De Tweede Kamer eist uitleg van het kabinet over het NCTV rapport inzake Turkije
De Tweede kamer wil dat het kabinet een nu nog vertrouwelijk rapport over de rol van de Turkse president Erdogan bij de opkomst van het salafisme in Nederland zo snel mogelijk openbaar maakt.
In de nota, die in handen is van HP/De Tijd, wordt een mogelijk verband gelegd tussen de “anti-westerse retoriek” van de Turkse president en de terroristische aanslag op een tram in Utrecht in 2019. Daarbij vielen vier doden.
Een dag voor de aanslag op inzittenden van een tram in Utrecht had Erdogan gesproken over de terreuraanslagen op moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 49 mensen omkwamen. Erdogan plaatste die “in een context van oorlog tussen moslims en christenen”, citeert HP uit de nota.
Telegraaf 16.02.2021
Heel voorlopig stuk
PVV-leider Wilders en het Kamerlid Van Kooten-Arissen willen dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd en vinden dat er zo snel mogelijk een debat moet worden gehouden. Kamerleden van onder meer VVD, D66, PvdA, SP en GroenLinks willen ook snel uitleg van het kabinet.
Volgens minister Grapperhaus van Justitie gaat het om “een niet voldragen analyse, waarop ook nog kritiek is”. Daarom denkt hij ook niet dat het zinnig is om het rapport nu al naar de Tweede Kamer te sturen. Het definitieve rapport wil hij wel openbaar maken.
AD 03.03.2021
Hervormingsplan Erdogan zorgt voor een hoop twijfel en argwaan
De Turkse president Erdogan heeft eerder deze week een zeer uitgebreid Hervormingsplan gepresenteerd. Hiermee wil hij de democratie en de mensenrechten in het land verbeteren.
Experts en zijn tegenstanders zetten hun vraagtekens bij de oprechtheid van dit plan. Hoe omvangrijk dit plan is en waarom er zoveel kritiek is, vragen we aan Turkije-kenner Nick Augusteijn.
Turkije-nota NCTV voor de zomer af
Justitieminister Ferd Grapperhaus hoopt dat de analyse door terrorismebestrijder NCTV van de Turkse gemeenschap in Nederland “nog voor de zomer 2021” is afgerond. Dat meldt hij aan de Tweede Kamer.
Een concept-nota waarin de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid grote zorgen uit over de islamiseringsstrategie van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan lekte maandag uit, en zorgde voor grote onrust. “Ik betreur het ten zeerste dat de notitie, zogezegd, op ‘straat is komen te liggen’”, schrijft Grapperhaus.
“Dit is een heel voorlopig stuk, maar de meeste dingen die erin staan komen ook al terug in eerdere dreigingsbeelden van de NCTV”, zegt Grapperhaus.
Anti-westerse sentimenten
Uit het rapport zou blijken dat Erdogan ruimte geeft aan salafistische, soms jihadistische organisaties die “banden hebben met Turks-Nederlandse instellingen”. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maakt zich zorgen en denkt dat dit de Nederlandse veiligheid kan raken.
Eerder onderzocht een parlementaire ondervragingscommissie de ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland (POCOB). Ook de beïnvloeding door de Turkse regering werd onderzocht.
“Als de analyse klopt is dat niet nieuw, maar wel heel zorgelijk”, twittert VVD-Kamerlid Yesilgöz. Daarom wil de VVD “terroristische groeperingen verbieden, weekendscholen aanpakken en geldstromen uit onvrije landen verbieden”.
GroenLinks- Kamerlid Van den Berge noemt het “zeer schokkend hoe Erdogan keer op keer anti-westerse sentimenten en extremisme in Europa probeert aan te jagen”.
Moslimbroederschapen salafisten
Van verschillende kanten komt er overigens kritiek op feitelijk onjuiste analyses of op zijn minst grote onwaarschijnlijkheden die in het rapport zouden staan. Zo wordt de Utrechtse tramschutter Gökmen T. in verband gebracht met uitspraken van Erdogan. T. is echter een aanhanger van de extremistische geestelijke Metin Kaplan, die een islamitisch kalifaat nastreeft. Zijn beweging en de AKP van Erdogan staan op gespannen voet. T. noemde Erdogan “een hond van Amerika”.
Ook dat er in het rapport zou staan dat Erdogan ruimte geeft aan salafistische organisaties roept vragen op. Salafisten zijn rivalen van de Moslimbroederschap en die beweging wordt ondersteund door Turkije. Het zijn weliswaar beide conservatieve islamitische bewegingen, maar er bestaan belangrijke ideologische verschillen tussen salafisten en Moslimbroeders.
Turkije en Qatar steunen de Moslimbroeders, Saudi-Arabië en andere Golfstaten salafistische bewegingen. Turkije en Saudi-Arabië strijden al jaren om invloed in het Midden-Oosten.
Nieuw dieptepunt
PVV-leider Wilders twittert dat het tijd wordt dat premier Rutte “lef toont en de terrorist Erdogan aanpakt, zijn invloed in NL stopt, Turkije uit de NAVO zet en de Turkse ambassadeur uitwijst!”
Ook D66 wil het rapport boven tafel. D66-Kamerlid Paternotte spreekt van een “nieuw dieptepunt”. “Tot nu toe ging het vooral om het versterken van de band met Turkije zelf. Als klopt wat over het rapport gezegd wordt zou het nu voor het eerst gaan om inzet die ook onze veiligheid bedreigt.”
Partijleider Segers van de ChristenUnie noemt de Turkse invloed in Nederland “meer dan zorgelijk”. De EU moet wat hem betreft het kandidaat-lidmaatschap van Turkije beëindigen.
Halffabrikaat
PvdA-Kamerlid Kuiken vindt dat het kabinet hard moet optreden voor de “bescherming van de democratie en de veiligheid van Turkse Nederlanders. Door bijvoorbeeld meer toezicht op informeel onderwijs en een hardere aanpak van online haatzaaien en radicale predikers.”
SP-Kamerlid Van Raak benadrukt dat het definitieve rapport moet worden afgewacht, maar wijst erop dat het onderzoek van de parlementaire ondervragingscommissie al heeft laten zien dat “ongewenste beïnvloeding plaatsvindt”. “De financiering vanuit Turkije stopzetten kan helpen om die beïnvloeding tegen te gaan”, aldus Van Raak.
Denk-Kamerlid Kuzu noemt het nog te vroeg om te reageren. “Aangezien HP/De Tijd zelf aangeeft dat het rapport ‘analytisch niet voldragen is’ en er twee veiligheidsdiensten en twee ministeries naar moeten kijken, is het onverstandig, onverantwoord en voorbarig om vooruit te lopen op dit halffabrikaat.”
Turkse hoofdaanklager kondigt onderzoek tegen Wilders aan om tweet
Het zou gaan om een tweet met een foto die op 15 februari is geplaatst. Wilders deelde toen een illustratie van Erdogan met de mededeling ‘terrorist’. Hij noemde de Turkse president in een ander bericht een ‘levensgevaarlijke islamist die aanzet tot haat en terreur ook hier in Nederland’.
Wilders wilde, samen met Kamerlid Van Kooten-Arissen, dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd. Ze vinden dat er zo snel mogelijk een debat moet worden gehouden.
Erdogan deed vorig jaar nog aangifte tegen Wilders wegens belediging. Ook daar blikte de PVV-leider deze week op terug. ,,Erdogan heeft zelfs aangifte tegen me gedaan in Turkije en wil me daar achter de tralies. Het wordt tijd dat Rutte lef toont en de terrorist Erdogan aanpakt, zijn invloed in NL stopt, Turkije uit de NAVO zet en de Turkse ambassadeur uitwijst!”
Timing
Het is onduidelijk of de stap van de Turken te maken heeft met ophef die gisteren ontstond. Toen eiste Wilders, met andere Kamerleden, duidelijkheid over een uitgelekte analyse waarin antiterrorismecoördinator NCTV zorgen uit over de islamistische koers van Erdogan. Vooral de effecten hiervan op Turkse Nederlanders maken dat partijen opheldering willen van het kabinet. Oppositieleider Geert Wilders wil dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd.
Tijdelijk campagneverbod tegen ongewenste buitenlandse beïnvloeding
Vier jaar na de beruchte Turkije-rel komt het kabinet met een beperktcampagneverbod om ongewenste buitenlandse beïnvloeding aan te pakken. Als er binnen drie maanden in hun eigen land verkiezingen worden gehouden, mogen staatsvertegenwoordigers uit landen buiten de Europese Unie geen campagne komen voeren in Nederland.
Ook moeten niet-EU-landen het bij het ministerie van Buitenlandse Zaken melden als zij plannen hebben om naar Nederland af te reizen voor campagnes. Het gaat hierbij onder meer om ministers, burgemeesters, parlementariërs en andere ’hoge ambtenaren’, schrijft minister Blok (Buitenlandse Zaken) maandag in een brief aan de Tweede Kamer.
De nieuwe aanpak van het kabinet is geïnspireerd door Duitsland. Daar geldt de driemaandenregel al voor landen buiten de EU. Buiten die periode om moeten landen bovendien toestemming vragen om campagne-activiteiten te ontplooien bij onze oosterburen.
Meldingsplicht
Zover wil Nederland niet gaan. Ons land komt in plaats daarvan met een meldingsplicht. Omdat er dan niet hoeft te worden gewacht op expliciete toestemming, vindt het kabinet dit een ’minder zwaar en daarmee proportioneler’ middel, aldus minister Blok. Het kabinet krijgt wel de mogelijkheid om ook buiten die drie maanden om in te grijpen als de campagne-activiteiten in kwestie onwenselijk zijn.
Frans parlement akkoord met Wet bestrijding ‘ziekte’ radicale islam
Kortom, de wet werd in de hoogste versnelling in elkaar gezet na de onthoofding van leraar Samuel Paty, oktober vorig jaar, door een moslimextremist. Paty had in zijn klas Mohammed-cartoons laten zien in een les over vrijheid van meningsuiting.
De moord op de leraar leidde tot een storm van verontwaardiging. Zo’n 81 procent van de Fransen zegt het belangrijk te vinden dat strenger wordt opgetreden tegen extremisten, zoals de wet beoogt.
Honderden amendementen
Analisten zeggen dat president Emmanuel Macron met zijn nieuwe wet vooral rechtse kiezers gerust wil stellen met het oog op de presidentsverkiezingen, die volgend jaar worden gehouden.
Macron verwacht dat hij het in 2022 opnieuw zal moeten opnemen tegen de rechts-populistische Marine Le Pen, net als bij de laatste verkiezingen in 2017. Door met een wet tegen moslimextremisme te komen, wil hij haar het electorale gras voor de voeten wegmaaien.
De wet werd overigens niet zonder slag of stoot aangenomen. Er is 135 uur over gedebatteerd en diverse partijen kwamen met honderden amendementen. De linkse oppositie zei bang te zijn dat moslims gestigmatiseerd worden. De rechtse oppositie pleitte juist voor hardere maatregelen.
Een ruime meerderheid van het Franse parlement is akkoord met een stevigere aanpak van de radicale islam, die door de minister van Binnenlandse Zaken een ziekte wordt genoemd. Ondanks kritiek van links en rechts, en na lang debatteren, stemden de meeste afgevaardigden voor het wetsvoorstel van de Franse regering.
Volgens Parijs tasten de extreme moslimgemeenschappen de eenheid van het land aan. President Macron zette vaart achter de maatregelen na de jongste reeks terreuraanslagen, waaronder de onthoofding van leraar Samuel Paty door een moslimextremist. De regering wil een brede aanpak. Zo moeten er strengere regels komen voor religieus onderwijs en veelwijverij.
Ruim zevenhonderd arrestaties in Turkije wegens vermeende banden met PKK
In Turkije zijn de afgelopen week zeker 700 mensen opgepakt die ervan worden beschuldigd banden te hebben met de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK. Dat maakte het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken bekend. De arrestaties zijn een reactie op de dood van dertien ontvoerde Turken in Noord-Irak.
Onder de arrestanten bevinden zich hooggeplaatste leden van de pro-Koerdische oppositiepartij HDP. Een HDP-woordvoerster bevestigde 139 aanhoudingen aan het Duitse persbureau DPA. Ten minste een provincievoorzitter en twaalf hoge partijfunctionarissen van de partij zijn gearresteerd.
Turkije arresteert advocaten en artsen vanwege banden met Koerdische organisaties
Turkije heeft in verschillende provincies advocaten opgepakt die banden zouden hebben met Koerdische organisaties. In totaal werden 72 mensen, onder wie 24 advocaten en artsen, gearresteerd, meldde het Turkse staatspersbureau Anadolu vrijdag.
Er zijn door autoriteiten in het zuidoosten van Diyarbakir 101 arrestaties bevolen. De arrestanten worden er onder meer van beschuldigd lid te zijn van de Koerdische niet-gouvernementele organisatie DTK. De Turkse regering ziet de DTK als een uitloper van de Koerdische Arbeiderspartij PKK, die als terroristisch wordt gezien en verboden is.
Digitale Terreur vanuit Turkije
De websites van de PvdA en van Europarlementariër Kati Piri zijn zaterdag 13.02.2021 het doelwit geworden van een ddos-aanval, meldt het kandidaat-Kamerlid Kati Piri voor de PvdA op Twitter.
De PvdA was volgens Kati Piri van 15.00 uur tot circa 19.30 uur uit de lucht. De eigen site van de politica, nummer vijf op de kandidatenlijst van de PvdA voor de Kamerverkiezingen, is nog altijd niet bereikbaar.
Als lid van het Europees Parlement heeft Kati Piri als Turkije-rapporteur enkele kritische rapporten geschreven over de Turkse democratie onder president Recep Tayyip Erdogan.
“Het heeft er alle schijn van dat dit een aanval is naar aanleiding van mijn steun voor democraten in Turkije en mijn oproep om politieke gevangenen, zoals Selahattin Demirtas en Osman Kavala, vrij te laten”, aldus Piri in een verklaring.
Eerder vanmiddag kondigde een Turkstalig Twitteraccount aan de websites plat te leggen en daarna werd de aanval ook door dat account geclaimd. Of de persoon achter dat account ook echt achter de aanval zit is op dit moment niet te achterhalen.
Kritische rapporten
Kati Piri is voormalig Turkije-rapporteur in het Europees Parlement en er verschenen regelmatig kritische rapporten van haar hand over de staat van de Turkse democratie onder president Erdogan.
“Het heeft er alle schijn van dat dit een aanval is naar aanleiding van mijn steun voor democraten in Turkije en mijn oproep om politieke gevangenen, zoals Selahattin Demirtas en Osman Kavala, vrij te laten”, aldus Kati Piri. Demirtas is een politicus van de pro-Koerdische partij HDP. Hij zit in de gevangenis omdat hij volgens de Turkse regering terrorisme steunt.
Kavala is een zakenman die volgens Turkije betrokken was bij de mislukte couppoging in 2016. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat Kavala moet worden vrijgelaten, maar Turkije weigert dat.
Studentenprotest
Sinds januari 2021 protesteren studenten van de Bogazici Universiteit in Istanbul tegen de aanstelling van een nieuwe rector. Zij zien het als een politieke aanstellingdoor Erdogan. De protesten leidden tot rellen die de politie met traangas en rubberkogels beëindigde. Ook zijn er honderden studenten aangehouden.
Piri schaarde zich ook achter de studenten, onder meer in een tweet. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Solu reageerde daar op door te zeggen: “Je wordt oud met je lelijke eisen”.
Volgens Piri is de aanval op haar site en die van de PvdA “ongekend en zorgelijk”, zeker gezien de timing: een maand voor de verkiezingen. “We laten ons door dit soort acties de mond niet snoeren.”
NOS 08.07.2021 Een nieuw rapport van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) over de radicalisering van Turkse Nederlanders is aanzienlijk milder over de rol van de Turkse president Erdogan bij de opkomst van salafisme dan een uitgelekte conceptversie waarover dit voorjaar ophef ontstond. Demissionair minister van Justitie Grapperhaus heeft de Verkenning islamistische radicalisering Turkse Nederlanders vanmiddag naar de Tweede Kamer gestuurd.
In de conceptversie, waar HP/De Tijd in februari over publiceerde, werd een verband gelegd tussen de “anti-westerse retoriek” van de Turkse president en de terroristische aanslag op een tram in Utrecht in 2019. Daarbij vielen vier doden. Maar in het huidige stuk staat niets over zo’n verband.
In de conceptversie zou de dienst ook hebben beschreven dat Erdogan een bewuste islamiseringsstrategie heeft, die ook in Nederland effect heeft. Ook dat staat niet in deze versie van het rapport.
Kamerleden reageerden in februari geschokt en eisten uitleg. Minister Grapperhaus legde uit dat de nota nog niet ‘analytisch voldragen’ was en zei het te betreuren dat het stuk op straat was komen te liggen.
Geen directe bedreiging
In het rapport wordt wel geconstateerd dat de “felle anti-westerse retoriek van de Turkse regering een negatief effect kan sorteren” en dat “ontwikkelingen in Turkije indirect van invloed kunnen zijn” op het gedachtengoed van Turkse Nederlanders.
Een toenemende radicalisering onder Turkse Nederlanders ziet de NCTV niet. Dat kan komen doordat het aantal extremistische predikers is afgenomen door gericht beleid daarvoor, tegelijkertijd is er weinig zicht op een mogelijke toename door het socialmediagebruik.
Al met al concludeert de NCTV dat een klein aantal jongeren nog steeds vatbaar lijkt voor een “onverdraagzame islamitische cours”. Dat is geen directe bedreiging van de nationale veiligheid, aldus de NCTV, maar wel zorgelijk. Volgens Grapperhaus is het beeld in overeenstemming met eerder gepubliceerde dreigingsbeelden.
Verwerking persoonsgegevens
Op de werkwijze van de NCTV kwam veel kritiek toen NRC schreef dat er jarenlang privacygevoelige informatie over burgers is verzameld en gedeeld. Ook zouden medewerkers met nepaccounts op sociale media honderden politieke campagneleiders, religieuze voormannen en activisten hebben gevolgd.
De Tweede Kamer vroeg daar opheldering over. Grapperhaus schrijft dat bij het opstellen van de nieuwe analyse “terughoudend” is omgegaan met de verwerking van persoonsgegevens. Daardoor heeft de analyse volgens hem een “verkennend karakter” en worden “op hoofdlijnen de relevante ontwikkelingen met betrekking tot islamistische radicalisering onder Turkse Nederlanders” geschetst.
De NCTV is opgericht om de uitwisseling van informatie tussen overheidsinstanties te coördineren. Het gaat om instellingen die zich bezighouden met de bestrijding van terrorisme.
Daarnaast maakt de coördinator ook zelf rapporten en analyses. Drie keer per jaar verschijnt bijvoorbeeld het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, waarin staat hoe groot de kans is op een terroristische aanslag.
MSN 04.03.2021 De Turkse president Erdogan heeft eerder deze week een zeer uitgebreid hervormingsplan gepresenteerd. Hiermee wil hij de democratie en de mensenrechten in het land verbeteren. Experts en zijn tegenstanders zetten hun vraagtekens bij de oprechtheid van dit plan. Hoe omvangrijk dit plan is en waarom er zoveel kritiek is, vragen we aan Turkije-kenner Nick Augusteijn.
Telegraaf 22.02.2021 Vier jaar na de beruchte Turkije-rel komt het kabinet met een beperkt campagneverbod om ongewenste buitenlandse beïnvloeding aan te pakken. Als er binnen drie maanden in hun eigen land verkiezingen worden gehouden, mogen staatsvertegenwoordigers uit landen buiten de Europese Unie geen campagne komen voeren in Nederland.
Ook moeten niet-EU-landen het bij het ministerie van Buitenlandse Zaken melden als zij plannen hebben om naar Nederland af te reizen voor campagnes. Het gaat hierbij onder meer om ministers, burgemeesters, parlementariërs en andere ’hoge ambtenaren’, schrijft minister Blok (Buitenlandse Zaken) maandag in een brief aan de Tweede Kamer.
De nieuwe aanpak van het kabinet is geïnspireerd door Duitsland. Daar geldt de driemaandenregel al voor landen buiten de EU. Buiten die periode om moeten landen bovendien toestemming vragen om campagne-activiteiten te ontplooien bij onze oosterburen.
Meldingsplicht
Zover wil Nederland niet gaan. Ons land komt in plaats daarvan met een meldingsplicht. Omdat er dan niet hoeft te worden gewacht op expliciete toestemming, vindt het kabinet dit een ’minder zwaar en daarmee proportioneler’ middel, aldus minister Blok. Het kabinet krijgt wel de mogelijkheid om ook buiten die drie maanden om in te grijpen als de campagne-activiteiten in kwestie onwenselijk zijn.
Ⓒ ANP/HH
Directe aanleiding is de Turkije-rel uit 2017, toen de Turkse president Erdogan een tweekoppige ministersploeg naar Nederland stuurde om onder Turkse Nederlanders campagne te voeren voor een ja-stem in het Turkse referendum, waarmee hij uiteindelijk flink veel macht naar zich toe wist te trekken.
„Maar de zorgen spelen al langer”, zegt VVD-Kamerlid Becker, initiatiefnemer van het voorstel. „Nu moet je ad hoc iemand het land uit krijgen als je ziet dat het tot onrust leidt. Terwijl het gewoon een principekwestie is dat buitenlandse kwesties niet hier moeten worden uitgevochten ten koste van de Nederlandse integratie.”
Ook andere diasporapolitiek, die bijvoorbeeld wordt gevoerd door landen als Eritrea en Marokko, kan aanleiding vormen om campagne-activiteiten in Nederland te willen weigeren.
MSN 17.02.2021 Justitieminister Ferd Grapperhaus hoopt dat de analyse door terrorismebestrijder NCTV van de Turkse gemeenschap in Nederland “nog voor de zomer 2021” is afgerond. Dat meldt hij aan de Tweede Kamer.
Een concept-nota waarin de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid grote zorgen uit over de islamiseringsstrategie van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan lekte maandag uit, en zorgde voor grote onrust. “Ik betreur het ten zeerste dat de notitie, zogezegd, op ‘straat is komen te liggen’”, schrijft Grapperhaus.
De “antiwesterse religieuze boodschappen en activiteiten, die president Erdogan regelmatig ventileert”, kunnen volgens de NCTV “haat zaaien onder bepaalde groepen Turkse Nederlanders” en “ervoor zorgen dat zij zich van de Nederlandse maatschappij en het democratische systeem afkeren”. Het concept waarin dit staat, kwam bij HP/De Tijd terecht. Verschillende partijen eisten direct opheldering van Grapperhaus.
De minister benadrukt nog maar eens dat het om een “onvoldragen product” gaat. Verschillende ministeries en de veiligheidsdiensten mogen hun zegje nog doen over de analyse. Dat betekent ook dat het uiteindelijke rapport er anders uit zal zien, verwacht Grapperhaus. “In een dergelijk proces is het overigens gebruikelijk dat de redenering en onderbouwing bij bepaalde passages kritisch worden bevraagd en vervolgens nog worden aangepast”, schrijft hij aan de Tweede Kamer.
Elsevier 15.02.2021 Een vertrouwelijke nota van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) is gelekt. HP/De Tijd wist de hand te leggen op de nota die onder meer waarschuwt voor Turkse promotie van het salafisme en een verband legt tussen ‘anti-westerse’ taal van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de aanslag in Utrecht in 2019. Vier vragen en antwoorden over de nota.
1.Wat staat er in de nota?
De interne nota ‘Ontwikkeling van het salafisme onder Turken – de invloed in Nederland’ waarschuwt voor de koers van de Turkse president Erdogan. Hij zou een bewuste ‘islamiseringsstrategie’ uitvoeren die steun geeft aan salafistische en zelfs jihadistische organisaties. Die islamitische stromingen zijn erop uit de sharia, streng islamitische wetgeving, in te voeren.
Binnen Turkse gemeenschappen in Nederland zou een hang naar die orthodoxe naleving van de islam ontstaan. Tussen Turkse organisaties in Nederland zouden ‘sterke banden’ zijn met Turkse salafistische organisaties. Op Facebook-pagina’s gericht op Nederlandse jongeren plaatsen die Turkse organisaties antiwesterse of antisemitische berichten en wordt het jihadisme aangeprezen.
Ook wordt de aanslag op een tram in Utrecht, waarbij vier doden vielen, gelinkt president Erdogan. Dader Gökman Tanis zou geïnspireerd zijn door Erdogan die repte van een oorlog tussen christenen en moslims.
De NCTV zou de nota willen gebruiken om gemeenten te waarschuwen voor de organisaties en de opkomst van het salafisme.
2.Hoe belangrijk is de nota?
In een reactie tegen HP/De Tijd zegt de NCTV dat de gelekte nota ‘nog niet analytisch voldragen’ is. De nota zou nog kunnen worden aangepast. De NCTV bepaalt uiteindelijk of de nota openbaar wordt, of alleen in vertrouwen wordt gedeeld.
De analyse wordt gedeeld met de inlichtingendiensten AIVD en MIVD en de betrokken ministeries. Vanuit de ministeries en diensten komt mogelijk nog kritiek op de visie van de NCTV, waarna die kan worden aangepast.
Op de gelekte nota komt ook al kritiek. Het salafisme zou helemaal niet bij Turkije passen, omdat dat een andere islamitische stroming zou zijn:
DRAADJE: Vandaag las ik in de HP/De Tijd de gelekte NCTV-analyse over Turkije en de duiding van de analisten van de organisatie die ons hoort te beschermen tegen terreur. In die analyse staat zoveel onzin dat ik er een draadje over wilde schrijven 1/23
Vorig jaar organiseerde een Tweede Kamercommissie een parlementaire enquête over de buitenlandse geldstromen naar Nederlandse moskeeën en islamitische organisaties. Daaruit bleek dat het salafisme dankzij die geldstromen wordt verspreid in Nederlandse moskeeën.
Turkije speelt een grote rol in dat onderzoek. Het Turkse ministerie voor Godsdienstzaken, Diyanet, heeft in Nederland zogenoemde Diyanet-moskeeën. Via die moskeeën probeert Turkije Nederlanders met een Turkse achtergrond te beïnvloeden. Zo wordt hun wijsgemaakt dat zij in een land wonen dat een vijand is van Turkije. De imams van alle Diyanet-moskeeën in Nederland zijn in dienst van de Turkse overheid.
‘De invloed van de Turkse overheid leidt tot sociale druk en intimidatie in Nederland,’ schreef de commissie. ‘Groeperingen als de Koerden, Armeniërs, alevieten en Gülensympathisanten zijn daar het slachtoffer van.’
4.Hoe reageren politici?
De politiek reageert verbolgen op de gelekte nota. Verschillende partijen dienden maandag 15 februari Kamervragen in en PVV-leider Geert Wilders en Kamerlid Femke Merel van Kooten-Arissen willen dat er een debat over de nota komt. Daarvoor moet de Tweede Kamer terugkomen van het verkiezingsreces.
Samen met @FemkeMerel steun gevraagd aan alle collega-fractievoorzitters om het NCTV-stuk over #Erdogan openbaar te maken en de Kamer terug te laten komen van reces voor een plenair debat!
VVD-Kamerleden Dilan Yesilgöz-Zegerius en Bente Bekker dienden ook Kamervragen in. Volgens Yesilgöz-Zegerius is de gelekte nota niet heel verrassend. Op Twitter schrijft de VVD’er dat de relatie met Turkije belangrijk is, maar de nationale veiligheid vooropstaat.
Daarin krijgt Yesilgöz-Zegerius bijval van SP’er Sadet Karabulut die de analyse niet nieuw noemt. Zij wil dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd. Ook Wilders wil dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd.
Of de Tweede Kamer terugkomt van reces om te debatteren over de nota is nog onduidelijk. Dertig Kamerleden moeten de oproep van Wilders en Van Kooten-Arissen steunen.
NU 15.02.2021 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maakt zich zorgen over de invloed van de islamistische koers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan op de Nederlandse veiligheid. Dat blijkt maandag uit een vertrouwelijke nota van de NCTV in handen van HP/De Tijd.
Erdogan voert een bewuste islamiseringsstrategie uit in samenspel met salafistische en soms jihadistische organisaties, schrijft de NCTV. Die hebben invloed op Turks-Nederlandse instellingen in ons land.
Het salafisme is een oorspronkelijk uit Saoedi-Arabië afkomstige stroming van de islam, die invoering van de islamitische wetgeving, de sharia, nastreeft.
Een deel van de Turks-Nederlandse gemeenschap is “kwetsbaar voor beïnvloeding vanuit Turkije”, aldus de analisten. Veel Turkse Nederlanders zijn pro-Erdogan, voelen zich nauw betrokken bij Turkije en zijn verbonden aan stichtingen die in contact staan met de Turkse overheid. Dat kan gevolgen hebben voor de “sociale en politieke stabiliteit in Nederland”, concludeert de NCTV.
‘Erdogan wil zich opwerpen als wereldwijde leider van soennieten’
President Erdogan heeft volgens de NCTV de ambitie van Turkije een islamitische staat te maken. Hij zou zich willen opwerpen als “wereldwijde leider van de soennitische moslims”.
In de analyse wordt een mogelijk verband aangestipt tussen de “antiwesterse” reactie van Erdogan op de aanslagen op moslims door een extreemrechtse terrorist in het Nieuw-Zeelandse Christchurch in 2019 en de terroristische aanslag van Gökmen T. op een tram in Utrecht in datzelfde jaar, waarbij vier doden vielen.
Een bron meldt aan het opinieblad dat dit verband wel omstreden is onder deskundigen binnen en buiten de NCTV die kennis hebben van de nota.
‘Nog niet analytisch voldragen’
De NCTV schrijft in een reactie op het artikel in HP/De Tijd te betreuren dat de analyse is uitgelekt en benadrukt dat het gaat om een stuk dat “nog niet analytisch voldragen is”.
Een betrokkene meldt aan het opinieblad dat de analyse momenteel wordt beoordeeld door andere partijen, zoals de veiligheidsdiensten MIVD en AIVD en betrokken ministeries.
NOS 15.02.2021 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maakt zich zorgen over de opkomst van het salafisme onder Nederlanders met Turkse afkomst. In een interne nota die HP/De Tijd in bezit heeft, schrijft de NCTV dat de Turkse president Erdogan een bewuste islamiseringsstrategie uitvoert die van invloed is in Nederland.
Erdogan zou ruimte geven aan salafistische, soms jihadistische organisaties die banden hebben met Turks-Nederlandse instellingen. Dat kan de Nederlandse veiligheid raken, denkt de dienst.
Zo wordt er in de vertrouwelijke nota een mogelijk verband gelegd tussen de “antiwesterse retoriek” van de Turkse president en de terroristische aanslag op een tram in Utrecht in 2019. Daarbij vielen vier doden.
Erdogan had een dag voor die aanslag in Utrecht gesproken over de terreuraanslagen op twee moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 49 mensen omkwamen. Erdogan plaatste die ‘in een context van oorlog tussen moslims en christenen’, citeert HP uit de nota.
De NCTV bevestigt aan de NOS het bestaan van de nota, maar wil niet op de inhoud daarvan ingaan.
Waarschuwing voor radicalisering
In het rapport staat dat de Turkse gemeenschap “kwetsbaar is voor beïnvloeding vanuit Turkije”. De connecties met Turkije zijn sterk, veel Turkse Nederlanders stemmen op Erdogan bij Turkse verkiezingen. Ook zijn ze verbonden aan stichtingen die in contact staan met de Turkse overheid.
Met name Turks-Nederlandse jongerenorganisaties zouden zich bezighouden met de fundamentalistische stroming van de islam. De nota waarschuwt voor radicalisering, ook online.
‘Hond van Amerika’
Van verschillende kanten komt er kritiek op feitelijk onjuiste analyses of op zijn minst grote onwaarschijnlijkheden die in het rapport zouden staan. Zo wordt de Utrechtse tramschutter Gökmen T. in verband gebracht met uitspraken van Erdogan.
T. is echter een aanhanger van de extremistische geestelijke Metin Kaplan, die een islamitisch kalifaat nastreeft. Zijn beweging en de AKP van Erdogan staan op gespannen voet. T. noemde Erdogan “een hond van Amerika”.
Ook dat er in het rapport zou staan dat Erdogan ruimte geeft aan salafistische organisaties roept vragen op. Salafisten zijn rivalen van de Moslimbroederschap en juist die beweging wordt ondersteund door Turkije. Het zijn weliswaar beide conservatieve islamitische bewegingen, maar er bestaan belangrijke ideologische verschillen tussen salafisten en Moslimbroeders.
Turkije en Qatar zijn belangrijke steunpilaren van de Moslimbroeders, Saudi-Arabië en andere Golfstaten van salafistische bewegingen. Turkije en Saudi-Arabië zijn al jaren rivalen die strijden om invloed in het Midden-Oosten.
Nog niet voldragen
De nota is nog niet ‘analytisch voldragen’, zegt minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Dat betekent onder meer dat de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD en de ministeries van Buitenlandse Zaken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid nog hun visie erop moeten geven. Op dit moment beoordelen die diensten het rapport. Daarna beslist de NCTV of de nota nog moet worden aangepast en wordt gepubliceerd of dat die vertrouwelijk blijft.
De inhoudelijke analyse van het rapport wordt meegenomen in een schets van bedreigingen voor de veiligheid die drie keer per jaar wordt uitgebracht, zegt de NCTV. De dienst verwacht dat de volgende versie daarvan eind maart, begin april uitkomt.
NOS 15.02.2021 Partijen in de Tweede Kamer willen dat het kabinet een nu nog vertrouwelijk rapport over de rol van de Turkse president Erdogan bij de opkomst van het salafisme in Nederland zo snel mogelijk openbaar maakt.
In de nota, die in handen is van HP/De Tijd, wordt een mogelijk verband gelegd tussen de “anti-westerse retoriek” van de Turkse president en de terroristische aanslag op een tram in Utrecht in 2019. Daarbij vielen vier doden.
Een dag voor de aanslag op inzittenden van een tram in Utrecht had Erdogan gesproken over de terreuraanslagen op moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 49 mensen omkwamen. Erdogan plaatste die “in een context van oorlog tussen moslims en christenen”, citeert HP uit de nota.
Heel voorlopig stuk
PVV-leider Wilders en het Kamerlid Van Kooten-Arissen willen dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd en vinden dat er zo snel mogelijk een debat moet worden gehouden. Kamerleden van onder meer VVD, D66, PvdA, SP en GroenLinks willen ook snel uitleg van het kabinet.
Volgens minister Grapperhaus van Justitie gaat het om “een niet voldragen analyse, waarop ook nog kritiek is”. Daarom denkt hij ook niet dat het zinnig is om het rapport nu al naar de Tweede Kamer te sturen. Het definitieve rapport wil hij wel openbaar maken.
“Dit is een heel voorlopig stuk, maar de meeste dingen die erin staan komen ook al terug in eerdere dreigingsbeelden van de NCTV”, zegt Grapperhaus.
Anti-westerse sentimenten
Uit het rapport zou blijken dat Erdogan ruimte geeft aan salafistische, soms jihadistische organisaties die “banden hebben met Turks-Nederlandse instellingen”. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maakt zich zorgen en denkt dat dit de Nederlandse veiligheid kan raken.
Eerder onderzocht een parlementaire ondervragingscommissie de ongewenste beïnvloeding van maatschappelijke en religieuze organisaties in Nederland (POCOB). Ook de beïnvloeding door de Turkse regering werd onderzocht.
“Als de analyse klopt is dat niet nieuw, maar wel heel zorgelijk”, twittert VVD-Kamerlid Yesilgöz. Daarom wil de VVD “terroristische groeperingen verbieden, weekendscholen aanpakken en geldstromen uit onvrije landen verbieden”.
GroenLinks- Kamerlid Van den Berge noemt het “zeer schokkend hoe Erdogan keer op keer anti-westerse sentimenten en extremisme in Europa probeert aan te jagen”.
Moslimbroederschapen salafisten
Van verschillende kanten komt er overigens kritiek op feitelijk onjuiste analyses of op zijn minst grote onwaarschijnlijkheden die in het rapport zouden staan. Zo wordt de Utrechtse tramschutter Gökmen T. in verband gebracht met uitspraken van Erdogan. T. is echter een aanhanger van de extremistische geestelijke Metin Kaplan, die een islamitisch kalifaat nastreeft. Zijn beweging en de AKP van Erdogan staan op gespannen voet. T. noemde Erdogan “een hond van Amerika”.
Ook dat er in het rapport zou staan dat Erdogan ruimte geeft aan salafistische organisaties roept vragen op. Salafisten zijn rivalen van de Moslimbroederschap en die beweging wordt ondersteund door Turkije. Het zijn weliswaar beide conservatieve islamitische bewegingen, maar er bestaan belangrijke ideologische verschillen tussen salafisten en Moslimbroeders.
Turkije en Qatar steunen de Moslimbroeders, Saudi-Arabië en andere Golfstaten salafistische bewegingen. Turkije en Saudi-Arabië strijden al jaren om invloed in het Midden-Oosten.
Nieuw dieptepunt
PVV-leider Wilders twittert dat het tijd wordt dat premier Rutte “lef toont en de terrorist Erdogan aanpakt, zijn invloed in NL stopt, Turkije uit de NAVO zet en de Turkse ambassadeur uitwijst!”
Ook D66 wil het rapport boven tafel. D66-Kamerlid Paternotte spreekt van een “nieuw dieptepunt”. “Tot nu toe ging het vooral om het versterken van de band met Turkije zelf. Als klopt wat over het rapport gezegd wordt zou het nu voor het eerst gaan om inzet die ook onze veiligheid bedreigt.”
Partijleider Segers van de ChristenUnie noemt de Turkse invloed in Nederland “meer dan zorgelijk”. De EU moet wat hem betreft het kandidaat-lidmaatschap van Turkije beëindigen.
Halffabrikaat
PvdA-Kamerlid Kuiken vindt dat het kabinet hard moet optreden voor de “bescherming van de democratie en de veiligheid van Turkse Nederlanders. Door bijvoorbeeld meer toezicht op informeel onderwijs en een hardere aanpak van online haatzaaien en radicale predikers.”
SP-Kamerlid Van Raak benadrukt dat het definitieve rapport moet worden afgewacht, maar wijst erop dat het onderzoek van de parlementaire ondervragingscommissie al heeft laten zien dat “ongewenste beïnvloeding plaatsvindt”. “De financiering vanuit Turkije stopzetten kan helpen om die beïnvloeding tegen te gaan”, aldus Van Raak.
Denk-Kamerlid Kuzu noemt het nog te vroeg om te reageren. “Aangezien HP/De Tijd zelf aangeeft dat het rapport ‘analytisch niet voldragen is’ en er twee veiligheidsdiensten en twee ministeries naar moeten kijken, is het onverstandig, onverantwoord en voorbarig om vooruit te lopen op dit halffabrikaat.”
Telegraaf 15.02.2021 Kamerleden zijn bezorgd maar niet verbaasd over een uitgelekte analyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), waarin de rol van de Turkse president Erdogan bij de opkomst van het salafisme in Nederland staat beschreven. De Turkse president zou de politieke islam bewust omarmen en daarmee invloed uitoefenen op de Turkse diaspora in Nederland.
Erdogan voert een bewuste islamiseringsstrategie uit in samenspel met salafistische en soms jihadistische organisaties, staat in de NCTV-nota die in handen kwam van HP/DeTijd. Daarmee is er ook invloed op Turks-Nederlandse instellingen in ons land.
Het rapport legt ook een link tussen de anti-westerse retoriek van Erdogan en de Utrechtse tramaanslag in 2019, waarbij vier doden vielen. Gökmen T. pleegde de aanslag een dag nadat Erdogan een speech gaf over de aanslagen op moslims door een extreemrechtse terrorist in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Erdogan sprak daarin van een oorlog ‘tussen moslims en christenen’.
De PVV en SP roepen het kabinet op om de NCTV-nota met de Kamer te delen. „Erdogan is een levensgevaarlijke islamist die aanzet tot haat en terreur ook hier in Nederland,” aldus PVV-leider Geert Wilders. Hij wijst op de aangifte die Erdogan in oktober tegen hem deed. „Het wordt tijd dat Rutte lef toont en de terrorist Erdogan aanpakt, zijn invloed in Nederland stopt, Turkije uit de NAVO zet en de Turkse ambassadeur uitwijst!”
Femke Merel van Kooten-Arissen vraagt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) onder meer hoe het belang van het kabinet om warme banden met Turkije te onderhouden zich verhoudt tot de ’islamiseringsstrategie’ van Erdogan.
CU-voorman Gert-Jan Segers noemt de invloed van Erdogan op Turken in Nederland „meer dan zorgelijk”. De bevindingen vormen volgens hem een nieuwe aanleiding om het Turkse kandidaatlidmaatschap voor de EU te beïndigen, paal en perk te stellen aan de buitenlandse financiering uit onvrije landen en de Armeense genocide te erkennen.
De analyse van de NCTV is niet helemaal nieuw, constateert SP-Kamerlid Sadet Karabulut. „Via allerlei maatschappelijke organisaties worden mensen in Nederland maar ook elders in Europa ongewenst beïnvloed. Een strategie tegen de lange arm van Erdogan ontbreekt eigenlijk nog steeds.” Europa laat zich ‘gijzelen’ door de migratiedeal met Turkije, aldus de SP’er.
De elementen uit de NCTV-analyse zijn „helaas niet nieuw”, zegt ook VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz. Zij wil onder meer van het kabinet weten hoe het staat met de aanpak van beïnvloeding uit onvrije landen, en of de Kaplan-groep in Nederland verboden kan worden. Tramterrorist Gökmen T. en zijn familie werden eerder in verband gebracht met die radicale beweging.
MSN 15.02.2021 Kamerleden zijn bezorgd maar niet verbaasd over een uitgelekte analyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), waarin de rol van de Turkse president Erdogan bij de opkomst van het salafisme in Nederland staat beschreven. De Turkse president zou de politieke islam bewust omarmen en daarmee invloed uitoefenen op de Turkse diaspora in Nederland.
Erdogan voert een bewuste islamiseringsstrategie uit in samenspel met salafistische en soms jihadistische organisaties, staat in de NCTV-nota die in handen kwam van HP/DeTijd. Daarmee is er ook invloed op Turks-Nederlandse instellingen in ons land.
Het rapport legt ook een link tussen de anti-westerse retoriek van Erdogan en de Utrechtse tramaanslag in 2019, waarbij vier doden vielen. Gökmen T. pleegde de aanslag een dag nadat Erdogan een speech gaf over de aanslagen op moslims door een extreemrechtse terrorist in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Erdogan sprak daarin van een oorlog ‘tussen moslims en christenen’.
De PVV en SP roepen het kabinet op om de NCTV-nota met de Kamer te delen. „Erdogan is een levensgevaarlijke islamist die aanzet tot haat en terreur ook hier in Nederland,” aldus PVV-leider Geert Wilders. Hij wijst op de aangifte die Erdogan in oktober tegen hem deed. „Het wordt tijd dat Rutte lef toont en de terrorist Erdogan aanpakt, zijn invloed in Nederland stopt, Turkije uit de NAVO zet en de Turkse ambassadeur uitwijst!”
Femke Merel van Kooten-Arissen vraagt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) onder meer hoe het belang van het kabinet om warme banden met Turkije te onderhouden zich verhoudt tot de ’islamiseringsstrategie’ van Erdogan.
CU-voorman Gert-Jan Segers noemt de invloed van Erdogan op Turken in Nederland „meer dan zorgelijk”. De bevindingen vormen volgens hem een nieuwe aanleiding om het Turkse kandidaatlidmaatschap voor de EU te beïndigen, paal en perk te stellen aan de buitenlandse financiering uit onvrije landen en de Armeense genocide te erkennen.
De analyse van de NCTV is niet helemaal nieuw, constateert SP-Kamerlid Sadet Karabulut. „Via allerlei maatschappelijke organisaties worden mensen in Nederland maar ook elders in Europa ongewenst beïnvloed. Een strategie tegen de lange arm van Erdogan ontbreekt eigenlijk nog steeds.” Europa laat zich ‘gijzelen’ door de migratiedeal met Turkije, aldus de SP’er.
De elementen uit de NCTV-analyse zijn „helaas niet nieuw”, zegt ook VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz. Zij wil onder meer van het kabinet weten hoe het staat met de aanpak van beïnvloeding uit onvrije landen, en of de Kaplan-groep in Nederland verboden kan worden. Tramterrorist Gökmen T. en zijn familie werden eerder in verband gebracht met die radicale beweging.
MSN 15.02.2021 Verschillende partijen in de Tweede Kamer willen meer duidelijkheid over een uitgelekte analyse waarin antiterrorismecoördinator NCTV zorgen uit over de islamistische koers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Vooral de effecten hiervan op Turkse Nederlanders maken dat partijen opheldering willen van het kabinet. Oppositieleider Geert Wilders wil dat de nota naar de Kamer wordt gestuurd.
Samen met de eenpersoonsfractie van Femke Merel van Kooten-Arissen vraagt hij om de nota en roept hij andere partijen op zijn verzoek om een debat over de analyse te steunen. De VVD stelt Kamervragen en wil weten wanneer het document naar de Kamer gaat. “Als deze analyse klopt is hij zorgelijk, maar de elementen zijn helaas niet nieuw”, twittert VVD-Kamerlid Dilan Yesilgöz.
In de analyse, in handen van tijdschrift HP/De Tijd, beschrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid dat Erdogan vrij baan geeft aan salafistische groepen (ultraconservatieve islamitische groepen die de islamitische wet sharia voorstaan).
De “antiwesterse religieuze boodschappen en activiteiten, die president Erdogan regelmatig ventileert”, kunnen volgens de NCTV “haat zaaien onder bepaalde groepen Turkse Nederlanders” en “ervoor zorgen dat zij zich van de Nederlandse maatschappij en het democratische systeem afkeren”.
Als die groep blijft groeien, en de loyaliteit aan Erdogan van bepalende invloed blijft op deze Turkse Nederlanders, dan “bestaat de kans dat hun handelen niet langer past binnen de normen en waarden van de democratische rechtsorde”, waarschuwt de NCTV.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid, waar de NCTV onder valt, kan nog niet reageren op de nota, die “onvoldragen” is, Verschillende ministeries en de veiligheidsdiensten moeten er nog hun zegje over doen.
Toch laat de nota volgens bijvoorbeeld de SGP zien hoe belangrijk de aanpak van buitenlandse beïnvloeding van Nederlandse organisaties is. “Er zou een verbod moeten komen op financiering van moskeeën uit onvrije islamitische landen”, schrijft Kamerlid Chris Stoffer.
GroenLinks wil ook dat de notitie naar de Kamer gaat. “Zeer schokkend hoe Erdogan keer op keer anti-westerse sentimenten en extremisme in Europa probeert aan te jagen”, schrijft Kamerlid Niels van den Berge. De partij vraagt om “concrete maatregelen om islamistisch extremisme en anti-westerse beïnvloeding door Erdogan tegen te gaan”.
HP 15.02.2021 De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) maakt zich grote zorgen over de islamistische koers van de Turkse president Erdogan en de invloed daarvan op Turkse Nederlanders. Dat blijkt uit een vertrouwelijke nota van de NCTV die HP/De Tijd in handen kreeg. Ton F. van Dijk bericht over een politiek gevoelige kwestie, die volgens de NCTV kan raken aan de ‘Nederlandse Nationale Veiligheid’. Zo wordt in de nota een mogelijk verband gelegd tussen de ‘antiwesterse retoriek’ van Erdogan en de terroristische aanslag op een tram in Utrecht in 2019, waarbij vier doden vielen.
In de interne nota ‘Ontwikkeling van het salafisme onder Turken – de invloed in Nederland’, schrijft de NCTV dat de Turkse president Erdogan een bewuste islamiseringsstrategie uitvoert en ruimte geeft aan salafistische, soms jihadistische organisaties, die tevens invloed hebben op Turks-Nederlandse instellingen in ons land. Het salafisme is voorstander van de invoering van de islamitische wetgeving, de sharia.
Hoe sympathiek!
Dit artikel krijg je van HP/De Tijd cadeau. Om ons te steunen en meer artikelen van en uit HP/De Tijd te lezen, word je vanaf slechts vier euro per maand lid in minder dan een minuut. Voor dat luttele bedrag lees je ook alle stukken uit het maandelijkse magazine digitaal.
Het stuk – opgesteld door meerdere analisten – wordt volgens een betrokkene op dit moment beoordeeld door onder meer de veiligheidsdiensten MIVD en AIVD, alsmede de ministeries van Buitenlandse Zaken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die in de gelegenheid worden gesteld hun visie op de juistheid van de ‘Turkije analyse’ van de NCTV te geven.
Om die reden spreekt de NCTV in een reactie op deze publicatie van een stuk dat ‘nog niet analytisch voldragen’ is. Uiteindelijk beslist de NCTV zelf of de nota op onderdelen nog dient te worden aangepast en of deze openbaar gemaakt zal worden of een strikt vertrouwelijk karakter behoudt.
De NCTV stelt in de niet openbare notitie, dat een deel van de Turkse gemeenschap in Nederland ‘kwetsbaar’ is voor ‘beïnvloeding vanuit Turkije’. Turkije beschouwt Turkse Nederlanders als Turkse onderdanen, en veel Turkse Nederlanders voelen zich nauw betrokken bij het land. Ze stemmen op Erdogan bij Turkse verkiezingen en zijn verbonden aan Turks-Nederlandse stichtingen die weer in contact staan met de Turkse overheid.
Islamitisch landschap
Er zijn volgens de NCTV verschillende factoren in Europese landen waaronder in Nederland ‘die geleidelijk een gewijzigd islamitisch landschap hebben gecreëerd binnen de Turkse gemeenschappen’. In dit fragment uit de vertrouwelijke nota staat om welke factoren het volgens de NCTV in Nederland gaat:
Bron: NCTV
Volgens het rapport hebben salafistische organisaties in Turkije ‘sterke banden’ met Turkse organisaties in Nederland. Met name Turks-Nederlandse jongerenorganisaties zouden zich in de afgelopen tijd meer met salafisme zijn gaan bezighouden, en in contact komen met Turkse predikers die de NCTV weer in verband brengt met jihadisme. De nota waarschuwt voor radicalisering, die bijvoorbeeld plaatsvindt via online platforms.
Zo worden op Facebookpagina’s gericht op Nederlandse jongeren berichten van jihadistische Turkse organisaties geplaatst, waarin ‘gedode jihadisten’ als ‘martelaars’ worden bestempeld. ‘Ook worden hier antiwesterse en antisemitische boodschappen verspreid’, aldus de NCTV.
De NCTV wil de notitie volgens bronnen in Den Haag onder meer gebruiken om gemeenten, die in contact staan met Turks-Nederlandse organisaties, vertrouwelijk te waarschuwen voor de opkomst van het salafisme in Nederland.
Turkije-deal
Betrokkenen wijzen er echter op, dat publicatie in de visie van het ministerie van Buitenlandse Zaken mogelijk zal leiden tot escalatie in de relatie met Turkije, omdat de NCTV-analyse door dat land zal worden gezien als een rechtstreekse aanval op president Erdogan. Men wijst daarbij op het belang van de Turkije-deal, de afspraak tussen de Europese Unie en Turkije dat Erdogan migranten weghoudt van de Europese grenzen.
Minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, hield eind januari van dit jaar nog een lovende toespraak over Turkije op de Turks-Nederlandse Wittenburg Conferentie. De Turkse minister van Erdogans regering, Mevlut Cavusoglu, was ook aanwezig en noemde minister Blok zijn ‘vriend’. Blok uitte zijn respect voor de ‘Turkse inspanningen op het gebied van migratie’ en stelde dat Nederland ‘nummer één’ investeerder is in Turkije.
De toenemende intensiteit van Erdogans religieuze boodschappen en activiteiten zou volgens de NCTV-analyse niettemin haat kunnen zaaien onder Turkse Nederlanders en ervoor kunnen zorgen dat zij zich afkeren van de Nederlandse democratie.
Een verontrustende boodschap die ogenschijnlijk haaks staat op het belang van minister Blok van Buitenlandse Zaken om een vriendschappelijke relatie met het Turkije van president Erdogan te onderhouden.
Terroristische aanslag Utrecht dag na toespraak Erdogan
Zo wordt in het bijna 30 pagina’s tellende NCTV-document (dat als Departementaal Vertrouwelijk is aangemerkt) gesteld dat er mogelijk een verband is tussen Erdogans ‘antiwesterse retoriek’ en de terroristische aanslag van Gökmen T. op een tram in Utrecht op 18 maart 2019, waarbij vier doden en zes gewonden vielen.
Het NCTV-document beschrijft hoe de reactie van Erdogan op de aanslagen in Christchurch kan hebben meegespeeld bij de ‘actiebereidheid’ van Gökmen T. Erdogan legde de aanslag van de extreemrechtse Brenton Tarrant op moslims in Christchurch uit ‘in een context van oorlog tussen moslims en christenen’. De aanslag van Gökmen T. ‘vond een dag plaats na het mediaoptreden van de Turkse president Erdogan’, aldus de nota.
Bron: NCTV
Critici met kennis van het rapport – zowel binnen als buiten de NCTV – zouden volgens een ingewijde moeite hebben met deze passage in de nota, omdat het verband tussen Erdogan en de terroristische aanslag in Utrecht niet aantoonbaar is, maar het opschrijven daarvan in een stuk van de NCTV wel schade kan toebrengen aan de relatie met president Erdogan.
De NCTV signaleerde al eerder in zogenoemde openbare ‘dreigingsbeelden’ dat het salafisme onder Turkse Nederlanders groeit, maar liet zich niet eerder zo scherp uit over de rol van de Turkse president Erdogan zelf en de veiligheidsrisico’s die zijn beleid met zich mee zou kunnen brengen voor Nederland.
Ook in het Dreigingsbeeld Staatrechtelijke Actoren (DBSA) van begin februari dit jaar, afkomstig van de AIVD, MIVD en NCTV, wordt de rol van Erdogan slechts summier aangestipt. Zo wordt de naam van het Turkse staatshoofd welgeteld één keer genoemd:
“Zo bericht de Turkse overheid, en organisaties die aan de Turkse overheid gelieerd zijn, structureel over de vermeende achtergestelde positie en discriminatie van moslims in Europa. Dit narratief heeft primair tot doel om de Turkse overheid, in het bijzonder president Erdoğan, intern in Turkije en in de regio te positioneren als krachtig leider van de wereldwijde moslimgemeenschap.”
Beschuldigende vinger
De interne nota over de opkomst van het salafisme onder Turkse Nederlanders van de NCTV gaat echter veel verder met het wijzen van een beschuldigende vinger naar de Turkse president.
Onder het kopje ‘de islamiseringsstrategie van Erdogan: hoe salafisten profiteren’ beschrijft de NCTV hoe Erdogan, aan de macht sinds 2002, er de afgelopen jaren doelbewust voor zou hebben gezorgd dat het islamisme of de politieke islam in Turkije ‘sterker werd’ en ‘doorsijpelde binnen alle overheidsorganen’, zoals leger, politie en onderwijs.
Aanvankelijk moest Erdogan voorzichtig opereren, zo beschrijft de nota, vanwege de seculiere krachten die van oudsher actief waren binnen het Turkse leger. Maar na de mislukte coup van een deel van het leger in 2016 was voor Erdogan ‘de weg vrij’ en werd ‘de islamisering van Turkije’ veel ‘zichtbaarder.’
Erdogan bood volgens de NCTV de afgelopen tijd grotere speelruimte aan politiek salafisten, waardoor hun organisaties in aantal toenamen. De salafistische groeperingen in Turkije kunnen volgens het rapport verschillen in intenties, maar ze streven ‘allemaal naar theocratie in de vorm van invoering van de sharia en een islamitische staat’.
De Turkse president – en NAVO-partner – geeft daarnaast volgens de analyse van de NCTV ruimte aan salafistisch-jihadistische organisaties, zoals de IBDA-C en Kaplan-beweging. Ook verleende Erdogan volgens de nota – al dan niet indirect – steun aan bepaalde jihadistische groepen in de Syrische regio, zoals Hayat Tahrir al-Sham.
De islamitische stroming van het salafisme is oorspronkelijk afkomstig uit Saoedi-Arabië, maar aanhangers vinden nu ook vruchtbare grond in Turkije en werken daarbij samen met Turkse organisaties als Milli Görüs en de Turkse Moslimbroeders.
De Moslimbroederschap en Turkse politieke salafisten zouden de laatste jaren ‘zelfs ideologisch zijn versmolten’, aldus de NCTV in het rapport.
President Erdogan – zo schrijft de NCTV – zou de ambitie hebben om zichzelf in 2023, honderd jaar na de oprichting van de Turkse staat, naar voren te schuiven als de ‘wereldwijde leider van de soennitische moslims’. Ook zou hij van Turkije een islamitische staat willen maken.
Volgens de NCTV-nota komt de “vrijage” van Erdogan met ‘radicale bewegingen’ ‘niet uit de lucht vallen’. In de nota is een foto afgedrukt waarop Erdogan te zien zou zijn in de jaren tachtig ‘met de Afghaanse warlord Gulbuddin Hekmatyar’. Deze krijgsheer is een van de ‘belangrijke mujaheddin’.
Bron: NCTV
De analisten van de NCTV interpreteren in de nota de ‘zittende houding’ van Erdogan (rechts op de foto) aan de voeten van Hekmatyar (midden) als teken dat hij de Afghaanse jihadist in die tijd als ‘zijn meester’ beschouwde. Ook deze ‘interpretatie’ van de foto zou volgens een betrokkene op kritiek kunnen rekenen, zowel binnen als buiten de NCTV, omdat deze als speculatief en te weinig feitelijk wordt beschouwd.
Nationale Veiligheid
Al met al concludeert de NCTV dat de opkomst van het salafisme onder Nederlandse Turken ‘implicaties’ heeft voor de nationale veiligheid in ons land. Dit is volgens de nota het geval wanneer ‘vitale belangen’ in het geding komen, zoals in dit geval de ‘sociale en politieke stabiliteit’ in Nederland.
Bron: NCTV
Zo zorgen de ‘ideologische en gevoelsmatige banden’ met Turkije er bij sommige Turkse Nederlanders voor dat de steun voor de islamistische politiek Erdogan steeds sterker wordt. De ‘antiwesterse religieuze boodschappen en activiteiten, die president Erdogan regelmatig ventileert’ kunnen volgens de nota ‘haat zaaien onder bepaalde groepen Turkse Nederlanders’ en ‘ervoor zorgen dat zij zich van de Nederlandse maatschappij en het democratische systeem afkeren’.
De NCTV waarschuwt: ‘Als deze groep blijft groeien en ze laat haar handelen in de Nederlandse samenleving in belangrijke mate bepalen door deze loyaliteit, bestaat de kans dat hun handelen niet langer past binnen de normen en waarden van de democratische rechtsorde.’
Een groep die zich in Nederland volgens de nota expliciet bezighoudt met het bevorderen van islamistische en zelfs jihadistische ideeën is de Kaplan-groep van ‘Khalifah’ (leider, red.) Metin Kaplan. De groep werd in Duitsland in 2001 verboden. Kaplan werd na uitlevering door Duitsland tot levenslang veroordeeld in Turkije, maar is in 2016 weer vrijgelaten, zo wordt in de nota beschreven.
Volgens de NCTV ontplooit de Kaplan-groep inmiddels ‘opnieuw’ online-activiteiten in ons land. ‘In Nederland is nog een kleine groep aanhangers van de beweging actief’, zo schrijft men. Het gaat volgens de nota onder meer om een persoon, die in verband gebracht wordt met de man ‘die op 18 maart 2019 een aanslag pleegde in een tram in Utrecht’.
Het gaat volgens de nota onder meer om een persoon, die in verband gebracht wordt met de man ‘die op 18 maart 2019 een aanslag pleegde in een tram in Utrecht’
Het rapport sluit af met de vaststelling dat de antiwesterse boodschappen van president Erdogan ertoe kunnen leiden dat groepen in Nederland tegenover elkaar komen te staan en onderling botsen. ‘Dit kan gelden voor Turkse Nederlanders onderling, maar ook voor Turkse Nederlanders en ‘autochtone’ Nederlanders.’
De NCTV concludeert tenslotte dat een deel van de Turkse gemeenschap in Nederland ‘kwetsbaar’ is voor beïnvloeding vanuit Turkije op een wijze die kan raken aan de nationale veiligheid in ons land: ‘Die kwetsbaarheid kan bestaan uit bepaalde invloeden of boodschappen met ultranationalistische, anti-Nederlandse‘, anti-integratieve of antidemocratische tendensen. In het uiterste geval kan dat leiden tot aantasting van de sociale en politieke stabiliteit en daarmee raken aan aspecten van de Nederlandse nationale veiligheid.’
Reactie NCTVop ‘gelekte Turkije analyse’
HP/De Tijd heeft deze publicatie schriftelijk aan de NCTV voorgelegd. In een reactie op wat men zelf de ‘gelekte Turkije analyse’ noemt, bevestigt de NCTV dat men op dit moment inderdaad ‘gezamenlijk met partners van de NCTV’ werkt aan ‘een analyse over de invloed van Turkije in Nederland’. Dit ‘met het oog op de bredere aanpak van de statelijke dreiging’.
De NCTV wil niet inhoudelijk op het rapport ingaan en benadrukt dat het gaat om een stuk waarin de reacties van de samenwerkingspartners nog niet zijn verwerkt. Men schrijft: ‘De NCTV betreurt het dat een versie die nog niet analytisch voldragen is, al publiek is geworden.’
Onduidelijk is of de nota na de consultatieronde – al dan niet vertrouwelijk – met de Tweede Kamer zal worden gedeeld. Hierover is volgens bronnen in Den Haag nog geen beslissing genomen.
De NCTV zegt daarover: ‘Het is een reguliere werkwijze om analyses van de NCTV, die onder meer gebaseerd worden op informatie verkregen van onze partners, met diezelfde partners te bespreken, en eventueel daarna over te gaan tot openbare of vertrouwelijke publicatie.’
Opnieuw is er heibel tussen Nederland en Rusland: onze inlichtingendiensten zouden spionageapparatuur in een Russisch diplomatiek voertuig hebben geplaatst. Experts zien een ‘Wraakoefening voor MH17 en de mislukte Russische spionage bij de OPCW in Den Haag.
Het is de zoveelste deuk in de al jaren verstoorde betrekkingen tussen Rusland en ons land. In de dienstwagen van de assistent van de Russische militair-attaché in Nederland is volgapparatuur aangetroffen, maakte het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag 17.08.2020 bekend. De Russen zijn woedend en hebben plaatsvervangend ambassadeur Dominique Kuhling op het matje geroepen.
Dit zou ook een set-up kunnen zijn van de Russen om Nederland zwart te maken, aldus Paul Abels, hoogleraar inlichtingenstudies.
Als de beschuldigingen kloppen is vooral sprake van selectieve verontwaardiging, zegt Ben de Jong, kenner van de Russische inlichtingendiensten. ,,Elke veiligheidsdienst probeert dit bij vijandige inlichtingendiensten, het is volstrekt normaal. De Russen doen dit in Moskou evengoed.”
Hoogleraar Inlichtingenstudies Paul Abels betwijfelt of de AIVD en/of MIVD inderdaad hebben gespioneerd. ,,Het zou net zo goed een set-up van de Russen kunnen zijn om Nederland zwart te maken. De spionagewereld is een schijnwereld, waar niets is wat het lijkt.”
Veel overvliegende Amerikaanse helikopters boven Zuid-Nederland
Zo’n veertig Amerikaanse helikopters, waaronder Chinooks, Black Hawks en Apaches, vliegen vanaf maandag 22.11.2021 tot medio december van Vlissingen naar Duitsland. Zestig heli’s van dezelfde types leggen het traject in tegengestelde richting af, meldt het ministerie van Defensie.
Ook worden van en naar de haven van Vlissingen zo’n 2000 voertuigen en containers door Nederland vervoerd. Daarom is een deel van de haven aangemerkt als een tijdelijk militair object dat wordt bewaakt door bewapende militairen van de Nederlandse landmacht. Het transport van het Amerikaans personeel gebeurt door de vervoersorganisatie van Defensie.
De verplaatsing van de eenheden heeft te maken met een wissel van een Amerikaanse helikopterbrigade bij de oosterburen. Sinds de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 is de Amerikaanse aanwezigheid in Europa versterkt. Rusland en Oekraïne hebben al jaren een gespannen relatie.
Russische troepen zouden Oekraïne volgens de gedeelde informatie kunnen binnentrekken via schiereiland De Krim, buurland Wit-Rusland en vanuit Rusland zelf. Er kan een legermacht worden ingezet die mogelijk bestaat uit zo’n 100.000 manschappen.
’Hysterie’
Het is onduidelijk of de Russische troepenopbouw betekent dat een nieuw gewapend conflict onvermijdelijk is. Poetin heeft volgens de ingewijden vermoedelijk nog niet besloten wat hij precies wil doen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei eerder deze maand: „Ik kan niet zeggen wat de intenties van Rusland zijn. Die kennen we niet.”
Rusland houdt het Westen verantwoordelijk voor het oplopen van de spanning. Er zou bewust voor „hysterie” worden gezorgd door steeds te wijzen op Russische militaire activiteiten in het grensgebied, zei een woordvoerder van het Kremlin zondag 21.11.2021.
„Degenen die ons beschuldigen van ongebruikelijke militaire activiteiten op ons eigen grondgebied sturen zelf hun troepen de oceaan over. En dan heb ik het over de Verenigde Staten”, zei de Russische regeringswoordvoerder op televisie. „Dat is niet erg logisch of fatsoenlijk.”
De aangetroffen apparatuur betreft volgens Moskou traceerapparatuur. Daarmee kunnen Nederlandse veiligheidsdiensten nagaan welke ontmoetingen de Russische militaire attaché heeft. Het plaatsen van dergelijke elektronica is echter bepaald geen sinecure, stelt De Jong. ,,De Russen weten dat de kentekens van hun diplomatieke voertuigen bij de AIVD bekend zijn en parkeren die echt niet op een willekeurige hoek van de straat.”
Mocht een auto onverhoopt defect raken dan zal deze zo mogelijk op het ambassadeterrein door een eigen monteur gerepareerd worden. ,,En als er toch een garagebezoek vereist is, willen ze er met hun neus bovenop zitten.” Sowieso zullen inlichtingendiensten hun eigen diplomatieke auto’s regelmatig binnenstebuiten keren om eventuele spionageapparatuur op te sporen.
Al met al is het vrijwel ondoenlijk om apparatuur ongezien te installeren, stelt kenner van de Russische inlichtingendiensten De Jong. Het gemakkelijkst lijkt nog het plaatsten van een gps-tracker onderop de auto. ,,Zoiets is snel te doen, de technologie is ook al decennia oud.”
MH17
Dit besluit is op hoog niveau genomen, door Poetin of de Russische veiligheidsraad, aldus Ben de Jong, kenner Russische inlichtingendiensten.
Waar of niet, de vraag rijst waarom Rusland de spionagezaak zo hoog opspeelt. Normaliter worden dergelijke affaires diplomatiek in alle stilte opgelost. Experts Abels en De Jong hebben een vermoeden. ,,Met weinig westerse landen is de relatie momenteel zo beroerd als met Nederland”, zeggen beiden. ,,Dat Nederland al jarenlang stelt dat Rusland achter de crash van MH17 zit, is tegen het zere been van Moskou.” Zo besloot het kabinet begin juli nog Rusland voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen.
De Jong gaat er vanuit dat Rusland belang heeft bij publiciteit. ,,Rusland probeert in zijn betrekkingen met het Westen momenteel overal stennis te schoppen.”
De beschuldigingen kunnen volgens hoogleraar inlichtingenstudies Abels verder een wraakoefening zijn voor hoe Nederland Rusland te kijk zette na de mislukte spionagepoging bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag in 2018. Russische spionnen probeerden de systemen te hacken, maar werden op heterdaad betrapt door de MIVD. ,,Nederland organiseerde vervolgens een persconferentie om de zaak wereldkundig te maken.”
Het besluit om er een diplomatieke rel van te maken is op hoog niveau genomen, denken Abels en De Jong. Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov bezit niet het statuur om dit alleen te doen, de machtsstructuren zijn veel hiërarchischer dan in Nederland. ,,Het is zeker langs Vladimir Poetin zelf of de Russische veiligheidsraad gegaan.”
Moet Nederland nu diep door het stof en nederig excuses maken? Geenszins, stelt De Jong: ,,Als je ziet wat de Russen ons de afgelopen jaren allemaal geflikt hebben zou ik dat zeker niet doen”, wijst hij op de vele affaires die in 2012 startten met de arrestatie van Russische spion Raymond P, die als ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken jarenlang honderden gevoelige documenten doorspeelde aan de Russen.
‘Glashard ontkennen’
Volgens hoogleraar inlichtingendiensten Abels is glashard ontkennen altijd het devies, of de beschuldigingen nu waar zijn of niet. Hoe je dat doet liet Rusland zien na de verijdelde spionagezaak bij de OPCW. Daar klopte niets van, de beschuldigingen van Nederland en het Westen getuigden van een ‘levendige fantasie’ en waren een ‘absurditeit’, stelde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in 2018.
Actiefilm
De Nederlandse ambassadeur in Moskou is maandag bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken op het matje geroepen, omdat er volgapparatuur bij een Russische diplomaat in Nederland zou zijn aangetroffen, aldus een verklaring van het Russische ministerie.
Het is in menig actiefilm te zien; een spion die de opdracht krijgt een voertuig te tracken. Sluipend van schuilplek naar schuilplek bereikt hij de auto in kwestie. Een handlanger leidt intussen de chauffeur af door een vuurtje te vragen. En dan plakt hij een zwart kastje onder de auto: mission accomplished.
Zo zal het in het echt vast niet gaan. Maar dat veiligheidsdiensten volgapparatuur op auto’s plaatsen is zeker. Rusland zei vandaag dat het zulke apparatuur heeft aangetroffen op de auto van een militair attaché in Nederland. Wat zou daar achter kunnen zitten?
Oppositie wil opheldering kabinet over gasoverleg met Rusland
De oppositiepartijen SP, PvdA en GroenLinks willen opnieuw opheldering van het kabinet over het overleg tussen Nederland, Rusland en bedrijven zoals Gazprom en Shell over energieprojecten. De werkzaamheden binnen de speciaal hiervoor bedoelde werkgroep Energie gingen mogelijk toch verder dan demissionair premier Mark Rutte in maart de Tweede Kamer voorspiegelde, stellen de drie partijen naar aanleiding van een artikel dinsdag van Follow the Money en The Investigative Desk. De onderzoeksplatforms ontvingen stukken hierover na een Wob-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur).
Gasruzie beslecht: Amerika zwicht voor Nord Stream 2
Jarenlang ruzieden Amerika en Duitsland over Nord Stream 2, maar die twist is nu bijgelegd in een diplomatiek akkoord: Amerika staakt het verzet tegen de omstreden nieuwe gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland. Het laatste deel zal spoedig worden voltooid.
Verenigde Staten houdt troostprijs over aan gascompromis
Sinds 2015 vormt de aanleg van de gasleiding een splijtzwam tussen Duitsland en de Verenigde Staten. Barack Obama, Donald Trump en de huidige Amerikaanse president Joe Biden, alle drie zagen ze niets in de pijp die Duitsland tot een belangrijk gasknooppunt maakt in Europa, de Russische invloed op de Europese energievoorziening vergroot, en de Amerikaanse bondgenoot Oekraïne buitenspel zet.
Door het sluiten van een diplomatiek akkoord houdt Biden er nog enkele troostprijzen aan over. In een verklaring zeggen Duitsland en de Verenigde Staten samen omgerekend zo’n 59 miljoen euro te zullen investeren in duurzame energie-infrastructuur in Oekraïne. Daarnaast belooft Duitsland zich in te zetten voor het Driezeeëninitiatief, de rondetafelgesprekken tussen de twaalf EU-lidstaten die grenzen aan de Baltische Zee, Zwarte Zee en Adriatische Zee.
Vooral Oekraïne wordt benadeeld door Nord Stream 2
Ook zullen de Verenigde Staten en Duitsland proberen Oekraïne te compenseren voor de ruim 2 miljard euro die Rusland nu jaarlijks betaalt voor gasdoorvoerrechten. Door de aanleg van Nord Stream 2 is Kiev plots niet langer cruciaal in het op temperatuur houden van Europa in de winter. In 2009 bleek die afhankelijkheid nog toen Rusland de gaskraan dichtdraaide en delen van Centraal-Europa en de Balkan tijdens een koude winter zonder gas kwamen te zitten.
Voor Duitsland betekende die winter een keerpunt. Het wilde niet langer afhankelijk zijn van het wispelturige Oekraïne. Bovendien bezweren de Duitsers dat Rusland niet nog meer wordt gespekt dan nu al het geval is: de Duitsers zullen niet meer gas afnemen van de Russen, alleen de aanvoerroute wordt verlegd.
Afwachten hoe de gasleiding in de praktijk zal werken
Toch zijn niet alleen Oekraïne en de Verenigde Staten door de nieuwe gasroute voor het hoofd gestoten. Veel voormalige Oostbloklanden noemen de Duits-Russische gasleiding een schande. De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen vrezen schade aan de ecosystemen in de Oostzee. In Polen zijn zelfs vergelijkingen gemaakt met de Tweede Wereldoorlog, toen Rusland en Duitsland in het geheim afspraken om Polen te verdelen. De Poetin-gezinde extreem-rechtse partij Konfederacja noemt Nord Stream 2 de ‘Molotov-Ribbentrop-pijpleiding’.
Door het akkoord zal de gasruzie tussen Duitsland, de Verenigde Staten, Oekraïne en de voormalige Oostbloklanden bekoelen. In het akkoord belooft Duitsland tegen Rusland te zullen optreden als het de energiebevoorrading als wapen inzet. Met die verzekering zullen Oekraïne en Oost-Europa genoegen moeten nemen. Daarmee is het acute gevaar van de gasruzie weliswaar geweken, maar een kleine vonk kan de diplomatieke ruzie weer doen oplaaien.
In de Koude Oorlog was spionage door militair attachés schering en inslag, zegt Peter Wijninga van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. “Maar wij deden het andersom net zo goed.”
“Veel landen sturen spionnen ook gewoon onder officiële titels”, aldus Willemijn Aerdts, universiteit Leiden.
Als het al waar is dat de Nederlandse inlichtingendiensten de Russische militair attaché met een elektronische tracker hebben gevolgd, dan moet die iets gedaan hebben om op te vallen, zegt Wijninga: “Van militair attachés wordt altijd wel op een bepaalde manier bijgehouden waar ze zijn. Vaak door ze gewoon een bezoekje te brengen.”
Het kan zijn dat Nederland extra op z’n hoede is na 2018. Toen werden Russen in Den Haag betrapt op het moment dat ze de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) probeerden te hacken. Ze kwamen Nederland binnen op een toeristenvisum en werden vervoerd door ambassadepersoneel. Mogelijk heeft de huidige militair attaché iets vergelijkbaars gedaan.
Gissen
Maar het is maar de vraag of het echt klopt, zegt Peter Wijninga: “Totdat Rusland met tastbaar bewijs komt, en dan bedoel ik meer dan een foto van een tracker, of Nederland met een verklaring, blijft het gissen wat er gebeurd is.”
Nog maar wat geïnformeerd giswerk dan. Volgens Aerdts en Wijninga kan er ook diplomatieke onenigheid aan dit nieuws ten grondslag liggen, na de in de kiem gesmoorde hackpoging van de OPCW in 2018. De MIVD bracht dat vrij gedetailleerd naar buiten. Niet bepaald gebruikelijk. Rusland heeft altijd ontkend, maar het leverde het land wel gezichtsverlies op.
Terugblik cyberoperatie tegen de OPCW
Twee jaar geleden bracht de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD naar buiten dat de Russische geheime dienst een hackaanval wilde plegen op het kantoor van de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag. Volgens de MIVD werd de aanval gepleegd door vier Russische officieren, die met een diplomatiek paspoort naar Nederland waren gereisd.
Russische hackaanval in Den Haag
De hackaanval kon volgens de MIVD worden verhinderd en de vier betrokken officieren werden dezelfde dag het land uit gezet. Rusland deed de beschuldigingen toen af als fantasieën.
Dit zijn de 4 Russen die de aanval moesten uitvoeren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.
Alexey Minin MIVD
Oleg Sotnikov MIVD
Evgenii Serebriakov MIVD
Aleksei Morenets MIVD
“Deze cyberoperatie tegen de OPCW is onacceptabel. Door deze Russische actie te onthullen, sturen we een duidelijke boodschap: Rusland moet hiermee stoppen”, reageert minister Ank Bijleveld van Defensie. “De OPCW is een gerespecteerd internationaal instituut dat 193 staten van over de hele wereld vertegenwoordigt, om gezamenlijk te werken aan een wereld zonder chemische wapens. Als gastland heeft Nederlandse de verantwoordelijkheid om internationale organisaties hier te beschermen. Dat hebben we gedaan.”
AD 06.10.2018
De 4 Russische inlichtingenofficieren zijn met een diplomatiek paspoort via Schiphol, Nederland binnengekomen. Ze huurden daarna een auto en parkeerden die op de parkeerplaats van het Marriot Hotel in Den Haag, vlakbij de OPCW.
Apparatuur
De bagageruimte van de auto lag vol met apparatuur om WiFi-netwerken te hacken. Die was geïnstalleerd om op het OPCW-netwerk in te breken. De antenne van deze setup lag op de hoedenplank en was verborgen onder een jas. De apparatuur stond aan, toen de MIVD ingreep.
“Digitale manipulatie en sabotage vormen een serieuze dreiging. Vandaag hebben we laten zien dat deze dreiging van de GRU ook hier in Nederland met al zijn internationale organisaties actueel is”, concludeert de directeur van de MIVD, generaal-majoor Onno Eichelsheim. “Daarom is het van essentieel belang dat we die dreiging stoppen. Dat is gelukt. Ik ben dan ook trots op onze inlichtingenmensen.”
Telegraaf 06.10.2018
MH17
Uit vervolgonderzoek is gebleken dat een van de in Nederland actieve Russische inlichtingenofficieren ook in Maleisië actief was, gericht op het MH17-onderzoek. Bijleveld: “We hebben de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de interesse van Russische inlichtingendiensten in het MH17-onderzoek.
AD 11.10.2018
Zoals al eerder gemeld vormen manipulatie en beïnvloeding bijvoorbeeld een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces. Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
Het is niet gebruikelijk om met resultaten van inlichtingendiensten naar buiten te komen. Het kabinet heeft er nu bewust voor gekozen om deze operatie en de daarbij betrokken Russische inlichtingenofficieren wel publiek te maken, om hen het internationaal opereren moeilijker te maken.
Telegraaf 06.10.2017
Ondermijnen
“Het ondermijnen van de integriteit van internationale organisaties is onaanvaardbaar“, benadrukt Bijleveld. “De Russische ambassadeur is ontboden om hem deze boodschap over te brengen.”
AD 11.10.2018
Nederland deelt de zorgen van de internationale partners over het schadelijke en ondermijnende gedrag van de GRU. Nederland ondersteunt de conclusie van het Verenigd Koninkrijk, zoals vandaag gepresenteerd: de GRU ondermijnt de internationale rechtsorde met dit soort cyberoperaties.
Telegraaf 06.10.2017
Telegraaf 06.10.2017
AD 01.11.2018
Aanklacht
Vandaag treedt de VS naar buiten met een aanklacht tegen verschillende Russische inlichtingenofficieren. Op 6 augustus 2018 diende het Amerikaanse ministerie van Justitie een rechtshulpverzoek in bij het Openbaar Ministerie in Nederland. Dat gebeurde in een strafrechtelijk onderzoek naar ongeoorloofde Russische cyberoperaties. Het OM heeft aan dit rechtshulpverzoek verzoek voldaan en de Amerikanen informatie verstrekt. Het OM doet daarnaast ook eigen onderzoek in deze zaak.
Op vrijdag 13 april 2018 parkeerden de Russen een auto dicht bij de OPCW. In de auto zat hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren. Om die reden besloot de MIVD de operatie te verstoren. Lees meer in ons liveblog
AD 15.10.2018
Daarmee is er opnieuw bewijs van spionage-operaties van de Russische militaire inlichtingendienst. Poetin gaat in de tegenaanval.
De Russische inlichtingendienst GROe is met afstand de meest avontuurlijke van de drie Russische inlichtingendiensten, schreef correspondent Steven Derix onlangs in dit profiel.
Elsevier 22.07.2021 Jarenlang ruzieden Amerika en Duitsland over Nord Stream 2, maar die twist is nu bijgelegd in een diplomatiek akkoord: Amerika staakt het verzet tegen de omstreden nieuwe gaspijpleiding van Rusland naar Duitsland. Het laatste deel zal spoedig worden voltooid.
De 1.200 kilometer lange pijpleiding ligt naast de bestaande gaspijp door de Oostzee, Nord Stream. Zodra nummer 2 operationeel is, kan er twee keer zoveel gas van Siberië naar Duitsland worden gepompt, 110 miljard kubieke meter per jaar.
Verenigde Staten houdt troostprijs over aan gascompromis
Sinds 2015 vormt de aanleg van de gasleiding een splijtzwam tussen Duitsland en de Verenigde Staten. Barack Obama, Donald Trump en de huidige Amerikaanse president Joe Biden, alle drie zagen ze niets in de pijp die Duitsland tot een belangrijk gasknooppunt maakt in Europa, de Russische invloed op de Europese energievoorziening vergroot, en de Amerikaanse bondgenoot Oekraïne buitenspel zet.
Dat Biden het Amerikaanse verzet tegen de aanleg nu staakt, is niet vreemd: van de 1.200 kilometer is minder dan 100 kilometer nog in aanbouw. De rest is klaar. Door het sluiten van een diplomatiek akkoord houdt Biden er nog enkele troostprijzen aan over.
In een verklaring zeggen Duitsland en de Verenigde Staten samen omgerekend zo’n 59 miljoen euro te zullen investeren in duurzame energie-infrastructuur in Oekraïne. Daarnaast belooft Duitsland zich in te zetten voor het Driezeeëninitiatief, de rondetafelgesprekken tussen de twaalf EU-lidstaten die grenzen aan de Baltische Zee, Zwarte Zee en Adriatische Zee.
Vooral Oekraïne wordt benadeeld door Nord Stream 2
Ook zullen de Verenigde Staten en Duitsland proberen Oekraïne te compenseren voor de ruim 2 miljard euro die Rusland nu jaarlijks betaalt voor gasdoorvoerrechten. Door de aanleg van Nord Stream 2 is Kiev plots niet langer cruciaal in het op temperatuur houden van Europa in de winter. In 2009 bleek die afhankelijkheid nog toen Rusland de gaskraan dichtdraaide en delen van Centraal-Europa en de Balkan tijdens een koude winter zonder gas kwamen te zitten.
Voor Duitsland betekende die winter een keerpunt. Het wilde niet langer afhankelijk zijn van het wispelturige Oekraïne. Bovendien bezweren de Duitsers dat Rusland niet nog meer wordt gespekt dan nu al het geval is: de Duitsers zullen niet meer gas afnemen van de Russen, alleen de aanvoerroute wordt verlegd.
Afwachten hoe de gasleiding in de praktijk zal werken
Toch zijn niet alleen Oekraïne en de Verenigde Staten door de nieuwe gasroute voor het hoofd gestoten. Veel voormalige Oostbloklanden noemen de Duits-Russische gasleiding een schande. De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen vrezen schade aan de ecosystemen in de Oostzee. In Polen zijn zelfs vergelijkingen gemaakt met de Tweede Wereldoorlog, toen Rusland en Duitsland in het geheim afspraken om Polen te verdelen. De Poetin-gezinde extreem-rechtse partij Konfederacja noemt Nord Stream 2 de ‘Molotov-Ribbentrop-pijpleiding’.
Door het akkoord zal de gasruzie tussen Duitsland, de Verenigde Staten, Oekraïne en de voormalige Oostbloklanden bekoelen. In het akkoord belooft Duitsland tegen Rusland te zullen optreden als het de energiebevoorrading als wapen inzet. Met die verzekering zullen Oekraïne en Oost-Europa genoegen moeten nemen. Daarmee is het acute gevaar van de gasruzie weliswaar geweken, maar een kleine vonk kan de diplomatieke ruzie weer doen oplaaien.
RTL 22.07.2021 De meest omstreden gaspijpleiding uit de Europese geschiedenis wordt voltooid. Jarenlang lag Amerika dwars bij Nord Stream 2, die van Rusland naar Duitsland loopt. Nu is er alsnog een akkoord tussen Duitsland en de VS. Al lijkt de Russische president Poetin de grote winnaar. “Hij heeft de volledige controle.”
De Amerikanen zijn bang dat Rusland met de nieuwe gaspijpleiding te veel invloed krijgt bij de levering van energie aan Europa. Nord Stream 2 loopt namelijk rechtsreeks van Rusland naar Duitsland door de Oostzee en omzeilt daarbij Oost-Europese landen zoals Oekraïne en Polen.
Toch is het Witte Huis akkoord gegaan. De afspraak tussen de Amerikaanse president Joe Biden en de Duitse bondskanselier Merkel is dat Rusland sancties opgelegd zal krijgen als de regering-Poetin energie ‘als wapen’ gebruikt of agressieve acties onderneemt tegen Oekraïne, zo lieten de VS en Duitsland gisteravond weten in een gemeenschappelijke verklaring.
Nord Stream is een dubbele gasleiding voor transport van Russisch aardgas. De leidingen zijn ruim 1200 km lang en hebben in totaal zo’n 10 miljard euro gekost.
Het omstreden gasproject zorgt al jaren voor grote spanningen tussen Europa en de Verenigde Staten, en ook binnen de Europese Unie zelf. De Duitsers en de Russen beweren al die tijd dat het gaat om een commercieel project van het Russische gasbedrijf Gazprom en Europese partnerbedrijven zoals Shell, Uniper en Total, en dat Nord Stream 2 noodzakelijk is voor de enorme energiebehoefte in West-Europa.
“Rusland heeft altijd al volgehouden dat de pijplijn geen politiek instrument is om Europa afhankelijk te maken van Russisch gas”, zegt correspondent Eva Hartog. “Ze noemen het juist een puur economisch project waar zowel Europa als Rusland baat bij hebben. “De Russische regering ziet de inmenging van de Amerikanen als egoïstische bemoeizucht.”
Tegenstanders zijn het daar niet mee eens. Zij denken dat Europa te afhankelijk wordt van Russisch gas en verwachten dat Poetin in de toekomst de gaskraan dichtdraait als hem dat politiek gezien goed goedkomt.
Maar er spelen nog veel meer belangen, zegt geopolitiek analist Isa Yusibov. “De Amerikanen willen zelf namelijk ook graag schaliegas verkopen aan Europese landen. Maar dat gaat niet gebeuren omdat Europa nu genoeg gas heeft.” Yusibov denkt dat Duitsland de Amerikanen daarom op een ander vlak tegemoet is gekomen. “Het is zeker dat Amerika er iets voor terugkrijgt. Wat dat is, weten we nog niet.”
Volgens Yusibov heeft de EU de gaspijpleiding overigens niet nodig. “Er is geen extra vraag naar gas. Bij iets meer dan 40 procent van het gas dat wij gebruiken in de EU zijn we nu afhankelijk van Rusland. Maar de gasconsumptie neemt juist af door de afbouw van fossiele brandstoffen.”
“Het is zeker dat Amerika er iets voor terugkrijgt.”
Beloftes voor Oekraïne
Dan is er nog Oekraïne, dat nu nog geld verdient als doorvoerland, maar straks volledig genegeerd kan worden door Rusland. Die kans lijkt groot, aangezien het huidige contract tussen beide landen afloopt in 2024 en de twee landen bovendien sinds 2014 een gewapend conflict uitvechten in Oost-Oekraïne.
Oekraïne moet het nu doen met garanties dat Rusland zich aan zijn woord houdt en krijgt daarnaast 175 miljoen dollar (ruim 148 miljoen euro) van Duitsland voor een groene energietransitie. Het geld wordt gestopt in een fonds, dat met bijdragen van bedrijven moet oplopen tot 1 miljard dollar.
Maar wat in Oekraïne overheerst is angst en het gevoel dat het land in de steek is gelaten, blijkt uit de eerste reacties. “Die angst is gegrond”, zegt Yusibov. “Ze lopen niet alleen inkomsten mis. Er is ook een probleem voor de nationale veiligheid.”
Dat komt omdat de gaspijpleiding direct naar Duitsland loopt. Poetin is daardoor niet langer afhankelijk van de tussengelegen landen Oekraïne, Polen, Belarus en Slowakije. “Hij heeft de volledige controle over de gaspijpleiding en kan deze landen buitenspel zetten. Bovendien heeft Rusland de handen vrij om die landen onder druk te zetten, of zelfs militaire operaties uit te oefenen als het dat wil, zonder dat de gasvoorziening in West-Europa daardoor in gevaar komt.”
Grote winnaar
Rusland wordt dan ook als grote winnaar beschouwd van het compromis tussen Duitsland en de VS van gisteravond. “Voor Rusland is het grootste voordeel van deze deal dat er nu eindelijk zekerheid is”, zegt Hartog: “De afgelopen jaren werd Nord Stream 2 telkens weer opgerakeld als een manier om druk te zetten op Rusland.”
Vanuit Moskou werd dat gezien als chantage, zegt de Ruslandcorrespondent. “Dat het nu definitief lijkt door te gaan zal door Rusland worden geïnterpreteerd als een overwinning en een voorbeeld van succesvol verzet tegen Amerikaanse bemoeienis.”
NOS 21.07.2021 De Verenigde Staten en Duitsland hebben een akkoord bereikt over het omstreden gasproject Nord Stream 2. Als Moskou de gaspijpleiding die van Rusland naar Duitsland loopt gebruikt om politieke druk uit te oefenen, riskeert het land sancties.
De twee landen hebben een gemeenschappelijke verklaring laten uitgaan: “De Verenigde Staten en Duitsland zijn beiden vastberaden om Rusland ter verantwoording te roepen voor zijn agressie en kwaadwillende activiteiten door sancties op te leggen”. De sancties moeten voorkomen dat Rusland de pijpleiding “misbruikt” om politieke druk uit te oefenen.
“Mocht Rusland proberen om energie als wapen te gebruiken of verdere agressieve acties tegen Oekraïne ondernemen, dan zal Duitsland zelf maatregelen nemen en aandringen op sancties op Europees niveau”, staat in de verklaring.
De VS laat de aanleg doorgaan, in ruil voor een Duitse investering in klimaat- en milieumaatregelen in Oekraïne. Het gaat om een zogenoemd ‘groen fonds’ voor duurzame energietransitie, waarin Berlijn 245 miljoen dollar steekt.
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas is blij met het akkoord en spreekt van een “constructieve oplossing”, maar Kiev is er niet over te spreken. Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken is het Nord Stream 2-project een bedreiging van de veiligheid van Oekraïne. De minister dringt aan op overleg over de zaak met de Europese Commissie en de Duitse regering.
Heikel punt
Nord Stream 2, de gaspijplijn die onder de Oostzee loopt, is een heikel punt tussen de Amerikanen en de Duitsers. De Amerikaanse president Biden en de Duitse bondskanselier Merkel waren het onlangs nog openlijk oneens over het bijna voltooide project. Washington was fel tegen het gasproject en dreigde herhaaldelijk met sancties tegen investeerders en bedrijven die meewerkten aan de aanleg. Tegelijkertijd wil de regering-Biden de banden met Duitsland, die door het gasproject onder druk kwamen te staan, weer aanhalen.
Volgens de VS wordt Europa door de pijpleiding te afhankelijk van Russisch gas. Daardoor zou Rusland via de gastoelevering politieke druk uit kunnen oefenen in kwesties rond bijvoorbeeld Oekraïne en Polen. Duitsland ziet Nord Stream 2 vooral als economisch project.
“Het normaliseren van de trans-Atlantische verhoudingen is een speerpunt van Bidens buitenlandpolitiek”, zegt NOS-correspondent Marieke de Vries. “Hij wilde Merkel niet tegen de haren instrijken. Hiermee geeft hij haar een afscheidscadeau voor zij voor het einde van het jaar opstapt”, aldus De Vries.
Maar er kwam direct stevige kritiek vanuit de Republikeinse hoek van de Senaat. De Texaanse senator Ted Cruz sprak van een “volledige overgave” van Biden aan Poetin en een “geopolitieke overwinning” voor de Russische president. Hij noemde de deal een “ramp” voor de VS en bondgenoten.
De Russische regering zei vorige maand dat de gaspijpleiding tegen het einde van dit jaar klaar zal zijn.
NU 18.03.2021 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken wil dat bedrijven die zijn betrokken bij de aanleg van de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2 tussen Rusland en Duitsland “onmiddellijk” stoppen met de werkzaamheden. Anders kunnen zij sancties van de Verenigde Staten opgelegd krijgen.
De Amerikaanse overheid zegt dat de Russen door de gaspijplijn meer invloed krijgen in Europa. Washington dreigde al herhaaldelijk met sancties voor bedrijven die betrokken zijn bij de aanleg van de pijplijn, die al bijna voltooid is. Een daarvan is olie- en gasconcern Shell. Ook Europese landen als Polen en Oekraïne zijn fel tegen het project.
“Nord Stream 2 is een slechte deal, voor Duitsland, Oekraïne en voor onze bondgenoten en partners in Midden- en Oost-Europa”, meldde Blinken. Volgens hem is de pijpleiding onder de Oostzee “een Russisch geopolitiek project dat Europa moet verdelen en de Europese energieveiligheid verzwakt”.
Duitsland gaf vorige maand aan vooralsnog achter de aanleg te blijven staan. Berlijn had eerder al toestemming gegeven voor de hervatting van het project, na het aflopen van de vorige vergunning. Met Nord Stream 2 wordt de capaciteit van de bestaande Nord Stream-gaspijplijn onder de Oostzee verdubbeld.
NOS 18.03.2021 De Verenigde Staten hebben opnieuw dreigende woorden uitgesproken tegen bedrijven die betrokken zijn bij de bouw van de gaspijpleiding Nord Stream 2, tussen Rusland en Duitsland. Bedrijven die daar niet onmiddellijk mee stoppen, riskeren sancties, staat in een verklaring van minister Blinken van Buitenlandse Zaken.
De VS verzet zich al langer tegen de pijpleiding, omdat die Europa afhankelijker maakt van Russisch aardgas en Rusland meer invloed krijgt. Ook landen als Polen en Oekraïne zijn tegen. Duitsland is een groot voorstander van het project.
In de nieuwe verklaring noemt Blinken Nord Stream 2 een slechte deal voor Duitsland en verschillende landen in Centraal- en Oost-Europa. Hij spreekt van “een Russisch geopolitiek project dat Europa moet verdelen en de Europese energieveiligheid verzwakt”.
Verzekeraars teruggetrokken
Tot dusverre hebben de Amerikanen aan één meebouwend bedrijf sancties opgelegd: het Russische bouwbedrijf KVT-Rus. Verder hebben onlangs een kleine twintig verzekeraars zich teruggetrokken uit het project, onder druk van eerdere Amerikaanse waarschuwingen.
Nederlandse bedrijven zijn niet meer betrokken bij de aanleg, voor een deel eveneens vanwege die Amerikaanse druk. De bouw van de gaspijpleiding moet nog dit jaar worden afgerond.
Elsevier 06.10.2020 De argumenten van minister Stef Blok en de Kamerleden die zijn Rusland-strategie willen aanscherpen, kloppen wel een beetje, schrijft Robbert de Witt. Maar ze rammelen ook, zeker als het gaat om de omstreden pijplijn Nord Stream 2.
Afgelopen december presenteerde minister Stef Blok (VVD), de Ruslandstrategie van het kabinet. Zoals Blok eerder de Nederlandse China-strategie onthulde, had de Kamer hem gevraagd ook met een Ruslandstrategie te komen. Handig, zou je denken, want zo dwingt de Kamer de regering met een consistent beleid te komen. En dat kan vervolgens weer worden getoetst door het parlement.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Heel spannend is Bloks Ruslandstrategie niet. ‘Koersvast en realistisch’ zijn de kernwoorden. Dat betekent dat er niet veel zal veranderen, en dat we geen al te hoge verwachtingen hoeven te koesteren van de Nederlandse opstelling tegenover Moskou.
Nederland kiest voor een beetje druk op het Kremlin – vanwege de Krim, Oekraïne, de vergiftigingszaken rond Sergej Skripal en Alexander Navalny, maar in het bijzonder vanwege de Russische betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17. Maar tegelijk wil het kabinet ‘blijven praten’.
Praten met gewone Russen, streng voor Russische regering
Eigenlijk wil de Kamer vrijwel hetzelfde, maar dan van beide nog iets meer. In een motie vroegen PvdA, SP, GroenLinks en SGP het kabinet met een plan te komen hoe de dialoog kan worden geïntensiveerd.
Er moet meer worden gepraat met ‘gewone Russen’, vindt ook D66’er Sjoerd Sjoerdsma – die zijn verzoek om meer Russen een Nederlands visum te geven verwoordde alsof het om een inheemse stam uit het Amazonegebied ging. ‘Om hier onze vrijheden en gelijkheden op te snuiven, om hier kennis te maken met onze democratie en rechtsstaat, in de hoop dat dat besmettelijk is.’
Tegelijk wil een Kamermeerderheid dat er juist méér druk komt op de Russische regering. Deze week nam de Tweede Kamer een motie aan die de regering oproept om te pleiten voor handhaving van de strenge EU-regels rond de Russische gaspijplijn Nord Stream 2.
Die regels houden onder meer in dat het productie- en het transportdeel van het project van elkaar gescheiden worden. Dat moet Europa minder afhankelijk maken van deze Russische gaspijp en daarmee van het Kremlin. Van beide zijden worden mooie woorden gebruikt om de argumenten kracht bij te zetten. Maar het rammelt allemaal wel.
Partijen als GroenLinks en D66 hebben zelf het aantal energiebronnen beperkt
Zo hebben de partijen die roepen dat Nederland niet afhankelijk moet worden van Russisch gas natuurlijk helemaal gelijk, al is het nogal een open deur. Wie is er nu wel voor dat Nederland voor zijn energievoorziening alleen terecht kan bij één ander land? In werkelijkheid hebben partijen als GroenLinks en D66 intussen zelf het aantal mogelijke energiebronnen flink beperkt.
Gaswinning in Groningen mag niet meer, en liefst moeten alle fossiele brandstoffen worden geweerd. Kolencentrales mogen ook niet meer – hoewel die in Nederland tot de allerschoonste behoren. Laat staan dat kernenergie voor deze partijen een serieuze optie is. Aangezien zonne- en windenergie nog ontoereikend zijn – als ze ooit al toereikend zullen worden – is Nederland voorlopig aangewezen op buitenlands gas. Maar dat mag dan niet uit Rusland komen. Tja.
‘Puur een commercieel project’
Tegelijk is de redenering van het kabinet ook niet erg zuiver. Vermoedelijk vanwege de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven – Shell met name – bleef de regering lang herhalen dat het niets heeft te zeggen over Nord Stream 2. Het is, aldus Blok, puur een commercieel project en daar moet de politiek verre van blijven.
Blok echode de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Want de Duitse regering en het Duitse bedrijfsleven waren ook voor het Nord Stream 2-project, en Merkel wilde daarom niets weten van de risico’s die de samenwerking met Poetin inhoudt.
Maar inmiddels is Duitsland gedraaid, vanwege de vergiftiging van de Russische oppositieleider Navalny. Volgens veel Duitsers die eerst voor Nord Stream 2 waren, moet Rusland voor die moordpoging worden gestraft. Daarom moet de pijplijn er misschien maar helemaal niet meer komen.
De pijplijn is dus niet zomaar een economisch project waarmee de politiek niets te maken heeft. Zelfs Merkel heeft dat al lang toegegeven. ‘Wij hebben geen rechtsmacht over Nord Stream 2, omdat de pijplijn niet over Nederlands grondgebied loopt,’ merkte Blok vorige week op in de Kamer. Formeel is dat correct. Maar net als voor zijn critici in de Tweede Kamer geldt: het is maar de helft van het verhaal.
NOS 18.08.2020 De politie doet onderzoek naar de vondst van elektronische volgapparatuur in de auto van een Russische diplomaat. Dat zegt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken, die vanwege het politieonderzoek niet op de kwestie wil reageren.
Gisteren riep het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken een gezant van Nederland op het matje vanwege de vondst. Het departement zei dat het plaatsen van spionage-apparatuur de toch al complexe relatie met Nederland niet ten goede komt.
Minister Ollongren zegt daarop dat we “een geschiedenis met Rusland” hebben, vanwege de ramp met de MH17. “Ik denk dat dit steeds meespeelt in de relatie die wij hebben met Rusland”.
Twee jaar geleden bracht de Nederlandse inlichtingendienst MIVD naar buiten dat de Russische geheime dienst een hackaanval wilde plegen op het kantoor van de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag.
De politie in Den Haag wil niets kwijt over het onderzoek. Ze wil ook niet zeggen of er door de Russische ambassade aangifte is gedaan.
NOS 17.08.2020 Het is in menig actiefilm te zien; een spion die de opdracht krijgt een voertuig te tracken. Sluipend van schuilplek naar schuilplek bereikt hij de auto in kwestie. Een handlanger leidt intussen de chauffeur af door een vuurtje te vragen. En dan plakt hij een zwart kastje onder de auto: mission accomplished.
In spy HQ wordt een schakelaar omgezet en als de auto wegrijdt ziet de kijker een rood lampje knipperen, omdat… nou ja, omdat knipperende rode lampjes er nou eenmaal bij horen in een film.
Zo zal het in het echt vast niet gaan. Maar dat veiligheidsdiensten volgapparatuur op auto’s plaatsen is zeker. Rusland zei vandaag dat het zulke apparatuur heeft aangetroffen op de auto van een militair attaché in Nederland. Wat zou daar achter kunnen zitten?
Diplomatiek onschendbaar
In de Koude Oorlog was spionage door militair attachés schering en inslag, zegt Peter Wijninga van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. “Maar wij deden het andersom net zo goed.”
Militair attachés zijn verantwoordelijkheid voor het contact tussen de krijgsmachten van beide landen. Ook verzamelen ze informatie over het gastland die van belang kan zijn voor de strijdkrachten van het eigen land. Dat hoeft geen geheime informatie te zijn.
De attachés zijn onderdeel van het corps diplomatique en hebben daarom ook diplomatieke onschendbaarheid. Het is gebruikelijk militair attachés te hebben bij bondgenoten, maar ook bij landen waar niet per se veel militaire samenwerking mee is, zoals Rusland. Wijninga: “Die laatsten hebben normaal gesproken geen hele drukke functie.”
“Veel landen sturen spionnen ook gewoon onder officiële titels”, aldus Willemijn Aerdts, universiteit Leiden.
Als het al waar is dat de Nederlandse inlichtingendiensten de Russische militair attaché met een elektronische tracker hebben gevolgd, dan moet die iets gedaan hebben om op te vallen, zegt Wijninga: “Van militair attachés wordt altijd wel op een bepaalde manier bijgehouden waar ze zijn. Vaak door ze gewoon een bezoekje te brengen.”
Het kan zijn dat Nederland extra op z’n hoede is na 2018. Toen werden Russen in Den Haag betrapt op het moment dat ze de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) probeerden te hacken. Ze kwamen Nederland binnen op een toeristenvisum en werden vervoerd door ambassadepersoneel. Mogelijk heeft de huidige militair attaché iets vergelijkbaars gedaan.
Willemijn Aerdts, expert op het gebied van veiligheidsdiensten bij de Universiteit Leiden: “Ik kan me heel goed voorstellen dat Russische diplomaten na dat incident in de gaten gehouden worden. Veel landen sturen spionnen ook gewoon onder officiële titels. Dit is een militair attaché, maar het kan zijn dat die hier extra informatie probeert in te winnen.”
Dat de Nederlandse inlichtingendiensten daarom hun heil zochten in elektronische volgapparatuur kan Wijninga zich bijna niet voorstellen: “De woningen en auto’s van militair attachés worden regelmatig gescand, dus het zou hoe dan ook op een gegeven moment ontdekt worden.”
Pieter Cobelens, voormalig directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), zou zich er niet over verbazen als er wel een elektronische tracker is ingezet: “Dat er hulpmiddelen worden ingezet, daar sta ik niet van te kijken. Het is alleen pijnlijk als het naar buiten komt. Als dit echt zo is, is het wel behoorlijk knullig.”
Ook Willemijn Aerdts zegt dat trackers gemeengoed zijn: “Het komt alleen niet heel vaak op deze manier naar buiten.”
Gissen
Maar het is maar de vraag of het echt klopt, zegt Peter Wijninga: “Totdat Rusland met tastbaar bewijs komt, en dan bedoel ik meer dan een foto van een tracker, of Nederland met een verklaring, blijft het gissen wat er gebeurd is.”
Nog maar wat geïnformeerd giswerk dan. Volgens Aerdts en Wijninga kan er ook diplomatieke onenigheid aan dit nieuws ten grondslag liggen, na de in de kiem gesmoorde hackpoging van de OPCW in 2018. De MIVD bracht dat vrij gedetailleerd naar buiten. Niet bepaald gebruikelijk. Rusland heeft altijd ontkend, maar het leverde het land wel gezichtsverlies op.
Aerdts: “Het is best wel bijzonder dat als je hier anderhalf jaar geleden zelf naartoe gaat om in te breken bij een internationale organisatie je nu vrij hoog van de toren blaast over zoiets als dit.” Wijninga denkt dat deze bekendmaking van de Russen een vorm van wraak zou kunnen zijn voor het OPCW-incident; jullie betrappen ons, dan betrappen wij jullie: “Zo zouden ze kunnen zeggen: we betalen met gelijke munt terug.”
NU 17.08.2020 De Nederlandse ambassadeur in Moskou is maandag op het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden, omdat er volgapparatuur bij een Russische diplomaat in Nederland zou zijn aangetroffen, aldus een verklaring van het Russische ministerie.
De volgapparatuur zou zijn gevonden in de auto van een assistent van een Russische militair gezant in Nederland. Volgens Moskou is dat een schending van internationale verdragen omtrent diplomatie.
Waar en wanneer de volgapparatuur zou zijn aangetroffen, is niet bekendgemaakt.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken kon tegenover NU.nl nog niet reageren op de beschuldiging. De Russische ambassade in Nederland geeft geen verdere details vrij en verwijst naar de verklaring van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken.
Het Russische ministerie roept Nederland op maatregelen te nemen en stelt dat dergelijke acties slecht zijn voor “de toch al moeilijke relatie” tussen Nederland en Rusland.
Telegraaf 17.08.2020 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt een gezant van Nederland op het matje te hebben geroepen. De aanleiding zou de vondst zijn van een spionage-apparaat in de auto van een Russische militaire attaché in Nederland.
Het ministerie roept Nederland op maatregelen te nemen om dergelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. „Dergelijke onvriendschappelijke acties” komen de „toch al complexe relatie” met Nederland niet ten goede, aldus het departement.
Het is niet het eerste incident rond een Russische diplomaat in Nederland. De Nederlandse politie nam in 2013 de tweede man van de Russische ambassade Dmitri Borodin mee naar het bureau. Buren hadden geklaagd dat de diplomaat zich agressief gedroeg tegen zijn kinderen. Eerder had zijn vrouw al enkele auto’s geramd. Rusland pikte de aanhouding niet en Nederland bood excuses aan.
MH17
Ook het neerhalen van MH17 in 2014 heeft de relatie tussen Den Haag en Moskou onder druk gezet. De Boeing 777 werd onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Alle 298 mensen aan boord kwam om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Volgens internationaal onderzoek was de Buk-raket waarmee het vliegtuig is neergeschoten, afkomstig uit Rusland. Moskou zegt echter niet verantwoordelijk te zijn voor het drama. Nederland maakte vorige maand bekend Rusland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen om zijn rol in het neerhalen van MH17.
Volgens het ministerie is dat een schending van internationale verdragen. “Zulke onvriendelijke acties maken de toch al moeizame band tussen beide landen nog ingewikkelder”, staat in een verklaring.
Dominique Kuhling, de plaatsvervangend ambassadeur van Nederland in Moskou, is door het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken op het matje geroepen. “Zij kreeg te horen dat er onmiddellijk uitgebreide maatregelen moeten worden genomen om dergelijke incidenten te voorkomen”, schrijft het Russische ministerie.
Uit de verklaring wordt niet duidelijk of Moskou denkt dat Nederland zelf de apparatuur heeft geplaatst of dat de plaatsvervangend ambassadeur is ontboden omdat het incident in Nederland plaatsvond.
Rutte: geen commentaar
Premier Rutte wil nog niet veel kwijt over het nieuws. “Daar kan ik verder geen commentaar op geven, ik zag de berichten.” Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt: “We hebben de berichten gezien en nu wordt onderzocht wat er aan de hand is.”
Volgens correspondent David Jan Godfroid is het heel moeilijk om in te schatten of de Russische beschuldigingen kloppen. “Ik twijfel er geen moment aan dat de Nederlandse inlichtingendiensten Russische diplomaten volgen – en zeker militair attachés. Maar of dat zover gaat dat er volgapparatuur in auto’s wordt geplaatst, dat kan ik niet beoordelen.”
Russische hackaanval in Den Haag
Twee jaar geleden bracht de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD naar buiten dat de Russische geheime dienst een hackaanval wilde plegen op het kantoor van de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag. Volgens de MIVD werd de aanval gepleegd door vier Russische officieren, die met een diplomatiek paspoort naar Nederland waren gereisd.
De hackaanval kon volgens de MIVD worden verhinderd en de vier betrokken officieren werden dezelfde dag het land uit gezet. Rusland deed de beschuldigingen toen af als fantasieën.
AD 17.08.2020 Opnieuw is er heibel tussen Nederland en Rusland: onze inlichtingendiensten zouden spionageapparatuur in een Russisch diplomatiek voertuig hebben geplaatst. Experts zien een wraakoefening voor MH17 en de mislukte Russische spionage bij de OPCW in Den Haag.
Het is de zoveelste deuk in de al jaren verstoorde betrekkingen tussen Rusland en ons land. In de dienstwagen van de assistent van de Russische militair-attaché in Nederland is volgapparatuur aangetroffen, maakte het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag bekend. De Russen zijn woedend en hebben plaatsvervangend ambassadeur Dominique Kuhling op het matje geroepen.
Als de beschuldigingen kloppen is vooral sprake van selectieve verontwaardiging, zegt Ben de Jong, kenner van de Russische inlichtingendiensten. ,,Elke veiligheidsdienst probeert dit bij vijandige inlichtingendiensten, het is volstrekt normaal. De Russen doen dit in Moskou evengoed.”
Hoogleraar Inlichtingenstudies Paul Abels betwijfelt of de AIVD en/of MIVD inderdaad hebben gespioneerd. ,,Het zou net zo goed een set-up van de Russen kunnen zijn om Nederland zwart te maken. De spionagewereld is een schijnwereld, waar niets is wat het lijkt.”
Geen sinecure
Dit zou ook een set-up kunnen zijn van de Russen om Nederland zwart te maken, aldus Paul Abels, hoogleraar inlichtingenstudies.
De aangetroffen apparatuur betreft volgens Moskou traceerapparatuur. Daarmee kunnen Nederlandse veiligheidsdiensten nagaan welke ontmoetingen de Russische militaire attaché heeft. Het plaatsen van dergelijke elektronica is echter bepaald geen sinecure, stelt De Jong. ,,De Russen weten dat de kentekens van hun diplomatieke voertuigen bij de AIVD bekend zijn en parkeren die echt niet op een willekeurige hoek van de straat.”
Mocht een auto onverhoopt defect raken dan zal deze zo mogelijk op het ambassadeterrein door een eigen monteur gerepareerd worden. ,,En als er toch een garagebezoek vereist is, willen ze er met hun neus bovenop zitten.” Sowieso zullen inlichtingendiensten hun eigen diplomatieke auto’s regelmatig binnenstebuiten keren om eventuele spionageapparatuur op te sporen.
Al met al is het vrijwel ondoenlijk om apparatuur ongezien te installeren, stelt kenner van de Russische inlichtingendiensten De Jong. Het gemakkelijkst lijkt nog het plaatsten van een gps-tracker onderop de auto. ,,Zoiets is snel te doen, de technologie is ook al decennia oud.”
MH17
Dit besluit is op hoog niveau genomen, door Poetin of de Russische veiligheidsraad, aldus Ben de Jong, kenner Russische inlichtingendiensten.
Waar of niet, de vraag rijst waarom Rusland de spionagezaak zo hoog opspeelt. Normaliter worden dergelijke affaires diplomatiek in alle stilte opgelost. Experts Abels en De Jong hebben een vermoeden. ,,Met weinig westerse landen is de relatie momenteel zo beroerd als met Nederland”, zeggen beiden. ,,Dat Nederland al jarenlang stelt dat Rusland achter de crash van MH17 zit, is tegen het zere been van Moskou.” Zo besloot het kabinet begin juli nog Rusland voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te dagen.
De Jong gaat er vanuit dat Rusland belang heeft bij publiciteit. ,,Rusland probeert in zijn betrekkingen met het Westen momenteel overal stennis te schoppen.”
De beschuldigingen kunnen volgens hoogleraar inlichtingenstudies Abels verder een wraakoefening zijn voor hoe Nederland Rusland te kijk zette na de mislukte spionagepoging bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag in 2018. Russische spionnen probeerden de systemen te hacken, maar werden op heterdaad betrapt door de MIVD. ,,Nederland organiseerde vervolgens een persconferentie om de zaak wereldkundig te maken.”
Het besluit om er een diplomatieke rel van te maken is op hoog niveau genomen, denken Abels en De Jong. Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov bezit niet het statuur om dit alleen te doen, de machtsstructuren zijn veel hiërarchischer dan in Nederland. ,,Het is zeker langs Vladimir Poetin zelf of de Russische veiligheidsraad gegaan.”
Moet Nederland nu diep door het stof en nederig excuses maken? Geenszins, stelt De Jong: ,,Als je ziet wat de Russen ons de afgelopen jaren allemaal geflikt hebben zou ik dat zeker niet doen”, wijst hij op de vele affaires die in 2012 startten met de arrestatie van Russische spion Raymond P, die als ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken jarenlang honderden gevoelige documenten doorspeelde aan de Russen.
‘Glashard ontkennen’
Volgens hoogleraar inlichtingendiensten Abels is glashard ontkennen altijd het devies, of de beschuldigingen nu waar zijn of niet. Hoe je dat doet liet Rusland zien na de verijdelde spionagezaak bij de OPCW. Daar klopte niets van, de beschuldigingen van Nederland en het Westen getuigden van een ‘levendige fantasie’ en waren een ‘absurditeit’, stelde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in 2018.
AD 17.08.2020 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt een spionage-apparaat te hebben gevonden in de auto van een Russische militair attaché – een militair met een diplomatieke missie – in Nederland. Dominique Kuhling, de plaatsvervangend ambassadeur van Nederland, is door Moskou op het matje geroepen.
Volgens de Russen gaat het om volgapparatuur, waarmee de gangen van het diplomatieke voertuig kunnen worden gevolgd. ,,Dergelijke onvriendschappelijke acties komen de toch al complexe relatie met Nederland niet ten goede”, kreeg plaatsvervangend ambassadeur Kuhling te verstaan.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken vertelde haar dat het noodzakelijk is ,,om onmiddellijk uitgebreide maatregelen te nemen om dergelijke incidenten te voorkomen, die in strijd zijn met de bepalingen van het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer.”
Premier Rutte wil in een eerste reactie niet veel kwijt, meldt de NOS. ,,Daar kan ik verder geen commentaar op geven, ik zag de berichten.” Ook Buitenlandse Zaken kan vlak na de bekendmaking van het nieuws nog niks zeggen over de beschuldigingen.
Gevoelig
De relatie tussen Nederland en Rusland is de laatste jaren niet best. Vorig jaar werd een Ruslandstrategie opgezet door minister van Buitenlandse zaken Stef Blok maar ook daarin staat dat het allemaal stroef loopt met Moskou.
De reeks affaires startte in 2012 met de arrestatie van spion Raymond Valentino P die als ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag jarenlang honderden gevoelige documenten doorspeelde aan de Russen. Hij werd veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf.
Een jaar later volgde de nieuwste rel toen Nederlandse agenten Dmitri Borodin, de tweede man van de Russische ambassade, aanhielden. Buren hadden geklaagd dat de diplomaat zich agressief gedroeg tegen zijn kinderen. Eerder had zijn vrouw al enkele auto’s geramd. Rusland pikte de aanhouding niet en Nederland bood excuses aan.
In datzelfde jaar werd een Nederlandse diplomaat mishandeld in zijn woning in Moskou. De destijds tweede man van de Nederlandse ambassade in Moskou, Onno Elderenbosch, werd in oktober 2013 in zijn huis in elkaar geslagen door twee mannen. De mishandeling werd door sommigen gezien als een wraakactie voor de arrestatie van Borodin.
Twee jaar geleden meldde de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) een operatie van de Russen te hebben verijdeld tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Nederland sloeg toen publiekelijk terug door de namen van de vier spionnen te noemen en hun gezichten te tonen.
MH17
Voor Nederland blijft het neerhalen van MH17 nog steeds een zeer gevoelig punt. Rusland weigert mee te werken aan het onderzoek naar het neerschieten van het passagierstoestel. Volgens het Nederlandse Openbare Ministerie zouden daar ook hoge figuren in het Kremlin bij betrokken zijn.
Verder zijn er vanuit de EU spanningen met Moskou over de Russische agressie tegen Oekraïne, de bombardementen in Syrië ter ondersteuning van president Assad en verschillende aanslagen op naar Europa gevluchte dissidenten. Samen met China en Noord-Korea behoort Rusland tot de kampioenen van de digitale spionage.
Nederland heeft sinds 2014 geen minister meer op handelsmissie naar Rusland gestuurd en lijkt ook niet van plan dat te doen.
Een voormalige Afghaanse informant van de militaire inlichtingendienst MIVD wil dat de Nederlandse overheid hem een Nederlands paspoort en schadevergoeding van honderdduizenden euro’s geeft voor het werk dat hij heeft gedaan. Dat bevestigt advocaat Michael Ruperti na berichtgeving van De Telegraaf. De Afghaan werkte voor de MIVD tijdens de Uruzgan-missievan Nederland in Afghanistan.
Medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben in 2010 gesprekken gevoerd met hoge vertegenwoordigers van de Taliban. Die hadden plaats in Dubai. Het officiële regeringsstandpunt was en is dat Nederland niet met de terroristische groepering praat.
Een voormalige Afghaanse spion die tussen 2006 en 2014 voor de MIVD actief was, zegt dit in een gesprek met De Telegraaf. Zijn verhaal wordt bevestigd door een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk, die destijds eveneens in Dubai waren.
De oud-spion treedt naar buiten, nadat hij bij het ministerie van Defensie nul op het rekest had gekregen over een volgens hem beloofd Nederlands paspoort en schadevergoeding. Defensie bevestigt de afgewezen claim, maar wil niks over de zaak kwijt.
Dat de man zijn leven waagde voor Nederland blijkt ook uit correspondentie met de landsadvocaat waarin De Telegraaf van hem inzage kreeg. Hij schrijft dat de Afghaan ’veel goed werk heeft verricht dat de nodige risico’s met zich meebracht’. Hij heeft ’regelmatig informatie verstrekt die adequaat bleek en die heeft bijgedragen aan de veiligheid van Nederlandse militairen. Defensie is hem daar bepaald erkentelijk voor’.
Oud vuil
Ahmed ’de Baas’ rekende op een Nederlands paspoort als dank voor zijn inzet voor het Nederlands landsbelang. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze alle problemen op te lossen.”
Het succes dat Ahmed ’de Baas’ boekt in Afghanistan, smaakt naar meer. Wanneer ons land in 2006 naar Uruzgan gaat, vraagt de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) asielzoeker Ahmed ’de Baas’ mee.
Zijn status als oud-officier van de beruchte Afghaanse inlichtingendienst vormt geen enkel bezwaar voor de Nederlandse geheime dienst om Ahmed ’de Baas’ in te zetten voor het landsbelang. De dienst maakt volgens Ahmed juist gebruik van de situatie. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze dat alle problemen zouden worden opgelost.”
Het Nederlanderschapbungelde jaren als een worst voor zijn neus. Tot twee keer toe regelde de dienst volgens De Baas een paspoort, slechts één jaar geldig. De Telegraaf krijgt de documenten te zien. Nadat hij door de MIVD werd bedankt, ontving hij geen paspoort meer.
Telegraaf 09.09.2019
Telegraaf 19.08.2019
AD 19.08.2019
De Nederlandse missie in Uruzganstopt eind 2010. Ahmed zegt daarna nog actief te zijn geweest in Kunduz waar ons land een politietrainingsmissie begon, maar na acht jaar beschouwde de MIVD de rol van De Baas eind 2013 als uitgespeeld. „Ik werd bedankt en kreeg opdracht mijn netwerk te gaan afbouwen.”
In Afghanistan is het beëindigen van relaties niet zo makkelijk. Er werd volgens Ahmed 7500 dollar betaald om alle bronnen af te kopen. Dat was niet genoeg, meent hij „Ik was verplichtingen aangegaan, dan kun je niet zomaar de stekker eruit trekken.
De huidige situatie van de Baas kan niet verder verschillen van het heroïsche bestaan dat hij in Afghanistan leidde. Hij zit thuis. Berooid door de schulden die hij zegt te hebben gemaakt in Uruzgan, gefrustreerd door hoe het is gegaan en vooral diep gekrenkt door het gebrek aan loyaliteit van Nederland, dat hij als tweede vaderland beschouwt. „Ik voel me als oud vuil aan de kant gezet.”
Telegraaf 11.12.2018
De Windhond
De affaire rond de Baas lijkt op de zaak rond ’de Windhond’. Deze Ibrahim A., ook betrokken bij inlichtingenwerk van de MIVD in Afghanistan, kreeg in 2016 door de Haagse rechtbank ruim 1,1 miljoen euro aan schadevergoeding toegewezen omdat de geheime dienst hem te bruusk had afgebouwd.
Toenmalig MIVD-baas Pieter Cobelenswas heel ongelukkig over dit vonnis en waarschuwt opnieuw voor ’oplichters’ die een grote rol claimen omdat ze uit zijn op geld. „Er zijn een hoop mensen die de overheid graag een poot willen uitdraaien. Soms lukt het nog ook.” Hij zegt dat hij de Baas niet kent.
Kortom, de affaire-Windhondligt de MIVD zwaar op de maag omdat de oud-spion uit de school klapte over de geheime operatie in Afghanistan. Afgelopen jaar kwamen opnieuw geheimen rond dezelfde missie aan het licht door Ridder Militaire Willemsorde Marco Kroon.
In zijn boek Kroongetuigeschrijft Kroon dat hij een belager doodde zonder dit te melden. Hij gaf – met toestemming van Defensie – veel details over de uitzending in 2007 prijs. Zo vertelde Kroon dat commando’s regelmatig alleen op pad gingen, burgerkleding aan hadden en wapens bij zich droegen.
Dit komt overeen met wat de Baas vertelt over zijn beschermers. Kroon noemde niet de plek waar hij in 2007 actief was. De Telegraaf onthulde eerder dit jaar dat het om de MIVD-operatie in Kabul ging en dat de oorlogsheld en zijn collega’s daar waren om MIVD-medewerkers te beschermen.
Telegraaf 11.12.2018
Openheid
Meerdere politici in de Tweede Kamer willen duidelijkheid van het kabinet over de kwestie “De Baas”. „Helder moet worden wat er is gebeurd. Onder wiens verantwoordelijkheid is blijkbaar foutieve informatie aan de Kamer verstrekt”, wil PvdA-Kamerlid John Kerstens weten.
De sociaaldemocraat neemt ook de kwestie rond de Afghaanse spion hoog op: „Dit toont de noodzaak aan van een helder beleid ten aanzien van de vraag hoe we moeten omgaan met in land van handeling geworven medewerkers.”
AD 20.02.2019
SP-Kamerlid Sadet Karabulut is geschokt door de onthullingen: „De oorlog in Afghanistan duurt al 17 jaar. Terwijl deze missie is keer op keer verdedigd met het argument dat Afghaanse vrouwen bevrijd moeten worden, sprak Defensie in het geheim met de Taliban. Dit alles buiten het zicht van de volksvertegenwoordigers.”
De politica spreekt van een ’zeer merkwaardige gang van zaken’. Ze eist ’volledige openheid van zaken’ van het kabinet. Ook GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks laat weten dat ze opheldering wil van minister Bijleveld (Defensie).
Regeling
Regeringspartij D66 laat weten duidelijkheid te willen krijgen over de informant. „We hebben ons in het verleden hard gemaakt voor een goede regeling voor tolken die Nederland hebben ondersteund bij missies”, zegt Kamerlid Salima Belhaj. „Dat zou ook voor informanten moeten gelden.”
Doel missie uit zicht
Vlak voor de feestdagen brengt minister Ank Bijleveld van Defensie een bezoek aan onze militairen in Afghanistan. Nederlandse commando’s trainen daar Afghaanse soldaten. Onze verslaggever Niels Rigter was erbij.
De verliezen onder Afghaanse strijdkrachten zijn zo groot dat het Doel van de NAVO-missie waaraan Nederland deelneemt verder uit zicht raakt. Het dagelijkse aantal dodelijke slachtoffers is immers groter dan wat de Afghaanse veiligheidstroepen kunnen opbouwen, zo leerde minister Bijleveld (Defensie) tijdens een bezoek.
AD 22.12.2018
Met straten die ’op zwart’ stonden, hadden de omstandigheden waarin Bijleveld zich gisteren voortbewoog, niet treffender kunnen zijn. Vanwege de grote kans op aanslagen had het NAVO-hoofdkwartier in Kabul z’n achtduizend militairen in de hoofdstad verboden zich buiten de poort op straat te begeven.
Minister Bijleveld leerde gisteren 12.12.2018 dat Afghanistan voorlopig nog niet voor zijn eigen veiligheid kan zorgen. Ⓒ Hille Hillinga
AD 13.08.2019
Nog veel te doen
Bijleveld en haar gevolg verplaatsten zich evengoed – met speciale toestemming – in auto’s door Kabul voor ontmoetingen met de president, de premier en de ministers van Defensie en Binnenlandse Zaken.
AD 21.02.2019
Dat de kans op aanslagen aanzienlijk was, bleek op de dag van aankomst, toen in Kabul een Taliban-terrorist zichzelf opblies en twaalf Afghanen doodde, onder wie vier politieagenten. Dagelijks sneuvelen er gemiddeld zo’n dertig Afghaanse soldaten en politieagenten.
AD 12.02.2019
Probleem voor opbouw van Afghaanse veiligheidstroepen
Die verliezen vormen een probleem voor de opbouw van de Afghaanse veiligheidstroepen, waaraan Nederlandse militairen bijdragen als onderdeel van NAVO-missie Resolute Support. Wie wil er nog soldaat of politieman worden als de kans groot is dat je sterft of zonder verzekering invalide raakt?, zo kreeg de bewindsvrouw te horen.
Het doel van de NAVO-missie, meehelpen aan de verdubbeling van de Afghaanse veiligheidstroepen, opdat het land uiteindelijk voor zijn eigen veiligheid kan zorgen, raakt erdoor verder uit zicht.
De Afghaanse minister Barmak (Binnenlandse Zaken) erkende dat het trainen en rekruteren van nieuwe manschappen de dagelijkse verliezen niet kunnen bijhouden. „We kunnen de gaten onvoldoende vullen.” Hij bestreed dat dit het moreel van de troepen beschadigt. „Mensen weten dat ze voor hun land vechten. En we hebben de steun van onze internationale vrienden.”
16.000 internationale troepen actief
Onder de vlag van de NAVO zijn er zo’n 16.000 internationale troepen actief in Afghanistan. Daaronder begeven zich 160 Nederlanders. Ze trainen en adviseren Afghaanse veiligheidstroepen, helpen met de opbouw van militaire politie-eenheden voor anti-terreurinterventies.
„Uiteindelijk moet Afghanistan het zelf doen”, zegt Bijleveld. „Maar het is een kwestie van de lange adem. Daarom is het goed dat we langer blijven.” Nederland blijft in elk geval tot 2022 militair actief in Afghanistan.
NU 07.12.2019 De Verenigde Staten en de Taliban hebben in Qatar de vredesbesprekingen over de toekomst van Afghanistan hervat, schrijft AFP vrijdag. In september verklaarde de Amerikaanse president Donald Trump de gesprekken ‘dood’, nadat de Taliban meerdere aanslagen in de Afghaanse hoofdstad Kaboel had gepleegd. Daarbij kwam een Amerikaanse soldaat om het leven.
Een woordvoerder van het Pentagon vertelt aan het persbureau dat de intentie is om zo snel mogelijk tot een staakt-het-vuren te komen.
Voor Trump is er veel aan gelegen om de strijdbijl met de Taliban zo snel mogelijk te begraven. Het beëindigen van de langste oorlog uit de historie van de VS gold in 2016 als een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes. Amerikaanse soldaten zijn al zo’n achttien jaar gestationeerd in het land en de oorlog zou de VS al zo’n 2 duizend miljard dollar hebben gekost.
Vorige week bracht de president een onverwachts bezoek aan een Amerikaanse legerbasis in het land. Toentertijd vertelde hij al dat de Taliban “opnieuw een deal wil maken”.
In september zouden beide partijen dicht bij een overeenkomst zijn geweest. Trump zou als teken van goede wil binnen twintig weken 5.400 militairen hebben willen terughalen.
De rest van de troepen zouden verdwijnen als de Taliban Amerikaanse diplomaten kon overtuigen dat zij de veiligheid in het land gaan bewaren. Daarvoor zou de islamitische beweging de gesprekken moeten oppakken met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan, wat de Taliban momenteel weigert.
NOS 07.12.2019 De vredesonderhandelingen tussen de Verenigde Staten en de Taliban zijn hervat. Dat melden een woordvoerder van de Taliban en een anonieme Amerikaanse bron die bij de gesprekken betrokken is. De gesprekken, die in september al eens strandden, zijn opnieuw in de Qatarese hoofdstad Doha.
De VS wil dat de Taliban beloven om het geweld in Afghanistan te verminderen. Uiteindelijk moet dat leiden tot een permanent bestand.
De Amerikaanse speciale gezant voor Afghanistan, Zalmay Khalilzad, probeert ook aanknopingspunten te bieden voor directe gesprekken tussen de Taliban en de Afghaanse regering. De Taliban hebben die altijd geweigerd en wilden alleen met de VS overleggen over een einde aan het conflict in Afghanistan, dat in 2001 begon.
Overleg geklapt
In september leken de Taliban en de VS eruit te zijn. President Trump zou toen beginnen met het terughalen van duizenden militairen uit Afghanistan. De Taliban zouden op het punt hebben gestaan om het geweld te beperken en de garantie te bieden dat het land nooit meer als uitvalsbasis zal dienen voor terreurgroepen als Al-Qaida.
Toch bleef succes uit, omdat op het laatste moment de stekker uit het overleg werd getrokken. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op voor een aanslag in de hoofdstad Kabul, waarop president Trump de maandenlange onderhandelingen beëindigde.
Maar eind vorige maand zei Trump bij een onverwacht bezoek aan Afghanistan dat het overleg weer zou worden hervat. Woensdag sprak de Amerikaanse speciaal gezant voor Afghanistan al met verschillende Afghaanse leiders, onder wie president Ghani. Sinds gisteren is hij in Doha voor het overleg met de Taliban.
AD 04.12.2019 Het hoofd van het Japanse hulpagentschap in Afghanistan en Pakistan is gedood bij een aanval op zijn auto. Dat zeggen de Japanse premier Shinzo Abe en het agentschap. ,,Ik heb zojuist gehoord dat Tetsu Nakamura is omgekomen. Ik kan het nog niet geloven”, aldus een woordvoerder van de organisatie.
Bij de aanval in Jalalabad kwamen zes mensen om het leven. De 73-jarige dokter Nakamura was een bekendheid in Afghanistan en Pakistan, omdat hij zich al jaren inzette voor de lokale bevolking in dunbevolkte gebieden. De Taliban ontkenden direct na de aanslag dat zij er iets mee te maken hadden. Zij zeggen Nakamura niets aan te willen doen vanwege zijn inzet voor het land.
Nakamura ging in 1984 voor het eerst naar Pakistan om mensen met lepra te helpen. Die aanstelling zou vijf jaar duren, maar hij is nooit meer weggegaan. ,,Ik kon de mensen niet in de steek laten”, zei Nakamura in 2018 in een interview met de Japanse publieke omroep NHK. Nakamura had zich goed aangepast en liep al jaren in traditionele Afghaanse kleding. Twee maanden geleden ontving de Japanner het ereburgerschap van Afghanistan.
Telegraaf 27.11.2019 Een bermbom heeft in het noorden van Afghanistan aan vijftien mensen het leven gekost, onder wie acht kinderen.Het projectiel ontplofte langs de belangrijkste doorgaande weg in het district Imam Saheb in de provincie Kunduz.In het gebied wordt hevig gevochten tussen regeringstroepen en militanten van de Taliban.
Telegraaf 12.11.2019 De Afghaanse regering laat twee prominente gevangenen van de Taliban en een van hun bondgenoten vrij in ruil voor een Amerikaan en een Australiër die de Taliban hebben gegijzeld.
De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft bekendgemaakt dat is afgesproken dat twee gevangen Talibancommandanten en een belangrijke commandant van het zogeheten Haqqani-netwerk, Anas Haqqani, vrijkomen. De Taliban laten in ruil daarvoor een Amerikaanse en een Australische professor vrij die ze in 2016 hebben ontvoerd uit de universiteit van Kabul.
Deze overeenkomst tussen de regering-Ghani en de Taliban lijkt aan te geven dat ook vredesonderhandelingen tussen de partijen mogelijk zijn. Het Haqqani-netwerk is een bende gesticht door krijgsheer Jalulaluddin Haqqani (1939-2018) die in de jaren tachtig veel geld van de CIA kreeg om als guerrilla tegen Russen te vechten en later een bondgenoot werd van de Taliban.
NU 18.10.2019 Zeker 62 mensen zijn vrijdag om het leven gekomen bij een bomaanslag in een moskee in Oost-Afghanistan. Meer dan honderd anderen raakten gewond.
Gevreesd wordt dat het dodental nog zal oplopen, omdat er nog lichamen uit de ravage worden gehaald.
Het gebouw ligt volledig in puin. Veel bezoekers zouden onder het puin van het dak liggen.
De bom ging af tijdens het drukbezochte vrijdaggebed. Het is nog niet duidelijk wie achter de aanslag zit. De Taliban en Islamitische Staat hebben de aanslag niet opgeëist.
Het land is momenteel in afwachting van de resultaten van de recente presidentsverkiezingen. Eind september zouden niet al te veel mensen naar de stembus zijn gegaan, doordat de Taliban dreigde met bomaanslagen en er die dag ook ongeregeldheden zijn veroorzaakt bij de stembureaus.
NOS 18.10.2019 Bij een bomaanslag op een moskee in het oosten van Afghanistan zijn zeker 62 mensen omgekomen. De bom ging af tijdens het vrijdaggebed. Meer dan dertig mensen raakten gewond.
Volgens een woordvoerder van de provincie Nangarhar stortte het dak van de moskee door de explosie in. Het gebouw is volledig verwoest. Reddingswerkers proberen mensen onder het puin vandaan te halen.
De verantwoordelijkheid voor de bomaanslag is nog niet opgeëist. Zowel de Taliban als strijders van Islamitische Staat zijn actief in het oosten van het land, vooral in Nangarhar.
Telegraaf 18.10.2019 Door een bomaanslag op een moskee in het oosten van Afghanistan zijn zeker 62 mensen omgekomen. Volgens lokale autoriteiten ontploften diverse explosieven tijdens het vrijdaggebed in het gebedshuis in de provincie Nangarhar.
Door de explosies stortte het dak van de moskee in. Meer dan honderd mensen raakten gewond. De verantwoordelijkheid voor de bomaanslag is nog niet opgeëist.
NU 15.10.2019 Maar liefst 85 Afghaanse burgers zijn omgekomen door geweld dat gelinkt wordt aan de presidentsverkiezingen van vorige maand, melden de Verenigde Naties dinsdag. Daarnaast vielen ook nog eens meer dan 370 gewonden. Een derde van de slachtoffers was minderjarig.
De stembusgang van 28 september verliep ondanks dreigementen van de Taliban relatief rustig. De terroristische groepering riep Afghanen op niet te stemmen. Dit leidde tot een laag opkomstpercentage: een kwart van de stemgerechtigden kwam opdagen.
De Taliban was verantwoordelijk voor het meeste geweld vóór, tijdens en na de verkiezingen. Zo vielen de beweging onder meer verschillende stemlokalen aan. Op de dag van de verkiezingen vielen 28 doden en raakten meer dan 250 gewond.
Tadamichi Yamamoto, de VN-afgezant voor Afghanistan, noemt het verkiezingsgeweld “volstrekt onacceptabel” en benadrukt dat aanvallen op burgers gezien worden als misdaden tegen de menselijkheid.
Recordaantal burgerslachtoffers bij parlementsverkiezingen
Tijdens de Afghaanse parlementsverkiezingen in oktober vorig jaar, de eerste stembusgang in acht jaar, viel volgens de Verenigde Naties een recordaantal burgerslachtoffers. Er waren 56 doden en 379 gewonden. Ook toen was de Taliban verantwoordelijk voor het meeste geweld.
De parlementsverkiezingen verliepen op meerdere plekken chaotisch als gevolg van meerdere organisatorische problemen. Vanwege het geweld en de onregelmatigheden bij stembureaus besloot de nationale kiescommissie de presidentsverkiezingen tot tweemaal toe uit te stellen.
Tijdens de presidentsverkiezingen van vorige maand werden meer dan 100.000 militairen en agenten ingezet om de veiligheid in het land te waarborgen.
De voorlopige resultaten van de presidentsverkiezingen worden mogelijk deze week bekendgemaakt. Pas in november is de definitieve uitslag bekend. Als geen enkele kandidaat meer dan de helft van van de stemmen heeft bemachtigd, volgt een tweede stemronde met de twee populairste kandidaten.
Telegraaf 09.10.2019 Bij een aanval op een bruiloft op 23 september 2019 waarbij zeker veertig mensen omkwamen, is een militair leider van al-Qaeda gedood. Dat heeft de Afghaanse inlichtingendienst bekendgemaakt.
De Pakistaanse Asim Omar was de leider die omkwam bij de aanval in de provincie Helmand. Daarnaast zou nog een ander hooggeplaatst al-Qaeda-lid zijn gedood. De aanval op de bruiloft was een samenwerking van Afghanistan en de Verenigde Staten.
In de Musa Qala-regio worden volgens de Afghaanse autoriteiten zelfmoordstrijders van de Taliban opgeleid. Dat zou de reden van de aanval zijn geweest.
MSN 09.10.2019 Bij een aanval op een bruiloft op 23 september waarbij zeker veertig mensen omkwamen, is een militair leider van al-Qaeda gedood. Dat heeft de Afghaanse inlichtingendienst bekendgemaakt.
De Pakistaanse Asim Omar was de leider die omkwam bij de aanval in de provincie Helmand. Daarnaast zou nog een ander hooggeplaatst al-Qaeda-lid zijn gedood. De aanval op de bruiloft was een samenwerking van Afghanistan en de Verenigde Staten.
In de Musa Qala-regio worden volgens de Afghaanse autoriteiten zelfmoordstrijders van de Taliban opgeleid. Dat zou de reden van de aanval zijn geweest.
NU 07.10.2019 De oorlog in Afghanistan begon achttien jaar geleden in oktober 2001 toen verschillende landen, waaronder de VS en het Verenigd Koninkrijk, het land binnenvielen met als doel de Taliban ten val te brengen. Directeur van Save The Children in de hoofdstad Kaboel, Onno van Manen, ziet dagelijks hoe ook kinderen worstelen met de slechte omstandigheden in het land.
In oktober 2001 vielen Amerikaanse, Britse, Franse en Australische troepen Afghanistan binnen met als doel de Taliban te verslaan. De Taliban weigerde onder meer om Osama Bin Laden uit te leveren aan de VS.
De Taliban werd al snel afgezet als machtshebber in Afghanistan, maar de spanningen en instabiliteit in het land duren tot op heden voort. Nederland was onderdeel van de missie in Afghanistan en leverde onder meer personeel en materiaal om de plaatselijke politie te trainen.
De veiligheidssituatie in het land is nog altijd erg slecht. Kinderen maken dagelijks mee hoe de gevechten nog altijd voortduren. Onno van Manen, directeur van Save The Children in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, ziet dat veel van hen worstelen met de omstandigheden.
‘Meer dan 3,7 miljoen kinderen geen toegang tot basisonderwijs’
Veel scholen in Afghanistan zijn gesloten, in 2018 sloten er nog 700 als gevolg van het geweld. Volgens Save The Children hebben meer dan 3,7 miljoen Afghaanse kinderen momenteel geen toegang tot het basisonderwijs.
Ook zijn er 3,8 miljoen kinderen die humanitaire hulp nodig hebben. Zo’n 600.000 kinderen die tot deze 3,8 miljoen behoren zouden (ernstig) ondervoed zijn.
Van Manen heeft voor zijn werk veel Afghaanse kinderen gezien en gesproken. “In Nederland zie je vaak dat een kind energiek is, nieuwsgierig is en dingen wil ontdekken. In Afghanistan zijn veel kinderen vooral schuw”, aldus de directeur.
Volgens de directeur hebben veel inwoners van Afghanistan psychosociale hulp nodig. “Veel kinderen en ook volwassenen zijn getraumatiseerd.” Deze hulp is volgens de directeur nauwelijks beschikbaar in het land. “Er zijn weinig specialisten op dat gebied”, aldus Van Manen.
Afghanistan heeft te maken met ernstige armoede. Volgens Van Manen leeft ongeveer 50 procent van de bevolking onder de armoedegrens.
“Wat voor mij één van de meest opvallende dingen is, is het grote aantal kinderen dat ik kinderarbeid zie verrichten. Ik zie soms kleine kinderen plastic zakjes verkopen of zware kruiwagens tillen. Dit doen ze om geld te verdienen, om zo toch hun steentje bij te kunnen dragen.”
Amerikaanse regering onderhandelt al langere tijd met de Taliban
De Amerikaanse regering onderhandelt al langere tijd met de Taliban, die in Afghanistan een guerrillastrijd voert tegen de Amerikaanse troepen. De VS heeft sinds 2001 militairen in het land gestationeerd.
De Amerikaanse regering onderhandelt met de Taliban omdat ze van van mening is dat de groep een beter alternatief is dan Islamitische Staat of Al Qaeda. Een onderdeel van de afspraak zou zijn dat de Taliban alle samenwerkingen met de twee laatstgenoemde groepen verbreekt.
De Amerikaanse president Donald Trump trok echter in september de stekker uit het overleg, nadat de terreurorganisatie had onthuld achter een aanslag te zitten waarbij een Amerikaanse soldaat om het leven kwam.
De Taliban zei eind september in gesprek met BBC News desondanks “open te staan om het vredesoverleg met de Verenigde Staten weer te hervatten”.
NU 28.09.2019 De Afghaanse presidentsverkiezingen zijn zaterdag relatief rustig verlopen. Hoewel nog niet duidelijk is hoeveel stemmen zijn uitgebracht, spreken de meeste provincies van een lage opkomst. Dit komt onder meer door dreigementen van de Taliban, meerdere kleine aanvallen en ongeregeldheden bij de stembureaus.
De terroristische groepering waarschuwde in aanloop naar zaterdag al voor geweld, net als bij voorgaande verkiezingen. De autoriteiten hadden daarom preventief honderdduizend militairen en agenten ingezet.
De Taliban heeft uiteindelijk meerdere kleine aanvallen uitgevoerd. Deze hebben de levens van twee agenten en één burger gekost. Daarnaast zijn er 37 gewonden gevallen. Meer slachtoffers zijn voorkomen door de ontmanteling van ruim dertig explosieven vrijdagavond.
Het aantal slachtoffers is laag ten opzichte van de voorlaatste stembusgang. Bij de parlementsverkiezingen in oktober vorig jaar kwamen 130 mensen om door aan de verkiezingen gerelateerd geweld. Honderden anderen raakten gewond.
De Afghaanse president Ashraf Ghani, de grote favoriet, brengt zijn stem uit in de hoofdstad Kaboel. (Foto: Getty Images)
‘Veel tijd nodig om stem uit te brengen’
Internationale waarnemers zeggen dat kiezers zaterdag veel tijd nodig hadden om hun stemmen uit te brengen, bijvoorbeeld vanwege technische problemen en onvolledige kieslijsten. Ook moesten alle kiezers op de foto, een maatregel waar vrouwen uit conservatieve regio’s niet mee akkoord gingen.
Vanwege de ongeregeldheden mochten de stembureaus twee uur langer openblijven. Uit de voorlopige statistieken van de nationale kiescommissie blijkt dat hooguit 2 van de 9,6 miljoen stemgerechtigden een nieuwe president hebben gekozen. Er zijn nog geen definitieve cijfers beschikbaar.
De eerste verkiezingsresultaten worden over enkele weken verwacht. Pas in november is de definitieve uitslag bekend. Als geen enkele kandidaat meer dan de helft van van de stemmen heeft bemachtigd, volgt een tweede stemronde met de twee populairste kandidaten.
De bevolking mocht kiezen uit maar liefst twintig kandidaten, onder wie de huidige president Ashraf Ghani. De grootste concurrent van Ghani is regeringsleider Abdullah Abdullah.
NOS 17.09.2019 Bij een aanslag op een verkiezingsbijeenkomst van de Afghaanse president Ghani zijn zeker 24 mensen gedood en 31 mensen gewond geraakt. Ghani zelf bleef ongedeerd, zegt een van zijn medewerkers.
Ghani stond op het punt om in de stad Charikar een toespraak te houden toen een zelfmoordterrorist op een motor zijn bom liet afgaan. De directeur van het ziekenhuis zegt dat de meeste slachtoffers burgers zijn, en dat er vrouwen en kinderen onder zijn. De Taliban hebben de aanslag opgeëist.
Bij een aanslag in het centrum van Kabul zijn vandaag zeker 22 mensen omgekomen en 38 gewond geraakt. Ook voor deze aanslag hebben de Taliban zich verantwoordelijk verklaard.
Ordetroepen bij de plaats van de aanslag in Kabul Reuters
Op 28 september worden in Afghanistan verkiezingen gehouden. Ghani heeft zich opnieuw kandidaat gesteld. De Taliban hebben gezegd dat ze in de aanloop naar de verkiezingen de strijd zullen opvoeren, zodat de burgers uit angst voor aanslagen niet gaan stemmen.
Vorige week strandden geheime onderhandelingen tussen de VS en de Taliban, nadat een Amerikaanse militair bij een aanslag van de Taliban was omgekomen. President Trump wilde een delegatie van de Taliban toen niet meer ontvangen in zijn buitenverblijf Camp David.
NU 17.09.2019 In Afghanistan zijn dinsdag bij twee afzonderlijke zelfmoordaanslagen 48 doden gevallen, meldt persbureau Reuters. Bij een van de aanslagen wist de president van het land, Ashraf Ghani, ternauwernood te ontsnappen.
De aanslagen gebeurden elf dagen voor de aanstaande Afghaanse presidentsverkiezingen. Taliban-leiders zwoeren die gewelddadig te zullen verstoren, nadat het vredesoverleg tussen de Verenigde Staten en de terroristische organisatie vorige week was geklapt.
De Afghaanse president Ghani was in Charikar, de hoofdstad van de provincie Parwan, om een speech te geven bij een politiebasis, toen een zelfmoordterrorist de bijeenkomst aanviel. 26 mensen kwamen om bij de explosie, 42 anderen raakten gewond, stelt een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Op het moment dat de mensen de politiebasis in kwamen, reed een oude man op een motor naar binnen en bracht hij explosieven tot ontploffing”, zegt de politiechef van Parwan. Volgens het hoofd van het lokale ziekenhuis zijn er vrouwen en kinderen onder de slachtoffers, die voor het grootste deel burgers zijn.
De president was in de buurt maar bleef ongedeerd. Hij veroordeelde de aanslag later op Twitter.
Bij een ander incident dinsdag blies een voetganger zichzelf op in het centrum van de hoofdstad Kabul. Afghaanse troepen en ambulances haastten zich in groten getale naar de plaats van de aanslag.
22 mensen kwamen om en 38 anderen raakten gewond bij de zelfmoordaanslag in Kabul, meldt de Afghaanse overheid. De slachtoffers waren ook hier voor het merendeel burgers en onder hen bevonden zich eveneens vrouwen en kinderen. Daarnaast kwamen er ook zes veiligheidsmedewerkers om.
Vredesoverleg met VS mislukt
In Afghanistan zijn veiligheidsmaatregelen aangescherpt nadat de Taliban heeft gedreigd om bijeenkomsten en stembureaus aan te vallen. De groep kondigde aan de gevechten met buitenlandse en Afghaanse troepen op te voeren en wil mensen ontmoedigen te gaan stemmen bij de aankomende verkiezingen.
Afgelopen week mislukte het vredesoverleg tussen de Verenigde Staten en de Taliban. De twee partijen probeerden tevergeefs een akkoord te bereiken over het terugtrekken van duizenden Amerikaanse troepen uit Afghanistan in ruil voor veiligheidsgaranties van de Taliban.
De onderhandelingen, waar de Afghaanse regering niet bij betrokken was, had de aanloop moeten zijn naar een breder vredesoverleg. In het land heerst al meer dan veertig jaar oorlog.
NOS 15.09.2019 Hulpverleners van het Rode Kruis mogen weer aan de slag in Afghanistan. In april verboden de Taliban de hulporganisatie medische bijstand te verlenen in gebieden die onder controle van de terroristische groepering vallen.
In een verklaring zeggen de Taliban dat er weer garanties kunnen worden gegeven voor de veiligheid van Rode Kruismedewerkers. Ook roept de groepering zijn strijders op om de hulpverleners te beschermen.
Onbetrouwbare vaccins
Vijf maanden geleden verklaarden de Taliban de vaccinaties van het Rode Kruis niet te vertrouwen. Ook noemde de groepering de inentingscampagne tegen polio verdacht. Een reden werd niet gegeven.
Het Rode Kruis is al tientallen jaren actief in Afghanistan. De hulporganisatie deelt er onder meer hulpgoederen uit en zet vaccinatiecampagnes op. Gewonden worden verzorgd in medische centra van het Rode Kruis.
De afgelopen jaren werd het voor hulporganisaties steeds moeilijker om in Afghanistan te werken. Naast het wegsturen van het Rode Kruis kregen andere hulporganisatie te horen dat ze het aantal hulpverleners drastisch moesten terugbrengen. In juli sloten de Taliban tientallen medische centra in de Afghaanse provincie Wardak van de Zweedse gezondheidsorganisatie SCA (Swedish Committee for Afghanistan).
NOS 14.09.2019 Plots blies Donald Trump vorige week de onderhandelingen met de Taliban af. De gesprekken waren in de allerlaatste fase. Eigenlijk restte alleen nog een handtekening van de Amerikaanse president. Als reden voor de annulering noemde Trump het opeisen door de Taliban van een zelfmoordaanslag in Kabul. Daarbij kwamen een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair en tien burgers om het leven. Voor de Afghaanse bevolking zijn de afgeblazen onderhandelingen de zoveelste klap in een zwaar jaar vol burgerdoden.
Afgelopen week werd in de VS stilgestaan bij de 2977 mensen die op 11 september 2001 omkwamen. Bij de oorlogen die eruit voortvloeiden, sneuvelden volgens het Pentagon meer dan 7000 Amerikaanse militairen. Hoeveel onschuldige mannen, vrouwen en kinderen in de door de VS binnengevallen landen stierven, is onbekend.
Fazal Muzhary(35) is onderzoeker in Kabul en kent zijn land niet anders dan in oorlog. Voor de Amerikanen was er een burgeroorlog en daarvoor vielen de Russen Afghanistan aan. Toch houdt hij hoop dat er een eind komt aan de strijd.
“De komst van de VS heeft hier economisch veel teweeggebracht. Voordat ze kwamen ging het slecht met het land en internationaal werden we niet erkend”, zegt Muzhary. Hij werkt voor onderzoeksorganisatie Afghanistan Analysts Network en helpt journalisten met hun werk in zijn land. “Ze hebben veel gebouwd en er is geïnvesteerd in het land. Daardoor zijn er nu goede scholen.”
“Dat is de goede kant, maar er is een keerzijde. Als de Amerikanen voor de inval in 2001 met de Taliban in gesprek waren gegaan, en daar dus niet 18 jaar mee hadden gewacht, waren er niet honderdduizenden mensen doodgegaan.”
De onderhandelingen en het resultaat
De gesprekken tussen de Taliban en VS worden ook wel vredesonderhandelingen genoemd, maar dat is feitelijk onjuist. De twee partijen spreken een staakt-het-vuren af. In het land vechten ook andere partijen als IS en al-Qaida. Die zijn, net als de Afghaanse regering, niet betrokken bij de gesprekken. Over vrede kan daarom nu niet gesproken worden.
Voordat de onderhandelingen uit elkaar spatten, was het akkoord alleen op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban vallen elkaar niet meer aan, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken en beloven dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Na ondertekening zullen 5000 Amerikaanse militairen het land binnen 135 dagen verlaten. Zo’n 8600 troepen blijven achter als een soort politiemacht. Ook de 17.000 militairen van NAVO-landen – onder wie 160 Nederlanders – blijven in elk geval tot 2021 in het land.
“Dat het land al zo lang in oorlog is, dat is verschrikkelijk. Je denkt niet aan de toekomst, want je hoort alleen maar slecht nieuws.” Thuis luisterden ze veel naar de BBC. Toen hij een jaar of 6 was, begon Muzhary te begrijpen waarover gesproken werd. “Ik hoorde constant over bombardementen, schietpartijen en moorden. Dat heeft bij iedereen die hier opgroeit tot psychische klachten geleid, ook bij mij.”
Hij probeert zijn leven niet te laten beheersen door angst. Zijn vrouw en kinderen gaan naar school. Muzhary gaat ’s ochtends gewoon naar kantoor. Het normale leven moet vooral doorgaan, en als moslim gelooft hij sterk in Gods wil.
Dat geeft rust, maar bant niet alle negatieve gedachten uit. “In je achterhoofd zit altijd de angst voor een bom.” Soms komt het gevaar naar de voorgrond, zoals eerder deze week.
Ik was in Ghazni, waar ik ben opgegroeid. In de avond hoorde ik het geluid van helikopters, en een vliegtuig van de Amerikanen. Toen werd ik heel bang. Misschien zouden ze ons huis binnenvallen. Als onderzoeker spreek ik met de Amerikanen, de Afghaanse overheid én de Taliban. Als ze mij met mijn Engelse boeken en telefoon vol contacten aantreffen, zouden ze me mogelijk aanzien voor een mastermind van de Taliban, of denken dat ik voor hen werk. Na uren van onzekerheid verdween het geluid uiteindelijk, en viel ik in slaap.”
Hebben we het over Afghanistan, dan gaat het al snel over de Taliban. Maar wie zijn dat eigenlijk en wat willen ze?
In het landelijke gebied, ver buiten Kabul, is de bevolking gewend aan het komen en gaan van helikopters in de nacht. Regeringstroepen worden gesteund door de VS. Samen maken ze in dorpjes, ver buiten de schijnwerpers van Kabul, jacht op de Taliban. Die vechten op hun beurt terug in het buitengebied en in de hoofdstad – daar worden talloze aanslagen gepleegd.
“Het verschil is dat je over de aanvallen van de Taliban veel hoort. In Kabul zit de media. Over de aanvallen van de VS met drones en grote vliegtuigen op het platteland hoor je niemand”, zegt Muzhary. Hij verwacht dat de Amerikanen de onderhandelingen binnenkort zullen hervatten. “De Taliban die in Qatar met hen onderhandelen, hebben niet te horen gekregen dat de gesprekken voorbij zijn.”
“Ik hoop op een goede deal tussen de twee partijen. De Taliban moeten goed hun huiswerk doen, en vervolgens met de Afghaanse overheid praten. Dan moet er ruimte zijn voor een inclusieve overheid, met alle etniciteiten.”
Muzhary vertrouwt op een goede afloop. “De Taliban willen geen overheid waarin alleen zij aan de macht zijn. De Taliban verlangen niet naar macht. Ze verlangen net als de rest van het land naar vrede.”
NU 09.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump meldt maandag dat de vredesgesprekken met de Taliban ‘dood’ zijn. De twee partijen spraken elkaar maandenlang over de toekomst van Afghanistan, maar de onderhandelingen kwamen afgelopen weekend tot stilstand.
“Wat mij betreft zijn ze dood”, aldus Trump. Hij besloot zaterdag vanwege een dodelijke aanslag in Kaboel, waarbij een Amerikaanse soldaat om het leven kwam, een geheim vredesoverleg niet door te laten gaan.
De Taliban verklaarden vervolgens dat de Amerikanen het meeste zullen lijden door het afbreken van de gesprekken. De vredesonderhandelingen stonden toen al enige weken onder druk vanwege zelfmoord- en bomaanslagen waarbij tientallen mensen overleden.
Begin augustus verklaarde de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, dat de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit was. De oorlog in Afghanistan duurt inmiddels al bijna achttien jaar.
De strijd begon toen onder meer Amerikaanse troepen het land binnenvielen met als doel de Taliban, die onder meer Osama Bin Laden weigerde uit te leveren, ten val te brengen. De groepering werd afgezet als machtshebber, maar heeft nog steeds grote delen van Afghanistan in handen.
De Verenigde Staten hebben zo’n veertienduizend militairen gestationeerd in Afghanistan. “We willen weg, maar doen dit pas op het juiste moment”, aldus Trump maandag.
NU 08.09.2019 Meer Amerikanen zullen volgens de Taliban om het leven komen nu president Donald Trump een geheim vredesoverleg in Afghanistan heeft afgeblazen. Dat stelt een woordvoerder van de terroristische groepering zondag. Trump blies het overleg met de Taliban af na een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, waarbij twaalf mensen omkwamen.
Trump zou zondag met leiders van de Taliban om de tafel gaan in het presidentiële verblijf Camp David, maar de afgelopen weken kwam er druk op de gesprekken te staan. Met name in Kaboel volgden zelfmoord- en bomaanslagen elkaar op waarbij tientallen mensen om het leven kwamen.
Bij de recentste aanslag stierven onder meer een Amerikaanse soldaat en een Roemeense NAVO-militair.
De Taliban zegt zondag dat de Amerikanen het meeste zullen lijden door het afbreken van de gesprekken. De gesprekken zouden volgens een woordvoerder tot zondag soepel verlopen zijn en de groepering zou op 23 september in gesprek gaan met de Afghaanse regering.
Overigens was de dodelijkste aanslag, waarbij zeker 63 doden en 182 gewonden vielen tijdens een bruiloft, niet van de hand van de Taliban. Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist en de Taliban veroordeelde de aanslag.
Vrede volgens Afghaanse president mogelijk als geweld stopt
Vrede zou volgens Afghaanse president Ashraf Ghani alleen mogelijk zijn als de Taliban volledig met het geweld stopt en direct het gesprek met de regering aangaat.
De Afghaanse regering had “meer verwacht” van de Taliban, aldus een woordvoerder van Ghani: “De vredesonderhandelingen gaven de Taliban een mogelijkheid om deel te nemen aan de politiek.”
“Wij hadden de verwachting dat dit zou leiden tot directe gesprekken tussen ons en de Taliban, maar zij deden geen enkele moeite om het gesprek aan te gaan.”
Taliban wil alle buitenlandse troepen weg uit Afghanistan
De islamitische beweging wil dat alle buitenlandse troepen het land verlaten. Trump wil dat de Taliban, die inmiddels de helft van Afghanistan beheerst, daarvoor de veiligheid in het land gaat bewaren en de terreurorganisatie moet vredesbesprekingen openen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan.
Als teken van goede wil zouden binnen twintig weken de eerste 5.400 Amerikaanse soldaten worden teruggehaald.
Volgens Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, is de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit. Stoltenberg, die sinds 1 oktober 2014 aan het hoofd staat van de NAVO, zegt dat het vredesoverleg tussen de VS en de Taliban zijn vruchten afwerpt.
In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit, schrijft de NOS.
NOS 08.09.2019 En weer wist de Amerikaanse president Donald Trump vandaag iedereen te verrassen. Met een tweet liet hij weten dat hij een persoonlijk gesprek met Talibanleiders had afgeblazen. Een uiterst geheim gesprek dat had moeten plaatsvinden op zijn buitenverblijf Camp David.
Trump is boos op de Taliban vanwege het geweld dat ze laatste tijd gebruiken. “Ik heb de ontmoeting en de vredesonderhandelingen direct afgeblazen. “Wie vermoordt er nou zo veel mensen om zijn onderhandelingspositie te versterken?”, schrijft hij op Twitter.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight?
Met zijn verwijt verwijst Trump naar een zelfmoordaanslag donderdag in Kabul, waarbij een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair om het leven kwamen. Ook tien burgers vonden de dood. De aanslag kwam een paar dagen nadat een akkoord zo goed als rond leek, na acht jaren van onderhandelen.
Afghanistanspecialist Bette Dam schrijft boeken over de Taliban en sprak met Taliban-leider Mullah Omar. De actie van Trump kwam ook voor haar als een totale verrassing. “Niemand had dit verwacht, zelfs de onderhandelaars aan beide kanten niet”, zegt ze.
“We proberen dit te begrijpen. Hoe kan de recente aanslag de reden zijn? Er zijn constant aanslagen. De oorlog is nog in volle gang, er is geen staakt-het-vuren, er vallen aan beide kanten doden. Een week eerder is er ook een Amerikaan gesneuveld. Dus waarom zegt hij nu af?” Dam denkt dat Trump een andere reden moet hebben. “Misschien vertrouwt hij het allemaal niet.”
Akkoord
Volgens Dam was het een “unieke kans in Camp David omdat ook de Afghaanse president Ashraf Ghani er zou zijn”. “Een akkoord zou voor Afghanistan een eerste stap zijn. Al blijft de vraag of de Afghaanse overheid en de Taliban de macht kunnen delen. Dat is natuurlijk de grote vraag.”
Het akkoord waarover in Camp David gesproken had moeten worden, is alleen nog op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban spreken af dat ze elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken, de terroristen van Al Qaida en IS in Afghanistan aan banden leggen en ze moeten zorgen dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Positie
Verder zullen de Amerikaanse en de NAVO-troepen zich gefaseerd terugtrekken. “Dat betekent dat je Afghanistan buiten Kabul in feite overgeeft aan de Taliban”, denkt Dam.
“Dat is ook de situatie van dit moment. Sterker nog, het zal moeite kosten om Kabul te behouden voor de regering die daar zit. Als de mensen in Kabul het zelf moeten uitvogelen, kan het heel bloedig worden. Dat weten de onderhandelaars ook. De positie van Trump is lastig, het proces wordt in de VS ook heel kritisch gevolgd.”
Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, staan de Verenigde Staten nog steeds open voor een vredesakkoord met de Taliban. Maar hij verdedigt het besluit van president Trump om de ontmoeting in Camp David af te blazen. De onderhandelaars van de Taliban hebben volgens Dam laten weten dat ze graag willen dooronderhandelen over vrede.
NU 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft de vredesbesprekingen met de Taliban in Afghanistan opgeschort nadat de terreurorganisatie onthulde achter een aanslag te zitten in de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Daarbij kwamen twaalf mensen om het leven, onder wie een Amerikaanse soldaat en een Roemeense NAVO-militair.
“Als zij niet akkoord gaan met een wapenstilstand tijdens deze onderhandelingen en nog steeds bereid zijn om twaalf onschuldige mensen te vermoorden, dan hebben de leiders momenteel niet de benodigde macht om met mij aan de onderhandelingstafel te zitten”, schrijft Trump op Twitter.
Zondag zouden Trump en leiders van de Taliban om de tafel gaan in het presidentiële verblijf Camp David, maar de afgelopen weken kwam er druk op de gesprekken te staan. Met name in Kaboel volgden zelfmoord- en bomaanslagen elkaar op waarbij tientallen mensen om het leven kwamen.
De Afghaanse president Ashraf Ghani zei zondag dat vrede alleen mogelijk zou zijn als de Taliban volledig met het geweld stopt en direct het gesprek met de regering aangaat. Trump was ook van plan om met Ghani in gesprek gaan. De Taliban weigert momenteel om direct te communiceren met de Afghaanse regering.
Overigens was de meest dodelijke aanslag, waarbij zeker 63 doden en 182 gewonden vielen tijdens een bruiloft, niet van de hand van de Taliban. Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist en de Taliban veroordeelde de aanslag.
Taliban eist dat alle buitenlandse troepen Afghanistan verlaten
De islamitische beweging wil dat alle buitenlandse troepen het land verlaten. Trump wil dat de Taliban, die inmiddels de helft van Afghanistan beheerst, daarvoor de veiligheid in het land gaat bewaren en de terreurorganisatie moet vredesbesprekingen openen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan.
Als teken van goede wil zouden binnen 20 weken de eerste 5.400 Amerikaanse soldaten worden teruggehaald.
Volgens Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, is de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit. Stoltenberg, die sinds 1 oktober 2014 aan het hoofd staat van de NAVO, zegt dat het vredesoverleg tussen de VS en de Taliban zijn vruchten afwerpt.
In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit, schrijft de NOS.
NOS 08.09.2019 De Amerikaanse president Trump heeft geheime onderhandelingen die hij vandaag zou hebben met Talibanleiders op zijn buitenverblijf Camp David afgeblazen. Hij zou ook een apart gesprek hebben met zijn Afghaanse ambtgenoot Ghani.
De president geeft als reden voor de annulering het opeisen door de Taliban van de zelfmoordaanslag donderdag in Kabul, waarbij een Amerikaanse en een Roemeense NAVO-militair om het leven kwamen. Ook tien burgers vonden de dood.
Het lichaam van de Amerikaanse militair is inmiddels overgevlogen naar de VS:
“Wie vermoordt er nu zo veel mensen om zijn onderhandelingspositie te versterken?”, schrijft Trump op Twitter. “Als ze zich niet eens aan een bestand kunnen houden tijdens deze belangrijke vredesbesprekingen en zelfs twaalf onschuldige mensen doden, dan kunnen ze ook geen akkoord van betekenis sluiten.”
Donald J. Trump @realDonaldTrump
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight?
Er wordt door de VS al maandenlang onderhandeld met de Taliban. Eigenlijk was het wachten alleen nog op de ondertekening van de deal door Trump. Of de gesprekken op diplomatiek niveau nu ook zijn opgeschort is onduidelijk.
De tweets van Trump komen, zoals wel vaker, als een verrassing. Het is opvallend dat de president kort voor de herdenking van de aanslagen van 11 september 2001 leden van de Taliban zou ontvangen op Amerikaans grondgebied. De radicaal-islamitische groepering bood onderdak aan al-Qaida-leider Osama bin Laden, die verantwoordelijk was voor die aanslagen.
De VS viel Afghanistan binnen in oktober 2001; sindsdien zijn meer dan 2400 Amerikaanse militairen daar om het leven gekomen. De Amerikanen zijn dus al bijna achttien jaar betrokken bij de strijd in het land en daarmee is het voor hen de langste oorlog ooit.
Het was vorig jaar bovendien de dodelijkste oorlog in de wereld: er komen veel burgers om door Amerikaanse luchtaanvallen, het Afghaanse leger en voortdurende aanslagen door de Taliban.
Wie zijn de Taliban en wat willen ze? Dat zie je in deze video:
Trump heeft er met het oog op de Amerikaanse verkiezingen volgend jaar belang bij om een resultaat te boeken in het slepende conflict. Er zijn nog tussen de 13.000 en 14.000 militairen in Afghanistan en die wil hij eigenlijk terugtrekken.
Het akkoord waarover in Camp David gesproken had moeten worden is alleen nog op hoofdlijnen bekend: de VS en de Taliban spreken af dat ze elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten het geweld in Afghanistan beperken en ze moeten zorgen dat er geen terroristische aanslagen op doelen in westerse landen worden beraamd.
Verder zullen de Amerikaanse en de NAVO-troepen zich gefaseerd terugtrekken, al blijven er in elk geval tot 2021 nog zo’n 25.000 militairen achter als een soort politiemacht. Onder hen zouden 8600 Amerikanen zijn.
Omdat de VS alleen met de Taliban heeft onderhandeld, heerst er in brede kring twijfel over de levensvatbaarheid van de overeenkomst. Deze maand zijn er in Afghanistan presidentsverkiezingen, maar de Taliban hebben het in een groot deel van het land voor het zeggen en verwacht wordt dat ze in de aanloop naar de verkiezingen opnieuw veel aanslagen zullen plegen.
Telegraaf 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft een gepland geheim vredesoverleg met de Taliban van zondag afgezegd. Dat maakte hij bekend op Twitter. Volgens Trump is de aanleiding de zelfmoordaanslag van donderdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul die werd opgeëist door de Taliban.
„De Talibanleiders zouden zondag naar Camp David komen voor vredesoverleg. Helaas hebben ze toegegeven dat ze in Kabul een aanslag hebben gepleegd waarbij een van onze soldaten en elf andere mensen om het leven zijn gekomen. Ik heb de bijeenkomst onmiddellijk afgelast en de vredesonderhandelingen afgeblazen”, aldus Trump op Twitter.
Onder de doden waren een Amerikaanse en Roemeense militair en zeker tien burgers. Er vielen meer dan 40 gewonden. Het voertuig waar de twee militairen in zaten was het doelwit van de aanslag. Die was vlak bij het kantoor van de NAVO en de Amerikaanse ambassade.
AD 08.09.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft laten weten dat hij een geheime ontmoeting met leiders van de Taliban en de Afghaanse president heeft afgezegd. Ook zegt hij dat hij de vredesbesprekingen met de Taliban heeft beëindigd. Hij schreef dat zaterdag op Twitter, met als reden dat de Taliban achter de bomaanslag in Kaboel zitten die donderdag het leven kostte aan 12 mensen waaronder een Amerikaanse soldaat.
Volgens Trump zouden er zondag in het geheim besprekingen worden gevoerd in Camp David, het presidentiële buitenverblijf. ,,Ik heb de ontmoeting meteen afgezegd en de vredesbesprekingen stopgezet’’, aldus Trump. ,,Wie wil er zoveel mensen om het leven brengen, om kennelijk de onderhandelingspositie te versterken?’’
Trump voegde er ook nog aan toe dat als de Taliban niet in staat zijn een staakt-het-vuren te handhaven, ‘ze dan waarschijnlijk niet de macht hebben om een serieus akkoord te sluiten’.
Onder de doden als gevolg van de aanslag waren een Amerikaanse en Roemeense militair en zeker tien burgers. Er vielen meer dan 40 gewonden. Het voertuig waar de twee militairen in zaten was het doelwit van de aanslag. Die was vlak bij het kantoor van de NAVO en de Amerikaanse ambassade.
Hoewel de pogingen van de Verenigde Staten om vrede te bewerkstelligen zijn stukgelopen, blijft de Afghaanse president Ashraf Ghani bereid om te praten met de Taliban, op voorwaarde dat de Taliban stopt met de terroristische aanslagen. ,,Echte vrede is alleen mogelijk als de Taliban instemt met een staakt-het-vuren.
Het grote obstakel is dat zij aanslagen blijven plegen”, aldus de verklaring van Ghani. Hij bedankte Trump en de VS voor de pogingen om vrede te stichten in Afghanistan. ,,We waarderen de pogingen van de VS en andere bondgenoten.”
Unbeknownst to almost everyone, the major Taliban leaders and, separately, the President of Afghanistan, were going to secretly meet with me at Camp David on Sunday. They were coming to the United States tonight. Unfortunately, in order to build false leverage, they admitted to.. 12:51 AM – Sep 8, 2019
….an attack in Kabul that killed one of our great great soldiers, and 11 other people. I immediately cancelled the meeting and called off peace negotiations. What kind of people would kill so many in order to seemingly strengthen their bargaining position? They didn’t, they….
….only made it worse! If they cannot agree to a ceasefire during these very important peace talks, and would even kill 12 innocent people, then they probably don’t have the power to negotiate a meaningful agreement anyway. How many more decades are they willing to fight? 12:51 AM – Sep 8, 2019
MSN 08.09.2019 De Amerikaanse president Trump heeft besprekingen met de Afghaanse regering en de Taliban gestaakt. Zaterdag stuurde hij een reeks tweets waarin hij schrijft dat president Ashraf Ghani van Afghanistan en ,,belangrijke leiders” van de Taliban zondag naar Camp David zouden reizen om met hem te onderhandelen.
Hij heeft de ontmoeting te elfder ure afgelast, schrijft Trump, nadat de Taliban een aanslag had opgeëist waarbij twaalf mensen omkwamen, onder wie een Amerikaanse militair. ,,Als zij zich niet kunnen houden aan een wapenstilstand tijdens belangrijke vredesbesprekingen, en zelfs twaalf onschuldige mensen doden, dan hebben ze waarschijnlijk niet eens de macht om over een betekenisvol verdrag te onderhandelen”, aldus Trump.
Vorige week had de Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad nog verklaard dat een overeenkomst ,,in principe” was bereikt en dat alleen de zegen van president Trump nog nodig was. De zelfmoordaanslag in hoofdstad Kabul was afgelopen donderdag. Een dag later trok Khalilzad opnieuw naar Doha in Qatar waar de besprekingen tussen de VS en de Taliban maandenlang zijn gevoerd.
De regering-Trump en de Taliban streven hetzelfde doel na: vertrek van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan, bijna achttien jaar na de invasie die de Amerikanen op touw zetten na de aanslagen van 11 september 2001.
Er bevinden zich nu nog zo’n 14.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan. Hun terugtrekking was een van de verkiezingsbeloften van Donald Trump. Maar de Amerikaanse president wil zich niet onder druk laten zetten door geweld: ,,Wat voor mensen doden zovelen om hun onderhandelingspositie te versterken”, schreef Trump op Twitter.
In het voorliggende akkoord zouden er nog 8.600 militairen achterblijven, volgens Amerikaanse hoge militairen het aantal dat nodig is om te voorkomen dat de Taliban aanslagen tegen het Westen pleegt.
De Taliban zijn steeds doorgegaan met aanvallen en aanslagen tijdens de besprekingen, ondanks herhaalde oproepen van de Amerikanen om het geweld te stoppen. Zestien Amerikaanse militairen zijn dit jaar omgekomen in Afghanistan, en honderden andere slachtoffers. De Taliban en de VS onderhandelen tot nog toe buiten de Afghaanse regering van president Ghani om. De Taliban weigeren het gezag van de regering te erkennen.
NOS 05.09.2019 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn twee NAVO-militairen en zeker tien burgers om het leven gekomen. Ruim 40 mensen raakten gewond. De NAVO-militairen zijn een Roemeen en een Amerikaan.
Een zelfmoordterrorist blies zichzelf op bij een controlepost in de buurt van het hoofdkwartier van de NAVO in Kabul. Het voertuig waar de twee militairen in zaten, was het doelwit van de aanslagpleger. De explosie was zo hevig dat ook andere auto’s en winkels in de buurt werden getroffen.
Volgens ooggetuigen waren er op dat moment veel mensen op de been. De aanslag is opgeëist door de Taliban.
Tweede aanslag
Ook elders in het land sloeg de Taliban vandaag toe. In de oostelijke provincie Logar ontplofte een autobom. Volgens de autoriteiten zijn daarbij vier burgers omgekomen.
De aanslagen vallen samen met vredesonderhandelingen tussen de Verenigde Staten en de Taliban. Juist deze week hebben beide partijen een concept-overeenkomst gesloten. Daarin staat onder meer dat de Amerikanen binnen 135 dagen na de definitieve ondertekening vertrekken uit vijf bases in Afghanistan. De Afghaanse regering onderhandelt niet mee, omdat de Taliban het landsbestuur niet erkent.
NOS 04.09.2019 Na maandenlange vredesonderhandelingen over Afghanistan rest Donald Trump nog één taak: zijn handtekening onder het akkoord met de Taliban zetten. De grote vraag is wat deze deal Afghanistan oplevert, want dit akkoord wordt alleen afgesloten tussen de VS en de Taliban.
Alle details van de overeenkomst zijn nog niet naar buiten gebracht, maar duidelijk is al dat de twee partijen in ieder geval drie zaken afspreken: ze zullen elkaar niet meer aanvallen, de Taliban moeten ervoor zorgen dat het geweld in het land wordt beperkt en dat er vanuit het land geen terroristische aanslagen op het Westen meer worden gepland.
De Taliban willen op hun beurt dat alle Amerikaanse- en NAVO-troepen onmiddellijk vertrekken. De VS wil dit in een aantal fases doen en pas vertrekken als de Taliban zich aan de afspraken houden. Als blijk van goede wil zullen 5000 Amerikaanse militairen het land binnen 135 dagen na ondertekening van de deal verlaten.
Zo’n 8600 troepen blijven achter als soort politiemacht. Ook de 17.000 militairen van NAVO-landen – onder wie 160 Nederlanders – blijven in elk geval tot 2021 in het land.
Voedingsbodem voor terreurnetwerken
“Of deze afspraken tot vrede zullen leiden, daar is veel twijfel over. Ook bij veel hooggeplaatste Amerikanen”, zei correspondent Aletta André vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Dinsdag schreef een aantal oud-ambassadeurs in een open brief dat ze bang zijn dat wanneer de VS te snel vertrekt, er mogelijk een burgeroorlog in het land ontstaat. Die chaos zou een voedingsbodem bieden voor internationale terroristische netwerken als al-Qaida en IS.
Hebben we het over Afghanistan, dan gaat het al snel over de Taliban. Maar wie zijn dat eigenlijk en wat willen ze?
De Afghaanse regering liet vandaag weten dat ze deze zorgen deelt. Ministers zitten bij de onderhandelingen niet aan tafel, omdat de Taliban hen niet erkennen. Taliban zien de regering van het land als verlengstuk van de Amerikanen, en weigert daarom elk gesprek. Intussen winnen de Taliban door de gesprekken met de VS juist aan legitimiteit.
Dodelijkste oorlog
De Afghanen hebben het zwaar door het langslepende conflict. In Afghanistan is er al veertig jaar oorlog. In 2018 was het conflict zelfs de dodelijkste oorlog in de wereld. Er vallen veel burgerslachtoffers door het Afghaanse leger en luchtaanvallen van de Amerikanen, en de Taliban blijven constant aanslagen plegen. “Wanneer ze gesprekken ingaan, willen ze dat vanuit een sterke positie doen, dus met getoonde spierkracht en een groter gebied in handen”, zegt André.
Deze manier van druk uitoefenen lijkt te werken. Voor de VS is het inmiddels de langste oorlog ooit. Na 18 jaar is gebleken dat deze hoogstwaarschijnlijk niet valt te winnen. Daarom is nu besloten om onder het mom van ‘vredesbesprekingen’ een deal te sluiten met de tegenpartij.
André: “Maar het gaat de Amerikanen erom dat ze weg kunnen. Hoe het land nu achtergelaten wordt, en of er vrede is, lijkt op de tweede plaats te staan.” Trump heeft haast om het land te verlaten, want in 2020 staan er verkiezingen gepland. Voor die tijd wil hij iets bereikt hebben.
Deze maand staan in Afghanistan ook presidentsverkiezingen op het programma. Niets wijst erop dat de Taliban deze geweldloos zullen laten verlopen, en dat de gekozen president het straks voor het zeggen heeft. “Want de Taliban worden steeds machtiger. Ze hebben het nu al in een groot deel van het land voor het zeggen.”
NOS 03.09.2019 De Verenigde Staten trekken in de komende vier maanden 5000 militairen terug uit Afghanistan en sluiten vijf legerbasissen. Dat staat in het vredesakkoord van de Amerikanen met de Taliban, zegt Zalmay Khalilzad, de onderhandelaar van de VS.
Terwijl Khalilzad de eerste details uit het akkoord met de fundamentalistisch-islamitische terreurbeweging op televisie bekendmaakte, klonk de explosie van een autobom in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De verantwoordelijkheid voor de aanslag, waarbij zestien mensen omkwamen en tientallen gewond raakten, is opgeëist door de Taliban.
“In principe zijn we er”, zei Khalilzad over het akkoord. “Het document is klaar.” President Trump moet het akkoord nog wel goedkeuren.
De deal die de VS met de Taliban sloot heeft maanden van onderhandelingen gekost. Op dit moment bevinden zich nog 14.000 Amerikanen en 17.000 militairen van andere NAVO-landen in Afghanistan.
NU 01.09.2019 De Taliban in Afghanistan hebben na een aanval op Kunduz een tweede stad aangevallen. Zondagochtend vroeg namen de islamitische strijders een deel van de stad Pul-e-Chomriin.
Deze hoofdstad van de provincie Baghlan ligt op ongeveer 100 kilometer ten zuiden van Kunduz, dat vrijdag werd aangevallen. Lokale autoriteiten vrezen een “ramp” als de Afghaanse regering niet in actie komt. Niet ver van Pul-e-Chomri ligt een militaire basis van het regeringsleger.
De aanvallen vinden plaats terwijl de Taliban en de Verenigde Staten in Qatar onderhandelen over de beëindiging van de oorlog in Afghanistan.
Ondanks de aanvallen meldde een Amerikaanse functionaris dat onderhandelaars van de VS en de Taliban dicht bij een overeenkomst zijn.
Zalmay Khalilzad, een Amerikaanse diplomaat met een Afghaanse achtergrond, verklaarde dat hij zondag naar Kaboel zou reizen voor overleg. “We staan op de drempel van een overeenkomst die het geweld zal verminderen”, zei hij zondag.
NOS 01.09.2019 De Taliban hebben voor de tweede keer in twee dagen tijd een aanval uitgevoerd op een Afghaanse stad. Terwijl de vredesbesprekingen met de Verenigde Staten in de afrondende fase zitten, wordt er gevochten in Puli Khumri, de hoofdstad van de provincie Baghlan.
Volgens de Afghaanse politie zijn er net buiten Puli Khumri geweerschoten te horen. Die stad ligt zo’n honderd kilometer ten zuiden van Kunduz. Daar werd gisteren een groot offensief gestart, waarbij zestien mensen om het leven kwamen.
Wie zijn de Taliban? We leggen het uit in deze video:
In Qatar is het vredesoverleg gaande tussen de VS en de Taliban. Volgens persbureau AP versterken de aanvallen de onderhandelingspositie van de Taliban. De gezant van de VS zegt dat een akkoord dichtbij is. Hij brengt vandaag een bezoek aan de hoofdstad Kabul om de details van de deal te bespreken met de Afghaanse regering.
Een woordvoerder van de Taliban zei eerder ook al dat een akkoord in zicht is. Dat zou betekenen dat er een einde komt aan de oorlog die al sinds 2001 aan de gang is in Afghanistan.
AD 31.08.2019 De Taliban proberen uit alle macht de noord-Afghaanse stad Kunduz in te nemen. Tegelijkertijd is een vredesovereenkomst nog nooit zo dichtbij geweest. Reden voor vreugde? Niet echt, want Islamitische Staat is er ook nog.
Ze hebben het al een paar keer geprobeerd, maar het is nog nooit gelukt. Er wordt dit weekend hevig gevochten in de straten van Kunduz, een grote en strategisch belangrijke stad in het noorden van Afghanistan. Naar verluidt zijn honderden Talibanstrijders Kunduz van verschillende kanten binnengevallen, terwijl ze vanaf de grond en vanuit de lucht worden bestookt door het Afghaanse leger (met enige hulp van de Amerikanen).
Lekker hapje
Waarom Kunduz? En waarom nu? De stad is voor ons een beetje bekend, omdat de Koninklijke Marechaussee er van april 2011 tot juli 2013 Afghaanse agenten heeft opgeleid. Het is ietsje groter dan Tilburg en ligt op het kruispunt van de wegen naar Mazar-i-Sharif in het westen, de hoofdstad Kaboel in het zuiden en buurland Tadzjikistan in het noorden.
Een lekker hapje dus voor de Taliban, die alles op alles zetten om zo veel mogelijk gebied in te nemen voordat het aanstaande vredesakkoord wordt ondertekend. Want ook al klinkt het raar, terwijl er op verschillende plekken in het land gevochten werd en wordt, is Qatar al een hele tijd het decor van vredesonderhandelingen tussen de Taliban en de Amerikanen (er wordt niet rechtstreeks onderhandeld met de Afghaanse regering, want die wordt door de Taliban als niet-legitiem beschouwd).
Osama bin Laden
Zowel de gevechten als de gesprekken hebben resultaat opgeleverd. De Taliban zijn al sinds 1994 een belangrijke machtsfactor in het land. Destijds veroverden ze in een ongekend bliksemoffensief een groot deel van Afghanistan en voerden ze meteen de sharia in, de strenge islamitische wetgeving.
Ze kwamen pas in de problemen toen Osama bin Laden van onder hun vleugels de aanslagen van 11 september 2001 beraamde. De Amerikanen lanceerden een grootscheepse aanval, die resulteerde in een oorlog die nu nog steeds voortduurt.
Het is de langste strijd die de VS ooit voerde. Ondanks het grote materiële en personele overwicht is het ze nooit gelukt de Taliban te verslaan. Sterker nog: de islamitische fundamentalisten hebben sinds 2001 niet meer zo veel gebied in handen gehad.
Volgens cijfers van de Speciale Inspecteur-Generaal voor de Afghaanse Wederopbouw staan 59 van de ruim 400 districten onder controle van de Taliban. De regering in Kaboel heeft het voor het zeggen in 229 districten. De rest wordt betwist. Met de verovering van Kunduz zouden de Taliban op de valreep nog een belangrijke slag slaan, en dat is precies waar ze op uit zijn.
Handtekening
De verwachting is dat er in de komende weken handtekeningen worden gezet, dus elke gebiedsuitbreiding tot die tijd is meegenomen. Er is jarenlang over onderhandeld. De partijen spreken over vier belangrijke onderwerpen: een permanente wapenstilstand, het vertrek van alle buitenlandse troepen uit Afghanistan, de wens om met elkaar in gesprek te blijven én een belofte van de Taliban om geen onderdak meer te bieden aan groepen die Amerika willen aanvallen (zoals Al-Qaeda destijds). Ze zijn er naar verluidt al uit, het gaat alleen nog over het tijdspad.
Islamitische Staat
Er is echter één maar. De grote angst is dat Islamitische Staat (IS) gebruik gaat maken van het vredesakkoord. IS is volgens de Amerikaanse president Trump verslagen in Irak, maar in Afghanistan timmeren ze nog wel degelijk aan de weg. Op dit moment beheersen ze een twintigtal districten langs de grens met Pakistan (waarmee de geruchten gevoed worden dat dat land fundamentalisten stiekem steunt om invloed te kunnen blijven houden in Afghanistan).
Er wordt serieus rekening mee gehouden dat teleurgestelde Talibanstrijders die helemaal geen vrede willen zich gaan aansluiten bij IS. De Taliban zijn namelijk niet een homogene groep, maar bestaan uit veel verschillende facties. Een handtekening zegt ze niks. Als dan ook nog eens alle buitenlandse troepen gaan vertrekken (ruim 30.000) ontstaat er een heel nieuwe situatie, die niet veel goeds belooft.
Voor de geplaagde bevolking zou dat betekenen dat de ellende blijft voortduren. Sinds 1980, toen de Russen binnenvielen, is Afghanistan voortdurend het toneel geweest van oorlogen, burgeroorlogen en religieus geweld. Dat is dus al bijna 40 jaar.
NOS 31.08.2019 Ondanks lopende gesprekken over vrede in Afghanistan, zijn de Taliban een groot offensief gestart rond de stad Kunduz.
Strijders hebben al verschillende plekken in de noordelijke stad ingenomen, vooral in burgergebied. Zo zouden ze onder meer een elektriciteitscentrale, politiebureau’s en een ziekenhuis in handen hebben gekregen. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie meldt aan persbureau AP dat de militanten patiënten hebben gegijzeld.
Schieten
Veiligheidstroepen en Talibanstrijders schieten over en weer naar elkaar. De woordvoerder van president Ghani zegt dat het moeilijk is om de Talibanstrijders aan te pakken, omdat zij zich verschuilen tussen burgers.
In beide kampen zijn slachtoffers gevallen, melden de lokale autoriteiten. Er komt weinig nieuws uit de stad, omdat de elektriciteit en het communicatieverkeer zijn afgesloten.
Vredesoverleg
De aanval komt terwijl er vredesoverleg gaande is tussen de Taliban en de Verenigde Staten. In de Qatarese hoofdstad Doha wordt overlegd over het beëindigen van de oorlog, die in 2001 uitbrak in Afghanistan.
Eerder deze week zei een woordvoerder van de Taliban nog dat de partijen dicht bij een akkoord zijn.
Kunduz is de hoofdstad van de gelijknamige provincie, waar Nederlandse militairen tussen 2011 en 2013 politiemensen trainden. De stad is al vaker aangevallen door Talibanstrijders. In 2015 wisten zij de stad in handen te krijgen, maar na enige tijd werden zij weer verdreven.
AD 31.08.2019 De Taliban hebben een ‘grootschalige’ aanval gelanceerd op Kunduz, een van de grootste steden van Afghanistan. Daarbij veroverden ze het ziekenhuis en namen ze een nog onbekend aantal patiënten in gijzeling. Volgens de Afghaanse regering vinden er hevige vuurgevechten plaats maar hebben de radicaalislamitische militanten geen cruciale posten kunnen overnemen.
De aanval begon afgelopen nacht vanuit verschillende plekken in Kunduz. De Taliban veroverden het ziekenhuis en gijzelen een nog onbekend aantal patiënten, verklaarde een woordvoerder van het ministerie van Defensie tegenover persbureau Associated Press.
,,We kunnen het ziekenhuis heel gemakkelijk aanvallen maar willen geen burgerslachtoffers’’, zei Rohullah Ahmadi. Het is niet bekend hoeveel patiënten als menselijk schild worden gebruikt om een luchtaanval op het ziekenhuis te voorkomen.
Volgens de Defensie-zegsman kwamen bij een luchtaanval elders in de stad 26 Talibanstrijders om het leven. Hij zei niets over slachtoffers onder burgers of regeringstroepen. Volgens een woordvoerder van de provinciale regering vielen er bij gevechten tussen de Taliban en Afghaanse strijdkrachten aan beide kanten slachtoffers.
Presidentiële woordvoerder Sediq Seddiqi zegt dat Afghaanse veiligheidstroepen de aanval hebben afgeslagen op strategische punten in de stad. Daaronder een kruispunt dat toegang biedt tot een groot deel van Noord-Afghanistan en de hoofdstad Kabul, zo’n 335 kilometer verderop.
Vierde keer
Het is de vierde keer in twee jaar tijd dat Talibanstrijders delen van het strategisch gelegen Kunduz proberen in te nemen. De straten zijn verlaten, de inwoners schuilen in hun huizen. Elektriciteit en telefoonlijnen zijn uitgevallen.
De aanval is opmerkelijk omdat ze komt op het moment dat de Taliban in Quatar met de Verenigde Staten onderhandelen over het beëindigen van de langstdurende oorlog uit de Amerikaanse geschiedenis. President Trump liet eerder weten dat een klein aantal Amerikaanse militairen in het land zal achterblijven. Nu zijn er nog zo’n 20.000 Amerikaanse troepen.
De Taliban, die hebben geëist dat alle buitenlandse troepen het land verlaten, beheersen ongeveer de helft van Afghanistan en zijn op hun sterkst sinds de nederlaag na de Amerikaanse invasie in 2001.
Telegraaf 31.08.2019 Strijders van de radicaalislamitische Taliban zijn sinds vrijdagavond bezig met een aanval op de Noord-Afghaanse stad Kunduz. Ze zouden slag leveren met Afghaanse strijdkrachten en er zou sprake zijn van tientallen doden aan de kant van de Taliban. Maar dat wordt door een woordvoerder tegengesproken.
Het is de vierde keer in twee jaar tijd dat Talibanstrijders delen van het strategisch gelegen Kunduz proberen in te nemen. De straten zijn verlaten, de inwoners schuilen in hun huizen. Elektriciteit en telefoonlijnen zijn uitgevallen.
De aanval vindt plaats tegen de achtergrond van onderhandelingen die de Taliban in Qatar voeren met de Verenigde Staten, over de beëindiging van de oorlog in Afghanistan. President Trump liet eerder weten dat een klein aantal Amerikaanse militairen in het land zal achterblijven. Nu zijn er nog zo’n 20.000 Amerikaanse troepen.
Zaterdag blies een terrorist zich in het centrum van de stad op waardoor zeker tien doden vielen. De Taliban eisten later de verantwoordelijkheid op voor de aanslag. Het incident was op een plek waar veel veiligheidsmensen zich hadden verzameld.
NOS 28.08.2019 De Taliban en de Verenigde Staten zijn dicht bij een akkoord om de sinds 2001 in Afghanistan woedende oorlog te beëindigen. Dat heeft een woordvoerder van de Taliban gezegd.
De woordvoerder zei “te hopen goed nieuws te hebben voor onze moslim-natie die onafhankelijkheid nastreeft.”.
Volgens persbureau Reuters staat in het conceptakkoord onder meer dat de Amerikaanse troepen zich in een periode van 14 tot 24 maanden uit Afghanistan zullen terugtrekken, in ruil voor de belofte dat de Taliban het land geen toevluchtsoord laten worden voor internationale terroristen.
Wie zijn de Taliban? We leggen het uit in deze video:
De nieuwe stap is gezet tijdens de negende ronde van de vredesbesprekingen, die sinds vorig jaar worden gehouden in Doha, de hoofdstad van Qatar.
Volgens verschillende bronnen van Reuters heeft de Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad, die de vredesbesprekingen leidt, een afspraak gepland om de Afghaanse president Ghani over de overeenkomst bij te praten.
Pas als die informatie daar bekend is, wordt de verdere inhoud van de overeenkomst bekendgemaakt. De Verenigde Staten hebben nog niet gereageerd op de bekendmaking door de Taliban.
NOS 19.08.2019 Met een van de dodelijkste aanslagen in Afghanistan van de afgelopen jaren, lieten de terroristen van Islamitische Staat afgelopen weekend zien dat er rekening met ze moet worden gehouden. IS is een relatief kleine speler in het schaakspel om de macht in het land, maar kan het broze vredesproces ernstig verstoren, vertelt een voormalige adviseur van de Afghaanse president Ghani aan de NOS.
“Terroristische netwerken kunnen in Afghanistan alleen effectief zijn als ze steun krijgen uit het buitenland”, zegt de oud-adviseur Orzala Nemat, die nu directeur is van een denktank voor maatschappelijk beleid in Kabul. “Dat geldt ook voor IS. Hun nieuwe Toyota-terreinwagens en hun wapens moeten ergens vandaan komen. En het geld moet ook ergens vandaan komen.”
De bomaanslag werd doelbewust gepleegd kort voor de viering, vandaag, van honderd jaar Afghaanse onafhankelijkheid, vertelt Nemat. “Na 18 jaar militaire aanwezigheid van de Amerikanen en hun bondgenoten, en honderd jaar nadat Afghanistan onder het juk van de Britten uitkwam, zijn we dichtbij een vreedzame oplossing van het conflict gekomen. De terroristen zijn daar niet blij mee. Ze wilden Afghanistan vernederen. Het was niet alleen een aanslag op een bruiloft van eenvoudige mensen, maar ook op het idee van Afghanistan zelf.”
Oud-adviseur en Afghanistandeskundige Orzala Ashraf Nemat Orzala Nemat
Vorige maand waarschuwden de Verenigde Naties dat IS een gevaar vormde, onder andere in Afghanistan, waar veel IS’ers oorspronkelijk vandaan komen. De organisatie zou nog 300 miljoen dollar in kas hebben en juist in Afghanistan buitenproportioneel veel energie steken in het plegen van aanslagen. Ze zijn niet gelieerd aan de Taliban. Sterker nog, de Taliban hebben de aanslag van zaterdag scherp veroordeeld.
IS zit sinds 2014 in Afghanistan, maar werd aanzienlijk actiever nadat het door hen uitgeroepen kalifaat in Syrië en Irak werd verslagen. Eerst ging het om een handjevol strijders in Afghanistan en Pakistan, maar nu zouden er duizenden IS’ers uit verschillende landen in Afghanistan aanwezig zijn. Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat zij op den duur niet alleen een bedreiging voor Afghanistan vormen, maar ook voor de VS en Europa.
De Taliban en IS hebben wel iets met elkaar gemeen. Ze zijn allebei extreem conservatieve soennitische moslimgroeperingen. Toch zijn hun ideologieën en tactieken verschillend. De Taliban willen macht in Afghanistan en vallen vooral militaire doelen aan. IS heeft juist wereldwijde ambities en pleegt vaak aanslagen op burgerdoelen.
Het vredesproces
De afgelopen maanden kwam het vredesproces in Afghanistan in een stroomversnelling. Er zijn al acht ronden vredesbesprekingen gehouden tussen Taliban-leiders en de Amerikaanse afgezant Zalmay Khalilzad. Washington wil voor 1 september een overeenkomst bereiken. In maart stelden de twee partijen een concept-vredesakkoord op.
Dat klinkt veelbelovend, maar er zijn nog haken en ogen. De Amerikanen willen dat de Taliban rechtstreeks met de Afghaanse regering onderhandelt over het toekomstige bestuur van het land. De Taliban weigeren dat. In hun ogen is de Afghaanse president Ghani een marionet van de VS.
Een ding werkt sterk in het voordeel van de Taliban: de Amerikanen willen opschieten. De militaire aanwezigheid is duur, riskant en impopulair. President Trump beloofde in 2016 al dat hij alle Amerikaanse troepen zou terugtrekken. Die belofte zal hij zeker vóór de volgende presidentsverkiezingen in november 2020 willen doordrukken.
The Hill @thehill
President Trump: “A lot of bad things happen in Kabul, a lot of bad things are happening in Afghanistan. There’s some very positive things. But, look, we’re there for one reason. We don’t want that to be a laboratory, ok?”
Volgens de Afghaanse Orzala Nemat zien zowel de VS als de Taliban in dat de Amerikanen alleen op een ordelijke en weloverwogen manier moeten vertrekken. “Een gehaaste terugtrekking leidt alleen maar tot grote problemen.” Zoals een machtsvacuüm waar IS maar al te graag misbruik van maakt.
Zijn de Taliban te vertrouwen?
“De Taliban zijn erg bezig met propaganda”, zegt Nemat. “Hun benadering is heel dubbel. Ze praten met de Amerikanen, maar ondertussen plegen ze zelf ook aanslagen.” De afgelopen maanden voerden zee aanvallen uit op een controlepost van het leger, een hulporganisatie en het kantoor van een politicus, met tientallen doden als gevolg. “Dat ze doorgaan met zelfmoordaanslagen is natuurlijk niet goed te praten.”
Tegelijkertijd benadrukt de voormalige adviseur van de president dat er door alle partijen in de oorlog mensenrechtenschendingen worden gepleegd. “Wat wij vooral willen is dat er eind komt aan het bloedvergieten. De Taliban proberen ons te sussen. Ze garanderen ons dat ze anders zijn dan vroeger. Maar wij maken ons nog zorgen. Ze hebben in het verleden de mensenrechten en met name de vrouwenrechten met voeten getreden.”
Uiteindelijk is Nemat ondanks de aanslagen van de afgelopen dagen toch optimistisch. “Zelfs de Taliban realiseren zich dat ze niet het land kunnen beheersen als in het verleden. De stem van het volk zullen ze moeten respecteren.”
Wat de partijen in het vredesproces willen;
De terugtrekking van buitenlandse troepen. Er zitten 14.000 Amerikaanse troepen en nog duizenden uit andere NAVO-landen. De Amerikanen en Taliban zijn het nog niet eens over het tempo waarin dat moet.
Geen broedplaats voor terrorisme. De Taliban hebben al toegezegd Afghanistan niet te laten gebruiken door terroristische organisaties, maar de onderhandelaars zijn het nog niet met elkaar eens over de definitie van “terrorisme”.
Interne dialoog. Tot nu toe willen de Taliban niet met de regering in Kabul praten, maar voor Washington is dit een vereiste.
Alomvattend staakt-het-vuren. De Amerikanen willen dat dat gebeurt voordat er een vredesakkoord wordt ondertekend, maar de Taliban willen dat pas na ondertekening van een akkoord.
NOS 18.08.2019 Dit weekend is de zoveelste terroristische aanslag in korte tijd gepleegd in Afghanistan. Bij een drukbezochte bruiloft in hoofdstad Kabul vielen zeker 63 doden en 182 gewonden door een zelfmoordterrorist. De laatste maanden vallen er steeds meer slachtoffers in het land. Hoe komt dat?
Kort na de aanslag werd al in de richting van het IS gewezen als verantwoordelijke, omdat een sjiitische bruiloft het doelwit was. Vandaag heeft de soennitische terroristische organisatie de verantwoordelijkheid daadwerkelijk geclaimd.
“De Afghaanse tak van IS groeit gestaag en is steeds actiever”, zegt correspondent Aletta André. “Vooral regionaal, met name in het oosten van het land, neemt de invloed van de groep toe. Toch zijn ze in Afghanistan nog een stuk kleiner dan bijvoorbeeld de Taliban.” Die groep wordt met name verantwoordelijk gehouden voor de toename van het aantal aanslagen in het land.
‘Nu extra actief’
“Daarvoor zijn met name twee oorzaken aan te wijzen”, zegt correspondent Aletta André. “De Taliban zijn bezig met vredesbesprekingen met de Verenigde Staten en in september zijn er verkiezingen. Ze zijn daarom nu extra actief om ervoor te zorgen dat ze een betere positie aan de onderhandelingstafel met de Amerikanen hebben.”
Zo viel de militaire islamitische beweging de afgelopen maanden een hulporganisatie aan en werden bij een controlepost van het leger zeker 20 militairen gedood. Bij een aanslag op een bus vielen ruim dertig doden en bij een aanslag op het kantoor van een politicus vielen zeker twintig slachtoffers.
Met de aanslagen toont de organisatie aan invloed te hebben op het land. De Taliban hebben nu grofweg de helft van het land in handen, en zeggen pas over een staakt het vuren te willen praten zodra de Amerikanen het land verlaten.
Langste oorlog ooit
President Trump heeft bij zijn aantreden in 2016 al gezegd dat het vertrek van de Amerikanen uit Afghanistan voor hem een prioriteit is. De VS heeft hier nog altijd 14.000 militairen gestationeerd. De strijd tegen de Taliban begon kort na de aanslagen van al-Qaida in de VS op 11 september 2001. Inmiddels is het de langste oorlog ooit voor de Amerikanen.
Om daar een einde aan te maken, zitten de twee partijen nu al maanden aan tafel in Qatar, waar de besprekingen plaatsvinden. “Naarmate deze vredesonderhandelingen intensiever worden, neemt ook het geweld toe”, zei een hoge VN-vertegenwoordiger begin deze maand. Daarnaast zorgen de naderende verkiezingen voor extra onrust.
“Een aantal van de aanslagen in de afgelopen tijd was op politieke doelen”, zegt André. “De Taliban zien de Afghaanse overheid als marionet van de Amerikanen. Daarom vinden ze verkiezingen in het land op dit moment niet legitiem. Ze kiezen nu politieke doelwitten en tijdens de verkiezingen mogelijk stembureaus uit om aanslagen te plegen. Zo worden kiezers ontmoedigt straks te gaan stemmen.”
Ooggetuigen vertellen over de aanslag op de bruiloft:
‘Alle jongeren, kinderen en alle mensen die bij het podium stonden, zijn gedood’
Juli was volgens de Verenigde Naties de gewelddadigste maand in het land sinds mei 2017. Volgens de VN doodden of verwondden Afghaanse troepen en buitenlandse strijdkrachten, als de VS, in de eerste helft van dit jaar meer burgers dan militante groeperingen. In totaal waren het er 4000.
Veel mensen en groeperingen binnen Afghanistan maken zich nu zorgen over hoe het land achtergelaten wordt als de Amerikanen vertrekken, zegt André. “De Taliban staat nu heel sterk, en heeft nog steeds als doel van het land een islamitische staat te maken. Vrouwen vrezen daardoor bijvoorbeeld voor hun rechten.”
“De Amerikanen hebben dat bij het onderhandelen nu niet als prioriteit. Die willen het land in vrede achterlaten, en ze willen van de Taliban de garantie dat er vanuit het land geen aanslagen meer gepland worden op westerse doelwitten”, zegt André. “Over hoe het land straks bestuurt wordt heeft de VS het nu niet.”
MSN 18.08.2019 Terreurbeweging Islamitische Staat (IS) claimt de aanslag van zaterdag tijdens een bruiloft in Kabul. In de Afghaanse hoofdstad kwamen 63 mensen om. Zeker 182 aanwezigen raakten gewond. Volgens de Afghaanse regering gaat het om veel vrouwen en kinderen.
De aanval kwam op het moment dat Taliban en de Verenigde Staten proberen tot een overeenkomst te komen over de terugtrekking van de troepen van de VS. In ruil daarvoor zijn de Taliban verplicht de veiligheid in het land te bewaren. Beide partijen overleggen nu met hun leiders over de volgende stappen. De Amerikaanse onderhandelaar Zalmay Khalilzad zei dat de gesprekken “productief” waren, maar een officieel akkoord is er nog niet.
Het is de zeventiende grote aanslag in Kabul sinds januari. In totaal zouden er bij de eerste zestien 113 doden zijn gevallen en meer dan 700 gewonden.
NU 18.08.2019 Door een zelfmoordaanslag met een explosief in een trouwzaal in de Afghaanse hoofdstad Kaboel zijn zaterdagavond zeker 63 doden en 182 gewonden gevallen. Dat meldt de Afghaanse regering die ook bevestigt dat het om een terroristische aanslag gaat en dat veel vrouwen en kinderen onder de slachtoffers zijn.
Islamitische Staat (IS), heeft de aanval opgeëist die plaatsvond in het westen van Kaboel, in trouwcentrum Dubai City. De Taliban veroordeelde de aanslag.
Ahmad Omid is een van de overlevenden. Volgens hem waren ongeveer twaalfhonderd gasten uitgenodigd voor de bruiloft. “Ik was met de bruidegom in een andere ruimte toen we de explosie hoorden. Overal in de hal lagen mensen verspreid. Te midden van het bloedbad stonden met bloed beklede stoelen en een stapel verlaten schoenen.”
Taliban en VS in gesprek over terugtrekking troepen uit Afghanistan
De aanval kwam op het moment dat terreurorganisatie Taliban en de Verenigde Staten proberen tot een overeenkomst te komen over de terugtrekking van de troepen van de VS.
In ruil daarvoor is de Taliban verplicht de veiligheid in het land te bewaren en vredesbesprekingen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan te bespreken.
Te midden van het bloedbad stond stapel verlaten schoenen. (Foto: Reuters)
Zeventiende grote aanslag in Kaboel sinds januari
De aanslag op de trouwzaal was de zeventiende grote aanslag in Kaboel sinds januari. Bij de vorige zestien werden volgens de autoriteiten minstens 113 mensen gedood en meer dan 700 gewond.
Op bruiloften in Kaboel vieren mannen en vrouwen het feest doorgaans in aparte ruimtes. Vaak worden er honderden gasten uitgenodigd.
MSN 18.08.2019 Het dodental van de zelfmoordaanslag op een bruiloftsfeest in de Afghaanse hoofdstad Kabul is verder opgelopen. Er zijn zeker 63 doden en 182 gewonden, meldt de Afghaanse regering.
Onder de slachtoffers zijn ook veel vrouwen en kinderen. Volgens de autoriteiten gaat het om een terreuraanslag. Nog niemand heeft de aanslag opgeëist.
Bij de explosie – inmiddels opgeëist door een lokale tak van Islamitische Staat – in een trouwzaal in de Afghaanse hoofdstad zijn minstens 63 doden en 182 gewonden gevallen. De bruid en bruidegom overleefden de aanslag, maar zijn in shock. Bruidegom Mirwais haalt tegenover lokale media terug hoe hij enkele uren voor de explosie nog vrolijke gasten welkom heette op het feest. Slechts enkele uren later zag hij de vele lichamen worden weggedragen.
Een woordvoerder zegt dat er een aantal explosies waren op de bruiloft waar zo’n 1200 gasten waren. Zo ging er een bom af bij het podium waar muzikanten stonden te spelen. “Alle mensen daar, ook veel jongeren en kinderen, zijn omgekomen.”
“Ik was met de bruidegom in een andere kamer toen we de explosie hoorden”, zegt een ooggetuige. “Daarna konden we niemand meer vinden. Iedereen lag verspreid door de hal.”
De taliban ontkent betrokkenheid bij de aanslag. Vermoedelijk is een Afghaanse tak van IS verantwoordelijk.
De aanslag komt op het moment dat de taliban en de Verenigde Staten praten over de terugtrekking van de troepen van de VS. In ruil daarvoor is de taliban verplicht de veiligheid in het land te bewaren en vredesbesprekingen met de door de VS gesteunde regering van Afghanistan te bespreken.
De aanslag op de trouwzaal was de zeventiende grote aanslag in de hoofdstad Kabul sinds januari. Bij de vorige zestien vonden volgens de autoriteiten zeker 113 mensen de dood en raakten meer dan 700 mensen gewond.
NOS 17.08.2019 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker 63 doden en 182 gewonden gevallen door een terroristische aanslag op een drukbezochte bruiloft. Dat meldt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Er waren honderden mensen in de ruimte toen een zelfmoordterrorist zichzelf opblies.
De terroristische organisatie IS heeft de verantwoordelijkheid geclaimd. De Taliban, die op dit moment vredesgesprekken voeren met de Verenigde Staten, zeggen er niets mee te maken te hebben.
Een ooggetuige zegt tegen persbureau AP dat er zo’n 1200 gasten op het huwelijksfeest waren. “Ik was met de bruidegom in een andere kamer toen we de explosie hoorden. Daarna konden we niemand meer vinden. Iedereen lag verspreid door de hal.”
Volgens een ooggetuige was er een explosie bij een podium waar veel kinderen speelden. Vermoedelijk zijn er veel kinderen onder de doden.
‘Alle jongeren, kinderen en alle mensen die bij het podium stonden, zijn gedood’
De explosie was in het westen van de stad, in een deel van Kabul waar veel leden van de overwegend sjiitische Hazara-minderheid wonen.
In Kabul worden regelmatig aanslagen gepleegd door de Taliban en de Afghaanse tak van IS. Anderhalve week geleden ging er nog een autobom af in dezelfde wijk, in de straat waar gisteravond ook de bruiloft was. Daarbij vielen toen 14 doden en 145 gewonden. Onder de slachtoffers waren veel vrouwen en kinderen.
AD 07.08.2019 Afghanistan wordt de laatste weken geteisterd door extreem veel geweld. Alleen al in juli werden 1500 burgers gedood of raakten gewond.
Een zware explosie in de Afghaanse hoofdstad Kaboel heeft gisteren aan zeker veertien mensen het leven gekost. Nog eens 150 personen raakten gewond toen een zelfmoordterrorist een autobom liet ontploffen bij een controlepost bij een politiebureau in Kaboel. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zouden onder de slachtoffers veel burgers zijn.
Na de ontploffing was een grote grijze rookwolk te zien boven de stad. Ook sneuvelden ramen in de omgeving. ,,Ik hoorde een harde knal en alle ramen in mijn winkel gingen kapot. Glas vloog alle kanten op”, vertelt winkelier Ahmad Saleh aan het Franse persbureau AFP. Hij stelt dat de ramen van ongeveer twintig winkels op een kilometer van de ontploffing kapot zijn. Volgens getuigen zou er na de aanslag ook zijn geschoten met automatische wapens.
De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist en zei dat een ‘recruteringscentrum’ van de Afghaanse regering was aangevallen. Die radicaalislamitische opstandelingen zijn verwikkeld in een bloedige strijd met veiligheidstroepen. Burgers belanden tijdens het conflict vaak in de vuurlinie. Een dag eerder was er ook een aanslag in Kaboel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daarbij vielen vijf doden en zeven gewonden.
Statistieken
In juli zijn volgens de statistieken van de Verenigde Naties meer dan 1500 burgers gedood of gewond geraakt. Sinds twee jaar was het niet zo erg in één maand. Sinds het begin van dit jaar zijn 1366 mensen omgekomen bij aanslagen en gevechten en raakten nog eens 2446 mensen gewond. Bijna een derde van alle slachtoffers viel door bomaanslagen en een derde van alle slachtoffers waren kinderen, aldus het VN-rapport.
De Taliban onderhandelen ondertussen in Qatar ook met de Verenigde Staten over terugtrekking van Amerikaanse troepen in ruil voor een belofte dat het land niet wordt gebruikt voor het beramen van terreurdaden. De Taliban willen niet rechtstreeks met Kaboel praten, omdat ze de regering van president Ashraf Ghani zien als een verlengstuk van Washington.
NU 07.08.2019 Zeker veertien mensen zijn woensdag omgekomen door een zware explosie in Kaboel. Zeker tachtig anderen raakten gewond. De autoriteiten in de Afghaanse hoofdstad zeggen dat tijdens de ochtendspits een autobom ontplofte bij een politiebureau.
Na de ontploffing was een grote rookwolk te zien boven de stad. Ook sneuvelden ramen in de omgeving. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid meldt dat de gewonden naar ziekenhuizen zijn gebracht. De meeste slachtoffers zijn burgers, onder wie kinderen.
De Taliban heeft de verantwoordelijk voor de aanslag opgeëist. Die radicaalislamitische opstandelingen zijn verwikkeld in een bloedige strijd met veiligheidstroepen. In juli zijn volgens de Verenigde Naties meer dan vijftienhonderd burgers gedood of gewond geraakt.
Ondanks het geweld lijken de Taliban en de VS dicht bij een vredesovereenkomst. Die zou behelzen dat de Amerikanen troepen terugtrekken uit het land, in ruil voor de belofte dat Afghanistan niet zal worden gebruikt als uitvalsbasis door jihadisten die aanslagen in het buitenland voorbereiden.
Afgelopen nacht deden de Afghaanse veiligheidsdiensten invallen in gebouwen in verschillende delen van Kaboel. De autoriteiten zeggen dat daarbij een grote schuilplaats van extremistische militanten is uitgeschakeld.
NOS 07.08.2019 Een autobom heeft vanmorgen in de Afghaanse hoofdstad Kabul een enorme explosie veroorzaakt, waardoor 14 mensen om het leven zijn gekomen. Dat heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken bekend gemaakt. Zeker 145 mensen raakten gewond.
De bom ging af toen de auto werd tegengehouden bij een controlepost naast een politiebureau in het westen van de stad.
De verwoesting is enorm en veel mensen raakten gewond door rondvliegend glas, vertellen ze.
In de directe omgeving van het politiebureau zou ook een opleidingsinstituut voor militairen zijn.
De Taliban hebben de aanslag opgeëist en zeggen in een verklaring dat bij de explosie “een groot aantal soldaten en politie-agenten is gedood”. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid zijn er vooral burgerslachtoffers, onder wie vrouwen en kinderen.
Op Twitter zijn beelden te zien van de rookwolk na de enorme explosie:
NU 06.08.2019 Volgens Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, is de kans op vrede in Afghanistan groter dan ooit.
Dat zei de zestigjarige Noor dinsdag op een persconferentie in de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington. Volgens Stoltenberg, die sinds 1 oktober 2014 aan het hoofd staat van de NAVO, werpt het vredesoverleg tussen de Verenigde Staten en de Taliban zijn vruchten af.
“We zien dat er een reële kans op vrede is in Afghanistan. We zijn dichter bij een vredesovereenkomst dan ooit”, aldus Stoltenberg tegen de verzamelde pers in Wellington.
De oorlog in Afghanistan begon in oktober 2001 toen Amerikaanse, Britse, Franse en Australische groepen het land binnenvielen met als doel de Taliban, die onder meer Osama Bin Laden weigerde uit te leveren, ten val te brengen.
De Taliban werd al snel afgezet als machtshebber in Afghanistan, maar de spanningen en instabiliteit in het land duren tot op heden voort. Nederland was onderdeel van de missie in Afghanistan, door onder meer personeel en materiaal te leveren om de plaatselijke politie te trainen.
Eerder meldden Amerikaanse media dat de Verenigde Staten tijdens de vredesonderhandelingen met de Taliban hadden gezegd op korte termijn ongeveer de helft van hun troepen uit Afghanistan te willen terugtrekken.
NU 02.08.2019 De Verenigde Staten bereiden de terugkeer van duizenden militaire troepen uit Afghanistan voor, als onderdeel van een akkoord met de Taliban. Dat schrijft The Washington Postdonderdag.
Van de ongeveer 14.000 Amerikaanse troepen die zich momenteel in Afghanistan bevinden, keren naar schatting vijf- tot zesduizend binnenkort terug naar huis. Ook wordt een wapenstilstand afgesproken, vertellen overheidsfunctionarissen aan de krant.
De Taliban krijgt tevens de mogelijkheid om direct met de Afghaanse regering te onderhandelen over vrede, zonder directe inmenging van de Amerikanen. President Donald Trump liet eerder al weten Amerikaanse troepen te willen terugtrekken uit Afghanistan.
De Amerikaanse regering onderhandelt al langere tijd met de Taliban, die in Afghanistan een guerrillastrijd voert tegen de Amerikaanse troepen. De VS heeft sinds 2001 militairen in het land gestationeerd.
Er wordt door de Amerikanen met de Taliban onderhandeld omdat men van mening is dat de groep een beter alternatief is dan Islamitische Staat of Al Qaeda. Een onderdeel van de afspraak zou zijn dat de Taliban alle samenwerkingen met de twee laatstgenoemde groepen verbreekt.
Een woordvoerder van het Pentagon reageerde op het bericht dat “Amerikaanse troepen in Afghanistan zullen blijven zolang hun aanwezigheid daar nodig is”.
NU 31.07.2019 Een aanslag in Afghanistan heeft woensdag aan 34 burgers het leven gekost. De slachtoffers zaten in een passagiersbus die in de westelijke provincie Farah door een bermbom werd getroffen.
Bij de aanslag raakten ook nog eens 27 mensen gewond. Onder de slachtoffers zijn ook kinderen. De bus was volgens lokale autoriteiten onderweg van de stad Herat naar de zuidelijke provincie Kandahar.
De aanval is niet opgeëist, maar de lokale politie wijst de Taliban aan als verantwoordelijke. “De bom is recent door opstandelingen van de Taliban geplaatst om Afghaanse en buitenlandse veiligheidsdiensten te raken”, verklaart een woordvoerder. De Taliban ontkent dit.
In het voortslepende conflict in Afghanistan zijn in de eerste helft van dit jaar zeker 1.366 burgers om het leven gekomen. Ook raakten in die periode 2.446 burgers gewond, aldus de VN-missie in het land. Veel slachtoffers (327 doden en 880 gewonden) zijn kinderen.
In het door geweld verscheurde land vechten troepen die de regering in Kaboel steunen tegen groepen als de Taliban. Die onderhandelen met de Verenigde Staten over vrede, maar de strijd gaat ondertussen door. In het land is ook een tak van Islamitische Staat (IS) actief.
De Amerikanen hopen vóór 1 september 2019 een akkoord te sluiten met de Taliban.
Een van de slachtoffers van de aanslag in een ziekenhuis in HeratAFP
NOS 31.07.2019 In Afghanistan zijn zeker 32 mensen omgekomen bij een aanslag op een passagiersbus. Dat gebeurde in de buurt van de stad Farah, in het westen van het land. De bus was onderweg van Heratnaar Kandahar.
Volgens de autoriteiten ontplofte een bermbom toen de bus langsreed. Onder de doden is een onbekend aantal kinderen. Ook zijn er zeker zeventien gewonden, de meesten zijn er slecht aan toe. Daarom zal het dodental waarschijnlijk nog oplopen.
Tientallen doden bij aanslag op bus in Afghanistan
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. De Taliban zijn actief in het gebied, maar zij plegen voornamelijk aanslagen op Afghaanse politici en ordetroepen. Wel gebruiken ze daarvoor vaak bermbommen, die ook burgerslachtoffers maken.
Telegraaf 31.07.2019 Door een aanslag in het westen van Afghanistan zijn woensdag zeker 35 mensen om het leven gekomen. Zij zaten in een passagiersbus die door een bermbom werd getroffen in de provincie Farah. Minstens 27 personen raakten gewond, zeggen de autoriteiten.
De bus reed over de weg tussen de hoofdsteden van de provincies Herat en Kandahar. De politie zegt dat zich veel vrouwen en kinderen onder de slachtoffers bevinden. „De bom was net neergelegd door opstandelingen van de Taliban die het op Afghaanse en buitenlandse veiligheidstroepen hadden gemunt”, aldus een woordvoerder.
De verantwoordelijk voor de aanslag is niet opgeëist. De Taliban zeggen er niets mee te maken te hebben. De opstandelingen onderhandelen met de Verenigde Staten over het beëindigen van het langlopende conflict, maar de strijd gaat ondertussen gewoon door. Ook een lokale tak van terreurorganisatie Islamitische Staat pleegt aanslagen in het land.
De Verenigde Naties noemden het aantal onschuldige slachtoffers in het land deze week „schokkend en onacceptabel.” In de eerste helft van het jaar zouden zeker 1366 burgerdoden zijn gevallen. Dat gebeurde onder meer door bomexplosies, luchtaanvallen, rondslingerende explosieven en zelfmoordaanslagen.
NU 29.07.2019 Zeker twintig personen zijn zondagavond omgekomen bij een aanslag op het kantoor van de Afghaanse vicepresidentskandidaat Amrullah Saleh in Kaboel. Door de bomaanslag en het daaropvolgende vuurgevecht vielen ook vijftig gewonden.
De regering meldt dat Saleh, de running mate van zittend president Ashraf Ghani, een van de gewonden is. Hij heeft lichte verwondingen opgelopen.
De politicus is beveiligingsadviseur en was in het verleden het hoofd van de Afghaanse inlichtingendienst.
Het kantoor met vier verdiepingen werd aangevallen door drie militanten, nadat een persoon zichzelf voor het pand met een bom had opgeblazen. Tijdens een zes uur durende reddingsactie zijn meer dan 150 burgers gered, aldus de autoriteiten.
De aanslag volgde uren nadat Ghani en Saleh, net zoals tientallen andere politici, waren gestart met hun verkiezingscampagne. De presidentsverkiezingen in Afghanistan vinden op 28 september plaats.
Stembusgang werd eerder al uitgesteld
Oorspronkelijk zou de stembusgang in juli plaatsvinden, maar de nationale kiescommissie heeft de verkiezingen uitgesteld vanwege ophef over de presidentsverkiezingen van vorig jaar. De autoriteiten kampten toen niet alleen met organisatorische problemen, maar er was ook sprake van geweld.
Er vielen die dag 56 doden en 379 gewonden. Volgens de Verenigde Naties, die van een recordaantal burgerslachtoffers spreken, was de Taliban verantwoordelijk voor het meeste geweld.
De radicaalislamitische groepering heeft de aanslag op het kantoor van Saleh van zondag opgeëist, melden meerdere media.
NOS 29.07.2019 Zeker 20 mensen zijn om het leven gekomen bij een explosie en een urenlang vuurgevecht op het kantoor van Amrullah Saleh in Kabul. Saleh is bij de komende verkiezingen de running mate van president Ashraf Ghani.
Bekijk hier de ravage na het urenlange vuurgevecht:
Zeker 50 mensen raakten gewond, onder wie Saleh zelf. Hij liep volgens een verklaring van de regering lichte verwondingen op. De rest van de slachtoffers zijn voornamelijk burgers. Zestien werden er gedood en daarnaast kwamen vier leden van de veiligheidstroepen om het leven.
Afghaanse troepen hebben vier mannen in het kantoor neergeschoten. Meer dan 150 burgers konden tijdens de zes uur durende operatie in veiligheid worden gebracht.
Complexe aanval
Gisteren was de start van de campagne voor de presidentiële verkiezingen, die op 28 september worden gehouden. President Ghani reageerde op Twitter op de aanslag. “Mijn broer, ware zoon van Afghanistan en eerste vice-presidentskandidaat, heeft een complexe aanval van vijanden van de staat overleefd. We zijn opgelucht en danken de almachtige dat de aanslag is mislukt”, schrijft hij.
Diplomaat Zalmay Khalilzad, die namens de Verenigde Staten de vredesonderhandelingen voert met de Taliban heeft, de actie op Twitter veroordeeld. “Wij staan aan dezelfde kant als Afghanistan om terrorisme uit het land te verdrijven”, zegt hij.
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. Afgelopen week waren er al drie aanslagen in de hoofdstad Kabul. Die werden opgeëist door IS en de Taliban.
Ashraf Ghani @ashrafghani
My brother, true son of the Afghan soil and first VP candidate of my electoral team, @AmrullahSaleh2 has survived a complex attack by enemies of the state. We are relieved and thank the almighty that attack has failed.
Telegraaf 29.07.2019 Bij een aanslag op het kantoor van de mogelijke vicepresident van Afghanistan, Amrullah Saleh, zijn 24 mensen om het leven gekomen en vijftig mensen gewond geraakt. De aanval begon zondag met een explosie waarna een vuurgevecht van zes uur losbarstte tussen terroristen en soldaten van het Afghaanse leger.
Saleh is lichtgewond geraakt bij de aanslag. Hij is de nummer twee achter de huidige president Ashraf Ghani.
Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn vier militanten neergeschoten. Het leger heeft de levens gered van 150 burgers tijdens de aanval. De verantwoordelijkheid is opgeëist door de Taliban.
AD 29.07.2019 Bij een aanslag op het kantoor van de prominente politicus Amrullah Saleh zijn 24 mensen om het leven gekomen en 50 mensen gewond geraakt. Het was de eerste campagnedag voor de Afghaanse verkiezingen in september.
De aanval begon gisteren met een explosie waarna een vuurgevecht van zes uur losbarstte tussen terroristen en soldaten van het Afghaanse leger. Saleh is lichtgewond geraakt bij de aanslag en kon snel in veiligheid worden gebracht.
NU 19.07.2019 In de Afghaanse stad Kaboel zijn zeker zes mensen om het leven gekomen toen een explosief afging bij een universiteit. Ook raakten 27 mensen gewond, aldus de autoriteiten.
Een student zei dat er een bom ontplofte terwijl medestudenten voor het gebouw stonden te wachten. De Afghaanse politie meldt dat experts in de omgeving nog een tweede explosief onschadelijk hebben gemaakt. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist.
Enkele uren eerder was ook al een politiehoofdkwartier in de Zuid-Afghaanse stad Kandaharaangevallen. Daar gingen onder meer autobommen af. Bij deze aanslag kwamen twaalf mensen om het leven en raakten meer dan tachtig personen gewond.
Afghaanse veiligheidstroepen worden nog steeds regelmatig aangevallen door de Taliban, hoewel die opstandelingen ook met de Verenigde Staten over vrede onderhandelen.
Telegraaf 07.07.2019 Door een autobom zijn er in de Afghaanse stad Ghazni zondag zeker veertien doden gevallen. Ook vielen er 180 gewonden, onder wie 60 kinderen. De aanslag werd bij een veiligheidsgebouw van de regering gepleegd en is opgeëist door de Taliban.
De aanval komt op het moment dat de Taliban met verschillende andere Afghaanse partijen een ontmoeting aan het plannen was in Qatar. Dit om nader tot elkaar te komen. Zalmay Khalilzad, een vertegenwoordiger van de VS in Afghanistan, veroordeelt de aanslag op Twitter. „Het is niet te bevatten dat er door een aanval als deze kinderen in gevaar worden gebracht”, zo zei hij.
Maandag was het ook al raak in de hoofdstad Kabul. Toen vielen er zes doden en raakten er 84 mensen gewond na zware explosies bij een basisschool.
MSN 07.07.2019 Door een autobom zijn er in de Afghaanse stad Ghazni zondag zeker veertien doden gevallen. Ook vielen er 180 gewonden, onder wie 60 kinderen. De aanslag werd bij een veiligheidsgebouw van de regering gepleegd en is opgeëist door de Taliban.
De aanval komt op het moment dat de Taliban met verschillende andere Afghaanse partijen een ontmoeting aan het plannen was in Qatar. Dit om nader tot elkaar te komen. Zalmay Khalilzad, een vertegenwoordiger van de VS in Afghanistan, veroordeelt de aanslag op Twitter. „Het is niet te bevatten dat er door een aanval als deze kinderen in gevaar worden gebracht”, zo zei hij.
Maandag was het ook al raak in de hoofdstad Kabul. Toen vielen er zes doden en raakten er 84 mensen gewond na zware explosies bij een basisschool.
Voertuigen van Afghaanse particuliere veiligheidsfunctionarissen (Foto ter illustratie) Ⓒ EPA
Telegraaf 05.07.2019 Bij een mortieraanval vrijdag op een markt in de Afghaanse provincie Faryabzijn zeker vier doden en 36 gewonden gevallen. Dat meldt onder meer het Chinese persbureau Xinhua. De aanslag zou zijn gepleegd door de Taliban. Afghaanse media melden dat er veertig doden zijn gevallen.
De autoriteiten zeggen dat er verschillende mortieren zijn afgeschoten op een woonwijk. Vlak na de aanslag ontstond er een vuurgevecht tussen lokale veiligheidstroepen en de Taliban. De aanslag is nog niet officieel opgeëist.
Op foto’s op Twitter is te zien dat tientallen gewonden, onder wie kinderen, behandeld worden in een ziekenhuis.
NU 01.07.2019 Door een zware explosie in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn drie mensen om het leven gekomen. Daarnaast raakten zeker honderd mensen gewond, waaronder 51 kinderen. De autoriteiten zeggen dat tijdens de ochtendspits een explosief afging dat zat verstopt in een voertuig. Dat gebeurde vlak bij een gebouw van het ministerie van Defensie.
Na de explosie drongen gewapende mannen een gebouw in de omgeving binnen. “Meerdere aanvallers hebben een gebouw overgenomen”, zei een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De autoriteiten zetten speciale eenheden in.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. De radicaalislamitische beweging heeft het naar eigen zeggen voorzien op het gebouw van Defensie. De autoriteiten spreken over 105 gewonden, onder wie 51 kinderen.
Een getuige vertelde dat de ontploffing voor een ravage zorgde in zijn kantoorgebouw. “Toen ik mijn ogen opende, was mijn kantoor gevuld met rook en stof”, zegt de ambtenaar telefonisch. “Alles was kapot. Mijn collega’s waren aan het schreeuwen.”
Na de explosie braken vuurgevechten uit tussen talibanstrijders en Afghaanse veiligheidstroepen. Die duurden meer dan zeven uur. Vijf strijders werden gedood, liet het Afghaanse leger na afloop weten.
Telegraaf 01.07.2019 Door een zware explosie in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker zes mensen gedood, vier burgers en twee politieagenten, zei een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Nog eens 84 mensen raakten gewond. Volgens Save the Children zijn er zeker vijftig kinderen onder de gewonden.
De autoriteiten zeggen dat tijdens de ochtendspits een bom afging die zat verstopt in een voertuig. Dat gebeurde vlak bij een gebouw van het ministerie van Defensie. De autobom vernietigde ook een deel van een basisschool.
Na de explosie drongen gewapende mannen een gebouw in de omgeving binnen. „Meerdere aanvallers hebben een gebouw overgenomen”, zei de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De autoriteiten zetten speciale eenheden in. In de late namiddag werd gezegd dat alle vijf de aanvallers waren gedood.
Moslimstrijders
De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. De radicaalislamitische beweging had het naar eigen zeggen voorzien op het gebouw van Defensie.
Een getuige vertelde dat de ontploffing voor een ravage zorgde in zijn kantoorgebouw. „Toen ik mijn ogen opende, was mijn kantoor gevuld met rook en stof”, zei een ambtenaar telefonisch. „Alles was kapot. Mijn collega’s waren aan het schreeuwen.”
Voortdurend geweld
Ondanks de lopende discussies over een politieke oplossing, blijft het geweld in Afghanistan voortduren. Sinds juli vorig jaar onderhandelen de VS met de Taliban om het 17-jarige conflict te beëindigen. De meest recente, zevende ronde van gesprekken met de Amerikaanse speciale gezant voor Afghanistan, Zalmay Khalilzad, was zaterdag begonnen. Veel van de gespreksronden gingen hand in hand met een toename van geweld in het land.
MSN 01.07.2019 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn maandagochtend zeker zestig gewonden gevallen bij een bomaanslag in het centrum van de stad. Volgens persbureau AP ontplofte tijdens de ochtendspits een autobom buiten een gebouw van het ministerie van Defensie, waarna terroristen het vuur openden.
De aanslag vond plaats in de diplomatieke wijk van de hoofdstad. De wijk is afgezet en politie en andere veiligheidsdiensten zijn massaal aanwezig. Zeker 65 gewonden, onder wie negen kinderen, zijn afgevoerd naar ziekenhuizen. „Dit is een voorlopig telling van het aantal slachtoffers”, benadrukt een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Gezondheid op Twitter.
As a result of today’s explosion in kabul, 53 wounded patients were evacuated to our hospitals. All the wounded patients have been receiving the required treatment.
This is the initial number of casualties and is subject to changes. 1 juli 2019 @ 05:29
De Taliban en de Verenigde Staten hervatten dit weekend vredesbesprekingen in Qatar. Vorige week doodde de extremistische groepering, die nog grote delen van Afghanistan in handen heeft, 26 leden van een lokale militie in het noorden van het land. Met de aanslagen proberen ze de druk op de onderhandelingen te verhogen. De Taliban ontkennen verantwoordelijk te zijn voor deze aanval, meldt AP.
Sinds oktober zijn de Verenigde Staten en de Taliban in onderhandeling over vrede, nadat de VS in 2001 het land binnenviel en de terreurbeweging verdreef. De Taliban willen dat buitenlandse troepen – zo’n twintigduizend, het merendeel Amerikanen – Afghanistan verlaten. De VS eisen onder meer garanties dat Afghanistan geen toevluchtsoord wordt voor terroristen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo wil voor 1 september een akkoord bereiken.
Telegraaf 30.06.2019 Bij een door de Taliban opgeëiste aanslag zijn zondag acht verkiezingswaarnemers gedood in de Afghaanse provincie Kandahar.
De medewerkers van de Onafhankelijke Verkiezingscommissie zaten in het regeringskantoor van het district Maruf om kiezers te registreren en toe te zien op het verloop van de regionale verkiezingen.
NOS 29.06.2019 Talibanstrijders hebben in het noorden van Afghanistan een militie aangevallen die vecht voor de Afghaanse overheid. Daarbij vielen volgens lokale autoriteiten zeker 26 doden.
De aanslag was in een dorp in de provincie Baghlan. Vlak na de aanval eiste de Taliban de verantwoordelijkheid op. De terreurgroep zegt dat zeker 28 militieleden zijn gedood en 12 mensen verwond.
Vandaag begint in Qatar een nieuwe ronde van vredesbesprekingen tussen de Verenigde Staten en de Taliban. Al bijna twee maanden praten de twee partijen over het beëindigen van de oorlog.
Terugtrekken troepen
Naar verwachting gaat het deze nieuwe ronde van overleg over het op termijn terugtrekken van buitenlandse troepen uit Afghanistan. De VS wil daarbij van de Taliban garanties dat er geen nieuwe aanslagen worden gepleegd.
De Amerikanen hebben zo’n 14.000 militairen in Afghanistan. De strijd tegen de Taliban begon kort na de aanslagen van al-Qaida in de VS op 11 september 2001 en is inmiddels de langste oorlog die de Amerikanen ooit hebben gevoerd.
Ondanks de vredesbesprekingen worden er nog steeds aanslagen gepleegd. Zo vielen Talibanstrijders vorige maand een hulporganisatie aan en werden bij een aanslag op een controlepost van het leger in de provincie Farah zeker 20 militairen gedood.
Commandotroepen zijn aanwezig tijdens de commando-overdracht over het Korps Commandotroepen tussen kolonel Jan Swillens en kolonel Jelte Groen op het terrein van de Engelbrecht van Nassaukazerne. Ⓒ ANP
Telegraaf 24.05.2019 Nederlandse commando’s kunnen in heel Afghanistan worden ingezet. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten. De vijftig commando’s adviseren, assisteren en begeleiden een Afghaanse eenheid die risicovolle politietaken uitvoert zoals het arresteren van belangrijke opstandelingen.
Nederlandse en Duitse militairen gaan mee tijdens dit soort riskante operaties waarbij het tot gevechten kan komen. De commando’s mogen zelf geen offensieve acties uitvoeren, maar mogen zich wel verdedigen in geval van nood. De veiligheidssituatie in het land staat volgens het kabinet „onder druk.”
Nederlandse en Duitse commando’s werken nauw samen bij deze missie. De Duitsers mochten al in het hele land optreden. Door de Nederlandse militairen deze bevoegdheid ook te geven wordt de samenwerking „effectiever en makkelijker.” Tot dusver werkten de Nederlanders in Mazar-e-Sharif.
NOS 13.05.2019 Politici en vrouwenrechtenorganisaties in Afghanistan eisen gerechtigheid na de moord op een prominent journaliste en politiek adviseur. Mina Mangal werd zaterdag door gewapende mannen in Kabul op klaarlichte dag doodgeschoten.
Mangal was presentatrice bij Ariana News, de grootste nieuwszender in Afghanistan. Ook was ze adviseur van de commissie voor culturele zaken van het Afghaanse parlement. De politie doet onderzoek, maar het is nog niet duidelijk wie er achter de moord zit.
Mangal schreef een paar dagen geleden op Facebook dat ze werd bedreigd en dat ze vreesde voor haar leven. Het is niet bekend door wie ze werd bedreigd.
Vrouwen in Afghanistan maken zich zorgen over hun rechten nu buitenlandse troepen, waaronder de Verenigde Staten, hun vertrek uit Afghanistan hebben aangekondigd. Ze vrezen dat de Taliban dan mogelijk weer een rol krijgen in de regering.
Madam Frogh
@FroghWazhma
No one would know. But we know bec she wrote about her views, her threads to a fb page of 80k people, this outraged patriarchy more. Now instead of judging the circumstances of the murdered woman, let’s judge what led to this tragedy. https://t.co/jg2kJtBihz
Vrouwen reageren op sociale media woedend op de moord Mangal. “Een vrouw is op klaarlichte dag vermoord omdat een man vond dat ze het verdiende om omgebracht te worden”, schrijft vrouwenrechtenactiviste Wazhma Frogh op Twitter.
Op sociale media wordt ook de foto van Mina Mangal gedeeld. Vrouwen vragen om een rechtvaardige straf voor de daders. Ook het Afghaanse Hooggerechtshof en maatschappelijk organisaties eisen een serieus onderzoek.
Telegraaf 11.05.2019 Zeven kinderen zijn omgekomen door een bermbom in de Afghaanse provincie Ghazni. Twee kinderen zijn gewond geraakt. De bom was neergelegd door de Taliban en waarschijnlijk bedoeld voor een legerkonvooi.
De kinderen waren tussen de 7 en 9 jaar oud. Zeker vier van de omgekomen kinderen kwamen uit één familie, laat een provinciale bestuurder weten.
De Taliban gebruiken vaker bermbommen en landmijnen om het Afghaanse leger aan te vallen. Hoewel ze het leger willen aanvallen, komen daardoor regelmatig burgers om het leven.
NOS 08.05.2019 Talibanstrijders hebben in de Afghaanse hoofdstad Kabul een hulporganisatie aangevallen. Er vielen vier of vijf doden, onder wie een politieman en een buitenlander. Na een urenlang gevecht met veiligheidstroepen was de aanval voorbij. Zeker vijf Talibanstrijders zijn gedood.
Het doelwit was het complex van de hulporganisatie Counterpart International, die zijn hoofdkwartier in de VS heeft en samenwerkt met de Amerikaanse overheidsdienst USAID. Het complex in Kabul omvat twee gebouwen. Eerst ontplofte er een autobom, waarna de aanval begon. Later werd nog een autobom ontdekt, maar die was niet afgegaan.
Naast vier of vijf doden zijn er zeker 24 gewonden. De veiligheidsdiensten hebben zeker 200 mensen in veiligheid kunnen brengen.
Ramadan
De aanval kwam op de derde dag van de ramadan, de islamitische vastenmaand. De Afghaanse president Ghani had opgeroepen tot een staakt-het-vuren tijdens deze maand, die door veel moslims wordt gezien als een tijd van vrede.
Maar de Taliban wezen dat voorstel van de hand. Zij geloven, net als bijvoorbeeld IS-strijders, dat een martelaarsdood tijdens de ramadan wordt beloond met de beste plek in het paradijs. Wel beloofden de Taliban om tijdens de ramadan extra hun best te doen om burgers te ontzien.
Talibanwoordvoerder Zabihullah Mujahid zegt dat Counterpart International als doelwit is gekozen omdat die organisatie zich bezighoudt met “schadelijke westerse activiteiten” zoals de promotie van vrouwenrechten. De hulporganisatie meldt op Twitter “vreselijk bedroefd” te zijn over de aanval.
Counterpart International
@counterpartint
Today our office in Kabul was attacked by suspected suicide bombers in a series of explosions. We are incredibly saddened by this attack and are working as quickly as possible to account for our staff. Their safety and security is our primary concern.
Intussen is in Qatar de zesde ronde van de vredesbesprekingen tussen de VS en de Taliban gaande. Het overleg begon vorige week woensdag. De Amerikanen sturen daar aan op een staakt-het-vuren en willen garanties dat Afghanistan geen vrijhaven meer kan zijn voor terroristen. De Taliban eisen de terugtrekking van alle buitenlandse troepen.
Langste oorlog
De Amerikanen hebben zo’n 14.000 militairen in Afghanistan. De strijd tegen de Taliban begon kort na de aanslagen van al-Qaida in de VS op 11 september 2001 en is inmiddels de langste oorlog die de Amerikanen ooit hebben gevoerd.
Voor de Taliban zijn de vredesbesprekingen, net zo min als de ramadan, een reden om de strijd te staken. Vrijwel dagelijks vallen er doden. Zo kwamen gisteren bij aanvallen in de provincies Laghman en Takhar twaalf Afghaanse agenten om het leven. En maandag werden bij een aanslag op een controlepost van het leger in de provincie Farah twintig militairen gedood.
VK 20.04.2019 Zelfmoordterroristen hebben na een periode van betrekkelijke rust in Kabul een aanval uitgevoerd op het Afghaanse ministerie van Communicatie. Zeker een jihadist blies zichzelf op, anderen gingen schietend naar binnen.
Er ontstond een vuurgevecht met bewakers en speciale eenheden. Het is nog onduidelijk hoeveel mensen hierbij om het leven zijn gekomen. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn, behalve de aanvallers, zeven mensen om het leven gekomen, vier burgers en drie militairen. Een woordvoerder van Volksgezondheid sprak van twee doden en zes gewonden.
De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. Een zegsman van de Taliban, die in Doha meedoen aan vredesbesprekingen, haastte zich te verklaren dat zijn islamitische opstandelingenbeweging er niet achter zit. In Afghanistan zijn ook terreurgroeperingen van Islamitische Staat actief.
De aanslag zorgde voor grote paniek in het ministerie. In het gebouw van achttien verdiepingen waren zaterdag zo’n tweeduizend ambtenaren aanwezig. De meesten vluchtten na de eerste knallen naar de hoogste etages en verschansten zich daar, sommigen sprongen beneden uit het raam. Het duurde vijf uur voordat de jihadisten waren uitgeschakeld.
Telegraaf 20.04.2019 Zelfmoordterroristen hebben na een periode van betrekkelijke rust in Kabul een aanval uitgevoerd op het Afghaans ministerie van Communicatie. Zeker een jihadist blies zichzelf op, anderen gingen schietend naar binnen. Er ontstond een vuurgevecht met bewakers en speciale eenheden.
Volgens Binnenlandse Zaken zijn behalve de aanvallers zeven mensen om het leven gekomen, vier burgers en drie militairen. Een woordvoerder van Volksgezondheid sprak van twee doden en zes gewonden.
De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. Een zegsman van de Taliban, die in Doha meedoen aan vredesbesprekingen, haastte zich te verklaren dat zijn islamitische opstandelingenbeweging er niet achter zit. In Afghanistan zijn ook terreurgroeperingen van Islamitische Staat actief.
Grote paniek
De aanslag zorgde voor grote paniek in het ministerie. In het gebouw van achttien verdiepingen waren zaterdag zo’n 2000 ambtenaren aanwezig. De meesten vluchtten na de eerste knallen naar de hoogste etages en verschansten zich daar, sommigen sprongen beneden uit het raam. Het duurde vijf uur voordat de jihadisten waren uitgeschakeld.
NOS 05.04.2019 In een afgelegen Afghaanse provincie ligt een legerbasis al dagen onder vuur van de Taliban. Daarbij zijn zeker dertig militairen en agenten gedood. De nood is hoog, volgens lokale functionarissen raken munitie, water en voedsel van de belegerden op.
Op de basis in de westelijke provincie Badghis, tegen de grens met Turkmenistanaan, zitten zo’n 600 militairen en veiligheidstroepen in het nauw. 2000 strijders hebben het kamp omsingeld.
De Taliban hebben verschillende controleposten rond de basis ingenomen. Daarbij hebben ze meer dan twintig mensen gedood, dertig Talibanstrijders zijn gesneuveld.
Luchtaanvallen
Het ministerie van Defensie spreekt berichten tegen van provinciale functionarissen dat de basis aan zijn lot is overgelaten. Volgens Kabul worden door de lucht versterkingen en voorraden naar de basis aangevoerd. Ook zouden er luchtaanvallen op de posities van de Taliban in de regio zijn uitgevoerd. De controleposten rond de basis zouden inmiddels heroverd zijn.
De Taliban voeren dagelijks aanvallen uit op militairen en veiligheidstroepen en onderhandelen tegelijkertijd met Amerikaanse vertegenwoordigers en de Afghaanse regering. Voorafgaand aan de lente nemen de gevechten in hevigheid en aantallen altijd toe in Afghanistan. Ook willen de Taliban mogelijk meer grondgebied veroveren om een betere uitgangspositie te hebben in onderhandelingen.
Onderlinge gevechten
Niet alleen in Badghis wordt intens gevochten, ook in de provincies Kunduz en Helmand is het geweld opgelaaid. Tegelijkertijd kampt de provincie Badghis met ernstige overstromingen.
De militanten vechten ook onderling: zo zijn volgens de VN de aanvallen van IS op posities van de Taliban toegenomen, waardoor meer dan 20.000 burgers op de vlucht zijn geslagen.
NU 05.04.2019 De Verenigde Staten hebben donderdag het visum van Fatou Bensouda, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag, ingetrokken. De aanklager was een onderzoek gestart naar mogelijke oorlogsmisdaden van de VS in Afghanistan.
Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, had eerder al gezegd dat de VS dergelijke stappen zou ondernemen als het Internationaal Strafhof een onderzoek zou beginnen.
Het kantoor van de aanklager laat weten dat ze haar onderzoek zal voortzetten. In november 2017 begon haar vooronderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden van diverse partijen in Afghanistan.
Ook de rol van de Verenigde Staten wordt bekeken, meerdere getuigen hebben verklaard dat Amerikaanse militairen zich schuldig hebben gemaakt aan onder meer martelingen. De VS is sinds 2001 aanwezig in het land.
Donderdag werd bekend dat de VS bepaalde Nederlandse advocaten het land niet meer inliet. Serge Weening zei dat hem de toegang werd geweigerd omdat hij als strafrechtadvocaat terrorismeverdachten bijstaat.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Amerikaanse autoriteiten om opheldering gevraagd.
NOS 05.04.2019 De VS heeft het visum ingetrokken van de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag, omdat ze onderzoek doet naar mogelijke oorlogsmisdaden van Amerikaanse troepen in Afghanistan.
Het kantoor van aanklager Fatou Bensouda uit Gambia heeft het intrekken van het visum bevestigd tegenover persbureau Reuters. Bensouda doet sinds 2017 onderzoek naar oorlogsmisdaden in Afghanistan.
Volgens Reuters kan Bensouda nog wel afreizen naar de VS, maar alleen wanneer ze bij de Verenigde Naties verslag moet uitbrengen van haar werk voor het Strafhof. Dat doet ze geregeld. Het hof is geen VN-orgaan, maar krijgt wel zaken doorverwezen door de VN-Veiligheidsraad.
Waarschuwing
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo waarschuwde vorige maand al dat hij visa ging intrekken van medewerkers van het Strafhof die betrokken waren bij soortgelijke onderzoeken. De VS is, net als onder meer Rusland en China, geen lid van het hof.
Pompeo bouwde daarmee voort op de dreigementen van nationaal veiligheidsadviseur John Bolton, eind vorig jaar. “De Verenigde Staten zullen alles op alles zetten om hun burgers en die van hun bondgenoten te beschermen tegen de onwettelijke bestraffing door dit niet-legitieme hof”, zei Bolton toen. “Het hof mag van ons doodbloeden. Voor ons is het al dood.”
Er kwam veel kritiek op de uitspraken van Bolton en de latere waarschuwing van Pompeo. EU-landen en mensenrechtenexperts van de VN noemden het “een ongepaste interventie” in de werkzaamheden van het Strafhof.
Telegraaf 29.03.2019 Het is inmiddels 11 jaar geleden, maar nog altijd zijn er veel vraagtekens rond het dodelijke ‘friendly fire’-incidentin Afghanistan. Verslaggever Olof van Joolen kwam nieuwe onthullingen op het spoor.
Telegraaf 21.03.2019 Het Perzische nieuwjaar is in de Afghaanse hoofdstad Kabul begonnen met een serie explosies en zeker zes doden. Ongeveer 23 mensen raakten gewond, aldus een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid.
Over de oorzaak van de explosies lopen de lezingen uiteen. Volgens een woordvoerder van de politie waren er drie bommen die afgingen in het westen van de stad, waar ook een belangrijk sjiitisch heiligdom ligt. Een zegsman van het ministerie van Defensie hield het op raketten die waren afgeschoten.
In sommige moslimkringen wordt de viering van het nieuwe jaar als heidens gezien.
NU 20.03.2019 De presidentsverkiezingen in Afghanistan zijn voor de tweede keer uitgesteld. De stembusgang van 20 juli vindt nu plaats op 28 september, meldt de nationale kiescommissie woensdag.
De verkiezingen zouden oorspronkelijk plaatsvinden op 20 april, maar werden uitgesteld vanwege ophef over de parlementsverkiezingen in oktober vorig jaar.
De Afghaanse bevolking mocht toen voor het eerst in acht jaar weer stemmen. De stembusgang op 20 oktober kampte met meerdere organisatorische problemen en daarnaast ook nog eens met geweld.
Er viel die dag een recordaantal burgerslachtoffers, meldde de Verenigde Naties. Er werden officieel 56 doden en 379 gewonden geteld.
De Taliban was volgens de Verenigde Naties verantwoordelijk voor het meeste geweld. De radicaalislamitische groepering voerde aanvallen uit met onder meer raketten, granaten, mortieren en zelfgemaakte explosieven.
Telegraaf 17.03.2019 Bij verschillenden aanslagen door de islamitische terreurorganisatie Taliban in de Afghaanse provincies Farjab, Helmand en Kandahar zijn dit weekend zeker 27 doden gevallen.
De zwaarste aanslag was volgens de autoriteiten in Farjab. Daar werden zondag zeker 22 mensen gedood bij aanvallen op drie politiecontroles en een kleine militaire basis. Veertien mensen raakten gewond, sommigen ernstig. De Taliban heeft ook vier soldaten ontvoerd.
In Kandahar, in het zuiden van het land, kwamen zaterdag vier politieagenten om het leven bij een explosie van een bermbom. In de zuidelijke provincie Helmand, ontplofte op zaterdag een bom die met een magneet op een auto van medewerkers van de geheime dienst was bevestigd. Daarbij viel een dode en raakten drie mensen gewond.
Eerder deze week vonden bij een aanval op een bouwbedrijf in het oosten van Afghanistan zestien medewerkers de dood. Twee terroristen bliezen zich bij het bedrijf in Jalalabad op. Veiligheidstroepen wisten vijf andere aanvallers te doden.
De onderneming is gevestigd bij de luchthaven van de stad en werkt daar ook. Op de luchthaven zijn Amerikaanse militairen gestationeerd. Jalalabad is de hoofdstad van de provincie Nangarhar waar naast de Taliban ook de terreurbeweging Islamitische Staat actief is.
NU 06.03.2019 Zestien medewerkers van een bouwbedrijf in het oosten van Afghanistan zijn gedood bij een aanval. Twee terroristen bliezen zich woensdagochtend op bij het bedrijf in Jalalabad.
Veiligheidstroepen wisten vijf andere aanvallers te doden.
De onderneming is gevestigd bij de luchthaven van de stad. Op de luchthaven zijn Amerikaanse militairen gestationeerd.
Jalalabad is de hoofdstad van de provincie Nangarhar, waar de extremistische Taliban en de terroristische beweging Islamitische Staat actief zijn.
Vijf militanten openden de aanval op een bouwbedrijf bij het vliegveld van de stad in Oost-Afghanistan.
NOS 06.03.2019 Bij een zelfmoordaanslag en een daaropvolgend vuurgevecht in de buurt van het vliegveld van de Afghaanse stad Jalalabad zijn zeker zestien mensen om het leven gekomen. Minstens negen mensen raakten gewond.
Vijf militanten openden rond 05.00 uur lokale tijd de aanval op een bouwbedrijf bij het vliegveld. Twee zelfmoordterroristen kwamen te voet naar de toegangspoort van het bedrijf en brachten bommen tot ontploffing, waarna het terrein door de andere militanten werd bestormd.
Volgens de lokale politiechef ontstond daarop een vuurgevecht met Afghaanse veiligheidstroepen, dat enkele uren duurde. De troepen worden nu bij het beveiligen van de omgeving ondersteund door Amerikaanse collega’s.
De doden zijn medewerkers van het bouwbedrijf. Vier gewonden zijn naar het ziekenhuis gebracht en verkeren in kritieke toestand. De drie militanten die het terrein bestormden, zijn omgekomen in het vuurgevecht.
Islamitische Staat
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist.
Jalalabadis de hoofdstad van de oostelijke provincie Nangarhar en ligt vlak bij de grens met Pakistan. Het is uitgegroeid tot een bolwerk van terreurbeweging IS in Afghanistan.
Afghaanse militairen patrouilleren na de aanslag bij Lashkargah, de hoofdstad van Helmand EPA
Minstens 23 militairen kwamen om en zestien militairen raakten gewond. De aanval van de Taliban begon gisteren en ging door tot vandaag.
NOS 02.03.2019 Bij een zelfmoordaanslag en vuurgevecht op een legerbasis in het zuiden van Afghanistan zijn minstens 23 militairen omgekomen. Zestien militairen raakten gewond, meldt een woordvoerder van de gouverneur van de provincie Helmand.
Vier terroristen bliezen zichzelf op en zestien schutters die bij de aanval waren betrokken werden gedood, zei de woordvoerder. De aanslag begon gisteren en ging door tot vandaag.
De Taliban zijn verantwoordelijk voor de aanslag, meldde de terreurgroep die momenteel onderhandelt met de Verenigde Staten. In de legerbasis Kamp Shorab zaten ook Amerikaanse militaire adviseurs, maar in een aparte ruimte waar de Taliban niet bij konden. Kamp Shorab was vroeger een Britse militaire basis die Kamp Bastion heette.
Vermist
Ook in het noorden van het land sloeg de Taliban gisteren toe. In de provincie Sar-e Polkwamen negen Afghaanse veiligheidstroepen om en raakten er nog eens twaalf gewond. Ook worden er nog vier vermist. Van hen wordt verwacht dat ze door de Taliban zijn ontvoerd, zei een woordvoerder.
Telegraaf 01.03.2019 Militanten van de Taliban hebben in het zuiden van Afghanistan een grote militaire basis aangevallen. Volgens lokale autoriteiten in de provincie Helmand zijn daardoor drie zelfmoordterroristen en zes aanvallers gedood.
Het gaat om het hoofdkwartier van een legerkorps van het Afghaanse leger waar ook Amerikaanse militairen en adviseurs gelegerd zijn. Of er onder het personeel van de basis slachtoffers zijn is niet bekend.
AD 24.02.2019In Afghanistan zijn in 2018 liefst 3.804 burgers om het leven gekomen. Nog niet eerder in de strijd die er sinds 2001 woedt, zijn zoveel burgers het slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld. Militanten van de Taliban en Islamitische Staat (IS) voeren ondanks vredesoverleg onverminderd aanvallen uit en plegen bomaanslagen.
Het aantal doden is met 5 procent gestegen ten opzichte van vorig jaar. Daarnaast zijn 7.189 burgers gewond geraakt. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Verenigde Naties over 2018 die vandaag zijn gepresenteerd. De stijging wordt veroorzaakt door toename van het aantal dodelijke zelfmoordaanslagen door IS en de Taliban door toenemende luchtacties van Afghaanse troepen.
,,Het rapport is zeer verontrustend en volstrekt onaanvaardbaar”, verklaart Tadamichi Yamamoto, de speciale vertegenwoordiger van de VN voor Afghanistan. ,,Er zijn meer dan 32.000 burgers gedood en ongeveer 60.000 gewonden gevallen in een decennium. Het is tijd om een eind te maken aan deze menselijke ellende en tragedie.’’
De aanwezigheid van Talibanleider Osama bin Laden (1957-2011) was in 2001 aanleiding voor de VS om Afghanistan binnen te vallen. De Taliban voerde een schrikbewind sinds midden jaren negentig dat leidde tot de Amerikaanse invasie. Sindsdien wordt met geweld getracht de macht te heroveren.
De publicatie van het rapport komt op het moment dat de Verenigde Staten aandringen om het conflict te beëindigen door te onderhandelen met de Taliban. Er wordt verwacht dat ze maandag de vredesonderhandelingen zullen hervatten in Doha. De VS hield sinds vorig jaar vier gespreksrondes over staakt-het-vuren en terugtrekking van Amerikaanse en NAVO-troepen Afghanistan.
Anti-regeringstroepen
Van de doden wordt 63 procent toegeschreven aan anti-regeringsgroepen, 14 procent aan Afghaanse strijdkrachten en 6 procent aan buitenlandse krijgsmachten, blijkt bij de presentatie van het rapport vandaag in de Afghaanse hoofdstad Kaboel.
In Afghanistan zijn in 2018 liefst 3.804 burgers om het leven gekomen. Nog niet eerder in de strijd die er sinds 2001 woedt, zijn zoveel burgers het slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld. Militanten van de Taliban en Islamitische Staat (IS) voeren ondanks vredesoverleg onverminderd aanvallen uit en plegen bomaanslagen.
In Afghanistan zijn in 2018 liefst 3.804 burgers om het leven gekomen. Nog niet eerder in de strijd die er sinds 2001 woedt, zijn zoveel burgers het slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld.
Militanten van de Taliban en Islamitische Staat (IS) voeren ondanks vredesoverleg onverminderd aanvallen uit en plegen bomaanslagen. In Afghanistan zijn in 2018 liefst 3.804 burgers om het leven gekomen. Nog niet eerder in de strijd die er sinds 2001 woedt, zijn zoveel burgers het slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld. Militanten van de Taliban en Islamitische Staat (IS) voeren ondanks vredesoverleg onverminderd aanvallen uit en plegen bomaanslagen.
NU 24.02.2019 In Afghanistan zijn vorig jaar 3.804 burgers door oorlog om het leven gekomen. Nog niet eerder in de strijd die er sinds 2001 woedt, zijn zoveel burgers het slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld.
Daarnaast zijn 7.189 burgers in 2018 gewond geraakt, blijkt zondag uit cijfers van de Verenigde Naties. De soennitische Taliban-extremisten voeren ondanks vredesoverleg onverminderd aanvallen uit en plegen bomaanslagen.
De aanwezigheid van terroristenleider Osama Bin Laden (1957-2011) in het door de Taliban overheerste land was in 2001 voor de VS aanleiding om Afghanistan binnen te vallen.
De Taliban zijn overwegend Afghanen die tot de stam van de Pathanen behoren. Vanaf midden jaren negentig tot de Amerikaanse invasie voerden ze een schrikbewind in het land. Sindsdien pogen de Taliban met geweld de macht te heroveren.
Hoe drie Amerikaanse presidenten vanaf 2001 strijd voerden in Afghanistan
Nooit eerder telde de VN in een jaar zo veel burgers die zijn omgekomen door de strijd als in 2018.
NOS 24.02.2019 De strijd in Afghanistan heeft in 2018 het hoogste aantal burgerdoden gekost sinds 2009, het jaar dat de Verenigde Naties het aantal slachtoffers systematisch gingen bijhouden. De VN-missie in Afghanistan telde in 2018 in totaal 10.993 burgerslachtoffers: 3804 doden en 7189 gewonden.
De stijging van 11 procent ten opzichte van 2017 werd vooral veroorzaakt door het gestegen aantal zelfmoordaanslagen door Islamitische Staat (IS) en de toename van het aantal luchtaanvallen door de VS en zijn bondgenoten.
Onacceptabel
De meeste slachtoffers vielen door geweld van de kant van IS en de Taliban, een kwart door optreden van de regeringstroepen en zijn internationale bondgenoten.
De VN-gezant voor Afghanistan, de Japanner Tadamichi Yamamoto, noemt de toename van de burgerslachtoffers “zeer verontrustend en totaal onacceptabel”. “Het is tijd dat er een eind komt aan deze tragedie”, zei Yamamoto. “De beste manier is stoppen met vechten.”
Onderhandelingen
Sinds de VN met stelselmatig tellen begon, zijn bij de strijd in totaal 30.000 burgers omgekomen en 60.000 burgers gewond geraakt.
Morgen begint in Qatar een nieuwe ronde van vredesonderhandelingen tussen de Amerikaanse gezant Zalmay Khalizad en de Taliban.
In januari zeiden Taliban-vertegenwoordigers tegen persbureau Reuters dat de onderhandelaars een akkoord hebben over de terugtrekking van buitenlandse troepen uit Afghanistan.
In ruil zouden de Taliban de VS hebben verzekerd dat Afghanistan geen vrijhaven wordt voor terreurgroepen als al-Qaeda of IS om de Verenigde Staten of zijn bondgenoten aan te vallen.
Mullah Omar, tot zijn dood gezocht door de Amerikanen, is na 9/11 niet uitgeweken naar Pakistan zoals de Amerikanen dachten. Dat schrijft journalist Bette Dam in een boek over de Talibanleider.
NOS 21.02.2019 Na de aanslagen van 9/11 zochten de Amerikanen twaalf jaar lang naar hem: Taliban-leider Mullah Omar. Hij werd door hen samen met Osama bin Laden gezien als het brein achter de aanvallen op de VS. Maar Mullah Omar was niet gevlucht. Hij zat al die tijd in door de Amerikanen en de NAVO gecontroleerd gebied, verstopt in zijn thuisbasis: de provincie Zabul in Afghanistan. Dat ontdekte de Nederlandse journalist Bette Dam. Lange tijd verbleef hij zelfs niet ver van een Amerikaanse basis.
Dam beschrijft haar bevindingen over Mullah Omar, gebaseerd op gesprekken met bijna honderd mensen, in haar boek Op zoek naar de vijand, dat vandaag wordt gepresenteerd. Ze deed vijf jaar lang onderzoek naar de Talibanleider, die in 2013 overleed.
Toenmalig president Bush beloofde in 2001 de leiders van al-Qaida en de Taliban, die de terroristen onderdak hadden geboden, “uit te roken in hun schuilplaats”. Er was 10 miljoen dollar uitgeloofd voor de tip die zou leiden tot de aanhouding van Omar.
Desondanks wisten de veiligheidsdiensten zijn schuilplaats niet te achterhalen. Uit documenten die door oud-NSA-medewerker Edward Snowden werden gelekt, bleek dat de dienst nauwelijks iets over Omar wist. Zijn codenaam was ‘Blanco’.
Toen Mullah Omar in 1996 aan de macht kwam was hij juist heel erg pro-westers. Hij wilde heel graag een Amerikaanse ambassade in Kabul, aldus Bette Dam.
Lang werd gedacht dat Omar zich had verborgen in Pakistan. “Dat was ook een beetje zo geframed door de Amerikanen die dachten dat Pakistan Omar als een soort marionet gebruikte”, zegt Dam. Maar in tegenstelling tot Bin Laden is Omar nooit naar het buurland gevlucht. De onderzoeksjournalist sprak met een bodyguard die Mullah Omar de laatste twaalf jaar van zijn leven heeft bijgestaan.
Die man, Omari, verblijft onder huisarrest van de geheime dienst in een safe house in Kabul. Dam kreeg toestemming om zes uur met hem te praten. In het gesprek vertelde Omari dat hij en Mullah Omar tussen 2001 en 2013 op twee verschillende plekken ondergedoken hebben gezeten, allebei in de provincie Zabul. Eerst in een kleine kamer in de provinciehoofdstad Qalat, later in een klein schuurtje in een dorp.
En dat allemaal in een gebied waar heel veel troepen waren, vertelt Dam. “Hij zocht zijn heil in een gebied waar heel veel van zijn stamgenoten wonen. Zo heeft hij kunnen overleven.”
Amerikaanse militairen bij Qalat, waar Omar zich lange tijd zou hebben verborgen AFP
Hoe kon Mullah Omar zich zo lang verborgen houden? Een reden was dat hij vrijwel niet buiten kwam, vertelde de bodyguard. Een tweede was dat hij maar contact had met drie mensen. Er waren wel huiszoekingen, maar hij werd niet ontdekt. Een keer verborg hij zich onder een bos takken, een tweede keer werd de deur van de kamer niet gevonden en in de laatste schuilplaats kon hij zich verbergen in buizen onder de grond.
Die laatste locatie was op maar een uur lopen van een Amerikaanse basis. “Als je praat met de Amerikanen op die basis, dan zeggen ze: we hebben ook niet gezocht, we dachten gewoon dat hij in Pakistan zat. We hebben ons vooral beziggehouden met het openhouden van de grote weg. Dat was al moeilijk genoeg.”
De huiszoekingen waarbij hij toch bijna was ontdekt, waren toevalstreffers. “Er werd niet specifiek naar hem gezocht. Er waren allerlei zoekacties naar de Taliban. In bijna elk huis is weleens een nachtelijke inval geweest.”
Toen Omar in 2013 aan de gevolgen van tbc overleed, werd hij in het dorp waar hij zat ondergedoken begraven. Omari wilde niet precies zeggen waar, omdat hij wil voorkomen dat het graf wordt geopend.
Het onderduikverhaal is gebaseerd op één bron, maar Dam gaat ervan uit dat Omari’s lezing klopt. “Ik heb met meerdere mensen gesproken die hem kennen, en zij denken ook dat hij de waarheid vertelt.”
Pro-westers
In haar boek ontzenuwt Dam meer mythes over Omar. Zo waren Osama bin Laden en Omar volgens haar helemaal geen vrienden die samen streden tegen de Amerikanen. “Ik kwam erachter dat we de Taliban helemaal niet kennen. Toen Omar in 1996 aan de macht kwam was hij juist heel erg pro-westers. Hij wilde heel graag een Amerikaanse ambassade in Kabul.”
Omar en Bin Laden hadden nauwelijks contact met elkaar en Omar heeft waarschijnlijk ook niets geweten van de plannen voor 9/11, zegt Dam. “Ik veronderstelde ook dat hij er wel iets van wist, maar ik kwam erachter dat dat helemaal niet zo is. Ze hadden een heel andere agenda. Bin Laden was bang dat het plan zou uitlekken via Omar.”
NU 21.02.2019 De Taliban-leider moellah Omar verbleef jarenlang in de Afghaanse provincie Zabul en woonde lange tijd zelfs dicht bij een Amerikaanse militaire basis in die regio. Dat staat in het nieuwe boek van journalist Bette Dam, schrijft de Volkskrant donderdag.
Dam sprak voor haar boek Op zoek naar de vijand met ongeveer honderd mensen over Omar. Een belangrijke bron was de helper van de moellah, Omari.
Omari zegt in het boek dat moellah Omar altijd in Afghanistan is blijven wonen. De Amerikanen dachten dat hij naar Pakistan was gevlucht, net als Osama Bin Laden. Er stond een prijs van 10 miljoen dollar (zo’n 8,8 miljoen euro) op de gouden tip die naar Omar zou leiden.
De moellah, een belangrijke islamitische geestelijke, is volgens zijn helper lange tijd in de provinciehoofdstad Qalat blijven wonen. Daarna verhuisde hij naar een klein dorp in dezelfde provincie.
Omar twee keer ternauwernood ontsnapt aan Amerikanen
Volgens Omari zijn de Amerikanen twee keer heel dicht bij de moellah gekomen. In beide huizen waar hij zou hebben gewoond, werd een inval gedaan. De eerste keer verstopte moellah Omar zich onder een berg takken, de tweede keer hadden de soldaten niet door dat er nog een kamer was.
De Taliban-leider kon volgens Dam overleven doordat hij maar met drie mensen contact had. Zijn vrouwen en kinderen heeft hij sinds 2001 niet meer gesproken. Omar overleed in 2013 aan tuberculose.
Dam was van 2006 tot 2012 correspondent in Afghanistan, voor onder meer NRC. Ze schreef eerder al een boek over de voormalige Afghaanse president Hamid Karzai. Dam heeft vijf jaar onderzoek gedaan voor haar nieuwe boek boek, Op zoek naar de vijand.
AD 21.02.2019 Vanaf de inval in Afghanistan in 2001 verdween Talibanleider moellah Omar van de radar. De wereld weet alleen dat hij in 2013 is overleden. De Nederlandse journaliste Bette Dam is er als eerste in geslaagd om de blanco levensjaren van Omar in te vullen.
Samen met al-Qaedaleider Osama bin Laden stond moellah Omar te boek als gevaarlijkste terrorist ter wereld. Maar wat met Bin Laden wel lukte – hem opsporen en liquideren – is inlichtingendiensten, voorop die van Amerika, nooit gelukt met Omar. Na de inval in Afghanistan in oktober 2001, in reactie op de terreuraanslagen in New York en Washington, wist niemand meer waar de Talibanleider was gebleven.
Het gonsde wel van de speculaties: hij zou in de strijd zijn overleden, hij zou zich schuil houden in buurland Pakistan. Omdat de zoektocht niets opleverde, werd zelfs aan zijn bestaan getwijfeld. De paar foto’s die van hem bestonden, waren ook al zo vaag. Ook de Taliban zwegen in alle talen over moellah Omar. Tot 2015. Toen maakte de beweging bekend dat hij twee jaar twee jaar eerder was overleden. Details bleven uit.
Dit hiaat zat Bette Dam (1979) niet lekker. De Nederlandse journaliste, uitgegroeid tot een internationaal erkende Afghanistanexpert, had het script van haar jongste boek Op zoek naar de vijand vorig jaar zomer ingeleverd. Maar eigenlijk was het niet af. Het laatste hoofdstuk ontbrak, over het leven van moellah Omar ná zijn verdwijning uit Kandahar in 2001. ,,Ik besloot nog een keer terug te gaan naar Afghanistan’’, aldus Bette Dam.
Legerbasis
Bij een huiszoeking van Amerikaanse militairen werd zijn verborgen kamer niet ontdekt, aldus Bette Dam.
Na een gedurfde tocht naar het hartgebied van de Taliban, de gevaarlijke provincie Zabul in zuid-Afghanistan, en gesprekken in de hoofdstad Kaboel leidt een ultieme poging tot succes. ,,Moellah Omar leefde na 2001 erg op zichzelf, vooral binnen vier muren. Hij was een man zonder veel wensen en ambities, had slechts om de paar maanden per koerier contact met de nieuwe leiders.
,,Moellah Omar woonde op een uur wandelen van een legerbasis. Bij een huiszoeking van Amerikaanse militairen werd zijn verborgen kamer niet ontdekt’’, zegt Bette Dam over het laatste, uiterst boeiende hoofdstuk van haar boek. Uiteindelijk overleed hij op 23 april 2013 aan tbc. Zonder testament en instructies. Hij kreeg in het diepste geheim een onopvallend graf.
NU 19.02.2019 Bij het ministerie van Defensie hebben zich tot nu toe 110 militairen gemeld die denken ziek te zijn geworden door vuilverbranding op missie in Afghanistan of zich daar zorgen over maken. Minister Ank Bijleveld beslist begin april of de meldingen vragen om onafhankelijk onderzoek, laat ze weten.
De militairen denken dat ze kanker of een andere ziekte hebben opgelopen door het gebruik van zogeheten ‘burn pits’ in Afghanistan. Defensie verbrandde afval in zulke verbrandingskuilen in de open lucht. Daarbij kwamen giftige gassen vrij.
Bijleveld sprak aanvankelijk tegen dat militairen zich bij Defensie hadden gemeld. Beklag van militairen tegen personeelsfunctionarissen bleek niet als melding opgevat.
Sinds twee weken is er een meldpunt van Defensie in de lucht waar mensen met klachten kunnen aankloppen. Sindsdien liep de teller op van vier naar 110 meldingen.
MSN 14.02.2019 Minister Ank Bijleveld (Defensie) is ,,voor nu’’ gerustgesteld dat de Verenigde Staten hun troepen niet eenzijdig zullen terugtrekken uit Afghanistan. Haar Amerikaanse ambtgenoot Patrick Shanahan zegde tijdens NAVO-overleg in Brussel toe te overleggen over besluiten. ,,We zullen samenwerken met onze NAVO-bondgenoten”, beloofde Shanahan.
Bijleveld zei in december zich grote zorgen te maken na berichten dat de Amerikaanse regering 7000 militairen zou willen terughalen. De ongeveer 160 Nederlandse militairen in Afghanistan zijn deels afhankelijk van Amerikaanse bescherming en medische zorg. ,,We kunnen niet zonder de steun van de Amerikanen, wat ons betreft is het: samen erin, samen eruit’’, aldus Bijleveld.
Nederland verlengde de bijdrage aan de NAVO-missie Resolute Support vorig jaar tot eind 2021. Na de Amerikaanse toezegging blijft ons land erbij betrokken. NAVO-topman Jens Stoltenberg bevestigde dat besluiten samen zullen worden genomen.
Volgens Bijleveld moeten gesprekken over eventuele troepenvermindering worden gekoppeld aan de vredesbesprekingen tussen de Taliban en de VS.
AD 05.02.2019 Militair raadsman Ferre van de Nadort twijfelt aan de onafhankelijkheid van het Defensiemeldpunt voor medewerkers die mogelijk ziek zijn geworden zogenoemde burnpits. Bij het meldpunt is onder anderen een oud-commandant betrokken die in 2010 in Afghanistan zat. Volgens Van de Nadort moet die op de hoogte zijn geweest van de vuilverbranding tijdens die missie.
Het ministerie van Defensie opende maandag het Defensiemeldpunt burnpits waar (oud)militairen terechtkunnen met vragen over gezondheidsklachten die mogelijk zijn veroorzaakt door de rook van burnpits. In deze kuilen werd in missiegebieden, zoals in Afghanistan, allerlei afval verbrand.
Het meldpunt is bij het Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP) ondergebracht. Defensie noemt het centrum onafhankelijk. Maar volgens de raadsman is het helemaal niet onafhankelijk. Hij zegt een aantal (oud-)militairen te vertegenwoordigen. Hij zegt dat behalve een oud-commandant ook de directeur werkgeverszaken defensie in het bestuur van het CAOP zit. Van de Nadort vindt het moeilijk voor te stellen dat die onpartijdig zijn bij het beoordelen van gezondheidsklachten van (oud-)militairen.
NOS 31.01.2019 Defensiemedewerkers die vermoeden dat zij ziek zijn geworden door burnpits in Afghanistan en andere missiegebieden, kunnen vanaf maandag terecht bij een officieel meldpunt van defensie. Burnpits zijn afvalhopen die op de basis verbrand werden omdat de verbrandingsoven defect was.
Minister Bijleveld van Defensie beloofde de Tweede Kamer dinsdag dat er zo’n meldpunt zou komen. Zij vertelde toen ook dat er tot nu toe vier officiële meldingen zijn binnengekomen over gezondheidsklachten door het inademen van giftige stoffen van de burnpits. Of die vier meldingen echt nieuw zijn of een formele versie van een eerdere klacht is niet bekend.
Verwarring
Of er wel of niet meldingen waren gedaan werd onderwerp van discussie. Het ministerie zei van niet, een advocaat van militairen zei van wel. Deze defensiemedewerkers hadden hun gezondheidsklachten gemeld bij bijvoorbeeld een defensiearts en beschouwden dat als een afdoende melding.
Maar deze medische informatie valt onder het beroepsgeheim van artsen en mag dus niet ingekeken worden door de defensieleiding. Ook een standaardformulier over omstandigheden op de missie wordt door het ministerie niet beschouwd als officiële melding. Twee weken geleden riep Bijleveld de betreffende defensiemedewerkers daarom op om een “officiële melding” te doen.
NOS 29.01.2019 Het ministerie van Defensie heeft tot nu toe vier officiële meldingen binnengekregen over gezondheidsklachten door ‘burnpits’. Minister Bijleveld heeft dat gezegd tijdens het wekelijkse vragenuurtje in de Tweede Kamer. Ze laat wellicht onafhankelijk onderzoek doen naar de relatie tussen burnpits en de gemelde gezondheidsklachten.
Het ministerie neemt contact op met de jurist Van de Nadort, die bijna twee weken geleden aan de bel trok nadat militairen zich bij hem hadden gemeld. De militairen denken dat ze in Afghanistan kanker hebben gekregen door burnpits. Dat zijn afvalhopen van medisch afval en werkmateriaal, die worden verbrand in militaire kampen. Vanmiddag heeft Van de Nadort laten weten dat hij inmiddels 122 meldingen heeft binnengekregen.
Ernst
Vorige week zei Bijleveld dat er geen formele meldingen bekend waren bij Defensie. Dat deed ze in reactie op een door Van de Nadort geopenbaarde brief, waarin het pensioenfonds ABP namens de minister van Defensie erkent dat een militair in Afghanistan blootgesteld was aan toxische stoffen en gassen. De minister herhaalde in het vragenuur dat het hier niet ging om een officiële melding van een gezondheidsklacht.
De minister benadrukte nogmaals dat militairen die gezondheidsklachten hebben, zich moeten melden bij Defensie. Dan kan er worden gekeken of deze zijn ontstaan uit de giftige stoffen die vrijkomen bij burnpits. “Wij doen er alles aan om in beeld te krijgen wat de ernst van de situatie is”, zei de minister.
Wegmoffelcultuur
SP-Kamerlid Karabulut zei dat de Kamer keer op keer geconfronteerd wordt met zieke veteranen en ernstige gezondheidsklachten, die niet serieus worden opgepikt door Defensie. Volgens Denk-Kamerlid Özturk is er sprake van een “wegmoffelcultuur” en “ontkenningscultuur”. Bijleveld ontkende dat met grote stelligheid. “Maar je moet wel goed weten wat de meldingen zijn en daar hebben wij ons afgelopen week in verdiept”, aldus de minister.
Regeringspartij D66 wil dat militairen die in aanraking zijn geweest met burnpits een brief krijgen van Defensie. Het gaat om militairen die tussen juli 2006 en juli 2010 in de Nederlandse legerbasis Kamp Holland in de Afghaanse provincie Uruzgan zaten.
Giftige stoffen
Volgens CDA-Kamerlid Bruins Slot zijn niet alleen Nederlandse militairen in aanraking gekomen met burnpits, maar ook Amerikanen, Britten en Canadezen. Ze wil dat het ministerie ook metingen van deze landen opvraagt, zodat alle informatie boven tafel komt. Bijleveld zegde toe dit te doen.
Op vragen van de Tweede Kamer zei de minister van Defensie dat ze mogelijk onafhankelijk onderzoek gaat doen naar de relatie tussen ‘burnpits’ en de gemelde gezondheidsklachten.
NU 29.01.2019 Het ministerie van Defensie heeft vier officiële meldingen gekregen over gezondheidsklachten als gevolg van vuilverbranding in kuilen in Afghanistan. Dat heeft minister van Defensie Ank Bijleveld dinsdag laten weten tijdens het Vragenuurtje in de Tweede Kamer.
Vuil, medicijnresten en ander afval werden verbrand in zogenoemde burn pits op de militaire basis die Nederland in de Afghaanse provincie Uruzgan had.
Bij advocaat Ferre van de Nadort hebben zich tientallen militairen gemeld die denken dat ze ziek zijn geworden door de giftige gassen van de burn pits.
Sadet Karabulut (SP) vroeg de minister om opheldering. Volgens haar zijn de problemen al jaren bekend en zijn de klachten door het ministerie “genegeerd”.
De minister wil eerst alle klachten boven tafel krijgen. Ze wil in gesprek met advocaat Van de Nadort en de veteranen die zich bij hem hebben gemeld. Er is intussen een intern meldpunt bij Defensie opgezet waar de klachten kunnen worden doorgegeven. Bijleveld zal “desnoods onafhankelijk onderzoek” naar de kwestie laten uitvoeren.
D66’er Salima Belhaj wil dat alle Nederlandse militairen die in Afghanistan actief waren een brief krijgen waarin staat dat zij zich moeten melden als zij gezondheidsklachten hebben. “De minister moet actief werkgeverschap tonen”, meent Belhaj. Bijleveld gaat over het voorstel nadenken.
Telegraaf 28.01.2019 Amerika heeft principeafspraken gemaakt met de Taliban die tot een vrede in Afghanistan en een aftocht van de Amerikaanse troepen uit dat land kunnen leiden.
De Amerikanen hebben de toezegging binnen van de Taliban dat Afghanistan dan geen bakermat van internationaal terrorisme zal worden. De VS vielen juist om die reden in 2001 het land binnen omdat de toenmalige Taliban-regering het brein achter de aanslagen van 9/11, Osama bin Laden en andere Al Qaeda kopstukken, niet wilde uitleveren.
Vertrouwen
,,We hebben overeenstemming over een grof raamwerk dat verder uitgewerkt moet worden tot een akkoord”, vertelde de Amerikaanse onderhandelaar Zalmay Khalilzad, maandag aan de New York Times. Hij vertelde ,,genoeg vertrouwen te hebben”, dat de Taliban zich aan zo’n akkoord zal houden.
Het is voor het eerst dat er zo hoopvol wordt gesproken over een vredesakkoord na een oorlog die tienduizenden doden heeft gekost en de Amerikaanse buitenlandse politiek en de regio totaal veranderde.
Als er een Amerikaans vertrek uit Afghanistan komt dan krijgt president Donald Trump voor elkaar wat veel van zijn voorgangers wilden maar wat maar niet leek te lukken: geen Amerikaanse laarzen meer in Afghanistan.
Bij de Afghaanse regering is het nieuws overigens niet met al te veel enthousiasme ontvangen. Daar vertrouwt men de Taliban, die recent nog grote aanslagen pleegde en grote delen van Afghanistan beheerst, voor geen cent.
Beloftes
President Ashraf Ghani zei bezorgd te zijn dat een ’deal’ er te snel doorheen wordt gedrukt. Hij vergeleek het met de aftocht van Russische troepen uit zijn land. Ook toen werden er allerlei beloftes gedaan en sprak men van vrede, maar het duurde maar kort voordat er anarchie uitbrak.
Ghani heeft alle reden om bezorgd te zijn. Zijn voorganger in die tijd vond zijn einde hangend aan een paal op een rotonde. ,,Ook wij willen vrede en we willen het snel, maar wel met de nodige voorzichtigheid.”
De Amerikanen benadrukken dat hun plan alleen doorgaat als er ook een bestand komt tussen de Taliban en de Afghaanse regering.
NOS 27.01.2019 De Taliban zeggen dat er een conceptakkoord is bereikt met de Verenigde Staten. Dat melden bronnen tegen persbureau Reuters. In het conceptakkoord staat volgens het persbureau dat buitenlandse troepen zich na ondertekening van het akkoord binnen 18 maanden terugtrekken uit Afghanistan, meer dan 17 jaar na de door de VS-geleide inval in het land.
Het conceptakkoord is de afsluiting van een zesdaags overleg in Qatar tussen de VS en de Taliban over de oorlog in Afghanistan. Van het akkoord is de inhoud overigens nog niet formeel door de Taliban of de VS naar buiten gebracht. Ook kwam er na afloop van de gesprekken geen gezamenlijke verklaring naar buiten.
In ruil voor het terugtrekken heeft de Taliban de VS verzekerd dat Afghanistan geen vrijhaven wordt voor al-Qaeda of IS om de Verenigde Staten of zijn bondgenoten aan te vallen. Dat was een harde eis van de VS om zich terug te trekken uit Afghanistan. Ook zou er een akkoord zijn bereikt over een gevangenenruil en het opheffen van reisverboden voor sommige leiders van de Taliban, aldus Reuters.
Productieve gesprekken
Volgens de speciale Afghanistan-gezant van de Verenigde Staten is er tijdens de onderhandelingen “goede vooruitgang” geboekt en volgt er op zeer korte termijn een nieuwe ontmoeting.
“De gesprekken hier waren productiever dan in het verleden”, schreef hij op Twitter. “We hebben goede vooruitgang geboekt op belangrijke thema’s. Niets is echter zeker totdat alles is afgesproken.”
In een verklaring stelt een woordvoerder van de Taliban dat er pas gesproken kan worden over andere thema’s in Afghanistan als er duidelijkheid is over de terugtrekking van buitenlandse troepen. “Onze insteek was tijdens de gesprekken heel duidelijk”, zei een woordvoerder.
‘Hoopvol nieuws’
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo spreekt van hoopvol nieuws. “De VS streeft serieus naar vrede en wil koste wat voorkomen dat Afghanistan een vrijhaven wordt voor internationaal terrorisme. We werken samen met de Afghaanse overheid en alle andere partijen om de Afghaanse soevereiniteit, onafhankelijkheid en welvaart te versterken.”
Naar verwachting praten de VS en de Taliban komende maand verder over een akkoord. Dat zou opnieuw moeten gebeuren in Doha, de hoofdstad van Qatar. Het is niet duidelijk of de Afghaanse regering wel bij die gesprekken welkom is: de Taliban willen nog altijd niet met de Afghaanse regering praten, maar enkel in gesprek met de VS.
De macht van de Taliban is de laatste jaren weer toegenomen, sinds buitenlandse gevechtseenheden uit het land zijn vertrokken. De islamitische terreurbeweging heeft naar schatting de helft van het land in handen, een gebied waarin 15 miljoen Afghanen wonen.
Telegraaf 27.01.2019 Tijdens de vredesonderhandelingen tussen de Taliban, Amerikaanse onderhandelaars en de Afghaanse overheid zijn flinke vorderingen gemaakt. Volgens vertegenwoordigers van de Taliban zijn de partijen zaterdag een concept-vredesverklaring overeengekomen. Daarin zou zijn meegenomen dat Amerikaanse troepen binnen 18 maanden uit Afghanistan vertrekken na ondertekening van het akkoord.
Een gezamenlijke verklaring is niet naar buiten gebracht, maar de Amerikaanse speciale gezant Zalmay Khalilzad zegt dat er progressie is geboekt na zes dagen onderhandelen in Qatar. „Vergaderingen hier waren productiever dan in het verleden. We hebben aanzienlijke vooruitgang geboekt op essentiële zaken”, aldus Khalilzad, die verder meldt dat de partijen weer gauw om de tafel gaan zitten.
Terugtrekken
De Amerikaanse buitenlandminister Mike Pompeo reageert verheugd op het nieuws. Hij zegt dat de VS „serieus streven naar vrede.” Ook benadrukt hij het streven om de troepen uit Afghanistan terug te trekken.
The U.S. is serious about pursuing peace,
preventing #Afghanistan from
continuing to be a space for international terrorism & bringing forces
home. Working with the Afghan gov’t & all interested parties, the U.S.
seeks to strengthen Afghan sovereignty, independence & prosperity.
NU 27.01.2019 Een zesdaagse ontmoeting tussen de Taliban en een gezant van de Verenigde Staten in Qatar heeft voor ‘significante vorderingen’ gezorgd.
Dat zegt de Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad. “De besprekingen zijn productiever geweest dan voorheen. We hebben grote vooruitgang geboekt op belangrijke punten.”
“Nog niets is zeker, tot alles is afgesproken”, voegde Khalilzad er nog wel aan toe. “Daar horen ook de voorwaarden voor een dialoog in Afghanistan en een staakt-het-vuren bij.”
Kort na afloop van de gesprekken kwamen berichten naar buiten dat de Taliban een conceptakkoord had waarin stond dat de buitenlandse troepen Afghanistan binnen achttien maanden moesten verlaten. De Taliban ontkende later dat het om achttien maanden ging.
“Deze berichten zijn niet waar, we hebben het nooit over achttien maanden gehad”, stelt de woordvoerder van de Taliban op Twitter.
Taliban moet land vrij houden van terroristen
Een andere besproken voorwaarde zou zijn dat de Taliban ervoor zorgt dat Al Qaida en Islamitische Staat (IS) geen ruimte krijgen om de Verenigde Staten aan te vallen vanuit Afghanistan.
“Zolang er geen akkoord is over het terugtrekken van buitenlandse soldaten, kan er verder over niets anders worden gesproken”, zei een woordvoerder van de Taliban.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo liet weten blij te zijn met de vorderingen. “We zijn serieus bezig met het terugtrekken van onze soldaten en ervoor te zorgen dat Afghanistan geen basis wordt voor internationaal terrorisme.”
De gesprekken tussen de VS en de Taliban gaan in februari verder in de Qatarese hoofdstad Doha.
Het Dagblad van het Noorden zegt bewijs te hebben dat militairen Defensie in het verleden aansprakelijk hebben gesteld voor de blootstelling aan gifstoffen door burnpits.
NOS 25.01.2019 Minister Bijleveld van Defensie zei vorige week dat haar ministerie geen klachten kent van militairen die gezondheidsproblemen hadden door burnpits (brandende afvalhopen) in Afghanistan. Dat klopt niet, stelt het Dagblad van het Noorden.
De krant zegt dat het bewijs in handen heeft dat een aantal militairen zich wel degelijk met klachten heeft gemeld. Ook beschikt de krant naar eigen zeggen over correspondentie met Defensie waarin de blootstelling aan giftige stoffen door burnpits wordt erkend en waarin ook de relatie met medische aandoeningen wordt gelegd.
Uruzgan
Deze burnpits zijn brandende afvalhopen. Daarop werd onder meer medisch afval en werkmateriaal verbrand op de militaire basis die Nederland had in Uruzgan in Afghanistan.
De krant citeert uit een van de meldingen. “Cliënt is van mening dat Defensie aansprakelijk is voor de gezondheidsschade die hij heeft opgelopen ten gevolge van blootstelling aan giftige stoffen uit de verbrandingsovens op de luchtmachtbasis Kandahar, in de periode dat hij naar Afghanistan uitgezonden is geweest.”
Standaardformulier
Volgens het Dagblad van het Noorden gebruikte Defensie zelfs standaardformulieren voor de registratie. Zo’n formulier had als titel ‘Personeelsregistratieformulier blootstelling vrijkomende stoffen locatie burnpit, Kandahar Air Field, Afghanistan’.
Minister Bijleveld blijft erbij dat haar geen meldingen bekend zijn. Het document waar in de krant over wordt gepraat is volgens haar een formulier uit het personeelsdossier waar je “alleen algemeenheden uit kunt halen”. Zij beschouwt dat niet als een melding.
Bijleveld zei wel dat ze nog eens serieus gaat kijken of er toch meldingen zijn en ze herhaalde dat mensen met klachten zich alsnog kunnen melden. Ze voegde eraan toe dat ze het serieus neemt als er mogelijk iets met het personeel aan de hand is.
Vorige week werd bekend dat tientallen Nederlandse militairen denken dat ze tijdens hun uitzending in Afghanistan kanker hebben gekregen door burnpits. Ze hadden zich gemeld bij jurist Ferre van de Nadort, die onderzoek naar de burnpits in Kamp Holland heeft gedaan. Kamp Holland was van juli 2006 tot en met juli 2010 een Nederlandse legerbasis in de Afghaanse provincie Uruzgan.
Telegraaf 25.01.2019 Volgens een groep militairen hebben ze bij Defensie wel degelijk melding gemaakt van ernstige gezondheidsschade, waaronder kanker, die zij relateren aan vuilverbranding tijdens de missie in Afghanistan.
Dat schrijft Dagblad van het Noorden. De krant zegt bewijs in handen te hebben dat verschillende militairen Defensie formeel aansprakelijk hebben gesteld voor de blootstelling aan de gifstoffen door zogeheten burnpits.
Ook zegt de krant te beschikken over correspondentie met Defensie waarin de blootstelling aan giftige stoffen, en de relatie met ernstige medische aandoeningen, door burnpits wordt erkend.
Het ministerie van Defensie blijft er echter bij dat geen militair zich heeft gemeld met klachten over de vuilverbranding op missie in Afghanistan. De opgedoken formulieren waar het Dagblad van het Noorden over schrijft, gelden niet als een echte melding, stelt minister Ank Bijleveld.
Tientallen Nederlandse militairen denken dat ze kanker hebben opgelopen door giftige gassen uit de verbrandingskuilen in de open lucht die Defensie in Afghanistan gebruikte om van haar afval af te komen. Ze hebben zich gemeld bij jurist Ferre van de Nadort, die onderzoek naar de burnpits heeft gedaan.
Bijleveld doet de nu gevonden formulieren af als „een registratie in een personeelsdossier. Dat is geen melding.” Ze roept militairen met klachten opnieuw op zich te melden, „dan zullen we daar natuurlijk serieus naar kijken.” De minister wijst erop dat er sinds vorige maand ook een meldpunt in de lucht is.
Vorige week zei het ministerie van Defensie geen weet te hebben van militairen die kanker zouden hebben opgelopen door vuilverbranding op missie in Afghanistan. Het departement heeft geen klachten ontvangen, zei minister Ank Bijleveld. Ze wees erop dat indertijd al is onderzocht of er schadelijke stoffen vrijkwamen „en toen bleek er niets aan de hand.”
In de Verenigde Staten laait de kwestie hoog op. Irak- en Afghanistan-veteranen zijn daar naar de rechter gestapt omdat giftige rook uit de burnpits hen ziek zou hebben gemaakt. Tot dusver zonder resultaat.
NU 21.01.2019 Bij een aanval van de Taliban op een militaire basis in Afghanistan zijn maandag meer dan honderd militairen om het leven gekomen, meldt een hoge functionaris van het Afghaanse ministerie van Defensie.
“We weten dat 126 militairen zijn omgekomen bij een explosie in een gebouw van een militair trainingscentrum in Maidan Wardak (centraal-Afghanistan)”, liet het ministerie in Kabul weten.
De aanvallers zouden volgens het ministerie hun auto vol explosieven hebben geramd door een militair controlepunt en het voertuig daarna bij het gebouw hebben laten ontploffen.
Twee gewapende mannen gingen het gebouw na de explosie binnen, waarna ze het vuur openden op Afghaanse soldaten, zegt Mohebullah Sharifzai, woordvoerder van de provinciale gouverneur van Maidan Wardak.
Taliban eist de aanslag op
De Taliban heeft de aanslag opgeëist. De terroristische groepering voert in Afghanistan een guerrillaoorlog. De Taliban hadden grote delen van het land in handen, maar zijn door een internationale troepenmacht teruggedrongen.
Sinds enkele jaren boekt de beweging echter weer terreinwinst.
Het complex zou zijn bestormd door gewapende Taliban-strijders nadat een zelfmoordterrorist een auto met explosieven bij de ingang had opgeblazen.
NOS 21.01.2019 In Centraal-Afghanistan zijn bij een aanslag op een trainingscentrum voor politie, defensie en veiligheidsdiensten zeker honderd mensen omgekomen, zeggen verschillende Afghaanse bronnen. Het complex zou zijn bestormd door gewapende Taliban-strijders nadat een zelfmoordterrorist een auto met explosieven bij de ingang had opgeblazen.
Volgens een medewerker van het ministerie van Defensie hebben 126 mensen een explosie in een gebouw op het trainingscomplex niet overleefd. Een provinciale functionaris spreekt van een honderdtal doden. Eerder noemde de regering een dodental van twaalf.
De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag in de provincie Maidan Wardak opgeëist. De militaire basis ligt op zo’n 44 kilometer afstand van de hoofdstad Kabul.
De Taliban hebben de afgelopen maanden een reeks aanslagen gepleegd. Analisten denken dat de opstandelingen zo veel mogelijk gebied in handen willen krijgen voordat er in de toekomst serieuze vredesgesprekken worden gevoerd. Volgens de VS hebben de Taliban de helft van het land in hun greep.
Telegraaf 21.01.2019 Door een aanslag met een autobom op een militaire basis in de centrale provincie Maidan Wardak in Afghanistan zijn meer dan honderd militairen gedood. Dat zei een functionaris van het Afghaanse ministerie van Defensie.
Twee gewapende mannen die probeerden de basis binnen te komen, werden doodgeschoten, zei Mohebullah Sharifzai, woordvoerder van de provinciale gouverneur van Maidan Wardak.
Een tweede auto, boordevol explosieven, werd ontdekt en onschadelijk gemaakt, voegde hij eraan toe. Tientallen mensen raakten gewond. De Taliban eiste de verantwoordelijkheid op voor de aanslag.
Op de achtergrond van deze foto van Kamp Holland uit 2010 is een van de burnpits te zien Audiovisuele Dienst Defensie/Mediacentrum Defensie
NOS 19.01.2019 Tientallen Nederlandse militairen denken dat ze tijdens hun uitzending in Afghanistan kanker hebben gekregen door ‘burnpits’. Dat zijn brandende afvalhopen. Met de burnpits werd onder meer medisch afval en werkmateriaal verbrand.
De militairen hebben zich gemeld bij jurist Ferre van de Nadort, die onderzoek naar de burnpits in Kamp Holland heeft gedaan. Kamp Holland was van juli 2006 tot en met juli 2010 een Nederlandse legerbasis in de Afghaanse provincie Uruzgan.
Verscheidene militairen hebben foto’s aan de jurist gegeven. Daarop is te zien dat afval in de open lucht wordt verbrand en niet in de verbrandingsovens die in Kamp Holland stonden. “Vanaf dag een hebben die ovens niet goed gefunctioneerd”, zegt Van de Nadort.
Voormalig militair Johan Smit diende in de periode 2006-2007 in Afghanistan. Meteen toen hij terug kwam bleek het goed mis te zijn met zijn gezondheid:
Hij zegt dat toenmalig minister Hillen van Defensie de Tweede Kamer onjuist heeft geïnformeerd. Die zei in 2010 dat er zes verbrandingsovens in Kamp Holland stonden en dat daarin het afval werd verbrand. “Maar die zes stonden in een ander kamp, in Kandahar”, zegt Van de Nadort. “De minister heeft waarschijnlijk de locaties door elkaar gehaald.”
De jurist zegt ook dat het ministerie van Defensie nooit goede metingen bij de verbrandingsinstallaties heeft gedaan en nu niet goed met de zieke (oud-)militairen omgaat. “Defensie legt de bal bij hen neer. De militairen moeten maar aantonen dat het door de burnpits komt. Het is de omgekeerde wereld.”
Afvalverbrandingsovens in Kamp Holland, 2010Audiovisuele Dienst Defensie/Mediacentrum Defensie
Afvalverbranding in Afghanistan, met op de achtergrond de verbrandingsovensTROS
Minister Bijleveld zegt in een reactie dat Defensie over deze kwestie tot nu toe geen meldingen heeft gekregen. Maar ze benadrukt dat mensen met klachten zich alsnog kunnen melden en dat Defensie daar serieus naar kijkt. Volgens Bijleveld hebben de metingen van destijds niet opgeleverd dat er iets aan de hand was.
Het ministerie ontkent dat Hillen de Kamer in 2010 verkeerd heeft geïnformeerd. Defensie benadrukt verder dat het in missiegebieden nu geen verbrandingsovens meer heeft en dat het afval daar tegenwoordig wordt afgevoerd via een ‘contractor’.
Telegraaf 14.01.2019 Het kabinet ontkent dat er in 2010 heimelijk is overlegd met de Taliban. Ook wordt bestreden dat er is onderhandeld over de vrijlating van een Nederlandse hulpverlener die was ontvoerd door de Taliban. „De Nederlandse overheid onderhandelt niet met ontvoerders of terroristische organisaties”, antwoordt minister Bijleveld (Defensie) op Kamervragen van SP en D66.
Onlangs deed een voormalig spion die werkte voor de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) uitgebreid uit de doeken hoe medewerkers van de MIVD in 2010 in Dubai gesprekken voerde met vertegenwoordigers van de Taliban. Zijn verhaal wordt bevestigd door een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk, die destijds eveneens in Dubai waren.
Bijleveld wil niet ingaan op de beweringen die de voormalige spion deed in De Telegraaf. De man, door Nederlandse militairen rond de missie in Uruzgan ’de Baas’ genoemd, was tussen 2006 en 2014 voor de MIVD actief. Hij is van grote waarde geweest voor de missie, onder meer bij het voorkomen van aanslagen op Nederlandse konvooien. De Afghaan dreigt het land te worden uitgezet. Hij voelt zich door de Nederlandse Staat in de kou gezet.
„In zijn algemeenheid kan ik zeggen dat bij de MIVD zorgvuldigheid centraal staat als het gaat om het zoeken, het rekruteren, het onderhouden en het uiteindelijk beeindigen van de relatie met een informant of agent”, reageert Bijleveld. „Die zorgvuldigheid is nodig omdat deze bronnen niet zelden een persoonlijk risico lopen door het delen van informatie die we nodig hebben om onze militairen veilig te houden. Ik wil benadrukken dat personeel dat voor een Nederlandse missie heeft gewerkt en daardoor gevaar loopt, door Defensie niet in de steek wordt gelaten.”
NOS 30.12.2018 De Taliban hebben directe vredesgesprekken met de Afghaanse regering afgewezen. De islamitische terreurbeweging wil komende maand in Saudi-Arabië alleen in gesprek met vertegenwoordigers van de Verenigde Staten. Dat land beschouwt de Taliban als de invloedrijkste partij in het land.
Deze maand voerden de Taliban in de Verenigde Arabische Emiraten al gesprekken met de VS en landen uit de eigen regio. Doel van de onderhandelingen is het beëindigen van de oorlog in Afghanistan, die al zeventien jaar duurt en begon met het verdrijven van de Taliban door de VS.
Macht uitgebreid
De laatste jaren hebben de Taliban hun macht in het land verder uitgebreid. Volgens cijfers van de NAVO heeft de Afghaanse regering maar controle over iets meer dan de helft van de ruim 400 districten in het land. Sinds 2001 was de situatie niet zo slecht. De Taliban zelf zeggen dat ze de dienst uitmaken in een gebied dat bij elkaar 70 procent van Afghanistan beslaat.
Begin deze week was er aanslag op een overheidsgebouw in Kabul, waarbij zo’n 40 doden vielen. Vermoedelijk zaten de Taliban erachter.
De Amerikanen hebben nog duizenden troepen in het land, maar president Trump zou net als bij Syrië overwegen om (een deel van de) militairen terug te trekken.
Een probleem met een identificatiemethode wordt als reden genoemd. Dat speelde ook al bij de parlementsverkiezingen in oktober. Die werden bovendien geteisterd door geweld.
NOS 26.12.2018 Afghanistan stelt de presidentverkiezingen van april een onbekend aantal maanden uit. Die tijd is volgens de regering nodig om technische problemen te verhelpen met het biometrische identificatiesysteem.
Die problemen speelden ook al tijdens de parlementsverkiezingen van oktober. Verschillende stemlokalen gingen toen te laat open, medewerkers konden niet omgaan met het identificatiesysteem en kiezers stonden niet op de lijst.
Geweld
Ook werden die verkiezingen en de aanloop daarnaartoe geteisterd door aanslagen en geweld van de Taliban en IS. Zware beveiliging kon niet voorkomen dat er tientallen doden en meer dan honderd gewonden vielen. De helft van de geregistreerde Afghaanse kiezers, zo’n 4 miljoen mensen, kwam toch opdagen om te stemmen.
Voor de verkiezingen voor de opvolger van president Ghani wil de kiescommissie eerst de lijsten op orde maken en de medewerkers trainen.
Een man die gewond raakte bij de aanslag loopt door de straten van KabulEPA
NOS 25.12.2018 Het dodental van de aanslag op een gebouw van het ministerie van Sociale Zaken in Kabul is opgelopen naar 43. Op Kerstavond blies een zelfmoordenaar zijn auto op in een straat met meerdere overheidsgebouwen in de Afghaanse hoofdstad, waarna gewapende strijders het pand bestormden.
De extremisten richtten een bloedbad aan. Ook schoten ze vanuit het pand op naastgelegen gebouwen. Het dodental kan verder oplopen, want politie en andere hulpverleners zoeken nog steeds naar slachtoffers in het overheidsgebouw. Er zijn zeker 25 gewonden.
Tijdens de urenlange confrontatie tussen de gewapende mannen en de veiligheidsdiensten die volgde op de bestorming zijn honderden mensen in veiligheid gebracht, zegt het ministerie van Volksgezondheid. Drie gewapende aanvallers zijn tijdens de confrontatie gedood. Of het ministerie de drie heeft meegeteld in het dodental van 43 is niet duidelijk. Ook is niet bekend of zij de enige aanvallers waren of dat er meer gewapende strijders waren, die mogelijk zijn ontkomen.
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog steeds niet opgeëist. In het afgelopen jaar heeft zowel de Taliban als IS aanslagen gepleegd op Afghaanse overheidsgebouwen en -diensten. Daarbij zijn honderden mensen vermoord.
Telegraaf 25.12.2018 – Het dodental van de aanslag op verschillende regeringsgebouwen in de Afghaanse hoofdstad Kabul is opgelopen naar 43. Dat heeft het ministerie van Volksgezondheid bekendgemaakt. Bij de aanvallen vielen 25 gewonden.
De daders, van wie er ook drie werden gedood, brachten eerst een autobom tot ontploffing bij het ministerie van Openbare Werken. Daarna bestormde een onbekend aantal aanvallers het naastgelegen gebouw van Werkgelegenheid en Sociale Zaken. Van daaruit schoten ze vervolgens op andere overheidspanden in de buurt.
De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. In het recente verleden claimden vertegenwoordigers van Islamitische Staat of de Taliban de bloedige aanslagen. In Kabul werden dit jaar al 22 aanslagen gepleegd. Daardoor kwamen meer dan 500 mensen om.
NU 24.12.2018 Door een aanslag van militanten op regeringsgebouwen in de Afghaanse hoofdstad Kaboel zijn ten minste 43 mensen om het leven gekomen. Bovendien vielen er tien gewonden.
Dat heeft de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken maandagavond bekendgemaakt. Bij de aanslag kwam één politieman om het leven, de rest van de doden zijn burgers.
De daders, van wie er ook drie werden gedood, brachten eerst een autobom tot ontploffing bij het ministerie van Openbare Werken. Daarna bestormde een onbekend aantal aanvallers het naastgelegen gebouw van Werkgelegenheid en Sociale Zaken. Van daaruit schoten ze vervolgens op andere overheidspanden in de buurt.
De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. In het recente verleden claimden vertegenwoordigers van Islamitische Staat (IS) of de Taliban de bloedige aanslagen. In Kaboel werden er dit jaar al 22 gepleegd. Daardoor kwamen meer dan vijfhonderd mensen om.
NOS 24.12.2018 In de Afghaanse hoofdstad Kabul hebben terroristen een aanslag uitgevoerd op een overheidsgebouw. Daarbij zijn zeker 29 mensen omgekomen en 23 gewond geraakt.
De aanslag begon volgens de regering met een zelfmoordaanslag. Iemand bracht vlak voor het gebouw van een sociale dienst een bomauto tot ontploffing. Een paar minuten daarna bestormden schutters het gebouw. Ze waren volgens de Afghaanse regering zwaar bewapend en hadden ook explosieven bij zich.
De groep trok urenlang schietend door het gebouw, dat verschillende verdiepingen telt. De meeste slachtoffers waren werknemers die op het punt stonden naar huis te gaan.
Sommige overheidsmedewerkers wisten een schuilplaats te vinden. De politie slaagde erin 357 ambtenaren ongedeerd naar buiten te krijgen.
Zeker vijf explosies
Ooggetuigen zeggen dat er zeker vijf explosies klonken toen het in het gebouw kwam tot een langdurige schietpartij tussen de politie en de terroristen. Onder de doden zijn zeker één politieman en drie terroristen.
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist, maar algemeen wordt aangenomen dat die het werk was van Talibanstrijders. De Taliban willen de door het Westen gesteunde regering verdrijven en opnieuw een streng islamitisch bewind in Afghanistan vestigen.
Elsevier 21.12.2018 In het Westen is verbijsterd gereageerd op het besluit van Donald Trump om de Amerikaanse troepen terug te halen uit Syrië en Afghanistan. Critici, onder wie ook diverse Republikeinse partijgenoten, zijn bezorgd omdat zij vrezen dat het vertrek van de soldaten de instabiliteit en het geweld zullen vergroten.
Toch krijgt Trump ook bijval, omdat hij zich met de beslissing aan zijn beloften aan zijn kiezers houdt. Het vertrek van minister van Defensie James Mattis doet eveneens veel stof opwaaien.
‘We hebben gewonnen tegen IS,’ zei Trump woensdag in een videoboodschap op Twitter. ‘We hebben ze verslagen, flink verslagen, we hebben het land teruggenomen en nu is het tijd voor onze troepen om thuis te komen.’ De president noemt het ‘hartverscheurend’ om de nabestaanden van gesneuvelde soldaten te spreken.
Trump zegt dat de slachtoffers, ‘grote Amerikaanse helden (…) van bovenaf op ons neerkijken’. De circa 2.000 soldaten in Syrië komen volgens hem allemaal terug. ‘We hebben gewonnen. Dat is hoe we het willen. Dat is hoe zij het willen,’ sluit de president de boodschap af terwijl hij naar boven wijst.
Donald J. Trump
✔@realDonaldTrump
After historic victories against ISIS, it’s time to bring our great young people home!
Senatoren Rubio en Graham hekelen besluit: ‘Obama-achtige fout’
De beslissing lijkt lijnrecht in te gaan tegen de plannen van Trumps adviseurs. Zo zei buitenlandadviseur John Bolton in september nog dat Amerikaanse troepen niet zouden vertrekken zolang Iran in Syrië (militaire) invloed uitoefent. Het besluit kreeg dan ook direct stevige kritiek van Republikeinse partijgenoten.
Senator en voormalig presidentskandidaat Marco Rubio spreekt van ‘een ernstige fout die grotere implicaties zal hebben dan alleen de strijd tegen IS. Ook senator Lindsey Graham is op Twitter duidelijk: ‘Terugtrekking uit Syrië is een Obama-achtige fout. IS is niet verslagen,’ schreef hij op Twitter.
Ook de manier waarop de terugtrekking is gecommuniceerd, komt het Witte Huis op onbegrip te staan. ‘Ik heb in de 12 jaar dat ik hier werk nog nooit een beslissing gezien als deze,’ zei de Republikeinse voorzitter Bob Corker van de commissie-Buitenlandse Zaken in de Senaat. ‘Er is niets van tevoren gecommuniceerd, en opeens wordt zo’n gigantische beslissing genomen.’
Donald J. Trump
✔@realDonaldTrump
So hard to believe that Lindsey Graham would be against saving soldier lives & billions of $$$. Why are we fighting for our enemy, Syria, by staying & killing ISIS for them, Russia, Iran & other locals? Time to focus on our Country & bring our youth back home where they belong! 117.246
Trump reageerde via Twitter al snel op de verontwaardigde reacties. Hij noemt het terughalen van de laatste troepen uit Syrië een logische stap, waarvoor hij zich al jaren heeft ingespannen. Naar eigen zeggen vindt Trump het moeilijk te geloven dat senator Graham ‘tegen het redden van soldatenlevens en miljarden dollars’ is. ‘Waarom vechten we voor onze vijand, Syrië, door te blijven en IS te bestrijden voor hen, Rusland, Iran en anderen in de regio?
Tijd om ons te richten op ons land en onze jeugd terug te brengen naar huis, waar die hoort!’ Het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukte kort daarop in een reactie nog wel op de hoede te zijn voor IS. ‘Er moet nog veel worden gedaan en we mogen de dreiging die zij vormen niet uit het oog verliezen. Zelfs zonder grondgebied, zal IS een bedreiging blijven.’
In zijn eigen partij heeft Trump ook medestanders: senator Rand Paul zei tegen Fox News dat de president een ‘dappere zet’ heeft gedaan: ‘Het is precies wat hij de Amerikaanse bevolking heeft beloofd. Sterker nog: het is een van de redenen dat hij de verkiezingen heeft gewonnen.’
Paul vindt het een goede zaak dat de Verenigde Staten niet langer ‘politieman van de wereld’ willen zijn, maar het credo America First hanteren. ‘President Trump zei dat hij Amerika op de eerste plaats zou zetten. Ik denk dat hij dat doet door wat van dat geld (voor de strijd in Syrië, red.) naar huis te brengen, waar het gaat naar grensbeveiliging of het bouwen van bruggen en wegen in ons land.’
Na zijn besluit om onmiddellijk alle Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken, heeft president Donald Trump opdracht gegeven om het aantal troepen in Afghanistan drastisch te verminderen. Het zou de komende weken gaan om in totaal zo’n 5.000 tot 7.000 van de 14.000 militairen, schrijft de Washington Post donderdag op basis van bronnen bij het Witte Huis.
Poetin terughoudend, maar noemt terugtrekking ‘het juiste om te doen’
De Russische president Vladimir Poetin heeft donderdag gereageerd dat IS sinds het aantreden van Trump inderdaad flink is verzwakt, en bedankte hem daarvoor. Over de aangekondigde terugtrekking was Poetin terughoudend: ‘Ik weet niet hoe dat zit. Amerika zit al 17 jaar in Afghanistan, en elk jaar zeggen ze weer dat ze zich daar terugtrekken.
Maar ze zitten er nog steeds.’ Wel vindt de Russische president de aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Syrië ‘onnodig’ en ‘niet legitiem’, omdat die er niet zijn op verzoek van de Syrische overheid, in tegenstelling tot het Russische leger. ‘Dus als de VS heeft beslist zijn troepen terug te trekken, is dat het juiste om te doen.’
In veel westerse landen is de teneur over het besluit aanmerkelijk negatiever. Zo zegt de Britse minister van Defensie Tobias Ellwood dat ‘Trump geen gelijk [heeft] als hij zegt dat terreurorganisatie IS in Syrië is verslagen. Ik ben het sterk oneens met het standpunt van Trump’. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas spreekt van een ‘verrassing’, en stelt dat de dreiging van IS nog niet voorbij is.
De Fransen, die ook soldaten hebben in Syrië, ‘delen de beoordeling [van de VS] niet’. Een Franse ambtenaar zegt tegen The Washington Post dat president Emmanuel Macron eerder deze week met Trump heeft gebeld, om hem te verzoeken door te gaan met de strijd tegen de islamitische terreurgroep. Frankrijk houdt wel troepen in Syrië, werd donderdag bekend.
Vrees is er vooral bij de Koerden, die in Noord-Syrië de voornaamste bondgenoten van Amerika zijn geworden in de strijd tegen IS. Turkije bestrijdt de Koerden in die regio, en gevreesd wordt dat het veel sterkere Turkse leger de Koerdische volkseenheden YPG er na de Amerikaanse terugtrekking hardhandig zullen gaan bestrijden, zoals dat eerder dit jaar al gebeurde bij Afrin.
Tegelijkertijd lijkt ook IS zich weer in de strijd te mengen: een woordvoerder van de Syrische Democratische Strijdkrachten, die samenwerken met de YPG, meldt vrijdag dat IS in Zuidoost-Syrië een ‘grootschalige’ aanval’ voorbereidt in de regio Hajin.
In politiek Den Haag zijn eveneens veel zorgen over het vertrek van het Amerikaanse leger uit Syrië. Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) noemt die situatie ‘zeer ingrijpend’, omdat die kan leiden tot ‘een enorme verschuiving in de machtsverhoudingen’ en nieuwe gevechten.
Volgens CDA-minister Ank Bijleveld van Defensie is IS nog niet verslagen: ze zei donderdag in de Tweede Kamer dat er nog duizenden IS-strijders in Syrië en Irak zijn. Voor de Nederlandse inzet in het gebied heeft de beslissing van Trump vooralsnog geen directe gevolgen.
Joël Voordewind@JoelVoordewind
Zeer onverstandig en heel kortzichtig dat Trump Noord-Syrie verlaat en daarmee de Koerden overlevert aan Turkse agressie alsook die van Assad en Isis-restanten. Ga samen met CDA, VVD en D’66 debat en brief aanvragen. EU-steun nu hard nodig, anders opleving Isis aldaar. 119
Veel Kamerleden zijn vooral bang voor geweld van Turkije tegen de Koerden in Noord-Syrië. Joël Voordewind (ChristenUnie) noemt het ‘zeer onverstandig en heel kortzichtig’ dat Trump de troepen uit die regio terughaalt, omdat die daarmee ‘de Koerden overlevert aan Turkse agressie alsook die van Assad en Isis-restanten’.
Hij pleit samen met de andere kabinetspartijen VVD, CDA en D66 voor druk vanuit de Europese Unie op Turkije zodat die geen nieuwe aanval uitvoeren op de Koerden. Namens de twee laatstgenoemde partijen reageren Martijn van Helvert en Sjoerd Sjoerdsma eveneens bezorgd op Trumps videoboodschap, omdat ook volgens hen IS nog niet is verslagen.
Mattis stopt als minister, Bijleveld vindt vertrek collega ‘verschrikkelijk’
Ook de brief die de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis gisteren aan Trump schreef, stemt de Nederlandse overheid niet vrolijk. Mattis verklaart daarin dat hij in februari zal aftreden omdat hij het oneens is met het beleid van de president. De minister vindt dat de president niet goed omgaat met bondgenoten en onvoldoende oog heeft voor de oplopende spanningen die vooral China en Rusland zouden veroorzaken.
Minister Bijleveld noemt het vertrek van haar Amerikaanse ambtsgenoot vrijdagmiddag ‘verschrikkelijk’. Mattis hield volgens de CDA-minister Mattis, ‘altijd de samenwerking met de bondgenoten in de gaten’, en hoopt erop dat diens opvolger zich niet gaat distantiëren van bondgenootschappen en samenwerking. D66’er Sjoersma is op Twitter nog stelliger over het vertrek van Mattis: ‘Met Mattis vertrekt de laatste persoon in de Trump regering die er alles aan deed om ons bondgenootschap sterk te houden. Dat doet vrezen voor wat nog komen gaat.’
Elsevier 21.12.2018 Na 9/11 kreeg het Westen het regime van de Taliban en Al-Qa’ida in Afghanistan razendsnel op de knieën, via een ongelooflijke en legendarische operatie. Maar de strijd die al was gewonnen, kan alsnog verloren gaan, vreest Afshin Ellian.
Ook een gewonnen oorlog is een breekbaar vaasje. Het is mogelijk dat men een gewonnen oorlog alsnog verliest. Het lijkt een contradictie, maar het is zo waar als een cirkel. Daarvan getuigt de oorlog in Afghanistan.
De oorlog in Afghanistan begon op 7 oktober 2001 onder de codenaam Enduring Freedom en op 12 november werd het regime van de Taliban/Al-Qa’ida ten val gebracht. In de eerste drie dagen werden de belangrijkste stellingen van de Taliban totaal weggevaagd. Op 9 november 2001 werd de stad Mazar-i Sharif veroverd.
Aldus Prof.mr.dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden. Hij schrijft wekelijks onder meer over de idealen en vrijheden van de westerse cultuur
Oorlog in Afghanistan was juridisch en militair gezien een ‘perfect war’
De juridische status van deze oorlog was honderd procent dichtgetimmerd. Op grond van de resolutie van de VN-Veiligheidsraad mochten de Verenigde Staten of andere landen oorlogsgeweld aanwenden indien de Taliban niet bereid waren de leider van Al-Qa’ida en zijn kaders uit te leveren aan Amerika en alle trainingskampen te sluiten.
Dit leek op een legale oorlog van de mensheid tegen Taliban/Al-Qa’ida, waarbij grootmachten als China en Rusland alle logistieke medewerking hadden toegezegd bij de verwijdering van Taliban. De buurlanden van Afghanistan hebben daarbij passief en zelfs actief Amerika gesteund. In juridische en militaire termen was deze oorlog een ‘perfect war’.
De CTC (Counterterrorism Center) en Special Operations van de CIA gaven leiding aan de bevrijding van Afghanistan. Een team van de Special Forces begon met de inname van Mazar-i Sharif, en het andere team moest de weg naar Kabul via de Salangtunnel veroveren. Ook moesten ze ervoor zorgen dat de Afghaanse bondgenoten elkaar niet zouden gaan doden.
Dat was een ingewikkelde klus! Amerikanen slaagden erin om drie Afghaanse verzetsleiders die elkaar haatten, met elkaar te verenigen: Dustum, een Oezbeek, Mohammed Mohaqiq, een sjiiet, Hazara en Atta Mohammed, een Tadzjiek. Het onmogelijke heeft de CIA mogelijk gemaakt: ze vochten samen tegen het Talibanbewind.
CIA verenigde onwaarschijnlijke verzetsleiders om Taliban te verjagen
Er waren aan het begin van de operatie 50 CIA-agenten of Special Forces in Afghanistan, achter de vijandelijke linie. De Alfa- en Bravo-teams gingen naar het noorden en zuiden van Mazar, het Charlie-team zou samen met Ismail Khan de stad Herat veroveren, het Delta-team ging naar Bamian om met Karim Khalili in sjiitische gebieden Taliban verjagen. En Fahim, de generaal van de Noordelijke Alliantie, moest onder leiding van de Amerikaanse commando’s Kabul veroveren.
En de Pashtunse gebieden, de thuisbasis van de Taliban? Daar bedachten de Amerikanen Karzai, die de steden Jalalabad en Kandahar moest veroveren. Zo werd het beeld compleet: Oezbeken, Tadzjieken, Hazara’s en Pashtunen samen tegen Taliban.
Aan Amerikaanse zijde werd de oorlog geleid door de CIA, en de Army Special Forces vanuit de republiek Oezbekistan (vliegbasis Karshi-Khanabad) en Washington. Afghanistan werd bevrijd door 110 agenten en Special Forces van de CIA, en 300 soldaten en officieren van de US Army Special Forces.
Dat is toch ongelofelijk: tienduizenden Taliban en Al-Qa’ida (een internationaal goed getrainde troepenmacht) werden verslagen door een groep van minder dan 500 Amerikanen zonder tanks en pantserwagens. Daartegenover beschikten Taliban/Al-Qa’ida over tanks en andere oorlogsvoertuigen.
Bevrijding doet denken aan de 300 Spartanen die de Perzen versloegen
De oude Grieken kennen hun eigen legende: 300 man die ooit de Perzen hadden verslagen. Amerika kent nu ook een eigen legendarisch verhaal: met minder dan 500 man veroverde Amerika een onherbergzaam land met tienduizenden bloeddorstige vijanden. De Afghaanse bondgenoten hadden nog slechts 5 procent van het land in handen, de rest stond onder de effectieve militaire macht van de Taliban.
Na de bevrijding nam de NAVO Afghanistan onder haar protectie. Dat was ook iets nieuws. Voor de eerste keer opereerde de NAVO ver buiten haar verdragsgebied. Ook deze actie was volledig legaal. Maar ook landen als Zuid-Korea namen deel aan de acties in Afghanistan.
In totaal zijn tot op heden 3.284 westerse militairen omgekomen in Afghanistan: 2.372 militairen uit Amerika, Groot-Brittannië 441, Canada 158, Duitsland 53, Frankrijk 86, Hongarije 7, Finland 4, Denemarken 53, Italië 47, Litouwen 1, Nieuw-Zeeland 11, Noorwegen 10, Polen 36, Spanje 34, Romein 19, Zuid-Korea 1 et cetera. Vergis je niet: het zijn geen abstracte getallen, maar militairen uit diverse landen. Ons land betreurt 25 omgekomen militairen. In totaal zijn 29.000 Nederlandse militairen naar Afghanistan uitgezonden.
In de voorbije jaren werden ook de Afghanen hard getroffen door de Taliban. Volgens president Ashraf Ghani zijn er sinds 2015 28.529 Afghaanse militairen omgekomen in de strijd tegen de Taliban en hun internationale bondgenoten. Dat is tientallen keren meer dan het aantal omgekomen westerse militairen. Ook is er een aanzienlijk aantal Afghaanse politici en burgers door de Taliban vermoord.
Afghanistan voor media minder belangrijk dan conflict Israël-Palestijnen
Een paar jaar geleden is een dierbaar familielid van mijn vrouw in Afghanistan gevangengenomen en door de Taliban geëxecuteerd. Hij was een oorlogsheld, gedurende de oorlog tegen de Sovjet-Unie. Helaas hoort u al die verhalen niet in onze media. Ze kennen immers vooral één conflict: het Israëlisch-Palestijns conflict. Terwijl wij juist daar een rechtstreeks veiligheidsbelang hebben. Daarom ga ik zelf in de komende tijd aandacht besteden aan de situatie in Afghanistan.
Natuurlijk rest de vraag waarom we dreigen de gewonnen oorlog te verliezen. Ik zal in mijn volgende blog deze vraag uitvoerig beantwoorden. Een Amerikaanse militair, in een gesprek met mij, reageerde op de situatie in Afghanistan als volgt: ‘Het is FUBAR, Afshin!’
Deze week startten de onderhandelingen tussen de Amerikaanse vertegenwoordigers en de Taliban. Wat de beleidsmakers vergeten, is de reële mogelijkheid, dat de volgende 9/11 die wel in Afghanistan onder de Taliban/Al-Qa’ida zal worden gepland, aanzienlijk omvangrijker zal zijn dan de vorige aanslag. Bovendien zal Afghanistan dan in handen komen van drie groepen: de Islamitische Staat (IS), Taliban en Al-Qa’ida.
Afghanistan mag niet opnieuw een thuisbasis van Al-Qa’ida worden.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
Telegraaf 21.12.2018 „Het is geen goed moment om uit Afghanistan te vertrekken.” Dat zegt minister Ank Bijleveld van Defensie in reactie op berichtgeving dat de Amerikanen de helft van hun troepen uit Afghanistan willen terugtrekken. Ook Nederland heeft militairen in het land.
Er wordt net geprobeerd om de Taliban en de Afghaanse regering om de tafel te krijgen, aldus de minister. „Dan heb je veiligheid en stabiliteit daaromheen nodig. Dus het is voortijdig en ontijdig om daar te vertrekken.” De Amerikaanse regering zou 7000 militairen willen terughalen.
Officiële bevestiging van het vertrek heeft Bijleveld nog niet, maar er deden volgens haar binnen de NAVO al wel geruchten de ronde. Ze gaat wel alvast kijken wat de gevolgen van een mogelijk vertrek van een deel van de Amerikanen zijn voor de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan.
In Afghanistan zitten ongeveer 160 Nederlandse militairen voor de NAVO-missie Resolute Support. Behalve in Mazar-e-Sharif verblijft ook nog een klein aantal Nederlandse militairen in de hoofdstad Kabul. De bijdrage is eerder dit jaar verlengd tot het einde van 2021.
De Nederlanders trainen en adviseren sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie. Ook trainen enkele tientallen Nederlandse commando’s en mariniers een speciale politie-eenheid die terrorisme en georganiseerde misdaad gaat bestrijden.
Volgens minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) kan het „potentieel heel ingrijpend” zijn als het plan doorgaat. Eerder kondigden de Amerikanen al aan uit Syrië te vertrekken.
NU 21.12.2018 Na zijn besluit om alle Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken, heeft de Amerikaanse president Donald Trump opdracht gegeven om ook het aantal troepen in Afghanistan drastisch te verminderen.
In de komende weken zullen vijf- tot zevenduizend Amerikaanse militairen terugkeren uit het Aziatische land, schrijft de Washington Post op basis van bronnen bij de overheid.
In totaal heeft de VS momenteel zo’n veertienduizend militairen in Afghanistan. Volgens de krant is het de eerste fase van wat uiteindelijk moet leiden tot een einde aan de zeventien jaar durende Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan.
“Ik denk dat dit laat zien hoe serieus de president is over uit conflicten te willen komen”, zegt een hooggeplaatste regeringsmedewerker in de krant. Volgens de anonieme medewerker heeft Trump “zijn geduld verloren” en zijn de orders verbaal al gegeven.
Anders dan in Syrië maken de Amerikaanse troepen in Afghanistan deel uit van een NAVO-missie. De terugtrekking zal daarom naar verwachting grote gevolgen hebben voor Amerika’s bondgenoten. Critici zijn bang dat de VS zich te vroeg terugtrekt, waardoor bijvoorbeeld de Taliban weer voet aan de grond zou kunnen krijgen.
Het voornemen van Trump om de Amerikaanse troepen terug te trekken uit Syrië leidde eerder tot veel weerstand en zelfs het vertrek van Jim Mattis als minister van Defensie. Mattis was een fervent voorstander van een langere Amerikaanse aanwezigheid in Syrië en Afghanistan. Trump zelf kreeg veel kritiek op zijn opmerking dat IS verslagen is.
De regering van Trump heeft de terugtrekking uit Afghanistan nog niet officieel bevestigd. Het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, waarschuwde eerder wel voor instabiliteit in het Midden-Oosten als de VS zou vertrekken.
Telegraaf 21.12.2018 Na zijn besluit om onmiddellijk alle Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken, heeft president Donald Trump opdracht gegeven om het aantal troepen in Afghanistan drastisch te verminderen. In de komende weken zullen zevenduizend Amerikaanse militairen terugkeren uit het Aziatische land, schrijft de Washington Post donderdag op basis van bronnen bij de overheid.
Dit is bijna de helft van het totale aantal troepen dat de VS in Afghanistan heeft. Volgens de krant is het de eerste fase van wat uiteindelijk moet leiden tot een einde aan de zeventien jaar durende Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan.
„Ik denk dat dit laat zien hoe serieus de president is over uit conflicten te willen komen”, zegt een hooggeplaatste regeringsmedewerker in de krant.
Anders dan in Syrië, maken de Amerikaanse troepen in Afghanistan deel uit van een NAVO-missie. De terugtrekking zal daarom naar verwachting grote gevolgen hebben voor Amerika’s bondgenoten. Mogelijk leidt ze ook tot een verdere destabilisering van het land.
AD 21.12.2018 Na zijn besluit om onmiddellijk alle Amerikaanse troepen uit Syrië terug te trekken, heeft president Donald Trump ook opdracht gegeven om het aantal troepen in Afghanistan drastisch te verminderen. In de komende weken zullen zevenduizend Amerikaanse militairen terugkeren uit het Aziatische land, schrijft The Washington Post donderdag op basis van bronnen bij de overheid.
Dit is bijna de helft van het totale aantal troepen dat de VS in Afghanistan heeft. Volgens de krant is het de eerste fase van wat uiteindelijk moet leiden tot een einde aan de zeventien jaar durende Amerikaanse aanwezigheid in Afghanistan,,Ik denk dat dit laat zien hoe serieus de president is over uit conflicten te willen komen’’, zegt een hooggeplaatste regeringsmedewerker in de krant.
Anders dan in Syrië, maken de Amerikaanse troepen in Afghanistan deel uit van een NAVO-missie. De terugtrekking zal daarom naar verwachting grote gevolgen hebben voor Amerika’s bondgenoten. Mogelijk leidt het ook tot een verdere destabilisering van het land.
NU 15.12.2018 Door een luchtaanval in de oostelijke Afghaanse provincie Kunar zijn zaterdag zeker twintig burgers om het leven gekomen, onder wie twaalf kinderen. Dat hebben de lokale autoriteiten bekendgemaakt.
Het bombardement was bedoeld om de plaatselijke Taliban-leider Sharif Mawiyauit te schakelen. Het was de laatste in een serie aanvallen op kopstukken van de radicaalislamitische opstandelingenbeweging.
Begin deze maand werd de schaduwgouverneur van de provincie Helmand gedood. De Afghaanse strijdkrachten krijgen advies en luchtsteun van de Amerikanen. De gekozen tactiek vergroot de kans op slachtoffers onder de bevolking.
Een woordvoerder van de NAVO-missie ontkende overigens dat er zoveel doden zijn gevallen. Wel zijn er verscheidene gewonden te betreuren. Ze beschuldigde de Taliban ervan burgers in te zetten als menselijk schild.
Telegraaf 15.12.2018 Door een luchtaanval in de oostelijke Afghaanse provincie Kunar zijn zeker twintig burgers om het leven gekomen, onder wie twaalf kinderen. Dat hebben de lokale autoriteiten bekendgemaakt. Het bombardement was bedoeld om de plaatselijke Taliban-leider Sharif Mawiya uit te schakelen.
Het was de laatste in een serie aanvallen op kopstukken van de radicaal-islamitische opstandelingenbeweging. Begin deze maand werd de schaduwgouverneur van de provincie Helmand gedood. De Afghaanse strijdkrachten krijgen advies en luchtsteun van de Amerikanen.
De gekozen tactiek vergroot de kans op slachtoffers onder de bevolking. Een woordvoerster van de NAVO-missie ontkende overigens dat er zoveel doden zijn gevallen. Wel zijn er verscheidene gewonden te betreuren. Ze beschuldigde de Taliban ervan burgers in te zetten als menselijk schild.
Minister Bijleveld leerde gisteren dat Afghanistan voorlopig nog niet voor zijn eigen veiligheid kan zorgen. Ⓒ Hille Hillinga
Telegraaf 13.12.2018 De verliezen onder Afghaanse strijdkrachten zijn zo groot dat het doel van de NAVO-missie waaraan Nederland deelneemt verder uit zicht raakt. Het dagelijkse aantal dodelijke slachtoffers is immers groter dan wat de Afghaanse veiligheidstroepen kunnen opbouwen, zo leerde minister Bijleveld (Defensie) tijdens een bezoek.
Met straten die ’op zwart’ stonden, hadden de omstandigheden waarin Bijleveld zich gisteren voortbewoog, niet treffender kunnen zijn. Vanwege de grote kans op aanslagen had het NAVO-hoofdkwartier in Kabul z’n achtduizend militairen in de hoofdstad verboden zich buiten de poort op straat te begeven. Bijleveld en haar gevolg verplaatsten zich evengoed – met speciale toestemming – in auto’s door Kabul voor ontmoetingen met de president, de premier en de ministers van Defensie en Binnenlandse Zaken.
Dat de kans op aanslagen aanzienlijk was, bleek op de dag van aankomst, toen in Kabul een Taliban-terrorist zichzelf opblies en twaalf Afghanen doodde, onder wie vier politieagenten. Dagelijks sneuvelen er gemiddeld zo’n dertig Afghaanse soldaten en politieagenten.
Probleem voor opbouw van Afghaanse veiligheidstroepen
Die verliezen vormen een probleem voor de opbouw van de Afghaanse veiligheidstroepen, waaraan Nederlandse militairen bijdragen als onderdeel van NAVO-missie Resolute Support. Wie wil er nog soldaat of politieman worden als de kans groot is dat je sterft of zonder verzekering invalide raakt?, zo kreeg de bewindsvrouw te horen. Het doel van de NAVO-missie, meehelpen aan de verdubbeling van de Afghaanse veiligheidstroepen, opdat het land uiteindelijk voor zijn eigen veiligheid kan zorgen, raakt erdoor verder uit zicht.
De Afghaanse minister Barmak (Binnenlandse Zaken) erkende dat het trainen en rekruteren van nieuwe manschappen de dagelijkse verliezen niet kunnen bijhouden. „We kunnen de gaten onvoldoende vullen.” Hij bestreed dat dit het moreel van de troepen beschadigt. „Mensen weten dat ze voor hun land vechten. En we hebben de steun van onze internationale vrienden.”
16.000 internationale troepen actief
Onder de vlag van de NAVO zijn er zo’n 16.000 internationale troepen actief in Afghanistan. Daaronder begeven zich 160 Nederlanders. Ze trainen en adviseren Afghaanse veiligheidstroepen, helpen met de opbouw van militaire politie-eenheden voor anti-terreurinterventies. „Uiteindelijk moet Afghanistan het zelf doen”, zegt Bijleveld. „Maar het is een kwestie van de lange adem. Daarom is het goed dat we langer blijven.” Nederland blijft in elk geval tot 2022 militair actief in Afghanistan.
Nog dagelijks komen er tientallen agenten en militairen door toedoen van de Taliban.
NOS 10.12.2018 In Afghanistan zijn bij gevechten 22 politieagenten om het leven gekomen. Dat gebeurde bij incidenten in drie provincies. In de westelijke provincie Farah kwamen vannacht zeker tien agenten om het leven bij een aanval van de Taliban op een controlepost bij de provinciehoofdstad. Twee agenten raakten gewond en twee werden er meegenomen als gijzelaars.
In de provincie Herat, in het westen van het land aan de grens met Iran, vielen de Taliban gisteravond de laatste grenspost aan in de regio die in handen is van de regering. Daarbij werden zeker vier agenten gedood. De andere grensposten heeft de regering al opgegeven. Die worden door de Taliban gecontroleerd.
Vader en zoon
Ook iets noordelijker, in de provincie Fariab, werden politieposten aangevallen. Daar kwamen bij twee incidenten acht agenten om het leven. Bij de eerste controlepost die werd aangevallen, was de zoon van de politiecommandant gestationeerd. Hij vroeg om versterking.
Toen zijn vader vervolgens met extra agenten kwam aanrijden, werd diens auto aangevallen. Zowel de commandant als zijn zoon zijn omgekomen. Er raakten zes agenten gewond.
Bij de aanhoudende aanslagen en aanvallen van de Taliban op politieposten en bases van de veiligheidsdiensten komen dagelijks gemiddeld 35 politiemensen en militairen om het leven.
Volgens opgave van het Amerikaanse en Afghaanse leger heeft de regering nog minder dan de helft van de districten in handen en wordt om 30 procent gevochten. De VS probeert de Taliban aan de onderhandelingstafel te krijgen.
Telegraaf 10.12.2018 „Mensen die zich hebben ingezet voor Nederland moeten we altijd beschermen.” Met die stelling reageert VVD-Kamerlid André Bosman op de onthullingen in De Telegraaf over de de Afghaanse spion ’Ahmed’, alias De Baas, die in Uruzgan tal van aanslagen op Nederlandse militairen heeft voorkomen.
De voormalige medewerker van de Afghaanse inlichtingendienst vroeg in 1995 asiel aan in Nederland. Hij werd in 2006 geworven door de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst. Tijdens de Nederlandse deelname aan de NAVO-missie in Uruzgan (2006-2010) onderhield hij een netwerk van informanten dat van grote waarde was voor de Nederlandse missie.
Na de missie werd De Baas bedankt voor zijn inzet, maar naar het Nederlandse paspoort dat hem was beloofd kon hij fluiten. Leden van het Korps Commandotroepen bevestigen dat de man van onschatbare waarde was bij het voorkomen van aanslagen op Nederlanders. Correspondentie van de landsadvocaat bevestigt dat.
„Ik weet niet wat er is afgesproken, op welk niveau en met wie”, zegt Bosman. „Maar als het klopt dat hij na zijn diensten aan zijn lot is overgelaten, dan denk ik: jongens, dit kan toch niet waar zijn.” In de Tweede Kamer willen ook PVV, CDA, D66, SP, GroenLinks en PvdA opheldering over de zaak.
Uit publicaties blijkt dat Nederland tijdens de NAVO-missie heeft onderhandeld met de Taliban, terwijl dat officieel werd ontkend. Ook blijkt er losgeld te zijn betaald om de Nederlandse hulpverlener Peter Oosterhuis vrij te krijgen.
Telegraaf 10.12.2018 Nederland betaalt geen losgeld aan terroristen. Toch gebeurde dit om door de Taliban ontvoerde Peter Oosterhuis vrij te krijgen. Verslaggever Silvan Schoonhoven legt uit.
Telegraaf 10.12.2018 Voor de bevrijding van de in Afghanistan gegijzelde Nederlander Peter Oosterhuisis in 2010 losgeld betaald aan de Taliban.
Dat zeggen commando’s die klaarstonden om de gijzeling te beëindigen. Een spion die onderhandelde, bevestigt dat er een flink bedrag is afgedragen.
Het is onduidelijk of het geld is betaald door de werkgever van hulpverlener Oosterhuis of dat de Staat het heeft opgebracht. De officiële lijn is dat Nederland nooit losgeld afdraagt voor gegijzelde burgers. De werkgever ontkende destijds dat er geld was overgemaakt, in elk geval geen groot bedrag.
Leden van de honderd man sterke legermacht die paraat stond om hem te bevrijden, hoorden dat er wel degelijk was betaald.
Deze taskforce bestond vooral uit commando’s. „Ons werd verteld dat het om twee ton ging”, zegt een van hen.
Tot nu toe kwam er bijna niets naar buiten over de geruchtmakende ontvoering. Dat het alsnog gebeurt, komt doordat een spion in Nederlandse dienst, met de bijnaam ’de Baas’, zijn jarenlange zwijgen doorbreekt. De man won inlichtingen in over Oosterhuis en probeerde de Afghaanse ontvoerders gunstig te stemmen. Het ministerie van Defensie wil niet op de zaak reageren.
Telegraaf 08.12.2018 De oppositie in de Tweede Kamer eist opheldering van het kabinet over gesprekken die medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben gevoerd met hoge vertegenwoordigers van de Taliban.
De Telegraaf onthulde vandaag dat deze ontmoetingen in 2010 hebben plaatsgevonden in Dubai. Het officiële regeringsstandpunt was en is dat Nederland niet met terroristische groeperingen praat.
Een voormalige Afghaanse spion die voor de MIVD actief was treedt naar buiten met het verhaal, nadat hij bij het ministerie van Defensie nul op het rekest had gekregen over een volgens hem beloofd Nederlands paspoort en schadevergoeding.
Openheid
Meerdere politici in de Tweede Kamer willen duidelijkheid van het kabinet over de kwestie. „Helder moet worden wat er is gebeurd. Onder wiens verantwoordelijkheid is blijkbaar foutieve informatie aan de Kamer verstrekt”, wil PvdA-Kamerlid John Kerstens weten.
De sociaaldemocraat neemt ook de kwestie rond de Afghaanse spion hoog op: „Dit toont de noodzaak aan van een helder beleid ten aanzien van de vraag hoe we moeten omgaan met in land van handeling geworven medewerkers.”
SP-Kamerlid Sadet Karabulut is geschokt door de onthullingen: „De oorlog in Afghanistan duurt al 17 jaar. Terwijl deze missie is keer op keer verdedigd met het argument dat Afghaanse vrouwen bevrijd moeten worden, sprak Defensie in het geheim met de Taliban. Dit alles buiten het zicht van de volksvertegenwoordigers.”
De politica spreekt van een ’zeer merkwaardige gang van zaken’. Ze eist ’volledige openheid van zaken’ van het kabinet. Ook GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks laat weten dat ze opheldering wil van minister Bijleveld (Defensie).
Regeling
Regeringspartij D66 laat weten duidelijkheid te willen krijgen over de informant. „We hebben ons in het verleden hard gemaakt voor een goede regeling voor tolken die Nederland hebben ondersteund bij missies”, zegt Kamerlid Salima Belhaj. „Dat zou ook voor informanten moeten gelden.”
AD 08.12.2018 Een voormalige Afghaanse informant van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) geeft de overheid tot januari om hem een Nederlands paspoort en een schadevergoeding te verstrekken. Als dat niet gebeurt, stapt de ex-spion naar de rechter, aldus zijn advocaat Michael Ruperti.
Volgens Ruperti heeft de MIVD de informant ‘een Nederlands paspoort jarenlang als een worst voor zijn neus gehouden’, maar dreigt nu uitzetting. De Afghaan heeft na de afwijzing van zijn claims door Defensie nu zijn hoop gevestigd op minister Ank Bijleveld.
De advocaat zegt dat de man zijn leven in Afghanistan niet zeker is, omdat hij een flinke schuld heeft bij zijn tipgevers die hij niet kan betalen. De claims van de ex-spion worden volgens Ruperti schriftelijk onderbouwd door Nederlandse militairen.
Zo zou de spion levens van soldaten in Uruzgan hebben gespaard, onder meer door bij te dragen aan de ontmanteling van een fabriek waar bermbommen werden gemaakt. Verder zou hij in 2010 gesprekken hebben gearrangeerd tussen medewerkers van de MIVD en hoge vertegenwoordigers van de Taliban.
Die hadden plaats in Dubai, hoewel het regeringsstandpunt was dat Nederland niet met de terroristische groepering praat. Ruperti stelt dat die ontmoeting wordt bevestigd door een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk, die destijds eveneens in Dubai waren.
De Afghaan was tussen 2006 en 2014 voor de MIVD actief. Hij verblijft in Nederland op basis van een tijdelijke verblijfsvergunning, die jaarlijks wordt verlengd. Volgens De Telegraaf blijkt uit correspondentie met de landsadvocaat dat de Afghaan ‘veel goed werk heeft verricht dat de nodige risico’s met zich meebracht’.
Defensie laat weten dat het geen mededelingen doet over operationele aangelegenheden. ,,We kunnen wel zeggen dat er in deze zaak schadeclaims zijn ingediend. Deze claims heeft Defensie stuk voor stuk uitgebreid, gemotiveerd weerlegd. We constateren dat dit vervolgens nog geen juridisch vervolg heeft gekregen.”
MSN 08.12.2018 Ahmed ’de Baas’ rekende op een Nederlands paspoort als dank voor zijn inzet voor het Nederlands landsbelang. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze alle problemen op te lossen.”
Het succes dat Ahmed ’de Baas’ boekt in Afghanistan, smaakt naar meer. Wanneer ons land in 2006 naar Uruzgan gaat, vraagt de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) asielzoeker Ahmed ’de Baas’ mee.
Zijn status als oud-officier van de beruchte Afghaanse inlichtingendienst vormt geen enkel bezwaar voor de Nederlandse geheime dienst om Ahmed ’de Baas’ in te zetten voor het landsbelang. De dienst maakt volgens Ahmed juist gebruik van de situatie. „In ruil voor mijn inzet beloofden ze dat alle problemen zouden worden opgelost.”
Het Nederlanderschap bungelde jaren als een worst voor zijn neus. Tot twee keer toe regelde de dienst volgens De Baas een paspoort, slechts één jaar geldig. De Telegraaf krijgt de documenten te zien. Nadat hij door de MIVD werd bedankt, ontving hij geen paspoort meer.
Zo werkt dat bij de inlichtingendienst, vertelt een officier van de commandotroepen, die in Afghanistan met de Baas te maken kreeg. „Je zwakke plek gebruiken is de standaardprocedure. Ben je chantabel, dan pakken ze je daarmee. Wil je geld? Dan krijg je geld. Is eergevoel zoals bij meneer je drijfveer? Dan spelen ze daarop in.”
’Alles ging mondeling. Ik bestond niet. Mijn contract was lucht”, zegt de Afghaan over de ’contractonderhandelingen’. „Ze zeiden: richt een bedrijf op, huur een pand, wij betalen. Als je maar niet te veel verlies draaide, was het goed. Met die cover kon ik opereren.”
„Ik zette een waarschuwingssysteem op”, vertelt Ahmed. Het bestond volgens hem uit veertig tot vijftig bronnen die elk reeksen spotters hadden. In totaal was het netwerk 250 man groot. Mensen in het veld gaven door wanneer raketten op een ezel werden geladen. Of als bommenleggers aan het graven waren. Zijn mensen controleerden volgens Ahmed zelfs routes van patrouilles. „De meeste militairen hadden geen idee dat het gebeurde.”
Tussen 2006 en 2012 zegt de Baas middenin het web te hebben gezeten, luisterend, onderhandelend, sussend, telefonerend. Hij wist naar eigen zeggen niet alleen bermbommen te onderscheppen maar ook raketaanvallen en oproer te signaleren. „Je moet bijna op elke vierkante meter ogen en oren hebben. Ik had 35 telefoons die dag en nacht aan stonden. Wanneer ik belde, stegen korte tijd later de helikopters op om terroristen te zoeken. ”
De Baas vertelt diep in het grensgebied met Pakistan te hebben geopereerd, waar het centrale gezag weinig heeft in te brengen. Daar kon hij niet terugvallen op bescherming van Nederlandse troepen. Wanneer Ahmed contacten legde en mensen meenam, stond hij met zijn eigen leven garant. Overleven was een permanente balanceeract.
Hoe riskant het was, merkte de spion toen hij met een Afghaans-Nederlandse tolk die voor de ambassade werkte in Kabul op zoek moest naar Nederlandse commando’s die zoek waren geraakt. „We gingen er vanuit dat ze door de Afghaanse geheime dienst waren opgepakt”, vertelt de tolk die er vandaag bij is om zijn oud-collega bij te staan.
Hij onderschrijft zijn verhaal over de jaren in Nederlandse dienst geheel. De tolk had een zzp-overeenkomst met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij laat hem zien. „Toen we de jongens zagen, stonden we opeens tegenover vijf gasten die kalasjnikovs en raketwerpers op ons richtten. Als iemand een fout had gemaakt, was het vreselijk slecht afgelopen.”
De Afghaanse geheime dienst hield de Nederlanders volgens Ahmed aan omdat ze in een oude auto rondreden, in burgerkleding, maar met zware wapens. „Totaal afwijkend van hoe westerse bewakers opereren”, zegt hij. Een ambassadepasje kon ze volgens de tolk niet redden. „Dat ze zo moesten rondrijden was een kwestie van geld besparen”, zegt hij.
De MIVD-operatie in Kabul was er één van grote ambities, kleine budgetten en MIVD-personeel dat fouten maakte door onervarenheid , zo stellen De Baas en de tolk. Per maand had Ahmed volgens eigen zeggen 5000 tot 6000 dollar nodig om bronnen te betalen. Waren het allemaal Taliban? Die zaten er volgens hem zonder meer tussen, maar het ging ook om andere sleutelfiguren. In Uruzgan is niemand permanent Talib. Rollen en loyaliteiten verwisselen continu.
Ahmed zegt van de MIVD per maand 2500 dollar te hebben gekregen. De Afghaan vertelt het verschil bij te hebben gepast met geld uit dekmantelbedrijven. „Omdat het zijn eer te na was”, zegt de vertaler. „Als je mensenlevens kan redden heb je het toch niet over geld. Er werd gezegd: ’Je bent onze vriend. We zullen je nooit alleen laten.’ Daar vertrouwde hij op.”
Met name case officer Henk was volgens de Afghanen een schraper. Zijn zuinigheid zorgde volgens hen voor risico’s. „Commando’s vlogen met een militaire vlucht naar Afghanistan. Dat spaarde tickets uit, maar de werkwijze bracht de mannen in gevaar omdat ze zonder visum in het land kwamen.
Een aanhouding bij een roadblock had ze in grote problemen gebracht omdat ze wel bewapend rondreden.” Knullig vonden de Afghanen het ook dat commando’s met hun eigen paspoort de grens over werden gestuurd, in plaats van met een valse identiteit. Daardoor waren hun namen direct bij de lokale diensten bekend.
De Nederlandse missie in Uruzgan stopt eind 2010. Ahmed zegt daarna nog actief te zijn geweest in Kunduz waar ons land een politietrainingsmissie begon, maar na acht jaar beschouwde de MIVD de rol van De Baas eind 2013 als uitgespeeld. „Ik werd bedankt en kreeg opdracht mijn netwerk te gaan afbouwen.”
In Afghanistan is het beëindigen van relaties niet zo makkelijk. Er werd volgens Ahmed 7500 dollar betaald om alle bronnen af te kopen. Dat was niet genoeg, meent hij „Ik was verplichtingen aangegaan, dan kun je niet zomaar de stekker eruit trekken.
Ik moest ze van Henk aan het lijntje houden. Dan zouden de contacten vanzelf doodbloeden. Zo ging het niet. We moesten ons huis verkopen om bronnen te betalen. Er ontstonden problemen, familie moest onderduiken, we konden ons niet meer veilig vertonen. Er vielen zelfs doden.”
De huidige situatie van de Baas kan niet verder verschillen van het heroïsche bestaan dat hij in Afghanistan leidde. Hij zit thuis. Berooid door de schulden die hij zegt te hebben gemaakt in Uruzgan, gefrustreerd door hoe het is gegaan en vooral diep gekrenkt door het gebrek aan loyaliteit van Nederland, dat hij als tweede vaderland beschouwt. „Ik voel me als oud vuil aan de kant gezet.”
De spion en zijn oud-collega de tolk probeerden hun zaken ook hier met de MIVD af te handelen. Maar zo happig als de dienst eerst was, zo weinig wil men nu met ze te maken hebben. Tijdens een onderhoud met contactpersoon Gerard schoof hij volgens hen een printje van een ANP-bericht over tafel. Het onderwerp: uitzetting van Afghanen.
De Baas en zijn oud-collega weten het niet meer. „We zijn wanhopig. Terwijl de MIVD’ers die dankzij mijn inlichtingen carrière hebben gemaakt, ga ik straks voor de tweede keer in de schuldsanering”, vertelt de voormalige spion. Hij loopt bij de cardioloog vanwege hartklachten en lijdt net als de vertaler aan een posttraumatische stressstoornis. In september werd zijn verblijfsvergunning met een jaar verlengd. Elk jaar is voor hem afwachten of het gebeurt. Dat brengt steeds extreme stress met zich mee.
Het enige lichtpuntje is de brief die zes commando’s aan minister Bijleveld (Defensie) hebben geschreven. Ze dringen aan op erkenning van de Afghanen. Een Willemsorde ligt volgens hen meer voor de hand dan uitzetting.
De commando’s zeggen de zaak hoog op te nemen. Voor strijdmakkers moet je volgens hen door het vuur gaan. Ook wanneer die strijdmakkers officieel nooit hebben bestaan. „Zijn inzet voor ons land dient niet langer onopgemerkt te blijven.”
De Afghaan werkte voor de militaire inlichtingendienst MIVD. Hij wist volgens commando’s af van hinderlagen, bermbommen en raketaanslagen.
NOS 08.12.2018 Een voormalige Afghaanse informant van de militaire inlichtingendienst MIVD wil dat de Nederlandse overheid hem een Nederlands paspoort en een schadevergoeding van honderdduizenden euro’s geeft voor het werk dat hij heeft gedaan. Dat bevestigt advocaat Michael Ruperti na berichtgeving van De Telegraaf. De Afghaan werkte voor de MIVD tijdens de Uruzgan-missie van Nederland in Afghanistan.
Ruperti wil het liefst deze maand nog een gesprek met minister Bijleveld van Defensie over de zaak. “En dat we dan kunnen bekijken wat er allemaal geregeld kan worden om een rechtszaak te voorkomen”, zegt hij. “We hopen op een afspraak op korte termijn.”
Volgens Ruperti is de man zijn leven in Afghanistan niet meer zeker, omdat hij zijn tipgevers niet kan betalen. “Je bouwt wel ereschulden op”, zegt hij. “Mondeling doe je beloftes aan je informanten over betalingen. Het gaat in totaal om 250 informanten die nog geld krijgen, waar mijn cliënt nog schulden bij heeft.” De Afghaan wil volgens Ruperti vanwege die schulden niet naar Afghanistan. “De Taliban gaat met enige regelmaat bij zijn familie langs, om te vragen waar hij is. Het is er onveilig.”
‘De Baas’
De Afghaan, die volgens de krant als bijnaam ‘de Baas’ had, heeft volgens Ruperti voorkomen dat er aanslagen werden gepleegd op militairen in Uruzgan, door onder meer bij te dragen aan de ontmanteling van een fabriek waar bermbommen werden gemaakt. Ook zou de Afghaan van veel hinderlagen en bermbom- en raketaanslagen de locaties en tijdstippen hebben gemeld, zo zeggen twee militairen van het Korps Commandotroepen in de krant.
‘De Baas’ zou ook een gesprek tussen medewerkers van de MIVD en de Taliban hebben geregeld in Dubai. Een tolk en commando’s bevestigen dat verhaal, zegt Ruperti, ook al was het standpunt van de regering niet te praten met terroristen.
“Vaak liepen contacten tussen Nederland en de Taliban via tussenpersonen: mensen die aanvankelijk lid waren van de terreurbeweging, maar waren overgestapt naar de regering. Nederland en de Afghaanse overheid probeerden via het netwerk van deze oud-Talibanleden andere strijders over te halen de kant van de regering te kiezen”, zegt oud-Afghanistanverslaggever Peter ter Velde van de NOS.
Tijdelijke verblijfsvergunning
De Afghaan was tussen 2006 en 2014 actief voor de inlichtingendienst. Hij verblijft in Nederland op basis van een tijdelijke verblijfsvergunning. Volgens zijn advocaat Ruperti wil hij vanwege de veiligheid het liefst met zijn familie naar het buitenland.
De missie in Uruzgan liep van 2006 tot 2010, na een NAVO-verzoek om bij te dragen aan de wederopbouw van Afghanistan. De missie kostte het leven aan 24 Nederlandse militairen.
Telegraaf 08.12.2018 De affaire rond de Baas lijkt op de zaak rond ’de Windhond’. Deze Ibrahim A., ook betrokken bij inlichtingenwerk van de MIVD in Afghanistan, kreeg in 2016 door de Haagse rechtbank ruim 1,1 miljoen euro aan schadevergoeding toegewezen omdat de geheime dienst hem te bruusk had afgebouwd.
Toenmalig MIVD-baas Pieter Cobelenswas heel ongelukkig over dit vonnis en waarschuwt opnieuw voor ’oplichters’ die een grote rol claimen omdat ze uit zijn op geld. „Er zijn een hoop mensen die de overheid graag een poot willen uitdraaien. Soms lukt het nog ook.” Hij zegt dat hij de Baas niet kent.
De affaire-Windhondligt de MIVD zwaar op de maag omdat de oud-spion uit de school klapte over de geheime operatie in Afghanistan. Afgelopen jaar kwamen opnieuw geheimen rond dezelfde missie aan het licht door Ridder Militaire Willemsorde Marco Kroon.
In zijn boek Kroongetuige schrijft Kroon dat hij een belager doodde zonder dit te melden. Hij gaf – met toestemming van Defensie – veel details over de uitzending in 2007 prijs. Zo vertelde Kroon dat commando’s regelmatig alleen op pad gingen, burgerkleding aan hadden en wapens bij zich droegen.
Dit komt overeen met wat de Baas vertelt over zijn beschermers. Kroon noemde niet de plek waar hij in 2007 actief was. De Telegraaf onthulde eerder dit jaar dat het om de MIVD-operatie in Kabul ging en dat de oorlogsheld en zijn collega’s daar waren om MIVD-medewerkers te beschermen.
AD 08.12.2018 Medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben in 2010 gesprekken gevoerd met hoge vertegenwoordigers van de Taliban. Dat schrijft De Telegraaf. Het standpunt van de Nederlandse regering is altijd geweest niet te praten en onderhandelen met terroristische groeperingen.
De gesprekken tussen de MIVD en de Taliban vonden plaats in Dubai. De krant baseert zich op informatie van een voormalige Afghaanse spion die tussen 2006 en 2014 voor de MIVD werkte. Een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk bevestigen de beweringen van de Afghaan.
De oud-spion komt met zijn verhaal naar buiten omdat hij een hem beloofd Nederlands paspoort en toegezegde schadevergoeding niet krijgt. Defensie bevestigt die claim, maar wil verder niet op de zaak ingaan.
Uit correspondentie tussen de Afghaan en de landsadvocaat die de krant heeft ingezien, blijkt dat de man zijn leven voor Nederland op het spel gezet heeft tijdens missies van Nederlandse militairen in Uruzgan. De landsadvocaat schrijft onder meer dat de Afghaan ‘veel goed werk heeft verricht dat de nodige risico’s met zich meebracht. Hij heeft regelmatig informatie verstrekt die adequaat bleek en die heeft bijgedragen aan de veiligheid van Nederlandse militairen. Defensie is hem daar bepaald erkentelijk voor’.
Held
Een aantal commando’s bestempelt hem als ‘een held’. De Afghaanse spion stond ten tijde van de missies in Uruzgan bekend als ‘De Baas’. Door zijn informatie over onder andere bermbommen zouden vele Nederlandse militaire slachtoffers zijn voorkomen. Ze dragen hem in een brief aan minister Bijleveld (Defensie) voor een Militaire Willems-Orde voor.
De voormalige spion zegt naar de rechter te stappen als Defensie hem niet alsnog helpt. Een vergelijkbare zaak kostte het ministerie twee jaar geleden 1,1 miljoen euro aan schadevergoeding.
Telegraaf 08.12.2018 Nederland heeft tijdens de Uruzgan missie in het geheim overleg gevoerd met de Taliban. En opnieuw wordt een door Nederland gerekruteerde Afghaanse spion in de steek gelaten.
Telegraaf 08.12.2018 Vandaag onthult De Telegraaf dat Nederland in het geheim gesprekken voerde met de Taliban, terwijl Nederlandse troepen slag leverden tegen deze strijders in Afghanistan. Dat is brisant, temeer daar het toenmalige kabinet publiekelijk verkondigde niet met deze vijand te willen praten.
Telegraaf 08.12.2018 Medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben in 2010 gesprekken gevoerd met hoge vertegenwoordigers van de Taliban. Die hadden plaats in Dubai. Het officiële regeringsstandpunt was en is dat Nederland niet met de terroristische groepering praat.
Een voormalige Afghaanse spion die tussen 2006 en 2014 voor de MIVD actief was, zegt dit in een gesprek met De Telegraaf. Zijn verhaal wordt bevestigd door een lid van het Korps Commandotroepen en een tolk, die destijds eveneens in Dubai waren.
De oud-spion treedt naar buiten, nadat hij bij het ministerie van Defensie nul op het rekest had gekregen over een volgens hem beloofd Nederlands paspoort en schadevergoeding. Defensie bevestigt de afgewezen claim, maar wil niks over de zaak kwijt.
Dat de man zijn leven waagde voor Nederland blijkt ook uit correspondentie met de landsadvocaat waarin De Telegraaf van hem inzage kreeg. Hij schrijft dat de Afghaan ’veel goed werk heeft verricht dat de nodige risico’s met zich meebracht’. Hij heeft ’regelmatig informatie verstrekt die adequaat bleek en die heeft bijgedragen aan de veiligheid van Nederlandse militairen. Defensie is hem daar bepaald erkentelijk voor’.
Een groep commando’s noemt hem ’een held’ en draagt hem in een brief aan minister Bijleveld (Defensie) voor een Militaire Willems-Orde voor. Het werk van de spion had plaats in het kader van de missie die recent in de belangstelling stond vanwege de affaire rond Marco Kroon.
Als Defensie hem niet helpt, stapt de man naar de rechter. Een eerdere vergelijkbare procedure kostte het ministerie twee jaar terug 1,1 miljoen euro aan schadevergoeding alleen.
Telegraaf 08.12.2018 Wie zijn bescheiden gestalte ziet, kan er zich weinig bij voorstellen, maar de Afghaanse Ahmed was tijdens de Uruzgan-missie de belangrijkste figuur in het Nederlandse spionageweb, zo stelt een selecte groep elitemilitairen. Ze kenden hem vanwege zijn positie in het netwerk als ‘de Baas’. „Dit was de man om wie alles draaide.”
De MIVD heeft met ondersteuning van de AIVD en Britse collega’s een cyberoperatie door een team van de Russische militaire inlichtingendienst GRUin Den Haag verstoord. Dat gebeurde op 13 april 2018. De operatie was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
Telegraaf 14.05.2020
Telegraaf 28.04.2020
AD 06.10.2018
4 Russische inlichtingenofficieren troffen vlak bij het gebouw van de OPCW met specialistische apparatuur voorbereidingen om de netwerken van deze organisatie te hacken. Nederland is gastland van de OPCW en daarmee verantwoordelijk voor het veilig kunnen functioneren van deze internationale organisatie. Om de integriteit van de OPCW te beschermen is deze cyberoperatie van de GRU vroegtijdig verstoord en zijn de Russische inlichtingenofficieren het land uit begeleid.
Dit zijn de 4 Russen die de aanval moesten uitvoeren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.
Alexey Minin MIVD
Oleg Sotnikov MIVD
Evgenii Serebriakov MIVD
Aleksei Morenets MIVD
“Deze cyberoperatie tegen de OPCW is onacceptabel. Door deze Russische actie te onthullen, sturen we een duidelijke boodschap: Rusland moet hiermee stoppen”, reageert minister Ank Bijleveld van Defensie. “De OPCW is een gerespecteerd internationaal instituut dat 193 staten van over de hele wereld vertegenwoordigt, om gezamenlijk te werken aan een wereld zonder chemische wapens. Als gastland heeft Nederlandse de verantwoordelijkheid om internationale organisaties hier te beschermen. Dat hebben we gedaan.”
AD 06.10.2018
De 4 Russische inlichtingenofficieren zijn met een diplomatiek paspoort via Schiphol, Nederland binnengekomen. Ze huurden daarna een auto en parkeerden die op de parkeerplaats van het Marriot Hotel in Den Haag, vlakbij de OPCW.
AD 06.10.2018
Apparatuur
De bagageruimte van de auto lag vol met apparatuur om WiFi-netwerken te hacken. Die was geïnstalleerd om op het OPCW-netwerk in te breken. De antenne van deze setup lag op de hoedenplank en was verborgen onder een jas. De apparatuur stond aan, toen de MIVD ingreep.
“Digitale manipulatie en sabotage vormen een serieuze dreiging. Vandaag hebben we laten zien dat deze dreiging van de GRU ook hier in Nederland met al zijn internationale organisaties actueel is”, concludeert de directeur van de MIVD, generaal-majoor Onno Eichelsheim. “Daarom is het van essentieel belang dat we die dreiging stoppen. Dat is gelukt. Ik ben dan ook trots op onze inlichtingenmensen.”
Telegraaf 06.10.2017
MH17
Uit vervolgonderzoek is gebleken dat een van de in Nederland actieve Russische inlichtingenofficieren ook in Maleisië actief was, gericht op het MH17-onderzoek. Bijleveld: “We hebben de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de interesse van Russische inlichtingendiensten in het MH17-onderzoek.
AD 11.10.2018
Zoals al eerder gemeld vormen manipulatie en beïnvloeding bijvoorbeeld een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces. Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
Het is niet gebruikelijk om met resultaten van inlichtingendiensten naar buiten te komen. Het kabinet heeft er nu bewust voor gekozen om deze operatie en de daarbij betrokken Russische inlichtingenofficieren wel publiek te maken, om hen het internationaal opereren moeilijker te maken.
Telegraaf 06.10.2017
Ondermijnen
“Het ondermijnen van de integriteit van internationale organisaties is onaanvaardbaar“, benadrukt Bijleveld. “De Russische ambassadeur is ontboden om hem deze boodschap over te brengen.”
AD 11.10.2018
Nederland deelt de zorgen van de internationale partners over het schadelijke en ondermijnende gedrag van de GRU. Nederland ondersteunt de conclusie van het Verenigd Koninkrijk, zoals vandaag gepresenteerd: de GRU ondermijnt de internationale rechtsorde met dit soort cyberoperaties.
Telegraaf 06.10.2017
Telegraaf 06.10.2017
AD 01.11.2018
Aanklacht
Vandaag treedt de VS naar buiten met een aanklacht tegen verschillende Russische inlichtingenofficieren. Op 6 augustus 2018 diende het Amerikaanse ministerie van Justitie een rechtshulpverzoek in bij het Openbaar Ministerie in Nederland. Dat gebeurde in een strafrechtelijk onderzoek naar ongeoorloofde Russische cyberoperaties. Het OM heeft aan dit rechtshulpverzoek verzoek voldaan en de Amerikanen informatie verstrekt. Het OM doet daarnaast ook eigen onderzoek in deze zaak.
Op deze vrijdag 13 april 2018 parkeerden de Russen een auto dicht bij de OPCW. In de auto zat hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren. Om die reden besloot de MIVD de operatie te verstoren. Lees meer in ons liveblog
AD 15.10.2018
Daarmee is er opnieuw bewijs van spionage-operaties van de Russische militaire inlichtingendienst. Poetin gaat in de tegenaanval.
De Russische inlichtingendienst GROe is met afstand de meest avontuurlijke van de drie Russische inlichtingendiensten, schreef correspondent Steven Derix onlangs in dit profiel.
NOS 30.08.2019 Een man die vastzit voor de moord op een Georgiër in een Berlijns park had mogelijk banden met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Volgens onderzoek van Der Spiegel, The Insider en onderzoekscollectief Bellingcat reisde hij vermoedelijk onder een valse identiteit naar Duitsland.
Het slachtoffer, de Georgiër Zelimchan Changosjvili(40), vroeg in 2016 politiek asiel aan in Duitsland, nadat hij in Rusland en Oekraïne was bedreigd en meerdere aanslagen had overleefd. Changosjvili heeft Tsjetsjeense wortels en vocht in de Tweede Tsjetsjeense Oorlog (1999-2009) aan de kant van de opstandelingen tegen Rusland. Hij werd vorige week in Berlijn doodgeschoten.
Volgens Der Spiegel noemt de verdachte van de moord zich in zijn visumaanvraag Vadim Solokov en zegt hij dat hij geboren is in Irkoetsk, in Siberië. Hij heeft opgegeven dat hij nu in Sint-Petersburg woont. Uit het onderzoek blijkt echter dat zo’n persoon niet voorkomt in het Russische paspoortregister, en dus mogelijk niet bestaat.
Paspoortnummer
Solokov zou via Parijs naar Duitsland zijn gereisd. Der Spiegel meldt dat hij nooit is gezien in het Parijse hotel dat hij in zijn visumaanvraag had opgegeven als verblijfplaats.
Het paspoortnummer van de verdachte is volgens het onderzoek van de verschillende media te herleiden naar een afdeling binnen het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken die eerder reisdocumenten opstelde voor de GROe.
Die militaire inlichtingendienst wordt vaker in verband gebracht met operaties in Europa. Zo zou de GROe onder meer verantwoordelijk zijn voor de mislukte aanslag in Engeland op de oud-dubbelspion Sergej Skripal. Ook zou de dienst betrokken zijn bij een cyberoperatie bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), in Den Haag vorig jaar.
AD 04.07.2019 Buitenlandse cybercriminelen moeten snel op Europese sanctielijsten komen, zodat ze niet meer kunnen reizen of bankieren. Het kabinet wil vaart maken. ‘We ontmaskeren hen’.
Daders achter hacks of digitale inbraakpogingen, zoals bij de Haagse organisatie tegen chemische wapens OPCW vorig jaar, komen snel op Europese sanctielijsten. Vorige maand maakte de EU de weg vrij voor deze straffen, minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) wil dat spoedig regelen: ,,Wij namen binnen de Europese Unie het initiatief voor deze sancties. Nu zijn we bezig om mensen achter de aanvallen op die lijst te krijgen. Ik hoop dat dit snel gebeurt. Dan mogen ze niet meer reizen, kunnen ze niet meer bij een bankrekening.”
Namen noemt Blok niet, maar het gaat waarschijnlijk onder meer om de daders van bekende hacks, zoals de verijdelde inbraakpoging bij de OPCW, de organisatie tegen chemische wapens in Den Haag. Vorig najaar onthulden de Nederlandse geheime diensten dat de Russische inlichtingendienst GROe geprobeerd had om het wifi-netwerk te kraken. Dezelfde mannen zouden ook de systemen van anti-dopingorganisatie Wada gekraakt hebben.
Het namen en shamen en de sancties moeten helpen om het aantal cyberaanvallen terug te dringen. De Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten merken al jaren een toename van dreigingen, van criminelen maar ook vanuit staten als Rusland, Noord-Korea en China. Wereldwijd worden aanvallen op elektriciteitsnetwerken, grote bedrijven en kritieke infrastructuren toegeschreven aan hackers uit die landen. Blok: ,,We moeten allereerst laten zien dat we onszelf zo goed beschermen dat ze het niet proberen. En als ze het toch doen, dat we ze dan ontmaskeren.”
Morgen stuurt de minister een brief aan de Tweede Kamer over cyberdiplomatie. Het kabinet trekt daarvoor jaarlijks vijf miljoen euro uit. De cyberdiplomaten lobbyen wereldwijd voor effectieve regels, ook overleggen ze over de reacties na een hack. Zo was de publiekelijke snelle en brede veroordeling van de OPCW-hack in oktober mede het werk van de diplomaten die binnen de Europese Unie en de VN ervoor zorgden dat politiek leiders snel een vergelijkbare reactie gaven.
OmroepWest 01.12.2018 De Russische ambassade was actief betrokken bij de poging om het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Dat meldt NRC op basis van bronnen.
De krant noemt de ambassade ‘een zenuwcentrum voor spionage’. Volgens NRC coördineerde de tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, de operatie die vier Russische spionnen in april uitvoerden in Den Haag. In opdracht van de Russische militaire inlichtingendienst GROe probeerden zij de OPCW te hacken, maar dit werd verijdeld door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). De MIVD kwam de spionnen waarschijnlijk op het spoor door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou.
Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de inlichtingendienst GROe en was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. Volgens de krant werkten de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade in Den Haag.
Camelkleurige jas
Niet alleen Bachtin was bij de operatie betrokken. Anton Naoemkin, hoofd protocol van de ambassade, is volgens het NRC de man in de camelkleurige jas die de vier spionnen van Schiphol haalde. Hij bracht het kwartet rechtstreeks naar de ambassade in Den Haag.
NU 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag zou actief betrokken zijn geweest bij de mislukte hackpoging op de OPCW, de toezichthouder op het verbod op chemische wapens, meldt NRC vrijdagavond op basis van bronnen.
De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. NRCnoemt de ambassade “een zenuwcentrum voor spionage”.
Volgens het dagblad is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GRU. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GRU-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren, werden eveneens door de GRU gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker de spionnen bij Schiphol had opgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naumkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou.
NRC reconstrueerde welke ambassademedewerkers bij Russische spionage in Nederland zijn betrokken, onder meer bij de OPCW-hack.
De vier GROe-spionnen werden van Schiphol gehaald door het hoofd protocol van de Russische ambassade in Nederland, meldt NRC. Die bevindt zich achter het zwarte vierkant. Ministerie van Defensie
NOS 01.12.2018 De Russische ambassade was actief betrokken bij de poging om het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Dat meldt NRC. De krant schrijft dat de ambassade in Den Haag opnieuw een zenuwcentrum is voor spionage, net als tijdens de Koude Oorlog.
Daarbij wordt gewezen op de hackpoging bij het Joint Investigation team, dat onderzoek doet naar het neerhalen van vlucht MH17, de voor spionage veroordeelde ambtenaar Raymond P. en de eveneens veroordeelde F-16-piloot Chris V. De ministeries van Defensie en Algemene Zaken waren ook doelwit van de Russen, volgens bronnen van NRC.
En dan is er nog de hackpoging bij de OPCW die begin oktober door minister Bijleveld werd geopenbaard op een persconferentie. De Russen voerden die een half jaar geleden uit door vier GROe-medewerkers op het vliegtuig naar Nederland te zetten.
Camelkleurige jas
Bij de Russische OPCW-operatie was volgens Haagse bronnen van NRC Konstantin Bachtin betroken, de tweede secretaris van de ambassade in Den Haag. Hij is tevens kolonel van de Russische militaire inlichtingendienst GROe en verantwoordelijk voor geheime operaties in Nederland. Hij is inmiddels teruggeroepen naar Rusland.
Niet alleen Bachtin was bij de operatie betrokken. Anton Naoemkin, hoofd protocol van de ambassade, blijkt de onbekende man in de camelkleurige jas te zijn die de vier spionnen van Schiphol haalde. Hij bracht het kwartet rechtstreeks naar de ambassade.
Het gezicht van Naoemkin was op beelden, die tijdens de persconferentie van Bijleveld werden getoond, afgeschermd. Op een foto van de mannen op Schiphol die justitie in de VS vrijgaf, was Naoemkin ook onherkenbaar. Maar de Amerikanen zijn volgens NRC een belangrijk detail vergeten. Zijn gezicht is te zien in de weerspiegeling van het glas van het hokje van de marechaussee. Zo kon hij door de krant worden geïdentificeerd.
Door ingrijpen van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werd de hack van de OPCW voorkomen. De MIVD kwam de spionnen waarschijnlijk op het spoor door afgeluisterde telefoongesprekken tussen kolonel Bachtin en Moskou.
Derde secretaris
De inlichtingendiensten waarschuwden de afgelopen jaren voor een sterke toename van de Russische activiteiten in Nederland. Volgens de krant is in grote lijnen wel bekend welke Russische diplomaten in ons land spioneren. En zolang ze het niet te bont maken, worden ze met rust gelaten.
Maar de operaties worden steeds agressiever. De aanslag op oud-dubbelspion Sergej Skripal in het Verenigd Koninkrijk met novitsjok is een keerpunt. Nederland wees daarna twee diplomaten uit. Wie is officieel nooit bekendgemaakt, maar volgens de krant is wel opvallend dat rond die tijd de militair attaché Goegnjajev en zijn assistent naar Rusland vertrokken.
Goegnjajev is een officier bij de GROe. De inlichtingendienst heeft een speciale opleiding voor militaire attachés. Die worden naar ambassades gestuurd om op legale wijze informatie over de krijgsmacht te verzamelen. Goegnajevs voorganger hield zich niet aan de regels. Hij werd betrapt toen hij F-16-piloot Chris V. ontmoette in een restaurant in Scheveningen, schrijft NRC.
Nucleaire veiligheid
Ook de derde secretaris van de ambassade, Sergej Larionov, is naar Moskou teruggekeerd. Of hij is uitgezet, is onduidelijk. Larionov zat jaren op de Russische ambassade in Den Haag.
In 2014 wist hij zich volgens de krant binnen te werken bij een besloten bijeenkomst over nucleaire veiligheid. Dat deed hij door een mail te sturen en daarin te refereren aan een ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook dook hij op op instituut Clingendael, het Nederlands Forensisch Instituut en de TU Delft.
Telegraaf 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag was actief betrokken bij de mislukte poging in april van dit jaar om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. Dit meldt NRC zaterdag op gezag van bronnen. De krant noemt de ambassade „een zenuwcentrum voor spionage.”
Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren waren eveneens door de GROe gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker hen van Schiphol had afgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naoemkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou, zo schrijft NRC.
AD 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag was actief betrokken bij de mislukte poging in april van dit jaar om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken. De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. Dit meldt NRC zaterdag op gezag van bronnen.
De krant noemt de ambassade ‘een zenuwcentrum voor spionage’. Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren waren eveneens door de GROe gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker hen van Schiphol had afgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naoemkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou, zo schrijft de krant.
Minister Bijleveld tussen MIVD-hoofd Onno Eichelsheim en de Britse ambassadeur Peter WilsonANP
NOS 19.10.2018 De persconferentie die minister Bijleveld van Defensie begin deze maand gaf over de opgepakte en uitgezette Russische spionnen, is schadelijk voor het werk van inlichtingendiensten. Dat heeft de baas van de Zwitserse inlichtingendienst NDB op een persconferentie gezegd. De krant Tages Anzeiger schrijft erover.
“Een rode lijn is overschreden” en “zo werken wij niet”, aldus Jean-Philippe Gaudin. Hij wees erop dat alle informatie die in de media terechtkomt lopende operaties in gevaar brengt omdat de tegenpartij die informatie zal gebruiken. In dit geval hadden de Russen fouten gemaakt. “Daar willen ze van leren.”
Minister Bijleveld reageert kort op Gaudins uitspraken: “We herkennen ons daar totaal niet in en nemen er afstand van.”
De MIVD heeft op 13 april 2018 een hackaanval van de Russische geheime dienst verhinderd op de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag. De vier Russen zouden geprobeerd hebben om het wifi-netwerk van de OPCW te hacken. Of ze daarmee inloggegevens van wifi-gebruikers of iets anders buit wilden maken, werd op de persconferentie hierover begin deze maand niet bekendgemaakt.
Gaudin zei op de persconferentie dat hij ook was uitgenodigd om bij Bijlevelds verklaring in Den Haag te zijn, maar dat hij en de Zwitserse minister van Defensie het erover eens waren dat hij niet zou gaan.
Volgens de inlichtingenbaas waren ook zijn Nederlandse collega’s niet blij met de openbaarmaking. “Er was zeker politieke druk: dat is een nieuwe manier van communiceren. Dat is absoluut niet de mijne.”
Gaudin zei dat het verijdelen van de hack zonder de Zwitsers niet mogelijk was geweest. Twee van de vier Russen hadden volgens hem in 2016 het antidopingbureau WADA bespioneerd. Informatie over hun identiteit hadden de Zwitsers aan hun partners gegeven.
AD 15.10.2018 Is Nederland werkelijk in cyberoorlog met de Russen? En hoe staat het met onze digitale troepenmacht? ,,Je kunt een bom op een vliegbasis gooien, maar je kunt ook de hoogtemeters hacken.”
Nederland is in cyberoorlog met Rusland, zei Defensieminister Ank Bijleveld (CDA) zondag. Even later nuanceerde de bewindsvrouw die oorlogstaal, maar de boodschap is helder: defensie moet ter land, ter zee en in de lucht paraat zijn, maar zeker ook in het universum van de eentjes en nulletjes. Neem het recente voorbeeld van de Russische spionnen die probeerden kernwapenorganisatie OPCW te hacken. Bijleveld: ,,De aard van oorlogsvoering is veranderd.” Is Nederland daar klaar voor? Vier vragen..
1. Is Nederland in cyberoorlog met Rusland?
Die vraag is lastig te beantwoorden. Bij een klassieke oorlog is het eenvoudig: zodra er bommen vallen of tanks oprukken is er weinig te raden over. Maar hoe kwalificeer je het spionnenwerk van Rusland bij de OPCW?
Of de uit de hand gelopen computeraanval in Oekraïne, die in 2017 wereldwijd netwerken trof, inclusief containerterminals in de Rotterdamse haven. Sabotage of oorlogsdaad? ,,Ook onder experts is veel onduidelijkheid over de definitie”, zegt Sico van der Meer, cyberdeskundige bij Instituut Clingendael. ,,Bij een oorlog denk je aan flinke schade, gewonden en doden.
Dat is nu vaak niet het geval, het gaat vooral om economische schade. Daarmee lijkt een echte cyberoorlog nog ver weg. Al is de dreiging groot en divers.” Dagelijks worden digitale militaire aanvallen van andere landen afgeslagen, meldde het kabinet eerder.
2. Wie zijn de tegenstanders?
Van der Meer: ,,Rusland probeert westerse democratieën de destabiliseren, met behalve hacks ook complete trollenlegers die discussies op sociale media proberen te sturen. Chinezen staan bekend om hun bedrijfsspionage, maar bijvoorbeeld de VS neuzen ook in gegevens en netwerken van andere landen.”
Deze naties beschikken over grote legers cybersoldaten. De Amerikaanse digitale eenheid telt dit jaar 6200 man, in Rusland en China werken naar schatting tienduizenden cyberspionnen, hackers en IT-professionals in overheidsdienst. Zij kunnen op afstand proberen bij netwerken in te breken, maar ook van dichtbij, zoals bij het OPCW-kantoor in Den Haag gebeurde.
Complicerende factor op het virtuele strijdtoneel: veel is onzichtbaar en amper te traceren. ,,Je kunt een cyberaanval eigenlijk altijd ontkennen”, zegt Van der Meer. ,,En soms laten hackers doelbewust sporen na die juist naar andere landen wijzen.”
Nederland staat digitaal z’n mannetje, zeggen experts. Zo hadden de spionnen van de geheime diensten AIVD en MIVD eerder dit jaar maar wat graag willen pronken met de sleutelrol die ze speelden bij de infiltratie van de Russische hackersgroep Cozy Bear. Maar over geheime missies wordt nu eenmaal niet gesproken.
Wat wel bekend is: het Nederlandse Defensie Cyber Commando, opgericht in 2014, telt inmiddels zo’n 80 mannen en vrouwen (begroting: jaarlijks 16,5 miljoen euro). Deze cybersoldaten verzorgen de digitale beveiliging van de netwerken en wapensystemen van Defensie, maar worden nu ook klaargestoomd om mee te gaan op militaire missies, zodat ze in oorlogsgebied ten strijde kunnen trekken.
Bijvoorbeeld om netwerken van de vijand te hacken, of om wapens onklaar te maken of stroomvoorzieningen lam te leggen. De cybermilitair gaat op pad met laptop en usb-modem in plaats van mitrailleur en handgranaat: ,,Als je een vliegveld moet uitschakelen”, zegt een Defensiewoordvoerder. ,,Dan kun je er een bom op gooien, maar je kunt ook het systeem van de hoogtemeters hacken en uitschakelen. Dan heb je hetzelfde bereikt, maar de luchthaven is na de oorlog nog gewoon bruikbaar.”
De cybereenheid bestaat uit een gemêleerd gezelschap, zegt de woordvoerder van het ministerie. ,,Het is een heel diverse club: er zijn mensen die eerder in het bedrijfsleven zaten, collega’s in uniform maar ook het meer stereotype hacker, met iets te groot shirt en paardenstaart.”
De meeste echt goede hackers zijn ooit als hobbyist begonnen, achter de eigen pc: ,,Zij willen een netwerk of computer echt doorgronden, van a tot z begrijpen. Ik ken hackers die totaal geen diploma hebben en toch supergoed zijn”, zegt Frank Groenewegen van cybersecuritybedrijf Fox-IT, dat ook Defensiepersoneel opleidt. ,,Ze kijken als een dief naar het hang- en sluitwerk van een huis: waar zit ruimte? Hoe komen we binnen? Wat kan ik inzetten?”
Eén probleem: Nederland telt slechts ongeveer honderd top-hackers. ,,Er is een expertisetekort, we vissen allemaal in dezelfde vijver. Bij bedrijven verdienen hackers vaak beter, is flexibel werken mogelijk, zijn er betere arbeidsvoorwaarden” zegt Groenewegen. Al biedt hacken in overheidsdienst ook bijzondere mogelijkheden. ,,Stel: je bent op missie in Afghanistan en je mag daar om terroristen te pakken het telecomnetwerk hacken. Dat je zo kunt werken aan vrede en veiligheid weegt voor sommigen ook mee.”
NOS 14.10.2018 Dat minister Bijleveld bevestigend antwoordt op de vraag of Nederland in cyberoorlog is met Rusland is opvallend, maar betekent niet dat Nederland en Rusland echt op voet van oorlog met elkaar staan. Een woordvoerder van de minister zei na een vraaggesprek met Bijleveld in WNL op Zondag dat de uitspraak “vanzelfsprekend niet letterlijk bedoeld was”.
Ook Sico van der Meer, cyberveiligheidsonderzoeker bij Instituut Clingendael, denkt dat dat zo is. “Het is een pikante uitspraak, maar het is vooral figuurlijk bedoeld”, zegt Van der Meer. “We zijn niet in oorlog. Er is geen oorlogsverklaring. Bijleveld reageerde op een vraag. Er zal in Den Haag fronsend naar de televisie zijn gekeken, maar ik denk ook dat veel mensen blij zijn.”
Een beetje dom
Zo tilt Sven Koopmans, de buitenlandwoordvoerder van de VVD, niet zwaar aan de uitspraak van Bijleveld. Hij noemt het “gewoon de realiteit” dat de Russen ons via internetspionage proberen te ondermijnen en mensen in verwarring proberen te brengen. “Het gaat niet meer om tanks, bommen en granaten, maar om ondermijnende activiteiten waar de minister ons voor heeft willen waarschuwen.”
Ook Kamerlid Van Ojik van GroenLinks vindt het “begrijpelijk dat de minister de noodklok luidt”, gelet op alle gebeurtenissen met Rusland de afgelopen jaren, zoals de bezetting van de Krim, de Russische pogingen om verkiezingen te beïnvloeden, het neerhalen van vlucht MH17 en de spionagepoging bij de OPCW. “Misschien had ze beter wedloop kunnen zeggen in plaats van oorlog, maar ik zeg niet: ‘Hoe haalt ze dit in haar hoofd?’ Want ik deel haar zorgen.”
Kritischer is SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die het “een beetje dom” noemt wat Bijleveld heeft gezegd. “Als je zegt dat we in oorlog zijn met Rusland, dan zit je op schaal tien van de escalatieladder. Het klinkt misschien daadkrachtig, maar kan wel eens averechts werken.”
Cybereenheid
Dat de minister zich de opmerking over een cyberoorlog heeft laten ontlokken, maakt volgens Van der Meer opnieuw concreet hoe Nederland de dreiging van cyberaanvallen door andere landen inschat.
“De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD schrijft in zijn jaarverslagen ook al jaren over de dreiging van cyberaanvallen”, zegt politiek verslaggever Wilco Boom. “Het is ook niet voor niets dat onder de vorige minister van Defensie, Hennis, in 2014 het Defensie Cyber Commando is opgericht.”
Volgens Van der Meer hebben experts internationaal nog geen goede grip op de precieze definitie van een cyberoorlog, al heeft de NAVO in het verleden wel gezegd dat cyberaanvallen tot oorlogsverklaringen kunnen leiden. “Maar wanneer is een aanval groot genoeg?”
Spionage
De hackpoging op het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag werd anderhalve week geleden op een ongewoon transparante manier naar buiten gebracht. “Maar spionage is van alle tijden. Bovendien doen wij vanuit Nederland ook een duit in het zakje”, zegt Van der Meer.
Begin dit jaar werd bekend dat de Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD een tijd lang toegang hebben gehad tot een groep Russische hackers die door westerse inlichtingendiensten in verband wordt gebracht met de GROe, de Russische militaire inlichtingendienst.
Woensdag is er een Kamerdebat over onderschepte hackpoging bij de OPCW. Daarin zullen ook de opmerkingen van Bijleveld aan de orden komen.
AD 14.10.2018 Nederland is in een ,,cyberoorlog” met de Russen verwikkeld. ,,Dat is wel goed om vast te stellen”, zei minister Ank Bijleveld van Defensie in het televisieprogramma WNL op Zondag.
,,Men probeert op allerlei manieren ook in ons normale dagelijks leven, in onze democratie invloed te hebben”, zei de bewindsvrouw. ,,We moeten af van de naïviteit op dat terrein.” Dat laatste was volgens haar een belangrijke reden om de actie van de Russen bij de OPCW naar buiten te brengen.
In april werden vier Russische militairen het land uitgezet omdat ze het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden hacken. Ze werden op heterdaad betrapt. Volgens de Russen ging het slechts om een ,,routinebezoek”.
Oorlogsvoering
,,Het is echt gevaarlijk” wat de Russen doen, zei Bijleveld. Ze wees onder meer op beïnvloeding door de Russen van verkiezingen. Dat gebeurde onder meer bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016. ,,De aard van oorlogsvoering is veranderd.”
De aard van oorlogsvoering is veranderd, aldus Ank Bijleveld, Minister van Defensie.
De minister heeft de NAVO aangeboden om Nederlandse ,,cybersoldaten” in te kunnen zetten. Daar wordt ,,actief” naar gekeken. ,,Ook om te kijken hoe kunnen we zelf offensief dingen doen als het nodig is.”
De Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al jaren voor Russische cyberspionage. Ook de Chinezen zijn heel actief op dit terrein. Defensie investeert extra in haar cybercapaciteit en inlichtingendienst.
Verslechterde relatie
De relatie van Nederland met Rusland is de afgelopen jaren verslechterd. Vooral sinds 2014 toen de Russen de Krim bezetten en vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Dat gebeurde met een BUK-raket die afkomstig was van een Russische militaire basis bij Koersk.
Het is bijzonder dat Bijleveld zegt dat Nederland in een cyberoorlog is verwikkeld. Het woord oorlog wordt niet snel gebezigd door een lid van het kabinet. Zo wilde minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken, nadat de actie van de Russen bij de OPCW bekend was gemaakt, niet zeggen dat er weer een Koude Oorlog is tussen Rusland en het Westen.
Wel wordt er vanuit het kabinet al langer gewaarschuwd tegen inmenging van de Russen. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) heeft al vaker gewaarschuwd tegen verspreiding van nepnieuws door de Russen.
NU 14.10.2018 Nederland is in een “cyberoorlog” met de Russen verwikkeld, zegt minister Ank Bijleveld van Defensie. Onlangs verijdelde Nederland een Russische hackaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW).
Minister Bijleveld spreekt van een “cyberoorlog” in het televisieprogramma WNL op Zondag.
“Men probeert op allerlei manieren ook in ons normale dagelijks leven, in onze democratie invloed te hebben”, aldus de minister. “We moeten af van de naïviteit op dat terrein.” Dat laatste was volgens Bijleveld een belangrijke reden om de actie van de Russen bij de OPCW naar buiten te brengen.
‘Het is echt gevaarlijk’
In april werden vier Russische militaire agenten het land uitgezet omdat ze het wifi-netwerk van de OPCW in Den Haag wilden hacken. Ze werden op heterdaad betrapt. Volgens de Russen ging het slechts om een “routinebezoek“.
“Het is echt gevaarlijk wat de Russen doen”, zei Bijleveld. Ze wees onder meer op beïnvloeding door de Russen van verkiezingen. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016.
De minister heeft de NAVO aangeboden om Nederlandse “cybersoldaten” in te kunnen zetten. Daar wordt “actief” naar gekeken. “Ook om te kijken hoe we zelf offensief dingen kunnen doen als het nodig is.”
De Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al jaren voor Russische cyberspionage. Ook de Chinezen zijn heel actief op dit terrein. Defensie investeert extra in haar cybercapaciteit en inlichtingendienst.
De relatie van Nederland met Rusland is de afgelopen jaren verslechterd. Vooral sinds 2014, toen de Russen de Krim bezetten en vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Dat gebeurde met een buk-raket die afkomstig was van een Russische militaire basis bij Koersk.
NOS 14.10.2018 Nederland is in een cyberoorlog verwikkeld met Rusland, bevestigde minister Bijleveld van Defensie bij WNL op Zondag. Op de vraag of er een cyberoorlog gaande is met Rusland, zei ze: “ja, dat is het wel”. In het televisieprogramma zei Bijleveld dat “we af moeten van de naïviteit in Nederland.”
Volgens de minister wijst de verijdelde hack van Russische spionnen bij de OPCW, die begin deze maand bekend werd gemaakt, erop dat de aard van oorlogsvoering is veranderd. “Men probeert hier publiek debat te beïnvloeden. Je zag dat onze informatie heeft opgeleverd dat ze bij antidopingorganisatie WADA actief waren en dat ze bij MH17 actief waren”.
Bijleveld noemt het gevaarlijk wat er nu gebeurt. Ze zegt dat er Europees en in ander internationaal verband wordt gekeken naar maatregelen en dat er extra wordt geïnvesteerd in inlichtingendiensten.
Nederland heeft een eigen defensie cybercommando dat ook internationaal werkt, zei Bijleveld. “Ik heb bij de NAVO aangeboden dat we onze cybersoldaten kunnen inzetten. We zijn actief aan het kijken waar we kunnen beveiligen en de weerbaarheid vergroten, maar ook zelf offensief dingen kunnen doen als het nodig is.”
Bewijs
In april werden de vier Russische spionnen weggestuurd uit Nederland, omdat ze het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag wilden hacken. Nederland arresteerde ze niet, maar in de VS wordt een rechtszaak voorbereid.
Bijleveld herhaalt dat de verstoring heeft bijgedragen aan het bewijs dat nu elders kan worden gebruikt. “De Amerikanen gebruiken dat nu en we hebben relevante inlichtingen kunnen leveren aan andere landen.”
Rusland ontkent de beschuldigingen over de hack bij het kantoor van de OPCW in Den Haag.
NOS 08.10.2018 Nog geen week geleden onthulde Nederland dat er in april vier agenten van de Russische militaire inlichtingendienst GROe het land waren uitgezet. Zij zouden hebben geprobeerd in te breken op het wifi-netwerk van de waakhond voor chemische wapens OPCW in Den Haag. Een spectaculaire zaak, waar maar weinig Russen zich druk om maken.
“De tv zwijgt erover,” zegt journalist Pavel Kanygin van de onafhankelijke krant Novaja Gazeta. “En als in Rusland de tv zwijgt, betekent het dat de meerderheid van de mensen er niets over weet. Dat nieuws bestaat dan niet.” Kanygin zelf weet er wel veel van. Hij houdt zich al jaren bezig met de Russische inlichtingendiensten en krijgt daar veel ruimte voor in zijn krant.
Pavel Kanygin (Novaja Gazeta) en Valery Solovey (Universiteit Moskou) over hoe in Rusland met het nieuws wordt omgegaan:
‘Als in Rusland de tv ergens over zwijgt, dan bestaat dat nieuws niet’
Het was niet voor het eerst dat leden van de GROe zijn betrapt. In Engeland zijn twee agenten bijna letterlijk stap voor stap gevolgd door videocamera’s, toen ze in maart een aanval met het giftige novitsjok pleegden op de Russische oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia.
De dienst zou ook betrokken zijn bij het transport van de BUK-installatie die de MH17 neerschoot, bij een enorm dopingschandaal in Rusland en bij inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Omdat er volgens Kanygin “blunder op blunder” is begaan, is de rol van de inlichtingendienst op straat komen te liggen. “Een schandelijke nederlaag.”
Videocamera’s
“Die blunders waren te voorspellen en te verklaren”, zegt hij. “Zulke acties moeten niet worden uitgevoerd door militaire eenheden.” Want, legt hij uit, de taak van de GROe is het verzamelen van militaire inlichtingen en het uitvoeren van geheime militaire operaties, waarvoor speciale troepen bestaan.
Kanygin: “De GROe is niet opgericht als dienst die in vredestijd vermetele operaties uitvoert in westerse landen. Het past niet in het karakter van de dienst om zonder opgemerkt te worden operaties uit te voeren als er geen sprake is van militaire acties, als er overal videocamera’s hangen en als je veel vaardigheden nodig hebt, zoals kennis van de cultuur, traditie en de taal van het land waar je actief bent.”
‘Niet erg overtuigend’
Dat de GROe zich toch met acties als die in Den Haag bezighoudt, komt volgens hem doordat Defensie in Rusland de afgelopen jaren een enorm budget te besteden heeft gekregen. De dienst is aanzienlijk gegroeid en wil meer invloed ten opzichte van de ‘civiele’ inlichtingendiensten als FSB en SVR.
Tegelijkertijd doet een aantal “haviken” in de top van de strijdkrachten er alles aan om een nieuwe Sovjet Unie op te richten en daar zetten ze de GROe voor in. Ze gaan ervan uit dat het Westen een nieuw IJzeren Gordijn zal optrekken als de acties van Russische agenten maar ver genoeg gaan.
Hoewel Rusland ontkent dat er in Den Haag sprake is geweest van een geheime operatie van de GROe, is het voor Valeri Solovey, professor aan de gerenommeerde Moskouse staatsuniversiteit, zo klaar als een klontje dat het wel zo is. Direct bewijs mag er volgens hem dan niet zijn, “het geheel van indirecte bewijzen is behoorlijk vernietigend voor Rusland”.
En de parallellen met bijvoorbeeld de Skripal-zaak en de inmenging in de Amerikaanse verkiezingen scheppen “een systeem van bewijs”, zegt hij. Solovey: “Het ziet er voor het Westen veel overtuigender uit. Wat Rusland zegt, klinkt niet erg overtuigend.”
Ze zullen blijven ontkennen, hopende dat de situatie ten goede zal veranderen, aldus Valeri Solovey.
De GROe-operaties staan volgens de professor vooral ten dienste van de Russische buitenlandse politiek. “Het doel is niet om de een of andere kandidaat verkiezingen te laten winnen. Zo stom zijn ze niet in Moskou, ze begrijpen ook wel dat dát onmogelijk is.
Het doel is om instellingen en de westerse democratie in een negatief daglicht te stellen, om te laten zien dat ze corrupt en inefficiënt zijn, om een bepaalde mate van chaos en verwarring te scheppen.”
Anders dan vaak wordt gesuggereerd, denkt Solovey niet dat de opdracht voor de GROe-operaties van president Poetin zelf komen. “Ik denk dat een paar vertrouwelingen naar hem toe zijn gekomen en hem hebben verteld: we kunnen op een bepaalde manier invloed uitoefenen op hoe de zaken in het westen verlopen,” zegt hij.
Voor die algemene doelstelling zou Poetin toestemming hebben gegeven, de concrete invulling van de acties aan de dienst zelf overlatend.
Hoewel het ook volgens hem steeds ongeloofwaardiger wordt om alles te blijven ontkennen, kan Moskou moeilijk anders. “Laten we ons eens afvragen wat het alternatief is. Moet Rusland het allemaal erkennen?
Als het toegeeft, betekent het dat Rusland verantwoordelijkheid op zich neemt, inclusief de juridische. Dan komen er rechtszaken. Rusland zal dus nooit toegeven, nooit verantwoordelijkheid nemen. Ze zullen blijven ontkennen, hopende dat de situatie ten goede zal veranderen.”
NOS 08.10.2018 Volgens Moskou was de apparatuur die de uitgezette spionnen bij zich hadden bedoeld om het computersysteem van de ambassade in Den Haag te testen.
Echter, Nederland staat niet toe dat er cyberaanvallen worden uitgevoerd op in Nederland gevestigde internationale organisaties. Die boodschap heeft de Nederlandse ambassadeur in Rusland, Renée Jones-Bos, herhaald op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou.
Op de vraag of de Russen bereid waren naar haar te luisteren zei ze: “Ik heb net een andere lezing gehoord hier op het ministerie van Buitenlandse Zaken. We zullen daar nog wel meer over horen, denk ik.”
Ontboden
Jones-Bos werd vandaag ontboden naar aanleiding van de persconferentie van vorige week waarin de Nederlandse militaire inlichtingendienst bekendmaakte dat vier Russische spionnen in april een hackaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag hebben uitgevoerd. De vier zijn direct uitgezet.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou liet vanmiddag aan het Russische persbureau Interfax weten dat de apparatuur die de vier bij zich hadden was bedoeld om het computersysteem van de Russische ambassade in Den Haag te testen, vanwege het grote aantal hackaanvallen op Russische overheidsdiensten.
Volgens minister van Buitenlandse Zaken Lavrov waren de vier Russen die in april werden betrapt bij de hackpoging “specialisten” die niet in het geheim opereerden. Lavrov zei dat er sprake is van een misverstand en dat de Nederlandse beschuldigingen zijn bedoeld om de aandacht af te leiden van “de grote verdeeldheid tussen westerse landen”.
Andere lezing
“Ik heb de boodschap herhaald die vorige week in Nederland is gemeld, namelijk dat Nederland verantwoordelijk is voor internationale organisaties op onze bodem”, zei Jones-Bos nadat ze het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken had verlaten. “Dat het niet toelaatbaar is dat er cyberaanvallen worden gepleegd op die organisaties en dat een heel duidelijk signaal is afgegeven dat dat moet stoppen. Die boodschap heb ik herhaald.”
Kijk hier voor hoe Jones-Bos de pers buiten het ministerie te woord staat:
AD 08.10.2018 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft met een protestbrief aan de Nederlandse ambassadeur in Moskou duidelijk gemaakt dat het niet gediend is van de Nederlandse beschuldigingen en acties tegen de vier Russische spionnen. In de brief aan ambassadeur Renée Jones-Bos noemt Rusland het vast- en uitzetten van de agenten een provocatie.
De aanleiding voor het gesprek tussen de ambassadeur en het Russische ministerie was dat minister Ank Bijleveld van Defensie donderdag had onthuld dat vier agenten van de Russische militaire geheime dienst in april waren betrapt toen zij het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zijn vervolgens het land uitgezet.
De Nederlandse ambassadeur stelt dat Nederland geen cyberaanvallen tolereert op internationale organisaties die in het land zijn gevestigd. Eerder vandaag zei de Russische buitenlandminister Lavrov de vier Russen niet op een geheime missie waren. Ze waren op een ‘routinereis’, aldus Lavrov.
NU 08.10.2018 Sergei Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, heeft maandag gezegd dat de vier in Nederland gearresteerde Russische spionnen op een ‘routinereis’ waren. Het Kremlin ontkent dat de mannen een hackaanval op chemischewapenwaakhond OPCW wilden plegen.
“Er was niets geheims aan de reis van de Russische specialisten naar Den Haag in april van dit jaar. Ze verborgen zich niet, niet toen ze incheckten in hun hotel, niet toen ze op de luchthaven aankwamen en niet toen ze onze ambassade bezochten”, zei Lavrov.
De Nederlandse ambassadeur in Rusland is maandag door het Kremlin ontboden, bevestigt een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken maandag in gesprek met NU.nl. Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland.
Russische media schreven vorige week al dat de ambassadeur ontboden zou zijn, maar dat bleek niet te kloppen. De Russische oproep van maandag komt dan ook niet als een verrassing, zegt de woordvoerder van het Nederlandse ministerie.
Het Kremlin zei maandag ook dat de beschuldigingen van het Westen over de hackactiviteiten van Rusland “erg algemeen van aard” zijn en dat “concrete bewijzen ontbreken”.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte donderdag bekend dat de Russische agenten in april waren betrapt toen zij het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zijn vervolgens het land uitgezet.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “producten van een levendige fantasie”.
NOS 08.10.2018 De vier Russen die in april in Den Haag werden betrapt bij een poging de OPCW te hacken waren “specialisten” die niet in het geheim opereerden. Dat heeft de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken gezegd op een persconferentie. Over hun specialisme zei hij verder niets.
Volgens Lavrov is in Nederland sprake van een misverstand. Hij spreekt van een routinetripje van de vier. “Er was niets geheims aan het reisje van de Russische specialisten naar Den Haag in april van dit jaar. Het was een routinetripje. Ze verborgen zich niet, niet toen ze incheckten in hun hotel, niet toen ze op de luchthaven aankwamen en niet toen ze onze ambassade bezochten.”
Lavrov voegde eraan toe dat Nederland in april, toen de Russen werden betrapt, niets van zich heeft laten horen.
Moskou wil tekst en uitleg
Vanwege de bekendmaking van vorige week door de geheime dienst MIVD en de Nederlands regering is vandaag in Moskou de Nederlandse ambassadeur op het matje geroepen, heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag bevestigd.
Het Russische persbureau Tass meldde vanochtend al dat de ambassadeur is ontboden vanwege “de desinformatiecampagne over Rusland die Den Haag heeft ingezet”. Vrijdag, toen er ook al berichten waren dat de ambassadeur was ontboden, zei minister Blok van Buitenlandse Zaken dat het hem niet zou verrassen.
Renée Jones-Bos is ambassadeur in Moskou(archief) EPA
Niet voor het eerst
Drie weken geleden moest ambassadeur Jones-Bos zich ook al melden. Dat was nadat NRC Handelsblad en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger hadden bericht dat twee Russische spionnen eerder dit jaar waren uitgezet. Op de website van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken stond toen dat de ambassadeur is ontboden vanwege “de voortdurende campagne om de spionnenmanie op te jutten”.
De uitzetting van die twee Russen bleek te maken te hebben met de zaak waarover de Nederlandse geheime dienst MIVD en de regering vorige week een persconferentie gaven. De autoriteiten maakten bekend dat een spionage-actie van de Russische geheime dienst bij de OPCW in Den Haag was verijdeld. De OPCW is de organisatie die zich internationaal inzet voor een verbod op het gebruik van chemische wapens. In de spionage-zaak werden vier Russen Nederland uit gezet.
Reconstructie: hoe de Russische hackaanval werd verstoord
Het gebeurt vaker dat de Nederlandse ambassadeur in Moskou tekst en uitleg moet geven. In maart moest ze opdraven omdat Nederland twee Russische diplomaten had uitgezet vanwege de vergiftiging in het Britse Salisbury van de Russische dubbelspion Skripal. Nederland bevond zich toen overigens in een groot gezelschap van landen die Russische diplomaten het land uit zetten.
Twee jaar geleden werd de ambassadeur in Moskou ontboden vanwege het “vooringenomen en politiek gemotiveerd” JIT-onderzoek naar de MH17-ramp.
Rusland-correspondent David Jan Godfroid zegt dat Rusland de zaak kennelijk zwaar opneemt. Tegelijkertijd is het ontbieden van een ambassadeur volgens hem niet een ontzettend zwaar middel. “Maar het is wel een teken dat de ambassadeur namens de regering iets uit te leggen heeft.”
AD 08.10.2018 Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken is er sprake van een misverstand. Hij reageerde op de grote spionagezaak, die Nederland vorige week openbaarde.
De vier Russen die in april in Nederland zijn aangehouden als spionnen en vervolgens zijn uitgewezen, waren niet op een geheime missie. Ze waren op een ,,routinereis”, zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, vandaag.
Het was zijn eerste reactie op de beschuldigingen aan het adres van de Russische inlichtingendienst over hackpraktijken. Het viertal werd door de Nederlandse inlichtingendienst betrapt bij een poging digitaal in te breken bij Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. Volgens Lavrov moet er sprake zijn van een misverstand.
Eerder vandaag werd de Nederlandse ambassadeur in Rusland op het matje geroepen. Dat bevestigt een woordvoerster van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ambassadeur Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van de vier agenten.
Betrapt
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte afgelopen donderdag bekend dat de Russische agenten in april werden betrapt toen zij het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ook probeerde ze het onderzoek naar MH17 te frustreren, zo maakte de de Britse ambassadeur Peter Wilson bekend.
Onzin, zei Rusland direct, dat volgens persbureau TASS spreekt van een ‘diabolische parfumcocktail’ van beschuldigingen tegen het land. Het zou allemaal onderdeel zijn van een desinformatiecampagne die de Russische belangen moet schaden.
MSN 08.10.2018 De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov noemt het uitzetten van de vier Russische spionnen in april een “misverstand” tijdens een “routinereis”. Lavrov deed de uitspraak maandagmiddag tijdens een persconferentie. Het was Lavrovs eerste reactie op de beschuldigingen over de hackpraktijken.
De vier agenten van inlichtingendienst GROe werden aangehouden en het land uitgezet toen zij het wifi-netwerk van het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag probeerden te hacken. De Russen parkeerden een auto met hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren nabij het kantoor toen de Nederlandse inlichtingendienst ingreep.
Lavrov zei: “Er is niets mysterieus aan het bezoek van de Russische specialisten aan Den Haag. Het was een routinereis. Ze hebben niets te verbergen. […] Het leek allemaal een misverstand. In april ontvingen we geen klachten over het incident. […] Maar drie weken geleden werd gelekt in de Nederlandse media dat deze mensen aan het spioneren waren.”
Lavrov verweet Nederland “megafoondiplomatie”. Hetzelfde verwijt maakte Dimitri Peskov, de woordvoerder van de president, vandaag aan Groot-Brittanië. “Rusland is bereid om bewijs te bestuderen over het cyberaanval-incident als dit van de Nederlandse autoriteiten komt. Niet uit de media”, zei Peskov volgens Russisch persbureau TASS.
Vrijdag heeft de Russische buitenlandminister de Nederlandse ambassadeur in Moskou ontboden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken verweet Nederland “georganiseerde propaganda” die “zeer schadelijk” is voor de bilaterale verstandhouding.
De reactie van Rusland doet denken aan het verweer van de twee verdachten in de novitsjok-vergiftiginszaak rondom Sergej Skripal in het Britse Salisbury. De twee mannen zeiden “gewoon toeristen” te zijn geweest in het dorp.
AD 08.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur in Rusland vandaag op het matje geroepen. Dat bevestigt een woordvoerster van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ambassadeur Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte afgelopen donderdag bekend dat de Russische agenten in april werden betrapt toen zij het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ook probeerde ze het onderzoek naar MH17 te frustreren, zo maakte de de Britse ambassadeur Peter Wilson bekend.
De vier Russen – de GROe-agenten Aleksei Morenets, Evgenii Serebriakov, Oleg Sotnikov en Alexey Minin – reisden op 10 april naar Nederland met een diplomatiek paspoort. Na hun aankomst huurden de vier mannen een Citroën C3 en begonnen hun verkenningen naar de OPCW. Op 13 april (drie dagen later) parkeerden ze de auto met hackersapparatuur op het parkeerterrein van het Marriot-hotel, dat het dichtst bij het kantoor van OPCW ligt. Ze werden er op heterdaad betrapt en vervolgens het land uitgezet. Rusland heeft het over een ‘desinformatiecampagne’ vanuit Nederland.
Floortje Dessing
Toen het nieuws bekend werd gemaakt zaten Floortje Dessing en haar filmploeg juist voor opnames in de Nederlandse ambassade in Moskou. Over de Nederlandse ambassadeur in Rusland, Renée Jones-Bos, zei Dessing toen: ,,Een echte topdiplomate, ik ben heel blij dat we haar mogen volgen. We waren vandaag dus volop aan het filmen in de ambassade, toen we het nieuws uit Nederland hoorden. Wat je dan meemaakt…Eerst was het een rustige werkdag, vervolgens merk je dat iedereen wat onrustig wordt en begint te overleggen en te bellen. Renée Jones-Bos riep al snel haar medewerkers bij elkaar om een soort actieplan te bespreken. Daar mochten we overigens niet bij zijn. Maar daarna mochten we haar gewoon weer vragen stellen. Je weet bij dit soort kwesties dat er veel gevoeligheden zijn. Ik vond dat Jones-Bos daar heel rustig mee omging.”
Russische media meldden voor het weekeinde al dat Moskou tekst en uitleg wil van de ambassadeur. Minister Stef Blok sprak toen tegen dat zij al gevraagd was langs te komen, maar zei ook dat zo’n uitnodiging niet als een verrassing zou komen.
NOS 07.10.2018 Rusland is een onbetrouwbare partner, ook als het aankomt op het leveren van gas. Dat is de boodschap van de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra in een reactie op vragen van Nieuwsuur over het Russische gasproject Nord Stream 2. Daarbij refereert Hoekstra aan de cyberaanval in Den Haag die deze week werd blootgelegd door de Nederlandse geheime dienst.
“We zagen opnieuw een waarschuwing waarom landen niet door kunnen gaan alsof het ‘business as usual’ is met Rusland. Projecten als Nord Stream 2 ondermijnen de algemene energieveiligheid en stabiliteit van Europa, omdat het Rusland een nieuwe mogelijkheid biedt voor de politieke afpersing van Europese landen, met name Oekraïne. Rusland begrijpt dat dit project Europa verdeelt en gebruikt dat in zijn voordeel.”
Weerstand
Zo’n veertig procent van het gas dat in Europa wordt verbruikt is afkomstig uit Rusland. Sinds 2011 ligt er al een pijpleiding, die van Rusland door de Oostzee naar Duitsland gaat. Nu moet er een tweede pijpleiding komen: Nord Stream 2. Alle contracten daarvoor zijn getekend -onder meer door Shell-, maar de weerstand ertegen is groot.
De verbinding loopt van Ust-Luga in Rusland naar het Duitse Greifswald. Voor de route is de toestemming nodig van diverse landen.
De groene landen zijn voor, de rode tegen het project Nieuwsuur
Afgelopen zomer ging Zweden akkoord, nu is Denemarken aan zet. Geen fijn vooruitzicht, ziet het Deense parlementslid Nick Haekkerup. “De Zweden, Finnen en Denen hadden de handen ineen moeten slaan en één lijn moeten trekken. Nu komt het allemaal op Denemarken aan. Een klein landje tegenover het grote Europa.”
Als de Denen ‘nee’ zeggen, moet de route van de pijplijn verlegd worden tot net buiten Deense wateren. Dat kost geld. Maar Rusland is vastbesloten, de verbinding moet er komen. Dat zegt ook de vertegenwoordiger van Nord Stream in Denemarken, Markela Dedopoulos. “Het is een commercieel project. We zijn geen politiek instituut. We gaan af op de wetten. We baseren ons op bestaande wetten en regels. En daarbij spelen geopolitieke belangen geen rol.”
Denen spil in geo-politiek spel rond Nord Stream 2
In Nederland wil de Tweede Kamer de Europese Commissie steunen in een poging om politieke machtsspelletjes met het gas te voorkomen. De Commissie wil wetgeving die verbiedt dat de eigenaar van de pijpleiding, tegelijk ook eigenaar is van het gas. Dat zou het Russische gasbedrijf Gazprom, eigenaar van beide, in de problemen brengen.
De Amerikanen blijven er ondertussen op hameren dat Nord Stream 2 een groot risico is voor Europa. Niet geheel zonder eigenbelang, want president Trump zou graag Amerikaans gas aan Europese landen willen leveren, als alternatief.
AD 07.10.2017 De vier Russische spionnen die in april van dit jaar zijn ontmaskerd, doken niet alleen op in Den Haag. Ze sliepen ook twee nachten in Noordwijk. Hadden ze hier misschien nog een klusje, vragen sommige inwoners zich af.
Het doet toch een beetje denken aan James Bond, aldus Denise Warmerdam.
Wat moeten vier Russen in een koud voorjaar in een Nederlandse badplaats? In een warm oord zouden ze misschien niet zijn opgevallen, maar in het Palace hotel vlak aan zee keken ze in elk geval raar op toen de mannen zich op dinsdagavond 10 april meldden bij de receptie.
Dit hotel ontvangt in dit jaargetijde vooral gasten die bedrijven of congressen in de buurt bezoeken. ,,Ik weet nog dat personeelsleden verrast reageerden,” zegt manager André Aaij van het hotel. ,,We hadden geen idee waarom ze hier waren, net zoals we dat van zo veel gasten niet weten.”
Voor vertier lijkt het in elk geval niet te zijn geweest. Er valt best wat te feesten in Noordwijk, maar veel barretjes gaan alleen op de traditionele stapavonden open, niet op dinsdag en woensdag. De kok van café De Rosser kan zich niet herinneren dat de Russische spionnen in zijn zaak zijn geweest. ,,Ik zie zo veel mensen hier komen. Daar let je eigenlijk niet op”, zegt hij.
Barista Denise Warmerdam van koffiebar De Dames vindt het wel een spannend idee dat Russische spionnen in haar dorp hebben rondgelopen. ,,Het doet toch een beetje denken aan James Bond”, zegt ze als ze de foto’s bekijkt die de militaire geheime dienst MIVD van de spionnen heeft vrijgegeven.
De kwestie roept bij haar de vraag op waarom de Russen uitgerekend in Noordwijk terecht zijn gekomen. Dat ze niet direct in het hotel zijn gaan overnachten vanwaaruit ze later ook de OPCW wilden gaan hacken, is nog voorstelbaar. Maar in Den Haag zijn nog zo veel andere hotels.
Of waren ze in Noordwijk ook op een geheime missie? Warmerdam sluit het niet uit. Op nog geen twee kilometer van het centrum staat het kantoor van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. ,,Wie weet hadden ze daar ook nog wel een klusje”, fantaseert Warmerdam. Ze zal het nooit weten, want meer openheid dan de MIVD afgelopen donderdag heeft gegeven over deze operatie, gaat de dienst niet geven.
NOS 06.10.2018 Spioneren is zo oud als de weg naar Rome, schrijft de AIVD zelf in zijn jaarverslag. Steeds vaker zijn die spionnen hackers, blijkt ook uit de poging van de Russische inlichtingendienst GROe om in te breken bij de OPCW, een organisatie die strijdt voor een verbod op chemische wapens.
Rusland staat met hackende spionnen niet alleen: de Verenigde Staten, China, Iran, Israël en ook Nederland zelf zijn de afgelopen jaren eveneens betrapt op digitale spionage-operaties.
Nucleaire installaties
Een van de meest geruchtmakende hack-aanvallen is niet afkomstig uit Rusland, maar wordt toegeschreven aan Israël en de Verenigde Staten. In 2010 ontdekten computerbeveiligers een nieuw virus, dat zichzelf voordeed als legitieme software. Het virus werd voor het eerst aangetroffen door een Wit-Russisch antivirusbedrijf, maar bleek uiteindelijk te zijn gericht tegen een Iraanse nucleaire installatie. In die installatie, in Natanz, ontstond fysieke schade aan centrifuges nadat het Amerikaans-Israëlische virus de snelheid opvoerde. Daardoor liep het Iraanse nucleaire programma vertraging op.
De Israëlische en Amerikaanse overheden hebben altijd ontkend achter de aanval te zitten, maar onder meer The New York Times zegt bewijs te hebben dat die hack wel degelijk door die landen is uitgevoerd.
Die aanval, die inmiddels bekendstaat als Stuxnet, was een van de eerste grote digitale aanvallen van een land tegen een ander land – maar zeker niet de laatste.
Landen
Westerse overheden beschuldigen vooral Rusland en China van het uitvoeren van hackaanvallen. Die laatste zou ook aan economische spionage doen; zo zou China ook bij de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML hebben ingebroken.
Rusland wordt onder meer beschuldigd van het willen verstoren van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016 en het brexit-referendum eerder dat jaar. De werkwijze van de Russen, volgens westerse regeringen: informatie buitmaken met hacks en die vervolgens gebruiken om de publieke opinie een bepaalde kant op te sturen.
Interne spionage
Landen bespioneren niet alleen elkaar, maar houden ook hun eigen bevolking in de gaten. Zo mogen de Nederlandse inlichtingendiensten personen hacken en aftappen die een gevaar voor de veiligheid zouden kunnen vormen. Andere landen, zoals Iran, worden beschuldigd van het spioneren op mensenrechtenactivisten en journalisten. Soms met apparatuur en software die afkomstig is uit het Westen.
Het houdt bovendien niet op bij spionage, maar wordt soms regelrechte sabotage. Zo wist Rusland in Oekraïne meerdere malen chaos te veroorzaken met een hackoperatie. Door zo’n actie viel in een deel van het land twee keer de elektriciteit uit. Eén aanval op Oekraïne liep zo uit de hand, dat ook westerse bedrijven en overheden er hinder van ondervonden.
Geen schone handen
Maar westerse landen hebben ook geen schone handen. Zo braken Britse overheidshackers in op het grondgebied van een bondgenoot: België. Bij de telecomprovider Belgacom, die ook veel intercontinentale verbindingen levert, drong de geheime dienst GCHQ diep binnen om in het buitenland roamende ‘targets’ te kunnen afluisteren. En de Amerikaanse inlichtingendienst NSA wist zelfs Angela Merkel, de bondskanselier van bondgenoot Duitsland, af te luisteren, door op het dak van de ambassade in hartje Berlijn afluisterapparatuur te plaatsen.
Ook Nederland voert hack-operaties uit: inlichtingendiensten AIVD en MIVD hebben allebei hackers in dienst. Begin dit jaar kwamen die ongewild in het nieuws, toen Nieuwsuuren de Volkskrant onthulden dat de Nederlandse inlichtingendiensten binnen wisten te dringen bij Russische overheidshackers.
Op die manier wisten ze informatie te verzamelen over Russische hackoperaties door hackersgroep Cozy Bear, een zustergroep van Fancy Bear, die achter de aanval op de OPCW zat. Net als Fancy Bear zou Cozy Bear zich op de Amerikaanse verkiezingen hebben gericht.
Gevaar
Al die overheden die elkaar hacken, dat levert gevaar op, waarschuwen critici. Ze waarschuwen dat dit uiteindelijk levens kan kosten, bijvoorbeeld als een conflict escaleert en overheidshackers kritieke systemen als waterzuivering of waterkeringen uit de lucht halen.
Als je gaat klooien met computers die mechanische systemen aansturen, is het een kwestie van tijd voordat iemand gewond raakt of overlijdt, aldus Oud-directeur Britse inlichtingendienst GCHQ
“Het probleem van misrekeningen is groot”, zei bijvoorbeeld de oud-directeur van de Britse inlichtingendienst GCHQ op een conferentie. “Als je gaat klooien met computers die mechanische systemen aansturen, of met gezondheidssystemen, dan is het een kwestie van tijd voordat iemand gewond raakt of uiteindelijk overlijdt.”
Dat terwijl het op internet ook nog eens lastig kan zijn om de bron van een aanval te achterhalen: het is mogelijk om je voetsporen te wissen en rookgordijnen op te trekken, zodat het lijkt dat een aanval vanaf een bepaalde plek afkomstig is – terwijl dat niet zo is. Het uitlokken van aanvallen op andere landen, een klassieke truc, is op internet misschien nog wel makkelijker.
Andere bezwaren
Er leven nog meer bezwaren. Zo misbruiken overheden in sommige gevallen – zoals bij de aanval op de Iraanse nucleaire installaties – beveiligingsproblemen in software terwijl die bij de fabrikant nog niet bekend zijn. Dat betekent dat ze ook door andere landen of zelfs door criminelen zijn te misbruiken.
In 2017 lekte informatie over zo’n beveiligingsprobleem uit. De NSA bleek een fout in Windows te kunnen misbruiken, maar dat kwam op straat te liggen en werd een paar maanden later op grote schaal misbruikt bij de WannaCry-hackaanval.
Ook speculeren sommige deskundigen dat de drempel voor digitale aanvallen lager is dan voor traditionele spionage of sabotage, vanwege het psychologische verschil tussen het drukken op een knop en een fysieke handeling.
Uit onderzoek waarbij digitale oorlogsvoering werd gesimuleerd, lijkt dat in ieder geval mee te vallen. Studenten en medewerkers van inlichtingendiensten die meededen aan de simulatie waren juist vrij terughoudend met het inzetten van digitale wapens.
Maar één ding is zeker: de weg naar Rome is inmiddels de digitale snelweg.
Meer lezen over de verijdelde Russische hackaanval? Dit schreven we eerder:
Het lijkt er op dat vier Russen fouten gemaakt hebben bij hun operatie, lees in dit stuk hoe het zit met hun ‘cyberhygiëne’.
Het is opvallend dat er over de vier betrapte Russische inlichtingenofficieren op internet veel te vinden is, juist omdat ze werken voor een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland.
AD 06.10.2018 Correspondent Joost Bosman kwam gisteren onder vuur te liggen in een praatprogramma op de Russische staatstelevisie. ,,Natuurlijk is het onzin wat onze Westerse collega-journalisten hier zeggen”, was één van de uitspraken van presentator Artjom Sjesjin over het spionageschandaal dat deze week aan het licht kwam.
,,Wat deden die gasten daar nou? Kwamen ze schilderijen bekijken van de zeventiende-eeuwse meesters? Waren het toeristen, zoals die twee van Salisbury?”, vraagt de al enigszins op leeftijd zijnde Poolse journalist Zigmund Zenchołowski sarcastisch naar aanleiding van het heikele onderwerp van vandaag: de ontmaskering van vier GRU-agenten in Nederland.
De talkshow Vrémja pokázjet (De tijd zal het leren) besteedt er bijna een uur aan. Het is de Russische versie van Rondom Tien, alleen dan twintig keer zo hard. In de schreeuwmarathon van de Russische staats-tv tettert iedereen door elkaar heen en luistert niemand. ,,U moet wel uw standpunt hard en emotioneel naar voren brengen”, luidt vooraf dan ook de instructie. ,,Dan mag u misschien nog vaker komen.”
De lichten gaan uit en deel twee van het programma begint. Op het enorme scherm in de studio zien we de Nederlandse defensieminister Ank Bijleveld uitleg geven over aanhouding van de vier mannen. We zien MIVD-hoofd Onno Eichelsheim en de Britse ambassadeur Peter Wilson. Dan gaan de lichten weer aan en krijgt een Nederlandse journalist, ikzelf dus, de eerste vraag voorgelegd.
,,Vindt u niet dat het Westen een hels mengsel tegen Rusland brouwt?”, laat talkshowhost Artjom Sjesjin als te doen gebruikelijk alle journalistieke neutraliteit varen. Het antwoord dat de mannen op heterdaad zijn betrapt en dat de MIVD zelfs hun inbraakpoging in het wifi-netwerk van de Organisatie voor Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft moeten afbreken om te voorkomen dat ze werkelijk ‘binnen’ kwamen, overtuigt hem allerminst.
U hebt een Nederlands paspoort, dus u bent verdacht
,,Er is vandaag een straaljager neergekomen in de regio Moskou. U hebt een Nederlands paspoort, dus u bent verdacht van betrokkenheid daarvan”, trekt Sjejnin een onnavolgbare vergelijking. ,,Maar leg míj eens uit wat die mannen dan deden in Den Haag?”, probeert de Nederlander het met een tegenvraag. Er komt geen antwoord.
Vladimir Kornilov, een pro-Russische Oekraïner, die in Nederland nog een blauwe maandag hoofd was het nooit bestaand hebbende Centrum voor Euraziëstudies, gaat goed los. Na een lang betoog, buldert hij: ,,Als die vier van de GRU waren, waarom heeft Nederland ze dan zo gemakkelijk laten gaan?”
De tombola van gebrul leidt als altijd in Vréja pokázjet niet tot een eensluidende conclusie. De samenvatting is snel gemaakt en hapklaar: wat er in Nederland is gebeurd, is allemaal verzonnen en gecoördineerd met de Verenigde Staten en Groot-Brittannië; alles om Rusland in het pak te naaien, voor de zoveelste keer.
,,Natuurlijk is het onzin wat onze Westerse collega-journalisten hier zeggen”, zet Sjejnin zijn gasten even stevig weg. Maar één vraag heeft hij nog steeds niet willen beantwoorden: wat deden die mannen nou in Den Haag?
NOS 05.10.2018 Cyberaanvallen gebeuren steeds vaker wereldwijd, zoals de hackoperatie die gisteren uitgebreid door de MIVD aan het licht werd gebracht. De vingers wijzen naar de Russische geheime dienst, en dat wordt niet onder stoelen of banken gestoken. “Het is de nieuwe manier van doen”, zegt cyberdeskundige David Sanger.
Sanger schrijft voor The New York Times over de cyberoorlog en schreef het boek The Perfect Weapon. Details van hackacties worden vaker publiekelijk bekend gemaakt. “Denk aan de informatie die de VS bekendmaakte over de cyberaanval van Noord-Korea en alle informatie die het Verenigd Koninkrijk over de zaak-Skripal naar buiten bracht.”
Ook premier Rutte noemt het naar buiten brengen van de normaliter geheime operatie een krachtig signaal aan de Russische regering. “Ik denk dat Moskou geen leuke dag heeft door dit ernstige gestuntel”, zegt Rutte. “Het is natuurlijk onmogelijk om dit nog te ontkennen.”
Maar of deze manier van naming and shaming zinvol is, is volgens Sanger een andere vraag. “Bij sommige landen heeft het misschien zin, maar veel mensen denken niet dat het effectief is in het geval van Poetins Rusland. Het is moeilijk om Poetin zich te laten schamen. Misschien voelt hij zich zelfs wel machtiger hierdoor: hij laat zien dat hij diep kan doordringen in de westerse landen.”
Onthulling
Gisteren onthulde de MIVD dat de veiligheidsdienst in april in Den Haag een hackoperatie heeft verstoord van vier Russische spionnen. Zij wilden het wifisysteem van de OPCW hacken. Die organisatie onderzocht op dat moment onder meer het zenuwgas waarmee in Groot-Brittannië de Russische oud-dubbelspion Skripal en zijn dochter werden vergiftigd.
Eerder meldde de Britse regering dat de Russische geheime dienst achter een reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit die is bedoeld om westerse democratieën te ondermijnen. De Russen ontkennen en hebben die beschuldigingen van cyberaanvallen afgedaan als fantasieën.
Maar voorlopig kunnen we nog niet spreken van een echte cyberoorlog, denkt Sanger. “Tot nu toe zijn dit daden van conflict en agressie. Of dat ooit zal worden gezien als oorlogsdaad: tot nu toe reageren landen er niet op die manier op.”
Straffeloos
Wel moeten we ervoor waken dat deze conflicten zich niet nog verder opstapelen. Daarvoor zijn in ieder geval internationale regels nodig, zegt Sanger. “Zoals Brad Smith van Microsoft al kwam met een ‘digitale conventie van Genève. Dat lost niet alles op, maar je spreekt dan wel af dat bepaalde dingen voor alle landen uit den boze zijn. Zodat het veroordeeld wordt als zoiets toch plaatsvindt.”
Ook pleit de cyberdeskundige ervoor dat er harder wordt opgetreden. “Niet alleen met cybermaatregelen. Je kunt het ook afstraffen met economische sancties of een militaire aanval. Je kunt een land diplomatiek isoleren. Zolang er maar een straf op staat. Want landen die cyberaanvallen plegen concluderen tot nu toe dat ze dat ongestraft kunnen doen.”
Reportage en gesprek: Is de ‘cyberoorlog’ al begonnen?
NOS 05.10.2018 We weten hoe ze Nederland binnenkwamen, welke auto ze huurden, wat hun tweede namen zijn en welke fouten ze maakten. Maar hoe probeerden de Russische spionnen in te breken op het netwerk van de OPCW in Den Haag? Hoe geavanceerd was hun aanval, en wat wilden ze op 13 april nou precies doen?
Daarover heeft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, die de operatie donderdag aan het licht bracht, weinig informatie naar buiten gebracht. Sowieso is niet met de volle zekerheid te zeggen wat het Russische aanvalsplan was, omdat de inlichtingenofficieren het nooit ten uitvoer hebben kunnen brengen.
Amerikaanse aanklacht
Toch is op basis van de Amerikaanse aanklacht tegen de hackende spionnen en gesprekken met ethisch hackers wel een inschatting te maken van hoe hackers van de Russische inlichtingendienst GROe te werk gaan.
Wat we sowieso weten, is dat de spionnen probeerden in te breken bij de OPCW, de internationale organisatie die chemische wapens moet uitbannen en zetelt in Den Haag. De OPCW deed op het moment van de hack onderzoek naar de vergiftiging van de Russische oud-spion Sergej Skripal in Engeland. Ook onderzocht de OPCW toen een gifgasaanval in het Syrische Douma.
De Russen hadden het specifiek gemunt op de wifi-verbinding van de OPCW. Maar hoe de aanvallers daar precies op probeerden in te breken, hangt af van de wifi-versie die de OPCW gebruikte ten tijde van de aanval. Die organisatie wil daarover geen vragen beantwoorden.
Wifi-varianten
Als gebruiker merk je het verschil niet direct, maar er zijn meerdere versies en beveiligingsniveaus van draadloze netwerken. Van de meest onveilige beveligingsvariant, WEP (Wired Equivalent Privacy), weten we al sinds 2005 dat hij simpel te kraken is: dat is tegenwoordig minutenwerk. Veel wifi-netwerken gebruiken daarom inmiddels WPA2: dat is veiliger en staat voor ‘Wifi Protected Access 2’
De consumentenversie van WPA2 is weliswaar veiliger dan WEP, maar is wel vatbaar voor aanvallen waarbij het wachtwoord met brute kracht wordt gekraakt. Over het algemeen geldt: hoe korter het wachtwoord van de wifi, hoe eenvoudiger het is om dat te kraken. De zakelijke versie van WPA2 is daar in theorie ook kwetsbaar voor maar heeft meer mogelijkheden om het netwerk tegen hacks te beschermen.
“Als het gaat om de meest onveilige versie van wifi, dan is het zo gepiept. Maar dat lijkt mij onwaarschijnlijk”, zegt ethisch hacker Wesley Neelen van Dearbytes. Hij wordt als ‘ethisch hacker’ door bedrijven gevraagd om de veiligheid van netwerken te testen – ook die van wifi.
Bij de veiliger versies is het lastiger, maar zeker niet onmogelijk. “Als ze de wifi-versie gebruiken die vooral vaak thuis wordt gebruikt, moeten ze verkeer onderscheppen en dat vervolgens kraken.” Dat kan door verkeer op te vangen, waarna het op een ander moment kan worden gekraakt. “Als je een computer met stevige videokaarten hebt, dan kan dat op zich redelijk snel gekraakt worden”, zegt Neelen.
Dit zat in de kofferbak van de huurauto van de Russen, die was gericht op het OPCW-gebouw NOS
Maar het hoeft niet zo geavanceerd te zijn. “Het kan ook zijn dat ze het wifi-wachtwoord al wisten, bijvoorbeeld door een medewerker onder druk te zetten”, zegt Frank Groenewegen van beveiligingsbedrijf Fox-IT.
Als de OPWC de zakelijke, veiligere versie van wifi gebruikte, zijn die scenario’s minder waarschijnlijk. Maar er zijn manieren om ook zulke netwerken, met betere beveiliging, te omzeilen, bijvoorbeeld door wachtwoorden voor dergelijke netwerken op te vangen met een zogenoemde Wifi Pineapple.
Zo werkt de Pineapple
De MIVD meldde donderdag dat de vier een apparaatje bij zich hadden, een Wifi Pineapple, waarmee een vals wifi-netwerk kan worden opgezet. Dat kan bovendien op een slimme manier. Telefoons, tablets en laptops zoeken continu naar ‘bekende’ wifi-netwerken in hun omgeving, en stralen daarbij de naam van het wifi-netwerk uit.
De Wifi Pineapple speelt daar op in, vangt de wifi-netwerken op waar apparaten naar zoeken en neemt de identiteit van die netwerken aan. Als je ooit verbinding hebt gemaakt met het netwerk van bijvoorbeeld een hotel, kan het met een Wifi Pineapple zomaar zijn dat je telefoon automatisch verbinding maakt met een netwerk dat zich voordoet als dat hotel. Vervolgens zouden ze wachtwoorden, bijvoorbeeld van e-mail, kunnen onderscheppen.
Een ander scenario is dat de aanvallers kennis hadden van een beveiligingsbug in de software van de wifi-router of in wifi zelf, en daarmee konden inbreken. Daarbij kan het gaan om een zogenoemde zero day-exploit, een hackwapen dat nog niet eerder is waargenomen en daardoor heel effectief is.
MIVD-directeur Onno Eichelsheim hintte daar op toen hij zei dat de aanvalsmethode van de Russen nog niet bekend was. Of Eichelsheim dat inderdaad bedoelde, of dat de MIVD nooit eerder vier hackende Russen in een Citroën C3 heeft gezien, wil de MIVD niet zeggen. “Dat geeft te veel vrij over onze modus operandi”, aldus een woordvoerder.
Feit is wel dat de GROe-hackafdeling, Fancy Bear, eerder met zero day-aanvallen heeft gewerkt. Het is dan ook goed mogelijk dat de hackers beschikten over zo’n krachtig hackwapen, en dus konden inbreken op wifi-netwerken zonder het wifi-wachtwoord te kennen.
Als de Russen het wifi-protocol kunnen kraken, moeten vergelijkbare internationale instellingen zich wel zorgen maken, aldus Frank Groenewegen, Fox-IT.
“Het is speculatie, maar als de directeur van de MIVD zegt dat ze iets hebben aangetroffen wat ze nog niet eerder hebben gezien, dan denk ik wel aan zoiets”, zegt Groenewegen van Fox-IT. “Het moet wel heel spannend zijn, als ze het zo benadrukken. En als de Russen het wifi-protocol kunnen kraken, moeten vergelijkbare internationale instellingen zich wel zorgen maken.”
Voor de gemiddelde consument valt het risico mee, benadrukt hij. “Die zijn niet in het vizier van de inlichtingendienst.”
Belastende documenten
Uit de Amerikaanse aanklacht tegen de Russische inlichtingenofficieren weten we dat de Russische overheidshackers, als ze eenmaal binnen zijn gedrongen op het wifi-netwerk, in de meeste gevallen op zoek gaan naar belastende documenten. Of dat in dit geval ook de bedoeling was, weten we dus niet.
In september 2016 kraakten dezelfde twee hackers die ook de OPCW probeerden te hacken, het wifi-netwerk van een Zwitsers hotel waar op dat moment medewerkers van anti-dopingorganisaties verbleven. Die waakhond kwam op de hitlist van Rusland terecht nadat Russische sporters en sportofficials door dopingwaakhond WADA waren geschorst. Of dat in dit geval ook had gekund, hangt af van de manier waarop het OPCW-netwerk is ingericht.
Niet alleen buitmaken, ook vernietigen
Fancy Bear heeft in zijn hack-arsenaal een programma waarmee de aanvallers van apparaat naar apparaat kunnen ‘hoppen’. Dat kan zowel op telefoons als op laptops, waarna de aanvallers bijvoorbeeld documenten op een laptop kunnen buitmaken.
Maar ook tekstberichten, contactpersonen en foto’s op telefoons kunnen worden buitgemaakt. Ook zou de malafide software de microfoon van telefoons kunnen activeren, om zo af te luisteren.
In het geval van anti-dopingautoriteiten is Fancy Bear volgens de Amerikaanse autoriteiten op zoek gegaan naar belastende informatie over niet-Russische sporters, om die vervolgens naar buiten te brengen – soms op een misleidende manier, aldus de Amerikanen. Technisch zou het voor de aanvallers echter ook mogelijk zijn om documenten te vernietigen.
Wat precies het doel van de overheidshackers in dit geval was, is onbekend. De MIVD wil daar niets over zeggen, en van de Russische overheid hoeven ook weinig duidelijkheid te verwachten: het is immers allemaal onzin, aldus het Kremlin.
Meer lezen over de verijdelde Russische hackaanval? Dit schreven we eerder:
Het lijkt er op dat vier Russen fouten gemaakt hebben bij hun operatie, lees in dit stuk hoe het zit met hun ‘cyberhygiëne’.
Het is opvallend dat er over de vier betrapte Russische inlichtingenofficieren op internet veel te vinden is, juist omdat ze werken voor een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland.
NU 05.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur niet ter verantwoording geroepen, zegt de Nederlandse minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) vrijdag na eerdere berichten van Russische persbureaus dat dat wel gebeurd zou zijn.
Russische persbureaus meldden op basis van bronnen bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken dat de ambassadeur ontboden was. “Dat heeft op dit moment niet plaatsgevonden. Ik ken het bericht uit de pers, maar op dit moment is nog geen sprake van ontbieden”, aldus Blok.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte donderdag bekend een Russische cyberaanval te hebben verijdeld. Deze was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. Na de bekendmaking ontbood het Nederlandse kabinet de Russische ambassadeur.
De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) heeft in april vier Russen opgepakt voor de hackoperatie en vervolgens het land uitgezet. De cyberaanval kon snel verijdeld worden doordat de MIVD de Russen kon identificeren. Het gaat om inlichtingenofficieren van de Russische militaire geheime dienst GRU.
In de Verenigde Staten zijn de mannen en drie andere Russische GRU-inlichtingenofficieren aangeklaagd voor diverse cyberaanvallen. Het gaat naast de hackpoging op de OPCW om onder meer een cyberaanval op het wereldantidopingagentschap WADA in 2016.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkende donderdag betrokken te zijn bij de hackoperatie en noemde de onthullingen “een levendige fantasie”.
Tweede Kamer annuleert bezoek aan Rusland
De Tweede Kamerleden die over twee weken een werkbezoek aan Rusland zouden brengen zien daar voorlopig van af. Ze kunnen de poging van Rusland om de OPCW te hacken niet zomaar over hun kant laten gaan, vinden ze.
De buitenlandwoordvoerders van de partijen in de Tweede Kamer zouden vrijdag 19 oktober voor tien dagen naar Rusland afreizen, maar een ruime meerderheid van de Kamer wil het bezoek opschorten, laat VVD-Kamerlid Sven Koopmans weten.
“We moeten altijd met Rusland blijven praten, maar een bezoek door ons nu zou door Rusland makkelijk kunnen worden uitgelegd als vergeving voor een schandelijke daad. En dat is onterecht.”
De Kamer komt volgens Koopmans op voor de Nederlandse rechtsorde. “Dat zullen we Rusland graag nog eens zeggen, maar dan op een voor ons passend moment.”
Met de paspoortgegevens van de Russen die Nederland zijn uitgezet, hebben onderzoekers mogelijk de identiteit ontdekt van honderden medewerkers van de Russische militaire inlichtingendienst. Zij bleken met hun voertuigen te staan ingeschreven op een adres in Moskou dat is gelinkt aan de GROe.
Onderzoekscollectief Bellingcat en zijn Russische partner The Insider deden de vondst toen ze zich bogen over de door Nederland vrijgegeven paspoortgegevens van de vier Russen
AD 05.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur in het land nog niet op het matje geroepen naar aanleiding van het uitzetten van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) na de ministerraad. Eerder melde een Russisch persbureau dat dit wel zo was.
Het Russische persbureau Sputnik meldde eerder op de dag op basis van diplomatieke bronnen dat ambassadeur Renée Jones-Bos zou worden ontboden. ,,Dat heeft op dit moment niet plaatsgevonden. Ik ken het bericht uit de pers, maar op dit moment is nog geen sprake van ontbieden”, aldus Blok.
Persbureau Sputnik onderhoudt nauwe contacten met het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken en wordt geregeld op voorhand getipt. Het zou dan ook geen verrassing zijn als de Nederlandse ambassadeur later op de dag alsnog wordt ontboden op het ministerie.
Hackaanval
De Nederlandse regering meldde gisteren dat agenten van de Russische militaire inlichtingendienst het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zouden onder meer de bedoeling hebben gehad inloggegevens te bemachtigen.
Rusland ontkent dat de militaire inlichtingendienst GROe ‘schadelijke en verstorende cyberactiviteiten’ heeft gepleegd. Het zou allemaal onderdeel zijn van een desinformatiecampagne die de Russische belangen moet schaden. ,,Dit is weer een absurditeit”, stelt een ingewijde van het ministerie van Buitenlandse Zaken volgens de Russische nieuwsdienst Sputnik.
Floortje Dessing was samen met haar filmploeg in Moskou. Zij was net bij ambassadeur Renée Jones-Bos tijdens de persconferentie van gisteren. ,,Heel wonderlijk wat er dan allemaal gebeurt.”
NOS 05.10.2018 De medische gegevens van drie Nederlandse sporters zijn eerder dit jaar gestolen bij een hack. Dat bevestigt woordvoerder Geert Slot van NOC*NSF: “Ik kan alleen maar zeggen dat we de melding hebben gekregen rond de Winterspelen, in februari. De medische staf heeft de desbetreffende sporters op de hoogte gesteld, maar ik weet niet of het ook om wintersporters gaat.”
Het gaat om sporters die een medische dispensatie hebben om bepaalde medicijnen te gebruiken, aldus Fancy Bears.
Gisteren werd duidelijk dat het Amerikaanse ministerie van Justitie een aanklacht heeft ingediend tegen zeven Russische inlichtingenofficieren. Het gaat om Russische hackers die beslag wisten te leggen op de dossiers van een groep van 250 sporters uit 30 landen.
Een deel van die dossiers maakten ze openbaar onder de noemer Fancy Bears. In ieder geval voetballer Dirk Kuyt en atlete Sifan Hassan zijn in die gelekte documenten genoemd. Ook bij hen betrof het gegevens omtrent medische dispensatie. Of de gegevens van de drie andere Nederlandse sporters ook bij deze hack horen is nog niet duidelijk.
In Nederland ontdekt
De werkwijze van de Russische hackers werd ontdekt door onder andere de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Een deel van die officieren probeerde in Nederland onlangs de OPCW te hacken.
De MIVD voorkwam dat deze Russische officieren gegevens van de OPCW buit konden maken.
AD 05.10.2018 Hackers hebben eerder dit jaar de medische gegevens van drie Nederlandse sporters buit gemaakt. Het gaat zo goed als zeker om Russen. Dat bevestigt NOC*NSF. De sportkoepel maakt niet bekend om welke sporters het gaat.
,,Wij hebben de drie sporters op de hoogte gebracht van de hack. Gezien de medische vertrouwelijkheid van de gegevens kan ik daar verder niets over zeggen”, aldus NOC*NSF-woordvoerder Geert Slot.
De kans is groot dat de drie Nederlanders bij de groep van 250 sporters horen van wie Russische spionnen de medische gegevens zouden hebben gestolen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft vanwege deze verdenking een aanklacht ingediend tegen zeven Russische inlichtingenofficieren. Onder die zeven zijn de mannen die in Nederland probeerden de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
De 250 atleten komen uit dertig verschillende landen, zo meldde het Amerikaanse ministerie van Justitie donderdagmiddag. Het gaat in bijna alle gevallen om dispensatieformulieren van sporters. Ze hadden vanwege een bepaalde aandoening toestemming medicijnen te gebruiken die normaal gesproken op de dopinglijst staan.
Vergeldingsactie
Volgens de Amerikanen hackten de Russen deze informatie als vergeldingsactie voor het niet mogen meedoen aan de Olympische Winterspelen in Zuid-Korea, begin dit jaar. Een paar jaar geleden maakte het Russische hackerscollectief Fancy Bear ook medische info van verschillende sporters buit, waaronder wielrenner Chris Froome. In alle gevallen bleek dat de sporters toestemming hadden om de middelen te gebruiken. ,,De Russen hoopten waarschijnlijk op wat anders. Ze wilden aantonen dat andere landen doping toestaan.”
Volgens het NOC*NSF is de informatie van de sporters niet via het computersysteem van de sportkoepel gestolen. ,,Nee, hoe de hackers de informatie hebben verkregen, is ons niet bekend. Het IOC heeft ons over deze zaak op de hoogte gebracht. En wij hebben vervolgens onze sporters geinformeerd.” Of het om Olympische sporters gaat, wil Slot niet zeggen. Volgens hem zijn de gegevens niet naar buiten gebracht.
Hoe de hackers de informatie hebben verkregen, is ons niet bekend, aldus Geert Slot, NOC*NSF .
De zeven Russen, allen lid van de militaire inlichtingendienst GROe, drongen de afgelopen jaren binnen in systemen van tientallen antidopingorganisaties en sportbonden.
Herman Ram, directeur van de Dopingautoriteit liet donderdag al weten dat de Russen zijn antidopingorganisatie zeer waarschijnlijk ook hebben aangevallen. ,,Het zou me verbazen als ze het niet hadden geprobeerd. We hebben regelmatig te maken met cybercriminaliteit, zoals DDoS-aanvallen. Ik weet niet of de zeven Russische verdachten daar een rol in hebben gespeeld, we hebben daar geen signalen van ontvangen. Tot nu ligt er -zover we nu weten- geen gevoelige informatie van ons op straat.”
Fancy Bear
Ram stelt dat er ongeveer anderhalf jaar geleden wel medische informatie van een Nederlandse sporter bij Russische hackers terecht is gekomen. ,,Die info kwam via een bestand van het IOC bij het hackerscollectief Fancy Bear terecht. Deze sporter had dispensatie op medische gronden gekregen voor het gebruik van een medicijn.
In die tijd waren de Russen er ook al erg op gebrand om bewijs te vinden voor dopinggebruik bij westerse sporters. Zo van: ‘zie je wel, jullie sporters gebruiken ook massaal medicijnen’. In dat kader is ook een medisch dossier van een Nederlander bij hen terechtgekomen. Nee, ik zeg niet om welke sporter het gaat.”
Ook het NOC*NSF heeft te maken gehad met hackerscollectief Fancy Bear. ,,Dat was in ons geval ook ongeveer anderhalf jaar geleden. De Russen hebben toen een mailwisseling tussen een van onze artsen en antidopingorganisatie WADA te pakken gekregen. In die mails stonden geen namen van sporters hoor, het was meer een technisch verhaal”, aldus Slot.
AD 05.10.2018 De Russische spionnen die de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) wilden hacken hebben meerdere fouten gemaakt. Door het echte paspoort van een van de spionnen, is er een heel netwerk van geheim agenten blootgelegd.
Engelse media ontdekten dat op naam van Aleksei Morenets, een van de opgepakte hackers, een Lada stond geregistreerd in Moskou. Op hetzelfde adres zijn nog eens 305 auto’s ingeschreven, die zijn gelinkt aan de bestuurders. Met de vondst van één paspoort is bijna de hele hackersgroep 26165 van de Russische geheime dienst GROe onthuld.
Volgens websites The Insider en Bellingcat hebben alle 305 mensen die geregistreerd staan op het adres hun paspoortinformatie en telefoonnummers gegeven. Aleksei Morenets is ook nog te vinden op een Russische datingsite.
Hackaanval
De vier Russen reisden op 10 april naar Nederland op een diplomatiek paspoort. De MIVD ontdekte dat ze van de Russische inlichtingendienst waren. Het gaat om Aleksei Morenets, Evgenii Serebriakov, Oleg Sotnikov en Alexei Minin.
Na aankomst in Nederland huurden de mannen een Citroën C3 en begonnen hun verkenningen naar de OPCW, blijkt uit foto’s die toen zijn gemaakt. Op 13 april parkeerden ze de auto op het parkeerterrein van het Marriott-hotel, dat het dichtst bij het OPCW-kantoor ligt. Voordat ze een hackpoging konden doen, werden ze aangehouden.
In de tech podcast van NOS op 3 ging het ook over de onhandige manier waarop de Russen te werk gingen:
Wat de hack?! Tech-redacteur Joost Schellevis over de klunzigheid van de cyberoperatie !!
Trouw 05.10.2018 De vier Russische spionnen die op het punt staan digitaal in te breken bij de OPCW, werden niet gearresteerd. Als de vier mannen waren vastgezet, hadden zij uitgeleverd kunnen worden aan de VS, waar ze zijn aangeklaagd. Toch zijn er goede juridische en geopolitieke argumenten voor de uitzetting van de spionnen naar Rusland, zeggen deskundigen.
Juridisch
Diplomaten genieten onschendbaarheid, zij mogen niet door een vreemde mogendheid worden opgepakt als zij daar een misdrijf begaan. In het geval van de vier GROe-officieren ligt dat anders. De mannen hadden namelijk wel een diplomatiek paspoort, maar waren niet bij de Nederlandse regering geaccrediteerd als leden van het corps diplomatique.
‘Arresteren had gekund’, bevestigt Paul Abels, bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies aan de Universiteit Leiden en oud-medewerker van de Algemene Veiligheids- en Inlichtingendienst (AIVD). ‘Maar inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogen geen boeven arresteren. Dan hadden zij dus het Openbaar Ministerie moeten inschakelen – en die weer de politie.’
Dat de MIVD daartoe niet overging, is volledig in lijn met de taak van de inlichtingendiensten, legt Abels uit. ‘Zij moeten dreiging tijdig onderkennen en verhinderen en daarvoor snel zoveel mogelijk informatie binnenhalen. Haalt de MIVD justitie erbij, dan moet de dienst een stap terugdoen. Op termijn hadden ze dan misschien wel bij de data op de laptops gekund, maar het duurt dan lang voor ze toegang hebben tot de informatie.’
Dat Amerikaanse media deze modus operandi maar moeilijk kunnen begrijpen, is volgens Abels mogelijk te verklaren doordat geheime diensten daar meer bevoegdheden hebben. ‘De FBI mag bijvoorbeeld wel arresteren en verhoren. De MIVD mag alleen verstoren.’
Daar komt bij dat het heel moeilijk is om spionage voor de rechter aan te tonen, zegt Arthur Docters van Leeuwen. Hij stond tussen 1989 en 1995 aan het hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorloper van de AIVD. ‘In die tijd is het slechts een paar keer gelukt om mensen voor spionage veroordeeld te krijgen. Dat een wifi-antenne actief was, betekent nog niet dat de spionnen toegang hadden tot OPCW-bestanden.’ Een onzekere strafzaak najagen, of de Russen terugsturen zonder hun spullen? De MIVD wist het wel.
Geopolitiek
Een ‘enkeltje terug naar Moskou’ was in de ogen van oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot ook geopolitiek gezien de beste oplossing. ‘Vang je vier Russen, dan bemoeilijkt dat de moeizame relatie met Rusland alleen nog maar meer.’
Een strafrechtelijke procedure betekent onherroepelijk dat de hackpraktijken in de openbaarheid komen. Daar zal het gigantische Russische propaganda-apparaat zonder meer op reageren, stelt Bot. Een groot conflict ligt op de loer. ‘We hebben al veel problemen met Rusland in de afhandeling van de ramp met de MH17. Dat proces wil je niet verstoren door met veel tamtam spionnen in de gevangenis te gooien.’
De Nederlandse regering had zich in een wespennest begeven, zegt ook de Amerikaanse oud-spion en emeritus hoogleraar Gene Coyle. ‘De Russen spelen het spel altijd hard. Oog om oog, tand om tand. Dus gooi jij Russische spionnen in de cel, dan kun je er zeker van zijn dat ze vier Nederlandse diplomaten in de cel gooien.’ En in Rusland doen rechters vermoedelijk wat minder lastig met bewijslast, voegt Arthur Docters van Leeuwen toe.
Dat Nederland de hackpraktijken deze week alsnog vol in de schijnwerpers zou zetten, was in de uren na de contra-operatie van april nog moeilijk voorstelbaar. De computers, telefoons en taxibonnetjes bleken zo’n overweldigende hoeveelheid informatie te bevatten over de aard en intenties van de spionnen, dat de zeer ongebruikelijke beslissing werd genomen. Op dezelfde dag klaagden de Amerikanen de vier aan.
Ben Bot vindt dat een geruststellender situatie dan die waarin Nederland de Russen zelf had gearresteerd. ‘Het is nu een zaak van de Amerikanen geworden. Ik wens ze veel geluk, maar we weten allemaal dat de spionnen niet zullen worden veroordeeld. Nederland is in ieder geval niet langer een hoofdrolspeler in dit verhaal. Wij zijn van die kerels af.’
Na de onthulling van de verijdelde Russische hackpoging in Den Haag stelt een delegatie van Tweede Kamerleden een werkbezoek aan Rusland uit. Een ruime Kamermeerderheid vreest dat een bezoek van de buitenlandwoordvoerders op dit moment een verkeerd signaal zou afgeven. ‘Het zou worden uitgelegd als vergeving voor schandelijke daden tegen de rechtsorde’, aldus VVD-Kamerlid Sven Koopmans.
NOS 04.10.2018 Vandaag werd bekend dat de militaire inlichtingendienst MIVD op 13 april in Den Haag een Russische cyberoperatie heeft verstoord. Doelwit van de operatie was de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens.
De Russen die de aanval moesten uitvoeren waren vier officieren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.
Alexey Minin MIVD
Oleg Sotnikov MIVD
Evgenii Serebriakov MIVD
Aleksei Morenets MIVD
De Russen zijn eerst een tijd gevolgd voor de MIVD. Als ze op 13 april hackapparatuur activeren wordt er ingegrepen. De mannen blijken alle benodigdheden voor een cyberaanval bij zich te hebben. “Hierdoor weten we zeker dat ze niet in Nederland op vakantie waren”, zegt MIVD-directeur Onno Eichelsheim. De mannen hebben verschillende telefoons bij zich van verschillende merken, ook beschikken ze over 20.000 euro en 20.000 dollar in contanten.
Reconstructie: hoe de Russische hackaanval werd verstoord
De MIVD maakt opvallend veel over de operatie bekend. Normaal vertelt de dienst het liefst zo weinig mogelijk. Volgens onderzoeker Sico van der Meer van Clingendael moeten alle details worden gezien als een signaal aan de Russen. “Je komt er niet mee weg, we nagelen je aan de schandpaal, houd ermee op!”
Leesin dit artikel hoe andere experts denken over de loslippigheid van de MIVD.
Rutte: geen leuke dag voor Moskou
Ook premier Rutte noemt het naar buiten brengen van de normaliter geheime operatie een krachtig signaal aan de Russische regering. “Ik denk dat Moskou geen leuke dag heeft door dit ernstige gestuntel”, zegt Rutte. “Het is natuurlijk onmogelijk om dit nog te ontkennen.”
Nederland gaat met bondgenoten bespreken wat de vervolgstappen moeten zijn. “Het feit dat we dit naar buiten brengen laat zien dat we er met zijn allen klaar mee zijn.” Er zijn volgens hem allerlei vervolgacties denkbaar, maar daar wil hij niet over speculeren.
Lees hier een uitgebreidere reactie of bekijk de onderstaande video:
Ook de Britten en Amerikanen komen vandaag met beschuldigingen over hack-operaties door Rusland. De Britse regering zegt dat de Russische geheime dienst achter een reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit die zijn bedoeld om westerse democratieën te ondermijnen.
“Ze proberen verkiezingen in andere landen te ondermijnen en beïnvloeden”, zegt minister Jeremy Hunt van Buitenlandse Zaken. “Samen met onze bondgenoten zullen we met een antwoord komen op deze pogingen van de GROe om de internationale stabiliteit te ondermijnen.”
VS klaagt zeven Russen aan
Justitie in Amerika klaagt zeven Russen aan voor cyberaanvallen op doelen in Nederland, Engeland, Canada, Zwitserland en Amerika. De Amerikanen willen dat ze naar de VS komen en daar worden berecht. Onder de zeven zijn ook de vier Russen die de OPCW in Den Haag probeerden te hacken.
De Russische inlichtingenofficieren zouden wereldwijd antidopingagentschappen en sportorganisaties, waaronder wereldvoetbalbond FIFA, digitaal hebben aangevallen. Daarbij zouden ze gegevens van honderden atleten uit tientallen landen hebben buitgemaakt, onder meer met het doel nepinformatie te verspreiden over ‘schone’ atleten.
Reuters
Over de vier Russische inlichtingenofficieren die betrokken waren bij de verijdelde hackaanval in Den Haag, komen ondertussen steeds meer details naar buiten. De mannen mogen dan deel uitmaken van een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland, op internet valt toch veel over hen te vinden.
Twee van de vier waren cyberexperts. Een van die twee, de 41-jarige Aleksei Sergejvitsj Morenets zou de wereld over reizen om hackoperaties uit te voeren. De inlichtingenofficier is opvallend genoeg ook terug te vinden op een Russische datingsite. Op zijn profiel staat dat hij op zoek is naar vrouwen uit Moskou van tussen de 21 en 30 jaar oud.
Het profiel van geheim agent Moronets op de Russische datingssite mylove.ru mylove.ru
Over de andere cyberexpert, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, weten we dat hij een document tekende als de plaatsvervangend hoofd van de afdeling cyber warfare van de Russische geheime dienst GROe. The Moscow Times meldt dat hij naast zijn spionage-activiteiten ook een tijdje voor een voetbalclub in Moskou speelde. De gegevens van Serebrjiakov zijn terug te vinden op een website van de amateurcompetitie in de Russische hoofdstad.
Lees hier wat we nog meer weten over de vier Russische officieren.
Russen niet aangehouden, OM start onderzoek
De vier Russische agenten hebben Nederland verlaten. Ondanks het feit dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek naar de mannen is gestart, zijn ze destijds niet aangehouden.
MIVD-directeur Onno Eichelsheim zegt in Nieuwsuur dat dit te maken heeft met de manier waarop de dienst operaties uitvoert. “Op dat moment was de afweging: ik wil verstoren. Door het onderzoek dat we erna hebben kunnen doen, hebben we gegevens aan de Amerikaanse justitie kunnen geven. Terugkijkend zou ik het niet anders doen.”
Dat de Russen niet zijn aangehouden, heeft dus te maken met de inlichtingenoperatie die aan de gang was. Verslaggever Lex Runderkamp legt het verder uit in de onderstaande video:
‘Dit was een inlichtingenoperatie, er was geen justitie bij betrokken’
Rusland heeft intussen ook gereageerd. In een officiële verklaring waarschuwt het land voor een ernstige beschadiging van de relatie met Nederland. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat Nederland bezig is met een anti-Russische campagne, die gepaard gaat met doelbewuste lekken in de media over vermeende cyberaanvallen.
NOS-correspondenten Groot Koerkamp David Jan Godfroid benadrukken dat de glasharde ontkenning een bekende Russische reactie is. Hoe gedetailleerd aanwijzingen en bewijzen ook zijn, het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkent en beweert dat het Westen er alleen op uit is om de verhoudingen nog slechter te maken dan ze al zijn.
OmroepWest 04.10.2018 Donderdag maakte Minister van Defensie Ank Bijleveld bekend dat er door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) een cyberaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) was verijdeld. De vier Russen waren bij de voorbereiding op hun (mislukte) actie, actief in Den Haag en Noordwijk. De OPCW ligt aan de Johan de Wittlaan in Den Haag, vlakbij het Catshuis.
De vier Russen om wie het draait zijn: Aleksej Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Aleksej Valerjevitsj Minin. Het Ministerie van Defensie heeft een rapport gepubliceerd waarop te zien is hoe de Russen te werk gingen.
In het rapport van het ministerie zijn foto’s van de camera van Minin te zien. Zo waren de Russen op 11, 12 en 13 april bij het gebouw aan de Johan de Wittlaan. De kofferbak van de auto die ze hadden gehuurd zat vol met apparatuur om het wifi-netwerk van de OPCW mee te hacken.
Acculader uit Den Haag
In de kofferbak trof de MIVD een acculader aan die in Den Haag is gekocht. Ook werden er tal van telefoons aangetroffen. Toen de MIVD tot actie over ging probeerde één van de Russen zijn telefoon kapot te maken.
De MIVD verstoorde op 13 april de actie van de Russen toen ze rond half vijf ’s middags met hackapparatuur probeerden binnen te dringen in het WiFi-netwerk van het OPCW. De huurauto stond toen op de parkeerplaats van het naastgelegen The Hague Marriott Hotel. De website van dit hotel werd ook teruggevonden in de zoekgeschiedenis op de laptop van de Russische Spion Serebrjakov.
Hotels in Noordwijk en Den Haag
Op de laptop zijn nog meer opvallende dingen gevonden. Zo was Serebrjakov tussen 10 en 12 april ingelogd in het Palace Hotel in Noordwijk en 13 april bij het Marriott Hotel in Den Haag.
In Den Haag werden treintickets besteld voor een reis tussen Utrecht Centraal en Basel. Die reis kwam er niet door het kordate optreden van de MIVD. In april werden de vier Russen Nederland uitgezet.
NU 04.10.2018 Zeven Russische inlichtingenofficieren van de Russische militaire geheime dienst GRU worden vanwege meerdere hackoperaties aangeklaagd door de Verenigde Staten. Het gaat onder meer om de hackpoging op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
In het Kort
VS klaagt zeven Russische inlichtingenofficieren aan voor meerdere (pogingen tot) cyberaanvallen
Onder hen zijn vier Russen die de OPCW in Den Haag wilden hacken
Enkelen al eerder aangeklaagd voor beïnvloeden presidentsverkiezingen VS
Vier van de verdachten zijn de Russen die in april door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) Nederland zijn uitgezet, heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie donderdag bekendgemaakt.
Ook worden Russen vervolgd voor de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap (WADA) in 2016. De Amerikaanse aanklager laat weten dat ze onder meer worden verdacht van een poging tot het in handen krijgen van persoonlijke informatie van atleten.
“Dit is allemaal gedaan om de integriteit van de Olympische Winterspelen te ondermijnen”, aldus het ministerie. Rusland was uitgesloten van de Spelen wegens gebruik van doping, de Amerikanen denken dat de cyberaanval een vergelding voor de uitsluiting was.
Drie van de zeven Russen zijn in de zomer ook al aangeklaagd voor inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Mark Rutte sluit niet uit dat Nederland ook maatregelen tegen Rusland neemt. “Daarover moet wel eerst worden overlegd met bondgenoten”, aldus de premier.
Russen werden snel geïdentificeerd door MIVD
De cyberaanval op de OPCW kon verijdeld worden, doordat de MIVD de Russen al snel geïdentificeerd had. Ze reisden met een diplomatiek paspoort vanuit Moskou naar Schiphol.
Volgens de directeur van de militaire inlichtingendienst werd op 13 april (drie dagen na hun aankomst op Schiphol) duidelijk dat de door de Russen gehuurde auto in de buurt van de OPCW stond. In de kofferbak lag specialistische apparatuur. “Er was dus sprake van een directe dreiging.”
De chemischewapenwaakhond bedankt Nederland in een reactie. “Sinds het begin van dit jaar zien we een toename in cybergerelateerde activiteiten”, aldus de OPCW. “We hebben de lidstaten hierover geïnformeerd en we hebben maatregelen genomen.”
De Britse ambassadeur Peter Wilson meldde dat een van de Russische officieren eerder in Maleisië heeft geprobeerd informatie met betrekking tot het MH17-onderzoek te stelen. Dit is niet in de aanklacht van de Amerikanen opgenomen.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “een levendige fantasie”.
Fotoserie: Russische hackoperatie OPCW
OPCW deed onderzoek naar zaak-Skripal en Syrië
Toen de Russen in april hun hackoperatie wilden uitvoeren, deed de OPCW zowel onderzoek naar de vergiftiging van de voormalige Russische spion Sergei Skripal, als naar de chemische aanval op de Syrische stad Douma.
Rusland is een bondgenoot van het Syrische regime van Bashar Al Assad en heeft het gebruik van chemische wapens door Al Assad altijd ontkend.
NU 04.10.2018 De Britse regering stelt na onderzoek van het Britse Nationaal Cyber Security Centrum dat de Russische militaire geheime dienst GRU achter een lange reeks cyberaanvallen zit.
“Rusland probeert daarmee westerse democratieën te ondermijnen”, zegt de Britse regering. “De geheime dienst zaait verwarring op uiteenlopende gebieden, zoals sport, vervoer en politiek.”
De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GRU achter de verspreiding zit van ransomware BadRabbit en de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap WADA in 2016. Daarbij werden phishing-mails verstuurd naar gebruikers van de WADA-database.
Het ging om de database die sporters gebruiken om aan te geven waar zij zich bevinden in het kader van dopingtests. Gegevens van onder meer wielrenners Chris Froome en Bradley Wiggins kwamen op straat te liggen.
Hackers drongen systemen van Amerikaanse partij binnen
Verder wordt de geheime dienst verantwoordelijk gehouden voor de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016. In juli van dit jaar werd bekend dat de Verenigde Staten twaalf Russische inlichtingenofficieren vervolgen voor de hack.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie drongen de hackers computers binnen. “Ze hebben honderden geïnfecteerde bestanden geplaatst en e-mails en andere bestanden gestolen”, stelt Justitie. Daarnaast werden gebruikersnamen en wachtwoorden buitgemaakt.
Ook wordt de Russische militaire geheime dienst beticht van het stelen van e-mails van een Brits televisiestation.
“De acties van de GRU zijn roekeloos en willekeurig: ze proberen verkiezingen in andere landen te ondermijnen en te beïnvloeden”, zegt de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt. Volgens de Britten hebben geheim agenten van de GRU ook de oud-spion Sergei Skripal vergiftigd.
Britten krijgen steun van Australië en Nieuw-Zeeland
De Britse autoriteiten krijgen bijval van bondgenoten Australië en Nieuw-Zeeland. De Australische regering stelt dat is vastgesteld dat de Russische strijdkrachten en de GRU zich schuldig maken aan “kwaadaardige cyberactiviteiten”.
Australië zou daar zelf niet “noemenswaardig” door getroffen zijn, maar het land sluit zich toch aan bij “internationale partners” die kritiek uiten op de Russen.
De Australische premier en zijn minister van Buitenlandse Zaken stellen dat het internet niet het “Wilde Westen” is. “Onze boodschap is duidelijk: de rechtsstaat bestaat niet alleen offline, maar ook online. We zullen de op regels gebaseerde internationale orde op internet beschermen, net zoals we dat offline doen.”
De Nieuw-Zeelandse inlichtingendienst GCSB spreekt van een “duidelijk verband” tussen de Russische regering en een “campagne van boosaardige cyberactiviteiten die zijn gericht tegen buitenlandse politieke instellingen, bedrijven, media en sportorganisaties”.
De dienst zegt dat de eigen conclusies aansluiten bij die van het Britse National Cyber Security Centre (NCSC).
AD 04.10.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken verwacht dat de door de Russen in Den Haag uitgevoerde hackactie geen gevolgen heeft voor het MH17-onderzoek, waarin Nederland deels afhankelijk is van de medewerking van Rusland.
,,Het zijn beide heel ernstige zaken. Maar het zijn twee losstaande feiten. In het MH17-hebben we het recht aan onze kant. We zijn nog steeds vast van plan om die zaak tot een goed einde te brengen.”
Rusland weigert tot nu toe overigens alle medewerking aan het JIT-onderzoek, wat volgens het Kremlin niet objectief zou zijn.
Kamerleden roepen op om de Europese sanctielijst tegen de Russen uit te breiden. Zo zouden de vier aangehouden en het land uitgezette diplomaten op die lijst terecht moeten komen. Maar dat is volgens Blok nu niet mogelijk. ,,Een cyberaanval is juridisch geen grondslag om dit soort sancties op te leggen”, zegt Blok tegenover deze krant.
De minister zegt op dit moment in Europees verband te pleiten voor het aanpassen van de regels. Maar dat is niet van vandaag op morgen geregeld, aldus Blok. ,,Daarvoor is steun van alle EU-lidstaten nodig.”
Helder signaal
Blok stelt dat Nederland ‘een heel helder signaal’ heeft afgegeven door de actie van Rusland, inclusief naam en toenaam van de daders, openbaar te maken. ,,Ik ben blij met de heldere steun van bondgenoten als Groot-Brittannië, de NAVO en de EU.”
De relatie met de Russen moet volgens de minister ‘zakelijk’ en ‘open’ blijven. ,,Het is een land dat grenst aan Europa, dus dat zal moeten. Het is schandalig wat er gebeurd is en dat moeten we blijven benoemen. Maar we moeten ook niet vergeten dat er veel dingen wel goed gaan.”
Blok riep vandaag de Russische zaakgelastigde op het matje. Hij noemt dat een ‘heel stevig diplomatiek signaal’. ,,De zaakgelastigde heeft alleen gezegd dat hij onze boodschap aan de Russische regering zou overbrengen.” Of de boodschap van Blok helder was? ,,Die was glashelder.”
AD 04.10.2018 De coalitiepartijen roepen het kabinet op de Europese sanctielijst tegen Rusland uit te breiden, in reactie op de Russische poging om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
Het kabinet ‘moet in Europees en NAVO-verband pleiten voor een stevige, gezamenlijke reactie richting de Russen. Het ligt voor de hand om daarbij ook te kijken naar uitbreiding van de sanctielijst’, aldus Joël Voordewind van de ChristenUnie.
D66 wil dat de vier Russische agenten die bij het OPCW zijn opgepakt direct op deze sanctielijst komen te staan. Daarmee kan worden voorkomen dat ze op andere plekken in de EU weer opduiken. ,,Dat is een goede eerste stap”, meent Sjoerd Sjoerdsma. Zijn collega Sven Koopmans van de VVD gaat er ook van uit dat de ‘sanctielijst zo nodig wordt uitgebreid’.
Volgens minister Blok van Buitenlandse Zaken is het nu niet mogelijk de vier aangehouden en het land uitgezette diplomaten op die lijst te zetten. ,,Een cyberaanval is juridisch geen grondslag om dit soort sancties op te leggen”, zegt Blok tegenover deze krant. De minister zegt op dit moment in Europees verband te pleiten voor het aanpassen van de regels. Maar dat is niet van vandaag op morgen geregeld, zegt Blok. ,,Daarvoor is steun van alle EU-lidstaten nodig.”
Ambassadeur
De vier agenten van de Russische inlichtingendienst GROe hebben op 13 april geprobeerd het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. De aanval is echter verijdeld door de MIVD, maakte minister Ank Bijleveld (Defensie) vanmiddag bekend. Het viertal is daarna het land uitgezet. Waarom ze niet zijn gearresteerd, is onduidelijk.
Minister Stef Blok heeft direct na het nieuws de Russische ambassadeur ontboden. Dat is een diplomatieke maatregel waarmee Nederland de Russen duidelijk wil maken dat ze zich ernstig hebben misdragen.
Debat
Premier Rutte noemde de aanvalspoging vanmiddag ‘roekeloos en onacceptabel‘, en toont aan dat de Russische militaire inlichtingendienst ‘zich niets aantrekt van internationale waarden en de rechtsorde die ons allen beschermt.’ Het is volgens Rutte niet uitgesloten dat er maatregelen tegen Rusland worden getroffen. Daarover moet wel eerst worden overlegd met bondgenoten.
Volgens Rutte is het openbaar maken van zoveel details over de operatie, op zich al een strafmaatregel. ,,We doen het ook om het vermogen van de Russen om in de toekomst zulke operaties te doen, te verzwakken. In ieder geval, dat mogen we aannemen”, zei de premier.
Rutte meent dat de MIVD-operatie aantoont dat Nederland goed is voorbereid op dit soort situaties. ,,Dit type operatie laat zien: naïviteit, daar is geen tijd meer voor”, voegde hij eraan toe.
Vaag
Net als Bijleveld en Eichelsheim eerder op de dag bleef Rutte vaag over waarom de vier Russen niet zijn gearresteerd. ,,Dit was geen opsporingsonderzoek”, zei hij. Of dat betekent dat arrestaties niet mogelijk waren, liet Rutte in het midden. ,,Bij dit type inlichtingenoperatie is dit de modus operandi”, was alles dat hij daar over kwijt wilde.
De Kamer wil nog voor het herfstreces over de kwestie debatteren. Een voorstel hiertoe van D66-Kamerlid Kees Verhoeven werd door alle partijen gesteund. De partijen prijzen het werk van de veiligheidsdiensten maar zijn ook geschokt door ‘het zoveelste voorbeeld van agressief en schaamteloos gedrag van Rusland’.
AD 04.10.2018 Zeker één officier van de Russische militaire inlichtingendienst GROe heeft in Maleisië geprobeerd informatie van het onderzoek naar de ramp met MH17 te stelen. Dat heeft de Britse ambassadeur Peter Wilson vanmiddag bekendgemaakt.
Wilson sprak op een persconferentie met minister van Defensie Ank Bijleveld en Onno Eichelsheim, de baas van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Daarop werd onthuld dat de MIVD een operatie van vier Russische officieren tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag heeft verijdeld.
De officier die in Maleisië actief was, is een van de vier die in Nederland werd betrapt. Hij richtte zijn vizier op meerdere Maleisische overheidsinstellingen, waaronder de Maleisische politie en het kantoor van de procureur-generaal.
Den HaagFM 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie heeft een hackoperatie van de Russische militaire geheime dienst tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag verijdeld. Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren aangehouden en Nederland uitgezet.
Dat maakte minister van Defensie Ank Bijleveld donderdag bekend op een persconferentie. De operatie van de MIVD vond afgelopen 13 april plaats. Vier mannen parkeren die dag op het parkeerterrein van het Marriot hotel aan de Johan de Wittlaan, het dichtst mogelijk bij het kantoor van de OPCW. Volgens MIVD-directeur Onno Eichelsheim zou de Russische militaire geheime dienst GROe hebben geprobeerd het wifi-netwerk van de OPCW te hacken en te infiltreren.
Eerder op de dag maakte de Britse regering bekend dat de GROe verantwoordelijk is voor een lange reeks cyberaanvallen met als doel westerse democratieën te ondermijnen. De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GROe achter de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016 zit. In april vorig jaar waarschuwde de MIVD ervoor dat Rusland het op één na grootste veiligheidsrisico voor het Westen vormt.
OmroepWest 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) heeft in april een hackaanval van de Russische militaire inlichtingendienst GROe tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) verijdeld. De OPCW zit in Den Haag aan de Johan de Wittlaan en heeft nauwe banden met de Verenigde Naties.
Minister van Defensie Ank Bijleveld maakte bekend dat vier Russische inlichtingenofficieren het land zijn uitgezet.Volgens de MIVD wilden diezelfde Russen het wifi-netwerk van de OPCW hacken en infecteren.
De vier officieren kwamen op tien april Nederland binnen op een diplomatiek paspoort. Ze hadden 20.000 euro en 20.000 Amerikaanse dollars bij zich. Daarnaast hadden ze telefoons en apparatuur bij zich om de hack uit te voeren.
MH17
Bij monde van de Britse ambassadeur Peter Wilson werd bekend gemaakt dat zeker één officier van GROe in Maleisië heeft geprobeerd informatie van het onderzoek naar de MH17-ramp te stelen. Die officier, is een van de vier officieren die in Nederland is betrapt.
Naast Nederland en Groot-Brittanië beschuldigen meerdere westerse landen, zoals Australië en Nieuw-Zeeland, de Russen van schadelijke en verstorende hackactiviteiten. Rusland doet beschuldigingen van cyberaanvallen af als fantasie en noemt ze volgens het Russische persbureau: ‘diabolische parfumcocktail’.
Gifgasaanvallen in Syrië
De OPCW heeft de afgelopen tijd onderzoek naar gifgasaanvallen van het Syrische regime onder leiding van Bashar Assad gedaan. Rusland steunt de zittende Syrische president. Ook deed de OPCW onderzoek naar de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal, die in maart werd vergiftigd met het zenuwgas novitsjok in het Britse Salisbury.
De Russen waren van plan na de hackactie in Den Haag door te reizen naar Zwitserland. De treintickets zijn door de MIVD in beslag genomen. Op de computers van de Russen werd informatie gevonden over een laboratorium dat onderzoek deed naar de zaak-Skripal en gifgasaanvallen in Syrië.
NU 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie heeft een hackoperatie van de Russische militaire geheime dienst GRU op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag weten te verijdelen. Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren aangehouden en Nederland uitgezet.
In het kort
MIVD heeft in april Russische hackoperatie verijdeld
Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren uitgezet
Britse regering meldde eerder dat Russische geheime dienst achter reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit
Russen probeerden mogelijk ook inzicht te krijgen in onderzoek naar de vliegramp met MH17
Dat maakte minister van Defensie Ank Bijleveld donderdag bekend op een persconferentie. “Rusland moet hiermee ophouden”, zei de minister. Het kabinet heeft eerder op de dag de Russische ambassadeur ontboden om deze boodschap over te brengen naar Moskou. “Door de operatie openbaar te maken, laten we zien dat we dit niet tolereren”, aldus Bijleveld.
De MIVD-operatie vond plaats op 13 april dit jaar. Directeur van de militaire inlichtingendienst Onno Eichelsheim lichtte toe dat de Russische GRU heeft geprobeerd het wifi-netwerk van de OPCW te hacken en te infiltreren. “We hebben ernstige schade voorkomen”, aldus Eichelsheim. “De dreiging is ook aanwezig in de Nederlandse straten. De GRU is actief, ook hier in Nederland.”
Eichelsheim voegde daaraan toe dat de chemische-wapenwaakhond op dat moment onderzoek deed naar de vergiftiging van de voormalige Russische spion Sergei Skripal in het Britse Salisbury en de chemische aanval op de Syrische stad Doema. Rusland is een bondgenoot van het Syrische regime van Bashar al-Assad.
De vier Russische mannen reisden op 10 april met een diplomatiek paspoort vanuit Moskou naar Schiphol. De MIVD wist ze te identificeren als inlichtingenofficieren. In de dagen hierna, op 11 en 12 april, is duidelijk geworden dat de Russen hun focus richtten op de OPCW, aldus Eichelsheim.
Volgens de directeur van de militaire inlichtingendienst werd op 13 april duidelijk dat de auto die de vier Russen hadden gehuurd, zich bij de OPCW bevond. In de kofferbak lag “specialistische apparatuur”. “Er was dus sprake van een directe dreiging.”
Russische spion verdacht van stelen MH17-informatie
Britse ambassadeur Peter Wilson, die tevens bij de persconferentie aanwezig was, zei dat een van de Russische officieren eerder in Maleisië heeft geprobeerd informatie met betrekking tot het MH17-onderzoek te stelen.
Bijleveld zei dat manipulatie en beïnvloeding “een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces” vormen. “Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
In april vorig jaar waarschuwde de MIVD ervoor dat Rusland na terrorisme het grootste veiligheidsrisico voor het Westen is.
Eerder op de dag maakte de Britse regering bekend dat de GRU verantwoordelijk is voor een lange reeks cyberaanvallen met als doel westerse democratieën te ondermijnen.
De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GRU achter de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016 zit. Ook wordt de Russische militaire geheime dienst beticht van het stelen van e-mails van een Brits televisiestation.
Verder wordt de Russische geheime dienst verantwoordelijk gehouden voor de verspreiding van de ransomware BadRabbit en de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap (WADA) in 2016.
Het Russiche ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “een levendige fantasie”.
RO 04.10.2018 De MIVD heeft met ondersteuning van de AIVD en Britse collega’s een cyberoperatie door een team van de Russische militaire inlichtingendienst GRUin Den Haag verstoord. Dat gebeurde op 13 april 2018. De operatie was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
4 Russische inlichtingenofficieren troffen vlak bij het gebouw van de OPCW met specialistische apparatuur voorbereidingen om de netwerken van deze organisatie te hacken. Nederland is gastland van de OPCW en daarmee verantwoordelijk voor het veilig kunnen functioneren van deze internationale organisatie. Om de integriteit van de OPCW te beschermen is deze cyberoperatie van de GRU vroegtijdig verstoord en zijn de Russische inlichtingenofficieren het land uit begeleid.
“Deze cyberoperatie tegen de OPCW is onacceptabel. Door deze Russische actie te onthullen, sturen we een duidelijke boodschap: Rusland moet hiermee stoppen”, reageert minister Ank Bijleveld van Defensie. “De OPCW is een gerespecteerd internationaal instituut dat 193 staten van over de hele wereld vertegenwoordigt, om gezamenlijk te werken aan een wereld zonder chemische wapens. Als gastland heeft Nederlandse de verantwoordelijkheid om internationale organisaties hier te beschermen. Dat hebben we gedaan.”
De 4 Russische inlichtingenofficieren zijn met een diplomatiek paspoort via Schiphol, Nederland binnengekomen. Ze huurden daarna een auto en parkeerden die op de parkeerplaats van het Marriot Hotel in Den Haag, vlakbij de OPCW.
Apparatuur
De bagageruimte van de auto lag vol met apparatuur om WiFi-netwerken te hacken. Die was geïnstalleerd om op het OPCW-netwerk in te breken. De antenne van deze setup lag op de hoedenplank en was verborgen onder een jas. De apparatuur stond aan, toen de MIVD ingreep.
“Digitale manipulatie en sabotage vormen een serieuze dreiging. Vandaag hebben we laten zien dat deze dreiging van de GRU ook hier in Nederland met al zijn internationale organisaties actueel is”, concludeert de directeur van de MIVD, generaal-majoor Onno Eichelsheim. “Daarom is het van essentieel belang dat we die dreiging stoppen. Dat is gelukt. Ik ben dan ook trots op onze inlichtingenmensen.”
Uit vervolgonderzoek is gebleken dat een van de in Nederland actieve Russische inlichtingenofficieren ook in Maleisië actief was, gericht op het MH17-onderzoek. Bijleveld: “We hebben de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de interesse van Russische inlichtingendiensten in het MH17-onderzoek. Zoals al eerder gemeld vormen manipulatie en beïnvloeding bijvoorbeeld een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces. Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
Het is niet gebruikelijk om met resultaten van inlichtingendiensten naar buiten te komen. Het kabinet heeft er nu bewust voor gekozen om deze operatie en de daarbij betrokken Russische inlichtingenofficieren wel publiek te maken, om hen het internationaal opereren moeilijker te maken.
Ondermijnen
“Het ondermijnen van de integriteit van internationale organisaties is onaanvaardbaar“, benadrukt Bijleveld. “De Russische ambassadeur is ontboden om hem deze boodschap over te brengen.”
Nederland deelt de zorgen van de internationale partners over het schadelijke en ondermijnende gedrag van de GRU. Nederland ondersteunt de conclusie van het Verenigd Koninkrijk, zoals vandaag gepresenteerd: de GRU ondermijnt de internationale rechtsorde met dit soort cyberoperaties.
Vandaag treedt de VS naar buiten met een aanklacht tegen verschillende Russische inlichtingenofficieren. Op 6 augustus diende het Amerikaanse ministerie van Justitie een rechtshulpverzoek in bij het Openbaar Ministerie in Nederland. Dat gebeurde in een strafrechtelijk onderzoek naar ongeoorloofde Russische cyberoperaties. Het OM heeft aan dit rechtshulpverzoek verzoek voldaan en de Amerikanen informatie verstrekt. Het OM doet daarnaast ook eigen onderzoek in deze zaak.
Op vrijdag 13 april parkeerden de Russen een auto dicht bij de OPCW. In de auto zat hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren. Om die reden besloot de MIVD de operatie te verstoren. Lees meer in ons liveblog
Daarmee is er opnieuw bewijs van spionage-operaties van de Russische militaire inlichtingendienst. Poetin gaat in de tegenaanval.
De Russische inlichtingendienst GROe is met afstand de meest avontuurlijke van de drie Russische inlichtingendiensten, schreef correspondent Steven Derix onlangs in dit profiel.
Ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001“, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
Bijdrage Nederland
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte een soepel debuut in de NAVO. Voor het eerst woonde zij een vergadering bij in Brussel met haar 28 collega’s. Die knikten instemmend toen Bijleveld vertelde dat Den Haag het defensiebudget met 1,5 miljard euro verhoogt tot 10,4 miljard in 2021.
Ook Denemarken, Noorwegen en Canada maakten onlangs een hoger defensiebudget bekend. ‘We zijn op de goede weg,’ zei Bijleveld (CDA). Overigens voldoet Nederland nog lang niet aan de afspraak uit 2015 om 2 procent van het nationaal inkomen uit te geven aan defensie. Het percentage kruipt langzaam omhoog van 1,1 naar 1,3 procent.
Drieduizend militairen naar Afghanistan
De ministers van Defensie van de 29 NAVO-landen besloten gisteren drieduizend extra militairen te sturen naar Afghanistan. Op dit moment trainen en ondersteunen dertienduizend NAVO-militairen het Afghaanse leger en de politie, maar het land is nog altijd kwetsbaar en telkens slaan de Taliban en andere opstandelingen toe. Nederland heeft honderd militairen in Afghanistan.
AD 27.12.2017
Bijleveld verhoogt dat aantal niet, maar beloofde wel een chirurgisch team te sturen; wat in NAVO-kringen werd uitgelegd als een kwaliteitsimpuls en dus als een extra bijdrage van Nederland.
De defensieministers vergaderden in het NAVO-hoofdkwartier ook over de nieuwe commandostructuur, in reactie op de toegenomen dreiging vanuit Rusland. Bijleveld constateerde tevreden dat ‘niet wordt getornd aan het Joint Force Command in Brunssum’. In februari volgend jaar valt het definitieve besluit over de nieuwe commandostructuur, maar het hoofdkwartier in Zuid-Limburg – waar militaire operaties worden gepland – hoeft niet te vrezen voor het verlies van taken en blijft een impuls voor de regionale economie.
AD 27.12.2017
‘Flitsmacht’ NAVO vertraagd door douanes
Bijleveld incasseerde ook de tamelijk uitvoerige complimenten van haar Amerikaanse ambtgenoot James Mattis. De baas van het Pentagon prees het Nederlandse initiatief om te komen tot een ‘militaire Schengenzone’. Bij grootscheepse NAVO-oefeningen, zoals Noble Jump, moeten troepen en materieel in snel tempo worden verplaatst van West- naar Midden-Europa en de Baltische Staten. Daarbij ontstaat vaak vertraging doordat tunnels, bruggen en viaducten niet berekend zijn op de omvang en het gewicht van het hedendaagse materieel.
Aan de Europese binnengrenzen moet de ‘flitsmacht’ van de NAVO halt houden, want de douaniers eisen dat eerst een enorme papierwinkel wordt afgehandeld. ‘Soms moeten honderden formulieren worden ingevuld. In een ander geval mag het vervoer niet op zondag,’ schetst een medewerkster van minister Bijleveld de ambtelijke rompslomp en het nodeloze tijdverlies.
AD 27.12.2017
Het kabinet speelt een voortrekkersrol bij het bezweren van die bureaucratie. Het is van groot belang dat troepenverplaatsingen snel kunnen gebeuren als de nood aan de man komt. Bijleveld en VVD-minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken ondertekenen daartoe volgende week een document bij de Europese Unie als startsein voor de militaire Schengenzone.
Aan het slot van zijn persconferentie gisteren op het NAVO-hoofdkwartier complimenteerde minister Mattis Nederland daarvoor. ‘Ik begroet deze Nederlandse inspanning. Vaak moeten we deze problemen oplossen met lokale regelingen. Dankzij het Nederlandse voorstel kunnen we het gestandaardiseerd aanpakken,’ zei Mattis.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marco Kroon ANP | KOEN VAN WEEL
Nasleep Marco Kroon
De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Dat schrijft De Telegraaf. De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op spionagemissie bij de inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij was daar met zeven collega’s, en ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt.
Meestal in koppels, maar soms ook alleen. Ze moesten informatie verzamelen vanuit een safehouse van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD. Ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt, meestal in koppels, maar soms ook alleen om de voorspelbaarheid te beperken.
Het verhaal is niet bevestigd door Kroon of Defensie.
Volgens de krant zou de mogelijkheid om solo op pad te gaan kunnen verklaren dat Kroon gegijzeld werd en later zijn gijzelnemer doodde, zonder dat iemand daar iets van merkte.
Het Openbaar Ministerie doet een onderzoek naar het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair deed hij dat uit zelfbescherming en was het de man die hem eerder ontvoerd en gegijzeld had. Hij hield het lange tijd voor zich en meldde het niet, om de missie niet in gevaar te brengen, zei Kroon.
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Het programma besloot er verder niet over te publiceren omdat er volgens het ministerie van Defensie levens door in gevaar zouden komen.
Bronnen zeggen tegen De Telegraaf dat Kroons spionagemissie los stond van het ISAF-mandaat. Ze was goedgekeurd door de premier en vicepremiers.
Afghaan doodgeschoten
Vorige maand werd bekend dat het Openbaar Ministerie een ‘geweldsincident‘ in Afghanistan onderzoekt waarbij Kroon betrokken was. Kroon wilde toen alleen zeggen dat hij een vijand had moeten uitschakelen die een ernstig gevaar vormde.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
“Ik zou het ’t liefst van de daken schreeuwen“, zei Kroon tegen de NOS. “Maar dan heb ik voor niks tien jaar gezwegen.” Hij begrijpt dat de verklaring vragen oproept, maar kan daar niet op ingaan.
Later schrijft hij in een verklaring dat hij tijdens een geheime missie in 2007 in Afghanistan korte tijd gevangen is genomen “door de vijand”. Hij werd hardhandig ondervraagd maar hij gaf geen geheimen prijs, zegt Kroon.
Kroon zei begin dit jaar dat hij in 2007 een “vijand” heeft doodgeschoten. De man zou hem eerder ontvoerd en gemarteld hebben. Toen Kroon hem later tegenkwam, zou er geen gelegenheid zijn geweest om zijn belager gevangen te nemen. “Hij greep naar zijn wapen. Het was op dat moment ‘hij of ik’. De man liet mij geen keuze”, zei Kroon begin deze maand.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
Nieuwsuur
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Eerder besloot het tv-programma Nieuwsuur om een verhaal over Marco Kroon niet uit te zenden, op uitdrukkelijk verzoek van het ministerie van Defensie. Enkele feiten en details zouden mensenlevens in gevaar brengen. Defensie onderzoekt zelf de lekken staatsgeheimen rond Marco Kroon
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ,,Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht”, zegt de minister in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Zwijgen
Het gezicht van het Korps Commandotroepen, de geridderde Marco Kroon, laat te veel los over het doen en laten van zijn strijdmakkers. Commando’s roepen Marco Kroon daarom op om te zwijgen en zich in het openbaar niet meer uit te laten over staatsgeheime missies. Anders kan hun veiligheid gevaar lopen. Dit laten zij weten via een door de NOS gepubliceerde verklaring van hun advocaat Michael Ruperti.
In de Volkskrant reageerde ook de toenmalige Defensieminister Van Middelkoop kritisch. Hij noemde het ‘onhelder en onwaarschijnlijk’ dat Kroon het incident niet heeft gemeld aan zijn commandant: ‘Dit is in strijd met alle regels van commandovoering.’
Opnieuw in opspraak
Het Openbaar Ministerie (OM) is een onderzoek begonnen naar een geweldsincident van Marco Kroon in Afghanistan in 2007. Vier vragen over de omstreden oorlogsheld, drager van de hoogste militaire onderscheiding van Nederland.
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ‘Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht,’ zei de minister. Bijleveld deed haar uitspraken in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Kroon zou tijdens een missie in de Afghaanse hoofdstad Kabul in 2007 een tegenstander hebben doodgeschoten. Zaterdag meldde dagblad De Telegraaf dat Kroon destijds op inlichtingenmissie was in Kabul en alleen en in burgerkleding op pad ging. De krant baseert zich daarbij op bronnen bij en rond defensie.
‘Het was hij of ik’
‘Het was hij of ik,’ zei Kroon begin februari over het voorval waarbij hij zijn gijzelnemer doodde. Het is nog altijd onduidelijk wat hij op die missie ging doen en waarom hij het sterfgeval destijds niet bij zijn superieuren meldde. Naar eigen zeggen hield hij het incident lange tijd voor zich om de missie in Uruzgan niet in gevaar te brengen. Tien jaar na de gebeurtenissen trad Kroon er pas mee naar buiten.
Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair zelf deed hij dat uit zelfbescherming, en had de man hem eerder ontvoerd, gegijzeld en mishandeld.
Oud-commandant Wijninga over Marco Kroon: ‘Waarom heeft hij tien jaar gezwegen?’
Het besluit van de onderscheiden militair Marco Kroon om ‘de vijand’ tijdens een geheime operatie in Afghanistan, ruim tien jaar geleden, dood te schieten en hier tot nu toe over te zwijgen, roept de nodige vragen op. We leggen er een aantal voor aan oud-commandant Peter Wijninga, verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij diende zelf in 2008 in de Afghaanse provincie Kandahar.
NU 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn woensdag omgekomen door een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Er vielen ook 52 gewonden.
Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad. In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van het Perzische Nieuwjaar.
“Er was een grote explosie en ik zag veel mensen wegrennen”, zegt een getuige. De ontploffing gebeurde vlakbij de belangrijkste universiteit van Kabul.
Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist, meldt het aan IS gelieerde perssbureau Amaq.
NOS 21.03.2018 Bij een aanslag bij een sjiitisch heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker 31 doden gevallen. Volgens de autoriteiten raakten minstens 65 mensen gewond. IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist.
Op het moment van de aanslag werd het Perzisch nieuwjaar gevierd. De autoriteiten waren van tevoren alert op aanslagen. De politie had daarom extra controleposten ingesteld bij het heiligdom, in het westen van de stad. Toch lukte het de terrorist om zichzelf op te blazen bij de mensen die het heiligdom verlieten.
Een getuige was vlak bij de universiteit van Kabul en zag een enorme explosie, waarna veel mensen wegrenden. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn alle slachtoffers mannen, die op weg waren naar het Perzisch nieuwjaarsfeest in de stad.
Perzisch nieuwjaarsfeest
Tijdens het Perzisch nieuwjaarsfeest, ook wel Nawruz genoemd, wordt het begin van de lente gevierd. Het feest wordt in grote delen van het land gevierd, maar veel fundamentalistische moslims hebben kritiek. Volgens hen is het nieuwjaarsfeest on-islamitisch.
AD 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn vandaag omgekomen bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad.
Achttien mensen raakten gewond bij de aanslag, meldt een woordvoerder van de Afghaanse overheid. Het heiligdom was al eerder het doelwit van aanvallen door militante groeperingen. De explosie trof de mensen die het heiligdom verlieten.
In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van Nawroz, het Perzische Nieuwjaar. De dag is een nationale feestdag in het land.
NU 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis ziet mogelijkheden voor vredesgesprekken op korte termijn tussen de Taliban en Afghanistan. De minister kwam dinsdag aan in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
“We pikken signalen op vanuit de Taliban dat er kansen zijn op vredesbesprekingen”, zei Mattis die een onaangekondigd bezoek brengt aan Afghanistan. De Amerikaanse defensieminister sprak in Kabul onder meer met de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Twee weken geleden gaf Ghani nog aan dat het de Taliban politiek wil erkennen als organisatie voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen. Hij zei dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen. Ghani doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De Verenigde Staten stellen echter dat de indicaties vanuit de Taliban voor bereidheid om te praten over vrede al van veel eerder dateren. “We hebben eerdere signalen ontvangen vanuit meerdere groepen van de Taliban die ofwel toenadering tot ons zoeken danwel bereid zijn te praten”, aldus Mattis.
De minister benadrukte dat de Taliban dus niet direct in zijn geheel om zal zijn. “Dat is waarschijnlijk een brug te ver. Maar stapje voor stapje lijkt vrede dichterbij te komen.”
Vredesbesprekingen
In Oezbekistan wordt later deze maand een vredesconferentie georganiseerd over Afghanistan. De verwachting is dat deelnemende landen daar een oproep zullen doen voor directe vredesbesprekingen tussen de Taliban en de Afghaanse regering.
De Taliban heeft echter altijd aangegeven niet direct met de regering van Ghani te willen praten. In plaats daarvan bood de militante groepering aan om met de VS te praten over een mogelijk vredesakkoord. Mattis voelt daar niets voor en vindt dat de gesprekken geleid moeten worden door Kabul. “We willen dat Afghanistan het initiatief neemt en de basis biedt voor een verzoeningspoging.”
Oorlog
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheerst.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie, James Mattis, heeft een verrassingsbezoek gebracht aan de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij sprak daar onder anderen met de Afghaanse president Ghani en de Amerikaanse legertop.
Mattis zei tegen meegereisde journalisten dat hij ondanks de gespannen situatie in Afghanistan positief is over een voorzichtige toenadering tussen de regering en de Taliban. President Ghani deed de Taliban vorige maand een handreiking: hij is bereid om de Taliban te erkennen als politieke beweging, in ruil waarvoor de Taliban de regering in Kabul zou moeten erkennen.
Aanwijzingen
De Taliban heeft niet gereageerd op dat voorstel en blijft aanslagen plegen. De Amerikaanse minister Mattis zegt wel dat hij aanwijzingen heeft dat er kleine groepen binnen de Taliban bereid zouden zijn om met de Afghaanse regering te gaan praten.
Het is de tweede keer dat Mattis een bezoek brengt aan Afghanistan sinds president Trump in augustus aankondigde om extra militairen naar Afghanistan te sturen. Hij hoopt de Taliban zo te laten inzien dat verder vechten geen zin heeft.
De oorlog in Afghanistan duurt al bijna zeventien jaar.
NU 12.03.2018 Een raketaanval op een personenauto heeft in het oosten van Afghanistan het leven gekost aan zeker zeven burgers. Onder de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen, zei een woordvoerder van de provinciale autoriteiten in Nangarhar. De slachtoffers zouden onder weg zijn geweest naar een begrafenis.
De bestuurder was zondagavond doorgereden toen een Talibanstrijder de wagen staande wilde houden. Daarop vuurden andere opstandelingen het projectiel af, zei de woordvoerder. Zij zouden daarbij ook hun eigen kameraden hebben getroffen.
Een woordvoerder van de Taliban ontkende dat zijn organisatie verantwoordelijk is voor de aanval. Hij wees in een tekstbericht met een beschuldigende vinger naar terreurorganisatie Islamitische Staat, die ook actief is in Afghanistan. De zegsman schreef later op Twitter dat de daders onderdeel uitmaakten van “een bende ontvoerders”.
De Taliban heeft in het westen van Afghanistan het centrum van het Anar Dara-district ingenomen. Volgens een woordvoerder van de provincie Farah, grenzend aan Iran, hebben Talibanstrijders urenlang gevochten met politie-eenheden en veiligheidstroepen. Daarbij zijn zeker vijftien agenten om het leven gekomen. Talibanstrijders hebben militaire voertuigen gekaapt en grote voorraden ammunitie gestolen.
Telegraaf 09.03.2019 Door een zelfmoordaanslag bij een moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vrijdag zeker zeven mensen om het leven gekomen. Op het plein voor de al-Sara moskee waren honderden mensen bijeengekomen voor een herdenking van een belangrijke sjiitische leider.
De terrorist blies zichzelf op enkele honderden meters van de bijeenkomst op nadat veiligheidsmensen hem in de gaten hadden gekregen. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is niet opgeëist.
In oktober 2017 kwamen door een aanslag in dezelfde wijk meer dan zeventig mensen om.
NU 07.03.2018 Door een vermoedelijke aanval van een Amerikaanse onbemand vliegtuig zijn in het oosten van Afghanistan 27 strijders van de Taliban om het leven gekomen. De strijders bevonden zich op het moment van de aanval in een koranschool in de provincie Kunar.
Het is niet duidelijk of het om Afghaanse leden van de Taliban gaat of om Pakistaanse strijders die naar Afghanistan zijn gevlucht. Waarnemers denken dat de VS hun luchtaanvallen op de Taliban hebben geïntensiveerd. Vorig jaar zouden ongeveer tweeduizend luchtaanvallen zijn uitgevoerd, tweemaal zo veel als het jaar daarvoor.
De Taliban heersten tussen 1996 en 2001 over Afghanistan en hebben nu naar schatting 13 tot 40 procent van het land onder controle.
NOS 02.03.2018 Het is inmiddels bijna acht jaar geleden dat de Nederlandse wederopbouwmissie in de Afghaanse provincie Uruzgan werd beëindigd. De Nederlandse militairen vertrokken, maar de oorlog in Afghanistan duurt nog altijd voort. Daardoor bestaat er soms de indruk dat het allemaal voor niets is geweest. Vandaag opent in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg de tentoonstelling Uruzgan Nu/Now om te laten zien of dat beeld klopt.
Het beeld van een totale mislukking is onterecht, vertelt fotograaf en architect Jan Willem Petersen in Met het Oog op Morgen. Hij kan het weten, want “verkleed als Afghaan, compleet met baard en lokale kledij” reisde hij per brommer door Uruzgan, op zoek naar de tientallen projecten die door de Nederlanders werden opgezet.
Het algemene beeld? Een groot deel is mislukt, maar een even groot deel is nog altijd in gebruik. “Er zijn flinke stappen voorwaarts gemaakt”, aldus Petersen.
Overal ‘westerse’ gebouwen
De fotograaf kwam naar eigen zeggen op plekken waar geen westerling nog komt en maakte er vrienden voor het leven. Door zijn ‘Afghaanse’ uiterlijk en een spoedcursus Pasjtoe (de lokale taal) namen oude dorpsoudsten hem op sleeptouw naar gevaarlijke gebieden. “Ze kennen gelukkig een erecode dat ze hun gasten in leven houden, waar ik blij mee was, maar bepaalde gebieden kon ik gewoon niet in. Vooral in buitengebieden is er nauwelijks overheidscontrole.”
Petersen bezocht meer dan veertig Nederlandse projecten, van scholen en ziekenhuizen tot rechtbanken en gevangenissen. Alles waar een maatschappij op steunt, is er aangelegd. “Bijna elk openbaar gebouw dat je aantreft, is gebouwd dankzij westerse hulp.”
De Task Force Uruzgan ging in 2006 van start, naar aanleiding van een NAVO-verzoek om bij te dragen aan de wederopbouw van Afghanistan. Vanuit Kamp Holland in Tarin Kowt droeg Nederland tot augustus 2010 bij met in totaal 617 miljoen euro. Een eventuele verlenging van de missie leidde tot een kabinetscrisis en uiteindelijk de val van het vierde kabinet-Balkenende.
De tentoonstelling is tot en met 18 juni te bezoeken RUUD VAN DER GRAAF
Een van de grootste successen is een technische school in Tarin Kowt, de provinciehoofdstad. “Daar zijn honderden mensen opgeleid tot timmerman of elektricien”, volgens Petersen. Een meisjesschool in de Dorafshan-vallei behoort juist tot de grootste mislukkingen. Die is vervallen tot een ruïne.
“Wij dachten dat het vernietigd was door talibanstrijders, omdat zij tegen meisjesonderwijs en scholen in het algemeen zijn. Dat bleek niet het geval, want het gebouw was juist door de lokale bevolking volledig gestript.” De dure materialen, zoals metalen balken en houten kozijnen, bleken erg geliefd.
Bij elke hulpmissie wordt het wiel opnieuw ontdekt, aldus Dirk Staat, militair historicus.
Zo zijn er legio voorbeelden te vinden in Uruzgan. Een dorpje van 3500 inwoners met vijf nieuwe scholen, bijvoorbeeld. “We willen altijd maar iets nieuws bouwen, maar ‘beter onderwijs’ betekent niet ‘nieuwe scholen’.” Petersen stelt voor om meer naar de lokale beginselen te kijken. “Je kunt beter de lokale moellah, vaak de enige die kan lezen en schrijven in een dorp, ondersteunen en zijn lokale moskeetje uitbouwen.”
‘Hoeveel scholen zijn er al af?’
Militair historicus Dirk Staat herkent de fouten van de missie in Uruzgan uit eerdere hulpoperaties. Volgens hem wordt het wiel elke keer opnieuw uitgevonden en komen elke keer dezelfde manco’s bovendrijven. “Daar moeten we eens wat van leren, want over een paar jaar moeten we misschien wel hetzelfde werk in Syrië doen en dat land opbouwen.”
Staat deed onder meer onderzoek naar de hulpmissie in Nieuw-Guinea in de jaren 50 en 60. “Daar zag je ook dat er na een week of zes al gebeld werd vanuit Den Haag met de vraag hoeveel scholen er al gebouwd waren.”
RUUD VAN DER GRAAF
Er wordt te veel vanuit de algemene logica gedacht en te weinig maatwerk geleverd, vindt hij. “De goede bedoelingen zijn ontroerend, maar door de politieke druk, het tekort aan tijd en het vele geld krijg je zulke resultaten.” Dat ongeveer de helft gelukt is en de helft mislukt, noemt hij dan ook “best goede cijfers”.
Volgens Jan Willem Petersen is de veiligheidssituatie over het algemeen verbeterd. “Het is soms uitstekend, maar in ver gelegen gebieden dan weer totaal niet.” De Taliban is volgens hem nauwelijks aanwezig. “De meeste gevechten komen voort uit drugsbelangen en ruzies over wederopbouwgeld, land of belangrijke posities.”
Desondanks slaat de terreurbeweging nog regelmatig toe met zeer zware aanslagen. Woensdag maakte president Ghani bekend de beweging te willen erkennen als wettige politieke groepering, in de hoop daarmee een eind te maken aan de zestien jaar durende oorlog.
De lessen die de tentoonstelling oplevert, werden in een rapport aan toenmalig Chef Staf Tom Middendorp aangeboden en momenteel door defensie verwerkt. Volgens Staat is het belangrijk om de missie eindelijk eens te evalueren, want dat is nog niet eerder gebeurd. “Er is veel tijd, geld en mensenlevens ingestoken, dus we hebben het recht om te weten wat er van over is.”
“De tentoonstelling biedt geen goednieuwsshow, maar met de missie is gewoon ongelooflijk veel bereikt.” De tendens dat het voor niets is geweest, bestempelt hij dan ook als “pertinent niet waar”.
VK 28.02.2018 Afghanistan is bereid de Taliban als politieke organisatie te erkennen als zij meedoen aan vredesbesprekingen. Die vrede is essentieel voor nieuwe infrastructuurprojecten die ‘een gouden kans’ voor het land zijn.
De Afghaanse regering is bereid de Taliban ‘zonder voorwaarden vooraf’ als politieke organisatie te erkennen als zij willen deelnemen aan vredesbesprekingen. Dat heeft president Ashraf Ghani woensdag gezegd. Een opmerkelijke stap, want Ghani maakte de Taliban altijd uit voor terroristen en rebellen.
President Ghani deed zijn voorstel gisteren bij de start van de nieuwe ronde van het Kabul Proces, een internationale conferentie van 25 landen die de basis moet leggen voor een vredesproces in Afghanistan. Hij stelde de Taliban ook aanpassingen van de grondwet en verkiezingen in het vooruitzicht.
Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001, aldus Thomas Ruttig.
Ghani beloofde de Taliban-leiders van de zwarte lijsten van de VN te zullen halen, hun paspoorten en een kantoor in Kabul te geven, en Taliban-gevangenen vrij te laten. Er moet een proces van verzoening komen waarbij oud-strijders en vluchtelingen reïntegreren en banen krijgen. In ruil moeten de Taliban de vijandelijkheden staken en de Afghaanse regering erkennen.
De conservatief-islamitische Taliban regeerden Afghanistan tussen 1996 en 2001. In dat jaar werden ze in de nasleep van 11 september door de VS verdreven. Toen de westerse troepen zich vanaf 2014 grotendeels terugtrokken, begonnen ze aan een nieuwe opmars waarop de regering ondanks zestien jaar westerse hulp en opgevoerde Amerikaanse bombardementen geen antwoord heeft.
Thomas Ruttig van het gezaghebbende Afghanistan Analysts Network noemt Ghani’s plan een duidelijke stap in de juiste richting. ‘Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001.’ Ook Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael spreekt van een belangrijk gebaar. ‘Er is al bijna drie jaar niet meer formeel met de Taliban onderhandeld, het conflict zit in een patstelling.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen
Volgens Kamminga lijkt het plan te voldoen aan twee oude eisen van de Taliban: het openbreken van de grondwet en het verwijderen van hun leiders van de zwarte lijsten van de VN. ‘Maar een derde eis, het terugtrekken van alle internationale troepen, is voorlopig onbespreekbaar. Ghani weet dat dit niet verstandig is met de oprukkende Taliban, en de internationale gemeenschap heeft onlangs juist méér troepen naar Afghanistan gestuurd.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen. De Taliban riepen maandag – net als vaker de laatste jaren – de VS nog op over vrede te gaan onderhandelen (ze richten zich altijd tot de VS omdat ze de regering-Ghani niet erkennen). Ze kunnen niet nee blijven zeggen, zegt Ruttig. ‘Vooral ook omdat Kabuls bondgenoot (de VS) lijkt te suggereren dat een militaire terugtrekking onderdeel van de onderhandelingsagenda kan zijn.’
Het lastigste obstakel wordt volgens Ruttig het plan voor een staakt-het-vuren. Het is onduidelijk hoe en wanneer dat er komt en wie dan als eerste de wapens moet neerleggen. ‘Het zou ook tegelijkertijd kunnen, maar dan moet er wel onderhandeld worden en moeten de VS hun luchtaanvallen staken.’
De huidige Taliban zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig, aldus Jorrit Kamminga, Instituut Clingendael.
De voorgestelde grondwetswijziging zal op verzet stuiten bij het Afghaanse middenveld, denkt Kamminga. ‘Onderhandelingen met de Taliban worden gezien als een mogelijke bedreiging van verworvenheden op het gebied van vrouwenrechten en andere vrijheden. Maar de huidige Taliban, hoewel zeer conservatief, zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig.’
Een aansporing voor alle partijen lijken diverse initiatieven die van Afghanistan een logistieke draaischijf in de regio moeten maken. Vorige week werd de bouw afgetrapt van de TAPI-pijplijn die gas van Turkmenistan naar Pakistan en India gaat brengen, een project dat ook door de Taliban wordt gesteund.
Vorig jaar sloot Afghanistan met vijf landen in de regio, waaronder Turkije, een akkoord over de ‘Lapis Lazuli-handelsroute’, die het land moet verbinden met Europa. En met Iran en India wordt gewerkt aan een spoorlijn naar de Iraanse havenstad Chabahar, die Centraal-Azië toegang zal geven tot de Indische Oceaan.
Voorlopig blijft Afghanistan in de greep van het geweld
Volgens Ghani zal realisering van deze nieuwe regionale projecten ‘de locatie van Afghanistan, altijd gezien als een uitdaging, transformeren in een gouden kans’. En voor al deze projecten is vrede in Afghanistan essentieel.
Voorlopig blijft Afghanistan echter in de greep van het geweld. Dinsdag werden in het zuiden van het land zes politieagenten gedood en dertig mensen ontvoerd. Afgelopen weekend kwamen bij aanvallen op legerposten zeker 18 militairen om. Volgens de autoriteiten zaten de Taliban er achter. Eind januari lieten de Taliban een ambulance met explosieven ontploffen in het hart van Kabul. Zeker 103 mensen werden gedood en 235 raakten gewond. Een week ervoor bestormden Taliban-strijders een luxehotel in Kabul. Bij die aanval werden 22 mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders.
Elsevier 01.03.2018 De Afghaanse regering zit met de handen in het haar, en probeert een einde te maken aan het geweld dat het land verscheurt. De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft aangeboden om met de radicale islamitische groepering om tafel te gaan. Hiermee worden ze erkend als politieke partij.
De president wil een einde maken aan het bloedvergieten in Afghanistan, dat het land al bijna twintig jaar in zijn greep houdt. Ghani stelt voor om een staakt-het-vuren af te kondigen, en wil zelfs nieuwe verkiezingen uitschrijven, waar de Taliban dan aan kunnen deelnemen. ‘We doen dit onvoorwaardelijke aanbod, dat moet leiden tot een vredesakkoord,’ zegt Ghani tegen Al Jazeera.
De Taliban zijn overigens nog steeds radicaal-islamitisch en regeren de Afghaanse provincie Farjab met harde hand. De Belgische krant Het Laatste Nieuws meldt dat er deze week een jong stel werd gegeseld, omdat ze tegen de wil van hun families een relatie hadden.
Eerder deze maand werd er nog een man gestenigd. De man werd verdacht van overspel, en moest dat met de dood bekopen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NU 28.02.2018 De Afghaanse president Ashraf Ghani wil de Taliban voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen politiek erkennen als organisatie.
Ghani deed zijn voorstel op een conferentie die gericht is op vredesbesprekingen. Hij zegt dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen.
Mogelijke opties om nader tot elkaar te komen zijn een staakt-het-vuren, het vrijlaten van gevangenen, verkiezingen waar de Taliban aan mee mag doen en een herziening van de grondwet. In ruil hiervoor moet de Taliban de Afghaanse regering en wet respecteren, zegt Ghani.
De Taliban wilde tot voor kort alleen met de Verenigde Staten praten, maar toont na “aandringen van bevriende landen” ook de bereidheid om met de regering in Kabul het gesprek aan te gaan. De Taliban beheerst momenteel nog grote delen van Afghanistan.
Terroristen
De opmerkingen van Ghani zijn politiek gezien opmerkelijk omdat de president de Taliban in het verleden “terroristen” en “rebellen” heeft genoemd. Hij doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitgeoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheert.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 28.02.2018 President Ghani van Afghanistan wil de taliban erkennen als wettige politieke groepering. Met de handreiking wil Ghani een einde maken aan de de oorlog in het land, die al zestien jaar duurt. In ruil voor de erkenning wil Ghani dat de taliban de Afghaanse regering erkennen en opereren binnen de rechtsstaat.
In Kabul zijn vertegenwoordigers van 25 landen en organisaties aanwezig bij een conferentie waar voorbereidingen worden getroffen op vredesbesprekingen in Afghanistan. Ghani stelde bij zijn openingstoespraak ook een wapenstilstand en de vrijlating van gevangenen voor.
Leden van de beweging kunnen volgens de president rekenen op bescherming als ze akkoord gaan met de voorwaarden. Ook zou de Afghaanse regering willen meewerken aan de re-integratie van voormalige strijders en vluchtelingen, onder meer door ze een baan te bieden.
Verenigde Staten
De president, die sinds 2014 aan de macht is, is al langer voorstander van vredesbesprekingen met de taliban. In het verleden maakte hij daarbij onderscheid tussen delen van de beweging die openstonden voor vrede en strijders die hij “terroristen” en “rebellen” noemde. Hij zegt nu dat het aan de taliban is om bij de gesprekken aan te schuiven om zo “het land te redden”.
Sinds de taliban in 2001 met Amerikaanse hulp uit de macht werden verdreven, zijn ze nooit met de Afghaanse regering in gesprek gegaan. Gisteren zei de beweging open te staan voor direct overleg met de Verenigde Staten, omdat de taliban en de VS volgens de organisatie de enige partijen zijn met invloed op het conflict in het land. “Wij zijn de echte partijen, dus laten we direct met elkaar praten, zonder tussenkomst van een derde partij als Pakistan of Afghanistan.
Afghanistan wil ook in gesprek gaan met de Pakistaanse regering. De taliban beheersen ook delen van Pakistan.
Grote aanslag
Begin dit jaar pleegden taliban-strijders nog een van de zwaarste aanslagen in de recente geschiedenis van het land. Daarbij vielen meer dan 230 doden. De VN schat het aantal mensen dat vorig jaar het slachtoffer werd van oorlogsgeweld op meer dan 10.000. Naast de taliban plegen ook terreurbewegingen als Islamitische Staat aanslagen in Afghanistan.
NU 24.02.2018 Door vier aanslagen op veiligheidstroepen in Afghanistan zijn zaterdag zeker 29 mensen om het leven gekomen. De aanslagen waren in de hoofdstad Kabul en de provincies Helmand en Farah.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven.
De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
Telegraaf 24.02.2018 Door een serie aanslagen in Afghanistan zijn zeker 31 mensen om het leven gekomen. De Taliban vielen een legerbasis aan in de provincie Farah en lieten een autobom ontploffen in Helmand. Terreurbeweging Islamitische Staat eiste de verantwoordelijkheid op voor een zelfmoordaanslag in de hoofdstad Kabul.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven. De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
Autobom bij complex geheime dienst
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
NOS 24.02.2018 In Afghanistan zijn gisteren en vandaag meer dan 20 doden gevallen bij een serie aanslagen van de Taliban en IS. Een aanval van de Taliban op een legerpost in de westelijke provincie Farah eiste 18 levens. Een grote groep Talibanstrijders viel de post midden in de nacht aan.
Vrijwel tegelijkertijd blies een zelfmoordenaar zich bij een kantoor van de NAVO in de hoofdstad Kabul op. Daarbij kwamen twee mensen om en raakten er zeven gewond. IS heeft die aanslag opgeëist.
Ook werden in de zuidelijke provincie Helmand twee aanslagen in korte tijd gepleegd. Bij een aanval in de buurt van een gebouw van de Afghaanse geheime dienst viel één dode. Op een andere plek in de provincie kwamen twee militairen om door een autobom.
In Kabul zijn de veiligheidsmaatregelen sinds eind januari nog eens aangescherpt. Een terrorist van de Taliban bracht op 27 januari een ambulance tot ontploffing, waarbij meer dan honderd mensen omkwamen en ruim 200 mensen gewond raakten.
Beveiligingsmedewerkers bij de diplomatenwijk in Kabul, waar de aanslag werd gepleegd AFP
Diplomatie
De jongste geweldsgolf komt aan de vooravond van een internationale conferentie volgende week in Kabul. Het doel van die bijeenkomst is internationale steun te verwerven voor vredesbesprekingen met de Taliban.
Generaal Nicholson, de hoogste Amerikaanse militair in Afghanistan, heeft verklaard dat de NAVO de Afghaanse regering zal helpen om de veiligheidssituatie in de hoofdstad te verbeteren. Tegelijkertijd zegde hij luchtsteun toe bij de strijd met de militanten.
Nicholson zei ook dat hij verwacht dat de Taliban doorgaan met de gruwelijke aanslagen al ziet hij een verminderde ambitie bij de vijand om meer gebied te veroveren. “De Taliban weten dat ze deze strijd niet kunnen winnen en ze doen er het best aan om deel te nemen aan verzoeningsoverleg”, zei Nicholson. Hij schat het aantal IS-strijders in Afghanistan op 1500 à 2000.
Vredesbesprekingen met de Taliban lijken nog ver weg, hoewel er volgens functionarissen wel contact op lager niveau is. “Denk niet dat er niets gebeurt, we boeken wel degelijk vooruitgang”, zei de permanente Amerikaanse vertegenwoordiger bij de NAVO.
Telegraaf 22.02.2018 Acties van de Taliban hebben in Afghanistan aan zeker tien mensen het leven gekost. In de provincie Ghazni bestormden extremisten een controlepost van de politie. In de provincie Zabul ontplofte een bermbom.
De politiepost viel na een urenlange schotenwisseling in handen van de Taliban. Die vertrokken daarna met de wapens. De aanval kostte acht politiemensen het leven.
NU 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
Telegraaf 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
NU 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
Telegraaf 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen al de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
NOS 15.02.2018 Vorig jaar zijn minder mensen in Afghanistan gedood of gewond geraakt door oorlogsgeweld dan het jaar ervoor. In 2017 ging het volgens cijfers van de Verenigde Naties om 10.453 slachtoffers: 3438 doden en 7015 gewonden. Dat is ongeveer 10 procent minder dan in 2016.
Het is het vierde jaar op rij dat het aantal oorlogsslachtoffers in Afghanistan uitkomt boven de 10.000. De meeste doden en gewonden vielen bij (zelfmoord-)aanslagen door de Taliban, Islamitische Staat of andere terreurorganisaties.
Ook gevechten tussen het leger en militanten leverden veel burgerslachtoffers op. De VN zegt dat twee derde van de slachtoffers zijn gevallen door acties van terroristen.
Meer religieuze doelwitten
“De akelige statistieken in dit rapport geven geloofwaardige informatie over de impact van deze oorlog”, zegt het hoofd van de VN-missie in Afghanistan. “Maar cijfers alleen kunnen niet het verschrikkelijke leed weergeven dat gewone mensen is aangedaan, vooral vrouwen en kinderen.”
De VN constateert een toename in religieuze doelwitten van aanslagplegers. Vorig jaar stierven twee keer zo veel mensen bij aanslagen op gebedshuizen als een jaar eerder.
Dodelijkste aanslag
De meeste doden vielen vorig jaar bij een aanslag in Kabul. Daar blies een zelfmoordenaar een vrachtwagen vol explosieven op tijdens de drukke ochtendspits in de diplomatenwijk van de Afghaanse hoofdstad.
Volgens president Ghani kwamen 150 mensen om het leven. De Verenigde Naties spreken van 92 doden en bijna 500 gewonden.
De enorme explosie werd vastgelegd door een beveiligingscamera:
NOS 12.02.2018 Een infiltrant van de Taliban heeft zestien leden van zijn eigen overheidsmilitie gedood, met wie hij juist zou infiltreren bij de Taliban in de roerige Afghaanse provincie Helmand. De vermeende contraspion werkte maanden samen met de overheidsmilitie.
De moordpartij is opgeëist door de Taliban, die zegt dat twee van hun strijders betrokken waren bij de aanval. Ook een anonieme woordvoerder van de Afghaanse veiligheidsdienst bevestigt het incident. Na het doden van de militieleden zou de verdachte wapens en munitie hebben buitgemaakt.
Heroïne
Helmand staat bekend als zeer gewelddadige provincie. Er wordt veel opium gekweekt, de grondstof van heroïne, en de streng islamitische Taliban heeft de macht in grote delen van de provincie.
De plaatselijke autoriteiten zijn bekend met het incident, maar weten niet door wie de militiegroep werd aangestuurd. “We weten dat een Talibanstrijder zestien mensen heeft gedood die samen met overheidstroepen vochten tegen de Taliban”, zegt een woordvoerder van de gouverneur van Helmand. “We weten nog niet voor wie deze groep werkte.”
Telegraaf 12.02.2018 Een Taliban die maandenlang geïnfiltreerd was onder Afghaanse militairen heeft het vuur op zijn collega’s geopend en zestien militairen gedood.
Het incident gebeurde in de zuidelijke provincie Helmand, een van de gewelddadigste regio’s in het land. De Taliban heeft grote delen van het gebied in handen.
VK 10.02.2018 De VS hebben vrijdag in Afghanistan de Taliban en Islamitische Staat bestookt. Een reactie op de recente golf van aanslagen door de twee rivalen.
1 waarom dit oplaaiend geweld?
Het is een trieste lijst, de recente golf aanslagen in Afghanistan. Een aanslag op een sjiitische debatavond, 41 doden; een aanval op een luxehotel, zeker 30 doden; een aanslag met een ambulance in een drukke winkelstraat, meer dan 100 doden; een aanval op een legerkonvooi, 11 doden. Allemaal in de hoofdstad Kabul, en beurtelings opgeëist door de Taliban en Islamitische Staat.
Het motief is simpel: beide groeperingen staan onder zware druk, van het door de westerse bondgenoten gesteunde Afghaanse leger en van elkaar. Sinds president Donald Trump augustus vorig jaar zijn nieuwe Afghanistanbeleid aankondigde (‘de handschoenen uit’) is de Amerikaanse inzet opgevoerd. Tussen augustus en december waren er tweeduizend luchtaanvallen op de Taliban en IS, bijna evenveel als in heel 2015 en 2016 samen. Vrijdag werden beide groeperingen gebombardeerd in de provincies Jowzjan en Badakhshan.
Logisch doelwit voor tegenaanvallen is dan Kabul, waar de regering van president Ashraf Ghani zetelt en alle buitenlandse media zitten, zegt Thomas Ruttig van Afghanistan Analysts Network. Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen, zei analist Borhan Osman van International Crisis Group onlangs tegen persbureau AFP. Zo kunnen ze de bevolking ook duidelijk maken dat de regering hun veiligheid niet meer kan garanderen.
Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen
2 Taliban en IS rivalen?
De twee groeperingen vertonen in elk geval grote verschillen. De Taliban (enkele tienduizenden strijders groot) zijn islamitische nationalisten die Afghanistan regeerden tussen 1996 en 2001, toen ze na 9/11 door de VS werden verdreven. Sindsdien proberen ze de buitenlandse bezetter weg te krijgen, met geweld of door onderhandelingen. De Taliban hebben sinds 2007-2008 een steeds groter deel van Afghanistan in handen gekregen, maar ze hebben geen ambities buiten de landsgrenzen.
‘IS-Provincie Khorasan’ (twee- tot vierduizend strijders) is een verzameling splintergroepen zonder centrale leiding, veelal ontevreden afsplitsingen van de Taliban, die zich sinds 2015 bekent tot de internationale jihad. IS was door de Taliban en door Amerikaanse drone-aanvallen teruggedrongen tot een ‘eilandje’ in het oosten van het land, met name de provincie Nangarhar, maar manifesteert zich tegenwoordig ook in andere gebiedjes, meest recent in Jowzjan.
Binnen Afghanistan zijn de Taliban en IS elkaars grote rivalen. De gematigde Taliban zien IS als nieuwkomers en als verraders die de strijd tegen de Amerikanen verzwakken. Het radicalere IS ziet de Taliban als slappelingen die de jihad verkwanselen door met de vijand te onderhandelen.
3 kan IS de Taliban overvleugelen?
De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet, aldus Borhan Osman.
Dat is onaannemelijk, gezien het enorme krachtsverschil in aantallen strijders en territorium. Volgens onderzoek van de BBC zijn de Taliban openlijk actief in 277 van de 399 Afghaanse districten (70 procent), met volledige controle over 16 districten (4 procent). De regering zou 122 districten in handen hebben (30 procent). IS zou actief zijn in 30 districten maar nergens domineren.
IS heeft volgens Ruttig op één moment kans gehad de Taliban te overvleugelen, toen de Taliban na de dood van leider Mullah Omar in 2016 door de opkomst van een dissidente stroming bijna uiteenvielen. ‘De vrees was toen: die gaan samen met IS en verslaan de Taliban. Dat is niet gebeurd en de kans is nu verkeken. De dissidenten zeggen geen salafisten te zijn noch samen te willen met IS.’
4 verhuist het kalifaat oostwaarts?
Amerikaanse analisten en media, maar ook de Iraanse veiligheidsdienst, ventileren het idee dat IS nu het kalifaat in Syrië en Irak zo goed als verslagen is, zijn aandacht verlegt naar Afghanistan, Pakistan en Centraal-Azië. Er zouden zich in Afghanistan al duizenden buitenlandse jihadisten ophouden uit landen als Pakistan en vooral Oezbekistan.
Voor zo’n strategische verhuizing zijn volgens Ruttig geen aanwijzingen. ‘We zien geen substantiële instroom van IS-strijders uit het Midden-Oosten, en al helemaal geen buitenlandse strijders. Er zijn wel wat Afghaanse salafisten. Sommigen zijn destijds mogelijk naar Syrië en Irak gegaan om zich bij IS aan te sluiten en nu wellicht teruggekeerd, maar dat zijn er hooguit enkele tientallen.’
Ook voor het idee dat IS zich zou willen verplaatsen naar Zuid- of Centraal-Azië ziet Ruttig weinig grond. Er is wat IS-activiteit in Pakistan, maar dat zijn waarschijnlijk lokale splintergroeperingen. En de aanwezigheid van IS in Centraal-Azië is minimaal. ‘Er zit veel fantasie en gebrek aan kennis in dit soort berichten.’
5 komt het nog goed?
Daar ziet het voorlopig niet naar uit. Volgens Osman in The Washington Post ligt dat aan de louter militaire benadering van de Amerikanen, die het idee van onderhandelingen hebben losgelaten, het Afghaanse leger willen versterken (met een verdriedubbeling van de luchtmacht) en de eigen aanwezigheid met drieduizend man willen opvoeren, tot 15 duizend man.
Maar zelfs 100 duizend militairen konden de Taliban indertijd niet verslaan, zegt Osman. ‘De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet. Hun strijd is geheel gebaseerd op het idee dat de Amerikanen hen als legitieme regering hebben afgezet en hebben vervangen door een marionettenbewind. De nieuwe strategie van de VS zal hen nog meer vastbesloten maken om door te vechten.’
Volgens Ruttig is de enige oplossing onderhandelingen met de Taliban over beëindiging van de oorlog en investeringen in de economische ontwikkeling van Afghanistan. Gezien de aanpak van Trump acht hij voortzetting van de huidige patstelling waarschijnlijker: de regering de baas in Kabul en de grote steden, de Taliban op het platteland en in de bergen. Waarbij de krijgsheren af en toe onderling wat bakkeleien, en intussen de opiumbaten verdelen.
Opnieuw een dodelijke aanslag in Kabul. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: 27 januari werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Save the Children schort hulp in Afghanistan op na gewelddadige aanval op kantoor
De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad op 24 januari is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Volg en leesmeer over: BUITENLAND
NU 31.01.2018 De Taliban, die recentelijk nog grote aanslagen pleegde in Kabul, is in 70 procent van Afghanistan actief. Dat blijkt althans uit een studie van de BBC.
Uit maandenlang onderzoek van de Britse nieuwszender blijkt dat de gebieden waar de de terroristische organisatie openlijk controle uitoefent, groter zijn geworden sinds buitenlandse troepen het land vanaf 2014 hebben verlaten.
De BBC sprak in totaal met 1.200 lokale bronnen in de 399 dictricten die het land telt. De inhoud van die gesprekken werden vervolgens bij twee tot zes andere bronnen gecontroleerd, en zo werd een uitgebreid beeld gemaakt van alle militante aanvallen in de periode van 23 augustus tot 21 november 2017.
Zo’n 15 miljoen inwoners, ongeveer de helft van het totale aantal inwoners in het land, bleek in gebieden te wonen waar de Taliban controle uitoefent of waar de Taliban openlijk actief is en er recentelijk aanslagen plaatsvinden.
Het gaat volgens de BBC onder meer om gebieden in de provincie Helmand, zoals Sangin, Musa Qala en Nad-e Ali, waar buitenlandse troepen eerder jarenlang tegen de Taliban vochten. Zo zijn tussen 2001 en 2014 meer dan 450 Britse militairen om het leven gekomen in de provincie Helmand.
Uit de studie bleek dat de Taliban 14 districten volledig beheert, dat is zo’n 4 procent van het land. In zo’n 66 procent van het land, in 263 districten, is de organisatie actief en fysiek aanwezig. Dat is volgens de BBC significant meer dan vorige onderzoeken naar de macht van de Taliban uitwezen.
Strijd tegen Taliban
Regering
Volgens de Afghaanse regering klopt de uitslag van het onderzoek van de BBCniet, autoriteiten stellen dat het grootste deel van het land onder controle valt van de republiek.
Afgelopen weekend werd de Afghaanse hoofdstad Kabul nog getroffen door een aanslag, uitgevoerd door de Taliban. Zeker 103 mensen kwamen hierbij om het leven, 235 mensen raakten gewond. En op 21 januari werd het Hotel Intercontinal in Kabul aangevallen door dezelfde organisatie. Hierbij kwamen zeker vijf mensen om het leven en zes raakten gewond.
De Verenigde Staten zijn al jaren actief in Afghanistan om het terrorisme te bestrijden. Vorig jaar besloot president Donald Trump meer troepen naar het land te sturen, terwijl zijn voorganger Barack Obama de missie juist wilde afbouwen. Inmiddels heeft de VS al miljarden dollars uitgegeven aan de strijd in Afghanistan.
NOS 30.01.2018 “Voor als ik gewond raak of dood ga bij een aanslag”, zegt Mujeeballah Dastyar over het briefje dat hij bij zich draagt in zijn portemonnee. Hij heeft er zijn bloedgroep opgeschreven, enkele telefoonnummers en zijn werkadres. “Dan hebben de dokters tenminste alle informatie over me”, vertelt hij tegen nieuwszender Al Jazeera.
Net als veel andere inwoners van Kabul is de 28-jarige Dastyar bang. Zaterdag blies een zelfmoordterrorist een ambulance vol explosieven op in het drukke centrum van de Afghaanse hoofdstad. Er vielen meer dan honderd doden, 235 mensen raakten gewond. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op.
Het was een van de dodelijkste aanslagen ooit in Afghanistan en de derde grote terreurdaad in minder dan tien dagen tijd.
De situatie is even uitzichtloos als in 2001, aldus Ko Colijn.
Het brute geweld in Afghanistan onderstreept opnieuw de harde realiteit in het land: ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001”, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Uitbreiding van Taliban-gebied in Afghanistan
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
De terreurgroep heerst vooral in plattelandsgebieden en kleine stadjes. De groep won de macht terug in gebieden als Babaji en Marjah en zou in sommige provincies, zoals Kunduz en Uruzgan, tot 80 procent in handen hebben. Anderzijds hebben de Taliban nog geen grote steden in weten te nemen.
Dat maakt het gevoel van onveiligheid onder Afghanen niet minder groot. “Grote aanslagen zijn hier helaas niet nieuw”, zegt Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael vanuit Kabul. “Maar het is de afgelopen jaren aan de lopende band raak. En de bevolking is steeds vaker het slachtoffer: tussen 2009 en 2016 verdubbelde het aantal burgerdoden.”
“Niemand is meer veilig, lijkt het”, zegt Dastyar tegen Al Jazeera. “Elke keer als de Taliban aanvallen, gebruiken ze verschillende technieken. Zoals een aanval met een ambulance. Dat verwacht niemand.”
In 2001, na de aanslagen van 11 september door al-Qaida, begon operatie Enduring Freedom. 140.000 westerse militairen werden ingezet om in Afghanistan de Taliban te verjagen, die onderdak hadden geboden aan de terreurgroep.
De ISAF-missie van de NAVO moest daarna stabiliteit tot stand brengen door het trainen van de Afghaanse veiligheidsdiensten en het ondersteunen van de politiek. Tussen 2006 en 2010 waren daarvoor duizenden Nederlandse militairen gelegerd in Kamp Holland in de provincie Uruzgan.
Na ISAF bleven kleine aantallen westerse militairen, onder wie Nederlanders, in Afghanistan aanwezig. Tot eind 2018 blijven nog zo’n honderd Nederlandse militairen in het noorden van het land om Afghaanse militairen en politie te trainen.
Waarom de Taliban en andere terreurorganisaties zo veel terrein weten te veroveren in Afghanistan, is volgens De Wijk duidelijk. “Omdat de NAVO en de Amerikanen tienduizenden militairen hebben teruggetrokken”, zegt hij. “Zo simpel is dat.”
Het doel van het Westen was bij de inmenging in Afghanistan duidelijk: een regering opzetten in Afghanistan, de macht stabiliseren en zich vervolgens terugtrekken. Maar volgens De Wijk is die afbouw veel te snel ingezet. “Wanneer terreurgroepen als de Taliban een beetje ruimte krijgen, poppen ze zo weer op. Zolang ze niet volledig worden verslagen, blijven ze terugkomen.”
Dat is volgens Colijn typerend voor de guerrillamanier waarop de Taliban vechten: “Ze zijn nauwelijks te ontdekken en uit te schakelen. Strijders houden zich schuil en duiken pas op zodra ze kansen zien. Zoals nu.”
De al zeer wankele regering van Ashraf Ghani is daar niet tegen opgewassen. “Met de zware aanslagen in de grote steden wordt het bewind alleen maar nog verder vernederd”, zegt NOS-correspondent Aletta André.
Amerika
De militaire strategie die de Amerikanen voeren, is bovendien verkeerd, denkt Colijn. Hoewel er minder grondtroepen zijn in Afghanistan, voert de VS de laatste jaren steeds meer luchtaanvallen uit in het land. “Zo proberen ze de Taliban tot de onderhandelingstafel te dwingen”, zegt Colijn. “Maar die operaties lokken alleen maar terreur uit. Het werkt bijna averechts.”
Volgens de defensiedeskundige is het aan Donald Trump om een duidelijker strategie te kiezen in de strijd tegen de Taliban. Waar de president van de Verenigde Staten zich eerst nog wilde terugtrekken uit Afghanistan, kondigde hij in juni bij nader inzien aan 4000 extra militairen naar het land te sturen. Ook de NAVO besloot in november om 3000 militairen meer in te zetten.
“Maar het is niet duidelijk wat Trump wil”, zegt Colijn. Toen in 2010 tijdens de ‘surge’ onder president Obama 100.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan zaten, lukte het niet om de Taliban te verslaan. “Dat gaat met 4000 nieuwe militairen en de 8400 overgeblevenen dus ook niet lukken. Er is echt een heldere koers nodig.”
Een explosie in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul.REUTERS
Het volledig terugtrekken van de troepen uit Afghanistan is volgens De Wijk geen optie. “Dan nemen de Taliban de boel binnen een paar maanden over.”
Kamminga denkt dat het sturen van meer militairen op korte termijn wel zin heeft, om bijvoorbeeld de Afghaanse veiligheidstroepen beter te trainen. “Het gaat dan dus vooral om het behalen van militair-tactische successen”, zegt hij vanuit Kabul. Voor de lange termijn ziet hij juist alleen een politieke oplossing. “Dan werkt die aanwezigheid van de troepen vooral verkeerd, omdat de Taliban de terugtrekking daarvan als voorwaarde zien voor de vredesbesprekingen.”
Vooralsnog ziet Colijn het somber in. “Voor de Verenigde Staten dreigt Afghanistan te worden wat de Vietnamoorlog was: één groot drama.”
Telegraaf 30.01.2018 Voormalig commandant der strijdkrachten generaal Tom Middendorp heeft een van de allerhoogste militaire onderscheidingen van Afghanistan gekregen. De Afghaanse president prijst de manier waarop Middendorp de laatste jaren leiding heeft gegeven aan de Nederlandse militaire operaties in Afghanistan. De medaille is door de Afghaanse ambassadeur in Den Haag uitgereikt.
In 2009 voerde Middendorp gedurende zes maanden het bevel over de Nederlandse Task Force. De Nederlandse militairen voerden onder zijn bewind vele acties uit waardoor er een uitbreiding van de veilige gebieden kon plaatsvinden.
Middendorp heeft in Nederland gewerkt aan meer samenwerking tussen defensie, het bedrijfsleven en organisaties die betrokken zijn bij de stabiliteit en veiligheid in Afghanistan. Dit concept heeft de generaal in de praktijk gebracht met onder meer het Afghan Development Plan en het Afghan Security Plan.
De onderscheiding is in Nederland drie keer eerder uitgereikt aan voormalig minister van Defensie Eimert Middelkoop en de generaals Dick Berlijn en Peter van Uhm.
Telegraaf 29.01.2018 Klagende Nederlandse militairen in Noord-Afghanistan hebben gelijk: het is voor de trainingsmissie in Mazar-i-Sharif inderdaad lastig werken. Hun veiligheid is echter niet in het geding, stelt minister van Defensie Ank Bijleveld.
De missie is volgens Bijleveld niet zo effectief als gehoopt, doordat de Oost-Europese troepen waarmee de Nederlanders samenwerken gebrekkig Engels spreken. Daardoor moeten de deelnemers aan de missie meer tijd steken in gezamenlijke trainingen, wat ten koste gaat van de tijd die aan het opleiden van Afghaanse agenten kan worden besteed. Ook zijn de pantservoertuigen van de Kroaten, Montenegrijnen en Hongaren niet altijd inzetbaar.
Het speelt de Nederlandse militairen bovendien parten dat niet alle helikopters en vliegtuigen die de internationale missie gebruikt aan hun strenge veiligheidseisen voldoen. Valt er van de veilige toestellen eentje uit, dan moeten ze soms binnen blijven.
Militairen vroegen vorige maand om extra Nederlandse mankracht en materieel om de problemen op te lossen, maar Bijleveld vindt dat dat aan de NAVO is.
NOS 29.01.2018 Minister Bijleveld van Defensie zegt dat de Nederlandse militairen in Afghanistan allerlei problemen ondervinden bij hun werk. Daardoor is de missie minder effectief, staat in een brief aan de Tweede Kamer.
Sinds 2015 doen honderd Nederlandse militairen mee aan de NAVO-missie Resolute Support met de bedoeling om het leger en de politie in het land weer op te bouwen. De taak van de Nederlandse militairen is vooral om rond Mazar-e-Sharif de Afghaanse politie te trainen.
Beschikbaar
In de praktijk komt daar niet altijd iets van terecht. Veilig vervoer naar de politiepost gaat vaak niet door omdat de beschikbaarheid van pantservoertuigen “te wensen overlaat”.
De groep militairen mag zich ook alleen vervoeren met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan de Nederlandse veiligheidsnormen, maar die toestellen zijn er door slecht weer of een technisch mankement niet vaak.
Gebrekkig Engels
Verder werken de Nederlanders samen met Oost-Europese militairen die gebrekkig Engels spreken. Dat levert vertraging op, is uit de brief op te maken.
De minister benadrukt dat de veiligheid van de militairen vooropstaat en dat de militairen niet buiten de poort gaan als er te weinig helikopters of beveiligingspelotons zijn.
AD 29.01.2018 Nederlandse militairen in Afghanistan kunnen niet iedere dag buiten de poort hun Afghaanse collega’s trainen. Dat erkent minister van Defensie Ank Bijleveld in een brief aan de Tweede Kamer. Toch stuurt zij geen extra troepen. De beperkte beschikbaarheid van beveiligers die de trainingsmissie mogelijk moeten maken, moet volgens de minister door de Navo worden opgelost.
Bijlevelds uitleg volgt op berichtgeving van deze krant eind vorig jaar. Toen bleek bij een bezoek aan Afghanistan al dat er problemen ontstonden doordat niet alle beveiligers die met de adviseurs mee op pad moeten, Engels spreken en er een groot tekort is aan pantservoertuigen. Bijleveld bevestigt dat ‘niet alle voertuigen inzetbaar zijn’. De Nederlandse trainers gebruiken Duitse pantservoertuigen, schrijft de minister. Het probleem zit volgens haar vooral bij de Amerikaanse pantservoertuigen, die worden gebruikt door de Kroatische, Montegrijnse en Hongaarse pelotons.
Dat sommige militairen van deze beveiligingspelotons ‘de Engelse taal niet volledig machtig zijn’, vereist volgens Bijleveld vooral gedegen planning en voorbereiding. Dat leidt er echter wel toe dat adviseurs niet altijd tegelijkertijd mee kunnen buiten de poort. Dat gaat volgens Bijleveld ‘soms ten koste’ van ‘de effectiviteit van de missie’.
Behalve met het transport over de grond is er ook een probleem met transport door de lucht. Nederlandse militairen mogen alleen mee met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan Nederlandse veiligheidseisen. Als ze niet voldoen aan die eisen en trainers ook niet met een pantservoertuig op pad kunnen, wordt een bezoek aan Afghaanse soldaten in het veld afgeblazen.
VK 29.01.2018 De terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanval op een militaire academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daarbij kwamen elf Afghaanse militairen om het leven. Afghanistan wordt geteisterd door een golf van aanslagen.
Vijf zwaarbewapende terroristen vielen maandagochtend een legerpost aan bij een militaire academie in het westen van de stad. Naast de elf militairen die daarbij omkwamen, raakten nog eens vijftien soldaten gewond, alvorens het leger erin slaagde de terroristen uit te schakelen. Vier van hen werden gedood, een werd gevangen genomen.
Twee dagen eerder kwamen ruim honderd mensen om bij een bomaanslag in het centrum van Kabul. De bom lag verborgen in een ambulance waarmee de plegers van de aanslag langs een aantal controleposten wisten te komen. Ruim tweehonderd mensen raakten gewond bij de aanslag, waarvoor de Taliban zich later verantwoordelijk stelden.
De Taliban zaten ook achter de recente aanval op het Intercontinental, een zwaarbewaakt hotel waar doorgaans veel buitenlanders verblijven. Bij die terreuroperatie die uren duurde, vielen 22 doden. Een paar dagen later vielen Taliban-strijders het kantoor van de hulporganisatie Save the Children in de oostelijke stad Jalalabad aan. Daarbij werden zes mensen gedood.
Luchtaanvallen
Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump
De terreuraanslagen zijn een tegenslag voor de regering van president Ashraf Ghani en diens Amerikaanse bondgenoten. De Verenigde Staten hebben hun hulp aan de Afghaanse veiligheidstroepen de laatste tijd opgevoerd, onder meer met luchtaanvallen op de Taliban en andere extremistische groeperingen. Die strategie leek op het platteland succes te hebben, maar het geweld lijkt zich nu meer en meer naar de grote steden te verplaatsen.
De Taliban ontkennen dat zij verzwakt zijn door het offensief van de Afghaanse strijdkrachten en de Amerikaans bombardementen. Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump. ‘Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap voor Trump en degenen die zijn hand kussen: als je doorgaat met je strategie van agressie en via de loop van het geweer spreekt, verwacht dan niet dat de Afghanen met bloemen antwoorden,’ zei Taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid in een verklaring.
Ontevredenheid
Trump verzekerde dit weekeinde dat de aanvallen de VS en de Afghaanse regering alleen maar zullen sterken in hun vastbeslotenheid de Taliban te verslaan. Maar onder de Afghaanse bevolking groeit de ontevredenheid over de regering van president Ghani. ‘De mensen vinden dat de regering slecht functioneert, dat de veiligheidstroepen alleen maar aan zichzelf denken en dat de internationale coalitie alleen bereid is luchtaanvallen uit te voeren en niet over voldoende inlichtingen beschikt’, zegt Najib Mahmood, die politicologie aan de Universiteit van Kabul doceert.
Wint de Taliban weer aan kracht?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: zaterdag werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
NU 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
Telegraaf 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NOS 29.01.2018 In Afghanistan zijn zeker elf militairen gedood bij een aanslag op een eenheid die een militaire academie in de hoofdstad Kabul bewaakt. Zeker zestien militairen raakten gewond. Twee militanten bliezen zichzelf op in de buurt van de eenheid, waarna een vuurgevecht uitbrak met andere aanslagplegers.
Daarbij zijn twee aanvallers gedood en werd een militant gevangen genomen. IS heeft via zijn persbureau Amaq de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie benadrukt dat de eenheid het doelwit was en niet de Marshal Fahim-academie zelf. Leden van IS en de Taliban voeren geregeld aanslagen en aanvallen uit in Afghanistan, waarbij militaire instituten vaak het doelwit zijn.
Eerdere aanslagen
Veiligheidstroepen hebben de toegangswegen naar de militaire school afgezet om ambulances de kans te geven om doden en gewonden op te halen. In oktober kwamen vijftien kadetten van dezelfde academie om het leven bij een bomaanslag bij de toegangspoort van het complex.
Zaterdag was er een zware zelfmoordaanslag in Kabul. Een aanhanger van de Taliban liet een ambulance vol explosieven ontploffen bij een controlepost. Meer dan honderd mensen kwamen om het leven. Anderhalve week geleden vielen er ruim twintig doden bij een aanval op een hotel.
AD 29.01.2018 Zeker vijf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval op de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Tien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober ook al vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met militaire cadetten.
Kabul is recentelijk herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NU 28.01.2018 Het dodental naar aanleiding van de aanslag zaterdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul is gestegen naar 103. Dat laten autoriteiten zondagochtend weten.
Het aantal gewonden is naar 235 gestegen.
De aanslag bij een politiebureau in de stad werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Omdat Afghanen op zaterdag werken, was het druk op straat op het tijdstip van de aanslag.
Het is de zwaarste aanslag in Kabul sinds de aanslag in mei vorig jaar. Toen kwamen 150 mensen om het leven doordat een autobom nabij de Duitse ambassade tot ontploffing werd gebracht.
De Taliban, die de aanslag heeft opgeëist, stelt dat de aanslag een boodschap is aan de Amerikaanse president Donald Trump. “Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap aan Trump en de mensen die zijn handen kussen: als je doorgaat met agressie en vanuit de loop van een geweer praat, dan moet je niet verwachten dat de Afghanen als reactie bloemen planten.”
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
NOS 28.01.2018 Een dag na een van de zwaarste aanslagen van de afgelopen tijd in Afghanistan, is het dodental van het bloedbad in Kabul opgelopen naar 103. Het aantal gewonden is bijgesteld naar ten minste 235, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Een zelfmoordterrorist met een ambulance vol explosieven kwam door een controlepost door te zeggen dat hij een patiënt vervoerde. Bij een volgende controlepost liet hij zijn voertuig ontploffen.
De aanslag is opgeëist door de Taliban. Volgens de minister van Binnenlandse Zaken zijn er na de aanslag vier verdachten opgepakt.
Meer veiligheidsmaatregelen
Afghanistan heeft een bloedige week achter de rug. Zo werd woensdag in de oostelijke stad Jalalabad een gebouw van hulporganisatie Save the Childrenaangevallen. Daarbij kwamen vier medewerkers om het leven. Vorig weekend kwamen er achttien mensen om het leven bij een aanval op het Intercontinental Hotel in Kabul.
De regering van president Ashraf Ghani staat onder grote druk om de veiligheidsmaatregelen aan te scherpen.
NU 27.01.2018 Een aanslag bij een politiebureau in de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft zaterdag zeker 95 mensen het leven gekost. Minstens 158 personen raakten gewond.
Dat meldt een woordvoerder van het ministerie van Gezondheidszorg zaterdag. Het dodental is gedurende de dag meerdere keren omhoog bijgesteld.
De aanslag werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Zaterdag is een werkdag in Afghanistan. Daardoor was het druk op straat.
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
Onder de slachtoffers zouden ongeveer tachtig politieagenten of militairen zijn.
De slachtoffers waar nu melding van wordt gemaakt, zijn al naar het ziekenhuis gebracht. Volgens de autoriteiten komen er nog steeds nieuwe slachtoffers binnen.
In de nabije omgeving staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden.
Intercontinental Hotel
Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Telegraaf 27.01.2018 Het dodental van de aanslag met een nepambulance in Kabul blijft oplopen. Zaterdagmiddag zijn door de instanties 95 doden en 158 gewonden gemeld. Daarmee is het de zwaarste aanslag sinds mei 2017. De ziekenhuizen zijn overbelast en de gewonden worden behandeld in de tuinen van de ziekenhuizen.
De aanslag vond plaats in het centrum van de Afghaanse stad. De bomauto was volgens de autoriteiten ’vermomd’ als ambulance en ontplofte door toedoen van een zelfmoordterrorist bij een controlepost van veiligheidstroepen, vlak voor een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was.
Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn. De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag gepleegd door de Taliban op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
NOS 27.01.2018 Bij een zelfmoordaanslag in Kabul zijn zeker 95 doden en ten minste 158 gewonden gevallen, melden de Afghaanse autoriteiten. De explosie was in het centrum van de stad, bij het gebouw waar eerder het ministerie van Binnenlandse Zaken was gevestigd.
In de buurt zit ook het gezantschap van de Europese Unie. Ook staan er het hoofdkwartier van de politie en veel ambassades, van onder meer Nederland, Zweden en India.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het ambassadegebouw niet beschadigd is, en de diplomaten ongedeerd zijn. Minister Zijlstra heeft de aanslag veroordeeld.
In de video hieronder beelden van kort na de aanslag:
Volgens de autoriteiten bestuurde de zelfmoordterrorist een ambulance die vol zat met explosieven. De wagen ontplofte vervolgens bij een controlepost van veiligheidstroepen. Boven de stad hingen dikke zwarte rookwolken. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door de terreurorganisatie Taliban.
Vorige week werd een hotel in Kabul aangevallen door Taliban-strijders. Daarbij vielen achttien doden, onder wie veertien buitenlanders.
AD 27.01.2018 Bij een aanslag met een ambulance vol springstof zijn vandaag in Kabul minstens 95 doden en 158 gewonden gevallen. De aanlag vond plaats vlakbij het voormalige ministerie van Binnenlandse Zaken en is opgeëist door de Taliban, meldt het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid.
,,De laatst beschikbare balans van het aantal slachtoffers van de aanslag in onze zieken huizen bedraagt 40 doden en 140 gewonden”, verklaarde woordvoerder Waheed Majroh van het ministerie tegenover het Franse persbureau AFP.
,,De zelfmoordenaar gebruikte een ambulance om door de wegversperringen te komen. Hij verklaarde bij het eerste checkpoint dat hij een patiënt naar het Jamuriat-ziekenhuis moest brengen. Bij de tweede controle werd de chauffeur geïdentificeerd waarna hij zijn voertuig liet ontploffen”, zegt adjunct-woordvoerder Nasrat Rahimi.
Whatsapp
De aanslag is via Whatsapp opgeëist door Zabihullah Mujahid, de spreekbuis van de Taliban. ,,Een martelaar heeft zijn wagen opgeblazen vlakbij het ministerie van Binnenlandse Zaken waar zich een aanzienlijk aantal politiemensen bevond.”
De kracht van de ontploffing was volgens het AFP enorm. ‘De explosie deed de Afghaanse hoofdstad letterlijk schudden. De ramen van ons kantoor 2 kilometer verderop trilden. In ‘Chicken street’, de straat met antiekzaken, zijn alle ruiten gesneuveld, net als in andere wijken in een straal van honderden meters rond de plek van de aanslag.’
,,Het is een massamoord,” reageert Dejan Panic, een coördinator van de Italiaanse NGO voor noodhulp bij oorlogsvoering, op Twitter. Hij telde in zijn ziekenhuis minstens “zeven doden en 70 gewonden”. De foto bij zijn bericht toont veel slachtoffers die in de gangen en onder een afdak van het hospitaal liggen.
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Ministerie
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Telegraaf 26.01.2018 Zes kinderen zijn gedood in Afghanistan door een beschieting. De toedracht van het incident is niet duidelijk. De autoriteiten wijzen naar de Taliban, maar anderen zeggen dat de kinderen slachtoffer zijn geworden van een luchtaanval door de Afghaanse krijgsmacht.
„Kinderen speelden in de tuin van het huis toen de Taliban mortiergranaten afvuurden. Eén kwam terecht op de grond, doodde zes kinderen en verwondde twee anderen”, zei de politie.
Steeds meer luchtaanvallen
Volgens ooggetuigen stierven de kinderen echter door de luchtmacht, die steeds meer luchtaanvallen uitvoeren. In totaal kwamen zeven burgers om het leven en raakten zes mensen gewond.
Volgens een rapport van de Verenigde Naties kwamen vorig jaar tussen januari en september in Afghanistan 2640 burgers om het leven.
Telegraaf 25.01.2018 Het dodental na gevechten op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad is opgelopen naar elf. Onder de slachtoffers zijn vier medewerkers van de organisatie, meldde die via Twitter.
Een zelfmoordterrorist blies zich woensdag voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. De aanvallers konden pas na tien uur durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
VK 24.01.2018 De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad woensdag is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Islamitische Staat zou de aanslag reeds hebben opgeëist.
Save the Children can confirm that the security incident affecting our office in Jalalabad, Afghanistan is still ongoing. Our primary concern is to secure the safety of all of our staff. In response to this all of our programs across Afghanistan have been temporarily suspended. 1:19 PM – Jan 24, 2018
De hulporganisatie onderstreept in een verklaring dat de veiligheid van haar medewerkers de hoogste prioriteit heeft. Daarom zijn ‘al onze programma’s in heel Afghanistan tijdelijk opgeschort’.
De aanslag begon woensdagmorgen rond negen uur (lokale tijd) met een explosie: een zelfmoordterrorist had een autobom tot ontploffing gebracht. Daarna ging een groep gewapende mannen het terrein op en begon om zich heen te schieten.
De aanval vond plaats in het kantoor in de stad Jalalabad, op een plek waar nog veel meer hulporganisaties zitten. Save the Children is al jaren aanwezig in het land, en heeft daar acht kantoren met in totaal meer dan 500 medewerkers. Zij werken samen met lokale organisaties en zijn betrokken bij onderwijs- en voedselprogramma’s, maar begeleiden ook de terugkeer van Afghaanse vluchtelingen die uit Pakistan worden gezet.
Zowel de politie als het leger kwamen in actie tegen de terroristen, maar deze vochten fel terug. Zeker 45 mensen werden bevrijd uit de kelder van het gebouw, terwijl op de verdiepingen daarboven werd geschoten. Er zijn 20 gewonden naar het ziekenhuis gebracht, maar het is nog niet bekend hoe ernstig hun verwondingen zijn. De Afghaanse journalist Bilal Sarwary liet via Twitter weten dat de politie en het leger vanuit een kantoor werden bestookt met handgranaten en raketwerpers. Op foto’s en filmpjes is te zien hoe mensen, onder wie ook kinderen, wegrennen uit het gebied.
Volgens de eerste berichten bevinden zich onder de doden twee Afghaanse commando’s, het hoofd bewaking van Save the Children, een lokale bewaker en een burger, een kleermaker. Save the Children heeft dit niet bevestigd.
Hoewel Afghanistan altijd al een gevaarlijk gebied is geweest voor hulpverleners, zijn internationale organisaties de laatste tijd steeds meer een doelwit voor de Taliban en IS. Vorig jaar bijvoorbeeld, werden er zeker vijftien medewerkers van internationale ngo’s vermoord. Eerder deze week vielen er tientallen doden bij een aanslag op een luxe hotel in de hoofdstad Kabul.
De aanval van vandaag is volgens persbureau AFP reeds opgeëist door terreurgroep Islamitische Staat, maar deze claim wordt nog onderzocht.
NU 24.01.2018 Hulporganisatie Save the Children legt de werkzaamheden in Afghanistan tijdelijk stil. De organisatie besloot daartoe vanwege een fatale aanval op een kantoor in Jalalabad. Hierbij kwamen zeker negen mensen om en raakten zeker 24 personen gewond.
De hulporganisatie benadrukt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn ”alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten”.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terroristische organisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Uren
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. ”De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen ”die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan”.
Aangeslagen
In een reactie laat de Nederlandse tak van Save the Children weten zwaar aangeslagen te zijn. “Onze eerste zorg ligt bij de veiligheid van onze collega’s ter plaatse. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de kinderen van Afghanistan en horen nooit een doelwit te zijn.”
Telegraaf 24.01.2018 Meerdere mensen zijn om het leven gekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veilig heenkomen
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De autoriteiten telden zeker vijf doden, onder wie twee bewakers en een burger. Het is nog onduidelijk wie de andere twee slachtoffers zijn. Het gaat mogelijk om aanvallers. Ook zou sprake zijn van 24 gewonden. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken vanwege de aanval.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NOS 24.01.2018 De gijzeling in het gebouw van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad in Afghanistan is na ruim negen uur voorbij. Vanochtend bracht een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing bij het kantoor van de hulporganisatie. Daarna gingen gewapende mannen naar binnen en hielden de mensen in het gebouw gegijzeld.
Een paar uur later bestormden Afghaanse veiligheidstroepen het gebouw en wisten 46 mensen in veiligheid te brengen. Ze hadden zich verschanst in een schuilkelder onder het gebouw.
Zeker vijf mensen zouden bij de aanslag om het leven zijn gekomen, onder wie een burger en twee Afghaanse bewakers die voor de organisatie werkten. Circa 25 mensen raakten gewond. Alle aanvallers zijn volgens Afghaanse media uitgeschakeld door de speciale eenheden. De aanslag is opgeëist door IS.
Kantoren voorlopig gesloten
Save the Children zegt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van de medewerkers. De kantoren in het land blijven daarom voorlopig dicht. Het is de bedoeling om het werk direct weer op te pakken als het weer veilig is.
“Wanneer je zo wordt aangevallen terwijl je eigenlijk geen middelen van verdediging hebt, dan kun je niet anders dan eerst goed gaan kijken wat hier precies aan de hand is”, zei directeur Pim Kraan van Save the Children op Radio 1. “Wij proberen vooral proberen te garanderen dat onze eigen mensen veilig zijn.”
Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker om uit te voeren, aldus Pim Kraan, directeur Save the Children.
Volgens de organisatie is Afghanistan voor kinderen een van de moeilijkste landen om op te groeien en is het voor hulpverleners erg ingewikkeld om er hun werk te doen. Volgens Kraan zal de impact van deze aanval enorm zijn en ook van invloed zijn op andere hulporganisaties in Afghanistan. “Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker.”
Vaker aanslagen
Jalalabad ligt ongeveer 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. In de regio worden vaker aanslagen gepleegd door de Taliban en IS.
NOS 24.01.2018 In de Afghaanse stad Jalalabad heeft een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing gebracht naast een kantoor van hulporganisatie Save the Children. Na de explosie zijn gewapende mannen het terrein opgegaan. Er wordt nu gevochten. Drie of vier schutters zouden het kantoor in zijn gegaan. Hoeveel van hen nog in leven zijn, is onduidelijk.
Er zijn zeker twee doden gevallen; een politieagent en een burger. Twintig mensen raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht. Over de ernst van hun verwondingen is niets bekendgemaakt.
“We weten van een aantal slachtoffers, maar wie het precies zijn is vooralsnog onduidelijk”, zegt Pim Kraan, directeur van Save the Children Nederland in het NOS Radio 1 Journaal. “Het gaat om een veldkantoor, daar hebben we enkele tientallen medewerkers.” Volgens hem zijn dat vooral lokale mensen.
Autobom ontploft bij kantoor Save the Children Afghanistan
Op sociale media zijn beelden te zien van kinderen die wegrennen bij het kantoor van Save the Children. Mogelijk zijn er nog mensen op het terrein.
Save the Children is in Jalalabad betrokken bij onderwijs, bescherming en voedingsprogramma’s voor kinderen. Rond het kantoor zitten meer hulporganisaties. Directeur Kraan zegt dat hulpverleners de laatste tijd steeds vaker het doelwit zijn van aanslagen.
Een lokale journalist, Bilal Sarwary, zegt dat de terroristen de veiligheidsdiensten vanuit het kantoor hebben bestookt met granaten en raketwerpers. Hij zegt dat zeker een lid van de Afghaanse ordetroepen is gedood.
IS zegt via het aan de terreurgroep gelieerde persbureau Amaq verantwoordelijk te zijn voor de aanslag. Of dat klopt is niet duidelijk. In de regio ten oosten van de hoofdstad Kabul zijn in het verleden vaker aanslagen gepleegd door zowel de Taliban als IS. Een woordvoerder van de Taliban zei dat de beweging niet betrokken is bij de aanslag.
Eerder deze week vielen achttien doden bij een aanslag op een hotel in Kabul.
Telegraaf 24.01.2018 Zeker negen mensen zijn omgekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. Volgens lokale autoriteiten zijn onder de slachtoffers twee medewerkers van de organisatie.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. Er zouden 24 gewonden zijn. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veiligheidsdiensten proberen in te grijpen. Ⓒ EPA
Alle aanvallers uitgeschakeld
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NU 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
NOS 21.01.2018 In de Afghaanse hoofdstad Kabul hebben commando’s na zestien uur een eind gemaakt aan de bezetting van het Intercontinental Hotel. De vijf gewapende mannen die het hotel hadden aangevallen, zijn daarbij gedood. Die hebben in het hotel zeker achttien mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders. De Taliban hebben de bezetting opgeëist.
Bij de commando-operatie zijn meer dan 150 mensen, onder wie 41 buitenlanders, uit het hotel gered. Tien mensen raakten gewond. Zes van hen zijn commando’s. Verwacht wordt dat het aantal slachtoffers nog zal stijgen.
Gisteravond drongen de vijf Taliban-strijders het zwaarbewaakte hotel binnen via de keuken. Daar stichtten ze brand, waarna ze zich verschansten op de bovenste verdiepingen. Twee aanvallers werden al snel gedood door speciale eenheden, zegt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het duurde uren totdat de rest werd uitgeschakeld.
Bruiloft
Meer dan 150 gasten en personeelsleden ontkwamen terwijl er werd geschoten. Sommigen van hen vluchtten via de balkons van het vijf verdiepingen tellende hotel.
Er was op het moment van de aanval een bruiloft aan de gang en een bijeenkomst waar ongeveer honderd overheidsfunctionarissen aanwezig waren.
Via de balkons proberen hotelgasten te vluchten EPA
Het Intercontinental Hotel is een van de twee grote luxehotels in Kabul. Er zijn regelmatig huwelijken, politieke bijeenkomsten en conferenties van regeringsfunctionarissen. Het behoort niet tot de internationale keten, maar is in handen van de Afghaanse staat.
In 2011 was het hetzelfde hotel doelwit van een aanval door de Taliban, waarbij 21 mensen omkwamen. onder wie de aanvallers.
Foto van het Intercontinental Hotel uit januari 2016 REUTERS
Donderdag waarschuwde de Amerikaanse ambassade in Kabul de Amerikanen in Afghanistan dat er mogelijk aanslagen aan zaten te komen. “We hebben aanwijzingen dat extremistische groepen een aanval op hotels in Kabul voorbereiden.”
Telegraaf 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
AD 21.01.2018 Na een vuurgevecht van ruim twaalf uur zijn Afghaanse commando’s erin geslaagd de aanval te beëindigen van gewapende mannen op Hotel Intercontinental in Kabul. De drie aanvallers werden doodgeschoten. Zij doodden zes burgers onder wie één buitenlander tijdens een gijzeling.
De Taliban hebben de aanval op het hotel vanmorgen opgeëist. ,,Gisteravond werd het Intercontinental Hotel (…) aangevallen. De aanval werd geleid door 5 van onze moedjahedien op zoek naar het martelaarschap”, zei woordvoerder Zabiullah Mujahid in een verklaring per e-mail.
Volgens de Afghaanse autoriteiten waren er drie aanvallers. Ze bestormden het hotel gisteravond, gijzelden hotel- en bruiloftsgasten en leverden urenlang een vuurgevecht met veiligheidsdiensten. Die schoten zich een weg naar binnen en gingen van verdieping naar verdieping op zoek naar de schutters en de gegijzelden. Twee schutters werden afgelopen nacht al doodgeschoten, nummer drie vanmorgen vroeg. Aanvankelijk werd gedacht dat zich vier schutters in het hotel hadden verschanst.
Slachtoffers
Volgens de Afghaanse minister van Binnenlandse Zaken Najib Danish kwamen zes burgers om het leven: vijf Afghanen en een buitenlander wiens identiteit nog niet bekend is gemaakt. Zes hotel- of bruiloftsgasten raakten gewond. Tijdens de aanval werden 153 mensen geëvacueerd onder wie 41 buitenlanders.
Bij het ochtendgloren waren dikke zwarte rookwolken te zien die uit het hotel kwamen. Bij het Intercontinental stonden Afghaanse politie-eenheden en meerdere gepantserde voertuigen van het Amerikaanse leger, uitgerust met machinegeweren.
Waarschuwing
De aanval op het hotel kwam een dag nadat de Amerikaanse ambassade in Kabul had gewaarschuwd voor mogelijke aanvallen op hotels in de stad.
Aanvankelijk was sprake van vier aanvallers. Ze drongen kort na 21 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Bruiloftsfeest en conferentie
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het Intercontinental, dat op een heuvel ten westen van Kabul ligt, was in 2011 ook al het doelwit van een vijf uur durende aanval. Talibanstrijders drongen er op 28 juni het hotel binnen met machinegeweren en bommen. Er vielen 21 doden, onder wie ook de negen aanvallers.
NU 21.01.2018 De belegering van het Hotel Intercontinal in de Afghaanse hoofdstad Kabul na een aanslag is zondagochtend na bijna twaalf uur beëindigd, nadat alle aanvallers waren gedood. Er vielen zeker vijf burgerdoden en zes gewonden.
Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken drongen drie aanvallers zaterdagavond kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het gebouw in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Volgens ooggetuigen schoten de daders willekeurig op hotelgasten en personeelsleden en probeerden ze mensen te gijzelen.
Het ministerie meldt dat twee aanvallers zaterdagavond al werden doodgeschoten door speciale eenheden. De laatste overlevende aanvaller werd zondagochtend gedood.
De veiligheidsdiensten stelden gedurende de nacht de rest van het gebouw veilig en evacueerden gasten die zich nog in het hotel bevonden. In totaal konden 153 mensen zo ontkomen. Onder hen waren 41 buitenlanders. Het is niet bekend uit welke landen zij komen.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag in een email opgeëist.
Belegering Hotel Intercontinental in Kabul na aanslag door strijders
VK 21.01.2018 Afghaanse en westerse veiligheidstroepen hebben meer dan 14 uur gevochten met een groep extremisten die zaterdagavond een luxe hotel in Kabul binnenstormden, op hotelgasten begonnen te schieten, mensen in gijzeling namen en het hotel in brand staken. Zeker 30 mensen zijn omgekomen, onder wie 14 buitenlanders.
Zondag stegen er dikke wolken op uit het Intercontinental hotel. Een verslaggever van het Afghaanse persbureau Tolo meldde dat hij tientallen lichamen had zien liggen en ooggetuigen omschreven de hotelgangen als ‘een slagerij’. Sommige gasten wisten te ontsnappen door uit het raam te klimmen aan lakens die ze aan elkaar hadden geknoopt.
Andul Rahman Naseri, een hotelgast, stond zaterdag in de hal van het hotel toen hij vier mannen in legeruniform binnen zag komen. Volgens hem schreeuwden ze in het Pashto (een lokale taal) tegen elkaar: ‘Laat niemand in leven, goed of slecht: schiet en vermoord ze allemaal!’ Naseri rende naar zijn kamer op de tweede verdieping. ‘Ik opende het raam en probeerde langs een boom naar buiten te klimmen’, vertelt hij tegen Reuters. ‘Maar de tak brak en ik viel. Mijn rug doet zeer en ik heb een been gebroken.’
Op het moment van de aanslag werd een bruiloft in het hotel gevierd en was een telecomcongres aan de gang. Ook zaten er ongeveer 40 mensen van de luchtvaartmaatschappij Kam Air in het hotel, van wie er zeker tien zijn omgekomen en nog velen worden vermist. Onder de doden zijn ook hotelpersoneel en militairen. Ook de zes aanslagplegers werden gedood.
‘Ik zag mensen die het een seconde geleden nog naar hun zin hadden als gekken vluchten. Sommigen vielen neer, omdat ze waren geraakt door kogels’, vertelde hotelgast Aziz Tayeb tegen persbureau AFP. Hij had zichzelf verstopt achter een pilaar, en wist later te ontsnappen.
De zes daders kwamen via de keuken binnen en schoten daarna op de gasten in het restaurant. Daarna gingen ze de kamers af en gijzelden mensen. Het veiligheidspersoneel, dat in dienst is van een bedrijf dat net drie weken geleden de klus had gekregen om het hotel te bewaken, ging er direct vandoor. ‘Ze vielen niet aan. Ze deden niets’, zei een 24-jarige medewerker van het hotel tegen AFP.
Meer dan 150, onder wie 41 buitenlanders, werden zaterdagavond uit het hotel gered. Ondertussen stond het hotel in brand. ‘Mijn kamergenoot zei dat we moesten ontsnappen of zouden verbranden’, zei Mohammad Musa, die zich in een kamer op de zesde verdieping had verstopt toen hij geweervuur hoorde, tegen AFP. ‘Ik pakte een laken en bond het vast aan het balkon. Op die manier probeerde ik naar beneden te klimmen, maar ik ben zwaar en mijn armen waren niet sterk genoeg, dus ik viel.’
De aanslag werd zondag opgeëist door de Taliban, maar volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zit het Haqqani-netwerk erachter, dat wel is gelieerd aan de Taliban en hetzelfde hotel in 2011 al aanviel. De Afghaanse president Ashraf Ghani beschuldigde buurland Pakistan (zonder het land expliciet te noemen) ervan militante groeperingen te helpen. ‘Zolang terroristische groeperingen een veilige haven hebben, zal er geen stabiliteit en veiligheid in deze regio zijn.’
De actie in Kabul is de laatste in een reeks aanslagen die de kwetsbaarheid van de hoofdstad hebben aangetoond. De aanvallen lijken vooral bedoeld om het vertrouwen in de door het westen gesteunde regering-Ghani te ondermijnen. Vorig jaar kwamen er 150 mensen om het leven nadat er een grote bom ontplofte in de zwaarbeveiligde diplomatieke wijk van de hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn. Op 28 december kwamen er 40 mensen om toen er een aanslag werd gepleegd op een sjiietisch cultureel centrum.
NU 20.01.2018 Door een aanval op het Hotel Intercontinental in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zaterdag doden gevallen. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken schakelden speciale eenheden een van de zeker vier aanvallers uit. Zeker drie mensen mensen raakten gewond.
In het hotel wordt zaterdagavond nog steeds gevochten tussen aanvallers en veiligheidstroepen. Volgens het ministerie drongen vier aanvallers kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op de vijfde verdieping.
Lokale media meldden op basis van politiebronnen dat er doden zijn gevallen en mensen zijn gegijzeld. Ooggetuigen verklaarden voor de lokale zender Tolo TVdat zij op hun vlucht zeker vijftien doden hadden gezien.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het is niet duidelijk of de aanvallers gijzelaars hebben gemaakt.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.01.2018 Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marc van de Kuilen (links zonder helm) in Afghanistan Ⓒ EIGEN FOTO
,,Men was er nog niet klaar voor om een dergelijke operatie te ondernemen”, meldt De Jong over operatie Kapcha As, waarbij twee compagnieën samen moesten optrekken. Dit ging in de nacht van 12 op 13 januari mis. Defensie blijft bij de lezing dat het incident niet is veroorzaakt door onvoldoende oefeningen.
Telegraaf 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag die opgeëist is door IS zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat (IS) via het persbureau Amaq.
NU 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is niet opgeëist.De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat via het persbureau Amaq.
Telegraaf 02.01.2018 Een Amerikaanse militair is om het leven gekomen bij gevechten in de Oost-Afghaanse provincie Nangarhar. Vier anderen raakten gewond, zo liet het Amerikaanse leger dinsdag weten.
De gevechten waren maandag in het district Achin. Met wie de Amerikanen een confrontatie hadden is niet bekendgemaakt maar het gebied staat bekend als bolwerk van Islamitische Staat (IS).
De VS hebben in Nangarhar hun enige grote basis in Afghanistan. In de provincie vechten de VS en Afghaanse regeringstroepen tegen IS, die daar ook door de Taliban wordt belaagd. De VN meldden dinsdag dat vorig jaar 123.000 mensen de provincie zijn uitgejaagd door de gevechten.
VK 28.12.2017 Islamitische Staat probeert in Afghanistan de spanningen tussen soennieten en sjiieten op te voeren. Bij een door IS opgeëiste zelfmoordaanslag in een sjiitische buurt in het westen van de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag tientallen doden gevallen. Eerder spon IS garen bij het aanwakkeren van sektarische twisten in Irak en Syrië.
Doelwit waren een sjiitisch cultureel centrum en het naastgelegen kantoor van het persbureau Afghan Voice. ‘Het centrum ontvangt steun van Iran en is een van de belangrijkste sjiitische centra in Kabul’, zo verwoordde de terreurbeweging in een verklaring haar rechtvaardiging voor de actie. Ook Afghan Voice heeft volgens IS banden met Iran.
Getuigen maakten melding van diverse ontploffingen. Volgens een regeringswoordvoerder zijn minstens 41 mensen omgekomen en raakten er 84 gewond. Op televisiebeelden waren slachtoffers met ernstige brandwonden te zien. Familieleden liepen wanhopig door een zaal waarvan de vloer met bloed was besmeurd.
De aanval is de zoveelste in een reeks aanslagen op media in Afghanistan. Vorige maand werd het kantoor van de tv-zender Shamshad in Kabul aangevallen. Ook die actie, waarbij twee doden vielen, werd geclaimd door IS.
Toenemend aantal aanslagen
Afghanistan heeft te maken met een toenemend aantal terreuraanslagen, gepleegd door IS zowel als de Taliban. Doordat de Taliban in Afghanistan er maar niet in slagen stedelijke gebieden in handen te krijgen, zoeken zij naar andere manieren om hun aanwezigheid te laten voelen. Tegelijkertijd heeft IS zich genesteld op diverse plekken in het land.
De Taliban hebben tot nu toe echter weinig geweld gebruikt tegen de sjiieten. Zij richten zich voornamelijk op de Afghaanse politie en strijdkrachten en de buitenlandse troepen. Taliban-woordvoerder Zabiullah Mujahid ontkende telefonisch tegenover persbureau AP dat zijn organisatie iets te maken heeft met de zelfmoordactie donderdag in Kabul.
Vóór 2015, het jaar dat IS zich in Afghanistan vestigde, vonden nauwelijks aanslagen plaats op sjiitische doelen. Het enige incident van enige omvang had plaats in december 2011, toen 54 mensen omkwamen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Kabul. Een explosie tegelijkertijd in het noordelijke Mazar-i-Sharif kostte vier mensen het leven. De verantwoordelijkheid voor de dubbele aanslag werd opgeëist door een radicale groepering uit Pakistan die ook in eigen land ijvert voor sektarische tweespalt.
Na de komst naar Afghanistan van IS nam het geweld tegen sjiieten exponentieel toe. Anders dan de Taliban is IS sterk gebeten op de sjiitische minderheid. Sjiieten worden door de beweging beschouwd als afvalligen.
De meeste sjiieten behoren tot de Hazara’s, een bevolkingsgroep met Aziatische trekken. Daardoor krijgen de sektarische spanningen ook een etnische dimensie, naast de religieuze. De Hazara’s maken 20 procent van de Afghaanse bevolking uit en zijn overwegend afkomstig uit de centraal gelegen provincie Bamyan. Daar schokten de Taliban in 2001 de wereld met een andere vorm van geweld tegen afvalligheid door twee eeuwenoude, in een rotswand uitgehouwen Boeddhabeelden op te blazen.
Volgens VN-cijfers waren er sinds begin 2016 minstens twaalf aanvallen op sjiitische doelen, waarbij in totaal bijna zevenhonderd mensen omkwamen. Na een aanslag in juli dit jaar op de Iraakse ambassade in Kabul waarschuwde IS dat meer acties tegen sjiitische doelen zouden volgen. Sindsdien heeft IS de verantwoordelijkheid opgeëist voor minstens twee aanslagen op sjiitische moskeeën in Kabul en een in Herat.
Islamitische Staat in Khorasan, zoals de beweging zich in Afghanistan noemt (naar een oude benaming voor de regio) dook in 2015 op in de oostelijke provincie Nangarhar, bij de grens met Pakistan. Dat vormt nog steeds de belangrijkste uitvalsbasis van de organisatie. Radio Kalifaat zendt uit vanuit Nangarhar. De schattingen van het aantal IS-strijders in Afghanistan lopen uiteen van 1.000 tot 5.000.
NU 28.12.2017 Bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdagochtend 41 doden gevallen, melden de plaatselijke autoriteiten. De aanslag vond plaats in een cultureel centrum waar ook het kantoor van persbureau Afghan Voice is gevestigd, en is opgeëist door Islamitische Staat.
In de buurt van het persbureau zouden kort na elkaar meerdere ontploffingen zijn geweest, waarna meerdere aanvallers het sjiitische cultureel centrum binnendrongen. Of Afghan Voice het doelwit was, is niet duidelijk. In het centrum waar de aanslag is gepleegd staat ook onder meer een moskee.
Volgens een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn behalve 41 doden ook 84 gewonden gevallen.
Ooggetuigen meldden aan persbureau Reuters dat onder de slachtoffers studenten zijn die op dat moment op bezoek waren bij het persbureau. Ook zouden er vrouwen en journalisten zijn omgekomen. Op het moment van de aanslag waren er in het cultureel centrum veel mensen aanwezig om de Sovjetinvasie in Afghanistan van 24 december 1979 te herdenken.
Op beelden is te zien hoe de vloeren van het cultureel centrum na de aanslag bedekt waren met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin.
Een overlevende stelde tegen de Afghaanse nieuwzender TOLO dat de daders zich op het moment van de aanslag hadden verzameld in het gebouw, en dat zeker één terrorist zichzelf vervolgens opblies.
Telegraaf 28.12.2017 Een zelfmoordaanslag in een overwegend sjiitisch gedeelte van de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft 41 mensen het leven gekost. Ook raakten 84 personen gewond, maakte het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid donderdag bekend.
Getuigen vertelden dat de aanslag plaatsvond tijdens een paneldiscussie in een sjiitisch cultureel centrum. Daar waren veel studenten aanwezig. Een aanslagpleger zou zichzelf hebben opgeblazen in of bij het complex. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
Op beelden is te zien dat het terroristisch geweld een ravage veroorzaakte. De vloeren van het cultureel centrum waren na de aanslag bedekt met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin. Op een andere verdieping, waar zich een media-organisatie bevindt, waren de ramen versplinterd.
’IS claimt aanslag’
Terreurgroep Islamitische Staat beweerde via spreekbuis Amaq verantwoordelijk te zijn voor het bloedbad, maar onderbouwde dat niet met bewijs. De Taliban lieten direct weten niets met de aanslag te maken te hebben. De Afghaanse president Ashraf Ghani sprak in een verklaring over „onvergeeflijke” misdaden tegen de menselijkheid.
De soennitische extremisten van IS laten in Afghanistan vaker van zich horen. Zo claimde de groep recentelijk ook achter de zelfmoordaanslag te zitten op een complex van de nationale inlichtingendienst in Kabul. Daar kwamen volgens de autoriteiten zeker vijf mensen om het leven.
AD 28.12.2017 Volgens de autoriteiten zouden in de buurt van het gebouw meerdere ontploffingen hebben plaatsgevonden, waarna de aanvallers het gebouw binnendrongen. In het gebouw was op dat moment een bijeenkomst bezig, waarbij de invasie in Afghanistan door de toenmalige Sovjet Unie in 1979 werd herdacht. Bij de herdenking waren volgens Reuters onder meer studenten aanwezig. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
In het gebouw zijn onder meer een moskee en de pro-Afghaanse mediaorganisatie Afghan Voice gevestigd. Volgens Mohammad Asif Mesbah, een lid van de sjiitische raad, zou dat mogelijk een reden voor de aanslag kunnen zijn geweest.
Misdaad tegen de menselijkheid
Volgens de Afghaanse president Ashraf Ghani is de aanslag een misdaad tegen de menselijkheid. De voormalig sjiitische wijk waar de aanslag plaatsvond, is al vaker het doelwit geweest van een aanslag door de soennitische groepering Islamitische Staat. Zij zien sjiieten als afvalligen. De Taliban ontkent direct betrokken te zijn geweest bij de aanslag.
Volgens de directeur van een lokaal ziekenhuis kunnen de artsen het aantal slachtoffers nauwelijks bijbenen. Volgens Mohammaed Sabir Nasib zijn extra artsen en verpleegkundigen opgeroepen om de gewonden te verzorgen.
AD 27.12.2017 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat minister Ank Bijleveld van Defensie opheldering geeft over de mankementen in de Afghanistan-missie waaraan Nederland deelneemt. De veiligheid van de militairen loopt gevaar, berichtte deze krant vanochtend.
,,Onze mannen en vrouwen zetten zich elke dag in voor de veiligheid van de Afghanen”, zegt PvdA-Kamerlid Liliane Ploumen.
,,Juist hun veiligheid moet dus altijd zoveel mogelijk zijn gewaarborgd. De minister heeft dus wel wat uit te leggen.”
Nederland levert tien adviseurs op een groep van honderd, die Afghaanse militairen opleiden. Er wordt slecht Engels gesproken, er zijn geen pantservoertuigen om missies buiten te poort te beveiligen en het is dubieus of medische hulp binnen het cruciale eerste uur (het zogeheten golden hour) kan worden verleend.
Jean Debie, voorzitter van de Vakbond voor Burger en Militair Defensiepersoneel is verrast door het verhaal in deze krant. Hij vindt dat de minister eisen kan stellen aan deelnemende NAVO-landen. ,,Bijleveld kan eisen dat er Engelssprekende militairen worden geleverd. En als er geen medische helikopterdekking is, gaan de manschappen niet van de compound af.”
Garanties
GroenLinks-Kamerleden Isabelle Diks en Bram van Ojik gaan bij andere fracties steun zoeken voor een brief waarin de minister uitlegt wat er aan de hand is en hoe ze dat denkt te verbeteren. Diks: ,,Wij willen nog deze week een brief van de minister waarin zij veiligheid garandeert.”
Haar collega Van Ojik wijst erop dat enkele maanden geleden Jeanine Hennis, de vorige minister van Defensie moest aftreden vanwege mankementen in de veiligheid van militairen. ,,Dat betekent dat kabinet en Kamer, in het belang van de uitgezonden militairen, extra alert moeten zijn op mogelijke tekortkomingen.” Van Ojik wil extra pantservoertuigen ter plekke zodat de missie weer effectief kan zijn.
Zorgen
De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie, aldus Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid (SP).
SP-Kamerlid Sadet Karabulut zegt: ,,De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie. Die moeten heel serieus genomen worden. Doet het kabinet dat en welke gevolgen heeft dat voor de missie?”
PvdA-Kamerlid Ploumen vindt dat zij niet goed is geïnformeerd door minister Bijleveld. ,,De zaken zoals die in het artikel staan, hadden met de Kamer moeten worden gedeeld zodat we er in debat over hadden kunnen gaan. Ik wil vooral snel weten hoe het precies zit rond het golden hour, hoe effectief de missie kan zijn met onvoldoende beveiligers en hoe deze zaken binnen de NAVO worden besproken.”
AD 27.12.2017 De Nederlandse missie in Afghanistan wordt gedwarsboomd door problemen met de beveiliging. Militairen die lokale agenten adviseren, kunnen vaak niet de poort uit.
Er zijn te weinig beveiligers om de adviseurs te begeleiden en sommigen spreken nauwelijks Engels. Dat blijkt tijdens een bezoek van deze krant met de nieuwe Commandant der Strijdkrachten, luitenant-admiraal Rob Bauer, aan de Nederlandse militairen in Afghanistan. Van de honderd adviseurs, onder wie tien uit Nederland, kan de helft niet worden ingezet.
Volgens de Nederlandse leider van de internationale compagnie militaire beveiligers zijn er vooral te weinig pantservoertuigen. De beveiligers moeten altijd mee met de adviseurs als die de lokale politie bezoeken om tips te geven hoe ze beter kunnen opereren.
Moeizaam
Leiding geven aan deze beveiligers gaat moeizaam, schetst de compagnieleider. Hij stuurt vier teams aan bestaande uit Nederlanders, Hongaren, Kroaten en Montenegrijnen. Slechts 30 procent kent meer Engels dan ‘yes’ of ‘no’. Dat is lastig bij de planning en als een eenheid in problemen komt, iets dat nog niet is gebeurd. Bovendien kunnen eenheden uit de andere landen de opdrachten van de Nederlandse compagnieleider weigeren, omdat zij bijvoorbeeld van hun eigen regering minder bevoegdheden hebben gekregen.
Ook artsen uiten hun zorgen bij Bauer. Zo dreigt het ‘gouden uur’ – de tijd waarin een gewonde bij een arts moet zijn – niet altijd gehaald te worden, met name bij slecht weer en door de gebrekkige infrastructuur.
Lastig werken
Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af, aldus Rob Bauer, Commandant der Strijdkrachten.
Bauer erkent dat het lastig werken is, maar de veiligheid van de Nederlanders is volgens hem niet in het geding. ,,Er zit een operationele commandant, die ervoor moet waken dat troepen niet naar buiten gaan als dat niet verantwoord is.”
In deze operatie werken 21 landen samen. Bauer ziet dat als een kans om te leren samenwerken. ,,Het ingewikkelde van dit soort missies is dat ze moordend langzaam gaan en dat het een hele worsteling is door alle partijen die betrokken zijn. Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af.”
Volgens Bauer kan Nederland niet zelf de beveiliging leveren, zodat in elk geval de Nederlandse adviseurs optimaal hun werk kunnen doen. ,,Dat betekent dat we andere dingen moeten laten.”
NU 25.12.2017 Bij een aanslag op de nationale inlichtingendienst van Afghanistan in Kabul zijn maandag vijf mensen om het leven gekomen. Islamitische Staat (IS) heeft de zelfmoordaanslag opgeëist.
De explosie bij de ingang van het gebouw van de inlichtingendienst werd veroorzaakt door iemand die zichzelf opblies. Alle slachtoffers waren burgers die toevallig in de buurt van de ingang liepen. Bij de aanslag vielen ook twee gewonden.
IS is in Afghanistan de laatste tijd actiever aan het worden en heeft de verantwoordelijkheid voor recente zelfmoordaanslagen in Kabul opgeëist. Hoe de relatie is met IS in Syrië en Irak is niet duidelijk.
Ook in een ander deel van Afghanistan werd een aanslag gepleegd. In de provincie Helmand kwamen zes politieagenten om het leven toen zij met hun gepantserde wagen op een bermbom reden. Hoewel de aanslag de signatuur heeft van de Taliban, is de aanslag nog niet opgeëist.
NOS 25.12.2017 Bij een aanslag in Kabul zijn ten minste vijf mensen om het leven gekomen. De dader blies zichzelf op bij het gebouw van de nationale inlichtingendienst in Afghanistan. De aanslag is opgeëist door Islamistische Staat, meldt het persbureau van de terreurorganisatie.
Vorige week werd dezelfde inlichtingendienst ook aangevallen door IS. De daders werden toen gedood door veiligheidstroepen.
In Afghanistan zijn dit jaar veel aanslagen gepleegd. Volgens de VN was het aantal geweldsincidenten in 2017 het hoogst in vijf jaar tijd.
NU 21.12.2017 De Amerikaanse vicepresident Mike Pence brengt een onaangekondigd bezoek aan Afghanistan. Hij spreekt in de hoofdstad Kabul met de Afghaanse leiders.
Vier maanden geleden ging president Donald Trump hem voor. Pence herhaalt in Afghanistan de boodschap van zijn baas: de Amerikanen blijven hun missie en de Afghaanse zaak trouw. Zijn bezoek moet dat streven onderstrepen.
Pence arriveerde donderdagavond per militair vliegtuig op de luchthaven Bagram. Vandaar ging het per helikopter naar de hoofdstad, waar hij in het presidentieel paleis onder anderen president Ashraf Ghani ontmoette.
Momenteel bevinden zich ongeveer elfduizend Amerikaanse soldaten in Afghanistan en dat aantal groeit, zoals Trump dat afgelopen zomer al beloofde. De Amerikanen hebben met de Afghanen de handen vol aan de bestrijding van de terroristen van de Taliban.
VK 12.12.2017 Een Kamermeerderheid heeft dinsdag groen licht gegeven aan het verlengen van de militaire missies in Mali en Afghanistan voor de periode van één jaar. Eind 2018 wordt opnieuw besloten of de missies met in totaal bijna 400 Nederlandse militairen nog langer doorgaan.
De instemming van het parlement was een formaliteit, want het kabinet heeft in september al bij bondgenoten aangekondigd dat Nederland de bijdrage voor de militaire missies in Mali en Afghanistan zou verlengen. Dat gold ook voor de bijdragen in Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika. Een besluit nog langer uitstellen was volgens het destijds demissionaire kabinet Rutte II niet meer verantwoord, vanwege de vereiste ‘militaire planning’. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen. De nieuwe ploeg Nederlandse militairen vertrekt in januari al.
Toch is een Kamermeerderheid die instemt met de missies relevant. Het kabinet wenst namelijk een zo breed mogelijk politiek en maatschappelijk draagvlak voor militaire missies waar mogelijk Nederlanders kunnen sneuvelen. Zowel in Mali als in Afghanistan zijn gewapende islamitische extremisten aanwezig die westerse militairen als tegenstander beschouwen en daar kunnen dus soms Nederlanders omkomen.
De volksvertegenwoordigers hebben in ruil voor hun steun aan beide missies garanties geëist over de veiligheid van de uitgezonden militairen. De Kamerleden hebben vooral grote zorgen over de ‘munitieveiligheid en medische faciliteiten’ in Mali. Dit najaar bleek namelijk uit een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dat twee Nederlandse militairen in juli 2016 zijn omgekomen bij een oefening met ondeugdelijke mortiergranaten in Mali. De toenmalige Defensieminister Jeanine Hennis en Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden af, omdat dit ongeluk voorkomen had kunnen worden.
Eigen kinderen sturen?
‘Ik heb naar de missie gekeken met de vraag in mijn achterhoofd: Zou ik mijn eigen kinderen op missie sturen?’, zei de nieuw aangetreden Defensieminister Ank Bijleveld dinsdag over het verlengen van de Mali-missie. Volgens haar zijn de aanbevelingen van het OVV-rapport over de problemen in Mali voldoende opgevolgd. Zo garandeert het kabinet een tijdige medische evacuatie per helikopter, indien militairen gewond raken.
‘Ik zend de militairen uit met een gerust hart, voor zover dat kan’, zei Bijleveld. ‘Maar we moeten ons ook realiseren dat het mannen en vrouwen zijn die daar met gevaar voor eigen leven rondlopen. Het is geen veilig gebied. Maar wat we eraan konden doen, hebben we gedaan. Daarom heb ik voldoende vertrouwen om de mannen en vrouwen uit te zenden.’
Het kabinetsbesluit over Mali en Afghanistan werd gesteund door coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, maar ook door oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en 50Plus.
PVV, SP, Partij voor de Dieren en Denk zijn tegen het verlengen van de missies. De SP vindt bijvoorbeeld dat Mali niet verlengd moet worden, omdat er veel te weinig tijd is verstreken om te beoordelen of de problemen die de OVV in Mali heeft geconstateerd, inmiddels zijn opgelost. Onder meer PVV en Denk wijzen op de belabberde staat waarin Afghanistan verkeert, om te onderstrepen dat de missie daar niet zinvol is of zelfs averechts werkt.
Het is onduidelijk of Forum voor Democratie tegen de Mali- en Afghanistanmissie is. De partij maakte eerder een groot punt van het veronderstelde ondeugdelijke uniform van militairen, maar was niet aanwezig bij het besluit over de voortgang van de missies.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het verlengen van de missie tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië.
NU 12.12.2017 Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft dinsdag groen licht gegeven voor de voortzetting van Nederlandse bijdrage voor de militaire VN-missie in Mali. Ook de Nederlandse bijdrage in Afghanistan wordt verlengd. Dat bleek dinsdag tijdens een debat in de Kamer over de inzet van de Nederlandse militairen.
PVV, SP, Denk en PvdD stemden tegen. FvD was bij geen enkel debat over de verlenging van de missies aanwezig en het is niet duidelijk of de partij van Thierry Baudet de verlengingen steunt of niet.
Mali
Over de verlenging van de VN-missie in Mali waren er in de Kamer nog zorgen. In september van dit jaar publiceerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een vernietigend rapport naar aanleiding van een dodelijk ongeval waarbij de militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) in Mali om het leven kwamen en een derde militair zwaargewond raakte.
Demissionair minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden hierom af.
Volgens de raad was Defensie “ernstig tekortgeschoten” in de zorg voor de veiligheid van de uitgezonden militairen. De mortiergranaten die gebruikt werden deugden niet en werden in veel te hoge temperaturen opgeslagen. Daarnaast voldeed het Togolees hospitaal dat door Nederland gebruikt werd niet aan de Nederlandse militaire eisen.
In de Kamer waren er dan ook de nodige twijfels over een verlenging van de missie. Vorige week verzekerde de nieuwe minister van Defensie Ank Bijleveld dat alle problemen zijn opgelost. De ondeugdelijke munitie wordt niet meer gebruikt en de kwaliteit van het hospitaal in Kidal is in orde.
Ook zijn er garanties van de VN dat er een helikopter beschikbaar is in medische noodgevallen. Voor VVD, CDA, D66, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SGP en 50plus is dat voldoende om de verlening te steunen.
Nederlandse deelname
Nederland neemt sinds 2013 deel aan de VN-missie die als doel heeft om Mali te stabiliseren. Ingrijpen was volgens minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra bittere noodzaak, omdat verschillende jihadistische groepen het land dreigden over te nemen. Volgens Zijlstra zou Mali anders geconfronteerd zijn geweest met een “tweede Raqqa”, verwijzend naar de officieuze hoofdstad van het door IS uitgeroepen kalifaat.
Hoe lang de missie nog zal duren is niet duidelijk. De nieuwe Commandant der Strijdkrachten Rob Bauer zei onlangs nog dat het zeker twintig jaar kan duren voordat Mali weer op eigen benen kan staan. Volgens Zijlstra kan de internationale gemeenschap zich pas terugtrekken als er een stabiel bestuur is en de rechtstaat functioneert.
In Afghanistan trainen de Nederlandse militairen de Afghaanse politie. Hoe lang de westerse strijdkrachten daar nog aanwezig zijn, is niet duidelijk. Partijen die voor de verlenging zijn, zien dat er – in de zestien jaar durende ‘war on terror’ in Afghanistan – vooruitgang is geboekt. Meer kinderen, en vooral meer meisjes, gaan naar school, er zijn verkiezingen en de Taliban is weliswaar niet verslagen, maar wel teruggdrongen.
Kritiek
Oppositiepartijen SP, PVV en Denk toonden zich kritisch over de verlenging van de missies. Zij wezen erop dat de missie in Mali de gevaarlijkste is die de VN op dit moment uitvoert. Er zijn tot nu toe 146 militairen omgekomen, waaronder vier Nederlanders.
Volgens SP’er Sadet Karabulut bieden de missies helemaal geen stabiliteit. Net als PVV’er Raymond de Roon constateert zij dat de terroristische dreiging in Mali alleen maar is toegenomen en de Taliban in zestien jaar tijd niet is verslagen.
De PVV hekelt de hoge kosten die de missies in Mali en Afghanistan met zich meebrengen. Het is de partij niet duidelijk wat de Nederlandse bijdrage in Mali exact heeft opgeleverd. “Vosltrekt onduidelijk”, zei De Roon hier vorige week over in een Kamerdebat. Hij noemde het de “dodelijkste” en “meest nutteloze” missie van dit moment.
Denk steunt de missies niet, omdat de partij vindt dat Defensie eerst “thuis orde op zaken” moet stellen. Dat betekent dat al het defensiepersoneel een degelijk salaris moet ontvangen, veilige munitie moet hebben en goede kleding moet krijgen voordat er militairen worden uitgezonden. Net als de SP hekelt Denk het grote aantal burgerslachtoffers die de oorlog in Afghanistan de afgelopen jaren heeft veroorzaakt.
NOS 26.11.2017 De VN meldt een sterke stijging van het aantal oorlogsgewonden in Afghanistan. Ziekenhuizen en andere organisaties registreerden dit jaar al 69.000gewonden, ruim 20 procent meer dan vorig jaar. De VN-organisatie voor humanitaire hulpverlening OCHA heeft dat bekendgemaakt.
Het aantal oorlogshandelingen, waarbij veelal Talibanstrijders zijn betrokken, stijgt onrustbarend. De VN komt uit op 80 oorlogsconfrontaties per dag in de maanden juli, augustus en september, het hoogste aantal in vijf jaar. Vanaf 2008 steeg het aantal gevechtshandelingen elk jaar, met uitzondering van 2012.
Low intensity conflict in #Afghanistan escalated in the past months & has led to very high numbers of war wounded on both sides of the conflict; health partners report more than 69k trauma cases this year. More: https://goo.gl/prBbPh 09:05 – 25 nov. 2017
Afghanistan wordt door de VN-Veiligheidsraad sinds enige tijd niet meer aangeduid als een land waar het conflict grotendeels voorbij is, maar als een land in oorlog. De Taliban-opstandelingen verstevigen hun greep op steeds grotere delen van het land.
De cijfers illustreren het aanhoudende onvermogen van alle partijen om de burgerbevolking te beschermen. Wel is het zo dat het aantal doden onder burgers dit jaar met 6 procent is afgenomen. De oorlog kostte dit jaar tot dusver aan 2640 mensen het leven.
Telegraaf 20.11.2017 De aanklager bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil uitzoeken of Amerikanen zich in Afghanistan schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdrijven. Ze heeft volgens het hof toestemming gevraagd om een onderzoek te starten.
Hoofdaanklager Fatou Bensouda stelde dat er grond is om aan te nemen dat verscheidene partijen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan ernstige vergrijpen. Ze noemde onder meer de Taliban en veiligheidsdiensten, maar ook de Amerikaanse strijdkrachten en inlichtingendienst CIA.
De Amerikanen maakten zich volgens de aanklager mogelijk schuldig aan oorlogsmisdrijven in geheime gevangenissen in Afghanistan of in andere landen die zich bij het hof hebben aangesloten. Die vermeende vergrijpen zouden vooral hebben plaatsgevonden in 2003 en 2004.
De Verenigde Staten hebben zich niet aangesloten bij het ICC, maar Afghanistan deed dat wel. Daardoor zou toch kunnen worden onderzocht of Amerikanen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan misdrijven waar het hof zich over kan buigen.
NOS 20.11.2017 De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil een onderzoek starten naar oorlogsmisdaden die in Afghanistan zijn gepleegd, inclusief beschuldigingen van mishandeling en verkrachting door Amerikaanse militairen. Aanklager Bensouda heeft het hof toestemming gevraagd voor het onderzoek.
Niet eerder heeft het Strafhof Amerikaanse activiteiten onder de loep gelegd. De VS werd bij de oprichting geen lid van het Strafhof omdat het land vreest dat buitenlandse rechtbanken Amerikaanse staatsburgers oneerlijk zullen berechten. Omdat Afghanistan wél lid is van het internationale hof, mag het ICC alle verdachten – ook de Amerikaanse – van oorlogsmisdaden die in dat land zijn gepleegd in staat van beschuldiging stellen.
‘Ongerechtvaardigd’
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet direct weten dat een ICC-onderzoek naar Amerikaanse militairen en veiligheidspersoneel in Afghanistan ongerechtvaardigd is. Ook zou het niet bevorderlijk zijn voor de vrede en de rechtsorde in Afghanistan.
In het verleden heeft de VS duidelijk gemaakt dat het niet zal accepteren dat Amerikaanse militairen in Den Haag moeten voorkomen.
Het gaat Bensouda niet alleen om mogelijke misdragingen van Amerikaanse militairen; ook de rol van CIA-medewerkers in de geheime gevangenissen in meerdere landen waar terreurverdachten werden ondergebracht, moet volgens haar worden onderzocht.
Ze zegt over informatie te beschikken die erop wijst dat Amerikaanse militairen en CIA-personeel zich schuldig hebben gemaakt aan mishandeling, wreedheid, krenking en seksueel geweld tegen gevangenen in de periode 2003-2004.
Taliban
Verder moeten beschuldigingen van oorlogsmisdaden door de Taliban en de Afghaanse veiligheidstroepen worden uitgezocht, aldus de aanklager. Afghaanse militairen worden ook verdacht van intimidatie en mishandeling van gevangenen. De Taliban zouden zich schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, waaronder de ontvoering van en moord op burgers, zegt aanklager Bensouda.
Slachtoffers hebben tot 31 januari 2018 de tijd om verklaringen over het aangevraagde onderzoek in te dienen bij de rechters die over het verzoek van de aanklager moeten beslissen.
NU 19.11.2017 Afghaanse en buitenlandse elitetroepen hebben zondag een Talibangevangenis in de provincie Helmand bestormd en hebben daarbij zeker dertig mensen bevrijd.
Bij de bevrijde mensen waren vier kinderen en twee politieagenten. Twintig gevangenen zaten vast omdat ze de Afghaanse overheid hadden geholpen of omdat zij familie waren van agenten of militairen.
Van zes mensen is onduidelijk waarom zij in de gevangenis zaten. Volgens de Taliban waren het criminelen die zich schuldig hebben gemaakt aan overvallen, ontvoering en andere misdaden.
NU 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn donderdag om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, bericht nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
Islamitische Staat zegt verantwoordelijk te zijn voor de aanslag, meldt persbureau Amaq, maar heeft hier geen bewijs voor geleverd.
Telegraaf 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, berichtte nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
AD 27.10.2017 Het kabinet heeft een officieel verzoek ontvangen van de Amerikaanse regering om meer troepen te leveren voor de missie in Afghanistan. De passage uit een Kamerbrief waarin toenmalig minister van Defensie Klaas Dijkhoff melding maakt van dat verzoek, is donderdag echter kort na de verzending aan de Tweede Kamer uit de digitale brief gehaald.
In de oude versie van de brief, waarover deze krant beschikt, staat dat de regering op 18 oktober een brief heeft ontvangen van de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis ‘waarin hij Nederland verzoekt om een aanvullende bijdrage’ aan de NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan. Die zin is later verdwenen. Ook is uit de brief gehaald dat het verzoek ‘zoals altijd, serieus zal worden onderzocht’.
Tandvlees
Waarom mogen wij dit niet weten? Wat precies willen de Amerikanen dan?, aldus Sadet Karabulut, SP-Kamerlid.
Al blijkt uit een eveneens verdwenen zin dat de Amerikaanse minister weinig kans maakt op de gevraagde extra militairen. De regering schreef over ‘beperkingen’ die ‘van kracht zijn’. De Nederlandse krijgsmacht loopt immers op z’n tandvlees. Maar een belangrijke bondgenoot in de kou laten staan, ligt internationaal ook gevoelig.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie zijn de zinnen verwijderd omdat het Amerikaanse verzoek ‘iets te prematuur is om nu al naar buiten te brengen’. Het zou pas aan de orde moeten komen bij een Kamerdebat over de verlenging van de missie. Dat debat staat nog niet gepland.
Opheldering
SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die de geschrapte passage opmerkte, eist opheldering. ,,Waarom mogen wij dit niet weten? Nu dit verzoek er ligt, moet het kabinet ook de Kamer inlichten. Wat precies willen de Amerikanen dan?”
Zeker is dat de missie in Afghanistan, waaraan Nederland met 100 militairen deelneemt, kampt met tekorten. De Amerikaanse president Donald Trump voerde op de NAVO-top in juni de druk al op. Van een officieel verzoek was – tot nu toe – niets bekend.
Eerder deed de NAVO al een oproep aan de bondgenoten om een aanvullende bijdrage te leveren. Dijkhoff benadrukt in de laatste versie van de brief dat ‘een substantiële toename van de Nederlandse bijdrage’ vanwege ‘de beperkte capaciteit van de krijgsmacht’ niet haalbaar is.
NU 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd.
Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is.
Geweld
Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
Telegraaf 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Bloedvergieten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Doorzetten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
RO 11.09.2017 Nederland blijft ook volgend jaar actief meedoen aan de VN-vredesmissie in Mali, de internationale strijd tegen ISIS en de NAVO-missie in Afghanistan. De ministerraad heeft ingestemd met deze verlengingen, waarover het kabinet de Tweede Kamer maandag schriftelijk heeft geïnformeerd.
De internationale veiligheidssituatie vraagt er volgens het kabinet om dat Nederland zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. Militaire en civiele bijdragen aan missies zijn gericht op de ring van instabiliteit rond Europa, die onze eigen veiligheid direct raakt. De prioriteit ligt bij de bestrijding van terrorisme en het voorkomen van irreguliere migratie.
De mandaten voor de Nederlandse deelname aan MINUSMA in Mali, de anti-ISIS-coalitie en Resolute Support in Afghanistan lopen aan het einde van het jaar af. Het demissionaire kabinet vond het noodzakelijk om nu een besluit te nemen over verlenging, omdat Nederland een betrouwbare partner wil zijn voor onze bondgenoten, vanwege planningsdoeleinden en om tijdig duidelijkheid te kunnen geven aan de uit te zenden militairen en hun families. De Nederlandse bijdrage aan de drie missies wordt verlengd tot eind 2018.
Via de deelname aan MINUSMA draagt Nederland bij aan stabiliteit in Mali en daarmee de bredere Sahel-regio. Stabiliteit daar is in het directe veiligheidsbelang van Europa. De Nederlandse blauwhelmen richten zich ook volgend jaar vooral op het verzamelen en analyseren van inlichtingen voor de VN-missie.
Een eenheid voor lange afstandsverkenning met nationale ondersteuning vormt de kern van de bijdrage. Nederland levert daarnaast een aantal stafofficieren, marechaussees en politiefunctionarissen en civiele adviseurs. Dankzij de overdracht van het beheer van Kamp Castor eind 2017 aan Duitsland kan het aantal Nederlandse militairen in de missie in 2018 worden teruggebracht tot maximaal 250.
Met de voortgezette inzet aan de internationale coalitie tegen ISIS levert Nederland een belangrijke bijdrage aan het breken van de slagkracht en de ideologische aantrekkingskracht van de terreurorganisatie. Ongeveer 155 Nederlandse trainers ondersteunen en adviseren de Iraakse strijdkrachten en vanaf begin januari dragen vier Nederlandse F-16’s opnieuw bij aan het militair verslaan van ISIS in Irak en Oost-Syrië.
Het detachement ter ondersteuning van de gevechtsvliegtuigen bestaat uit ongeveer 150 militairen. Om ISIS duurzaam te bestrijden, blijft Nederland zich ook onverminderd richten op het stoppen van de stroom van buitenlandse strijders, het aanpakken van de inkomstenbronnen van ISIS en het ontkrachten van de perverse ISIS-ideologie. Stabilisatie en wederopbouw van op ISIS heroverde gebieden is daarbij essentieel.
Ongeveer 100 Nederlandse militairen blijven in Afghanistan meedoen aan Resolute Support. Sinds 2015 is de Afghaanse regering zelf verantwoordelijk voor veiligheid in het land, maar internationale betrokkenheid blijft vooralsnog nodig. De NAVO-missie richt zich op het trainen, adviseren en assisteren van het Afghaanse leger en de politie.
De Nederlandse adviseurs delen hun kennis op het gebied van operationele planning, logistiek, bedrijfsvoering en gender. De medische-, transport- en beveiligingseenheden zorgen ervoor dat de NAVO-adviseurs in en rond Mazar-e-Sharif hun werk kunnen blijven uitvoeren. Vanaf begin 2018 zal Nederland op verzoek van de NAVO ook een chirurgisch team sturen.
VK 04.09.2017 Het demissionaire kabinet Rutte II regeert noodgedwongen over zijn graf heen en verlengt de bijdrage aan de vijf grote Nederlandse militaire missies. Hoeveel manschappen en materieel er in 2018 precies naar Mali, Afghanistan, Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika worden gestuurd, wordt ‘op korte termijn’ bekendgemaakt.
Dit schrijven de demissionaire ministers Koenders (Buitenlandse Zaken), Hennis (Defensie), Blok (Veiligheid en Justitie) en Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) maandagochtend in een brief aan de Tweede Kamer.
‘De internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert aan de internationale (militaire) inspanningen om instabiliteit het hoofd te bieden’, staat in de kabinetsbrief. De ‘aanpak van de complexe conflicten en problemen in onder andere Syrië, Irak, Afghanistan en Mali vergen een langdurige inzet en geïntegreerde aanpak’.
Hetzelfde geldt voor de geruststellingsmissie in Litouwen (tegen het ‘zorgwekkende optreden van Rusland’) en de antipiraterij-missie nabij de Hoorn van Afrika.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, moet het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen doorhakken.
Nederland wil haar ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden
Een besluit nog langer uitstellen is niet meer verantwoord vanwege de vereiste ‘militaire planning’, schrijft het kabinet. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen.
Nederland wil bovendien zijn ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden door bondgenoten ‘duidelijkheid te verschaffen’ over de toekomstige inzet. Zowel Rutte als Koenders en Hennis moet in de maand september op diverse internationale fora duidelijk maken hoeveel en hoe lang Nederland militairen inzet in diverse conflictgebieden.
Strijd gaat door
Zeker is dat Nederland in 2018 haar krijgsmacht en militaire middelen vooral weer zal inzetten in de ‘ring van instabiliteit rondom Europa’, schrijft het kabinet.
Zo is de strijd tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië ‘nog niet gestreden’, geeft het kabinet toe. Ook al is ‘sinds 2014 70 duizend vierkante kilometer heroverd op IS’. De Nederlandse Irak-missie met 190 man zal nog hard nodig zijn om de strijd voort te zetten. De F16-piloten zijn in januari klaar met hun bijscholing, waardoor ook zij hoogstwaarschijnlijk weer ingezet worden in de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
Op ‘korte termijn’ krijgt de Tweede Kamer zogenoemde artikel 100-brieven waarin per missie staat beschreven hoe de bijdrage wordt vormgegeven en welke financiële bedragen daarbij horen.
NOS 04.09.2017 Nederlandse militairen zullen ook volgend jaar op verschillende plekken in de wereld actief zijn. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft het demissionaire kabinet dat de missies in Mali, Afghanistan, Litouwen en voor de kust van Afrika (tegen de piraterij) zullen worden verlengd.
Ook aan de strijd tegen IS in Irak en Syrië blijft Nederland een bijdrage leveren. Vanaf volgend jaar zullen er ook weer F-16’s worden ingezet. De gevechtsvliegtuigen worden waarschijnlijk gestationeerd in Jordanië om van daaruit stellingen van de terreurgroep aan te vallen.
Tot juni 2016 waren Nederlandse F-16’s ook al actief in het Midden-Oosten. Ze werden teruggehaald voor noodzakelijk onderhoud. Dat is nu afgerond.
Verantwoordelijkheid nemen
Het besluit om de militaire missies te verlengen werd al verwacht. De ministers Hennis, Koenders en Ploumen schrijven dat de internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert.
Omdat de verlenging voorbereiding vergt wil het demissionaire kabinet niet wachten tot de formatie is afgerond en er een nieuwe ministersploeg zit. Binnenkort komt het kabinet met meer informatie, ook over de aantallen militairen en het materiaal dat ze meekrijgen.
Om welke vijf missies gaat het?
– Syrië/Irak. In de strijd tegen IS levert Nederland gevechtsvliegtuigen en militaire trainers.
– Mali. Voor de VN-missie MINUSMA verzamelen Nederlandse militairen informatie.
– Afghanistan. Opbouwmissie. Nederlanders trainen leger en politie.
– Litouwen. Vanwege de dreiging van Rusland zijn NAVO-partners daar aanwezig.
– Afrikaanse kust. Marineschepen bestrijden daar in EU-verband de piraterij.
AD 04.09.2017 Alle lopende militaire missies van Nederland worden komend jaar voorgezet. De internationale veiligheidssituatie ‘vereist dat Nederland verantwoordelijkheid neemt’, zo schrijft het demissionaire kabinet vanochtend aan de Tweede Kamer.
Daarom wachten de demissionaire ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie niet op een nieuw aangetreden ministersploeg, maar kondigen ze nu al aan de VN-missie in Mali, trainingen in Irak en Afghanistan, de NAVO-aanwezigheid in Litouwen en antipiraterijacties voor de kust van Somalië te willen voortzetten. Ook gaan er, zoals al het voornemen was, weer F-16’s naar IS-gebied.
Alle missies zijn zo goed als onomstreden bij CDA, D66 en ChristenUnie, de partijen die nu met de VVD onderhandelen voor een nieuw kabinet. Toch zou de Kamerbrief niet vooraf zijn afgestemd met de formerende partijen. Wel zijn zij geïnformeerd over dit voornemen van het kabinet. Dat de brief is verstuurd, wordt gezien als teken dat zij geen bezwaar hebben gemaakt. Het demissionaire kabinet mag weliswaar geen nieuw beleid maken, maar wel over lopende zaken beslissen. Bij internationale zaken heeft het dan meer speelruimte.
Meerderheid
Formeel is het uitzenden van Nederlandse troepen voorbehouden aan het kabinet, maar het gebruik om voor die besluiten steun te vragen aan de Tweede Kamer. De formerende partijen, aangevuld met demissionaire coalitiepartij PvdA, hebben daar een meerderheid. Die partijen hebben deze missies in het verleden altijd gesteund.
Het kabinet komt binnenkort, mogelijk nog deze week, met de eerste formele besluiten voor verlenging. Dan wordt ook duidelijk hoeveel Nederlandse militairen naar welk missiegebied worden uitgezonden. Mogelijk wordt de missie in Mali verder afgeslankt.
NU 29.08.2017 Het demissionaire kabinet gaat volgende week waarschijnlijk de militaire missies in Mali, Afghanistan en Litouwen verlengen.
Op dit moment zitten er nog 290 Nederlanders voor de VN-missie MINUSMA in Mali. Hoewel er dus plannen zijn de deelname aan de missie te verlengen, wordt het aantal Nederlandse militairen wel teruggeschroefd, zo melden bronnen aan persbureau ANP naar aanleiding van berichten van De Telegraaf.
Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp stelde tegenover Radio 1 dat besluiten hierover echter nog niet definitief genoemen zijn.
Het demissionaire kabinet zou zich ook buigen over de inzet van Nederlandse F16’s. Deze zullen volgens de berichten opnieuw ingezet worden om vanuit Jordanië terreurgroep IS in Syrië en Irak te bestrijden. De gevechtsvliegtuigen lossen dan in januari de Belgen af.
Tussen oktober 2014 en juni 2016 namen Nederlandse F-16’s deel aan de strijd tegen IS. Belgische vliegtuigen namen daarna de taak over.
Het kabinet liet eerder dit jaar al weten weer F-16’s te zullen sturen als de internationale coalitie tegen IS daar om zou vragen.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid
VK 28.08.2017 Als Nederlandse militairen ook volgend jaar deelnemen aan de missies in Irak, Afghanistan, Mali en Litouwen, moeten zij vanaf september gaan trainen. Doordat er nog geen nieuw kabinet is, laat de beslissing op zich wachten.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid of zij aankomende januari worden uitgezonden naar een oorlogsgebied. Door de voortslepende gesprekken over een nieuw kabinet is nog steeds geen besluit genomen over het verlengen van de missies in Mali, Irak, Afghanistan en Litouwen.
Mandaat
Officieel eindigt het mandaat van de vier grote militaire missies in december 2017. Als een nieuwe groep militairen in januari klaar moet staan, dan moeten zij vanaf 1 september gaan trainen. Gemiddeld oefenen militairen die op uitzending gaan vier maanden voor vertrek. Tot nog toe weten de militairen die aan de training beginnen niet of zij ook ingezet gaan worden.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, zal het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen moeten doorhakken.
Militairen planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III, aldus Insider over de (internationale) besluitvorming.
Bondgenoten willen duidelijkheid
Niet alleen vanwege de trainingsdeadline van 1 september moet het kabinet-Rutte II over de brug komen met een besluit. Ook internationale bondgenoten verwachten duidelijkheid over de Nederlandse inbreng vanaf 2018. ‘Militaire planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III’, zegt een insider.
Minister Jeanine Hennis van Defensie kwam in juni al klem te zitten toen haar militair strategen bij overleg in Brussel werden bevraagd of Nederland door zou gaan met de Afghanistan-missie. Ze moest het antwoord schuldig blijven.
Aanstaande 7 september moet Hennis zelf naar Brussel om de Europese defensieministers te vertellen dat Nederland nog steeds geen antwoord heeft. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken moet op 7 en 8 september in de Estse hoofdstad Tallinn ook zeggen dat hij het nog niet weet. Het leidt tot onnodige irritatie bij bondgenoten in de EU, de NAVO en de VN.
Verenigde Naties
Rutte zag de bui van boze militaire planners en bondgenoten in juni al hangen, toen hij in de Tweede Kamer opmerkte dat het vooral voor het optreden in het buitenland van ‘heel groot belang is dat dit land zo snel mogelijk weer een volledige, stabiele missionaire regering krijgt’.
De minister-president moet zelf eind september bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een signaal afgeven over de toekomstige militaire bijdrage aan bijvoorbeeld de door de VN geleide Mali-missie. Op 19 oktober staat de strijd tegen terrorisme weer op de agenda tijdens de EU-top in Brussel. Ook daar wil Rutte niet met zijn mond vol tanden staan.
Op de departementen van Hennis en Koenders wordt daarom koortsachtig gewerkt aan een brief over de toekomst van alle militaire missies. Dat besluit moet dan toch maar genomen worden door de demissionaire ministers, heeft Rutte bedacht. Dit zorgt voor opmerkelijke afwegingen.
Kostbare strijdkrachten
Zo zijn de VVD en de PvdA erg verdeeld over de 290 man sterke Mali-missie. PvdA-minister Koenders wil deze missie graag voortzetten. Maar de VVD en ook veel Defensiemensen willen de kostbare strijdkrachten liever elders inzetten. Het compromis dat nu in het vat zit: nog één jaar verlengen, maar tegelijkertijd nadrukkelijk afbouwen en taken overdragen aan andere partijen.
In de wandelgangen van het Binnenhof en de departementen van Defensie en Buitenlandse Zaken gonst het ook van de geruchten over de toekomst van de andere missies.
Litouwen gaat door, zo wordt gefluisterd. De 270 Nederlandse militairen daar dienen als ‘geruststellende maatregel’ voor het ‘zorgwekkende optreden’ van Rusland langs de oostgrens van Europa. Dit blijft een prioriteit in 2018.
Ook de Irak-missie met 190 man wordt hoogstwaarschijnlijk verlengd en per januari mogelijk zelfs weer uitgebreid met F-16’s. De strijd tegen terreurbeweging IS is nog lang niet klaar.
Om dezelfde reden wordt de Afghanistan-trainingsmissie met ongeveer honderd militairen hoogstwaarschijnlijk verlengd en mogelijk ook een beetje uitgebreid. In het land steken steeds vaker groepen als IS de kop op. Maar de bijdrage wordt niet echt fors opgeschroefd: het blijft een land ver weg en Nederland heeft daar al een steentje bijgedragen. Op meer dan twintig man extra hoeven de planners en bondgenoten niet te rekenen.
Trump
Opvallend is dat de beoogde coalitiepartijen D66 en CDA niet moeilijk doen als gevraagd wordt of een beperkte bijdrage aan een vechtmissie in Afghanistan ook een optie is, als aanvulling op de huidige risicoloze trainingsmissie. De Amerikaanse president Trump heeft in augustus in heldere taal laten weten dat hij niet meer is geïnteresseerd in nation building – zoals Nederland nu doet – maar wel in het doden van terroristen. Als Nederland zijn voorbeeld volgt, wordt het een heel andere Afghanistan-missie.
De PvdA zit helemaal niet op die lijn, maar de buitenlandwoordvoerder van de VVD, Han ten Broeke, heeft eerder al laten weten dat zijn partij vindt dat vechten in een oorlog er soms nou eenmaal bij hoort. D66 en CDA delen die mening, zeggen ze nu.
Het kabinet heeft geen toestemming van het parlement nodig om een militaire missie te beginnen, verlengen of af te bouwen. In artikel 100 van de Grondwet staat wel dat het kabinet verplicht is de Tweede Kamer per brief te informeren bij de inzet van militairen in het buitenland. Na de brief volgt een debat in de Tweede Kamer.
Het kabinet hecht eraan dat een ruime Kamermeerderheid na dit debat zijn steun uitspreekt voor de missie. In de recente praktijk is het niet voorgekomen dat een missie toch begon terwijl steun van een Kamermeerderheid ontbrak. Het is een erg Nederlands verschijnsel. In landen als Frankrijk zijn de straaljagers allang aan het bombarderen voordat het parlement is geïnformeerd.
‘Het zou zomaar kunnen dat een kleine groep special forces inderdaad gaat meedoen aan een vechtmissie. Zeker als de VS duidelijk maken dat dit een grote wens is’, zegt defensiespecialist Ko Colijn van instituut Clingendael. ‘De Noren en Denen hebben in dit opzicht goed gescoord bij de Amerikanen.’
Hennis suggereerde op 22 juni al in de Tweede Kamer dat de VS hebben gevraagd aan Nederland om de bijdrage in Afghanistan te ‘intensiveren’ en te wijzigen. Er is volgens Hennis toen gevraagd om ‘schaarse capaciteiten’ in te zetten.
Special forces zijn schaars voor Nederland. Hennis had er destijds niet veel zin in: ‘Wij opereren al de hele tijd samen met de Duitsers in een gebied; ik zie niet in waarom wij dat ineens naar een ander deel van Afghanistan zouden moeten verleggen met een andere lead nation.’ ‘Maar’, zegt Colijn: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar.’ Praktisch probleem: de special forces kampen met grote materieeltekorten en ze zijn nog aan het herstellen van hun recente inzet in Mali.00
Het kabinet zal een voornemen over de missies in Mali, Litouwen, Irak en Afghanistan eind augustus of begin september in een ‘totaalbrief’ aankondigen. Dit wordt daarna besproken met de nieuwe Kamerleden. Op 5 september krijgen zij uitleg over de procedure voor het verlengen of afbouwen van een militaire missie – de zogenoemde artikel 100-procedure.
Er is Rutte, Hennis en Koenders veel aan gelegen om vrijwel direct daarna in een Kamerdebat knopen door te hakken. Dat kunnen zij nog net op de internationale fora in september en oktober de militaire plannen van Nederland
Telegraaf 28.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigt hij. Nu pas kunnen we overzien „wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid, etcetera”, stelt Knops.
Onafhankelijk
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
NU 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
Volgens CDA’er Raymond Knops wil de Kamer minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio.
Nu pas kunnen we overzien “wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid et cetera”, stelt Knops.
25 militairen
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan. Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio. Nu pas kunnen we overzien ,,wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid etcetera”, stelt Knops.
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
VS hebben formeel verzoek al ingediend bij Hennis en Koenders
VK 23.08.2017 Het Nederlandse kabinet zal eind augustus hoogstwaarschijnlijk de knoop doorhakken om de trainingsmissie in Afghanistan te verlengen. Zowel minister Hennis (Defensie) als Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft dinsdag gehint op een positief besluit hierover.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif, en een handjevol in Kabul. Hennis benadrukte dinsdag dat een grote uitbreiding niet wordt verwacht, maar dat Defensie wel kijkt wat de mogelijkheden zijn. De krijgsmacht is al zwaar belast met andere missies zoals die in Irak.
AD 23.08.2017
Ook Koenders ‘acht het niet uitgesloten’ dat Nederland de inzet in Afghanistan voortzet en uitbreidt. Het is volgens de minister wel belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. De VS hebben op 24 mei al een ‘formeel politiek verzoek’ aan Nederland gedaan om Afghanistan militair te blijven steunen. Hennis en Koenders lieten toen aan de Tweede Kamer weten ‘serieus’ en ‘met een positieve grondhouding’ naar het verzoek te kijken.
Het kabinet hecht eraan dat een meerderheid van de Tweede Kamer het eens is over het uitzenden van Nederlandse militairen naar een land in oorlog. De nieuwe Kamerleden krijgen op de eerste Kamerdag, 5 september, uitleg over de procedure voor het verlengen van een militaire missie. Kort daarna valt een besluit over Afghanistan. De beoogde nieuwe coalitiepartners steunen de Afghanistan-missie. De VVD, D66 en de ChristenUnie zijn gecommitteerd aan langdurige vrede in het land. Het CDA wil de missie al langer uitbreiden.
NU 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. ”Omdat hij heel duidelijk inzet op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot vierduizend extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen.
Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet ”groots wordt gewijzigd of uitgebreid”.
Koenders
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan.
Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. ”Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. ”Dat lijkt me niet aan de orde.”
Telegraaf 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. „Hij zet heel duidelijk in op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot 4000 extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen. Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Nederland
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. „Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. „Dat lijkt me niet aan de orde.”
NU 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens demissionair minister Jeanine Hennis niet “groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven.
De NAVO wil ook meer troepen. Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. In het noorden van Afghanistan trainen en adviseren ze sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. Ze denkt wel dat de missie “flexibeler” moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in het inzetten van Nederlandse troepen in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. In juni besloot Duitsland de missie in Afghanistan met vijf jaar te verlengen; Australië overweegt extra inzet.
Telegraaf 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens minister Jeanine Hennis (Defensie) niet „groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven. De NAVO wil ook meer troepen.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Ze trainen en adviseren hier sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. De demissionaire bewindsvrouw denkt wel dat de missie flexibeler moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in inzet in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. Het CDA steunt een verlenging en is voor uitbreiding, zei Raymond Knops.
Telegraaf 14.06.2017 Het kabinet maakt 4,5 miljoen euro extra vrij voor hulp aan kwetsbare groepen in Afghanistan. Het geld gaat naar een alliantie van Nederlandse hulporganisaties en is bestemd voor onder meer voedsel, waterputten en tenten.
„Alleenstaande ouders, kinderen, zieken en zwangere vrouwen hebben dringend extra bescherming nodig”, aldus minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) woensdag. De totale Nederlandse hulp aan Afghanistan komt dit jaar uit op ongeveer 70 miljoen euro.
De Tweede Kamer wil volgende week met het kabinet in debat over het gevaar van terugkerende jihadisten. De Kamer is geschrokken van een rapport hierover van de inlichtingendienst AIVD.
Daarin waarschuwt de dienst woensdag dat meer Nederlandse jihadisten terug willen naar huis nu zij in Syrië en Irak in het nauw raken.
AD 12.07.2017
Het gaat volgens de AIVD om ervaren en geharde strijders die zich hier zouden kunnen toeleggen op het voorbereiden en plegen van aanslagen of het rekruteren van nieuwe strijders.
AD 25.08.2017
PVV-leider Geert Wilders had op het debat aangedrongen. De ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Stef Blok (Veiligheid en Justitie) komen opdraven. Volgende week vergadert de huidige Tweede Kamer voor het laatst.
De volgende jihadistengolf die wordt verwacht in Nederland, zal gevaarlijker zijn dan voorheen. Terugkerende jihadisten uit door Islamitische Staat (IS) bezette gebieden vormen een grote dreiging, hoewel het om relatief kleine aantallen gaat.
Nu IS steeds meer terrein verliest en niet meer lijkt opgewassen tegen het Syrische en Iraakse leger en bijvoorbeeld de internationale coalitie, vreest de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) voor een ‘stortvloed aan jihadisten’.
Nederlanders die zich aansloten bij IS in Syrië en Irak worden verwacht in groten getale terug te keren, blijkt uit een nieuw rapport van de AIVD. De AIVD verwacht ook dat (ex-)jihadisten zich weer zullen aansluiten bij de ‘vluchtelingenstroom’ om zo Europa binnen te komen.
De IS-leden die nu terugkeren, verbleven waarschijnlijk veel langer in het ‘kalifaat’ dan hun voorgangers. De AIVD vermoedt dat de toekomstige terugkeerders ‘ideologisch meer gehard’ zijn. ‘Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk,’ aldus de AIVD. ‘Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden.’
Van de 280 jihadisten die vanuit Nederland naar Syrië en Irak zijn gereisd, bevinden 190 zich nog in IS-gebieden. Zo’n 40 IS-leden zijn omgekomen in de strijd voor het ‘kalifaat’ en 40 jihadisten zijn al teruggekeerd.
Ontwikkeling Nederlandse uitreizigers en terugkeerders BRON: AIVD
Wat te doen met jihadkinderen
Ook overweegt de AIVD een ander beleid rond ‘jihadkinderen’, de kinderen van Syriëgangers uit Nederland. Niet alleen vormen deze minderjarigen een veiligheidsrisico, de kinderen kampen vaak ook met trauma’s en mentale problemen.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof zegt zich zorgen te maken over zeker tachtig kinderen van Nederlandse jihadisten die naar gebieden van IS zijn gereisd.
Van de kinderen in IS-gebieden is ongeveer de helft daar geboren. In bepaalde gevallen gaat het ook om minderjarigen die zelf naar door IS bezette gebieden zijn gereisd. Jongens vanaf 9 jaar kunnen al een ‘concreet veiligheidsrisico’ vormen voor Nederland, zegt Schoof tegen De Telegraaf. Voorlopig is het terughalen van jihadkinderen niet wenselijk.
Den Haag als voorbeeld
De Haagse aanpakvan jihadisme en terugkeerders uit het kalifaat kan rekenen op aandacht uit de hele wereld. Zo’n 300 terrorisme-experts uit meer dan 20 landen zijn in de Hofstad voor het congres om ervaringen uit te wisselen.
Dat de gemeente Den Haag het congres organiseert, is niet zo vreemd. ‘Wij zijn al heel lang met dit onderwerp bezig’, zegt burgemeester Jozias van Aartsen. ‘De manier waarop we het hier aanpakken, daar wordt door anderen met interesse naar gekeken. Dus we vertellen ook graag hoe we dat doen en hebben gedaan.’
Al in 2013 stond jihadisme op de agenda, vertelt politiechef Paul van Musscher bij de opening van het congres. ‘Toen nog bijna niemand van IS en Syriëgangers had gehoord, zat er bij ons al een rechercheteam op.’ Hij doelt op het onderzoek naar vermeende ronselaars, dat later leidde tot de grote rechtszaak. Dat was volgens hem mogelijk doordat al vroeg vanuit de wijk mensen signalen durfden af te geven.
Nauwe contacten
Terrorisme-expert Richard Barrett bevestigt dat de Haagse aanpak een goede is. ‘Ten eerste omdat de politie nauwe contacten heeft in de wijken. Dat is heel belangrijk, want in de wijk weten ze wie goed en slecht zijn. Of wie vatbaar zijn om op het verkeerde pad te raken.’ Maar daarnaast, stelt Barrett, verliest men in Den Haag de rechtsstaat niet uit het oog.
Hoofdofficier van justitie Bart Nieuwenhuizen bevestigt dat. ‘Terugkeerders worden opgepakt, dat is gewoon heel duidelijk. En dan gaan we eerst uitzoeken of er sprake is van strafbare feiten.’ Met het proces tegen de jihadronselaars was Den Haag de eerste die zoiets probeerde. ‘Het was spannend, want in feite moesten wij bewijzen wat iemand in zijn hoofd dacht. Maar dat is gelukt.’
Jaarverslag 2016
In het jaarverslag stelt de AIVD in het algemeen dat ‘de dreiging tegen Nederland is toegenomen’. Ze doelt daarbij op het blijvende risico van een aanslag door IS of al-Qaida, maar ook door ‘heimelijke politieke beïnvloeding door Rusland’. Vooral de cyberdreiging vanuit Rusland neemt al enige tijd toe.
Nu IS in toenemende mate mannelijke strijders verliest, krijgen vrouwen ook een geweldstaak
VK 17.11.2017 Vrouwelijke jihadisten doen nauwelijks onder voor hun mannelijke collega’s in hun toewijding aan de gewelddadige ideologie. Ze vormen hierdoor een groot veiligheidsrisico. Dat meldt de AIVD in het rapport ‘Jihadistische vrouwen, een niet te onderschatten dreiging’. Daarin omschrijft de dienst het geweldspotentieel van vrouwelijke jihadisten uit Nederland.
Volgens de veiligheidsdienst zijn er sinds 2012 minstens 80 vrouwen uit Nederland naar Syrië of Irak gereisd en sloot het merendeel zich aan bij de terreurorganisatie Islamitische Staat. Daarvan zijn er inmiddels meer dan tien teruggekeerd.
Het getal dat de AIVD noemt ligt beduidend hoger dan de 56 vrouwelijke uitreizigers die vermeld staan in de databank die eerder dit jaar werd samengesteld door onderzoekers bij The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), een kennisinstituut over veiligheidsvraagstukken.
‘Dat getal van 80 geloof ik meteen’ zegt onderzoeker Reinier Bergema van HCSS. ‘Onze database bevat gegevens van 56 vrouwen, maar omvat niet het totale aantal uitreizigers en kent nog een aantal blinde vlekken.’
IS staat vrouwen sinds kort een actievere rol toe bij het plegen van jihadistisch geweld
Ondanks het uiteenvallen van het kalifaat zijn er volgens de AIVD nog altijd vrouwen die zich bij IS in Syrië of Irak proberen aan te sluiten. De vrouwen die in IS-gebied verblijven, zijn vaak langdurig blootgesteld aan geweld en hebben de tijd gehad om een internationaal jihadistisch netwerk op te bouwen.
Bij een eventuele terugkeer naar Nederland zullen zij niet direct afstand doen van hun gewelddadige ideeën en contacten. Bovendien staat IS ze sinds kort een actievere rol toe bij het plegen van geweld. Als voorbeeld noemt de AIVD drie Franse vrouwen die in september 2016 in opdracht van IS een aanslag met gasflessen probeerden te plegen op een treinstation in Parijs.
Deskundigen van The Soufan Group, een gerenommeerd onderzoeksbureau naar terrorisme, vroegen zich in een rapport van afgelopen oktober echter af of vrouwen daadwerkelijk een grote rol zullen spelen in toekomstig jihadistisch geweld. Dat zou een drastische koerswijziging betekenen voor terreurorganisatie met vastgeroeste kijk op vrouwelijke onderdanigheid.
Nederlandse vrouwen in het kalifaat vervulden eerst voornamelijk een rol in de verspreiding van IS-propaganda. Nu IS in toenemende mate mannelijke strijders verliest, krijgen vrouwen ook een geweldstaak. Nederlandse vrouwen bij IS hebben wapentraining gekregen. Een aanzienlijk aantal van hen heeft ook toestemming gekregen om een zelfmoordgordel te dragen. Sommigen wensen ook actief op het slagveld te zijn voor IS.
Er gaat ook een indirecte dreiging uit van vrouwelijke jihadisten. Door het verrichten van ondersteunende activiteiten – geld inzamelen, propaganda verspreiden, kinderen jihadisme bijbrengen – spelen ze een belangrijke rol bij de uitbreiding van jihadistisch gedachtegoed.
Door het verrichten van ondersteunende activiteiten spelen ze een belangrijke rol bij de uitbreiding van jihadistisch gedachtegoed
Het bekendste voorbeeld van een teruggekeerde vrouwelijke jihadist – de Zoetermeerse Laura H. – werd deze week vanwege zulke ondersteunende activiteiten veroordeeld tot een gevangenisstraf van 24 maanden, waarvan 13 voorwaardelijk. Door te zorgen voor haar gezin in het kalifaat droeg ze volgens de rechtbank bij aan het plegen van terroristische misdaden.
Bij terugkeer in Nederland werd H. opgepakt en bracht ze een jaar door in de zwaarbewaakte terreurafdeling van gevangenis Vught. H. werd ervan verdacht door IS op pad te zijn gestuurd met een terreuropdracht. Enkele weken geleden werd die verdenking door het Openbaar Ministerie ingetrokken. H. maakte aannemelijk dat ze daadwerkelijk van haar radicaal gedachtegoed is afgestapt.
Volgens de AIVD telt Nederland op dit moment honderd vrouwen die in de ban zijn van het jihadisme. Dit zijn vaak vrouwen die tijdens een spirituele zoektocht via sociale media en lezingen in contact komen met jihadisten. Eenmaal geradicaliseerd proberen jihadistische vrouwen in Nederland ook mensen in hun omgeving mee te krijgen in hun radicaal gedachtegoed.
De dreiging van eventuele terugkeerders uit het kalifaat lijkt alleen maar te zijn toegenomen. Deze week berichtte de Britse nieuwszender BBC over een geheime overeenkomst tussen westerse coalitietroepen, Koerdische strijders en IS. Hierbij zouden IS-strijders een veilige uitweg zijn geboden uit het zwaar belegerde Raqqa – de hoofdstad van het kalifaat – in ruil voor een staakt het vuren.
Onder deze IS-strijders zouden ook westerlingen zitten. Enkelen wisten vervolgens naar Turkije te vluchten en zijn onder de radar gedoken.
Dit schreven we eerder over jihadgangers;
Ze gingen in drie golven, zijn man en vaak van Marokkaanse afkomst: dit zijn de jihadgangers
Bijna eenvijfde is bekeerling en bijna de helft heeft een Marokkaanse achtergrond: een Haagse onderzoeker brengt de Nederlandse jihadgangers in kaart. De belangrijkste conclusies.
Ze vertrokken voor een leven in het kalifaat. Dit is het verhaal van jihadbruiden uit Nederland en andere EU-landen
Als Nederlandse, Belgische en andere buitenlandse vrouwen van IS-strijders hadden ze status in het kalifaat. Nu dat bijna ineengestort is, zitten ze in vluchtelingenkampen in Noord-Syrië, met hun kinderen die in IS-gebied zijn geboren en geen papieren hebben. Wat nu?
Nu IS bijna al haar grondgebied kwijt is, is de vraag: waar zijn de buitenlandse IS’ers gebleven?
Buitenlandse IS-strijders zijn Raqqa ontvlucht in de laatste dagen van de slag om de voormalige hoofdstad van het kalifaat, stelt de Britse omroep BBC.
NU 17.11.2017 In Nederland zijn ongeveer honderd vrouwen die een jihadistisch gedachtegoed aanhangen. Daarbovenop zijn sinds 2012 naar schatting tachtig radicaalislamitische vrouwen afgereisd naar het strijdgebied in Syrië en Irak.
De dreiging die beide groepen vormen voor Nederland neemt toe, zeker nu het kalifaat is afgebrokkeld en uitreizigers mogelijk terugkeren. Een klein deel is bereid geweld te gebruiken.
Daarvoor waarschuwt de veiligheidsdienst AIVD vrijdag in een rapport over de rol van vrouwen binnen het jihadisme.
Het is de eerste keer dat de dienst met deze aantallen naar buiten komt, meldt een woordvoerster. Volgens de dienst moet de rol van vrouwen in het jihadisme niet worden onderschat. Ze zijn vaak erg toegewijd aan de jihadistische zaak, zowel de vrouwen in Nederland als in het strijdgebied.
Vrouwen werden tot nu merendeels op de achtergrond ingezet, maar omdat IS nu in het nauw zit en een tekort aan strijders heeft, worden ze actiever bij de strijd en het geweld betrokken. Vrouwen in het strijdgebied hebben van IS toestemming gekregen om wapens en zelfmoordgordels te dragen. ”Een aanzienlijk aantal Nederlandse vrouwen doet dit ook”, aldus het rapport. Sommige vrouwen hebben daar volgens de AIVD een wapentraining gekregen.
Netwerk
De jihadvrouwen die op dit moment nog in het strijdgebied zijn, zitten daar al zeker drie jaar en bouwden vaak een groot jihadistisch netwerk op. Meer dan tien vrouwen zijn teruggekeerd naar Nederland, veelal vóór 2015.
Daarna is het moeilijker geworden, ook omdat IS terugkeer tegenhoudt. Weliswaar zijn teruggekeerde vrouwen vaak teleurgesteld, toch houdt een flink deel vast aan het jihadistische gedachtegoed.
De AIVD denkt verder dat tenminste honderd Nederlandse kinderen in het strijdgebied zitten. Hoeveel kinderen de Nederlandse vrouwen daar inmiddels erbij hebben gekregen, is niet duidelijk. De kinderen van deze jihadvrouwen, zowel in Nederland als in het strijdgebied, worden vaak geïndoctrineerd met het jihadistische gedachtegoed. De AIVD spreekt hierbij van een indirecte dreiging en ook die neemt toe.
NOS 17.11.2017 De rol van vrouwen binnen jihad-groepen moet niet worden onderschat. De inlichtingendienst AIVD waarschuwt dat terreurgroep IS een toenemend tekort heeft aan strijders en daarom sinds kort vrouwen een actievere en meer gewelddadige rol gunt.
Als dat zo doorgaat, kunnen vrouwen in het strijdgebied in Syrië en Irak, maar ook in Nederland een grotere bedreiging gaan vormen, vreest de AIVD (.pdf). De waarschuwing van de inlichtingendienst is gericht aan organisaties die mogelijk met terugkeerders te maken krijgen, zoals OM en politie, maar ook gemeenten en scholen.
Aanslagen
In Nederland zijn volgens de dienst zo’n honderd vrouwen die er extremistische islamitische denkbeelden op nahouden. Ze zijn in veel gevallen net zo toegewijd aan de jihad als mannen. Sinds 2012 zouden zeker tachtig vrouwen uit Nederland naar Syrië en Irak zijn gereisd, van wie het overgrote deel zich heeft aangesloten bij IS. Nog niet eerder is zo’n groot aantal vrouwen in jihadistisch strijdgebied geweest.
Door hun aanwezigheid in het strijdgebied en hun toewijding bestaat de mogelijkheid dat vrouwen in Nederland een aanslag plegen. Volgens de AIVD zijn in Europa verschillende gevallen bekend van vrouwen die namens IS geweld wilden gebruiken. Daarbij kunnen ze geïnspireerd zijn door jihadistische propaganda, of ze worden door IS tot gewelddadige acties gestimuleerd.
Terugkeren
De AIVD signaleert verder dat naarmate IS in Syrië en Irak verder wordt teruggedrongen, er meer Nederlandse vrouwen zullen proberen om weg te komen uit het gebied. De vrouwen die nu terugkeren zijn anders dan vrouwen die voor dit jaar al zijn teruggekomen. Die waren gemiddeld een half jaar in het strijdgebied, terwijl degenen die er nu nog zijn zo’n drie jaar in Syrië of Irak zijn geweest.
Doordat zij aanzienlijk langer in het gebied waren zijn die vrouwen ook langer blootgesteld aan de gewelddadige ideologie. Ook hebben ze meer contacten in radicaal-islamitische kringen. Dat leidt tot de conclusie dat een aanzienlijk deel van de terugkerende vrouwen haar radicale ideeën zal blijven koesteren.
Ook de inzet van vrouwen op het strijdveld door IS heeft gevolgen: ze kunnen omkomen of met geweldservaring terugkomen in Nederland. IS stond tot voor kort het plegen van aanslagen door vrouwen niet toe, maar nu vrouwen worden ingezet in de strijd kunnen ze geïnspireerd raken om ook in Nederland geweld te gebruiken.
Laura H.
Deze week deed de rechter uitspraak in de zaak tegen Laura H., een Nederlandse vrouw die uit IS-gebied was teruggekeerd. Zij werd veroordeeld tot 2 jaar cel, waarvan dertien maanden voorwaardelijk.
Volgens de rechter wist ze heel goed wat ze deed toen ze met haar man naar IS-gebied in Syrië reisde. Ze was op de hoogte van de misdaden van IS en ze wist ook dat haar man mee ging vechten.
Door te zorgen voor haar gezin had ze een ondersteunende rol bij het plegen van terroristische misdrijven, was het vonnis van de rechter. Doordat Laura H. al een jaar in voorarrest had gezeten hoefde ze niet terug naar de gevangenis
AD 17.11.2017 Er zijn bijna honderd jihadistische vrouwen in Nederland die minstens zo fanatiek zijn als de mannen. Veiligheidsdienst AIVD is bevreesd dat ze zelfs gewelddadig kunnen worden en een aanslag plegen.
Dat meldt de AIVD in een publicatie over jihadistische Nederlandse vrouwen. Volgens de veiligheidsdienst zoekt IS naar nieuwe mogelijkheden nu er een tekort aan strijders is ontstaan en het kalifaat afbrokkelt. Alles wordt aangegrepen om de totale nederlaag te voorkomen.
Vrouwen van de moslimextremisten zijn niet langer aan huis gekluisterd om voor hun strijdende man en de kinderen te zorgen. Er is een absurde emancipatie gaande onder de jihadisten. ,,Sinds kort staat IS vrouwen een actievere en gewelddadige rol toe. Wanneer deze ontwikkeling zich doorzet, kunnen jihadistische vrouwen in het strijdgebied en in Nederland een grotere geweldsdreiging vormen. De laatste twee jaar heeft een aantal jihadistische vrouwen in Europa geprobeerd een aanslag te plegen’’, laat de AIVD weten. Zo waren het in september 2016 geradicaliseerde vrouwen die een auto gevuld met gasflessen en benzine achterlieten bij de Notre-Dame in Parijs.
Vrouwen zijn minstens zo toegewijd aan het jihadisme als mannen, aldus Veiligheidsdienst AIVD.
,,Deze vrouwen zijn minstens zo toegewijd aan het jihadisme als mannen”, waarschuwt de AIVD. Hun rol mag niet onderschat worden. Het gaat om jonge vrouwen, ruim de helft is jonger dan 25 jaar.
Naast de 100 jihadistische vrouwen in Nederland zijn er sinds 2012 ook minstens 80 vrouwen uit Nederland naar Syrië en Irak gereisd. Niet eerder waren er zoveel Nederlandse vrouwen in het jihadistische strijdgebied. Het overgrote deel sloot zich aan bij Islamitische Staat.
Propaganda
Niet alle jihadistische vrouwen zijn tikkende tijdbommen. Maar ook zonder de wapens op te pakken voor de gewelddadige religieuze strijd kunnen de jihadistische vrouwen een bedreiging vormen. Ze rekruteren anderen, produceren propaganda en ze zamelen geld in voor de jihadistische strijd. Daarnaast voeden ze hun kinderen op met het jihadistische gedachtegoed waarin de verheerlijking van de gewelddadige religieuze strijd centraal staat.
Ondanks de zware verliezen van Islamitische Staat in Syrië en Irak zijn er nog steeds vrouwen die willen vertrekken naar het kalifaat. De propaganda – alleen daar kan een islamitische vrouw echt zichzelf zijn – blijft aantrekkelijk voor geradicaliseerde moslima’s.
Gedachtegoed
Vrouwen die de ineenstortende Islamitische Staat juist ontvluchten en terug willen naar Nederland zijn eveneens een punt van zorg voor de AIVD. De vrouwen die er nu nog zijn, verblijven er gemiddeld al drie jaar, de meeste vrouwen vertrokken toen het kalifaat in 2014 werd uitgeroepen.
Al die tijd zijn ze blootgesteld aan geweld en groeide hun jihadistisch netwerk. Meer dan tien vrouwen zijn min of meer gedesillusioneerd teruggekeerd. De AIVD verwacht dat steeds meer Nederlandse vrouwen terugkeren uit het oorlogsgebied. ,,Waarschijnlijk behoudt een aanzienlijk deel na terugkomst in Nederland haar jihadistisch gedachtegoed en connecties”, aldus de veiligheidsdienst.
Elsevier 17.11.2017 De AIVD waarschuwt voor het gevaar van jihadistische vrouwen in Nederland. De rol van vrouwen binnen het jihadisme moet niet worden onderschat, benadrukt de AIVD in een nieuwe publicatie.
In Nederland zijn op dit moment iets minder dan honderd vrouwelijke jihadisten, zo meldt de AIVD in Jihadistische vrouwen, een niet te onderschatten dreiging. Vrouwen zijn volgens de publicatie ‘minstens zo toegewijd aan het jihadisme als mannen’.
IS geeft vrouwen actievere en gewelddadigere rol
Naast de circa honderd vrouwelijke jihadisten die zich in Nederland bevinden, zijn er sinds 2012 minstens tachtig vrouwen uit Nederland naar het ‘kalifaat’ in Syrië en Irak gereisd. Het overgrote deel van hen sloot zich aan bij terreurbeweging Islamitische Staat (IS).
IS zou de laatste tijd een grotere, actievere en gewelddadige rol aan vrouwen binnen het jihadismetoedichten. Eerder speelden zij slechts een ondersteunende rol.
Zet deze ontwikkeling door, dan kunnen vrouwelijke jihadisten in zowel strijdgebieden als in Nederland een groter risico vormen, aldus de AIVD. De laatste twee jaar zou een onbekend aantal vrouwen hebben geprobeerd een aanslag te plegen in Europa. Een bekend voorbeeld is dat van de twee vrouwen die in september 2016 een auto vol gasflessen achterlieten bij de Notre Dame in Parijs.
Maar de vrouwen vormen niet alleen een gevaar door hun deelname aan aanslagen. Ook op andere vlakken weet IS ze goed in te zetten: zo spelen ze een grote rol bij de rekrutering van leden, het produceren en verspreiden van jihadistische propaganda, en bij het inzamelen van geld voor de gewapende strijd. Wat ze ook gevaarlijk maakt, is dat ze hun kinderen indoctrineren met terroristisch gedachtegoed. Er zitten ten minste honderd, vaak zeer jonge kinderen met een Nederlandse achtergrond in IS-gebied.
Terugkeerders behouden jihadistisch gedachtegoed en netwerk
Aangezien IS flink terrein verliest in Syrië en Irak, ontvluchten steeds meer leden van IS het gebied. Volgens de AIVD verschillen huidige terugkeerders van degenen die voor 2017 terugkwamen.
De vrouwen die nu nog in het ‘kalifaat’ zitten, verkeren gemiddeld al zo’n drie jaar in het strijdgebied in Syrië en Irak. Daardoor zijn ze langer blootgesteld aan geweld en terrorisme, en hebben ze vermoedelijk een internationaal netwerk van jihadisten opgebouwd. Ook hebben sommigen van hen wapentraining gehad. De AIVD gaat ervan uit dat een groot deel van hen het jihadistische gedachtegoed en sociale netwerk ‘in meer of mindere mate’ behoudt, ook bij terugkomst in Nederland en andere Europese landen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NOS 10.11.2017 Opnieuw zijn negen Nederlanders op de terrorismelijst gezet. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zeven mannen en twee vrouwen toegevoegd aan de nationale sanctielijst terrorisme. Daarmee zijn hun bankpassen geblokkeerd en hun tegoeden bevroren. Zo moet worden voorkomen dat terroristische activiteiten vanaf een Nederlandse bankrekening kunnen worden gefinancierd.
De nationale terrorismelijst is geen opsporingslijst of lijst van meest gezochte terroristen, maar een lijst met personen en organisaties op wie zo’n bevriezingsmaatregel van toepassing is. Van mensen die op de lijst staan, worden ook de bijstand en zorg- en huurtoeslag stopgezet en ze kunnen geen hypotheek meer krijgen. Bovendien mogen anderen zoals familie en vrienden ook geen geld naar ze overmaken; die zijn als ze dat wel doen zelf ook strafbaar.
Twintigers
Het grootste deel van de mensen op de nationale terrorismelijst is betrokken bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak. Van de mannen en vrouwen die nu zijn toegevoegd is de oudste 46 jaar en de jongste 19. De anderen zijn allen tussen de 22 en de 30 jaar.
Nederland dringt regelmatig aan op het gebruik van een Europese terrorismelijst, om te voorkomen dat iemand die op de nationale lijst staat, in een ander Europees land wel aan geld kan komen. Europese bevriezingen zouden de aanpak effectiever maken.
AD 10.11.2017 Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft besloten twee vrouwen en zeven mannen toe te voegen aan de zogenoemde nationale sanctielijst terrorisme. Zij zouden zich hebben aangesloten bij terroristische groepen. De maatregel zorgt er voor dat zij niet meer bij hun geld kunnen.
Tegoeden van de negen terroristen worden bevroren en hun pasjes geblokkeerd. Met de maatregel moet het voor hen lastiger worden om terreurdaden te plegen, of bij zo’n daad op een of andere manier betrokken te zijn.
Op de terrorismelijst staan nu drie organisaties en 135 personen, van wie bijna een kwart vrouw. Het leeuwendeel is naar Syrië of Irak afgereisd om daar radicaalislamitische terreurorganisaties bij te staan. Voormalige strijders die zijn teruggekeerd gelden als mogelijk gevaar voor de Nederlandse samenleving.
NU 09.11.2017 Nu terreurbeweging IS in Syrië en Irak veel terrein heeft verloren, zou de organisatie meer aanslagen kunnen gaan plegen in het Midden-Oosten en daarbuiten, ook in Europa.
NAVO-chef Jens Stoltenberg waarschuwde daar donderdag voor bij een bijeenkomst van de internationale anti-IS-coalitie in Brussel.
”Dus we moeten waakzaam blijven en samenwerken. Dat is precies waarom we hier vandaag bijeen zijn. Ons werk is nog niet gedaan”, aldus Stoltenberg. De coalitie onder leiding van de VS bestaat uit 73 partijen, waaronder alle NAVO-landen en het militaire bondgenootschap zelf. Defensieminister Ank Bijleveld is ook bij het overleg.
Afghanistan kwam donderdag ook ter sprake. De NAVO-ministers besloten de trainingsmissie Resolute Support met drieduizend man uit te breiden tot zestienduizend. De Amerikanen voeren daarnaast gevechtsmissies uit tegen de Taliban.
”We kunnen in Afghanistan vechten en praten tegelijk”, zei commandant John Nicholson. ”De deur staat open voor de Taliban, maar als ze er niet doorheen gaan, wacht hun vernietiging.’’
NOS 09.11.2017 Het kabinet wil meer zicht krijgen op reizigers die vliegen binnen de Schengenlanden. Hiertoe moet een speciale eenheid worden opgericht die passagiersgegevens verzamelt en analyseert om terrorisme en zware criminaliteit te bestrijden. De eenheid zal zich ook richten op vluchten binnen het Schengengebied.
Dit antwoorden minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat op Kamervragen van VVD en CDA. Ze verwijzen naar “het huidige dreigingsbeeld”.
De bewindslieden voegen eraan toe dat de principes van het Schengenakkoord geen geweld mogen worden aangedaan: dat betekent dat grenscontroles alleen worden gedaan aan de buitengrenzen van het Schengengebied.
Grapperhaus wil daarvoor binnenkort een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer sturen, dat een Europese richtlijn op dit gebied uitvoert.
Luchtvaartmaatschappijen
Het kabinet onderzoekt ook of luchtvaartmaatschappijen meer verplichtingen moeten krijgen bij vluchten van Nederland naar een ander Schengenland.
Bekeken wordt of de vervoerders gedwongen moeten worden om te controleren of de naam van de passagier op het identiteitsbewijs dezelfde is als die op het ticket. Nu mogen luchtvaartmaatschappijen dat wel doen, maar ze hoeven het niet.
VK 09.11.2017 De gemeente Amsterdam is woensdag begonnen met het plaatsen van betonblokken op drukke plaatsen in de stad zoals de Dam en het Leidseplein. De obstakels moeten het daar onmogelijk maken met een auto of vrachtwagen op menigten in te rijden.
De plaatsing markeert een omwenteling in het veiligheidsbeleid in stad. Wijlen burgemeester Eberhard van der Laan en de hoofdstedelijke leiding van politie en justitie wilden lang niets van betonblokken weten. Een aanslag valt er niet mee te voorkomen, want het lukt nooit om de hele stad te beveiligen, was hun redenering. Terwijl zichtbare maatregelen wel het gevoel van onveiligheid vergroten. Bovendien: als je eenmaal aan zulke maatregelen begint, waar houdt het dan op, en wanneer besluit je om ze weer weg te halen?
Toen de organisator van een Kerstmarkt op het Museumplein in december vorig jaar na de aanslag in Berlijn besloot op eigen houtje blokken neer te zetten, gaf Van der Laan zelfs direct opdracht om de obstakels weer te verwijderen.
Veiligheidsgevoel
Mede naar aanleiding van de aanslag op de Ramblas in Barcelona deze zomer klonk de roep om blokken in de stad steeds sterker. Met name ondernemers in de binnenstad vroegen om de drukste plaatsen toch iets minder kwetsbaar te maken voor aanslagen met auto’s. Daarop besloot de burgemeester toch ‘onderzoek’ in te stellen naar het plaatsen van obstakels. ‘Inmiddels is het veiligheidsgevoel in de stad voor veel mensen zo gekanteld dat ze zich veiliger voelen als er blokken zijn’, stelt de woordvoerder van locoburgemeester Eric van der Burg.
We onderzoeken de komende tijd of en op welke plaatsen we op termijn voor andere oplossingen kunnen kiezen, aldus Woordvoerder gemeente Amsterdam.
Voorlopig plaatst de stad dus massieve betonblokken. ‘Maar we onderzoeken de komende tijd of en op welke plaatsen we op termijn voor andere oplossingen kunnen kiezen’, aldus de woordvoerder. In principe hebben palen die in het trottoir kunnen verzinken daarbij de voorkeur. ‘Die zijn alleen erg duur en op lang niet alle plekken in de stad zijn zulke oplossingen technisch mogelijk.’ Ook het tactisch plaatsen van straatmeubilair en kunstwerken is een alternatief dat de gemeente bekijkt.
NOS 09.11.2017 Amsterdam is begonnen met het neerzetten van betonblokken op een aantal plaatsen in het centrum. De gemeente wil die plekken beveiligen tegen een terroristische aanslag met bijvoorbeeld een vrachtwagen.
In totaal plaatst de gemeente vannacht 96 betonblokken op onder meer de Dam en op het Leidseplein. Sommige van de blokken kunnen ook gebruikt worden als bankje. Ze wegen tussen de 400 en 500 kilo.
Wijlen burgemeester Van der Laan wilde lang niets weten van betonblokken in de stad tegen terrorisme. Ze zouden een gevoel van schijnveiligheid geven of zelfs de mensen het gevoel geven dat ze risico liepen in de stad. Daarnaast was het volgens de burgemeester onmogelijk om de hele stad op deze manier te beveiligen.
Centraal Station
De betonblokken rukken op in Amsterdam. Ook in en om het Centraal Station zijn ze te vinden.
Ook Rotterdam nam afgelopen jaar maatregelen om een aanslag in het centrum met een vrachtauto te voorkomen of in elk geval moeilijker te maken. De gemeente plaatste betonblokken, maar deed ook aan beveiliging in de vorm van bloembakken, fietsenrekken of gewoon paaltjes.
Elsevier 27.10.2017 De NS heeft deze week beschermende betonblokken geplaatst rondom het Centraal Station in Amsterdam. Zowel aan de voor-, achter- als zijkant van het station zijn obstakels neergezet.
De betonblokken moeten voorkomen dat auto’s de stationshal kunnen binnenrijden. Volgens een NS-woordvoerder is de plaatsing ‘een nadrukkelijke wens van de NS’, schrijft Het Parool vrijdag.
Terughoudend Amsterdam
De gemeente ‘kijkt ook mee’, zegt de woordvoerder. Er zou geen actuele of concrete aanleiding zijn voor het plaatsen van de blokken, maar wel is het de bedoeling stations daarmee ‘veiliger en aangenamer’ te maken.
De betonblokken zouden weer kunnen worden weggehaald als er ‘extra maatregelen zijn genomen die meer geïntegreerd zijn in de omgeving,’ aldus de woordvoerder. Het initiatief voor die maatregelen ligt bij de gemeente.
De gemeente Amsterdam is tot dusver zeer terughoudend geweest in het plaatsen van betonblokken tegen terreur, ondanks aanhoudende pleidooien van winkeliers in met name de Kalverstraat. De gemeente zou niet willen ‘zwichten voor terrorisme’. Bovendien zouden betonblokken verkeersremmend werken.
Vorige week werd wel bekend dat de gemeente op een vergelijkbare manier gaat proberen om ook andere drukke locaties in de stad te beschermen tegen aanslagen, bijvoorbeeld door het plaatsen van dergelijke blokken op de Dam, het Rokin en bij de wachtrij van de Heineken Experience.
Privaat initiatief
Steden als Rotterdam en Utrecht kwamen eerder wel met dergelijke maatregelen. In Rotterdam worden hindernissen geplaatst op plekken als de Witte de Withstraat en de Meent, en de hindernissen worden ook meegenomen bij de herinrichting van de Coolsingel. Bij ‘hindernissen’ moet worden gedacht aan betonblokken maar bijvoorbeeld ook fietsenrekken en bloembakken.
Het Franse vastgoedconcern Klépierre nam zelf onlangs al fysieke maatregelen tegen het inrijden bij de Markthal en het winkelcentrum Alexandrium. Onlangs plaatste Klépierre ook betonblokken bij winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht. Dat is het gevolg van Europees beleid van het bedrijf: winkelcentra van de onderneming in ruim vijftien Europese landen kregen bescherming als gevolg van de aanhoudende terreurdreiging.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Elsevier 27.10.2017 Madeleine van Toorenburg (CDA) is bezorgd over cijfers van de Amerikaanse denktank Soufan Center. Die meldde eerder vandaag dat 5600 jihadgangers zijn teruggereisd naar Europa.
‘Het risico van die terugkeerders is zeer groot en ze zijn bijna niet te volgen als ze terugkomen in Nederland,’ zegt van Toorenburg. ‘Komen ze aan op Schiphol, dan worden ze natuurlijk meteen opgepakt, maar vaker komen ze onbewaakt de grens over. Dat kun je nooit 100 procent voorkomen, ook niet als je grenscontrole invoert.’
Daarom pleit van Toorenburg voor invoering van de omstreden sleepnetwet. ‘Juist hierom moet de AIVD meer bevoegdheden krijgen. Alle tegoeden van jihadgangers zijn bevroren en ze hebben geen geldige papieren, dus ze moeten een keer bij elkaar aankloppen voor hulp. Zodra ze dan via internet met elkaar communiceren, kunnen worden opgespoord.
Nu kunnen zijn ze via internet niet te volgen.’ Tegenstanders van de sleepnetwet zien de maatregel als een inbreuk op de privacy. Mogelijk wordt er daarom in maart een referendum over georganiseerd.
Twee maatregelen in het regeerakkoord
Daarnaast wijst van Toorenburg op twee maatregelen die in het regeerakkoord zijn opgenomen; de verlengde voorlopige hechtenis en de strafbaarstelling van verblijf op door terroristen beheerst grondgebied. Ten slotte pleit het CDA-kamerlid voor een nauwere samenwerking met NGO’s. ‘Die hebben vaak lokaal veel beter zicht op waar jihadgangers zijn geweest en wat ze hebben gedaan.’
In het rapport dat vandaag naar buiten kwam staat dat doordat terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in rap tempo terrein verliest jihadgangers zich snel zullen verspreiden. Ze vertrekken naar andere gebieden om daar de strijd voort te zetten, zoals Libië of Afghanistan. Een deel keert terug naar het thuisland.
Eenderde is teruggekeerd
Zo is eenderde van de Europese jihadhangers teruggekeerd. In Nederland gaat het om 50 strijders, maximaal 190 anderen zitten nog in IS-gebied.
‘Een IS-strijder, opgepakt in 2017, meldde dat in februari van dit jaar IS Europese rekruten nog steeds de optie biedt om zeven maanden te trainen voor de uitvoering van een terroristische aanslag in het buitenland. Strikt gesproken zijn deze getrainde terroristen niet zozeer terugkeerders, maar uitgezonden strijders, aangewezen om buiten het kalifaat te opereren,’ staat in het rapport.
Bij terugkomst opgepakt en berecht
Bij terugkomst in Nederland worden jihadisten opgepakt en berecht. Op deelname aan een terroristische organisatie staat een maximale celstraf van 15 jaar. Is er bewijs voor moord, dan kunnen ze ook tot levenslang worden veroordeeld, maar dat is vrijwel onmogelijk te verzamelen. Het Nederlands paspoort kan wel worden afgenomen als zij over een tweede nationaliteit beschikken.
Het nieuwe kabinet wil het OM meer bevoegdheden geven bij de veroordeling van jihadgangers. Zo kunnen zij in de toekomst dan standaard worden vervolgd voor genocide.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
NU 27.10.2017 Een derde van de Europese IS-strijders is inmiddels teruggekeerd naar Europa. Van de voor zover bekend 280 Nederlanders die naar IS-gebied zijn afgereisd zijn er volgens de denktank vijftig teruggekeerd. Dat heeft de Amerikaanse denktank The Soufan Center uitgerekend.
Teruggekeerde Syriëgangers vormen een grote onzekerheid voor de landen waarnaar ze terugkeren, stelt het Soufan Center. In een nieuw rapport wordt gesteld dat er in totaal 5600 inwoners van 33 landen teruggekeerd. Dit zorgt voor grote uitdagingen voor de veiligheidsdiensten en handhavers in de landen, die veelal nog geen goede manier hebben gevonden om met de teruggekeerde IS-burgers om te gaan.
Uit de cijfers van het Soufan Center blijkt dat naar schatting 280 Nederlanders zijn afgereisd naar IS-gebied, van wie negentig vrouwen en negentig kinderen. Ongeveer vijftig mensen zouden ondertussen zijn teruggekeerd. Dat is een kleine groep in vergelijking met bijvoorbeeld Groot-Brittannië. Van de 850 Britten zouden er 425 zijn teruggekeerd.
Maatregelen
Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof zei begin oktober in gesprek met NU.nl dat Nederlandse jihadgangers die terugkeren harder worden aangepakt dan de mensen die eerder terugkwamen. “De jihadgangers die nu terugkomen uit Syrië of Irak worden beschouwd als een potentieel gevaar voor de nationale veiligheid”, aldus Stoof.
NOS 27.10.2017 Een derde van de 5000 Europese staatsburgers die de afgelopen jaren naar Irak of Syrië reisden en zich aansloten bij IS, is inmiddels naar huis teruggekeerd. Dat staat in een rapport van de Amerikaanse denktank Soufan Center. In Nederland zijn vijftig van de 280 strijders naar huis teruggekeerd. Minder dan 190 Nederlandse IS-strijders verblijven momenteel nog in Syrië of Irak.
De denktank baseert zich op officiële cijfers van verschillende landen, maar ook op informatie van IS. Onder meer na de herovering van Mosul, Tal Afar en Raqqa werden uitgebreide ledenbestanden gevonden. In september beschikte Interpol dankzij de IS-administratie over de namen van 19.000 mensen die zich bij IS hebben aangesloten.
Risico op aanslagen
Volgens de denktank is het niet bekend of ze definitief zijn teruggekeerd, of dat ze weer thuis zijn om nieuwe IS-strijders te werven. Tussen juni 2014, toen IS het kalifaat uitriep, en februari 2017 werden in 29 landen in totaal 143 terreuraanslagen gepleegd, uitgevoerd of geïnspireerd door IS. Meer dan tweeduizend mensen kwamen bij die aanslagen om het leven. De betrokkenheid van teruggekeerde IS-strijders is tot dusver echter beperkt bleven, zegt het Soufan Center.
Dat betekent niet dat teruggekeerde IS-strijders geen gevaar vormen, in tegendeel. De denktank gaat ervan uit dat IS-leiders een beroep willen doen op teruggekeerde strijders. Die groep vormt een risico: “Als ze zich bij terugkomst net zo ontworteld en doelloos voelen als voor hun vertrek, dan zullen ze niet snel genoegen nemen met een ‘normaal’ leven.”
Vrijwilligers voor IS sinds uitroepen van het kalifaat in 2014 naar herkomst
West-Europa
5718
Landen van de voormalige Sovjet-Unie
8717
Noord-Amerika
439
Midden-Oosten
7054
Rest
18.089
Totaal
40.000
40.000 jihadisten
In totaal zijn 40.000 jihadisten vanuit allerlei landen naar Irak en Syrië gereisd, zowel voor als nadat daar het kalifaat was uitgeroepen. Velen zijn gedood. Inmiddels is IS bijna al zijn veroverde gebieden in Irak en Syrië kwijtgeraakt.
Minstens 5600 IS-strijders die in Syrië of Irak verbleven, zijn naar 33 landen teruggekeerd. Een deel van de terroristen heeft zich volgens het Soufan Center aangesloten bij militanten in Egypte, de Filipijnen, Afghanistan en Libië.
AD 27.10.2017 Een derde van de Europese IS-strijders is inmiddels teruggekeerd naar Europa. Dat heeft de Amerikaanse denktank The Soufan Center uitgerekend. Van de 280 Nederlanders die naar IS-gebied zijn afgereisd zijn er volgens de denktank vijftig teruggekeerd.
Teruggekeerde Syriëgangers vormen een grote onzekerheid voor de landen waarnaar ze terugkeren, stelt het Soufan Center. Volgens het rapport zijn er in totaal 5600 inwoners van 33 landen teruggekeerd. Dit zorgt voor grote uitdagingen voor de veiligheidsdiensten en handhavers in de landen, die veelal nog geen goede manier hebben gevonden om met de teruggekeerde IS-burgers om te gaan.
Uit de cijfers van het Soufan Center dat naar schatting 280 Nederlanders zijn afgereisd naar IS-gebied, van wie 90 vrouwen en 90 kinderen. Ongeveer 50 mensen zouden ondertussen zijn teruggekeerd. Dat is een kleine groep in vergelijking met bijvoorbeeld Groot-Brittannië. Van de 850 Britten zouden er 425 zijn teruggekeerd.
Elsevier 27.10.2017 Een derde van alle IS-strijders die de afgelopen jaren zijn vertrokken naar het kalifaat, is weer terug in Europa. In totaal gaat het om zo’n 5.600 jihadisten.
In het Verenigd Koninkrijk en Denemarken ligt dat percentage zelfs op 50, meldt de Amerikaanse denktank Soufan Center. Volgens de denktank vormen terugkeerders de komende jaren een groot probleem voor de Europese veiligheid.
Doordat IS in rap tempo terrein verliest, zullen jihadgangers zich volgens het rapport verspreiden. Ze vertrekken naar andere gebieden om daar de strijd voort te zetten, zoals Libië of Afghanistan. Een deel keert terug naar het thuisland.
Eenderde is teruggekeerd
Zo is eenderde van de Europese jihadhangers teruggekeerd. In Nederland gaat het om 50 strijders, maximaal 190 anderen zitten nog in IS-gebied.
‘Een IS-strijder, opgepakt in 2017, meldde dat in februari van dit jaar IS Europese rekruten nog steeds de optie biedt om zeven maanden te trainen voor de uitvoering van een terroristische aanslag in het buitenland. Strikt gesproken zijn deze getrainde terroristen niet zozeer terugkeerders, maar uitgezonden strijders, aangewezen om buiten het kalifaat te opereren,’ staat in het rapport.
Bij terugkomst opgepakt en berecht
Bij terugkomst in Nederland worden jihadisten opgepakt en berecht. Op deelname aan een terroristische organisatie staat een maximale celstraf van 15 jaar. Ook kan hun Nederlands paspoort worden afgenomen als zij over een tweede nationaliteit beschikken.
Het nieuwe kabinet wil het OM meer bevoegdheden geven bij de veroordeling van jihadgangers. Zo kunnen zij in de toekomst ook worden vervolgd voor genocide.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Elsevier 09.10.2017 Het formerende kabinet-Rutte-III wil terugkerende jihadisten langer vast kunnen houden. Momenteel kost het veel moeite om bewijs te vinden voor misdaden die jihadisten in Syrië of Irak hebben begaan. Daarom willen de formerende partijen dat er een nieuwe wet komt.
Met de nieuwe wet moet het mogelijk worden om terugkerende jihadisten langer in voorlopige hechtenis te houden, meldt NOS. De rechter moet dat tussentijds wel toetsen of de hechtenis proportioneel is.
Probleem
Rutte-III wil bovendien op het gebied van bewijsgaring gaan samenwerken met internationale organisaties die ook werkzaam zijn in de gebieden waar Nederlandse jihadisten actief zijn.
Terugkeerders vormen een groot probleem voor Europa, niet alleen omdat niet altijd duidelijk is of ze in het strijdgebied misdrijven hebben begaan, maar ook omdat ze kunnen worden ingezet om aanslagen te plegen, of ook nieuwe leden te werven. Hierbij spelen de opgedane ervaring en hun islamitische netwerk een belangrijke rol. Aanslagen in Europa zijn van groot belang voor terreurbeweging Islamitische Staat omdat die de aandacht afleiden van de verliezen in Irak en Syrië.
Die verliezen zorgen voor een nieuwe stroom terugkeerders. Het kalifaat is in Irak zo goed als verslagen en ook in Syrië verliest het snel terrein. IS zal dus opnieuw een organisatie worden zonder eigen grondgebied, zoals een kalifaat. Voor een dergelijke organisatie zijn soldaten nodig, het liefst in westerse landen. Terugkeerders zijn daarvoor ideaal: zij hebben vaak gevechtstraining gehad en vormen dus een bedreiging voor het Westen.
Spijtoptant of vermomde aanslagpleger?
Voor het Westen is het lastig te onderscheiden of terugkeerders daadwerkelijk spijtoptanten zijn, of vermomde aanslagplegers. Dit moet worden vastgesteld na aankomst. Er wordt dan eerst gekeken of de jihadist in kwestie oorlogsmisdaden heeft gepleegd. Het duurde daarom enkele maanden voordat bijvoorbeeld de terugkerende vrouw Laura Hansen voorlopig werd vrijgelaten.
Hansen vertrok twee jaar geleden met haar man en haar twee kinderen naar Raqqa, het terreurbolwerk van het zelfbenoemde ‘kalifaat’ van IS in Syrië. Ze ontsnapte naar eigen zeggen aan IS en vluchtte naar Koerdisch gebied. Haar man liet ze achter in Raqqa.
Eenmaal teruggekomen in Nederland, werd ze opgepakt en ondergebracht op de terroristenafdeling in Vught. In juli besloot de rechter tot haar voorlopige vrijlating.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 12.09.2017 Na GroenLinks en CDA is ook de PVV nu vertegenwoordigd in de commissie van het Europees Parlement die het antiterrorismebeleid in de EU gaat onderzoeken. PVV’er André Elissen werd dinsdag verkozen.
De eerste zitting van de dertig commissieleden staat gepland voor donderdag. Zij gaan onder meer de omvang van de terroristische dreiging op Europese bodem in kaart brengen. Ook de tekortkomingen van de antiterrorismemaatregelen van de EU en de lidstaten komen aan bod, evenals de effecten daarvan op fundamentele rechten.
In hoorzittingen zullen EU-functionarissen en leden van nationale parlementen, regeringen en inlichtingendiensten aan de tand worden gevoeld. Ook opsporingsdiensten, rechters en slachtofferorganisaties worden opgeroepen. Onder anderen Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof kan een uitnodiging verwachten.
De commissie heeft een jaar de tijd om met haar analyse en aanbevelingen te komen, maar dat kan worden verlengd.
BB 06.09.2017 De extra maatregelen voor de aanpak van jihadisme hebben hun meerwaarde bewezen en kunnen worden voortgezet. Dat concludeert de Inspectie Veiligheid en Justitie, die het actieprogramma ter voorkoming en bestrijding van terrorisme en extremisme tegen het licht heeft gehouden.
Dreiging opgeschroefd
Het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme werd in 2014 opgesteld, nadat terreurgroep IS in de zomer het ‘kalifaat’ had uitgeroepen. De zorgen over radicalisering van moslimjongeren groeiden en dreiging voor de Nederlandse veiligheid werd opgeschaald naar substantieel.
Veel gemeenten doen mee
Aan het programma doen verschillende instanties mee: de ministeries van Veiligheid en Justitie en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de politie, de AIVD, het OM en veel gemeenten. Ze werken samen om radicalisering te voorkomen en treden hard op tegen iedereen die haat zaait, ronselt en uitreist naar of terugkeert uit een strijdgebied. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) coördineert de uitvoering.
Volgens de inspectie gaat er een aanjagende werking uit van het actieprogramma: oude maatregelen is nieuw leven ingeblazen en de verschillende instanties blijken goed te kunnen samenwerken. (ANP)
Telegraaf 06.09.2017 De extra maatregelen voor de aanpak van jihadisme hebben hun meerwaarde bewezen en kunnen worden voortgezet. Dat concludeert de Inspectie Veiligheid en Justitie, die het actieprogramma ter voorkoming en bestrijding van terrorisme en extremismetegen het licht heeft gehouden.
Het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme werd in 2014 opgesteld, nadat terreurgroep IS in de zomer het ’kalifaat’ had uitgeroepen. De zorgen over radicalisering van moslimjongeren groeiden en dreiging voor de Nederlandse veiligheid werd opgeschaald naar substantieel.
Samenwerking instanties
Aan het programma doen verschillende instanties mee: de ministeries van Veiligheid en Justitie en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de politie, de AIVD, het OM en veel gemeenten. Ze werken samen om radicalisering te voorkomen en treden hard op tegen iedereen die haat zaait, ronselt en uitreist naar of terugkeert uit een strijdgebied. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) coördineert de uitvoering.
Volgens de inspectie gaat er een aanjagende werking uit van het actieprogramma: oude maatregelen is nieuw leven ingeblazen en de verschillende instanties blijken goed te kunnen samenwerken.
Telegraaf 23.08.2017 Het dreigingsniveau wordt (nog) niet aangepast naar aanleiding van de afgelasting van een popconcert in de Rotterdamse Maassilo in verband met een terreurdreiging. Dat liet een woordvoerder van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) woensdagavond weten.
Het dreigingsniveau is momenteel vier van de vijf. Dat houdt in dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn.
Telegraaf 18.08.2017 Er is geen reden om het dreigingsniveau in Nederland aan te passen na de recente aanslagen in Spanje. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof.
Het niveau blijft op vier van de vijf. Dat betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn.
De NCTV volgt de situatie in Spanje „nauwgezet.” Dat wil zeggen dat er continu gekeken wordt of de veiligheidsmaatregelen nog toereikend zijn. „Er zijn al veel zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen”, meldt de NCTV.
„Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar de achtergrond en omstandigheden van de aanslagen. Ook de gevolgen voor Nederland en de eventueel te nemen maatregelen worden geïnventariseerd.”
Het wordt wel ‘low cost’- of ‘budget’-terrorisme genoemd: zonder speciale voorbereiding of training met een voertuig inrijden op burgers en dan zoveel mogelijk slachtoffers maken. Die manier wordt bij terroristen steeds populairder.
Na elke aanslag herhalen we hetzelfde motto: we moeten ons leven leiden zoals we dat altijd doen, anders winnen de terroristen. Is het een illusie dat het dagelijks leven niet verandert door terreurdreiging?
Telegraaf 18.08.2017 Een Kamermeerderheid wil voorlopig nog niet over de aanslag in Barcelona debatteren. De politici wijzen het plan van PVV-leider Wilders af, die wil zo snel mogelijk over de terreurdaad discussiëren.
VVD, CDA, D66, CU, PvdD en 50Plus vragen eerst een brief van het kabinet waarin onder meer de mogelijke gevolgen en risico’s voor Nederland uiteen worden gezet. Als die brief er is, willen de partijen bekijken of een debat zinvol is en of het nodig is om er in recestijd over te discussiëren.
Wilders reageert fel op de voorlopige afwijzing van zijn voorstel. „Het is slappe, bange hap allemaal. Wel debatteren over eieren volgende week en niet over een terreuraanslag met Nederlandse gewonden. Man, man, man…” Kamer wijst verzoek van Wilders om terreurdebat af
AD 18.08.2017 Een kamermeerderheid heeft vanmiddag het verzoek van PVV-leider Geert Wilders voor een debat over de aanslagen in Barcelona en Cambrils afgewezen, waaronder alle formatiepartijen.
Wel wil een meerderheid (VVD, CDA, D66, CU, PvdA en 50Plus) een brief van het demissionaire kabinet over de mogelijke gevolgen voor Nederland. Pas daarna willen de partijen een debat overwegen.
Alleen Forum voor Democratie steunt het voorstel van Wilders, die vanmorgen de steun van de andere partijen vroeg voor zo’n terreurdebat. ,,Dit verdient NU aandacht”, tweet voorman Thierry Baudet.
Wilders noemt het ,,van groot belang de gevolgen van de aanslagen ook voor de veiligheid van Nederlandse samenleving en burgers zo spoedig mogelijk te bespreken”. Premier Mark Rutte en minister van Veiligheid en Justitie Stef Blok zouden daarvoor volgende week naar de Kamer moeten komen.
Op Twitter voer Wilders uit tegen ,,links, dat hen die ons aanvallen steunt” en tegen Rutte, die hij een grote lafaard noemde die ,,verantwoordelijk is voor open grenzen en steeds meer islam”.
Telegraaf 18.08.2017 De Tweede Kamer moet terugkomen van reces om te debatteren over de aanslag in Spanje. Daartoe heeft PVV-leider Wilders de fractievoorzitters van andere partijen opgeroepen.
Het debat zou volgende week moeten plaatsvinden met premier Rutte en minister Blok (Veiligheid en Justitie) „naar aanleiding van de recente islamitische terreuraanslagen in Spanje waar onschuldige mensen werden vermoord en (ook Nederlanders) gewond raakten”, zo stelt hij.
„Het is van groot belang de gevolgen hiervan ook voor de veiligheid van de Nederlandse samenleving en burgers zo spoedig mogelijk te bespreken en eindelijk de noodzakelijke maatregelen te nemen om de islamisering van Nederland te keren en islamitische terreuraanslagen te voorkomen.”
AD 18.08.2017 De aanslagen in Barcelona onderstrepen de noodzaak van haast maken met de kabinetsformatie, zegt VVD’er Halbe Zijlstra bij aanvang van de formatieonderhandelingen vanmorgen. ,,Een land zonder regering is iets wat je niet te lang moet hebben, zeker niet in deze tijd.”
Zijlstra noemt de aanslagen verschrikkelijk. Partijleider Rutte deed dat gisteravond ook al, en stelt desgevraagd vanmorgen dat een aanslag ook in Nederland denkbaar is. ,,Ik kan geen garanties geven dat het hier niet gebeurt. Maar onze veiligheidsdiensten zijn dag en nacht bezig om dat te voorkomen.”
Dat er in Barcelona een tweede aanslag voorkomen lijkt door ‘krachtdadig ingrijpen’ van de Spaanse veiligheidstroepen noemde Rutte ‘een klein lichtpuntje bij alle ellende’.
De onderhandelaar van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie onderhandelen vandaag onder leiding van informateur Zalm tot 18.00 uur in het Johan de Witthuis in Den Haag.
NOS 23.07.2017 De internationale politieorganisatie Interpol heeft een lijst verspreid met daarop de namen van 173 IS-strijders die mogelijk naar Europa komen om zelfmoordaanslagen te plegen. De gegevens zijn gevonden in IS-gebied.
Volgens Interpol zijn de strijders “opgeleid om met explosieven om te gaan zodat ze zo veel mogelijk slachtoffers kunnen maken”, meldt de Britse krant The Guardian. Ze zouden hebben aangegeven bereid zijn een zelfmoordaanslag te plegen en dat ze martelaar voor de islam willen worden.
Het is niet duidelijk of de mogelijke aanslagplegers al in Europa zijn aangekomen.
Moskeeën
De lijst met namen is gedeeld met de inlichtingendiensten uit de landen die bij Interpol zijn aangesloten. Op de lijst staan naast de namen van de strijders ook sinds wanneer ze zijn aangesloten bij IS, hun laatst bekende woonadres, de naam van hun moeder, in welke moskeeën ze zijn geweest en enkele foto’s.
De gegevens zijn buitgemaakt bij veroveringen van IS-hoofdkwartieren in Syrië en Irak door Amerikaanse militairen. Interpol hoopt dat de lidstaten achtergrondinformatie hebben over de strijders, zoals biometrische gegevens, veroordelingen en activiteiten op sociale media.
Slag om Raqqa
Volgens Europese inlichtingendiensten neemt de kans op aanslagen door ‘lone wolves’ uit IS-gebied toe, nu de terreurorganisatie snel terrein verliest in Irak en Syrië. In Irak is de laatste IS-stad Mosul heroverd door het Iraakse leger en in Syrië is de slag om Raqqa, de zelfverklaarde hoofdstad van IS, in volle gang. IS-leider Abubakr al-Baghdadi is hoogstwaarschijnlijk dood.
In 2015 zei de VN dat er zo’n 20.000 buitenlandse strijders actief waren in het territorium van IS. Ongeveer 4000 van hen zijn afkomstig uit Europese landen.
In onderstaande video schetst NOS op 3 de aanvankelijke opmars van IS en de verliezen die het kalifaat de afgelopen maanden leed:
Elsevier 23.07.2017 Terreurgroep Islamitische Staat wil zo’n 173 opgeleide terroristen naar Europa sturen. De potentiële zelfmoordterroristen moeten wraak nemen voor de overwinningen van de coalitie tegen IS in het Midden-Oosten. Dat blijkt uit een lijst van de internationale antimisdaadorganisatie Interpol, waarover de Britse krant The Guardian bericht.
Op de lijst staan getrainde terroristen die gericht naar Europa worden gestuurd om zelfmoordaanslagen te plegen. Het betreft personen die ‘waarschijnlijk zijn getraind om explosieven te maken die enorme schade kunnen aanrichten. Men gelooft dat ze internationaal kunnen reizen om deel te nemen aan terroristische activiteiten.’
Er is vooralsnog geen bewijs gevonden dat ook maar een van de terroristen zich al in Europa bevindt.
Volgens The Guardian is de lijst van Interpol toch reden voor paniek. De organisatie doet naar aanleiding van de lijst onderzoek naar de individuen. Europese landen kunnen de terreuraanslagen verwachten op vrij grote schaal.
Lijst is routine
De lijst van Interpol is tot stand gekomen naar aanleiding van onderzoek in gebieden die de internationale coalitie en het leger van zowel Irak als Syrië op IS hebben heroverd. In IS-kantoren en militaire bases van het ‘kalifaat’ zijn documenten gevonden over de individuen. Tot nu toe zijn er 173 geïdentificeerd.
Interpol zelf maant tot kalmte en zegt dat het regelmatig dit soort lijsten verspreidt. Het is volgens de organisatie belangrijk dat alle landen op de hoogte zijn van dreigingen. Daarom wordt informatie internationaal gedeeld.
AD 11.07.2017 De politiedienst die topgeheime internationale opsporingsinformatie verwerkt, slaat alarm. Door personeelsgebrek en falende computersystemen loopt de afdeling ruim 3.900 rechtshulpverzoeken achter. Medewerkers vrezen dat Nederland cruciale terreurtips misloopt.
Het Landelijk Internationaal Rechtshulpcentrum (LIRC) van de politie kampt met een groot personeelstekort en rammelende ict-systemen, blijkt uit vertrouwelijke documenten in handen van deze krant. De afdeling loopt op dit moment ruim 3.900 rechtshulpverzoeken en 5.800 signaleringen van vermiste personen achter. ,,We staan er slecht op als internationale partner”, zeggen politiebronnen.
Vijf jaar geleden kreeg de afdeling nog ruim 166.000 rechtshulpverzoeken uit het buitenland te verwerken. Onder meer door terreurdreiging is dat aantal gestegen tot 250.000 per jaar, terwijl het personeel nauwelijks toenam.
De politiedienst in Zoetermeer, nu 150 man sterk, zegt ruim 100 mensen tekort te komen. Door die structurele onderbezetting moet het LIRC noodgedwongen internationale berichten en verzoeken terzijde schuiven.
Gruwelijk mis
Hoe gruwelijk dat mis kan gaan, bleek vorig jaar, toen Nederland internationale informatie misliep over terrorist Ibrahim El Bakraoui. Voordat hij zich opblies op de luchthaven van Brussel, reisde hij via Turkije en Nederland naar België. De kwestie leidde tot 166 Kamervragen en bracht toenmalig justitieminister Ard van der Steur bijna ten val.
,,We prioriteren wel, maar of informatie belangrijk is, haal je niet altijd uit het eerste bericht”, zegt een goed ingevoerde politiebron. ,,Dat we niet weten welke informatie we laten liggen, frustreert mensen. Zeker met de zaak-El Bakraoui in het achterhoofd.”
Het LIRC vraagt in interne memo’s al zeven jaar om extra mankracht. ,,Het buitenland heeft onze hulp steeds vaker nodig”, stelt voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond (NPB). ,,We kunnen het ons niet veroorloven om informatie over mogelijke terroristen in een la te stoppen.”
We prioriteren wel, maar of informatie belangrijk is, haal je niet altijd uit het eerste bericht, aldus Een politiebron.
Verbeterprogramma
De politieleiding erkent dat er problemen zijn bij het LIRC. ,,Sinds een half jaar is gestart met een verbeterprogramma voor de ict en ook wordt gewerkt om de processen beter in te richten”, zegt Willem Woelders, plaatsvervangend eenheidschef van de Landelijke Eenheid, waar het LIRC onder valt.
Volgens Woelders worden verzoeken rond zware misdrijven en terrorisme altijd direct opgepakt. ,,Het team is continu bezig de juiste prioriteiten aan te brengen door in te schatten welke signalen direct opgepakt dienen te worden en welke later.”
Elsevier 11.07.2017 De politiedienst die zeer geheime internationale opsporingsinformatie verwerkt, slaat alarm. Door gebrek aan personeel en falende computersystemen loopt de afdeling ruim 3.900 rechtshulpverzoeken achter.
Medewerkers vrezen dat Nederland cruciale terreurtips misloopt, schrijft dagblad ADdinsdag op basis van vertrouwelijke documenten. Een rechtshulpverzoek is een verzoek van een land aan een ander land om hulp te bieden bij een juridische procedure, bijvoorbeeld door bewijsmateriaal, getuigen of verdachten over te dragen.
Haperende ict-systemen
Het Landelijk Internationaal Rechtshulpcentrum van de politie kampt met een groot personeelstekort en met haperende ict-systemen. De afdeling loopt op dit moment ruim 3.900 rechtshulpverzoeken en 5.800 signaleringen van vermiste personen achter. De politiedienst in Zoetermeer, nu 150 man sterk, zegt ruim 100 mensen tekort te komen.
Volgens de krant kreeg de afdeling vijf jaar terug ruim 166.000 rechtshulpverzoeken uit het buitenland. Onder meer door de toegenomen terreurdreiging is dat aantal gestegen tot 250.000 per jaar, terwijl het aantal medewerkers niet toenam. De politietop onderschrijft de problemen. ‘We prioriteren wel, maar of informatie belangrijk is, haal je niet altijd uit het eerste bericht,’ meldt een politiebron aan het AD: ‘Dat we niet weten welke informatie we laten liggen, frustreert mensen. Zeker met de zaak-El Bakraoui in het achterhoofd.’
Ophef over terrorist Ibrahim el Bakraoui
Die zaak betreft Ibrahim el Bakraoui, de terrorist die zichzelf opblies op de Brusselse luchthaven Zaventem in maart vorig jaar. Nederland liep toen cruciale internationale informatie mis. El Bakraoui reisde via Turkije en Nederland naar België. De New Yorkse politie had Nederland gewaarschuwd voor de komst van de terrorist, maar er werd geen actie ondernomen.
Die affaire kostte toenmalig minister Ard van der Steur (VVD, Veiligheid) bijna de kop en leidde tot veel Kamervragen. Onder anderen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan haalde uit naar Nederland: jullie hebben de terrorist laten lopen.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
RO 23.06.2017 Het jihadistisch terrorisme in het Westen houdt aan. Sinds begin dit jaar zijn hierbij tientallen mensen om het leven gekomen. De meeste aanslagen lijken door ISIS geïnspireerd en worden gepleegd met eenvoudig te verkrijgen middelen als messen en voertuigen. Daarnaast blijft de dreiging bestaan van gecoördineerde aanslagen door ISIS of Al Qai’da. ISIS heeft mogelijk nog steeds enkele tientallen operatives tot zijn beschikking in Europa. Dit alles zorgt er voor dat de dreiging in Nederland hoog blijft, de kans op een aanslag is reëel (niveau 4 van de 5). Dat staat in het 45ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV.
Nederland
Nederland is een legitiem doelwit voor jihadisten door deelname aan de anti-ISIS- coalitie. Ook wordt Nederland door jihadisten gezien als een land waar anti-islamuitingen vrij spel hebben. De Nederlandse jihadistische beweging bestaat uit tenminste enkele honderden mensen. De laatste maanden ziet de NCTV dat zij zich opener manifesteren op sociale mediaplatformen. Ook reageren Nederlandse jihadisten op afgesloten fora, waar de toon een stuk harder is.
Arrestaties en onderzoeken tonen aan dat er jihadisten in Nederland zijn die bereid zijn om geweld te gebruiken. Maar wat ook opvalt is dat zij tot nu toe nauwelijks stappen ondernemen om tot geweld over te gaan. De terugkeer uit Syrië van ervaren, geharde jihadisten kan deze dynamiek veranderen.
Uitreizigers
Er reizen steeds minder mensen uit Nederland naar Syrië en Irak. Tot 1 juni 2017 zijn er ongeveer 280 personen uitgereisd. Het aantal personen uit Nederland met jihadistische intenties in Syrië en Irak is nog steeds ongeveer 190. Daarnaast is er waarschijnlijk nog steeds een aantal Nederlandse jihadisten dat zich bij ISIS of een andere groep in het Midden-Oosten wil voegen. Het aantal terugkeerders staat op ongeveer 50. Er zijn 45 uitreizigers omgekomen.
Salafisme
De groeiende invloed van het salafisme in Nederland blijft een zorg. Salafisten proberen in toenemende mate en op dwingende wijze een onverdraagzame, isolationistische en antidemocratische boodschap aan andere moslims op te leggen. Zij proberen ook, soms door intimidatie, voet aan de grond te krijgen in gematigde moskeeën en moskeebesturen.
Polarisatie
De aanslag bij een moskee in Londen bevestigt dat de aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft. In Nederland is er al langer sprake van agressie tegen moskeeën. Ook ontwikkelingen in het buitenland hebben hun weerslag op verhoudingen in Nederland. De afgelopen maanden heeft de Turkse campagne over het grondwetreferendum voor de nodige polarisatie gezorgd. De bestaande scheidslijnen in de Turkse diaspora in Europa zijn hierdoor verder verdiept. Verder kunnen de aanhoudende protesten in de provincie Al Hoceima, in het noorden van Marokko, leiden tot onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap.
Weerstand
De complexe dreiging is een grote uitdaging voor de Nederlandse samenleving. De autoriteiten in Westerse landen doen er alles aan om deze het hoofd te bieden. Daarbij worden geregeld successen geboekt. Ook in de afgelopen periode zijn door arrestaties in verschillende Europese landen aanslagen voorkomen. Dit toont aan dat de veiligheidsdiensten intensief bezig zijn met detectie, opsporing en vervolging van mogelijke terroristen. Het is helaas onmogelijk om alle aanslagen te voorkomen.
Trouw 23.06.2017 Nederlandse jihadisten manifesteren zich sinds een aantal maanden steeds openlijker op internet. Ze reageren bijvoorbeeld via sociale media op de arrestatie van medestrijders.
Toch lijken ze zich ook bewust van de risico’s die ze lopen om gepakt te worden door die openbare uitingen, blijkt uit het Dreigingsbeeld Terrorisme dat vandaag is gepubliceerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Zo reageren ze waarschijnlijk uit veiligheidsoverwegingen nauwelijks in het openbaar op aanslagen die er de afgelopen maanden op verschillende plekken in Europa werden gepleegd.
De echt harde toon bewaart de groep bovendien voor geheime en gesloten online groepen. Daarvoor gebruiken ze apps waarbij de communicatie niet of nauwelijks te onderscheppen is door de veiligheidsdiensten.
Ontwikkeling
Het Dreigingsbeeld Terrorisme wordt vier keer per jaar gepubliceerd. Het geeft een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van terrorisme. De dreiging in Nederland is nog altijd reëel: het op één na hoogste niveau. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland aanwezig is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn.
De jihadistische beweging in Nederland bestaat uit ‘ten minste enkele honderden mensen’. Die staan op de een of andere manier allemaal met elkaar in contact. Rechtstreeks of indirect, in persoon of alleen via internet. De groep kent weinig hiërarchie, schrijft de NCTV, en heeft een ‘lage organisatiegraad’.
Opvallend is dat de Nederlandse jihadisten bereid lijken geweld te gebruiken – een aantal staat zelfs te boek als ‘gevaarlijk’. Aanslagen worden bijvoorbeeld als legitiem en noodzakelijk gezien. Toch neemt de meerderheid van de Nederlandse jihadisten tot nu toe geen stappen om daadwerkelijk tot geweld over te gaan.
Dat betekent niet dat er geen dreiging van ze uitgaat, aldus de NCTV. De terugkeer uit Syrië van ervaren, geharde jihadisten, kan het beeld veranderen. Van de ongeveer 280 Nederlanders die naar IS-gebied zijn vertrokken, zijn er nu zo’n vijftig teruggekeerd. Ongeveer 45 jihadisten zijn omgekomen, de rest zit waarschijnlijk nog in Syrië of Irak. Wel zijn er volgens de NCTV ‘in toenemende mate signalen’ dat er sinds begin 2017 meer Nederlanders zijn overleden in de strijd, maar dat is erg moeilijk te controleren.
Er worden op dit moment allerlei maatregelen genomen om jihadisten aan te pakken. Door de uitreizigers te vervolgen bijvoorbeeld, ook als zij zich nog in IS-gebied bevinden. Op dit moment lopen er bij justitie 386 aan jihadisme gerelateerde onderzoeken naar ongeveer 470 verdachten. Er worden ook andere methoden ingezet. Zoals het afpakken van het paspoort of het opleggen van gebiedsverboden.
NU 23.06.2017 Jihadisten manifesteren zich de laatste maanden openlijker op sociale mediaplatformen Dat leidt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) af op basis van het volgen van afgesloten internetfora.
De NCTV zegt dat de toon onder aanhangers van de Nederlandse jihadistische beweging, bestaande uit ”tenminste enkele honderden mensen”, zich ook verhardt.
Dat zegt de NCTV in het vrijdag verschenen 45e rapport over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), dat vanwege recente aanslagen vervroegd is verschenen. Daarin wordt ook gewezen op de toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de rellen rond het Turks grondwetreferendum en onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap.
”De aanslag bij een moskee in Londen bevestigt dat de aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft”, aldus het dreigingsrapport.
Opvallend
Arrestaties en onderzoeken tonen aan ”dat er jihadisten in Nederland zijn die bereid zijn om geweld te gebruiken”. Aan de andere kant noemt de instantie het opvallend ”dat zij tot nu toe nauwelijks stappen ondernemen om tot geweld over te gaan”. Wel bestaat de vrees dat dit niet zo zal blijven. ”De terugkeer uit Syrië van ervaren, geharde jihadisten kan deze dynamiek veranderen”, aldus de NCTV.
Nederland is volgens het DTN door deelname aan de anti-IS-coalitie een legitiem doelwit voor jihadisten. Nederland was recent in beeld bij twee jihadistische groepen in Afrika, waarbij Nederlandse militairen ”impliciet tot doelwit” werden benoemd. Een andere groep bestempelde Nederland ”als een van de vijanden van moslims”.
Terrorisme
In het rapport wordt gewezen op het aanhoudende jihadistisch terrorisme in het westen van Europa, dat sinds begin dit jaar tientallen mensen het leven heeft gekost.
Daarnaast wordt de dreiging aangestipt van gecoördineerde aanslagen door IS of Al Qaeda. Zo heeft IS volgens de coördinator ”mogelijk nog steeds enkele tientallen operatives (agenten, red.) tot zijn beschikking in Europa”. Dat betekent dat de dreiging in Nederland groot blijft en de kans op een aanslag ”reëel”.
De NCTV handhaaft het dreigingsniveau op niveau vier van een schaal van vijf.
VK 23.06.2017 Een extreem-nationalistische, Turkse organisatie die beschikt over paramilitaire knokploegen, heeft een afdeling opgericht in Nederland. Een zorgelijke ontwikkeling, stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het nieuwste Dreigingsbeeld Terrorisme dat vrijdagmiddag is uitgebracht.
‘Er zijn nog geen signalen dat een Turkse knokploeg al in Nederland geweld heeft gebruikt’, zegt een woordvoerder van de NCTV. De Nederlandse afdeling zou ‘in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties tegen tegenstanders van president Recep Tayyip Erdogan’.
De NCTV geeft de naam van het Nederlandse filiaal niet prijs. Volgens een Turkse bron zou het gaan om de jongerenclub Osmanli Ocaklari (de Ottomanenclub).
De NCTV plaatst de ontwikkeling in de trend van groeiende spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap sinds de couppoging van juli vorig jaar. De afgelopen maanden heeft de campagne voor het door Erdogan gewonnen grondwetreferendum de onderlinge verhoudingen nog verder onder druk gezet. ‘De bestaande scheidslijnen in de Turkse samenleving, hebben de kloof tussen de verschillende groeperingen in Nederland verder verdiept’, stelt de NCTV.
Lees verder;
Eerder dit jaar liep een ruzie met Turkije uit op de grootste diplomatieke reluit de recente Nederlandse geschiedenis. Hoe kon het zo uit de hand lopen? Een reconstructie.
Telegraaf 23.06.2017 De Nederlandse inlichtingendiensten maken zich zorgen om de mogelijke komst van ’paramilitaire knokploegen’ uit Turkije, die ook in het buitenland actief zijn en naar Nederland zouden kunnen komen. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een rapport over de dreiging van terrorisme in Nederland.
Jihadisten beschouwen Nederland als een legitiem doelwit door deelname aan de anti-ISIS-coalitie.
Het vrijdag verschenen 45e rapport over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) is vanwege recente aanslagen vervroegd verschenen. De NCTV wijst ook op de toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de rellen rond het Turks grondwetreferendum en onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. „De aanslag bij een moskee in Londen bevestigt dat de aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft”, aldus het dreigingsrapport.
„Zorgelijk is dat in Turkije paramilitaire knokploegen actief zijn”, luidt het rapport. „Eén van die groepen is ook buiten Turkije (buitenwettelijk) actief en heeft een Nederlandse afdeling opgericht. Deze groep zou in de toekomst mogelijk, net als in Turkije, in Nederland kunnen worden ingezet voor buitenwettelijke acties jegens politieke tegenstanders van Erdogan.”
’Geweld’
Arrestaties en onderzoeken tonen aan „dat er jihadisten in Nederland zijn die bereid zijn om geweld te gebruiken.” Aan de andere kant noemt de instantie het opvallend „dat zij tot nu toe nauwelijks stappen ondernemen om tot geweld over te gaan.” Wel bestaat de vrees dat dit niet zo zal blijven. „De terugkeer uit Syrië van ervaren, geharde jihadisten kan deze dynamiek veranderen”, aldus de NCTV.
Nederland is volgens het DTN door deelname aan de anti-IS-coalitie een legitiem doelwit voor jihadisten. Nederland was recent in beeld bij twee jihadistische groepen in Afrika, waarbij Nederlandse militairen „impliciet tot doelwit” werd benoemd. Een andere groep bestempelde Nederland „als een van de vijanden van moslims”.
’Toon verhardt’
In het rapport wordt gewezen op het aanhoudende jihadistisch terrorisme in het westen van Europa, die sinds begin dit jaar tientallen mensen het leven heeft gekost.
De laatste maanden ziet de NCTV dat de aanhangers van de Nederlandse jihadistische beweging „zich opener manifesteren op sociale mediaplatformen”. De toon in deze groep, bestaande uit „tenminste enkele honderden mensen”, verhardt zich. Dat leidt de NCTV af op basis van het volgen van afgesloten internetfora, „waar de toon een stuk harder is”.
’Tientallen agenten IS actief’
Daarnaast wordt de dreiging aangestipt van gecoördineerde aanslagen door IS of Al Qai’da. Zo heeft IS volgens de coördinator „mogelijk nog steeds enkele tientallen operatives (agenten, red.) tot zijn beschikking in Europa.” Dat betekent dat de dreiging in Nederland groot blijft en de kans op een aanslag „reëel”. De NCTV handhaaft het dreigingsniveau op niveau vier van een schaal van vijf.
Elsevier 23.06.2017 De kans dat er een terreuraanslag in Nederland wordt gepleegd is nog altijd aanwezig. Het dreigingsniveau blijft staan op ‘reëel’, niveau vier op een schaal van vijf.
De toon onder Nederlandse jihadisten, dat zijn er tenminste enkele honderden, verhardt zich, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het 45e rapport over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), dat vanwege recente aanslagen in Europa vervroegd is verschenen.
Grotere aanwezigheid op sociale media
De NCTV baseert zich met die conclusie op onderzoek naar afgesloten internetfora, ‘waar de toon een stuk harder is’ dan voorheen. Jihadisten zouden zich de laatste maanden ‘opener manifesteren op sociale mediaplatformen’. Ook lijken alle bekende jihadisten in Nederland op de een of andere manier – via internet of in de realiteit – met elkaar verbonden te zijn. Velen kennen elkaar via vrienden en familie. Het netwerk van jihadisten in Nederland omschrijft de NCTV als ‘weinig georganiseerd’.
Nederland is een legitiem doelwit voor aanhangers van terreurbeweging Islamitische Staat (IS), zowel vanwege de deelname aan de internationale coalitie tegen IS als het feit dat Nederland door jihadisten wordt gezien als ‘een land waar anti-islamuitingen vrij spel hebben’.
Arrestaties en onderzoeken tonen aan dat er ‘jihadisten in Nederland zijn die bereid zijn om geweld te gebruiken.’ Maar de NCTV vindt het opvallend ‘dat zij tot nu toe nauwelijks stappen ondernemen om tot geweld over te gaan.’ De vrees bestaat wel dat dit niet zo zal blijven. De terugkeer van ‘ervaren, geharde jihadisten’ uit onder meer Syrië kan die dynamiek echter veranderen, aldus de NCTV. . Ook zou de kans op een aanslag door vrouwen en minderjarigen toenemen. In het Midden-Oosten zijn aanslagen door vrouwen en kinderen geen ongewoon verschijnsel.
De dreiging van gecoördineerde aanslagen door IS of Al-Qa’ida blijft dus bestaan. IS heeft volgens de NCTV mogelijk nog ‘enkele tientallen operatives’ in Europa.
Paramilitaire knokploegen
Een ander opvallend element uit het rapport is het verschijnsel van paramilitaire knokploegen in Turkije. Een van die groepen heeft volgens de NCTV ook een Nederlandse afdeling opgericht. De groep zou in de toekomst mogelijk in Nederland kunnen worden ingezet om tegenstanders van de Turkse president Erdogan aan te pakken, aldus het rapport.
Ook wordt er gewezen op toenemende spanningen in de samenleving, onder meer na de Rotterdamse rellen rond het Turkse referendum over de grondwetswijziging, en de recente onrust binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. Volgens het rapport bevestigt de aanslag op een moskee in Londen afgelopen maandag dat de ‘aanhoudende polarisatie rondom de islam niet zonder gevolgen blijft,’ zegt de coördinator.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 19.06.2017 Bijna zeventig procent van de Nederlanders maakt zich wel eens zorgen over een mogelijke terroristische aanslag. Maar slechts vier procent is bang zelf slachtoffer te worden van terreur, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag.
Een groot deel van de Nederlanders past zijn of haar gedrag aan de situatie aan. Ze gaan bijvoorbeeld niet naar hun favoriete vakantiebestemming vanwege terreurdreiging. Vooral Turkije wordt om die reden gemeden. Een kleine groep (drie procent) reist uit vrees voor een aanslag niet met het openbaar vervoer.
Alert
Nederlanders kijken volgens het CBS in het algemeen meer om zich heen, vooral op plaatsen waar grote groepen bijeen zijn, zoals vliegvelden, winkelcentra en bij grote evenementen. Vier op de tien volwassenen letten specifiek op mensen met grote rugzakken of koffers en op mensen met een buitenlands uiterlijk. Ze geven aan in het dagelijks leven alert te zijn op verdachte personen of verdachte zaken zoals zenuwachtig gedrag.
De enquête onder ruim 3500 Nederlanders van achttien jaar en ouder is al ruim een jaar geleden gehouden. In die tijd vielen door een aanslag op de luchthaven Zaventem bij Brussel 32 doden en driehonderd gewonden.
Berichtgeving
In de tussentijd zijn er wereldwijd meerdere aanslagen geweest, onder meer in Londen, Manchester, Berlijn en München. Het kan volgens het CBS goed zijn dat een vergelijkbare enquête nu tot andere resultaten leidt. “We kunnen daar geen gooi naar doen”, zegt een onderzoeker. “In het algemeen geldt dat tv-beelden van een aanslag enige tijd in de hoofden van mensen blijven zitten.” Dan wordt de kans op een nieuwe aanslag hoger inschat, maar volgens de onderzoeker denken mensen dan nog niet dat ze zelf slachtoffer worden.
Het is de eerste keer dat het CBS een dergelijk onderzoek doet naar de angst voor terrorisme, laat een woordvoerder weten. Een vergelijking met resultaten uit voorgaande jaren is dus niet mogelijk.
Uit een onderzoek dat de krant NRC onder de eigen lezers voerde, bleek dat een meerderheid van hen vindt dat media te veel aandacht besteden aan terroristische aanslagen. De berichtgeving zou zorgen voor angst, volgens respondenten in die enquête.
Telegraaf 19.06.2017 Bijna 70 procent van de Nederlanders maakt zich weleens zorgen over een mogelijke terroristische aanslag. Maar slechts 4 procent is bang zelf slachtoffer te worden van terreur, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag.
Een groot deel van de Nederlanders past zijn of haar gedrag aan de situatie aan. Ze gaan bijvoorbeeld niet naar hun favoriete vakantiebestemming vanwege terreurdreiging. Vooral Turkije wordt om die reden gemeden. Een kleine groep (3 procent) reist uit vrees voor een aanslag niet met het openbaar vervoer.
Nederlanders kijken volgens het CBS in het algemeen meer om zich heen, vooral op plaatsen waar grote groepen bijeen zijn, zoals vliegvelden, winkelcentra en bij grote evenementen. Vier op de tien volwassenen letten specifiek op mensen met grote rugzakken of koffers en op mensen met een buitenlands uiterlijk. Ze geven aan in het dagelijks leven alert te zijn op verdachte personen of verdachte zaken zoals zenuwachtig gedrag.
De enquête onder ruim 3500 Nederlanders van achttien jaar en ouder is al ruim een jaar geleden gehouden. In die tijd vielen door een aanslag op de luchthaven Zaventem bij Brussel 32 doden en driehonderd gewonden.
In de tussentijd zijn er wereldwijd talloze aanslagen geweest, onder meer in Londen, Manchester, Berlijn en München. Het kan volgens het CBS heel goed zijn dat een vergelijkbare enquête nu tot andere resultaten leidt. „We kunnen daar geen gooi naar doen”, zegt een onderzoeker. „In het algemeen geldt dat tv-beelden van een aanslag enige tijd in de hoofden van mensen blijven zitten. Ze schatten de kans op een nieuwe aanslag dan hoger in, maar nog steeds denken ze er niet zelf het slachtoffer van te worden.”
„Het is voor het eerst dat we dit terreuronderzoek houden. We kunnen de resultaten dan ook niet vergelijken met eerdere jaren”, aldus de woordvoerder.
AD 19.06.2017 Uit angst voor een terroristische aanslag houden Nederlanders elkaar vandaag de dag scherper in de gaten. We letten op zenuwachtige mensen, personen die rondhangen op plekken waar ze niet horen, mensen met rugzakken en op buitenlanders.
Dat blijkt uit onderzoek dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vandaag publiceert. Vier op de tien volwassenen geeft aan in het dagelijks leven beter op te letten wat er in de directe omgeving gebeurt. Een groot deel van de mensen zegt in het algemeen meer om zich heen kijken, vooral op plaatsen waar veel mensen samenkomen, zoals treinstations, winkelcentra en evenemententerreinen. Toch past maar een ‘klein’ deel van de mensen z’n gedrag aan: zo stapt 7 procent geen vliegtuig meer in vanwege terreurangst.
Zeventig procent van de Nederlanders maakt zich wel eens zorgen over een aanslag in ons land. Maar ‘slechts’ vier procent denkt dat de kans groot is zelf slachtoffer te worden van terreur. Vrouwen zijn iets banger dan mannen en in grote steden liggen de percentages wat hoger dan op het platteland. Mensen met een islamitische achtergrond in Nederland zijn minder bang voor een aanslag en denken ook minder vaak dat de kans daarop in Nederland groot is.
De cijfers van het onderzoek gaan over de eerste helft van 2016. Aanslagen in Frankrijk op Charlie Hebdo en Bataclan in Parijs waren toen al geweest. Tijdens het onderzoek vonden de aanslagen in Brussel plaats. Maar ná het onderzoek teisterden nog enkele aanslagen verschillende plaatsen in Europa, zoals recentelijk Londen en Manchester.
Toch vindt het CBS de uitkomsten niet te gedateerd. ,,Dat er daarna nog enkele aanslagen zijn geweest maakt de cijfers mogelijk anders en nog hoger,’’ zegt Maarten Bloem van het CBS. ,,Maar ook toen hadden we al een serie aanslagen vlak in de buurt gehad en was dit al het gevoel onder de Nederlanders. Het toont de noodzaak voor ons om het nog een keer te doen en te zien wat de ontwikkeling is in dit gevoel.’’
Na de aanslagen in België bleek uit een telefonische rondvraag onder een deel van de geënquêteerden dat de angst voor terreur verder was gestegen.
Er komt een Kamerdebat over de terreurdreiging in Nederland.
AD 06.06.2017 De PVV heeft brede steun gekregen voor een Tweede Kamerdebat over de terreurdreiging in Nederland. Het verzoek van fractievoorzitter Geert Wilders volgde dinsdag op de recente terreuraanslagen door radicale moslims in Manchester en Londen.
Wilders wil dat het debat nog voor het zomerreces plaatsheeft. Volgens de PVV-leider is de dreiging ‘hoger dan ooit’ na de ‘zoveelste’ aanslag door moslimterroristen.
Wilders wil van premier Mark Rutte en minister van Veiligheid en Justitie, Stef Blok, weten of Nederland adequaat is voorbereid op de dreiging van terreuraanslagen.
Telegraaf 06.06.2017 Op aandringen van PVV-leider Geert Wilders gaat de Tweede Kamer in debat over de terreurdreiging in Nederland. Het verzoek van Wilders dinsdag volgde op de meest recente aanslag door extremistische moslims in Londen.
De PVV-leider kreeg brede steun voor het debat met premier Mark Rutte en de minister van Veiligheid en Justitie, Stef Blok. Hij hoopt dat het debat er zo snel mogelijk komt, nog voor de zomerpauze van de Kamer begin juli. „De dreiging is hoger dan ooit” na de „zoveelste” aanslag door moslimterroristen, aldus Wilders.
BB 04.06.2017 Het dreigingsniveau in ons land wordt niet gewijzigd. Dat heeft Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick schoof zondag gezegd naar aanleiding van de aanslag in Londen. Hij laat weten dat de NCTV de situatie nauwlettend volgt. Er is overleg geweest met politie, inlichtingendiensten, Openbaar Ministerie, gemeenten en de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Buitenlandse Zaken.
Geen concrete aanwijzingen
,,We zijn de dreiging en maatregelen nogmaals langsgelopen. Nederland treft alle maatregelen passend bij dit hoge dreigingsniveau.We bekijken continu of de veiligheidsmaatregelen nog toereikend zijn. Er zijn al veel zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen. En er zijn op dit moment geen concrete aanwijzingen voor een terroristische aanslag in Nederland. Daarom is er nog geen reden om het huidige hoge dreigingsniveau te verhogen.”
Zware opgave
Politiechef Erik Akerboom spreekt op Twitter van een ,,zware opgave voor de collega’s in deze tijd”. En: ,,Nooit wennen aan deze ellende voor het Verenigd Koninkrijk en nabestaanden.” In Londen kwamen zaterdagavond zeven mensen om en raakten tientallen anderen gewond. De aanslagplegers reden met een busje in op mensen en staken daarna mensen neer. De drie daders zijn door de politie gedood, waarmee het dodenaantal op tien komt. (ANP)
Telegraaf 04.06.2017 Het dreigingsniveau in ons land wordt niet gewijzigd. Dat heeft Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick schoof zondag gezegd naar aanleiding van de aanslag in Londen.
Hij laat weten dat de NCTV de situatie nauwlettend volgt. Er is overleg geweest met politie, inlichtingendiensten, Openbaar Ministerie, gemeenten en de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Buitenlandse Zaken.
„We zijn de dreiging en maatregelen nogmaals langsgelopen. Nederland treft alle maatregelen passend bij dit hoge dreigingsniveau. We bekijken continu of de veiligheidsmaatregelen nog toereikend zijn. Er zijn al veel zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen. En er zijn op dit moment geen concrete aanwijzingen voor een terroristische aanslag in Nederland. Daarom is er nog geen reden om het huidige hoge dreigingsniveau te verhogen.”
Het huidige dreigingsniveau staat op vier, ’substantieel’, op een schaal van vijf. Dat betekent dat de kans reëel is dat een aanslag in Nederland plaatsvindt.
Aanslag
In Londen kwamen zaterdagavond zeven mensen om en raakten tientallen anderen gewond. De aanslagplegers reden met een busje in op mensen en staken daarna mensen neer. De drie daders zijn door de politie gedood, waarmee het dodenaantal op tien komt.
Politiechef Erik Akerboom spreekt op Twitter van een „zware opgave voor de collega’s in deze tijd.” En: „Nooit wennen aan deze ellende voor het Verenigd Koninkrijk en nabestaanden.”
BB 24.05.2017 Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof meldt na afloop van overleg met de evenementensector dat alle partijen ,,extra alert” zullen zijn. Hij voerde dinsdagmiddag overleg met de politie en organisatoren van grootschalige evenementen als popconcerten, muziekfestivals en dergelijke. Dat overleg hield verband met de aanslag van maandagavond in Manchester.
Onzichtbare maatregelen
Schoof wilde de gemaakte afspraken nogmaals langslopen, ,,maar uitgangspunt is dat evenementen doorgaan”, zo liet hij via Twitter weten. Bij concerten en evenementen in Nederland worden al veel zichtbare en onzichtbare veiligheidsmaatregelen genomen, aldus de NCTV.
Hoog dreigingsniveau
Het dreigingsniveau in ons land blijft na de aanslag in Manchester onveranderd, vier op een schaal van vijf. De zelfmoordaanslag na afloop van een concert van Ariana Grande in Manchester kostte aan zeker 22 mensen het leven. Onder de slachtoffers zijn veel tieners. (ANP)
Trouw 11.05.2017 Onlangs nog meldden zich gemeenten bij Clingendael met een dringende vraag: welke gevolgen van het referendum van Erdogan konden ze verwachten voor de openbare orde in Nederland?
Monika Sie, directeur van Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael, wil er maar mee aangeven dat binnen- en buitenland steeds meer met elkaar verweven raken. De komst van een Nationale Veiligheidsraad, zoals woensdag bepleit door de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid, is daarom allesbehalve te vroeg.
Het idee van een Veiligheidsraad is niet nieuw. CDA’er Jaap de Hoop Scheffer stelde het in 2002 al voor. De Kamer nam twee jaar daarna een motie aan waarin op de komst van zo’n instituut werd aangedrongen. Er gebeurde niets mee. Volgens Sie is er sindsdien echter veel veranderd. Zo is de internationale veiligheidssituatie dramatisch verslechterd door de groei van het aantal instabiele landen aan de grenzen van Europa.
“Daarnaast zie je steeds meer internationale misdaad, toenemende dreiging van terrorisme, en een zich agressief opstellend Rusland. Politieke onrust in landen van herkomst resoneert in de inmiddels aanzienlijke diaspora van vluchtelingen en migranten die naar Europa zijn gekomen. Daar moet je een antwoord op hebben. Het is de vraag of de manier waarop Nederland dat nu doet, straks nog toereikend is”, zegt Sie.
Koudwatervrees
Nu hebben verschillende ministeries zoals Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie contact met elkaar op bepaalde onderwerpen. Het voorstel is om de strategische aansturing en coördinatie van die mensen, maar ook die van veiligheidsdiensten AIVD en MIVD, in één instituut onder te brengen dat onder leiding komt van de minister-president. Dat laatste strookt niet met de Nederlandse politieke cultuur waarbij de premier ‘eerste onder zijn gelijken’ is en ambtenaren het liefst onderling zaken doen. Dit is een van de redenen waarom het idee in Nederland nooit van de grond kwam.
Volgens Sie is het tijd dat we van die koudwatervrees afkomen. “Tientallen landen hebben al zo’n nationale veiligheidsraad of iets vergelijkbaars. Het is een internationale trend. Bovendien zien we al dat de premier door zijn rol in de Europese Raad boven de andere ministers uitstijgt. Dat kunnen we niet prettig vinden, maar de internationale ontwikkelingen dwingen ons daartoe.”
Sie erkent dat Nederland na het neerhalen van de MH17 goed heeft gehandeld. “Maar dat is in tijd van crisis. Waar we naartoe willen is dat we toekomstige crises zien aankomen. Zo werden we in 2015 volkomen verrast door de vluchtelingencrisis. Dat kwam als een fikse schok voor de samenleving die veel binnenlandse spanning opriep.”
Anticiperen
Tot haar verbazing las Sie onlangs dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers voornemens is behoorlijk wat vluchtelingenopvang te sluiten omdat de stroom is afgenomen. “Is dat verstandig nu zo veel landen aan de rand van Europa zo fragiel zijn? Wat gebeurt er als de zaak in Egypte klapt? Dan komt een vluchtelingenstroom op gang die groter is dan die uit Syrië. We hebben daarom analyses nodig die vertellen wat ons te wachten kan staan.”
Wat Sie betreft komt er op het advies van de WRR nog een aanvulling en die gaat over draagvlak. “Tot nu toe was het veiligheidsbeleid iets voor experts en iedereen vond dat prima. Burgers hadden het volste vertrouwen in die deskundigen. Dat is de laatste jaren echter veranderd en ik vind dat we daarop moeten anticiperen”, zegt Sie.
Ze wijst erop dat het vertrouwen in internationale instituties zoals de Navo en de EU is afgenomen. “Terrorisme en migratie staan hoog op de maatschappelijke zorgenlijstjes. Ik vind het nodig dat we over het veiligheidsbeleid een gesprek aangaan met burgers. Hoe denken zij bijvoorbeeld over integratie van delen van het Nederlandse en Duitse leger? En hebben de mensen net zoveel vertrouwen in vergaande samenwerking met andere EU-lidstaten?”
Telegraaf 10.05.2017 Nederland moet niet alleen investeren in defensie, maar ook een raad voor de veiligheid instellen, waar binnenlandse en buitenlandse veiligheidspolitiek samenkomen. In de raad onder leiding van de premier moeten in ieder geval ook de ministers van Buitenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking, Veiligheid en Justitie en de legerleiding zitting nemen.
Dat adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Premier Mark Rutte en minister Jeanine Hennis (Defensie) hebben het rapport woensdag in ontvangst genomen.
’Veiligheid Nederland verslechterd’
Het adviesorgaan concludeert dat de veiligheidssituatie voor Nederland is verslechterd. Bovendien komt zijn dreigingen veranderd en komen die niet meer altijd van buiten. Daarom is een meer samenhangende strategie nodig. De veiligheidsraad kan dat beleid bepalen.
Daarin moet met heel verschillende zaken rekening worden gehouden: van traditionele dreigingen tot migratiestromen, terrorisme en piraterij en gevaren voor het dataverkeer en de aanvoer van voedsel en grondstoffen. Onderzoek door een nieuw op te richten planbureau voor de veiligheid kan daar ook bij helpen, aldus de WRR.
Er wordt al langer gesproken over extra geld voor Defensie, maar in de praktijk wordt dat nog niet echt zichtbaar. WRR-lid Ernst Hirsch Ballin raadt aan de uitgaven stapsgewijs te verhogen. Hij vindt het belangrijk om ,,geen bestedingsplan bij het geld” te maken, maar wel genoeg budget te hebben voor doordachte beslissingen over bestedingen.
Het pleidooi voor een nationale veiligheidsraad is niet helemaal nieuw. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zei vorig jaar dat een volgend kabinet zou moeten nadenken over een nationale veiligheidsraad naar Amerikaanse model.
VK 10.05.2017 Nederland heeft dringend een nationale veiligheidsraad nodig. Die moet onder leiding van de premier komen te staan en bestaan uit leden van de legertop en de ministers van Buitenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking en Veiligheid en Justitie. Zij moeten het binnen- en buitenlandse veiligheidsbeleid van Nederland integreren.
Dit adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in een woensdag verschenen rapport Veiligheid in een wereld van verbindingen. De Raad pleit ook voor extra investeringen in de krijgsmacht. Beide zaken zijn volgens de WRR nodig om de veiligheid van Nederlandse burgers te waarborgen.
Verslechterde veiligheidssituatie
De WRR adviseert een ‘samenhangende strategie’ tussen het buitenlandse en binnenlandse veiligheidsbeleid
Het advies van de WRR weegt zwaar. De raad heeft de wettelijke taak om de regering te adviseren en die schuift zijn advies zelden of nooit zomaar terzijde. Het WRR-advies van woensdag wint bovendien aan kracht, omdat het past in een lange rij van adviezen aan de regering om de veiligheid van Nederland serieuzer te nemen.
In maart dit jaar stelde de invloedrijke Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) bijvoorbeeld nog dat het kabinet veiligheid weliswaar een prioriteit noemt, maar Defensie in de praktijk ‘ernstig heeft verwaarloosd’.
Beide adviesorganen concluderen dat de veiligheidssituatie voor Nederland de afgelopen jaren ernstig is verslechterd. Het neerschieten van vlucht MH17 boven Oekraïens grondgebied, de komst van vluchtelingen als gevolg van burgeroorlogen in het Midden-Oosten en Afrika, de strijd met terreurbeweging IS in Syrië en Irak en terroristische dreigingen in Europa; deze ontwikkelingen hebben volgens de WRR ‘direct of indirect’ invloed op de veiligheidsituatie in Nederland. Zo zijn er ‘risico’s in verband met de terugkomst van Syriëgangers’.
De WRR adviseert daarom een ‘samenhangende strategie’ tussen het buitenlandse en binnenlandse veiligheidsbeleid. De op te richten nationale veiligheidsraad kan dat beleid bepalen. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken zei in 2016 al dat een volgend kabinet zou moeten nadenken over een nationale veiligheidsraad naar Amerikaans model.
De WRR benadrukt dat de regering al langer spreekt over extra geld voor Defensie en Veiligheid, maar dat er in de praktijk weinig verandert. ‘De toezeggingen betreffen vooralsnog vooral inspanningen. Daarvan staat niet vast dat het resultaat genoeg zal blijken te zijn’, schrijft de WRR. De AIV trok in maart een soortgelijke conclusie.
Als het huidige kabinetsbeleid wordt voortgezet, besteedt Nederland tot 2021 jaarlijks 8 miljard euro aan Defensie. Als Nederland wil voldoen aan het Europees gemiddelde, moet daar minstens 3,6 miljard euro per jaar bij.
Dat bedrag staat in schril contrast met wat de huidige grootste partij, de VVD, voorstelt: namelijk 1 miljard euro per jaar extra voor Defensie. Onderhandelingspartners in de formatie CDA, D66 en GroenLinks pleiten voor respectievelijk 2,1 miljard, 0,5 miljard en 0 euro extra per jaar.
NU 10.05.2017 Meer samenhang is nodig in het veiligheidsbeleid van het kabinet en daarom moet er een aparte raad worden ingesteld. Dat adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Premier Mark Rutte en minister Jeanine Hennis (Defensie) hebben het rapport woensdag in ontvangst genomen.
Volgens de WRR moet er binnen het veiligheidsbeleid meer gebeuren dan investeringen in defensie. De raad voor de veiligheid moet zorgen voor samenhang in de binnenlandse en buitenlandse veiligheidspolitiek.
In de raad onder leiding van de premier moeten in ieder geval ook de ministers van Buitenlandse Zaken, Ontwikkelingssamenwerking, Veiligheid en Justitie en de legerleiding zitting nemen.
Veiligheidssituatie
Het adviesorgaan concludeert dat de veiligheidssituatie voor Nederland is verslechterd. Bovendien zijn dreigingen veranderd en komen die niet meer altijd van buiten. Daarom is een meer samenhangende strategie nodig. De veiligheidsraad kan dat beleid bepalen.
Daarin moet met heel verschillende zaken rekening worden gehouden: van traditionele dreigingen tot migratiestromen, terrorisme en piraterij en gevaren voor het dataverkeer en de aanvoer van voedsel en grondstoffen. Onderzoek door een nieuw op te richten planbureau voor de veiligheid kan daar ook bij helpen, aldus de WRR.
Geen bestedingsplan
Er wordt al langer gesproken over extra geld voor Defensie, maar in de praktijk wordt dat nog niet echt zichtbaar. WRR-lid Ernst Hirsch Ballin raadt aan de uitgaven stapsgewijs te verhogen. Hij vindt het belangrijk om ”geen bestedingsplan bij het geld” te maken, maar wel genoeg budget te hebben voor doordachte beslissingen over bestedingen.
Het pleidooi voor een nationale veiligheidsraad is niet helemaal nieuw. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zei vorig jaar dat een volgend kabinet zou moeten nadenken over een nationale veiligheidsraad naar Amerikaanse model.
Hulporganisaties
Negen hulporganisaties, waaronder Oxfam Novib, Unicef Nederland, Cordaid en Save the Children, roepen gezamenlijk de onderhandelende partijen voor een nieuw kabinet op om het rapport van de WRR te omarmen. Ook willen ze extra investeringen in ontwikkelingssamenwerking.
“We moeten de lont uit het kruitvat halen: een eind maken aan extreme armoede, perspectief creëren voor miljoenen jongeren en de oorzaken van groeiende spanningen op alle fronten aanpakken. Daartoe passen investeringen in ontwikkelingssamenwerking als een strategisch onderdeel van het Nederlands internationale beleid”, aldus de organisaties in een statement.
NU 01.05.2017 Mensen maken zich meer druk over oorlog en terrorisme. De zorgen over terrorisme zijn het grootst sinds 2002, terwijl de zorgen over oorlog weer op het niveau liggen van 2014.
Dat blijkt uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2017 (pdf), uitgevoerd in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Maakten in 2016 drie op de tien Nederlanders zich nog zorgen over oorlog, dit jaar is dat vier op de tien. Ruim zes op de tien Nederlanders maken zich zorgen over terrorisme. De negatieve stemming over de komst van vluchtelingen naar Nederland en Europa is in dezelfde periode juist afgenomen.
In 2016 maakte ruim de helft zich hier nog zorgen over, terwijl dat dit jaar gedaald is tot ruim een derde.
Stilstaan bij 4 mei
In totaal staan ruim negen op de tien Nederlanders op de één of andere manier stil bij 4 mei. Zo nemen ruim acht op de tien Nederlanders de twee minuten stilte in acht en volgen ruim zes op de tien Nederlanders de Nationale Dodenherdenking op televisie, via de radio of online.
Ten opzichte van andere momenten van nationale betekenis voelen Nederlanders zich tijdens de Dodenherdenking op 4 mei en de viering van de bevrijding op 5 mei het sterkst verbonden met andere Nederlanders. Acht op de tien voelen zich op deze momenten in (zeer) sterke mate verbonden met elkaar.
Zeven op de tien Nederlanders vinden dat 5 mei ieder jaar een vrije dag voor alle werkende Nederlanders zou moeten zijn.
Telegraaf 01.05.2017 Mensen maken zich meer druk over oorlog en terrorisme. De zorgen over terrorisme zijn het grootst sinds 2002, terwijl de zorgen over oorlog weer op het niveau liggen van 2014. Dat blijkt uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2017, uitgevoerd in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
Maakten in 2016 drie op de tien Nederlanders zich nog zorgen over oorlog, dit jaar is dat vier op de tien. Ruim zes op de tien Nederlanders maken zich zorgen over terrorisme. De negatieve stemming over de komst van vluchtelingen naar Nederland en Europa is in dezelfde periode juist afgenomen. In 2016 maakte ruim de helft zich hier nog zorgen over, terwijl dat dit jaar gedaald is tot ruim een derde.
In totaal staan ruim negen op de tien Nederlanders op de één of andere manier stil bij 4 mei. Zo nemen ruim acht op de tien Nederlanders de twee minuten stilte in acht en volgen ruim zes op de tien Nederlanders de Nationale Dodenherdenking op televisie, via de radio of online. Ten opzichte van andere momenten van nationale betekenis voelen Nederlanders zich tijdens de Dodenherdenking op 4 mei en de viering van de bevrijding op 5 mei het sterkst verbonden met andere Nederlanders. Acht op de tien voelen zich op deze momenten in (zeer) sterke mate verbonden met elkaar.
Zeven op de tien Nederlanders vinden dat 5 mei ieder jaar een vrije dag voor alle werkende Nederlanders zou moeten zijn. Stel dat 5 mei inderdaad een vrije dag zou worden en men zou daar een andere vrije dag voor moeten inleveren, kiezen drie op de tien voor Goede Vrijdag.
Trouw 24.04.2017 De militaire inlichtingendienst MIVD waarschuwt opnieuw voor destabiliseringspogingen door Rusland. Ook ziet de dienst dat de toch al grote dreiging van cyberaanvallen steeds geavanceerder wordt. Hierbij zijn de Nederlandse ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken belangrijke doelen.
De MIVD schrijft dat in het jaarverslag over 2016 dat vandaag is gepubliceerd. Ook het afgelopen jaar is volgens de dienst de Russische dreiging tegen Nederlandse en Europese belangen en de NAVO groter geworden.
MIVD-directeur Onno Eichelsheim noemt de combinatie van groeiende Russische militaire kracht, hybride oorlogvoering en het manipuleren van westerse besluitvorming ‘verontrustend’. “Rusland wil invloed houden in de landen om zich heen en streeft naar een flink kleinere rol van de NAVO omdat het zich bedreigd voelt”, aldus Eichelsheim.
Cyber-industrieel complex
In een interview met Trouw in januari had Eichelsheim ook al gewaarschuwd voor de Russische dreiging. “Rusland heeft wat ik noem een cyber-industrieel complex. Hun inlichtingendiensten lijken samen te werken met publieke instanties. Dat is inderdaad iets dat Rusland sterker maakt.”
Alleen al vorig jaar zijn in Nederland enkele honderden hackpogingen vastgesteld door buitenlandse inlichtingendiensten. De belangrijkste overheidsdoelwitten waren volgens de MIVD de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken en de veiligheidsdiensten. Ook hadden buitenlandse hackers het voorzien op hightech-bedrijven en de defensie-industrie.
Om die dreiging het hoofd te kunnen bieden, is de MIVD al langer op zoek naar jonge hackers, vertelde Eichelsheim in januari. “In het najaar gaan we activiteiten organiseren om nieuwe mensen te werven. Belangstellenden kunnen dan bijvoorbeeld online bepaalde problemen oplossen die lijken op het werk dat wij doen. De deelnemers die het goed doen, proberen wij binnen te halen. Jonge volwassenen die de puzzels oplossen mogen, bij wijze van spreken, direct mijn organisatie in. Ik ben niet alleen op zoek naar de klassieke militair met gemillimeterd haar die om acht uur ’s ochtend begint.”
NU 24.04.2017 De pogingen van Rusland om Nederland, Europa en de NAVO te destabiliseren zijn zo ernstig dat ze na terrorisme gelden als het grootste veiligheidsrisico voor het Westen.
Dat zegt directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) generaal-majoor Onno Eichelsheim maandag tijdens de presentatie van het jaarverslag van de MIVD.
De dienst waarschuwt voor de toegenomen hybride oorlogsvoering, de verbetering van de Russische militaire capaciteiten en de fors toegenomen cyberdreiging. Volgens Eichelsheim willen de Russen hun invloed in de voormalig sovjetstaten met een Russisch sprekende bevolking terug.
“Om dat doel te bereiken zal Moskou alles inzetten, ook militaire middelen”, aldus de MIVD-baas. De dienst constateert dat de Russen steeds verder gaan in hun hybride oorlogsvoering. Daarbij moet gedacht worden aan het verspreiden van valse informatie.
Als voorbeeld haalt Eichelsheim nepnieuws aan dat in de nasleep van de MH17-ramp door de Russen is verspreid, maar ook recenter in Litouwen waar het onjuiste bericht werd verspreid dat een Duitse NAVO-soldaat een vrouw had verkracht.
De MIVD ziet ook dat Rusland technologisch enorme stappen heeft gezet. De federatie is in staat hoogwaardig militair materieel te fabriceren en te exporteren, maar het ook zelf te gebruiken zoals in Syrië. Daar strijdt Rusland aan de kant van president Bashar al-Assad tegen rebellenbewegingen en IS.
“Er is in het verleden bagatelliserend gedaan over de Russische krijgsmacht, maar dat beeld is na de inzet van Rusland in Syrië wel veranderd”, aldus Eichelsheim. Daar hebben de Russen laten zien het vermogen te hebben snel te kunnen opereren, maar ook dat hun eenheden het buiten de eigen landsgrenzen lang kunnen volhouden.
Volgens de MIVD is niet alleen de conventionele militaire capaciteit verbeterd, ook op het gebied van digitale oorlogsvoering roeren de Russen zich. Zo heeft de dienst geconstateerd dat er pogingen zijn ondernomen door Rusland, maar ook China, om militaire informatie te stelen. Of dat gelukt is, kan de MIVD niet zeggen.
Verkiezingen
Ook ziet Eichelsheim dat Rusland pogingen onderneemt om westerse verkiezingen te saboteren. Een voorbeeld hiervan is de mogelijke Russische hack van het team van de Amerikaanse presidentskandidate Hillary Clinton, die momenteel wordt onderzocht door het Amerikaanse Congres. Volgens Eichelsheim bestaat er een “gerede kans” dat er ook gepoogd is de Nederlandse verkiezingen te beïnvloeden.
De MIVD-baas ziet het als een belangrijke taak om een antwoord te formuleren op het verspreiden van onjuiste informatie. Een panklaar antwoord heeft de dienst nog niet. Hoe Nederland optreedt tegen de mislukte hackpogingen is niet bekend. Eichelsheim wist wel te melden dat de dienst binnen de Nederlandse krijgsmacht die zelf militaire cyberaanvallen kan uitvoeren, nog in oprichting is.
Telegraaf 12.04.2017 Als er signalen zijn van dreiging bij Nederlandse evenementen, wordt er direct opgeschaald. Momenteel zijn al zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen bij grote evenementen. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof woensdag naar aanleiding van de aanval op de spelersbus in Dortmund.
Bij de spelersbus van de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund ontploften dinsdagavond drie explosieven toen het voertuig met de selectie op weg was naar het stadion voor de wedstrijd tegen AS Monaco. Twee mensen, een speler en een politieman, raakten gewond. De wedstrijd is uitgesteld naar woensdagavond. Het lijkt erop dat het om een terreurdaad ging met een islamistische achtergrond.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft onverminderd hoog, vier op een schaal van vijf. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag reëel is, maar er zijn geen concrete aanwijzingen.
AD 12.04.2017 Als er signalen zijn van dreiging bij Nederlandse evenementen, wordt er direct opgeschaald. Bij grote evenementen zijn er nu al zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen.
Dat meldt de baas van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof vandaag naar aanleiding van de aanval op de spelersbus in Dortmund.
Bij de spelersbus van de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund ontploften gisteravond drie explosieven toen het voertuig met de selectie op weg was naar het stadion voor de wedstrijd tegen AS Monaco. Twee mensen, een speler en een politieman, raakten gewond. De wedstrijd is uitgesteld naar vanavond om 18.45 uur. Het lijkt erop dat het om een terreurdaad ging met een islamistische achtergrond. Een verdachte met een ‘islamitische achtergrond’ zit momenteel vast. Een andere extremistische moslim is in beeld als tweede verdachte.
Dreigingsniveau vier
Het dreigingsniveau in Nederland blijft onverminderd hoog, vier op een schaal van vijf. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag reëel is, maar er zijn geen concrete aanwijzingen.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), die er naar eigen zeggen alles aan doet om aanslagen te voorkomen, kreeg er afgelopen jaar 240 mensen bij en heeft bijna 1800 man in dienst. Dat zijn er nog steeds niet genoeg om de honderden bij hen bekende jihadisten te schaduwen. Laat staan de duizenden van wie aanwijzingen bestaan dat ze sympathiseren met dit radicale gedachtegoed.
Doelwitten
Ook potentiële doelwitten kunnen niet allemaal worden beveiligd. De AIVD meldde deze week in het jaarverslag dat jihadistische aanslagen zich alleen nog maar richten op onbeveiligde of zo goed als niet bewaakte doelwitten. Met Londen, waar de dader een voetpad van een brug op stuurde, en nu het Stockholmse warenhuis als meest extreme voorbeelden.
Telegraaf 07.04.2017 De vermoedelijke terreurdaad in de Zweedse stad Stockholm is voor Nederland geen reden voor extra maatregelen. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof op Twitter.
Een vrachtwagen reed vrijdagmiddag met hoge snelheid door een drukke winkelstraat en boorde zich in een warenhuis. Er zijn zeker drie doden en acht gewonden. Het heeft alle kenmerken van terrorisme, aldus Schoof.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft onverminderd hoog, vier op een schaal van vijf. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag reëel is, maar er zijn geen concrete aanwijzingen.
Elsevier 06.04.2017 De kans op een aanslag in Nederland blijft reëel. Het is vooral het ‘innovatieve vermogen’ van terroristengroepen dat een gevaar vormt. Te denken valt bijvoorbeeld aan aanslagen met drones.
In het kwartaalrapport Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, dat vanmorgen is gepresenteerd, slaat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Dick Schoof, alarm over de mogelijke inzet van dronebommen.
In contact met Islamitische Staat
Drones met explosieven zijn al ingezet op het slagveld in Syrië en Irak. ‘Op IS-mediakanalen wordt deze [manier van aanslagen plegen] verheerlijkt,’ aldus Schoof. ‘Hier kan een inspirerende werking van uitgaan op jihadisten in het Westen.’ Volgens de NCTV zijn vliegende drones moeilijk te detecteren. Hij zegt dat de recente aanslagen in België en Duitsland laten zien dat ook Nederland kwetsbaar is.
Het dreigingsniveau blijft dan ook onveranderd: niveau 4 op een schaal van 5. Hoewel de NCTV de dreiging als reëel ziet, zijn er vooralsnog geen concrete aanwijzingen voor een aanslag. Vorig jaar zijn 22 jihadistische aanslagen gepleegd in het Westen, waarvan 19 door een eenling. Volgens de NCTV stonden ze bijna allemaal in contact met Islamitische Staat.
Dreiging polderjihadisme is gestopt
Ook jihadisten die naar verwachting binnenkort terugkomen uit Syrië en Irak vormen een gevaar, zegt Schoof. Terrorismedeskundige Edwin Bakker zei vorige week juist tegen Elsevier.nl dat de Nederlandse aanpak van jihadisten zijn vruchten afwerpt. De autoriteiten waren relatief snel met een hard optreden tegen jihadisten. ‘We hebben veel geleerd omdat we zo vroeg werden geconfronteerd met de Hofstadgroep. Er zijn landen die te lang hebben gewacht voordat ze echt ingrepen.’
Politieke correctheid speelt daarbij een rol. ‘Nederland liep voorop vergeleken met Zweden en Duitsland waar men meer vrijheid kreeg voor opruien en het verspreiden van jihadisme.’ Het verstoren van demonstraties en het tegengaan van opruiing door jihadisten hebben ervoor gezorgd dat de dreiging van het polderjihadisme is gestopt, is te lezen in het boek Nederlandse jihadisten. Van naïeve idealisten tot geharde terroristen, dat Bakker schreef met terreurexpert Peter Grol.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 06.04.2017 Drones met explosieven kunnen gebruikt worden voor aanslagen in het Westen. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid is bezorgd over het ’innovatieve vermogen’ van Islamitische Staat. IS-mediakanalen verheerlijken het gebruik van bomdrones, die in Syrië en Irak al met succes zijn toegepast.
Dat staat in het nieuwe Dreigingsbeeld van de NCTV, dat vandaag wordt gepresenteerd. De kans op een aanslag blijft reëel, zegt de NCTV. Niet alleen IS blijft een bedreiging voor de veiligheid in het Westen. Ook al-Qaeda, die de nadruk legt op grootschalige en complexe aanslagen, is nog steeds een factor van belang.
Conflict Turkije
Er zijn nog meer bedreigingen voor Nederland, zoals het conflict met Turkije. „Bij veel Turkse Nederlanders was sprake van onbegrip en woede over de Nederlandse maatregelen. Het feit dat personen die ’nee’ gaan stemmen bij het referendum door Turkse bewindslieden tot terroristen worden bestempeld, kan groepen Turkse Nederlanders tegen elkaar op zetten. Hoewel de Nederlandse aanpak gericht is op de-escalatie, kunnen de gebeurtenissen op de langere termijn bij groepen Turkse Nederlanders leiden tot anti-Nederlandse opvattingen. Aan de andere kant kunnen ook anti-Turkse sentimenten toenemen.’’
AD 06.04.2017 Het Westen moet rekening houden met jihadisten die drones gaan gebruiken als vliegende bommen voor een aanslag. In Syrië en Irak gebruikt IS deze methode al.
Dat stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) vanochtend in het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme dat elk kwartaal verschijnt. De NCTV schrijft dat er zorgen zijn om het ‘innovatieve vermogen van IS.’
Verheerlijking
,,Leden van deze groep in Syrië en Irak gebruiken drones met explosieven voor offensieve acties op het slagveld. Op ISIS-mediakanalen wordt dit aanslagmiddel verheerlijkt. Dit kan een inspirerende werking hebben op jihadisten in het Westen”, stelt de dienst.
Daarbij komt het gevaar dat drones eenvoudig te krijgen zijn en het lastig is om zo’n drone ‘te detecteren’ als hij in de lucht is.
Dreiging hoog
De NCTV schrijft dat de kans op een aanslag in Nederland onverminderd aanwezig blijft. Het dreigingsniveau blijft op niveau 4 in een schaal van 5. Dat is al geruime tijd zo. Verhoging naar het hoogste niveau 5 zou betekenen dat er concrete aanwijzingen zijn voor een naderende aanslag.
Jihadisten
Tot 1 april 2017 zijn er vanuit Nederland in totaal 280 personen vertrokken naar Syrië en Irak. Het aantal terugkeerders staat op circa 50. Zo’n 45 jihadisten zijn gesneuveld, vooral op het slagveld of bij bombardementen.
NU 06.04.2017 Terugkeerders uit Syrië en Irak vormen een risico voor de veiligheid in Nederland. Het gaat dan niet alleen om volwassenen maar ook om kinderen die door hun ouders zijn meegenomen naar IS-gebied.
Dat staat in het donderdag gepubliceerde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
”Kinderen krijgen de extreme waarden met de paplepel ingegoten en hoeven dus niet bekeerd of omgevormd te worden. Minderjarigen in het ‘kalifaat’ wordt vanaf jonge leeftijd geleerd dat een ieder die zich niet aan de juiste interpretatie van de islam houdt gedood moet worden”, staat in een donderdag eveneens gepubliceerde aanvullende studie van de NCTV en Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Kinderen
Het aantal Nederlanders met jihadistische intenties in het door IS uitgeroepen kalifaat in Syrië en Irak is momenteel ongeveer 190, in dit aantal zijn ongeveer tussen de vijftien en twintig kinderen ouder dan negen jaar meegenomen. Jongere kinderen zijn hierin niet meegeteld, daarvan zijn er naar schatting tussen de zestig en zeventig met een Nederlands link naar IS-gebied.
Geïndoctrineerd
De NCTV vreest dat zij worden geïndoctrineerd en mogelijk bereid zijn geweld te gebruiken als ze terugkeren. ”Kinderen worden geportretteerd als strijders, als blij en vrij. De propaganda vertelt veel over de rol die IS aan kinderen geeft en probeert te werven.”
Maar, wordt daaraan toegevoegd, kinderen zijn in de eerste plaats slachtoffer van IS. ”Daarom wordt bij terugkeer per minderjarige bekeken welke zorg, veiligheidsmaatregelen en interventies passend zijn.”
Dreigingsniveau
Het dreigingsniveau in Nederland blijft, mede door deze dreiging, onverminderd hoog. De kans op een aanslag is reëel, maar er zijn geen concrete aanwijzingen. Het dreigingsniveau is vier op een schaal van vijf. De grootste dreiging komt nog altijd uit jihadistische hoek. Maar de NCTV noemt het ook ”voorstelbaar” dat er aanslagen uit rechts-extremistische hoek plaatsvinden, hoewel er geen aanwijzingen voor zijn.
Het aantal terugkeerders staat op zo’n vijftig personen. Het aantal uitreizigers is de laatste tijd heel klein. Er zijn nauwelijks bevestigde gevallen van Nederlandse jihadisten die de strijdgebieden wisten te bereiken.
RO 06-04-2017 De kans op een aanslag in Nederland blijft reëel. Het dreigingsniveau blijft staan op niveau 4, op een schaal van 5. Dat blijkt uit het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV. Er zijn op dit moment geen concrete aanwijzingen dat terroristen daadwerkelijk voorbereidingen treffen voor het plegen van een aanslag in Nederland. De grootste dreiging komt nog steeds uit jihadistische hoek. Hierbij is sprake van diverse actoren, van terroristische organisaties tot eenlingen, die zowel klein- als grootschalige aanslagen kunnen plegen. Ook terugkeerders uit Syrië en Irak zijn een potentieel risico voor de nationale veiligheid.
Ook de afgelopen periode is Europa getroffen door aanslagen. De jihadistische dreiging werd bevestigd door de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn op 19 december. Op 22 maart pleegde een vermoedelijk door ISIS geïnspireerde man een aanslag bij het parlement in Londen. Wat in de ons omringende landen gebeurt, kan ook in Nederland gebeuren.
Jihadisme
Een belangrijk deel van de dreiging wordt bepaald door de externe aanslageenheid van ISIS. Deze eenheid heeft in Europa diverse personen tot zijn beschikking die aanslagen kunnen plegen. Ook andere jihadisten kunnen vanuit het buitenland eenlingen of kleine cellen aansturen en aanslagen laten uitvoeren. Door propaganda kunnen personen hier worden geïnspireerd tot gewelddadigheden.
Het innovatieve vermogen van ISIS is reden tot zorg. Leden van deze groep gebruiken in Syrië en Irak al drones met explosieven voor offensieve acties op het slagveld. Op ISIS-mediakanalen wordt deze modus operandi verheerlijkt. Hier kan een inspirerende werking van uitgaan op jihadisten in het Westen.
Al Qa’ida legt meer dan ISIS de nadruk op het plannen van grootschalige en complexe aanslagen in het Westen. De organisatie heeft sinds de aanslag op Charlie Hebdo geen grote geslaagde aanslag in of tegen het Westen gepleegd. Dat betekent niet dat de groep minder relevant is geworden. Ondanks de westerse inspanningen beheert al Qa’ida nog steeds een internationaal terroristisch netwerk. Het heeft de mankracht en middelen om grootschalige aanslagen te plegen.
Uitreizigers
In de afgelopen periode zijn er nauwelijks bevestigde gevallen van Nederlandse jihadisten die de strijdgebieden in Syrië en Irak wisten te bereiken. De voornaamste reden hiervoor is dat de aantrekkingskracht van ISIS is verminderd door recente militaire verliezen. Het aantal Nederlanders met jihadistische intenties in Syrië en Irak is circa 190. Het aantal terugkeerders staat op circa 50. Als ISIS op grote schaal verder terrein verliest in Syrië en Irak kan het aantal terugkeerders naar Europa toenemen, maar er zijn geen indicaties dat dit op korte termijn gebeurt. Bij iedere terugkeerder wordt ingeschat in hoeverre hij of zij een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid.
Minderjarigen
Ook minderjarige uitreizigers kunnen bij terugkeer in Nederland een dreiging vormen. Zij worden geïndoctrineerd en zijn mogelijk bereid geweld te gebruiken. Dit kan risico’s opleveren voor de ontwikkeling van het kind en voor de Nederlandse samenleving. Naast het Dreigingsbeeld is ook de analyse ‘Minderjarigen bij ISIS’ van de AIVD en NCTV gepubliceerd, dit stuk gaat dieper in op dit fenomeen. Kinderen zijn in de eerste plaats te beschouwen als slachtoffer van ISIS. Daarom wordt bij terugkeer per minderjarige bekeken welke zorg, veiligheidsmaatregelen en interventies passend zijn. Dit is altijd maatwerk. Landelijke experts in radicalisering, jeugdhulp en psychotrauma en complexe trauma’s kunnen hierbij adviseren.
Links- en rechts-extremisme
Recent zijn voor het eerst in Nederland personen met een rechts-extremistische achtergrond veroordeeld voor terrorisme. Zij werden veroordeeld voor het gooien van een brandbom naar een moskee in Enschede in februari 2016. Hoewel er geen aanwijzingen voor zijn, blijft het voorstelbaar dat er meer aanslagen uit de rechts-extremistische hoek plaatsvinden.
Links-extremistische actievoerders blijven zich concentreren op het bestrijden van extreemrechts en haar aanhangers, het vermeende racisme in Nederland, en de vermeende repressie en geweld door autoriteiten. In de afgelopen periode was er ook sprake van een groeiende groep allochtone antiracisme-demonstranten die vaak gezamenlijk optrokken met de klassieke extreemlinkse actiegroepen.
Polarisatie
Het diplomatieke conflict tussen Turkije en Nederland over de komst van twee Turkse ministers voor campagneactiviteiten leidde in maart tot ernstige ongeregeldheden in Rotterdam. Bij veel Turkse Nederlanders was sprake van onbegrip en woede over de Nederlandse maatregelen. Het feit dat personen die ‘nee’ gaan stemmen bij het referendum door Turkse bewindslieden tot terroristen worden bestempeld, kan groepen Turkse Nederlanders in Nederland tegen elkaar op zetten. Hoewel de Nederlandse aanpak gericht is op de-escalatie, kunnen de gebeurtenissen op de langere termijn bij groepen Turkse Nederlanders leiden tot anti-Nederlandse opvattingen. Aan de andere kant kunnen ook anti-Turkse sentimenten toenemen.
Elsevier 05.04.2017 In het jaarrapport van de AIVD slaat de organisatie alarm over de toenemende populariteit van salafisme. Terecht, stelt Afshin Ellian. Zonder aanpak van salafisme kunnen jihadistische groepen niet worden bestreden.
De jihadistische dreigingen nemen toe. Islamitische Staat (IS) verliest in Irak terrein aan de Iraakse strijdkrachten, de Koerden en de sjiitische milities. Binnenkort begint de aanval op de hoofdstad van het kalifaat, Raqqa. Maar eerst moet de stad Mosul volledig worden bevrijd. Volgens gezaghebbende rapporten maakt IS in Mosul gebruik van menselijke schilden. Dat is niets nieuws.
De Palestijnse terreurbeweging Hamas en de Libanese terreurbeweging Hezbollah gebruikten het menselijk schild in de strijd tegen Israël. Er is één verschil: in geval van IS oordelen de westerse media en overheden hard over het gebruik van het menselijke schild; in het geval van Hezbollah en Hamas waren ze niet bereid om een hard oordeel te vellen. Alsof ze in strijd tegen Israël wel het menselijke schild mogen inzetten. Nu komt jihad dichterbij en dat verandert de zaken.
Terwijl ik deze blog schrijf, komen er steeds meer aanwijzingen dat in de Syrische stad Idlib weer gifgas is ingezet tegen de burgerbevolking. Het is niet helder wie het heeft gedaan. Het is zeker niet uitgesloten dat de aanval door het regime is ingezet. De regering van de Amerikaanse president Donald Trump beschuldigt de Syrische regering. De Syrische burgeroorlog is niet zonder consequentie voor Europa.
Jihadisten in de migrantenstroom
Volgens het laatste rapport van de AIVD nam het aantal uitreizigers naar Syrië in 2016 nog toe, maar daalde het in vergelijking met eerdere jaren. In totaal zijn 280 volwassenen en 90 kinderen uit Nederland in Syrië, van wie een aantal is omgekomen. Er kwam slechts ‘een handvol mensen terug’. De AIVD meldt ook dat een aantal jihadisten via de migrantenstroom naar Europa is gekomen. Ze hebben met verschillende identiteiten asiel aangevraagd.
De AIVD heeft 63 ambtsberichten uitgebracht aan het Openbaar Ministerie (OM) met betrekking tot uitreizigers. Dat is uitzonderlijk veel. Daardoor was het OM in staat om strafrechtelijke onderzoeken te starten. Overigens bracht de AIVD ook ambtsberichten uit aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en lokale overheden. De jihadistische dreiging tegen Nederland is toegenomen. Dat is wellicht een belangrijk signaal voor de samenleving. Ook Nederland is doelwit voor jihadistische groepen zoals Al-Qa’ida en IS. Dit moeten we nooit bagatelliseren of verwaarlozen.
De algemeen directeur van de AIVD, Rob Bertholee, schetste in zijn verslag een complexe en meervoudige vorm van dreiging: ‘Er zijn inderdaad indirecte argumenten waarom de dreiging groot is. De IS komt onder druk te staan, dat betekent dat meer personen uit IS-gebied terug zullen komen. Ook zal de organisatie met meer enthousiasme aanslagen willen plegen in het Westen. En we weten dat er veel sympathisanten en aanhangers van IS zijn. In Nederland enkele honderden. (…) De dreiging kan zich elk moment materialiseren’.
Toenemende macht en dreiging van salafisten in Nederland
Een lastige kwestie, omdat de huidige generatie jihadisten eenvoudige alledaagse instrumenten of andere dingen als wapens gebruiken. Maar wat vooral opvalt in het AIVD-verslag, is de toenemende macht en dreiging van de salafisten in Nederland.
Het is goed en nuttig dat de AIVD aandacht besteed aan het salafisme in Nederland. Het aantal salafisten is toegenomen. Ze worden hier door overheden getolereerd. Ook de regering is niet van plan om de verspreiding van het salafisme tegen te gaan. Nu proberen, volgens de AIVD, salafistische jongeren in steeds meer moskeeën en moskeebesturen voet aan de grond te krijgen. De salafisten worden steeds brutaler.
De moslimgemeenschappen worden kwetsbaar voor de salafistische ronselpraktijken. Andere, meer gematigde moslims worden door de salafisten onder druk gezet om voor ‘de ware religie’ te kiezen. Daarbij schuwen sommige salafisten geweld en intimidatie niet. Zelfs investeren ze in kinderen van asielzoekers en vluchtelingen: zie hier de komst van nieuwe generatie van radicale moslims in Nederland.
De AIVD komt tot deze conclusie: ‘Salafistische aanjagers proberen met name kwetsbare groepen als kinderen en vluchtelingen in hun invloedssfeer te krijgen. Hoewel in de meeste gevallen de wet niet overtreden wordt, passen intimidatie en dreigen met geweld niet in een open democratische rechtsstaat.’
De wetten? Er bestaat geen wet tegen salafisten. Ook het verspreiden van de Al-Qa’ida-propaganda is niet verboden. Maar ze zijn wel een gevaar voor de democratische rechtsstaat.
Heeft de regering effectieve maatregelen getroffen tegen salafisten?
In het verslag komt een intrigerende passage voor: ‘De AIVD bracht in 2016 verschillende van deze zorgwekkende ontwikkelingen op het gebied van salafisme onder de aandacht bij de landelijke politiek en bij het lokaal bestuur, waarmee zij in staat waren handelend op te treden.’
Heeft de regering effectieve maatregelen genomen? Was ik een parlementariër, dan had ik hierover een aantal concrete vragen gesteld.Voor dit alles waarschuw ik tevergeefs al jaren. Het salafisme groeit en bloeit. Ook de AIVD is bezorgd. De vraag is nu wat het volgende kabinet gaat doen om de groei van het salafisme te stoppen.
De radicale islam kan niet worden gestopt, wanneer het salafisme in Nederland toeneemt. Vergeet nogmaals deze conclusie van de AIVD niet: ‘En we weten dat er veel sympathisanten en aanhangers van IS zijn. In Nederland enkele honderden. (…) De dreiging kan zich elk moment materialiseren.’
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
AD 04.04.2017 Radicale salafistische groepen zetten op een ongewenste manier gematigde moslims in Nederland onder druk. ,,Salafistische aanjagers proberen met name kwetsbare groepen als kinderen en vluchtelingen in hun invloedssfeer te krijgen”, stelt de geheime dienst AIVD in het jaarverslag over 2016 dat vanmiddag is verschenen.
Het is een voorbeeld van pogingen van radicale salafisten om hun macht uit te breiden
Vorig jaar probeerden salafistische jongeren in verschillende moskeeën een plek in het bestuur van die gebedshuizen te bemachtigen. ,,In een aantal gevallen werd geweld hierbij niet geschuwd”, meldt de AIVD. ,,Het is een voorbeeld van pogingen van radicale salafisten om hun macht uit te breiden. Hoewel in de meeste gevallen de wet niet wordt overtreden, passen intimidatie en dreigen met geweld niet in een open democratische rechtsstaat.”
Deze krant schreef vorige week nog over omstreden benefietacties van de salafistische AlFitrah-moskee in Utrecht. De familie Salam, die de moskee bestuurt, haalt honderdduizenden euro’s per jaar op door ‘emotionele en sociale chantage’ van de moslimgemeenschap, stellen islamexperts. De moskee geeft ook (koran)lessen aan kinderen.
Vluchtelingen
In Duitsland is al opgetreden tegen salafistische groepen die probeerden te ‘ronselen’ in opvangkampen voor vluchtelingen. In Nederland kwam vorig jaar de hulporganisatie Al Ighaatha voor hetzelfde onder vuur te liggen. Zij zouden niet alleen kleren, maar ook religieus advies geven aan asielzoekers. ,,We zien dat zowel vluchtelingen in azc’s als al in Nederland gevestigde vluchtelingen worden benaderd door dergelijke stichtingen”, zegt AIVD-baas Rob Bertholee tegen het AD.
De AIVD wijst al enkele jaren op de groeiende invloed van het salafisme in Nederland. De dienst ziet het salafisme als een zeer orthodoxe islamitische stroming die terug wil naar de fundamenten van de islam, dat verhoudt zich niet altijd goed met de Westerse democratische waarden. ,,We berichten er genuanceerd over. We houden deze stichtingen in de gaten, maar niet direct in verband met de dreiging van aanslagen”, zegt Bertholee. Daarmee maakt hij onderscheid tussen ‘reguliere’ salafisten en jihadistische salafisten. De dienst ziet wel het salafisme een rol speelt in de radicalisering van jongeren die op jihad gaan.
In het jaarverslag stelt de geheime dienst in het algemeen dat ‘de dreiging tegen Nederland is toegenomen’. Ze doelt daarbij op het blijvende risico van een aanslag door IS of al-Qaida, maar ook door ‘heimelijke politieke beïnvloeding door Rusland’. Vooral de cyberdreiging vanuit Rusland neemt al enige tijd toe.
Zo heeft Rusland geprobeerd via fake-news de Nederlandse verkiezingen in maart te beïnvloeden. ,,Die beïnvloeding is er elke dag, dus ook rond de verkiezingen. Er wordt nieuws verspreid dat is gebaseerd op onwaarheden”, weet Bertholee. De directeur stelt dat het de Russen uiteindelijk niet is gelukt het verloop van de verkiezingen ‘direct te beïnvloeden’.
Cyberaanvallen
Meer succes hadden de Russen, en mogelijk ook de Chinezen, met digitale spionage. ,,De AIVD heeft gezien dat Nederlandse overheidsinstellingen het afgelopen jaar herhaaldelijk doelwit waren van omvangrijke en hardnekkige digitale spionageaanvallen”, staat in het jaarverslag. De dienst schrijft dat ze ‘omvangrijke infecties heeft gezien bij buitenlandse (defensie)bedrijven’. ,,Daarbij zijn zeer gevoelige en geavanceerde maritieme- en defensietechnologieën gestolen.” Het kan daarbij ook gaan om in Nederland gevestigde takken van buitenlandse bedrijven.
Ook worden Nederlandse ict-bedrijven ‘misbruikt’ voor het plegen van digitale aanvallen. Eind vorig jaar werd bekend dat de cyberaanvallen op de Democratische Partij in Amerika onder meer zijn uitgevoerd via Nederlandse bedrijven en servers. Nederland is een groot, internationaal ict-knooppunt, stelt de AIVD, dus kwetsbaar voor dergelijke cyberaanvallen.
VK 04.04.2017 Salafistische jongeren proberen in steeds meer moskeeën en moskeebesturen voet aan de grond te krijgen. Daarbij gebruiken ze in sommige gevallen ook geweld. Gematigde moslims komen hierdoor onder druk te staan. Dat constateert de AIVD in zijn jaarverslag. Radicale salafisten proberen volgens de dienst ook kinderen en vluchtelingen in hun invloedssfeer te krijgen door intimidatie en het dreigen met geweld.
De geheime dienst noemt deze ontwikkelingen ‘zorgwekkend’. Hoewel de wet in de meeste gevallen niet wordt overtreden, schrijft de AIVD dat de activiteiten de democratische rechtsstaat wel ondermijnen. Verschillende overheden zijn daarom door de dienst geattendeerd op de kwalijke inmengingen en konden daardoor optreden.
‘Complexe en meervoudige’ dreiging
De AIVD constateert verder dat Nederland nog steeds een potentieel doelwit is voor jihadisten. Het aantal uitreizigers naar Syrië nam in 2016 nog toe, maar daalde in vergelijking met de afgelopen jaren. Er kwam slechts een handvol mensen terug. Ook is een aantal jihadisten via de migrantenstroom naar Europa gekomen en heeft met verschillende identiteiten asiel aangevraagd.
Hoewel de dienst schrijft dat de dreiging tegen Nederland is toegenomen en de terroristische dreiging daarin dominant is, wordt uit het jaarverslag niet duidelijk hoe dat komt. De AIVD verwijst als verklaring vooral naar aanslagen in omringende landen en de arrestatie van twee personen in Rotterdam vorig jaar. Een daarvan maakt waarschijnlijk deel uit van een Frans/Belgische terroristische cel.
IS komt onder druk te staan, dat betekent dat meer personen uit IS-gebied terug zullen komen, aldus Rob Bertholee, Hoofd AIVD
Rob Bertholee, hoofd van de AIVD, zegt dat de dreiging ‘complex en meervoudig’ is. ‘Er zijn inderdaad indirecte argumenten waarom de dreiging groot is. IS komt onder druk te staan, dat betekent dat meer personen uit IS-gebied terug zullen komen. Ook zal de organisatie met meer enthousiasme aanslagen willen plegen in het Westen. En we weten dat er veel sympathisanten en aanhangers van IS zijn. In Nederland enkele honderden.’ De dreiging kan zich ‘elk moment materialiseren’, zegt Bertholee. Dat komt door de oproep van IS om ‘alles wat als wapen gebruikt kan worden in te zetten’.
Digitale dreiging
Volgens Bertholee zijn Russische berichten ook tijdens de Tweede Kamerverkiezingen ‘zeker’ van invloed geweest, aldus Rob Bertholee, hoofd AIVD.
Naast de jihadistische dreiging neemt de dreiging via digitale weg steeds ernstiger vormen aan. Nederlandse overheidsinstellingen waren in 2016 herhaaldelijk doelwit van omvangrijke en hardnekkige digitale spionageaanvallen, schrijft de AIVD.
Eerder berichtte de Volkskrant dat de Russische hackgroepen APT28 en APT29, die ook betrokken waren bij de hack van de Democratische Partij in de Verenigde Staten, onder meer het ministerie van Algemene Zaken hadden aangevallen.
Ook de AIVD verwijst expliciet naar Rusland. Nederland bevindt zich ‘volop in het vizier van Russische inlichtingendiensten’. Daarbij gaat het vooral om digitale aanvallen, onder meer met politieke beïnvloeding als doel. De AIVD geeft hiervan geen voorbeelden maar de Russen zouden middels ‘desinformatie en propaganda’ besluitvorming en de publieke opinie willen beïnvloeden. Bertholee: ‘Het zijn klassieke Russische middelen, die door internet en sociale media veel makkelijk kunnen worden ingezet.’
Volgens Bertholee zijn Russische berichten ook tijdens de Tweede Kamerverkiezingen ‘zeker’ van invloed geweest. Daarnaast zijn Russische spionnen fysiek actief. ‘In Nederland zijn structureel Russische inlichtingenofficieren aanwezig, die zich in uiteenlopende geledingen van de samenleving begeven om onder valse vlag informatie te verzamelen die voor Rusland van belang is.’
Operationele groei
Vorig jaar kreeg de dienst er liefst 240 nieuwe medewerkers bij; dit jaar nog eens 200
De AIVD heeft de laatste jaren meer analisten en agenten vrijgemaakt om Russische spionage te onderkennen. De dienst kijkt daarbij ook nauwkeurig naar Russische diplomaten. Uit gesprekken met bronnen in de inlichtingenwereld blijkt dat het beeld grosso modo is dat eenderde van het Russische ambassadepersoneel voor de militaire inlichtingendienst GROe of de buitenlandse SVR werkt. Die proberen politieke en strategische inlichtingen in te winnen, bijvoorbeeld bij belangrijke multinationals als defensiebedrijf Thales of scheepbouwconcern Damen. De GROe opereert daarbij een stuk lomper dan de SVR.
Uit het jaarverslag blijkt verder dat de AIVD een snelle groei kent. Vorig jaar kreeg de dienst er liefst 240 nieuwe medewerkers bij; dit jaar nog eens 200. Het is een gevolg van extra investeringen van het kabinet in 2015. De AIVD heeft nu bijna 1.800 medewerkers. Niet eerder werkten er zoveel mensen.
Lees meer over hackers, jihadisten en de AIVD;
Wat is waar over Russische beïnvloeding in Nederland? De Russen zouden onze verkiezingen beïnvloeden, zelfs de geheime dienst waarschuwt voor ze. Maar wie goed kijkt wat ze doen, ziet ook desinformatie over de Russische desinformatie. (+)
Hoe ver mag politie gaan in nieuwe hackwet?
Het is een levensgevaarlijk idee: hackers die een pacemaker kunnen binnendringen en het hartritme van een slachtoffer kunnen bijsturen. En hoe ongelooflijk dit ook klinkt, het is al mogelijk.
Moet het salafisme worden verboden? Vervolg het salafisme, betoogt Ahmed Marcouch, het streeft naar een totalitaire staat. Doe dat niet, zegt Fouad el Bouch, zo’n verbod tast de democratische rechtsorde aan.
Telegraaf 04.04.2017 De Algemene Inlichtingen – en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft afgelopen jaar een stuk meer tips gekregen over mogelijke aanslagen. In totaal kwamen er in Zoetermeer 5400 tips van politie, burgers en buitenlandse collega-diensten binnen.
Dat waren er 7 procent meer dan in 2015. Dit meldt de AIVD in haar jaarverslag. Volgens de inlichtingendienst is de stijgende trend te verklaren door de aanslagen in Brussel, Nice en Duitsland zoals de terreurdaad op de Berlijnse kerstmarkt. De lawine aan tips leidde in totaal tot 238 nadere onderzoeken.
De inlichtingendienst meldt vandaag verder dat het aantal Nederlandse jihadisten dat is uitgereisd naar Syrië en Irak is nog wel toegenomen. Maar de stijging was in 2016 minder dan de jaren daarvoor. Het aantal terugkeerders uit de landen van het kalifaat was in 2016 beperkt tot slechts een handvol.
Opvallend is dat de AIVD aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) twaalf ambtsberichten heeft verstuurd over personen vanwege hun steun aan een jihadistisch-terroristische organisaties of deelname aan de strijd in met name Syrië of Irak. Dat sluit aan op de conclusie die de dienst voor het eerst zwart op wit durft te zetten: In de vluchtelingenstroom richting het westen komen ook potentiële terrroristen deze kant op.
Elsevier 30.03.2017 De Nederlandse aanpak van jihadisten werpt zijn vruchten af. Het verstoren van demonstraties en het tegengaan van opruien door jihadisten hebben ervoor gezorgd dat de dreiging van het polderjihadisme is gestopt.
Tegen elsevier.nl zegt Bakker dat Nederland relatief snel was met hetharde optreden tegen jihadisten: ‘We hebben veel geleerd omdat we zo vroeg werden geconfronteerd met de Hofstadgroep. Er zijn landen die te lang hebben gewacht voordat ze echt ingrepen. Ook politieke correctheid speelt daarbij een rol. Nederland liep wat voorop vergeleken met landen als Zweden en Duitsland waar men meer vrijheid kreeg voor het opruien en het verspreiden van het jihadisme.’
Maar we zijn er nog niet, zegt Bakker. We moeten ervoor zorgen dat we de huidige aanpak doorzetten. ‘Zeker in bijvoorbeeld gevangenissen is de reïntegratie van groot belang. Daar moeten we voldoende middelen op inzetten zodat we de juiste kennis en programma’s hebben om ervoor te zorgen dat radicalen weer de maatschappij in kunnen.’
Lange gevangenisstraffen
Lange straffen kunnen een uitkomst zijn, volgens Bakker. Deze kunnen de noodzakelijke ruimte bieden voor deradicalisering. Bovendien verkleint een lange straf de kans dat er nog een groep sympathisanten buiten de gevangenis wacht: de kans dat een ex-jihadist weer radicaliseert, blijft zo relatief klein.
Terugkeerders worden per definitie vervolgd in Nederland, en in veel gevallen krijgen jihadisten een gevangenisstraf. Dat is ook een van de redenen dat nieuwe aanwas en jihadistengroepen in Nederland een grotere dreiging vormen dan terugkeerders. ‘In veel gevallen gaan de mannen daar dood, of komen ze niet terug, omdat ze weten dat ze de gevangenis in moeten,’ aldus Bakker. Een relatief groot deel van de terugkeerders bestaat uit vrouwen en kinderen, die in mindere mate een fysiek gevaar vormen.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Telegraaf 23.03.2017 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) volgt de situatie in Antwerpen op de voet. ,,We staan in contact met onze Belgische collega’s”, aldus de NCTV in een reactie. In de Belgische stad is donderdag mogelijk een aanslag verijdeld. Een man reed met een auto met grote snelheid door een winkelstraat in Antwerpen en had onder meer steekwapens en een riotgun in zijn kofferbak.
Er is geen aanleiding om het huidige dreigingsniveau aan te passen, laat de NCTV weten. Het dreigingsniveau in Nederland is op het ogenblik substantieel, het vierde op de ladder van vijf dreigingsniveaus. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn. Die situatie is sinds maart 2013 van kracht.
Telegraaf 22.03.2017 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) van het ministerie van Veiligheid en Justitie zegt de situatie in Londen voortdurend in de gaten te houden. Maar op dit moment is er geen aanleiding voor extra maatregelen in Nederland, aldus een woordvoerder van de NCTV woensdag in reactie op de gebeurtenissen bij het Britse parlement in Londen, die voorlopig door de autoriteiten als een terreurdaad worden beschouwd.
Het dreigingsniveau in Nederland is op het ogenblik substantieel, de vierde stap op de ladder van vijf dreigingsniveaus. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn. Die situatie is sinds maart 2013 van kracht.
NU 07.03.2017 De nationale terrorismelijst telt sinds dinsdag honderd namen. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft de lijst uitgebreid met de namen van tien Nederlanders, omdat zij betrokken zijn bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak
In totaal staan er inmiddels 86 mannen, elf vrouwen en drie organisaties op de lijst. Zij kunnen door de plaatsing niet meer bij hun geld komen. De nationale terrorismelijst moet voorkomen dat terrorisme gefinancierd wordt vanaf Nederlandse bankrekeningen.
Nederland deelt de lijst ook binnen de EU. Ons land dringt erop aan dat lidstaten hun eigen lijsten ook delen. ”Door alle terrorismelijsten openbaar te maken en te delen, wordt het voor EU-burgers en financiële instellingen inzichtelijker voor wie bevriezingsmaatregelen gelden”, aldus minister Koenders.
Nederland moedigt ook het gebruik van de Europese terrorismelijst aan. ”We moeten voorkomen dat iemand die op de nationale lijst staat, in een ander Europees land wel aan geld kan komen. Europese bevriezingen maken de aanpak daarom effectiever.”
Telegraaf 07.03.2017 De nationale terrorismelijst telt sinds dinsdag 100 namen. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft de lijst uitgebreid met de namen van tien Nederlanders, omdat zij betrokken zijn bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak
In totaal staan er inmiddels 86 mannen, elf vrouwen en drie organisaties op de lijst. Zij kunnen door de plaatsing niet meer bij hun geld komen. De nationale terrorismelijst moet voorkomen dat terrorisme gefinancierd wordt vanaf Nederlandse bankrekeningen.
Forse stijging
De lijst telde in oktober nog 76 namen. Sindsdien is er een fors aantal bijgekomen. Onder de laatste tien toegevoegde mensen zijn drie vrouwen.
Onder hen is Mandy S. over wie mediaberichten zijn verschenen dat zij en haar gezin mogelijk naar Syrië zijn vertrokken om zich daar aan te sluiten bij IS. Een andere opvallende nieuwe naam op de lijst is die van Saddik S. Hij zou volgens mediaberichten al in 2013 zijn omgekomen.
Mohammed A. vrijgesproken
Enkele mannen op de lijst zijn eerder in de Staatscourant genoemd omdat van hen de verblijfsvergunning zou worden ingetrokken of omdat ze tot ongewenst vreemdeling waren verklaard.
De afgelopen maanden zijn ook enkele mensen van de lijst verdwenen. Eén van is Mohamed A. uit Delft die vorig jaar in hoger beroep werd vrijgesproken van betrokkenheid bij terrorisme.
Gedeeld binnen de EU
Nederland deelt de lijst ook binnen de EU. Ons land dringt erop aan dat lidstaten hun eigen lijsten ook delen. „Door alle terrorismelijsten openbaar te maken en te delen, wordt het voor EU-burgers en financiële instellingen inzichtelijker voor wie bevriezingsmaatregelen gelden”, aldus minister Koenders.
Nederland moedigt ook het gebruik van de Europese terrorismelijst aan. „We moeten voorkomen dat iemand die op de nationale lijst staat, in een ander Europees land wel aan geld kan komen. Europese bevriezingen maken de aanpak daarom effectiever.”
RO 07.03.2017 Minister Koenders van Buitenlandse Zaken heeft 10 Nederlanders toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. Zij kunnen niet meer bij hun geld en geen gebruik maken van hun Nederlandse bankrekeningen en creditcards, omdat ze betrokken zijn bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak. Door de uitbreiding staat de teller sinds vandaag op 100: 97 personen, onder wie 11 vrouwen, en 3 organisaties.
De nationale terrorismelijst is geen opsporingslijst of lijst van meest gezochte terroristen, maar een lijst met personen en organisaties op wie een bevriezingsmaatregel van toepassing is. Die maatregel voorkomt dat terroristische activiteiten gefinancierd kunnen worden vanaf een Nederlandse bankrekening.
De minister neemt het besluit in overeenstemming met de ministers van Veiligheid en Justitie en van Financiën op basis van informatie van het Openbaar Ministerie en de AIVD. Financiële instellingen weten op basis van de publieke lijst welke rekeningen ze moeten bevriezen. De bevriezingsmaatregel heeft ook gevolgen voor mensen in de omgeving van de uitreizigers op de terrorismelijst, bijvoorbeeld vrienden en familie. Het is namelijk verboden geld te geven aan personen die op de lijst staan. Wie dit wel doet, riskeert een boete of zelfs een gevangenisstraf.
Nederland deelt de nationale terrorismelijst ook binnen de Europese Unie en dringt erop aan dat lidstaten hun eigen lijsten hanteren, publiek maken en delen. ‘Door alle terrorismelijsten openbaar te maken en te delen, wordt het voor EU-burgers en financiële instellingen inzichtelijker voor wie bevriezingsmaatregelen gelden’, aldus minister Koenders.
Daarnaast hamert Nederland op het gebruik van de Europese terrorismelijst. Koenders: ‘Wat mij betreft gaan we zo snel mogelijk intensiever gebruik maken van het EU-sanctieregime. We moeten voorkomen dat iemand die op de nationale lijst staat, in een ander Europees land wel aan geld kan komen. Europese bevriezingen maken de aanpak daarom effectiever.’
De bevriezingsmaatregel maakt onderdeel uit van een breder actieprogramma van het kabinet om jihadisme aan te pakken. Ook werkt Nederland internationaal nauw samen om dreigingen het hoofd te bieden. Zo is Nederland co-voorzitter van het Global Counterterrorism Forum (GCTF), waarin 29 landen en de EU kennis uitwisselen over het bestrijden van terrorisme en het voorkomen van gewelddadig extremisme.
Elsevier 16.02.2017 Nieuwe verplichtingen voor landen uit de Europese Unie in de strijd tegen terreur. Alle reizigers, ook EU-burgers, die de Schengenzone binnenkomen of verlaten, moeten aan de grens worden gecontroleerd op registratie in databanken.
De lidstaten hebben een jaar de tijd om die verplichting in wetgeving om te zetten. De maatregel is erop gericht om passagiers met gestolen of nagemaakte paspoorten en ID-kaarten op te pakken. Er bestaat een angst voor jihadisten die terug willen keren naar Europa, nu terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in Syrië en Irak steeds meer in het nauw komt.
De systematische controleverplichting aan de grenzen geldt voor land, zee- en luchthavens. Als ze tot lange wachtrijen of verkeersopstoppingen leiden mag worden overgegaan op steekproefsgewijze controles. Daarnaast wordt het in de geheel EU strafbaar om te reizen naar een conflictzone om er als terrorist te worden getraind.
Ook voor het rekruteren voor terreurdoeleinden kunnen mensen worden vervolgd, net als voor het regelen of financieren van terreurreizen. De EU-ministers gingen eerder al akkoord met de maatregelen, die versnel door het Europees Parlement werden behandeld vanwege de reeks aan aanslagen in Europa de afgelopen tijd.
EU-parlementariër Jeroen Lenaers (CDA) is blij met de maatregelen, omdat de verschillen in strafbaarstelling tussen EU-landen ermee wordt gelijkgetrokken: ‘De zwakke schakels gaan eruit. Het gevaar van terugkerende strijders uit het kalifaat neemt toe en ze worden gevaarlijker hoe langer ze daar geweest zijn. We moeten niet de fout maken alleen oog te hebben voor de Nederlanders. Alle Europese jihadisten die betrokken zijn geweest bij IS zijn potentieel een groot gevaar.’
OM gaat meer jihadisten in het buitenland vervolgen
Het Openbaar Ministerie (OM) in Nederland kondigde woensdagavond overigens aan meer werk te gaan maken van het vervolgen van Nederlandse jihadisten die in conflictgebieden zitten. In maart en april staan er twaalf zaken op de planning tegen mannen die niet in Nederland zijn, maar in Syrië en Irak aan het vechten zijn.
Vorig jaar werden tijdens de jihadzaak Context al vier mannen in absentia veroordeeld tot celstraffen door de rechtbank Den Haag. Die mannen zitten al jaren in Syrië of Irak. Het OM meldde woensdag dat het beleid er nu op in wordt gezet om meer systematisch mensen te vervolgen die strijdgebieden zitten, ‘mensen waarvan we vinden dat het niet goed is om met vervolging te wachten,’ aldus een woordvoerder.
Eerder op woensdag werd bekend dat de Tweede Kamer volgende week met het kabinet in debat wil over het gevaar van terugkerende jihadisten. De Kamer is geschokt door een rapport van de AIVD, dat waarschuwt dat meer Nederlandse jihadisten terug willen naar huis nu zij in Syrië en Irak in het nauw raken.
Volgens de AIVD gaat het om ‘ervaren en geharde’ jihadisten die zouden terugkeren om aanslagen voor te bereiden en te plegen, of nieuwe strijders te rekruteren. Die groep zou een grotere dreiging vormen dan voorheen, vanwege de lange tijd die zij in het conflict verbleven, en de wapentraining en strijdervaring die ze daar hebben opgedaan.
Ook wordt er gevreesd voor het gevaar van militair getrainde kinderen die door hun ouders zijn meegenomen naar het strijdgebied, of daar zijn geboren. Er zouden zich daar minstens 80 Nederlandse kinderen bevinden. Ongeveer de helft van hen is daar geboren, de rest is door een of beide ouders meegenomen.
Van de 280 jihadisten die vanuit Nederland naar Syrië en Irak zijn gereisd, bevinden 190 zich nog in IS-gebied. Zo’n 40 IS-leden zijn omgekomen in de strijd, 40 jihadisten zijn al teruggekeerd.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
NU 16.02.2017 Alle reizigers, ook EU-burgers, die de Schengenzone binnenkomen of verlaten, moeten aan de grens worden gecontroleerd op registratie in databanken.
De lidstaten hebben een jaar de tijd om die verplichting, bedoeld om passagiers met gestolen of nagemaakte paspoorten en ID-kaarten op te pakken, in wetgeving om te zetten.
In de strijd tegen terrorisme wordt het in de hele EU bovendien strafbaar om te reizen naar een conflictzone om er als terrorist te worden getraind. Ook voor het rekruteren voor terroristische doeleinden kunnen mensen worden vervolgd, evenals voor het regelen of financieren van dergelijke reizen.
De maatregelen zijn donderdag door het Europees Parlement in Straatsburg goedgekeurd, nadat de EU-ministers eerder al akkoord waren gegaan. Het pakket is versneld behandeld vanwege de aanslagen in Europa.
‘Cruciaal’
EU-parlementariër Jeroen Lenaers (CDA): ”Deze wetgeving is cruciaal omdat het de verschillen in strafbaarstelling tussen EU-landen gelijk trekt. De zwakke schakels gaan eruit. Het gevaar van terugkerende strijders uit het kalifaat neemt toe en ze worden gevaarlijker hoe langer ze daar geweest zijn. We moeten niet de fout maken alleen oog te hebben voor de Nederlanders. Alle Europese jihadisten die betrokken zijn geweest bij IS zijn potentieel een groot gevaar.”
De systematische controleverplichting aan de grenzen geldt voor land, zee- en luchthavens. Als ze tot lange wachtrijen of verkeersopstoppingen leiden mag worden overgegaan op steekproefsgewijze controles.
Telegraaf 16.02.2017 Alle reizigers, ook EU-burgers, die de Schengenzone binnenkomen of verlaten, moeten aan de grens worden gecontroleerd op registratie in databanken. De lidstaten hebben een jaar de tijd om die verplichting, bedoeld om passagiers met gestolen of nagemaakte paspoorten en ID-kaarten op te pakken, in wetgeving om te zetten.
In de strijd tegen terrorisme wordt het in de hele EU bovendien strafbaar om te reizen naar een conflictzone om er als terrorist te worden getraind. Ook voor het rekruteren voor terroristische doeleinden kunnen mensen worden vervolgd, evenals voor het regelen of financieren van dergelijke reizen.
De maatregelen zijn donderdag door het Europees Parlement in Straatsburg goedgekeurd, nadat de EU-ministers eerder al akkoord waren gegaan. Het pakket is versneld behandeld vanwege de aanslagen in Europa.
EU-parlementariër Jeroen Lenaers (CDA): ,,Deze wetgeving is cruciaal omdat het de verschillen in strafbaarstelling tussen EU-landen gelijk trekt. De zwakke schakels gaan eruit. Het gevaar van terugkerende strijders uit het kalifaat neemt toe en ze worden gevaarlijker hoe langer ze daar geweest zijn. We moeten niet de fout maken alleen oog te hebben voor de Nederlanders. Alle Europese jihadisten die betrokken zijn geweest bij IS zijn potentieel een groot gevaar.”
De systematische controleverplichting aan de grenzen geldt voor land, zee- en luchthavens. Als ze tot lange wachtrijen of verkeersopstoppingen leiden mag worden overgegaan op steekproefsgewijze controles.
Telegraaf 16.02.2017 Strafrechtadvocaten verzetten zich tegen de vervolging en berechting in hun afwezigheid van terreurverdachten uit onder meer strijdgebieden in Syrië.
Dat voornemen van het Openbaar Ministerie is volgens de voorzitter van de Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA), Jeroen Soeteman, „in flagrante strijd met het aanwezigheidsrecht.” Verdachten krijgen daardoor geen eerlijk proces, vindt hij.
Iedere verdachte heeft volgens hem het recht om bij de behandeling van zijn strafzaak aanwezig te zijn. Daarmee reageert hij op de aankondiging van het OM om in maart en april 2017 twaalf terreurverdachten bij verstek te vervolgen. Die verblijven op het ogenblik in het strijdgebied van Islamitische Staat (IS) in onder meer Syrië en Irak.
Vorig jaar zijn bij de rechtbank Den Haag al vier mannen veroordeeld tot celstraffen, terwijl ze al jaren in Syrië of Irak zitten. Het OM zet nu het beleid in om meer systematisch mensen te vervolgen die in het strijdgebied zijn, „mensen waarvan we vinden dat het niet goed is met vervolging te wachten.” Daarmee zouden jihadisten bij terugkeer op grond van een veroordeling meteen de gevangenis in kunnen, aldus het OM.
Volgens de NVSA is dat beleid in strijd met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Soeteman dringt er bij het OM op aan af te zien van de voorgenomen strafzaken. „Het is onnodig en verliest uit het oog dat ook terrorismeverdachten recht hebben op een eerlijk proces.”
Door zijn aanwezigheid op de zitting kan de verdachte reageren op de beschuldigingen, de betrouwbaarheid van belastend bewijs toetsen en ontlastend bewijs inbrengen, aldus de strafrechtadvocaten.
Het OM verwijst in een reactie op het feit dat de rechtbank in Den Haag eerder in vier gevallen in afwezigheid van de verdachten veroordelingen heeft uitgesproken.
NU 15.02.2017 Het Openbaar Ministerie gaat er meer werk van maken om Nederlandse jihadisten te vervolgen die in strijdgebieden verblijven. Een woordvoerder van het landelijk parket bevestigt berichtgeving daarover van Nieuwsuur.
In maart en april staan er twaalf zaken op de rol tegen mannen die niet in Nederland zijn, maar in Syrië en Irak aan het vechten zijn.
Vorig jaar zijn bij de rechtbank Den Haag al vier mannen veroordeeld tot celstraffen, terwijl ze al jaren in Syrië of Irak zitten. Zij stonden terecht in de zogenoemde jihadzaak Context. De woordvoerder woensdag: “We zetten nu het beleid in om meer systematisch mensen te vervolgen die in het strijdgebied zijn, mensen waarvan we vinden dat het niet goed is om met vervolging te wachten.”
Eerder op de dag werd bekend dat de Tweede Kamer volgende week met het kabinet in debat wil over het gevaar van terugkerende jihadisten. De Kamer is geschrokken van een rapport hierover van de inlichtingendienst AIVD, waarin die waarschuwt dat meer Nederlandse jihadisten terug willen naar huis nu zij in Syrië en Irak in het nauw raken.
Aanslagen
Het gaat volgens de AIVD om ervaren en geharde strijders die zich hier zouden kunnen toeleggen op het voorbereiden en plegen van aanslagen of het rekruteren van nieuwe strijders.
De huidige groep terugkeerders zou volgens de AIVD een grotere dreiging vormen dan voorheen. “Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk.”
“Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden.”
Kinderen
De inlichtingendienst waarschuwt ook specifiek voor het gevaar van militair getrainde kinderen die door hun ouders zijn meegenomen naar het strijdgebied. Er bevinden zich daar minstens tachtig Nederlandse kinderen. Ongeveer de helft van hen is daar geboren, de rest is door één of beide ouders meegenomen.
Sinds het uitbreken van het conflict in Syrië en Irak reisden ongeveer 280 Nederlandse jihadisten naar het strijdgebied. De meesten sloten zich aan bij IS. Tot nu toe keerden ongeveer vijftig van deze mensen terug.
AD 15.02.2017 Het Openbaar Ministerie gaat er meer werk van maken om Nederlandse jihadisten te vervolgen die in strijdgebieden verblijven. Een woordvoerder van het landelijk parket bevestigt berichtgeving daarover van Nieuwsuur. In maart en april staan er twaalf zaken op de rol tegen mannen die niet in Nederland zijn, maar in Syrië en Irak aan het vechten zijn.
Vorig jaar zijn bij de rechtbank Den Haag al vier mannen veroordeeld tot celstraffen, terwijl ze al jaren in Syrië of Irak zitten. Zij stonden terecht in de zogenoemde jihadzaak Context. De woordvoerder: ‘We zetten nu het beleid in om meer systematisch mensen te vervolgen die in het strijdgebied zijn, mensen waarvan we vinden dat het niet goed is om met vervolging te wachten.’
Kamer geschrokken
Eerder op de dag werd bekend dat de Tweede Kamer volgende week met het kabinet in debat wil over het gevaar van terugkerende jihadisten. De Kamer is geschrokken van een rapport hierover van de inlichtingendienst AIVD, waarin die waarschuwt dat meer Nederlandse jihadisten terug willen naar huis nu zij in Syrië en Irak in het nauw raken.
Het gaat volgens de AIVD om ervaren en geharde strijders die zich hier zouden kunnen toeleggen op het voorbereiden en plegen van aanslagen of het rekruteren van nieuwe strijders.
Grotere dreiging
De huidige groep terugkeerders zou volgens de AIVD een grotere dreiging vormen dan voorheen. ‘Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk. Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden.’
De inlichtingendienst waarschuwt ook specifiek voor het gevaar van militair getrainde kinderen die door hun ouders zijn meegenomen naar het strijdgebied. Er bevinden zich daar minstens tachtig Nederlandse kinderen. Ongeveer de helft van hen is daar geboren, de rest is door één of beide ouders meegenomen.
Sinds het uitbreken van het conflict in Syrië en Irak reisden ongeveer 280 Nederlandse jihadisten naar het strijdgebied. De meesten sloten zich aan bij IS. Tot nu toe keerden ongeveer vijftig van deze mensen terug.
NU 15.02.2017 De Tweede Kamer wil volgende week met het kabinet in debat over het gevaar van terugkerende jihadisten. De Kamer is geschrokken van een rapport hierover van de inlichtingendienst AIVD.
Daarin waarschuwt de dienst woensdag dat meer Nederlandse jihadisten terug willen naar huis nu zij in Syrië en Irak in het nauw raken.
Het gaat volgens de AIVD om ervaren en geharde strijders die zich hier zouden kunnen toeleggen op het voorbereiden en plegen van aanslagen of het rekruteren van nieuwe strijders.
PVV-leider Geert Wilders had op het debat aangedrongen. De ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Stef Blok (Veiligheid en Justitie) komen opdraven. Volgende week vergadert de huidige Tweede Kamer voor het laatst.
Dreiging
De huidige groep terugkeerders zou volgens de AIVD een grotere dreiging vormen dan voorheen. ”Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk. Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden.”
De inlichtingendienst waarschuwt ook specifiek voor het gevaar van militair getrainde kinderen die door hun ouders zijn meegenomen naar het strijdgebied. Er bevinden zich daar minstens tachtig Nederlandse kinderen. Ongeveer de helft van hen is daar geboren, de rest is door één of beide ouders meegenomen.
”Minder dan 20 procent van deze kinderen is negen jaar of ouder. Omdat kinderen die zich in IS-gebied bevinden soms al vanaf negen jaar wapen- en gevechtstraining krijgen, worden zij vanaf die leeftijd door de AIVD meegeteld als uitreizigers. Ook minderjarigen die zelfstandig naar het strijdgebied gingen, worden als uitreizigers gezien.”
Sinds het uitbreken van het conflict in Syrië en Irak reisden ongeveer 280 Nederlandse jihadisten naar het strijdgebied. De meesten sloten zich aan bij IS. Tot nu toe keerden ongeveer vijftig van deze mensen terug. De meesten deden dat voor 2015. Vorig jaar nam het aantal nieuwe uitreizigers dat zich aansloot bij jihadistische groeperingen in Syrië en Irak sterk af.
OmroepWest 15.02.2017 De Haagse aanpak van jihadisme en terugkeerders uit het kalifaat kan rekenen op aandacht uit de hele wereld. Zo’n 300 terrorisme-experts uit meer dan 20 landen zijn in de Hofstad voor het congres om ervaringen uit te wisselen.
Dat de gemeente Den Haag het congres organiseert, is niet zo vreemd. ‘Wij zijn al heel lang met dit onderwerp bezig’, zegt burgemeester Jozias van Aartsen. ‘De manier waarop we het hier aanpakken, daar wordt door anderen met interesse naar gekeken. Dus we vertellen ook graag hoe we dat doen en hebben gedaan.’
Al in 2013 stond jihadisme op de agenda, vertelt politiechef Paul van Musscher bij de opening van het congres. ‘Toen nog bijna niemand van IS en Syriëgangers had gehoord, zat er bij ons al een rechercheteam op.’ Hij doelt op het onderzoek naar vermeende ronselaars, dat later leidde tot de grote rechtszaak. Dat was volgens hem mogelijk doordat al vroeg vanuit de wijk mensen signalen durfden af te geven.
Nauwe contacten
Terrorisme-expert Richard Barrett bevestigt dat de Haagse aanpak een goede is. ‘Ten eerste omdat de politie nauwe contacten heeft in de wijken. Dat is heel belangrijk, want in de wijk weten ze wie goed en slecht zijn. Of wie vatbaar zijn om op het verkeerde pad te raken.’ Maar daarnaast, stelt Barrett, verliest men in Den Haag de rechtsstaat niet uit het oog.
Hoofdofficier van justitie Bart Nieuwenhuizen bevestigt dat. ‘Terugkeerders worden opgepakt, dat is gewoon heel duidelijk. En dan gaan we eerst uitzoeken of er sprake is van strafbare feiten.’ Met het proces tegen de jihadronselaars was Den Haag de eerste die zoiets probeerde. ‘Het was spannend, want in feite moesten wij bewijzen wat iemand in zijn hoofd dacht. Maar dat is gelukt.’
Niet alleen bedreiging
Barrett heeft voor overheden nog een belangrijk advies. ‘Zie terugkeerders niet alleen als een bedreiging. Uiteindelijk zijn het ook je inwoners. Probeer ze weer op dat rechte pad te krijgen.’
Daarbij is het belangrijk om niet alleen oog te hebben voor waarom een jihadist terugkeert (‘Kan hij een aanslag plegen?’) maar ook voor waarom hij in beginsel vertrok. ‘Op dat moment liet hij hier ook iets achter. Hij is niet alleen vertrokken door de aanzuigende werking van de jihad, maar ook omdat iets hier hem afstootte. Kijk daar ook naar.’
OmroepWest 15.02.2017 In Den Haag wordt in de Fokker Terminal woensdag een internationaal congres gehouden over ‘Returning Foreign Terrorist Fighters’, oftewel terugkerende buitenlandse terroristenstrijders. Terugkerende jihadisten uit het strijdgebied in Syrië en Irak vormen een steeds grotere dreiging voor de veiligheid in Nederland. Het gaat om ervaren en geharde strijders die zich hier zouden kunnen toeleggen op het voorbereiden en plegen van aanslagen of het rekruteren van nieuwe strijders.
Tegelijkertijd met het congres publiceert de AIVD een rapport over teruggekeerde Syriegangers. De dienst verwacht, nu de strijdgroepen in Syrië en Irak steeds verder in het nauw worden gedreven, dat steeds meer Nederlandse jihadisten terug willen. ‘Hoewel het verloop van de terugkeer moeilijk te voorspellen is, verwacht de AIVD dat deze terugkeer eerder druppelsgewijs zal verlopen dan met grote aantallen tegelijk’, aldus de dienst.
De huidige groep terugkeerders zou een grotere dreiging vormen dan voorheen. ‘Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk. Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden.’
Sprekers op het congres zijn onder anderen terrorisme-expert Beatrice de Graaf, Dick Schoof de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en Jack Twiss Quarles directeur Inlichtingen van de AIVD. Het congress is geopend door burgemeester Jozias van Aartsen van Den Haag.
Den HaagFM 15.02.2017 In de Fokker Terminal op De Binckhorst wordt deze woensdag en donderdag een internationale conferentie gehouden over terugkeerders uit oorlogsgebieden zoals Syrië en Irak.
De International Conference on Returning Foreign Terrorist Fighters is een vervolg op een bijeenkomst over de aanpak van radicalisering die burgemeester Jozias van Aartsen samen met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) vorig jaar in New York heeft georganiseerd.
De conferentie in de Fokker Terminal is bedoeld als podium om ervaringen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau met elkaar te delen. “Wij kunnen daarbij leren van voorbeelden uit andere landen en netwerken en andersom kunnen zij leren van onze aanpak”, aldus Van Aartsen. Verschillende internationale en Nederlandse sprekers doen mee aan het programma. De conferentie is grotendeels besloten.
Haagse jihadisten
Van de 280 uit Nederland vertrokken jihadisten zijn er inmiddels zo’n vijftig teruggekeerd, 190 mensen uit Nederland verblijven vermoedelijk nog in Syrië of Irak. Voor zover bekend zijn tot nu toe 35 Haagse jihadisten naar het Midden-Oosten gereisd, onder wie vier minderjarigen. Vermoedelijk zijn zeventien mensen uit Den Haag om het leven gekomen. …lees meer
OmroepWest 15.02.2017 Het Openbaar Ministerie gaat er meer werk van maken om Nederlandse jihadisten te vervolgen die in strijdgebieden verblijven. Een woordvoerder van het landelijk parket bevestigt berichtgeving daarover van Nieuwsuur. In maart en april staan er twaalf zaken op de rol tegen mannen die niet in Nederland zijn, maar in Syrië en Irak aan het vechten zijn.
Vorig jaar zijn bij de rechtbank Den Haag al vier mannen veroordeeld tot celstraffen, terwijl ze al jaren in Syrië of Irak zitten. Zij stonden terecht in de zogenoemde jihadzaak Context. De woordvoerder woensdag: ‘We zetten nu het beleid in om meer systematisch mensen te vervolgen die in het strijdgebied zijn, mensen waarvan we vinden dat het niet goed is om met vervolging te wachten.’
Van de twaalf mannen die in maart en april terechtstaan is bekend dat ze allemaal zijn uitgereisd naar strijdgebieden.
VK 15.02.2017 Het Openbaar Ministerie trekt alles uit de kast om Nederlanders die nu nog in het kalifaat vertoeven bij verstek veroordeeld te krijgen. Van alle 190 Nederlanders die volgens de inlichtingendienst AIVD in het strijdgebied zijn, worden strafdossiers aangelegd. Ook van vrouwen en kinderen vanaf negen jaar. Zelfs van strijders van wie de dood is gemeld op sociale media.
Deze nieuwe strafrechtelijke aanpak moet de risico’s van terugkerende ‘kalifaatgangers’ voor de nationale veiligheid minimaliseren. Bij verstek veroordeelde terugreizigers kunnen bij aankomst in Nederland meteen voor langere tijd de gevangenis in. Als een strafrechtelijk onderzoek pas wordt opgezet als ze terug zijn, bestaat de kans dat de verdachten tussentijds moeten worden vrijgelaten omdat het OM het bewijs niet rond heeft, zeggen Ferry van Veghel, landelijk coördinator officier van justitie voor terrorismebestrijding en zijn Haagse collega Simon Minks in een interview met de Volkskrant.
Zij wijzen op de grotere dreiging die uitgaat van de groep die in het strijdgebied is gebleven na het uitroepen van het kalifaat in juni 2014, dan van strijders die voor die tijd zijn teruggekeerd. Degenen die langer dan een jaar in het kalifaat zijn geweest, zijn militair en ideologisch gehard. Dat geldt ook voor kinderen. Die krijgen vanaf 9 jaar gevechtstraining. Nu het kalifaat in verval raakt, groeit de kans dat deze groep terugkomt naar Nederland. Mogelijk met een opdracht van IS, die ook vrouwen en kinderen inzet bij aanslagen.
5- tot 6 duizend uitreizigers
Lees ook: ‘Politie en justitie kunnen niet afwachten tot ze hier zijn’
Het IS-kalifaat brokkelt af. Dus bereidt justitie in Nederland zich voor op de terugkeer van Syriëgangers. Dossiers worden opgebouwd, processen in gang gezet en waar mogelijk vonnissen uitgesproken. Het is een nieuwe strategie. ‘Dan kunnen ze bij terugkomst meteen de cel in.’
Het OM hoopt met vroegtijdig strafrechtelijk onderzoek beter in staat te zijn oprechte spijtoptanten van potentiële aanslagplegers te kunnen scheiden. ‘Als we nu al gaan uitzoeken wat ze daar aan het doen zijn, kunnen we dat beter inschatten’, zegt Van Veghel. Er is nog een derde categorie terugreizigers, zegt hij: de kalifaatgangers die het leven daar te zwaar vinden , maar de IS-ideologie nog aanhangen en geen specifieke opdracht hebben gekregen. Zij kunnen in Nederland een rol gaan spelen bij de radicalisering en rekrutering van kwetsbare jongeren.
Terrorismedeskundige Edwin Bakker steunt de nieuwe aanpak van het OM, maar plaatst daar wel een kanttekening bij. ‘We zijn te zeer gefocust op terugreizigers van eigen bodem’, stelt hij woensdag op een internationale conferentie over terugkerende buitenlandse strijders in Den Haag. Zo’n vijf- tot zesduizend Europeanen zijn naar het kalifaat vertrokken. Hoe moeilijk ook, over hen is het makkelijker om informatie te verzamelen en hun netwerken in kaart te brengen, dan van strijders uit niet-westerse landen. En dat zijn er veel meer. Bakker: ‘Wel tien keer zoveel’.
Als het kalifaat valt zullen die strijders elders gaan vechten voor de islamitische zaak. Maar zij kunnen ook naar Europa komen, waarschuwt Bakker. ‘Van hen weten we veel minder. Zij hebben geen toekomst hier, gaan ondergronds, sluiten zich aan bij criminele netwerken of bij terroristische cellen.’
Telegraaf 15.02.2017 De gemeente Amsterdam gaat via social media proberen radicaliserende boodschappen te vinden en in te dammen. Ook wordt er dit voorjaar een speciale app gelanceerd waarmee ambtenaren, professionals en sleutelfiguren uit de moslimwereld makkelijk informatie kunnen uitwisselen. Daarnaast is er een speciaal team met kennis van polarisatie, extremisme en radicalisering dat online actief wordt.
Dat heeft de gemeente Amsterdam woensdag bekendgemaakt. Sociale media spelen een steeds grotere rol bij polarisatie en radicalisering, stelt de gemeente. „Wij willen met deze aanpak als gemeente beter inspelen op deze ontwikkeling”, stelt een woordvoerder.
Verder wordt onder meer training voor professionals ontwikkeld om radicalisering online te kunnen signaleren. Ook worden ’ambassadeurs’ opgeleid om ongewenste boodschappen op internet tijdig te signaleren. Ook wil Amsterdam een onlinedashboard ontwikkelen om de enorme hoeveelheid aan informatie op sociale media te kunnen filteren en monitoren.
Amsterdam wil bovendien jongeren op social media aanmoedigen kritisch na te denken over extremistische berichten. Ook onderzoekt de gemeente de mogelijkheid van een onlinehelpdesk voor jongeren die worstelen met radicalisering. Verder wil Amsterdam vloggers inzetten die gematigde boodschappen laten horen.
Amsterdam is al twaalf jaar bezig radicalisering en polarisatie te bestrijden via diverse wegen. Dit is de eerste keer dat de stad ook online op dit gebied actief wordt. De gemeente benadrukt dat het „geen rol bij online opsporing of inlichtingen heeft.”
VK 15.02.2017 De Nederlandse inlichtingendienst AIVD schrijft vandaag dat van toekomstige terugkeerders uit IS-gebied een grotere dreiging uitgaat dan voorheen. Ook zou een specifieke dreiging uitgaan van kinderen vanaf 9 jaar oud. In hoeverre is dat nieuwe informatie en waar baseert de geheime dienst zich op? Vijf vragen over terugkeerders.
Waarom is de dreiging van deze terugkeerders groter dan van eerdere terugkeerders?
De islamitische terreurgroep Islamitische Staat verliest snel terrein in Syrië. Daardoor zijn mensen die zich om ideologische redenen in Syrië vestigden straks mogelijk gedwongen het land weer te verlaten. De eerste groep terugkeerders (ongeveer 50) keerde uit eigen beweging terug. Deze situatie is anders. Bovendien zijn de Syriëgangers die er nu nog zitten in veel gevallen ideologisch meer gehard dan de groep die al is teruggekeerd.
De AIVD schrijft daarover: ‘Kinderen in de schoolgaande leeftijd zijn waarschijnlijk geïndoctrineerd met jihadistische lesstof. Voor met name jongens vanaf 9 jaar die bij ISIS hebben gezeten, geldt dat zij mogelijk getraind zijn in het gebruik van wapens en het vervaardigen van explosieven. Zowel kinderen als volwassenen kunnen hebben deelgenomen aan de strijd of aan andere geweldsdaden zoals executies. Deze ervaringen verlagen mogelijk de drempel voor het gebruik van geweld en kunnen leiden tot trauma’s.’
Praktisch elke Nederlander die nu in IS-gebied is, zit daar al zeker een jaar. Ze hebben vaak geweldservaring opgedaan, hebben contacten met allerlei extremisten en ondersteunen het gedachtegoed van IS. Overigens verwacht de AIVD niet dat deze groep in één keer naar Nederland trekt. Eerder zal dat ‘druppelsgewijs’ gaan.
Is deze analyse nieuw?
Terreurdreiging Nederland
Het risico op een aanslag in Nederland is onverminderd hoog (dreigingsniveau 4 uit 5), blijkt uit het 43ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederlandvan de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Dit zijn de drie opmerkelijkste bevindingen uit het rapport.
Nee, allerminst. De AIVD en de nationaal coördinator terrorismebestrijding (NCTV) Dick Schoof waarschuwen al langer voor terugkeerders. Dat deden ze al toen de eerste groep jihadreizigers vertrok. Toen al bestond de vrees dat deze mensen, als ze terug zouden keren, een groot gevaar voor Nederland konden vormen. Het probleem is dat daar tot nog toe geen bewijs voor is. Sterker: van de eerste groep terugkeerders, ongeveer 50, gaat helemaal geen geweldsdreiging uit, concludeerde de NCTV al eerder. Die worden nauwlettend gevolgd, zijn veelal getraumatiseerd en hangen, gechargeerd gezegd, apathisch op de bank.
In eerdere rapporten schreef de AIVD al dat de Syriëgangers die nu nog in IS-gebied zijn, meer geweldservaring hebben en in sommige gevallen hoge posities binnen IS bekleden. Dat zou ze gevaarlijker maken.
Ook hebben de diensten een ander argument om te waarschuwen voor deze groep: bij verschillende aanslagen in omringende landen, zoals de aanslag op het Joods Museum in Brussel, waren oud-Syriëgangers betrokken.
Waarom zijn kinderen nu ook een gevaar?
Ook dat is niet nieuw. Vorig jaar mei al zei de AIVD dat kinderen vanaf 9 jaar in IS-gebied training krijgen in het gebruik van wapens en dat zij daarom een gevaar voor Nederland kunnen zijn. In de publicatie Leven bij ISIS, de mythe ontrafeld merkte de AIVD op dat jongens vanaf 9 jaar terecht kunnen komen in militaire trainingskampen voor kinderen. Daar ‘leren zij omgaan met steek- en vuurwapens en oefenen zij executies’. Ook moeten ze trouw zweren aan IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi, ook wel ‘kalief Ibrahim’. Meisjes in het kalifaat krijgen vanaf die leeftijd les in hoe ze hun toekomstige man moeten bijstaan in de gewapende strijd. Ook gaan ze gesluierd over straat als ze 9 worden.
Om hoeveel terugkeerders en kinderen gaat het?
De AIVD schat dat 280 personen naar Syrië en Irak zijn gegaan en zich hebben aangesloten bij jihadistische organisaties. Van die groep zijn 45 mensen reeds omgekomen en ongeveer 50 teruggekeerd naar Nederland. Dat betekent dat er nog 190 Nederlanders in IS-gebied zijn. De vraag is hoeveel daarvan überhaupt willen terugkeren naar Nederland.
Daarnaast zijn er zeker 80 kinderen in IS-gebied, van wie ongeveer de helft daar geboren is. Nog geen vijfde is negen jaar of ouder en die kinderen krijgen soms vanaf die leeftijd gevechts- en wapentraining. De groep kinderen waar een direct gevaar vanuit gaat, omvat dus ongeveer 16 individuen.
Op welke informatie baseert de AIVD zich?
De dienst krijgt via verschillende kanalen informatie. Dat kan via openbare bronnen zoals Facebookgroepen, via infiltratie, via bevriende diensten en ook door onderzoek ter plekke. Dat laatste is uiteraard bijzonder lastig. Daarom haalt de AIVD veel inlichtingen uit gesprekken met personen die het IS-gebied net zijn ontvlucht. Dat kunnen Nederlanders zijn, maar ook buitenlandse terugkeerders die bijvoorbeeld zicht hadden op de groep Nederlanders in IS-gebied. Ook kan nuttige informatie komen van bijvoorbeeld de Turkse geheime dienst, de Amerikaanse en Britse en de Duitse. Hoewel inlichtingendiensten terughoudend zijn met het delen van inlichtingen over en weer, geldt die terughoudendheid minder als het over terroristische groeperingen zoals IS gaat.
NU 15.02.2017 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof maakt zich zorgen over minstens tachtig kinderen van Nederlandse jihadstrijders die in IS-gebied verblijven.
Dat zegt hij woensdag in De Telegraaf, naar aanleiding van een rapport over uit het kalifaat terugkerende jihadisten dat de AIVD woensdag presenteert.
Volgens Schoof lopen de kinderen het risico om ernstige trauma’s op te lopen. De veiligheidsdiensten houden er daarnaast serieus rekening mee dat jonge jongens al een concreet veiligheidsrisico vormen voor Nederland.
Uit het rapport zou naar voren komen dat de AIVD jongens vanaf 9 jaar al in de gaten houdt, omdat kinderen vanaf die leeftijd worden ingezet om aanslagen te plegen in Irak en Syrië. De kinderen zouden daar door IS zijn getraind om wapens te gebruiken en explosieven te maken. Ook worden ze gehersenspoeld met jihadistische lessen.
De NCTV denkt volgens de krant na over een nieuw beleid voor kinderen van Nederlandse IS-gangers.
Terugkeer
De AIVD verwacht dat meer jihadisten zullen terugkeren de komende tijd, omdat de situatie in Syrië en Irak steeds slechter wordt voor IS. “Maar het precieze verloop van terugkeer is moeilijk te voorspellen”, zegt AIVD-baas Rob Bertholee in De Telegraaf. Zeker 280 Nederlanders zouden zijn afgereisd naar het kalifaat en vijftig van hen zouden zijn teruggekomen.
De terreurorganisatie verliest op steeds meer plekken terrein en wordt belegerd in belangrijke steden als Mosul en Raqqa.
Woensdag maakt de NCTV bekend welke maatregelen worden genomen om terugkeerders aan te pakken. Zo starten het OM en de politie een onderzoek naar mensen die zijn uitgereisd, blijkt uit de Aanpak terugkeerders. Iedere persoon die terugkeert in Nederland wordt aangehouden en vervolgd.
Telegraaf 15.02.2017 De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof maakt zich zorgen over de minimaal tachtig Nederlandse kinderen die in IS-gebied verblijven.
Niet alleen lopen zij het risico op ernstige trauma’s, ze vormen bij terugkeer in ons land ook een veiligheidsrisico. De NCTV denkt na over nieuw beleid voor IS-kinderen. Hen terughalen is voorlopig geen optie.
Schoof zegt dit tegen De Telegraaf naar aanleiding van een rapport over uit het kalifaat terugkerende jihadisten dat de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) vandaag presenteert. Kinderen spelen daarin een opvallende rol.
De diensten houden er serieus rekening mee dat jongens vanaf 9 jaar een concreet veiligheidsrisico voor ons land zijn. Wanneer ze bij IS hebben gezeten, kunnen ze volgens de AIVD zijn getraind in de omgang met wapens en het maken van explosieven. Ze worden geïndoctrineerd met jihadistische lesstof.
AD 15.02.2017 Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof maakt zich zorgen over de zeker tachtig Nederlandse kinderen in IS-gebied. Zij kunnen daar ernstige trauma’s oplopen en vormen bij terugkeer in ons land een veiligheidsrisico, aldus de AIVD.
Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk, aldus AIVD.
Volgens de dienst bevinden zich minstens tachtig Nederlandse kinderen in IS-gebied. Ongeveer de helft van hen is daar geboren, de rest is door één of beide ouders meegenomen. ,,Minder dan 20 procent van deze kinderen is negen jaar of ouder. Omdat kinderen die zich in ISIS-gebied bevinden soms al vanaf negen jaar wapen- en gevechtstraining krijgen, worden zij vanaf die leeftijd door de AIVD meegeteld als uitreizigers. Ook minderjarigen die zelfstandig naar het strijdgebied gingen, worden als uitreizigers gezien.”
De diensten houden er serieus rekening mee dat jongens vanaf 9 jaar een concreet risico voor ons land zijn. Zij kunnen in Syrië door IS zijn getraind in het gebruik van wapens en het maken van explosieven. Ook worden ze geïndoctrineerd met jihadistische lesstof. Volgens Schoof denk de NCTV daarom na over nieuw beleid voor IS-kinderen.
Wapentraining
De AIVD verwacht dat meer strijders van terreurbeweging IS terugkeren naar Nederland, nu de situatie in Syrië en Irak steeds slechter wordt. De omstandigheden in het leefgebied van IS verslechteren steeds verder door bombardementen en een tekort aan basisvoorzieningen zoals goede gezondheidszorg, zo staat in de nota Terugkeerders in Beeld.
De dreiging van de nieuwe groep terugkeerders is volgens de inlichtingendienst groter, omdat ze langer dan een jaar in het IS-gebied hebben gezeten. ,,Ze bleven langer in het strijdgebied, kregen wapentraining, deden strijdervaring op en bouwden aan hun jihadistische netwerk. Van iedere terugkeerder afzonderlijk moet worden vastgesteld hoe groot de dreiging is die van hem of haar uitgaat, wat er nodig is om die dreiging het hoofd te bieden”, aldus de dienst.
Ze vormen daarom een groter risico voor de veiligheid in Nederland, ook omdat ze zich schuldig maken aan het actief rekruteren. Hoewel het verloop van de terugkeer moeilijk te voorspellen is, verwacht de AIVD dat deze eerder druppelsgewijs zal verlopen dan met grote aantallen tegelijk. Vrijwel alle op dit moment uitgereisde Nederlanders verblijven inmiddels minstens een jaar in het strijdgebied
Parijs en Brussel
De AIVD waarschuwt dat bij een deel van de aanslagen die sinds januari 2015 in West-Europa werden gepleegd of verijdeld, terugkeerders een rol speelden. De aanslagen in Parijs en Brussel werden gepleegd door een mix van getrainde en aangestuurde terugkeerders, niet-Europese jihadisten en lokale ondersteunings- en faciliteringsnetwerken.
De bij deze aanslagen betrokken terugkeerders werden aangestuurd door ISIS en reisden met behulp van valse paspoorten terug naar Europa. Ze maakten vervolgens gebruik van lokale kennis en oude netwerken om de aanslagen voor te bereiden en uit te voeren.
De Kamercommissie die toezicht houdt op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de ‘commissie Stiekem’ genoemd, wordt flink verkleind.
Voortaan zal de commissie nog slechts bestaan uit de vijf leiders van de grootste fracties, eventueel aangevuld met twee andere fractieleiders. Voor afsplitsingen, zoals nu DENK en VNL, is en blijft de commissie verboden terrein.
Kleine fracties in de Tweede Kamer moeten niet langer deel uitmaken van de commissie waarin het kabinet de Tweede Kamer informeert over het werk van de inlichtingendiensten. Deze zogenoemde ’commissie stiekem’ moet een stuk kleiner worden om de kans op lekken te verminderen, vindt een grote meerderheid van de Kamer. De Kamer past daarom de eigen huisregels aan.
Op voordracht van de VVD pleit nagenoeg de hele Tweede Kamer voor het verkleinen van de Commissie Stiekem.
Alleen de de vijf grootste fracties mogen voortaan deelnemen en eventueel worden aangevuld met twee extra fractievoorzitters.
“Hoe meer partijen er in de Commissie zitten, hoe groter de kans dat er informatie op straat komt te liggen”, zegt commissievoorzitter Halbe Zijlstra (VVD) tegen NU.nl. Hij stelt dat het kan gaan om informatie die mensen in gevaar kan brengen en de staatsveiligheid kan raken.
In de huidige situatie betekent de verandering dat D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren en 50Plus niet meer automatisch lid zijn. Partijen die met de verkiezingen in de Kamer komen, worden automatisch lid. Alleen de fractievoorzitters mogen aanschuiven. Parlementariërs kunnen ervoor kiezen om weg te blijven van de bijeenkomsten, zoals Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren dat doet.
In de Commissie Stiekem, die officieel Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) heet, laten fractievoorzitters zich bijpraten over inlichtingendiensten AIVD en MIVD. Alles wat daar wordt besproken, is vertrouwelijk en mag onder geen beding naar buiten komen.
Niet politiek
Zijlstra benadrukt dat het doel om de Commissie te verkleinen niets heeft te maken met het uitsluiten van specifieke partijen; de Commissie is niet politiek en opereert objectief, stelt de voorzitter.
In september liet Zijlstra echter weten dat hij wel degelijk vreest voor de lange arm van Erdogan als de fractievoorzitter van Denk, Tunahan Kuzu, in de Commissie Stiekem plaatsneemt.
Zijlstra twijfelt aan Kuzu’s loyaliteit aan Nederland, zei hij bij Pauw. Daarom zou het Denk-Kamerlid eerst moeten worden gescreend door de veiligheidsdienst. Dat moet overigens ook voor alle andere leden gelden.
Kuzu laat in een reactie weten dat hij sowieso al niet van plan was om in de Commissie Stiekem te willen zitten. “Ik wil niets weten wat burgers ook niet mogen weten”, aldus Kuzu. Het beeld dat hij niet loyaal is aan Nederland doet geen recht aan de werkelijkheid, zegt Kuzu. “Ik heb als Kamerlid trouw gezworen aan de Grondwet.”
Lek
Vorig jaar werd bekend dat er in februari 2014 was gelekt uit de Commissie Stiekem naar NRC. Na een ingewikkelde onderzoeksprocedure – het Openbaar Ministerie mag Kamerleden niet vervolgen – wilde Zijlstra de Commissie aanpassen. Het lek werd uiteindelijk niet gevonden.
Telegraaf 18.01.2017 Het was chaos in de complete justitieketen toen onderzoek werd gedaan naar een lek uit de ’Commissie Stiekem’. Medewerkers van het Openbaar Ministerie wisten niet wat te doen en zaten maandenlang op hun handen.
Dat blijkt uit documenten die De Telegraaf via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur heeft gekregen. Doordat er zo veel tijd tussen het lek en het daadwerkelijke onderzoek zat, werd dat onderzoek bemoeilijkt, oordeelde een parlementaire commissie later. De herinneringen van betrokkenen waren immers vervaagd.
In het justitieonderzoek werd gekeken welke fractievoorzitter of bewindspersoon geheime informatie had gelekt naar een journalist. Het onderzoek, dat door het Openbaar Ministerie de naam ’Veldbies’ kreeg, leidde uiteindelijk tot niets. Dat kwam mogelijk dus door de lange vertraging.
Vervolging wel mogelijk?
Uit de documenten komt naar voren dat aanvankelijk niet eens duidelijk was hoe en of een politicus of bewindspersoon vervolgd zou kunnen worden voor lekken van staatsgeheime informatie, dat juridisch gezien wordt als ambtsmisdrijf. Het wetenschappelijk bureau van het Openbaar Ministerie moest daar eerst een studie naar doen. Uiteindelijk legde het OM het onderzoek neer, omdat in de Grondwet is opgenomen dat de opdracht om vervolging van een Kamerlid bij een ambtsmisdrijf alleen door de regering of de Tweede Kamer kan worden gegeven. De Kamer was daarna aan zet, maar een speciale commissie vond geen verdachte en gaf geen opdracht tot vervolging.
De aangifte van het schenden van de geheimhoudingsplicht werd op 13 maart 2014 gedaan door de voorzitter van de ’commissie stiekem’, VVD-fractievoorzitter Zijlstra. Tekenend voor het getreuzel: de eerste communicatie bij het OM over het onderwerp is pas van augustus.
Traag gereageerd door OM
Uit de geopenbaarde e-mails komt ook naar voren dat er traag gereageerd wordt door het Openbaar Ministerie. „De aangifte is al van maart 2014. Ik neem aan dat we in dat licht nog wel 3 weken het ambtsbericht kunnen vasthouden. Wat denk jij”, vraagt een medewerker van het Openbaar Ministerie in augustus aan de leiding van het OM. „Als er in de tussentijd vanuit het onderzoek niets naar ’buiten’ gaat, kan dat inderdaad wel”, is het antwoord van Gerrit van der Burg, die lid is van het college van procureurs-generaal. Uit andere mails blijkt dat er vakanties overheen gaan voor er geantwoord wordt en dat medewerkers elkaar op donderdag een fijn weekend wensen. Eveneens wordt duidelijk dat het wel vier maanden duurde voor het advies van het wetenschappelijk bureau van het OM werd doorgestuurd.
Ten tijde van het onderzoek werden fractievoorzitters die in de commissie zitting hebben ondervraagd. Naast fractievoorzitters die in september 2014 onderzocht werden, werd ook de griffier van de commissie onder de loep genomen, blijkt uit de stukken. Verder werd onderzocht of bewindspersonen (ministers of staatssecretarissen) ook strafrechtelijk vervolgd zouden kunnen worden.
Verkeerd voorgelicht
Het departement van minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) raakte ook betrokken bij het onderzoek, toen met topambtenaren Gerard Roes (voormalig directeur-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving) en zijn opvolger Arie IJzerman werd gesproken. De concepttekst voor het gesprek werd voor het gesprek plaatsvond al door Jan Watse Fokkens (voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad) met Herman Bolhaar gedeeld. Wat precies is besproken, is weggelakt, evenals grote delen van het onderzoek. In september was ’NN’ verdachte, hetgeen staat voor ’nomen nescio’, dat ’naam onbekend’ betekent. „Zodra het onderzoek een verdachte identificeert, komt er sowieso een nieuw beslismoment.” Bij vragen van De Telegraaf, die het onderzoek naar deze kwestie onthulde, werd eind 2015 informatie onthouden en de krant werd verkeerd voorgelicht, blijkt eveneens uit de stukken.
De Telegraaf deed het verzoek om deze ambtelijke stukken in februari 2016. Ondanks herhaaldelijke verzoeken om spoedige afhandeling én een gegrond verklaard bezwaar, kwam het Openbaar Ministerie bijna een jaar na dato pas over de brug met de documenten. Een bron meldt dat het Openbaar Ministerie de documenten al eerder wilde publiceren, maar dat werd geblokkeerd doordat eerst toestemming van minister Van der Steur nodig was, hetgeen lang op zich liet wachten. Het ministerie van Veiligheid en Justitie zegt echter dat hier geen sprake van was. De minister kreeg volgens zijn woordvoerster de informatie pas in december van het OM, gaf toestemming voor openbaarmaking en was de laatste weken bezig met de vraag hoe dit ook aan de Kamer gemeld moest worden.
Elsevier 13.12.2016 Een opmerkelijk bericht op de officiële Facebook-pagina van Kamerlid Tunahan Kuzu. De DENK-leider postte afgelopen zondag een bericht in het Turks.
Kuzu, die naar eigen zeggen naar verbinding in de samenleving streeft, zette afgelopen zondag onderstaand bericht op zijn Facebook-pagina.
Geboortedag van Mohammed
Kuzu blijkt zijn volgers een ‘gelukkige geboortedag van onze profeet Mohammed’ te wensen. Het bericht van de DENK-politicus kreeg bijna 2.000 likes. In de commentaren wordt gevraagd naar een Nederlandse vertaling van het bericht. Er zijn immers ook DENK-stemmers die geen Turks spreken.
De verjaardag van Mohammed viel dit jaar afgelopen zondag, en is voor moslims een heilige dag.
Commissie Stiekem
Kuzu uitte zich vorige week overigens boos over een voorstel van VVD-leider Halbe Zijlstra. Hij stelde voor om de Commissie Stiekem te verkleinen tot de fractievoorzitters van de vijf grootste partijen. Daarbij zou DENK dus buiten de boot vallen.
Volgens Kuzu is het voorstel van Zijlstra om de Commissie te verkleinen bedoeld om DENK in een kwaad daglicht te plaatsen. ‘We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat dit voorstel met ons in het achterhoofd is gemaakt,’ zei de politicus.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 06.12.2016 Het is niet zo dat de VVD de politieke beweging DENK opzettelijk weg wil houden van staatsgeheimen in de commissie Stiekem. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra weersprak vandaag de kritiek van DENK-kopstuk en Tweede Kamerlid Tunahun Kuzu.
Kuzu meende gisteren dat het voorstel van de VVD bedoeld is om DENKin een kwaad daglicht te plaatsen.
,,Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten”, pareerde Zijlstra. Volgens hem gaat het niet om uitsluiting. Hij wil het vertrouwelijke overleg met de regering, de zogenoemde commissie Stiekem, beperken tot de vijf grootste partijen in de Kamer om de kans op lekken te verminderen. Als DENK een van de grote partijen in de Kamer wordt, komt zij ook in de commissie, aldus Zijlstra.
Kuzu beweerde eerder ook dan niet in de commissie plaats te zullen nemen: ,,Wij doen niet aan stiekeme overleggen. Schaf die hele commissie maar af. Fractieleiders hebben bovendien allang laten zien dat ze die geheimhoudingsplicht zelf niet aankunnen.”
Kamermeerderheid
Een Kamermeerderheid steunt het idee om de kleine fracties niet meer toe te laten tot Stiekem. In deze commissie informeert het kabinet de Tweede Kamer over het werk van de inlichtingendiensten.
Telegraaf 06.12.2016 De Tweede Kamer is het spuugzat dat er zo veel versplintering is in het parlement.
Er zijn meerdere afsplitsers van grotere partijen die voor zichzelf zijn begonnen. Daardoor zijn er momenteel maar liefst 17 fracties. Woensdag debatteert de Kamer over een maatregelenpakket om het afsplitsen te ontmoedigen.
Een ruime Kamermeerderheid is voor het voorstel om afsplitsers minder spreektijd en minder geld voor ondersteuning te geven. Met de huidige regelgeving wordt het bijna aangemoedigd om voor je zelf te beginnen, zo ziet de Kamer het. Alleen de afsplitsers zelf zijn fel tegen. Zij schreeuwen moord en brand en claimen dat ze monddood gemaakt worden.
De bedenker van de plannen legt woensdag in De Telegraaf uit waarom dat nergens op slaat en geeft de schreeuwers een welgemeend advies: pas op de trom slaan als je eigenstandig een zetel haalt.
Elsevier 06.12.2016 De beweging DENK is ziedend omdat de VVD de Commissie Stiekem wil verkleinen. Alleen de fractievoorzitters van de vijf grootste partijen krijgen nog inzage in staatsgeheimen als het aan VVD-leider Halbe Zijlstra ligt.
Volgens DENK-lijsttrekker Tunahan Kuzu is het voorstel van Zijlstra om de Commissie te verkleinen bedoeld om DENK in een kwaad daglicht te plaatsen. ‘We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat dit voorstel met ons in het achterhoofd is gemaakt,’ zegt de lijsttrekker tegen het AD.
Het gaat volgens DENK om een ‘knutselvoorstel’ van de VVD. Zijlstra wil het aantal partijen waarvan de fractievoorzitter inzage krijgt in de staatsgeheimen beperken tot vijf, met mogelijk twee extra voorzitters, als de Kamer het te weinig vindt. Het zou gaan om de fractievoorzitters van de grootste partijen in de Tweede Kamer.
Momenteel zouden in dat geval alleen de VVD, de PvdA, de SP, het CDA, de PVV en eventueel D66 en de ChristenUnie inzage krijgen in de staatsgeheimen. Afhankelijk van de verkiezingen volgend jaar zou DENK waarschijnlijk niet tot de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten meer behoren.
Kuzu beweert dat Zijlstra met het verkleinen van de commissie, en het uitsluiten van DENK, in de smaak wil vallen bij de achterban van de PVV. ‘Het is niet voor het eerst dat de VVD met zo’n knutselvoorstel komt om ons in een kwaad daglicht te plaatsen.’
De ‘loyaliteit van DENK wordt voortdurend in twijfel getrokken’, stelt Kuzu. ‘Ook al heb ik gezworen op de Grondwet. De VVD wil vooral over onze rug vissen in de vijver van Geert Wilders.’
Kans op lekken beperken
Volgens Zijstra is het voorstel om de Commissie te verkleinen vooral praktisch: ‘Een in omvang beperkte CIVD bevordert flexibiliteit, waardoor sneller en gemakkelijker ingespeeld kan worden op actualiteiten. Bovendien wordt de kans op een lek van staatsgeheime informatie bij een kleinere CIVD beperkt.
DENK is overigens boos over het voorstel, ondanks het feit dat Kuzu zelf tegen de commissie is. ‘Ik heb eerder al gezegd dat ik niet in die commissie plaats zal nemen. Wij doen niet aan stiekeme overleggen. Schaf die hele commissie maar af. Fractieleiders hebben bovendien allang laten zien dat ze die geheimhoudingsplicht zelf niet aankunnen.’
Trouw 05.12.2016 De Commissie voor de Inlichtingen – en Veiligheidsdiensten moet beperkt worden tot vijf leden. Alleen de vijf grootste fracties in de Tweede Kamer moeten nog toegang hebben tot deze commissie. De ‘commissie stiekem’, zoals de commissie in de wandelgangen genoemd wordt, heeft dit voorstel bij de Kamer ingediend.
Nu zijn nog alle fracties, die onmiddellijk na de verkiezingen gevormd zijn, in de commissie vertegenwoordigd. Afsplitsingen van fracties zijn al sinds 2006 niet meer in de commissie stiekem vertegenwoordigd.
De wijziging van het Reglement van Orde van de Kamer, dat woensdag wordt behandeld, is door alle leden ondertekend: door Geert Wilders, maar ook door fracties als de SGP, de ChristenUnie en 50Plus, partijen die met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid na de verkiezingen niet zullen behoren tot de vijf grootste fracties in de Kamer. Zij kunnen dan dus de fractievoorzitter niet langer als vertegenwoordiger naar de commissie stiekem sturen en achter gesloten deuren praten over de Nederlandse inlichtingendiensten.
De officiële, dat wil zeggen de in het voorstel genoemde, reden voor de beperking tot vijf leden is dat de commissie in een kleinere samenstelling makkelijker en sneller in kan spelen op actuele ontwikkelingen. Bovendien is de kans op het uitlekken van staatsgeheime informatie kleiner bij een kleinere commissie, zo staat in het voorstel.
Andere belangen
Sinds de opkomst van Denk nemen echter ook de zorgen toe over een mogelijk lidmaatschap van de commissie van Kamerleden die wellicht ook andere belangen willen dienen dan alleen het Nederlandse. In het officiële voorstel wordt hierover echter met geen woord gerept.
De voorzitter van de Kamer moet volgens de huidige commissie stiekem de mogelijkheid krijgen de commissie van vijf leden uit te breiden met maximaal twee. Bij een maximum van vijf is immers het gevaar reëel dat regeringspartijen in de commissie een meerderheid hebben. Er kunnen, aldus het voorstel, redenen zijn dit te willen voorkomen.
NU 05.12.2016 Op voordracht van de VVD pleit nagenoeg de hele Tweede Kamer voor het verkleinen van de Commissie Stiekem.
Alleen de de vijf grootste fracties mogen voortaan deelnemen en eventueel worden aangevuld met twee extra fractievoorzitters.
“Hoe meer partijen er in de Commissie zitten, hoe groter de kans dat er informatie op straat komt te liggen”, zegt commissievoorzitter Halbe Zijlstra (VVD) tegen NU.nl. Hij stelt dat het kan gaan om informatie die mensen in gevaar kan brengen en de staatsveiligheid kan raken.
In de huidige situatie betekent de verandering dat D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren en 50Plus niet meer automatisch lid zijn. Partijen die met de verkiezingen in de Kamer komen, worden automatisch lid. Alleen de fractievoorzitters mogen aanschuiven. Parlementariërs kunnen ervoor kiezen om weg te blijven van de bijeenkomsten, zoals Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren dat doet.
In de Commissie Stiekem, die officieel Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) heet, laten fractievoorzitters zich bijpraten over inlichtingendiensten AIVD en MIVD. Alles wat daar wordt besproken, is vertrouwelijk en mag onder geen beding naar buiten komen.
Niet politiek
Zijlstra benadrukt dat het doel om de Commissie te verkleinen niets heeft te maken met het uitsluiten van specifieke partijen; de Commissie is niet politiek en opereert objectief, stelt de voorzitter.
In september liet Zijlstra echter weten dat hij wel degelijk vreest voor de lange arm van Erdogan als de fractievoorzitter van Denk, Tunahan Kuzu, in de Commissie Stiekem plaatsneemt.
Zijlstra twijfelt aan Kuzu’s loyaliteit aan Nederland, zei hij bij Pauw. Daarom zou het Denk-Kamerlid eerst moeten worden gescreend door de veiligheidsdienst. Dat moet overigens ook voor alle andere leden gelden.
Kuzu laat in een reactie weten dat hij sowieso al niet van plan was om in de Commissie Stiekem te willen zitten. “Ik wil niets weten wat burgers ook niet mogen weten”, aldus Kuzu. Het beeld dat hij niet loyaal is aan Nederland doet geen recht aan de werkelijkheid, zegt Kuzu. “Ik heb als Kamerlid trouw gezworen aan de Grondwet.”
Lek
Vorig jaar werd bekend dat er in februari 2014 was gelekt uit de Commissie Stiekem naar NRC. Na een ingewikkelde onderzoeksprocedure – het Openbaar Ministerie mag Kamerleden niet vervolgen – wilde Zijlstra de Commissie aanpassen. Het lek werd uiteindelijk niet gevonden.
Telegraaf 05.12.2016 Kleine fracties in de Tweede Kamer moeten niet langer deel uitmaken van de commissie waarin het kabinet de Tweede Kamer informeert over het werk van de inlichtingendiensten. Deze zogenoemde ’commissie stiekem’ moet een stuk kleiner worden om de kans op lekken te verminderen, vindt een grote meerderheid van de Kamer. De Kamer past daarom de eigen huisregels aan.
De nieuwe, kleine commissie zou ook veel flexibeler zijn dan het grote gezelschap waarmee het kabinet nu steeds moet spreken, hopen de grote en het gros van de kleine partijen. Over de commissie zijn al langer klachten. Begin dit jaar onderzocht een groep Kamerleden in opdracht van de Tweede Kamer vruchteloos welk commissielid er uit de school was geklapt over de Nederlandse samenwerking met de Amerikaanse inlichtingendienst NSA.
Als een nieuwgekozen Tweede Kamer de nu voorgestelde vijf fractievoorzitters toch te weinig vindt, kan zij volgens de nieuwe regels besluiten er een of twee extra een plaatsje te gunnen. Dat zou bijvoorbeeld verstandig kunnen zijn als de vijf grootste fracties alle deelnemen aan de regeringscoalitie, of als alle vijf hun voorzitters weinig vertrouwd zijn met het inlichtingenwerk.
Nu hebben, op na de verkiezingen afgesplitste Kamerleden na, nog alle fracties die dat willen een vertegenwoordiger in de strikt besloten commissie. Tot 2004 was dat privilege alleen voor de vier grootste fracties weggelegd.
Onder het voorstel voor de hervorming van de commissie ontbreken de handtekeningen van afgesplitste Kamerleden als Louis Bontes en Joram van Klaveren en Norbert Klein. Zij eisten eerder juist toegang tot de commissie. De Partij voor de Dieren liet eerder weten helemaal van het besloten overleg af te willen.
AD 05.12.2016 De Kamercommissie die toezicht houdt op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de ‘commissie Stiekem’ genoemd, wordt flink verkleind. Voortaan zal de commissie nog slechts bestaan uit de vijf leiders van de grootste fracties, eventueel aangevuld met twee andere fractieleiders. Voor afsplitsingen, zoals nu DENK en VNL, is en blijft de commissie verboden terrein.
Hoe meer leden de commissie telt, hoe meer risico je loopt, aldus Halbe Zijlstra (VVD).
De wijziging wordt gesteund door de voormannen van alle partijen die in 2012 in de Tweede Kamer werden gekozen, van VVD tot en met 50PLUS. Een belangrijke reden om het aantal commissieleden in te krimpen, is de kans op uitlekken van staatsgeheime informatie te verminderen.
Ook moet een beperkte omvang ervoor zorgen dat de commissie flexibeler kan inspelen op actualiteiten, zo staat in het voorstel, dat vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
VVD’er Halbe Zijlstra, die als leider van de grootste fractie in de Tweede Kamer de commissie voorzit, stelt dat de versnippering van het politieke landschap tot inkrimping noopt. ,,Hoe meer leden de commissie telt, hoe meer risico je loopt”, legt hij uit.
DENK
De VVD bepleitte eerder al screening van commissieleden. Dat voorstel leek mede ingegeven door de oprichting van de nieuwe politieke beweging DENK, dat er een aantal partijen van worden beticht aan de leiband van de Turkse president Erdogan te lopen.
DENK wordt momenteel vertegenwoordigd door twee afgesplitste Kamerleden, Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Zij zijn niet welkom in de commissiev Stiekem, omdat ze in deze Kamerperiode ook al namens de PvdA actief waren. Als zij bij de komende verkiezing wel op eigen kracht een of meerdere zetels zouden halen, zouden zij volgens de huidige reglementen automatisch recht hebben op een stoel in de commissie. Door de gewijzigde regels wordt dat veel moeilijker.
‘Niet tegen één partij’
Zijlstra ontkent dat de regels nu worden aangepast om DENK buiten de deur te houden. ,,Dit voorstel richt zich niet specifiek op één partij.” Juist de veelheid aan fracties noopt tot actie, stelt hij. ,,Wij vinden dat de diensten alle info moeten delen. We willen het moment voor zijn dat delen zouden worden weggelaten, omdat men bang is dat er veiligheidsrisico’s voor het personeel van de diensten zouden zijn.”
AD 05.12.2016 De Kamercommissie die toezicht houdt op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de commissie-Stiekem genoemd, wordt flink verkleind. Voortaan zal de commissie nog slechts bestaan uit de vijf leiders van de grootste fracties, eventueel aangevuld met twee andere fractieleiders.
Hoe meer leden de commissie telt, hoe meer risico je loopt, aldus Halbe Zijlstra (VVD).
Voor afsplitsingen, zoals nu DENK en VNL, is en blijft de commissie verboden terrein. De wijziging wordt gesteund door de voormannen van alle partijen die in 2012 in de Tweede Kamer werden gekozen, van VVD tot en met 50PLUS. Een belangrijke reden om het aantal commissieleden in te krimpen, is de kans op uitlekken van staatsgeheime informatie te verminderen.
Ook moet een beperkte omvang ervoor zorgen dat de commissie flexibeler kan inspelen op actualiteiten, zo staat in het voorstel, dat vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd. VVD’er Halbe Zijlstra, die als leider van de grootste fractie in de Tweede Kamer de commissie voorzit, stelt dat de versnippering van het politieke landschap tot inkrimping noopt. ,,Hoe meer leden de commissie telt, hoe meer risico je loopt”, legt hij uit.
DENK
De VVD bepleitte eerder al screening van commissieleden. Dat voorstel leek mede ingegeven door de oprichting van de nieuwe politieke beweging DENK, dat er een aantal partijen van worden beticht aan de leiband van de Turkse president Erdogan te lopen. DENK wordt momenteel vertegenwoordigd door twee afgesplitste Kamerleden, Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Zij zijn niet welkom in de commissie-stiekem, omdat ze in deze Kamerperiode ook al namens de PvdA actief waren.
Als zij bij de komende verkiezing wel op eigen kracht een of meerdere zetels zouden halen, zouden zij volgens de huidige reglementen automatisch recht hebben op een stoel in de commissie. Door de gewijzigde regels wordt dat veel moeilijker.
‘Niet tegen één partij’
Zijlstra ontkent dat de regels nu worden aangepast om DENK buiten de deur te houden. ,,Dit voorstel richt zich niet specifiek op één partij.” Juist de veelheid aan fracties noopt tot actie, stelt hij. ,,Wij vinden dat de diensten alle info moeten delen. We willen het moment voor zijn dat delen zouden worden weggelaten, omdat men bang is dat er veiligheidsrisico’s voor het personeel van de diensten zouden zijn.”
De mogelijkheid om de commissie uit te breiden met twee extra leden heeft volgens Zijlstra verschillende redenen. Allereerst kan daarmee een erg scheve verhouding tussen oppositie- en coalitiepartijen tegen worden gegaan, als bijvoorbeeld de grote partijen (bijna) allemaal een coalitie vormen.
Ook komt het tegemoet aan een praktisch bezwaar: niet alle fractieleden komen altijd opdagen voor de vergaderingen. Zo blijft Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren nu uit principe weg, ook al is zij wel lid. In het verleden boycotte voormalig SP-leider Jan Marijnissen ook de vergaderingen. Opvolger Emile Roemer, aanvoerder van de grootste oppositiepartij, is er volgens Zijlstra ‘af en toe’. ,,Als er te weinig mensen aanwezig zijn, kun je de commissie uitbreiden”, stelt de VVD-leider.
Omloopsnelheid
En dan is er nog de kwestie van wat Zijlstra de ‘grote omloopsnelheid’ van Kamerleden noemt. ,,Het kan na verkiezingen voorkomen dat veel zittende fractieleiders uit de Kamer verdwijnen. Dan zou je iemand met ervaring kunnen toevoegen, zoals SGP-leider Kees van der Staaij. Die kan dan zaken inbrengen die vijftien jaar geleden al speelden.” Zijlstra heeft geen poging gewaagd om ook de handtekening van afgesplitste Tweede Kamerleden onder zijn voorstel te krijgen. ,,Het is erg genoeg dat ze nog in de Kamer zitten”, meent hij. Geen van hen heeft op eigen kracht een Kamerzetel veroverd. Helemaal nieuw is de gewijzigde samenstelling niet. ,,In de jaren zestig bestond de commissie ook al uit een gelimiteerd aantal leden.”
Bang voor A- en B-fracties in de Kamer is Zijlstra evenmin. ,,De criteria zijn objectief. We houden geen verkiezing wie er in de commissie mag.” De vergaderingen van de commissie voor de Inlichtingen- en Veilgheidsdiensten (CIVD) zijn besloten. De agenda is geheim en er worden geen notulen van geopenbaard. Commissieleden hebben een geheimhoudingsplicht over de informatie die ze krijgen. Eens per jaar doet de commissie verslag van haar werkzaamheden.
Het is ook niet voor het eerst dat de VVD met zo’n knutselvoorstel komt om ons in een kwaad daglicht te plaatsen, aldus DENK-lijsttrekker Tunahan Kuzu.
‘Kwaad daglicht’
DENK-lijsttrekker Tunahan Kuzu gelooft Zijlstra niet. ,,Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat dit voorstel met ons in het achterhoofd is gemaakt”, stelt hij. ,,Het is ook niet voor het eerst dat de VVD met zo’n knutselvoorstel komt om ons in een kwaad daglicht te plaatsen. Onze loyaliteit wordt voortdurend in twijfel getrokken, ook al heb ik gezworen op de Grondwet. De VVD wil vooral over onze rug vissen in de vijver van Geert Wilders.”
Kuzu stelt dat de aangewakkerde angst voor spionage door DENK misplaatst is. ,,Ik heb eerder al gezegd dat ik niet in die commissie plaats zal nemen. Wij doen niet aan stiekeme overleggen. Schaf die hele commissie maar af. Fractieleiders hebben bovendien allang laten zien dat ze die geheimhoudingsplicht zelf niet aankunnen.”
De commissie van de Tweede Kamer die het lek in de commissie-stiekem gaat onderzoeken, kan aan de slag. De Kamer ging dinsdag akkoord met de instelling van de commissie waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd die in het dagelijks bestuur (presidium) van de Tweede Kamer zitten.
In de onderzoekscommissie zitten Jeroen Recourt (PvdA), Mark Harbers (VVD), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Carola Schouten (ChristenUnie), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
De commissie krijgt tot uiterlijk 3 februari 2015 de tijd om te onderzoeken of er grond is om een of meerdere Kamerleden te vervolgen voor een ambtsmisdrijf. Alleen de partijen die in het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn, komen in de onderzoekscommissie.
Commissie-Stiekem.
In de commissie-Stiekem bespreken de fractievoorzitters staatsgeheime zaken met de minister van Binnenlandse Zaken (verantwoordelijk voor de AIVD) of de minister van Defensie (verantwoordelijk voor de MIVD).
Inmiddels werd bekend dat het Openbaar Ministerie een commissie van de Tweede Kamer laat onderzoeken welk lid van de ‘Commissie Stiekem’ in februari vertrouwelijke informatie heeft doorgespeeld aan NRC Handelsblad.
Halbe Zijlstra deed in maart aangifte van het schenden van geheimhoudingsplicht, maar het Openbaar Ministerie is niet bevoegd de zaak te behandelen, omdat het mogelijk om een ambtsmisdrijf door een Kamerlid gaat.
Samsom
Dinsdag zei PvdA-leider Diederik Samsom dat hij niet heeft gelekt uit de ‘commissie-Stiekem’. Hij zei dat in een reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
Wat is de aanleiding?
Aanleiding voor de aangifte is de reconstructie van NRC Handelsblad van de affaire rond minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en de aan de Amerikanen verstrekte metadata.
Plasterk kwam in 2014 in grote politieke problemen toen hij zijn mond voorbij praatte in het tv-programma Nieuwsuur. Daar stelde hij dat de Verenigde Staten verantwoordelijk waren voor het ophalen van 1,8 miljoen belgegevens, maar later bleek dat Nederland de taps zelf had uitgevoerd en geleverd aan de Amerikanen.
Op pagina 31van de 40 pagina’s tellendereactie van de landsadvocaat staat: ‘In werkelijkheid gaat het hierbij niet om gesprekken, maar om metadata, die door de Staat in het kader van de internationale samenwerking rechtmatig zijn verkregen en rechtmatig aan andere landen zijn verstrekt.’
Oppositiepartijen verweten Plasterk dat hij de Kamer niet snel genoeg had geïnformeerd toen hij achter zijn fout kwam, waarna D66 een motie van wantrouwen indiende. Naast de VVD en PvdA steunden alleen de SGP en ChristenUnie de motie niet.
Presidium
Het presidium heeft de Tweede Kamer daarom de opdracht gegeven een onderzoekscommissie, bestaande uit tenminste vijf Kamerleden, in te stellen die moet onderzoeken of er voldoende grond is om vervolging over te gaan. De commissie krijgt dezelfde bevoegdheden als een parlementaire enquêtecommissie en kan dus getuigen onder ede verhoren.
De inmiddels ingestelde onderzoekscommissie zal zich de komende drie maanden buigen over de kwestie. Als het aan Kamervoorzitter Van Miltenburg ligt, komt er zo snel mogelijk duidelijkheid. Het is namelijk van belang “om de betrouwbaarheid en goede naam van de volksvertegenwoordiging snel te zuiveren”, aldus de Kamervoorzitter.
Den HaagFM 22.11.2015 De voormalige Tweede Kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven van de Partij van de Arbeid vindt het niet verstandig dat de Kamer zelf het lekken uit de ‘commissie stiekem’ gaat onderzoeken. Dat zei zij zaterdag in het programma Nieuwslicht op Den Haag FM.
Van Nieuwenhoven is tegenwoordig gemeenteraadslid voor haar partij in Den Haag. In 2002 was zij korte tijd fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer en zat in die hoedanigheid ook in de Commissie voor de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CIVD), zoals de ‘commissie stiekem’ officieel heet. “En daar ga ik verder dus niks over zeggen”, grapte Van Nieuwenhoven. Lekken uit de commissie is ten strengste verboden.
De Tweede Kamer besloot onlangs zelf te gaan onderzoeken wie recentelijk toch gelekt heeft. Van Nieuwenhoven vindt dat vreemd. “Tweede Kamerleden mogen alles onderzoeken wat ze willen. Maar ik heb de Grondwet er even bij gepakt en daarin staat dat mensen die in zo’n functie zitten alleen terecht kunnen staan bij de Hoge Raad. Dus de Tweede Kamer kan zelf geen oordeel vormen. Dan denk ik, en dat is het enige wat ik erover wil zeggen, dat je als Tweede Kamer jezelf daar geen partij in moet maken.”…lees meer
VK 18.11.2015 De Tweede Kamer heeft dinsdag zeven interne detectives aangesteld. Ze zijn belast met de ondankbare taak te oordelen over het lot van een collega.
De Rijksrecherche heeft een of meerdere fractievoorzitters ‘in beeld’ die mogelijk hebben gelekt uit de ‘commissie stiekem’. En dat is ‘mogelijk’ een ambtsmisdrijf, een vergrijp dat in elk geval het einde van een politieke carrière betekent en misschien zelfs een celstraf. Het presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer dat opdracht gaf tot instellen van de onderzoekscommissie, vroeg om juridisch onderlegde Kamerleden. Het resultaat is een kleurrijk gezelschap, van rechter tot gevangenisdirecteur.
De PVV heeft haar meest ervaren man afgevaardigd, zegt Martin Bosma, tevens lid van het presidium. Het betreft voormalig officier van justitie en advocaat-generaal Raymond de Roon. Eén manco in zijn indrukwekkende cv: hij was het die een undercoverjournalist van HP/De Tijd aannam als PVV-stagiair. Zijn voorkomen past uitstekend bij de rol van private eye. Ex-PVV’er Hernandez in een interview uit 2012: ‘Een heel mysterieuze man. Hij had allemaal lampen met blauw licht in zijn kamer opgehangen, ‘het solarium’ noemden we dat.’
Ook de SP stuurt haar meest ervaren lid het veld in, zegt partijleider Roemer, die verder glimlacht en zijn mond houdt. Michiel van Nispen is mentaal en fysiek toegerust op de taak: hij studeerde rechten, werkte drie jaar in een advocatenkantoor, liep de marathon van Rotterdam. ‘Iemand moet het doen’, zegt hij. Maar wat dan precies? En hoe? Hij heeft nog geen idee, de commissie moet haar eerste vergadering nog houden. ‘Het kan zijn dat onze monden daarna helemaal op slot gaan.’
D66 stelt Vera Bergkamp beschikbaar. In de Fyracommissie viel op dat ze stevig kan doorvragen, zegt fractieleider Pechtold. Ze zit nog in ‘de onderzoeksmodus’, zegt Bergkamp. Ze noemt de klus ‘uniek’ en ‘een eer’, maar vooral een ‘noodzakelijkheid’. Ze is blij verrast dat Madeleine van Toorenburg namens het CDA deelneemt, met wie ze samen het Fyra-debacle onderzocht. Ook de CDA’er beschikt over de juiste papieren. Ze studeerde rechten en was jarenlang gevangenisdirecteur.
De PvdA laat de klus aan de bedachtzame Jeroen Recourt, hij was rechter voordat hij in de Kamer kwam. Namens de VVD stapt ‘senior-Kamerlid’ Mark Harbers in de commissie. Harbers kan vooral bogen op lange politieke ervaring binnen de VVD. Welke kwaliteiten brengt hij in? ‘Over de commissie zeg ik niks.’ Carola Schouten mag gaan speuren namens de ChristenUnie. Ze schoof als financieel woordvoerder de afgelopen jaren aan bij menig topoverleg met fractievoorzitters en kent het spel tussen politici en journalisten.
Het is pionieren. Nooit eerder bewandelde de Kamer deze route. Maar het moet, de Grondwet schrijft voor dat het parlement alleen zelf kan beslissen over vervolging. Naar verwachting buigt de commissie zich eerst over het, mogelijk geanonimiseerde, materiaal van het OM. Als dat niet tot een besluit leidt, heeft het team de bevoegdheid om mensen te horen. Uiterlijk 3 februari moeten ze hun resultaten voorleggen aan de Kamer. Die hakt bij stemming de laatste knoop door: een collega doorverwijzen naar de hoogste rechter of met de schrik laten vrijkomen.
AD 18.11.2015 Carola Schouten, lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie, is gekozen tot voorzitter van de commissie die onderzoek gaat doen naar het lek uit de Commissie Stiekem. Ze werd woensdag met zes stemmen gekozen door de andere commissieleden, het zevende lid stemde blanco.
Wij zullen niet oordelen of veroordelen, aldus Carola Schouten.
Stiekem, officieel de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), is de Kamercommissie die zich onder strikte geheimhouding bezighoudt met de geheime diensten. Ze bestaat uit fractievoorzitters.
De onderzoekscommissie moet verslag uitbrengen aan de Kamer over het lek. Die bekijkt dan of ze de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht verleent om tot vervolging over te gaan. Dat moet uiterlijk 3 februari 2016 zijn gebeurd.
,,Wij zullen niet oordelen of veroordelen”, aldus Schouten woensdag. Ze kon niet vooruitlopen op de precieze aanpak, want daarover moet de commissie het zelf nog hebben. De commissie krijgt de bevoegdheden die ook gelden voor een parlementaire enquêtecommissie. Iedere getuige moet dus komen en kan onder ede worden verhoord.
Talent
Carola Schouten (38) zit sinds 2011 in de Kamer en is daar vooral bezig met financieel-economische kwesties, sociale zaken en werkgelegenheid, pensioenen, onderwijs en wonen. Ze werd in 2011 door de parlementaire pers uitgeroepen tot politiek talent van het jaar.
De onderzoekscommissie bestaat verder uit Mark Harbers (VVD), Jeroen Recourt (PvdA), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
NU 18.11.2015 Carola Schouten, lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie, is gekozen tot voorzitter van de commissie die onderzoek gaat doen naar het lek uit de Commissie Stiekem.
Ze werd donderdag met zes stemmen gekozen door de andere commissieleden, de zevende stemde blanco.
Stiekem, officieel de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), is de Kamercommissie die zich onder strikte geheimhouding bezighoudt met de geheime diensten. Ze bestaat uit fractievoorzitters.
De onderzoekscommissie moet verslag uitbrengen aan de Kamer over het lek. Die bekijkt dan of ze de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht verleent om tot vervolging over te gaan. Dat moet uiterlijk 3 februari 2016 zijn gebeurd.
‘Niet oordelen’
“Wij zullen niet oordelen of veroordelen”, aldus Schouten woensdag. Ze kon niet vooruitlopen op de precieze aanpak, want daarover moet de commissie het zelf nog hebben.
De commissie krijgt de bevoegdheden die ook gelden voor een parlementaire enquêtecommissie. Iedere getuige moet dus komen en kan onder ede worden verhoord.
Achtergrond Schouten
Carola Schouten (38) zit sinds 2011 in de Kamer en is daar vooral bezig met financieel-economische kwesties, sociale zaken en werkgelegenheid, pensioenen, onderwijs en wonen. Ze werd in 2011 door de parlementaire pers uitgeroepen tot politiek talent van het jaar.
De onderzoekscommissie bestaat verder uit Mark Harbers (VVD), Jeroen Recourt (PvdA), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
Telegraaf 18.11.2015 Carola Schouten, lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie, is gekozen tot voorzitter van de commissie die onderzoek gaat doen naar het lek uit de Commissie Stiekem. Ze werd woensdag met zes stemmen gekozen door de andere commissieleden, het zevende lid stemde blanco.
Stiekem, officieel de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), is de Kamercommissie die zich onder strikte geheimhouding bezighoudt met de geheime diensten. Ze bestaat uit fractievoorzitters.
De onderzoekscommissie moet verslag uitbrengen aan de Kamer over het lek. Die bekijkt dan of ze de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht verleent om tot vervolging over te gaan. Dat moet uiterlijk 3 februari 2016 zijn gebeurd.
“Wij zullen niet oordelen of veroordelen”, aldus Schouten woensdag. Ze kon niet vooruitlopen op de precieze aanpak, want daarover moet de commissie het zelf nog hebben. De commissie krijgt de bevoegdheden die ook gelden voor een parlementaire enquêtecommissie. Iedere getuige moet dus komen en kan onder ede worden verhoord.
Carola Schouten (38) zit sinds 2011 in de Kamer en is daar vooral bezig met financieel-economische kwesties, sociale zaken en werkgelegenheid, pensioenen, onderwijs en wonen. Ze werd in 2011 door de parlementaire pers uitgeroepen tot politiek talent van het jaar.
De onderzoekscommissie bestaat verder uit Mark Harbers (VVD), Jeroen Recourt (PvdA), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
VK 17.11.2015 Mark Harbers (VVD), Jeroen Recourt (PvdA), Madeleine van Toorenburg (CDA), Michiel van Nispen (SP), Raymond de Roon (PVV), Vera Bergkamp (D66) en Carola Schouten (ChristenUnie) zullen plaatsnemen in de commissie die onderzoek gaat doen naar het lek in de commissie stiekem.
De commissie krijgt tot uiterlijk 3 februari de tijd om te onderzoeken of er grond is om een of meerdere Kamerleden te vervolgen voor een ambtsmisdrijf. Alleen de partijen die in het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn, komen in de onderzoekscommissie.
In de ‘commissie stiekem’ (officieel de commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ofwel CIVD) worden de fractievoorzitters op de hoogte gehouden van werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze informatie is geheim. In februari vorig jaar is uit de commissie gelekt, bleek uit een eerste onderzoek van de Rijksrecherche.
De Tweede Kamer gaat nu zelf verder met het onderzoek en beslist deze week over de opdracht en de samenstelling van de onderzoekscommissie.
Trouw 17.11.2015 De commissie van de Tweede Kamer die het lek in de commissie-stiekem gaat onderzoeken, kan aan de slag. De Kamer ging dinsdag akkoord met de instelling van de commissie waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd die in het dagelijks bestuur (presidium) van de Tweede Kamer zitten.
In de onderzoekscommissie zitten Jeroen Recourt (PvdA), Mark Harbers (VVD), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Carola Schouten (ChristenUnie), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
Niet de hele Kamer is het eens met deze gang van zaken. Onder anderen Henk Krol (50PLUS) en de Groep Bontes/Van Klaveren vinden het niet terecht dat de kleinste fracties niet in de onderzoekscommissie vertegenwoordigd zijn. Ze wilden één Kamerlid namens de kleine fracties afvaardigen.
In de commissie-stiekem worden de fractievoorzitters op de hoogte gehouden van werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze informatie is geheim. In februari vorig jaar is uit de commissie gelekt, bleek uit een eerste onderzoek van de Rijksrecherche. Daarbij zijn een of meer leden van de commissie-stiekem “in beeld” gekomen ten aanzien van mogelijk lekken van informatie.
Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om (ex-)Kamerleden en (ex-)bewindslieden te vervolgen, droeg het OM de zaak daarna over aan het presidium van de Kamer. Die besloot daarop een onderzoekscommissie in te stellen.
Die zal nagaan of er voldoende gronden bestaan voor vervolging vanwege het lekken van informatie uit de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten zoals de commissie-stiekem officieel heet. De Kamer zal dan uiterlijk 3 februari beslissen of iemand vervolgd zal worden.
NU 17.11.2015 De commissie die onderzoek gaat doen naar het lek in de Commissie Stiekem is rond. Alle partijen hebben laten weten wie ze afvaardigen voor de commissie.
Voor de SP komt Michiel van Nispen erin, voor het CDA Madeleine van Toorenburg (foto), voor de ChristenUnie Carola Schouten, voor de PVV Raymond de Roon en voor de D66 zal Vera Bergkamp zitting nemen.
Eerder werd al bekend dat Jeroen Recourt voor de PvdA en Mark Harbers voor de VVD erin zitting zullen nemen.
Alleen de partijen die in het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn, komen in de onderzoekscommissie.
Geheim
In de Commissie Stiekem worden de fractievoorzitters op de hoogte gehouden van werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze informatie is geheim.
In februari vorig jaar is uit de commissie gelekt, bleek uit een eerste onderzoek van de Rijksrecherche. De Tweede Kamer gaat nu zelf verder met het onderzoek en beslist deze week over de opdracht en de samenstelling van de onderzoekscommissie.
AD 17.11.2015 De onderzoekscommissie die het lek in de Commissie Stiekem gaat onderzoeken, is rond. In de commissie zitten Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Carola Schouten (ChristenUnie), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66), zo maakten de partijen dinsdag bekend. Eerder werd al duidelijk dat de PvdA Jeroen Recourt afvaardigt en de VVD Mark Harbers.
Eerder werd al bekend dat Jeroen Recourt voor de PvdA en Mark Harbers voor de VVD erin zitting zullen nemen. D66 moet nog met een naam naar buiten treden. Alleen de partijen die in het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn, komen in de onderzoekscommissie.
Geheim
In de Commissie Stiekem worden de fractievoorzitters op de hoogte gehouden van werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze informatie is geheim. In februari vorig jaar is uit de commissie gelekt, bleek uit een eerste onderzoek van de Rijksrecherche.
De Tweede Kamer gaat nu zelf verder met het onderzoek en beslist deze week over de opdracht en de samenstelling van de onderzoekscommissie.
Telegraaf 17.11.2015 De commissie van de Tweede Kamer die het lek in de Commissie Stiekem gaat onderzoeken, kan aan de slag. De Kamer ging dinsdag akkoord met de instelling van de commissie waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd die in het dagelijks bestuur (presidium) van de Tweede Kamer zitten.
In de onderzoekscommissie zitten Jeroen Recourt (PvdA), Mark Harbers (VVD), Michiel van Nispen (SP), Madeleine van Toorenburg (CDA), Carola Schouten (ChristenUnie), Raymond de Roon (PVV) en Vera Bergkamp (D66).
Niet de hele Kamer is het eens met deze gang van zaken. Onder anderen Henk Krol (50PLUS) en de Groep Bontes/Van Klaveren vinden het niet terecht dat de kleinste fracties niet in de onderzoekscommissie vertegenwoordigd zijn. Ze wilden één Kamerlid namens de kleine fracties afvaardigen.
In de Commissie Stiekem worden de fractievoorzitters op de hoogte gehouden van werkzaamheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze informatie is geheim. In februari vorig jaar is uit de commissie gelekt, bleek uit een eerste onderzoek van de Rijksrecherche. Daarbij zijn een of meer leden van de Commissie Stiekem “in beeld” gekomen ten aanzien van mogelijk lekken van informatie.
Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om (ex-)Kamerleden en (ex-)bewindslieden te vervolgen, droeg het OM de zaak daarna over aan het presidium van de Kamer. Die besloot daarop een onderzoekscommissie in te stellen. Die zal nagaan of er voldoende gronden bestaan voor vervolging vanwege het lekken van informatie uit de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten zoals de Commissie Stiekem officieel heet.
De Kamer zal dan uiterlijk 3 februari beslissen of iemand vervolgd zal worden.
De spanning is te snijden op het Binnenhof. Meerdere fractievoorzitters zijn gehoord omdat er geheime informatie uit de ‘commissie stiekem’ zou zijn gelekt. Volgens politiek commentator Wouter de Winther wijzen veel vingers naar PvdA-leider Samsom, al zegt hij zelf niet gehoord te zijn.
VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken. Volgens Samsom heeft hij nooit met NRC Handelsblad over de kwestie gesproken. Hij is ook niet door de Rijksrecherche verhoord. Samsom spreekt van een heel onverkwikkelijke affaire, die ons anderhalf jaar geleden bezig hield. Samsom zei dat dinsdag in reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie.
Plasterk-gate
De kwestie bracht minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken eerder vorig jaar in politieke problemen.Want zo bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht. Hij overleefde een motie van wantrouwen in de Tweede Kamer die door een groot deel van de oppositie werd gesteund. Eerder liet GroenLinks-leider Bram van Ojik zich nog ontvallen dat hij niet op de hoogte was.
NRC Handelsblad kwam een dag na het debat met een reconstructie waarin door bronnen bevestigd werd dat de commissie Stiekem geïnformeerd zou zijn. De Rijksrecherche heeft volgens de Telegraaf ook de telefoongegevens opgevraagd van politici die worden vergeleken met het nummer van een NRC-journalist.
Het Openbaar Ministerie zegt dinsdag op een later moment met informatie te komen, maar kon nog niet aangeven wanneer dit is.
Het draait om de 1,8 miljoen belgegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven.
Terugblik
Eerder bleek uit een Kamerbrief dat niet de NSA, maar de AIVD en MIVD voor de Amerikanen 1,8 miljoen telefoon- en e-mailgegevens hebben onderschept. De berichten zijn onderschept door deNationale SIGINT Organisatie, de organisatie die radio- en satellietcommunicatie afluistert voor de AIVD en de MIVD.
Hoewel dat geoorloofd is, is minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in een lastig parket beland. Plasterk zei namelijk vorig jaar oktober in Nieuwsuur het tegenovergestelde: ‘We werken samen, maar die 1,8 miljoen gesprekken die u noemt, ik heb daar nog eens nadrukkelijk naar gekeken. Die zijn niet door de Nederlandse diensten verzameld en dus ook niet door de Nederlandse diensten verstrekt.’ Kamerdebat 6 november 2013 Verslag.
Op pagina 31vande 40 pagina’s tellendereactie van de landsadvocaat staat: ‘In werkelijkheid gaat het hierbij niet om gesprekken, maar om metadata, die door de Staat in het kader van de internationale samenwerking rechtmatig zijn verkregen en rechtmatig aan andere landen zijn verstrekt.’
NU 16.11.2015 Behalve PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt neemt ook VVD-Kamerlid Mark Harbers plaats in de Kamercommissie die het lek uit de Commissie Stiekem gaat onderzoeken. De namen van de andere commissieleden zijn nog niet bekend.
Harbers zit zes jaar in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij onder meer wethouder en gemeenteraadslid in Rotterdam. Anders dan Recourt, die rechter was, heeft Harbers geen juridische achtergrond. Hij hield zich de afgelopen jaren vooral bezig met de eurocrisis.
De Tweede Kamer beslist waarschijnlijk deze week over de samenstelling en de taakopdracht van de commissie. Aanleiding is het lekken in februari vorig jaar uit de Commissie Stiekem, het vertrouwelijke overleg tussen de fractievoorzitters in de Kamer en ministers die verantwoordelijk zijn voor de veiligheids- en inlichtingendiensten.
Telegraaf 16.11.2015 Behalve PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt neemt ook VVD-Kamerlid Mark Harbers plaats in de Kamercommissie die het lek uit de commissie-stiekem gaat onderzoeken. De namen van de andere commissieleden zijn nog niet bekend.
Harbers zit zes jaar in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij onder meer wethouder en gemeenteraadslid in Rotterdam. Anders dan Recourt, die rechter was, heeft Harbers geen juridische achtergrond. Hij hield zich de afgelopen jaren vooral bezig met de eurocrisis.
De Tweede Kamer beslist waarschijnlijk deze week over de samenstelling en de taakopdracht van de commissie. Aanleiding is het lekken in februari vorig jaar uit de commissie-stiekem, het vertrouwelijke overleg tussen de fractievoorzitters in de Kamer en ministers die verantwoordelijk zijn voor de veiligheids- en inlichtingendiensten.
VK 16.11.2015 De Kamer moet het advies van het Presidium in de wind slaan en een tijdelijke commissie instellen die vertrouwelijk kennis neemt van het dossier van het OM en kijkt of er iets zit in de aanklacht dat een ambtsmisdrijf is gepleegd.
Presidium past met zijn advies de wet verkeerd toe, en is bovendien onverstandig en onwerkbaar…
Kamerleden die collega-Kamerleden als verdachte moeten gaan horen in het kader van ‘commissie stiekem-gate’, dat werkt natuurlijk niet. Dat ziet Frank Hendrickx goed in de Volkskrant van 14 november, zoals ook eerder de Commissie-De Wijkerslooth, die zich in 2009 boog over het lekken van Prinsjesdagstukken (Rapport Publiek Geheim).
Dat had ook het Presidium van de Tweede Kamer zich moeten realiseren toen het op 12 november haastig adviseerde om een ‘pseudo’-parlementaire enquêtecommissie in te stellen om de verdenkingen van ambtsmisdrijven van één of meer fractieleiders in de Tweede Kamer nader te onderzoeken. Dat advies past trouwens de wet verkeerd toe, en is onverstandig en onwerkbaar op de koop toe.
Trouw 15.11.2015 Het Openbaar Ministerie onderzocht in 2003 op verzoek van toenmalig premier Balkenende of het mogelijk was de afgetreden minister Bomhoff te vervolgen wegens schending van het ambtsgeheim. In een boek over zijn ministerschap zou deze uit het kabinetsberaad hebben geklapt. De conclusie van het OM was dat vanwege de openbaarheid van een proces het middel van strafvervolging erger zou zijn dan de kwaal, waarvan het bewijs ook lastig viel te leveren. Hierop zag de premier af van zijn voornemen aangifte te doen.
Er lijkt van beide kanten sprake geweest te zijn van slordigheid en onoplettendheid, waardoor misverstanden konden ontstaan….
Had de voorzitter van de Kamercommissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, VVD-fractieleider Zijlstra, niet beter dezelfde weg kunnen bewandelen alvorens aangifte te doen van een lekkage?
Nu staat, gedurende veel te lange tijd, de hele parlementaire top van Nederland onder verdenking van een ambtsmisdrijf, waarvan het precieze gewicht niet aanstonds vaststaat en dat ook nog moet worden bewezen.
Het is op zich buitengewoon ernstig als een Kamerlid zich niet aan afgesproken regels houdt en daarmee de eed of gelofte schendt op het getrouw vervullen van de plichten die het ambt hem oplegt. Dat levert niet alleen een misdrijf op, maar draagt ook bij aan wat de vorige vicepresident van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink, acht jaar terug de ‘verrommeling van het staatsrecht’ noemde. Daarmee doelde hij op de verschraling van de instituties van de democratische rechtsstaat, de erosie van zowel het vertrouwen van de burgers als van de ernst van publieke ambtsdragers.
BB 14.11.2015 De commissie die onderzoek moet doen naar het lek van de commissie stiekem is opgezadeld met een onmogelijke opdracht. Volgens hoogleraar Douwe Jan Elzinga biedt de wet onvoldoende handvatten om dat onderzoek te doen.
Geen namen
De Tweede Kamer is op aangeven van het College van Procureurs Generaal min of meer gedwongen om onderzoek te doen vanwege het lek in de commissie Stiekem. De brief van de Kamervoorzitter laat volgens Elzinga ‘een baaierd’ aan problemen zien, zo stelt hij in zijn column in Binnenlands Bestuur. In de brief wordt onder andere de vraag gesteld of de commissie mogelijk onderzoek kan doen zonder namen te kennen. De wet voorziet volgens de Groningse hoogleraar constitutioneel organisatierecht in een procedure waarbij er eerst een aanklacht moet zijn, en kennisgeving aan betrokkene en vervolgens de instelling van een onderzoekscommissie die wel of niet een last tot vervolging moet vervaardigen. ‘Er is echter geen aanklacht en kennisgeving, maar volgende week wel een onderzoekscommissie,’ aldus Elzinga.
VK 13.11.2015 Voor Marianne Thieme is het een een principiële keuze om als enige fractievoorzitter de commissie stiekem niet te bezoeken.
Z’n commissie kent grote praktische bezwaren die niet passen bij democratische controle van regering door parlement en bij scheiding der machten
De ophef over het lekken uit de commissie stiekem is aanleiding om na te denken over opheffing van de commissie die het kabinet de gelegenheid geeft te bepalen waarover Kamerleden wel en niet mogen spreken. Het stiekeme karakter van de Tweede Kamercommissie voor de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten paste mogelijk bij de naoorlogse jaren waarin de commissie in het leven werd geroepen. Maar zo’n commissie kent ook grote praktische bezwaren die niet passen bij democratische controle van regering door parlement en bij scheiding der machten.
Aanvankelijk werden alleen de fractievoorzitters van de vier grote partijen vertrouwelijk geïnformeerd over dat wat de regering belangrijk vond om te delen. Op dit moment nemen vrijwel alle fractievoorzitters deel aan de commissie stiekem, waarvan de inhoud van mededelingen die daar gedaan worden stelselmatig verzwegen moet worden op straffe van een gevangenisstraf van een jaar of een geldboete van de vierde categorie.
Trouw 13.11.2015 Het kabinet gaat door met het delen van geheime informatie aan de Tweede Kamer via de zogenoemde Commissie Stiekem. Premier Mark Rutte zei dat vandaag naar aanleiding van het lekken van informatie uit deze commissie.
Rutte gaf geen commentaar op het lekken, maar benadrukte dat er geen staatsgeheimen zijn gelekt.
In de Commissie Stiekem (officieel de Commissie voor Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten) zitten tien fractievoorzitters. Zij krijgen daarin geregeld informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen deze informatie met niemand delen, ook niet met hun eigen fractie.
De Rijksrecherche heeft onderzoek gedaan naar een lek van begin vorig jaar. Aanleiding was een artikel in NRC waarin allerlei gegevens stonden die alleen iemand uit de commissie kon weten.
Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om Kamerleden voor mogelijke ambtsmisdrijven te vervolgen, kwam de kwestie deze week weer op het bord van het parlement te liggen. Het bestuur (presidium) van de Tweede Kamer wil dat een speciale commissie de affaire verder onderzoekt.
Hierin moeten Kamerleden van partijen komen die ook in het bestuur zitten en ook een juridische achtergrond hebben. In ieder geval PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt komt erin. Rutte vindt het goed als de Kamer hiermee ‘voortvarend verdergaat’.
AD 13.11.2015 Het kabinet gaat door met het delen van geheime informatie aan de Tweede Kamer via de zogenoemde Commissie Stiekem. Premier Mark Rutte zei dat vrijdag naar aanleiding van het lekken van informatie uit deze commissie. Rutte gaf geen commentaar op het lekken, maar benadrukte dat er geen staatsgeheimen zijn gelekt.
In de Commissie Stiekem zitten tien fractievoorzitters. Zij krijgen daarin geregeld informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen deze informatie met niemand delen.
Deze week bleek dat de Rijksrecherche onderzoek heeft gedaan naar het lek. Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om Kamerleden voor mogelijke ambtsmisdrijven te vervolgen, moest het kamerbestuur een belissing nemne over de Affaire. Aankomende week wordt er een commissie ingesteld die de zaak verder gaat onderzoeken.
NU 13.11.2015 Het kabinet gaat door met het delen van geheime informatie aan de Tweede Kamer via de zogenoemde Commissie-Stiekem. Premier Mark Rutte zei dat vrijdag naar aanleiding van het lekken van informatie uit deze commissie. Rutte gaf geen commentaar op het lekken, maar benadrukte dat er geen staatsgeheimen zijn gelekt.
In de Commissie-Stiekem zitten tien fractievoorzitters. Zij krijgen daarin geregeld informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen deze informatie met niemand delen, ook niet met hun eigen fractie.
De Rijksrecherche heeft onderzoek gedaan naar een lek van begin vorig jaar. Aanleiding was een artikel in NRC waarin allerlei gegevens stonden die alleen iemand uit de commissie kon weten.
Vervolgen
Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om Kamerleden voor mogelijke ambtsmisdrijven te vervolgen, kwam de kwestie deze week weer op het bord van het parlement te liggen. Het bestuur (presidium) van de Tweede Kamer wil dat een speciale commissie de affaire verder onderzoekt.
Hierin moeten Kamerleden van partijen komen die ook in het bestuur zitten en ook een juridische achtergrond hebben. In ieder geval PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt komt erin. Rutte vindt het goed als de Kamer hiermee ”voortvarend verdergaat”.
VK 13.11.2015 PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt zal plaatsnemen in de zevenkoppige commissie die onderzoek gaat doen naar het lek in de ‘commissie stiekem’. Dat melden bronnen op het Binnenhof. Wie zijn collega’s worden is nog niet bekend. Uiterlijk volgende week moet de Kamer instemmen met de samenstelling en de opdracht van de onderzoekscommissie.
De commissie krijgt een kleine drie maanden de tijd om vast te stellen of er grond is voor vervolging van een Kamerlid voor het plegen van een ambtsmisdrijf. Daarna worden de bevindingen overgedragen aan de hele Tweede Kamer, die moet beslissen of ook daadwerkelijk tot vervolging wordt overgegaan. De zaak komt dan direct voor de Hoge Raad, de hoogste rechter.
In maart vorig jaar deed VVD-Kamerlid Halbe Zijlstra in zijn hoedanigheid als voorzitter van de commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CIVD, ook wel de ‘commissie stiekem’) aangifte van lekken. Een maand eerder was in NRC Handelsblad een artikel verschenen met daarin vertrouwelijke informatie uit de commissie stiekem. In die vertrouwelijke commissie worden de fractievoorzitters van de Tweede Kamer bijgepraat over het handelen van de veiligheidsdiensten.
Meerdere leden van de commissie drongen vervolgens aan op aangifte, schrijft Frank Hendrickx vandaag in een reconstructie (+). De Rijksrecherche deed het afgelopen jaar onderzoek en kreeg daarbij ‘een of meer leden van de CIVD in beeld ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie’.
Het Openbaar Ministerie gaf het onderzoek terug aan de Tweede Kamer. De Grondwet schrijft voor dat de Kamer zelf moet beslissen over mogelijke vervolging. Daarom heeft het presidium (het dagelijks bestuur) donderdag besloten een commissie in te stellen die onderzoek moet gaan doen. Uiterlijk 3 februari moet die commissie haar resultaten delen met de Kamer. Alle partijen die vertegenwoordigd zijn in het presidium zullen een Kamerlid afvaardigen. Het gaat om PvdA, VVD, SP, D66, CDA, PVV en ChristenUnie.
Het presidium vraagt in een brief aan de Kamer om ‘gelet op het karakter van het onderzoek’ leden voor te dragen met een ‘juridische achtergrond’. PvdA’er Recourt voldoet aan die vraag. Hij was rechter voordat hij Kamerlid werd en houdt zich in de Kamer onder meer bezig met justitie en de inlichtingendiensten.
AD 13.11.2015 PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt maakt deel uit van de commissie die het informatielek uit de CIVD moet onderzoeken. Dat hebben Haagse bronnen laten weten aan de Volkskrant. De Tweede Kamer beslist uiterlijk volgende week over de samenstelling en opdracht van de zevenkoppige commissie.
Commissie-Stiekem:
In de commissie-Stiekem bespreken de fractievoorzitters staatsgeheime zaken met de minister van Binnenlandse Zaken (verantwoordelijk voor de AIVD) of de minister van Defensie (verantwoordelijk voor de MIVD).
Donderdag werd bekend dat het Openbaar Ministerie een commissie van de Tweede Kamer laatonderzoeken welk lid van de ‘Commissie Stiekem’ in februari vertrouwelijke informatie heeft doorgespeeld aan NRC Handelsblad.
Halbe Zijlstra deed in maart aangifte van het schenden van geheimhoudingsplicht, maar het Openbaar Ministerie is niet bevoegd de zaak te behandelen, omdat het mogelijk om een ambtsmisdrijf door een Kamerlid gaat.
Samsom
Dinsdag zei PvdA-leider Diederik Samsom dat hij niet heeft gelekt uit de ‘commissie-Stiekem’. Het zei dat in een reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
Volgens Samsom heeft hij nooit met NRC Handelsblad over de kwestie gesproken. Hij is ook niet door de Rijksrecherche verhoord. Samsom spreekt van een heel onverkwikkelijke affaire, die ons anderhalf jaar geleden bezighield.
Belgegevens
Het draait om de 1,8 miljoen belgegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
Telegraaf 13.11.2015 Het kabinet gaat door met het delen van geheime informatie aan de Tweede Kamer via de zogenoemde Commissie Stiekem. Premier Mark Rutte zei dat vrijdag naar aanleiding van het lekken van informatie uit deze commissie. Rutte gaf geen commentaar op het lekken, maar benadrukte dat er geen staatsgeheimen zijn gelekt.
In de Commissie Stiekem (officieel de Commissie voor Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten) zitten tien fractievoorzitters. Zij krijgen daarin geregeld informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen deze informatie met niemand delen, ook niet met hun eigen fractie.
De Rijksrecherche heeft onderzoek gedaan naar een lek van begin vorig jaar. Aanleiding was een artikel in NRC waarin allerlei gegevens stonden die alleen iemand uit de commissie kon weten.
Omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om Kamerleden voor mogelijke ambtsmisdrijven te vervolgen, kwam de kwestie deze week weer op het bord van het parlement te liggen. Het bestuur (presidium) van de Tweede Kamer wil dat een speciale commissie de affaire verder onderzoekt.
Hierin moeten Kamerleden van partijen komen die ook in het bestuur zitten en ook een juridische achtergrond hebben. In ieder geval PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt komt erin. Rutte vindt het goed als de Kamer hiermee “voortvarend verdergaat”.
NU 13.11.2015 De Tweede Kamer zal onderzoeken of een of meerdere fractieleiders vervolgd moeten worden vanwege het lekken uit de zogenoemde commissie-Stiekem. Hoe is het zover gekomen en wat staat de fractievoorzitters te wachten?
Wat is de aanleiding?
Aanleiding voor de aangifte is de reconstructie van NRC Handelsblad van de affaire rond minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en de aan de Amerikanen verstrekte metadata.
Plasterk kwam in 2014 in grote politieke problemen toen hij zijn mond voorbij praatte in het tv-programma Nieuwsuur. Daar stelde hij dat de Verenigde Staten verantwoordelijk waren voor het ophalen van 1,8 miljoen belgegevens, maar later bleek dat Nederland de taps zelf had uitgevoerd en geleverd aan de Amerikanen.
Oppositiepartijen verweten Plasterk dat hij de Kamer niet snel genoeg had geïnformeerd toen hij achter zijn fout kwam, waarna D66 een motie van wantrouwen indiende. Naast de VVD en PvdA steunden alleen de SGP en ChristenUnie de motie niet.
Het presidium
heeft de Tweede Kamer daarom de opdracht gegeven een onderzoekscommissie, bestaande uit tenminste vijf Kamerleden, in te stellen die moet onderzoeken of er voldoende grond is om vervolging over te gaan. De commissie krijgt dezelfde bevoegdheden als een parlementaire enquêtecommissie en kan dus getuigen onder ede verhoren.
De nog in te stellen onderzoekscommissie zal zich de komende drie maanden buigen over de kwestie. Als het aan Kamervoorzitter Van Miltenburg ligt, komt er zo snel mogelijk duidelijkheid. Het is namelijk van belang “om de betrouwbaarheid en goede naam van de volksvertegenwoordiging snel te zuiveren”, aldus de Kamervoorzitter.
Elsevier 13.11.2015 Wie had gedacht dat artikel 119 van de Grondwet zo veel aandacht zou krijgen? De stiekem-affaire kan nog een bizarre ontknoping krijgen. Sommige bepalingen worden nooit toegepast. Artikel 119 van de Grondwet, waarin het ambtsmisdrijf centraal staat, is zo’n slapende bepaling.
Artikel 119 van de Grondwet luidt: ‘De leden van de Staten-Generaal, de ministers en de staatssecretarissen staan wegens ambtsmisdrijven in die betrekkingen gepleegd, ook na hun aftreden terecht voor de Hoge Raad. De opdracht tot vervolging wordt gegeven bij koninklijk besluit of bij een besluit van de Tweede Kamer.’
Een tijdje geleden was er verontwaardiging over oud-premier Ruud Lubbers, omdat hij in een interview enige openheid had verschaft over de aanwezigheid van de Amerikaanse kernbommen op Nederlands grondgebied.
Wordt ooit wel bekend wie er lekte uit ‘commissie-stiekem’? Lees verder >
Hij had daarbij zelfs de locatie van die bommen genoemd. Conform artikel 119 van de Grondwet kon Lubbers worden vervolgd, maar dat wilde het kabinet niet. Het feit dat daarover is nagedacht, was een serieuze waarschuwing aan alle andere politici.
Gevoelig
De Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) – de commissie-stiekem – is door een Kamerlid in diskrediet gebracht. In deze commissie wordt parlementaire controle uitgeoefend op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Elke fractie wijst een Kamerlid aan dat deelneemt aan de CIVD. In de regel zijn dat de fractievoorzitters. Alles wat in de commissie wordt besproken, is vertrouwelijk. De Kamerleden worden immers ingelicht over gevoelige en gevaarlijke vraagstukken.
Het gaat hier om nationale veiligheid. Bovendien gaat het om de veiligheid van medewerkers van de diensten, informanten en spionnen.
NSA
Edward Snowden beweerde dat de Nederlandse overheid miljoenen telefoongegevens aan de Amerikaanse inlichtingendienst NSA had overgedragen. Deze uitwisseling van inlichtingen tussen Nederland en bondgenoten is niet uniek, en gewoon legaal.
Maar in dit geval ging het om het ongericht verzamelen van gegevens die vervolgens aan de Amerikanen ter beschikking werden gesteld. De minister die verantwoordelijk is voor de AIVD, Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) ontkende dat.
Vertrouwelijk
Daarna gaf hij toch toe, via een brief aan de Kamer. Die overdracht van 1,8 miljoen gegevens aan de Verenigde Staten was toen reeds in een krant onthuld. Tijdens een nieuw debat benadrukte de PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom dat alle partijen er via de CIVD van op de hoogte waren.
Volgens Elsevier
Eric Vrijsen: Als ‘lek’ onbestraft blijft, is dat dodelijk voor aanzien parlement Lees verder >
Daarna ontstond een debatje of ze wel of niet geïnformeerd waren. Twee partijen stonden tegenover elkaar: PvdA en D66.
Ellende
De ellende begon ditmaal bij het lekken uit het vertrouwelijke overleg in de commissie-stiekem. De fractievoorzitter van VVD in de Tweede Kamer deed iets merkwaardigs: hij deed aangifte van het openbaar maken van een staatsgeheim.
Het OM onderzocht het en kwam kennelijk tot de conclusie dat door een politicus is gelekt. Daarna droeg de rijksrecherche de zaak over aan de Tweede Kamer. Daar hield hun bevoegdheid op. Twee instanties zijn bevoegd om ambtsmisdrijven te laten vervolgen: de regering en de Tweede Kamer.
Uniek
Een unieke situatie die begon met een aangifte. Het is een gevaarlijke bepaling, en daarom wordt de bevoegdheid tot vervolging aan de regering en de Kamer overgelaten. Dat is ter bescherming van de democratie en de politiek in het algemeen. Niet voor niets werd deze bepaling nooit toegepast.
Nu ontstaat een pijnlijke toestand voor de Tweede Kamer. De Kamer benoemt een onderzoekscommissie, een taak die nu wordt vervuld door het presidium. Het is een serieuze commissie en op haar is daarom de wet op parlementaire enquête van toepassing.
Achter gesloten deuren
De commissie beschikt over bijzondere bevoegdheden, eventuele berechting zou gebeuren bij de Hoge Raad. Maar de vraag is of het zo ver moet komen. Het lekken van een staatsgeheim isterecht een strafbaar feit. De dader moet worden gestraft.
Maar over drie maanden komt de onderzoekscommissie met haar bevindingen. Gedurende deze drie maanden zal nog flink worden gespeculeerd, en daarna volgt de berechting, die gedeeltelijk achter gesloten deuren zal zijn. Er moeten immers niet meer staatsgeheimen openbaar worden gemaakt.
Eigenlijk is dit allemaal niet nodig. De dader zou al stevig zijn gestraft: excommunicatie uit de politiek. Als de dader zich vandaag bekendmaakt en zich vervolgens terugtrekt uit de Kamer, is de zaak rond. Maar als de dader blijft zwijgen, moet hij worden vervolgd en zwaar worden gestraft.
Prominent
Ook slapende wetten kunnen weleens van pas komen. Niemand had ooit gedacht dat artikel 119 van de Grondwet zo’n prominente plaats zou innemen in het politieke debat.
We moeten niet vergeten dat gewone ambtenaren die een staatsgeheim openbaar maken, genadeloos worden getroffen door het OM. Het leven van een lekkende ambtenaar wordt geruïneerd.
Deze affaire kan een bizarre en onvoorspelbare ontknoping krijgen.
Elsevier 12.11.2015 De Tweede Kamer moet tot een snelle afronding komen van het onderzoek naar het lekken uit de zogenoemde ‘commissie Stiekem’. Maar de vraag is of de verdachte politici ooit met naam en toenaam worden genoemd.
Want dit is er donderdagavond te lezen in de brief van het Presidium, het dagelijkse bestuur van de Tweede Kamer: ‘In het belang van de objectiviteit van het onderzoek adviseert het Presidium de commissie te bezien of ook zonder kennisneming van de namen tot een verantwoorde beslissing kan worden gekomen.’
Als dat advies wordt overgenomen, betekent het misschien wel nooit bekend wordt wie er mogelijk heeft gelekt uit de geheime commissiebijeenkomsten. In de brief staat verder meer informatie over hoe het onderzoek zal verlopen.
Het onderzoek naar het lek moet binnen drie maanden worden uitgevoerd, anders verloopt de kwestie, is er onder meer te lezen. Wie er in onderzoekscommissie zitting gaan nemen, is nog onduidelijk. Maximaal zeven mensen nemen plaats.
Het Openbaar Ministerie (OM) schoof gisteren het onderzoek naar het lek door naar de Tweede Kamer. Justitie acht zich niet bevoegd om onderzoek te doen, omdat het hier mogelijk gaat om een ambtsmisdrijf door ‘een of meerdere fractievoorzitters’. Het Presidium moet het dus zelf opknappen.
Lek
De afgelopen week schreef De Telegraaf dat VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra aangifte (die volgens het OM is gedateerd op 13 maart 2014) zou hebben gedaan. De vermoedens van de fractieleiders over wie er zou hebben gelekt, zouden bijna allemaal richting PvdA-leider Diederik Samsom gaan. Maar hijzelf ontkent in alle toonaarden de bron van het lek te zijn, en niet door de Rijksrecherche te zijn verhoord.
De zaak draait om 1,8 miljoen belgegevens die aan de Amerikaanse inlichtingendienst NSA werden verstrekt in het kader van terrorismebestrijding, waarover minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken toentertijd onjuiste informatie had verstrekt.Hij kreeg hiervoor vorig jaar van een groot deel van de oppositie een motie van wantrouwen.
Ook zou hij het nagelaten hebben de Kamer erover te informeren. Maar de commissie-Stiekem zei niets te weten van de verzameling van 1,8 miljoen metadata. Hierna werd er uit de commissie gelekt dat het kabinet de Kamer daar wel degelijk vertrouwelijk over had ingelicht.
Telegraaf 12.11.2015 De commissie die onderzoek gaat doen naar het lek uit de Commissie Stiekem, moet nagaan of er “genoegzame gronden voor vervolging” bestaan. Ze moet alle bescheiden, inlichtingen en bewijzen opsporen, die tot opheldering leiden.
De commissie brengt dan verslag uit aan de Kamer. Die beraadslaagt vervolgens of ze de procureur-generaal bij de Hoge Raad opdracht verleent om tot vervolging over te gaan. De Tweede Kamer moet uiterlijk 3 februari 2016 een besluit nemen of er voldoende grond voor vervolging is. Dat staat in een brief van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer. Gaat men over die datum heen, dan wordt de zaak als verworpen beschouwd.
Het moet snel. ” Het is van belang om de betrouwbaarheid en goede naam van de volksvertegenwoordiging snel te zuiveren”, aldus het bestuur.
De commissie krijgt de bevoegdheden die ook gelden voor een parlementaire enquêtecommissie. Iedere getuige moet dus komen en kan onder ede worden verhoord.
Het dagelijks bestuur ofwel presidium verzoekt een aantal partijen een lid voor de commissie af te vaardigen. “Gelet op het karakter van het onderzoek verdient het de voorkeur dat de voor te dragen leden een juridische achtergrond hebben.”
De Kamer moet bij haar beslissing “het recht, de billijkheid, de zedelijkheid en het staatsbelang” in ogenschouw nemen. Maar de Kamer moet eerst nog stemmen over het instellen van een onderzoekscommissie en het bestuur hoopt dat dat komende dinsdag al gebeurt.
Het presidium had een kluif aan de brief aan de Kamer. Het moest het in dit geval doen met wetgeving uit 1855 ” en verouderde terminologie en bepalingen die niet meer altijd aansluiten bij de huidige praktijk en indeling van de Tweede Kamer.”
De unieke zaak deed het Binnenhof deze week op de grondvesten schudden. In het rapport dat de Rijksrecherche over de kwestie opstelde, wordt overigens volgens de NOS geen van de fractievoorzitters als verantwoordelijke voor het lek aangewezen. Zij zijn als enigen lid van Stiekem. Er zijn vooral aanwijzingen en indirect bewijs, afgeleid uit telefoongegevens.
VK 12.11.2015 Op hoop van zegen en zonder enige ervaring om op terug te vallen, zoekt de Tweede Kamer naar een manier om de lekaffaire af te handelen zonder dat die uitloopt op een politiek bloedbad. De speciale Kamercommissie die het onderzoek ter hand neemt moet in elk geval even de druk van de ketel halen.
Commentaar
Dit komt er nou van als de commissie-stiekem wordt misbruikt om lastige informatie wit te wassen. De geloofwaardigheid van de Tweede Kamer komt in gevaar, stelt Raoul du Pré, chef Haagse politieke redactie van de Volkskrant in hetcommentaar
Is commissie Stiekem frankensteinmonster?
Daar zit je dan als Geert Wilders: heb je net gehoord over een aanslag die op het nippertje is voorkomen, mag je er niks over zeggen. Een ongemak over commissie Stiekem is onvermijdelijk, betoogt politiek verslaggever natalie Rigthon van de Volkskrant. Lees haar analyse over de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) hier
Door het instellen van een eigen onderzoek houdt de Kamer de zaak, en daarmee de reputatie van minstens één toppoliticus uit eigen kring, voorlopig in eigen hand. Dat was donderdagavond de uitkomst van een dag lang koortsachtig overleg in het presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer.
De onderzoekscommissie – met Kamerleden van VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66 en ChristenUnie – krijgt dezelfde opsporingsbevoegdheden als een parlementaire enquêtecommissie en kan dus ook getuigen onder ede horen. Het presidium vraagt de fracties in de komende dagen liefst leden ‘met een juridische achtergrond’ te leveren om de commissie te bemannen. Uiterlijk voor 3 februari 2016 moet de commissie laten weten of zij ‘voldoende gronden voor vervolging’ ziet. In dat geval gaat de zaak door naar de Hoge Raad – de enige instantie die een Kamerlid kan vervolgen wegens een ambtsmisdrijf als lekken.
De Kamer begint daarmee hoe dan ook aan een procedure zoals die in de moderne parlementaire geschiedenis niet eerder is voorgekomen.
De Rijksrecherche heeft ten minste één fractieleider ‘in beeld’ in verband met lekken uit de vertrouwelijke commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CIVD). Met die mededeling zette het Openbaar Ministerie donderdag onwezenlijke taferelen in gang op het Binnenhof. Het kan immers alleen om een van de prominente leden van de commissie gaan. De ene na de andere fractievoorzitter voelde zich gedwongen te ontkennen iets met de zaak te maken te hebben. ‘Mijn lippen zijn altijd verzegeld geweest’, aldus ChristenUnie-leider Arie Slob, snel gevolgd door voormalig GroenLinks-voorman Bram van Ojik: ‘Ik was het niet.’
Aangifte
‘Rijksrecherche misbruikt telefoon journalist om puzzel rond Het Lek op te lossen’
Ronduit zorgwekkend.’ Zo noemt journalistenvakbond NVJ de officiële mededelingen over het rijksrechercheonderzoek naar Het Lek in de commissie Stiekem. Vooral de zinsnede dat ‘belgegevens van onder meer commissieleden zijn onderzocht’ valt verkeerd.
Trouw 12.11.2015 De tekst van het een ANP-bericht van gisteren zegt heel veel. Die luidt: ‘Wie van de fractievoorzitters heeft supergeheime informatie gelekt naar de pers?’. De crux zit ‘m in ‘super’. Want dat er geheime informatie wordt gelekt in Den Haag, dat is niet bepaald opzienbarend. Maar dit keer gaat het om wel heel geheime geheimen.
Op de papieren was zijn naam weggelakt, maar niet goed genoeg.
Dat informatie bij de pers belandt, gebeurt zó vaak, dat NRC-journalist Pieter van Os de Haagse lekpraktijken in maar liefst zeven ondersoorten verdeelt. Politici, schrijft Van Os, doen het bijvoorbeeld omdat ze een statement willen maken. Om zichzelf in de belangstelling te spelen. Omdat ze overbluft worden, omdat ze aandacht willen of juist de aandacht van iets anders willen afleiden. Al zijn er ook voorbeelden van politici die iets geheims aan een journalist vertelden om ze aardig wilden zijn, of uit onhandigheid. Een ‘klunslek’, noemt van Os dat.
Tang was ooit zo’n kluns
Om bij die laatste categorie te beginnen: de huidige PvdA-eurodelegatieleider Paul Tang was ooit zo’n kluns. Het was in 2009, toen hij Kamerlid was. RTL-journalist Frits Wester, de man die al een decennium de Prinsjesdag-stukken weet los te lekken, zwaaide op televisie met Tangs kopie van de macro-economische verkenningen. Op de papieren was Tangs naam weggelakt, maar niet goed genoeg. Dus kwam het uit, met nare gevolgen voor Tang: hoewel hij gold als talent, kwam zijn naam op kandidatenlijst van 2010 niet meer voor. Pas vorig jaar, bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, werd hij gerehabiliteerd.
NU 12.11.2015 De Tweede Kamer moet uiterlijk 3 februari een besluit nemen of het overgaat tot vervolging van een of meerdere fractievoorzitters wegens lekken uit de commissie-Stiekem.
Dat maakte het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, donderdagavond bekend in een brief aan de Kamer.
Besluit de Kamer voldoende grond te zien voor vervolging, dan zal binnen de gestelde termijn de procereur-generaal van de Hoge Raad de opdracht moeten worden gegeven om tot vervolging over te gaan.
Omdat het besluit binnen drie maanden moet worden genomen, moet de Tweede Kamer uiterlijk volgende week de taakomschrijving afgerond hebben. Ook de commissieleden moeten binnen zeven dagen benoemd zijn. De commissie moet bestaan uit tenminste vijf Kamerleden.
Zij krijgen dezelfde bevoegdheden als een parlementaire enquêtecommissie. Dat betekent alle opgeroepen getuigen moeten komen opdagen en onder ede verhoord kunnen worden.
Van Miltenburg schrijft in de brief dat de kwestie “het parlement in een slecht daglicht stelt”. “Het is van belang om de betrouwbaarheid en goede naam van de volksvertegenwoordiging snel te zuiveren”, aldus de Kamervoorzitter.
Plasterk
Aanleiding is de rel die vorig jaar speelde rond minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk en de aangifte die vervolgens werd gedaan door VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra in zijn rol als voorzitter van de commissie-Stiekem.
In 2014 kwam Plasterk in grote politieke problemen doordat hij de Amerikanen verweet 1,8 miljoen tapgegevens te hebben opgehaald in Nederland. In werkelijkheid bleek dat Nederland deze taps zelf had uitgevoerd en geleverd aan de Amerikanen.
Hij zou de Kamer hierover echter niet direct hebben geïnformeerd toen hij zijn fout ontdekte. In de Kamer kreeg hij van een groot deel van de oppositie daarom een motie van wantrouwen aan de broek, inclusief van toenmalig gedoogpartner D66. Het zorgde voor een behoorlijke ruzie tussen PvdA-leider Diederik Samsom en D66-leider Alexander Pechtold. Vlak na het debat bleek waarom.
NRC wist te melden dat de commissie-Stiekem wel degelijk eerder vertrouwelijk was geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de taps.
En aangezien lekken uit deze commissie strafbaar is deed Zijlstra aangifte. Nu, ruim anderhalf jaar later, komt het Openbaar Ministerie er pas achter dat het niet bevoegd is om te beslissen over de vervolging van een Kamerlid.
Telegraaf 12.11.2015 In het rapport over het lekken uit de Commissie Stiekem wordt geen van de fractievoorzitters aangewezen als de schuldige.
Dat hebben bronnen aan de NOS verteld. Er zou slechts “indirect bewijs” in het rapport van de Rijksrecherche staan, gebaseerd op telefoongegevens.
Woensdag werd bekend dat een of meer fractievoorzitters informatie uit de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, zoals de Commissie Stiekem officieel heet, hadden gelekt.
Telegraaf 12.11.2015 Het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer heeft nog tijd nodig om de puntjes op de i te zetten over de aanpak van het onderzoek naar het lek uit de commissie-stiekem. Dat zeiden verschillende Kamerleden na overleg met de Kamervoorzitter.
In de brief komen de samenstelling van de onderzoekscommissie te staan, haar taakopdracht en juridische zaken.
De brief moet nog wel deze avond komen. Het is de bedoeling dat er volgende week wordt gestemd over de samenstelling en taakopdracht van de onderzoekscommissie.
Telegraaf 12.11.2015 Het zou verstandiger zijn als de procureur-generaal van de Hoge Raad het lek uit de commissie-stiekem onderzocht. Dat laat oud-Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas weten via ThePostOnline. Hij reageerde op het besluit van het bestuur van de Tweede Kamer om een commissie in te stellen die de kwestie eerst zelf gaat onderzoeken.
“De Rijksrecherche had dan, op verzoek van de Hoge Raad, kunnen voortgaan met het al gestarte onderzoek. Het presidium van de Kamer heeft anders besloten. Nu zal de Kamer dan ook zelf op de blaren moeten zitten. En die kunnen in dit geval behoorlijk pijnlijk worden”, schrijft Weisglas. Hij doelt op de politieke gevolgen.
Het is volgens hem “wel heel veel gevraagd van Kamerleden om een oordeel te vellen over de belangrijkste politici in de Kamer”. Ook vindt hij het niet goed dat het publiek denkt dat de Kamer nu “zijn eigen vlees keurt”. Weisglas was voorzitter van de Tweede Kamer van mei 2002 tot november 2006.
Telegraaf 12.11.2015 “Ik ben Arie Slob”, antwoordde de voormalig fractievoorzitter van de ChristenUnie donderdag op de vraag of hij het lek is van de Commissie Stiekem. Hij noemt speculaties in media dat hij het lek zou zijn “een aantasting van zijn integriteit”.
Die speculaties over zijn betrokkenheid werden gevoed omdat Slob zijn vertrek als fractievoorzitter en Tweede Kamerlid bekendmaakte op de dag dat nieuwe onthullingen over de affaire-Stiekem naar buiten kwamen. Ook schaarde de ChristenUnie zich vorig jaar niet achter een motie van wantrouwen tegen minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken). Die motie van wantrouwen kwam er omdat Plasterk de Kamer informatie zou hebben onthouden rond de affaire.
“Omdat ik deze week mijn vertrek uit de Kamer bekend heb gemaakt zal een en een wel twee zijn. Het raakt mij persoonlijk dat met de vinger naar mij wordt gewezen”, aldus Slob. “Mijn lippen zijn echt altijd verzegeld geweest.”
Ook voormalig GroenLinks-fractievoorzitter Bram van Ojik, die destijds in de commissie zat, zei donderdag dat hij niet heeft gelekt uit de commissie. Van Ojik zei dat op Malta, waar hij als migratiegezant voor het ministerie van Buitenlandse Zaken de top over migratie tussen Europa en Afrika bijwoont.
VVD-fractieleider Halbe Zijlstra deed aangifte van lekken uit de commissie. Maar omdat het Openbaar Ministerie niet bevoegd is om dit te onderzoeken, ligt de kwestie nu weer op het bordje van de Tweede Kamer. Of Zijlstra met terugwerkende kracht spijt heeft van die aangifte, gezien de huidige commotie, wilde hij donderdag niet zeggen. “Ik mag en kan hier geen enkele mededeling over doen. En ik ben van plan me daaraan te houden.”
Telegraaf 12.11.2015 Het instellen van een commissie die het lek in de Commissie Stiekem gaat onderzoeken is een normale gang van zaken en een logische tussenstap. “Het presidium krijgt iets binnen waarover een Kameruitspraak moet komen. Dan laat je onderzoeken wat daarvoor nodig is. Het moet gewogen worden”, zegt staatsrechtsgeleerde Wim Voermans van de Universiteit Leiden.
Het bestuur van de Tweede Kamer, het presidium, besloot donderdag na drie uur vergaderen unaniem dat het de Tweede Kamer gaat vragen een onderzoekscommissie in te stellen. Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg maakte dat besluit bekend. Het presidium kwam bijeen nadat het Openbaar Ministerie woensdag had bekendgemaakt niet bevoegd te zijn om onderzoek te doen naar het lekken uit de Commissie Stiekem.
Het OM draagt de stukken daarom over aan het bestuur, waarvan Van Miltenburg de leiding heeft.
“Het werk van de onderzoekscommissie is te vergelijken met het werk van een officier van justitie”, zegt Voermans. Het is een kwestie van voldoende informatie verzamelen voordat er eventueel strafvervolging plaatsheeft voor het ambtsmisdrijf dat gepleegd zou zijn.
In artikel 463 van het Wetboek van Strafrecht staat op het schenden van ambtsgeheim een celstraf van maximaal twee maanden en/of een boete van 10.000 euro.
Telegraaf 12.11.2015 De terreurdreiging aan het adres van Nederland, in- en uitreizende jihadisten, de geheime werkzaamheden van Nederlandse inlichtingendiensten en samenwerking met buitenlandse diensten, in het buitenland ontvoerde Nederlanders, onderzoek naar geldstromen van terreurorganisaties, MH17. Het lag in 2014 allemaal op het bordje van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), in de volksmond beter bekend als de Commissie Stiekem.
De in maart 1952 ingestelde commissie praat duidelijk over staatsgeheime aangelegenheden die niet zomaar naar buiten kunnen worden gebracht. Het risico op misbruik van de kennis is te groot, zo groot zelfs dat het vijftien jaar duurde voordat er een eerste beknopte schriftelijke verslaglegging naar de Tweede Kamer werd gestuurd.
De Kamer riep getuige dat eerste verslag van de commissie de CIVD in het leven voor “parlementaire controle op het doen en laten van een apparaat van de rijksoverheid, dat zich uit de aard van zijn werkzaamheden minder dan andere overheidsdiensten leent tot een gedachtewisseling in de Staten-Generaal.” Het werk van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten was te geheim om openlijk in de Kamer, in grote verzameling achter gesloten deuren en in de vaste Kamercommissies voor de betreffende departementen te bespreken.
Zitting in de commissie hebben de voorzitters van verschillende fracties in de Tweede Kamer. Tot 2004 waren dat alleen de leiders van de vier grootste fracties, maar tegenwoordig bestaat de commissie in principe uit alle fractievoorzitters die dat willen. De commissie vergadert in beslotenheid en bestaat momenteel uit; Halbe Zijlstra (VVD), voorzitter van de commissie, Diederik Samsom (PvdA), Geert Wilders (PVV), Emile Roemer (SP), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66), Jesse Klaver (GroenLinks), Gert-Jan Segers (ChristenUnie), Marianne Thieme (PvdD) en Kees van der Staaij (SGP).
Lekken is strafbaar, kan bestraft worden met maximaal twee maanden cel of een geldboete van circa 10.000 euro, en de informatie die ze krijgen is strikt geheim en mag ook niet met partijgenoten worden besproken. Dat leidde afgelopen zomer nog tot vreemde taferelen. Wilders wilde een motie indienen om het kabinetsbeleid aan te passen vanwege “dusdanig schokkende” informatie die hij in de commissie had gekregen maar niet naar buiten kon brengen. Waar de motie over zou gaan kon hij er dus niet in zetten.
In 2014 vergaderde de commissie zeventien keer met een gemiddeld opkomstpercentage van 70 van de fractievoorzitters. Terugkerende ‘gasten’ van de commissie zijn de ministers van Binnenlandse Zaken, Defensie en Veiligheid en Justitie.
Trouw 12.11.2015 Het bestuur van de Tweede Kamer pleit voor een onderzoek naar het lekken van informatie uit de zogeheten commissie-stiekem, de kamercommissie voor de inlichtingendiensten. Dat is zojuist bekend geworden na de vergadering van het presidium.
Het kamerbestuur pleit voor een onderzoekscommissie die moet uitzoeken wie van de leden van de commissie-stiekem gelekt heeft of hebben. Dat zei de voorzitter van presidium, Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg, na een vergadering die vanochtend drie uur duurde.
Het Kamerbestuur gaat de Tweede Kamer nu vragen een onderzoekscommissie in te stellen, en wil de Kamerleden volgende week laten stemmen over de taakopdracht en de samenstelling van de onderzoekscommissie.
Volgens Van Miltenburg heeft de Tweede Kamer nog geen inhoudelijke informatie over welke fractievoorzitter heeft of fractievoorzitters hebben gelekt. Zij ontving slechts een brief van het Openbaar Ministerie dat die het onderzoek heeft gestopt.
Het OM is volgens artikel 119 van de grondwet niet bevoegd om de kwestie verder te onderzoeken. Het schenden van de geheimhoudingsplicht uit een besloten vergadering van commissie-stiekem kan worden aangemerkt als een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer. De opdracht tot vervolging voor de Hoge Raad kan alleen gegeven worden door de regering of de Tweede Kamer. Daarom wordt het dossier van het OM overgedragen aan het presidium van de Kamer.
Een bijzonder nare zaak. Iemand heeft misbruik gemaakt van zijn positie, aldus SP’er Ronald van Raak.
De commissie-stiekem is de bijnaam van de Commissie inlichtingen- en veiligheidsdiensten CIVD. In die Kamercommissie bespreken de tien fractievoorzitters in de Tweede Kamer staatsgeheime zaken met de minister van binnenlandse zaken, die verantwoordelijk is voor de inlichtingendienst AIVD, of de minister van defensie, verantwoordelijk voor de militaire inlichtingendienst MIVD.
De informatie die de fractievoorzitters binnen de commissie krijgen over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is zo geheim dat ze die niet mogen delen, ook niet met hun eigen fractie. Ze mogen zelfs niet aangeven of de commissie bijeen is geweest en wat het onderwerp van gesprek was.
Toen NRC berichtte over informatie uit de commissie in februari 2014 deed VVD-fractieleider Halbe Zijlstra, voorzitter van de commissie-stiekem, aangifte. Daarna volgde onderzoek van de Rijksrecherche.
Eind 2013 waren de volgende fractievoorzitters lid van de commissie-stiekem: Halbe Zijlstra (VVD), Diederik Samsom (PvdA), Geert Wilders (PVV), Emile Roemer (SP), Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66), toenmalig fractievoorzitter Arie Slob van de ChristenUnie, toenmalig fractievoorzitter Bram van Ojik van GroenLinks, Kees van der Staaij (SGP) en Marianne Thieme (PvdD). Thieme is naar eigen zeggen nooit bij een bijeenkomst van de commissie geweest. Ook Slob ontkende vandaag het lek te zijn.
De kwestie draait om 1,8 miljoen telefoongegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van binnenlandse zaken Ronald Plasterk zei daarover in oktober 2013 tegen Nieuwsuur dat de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA die had verzameld zonder medeweten van Nederland. Hij kreeg een maand later te horen dat hij fout zat, en dat niet de NSA maar de Nederlandse inlichtingendiensten de telefoondata zelf hadden verzameld en hadden doorgespeeld aan de NSA. Maar de minister bracht dat toen niet meteen naar buiten en meldde het pas in een brief aan de Kamer in februari 2014.
Plasterk kreeg daarover een motie van wantrouwen aan zijn broek maar die werd verworpen. Later bleek uit de reconstructie van NRC dat de Kamer wel was ingelicht over de door Nederland verzamelde belgegevens, en wel via de commissie-stiekem. Volgens NRC werd dat feit tijdens een besloten vergadering op 12 december 2013 gemeld door defensieminister Hennis in aanwezigheid van Plasterk, zonder dat er bijgezegd werd dat het om een correctie van een kabinetsstanpunt ging, en ontging de politieke lading daarvan veel leden van de commissie. In een korte verklaring stelde de commissie daarop dat zij zich ‘niet geïnformeerd acht’.
NRC beriep zich voor het artikel op ‘oppositiebronnen’. Over wie deze bronnen zijn draait nu deze voor de Haagse politiek bijzonder heikele zaak.
Hoe verder?
Het instellen van een commissie die het lek in de commissie-stiekem gaat onderzoeken is een normale gang van zaken en een logische tussenstap.
“Het presidium krijgt iets binnen waarover een Kameruitspraak moet komen. Dan laat je onderzoeken wat daarvoor nodig is. Het moet gewogen worden”, zei staatsrechtsgeleerde Wim Voermans van de Universiteit Leiden tegen het ANP.
Het bestuur van de Tweede Kamer, het presidium, krijgt van het Openbaar Ministerie het dossier van het onderzoek dat de Rijksrecherche heeft gedaan naar het lekken. Het onderzoek werd stilgelegd “nadat een of meer leden van de CIVD (dit is de commissie-stiekem – red.) in beeld kwamen ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie”, aldus het OM gisteravond.
De nog te benoemen onderzoekscommissie van de Tweede Kamer zal proberen duidelijk te krijgen wie er heeft gelekt uit de besloten vergadering van de Commissie inlichtingen- en veiligheidsdiensten CIVD. Mocht dit komen vast te staan, dan is het uiteindelijk aan de Tweede Kamer of de regering om de zaak voor de Hoge Raad te brengen. Alleen zij kunnen dit volgens de wet dit doen.
“Het werk van de onderzoekscommissie is te vergelijken met het werk van een officier van justitie”, zegt Voermans. Het is volgens hem een kwestie van voldoende informatie verzamelen voordat er eventueel strafvervolging plaatsheeft voor het ambtsmisdrijf dat gepleegd zou zijn.
Op het schenden van ambtsgeheim staat volgens artikel 463 van het Wetboek van Strafrecht een celstraf van maximaal twee maanden en/of een boete van 10.000 euro.
Voermans zei eerder dat de Kamer in deze zaak alleen maar kan verliezen. De vervolgingsbeslissing is volgens hem hoe dan ook een ramp. Als er niet wordt besloten tot vervolging heeft dat ernstige gevolgen voor de geloofwaardigheid, als er wel wordt besloten fractievoorzitter(s) – en dat zijn niet zomaar parlementariërs, aldus Voermans – te vervolgen is dat desastreus voor de verhoudingen.
“Kamerleden die toch een soort verbondenheid met elkaar hebben (zelfs met al het partijpolitieke theater), en nu een vervolgingsbeslissing moeten gaan nemen over één of enkele van hun collega’s. Fractievoorzitters ook nog. Een bijna onmogelijke beslissing. Zo een die je fout of fout kan doen. De geloofwaardigheid van de Tweede Kamer is door de overdracht van het dossier van het OM sowieso al in het geding”, aldus Voermans.
NU 12.11.2015 Het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, stelt een onderzoekscommissie in naar het lekken uit de zogenoemde commissie-Stiekem.
Dat is donderdag bekendgemaakt door Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg na afloop van een vergadering van het presidium.
Eerder deze week werd bekend dat er aangifte is gedaan wegens het lekken uit de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, oftewel de commissie-Stiekem, naarNRC Handelsblad. De commissie-Stiekem bestaat uit de fractievoorzitters van de gekozen partijen. Lekken uit deze commissie geldt als een ambtsmisdrijf.
Woensdag liet het OM weten dat zij de zaak, die al anderhalf jaar speelt, niet verder behandelt en neerlegt bij de Kamer. De Grondwet bepaalt dat de opdracht tot vervolging van een Kamerlid alleen door de regering of de Tweede Kamer kan worden gegeven.
Aanleiding
Aanleiding is de rel die vorig jaar speelde rond minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk en de aangifte die vervolgens werd gedaan door VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra in zijn rol als voorzitter van de zogeheten commissie-Stiekem.
In 2014 kwam Plasterk in grote politieke problemen doordat hij de Amerikanen verweet 1,8 miljoen tapgegevens te hebben opgehaald in Nederland. In werkelijkheid bleek dat Nederland deze taps zelf had uitgevoerd en geleverd aan de Amerikanen.
Hij zou de Kamer hierover echter niet direct hebben geïnformeerd toen hij zijn fout ontdekte. In de Kamer kreeg hij van een groot deel van de oppositie daarom een motie van wantrouwen aan de broek, inclusief van toenmalig gedoogpartner D66.
Het zorgde voor een behoorlijke ruzie tussen PvdA-leider Diederik Samsom en D66-leider Alexander Pechtold. Vlak na het debat bleek waarom.
NRC wist te melden dat de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, oftewel de commissie-Stiekem, wel degelijk eerder vertrouwelijk was geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de taps.
Een besluit om tot vervolging over te gaan kan grote gevolgen hebben, aangezien één of meerdere fractievoorzitters dan voor de Hoge Raad zullen moeten verschijnen.
NU 12.11.2015 Het presidium, oftewel het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, is donderdagochtend bijeen gekomen om te praten over een mogelijk ambtsmisdrijf door één of meerdere fractievoorzitters.
Aanleiding is de rel die vorig jaar speelde rond minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk en de aangifte die vervolgens werd gedaan door VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra in zijn rol als voorzitter van de zogeheten commissie-Stiekem.
De Grondwet bepaalt dat de opdracht tot vervolging van een Kamerlid alleen door de regering of de Tweede Kamer kan worden gegeven. Daarom speelt het Openbaar Ministerie de zaak door aan de Tweede Kamer.
In 2014 kwam Plasterk in grote politieke problemen doordat hij de Amerikanen verweet 1,8 miljoen tapgegevens te hebben opgehaald in Nederland. In werkelijkheid bleek dat Nederland deze taps zelf had uitgevoerd en geleverd aan de Amerikanen.
Commissie-Stiekem
NRC wist namelijk te melden dat de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, oftewel de commissie-Stiekem, wel degelijk eerder vertrouwelijk was geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de taps.
En aangezien lekken uit deze commissie strafbaar is deed Zijlstra aangifte. Nu, ruim anderhalf jaar later, komt het Openbaar Ministerie er pas achter dat het niet bevoegd is om te beslissen over de vervolging van een Kamerlid.
Wel zijn er aanwijzingen dat één of meerdere fractievoorzitters zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan een ambtsmisdrijf, zo liet het OM weten.
Samsom
In de kwestie wordt vooral gekeken naar PvdA-leider Diederik Samsom. Hij had immers een politiek motief om het blazoen van Plasterk te zuiveren.
Ook deed hij bij Pauw en Witteman naar aanleiding van deze zaak al zijn beklagover de commissie-Stiekem. Die zou volgens hem “te geheim en te onbeholpen” opereren. Zelf ontkent hij het lek te zijn geweest.
VK 12.11.2015 Het presidium van de Tweede Kamer (het dagelijks bestuur) pleit voor het instellen van een commissie om een lek in de ‘commissie stiekem’ te onderzoeken. Dat is het resultaat van een presidiumvergadering die de hele ochtend duurde. De rijksrecherche verdenkt ten minste één fractieleider van lekken uit de vertrouwelijke commissie. De Kamer moet beslissen of wordt overgegaan tot vervolging.
Haagse whodunnit
Iemand lekte in 2014 uit de ‘commissie stiekem’. Politiekverslaggever Frank Hendrickx schreef een analyse (+) over de zaak.
Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg lichtte het besluit vanmiddag toe. Ze stelde dat het Openbaar Ministerie geen inhoudelijke informatie met de Kamer heeft gedeeld. Ook de leden van het presidium kennen de details niet en weten niet welke politici door het OM worden verdacht van lekken. Het is nog niet duidelijk wanneer deze informatie wel wordt gedeeld. Een eerste stap is nu het isntellen van een Kamercommissie die het onderzoek moet gaan leiden. Het is aan de Kamer om te onderzoeken of er ‘voldoende gronden voor vervolging bestaan’.
De commissie vergadert sinds jaar en dag op wisselende plekken, schrijftpolitiek verslaggever Frank Hendrickx (+). Alleen de fractievoorzitters krijgen een seintje als het zover is en de aantekeningen die de politieke kopstukken maken, verdwijnen naar verluidt in een kluis – pas bij de volgende vergadering komen ze weer naar buiten. Iedereen is ervan doordrongen dat de hoofden van AIVD en MIVD alleen vrijuit praten als ze zeker weten dat de informatie binnenskamers blijft.
‘Commissie stiekem’ overblijfsel uit jaren vijftig
‘De ‘commissie stiekem’ kent zijn oorsprong in de jaren vijftig,’ vertelt historicus Johan van Merriënboer van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit. ‘Uit angst voor Oostbloklanden werd een commissie voor de binnenlandse veiligheid opgericht waarbij geheimhoudingsplicht gold: men wilde de communisten buiten de deur houden. De fractievoorzitters van de grootste democratische partijen zaten in deze commissie. Communistische partijen zoals het CPN werden er buiten gehouden, zij hadden korte lijntjes met Moskou.
Met de val van de muur verviel ook de dreiging uit het oosten, maar een traditie van het hebben van staatsgeheimen was ontstaan. Tegenwoordig zitten tien fractieleiders in de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), oftewel de commissie stiekem.’
Elsevier 12.11.2015Het presidium zal aan de Tweede Kamer voorstellen om een onderzoekscommissie in te stellen die onderzoek moet doen naar het lek in de commissie-stiekem. Deze onderzoekscommissie moet kijken naar de inhoud van de zaak.
Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg maakte dat donderdag bekend na een drie uur durend overleg van het presidium, het bestuur van de Kamer. Het blijft dus onduidelijk wie er precies heeft gelekt, en of de fractievoorzitter die heeft gelekt ook daadwerkelijk wordt vervolgd.
Staatsgeheimen
Het presidium van de Tweede Kamer kwam donderdag bijeen om te praten over lekken vanuit de commissie-stiekem, het overleg van fractievoorzitters die daar over lopende veiligheidszaken en soms ook over staatsgeheimen worden geïnformeerd.
Het Openbaar Ministerie heeft al het een en ander onderzocht, maar kon verder geen onderzoek doen omdat het daar niet bevoegd voor is. Reden daarvoor is dat er mogelijk sprake is van een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer.
Belgegevens
De zaak draait om 1,8 miljoen belgegevens die aan de Amerikaanse inlichtingendienst NSA werden verstrekt in het kader van terrorismebestrijding, waarover minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken destijds onjuiste informatie had verstrekt.
Hij kreeg hiervoor vorig jaar van een groot deel van de oppositie een motie van wantrouwen. Ook zou hij het nagelaten hebben de Kamer erover te informeren. Maar de commissie-stiekem zei niets te weten van de verzameling van 1,8 miljoen metadata. Hierna werd er uit de commissie gelekt dat het kabinet de Kamer daar wel degelijk vertrouwelijk over had ingelicht.
Telegraaf 12.11.2015 Een mogelijke vervolging van één van de (oud-)fractievoorzitters in de Tweede Kamer is een stap dichterbij. Het bestuur van de Kamer (het presidium) wil het lekken uit de zogeheten Commissie Stiekem verder laten bekijken door een nog in te stellen onderzoekscommissie van Kamerleden. De Kamer stemt daar volgende week over.
De affaire draait om het lekken in februari vorig jaar van geheime informatie uit de Commissie Stiekem, het besloten overleg van fractievoorzitters met de ministers die verantwoordelijk zijn voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Eerder deze week bleek dat VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra in maart vorig jaar aangifte had gedaan van het lekken. In het onderzoek van het Openbaar Ministerie en de Rijksrecherche kwam een verdenking richting één of meer fractievoorzitters naar voren.
Omdat het om een mogelijk ambtsmisdrijf door een landelijk politicus gaat, is het Openbaar Ministerie (OM) niet bevoegd zelf verder onderzoek te doen. Het OM heeft de kwestie teruggelegd op het bordje van de Tweede Kamer, zonder overigens al inhoudelijke informatie te geven. Wie het lek was is nog niet duidelijk.
Zeker is wel dat indertijd de volgende fractievoorzitters lid waren van de Commissie Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, zoals de Commissie Stiekem officieel heet: Halbe Zijlstra (VVD), Diederik Samsom (PvdA), Geert Wilders (PVV), Emile Roemer (SP), Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66), toenmalig fractievoorzitter Arie Slob van de ChristenUnie, toenmalig fractievoorzitter Bram van Ojik van GroenLinks, Kees van der Staaij (SGP) en Marianne Thieme (PvdD). Thieme is naar eigen zeggen nooit bij een bijeenkomst van de commissie geweest.
VK 12.11.2015 Op hoop van zegen en zonder enige ervaring om op terug te vallen, zoekt de Tweede Kamer naar een manier om de lekaffaire af te handelen zonder dat die uitloopt op een politiek bloedbad. De speciale Kamercommissie die het onderzoek ter hand neemt moet in elk geval even de druk van de ketel halen.
Commentaar
Dit komt er nou van als de commissie-stiekem wordt misbruikt om lastige informatie wit te wassen. De geloofwaardigheid van de Tweede Kamer komt in gevaar, stelt Raoul du Pré, chef Haagse politieke redactie van de Volkskrant in het commentaar
Is commissie Stiekem frankensteinmonster?
Daar zit je dan als Geert Wilders: heb je net gehoord over een aanslag die op het nippertje is voorkomen, mag je er niks over zeggen. Een ongemak over commissie Stiekem is onvermijdelijk, betoogt politiek verslaggever natalie Rigthon van de Volkskrant. Lees haar analyse over de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) hier
Door het instellen van een eigen onderzoek houdt de Kamer de zaak, en daarmee de reputatie van minstens één toppoliticus uit eigen kring, voorlopig in eigen hand. Dat was donderdagavond de uitkomst van een dag lang koortsachtig overleg in het presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer.
De onderzoekscommissie – met Kamerleden van VVD, PvdA, PVV, SP, CDA, D66 en ChristenUnie – krijgt dezelfde opsporingsbevoegdheden als een parlementaire enquêtecommissie en kan dus ook getuigen onder ede horen. Het presidium vraagt de fracties in de komende dagen liefst leden ‘met een juridische achtergrond’ te leveren om de commissie te bemannen. Uiterlijk voor 3 februari 2016 moet de commissie laten weten of zij ‘voldoende gronden voor vervolging’ ziet. In dat geval gaat de zaak door naar de Hoge Raad – de enige instantie die een Kamerlid kan vervolgen wegens een ambtsmisdrijf als lekken.
De Kamer begint daarmee hoe dan ook aan een procedure zoals die in de moderne parlementaire geschiedenis niet eerder is voorgekomen.
De Rijksrecherche heeft ten minste één fractieleider ‘in beeld’ in verband met lekken uit de vertrouwelijke commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CIVD). Met die mededeling zette het Openbaar Ministerie donderdag onwezenlijke taferelen in gang op het Binnenhof. Het kan immers alleen om een van de prominente leden van de commissie gaan. De ene na de andere fractievoorzitter voelde zich gedwongen te ontkennen iets met de zaak te maken te hebben. ‘Mijn lippen zijn altijd verzegeld geweest’, aldus ChristenUnie-leider Arie Slob, snel gevolgd door voormalig GroenLinks-voorman Bram van Ojik: ‘Ik was het niet.’
‘Rijksrecherche misbruikt telefoon journalist om puzzel rond Het Lek op te lossen’
Ronduit zorgwekkend.’ Zo noemt journalistenvakbond NVJ de officiële mededelingen over het rijksrechercheonderzoek naar Het Lek in de commissie Stiekem. Vooral de zinsnede dat ‘belgegevens van onder meer commissieleden zijn onderzocht’valt verkeerd.
Elsevier 12.11.2015 Het presidium moet zien te achterhalen welk Kamerlid heeft gelekt uit de ‘commissie-stiekem’. Bewijzen zullen waarschijnlijk indirect zijn. Maar de zaak zomaar laten rusten, zou dodelijk zijn voor het aanzien van het parlement.
Lekken uit de ‘commissie-stiekem’ is een politieke doodzonde, maar valt ook moeilijk te bewijzen. In februari 2014 publiceerdeNRC Handelsblad een paar details uit de vergadering van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten.
In deze groep vergaderen de fractieleiders van de Tweede Kamer met de hoofden van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), plus de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie.
Ambtsmisdrijf
Voorzitter Halbe Zijlstra (VVD) deed vorig jaar aangifte van lekken uit de commissie-stiekem. Terecht, want hier was sprake van een ambtsmisdrijf. De grote vraag is: door wie? Het Openbaar Ministerie deed onderzoek en draagt de zaak nu overaan het presidium van de Tweede Kamer.
Niet het Openbaar Ministerie (OM), maar de Tweede Kamer moet onderzoek doen naar het lekken uit de ‘commissie-Stiekem’. Lees verder >
Iedereen denkt dat PvdA-leider Diederik Samsom heeft gelekt, want het stuk in NRC was geschreven door de man die kort tevoren een boek over hem had geschreven. Maar dat zegt natuurlijk niets en Samsom ontkent.
Iedere journalist zal trouwens meer personen bellen dan alleen een fractieleider, want één bron is geen bron. Misschien hebben diverse fractieleiders iets losgelaten, dan drijft de bui over.
Sisser
Als er al bewijzen zijn tegen Samsom of een andere fractievoorzitter, dan zijn die waarschijnlijk circumstantial, indirect. Dikke kans dat het met een sisser afloopt.
Anatomie van de macht
Wie bestieren Nederland eigenlijk en hoe oefenen ze hun invloed uit? Eric Vrijsen heeft decennialang ervaring op het Binnenhof, en beschrijft zestien machtscircuits van binnenuit. Meer info >
Het is aan het presidium van de Tweede Kamer om de zaak te laten rusten, maar dat is tegelijkertijd onmogelijk. Dan lijkt het of Kamerleden zichzelf vrijwaren van juridische vervolging.
Ook zal het lijken alsof het presidium om politieke redenen – de val van Samsom betekent waarschijnlijk ook de val van het kabinet – terugschrikt voor een strafrechtelijke vervolging van een prominent Kamerlid. Dat zou dodelijk zijn voor het aanzien van het parlement.
Deze affaire is een inktvlek en hoe meer de politici erin wrijven, hoe groter de schade wordt.
VK 12.11.2015 ‘Ronduit zorgwekkend.’ Zo noemt journalistenvakbond NVJ de officiële mededelingen over het rijksrechercheonderzoek naar Het Lek in de commissie Stiekem. Vooral de zinsnede dat ‘belgegevens van onder meer commissieleden zijn onderzocht’ valt verkeerd.
Verhalen uit wandelgangen van de Kamer duiden erop dat rechercheurs ‘verkeersgegevens’ van fractievoorzitters hebben opgevraagd, om uit te zoeken wie telefonisch contact had met de NRC-verslaggever die vertrouwelijke informatie publiceerde. De inhoud van conversaties is niet te achterhalen, alleen het tijdstip en de duur van het gesprek. Misschien zijn ook sms’jes en e-mails onderzocht, of gegevens van de journalist. ‘In feite gebruikt de rijksrecherche het telefoonnummer van een verslaggever om de puzzel op te lossen,’ zegt NVJ-secretaris Bruning.
‘Ze hebben hem niet afgeluisterd, maar alleen het gebruiken van dit soort gegevens is al een aantasting van de bronbescherming van journalisten. Hierdoor zullen klokkenluiders zich minder vrij voelen om iets via de media aan de kaak te stellen. Dat is ernstig.’ Voormalig Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas denkt er heel anders over. Hij vindt het logisch dat de rijksrecherche telefoongegevens opvraagt. ‘Het gaat om een lek naar de pers, dan zijn er per definitie journalisten bij betrokken. Een fractievoorzitter die lekt uit de commissie Stiekem, speelt met de staatsveiligheid. Dat moet je tot op de bodem uitzoeken.’
VK 12.11.2015 Het bestuur van de Tweede Kamer is donderdagochtend bijeengekomen om te overleggen over het lekken van informatie uit de zogeheten Commissie Stiekem. De Rijksrecherche heeft daar onderzoek naar gedaan, maar het Openbaar Ministerie (OM) is niet bevoegd om de kwestie verder te onderzoeken.
Het Binnenhof staat door deze wending plotseling onder hoogspanning. Niemand in Den Haag heeft ooit eerder met iets soortgelijks te maken gehad.
Volgens ChristenUnie-Kamer Joël Voordewind, die het overleg inmiddels heeft verlaten, is er een besluit genomen en zal dat besluit binnenkort worden toegelicht.
Het OM vermoedt dat minstens één fractievoorzitter geheime informatie heeft gelekt uit de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD). Dit maakte het OM woensdagavond bekend via een persbericht. De zaak, die vergaande politieke gevolgen kan hebben, ligt vanaf vandaag in handen van het presidium van de Tweede Kamer, onder leiding van Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg, die woensdagavond sprak van ‘een ernstige en unieke zaak’. In de grondwet staat dat alleen het parlement of het kabinet aan de Hoge Raad de opdracht kan geven tot vervolging van (ex-)Kamerleden en (ex-)ministers.
Het Binnenhof staat door deze wending plotseling onder hoogspanning. Niemand in Den Haag heeft ooit eerder met iets soortgelijks te maken gehad. In de CIVD, beter bekend als de ‘commissie-Stiekem’, zitten alleen fractievoorzitters, cruciale spelers in de Nederlandse politiek. Eén van hen heeft zich nu mogelijk strafbaar gemaakt door geheime informatie door te spelen aan een journalist.
Al ruim anderhalf jaar geleden is aangifte is gedaan wegens het vermoeden van lekken uit de commissie die de inlichtingendiensten moet controleren. Bij meerdere fractievoorzitters leefde het vermoeden dat een journalist van NRC Handelsblad in een artikel van 19 februari 2014 citeerde uit geheime notulen van de commissie.
Telegraaf 12.11.2015 Het presidium van de Tweede Kamer is bijeen om een besluit te nemen over de affaire rond het lek uit de commissie-Stiekem.
,,Deze zaak moet tot op de bodem worden uitgezocht”, zei PVV-Kamerlid Bosma, lid van het bestuur (presidium) van de Tweede Kamer, donderdagochtend tegen De Telegraaf over het lekken van geheimen door een of meer fractievoorzitters.
Ook presidiumlid Van Raak (SP) noemde de zaak een “buitengewoon ernstige aangelegenheid”. CU-Kamerlid Voordewind verwacht in de vergadering die het presidium nu over de zaak houdt, de naam of namen te horen van de fractievoorzitters die in beeld zijn gekomen in het onderzoek dat de rijksrecherche deed naar het lek. Dat ging over informatie over het versturen van communicatiegegevens door de Nederlandse geheime dienst aan de Verenigde Staten.
Omdat het Openbaar Ministerie geen ambtsmisdrijven van politici mag vervolgen, moet het presidium hierover een besluit nemen. Er zijn vier opties: niets doen, de zaak seponeren (schrappen), de zaak voor de rechter brengen of een vervolgonderzoek instellen, waarbij een onderzoeksrechter van de Hoge Raad zich over de feiten buigt en verdachten en getuigen onder ede kan horen.
Trouw 12.11.2015 Het Openbaar Ministerie stuurt de behandeling van de aangifte met betrekking tot het lekken uit een besloten vergadering van de CIVD (Commissie inlichtingen- en veiligheidsdiensten, beter bekend als de commissie-stiekem) door naar het presidium van de Tweede Kamer.
Het OM is naar eigen zeggen niet bevoegd om verder onderzoek te doen, aangezien het mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat. Het presidium van de Tweede Kamer heeft de dagelijkse leiding over de Kamer en wordt gevormd door de voorzitter en ondervoorzitters.
Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg noemt het mogelijk lekken van staatsgeheime zaken ‘een unieke en ernstige zaak’. Donderdagochtend komt het presidium bijeen om te bepalen wat er nu moet gebeuren. “Het is van het grootste belang dat we zorgvuldig en afgewogen besluiten nemen”, aldus Van Miltenburg. Ze zei dat ze niet meer weet dan wat het OM in het persbericht meldde en wilde niet zeggen hoe de kwestie wordt vervolgd.
Vertrouwelijke informatie
In de besloten vergaderingen van de commissie-stiekem worden Kamerleden vertrouwelijk geïnformeerd. Het gaat veelal om informatie die vanwege de veiligheid niet in het openbaar kan worden gedeeld, maar het wekt achterdocht bij de buitenwacht. De omstreden commissie is al jaren een obstakel in het openbare debat waardoor al meerdere bewindslieden in benarde situaties zijn geraakt. Zowel omdat zij vertrouwelijke informatie deelden waarvan het niet de bedoeling was, als omdat ze informatie niet konden delen waar de Kamer expliciet om vroeg.
NU 11.11.2015 Het Openbaar Ministerie (OM) kan de aangifte van het lekken van geheime informatie uit de Commissie-stiekem niet behandelen. Mogelijk is sprake van een ambstmisdrijf door een fractievoorzitter van de Tweede Kamer. Dat maakt het Openbaar Ministerie woensdagavond bekend.
Indien een fractievoorzitter daadwerkelijk zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden en geheime informatie uit de Kamercommissie heeft gelekt aanNRC Handelsblad, is sprake van een ambtsmisdrijf en daar kan een hoge straf op komen te staan.
De Grondwet bepaalt dat de opdracht tot vervolging van een Kamerlid alleen door de regering of de Tweede Kamer kan worden gegeven. Daarom speelt het OM de zaak door aan Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.
In de commissie-Stiekem bespreken de fractievoorzitters staatsgeheime zaken met de minister van Binnenlandse Zaken (verantwoordelijk voor de AIVD) of de minister van Defensie (verantwoordelijk voor de MIVD).
De kwestie bracht Plasterk eerder vorig jaar in politieke problemen. Hij overleefde ternauwernood een motie van wantrouwen in de Tweede Kamer die door een groot deel van de oppositie werd gesteund.
Elsevier 11.11.2015 Niet het Openbaar Ministerie (OM), maar de Tweede Kamer moet onderzoek doen naar het lekken uit de ‘commissie-Stiekem’. Een of meerdere fractievoorzitters hebben zich mogelijk schuldig gemaakt aan een ambtsmisdrijf.
In de ‘commissie-Stiekem’ overleggen fractievoorzitters van de grote partijen over lopende veiligheidszaken en soms ook over staatsgeheimen. Daaruit is het verboden te lekken. Als dat wel gebeurt, kan dit zelfs leiden tot een gevangenisstraf.
Maar Justitie is naar eigen zeggen niet bevoegd om verder onderzoek te doen, omdat het hier mogelijk gaat om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer, staat in een verklaring van het OM.
Grondwet
‘Nadat een of meer leden van de CIVD in beeld kwamen ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie, is het onderzoek door de Rijksrecherche stilgelegd. Aangezien het hier mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat, is het OM niet bevoegd om verder onderzoek te doen, zo is vastgelegd in artikel 119 van de Grondwet,’ is onder meer te lezen.
Het onderzoek is doorgeschoven naar het presidium van de Tweede Kamer, dat wordt gevormd door de voorzitter en ondervoorzitters en dat de dagelijkse leiding over de Kamer heeft.
De afgelopen week schreef De Telegraaf dat VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra aangifte (die volgens het OM is gedateerd op 13 maart 2014) zou hebben gedaan. De vermoedens van de fractieleiders over wie er zou hebben gelekt, zouden bijna allemaal richting PvdA-leider Diederik Samsom gaan. Maar hijzelf ontkent in alle toonaarden de bron van het lek te zijn, en niet door de Rijksrecherche te zijn verhoord.
Een aantal fractieleiders in de Tweede Kamer is gehoord door de Rijksrecherche vanwege een lek uit de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), ook wel bekend als ‘commissie stiekem’. Ook werden hun belgegevens vergeleken met die van een NRC-journalist om te kijken of er contact is geweest. Lees hier meer >
Belgegevens
De zaak draait om 1,8 miljoen belgegevens die aan de Amerikaanse inlichtingendienst NSA werden verstrekt in het kader van terrorismebestrijding, waarover minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken toentertijd onjuiste informatie had verstrekt.
Hij kreeg hiervoor vorig jaar van een groot deel van de oppositie een motie van wantrouwen. Ook zou hij het nagelaten hebben de Kamer erover te informeren. Maar de commissie-Stiekem zei niets te weten van de verzameling van 1,8 miljoen metadata. Hierna werd er uit de commissie gelekt dat het kabinet de Kamer daar wel degelijk vertrouwelijk over had ingelicht.
Telegraaf 11.11.2015 Minister-president Mark Rutte heeft woensdagavond uiterst terughoudend gereageerd op de doorverwijzing door het Openbaar Ministerie van de aangifte wegens lekken uit de commissie-Stiekem (CIVD), aan het presidium van de Tweede Kamer. “Ik wil eerst de feiten precies kennen” en “voor mijn gevoel is het echt een zaak van de Tweede Kamer. Ik ben zeer terughoudend daarop te reageren”, zei hij na afloop van beraadslagingen op de EU-Afrika vluchtelingentop. Het Openbaar Ministerie maakte woensdagavond bekend dat het de aangifte over lekken uit het overleg van fractievoorzitters van de grote partijen over staatsgeheime zaken (CIVD) niet verder mag behandelen. “Nadat een of meer leden van de CIVD in beeld kwamen ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie, is het onderzoek door de Rijksrecherche stilgelegd. Aangezien het hier mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat, is het OM niet bevoegd om verder onderzoek te doen”, stelde het OM.
Telegraaf 11.11.2015 Verschillende fractievoorzitters in de Tweede Kamer willen niet reageren over het mogelijk lekken van één of meer van hun collega’s uit de commissie-Stiekem. In elk geval Halbe Zijlstra (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) willen niet reageren. Andere fractievoorzitters zijn nog niet ingegaan op een verzoek om een reactie.
In de commissie-Stiekem bespreken de fractievoorzitters staatsgeheime zaken met de minister van Binnenlandse Zaken (verantwoordelijk voor de AIVD) of de minister van Defensie (verantwoordelijk voor de MIVD).
Telegraaf 11.11.2015 Het Openbaar Ministerie heeft het onderzoek naar het lekken van informatie die tijdens een vergadering van de zogenaamde Commissie Stiekem is gedeeld, overgedragen aan het Presidium van de Tweede Kamer. Dat doet het OM omdat het niet bevoegd is om verder onderzoek te doen, “aangezien het hier mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat”.
De Rijksrecherche heeft het onderzoek stilgelegd, toen bleek dat dat “een of meer leden” van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten zoals de Commissie Stiekem officieel heet, in beeld kwamen. “De Rijksrecherche heeft geen telefoons getapt”, benadrukt het Openbaar Ministerie.
Hoge Raad
Het Openbaar Ministerie mag volgens de Grondwet (ex-)Kamerleden niet vervolgen. Alleen de Hoge Raad mag dat doen en louter wanneer de Tweede Kamer of regering daar opdracht toe hebben gegeven. Het OM zal de aangifte en alle relevante onderzoeksgegevens donderdag formeel overdragen aan het Presidium van de Tweede Kamer.
Het Presidium komt donderdag bijeen om een besluit te nemen over welke stappen er nu genomen moeten worden, zo zei voorzitter Anouchka van Miltenburg van de Tweede Kamer in een eerste reactie. Van Miltenburg wilde niet vooruitlopen op welke stappen dat zouden kunnen zijn. De Kamervoorzitter zei verder niet te weten wie de verdachten zijn in het onderzoek van het OM. Van Miltenburg sprak van een “unieke en ernstige zaak”. Volgens de Kamervoorzitter is het “van het grootste belang dat we zorgvuldig en afgewogen besluiten nemen”.
Plasterk
Het Presidium wordt gevormd door de voorzitter en ondervoorzitters en heeft de dagelijkse leiding over de Kamer. Naast Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg en griffier Renata Voss zitten de VVD’ers Ton Elias en Tamara van Ark, de SP’er Ronald van Raak, Stientje van Veldhoven (D66), Khadija Arib (PvdA), Martin Bosma (PVV) en Raymond Knops (CDA) in het presidium.
Het lek draait om de affaire rond de 1,8 miljoen belgegevens, waarover minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) op tv onjuiste informatie had gegeven. Hij kreeg hiervoor in 2014 van een flink deel van de oppositie een motie van wantrouwen aan de broek. Daarna werd er uit de Commissie Stiekem gelekt dat het kabinet de Kamer daar wel degelijk vertrouwelijk over had ingelicht.
NU 11.11.2015 Het Openbaar Ministerie stuurt de behandeling van de aangifte van het lekken van geheime informatie uit een besloten vergadering van de commissie-Stiekem door naar Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg. Mogelijk is sprake van een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer. Dat maakt het Openbaar Ministerie woensdagavond bekend.
Indien een Kamerlid daadwerkelijk uit de commissie heeft gelekt, is het OM naar eigen zeggen niet bevoegd om verder onderzoek te doen in de zaak. Een ambtsmisdrijf is voor ambtenaren strafbaar en er kan een hoge straf op staan.
De Grondwet bepaalt dat de opdracht tot vervolging van een Kamerlid alleen door de regering of de Tweede Kamer kan worden gegeven.
Ernstig en uniek
“Dit is een ernstige en unieke zaak”, zei Van Miltenburg in een korte toelichting. Ze roept het presidium donderdagochtend bijeen om te bepalen wat er nu moet gebeuren. Het is volgens haar daarom “van het grootste belang dat we zorgvuldig en afgewogen besluiten nemen.”
In de commissie-Stiekem bespreken de fractievoorzitters staatsgeheime zaken met de minister van Binnenlandse Zaken (verantwoordelijk voor de AIVD) of de minister van Defensie (verantwoordelijk voor de MIVD).
Verschillende fractievoorzitters willen niet reageren over het mogelijk lekken van één of meer van hun collega’s. In elk geval Halbe Zijlstra (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) hielden zich stil. Andere fractievoorzitters zijn nog niet ingegaan op een verzoek om een reactie.
De aangifte van het schenden van de geheimhoudingsplicht uit een besloten vergadering van de CIVD kwam volgens het OM binnen op 13 maart dit jaar.
Telefoontaps
Het gaat om de kwestie waarover NRC Handelsblad anderhalf jaar geleden publiceerde. De krant berichtte dat Nederlandse inlichtingendiensten 1,8 miljoen belgegevens aan Nederland aan de Verenigde Staten hadden verstrekt. Hierna ontstond ophef in de Tweede Kamer.
Kamerleden beweerden niet van de kwestie op de hoogte te zijn en minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken zou de Kamer onjuist hebben voorgelicht. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
De kwestie bracht Plasterk eerder vorig jaar in politieke problemen. Hij overleefde ternauwernood een motie van wantrouwen in de Tweede Kamer die door een groot deel van de oppositie werd gesteund.
VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
Onderzoek
Het Openbaar Ministerie stelde vervolgens een onderzoek in. ”De Rijksrecherche heeft vervolgens onder leiding van het OM onderzoek gedaan. Hierbij zijn belgegevens van onder meer de leden van de CIVD onderzocht en enkele mensen gehoord. De Rijksrecherche heeft geen telefoons getapt”, benadrukt het Openbaar Ministerie.
”Nadat een of meer leden van de CIVD in beeld kwamen ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie, is het onderzoek door de Rijksrecherche stilgelegd. Aangezien het hier mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat, is het OM niet bevoegd om verder onderzoek te doen, zo is vastgelegd in artikel 119 van de Grondwet.”
Presidium
Het presidium van de Tweede Kamer wordt gevormd door de voorzitter en ondervoorzitters en heeft de dagelijkse leiding over de Kamer.
Naast Kamervoorzitter Van Miltenburg en griffier Renata Voss zitten de VVD’ers Ton Elias en Tamara van Ark, de SP’er Ronald van Raak, Stientje van Veldhoven (D66), Khadija Arib (PvdA), Martin Bosma (PVV) en Raymond Knops (CDA) in het presidium.
VK 11.11.2015 Het Openbaar Ministerie (OM) vermoedt dat minstens één fractievoorzitter geheime informatie heeft gelekt uit de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD). De Tweede Kamer moet de explosieve zaak nu verder onderzoeken, omdat het OM daarvoor de bevoegdheid niet heeft.
Dat maakte het OM woensdagavond bekend via een persbericht. De zaak die vergaande politieke gevolgen kan hebben, ligt vanaf vandaag in handen van het presidium van de Tweede Kamer, onder leiding van Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg, die woensdagavond sprak van ‘een ernstige en unieke zaak’. In de grondwet staat dat alleen het parlement of het kabinet aan de Hoge Raad de opdracht kan geven tot vervolging van (ex-)Kamerleden en (ex-)ministers. Het Binnenhof staat door deze wending plotseling onder hoogspanning.
Niemand in Den Haag heeft ooit eerder met iets soortgelijks te maken gehad. In de CIVD, beter bekend als de ‘commissie-Stiekem’, zitten alleen fractievoorzitters, cruciale spelers in de Nederlandse politiek. Eén van hen heeft zich nu mogelijk strafbaar gemaakt door geheime informatie door te spelen aan een journalist.
Al ruim anderhalf jaar geleden is aangifte is gedaan wegens het vermoeden van lekken uit de commissie die de inlichtingendiensten moet controleren. Bij meerdere fractievoorzitters leefde het vermoeden dat een journalist van NRC Handelsblad in een artikel van 19 februari 2014 citeerde uit geheime notulen van de commissie.
Het lek vond plaats na een hoogoplopende ruzie tussen coalitie en oppositie over de positie van minister Ronald Plasterk, die verantwoordelijk is voor inlichtingendienst AIVD. Onder leiding van D66-leider Alexander Pechtold diende de oppositie (alleen ChristenUnie en SGP niet) februari 2014 een motie van wantrouwen in tegen de PvdA’er, omdat hij de Kamer niet goed zou hebben geïnformeerd over het vergaren van 1,8 miljoen belgegevens.
Vooral PvdA-leider Diederik Samsom reageerde woedend op dat verwijt. Hij suggereerde dat de fractievoorzitters wel waren geïnformeerd in de commissie stiekem. Ook premier Mark Rutte liet dat doorschemeren. Het bewuste artikel in NRC Handelsblad onderschreef die lezing van de coalitie. In het stuk stonden details, zoals de geheime datum van een CIVD-bijeenkomst en de mededeling van het hoofd van Militaire Inlichtingendienst MIVD, die alleen bij direct betrokkenen bekend konden zijn.
Pas deze week werd duidelijk dat er een onderzoek door de Rijksrecherche liep. Daarbij zijn enkele fractievoorzitters verhoord. Ook zijn de belgegevens van fractievoorzitters bekeken. Niemand is afgeluisterd.
Volgens het OM is het onderzoek stilgelegd, ‘nadat een of meer leden van de CIVD in beeld kwamen ten aanzien van het mogelijk lekken van informatie. Aangezien het hier mogelijk om een ambtsmisdrijf door een lid van de Tweede Kamer gaat, is het OM niet bevoegd om verder onderzoek te doen.’ Vanuit de oppositie is eerder gesuggereerd dat het lek bij de coalitie moet liggen, omdat die er bij gebaat was de kritiek op Plasterk te ontkrachten. Bewijzen voor die stelling waren er niet. PvdA-leider Diederik Samsom ontkende dinsdag dat hij heeft gelekt. Ook is hij naar eigen zeggen nooit verhoord door de Rijksrecherche. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zwijgt.
De gegevens van het Rijksrechercheonderzoek worden vandaag door het OM overgedragen aan het presidium. Dat bestuur van de Tweede Kamer, bemand door zeven Kamerleden en de Kamervoorzitter, gaat al tijden gebukt onder interne fricties. Donderdag vindt spoedberaad plaats.
Telegraaf 10.11.2015 Het Openbaar Ministerie zit met de handen in het haar over het uitgelekte onderzoek naar een aantal fractievoorzitters, waar deze krant gisteren over berichtte. Ook op de derde dag dat er aan justitie vragen over de kwestie werden gesteld, slaagde het OM er niet in te vertellen wat de stand van zaken is rond de gesprekken die de Rijksrecherche heeft gehouden met politici.
Het onderzoek is een poging om te achterhalen wie er vertrouwelijke informatie heeft gelekt uit de geheime Commissie voor de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (CIVD), in de wandelgangen ook bekend als de commissie-stiekem.
Trouw 10.11.2015 PvdA-leider Diederik Samsom heeft naar eigen zeggen niet gelekt uit de ‘commissie-Stiekem’, het overleg van fractievoorzitters in de Tweede Kamer over staatsgeheime zaken. Samzom zei dat vandaag in reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie.
VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken. Volgens Samsom heeft hij nooit met NRC Handelsblad over de kwestie gesproken. Hij is ook niet door de Rijksrecherche verhoord. Samsom spreekt van een heel onverkwikkelijke affaire, die ons anderhalf jaar geleden bezig hield.
Het draait om de 1,8 miljoen belgegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
Telegraaf 10.11.2015 PvdA-leider Diederik Samsom ontkent dat hij gelekt heeft uit de ‘commissie-Stiekem’, het overleg van fractievoorzitters in de Tweede Kamer over staatsgeheime zaken. Samsom zei dat dinsdag in reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
Volgens Samsom heeft hij nooit met NRC Handelsblad over de kwestie gesproken. Hij is ook niet door de Rijksrecherche verhoord. Samsom spreekt van een heel onverkwikkelijke affaire, die ons anderhalf jaar geleden bezig hield.
Het draait om de 1,8 miljoen belgegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
AD 10.11.2015 PvdA-leider Diederik Samsom heeft niet gelekt uit de ‘commissie-Stiekem’, het overleg van fractievoorzitters in de Tweede Kamer over staatsgeheime zaken.
Samsom zei dat dinsdag in reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie. VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
Volgens Samsom heeft hij nooit met NRC Handelsblad over de kwestie gesproken. Hij is ook niet door de Rijksrecherche verhoord. Samsom spreekt van een heel onverkwikkelijke affaire, die ons anderhalf jaar geleden bezig hield.
Belgegevens
Het draait om de 1,8 miljoen belgegevens die Nederland aan de Amerikanen had verstrekt. Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
NU 10.11.2015 PvdA-leider Diederik Samsom heeft niet gelekt uit de ‘commissie-Stiekem’, het overleg van fractievoorzitters in de Tweede Kamer over staatsgeheime zaken.
Samsom zei dat dinsdag in reactie op een onderzoek door de Rijksrecherche naar lekken uit die commissie. De PvdA-politicus is niet door de Rijksrecherche verhoord.
Samsom werd genoemd als een van de Kamerleden die aan NRC Handelsblad zou hebben doorgespeeld dat Nederlandse inlichtingendiensten 1,8 miljoen belgegevens aan Nederland aan de Verenigde Staten hadden verstrekt. De krant berichtte hier ander half jaar geleden over, waarna ophef ontstond in de Tweede Kamer.
Plasterk
Kamerleden beweerden niet van de kwestie op de hoogte te zijn en minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken zou de Kamer onjuist hebben voorgelicht. Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra zou als voorzitter van de commissie aangifte hebben gedaan van lekken.
De kwestie bracht minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken eerder vorig jaar in politieke problemen. Hij overleefde een motie van wantrouwen in de Tweede Kamer die door een groot deel van de oppositie werd gesteund. Het is niet bekend wie de geheime informatie wel aan NRC meldde.
Trouw 10.11.2015 De Rijksrecherche heeft meerdere fractievoorzitters in de Tweede Kamer gehoord om te achterhalen wie geheime informatie heeft gelekt. Ook is in hun telefoongegevens gekeken of ze gebeld hebben met een NRC-journalist, zo meldt De Telegraaf.
Het gaat om de affaire rond de gegevens van 1,8 miljoen telefoongesprekken en sms-berichten, die de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD eind 2012 en begin 2013 hebben verzameld. Minister Plasterk (binnenlandse zaken) zei aanvankelijk dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA de gegevens had verzameld en dat hij er verder weinig van wist.
Commissie stiekem
Maar in de ‘commissie stiekem’, waarin informatie van de AIVD wordt besproken, is de werkelijke herkomst van de belgegevens wel degelijk onderwerp van gesprek geweest, zo bleek vorig jaar uit een reconstructie van NRC. Minister Hennis (defensie) en een van haar ambtenaren meldden de commissie op 12 december 2013 dat de gegevens niet door de Amerikanen maar door de eigen inlichtingendiensten waren verzameld, en vervolgens met de NSA gedeeld. Plasterk was bij deze bijeenkomst aanwezig.
Alles wat in de commissie Stiekem wordt besproken is echter vertrouwelijk, maar iemand zou aan NRC hebben gelekt dat de commissie wel degelijk was geïnformeerd. Halbe Zijlstra (VDD) heeft daarom aangifte gedaan.
AD 10.11.2015 De Rijksrecherche heeft meerdere fractievoorzitters in de Tweede Kamer gehoord om te achterhalen wie geheime informatie heeft gelekt. Ook is in hun telefoongegevens gekeken of ze gebeld hebben met een NRC-journalist, zo meldt De Telegraaf dinsdag.
Het gaat om de affaire rond de 1,8 miljoen belgegevens, waarover minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) onjuiste informatie zou hebben gegeven. Daarna werd informatie gelekt uit de zogenoemde commissie Stiekem, waarin informatie van de geheime dienst AIVD wordt besproken. Daaruit bleek dat Plasterk de Kamer wel degelijk in die commissie Stiekem had ingelicht. Naar nu blijkt heeft fractievoorzitter Zijlstra (VVD) namens de CIVD-commissie aangifte gedaan.
Fracties in de Tweede Kamer willen vooralsnog niets zeggen. PvdA-leider Diederik Samsom is niet verhoord, laat zijn woordvoerder weten. Daarom weet hij ook niets over een onderzoek.
NU 10.11.2015 De Rijksrecherche zou een aantal fractieleiders hebben ondervraagd vanwege het lekken van informatie uit de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). Dat schrijft De Telegraafdinsdag.
De verhoren richten zich op het lekken van informatie dat Nederlandse inlichtingendiensten 1,8 miljoen metadata aan de Amerikanen hadden verstrekt.
Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) zou daarover onjuiste informatie hebben gegeven. De bewindsman stelde na onthullingen van klokkenluider Edward Snowden aanvankelijk dat de 1,8 miljoen belgegevens waren getapt door de Amerikaanse afluisterdienst NSA. Hij benadrukte dat Nederland deze gegevens niet zelf had vergaard en doorgestuurd naar de NSA. Op 20 november 2014 bleek deze aanname onjuist. Nederland had de gegevens zelf getapt in oorlogsgebieden en doorgespeeld naar de Amerikanen
Later bleek dat Plasterk de Kamer wel had ingelicht, via de commissie-Stiekem. Maar ook dat gegeven valt onder de geheimhoudingsplicht.
Halbe Zijlstra van de VVD, voorzitter van de commissie, zou namens de commissie aangifte hebben gedaan. Zijn woordvoerder wilde dinsdag geen commentaar geven op het bericht.
Samsom
Ook de Tweede Kamerfracties wilden vanochtend niet reageren op het onderzoek van de Rijksrecherche, maar volgens de Telegraaf wijzen diverse fractievoorzitters met de beschuldigende vinger in de richting van PvdA-leider Diederik Samsom.
De kwestie bracht minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken eerder vorig jaar namelijk in politieke problemen. Hij overleefde een motie van wantrouwen in de Tweede Kamer die door een groot deel van de oppositie werd gesteund.
Omdat de commissie Stiekem wel zou zijn geïnformeerd door minister Plasterk, toonde Samsom zich verbaasd over de motie van wantrouwen. De fractieleiders van de oppositiepartijen zouden immers geïnformeerd zijn. Hoewel Samsom dat niet duidelijk stelde, wekte hij wel die suggestie.
NRC Handelsblad kwam een dag na het debat met een reconstructie waarin door bronnen bevestigd werd dat de commissie Stiekem geïnformeerd zou zijn. De Rijksrecherche heeft volgens de Telegraaf ook de telefoongegevens opgevraagd van politici die worden vergeleken met het nummer van een NRC-journalist.
Het Openbaar Ministerie zegt dinsdag op een later moment met informatie te komen, maar kon nog niet aangeven wanneer dit is.
Het kabinet begon al te kraken met het schandaal rondom Co Verdaas (PvdA). En weer later het gedonder met staatssecretaris Weekers (VVD). Dan is nu, door een “draai” over de vermeende afluisterpraktijken, minister Plasterk PvdA (Binnenlandse Zaken) in het nauw gebracht !!! De Tweede Kamer ruikt zijn bloed al.
Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) wijst kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. D66 vindt dat Plasterk een rapport over het slecht functioneren van de Haagse oud-wethouder Wilbert Stolte zonder iets te doen maanden heeft laten liggen.
Het rapport gaat over de werkwijze van Stolte als rijksvertegenwoordiger op Bonaire. Stolte ligt onder vuur, vanwege het dubbel declareren van dagvergoedingen en het slecht toezicht houden op het Water- en Energiebedrijf. Volgens Plasterk handelt hij geheel volgens afspraken met de Kamer om het rapport in april te sturen.Naast D66 was ook de SP verontwaardigt over het handelen van Plasterk, maar de coalitie van VVD en PvdA wordt op belangrijke punten gesteund door D66. Daarom slaat de vijandigheid van D66 een grotere deuk in stabiliteit van de regering.
Kortom, het kabinet Rutte II vertoont nog meer scheuren. Ligt de drukproef voor de stembiljetten al bij de drukker ?? Wie het weet mag het zeggen !!
Het “gevalletje” rond Plasterk leidde tot een grote golf van verontwaardiging in het parlement. Plasterk zou de Kamer wel eens onjuist kunnen hebben geïnformeerd, hetgeen geldt als een politieke doodzonde.
In het diepste Geheim overlegden de fractievoorzitters van de Tweede Kamer met de ministers Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Hennis (Defensie). Ook de chefs van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) Bindt en van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Bertholee waren bij die vergadering aanwezig.
Op tafel lag de korte brief die de twee bewindslieden hadden gestuurd. Daarin slikte het kabinet eerdere uitlatingen van Plasterk in. De chaotische situatie die gisteren rond het kattebelletje open pdf van het kabinet ontstond, werd gevoed toen Hennis overvallen leek door media die nadere uitleg verlangden.
Op de vraag waarom het zo lang heeft geduurd voordat duidelijk was dat het registreren van telefoondata door de bloedeigen NSO is uitgevoerd, reageerde Hennis verbaasd: „Bij míj is er nooit een misverstand over geweest.” Notabene zat bij de stukken ook een grafiek met de kop ‘Nederland’, waaruit bleek dat de NSA in december 2012 1,8 miljoen sets metadata van telefoonverkeer in relatie tot Nederland had verzameld.
Dat Plasterk (PvdA) iets anders leek te beweren, legde een onwaarachtige kloof in het doorgaans eensgezinde regeringskamp bloot. „Ik ga niet over de woorden van meneer Plasterk. Ik ken hem als een integer mens”, aldus Hennis (VVD). ’s Avonds moest ze zich met haar collega melden bij het geheime Overleg met premier Rutte in het Torentje.
Opvallend was dat SP-leider Roemer, wiens partij zich eerder nog openlijk afvroeg of Plasterk nog wel kon aanblijven, er niet bij was. Hij was volgens zijn zegsman gewoon op zijn kamer aan het werk.
Waarschijnlijk wil de SP de handen vrijhouden bij het ingelaste Kamerdebat over de kwestie, dat zal plaatsvinden. Ook elders in de oppositie worden de messen voor Plasterk scherp geslepen.
Gisteren bleek uit een Kamerbrief dat niet de NSA, maar de AIVD en MIVD voor de Amerikanen 1,8 miljoen telefoon- en e-mailgegevens hebben onderschept. De berichten zijn onderschept door de Nationale SIGINT Organisatie, de organisatie die radio- en satellietcommunicatie afluistert voor de AIVD en de MIVD.
Hoewel dat geoorloofd is, is minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in een lastig parket beland. Plasterk zei namelijk vorig jaar oktober in Nieuwsuur het tegenovergestelde: ‘We werken samen, maar die 1,8 miljoen gesprekken die u noemt, ik heb daar nog eens nadrukkelijk naar gekeken. Die zijn niet door de Nederlandse diensten verzameld en dus ook niet door de Nederlandse diensten verstrekt.’ Kamerdebat 6 november 2013 Verslag.
Op pagina 31 vande 40 pagina’s tellendereactie van de landsadvocaat staat: ‘In werkelijkheid gaat het hierbij niet om gesprekken, maar om metadata, die door de Staat in het kader van de internationale samenwerking rechtmatig zijn verkregen en rechtmatig aan andere landen zijn verstrekt.’
GroenLinks noemt de brief“niet overtuigend”. Fractieleider Bram van Ojik vindt het “vreemd” dat Plasterk er blijkbaar geen probleem in zag om op 30 oktober vorig jaar het tv-programma Nieuwsuur uitgebreid te woord te staan over de zaak, terwijl hij op 22 november het belang van de Staat gebruikte als argument om de Tweede Kamer niet te infomeren.
De SP noemt het ‘flutverhaal’ van Plasterk ‘shockerend’. ‘Ik heb hem vijf dagen de tijd gegeven en nu komt hij met een flutverhaal,’ zegt SP-Kamerlid Ronald van Raak. De SP’er noemt de brief van Plasterk en Hennis ‘shockerend’. Morgen zal Plasterk met een beter verhaal moeten komen tijdens het debat over de aftapgate. ‘Dit wordt zijn allerlaatste kans. Hij zit in blessuretijd.’
KRITISCH RAPPORT EUROPEES PARLEMENT
Tweede Kamerlid Gerard Schouw reageerde tijdens het debat op een oproep die het Europees Parlement (pdf) aan onder meer Nederland doet om wetgeving over inlichtingendiensten zo aan te passen, zodat die “voldoet aan de fundamentele plichten als databescherming, privacy en de onschuldpresumptie”. Schouw: “We hebben na het debat voor een klein deel opheldering gekregen over de 1,8 miljoen belgegevens. Maar de vraag of de Nederlandse inlichtingendiensten zich aan de wet houden, staat nog steeds overeind.” (zie ontwerprapport ).
Touw om zijn nek
De PVV gelooft al lang niet meer in een politiek overleven van de PvdA-minister. Volgens PVV-Kamerlid Martin Bosma heeft Plasterk met deze brief ‘een touw om zijn nek gedaan’.
Dinsdag 11.02.2014 is het debat met de Tweede Kamer. U kunt de brief die maandag is vrijgegeven hier teruglezen. Wij selecteerden alvast de belangrijkste antwoorden op de tientallen Kamervragen.
De ‘Commissie Stiekem’ kwam deze week in het nieuws door het debat over de inlichtingendiensten met PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken). Daarin kreeg hij tot woede van Samsom een motie van wantrouwen aan de broek omdat hij de Kamer niet zou hebben geïnformeerd . Volgens Samsom is dat een politiek oordeel waartegen Plasterk zich niet kon verdedigen.
Lekken
Hoewel de gesprekken in de commissie stiekem geheim moeten blijven, kwam Derk Stokmans, biograaf van Diederik Samsom, in NRC Handelsbladdinsdag met de onthulling dat de commissie op 12 december over de zaak was geïnformeerd. Dit zou de boosheid van Diederik Samsom (PvdA) verklaren over de motie van wantrouwen in de richting van zijn partijgenoot en minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk.
Daar ook minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) daarbij aanwezig was, zo bleek dat uit een reconstructie van NRC Handelsblad, ligt hetdan ook voor de hand dat Samsom deze geheime informatie aan zijn biograaf heeft gelekt om het gelijk van Plasterk achteraf aan te tonen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma noemde dat ‘ongelofelijk stom’.
Boos
De zaak zou nieuw licht werpen op de boze reactie van PvdA-leider Diederik Samsom op de motie van wantrouwen van vorige week woensdag tegen Plasterk, ingediend door D66-leider Alexander Pechtold.
VK 23.02.2014 Het heeft er alle schijn van, dat Plasterk zijn eerdere vergissing al maanden geleden in de commissie-stiekem heeft gecorrigeerd. ‘Alleen mag daaraan niet worden gerefereerd’, schrijft Thomas von der Dunk. ‘Dilemma voor Samsom: Zwijgen is onterechte extra schade voor de eigen minister, praten betekent gevoelige informatie lekken.’
Er bestaat in de media een neiging om elk verschil van mening tussen twee ministers meteen tot een grote ruzie op te blazen.
‘Diederik Samsom slaat de plank volledig mis’. Aldus de kop boven een stuk in de Volkskrant van 15 februari. De tendens vertolkte de overheersende gevoelens in de media op dat moment: men snapte niet waarom Samsom boos was op Pechtold. Intussen begint het beeld te kantelen: als zo vaak blijkt het toch wat ingewikkelder te liggen.
VK 19.02.2014 De veiligheidsdiensten opereren nu eenmaal in het geheim, dat is de aard van het beestje. Maar de volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer moeten de diensten desondanks kunnen controleren. Zodoende bestaat de vertrouwelijke commissie stiekem. Sinds minister Plasterks blunder over 1,8 miljoen metadata staat de commissie in de spotlight. Hoe stiekem is stiekem nog?
De commissie stiekem, waar hebben we het over?
De Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten (de Wiv) schrijft voor dat de betrokken ministers (Binnenlandse Zaken en Defensie) ‘uit eigen beweging beide kamers der Staten-Generaal informeren, indien daartoe aanleiding bestaat’. In vertrouwen vertelt het kabinet over ‘aangewende middelen, geheime bronnen en het actuele kennisniveau van de dienst’.
Dat dilemma speelt het debat over minister Plasterk ook parten. Op 4 februari rectificeerde de minister publiekelijk een eigen uitspraak: niet de Amerikanen, zoals hij drie maanden eerder had beweerd, maar de Nederlandse diensten hadden 1,8 miljoen metadata vergaard. Die informatie, zo zei hij, had hij eerder niet kunnen delen omdat de regels hem niet toestaan om over de ‘modus operandi’ van de diensten mededelingen te doen.
· Leeshet hele jaarverslag 2012 van de commissie stiekem Open pdf (46,6 kB)
VK 19.02.2014 Het afluisterschandaal rondom minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken groeit uit tot een splijtzwam in de Tweede Kamer. Fractievoorzitters van de oppositie reageerden dinsdag ziedend op de suggestie dat Plasterk de Kamer beter informeerde dan de Kamer zelf wilde toegeven. Nieuw spoedberaad was nodig om de lucht te klaren.
NU 18.02.2014 De ‘commissie stiekem’ ”acht zich niet geïnformeerd” over de rol en werkwijze van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bij de verzameling van de 1,8 miljoen getapte belgegevens. De commissie, bestaande uit de fractievoorzitters in de Tweede Kamer, liet dat dinsdag in een verklaring weten.
Dinsdag liep in politiek Den Haag de spanning op, nadat CDA-leider Sybrand Buma had uitgehaald naar PvdA-leider Diederik Samsom. Buma noemde het “ongelofelijk stom” dat Samsom had gesuggereerd dat de fractievoorzitters via deze commissie wel al vertrouwelijk waren geïnformeerd over de afluisterzaak.
Trouw 18.02.2014 De ‘commissie stiekem’, bestaande uit de fractievoorzitters in de Tweede Kamer, ,,acht zich niet geïnformeerd” over de rol en werkwijze van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bij de verzameling van de 1,8 miljoen metadata telefoongegevens. De fractievoorzitters lieten dat dinsdag in een verklaring weten naar aanleiding van berichtgeving in NRC Handelsblad dinsdag dat zij op 12 december vorig jaar vertrouwelijk waren bijgepraat door minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) over het aftappen door de Nederlandse diensten van de gegevens.
Telegraaf 18.02.2014 De ‘commissie stiekem’, bestaande uit de fractievoorzitters in de Tweede Kamer „acht zich niet geïnformeerd” over de rol en werkwijze van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bij de verzameling van de 1,8 miljoen metadata telefoongegevens.
Elsevier 18.02.2014 De Tweede Kamercommissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, in de parlementaire volksmond ook wel ‘commissie stiekem’ genoemd, ‘acht zich niet geïnformeerd’ over de verzameling van 1,8 miljoen metadata. Dat is de conclusie na een crisisberaad over het mogelijke lekken in de Plasterk-affaire.
De fractievoorzitters lieten dinsdag in een gezamenlijke verklaring weten ‘zich niet geïnformeerd te voelen’ over de rol van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bij het verzamelen van 1,8 miljoen metadata.
Lekken
Hoewel de gesprekken in de commissie stiekem geheim moeten blijven, kwam Derk Stokmans, biograaf van Diederik Samsom, in NRC Handelsbladdinsdag met de onthulling dat de commissie op 12 december over de zaak was geïnformeerd. Dit zou de boosheid van Diederik Samsom (PvdA) verklaren over de motie van wantrouwen in de richting van zijn partijgenoot en minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk. Het ligt dan ook voor de hand dat Samsom deze geheime informatie aan zijn biograaf heeft gelekt om het gelijk van Plasterk achteraf aan te tonen. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma noemde dat dinsdag ‘ongelofelijk stom’.
Trouw 18.02.2014 CDA-leider Sybrand Buma vindt het ‘ongelofelijk stom’ dat PvdA-leider Diederik Samsom de zogenoemde commissie stiekem probeert te gebruiken om PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vrij te pleiten. Buma heeft dat vandaag gezegd.
Hij reageerde op commotie die is ontstaan over een bericht in NRC Handelsblad. Die krant meldde dat de spionagezaak die Plasterk vorige week in problemen bracht, al in december is besproken in de commissie stiekem. Daarin worden fractieleiders vertrouwelijk bijgepraat over veiligheidszaken. Ze mogen tegen niemand praten over wat ze er te horen krijgen.
Telegraaf 18.02.2014 CDA-leider Sybrand Buma vindt het „ongelofelijk stom“ dat PvdA-leider Diederik Samsom de commissie stiekem probeert te gebruiken om PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vrij te pleiten. Buma heeft dat dinsdag gezegd.
Elsevier 18.02.2014 CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma vindt het ‘ongelofelijk stom’ dat Pvda-leider Diederik Samsom de zogeheten ‘commissie Stiekem’ probeert te gebruiken om zijn partijgenoot, minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) vrij te pleiten.
Buma reageert daarmee op de dinsdag gepubliceerde reconstructie vanNRC Handelsblad. Oppositiepartijen die de afgelopen week zo kritisch waren op de gang van zaken, zeggen nu dat het ‘politieke belang‘ van die mededeling in de commissie Stiekem voor hen niet duidelijk was.
NU 18.02.2014 De oppositie is wel degelijk in een eerder stadium vertrouwelijk geïnformeerd over de herkomst van de 1,8 miljoen getapte belgegevens. Dat blijkt uit een reconstructie van NRC.
Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) kwam onlangs in grote politieke problemen toen bleek dat hij de Kamer verkeerd had geïnformeerd over de taps. Ook zou hij aanvankelijk hebben verzuimd om zijn fout te corrigeren.
NRC 18.02.2014 In de ‘commissie-stiekem’ is de werkelijke herkomst van 1,8 miljoen ‘Nederlandse’ belgegevens in handen van de Amerikaanse afluisterdienst NSA wel degelijk besproken. Dat blijkt uit een reconstructie van NRC Handelsblad van bijeenkomsten van de commissie. Daar krijgen alle fractievoorzitters vertrouwelijke informatie over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zij mogen daar niet over praten.
In een reactie op de berichtgeving in NRC Handelsblad verspreidde de commissie, na meer dan een uur spoedoverleg, vanmiddag een uitzonderlijkeschriftelijke verklaring. Daarin schrijft de commissie dat zij zich “niet geïnformeerd acht”. De commissie ontkent niet dat de zaak eind vorig jaar in de commissie aan de orde is geweest. LEES VERDER›
Elsevier 18.02.2014 Dat de 1,8 miljoen belgegevens uit Nederland niet door de Amerikaanse inlichtingendienst NSA zijn afgetapt, maar door Nederlandse diensten, was al in december vorig jaar besproken in de zogeheten ‘commissie Stiekem’. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) meldde dit op 12 december aan de ‘commissie-stiekem’.
Boos
De zaak zou nieuw licht werpen op de boze reactie van PvdA-leider Diederik Samsom op de motie van wantrouwen van vorige week woensdag tegen Plasterk, ingediend door D66-leider Alexander Pechtold. Daar ook minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) daarbij aanwezig was, blijkt dinsdag uit een reconstructie van NRC Handelsblad.
VK 18.02.2014 Minister Hennis (Defensie) heeft via de commissie Stiekem de fractievoorzitters in de Tweede Kamer op 12 december geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de 1,8 miljoen metadata. Dat meldtNRC Handelsblad. Hennis en een van haar ambtenaren zouden tijdens de bijeenkomst van de commissie hebben uitgelegd dat de 1,8 miljoen gegevens door de Nederlandse diensten zelf waren verzameld. Ook minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) was daarbij aanwezig.
NRC 17.02.2014 Het bleek een misrekening: de zichtbare woede van Diederik Samsom over de motie van wantrouwen die D66 dinsdag indiende tegen minister Plasterk. De commentatoren waren het eens: Samsom had beter wat bozer kunnen zijn op ‘zijn’ minister, die eigenlijk had moeten aftreden. Als blijkt dat je voor de camera onzin hebt zitten verkopen, dan moet je dat rechtzetten; ‘staatsgeheim’ is een doorzichtig excuus. Het door D66-leider Pechtold toegepaste middel paste, anders dan Samsom beweerde, bij uitstek in „het democratisch debat”. LEES VERDER
NRC 17.02.2014 Hoop wel dat Samsom een beetje hersteld is. Want hij deed deze week gewoon raar. Heel raar zelfs. Hij ging als een razende tekeer tegen Alexander Pechtold, die niets anders had gedaan dan zijn politieke plicht. Namelijk een motie van wantrouwen indienen tegen een minister, die poedelnaakt op zijn eigen puinhoop excuses zat te murmelen. Een puinhoop gebouwd van louter jokkebrokken. De minister was trouwens onverstaanbaar omdat hij tot over zijn wenkbrauwen in het stof zat. Alleen zijn hoed kwam er nog bovenuit. Ronald wilde zelf niet van het pluche. En wat doe je dan? Dan help je hem een handje. Al was het maar in de geest van de deze week op tragische wijze overleden Els Borst, de zachtmoedige en wijze voorvechter van humane euthanasie. Ronald diende na ondraaglijke pijn uit zijn lijden verlost te worden.
Trouw 16.02.2014 Nee, deze column gaat niet over de ijdelheid van minister Plasterk en ook niet over de vraag of hij in de kwestie van de inlichtingendiensten voldoende as op zijn hoofd heeft gestrooid. Deze aspecten leiden maar af van de vraag die in deze kwesties telkens in het geding is: kan de burger zijn overheid vertrouwen?
Dat is geen vanzelfsprekendheid. De filosoof Augustinus vroeg zich in de vijfde eeuw al af wat het verschil is tussen een staat en een roversbende, als de staat niet is onderworpen aan het recht. De burger moet dus oppassen als een staat met een beroep op het staatsbelang het recht terzijde lijkt te schuiven. Dat speelt in internationale verhoudingen, met als pregnant voorbeeld de aanval van Amerikanen en Britten op Irak, maar ook op nationaal niveau.
Trouw 15.02.2014 PvdA-voorman Diederik Samsom wil dat de afspraken van de zogeheten Commissie Stiekem ‘lichtelijk’ worden veranderd. Dat zei hij gisteren bij Pauw & Witteman. In de commissie worden fractieleiders in de Tweede Kamer bijgepraat door de inlichtingendiensten.
NU 15.02.2014 PvdA-voorman Diederik Samsom wil dat de afspraken van de commissie stiekem – waarin fractieleiders in de Tweede Kamer worden bijgepraat door de inlichtingendiensten – ”lichtelijk” worden veranderd.
Dat zei hij vrijdag bij Pauw & Witteman. Volgens Samsom is de Commissie voor de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (CIVD), zoals het orgaan officieel heet, ”te onbeholpen” en ”te geheim”. Momenteel is het zo dat niets uit de commissie naar buiten mag komen.
Telegraaf 15.02.2014 PvdA-voorman Diederik Samsom wil dat de afspraken van de commissie stiekem – waarin fractieleiders in de Tweede Kamer worden bijgepraat door de inlichtingendiensten – ,,lichtelijk” worden veranderd.
Dat zei hij vrijdag bij Pauw & Witteman. Volgens Samsom is de Commissie voor de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (CIVD), zoals het orgaan officieel heet, ,,te onbeholpen” en ,,te geheim”. Momenteel is het zo dat niets uit de commissie naar buiten mag komen.
VK 14.02.2014 Nu data steeds meer een persoonlijke lading krijgen, schuiven ze in toenemende mate onder de politieke paraplu, schrijft Terry Vrijenhoek van SciencePalooza. ‘We moeten praten over bescherming van privacy zonder krampachtige afscherming van data.’
Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken heeft het Nederlandse inlichtingenspel op scherp gezet. Media speculeren volop over de (politieke) gevolgen van het ‘Plasterkdebat’. Over de informatievoorziening over de geheime diensten die anders moet. Over de gele kaart die Plasterk heeft gekregen. En over de spanning binnen de coalitie en tussen verschillende fracties. Maar de gevolgen voor omgang met data – toch de aanleiding van Plasterks struikelpartij – worden zorgvuldig genegeerd. En dat terwijl politici zich steeds vaker zullen verslikken in data.
Elsevier 14.02.2014 Ronald Plasterk (PvdA) moest zich beroepen op het staatsgeheim om zijn eigen onvermogen te verdoezelen. Het is niet te bevatten dat Diederik Samsom zijn minister in bescherming nam. Een lichtpunt: Alexander Pechtold hield zijn rug recht. Een warm compliment voor Alexander Pechtold. In de voorbije dagen gedroeg Pechtold zich, ondanks alle druk, als een echte volksvertegenwoordiger. Het betrof de affaire rondom de fictieve politicus Ronald Plasterk.
‘De fictieve politicus’ is de titel boven de analyse van Elseviers Gertjan van Schoonhoven van Plasterks optreden. Terecht verwijt hij minister Plasterk ‘de collectieve anti-Amerikaans paranoia’ te hebben bevorderd.
NU 14.02.2014 Premier Mark Rutte heeft begrip voor de irritatie van PvdA-leider Diederik Samsom over de motie van wantrouwen door D66 jegens PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken). Bekijk video / Dat zei hij vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie.
VK 14.02.2014 Spanning tussen Samsom en Pechtold? Ach, het knettert weleens tussen politici, maar deze veteranen kunnen tegen een stootje, zei premier Rutte in zijn wekelijkse persconferentie. Je hart luchten is juist goed, hield hij de pers voor. ‘Als er wel spanning is, spreek hem uit! Dat raad ik jullie ook aan. Het is goed voor je hart.
Telegraaf 14.02.2014 Premier Mark Rutte begrijpt „heel goed” de irritatie bij PvdA-leider Diederik Samsom over de motie van wantrouwen die deze week tegen diens partijgenoot minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) werd ingediend. Of hij zelf die irritatie deelt, wilde hij niet zeggen. Wel vindt Rutte dat Plasterk en minister Jeanine Hennis van Defensie de Tweede Kamer goed hebben geïnformeerd over het onderscheppen van telefoongegevens.
VK 14.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom en zijn D66-collega Alexander Pechtold hebben de afgelopen dagen twee keer gesproken over de motie van wantrouwen die de oppositie dinsdag indiende tegen PvdA-minister Ronald Plasterk. Samsom vond die motie aanvankelijk ‘volstrekt onbegrijpelijk’. Volgens betrokkenen heeft het meningsverschil geen gevolgen voor de samenwerking tussen de partijen.
NRC 14.02.2014 De ‘commissie-stiekem’, waarin fractievoorzitters in de Tweede Kamer worden bijgepraat over de geheime diensten, is mogelijk wel geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de 1,8 miljoen Nederlandse belgegevens waarover de Amerikaanse afluisterdienst NSA beschikte.
Dat valt op te maken uit een ongebruikelijke reactie van VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra op de motie van wantrouwen die acht oppositiepartijen dinsdag indienden tegen minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (PvdA). In die motie schreven zij dat Plasterk “de Kamer niet heeft geïnformeerd” over de werkelijke herkomst van die gegevens. Daarmee impliceerden ze dat ze ook niet vertrouwelijk waren voorgelicht. LEES VERDER›
Telegraaf 14.02.2014 Premier Mark Rutte en andere ministers maken zich geen zorgen over de samenwerking tussen coalitie en bevriende oppositiefracties D66, ChristenUnie en SGP.
Dat er irritatie was bij PvdA-leider Diederik Samsom nadat D66 tegen zijn partijgenoot minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) een motie van wantrouwen had ingediend, vindt Rutte begrijpelijk. Maar volgens hem kunnen Samsom en de andere hoofdrolspelers op het Binnenhof „tegen een stootje”.Het uitspreken van emoties werkt „reinigend”, zei de premier en VVD-leider vrijdag.
Trouw 14.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom en zijn D66-collega Alexander Pechtold hebben gisteren een ‘goed gesprek’ gehad. hebben ingewijden laten weten. Volgens bronnen lijkt het conflict tussen hen nu uit de wereld.
Eerder deze week toonde Samsom zich geërgerd over de door Pechtold ingediende motie van wantrouwen tegen PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) in het debat over het onderscheppen van telefoongegevens. De samenwerking tussen de PvdA en de ‘bevriende’ oppositiefractie D66 zou zelfs op het spel staan.
NU 14.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom en zijn D66-collega Alexander Pechtold hebben donderdag een ”goed gesprek” gehad, waarin ”een en ander is opgehelderd”, hebben ingewijden vrijdag laten weten. Volgens bronnen lijkt het conflict tussen hen nu uit de wereld. Eerder deze week toonde Samsom zich geërgerd over de door Pechtold ingediende motie van wantrouwen tegen PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) in het debat over het onderscheppen van telefoongegevens.
RTVWEST 14.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) wijst kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. D66 vindt dat Plasterk een rapport over het slecht functioneren van de Haagse oud-wethouder Wilbert Stolte zonder iets te doen maanden heeft laten liggen.
Het rapport gaat over de werkwijze van Stolteals rijksvertegenwoordiger op Bonaire. Stolte ligt onder vuur, vanwege het dubbel declareren van dagvergoedingen en het slecht toezicht houden op het Water- en Energiebedrijf. Volgens Plasterk handelt hij geheel volgens afspraken met de Kamer om het rapport in april te sturen.Naast D66 was ook de SP verontwaardigt over het handelen van Plasterk, maar de coalitie van VVD en PvdA wordt op belangrijke punten gesteund door D66. Daarom slaat de vijandigheid van D66 een grotere deuk in stabiliteit van de regering.
Plasterk ‘houdt zich aan afspraak met Kamer en eilanden’
VK 14.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) wijst nieuwe kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. D66 vindt dat Plasterk een rapport over het slecht functioneren van de Rijksvertegenwoordiger op Bonaire, Sint Eustatius en Saba, Wilbert Stolte, zonder iets te doen maanden heeft laten liggen.
Volgens Plasterk handelt hij geheel volgens afspraken met de Kamer om het rapport in april te sturen. Dat D66, na het spionagedebat opnieuw boos op hem is, laat hij van zich afglijden.
Trouw 14.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) wijst nieuwe kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. D66 vindt dat Plasterk een rapport over het slecht functioneren van de Rijksvertegenwoordiger op Bonaire, Sint Eustatius en Saba, Wilbert Stolte, zonder iets te doen maanden heeft laten liggen.
Telegraaf 14.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) wijst nieuwe kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. D66 vindt dat Plasterk een rapport over het slecht functioneren van de Rijksvertegenwoordiger op Bonaire, Sint Eustatius en Saba, Wilbert Stolte, zonder iets te doen maanden heeft laten liggen.
Elsevier 14.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) wijst nieuwe kritiek van D66 op zijn functioneren van de hand. De minister zegt dat het vernietigende rapport over de besturen van de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba pas in april naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
Dat is geheel volgens afspraken met de Kamer, zegt de minister. Dat D66, na het spionagedebat waarin Plasterk een motie van wantrouwenoverleefde, opnieuw boos op hem is, laat hij van zich afglijden. ‘Pluk een roos, zet hem op je hoed dan ben je morgen weer goed. Dit is echt gewoon afgesproken met de Tweede Kamer.’
Trouw 14.02.2014 Vicepremier Lodewijk Asscher heeft deze week ‘geen onrust geproefd’ in de PvdA. Asscher (ook PvdA) zei dat vandaag voor de wekelijkse ministerraad. Hij reageerde op berichten dat er in zijn partij veel kritiek is op partijleider Diederik Samsom.
Die zou een conflict met D66 over de motie van wantrouwen die deze week tegen PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) werd ingediend, te veel op de spits drijven. Die motie werd overigens verworpen, onderstreepte Asscher.
Telegraaf 14.02.2014 Vicepremier Lodewijk Asscher heeft deze week „geen onrust geproefd” in de PvdA. Asscher (ook PvdA) zei dat vrijdag voor de wekelijkse ministerraad. Hij reageerde op berichten dat er in zijn partij veel kritiek is op partijleider Diederik Samsom.
Elsevier 14.02.2014 Minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) mag dan aanblijven, maar daarmee is de rust in het kabinet niet teruggekeerd. Ingewijden zeggen dat binnen het kabinet een crisisachtige situatie is ontstaan door de ruzie tussen PvdA en ‘gedoogpartij’ D66.
Bronnen zeggen vrijdag in De Telegraaf dat het kabinet ‘boven de afgrond hangt’. Er is onvrede over de motie van wantrouwen tegen Plasterk en het optreden van PvdA-leider Diederik Samsom.
Telegraaf 14.02.2014 De zaak-Plasterk ontaardt in een crisisachtige situatie in de coalitie. De ruzie tussen coalitiepartner PvdA en gedoger D66 over de motie van wantrouwen tegen de minister van Binnenlandse Zaken raakt nu ook de stabiliteit van het kabinet Rutte II. In de coalitie is paniek uitgebroken.
VK 13.02.2014 Minister Plasterk zet zijn politieke leven voort na het grote inlichtingendebat in de Tweede Kamer, hyperlinken mag van het EU-hof en Nederland krijgt een ‘Spotify’ voor e-boeken. Internetjurist Christiaan Alberdingk-Tijm van Bureau Brandeis (o.a. Burgers tegen Plasterk) over het nieuws van vandaag.
U bent initiatiefnemer van het burgerplatform ‘Burgers tegen Plasterk’, die de minister van Binnenlandse Zaken voor de rechter daagde wegens het witwassen van informatie (door inlichtingen aan te nemen van de NSA). Bent u teleurgesteld dat Plasterk het Kamerdebat van afgelopen dinsdag overleefde?
‘Nee. Ik had het wel verwacht. Het dossier is explosief, want ook minister Hennis van Defensie en premier Rutte zijn erbij betrokken. Hun aftreden zou een enorme kabinetscrisis veroorzaken die ook de oppositie te veel zou zijn. Bovendien is de vraag of Plasterk wel of niet zou moeten aanblijven een politieke discussie die niets te maken heeft met de zaak die wij tegen hem voeren. Het gaat ons erom dat de Staat illegaal verkregen informatie van de Amerikaanse inlichtingendiensten gebruikt.’
Vandaag was er ook ander nieuws rondom internetrecht: het Europees Hof van Justitie heeft bepaald dat hyperlinken, het plaatsen van linkjes naar andere bronnen, niet strafbaar is. In 2012 verdedigde u uitgever Sanoma in de zaak tegen GeenStijl, die hyperlinks naar naaktfoto’s van Britt Dekker uit de Playboy had geplaatst. U won: GeenStijl moest de links verwijderen. Zet het Hof nu een streep door die overwinning?
‘Nee. De uitspraak van het hof is niet verrassend: linken is in normale omstandigheden gewoon toegestaan. Het Europese Hof geeft aan dat het soms niet mag. Dat is hetzelfde als wat de rechtbank in de zaak van Sanoma versus GeenStijl heeft geoordeeld. In hoger beroep wilde het Hof Amsterdam de rechtbank daar niet letterlijk in volgen. Nu blijkt uit de uitspraak van het Europese Hof dat de rechtbank toch gelijk had.’
VK 13.02.2014 Ronald is halverwege de vijftig en woont in Bussum. Dat blijkt uit metadata die De Speld afgelopen maand over Ronald kreeg. Er zijn geen inhoudelijke telefoongesprekken, emails en sms-berichten opgevangen.
Het lijkt een tumultueuze periode te zijn voor Ronald. Hij voerde meer dan 500 telefoongesprekken, de meeste gesprekken vonden plaats met mensen in Den Haag. Of hij getrouwd is is niet met zekerheid te zeggen. Wel whatsappte hij de laatste dagen meer dan 73 keer per dag met ene Jeanine.
VK 13.02.2014 Minister Plasterk opereerde handig in het debat, maar niet geloofwaardig. Hij had moeten vertrekken, schrijft Martin Sommer in het commentaar van de Volkskrant.
Wie minister Plasterk in de zaak van de zogenoemde metadata nog het voordeel van de twijfel wilde geven, heeft het na het Kamerdebat alleen maar moeilijker gekregen. Plasterk deed het handig, niet overtuigend. Hij werd flink geholpen door chaotisch opererende oppositiewoordvoerders. Zij hingen zo enthousiast in zijn kuiten dat ze vergaten de aanvallen te coördineren. Met tamelijk gemak glibberde Plasterk tussen hun vragen door.
Trouw 13.02.2014 Hij oogde vermoeid en opgelucht tegelijk. Minister Ronald Plasterk (PvdA, binnenlandse zaken) verliet gisteren in het midden van de nacht de zaal van de Tweede Kamer, na een debat van tien uur over het opereren van de Nederlandse geheime diensten. Hij kan aanblijven, ternauwernood.
Maar dat hij er een prijs voor moet betalen, is evident. Allereerst waren er de ruiterlijke excuses voor zijn achteraf onjuiste uitspraken over het verzamelen van telefoondata in het tv-programma ‘Nieuwsuur’. “Zeer onverstandig”, sprak Plasterk. “Niet moeten doen, verkeerde keuze. Nogmaals: mijn excuus.”
Telegraaf 13.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) heeft het debat over het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens door de Nederlandse inlichtingendiensten goed gedaan. Dat zei premier Mark Rutte desgevraagd donderdag in Brussel, na afloop van overleg met de Belgische en Luxemburgse premier Elio Di Rupo en Xavier Bettel. „Ik vond dat hij het goed deed.”
NRC 13.02.2014 Informele gedoogpartner D66 zoekt opnieuw de confrontatie met minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA). Tweede Kamerlid Gerard Schouw vraagt vandaag opheldering van de minister over de vraag of de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten zich houden aan het Europees mensenrechtenverdrag.
KRITISCH RAPPORT EUROPEES PARLEMENT
Schouw reageert op een oproep die het Europees Parlement (pdf) aan onder meer Nederland doet om wetgeving over inlichtingendiensten zo aan te passen, dat die “voldoet aan de fundamentele plichten als databescherming, privacy en de onschuldpresumptie”. Schouw: “We hebben na het debat voor een klein deel opheldering gekregen over de 1,8 miljoen belgegevens. Maar de vraag of de Nederlandse inlichtingendiensten zich aan de wet houden, staat nog steeds overeind.”
Elsevier 13.02.2014 De verhoudingen tussen PvdA-leider Diederik Samsom en de drie oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP staan al langer onder druk. Achter de schermen is zijn VVD-collega Halbe Zijlstra al maanden bezig om te bemiddelen. Ingewijden zeggen donderdag in De Telegraaf dat het Zijlstra was die de ChristenUnie en SGP tijdens het spionagedebat ‘binnenboord wist te houden’.
Elsevier 12.02.2014 D66-leider Alexander Pechtold heeft gebeld met PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom, die boos is dat D66 een motie van wantrouwen heeft ingediend tegen minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken). Volgens ingewijden was het een ‘goed gesprek’. Donderdag gaan de twee nogmaals met elkaar in gesprek bij een kopje koffie om de onderlinge verhouding te herstellen.
PvdA
Volgens Samsom gaf het debat dinsdag geen aanleiding voor de motie van wantrouwen, omdat Plasterk goed had uitgelegd dat hij de Tweede Kamer wettelijk niet kon informeren, toen hij ontdekte dat Nederlandse inlichtingendiensten 1,8 miljoen sets metadata van telefoongesprekken hadden verzameld.
Telegraaf 12.02.2014 De motie van wantrouwen die D66 indiende tegen PvdA-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) heeft de onderlinge relatie tussen de partijen op scherp gezet. PvdA-leider Diederik Samsom en zijn D66-collega Alexander Pechtold hebben elkaar er woensdag telefonisch over gesproken. Volgens bronnen was het „een goed gesprek”. De twee praten donderdag waarschijnlijk verder bij een kopje koffie.
NU 12.02.2014 Het Europees Parlement wil dat Nederland en vijf andere EU-landen het toezicht op hun inlichtingen- en veiligheidsdiensten verscherpen. Dat staat in een ontwerprapport van het Europees Parlement (EP), dat woensdag door de bevoegde commissie (mensenrechten, justitie en binnenlandse zaken) werd aangenomen.\
NU 12.02.2014 Een meerderheid van de Nederlanders vindt het een slechte zaak dat minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) niet is opgestapt. Een derde steunt zijn beslissing om aan te blijven wel. Dat blijkt woensdag uit een peiling van het tv-programma Eenvandaag. Plasterk overleefde dinsdag een motie van wantrouwen vanwege zijn optreden in de afluisteraffaire.
VK 12.02.2014 Plasterk kan niet meer doen wat nodig is: ons met gezag informeren. Daarom had hij moeten opstappen, vindt Malou van Hintum.
Politici, ik vind ze soms moeilijk te begrijpen. Dat ze een olifantshuid moeten hebben willen ze politiek furore maken, dat snap ik. De weg naar boven is een hindernisbaan waarop ze allerlei soorten ondermijnend, aanvallend en onheus gedrag tegenkomen, en daar moeten ze niet van wakker liggen. Dat is het spel. En dat spel spelen ze zelf ook. Tackelen en pootje haken zijn niet voorbehouden aan sporters, daar zijn politici ook heel bedreven in.
VK 12.02.2014 Minister Plasterk overleefde gisteravond een Kamerdebat over het afluisterschandaal. In Nederland is het aftreden van een minister een zeldzaamheid. Anders dan in de VS of Frankrijk, brengt dit immers het voortbestaan van het kabinet in gevaar.
In Frankrijk benoemt en ontslaat de president zijn ministers. Dat maakt wisselingen relatief makkelijk. In de Verenigde Staten is één partij aan de macht. Ook daar komen ministerswisselingen daarom vaak voor; ze destabiliseren niet. Nederland wordt geregeerd door coalities van politieke partijen. Zo’n coalitie kan uit haar evenwicht raken als bewindslieden opstappen. Zeker als het om ministers gaat: een ministerscrisis draagt het risico te escaleren tot een kabinetscrisis. Daarom gebeurt het zelden.
VK 12.02.2014 Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) mocht vannacht weliswaar met steun van de SGP en ChristenUnie aanblijven, maar die hulp was niet gratis. Wat zijn de belangrijkste politieke gevolgen van het debat van gisteravond? Andere informatievoorziening over geheime diensten ? Plasterk en en minister Hennis (Defensie) moesten het gisteravond vaak zeggen: als het huidige informatieverkeer tussen het kabinet en de Kamer over de diensten niet voldoet, dan valt daarover te praten. Het onderwerp stond al op de agenda, naar aanleiding van het rapportvan de commissie-Dessens. Die stelde in december dat de bevoegdheden van de AIVD moeten worden uitgebreid, maar dat tegelijkertijd het toezicht moet worden versterkt, vooral op het niveau van de minister zelf en toezichthouder CTIVD.
Trouw 12.02.2014 In een bijna elf uur durend kamerdebat kwam minister Plasterk gisteren en vannacht zwaar onder vuur te liggen vanwege de 1,8 miljoen telefoongegevens die zijn inlichtingendiensten met de NSA deelden. Maar uiteindelijk overleefde hij nipt een motie van wantrouwen.
VK 12.02.2014 De motie van wantrouwen die D66-leider Alexander Pechtold gisteravond indiende tegen minister Ronald Plasterk heeft kwaad bloed gezet bij PvdA-leider Diederik Samsom. De PvdA’er noemde de motie ‘volstrekt onbegrijpelijk’. Het meningsverschil is een nieuwe knauw in de relatie tussen de twee, ze moeten echter samen verder. D66 is de belangrijkste partij in het oppositiesmaldeel dat het financiële kader van het kabinet steunt.
Om 3.00 uur ’s nachts, kort na het debat, toonde PvdA’er Samsom zijn verbolgenheid voor de camera van de NOS. Volgens hem waren de excuses van Plasterk door de Kamer geaccepteerd en bestond er consensus onder de fracties over de afweging van de ministers om in tweede instantie niet over de werkwijze van de inlichtingendiensten te spreken. ‘Dat is geaccepteerd in de Kamer in het debat.’ De motie van wantrouwen was voor Samsom dan ook ‘volstrekt onbegrijpelijk’. ‘Ik vind het een stijlfiguur die niet past bij het democratisch debat.’ Hij zei te moeten gissen naar de werkelijke reden waarom de motie was ingediend.
NU 12.02.2014 D66-leider Alexander Pechtold heeft weinig behoefte om te reageren op uitspraken van PvdA-leider Diederik Samsom. Samsom noemde het na het Kamerdebat met minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) ”volstrekt onbegrijpelijk” dat er in de nacht van dinsdag op woensdag een motie van wantrouwen tegen zijn partijgenoot was ingediend. Plasterk kreeg het verwijt de Kamer verkeerd geïnformeerd te hebben over het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens
Telegraaf 12.02.2014 D66-leider Alexander Pechtold heeft weinig behoefte om te reageren op uitspraken van PvdA-leider Diederik Samsom. Die noemde het na het Kamerdebat met minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) „volstrekt onbegrijpelijk” dat er in de nacht van dinsdag op woensdag een motie van wantrouwen tegen zijn partijgenoot was ingediend. Pechtold was de indiener. Zijn partij had het debat aangevraagd.
Trouw 12.02.2014 D66-leider Alexander Pechtold heeft weinig behoefte om te reageren op uitspraken van PvdA-leider Diederik Samsom. ‘Daar vinden wij niet veel van’, zei hij vandaag.
Samsom noemde het na het Kamerdebat met minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) ‘volstrekt onbegrijpelijk’ dat er vannacht een motie van wantrouwen tegen zijn partijgenoot was ingediend. Plasterk kreeg het verwijt de Kamer verkeerd geïnformeerd te hebben over het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens.
Elsevier 12.02.2014 D66-leider Alexander Pechtold snapt wel waarom zijn PvdA-collega Diederik Samsom zo stellig reageerde op de motie van wantrouwen tegen minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken). ‘Wij hebben gisteren een andere afweging gemaakt dan de coalitie.’
Samsom zei na afloop van het urenlange debat in de Tweede Kamer dat hij de motie van wantrouwen, die door het overgrote deel van de oppositie werd gesteund, ‘volstrekt onbegrijpelijk’ vond.
Trouw 12.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom bestempelt de motie van wantrouwen die de oppositie tegen PvdA-minister Ronald Plasterk indiende, als ‘volstrekt onbegrijpelijk’. Hij zei dat vannacht na afloop van het spionagedebat. Volgens Samsom gaf het debat geen aanleiding voor de motie van wantrouwen, omdat Plasterk goed had uitgelegd waarom hij de Kamer niet kon informeren toen hij ontdekte dat hij eerder foutieve informatie had verstrekt.
Telegraaf 12.02.2014 Voor PvdA-leider Diederik Samsom is de motie van wantrouwen die de oppositie tegen PvdA-minister Ronald Plasterk indiende „volstrekt onbegrijpelijk”. Hij zei dat woensdag na afloop van het spionagedebat.
Trouw 12.02.2014 Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) ziet geen aanleiding om op te stappen nadat D66-leider Pechtold vannacht, gesteund door een groot deel van de oppositie, een motie van wantrouwen tegen hem had ingediend. Pechtold betitelde het als ‘zeer ernstig’ dat de minister de Kamer eind vorig jaar niet juist had geïnformeerd over het aftappen van de gegevens van 1,8 miljoen telefoongesprekken.
NRC 12.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) heeft het Kamerdebat over zijn handelen inzake het afluisterschandaal overleefd, maar is er zwaar beschadigd uitgekomen. De minister kreeg een motie van wantrouwen aan zijn broek van D66, die werd gesteund door alle oppositiepartijen behalve de ChristenUnie en SGP. Plasterk besloot daarop toch aan te blijven.
Elsevier 12.02.2014 Na uren debatteren heeft D66 in de nacht van dinsdag op woensdag een motie van wantrouwen tegen minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) ingediend. Bijna de voltallige oppositie steunt de motie. Plasterk treedt niet af, maar belooft zijn uiterste best te doen het vertrouwen te herwinnen.
Plasterk maakte eerder in het debat zijn excuses voor het foutief informeren over de aftappraktijken van de inlichtingendiensten. In de tweede termijn beloofde hij voortaan foutieve informatie te rectificeren. PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom steunt zijn partijgenoot, die heeft volgens hem ‘afwegingen in het belang van Nederland en de veiligheidsdiensten gemaakt’. Samsom heeft nog steeds ‘vol vertrouwen in de beide ministers‘.
Telegraaf 12.02.2014 Na drie termijnen en meer dan 10 uur praten (inclusief pauzes) in de Tweede Kamer was het in de nacht van dinsdag op woensdag duidelijk: de ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (PvdA) en Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie (VVD) hebben het debat in de Tweede Kamer over hun optreden in de spionagezaak overleefd. Maar een groot deel van de oppositie heeft in de nacht van dinsdag op woensdag wel het vertrouwen in Plasterk opgezegd.
NU 12.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) heeft rond middernacht nog geen zekerheid of de Kamer hem blijft steunen. Volg hier ons LIVEBLOG over dit debat
Ook na urenlang debatteren over de afluisterzaak zat de oppositie, ondanks de excuses van de minister, nog met vragen die niet beantwoord zijn. Pas na twee uur vannacht zal duidelijk worden of Plasterk nog het vertouwen heeft van de Kamer. De twijfels spitsen zich toe op de vraag of de minister de Kamer wel adequaat heeft geïnformeerd in de zaak rond de 1,8 miljoen metadata gegevens die zouden zijn doorgegeven aan de Amerikaanse afluisterdienst NSA.
Telegraaf 12.02.2014 Het spionagedebat in de Tweede Kamer met de ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken (PvdA) en Jeanine Hennis van Defensie (VVD) is in de nacht van dinsdag op woensdag opnieuw geschorst. Rond 02.15 uur volgt een derde termijn. De fracties zullen dan hun conclusies trekken over het optreden van Plasterk en Hennis in de zaak.
Trouw 12.02.2014 Eén overwinning heeft de groep burgers die de staat voor de rechter daagt vanwege het verzamelen van gegevens door de veiligheidsdiensten al binnen. Dat de minister van binnenlandse zaken zich vanwege die zaak gedwongen voelde toe te geven dat niet de Amerikanen, maar Nederland zelf de 1,8 miljoen telefoongegevens onderschepte, heeft voor meer transparantie gezorgd.
Telegraaf 12.02.2014 Als een minister de Tweede Kamer verkeerde informatie geeft, zal er altijd worden gerectificeerd. Die garantie gaf minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) in de nacht van dinsdag op woensdag aan D66 in het debat over het verzamelen van telefoongegevens.
Telegraaf 12.02.2014 Het kabinet kon de Tweede Kamer niet vertrouwelijk informeren omdat het initiatief daarvoor bij de ‘commissie stiekem’ in de Kamer ligt. Daarin worden de fractievoorzitters in vertrouwen geïnformeerd over geheime zaken. Het staat het kabinet niet vrij om op die regel te improviseren, zei minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) dinsdag in het Kamerdebat over het aftappen van telefoongegevens.
Elsevier 12.02.2014 De oppositiepartijen zijn nog niet tevreden met de uitleg van minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) over het foutief informeren over aftappraktijken van de Nederlandse inlichtingendiensten. Bijna de hele oppositie heeft besproken of er eventueel een motie van wantrouwen tegen minister Plasterk wordt ingediend.
Legio mogelijkheden
De minister ‘had legio mogelijkheden’ om voor die tijd de Kamer te informeren dat hij deze ‘maar wat op de mouw gespeld’ had, aldus SP-Kamerlid Ronald van Raak. Hij vraagt zich af of de minister van plan was ‘tot in de eeuwigheid niet de waarheid te vertellen’ als er geen rechtszaak was geweest.
Telegraaf 11.02.2014 Minister Hennis van Defensie zegt in het spionagedebat dat zij en Plasterk het besluit om de Kamer niet te informeren niet lichtvaardig is besloten. “Het is echt niet in een achterkamertje zo maar besloten. Het was een zwaarwegende afweging. We hebben er lang over gesproken”, aldus de VVD-minister.
De minister legt uit waarom zij zwijgt over de werkwijze van de geheime diensten. “Het is om de mensen die het minder gezellig met ons voor hebben niet in onze kaarten te laten kijken.”
Elsevier 11.02.2014 Minister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) wilde niet geheimzinnig doen over de aftappraktijken van Nederlandse inlichtingendiensten. Maar zij wilde ook geen informatie over de werkwijze van de diensten kwijt, om ‘mensen die het minder gezellig met ons voorhebben niet in onze kaarten te laten kijken’.
Telegraaf 11.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) ontkent dat hij de Tweede Kamer verkeerd heeft geïnformeerd over de inlichtingendiensten. ,,Ik weerspreek dat ik de Tweede Kamer verkeerd geïnformeerd zou hebben”, zei hij dinsdag in een debat in de Tweede Kamer.
Telegraaf 11.02.2014 Het kabinet was tot voor kort niet van plan de Kamer te informeren dat eerdere uitlatingen van minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) over het afluisteren van Nederlandse telefoontjes door de Amerikaanse geheime dienst onjuist waren. Dat bleek dinsdag in het Kamerdebat over de kwestie.
Telegraaf 11.02.2014 De oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn nog niet overtuigd door de verdediging van minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) in het Kamerdebat over het aftappen van telefoongegevens. Een gezamenlijke motie van wantrouwen komt er mogelijk in de verlenging van het debat.
VK 11.02.2014 De eenzijdige fixatie op ‘onthoofdingen’ in de politiek maakt dat belangrijkere vragen onbeantwoord blijven, schrijft Bart Smout. ‘Tot nu toe houden we ons vooral bezig met de vraag of we Plasterk een kleine of een grote landverrader vinden.’
‘Off with their heads!’ Het is de favoriete uitspraak van de Hartenkoningin in Alice in Wonderland. Voor iedere misstap moeten er koppen rollen. Onthoofding geldt als de beste oplossing, maakt niet uit wat het probleem is. In het beroemde boek van Lewis Carroll is er maar één Hartenkoningin; dat waren er in Nederland de afgelopen week een stuk meer.
NU 11.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) heeft zijn excuses aangeboden voor zijn foutieve uitlatingen in de afluisterzaak NSA. Volg hier ons LIVEBLOG over dit debat – Plasterk kwam afgelopen week in grote politieke problemen toen hij terugkwam op zijn uitspraken eind oktober in Nieuwsuur dat de Amerikanen in Nederland 1,8 miljoen aan metadata-gegevens over telefoongesprekken zouden hebben getapt.
Telegraaf 11.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) heeft de Tweede Kamer dinsdag zijn excuses aangeboden voor zijn uitlatingen in een Nieuwsuur-uitzending op 30 oktober vorig jaar. Dat deed hij tijdens het spionagedebat, dat momenteel gevoerd wordt.
Elsevier 11.02.2014 Minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) heeft zijn excuses gemaakt aan de Tweede Kamer, omdat hij foute informatie heeft doorgegeven. ‘Ik had dat niet moeten doen,’ zei Plasterk dinsdagavond.
‘Ik kijk er als volgt op terug: ik vond het van groot belang om naar buiten te treden om te melden dat de AIVD niet tegen de wet Nederlandse telefoongesprekken afluisterde,’ zegt Plasterk. Plasterk zei op 30 oktober dat het niet de Nederlandse veiligheidsdiensten waren die 1,8 miljoen data over telefoongesprekken hadden verzameld. Dat bleek later onjuist.
NRC 11.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) heeft vanavond in de Tweede Kamer excuses aangeboden voor het verstrekken van verkeerde informatie over het aftappen van 1,8 miljoen telefoongesprekken. Hij verdedigt deze beslissing echter wel.
Deze gesprekken zijn door de Nederlandse diensten AIVD en MIVD zijn verzameld. Plasterk erkende vanavond in de Kamer dat hij niet zeker wist of het klopte dat de Amerikaanse geheime dienst NSA de gesprekken had afgetapt. Toch zei hij eerder dat dat wel degelijk het geval was. Hierover zegt hij vandaag. LEES VERDER›
NRC11.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) heeft vanavond in de Tweede Kamer excuses aangeboden voor het, naar eigen zeggen onbewust, verstrekken van verkeerde informatie over het aftappen van 1,8 miljoen telefoongesprekken.
Deze gesprekken zijn door de Nederlandse diensten AIVD en MIVD zijn verzameld. Plasterk erkende vanavond in de Kamer dat hij niet zeker wist of het klopte dat de Amerikaanse geheime dienst NSA de gesprekken had afgetapt. Toch zei hij eerder dat dat wel degelijk het geval was. LEES VERDER
NRC 11.02.2014 PLASTERK BEGONNEN AAN PITTIG DEBAT – Sinds 16.30 uur debatteert de Kamer over de 1,8 miljoen metadata van telefoontjes tussen Nederland en de Verenigde Staten die door de Nederlandse diensten AIVD en MIVD zijn verzameld, en waarover minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk de Kamer onjuiste informeerde. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert, verantwoordelijk voor de MIVD, maar vooral Plasterk zal in Kamer met een sterk verhaal moeten komen. Is Plasterk na vandaag nog minister? WAARSCHUWDE HENNIS PLASTERK EXPLICIET OF NIET?
Volg hier ons LIVEBLOG over dit debat – De oppositie wil onder meer helderheid waarom het kabinet besloot vorige week ineens wel helderheid te geven over de zaak, terwijl dit eerder “in het staatsbelang” niet is gedaan. Ook vragen de partijen zich af hoe het kan dat Plasterk eind oktober bij Nieuwsuur de Amerikanen beschuldigde van het tappen van metadata van Nederlanders terwijl dit later niet bleek te kloppen
NRC 11.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Plasterk zat fout toen hij op televisie verkeerde uitspraken deed over het afluisterschandaal. Hij had voorzichtiger moeten zijn. Dat zijn tot nu toe de conclusies van de PvdA- en VVD-fractie tijdens het Kamerdebat.
In de openingsrondes gingen de oppositiepartijen meteen al flink in de aanval over Plasterk en herhaalden zij hun kritiek van gisteren. Ze legden de fracties van VVD en PvdA het vuur na aan de schenen. Plasterk had voorzichtiger moeten zijn met zijn uitspraken over het afluisterschandaal, die achteraf onjuist bleken. Die verklaring had Plasterk “achterwege moeten laten”, zei VVD’er Klaas Dijkhoff. LEES VERDER
VK 11.02.2014 Ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) moeten zich verantwoorden in de Tweede Kamer voor hun gestuntel in de communicatie over het verzamelen van de 1,8 miljoen telefoongegevens door de Nederlandse inlichtingendiensten. Krijgen zij genoeg vertrouwen van de Kamer of is de breuk compleet? Volkskrant.nl doet live verslag.
21.33 uur – Burgers tegen Plasterk Plasterk gaat nu uitleggen waarom vorige week de informatie wel naar buiten kwam. Hij legt uit dat de rechtszaak ‘Burgers tegen Plasterk’ tot uitkomst kon hebben dat Nederland niet meer gegevens zou mogen uitwisselen met buitenlandse diensten. Toen dat risico duidelijk werd besloten Plasterk en Hennis meteen de Kamer in te lichten over de 1,8 miljoen satelliettelefoongesprekken. Vorige week woensdag was de deadline voor de landsadvocaat om zijn verweerschrift in de zaak in te dienen. Op diezelfde dag stuurden Plasterk en Hennis hun Kamerbrief uit.
Voorbeschouwing – Plasterk en Hennis in het beklaagdenbankje
Het getal van 1,8 miljoen dat opdook in documenten van klokkenluider Edward Snowden duidde op de verzameldrift van de Nederlandse diensten, niet op die van de Amerikanen. Het was Nederland zelf dat in december 2012 1,8 miljoen gegevens van bellers (in het buitenland) had vergaard. De ministers besloten aanvankelijk deze informatie geheim te houden. Pas vorige week maakten Plasterk en Hennis aan de Kamer bekend waar die 1,8 miljoen echt voor staat. Ze werden hiertoe gedwongen door een groep burgers die de staat betichtten van het ‘witwassen van illegale data’. Om deze aanklacht te ontkrachten gaven de ministers een klein inkijkje in de werkwijze van de Nederlandse geheime diensten.
VK 11.02.2014 Ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) moeten zich verantwoorden in de Tweede Kamer voor hun gestuntel in de communicatie over het verzamelen van de 1,8 miljoen telefoongegevens door de Nederlandse inlichtingendiensten. Krijgen zij genoeg vertrouwen van de Kamer of is de breuk compleet? Volkskrant.nl doet live verslag.
Trouw 11.02.2014 Vanaf 16:30 debatteert de Tweede Kamer met minister Plasterk en minister Hennis over het verzamelen van 1,8 miljoen metadata door de Nederlandse inlichtingendiensten. Vooral Plasterk zal het zwaar krijgen, zo is de algemene verwachting. Waarom vertelde hij al dat de data niet van zijn inlichtingendiensten afkomstig waren, voor hij precies wist hoe het zat? Waarom zwegen hij en zijn collega Hennis vervolgens maandenlang tegenover de Kamer, nadat ze wel wisten hoe het zat? En wat is precies de aard van de verzamelde gegevens? Volg hieronder live het debat.
Elsevier 11.02.2014 In de Tweede Kamer vecht minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) voor zijn politieke toekomst. De PvdA-fractie wekte woede op bij de oppositie door bij aanvang van het debat al het vertrouwen in de minister uit te spreken. Ook de VVD is lief voor de minister.
‘Ik denk dat het goed gaat komen. Ik heb er alle vertrouwen in,’ zei PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt bij aanvang van het debat tegen D66-Kamerlid Gerard Schouw.
VK 11.02.2014 Minister Plasterk staat na de Kamerbrief van vandaag nog steeds een zwaar debat te wachten. Eenmansfractie Louis Bontes over het nieuws van vandaag.
De antwoorden van minister Plasterkzijn net binnen. Tevreden? ‘Plasterk gooit het op het staatsbelang, maar wat is hier precies het belang van de staat? Als blijkt dat we zelf de metadata hebben verzameld, wat zit daar voor gevaar voor de staatsveiligheid aan vast? Hij geef toch verder geen inzicht in de werkwijze van de inlichtingendiensten? Ik snap zijn redenatie gewoon niet. Het schijnt dat Plasterk in oktober onder druk van PvdA-prominenten de schuld bij de Amerikanen heeft gelegd, om als PvdA-minister op dit dossier geen ellende over zich heen te krijgen. Ik heb daar nog niet het begin van een bewijs voor, maar dit geeft toch allemaal wel te denken.’
VK 11.02.2014 Ruim twee maanden lang verzweeg het kabinet dat minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken de Tweede Kamer verkeerd heeft ingelicht over de onderschepping van telefoongesprekken door de inlichtingendiensten AIVD en MIVD.
Trouw 11.02.2014 Een deel van de oppositie zal vandaag naar verwachting een motie van wantrouwen indienen tegen minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken). Die moet zich samen met zijn collega Jeanine Hennis (Defensie) in de Tweede Kamer verantwoorden over de gang van zaken rond het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens.
NRC 11.02.2014 Vanmiddag debatteert de Kamer over de 1,8 miljoen metadata van telefoontjes tussen Nederland en de Verenigde Staten die door de Nederlandse diensten AIVD en MIVD zijn verzameld, en waarover minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk onjuiste informatie verschafte. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en, vooral, Plasterk moeten zich voor de Kamer verdedigen. Is Plasterk na vandaag nog minister? LEES VERDER
Elsevier 11.02.2014 Het is vandaag een cruciale dag voor minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken). Hij moet zich in de Tweede Kamer verantwoorden over het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens door Nederlandse inlichtingendiensten.
Of Plasterk het debat overleeft, is nog maar de vraag. De brief die hij maandag samen met minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) stuurde naar de Tweede Kamer stelde de oppositie niet gerust.
Telegraaf 11.02.2014 De ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) en Jeanine Hennis (Defensie, VVD) moeten zich dinsdagmiddag in de Tweede Kamer verantwoorden over de gang van zaken rond het onderscheppen van 1,8 miljoen telefoongegevens. Vooral Plasterk dreigt daar onder vuur te komen te liggen. Hij zei op 30 oktober in het tv-programma Nieuwsuur dat de gegevens door de Amerikanen waren onderschept. Enkele weken later kwam hij er – samen met Hennis – achter dat Nederlandse veiligheidsdiensten de data hadden verzameld en aan de VS doorgespeeld.
Trouw 11.02.2014 Zonder te weten hoe de vork in de steel zat, deed minister Plasterk afgelopen najaar uitspraken over 1,8 miljoen verzamelde telefoongegevens. Verkeerde, zo blijkt nu. Plasterk hield vervolgens maandenlang zijn mond tegen de Kamer. Een reconstructie.
Trouw 10.02.2014 Fractievoorzitter Halbe Zijlstra van de VVD wacht met vertrouwen het debat over de positie van minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk af. Zijlstra heeft dat maandagavond gezegd in de marge van een VVD-bijeenkomst in Rijswijk. Zijlstra denkt wel dat het ‘geen makkelijk debat zal worden’.
NU 10.02.2014 Fractievoorzitter Halbe Zijlstra van de VVD wacht met vertrouwen het debat over de positie van minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk af.
Zijlstra heeft dat maandagavond gezegd in de marge van een VVD-bijeenkomst in Rijswijk. Zijlstra denkt wel dat het ”geen makkelijk debat zal worden”.
Telegraaf 10.02.2014 Fractievoorzitter Halbe Zijlstra van de VVD wacht met vertrouwen het debat over de positie van minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk af. Zijlstra heeft dat maandagavond gezegd in de marge van een VVD-bijeenkomst in Rijswijk. Zijlstra denkt wel dat het „geen makkelijk debat zal worden”.
VK 10.02.2014 De voltallige oppositie is zeer ontevreden over de antwoorden van ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) op vragen over de 1,8 miljoen vergaarde metadata. De ministers bekenden vandaag bewust informatie van de inlichtingendiensten achter te hebben gehouden met het oog op de staatsveiligheid. Morgen wacht hen een zwaar debat in de Kamer met een ongewisse uitkomst.
Op 30 oktober beweerde minister Plasterk in het programma Nieuwsuur dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA 1,8 miljoen Nederlandse telefoongesprekken had onderschept. Op 22 november hoorde hij samen met zijn collega Hennis van inlichtingendiensten MIVD en AIVD dat het ging om door Nederland zelf verzamelde buitenlandse metadata: gegevens van bellers en tijdstippen van gesprekken. Toen besloten de ministers dat het in het staatsbelang was om de informatie van de diensten niet publiek te maken en dus Plasterks foutieve opmerking niet te corrigeren. Pas vandaag deelden de bewindslieden deze kennis alsnog met de Kamer. Ze werden hiertoe gedwongen door een groep van burgers die Plasterk hadden aangeklaagd voor het ‘witwassen van illegale data’.
Telegraaf 10.02.2014 Het wordt morgen buigen of barsten voor minister Plasterk (Binnenlandse Zaken), die een zware dobber krijgt aan het debat over de afluisterkwestie. In de oppositie is verbaasd en geïrriteerd gereageerd op de ogenschijnlijke ontspannenheid waarmee de coalitie dit weekeinde beweerde dat het wel goed zal komen.
„De vraag is of deze minister nog geloofwaardig genoeg is als minister van veiligheidsdienst AIVD”, zegt CDA-leider Buma. Hij wacht met spanning de antwoorden af die Plasterk en zijn collega Hennis (Defensie) vandaag over de afluisterkwestie aan de Kamer sturen.
VK 10.02.2014 Dagenlang verschenen berichten in de pers over de verkeerde uitleg van minister Plasterk over de 1,8 miljoen gegevens en vroegen Kamerleden zich hardop af hoelang collega-minister Hennis daar al van afwist. Vandaag konden de twee bewindslieden zelf hun zegje doen in een nieuwe Kamerbrief. Wat zijn hun argumenten?
Elsevier 10.02.2014 Met een brief van zestien pagina’s geven de ministers Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) antwoord op de Kamervragen over de afluisterpraktijken van de geheime diensten AIVD en MIVD.
Dinsdag gaan de twee in debat met de Tweede Kamer. U kunt de brief die maandag is vrijgegeven hier teruglezen. Wij selecteerden alvast de belangrijkste antwoorden op de tientallen Kamervragen.
Trouw 10.02.2014 Er was dus eigenlijk helemaal niets aan de hand. Of liever gezegd: er hád niets aan de hand hoeven te zijn. Dat is de conclusie die je kunt trekken na het lezen van de antwoorden die minister Plasterk vandaag naar de Tweede Kamer stuurde, over de 1,8 miljoen telefoongegevens die de Amerikaanse inlichtingendienst NSA van de Nederlandse inlichtingendienst NSO kreeg.
Elsevier 10.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) heeft het Nederlandse publiek en de Tweede Kamer foutief geïnformeerd over het mogelijke aftappen van Nederlandse burgers door de Amerikaanse National Security Agency (NSA).
Door te verklaren dat de Amerikanen achter het aftappen zaten, gaf de minister foute informatie en sprak hij bovendien voor zijn beurt.
Dat blijkt uit de brief die Plasterk, samen met de minister van DefensieJeanine Hennis-Plasschaert (VVD), maandag aan de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Zijn goede intenties ten spijt, laat Ronald Plasterk zien dat hij niet capabel is om politieke leiding te geven aan de AIVD. Als hij niet opstapt als minister, is dat een blamage voor de Tweede Kamer en de PvdA. Naar de weblog van Afshin Ellian
NRC 10.02.2014 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk wist al in november dat hij verkeerde informatie aan de Kamer en in de media had gegeven over de onderschepping van telefoongegevens. Dat schrijft Plasterk vandaag in antwoord op een serie Kamervragen. LEES VERDER›
Trouw 10.02.2014 Ministers Plasterk en Hennis zijn op 22 november gelijktijdig geïnformeerd over de herkomst van de 1,8 miljoen telefoongegevens waarover de Amerikaanse inlichtingendienst NSA beschikte. Dat blijkt uit de beantwoording van 65 kamervragen door minister Plasterk.
Op 22 november hoorden de twee ministers dat de Nederlandse inlichtingendienst NSO de data verzameld had, en gedeeld had met de NSA. De NSO is een organisatie waarin de AIVD, die onder Plasterk valt, en de MIVD, die onder Hennis valt, samenwerken.
VK 10.02.2014 De Tweede Kamer is bewust maandenlang in het ongewisse gelaten over de werkelijke aard van 1,8 miljoen onderschepte data. Dat blijkt uit een brief aan de Kamer van ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie). De ministers besloten ‘in het belang van de Staat’ informatie over de data niet met de Kamer te delen. Daarna hebben de Minister van Defensie en de Minister van BZK de afweging gemaakt tussen de plicht om de Kamer zoveel als mogelijk te informeren en het belang van de Staat om in het openbaar niet in te gaan op de mogelijke modus operandi van onze diensten. Het waren niet door de Amerikanen afgetapte Nederlandse telefoongesprekken, zoals Plasterk eind oktober in de media beweerde, maar door Nederlandse diensten verzamelde ‘metadata’.
Telegraaf 10.02.2014 De PvdA denkt dat het debat met de ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) en Jeanine Hennis (Defensie, VVD) over het onderscheppen van telefoongegevens dinsdag goed zal aflopen.
Telegraaf 10.02.2014 Nederlanders hoeven niet bang te zijn dat hun telefoonnummer opduikt tussen de 1,8 miljoen verzamelde datagegevens die aan de Amerikanen zijn verstrekt. Nederlandse telefoonnummers die tijdens het werk van de inlichtingendiensten wel in beeld kwamen, zijn uit de gegevens gefilterd voordat die werden gedeeld met partnerdiensten, schrijven de ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en zijn collega Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie in hun brief over de spionagekwestie.
Telegraaf 10.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet nog steeds voor zijn politieke toekomst vrezen. Een brief met uitleg over het aftappen van telefoongegevens door Nederlandse geheime diensten is voor de oppositiefracties allerminst overtuigend.
Telegraaf 10.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vindt dat hij zijn uitlatingen van 30 oktober in het tv-programma in Nieuwsuur over het verzamelen van telefoongegevens achterwege had moeten laten. Dat schrijven zijn collega van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en hij maandag aan de Tweede Kamer.
Trouw 10.02.2014 Minister Ronald Plasterk vindt dat hij zijn uitlatingen van 30 oktober in het tv-programma in Nieuwsuur achterwege had moeten laten. Dat schrijven zijn collega van Defensie en hij aan de Tweede Kamer.
Plasterk zei in dat programma dat de Amerikanen 1,8 miljoen telefoongegevens hadden onderschept, maar het waren de Nederlanders, moest hij vorige week erkennen.
NU 10.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) betreurt zijn uitspraken eind oktober in Nieuwsuur over de 1,8 miljoen telefoongesprekken die door de Amerikanen in Nederland zouden zijn getapt. Bekijk video – In een Kamerbrief zegt hij maandag dat hij deze uitspraken “beter achterwege had kunnen laten”.
Trouw 10.02.2014 De advocaten Michael Ruperti en Geert-Jan Knoops willen inzage in hun persoonlijke gegevens van de militaire inlichtingendienst (MIVD). Beiden vermoeden dat deze dienst vertrouwelijke gesprekken tussen hen en hun cliënten hebben afgeluisterd, zegt Ruperti in een reactie op berichtgeving in De Telegraaf. Ze beginnen vandaag een procedure bij Defensie om deze informatie boven tafel te krijgen.
Trouw 10.02.2014 Nederlanders hoeven niet bang te zijn dat hun telefoonnummer opduikt tussen de 1,8 miljoen verzamelde datagegevens die aan de Amerikanen zijn verstrekt. Nederlandse telefoonnummers die tijdens het werk van de inlichtingendiensten wel in beeld kwamen, zijn uit de gegevens gefilterd voordat die werden gedeeld met partnerdiensten, schrijven de ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en zijn collega Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie in hun brief over de spionagekwestie.
Telegraaf 10.02.2014 Aan de vooravond van het grote afluisterdebat in de Tweede Kamer eisen de belangrijkste advocaten in het militaire strafrecht opheldering van geheime dienst MIVD over illegale telefoontaps. Mr. Michael Ruperti en hoogleraar Geert-Jan Knoops starten vandaag op grond van artikel 47 van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten een formele procedure tot inzage in hun persoonsgegevens.
Trouw 10.02.2014 Uit de brief die minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Janine Hennis (Defensie) vandaag naar de Kamer hebben gestuurd blijkt dat Plasterk al op 22 november vorig jaar wist dat hij een maand eerder in de media foutief had bericht over 1,8 miljoen onderschepte gegevens. De oppositie is ‘niet tevreden’. Plasterk moet dinsdag in het Kamerdebat over de zaak ‘met een heel goed verhaal komen’, aldus SP-Kamerlid Van Raak.
NU 10.02.2014 De verschillende oppositiepartijen in de Kamer zijn nog niet tevreden met de brief van de ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) over de spionageaffaire. Bekijk video D66 vindt dat er “nog veel essentiële vragen” open staan, aldus Kamerlid Gerard Schouw. “Twee maanden cruciale informatie onder de pet houden is onbegrijpelijk!”
GroenLinks noemt de brief “niet overtuigend”. Fractieleider Bram van Ojik vindt het “vreemd” dat Plasterk er blijkbaar geen probleem in zag om op 30 oktober vorig jaar het tv-programma Nieuwsuur uitgebreid te woord te staan over de zaak, terwijl hij op 22 november het belang van de Staat gebruikte als argument om de Tweede Kamer niet te infomeren.
Elsevier 10.02.2014 De oppositie is alles behalve gerustgesteld door de brief die de ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken,PvdA) en Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie,VVD) maandag aan de Tweede Kamer stuurde. De SP noemt het ‘flutverhaal’ van Plasterk ‘shockerend’.
‘Ik heb hem vijf dagen de tijd gegeven en nu komt hij met een flutverhaal,’ zegt SP-Kamerlid Ronald van Raak. De SP’er noemt de brief van Plasterk en Hennis ‘shockerend’. Morgen zal Plasterk met een beter verhaal moeten komen tijdens het debat over de aftapgate. ‘Dit wordt zijn allerlaatste kans. Hij zit in blessuretijd.’
Touw om zijn nek
De PVV gelooft al lang niet meer in een politiek overleven van de PvdA-minister. Volgens PVV-Kamerlid Martin Bosma heeft Plasterk met deze brief ‘een touw om zijn nek gedaan’.
Trouw 10.02.2014 De oppositie is niet tevreden met de toelichting van ministers Ronald Plasterk en Jeanine Hennis op de spionageaffaire. SP-Kamerlid Ronald van Raak noemt de brief van minster Plasterk met antwoorden op 65 kamervragen een ‘flutverhaal’. Ook GroenLinks is niet overtuigd en volgens D66 ‘staan er nog veel essentiële vragen open’.
NRC 10.02.2014 De oppositiepartijen zijn niet tevreden met de brief over het afluisterschandaal die de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie, Ronald Plasterk en Jeanine Hennis-Plasschaert, vanmiddag hebben gestuurd.
In de brief schrijft Plasterk in antwoord op 65 Kamervragen dat hij al in november wist dat hij verkeerde informatie aan de Kamer en in de media had gegeven over de onderschepping van telefoongegevens. Niet de NSA, zoals Plasterk had beweerd, maar de Nederlandse inlichtingendiensten hadden 1,8 miljoen telefoontjes geregistreerd. In het kader van het landsbelang corrigeerden Plasterk en Hennis het foutieve beeld niet. Pas vorige week schreven ze dit in een brief aan de Kamer. LEES VERDER
Trouw 09.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom heeft er alle vertrouwen in dat minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) dinsdag het debat over afluisterpraktijken van inlichtingendiensten overleeft. ‘Ik ga ervan uit dat het goedkomt’, zei Samsom zondag in het tv-programma Jinek over zijn partijgenoot.
“Hij bereidt zich goed voor”, zei Samsom. “En zo hoort het ook.” De positie van Plasterk wankelt sinds hij bekende dat Nederland zelf de metadata van 1,8 miljoen telefoontjes heeft afgeluisterd.
Telegraaf 09.02.2014 PvdA-leider Diederik Samsom heeft er alle vertrouwen in dat minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) dinsdag het debat over afluisterpraktijken van inlichtingendiensten overleeft. „Ik ga ervan uit dat het goedkomt”, zei Samsom zondag in het tv-programma Jinek over zijn partijgenoot.
Trouw 08.02.2014 De kwestie rond de 1,8 miljoen afgetapte telefoongegevens heeft iets pijnlijk duidelijk gemaakt: tussen de veiligheidsdiensten en ministeries die hierbij betrokken zijn, moet het ergens hebben geschort aan communicatie. Maar waar het misging, waardoor minister Plasterk van binnenlandse zaken ten onrechte bij ‘Nieuwsuur’ en in de Tweede Kamer verkondigde dat de Amerikanen die gegevens hadden afgetapt, is nog altijd niet duidelijk.
NRC 08.02.2014 De kabinetsbrief over de 1,8 miljoen telefoongegevens, die deze week voor zoveel ophef heeft gezorgd, is gebaseerd op onderzoek door technische experts van de militaire inlichtingendienst MIVD en medewerkers van de Amerikaanse NSA. Volgens bronnen in Den Haag is uit de reconstructie onomstotelijk gebleken dat de 1,8 miljoen ‘records’ metadata zijn verzameld door de National Sigint Organisation (NSO) – een inlichtingeneenheid van de AIVD en MIVD. De NSO richt zich op het afluisteren van telecommunicatie, in jargon Sigint genoemd – Signal Intelligence. LEES VERDER›
NRC 08.02.2014 Journalistiek gezien, is dit geen stuk met ‘nieuws’ over Ronald Plasterk. Er staat niets in dat u niet weet. Namelijk: de minister kwam deze week in het nauw toen duidelijk werd dat ‘zijn’ Nederlandse inlichtingendiensten de gegevens van bijna twee miljoen satelliettelefoongesprekken hebben verzameld. Het gaat om dataverkeer uit gebieden waar Nederland betrokken is bij militaire acties, zoals Afghanistan. De meta-informatie maakt duidelijk wie met wie belt en ook wie welke site bezoekt. LEES VERDER
Dinsdag debatteert de Tweede Kamer met de ministers Plasterk en Jeanine Hennis (Defensie) over de ontstane rel rond 1,8 miljoen metadata-gegevens; lengte en tijdstip van telefoongesprekken, en de daarbij betrokken telefoonnummers. De inhoud van de gesprekken wordt niet verzameld.
Telegraaf 08.02.2014 De kabinetsbrief over 1,8 miljoen telefoongegevens, die deze week voor zoveel opheft heeft gezorgd, is gebaseerd op eerder onderzoek door technische experts van de militaire inlichtingendienst MIVD en medewerkers van de NSA. Eind vorig jaar is de conclusie daarvan al bekendgemaakt aan minister Hennis van Defensie en Plasterk van Binnenlandse Zaken.
Trouw 08.02.2014 Minister Ronald Plasterk gaat komende dinsdag goed uit het debat over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten komen. ‘Ik heb veel vertrouwen in het debat. Hij (Plasterk) gaat hele goede antwoorden geven’, zei premier Mark Rutte tegen dj Edwin Evers van Radio 538. Rutte gaf antwoord op de vraag wat er eerder weg zou zijn: de Russische antihomowet of minister Plasterk.
NRC 08.02.2014 Premier Mark Rutte gaat ervan uit dat minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) het debat over zijn afluistermisser overleeft. Dat zei hij vandaag in het radioprogramma van Edwin Evers op Radio 538. Vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) zei gisteren ook al er vertrouwen in te hebben dat Plasterk het debat overleeft. LEES VERDER
Trouw 08.02.2014 D66-Kamerlid Gerard Schouw noemt het ‘zeer ernstig’ als het kabinet al sinds eind vorig jaar wist hoe de vork in de steel zat met het verzamelen van telefoon- en radioverkeergegevens. Afgelopen week kreeg de Kamer te horen dat Nederlandse inlichtingendiensten de gegevens verzameld hebben, maar NRC Handelsblad schrijft vandaagdat dit eind vorig jaar al bekend was bij de betrokken ministers.
Elsevier 08.02.2014 D66-Kamerlid Gerard Schouw noemt het ‘zeer ernstig’ als het kabinet al sinds eind vorig jaar wist hoe het precies zat met het verzamelen van telefoon- en radioverkeergegevens. De ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) en Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie, VVD) hadden in dat geval de Kamer tijdig moeten informeren over de juiste toedracht, zegt Schouw zaterdag naar aanleiding van een reconstructie in NRC Handelsblad.
Telegraaf 08.02.2014 Het toezicht op de geheime diensten rammelt. Dit zeggen meerdere ex-medewerkers van de AIVD en de MIVD in gesprek met De Telegraaf. Volgens een ex-inlichtingenman, aanwezig bij briefings aan de Tweede Kamercommissie voor de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten, is het niveau van de kamerleden bedroefend laag. “De parlementaire toezichtcommissie, ach, wat moet ik daar over zeggen, die kon in minder dan een half uurtje de agenda er doorheen jassen. Ik ben er zelf bij geweest. Treurig.”
NU 07.02.2014 Niet de Amerikaanse NSA, maar de Nederlandse inlichtingendiensten blijken metadata te hebben vastgelegd van 1,8 miljoen telefoongesprekken. Hoe werken die geheime diensten? Historicus Constant Hijzen beantwoordt vijf vragen.
NRC 07.02.2014De verklaring van minister Plasterk, vorig jaar oktober en november, dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA 1,8 miljoen Nederlandse telefoongesprekken onderschepte, was volgens direct betrokkenen gebaseerd op een “best guess” van de AIVD. Toch presenteerde verantwoordelijk minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) deze hypothese als zeer geloofwaardig in televisieprogramma Nieuwsuur en in de Tweede Kamer. LEES VERDER›
VK 07.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) voelt zich gesteund door het kabinet. De PvdA-minister, die politiek onder vuur ligt voor de manier waarop hij de Tweede Kamer heeft geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten, zei dat vandaag voorafgaande aan de ministerraad. Hij zei ook dat het ‘kabinet met één mond spreekt’.
Telegraaf 07.02.2014 Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie wilde vrijdag na afloop van de ministerraad inhoudelijk niets zeggen over de ophef die is ontstaan over de manier waarop de Tweede Kamer is geïnformeerd over de afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten. Ze is samen met collega Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken bezig om alle vragen uit de Kamer daarover te beantwoorden.
Dinsdag zullen ze over de kwestie in debat gaan met de Tweede Kamer. Op de vraag waarom ze niet nu al wat duidelijkheid geeft, zei ze: „Ik hecht eraan om eerst de Kamer goed te informeren. Er is al veel te veel verwarring ontstaan. Die mist moet weg”.
Telegraaf 07.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) voelt zich gesteund door het kabinet. De PvdA-minister, die politiek onder vuur ligt voor de manier waarop hij de Tweede Kamer heeft geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten, zei dat vrijdag voorafgaande aan de ministerraad. Hij zei ook dat het „kabinet met één mond spreekt”.
Elsevier 07.02.2014 Minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken), die onder vuur ligt voor de manier waarop hij de Tweede Kamer en het publiek heeft ingelicht over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten, voelt zich gesteund door het kabinet. Ook zijn VVD-collega minister Jeanine Hennis-Plasschaert(Defensie) maakt zich geen zorgen over haar positie. Dat zeiden zij vrijdag voor de ministerraad. Het was de eerste keer dat Plasterk in het openbaar sprak sinds ophef ontstond over de NSA-kwestie. Uit een brief aan de Tweede Kamer bleek woensdag dat niet zoals hij eerder had beweerd de Amerikanen, maar de Nederlandse inlichtingendiensten 1,8 miljoen metadatabestanden aftapten.
VK 07.02.2014 Vicepremier Lodewijk Asscher denkt dat minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken na het debat van dinsdag over de afluisterpraktijken nog steeds minister is. De PvdA-minister ligt politiek onder vuur voor de manier waarop hij de Tweede Kamer heeft geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten.
Telegraaf 07.02.2014 Vicepremier Lodewijk Asscher denkt dat minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken woensdag nog steeds minister is, dus na het debat van dinsdag over de afluisterpraktijken en wat Plasterk daarover heeft gezegd.
AD 07.02.2014 DEN HAAG – Vicepremier Lodewijk Asscher denkt dat minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken woensdag nog steeds minister is, dus na het debat van dinsdag over de afluisterpraktijken en wat Plasterk daarover heeft gezegd.
Telegraaf 07.02.2014 Eindelijk is er dan duidelijkheid waarom Plasterk ineens naar buiten kwam met de onthulling dat de 1,8 miljoen gegevens in handen van de NSA waren onderschept door de Nederlandse inlichtingendiensten. De landsadvocaat zou die brisante informatie vrijgeven in een lopende juridische procedure. De minister voelde zich gedwongen eerst de politiek in te lichten voordat dit woensdag naar buiten zou worden gebracht. Op pagina 31 van de 40 pagina’s tellende reactie van de landsadvocaat staat: ‘In werkelijkheid gaat het hierbij niet om gesprekken, maar om metadata, die door de Staat in het kader van de internationale samenwerking rechtmatig zijn verkregen en rechtmatig aan andere landen zijn verstrekt.’
NRC 06.02.2014 Niet de Amerikanen, maar Nederland zelf verzamelde de gegevens van 1,8 miljoen telefoontjes. Gisteren bleek dat minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde feiten heeft gepresenteerd. Dinsdag houdt de Kamer een spoeddebat. Hier een korte tijdlijn van de gebeurtenissen tot dusver. Tussen de stukken zat ook een grafiek met de kop ‘Nederland’, waaruit bleek dat de NSA in december 2012 1,8 miljoen sets metadata van telefoonverkeer in relatie tot Nederland had verzameld. LEES VERDER
Elsevier 06.02.2014 Door te zeggen dat de Amerikanen uit Nederland afkomstige telefoon- en emailgegevens aftapten, schiep minister van Binnenlandse Zaken onterecht paniek. Nu blijkt dat Nederland zelf die gegevens verzamelde, heeft Plasterk heel wat uit te leggen.
‘De Amerikaanse inlichtingendienst NSA tapte 1,8 miljoen databestanden af die afkomstig waren van Nederlandse telefoons en computers, zegt Plasterk in oktober tegen Nieuwsuur
VK 06.02.2014 Minister Hennis (Defensie) heeft haar collega-minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) dit najaar gemaand terughoudend te zijn met interviews over de herkomst van de 1,8 miljoen gegevens die in handen waren gekomen van de NSA. Ook zou ze hem hebben afgeraden op 30 oktober naar het tv-programma Nieuwsuur te gaan. Dat schrijft NRC Handelsblad op basis van Haagse bronnen.
VK 06.02.2014 ‘De 1,8 miljoen gegevens zijn niet door de Nederlandse diensten verzameld en dus ook niet door de Nederlandse diensten verstrekt.’ Wat zei minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) nog meer over de 1,8 miljoen gegevens die de Amerikanen zouden hebben onderschept, maar waarvan nu blijkt dat Nederland ze zelf heeft geleverd.
Inde uitzendingvan Nieuwsuur van 30 oktober 2013: ‘Ik heb vanavond bericht van de NSA ontvangen waarin melding wordt gemaakt van die miljoenen gegevens. Door dat zo te melden geven ze natuurlijk ook expliciet aan dat de aantallen kloppen.’
VK 06.02.2014 Heeft minister Plasterk de Tweede Kamer dit najaar willens en wetens verkeerd geïnformeerd over de Nederlandse afluisterpraktijken? Die vraag hangt boven het Binnenhof. De minister is aan zet. Uit de brief van gisteren kwam zijn verdedigingslijn al een beetje naar boven.
Elsevier 06.02.2014 In Den Haag is donderdag opnieuw topoverleg geweest van het kabinet over de problemen die zijn ontstaan doordat ministerRonald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde informatie heeft gegeven over afluisterpraktijken.
Telegraaf 06.02.2014 Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie zal dinsdag aanschuiven bij het debat in de Tweede Kamer met haar collega Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) over de afluisterpraktijken van de inlichtingendienst. De Kamer steunde donderdag een voorstel van GroenLinks hiertoe.
Trouw 06.02.2014 Er is opnieuw topoverleg geweest van het kabinet over de problemen die zijn ontstaan doordat minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde informatie heeft gegeven over afluisterpraktijken. Premier Mark Rutte en ministers Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) en Plasterk kwamen bijeen op het ministerie van Sociale Zaken voor overleg met vicepremier Lodewijk Asscher.
Telegraaf 06.02.2014 Er is opnieuw topoverleg geweest van het kabinet over de problemen die zijn ontstaan doordat minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde informatie heeft gegeven over afluisterpraktijken. Premier Mark Rutte en ministers Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) en Plasterk kwamen bijeen op het ministerie van Sociale Zaken voor overleg met vicepremier Lodewijk Asscher.
Elsevier 06.02.2014 In Den Haag is donderdag opnieuw topoverleg geweest van het kabinet over de problemen die zijn ontstaan doordat ministerRonald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde informatie heeft gegeven over afluisterpraktijken. Plasterk heeft samen met minister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) gesproken met premier Mark Rutte (VVD) en vicepremierLodewijk Asscher (PvdA) op het ministerie van Sociale Zaken.
Trouw 06.02.2014 Premier Rutte heeft gisteravond in het Torentje spoedoverleg gehad met de ministers Plasterk van binnenlandse zaken en Hennis van defensie. Onderwerp van gesprek was de manier waarop het parlement is geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten. De bijeenkomst zou bedoeld zijn geweest om elkaar bij te praten over de kwestie.
Telegraaf 06.02.2014 Een draai over afluisterpraktijken heeft minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) in het nauw gebracht. De Tweede Kamer ruikt zijn bloed. De coalitie vertoont scheuren.
Trouw 06.02.2014 De informatie die minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) eind oktober in Nieuwsuur naar buiten bracht over afluisterpraktijken, heeft hij vooraf afgestemd met de AIVD. Berichtgeving dat die dienst hem later zou hebben gewaarschuwd dat hij onjuiste informatie zou hebben gegeven ‘klopt niet’ en is ‘onzin’, aldus een woordvoerder van bewindsman.
Telegraaf 06.02.2014 Er is opnieuw topoverleg geweest van het kabinet over de problemen die zijn ontstaan doordat minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) vorig jaar verkeerde informatie heeft gegeven over afluisterpraktijken. Premier Mark Rutte en ministers Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) en Plasterk kwamen bijeen op het ministerie van Sociale Zaken voor overleg met vicepremier Lodewijk Asscher.
Telegraaf 06.02.2014 GroenLinks en D66 willen dat minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie dinsdag ook aanschuift bij het debat in de Tweede Kamer met haar collega Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) over de afluisterpraktijken van de inlichtingendienst.
NU 06.02.2014 Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie heeft haar collega Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) gewaarschuwd om terughoudend te zijn in openbare uitlatingen over het werk van de geheime diensten. Dat meldt het NRCdonderdag. Hennis zou haar collega hebben afgeraden om in een uitzending van Nieuwsuur uitleg te geven over zijn interpretatie van de NSA-zaak, omdat het deels haar beleidsterrein betrof en ze het bovendien te vroeg vond voor stellige uitspraken.
Elsevier 06.02.2014 Zowel minister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) als de inlichtingendienst AIVD hebben minister Ronald Plasterk(PvdA, Binnenlandse Zaken) gemaand op zijn woorden te letten in de NSA-zaak. De AIVD heeft begin november zelfs gewaarschuwd dat de informatie die hij doorgaf niet volledig of onjuist was.
Plasterk moet dinsdag in de Tweede Kamer vermoedelijk vechten voor zijnpolitieke toekomst, nu blijkt dat hij de afgelopen maanden de plank missloeg bij informatie over het aftappen van telefoongegevens.
Hij zei onder meer in Nieuwsuur dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA 1,8 miljoen databestanden aftapte die afkomstig waren van Nederlandse telefoons en computers. Hij noemde dat toen ‘niet acceptabel’ van de Amerikanen. Volgens Plasterk wist Nederland niets van deze aftappraktijken.
Maar afgelopen woensdag stuurde Plasterk samen met Hennis-Plasschaert een brief naar de Kamer waaruit het omgekeerde bleek. Hij schreef toen dat niet de NSA, maar de Nederlandse Nationale Sigint Organisatie (NSO) deze metadata heeft verzameld.
Te vroeg
Hennis ontried hem het Nieuwsuur-interview, schrijft NRC Handelsblad op basis van bronnen. Zij vond het te vroeg voor te stellige uitspraken en vond dat hij zich deels op haar terrein begaf.
De waarschuwing van de AIVD was nog sterker, meldt de NOS op basis van bronnen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Plasterk lichtte de Tweede Kamer onjuist of niet volledig in.
NRC 06.02.2014 Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken zou vorig jaar door inlichtingendienst AIVD zijn gewaarschuwd dat de informatie die hij over vermeende NSA-afluisterpraktijken op tv gaf onvolledig was. Datmeldt de NOS op basis van bronnen rond zijn ministerie. RTL Nieuws meldt dat de AIVD tegen Plasterk heeft gezegd dat hij voorzichtig moest zijn met uitspraken over het NSA-dossier.
NRC Handelsbladonthulde vandaag al dat minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert Plasterk eind oktober heeft afgeraden zich te laten interviewen door Nieuwsuur. De minister ging toch, en verklaarde daar dat de Amerikaanse geheime dienst NSA 1,8 miljoen telefoontjes tussen Nederland en de Verenigde Staten had geregistreerd. Gisteren bleek dat niet te kloppen. LEES VERDER›
Trouw 06.02.2014 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en minister Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) zijn woensdagavond ontboden door premier Rutte voor een spoedoverleg over de manier waarop het parlement is geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten. De bijeenkomst was bedoeld om bij te praten en zaken op elkaar af te stemmen, melden bronnen rond het Binnenhof.
BB 05.02.2014 Niet de Amerikanen, maar Nederlandse veiligheidsdiensten tapten eind 2012, begin 2013 1,8 miljoen ‘metadata’ aan satelliettelefonie en radioverkeer. Dat blijkt uit een brief van de ministers Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Hennis (Defensie) aan de Tweede Kamer. De oppositie-Kamerfracties zijn verontwaardigd.
‘Geen mobieltjes’ Volgens een woordvoerder van Plasterk gaat het nadrukkelijk niet om gesprekken of sms’jes tussen Nederlandse mobiele telefoontjes, zoals bij de onthullingen over het aftappen vorig jaar oktober gedacht werd. Mobiele telefonie is ‘kabelgebonden’ communicatie, omdat dat via zendmasten verloopt. Bij ‘niet-kabelgebonden’ communicatie moet onder meer gedacht worden aan gesprekken, berichten of mail via satelliettelefoons of via radioverkeer. De inhoud van die gesprekken is niet afgetapt. Het verzamelen van de data moet patronen en netwerken in beeld brengen: wie belt met wie en hoe vaak. Eén gesprek per satelliettelefoon kan meerdere ‘metadata’ opleveren.
Elsevier 05.02.2014 Minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) en minister Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) moesten zich woensdagavond melden in het Torentje. Reden hiervoor is de ontstane ophef over door Nederlandse inlichtingendiensten verzamelde telefoongegevens.
NRC 05.02.2014 Premier Mark Rutte (VVD) heeft minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) en minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) vanavond bijeengeroepen voor overleg in het Torentje. Dat meldt RTL Nieuws op basis van bronnen.
Plasterk en Hennis moesten zich volgens RTL verantwoorden over de ophef over de afluisterpraktijken van de Nederlandse inlichtingendiensten. In een brief aan de Kamer biechtten ze vandaag op dat het niet de Amerikaanse NSA was, maar de Nederlandse inlichtingendiensten die gegevens vastlegden over 1,8 miljoen telefoontjes.
Telegraaf 05.02.2014 Premier Mark Rutte heeft woensdagavond nog overlegd met ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) over de manier waarop ze het parlement hebben geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten. De bijeenkomst in het Torentje was bedoeld om bij te praten en zaken op elkaar af te stemmen. Dat meldden bronnen rond het Binnenhof.
Elsevier 05.02.2014 Minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) heeft de Tweede Kamer heel wat uit te leggen over de afluisterpraktijken van de Nederlandse geheime diensten AIVD en MIVD. Dinsdag is er een debat met de minister.
NU 05.02.2014 Coalitiepartij VVD oordeelt kritisch over het handelen van minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) in de zaak rond de 1,8 miljoen telefoongegevens die aan de Amerikaanse inlichtingendiensten zouden zijn doorgegeven. Bekijk video – “Het lijkt erop dat in dit geval de snelheid vóór de zorgvuldigheid is gegaan”, aldus VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff tegen NU.nl.
Trouw 05.02.2014 ‘Dan ben je 49 jaar en belt Wouter Bos op een maandagavond: ben je beschikbaar? Zat ik daar in het laboratorium. Ik heb mijn vrouw gebeld. Al pratend kwamen we tot de conclusie dat de kans dat ik nee zou zeggen nul was.’ Zo vertelde Ronald Plasterk (PvdA) eens aan de Volkskrant hoe hij in 2007 nogal verrassend voor het eerst minister werd, van Onderwijs.
Trouw 05.02.2014 De Tweede Kamer debatteert dinsdag met PvdA-minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken over de manier waarop hij het parlement heeft geïnformeerd over afluisterpraktijken van de inlichtingendiensten. Voor die tijd moet hij schriftelijk antwoord geven op een reeks vragen die de Kamerleden hem nog zullen voorleggen over de kwestie.
Trouw 05.02.2014 Minister Plasterk zit in de problemen, sinds vandaag duidelijk werd dat zijn inlichtingendiensten informatie deelden met de NSA. Maar hoe diep?
In oktober werd bekend dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA de metadata van 1,8 miljoen Nederlandse telefoongesprekken had verzameld. Vandaag kwam daar een onthulling bij die veel stof deed opwaaien: het was niet de NSA zelf die die data verzamelde, het waren Nederlandse inlichtingendiensten, die ze vervolgens met de Amerikanen deelden. Dat schreven ministers Plasterk van Binnenlandse Zaken en Hennis van Defensie in een brief aan de kamer.
Trouw 05.02.2014 Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) ligt onder vuur nu blijkt dat niet de VS, maar de Nederlandse veiligheidsdiensten 1,8 miljoen telefoontjes aftapten. De SP vraagt zich af of de bewindsman nog wel kan aanblijven, D66 wil een parlementaire enquête.
Elsevier 05.02.2014 Het kabinet is met nieuwe informatie gekomen over het onderscheppen en delen van informatie tussen Nederlandse en Amerikaanse veiligheidsdiensten. Naar nu blijkt, was het Nederland dat 1,8 miljoen telefoontjes onderschepte en niet de Amerikanen. De berichten zijn onderschept door de Nationale SIGINT Organisatie, de organisatie die radio- en satellietcommunicatie afluistert voor de AIVD en de MIVD.
NU 05.02.2014 Nederland heeft zelf de gegevens over 1,8 miljoen telefoongesprekken verzameld, niet de NSA. De Nationale Sigint Organisatie (NSO) heeft de data doorgegeven aan de NSA. Bekijk video
Dat schrijven ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) woensdag in een brief aan de Tweede Kamer. In augustus publiceerde het Duitse weekblad Der Spiegel een grafiek waaruit bleek dat de NSA ‘metadata’ in handen had over 1,8 miljoen Nederlandse telefoongesprekken in een periode van één maand. Plasterk bevestigde in eerste instantie zelf in Nieuwsuur dat de NSA die gegevens had verzameld.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
Experts en zijn tegenstanders zetten hun vraagtekens bij de oprechtheid van dit plan. Hoe omvangrijk dit plan is en waarom er zoveel kritiek is, vragen we aan Turkije-kenner Nick Augusteijn.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/36d23a62-7039-11eb-9bf1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2130ffe2-7523-11eb-b4a5-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/214a12b6-7523-11eb-b4a5-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1e4c6102-6f80-11eb-8e84-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1652cc80-e07d-11ea-a4bc-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1db603de-fad8-11e8-8aed-b5f5e8ae64fa.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f880c814-ffb5-11e8-b957-8b808a727cf0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c603921e-feb5-11e8-9d15-3905b089c602.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6b90004-114c-11ea-adbb-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b80c6c38-0532-11ea-99e8-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31d608f8-f1b5-11e9-a278-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79da47e6-ea89-11e9-9edc-0255c322e81b.jpg)
Donald J. Trump @realDonaldTrump
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/49d3bba2-d203-11e9-baff-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7ba49a6a-cc05-11e9-9ae0-02c309bc01c1.jpg)
The Hill @thehill
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fed32b9a-b378-11e9-b10e-0217670beecd.jpg)
Ashraf Ghani @ashrafghani:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/672667fe-b1bf-11e9-abd9-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fd1a951e-a0c6-11e9-b4a1-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/54f49e38-9f0a-11e9-affb-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2b76f5d4-9c20-11e9-bc2e-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/95e10c78-9b23-11e9-adc6-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6adb4ee6-7e48-11e9-ba0b-02d1dbdc35d1.jpg)
Madam Frogh :quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a25cb8aa-73f3-11e9-a2b8-02c309bc01c1.JPG)
Counterpart International
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2f75db74-638f-11e9-8c2f-0217670beecd.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6619577c-517f-11e9-8a46-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fba0fe20-4bbd-11e9-8182-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/56b11de0-48df-11e9-ae03-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/771bfdda-3c13-11e9-a45a-83316501d065.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2674bd3c-22f9-11e9-a316-1fa73be47cdc.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1ac658c6-21cb-11e9-b839-7712183bc27f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e7f27f98-2089-11e9-8efa-4f25e680410b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/600b1ca6-1d88-11e9-a3a8-138dd7f37e37.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/83f762d2-1806-11e9-b5e4-8bf7d3ee8808.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/07e1cc2c-0817-11e9-8ec1-272e19ebc600.jpg)
Aldus Prof.mr.dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden. Hij schrijft wekelijks onder meer over de idealen en vrijheden van de westerse cultuur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4d469f24-0536-11e9-b604-a3ccfac891ed.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d4bb9c3a-04e5-11e9-a1ff-5b65b368739f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ce30a864-0095-11e9-afa9-f1f40522f476.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7cf9b5ba-fc82-11e8-bdcd-9d09cef305d8.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f05e1e84-fc4f-11e8-afa9-f1f40522f476.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8f11d482-faff-11e8-9d15-3905b089c602.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/334859e4-fa66-11e8-96e4-d7c3eece8e7c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/27c9ab56-fafa-11e8-afa9-f1f40522f476.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d4704536-fb04-11e8-8264-392d08ff23ba.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5146da02-fad8-11e8-afa9-f1f40522f476.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f5464d1c-f534-11e8-9155-dbd71fb7f004.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48f82c6c-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b06b180c-237b-11e8-955b-93dd442c0a30.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31747d90-193a-11e8-9b87-c34ad7002cb7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86f1782a-17bb-11e8-a7b3-ed9b1efcf64d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2622c424-13c2-11e8-916b-29ebce76cb53.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b9d280fc-1240-11e8-afc6-215bd10321e1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48999cd0-0fd0-11e8-86de-e73995329ab5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c2128cec-05ae-11e8-b2b7-9d1b65c11118.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4963a676-04ed-11e8-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2ab80d82-04d6-11e8-a3dc-fb7c8c5cade6.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86803204-0371-11e8-a6e4-4f8859170bcc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b5aafbb6-029c-11e8-9dea-25bebf13f8c9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/642b7202-01d4-11e8-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46c1943a-0120-11e8-9de3-d36d180a1393.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16e7e15a-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16f63278-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/41e2c9c4-febf-11e7-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4904bdce-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/447aa8c6-f183-11e7-96b1-852846b4758d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/711edfee-efe1-11e7-926c-e3253cf65afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/47440316-ebcc-11e7-bb98-79414cbdb644.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/84ec681c-ce2f-11e7-9896-933aab5d22b0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8c13c83e-caeb-11e7-ab38-9f2b40f444b7.jpg)
Lees ook: 
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.