Koning Willem-Alexander maakte op zaterdag 01.07.2023 historische excuses voor het slavernijverleden

Ontroering en lof, maar ook kritiek op vergiffenis-toespraak van koning

De historische excuses die koning Willem-Alexander heeft uitgesproken voor het Nederlandse slavernijverleden hebben veel emoties losgemaakt bij toeschouwers. Er zijn lovende woorden voor de bewoording en toon van de toespraak onder nazaten van slaafgemaakten, maar er is ook scepsis over de vraag welk vervolg eraan wordt gegeven. En een deel van de Tweede Kamer had liever helemaal geen excuses gezien.

In voormalige kolonies wordt het overwegend positief ontvangen dat na premier Rutte ook de koning verontschuldigingen heeft aangeboden. Zo spreekt de Curaçaose premier Gilmar Pisas van een historisch moment. Dat Willem-Alexander om vergiffenis vroeg voor het feit dat zijn voorvaderen niet eerder hebben ingegrepen “dat waarderen we zeer”, zegt Pisas.

Nederland heeft volgens hem moed en verantwoordelijkheid getoond om “pijnlijke zaken uit het verleden aan te pakken”. De excuses vormen volgens Pisas een belangrijke verandering in de relatie tussen Curaçao en Nederland.

De Surinaamse president Chan Santokhi verwelkomt de excuses, maar voegt eraan toe dat zijn regering niet meteen wil reageren, omdat hij eerst een in zijn land “breed gedragen” antwoord wil hebben op hoe Nederland en Suriname nu verder gaan. “De wonden van driehonderd jaar slavernij zijn niet makkelijk weg te maken.”

Reacties uit Suriname en Curacao: ‘Eindelijk, het geeft een gevoel van rust’

Vooraf wist niemand wat de koning precies zou gaan zeggen in zijn speech. Excuses lagen voor de hand, maar hoe ver zou hij daarin gaan?

Dat hij om vergiffenis zou vragen had bijvoorbeeld John Leerdam, kwartiermaker van het toekomstige slavernijmuseum, niet verwacht. “Ik voelde de tranen langs mijn wangen glijden”, vertelde hij in de live-uitzending op NPO 1. “Het is een historisch moment, dat moeten we ons heel goed realiseren.”

‘Excuses aanvaard, met een opdracht voor allen’

Nadat Willem-Alexander de excuses had uitgesproken, werd er luid gejuicht. “Ik kreeg kippenvel toen dat gebeurde”, zei Dagmar Oudshoorn, voorzitter van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden.

“Het belangrijkste is erkenning”, zei een toeschouwer na afloop. Hij ervaart dat veel mensen denken dat slavernij niet belangrijk is, omdat het lang geleden plaatsvond. “Maar het is iets dat bij mensen in het hart zit en onderdeel is van hun familiegeschiedenis. De manier waarop de koning hier uitdrukking aan gaf, geeft aan dat er erkenning is.”

De koning vertelde dat hij er veel gesprekken over heeft gevoerd, zowel in Nederland als in het het Caribische deel van het koninkrijk. “Zij hebben ons duidelijk gemaakt hoezeer de pijn nog steeds in de haarvaten zit”, zei Willem-Alexander.

De toespraak met excuses van de koning

Correspondent Caribisch gebied Dick Drayer:

“Grosso modo is op Curaçao erg blij gereageerd op de speech. ‘Historisch’, ‘kippenvel’ en ‘hartverwarmend’ hoorde ik mensen zeggen hier op het Brionplein in Willemstad. De aanwezigen kwamen omdat de koning zou spreken, die is erg geliefd op de eilanden.

Daarbij moet gezegd worden dat er amper publiek was dat hier live de toespraak volgde: maximaal 50 man. Behalve met het vroege tijdstip heeft dat ook te maken met het feit dat er nooit een slavernijherdenkingsdag is geweest op 1 juli, wanneer het Keti Koti is in Suriname.

Een aantal mensen zei dat de koning wel erg veel nadruk gaf aan Suriname in zijn speech. Men zag dat als een disbalans. Ik hoorde ook iemand zeggen dat de hele discussie over excuses vooral een Nederlandse aangelegenheid is en niet een Caribische. Het debat is vooral aangewakkerd door mensen met Caribische wortels die in Nederland wonen.”

“Het is goed dat hij benoemt dat slavernij onmenselijk was”, reageerde een vrouw in het Amsterdamse Oosterpark, waar de herdenking was. Het klonk volgens haar oprecht, maar benadrukt dat de koning volgens haar al veel eerder excuses had moeten aanbieden.

“Niet slecht”, noemde Mitchell Esajas, voorman van The Black Archives en antiracisme-activist, de excuses. “En de koning heeft twee keer ook herstel genoemd, en dat is waar wij op gericht zijn.” Hij pleit voor herstelbetalingen om sociale ongelijkheid als gevolg van de slavernij aan te pakken.

Esajas heeft “niet zozeer” vertrouwen of die herstelbetalingen er ook komen. “Het ligt aan ons als maatschappij, ons als gemeenschap en de politiek om dat te realiseren”, zei hij.

Voorzitter van het Nationaal Comité Herdenking Slavernij Johan Roozer hoopt dat het koninklijk huis een fonds opzet om onderzoek te doen naar de doorwerking van het slavernijverleden in het heden. Hij vond de excuses van de koning goed. “Alleen vond ik, maar dat is misschien een beetje voorbarig van me, dat hij een daad had kunnen stellen.”

Morele verantwoordelijkheid

Onder de Kamerleden die aanwezig waren bij de toespraak was er ook volop lof voor de woorden van de koning. “Ik denk dat het van grootsheid getuigt als je dat durft te doen”, zei Sylvana Simons van Bij1 over het verzoek tot vergiffenis.

Tegelijkertijd noemt zij het “niet meer dan terecht dat de koning morele verantwoordelijkheid neemt” door te spreken. “Veel van wat heeft plaatsgevonden, gebeurde in naam van de koning.”

‘Niet namens mij’

Toch is niet iedereen in de Tweede Kamer enthousiast over de koninklijke excuses. Al van tevoren hebben verschillende Kamerleden gezegd dat ze daar geen behoefte aan hebben. Vanmiddag twitterde PVV-leider Geert Wilders bijvoorbeeld dat Willem-Alexander niet namens hem excuses heeft aangeboden.

Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken herhaalde vandaag in Paramaribo de excuses namens Nederland, die premier Rutte in december maakte. Andere ministers en staatssecretarissen waren namens het kabinet bij herdenkingen op Curaçao, Aruba, Sint-Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

Correspondent Suriname Nina Jurna:

“Ik heb goede reacties gehoord. Mensen konden het live op tv zien of online, of ik vertelde het aan mensen die ik tegenkwam. Vooral dat de koning vergiffenis heeft gevraagd, heeft echt een enorme impact gehad.

Wel vragen mensen zich af: en nu, wat gebeurt er na de komma? En mensen vinden dat hij de excuses ook hier in Suriname zou moeten uitspreken, hier hebben de gruwelen plaatsgevonden, eeuwenlang. Wat is er mooier dan ook hier excuses aanbieden, omdat mensen hier verder met elkaar moesten?”

Eerdere excuses van de regering

Een half jaar geleden maakte premier Rutte al namens de Nederlandse regering excuses voor wat slaafgemaakten is aangedaan. Nazaten hebben aangegeven dat het grote symbolische waarde heeft als ook Willem-Alexander zich er officieel over zou uitspreken. Zijn toespraak is in Suriname en het Caribische deel van het Koninkrijk live uitgezonden op tv.

Koning vraagt vergeving om rol Oranjes

Het staatshoofd ging ook in op de betrokkenheid van zijn voorvaderen bij het slavernijsysteem. “De stadhouders van Naussau hebben er niets tegen ondernomen. Ze handelden binnen het kader van wat wettelijk werd geoorloofd.” Maar de Tweede Wereldoorlog heeft volgens de koning laten zien “dat je niet altijd naar de wet van toen kon luisteren. Op een gegeven moment komt de morele plicht om op te treden.”

Tussen 1675 en 1770 hebben de Oranjes omgerekend naar vandaag ruim 545 miljoen euro verdiend aan kolonialisme en slavernij, werd onlangs geconcludeerd na onderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Nader onderzoek moet meer duidelijkheid brengen over de rol van de Oranjes, benadrukte de koning. “Maar voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen deze misdaad tegen de menselijkheid vraag ik deze dag vergiffenis.”

De volledige tekst van de toespraak van koning Willem-Alexanderzoals die door de Rijksvoorlichtingsdienst is verspreid.

Dames en heren, hier in het Oosterpark, op het Museumplein, in Suriname, in het Caribische deel van ons Koninkrijk en waar ter wereld u ook meekijkt.

“Binnen der Stadt van Amstelredamme ende hare vrijheydt, zijn alle menschen vrij, ende gene slaven.” Zo luidde de officiële bepaling uit 1644. Samen met u sta ik hier in de stad die de vrijheid al eeuwenlang boven alles liefheeft. De hoofdstad van een land dat in de loop van de geschiedenis steeds weer heeft gestreden tegen tirannie en onderdrukking.

Maar wat binnen deze stad en binnen dit land vanzelfsprekend was, gold buiten onze grenzen niet. Hier was slavernij verboden. Overzee niet. Van alle vormen van onvrijheid is slavernij wel het meest kwetsend, het meest vernederend, het meest mensonterend. Een medemens zien als koopwaar waarover je naar goeddunken kunt beschikken. Als een willoos werktuig om winst mee te maken. Dat je kunt vastketenen, verhandelen, brandmerken, afbeulen, straffen, straffeloos doden zelfs.

Zo bood de koning excuses aan voor het slavernijverleden

De afgelopen tijd hebben de koningin en ik veel gesprekken gevoerd, in Nederland en op de eilanden in het Caribische deel van het Koninkrijk. We hebben gesproken met mensen die hun wortels hebben in Suriname en ook met mensen die een binding hebben met Indonesië. Onder hen mensen die maar drie generaties terug hoeven te gaan voor een familielid dat in slavernij werd geboren. Zij hebben ons duidelijk gemaakt hoezeer de pijn nog steeds in de haarvaten zit.

Dankzij het werk van gedreven onderzoekers weten we steeds meer over het Nederlandse slavernijverleden. We weten dat meer dan 600.000 mensen op Nederlandse schepen uit Afrika over de Atlantische Oceaan werden vervoerd om te worden verkocht als slaaf of te worden ingezet op plantages. 75.000 van hen overleefden de oversteek niet. We weten óók over de omvangrijke slavenhandel oostwaarts, in gebieden onder VOC-bewind. En we weten over de wreedheden tegen de inheemse bevolking in de koloniën.

Maar er is ook zoveel wat we niet weten. In de archieven zijn veelal wel de dorre cijfers overgeleverd. Ze tonen ons de feiten door de bril van de boekhouder. Maar de stemmen van de tot slaaf gemaakten zijn verwaaid in de wind. Zij lieten nauwelijks sporen na.

• Voor hen is het slavernijverleden springlevend: ‘Je bent je eigen familie kwijt’

Het wekt ontzag dat niet weinigen van hen de kracht vonden om in opstand te komen, ook al was het vaak met de moed der wanhoop. Verzetsstrijders als Boni, Baron en Joli-Coeur daagden vanuit de uitgestrekte bos- en moerasgebieden in Suriname het onmenselijke slavernijsysteem uit. Hun heldhaftigheid – en die van vele anderen – getuigt van trots en kracht die niet te breken is.

Heel soms is de stem van een zwarte vrijheidsstrijder via geschreven bronnen aan ons overgeleverd. Zoals de stem van Tula, de leider van de opstand van 1795 op Curaçao. Vijf maanden geleden waren wij samen met onze oudste dochter op de plek waar hij woonde en werkte: de toenmalige plantage Knip. Hoe redelijk en menselijk klinken Tula’s woorden in onze moderne oren. Hij beriep zich op de idealen van de Franse Revolutie en de gelijkheid van alle mensen, ongeacht hun kleur. “Wij willen niemand kwaad doen’, zei hij. “Wij verlangen niet anders dan onze vrijheid.” Het antwoord van het bevoegd gezag was bruut en genadeloos. Tula werd als straf geradbraakt en onthoofd.

Wij dragen de gruwelijkheid van het slavernijverleden met ons mee. De gevolgen daarvan zijn vandaag nog steeds te voelen in racisme in onze samenleving. Op 19 december vorig jaar heeft de minister-president namens de Nederlandse regering excuses aangeboden voor het feit dat mensen in naam van de Nederlandse staat eeuwenlang tot handelswaar zijn gemaakt, zijn uitgebuit en mishandeld.

• Dit is Tula, de tot slaaf gemaakte verzetsheld die eerherstel krijgt

Vandaag sta ik hier voor u. Als uw koning en als deel van de regering maak ik vandaag deze excuses zelf. Ze worden door mij met hart en ziel intens beleefd. Maar voor mij is er daarnaast nog een andere persoonlijke dimensie. Slavenhandel en slavernij worden erkend als een misdaad tegen de menselijkheid. De stadhouders en de koningen van het Huis van Oranje-Nassau hebben hier niets tegen ondernomen.

Ze handelden binnen het kader van wat toen wettelijk geoorloofd werd geacht. Maar het slavernijsysteem illustreerde het onrecht van die wetten. De Tweede Wereldoorlog heeft ons geleerd dat je je niet tot het uiterste achter wetten kunt verschuilen wanneer medemensen tot beesten worden gereduceerd en aan de willekeur van machthebbers zijn overgeleverd. Op een gegeven moment groeit de morele plicht om op te treden. Temeer daar slavernij hier in Europees Nederland strikt verboden was. Wat in de koloniën en in de handel overzee normaal werd gevonden en op grote schaal werd gepraktiseerd en aangemoedigd, was hier niet toegestaan. Dat wringt.

• Wie was vrijheidsstrijder en verzetsheld Anton de Kom?

Het onafhankelijke onderzoek waartoe ik heb besloten, zal méér licht werpen op de precieze rol van het Huis van Oranje in de koloniale geschiedenis en de slavernij. Maar voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen deze misdaad tegen de menselijkheid, vraag ik vandaag, op deze dag dat we samen het Nederlands slavernijverleden herdenken, vergiffenis.

Ik realiseer me heel goed dat lang niet iedereen dezelfde gevoelens heeft bij deze herdenking. Er zijn ook inwoners van Nederland die het aanbieden van excuses zo lang na de afschaffing van de slavernij overdreven vinden. Zij ondersteunen echter in overgrote meerderheid wél de strijd voor gelijkwaardigheid van alle mensen, ongeacht kleur of culturele achtergrond.

Daarom wil ik u vragen: stel uw hart open voor al die mensen die hier vandaag niet zijn, maar die wél samen met u willen werken aan een samenleving waarin iedereen volwaardig kan meedoen. Respecteer dat er verschillen zijn in beleving, achtergrond en voorstellingsvermogen.

• Koning geconfronteerd met aanbieden slavernijexcuses: ‘Ongelofelijk belangrijk’

Tijdens de gesprekken die de koningin en ik hebben gevoerd met nazaten van tot slaaf gemaakten, zei een van hen: “We moeten los van de verkramptheid. Fouten maken mag.” Iemand anders zei: “Laten we het ongemak omarmen.” Er is geen blauwdruk voor het proces van heling, verzoening en herstel. We betreden samen nieuw gebied. Laten we elkaar steunen en vasthouden!

Het is vandaag zestig jaar geleden dat een groep Surinaamse Nederlanders door de binnenstad van Amsterdam trok met spandoeken waarop stond ‘Ketie Kotie fri moe de’. Zij ontstaken het herdenkingsvuur dat wij vandaag brandend houden. Dit is een belangrijke dag voor iedereen die een binding heeft met Suriname, óók degenen van wie de voorouders als contractarbeiders naar de kolonie kwamen.

Koningspaar en prinses Amalia bezoeken slavenhuisjes op Bonaire

Ik hoop dat de nakomelingen van tot slaaf gemaakten en van hen die gedwongen arbeid verrichtten in andere delen van de wereld zich vandaag opgenomen voelen in dit samenzijn. Dat zij zich evenzeer gehoord voelen. Mensen uit het Caribische deel van het Koninkrijk. En de vele Nederlanders die een binding hebben met Indonesië en die de pijn van grof onrecht in het verleden met zich meetorsen.

We hebben allemaal onze eigen familiegeschiedenis. Onze eigen emoties. Onze eigen culturele traditie die houvast geeft. Onze rituelen die troosten, symbolen die bemoedigen, woorden van wijsheid die weerklinken in ons hart. Al die tradities zijn kostbaar en verdienen respect. Maar laten we in het verlengde daarvan elkaar de hand reiken en samen bouwen aan een wereld zonder racisme, discriminatie en economische uitbuiting.

Na erkenning en excuses mogen we samen werken aan heling, verzoening en herstel. Zodat we uiteindelijk allen trots kunnen zijn op alles wat we delen. En kunnen zeggen:

Ten kon drai. Tijden zijn veranderd. Den Ketikoti, brada, sisa. De ketenen zijn verbroken, broeder, zuster. Ten kon drai. Tijden zijn veranderd. Den Ketikoti, fu tru! De ketenen zijn verbroken, echt waar!

• Dit houdt de herdenkings- en feestdag Ketikoti in

Meer: slavernijverleden | Trouw

Meer: Herdenking slavernijverleden | De Volkskrant

meer: Slavernij-excuses | AD.nl

nog meer:

Zie ook: Nederlandse Staat en de Oranjes op grote schaal betrokken bij de slavernij !!

Zie ook: Wat is de volgende stap na de excuses op 19 december 2022 voor het slavernijverleden ?

Zie ook: Kabinet bood vandaag 19 december 2022 eindelijk excuses aan voor het slavernijverleden – terugblik

Zie ook: Kabinet biedt maandag 19 december 2022 excuses aan voor het slavernijverleden op acht plekken wereldwijd – deel 2 – de nasleep

Zie ook: Kabinet biedt maandag 19 december 2022 excuses aan voor het slavernijverleden op acht plekken wereldwijd – deel 1

Zie ook: Burgemeester Jan van Zanen biedt excuses aan voor het slavernijverleden ook in Den Haag

zie ook: Pleitbetoog om excuses en Nationale feestdag ter herdenking afschaffing van de slavernij !!!! – deel 2 – vervolg

Zie ook: Pleitbetoog Nationale feestdag ter herdenking afschaffing van de slavernij !!!! – deel 1

Zie ook: Gaat Den Haag van het Zeeheldenkwartier het Beatheldenkwartier maken ??

Zie ook: Het Haagse Slavernijmonument

Zie ook: De Vaderlandse “Helden” onder grote druk !!!

Zie ook: De kwestie “Het Mauritshuis” het begin van de Haagse beeldenstorm ??

Zie ook: De kwestie “Het Mauritshuis” het begin van de Haagse beeldenstorm ??

Zie ook: “De Gouden Eeuw” versus de “Eeuw van het zwarte goud” !!!

Zie ook: Werelderfgoeddagen Slavernijverleden in Den Haag 11, 12 en 13 september 2015

Zie ook: Demonstratie 15.02.2015 Nationale Herdenking Slavernijverleden op het Haagse Plein

Zie ook: Demonstratie 26.01.2015 Michiel de Ruyter versus Michiel de Rover bij het Scheepvaartmuseum Amsterdam

Zie ook: Tentoonstelling ‘Verbreek de ketenen’ 150 jaar afschaffing van de slavernij

nog veel meer:

Lees: Gemeente Delft maakt excuses voor slavernijverleden (nos.nl) 20.12.2023

Lees: Delft zegt sorry voor slavernijverleden: ‘Sporen nog altijd zichtbaar’ | RTL Nieuws 20.12.2023

Lees: Delft biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Sporen zijn nog altijd zichtbaar in stad’ – Omroep West 19.12.2023

Lees: Delft biedt excuses aan voor het slavernijverleden van de stad | Binnenland | NU.nl 19.12.2023

Lees: Koning over geschiedenis met Zuid Afrika: niet altijd makkelijk MSN 20.10.2023

Lees: Erkenning slavernij-excuses door Zuid-Afrika ‘emotioneert’ koning MSN 20.10.2023

Lees: Koningspaar in Zuid-Afrika: mooi bezoek, protesten waren verwacht NOS 20.10.2023

Lees: Koning na protest bij slavernijmuseum: ‘Goed dat ze emoties laten zien, felheid – dat ze zich niet inhouden’ AD 20.10.2023

Lees: Koningspaar over emoties van woedende menigte bij slavernijmuseum: ’Heel begrijpelijk’ Telegraaf 20.10.2023

Lees: Koningspaar treft boze demonstranten bij slavernijmuseum Kaapstad NU 20.10.2023

Lees: Koninklijk paar door boze menigte demonstranten bij museum Kaapstad  NOS 20.10.2023

Lees: Koningspaar opgewacht door boze demonstranten in Kaapstad RTL 20.10.2023

Lees: President Zuid-Afrika ‘erkent’ slavernijexcuses Willem-Alexander MSN 19.10.2023

Lees: Koning en president zijn het eens: ook fout verleden herdenken MSN 19.10.2023

Lees: Staatsbezoek Zuid-Afrika: ‘Koning moet het verleden in de ogen kijken’ RTL 19.10.2023

Lees: Staatsbezoek Zuid-Afrika: ‘Koning moet het verleden in de ogen kijken’ MSN 19.10.2023

Lees: Eer Tula is officieel hersteld: wie was deze tot slaaf gemaakte verzetsheld?  NU 05.10.2023

Lees: Koning schrijft brief aan Curaçao over eerherstel van slavernijheld Tula: ‘Onder de indruk van zijn persoonlijkheid’ AD 05.10.2023

Lees: Koning Willem-Alexander: ‘Verzetsheld Tula was zijn tijd ver vooruit’ NU 05.10.2023

Lees: Nederland rehabiliteert Curaçaose verzetsheld Tula | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 05.10.2023

Lees: Na 228 jaar eerherstel voor Tula: ‘Held voor ons allemaal’ RTL 05.10.2023

Lees: Tula krijgt eerherstel op Curacao, ook brief van koning voorgelezen RTL 05.10.2023

Lees: Curaçaose vrijheidsstrijder Tula krijgt eerherstel, Nederland biedt excuses aan NOS 05.10.2023

Lees: Curaçaose vrijheidsstrijder Tula krijgt eerherstel, Nederland biedt excuses aan NOS 04.10.2023

Lees: Ceremonie eerherstel Curaçaose slavenleider Tula afgelast door noodweer NOS 04.10.2023

Lees: Eerherstel Tula laat nog op zich wachten door noodweer RTL 04.10.2023

Lees: Nederlandse regering geeft Curaçaose verzetsheld Tula na 228 jaar eerherstel NU 03.10.2023

Lees: Eerherstel voor Curaçaose leider Tula: van misdadiger tot verzetsheld NOS 03.10.2023

Lees: Eerherstel voor tot slaaf gemaakte vrijheidsstrijder Tula: ‘Eindelijk gerechtigheid’ RTL 03.10.2023

Lees: Waarom onderzoek naar slavernijverleden Delft? ‘Ook Delft verdiende geld aan slavenhandel’ – Omroep West 05.08.2023

Lees: Protest op Curaçao tegen naakt standbeeld slavenleider Tula AD 26.07.2023

Lees: EU en CELAC: slavernij was misdaad tegen de menselijkheid  MSN 18.07.2023

Lees: Suriname verwacht meer van Nederland na excuses voor slavernijverleden Telegraaf 18.07.2023

Lees: Slavernijmonument Vlissingen opnieuw beklad: ‘Ontzettend onbeschoft en goor’ RTL 13.07.2023

Lees: ‘Omstreden monument moet uitleg krijgen na excuses koning voor slavernijverleden’ – Omroep West 08.07.2023

Lees: Utrecht vergoedt paspoort voor nazaten slaafgemaakten bij nieuwe naam NOS 07.07.2023

Lees: Stiekem geplaatst slavernijmonument Vlissingen gaat naar museum NOS 06.07.2023

Lees: Hoe onderwijs aanpassen na slavernij-excuses koning? ‘Niet alleen benadrukken van het slachtofferschap’ AD 03.07.2023

Lees: Keti Koti op lijst immaterieel erfgoed Nederland MSN 03.07.2023

Lees: Keti Koti-kunstwerk Eindhoven blijkt per ongeluk beschadigd door fiets NOS 03.07.2023

Lees: Eindhovens Keti Koti-kunstwerk per ongeluk kapot na vastmaken fietsketting, geen vernieling  AD 03.07.2023

Lees: Keti Koti-kunstwerk in Eindhoven vernield na herdenking slavernijverleden NOS 03.07.2023

Lees: Slavernijmonument Rotterdam beklad: ‘Nog een lange weg te gaan’ NOS 03.07.2023

Lees: Slavernijmonument Rotterdam beklad met graffiti MSN 03.07.2023

Lees: Surinamers tentoongesteld in circustent Amsterdam: ‘Mijn opa en oma zaten daar’ RTL 03.07.2023

Lees: Na de komma kwam een uitroepteken: historische mea culpa van de koning gaat de wereld over AD 02.07.2023

Lees: Maarten van Rossem vindt slavernijexcuses van de koning overbodig MSN 02.07.2023

Lees: Hoekstra: bezoek aan Suriname heeft grote indruk gemaakt MSN 02.07.2023

Lees: Wie klaar is met het slavernijverleden heeft pech: na de excuses begint het pas (parool.nl) 02.07.2023

Lees: Wie slavernij-excuses ‘onzin’ vindt heeft pech: ‘Gemeenschappelijk proces’ start nu pas AD 02.07.2023

Lees: ‘Omdat winti onlosmakelijk verbonden is met verzet tegen slavernij en onderdrukking, is het voor mij meer dan een religie’ (volkskrant.nl) 02.07.2023

Lees: Jörgen Raymann over excuses van de koning op Keti Koti: ‘Helingsproces is begonnen’ RTL 02.07.2023

Lees: Jörgen Raymann over excuses van de koning op Keti Koti: ‘Helingsproces is begonnen’ MSN 02.07.2023

Lees: Erken ook de koloniale uitbuiting van Hindoestanen, die begon na de afschaffing van de slavernij (volkskrant.nl) 02.07.2023

Lees: Van Huffelen op Saba: we weten te weinig van de Sabanen vóór 1863 MSN 02.07.2023

Lees: Excuses koning door zo’n 323.000 mensen gezien op tv MSN 02.07.2023

Lees: Langverwachte speech van de koning illustreert de grote stappen die zijn genomen in het slavernijdebat (volkskrant.nl) 02.07.2023

Lees: Door vergiffenis te vragen maakte de koning deze Keti Koti historisch: ‘Hij snapt waar het om gaat’ (parool.nl) 02.07.2023

Lees: Akwasi: koning heeft zich door excuses onsterfelijk gemaakt  MSN 02.07.2023

Lees: Akwasi: koning heeft zich door excuses onsterfelijk gemaakt – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 02.07.2023

Lees: Excuses koning nieuws in de hele wereld – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 02.07.2023

Lees: Live Keti Koti in Amsterdam | Prominenten onder de indruk van toespraak koning: ‘Hij maakte het enorm persoonlijk’ (parool.nl) 02.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden (businessinsider.nl) 02.07.2023

Lees: Zes slavernij-herdenkingen dit jaar, maar wat gedenken we dan eigenlijk op die data?  AD 01.07.2023

Lees: Dansen in veelkleurige kleding: zo vieren ze Ketikoti in Suriname RTL 01.07.2023

Lees: Surinaamse president ‘verwelkomt’ excuses, ook in Paramaribo MSN 01.07.2023

Lees: Premier Curaçao: excuses historisch moment en erkenning leed MSN 01.07.2023

Lees: ‘Fa waka’ voor ‘hoe gaat het’ en ‘pata’ voor ‘schoen’: waar komt het vandaan? AD 01.07.2023

Lees: Kamerleden roemen slavernijtoespraak koning: historisch moment MSN 01.07.2023

Lees: Bescheiden applaus in Suriname als minister Hoekstra excuses uitspreekt: ‘Nu pas? Het is te laat’  AD 01.07.2023

Lees: Nederland spreekt ook in Suriname excuses uit voor slavernij RTL 01.07.2023

Lees: Nederland spreekt ook in Suriname excuses uit voor slavernij  MSN 01.07.2023

Lees: Hoekstra biedt op Surinaamse bodem excuses aan voor slavernij MSN 01.07.2023

Lees: Minister Hoekstra spreekt excuses voor slavernijverleden uit in Suriname NU 01.07.2023

Lees: Kuipers hoopt dat woorden koning troost bieden voor Curaçao MSN 01.07.2023

Lees: Mensen lovend over excuses koning: ‘Gesprek is geopend’ RTL 01.07.2023

Lees: Prominenten emotioneel door “indrukwekkende” speech koning MSN 01.07.2023

Lees: Gejuich, tranen en emoties na excuses koning voor slavernij: ‘Niet droog gehouden’ RTL 01.07.2023

Lees: Toespraak Willem-Alexander komt aan bij aanwezigen: ‘IJzersterk en doorleefd’ NU 01.07.2023

Lees: Historische speech van koning is niet op achtermiddag geschreven AD 01.07.2023

Lees: ‘Sorry’ van koning Willem-Alexander is wereldnieuws AD 01.07.2023

Lees: Wereldwijde media-aandacht voor slavernij-excuses koning RTL 01.07.2023

Lees: Internationale media-aandacht voor excuses koning voor slavernij MSN 01.07.2023

Lees: Akwasi: koning heeft zich door excuses onsterfelijk gemaakt MSN 01.07.2023

Lees: Black Archives-voorman ziet vergiffenis koning als handreiking MSN 01.07.2023

Lees: Jerry Afriyie: excuses zijn punten op de i, nu ook daden  MSN 01.07.2023

Lees: Ovatie voor excuses slavernij: ’Maar er moet wel vervolg komen’ Telegraaf 01.07.2023

Lees: Cynthia McLeod: Met jammeren en huilen doe je je voorouders geen genoegen, hoor!  AD 01.07.2023

Lees: Blijdschap om excuses van de koning tijdens Keti Koti in Den Haag: ‘De pijn is er nog’ – Den Haag FM 01.07.2023

Lees: Ontroering en lof, maar ook kritiek op vergiffenis-toespraak van koning NOS 01.07.2023

Lees: Ontroering en lof, maar ook kritiek op vergiffenis-toespraak van koning – Omroep West 01.07.2023

Lees: Blijdschap, emoties en kritiek op Museumplein na excuses koning MSN 01.07.2023

Lees: ‘Koning weet nog lang niet alles van rol Oranjes bij slavernij’ – Omroep West 01.07.2023

Lees: Integrale tekst slavernijexcuses koning Willem-Alexander MSN 01.07.2023

Lees: Met deze tekst bood Willem-Alexander excuses aan voor het slavernijverleden NU 01.07.2023

Lees: Koning Willem-Alexander maakt excuses voor slavernijverleden: ‘Laten we elkaar steunen’ | Video Telegraaf 01.07.2023

Lees: Willem-Alexander eerste koning ooit om excuses slavernijverleden te maken RTL 01.07.2023

Lees: Koning Willem-Alexander biedt excuses aan voor het slavernijverleden NU 01.07.2023

Lees: Koning Willem-Alexander maakt historische excuses voor slavernijverleden en vraagt om vergiffenis: ‘Er was morele plicht om op te treden’ AD 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor slavernijverleden en vraagt om vergiffenis NOS 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden MSN 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden (businessinsider.nl) 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor Nederlands slavernijverleden MSN 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Ze worden door mij intens beleefd’ RTL 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Ze worden door mij intens beleefd’  MSN 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor slavernijverleden en vraagt om vergiffenis – Omroep West 01.07.2023

Lees: Koning biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Ze worden door mij intens beleefd’ RTL 01.07.2023

Lees: Op deze manier maakte koning zijn excuses: ‘De ketenen zijn verbroken’ RTL 01.07.2023

Lees: Honderden lopen mee in feestelijke Bigi Spikri-optocht RTL 01.07.2023

Lees: Honderden lopen mee in kleurrijke optocht Keti Koti Amsterdam MSN 01.07.2023

Lees: Vrijwel niemand wist wat zij de koning ging vragen: ‘Reactie luidde: ‘Oh Jeanne, liever niet!’ AD 01.07.2023

Lees: Wat wordt er tijdens Keti Koti herdacht en gevierd? RTL 01.07.2023

Lees: Excuses van de koninklijke familie: hoeft niet, mag wel RTL 01.07.2023

Lees: Excuses van de koninklijke familie: hoeft niet, mag wel MSN 01.07.2023

Lees: Suriname herdenkt afschaffing slavernij met Keti Koti MSN 01.07.2023

Lees: Grote afvaardiging kabinet naar slavernijherdenkingen MSN 01.07.2023

Lees: Bewindslieden herdenken slavernij op alle Caraïbische eilanden MSN 01.07.2023

Lees: Biedt de koning vandaag zelf excuses aan voor het slavernijverleden? NOS 01.07.2023

Lees: Gaat de koning nu toch zelf excuses aanbieden voor het slavernijverleden? NU 01.07.2023

Lees: Vlissingen maakt excuses voor slavernij én voor gebrek aan begrip  MSN 01.07.2023

Lees: Bekladdingen bij slavernijmonument Vlissingen Telegraaf 01.07.2023

Lees: Slavernijmonument Vlissingen dag na onthulling beklad NOS 01.07.2023

Lees: Slavernijmonument Vlissingen beklad met racistische leuzen, maker doet aangifte NU 01.07.2023

Lees: Slavernijmonument in Vlissingen na één dag al beklad: ‘Schandalig!’ AD 01.07.2023

Lees: Marian en Boris spelen belangrijke rol bij slavernijherdenking: ‘Je wilt dat twee culturen écht samenkomen’ AD 30.06.2023