Debat in de Digitale Hofstad

Stemmen uit de Haagse Wijken

Corona uitbraak Wuhan 2020

Wetenschappers in het Instituut voor Virologie in Wuhan, in 2017 AFP

Op 31 december 2019 werd bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de eerste melding gemaakt van de Covid-19-gevallen. In de Chinese stad Wuhan vertoonden verschillende mensen symptomen van het toen nog onbekende virus. De crisis groeide uit tot een pandemie die tot op vandaag nog niet onder controle is en wereldwijd al meer dan 1,8 miljoen levens eiste.

Telegraaf 29.12.2020

Burgerjournalist die situatie in Wuhan liet zien moet cel in voor ‘onrust stoken’

De ernstig verzwakte Zhang Zhan kreeg dinsdag 29.12.2020 in de rechtbank van Shanghai zittend in een rolstoel te horen dat zij schuldig is bevonden aan ‘ruzie zoeken en ‘onrust stoken’‘.

De burgerjournaliste zat al sinds mei vast. Vervolgens ging Zhan in hongerstaking. Volgens haar advocaat wordt ze met dwangvoeding in leven gehouden.

Het maken van foto’s, video’s en livestreams bij de uitbraak van het coronavirus in de Chinese stad Wuhan komt de 37-jarige Zhan Zhang op vier jaar cel te staan. Zhang, die oorspronkelijk als advocaat werkte, zou onrust hebben gezaaid met haar verslaggeving en vals nieuws hebben verspreid.

Met de veroordeling lijkt China controle te willen houden over de informatiestroom en anderen die hetzelfde doen, te willen afschrikken. “Maar het hoort zeker ook bij het nieuwe verhaal dat China wil vertellen”, zegt China-correspondent Garrie van Pinxteren. “Het verhaal dat China het virus ideaal heeft aangepakt en geen fouten heeft gemaakt aan het begin van de pandemie.

Telegraaf 12.01.2021

VS onderzoekt eventuele rol van instituut in Wuhan bij corona-uitbraak

Amerikaanse inlichtingendiensten onderzoeken de mogelijkheid dat het covid-19-virus in een instituut voor virologie in de Chinese stad Wuhan is ontstaan, en niet op de markt in dezelfde stad. Op die markt werden levende dieren verhandeld.

“We weten dat het virus uit Wuhan stamt en dat het instituut op een paar kilometer van de markt ligt”,zei minister Pompeo in een interview met Fox News. “De Chinese regering moet opheldering geven.”

Kort daarvoor gaf president Trump een reactie op berichten in Amerikaanse media dat inlichtingendiensten onderzoek doen naar de rol die het instituut mogelijk heeft gespeeld. “We doen grondig onderzoek naar de vreselijke situatie die zich heeft voorgedaan”, zei Trump.

AD 02.01.2021

Riskant onderzoek

The Washington Post schreef dinsdag dat Amerikaanse diplomaten het instituut in Wuhan in 2018 meerdere keren hebben bezocht. Ze rapporteerden twee keer aan Washington dat er gevaarlijk onderzoek naar coronavirussen bij vleermuizen werd gedaan en dat de veiligheidsmaatregelen tekortschoten. In een van die rapportages stond dat het virus op mensen kon overgaan en dat dit tot een pandemie kon leiden, net zoals dat in 2003 met het SARS-virus was gebeurd.

Het instituut werkte al samen met een laboratorium van de Universiteit van Texas. De diplomaten schreven dat het instituut in Wuhan extra hulp uit de VS moest krijgen, omdat het belangrijk maar ook gevaarlijk onderzoek deed. Doel van het onderzoek was het voorkomen van een nieuwe SARS-achtige pandemie. De extra hulp om de veiligheidsmaatregelen te verbeteren, bleef uit.

AD 14.12.2020

Per ongeluk besmet

Onderzocht wordt nu onder meer of een of meer medewerkers van het instituut tijdens hun werk besmet zijn geraakt en het virus naar buiten hebben gebracht.

The Washington Post wijst op een artikel in het medisch tijdschrift The Lancet in januari, waarin staat dat de eerste bekende covid-19-patiënt niet op de markt in Wuhan is geweest, en meer dan een derde van de eerste groep onderzochte patiënten ook niet. Bovendien werden volgens die studie op de markt in Wuhan geen vleermuizen verkocht.

Fox News hoorde van anonieme bronnen dat de Chinese regering de markt in Wuhan als de bron van de uitbraak heeft aangemerkt om te voorkomen dat het instituut als schuldige wordt aangewezen.

China ontkent

De Chinese regering ontkende eerder al dat het laboratorium iets met de uitbraak te maken had en doet dat ook nu. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken wees er vanochtend op dat de Wereldgezondheidsorganisatie herhaaldelijk heeft gezegd dat het nieuwe coronavirus niet in een laboratorium is “gemaakt”. Over een besmetting ‘per ongeluk’ werd niets gezegd.

Telegraaf 02.01.2021

In de Chinese stad Wuhan werd woensdag- op donderdagnacht 30/31.12.2020 (lokale tijd) het nieuwe jaar ingeluid alsof de wereld niet gebukt gaat onder een pandemie. China heeft het virus dusdanig goed onder controle, dat mensenmassa’s op straat kunnen feesten.

Lees: Alles wijst erop dat corona van markt in Wuhan kwam: ‘Observaties laten geen ruimte voor lab escape’ AD 27.07.2022

Lees: Onderzoek concludeert: corona-uitbraak begon op dierenmarkt Wuhan Telegraaf 26.07.2022

Lees: Onderzoekers concluderen: coronapandemie begon op dierenmarkt Wuhan AD 26.07.2022

Lees: Dus toch: corona-uitbraak begon op dierenmarkt Wuhan, blijkt uit onderzoek RTL 26.07.2022

Lees: Dus toch: corona-uitbraak begon op dierenmarkt Wuhan, blijkt uit onderzoek MSN 26.07.2022

Lees: Onderzoekers concluderen dat coronapandemie startte op markt in Wuhan (businessinsider.nl) 26.07.2022

Lees: Onderzoek concludeert: corona-uitbraak begon op dierenmarkt Wuhan MSN 26.07.2022

Lees: WHO wil vervolgonderzoek in China naar oorsprong virusuitbraak MSN 16.07.2021

Lees: Ontsnapte coronavirus toch uit lab? ‘Heel veel toevalligheden wijzen in richting instituut’ AD 15.06.2021

Lees: China verwerpt voorstel VS voor nieuw onderzoek oorsprong corona AD 28.05.2021

lees: Waarom de labtheorie over de oorsprong van corona weer opduikt NOS 27.05.2021

lees: Viroloog Koopmans: ‘WHO moet knoop doorhakken over inspectie in lab Wuhan’ RTL 27.05.2021

lees: Komt coronavirus uit een lab? Biden wil nieuw onderzoek RTL 27.05.2021

Lees: Kwam corona toch uit lab? Amerika wil meer onderzoek, China woest  Elsevier 26.05.2021

Meer: chinese labmedewerkers hadden coronaklachten voor uitbraak – Bing News

lees: Directeur viruslab Wuhan: berichten over zieke medewerkers zijn leugens RTL 24.05.2021

lees: ’Chinese labmedewerkers hadden coronaklachten voor uitbraak’ Telegraaf 24.05.2021

lees: ‘Chinese labmedewerkers hadden coronaklachten voor uitbraak’  MSN 24.05.2021

Verhalen rond het coronavirus gebundeld op aparte NOS-pagina’s;

Klik hier voor achtergrond– en uitlegverhalen.

Klik hier voor onze serie ‘In de frontlinie’, waarin zorgmedewerkers dagelijks hun verhaal vertellen.

Verhalen uit het dagelijks leven zijn hier te vinden.

Het belangrijkste sportnieuws is hier verzameld.

Klik hier voor antwoorden op vragen rond corona.

En hier voor de bijzondere verhalen uit het buitenland.

Meer over Corona;

Lees: OPCW Implements COVID-19 Related Measures OPCW

Corona Trouw

Corona RTL

Alles over het coronavirus NU

Alle artikelen uit het dossier “Coronavirus” AD

Meer; Corona NOS

Meer; Corona NU

Dossier Coronavirus OmroepWest

Meer; Corona AD

Meer; Corona Telegraaf

Meer; Corona RTL

zie ook: Onderzoek begonnen in Wuhan naar ontstaan Corona

Het team van de WHO verlaat met een bus de luchthaven van Wuhan, viroloog Koopmans in het midden REUTERS

Onderzoekers in Wuhan: begin van ‘wetenschappelijke speurtocht’ naar ontstaan corona

NOS 14.01.2021 Maandenlang heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) onderhandeld met de Chinese regering, vorige week werd het vertrek op het laatste moment uitgesteld. Nu is het toch zover: experts uit verschillende landen zijn in China aangekomen om onderzoek te doen naar het ontstaan van de coronapandemie.

Overigens geldt dat nog niet voor alle vijftien wetenschappers uit het team. Twee van hen zijn voorlopig gestrand op het vliegveld van Singapore vanwege een positieve test op antistoffen.

Wie wel al in China is, is de Nederlandse viroloog Marion Koopmans. Zij gaat met haar collega’s onderzoeken hoe het virus van dier op mens is overgesprongen en waar en wanneer dat gebeurde. Een wetenschappelijke monsterklus, vol met politieke gevoeligheden.

Van dieren naar mensen

De meest waarschijnlijke optie is dat het virus zijn oorsprong vond in vleermuizen, zei Koopmans voor vertrek tegen de NOS. “Maar het proces daarvoor, hoelang dat heeft gespeeld en via welke route het virus bij de mens terechtkwam, daar hopen we meer zicht op te krijgen. Onze opdracht is om een diepe reconstructie te maken van dat begin.”

Chinezen: ‘Komst WHO-team nuttig en noodzakelijk’

Het virus werd voor het eerst bij mensen vastgesteld in de miljoenenstad Wuhan, eind 2019. Dat is waar de experts – na twee weken verplichte quarantaine – hun onderzoek beginnen.

Een van de plekken die ze gaan bezoeken is de wildedierenmarkt waar een eerste grote groep mensen besmet raakte. Het zou kunnen dat een van die mensen patient zero was: de eerste mens die het virus opliep. Onderzoek op monsters van dieren die op de markt verkocht worden, moet uitwijzen of bepaalde diersoorten het virus in zich dragen en mogelijk op de mens hebben overgedragen.

Een andere mogelijkheid is dat de markt het eerste super spreading event was van een virus dat eerder al was ontstaan. Om uit te zoeken hoe dat zit, gaan de wetenschappers onder meer bloedmonsters analyseren die dateren uit de maanden voor de officiële uitbraak eind 2019. Als ze daarin antistoffen aantreffen, weten ze dat het virus al langer in de regio de ronde deed.

De uiteindelijke bedoeling is om te reconstrueren welk pad het coronavirus heeft afgelegd voordat het van een dier op een mens overging. Informatie die de wetenschappers vergaren in Wuhan kan daarbij leiden naar andere regio’s in China, of zelfs naar het buitenland.

Politieke gevoeligheden

Voor dat onderzoek is wel de medewerking nodig van de Chinese autoriteiten. In welke mate die de WHO-wetenschappers vrijuit hun werk zullen laten doen, is nog af te wachten. De Chinese overheid ziet de vraag naar de oorsprong van het coronavirus deels als schuldvraag, en schuift die schuld liever af.

Zo is bekend dat Chinese autoriteiten aan het begin van de epidemie informatie achterhielden en dat journalisten en artsen die uit de school klapten daarvoor werden gestraft. Recenter suggereerden staatsmedia in China dat het virus niet in hun land ontstond, maar al eerder in Europa circuleerde. Experts bij de WHO noemen die bewering “hoogst speculatief”.

Toch hebben de WHO-wetenschappers besloten samen te werken met hun collega’s in China. Over de opzet van het onderzoek wordt al maanden vergaderd en een deel van het voorwerk – zoals het afnemen van monsters – gebeurt door Chinese wetenschappers.

Sommige westerse regeringen, de Amerikaanse voorop, zijn sceptisch over wat dat betekent voor de onderzoeksresultaten. Maar viroloog Koopmans gaat ervan uit dat Chinese wetenschappers vrijelijk informatie zullen kunnen delen. “De missie is aan beide kanten voorbereid. China heeft toestemming gegeven om het op deze manier te doen. Ze weten precies van de plannen, dus we gaan het zien.”

Verwachtingen temperen

Naar verwachting blijft het WHO-team vier tot vijf weken in China. Dat is genoeg voor de eerste vaststellingen, maar vermoedelijk niet voor sluitende antwoorden op de onderzoeksvragen van de wetenschappers. Het achterhalen van de oorsprong van een virus kan jaren duren. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat het helemaal niet lukt.

Maar zulke vooruitzichten zijn de wetenschappers wel gewend: echt snel gaat het in hun vakgebied bijna nooit. Grondigheid staat voorop. “Een wetenschappelijke speurtocht”, zo beschreef Marion Koopmans de missie van het WHO-team in een interview met de Chinese nieuwszender CGTN. Niet met de bedoeling om te beschuldigen, benadrukte ze. “Maar om te begrijpen en te leren voor de toekomst.”

Viroloog Koopmans met WHO-onderzoeksteam in Wuhan aangekomen

Telegraaf 14.01.2021 Het internationale onderzoeksteam van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat onderzoek gaat doen naar de herkomst van het coronavirus is donderdag in de Chinese stad Wuhan aangekomen. Één van de leden van het onderzoeksteam is de Nederlandse viroloog Marion Koopmans.

Volgens de Chinese staatszender CGTN werden de leden, nadat ze met het vliegtuig bij de stad waren geland, ontvangen door Chinese functionarissen in beschermende kleding. De krant Wall Street Journal bericht dat twee leden van het team niet naar China mochten reizen. Tijdens een gezondheidscheck in Singapore zou zijn gebleken dat ze antistoffen tegen het virus in hun bloed hadden, zeggen ingewijden tegen de krant. Daarom mochten ze van Chinese functionarissen niet op het vliegtuig naar Wuhan stappen.

Koopmans meldde via Twitter dat ze meermalen uitgebreid is getest tijdens de reis naar China: „Alleen al de afgelopen dagen, toen ik naar Azië reisde, ben ik vaker getest dan vorig jaar thuis. PCR’s, serologie, temperatuurscans. Absoluut geen speling. Heel anders dan in Europa.”

Onderzoek naar oorsprong virus

Koopmans gaat samen met negen andere experts onderzoek doen naar de oorsprong van het virus, dat eind 2019 voor het eerst in Wuhan werd vastgesteld. Voorafgaand aan hun werkzaamheden zullen de experts eerst twee weken in quarantaine gaan in een hotel. „Na deze twee weken, kunnen we ons verplaatsen en de Chinese experts persoonlijk ontmoeten en verschillende locaties bezoeken”, aldus Peter Ben Embarek, de Deense leider van de groep. „Het kan een lange tocht worden voordat we volledig in kaart hebben gebracht wat er is gebeurd. Het idee is om meerdere onderzoeken te doen om hier een beter idee over te krijgen.”

Volgens de Chinese regering in Peking bestaat de kans dat hoewel het coronavirus voor het eerst in Wuhan werd vastgesteld, de herkomst van het virus ergens anders ligt.

Op dit moment geldt in het noorden van China een lockdown, die werd ingevoerd nadat het aantal besmettingen met het Covid-19-virus de afgelopen tijd weer steeg. Eerder bleef het aantal besmettingen in het gebied maandenlang stabiel. De nieuwe lockdown treft ongeveer 20 miljoen mensen.

Donderdag maakte China bekend dat voor het eerst in acht maanden tijd iemand in het land is overleden aan de gevolgen van het virus.

BEKIJK MEER VAN;  virusziekte Wuhan Volksrepubliek China

China laat eindelijk corona-onderzoekers toe, onder wie Marion Koopmans (maar of het wat oplevert?)

AD 14.01.2021 Een groep internationale onderzoekers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is vandaag uiteindelijk toch gearriveerd in de Chinese stad Wuhan. Daar mogen ze enige tijd onderzoek doen naar de mogelijke oorsprong van het coronavirus dat leidde tot de pandemie.

Het ​​politiek zeer gevoelige onderzoek is tot nu toe vooral tegengewerkt door de Chinese autoriteiten. De Nederlandse viroloog Marion Koopmans maakt ook deel uit van het team.

Lees ook;

Het heeft ruim een jaar geduurd eer China buitenlandse wetenschappers binnen liet om op zoek te gaan naar de oorsprong van Covid-19. Traditioneel is de Chinese Communistische Partij erg terughoudend met pottenkijkers die de officiële lezing van de gebeurtenissen in twijfel zouden kunnen trekken of zelfs tegenspreken.

Vijftien WHO-teamleden zouden vanochtend in Wuhan aankomen, maar twee vielen onderweg af. Ze testten positief op antistoffen tegen het coronavirus bij een tussenstop in Singapore en konden daardoor niet door naar China, meldde de WHO op Twitter.

De rest van het team arriveerde op het vliegveld van Wuhan en liep door een geïmproviseerde doorzichtige plastic tunnel de luchthaven in. De onderzoekers, die gezichtsmaskers droegen, werden begroet door luchthavenpersoneel in volledig beschermende uitrusting, inclusief maskers, bril en pakken, melden de persbureaus.

De onderzoekers moeten nu twee weken in quarantaine plus wat coronatests ondergaan, aldus CGTN, de Engelstalige zender van de staatsomroep CCTV. Tijdens hun quarantaine kunnen de wetenschappers onder meer praten met Chinese experts via videoconferenties.

Scepsis

Er is veel te doen geweest rond het bezoek en er bestaat scepsis over de ruimte die de WHO-onderzoekers zullen krijgen voor onafhankelijke studie. China heeft moeilijk gedaan over visa, over quarantaineregels en haalde alles uit de kast om het onderzoek te vertragen.

Ook de voorbereiding van dit bezoek werd gehinderd door administratieve pesterijen. De groep die nu door de Wereldgezondheidsorganisatie naar Wuhan is gestuurd, kreeg uiteindelijk groen licht van de regering van president Xi Jinping na maanden van diplomatiek gekibbel.

Wetenschappers vermoeden dat het virus, dat sinds eind 2019 meer dan 1,9 miljoen mensen heeft gedood, door het eten van vleermuizen, schubdieren of andere dieren bij mensen terecht is gekomen. De eerste gevallen zouden hoogstwaarschijnlijk in het zuidwesten van China zijn opgedoken.

De Chinese Communistische Partij weerspreekt beschuldigingen dat het virus in China is ontstaan en heeft een eigen verhaal wat erop neerkomt dat het virus mogelijk via besmet fruit uit het buitenland kwam. Een woordvoerder van de regering zei deze week hierover ‘van gedachten te wisselen met Chinese wetenschappers’, maar gaf niet aan of ze onafhankelijk bewijs zouden mogen verzamelen.

Marion Koopmans in de bus op het vliegveld van Wuhan. © AFP

Trump

China heeft tot nu toe een internationaal onderzoek verhinderd. Vooral nadat de Amerikaanse president Donald Trump de Chinezen expliciet de schuld gaf van de verspreiding van het virus en de daaropvolgende mondiale economische crisis. Toen Australië vorig jaar opriep tot een onafhankelijk onderzoek, reageerde China getergd en blokkeerde als reactie de invoer van Australisch rundvlees, wijn en andere goederen.

Een mogelijkheid is dat een stroper van wilde dieren het virus heeft doorgegeven aan handelaren die het naar Wuhan brachten, zei een van de WHO-teamleden, zoöloog Peter Daszak van de Amerikaanse groep EcoHealth Alliance, in november tegen persbureau The Associated Press.

Of dit korte bezoek van de WHO-delegatie veel gaat opleveren is de vraag. Het traceren van een virus is normaliter een zeer langdurige aangelegenheid van het nemen van monsters van dieren tot genetische analyse en epidemiologische studies. ,,De Chinese overheid moet zeer transparant zijn en samenwerken”, zegt Shin-Ru Shih, directeur van het Research Center for Emerging Viral Infections aan de Chang Gung University in Taiwan. Dat is de vraag.

In de Franse media werd de vrees uitgesproken dat de wetenschappers zich voor een karretje laten spannen en geen partij zijn voor Chinese partijfunctionarissen die het bezoek begeleiden. Sommige leden van het WHO-team waren een week geleden op weg naar China, maar moesten terugkeren nadat Peking had aangekondigd dat ze geen geldige visa hadden gekregen.

Instituut

Een mogelijke focus voor onderzoekers is het Wuhan Institute of Virology in de stad waar de uitbraak begon. Het was een van de beste onderzoekslaboratoria voor virussen in China en bouwde een archief met genetische informatie over vleermuiscoronavirussen na de uitbraak van Sars in 2003.

Volgens de door de WHO gepubliceerde agenda zijn er geen plannen om de mogelijkheid te onderzoeken of het coronavirus wellicht per ongeluk is ontsnapt uit het ‘slecht georganiseerde’ Wuhan-laboratorium, zoals sommige Amerikaanse wetenschappers hebben gesuggereerd. In China hebben de autoriteiten het onderzoek naar de uitbraak afgeschermd. Wetenschappers is verboden om erover met de media te praten.

In de Chinese staatsmedia wordt de aankomst van de delegatie niettemin gevierd als bewijs van China’s transparantie. Volgens een Chinese regeringswoordvoerder is China ‘enthousiast, open en ondersteunend’ over het bezoek van de internationale WHO-delegatie. Marion Koopmans liet in een gesprek met de Chinese staatsmedia weten dat het onderzoek een project van de lange termijn is.

Op de vraag wat zij denkt van de beschuldigingen dat China verantwoordelijk is voor de pandemie, antwoordt Koopmans tegen CGTN: ,,Dat is ongelukkig. Een pandemie aanpakken is een mondiale verantwoordelijkheid. De WHO heeft gewaarschuwd voor nieuwe ziektes en geen enkel land is daarvoor immuun. Ik denk niet dat dit om beschuldigingen gaat. Het gaat om begrijpen en leren hoe we klaar kunnen zijn voor de toekomst. We moeten hier niet met vingers wijzen.”

Marion Koopmans over China-reis: ’Het is teleurstellend’

Telegraaf 07.01.2021 Hoogleraar virologie Marion Koopmans hoopt dat het team van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) alsnog spoedig naar China mag afreizen om de oorsprong van het coronavirus te onderzoeken. Eerder deze week werd bekend dat China hiervoor nog steeds geen groen licht heeft gegeven.

Het tienkoppige team, waar Koopmans deel van uitmaakt, zou eigenlijk begin januari vertrekken. „Het is teleurstellend. We staan nog op stand-by, we hopen dat het snel duidelijk wordt wanneer we wel kunnen gaan. Misschien wordt het na het Chinees Nieuwjaar (12 februari)”, aldus de viroloog.

Waarom het team de toegang tot China is geweigerd, kon ze niet zeggen. „Ik kan er over speculeren, maar ik weet het gewoon niet. We waren al een hele tijd met Chinese collega’s in overleg, dus het is niet zo dat er niks is gebeurd. We hebben allemaal onze agenda’s ervoor leeg geveegd, wat niet zo makkelijk is”, vertelt Koopmans.

Meer dan visumkwestie

Een woordvoerster van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken zei eerder deze week dat het weigeren van de experts niet alleen een visumkwestie is. Ze noemde het onderzoek naar de herkomst van het virus „ongelofelijk complex.” Ook gaf ze aan dat „noodzakelijke procedures” gevolgd moeten worden om te zorgen dat de missie van de deskundigen goed verloopt.

BEKIJK OOK:

China: weigering WHO-team ’niet alleen een visumkwestie’

BEKIJK OOK:

WHO teleurgesteld in China: geen visa voor onderzoek naar oorsprong corona

Politiek ligt dit onderzoek erg gevoelig. Zo hebben de Verenigde Staten de Chinese autoriteiten verweten niet transparant te zijn geweest over de oorspronkelijke uitbraak.

BEKIJK MEER VAN; virusziekte wetenschap en technologie Marion Koopmans Volksrepubliek China Wereldgezondheidsorganisatie

Peking: geen zorgen over corona-onderzoek WHO-experts in China

NOS 06.01.2021 China probeert zorgen weg te nemen bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over de onderzoeksmissie die gisteren op het laatste moment werd uitgesteld. Een team van WHO-experts zou naar China afreizen om onderzoek te gaan doen naar de oorsprong van het coronavirus, maar volgens WHO-chef Tedros hebben ze daarvoor nog geen toestemming gekregen. Hij sprak zijn grote teleurstelling uit dat de visa niet waren afgegeven.

Maar volgens een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Peking is er geen reden tot zorg. Ze zei op een persconferentie dat het om meer gaat dan alleen de visa en dat er nog wordt onderhandeld over het precieze reisschema. Er zou sprake zijn geweest van miscommunicatie. “Beide partijen zijn gewoon met elkaar in gesprek.”

Een van de WHO-experts die naar China zouden afreizen, is de Rotterdamse hoogleraar virologie Marion Koopmans. Zij had vanochtend nog geen bericht van de WHO gekregen wanneer ze alsnog naar China kan.

Versmarkt in Wuhan

De experts gaan eerst twee weken in quarantaine en gaan de twee weken daarna in het veld onderzoek doen. De bedoeling is onder meer om de miljoenenstad Wuhan te bezoeken, waar het virus vorig jaar voor het eerst opdook, vooral op een versmarkt. Koopmans: “We gaan kijken naar de ziekenhuizen in de provincie, wat is daar in de maanden ervoor gezien? We proberen meer zicht te krijgen op wat er precies op die markt te koop was, welke dieren, welke producten en waar kwamen ze vandaan?”

Of er antwoord komt op de ‘oervraag’, waarmee Koopmans doelt op de bron van het virus, weet ze niet. “Maar we gaan wel een boel dingen beter begrijpen.”

BEKIJK OOK;

China: weigering WHO-team ’niet alleen een visumkwestie’

Telegraaf 06.01.2021 Dat internationale experts nog niet zijn toegelaten tot China om de oorsprong van het coronavirus te onderzoeken, is „niet alleen een visumkwestie.” Dat zei een woordvoerster van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, die aangaf dat nog steeds wordt gepraat over „de specifieke datum en de specifieke regelingen rond het bezoek van deze groep experts.”

Het tienkoppige team van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zou eigenlijk begin januari naar China reizen. WHO-topman Tedros Adhanom Ghebreyesus maakte deze week bekend dat China nog steeds geen groen licht heeft gegeven voor de komst van de experts. Hij noemde dat „erg teleurstellend.”

BEKIJK OOK:

WHO teleurgesteld in China: geen visa voor onderzoek naar oorsprong corona

Onderzoek naar de herkomst van het coronavirus, dat wereldwijd inmiddels 1,8 miljoen levens heeft gekost, ligt politiek erg gevoelig. Zo hebben de Verenigde Staten de Chinese autoriteiten verweten niet transparant te zijn geweest over de oorspronkelijke uitbraak. President Donald Trump sprak herhaaldelijk over het „China virus.” Chinese functionarissen hebben juist gesuggereerd dat de pandemie mogelijk in een ander land is begonnen.

China: het is allemaal ’complex’

Over de komst van de internationale experts, onder wie de Nederlandse Marion Koopmans, wordt al maanden onderhandeld. De woordvoerster van het Chinese ministerie noemde onderzoek naar de herkomst van het virus „ongelofelijk complex.” Ze zei dat „noodzakelijke procedures” gevolgd moeten worden om te zorgen dat de missie van de deskundigen goed verloopt.

BEKIJK MEER VAN; virusziekte Volksrepubliek China

‘Onderzoek naar bron coronavirus is als een incomplete puzzel’

NU 06.01.2021 Samen met een team van de gezondheidsorganisatie WHO zal viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC onderzoek doen in China naar de herkomst van het coronavirus.

Dinsdag stapte Koopmans het vliegtuig in en eerder die dag werd bekend dat ze samen met Diederik Gommers de Machiavelliprijs gewonnen heeft. Koopmans krijgt deze uitgereikt vanwege haar duidelijke uitleg over het virus. We spreken de viroloog over het virus, de zoektocht naar de oorsprong en haar verwachtingen in de Dit wordt het nieuws-podcast.

Lees meer over: China  Dit wordt het nieuws  Coronavirus

WHO teleurgesteld in China: geen visa voor onderzoek naar oorsprong corona

Telegraaf 05.01.2021 Een internationaal wetenschappelijk team is onderweg naar China om onderzoek te doen naar de oorsprong van het coronavirus, maar Peking heeft de procedure om de onderzoekers toe te laten nog niet afgerond.

„Ik ben heel teleurgesteld over dit nieuws, aangezien twee leden al aan hun reis waren begonnen en andere op het laatste moment niet konden reizen”, zei topman Tedros Adhanom Ghebreyesus van Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dinsdag op een persconferentie.

Tedros heeft opnieuw duidelijk gemaakt aan het rode Peking dat de missie een prioriteit is voor de WHO. Mike Ryan van de WHO sprak de hoop uit dat de obstakels ,,in de komende uren” kunnen worden opgelost.

Het onderzoek zou al veel eerder beginnen, maar de Chinezen houden al maandenlang de boot af. Ook meteen aan het begin van de crisis weigerde China een onderzoeksteam. Sindsdien doen de wildste verhalen over de vermeende oorsprong van het longvirus de ronde.

Ook worden er grote vraagtekens gezet bij de (lage) coronacijfers in het communistische land. Zo zouden er in de zwaarst getroffen provincie Hubei ’slechts’ 4500 Chinezen gestorven zijn. Ter vergelijking: alleen al in Nederland vielen er ruim 10.000 coronadoden. Eerder bleek dat Peking de cijfers bewust onderdrukte en de uitbraak van het nieuwe virus zo lang mogelijk stilhield.

BEKIJK OOK:

Chinese coronacijfers waren te rooskleurig

BEKIJK OOK:

Analyse: Alibaba-oprichter Jack Ma kwam te dicht bij Xi

BEKIJK OOK:

Peking in ban van 16 nieuwe besmettingen: ’Opnieuw in oorlogsmodus’

Het virus dook een jaar geleden op in de Chinese miljoenenstad Wuhan. China is door onder meer de Verenigde Staten dan ook beschuldigd van het achterhouden van alarmerende informatie, wat de wereldwijde reactie op de uitbraak van het virus zou hebben vertraagd. China houdt vol dat het vanaf het begin transparant is geweest.

BEKIJK MEER VAN; Wereldgezondheidsorganisatie Volksrepubliek China Peking

WHO-onderzoek naar herkomst corona vertraagd door ontbrekend visum

NU 05.01.2021 Een deel van het internationale team van onderzoekers dat namens de gezondheidsorganisatie WHO de herkomst van het coronavirus gaat onderzoeken, is nog steeds niet in China aangekomen. Volgens WHO-topman Tedros Adhanom Ghebreyesus heeft Peking de procedure om de wetenschappers toe te laten nog niet afgerond.

“Ik ben heel teleurgesteld over dit nieuws”, aldus Ghebreyesus. Twee leden van het team waren al aan hun reis naar Wuhan begonnen. Een van hen is inmiddels op de weg terug naar huis, de tweede onderzoeker heeft een tussenvlucht gemaakt in een ander land.

De WHO-topman pleitte opnieuw dat Chinese autoriteiten de missie, “net zoals de WHO”, als prioriteit moeten beschouwen. Mike Ryan, expert noodsituaties bij de WHO, hoopt dat de laatste obstakels “in de komende uren” opgelost kunnen worden.

Het onderzoek zou aanvankelijk veel eerder beginnen. In juli zei de WHO al dat China de beste plek was om het onderzoek te starten, omdat het virus voor het eerst verscheen in de miljoenenstad Wuhan.

Namens Nederland reist viroloog Marion Koopmans af naar China om de herkomst van het coronavirus te onderzoeken. Dinsdag stapte Koopmans het vliegtuig in.

China is door meerdere landen, waaronder de Verenigde Staten, beschuldigd van het achterhouden van alarmerende informatie. Dat zou onder meer de reactie op de uitbraak van COVID-19 hebben vertraagd. China stelt dat het vanaf het begin transparant is geweest in de communicatie, waar het ook meermaals door de WHO voor geprezen werd.

Lees meer over: China  Buitenland  Coronavirus

Zo viert Wuhan Oud en Nieuw: alsof het coronavirus niet bestaat

NU 31.12.2020 In de Chinese stad Wuhan werd woensdag- op donderdagnacht (lokale tijd) het nieuwe jaar ingeluid alsof de wereld niet gebukt gaat onder een pandemie. China heeft het virus dusdanig goed onder controle, dat mensenmassa’s op straat kunnen feesten.

Feestvierders verzamelden zich langs de oever van de Yangtze-rivier voor een lichtshow. Foto: ANP

Alleen de massaal gedragen mondkapjes doen denken aan het virus dat in Wuhan ontstond en de hele wereld dit afgelopen jaar tot stilstand bracht. Foto: ANP

Ook de nachtclubs zijn gewoon open. Foto: ANP

Op verschillende pleinen in de stad verzamelden zich duizenden mensen, onder meer om om middernacht ballonnen op te laten en bellen te blazen. Foto: ANP

Een Reuters-correspondent heeft de indruk dat feestvierders niet echt bang zijn voor het virus. Wel zijn ze “voorzichtig”, zeggen sommigen. Foto: ANP

Ruim een jaar na de opmars van het virus is het leven in de Oost-Chinese miljoenenstad grotendeels weer normaal. Daar kwam echter wel maandenlang een van de strengste lockdowns ter wereld aan te pas. Sinds mei zou er (volgens de autoriteiten) geen enkele lokale besmetting meer hebben plaatsgevonden. Foto: ANP

Precies een jaar geleden, op 31 december 2019, ontving de Wereldgezondheidorganisatie (WHO) een eerste melding van wat toen nog een mysterieuze longontsteking werd genoemd. Ook infectieziektenmonitor ProMED deed er verslag van. Foto: ANP

Lees meer over: Jaarwisseling  Coronavirus

April 2020, evacuaties in Wuhan. Op 31 december 2020 staan we wereldwijd op 1,8 miljoen doden door het coronavirus. Ⓒ AFP

Precies één jaar geleden meldde China eerste Covid-19-gevallen aan de WHO

Telegraaf  31.12.2020 Op 31 december 2019 werd bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de eerste melding gemaakt van COVID-19-besmettingen. In de Chinese stad Wuhan vertoonden verschillende mensen symptomen van het toen nog onbekende virus. De crisis groeide uit tot een pandemie die tot op vandaag nog niet onder controle is en wereldwijd al meer dan 1,8 miljoen levens eiste.

In december 2019 werden in Wuhan plotseling veel mensen met “symptomen van een longontsteking van onbekende oorsprong” opgenomen. China lichtte de Wereldgezondheidsorganisatie WHO officieel in op 31 december over de uitbraak van het toen nog mysterieuze longvirus. Er waren op dat moment 44 besmettingen vastgesteld, 11 mensen waren er toen slecht aan toe.

Noodtoestand

De WHO communiceerde vervolgens op 4 januari 2020 voor het eerst over het virus, maar wachtte uiteindelijk wel tot 30 januari om de noodtoestand uit te roepen. Op 11 februari kreeg de ziekte de naam “COVID-19”. Een maand later werd de crisis officieel omgedoopt tot een pandemie.

De oorsprong van het coronavirus zou een markt in Wuhan zijn waar allerlei levende dieren werden verhandeld. Het virus zou zijn overgesprongen van dier, mogelijk een vleermuis, op mens.

Toch zijn er nog veel andere hypotheses en zelfs complottheorieën over hoe het virus ontstaan is en verspreid werd zo schrijft Het Nieuwsblad.

Van 10.000 besmettingen

Het virus verspreidde zich in de eerste helft van januari over heel China en het aantal besmettingen in het land liep tijdens die maand op tot meer dan 10.000. Midden januari dook het virus ook op in buurlanden en landen waarmee China veel internationaal verkeer had. Onder meer in Japan, de VS, Frankrijk, Australië, Duitsland, Italië en Spanje werden er in januari al besmettingen vastgesteld.

In Europa was de situatie in het voorjaar vooral in Italië en Spanje dramatisch, met onder meer schrijnende beelden van ziekenhuizen waar patiënten wegens plaatsgebrek op de grond lagen.

Naar 82 miljoen besmettingen

Wereldwijd zijn er inmiddels meer dan 82 miljoen besmettingen gemeld en vielen er al meer dan 1,7 miljoen dodelijke slachtoffers. In Nederland gaat het om ruim 780.000 gevallen en ruim 11.000 doden.

BEKIJK OOK:

Gommers en Kuipers willen maandag al inenten, druk op kabinet neemt toe

Inmiddels is er een vaccin dat in heel Europa en de rest van de wereld wordt gebruikt, behalve in Nederland. Wij starten pas 8 januari, terwijl de grote bulk in Nederland pas vanaf de 18e aan de beurt komt.

BEKIJK OOK:

De kleine tirannie van de lockdown

BEKIJK MEER VAN; virusziekte dierziekten Wereldgezondheidsorganisatie Wuhan Volksrepubliek China Nederland

Veroordeling Chinese burgerjournalist ‘hoort bij het nieuwe verhaal van China’

NOS 28.12.2020 Het maken van foto’s, video’s en livestreams bij de uitbraak van het coronavirus in de Chinese stad Wuhan komt de 37-jarige Zhan Zhang op vier jaar cel te staan. Zhang, die oorspronkelijk als advocaat werkte, zou onrust hebben gezaaid met haar verslaggeving en vals nieuws hebben verspreid.

Met de veroordeling lijkt China controle te willen houden over de informatiestroom en anderen die hetzelfde doen, te willen afschrikken. “Maar het hoort zeker ook bij het nieuwe verhaal dat China wil vertellen”, zegt China-correspondent Garrie van Pinxteren. “Het verhaal dat China het virus ideaal heeft aangepakt en geen fouten heeft gemaakt aan het begin van de pandemie. Dat iedereen de Chinese overheid en de communistische partij dankbaar moet zijn dat China alle onheil is bespaard dat andere landen nu heeft getroffen.”

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stuurt binnenkort een team naar Wuhan om onderzoek te doen naar de oorsprong van het coronavirus. Viroloog Marion Koopmans van het Erasmus MC maakt deel uit van dat team. China heeft eigen onderzoekers aangesteld en zegt medewerking te willen verlenen.

“Maar ik denk dat China om andere redenen meewerkt”, zegt Van Pinxteren. “Ze hopen dat het virus uiteindelijk niet uit Wuhan komt en willen het onderzoek gebruiken om de indruk weg te nemen dat het daar is ontstaan. En dat China niet verkeerd omgaat met wilde dieren en de markten niet het voornaamste probleem zijn.” Algemeen wordt aangenomen dat het coronavirus op zo’n markt in Wuhan is overgesprongen op mensen.

Zhang Zhan in Wuhan, in april van dit jaar AP

Met een telefoon op zak reisde de 37-jarige Zhang begin februari af naar Wuhan, waar toen draconische maatregelen golden. Ze wilde de situatie vastleggen en filmde lege straten, publieke ruimtes. Ook filmde ze in ziekenhuizen en ging ze ’s nachts langs een crematorium. De beelden verschenen op sociale media. Toen ze werd gecensureerd op Chinese sites, stapte Zhang over naar internationale platforms als Twitter en YouTube.

“De informatie die Zhang gaf wordt door China niet als 100 procent bewezen gezien, en het is verboden om geruchten te verspreiden”, zegt Van Pinxteren. “Bovendien mag je jezelf in China geen burgerjournalist noemen, want journalist is een beschermd beroep. Je mag niet zomaar journalistiek bedrijven. Je bent hier alleen een journalist als je een vergunning hebt van de overheid. Er is geen persvrijheid zoals in Nederland.”

Hongerstaking

Zhang ziet het zelf anders. In de rechtbank zei ze dat haar activiteiten vallen onder vrijheid van meningsuiting. Sinds enkele maanden is ze uit protest in hongerstaking.

Haar gezondheidstoestand is verslechterd, zegt Van Pinxteren, die meerdere malen met haar advocaat sprak. “Ze lijkt niet bereid om te stoppen met haar hongerstaking, zei de advocaat. Bij het vonnis zat Zhang in een rolstoel. Ze is sterk vermagerd en krijgt gedwongen sondevoeding. Bij de uitspraak reageerde ze amper en was er volgens de advocaat geen duidelijke gezichtsuitdrukking te zien.”

Een man betuigt zijn steun aan Zhang Zhan REUTERS

De advocaat van Zhang zei tegen persbureau Reuters dat ze waarschijnlijk in hoger beroep gaat. “Mochten ze dat daadwerkelijk doen, dan zal het weinig kans maken. Als er hier een aanklacht ligt, is de kans 99 procent dat er ook een veroordeling volgt. Er is geen eerlijke, onafhankelijke rechtspraak en een hogere rechter zal niet snel anders oordelen.”

Sympathisanten bij rechtbank

Ondanks dat voorzichtigheid is geboden bij kritische uitlatingen tegen de overheid, krijgt Zhang bijval. Op sociale media posten Chinezen selfies waarop ze een bord of papier met ‘laat Zhan Zhang vrij’ vasthouden. Daarnaast stonden er enkele sympathisanten voor de rechtbank in Shanghai, die streng beveiligd was. “Ik ben hiernaartoe gekomen en heb geprobeerd haar te zien, maar dat lukt niet”, verklaart een van hen tegenover Reuters.

Ook buiten China wordt geschokt gereageerd op de veroordeling. Zo heeft mensenrechtenorganisatie Amnesty International een actie voor Zhang opgezet. Het Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties reageerde met deze tweet:

 UN Human Rights @UNHumanRights

#China: We are deeply concerned by the 4-year prison sentence imposed on citizen journalist Zhang Zhan. We raised her case with the authorities throughout 2020 as an example of the excessive clampdown on freedom of expression linked to #COVID19 & continue to call for her release.

De timing van het vonnis lijkt niet geheel toevallig, zegt Van Pinxteren verder. “Er worden ieder jaar gevoelige zaken behandeld tussen Kerst en Oud en Nieuw. Dat doen ze om te voorkomen dat buitenlandse media er veel aandacht aan besteden.”

Zhang is de eerste burgerjournalist die wordt veroordeeld. Er zijn andere burgerjournalisten, onder wie Fang Bin, Chen Qiushi en Li Zehua, die niet meer in het openbaar zijn verschenen. Niemand weet waar zij zijn en of zij worden aangeklaagd.

BEKIJK OOK;

Vier jaar celstraf voor Chinese burgerjournalist na berichtgeving in Wuhan

NU 28.12.2020 De 37-jarige burgerjournalist Zhang Zhan is in China veroordeeld tot vier jaar celstraf, meldt haar advocaat maandag. Ze deed bij aanvang van de corona-uitbraak verslag in Wuhan, waar het virus als eerste opdook. De activiste is al sinds mei in hongerstaking.

Volgens de rechter maakt Zhang zich schuldig aan “ruzie zoeken en het veroorzaken van onrust”, een aanklacht die in China vaker wordt gebruikt tegen activisten, dissidenten en journalisten.

Zhang, een voormalige advocaat, trok aan het begin van de uitbraak naar Wuhan om te berichten over het toen nog onbekende coronavirus. Ze deelde veel livebeelden via sociale media, die daar veel werden bekeken. In mei werd ze gearresteerd.

In haar berichtgeving liet Zhang zich kritisch uit over censuur en geheimhouding van de Chinese regering rondom de uitbraak van het destijds nog mysterieuze virus.

Zhang wil hongerstaking volhouden

Eenmaal gearresteerd ging Zhang in hongerstaking, maar kreeg dwangvoeding toegediend via een neussonde. Volgens haar advocaat wil ze de hongerstaking volhouden “tot het bittere einde”.

De advocaten van Zhang zeggen dat haar gezondheid snel achteruitgaat. “Ze voelt zich mentaal uitgeput. Elke dag is een martelgang voor haar. Ze heeft zelfs hulp nodig om naar de wc te gaan.”

Nog meer burgerjournalisten vastgezet

Zhang zei in haar berichtgeving dat China de basisrechten van zijn bevolking schond. Ook roept ze op tot het vrijlaten van andere burgerjournalisten die zijn opgepakt na hun verslaggeving rondom de uitbraak, schrijft The Guardian.

Zeker zes andere burgerjournalisten, die verslag deden in Wuhan, zitten nog vast in afwachting van een uitspraak. Fang Bin, die in februari is opgepakt, is vastgezet op een geheime locatie. Hij deelde onder meer videobeelden van een ziekenhuis waar veel mensen overleden tijdens de uitbraak.

Twee andere burgers, Chen Mei en Cai Wei, zitten vast in Peking nadat ze gecensureerde informatie op hadden geslagen. Vlogger Chen Qiushi, die ook verslag deed vanuit Wuhan, zit in huisarrest bij zijn ouders.

Hongkongers vervolgd voor vlucht naar Taiwan

Maandag begint ook de vervolging van tien Hongkongers op het vasteland van China, schrijft The Guardian. De burgers zitten vast omdat ze naar Taiwan zouden hebben geprobeerd te vluchten. Twee andere minderjarigen worden later vervolgd.

Volgens de advocaten is de familie op het allerlaatste moment ingelicht over de zaak en is het vanwege quarantaineregels niet mogelijk om de vervolging bij te wonen. Ook media mogen niet aanwezig zijn.

In het semiautonome Hongkong wordt al maanden gedemonstreerd. De protesten begonnen vanwege een veiligheidswet die het vastzetten en vervolgen van gevangenen op het vasteland in China mogelijk maakt.

Lees meer over: China  Coronavirus

Vier jaar cel voor blogster die beelden uit ziekenhuizen en crematoria Wuhan deelde

AD 28.12.2020 Een Chinese burgerjournalist die enige tijd verslag deed van de Chinese aanpak van de uitbraak van het coronavirus in Wuhan heeft vandaag vier jaar gevangenisstraf gekregen. Ze is al enige maanden in hongerstaking en verkeert in zeer slechte gezondheid.

Zhang Zhan werd schuldig bevonden aan ‘het veroorzaken van onrust en ruzie zoeken’. Dat zijn vaker gehoorde aanklachten tegen mensen die voor de Chinese overheid onwelgevallig nieuws naar buiten brengen. In de aanklacht stond dat ook ze ‘valse informatie via tekst, video en andere media via platforms als WeChat, Twitter en YouTube’ heeft verzonden.

Lees ook;

In het geval van de 37-jarige Zhang Zhan waren het ruwe, ongecensureerde, live gestreamde en weinig stabiele video’s vanaf haar telefoon. Ze toonde daarmee overvolle ziekenhuizen en begraafplaatsen waar ze wilde kijken hoeveel mensen er echt waren doodgegaan in de stad op het hoogtepunt van de epidemie in Wuhan. De Chinese overheid is daarover nimmer erg transparant geweest, zeker niet in de eerste maanden na de ontdekking van het nieuwe virus.

Zhan zou onder meer kwaad bloed hebben gezet bij bestuurders van de Chinese Communistische Partij met straatinterviews die volgden op een uitspraak van een hoge partijbons die achteraf vond dat de burgers van Wuhan wel eens wat meer dankbaarheid mochten tonen over de aanpak van de epidemie. Daarbij werd zelfs voorgesteld die burgers nog wat te onderwijzen in het tonen van dankbaarheid.

Op straat filmde Zhang de reacties van Wuhanners die geen reden zagen voor extra dankbaarheid en het idee belachelijk vonden. ,,Als je dankbaarheid zo moet leren is het nep”, zei iemand. Zhang richtte haar telefoon meestal op de voeten van degenen die ze interviewde opdat die niet in de problemen zouden komen door eventuele kritische uitspraken.

Burgerjournalist die situatie in Wuhan liet zien moet cel in voor ‘onrust stoken’

RTL 28.12.2020 Ze deden als burgers verslag van de ongelooflijke gebeurtenissen in Wuhan, de Chinese stad waar het coronavirus als eerste uitbrak. Sommigen verdwenen, anderen gingen de gevangenis in. Zoals de 37-jarige Zhang Zhan, die vandaag is veroordeeld tot vier jaar cel. “Dit is een zeer slechte droom die waarheid wordt.”

De ernstig verzwakte Zhang Zhan kreeg vandaag in de rechtbank van Shanghai zittend in een rolstoel te horen dat zij schuldig is bevonden aan ‘ruzie zoeken en onrust stoken’.

De burgerjournaliste zat al sinds mei vast. Vervolgens ging Zhan in hongerstaking. Volgens haar advocaat wordt ze met dwangvoeding in leven gehouden.

‘Vaag misdrijf’

Activisten en mensenrechtenorganisaties strijden al maanden tevergeefs voor haar vrijlating. “Het misdrijf waarvoor ze wordt veroordeeld, is zoals vaker heel breed en vaag gedefinieerd”, zegt Stijn Deklerck, hoofd van het China-programma van Amnesty International in Nederland.

Proces tijdens de kerstvakantie

De Chinese autoriteiten gebruiken de kerstvakantie traditioneel voor arrestaties, strafprocessen en veroordelingen. Dan zijn namelijk veel buitenlandse journalisten en diplomaten met vakantie en hopen zij dat de aandacht voor verschillende zaken wat verslapt.

In november kwam de aanklacht waarin stond dat Zhang Zhan ‘valse informatie’ had verspreid via WeChat en het in China geblokkeerde Twitter en YouTube, meldt de BBC. De kritische oud-juriste zou ook interviews hebben gegeven aan buitenlandse media.

Volgens Deklerck deed Zhang Zhan niets meer dan verslag van de corona-uitbraak in Wuhan. “Haar arrestatie is een zeer slechte droom die waarheid wordt. Hier zien we opnieuw wat er gebeurt als een burgerjournalist de waarheid naar buiten brengt. Zeker in het begin van de pandemie waren deze journalisten de belangrijkste bron van ongecensureerde informatie uit eerste hand. In China moeten mensen daarvoor gestraft worden.”

De Chinese miljoenenstad Wuhan werd maanden afgesloten van de buitenwereld. Deze beelden gingen de hele wereld over.

Meer gevallen

Want de veroordeling staat niet op zichzelf. Er zijn dit jaar meerdere burgerjournalisten verdwenen of vastgezet. De 25-jarige Li Zehua werd vrijgelaten, maar het lot van onder anderen Chen Qiushi (35) en Fang Bin (47) is nog altijd onzeker.

In China staat de vrijheid van meningsuiting stevig onder druk. Het land heeft meerdere internationale verdragen getekend waarin deze vrijheid is opgenomen en het is zelfs in de Chinese grondwet opgenomen, maar de praktijk wijst anders uit.

“Jezelf als blogger opstellen als nieuwsstation mag in principe niet, tenzij je toestemming hebt van de autoriteiten.”

Controle aangescherpt

Daarbij houdt de regerende Communistische Partij van China nauwlettend in de gaten wat er online gebeurt, zoals op het nieuws, in video’s op social media en tijdens bijvoorbeeld het livestreamen van gebeurtenissen.

“Met name de laatste 3 a 4 jaar is de controle over online nieuws verder aangescherpt”, zegt sinoloog Manya Koetse, onder meer verbonden aan Universiteit Leiden. “Het verspreiden van ‘geruchten’ of ‘fake news’ is bij wet verboden. Jezelf als blogger opstellen als nieuwsstation mag in principe ook niet, tenzij je daarvoor toestemming hebt van de autoriteiten.”

Lees ook:

Het jaar van Jaïr in Wuhan: van extreme lockdown naar elk weekend feest

‘Droevige fase’

Deklerck ziet een patroon dat al langer zichtbaar is onder de Chinese president Xi Jinping. Iedereen die iets naar buiten wil brengen van het gewone leven in China wat gevoelig ligt, krijgt volgens hem veel sneller dan voorheen te maken met straffen van de Chinese staat.

“Met de veroordeling van Zhang Zhan, die bovendien drie maanden lang geketend in de gevangenis zat, is een nieuw, zeer droevig dieptepunt in China’s omgang met de vrije pers en de vrijheid van meningsuiting”, zegt Deklerck.

Meer: Chris Koenis Journalistiek Mensenrechten Coronabesmettingen China

Chinese journaliste die corona aan het licht bracht jarenlang de bak in voor ‘onrust stoken’

MSN 28.12.2020 In Nederland hebben we toch net iets meer persvrijheid dan in China, want daar is de journaliste die onthulde dat het coronavirus de regio rond Wuhan op stelten zette voor vier jaar gevangen genomen. Of ze levend uit de cel gaat komen is nog maar de vraag.

Gevangenisstraf

Burgerjournalist Zhang Zhan ging vier jaar de gevangenis in voor het bekendmaken van het coronavirus op sociale media. In die berichten was ze kritisch over de censuur van de overheid en daar worden ze in China niet zo vrolijk van. ’Onrust stoken en provocatie’, zei de Chinese rechtbank over haar gedrag, waarna de veroordeling volgde.

Protest

In de gevangenis besloot Zhang meteen in hongerstaking te gaan, waardoor haar gezondheid keldert. Zo kan ze niet meer zonder hulp bij naar het toilet gaan. Ondertussen wordt ze gedwongen gevoerd via een sonde door haar neus. Advocaten van Zhang zeggen dat ze tot het bittere einde door wil gaan met de hongerstaking, maar dat haar gezondheid snel achteruit gaat.

Zhang noemde in haar berichten dat de Chinese regering de basisrechten van de bevolking schendt. Daarnaast riep ze op tot het vrijlaten van andere journalisten. Effectief was het tot nu toe niet, want naast Zhang zijn er nog zes journalisten gevangen genomen vanwege hun reportages in Wuhan.

Doofpot

De Chinese regering heeft al het nieuws over corona in de doofpot gestopt. Terwijl het virus in de rest van de wereld gewoon blijft rondspoken, zou het totaal aantal besmettingen in China op 87.000 liggen. Dat is lager dan hier in Nederland. De Chinese overheid zegt zelf met trots dat ze alles onder controle hebben gekregen.

Chinese burgerjournalist moet 4 jaar de cel in om verslaggeving uit Wuhan

NOS 29.12.2020 In Shanghai is een burgerjournalist veroordeeld tot vier jaar cel, omdat ze volgens de rechtbank onrust veroorzaakte met haar verslaggeving. Zhang Zhan was een van de weinigen die vanuit Wuhan verslag deed toen daar de coronapandemie uitbrak.

“Het is een beetje een klassieke aanklacht”, zegt correspondent Garrie van Pinxteren in het NOS Radio 1 Journaal. “Als je daarvoor wordt aangeklaagd, komt de veroordeling er meestal ook.”

Begin februari reisde Zhang vanuit Shanghai naar Wuhan om met haar telefoon op verschillende locaties te filmen. “Ze is gaan kijken bij een crematorium om te zien hoeveel lijken daar nou echt verbrand werden”, zegt Van Pinxteren.

Verbrand

Journalisten kunnen in China over het algemeen niet onafhankelijk hun werk doen. Zhang was advocaat, maar deed buiten de gevestigde Chinese media om verslag van de situatie in Wuhan. Dat maakt haar een burgerjournalist.

In die rol ging ze ook kijken in ziekenhuizen en op lege treinstations. “Ze wilde eigenlijk gewoon in beeld brengen wat daar nou in feite gebeurde in Wuhan. Vooral in het begin van de crisis toen de situatie nog heel erg chaotisch was.”

Toen ze via de Chinese sociale media geen verslag meer kon doen, deed ze dat via buitenlandse sociale media, zegt Van Pinxteren. Ook gaf ze interviews aan buitenlandse media. De livestreams die ze deelde, werden vaak bekeken en gedeeld. Zo kwamen de Chinese autoriteiten haar op het spoor.

De mensen die naar de rechtbank in Shanghai kwamen, onder wie journalisten, mochten niet naar binnen:

 AFP News Agency @AFP

https://twitter.com/i/status/1343465654079242241

Heavy security as Chinese citizen journalist jailed for 4 years for reporting on Wuhan virus. Zhang Zhan’s live reports were widely shared on social media in February https://t.co/wnuAD2P6wc 📹 Police try to block journalists outside the Shanghai court where Zhang was on trial

Volgens Van Pinxteren is het een bijzondere zaak. “Ze is de eerste van de burgerjournalisten die voor een rechter komt. Er waren er een stuk of vier. De anderen zijn nog steeds niet voor een rechter geweest. Daarmee is het een interessant proces dat heel veel belangstelling wekt, ook in China.”

De veroordeling kan worden gezien als een waarschuwing van de Chinese regering. “Het is weer iets wat aangeeft: ‘als je dit soort dingen doet, pas op. We laten je misschien een tijdje gaan, maar uiteindelijk word je voor deze dingen opgepakt en veroordeeld.'”

In China zijn er mensen die haar steunen, zegt Van Pinxteren. Volgens hen heeft Zhang niets verkeerds gedaan. Ze maakt gebruikt van haar vrijheid van meningsuiting en er is geen enkele reden om haar nu te veroordelen, vinden zij.

Zwakke gezondheid

Volgens The Network of Chinese Human Rights Defenders deed Zhang ook verslag van arrestaties van andere onafhankelijke journalisten en intimidatie van families van coronaslachtoffers. Dat meldt de BBC.

Zhang verdween op 14 mei uit Wuhan. Een dag later werd bekend dat ze was aangehouden in Shanghai. In november werd ze aangeklaagd, onder meer voor het verspreiden van valse informatie over het coronavirus in Wuhan.

Volgens haar advocaat is Zhang in erg zwakke gezondheid, omdat ze al een half jaar in hongerstaking is tegen haar vervolging. Haar advocaat herkende haar bijna niet toen hij haar zag, zegt Van Pinxteren.

BEKIJK OOK;

Vier jaar celstraf voor Chinese burgerjournalist na berichtgeving in Wuhan

MSN 28.12.2020 De 37-jarige burgerjournalist Zhang Zhan is in China veroordeeld tot vier jaar celstraf, meldt haar advocaat maandag. Ze deed bij aanvang van de corona-uitbraak verslag in Wuhan, waar het virus als eerste opdook. De activiste is al sinds mei in hongerstaking.

Volgens de rechter maakt Zhang zich schuldig aan “ruzie zoeken en het veroorzaken van onrust”, een aanklacht die in China vaker wordt gebruikt tegen activisten, dissidenten en journalisten.

Zhang, een voormalige advocaat, trok aan het begin van de uitbraak naar Wuhan om te berichten over het toen nog onbekende coronavirus. Ze deelde veel livebeelden via sociale media, die daar veel werden bekeken. In mei werd ze gearresteerd.

In haar berichtgeving liet Zhang zich kritisch uit over censuur en geheimhouding van de Chinese regering rondom de uitbraak van het destijds nog mysterieuze virus.

Zhang wil hongerstaking volhouden

Eenmaal gearresteerd ging Zhang in hongerstaking, maar kreeg dwangvoeding toegediend via een neussonde. Volgens haar advocaat wil ze de hongerstaking volhouden “tot het bittere einde”.

De advocaten van Zhang zeggen dat haar gezondheid snel achteruitgaat. “Ze voelt zich mentaal uitgeput. Elke dag is een martelgang voor haar. Ze heeft zelfs hulp nodig om naar de wc te gaan.”

Nog meer burgerjournalisten vastgezet

Zhang zei in haar berichtgeving dat China de basisrechten van zijn bevolking schond. Ook roept ze op tot het vrijlaten van andere burgerjournalisten die zijn opgepakt na hun verslaggeving rondom de uitbraak, schrijft The Guardian.

Zeker zes andere burgerjournalisten, die verslag deden in Wuhan, zitten nog vast in afwachting van een uitspraak. Fang Bin, die in februari is opgepakt, is vastgezet op een geheime locatie. Hij deelde onder meer videobeelden van een ziekenhuis waar veel mensen overleden tijdens de uitbraak.

Twee andere burgers, Chen Mei en Cai Wei, zitten vast in Peking nadat ze gecensureerde informatie op hadden geslagen. Vlogger Chen Qiushi, die ook verslag deed vanuit Wuhan, zit in huisarrest bij zijn ouders.

Hongkongers vervolgd voor vlucht naar Taiwan

Maandag begint ook de vervolging van tien Hongkongers op het vasteland van China, schrijft The Guardian. De burgers zitten vast omdat ze naar Taiwan zouden hebben geprobeerd te vluchten. Twee andere minderjarigen worden later vervolgd.

Volgens de advocaten is de familie op het allerlaatste moment ingelicht over de zaak en is het vanwege quarantaineregels niet mogelijk om de vervolging bij te wonen. Ook media mogen niet aanwezig zijn.

In het semiautonome Hongkong wordt al maanden gedemonstreerd. De protesten begonnen vanwege een veiligheidswet die het vastzetten en vervolgen van gevangenen op het vasteland in China mogelijk maakt.

Chinese burgerjournalist 4 jaar cel in voor berichtgeving Wuhan

MSN 28.12.2020 De Chinese burgerjournalist Zhang Zhan heeft vier jaar gevangenisstraf gekregen vanwege haar berichtgeving over de situatie in Wuhan tijdens het begin van de uitbraak van het coronavirus. Ze is veroordeeld vanwege “onrust stoken en provocatie”, stelt de rechtbank.

De voormalige advocaat trok tijdens het begin van de uitbraak van het toen nog onbekende virus naar Wuhan om de situatie daar vast te leggen. Ze deelde veel livebeelden via sociale media die daar vaak werden bekeken. Zo kwamen de autoriteiten haar op het spoor.

“Zhang was er kapot van”, aldus een van haar advocaten na het uitspreken van het vonnis door de rechter. Ook de moeder van de 37-jarige Zhang barstte in tranen uit. De activiste is in hongerstaking gegaan tegen haar vervolging en ze krijgt gedwongen voedsel toegediend via een neussonde. Volgens haar advocaten wil ze de hongerstaking volhouden “tot het bittere einde”.

Gezondheid

De advocaten van Zhang zeggen dat haar gezondheid snel achteruit gaat. “Ze voelt zich mentaal uitgeput. Elke dag is een martelgang voor haar. Ze heeft zelfs hulp nodig om naar de wc te gaan.”

Tot dusver zijn er al acht klokkenluiders opgepakt en veroordeeld in China omdat ze kritiek uitten op de aanpak van het coronavirus van de regering. China klopt zichzelf op de borst vanwege de afhandeling van het virus. In het land worden nauwelijks nog besmettingen gemeld en hoewel de uitbraak daar begon, liggen het geregistreerde aantal besmettingen en doden flink lager dan in bijvoorbeeld Nederland. Er zouden bijna 87.000 mensen besmet zijn en het dodental ligt volgens de autoriteiten op 4634.

Burgerjournalist die situatie in Wuhan liet zien moet cel in voor ‘onrust stoken’

MSN 28.12.2020 Ze deden als burgers verslag van de ongelooflijke gebeurtenissen in Wuhan, de Chinese stad waar het coronavirus als eerste uitbrak. Sommigen verdwenen, anderen gingen de gevangenis in. Zoals de 37-jarige Zhang Zhan, die vandaag is veroordeeld tot vier jaar cel. “Dit is een zeer slechte droom die waarheid wordt.”

De ernstig verzwakte Zhang Zhan kreeg vandaag in de rechtbank van Shanghai zittend in een rolstoel te horen dat zij schuldig is bevonden aan ‘ruzie zoeken en onrust stoken’.

De burgerjournaliste zat al sinds mei vast. Vervolgens ging Zhan in hongerstaking. Volgens haar advocaat wordt ze met dwangvoeding in leven gehouden.

‘Vaag misdrijf’

Activisten en mensenrechtenorganisaties strijden al maanden tevergeefs voor haar vrijlating. “Het misdrijf waarvoor ze wordt veroordeeld, is zoals vaker heel breed en vaag gedefinieerd”, zegt Stijn Deklerck, hoofd van het China-programma van Amnesty International in Nederland.

Proces tijdens de kerstvakantie

De Chinese autoriteiten gebruiken de kerstvakantie traditioneel voor arrestaties, strafprocessen en veroordelingen. Dan zijn namelijk veel buitenlandse journalisten en diplomaten met vakantie en hopen zij dat de aandacht voor verschillende zaken wat verslapt.

In november kwam de aanklacht waarin stond dat Zhang Zhan ‘valse informatie’ had verspreid via WeChat en het in China geblokkeerde Twitter en YouTube, meldt de BBC. De kritische oud-juriste zou ook interviews hebben gegeven aan buitenlandse media.

Volgens Deklerck deed Zhang Zhan niets meer dan verslag van de corona-uitbraak in Wuhan. “Haar arrestatie is een zeer slechte droom die waarheid wordt. Hier zien we opnieuw wat er gebeurt als een burgerjournalist de waarheid naar buiten brengt. Zeker in het begin van de pandemie waren deze journalisten de belangrijkste bron van ongecensureerde informatie uit eerste hand. In China moeten mensen daarvoor gestraft worden.”

Meer gevallen

Want de veroordeling staat niet op zichzelf. Er zijn dit jaar meerdere burgerjournalisten verdwenen of vastgezet. De 25-jarige Li Zehua werd vrijgelaten, maar het lot van onder anderen Chen Qiushi (35) en Fang Bin (47) is nog altijd onzeker.

In China staat de vrijheid van meningsuiting stevig onder druk. Het land heeft meerdere internationale verdragen getekend waarin deze vrijheid is opgenomen en het is zelfs in de Chinese grondwet opgenomen, maar de praktijk wijst anders uit.

“Jezelf als blogger opstellen als nieuwsstation mag in principe niet, tenzij je toestemming hebt van de autoriteiten.”

Controle aangescherpt

Daarbij houdt de regerende Communistische Partij van China nauwlettend in de gaten wat er online gebeurt, zoals op het nieuws, in video’s op social media en tijdens bijvoorbeeld het livestreamen van gebeurtenissen.

“Met name de laatste 3 a 4 jaar is de controle over online nieuws verder aangescherpt”, zegt sinoloog Manya Koetse, onder meer verbonden aan Universiteit Leiden. “Het verspreiden van ‘geruchten’ of ‘fake news’ is bij wet verboden. Jezelf als blogger opstellen als nieuwsstation mag in principe ook niet, tenzij je daarvoor toestemming hebt van de autoriteiten.”

‘Droevige fase’

Deklerck ziet een patroon dat al langer zichtbaar is onder de Chinese president Xi Jinping. Iedereen die iets naar buiten wil brengen van het gewone leven in China wat gevoelig ligt, krijgt volgens hem veel sneller dan voorheen te maken met straffen van de Chinese staat.

“Met de veroordeling van Zhang Zhan, die bovendien drie maanden lang geketend in de gevangenis zat, is een nieuw, zeer droevig dieptepunt in China’s omgang met de vrije pers en de vrijheid van meningsuiting”, zegt Deklerck.

Wuhan bruist weer, maar draagt coronastigma met zich mee

AD 13.12.2020 Bijna een jaar geleden was Wuhan het epicentrum van de uitbraak van de coronapandemie. Waar de rest van de wereld worstelt met een hardnekkige tweede golf, is het leven in de Chinese miljoenenstad terug naar normaal. Maar het stigma als de bron van alle ellende blijft.

De Huanan Seafood-markt in Wuhan is omheind met keurige lichtblauwe muren. Het gebouw is uitgestorven, deuren en ramen zijn gebarricadeerd. Aan de muren hangen traditionele Chinese schilderijen van vredige landschappen. Om de paar meter staan grote plantenpotten.

Lees ook;

Meer dan zes jaar lang begon de dag voor de 38-jarige restauranteigenaar Lai Yun met een bezoek aan de voedselmarkt, tien minuten lopen van zijn huis. ,,Ik bracht de kinderen naar school, nam een ontbijt en liep daarna naar de markt.’’

Levendige markt

Het was een levendige markt met ruim zeshonderd kraampjes, waar onder meer wasberen, slangen, krokodillen, vleermuizen, zeevruchten en groenten werden verkocht.

De Huanan Seafoodmarkt is al bijna een jaar dicht.

De Huanan Seafoodmarkt is al bijna een jaar dicht. © Getty Images

Op 31 december vorig jaar kwam er een eind aan het dagelijkse bezoek van Lai Yun aan de voedselmarkt, toen bij vier bezoekers een mysterieuze longziekte werd geconstateerd. Het coronavirus sloeg in rap tempo om zich geen. Een jaar na de uitbraak heeft Covid-19 wereldwijd meer dan 1,5 miljoen levens geëist en zijn er ruim 68 miljoen besmettingen.

De eerste weken waren er alleen al in Wuhan 50.000 besmettingen. Vanaf eind januari ging de stad 76 dagen in een lockdown, die Wuhan in een spookstad veranderde. Nu is het straatbeeld weer vertrouwd. Mensen flaneren in het Jiangtan Park, de winkelstraten zijn vol mensen en op de wegen staan files.

Symbool

Waar Wuhan weer tot leven is gekomen, blijft het Huanan-gebouw leeg. De voedselmarkt is het symbool geworden van een felle politieke en wetenschappelijke strijd om de oorsprong van het coronavirus. Veel landen, de Verenigde Staten voorop, zien China als de bron van alle ellende. China op zijn beurt ontkent dat.

Luchtfoto van Wuhan.

Luchtfoto van Wuhan. © Getty Images

Deskundigen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) doen onderzoek naar de bron van het virus. Ze beginnen in Wuhan, en bij de voedselmarkt, die door 70 procent van de eerste coronapatiënten bezocht was.

,,Het eerste cluster van gevallen was er’’, zegt Jin Dong-Yan, hoogleraar virologie aan de Universiteit van Hong Kong. ,,Het zou in ieder geval interessant zijn om de oorsprong ervan te achterhalen en een paar hypotheses naar voren te brengen, bijvoorbeeld of het waarschijnlijker is dat het van de wilde dieren komt of dat er misschien een menselijke superverspreider was.’’

Uitwerpselen

Het team onderzoekt in Wuhan het bloed, vlees en de uitwerpselen van dieren die daar werden verkocht. Ook worden bloedmonsters van ziekenhuispersoneel getest, om te kijken of het virus al niet eerder rondwaarde. ‘Waar een epidemie als eerste is ontdekt, is niet per se de plek waar het is begonnen’, schrijft de WHO in een rapport.

Markt in Wuhan.

Markt in Wuhan. © Getty Images

Het kan nog jaren duren voordat de bron getraceerd is. Tot die tijd drukt het stigma van het eerste epicentrum van het coronavirus zwaar op Wuhan. Veel inwoners zeggen tegen persbureau Reuters dat ze niet geloven dat de uitbraak in hun stad is begonnen.

,,Het kan zeker niet Wuhan zijn geweest’’, zegt marktkoopman Chen. ,,Een andere persoon heeft het binnengebracht. Of het kwam van een ander product dat van buitenaf is meegenomen.’’

Al maanden zeggen Chinese diplomaten en staatsmedia dat de markt niet de oorsprong is, maar het slachtoffer van de ziekte. Ze geloven dat het coronavirus in een ander land is ontstaan.

Deze week werd een nieuw winkelcentrum geopend in Wuhan.

Deze week werd een nieuw winkelcentrum geopend in Wuhan. © Getty Images

Waar de rest van de wereld worstelt met een hardnekkige tweede golf, lijkt Wuhan zich nauwelijks zorgen te maken om een nieuwe opleving. ,,Na de eerste uitbraak in januari denk ik niet dat we nog een grote besmettingsgolf in Wuhan zullen zien’’, zegt de 29-jarige leraar Engels Yen tegen de Duitse omroep Deutsche Welle.

Als je in het openbaar vergeet een mondkapje op te zetten, zullen anderen je eraan herinneren, aldus Yen, leraar Engels.

,,Zelfs als het aantal bevestigde gevallen weer stijgt, weten we hoe we op de juiste manier kunnen voorkomen dat we besmet raken. Als je om je heen kijkt, volgt bijna iedereen op straat keurig het protocol van de regering. Als je in het openbaar vergeet een mondmasker op te zetten, zullen anderen je eraan herinneren.”

Waakzaam

Het openbare leven in Wuhan kwam vanaf april weer langzaam op gang. ,,We gaan naar de film, live optredens en reizen zelfs naar andere steden sinds de zomer’’, zegt Lin tegen de omroep. ,,Maar iedereen draagt nog steeds een mondkapje en velen hebben een klein flesje desinfecterende handgel in hun tas. Ik zie dat de mensen in andere steden niet zo waakzaam zijn als die in Wuhan.’’

Boven de dichte Huanan-voedselmarkt is wel een verdieping met brillenwinkels open.

Boven de dichte Huanan-voedselmarkt is wel een verdieping met brillenwinkels open. © REUTERS

De toegang tot de Huanan Seafood-markt blijft beperkt. Op de verdieping boven de lege markt zijn in juni wel opticiens geopend. ,,Misschien hebben sommige mensen er slechte gevoelens over, maar nu is het gewoon een leegstaand gebouw’’, zegt een verkoper van contactlenzen. ,,Wie voelt zich nu ongerust over een leegstaand gebouw?’’

Overleven

Hoewel Wuhan sinds mei geen nieuwe gevallen van Covid-19 meer heeft gemeld, is het voor ondernemers moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen.

Lai Yun heropende in juni zijn Japanse restaurant. Maar door de sluiting van de voedselmarkt en de publieke paniek over de veiligheid van geïmporteerde zeevruchten, zijn de inkoopprijzen voor sommige producten vervijfvoudigd. ,,Ons doel voor het komende jaar is om gewoon te overleven.’’

Ons doel voor het komende jaar is om gewoon te overleven, aldus Lai Yun, eigenaar Japans restaurant.

Restauranteigenaar Lai Yun.

Restauranteigenaar Lai Yun. © REUTERS