De MIVD heeft met ondersteuning van de AIVD en Britse collega’s een cyberoperatie door een team van de Russische militaire inlichtingendienst GRUin Den Haag verstoord. Dat gebeurde op 13 april 2018. De operatie was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
Telegraaf 14.05.2020
Telegraaf 28.04.2020
AD 06.10.2018
4 Russische inlichtingenofficieren troffen vlak bij het gebouw van de OPCW met specialistische apparatuur voorbereidingen om de netwerken van deze organisatie te hacken. Nederland is gastland van de OPCW en daarmee verantwoordelijk voor het veilig kunnen functioneren van deze internationale organisatie. Om de integriteit van de OPCW te beschermen is deze cyberoperatie van de GRU vroegtijdig verstoord en zijn de Russische inlichtingenofficieren het land uit begeleid.
Dit zijn de 4 Russen die de aanval moesten uitvoeren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.
Alexey Minin MIVD
Oleg Sotnikov MIVD
Evgenii Serebriakov MIVD
Aleksei Morenets MIVD
“Deze cyberoperatie tegen de OPCW is onacceptabel. Door deze Russische actie te onthullen, sturen we een duidelijke boodschap: Rusland moet hiermee stoppen”, reageert minister Ank Bijleveld van Defensie. “De OPCW is een gerespecteerd internationaal instituut dat 193 staten van over de hele wereld vertegenwoordigt, om gezamenlijk te werken aan een wereld zonder chemische wapens. Als gastland heeft Nederlandse de verantwoordelijkheid om internationale organisaties hier te beschermen. Dat hebben we gedaan.”
AD 06.10.2018
De 4 Russische inlichtingenofficieren zijn met een diplomatiek paspoort via Schiphol, Nederland binnengekomen. Ze huurden daarna een auto en parkeerden die op de parkeerplaats van het Marriot Hotel in Den Haag, vlakbij de OPCW.
AD 06.10.2018
Apparatuur
De bagageruimte van de auto lag vol met apparatuur om WiFi-netwerken te hacken. Die was geïnstalleerd om op het OPCW-netwerk in te breken. De antenne van deze setup lag op de hoedenplank en was verborgen onder een jas. De apparatuur stond aan, toen de MIVD ingreep.
“Digitale manipulatie en sabotage vormen een serieuze dreiging. Vandaag hebben we laten zien dat deze dreiging van de GRU ook hier in Nederland met al zijn internationale organisaties actueel is”, concludeert de directeur van de MIVD, generaal-majoor Onno Eichelsheim. “Daarom is het van essentieel belang dat we die dreiging stoppen. Dat is gelukt. Ik ben dan ook trots op onze inlichtingenmensen.”
Telegraaf 06.10.2017
MH17
Uit vervolgonderzoek is gebleken dat een van de in Nederland actieve Russische inlichtingenofficieren ook in Maleisië actief was, gericht op het MH17-onderzoek. Bijleveld: “We hebben de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de interesse van Russische inlichtingendiensten in het MH17-onderzoek.
AD 11.10.2018
Zoals al eerder gemeld vormen manipulatie en beïnvloeding bijvoorbeeld een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces. Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
Het is niet gebruikelijk om met resultaten van inlichtingendiensten naar buiten te komen. Het kabinet heeft er nu bewust voor gekozen om deze operatie en de daarbij betrokken Russische inlichtingenofficieren wel publiek te maken, om hen het internationaal opereren moeilijker te maken.
Telegraaf 06.10.2017
Ondermijnen
“Het ondermijnen van de integriteit van internationale organisaties is onaanvaardbaar“, benadrukt Bijleveld. “De Russische ambassadeur is ontboden om hem deze boodschap over te brengen.”
AD 11.10.2018
Nederland deelt de zorgen van de internationale partners over het schadelijke en ondermijnende gedrag van de GRU. Nederland ondersteunt de conclusie van het Verenigd Koninkrijk, zoals vandaag gepresenteerd: de GRU ondermijnt de internationale rechtsorde met dit soort cyberoperaties.
Telegraaf 06.10.2017
Telegraaf 06.10.2017
AD 01.11.2018
Aanklacht
Vandaag treedt de VS naar buiten met een aanklacht tegen verschillende Russische inlichtingenofficieren. Op 6 augustus 2018 diende het Amerikaanse ministerie van Justitie een rechtshulpverzoek in bij het Openbaar Ministerie in Nederland. Dat gebeurde in een strafrechtelijk onderzoek naar ongeoorloofde Russische cyberoperaties. Het OM heeft aan dit rechtshulpverzoek verzoek voldaan en de Amerikanen informatie verstrekt. Het OM doet daarnaast ook eigen onderzoek in deze zaak.
Op deze vrijdag 13 april 2018 parkeerden de Russen een auto dicht bij de OPCW. In de auto zat hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren. Om die reden besloot de MIVD de operatie te verstoren. Lees meer in ons liveblog
AD 15.10.2018
Daarmee is er opnieuw bewijs van spionage-operaties van de Russische militaire inlichtingendienst. Poetin gaat in de tegenaanval.
De Russische inlichtingendienst GROe is met afstand de meest avontuurlijke van de drie Russische inlichtingendiensten, schreef correspondent Steven Derix onlangs in dit profiel.
NOS 30.08.2019 Een man die vastzit voor de moord op een Georgiër in een Berlijns park had mogelijk banden met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Volgens onderzoek van Der Spiegel, The Insider en onderzoekscollectief Bellingcat reisde hij vermoedelijk onder een valse identiteit naar Duitsland.
Het slachtoffer, de Georgiër Zelimchan Changosjvili(40), vroeg in 2016 politiek asiel aan in Duitsland, nadat hij in Rusland en Oekraïne was bedreigd en meerdere aanslagen had overleefd. Changosjvili heeft Tsjetsjeense wortels en vocht in de Tweede Tsjetsjeense Oorlog (1999-2009) aan de kant van de opstandelingen tegen Rusland. Hij werd vorige week in Berlijn doodgeschoten.
Volgens Der Spiegel noemt de verdachte van de moord zich in zijn visumaanvraag Vadim Solokov en zegt hij dat hij geboren is in Irkoetsk, in Siberië. Hij heeft opgegeven dat hij nu in Sint-Petersburg woont. Uit het onderzoek blijkt echter dat zo’n persoon niet voorkomt in het Russische paspoortregister, en dus mogelijk niet bestaat.
Paspoortnummer
Solokov zou via Parijs naar Duitsland zijn gereisd. Der Spiegel meldt dat hij nooit is gezien in het Parijse hotel dat hij in zijn visumaanvraag had opgegeven als verblijfplaats.
Het paspoortnummer van de verdachte is volgens het onderzoek van de verschillende media te herleiden naar een afdeling binnen het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken die eerder reisdocumenten opstelde voor de GROe.
Die militaire inlichtingendienst wordt vaker in verband gebracht met operaties in Europa. Zo zou de GROe onder meer verantwoordelijk zijn voor de mislukte aanslag in Engeland op de oud-dubbelspion Sergej Skripal. Ook zou de dienst betrokken zijn bij een cyberoperatie bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), in Den Haag vorig jaar.
AD 04.07.2019 Buitenlandse cybercriminelen moeten snel op Europese sanctielijsten komen, zodat ze niet meer kunnen reizen of bankieren. Het kabinet wil vaart maken. ‘We ontmaskeren hen’.
Daders achter hacks of digitale inbraakpogingen, zoals bij de Haagse organisatie tegen chemische wapens OPCW vorig jaar, komen snel op Europese sanctielijsten. Vorige maand maakte de EU de weg vrij voor deze straffen, minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) wil dat spoedig regelen: ,,Wij namen binnen de Europese Unie het initiatief voor deze sancties. Nu zijn we bezig om mensen achter de aanvallen op die lijst te krijgen. Ik hoop dat dit snel gebeurt. Dan mogen ze niet meer reizen, kunnen ze niet meer bij een bankrekening.”
Namen noemt Blok niet, maar het gaat waarschijnlijk onder meer om de daders van bekende hacks, zoals de verijdelde inbraakpoging bij de OPCW, de organisatie tegen chemische wapens in Den Haag. Vorig najaar onthulden de Nederlandse geheime diensten dat de Russische inlichtingendienst GROe geprobeerd had om het wifi-netwerk te kraken. Dezelfde mannen zouden ook de systemen van anti-dopingorganisatie Wada gekraakt hebben.
Het namen en shamen en de sancties moeten helpen om het aantal cyberaanvallen terug te dringen. De Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten merken al jaren een toename van dreigingen, van criminelen maar ook vanuit staten als Rusland, Noord-Korea en China. Wereldwijd worden aanvallen op elektriciteitsnetwerken, grote bedrijven en kritieke infrastructuren toegeschreven aan hackers uit die landen. Blok: ,,We moeten allereerst laten zien dat we onszelf zo goed beschermen dat ze het niet proberen. En als ze het toch doen, dat we ze dan ontmaskeren.”
Morgen stuurt de minister een brief aan de Tweede Kamer over cyberdiplomatie. Het kabinet trekt daarvoor jaarlijks vijf miljoen euro uit. De cyberdiplomaten lobbyen wereldwijd voor effectieve regels, ook overleggen ze over de reacties na een hack. Zo was de publiekelijke snelle en brede veroordeling van de OPCW-hack in oktober mede het werk van de diplomaten die binnen de Europese Unie en de VN ervoor zorgden dat politiek leiders snel een vergelijkbare reactie gaven.
OmroepWest 01.12.2018 De Russische ambassade was actief betrokken bij de poging om het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Dat meldt NRC op basis van bronnen.
De krant noemt de ambassade ‘een zenuwcentrum voor spionage’. Volgens NRC coördineerde de tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, de operatie die vier Russische spionnen in april uitvoerden in Den Haag. In opdracht van de Russische militaire inlichtingendienst GROe probeerden zij de OPCW te hacken, maar dit werd verijdeld door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). De MIVD kwam de spionnen waarschijnlijk op het spoor door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou.
Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de inlichtingendienst GROe en was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. Volgens de krant werkten de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade in Den Haag.
Camelkleurige jas
Niet alleen Bachtin was bij de operatie betrokken. Anton Naoemkin, hoofd protocol van de ambassade, is volgens het NRC de man in de camelkleurige jas die de vier spionnen van Schiphol haalde. Hij bracht het kwartet rechtstreeks naar de ambassade in Den Haag.
NU 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag zou actief betrokken zijn geweest bij de mislukte hackpoging op de OPCW, de toezichthouder op het verbod op chemische wapens, meldt NRC vrijdagavond op basis van bronnen.
De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. NRCnoemt de ambassade “een zenuwcentrum voor spionage”.
Volgens het dagblad is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GRU. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GRU-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren, werden eveneens door de GRU gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker de spionnen bij Schiphol had opgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naumkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou.
NRC reconstrueerde welke ambassademedewerkers bij Russische spionage in Nederland zijn betrokken, onder meer bij de OPCW-hack.
De vier GROe-spionnen werden van Schiphol gehaald door het hoofd protocol van de Russische ambassade in Nederland, meldt NRC. Die bevindt zich achter het zwarte vierkant. Ministerie van Defensie
NOS 01.12.2018 De Russische ambassade was actief betrokken bij de poging om het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Dat meldt NRC. De krant schrijft dat de ambassade in Den Haag opnieuw een zenuwcentrum is voor spionage, net als tijdens de Koude Oorlog.
Daarbij wordt gewezen op de hackpoging bij het Joint Investigation team, dat onderzoek doet naar het neerhalen van vlucht MH17, de voor spionage veroordeelde ambtenaar Raymond P. en de eveneens veroordeelde F-16-piloot Chris V. De ministeries van Defensie en Algemene Zaken waren ook doelwit van de Russen, volgens bronnen van NRC.
En dan is er nog de hackpoging bij de OPCW die begin oktober door minister Bijleveld werd geopenbaard op een persconferentie. De Russen voerden die een half jaar geleden uit door vier GROe-medewerkers op het vliegtuig naar Nederland te zetten.
Camelkleurige jas
Bij de Russische OPCW-operatie was volgens Haagse bronnen van NRC Konstantin Bachtin betroken, de tweede secretaris van de ambassade in Den Haag. Hij is tevens kolonel van de Russische militaire inlichtingendienst GROe en verantwoordelijk voor geheime operaties in Nederland. Hij is inmiddels teruggeroepen naar Rusland.
Niet alleen Bachtin was bij de operatie betrokken. Anton Naoemkin, hoofd protocol van de ambassade, blijkt de onbekende man in de camelkleurige jas te zijn die de vier spionnen van Schiphol haalde. Hij bracht het kwartet rechtstreeks naar de ambassade.
Het gezicht van Naoemkin was op beelden, die tijdens de persconferentie van Bijleveld werden getoond, afgeschermd. Op een foto van de mannen op Schiphol die justitie in de VS vrijgaf, was Naoemkin ook onherkenbaar. Maar de Amerikanen zijn volgens NRC een belangrijk detail vergeten. Zijn gezicht is te zien in de weerspiegeling van het glas van het hokje van de marechaussee. Zo kon hij door de krant worden geïdentificeerd.
Door ingrijpen van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werd de hack van de OPCW voorkomen. De MIVD kwam de spionnen waarschijnlijk op het spoor door afgeluisterde telefoongesprekken tussen kolonel Bachtin en Moskou.
Derde secretaris
De inlichtingendiensten waarschuwden de afgelopen jaren voor een sterke toename van de Russische activiteiten in Nederland. Volgens de krant is in grote lijnen wel bekend welke Russische diplomaten in ons land spioneren. En zolang ze het niet te bont maken, worden ze met rust gelaten.
Maar de operaties worden steeds agressiever. De aanslag op oud-dubbelspion Sergej Skripal in het Verenigd Koninkrijk met novitsjok is een keerpunt. Nederland wees daarna twee diplomaten uit. Wie is officieel nooit bekendgemaakt, maar volgens de krant is wel opvallend dat rond die tijd de militair attaché Goegnjajev en zijn assistent naar Rusland vertrokken.
Goegnjajev is een officier bij de GROe. De inlichtingendienst heeft een speciale opleiding voor militaire attachés. Die worden naar ambassades gestuurd om op legale wijze informatie over de krijgsmacht te verzamelen. Goegnajevs voorganger hield zich niet aan de regels. Hij werd betrapt toen hij F-16-piloot Chris V. ontmoette in een restaurant in Scheveningen, schrijft NRC.
Nucleaire veiligheid
Ook de derde secretaris van de ambassade, Sergej Larionov, is naar Moskou teruggekeerd. Of hij is uitgezet, is onduidelijk. Larionov zat jaren op de Russische ambassade in Den Haag.
In 2014 wist hij zich volgens de krant binnen te werken bij een besloten bijeenkomst over nucleaire veiligheid. Dat deed hij door een mail te sturen en daarin te refereren aan een ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook dook hij op op instituut Clingendael, het Nederlands Forensisch Instituut en de TU Delft.
Telegraaf 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag was actief betrokken bij de mislukte poging in april van dit jaar om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. Dit meldt NRC zaterdag op gezag van bronnen. De krant noemt de ambassade „een zenuwcentrum voor spionage.”
Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren waren eveneens door de GROe gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker hen van Schiphol had afgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naoemkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou, zo schrijft NRC.
AD 01.12.2018 De Russische ambassade in Den Haag was actief betrokken bij de mislukte poging in april van dit jaar om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken. De tweede secretaris van de ambassade, Konstantin Bachtin, coördineerde de operatie die vier Russische spionnen uitvoerden in Den Haag. Dit meldt NRC zaterdag op gezag van bronnen.
De krant noemt de ambassade ‘een zenuwcentrum voor spionage’. Volgens NRC is Bachtin, die inmiddels is teruggeroepen naar Moskou, kolonel bij de Russische militaire inlichtingendienst GROe. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor spionageactiviteiten in Nederland. NRC schrijft dat de afgelopen jaren zeker zes GROe-officieren op de ambassade werkten.
De spionnen die de hack moesten uitvoeren waren eveneens door de GROe gestuurd. Het was al bekend dat een ambassademedewerker hen van Schiphol had afgehaald. Volgens NRC was dat het hoofd protocol, Anton Naoemkin.
De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD verstoorde de Russische operatie. Mogelijk is de MIVD op het spoor gezet door afgeluisterde telefoongesprekken tussen Bachtin en Moskou, zo schrijft de krant.
Minister Bijleveld tussen MIVD-hoofd Onno Eichelsheim en de Britse ambassadeur Peter WilsonANP
NOS 19.10.2018 De persconferentie die minister Bijleveld van Defensie begin deze maand gaf over de opgepakte en uitgezette Russische spionnen, is schadelijk voor het werk van inlichtingendiensten. Dat heeft de baas van de Zwitserse inlichtingendienst NDB op een persconferentie gezegd. De krant Tages Anzeiger schrijft erover.
“Een rode lijn is overschreden” en “zo werken wij niet”, aldus Jean-Philippe Gaudin. Hij wees erop dat alle informatie die in de media terechtkomt lopende operaties in gevaar brengt omdat de tegenpartij die informatie zal gebruiken. In dit geval hadden de Russen fouten gemaakt. “Daar willen ze van leren.”
Minister Bijleveld reageert kort op Gaudins uitspraken: “We herkennen ons daar totaal niet in en nemen er afstand van.”
De MIVD heeft op 13 april 2018 een hackaanval van de Russische geheime dienst verhinderd op de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag. De vier Russen zouden geprobeerd hebben om het wifi-netwerk van de OPCW te hacken. Of ze daarmee inloggegevens van wifi-gebruikers of iets anders buit wilden maken, werd op de persconferentie hierover begin deze maand niet bekendgemaakt.
Gaudin zei op de persconferentie dat hij ook was uitgenodigd om bij Bijlevelds verklaring in Den Haag te zijn, maar dat hij en de Zwitserse minister van Defensie het erover eens waren dat hij niet zou gaan.
Volgens de inlichtingenbaas waren ook zijn Nederlandse collega’s niet blij met de openbaarmaking. “Er was zeker politieke druk: dat is een nieuwe manier van communiceren. Dat is absoluut niet de mijne.”
Gaudin zei dat het verijdelen van de hack zonder de Zwitsers niet mogelijk was geweest. Twee van de vier Russen hadden volgens hem in 2016 het antidopingbureau WADA bespioneerd. Informatie over hun identiteit hadden de Zwitsers aan hun partners gegeven.
AD 15.10.2018 Is Nederland werkelijk in cyberoorlog met de Russen? En hoe staat het met onze digitale troepenmacht? ,,Je kunt een bom op een vliegbasis gooien, maar je kunt ook de hoogtemeters hacken.”
Nederland is in cyberoorlog met Rusland, zei Defensieminister Ank Bijleveld (CDA) zondag. Even later nuanceerde de bewindsvrouw die oorlogstaal, maar de boodschap is helder: defensie moet ter land, ter zee en in de lucht paraat zijn, maar zeker ook in het universum van de eentjes en nulletjes. Neem het recente voorbeeld van de Russische spionnen die probeerden kernwapenorganisatie OPCW te hacken. Bijleveld: ,,De aard van oorlogsvoering is veranderd.” Is Nederland daar klaar voor? Vier vragen..
1. Is Nederland in cyberoorlog met Rusland?
Die vraag is lastig te beantwoorden. Bij een klassieke oorlog is het eenvoudig: zodra er bommen vallen of tanks oprukken is er weinig te raden over. Maar hoe kwalificeer je het spionnenwerk van Rusland bij de OPCW?
Of de uit de hand gelopen computeraanval in Oekraïne, die in 2017 wereldwijd netwerken trof, inclusief containerterminals in de Rotterdamse haven. Sabotage of oorlogsdaad? ,,Ook onder experts is veel onduidelijkheid over de definitie”, zegt Sico van der Meer, cyberdeskundige bij Instituut Clingendael. ,,Bij een oorlog denk je aan flinke schade, gewonden en doden.
Dat is nu vaak niet het geval, het gaat vooral om economische schade. Daarmee lijkt een echte cyberoorlog nog ver weg. Al is de dreiging groot en divers.” Dagelijks worden digitale militaire aanvallen van andere landen afgeslagen, meldde het kabinet eerder.
2. Wie zijn de tegenstanders?
Van der Meer: ,,Rusland probeert westerse democratieën de destabiliseren, met behalve hacks ook complete trollenlegers die discussies op sociale media proberen te sturen. Chinezen staan bekend om hun bedrijfsspionage, maar bijvoorbeeld de VS neuzen ook in gegevens en netwerken van andere landen.”
Deze naties beschikken over grote legers cybersoldaten. De Amerikaanse digitale eenheid telt dit jaar 6200 man, in Rusland en China werken naar schatting tienduizenden cyberspionnen, hackers en IT-professionals in overheidsdienst. Zij kunnen op afstand proberen bij netwerken in te breken, maar ook van dichtbij, zoals bij het OPCW-kantoor in Den Haag gebeurde.
Complicerende factor op het virtuele strijdtoneel: veel is onzichtbaar en amper te traceren. ,,Je kunt een cyberaanval eigenlijk altijd ontkennen”, zegt Van der Meer. ,,En soms laten hackers doelbewust sporen na die juist naar andere landen wijzen.”
Nederland staat digitaal z’n mannetje, zeggen experts. Zo hadden de spionnen van de geheime diensten AIVD en MIVD eerder dit jaar maar wat graag willen pronken met de sleutelrol die ze speelden bij de infiltratie van de Russische hackersgroep Cozy Bear. Maar over geheime missies wordt nu eenmaal niet gesproken.
Wat wel bekend is: het Nederlandse Defensie Cyber Commando, opgericht in 2014, telt inmiddels zo’n 80 mannen en vrouwen (begroting: jaarlijks 16,5 miljoen euro). Deze cybersoldaten verzorgen de digitale beveiliging van de netwerken en wapensystemen van Defensie, maar worden nu ook klaargestoomd om mee te gaan op militaire missies, zodat ze in oorlogsgebied ten strijde kunnen trekken.
Bijvoorbeeld om netwerken van de vijand te hacken, of om wapens onklaar te maken of stroomvoorzieningen lam te leggen. De cybermilitair gaat op pad met laptop en usb-modem in plaats van mitrailleur en handgranaat: ,,Als je een vliegveld moet uitschakelen”, zegt een Defensiewoordvoerder. ,,Dan kun je er een bom op gooien, maar je kunt ook het systeem van de hoogtemeters hacken en uitschakelen. Dan heb je hetzelfde bereikt, maar de luchthaven is na de oorlog nog gewoon bruikbaar.”
De cybereenheid bestaat uit een gemêleerd gezelschap, zegt de woordvoerder van het ministerie. ,,Het is een heel diverse club: er zijn mensen die eerder in het bedrijfsleven zaten, collega’s in uniform maar ook het meer stereotype hacker, met iets te groot shirt en paardenstaart.”
De meeste echt goede hackers zijn ooit als hobbyist begonnen, achter de eigen pc: ,,Zij willen een netwerk of computer echt doorgronden, van a tot z begrijpen. Ik ken hackers die totaal geen diploma hebben en toch supergoed zijn”, zegt Frank Groenewegen van cybersecuritybedrijf Fox-IT, dat ook Defensiepersoneel opleidt. ,,Ze kijken als een dief naar het hang- en sluitwerk van een huis: waar zit ruimte? Hoe komen we binnen? Wat kan ik inzetten?”
Eén probleem: Nederland telt slechts ongeveer honderd top-hackers. ,,Er is een expertisetekort, we vissen allemaal in dezelfde vijver. Bij bedrijven verdienen hackers vaak beter, is flexibel werken mogelijk, zijn er betere arbeidsvoorwaarden” zegt Groenewegen. Al biedt hacken in overheidsdienst ook bijzondere mogelijkheden. ,,Stel: je bent op missie in Afghanistan en je mag daar om terroristen te pakken het telecomnetwerk hacken. Dat je zo kunt werken aan vrede en veiligheid weegt voor sommigen ook mee.”
NOS 14.10.2018 Dat minister Bijleveld bevestigend antwoordt op de vraag of Nederland in cyberoorlog is met Rusland is opvallend, maar betekent niet dat Nederland en Rusland echt op voet van oorlog met elkaar staan. Een woordvoerder van de minister zei na een vraaggesprek met Bijleveld in WNL op Zondag dat de uitspraak “vanzelfsprekend niet letterlijk bedoeld was”.
Ook Sico van der Meer, cyberveiligheidsonderzoeker bij Instituut Clingendael, denkt dat dat zo is. “Het is een pikante uitspraak, maar het is vooral figuurlijk bedoeld”, zegt Van der Meer. “We zijn niet in oorlog. Er is geen oorlogsverklaring. Bijleveld reageerde op een vraag. Er zal in Den Haag fronsend naar de televisie zijn gekeken, maar ik denk ook dat veel mensen blij zijn.”
Een beetje dom
Zo tilt Sven Koopmans, de buitenlandwoordvoerder van de VVD, niet zwaar aan de uitspraak van Bijleveld. Hij noemt het “gewoon de realiteit” dat de Russen ons via internetspionage proberen te ondermijnen en mensen in verwarring proberen te brengen. “Het gaat niet meer om tanks, bommen en granaten, maar om ondermijnende activiteiten waar de minister ons voor heeft willen waarschuwen.”
Ook Kamerlid Van Ojik van GroenLinks vindt het “begrijpelijk dat de minister de noodklok luidt”, gelet op alle gebeurtenissen met Rusland de afgelopen jaren, zoals de bezetting van de Krim, de Russische pogingen om verkiezingen te beïnvloeden, het neerhalen van vlucht MH17 en de spionagepoging bij de OPCW. “Misschien had ze beter wedloop kunnen zeggen in plaats van oorlog, maar ik zeg niet: ‘Hoe haalt ze dit in haar hoofd?’ Want ik deel haar zorgen.”
Kritischer is SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die het “een beetje dom” noemt wat Bijleveld heeft gezegd. “Als je zegt dat we in oorlog zijn met Rusland, dan zit je op schaal tien van de escalatieladder. Het klinkt misschien daadkrachtig, maar kan wel eens averechts werken.”
Cybereenheid
Dat de minister zich de opmerking over een cyberoorlog heeft laten ontlokken, maakt volgens Van der Meer opnieuw concreet hoe Nederland de dreiging van cyberaanvallen door andere landen inschat.
“De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD schrijft in zijn jaarverslagen ook al jaren over de dreiging van cyberaanvallen”, zegt politiek verslaggever Wilco Boom. “Het is ook niet voor niets dat onder de vorige minister van Defensie, Hennis, in 2014 het Defensie Cyber Commando is opgericht.”
Volgens Van der Meer hebben experts internationaal nog geen goede grip op de precieze definitie van een cyberoorlog, al heeft de NAVO in het verleden wel gezegd dat cyberaanvallen tot oorlogsverklaringen kunnen leiden. “Maar wanneer is een aanval groot genoeg?”
Spionage
De hackpoging op het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag werd anderhalve week geleden op een ongewoon transparante manier naar buiten gebracht. “Maar spionage is van alle tijden. Bovendien doen wij vanuit Nederland ook een duit in het zakje”, zegt Van der Meer.
Begin dit jaar werd bekend dat de Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD een tijd lang toegang hebben gehad tot een groep Russische hackers die door westerse inlichtingendiensten in verband wordt gebracht met de GROe, de Russische militaire inlichtingendienst.
Woensdag is er een Kamerdebat over onderschepte hackpoging bij de OPCW. Daarin zullen ook de opmerkingen van Bijleveld aan de orden komen.
AD 14.10.2018 Nederland is in een ,,cyberoorlog” met de Russen verwikkeld. ,,Dat is wel goed om vast te stellen”, zei minister Ank Bijleveld van Defensie in het televisieprogramma WNL op Zondag.
,,Men probeert op allerlei manieren ook in ons normale dagelijks leven, in onze democratie invloed te hebben”, zei de bewindsvrouw. ,,We moeten af van de naïviteit op dat terrein.” Dat laatste was volgens haar een belangrijke reden om de actie van de Russen bij de OPCW naar buiten te brengen.
In april werden vier Russische militairen het land uitgezet omdat ze het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden hacken. Ze werden op heterdaad betrapt. Volgens de Russen ging het slechts om een ,,routinebezoek”.
Oorlogsvoering
,,Het is echt gevaarlijk” wat de Russen doen, zei Bijleveld. Ze wees onder meer op beïnvloeding door de Russen van verkiezingen. Dat gebeurde onder meer bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016. ,,De aard van oorlogsvoering is veranderd.”
De aard van oorlogsvoering is veranderd, aldus Ank Bijleveld, Minister van Defensie.
De minister heeft de NAVO aangeboden om Nederlandse ,,cybersoldaten” in te kunnen zetten. Daar wordt ,,actief” naar gekeken. ,,Ook om te kijken hoe kunnen we zelf offensief dingen doen als het nodig is.”
De Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al jaren voor Russische cyberspionage. Ook de Chinezen zijn heel actief op dit terrein. Defensie investeert extra in haar cybercapaciteit en inlichtingendienst.
Verslechterde relatie
De relatie van Nederland met Rusland is de afgelopen jaren verslechterd. Vooral sinds 2014 toen de Russen de Krim bezetten en vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Dat gebeurde met een BUK-raket die afkomstig was van een Russische militaire basis bij Koersk.
Het is bijzonder dat Bijleveld zegt dat Nederland in een cyberoorlog is verwikkeld. Het woord oorlog wordt niet snel gebezigd door een lid van het kabinet. Zo wilde minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken, nadat de actie van de Russen bij de OPCW bekend was gemaakt, niet zeggen dat er weer een Koude Oorlog is tussen Rusland en het Westen.
Wel wordt er vanuit het kabinet al langer gewaarschuwd tegen inmenging van de Russen. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) heeft al vaker gewaarschuwd tegen verspreiding van nepnieuws door de Russen.
NU 14.10.2018 Nederland is in een “cyberoorlog” met de Russen verwikkeld, zegt minister Ank Bijleveld van Defensie. Onlangs verijdelde Nederland een Russische hackaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW).
Minister Bijleveld spreekt van een “cyberoorlog” in het televisieprogramma WNL op Zondag.
“Men probeert op allerlei manieren ook in ons normale dagelijks leven, in onze democratie invloed te hebben”, aldus de minister. “We moeten af van de naïviteit op dat terrein.” Dat laatste was volgens Bijleveld een belangrijke reden om de actie van de Russen bij de OPCW naar buiten te brengen.
‘Het is echt gevaarlijk’
In april werden vier Russische militaire agenten het land uitgezet omdat ze het wifi-netwerk van de OPCW in Den Haag wilden hacken. Ze werden op heterdaad betrapt. Volgens de Russen ging het slechts om een “routinebezoek“.
“Het is echt gevaarlijk wat de Russen doen”, zei Bijleveld. Ze wees onder meer op beïnvloeding door de Russen van verkiezingen. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016.
De minister heeft de NAVO aangeboden om Nederlandse “cybersoldaten” in te kunnen zetten. Daar wordt “actief” naar gekeken. “Ook om te kijken hoe we zelf offensief dingen kunnen doen als het nodig is.”
De Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al jaren voor Russische cyberspionage. Ook de Chinezen zijn heel actief op dit terrein. Defensie investeert extra in haar cybercapaciteit en inlichtingendienst.
De relatie van Nederland met Rusland is de afgelopen jaren verslechterd. Vooral sinds 2014, toen de Russen de Krim bezetten en vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Dat gebeurde met een buk-raket die afkomstig was van een Russische militaire basis bij Koersk.
NOS 14.10.2018 Nederland is in een cyberoorlog verwikkeld met Rusland, bevestigde minister Bijleveld van Defensie bij WNL op Zondag. Op de vraag of er een cyberoorlog gaande is met Rusland, zei ze: “ja, dat is het wel”. In het televisieprogramma zei Bijleveld dat “we af moeten van de naïviteit in Nederland.”
Volgens de minister wijst de verijdelde hack van Russische spionnen bij de OPCW, die begin deze maand bekend werd gemaakt, erop dat de aard van oorlogsvoering is veranderd. “Men probeert hier publiek debat te beïnvloeden. Je zag dat onze informatie heeft opgeleverd dat ze bij antidopingorganisatie WADA actief waren en dat ze bij MH17 actief waren”.
Bijleveld noemt het gevaarlijk wat er nu gebeurt. Ze zegt dat er Europees en in ander internationaal verband wordt gekeken naar maatregelen en dat er extra wordt geïnvesteerd in inlichtingendiensten.
Nederland heeft een eigen defensie cybercommando dat ook internationaal werkt, zei Bijleveld. “Ik heb bij de NAVO aangeboden dat we onze cybersoldaten kunnen inzetten. We zijn actief aan het kijken waar we kunnen beveiligen en de weerbaarheid vergroten, maar ook zelf offensief dingen kunnen doen als het nodig is.”
Bewijs
In april werden de vier Russische spionnen weggestuurd uit Nederland, omdat ze het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag wilden hacken. Nederland arresteerde ze niet, maar in de VS wordt een rechtszaak voorbereid.
Bijleveld herhaalt dat de verstoring heeft bijgedragen aan het bewijs dat nu elders kan worden gebruikt. “De Amerikanen gebruiken dat nu en we hebben relevante inlichtingen kunnen leveren aan andere landen.”
Rusland ontkent de beschuldigingen over de hack bij het kantoor van de OPCW in Den Haag.
NOS 08.10.2018 Nog geen week geleden onthulde Nederland dat er in april vier agenten van de Russische militaire inlichtingendienst GROe het land waren uitgezet. Zij zouden hebben geprobeerd in te breken op het wifi-netwerk van de waakhond voor chemische wapens OPCW in Den Haag. Een spectaculaire zaak, waar maar weinig Russen zich druk om maken.
“De tv zwijgt erover,” zegt journalist Pavel Kanygin van de onafhankelijke krant Novaja Gazeta. “En als in Rusland de tv zwijgt, betekent het dat de meerderheid van de mensen er niets over weet. Dat nieuws bestaat dan niet.” Kanygin zelf weet er wel veel van. Hij houdt zich al jaren bezig met de Russische inlichtingendiensten en krijgt daar veel ruimte voor in zijn krant.
Pavel Kanygin (Novaja Gazeta) en Valery Solovey (Universiteit Moskou) over hoe in Rusland met het nieuws wordt omgegaan:
‘Als in Rusland de tv ergens over zwijgt, dan bestaat dat nieuws niet’
Het was niet voor het eerst dat leden van de GROe zijn betrapt. In Engeland zijn twee agenten bijna letterlijk stap voor stap gevolgd door videocamera’s, toen ze in maart een aanval met het giftige novitsjok pleegden op de Russische oud-spion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia.
De dienst zou ook betrokken zijn bij het transport van de BUK-installatie die de MH17 neerschoot, bij een enorm dopingschandaal in Rusland en bij inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Omdat er volgens Kanygin “blunder op blunder” is begaan, is de rol van de inlichtingendienst op straat komen te liggen. “Een schandelijke nederlaag.”
Videocamera’s
“Die blunders waren te voorspellen en te verklaren”, zegt hij. “Zulke acties moeten niet worden uitgevoerd door militaire eenheden.” Want, legt hij uit, de taak van de GROe is het verzamelen van militaire inlichtingen en het uitvoeren van geheime militaire operaties, waarvoor speciale troepen bestaan.
Kanygin: “De GROe is niet opgericht als dienst die in vredestijd vermetele operaties uitvoert in westerse landen. Het past niet in het karakter van de dienst om zonder opgemerkt te worden operaties uit te voeren als er geen sprake is van militaire acties, als er overal videocamera’s hangen en als je veel vaardigheden nodig hebt, zoals kennis van de cultuur, traditie en de taal van het land waar je actief bent.”
‘Niet erg overtuigend’
Dat de GROe zich toch met acties als die in Den Haag bezighoudt, komt volgens hem doordat Defensie in Rusland de afgelopen jaren een enorm budget te besteden heeft gekregen. De dienst is aanzienlijk gegroeid en wil meer invloed ten opzichte van de ‘civiele’ inlichtingendiensten als FSB en SVR.
Tegelijkertijd doet een aantal “haviken” in de top van de strijdkrachten er alles aan om een nieuwe Sovjet Unie op te richten en daar zetten ze de GROe voor in. Ze gaan ervan uit dat het Westen een nieuw IJzeren Gordijn zal optrekken als de acties van Russische agenten maar ver genoeg gaan.
Hoewel Rusland ontkent dat er in Den Haag sprake is geweest van een geheime operatie van de GROe, is het voor Valeri Solovey, professor aan de gerenommeerde Moskouse staatsuniversiteit, zo klaar als een klontje dat het wel zo is. Direct bewijs mag er volgens hem dan niet zijn, “het geheel van indirecte bewijzen is behoorlijk vernietigend voor Rusland”.
En de parallellen met bijvoorbeeld de Skripal-zaak en de inmenging in de Amerikaanse verkiezingen scheppen “een systeem van bewijs”, zegt hij. Solovey: “Het ziet er voor het Westen veel overtuigender uit. Wat Rusland zegt, klinkt niet erg overtuigend.”
Ze zullen blijven ontkennen, hopende dat de situatie ten goede zal veranderen, aldus Valeri Solovey.
De GROe-operaties staan volgens de professor vooral ten dienste van de Russische buitenlandse politiek. “Het doel is niet om de een of andere kandidaat verkiezingen te laten winnen. Zo stom zijn ze niet in Moskou, ze begrijpen ook wel dat dát onmogelijk is.
Het doel is om instellingen en de westerse democratie in een negatief daglicht te stellen, om te laten zien dat ze corrupt en inefficiënt zijn, om een bepaalde mate van chaos en verwarring te scheppen.”
Anders dan vaak wordt gesuggereerd, denkt Solovey niet dat de opdracht voor de GROe-operaties van president Poetin zelf komen. “Ik denk dat een paar vertrouwelingen naar hem toe zijn gekomen en hem hebben verteld: we kunnen op een bepaalde manier invloed uitoefenen op hoe de zaken in het westen verlopen,” zegt hij.
Voor die algemene doelstelling zou Poetin toestemming hebben gegeven, de concrete invulling van de acties aan de dienst zelf overlatend.
Hoewel het ook volgens hem steeds ongeloofwaardiger wordt om alles te blijven ontkennen, kan Moskou moeilijk anders. “Laten we ons eens afvragen wat het alternatief is. Moet Rusland het allemaal erkennen?
Als het toegeeft, betekent het dat Rusland verantwoordelijkheid op zich neemt, inclusief de juridische. Dan komen er rechtszaken. Rusland zal dus nooit toegeven, nooit verantwoordelijkheid nemen. Ze zullen blijven ontkennen, hopende dat de situatie ten goede zal veranderen.”
NOS 08.10.2018 Volgens Moskou was de apparatuur die de uitgezette spionnen bij zich hadden bedoeld om het computersysteem van de ambassade in Den Haag te testen.
Echter, Nederland staat niet toe dat er cyberaanvallen worden uitgevoerd op in Nederland gevestigde internationale organisaties. Die boodschap heeft de Nederlandse ambassadeur in Rusland, Renée Jones-Bos, herhaald op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou.
Op de vraag of de Russen bereid waren naar haar te luisteren zei ze: “Ik heb net een andere lezing gehoord hier op het ministerie van Buitenlandse Zaken. We zullen daar nog wel meer over horen, denk ik.”
Ontboden
Jones-Bos werd vandaag ontboden naar aanleiding van de persconferentie van vorige week waarin de Nederlandse militaire inlichtingendienst bekendmaakte dat vier Russische spionnen in april een hackaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag hebben uitgevoerd. De vier zijn direct uitgezet.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou liet vanmiddag aan het Russische persbureau Interfax weten dat de apparatuur die de vier bij zich hadden was bedoeld om het computersysteem van de Russische ambassade in Den Haag te testen, vanwege het grote aantal hackaanvallen op Russische overheidsdiensten.
Volgens minister van Buitenlandse Zaken Lavrov waren de vier Russen die in april werden betrapt bij de hackpoging “specialisten” die niet in het geheim opereerden. Lavrov zei dat er sprake is van een misverstand en dat de Nederlandse beschuldigingen zijn bedoeld om de aandacht af te leiden van “de grote verdeeldheid tussen westerse landen”.
Andere lezing
“Ik heb de boodschap herhaald die vorige week in Nederland is gemeld, namelijk dat Nederland verantwoordelijk is voor internationale organisaties op onze bodem”, zei Jones-Bos nadat ze het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken had verlaten. “Dat het niet toelaatbaar is dat er cyberaanvallen worden gepleegd op die organisaties en dat een heel duidelijk signaal is afgegeven dat dat moet stoppen. Die boodschap heb ik herhaald.”
Kijk hier voor hoe Jones-Bos de pers buiten het ministerie te woord staat:
AD 08.10.2018 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft met een protestbrief aan de Nederlandse ambassadeur in Moskou duidelijk gemaakt dat het niet gediend is van de Nederlandse beschuldigingen en acties tegen de vier Russische spionnen. In de brief aan ambassadeur Renée Jones-Bos noemt Rusland het vast- en uitzetten van de agenten een provocatie.
De aanleiding voor het gesprek tussen de ambassadeur en het Russische ministerie was dat minister Ank Bijleveld van Defensie donderdag had onthuld dat vier agenten van de Russische militaire geheime dienst in april waren betrapt toen zij het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zijn vervolgens het land uitgezet.
De Nederlandse ambassadeur stelt dat Nederland geen cyberaanvallen tolereert op internationale organisaties die in het land zijn gevestigd. Eerder vandaag zei de Russische buitenlandminister Lavrov de vier Russen niet op een geheime missie waren. Ze waren op een ‘routinereis’, aldus Lavrov.
NU 08.10.2018 Sergei Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, heeft maandag gezegd dat de vier in Nederland gearresteerde Russische spionnen op een ‘routinereis’ waren. Het Kremlin ontkent dat de mannen een hackaanval op chemischewapenwaakhond OPCW wilden plegen.
“Er was niets geheims aan de reis van de Russische specialisten naar Den Haag in april van dit jaar. Ze verborgen zich niet, niet toen ze incheckten in hun hotel, niet toen ze op de luchthaven aankwamen en niet toen ze onze ambassade bezochten”, zei Lavrov.
De Nederlandse ambassadeur in Rusland is maandag door het Kremlin ontboden, bevestigt een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken maandag in gesprek met NU.nl. Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland.
Russische media schreven vorige week al dat de ambassadeur ontboden zou zijn, maar dat bleek niet te kloppen. De Russische oproep van maandag komt dan ook niet als een verrassing, zegt de woordvoerder van het Nederlandse ministerie.
Het Kremlin zei maandag ook dat de beschuldigingen van het Westen over de hackactiviteiten van Rusland “erg algemeen van aard” zijn en dat “concrete bewijzen ontbreken”.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte donderdag bekend dat de Russische agenten in april waren betrapt toen zij het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zijn vervolgens het land uitgezet.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “producten van een levendige fantasie”.
NOS 08.10.2018 De vier Russen die in april in Den Haag werden betrapt bij een poging de OPCW te hacken waren “specialisten” die niet in het geheim opereerden. Dat heeft de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken gezegd op een persconferentie. Over hun specialisme zei hij verder niets.
Volgens Lavrov is in Nederland sprake van een misverstand. Hij spreekt van een routinetripje van de vier. “Er was niets geheims aan het reisje van de Russische specialisten naar Den Haag in april van dit jaar. Het was een routinetripje. Ze verborgen zich niet, niet toen ze incheckten in hun hotel, niet toen ze op de luchthaven aankwamen en niet toen ze onze ambassade bezochten.”
Lavrov voegde eraan toe dat Nederland in april, toen de Russen werden betrapt, niets van zich heeft laten horen.
Moskou wil tekst en uitleg
Vanwege de bekendmaking van vorige week door de geheime dienst MIVD en de Nederlands regering is vandaag in Moskou de Nederlandse ambassadeur op het matje geroepen, heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag bevestigd.
Het Russische persbureau Tass meldde vanochtend al dat de ambassadeur is ontboden vanwege “de desinformatiecampagne over Rusland die Den Haag heeft ingezet”. Vrijdag, toen er ook al berichten waren dat de ambassadeur was ontboden, zei minister Blok van Buitenlandse Zaken dat het hem niet zou verrassen.
Renée Jones-Bos is ambassadeur in Moskou(archief) EPA
Niet voor het eerst
Drie weken geleden moest ambassadeur Jones-Bos zich ook al melden. Dat was nadat NRC Handelsblad en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger hadden bericht dat twee Russische spionnen eerder dit jaar waren uitgezet. Op de website van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken stond toen dat de ambassadeur is ontboden vanwege “de voortdurende campagne om de spionnenmanie op te jutten”.
De uitzetting van die twee Russen bleek te maken te hebben met de zaak waarover de Nederlandse geheime dienst MIVD en de regering vorige week een persconferentie gaven. De autoriteiten maakten bekend dat een spionage-actie van de Russische geheime dienst bij de OPCW in Den Haag was verijdeld. De OPCW is de organisatie die zich internationaal inzet voor een verbod op het gebruik van chemische wapens. In de spionage-zaak werden vier Russen Nederland uit gezet.
Reconstructie: hoe de Russische hackaanval werd verstoord
Het gebeurt vaker dat de Nederlandse ambassadeur in Moskou tekst en uitleg moet geven. In maart moest ze opdraven omdat Nederland twee Russische diplomaten had uitgezet vanwege de vergiftiging in het Britse Salisbury van de Russische dubbelspion Skripal. Nederland bevond zich toen overigens in een groot gezelschap van landen die Russische diplomaten het land uit zetten.
Twee jaar geleden werd de ambassadeur in Moskou ontboden vanwege het “vooringenomen en politiek gemotiveerd” JIT-onderzoek naar de MH17-ramp.
Rusland-correspondent David Jan Godfroid zegt dat Rusland de zaak kennelijk zwaar opneemt. Tegelijkertijd is het ontbieden van een ambassadeur volgens hem niet een ontzettend zwaar middel. “Maar het is wel een teken dat de ambassadeur namens de regering iets uit te leggen heeft.”
AD 08.10.2018 Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken is er sprake van een misverstand. Hij reageerde op de grote spionagezaak, die Nederland vorige week openbaarde.
De vier Russen die in april in Nederland zijn aangehouden als spionnen en vervolgens zijn uitgewezen, waren niet op een geheime missie. Ze waren op een ,,routinereis”, zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, vandaag.
Het was zijn eerste reactie op de beschuldigingen aan het adres van de Russische inlichtingendienst over hackpraktijken. Het viertal werd door de Nederlandse inlichtingendienst betrapt bij een poging digitaal in te breken bij Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. Volgens Lavrov moet er sprake zijn van een misverstand.
Eerder vandaag werd de Nederlandse ambassadeur in Rusland op het matje geroepen. Dat bevestigt een woordvoerster van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ambassadeur Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van de vier agenten.
Betrapt
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte afgelopen donderdag bekend dat de Russische agenten in april werden betrapt toen zij het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ook probeerde ze het onderzoek naar MH17 te frustreren, zo maakte de de Britse ambassadeur Peter Wilson bekend.
Onzin, zei Rusland direct, dat volgens persbureau TASS spreekt van een ‘diabolische parfumcocktail’ van beschuldigingen tegen het land. Het zou allemaal onderdeel zijn van een desinformatiecampagne die de Russische belangen moet schaden.
MSN 08.10.2018 De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov noemt het uitzetten van de vier Russische spionnen in april een “misverstand” tijdens een “routinereis”. Lavrov deed de uitspraak maandagmiddag tijdens een persconferentie. Het was Lavrovs eerste reactie op de beschuldigingen over de hackpraktijken.
De vier agenten van inlichtingendienst GROe werden aangehouden en het land uitgezet toen zij het wifi-netwerk van het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag probeerden te hacken. De Russen parkeerden een auto met hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren nabij het kantoor toen de Nederlandse inlichtingendienst ingreep.
Lavrov zei: “Er is niets mysterieus aan het bezoek van de Russische specialisten aan Den Haag. Het was een routinereis. Ze hebben niets te verbergen. […] Het leek allemaal een misverstand. In april ontvingen we geen klachten over het incident. […] Maar drie weken geleden werd gelekt in de Nederlandse media dat deze mensen aan het spioneren waren.”
Lavrov verweet Nederland “megafoondiplomatie”. Hetzelfde verwijt maakte Dimitri Peskov, de woordvoerder van de president, vandaag aan Groot-Brittanië. “Rusland is bereid om bewijs te bestuderen over het cyberaanval-incident als dit van de Nederlandse autoriteiten komt. Niet uit de media”, zei Peskov volgens Russisch persbureau TASS.
Vrijdag heeft de Russische buitenlandminister de Nederlandse ambassadeur in Moskou ontboden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken verweet Nederland “georganiseerde propaganda” die “zeer schadelijk” is voor de bilaterale verstandhouding.
De reactie van Rusland doet denken aan het verweer van de twee verdachten in de novitsjok-vergiftiginszaak rondom Sergej Skripal in het Britse Salisbury. De twee mannen zeiden “gewoon toeristen” te zijn geweest in het dorp.
AD 08.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur in Rusland vandaag op het matje geroepen. Dat bevestigt een woordvoerster van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ambassadeur Renée Jones-Bos moet uitleg geven over de uitzetting van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte afgelopen donderdag bekend dat de Russische agenten in april werden betrapt toen zij het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ook probeerde ze het onderzoek naar MH17 te frustreren, zo maakte de de Britse ambassadeur Peter Wilson bekend.
De vier Russen – de GROe-agenten Aleksei Morenets, Evgenii Serebriakov, Oleg Sotnikov en Alexey Minin – reisden op 10 april naar Nederland met een diplomatiek paspoort. Na hun aankomst huurden de vier mannen een Citroën C3 en begonnen hun verkenningen naar de OPCW. Op 13 april (drie dagen later) parkeerden ze de auto met hackersapparatuur op het parkeerterrein van het Marriot-hotel, dat het dichtst bij het kantoor van OPCW ligt. Ze werden er op heterdaad betrapt en vervolgens het land uitgezet. Rusland heeft het over een ‘desinformatiecampagne’ vanuit Nederland.
Floortje Dessing
Toen het nieuws bekend werd gemaakt zaten Floortje Dessing en haar filmploeg juist voor opnames in de Nederlandse ambassade in Moskou. Over de Nederlandse ambassadeur in Rusland, Renée Jones-Bos, zei Dessing toen: ,,Een echte topdiplomate, ik ben heel blij dat we haar mogen volgen. We waren vandaag dus volop aan het filmen in de ambassade, toen we het nieuws uit Nederland hoorden. Wat je dan meemaakt…Eerst was het een rustige werkdag, vervolgens merk je dat iedereen wat onrustig wordt en begint te overleggen en te bellen. Renée Jones-Bos riep al snel haar medewerkers bij elkaar om een soort actieplan te bespreken. Daar mochten we overigens niet bij zijn. Maar daarna mochten we haar gewoon weer vragen stellen. Je weet bij dit soort kwesties dat er veel gevoeligheden zijn. Ik vond dat Jones-Bos daar heel rustig mee omging.”
Russische media meldden voor het weekeinde al dat Moskou tekst en uitleg wil van de ambassadeur. Minister Stef Blok sprak toen tegen dat zij al gevraagd was langs te komen, maar zei ook dat zo’n uitnodiging niet als een verrassing zou komen.
NOS 07.10.2018 Rusland is een onbetrouwbare partner, ook als het aankomt op het leveren van gas. Dat is de boodschap van de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra in een reactie op vragen van Nieuwsuur over het Russische gasproject Nord Stream 2. Daarbij refereert Hoekstra aan de cyberaanval in Den Haag die deze week werd blootgelegd door de Nederlandse geheime dienst.
“We zagen opnieuw een waarschuwing waarom landen niet door kunnen gaan alsof het ‘business as usual’ is met Rusland. Projecten als Nord Stream 2 ondermijnen de algemene energieveiligheid en stabiliteit van Europa, omdat het Rusland een nieuwe mogelijkheid biedt voor de politieke afpersing van Europese landen, met name Oekraïne. Rusland begrijpt dat dit project Europa verdeelt en gebruikt dat in zijn voordeel.”
Weerstand
Zo’n veertig procent van het gas dat in Europa wordt verbruikt is afkomstig uit Rusland. Sinds 2011 ligt er al een pijpleiding, die van Rusland door de Oostzee naar Duitsland gaat. Nu moet er een tweede pijpleiding komen: Nord Stream 2. Alle contracten daarvoor zijn getekend -onder meer door Shell-, maar de weerstand ertegen is groot.
De verbinding loopt van Ust-Luga in Rusland naar het Duitse Greifswald. Voor de route is de toestemming nodig van diverse landen.
De groene landen zijn voor, de rode tegen het project Nieuwsuur
Afgelopen zomer ging Zweden akkoord, nu is Denemarken aan zet. Geen fijn vooruitzicht, ziet het Deense parlementslid Nick Haekkerup. “De Zweden, Finnen en Denen hadden de handen ineen moeten slaan en één lijn moeten trekken. Nu komt het allemaal op Denemarken aan. Een klein landje tegenover het grote Europa.”
Als de Denen ‘nee’ zeggen, moet de route van de pijplijn verlegd worden tot net buiten Deense wateren. Dat kost geld. Maar Rusland is vastbesloten, de verbinding moet er komen. Dat zegt ook de vertegenwoordiger van Nord Stream in Denemarken, Markela Dedopoulos. “Het is een commercieel project. We zijn geen politiek instituut. We gaan af op de wetten. We baseren ons op bestaande wetten en regels. En daarbij spelen geopolitieke belangen geen rol.”
Denen spil in geo-politiek spel rond Nord Stream 2
In Nederland wil de Tweede Kamer de Europese Commissie steunen in een poging om politieke machtsspelletjes met het gas te voorkomen. De Commissie wil wetgeving die verbiedt dat de eigenaar van de pijpleiding, tegelijk ook eigenaar is van het gas. Dat zou het Russische gasbedrijf Gazprom, eigenaar van beide, in de problemen brengen.
De Amerikanen blijven er ondertussen op hameren dat Nord Stream 2 een groot risico is voor Europa. Niet geheel zonder eigenbelang, want president Trump zou graag Amerikaans gas aan Europese landen willen leveren, als alternatief.
AD 07.10.2017 De vier Russische spionnen die in april van dit jaar zijn ontmaskerd, doken niet alleen op in Den Haag. Ze sliepen ook twee nachten in Noordwijk. Hadden ze hier misschien nog een klusje, vragen sommige inwoners zich af.
Het doet toch een beetje denken aan James Bond, aldus Denise Warmerdam.
Wat moeten vier Russen in een koud voorjaar in een Nederlandse badplaats? In een warm oord zouden ze misschien niet zijn opgevallen, maar in het Palace hotel vlak aan zee keken ze in elk geval raar op toen de mannen zich op dinsdagavond 10 april meldden bij de receptie.
Dit hotel ontvangt in dit jaargetijde vooral gasten die bedrijven of congressen in de buurt bezoeken. ,,Ik weet nog dat personeelsleden verrast reageerden,” zegt manager André Aaij van het hotel. ,,We hadden geen idee waarom ze hier waren, net zoals we dat van zo veel gasten niet weten.”
Voor vertier lijkt het in elk geval niet te zijn geweest. Er valt best wat te feesten in Noordwijk, maar veel barretjes gaan alleen op de traditionele stapavonden open, niet op dinsdag en woensdag. De kok van café De Rosser kan zich niet herinneren dat de Russische spionnen in zijn zaak zijn geweest. ,,Ik zie zo veel mensen hier komen. Daar let je eigenlijk niet op”, zegt hij.
Barista Denise Warmerdam van koffiebar De Dames vindt het wel een spannend idee dat Russische spionnen in haar dorp hebben rondgelopen. ,,Het doet toch een beetje denken aan James Bond”, zegt ze als ze de foto’s bekijkt die de militaire geheime dienst MIVD van de spionnen heeft vrijgegeven.
De kwestie roept bij haar de vraag op waarom de Russen uitgerekend in Noordwijk terecht zijn gekomen. Dat ze niet direct in het hotel zijn gaan overnachten vanwaaruit ze later ook de OPCW wilden gaan hacken, is nog voorstelbaar. Maar in Den Haag zijn nog zo veel andere hotels.
Of waren ze in Noordwijk ook op een geheime missie? Warmerdam sluit het niet uit. Op nog geen twee kilometer van het centrum staat het kantoor van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. ,,Wie weet hadden ze daar ook nog wel een klusje”, fantaseert Warmerdam. Ze zal het nooit weten, want meer openheid dan de MIVD afgelopen donderdag heeft gegeven over deze operatie, gaat de dienst niet geven.
NOS 06.10.2018 Spioneren is zo oud als de weg naar Rome, schrijft de AIVD zelf in zijn jaarverslag. Steeds vaker zijn die spionnen hackers, blijkt ook uit de poging van de Russische inlichtingendienst GROe om in te breken bij de OPCW, een organisatie die strijdt voor een verbod op chemische wapens.
Rusland staat met hackende spionnen niet alleen: de Verenigde Staten, China, Iran, Israël en ook Nederland zelf zijn de afgelopen jaren eveneens betrapt op digitale spionage-operaties.
Nucleaire installaties
Een van de meest geruchtmakende hack-aanvallen is niet afkomstig uit Rusland, maar wordt toegeschreven aan Israël en de Verenigde Staten. In 2010 ontdekten computerbeveiligers een nieuw virus, dat zichzelf voordeed als legitieme software. Het virus werd voor het eerst aangetroffen door een Wit-Russisch antivirusbedrijf, maar bleek uiteindelijk te zijn gericht tegen een Iraanse nucleaire installatie. In die installatie, in Natanz, ontstond fysieke schade aan centrifuges nadat het Amerikaans-Israëlische virus de snelheid opvoerde. Daardoor liep het Iraanse nucleaire programma vertraging op.
De Israëlische en Amerikaanse overheden hebben altijd ontkend achter de aanval te zitten, maar onder meer The New York Times zegt bewijs te hebben dat die hack wel degelijk door die landen is uitgevoerd.
Die aanval, die inmiddels bekendstaat als Stuxnet, was een van de eerste grote digitale aanvallen van een land tegen een ander land – maar zeker niet de laatste.
Landen
Westerse overheden beschuldigen vooral Rusland en China van het uitvoeren van hackaanvallen. Die laatste zou ook aan economische spionage doen; zo zou China ook bij de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML hebben ingebroken.
Rusland wordt onder meer beschuldigd van het willen verstoren van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016 en het brexit-referendum eerder dat jaar. De werkwijze van de Russen, volgens westerse regeringen: informatie buitmaken met hacks en die vervolgens gebruiken om de publieke opinie een bepaalde kant op te sturen.
Interne spionage
Landen bespioneren niet alleen elkaar, maar houden ook hun eigen bevolking in de gaten. Zo mogen de Nederlandse inlichtingendiensten personen hacken en aftappen die een gevaar voor de veiligheid zouden kunnen vormen. Andere landen, zoals Iran, worden beschuldigd van het spioneren op mensenrechtenactivisten en journalisten. Soms met apparatuur en software die afkomstig is uit het Westen.
Het houdt bovendien niet op bij spionage, maar wordt soms regelrechte sabotage. Zo wist Rusland in Oekraïne meerdere malen chaos te veroorzaken met een hackoperatie. Door zo’n actie viel in een deel van het land twee keer de elektriciteit uit. Eén aanval op Oekraïne liep zo uit de hand, dat ook westerse bedrijven en overheden er hinder van ondervonden.
Geen schone handen
Maar westerse landen hebben ook geen schone handen. Zo braken Britse overheidshackers in op het grondgebied van een bondgenoot: België. Bij de telecomprovider Belgacom, die ook veel intercontinentale verbindingen levert, drong de geheime dienst GCHQ diep binnen om in het buitenland roamende ‘targets’ te kunnen afluisteren. En de Amerikaanse inlichtingendienst NSA wist zelfs Angela Merkel, de bondskanselier van bondgenoot Duitsland, af te luisteren, door op het dak van de ambassade in hartje Berlijn afluisterapparatuur te plaatsen.
Ook Nederland voert hack-operaties uit: inlichtingendiensten AIVD en MIVD hebben allebei hackers in dienst. Begin dit jaar kwamen die ongewild in het nieuws, toen Nieuwsuuren de Volkskrant onthulden dat de Nederlandse inlichtingendiensten binnen wisten te dringen bij Russische overheidshackers.
Op die manier wisten ze informatie te verzamelen over Russische hackoperaties door hackersgroep Cozy Bear, een zustergroep van Fancy Bear, die achter de aanval op de OPCW zat. Net als Fancy Bear zou Cozy Bear zich op de Amerikaanse verkiezingen hebben gericht.
Gevaar
Al die overheden die elkaar hacken, dat levert gevaar op, waarschuwen critici. Ze waarschuwen dat dit uiteindelijk levens kan kosten, bijvoorbeeld als een conflict escaleert en overheidshackers kritieke systemen als waterzuivering of waterkeringen uit de lucht halen.
Als je gaat klooien met computers die mechanische systemen aansturen, is het een kwestie van tijd voordat iemand gewond raakt of overlijdt, aldus Oud-directeur Britse inlichtingendienst GCHQ
“Het probleem van misrekeningen is groot”, zei bijvoorbeeld de oud-directeur van de Britse inlichtingendienst GCHQ op een conferentie. “Als je gaat klooien met computers die mechanische systemen aansturen, of met gezondheidssystemen, dan is het een kwestie van tijd voordat iemand gewond raakt of uiteindelijk overlijdt.”
Dat terwijl het op internet ook nog eens lastig kan zijn om de bron van een aanval te achterhalen: het is mogelijk om je voetsporen te wissen en rookgordijnen op te trekken, zodat het lijkt dat een aanval vanaf een bepaalde plek afkomstig is – terwijl dat niet zo is. Het uitlokken van aanvallen op andere landen, een klassieke truc, is op internet misschien nog wel makkelijker.
Andere bezwaren
Er leven nog meer bezwaren. Zo misbruiken overheden in sommige gevallen – zoals bij de aanval op de Iraanse nucleaire installaties – beveiligingsproblemen in software terwijl die bij de fabrikant nog niet bekend zijn. Dat betekent dat ze ook door andere landen of zelfs door criminelen zijn te misbruiken.
In 2017 lekte informatie over zo’n beveiligingsprobleem uit. De NSA bleek een fout in Windows te kunnen misbruiken, maar dat kwam op straat te liggen en werd een paar maanden later op grote schaal misbruikt bij de WannaCry-hackaanval.
Ook speculeren sommige deskundigen dat de drempel voor digitale aanvallen lager is dan voor traditionele spionage of sabotage, vanwege het psychologische verschil tussen het drukken op een knop en een fysieke handeling.
Uit onderzoek waarbij digitale oorlogsvoering werd gesimuleerd, lijkt dat in ieder geval mee te vallen. Studenten en medewerkers van inlichtingendiensten die meededen aan de simulatie waren juist vrij terughoudend met het inzetten van digitale wapens.
Maar één ding is zeker: de weg naar Rome is inmiddels de digitale snelweg.
Meer lezen over de verijdelde Russische hackaanval? Dit schreven we eerder:
Het lijkt er op dat vier Russen fouten gemaakt hebben bij hun operatie, lees in dit stuk hoe het zit met hun ‘cyberhygiëne’.
Het is opvallend dat er over de vier betrapte Russische inlichtingenofficieren op internet veel te vinden is, juist omdat ze werken voor een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland.
AD 06.10.2018 Correspondent Joost Bosman kwam gisteren onder vuur te liggen in een praatprogramma op de Russische staatstelevisie. ,,Natuurlijk is het onzin wat onze Westerse collega-journalisten hier zeggen”, was één van de uitspraken van presentator Artjom Sjesjin over het spionageschandaal dat deze week aan het licht kwam.
,,Wat deden die gasten daar nou? Kwamen ze schilderijen bekijken van de zeventiende-eeuwse meesters? Waren het toeristen, zoals die twee van Salisbury?”, vraagt de al enigszins op leeftijd zijnde Poolse journalist Zigmund Zenchołowski sarcastisch naar aanleiding van het heikele onderwerp van vandaag: de ontmaskering van vier GRU-agenten in Nederland.
De talkshow Vrémja pokázjet (De tijd zal het leren) besteedt er bijna een uur aan. Het is de Russische versie van Rondom Tien, alleen dan twintig keer zo hard. In de schreeuwmarathon van de Russische staats-tv tettert iedereen door elkaar heen en luistert niemand. ,,U moet wel uw standpunt hard en emotioneel naar voren brengen”, luidt vooraf dan ook de instructie. ,,Dan mag u misschien nog vaker komen.”
De lichten gaan uit en deel twee van het programma begint. Op het enorme scherm in de studio zien we de Nederlandse defensieminister Ank Bijleveld uitleg geven over aanhouding van de vier mannen. We zien MIVD-hoofd Onno Eichelsheim en de Britse ambassadeur Peter Wilson. Dan gaan de lichten weer aan en krijgt een Nederlandse journalist, ikzelf dus, de eerste vraag voorgelegd.
,,Vindt u niet dat het Westen een hels mengsel tegen Rusland brouwt?”, laat talkshowhost Artjom Sjesjin als te doen gebruikelijk alle journalistieke neutraliteit varen. Het antwoord dat de mannen op heterdaad zijn betrapt en dat de MIVD zelfs hun inbraakpoging in het wifi-netwerk van de Organisatie voor Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft moeten afbreken om te voorkomen dat ze werkelijk ‘binnen’ kwamen, overtuigt hem allerminst.
U hebt een Nederlands paspoort, dus u bent verdacht
,,Er is vandaag een straaljager neergekomen in de regio Moskou. U hebt een Nederlands paspoort, dus u bent verdacht van betrokkenheid daarvan”, trekt Sjejnin een onnavolgbare vergelijking. ,,Maar leg míj eens uit wat die mannen dan deden in Den Haag?”, probeert de Nederlander het met een tegenvraag. Er komt geen antwoord.
Vladimir Kornilov, een pro-Russische Oekraïner, die in Nederland nog een blauwe maandag hoofd was het nooit bestaand hebbende Centrum voor Euraziëstudies, gaat goed los. Na een lang betoog, buldert hij: ,,Als die vier van de GRU waren, waarom heeft Nederland ze dan zo gemakkelijk laten gaan?”
De tombola van gebrul leidt als altijd in Vréja pokázjet niet tot een eensluidende conclusie. De samenvatting is snel gemaakt en hapklaar: wat er in Nederland is gebeurd, is allemaal verzonnen en gecoördineerd met de Verenigde Staten en Groot-Brittannië; alles om Rusland in het pak te naaien, voor de zoveelste keer.
,,Natuurlijk is het onzin wat onze Westerse collega-journalisten hier zeggen”, zet Sjejnin zijn gasten even stevig weg. Maar één vraag heeft hij nog steeds niet willen beantwoorden: wat deden die mannen nou in Den Haag?
NOS 05.10.2018 Cyberaanvallen gebeuren steeds vaker wereldwijd, zoals de hackoperatie die gisteren uitgebreid door de MIVD aan het licht werd gebracht. De vingers wijzen naar de Russische geheime dienst, en dat wordt niet onder stoelen of banken gestoken. “Het is de nieuwe manier van doen”, zegt cyberdeskundige David Sanger.
Sanger schrijft voor The New York Times over de cyberoorlog en schreef het boek The Perfect Weapon. Details van hackacties worden vaker publiekelijk bekend gemaakt. “Denk aan de informatie die de VS bekendmaakte over de cyberaanval van Noord-Korea en alle informatie die het Verenigd Koninkrijk over de zaak-Skripal naar buiten bracht.”
Ook premier Rutte noemt het naar buiten brengen van de normaliter geheime operatie een krachtig signaal aan de Russische regering. “Ik denk dat Moskou geen leuke dag heeft door dit ernstige gestuntel”, zegt Rutte. “Het is natuurlijk onmogelijk om dit nog te ontkennen.”
Maar of deze manier van naming and shaming zinvol is, is volgens Sanger een andere vraag. “Bij sommige landen heeft het misschien zin, maar veel mensen denken niet dat het effectief is in het geval van Poetins Rusland. Het is moeilijk om Poetin zich te laten schamen. Misschien voelt hij zich zelfs wel machtiger hierdoor: hij laat zien dat hij diep kan doordringen in de westerse landen.”
Onthulling
Gisteren onthulde de MIVD dat de veiligheidsdienst in april in Den Haag een hackoperatie heeft verstoord van vier Russische spionnen. Zij wilden het wifisysteem van de OPCW hacken. Die organisatie onderzocht op dat moment onder meer het zenuwgas waarmee in Groot-Brittannië de Russische oud-dubbelspion Skripal en zijn dochter werden vergiftigd.
Eerder meldde de Britse regering dat de Russische geheime dienst achter een reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit die is bedoeld om westerse democratieën te ondermijnen. De Russen ontkennen en hebben die beschuldigingen van cyberaanvallen afgedaan als fantasieën.
Maar voorlopig kunnen we nog niet spreken van een echte cyberoorlog, denkt Sanger. “Tot nu toe zijn dit daden van conflict en agressie. Of dat ooit zal worden gezien als oorlogsdaad: tot nu toe reageren landen er niet op die manier op.”
Straffeloos
Wel moeten we ervoor waken dat deze conflicten zich niet nog verder opstapelen. Daarvoor zijn in ieder geval internationale regels nodig, zegt Sanger. “Zoals Brad Smith van Microsoft al kwam met een ‘digitale conventie van Genève. Dat lost niet alles op, maar je spreekt dan wel af dat bepaalde dingen voor alle landen uit den boze zijn. Zodat het veroordeeld wordt als zoiets toch plaatsvindt.”
Ook pleit de cyberdeskundige ervoor dat er harder wordt opgetreden. “Niet alleen met cybermaatregelen. Je kunt het ook afstraffen met economische sancties of een militaire aanval. Je kunt een land diplomatiek isoleren. Zolang er maar een straf op staat. Want landen die cyberaanvallen plegen concluderen tot nu toe dat ze dat ongestraft kunnen doen.”
Reportage en gesprek: Is de ‘cyberoorlog’ al begonnen?
NOS 05.10.2018 We weten hoe ze Nederland binnenkwamen, welke auto ze huurden, wat hun tweede namen zijn en welke fouten ze maakten. Maar hoe probeerden de Russische spionnen in te breken op het netwerk van de OPCW in Den Haag? Hoe geavanceerd was hun aanval, en wat wilden ze op 13 april nou precies doen?
Daarover heeft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, die de operatie donderdag aan het licht bracht, weinig informatie naar buiten gebracht. Sowieso is niet met de volle zekerheid te zeggen wat het Russische aanvalsplan was, omdat de inlichtingenofficieren het nooit ten uitvoer hebben kunnen brengen.
Amerikaanse aanklacht
Toch is op basis van de Amerikaanse aanklacht tegen de hackende spionnen en gesprekken met ethisch hackers wel een inschatting te maken van hoe hackers van de Russische inlichtingendienst GROe te werk gaan.
Wat we sowieso weten, is dat de spionnen probeerden in te breken bij de OPCW, de internationale organisatie die chemische wapens moet uitbannen en zetelt in Den Haag. De OPCW deed op het moment van de hack onderzoek naar de vergiftiging van de Russische oud-spion Sergej Skripal in Engeland. Ook onderzocht de OPCW toen een gifgasaanval in het Syrische Douma.
De Russen hadden het specifiek gemunt op de wifi-verbinding van de OPCW. Maar hoe de aanvallers daar precies op probeerden in te breken, hangt af van de wifi-versie die de OPCW gebruikte ten tijde van de aanval. Die organisatie wil daarover geen vragen beantwoorden.
Wifi-varianten
Als gebruiker merk je het verschil niet direct, maar er zijn meerdere versies en beveiligingsniveaus van draadloze netwerken. Van de meest onveilige beveligingsvariant, WEP (Wired Equivalent Privacy), weten we al sinds 2005 dat hij simpel te kraken is: dat is tegenwoordig minutenwerk. Veel wifi-netwerken gebruiken daarom inmiddels WPA2: dat is veiliger en staat voor ‘Wifi Protected Access 2’
De consumentenversie van WPA2 is weliswaar veiliger dan WEP, maar is wel vatbaar voor aanvallen waarbij het wachtwoord met brute kracht wordt gekraakt. Over het algemeen geldt: hoe korter het wachtwoord van de wifi, hoe eenvoudiger het is om dat te kraken. De zakelijke versie van WPA2 is daar in theorie ook kwetsbaar voor maar heeft meer mogelijkheden om het netwerk tegen hacks te beschermen.
“Als het gaat om de meest onveilige versie van wifi, dan is het zo gepiept. Maar dat lijkt mij onwaarschijnlijk”, zegt ethisch hacker Wesley Neelen van Dearbytes. Hij wordt als ‘ethisch hacker’ door bedrijven gevraagd om de veiligheid van netwerken te testen – ook die van wifi.
Bij de veiliger versies is het lastiger, maar zeker niet onmogelijk. “Als ze de wifi-versie gebruiken die vooral vaak thuis wordt gebruikt, moeten ze verkeer onderscheppen en dat vervolgens kraken.” Dat kan door verkeer op te vangen, waarna het op een ander moment kan worden gekraakt. “Als je een computer met stevige videokaarten hebt, dan kan dat op zich redelijk snel gekraakt worden”, zegt Neelen.
Dit zat in de kofferbak van de huurauto van de Russen, die was gericht op het OPCW-gebouw NOS
Maar het hoeft niet zo geavanceerd te zijn. “Het kan ook zijn dat ze het wifi-wachtwoord al wisten, bijvoorbeeld door een medewerker onder druk te zetten”, zegt Frank Groenewegen van beveiligingsbedrijf Fox-IT.
Als de OPWC de zakelijke, veiligere versie van wifi gebruikte, zijn die scenario’s minder waarschijnlijk. Maar er zijn manieren om ook zulke netwerken, met betere beveiliging, te omzeilen, bijvoorbeeld door wachtwoorden voor dergelijke netwerken op te vangen met een zogenoemde Wifi Pineapple.
Zo werkt de Pineapple
De MIVD meldde donderdag dat de vier een apparaatje bij zich hadden, een Wifi Pineapple, waarmee een vals wifi-netwerk kan worden opgezet. Dat kan bovendien op een slimme manier. Telefoons, tablets en laptops zoeken continu naar ‘bekende’ wifi-netwerken in hun omgeving, en stralen daarbij de naam van het wifi-netwerk uit.
De Wifi Pineapple speelt daar op in, vangt de wifi-netwerken op waar apparaten naar zoeken en neemt de identiteit van die netwerken aan. Als je ooit verbinding hebt gemaakt met het netwerk van bijvoorbeeld een hotel, kan het met een Wifi Pineapple zomaar zijn dat je telefoon automatisch verbinding maakt met een netwerk dat zich voordoet als dat hotel. Vervolgens zouden ze wachtwoorden, bijvoorbeeld van e-mail, kunnen onderscheppen.
Een ander scenario is dat de aanvallers kennis hadden van een beveiligingsbug in de software van de wifi-router of in wifi zelf, en daarmee konden inbreken. Daarbij kan het gaan om een zogenoemde zero day-exploit, een hackwapen dat nog niet eerder is waargenomen en daardoor heel effectief is.
MIVD-directeur Onno Eichelsheim hintte daar op toen hij zei dat de aanvalsmethode van de Russen nog niet bekend was. Of Eichelsheim dat inderdaad bedoelde, of dat de MIVD nooit eerder vier hackende Russen in een Citroën C3 heeft gezien, wil de MIVD niet zeggen. “Dat geeft te veel vrij over onze modus operandi”, aldus een woordvoerder.
Feit is wel dat de GROe-hackafdeling, Fancy Bear, eerder met zero day-aanvallen heeft gewerkt. Het is dan ook goed mogelijk dat de hackers beschikten over zo’n krachtig hackwapen, en dus konden inbreken op wifi-netwerken zonder het wifi-wachtwoord te kennen.
Als de Russen het wifi-protocol kunnen kraken, moeten vergelijkbare internationale instellingen zich wel zorgen maken, aldus Frank Groenewegen, Fox-IT.
“Het is speculatie, maar als de directeur van de MIVD zegt dat ze iets hebben aangetroffen wat ze nog niet eerder hebben gezien, dan denk ik wel aan zoiets”, zegt Groenewegen van Fox-IT. “Het moet wel heel spannend zijn, als ze het zo benadrukken. En als de Russen het wifi-protocol kunnen kraken, moeten vergelijkbare internationale instellingen zich wel zorgen maken.”
Voor de gemiddelde consument valt het risico mee, benadrukt hij. “Die zijn niet in het vizier van de inlichtingendienst.”
Belastende documenten
Uit de Amerikaanse aanklacht tegen de Russische inlichtingenofficieren weten we dat de Russische overheidshackers, als ze eenmaal binnen zijn gedrongen op het wifi-netwerk, in de meeste gevallen op zoek gaan naar belastende documenten. Of dat in dit geval ook de bedoeling was, weten we dus niet.
In september 2016 kraakten dezelfde twee hackers die ook de OPCW probeerden te hacken, het wifi-netwerk van een Zwitsers hotel waar op dat moment medewerkers van anti-dopingorganisaties verbleven. Die waakhond kwam op de hitlist van Rusland terecht nadat Russische sporters en sportofficials door dopingwaakhond WADA waren geschorst. Of dat in dit geval ook had gekund, hangt af van de manier waarop het OPCW-netwerk is ingericht.
Niet alleen buitmaken, ook vernietigen
Fancy Bear heeft in zijn hack-arsenaal een programma waarmee de aanvallers van apparaat naar apparaat kunnen ‘hoppen’. Dat kan zowel op telefoons als op laptops, waarna de aanvallers bijvoorbeeld documenten op een laptop kunnen buitmaken.
Maar ook tekstberichten, contactpersonen en foto’s op telefoons kunnen worden buitgemaakt. Ook zou de malafide software de microfoon van telefoons kunnen activeren, om zo af te luisteren.
In het geval van anti-dopingautoriteiten is Fancy Bear volgens de Amerikaanse autoriteiten op zoek gegaan naar belastende informatie over niet-Russische sporters, om die vervolgens naar buiten te brengen – soms op een misleidende manier, aldus de Amerikanen. Technisch zou het voor de aanvallers echter ook mogelijk zijn om documenten te vernietigen.
Wat precies het doel van de overheidshackers in dit geval was, is onbekend. De MIVD wil daar niets over zeggen, en van de Russische overheid hoeven ook weinig duidelijkheid te verwachten: het is immers allemaal onzin, aldus het Kremlin.
Meer lezen over de verijdelde Russische hackaanval? Dit schreven we eerder:
Het lijkt er op dat vier Russen fouten gemaakt hebben bij hun operatie, lees in dit stuk hoe het zit met hun ‘cyberhygiëne’.
Het is opvallend dat er over de vier betrapte Russische inlichtingenofficieren op internet veel te vinden is, juist omdat ze werken voor een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland.
NU 05.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur niet ter verantwoording geroepen, zegt de Nederlandse minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) vrijdag na eerdere berichten van Russische persbureaus dat dat wel gebeurd zou zijn.
Russische persbureaus meldden op basis van bronnen bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken dat de ambassadeur ontboden was. “Dat heeft op dit moment niet plaatsgevonden. Ik ken het bericht uit de pers, maar op dit moment is nog geen sprake van ontbieden”, aldus Blok.
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte donderdag bekend een Russische cyberaanval te hebben verijdeld. Deze was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. Na de bekendmaking ontbood het Nederlandse kabinet de Russische ambassadeur.
De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) heeft in april vier Russen opgepakt voor de hackoperatie en vervolgens het land uitgezet. De cyberaanval kon snel verijdeld worden doordat de MIVD de Russen kon identificeren. Het gaat om inlichtingenofficieren van de Russische militaire geheime dienst GRU.
In de Verenigde Staten zijn de mannen en drie andere Russische GRU-inlichtingenofficieren aangeklaagd voor diverse cyberaanvallen. Het gaat naast de hackpoging op de OPCW om onder meer een cyberaanval op het wereldantidopingagentschap WADA in 2016.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkende donderdag betrokken te zijn bij de hackoperatie en noemde de onthullingen “een levendige fantasie”.
Tweede Kamer annuleert bezoek aan Rusland
De Tweede Kamerleden die over twee weken een werkbezoek aan Rusland zouden brengen zien daar voorlopig van af. Ze kunnen de poging van Rusland om de OPCW te hacken niet zomaar over hun kant laten gaan, vinden ze.
De buitenlandwoordvoerders van de partijen in de Tweede Kamer zouden vrijdag 19 oktober voor tien dagen naar Rusland afreizen, maar een ruime meerderheid van de Kamer wil het bezoek opschorten, laat VVD-Kamerlid Sven Koopmans weten.
“We moeten altijd met Rusland blijven praten, maar een bezoek door ons nu zou door Rusland makkelijk kunnen worden uitgelegd als vergeving voor een schandelijke daad. En dat is onterecht.”
De Kamer komt volgens Koopmans op voor de Nederlandse rechtsorde. “Dat zullen we Rusland graag nog eens zeggen, maar dan op een voor ons passend moment.”
Met de paspoortgegevens van de Russen die Nederland zijn uitgezet, hebben onderzoekers mogelijk de identiteit ontdekt van honderden medewerkers van de Russische militaire inlichtingendienst. Zij bleken met hun voertuigen te staan ingeschreven op een adres in Moskou dat is gelinkt aan de GROe.
Onderzoekscollectief Bellingcat en zijn Russische partner The Insider deden de vondst toen ze zich bogen over de door Nederland vrijgegeven paspoortgegevens van de vier Russen
AD 05.10.2018 Rusland heeft de Nederlandse ambassadeur in het land nog niet op het matje geroepen naar aanleiding van het uitzetten van vier agenten van de Russische militaire geheime dienst door Nederland. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) na de ministerraad. Eerder melde een Russisch persbureau dat dit wel zo was.
Het Russische persbureau Sputnik meldde eerder op de dag op basis van diplomatieke bronnen dat ambassadeur Renée Jones-Bos zou worden ontboden. ,,Dat heeft op dit moment niet plaatsgevonden. Ik ken het bericht uit de pers, maar op dit moment is nog geen sprake van ontbieden”, aldus Blok.
Persbureau Sputnik onderhoudt nauwe contacten met het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken en wordt geregeld op voorhand getipt. Het zou dan ook geen verrassing zijn als de Nederlandse ambassadeur later op de dag alsnog wordt ontboden op het ministerie.
Hackaanval
De Nederlandse regering meldde gisteren dat agenten van de Russische militaire inlichtingendienst het wifinetwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag wilden binnendringen. Ze zouden onder meer de bedoeling hebben gehad inloggegevens te bemachtigen.
Rusland ontkent dat de militaire inlichtingendienst GROe ‘schadelijke en verstorende cyberactiviteiten’ heeft gepleegd. Het zou allemaal onderdeel zijn van een desinformatiecampagne die de Russische belangen moet schaden. ,,Dit is weer een absurditeit”, stelt een ingewijde van het ministerie van Buitenlandse Zaken volgens de Russische nieuwsdienst Sputnik.
Floortje Dessing was samen met haar filmploeg in Moskou. Zij was net bij ambassadeur Renée Jones-Bos tijdens de persconferentie van gisteren. ,,Heel wonderlijk wat er dan allemaal gebeurt.”
NOS 05.10.2018 De medische gegevens van drie Nederlandse sporters zijn eerder dit jaar gestolen bij een hack. Dat bevestigt woordvoerder Geert Slot van NOC*NSF: “Ik kan alleen maar zeggen dat we de melding hebben gekregen rond de Winterspelen, in februari. De medische staf heeft de desbetreffende sporters op de hoogte gesteld, maar ik weet niet of het ook om wintersporters gaat.”
Het gaat om sporters die een medische dispensatie hebben om bepaalde medicijnen te gebruiken, aldus Fancy Bears.
Gisteren werd duidelijk dat het Amerikaanse ministerie van Justitie een aanklacht heeft ingediend tegen zeven Russische inlichtingenofficieren. Het gaat om Russische hackers die beslag wisten te leggen op de dossiers van een groep van 250 sporters uit 30 landen.
Een deel van die dossiers maakten ze openbaar onder de noemer Fancy Bears. In ieder geval voetballer Dirk Kuyt en atlete Sifan Hassan zijn in die gelekte documenten genoemd. Ook bij hen betrof het gegevens omtrent medische dispensatie. Of de gegevens van de drie andere Nederlandse sporters ook bij deze hack horen is nog niet duidelijk.
In Nederland ontdekt
De werkwijze van de Russische hackers werd ontdekt door onder andere de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Een deel van die officieren probeerde in Nederland onlangs de OPCW te hacken.
De MIVD voorkwam dat deze Russische officieren gegevens van de OPCW buit konden maken.
AD 05.10.2018 Hackers hebben eerder dit jaar de medische gegevens van drie Nederlandse sporters buit gemaakt. Het gaat zo goed als zeker om Russen. Dat bevestigt NOC*NSF. De sportkoepel maakt niet bekend om welke sporters het gaat.
,,Wij hebben de drie sporters op de hoogte gebracht van de hack. Gezien de medische vertrouwelijkheid van de gegevens kan ik daar verder niets over zeggen”, aldus NOC*NSF-woordvoerder Geert Slot.
De kans is groot dat de drie Nederlanders bij de groep van 250 sporters horen van wie Russische spionnen de medische gegevens zouden hebben gestolen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft vanwege deze verdenking een aanklacht ingediend tegen zeven Russische inlichtingenofficieren. Onder die zeven zijn de mannen die in Nederland probeerden de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
De 250 atleten komen uit dertig verschillende landen, zo meldde het Amerikaanse ministerie van Justitie donderdagmiddag. Het gaat in bijna alle gevallen om dispensatieformulieren van sporters. Ze hadden vanwege een bepaalde aandoening toestemming medicijnen te gebruiken die normaal gesproken op de dopinglijst staan.
Vergeldingsactie
Volgens de Amerikanen hackten de Russen deze informatie als vergeldingsactie voor het niet mogen meedoen aan de Olympische Winterspelen in Zuid-Korea, begin dit jaar. Een paar jaar geleden maakte het Russische hackerscollectief Fancy Bear ook medische info van verschillende sporters buit, waaronder wielrenner Chris Froome. In alle gevallen bleek dat de sporters toestemming hadden om de middelen te gebruiken. ,,De Russen hoopten waarschijnlijk op wat anders. Ze wilden aantonen dat andere landen doping toestaan.”
Volgens het NOC*NSF is de informatie van de sporters niet via het computersysteem van de sportkoepel gestolen. ,,Nee, hoe de hackers de informatie hebben verkregen, is ons niet bekend. Het IOC heeft ons over deze zaak op de hoogte gebracht. En wij hebben vervolgens onze sporters geinformeerd.” Of het om Olympische sporters gaat, wil Slot niet zeggen. Volgens hem zijn de gegevens niet naar buiten gebracht.
Hoe de hackers de informatie hebben verkregen, is ons niet bekend, aldus Geert Slot, NOC*NSF .
De zeven Russen, allen lid van de militaire inlichtingendienst GROe, drongen de afgelopen jaren binnen in systemen van tientallen antidopingorganisaties en sportbonden.
Herman Ram, directeur van de Dopingautoriteit liet donderdag al weten dat de Russen zijn antidopingorganisatie zeer waarschijnlijk ook hebben aangevallen. ,,Het zou me verbazen als ze het niet hadden geprobeerd. We hebben regelmatig te maken met cybercriminaliteit, zoals DDoS-aanvallen. Ik weet niet of de zeven Russische verdachten daar een rol in hebben gespeeld, we hebben daar geen signalen van ontvangen. Tot nu ligt er -zover we nu weten- geen gevoelige informatie van ons op straat.”
Fancy Bear
Ram stelt dat er ongeveer anderhalf jaar geleden wel medische informatie van een Nederlandse sporter bij Russische hackers terecht is gekomen. ,,Die info kwam via een bestand van het IOC bij het hackerscollectief Fancy Bear terecht. Deze sporter had dispensatie op medische gronden gekregen voor het gebruik van een medicijn.
In die tijd waren de Russen er ook al erg op gebrand om bewijs te vinden voor dopinggebruik bij westerse sporters. Zo van: ‘zie je wel, jullie sporters gebruiken ook massaal medicijnen’. In dat kader is ook een medisch dossier van een Nederlander bij hen terechtgekomen. Nee, ik zeg niet om welke sporter het gaat.”
Ook het NOC*NSF heeft te maken gehad met hackerscollectief Fancy Bear. ,,Dat was in ons geval ook ongeveer anderhalf jaar geleden. De Russen hebben toen een mailwisseling tussen een van onze artsen en antidopingorganisatie WADA te pakken gekregen. In die mails stonden geen namen van sporters hoor, het was meer een technisch verhaal”, aldus Slot.
AD 05.10.2018 De Russische spionnen die de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) wilden hacken hebben meerdere fouten gemaakt. Door het echte paspoort van een van de spionnen, is er een heel netwerk van geheim agenten blootgelegd.
Engelse media ontdekten dat op naam van Aleksei Morenets, een van de opgepakte hackers, een Lada stond geregistreerd in Moskou. Op hetzelfde adres zijn nog eens 305 auto’s ingeschreven, die zijn gelinkt aan de bestuurders. Met de vondst van één paspoort is bijna de hele hackersgroep 26165 van de Russische geheime dienst GROe onthuld.
Volgens websites The Insider en Bellingcat hebben alle 305 mensen die geregistreerd staan op het adres hun paspoortinformatie en telefoonnummers gegeven. Aleksei Morenets is ook nog te vinden op een Russische datingsite.
Hackaanval
De vier Russen reisden op 10 april naar Nederland op een diplomatiek paspoort. De MIVD ontdekte dat ze van de Russische inlichtingendienst waren. Het gaat om Aleksei Morenets, Evgenii Serebriakov, Oleg Sotnikov en Alexei Minin.
Na aankomst in Nederland huurden de mannen een Citroën C3 en begonnen hun verkenningen naar de OPCW, blijkt uit foto’s die toen zijn gemaakt. Op 13 april parkeerden ze de auto op het parkeerterrein van het Marriott-hotel, dat het dichtst bij het OPCW-kantoor ligt. Voordat ze een hackpoging konden doen, werden ze aangehouden.
In de tech podcast van NOS op 3 ging het ook over de onhandige manier waarop de Russen te werk gingen:
Wat de hack?! Tech-redacteur Joost Schellevis over de klunzigheid van de cyberoperatie !!
Trouw 05.10.2018 De vier Russische spionnen die op het punt staan digitaal in te breken bij de OPCW, werden niet gearresteerd. Als de vier mannen waren vastgezet, hadden zij uitgeleverd kunnen worden aan de VS, waar ze zijn aangeklaagd. Toch zijn er goede juridische en geopolitieke argumenten voor de uitzetting van de spionnen naar Rusland, zeggen deskundigen.
Juridisch
Diplomaten genieten onschendbaarheid, zij mogen niet door een vreemde mogendheid worden opgepakt als zij daar een misdrijf begaan. In het geval van de vier GROe-officieren ligt dat anders. De mannen hadden namelijk wel een diplomatiek paspoort, maar waren niet bij de Nederlandse regering geaccrediteerd als leden van het corps diplomatique.
‘Arresteren had gekund’, bevestigt Paul Abels, bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies aan de Universiteit Leiden en oud-medewerker van de Algemene Veiligheids- en Inlichtingendienst (AIVD). ‘Maar inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogen geen boeven arresteren. Dan hadden zij dus het Openbaar Ministerie moeten inschakelen – en die weer de politie.’
Dat de MIVD daartoe niet overging, is volledig in lijn met de taak van de inlichtingendiensten, legt Abels uit. ‘Zij moeten dreiging tijdig onderkennen en verhinderen en daarvoor snel zoveel mogelijk informatie binnenhalen. Haalt de MIVD justitie erbij, dan moet de dienst een stap terugdoen. Op termijn hadden ze dan misschien wel bij de data op de laptops gekund, maar het duurt dan lang voor ze toegang hebben tot de informatie.’
Dat Amerikaanse media deze modus operandi maar moeilijk kunnen begrijpen, is volgens Abels mogelijk te verklaren doordat geheime diensten daar meer bevoegdheden hebben. ‘De FBI mag bijvoorbeeld wel arresteren en verhoren. De MIVD mag alleen verstoren.’
Daar komt bij dat het heel moeilijk is om spionage voor de rechter aan te tonen, zegt Arthur Docters van Leeuwen. Hij stond tussen 1989 en 1995 aan het hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorloper van de AIVD. ‘In die tijd is het slechts een paar keer gelukt om mensen voor spionage veroordeeld te krijgen. Dat een wifi-antenne actief was, betekent nog niet dat de spionnen toegang hadden tot OPCW-bestanden.’ Een onzekere strafzaak najagen, of de Russen terugsturen zonder hun spullen? De MIVD wist het wel.
Geopolitiek
Een ‘enkeltje terug naar Moskou’ was in de ogen van oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot ook geopolitiek gezien de beste oplossing. ‘Vang je vier Russen, dan bemoeilijkt dat de moeizame relatie met Rusland alleen nog maar meer.’
Een strafrechtelijke procedure betekent onherroepelijk dat de hackpraktijken in de openbaarheid komen. Daar zal het gigantische Russische propaganda-apparaat zonder meer op reageren, stelt Bot. Een groot conflict ligt op de loer. ‘We hebben al veel problemen met Rusland in de afhandeling van de ramp met de MH17. Dat proces wil je niet verstoren door met veel tamtam spionnen in de gevangenis te gooien.’
De Nederlandse regering had zich in een wespennest begeven, zegt ook de Amerikaanse oud-spion en emeritus hoogleraar Gene Coyle. ‘De Russen spelen het spel altijd hard. Oog om oog, tand om tand. Dus gooi jij Russische spionnen in de cel, dan kun je er zeker van zijn dat ze vier Nederlandse diplomaten in de cel gooien.’ En in Rusland doen rechters vermoedelijk wat minder lastig met bewijslast, voegt Arthur Docters van Leeuwen toe.
Dat Nederland de hackpraktijken deze week alsnog vol in de schijnwerpers zou zetten, was in de uren na de contra-operatie van april nog moeilijk voorstelbaar. De computers, telefoons en taxibonnetjes bleken zo’n overweldigende hoeveelheid informatie te bevatten over de aard en intenties van de spionnen, dat de zeer ongebruikelijke beslissing werd genomen. Op dezelfde dag klaagden de Amerikanen de vier aan.
Ben Bot vindt dat een geruststellender situatie dan die waarin Nederland de Russen zelf had gearresteerd. ‘Het is nu een zaak van de Amerikanen geworden. Ik wens ze veel geluk, maar we weten allemaal dat de spionnen niet zullen worden veroordeeld. Nederland is in ieder geval niet langer een hoofdrolspeler in dit verhaal. Wij zijn van die kerels af.’
Na de onthulling van de verijdelde Russische hackpoging in Den Haag stelt een delegatie van Tweede Kamerleden een werkbezoek aan Rusland uit. Een ruime Kamermeerderheid vreest dat een bezoek van de buitenlandwoordvoerders op dit moment een verkeerd signaal zou afgeven. ‘Het zou worden uitgelegd als vergeving voor schandelijke daden tegen de rechtsorde’, aldus VVD-Kamerlid Sven Koopmans.
NOS 04.10.2018 Vandaag werd bekend dat de militaire inlichtingendienst MIVD op 13 april in Den Haag een Russische cyberoperatie heeft verstoord. Doelwit van de operatie was de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens.
De Russen die de aanval moesten uitvoeren waren vier officieren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.
Alexey Minin MIVD
Oleg Sotnikov MIVD
Evgenii Serebriakov MIVD
Aleksei Morenets MIVD
De Russen zijn eerst een tijd gevolgd voor de MIVD. Als ze op 13 april hackapparatuur activeren wordt er ingegrepen. De mannen blijken alle benodigdheden voor een cyberaanval bij zich te hebben. “Hierdoor weten we zeker dat ze niet in Nederland op vakantie waren”, zegt MIVD-directeur Onno Eichelsheim. De mannen hebben verschillende telefoons bij zich van verschillende merken, ook beschikken ze over 20.000 euro en 20.000 dollar in contanten.
Reconstructie: hoe de Russische hackaanval werd verstoord
De MIVD maakt opvallend veel over de operatie bekend. Normaal vertelt de dienst het liefst zo weinig mogelijk. Volgens onderzoeker Sico van der Meer van Clingendael moeten alle details worden gezien als een signaal aan de Russen. “Je komt er niet mee weg, we nagelen je aan de schandpaal, houd ermee op!”
Leesin dit artikel hoe andere experts denken over de loslippigheid van de MIVD.
Rutte: geen leuke dag voor Moskou
Ook premier Rutte noemt het naar buiten brengen van de normaliter geheime operatie een krachtig signaal aan de Russische regering. “Ik denk dat Moskou geen leuke dag heeft door dit ernstige gestuntel”, zegt Rutte. “Het is natuurlijk onmogelijk om dit nog te ontkennen.”
Nederland gaat met bondgenoten bespreken wat de vervolgstappen moeten zijn. “Het feit dat we dit naar buiten brengen laat zien dat we er met zijn allen klaar mee zijn.” Er zijn volgens hem allerlei vervolgacties denkbaar, maar daar wil hij niet over speculeren.
Lees hier een uitgebreidere reactie of bekijk de onderstaande video:
Ook de Britten en Amerikanen komen vandaag met beschuldigingen over hack-operaties door Rusland. De Britse regering zegt dat de Russische geheime dienst achter een reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit die zijn bedoeld om westerse democratieën te ondermijnen.
“Ze proberen verkiezingen in andere landen te ondermijnen en beïnvloeden”, zegt minister Jeremy Hunt van Buitenlandse Zaken. “Samen met onze bondgenoten zullen we met een antwoord komen op deze pogingen van de GROe om de internationale stabiliteit te ondermijnen.”
VS klaagt zeven Russen aan
Justitie in Amerika klaagt zeven Russen aan voor cyberaanvallen op doelen in Nederland, Engeland, Canada, Zwitserland en Amerika. De Amerikanen willen dat ze naar de VS komen en daar worden berecht. Onder de zeven zijn ook de vier Russen die de OPCW in Den Haag probeerden te hacken.
De Russische inlichtingenofficieren zouden wereldwijd antidopingagentschappen en sportorganisaties, waaronder wereldvoetbalbond FIFA, digitaal hebben aangevallen. Daarbij zouden ze gegevens van honderden atleten uit tientallen landen hebben buitgemaakt, onder meer met het doel nepinformatie te verspreiden over ‘schone’ atleten.
Reuters
Over de vier Russische inlichtingenofficieren die betrokken waren bij de verijdelde hackaanval in Den Haag, komen ondertussen steeds meer details naar buiten. De mannen mogen dan deel uitmaken van een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland, op internet valt toch veel over hen te vinden.
Twee van de vier waren cyberexperts. Een van die twee, de 41-jarige Aleksei Sergejvitsj Morenets zou de wereld over reizen om hackoperaties uit te voeren. De inlichtingenofficier is opvallend genoeg ook terug te vinden op een Russische datingsite. Op zijn profiel staat dat hij op zoek is naar vrouwen uit Moskou van tussen de 21 en 30 jaar oud.
Het profiel van geheim agent Moronets op de Russische datingssite mylove.ru mylove.ru
Over de andere cyberexpert, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, weten we dat hij een document tekende als de plaatsvervangend hoofd van de afdeling cyber warfare van de Russische geheime dienst GROe. The Moscow Times meldt dat hij naast zijn spionage-activiteiten ook een tijdje voor een voetbalclub in Moskou speelde. De gegevens van Serebrjiakov zijn terug te vinden op een website van de amateurcompetitie in de Russische hoofdstad.
Lees hier wat we nog meer weten over de vier Russische officieren.
Russen niet aangehouden, OM start onderzoek
De vier Russische agenten hebben Nederland verlaten. Ondanks het feit dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek naar de mannen is gestart, zijn ze destijds niet aangehouden.
MIVD-directeur Onno Eichelsheim zegt in Nieuwsuur dat dit te maken heeft met de manier waarop de dienst operaties uitvoert. “Op dat moment was de afweging: ik wil verstoren. Door het onderzoek dat we erna hebben kunnen doen, hebben we gegevens aan de Amerikaanse justitie kunnen geven. Terugkijkend zou ik het niet anders doen.”
Dat de Russen niet zijn aangehouden, heeft dus te maken met de inlichtingenoperatie die aan de gang was. Verslaggever Lex Runderkamp legt het verder uit in de onderstaande video:
‘Dit was een inlichtingenoperatie, er was geen justitie bij betrokken’
Rusland heeft intussen ook gereageerd. In een officiële verklaring waarschuwt het land voor een ernstige beschadiging van de relatie met Nederland. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat Nederland bezig is met een anti-Russische campagne, die gepaard gaat met doelbewuste lekken in de media over vermeende cyberaanvallen.
NOS-correspondenten Groot Koerkamp David Jan Godfroid benadrukken dat de glasharde ontkenning een bekende Russische reactie is. Hoe gedetailleerd aanwijzingen en bewijzen ook zijn, het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkent en beweert dat het Westen er alleen op uit is om de verhoudingen nog slechter te maken dan ze al zijn.
OmroepWest 04.10.2018 Donderdag maakte Minister van Defensie Ank Bijleveld bekend dat er door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) een cyberaanval op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) was verijdeld. De vier Russen waren bij de voorbereiding op hun (mislukte) actie, actief in Den Haag en Noordwijk. De OPCW ligt aan de Johan de Wittlaan in Den Haag, vlakbij het Catshuis.
De vier Russen om wie het draait zijn: Aleksej Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Aleksej Valerjevitsj Minin. Het Ministerie van Defensie heeft een rapport gepubliceerd waarop te zien is hoe de Russen te werk gingen.
In het rapport van het ministerie zijn foto’s van de camera van Minin te zien. Zo waren de Russen op 11, 12 en 13 april bij het gebouw aan de Johan de Wittlaan. De kofferbak van de auto die ze hadden gehuurd zat vol met apparatuur om het wifi-netwerk van de OPCW mee te hacken.
Acculader uit Den Haag
In de kofferbak trof de MIVD een acculader aan die in Den Haag is gekocht. Ook werden er tal van telefoons aangetroffen. Toen de MIVD tot actie over ging probeerde één van de Russen zijn telefoon kapot te maken.
De MIVD verstoorde op 13 april de actie van de Russen toen ze rond half vijf ’s middags met hackapparatuur probeerden binnen te dringen in het WiFi-netwerk van het OPCW. De huurauto stond toen op de parkeerplaats van het naastgelegen The Hague Marriott Hotel. De website van dit hotel werd ook teruggevonden in de zoekgeschiedenis op de laptop van de Russische Spion Serebrjakov.
Hotels in Noordwijk en Den Haag
Op de laptop zijn nog meer opvallende dingen gevonden. Zo was Serebrjakov tussen 10 en 12 april ingelogd in het Palace Hotel in Noordwijk en 13 april bij het Marriott Hotel in Den Haag.
In Den Haag werden treintickets besteld voor een reis tussen Utrecht Centraal en Basel. Die reis kwam er niet door het kordate optreden van de MIVD. In april werden de vier Russen Nederland uitgezet.
NU 04.10.2018 Zeven Russische inlichtingenofficieren van de Russische militaire geheime dienst GRU worden vanwege meerdere hackoperaties aangeklaagd door de Verenigde Staten. Het gaat onder meer om de hackpoging op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
In het Kort
VS klaagt zeven Russische inlichtingenofficieren aan voor meerdere (pogingen tot) cyberaanvallen
Onder hen zijn vier Russen die de OPCW in Den Haag wilden hacken
Enkelen al eerder aangeklaagd voor beïnvloeden presidentsverkiezingen VS
Vier van de verdachten zijn de Russen die in april door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) Nederland zijn uitgezet, heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie donderdag bekendgemaakt.
Ook worden Russen vervolgd voor de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap (WADA) in 2016. De Amerikaanse aanklager laat weten dat ze onder meer worden verdacht van een poging tot het in handen krijgen van persoonlijke informatie van atleten.
“Dit is allemaal gedaan om de integriteit van de Olympische Winterspelen te ondermijnen”, aldus het ministerie. Rusland was uitgesloten van de Spelen wegens gebruik van doping, de Amerikanen denken dat de cyberaanval een vergelding voor de uitsluiting was.
Drie van de zeven Russen zijn in de zomer ook al aangeklaagd voor inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Mark Rutte sluit niet uit dat Nederland ook maatregelen tegen Rusland neemt. “Daarover moet wel eerst worden overlegd met bondgenoten”, aldus de premier.
Russen werden snel geïdentificeerd door MIVD
De cyberaanval op de OPCW kon verijdeld worden, doordat de MIVD de Russen al snel geïdentificeerd had. Ze reisden met een diplomatiek paspoort vanuit Moskou naar Schiphol.
Volgens de directeur van de militaire inlichtingendienst werd op 13 april (drie dagen na hun aankomst op Schiphol) duidelijk dat de door de Russen gehuurde auto in de buurt van de OPCW stond. In de kofferbak lag specialistische apparatuur. “Er was dus sprake van een directe dreiging.”
De chemischewapenwaakhond bedankt Nederland in een reactie. “Sinds het begin van dit jaar zien we een toename in cybergerelateerde activiteiten”, aldus de OPCW. “We hebben de lidstaten hierover geïnformeerd en we hebben maatregelen genomen.”
De Britse ambassadeur Peter Wilson meldde dat een van de Russische officieren eerder in Maleisië heeft geprobeerd informatie met betrekking tot het MH17-onderzoek te stelen. Dit is niet in de aanklacht van de Amerikanen opgenomen.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “een levendige fantasie”.
Fotoserie: Russische hackoperatie OPCW
OPCW deed onderzoek naar zaak-Skripal en Syrië
Toen de Russen in april hun hackoperatie wilden uitvoeren, deed de OPCW zowel onderzoek naar de vergiftiging van de voormalige Russische spion Sergei Skripal, als naar de chemische aanval op de Syrische stad Douma.
Rusland is een bondgenoot van het Syrische regime van Bashar Al Assad en heeft het gebruik van chemische wapens door Al Assad altijd ontkend.
NU 04.10.2018 De Britse regering stelt na onderzoek van het Britse Nationaal Cyber Security Centrum dat de Russische militaire geheime dienst GRU achter een lange reeks cyberaanvallen zit.
“Rusland probeert daarmee westerse democratieën te ondermijnen”, zegt de Britse regering. “De geheime dienst zaait verwarring op uiteenlopende gebieden, zoals sport, vervoer en politiek.”
De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GRU achter de verspreiding zit van ransomware BadRabbit en de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap WADA in 2016. Daarbij werden phishing-mails verstuurd naar gebruikers van de WADA-database.
Het ging om de database die sporters gebruiken om aan te geven waar zij zich bevinden in het kader van dopingtests. Gegevens van onder meer wielrenners Chris Froome en Bradley Wiggins kwamen op straat te liggen.
Hackers drongen systemen van Amerikaanse partij binnen
Verder wordt de geheime dienst verantwoordelijk gehouden voor de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016. In juli van dit jaar werd bekend dat de Verenigde Staten twaalf Russische inlichtingenofficieren vervolgen voor de hack.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie drongen de hackers computers binnen. “Ze hebben honderden geïnfecteerde bestanden geplaatst en e-mails en andere bestanden gestolen”, stelt Justitie. Daarnaast werden gebruikersnamen en wachtwoorden buitgemaakt.
Ook wordt de Russische militaire geheime dienst beticht van het stelen van e-mails van een Brits televisiestation.
“De acties van de GRU zijn roekeloos en willekeurig: ze proberen verkiezingen in andere landen te ondermijnen en te beïnvloeden”, zegt de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt. Volgens de Britten hebben geheim agenten van de GRU ook de oud-spion Sergei Skripal vergiftigd.
Britten krijgen steun van Australië en Nieuw-Zeeland
De Britse autoriteiten krijgen bijval van bondgenoten Australië en Nieuw-Zeeland. De Australische regering stelt dat is vastgesteld dat de Russische strijdkrachten en de GRU zich schuldig maken aan “kwaadaardige cyberactiviteiten”.
Australië zou daar zelf niet “noemenswaardig” door getroffen zijn, maar het land sluit zich toch aan bij “internationale partners” die kritiek uiten op de Russen.
De Australische premier en zijn minister van Buitenlandse Zaken stellen dat het internet niet het “Wilde Westen” is. “Onze boodschap is duidelijk: de rechtsstaat bestaat niet alleen offline, maar ook online. We zullen de op regels gebaseerde internationale orde op internet beschermen, net zoals we dat offline doen.”
De Nieuw-Zeelandse inlichtingendienst GCSB spreekt van een “duidelijk verband” tussen de Russische regering en een “campagne van boosaardige cyberactiviteiten die zijn gericht tegen buitenlandse politieke instellingen, bedrijven, media en sportorganisaties”.
De dienst zegt dat de eigen conclusies aansluiten bij die van het Britse National Cyber Security Centre (NCSC).
AD 04.10.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken verwacht dat de door de Russen in Den Haag uitgevoerde hackactie geen gevolgen heeft voor het MH17-onderzoek, waarin Nederland deels afhankelijk is van de medewerking van Rusland.
,,Het zijn beide heel ernstige zaken. Maar het zijn twee losstaande feiten. In het MH17-hebben we het recht aan onze kant. We zijn nog steeds vast van plan om die zaak tot een goed einde te brengen.”
Rusland weigert tot nu toe overigens alle medewerking aan het JIT-onderzoek, wat volgens het Kremlin niet objectief zou zijn.
Kamerleden roepen op om de Europese sanctielijst tegen de Russen uit te breiden. Zo zouden de vier aangehouden en het land uitgezette diplomaten op die lijst terecht moeten komen. Maar dat is volgens Blok nu niet mogelijk. ,,Een cyberaanval is juridisch geen grondslag om dit soort sancties op te leggen”, zegt Blok tegenover deze krant.
De minister zegt op dit moment in Europees verband te pleiten voor het aanpassen van de regels. Maar dat is niet van vandaag op morgen geregeld, aldus Blok. ,,Daarvoor is steun van alle EU-lidstaten nodig.”
Helder signaal
Blok stelt dat Nederland ‘een heel helder signaal’ heeft afgegeven door de actie van Rusland, inclusief naam en toenaam van de daders, openbaar te maken. ,,Ik ben blij met de heldere steun van bondgenoten als Groot-Brittannië, de NAVO en de EU.”
De relatie met de Russen moet volgens de minister ‘zakelijk’ en ‘open’ blijven. ,,Het is een land dat grenst aan Europa, dus dat zal moeten. Het is schandalig wat er gebeurd is en dat moeten we blijven benoemen. Maar we moeten ook niet vergeten dat er veel dingen wel goed gaan.”
Blok riep vandaag de Russische zaakgelastigde op het matje. Hij noemt dat een ‘heel stevig diplomatiek signaal’. ,,De zaakgelastigde heeft alleen gezegd dat hij onze boodschap aan de Russische regering zou overbrengen.” Of de boodschap van Blok helder was? ,,Die was glashelder.”
AD 04.10.2018 De coalitiepartijen roepen het kabinet op de Europese sanctielijst tegen Rusland uit te breiden, in reactie op de Russische poging om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken.
Het kabinet ‘moet in Europees en NAVO-verband pleiten voor een stevige, gezamenlijke reactie richting de Russen. Het ligt voor de hand om daarbij ook te kijken naar uitbreiding van de sanctielijst’, aldus Joël Voordewind van de ChristenUnie.
D66 wil dat de vier Russische agenten die bij het OPCW zijn opgepakt direct op deze sanctielijst komen te staan. Daarmee kan worden voorkomen dat ze op andere plekken in de EU weer opduiken. ,,Dat is een goede eerste stap”, meent Sjoerd Sjoerdsma. Zijn collega Sven Koopmans van de VVD gaat er ook van uit dat de ‘sanctielijst zo nodig wordt uitgebreid’.
Volgens minister Blok van Buitenlandse Zaken is het nu niet mogelijk de vier aangehouden en het land uitgezette diplomaten op die lijst te zetten. ,,Een cyberaanval is juridisch geen grondslag om dit soort sancties op te leggen”, zegt Blok tegenover deze krant. De minister zegt op dit moment in Europees verband te pleiten voor het aanpassen van de regels. Maar dat is niet van vandaag op morgen geregeld, zegt Blok. ,,Daarvoor is steun van alle EU-lidstaten nodig.”
Ambassadeur
De vier agenten van de Russische inlichtingendienst GROe hebben op 13 april geprobeerd het wifi-netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. De aanval is echter verijdeld door de MIVD, maakte minister Ank Bijleveld (Defensie) vanmiddag bekend. Het viertal is daarna het land uitgezet. Waarom ze niet zijn gearresteerd, is onduidelijk.
Minister Stef Blok heeft direct na het nieuws de Russische ambassadeur ontboden. Dat is een diplomatieke maatregel waarmee Nederland de Russen duidelijk wil maken dat ze zich ernstig hebben misdragen.
Debat
Premier Rutte noemde de aanvalspoging vanmiddag ‘roekeloos en onacceptabel‘, en toont aan dat de Russische militaire inlichtingendienst ‘zich niets aantrekt van internationale waarden en de rechtsorde die ons allen beschermt.’ Het is volgens Rutte niet uitgesloten dat er maatregelen tegen Rusland worden getroffen. Daarover moet wel eerst worden overlegd met bondgenoten.
Volgens Rutte is het openbaar maken van zoveel details over de operatie, op zich al een strafmaatregel. ,,We doen het ook om het vermogen van de Russen om in de toekomst zulke operaties te doen, te verzwakken. In ieder geval, dat mogen we aannemen”, zei de premier.
Rutte meent dat de MIVD-operatie aantoont dat Nederland goed is voorbereid op dit soort situaties. ,,Dit type operatie laat zien: naïviteit, daar is geen tijd meer voor”, voegde hij eraan toe.
Vaag
Net als Bijleveld en Eichelsheim eerder op de dag bleef Rutte vaag over waarom de vier Russen niet zijn gearresteerd. ,,Dit was geen opsporingsonderzoek”, zei hij. Of dat betekent dat arrestaties niet mogelijk waren, liet Rutte in het midden. ,,Bij dit type inlichtingenoperatie is dit de modus operandi”, was alles dat hij daar over kwijt wilde.
De Kamer wil nog voor het herfstreces over de kwestie debatteren. Een voorstel hiertoe van D66-Kamerlid Kees Verhoeven werd door alle partijen gesteund. De partijen prijzen het werk van de veiligheidsdiensten maar zijn ook geschokt door ‘het zoveelste voorbeeld van agressief en schaamteloos gedrag van Rusland’.
AD 04.10.2018 Zeker één officier van de Russische militaire inlichtingendienst GROe heeft in Maleisië geprobeerd informatie van het onderzoek naar de ramp met MH17 te stelen. Dat heeft de Britse ambassadeur Peter Wilson vanmiddag bekendgemaakt.
Wilson sprak op een persconferentie met minister van Defensie Ank Bijleveld en Onno Eichelsheim, de baas van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Daarop werd onthuld dat de MIVD een operatie van vier Russische officieren tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag heeft verijdeld.
De officier die in Maleisië actief was, is een van de vier die in Nederland werd betrapt. Hij richtte zijn vizier op meerdere Maleisische overheidsinstellingen, waaronder de Maleisische politie en het kantoor van de procureur-generaal.
Den HaagFM 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie heeft een hackoperatie van de Russische militaire geheime dienst tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag verijdeld. Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren aangehouden en Nederland uitgezet.
Dat maakte minister van Defensie Ank Bijleveld donderdag bekend op een persconferentie. De operatie van de MIVD vond afgelopen 13 april plaats. Vier mannen parkeren die dag op het parkeerterrein van het Marriot hotel aan de Johan de Wittlaan, het dichtst mogelijk bij het kantoor van de OPCW. Volgens MIVD-directeur Onno Eichelsheim zou de Russische militaire geheime dienst GROe hebben geprobeerd het wifi-netwerk van de OPCW te hacken en te infiltreren.
Eerder op de dag maakte de Britse regering bekend dat de GROe verantwoordelijk is voor een lange reeks cyberaanvallen met als doel westerse democratieën te ondermijnen. De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GROe achter de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016 zit. In april vorig jaar waarschuwde de MIVD ervoor dat Rusland het op één na grootste veiligheidsrisico voor het Westen vormt.
OmroepWest 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) heeft in april een hackaanval van de Russische militaire inlichtingendienst GROe tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) verijdeld. De OPCW zit in Den Haag aan de Johan de Wittlaan en heeft nauwe banden met de Verenigde Naties.
Minister van Defensie Ank Bijleveld maakte bekend dat vier Russische inlichtingenofficieren het land zijn uitgezet.Volgens de MIVD wilden diezelfde Russen het wifi-netwerk van de OPCW hacken en infecteren.
De vier officieren kwamen op tien april Nederland binnen op een diplomatiek paspoort. Ze hadden 20.000 euro en 20.000 Amerikaanse dollars bij zich. Daarnaast hadden ze telefoons en apparatuur bij zich om de hack uit te voeren.
MH17
Bij monde van de Britse ambassadeur Peter Wilson werd bekend gemaakt dat zeker één officier van GROe in Maleisië heeft geprobeerd informatie van het onderzoek naar de MH17-ramp te stelen. Die officier, is een van de vier officieren die in Nederland is betrapt.
Naast Nederland en Groot-Brittanië beschuldigen meerdere westerse landen, zoals Australië en Nieuw-Zeeland, de Russen van schadelijke en verstorende hackactiviteiten. Rusland doet beschuldigingen van cyberaanvallen af als fantasie en noemt ze volgens het Russische persbureau: ‘diabolische parfumcocktail’.
Gifgasaanvallen in Syrië
De OPCW heeft de afgelopen tijd onderzoek naar gifgasaanvallen van het Syrische regime onder leiding van Bashar Assad gedaan. Rusland steunt de zittende Syrische president. Ook deed de OPCW onderzoek naar de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal, die in maart werd vergiftigd met het zenuwgas novitsjok in het Britse Salisbury.
De Russen waren van plan na de hackactie in Den Haag door te reizen naar Zwitserland. De treintickets zijn door de MIVD in beslag genomen. Op de computers van de Russen werd informatie gevonden over een laboratorium dat onderzoek deed naar de zaak-Skripal en gifgasaanvallen in Syrië.
NU 04.10.2018 De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie heeft een hackoperatie van de Russische militaire geheime dienst GRU op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag weten te verijdelen. Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren aangehouden en Nederland uitgezet.
In het kort
MIVD heeft in april Russische hackoperatie verijdeld
Bij de operatie zijn vier Russische inlichtingenofficieren uitgezet
Britse regering meldde eerder dat Russische geheime dienst achter reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit
Russen probeerden mogelijk ook inzicht te krijgen in onderzoek naar de vliegramp met MH17
Dat maakte minister van Defensie Ank Bijleveld donderdag bekend op een persconferentie. “Rusland moet hiermee ophouden”, zei de minister. Het kabinet heeft eerder op de dag de Russische ambassadeur ontboden om deze boodschap over te brengen naar Moskou. “Door de operatie openbaar te maken, laten we zien dat we dit niet tolereren”, aldus Bijleveld.
De MIVD-operatie vond plaats op 13 april dit jaar. Directeur van de militaire inlichtingendienst Onno Eichelsheim lichtte toe dat de Russische GRU heeft geprobeerd het wifi-netwerk van de OPCW te hacken en te infiltreren. “We hebben ernstige schade voorkomen”, aldus Eichelsheim. “De dreiging is ook aanwezig in de Nederlandse straten. De GRU is actief, ook hier in Nederland.”
Eichelsheim voegde daaraan toe dat de chemische-wapenwaakhond op dat moment onderzoek deed naar de vergiftiging van de voormalige Russische spion Sergei Skripal in het Britse Salisbury en de chemische aanval op de Syrische stad Doema. Rusland is een bondgenoot van het Syrische regime van Bashar al-Assad.
De vier Russische mannen reisden op 10 april met een diplomatiek paspoort vanuit Moskou naar Schiphol. De MIVD wist ze te identificeren als inlichtingenofficieren. In de dagen hierna, op 11 en 12 april, is duidelijk geworden dat de Russen hun focus richtten op de OPCW, aldus Eichelsheim.
Volgens de directeur van de militaire inlichtingendienst werd op 13 april duidelijk dat de auto die de vier Russen hadden gehuurd, zich bij de OPCW bevond. In de kofferbak lag “specialistische apparatuur”. “Er was dus sprake van een directe dreiging.”
Russische spion verdacht van stelen MH17-informatie
Britse ambassadeur Peter Wilson, die tevens bij de persconferentie aanwezig was, zei dat een van de Russische officieren eerder in Maleisië heeft geprobeerd informatie met betrekking tot het MH17-onderzoek te stelen.
Bijleveld zei dat manipulatie en beïnvloeding “een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces” vormen. “Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
In april vorig jaar waarschuwde de MIVD ervoor dat Rusland na terrorisme het grootste veiligheidsrisico voor het Westen is.
Eerder op de dag maakte de Britse regering bekend dat de GRU verantwoordelijk is voor een lange reeks cyberaanvallen met als doel westerse democratieën te ondermijnen.
De Britten zijn er vrijwel zeker van dat de GRU achter de hack bij de Amerikaanse Democratische partij en de campagne van Hillary Clinton in 2016 zit. Ook wordt de Russische militaire geheime dienst beticht van het stelen van e-mails van een Brits televisiestation.
Verder wordt de Russische geheime dienst verantwoordelijk gehouden voor de verspreiding van de ransomware BadRabbit en de cyberaanval op het Wereldantidopingagentschap (WADA) in 2016.
Het Russiche ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de onthullingen over de GRU afgedaan als “een levendige fantasie”.
RO 04.10.2018 De MIVD heeft met ondersteuning van de AIVD en Britse collega’s een cyberoperatie door een team van de Russische militaire inlichtingendienst GRUin Den Haag verstoord. Dat gebeurde op 13 april 2018. De operatie was gericht op de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag.
4 Russische inlichtingenofficieren troffen vlak bij het gebouw van de OPCW met specialistische apparatuur voorbereidingen om de netwerken van deze organisatie te hacken. Nederland is gastland van de OPCW en daarmee verantwoordelijk voor het veilig kunnen functioneren van deze internationale organisatie. Om de integriteit van de OPCW te beschermen is deze cyberoperatie van de GRU vroegtijdig verstoord en zijn de Russische inlichtingenofficieren het land uit begeleid.
“Deze cyberoperatie tegen de OPCW is onacceptabel. Door deze Russische actie te onthullen, sturen we een duidelijke boodschap: Rusland moet hiermee stoppen”, reageert minister Ank Bijleveld van Defensie. “De OPCW is een gerespecteerd internationaal instituut dat 193 staten van over de hele wereld vertegenwoordigt, om gezamenlijk te werken aan een wereld zonder chemische wapens. Als gastland heeft Nederlandse de verantwoordelijkheid om internationale organisaties hier te beschermen. Dat hebben we gedaan.”
De 4 Russische inlichtingenofficieren zijn met een diplomatiek paspoort via Schiphol, Nederland binnengekomen. Ze huurden daarna een auto en parkeerden die op de parkeerplaats van het Marriot Hotel in Den Haag, vlakbij de OPCW.
Apparatuur
De bagageruimte van de auto lag vol met apparatuur om WiFi-netwerken te hacken. Die was geïnstalleerd om op het OPCW-netwerk in te breken. De antenne van deze setup lag op de hoedenplank en was verborgen onder een jas. De apparatuur stond aan, toen de MIVD ingreep.
“Digitale manipulatie en sabotage vormen een serieuze dreiging. Vandaag hebben we laten zien dat deze dreiging van de GRU ook hier in Nederland met al zijn internationale organisaties actueel is”, concludeert de directeur van de MIVD, generaal-majoor Onno Eichelsheim. “Daarom is het van essentieel belang dat we die dreiging stoppen. Dat is gelukt. Ik ben dan ook trots op onze inlichtingenmensen.”
Uit vervolgonderzoek is gebleken dat een van de in Nederland actieve Russische inlichtingenofficieren ook in Maleisië actief was, gericht op het MH17-onderzoek. Bijleveld: “We hebben de Tweede Kamer eerder geïnformeerd over de interesse van Russische inlichtingendiensten in het MH17-onderzoek. Zoals al eerder gemeld vormen manipulatie en beïnvloeding bijvoorbeeld een voorstelbare dreiging voor het MH17-proces. Alle organisaties die betrokken zijn bij het strafrechtelijk onderzoek omtrent MH17 zijn zich bewust van digitale dreigingen en hebben daar gepaste maatregelen tegen getroffen.”
Het is niet gebruikelijk om met resultaten van inlichtingendiensten naar buiten te komen. Het kabinet heeft er nu bewust voor gekozen om deze operatie en de daarbij betrokken Russische inlichtingenofficieren wel publiek te maken, om hen het internationaal opereren moeilijker te maken.
Ondermijnen
“Het ondermijnen van de integriteit van internationale organisaties is onaanvaardbaar“, benadrukt Bijleveld. “De Russische ambassadeur is ontboden om hem deze boodschap over te brengen.”
Nederland deelt de zorgen van de internationale partners over het schadelijke en ondermijnende gedrag van de GRU. Nederland ondersteunt de conclusie van het Verenigd Koninkrijk, zoals vandaag gepresenteerd: de GRU ondermijnt de internationale rechtsorde met dit soort cyberoperaties.
Vandaag treedt de VS naar buiten met een aanklacht tegen verschillende Russische inlichtingenofficieren. Op 6 augustus diende het Amerikaanse ministerie van Justitie een rechtshulpverzoek in bij het Openbaar Ministerie in Nederland. Dat gebeurde in een strafrechtelijk onderzoek naar ongeoorloofde Russische cyberoperaties. Het OM heeft aan dit rechtshulpverzoek verzoek voldaan en de Amerikanen informatie verstrekt. Het OM doet daarnaast ook eigen onderzoek in deze zaak.
Op vrijdag 13 april parkeerden de Russen een auto dicht bij de OPCW. In de auto zat hoogwaardige apparatuur om op korte afstand hacks uit te voeren. Om die reden besloot de MIVD de operatie te verstoren. Lees meer in ons liveblog
Daarmee is er opnieuw bewijs van spionage-operaties van de Russische militaire inlichtingendienst. Poetin gaat in de tegenaanval.
De Russische inlichtingendienst GROe is met afstand de meest avontuurlijke van de drie Russische inlichtingendiensten, schreef correspondent Steven Derix onlangs in dit profiel.
Een onderzoeksteam van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, is aangekomen in Syrië. Het team probeert het door oorlog verwoeste Douma in te komen, waar volgens het Westen vorig weekend is gebombardeerd met gifgas. Tientallen burgers kwamen om het leven, onder wie veel kinderen.
Nu alle ogen zijn gericht op Syrië moeten de onderzoekers vaststellen of inderdaad chemische wapens gebruikt zijn, en zo ja, welke. Een race tegen de klok, helemaal nu president Trump aanstuurt op een vergeldingsactie tegen Syrië.
In het hart van het oorlogsgebied
Ook Westerse inlichtingendiensten zijn druk op zoek naar aanwijzingen. Sommige landen denken het al te weten: zowel de Verenigde Staten als Frankrijk zegt er zeker van te zijn dat het Syrische regime chloorgas heeft ingezet tegen de bevolking. De regering in Damascus spreekt alle beschuldigingen tegen.
De OPCW moet duidelijkheid geven. De Syrische ambassadeur in Brussel heeft het onderzoeksteam verzekerd van zijn volledige medewerking. Mocht het de inspecteurs lukken in het hart van het oorlogsgebied te komen, dan begint het voor hen pas echt.
De Organisatie voor een verbod op Chemische Wapens (OPCW) zou afgelopen zaterdag 14.04.2018 beginnen met het onderzoek naar de vermeende chemische aanval in Douma. Volgens de OPCW is het onderzoeksteam echter nog in Damascus. Rusland wordt ervan beschuldigd het team tegen te houden.
Europa wil het conflict met Rusland niet verder op de spits drijven na de raketaanval op Syrische doelen. Het volgt niet meteen het voorbeeld van de Amerikanen, die nieuwe economische sancties tegen Moskou hebben aangekondigd vanwege de Russische steun aan het Syrische regime.
AD 23.06.2018
Spanningen temperen
Iedereen leek er vooral op uit de spanningen met Rusland te temperen. Dat gold ook voor Boris Johnson, de Britse minister van Buitenlandse Zaken. We wilden alleen het signaal afgeven dat de wereld het gebruik van gifgas niet accepteert. De interventie was niet een ‘poging de loop van de oorlog in Syrië te wijzigen of om een verandering van bewind te bewerkstelligen’, zei hij, kennelijk om Moskou gerust te stellen.
Veel chemicaliën verdwijnen vaak binnen een paar uur uit het bloed van mensen, aldus Ruud Busker, TNO.
Het verzamelen van bewijzen is allesbehalve eenvoudig. “Veel giftige gassen als chloor, waarvan wordt vermoed dat het is gebruikt, verdampen snel. Vooral in open ruimtes en zeker als het warm is. Bovendien verdwijnen veel chemicaliën vaak binnen een paar uur uit het bloed van mensen”, zegt Ruud Busker, deskundige chemische wapens bij TNO. Het onderzoeksinstituut uit Rijswijk is een van de twintig gespecialiseerde laboratoria ter wereld die het verzamelde bewijs van de OPCW onderzoeken.
Mogelijke gifgasaanval door Syrische regeringstroepen
Toch zijn in sommige gevallen zelfs tot een paar weken na een gifgasaanval sporen van chemische stoffen terug te vinden. “Daar heeft ons laboratorium zelf voor gezorgd”, zegt Busker. “Een gifgas als zenuwgas verdwijnt dan wel snel uit het bloed, maar de reactie die het veroorzaakt blijft langer in het lichaam aantoonbaar. Iets dergelijks geldt ook voor chloor. Sommige stoffen zijn bijvoorbeeld nog langere tijd in nagels op te sporen.”
Terug naar Den Haag
Het onderzoeksteam kan in een dag klaar zijn met de expeditie, weet Zanders. Na afloop vliegt het team met de verzamelde bewijzen terug naar Den Haag, waar het hoofdkwartier van de OPCW is gevestigd. “Daar is een Syrische waarnemer bij aanwezig”, vertelt Zander. “Hij moet de integriteit van het proces garanderen.”
De OPCW gaat enorm grondig te werk, veel grondiger dan inlichtingendiensten in bijvoorbeeld Frankrijk of Rusland, aldus Jean Pascal Zanders.
Volgens de Syrische president Assad is de gifgasaanval in Idlib waarvoor zijn regering verantwoordelijk zou zijn „100 procent verzonnen.” Dat zei de president in een interview, meldt AFP. Assad zei ook dat zijn leger alle chemische wapens in de ban heeft gedaan.
Volgens Assad spant het westen, en met name de Verenigde Staten, samen met de rebellen. “Zij hebben dat hele verhaal verzonnen zodat ze een voorwendsel hadden om zelf een bombardement te kunnen uitvoeren op ons”, aldus Assad.
De bewijzen stapelen zich op dat het Syrische regime wel degelijk achter de gifgasaanval zat in Idlib. De nieuwste aanwijzing: de VS zouden gesprekken hebben onderschept van de Syriërs waarin wordt gesproken over de voorbereidingen voor de aanval. Al eerder kwamen er ‘bewijzen’ naar boven dat de Syrische luchtmacht verantwoordelijk was voor het bombardement. Dit zijn ze:
Al eerder vernietiging chemisch wapens
Met een resolutie besloot de VN-Veiligheidsraad indertijd tot de vernietiging van alle chemische wapens in Syrië. Syrië stemde toe om aan de ontmanteling mee te werken.
De vernietiging gebeurde onder toezicht van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die in juni vorig jaar aan de Veiligheidsraad rapporteerde dat de operatie was geslaagd. Alles wat het regime had opgegeven, was het land uit. Veel deskundigen waren sceptisch, mede door berichten over nieuwe aanvallen met gifgas.
CHEMISCHE AANVALLEN GAAN DOOR
Sindsdien zijn meerdere aanwijzingen dat de chemische aanvallen in Syrië doorgaan. In maart 2015 maakten activisten al melding van een aanval met chloorgas boven Sarmin in de noordwestelijke provincie Idlib. Volgens Human Rights Watch heeft de Syrische regering in april en mei 2015 giftige chemicaliën gebruikt bij bomaanslagen.
Begin mei 2015 waren er nieuwe aanwijzingen dat het regime van de Syrische president Assad niet alle chemische wapens had opgegeven, terwijl het dat wel had verklaard.
De aanval op Douma leidde vorig jaar april tot vergeldingsaanvallen, onder meer door de Verenigde Staten.
NOS 01.03.2019 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zegt dat er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat er chloorgas is gebruikt bij een aanval op de Syrische stad Douma, in april vorig jaar. In een rapport concluderen OPCW-inspecteurs dat er “giftige chemicaliën” met chloor zijn aangetroffen. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om dichloor.
Bij de aanval op de stad, die destijds in handen was van Syrische rebellen, vielen tientallen doden. Internationaal leidde de aanval tot grote verontwaardiging. Onder meer de Verenigde Staten voerden vergeldingsaanvallen uit op een luchtmachtbasis van het Syrische leger. Damascus heeft altijd ontkend achter de gifgasaanval te zitten.
In het rapport staat verder dat er geen bewijs is dat de aangetroffen chemicaliën zijn vervaardigd in wapenfabrieken die destijds in handen waren van rebellen. Kort na de aanval stuurde het Syrische regime de inspecteurs naar die fabrieken toe voor antwoorden.
Geen schuldige aangewezen
Duidelijkheid over wie er verantwoordelijk is, verschaft de OPCW niet. De inspecteurs hadden voor dit onderzoek geen mandaat om schuldigen aan te wijzen.
In eerdere jaren mocht een gezamenlijk onderzoeksteam van de Verenigde Naties en de OPCW wel verantwoordelijken aanwijzen voor gifgasaanvallen. Uit de rapporten van dat team bleek dat de regering van president Assad meermaals chloorgas en saringas heeft gebruikt. Terreurbeweging IS werd vooral in verband gebracht met het gebruik van mosterdgas.
Het mandaat om schuldigen aan te wijzen, dat was verleend door de VN-Veiligheidsraad, werd eind 2017 echter niet verlengd. Dat gebeurde na een veto van Rusland, een belangrijke bondgenoot van Assad. Toekomstige onderzoeksteams van de OPCW hebben het mandaat afgelopen november overigens teruggekregen.
Aleppo
De OPCW doet op dit moment nog onderzoek naar een gasaanval in Aleppo, afgelopen november. Syrië en Rusland zeggen dat rebellen daarachter zitten.
NU 01.03.2019 De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) heeft gegronde redenen om aan te nemen dat er vorig jaar april gifgas is gebruikte bij een aanval in de stad Douma. Dat is de conclusie van het rapport (.pdf) dat onderzoekers van het OPCW vrijdag publiceerden.
De Syrische regering lanceerde 7 april vorig jaar een zware aanval op Douma. Daarbij vielen zeker 48 doden en meer dan vijfhonderd gewonden. Volgens rebellen zou Syrië een bom met giftige chemicaliën hebben gebruikt om burgers te doden.
Het was niet de taak van het OPCW om vast te stellen wie het gifgas als wapen gebruikte.
Onderzoekers van een speciaal team van het in Den Haag gevestigde OPCW bezochten de ramplocatie, verzamelden data en spraken met getuigen. Er werden monsters genomen en geanalyseerd in een lab in Rijswijk.
VS: Syrië en Rusland wilden sporen gebruik gifgas wissen
De Verenigde Staten meldden eerder bewijs te hebben dat Syrië en diens bondgenoot Rusland de sporen van het gebruik van gifgas wissen. De landen zouden tevens de onderzoekers doelbewust hebben vertraagd.
Onder meer de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk houden president Bashar al-Assad verantwoordelijk voor de doden die bij het gebruik van gifgas zijn gevallen.
De VS, het VK en Frankrijk hebben de uitkomst van het onderzoek van de OPCW overigens niet afgewacht. Zij vuurden raketten af op drie Syrische doelen die werden geassocieerd met het chemische wapenprogramma van de Syrische regering.
NU 26.11.2018 OPCW, de toezichthouder op het verbod op chemische wapens in Den Haag, gaat onderzoek doen naar een aanval in de Syrische plaats Aleppo. Bij deze aanval is mogelijk gifgas gebruikt.
Het OPCW gaat eerst na of de beschuldigingen van het gebruik van gifgas geloofwaardig zijn, weegt beveiligingsproblemen af en zet indien mogelijk een onderzoeksteam in, zegt een bron binnen de organisatie.
Een gezondheidsfunctionaris in Aleppo zei dat tientallen Syriërs last hadden van ademhalingsmoeilijkheden, oogontstekingen en andere symptomen die duiden op het gebruik van chloorgas.
De aanvallers gebruikten zaterdag volgens de Syrische autoriteiten munitie met gifgas bij de beschieting van woonwijken in westelijke voorsteden van Aleppo.
Zij hebben de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties gevraagd zich duidelijk uit te spreken tegen deze terroristische gifaanval met chloorgas. Rebellen hebben het bezit van chemische wapens ontkend.
Voor het eerst luchtaanvallen in westen Idilib sinds bufferzone
Volgend op de kennelijke gifaanval in Aleppo zaterdag, vonden er zondag luchtaanvallen plaats in de Syrische provincie Idlib, ten westen van de stad Aleppo. Volgens Syrische waarnemers zijn met behulp van vliegtuigen gebieden bestookt in handen van jihadisten en rebellen.
Voor het eerst sinds Turkije en Rusland in september afspraken maakten over zones in Idilib, waar een bestand moet gelden, zijn er luchtaanvallen geweest in deze gebieden.
NU 21.11.2018 Het kabinet draagt 2,3 miljoen euro bij aan de bouw van een nieuw laboratorium voor de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Het geld kan worden gebruikt voor de aankoop van grond.
Het nieuwe laboratorium in Nootdorp moet in 2021 in gebruik worden genomen.
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) meldde de bijdrage woensdag tijdens een toespraak voor de OPCW. Hij zei daar blij te zijn dat de organisatie nu ook partijen mag aanwijzen die chemische wapens hebben gebruikt zoals in Syrië.
Rusland verzette zich fel tegen dit nieuwe recht, maar kreeg deze week onvoldoende steun van de lidstaten van de OPCW.
Telegraaf 21.11.2018 Nederland krijgt een nieuw laboratorium voor onderzoek naar chemische wapens. Het kabinet geeft 2,3 miljoen euro voor een nieuwe onderzoeksruimte voor de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens.
Het laboratorium komt in Nootdorp. Het huidige lab in Rijswijk is verouderd en wordt afgebroken. Behalve Nederland steunen ook Canada, België, Zuid-Korea, Polen, Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en de EU de bouw van het nieuwe laboratorium.
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) maakte de bijdrage woensdag bekend tijdens de jaarvergadering van de organisatie, die onlangs nog in de belangstelling stond door de onthulling van een afgeslagen Russische cyberaanval. De OPCW onderzocht de gifgasaanval in de Syrische stad Douma en de aanval met zenuwgas op de Russische dubbelspion Skripal in het Engelse Salisbury.
Schuldige aanwijzen
De jaarvergadering van de OPCW in Den Haag verliep rumoerig vanwege onenigheid over haar bevoegdheden. De organisatie mag sinds kort niet alleen vaststellen of er ergens chemische wapens zijn ingezet, en welke, maar ook wie de schuldige is.
Rusland, China en Iran probeerden die ruimere bevoegdheid tevergeefs terug te draaien. De extra armslag is van groot belang voor het onderzoeksteam van de OPCW dat volgend jaar gifgasaanvallen onderzoekt in Syrië. Rusland vindt dat de macht van de OPCW te groot wordt, groter dan bij de oprichting in 1997 is afgesproken.
’Veto in VN-raad’
Het vindt dat alleen de VN-Veiligheidsraad zich op deze manier in de wereldpolitiek mag mengen. Minister Blok wijst erop dat Moskou juist in de Veiligheidsraad extra onderzoek naar chemische wapens in Syrië met een veto heeft geblokkeerd.
NOS 21.11.2018 Chemische wapens zijn bijna de wereld uit. Vrijwel alle voorraden uit de Koude Oorlog zijn dankzij een internationaal verdrag en toezicht door de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) vernietigd. Tot zover het goede nieuws.
Het slechte nieuws: in de oorlog in Syrië duiken steeds weer chemische wapens op. En ook een aanslag in Salisbury op een voormalige Russische spion en de moord op de halfbroer van Kim Jung-un in Maleisië zijn gepleegd met chemische wapens. Reden voor overleg in Den Haag over hoe chemische wapens helemaal uitgebannen moeten worden. Meer dan 150 landen vergaderen over chemische wapens, nu en in de toekomst.
Dat is niet af te zien aan het OPCW-gebouw in Den Haag, waar de gesprekken plaatsvinden. Het ligt er rustig bij, af en toe gaat er iemand door het zwaar beveiligde hek. De actie is vooral te vinden in de naastgelegen enorme vergaderdoos. Bij het World Forum rijden donkergekleurde auto’s met diplomatieke kentekens af en aan.
In de lange gangen en bij de vergaderzalen zijn alle zitjes gevuld met diplomaten. Maar het gesprek gaat nog niet over chemische wapens. Hoe zullen de Russen zich opstellen in het vergadercircuit, nadat zes weken geleden onthuld werd hoe ze dit voorjaar en op heterdaad werden betrapt bij een hackaanval op de OPCW, dat is waar iedereen het over heeft.
Russische tactiek
Op de agenda staat het voorval in ieder geval niet. Geen motie van afkeuring, geen veroordeling van het land dat met vier inlichtingenofficieren vanaf het nabijgelegen parkeerterrein probeerde in te breken op het wifinetwerk. Onder aanvoering van de Russische ambassadeur in Nederland is al snel duidelijk dat de aanval de beste verdediging is. De delegatie is groter dan anders en volgens een westerse diplomaat zijn de Russen bijzonder actief, “op het agressieve af”.
In de vergaderzaal blijkt dat Rusland met steun van Syrië, Iran en China probeert om eerder genomen besluiten opnieuw op de agenda te krijgen. In juni werd na veel touwtrekken besloten dat de OPCW voortaan niet alleen mag vaststellen dat er chemische wapens zijn gebruikt, maar ook wie dat heeft gedaan.
Rusland c.s. zijn daar tegen omdat zij vinden dat alleen de VN-Veiligheidsraad dat mag. Maar een ruime meerderheid besliste anders. Ondanks alle vergadertrucjes en vertragingstactieken trekt de coalitie onder leiding van Rusland ook deze week aan het kortste eind; alles blijft zoals het was.
Toekomst
Tot het einde van de maand gaat de discussie verder over de toekomst. Het Chemisch Wapenverdrag (CWC) is in 1997 van kracht geworden. Sindsdien is er veel gebeurd. Vrijwel alle chemische wapens waarover landen beschikten zijn vernietigd onder toezicht van de OPCW. De teller staat nu op 96 procent.
Maar er liggen nieuwe dreigingen op de loer. Het belangrijkste strijdtoneel waar de afgelopen jaren chemische wapens zijn ingezet is Syrië. Daarnaast zijn er recente incidenten die zorgen baren: gebruik van chemische wapens om mee te moorden.
De aanslag op de halfbroer van de Noord-Koreaanse leider in Maleisië werd uitgevoerd met zenuwgas VX. De voormalige Russische inlichtingenofficier Skripal werd in maart 2018 samen met zijn dochter het slachtoffer van een aanslag met Novitsjok.
Een kind wordt behandeld in het ziekenhuis in Douma Reuters
Ook de vraag wat er op 7 april 2018 in Douma Syrië precies is gebeurd is nog steeds niet beantwoord. Er zijn toen chemische wapens ingezet waarbij tenminste zeventig mensen om het leven zijn gekomen. De inzet van die wapens werd toegeschreven aan het Syrische regeringsleger.
De Verenigde Staten, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vergolden de gifgas aanval een week laten door meer dan honderd kruisraketten op Syrische doelen te schieten. Tot grote woede van Syrië en Rusland die elke betrokkenheid nog steeds ontkennen.
Nu de OPCW alsnog de bevoegdheid heeft gekregen om man en paard te noemen, heeft de nieuwe directeur generaal het plan om tien nieuwe experts aan te stellen die de schuldvraag alsnog gaan beantwoorden. Veel diplomaten houden rekening met nieuwe pogingen van Rusland om de activiteiten van de OPCW te dwarsbomen.
Terrorisme
Vooral de aanslagen in Maleisië en het Verenigd Koninkrijk zijn voor veel landen een teken dat naleving van de afspraken over chemische wapens meer aandacht moeten krijgen. Zeker nu blijkt dat moordenaars aan de juiste spullen weten te komen, al dan niet met medeweten van landen die het Chemisch Wapenverdrag hebben ondertekend. En er zijn ook landen die niet zijn toegetreden: Egypte, Israël, Zuid-Sudan en vooral Noord-Korea.
De banden tussen Noord-Korea en Syrië gaan terug tot de Koude Oorlog toen beiden in het Sovjet-kamp zaten. Noord-Korea zou sindsdien niet alleen conventionele wapens en bouwpakketten voor raketten, maar ook chemische stoffen en technologische kennis aan Damascus hebben geleverd.
Voor de OPCW is het dus van het grootste belang dat de kennis en kunde op het gebied van chemische wapens up-to-date blijft zodat er bij nieuwe incidenten snel duidelijk kan worden wat er is gebeurd, waar de chemische wapens vandaan komen en wie er verantwoordelijk is. En daarvoor zijn ook de komende jaren voldoende middelen nodig.
Nieuwe Koude Oorlog
De belangrijkste uitdaging voor de OPCW voor de komende jaren is om de politieke tegenstellingen tussen de leden beheersbaar te houden. Sommige diplomaten spreken al van een nieuwe Koude Oorlog waarbij Rusland, maar ook Iran en deels ook China in dit soort internationale samenwerkingsverbanden zullen proberen het podium te krijgen om hun afkeer van westerse normen en waarden duidelijk te maken.
Tot nu toe was de OPCW vooral een technisch ingestelde organisatie die op basis van consensus een internationaal verdrag uitvoert. Nu dreigt het gevaar dat ze speelbal worden van politieke conflicten in de wereld en dat daardoor de bestrijding van chemische wapens gevaar gaat lopen.
Meer concreet wil de OPCW snel een eigen chemisch laboratorium bouwen zodat ze niet langer afhankelijk zijn van de laboratoria in andere landen die nu het onderzoek voor hen doen. Dat zou een hoop tijdwinst kunnen opleveren en daarmee kan de OPCW sneller tot een duidelijk oordeel komen over gebeurtenissen zoals in Douma of het geval Skripal.
De komende anderhalve week moet blijken of de delegaties overeenstemming kunnen bereiken over een concreet werkplan voor de komende vijf jaar.
NOS 20.11.2018Onder meer Rusland en China wilden de macht van de organisatie tegen chemische wapens inperken, maar pogingen daartoe strandden bij de jaarlijkse conferentie.
Het besluit om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) daders van gifgasaanvallen te laten aanwijzen, wordt niet teruggedraaid. Ook wordt de begroting niet verkleind. Onder meer Rusland, China en Iran hadden voorstellen daartoe gedaan, maar die zijn gestrand.
In juni werd het mandaat van de OPCW uitgebreid. Daardoor kunnen onderzoekers voortaan ook de schuldigen voor gifgasaanvallen aanwijzen. Die stap wordt door experts gezien als een historisch besluit. Voorheen werd de organisatie vooral als tandeloos gezien, omdat alleen kon worden onderzocht of ergens gifgas is gebruikt. Wie er achter een aanval zat, mocht niet worden benoemd.
De uitbreiding is van groot belang voor een OPCW-onderzoeksteam dat volgend jaar in Syrië onderzoek gaat doen naar gifgasaanvallen. Critici van de uitbreiding zeggen dat de organisatie daarbij ook politieke invloed heeft gekregen, bijvoorbeeld omdat Rusland een bondgenoot is van Syrië en dus weerstand zal bieden tegen onderzoek dat Syrië zou aanwijzen als schuldige.
‘Tsunami van chemische wapens’
Gisteren en vandaag was de jaarlijkse conferentie van de OPCW. Die verloopt meestal rustig, maar de afgelopen twee dagen was er fel debat over het mandaat en de begroting. Vanuit de VS werd geklaagd over “een tsunami van chemische wapens” dit jaar, vooral in Syrië.
China stemde tegen de OPCW-begroting en klaagde dat de organisatie te maken heeft met een atmosfeer van polarisatie en politisering. Ook Rusland toonde zich geërgerd over de uitbreiding van de macht van de organisatie, omdat die veel groter is dan bij de oprichting in 1997 is afgesproken. Kazachstan, dat Rusland steunt, waarschuwde dat de OPCW uit elkaar dreigt te vallen.
De zorgen hebben ermee te maken dat de OPCW vaak in het nieuws is na politiek gevoelige gebeurtenissen. Zo onderzocht de OPCW de gifgasaanval in de Syrische stad Douma en de zenuwgasaanval op de Russische oud-dubbelspion Skripal. Onlangs werd bekend dat de Nederlandse inlichtingendiensten Russische hackpogingen bij de OPCW hebben verstoord.
2,5 miljoen euro voor team Syrië
Met de steun voor de nieuwe begroting heeft de OPCW komend jaar bijna 70 miljoen euro te besteden. Ongeveer 2,5 miljoen daarvan gaat naar het nieuwe onderzoeksteam dat naar Syrië gaat.
NU 06.07.2018 In een tussentijds rapport heeft de organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) vrijdag bevestigd dat chloorgas is gebruikt bij een aanval in april op de Syrische stad Douma.
“Verschillende gechloreerde organische chemicaliën werden aangetroffen in monsters” die door de onderzoekers werden genomen op twee locaties in de Syrische stad, meldt de OPCW in een verklaring. De stoffen werden in twee gasflessen aangetroffen die in Douma werden gevonden.
Vlak na de aanval meldden lokale gezondheidsfunctionarissen dat in Douma zowel chloorgas als het zenuwgas sarin waren gebruikt, maar de onderzoekers hebben geen sporen van zenuwgas aangetroffen.
Bij de aanval op Douma kwamen op 7 april zeker zeventig mensen om het leven. Het incident leidde tot een serie militaire aanvallen op Syrische regeringsdoelen door de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Syrië en Rusland beweren dat de aanval in Douma nooit heeft plaatsgevonden en in scène werd gezet door westerse inlichtingendiensten.
De OPCW heeft al eerder het gebruik van verboden wapens vastgesteld in Syrië, systematische inzet van zenuwgas sarin en mosterdgas.
Schuldvraag
De OPCW-onderzoekers kwamen medio april na veel vertragingen in Douma aan. Ze namen daar monsters en spraken met getuigen om vast te stellen of een aanval is uitgevoerd met chemische wapens.
De chemische wapenwaakhond doet geen uitspraken over de schuldvraag bij een chemische aanval, maar onderzoekt slechts of een dergelijke aanval heeft plaatsgevonden en, zo ja, welke wapens daarbij werden gebruikt. Er zijn wel plannen om de bevoegdheden van de OPCW uit te breiden.
NOS 06.07.2018 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft mogelijk bewijs gevonden dat er bij aanvallen op de Syrische plaats Douma begin april chloorgas is gebruikt. De aanvallen zorgden destijds voor internationale verontwaardiging en vergeldingsaanvallen op doelen in Syrië door de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Inspecteurs mochten zo’n twee weken na de aanvallen in Douma monsters nemen op de plekken waar de bombardementen waren. Op twee plekken hebben ze cilinders gevonden met chloorsporen, staat in een tussentijdse rapportage. De OPCW is nog bezig met het onderzoek en zegt dat het nog te vroeg is om conclusies te trekken. De onderzoekers hebben geen sporen van zenuwgas, zoals sarin, aangetroffen.
Veel burgerslachtoffers
Tientallen mensen kwamen om het leven bij de aanvallen in Douma, onder wie veel kinderen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO werden 500 mensen met symptomen van blootstelling aan gifgas in het ziekenhuis opgenomen.
Door de gebeurtenissen in Douma liepen de spanningen tussen het Westen en Assads bondgenoot Rusland behoorlijk op. Syrië en Rusland ontkennen dat er chemische wapens zijn gebruikt. Bij de vergeldingsaanvallen door de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk werden een wetenschappelijk onderzoekscentrum en wapenopslagcentra bestookt in Damascus en Homs.
AD 06.07.2018 Bij een aanval op de Syrische stad Douma in april dit jaar is geen zenuwgas, maar wel chloorgas gebruikt. Dat meldt de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), de internationale waakhond die toeziet op het verbod op het gebruik van chemische wapens.
De OPCW bracht vandaag een voorlopig rapport naar buiten, waaruit onder meer blijkt dat er bij de aanval op Douma op 7 april van dit jaar geen zenuwgas is gebruikt. De VS stelde eerder dat dat wel het geval zou zijn geweest. De onderzoekers troffen wel sporen aan van chloorgas.
,,De resultaten laten zien er geen zenuwgas of restproducten daarvan zijn gevonden in de monsters. Verschillende gechloreerde organische verbindingen zijn aangetroffen in monsters genomen op twee verschillende plekken. Het team gaat nader onderzoeken wat deze conclusies betekenen”, aldus het rapport. De stoffen werden in twee gasflessen aangetroffen die in Douma werden gevonden.
Het onderzoeksteam deed ook onderzoek naar twee andere aanvallen in 2016 op de Syrische plaatsen Al-Hamadaniya en Karm al-Tarrab. Die steden lagen respectievelijk op 30 oktober en 13 november 2016 onder vuur. Uit de daar genomen monsters is volgens de OPCW niet op te maken of er chemische wapens zijn gebruikt. Wel bestaat volgens de organisatie de mogelijkheid dat de slachtoffers van de aanvallen zijn blootgesteld aan een irriterende stof.
Bij de aanval op Douma kwamen naar verluidt zo’n 70 mensen om het leven. Experts van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) gingen naar aanleiding van de aanval op een onderzoeksmissie naar Douma. Ze namen daar monsters en spraken met getuigen om vast te stellen of een aanval is uitgevoerd met chemische wapens.
Chemische wapens
De aanval leidde tot vergeldingsaanvallen vanuit de lucht door Groot-Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten. Westerse landen zijn ervan overtuigd dat het regime van de Syrische president Bashar al-Assad de stad met chemische wapens heeft bestookt. Rusland en de Syrische regering stellen dat opstandelingen de aanval in scène hebben gezet.
De OPCW stelt alleen vast of een aanval is uitgevoerd met verboden wapens, niet wie daarvoor verantwoordelijk is. Eerder stelde de OPCW het systematisch gebruik vast in Syrië van strijd- en zenuwgassen als mosterdgas en sarin.
NOS 01.07.2018 Voor The New York Times staat het vast dat het regime van president Assad verantwoordelijk is voor de gifgasaanval van begin april in de buurt van Damascus. Nog voor de publicatie van een rapport van de OPCW over de zaak presenteert de krant zijn eigen bevindingen over de gebeurtenissen op 7 april in Douma, nabij Damascus.
Reporters van de krant bezochten Syrië, maar kregen geen toestemming om Douma te bezoeken. Ze analyseerden wel het foto- en filmmateriaal dat Russische kranten over de zaak publiceerden.
De aanval was in de avond van 7 april. De Syrische autoriteiten en de Russen spraken direct tegen dat een gifgasaanval had plaatsgevonden. Syriërs en Russen waren ook als eersten ter plaatse. Ze deelden mee dat het getroffen gebouw geen tekenen vertoonde van een chemische aanval en dat de bom in een balkon bij het dak daar was geplaatst om te bewijzen dat de regering achter de aanval zat.
Russen leverden ongewild bewijs
Op basis van foto- en videomateriaal dat de Russen publiceerden en beelden die Syrische activisten maakten, heeft The New York Times een 3D-model van het gebouw en een reconstructie van de gebeurtenissen gemaakt.
De deuken in de neus van de bom in het balkon bij het dak bewijzen dat de bom daar niet was neergelegd, maar was afgevuurd vanuit een helikopter, concludeert de krant. Omdat het Syrische leger het luchtruim bij Douma en Damascus domineert, is het niet mogelijk dat een andere partij de wijk bombardeerde. De bom doorboorde de vloer van het balkon.
Chloorgas
Begin april werd zwaar gevochten om Douma. Alleen een oostelijke enclave van Douma was toen nog in handen van opstandelingen. Het Syrische leger stond op het punt met Russische steun ook die enclave te veroveren.
In het bewuste gebouw schuilden mensen tegen de bombardementen van het leger van Assad. De afgevuurde bom bevatte volgens de krant chloorgas, dat zich door het gebouw verplaatste. De 34 dodelijke slachtoffers die de krant telde, werden gevonden bij waterbronnen in het flatgebouw. Ze zochten een weg naar boven, niet wetend dat de bom op een hooggelegen balkon lag en dat ze in de val liepen.
In de reconstructie staat dat resten van chloor zijn gevonden. The New York Times wijst erop dat chloorgas zwaarder is dan de lucht en daardoor zakt. De slachtoffers zouden juist naar boven zijn gegaan om te ontsnappen aan de doordringende lucht.
Op de bom, een soort chloortank, staan afdrukken van het raster in de vloer van het balkon waar de bom zich doorheen boorde.
Bij wijze van represaille voerden de VS en westerse bondgenoten kort na het bombardement luchtaanvallen uit op militaire doelen in Syrië.
NOS 27.06.2018 De organisatie voor het verbod op chemische wapens, de OPCW, mag voortaan bij onderzoeken naar aanvallen met chemische wapens ook de verantwoordelijken voor de aanval aanwijzen.
Tot nu toe mocht de OPCW alleen onderzoeken óf en waar een aanval met chemische wapens had plaatsgevonden. Het benoemen van de daders hoorde niet bij de bevoegdheden.
Het voorstel om ook onderzoek te doen naar de verantwoordelijkheid voor een aanval kwam van Groot-Brittannië, naar aanleiding van de aanval in het Syrische Douma en de aanslag op de Russische spion Skripal.
Rusland, Iran en Syrië tegen
De stemming werd gehouden aan het einde van een tweedaags overleg tussen de lidstaten. 82 landen stemden voor, 24 tegen. Onder de tegenstanders waren onder meer Rusland, Iran en Syrië. Zij vinden dat het neutrale karakter van de organisatie hierdoor wordt aangetast.
De Russische minister van Industrie Kalamonov zei na afloop dat hij en andere tegenstanders zich afvragen of er na dit besluit nog toekomst is voor de OPCW. De OPCW werkt samen met de VN en bijna alle landen zijn er lid van, maar het is geen VN-organisatie.
NU 13.06.2018 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft woensdag bevestigd dat er op 24 en 25 maart 2017 chloor- en saringas zijn gebruikt in de Syrische plaats Ltamenah.
Op 24 maart vorig jaar is in het zuiden van de stad sarin gebruikt. Een dag later werd in de stad chloorgas gebruikt bij een aanval op een ziekenhuis.
Bij de aanvallen zijn vijftig mensen gewond geraakt. Er is niemand bij om het leven gekomen. Wie de aanvallen heeft uitgevoerd, heeft OPCW niet bevestigd.
OPCW zegt lang nodig te hebben gehad om te kunnen achterhalen of er echt chemische wapens zijn gebruikt in Ltamenah.
In mei heeft de organisatie bevestigd dat tijdens een aanval van het Syrische leger op de stad Saraqibchemische wapens zijn gebruikt.
De Syrische regering is vaker beschuldigd van het gebruik van gifgas. De recentste aanleiding hiervoor was de aanval op de Syrische stad Douma, waarbij tientallen doden zijn gevallen.
Telegraaf 13.06.2018 De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft bevestigd dat in maart vorig jaar zeer waarschijnlijk het zenuwgas sarin is gebruikt in de Syrische stad Ltamenah. Dat staat in een rapport van de speciale onderzoekscommissie dat woensdag is gepresenteerd. De teamleden zijn ook tot de conclusie gekomen dat chloorgas is ingezet bij een aanval op een ziekenhuis. De bombardementen vonden plaats op 24 en 25 maart 2017.
De bevindingen van de OPCW-missie zijn gebaseerd op afzonderlijke verklaringen van getuigen, epidemiologisch onderzoek en in de omgeving genomen monsters. Het verzamelen en analyseren van het materiaal en het verhoren van mensen heeft geruime tijd in beslag genomen voordat een eindoordeel kon worden gevormd.
Het rapport over de gebeurtenissen in Ltamenah is gedeeld met de landen die zijn aangesloten bij de Chemische Wapens Conventie (CWC) en is ook naar de VN-Veiligheidsraad gestuurd.
NU 12.06.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt een Rotterdamse groothandel in chemische stoffen van het illegaal exporteren van aceton naar Syrië. Het middel kan als grondstof worden gebruikt bij de productie van chemische wapens.
Het OM bevestigt de verdenking dinsdag na berichtgeving door de NOS.
De douane en de FIOD hebben de groothandel in Rotterdam al op 18 april doorzocht. Op basis van informatie uit België is de verdenking ontstaan dat het Nederlandse bedrijf zonder vergunning 200.000 liter aceton naar Syrië heeft geëxporteerd. De aceton zou via Rusland naar Syrië zijn gebracht.
Het OM heeft het bedrijf al eerder aangemerkt als verdachte in een strafrechtelijk onderzoek. In november 2016 zou de groothandel 38.400 liter aceton hebben verkocht en via de haven van Antwerpen hebben geëxporteerd naar een persoon in Syrië.
Het OM heeft de naam van het bedrijf niet bekendgemaakt. In de zaak zijn geen aanhoudingen verricht.
De Europese Unie hanteert een lijst van een aantal goederen en stoffen die niet zonder vergunning naar Syrië vervoerd mogen worden. De sancties gelden in verband met ”brute schending van mensenrechten door het regime in Syrië”.
Telegraaf 16.05.2018 Bij een aanval in de Syrische provincie Idlib is vermoedelijk chloorgas gebruikt. Dat concluderen onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens. Zij hebben niet onderzocht wie verantwoordelijk is voor de aanval.
Het gas zou op 4 februari zijn gebruikt bij een aanval op de plaats Saraqib, die op dat moment niet in handen was de regering. De onderzoekers baseren zich onder meer op getuigenverklaringen en monsters. Ook hebben zich na de aanval patiënten gemeld bij medische centra met symptomen die wijzen op blootstelling aan chloor en andere chemicaliën.
Getuigen zeggen volgens het OPCW-rapport dat ze iets roken dat deed denken aan schoonmaakmiddelen. Er zouden elf mannen zijn behandeld, onder wie drie hulpverleners. Zij hadden last van symptomen als misselijkheid en branderige ogen.
’Gebruik erg gevoelig’
Het gebruik van verboden chemische wapens ligt internationaal erg gevoelig. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk beschuldigden het Syrische regime eerder dit jaar van een aanval met dergelijke wapens op de stad Douma, bij Damascus. De landen voerden vervolgens een raketaanval uit op doelen in Syrië.
Het was niet de eerste keer dat de VS ingrepen na zo’n incident. De Amerikanen vuurden vorig jaar tientallen kruisraketten af op een Syrische luchtmachtbasis. Dat was een reactie op de aanval op de stad Khan Sheikhoun, waar vele tientallen burgerdoden waren gevallen.
NOS 16.05.2018 In de plaats Saraqib in de Syrische provincie Idlib is in februari chloorgas gebruikt als chemisch wapen. Dat heeft de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die het gebruik van gifgas in Syrië onderzoekt, bevestigd.
Na de luchtaanvallen in het gebied waarbij op 4 februari zeker twaalf mensen omkwamen, beweerden reddingswerkers en activisten dat de Syrische regering gifgas had ingezet. Een VN-commissie besloot daarop het gebruik van gifgas te onderzoeken. In Idlib werd al eens eerder het gifgas sarin ingezet tegen de bevolking. Daarbij kwamen tientallen mensen om.
Cilinders met chloorgas
De conclusies van de OPCW zijn onder meer gebaseerd op twee aangetroffen cilinders waarin chloorgas had gezeten, ooggetuigenverklaringen, monsters uit de omgeving en het aantal patiënten dat net na het incident symptomen had waaruit het gebruik van gifgas blijkt.
De organisatie heeft niet onderzocht wie het chloorgas heeft gebruikt; dat valt buiten het OPCW-mandaat. Syrië zegt niet verantwoordelijk te zijn. Damascus ontkent pertinent chemische wapens in te zetten bij de strijd.
De noordelijke provincie Idlib was in februari een van de laatste gebieden die nog in handen waren van de rebellen. De provincie werd bestookt door luchtaanvallen van het door Rusland gesteunde Syrische bewind.
De OPCW onderzoekt ook of gifgas is ingezet bij de plaats Douma, ten noordoosten van Damascus. Daar kwamen bij luchtaanvallen begin april tientallen mensen om, onder wie veel kinderen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO waren 500 mensen met symptomen van blootstelling aan gifgas in het ziekenhuis opgenomen. De Syrische regering, die betrokkenheid bestrijdt, beloofde mee te werken aan een onderzoek ter plaatse van de OPCW, hoewel de experts pas na lang touwtrekken toegang kregen tot het gebied.
De aanval op Douma leidde tot een vergeldingsaanval van de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Daarbij werden een wetenschappelijk onderzoekscentrum en wapenopslagcentra bestookt in Damascus en Homs.
AD 16.05.2018 Bij een aanval in de Syrische provincie Idlib is vermoedelijk chloorgas gebruikt. Dat concluderen onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) . Zij hebben niet onderzocht wie verantwoordelijk is voor de aanval.
Het gas zou op 4 februari zijn gebruikt bij een aanval op de plaats Saraqib. De onderzoekers baseren zich onder meer op getuigenverklaringen en monsters. Ook hebben zich na de aanval patiënten gemeld bij medische centra met symptomen die wijzen op blootstelling aan chloor en andere chemicaliën.
Getuigen zeggen volgens het OPCW-rapport dat ze iets roken dat deed denken aan schoonmaakmiddelen. Er zouden elf mannen zijn behandeld, onder wie drie hulpverleners. Zij hadden last van symptomen als misselijkheid en branderige ogen.
Gevoelig
Het gebruik van verboden chemische wapens ligt internationaal erg gevoelig. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk beschuldigden het Syrische regime eerder dit jaar van een aanval met dergelijke wapens op de stad Douma, bij Damascus. De landen voerden vervolgens een raketaanval uit op doelen in Syrië.
Het was niet de eerste keer dat de VS ingrepen na zo’n incident. De Amerikanen vuurden vorig jaar tientallen kruisraketten af op een Syrische luchtmachtbasis. Dat was een reactie op de aanval op de stad Khan Sheikhoun, waar vele tientallen burgerdoden waren gevallen.
AD 04.05.2018 Experts van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) hebben hun missie afgerond in de Syrische stad Douma. Ze namen daar monsters en spraken met getuigen om vast te stellen of een aanval is uitgevoerd met chemische wapens.
Een diplomatieke bron bevestigde dat de experts zijn teruggekeerd naar Nederland. Ook het Russische ministerie van Defensie zei dat het team de werkzaamheden in Douma heeft afgerond.
De OPCW stelt alleen vast of een aanval is uitgevoerd met verboden wapens, niet wie daarvoor verantwoordelijk is. Het laboratoriumonderzoek naar de monsters kan enkele weken in beslag nemen.
Spanningen
De vermeende gifgasaanval begin vorige maand op Douma, dat destijds in handen was van rebellen, deed de spanning internationaal oplopen. Verscheidene westerse landen beschuldigden het Syrische regime ervan verboden wapens te hebben gebruikt en reageerden met een raketaanval op doelen in Syrië. Rusland en de Syrische regering stellen dat opstandelingen de aanval in scène hebben gezet.
VK 22.04.2018 Eerst leggen Syrië en Rusland de VN-medewerkers geen strobreed in de weg, maar na de westerse raketten wordt alles anders.
Acht dagen later dan gehoopt heeft de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zaterdag eindelijk de Syrische stad Douma bezocht, om onderzoek te doen naar een veronderstelde gifgasaantal waarbij tientallen doden vielen.
Het onderzoek van de OPCW, meer dan een week uitgesteld, leek aanvankelijk van een leien dakje te gaan. Binnen 48 uur na de mogelijke aanval met chemische wapens in Douma op zaterdag 7 april wordt op het OPCW-hoofdkantoor in Den Haag een team van negen vrijwilligers samengesteld. De visa zijn zo geregeld, de weg naar Damascus ligt open.
Er komt geen enkele tegenwerking vanuit de Syrische overheid of bondgenoot Rusland, hoewel die beide door het Westen worden gezien als daders van de aanval met chemische wapens. Sterker: zowel de Russische ambassadeur als de Syrische onderminister van Buitenlandse Zaken, Faisal Mekdad, spreekt zijn steun uit aan de missie. De hoogste baas van de VN, Antonio Guterres, belt ook nog even naar de OPCW, om succes te wensen.
Op de daaropvolgende zaterdag 14 april arriveert het OPCW-team per auto in Syrië. Het moment is ongelukkig: Damascus trilt nog na van de raketaanvallen die de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk diezelfde ochtend hebben uitgevoerd op chemische installaties van het regime van de Syrische president Bashar al Assad, als vergelding voor het drama in Douma. De OPCW komt onderzoek doen terwijl de straf al is opgelegd, vinden ze in Syrië. En vanaf dat moment gaat alles mis.
Geen toestemming
Vanwege ‘veiligheidsproblemen’ krijgt de OPCW-delegatie van Russische en Syrische officials geen toestemming om Douma te bezoeken, meldt Ahmed Üzümcü, de hoogste baas van de OPCW, op maandag 16 april aan de Verenigde Naties. Maar geen nood: de Syrische autoriteiten hebben een alternatief in petto. 22 getuigen staan klaar om vanuit Douma naar Damascus te worden gebracht, zodat de OPCW ze kan interviewen.
Het is net de dag waarop de Britse journalist Robert Fisk na een door de Syrische overheid geregisseerd bezoek aan Douma uit de mond van een arts optekent dat de slachtoffers niet zijn gestikt in gifgas, maar in stof. Op de Syrische staatstelevisie vertellen geïnterviewden dat de aanval met chemische wapens een verzinsel is. Üzümcü constateert fijntjes: onderzoek van de OPCW in Douma is gewenst, ‘zo snel mogelijk.’
Op woensdag 18 april lijkt het zover te zijn: een VN-verkenningsteam mag poolshoogte nemen in Douma, om te kijken of de OPCW veilig aan de slag kan. Douma is op dat moment al dagen heroverd op de rebellen en onder controle van de Syrische autoriteiten en de Russische militaire politie. Journalisten lopen er ongehinderd rond. Maar op de te bezoeken plaatsen voor het onderzoek naar chemische wapens loopt het dramatisch uit de hand.
Op de eerste locatie wordt het VN-team weggejaagd door een vijandige menigte. Op de tweede locatie worden de VN-medewerkers beschoten. Einde oefening: zij trekken zich terug in Damascus. De Britse premier Theresa May stelt dat het Syrische regime en Rusland ‘bewijs verhullen’ in Douma. Douma is juist onveilig vanwege de vergeldingsaanval met westerse raketten, stelt Rusland.
Vrijdag 20 april voert White Helmets de druk op. Deze hulporganisatie – actief in rebellengebied, betaald door onder meer westerse overheden – speelde een cruciale rol bij de publicatie van beelden van de chemische aanval. De ‘exacte begraafplaats van de slachtoffers’ is gemeld aan de OPCW, meldt Raed Saleh, hoofd van de White Helmets, via Twitter.
Afgelopen zaterdag, twee weken na de veronderstelde aanval met chemische wapens en acht dagen later dan gepland, bereikt het OPCW-team alsnog Douma. Daar worden negen uur lang ‘monsters’ genomen. Waarvan, is niet bekend. In het verleden deed de OPCW in Syrië onder meer onderzoek aan de hand van menselijke resten.
De monsters gaan naar een laboratorium in Rijswijk. De OPCW onderzoekt alleen of er sprake was van een aanval met chemische wapens en zo ja, met welk middel precies. De schuldvraag komt niet aan de orde. Het negenkoppige team is nog in Damascus. Of ook een tweede bezoek aan Douma haalbaar is, moet nog blijken.
NU 21.04.2018 De onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) zijn zaterdag begonnen met het onderzoek naar het vermeende gebruik van gifgas in de Syrische stad Douma. Het team heeft enkele monsters genomen die zullen worden onderzocht in hun laboratorium in Rijswijk.
“Het team heeft een van de getroffen locaties in Douma bezocht”, laat de OPCW weten. “De situatie zal verder geëvalueerd worden. We overwegen nog een tweede bezoek aan Douma te brengen.”
De onderzoekers probeerden eerder deze week al de stad te bereiken, maar werden naar verluidt onder Russische invloed tegengehouden. Een veiligheidsteam van de OPCW deed woensdag een verkenning, maar werd vervolgens beschoten. Hierop werd besloten om de groep tot nader order terug te trekken.
De Verenigde Staten meldden eerder bewijs te hebben dat Syrië en diens bondgenoot Rusland de sporen van het vermeende gebruik van gifgas wissen. De landen zouden de onderzoekers doelbewust hebben vertraagd.
Onder meer de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk houden president Bashar al-Assad verantwoordelijk voor de tientallen doden die bij het vermeende gebruik van gifgas zijn gevallen.
De aanval zou zijn uitgevoerd omdat in de stad Douma de rebellen, die strijden tegen het Syrische regime, nog standhielden. Na de aanval capituleerden ze.
Zaterdag maakte de Syrische staatstelevisie bekend dat rebellen die een bolwerk hadden ten noordoosten van de hoofdstad Damascus, zich terugtrekken richting het noordwesten. Dat deel van Syrië is nog altijd grotendeels in handen van militanten. Het wordt gezien als een nieuwe overwinning van Assad.
Vergelding
De VS, het VK en Frankrijk hebben de uitkomst van het onderzoek van de OPCW overigens niet afgewacht.
Vorige week zaterdag vuurden die drie landen daarom raketten af op drie Syrische doelen die werden geassocieerd met het chemische wapenprogramma van de Syrische regering.
Telegraaf 21.04.2018 Internationale inspecteurs van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) hebben zaterdag voor het eerst in Douma onderzoek gedaan naar sporen van een mogelijke gifgasaanval. De OPCW laat weten dat er monsters zijn genomen. Die worden voor onderzoek naar het OPCW-laboratorium in Rijswijk gestuurd.
Ruim een week geleden arriveerde een team OPCW-inspecteurs in Syrië om te onderzoeken of er daadwerkelijk een gifgasaanval op Douma is uitgevoerd en om te bekijken welk gas is gebruikt. Westerse landen zijn ervan overtuigd dat het regime van de Syrische president Bashar al-Assad Douma met chemische wapens heeft bestookt.
Tot dusver kreeg de OPCW-missie niet de gelegenheid onderzoek te doen in Douma. Volgens Rusland werd de missie vertraagd door de raketaanvallen van de Amerikanen, Britten en Fransen vorige week zaterdag op Syrische doelen.
AD 21.04.2018 Internationale inspecteurs van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) hebben zaterdag voor het eerst in Douma onderzoek gedaan naar sporen van een mogelijke gifgasaanval. De OPCW laat weten dat er monsters zijn genomen. Die worden voor onderzoek naar het OPCW-laboratorium in Rijswijk gestuurd.
Ruim een week geleden arriveerde een team OPCW-inspecteurs in Syrië om te onderzoeken of er daadwerkelijk een gifgasaanval op Douma is uitgevoerd en om te bekijken welk gas is gebruikt. Westerse landen zijn ervan overtuigd dat het regime van de Syrische president Bashar al-Assad Douma met chemische wapens heeft bestookt.
Tot dusver kreeg de OPCW-missie niet de gelegenheid onderzoek te doen in Douma. Volgens Rusland werd de missie vertraagd door de raketaanvallen van de Amerikanen, Britten en Fransen vorige week zaterdag op Syrische doelen.
NOS 21.04.2018 Een week na aankomst in Syrië hebben inspecteurs van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens onderzoek verricht in Douma. De inspecteurs gingen na of de stad doelwit is geweest van een aanval met chemische wapens, vandaag twee weken geleden.
De OPCW-missie in Syrië werd tot nu toe gekenmerkt door oponthoud. De inspecteurs waren vorige week zaterdag al in Damascus, maar kregen ondanks verscheidene toezeggingen geen toestemming om door te reizen naar Douma.
De OPCW maakte vanmiddag bekend dat de inspecteurs materiaal hebben verzameld op een locatie die op 7 april zou zijn bestookt met chemische wapens. Mogelijk wordt ook op een tweede locatie onderzoek gedaan. Het verzamelde materiaal gaat naar het OPCW-laboratorium in Rijswijk voor nader onderzoek.
Uitrusting van OPCW-inspecteurs om na te gaan of chemische wapens zijn ingezetAFP
Rusland maakte eerder vanmiddag al bekend dat de OPCW-missie in Douma was aangekomen. Woordvoerster Maria Zacharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het oponthoud dat de missie tot nu toe gekenmerkt had onaanvaardbaar. Frankrijk beschuldigt Rusland er juist van voor de vertraging verantwoordelijk te zijn.
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vrezen dat de missie vertraagd werd om bewijsmateriaal voor een chemische aanval te laten verdwijnen.
Het Westen beschuldigt het Syrische regime, met Rusland als belangrijkste bondgenoot, dat het op 7 april een chemische aanval heeft uitgevoerd op burgers in Douma. Zonder het resultaat van de OPCW-missie af te wachten voerden de Amerikanen, Britten en Fransen vorige week zaterdag een vergeldingsaanval uit op drie posities van het Syrische leger.
Terugtrekking rebellen
Inmiddels gaat de terugtrekking door van rebellen uit Oost-Ghouta, het gebied ten noordoosten van Damascus. Tien bussen met strijders van het Vrije Syrische Leger zijn met familieleden vertrokken uit de enclave Qalamoun. Ze worden naar Idlib in het midden en Jarablus in het noorden van het land gebracht, naar gebied dat in handen is van de rebellen.
Een woordvoerder van de rebellen zegt dat voor de aftocht is gekozen na bombardementen door Russische vliegtuigen begin deze week, waarbij zes rebellen zijn omgekomen.
Door deze laatste evacuatie is het voormalige rebellenbolwerk Oost-Ghouta nu vrijwel geheel weer in handen van de troepen van president Assad. Delen van Syrië aan de grens met Jordanië, Israël, Turkije en Irak zijn al jaren buiten de invloedssfeer van de president.
AD 20.04.2018 Vond er een gifgasaanval plaats in Douma, en wie zat er achter? Een team van de OPCW moet het antwoord vinden. Maar het lijkt wel of dat antwoord er al niet meer toe doet, zegt hun voormalige leider. ‘Iedereen weet blijkbaar al precies wat er gebeurd is.’
Ze zijn met z’n tienen. Sommigen hebben verstand van wapens, anderen hebben een chemische of medische achtergrond. Ze willen de vragen beantwoorden waar de wereld al twee weken op zit te wachten. Maar ze kunnen niets doen.
,,Er is niets frustrerenders dan dat’’, zegt de Oostenrijker Dieter Rothbacher, die jarenlang leiding gaf aan precies zo’n team van de organisatie voor het verbod op chemische wapens (OPCW). Hij volgt zijn oud-collega’s op de voet. ,,Ze weten dat de hele wereld meekijkt, willen dolgraag aan de slag. Maar elke dag dat ze moeten wachten, wordt het moeilijker om bewijzen te vinden.’’
Al een week geleden arriveerde het OPCW-team in de Syrische stad Douma, waar op 7 april een gifgasaanval zou hebben plaatsgevonden waarbij 70 mensen zouden zijn gedood. De OPCW-inspecteurs moeten de feiten vinden, maar ze wachten al een week op toestemming om ter plaatse onderzoek te doen. De situatie is te onveilig, oordeelde het begeleidende VN-team, dat dinsdag bij een eerste inspectie direct werd beschoten.
Zijn de bewijzen inmiddels niet verdwenen?
,,Als het er was, is veel van het materiaal inmiddels verdampt, als het al niet is weggehaald. Met elke dag wachten wordt de kans kleiner dat ze nog iets vinden. Anders is het met het biomedische bewijs: resten van deze stoffen blijven vaak vele weken in het lichaam van de slachtoffers zitten. Die zullen ze nog steeds vinden als ze nu haar- of bloedmonsters nemen.’’
Maar dan moeten ze die slachtoffers wel vinden.
,,Sterker nog: het Syrische regime zal hen die slachtoffers moeten tonen. Syrië heeft zelf ingestemd met dit onderzoek, dus het is verplicht om volledig mee te werken. Hopelijk doen ze dat ook. Feit is dat we twee weken verder zijn, en er nog altijd niet één onderzoeker ter plaatse is geweest. Dat is niet bemoedigend.’’
Er zijn inmiddels wel diverse journalisten ter plaatse geweest. Zij zeggen dat er niemand te vinden is die de aanval bevestigt.
,,Maar u denkt toch niet dat die daar zelfstandig zijn? Elke journalist die daar nu zit, is met een Syrische escorte. Wie zij spreken, is daarvoor geselecteerd door het regime. Het is echt uitgesloten dat journalisten daar zomaar rondlopen en aanspreken wie ze willen. Ik weet dat er zeer gerenommeerde journalisten bij zitten, maar ik sta nogal sceptisch tegenover deze reportages.’’
U denkt dat er wel degelijk een aanval is geweest.
,,Weet u: ik wil feiten. En die kan alleen het OPCW-team leveren. Ik vind het bijzonder pijnlijk dat iedereen al precies lijkt te weten wat er gebeurd is. De Russen weten al zeker dat het niet gebeurd is, het westen weet zeker dat het wél gebeurd is, en wie het gedaan heeft. De Verenigde Staten hebben al bombardementen uitgevoerd op basis van dit incident. Ik vind dat ongelofelijk. Waarom wachten we niet op de feiten? We vonden de OPCW toch zo belangrijk? Waarom laten we hen dan niet eerst hun werk doen?’’
Ik vraag me serieus af waarom het Syrische regime zoiets zou doen, aldus Dieter Rothbacher, oud-leider van OPCW-inspectieteam.
Rothbacher werkte tien jaar lang voor de OPCW, de organisatie die vijf jaar geleden werd onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede. In 2003 leidde de Oostenrijker een VN-inspectie in Irak, die moest zoeken naar bewijs voor de aanwezigheid van massavernietigingswapens. ,,We vonden niets. Maar een paar weken later begon toch de oorlog. Het lijkt wel of de geschiedenis zich herhaalt: er is nog geen bewijs, maar er wordt wel gebombardeerd.’’
De VS zeggen harde aanwijzingen te hebben dat het Syrische leger achter de aanval zat.
,,Met mijn militaire achtergrond vraag ik me serieus af waarom het leger zoiets zou doen. Ze hadden Douma al bijna ingenomen, de rebellen waren al op de vlucht. Waarom dan een gifaanval, waarvan je weet dat het westen die zwaar opneemt? Ik kan daar geen zinnig motief voor bedenken. Dat betekent niet dat het niet gebeurd kan zijn, want in oorlogen gebeuren veel dingen zonder zinnig motief, maar het betekent wel dat een ander scenario ook zeer goed voorstelbaar is.’’
Wat verwacht u van het OPCW-onderzoek?
,,Als ze morgen toegang krijgen, hebben ze overmorgen monsters genomen en kan er binnen een week een eerste verslag liggen. Maar het rapport zal hoe dan ook verscheurd worden. Als ze geen bewijs voor een gifaanval vinden, zal de ene kant zeggen: het bewijs was al vernietigd. Als ze wel bewijs vinden, zal de andere kant zeggen: dat is gefabriceerd. Het OPCW-team is een speelbal van de internationale gemeenschap geworden.’’
NU 19.04.2018 De VS zegt donderdag “geloofwaardige informatie” te hebben die erop wijst dat Rusland en Syrië sporen van het vermeende gebruik van gifgas in de stad Douma uitwissen. Daarnaast zouden de landen het onderzoek van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) doelbewust vertragen. Dit meldt een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) werd eerder de toegang tot de stad geweigerd. Het beperken van de toegang zou plaatsvinden onder druk van Rusland, werd eerder gemeld door Amerika.
Daarnaast werd het veiligheidsteam van de OPCW, dat dinsdag op verkenningsmissie was in Douma om te kijken of de stad veilig was, beschoten. Het team heeft zich hierop teruggetrokken.
De incidenten hebben tot gevolg dat het onderzoek, dat eigenlijk woensdag al zou beginnen, tot nader order is uitgesteld. Wanneer wel begonnen wordt, is niet bekend.
Rebellen
De Syrische overheid heeft donderdag ondertussen bekendgemaakt de inspanningen voor het herwinnen van de laatste rebellenenclaves te zullen verhogen. Een groot gedeelte van het noordwesten van Syrië is nog in handen van militanten.
De vermeende gifgasaanval die de Syrische stad Douma trof, zorgde voor de capitulatie van de rebellen die nog standhielden in de buitenwijken. Zaterdag claimde president Assad de regio Oost-Ghouta, waar de stad ligt, herwonnen te hebben.
De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk voerden zaterdag een vergeldingsactie uit voor het vermeende gebruik van gifgas bij de aanval op Douma eerder deze maand.
Drie doelen, die verband zouden houden met het chemische wapenprogramma van de president Assad, zouden succesvol zijn getroffen.
Telegraaf 19.04.2018 De Verenigde Staten vermoeden dat Rusland en Syrië proberen OPCW-onderzoekers weg te houden uit Douma, waar mogelijk een aanval is uitgevoerd met chemische wapens. De landen zouden ondertussen proberen bewijsmateriaal weg te werken.
„We beschikken over geloofwaardige informatie die erop wijst dat Russische functionarissen samenwerken met het Syrische regime om deze inspecteurs te vertragen en de toegang te ontzeggen tot Douma”, zei een woordvoerster van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ze stelde dat „belastend bewijs over het gebruik van chemische wapens” wordt verwijderd.
De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft een team naar Syrië gestuurd om de vermeende aanval te onderzoeken. De onderzoekers moesten hun bezoek aan Douma deze week noodgedwongen uitstellen nadat beveiligers van de Verenigde Naties tijdens een verkenningsmissie waren beschoten.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken stelde donderdag dat opstandelingen verantwoordelijk zijn voor de aanval op de VN-medewerkers. „Het gebeurde niet per ongeluk”, aldus het departement. Dat stelde dat de „strijders en extremisten” waarschijnlijk vrezen dat de OPCW-experts toegang krijgen tot de plek van de vermeende aanval.
Telegraaf 18.04.2018 In Douma is op beveiligers van de Verenigde Naties geschoten. Daarom zijn de inspecteurs van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) woensdag nog niet naar Douma, een voorstad van Damascus, gegaan. Dit zei het hoofd van de OPCW, Ahmet Üzümcü.
Het veiligheidsteam was dinsdag in Douma namens de Verenigde Naties. Bronnen bij de VN hebben bericht dat er „veiligheidskwesties zijn gerezen.” Zo zou er zijn geschoten en er waren betogers die hulp eisten. De OPCW is een op zichzelf staande internationale organisatie die wel veel samenwerkt met de VN.
Inspecteurs van de OPCW moeten proberen vast te stellen of er 7 april een gifgasaanval in de grotendeels verwoeste Syrische stad Douma is geweest.
NU 18.04.2018 Het veiligheidsteam van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) dat dinsdag op verkenningsmissie in de Syrische stad Douma was, is beschoten. Dat heeft de voorzitter van de OPCW gezegd.
Het team was in de stad om te kijken of het veilig genoeg was om het onderzoek naar een mogelijke chemische aanval door het Syrische regime te beginnen. Toen ze beschoten werden, besloten ze zich terug te trekken uit de stad.
De onderzoekers zouden woensdag beginnen, maar dat is door de schietpartij tot nader order uitgesteld. Wanneer ze beginnen met het onderzoek, is niet bekend.
Veiligheidsteam OPCW beschoten in Douma
Rekken
Het onderzoeksteam van de OPCW wilde al eerder naar Douma afreizen, maar werd naar verluidt onder Russische invloed tegengehouden. De Amerikanen vrezen dat de Syrische regering en Rusland tijd probeerden te rekken om met bewijsmateriaal te knoeien.
Rusland stelde dinsdag tijdens de vergadering van de VN-Veiligheidsraad dat een onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Douma geen zin had, omdat de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk al een gezamenlijke vergeldingsactie hebben uitgevoerd.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov gaat vrijdag naar Damascus voor een overleg met de afgezant van de Verenigde Naties in Syrië.
Afgelopen zaterdagnacht vuurden die drie landen raketten af op drie Syrische doelen die werden geassocieerd met het chemische wapenprogramma van de regering van president Bashar al-Assad.
Correspondent Seth Doane van het Amerikaans CBS wist maandag Douma binnen te komen. Hij sprak onder andere met bewoners van de straat waar een huis staat waarin naar verluidt veertig dodelijke slachtoffers werden aangetroffen. “Plotseling verspreidde een soort gas zich rond ons”, zei een buurman. “We konden geen adem krijgen, het rook naar chloor.”
De inwoners lieten Doane een plek zien waar een bom was ingeslagen. Hij fotografeerde daar een gele gascilinder, vergelijkbaar met projectielen die op de locaties van eerdere gifgasaanvallen werden gevonden door mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.
Een Zweedse journalist van TV4 bezocht hetzelfde huis in Douma. Hij betrad ook de kelder van het pand en zei daar een ongemakkelijk gevoel in zijn keel te ervaren en een penetrante geur waar te nemen.
NOS 18.04.2018 In Douma in Syrië is geschoten op beveiligers van de VN, die het onderzoek naar de vermoedelijke gifgasaanval voorbereiden. Het hoofd van de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, heeft dat laten weten.
Het veiligheidsteam was gisteren in Douma toen hun veiligheid in het geding kwam. Het team werd omringd door een mensenmassa en heeft zich toen teruggetrokken. Daarna zijn de beveiligers ook nog beschoten en was er een explosie.
‘Regering-Assad verantwoordelijk voor uitstel’
Het is onduidelijk of en wanneer de OPCW-inspecteurs aan het werk kunnen. Rusland, bondgenoot van de Syrische president Assad, zei eerder dat de OPCW woensdag terecht zou kunnen in Douma.
Inspecteurs van de OPCW moeten proberen vast te stellen of er 7 april een gifgasaanval in de grotendeels verwoeste voorstad van Damascus is geweest. Hoe langer het duurt voor ze kunnen beginnen, hoe minder bewijsmateriaal ze kunnen verzamelen, zo wordt gevreesd.
De Amerikaanse minister Mattis van Defensie zegt dat de Syrische regering verantwoordelijk is voor het uitstel van het onderzoek door de OPCW.
AD 18.04.2018 In Douma is op beveiligers van de Verenigde Naties geschoten. Daarom zijn de inspecteurs van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) woensdag nog niet naar Douma, een voorstad van Damascus, gegaan. Dit zei het hoofd van de OPCW, Ahmet Üzümcü.
Het veiligheidsteam was dinsdag in Douma namens de Verenigde Naties. Bronnen bij de VN hebben bericht dat er ‘veiligheidskwesties zijn gerezen’. Zo zou er zijn geschoten en er waren betogers die hulp eisten. De OPCW is een op zichzelf staande internationale organisatie die wel veel samenwerkt met de VN.
Inspecteurs van de OPCW moeten proberen vast te stellen of er 7 april een gifgasaanval in de grotendeels verwoeste Syrische stad Douma is geweest.
Telegraaf 18.04.2018 De Amerikaanse regering heeft Rusland laten weten dat het voorlopig niet hoeft te vrezen voor nieuwe strafmaatregelen. ,,Ik kan bevestigen dat de VS de Russische ambassade hebben geïnformeerd dat er voorlopig geen nieuwe sancties komen”, zei een bron binnen het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken tegen persbureau TASS.
De Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley had zondag nog gezegd dat haar land nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland aan het voorbereiden was. De diplomate zei dat de sancties bedrijven zouden treffen die te maken hebben met de Syrische regering en het gebruik van chemische wapens.
Haar aankondiging schoot president Donald Trump naar verluidt in het verkeerde keelgat. Hij stelde helemaal geen besluit te hebben genomen over nieuwe strafmaatregelen, zei een ingewijde tegen The New York Times. De krant bericht dat het Witte Huis zaterdag al mensen had geïnformeerd dat wel degelijk nieuwe sancties in de maak waren vanwege de Russische steun aan Assad.
Telegraaf 18.04.2018 Drie Vlaamse bedrijven worden vervolgd voor de export van chemische producten naar Syrië, waarvan er een mogelijk is gebruikt om het zenuwgas sarin te maken. Ze waren naar eigen zeggen niet op de hoogte van de vergunningsplicht, meldt het weekblad Knack.
Minister van Financiën Johan Van Overtveldt, verantwoordelijk voor de douane, gelooft niet dat de bedrijven niet op de hoogte waren van de vergunningsplicht. De bedrijven stellen dat de douane er zelf ook niet van op de hoogte waren. Van Overtveldt erkende op de Belgische radio dat bij de douane „onregelmatigheden” zijn vastgesteld.
Het gaat om vier stoffen, waaronder isopropanol, waarvoor sinds vijf jaar een exportvergunning nodig is. Dat middel kan onder meer worden gebruikt voor ontsmetting, maar ook om saringas te maken.
De ondernemingen moeten zich medio mei verantwoorden voor rechtbank in Antwerpen. Het betreft A.A.E. Chemie Trading uit Kalmhout, Anex Customs uit Hoevenen en Danmar Logistics uit Stabroek.
Volgens de minister is sinds eind 2016 vanuit België geen isopropanol meer naar Syrië geëxporteerd. Syrië moest zijn voorraad van die stof in 2013 vernietigen.
NU 18.04.2018 Drie Vlaamse bedrijven worden vervolgd voor de export van chemische producten naar Syrië, waarvan één product mogelijk is gebruikt om het zenuwgas sarin te maken.
Ze waren naar eigen zeggen niet op de hoogte van de vergunningsplicht, meldt het Belgische weekblad Knack. De Belgische minister van Financiën Johan Van Overtveldt, verantwoordelijk voor de douane, gelooft dit niet.
De bedrijven stellen dat de douane zelf ook niet op de hoogte was van de vergunningsplicht. Van Overtveldt erkende op de Belgische radio dat bij de douane “onregelmatigheden” zijn vastgesteld.
De ondernemingen moeten zich medio mei verantwoorden voor de rechtbank in Antwerpen. Het betreft A.A.E. Chemie Trading uit Kalmhout, Anex Customs uit Hoevenen en Danmar Logistics uit Stabroek.
Isopropanol
Het gaat om vier stoffen, waaronder isopropanol, waarvoor sinds vijf jaar een exportvergunning nodig is. Dat middel kan onder meer worden gebruikt voor ontsmetting, maar ook om saringas te maken.
Volgens Van Overtveldt is sinds eind 2016 geen isopropanol meer vanuit België naar Syrië geëxporteerd. Syrië moest zijn voorraad van die stof in 2013 vernietigen. De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) heeft in 2015 bewijs gevonden dat de Syrische regering sarin en chloorgas heeft gebruikt bij aanvallen in Noord-Syrië.
NOS 18.04.2018 In België worden drie Vlaamse bedrijven vervolgd voor het exporteren van chemische producten naar Syrië. De bedrijven hebben tussen 2014 en 2016 zonder vergunning middelen waar mogelijk saringas mee is gemaakt naar Syrië vervoerd. Dat gifgas is volgens de Verenigde Naties herhaaldelijk gebruikt door het Syrische regime tegen de eigen bevolking.
Weekblad Knack en de Duitse non-profitorganisatie Syrian Archive kwamen de illegale export op het spoor toen uit een database van de Verenigde Naties bleek dat België het enige land was dat na 2013, toen de vergunningsplicht werd ingesteld, zonder vergunning bleef exporteren naar Syrië.
Saringas
Het gaat om een groothandel in chemische producten voor industrieel gebruik, een administratief kantoor en een logistiek bedrijf. In 24 leveringen naar Syrië en Libanon werd in totaal 168 ton isopropanol, 219 ton aceton, 77 ton methanol en 21 ton dichloormethaan vervoerd. Isopropanol kan worden gebruikt voor de productie van schoonmaakmiddelen en farmaceutische middelen, maar ook voor saringas.
Volgens de bedrijven stonden hun handelspartners niet op een zwarte lijst. Ze beweren dat ze niet op de hoogte waren van de vergunningsplicht.
De OPCW en de VN stelden vorig jaar vast dat het Syrische bewind twee keer saringas gebruikte in 2017. Vier jaar eerder werd het gifgas ingezet in Oost-Ghouta. Daarbij vielen honderden doden. Het is niet duidelijk of het gas ook werd gebruikt bij de aanval op Douma, eerder deze maand.
NOS 18.04.2018 De vergaderzaal in het Haagse hoofdkwartier van de OPCW heet Ieper, genoemd naar de Belgische stad waar voor het eerst grootschalig gifgas werd ingezet. Dezer dagen wordt er in diezelfde zaal vooral gesproken over gifgas in Syrië of in het Britse Salisbury.
De keurige ambassadeurs die bij de OPCW het woord voeren, trokken in het verleden nauwelijks de aandacht maar dat is opeens anders. Al tijdens de vergaderingen achter gesloten deuren verschijnen er twitterberichten.
Live from the @OPCW. The UK delegation in its statement on Syria again used a phrase “#highly likely”. It seems that they are mocking all international community. 11:03 – 16 apr. 2018
#OPCW Director Gen briefs Exec Council on his Fact Finding Mission’s deployment to to investigate #Douma chem weapon attack. OPCW arrived in Damascus on Saturday. Russia & Syria have not yet allowed access to Douma. Unfettered access essential. Russia & Syria must cooperate.
En de Russische en Britse ambassadeurs nodigen na afloop de pers uit om hun kant van het verhaal extra onder de aandacht te brengen. Ook vandaag zullen de gemoederen weer oplopen als het OPCW-rapport over de zaak-Skripal op de agenda staat. Want chemische wapens staan opeens weer volop in de belangstelling en de publieke en politieke verontwaardiging is groot. Of het nu gaat om het gebruik van gifgas in en door Syrië of om een aanslag op een voormalige Russische spion in Engeland.
“Een tijdlang waren chemische wapens een beetje saai”, zegt Sico van der Meer, onderzoeker bij Clingendael. “De OPCW hield zich bezig met de vernietiging van de enorme voorraden die de grootmachten tijdens de Koude Oorlog hebben opgebouwd. Maar nu die wapens ook weer daadwerkelijk gebruikt worden, staat ook de organisatie die toezicht houdt op het verdrag tegen chemische wapens weer volop in de schijnwerpers.”
Grootmachten
De snel verslechterende relatie tussen Rusland en de westerse landen maakt het samenwerken in organisaties zoals de OPCW steeds moeilijker. De ambassadeurs die aan de Haagse vergadertafel zitten, krijgen klaarblijkelijk instructies vanuit hun hoofdsteden om toch vooral hun eigen versie van de werkelijkheid voor het voetlicht te brengen.
De propagandaoorlog in de zaak-Skripal waarbij beschuldigingen tussen Moskou en Londen eindeloos heen en weer gaan, beperkt zich niet langer tot politici en media. Dat brengt de OPCW in een lastige situatie. Aanvankelijk was de organisatie bedoeld als een platform voor technici, deskundigen en diplomaten die vooral feitelijk een einde aan chemische wapens proberen te maken. Dat is nu veranderd in een arena waar vooral de schuldvraag centraal staat, wie heeft wat en wanneer gedaan.
Mandaat
Omdat vrijwel alle landen zeggenschap hebben over de OPCW zijn de procedures sowieso complex. En een internationaal verdrag geeft nu eenmaal geen kant-en-klaar antwoord op elke situatie in de wereld. Volgens Van der Meer leidt het tot frustratie bij de lidstaten dat de OPCW nu wordt gebruikt voor politieke doelen.
“Het is te hopen dat het daar intern ook aan de orde wordt gesteld om meer duidelijkheid te krijgen wat de OPCW nu wel en niet mag. Vooral of ze verantwoordelijken mogen aanwijzen voor het gebruik van gifgas, en niet alleen het feitelijke gebruik mogen vaststellen.”
Extra complicatie is dat er tot voor kort een oplossing was voor Syrië waardoor de experts van de OPCW niet alleen de feiten konden onderzoeken maar ook de schuldigen konden aanwijzen. Daarvoor was er een speciale samenwerking met de VN afgesproken: het Joint Investigative Mechanism (JIM).
Eind vorig jaar stuitte verlenging van die samenwerking op een Russisch veto. Dat was een paar maanden nadat JIM de regering van Assad had aangewezen als verantwoordelijke voor een gifgasaanval in Syrië in Khan Sheikhoun. Door het gebruik van sarin kwamen daar 74 mensen om het leven en raakten er meer dan 550 gewond.
NU 18.04.2018 Een veiligheidseenheid van de Verenigde Naties is dinsdag in de Syrische stad Douma geweest. Dat zegt de Syrische ambassadeur van de Verenigde Naties Bashar Ja’afari.
De eenheid van de internationale organisatie onderzocht of de situatie in Douma veilig genoeg was voor het onderzoeksteam van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) om woensdag onderzoek te doen naar de vermeende gifgasaanval van bijna twee weken geleden.
“Wanneer het veiligheidsteam heeft bepaald dat de situatie in de stad veilig genoeg is, zal het onderzoek woensdag starten”, aldus Ja’afari.
Volgens de Syrische ambassadeur van de Verenigde Naties heeft de Syrische regering “alles gedaan wat het kon om het werk van deze missie te faciliteren”.
Rusland
Het onderzoeksteam van de OPCW wilde al eerder naar Douma afreizen, maar werd naar verluidt onder Russische invloed tegengehouden. De Amerikanen vrezen dat de Syrische regering en Rusland tijd probeerden te rekken om met bewijsmateriaal te knoeien.
Rusland stelde dinsdag tijdens de vergadering van de VN-Veiligheidsraad dat een onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Douma geen zin had, omdat de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk al een gezamenlijke vergeldingsactie hebben uitgevoerd.
Afgelopen zaterdagnacht vuurden die drie landen raketten af op drie Syrische doelen die werden geassocieerd met het chemische wapenprogramma van de regering van president Bashar al-Assad.
Gascilinder
Correspondent Seth Doane van het Amerikaans CBS wist maandag Douma binnen te komen. Hij sprak onder andere met bewoners van de straat waar een huis staat waarin naar verluidt veertig dodelijke slachtoffers werden aangetroffen. “Plotseling verspreidde een soort gas zich rond ons”, zei een buurman. “We konden geen adem krijgen, het rook naar chloor.”
De inwoners lieten Doane een plek zien waar een bom was ingeslagen. Hij fotografeerde daar een gele gascilinder, vergelijkbaar met projectielen die op de locaties van eerdere gifgasaanvallen werden gevonden door mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.
Een Zweedse journalist van TV4 bezocht hetzelfde huis in Douma. Hij betrad ook de kelder van het pand en zei daar een ongemakkelijk gevoel in zijn keel te ervaren en een penetrante geur waar te nemen.
Telegraaf 17.04.2018 Onderzoekers van de internationale Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zijn dinsdag de voorstad Douma bij Damascus binnengegaan, meldde de Syrische staatstelevisie. Ze moeten proberen vast te stellen of er 7 april een gifgasaanval in deze grotendeels verwoeste stad is geweest. Rusland en Syrië bestrijden dat er gifgas is gebruikt.
De inspecteurs zijn afgelopen weekend naar Syrië gekomen. Douma is weer helemaal in handen van de regering. De laatste strijders van de soennitische strijdgroep Jaish al-Islam (Leger van de Islam) hadden er een week geleden na onderhandelingen mee ingestemd onder Russisch toezicht naar Noord-Syrië te worden geëvacueerd.
De VS, Frankrijk en Groot-Brittannië hebben het OPCW-onderzoek niet afgewacht, maar hebben afgelopen zaterdag raketaanvallen op Syrië uitgevoerd als straf voor de vermeende gifgas-aanval.
NOS 17.04.2018 De Syrische staatstelevisie meldt dat OPCW-experts in de stad Douma zijn aangekomen. De vertegenwoordigers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens zullen daar bewijsmateriaal zoeken voor de vermoedelijke gifgasaanval van anderhalve week geleden.
De OPCW zelf heeft nog niet bevestigd dat de onderzoekers in Douma zijn. Een woordvoerder zegt tegen de NOS dat om veiligheidsredenen geen uitspraken worden gedaan over de missie.
Het team van de OPCW kwam afgelopen zaterdag aan in Damascus. Rusland en Syrië zeiden toen dat ze nog niet door konden reizen naar Douma “om veiligheidsredenen”. Wel kreeg de OPCW de gelegenheid om 22 getuigen te spreken, die door de Syrische autoriteiten naar de hoofdstad gebracht zouden worden.
Rusland, een bondgenoot van Syrië, zei maandag dat de OPCW woensdag naar de plek van de vermoedelijke gifgasaanval zou kunnen afreizen.
Vermoeden van chloorgas
De VS en Frankrijk hebben de afgelopen dagen het vermoeden uitgesproken dat het bewijsmateriaal in Douma al verdwenen is of moedwillig is weggehaald. De Amerikaanse vertegenwoordiger bij de OPCW zei maandag bij een bijeenkomst achter gesloten deuren dat de VS aanwijzingen heeft dat Rusland al op de plek van de aanval was en mogelijk bewijsmateriaal heeft aangetast.
Douma werd op zaterdag 7 april getroffen door een luchtaanval, waarbij volgens westerse landen vermoedelijk chloorgas is ingezet. De VS, Frankrijk en Groot-Brittannië, die ervan overtuigd zijn dat het bewind van president Assad erachter zit, voerde afgelopen weekend een vergeldingsaanval uit. Daarbij werden drie doelen geraakt om de inzet van chemische wapens in de toekomst te voorkomen.
De OPCW heeft geen mandaat om zelf schuldigen voor gifgasaanvallen aan te wijzen. Sinds augustus 2015 maakten de OPCW-onderzoekers in Syrië deel uit van een VN-onderzoeksgroep die ook mocht kijken naar schuldigen, het JIM (Joint Investigation Mechanism). Het mandaat van dat gezamenlijke team is eind vorig jaar niet vernieuwd na een veto door Rusland. Het onderzoek van de OPCW in Douma richt zich alleen op de vraag of er chemische wapens zijn ingezet en zo ja, welke.
AD 17.04.2018 Onderzoekers van de internationale Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) zijn vandaag de voorstad Douma bij Damascus binnengegaan, meldde de Syrische staatstelevisie. Ze moeten proberen vast te stellen of er 7 april een gifgasaanval in deze grotendeels verwoeste stad is geweest.
De OPCW zelf heeft nog niet bevestigd dat de onderzoekers zijn aangekomen in Douma. Het team van onderzoekers is al sinds afgelopen weekend in de Syrische hoofdstad Damascus, maar vanwege veiligheidsredenen was het vooralsnog niet mogelijk de reis naar Douma te maken.
Het OPCW-onderzoek draait overigens niet om het aanwijzen van schuldigen. De onderzoekers gaan aan de hand van getuigen, bodemmonsters en onder meer plantenonderzoek op zoek naar bewijs van het gebruik van chemische wapens.
Persbureau Reuters meldde eerder al dat Rusland volgens de Amerikanen bewijsmateriaal heeft aangetast in Douma, waardoor de gifgasaanvallen moeilijker te bewijzen zouden zijn. De Amerikaanse ambassadeur zou zich daarover beklagen, zijn teksten kwamen weer bij Reuters terecht.
Telegraaf 17.04.2018 Frankrijk zegt dat bewijs voor de Syrische gifaanval van vorige week wordt verdonkeremaand. Volgens het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken is het daarom zaak dat internationale inspecteurs zo snel mogelijk Douma in mogen.
Medewerkers van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) proberen de Syrische stad in te komen. Tot op heden hebben Rusland en Syrië nog geen toestemming gegeven. Pas woensdag zou de OPCW naar binnen mogen om te kijken of er daadwerkelijk een gifgasaanval was en welk gas is gebruikt.
Volgens de Russen is het onderzoek vertraagd door de vergeldingsactie van de Amerikanen, Britten en Fransen afgelopen vrijdagnacht. Volgens de Russen zelf heeft er helemaal geen gifgasaanval plaatsgevonden. Hun experts waren donderdag en vrijdag in Douma en zouden geen enkele aanwijzing hebben aangetroffen.
De Russische president Vladimir Poetin heeft dinsdag verklaard veel belang te hechten aan het onafhankelijk onderzoek van de OPCW. Rusland weerspreekt de beschuldigingen van Frankrijk en Verenigd Koninkrijk dat onderzoekers worden tegengewerkt.
NOS 17.04.2018 Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer vindt het goed dat het Nederlandse kabinet begrip heeft getoond voor de vergeldingsactie op Syrië. Alleen de SP en de Partij voor de Dieren hebben geen goed woord over voor de bombardementen.
SP-Kamerlid Karabulut vroeg minister Blok in het Vragenuur waarom het kabinet de actie van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk niet heeft afgekeurd. Ze zei dat er in feite sprake was van “politieke steun aan een illegale aanval”.
De minister van Buitenlandse Zaken benadrukte nogmaals dat Nederland begrip heeft getoond, wat iets anders is dan steun geven. Hij zei dat Nederland eigenlijk vindt dat eerst uitgezocht had moeten worden wie er achter de aanval in Douma zit, maar dat Rusland zo’n onderzoek heeft geblokkeerd in de Veiligheidsraad. Hij herhaalde dat het zeer waarschijnlijk is dat Assad de dader is en noemde de Syrische president een recidivist wat betreft het gebruik van chemische wapens tegen zijn eigen bevolking.
‘Perfecte knoop’
Volgens Blok is er sprake van “een perfecte knoop”, die niet los te krijgen is. Hij vindt dat er aanwijzingen zijn dat Assad ook deze keer een gifgasaanval heeft gepleegd, maar “het perfecte bewijs” is er niet, en kan er ook niet komen omdat Rusland elk VN-onderzoek naar de dader blokkeert, zei de minister.
Het Kamerlid Van Raan van de Partij voor de Dieren zei dat, ook al is bewezen dat Assad in het verleden gifgasaanvallen heeft uitgevoerd, er ook deze keer een onderzoek gedaan zou moeten worden. Hij vindt dat je met een vergeldingsactie zonder bewijs en zonder mandaat afzakt “naar hetzelfde niveau als je vijand” en “de beschaving achter je laat”.
De meeste andere partijen in de Kamer hebben begrip voor de actie, maar vinden dat er snel een oplossing moet komen voor “de politieke warboel” in Syrië.
AD 17.04.2018 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) heeft vanmiddag in de Kamer opnieuw de aanval op Syrië verdedigt. Dat er geen sluitend bewijs is dat het Syrische regime achter de gifgasaanval in Douma zat, is volgens de bewindsman geen reden af te wachten. ‘Rusland blokkeert het onderzoek naar de dader, dus dat antwoord zal nooit komen.’
Het OPCW-onderzoek is van groot belang, maar het zal altijd incompleet zijn vanwege het Russische veto over de dadervraag, aldus Stef Blok.
Een perfecte knoop, zo noemde Blok de situatie in reactie op vragen van SP-Kamerlid Sadet Karabulut. De huidige missie van de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) onderzoekt alleen de inzet van gifgas. ,,Dat onderzoek is van groot belang, maar het zal altijd incompleet zijn vanwege het Russische veto over de dadervraag”, verdedigde hij de tegenaanval van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk van dit weekend.
De bewindsman verwees opnieuw naar eerder bewijs rond het gebruik van chemische wapens door het regime van de Syrische president Bashar al-Assad. ,,Al zeker vier keer eerder is vastgesteld dat hij chemische wapens heeft ingezet tegen zijn bevolking. Hij is dus in ieder geval een recidivist.” Blok benadrukt dat het regime nooit openheid heeft gegeven over het eigen wapenprogramma, ruim vier jaar nadat het toegetreden is tot het Chemisch Wapenverdrag.
Bovendien gebruikt Rusland keer op keer z’n vetorecht om onderzoek naar de misstanden te blokkeren, zei Blok. ,,Dit is de twaalfde keer dat Rusland zijn veto gebruikt tegen een resolutie over Syrië, en zijn zesde veto tegen een resolutie die beoogt de inzet van chemische wapens in Syrië te stoppen”, liet hij direct na de aanval al weten.
Begrip
Blok herhaalde vanmiddag dat het kabinet ‘begrip’ heeft voor de aanval, die wat hem betreft ‘proportioneel en weloverwogen’ is. ,,We hebben opslag- en productielocaties van chemische wapens aangevallen. Voor zover bekend zijn daarbij geen burgerslachtoffers gevallen. We proberen zo effectief mogelijk te zijn.”
Het kabinet spreekt nadrukkelijk geen steun uit. Volgens Blok beschikt Den Haag niet over voldoende eigen informatie dat te rechtvaardigen. ,,Wat in de Nederlandse politieke geschiedenis heel belangrijk is, is dat je steun uitspreekt op het moment dat je ook eigen informatie hebt”, aldus Blok eerder daarover.
Volgens Blok blijft de inzet van Nederland om te komen tot een blijvende oplossing voor het conflict in Syrie, dat al zeven jaar duurt. ,,We moeten eerst een wapenstilstand bewerkstelligen. Als dat gelukt is, moet er zo snel mogelijk humanitaire hulp komen voor de Syrische burgers. Pas als dat geregeld is, moeten we opnieuw naar de onderhandelingstafel voor het vredeproces.”
Illegale aanval
De SP heeft grote zorgen over de bombardementen en spreekt van een een roekeloos en ‘illegaal optreden’ dat Nederland zou moeten veroordelen. ,,Het gebruik van chloorgas is niet onafhankelijk bevestigd, maar het westen wachtte niet op de op OPCW-onderzoekers. ‘We moeten iets doen’, dat was de overheersende gedachte. Maar we moeten vaststellen dat een einde van de oorlog niet dichterbij is gebracht. De spanningen zijn wel opgelopen, waardoor het conflict eerder is bemoedigd”, aldus Karabulut vanmiddag.
AD 16.04.2018 Het moet een geheim overleg zijn over Syrië, vandaag in Den Haag, maar ondertussen wordt er door Engeland, Rusland en Amerika volop gelekt over de gesprekken bij de OPCW.
Bij die Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens vindt momenteel overleg plaats over Syrië. En hoewel dat achter gesloten deuren is, laten alle partijen berichten uitlekken.
Het gesprek gaat over het onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in de Syrische stad Douma en ligt nog gevoeliger na de raketaanvallen dit weekeinde door de Amerikanen, Engelsen en Fransen. Rusland heeft die aanvallen, gericht op het Syrische regime van al-Assad, scherp veroordeeld.
Britten
Het onderzoek naar de gifgasaanval in Douma is daarom inzet geworden van het politieke steekspel tussen de betrokken landen.
Zo liet de Britse delegatie vanochtend weten dat de OPCW-onderzoekers nog geen toegang krijgen tot het gebied in de Syrische stad Douma. De onderzoekers zouden daar op zoek moeten naar bewijzen van die aanval, want tot nu toe leunt het bewijs sterk op gegevens van lokale hulpverleners. De Britten beklagen zich over het hinderen van de OPCW. ,,Vrije toegang is essentieel. Rusland en Syrië moeten meewerken,’’ twitterde iemand van de Britse afvaardiging.
Ontkenning
De Russen laten op hun beurt via een Russisch persbureau weten dat de onderzoekers níet worden tegengehouden. De missie zou alleen zijn vertraagd door de raketaanvallen van de Amerikanen, Britten en Fransen van zaterdagochtend, aldus het Russische persbureau TASS.
Ook de Amerikanen lekken uit de besloten vergadering. Persbureau Reuters meldt dat Rusland volgens de Amerikanen bewijsmateriaal heeft aangetast in Douma, waardoor de gifgasaanvallen moeilijker te bewijzen zouden zijn. De Amerikaanse ambassadeur zou zich daarover beklagen, zijn teksten kwamen weer bij Reuters terecht.
Druk
De Russen haastten zich om dit te ontkennen op Twitter. ,,Amerika probeert de missie in Syrië te ondermijnen, nog voordat die is aangekomen in Douma.’’ Juist de Amerikanen zouden druk uitoefenen op de OPCW-onderzoekers om met resultaten te komen.
Overigens gaat het OPCW-onderzoek niet om het aanwijzen van schuldigen. De onderzoekers gaan aan de hand van getuigen, bodemmonsters en onder meer plantenonderzoek op zoek naar bewijs van het gebruik van chemische wapens.
De EU-lidstaten zetten hun kaarten ondertussen op de ‘herlancering’ van het Syrische vredesproces onder leiding van de Verenigde Naties in Genève. Een conferentie over de toekomst van Syrië die volgende week in Brussel wordt gehouden moet daartoe een aanzet zijn.
Zaak is nu eerst de humanitaire hulpverlening op gang te krijgen. De EU-landen roepen Syrië, Rusland, Iran en Turkije op daaraan mee te werken door een wapenstilstand in acht te nemen.
NU 16.04.2018 Een internationaal team deskundigen dat de mogelijke gifgasaanval in het Syrische Douma wil onderzoeken, kan woensdag aan de slag. Die verwachting uitte de Russische ambassadeur bij de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) in Den Haag.
Volgens de Russen zelf heeft er helemaal geen gifgasaanval plaatsgevonden. Hun experts waren donderdag en vrijdag in Douma en zouden geen bewijs hebben aangetroffen.
De Amerikaanse en Britse geheime diensten zouden er volgens Rusland achter zitten. ”Die zogenaamde aanval is in scène gezet. Ze konden niet één lichaam laten zien. Er is geen andere plausibele verklaring”, beweerde ambassadeur Alexander Shulgin op een persconferentie. Op de vraag welk bewijs hij heeft, antwoordde hij: ”Vertrouw ons maar, dat zeggen de Britten en Amerikanen ook.”
Een team onderzoekers van de OPCW wil zelf kijken of er daadwerkelijk een gifgasaanval was en welk gas is gebruikt.
Omdat Russische militaire functionarissen al op de plek van de mogelijke gifgasaanval zijn geweest, maakte Kenneth Ward, de Amerikaanse ambassadeur van de OPCW, zich zorgen dat er is “geknoeid” met mogelijke bewijzen.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov gaf daarop als reactie dat dat niet het geval is en ook hij zei dat het bombardement met gifgas “in scène is gezet”.
De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk voerden in de nacht van vrijdag op zaterdag vergeldingsacties uit, omdat ze denken dat het Syrische regime achter de aanval op het rebellenbolwerk zat. De Syrische regering wordt gesteund door Rusland.
De missie van de OPCW kreeg nog geen toegang tot het gebied in Douma dat zou zijn getroffen.
Volgens de Russen is de missie vertraagd door de vergeldingsactie van de Amerikanen, Britten en Fransen afgelopen vrijdagnacht. Ambassadeur Sjoelgin noemde het een grove leugen dat Rusland de OPCW-delegatie uit veiligheidsoverwegingen tegenhoudt.
Telegraaf 16.04.2018 Een internationaal team deskundigen dat de mogelijke gifgasaanval in het Syrische Douma wil onderzoeken, kan woensdag aan de slag. Die verwachting uitte de Russische ambassadeur bij de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) in Den Haag.
Volgens de Russen zelf heeft er helemaal geen gifgasaanval plaatsgevonden. Hun experts waren donderdag en vrijdag in Douma en zouden geen bewijs hebben aangetroffen.
De Amerikaanse en Britse geheime dienst zouden er achter zitten. „Die zogenaamde aanval is in scène gezet. Ze konden niet één lichaam laten zien. Er is geen andere plausibele verklaring”, beweerde ambassadeur Alexander Sjoelgin op een persconferentie. Op de vraag welk bewijs hij heeft, antwoordde hij: „Vertrouw ons maar, dat zeggen de Britten en Amerikanen ook.”
Nog geen toegang
Een team onderzoekers van de OPCW wil zelf kijken of er daadwerkelijk een gifgasaanval was en welk gas is gebruikt. Het Westen denkt dat het Syrische regime, dat wordt gesteund door de Russen, achter de aanval op het rebellenbolwerk zat. De missie van de OPCW kreeg nog geen toegang tot het gebied in Douma dat zou zijn getroffen.
Volgens de Russen is het onderzoek vertraagd door de vergeldingsactie van de Amerikanen, Britten en Fransen afgelopen vrijdagnacht. Ambassadeur Sjoelgin noemde het een grove leugen dat Rusland de OPCW-delegatie uit veiligheidsoverwegingen tegenhoudt.
NOS 16.04.2018 Het onderzoeksteam van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) mag woensdag naar Douma, waar anderhalve week geleden vermoedelijk een gifgasaanval is uitgevoerd. De Russische ambassadeur in Nederland, Alexander Sjoelgin en de Russische chemische wapensexpert Igor Kirillov hebben dat gezegd na een urenlange spoedzitting van de OPCW.
De Russen zijn een belangrijke bondgenoot van de Syrische president Assad. “Het is jammer dat Amerika, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk niet op het OPCW-onderzoek hebben gewacht”, zei de ambassadeur op een persconferentie in Den Haag, waar de OPCW is gevestigd. Daarmee doelde hij op de kruisraketaanval, zaterdag, van de drie westerse landen op Syrische doelen.
Een westerse cameraploeg mocht al wel de stad in en sprak een overlevende van de aanval vorige week zaterdag. De Syrische regeringstelevisie laat iemand met een ander verhaal aan het woord:
Een stad, een aanval, twee verschillende verhalen in Douma
Het OPCW-team is al twee dagen in Syrië, maar kreeg tot nu toe van Damascus geen toestemming om naar het nabijgelegen Douma te gaan. Het team wil ter plekke nagaan of burgers op 7 april zijn bestookt met gifgas.
Het regime van president Assad bood vandaag aan om 22 inwoners van Douma naar Damascus te brengen voor een interview met de OPCW. De organisatie heeft niet op dat voorstel gereageerd.
De OPCW heeft geen mandaat om zelf schuldigen voor gifgasaanvallen aan te wijzen. Sinds augustus 2015 maakten de OPCW-onderzoekers in Syrië deel uit van een VN-onderzoeksgroep die ook mocht kijken naar schuldigen, het JIM (Joint Investigation Mechanism).
Het mandaat van dat gezamenlijke team is eind vorig jaar niet vernieuwd na een veto door Rusland. Het onderzoek van de OPCW in Douma richt zich alleen op de vraag of er chemische wapens zijn ingezet en zo ja, welke.
NU 16.04.2018 De missie van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) krijgt nog geen toegang tot het gebied in de Syrische stad Douma waar een aanval met chemische wapens zou hebben plaatsgevonden. Dat zegt de Britse delegatie bij de OPCW.
”Vrije toegang is essentieel. Rusland en Syrië moeten meewerken”, twitterde de Britse afvaardiging.
Hoewel de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken dat in eerste instantie ontkende, zei hij later dat de missie is vertraagd door de luchtaanvallen van de Amerikanen, Britten en Fransen zaterdag, meldde het Russische persbureau TASS.
De luchtaanvallen zouden tot gevolg hebben gehad dat Rusland en Syrië de veiligheid van het OPCW-team niet kunnen garanderen in Douma. Daarom zou het OPCW-team volgens de Russen een vergunning van de VN-afdeling voor veiligheid en beveiliging nodig hebben om de stad te kunnen betreden.
Volgens de Britse delegatie bij de OPCW heeft de VN echter al toestemming gegeven en is de inzet van de Russen daarmee “niet logisch”.
De Amerikaanse OPCW-delegatie beschuldigt de Russen ervan met bewijzen te hebben geknoeid op de plek van de vermeende aanval. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, heeft dat stellig ontkend.
De Russische OPCW-delegatie benadrukte dat Rusland niet van plan is het werk van de onderzoekers te hinderen.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken zien voorlopig af van het opleggen van nieuwe sancties aan de Syrische bondgenoot Rusland na de vermeende gifgasaanval op de stad Douma. Dat bleek maandag uit overleg van de Europese Unie in Luxemburg.
De ministers van de EU-landen willen na de vergeldingsactie van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk vooral de nadruk op diplomatieke acties leggen.
In een verklaring laten de EU-landen weten dat ze “de optie openhouden” voor het opleggen van nieuwe sancties, maar hier voorlopig nog geen beslissing over te nemen. “De aanvallen waren niet bedoeld om de oorlog in Syrië te veranderen”, aldus Boris Johnson, de Britse minister van Buitenlandse Zaken.
Nasleep aanval in Syrië
Stef Blok
Volgens de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok zijn een wapenstilstand, vredesonderhandelingen en toegang voor hulpverleners in het gebied “de enige weg vooruit”. Sancties liggen volgens Blok niet concreet op tafel, omdat echte oplossingen “alleen uit onderhandelingen komen”.
De VS lieten zondag wel weten op maandag nieuwe economische sancties aan te kondigen tegen Rusland. De strafmaatregelen zullen worden opgelegd aan bedrijven die producten maken die verband houden met de Syrische president Assad of het gebruik van chemische wapens.
Volgens het Russische Kremlin zullen die sancties niets anders zijn dan een vorm van oneerlijke concurrentie, ontworpen om Russische rivalen van Amerikaanse bedrijven van de markt te duwen.
Vergelding
De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk vielen in de nacht van vrijdag op zaterdag in Syrië drie doelwitten aan als vergelding voor de vermeende gifgasaanval. De drie bondgenoten houden Assad verantwoordelijk voor die mogelijke gasaanval op 7 april. Volgens de hulporganisatie Witte Helmen zijn minstens 43 mensen omgekomen.
Rusland steunt het Syrische regime en ontkent dat er gifgas is gebruikt door Assad in Douma. Assad trekt zich niets aan van de aanvallen die drie westerse landen op zijn land hebben gedaan. Hij blijft op dezelfde koers, meldden Russische parlementariërs die op bezoek zijn in Damascus en Assad dit weekeinde hebben gesproken.
AD 16.04.2018 Ondanks de bombardementen gaat de zoektocht naar bewijs voor een gifgasaanval in de Syrische stad Douma gewoon door. ,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd.”
Syrië en Rusland kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen
Uitgerekend op de dag dat een onderzoeksteam van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Syrië wilde beginnen met een onafhankelijk onderzoek naar de vermeende gifgasaanval door Assad, regende het westerse bommen.
Toch gaan de OPCW-onderzoekers – met hun hoofdkwartier in Den Haag – door met de opdracht om vast te stellen of in het weekend van 7 april chemische wapens zijn gebruikt, en zo ja, welke. ,,Assad en de Russen zullen alles doen om de schuld in de schoenen van de rebellen te schuiven”, zegt Jean Paul Zanders, specialist in chemische en biologische oorlogsvoering.
Gooien de westerse bommen roet in het eten van de onderzoekers?
,,Nee, de bombardementen zijn uitgevoerd op diverse locaties, maar niet op de plaats van de chemische aanval. Het Syrische regeringsleger heeft nu controle over Douma. Dat betekent dat het OPCW-team onbelemmerd toegang kan krijgen tot het gebied. Dat gebeurt nu ook.”
Waarom werkt Syrië mee aan dit onderzoek?
,,Eerst ontkenden Assad en de Russen dat er een chemische aanval was. Later werd toegegeven dat er een gifgasaanval was, maar werd gezegd dat deze door rebellen was uitgevoerd. Ze kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen.”
Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn
Hoe verzamelen de OPCW-onderzoekers bewijs in Douma?
,,Ze zullen zoveel mogelijk zelf bewijs verzamelen. Het meeste fysieke bewijs zal worden aangeleverd door het Syrische regime en de militairen ter plaatse. De meeste munitieresten zijn al verplaatst, dat gebeurt meestal.”
Kunnen de Syriërs en de Russen bewijs verdoezelen of verbergen?
,,In principe is alles mogelijk. Als ze het nalaten om bewijs aan de onderzoekers te overhandigen, kunnen ze daarop worden aangesproken. Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn. Het draait niet alleen om munitieresten: er worden ook getuigen en slachtoffers geïnterviewd, men neemt bloed af en doet sporenonderzoek op kleding.”
Wanneer komt er zekerheid over de gifgasaanval?
,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd. Op basis van radarbeelden weet men waar helikopters in de lucht waren op het moment van de aanval. Door getuigen te horen, kan dat bevestigd worden. Bij overlevenden wordt medisch onderzoek gedaan. Over een week of twee kunnen de onderzoekers met zekerheid zeggen of een eventuele chemische aanval was uitgevoerd met chloorgas of zenuwgas. Of allebei.”
NOS 16.04.2018 Nederland ziet geen heil in nieuwe sancties tegen Rusland vanwege de rol van dat land in Syrië. Minister Blok steunt de Amerikaanse plannen niet om nog meer sancties aan de Russen op te leggen. “De enige echte oplossing voor het Syrische conflict ligt aan de onderhandelingstafel”, aldus de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken.
De buitenlandministers van de 28 EU-landen waren vandaag in Luxemburg bijeen en hebben afgesproken om een politieke oplossing na te streven in Syrië. “De EU steunt de militaire retoriek van de VS totaal niet, maar spreekt van diplomatieke oplossingen”, zegt correspondent Arjan Noorlander. Ook willen de EU-ministers dat er humanitaire hulp voor de Syrische bevolking komt.
Ook Bloks Belgische collega Didier Reynders liet voorafgaand op de vergadering via de Vlaamse radio weten op dit moment niks te zien in nieuwe sancties tegen Rusland. “Het is cruciaal dat de dialoog met de bondgenoten van Syrië wordt hervat.” Hij verwacht dat het nog enkele dagen zal duren voordat het stof is gaan liggen, maar daarna moet er gesproken worden.
‘Geen tweede Libië’
De Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Nikki Haley, kondigde gisteren in een interview op CBS aan dat er sancties worden ingesteld tegen Russische bedrijven die iets met president Assad en de Syrische chemische wapens te maken hebben. Eerder zei ze dat Rusland het bewind van de Syrische president in staat stelt om chemische wapens in te zetten. Rusland heeft het met veto’s moeilijker gemaakt voor VN-onderzoekers om onderzoek te doen in Syrië en een gezamenlijk van de VN met de OPCW waarin ook de schuldvraag aan bod zou komen geblokkeerd.
De buitenland-chef van de EU, Federica Mogherini wil eveneens dat de vredesonderhandelingen worden gestart. Naast de oproep tot een politieke oplossing in Syrië, riepen de EU-landen Rusland, Turkije en Iran op het geweld in het Syrië te staken.
De Belgische minister Reynders waarschuwde dat Syrië geen tweede Libië mag worden. “Daar hebben we destijds militair ingegrepen, maar niet gewerkt aan wederopbouw en dat land is afgegleden in chaos.”
‘Begrip voor aanval op Syrië’
Minister Blok vindt dat er nu zo snel mogelijk een wapenstilstand moet komen. “Verder moet er toegang komen voor humanitaire hulp en politiek overleg. Rusland moet echt aan tafel.” Volgende week is er in Brussel een speciale conferentie over de toekomst van Syrië.
Eerder sprak de Nederlandse regering begrip uit voor de vergeldingsaanval door de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk tegen Syrië vanwege de vermoedelijke gifgasaanval in Douma. Premier Rutte zei daarbij dat het van belang is dat het gaat om een proportionele tegenaanval. De verklaring van de regering ging daarmee minder ver dan die van bijvoorbeeld de NAVO. Het bondgenootschap sprak expliciet steun uit voor de bombardementen op Syrië.
NU 16.04.2018 Rusland is volgens de Britse overheid begonnen met een ‘smeercampagne’ tegen Groot-Brittannië en de Verenigde Staten na de aanval op Syrische doelen afgelopen zaterdag. De hoeveelheid desinformatie die de Russen verspreiden via sociale media is volgens de Britten vertwintigvoudigd.
Gevreesd wordt voor een volledige cyberaanval door Moskou.
Rusland heeft in de dagen voor de aanval herhaaldelijk gewaarschuwd voor consequenties die blijven aanhouden. Een parlementaire bron in Londen spreekt van “vuile trucs”.
“Ik denk dat we elke voorzorgsmaatregel moeten treffen”, stelde de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, in een interview met de BBC. “Als je ziet wat Rusland heeft gedaan, niet alleen in dit land in Salisbury maar aanvallen op tv-stations, op de democratische processen, op cruciale nationale infrastructuur, dan moeten we zeer, zeer voorzichtig zijn.”
In Salisbury werd in maart de Russische voormalige dubbelspion Sergei Skripal aangevallen met het zenuwgas novichok. Inmiddels verkeert Skripal niet meer in levensgevaar. Zijn gezondheid gaat de goede kant op volgens het ziekenhuis. Verdere details over zijn toestand werden niet gegeven.
Ook Washington zegt een forse toename te zien van Russische nepaccounts die desinformatie verspreiden, bijvoorbeeld dat 70 procent van de raketten op Syrië zouden zijn neergehaald. In een etmaal zag het Pentagon het aantal nepaccounts met 2.000 procent toenemen.
Een wapenstilstand, toegang voor humanitaire hulpverleners en zo snel mogelijk vredesonderhandelingen via de Verenigde Naties. Dat is de enige weg vooruit in Syrië en de volle inzet van Nederland is daarop gericht, zei minster Stef Blok (Buitenlandse Zaken) maandag in Luxemburg, voorafgaand aan overleg met zijn EU-collega’s. “Het lijden is nog steeds verschrikkelijk na die vreselijke aanval in Douma.”
Europese eensgezindheid voor deze lijn zou een krachtig signaal zijn, aldus Blok. Extra sancties tegen Syrië liggen volgens de bewindsman niet concreet op tafel. “Echte oplossingen kunnen alleen uit onderhandelingen komen.” Nederland heeft wel begrip voor de westerse vergeldingsaanvallen van afgelopen weekend.
Moskou, dat een “cruciale rol” speelt, heeft vooruitgang in de VN-Veiligheidsraad tot nu toe geblokkeerd, aldus Blok. De minister heeft zijn Russische ambtgenoot Lavrov vorige week gevraagd mee te werken aan vrede en humanitaire toegang.
AD 16.04.2018 Ondanks de bombardementen gaat de zoektocht naar bewijs voor een gifgasaanval in de Syrische stad Douma gewoon door. ,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd.”
Syrië en Rusland kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen.
Uitgerekend op de dag dat een onderzoeksteam van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Syrië wilde beginnen met een onafhankelijk onderzoek naar de vermeende gifgasaanval door Assad, regende het westerse bommen.
Toch gaan de OPCW-onderzoekers – met hun hoofdkwartier in Den Haag – door met de opdracht om vast te stellen of in het weekend van 7 april chemische wapens zijn gebruikt, en zo ja, welke. ,,Assad en de Russen zullen alles doen om de schuld in de schoenen van de rebellen te schuiven”, zegt Jean Paul Zanders, specialist in chemische en biologische oorlogsvoering.
Gooien de westerse bommen roet in het eten van de onderzoekers?
,,Nee, de bombardementen zijn uitgevoerd op diverse locaties, maar niet op de plaats van de chemische aanval. Het Syrische regeringsleger heeft nu controle over Douma. Dat betekent dat het OPCW-team onbelemmerd toegang kan krijgen tot het gebied. Dat gebeurt nu ook.”
Waarom werkt Syrië mee aan dit onderzoek?
,,Eerst ontkenden Assad en de Russen dat er een chemische aanval was. Later werd toegegeven dat er een gifgasaanval was, maar werd gezegd dat deze door rebellen was uitgevoerd. Ze kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen.”
Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn
Hoe verzamelen de OPCW-onderzoekers bewijs in Douma?
,,Ze zullen zoveel mogelijk zelf bewijs verzamelen. Het meeste fysieke bewijs zal worden aangeleverd door het Syrische regime en de militairen ter plaatse. De meeste munitieresten zijn al verplaatst, dat gebeurt meestal.”
Kunnen de Syriërs en de Russen bewijs verdoezelen of verbergen?
,,In principe is alles mogelijk. Als ze het nalaten om bewijs aan de onderzoekers te overhandigen, kunnen ze daarop worden aangesproken. Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn. Het draait niet alleen om munitieresten: er worden ook getuigen en slachtoffers geïnterviewd, men neemt bloed af en doet sporenonderzoek op kleding.”
Wanneer komt er zekerheid over de gifgasaanval?
,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd. Op basis van radarbeelden weet men waar helikopters in de lucht waren op het moment van de aanval. Door getuigen te horen, kan dat bevestigd worden. Bij overlevenden wordt medisch onderzoek gedaan. Over een week of twee kunnen de onderzoekers met zekerheid zeggen of een eventuele chemische aanval was uitgevoerd met chloorgas of zenuwgas. Of allebei.”
Elsevier 15.04.2018 Durft de Amerikaanse president Donald Trump de Syrische gifgasaanvallen te vergelden of vermijdt hij de confrontatie met Rusland? Analisten buitelden deze week over elkaar heen om de oplopende spanning te duiden. Vrijdagnacht kwam er antwoord.
Voorafgaand aan de aanval hamerde met name Trump op vergelding. Hij kondigde de raketten zelfs aan op Twitter. Maar heeft de aanval daadwerkelijk iets veranderd aan het conflict in Syrië? Elsevier Weekblad zet de belangrijkste ontwikkelingen in de nasleep op een rij.
De Syrische leider Bashar al-Assad lijkt zich in elk geval weinig aan te trekken van de aanvallen op de steden Damascus en Homs. Hij blijft op dezelfde koers, melden Russische parlementariërs die op bezoek zijn in de Syrische hoofdstad en de leider dit weekeinde hebben gesproken. Assad zou hierbij in een goede stemming zijn geweest. Hij prees de Russische luchtafweer, waarmee zijn leger de meeste raketten zou hebben neergehaald.
Bij een mogelijke gifgasaanval op 7 april in het Syrische Douma zouden Syrische regeringstroepen het bolwerk Jaish al-Islam (vertaling: Leger van de Islam red.) met gif hebben bestookt, terwijl er een juist een regeling werd gesloten over de aftocht van de strijdgroep en over de vrijlating van duizenden gevangen van Jaish al-Islam. Bij de aanval zouden tientallen doden zijn gevallen.
Het leidde tot grote internationale woede en de VN-veiligheidsraad kwam in spoedzitting bijeen. Inmiddels zijn onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) in Syrië voor onderzoek naar de beweerde gifgasaanval.
Achter de schermen bij westerse mogendheden wordt intussen wel hard gewerkt om een doorbraak te forceren in het conflict. De initiatiefnemers van de vergeldingsactie willen volgens Franse en Britse media een nieuwe resolutie voorleggen aan de Veiligheidsraad van de VN, die maandag opnieuw bijeen komt.
Naast een onafhankelijk onderzoek door het OPCW naar de gifaanvallen in Douma vragen de landen of bekeken wordt of Syrië zijn chemische wapenprogramma heeft opgegeven, nadat dit in 2013 was overeengekomen met Moskou en Washington. De resolutie wil daarnaast onbeperkt toegang tot plaatsen voor hulpverleners, een staakt-het-vuren en serieus vredesoverleg.
Het door de VN geleide vredesoverleg in Genève zit muurvast, vooral omdat de tegenstanders van Assad eisen dat hij eerst opstapt.
May onder vuur om aanvallen
De Britse premier Theresa May ligt in haar land onder vuur in de nasleep van de raketaanval. Een zondag gepubliceerde peiling die in opdracht van de krant The Independent is gehouden, toont dat 36 procent van de ondervraagden de aanvallen niet heeft gesteund, 26 procent stelde zich neutraal in kwestie op, 28 procent was voorstander en de rest wist niet wat te antwoorden.
Oppositieleider Jeremy Corbyn herhaalde zondag in Britse media dat het parlement voor dergelijke aanvallen moet worden geraadpleegd. Hij herinnerde eraan dat May geen meerderheid heeft in het Lagerhuis, want de Conservatieve premier regeert dankzij de steun van een kleine Noord-Ierse partij. Dit kabinet zou dergelijke besluiten niet alleen mogen nemen, bovendien kan militair alleen worden ingegrepen met de zegen van de Veiligheidsraad van de VN, aldus Corbyn. Hij wil een wet die bepaalt dat het parlement eerst toestemming voor militaire acties moet geven.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, betoogde zondag dat het parlement niet is betrokken in het belang van het succes en de snelheid van de aanvallen.
In de Verenigde Staten heeft president Trump heeft zondag zijn gebruik van de term ‘Missie volbracht’ na de raketaanvallen verdedigd. Een aantal media had kritiek op zijn uitspraak.
De term wordt in verband gebracht met de voormalige president George W. Bush die hem in 2003 gebruikte. Bush kondigde toen aan dat grote gevechtsoperaties in Irak voorbij waren. Dat bleek later een grote misrekening. Het geweld barstte weer in alle hevigheid los.
‘De aanval in Syrië was zo perfect uitgevoerd, met zo’n precisie, dat de enige manier waarop de Fake News Media die onderuit konden halen, was door mijn gebruik van de term “Missie volbracht”,’ aldus Trump op Twitter. ‘Ik wist dat ze dit zouden doen, maar ik vind het zo’n mooie militaire term, dat hij terug moest worden gebracht. Gebruik het vaak!’
The Syrian raid was so perfectly carried out, with such precision, that the only way the Fake News Media could demean was by my use of the term “Mission Accomplished.” I knew they would seize on this but felt it is such a great Military term, it should be brought back. Use often! 14:19 – 15 apr. 2018
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
AD 15.04.2018 Nederland sprak geen steun uit voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië, want Den Haag beschikt niet over voldoende eigen informatie dat het Syrische regime achter een gifgasaanval op het rebellenbolwerk Douma zat. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in het programma WNL op Zondag.
,,Wat in de Nederlandse politieke geschiedenis heel belangrijk is, is dat je steun uitspreekt op het moment dat je ook eigen informatie hebt”, aldus Blok. Hij noemde het zeer plausibel dat het regime van president Assad chemische wapens heeft ingezet. Assad heeft dat ook in het verleden gedaan, benadrukte de bewindsman. De aanval is volgens Blok heel precies gericht geweest op de ‘productiecapaciteit’ van chemische wapens.
Minister-president Mark Rutte zei gisteren al dat het kabinet begrip heeft voor de aanvallen op Syrische doelwitten. ,,De internationale gemeenschap kan dit niet accepteren”, vond Rutte. Hij noemde de aanvallen ‘in de huidige omstandigheden proportioneel en weloverwogen’.
Nederland stemde gisteren nog wel in met de gemeenschappelijke NAVO-verklaring waarin de volledige steun wordt uitgesproken voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië. Nederland liet wel de kanttekening plaatsen ‘dat het moeite had in te stemmen’ met de verklaring. ,,Omwille van de NAVO-solidariteit heeft het kabinet echter besloten uiteindelijk in te stemmen”, zei Blok.
Blok wijst er vandaag op dat in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is aangedrongen op een ‘compleet’ onderzoek, ook om vast te stellen wie er achter de gifgasaanval zat. Dat onderzoek is echter door Rusland geblokkeerd.
De minister bestempelde de situatie als een gesloten knoop: ,,Je mag de vraag niet stellen, dus je zult het antwoord niet krijgen.” De huidige missie van de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) onderzoekt alleen de inzet van gifgas. Zo wordt er volgens Blok een ‘rookgordijn’ opgeworpen. Hij noemde de houding van de Russen ‘heel cynisch’.
NOS 14.04.2018 Hoewel het kabinet begrip heeft voor de bombardementen op Syrische doelen, kan een oplossing voor de oorlog Syrië alleen gevonden worden aan de onderhandelingstafel, zegt minister Blok. “De volle inzet van de Nederlandse regering is om via de VN-Veiligheidsraad uiteindelijk een wapenstilstand te bereiken, toegang tot hulp en het liefst uiteindelijk vrede.”
Daarom ook moeten de lijnen met Rusland open blijven, vindt Blok. “We hebben Rusland nodig. Rusland is lid van de Veiligheidsraad”, zegt hij tegen persbureau ANP.
De vergeldingsactie van vannacht was volgens Blok een “afgewogen manier” om op de aanvallen in Douma te reageren. Hij noemt het aannemelijk dat een week geleden in de stad gifgas is ingezet. “We weten zeker dat het regime van Assad ook in het verleden gifgas gebruikt heeft. Alles bij elkaar voldoende reden om begrip te hebben voor deze actie.”
Hij stelt verder “dat de wereld niet op zijn handen kan blijven zitten.” Volgens Blok is er geen sprake van geweest dat Nederland zelf zou deelnemen aan de bombardementen. “Het Nederlandse kabinet heeft begrip voor de actie, maar niet aangeboden om zelf mee te doen”, stelt hij.
Kamer reageert wisselend
In de Tweede Kamer is wisselend gereageerd op de bombardementen.
SP-Kamerlid Karabulut spreekt van een “totaal onverantwoorde aanval”. Zij vindt dat eerst de feiten op tafel hadden gemoeten over de aanval in Douma, voor er passende maatregelen getroffen waren. “Dit is een geopolitiek spel dat over de ruggen van de Syriërs wordt gevoerd, met risico’s voor ons allemaal”, waarschuwt Karabulut. “Het brengt een oplossing niet dichterbij en het gevaar bestaat dat het conflict zich verder verdiept.”
Volgens GroenLinks-Kamerlid Van Ojik maakt de aanval duidelijk dat de inzet van chemische wapens niet onbestraft blijft. Hij hoopt dat de bombardementen het regime van Assad ervan weerhouden in de toekomst nieuwe aanvallen uit te voeren. “Maar zolang een coherente politieke strategie ontbreekt, zal een geïsoleerde militaire respons de oplossing van het conflict in Syrië helaas niet dichterbij brengen.”
Ook andere partijen hebben begrip getoond voor de aanvallen. PVV-Kamerlid De Roon zegt het Amerikaanse besluit om op te treden te “respecteren”. Wel vraagt hij zich af hoe doeltreffend de bombardementen zijn.
Coalitie
Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie vinden dat de aanval op Douma niet onbestraft mag blijven.
“Assads gruwelijke chemische aanvallen zijn een grove schending van het oorlogsrecht. Dat moet bestraft worden en dat doet het Westen nu ook”, stelt VVD-fractievoorzitter Dijkhoff.
“Het gebruik van chemische wapens kan en mag niet onbestraft blijven. De militaire actie tegen Syrië was onvermijdelijk”, zegt ChristenUnie-Kamerlid Voordewind.
AD 14.04.2018 Tweede Kamerleden reageren verdeeld op de bombardementen in Syrië van afgelopen nacht. SP-Kamerlid Sadet Karabulut spreekt van ‘roekeloos optreden’. Voor regeringspartij D66 voelt de militaire actie ‘onwenselijk en ongemakkelijk’. De VVD is blij met een ‘helder signaal’.
,,Ik heb grote zorgen over de bombardementen op Syrië, terwijl de onderzoekers onderweg zijn naar Syrië”, laat SP’er Sadet Karabulut weten. Ze doelt op onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die deskundigen naar Douma heeft gestuurd om de vermoedelijke gifgasaanval op die stad te onderzoeken.
,,Nederland moet dit roekeloze optreden veroordelen”, vindt Karabulut. ,,Er wordt gegokt met de veiligheid van miljoenen mensen in een vuil geopolitiek spel waarvan niemand de gevolgen kan overzien.”
Geen VN-mandaat: ‘onwenselijk en ongemakkelijk’
Voor regeringspartij D66 voelt het militair ingrijpen – zonder VN-mandaat – ‘onwenselijk en ongemakkelijk’. ,,Maar het is gezien de voortdurende schendingen niet onbegrijpelijk”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma tegen deze krant. ,,Het is onbegrijpelijk dat Poetin onderzoeken naar chemische wapens vetoot in de VN en daarmee de inzet van deze verboden wapens normaliseert”, licht Sjoerdsma toe. ,,Hierdoor zien de Verenigde Staten, het VK en Frankrijk zich gedwongen een militair signaal af te geven zonder mandaat.”
Voor D66 blijft het ongemakkelijk dat nog geen onomstotelijk bewijs op tafel ligt dat het Syrische regime van Assad achter de vermoedelijke gifgasaanval in Douma zit. ,,Belangrijk is dat deze bondgenoten het bewijs zoveel mogelijk openbaren”, vindt Sjoerdsma.
De PvdA in de Tweede Kamer veroordeelt de bombardementen van vannacht niet, in tegenstelling tot de SP. ,,De vergeldingsaanval van de VS, het VK en Frankrijk stellen ons voor een dilemma”, zegt PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen daarover.
,,Feiten konden immers nog niet worden vastgesteld, omdat onafhankelijk onderzoek wordt belemmerd. Wat de PvdA betreft is er echter nooit een rechtvaardiging voor het gebruik van chemische wapens en daarom veroordelen wij deze proportionele aanval tegen strategische doelen in Syrië niet.”
VVD: ‘helder signaal richting Assad’
De VVD in de Tweede Kamer steunt het commentaar van premier Mark Rutte, van eerder deze ochtend. ,,Wij vinden het goed dat het Westen een helder signaal afgeeft richting Assad, en daarmee tegen iedereen die denkt chemische wapen te kunnen inzetten”, zegt VVD-Kamerlid Bente Becker. ,,Met het herhaaldelijk gebruik van deze wapens lapt Assad een belangrijk internationaal verbod aan zijn laars ten koste van onschuldige burgers. De internationale gemeenschap mag niet wegkijken en doorbreekt nu terecht het patroon van straffeloosheid.”
Volgens PVV-leider Geert Wilders zal de aanval in Syrië ‘niet helpen’. ,,Assad komt alleen maar sterker in het zadel”, laat hij via Twitter weten. ,,Nederland moet ten aanzien van de islamitische wereld meer non-interventie nastreven. Veiligheid in eigen land op 1!”
Nederland levert geen bijdrage aan de militaire actie in Syrië. Het kabinet heeft wel begrip voor de raketaanvallen van afgelopen nacht en noemt het ingrijpen ‘proportioneel en weloverwogen’.
NU 14.04.2018 Nederland heeft moeite gehad met het steunen van de NAVO-verklaring over de aanval van Syrië, waarin de lidstaten de volledige steun hebben gegeven. Volgens minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) komt dit door het ontbreken van eigen informatie over de aanval.
Wegens NAVO-solidariteit is Nederland wel akkoord gegaan, met de kanttekening dat het kabinet “zelf wel bij begrip blijft”. Dit schrijft Blok in een brief aan de Tweede Kamer, zo is te lezen op 1848.nl.
Nederland sprak eerder geen steun uit voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië, want Den Haag beschikt niet over voldoende eigen informatie dat het Syrische regime achter een gifgasaanval op het rebellenbolwerk Doumazat. De vergeldingsaanval werd uitgevoerd door de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
”Wat in de Nederlandse politieke geschiedenis heel belangrijk is, is dat je steun uitspreekt op het moment dat je ook eigen informatie hebt”, zei Blok in het programma WNL op Zondag.
Chemische wapens
Hij noemde het zeer plausibel dat het regime van president Assad chemische wapensheeft ingezet. Assad heeft dat ook in het verleden gedaan, benadrukte de bewindsman. ”Vandaar dat we nu ook begrip hebben voor deze actie.” De aanval is ook heel precies gericht geweest op de ”productiecapactiteit” van chemische wapens, aldus Blok verder.
Hij wijst erop dat in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is aangedrongen op een ”compleet” onderzoek, ook om vast te stellen wie er achter de gifgasaanval zat. Maar zo’n onderzoek is door Rusland, de verdediger van het Assad-regime, geblokkeerd. Daardoor is het niet mogelijk erachter te komen of het ”alweer Assad” was.
Blok bestempelde de situatie als een gesloten knoop: ”Je mag de vraag niet stellen, dus je zult het antwoord niet krijgen.” De huidige missie van de organisatie tegen chemische wapens door de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens(OPCW) onderzoekt alleen de inzet van gifgas.
Zo wordt er volgens Blok een ”rookgordijn” opgeworpen. Want zonder antwoord op de vraag wie de schuldige is, kun je blijven zeggen dat je niet kunt reageren. Hij noemde de houding van de Syrische bondgenoot Rusland heel cynisch.
Bombardementen
De bombardementen van het westen, die in de nacht van vrijdag op zaterdag op drie doelen in Syrië werd uitgevoerd, waren gericht op productielocaties van chemische wapens.
De landen hebben 105 raketten afgevuurd die succesvol hun doelen hebben geraakt. Het programma voor het maken van chemische wapens zou volgens het Pentagon nu “kreupel” zijn, omdat Syrië veel materieel is verloren.
NOS 14.04.2018 Een onderzoeksteam van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, is aangekomen in Syrië. Het team probeert het door oorlog verwoeste Douma in te komen, waar volgens het Westen vorig weekend is gebombardeerd met gifgas. Tientallen burgers kwamen om het leven, onder wie veel kinderen.
Nu alle ogen zijn gericht op Syrië moeten de onderzoekers vaststellen of inderdaad chemische wapens gebruikt zijn, en zo ja, welke. Een race tegen de klok, helemaal nu president Trump aanstuurt op een vergeldingsactie tegen Syrië.
In het hart van het oorlogsgebied
Ook Westerse inlichtingendiensten zijn druk op zoek naar aanwijzingen. Sommige landen denken het al te weten: zowel de Verenigde Staten als Frankrijk zegt er zeker van te zijn dat het Syrische regime chloorgas heeft ingezet tegen de bevolking. De regering in Damascus spreekt alle beschuldigingen tegen.
De OPCW moet duidelijkheid geven. De Syrische ambassadeur in Brussel heeft het onderzoeksteam verzekerd van zijn volledige medewerking. Mocht het de inspecteurs lukken in het hart van het oorlogsgebied te komen, dan begint het voor hen pas echt.
In Syrië zijn vaker aanvallen met chemische wapens geweest. Bekijk hier een overzicht:
“Het team, bestaande uit onderzoekers met ieder hun eigen specialiteiten, gaat dan eerst opzoek naar getuigenissen van slachtoffers en ooggetuigen”, vertelt Jean Pascal Zanders, specialist in chemische en biologische oorlogsvoering. “Ze vragen naar de lichamelijke verschijnselen die na de aanval optraden, hoe de substantie er uitzag en hoe het rook.”
Aan de hand daarvan kan de getroffen plek worden gelokaliseerd. “Dat is precisiewerk”, zegt Zanders. “Het team gaat daar op zoek naar sporen: ze nemen grondmonsters af, en kijken of er minuscule hoeveelheden op planten zijn achtergebleven.”
Veel chemicaliën verdwijnen vaak binnen een paar uur uit het bloed van mensen, aldus Ruud Busker, TNO.
Het verzamelen van bewijzen is allesbehalve eenvoudig. “Veel giftige gassen als chloor, waarvan wordt vermoed dat het is gebruikt, verdampen snel. Vooral in open ruimtes en zeker als het warm is. Bovendien verdwijnen veel chemicaliën vaak binnen een paar uur uit het bloed van mensen”, zegt Ruud Busker, deskundige chemische wapens bij TNO. Het onderzoeksinstituut uit Rijswijk is een van de twintig gespecialiseerde laboratoria ter wereld die het verzamelde bewijs van de OPCW onderzoeken.
Mogelijke gifgasaanval door Syrische regeringstroepen
Toch zijn in sommige gevallen zelfs tot een paar weken na een gifgasaanval sporen van chemische stoffen terug te vinden. “Daar heeft ons laboratorium zelf voor gezorgd”, zegt Busker. “Een gifgas als zenuwgas verdwijnt dan wel snel uit het bloed, maar de reactie die het veroorzaakt blijft langer in het lichaam aantoonbaar. Iets dergelijks geldt ook voor chloor. Sommige stoffen zijn bijvoorbeeld nog langere tijd in nagels op te sporen.”
Terug naar Den Haag
Het onderzoeksteam kan in een dag klaar zijn met de expeditie, weet Zanders. Na afloop vliegt het team met de verzamelde bewijzen terug naar Den Haag, waar het hoofdkwartier van de OPCW is gevestigd. “Daar is een Syrische waarnemer bij aanwezig”, vertelt Zander. “Hij moet de integriteit van het proces garanderen.”
De OPCW gaat enorm grondig te werk, veel grondiger dan inlichtingendiensten in bijvoorbeeld Frankrijk of Rusland, aldus Jean Pascal Zanders.
Vanuit Nederland worden de stalen vervolgens doorgestuurd naar meerdere speciale laboratoria. “Zij moeten het bewijs onafhankelijk van elkaar analyseren”, zegt Busker van TNO. “De laboratoria krijgen dan bijvoorbeeld allemaal een beetje van hetzelfde bloed opgestuurd.” Busker kan niet reageren op de vraag of het Nederlandse laboratorium TNO daar dit keer ook bij betrokken is.
De OPCW werkt alleen samen met de beste labs ter wereld. De instellingen die op de lijst van de organisatie staan moeten elk jaar examen doen om daar op te mogen blijven staan.
En dan, de resultaten
De resultaten van het onderzoek zullen nog wel even op zich laten wachten. “Dat kan een paar weken duren”, zegt Busker. En zelfs als die er straks zijn, dan bestaat daarmee nog geen volledige duidelijkheid over wat zich vorig weekend in Douma heeft afgespeeld.
De OPCW kan vaststellen of en wat voor chemische wapens er zijn gebruikt, maar het kan geen verantwoordelijken aanwijzen. “Het is een neutrale organisatie die enorm grondig te werk gaat, veel grondiger dan inlichtingendiensten in bijvoorbeeld Frankrijk of Rusland”, zegt Zanders. “De OPCW heeft daarin absoluut de hoogste competentie.”
Maar omdat de organisatie geen conclusies kan trekken, bestaat volgens de specialist chemische oorlogsvoering een grote kans dat betrokken partijen de uitkomsten ervan ook ieder op hun eigen manier zullen interpreteren. “Je moet niet vergeten dat de ‘waarheid’ over wat er afgelopen weekend is gebeurd niet wetenschappelijk, maar politiek zal zijn.”
Bij alle landen, op vier na, hebben het Verdrag Chemische Wapens ondertekend. De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) moet toezien op de naleving daarvan.
De oorlog in Syrië is het eerste conflict waarbij de OPCW betrokken raakt sinds het verdrag in 1997 van kracht werd. In 2013 werden honderden mensen gedood door raketten gevuld met sarin-gas in Oost-Goutha.
Ook toen zwol de roep om ingrijpen vanuit het Westen aan. “Gifgas is de rode lijn”, zei de Amerikaanse president Obama destijds. Een aanval leek, ook toen, even onvermijdelijk, maar kwam er uiteindelijk niet.
Bij wijze van compromis, aangedragen door Rusland, werd Syrië lid van de OPCW. Ook werd afgesproken dat het chemische wapenarsenaal van het land zou worden vernietigd. Dat leek voorspoedig te gaan, maar er zijn experts die vermoeden dat Syrië een aantal wapens heeft achtergehouden of die opnieuw ontwikkelt.
NOS 12.04.2018 Het Nederlandse kabinet acht het “heel waarschijnlijk dat Syrië achter die verschrikkelijke gifgasaanval in Douma zit”. Dat zei premier Rutte in China tegen de NOS. Hij heeft dan ook begrip voor een eventuele aanval van de Verenigde Staten op Syrië.
Rutte zegt het te betreuren dat Rusland een besluit van de VN-Veiligheidsraad heeft tegengehouden om onderzoek te doen naar het gebruik van chemische wapens in de Syrische plaats.
Zo’n onderzoek had boven tafel kunnen halen “wie hier precies verantwoordelijk is”, zegt Rutte. Nu dat niet kan, maar het er heel erg op lijkt dat Syrië erachter zit, heeft het kabinet besloten dat Nederland er begrip voor heeft “als de Amerikanen met anderen iets doen”, aldus de premier.
Aanval door VS legaal?
Gevraagd of er momenteel wel een internationale juridische basis is voor een aanval op Syrië, antwoordt de premier: “Voor Nederland geldt dat wij sinds een aantal jaren heel precies definiëren wanneer wij zo’n juridische basis wel of niet aanwezig achten. Vandaar dat wij altijd heel zorgvuldig onze woorden kiezen.”
Rutte zei verder dat hij alleen maar kan herhalen wat minister Bijleveld van Defensie gisteren al zei: Nederland heeft begrip voor een eventuele aanval op Syrië. “Daarbij is wel van belang dat die proportioneel is. Dat is cruciaal.”
Bij de luchtaanval in de Syrische provincie Idlib is op 4 april 2017 het chemische wapen sarin of een vergelijkbaar gif gebruikt.
Dat heeft de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, woensdag gezegd. Door de aanval kwamen zeker negentig mensen om het leven.
De bevindingen van de OPCW, die zetelt in Den Haag, komen overeen met eerdere onderzoeken in Turkse en Britse laboratoria.
De OPCW (Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens) maakte donderdag bekend dat deskundigen naar Turkije gaan om materiaal te verzamelen voor het onderzoek naar gifgas in het noorden van Syrië. Daar moet uit blijken wat voor wapens op 4 april zijn gebruikt.
De onderzoekers van de in Den Haag gevestigde OPCW willen ook met overlevenden spreken. Tijdens een luchtaanval 4 april 2017 op Khan Sheikhoun in de provincie Idlib ontplofte gifgas. Er zijn 87 mensen gedood onder wie veel kinderen.
Het zou gaan om een zenuwgas dat volgens de Amerikaanse president Trump uit Syrische gevechtsvliegtuigen kwam. Hij liet de basis van de vliegtuigen afgelopen vrijdag met raketten bestoken. Syrië en Rusland stellen dat in Khan Sheikhoun een opslagplaats van jihadisten is geraakt, waar de extremisten chemische wapens maken en bewaren.
De missie van de OPCW gaat enkel kijken wat voor wapens zijn gebruikt. De resultaten van het onderzoek worden over ruim drie weken verwacht. Ze worden dan overgedragen aan een gezamenlijke onderzoeksmissie van de VN en de OPCW. Die moet achterhalen wie met het gif gooide.
Reactie
Volgens de Syrische president Assad is de gifgasaanval in Idlib waarvoor zijn regering verantwoordelijk zou zijn „100 procent verzonnen.” Dat zei de president in een interview, meldt AFP. Assad zei ook dat zijn leger alle chemische wapens in de ban heeft gedaan.
Volgens Assad spant het westen, en met name de Verenigde Staten, samen met de rebellen. “Zij hebben dat hele verhaal verzonnen zodat ze een voorwendsel hadden om zelf een bombardement te kunnen uitvoeren op ons”, aldus Assad.
De bewijzen stapelen zich op dat het Syrische regime wel degelijk achter de gifgasaanval zat in Idlib. De nieuwste aanwijzing: de VS zouden gesprekken hebben onderschept van de Syriërs waarin wordt gesproken over de voorbereidingen voor de aanval. Al eerder kwamen er ‘bewijzen’ naar boven dat de Syrische luchtmacht verantwoordelijk was voor het bombardement. Dit zijn ze:
Al eerder vernietiging chemisch wapens
Met een resolutie besloot de VN-Veiligheidsraad indertijd tot de vernietiging van alle chemische wapens in Syrië. Syrië stemde toe om aan de ontmanteling mee te werken.
De vernietiging gebeurde onder toezicht van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die in juni vorig jaar aan de Veiligheidsraad rapporteerde dat de operatie was geslaagd. Alles wat het regime had opgegeven, was het land uit. Veel deskundigen waren sceptisch, mede door berichten over nieuwe aanvallen met gifgas.
CHEMISCHE AANVALLEN GAAN DOOR
Sindsdien zijn meerdere aanwijzingen dat de chemische aanvallen in Syrië doorgaan. In maart 2015 maakten activisten al melding van een aanval met chloorgas boven Sarmin in de noordwestelijke provincie Idlib. Volgens Human Rights Watch heeft de Syrische regering in april en mei 2015 giftige chemicaliën gebruikt bij bomaanslagen.
Begin mei 2015 waren er nieuwe aanwijzingen dat het regime van de Syrische president Assad niet alle chemische wapens had opgegeven, terwijl het dat wel had verklaard.
Affaire Rusland
Onderzoek vergiftiging van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal
Het onderzoek naar de vergiftiging van de voormalige Russische dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter gaat volgens de Britse politie waarschijnlijk nog maanden duren. In een verklaring schrijft de politie dat het een van de meest ingewikkelde zaken is die de Britse antiterreureenheid ooit heeft behandeld.
Skripal en zijn dochter werden begin deze maand in de Britse stad Salisbury vergiftigd, volgen de Britten met een zenuwgas. Voor zover bekend liggen de twee slachtoffers nog altijd in kritieke toestand in het ziekenhuis. De politieman die als eerste bij hen was en ook ziek werd, maakt het inmiddels beter.
250 rechercheurs
Nog altijd is onduidelijk waar Skripal en zijn dochter precies zijn vergiftigd. Op verschillende openbare en particuliere plekken in Salisbury en omgeving wordt daarom onderzoek gedaan om bewijsmateriaal te verzamelen. Daar zijn 250 rechercheurs fulltime bij betrokken, ondersteund door militairen en deskundigen. Ook onderzoekers van de OPCW, de waakhond tegen chemische wapens, zijn naar Groot-Brittannië gekomen om mee te helpen.
Naast onderzoek op straat in Salisbury en omgeving bekijkt de politie 4000 uur aan beelden van bewakingscamera’s en worden honderden getuigen gehoord.
Volgens de Britse regering zitten de Russische autoriteiten achter de aanval, die uitgevoerd zou zijn met het Russische zenuwgas novitsjok. Maar het Kremlin ontkent en eist harde bewijzen of anders excuses. Het incident heeft geleid tot ernstige spanningen tussen Rusland en Groot-Brittannië.
Er zijn landen die meer bewijs willen
Westerse landen scharen zich massaal achter de Britse premier Theresa May tegen Rusland na de zenuwgasaanval op de Russische ex-spion Sergej Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury. Europese landen, Amerika en de NAVO sturen Russische diplomaten weg. Het is allemaal zeer welkom voor May, maar dinsdag hamert zij op een ‘lange termijn-oplossing’ voor de dreiging die Rusland zou vormen.
Na een aantal landen uit de Europese Unie (EU), volgden dinsdag Amerika en de NAVO in hun aankondigingen over het wegsturen van Russische diplomaten.
België, thuisbasis van het hoofdkwartier van zowel de NAVO als de EU, geeft aan nog te onderzoeken welke Russische diplomaten weg te willen sturen. De NAVO meldde dinsdag al dat het personeel van de Russische missie wordt teruggebracht van 30 naar 20 man.
Ook het Luxemburgse ministerie van Buitenlandse Zaken wil verder bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de gifgasaanval op Skripal afwachten. ‘Onze regering wacht de conclusies van de OPCW (Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens, red.) af,’ aldus een woordvoerder. De OPCW verricht nader onderzoek naar het incident in Salisbury.
‘Er zijn slechts een paar Russische diplomaten in Luxemburg, en wij hebben geen bewijs dat zij direct betrokken zijn bij spionage,’ aldus de woordvoerder. Volgens de Luxemburgse regering komt de dialoog met Moskou in gevaar als er diplomaten worden uitgezet – er zitten twee Luxemburgse diplomaten in Moskou, die volgens de verwachting van de regering dan ook worden uitgezet. ‘Dan is onze ambassade in Moskou de facto gesloten en wordt dialoog met Rusland zeer moeilijk.’
Malta heeft gelijksoortige redenen om geen actie te ondernemen. ‘We doen het zelf niet omdat onze diplomatieke missie in Moskou heel klein is,’ zegt de regering in de hoofdstad Valletta. ‘Elke reactie van Moskou zou een directe beëindiging van onze diplomatieke band betekenen.’ De Maltese regering benadrukt wel dat de steun aan de Britten hierom niet minder is.
Landen die niemand wegsturen
Portugal geeft aan niemand op individuele basis te willen wegsturen, en zegt de voorkeur te geven aan actie op EU-niveau. Het land steunde wel de Europese veroordeling van de aanval op Skripal, en geeft daarmee impliciet Rusland de schuld van het incident in Salisbury.
Maar er zijn ook landen die historisch gezien een sterke band hebben met Moskou, en geen Russische diplomaten weg willen sturen. Oostenrijk bijvoorbeeld. De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz en zijn minister van Buitenlandse Zaken Karin Kneissl lieten in een gezamenlijke verklaring weten geen ‘nationale maatregelen’ te nemen. ‘We willen het communicatiekanaal naar Rusland openhouden. Oostenrijk is een neutraal land en we zien onszelf als bruggenbouwer tussen Oost en West,’ aldus de verklaring.
Ook Bulgarije, dat in Rusland een grote handelspartner vindt, ziet er geen heil in om Russische diplomaten weg te sturen. Het land is momenteel EU-voorzitter, en noemt dat als reden om ‘neutraal’ te willen blijven in de kwestie.
Griekenland liet eerder al weten geen diplomaten uit te willen zetten, en geen sancties te willen uitvaardigen tegen een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad. Ook vraagt het land om meer bewijs voor de Russische betrokkenheid bij de aanval in Groot-Brittannië. Cyprus sluit zich aan bij Griekenland.
Ook Slovenië ziet nog geen reden tot acties tegen Rusland: het Sloveense ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde afgelopen maandag dat het ‘nog te vroeg’ is om actie te ondernemen, aangezien de exacte toedracht van het incident in Salisbury nog in nevelen is gehuld.
Opvallend is wel dat Hongarije zich voegde bij EU-landen die Russische diplomaten wegsturen. Het land besloot maandag om een Russische diplomaat uit te zetten naar aanleiding van de aanval op Skripal.
Rusland heeft nog geen details gegeven over een eventuele tegenreactie. President Poetin was dinsdag in de Siberische stad Kemerovo om nabestaanden van de slachtoffers van de grootschalige brand in een winkelcentrum te condoleren. Ondanks de diplomatieke spanningen bracht de Britse premier May dinsdag per brief overigens daar wel haar condoleances voor over op de Russische regering.
Rusland slaat terug
Rusland zet hetzelfde aantal diplomaten het land uit als de Verenigde Staten, EU-lidstaten en andere landen hebben gedaan met Russen. Dat zegt minister van Buitenlandse Zaken Lavrov.
Hij kondigde ook aan dat het Amerikaanse consulaat in Sint-Petersburg wordt gesloten. De Amerikanen hebben twee dagen de tijd om hun spullen te pakken en de deuren te sluiten.
Rusland reageert zo op het uitzetten van Russische diplomaten vanwege de zenuwgasaanval op ex-dubbelspion Skripal en zijn dochter in Engeland. Bij elkaar kregen meer dan 150 Russische diplomaten de boodschap dat ze het land uit moesten.
Door de gifaanval raakte Skripal in zijn woonplaats Salisbury buiten westen. Ook zijn dochter, die bij hem was, werd ernstig ziek. Vandaag werd bekend dat zij aan de beterende hand is, haar vaders toestand is nog kritiek. Ook raakte een agent gewond die hen hielp; hij werd eerder al ontslagen uit het ziekenhuis.
AD 16.04.2018 Ondanks de bombardementen gaat de zoektocht naar bewijs voor een gifgasaanval in de Syrische stad Douma gewoon door. ,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd.”
Syrië en Rusland kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen.
Uitgerekend op de dag dat een onderzoeksteam van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Syrië wilde beginnen met een onafhankelijk onderzoek naar de vermeende gifgasaanval door Assad, regende het westerse bommen.
Toch gaan de OPCW-onderzoekers – met hun hoofdkwartier in Den Haag – door met de opdracht om vast te stellen of in het weekend van 7 april chemische wapens zijn gebruikt, en zo ja, welke. ,,Assad en de Russen zullen alles doen om de schuld in de schoenen van de rebellen te schuiven”, zegt Jean Paul Zanders, specialist in chemische en biologische oorlogsvoering.
Gooien de westerse bommen roet in het eten van de onderzoekers?
,,Nee, de bombardementen zijn uitgevoerd op diverse locaties, maar niet op de plaats van de chemische aanval. Het Syrische regeringsleger heeft nu controle over Douma. Dat betekent dat het OPCW-team onbelemmerd toegang kan krijgen tot het gebied. Dat gebeurt nu ook.”
Waarom werkt Syrië mee aan dit onderzoek?
,,Eerst ontkenden Assad en de Russen dat er een chemische aanval was. Later werd toegegeven dat er een gifgasaanval was, maar werd gezegd dat deze door rebellen was uitgevoerd. Ze kunnen niet om de beelden heen van slachtoffers in ziekenhuizen, waaruit duidelijk blijkt dat zij symptomen van een gifgasaanval vertonen.”
Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn
Hoe verzamelen de OPCW-onderzoekers bewijs in Douma?
,,Ze zullen zoveel mogelijk zelf bewijs verzamelen. Het meeste fysieke bewijs zal worden aangeleverd door het Syrische regime en de militairen ter plaatse. De meeste munitieresten zijn al verplaatst, dat gebeurt meestal.”
Kunnen de Syriërs en de Russen bewijs verdoezelen of verbergen?
,,In principe is alles mogelijk. Als ze het nalaten om bewijs aan de onderzoekers te overhandigen, kunnen ze daarop worden aangesproken. Zelfs als een bepaald gebied van tevoren volledig is schoongeveegd, zal dat zichtbaar zijn. Het draait niet alleen om munitieresten: er worden ook getuigen en slachtoffers geïnterviewd, men neemt bloed af en doet sporenonderzoek op kleding.”
Wanneer komt er zekerheid over de gifgasaanval?
,,De OPCW-onderzoekers weten nu waarschijnlijk al precies waar de aanval is uitgevoerd. Op basis van radarbeelden weet men waar helikopters in de lucht waren op het moment van de aanval. Door getuigen te horen, kan dat bevestigd worden. Bij overlevenden wordt medisch onderzoek gedaan. Over een week of twee kunnen de onderzoekers met zekerheid zeggen of een eventuele chemische aanval was uitgevoerd met chloorgas of zenuwgas. Of allebei.”
NOS 12.04.2018 Het Nederlandse kabinet acht het “heel waarschijnlijk dat Syrië achter die verschrikkelijke gifgasaanval in Douma zit”. Dat zei premier Rutte in China tegen de NOS. Hij heeft dan ook begrip voor een eventuele aanval van de Verenigde Staten op Syrië.
Rutte zegt het te betreuren dat Rusland een besluit van de VN-Veiligheidsraad heeft tegengehouden om onderzoek te doen naar het gebruik van chemische wapens in de Syrische plaats.
Zo’n onderzoek had boven tafel kunnen halen “wie hier precies verantwoordelijk is”, zegt Rutte. Nu dat niet kan, maar het er heel erg op lijkt dat Syrië erachter zit, heeft het kabinet besloten dat Nederland er begrip voor heeft “als de Amerikanen met anderen iets doen”, aldus de premier.
Aanval door VS legaal?
Gevraagd of er momenteel wel een internationale juridische basis is voor een aanval op Syrië, antwoordt de premier: “Voor Nederland geldt dat wij sinds een aantal jaren heel precies definiëren wanneer wij zo’n juridische basis wel of niet aanwezig achten. Vandaar dat wij altijd heel zorgvuldig onze woorden kiezen.”
Rutte zei verder dat hij alleen maar kan herhalen wat minister Bijleveld van Defensie gisteren al zei: Nederland heeft begrip voor een eventuele aanval op Syrië. “Daarbij is wel van belang dat die proportioneel is. Dat is cruciaal.”
AD 15.04.2018 Nederland sprak geen steun uit voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië, want Den Haag beschikt niet over voldoende eigen informatie dat het Syrische regime achter een gifgasaanval op het rebellenbolwerk Douma zat. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in het programma WNL op Zondag.
,,Wat in de Nederlandse politieke geschiedenis heel belangrijk is, is dat je steun uitspreekt op het moment dat je ook eigen informatie hebt”, aldus Blok. Hij noemde het zeer plausibel dat het regime van president Assad chemische wapens heeft ingezet. Assad heeft dat ook in het verleden gedaan, benadrukte de bewindsman. De aanval is volgens Blok heel precies gericht geweest op de ‘productiecapaciteit’ van chemische wapens.
Minister-president Mark Rutte zei gisteren al dat het kabinet begrip heeft voor de aanvallen op Syrische doelwitten. ,,De internationale gemeenschap kan dit niet accepteren”, vond Rutte. Hij noemde de aanvallen ‘in de huidige omstandigheden proportioneel en weloverwogen’.
Nederland stemde gisteren nog wel in met de gemeenschappelijke NAVO-verklaring waarin de volledige steun wordt uitgesproken voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië. Nederland liet wel de kanttekening plaatsen ‘dat het moeite had in te stemmen’ met de verklaring. ,,Omwille van de NAVO-solidariteit heeft het kabinet echter besloten uiteindelijk in te stemmen”, zei Blok.
Blok wijst er vandaag op dat in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is aangedrongen op een ‘compleet’ onderzoek, ook om vast te stellen wie er achter de gifgasaanval zat. Dat onderzoek is echter door Rusland geblokkeerd.
De minister bestempelde de situatie als een gesloten knoop: ,,Je mag de vraag niet stellen, dus je zult het antwoord niet krijgen.” De huidige missie van de organisatie tegen chemische wapens (OPCW) onderzoekt alleen de inzet van gifgas. Zo wordt er volgens Blok een ‘rookgordijn’ opgeworpen. Hij noemde de houding van de Russen ‘heel cynisch’.
NOS 14.04.2018 Hoewel het kabinet begrip heeft voor de bombardementen op Syrische doelen, kan een oplossing voor de oorlog Syrië alleen gevonden worden aan de onderhandelingstafel, zegt minister Blok. “De volle inzet van de Nederlandse regering is om via de VN-Veiligheidsraad uiteindelijk een wapenstilstand te bereiken, toegang tot hulp en het liefst uiteindelijk vrede.”
Daarom ook moeten de lijnen met Rusland open blijven, vindt Blok. “We hebben Rusland nodig. Rusland is lid van de Veiligheidsraad”, zegt hij tegen persbureau ANP.
De vergeldingsactie van vannacht was volgens Blok een “afgewogen manier” om op de aanvallen in Douma te reageren. Hij noemt het aannemelijk dat een week geleden in de stad gifgas is ingezet. “We weten zeker dat het regime van Assad ook in het verleden gifgas gebruikt heeft. Alles bij elkaar voldoende reden om begrip te hebben voor deze actie.”
Hij stelt verder “dat de wereld niet op zijn handen kan blijven zitten.” Volgens Blok is er geen sprake van geweest dat Nederland zelf zou deelnemen aan de bombardementen. “Het Nederlandse kabinet heeft begrip voor de actie, maar niet aangeboden om zelf mee te doen”, stelt hij.
Kamer reageert wisselend
In de Tweede Kamer is wisselend gereageerd op de bombardementen.
SP-Kamerlid Karabulut spreekt van een “totaal onverantwoorde aanval”. Zij vindt dat eerst de feiten op tafel hadden gemoeten over de aanval in Douma, voor er passende maatregelen getroffen waren. “Dit is een geopolitiek spel dat over de ruggen van de Syriërs wordt gevoerd, met risico’s voor ons allemaal”, waarschuwt Karabulut. “Het brengt een oplossing niet dichterbij en het gevaar bestaat dat het conflict zich verder verdiept.”
Volgens GroenLinks-Kamerlid Van Ojik maakt de aanval duidelijk dat de inzet van chemische wapens niet onbestraft blijft. Hij hoopt dat de bombardementen het regime van Assad ervan weerhouden in de toekomst nieuwe aanvallen uit te voeren. “Maar zolang een coherente politieke strategie ontbreekt, zal een geïsoleerde militaire respons de oplossing van het conflict in Syrië helaas niet dichterbij brengen.”
Ook andere partijen hebben begrip getoond voor de aanvallen. PVV-Kamerlid De Roon zegt het Amerikaanse besluit om op te treden te “respecteren”. Wel vraagt hij zich af hoe doeltreffend de bombardementen zijn.
Coalitie
Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie vinden dat de aanval op Douma niet onbestraft mag blijven.
“Assads gruwelijke chemische aanvallen zijn een grove schending van het oorlogsrecht. Dat moet bestraft worden en dat doet het Westen nu ook”, stelt VVD-fractievoorzitter Dijkhoff.
“Het gebruik van chemische wapens kan en mag niet onbestraft blijven. De militaire actie tegen Syrië was onvermijdelijk”, zegt ChristenUnie-Kamerlid Voordewind.
AD 14.04.2018 Tweede Kamerleden reageren verdeeld op de bombardementen in Syrië van afgelopen nacht. SP-Kamerlid Sadet Karabulut spreekt van ‘roekeloos optreden’. Voor regeringspartij D66 voelt de militaire actie ‘onwenselijk en ongemakkelijk’. De VVD is blij met een ‘helder signaal’.
,,Ik heb grote zorgen over de bombardementen op Syrië, terwijl de onderzoekers onderweg zijn naar Syrië”, laat SP’er Sadet Karabulut weten. Ze doelt op onderzoekers van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die deskundigen naar Douma heeft gestuurd om de vermoedelijke gifgasaanval op die stad te onderzoeken.
,,Nederland moet dit roekeloze optreden veroordelen”, vindt Karabulut. ,,Er wordt gegokt met de veiligheid van miljoenen mensen in een vuil geopolitiek spel waarvan niemand de gevolgen kan overzien.”
Geen VN-mandaat: ‘onwenselijk en ongemakkelijk’
Voor regeringspartij D66 voelt het militair ingrijpen – zonder VN-mandaat – ‘onwenselijk en ongemakkelijk’. ,,Maar het is gezien de voortdurende schendingen niet onbegrijpelijk”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma tegen deze krant. ,,Het is onbegrijpelijk dat Poetin onderzoeken naar chemische wapens vetoot in de VN en daarmee de inzet van deze verboden wapens normaliseert”, licht Sjoerdsma toe. ,,Hierdoor zien de Verenigde Staten, het VK en Frankrijk zich gedwongen een militair signaal af te geven zonder mandaat.”
Voor D66 blijft het ongemakkelijk dat nog geen onomstotelijk bewijs op tafel ligt dat het Syrische regime van Assad achter de vermoedelijke gifgasaanval in Douma zit. ,,Belangrijk is dat deze bondgenoten het bewijs zoveel mogelijk openbaren”, vindt Sjoerdsma.
De PvdA in de Tweede Kamer veroordeelt de bombardementen van vannacht niet, in tegenstelling tot de SP. ,,De vergeldingsaanval van de VS, het VK en Frankrijk stellen ons voor een dilemma”, zegt PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen daarover.
,,Feiten konden immers nog niet worden vastgesteld, omdat onafhankelijk onderzoek wordt belemmerd. Wat de PvdA betreft is er echter nooit een rechtvaardiging voor het gebruik van chemische wapens en daarom veroordelen wij deze proportionele aanval tegen strategische doelen in Syrië niet.”
VVD: ‘helder signaal richting Assad’
De VVD in de Tweede Kamer steunt het commentaar van premier Mark Rutte, van eerder deze ochtend. ,,Wij vinden het goed dat het Westen een helder signaal afgeeft richting Assad, en daarmee tegen iedereen die denkt chemische wapen te kunnen inzetten”, zegt VVD-Kamerlid Bente Becker. ,,Met het herhaaldelijk gebruik van deze wapens lapt Assad een belangrijk internationaal verbod aan zijn laars ten koste van onschuldige burgers. De internationale gemeenschap mag niet wegkijken en doorbreekt nu terecht het patroon van straffeloosheid.”
Volgens PVV-leider Geert Wilders zal de aanval in Syrië ‘niet helpen’. ,,Assad komt alleen maar sterker in het zadel”, laat hij via Twitter weten. ,,Nederland moet ten aanzien van de islamitische wereld meer non-interventie nastreven. Veiligheid in eigen land op 1!”
Nederland levert geen bijdrage aan de militaire actie in Syrië. Het kabinet heeft wel begrip voor de raketaanvallen van afgelopen nacht en noemt het ingrijpen ‘proportioneel en weloverwogen’.
NU 14.04.2018 Nederland heeft moeite gehad met het steunen van de NAVO-verklaring over de aanval van Syrië, waarin de lidstaten de volledige steun hebben gegeven. Volgens minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) komt dit door het ontbreken van eigen informatie over de aanval.
Wegens NAVO-solidariteit is Nederland wel akkoord gegaan, met de kanttekening dat het kabinet “zelf wel bij begrip blijft”. Dit schrijft Blok in een brief aan de Tweede Kamer, zo is te lezen op 1848.nl.
Nederland sprak eerder geen steun uit voor de westerse vergeldingsactie tegen Syrië, want Den Haag beschikt niet over voldoende eigen informatie dat het Syrische regime achter een gifgasaanval op het rebellenbolwerk Doumazat. De vergeldingsaanval werd uitgevoerd door de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
”Wat in de Nederlandse politieke geschiedenis heel belangrijk is, is dat je steun uitspreekt op het moment dat je ook eigen informatie hebt”, zei Blok in het programma WNL op Zondag.
Chemische wapens
Hij noemde het zeer plausibel dat het regime van president Assad chemische wapensheeft ingezet. Assad heeft dat ook in het verleden gedaan, benadrukte de bewindsman. ”Vandaar dat we nu ook begrip hebben voor deze actie.” De aanval is ook heel precies gericht geweest op de ”productiecapactiteit” van chemische wapens, aldus Blok verder.
Hij wijst erop dat in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is aangedrongen op een ”compleet” onderzoek, ook om vast te stellen wie er achter de gifgasaanval zat. Maar zo’n onderzoek is door Rusland, de verdediger van het Assad-regime, geblokkeerd. Daardoor is het niet mogelijk erachter te komen of het ”alweer Assad” was.
Blok bestempelde de situatie als een gesloten knoop: ”Je mag de vraag niet stellen, dus je zult het antwoord niet krijgen.” De huidige missie van de organisatie tegen chemische wapens door de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens(OPCW) onderzoekt alleen de inzet van gifgas.
Zo wordt er volgens Blok een ”rookgordijn” opgeworpen. Want zonder antwoord op de vraag wie de schuldige is, kun je blijven zeggen dat je niet kunt reageren. Hij noemde de houding van de Syrische bondgenoot Rusland heel cynisch.
Bombardementen
De bombardementen van het westen, die in de nacht van vrijdag op zaterdag op drie doelen in Syrië werd uitgevoerd, waren gericht op productielocaties van chemische wapens.
De landen hebben 105 raketten afgevuurd die succesvol hun doelen hebben geraakt. Het programma voor het maken van chemische wapens zou volgens het Pentagon nu “kreupel” zijn, omdat Syrië veel materieel is verloren.
NU 18.11.2017 Rusland heeft vrijdagavond in de VN-Veiligheidsraad opnieuw een veto uitgesproken over het verlengen van een onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Syrië.
Rusland verwierp hiermee een resolutie van Japan. Dat land pleitte voor een verlenging van het onderzoek. Donderdag gebruikte Rusland ook al het vetorecht tegen een voorstel van de Verenigde Staten om het mandaat te verlengen.
Sinds de burgeroorlog in Syrië in 2011 begon, is het de elfde keer dat Rusland zijn veto uitspreekt over mogelijke acties van de Veiligheidsraad die betrekking hebben op Syrië.
Het Russische veto heeft kwaad bloed gezet bij de Verenigde Staten. ”Het veto geeft een duidelijke boodschap dat Moskou geen enkele waarde hecht aan de levens van de slachtoffers”, aldus een verklaring van de Amerikaanse regering zaterdagochtend.
Vraagtekens bij bevindingen
Rusland stemde in 2015 wel in met de vorming van de JIM. Dat is een gezamenlijke commissie van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Het zette daarna echter steeds weer vraagtekens bij de bevindingen van de onderzoekscommissie.
De commissie heeft onder meer geconcludeerd dat de Syrische regering van president Bashar al-Assad achter een gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun zat. Daardoor vielen in april van dit jaar ruim tachtig doden.
VK 17.11.2017 De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is er niet in geslaagd het mandaat te vernieuwen van de commissie die onderzoek doet naar het gebruik van chemische wapens in Syrië. Twee concurrerende resoluties, van Rusland en de Verenigde Staten, werden donderdag allebei verworpen. Het was de tiende keer in zes jaar dat de Russen in de Veiligheidsraad hun veto gebruikten om een resolutie over Syrië tegen te houden.
Het mandaat van het Joint Investigative Mechanism (JIM) liep vrijdag af. De werkzaamheden worden dus ogenblikkelijk stopgezet, tenzij later op de dag een Japans voorstel wordt aangenomen om de activiteiten nog een maand voort te zetten. Het was de bedoeling het in 2015 ingestelde mandaat opnieuw met een jaar te verlengen.
Het drie uur durende debat in de Veiligheidsraad liep uit op een bittere uitwisseling van verwijten tussen Russen en Amerikanen. ‘Tot mijn Russische vrienden: de volgende chemische aanval staat op jullie conto’, zei de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley. ‘Rusland heeft het JIM om zeep geholpen en accepteert in feite het gebruik van chemische wapens.’
Rusland heeft het JIM om zeep geholpen en accepteert in feite het gebruik van chemische wapens’, aldus Nikki Haley, Amerikaanse VN-ambassadeur.
Haar Russische collega Vassili Nebenzia verweet de Amerikanen aan te sturen op een ‘marionetachtige structuur om de publieke opinie te manipuleren op grond van valse informatie’.
Het JIM werd ingesteld in augustus 2015. De VN werken erin samen met de in Den Haag gevestigde Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Een ontwapeningsmissie van VN en OPCW onder leiding van Sigrid Kaag, inmiddels minister voor Ontwikkelingssamenwerking, concludeerde in september 2014 dat het chemisch arsenaal van de regering van president Bashar al-Assad was vernietigd.
Niettemin werd nadien nog enkele malen gifgas ingezet in de burgeroorlog. Het JIM heeft geconstateerd dat het regime in 2014 en 2015 zeker twee aanvallen heeft uitgevoerd. Ook Islamitische Staat heeft chemische wapens gebruikt.
Het ernstigste incident vond 4 april dit jaar plaats bij de stad Khan Sheikhoun in Noord-Syrië. Bij een aanval met het mosterdgas sarin kwamen ongeveer honderd mensen om het leven. Volgens het vorige maand gepubliceerde eindverslag van het JIM was het regeringsleger verantwoordelijk. De gebeurtenissen waren voor de Amerikaanse regering aanleiding een strafbombardement uit te voeren op doelen in Syrisch regeringsgebied.
De ruzie werpt een schaduw over de vredesbesprekingen over Syrië onder auspiciën van de VN, die 28 worden hervat in Genève
Rusland vindt dat de JIM-onderzoekers tot nu eenzijdig de schuld hebben gelegd bij het Assad-kamp. Zij zijn afgegaan op ‘twijfelachtig bewijs van de oppositie en zelfs terroristische groepen’ en hebben verzuimd Khan Sheikhoun te bezoeken. Hun aanpak kent ‘fundamentele fouten’ en zou daarom grondig gewijzigd moeten worden.
Met dat doel diende Moskou donderdag een alternatieve tekst in, naast die van de Verenigde Staten. De resolutie kreeg niet de vereiste negen stemmen. Alleen Rusland, China, Bolivia en Kazachstan stemden voor. De Amerikaanse resolutie kreeg de steun van elf van de vijftien lidstaten van de Veiligheidsraad, maar werd getroffen door een Russisch veto. Ook Bolivia stemde tegen; China en Egypte onthielden zich.
De ruzie werpt een schaduw over de vredesbesprekingen over Syrië onder auspiciën van de VN, die 28 november worden hervat in Genève. ‘Hoe kunnen we vertrouwen op Russische steun voor vrede in Syrië?’, aldus ambassadeur Haley. Het debat donderdag in New York heeft volgens haar bewezen dat Rusland ‘spelletjes speelt met mensenlevens’.
Telegraaf 16.11.2017 Rusland heeft in de VN-Veiligheidsraad zijn veto uitgesproken over het verlengen van een onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Syrië. Het mandaat voor het internationale onderzoek loopt donderdag om middernacht af.
De Amerikaanse president Donald Trump had Moskou eerder op de avond nog via Twitter opgeroepen toch in te stemmen met het verlengen van het mandaat van de onderzoekscommissie (JIM). Dat is een gezamenlijke commissie van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW).
Rusland stemde in 2015 in met de vorming van de JIM, maar zette daarna steeds weer vraagtekens bij de bevindingen van de onderzoekscommissie. Die heeft onder meer geconcludeerd dat de Syrische regering van president Bashar al-Assad achter een gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun zat. Daardoor vielen in april van dit jaar ruim tachtig doden.
NU 16.11.2017 Rusland heeft donderdag in de VN-Veiligheidsraad zijn veto uitgesproken over het verlengen van een onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Syrië. Het mandaat voor het internationale onderzoek loopt donderdag om middernacht af.
De Amerikaanse president Donald Trump had Moskou eerder op de avond nog via Twitter opgeroepen toch in te stemmen met het verlengen van het mandaat van de onderzoekscommissie (JIM). Dat is een gezamenlijke commissie van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW).
Rusland stemde in 2015 in met de vorming van de JIM, maar zette daarna steeds weer vraagtekens bij de bevindingen van de onderzoekscommissie. Die heeft onder meer geconcludeerd dat de Syrische regering van president Bashar al-Assad achter een gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun zat. Daardoor vielen in april van dit jaar ruim tachtig doden.
Het Syrische leger en bondgenoot Rusland zeggen dat de chemische wapens die destijds werden gebruikt afkomstig waren van de rebellen.
Need all on the UN Security Council to vote to renew the Joint Investigative Mechanism for Syria to ensure that Ass… https://t.co/1fnmbOdhQR
NU 08.11.2017 Frankrijk, de Verenigde Staten, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk eisen dat het VN-mandaat voor onderzoek naar het gebruik van chemische wapens in Syrië. Rusland heeft eerder een veto uitgesproken tegen de verlening.
De vier landen hebben in de VN Veiligheidsraad laten weten dat er duidelijk uitgesproken moet worden dat de verantwoordelijken voor de gifgasaanval in april verantwoordleijk moeten worden gehouden.
“We dringen er op aan dat de Veiligheidsraad de capaciteit van JIM (Joint Investigative Mechanism) handhaaft”, staat in een statement van de vier ministers van Buitenlandse Zaken. JIM is de onderzoeksmissie van de VN in Syrië samen met de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW).
In het laatste verslag van JIM staat dat het Syrische leger verantwoordelijk is voor de gifgasaanval in april op Syrische burgers. Rusland liet dinsdag weten een veto uit te spreken over een verlenging van het mandaat. Onder andere het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten vinden dat Rusland hierdoor mensenrechtenschendingen negeert.
VK 27.10.2017 Het Syrische leger was verantwoordelijk voor de gifgasaanval op het stadje Khan Sheikhoun in april waarbij zeker 83 doden vielen. Dat concluderen deskundigen van de VN in een rapport. Volgens hen beschikt Islamitische Staat ook over chemische wapens. IS-strijders zaten volgens de VN achter een aanval in september 2016 met mosterdgas op het plaatsje Um Hosh.
Syrië roept al jaren dat IS en andere rebellenbewegingen aanvallen uitvoeren met chemische wapens. Deze zouden ooit zijn buitgemaakt op het Syrische leger of zelf zijn gemaakt door de rebellen.
De deskundigen bevestigen met hun onderzoek nu de claims van Damascus dat IS inderdaad over de massavernietigingswapens beschikt. Volgens de VN-onderzoekers bestookte IS indertijd het Koerdische dorpje bij Aleppo met mortieren gevuld met het verboden mosterdgas. IS-strijders worden er al jaren van beschuldigd deze mortieren te gebruiken.
Officieel beschikt Syrië niet meer over chemische wapens, na de vernietiging onder internationaal toezicht sinds 2013 van het Syrische arsenaal. De aanval op Khan Sheikhoun leidde internationaal tot grote verontwaardiging nadat beelden naar buiten kwamen over de slachtoffers en de gewonden die in ziekenhuizen werden behandeld.
Met het rapport, dat donderdag naar de Veiligheidsraad is gestuurd, bevestigen de VN de beschuldigingen van de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië eerder dit jaar dat de Syrische luchtmacht zenuwgas had gebruikt in Khan Sheikhoun. President Trump reageerde op het bombardement met een aanval met zo’n zestig Tomahawk-kruisraketten op de luchtmachtbasis Al-Shayrat van waaruit volgens de VS de Syrische vliegtuigen waren opgestegen.
New UN-OPCW report on #Syriachemical weapons attacks also confirms that #ISIS deployed sulfur mustard at Umm Hawsh in Sept 2016. 11:33 PM – Oct 26, 2017
Damascus, gesteund door bondgenoot Rusland, ontkende toen dat het achter de aanval zat. Syrië zegt geen chemische wapens te gebruiken in de burgeroorlog die in 2011 uitbrak.
‘Steeds opnieuw zien we onafhankelijke bevestiging dat er chemische wapens zijn gebruikt door het regime van president Assad’, aldus de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley. ‘De Veiligheidsraad moet een duidelijke boodschap sturen dat de inzet van chemische wapens door wie dan ook niet zal worden getolereerd en het moet het werk van de onpartijdige onderzoekers volledig ondersteunen.’
Het rapport, in handen van persbureau AP, werd opgesteld door de gezamenlijke onderzoekscommissie (JIM) van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). De commissie heeft het Syrische regime al eerder verantwoordelijk gesteld voor drie aanvallen met chloorgas in 2014 en 2015.
De onderzoekers zeggen, na uitgebreid onderzoek in Khan Sheikhoun en Um Hosh, ‘er zeker van te zijn’ dat het Syrische leger en IS de chemische wapens gebruikten. ‘Het voortdurend gebruik van chemische wapens, ook door rebellen, is verontrustend’, aldus de VN-deskundigen. ‘Als het nu niet wordt gestopt door de internationale gemeenschap, zal het anderen aanmoedigen ze ook te gebruiken, ook buiten Syrië.’
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson heeft vrijdag fel uitgehaald naar Rusland, dat volgens hem het gebruik van gifgassen door het Syrische regime heeft proberen te verbloemen. ‘Rusland heeft herhaaldelijk geprobeerd de pogingen te dwarsbomen de waarheid over de aanval op Khan Sheikhoun te achterhalen’, aldus Johnson in een verklaring. ‘Rusland heeft voortdurend ervoor gekozen Assad af te dekken. Dit gedrag kan alleen maar de wereldwijde consensus tegen het gebruik van chemische wapens ondermijnen.’
NU 27.10.2017De Syrische regering is schuldig aan een dodelijke gifgasaanval op Khan Sheikhoun, een plaats die in handen is van opstandelingen.
Dit komt naar voren uit een rapport van de Verenigde Naties en de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW). Dit melden de Verenigde Staten donderdag.
“Keer op keer zien we onafhankelijke informatie die bevestigen dat het regime van Bashar al-Assad chemische wapens heeft gebruikt”, stelt de Amerikaanse VN-afgezant Nikki Haley in een verklaring. “De VN-Veiligheidsraad moet een duidelijk signaal afgeven dat het gebruik van chemische wapens door wie dan ook, niet wordt getolereerd.”
Sarin
Bij de aanval op 4 april, waarbij het giftige sarin werd gebruikt, kwamen tientallen mensen om het leven. De Syrische regering heeft altijd ontkend hier verantwoordelijk voor te zijn. Een eerder rapport van de OPCW over wat er die dag is gebeurd, was volgens Damascus niet waarheidsgetrouw.
Dat rapport zou zijn gebaseerd ”op getuigenissen van terroristen die zich in Turkije bevinden”. Turkije is een belangrijke steunpilaar van radicale soennitische opstandelingen die tegen de regering in Damascus vechten.
Syrië ging in 2013 akkoord met het vernietigen van het chemische wapenarsenaal. Damascus heeft altijd ontkend dat het daarna nog chemische wapens heeft gebruikt.
AD 27.10.2017 De Syrische regering van president Bashar al-Assad zit achter de gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun, waarbij in april van dit jaar zeker 83 doden vielen. Dat is de conclusie van een rapport dat donderdag naar de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is gestuurd.
,,De Syrische Arabische Republiek is verantwoordelijk voor de aanval met het zenuwgas sarin in Khan Sheikhoun op 4 april 2017″, aldus het rapport van de gezamenlijke onderzoekscommissie (JIM) van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens.
De aanval leidde tot een Amerikaanse vergelding met raketten op een Syrische luchtmachtbasis van waaruit volgens Washington de vliegtuigen voor de aanval waren opgestegen.
,,Steeds opnieuw zien we onafhankelijke bevestiging dat er chemische wapens zijn gebruikt door het regime van president Assad”, zei de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley. ,,De Veiligheidsraad moet een duidelijke boodschap uitsturen dat de inzet van chemische wapens door wie dan ook niet zal worden getolereerd en moet het werk van de onpartijdige onderzoekers volledig ondersteunen.”
Het rapport maakt ook melding van het gebruik van mosterdgas door IS in de Syrische stad Umm Hawsh in september 2016. De onderzoekscommissie JIM heeft het Syrische regime al eerder verantwoordelijk gesteld voor drie aanvallen met chloorgas in 2014 en 2015.
NU 08.09.2017 Syrië herkent zich niet in een VN-rapport waarin het verantwoordelijk wordt gehouden voor een dodelijke aanval met chemische wapens in april. De regering van president Bashar al-Assad beweert dergelijke wapens niet te hebben gebruikt en dat ook niet van plan te zijn.
Volgens staatspersbureau SANA heeft Damascus een reactie op het rapport gestuurd naar de Verenigde Naties. Daarin wordt benadrukt ”dat Syrië geen gifgas heeft gebruikt tegen het eigen volk, in de eerste plaats omdat het daar niet over beschikt”.
De bewering van het regime staat haaks op het rapport van een speciale VN-commissie. Die concludeerde deze week dat de Syrische autoriteiten sinds het begin van de burgeroorlog de hand hebben gehad in zeker 27 aanvallen met chemische wapens.
Khan Sheikhoun
De onderzoekers hielden de Syrische regering onder meer verantwoordelijk voor de gifgasaanval op de plaats Khan Sheikhoun, waarbij in april zeker 83 doden vielen.
De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens stelde eerder al vast dat slachtoffers daar waren blootgesteld aan het zenuwgas sarin.
Verzinsel
In april dit jaar noemde president Bashar al-Assa de gigifgasaanval een ‘honderd procent verzinsel’.
NU 06.09.2017 VN-onderzoekers houden de Syrische luchtmacht verantwoordelijk voor de gifgasaanval op de plaats Khan Sheikhoun, waarbij in april zeker 83 doden vielen. De strijdkrachten van het regime zouden ook tientallen andere aanvallen hebben uitgevoerd met chemische wapens.
De Syrië-commissie van de Mensenrechtenraad van de VN maakte woensdag bekend dat sinds het begin van de burgeroorlog zeker 33 aanvallen met chemische wapens zijn uitgevoerd. In ten minste 27 gevallen zou het regime van president Bashar al-Assad verantwoordelijk zijn. In het onderzoek is niet achterhaald wie achter de overige aanvallen zit.
Het regime zou onder meer de aanval op Khan Sheikhoun hebben laten uitvoeren. Die gifgasaanval was voor de VS aanleiding om een Syrische luchtmachtbasis te bestoken met kruisraketten.
De OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, bevestigde eerder al dat bij de aanval op Khan Sheikhoun gebruik was gemaakt van sarin, een geurloos zenuwgas. Van de 83 dodelijke slachtoffers was ruim een derde kind. Bijna driehonderd mensen raakten gewond bij de aanval op het plaatsje in de provincie Idlib.
Het regime heeft altijd ontkend verantwoordelijk te zijn voor het gebruik van chemische wapens in de plaats. Volgens Assad waren het rebellen die zaten achter de aanval op Khan Sheikhoun.
Luchtaanvallen
Tijdens het onderzoek heeft de VN 43 getuigen en andere betrokkenen geïnterviewd. Ook is gebruik gemaakt van satellietbeelden en beeldmateriaal.
De onderzoekers stellen ook ernstig bezorgd te zijn over de impact van luchtaanvallen van de internationale coalitie die in Syrië terreurgroepen bestrijdt. Daarbij vallen geregeld burgerslachtoffers.
Elsevier 13.08.2017 De VN-commissie die de oorlog in Syrië onderzoekt, heeft genoeg bewijs om aan te tonen dat de Syrische president Bashar al-Assad oorlogsmisdaden heeft gepleegd. Dat zegt een prominent lid van de commissie.
De 70-jarige Carla del Ponte kondigde eerder aan af te treden als lid van de VN-commissie. In een interview met de Zwitserse krant SonntagsZeitung hekelt ze het feit dat de Verenigde Naties geen speciaal tribunaal hebben opgericht voor de oorlog in Syrië.
In 1999 werd Del Ponte, een Zwitserse juriste, hoofdaanklager van het Joegoslaviëtribunaal van de VN, en het Rwandatribunaal. Ook na haar pensioen zat ze niet stil: in 2012 trad ze toe tot de speciale VN-commissie voor Syrië.
Geen aanklager, geen tribunaal
‘Ik ben ervan overtuigd dat dit het geval is,’ antwoordt ze op de vraag of de commissie genoeg bewijs heeft om Assad te veroordelen voor oorlogsmisdaden. Zijn regime treedt al jaren hard op tegen rebellen, waaronder extremistische groeperingen.
‘Daarom is de situatie ook zo frustrerend. Het voorbereidende werk is allemaal al gedaan. Desondanks is er geen aanklager en geen tribunaal,’ zegt Del Ponte in het interview.
Carla del Ponte
Poetins veto
De Commissie werd in augustus 2011 opgericht. Sindsdien veroordelen de leden de mensenrechtenschendingen door het regime van Bashar al-Assad. Diverse keren heeft de commissie alarm geslagen over de acties van de regering van Assad. Maar de oproep om zijn overtredingen van internationale wetten aan te pakken, wordt vaak niet gehoord.
Overigens zegt Del Ponte dat ze alle partijen in de bloedige Syrië-oorlog de afgelopen jaren onderzocht met haar Commissie-collega’s.
Volgens de juriste wordt Assad niet vervolgd vanwege het Russische veto in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Dat is ernstig, aldus Del Ponte: ‘Een aanklager moet onze taak nu voltooien.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 13.08.2017 De commissie van de Verenigde Naties die belast is met de oorlog in Syrië heeft ”genoeg bewijzen om de Syrische president Bashar al-Assad te veroordelen wegens oorlogsmisdaden.”
Dat zegt het aftredend hoofd van de VN-commissie voor Syrië Carla Del Ponte (70) zondag in een gesprek met de Zwitserse krant SonntagsZeitung. Het is nog niet bekend wanneer ze terugtreedt.
Del Ponte kondigde vorige week haar aftreden aan als hoofd van de commissie. Ze is gefrustreerd over de weigering van de VN-veiligheidsraad om een speciaal tribunaal voor Syrië op te richten.
”Ik ben er van overtuigd dat er genoeg bewijs is tegen Assad. Daarom is het zo frustrerend dat de VN geen stappen zetten. Het voorbereidende werk is gedaan. Nu moeten er stappen worden gezet om een rechtbank en een aanklager te installeren”, aldus Del Ponte in het vraaggesprek.
Volgens haar worden die pogingen vooral geblokkeerd door veto’s van Rusland. Rusland geldt al jaren als bondgenoot van Assad en steunt het Syrische regeringsleger met wapens.
Volgens een eerder onderzoeksrapport van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft de Syrische overheid zich schuldig gemaakt aan drie gifgasaanvallen in het land.
Daarnaast zou Assad hebben toegestaan dat in een militaire gevangenis duizenden gevangenen zijn opgehangen tijdens de al zes jaar durende burgeroorlog. De Verenigde Staten zegt bewijs te hebben dat het regime daar een crematorium heeft gebouwd om lichamen van gevangenen te laten verdwijnen.
Amnesty International meldde in februari dat gemiddeld twintig tot vijftig mensen per week in de gevangenissen zijn opgehangen. Er zouden tussen de vijfduizend en dertienduizend mensen zijn geëxecuteerd in de eerste vier jaar na de opstand die tot de burgeroorlog leidde.
Telegraaf 13.08.2017 De commissie van de Verenigde Naties die belast is met de oorlog in Syrië heeft ,,genoeg bewijzen om de Syrische president Bashar al-Assad te veroordelen wegens oorlogsmisdaden.”
Dat zegt het aftredend hoofd van de VN-commissie voor Syrië Carla Del Ponte (70) zondag in een gesprek met de Zwitserse krant SonntagsZeitung. Het is nog niet bekend wanneer Del Ponte terugtreedt.
Del Ponte kondigde vorige week haar aftreden aan als hoofd van de commissie. Ze is gefrustreerd over de weigering van de VN-veiligheidsraad om een speciaal tribunaal voor Syrië op te richten.
,,Ik ben er van overtuigd dat er genoeg bewijs is tegen Assad. Daarom is het zo frustrerend dat de VN geen stappen zetten. Het voorbereidende werk is gedaan. Nu moeten er stappen worden gezet om een rechtbank en een aanklager te installeren”, aldus Del Ponte in het vraaggesprek.
Telegraaf 01.07.2017 De Syrische regering wijst een rapport over de inzet van het gifgas in april van de hand. Het is niet geloofwaardig volgens Damascus, omdat het is gebaseerd ,,op getuigenissen van terroristen die zich in Turkije bevinden”. Turkije is een belangrijke steunpilaar van radicale soennitische opstandelingen die tegen de regering in Damascus vechten.
De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft een vertrouwelijk rapport verspreid over wat er 4 april in het Noord-Syrische Khan Sheikhoun zou zijn gebeurd. Het Kremlin heeft het rapport partijdig genoemd. Het is niet duidelijk wat er precies in staat. Er is volgens de OPCW het gif sarin gebruikt. Tientallen mensen zijn om het leven gekomen.
Westerse landen verdenken de Syrische regering ervan gifgas te gebruiken. De VS bestookte een Syrische luchtmachtbasis met kruisraketten als vergelding van de gifgasaanval op Khan Sheikhoun. Syrië heeft niet ontkend dat die plaats 4 april is gebombardeerd, maar volgens Damascus niet met chemische wapens. Als die verspreid zouden zijn, lagen die er mogelijk opgeslagen door de rebellen.
NU 30.06.2017 Bij de chemische aanval op de Syrische stad Khan Sheikhoun op 4 april is gebruik gemaakt van het zenuwgas sarin. Dat blijkt uit een vrijdag gepubliceerd onderzoek van de internationale waakhond voor chemische wapens.
“We veroordelen deze gruweldaad die in strijd is met de internationale regels”, verklaart voorman Ahmet Uzumcu van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). “De daders moeten verantwoordelijk worden gehouden voor hun misdaad.”
Meer dan negentig mensen kwamen om het leven bij de aanval in de provincie Idlib. Het leidde tot internationale verontwaardiging. Beelden van stervende kinderen gingen de wereld over.
De internationale waakhond voor chemische wapens heeft het voorval de laatste maanden onder de loep genomen. Daarbij is niet gekeken naar de daders van de aanval. De onderzoekers zijn niet ter plaatse geweest, dat zou te gevaarlijk zijn.
Ze hebben in plaats daarvan monsters onderzocht en getuigen geïnterviewd. De onderzoeksresultaten worden overgedragen aan een team van de Verenigde Naties dat de aanval nader onderzoekt, zo meldt persbureau AP.
Gevaar
In een reactie stelt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat het onderzoek een gevaarlijk gebruik van chemische wapens door het regeringsleger van president Bashar Al-Assad laat zien. De Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson zegt dat er geen twijfel is dat het regeringsleger achter de aanval zit.
De Syrische regering ontkent betrokkenheid bij de aanval. Volgens Assads bondgenoot Rusland is de aanval door tegenstanders georganiseerd om Assad te schaden.
Vijf dagen na de aanval voerde de VS een vergeldingsactie uit door een Syrische luchtmachtbasis te bestoken met raketten. Vanaf deze basis werd volgens de VS de chemische aanval uitgevoerd. Het was de eerste directe Amerikaanse aanval op het Syrische regeringsleger.
Syrië sloot zich in 2013 aan bij de OPCW na beschuldigingen van een chemische aanval in een buitenwijk van Damascus. In een internationale operatie die daarop volgde zou ruim 1.300 ton aan chemische wapens van het Syrische regime zijn vernietigd.
Terugkeren
Inmiddels zijn bijna een half miljoen Syriërs die op de vlucht waren geslagen voor oorlogsgeweld dit jaar teruggekeerd naar huis. Het overgrote deel, 440.000 mensen, was in Syrië zelf gebleven. Meer dan 31.000 mensen zijn vanuit buurlanden teruggegaan. Die cijfers bracht de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, vrijdag naar buiten.
De meeste mensen die terugkeerden, komen uit de steden Aleppo, Hama, Homs en de hoofdstad Damascus. Dat ze durven terug te keren geeft nog eens aan dat de veiligheidssituatie in delen van het land is verbeterd. Een woordvoerder van de UNHCR spreekt van “een significante trend en aanzienlijke aantallen”.
Volgens gegevens die de UNHCR eerder naar buiten bracht, zijn meer dan vijf miljoen Syriërs op de vlucht geslagen door de burgeroorlog in hun land. Veruit de meesten verblijven in buurlanden. Bijna drie miljoen Syriërs zitten in Turkije. Het kleine Libanon herbergt officieel een miljoen Syrische vluchtelingen, maar het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk een stuk hoger aangezien lang niet iedereen is geregistreerd.
VK 26.04.2017 De Franse inlichtingendiensten zijn tot de conclusie gekomen dat het Syrische leger verantwoordelijk is voor de aanval met chemische wapens op het plaatsje Khan Sheikhoun. Ook hebben president Assad of functionarissen uit zijn directe omgeving opdracht gegeven tot het bombardement met saringas. Dit staat in een analyse van de inlichtingendiensten en het Franse leger.
‘Bewijs’
De bewijzen zouden zich opstapelen dat het Syrische regime achter de gifgasaanval zat in Idlib. De nieuwste aanwijzing van de VS: onderschepte gesprekken van de Syriërs waarin wordt gesproken over de voorbereidingen voor de aanval. Critici zijn echter sceptisch en wijzen op het debacle rond de Irak-invasie. Lees dit verhaal over het ‘bewijs’ van de Amerikanen.
De Fransen wijzen het Assad-regime aan op basis van een bloedmonster van een van de slachtoffers en onderzoek op de plek van de aanval.
‘Wij weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratoria is ontwikkeld’, aldus de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault. ‘Deze methode draagt de handtekening van de regering en dat maakt het voor ons mogelijk om de verantwoordelijke voor de aanval aan te wijzen’.
De bewindsman zei dat de monsters waren vergeleken met monsters die na eerdere aanvallen met chemische wapens werden genomen in Syrië. In de monsters werd onder andere hexamine gevonden, dat karakteristiek is voor het sarin-zenuwgas dat door Syrië in de afgelopen decennia is geproduceerd. De Fransen hebben als vergelijkingsmateriaal onder andere een niet ontplofte granaat gebruikt. Deze werd volgens het Westen gebruikt door het Assad-regime bij een aanval in 2013 met chemische wapens op het plaatsje Saraqib.
Bij het bombardement in het noorden van Syrië kwamen ruim tachtig personen om het leven, de meeste burgers. Na de aanval besloot de Amerikaanse president Trump tot een aanval op de luchtmachtbasis vanaf waar de vliegtuigen waren opgestegen, volgens de VS, die bij de aanval waren gebruikt.
Volgens de Franse geheime diensten voerden Sukoi-22-gevechtsvliegtuigen van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uit op Khan Sheikhoun. ‘De Franse inlichtingendiensten gaan er vanuit dat alleen Bashar al-Assad en sommige leden van zijn invloedrijke entourage de opdracht kunnen geven om chemische wapens te gebruiken’, aldus het rapport.
Assad heeft ontkend dat hij de aanval heeft laten uitvoeren. Damascus heeft de afgelopen jaren de rebellen ervan beschuldigd chemische wapens te gebruiken, deels om de Syrische regering erin te luizen. De Fransen zeggen echter dat jihadistische groepen in het gebied niet in staat zijn om chemische wapens te maken. Ook hebben ze volgens Parijs niet de middelen, zoals vliegtuigen, om aanvallen met zenuwgas uit te voeren. De spionagediensten noemen beschuldigingen van Damascus dat de aanval zorgvuldig door het verzet was opgezet ‘ongeloofwaardig’.
Opslagplaats
De VN-organisatie die moet toezien op het verbod op chemische wapens, de OPCW, zei eerder deze maand dat sarin of een vergelijkbaar verboden chemisch wapen was ingezet in Khan Sheikhoun. De organisatie zei echter niet dat Assad achter het bombardement zat.
Volgens Rusland kwam het zenuwgas vrij toen de Syrische luchtmacht een opslagplaats van chemische wapens van de rebellen bombardeerde. Voor 2013 had Syrië een van de grootste chemische wapenprogramma’s van het Midden-Oosten. In dat jaar werd Damascus gedwongen het arsenaal, zo’n 1.300 ton, over te dragen en te laten vernietigen onder toezicht van de OPCW.
Trump ziet iets, voelt iets, en schiet vervolgens uit de heup
Zo kun je dus ook regeren: vanuit de heup. De 59 raketten die Donald Trump vannacht liet afvuren op een luchtmachtbasis waren niet gepland en nauwelijks beredeneerd. Het was een reflex van de president, in gang gezet door beelden van de door een gifgasaanval gedode kinderen in Khan Sheikhoun. Daarmee toonde Trump een ondoordachte daadkracht die in Amerika met enthousiasme en zorg werd ontvangen.
Een tik op zijn vingers, maar Assad is nog lang niet weg
Met de militaire aanval in het regeringsdeel van Syrië doet Trump iets wat zijn voorganger Obama nooit durfde. De consequenties kunnen groot zijn, al zetten de VS de positie van Bashar al-Assad vooralsnog niet op het spel, constateert onze correspondent in het Midden-Oosten Ana van Es.
NU 26.04.2017 Frankrijk heeft bewijs dat de Syrische regering achter de aanval met gifgas zit op de plaats Khan Sheikhoun op 4 april.
In een rapport staat dat de Franse geheime dienst monsters heeft die uitwijzen dat het om het zenuwgas sarin ging dat in Syrië is gemaakt.
Verder hebben volgens de Franse geheime dienst Sukoi-straaljagers van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uitgevoerd op de plaats in het noorden van Syrië. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault gaf woensdag informatie uit het rapport vrij.
Herkenbare methode
“We weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratia is ontwikkeld”, aldus Ayroult. “Deze methode draagt de handtekening van de regering.”
In het rapport schrijft de Franse geheime dienst verder dat alleen de Syrische president Bashar al-Assad en enkele vertrouwelingen opdracht kunnen geven om gifgas te gebruiken. Daarbij zijn de jihadisten in de regio niet in staat om gifgas te maken en daarmee aanvallen uit te voeren.
Telegraaf 26.04.2017 Frankrijk heeft bewijs dat de Syrische regering achter de aanval met gifgas zit op de plaats Khan Sheikhoun op 4 april. In een rapport staat dat de Franse geheime dienst monsters heeft die uitwijzen dat het om het zenuwgas sarin ging dat in Syrië is gemaakt.
Verder hebben volgens de Franse geheime dienst Sukoi-straaljagers van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uitgevoerd op de plaats in het noorden van Syrië. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault gaf woensdag informatie uit het rapport vrij.
Door de gifgasaanval kwamen meer dan tachtig mensen om het leven.
,,We weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratoria is ontwikkeld”, zei Ayrault. ,,Deze methode draagt de handtekening van de regering en dat maakt het voor ons mogelijk om de verantwoordelijke voor de aanval aan te wijzen”. Volgens de Franse minister konden de monsters worden vergeleken met monsters die na eerdere aanvallen werden genomen.
Volgens het rapport denkt de Franse geheime dienst dat alleen de Syrische president Bashar al-Assad en enkele vertrouwelingen opdracht kunnen geven om gifgas te gebruiken. Daarbij zijn jihadisten in de regio niet in staat om gifgas te maken en daarmee aanvallen uit te voeren.
Den HaagFM 25.04.2017 De Zweedse kroonprinses Victoria is woensdag aanwezig bij de viering van het twintigjarig bestaan van het Verdrag Chemische Wapens (CWC) en de oprichting van de Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag. De ceremonie vindt plaats in de Ridderzaal.
Het wereldwijde verbod op chemische wapens trad in werking in 1997. Momenteel zijn 192 landen aangesloten bij het ontwapeningsverdrag. In 2013 ontving de OPCW de Nobelprijs voor de Vrede voor haar grote inspanningen om chemische wapens wereldwijd uit te bannen. Het hoofdkantoor van de OPCW staat in Den Haag.
Woensdag wordt een ceremonie gehouden om het jubileum te vieren. Kroonprinses Victoria van Zweden zal de aanwezigen toespreken. Tijdens de ceremonie onthult Koning Willem Alexander een plaquette ter ere van het jubileum. Daarnaast spreken onder andere minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken en burgemeester Pauline Krikke. …lees meer
Elsevier 13.08.2017 De VN-commissie die de oorlog in Syrië onderzoekt, heeft genoeg bewijs om aan te tonen dat de Syrische president Bashar al-Assad oorlogsmisdaden heeft gepleegd. Dat zegt een prominent lid van de commissie.
De 70-jarige Carla del Ponte kondigde eerder aan af te treden als lid van de VN-commissie. In een interview met de Zwitserse krant SonntagsZeitung hekelt ze het feit dat de Verenigde Naties geen speciaal tribunaal hebben opgericht voor de oorlog in Syrië.
In 1999 werd Del Ponte, een Zwitserse juriste, hoofdaanklager van het Joegoslaviëtribunaal van de VN, en het Rwandatribunaal. Ook na haar pensioen zat ze niet stil: in 2012 trad ze toe tot de speciale VN-commissie voor Syrië.
Geen aanklager, geen tribunaal
‘Ik ben ervan overtuigd dat dit het geval is,’ antwoordt ze op de vraag of de commissie genoeg bewijs heeft om Assad te veroordelen voor oorlogsmisdaden. Zijn regime treedt al jaren hard op tegen rebellen, waaronder extremistische groeperingen.
‘Daarom is de situatie ook zo frustrerend. Het voorbereidende werk is allemaal al gedaan. Desondanks is er geen aanklager en geen tribunaal,’ zegt Del Ponte in het interview.
Carla del Ponte
Poetins veto
De Commissie werd in augustus 2011 opgericht. Sindsdien veroordelen de leden de mensenrechtenschendingen door het regime van Bashar al-Assad. Diverse keren heeft de commissie alarm geslagen over de acties van de regering van Assad. Maar de oproep om zijn overtredingen van internationale wetten aan te pakken, wordt vaak niet gehoord.
Overigens zegt Del Ponte dat ze alle partijen in de bloedige Syrië-oorlog de afgelopen jaren onderzocht met haar Commissie-collega’s.
Volgens de juriste wordt Assad niet vervolgd vanwege het Russische veto in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Dat is ernstig, aldus Del Ponte: ‘Een aanklager moet onze taak nu voltooien.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 13.08.2017 De commissie van de Verenigde Naties die belast is met de oorlog in Syrië heeft ”genoeg bewijzen om de Syrische president Bashar al-Assad te veroordelen wegens oorlogsmisdaden.”
Dat zegt het aftredend hoofd van de VN-commissie voor Syrië Carla Del Ponte (70) zondag in een gesprek met de Zwitserse krant SonntagsZeitung. Het is nog niet bekend wanneer ze terugtreedt.
Del Ponte kondigde vorige week haar aftreden aan als hoofd van de commissie. Ze is gefrustreerd over de weigering van de VN-veiligheidsraad om een speciaal tribunaal voor Syrië op te richten.
”Ik ben er van overtuigd dat er genoeg bewijs is tegen Assad. Daarom is het zo frustrerend dat de VN geen stappen zetten. Het voorbereidende werk is gedaan. Nu moeten er stappen worden gezet om een rechtbank en een aanklager te installeren”, aldus Del Ponte in het vraaggesprek.
Volgens haar worden die pogingen vooral geblokkeerd door veto’s van Rusland. Rusland geldt al jaren als bondgenoot van Assad en steunt het Syrische regeringsleger met wapens.
Volgens een eerder onderzoeksrapport van de VN en de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) heeft de Syrische overheid zich schuldig gemaakt aan drie gifgasaanvallen in het land.
Daarnaast zou Assad hebben toegestaan dat in een militaire gevangenis duizenden gevangenen zijn opgehangen tijdens de al zes jaar durende burgeroorlog. De Verenigde Staten zegt bewijs te hebben dat het regime daar een crematorium heeft gebouwd om lichamen van gevangenen te laten verdwijnen.
Amnesty International meldde in februari dat gemiddeld twintig tot vijftig mensen per week in de gevangenissen zijn opgehangen. Er zouden tussen de vijfduizend en dertienduizend mensen zijn geëxecuteerd in de eerste vier jaar na de opstand die tot de burgeroorlog leidde.
Telegraaf 13.08.2017 De commissie van de Verenigde Naties die belast is met de oorlog in Syrië heeft ,,genoeg bewijzen om de Syrische president Bashar al-Assad te veroordelen wegens oorlogsmisdaden.”
Dat zegt het aftredend hoofd van de VN-commissie voor Syrië Carla Del Ponte (70) zondag in een gesprek met de Zwitserse krant SonntagsZeitung. Het is nog niet bekend wanneer Del Ponte terugtreedt.
Del Ponte kondigde vorige week haar aftreden aan als hoofd van de commissie. Ze is gefrustreerd over de weigering van de VN-veiligheidsraad om een speciaal tribunaal voor Syrië op te richten.
,,Ik ben er van overtuigd dat er genoeg bewijs is tegen Assad. Daarom is het zo frustrerend dat de VN geen stappen zetten. Het voorbereidende werk is gedaan. Nu moeten er stappen worden gezet om een rechtbank en een aanklager te installeren”, aldus Del Ponte in het vraaggesprek.
Telegraaf 01.07.2017 De Syrische regering wijst een rapport over de inzet van het gifgas in april van de hand. Het is niet geloofwaardig volgens Damascus, omdat het is gebaseerd ,,op getuigenissen van terroristen die zich in Turkije bevinden”. Turkije is een belangrijke steunpilaar van radicale soennitische opstandelingen die tegen de regering in Damascus vechten.
De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft een vertrouwelijk rapport verspreid over wat er 4 april in het Noord-Syrische Khan Sheikhoun zou zijn gebeurd. Het Kremlin heeft het rapport partijdig genoemd. Het is niet duidelijk wat er precies in staat. Er is volgens de OPCW het gif sarin gebruikt. Tientallen mensen zijn om het leven gekomen.
Westerse landen verdenken de Syrische regering ervan gifgas te gebruiken. De VS bestookte een Syrische luchtmachtbasis met kruisraketten als vergelding van de gifgasaanval op Khan Sheikhoun. Syrië heeft niet ontkend dat die plaats 4 april is gebombardeerd, maar volgens Damascus niet met chemische wapens. Als die verspreid zouden zijn, lagen die er mogelijk opgeslagen door de rebellen.
Telegraaf 02.05.2017 Rusland veroordeelt het gebruik van chemische wapens door wie dan ook en wil een volledig en onafhankelijk onderzoek naar de gifgasaanval vorige maand op de Syrische stad Khan Sheikhoun. Dat heeft president Vladimir Poetin gezegd na een onderhoud met de Duitse bondskanselier Angela Merkel in Sotsji.
„De schuldigen moeten worden gevonden en gestraft. Maar dat kan alleen gebeuren na een onafhankelijk onderzoek”, aldus Poetin. Over de al zes jaar durende oorlog in het land zei hij: „Een oplossing voor Syrië kan alleen worden gevonden met vreedzame middelen en onder de bescherming van de Verenigde Naties.”
Beide leiders bespraken ook de situatie in Oost-Oekraïne. Merkel houdt voor de beëindiging van het conflict vast aan de afspraken in het akkoord van Minsk, ondanks de minimale vorderingen. „De realisatie schiet tekort, niet de overeenkomst.”
’Slechts kleine stapjes’
Ze klaagde dat het proces voor een politieke oplossing heel moeizaam verloopt en dat er slechts kleine stapje worden gezet. Volgens haar is nu echt nodig de Oekraïense regeringstroepen en de pro-Russische separatisten uit elkaar te houden en een wapenstilstand te bewerkstelligen.
Net als Poetin loofde Merkel de inzet van de waarnemers van de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. „Ze doen voortreffelijk werk. Duitsland en Rusland moeten dat steunen.” Een nieuwe onderhandelingsformule of inschakeling van VN-waarnemers wees ze af. Dat zou onnodig tijdverlies betekenen. Volgens Merkel ligt de sleutel bij een wapenstilstand. Pas dan wordt het mogelijk ter plekke „pijnlijke compromissen” te sluiten.
AD 02.05.2017 Rusland veroordeelt het gebruik van chemische wapens door wie dan ook en wil een volledig en onafhankelijk onderzoek naar de gifgasaanval vorige maand op de Syrische stad Khan Sheikhoun. Dat heeft president Vladimir Poetin gezegd na een onderhoud met de Duitse bondskanselier Angela Merkel in Sotsji.
,,De schuldigen moeten worden gevonden en gestraft. Maar dat kan alleen gebeuren na een onafhankelijk onderzoek”, aldus Poetin. ,,Een oplossing voor Syrië kan alleen worden gevonden met vreedzame middelen en onder de bescherming van de Verenigde Naties”, stelde hij verder.
Tijdens de persconferentie ontkende Poetin nogmaals de Russische bemoeienis met de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Poetin noemt de beschuldigingen geruchten die door de Amerikanen zelf zijn verzonnen.
Amerikaanse veiligheidsdiensten stellen echter bewijzen te hebben dat Rusland achter het hacken zat van de Democratische e-mailaccounts. Hierdoor zou Trump winst hebben behaald ten koste van zijn concurrent Hillary Clinton.
Oost-Oekraïne
Beide leiders bespraken ook de situatie in Oost-Oekraïne. Merkel houdt voor de beëindiging van het conflict vast aan de afspraken in het akkoord van Minsk, ondanks de minimale vorderingen. ,,De realisatie schiet tekort, niet de overeenkomst.”
De realisatie schiet tekort, niet de overeenkomst, aldus Bondskanselier Angela Merkel.
Merkel klaagde dat het proces voor een politieke oplossing heel moeizaam verloopt en dat er slechts kleine stapje worden gezet. Volgens haar is nu echt nodig de Oekraïense regeringstroepen en de pro-Russische separatisten uit elkaar te houden en een wapenstilstand te bewerkstelligen.
Net als Poetin loofde Merkel de inzet van de waarnemers van de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. ,,Ze doen voortreffelijk werk. Duitsland en Rusland moeten dat steunen.” Een nieuwe onderhandelingsformule of inschakeling van VN-waarnemers wees ze af. Dat zou onnodig tijdverlies betekenen. Volgens Merkel ligt de sleutel bij een wapenstilstand. Pas dan wordt het mogelijk ter plekke ‘pijnlijke compromissen’ te sluiten.
Telegraaf 28.04.2017 De Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens (OPCW) heeft berichten ontvangen over 45 aanvallen in Syrië waarbij vermoedelijk gifgas is gebruikt. Er ligt ,,een lange lijst van waarschijnlijke gevallen” sinds 2016, zei algemeen directeur Ahmet Üzümcü vrijdag in Den Haag.
Een van de laatste en dodelijkste voorbeelden dateert van 4 april 2017, toen in Khan Sheikhoun meer dan tachtig mensen om het leven kwamen. OPCW-experts hebben door weefselonderzoek vastgesteld dat de slachtoffers zijn blootgesteld aan het zenuwgas sarin. Üzümcü wilde niet bevestigen dat het Syrische leger verantwoordelijk is, al zegt de Franse inlichtingendienst daarvoor bewijzen te hebben.
Een team van deskundigen staat volgens de directeur klaar om naar Khan Sheikhoun te reizen en ter plaatse onderzoek te doen. Maar dan moet wel de veiligheid van zijn medewerkers zijn gegarandeerd. ,,Het gebied wordt door verschillende bewapende groeperingen gecontroleerd. Daarmee moeten we een tijdelijke wapenstilstand afspreken”, aldus Üzümcü.
De OPCW, die precies 20 jaar bestaat, gaat ervan uit dat de terreurorganisatie Islamitische Staat bijna twee weken geleden in de buurt van de Iraakse stad Mosul mosterdgas heeft ingezet. De Iraakse legerleiding deelde dat mee en sprak van een aantal gewonden.
VK 26.04.2017 De Franse inlichtingendiensten zijn tot de conclusie gekomen dat het Syrische leger verantwoordelijk is voor de aanval met chemische wapens op het plaatsje Khan Sheikhoun. Ook hebben president Assad of functionarissen uit zijn directe omgeving opdracht gegeven tot het bombardement met saringas. Dit staat in een analyse van de inlichtingendiensten en het Franse leger.
‘Bewijs’
De bewijzen zouden zich opstapelen dat het Syrische regime achter de gifgasaanval zat in Idlib. De nieuwste aanwijzing van de VS: onderschepte gesprekken van de Syriërs waarin wordt gesproken over de voorbereidingen voor de aanval. Critici zijn echter sceptisch en wijzen op het debacle rond de Irak-invasie. Lees dit verhaal over het ‘bewijs’ van de Amerikanen.
De Fransen wijzen het Assad-regime aan op basis van een bloedmonster van een van de slachtoffers en onderzoek op de plek van de aanval.
‘Wij weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratoria is ontwikkeld’, aldus de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault. ‘Deze methode draagt de handtekening van de regering en dat maakt het voor ons mogelijk om de verantwoordelijke voor de aanval aan te wijzen’.
De bewindsman zei dat de monsters waren vergeleken met monsters die na eerdere aanvallen met chemische wapens werden genomen in Syrië. In de monsters werd onder andere hexamine gevonden, dat karakteristiek is voor het sarin-zenuwgas dat door Syrië in de afgelopen decennia is geproduceerd. De Fransen hebben als vergelijkingsmateriaal onder andere een niet ontplofte granaat gebruikt. Deze werd volgens het Westen gebruikt door het Assad-regime bij een aanval in 2013 met chemische wapens op het plaatsje Saraqib.
Bij het bombardement in het noorden van Syrië kwamen ruim tachtig personen om het leven, de meeste burgers. Na de aanval besloot de Amerikaanse president Trump tot een aanval op de luchtmachtbasis vanaf waar de vliegtuigen waren opgestegen, volgens de VS, die bij de aanval waren gebruikt.
Volgens de Franse geheime diensten voerden Sukoi-22-gevechtsvliegtuigen van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uit op Khan Sheikhoun. ‘De Franse inlichtingendiensten gaan er vanuit dat alleen Bashar al-Assad en sommige leden van zijn invloedrijke entourage de opdracht kunnen geven om chemische wapens te gebruiken’, aldus het rapport.
Assad heeft ontkend dat hij de aanval heeft laten uitvoeren. Damascus heeft de afgelopen jaren de rebellen ervan beschuldigd chemische wapens te gebruiken, deels om de Syrische regering erin te luizen. De Fransen zeggen echter dat jihadistische groepen in het gebied niet in staat zijn om chemische wapens te maken. Ook hebben ze volgens Parijs niet de middelen, zoals vliegtuigen, om aanvallen met zenuwgas uit te voeren. De spionagediensten noemen beschuldigingen van Damascus dat de aanval zorgvuldig door het verzet was opgezet ‘ongeloofwaardig’.
Opslagplaats
De VN-organisatie die moet toezien op het verbod op chemische wapens, de OPCW, zei eerder deze maand dat sarin of een vergelijkbaar verboden chemisch wapen was ingezet in Khan Sheikhoun. De organisatie zei echter niet dat Assad achter het bombardement zat.
Volgens Rusland kwam het zenuwgas vrij toen de Syrische luchtmacht een opslagplaats van chemische wapens van de rebellen bombardeerde. Voor 2013 had Syrië een van de grootste chemische wapenprogramma’s van het Midden-Oosten. In dat jaar werd Damascus gedwongen het arsenaal, zo’n 1.300 ton, over te dragen en te laten vernietigen onder toezicht van de OPCW.
Trump ziet iets, voelt iets, en schiet vervolgens uit de heup
Zo kun je dus ook regeren: vanuit de heup. De 59 raketten die Donald Trump vannacht liet afvuren op een luchtmachtbasis waren niet gepland en nauwelijks beredeneerd. Het was een reflex van de president, in gang gezet door beelden van de door een gifgasaanval gedode kinderen in Khan Sheikhoun. Daarmee toonde Trump een ondoordachte daadkracht die in Amerika met enthousiasme en zorg werd ontvangen.
Een tik op zijn vingers, maar Assad is nog lang niet weg
Met de militaire aanval in het regeringsdeel van Syrië doet Trump iets wat zijn voorganger Obama nooit durfde. De consequenties kunnen groot zijn, al zetten de VS de positie van Bashar al-Assad vooralsnog niet op het spel, constateert onze correspondent in het Midden-Oosten Ana van Es.
NU 26.04.2017 Frankrijk heeft bewijs dat de Syrische regering achter de aanval met gifgas zit op de plaats Khan Sheikhoun op 4 april.
In een rapport staat dat de Franse geheime dienst monsters heeft die uitwijzen dat het om het zenuwgas sarin ging dat in Syrië is gemaakt.
Verder hebben volgens de Franse geheime dienst Sukoi-straaljagers van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uitgevoerd op de plaats in het noorden van Syrië. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault gaf woensdag informatie uit het rapport vrij.
Herkenbare methode
“We weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratia is ontwikkeld”, aldus Ayroult. “Deze methode draagt de handtekening van de regering.”
In het rapport schrijft de Franse geheime dienst verder dat alleen de Syrische president Bashar al-Assad en enkele vertrouwelingen opdracht kunnen geven om gifgas te gebruiken. Daarbij zijn de jihadisten in de regio niet in staat om gifgas te maken en daarmee aanvallen uit te voeren.
Telegraaf 26.04.2017 Frankrijk heeft bewijs dat de Syrische regering achter de aanval met gifgas zit op de plaats Khan Sheikhoun op 4 april. In een rapport staat dat de Franse geheime dienst monsters heeft die uitwijzen dat het om het zenuwgas sarin ging dat in Syrië is gemaakt.
Verder hebben volgens de Franse geheime dienst Sukoi-straaljagers van de Syrische luchtmacht op 4 april zes keer aanvallen uitgevoerd op de plaats in het noorden van Syrië. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault gaf woensdag informatie uit het rapport vrij.
Door de gifgasaanval kwamen meer dan tachtig mensen om het leven.
,,We weten op basis van een zekere bron dat de manier waarop de genomen monsters zijn gemaakt, typisch is voor de methode die in Syrische laboratoria is ontwikkeld”, zei Ayrault. ,,Deze methode draagt de handtekening van de regering en dat maakt het voor ons mogelijk om de verantwoordelijke voor de aanval aan te wijzen”. Volgens de Franse minister konden de monsters worden vergeleken met monsters die na eerdere aanvallen werden genomen.
Volgens het rapport denkt de Franse geheime dienst dat alleen de Syrische president Bashar al-Assad en enkele vertrouwelingen opdracht kunnen geven om gifgas te gebruiken. Daarbij zijn jihadisten in de regio niet in staat om gifgas te maken en daarmee aanvallen uit te voeren.
NU 24.04.2017 De VS heeft maandag sancties opgelegd aan 271 medewerkers van een Syrisch overheidsbureau dat zich volgens de Amerikanen bezighoudt met de ontwikkeling van chemische wapens.
De sancties zijn een reactie op de gifgasaanval op de Syrische stad Khan Sheikhoun begin april, waarbij tientallen onschuldige burgers om het leven kwamen.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Financiën zijn de medewerkers van het Syrische Centrum voor Wetenschappelijke Studies en Onderzoek deskundigen op het gebied van scheikunde en aanverwante onderzoeksvelden, of hebben ze sinds ten minste 2012 ondersteunende werkzaamheden verricht in het “chemische wapenprogramma” van het centrum.
De sancties houden onder andere in dat eventuele bankrekeningen van de medewerkers bij Amerikaanse banken worden bevroren en dat Amerikaanse bedrijven geen zaken meer met ze mogen doen.
Niet tolereren
“Deze brede sancties hebben als doelwit het wetenschappelijke ondersteuningscentrum voor de vreselijke chemische aanvallen op onschuldige mannen, vrouwen en kinderen door de Syrische dictator Bashar al-Assad”, zei de Amerikaanse minister Steven Mnuchin (Financiën) in een verklaring.
Mnuchin zei verder dat de sancties laten zien dat de VS het gebruik van chemische wapens door Assad niet zal tolereren.
Telegraaf 24.04.2017 WASHINGTON – De Verenigde Staten hebben honderden medewerkers van een Syrisch onderzoekscentrum op een zwarte lijst gezet. De instelling wordt volgens het Amerikaanse ministerie van Financiën verantwoordelijk gehouden voor het ontwikkelen van chemische wapens voor de Syrische regering.
De betreffende personen worden door de maatregel vooral financieel getroffen. Amerikaanse banken moeten hun tegoeden bevriezen. Ook mogen bedrijven uit de VS geen zaken meer doen met de 271 medewerkers van het Syrische Centrum voor Wetenschappelijke Studies en Onderzoek (SSRC).
De mensen die zijn toegevoegd aan de sanctielijst werken volgens het departement in sommige gevallen al ruim vijf jaar aan het chemische wapenprogramma van Syrië. Minister Steven Mnuchin (Financiën) stelde dat de VS vastberaden zijn de „financiële netwerken te sluiten van alle personen die zijn betrokken bij de productie van chemische wapens waarmee gruweldaden worden gepleegd”.
NU 21.04.2017 De Verenigde Staten zijn ervan overtuigd dat de Syrische regering nog steeds de beschikking heeft over chemische wapens. De Amerikaanse minister van Defensie James Mattis herhaalde dat vrijdag in Tel Aviv, waar hij een ontmoeting had met zijn Israëlische collega Avigdor Lieberman.
“Er kan geen twijfel over bestaan dat Syrië chemische wapens heeft achtergehouden en niet zoals toegezegd zijn hele voorraad heeft laten vernietigen”, aldus Mattis.
“Het zou heel dom zijn te proberen die nog een keer in te zetten”. Het Israëlisch leger gaat er volgens een radiobericht vanuit dat Assad nog enkele tonnen chemische wapens heeft liggen. Mattis wilde over hoeveelheden niets zeggen.
De VS bestookten een Syrische luchtmachtbasis begin april met kruisraketten als vergelding voor de gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun. Daardoor kwamen meer dan tachtig mensen om.
Elsevier 21.04.2017 Wat de Syrische president Bashar al-Assad ook zegt, de Amerikanen zijn ervan overtuigd dat hij nog steeds over chemische wapens beschikt. De Amerikaanse minister van Defensie James Mattis herhaalde dat vrijdag opnieuw in Tel Aviv, waar hij een ontmoeting had met zijn Israëlische collega Avigdor Lieberman.
‘Er kan geen twijfel over bestaan dat Syrië chemische wapens heeft achtergehouden en iet zoals eerder gezegd zijn hele voorraad heeft laten vernietigen,’ zegt Mattis. ‘Het zou heel dom zijn om te proberen die nog een keer in te zetten,’ waarschuwt hij.
Vergelding voor gifgasaanval
Het Israëlische leger zou ervan uit gaan dat Assad nog enkele tonnen chemische wapens heeft liggen, maar Mattis wilde geen uitspraken doen over hoeveelheden. Begin april voerden de Amerikanen een aanval uit op een Syrische luchtmachtbasis met kruisraketten.
Het was een vergelding de gifgasaanval op de stad Khan Sheikhoun, een paar dagen eerder. Bij die aanval kwamen meer dan 80 mensen om. De Amerikanen verdenken Assad van de aanval, maar hij wast zijn handen in onschuld. Ook Rusland schaart zich achter Assad.
Echtheid van beelden
Volgens Moskou en Damascus kwam het gas vrij toen een chemicaliënopslagplaats van de rebellen werd getroffen bij een bombardement, maar die lezing wordt door de Amerikanen en hun bondgenoten niet geloofd.
Assad trok eerder ook de echtheid van de beelden van de gifgasaanval in twijfel. Die beelden – waarop onder meer stervende kinderen waren te zien – zorgen voor wereldwijde verontwaardiging. ‘Je hebt nu heel veel neppe video’s,’ zei Assad, die zich openlijk afvroeg of die kinderen ‘wel echt dood’ waren.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 20.04.2017 Rusland zet vraagtekens bij de conclusie van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, dat zenuwgas is gebruikt in het Syrische Khan Sheikhoun. Het Russische ministerie van Defensie stelt volgens persbureau TASS dat OPCW-onderzoekers niet zijn afgereisd naar de plek van de aanval.
De OPCW stelde deze week dat bij de aanval, waarbij tientallen doden vielen, het chemische wapen sarin of een vergelijkbaar middel is gebruikt. De bevindingen van de organisatie, die zetelt in Den Haag, komen overeen met eerdere onderzoeken in Turkse en Britse laboratoria.
Toch is Moskou sceptisch over het onderzoek. „Waar komen de monsters vandaan?”, vroeg een Russische defensiewoordvoerder zich hardop af. Hij stelde dat de afgelopen twee weken geen OPCW-vertegenwoordiger is gesignaleerd in Khan Sheikhoun. Ook concludeerde de zegsman dat de OPCW verdacht snel klaar was met het onderzoek.
AD 20.04.2017 Rusland zet vraagtekens bij de conclusie van de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, dat zenuwgas is gebruikt in het Syrische Khan Sheikhoun. Het Russische ministerie van Defensie stelt volgens persbureau TASS dat OPCW-onderzoekers niet zijn afgereisd naar de plek van de aanval.
De OPCW stelde deze week dat bij de aanval begin april, waarbij tientallen doden vielen, het chemische wapen sarin of een vergelijkbaar middel is gebruikt. De bevindingen van de organisatie, die zetelt in Den Haag, komen overeen met eerdere onderzoeken in Turkse en Britse laboratoria.
Toch is Moskou sceptisch over het onderzoek. ,,Waar komen de monsters vandaan?”, vroeg een Russische defensiewoordvoerder zich hardop af. Hij stelde dat de afgelopen twee weken geen OPCW-vertegenwoordiger is gesignaleerd in Khan Sheikhoun. Ook concludeerde de zegsman dat de OPCW verdacht snel klaar was met het onderzoek.
NU 19.04.2017 Bij de luchtaanval in de Syrische provincie Idlib is op 4 april het chemische wapen sarin of een vergelijkbaar gif gebruikt.
Dat heeft de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, woensdag gezegd. Door de aanval kwamen zeker negentig mensen om het leven.
De bevindingen van de OPCW, die zetelt in Den Haag, komen overeen met eerdere onderzoeken in Turkse en Britse laboratoria.
Zowel Washington als Ankara acht de Syrische regering schuldig aan de inzet van chemische wapens tijdens de bombardementen op Khan Sheikhoun. Damascus ontkent verantwoordelijk te zijn. De VS voerden niettemin met kruisraketten een vergeldingsactie uit op een Syrische luchtmachtbasis.
Telegraaf 19.04.2017 Volgens de Nederlandse veiligheidsdiensten is het ’zeer waarschijnlijk’ dat de Syrische dictator Assad achter de gifgasaanval zit van begin deze maand in de Noord-Syrische provincie Idlib. Dat zei minister Koenders (Buitenlandse Zaken) woensdag in de Tweede Kamer tijdens een debat over de Amerikaanse vergeldingsaanval voor de inzet van chemische wapens in Syrië.
Uit de Kamer kwam de vraag of het niet wat vroeg was van het kabinet om begrip te tonen voor de raketaanval nu er nog geen onomstotelijk bewijs ligt dat Assad de dader is. Koenders zei hierop dat het niet alleen de Amerikaanse inlichtingendiensten zijn die bewijzen hebben voor de schuld van Assad. „Ook onze eigen diensten achten het zeer waarschijnlijk dat het regime achter de aanval zit met chemische wapens”, zei Koenders.
Niet eerder heeft een lid van het kabinet zich uitgelaten over informatie van onze inlichtingendiensten op dit punt.
VVD-Kamerlid Ten Broeke wilde weten of de Nederlandse diensten de informatie uit eerste hand hebben of dat die is verstrekt door bevriende inlichtingenorganisaties. Hierop wilde Koenders niet ingaan. Hij had het wel over ’beschikbare informatie’. Na het debat zei hij: „We weten dat Assad een recidivist is. Hij zei eerder al dat hij geen chemische wapens had, terwijl hij ze wel inzette.”
Het kabinetsstandpunt rond de Amerikaanse vergeldingsaanval verandert in elk geval niet. Het kabinet zegt ’begrip’ te hebben voor de aanval met raketten op de Syrische vliegbasis Al Shayrat, maar steunt haar in politiek of militair opzicht niet.
NU 19.04.2017 Volgens Nederlandse inlichtingendiensten is het “zeer waarschijnlijk” dat de Syrische president Bashar al-Assad achter de gifgasaanval zit die twee weken geleden plaatsvond in de de Syrische provincie Idlib.
Demissionair minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders heeft woensdag in een debat in de Tweede Kamer gezegd dat de Nederlandse diensten “op basis van beschikbare inlichtingen” tot deze conclusie zijn gekomen.
Of de Nederlandse inlichtingendiensten dit bewijs zelfstandig hebben vergaard of informatie via bondgenoten hebben verkregen, is niet duidelijk. Het kabinet doet geen uitspraken over de manier waarop de inlichtingendiensten informatie vergaren.
Met het trauma van besluitvorming rond de Irak-oorlog, waarbij vertrouwd werd op de informatie van de Amerikanen die achteraf onjuist bleek te zijn, is het voor een aantal partijen belangrijk dat de Nederlandse diensten zelfstandig hebben kunnen verifiëren dat Assad achter de gifgasaanval zit.
Onafhankelijk onderzoek
Voor de SP en Forum voor Democratie (FvD) staat echter niet vast dat het Syrische regeringsleger achter de aanval zit. Volgens SP’er Jasper van Dijk moet er een onafhankelijk onderzoek komen om alle feiten boven tafel te krijgen. Thierry Baudet (FvD) is er niet van overtuigd dat Assad achter de aanval zit. Ook hij wil bewijzen zien.
Volgens minister Koenders wordt de route naar een onderzoek in de Veiligheidsraad geblokkeerd door Assads bondgenoot Rusland. Hij heeft dan ook begrip voor de reactie van de Amerikanen die als vergelding een Syrische luchtmachtbasis bombardeerden. “Nu is het gebruik van chemische wapens een duidelijkere rode lijn”, aldus Koenders.
Ook een meerderheid van de Tweede Kamer heeft begrip voor de bombardementen van het Amerikaanse leger.
De Franse inlichtingendiensten zeggen binnen enkele dagen ook met bewijs te komen dat het Syrische regime chemische wapens heeft gebruikt bij de gifgasaanval. Dat heeft de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault woensdag gezegd.
Telegraaf 19.04.2017 De Franse inlichtingendiensten komen binnen enkele dagen met bewijs dat het regime van de Syrische president Bashar Assad chemische wapens heeft gebruikt bij een luchtaanval op Idlib. Dat heeft de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault woensdag gezegd.
De aanval had plaats op 4 april. „Er is een onderzoek gaande door de Franse inlichtingendiensten. Het is een kwestie van dagen dat we met bewijzen komen dat het regime achter deze aanvallen zat”, zei Ayrault tegen tv-zender LCP. „We hebben zaken die ons in staat stellen te bewijzen dat het regime bewust chemische wapens heeft gebruikt.”
Eerder woensdag maakte de OPCW, de organisatie voor het verbod op chemische wapens, ook al bekend dat er chemische wapens zijn gebruikt. Volgens de OPCW gaat het om sarin of een vergelijkbaar gas.
Bij de aanval vonden zeker negentig mensen de dood. Damascus ontkent verantwoordelijk te zijn.
Telegraaf 13.04.2017 De Russische president Vladimir Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan steunen een onderzoek van de OPCW naar het gebruik van chemische wapens in het Syrische Khan Sheikhoun. Dat melden bronnen rond de Turkse president.
De leiders spraken elkaar donderdag telefonisch. Erdogan zou daarbij hebben benadrukt dat het gebruik van chemische wapens een misdaad tegen de menselijkheid is.
De OPCW (Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens) maakte donderdag bekend dat deskundigen naar Turkije gaan om materiaal te verzamelen voor het onderzoek. Daar moet uit blijken wat voor wapens op 4 april zijn gebruikt.
Tientallen doden
Bij de aanval kwamen tientallen mensen om het leven. Syrië en Rusland stellen dat in Khan Sheikhoun een opslagplaats is geraakt waar extremisten chemische wapens maakten en bewaarden. De Verenigde Staten denken dat het Syrische regeringsleger dergelijke wapens heeft gebruikt.
Telegraaf 13.04.2017 Deskundigen van de OPCW (Organisatie voor het Verbod van Chemische Wapens) gaan naar Turkije om materiaal te verzamelen voor hun onderzoek naar gifgas in het noorden van Syrië. Dit heeft de OPCW donderdag bekendgemaakt.
De onderzoekers van de in Den Haag gevestigde OPCW willen ook met overlevenden spreken. Tijdens een luchtaanval 4 april op Khan Sheikhoun in de provincie Idlib ontplofte gifgas. Er zijn 87 mensen gedood onder wie veel kinderen.
Het zou gaan om een zenuwgas dat volgens de Amerikaanse president Trump uit Syrische gevechtsvliegtuigen kwam. Hij liet de basis van de vliegtuigen afgelopen vrijdag met raketten bestoken. Syrië en Rusland stellen dat in Khan Sheikhoun een opslagplaats van jihadisten is geraakt, waar de extremisten chemische wapens maken en bewaren.
De missie van de OPCW gaat enkel kijken wat voor wapens zijn gebruikt. De resultaten van het onderzoek worden over ruim drie weken verwacht. Ze worden dan overgedragen aan een gezamenlijke onderzoeksmissie van de VN en de OPCW. Die moet achterhalen wie met het gif gooide.
NU 12.04.2017 Rusland heeft woensdag in de VN-Veiligheidsraad een veto uitgesproken over een resolutie waarin het Syrische regime wordt veroordeeld voor de gifgasaanval op Khan Sheikhoun. Het land wordt opgeroepen mee te werken aan een internationaal onderzoek naar de aanval.
Bij de aanval op de Syrische stad kwamen vorige week bijna negentig mensen om het leven en raakten vele anderen gewond. Onderzoek van monsters afkomstig van de plek van de aanval bevestigen dat het zenuwgas sarin werd gebruikt.
Het is de achtste keer dat Rusland een veto uitspreekt in de Veiligheidsraad.
China onthield zich van de stemming over de resolutie, samen met Ethiopië en Kazachstan. Tien landen stemden voor de ontwerptekst. Bolivia voegde zich bij de Russische nee-stem.
Het grootste deel van de internationale gemeenschap houdt het regime van de Syrische president Bashar al-Assad verantwoordelijk voor de gifgasaanval. Rusland en andere bondgenoten van Assad houden vol dat het gifgas afkomstig was uit een opslagplaats van de rebellen en vrijkwam na een conventionele luchtaanval.
Rusland en de VS hebben woensdag “enige vooruitgang geboekt” over Syrië. Dat heeft de Russische minister Sergei Lavrov van Buitenlandse Zaken gezegd na een gesprek met zijn Amerikaanse collega Rex Tillerson in Moskou.
Volgens Lavrov heeft de Russische president Vladimir Poetin er mee ingestemd om nieuwe afspraken te maken over de veiligheid in het luchtruim boven Syrië.
Deze afspraken waren door Rusland opgeschort na de Amerikaanse raketaanval op een Syrische legerbasis, vorige week. De Amerikaanse president Donald Trump besloot over te gaan tot de raketaanval als vergelding voor de gifgasaanval op Khan Sheikhoun.
Hoewel op voorhand was aangekondigd dat Poetin Tillerson niet zou ontmoeten, sprak de Amerikaanse minister woensdag ook twee uur lang met de Russische president.
Assad
De VS vinden het volgens Tillerson belangrijk dat de Syrische president Assad uiteindelijk afstand doet van de macht, op een ordentelijke wijze. Voor hem of voor zijn familieleden is in de toekomst geen rol meer weggelegd in het Syrisch bewind.
Lavrov zei dat Moskou niet zijn hoop vestigt op Assad noch op iemand anders in Syrië. Rusland wil een vreedzaam politiek proces, Assad nu ten val brengen zou slechts Islamitische Staat in de kaart spelen.
Behalve over Syrië spraken Rusland en de VS ook over de verslechterde banden tussen de twee landen, als gevolg van de situatie in Syrië. Die zijn volgens Tillerson op een dieptepunt beland. De partijen hebben afgesproken een werkgroep in het leven te roepen die de relatie gaat evalueren.
Telegraaf 08.04.2017 De Iraanse president Hassan Rohani heeft zaterdag in een toespraak opgeroepen tot een onafhankelijk onderzoek naar de vermeende chemische aanval in Syrië. Een onpartijdig internationaal orgaan moet volgens de Iraanse leider uitzoeken „waar deze chemische wapens vandaan kwamen.”
Bij de dodelijke aanval op de Syrische plaats Khan Sheikhoun kwamen deze week tientallen mensen om het leven. De Verenigde Staten zijn ervan overtuigd dat het regime van Bashar al-Assad verantwoordelijk is voor de vermoedelijke gifgasaanval. Amerikaanse oorlogsschepen vuurden daarom vrijdag tientallen raketten af op een Syrische luchtmachtbasis.
Iran, een belangrijke bondgenoot van het Assad-regime, heeft de Amerikaanse vergeldingsactie scherp veroordeeld. Trump „beweerde dat hij terroristen wilde bestrijden, maar deze zet maakte alle terroristen in Syrië blij”, zei Rohani volgens het Iraanse PressTV.
VK 07.04.2017 De Verenigde Staten hebben vannacht een luchtmachtbasis van het Syrische leger aangevallen. Waarom gebeurde dat en hoe is er op de aanval gereageerd?
De Verenigde Staten hebben vannacht een militaire basis van het Syrische leger aangevallen, alsreactie op de gifgasaanval dinsdag in Khan Sheikhoun, waarbijtientallen mensen om het leven kwamen. Het is de eerste keer dat de VS het regime van Assad rechtstreeks aanvallen.· Vanaf een oorlogsschip in de Middellandse Zee vuurde het Amerikaanse leger 59 raketten af op de basis Shayrat van de Syrische luchtmacht bij de stad Homs. Hierbij zijn de start- en landingsbanen, vliegtuigen en de brandstoftanks onder vuur genomen.
De rakettenzouden negen Syrische gevechtsvliegtuigen hebben vernietigd, waardoor het voor de Syrische regering nu moeilijker zou zijn om gifgasaanvallen uit te voeren. Volgens betrokkenen was de aanval een van de minst verstrekkende varianten.
· Een Syrische overheidsfunctionaris meldt aan persbureau AP dat erminstens zeven doden en negen gewonden zijn gevallen bij de Amerikaanse raketaanval op Shayrat. Op de aangevallen basis is materieel van het Russische leger gestationeerd. Dat is niet geraakt.· Volgens de Amerikaanse president Donald Trump is de militaire operatie in het ‘belang van de Amerikaanse nationale veiligheid’ om de verspreiding en hetgebruik van chemische wapens te voorkomen.
De Russische president Vladimir Poetin, een bondgenoot van de Syrische president Assad,vindt dat de VS met de raketaanval het internationale recht hebben geschaad.De relatie tussen Amerika en Rusland is hierdoor volgens hem ernstig beschadigd. Rusland heeft het in 2015 ondertekende bestand met de VS, waarin is afgesproken dat de twee landen elkaars veiligheid garanderen in het Syrische luchtruim, opgeschort en opgeroepen tot een spoedzitting in de VN-Veiligheidsraad.· De Franse presidentFrancois Hollande en de Duitse bondskanselier Angela Merkel hebben laten weten dat ze door zullen gaan met hun inspanningen om via de Verenigde Naties tot een vreedzame oplossing te komen voor de burgeroorlog in Syrië. ‘Assad draagt volledige verantwoordelijkheid voor deze ontwikkeling’, aldus de beide leiders.
DeSyrische oppositie is enthousiastover de Amerikaanse aanval, zo meldt persbureau AFP. De aanval is een ‘zeer belangrijke reactie’ van de VS.· De aanval was een reflex van de president Trump, in gang gezet door beelden van de door een gifgasaanval gedode kinderen in Khan Sheikhoun, schrijft onze correspondent in een analyse. Daarmee toonde Trump een ondoordachte daadkracht die in Amerika met enthousiasme en zorg werd ontvangen.· Trump heeft voor zijn oorlogsdaad geen toestemming gevraagd aan het Congres, waar hij wel grondwettelijk toe verplicht is. Hij had haast. Na het zien van de beelden van de slachtoffers (woensdag) overlegde hij donderdag met zijn minister van Defensie Jim Mattis, die hem een aantal opties voorlegde. Dezelfde avond vond de aanval plaats.
‘In deze propaganda-oorlog is het onmogelijk te achterhalen wie schuldig is’
VK 05.04.2017 In de propaganda-oorlog is het vaak ondoenlijk de waarheid over aanvallen met chemische wapens te achterhalen – en de daders.
Sinds de Syrische president Assad in 2014 zijn voorraad chemische wapens op last van de VN-Veiligheidsraad liet vernietigen, hebben zijn troepen nog vele malen chloorgas gebruikt tegen burgers en rebellengroepen. ‘Het is een betrekkelijk eenvoudig te maken wapen, je hebt geen enorme fabrieken nodig. Bovendien is het bezit van chloorgas niet verboden,’ zegt defensiedeskundige Sico van der Meer van het instituut Clingendael.
Chloorgas mag dan een ‘huis-, tuin-en keukenmiddel’ zijn, zoals Van der Meer het uitdrukt, het gebruik van chemicaliën als wapen heeft desastreuze gevolgen. ‘Omdat chloorgas zwaarder is dan lucht, dringt het ook binnen in kelders en ondergrondse schuilplaatsen.
Burgers die bescherming zoeken tegen bombardementen, zitten in de val’, schreef de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) begin dit jaar in een zoveelste alarmerende rapportage over de inzet van chemische wapens tijdens de Syrische burgeroorlog.
Het is een betrekkelijk eenvoudig te maken wapen en het bezit van chloorgas is niet verboden, aldus Defensiedeskundige Sico van der Meer van het instituut Clingendael.
‘Ik hoefde niet te doen alsof ik iets wist van chemische wapens, want ik wist helemaal niets. Ik kan wel onderhandelen, ik ken de regio, ik kan programma’s leiden. En ik omringde me met mensen die wel de technische expertise hadden.’ Sigrid Kaag vertelde in een uitgebreid interview met Volkskrant Magazine (+) over haar werk en leven als VN-wapenonderhandelaar met Syrië en VN-gezant in Libanon.
Syrië sloot zich, onder druk van de VS en Rusland, in 2013 aan bij de Chemische Wapen Conventie. Het verdrag bepaalt dat het gebruik van chloorgas verboden is. In hetzelfde jaar vielen honderden doden bij een aanval met chemische wapens – waarschijnlijk het zenuwgas sarin in de hoofdstad Damascus. Daarop bepaalde de VN-Veiligheidsraad dat Syrië ruim duizend ton aan sarin, mosterdgas en het krachtigste zenuwgas VX moest verschepen en laten vernietigen.
In de zomer van 2014 zei de in Den Haag gevestigde Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) dat de operatie, onder supervisie van de Nederlandse diplomate Sigrid Kaag, voltooid was. Kort daarop verschenen de eerste berichten dat Assad een deel van zijn voorraden had achtergehouden. Heeft hij de internationale gemeenschap misleid? Van der Meer: ‘Het is moeilijk daar een vinger achter te krijgen. Er zijn wel sporen van chemische wapens gevonden, maar de Syriërs beweerden dat het restanten waren uit inmiddels ontmantelde fabrieken.’
De VN en de OPCW hebben de afgelopen jaren onderzoekers naar Syrië gestuurd, maar hun bewegingsruimte was beperkt. ‘Ze werden tegengewerkt door de strijdende partijen’, aldus Van der Meer: ‘Bovendien beschuldigen regering en rebellen elkaar. Het is een propaganda-oorlog, waarin het soms ondoenlijk is de waarheid te achterhalen.’ Zo konden de VN en de OPCW vorig jaar slechts in drie van negen gerapporteerde gevallen aantonen dat er sprake was van een aanval met chemische wapens door het Assad-regime. Nadat het onderzoeksverslag verschenen was, meldde Human Right Watch nog meer dan tien aanvallen.
Het is een propaganda-oorlog, waarin het soms ondoenlijk is de waarheid te achterhalen, aldus Defensiedeskundige Sico van der Meer van het instituut Clingendael.
De obstakels bij het verzamelen van bewijsmateriaal staan ook strafmaatregelen tegen de daders in de weg. De Veiligheidsraad stelde in 2015 dat daders moesten worden opgespoord, opdat er sancties konden worden getroffen. Dat is slechts mondjesmaat gebeurd. Van der Meer: ‘Rusland houdt Assad de hand boven het hoofd.’ De EU legde in maart wel beperkte sancties op aan vier hooggeplaatste Syrische militairen die verantwoordelijk worden gehouden voor het gebruik van chemische wapens. Hun (eventuele) financiële tegoeden in Europa werden bevroren, en ze kregen een reisverbod.
Van der Meer werkt momenteel aan een rapport over de toekomst over de OPCW. De oorspronkelijke taak, het begeleiden van landen bij chemische ontwapening, is grotendeels vervuld. Maar de kennis die de organisatie in huis heeft, mag volgens de defensiedeskundige niet verloren gaan. ‘In Syrië hebben we gezien dat niet alleen de strijdkrachten, maar ook rebellen over chemische wapens beschikken. Zo hebben de VN vastgesteld dat Islamitische Staat vorig jaar granaten met mosterdgas heeft afgevuurd.’
Drie keer eerder chloorgas als wapen
Eind vorig jaar stelden de VN en de OPCW vast dat in 2014-2015 Syrische regeringstroepen in drie gevallen chloorgas als wapen hadden gebruikt. De organisaties beschikten over ‘voldoende informatie’ om aanvallen in Talmenes, Sarmin (beide in de regio Idlib)en Marea (in de provincie Aleppo) toe te schrijven aan het Assad-regime. De aanvallen werden uitgevoerd door helikopters die gestationeerd waren op twee luchtmachtbases. In drie gevallen was er onvoldoende informatie beschikbaar, drie andere gevallen worden nog onderzocht. De organisaties betwijfelen of ze daarover alsnog opheldering kunnen verschaffen.
VK 05.04.2017 Een kleine provinciestad in Syrië lijkt getroffen door de zwaarste gifgasaanval in de Syrische burgeroorlog in bijna vier jaar tijd. Alles wijst erop dat dinsdag tientallen mensen zijn gedood tijdens een aanval met chemische wapens in de stad Khan Sheikhoun, vlak bij het rebellenbolwerk Idlib.
Lokale hulpverleners en journalisten uit Khan Sheikhoun maakten de aanval dinsdagmorgen wereldkundig. Zij hebben foto’s en filmbeelden verspreid van slachtoffers met schuim om hun mond en lichtstijve pupillen – symptomen die wijzen op een aanval met chemische wapens. Daarnaast zijn er filmbeelden in omloop van mensen die worden beademd, stuiptrekkende lichamen die worden schoongespoeld met water en stapels dode kinderen.
AFP news agency ✔@AFP#UPDATE Rocket slams into hospital in northwestern Syria as doctors treat victims of a suspected chemical attack, AFP correspondent says
Zeker 58 mensen kwamen bij de aanval om het leven, stelt het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten in Londen – een onderzoeksbureau in Londen dat als relatief betrouwbare bron geldt in het volstrekt ontoegankelijke rebellendeel van Syrië. Turkije stelde kortstondig een grensovergang open om gewonden naar Turkse ziekenhuizen te vervoeren.
De Syrische burgeroorlog, die sinds 2012 al honderdduizenden doden levens eiste, staat door de vermoedelijke gifgasaanval weer even in de mondiale belangstelling. Khan Sheikhoun, ooit een welvarende handelsplaats aan de snelweg van Damascus naar Aleppo, is twee jaar geleden veroverd door het Nusra-front, de lokale afsplitsing van Al Qaida. Deze terreurorganisatie geldt in Syrië als sterke militaire tegenstander van de Syrische president Bashar al Assad.
Met een optreden van schoolkinderen vierde de bevolking van Khan Sheikhoun onlangs nog de zesde verjaardag van de Syrische opstand. Maar sinds Assad in december de stad Aleppo heroverde op de rebellen en hen verbannen heeft naar de provincie Idlib, verschoof het front deze kant op. Het gebied rond Khan Sheikhoun wordt al weken zwaar gebombardeerd door het Syrische leger, gesteund door de Russische luchtmacht, in een poging nu ook hier de oppositie te verslaan.
‘Voor zover wij begrijpen, was het een chemische aanval die uit de lucht kwam’, zegt Staffan de Mistura, de hoogste VN-gezant inzake Syrië, die werkt aan een nieuwe ronde van vredesbesprekingen tussen Assad en de oppositie. De VN stelt hiermee indirect dat het Syrische leger van president Assad achter de aanval zit, of diens bondgenoot Rusland. Alleen deze twee militaire spelers beschikken over gevechtsvliegtuigen en helikopters om wapens mee uit de lucht te gooien.
Zowel Rusland als de top van het Syrische leger ontkent de beschuldigingen. Zij wijzen de vinger naar het Nusra-front. ‘Terroristische organisaties beschuldigen altijd het Syrische leger van het inzetten van chemische wapens tegen hun strijders of burgers, elke keer wanneer ze hun doelen niet halen.’ Regeringsgezinde media melden dat de Syrische luchtmacht dinsdag een opslagplaats van chemische wapens heeft gebombardeerd die in handen was van het Nusra-front.
OPCW start onderzoek
Als blijkt dat gifgas is gebruikt tegen de bevolking van Khan Sheikhoun, is dit de grootste aanval met chemische wapens sinds Assad in de zomer van 2013 honderden burgers vergaste in de rebellenwijk Oost-Ghouta bij Damascus. De internationale gemeenschap overwoog toen om troepen te sturen naar Syrië, maar zag daar uiteindelijk vanaf.
Een lokale arts die werkt in de stad, Shajul al Islam, maakt op internet al langer melding van aanvallen met chloorgas door Assad en zijn bondgenoten. Eind vorige maand deed hij op Twitter een oproep voor ‘grote hoeveelheden’ gasmaskers en beschermende kleding. ‘De gasaanvallen gebeuren elke dag.’ Hij stelt dat dinsdag het uiterst giftige saringas is gebruikt. Dit wordt tegengesproken door reddingswerkers van de White Helmets, een hulporganisatie die steun krijgt van westerse overheden. ‘Artsen stellen dat zij niet weten welk gas er is gebruikt.’
Om na te gaan wat er precies is gebeurd en welke partij de dader is, is de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) een onderzoek begonnen. Een groot probleem hierbij is dat het onmogelijk lijkt om Khan Sheikhoun te bezoeken. Het Nusra-front maakte zich de afgelopen jaren schuldig aan stelselmatige ontvoeringen van westerse hulpverleners en journalisten die zich in hun territorium wagen.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f5464d1c-f534-11e8-9155-dbd71fb7f004.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/061af3d2-eda0-11e8-8eaa-615bd33c8241.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d11eaa66-6f28-11e8-a76b-9fe89e841943.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ffdb822a-58e9-11e8-9aaf-5b9a30b0af49.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c3248a28-4577-11e8-9e27-3b1e9c9e1dca.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2e5f8802-4419-11e8-9590-9ba4cbd0fcce.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e91620e0-42fa-11e8-ad37-4fad45bb7656.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7f9d0bc-42ef-11e8-bd19-393a4b6ece34.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/196050f8-42ed-11e8-820d-f5e30a7141bc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5f1f1d72-424d-11e8-97f8-611bf24e8121.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/289af80e-4237-11e8-ae38-f9aa62ff7f7c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/463f8838-41a7-11e8-9436-cd0425beaaaf.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f990114e-3425-11e8-bed9-cf6ee803067e.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1717b34a-cb15-11e7-a462-517eedc5c319.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.