-2018 constateert dat salafisten de Nederlandse samenleving over het algemeen niet afwijzen en ook geen ingrijpende veranderingen nastreven.
Ook neemt de diversiteit onder salafisten toe en zijn ze ideologisch enorm verdeeld. Ze kunnen soms wel een noodzaak voelen zich af te zetten tegen de Nederlandse samenleving die hen zou afwijzen. Dat gebeurt veelal verbaal en schriftelijk, met grootspraak in demonstraties en op sociale media, aldus het rapport.
Steeds meer aanpassingen sinds 2009
Sinds 2009 is sprake van een toenemende aanpassing van salafisten aan de samenleving. Aanpassing vereist volgens de onderzoekers van salafistische zijde extra inspanning omdat de Nederlandse samenleving niet als verwelkomend wordt ervaren.
De aanpassingen zijn vooral van politiek-juridische aard. “Gedragingen dienen plaats te vinden binnen de kaders van de wet en overeenkomstig de normen van de democratische rechtsorde”, klinkt de omschrijving hiervan in het rapport.
Er zijn veel minder aanpassingen van religieus-culturele aard. Salafisten houden volgens de onderzoekers vast aan opvattingen en gedragingen die passen bij de eigen religieuze levensstijl.
Negatief beeld onvolledig en soms onjuist
Volgens de onderzoekers is het beeld dat salafisme een negatieve en gevaarlijke beweging is, onvolledig en soms zelfs onjuist. Wel blijkt dat er nog steeds “staatsgevaarlijke individuen zijn die hun opvattingen rechtvaardigen met een salafistisch-georiënteerd gedachtegoed”.
Vooral jong volwassen moslims vinden het salafisme aantrekkelijk, omdat het hun duidelijkheid biedt. De predikers geven antwoord op veel vragen, zoals over hun positie in een niet altijd vriendelijke samenleving. Ook ervaren ze een onderlinge verbondenheid.
De groep van enkele tienduizenden salafisten die in Nederland wonen, is divers en kan niet worden weggezet als één gevaarlijke beweging.
NOS 12.02.2019 Het beeld dat salafisten in Nederland een beweging vormen die gevaarlijk is voor de samenleving, klopt niet. Dat blijkt uit onderzoek van het Verweij-Jonker Instituut en de Universiteit Leiden in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken.
Naar schatting wonen in Nederland tienduizenden salafisten, moslims die de fundamentalistische variant van de islam aanhangen. Uit onderzoek over de periode 2004 tot 2018 blijkt dat die groep divers is. Onderling zijn er veel ideologische verschillen.
Het salafisme kan daarom niet worden weggezet als één gevaarlijke beweging. Wel zijn er nog steeds “staatsgevaarlijke individuen die hun opvattingen rechtvaardigen met een salafistisch georiënteerd gedachtengoed”, zeggen de onderzoekers.
Salafisten passen zich aan
In het rapport staat verder dat orthodoxe moslims zich steeds meer aanpassen aan de Nederlandse samenleving. “Salafisten wijzen de Nederlandse samenleving over het algemeen niet af en streven evenmin diep ingrijpende veranderingen na.” Ze willen wel hun religieuze levenswijze behouden.
Arabist Jan Jaap de Ruiter van de Tilburg University is het niet helemaal eens met die stelling. Hij werkte niet mee aan het onderzoek en noemt het rapport verder genuanceerd.
De Ruiter stelt dat salafisten zich vooral pragmatisch opstellen. “Ze zijn nog steeds voor de sharia-wetgeving, maar beseffen dat ze in een maatschappij leven die daar anders over denkt. Er is sprake van een zekere vorm van gewenning. Maar in het Midden-Oosten is het nog steeds een stroming waar veel geweld uit voorkomt.”
Omstreden proefschrift
Uit het rapport van het Verweij-Jonker Instituut komt een heel ander beeld naar voren dan uit het proefschrift van een onderzoeker van de Tilburg University. Hij bezocht drie jaar lang religieuze bijeenkomsten en concludeerde dat een groeiende groep salafisten de Nederlandse samenleving afwijst.
Op het proefschrift kwam veel kritiek vanuit de moslimgemeenschap, de politiek en wetenschappers. De Tilburg University begon daarop een onderzoek naar de dissertatie, omdat er veel fouten in zouden staan.
AD 26.12.2018 Hoe kwamen de daders van de grote terreuraanslagen van de laatste jaren aan hun wapens? Een proces in Parijs geeft enig inzicht.
Twee Belgen zijn onder de veertien verdachten die zich binnenkort voor de Parijse rechter moeten verantwoorden wegens medeplichtigheid bij de terreuraanslagen op het satirische Franse blad Charlie Hebdo en op de Joodse supermarkt Hyper Cacher, beide in januari 2015.
De terroristen die deze aanslagen pleegden – de gebroeders Said en Chérif Kouachi en Amédy Coulibaly – werden destijds doodgeschoten in een vuurgevecht met de Franse politie. De terroristen hadden toen al in totaal zestien mensen vermoord. Metin K. (48) en Michel C. (65), twee garagehouders en wapenhandelaren uit de buurt van Charleroi moeten zich nu – samen met twaalf anderen – verantwoorden voor hun rol in de bewapening van de daders.
Volgens de Vlaamse krant De Standaard geeft het aanstaande proces inzicht in hoe jihad-extremisten zich de afgelopen jaren hebben bewapend. ‘Wapenexperts beschouwen België al langer als draaischijf van de handel in illegale Oost-Europese oorlogswapens die worden gebruikt door zware criminelen en terroristen. Die theorie lijkt nu ook door de feiten bevestigd te worden’, schrijft de krant.
Gedemilitariseerd
Bij de aanslagen in en bij Parijs, op Charlie Hebdo en op de Joodse supermarkt, werden zogeheten gedemilitariseerde wapens gebruikt die legaal waren gekocht in het Oostblok. De Waalse wapenhandelaars hadden ze echter weer gebruiksklaar gemaakt.
Vast staat dat de gebroeders Coulibaly hun arsenaal ophaalden in Charleroi, maar er waren bij andere aanslagen andere toeleveranciers, aldus De Standaard. Eén spoor loopt ook naar Nederland. Want eerder dit jaar arresteerde de politie in Rotterdam een 32-jarige Fransman. Hij wordt ervan verdacht wapens te hebben geleverd aan Reda Kriket. Na de aanslagen in Brussel en Zaventem werd deze Franse terrorist in de buurt van Parijs aangehouden terwijl hij bezig zou zijn geweest een volgende aanslag voor te bereiden. Kriket was in het bezit van vijf machinegeweren, zeven pistolen en explosieven.
De wapens die de Frans-Algerijnse terrorist Mehdi Nemmouche in 2014 gebruikte bij de aanslag op het Joods Museum (3 doden en een zwaargewonde) komen waarschijnlijk uit het Franse Marseille. Meer daarover moet duidelijk worden wanneer Nemmouche volgende maand terecht staat voor de Brusselse rechter. Naast hem dan ook Nacer B., een jihadist en crimineel uit Marseille die verschillende wapens voor de aanslag in Brussel zou hebben geleverd.
Waar de terroristen van de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016 (31 doden, 270 gewonden) en Parijs op 13 november 2015 (129 doden en 350 gewonden) hun wapens hebben gehaald, is nog niet achterhaald. De Standaard: ‘Maar als we Osama Krayem, een van de overlevende terroristen van de aanslagen in Brussel mogen geloven, komen die ook uit Nederland. Toen de Belgische politie hem daags na de aanslagen arresteerde, vertelde Krayem hoe de wapens in Nederland gekocht werden door Ibrahim El Bakraoui, een van de terroristen die zichzelf opbliezen in Zaventem.’
AD 20.12.2018 Voor de versterking van de aanpak van jihadistische radicalisering hebben twintig gemeenten in totaal 7 miljoen euro toegezegd gekregen. Het hoogste bedrag, ruim 1 miljoen euro, gaat naar de gemeente Den Haag, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
De ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken) verdelen de miljoenen over gemeenten die plannen hebben ingediend om radicalisering te voorkomen en geradicaliseerde personen aan te pakken. Na Den Haag gaan de hoogste bedragen naar Utrecht (ruim negen ton) en Rotterdam (ruim 8,5 ton).
Voor 2019 zijn de plannen vooral gericht op het vergroten van de kennis van hulpverleners en de ondersteuning van de omgeving van radicaliserende jongeren. Daarnaast ligt de focus op de opbouw van netwerken met sleutelfiguren en het versterken van de rol van onderwijs bij signalen van mogelijke radicalisering.
Gemeenten komen sinds 2016 in aanmerking voor deze zogeheten versterkingsgelden. Het is onderdeel van de brede aanpak van terrorisme door de NCTV.
OmroepWest 20.12.2018 Gemeente Den Haag krijgt één miljoen euro om jihadistische radicalisering aan te pakken. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Er is in totaal 7 miljoen euro vrijgemaakt voor twintig gemeenten. Het hoogste bedrag gaat naar Den Haag.
De ministers Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken) verdelen de miljoenen over gemeenten die plannen hebben ingediend om radicalisering te voorkomen en geradicaliseerde personen aan te pakken.
Na Den Haag gaan de hoogste bedragen naar Utrecht (ruim 9 ton) en Rotterdam (ruim 8,5 ton). In onze regio hebben ook Delft, Gouda, Leiden en Zoetermeer geld gekregen. Zoetermeer krijgt zo’n 4 ton terwijl de anderen iets meer dan 170.000 euro, 2,5 ton en iets meer dan 3 ton krijgen.
Geld voor hulpverleners en onderwijs
Voor 2019 zijn de plannen vooral gericht op het vergroten van de kennis van hulpverleners en de ondersteuning van de omgeving van radicaliserende jongeren. Daarnaast ligt de focus op de opbouw van netwerken met sleutelfiguren en het versterken van de rol van onderwijs bij signalen van mogelijke radicalisering.
Burgemeester Pauline Krikke van Den Haag is blij met de impuls van het Rijk. ‘Het stelt ons in staat onze anti-radicaliseringsaanpak verder te versterken en initiatieven uit de stad financieel te ondersteunen. We zetten de versterkingsgelden onder meer in voor projecten om jongeren weerbaarder te maken tegen radicalisering en jihadisme’, aldus Krikke.
Brede aanpak terrorisme
Gemeenten komen sinds 2016 in aanmerking voor deze zogeheten versterkingsgelden. Het is onderdeel van de brede aanpak van terrorisme door de NCTV.
Den HaagFM 20.12.2018 De gemeente krijgt één miljoen euro om jihadistische radicalisering te bestrijden. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
In totaal wordt zeven miljoen euro vrijgemaakt voor twintig gemeenten waarvan het hoogste bedrag naar Den Haag gaat. Gemeenten komen sinds 2016 in aanmerking voor deze zogeheten versterkingsgelden als onderdeel van de brede aanpak van terrorisme door de NCTV.
De miljoenen gaan naar de gemeenten die plannen hebben ingediend om radicalisering te voorkomen en om al geradicaliseerde personen aan te kunnen pakken. De ministers Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken) hebben deze verdeling gemaakt.
Andere gemeenten die een groot bedrag krijgen zijn Rotterdam en Utrecht, die respectievelijk ruim 850.000 euro en ruim 900.000 euro ontvangen. De plannen die hiermee bekostigd kunnen worden zijn vooral gericht op het vergroten van de kennis van hulpverleners en de ondersteuning van de omgeving van radicaliserende jongeren.
Burgemeester Pauline Krikke is blij met de financiële impuls. “Het stelt ons in staat onze anti-radicaliseringsaanpak verder te versterken en initiatieven uit de stad financieel te ondersteunen. We zetten de versterkingsgelden onder meer in voor projecten om jongeren weerbaarder te maken tegen radicalisering en jihadisme”, aldus Krikke.
Telegraaf 20.12.2018 Voor de versterking van de aanpak van jihadistische radicalisering hebben twintig gemeenten in totaal 7 miljoen euro toegezegd gekregen. Het hoogste bedrag, ruim 1 miljoen euro, gaat naar de gemeente Den Haag, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
De ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken) verdelen de miljoenen over gemeenten die plannen hebben ingediend om radicalisering te voorkomen en geradicaliseerde personen aan te pakken. Na Den Haag gaan de hoogste bedragen naar Utrecht (ruim negen ton) en Rotterdam (ruim 8,5 ton).
Voor 2019 zijn de plannen vooral gericht op het vergroten van de kennis van hulpverleners en de ondersteuning van de omgeving van radicaliserende jongeren. Daarnaast ligt de focus op de opbouw van netwerken met sleutelfiguren en het versterken van de rol van onderwijs bij signalen van mogelijke radicalisering.
De Haagse burgemeester Pauline Krikke is blij met „deze impuls” vanuit de rijksoverheid. Het geld gebruikt de stad onder meer om jongeren weerbaarder te maken tegen radicalisering en jihadisme. Daarnaast wordt het gebruikt voor training van professionals bij het herkennen van en acteren op signalen van radicalisering, ook in rechts-extremistische richting. Den Haag heeft de afgelopen jaren al meer dan 5000 professionals getraind.
Gemeenten komen sinds 2016 in aanmerking voor deze zogeheten versterkingsgelden. Het is onderdeel van de brede aanpak van terrorisme door de NCTV.
AD 18.12.2018 Gedetineerden die vastzitten wegens terrorisme ervaren tegenslag in hun leven vaak als teken van onrechtvaardigheid die hen is aangedaan. Dat concluderen het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en de Vrije Universiteit Amsterdam in een onderzoek.
Ze worden aangetrokken tot sterke, simplistische verhalen op het internet, aldus Onderzoekers.
,,Tegenslagen zoals het verlies van werk, overlijden van een familielid of problemen in het gezin komen veel voor bij elke verdachte, maar verdachten van terroristische misdrijven lijken heftiger te reageren hierop”, aldus de NSCR.
Volgens de onderzoekers hebben jihadisten vaak weinig kennis van de islam aan het begin van hun radicaliseringsproces. ,,Ze worden ertoe aangetrokken omdat het een mogelijkheid biedt tot betekenisgeving. Maar via hun netwerk en internet-propaganda krijgen ze een eenzijdig, gewelddadig beeld van het geloof”, aldus de onderzoeksinstelling.
Ideologisch
Volgens NSCR lijken veel terrorismeverdachten vatbaar voor ideologische beïnvloeding. ,,Ze worden aangetrokken tot sterke, simplistische verhalen op het internet of komen mensen tegen die hen introduceren in een extremistisch netwerk. Ook lijken ze soms beperkt in hun beoordelingsvermogen. Plotselinge en ingrijpende gebeurtenissen kunnen dan een trigger zijn voor betrokkenheid bij terrorisme of extremisme.’’
Bij jongere terrorismeverdachten is relatief vaak sprake van een instabiel gezinsleven. Veel van hen zijn op zoek naar identiteit, zingeving en verbondenheid. Mogelijk kunnen terrorismeverdachten door ‘persoonlijke kenmerken’ niet goed omgaan met tegenslag.
Het onderzoek is uitgevoerd onder gedetineerden in Nederlandse gevangenissen en professionals die werken met deze mensen.
NU 12.12.2018 De grootste kerstevenementen van Nederland nemen allemaal “zichtbare en onzichtbare” maatregelen tegen een eventuele aanslag zoals dinsdag op de kerstmarkt in het Franse Straatsburg.
Sinds de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn in 2016 staan al overal strategisch geplaatste wegversperringen en er gelden afsluitingen. Vrijwel elk kerstfestijn heeft een eigen veiligheidsplan, maar over de inhoud daarvan willen organisaties en gemeenten als Maastricht en Dordrecht niets zeggen.
Het Dickens Festijn, komend weekend in Deventer, heeft volgens organisator Hein te Riele nog niets van gemeente of politie gehoord over extra beveiliging. “Over veiligheid is natuurlijk allang gesproken en daarvoor zijn dingen gedaan. Als er meer moet gebeuren, moeten degenen die verstand hebben van terrorisme dat maar zeggen.”
Valkenburg organiseert in de grotten de oudste en grootste ondergrondse kerstmarkt van Europa, die elk jaar drukker wordt bezocht. Dit jaar zijn op advies van veiligheidsexperts extra maatregelen genomen, zowel tegen aanslagen als tegen ongelukken.
Er zijn straten afgesloten en er staan hekken voor de lange wachtrijen op straat. In de grotten zijn brandwerende maatregelen genomen en is er een nooduitgang gemaakt.
Eerder op de dag liet de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) weten geen aanleiding te zien om het dreigingsniveau in Nederland te verhogen. Als daarvoor aanleiding is, worden extra veiligheidsmaatregelen genomen bij grotere evenementen rond kerst en de jaarwisseling.
Dinsdagavond werd de kerstmarkt van Straatsburg opgeschrikt door een schietpartij. Een schutter opende het vuur op bezoekers in de Franse stad. Daardoor kwamen twee mensen om het leven. Eén persoon is hersendood verklaard.
De verdachte is geïdentificeerd als Cherif Chekatt, een 29-jarige Fransman. Hij is nog altijd voortvluchtig. Zijn moeder, vader en twee broers worden woensdag vastgehouden voor ondervraging.
Telegraaf 12.12.2018 De schietpartij in Straatsburg is geen aanleiding het dreigingsniveau in Nederland te verhogen. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). De NCTV volgt de situatie nauwlettend en onderhoudt contact met onder meer inlichtingendiensten en politie. Als daarvoor aanleiding is, worden extra veiligheidsmaatregelen genomen bij grotere evenementen rond kerst en de jaarwisseling.
Het huidige dreigingsniveau in Nederland is ’substantieel’ (4, op een schaal van 5). Dat betekent dat de kans op een terreuraanval reëel is. Concrete aanwijzingen voor een terroristische aanval zijn er op dit moment niet.
De gebeurtenissen in Straatsburg „vertonen alle kenmerken van een terroristische aanslag”, aldus de NCTV. Nader onderzoek moet uitwijzen of dit ook echt zo is.
Een voormalige Afghaanse informant van de militaire inlichtingendienst MIVD wil dat de Nederlandse overheid hem een Nederlands paspoort en schadevergoeding van honderdduizenden euro’s geeft voor het werk dat hij heeft gedaan. Dat bevestigt advocaat Michael Ruperti na berichtgeving van De Telegraaf. De Afghaan werkte voor de MIVD tijdens de Uruzgan-missievan Nederland in Afghanistan.
Medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben in 2010 gesprekken gevoerd met hoge vertegenwoordigers van de Taliban. Die hadden plaats in Dubai. Het officiële regeringsstandpunt was en is dat Nederland niet met de terroristische groepering praat.
Een voormalige Afghaanse spion die tussen 2006 en 2014 voor de MIVD actief was, zegt dit in een gesprek met De Telegraaf. Zijn verhaal wordt bevestigd door een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk, die destijds eveneens in Dubai waren.
De oud-spion treedt naar buiten, nadat hij bij het ministerie van Defensie nul op het rekest had gekregen over een volgens hem beloofd Nederlands paspoort en schadevergoeding. Defensie bevestigt de afgewezen claim, maar wil niks over de zaak kwijt.
Dat de man zijn leven waagde voor Nederland blijkt ook uit correspondentie met de landsadvocaat waarin De Telegraaf van hem inzage kreeg. Hij schrijft dat de Afghaan ’veel goed werk heeft verricht dat de nodige risico’s met zich meebracht’. Hij heeft ’regelmatig informatie verstrekt die adequaat bleek en die heeft bijgedragen aan de veiligheid van Nederlandse militairen. Defensie is hem daar bepaald erkentelijk voor’.
Oud vuil
Ahmed ’de Baas’ rekende op een Nederlands paspoort als dank voor zijn inzet voor het Nederlands landsbelang. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze alle problemen op te lossen.”
Het succes dat Ahmed ’de Baas’ boekt in Afghanistan, smaakt naar meer. Wanneer ons land in 2006 naar Uruzgan gaat, vraagt de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) asielzoeker Ahmed ’de Baas’ mee.
Zijn status als oud-officier van de beruchte Afghaanse inlichtingendienst vormt geen enkel bezwaar voor de Nederlandse geheime dienst om Ahmed ’de Baas’ in te zetten voor het landsbelang. De dienst maakt volgens Ahmed juist gebruik van de situatie. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze dat alle problemen zouden worden opgelost.”
Het Nederlanderschapbungelde jaren als een worst voor zijn neus. Tot twee keer toe regelde de dienst volgens De Baas een paspoort, slechts één jaar geldig. De Telegraaf krijgt de documenten te zien. Nadat hij door de MIVD werd bedankt, ontving hij geen paspoort meer.
Telegraaf 09.09.2019
Telegraaf 19.08.2019
AD 19.08.2019
De Nederlandse missie in Uruzganstopt eind 2010. Ahmed zegt daarna nog actief te zijn geweest in Kunduz waar ons land een politietrainingsmissie begon, maar na acht jaar beschouwde de MIVD de rol van De Baas eind 2013 als uitgespeeld. „Ik werd bedankt en kreeg opdracht mijn netwerk te gaan afbouwen.”
In Afghanistan is het beëindigen van relaties niet zo makkelijk. Er werd volgens Ahmed 7500 dollar betaald om alle bronnen af te kopen. Dat was niet genoeg, meent hij „Ik was verplichtingen aangegaan, dan kun je niet zomaar de stekker eruit trekken.
De huidige situatie van de Baas kan niet verder verschillen van het heroïsche bestaan dat hij in Afghanistan leidde. Hij zit thuis. Berooid door de schulden die hij zegt te hebben gemaakt in Uruzgan, gefrustreerd door hoe het is gegaan en vooral diep gekrenkt door het gebrek aan loyaliteit van Nederland, dat hij als tweede vaderland beschouwt. „Ik voel me als oud vuil aan de kant gezet.”
Telegraaf 11.12.2018
De Windhond
De affaire rond de Baas lijkt op de zaak rond ’de Windhond’. Deze Ibrahim A., ook betrokken bij inlichtingenwerk van de MIVD in Afghanistan, kreeg in 2016 door de Haagse rechtbank ruim 1,1 miljoen euro aan schadevergoeding toegewezen omdat de geheime dienst hem te bruusk had afgebouwd.
Toenmalig MIVD-baas Pieter Cobelenswas heel ongelukkig over dit vonnis en waarschuwt opnieuw voor ’oplichters’ die een grote rol claimen omdat ze uit zijn op geld. „Er zijn een hoop mensen die de overheid graag een poot willen uitdraaien. Soms lukt het nog ook.” Hij zegt dat hij de Baas niet kent.
Kortom, de affaire-Windhondligt de MIVD zwaar op de maag omdat de oud-spion uit de school klapte over de geheime operatie in Afghanistan. Afgelopen jaar kwamen opnieuw geheimen rond dezelfde missie aan het licht door Ridder Militaire Willemsorde Marco Kroon.
In zijn boek Kroongetuigeschrijft Kroon dat hij een belager doodde zonder dit te melden. Hij gaf – met toestemming van Defensie – veel details over de uitzending in 2007 prijs. Zo vertelde Kroon dat commando’s regelmatig alleen op pad gingen, burgerkleding aan hadden en wapens bij zich droegen.
Dit komt overeen met wat de Baas vertelt over zijn beschermers. Kroon noemde niet de plek waar hij in 2007 actief was. De Telegraaf onthulde eerder dit jaar dat het om de MIVD-operatie in Kabul ging en dat de oorlogsheld en zijn collega’s daar waren om MIVD-medewerkers te beschermen.
Telegraaf 11.12.2018
Openheid
Meerdere politici in de Tweede Kamer willen duidelijkheid van het kabinet over de kwestie “De Baas”. „Helder moet worden wat er is gebeurd. Onder wiens verantwoordelijkheid is blijkbaar foutieve informatie aan de Kamer verstrekt”, wil PvdA-Kamerlid John Kerstens weten.
De sociaaldemocraat neemt ook de kwestie rond de Afghaanse spion hoog op: „Dit toont de noodzaak aan van een helder beleid ten aanzien van de vraag hoe we moeten omgaan met in land van handeling geworven medewerkers.”
AD 20.02.2019
SP-Kamerlid Sadet Karabulut is geschokt door de onthullingen: „De oorlog in Afghanistan duurt al 17 jaar. Terwijl deze missie is keer op keer verdedigd met het argument dat Afghaanse vrouwen bevrijd moeten worden, sprak Defensie in het geheim met de Taliban. Dit alles buiten het zicht van de volksvertegenwoordigers.”
De politica spreekt van een ’zeer merkwaardige gang van zaken’. Ze eist ’volledige openheid van zaken’ van het kabinet. Ook GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks laat weten dat ze opheldering wil van minister Bijleveld (Defensie).
Regeling
Regeringspartij D66 laat weten duidelijkheid te willen krijgen over de informant. „We hebben ons in het verleden hard gemaakt voor een goede regeling voor tolken die Nederland hebben ondersteund bij missies”, zegt Kamerlid Salima Belhaj. „Dat zou ook voor informanten moeten gelden.”
Doel missie uit zicht
Vlak voor de feestdagen brengt minister Ank Bijleveld van Defensie een bezoek aan onze militairen in Afghanistan. Nederlandse commando’s trainen daar Afghaanse soldaten. Onze verslaggever Niels Rigter was erbij.
De verliezen onder Afghaanse strijdkrachten zijn zo groot dat het Doel van de NAVO-missie waaraan Nederland deelneemt verder uit zicht raakt. Het dagelijkse aantal dodelijke slachtoffers is immers groter dan wat de Afghaanse veiligheidstroepen kunnen opbouwen, zo leerde minister Bijleveld (Defensie) tijdens een bezoek.
AD 22.12.2018
Met straten die ’op zwart’ stonden, hadden de omstandigheden waarin Bijleveld zich gisteren voortbewoog, niet treffender kunnen zijn. Vanwege de grote kans op aanslagen had het NAVO-hoofdkwartier in Kabul z’n achtduizend militairen in de hoofdstad verboden zich buiten de poort op straat te begeven.
Minister Bijleveld leerde gisteren 12.12.2018 dat Afghanistan voorlopig nog niet voor zijn eigen veiligheid kan zorgen. Ⓒ Hille Hillinga
AD 13.08.2019
Nog veel te doen
Bijleveld en haar gevolg verplaatsten zich evengoed – met speciale toestemming – in auto’s door Kabul voor ontmoetingen met de president, de premier en de ministers van Defensie en Binnenlandse Zaken.
AD 21.02.2019
Dat de kans op aanslagen aanzienlijk was, bleek op de dag van aankomst, toen in Kabul een Taliban-terrorist zichzelf opblies en twaalf Afghanen doodde, onder wie vier politieagenten. Dagelijks sneuvelen er gemiddeld zo’n dertig Afghaanse soldaten en politieagenten.
AD 12.02.2019
Probleem voor opbouw van Afghaanse veiligheidstroepen
Die verliezen vormen een probleem voor de opbouw van de Afghaanse veiligheidstroepen, waaraan Nederlandse militairen bijdragen als onderdeel van NAVO-missie Resolute Support. Wie wil er nog soldaat of politieman worden als de kans groot is dat je sterft of zonder verzekering invalide raakt?, zo kreeg de bewindsvrouw te horen.
Het doel van de NAVO-missie, meehelpen aan de verdubbeling van de Afghaanse veiligheidstroepen, opdat het land uiteindelijk voor zijn eigen veiligheid kan zorgen, raakt erdoor verder uit zicht.
De Afghaanse minister Barmak (Binnenlandse Zaken) erkende dat het trainen en rekruteren van nieuwe manschappen de dagelijkse verliezen niet kunnen bijhouden. „We kunnen de gaten onvoldoende vullen.” Hij bestreed dat dit het moreel van de troepen beschadigt. „Mensen weten dat ze voor hun land vechten. En we hebben de steun van onze internationale vrienden.”
16.000 internationale troepen actief
Onder de vlag van de NAVO zijn er zo’n 16.000 internationale troepen actief in Afghanistan. Daaronder begeven zich 160 Nederlanders. Ze trainen en adviseren Afghaanse veiligheidstroepen, helpen met de opbouw van militaire politie-eenheden voor anti-terreurinterventies.
„Uiteindelijk moet Afghanistan het zelf doen”, zegt Bijleveld. „Maar het is een kwestie van de lange adem. Daarom is het goed dat we langer blijven.” Nederland blijft in elk geval tot 2022 militair actief in Afghanistan.
NU 07.12.2019 De Verenigde Staten en de Taliban hebben in Qatar de vredesbesprekingen over de toekomst van Afghanistan hervat, schrijft AFP vrijdag. In september verklaarde de Amerikaanse president Donald Trump de gesprekken ‘dood’, nadat de Taliban meerdere aanslagen in de Afghaanse hoofdstad Kaboel had gepleegd. Daarbij kwam een Amerikaanse soldaat om het leven.
Een woordvoerder van het Pentagon vertelt aan het persbureau dat de intentie is om zo snel mogelijk tot een staakt-het-vuren te komen.
Voor Trump is er veel aan gelegen om de strijdbijl met de Taliban zo snel mogelijk te begraven. Het beëindigen van de langste oorlog uit de historie van de VS gold in 2016 als een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes. Amerikaanse soldaten zijn al zo’n achttien jaar gestationeerd in het land en de oorlog zou de VS al zo’n 2 duizend miljard dollar hebben gekost.
Vorige week bracht de president een onverwachts bezoek aan een Amerikaanse legerbasis in het land. Toentertijd vertelde hij al dat de Taliban “opnieuw een deal wil maken”.
In september zouden beide partijen dicht bij een overeenkomst zijn geweest. Trump zou als teken van goede wil binnen twintig weken 5.400 militairen hebben willen terughalen.
De rest van de troepen zouden verdwijnen als de Taliban Amerikaanse diplomaten kon overtuigen dat zij de veiligheid in het land gaan bewaren. Daarvoor zou de islamitische beweging de gesprekken moeten oppakken met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan, wat de Taliban momenteel weigert.
NOS 07.12.2019 De vredesonderhandelingen tussen de Verenigde Staten en de Taliban zijn hervat. Dat melden een woordvoerder van de Taliban en een anonieme Amerikaanse bron die bij de gesprekken betrokken is. De gesprekken, die in september al eens strandden, zijn opnieuw in de Qatarese hoofdstad Doha.
De VS wil dat de Taliban beloven om het geweld in Afghanistan te verminderen. Uiteindelijk moet dat leiden tot een permanent bestand.
De Amerikaanse speciale gezant voor Afghanistan, Zalmay Khalilzad, probeert ook aanknopingspunten te bieden voor directe gesprekken tussen de Taliban en de Afghaanse regering. De Taliban hebben die altijd geweigerd en wilden alleen met de VS overleggen over een einde aan het conflict in Afghanistan, dat in 2001 begon.
Overleg geklapt
In september leken de Taliban en de VS eruit te zijn. President Trump zou toen beginnen met het terughalen van duizenden militairen uit Afghanistan. De Taliban zouden op het punt hebben gestaan om het geweld te beperken en de garantie te bieden dat het land nooit meer als uitvalsbasis zal dienen voor terreurgroepen als Al-Qaida.
Toch bleef succes uit, omdat op het laatste moment de stekker uit het overleg werd getrokken. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op voor een aanslag in de hoofdstad Kabul, waarop president Trump de maandenlange onderhandelingen beëindigde.
Maar eind vorige maand zei Trump bij een onverwacht bezoek aan Afghanistan dat het overleg weer zou worden hervat. Woensdag sprak de Amerikaanse speciaal gezant voor Afghanistan al met verschillende Afghaanse leiders, onder wie president Ghani. Sinds gisteren is hij in Doha voor het overleg met de Taliban.
AD 04.12.2019 Het hoofd van het Japanse hulpagentschap in Afghanistan en Pakistan is gedood bij een aanval op zijn auto. Dat zeggen de Japanse premier Shinzo Abe en het agentschap. ,,Ik heb zojuist gehoord dat Tetsu Nakamura is omgekomen. Ik kan het nog niet geloven”, aldus een woordvoerder van de organisatie.
Bij de aanval in Jalalabad kwamen zes mensen om het leven. De 73-jarige dokter Nakamura was een bekendheid in Afghanistan en Pakistan, omdat hij zich al jaren inzette voor de lokale bevolking in dunbevolkte gebieden. De Taliban ontkenden direct na de aanslag dat zij er iets mee te maken hadden. Zij zeggen Nakamura niets aan te willen doen vanwege zijn inzet voor het land.
Nakamura ging in 1984 voor het eerst naar Pakistan om mensen met lepra te helpen. Die aanstelling zou vijf jaar duren, maar hij is nooit meer weggegaan. ,,Ik kon de mensen niet in de steek laten”, zei Nakamura in 2018 in een interview met de Japanse publieke omroep NHK. Nakamura had zich goed aangepast en liep al jaren in traditionele Afghaanse kleding. Twee maanden geleden ontving de Japanner het ereburgerschap van Afghanistan.
Telegraaf 27.11.2019 Een bermbom heeft in het noorden van Afghanistan aan vijftien mensen het leven gekost, onder wie acht kinderen.Het projectiel ontplofte langs de belangrijkste doorgaande weg in het district Imam Saheb in de provincie Kunduz.In het gebied wordt hevig gevochten tussen regeringstroepen en militanten van de Taliban.
Telegraaf 12.11.2019 De Afghaanse regering laat twee prominente gevangenen van de Taliban en een van hun bondgenoten vrij in ruil voor een Amerikaan en een Australiër die de Taliban hebben gegijzeld.
De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft bekendgemaakt dat is afgesproken dat twee gevangen Talibancommandanten en een belangrijke commandant van het zogeheten Haqqani-netwerk, Anas Haqqani, vrijkomen. De Taliban laten in ruil daarvoor een Amerikaanse en een Australische professor vrij die ze in 2016 hebben ontvoerd uit de universiteit van Kabul.
Deze overeenkomst tussen de regering-Ghani en de Taliban lijkt aan te geven dat ook vredesonderhandelingen tussen de partijen mogelijk zijn. Het Haqqani-netwerk is een bende gesticht door krijgsheer Jalulaluddin Haqqani (1939-2018) die in de jaren tachtig veel geld van de CIA kreeg om als guerrilla tegen Russen te vechten en later een bondgenoot werd van de Taliban.
NU 18.10.2019 Zeker 62 mensen zijn vrijdag om het leven gekomen bij een bomaanslag in een moskee in Oost-Afghanistan. Meer dan honderd anderen raakten gewond.
Gevreesd wordt dat het dodental nog zal oplopen, omdat er nog lichamen uit de ravage worden gehaald.
Het gebouw ligt volledig in puin. Veel bezoekers zouden onder het puin van het dak liggen.
De bom ging af tijdens het drukbezochte vrijdaggebed. Het is nog niet duidelijk wie achter de aanslag zit. De Taliban en Islamitische Staat hebben de aanslag niet opgeëist.
Het land is momenteel in afwachting van de resultaten van de recente presidentsverkiezingen. Eind september zouden niet al te veel mensen naar de stembus zijn gegaan, doordat de Taliban dreigde met bomaanslagen en er die dag ook ongeregeldheden zijn veroorzaakt bij de stembureaus.
NOS 18.10.2019 Bij een bomaanslag op een moskee in het oosten van Afghanistan zijn zeker 62 mensen omgekomen. De bom ging af tijdens het vrijdaggebed. Meer dan dertig mensen raakten gewond.
Volgens een woordvoerder van de provincie Nangarhar stortte het dak van de moskee door de explosie in. Het gebouw is volledig verwoest. Reddingswerkers proberen mensen onder het puin vandaan te halen.
De verantwoordelijkheid voor de bomaanslag is nog niet opgeëist. Zowel de Taliban als strijders van Islamitische Staat zijn actief in het oosten van het land, vooral in Nangarhar.
Telegraaf 18.10.2019 Door een bomaanslag op een moskee in het oosten van Afghanistan zijn zeker 62 mensen omgekomen. Volgens lokale autoriteiten ontploften diverse explosieven tijdens het vrijdaggebed in het gebedshuis in de provincie Nangarhar.
Door de explosies stortte het dak van de moskee in. Meer dan honderd mensen raakten gewond. De verantwoordelijkheid voor de bomaanslag is nog niet opgeëist.
NU 15.10.2019 Maar liefst 85 Afghaanse burgers zijn omgekomen door geweld dat gelinkt wordt aan de presidentsverkiezingen van vorige maand, melden de Verenigde Naties dinsdag. Daarnaast vielen ook nog eens meer dan 370 gewonden. Een derde van de slachtoffers was minderjarig.
De stembusgang van 28 september verliep ondanks dreigementen van de Taliban relatief rustig. De terroristische groepering riep Afghanen op niet te stemmen. Dit leidde tot een laag opkomstpercentage: een kwart van de stemgerechtigden kwam opdagen.
De Taliban was verantwoordelijk voor het meeste geweld vóór, tijdens en na de verkiezingen. Zo vielen de beweging onder meer verschillende stemlokalen aan. Op de dag van de verkiezingen vielen 28 doden en raakten meer dan 250 gewond.
Tadamichi Yamamoto, de VN-afgezant voor Afghanistan, noemt het verkiezingsgeweld “volstrekt onacceptabel” en benadrukt dat aanvallen op burgers gezien worden als misdaden tegen de menselijkheid.
Recordaantal burgerslachtoffers bij parlementsverkiezingen
Tijdens de Afghaanse parlementsverkiezingen in oktober vorig jaar, de eerste stembusgang in acht jaar, viel volgens de Verenigde Naties een recordaantal burgerslachtoffers. Er waren 56 doden en 379 gewonden. Ook toen was de Taliban verantwoordelijk voor het meeste geweld.
De parlementsverkiezingen verliepen op meerdere plekken chaotisch als gevolg van meerdere organisatorische problemen. Vanwege het geweld en de onregelmatigheden bij stembureaus besloot de nationale kiescommissie de presidentsverkiezingen tot tweemaal toe uit te stellen.
Tijdens de presidentsverkiezingen van vorige maand werden meer dan 100.000 militairen en agenten ingezet om de veiligheid in het land te waarborgen.
De voorlopige resultaten van de presidentsverkiezingen worden mogelijk deze week bekendgemaakt. Pas in november is de definitieve uitslag bekend. Als geen enkele kandidaat meer dan de helft van van de stemmen heeft bemachtigd, volgt een tweede stemronde met de twee populairste kandidaten.
Telegraaf 09.10.2019 Bij een aanval op een bruiloft op 23 september 2019 waarbij zeker veertig mensen omkwamen, is een militair leider van al-Qaeda gedood. Dat heeft de Afghaanse inlichtingendienst bekendgemaakt.
De Pakistaanse Asim Omar was de leider die omkwam bij de aanval in de provincie Helmand. Daarnaast zou nog een ander hooggeplaatst al-Qaeda-lid zijn gedood. De aanval op de bruiloft was een samenwerking van Afghanistan en de Verenigde Staten.
In de Musa Qala-regio worden volgens de Afghaanse autoriteiten zelfmoordstrijders van de Taliban opgeleid. Dat zou de reden van de aanval zijn geweest.
MSN 09.10.2019 Bij een aanval op een bruiloft op 23 september waarbij zeker veertig mensen omkwamen, is een militair leider van al-Qaeda gedood. Dat heeft de Afghaanse inlichtingendienst bekendgemaakt.
De Pakistaanse Asim Omar was de leider die omkwam bij de aanval in de provincie Helmand. Daarnaast zou nog een ander hooggeplaatst al-Qaeda-lid zijn gedood. De aanval op de bruiloft was een samenwerking van Afghanistan en de Verenigde Staten.
In de Musa Qala-regio worden volgens de Afghaanse autoriteiten zelfmoordstrijders van de Taliban opgeleid. Dat zou de reden van de aanval zijn geweest.
NU 07.10.2019 De oorlog in Afghanistan begon achttien jaar geleden in oktober 2001 toen verschillende landen, waaronder de VS en het Verenigd Koninkrijk, het land binnenvielen met als doel de Taliban ten val te brengen. Directeur van Save The Children in de hoofdstad Kaboel, Onno van Manen, ziet dagelijks hoe ook kinderen worstelen met de slechte omstandigheden in het land.
In oktober 2001 vielen Amerikaanse, Britse, Franse en Australische troepen Afghanistan binnen met als doel de Taliban te verslaan. De Taliban weigerde onder meer om Osama Bin Laden uit te leveren aan de VS.
De Taliban werd al snel afgezet als machtshebber in Afghanistan, maar de spanningen en instabiliteit in het land duren tot op heden voort. Nederland was onderdeel van de missie in Afghanistan en leverde onder meer personeel en materiaal om de plaatselijke politie te trainen.
De veiligheidssituatie in het land is nog altijd erg slecht. Kinderen maken dagelijks mee hoe de gevechten nog altijd voortduren. Onno van Manen, directeur van Save The Children in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, ziet dat veel van hen worstelen met de omstandigheden.
‘Meer dan 3,7 miljoen kinderen geen toegang tot basisonderwijs’
Veel scholen in Afghanistan zijn gesloten, in 2018 sloten er nog 700 als gevolg van het geweld. Volgens Save The Children hebben meer dan 3,7 miljoen Afghaanse kinderen momenteel geen toegang tot het basisonderwijs.
Ook zijn er 3,8 miljoen kinderen die humanitaire hulp nodig hebben. Zo’n 600.000 kinderen die tot deze 3,8 miljoen behoren zouden (ernstig) ondervoed zijn.
Van Manen heeft voor zijn werk veel Afghaanse kinderen gezien en gesproken. “In Nederland zie je vaak dat een kind energiek is, nieuwsgierig is en dingen wil ontdekken. In Afghanistan zijn veel kinderen vooral schuw”, aldus de directeur.
Volgens de directeur hebben veel inwoners van Afghanistan psychosociale hulp nodig. “Veel kinderen en ook volwassenen zijn getraumatiseerd.” Deze hulp is volgens de directeur nauwelijks beschikbaar in het land. “Er zijn weinig specialisten op dat gebied”, aldus Van Manen.
Afghanistan heeft te maken met ernstige armoede. Volgens Van Manen leeft ongeveer 50 procent van de bevolking onder de armoedegrens.
“Wat voor mij één van de meest opvallende dingen is, is het grote aantal kinderen dat ik kinderarbeid zie verrichten. Ik zie soms kleine kinderen plastic zakjes verkopen of zware kruiwagens tillen. Dit doen ze om geld te verdienen, om zo toch hun steentje bij te kunnen dragen.”
Amerikaanse regering onderhandelt al langere tijd met de Taliban
De Amerikaanse regering onderhandelt al langere tijd met de Taliban, die in Afghanistan een guerrillastrijd voert tegen de Amerikaanse troepen. De VS heeft sinds 2001 militairen in het land gestationeerd.
De Amerikaanse regering onderhandelt met de Taliban omdat ze van van mening is dat de groep een beter alternatief is dan Islamitische Staat of Al Qaeda. Een onderdeel van de afspraak zou zijn dat de Taliban alle samenwerkingen met de twee laatstgenoemde groepen verbreekt.
De Amerikaanse president Donald Trump trok echter in september de stekker uit het overleg, nadat de terreurorganisatie had onthuld achter een aanslag te zitten waarbij een Amerikaanse soldaat om het leven kwam.
De Taliban zei eind september in gesprek met BBC News desondanks “open te staan om het vredesoverleg met de Verenigde Staten weer te hervatten”.
NU 28.09.2019 De Afghaanse presidentsverkiezingen zijn zaterdag relatief rustig verlopen. Hoewel nog niet duidelijk is hoeveel stemmen zijn uitgebracht, spreken de meeste provincies van een lage opkomst. Dit komt onder meer door dreigementen van de Taliban, meerdere kleine aanvallen en ongeregeldheden bij de stembureaus.
De terroristische groepering waarschuwde in aanloop naar zaterdag al voor geweld, net als bij voorgaande verkiezingen. De autoriteiten hadden daarom preventief honderdduizend militairen en agenten ingezet.
De Taliban heeft uiteindelijk meerdere kleine aanvallen uitgevoerd. Deze hebben de levens van twee agenten en één burger gekost. Daarnaast zijn er 37 gewonden gevallen. Meer slachtoffers zijn voorkomen door de ontmanteling van ruim dertig explosieven vrijdagavond.
Het aantal slachtoffers is laag ten opzichte van de voorlaatste stembusgang. Bij de parlementsverkiezingen in oktober vorig jaar kwamen 130 mensen om door aan de verkiezingen gerelateerd geweld. Honderden anderen raakten gewond.
De Afghaanse president Ashraf Ghani, de grote favoriet, brengt zijn stem uit in de hoofdstad Kaboel. (Foto: Getty Images)
‘Veel tijd nodig om stem uit te brengen’
Internationale waarnemers zeggen dat kiezers zaterdag veel tijd nodig hadden om hun stemmen uit te brengen, bijvoorbeeld vanwege technische problemen en onvolledige kieslijsten. Ook moesten alle kiezers op de foto, een maatregel waar vrouwen uit conservatieve regio’s niet mee akkoord gingen.
Vanwege de ongeregeldheden mochten de stembureaus twee uur langer openblijven. Uit de voorlopige statistieken van de nationale kiescommissie blijkt dat hooguit 2 van de 9,6 miljoen stemgerechtigden een nieuwe president hebben gekozen. Er zijn nog geen definitieve cijfers beschikbaar.
De eerste verkiezingsresultaten worden over enkele weken verwacht. Pas in november is de definitieve uitslag bekend. Als geen enkele kandidaat meer dan de helft van van de stemmen heeft bemachtigd, volgt een tweede stemronde met de twee populairste kandidaten.
De bevolking mocht kiezen uit maar liefst twintig kandidaten, onder wie de huidige president Ashraf Ghani. De grootste concurrent van Ghani is regeringsleider Abdullah Abdullah.
NOS 17.09.2019 Bij een aanslag op een verkiezingsbijeenkomst van de Afghaanse president Ghani zijn zeker 24 mensen gedood en 31 mensen gewond geraakt. Ghani zelf bleef ongedeerd, zegt een van zijn medewerkers.
Ghani stond op het punt om in de stad Charikar een toespraak te houden toen een zelfmoordterrorist op een motor zijn bom liet afgaan. De directeur van het ziekenhuis zegt dat de meeste slachtoffers burgers zijn, en dat er vrouwen en kinderen onder zijn. De Taliban hebben de aanslag opgeëist.
Bij een aanslag in het centrum van Kabul zijn vandaag zeker 22 mensen omgekomen en 38 gewond geraakt. Ook voor deze aanslag hebben de Taliban zich verantwoordelijk verklaard.
Ordetroepen bij de plaats van de aanslag in Kabul Reuters
Op 28 september worden in Afghanistan verkiezingen gehouden. Ghani heeft zich opnieuw kandidaat gesteld. De Taliban hebben gezegd dat ze in de aanloop naar de verkiezingen de strijd zullen opvoeren, zodat de burgers uit angst voor aanslagen niet gaan stemmen.
Vorige week strandden geheime onderhandelingen tussen de VS en de Taliban, nadat een Amerikaanse militair bij een aanslag van de Taliban was omgekomen. President Trump wilde een delegatie van de Taliban toen niet meer ontvangen in zijn buitenverblijf Camp David.
NU 17.09.2019 In Afghanistan zijn dinsdag bij twee afzonderlijke zelfmoordaanslagen 48 doden gevallen, meldt persbureau Reuters. Bij een van de aanslagen wist de president van het land, Ashraf Ghani, ternauwernood te ontsnappen.
De aanslagen gebeurden elf dagen voor de aanstaande Afghaanse presidentsverkiezingen. Taliban-leiders zwoeren die gewelddadig te zullen verstoren, nadat het vredesoverleg tussen de Verenigde Staten en de terroristische organisatie vorige week was geklapt.
De Afghaanse president Ghani was in Charikar, de hoofdstad van de provincie Parwan, om een speech te geven bij een politiebasis, toen een zelfmoordterrorist de bijeenkomst aanviel. 26 mensen kwamen om bij de explosie, 42 anderen raakten gewond, stelt een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Op het moment dat de mensen de politiebasis in kwamen, reed een oude man op een motor naar binnen en bracht hij explosieven tot ontploffing”, zegt de politiechef van Parwan. Volgens het hoofd van het lokale ziekenhuis zijn er vrouwen en kinderen onder de slachtoffers, die voor het grootste deel burgers zijn.
De president was in de buurt maar bleef ongedeerd. Hij veroordeelde de aanslag later op Twitter.
Bij een ander incident dinsdag blies een voetganger zichzelf op in het centrum van de hoofdstad Kabul. Afghaanse troepen en ambulances haastten zich in groten getale naar de plaats van de aanslag.
22 mensen kwamen om en 38 anderen raakten gewond bij de zelfmoordaanslag in Kabul, meldt de Afghaanse overheid. De slachtoffers waren ook hier voor het merendeel burgers en onder hen bevonden zich eveneens vrouwen en kinderen. Daarnaast kwamen er ook zes veiligheidsmedewerkers om.
Vredesoverleg met VS mislukt
In Afghanistan zijn veiligheidsmaatregelen aangescherpt nadat de Taliban heeft gedreigd om bijeenkomsten en stembureaus aan te vallen. De groep kondigde aan de gevechten met buitenlandse en Afghaanse troepen op te voeren en wil mensen ontmoedigen te gaan stemmen bij de aankomende verkiezingen.
Afgelopen week mislukte het vredesoverleg tussen de Verenigde Staten en de Taliban. De twee partijen probeerden tevergeefs een akkoord te bereiken over het terugtrekken van duizenden Amerikaanse troepen uit Afghanistan in ruil voor veiligheidsgaranties van de Taliban.
De onderhandelingen, waar de Afghaanse regering niet bij betrokken was, had de aanloop moeten zijn naar een breder vredesoverleg. In het land heerst al meer dan veertig jaar oorlog.
NOS 15.09.2019 Hulpverleners van het Rode Kruis mogen weer aan de slag in Afghanistan. In april verboden de Taliban de hulporganisatie medische bijstand te verlenen in gebieden die onder controle van de terroristische groepering vallen.
In een verklaring zeggen de Taliban dat er weer garanties kunnen worden gegeven voor de veiligheid van Rode Kruismedewerkers. Ook roept de groepering zijn strijders op om de hulpverleners te beschermen.
Onbetrouwbare vaccins
Vijf maanden geleden verklaarden de Taliban de vaccinaties van het Rode Kruis niet te vertrouwen. Ook noemde de groepering de inentingscampagne tegen polio verdacht. Een reden werd niet gegeven.
Het Rode Kruis is al tientallen jaren actief in Afghanistan. De hulporganisatie deelt er onder meer hulpgoederen uit en zet vaccinatiecampagnes op. Gewonden worden verzorgd in medische centra van het Rode Kruis.
De afgelopen jaren werd het voor hulporganisaties steeds moeilijker om in Afghanistan te werken. Naast het wegsturen van het Rode Kruis kregen andere hulporganisatie te horen dat ze het aantal hulpverleners drastisch moesten terugbrengen. In juli sloten de Taliban tientallen medische centra in de Afghaanse provincie Wardak van de Zweedse gezondheidsorganisatie SCA (Swedish Committee for Afghanistan).
NOS 14.09.2019 Plots blies Donald Trump vorige week de onderhandelingen met de Taliban af. De gesprekken waren in de allerlaatste fase. Eigenlijk restte alleen nog een handtekening van de Amerikaanse president. Als reden voor de annulering noemde Trump het opeisen door de Taliban van een zelfmoordaanslag in Kabul. Daarbij kwamen een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair en tien burgers om het leven. Voor de Afghaanse bevolking zijn de afgeblazen onderhandelingen de zoveelste klap in een zwaar jaar vol burgerdoden.
Afgelopen week werd in de VS stilgestaan bij de 2977 mensen die op 11 september 2001 omkwamen. Bij de oorlogen die eruit voortvloeiden, sneuvelden volgens het Pentagon meer dan 7000 Amerikaanse militairen. Hoeveel onschuldige mannen, vrouwen en kinderen in de door de VS binnengevallen landen stierven, is onbekend.
Fazal Muzhary(35) is onderzoeker in Kabul en kent zijn land niet anders dan in oorlog. Voor de Amerikanen was er een burgeroorlog en daarvoor vielen de Russen Afghanistan aan. Toch houdt hij hoop dat er een eind komt aan de strijd.
“De komst van de VS heeft hier economisch veel teweeggebracht. Voordat ze kwamen ging het slecht met het land en internationaal werden we niet erkend”, zegt Muzhary. Hij werkt voor onderzoeksorganisatie Afghanistan Analysts Network en helpt journalisten met hun werk in zijn land. “Ze hebben veel gebouwd en er is geïnvesteerd in het land. Daardoor zijn er nu goede scholen.”
“Dat is de goede kant, maar er is een keerzijde. Als de Amerikanen voor de inval in 2001 met de Taliban in gesprek waren gegaan, en daar dus niet 18 jaar mee hadden gewacht, waren er niet honderdduizenden mensen doodgegaan.”
De onderhandelingen en het resultaat
De gesprekken tussen de Taliban en VS worden ook wel vredesonderhandelingen genoemd, maar dat is feitelijk onjuist. De twee partijen spreken een staakt-het-vuren af. In het land vechten ook andere partijen als IS en al-Qaida. Die zijn, net als de Afghaanse regering, niet betrokken bij de gesprekken. Over vrede kan daarom nu niet gesproken worden.
Voordat de onderhandelingen uit elkaar spatten, was het akkoord alleen op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban vallen elkaar niet meer aan, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken en beloven dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Na ondertekening zullen 5000 Amerikaanse militairen het land binnen 135 dagen verlaten. Zo’n 8600 troepen blijven achter als een soort politiemacht. Ook de 17.000 militairen van NAVO-landen – onder wie 160 Nederlanders – blijven in elk geval tot 2021 in het land.
“Dat het land al zo lang in oorlog is, dat is verschrikkelijk. Je denkt niet aan de toekomst, want je hoort alleen maar slecht nieuws.” Thuis luisterden ze veel naar de BBC. Toen hij een jaar of 6 was, begon Muzhary te begrijpen waarover gesproken werd. “Ik hoorde constant over bombardementen, schietpartijen en moorden. Dat heeft bij iedereen die hier opgroeit tot psychische klachten geleid, ook bij mij.”
Hij probeert zijn leven niet te laten beheersen door angst. Zijn vrouw en kinderen gaan naar school. Muzhary gaat ’s ochtends gewoon naar kantoor. Het normale leven moet vooral doorgaan, en als moslim gelooft hij sterk in Gods wil.
Dat geeft rust, maar bant niet alle negatieve gedachten uit. “In je achterhoofd zit altijd de angst voor een bom.” Soms komt het gevaar naar de voorgrond, zoals eerder deze week.
Ik was in Ghazni, waar ik ben opgegroeid. In de avond hoorde ik het geluid van helikopters, en een vliegtuig van de Amerikanen. Toen werd ik heel bang. Misschien zouden ze ons huis binnenvallen. Als onderzoeker spreek ik met de Amerikanen, de Afghaanse overheid én de Taliban. Als ze mij met mijn Engelse boeken en telefoon vol contacten aantreffen, zouden ze me mogelijk aanzien voor een mastermind van de Taliban, of denken dat ik voor hen werk. Na uren van onzekerheid verdween het geluid uiteindelijk, en viel ik in slaap.”
Hebben we het over Afghanistan, dan gaat het al snel over de Taliban. Maar wie zijn dat eigenlijk en wat willen ze?
In het landelijke gebied, ver buiten Kabul, is de bevolking gewend aan het komen en gaan van helikopters in de nacht. Regeringstroepen worden gesteund door de VS. Samen maken ze in dorpjes, ver buiten de schijnwerpers van Kabul, jacht op de Taliban. Die vechten op hun beurt terug in het buitengebied en in de hoofdstad – daar worden talloze aanslagen gepleegd.
“Het verschil is dat je over de aanvallen van de Taliban veel hoort. In Kabul zit de media. Over de aanvallen van de VS met drones en grote vliegtuigen op het platteland hoor je niemand”, zegt Muzhary. Hij verwacht dat de Amerikanen de onderhandelingen binnenkort zullen hervatten. “De Taliban die in Qatar met hen onderhandelen, hebben niet te horen gekregen dat de gesprekken voorbij zijn.”
“Ik hoop op een goede deal tussen de twee partijen. De Taliban moeten goed hun huiswerk doen, en vervolgens met de Afghaanse overheid praten. Dan moet er ruimte zijn voor een inclusieve overheid, met alle etniciteiten.”
Muzhary vertrouwt op een goede afloop. “De Taliban willen geen overheid waarin alleen zij aan de macht zijn. De Taliban verlangen niet naar macht. Ze verlangen net als de rest van het land naar vrede.”
NU 09.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump meldt maandag dat de vredesgesprekken met de Taliban ‘dood’ zijn. De twee partijen spraken elkaar maandenlang over de toekomst van Afghanistan, maar de onderhandelingen kwamen afgelopen weekend tot stilstand.
“Wat mij betreft zijn ze dood”, aldus Trump. Hij besloot zaterdag vanwege een dodelijke aanslag in Kaboel, waarbij een Amerikaanse soldaat om het leven kwam, een geheim vredesoverleg niet door te laten gaan.
De Taliban verklaarden vervolgens dat de Amerikanen het meeste zullen lijden door het afbreken van de gesprekken. De vredesonderhandelingen stonden toen al enige weken onder druk vanwege zelfmoord- en bomaanslagen waarbij tientallen mensen overleden.
Begin augustus verklaarde de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, dat de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit was. De oorlog in Afghanistan duurt inmiddels al bijna achttien jaar.
De strijd begon toen onder meer Amerikaanse troepen het land binnenvielen met als doel de Taliban, die onder meer Osama Bin Laden weigerde uit te leveren, ten val te brengen. De groepering werd afgezet als machtshebber, maar heeft nog steeds grote delen van Afghanistan in handen.
De Verenigde Staten hebben zo’n veertienduizend militairen gestationeerd in Afghanistan. “We willen weg, maar doen dit pas op het juiste moment”, aldus Trump maandag.
NU 08.09.2019 Meer Amerikanen zullen volgens de Taliban om het leven komen nu president Donald Trump een geheim vredesoverleg in Afghanistan heeft afgeblazen. Dat stelt een woordvoerder van de terroristische groepering zondag. Trump blies het overleg met de Taliban af na een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, waarbij twaalf mensen omkwamen.
Trump zou zondag met leiders van de Taliban om de tafel gaan in het presidentiële verblijf Camp David, maar de afgelopen weken kwam er druk op de gesprekken te staan. Met name in Kaboel volgden zelfmoord- en bomaanslagen elkaar op waarbij tientallen mensen om het leven kwamen.
Bij de recentste aanslag stierven onder meer een Amerikaanse soldaat en een Roemeense NAVO-militair.
De Taliban zegt zondag dat de Amerikanen het meeste zullen lijden door het afbreken van de gesprekken. De gesprekken zouden volgens een woordvoerder tot zondag soepel verlopen zijn en de groepering zou op 23 september in gesprek gaan met de Afghaanse regering.
Overigens was de dodelijkste aanslag, waarbij zeker 63 doden en 182 gewonden vielen tijdens een bruiloft, niet van de hand van de Taliban. Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist en de Taliban veroordeelde de aanslag.
Vrede volgens Afghaanse president mogelijk als geweld stopt
Vrede zou volgens Afghaanse president Ashraf Ghani alleen mogelijk zijn als de Taliban volledig met het geweld stopt en direct het gesprek met de regering aangaat.
De Afghaanse regering had “meer verwacht” van de Taliban, aldus een woordvoerder van Ghani: “De vredesonderhandelingen gaven de Taliban een mogelijkheid om deel te nemen aan de politiek.”
“Wij hadden de verwachting dat dit zou leiden tot directe gesprekken tussen ons en de Taliban, maar zij deden geen enkele moeite om het gesprek aan te gaan.”
Taliban wil alle buitenlandse troepen weg uit Afghanistan
De islamitische beweging wil dat alle buitenlandse troepen het land verlaten. Trump wil dat de Taliban, die inmiddels de helft van Afghanistan beheerst, daarvoor de veiligheid in het land gaat bewaren en de terreurorganisatie moet vredesbesprekingen openen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan.
Als teken van goede wil zouden binnen twintig weken de eerste 5.400 Amerikaanse soldaten worden teruggehaald.
Volgens Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, is de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit. Stoltenberg, die sinds 1 oktober 2014 aan het hoofd staat van de NAVO, zegt dat het vredesoverleg tussen de VS en de Taliban zijn vruchten afwerpt.
In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit, schrijft de NOS.
NOS 08.09.2019 En weer wist de Amerikaanse president Donald Trump vandaag iedereen te verrassen. Met een tweet liet hij weten dat hij een persoonlijk gesprek met Talibanleiders had afgeblazen. Een uiterst geheim gesprek dat had moeten plaatsvinden op zijn buitenverblijf Camp David.
Trump is boos op de Taliban vanwege het geweld dat ze laatste tijd gebruiken. “Ik heb de ontmoeting en de vredesonderhandelingen direct afgeblazen. “Wie vermoordt er nou zo veel mensen om zijn onderhandelingspositie te versterken?”, schrijft hij op Twitter.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight?
Met zijn verwijt verwijst Trump naar een zelfmoordaanslag donderdag in Kabul, waarbij een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair om het leven kwamen. Ook tien burgers vonden de dood. De aanslag kwam een paar dagen nadat een akkoord zo goed als rond leek, na acht jaren van onderhandelen.
Afghanistanspecialist Bette Dam schrijft boeken over de Taliban en sprak met Taliban-leider Mullah Omar. De actie van Trump kwam ook voor haar als een totale verrassing. “Niemand had dit verwacht, zelfs de onderhandelaars aan beide kanten niet”, zegt ze.
“We proberen dit te begrijpen. Hoe kan de recente aanslag de reden zijn? Er zijn constant aanslagen. De oorlog is nog in volle gang, er is geen staakt-het-vuren, er vallen aan beide kanten doden. Een week eerder is er ook een Amerikaan gesneuveld. Dus waarom zegt hij nu af?” Dam denkt dat Trump een andere reden moet hebben. “Misschien vertrouwt hij het allemaal niet.”
Akkoord
Volgens Dam was het een “unieke kans in Camp David omdat ook de Afghaanse president Ashraf Ghani er zou zijn”. “Een akkoord zou voor Afghanistan een eerste stap zijn. Al blijft de vraag of de Afghaanse overheid en de Taliban de macht kunnen delen. Dat is natuurlijk de grote vraag.”
Het akkoord waarover in Camp David gesproken had moeten worden, is alleen nog op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban spreken af dat ze elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken, de terroristen van Al Qaida en IS in Afghanistan aan banden leggen en ze moeten zorgen dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Positie
Verder zullen de Amerikaanse en de NAVO-troepen zich gefaseerd terugtrekken. “Dat betekent dat je Afghanistan buiten Kabul in feite overgeeft aan de Taliban”, denkt Dam.
“Dat is ook de situatie van dit moment. Sterker nog, het zal moeite kosten om Kabul te behouden voor de regering die daar zit. Als de mensen in Kabul het zelf moeten uitvogelen, kan het heel bloedig worden. Dat weten de onderhandelaars ook. De positie van Trump is lastig, het proces wordt in de VS ook heel kritisch gevolgd.”
Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, staan de Verenigde Staten nog steeds open voor een vredesakkoord met de Taliban. Maar hij verdedigt het besluit van president Trump om de ontmoeting in Camp David af te blazen. De onderhandelaars van de Taliban hebben volgens Dam laten weten dat ze graag willen dooronderhandelen over vrede.
NU 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft de vredesbesprekingen met de Taliban in Afghanistan opgeschort nadat de terreurorganisatie onthulde achter een aanslag te zitten in de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Daarbij kwamen twaalf mensen om het leven, onder wie een Amerikaanse soldaat en een Roemeense NAVO-militair.
“Als zij niet akkoord gaan met een wapenstilstand tijdens deze onderhandelingen en nog steeds bereid zijn om twaalf onschuldige mensen te vermoorden, dan hebben de leiders momenteel niet de benodigde macht om met mij aan de onderhandelingstafel te zitten”, schrijft Trump op Twitter.
Zondag zouden Trump en leiders van de Taliban om de tafel gaan in het presidentiële verblijf Camp David, maar de afgelopen weken kwam er druk op de gesprekken te staan. Met name in Kaboel volgden zelfmoord- en bomaanslagen elkaar op waarbij tientallen mensen om het leven kwamen.
De Afghaanse president Ashraf Ghani zei zondag dat vrede alleen mogelijk zou zijn als de Taliban volledig met het geweld stopt en direct het gesprek met de regering aangaat. Trump was ook van plan om met Ghani in gesprek gaan. De Taliban weigert momenteel om direct te communiceren met de Afghaanse regering.
Overigens was de meest dodelijke aanslag, waarbij zeker 63 doden en 182 gewonden vielen tijdens een bruiloft, niet van de hand van de Taliban. Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist en de Taliban veroordeelde de aanslag.
Taliban eist dat alle buitenlandse troepen Afghanistan verlaten
De islamitische beweging wil dat alle buitenlandse troepen het land verlaten. Trump wil dat de Taliban, die inmiddels de helft van Afghanistan beheerst, daarvoor de veiligheid in het land gaat bewaren en de terreurorganisatie moet vredesbesprekingen openen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan.
Als teken van goede wil zouden binnen 20 weken de eerste 5.400 Amerikaanse soldaten worden teruggehaald.
Volgens Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, is de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit. Stoltenberg, die sinds 1 oktober 2014 aan het hoofd staat van de NAVO, zegt dat het vredesoverleg tussen de VS en de Taliban zijn vruchten afwerpt.
In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit, schrijft de NOS.
NOS 08.09.2019 De Amerikaanse president Trump heeft geheime onderhandelingen die hij vandaag zou hebben met Talibanleiders op zijn buitenverblijf Camp David afgeblazen. Hij zou ook een apart gesprek hebben met zijn Afghaanse ambtgenoot Ghani.
De president geeft als reden voor de annulering het opeisen door de Taliban van de zelfmoordaanslag donderdag in Kabul, waarbij een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair om het leven kwamen. Ook tien burgers vonden de dood.
Het lichaam van de Amerikaanse militair is inmiddels overgevlogen naar de VS:
“Wie vermoordt er nu zo veel mensen om zijn onderhandelingspositie te versterken?”, schrijft Trump op Twitter. “Als ze zich niet eens aan een bestand kunnen houden tijdens deze belangrijke vredesbesprekingen en zelfs twaalf onschuldige mensen doden, dan kunnen ze ook geen akkoord van betekenis sluiten.”
Donald J. Trump @realDonaldTrump
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight?
Er wordt door de VS al maandenlang onderhandeld met de Taliban. Eigenlijk was het wachten alleen nog op de ondertekening van de deal door Trump. Of de gesprekken op diplomatiek niveau nu ook zijn opgeschort is onduidelijk.
De tweets van Trump komen, zoals wel vaker, als een verrassing. Het is opvallend dat de president kort voor de herdenking van de aanslagen van 11 september 2001 leden van de Taliban zou ontvangen op Amerikaans grondgebied. De radicaal-islamitische groepering bood onderdak aan al-Qaida-leider Osama bin Laden, die verantwoordelijk was voor die aanslagen.
De VS viel Afghanistan binnen in oktober 2001; sindsdien zijn meer dan 2400 Amerikaanse militairen daar om het leven gekomen. De Amerikanen zijn dus al bijna achttien jaar betrokken bij de strijd in het land en daarmee is het voor hen de langste oorlog ooit.
Het was vorig jaar bovendien de dodelijkste oorlog in de wereld: er komen veel burgers om door Amerikaanse luchtaanvallen, het Afghaanse leger en voortdurende aanslagen door de Taliban.
Wie zijn de Taliban en wat willen ze? Dat zie je in deze video:
Trump heeft er met het oog op de Amerikaanse verkiezingen volgend jaar belang bij om een resultaat te boeken in het slepende conflict. Er zijn nog tussen de 13.000 en 14.000 militairen in Afghanistan en die wil hij eigenlijk terugtrekken.
Het akkoord waarover in Camp David gesproken had moeten worden is alleen nog op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban spreken af dat ze elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken en ze moeten zorgen dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Verder zullen de Amerikaanse en de NAVO-troepen zich gefaseerd terugtrekken, al blijven er in elk geval tot 2021 nog zo’n 25.000 militairen achter als een soort politiemacht. Onder hen zouden 8600 Amerikanen zijn.
Omdat de VS alleen met de Taliban heeft onderhandeld, heerst er in brede kring twijfel over de levensvatbaarheid van de overeenkomst. Deze maand zijn er in Afghanistan presidentsverkiezingen, maar de Taliban hebben het in een groot deel van het land voor het zeggen en verwacht wordt dat ze in de aanloop naar de verkiezingen opnieuw veel aanslagen zullen plegen.
Telegraaf 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft een gepland geheim vredesoverleg met de Taliban van zondag afgezegd. Dat maakte hij bekend op Twitter. Volgens Trump is de aanleiding de zelfmoordaanslag van donderdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul die werd opgeëist door de Taliban.
„De Talibanleiders zouden zondag naar Camp David komen voor vredesoverleg. Helaas hebben ze toegegeven dat ze in Kabul een aanslag hebben gepleegd waarbij een van onze soldaten en elf andere mensen om het leven zijn gekomen. Ik heb de bijeenkomst onmiddellijk afgelast en de vredesonderhandelingen afgeblazen”, aldus Trump op Twitter.
Onder de doden waren een Amerikaanse en Roemeense militair en zeker tien burgers. Er vielen meer dan 40 gewonden. Het voertuig waar de twee militairen in zaten was het doelwit van de aanslag. Die was vlak bij het kantoor van de NAVO en de Amerikaanse ambassade.
AD 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft laten weten dat hij een geheime ontmoeting met leiders van de Taliban en de Afghaanse president heeft afgezegd. Ook zegt hij dat hij de vredesbesprekingen met de Taliban heeft beëindigd. Hij schreef dat zaterdag op Twitter, met als reden dat de Taliban achter de bomaanslag in Kaboel zitten die donderdag het leven kostte aan 12 mensen waaronder een Amerikaanse soldaat.
Volgens Trump zouden er zondag in het geheim besprekingen worden gevoerd in Camp David, het presidentiële buitenverblijf. ,,Ik heb de ontmoeting meteen afgezegd en de vredesbesprekingen stopgezet’’, aldus Trump. ,,Wie wil er zoveel mensen om het leven brengen, om kennelijk de onderhandelingspositie te versterken?’’
Trump voegde er ook nog aan toe dat als de Taliban niet in staat zijn een staakt-het-vuren te handhaven, ‘ze dan waarschijnlijk niet de macht hebben om een serieus akkoord te sluiten’.
Onder de doden als gevolg van de aanslag waren een Amerikaanse en Roemeense militair en zeker tien burgers. Er vielen meer dan 40 gewonden. Het voertuig waar de twee militairen in zaten was het doelwit van de aanslag. Die was vlak bij het kantoor van de NAVO en de Amerikaanse ambassade.
Hoewel de pogingen van de Verenigde Staten om vrede te bewerkstelligen zijn stukgelopen, blijft de Afghaanse president Ashraf Ghani bereid om te praten met de Taliban, op voorwaarde dat de Taliban stopt met de terroristische aanslagen. ,,Echte vrede is alleen mogelijk als de Taliban instemt met een staakt-het-vuren.
Het grote obstakel is dat zij aanslagen blijven plegen”, aldus de verklaring van Ghani. Hij bedankte Trump en de VS voor de pogingen om vrede te stichten in Afghanistan. ,,We waarderen de pogingen van de VS en andere bondgenoten.”
Unbeknownst to almost everyone, the major Taliban leaders and, separately, the President of Afghanistan, were going to secretly meet with me at Camp David on Sunday. They were coming to the United States tonight. Unfortunately, in order to build false leverage, they admitted to.. 12:51 AM – Sep 8, 2019
….an attack in Kabul that killed one of our great great soldiers, and 11 other people. I immediately cancelled the meeting and called off peace negotiations. What kind of people would kill so many in order to seemingly strengthen their bargaining position? They didn’t, they….
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight? 12:51 AM – Sep 8, 2019
MSN 08.09.2019 De Amerikaanse president Trump heeft besprekingen met de Afghaanse regering en de Taliban gestaakt. Zaterdag stuurde hij een reeks tweets waarin hij schrijft dat president Ashraf Ghani van Afghanistan en ,,belangrijke leiders” van de Taliban zondag naar Camp David zouden reizen om met hem te onderhandelen.
Hij heeft de ontmoeting te elfder ure afgelast, schrijft Trump, nadat de Taliban een aanslag had opgeëist waarbij twaalf mensen omkwamen, onder wie een Amerikaanse militair. ,,Als zij zich niet kunnen houden aan een wapenstilstand tijdens belangrijke vredesbesprekingen, en zelfs twaalf onschuldige mensen doden, dan hebben ze waarschijnlijk niet eens de macht om over een betekenisvol verdrag te onderhandelen”, aldus Trump.
Vorige week had de Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad nog verklaard dat een overeenkomst ,,in principe” was bereikt en dat alleen de zegen van president Trump nog nodig was. De zelfmoordaanslag in hoofdstad Kabul was afgelopen donderdag. Een dag later trok Khalilzad opnieuw naar Doha in Qatar waar de besprekingen tussen de VS en de Taliban maandenlang zijn gevoerd.
De regering-Trump en de Taliban streven hetzelfde doel na: vertrek van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan, bijna achttien jaar na de invasie die de Amerikanen op touw zetten na de aanslagen van 11 september 2001.
Er bevinden zich nu nog zo’n 14.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan. Hun terugtrekking was een van de verkiezingsbeloften van Donald Trump. Maar de Amerikaanse president wil zich niet onder druk laten zetten door geweld: ,,Wat voor mensen doden zovelen om hun onderhandelingspositie te versterken”, schreef Trump op Twitter.
In het voorliggende akkoord zouden er nog 8.600 militairen achterblijven, volgens Amerikaanse hoge militairen het aantal dat nodig is om te voorkomen dat de Taliban aanslagen tegen het Westen pleegt.
De Taliban zijn steeds doorgegaan met aanvallen en aanslagen tijdens de besprekingen, ondanks herhaalde oproepen van de Amerikanen om het geweld te stoppen. Zestien Amerikaanse militairen zijn dit jaar omgekomen in Afghanistan, en honderden andere slachtoffers. De Taliban en de VS onderhandelen tot nog toe buiten de Afghaanse regering van president Ghani om. De Taliban weigeren het gezag van de regering te erkennen.
NOS 05.09.2019 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn twee NAVO-militairen en zeker tien burgers om het leven gekomen. Ruim 40 mensen raakten gewond. De NAVO-militairen zijn een Roemeen en een Amerikaan.
Een zelfmoordterrorist blies zichzelf op bij een controlepost in de buurt van het hoofdkwartier van de NAVO in Kabul. Het voertuig waar de twee militairen in zaten, was het doelwit van de aanslagpleger. De explosie was zo hevig dat ook andere auto’s en winkels in de buurt werden getroffen.
Volgens ooggetuigen waren er op dat moment veel mensen op de been. De aanslag is opgeëist door de Taliban.
Tweede aanslag
Ook elders in het land sloeg de Taliban vandaag toe. In de oostelijke provincie Logar ontplofte een autobom. Volgens de autoriteiten zijn daarbij vier burgers omgekomen.
De aanslagen vallen samen met vredesonderhandelingen tussen de Verenigde Staten en de Taliban. Juist deze week hebben beide partijen een concept-overeenkomst gesloten. Daarin staat onder meer dat de Amerikanen binnen 135 dagen na de definitieve ondertekening vertrekken uit vijf bases in Afghanistan. De Afghaanse regering onderhandelt niet mee, omdat de Taliban het landsbestuur niet erkent.
NOS 04.09.2019 Na maandenlange vredesonderhandelingen over Afghanistan rest Donald Trump nog één taak: zijn handtekening onder het akkoord met de Taliban zetten. De grote vraag is wat deze deal Afghanistan oplevert, want dit akkoord wordt alleen afgesloten tussen de VS en de Taliban.
Alle details van de overeenkomst zijn nog niet naar buiten gebracht, maar duidelijk is al dat de twee partijen in ieder geval drie zaken afspreken: ze zullen elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten ervoor zorgen dat het geweld in het land wordt beperkt en dat er vanuit het land geen terroristische aanslagen op het Westen meer worden gepland.
De Taliban willen op hun beurt dat alle Amerikaanse- en NAVO-troepen onmiddellijk vertrekken. De VS wil dit in een aantal fases doen en pas vertrekken als de Taliban zich aan de afspraken houden. Als blijk van goede wil zullen 5000 Amerikaanse militairen het land binnen 135 dagen na ondertekening van de deal verlaten.
Zo’n 8600 troepen blijven achter als soort politiemacht. Ook de 17.000 militairen van NAVO-landen – onder wie 160 Nederlanders – blijven in elk geval tot 2021 in het land.
Voedingsbodem voor terreurnetwerken
“Of deze afspraken tot vrede zullen leiden, daar is veel twijfel over. Ook bij veel hooggeplaatste Amerikanen”, zei correspondent Aletta André vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Dinsdag schreef een aantal oud-ambassadeurs in een open brief dat ze bang zijn dat wanneer de VS te snel vertrekt, er mogelijk een burgeroorlog in het land ontstaat. Die chaos zou een voedingsbodem bieden voor internationale terroristische netwerken als al-Qaida en IS.
Hebben we het over Afghanistan, dan gaat het al snel over de Taliban. Maar wie zijn dat eigenlijk en wat willen ze?
De Afghaanse regering liet vandaag weten dat ze deze zorgen deelt. Ministers zitten bij de onderhandelingen niet aan tafel, omdat de Taliban hen niet erkennen. Taliban zien de regering van het land als verlengstuk van de Amerikanen, en weigert daarom elk gesprek. Intussen winnen de Taliban door de gesprekken met de VS juist aan legitimiteit.
Dodelijkste oorlog
De Afghanen hebben het zwaar door het langslepende conflict. In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Er vallen veel burgerslachtoffers door het Afghaanse leger en luchtaanvallen van de Amerikanen, en de Taliban blijven constant aanslagen plegen. “Wanneer ze gesprekken ingaan, willen ze dat vanuit een sterke positie doen, dus met getoonde spierkracht en een groter gebied in handen”, zegt André.
Deze manier van druk uitoefenen lijkt te werken. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit. Na 18 jaar is gebleken dat deze hoogstwaarschijnlijk niet valt te winnen. Daarom is nu besloten om onder het mom van ‘vredesbesprekingen’ een deal te sluiten met de tegenpartij.
André: “Maar het gaat de Amerikanen erom dat ze weg kunnen. Hoe het land nu achtergelaten wordt, en of er vrede is, lijkt op de tweede plaats te staan.” Trump heeft haast om het land te verlaten, want in 2020 staan er verkiezingen gepland. Voor die tijd wil hij iets bereikt hebben.
Deze maand staan in Afghanistan ook presidentsverkiezingen op het programma. Niets wijst erop dat de Taliban deze geweldloos zullen laten verlopen, en dat de gekozen president het straks voor het zeggen heeft. “Want de Taliban worden steeds machtiger. Ze hebben het nu al in een groot deel van het land voor het zeggen.”
NOS 03.09.2019 De Verenigde Staten trekken in de komende vier maanden 5000 militairen terug uit Afghanistan en sluiten vijf legerbasissen. Dat staat in het vredesakkoord van de Amerikanen met de Taliban, zegt Zalmay Khalilzad, de onderhandelaar van de VS.
Terwijl Khalilzad de eerste details uit het akkoord met de fundamentalistisch-islamitische terreurbeweging op televisie bekendmaakte, klonk de explosie van een autobom in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De verantwoordelijkheid voor de aanslag, waarbij zestien mensen omkwamen en tientallen gewond raakten, is opgeëist door de Taliban.
“In principe zijn we er”, zei Khalilzad over het akkoord. “Het document is klaar.” President Trump moet het akkoord nog wel goedkeuren.
De deal die de VS met de Taliban sloot heeft maanden van onderhandelingen gekost. Op dit moment bevinden zich nog 14.000 Amerikanen en 17.000 militairen van andere NAVO-landen in Afghanistan.
NU 01.09.2019 De Taliban in Afghanistan hebben na een aanval op Kunduz een tweede stad aangevallen. Zondagochtend vroeg namen de islamitische strijders een deel van de stad Pul-e-Chomriin.
Deze hoofdstad van de provincie Baghlan ligt op ongeveer 100 kilometer ten zuiden van Kunduz, dat vrijdag werd aangevallen. Lokale autoriteiten vrezen een “ramp” als de Afghaanse regering niet in actie komt. Niet ver van Pul-e-Chomri ligt een militaire basis van het regeringsleger.
De aanvallen vinden plaats terwijl de Taliban en de Verenigde Staten in Qatar onderhandelen over de beëindiging van de oorlog in Afghanistan.
Ondanks de aanvallen meldde een Amerikaanse functionaris dat onderhandelaars van de VS en de Taliban dicht bij een overeenkomst zijn.
Zalmay Khalilzad, een Amerikaanse diplomaat met een Afghaanse achtergrond, verklaarde dat hij zondag naar Kaboel zou reizen voor overleg. “We staan op de drempel van een overeenkomst die het geweld zal verminderen”, zei hij zondag.
NOS 01.09.2019 De Taliban hebben voor de tweede keer in twee dagen tijd een aanval uitgevoerd op een Afghaanse stad. Terwijl de vredesbesprekingen met de Verenigde Staten in de afrondende fase zitten, wordt er gevochten in Puli Khumri, de hoofdstad van de provincie Baghlan.
Volgens de Afghaanse politie zijn er net buiten Puli Khumri geweerschoten te horen. Die stad ligt zo’n honderd kilometer ten zuiden van Kunduz. Daar werd gisteren een groot offensief gestart, waarbij zestien mensen om het leven kwamen.
Wie zijn de Taliban? We leggen het uit in deze video:
In Qatar is het vredesoverleg gaande tussen de VS en de Taliban. Volgens persbureau AP versterken de aanvallen de onderhandelingspositie van de Taliban. De gezant van de VS zegt dat een akkoord dichtbij is. Hij brengt vandaag een bezoek aan de hoofdstad Kabul om de details van de deal te bespreken met de Afghaanse regering.
Een woordvoerder van de Taliban zei eerder ook al dat een akkoord in zicht is. Dat zou betekenen dat er een einde komt aan de oorlog die al sinds 2001 aan de gang is in Afghanistan.
AD 31.08.2019 De Taliban proberen uit alle macht de noord-Afghaanse stad Kunduz in te nemen. Tegelijkertijd is een vredesovereenkomst nog nooit zo dichtbij geweest. Reden voor vreugde? Niet echt, want Islamitische Staat is er ook nog.
Ze hebben het al een paar keer geprobeerd, maar het is nog nooit gelukt. Er wordt dit weekend hevig gevochten in de straten van Kunduz, een grote en strategisch belangrijke stad in het noorden van Afghanistan. Naar verluidt zijn honderden Talibanstrijders Kunduz van verschillende kanten binnengevallen, terwijl ze vanaf de grond en vanuit de lucht worden bestookt door het Afghaanse leger (met enige hulp van de Amerikanen).
Lekker hapje
Waarom Kunduz? En waarom nu? De stad is voor ons een beetje bekend, omdat de Koninklijke Marechaussee er van april 2011 tot juli 2013 Afghaanse agenten heeft opgeleid. Het is ietsje groter dan Tilburg en ligt op het kruispunt van de wegen naar Mazar-i-Sharif in het westen, de hoofdstad Kaboel in het zuiden en buurland Tadzjikistan in het noorden.
Een lekker hapje dus voor de Taliban, die alles op alles zetten om zo veel mogelijk gebied in te nemen voordat het aanstaande vredesakkoord wordt ondertekend. Want ook al klinkt het raar, terwijl er op verschillende plekken in het land gevochten werd en wordt, is Qatar al een hele tijd het decor van vredesonderhandelingen tussen de Taliban en de Amerikanen (er wordt niet rechtstreeks onderhandeld met de Afghaanse regering, want die wordt door de Taliban als niet-legitiem beschouwd).
Osama bin Laden
Zowel de gevechten als de gesprekken hebben resultaat opgeleverd. De Taliban zijn al sinds 1994 een belangrijke machtsfactor in het land. Destijds veroverden ze in een ongekend bliksemoffensief een groot deel van Afghanistan en voerden ze meteen de sharia in, de strenge islamitische wetgeving.
Ze kwamen pas in de problemen toen Osama bin Laden van onder hun vleugels de aanslagen van 11 september 2001 beraamde. De Amerikanen lanceerden een grootscheepse aanval, die resulteerde in een oorlog die nu nog steeds voortduurt.
Het is de langste strijd die de VS ooit voerde. Ondanks het grote materiële en personele overwicht is het ze nooit gelukt de Taliban te verslaan. Sterker nog: de islamitische fundamentalisten hebben sinds 2001 niet meer zo veel gebied in handen gehad.
Volgens cijfers van de Speciale Inspecteur-Generaal voor de Afghaanse Wederopbouw staan 59 van de ruim 400 districten onder controle van de Taliban. De regering in Kaboel heeft het voor het zeggen in 229 districten. De rest wordt betwist. Met de verovering van Kunduz zouden de Taliban op de valreep nog een belangrijke slag slaan, en dat is precies waar ze op uit zijn.
Handtekening
De verwachting is dat er in de komende weken handtekeningen worden gezet, dus elke gebiedsuitbreiding tot die tijd is meegenomen. Er is jarenlang over onderhandeld. De partijen spreken over vier belangrijke onderwerpen: een permanente wapenstilstand, het vertrek van alle buitenlandse troepen uit Afghanistan, de wens om met elkaar in gesprek te blijven én een belofte van de Taliban om geen onderdak meer te bieden aan groepen die Amerika willen aanvallen (zoals Al-Qaeda destijds). Ze zijn er naar verluidt al uit, het gaat alleen nog over het tijdspad.
Islamitische Staat
Er is echter één maar. De grote angst is dat Islamitische Staat (IS) gebruik gaat maken van het vredesakkoord. IS is volgens de Amerikaanse president Trump verslagen in Irak, maar in Afghanistan timmeren ze nog wel degelijk aan de weg. Op dit moment beheersen ze een twintigtal districten langs de grens met Pakistan (waarmee de geruchten gevoed worden dat dat land fundamentalisten stiekem steunt om invloed te kunnen blijven houden in Afghanistan).
Er wordt serieus rekening mee gehouden dat teleurgestelde Talibanstrijders die helemaal geen vrede willen zich gaan aansluiten bij IS. De Taliban zijn namelijk niet een homogene groep, maar bestaan uit veel verschillende facties. Een handtekening zegt ze niks. Als dan ook nog eens alle buitenlandse troepen gaan vertrekken (ruim 30.000) ontstaat er een heel nieuwe situatie, die niet veel goeds belooft.
Voor de geplaagde bevolking zou dat betekenen dat de ellende blijft voortduren. Sinds 1980, toen de Russen binnenvielen, is Afghanistan voortdurend het toneel geweest van oorlogen, burgeroorlogen en religieus geweld. Dat is dus al bijna 40 jaar.
NOS 31.08.2019 Ondanks lopende gesprekken over vrede in Afghanistan, zijn de Taliban een groot offensief gestart rond de stad Kunduz.
Strijders hebben al verschillende plekken in de noordelijke stad ingenomen, vooral in burgergebied. Zo zouden ze onder meer een elektriciteitscentrale, politiebureau’s en een ziekenhuis in handen hebben gekregen. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie meldt aan persbureau AP dat de militanten patiënten hebben gegijzeld.
Schieten
Veiligheidstroepen en Talibanstrijders schieten over en weer naar elkaar. De woordvoerder van president Ghani zegt dat het moeilijk is om de Talibanstrijders aan te pakken, omdat zij zich verschuilen tussen burgers.
In beide kampen zijn slachtoffers gevallen, melden de lokale autoriteiten. Er komt weinig nieuws uit de stad, omdat de elektriciteit en het communicatieverkeer zijn afgesloten.
Vredesoverleg
De aanval komt terwijl er vredesoverleg gaande is tussen de Taliban en de Verenigde Staten. In de Qatarese hoofdstad Doha wordt overlegd over het beëindigen van de oorlog, die in 2001 uitbrak in Afghanistan.
Eerder deze week zei een woordvoerder van de Taliban nog dat de partijen dicht bij een akkoord zijn.
Kunduz is de hoofdstad van de gelijknamige provincie, waar Nederlandse militairen tussen 2011 en 2013 politiemensen trainden. De stad is al vaker aangevallen door Talibanstrijders. In 2015 wisten zij de stad in handen te krijgen, maar na enige tijd werden zij weer verdreven.
AD 31.08.2019 De Taliban hebben een ‘grootschalige’ aanval gelanceerd op Kunduz, een van de grootste steden van Afghanistan. Daarbij veroverden ze het ziekenhuis en namen ze een nog onbekend aantal patiënten in gijzeling. Volgens de Afghaanse regering vinden er hevige vuurgevechten plaats maar hebben de radicaalislamitische militanten geen cruciale posten kunnen overnemen.
De aanval begon afgelopen nacht vanuit verschillende plekken in Kunduz. De Taliban veroverden het ziekenhuis en gijzelen een nog onbekend aantal patiënten, verklaarde een woordvoerder van het ministerie van Defensie tegenover persbureau Associated Press.
,,We kunnen het ziekenhuis heel gemakkelijk aanvallen maar willen geen burgerslachtoffers’’, zei Rohullah Ahmadi. Het is niet bekend hoeveel patiënten als menselijk schild worden gebruikt om een luchtaanval op het ziekenhuis te voorkomen.
Volgens de Defensie-zegsman kwamen bij een luchtaanval elders in de stad 26 Talibanstrijders om het leven. Hij zei niets over slachtoffers onder burgers of regeringstroepen. Volgens een woordvoerder van de provinciale regering vielen er bij gevechten tussen de Taliban en Afghaanse strijdkrachten aan beide kanten slachtoffers.
Presidentiële woordvoerder Sediq Seddiqi zegt dat Afghaanse veiligheidstroepen de aanval hebben afgeslagen op strategische punten in de stad. Daaronder een kruispunt dat toegang biedt tot een groot deel van Noord-Afghanistan en de hoofdstad Kabul, zo’n 335 kilometer verderop.
Vierde keer
Het is de vierde keer in twee jaar tijd dat Talibanstrijders delen van het strategisch gelegen Kunduz proberen in te nemen. De straten zijn verlaten, de inwoners schuilen in hun huizen. Elektriciteit en telefoonlijnen zijn uitgevallen.
De aanval is opmerkelijk omdat ze komt op het moment dat de Taliban in Quatar met de Verenigde Staten onderhandelen over het beëindigen van de langstdurende oorlog uit de Amerikaanse geschiedenis. President Trump liet eerder weten dat een klein aantal Amerikaanse militairen in het land zal achterblijven. Nu zijn er nog zo’n 20.000 Amerikaanse troepen.
De Taliban, die hebben geëist dat alle buitenlandse troepen het land verlaten, beheersen ongeveer de helft van Afghanistan en zijn op hun sterkst sinds de nederlaag na de Amerikaanse invasie in 2001.
Telegraaf 31.08.2019 Strijders van de radicaalislamitische Taliban zijn sinds vrijdagavond bezig met een aanval op de Noord-Afghaanse stad Kunduz. Ze zouden slag leveren met Afghaanse strijdkrachten en er zou sprake zijn van tientallen doden aan de kant van de Taliban. Maar dat wordt door een woordvoerder tegengesproken.
Het is de vierde keer in twee jaar tijd dat Talibanstrijders delen van het strategisch gelegen Kunduz proberen in te nemen. De straten zijn verlaten, de inwoners schuilen in hun huizen. Elektriciteit en telefoonlijnen zijn uitgevallen.
De aanval vindt plaats tegen de achtergrond van onderhandelingen die de Taliban in Qatar voeren met de Verenigde Staten, over de beëindiging van de oorlog in Afghanistan. President Trump liet eerder weten dat een klein aantal Amerikaanse militairen in het land zal achterblijven. Nu zijn er nog zo’n 20.000 Amerikaanse troepen.
Zaterdag blies een terrorist zich in het centrum van de stad op waardoor zeker tien doden vielen. De Taliban eisten later de verantwoordelijkheid op voor de aanslag. Het incident was op een plek waar veel veiligheidsmensen zich hadden verzameld.
NOS 28.08.2019 De Taliban en de Verenigde Staten zijn dicht bij een akkoord om de sinds 2001 in Afghanistan woedende oorlog te beëindigen. Dat heeft een woordvoerder van de Taliban gezegd.
De woordvoerder zei “te hopen goed nieuws te hebben voor onze moslim-natie die onafhankelijkheid nastreeft.”.
Volgens persbureau Reuters staat in het conceptakkoord onder meer dat de Amerikaanse troepen zich in een periode van 14 tot 24 maanden uit Afghanistan zullen terugtrekken, in ruil voor de belofte dat de Taliban het land geen toevluchtsoord laten worden voor internationale terroristen.
Wie zijn de Taliban? We leggen het uit in deze video:
De nieuwe stap is gezet tijdens de negende ronde van de vredesbesprekingen, die sinds vorig jaar worden gehouden in Doha, de hoofdstad van Qatar.
Volgens verschillende bronnen van Reuters heeft de Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad, die de vredesbesprekingen leidt, een afspraak gepland om de Afghaanse president Ghani over de overeenkomst bij te praten.
Pas als die informatie daar bekend is, wordt de verdere inhoud van de overeenkomst bekendgemaakt. De Verenigde Staten hebben nog niet gereageerd op de bekendmaking door de Taliban.
NOS 19.08.2019 Met een van de dodelijkste aanslagen in Afghanistan van de afgelopen jaren, lieten de terroristen van Islamitische Staat afgelopen weekend zien dat er rekening met ze moet worden gehouden. IS is een relatief kleine speler in het schaakspel om de macht in het land, maar kan het broze vredesproces ernstig verstoren, vertelt een voormalige adviseur van de Afghaanse president Ghani aan de NOS.
“Terroristische netwerken kunnen in Afghanistan alleen effectief zijn als ze steun krijgen uit het buitenland”, zegt de oud-adviseur Orzala Nemat, die nu directeur is van een denktank voor maatschappelijk beleid in Kabul. “Dat geldt ook voor IS. Hun nieuwe Toyota-terreinwagens en hun wapens moeten ergens vandaan komen. En het geld moet ook ergens vandaan komen.”
De bomaanslag werd doelbewust gepleegd kort voor de viering, vandaag, van honderd jaar Afghaanse onafhankelijkheid, vertelt Nemat. “Na 18 jaar militaire aanwezigheid van de Amerikanen en hun bondgenoten, en honderd jaar nadat Afghanistan onder het juk van de Britten uitkwam, zijn we dichtbij een vreedzame oplossing van het conflict gekomen. De terroristen zijn daar niet blij mee. Ze wilden Afghanistan vernederen. Het was niet alleen een aanslag op een bruiloft van eenvoudige mensen, maar ook op het idee van Afghanistan zelf.”
Oud-adviseur en Afghanistandeskundige Orzala Ashraf Nemat Orzala Nemat
Vorige maand waarschuwden de Verenigde Naties dat IS een gevaar vormde, onder andere in Afghanistan, waar veel IS’ers oorspronkelijk vandaan komen. De organisatie zou nog 300 miljoen dollar in kas hebben en juist in Afghanistan buitenproportioneel veel energie steken in het plegen van aanslagen. Ze zijn niet gelieerd aan de Taliban. Sterker nog, de Taliban hebben de aanslag van zaterdag scherp veroordeeld.
IS zit sinds 2014 in Afghanistan, maar werd aanzienlijk actiever nadat het door hen uitgeroepen kalifaat in Syrië en Irak werd verslagen. Eerst ging het om een handjevol strijders in Afghanistan en Pakistan, maar nu zouden er duizenden IS’ers uit verschillende landen in Afghanistan aanwezig zijn. Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat zij op den duur niet alleen een bedreiging voor Afghanistan vormen, maar ook voor de VS en Europa.
De Taliban en IS hebben wel iets met elkaar gemeen. Ze zijn allebei extreem conservatieve soennitische moslimgroeperingen. Toch zijn hun ideologieën en tactieken verschillend. De Taliban willen macht in Afghanistan en vallen vooral militaire doelen aan. IS heeft juist wereldwijde ambities en pleegt vaak aanslagen op burgerdoelen.
Het vredesproces
De afgelopen maanden kwam het vredesproces in Afghanistan in een stroomversnelling. Er zijn al acht ronden vredesbesprekingen gehouden tussen Taliban-leiders en de Amerikaanse afgezant Zalmay Khalilzad. Washington wil voor 1 september een overeenkomst bereiken. In maart stelden de twee partijen een concept-vredesakkoord op.
Dat klinkt veelbelovend, maar er zijn nog haken en ogen. De Amerikanen willen dat de Taliban rechtstreeks met de Afghaanse regering onderhandelt over het toekomstige bestuur van het land. De Taliban weigeren dat. In hun ogen is de Afghaanse president Ghani een marionet van de VS.
Een ding werkt sterk in het voordeel van de Taliban: de Amerikanen willen opschieten. De militaire aanwezigheid is duur, riskant en impopulair. President Trump beloofde in 2016 al dat hij alle Amerikaanse troepen zou terugtrekken. Die belofte zal hij zeker vóór de volgende presidentsverkiezingen in november 2020 willen doordrukken.
The Hill @thehill
President Trump: “A lot of bad things happen in Kabul, a lot of bad things are happening in Afghanistan. There’s some very positive things. But, look, we’re there for one reason. We don’t want that to be a laboratory, ok?”
Volgens de Afghaanse Orzala Nemat zien zowel de VS als de Taliban in dat de Amerikanen alleen op een ordelijke en weloverwogen manier moeten vertrekken. “Een gehaaste terugtrekking leidt alleen maar tot grote problemen.” Zoals een machtsvacuüm waar IS maar al te graag misbruik van maakt.
Zijn de Taliban te vertrouwen?
“De Taliban zijn erg bezig met propaganda”, zegt Nemat. “Hun benadering is heel dubbel. Ze praten met de Amerikanen, maar ondertussen plegen ze zelf ook aanslagen.” De afgelopen maanden voerden zee aanvallen uit op een controlepost van het leger, een hulporganisatie en het kantoor van een politicus, met tientallen doden als gevolg. “Dat ze doorgaan met zelfmoordaanslagen is natuurlijk niet goed te praten.”
Tegelijkertijd benadrukt de voormalige adviseur van de president dat er door alle partijen in de oorlog mensenrechtenschendingen worden gepleegd. “Wat wij vooral willen is dat er eind komt aan het bloedvergieten. De Taliban proberen ons te sussen. Ze garanderen ons dat ze anders zijn dan vroeger. Maar wij maken ons nog zorgen. Ze hebben in het verleden de mensenrechten en met name de vrouwenrechten met voeten getreden.”
Uiteindelijk is Nemat ondanks de aanslagen van de afgelopen dagen toch optimistisch. “Zelfs de Taliban realiseren zich dat ze niet het land kunnen beheersen als in het verleden. De stem van het volk zullen ze moeten respecteren.”
Wat de partijen in het vredesproces willen;
De terugtrekking van buitenlandse troepen. Er zitten 14.000 Amerikaanse troepen en nog duizenden uit andere NAVO-landen. De Amerikanen en Taliban zijn het nog niet eens over het tempo waarin dat moet.
Geen broedplaats voor terrorisme. De Taliban hebben al toegezegd Afghanistan niet te laten gebruiken door terroristische organisaties, maar de onderhandelaars zijn het nog niet met elkaar eens over de definitie van “terrorisme”.
Interne dialoog. Tot nu toe willen de Taliban niet met de regering in Kabul praten, maar voor Washington is dit een vereiste.
Alomvattend staakt-het-vuren. De Amerikanen willen dat dat gebeurt voordat er een vredesakkoord wordt ondertekend, maar de Taliban willen dat pas na ondertekening van een akkoord.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/60f36fc6-95fd-11ea-8764-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f506a678-9464-11ea-8b02-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5d9a528a-95f4-11ea-b60f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23cefbc4-93a0-11ea-aceb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/12099ce4-9109-11ea-ba45-0255c322e81b.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/70c0b9a4-1c40-11ea-8542-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/23cefbc4-93a0-11ea-aceb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/296aa818-848b-11ea-be60-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4e254ec0-79a9-11ea-a689-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ffbef9a6-7698-11ea-86ff-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6d1058f6-6d6b-11ea-a215-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ae3f5402-6d26-11ea-9741-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1747cb1c-6329-11ea-a2bc-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29555878-5fc9-11ea-85ec-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b8a13746-5bc7-11ea-b592-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/205524da-5b2b-11ea-a412-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3803a68c-5d34-11ea-b0dc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f985a46-54d2-11ea-bea3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2904330c-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2958ffa4-5408-11ea-ac8f-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/29acf0bc-53c4-11ea-8e8f-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b07152e-5342-11ea-a1a4-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/465366a8-5354-11ea-9ccb-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2caa50c-531f-11ea-b321-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/353741ba-51a0-11ea-8424-02d2fb1aa1d7.jpg)
JW Navis @jwnavis
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3be07682-5180-11ea-b0f6-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3950e5e-4e89-11ea-a593-02d1dbdc35d1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data55113250-fa500b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697586-44d681.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data30697542-a15afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf61a68c-4c19-11ea-b3c4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30b43e2c-4908-11ea-870c-02c309bc01c1.jpg)
Wat staat er in de islam-wet?
Wat heeft de Raad van State besloten?
Hoe reageert Wilders?
Geert Wilders 
Oostenrijk heeft al een islam-wet: hoe werkt die?
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2fa6f0a-6fe3-11e9-b689-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/97801178-39c1-11e9-b2a1-97676b1d2225.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/af615082-046e-11e9-8d7b-a9db3898f3f7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e866c92e-fdfd-11e8-ad84-75128cd5eaf2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1db603de-fad8-11e8-8aed-b5f5e8ae64fa.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f880c814-ffb5-11e8-b957-8b808a727cf0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c603921e-feb5-11e8-9d15-3905b089c602.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6b90004-114c-11ea-adbb-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b80c6c38-0532-11ea-99e8-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31d608f8-f1b5-11e9-a278-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79da47e6-ea89-11e9-9edc-0255c322e81b.jpg)
Donald J. Trump @realDonaldTrump
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/49d3bba2-d203-11e9-baff-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7ba49a6a-cc05-11e9-9ae0-02c309bc01c1.jpg)
The Hill @thehill