Justitie brengt Peter Tielemans (61), oud-wethouder van Helmond, voor de rechter. Ze verdenkt hem van twee gevallen van corruptie. En daarnaast van verduistering en knevelarij.
Het is lang, heel lang stil gebleven in de zaak tegen Peter Tielemans. Maar de voormalig wethouder van Helmond moet zich toch gaan verantwoorden voor de rechter. „De zaak is volgens het OM klaar voor een inhoudelijke behandeling door de strafrechter”, bevestigt desgevraagd Arjanne van der Bijl namens het Openbaar Ministerie Oost-Brabant. „De tegenpartij kan nog onderzoekswensen inbrengen. Daarom spreken we van voorlopige tenlasteleggingen.”
Echter, de verdachte Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans is mogelijk niet in staat om terecht te staan in de strafzaak tegen hem wegens corruptie en diefstal. De rechtbank in Den Bosch heeft daarom vrijdag bepaald dat de 61-jarige verdachte eerst psychiatrisch moet worden onderzocht.
Terugblik
De Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans (61) staat voor de rechter. Ziek en berooid. Justitie beschuldigt hem van verduistering en corruptie. Hoewel de zaak nog niet inhoudelijk wordt behandeld, komt er waarschijnlijk wel meer duidelijkheid over de vraag waar het mis zou zijn gegaan met Tielemans.Lees ookBestuurscrisis Helmond: de gebeurtenissen op een rij
Het voelde die zaterdag alsof er een verwoestende golf over hem heen spoelde. Een golf die hij niet had zien aankomen. De eerste juni van 2013 berichtte deze krant over zijn exorbitante taxi-declaraties en een dag later, toen het water zich had teruggetrokken, lag wethouder Peter Tielemans uitgeteld naar adem te happen. Letterlijk. Collega’s in het Helmondse vechtcollege hadden hem direct en zonder pardon laten verzuipen. Op zondagavond trad hij noodgedwongen af. Een zonnekoning was van zijn troon gesleurd.
Ik voelde me als een vuilnisbak buitengezet, aldus Peter Tielemans.
,,Ik voelde me als een vuilnisbak buitengezet”, zei Tielemans later in een interview. ,,Mijn wereld was ingestort. Ik werd gek.” Maar toch zou de golf die hem van zijn voetstuk spoelde slechts het voorteken zijn van de tsunami die later over hem heen denderde en hem aan de rand van de afgrond bracht. Wat begon met een onthulling over 165 taxiritten à raison van 1865 euro –veelal van of naar ’t Vensterke, zijn stamkroeg- kreeg een vervolg met zijn arrestatie op verdenking van valsheid in geschrifte, oplichting, verduistering en corruptie. En dat was andere koek. Zelfs zijn politieke vijanden waren verbijsterd.
Smeerolie
Kijk, dat Peter Tielemans een handige donder was die van alles en nog wat wist te fiksen, hoefde je niemand te vertellen. En dat hij het niet altijd even nauw nam met de regeltjes, allèz. Hij was goed voor de stad, kreeg dingen voor elkaar. Een aardige vent bovendien, met wie het goed borrelen was, hoewel dat nooit op zijn kosten ging. Ondernemers gebruikten hem veel en graag als smeerolie voor hun plannen. Maar met de manier waarop de wethouder in het bestuurlijke leven stond, balanceerde hij gevaarlijk op het slappe koord van de integriteit.
Vooral ook omdat hij zich zo’n beetje gedroeg als de ongekroonde koning van Helmond. Niemand zou het in zijn hoofd halen om met de regelmaat van de klok zijn auto pontificaal op het trottoir voor Hotel Westende te parkeren. Tielemans wel. Het verried zijn arrogantie als bestuurder. Van die privé-ritjes met de taxi keek dan ook niemand echt op. Maar corruptie….
Toen agenten hem thuis in Stiphout oppakten, in oktober 2015 was dat, had Tielemans al veertig jaar een dikke vinger in de Helmondse pap. Op zijn 18e kwam hij in het lokale PvdA-bestuur. Na onmin met de partij –hij zou wat al te veel oog hebben gehad voor ondernemersbelangen- stapte hij over naar de lokale SDH, later SDOH en nu Lokaal Sterk. Die laatste naamswijziging maakte Tielemans niet meer mee als lid. De partij zette hem begin 2014, in de aanloop naar de verkiezingen, aan de kant.
Toen hij aangaf weer wethouder te willen worden, verweten zijn partijgenoten hem een gebrek aan realiteitszin en empathisch vermogen. Door de negatieve beeldvorming rond zijn persoon bracht hij de partij schade toe, oordeelde het bestuur. En daar hadden ze natuurlijk wel een punt. Want sinds het verhaal over de ten onrechte gedeclareerde taxi-ritjes, waren er wel meer dubieuze zaken aan het licht gekomen.
Ritselaar
Over de buitensporige declaraties in zijn eerste periode als wethouder bijvoorbeeld. Tussen 2002 en 2006 declareerde hij voor 157 horeca-bezoeken in totaal 12.500 euro. Dat was dik 10 mille meer dan de collega-wethouder die het dichtst bij hem in de buurt kwam . ,,Waar hebben we het over? Een uitsmijter en een kop koffie, mag dat niet meer?”, verweerde hij zich later. Dat de gemiddelde rekening 80 euro was, zag hij daarbij voor het gemak over het hoofd. Of over de 24 mille die hij in 2007 als wachtgelder op slinkse wijze binnenhengelde bij de Atlant Groep, het re-integratiebedrijf waarvan hij voorzitter was geweest.
Voor bewezen diensten liet hij de Atlant Groep kunstfoto’s kopen van zijn partner. Zet de voorvallen op een rijtje en het beeld van de sympathieke ritselaar verandert in dat van een louche stadsbestuurder die het normaal vindt dat hij zijn eigen genoegens betaalt met gemeenschapsgeld. En als justitie de verdenkingen van verduistering en corruptie overtuigend kan bewijzen, dan ontstaat zelfs het beeld van de witte boordencrimineel. Niet meer, niet minder.
Waar hebben we het over? Een uitsmijter en een kop koffie, mag dat niet meer?, aldus Peter Tielemans.
Sinds eind 2014 heeft de rijksrecherche de handel en wandel van Peter Tielemans onder de loep genomen. Dat gebeurde nadat de SDOH aangifte tegen hem deed. De voormalige partij-coryfee zou een ‘vergeten’ bankrekening van de SDOH hebben beheerd waarop hij geld liet binnenkomen dat vervolgens in zijn eigen zak verdween. Justitie zegt dat de oud-wethouder zich op die manier een bedrag van dik 170.000 euro heeft toegeëigend, dat voornamelijk aan zijn eigen pleziertjes is opgegaan.
Daarnaast worden hem drie gevallen van corruptie ten laste gelegd. Een beruchte Eindhovense huisjesmelker, groot geworden in de schimmige coffeeshop-business, zou tien mille aan smeergeld op de vergeten rekening van SDOH hebben gestort. Waarom en op wiens initiatief is vooralsnog onduidelijk. Daarnaast deed de eigenaar van een elektro-technisch bedrijf aangifte omdat hij vermoedt dat een donatie aan de SDOH in de zakken van Tielemans is verdwenen. Over de derde smeergeldkwestie is niets bekend.
Hartklachten
De regiezitting vrijdag bij de Bossche rechtbank is voor Peter Tielemans de eerste etappe op weg naar de gerechtelijke ontknoping. Maar wat de uitkomst ook mag worden, hij verliest altijd. De oud-wethouder heeft inmiddels ernstige hartklachten en kampt met psychische problemen. Bovendien zit hij financieel aan de grond en is hij zijn aanzien in Helmond verloren. Bijna drie jaar na zijn aanhouding is Peter Tielemans geen schim meer van de handige, flamboyante bestuurder die hij eens was. Of hij dat zichzelf moet aanrekenen, zal binnenkort blijken als de rechter zijn oordeel velt over de zonnekoning van weleer.
BB 21.01.2019 De verdachte Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans is psychisch in staat om terecht te staan in de strafzaak tegen hem wegens corruptie en diefstal. De rechtbank in Den Bosch heeft dat maandag bepaald op basis van onderzoek van een psychiater naar de geestestoestand van de 62-jarige verdachte.
Depressie en mogelijk trauma
De verdediging van Tielemans betwijfelde of die zijn strafzaak kan volgen. De rechtbank koos daarom vorig jaar voor het onderzoek door een psychiater. Tielemans kampt met een depressie en mogelijk een trauma, maar volgens de rechtbank is hij goed in staat om de beschuldigingen te begrijpen en zijn verdediging voor te bereiden.
Diefstal uit campagnekas
Tielemans werd in 2015 gearresteerd en zat een paar dagen vast. Volgens de aanklager heeft hij zich schuldig gemaakt aan diefstal van 170.000 euro uit de campagnekas van zijn partij, oplichting van een bedrijf en corruptie.
Gedeclareerde taxiritten
Van 2002 tot 2006 en van 2010 tot 2013 was Tielemans wethouder in Helmond. Aan zijn tweede ambtsperiode kwam een eind vanwege ophef over gedeclareerde taxiritten. De voormalige wethouder was maandag wederom niet aanwezig bij een tussentijdse zitting van de rechtbank. Volgens zijn advocaat Richard Wagemans is hij vorige week compleet ingestort en herstelt hij nu van een hartinfarct. Een strafzaak is te zwaar voor hem, meent de raadsman. Wanneer de zaak inhoudelijk behandeld wordt, is nog niet duidelijk. (ANP)
Telegraaf 21.01.2019 De verdachte Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans is psychisch in staat om terecht te staan in de strafzaak tegen hem wegens corruptie en diefstal. De rechtbank in Den Bosch heeft dat maandag bepaald op basis van onderzoek van een psychiater naar de geestestoestand van de 62-jarige verdachte.
De verdediging van Tielemans betwijfelde of die zijn strafzaak kan volgen. De rechtbank koos daarom vorig jaar voor het onderzoek door een psychiater. Tielemans kampt met een depressie en mogelijk een trauma, maar volgens de rechtbank is hij goed in staat om de beschuldigingen te begrijpen en zijn verdediging voor te bereiden.
Tielemans werd in 2015 gearresteerd en zat een paar dagen vast. Volgens de aanklager heeft hij zich schuldig gemaakt aan diefstal van 170.000 euro uit de campagnekas van zijn partij, oplichting van een bedrijf en corruptie.
Van 2002 tot 2006 en van 2010 tot 2013 was Tielemans wethouder in Helmond. Aan zijn tweede ambtsperiode kwam een eind vanwege ophef over gedeclareerde taxiritten.
De voormalige wethouder was maandag wederom niet aanwezig bij een tussentijdse zitting van de rechtbank. Volgens zijn advocaat Richard Wagemans is hij vorige week compleet ingestort en herstelt hij nu van een hartinfarct. Een strafzaak is te zwaar voor hem, meent de raadsman.
Wanneer de zaak inhoudelijk behandeld wordt, is nog niet duidelijk.
BB 27.07.2018 De verdachte Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans is mogelijk niet in staat om terecht te staan in de strafzaak tegen hem wegens corruptie en diefstal. De rechtbank in Den Bosch heeft daarom vrijdag bepaald dat de 61-jarige verdachte eerst psychiatrisch moet worden onderzocht.
Hartproblemen
Advocaat Richard Wagemans vertelde vrijdag tegen de rechtbank dat de gezondheidstoestand van de voormalige wethouder snel verslechtert. Tielemans kampt met ernstige hartproblemen en psychische klachten. Een fatsoenlijk gesprek voeren kan hij niet en een rechtszaak volgen evenmin, aldus de raadsman.
Psychiater
Een psychiater gaat onderzoeken of dat klopt en of de verdachte het proces kan bijwonen. De rechtbank wil zo snel mogelijk beslissen of hij kan worden vervolgd.
Diefstal
Tielemans werd in 2015 gearresteerd en zat een paar dagen vast. Volgens de aanklager heeft hij zich schuldig gemaakt aan diefstal van 170.000 euro uit de campagnekas van zijn partij, oplichting van een bedrijf en corruptie. Volgens de aanklacht heeft hij onder andere 10.000 euro smeergeld aangenomen van een exploitant van een coffeeshop in Eindhoven.
Tielemans was van 2002 tot 2006 en van 2010 tot 2013 wethouder in Helmond. Aan zijn tweede ambtsperiode kwam een eind vanwege ophef over gedeclareerde taxiritten. (ANP)
ED 26.07.2018 De Helmondse oud-wethouder Peter Tielemans (61) staat vrijdag voor de rechter. Ziek en berooid. Justitie beschuldigt hem van verduistering en corruptie. Hoewel de zaak nog niet inhoudelijk wordt behandeld, komt er waarschijnlijk wel meer duidelijkheid over de vraag waar het mis zou zijn gegaan met Tielemans.
Het voelde die zaterdag alsof er een verwoestende golf over hem heen spoelde. Een golf die hij niet had zien aankomen. De eerste juni van 2013 berichtte deze krant over zijn exorbitante taxi-declaraties en een dag later, toen het water zich had teruggetrokken, lag wethouder Peter Tielemans uitgeteld naar adem te happen. Letterlijk. Collega’s in het Helmondse vechtcollege hadden hem direct en zonder pardon laten verzuipen. Op zondagavond trad hij noodgedwongen af. Een zonnekoning was van zijn troon gesleurd.
Ik voelde me als een vuilnisbak buitengezet, aldus Peter Tielemans.
,,Ik voelde me als een vuilnisbak buitengezet”, zei Tielemans later in een interview. ,,Mijn wereld was ingestort. Ik werd gek.” Maar toch zou de golf die hem van zijn voetstuk spoelde slechts het voorteken zijn van de tsunami die later over hem heen denderde en hem aan de rand van de afgrond bracht. Wat begon met een onthulling over 165 taxiritten à raison van 1865 euro –veelal van of naar ’t Vensterke, zijn stamkroeg- kreeg een vervolg met zijn arrestatie op verdenking van valsheid in geschrifte, oplichting, verduistering en corruptie. En dat was andere koek. Zelfs zijn politieke vijanden waren verbijsterd.
Smeerolie
Kijk, dat Peter Tielemans een handige donder was die van alles en nog wat wist te fiksen, hoefde je niemand te vertellen. En dat hij het niet altijd even nauw nam met de regeltjes, allèz. Hij was goed voor de stad, kreeg dingen voor elkaar. Een aardige vent bovendien, met wie het goed borrelen was, hoewel dat nooit op zijn kosten ging. Ondernemers gebruikten hem veel en graag als smeerolie voor hun plannen. Maar met de manier waarop de wethouder in het bestuurlijke leven stond, balanceerde hij gevaarlijk op het slappe koord van de integriteit.
Vooral ook omdat hij zich zo’n beetje gedroeg als de ongekroonde koning van Helmond. Niemand zou het in zijn hoofd halen om met de regelmaat van de klok zijn auto pontificaal op het trottoir voor Hotel Westende te parkeren. Tielemans wel. Het verried zijn arrogantie als bestuurder. Van die privé-ritjes met de taxi keek dan ook niemand echt op. Maar corruptie….
Toen agenten hem thuis in Stiphout oppakten, in oktober 2015 was dat, had Tielemans al veertig jaar een dikke vinger in de Helmondse pap. Op zijn 18e kwam hij in het lokale PvdA-bestuur. Na onmin met de partij –hij zou wat al te veel oog hebben gehad voor ondernemersbelangen- stapte hij over naar de lokale SDH, later SDOH en nu Lokaal Sterk. Die laatste naamswijziging maakte Tielemans niet meer mee als lid. De partij zette hem begin 2014, in de aanloop naar de verkiezingen, aan de kant.
Toen hij aangaf weer wethouder te willen worden, verweten zijn partijgenoten hem een gebrek aan realiteitszin en empathisch vermogen. Door de negatieve beeldvorming rond zijn persoon bracht hij de partij schade toe, oordeelde het bestuur. En daar hadden ze natuurlijk wel een punt. Want sinds het verhaal over de ten onrechte gedeclareerde taxi-ritjes, waren er wel meer dubieuze zaken aan het licht gekomen.
Ritselaar
Over de buitensporige declaraties in zijn eerste periode als wethouder bijvoorbeeld. Tussen 2002 en 2006 declareerde hij voor 157 horeca-bezoeken in totaal 12.500 euro. Dat was dik 10 mille meer dan de collega-wethouder die het dichtst bij hem in de buurt kwam . ,,Waar hebben we het over? Een uitsmijter en een kop koffie, mag dat niet meer?”, verweerde hij zich later. Dat de gemiddelde rekening 80 euro was, zag hij daarbij voor het gemak over het hoofd. Of over de 24 mille die hij in 2007 als wachtgelder op slinkse wijze binnenhengelde bij de Atlant Groep, het re-integratiebedrijf waarvan hij voorzitter was geweest.
Voor bewezen diensten liet hij de Atlant Groep kunstfoto’s kopen van zijn partner. Zet de voorvallen op een rijtje en het beeld van de sympathieke ritselaar verandert in dat van een louche stadsbestuurder die het normaal vindt dat hij zijn eigen genoegens betaalt met gemeenschapsgeld. En als justitie de verdenkingen van verduistering en corruptie overtuigend kan bewijzen, dan ontstaat zelfs het beeld van de witte boordencrimineel. Niet meer, niet minder.
Waar hebben we het over? Een uitsmijter en een kop koffie, mag dat niet meer?, aldus Peter Tielemans.
Sinds eind 2014 heeft de rijksrecherche de handel en wandel van Peter Tielemans onder de loep genomen. Dat gebeurde nadat de SDOH aangifte tegen hem deed. De voormalige partij-coryfee zou een ‘vergeten’ bankrekening van de SDOH hebben beheerd waarop hij geld liet binnenkomen dat vervolgens in zijn eigen zak verdween. Justitie zegt dat de oud-wethouder zich op die manier een bedrag van dik 170.000 euro heeft toegeëigend, dat voornamelijk aan zijn eigen pleziertjes is opgegaan.
Daarnaast worden hem drie gevallen van corruptie ten laste gelegd. Een beruchte Eindhovense huisjesmelker, groot geworden in de schimmige coffeeshop-business, zou tien mille aan smeergeld op de vergeten rekening van SDOH hebben gestort. Waarom en op wiens initiatief is vooralsnog onduidelijk. Daarnaast deed de eigenaar van een elektro-technisch bedrijf aangifte omdat hij vermoedt dat een donatie aan de SDOH in de zakken van Tielemans is verdwenen. Over de derde smeergeldkwestie is niets bekend.
Hartklachten
De regiezitting vrijdag bij de Bossche rechtbank is voor Peter Tielemans de eerste etappe op weg naar de gerechtelijke ontknoping. Maar wat de uitkomst ook mag worden, hij verliest altijd. De oud-wethouder heeft inmiddels ernstige hartklachten en kampt met psychische problemen. Bovendien zit hij financieel aan de grond en is hij zijn aanzien in Helmond verloren. Bijna drie jaar na zijn aanhouding is Peter Tielemans geen schim meer van de handige, flamboyante bestuurder die hij eens was. Of hij dat zichzelf moet aanrekenen, zal binnenkort blijken als de rechter zijn oordeel velt over de zonnekoning van weleer.
Tegen ex-PVV´er Daniël van der Stoep (37) is in hoger beroep een celstraf van vijf maanden geëist, waarvan drie voorwaardelijk, voor grooming. De voormalig PVV’er heeft volgens de aanklager geprobeerd drie minderjarige meisjes tot seks te verleiden. De strafeis is hetzelfde als de straf die hij tweeënhalf jaar geleden kreeg.
Hij probeerde het bij meisjes tussen de veertien en zestien jaar in de jaren 2012-2014. Hij stuurde dubbelzinnige berichten en bood cadeautjes, geld en zelfs een keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
Van der Stoep ontkent met klem dat er seksuele bedoelingen achter zijn contacten zaten. Hij wilde ‘een coole dude’ zijn voor de meisjes, daarom gaf hij ze geld en cadeautjes, vertelde hij het hof dinsdag. ,,Ik schaam me diep nu. Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht.”
Geld betekende niets voor hem, vertelde hij. Hij verdiende in die periode heel veel en gaf het graag weg. Ook dronk hij in die periode stevig en gebruikte hij cocaïne. Daardoor zei hij ook ongepaste dingen via de chat, vertelde hij het hof in Den Haag. ,,Het is natuurlijk geen excuus, maar ik bedoelde er verder niks mee.”
Daniel van der Stoep moest eerder al op dinsdag 23.11.2015 voor de rechtbank in Den Haag verschijnen omdat justitie hem ervan verdacht dat hij meerdere minderjarige meisjes tot seks wilde bewegen door hen cadeautjes te beloven. Met de dochter van zijn medewerkster zou dit gespeeld hebben van september 2012 (het meisje was toen nog net geen vijftien) tot begin 2014.
De rechter deed op 8 december 2015 uitspraak in de zaak. De voormalig politicus werd toen door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur. Daniel van der Stoep ging vervolgens in hoger beroep.
Van der S. zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europarlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt. Daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid. Later richtte hij de eurosceptische partij Artikel 50 op.
Den Haag FM 08.08.2018 Daniël van der S. uit Den Haag heeft in hoger beroep een voorwaardelijke celstraf van drie maanden gekregen, omdat hij heeft geprobeerd drie minderjarige meisjes tot seks te verleiden. Ook moet hij 240 uur taakstraf uitvoeren. Tegen de man was vijf maanden celstraf geëist, waarvan twee onvoorwaardelijke en drie voorwaardelijk.
De 37-jarige Van der S. probeerde het bij meisjes tussen de veertien en zestien jaar in de jaren 2012-2014. Hij stuurde dubbelzinnige berichten en bood cadeautjes, geld en zelfs een keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
De rechter vond een onvoorwaardelijke celstraf niet op z’n plaats, omdat Van der S. volgens deskundigen verminderd toerekeningsvatbaar was. Hij is daarvoor in therapie.
Europees Parlement
Van der S. zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt, daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid. Momenteel heeft hij geen baan en leeft hij van een bijstandsuitkering. Van der S. werd in december 2015 door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel, waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur. Hij ging tegen die uitspraak in hoger beroep. …lees meer
NOS 07.08.2018 Voormalig Europarlementariër en oud-PVV’er Daniël van der Stoep hoeft toch niet de cel in voor pogingen om drie minderjarige meisjes te verleiden tot seks. De rechter in Den Haag legde hem in hoger beroep een taakstraf van 240 uur op en een voorwaardelijke celstraf van drie maanden.
Eind 2015 kreeg Van der Stoep dezelfde straffen opgelegd, maar kwam daarbovenop nog een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van twee maanden. In hoger beroep oordeelt de rechter dat er sprake is van verzachtende omstandigheden. Van der Stoep is verminderd toerekeningsvatbaar en op eigen initiatief al een aantal jaren onder behandeling.
Geld en cadeaus
Van der Stoep was tussen de 31 en 33 jaar toen hij de meisjes, die op dat moment tussen de 14 en 16 jaar oud waren, via WhatsApp- en Facebookberichten probeerde te verleiden tot seks. Ook gaf hij de meisjes geld en cadeaus. Ze gingen niet op de seksuele verzoeken in.
Van der Stoep zat van juli 2009 tot juli 2014 in het Europees Parlement. Hij was aanvankelijk parlementariër voor de PVV, maar stapte bij die partij op nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt. Vanaf december 2011 was hij onafhankelijk lid. Later richtte hij de eurosceptische partij Artikel 50 op.
AD 07.08.2018 Voormalig PVV’er Daniël van der Stoep is in hoger beroep veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden wegens grooming en bezit van cocaïne.
Omdat Van der Stoep volgens deskundigen verminderd toerekeningsvatbaar is en zelf in therapie is gegaan, hoeft hij niet de cel in. Wel moet hij een taakstraf van 240 uur verrichten.
De oud-politicus probeerde tussen 2012 en 2014 drie meisjes (tussen de veertien en zestien jaar) tot seks te verleiden. In dubbelzinnig geformuleerde berichten bood hij cadeautjes, geld en een enkele keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
Volgens het hof heeft hij bij zijn verleidingspogingen misbruik gemaakt van zijn positie en status als Europarlementariër en het daarbij behorende riante inkomen.
Het hof hechtte geen geloof aan verklaring van de oud-politicus dat hij slechts vriendschappelijke en geen seksuele bedoelingen zou hebben gehad. De betrokken meisjes waren er ondubbelzinnig over: Van der Stoep was uit op seks. Zover is het overigens nooit gekomen.
Verminderd toerekeningsvatbaar
Het Openbaar Ministerie had een (gedeeltelijk) onvoorwaardelijke celstraf geëist. Het hof hield het op een voorwaardelijke, omdat deskundigen hebben geoordeeld dat Van der Stoep verminderd toerekeningsvatbaar is. Ook woog het hof mee dat de man geruime tijd geleden al vrijwillig in therapie is gegaan.
Van der Stoep ontkende twee weken terug met klem dat er seksuele bedoelingen achter zijn contacten zaten. Hij wilde ‘een coole dude’ zijn voor de meisjes, daarom gaf hij ze geld en cadeautjes, vertelde hij het hof. ,,Ik schaam me diep nu. Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht.”
Geld betekende niets voor hem, vertelde hij. Hij verdiende in die periode heel veel en gaf het graag weg. Ook dronk hij in die periode stevig en gebruikte hij cocaïne. Daardoor zei hij ook ongepaste dingen via de chat, vertelde hij het hof in Den Haag. ,,Het is natuurlijk geen excuus, maar ik bedoelde er verder niks mee.”
Stiefvader
De zaak kwam aan het rollen toen de stiefvader van een van de meisjes de berichten onder ogen kreeg die zij uitwisselde met Van der Stoep.
De voormalig politicus werd in december 2015 door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur, maar tegen die straf ging hij in hoger beroep.
Van der Stoep zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt, daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid. Momenteel heeft hij geen baan.
NU 07.08.2018 De voormalige PVV’er Daniël van der Stoep is in hoger beroep veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden wegens grooming en bezit van cocaïne. Ook moet hij een taakstraf van 240 uur verrichten.
De oud-politicus probeerde drie meisjes (tussen de veertien en zestien jaar) tot seks te verleiden. Van der Stoep was toen zelf tussen de 31 en 33 jaar oud.
Hij bood in dubbelzinnig geformuleerde berichten cadeaus, geld en een enkele keer cocaïne aan. Volgens het hof heeft de nu 37-jarige Van der Stoep bij zijn verleidingspogingen misbruik gemaakt van zijn positie en status als Europarlementariër en het daarbij behorende inkomen.
De meisjes mochten van de man niets zeggen over het contact dat ze met elkaar hadden. De zaak kwam aan het rollen toen de vader van een van de meisjes de berichten onder ogen kreeg die zij uitwisselde met Van der Stoep. De vader deed aangifte. De Rijksrecherche deed daarna onderzoek, omdat Van der Stoep een politicus was.
Volgens de oud-politicus had hij slechts vriendschappelijke en geen seksuele bedoelingen. Het hof ging daar niet in mee. Ook de betrokken meisjes menen dat op seks uit was. Het is overigens nooit zo ver gekomen.
Van der Stoep is verminderd toerekeningsvatbaar
Het Openbaar Ministerie (OM) had een deels onvoorwaardelijke celstraf geëist. Het hof houdt het op een voorwaardelijke celstraf, omdat deskundigen hebben geoordeeld dat Van der Stoep verminderd toerekeningsvatbaar is. Ook weegt het hof mee dat de man geruime tijd geleden al vrijwillig in therapie is gegaan.
Van der Stoep zat van 2009 tot 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Hij was aanvankelijk Europarlementariër voor de PVV. Hij gaf zijn zetel echter op, nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt. Vanaf december 2011 zat hij als onafhankelijk lid in het Europees Parlement. Momenteel heeft hij geen baan.
OmroepWest 24.07.2018 Tegen Daniël van der S. (37) uit Den Haag is in hoger beroep een celstraf van vijf maanden geëist, waarvan drie voorwaardelijk. De voormalig PVV’er heeft volgens de aanklager geprobeerd drie minderjarige meisjes tot seks te verleiden, ook wel ‘grooming’ genoemd. Ook staat hij terecht voor cocaïnebezit.
Hij probeerde het bij meisjes tussen de veertien en zestien jaar in de jaren 2012-2014. Hij stuurde dubbelzinnige berichten en bood cadeautjes, geld en zelfs een keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
Van der S. ontkent met klem dat er seksuele bedoelingen achter zijn contacten zaten. Hij wilde ‘een coole dude’ zijn voor de meisjes. Daarom gaf hij ze geld, sigaretten, drank en een etentje met oesters en champagne. ‘Ik schaam me diep nu. Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht.’
Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht. Daniël van der S. – Verdachte
‘Ongepaste dingen’
Geld betekende niets voor hem, vertelde hij. Hij verdiende in die periode heel veel en gaf het graag weg. Ook dronk hij in die periode stevig en gebruikte hij cocaïne. Daardoor zei hij ook ongepaste dingen via de chat, vertelde hij het hof in Den Haag. ‘Het is natuurlijk geen excuus, maar ik bedoelde er verder niks mee.’
De zaak kwam aan het rollen toen de stiefvader van een van de meisjes de berichten onder ogen kreeg die zij uitwisselde met Van der S..
‘Tegenprestatie’
De advocaat-generaal gelooft niet veel van zijn verhaal. In meerdere chatberichten vroeg Van der S. om een ‘tegenprestatie’ van de meisjes als hij ze geld gaf. Als ze dan vroegen wat hij precies bedoelde, zei hij ‘denk je dat de wereld uit roze konijntjes bestaat?’ of ‘Ik ben geen fucking monnik’. Ook meent de aanklaagster dat hij nog altijd weinig inzicht in zijn gedrag heeft. ‘Hij ziet nog altijd niet in waar het fout is gegaan.’
De voormalig politicus werd december 2015 door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel, waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur.
Oud-PVV’er
Van der S. zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt, daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid. Momenteel heeft hij geen baan en leeft hij van een bijstandsuitkering.
Den HaagFM 24.07.2018 Tegen Daniël van der S. uit Den Haag is in hoger beroep een celstraf van vijf maanden geëist, waarvan drie voorwaardelijk. De voormalig PVV’er heeft volgens Justitie geprobeerd drie minderjarige meisjes tot seks te verleiden. Ook staat hij terecht voor cocaïnebezit.
De 37-jarige Van der S. probeerde het bij meisjes tussen de veertien en zestien jaar in de jaren 2012-2014. Hij stuurde dubbelzinnige berichten en bood cadeautjes, geld en zelfs een keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
Van der S. ontkent met klem dat er seksuele bedoelingen achter zijn contacten zaten. Hij zegt “een coole dude” te willen zijn voor de meisjes. Daarom gaf hij ze geld, sigaretten, drank en een etentje met oesters en champagne. “Ik schaam me diep nu. Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht.”
Europees Parlement
Van der S. zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt, daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid. Momenteel heeft hij geen baan en leeft hij van een bijstandsuitkering. Van der S. werd in december 2015 door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel, waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur. Hij ging tegen die uitspraak in hoger beroep.voorwaardelij…lees meer
AD 24.07.2018 Tegen Daniël van der Stoep (37) is in hoger beroep een celstraf van vijf maanden geëist, waarvan drie voorwaardelijk, voor grooming. De voormalig PVV’er heeft volgens de aanklager geprobeerd drie minderjarige meisjes tot seks te verleiden. De strafeis is hetzelfde als de straf die hij tweeënhalf jaar geleden kreeg.
Hij probeerde het bij meisjes tussen de veertien en zestien jaar in de jaren 2012-2014. Hij stuurde dubbelzinnige berichten en bood cadeautjes, geld en zelfs een keer cocaïne aan. Een van de meisjes was de tienerdochter van een van zijn medewerksters.
Van der Stoep ontkent met klem dat er seksuele bedoelingen achter zijn contacten zaten. Hij wilde ‘een coole dude’ zijn voor de meisjes, daarom gaf hij ze geld en cadeautjes, vertelde hij het hof dinsdag. ,,Ik schaam me diep nu. Die berichten had ik nooit moeten sturen. Ik was sneu en op zoek naar aandacht.”
Geld betekende niets voor hem, vertelde hij. Hij verdiende in die periode heel veel en gaf het graag weg. Ook dronk hij in die periode stevig en gebruikte hij cocaïne. Daardoor zei hij ook ongepaste dingen via de chat, vertelde hij het hof in Den Haag. ,,Het is natuurlijk geen excuus, maar ik bedoelde er verder niks mee.”
Ik bedoelde er verder niks mee, aldus Daniël van der Stoep.
Zijn advocaat Linda van der Hut pleit daarom voor enkel een voorwaardelijke straf, voor het cocaïnebezit. Volgens haar weet de voormalig politicus dat hij inschattingsfouten heeft gemaakt in zijn contact met de meisjes. ,,Wat echter als onwenselijk of ongepast gedrag wordt ervaren, is niet ook altijd strafbaar.”
De advocaat-generaal gelooft niet veel van het verhaal van Van der S.. In meerdere chatberichten vroeg Van der S. om een ,,tegenprestatie” van de meisjes als hij ze geld gaf. Als ze dan vroegen wat hij precies bedoelde, zei hij ,,denk je dat de wereld uit roze konijntjes bestaat?” of ,,ik ben geen fucking monnik”. Ook meent de aanklaagster dat hij nog altijd weinig inzicht in zijn gedrag heeft. ,,Hij ziet nog altijd niet in waar het fout is gegaan.”
Stiefvader
De zaak kwam aan het rollen toen de stiefvader van een van de meisjes de berichten onder ogen kreeg die zij uitwisselde met Van der S..
De voormalig politicus werd december 2015 door de rechtbank veroordeeld tot vijf maanden cel waarvan drie maanden voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur.
Van der Stoep zat van juli 2009 tot juli 2014 twee periodes in het Europees Parlement. Eerst voor de PVV, waar hij zijn zetel opgaf nadat hij onder invloed van drank een aanrijding had veroorzaakt, daarna vanaf december 2011 als onafhankelijk lid.
Blok wilde de knuppel in het hoenderhok gooien, vertellen dat de wereld er niet zo mooi uitziet en vooral dat de mens van nature niet tot goedheid is geneigd. Maar hij onderschatte de heilige roeping van de multiculti-aanhangers.
Als Stef Blok de cursus heeft gedaan ‘Hoe word ik beroemd in een half uur?’ dan is een groot succes niet te ontkennen. Ondanks de trending topics Hittegolf! en Trump! kwam hij meteen met stip op 1 binnen. Lees meer
CDA-leider Sybrand Buma kreeg een klein jaar geleden de zeloten ook nog achter zich aan, toen hij zei dat ‘verscheidenheid nooit een doel op zich is geweest’. Dat is een waarheid als een koe, maar kennelijk had hij het niet mogen zeggen. Daar ligt ook de kern van de verbeten reacties op de uitlatingen van Blok. Of, zoals NRC Handelsblad schreef: ‘De teneur was toch dat hij geen geloof hechtte aan de multiculturele samenleving.’ En dat is blijkbaar niet best.
En dat terwijl we al lang weten dat de immigratie van de laatste halve eeuw tot een ‘multicultureel drama’ heeft geleid, zoals essayist Paul Scheffer in 2000 opschreef, per saldo honderden miljarden euro’s heeft gekost (zoals uit berekeningen van het Centraal Planbureau kan worden afgeleid) en veel sociaal kapitaal kost, met grote gevolgen voor politiek, samenleving en welvaart, zoals politicoloog Robert Putnam concludeert.
Daar had Stef Blok beter naar kunnen verwijzen, maar daar zal het nu wel te laat voor zijn.
AD 20.07.2018
Suriname woest op minister Stef Blok
De Surinaamse regering heeft de Nederlandse zaakgelastigde Jaap Frederiks ontboden en hem een protestbrief aangeboden. Aanleiding hiervoor zijn de ‘destabiliserende en denigrerende uitspraken’ die minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok vorige week heeft gedaan over Suriname. Dit heeft het Surinaamse overheidsorgaan Nationaal Informatie Instituut (NII) bekendgemaakt.
Wat heb ik dan verkeerd gezegd ? ? ?
Volgens het NII zijn de uitspraken van Blok bedoeld om ‘Suriname en haar bevolking internationaal negatief af te schilderen’ zodat Suriname internationaal geïsoleerd raakt. Zijn uitspraken zouden kunnen horen bij een ‘mogelijke agenda van herkolonisatie’, dat wordt gezien als een pleidooi voor kolonialisme aldus het NII.
De uitspraken van de minister staan voor Suriname in schril contrast met de wens van de Nederlandse regering om de relatie met Suriname te normaliseren. Dat zou betekenen dat Nederland weer een ambassadeur kan afvaardigen. In juli vorig jaar verbood president Desi Bouterse de komst van ambassadeur Anne van Leeuwen, omdat Nederland zich te veel met de binnenlandse aangelegenheden van Suriname zou bemoeien. Het negatieve reisadvies van Nederland voor Suriname is daar een voorbeeld van, aldus het NII.
Excuses
Minister Stef Blok van Buitenlandse zaken heeft een excuusbrief gestuurd naar zijn Surinaamse collega Yldis Pollack-Beighle. De minister schrijft te betreuren dat zijn uitspraken aanstoot hebben gegeven in Suriname en daarbuiten. “Hiervoor bied ik mijn oprechte excuses aan de regering van de Republiek Suriname aan.”
Blok schreef de brief vanwege omstreden uitspraken die hij deed over Suriname op een besloten bijeenkomst. “Ik heb daarbij uitspraken gedaan die ik niet had moeten doen en heb mij in te scherpe bewoordingen uitgelaten”, schrijft de minister. “Het was geenszins mijn bedoeling om Suriname en de Surinaamse bevolking in een negatief daglicht te stellen.” Blok herhaalt in de brief zijn woorden dat hij de “scherpte van de discussie” heeft opgezocht en daarbij “ongelukkige illustraties” heeft gebruikt.
‘Failed State’
De Surinaamse regering had donderdag de tijdelijk zaakgelastigde van Nederland ontboden en in een protestnota om excuses van minister Blok gevraagd aan de Surinaamse regering en de Surinaamse bevolking.
De minister gaat in zijn brief niet verder in op de inhoud van zijn uitlatingen. Hij noemde Suriname een “failed state” waar de multi-etnische bevolking niet vreedzaam met elkaar samenleeft. Ook uitte Blok zijn twijfels over het gehalte van de democratie en de rechtsstaat in Suriname. De door de Surinaamse regering gevraagde excuses aan de bevolking blijven in de brief van Blok achterwege.
Suriname: excuses niet volledig
De Surinaamse minister van Buitenlandse Zaken is op dit moment op werkbezoek in Servië. Daarom is er nog geen officiële reactie van de Surinaamse regering op de brief. Wel noemt een regeringswoordvoerder de excuses van Blok in een reactie aan de NOS “niet volledig”.
Blok zegt wel dat hij groot belang hecht aan de relatie met Suriname en spreekt zijn hoop uit dat hij zijn Surinaamse ambtgenoot later dit jaar in New York spreekt, op de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
De excuusbrief die minister Blok naar Suriname heeft verstuurd NOS
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat ook met andere landen contact is geweest, zoals de Antilliaanse eilanden. De minister wil met anderen die aanstoot hebben genomen aan zijn uitspraken in gesprek gaan, zoals de Aboriginals.
Minister Stef Blok VVD praatte voor zijn beurt
Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) ligt onder vuur om de uitgelekte uitspraken die hij deed tijdens een besloten bijeenkomst vorige week over multiculturele samenlevingen, Suriname en vluchtelingen. Op beelden die zijn doorgespeeld aan het televisieprogramma Zembla, is te zien dat Blok zegt dat mensen in multi-etnische of multiculturele samenlevingen niet vreedzaam samenleven. Op Twitter reageren velen geschokt, de PvdA stelt de minister Kamervragen.
Wat heb ik nou weer verkeerd gedaan !!!
‘Noem mij een voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (…) en waar een vreedzaam samenwerkingsverband is,’ vroeg Blok een zaal met zo’n tachtig Nederlanders die werken bij internationale organisaties. ‘Ik ken hem niet,’ beantwoordde de minister zijn eigen vraag. De bijeenkomst, die onder meer ging over xenofobie, werd door geïnteresseerden in het buitenland via een videoverbinding gevolgd. Een van hen heeft daarvan opnames gemaakt en die doorgestuurd naar het BNNVARA-programma Zembla.
Een aanwezige noemde Suriname als succesvol voorbeeld, maar Blok noemde dat land een failed state, ‘en dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling’. Ook de suggestie Singapore als succesvol voorbeeld wees hij van de hand. Dat land is volgens Blok ‘een klein mini-landje, extreem selectief in z’n migratie. Die laten geen migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.’
Blok: Inwoners Schilderswijk of Amsterdam-West hebben last van immigratie
Later zei Blok ook dat hij mensen in Amsterdam-West en de Schilderswijkin Den Haag – waar veel niet-westerse allochtonen wonen – begrijpt als ze kritisch zijn over immigratie. ‘Als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van de bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.’
De minister toonde zich eveneens sceptisch over een EU-oplossing voor het verdelen van vluchtelingen, omdat Centraal- en Oost-Europese landen als Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië daarin geen trek hebben. ‘Loop eens over straat in Warschau of Praag, daar lopen helemaal geen gekleurde mensen,’ zei Blok. ‘Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen, die hebben daar geen leven.’
Tot slot sprak Blok het vermoeden uit dat het ‘waarschijnlijk ergens diep in onze genen’ zit ‘dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden’. Dat heeft volgens de minister niets te maken met huidskleur.
PvdA stelt Kamervragen: ‘Deelt gehele kabinet deze standpunten?’
Op sociale media reageren velen geschokt op de uitlatingen van Blok. PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen heeft hem Kamervragen gesteld. Zo moet de minister uitleggen of zijn standpunten over Suriname als failed state en het migratiebeleid van Singapore worden ‘gedeeld door het gehele kabinet’. Ook zijn uitspraken over de positie van vluchtelingen wekken verontwaardiging bij Ploumen: ‘Welke invloed denkt u dat uw uitspraken hebben op het beeld van Nederland?’
Ook SP-Kamerlid Peter Kwint is allerminst te spreken over wat de minister heeft gezegd. Hij spreekt op Twitter van ‘achterlijke’ uitspraken van VVD-bewindspersonen, en hekelt een opmerking van premier Mark Rutte (VVD), die zei dat ‘de kwaliteit echt vooropstaat’. VVD-Kamerlid Han ten Broeke noemt de uitspraken van zijn partijgenoot Blok ‘lomp’: ‘Niemand zal beweren dat Suriname een modelstaat is of dat migranten in Oost-Europese landen altijd vriendelijk worden bejegend, maar de minister had deze punten ook kunnen maken met een minder lompe woordkeus.’
Kamervragen aan Premier Rutte over de uitspraken van Minister Blok over de multiculturele samenleving. 14:04 – 18 jul. 2018
PVV-leider Geert Wilders vindt juist dat de uitspraken van Blok moeten worden omgezet in concreet beleid, wat in zijn ogen nu niet gebeurt: ‘Waarom voert u een beleid dat volstrekt haaks staat op de woorden van minister Blok door multiculturalisme te koesteren in plaats van te bestrijden…’ richt hij zich in Kamervragen tot Rutte. Ook wil Wilders van de premier weten of hij het met de uitspraken eens is, en of de minister namens het kabinet heeft gesproken.
Vluchtelingenorganisaties woedend, vragen Rutte afstand te nemen
Het televisieprogramma van BNNVARA heeft twee vluchtelingenorganisaties gevraagd om een reactie op de uitspraken van Blok. Jasper Kuipers, adjunct-directeur bij VluchtelingenWerk Nederland, noemt de teksten ‘een bewindspersoon onwaardig’. Hij roept premier Rutte op afstand te nemen van de uitspraken, onder meer omdat Blok de inspanningen van het kabinet zou ondermijnen ‘om in Europa gezamenlijke afspraken te maken over een goede opvang van vluchtelingen’.
Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling staat naar eigen zeggen met haar ‘oren te klapperen’, juist omdat de uitspraken komen van de minister ‘die de verantwoordelijkheid heeft om grote internationale problemen van onze tijd op een menswaardige manier op te lossen’. Net als Kuipers vindt zij dat Blok de polarisatie voedt en xenofobie aanwakkert.
Kabinet 17.08.2018 terug van reces: Rutte in de Trêveszaal
Terwijl Tweede-Kamerleden nog genieten van hun laatste vakantieweekjes, is het kabinet vrijdag terug van reces. De bewindslieden komen weer bijeen – met uitzondering van minister van Financiën Wopke Hoekstra en minister van Justitie Fred Grapperhaus. Dat wordt dus nakaarten over de uitspraken van Blok.
Blok: Illustraties kunnen in het publieke debat ongelukkig overkomen
Tegenover Zembla reageert Blok zelf als volgt: ‘Op 10 juli heb ik tijdens een besloten bijeenkomst met Nederlanders gesproken die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Mijn doel was een open uitwisseling te stimuleren en van de deelnemers hun ervaringen te horen. Mijn inbreng tijdens de vraag- & antwoordsessie van de bijeenkomst was er deels op gericht te prikkelen. Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.’
Hoe groot is de schade ?
Suriname eist excuses, Curaçao distantieert zich ervan, buitenlandse media schrijven erover en partijen willen de Tweede Kamer terug van reces. Wat is de schade die minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) met zijn uitspraken over de multiculturele samenleving, Suriname en Oost-Europa heeft aangericht?
“Schadelijk”, “onprofessioneel” en “lomp”, zijn de reacties uit de Tweede Kamer op de omstreden uitingen van Blok.
PvdA en SP willen dat de Kamer terugkomt van reces zodat de minister duidelijk kan maken wat hij bedoeld heeft tijdens de bijeenkomst waar de gewraakte uitspraken vorige week dinsdag gedaan zijn.
Want hoewel Blok woensdag een ‘excuusbrief‘ naar de Kamer heeft gestuurd, heeft hij zijn woorden niet teruggetrokken en zijn ook excuses niet terug te vinden in het schrijven.
Blok zegt met zijn opmerkingen aanstoot te hebben gegeven en dat betreurt hij. De VVD-bewindsman stelt in de brief dat zijn uitspraken er ook op gericht waren om “deels te prikkelen”.
Multiculturele samenleving
Wat zei Blok ook alweer? Onder meer dat hij geen vreedzame samenlevingen kent die multicultureel of multi-etnisch zijn, met uitzondering van landen waar de oorspronkelijk bevolking is “uitgeroeid”, zoals Blok het omschreef.
Op vragen wat hij daarmee bedoelde en of de minister voorbeelden kent van monoculturele samenlevingen, wilde het ministerie van Buitenlandse Zaken niet reageren. Het is ook niet bekend of Blok bijvoorbeeld Nederland een vreedzame multiculturele samenleving vindt.
Ook zei hij dat het “waarschijnlijk diep in onze genen” zit om in overzichtelijke groepen te leven. Wat Blok – die in 2004 als voorzitter van de onderzoekscommissie Integratiebeleid nog concludeerde dat de integratie in Nederland geslaagd is – met deze uitspraak bedoelt, is niet duidelijk.
GroenLinks, SP en PvdA willen daarom opheldering. Zij vinden de excuusbrief van Blok “onvoldoende”. Zihni Özdil (GroenLinks) wil een duidelijke uitleg en verontschuldigingen. “Hij zou eigenlijk moeten opstappen zolang hij die excuses niet maakt”, schrijft hij in NRC Handelsblad.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie dat Blok niet kan ingaan op vragen die betrekking hebben op zijn uitspraken over de vermeende genetische afkeer die mensen tegenover anderen zouden hebben. Ook de vraag hoe Blok over de multiculturele samenleving denkt, wordt niet beantwoord, omdat over deze onderwerpen Kamervragen gesteld zijn die eerst beantwoord moeten worden, aldus het ministerie.
Nu de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU pas na de vakantieperiode een debat willen, blijven de opmerkelijke uitspraken Blok de rest van de zomer achtervolgen.
Wat zijn de gevolgen?
De schade voor het ministerie van Buitenlandse Zaken is aanzienlijk. Binnen korte tijd ligt opnieuw zijn minister onder vuur. Blok volgde zijn partijgenoot Halbe Zijlstra in maart van dit jaar op nadat bekend werd dat Zijlstra had gelogen over zijn aanwezigheid bij een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin.
Opnieuw zullen Nederlandse diplomaten zich met enige gêne moeten verantwoorden voor uitspraken van hun minister. Buitenlandse media, zoals The Washington Post, schrijven met verbazing over de kwestie.
Vrijdagavond stuurden ambtenaren zelfs een brief gericht aan Blok met de boodschap meer werk te maken van diversiteit op het departement. Volgens de ambtenaren kan dat er deels aan liggen dat biculturele mensen het ministerie “niet zien als een organisatie waar zij zich thuis zouden kunnen voelen”. De ambtenaren willen dat “iedereen die werkt bij dit ministerie zich veilig en gewaardeerd moet voelen”.
Hoewel de ambtenaren niet direct ingaan op de uitspraken van Blok, kan de brief niet los worden gezien van de kwestie.
Vluchtelingen
Niet alleen de ambtenaren van Buitenlandse Zaken zitten in een lastig parket, ook premier Mark Rutte en de staatssecretaris van Asiel, Mark Harbers, zijn door Blok in verlegenheid gebracht.
Blok zei tijdens de bijeenkomst er niet in te geloven dat een eerlijke herverdeling van vluchtelingen over de EU zal lukken, omdat Oost-Europese lidstaten daar “nooit mee akkoord” gaan.
Daarmee heeft Blok de onderhandelingspositie van Nederland verzwakt, omdat de Oost-Europeanen weten dat de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken zelf geen geloof heeft in de Nederlandse inzet die erop gericht is dat vluchtelingen wél eerlijk over de EU-lidstaten verdeeld worden.
Suriname
De uitspraken van Blok over Suriname hebben een herstel van de banden tussen de beide landen weinig goeds gedaan. De diplomatieke banden met de voormalige kolonie bevinden zich sinds de verkiezing van Desi Bouterse tot president van de Zuid-Amerikaanse republiek al op het vriespunt. Een jaar geleden heeft Suriname de Nederlandse ambassadeur de toegang tot het land geweigerd.
De Surinaamse regering heeft na de uitspraak van Blok dat Suriname een failed state zou zijn, excuses geëist van de minister.
Van het feit dat Blok met zijn uitspraken geen vrienden maakt bij de regering-Bouterse, zullen maar weinig mensen wakker liggen. Maar met de uitspraak dat Suriname een failed state is vanwege de etnische opdeling, richt hij zich op de Surinaamse bevolking en dat zet niet alleen kwaad bloed bij inwoners, maar ook bij een deel van de Surinaams-Nederlandse bevolking. Een herstel van de banden lijkt verder weg dan ooit.
Imagoschade
Hoewel Blok de nodige kritiek over zich heen krijgt, lijkt zijn positie vooralsnog niet onder druk te staan. De coalitiepartijen hebben genoegen genomen met de excuusbrief en lijken niet bereid om binnen korte tijd de tweede VVD-minister van Buitenlandse Zaken naar huis te sturen.
De gevolgen zijn hoe dan ook fors. Blok, die door verschillende media als een betrouwbare en ietwat saaie bewindspersoon werd omschreven, is in een klap van dat imago af.
Jarenlang liep Blok over het Binnenhof als een man die geen gekke dingen deed en vorig jaar eigenlijk al afscheid had genomen van de politiek. Tot Rutte een klemmend beroep op hem deed om Zijlstra te vervangen. De imagoschade die Blok heeft opgelopen, straalt af op premier Rutte, maar ook op het kabinet en de coalitie.
Druk op D66
Met name op D66 zal de druk toenemen. Het AD meldde donderdag dat een groep D66-leden verwacht dat hun Tweede Kamerfractie “oprechte excuses” van de bewindsman eist. “Het gaat over iets heel fundamenteels. Wij geloven in een pluriforme en multiculturele samenleving”, zegt een van de ondertekenaars.
Toen de partij nog in de oppositie zat, stond D66 ook bekend als een partij die opkwam voor de multiculturele samenleving.
Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen maakte de partij het vermeende racisme van FVD-voorman Thierry Baudet tot een van de speerpunten van de campagne. Volgens D66-vicepremier Kajsa Ollongren doorbrak de partij van Baudet met de uitspraken over ras en intelligentie een van de voor haar weinige taboes: het praten over rassen in het politieke debat. D66-leider Alexander Pechtold beschuldigde Baudet openlijk van racisme.
Maar kritiek op een minister van de eigen coalitie, blijkt lastiger. Ollongren heeft zich niet laten horen. Kamerlid Kees Verhoeven liet weten de uitspraken van Blok “onbegrijpelijk” te vinden. Een reactie op de excuusbrief van Blok wilde hij niet geven. “D66 neemt kennis van de berichtgeving waarin minister Blok zijn woorden terugneemt en ziet een inhoudelijk debat direct na het reces als wenselijk en noodzakelijk”, liet Verhoeven per sms weten.
Partijleider Pechtold liet vrijdagavond bij Jinek weten de uitspraken van Blok armoedig te vinden. Volgens de D66-voorman moet Blok zich na het zomerreces nader verklaren en zal ook moeten nadenken over zijn geloofwaardigheid. “Hij staat nu gewoon 2-0 achter.”
AD 28.07.2018
Brief
Blok stuurde woensdag 18.07.2018 een brief naar de Tweede Kamer waarin hij ingaat op de uitspraken die hij heeft gedaan. De drie linkse oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA nemen hier geen genoegen mee. Zij hebben een deel van de Kamer teruggeroepen van reces. Het debat zal in september 2018 worden ingepland. Tot die tijd blijft de vraag: wat vindt minister Blok nou echt van de multiculturele samenleving?
NU 16.08.2018 Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok gaat een stap verder met excuses voor zijn uitspraken over de relatie tussen etniciteit en een vreedzame samenleving en zijn opmerking dat Suriname een “failed state” is.
Blok noemt zijn opmerkingen van een maand geleden “ongelukkig” en “onzorgvuldig”. “Dat had ik niet moeten doen, zeker niet in mijn rol als minister van Buitenlandse Zaken. Dit spijt mij”, schrijft de bewindsman donderdag als antwoord op vragen van de PvdA.
In eerste instantie schreef Blok aan het parlement dat hij zijn uitspraken betreurt.
De VVD-minister moet zich verweren tegen een publicatie van Zembla op 18 juli. Het tv-programma had beelden in handen waarop Blok tijdens een besloten bijeenkomst meerdere omstreden uitspraken doet.
Zo zei Blok dat het genetisch bepaald is dat verschillende groepen mensen niet met elkaar kunnen opschieten. “We zijn niet goed in staat om een binding aan te gaan met voor ons onbekende mensen”, aldus de minister.
Ook stelde hij dat er geen voorbeelden zijn van vreedzame “multi-etnische of multiculturele samenlevingen”.
Minister wilde discussie ‘prikkelen’
Blok wilde naar eigen zeggen met zijn controversiële uitspraken de discussie “prikkelen” en “voeden”.
Zo zei hij dat mensen niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met onbekenden. “Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden.”
Ook op die uitspraak komt Blok terug. “Mijn woorden zijn op geen enkele manier bedoeld als vrijbrief voor racisme of uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen”, schrijft Blok daar nu over.
Er volgt na de zomervakantie nog een debat over de uitspraken. Met name de oppositiepartijen vragen Blok om opheldering. De partijen vragen zich onder meer af in hoeverre hier sprake is van kabinetsbeleid. In het regeerakkoord staat niets over samenleven en etniciteit.
‘Had zorgvuldiger voorbeelden moeten kiezen’
Ook ontstond onduidelijkheid over het Nederlandse standpunt wat betreft de Europese migratieplannen. Tijdens de besloten bijeenkomst twijfelde Blok openlijk of er met Oost-Europese lidstaten afspraken zijn te maken over de opvang en herverdeling van vluchtelingen.
Blok tracht die onduidelijkheid weg te nemen door te benadrukken dat dit kabinet zich schaart achter de Europese plannen. “Ook hierbij heb ik voorbeelden en bewoordingen gebruikt die ik zorgvuldiger had moeten kiezen en formuleren.”
De bewindsman heeft inmiddels contact gehad met zijn collega’s in Polen en Tsjechië, de landen waar Blok op doelde zonder die in eerste instantie bij naam te noemen.
Geen verdere actie over Suriname
Blok noemde Suriname tijdens dezelfde bijeenkomst een “failed state“, omdat meerdere bevolkingsgroepen in het land samenleven en de politieke partijen zijn opgedeeld langs etnische lijnen.
Blok bood al eerder zijn excuses aan Suriname aan, maar dat land liet weten daar geen genoegen mee te nemen. Blok nam volgens zijn Surinaamse ambtsgenoot “niet de onjuistheden weg” die hij over Suriname verteld heeft.
De VVD’er onderneemt op dit punt vooralsnog geen verdere actie.
AD 16.08.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken gaat diep door het stof voor zijn uitspraken over de multiculturele samenleving. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft hij dat de door hem genoemde voorbeelden ‘niet alleen ongelukkig, maar ook onzorgvuldig zijn’.
,,Dat had ik niet moeten doen, zeker niet in mijn rol als minister van Buitenlandse Zaken. Dit spijt mij”, schrijft de VVD-bewindsman in zijn antwoorden op Kamervragen van PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen. Blok zegt contact te hebben gezocht met Suriname, de Caribische landen in ons koninkrijk en met een aantal andere landen ‘die zich gekwetst hadden kunnen voelen’. Hij stuurde bij de Kamerbrief ook een woordelijk uitgeschreven weergave van de gewraakte spreekbeurt op 10 juli naar de Tweede Kamer.
Blok zei tijdens die Haagse spreekbeurt – voor Nederlanders die bij buitenlandse organisaties werken – onder meer dat Suriname een failed state is. Ook liet hij zich kritisch uit over de multiculturele samenleving. Een week later lekten fragmenten daarvan uit via de site van tv-programma Zembla. De besloten bijeenkomst bleek heimelijk te zijn opgenomen. Blok kwam direct onder vuur te liggen door zijn uitspraken; zelfs zijn eigen VVD noemde de uitspraken ‘lomp’.
Uitgebreidere excuses
Direct daarna kwam Blok al met een Kamerbrief, waarin hij zei te betreuren dat hij aanstoot heeft gegeven door ‘te scherpe bewoordingen’ te kiezen. De door hem gebruikte illustraties noemde hij toen enkel ‘ongelukkig’.
Nu gaat hij dieper door het stof. Hij stelt dit soort uitspraken nooit eerder ‘in (inter)nationale gremia’ te hebben gedaan en het kabinetsbeleid op alle punten, óók op het gebied van integratie, ‘volledig onderschrijft’.
‘Uitspraken niet bedoeld als vrijbrief voor racisme’
Daarnaast gaat hij in op zijn bewering dat de mens graag een overzichtelijke groep gelijkgestemden wil hebben om ‘te jagen of een dorpje te onderhouden’. ,,Ik zie het verschil niet tussen een Hutu en een Tutsi, of een sjiiet en een soenniet, maar ze kunnen het helaas zelf wel”, zei hij op de bijeenkomst in Den Haag. Nu zegt hij dat hij dit nooit had moeten zeggen. ,,Mijn woorden zijn op geen enkele manier bedoeld als vrijbrief voor racisme of uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen.”
Kan Blok aanblijven?
Als de Tweede Kamer weer terugkomt van reces, staat Blok nog een debat te wachten over de kwestie. De vraag die dan beantwoord moet worden, is of hij nog geloofwaardig kan functioneren als minister van Buitenlandse Zaken. De coalitiepartijen lijken hem de kans te willen geven om ‘de schade te herstellen’.
Eerder moest VVD’er Halbe Zijlstra al na een paar maanden na zijn aantreden het veld ruimen als minister van Buitenlandse Zaken. Hij bleek te hebben gelogen over zijn aanwezigheid in de datsja van de Russische president Poetin. Blok, die als onkreukbaar te boek staat, volgde hem in maart op.
GroenLinks-leider Jesse Klaver riep premier Mark Rutte vandaag per open brief op om afstand te nemen van de uitspraken van Blok. Klaver noemt het ‘niet goed te begrijpen’ dat Rutte geen afstand heeft genomen van Bloks ‘onzinnige, schadelijke en kwetsende’ opmerkingen.
NOS 16.08.2018 GroenLinks-leider Klaver roept premier Rutte op afstand te nemen van de uitspraken van minister Blok over migratie. In een open brief aan Rutte noemt Klaver het niet goed te begrijpen dat de premier dat nog niet heeft gedaan.
Een maand geleden ontstond ophef over uitlatingen van Blok op een besloten bijeenkomst in Den Haag. De minister van Buitenlandse Zaken zei daar onder meer dat hij geen voorbeelden kent van een multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog woont en waar een vreedzaam samenlevingsverband bestaat. Ook noemde hij Suriname een “failed state”.
Blok zei kort nadat zijn uitspraken naar buiten waren gekomen dat hij zijn woorden niet goed heeft gekozen en dat hij dat betreurt. Ook bood hij Suriname zijn excuses aan.
Premier van alle Nederlanders
Morgen is de eerste vergadering van het kabinet na de vakantie en als ook de Kamer weer vergadert, komt er nog een debat over de uitlatingen van de minister. Klaver schrijft in zijn open brief dat deze kwestie niet alleen over Blok gaat. Hij wil dat ook de premier afstand neemt van “deze onzinnige, schadelijke en kwetsende uitspraken”. Volgens Klaver gaat van de woorden van Blok de impliciete boodschap uit dat de aanwezigheid van Nederlanders met een migratieachtergrond bedreigend is voor de samenleving.
De GroenLinks-leider benadrukt dat Rutte “de premier van alle Nederlanders” is. “Als een journalist vraagt: bestaat er een voorbeeld van een vreedzame multi-etnische of multiculturele samenleving? Dan zou het mooi zijn als het antwoord is: Zeker. Het is een ontzettend gaaf land. Ons Nederland.”
Blok overlegt met collega’s
Blok heeft vandaag nog eens zijn spijt betuigd. In antwoord op Kamervragen van de PvdA schrijft hij dat hij woorden heeft gebruikt die ongelukkig en onzorgvuldig zijn.
De minister erkent ook dat hij de uitspraak dat we niet goed in staat zijn binding aan te gaan met ons onbekende mensen niet had moeten doen. Blok heeft inmiddels met diverse collega’s in het buitenland contact gehad over zijn uitlatingen. Hij noemt daarbij bewindslieden in Suriname, Polen en Tsjechië. Ook sprak hij met de premiers van de Caribische delen van het Koninkrijk. Verder heeft hij contact gezocht met “andere landen die zich gekwetst hadden kunnen voelen”.
Langer dan twee jaar Trump
Om “een compleet beeld te geven” van zijn uitspraken heeft Blok het hele transcript van de besloten bijeenkomst in Den Haag naar de Kamer gestuurd.
Daaruit blijkt onder meer ook dat de minister verwacht “dat we echt nog wel langer dan twee jaar met president Trump te maken zullen krijgen”.
Elsevier 16.08.2018 GroenLinks-leider Jesse Klaver is terug van weggeweest. Een dag voordat het politieke zomerreces eindigt, stuurt hij premier Mark Rutte (VVD) een emotionele brief waarin hij eist dat hij afstand neemt van de omstreden uitspraken van VVD-minister Stef Blok over de multiculturele samenleving.
‘Noem mij één voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (…) en waar een vreedzaam samenwerkingsverband is,’ vroeg Blok een zaal met zo’n tachtig Nederlanders die werken bij internationale organisaties. ‘Ik ken hem niet,’ beantwoordde de minister zijn eigen vraag. Een aanwezige opperde Suriname als voorbeeld, maar Blok noemde dat land een failed state, ‘en dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling’. Ook de suggestie van Singapore als succesvol voorbeeld wees hij van de hand. Dat land is volgens Blok ‘een klein mini-landje, extreem selectief in z’n migratie. Die laten geen migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.’
Klaver komt net voor einde reces met brief
De beelden van de beruchte uitspraken van Blok lekten uit in juli. Toen was het politieke zomerreces net begonnen. De PvdA wilde de Tweede Kamer terugroepen, maar er werd besloten om een debat over de kwestie uit te stellen tot het eind van de vakantie.
Nu het bijna zover is, richt Klaver zich tot de premier. De GroenLinks-leider, die na de overwinning van zijn partij bij de gemeenteraadsverkiezingen een aantal maanden tamelijk onzichtbaar was, eist in een sentimenteel verwoord relaas dat Rutte zich distantieert van de uitspraken van Blok. ‘Voordat het kabinet weer bij elkaar komt (aanstaande vrijdag, red.), moet me iets van het hart. (…) uitspraken die alle Nederlanders met een migratieachtergrond impliciet laten weten dat hun aanwezigheid bedreigend is, een “enorme last” voor de samenleving, zijn niet te tolereren,’ schrijft Klaver.
‘Dat verwacht ik te horen van mijn premier, de premier van álle Nederlanders, jong en oud, arm en rijk, migratieachtergrond of niet. (…) Dus als een journalist vraagt, bestaat er een voorbeeld van een vreedzame multi-etnische of multiculturele samenleving? Zou het mooi zijn als het antwoord is: Zeker. Het is een ontzettend gaaf land. Ons Nederland.’
Begin deze week nam ook CDA-leider Sybrand Buma afstand van de uitspraken van zijn regeringspartner. Blok bood eerder al zijn excuses aan voor de uitspraken. ‘Dat had ik niet op die manier moeten doen. Ik had beter op mijn woorden moeten letten,’ zei hij destijds. Suriname eiste ook excuses van Blok, en kreeg die ook. In een brief aan de Tweede Kamer biedt Blok donderdag opnieuw zijn excuses aan. Het spijt hem niet alleen dat die zoveel ophef hebben teweeggebracht, ‘de woorden zelf zijn ook ongelukkig en onzorgvuldig’.
Vrijdag komt de ministerraad voor het eerst weer bijeen na het zomerreces. Dan zal Rutte ook zijn eerste persconferentie na de vakantie geven.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
Elsevier 14.08.2018 VVD-minister Stef Blok, die door zijn speech over de multiculturele samenleving in problemen verkeert, kan weinig steun verwachten van coalitiepartner CDA. In een interview met Elsevier Weekblad zegt CDA-leider Sybrand Buma deze week dat hij het ‘totaal anders’ ziet.
Buma hield vorig jaar de HJ Schoo-lezing en veroordeelde de islamisering van Nederland terwijl de oorspronkelijke bevolking haar identiteit verliest. Buma kreeg daarop een stortvloed van kritiek. ‘Populisme’, ‘monolithisch denken’ en ‘Trumpisme’ waren nog de mildste verwijten aan zijn adres. Hij was weerloos, want hij sprak tijdens een kort intermezzo in de kabinetsformatie, die daarna meteen verder ging. Buma moest direct weer ‘onderduiken’ en kon zich niet verdedigen tegen de kritiek.
In veel stadswijken zijn vreemdelingen in de meerderheid
In Elsevier Weekblad blikt Buma terug op zijn HJ Schoolezing 2017 en op wat hem daarna is overkomen. Hij neemt geen woord terug van zijn tekst: ‘Dit is zoals ik, Sybrand Buma, denk.’ In het interview verplaatst hij zich in ‘een bewoner van de Haagse Schilderswijk die als laatste in zijn straat Nederlands spreekt’ en toont begrip voor de afkeer van vreemdelingen: ‘Ik kan makkelijk zeggen: je mag niet racistisch zijn. Maar ik snap dat zo iemand vraagtekens plaatst bij zijn eigen buurt. We kunnen wel zeggen: we zijn gastvrij. Maar de onrust wordt te groot en op veel plaatsen in Nederland zijn de afgelopen jaren zoveel vreemdelingen gekomen dat zij in de meerderheid zijn, dus daar is de vraag: wie is er nou gastvrij voor wie?’
VVD-minister Blok (Buitenlandse Zaken) had het in zijn geruchtmakende speech ook over de Schilderswijk, waar Nederlanders zich bedreigd voelen. Hij stelde dat ‘diep in de menselijke genen iets zit wat ons verhindert binding aan te gaan met onbekenden’. De PvdA wilde de Tweede Kamer terugroepen van reces. Uiteindelijk besloot het presidium van de Kamer tot een spoeddebat na de vakantie. Blok kan begin september een zwaar debat tegemoet zien.
Op de vraag of Blok en hij niet aan dezelfde kant staan, zegt de CDA-leider: ‘Ik zie het totaal anders: mensen zijn juist van nature sociale wezens. Onbekenden ontmoeten hoort daarbij, maar de afgelopen decennia is de komst van nieuwe gemeenschappen samengegaan met een extreme individualisering hier. (…) De verloren identiteit in de geglobaliseerde wereld is het werkelijke drama.’
Nieuwe kiezersrevolte, nu om elitaire klimaatmaatregelen
Buma voorspelt verder een nieuwe kiezersrevolte, zoals in 2002 onder aanvoering van Pim Fortuyn. Dit keer zullen ‘gewone Nederlanders’ zich echter niet keren tegen massa-immigratie en mislukte integratie, maar tegen elitaire maatregelen om het klimaat te redden.
Hij vindt dat de voorstellen van de zogenoemde ‘klimaattafels’ gericht zijn op vermogende burgers ‘die bij de aanschaf van een nieuwe auto zeggen: “Wat zullen we nou eens doen: een Tesla of een elektrische Porsche?”’ De voorstellen jagen de energierekening van gezinnen omhoog en gaan er volledig aan voorbij dat veel mensen met moeite de hypotheeklasten kunnen dragen, aldus Buma.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
Elsevier 24.07.2018 Al ruim een week praat Nederland over weinig anders dan over de uitspraken van Stef Blok (VVD). Het is komkommertijd en het publieke debat ligt erbij als de natuur na weken van droogte. Een vonkje is genoeg voor een langdurig kruipvuur, waaraan de vakantie vierende coalitiepartijen weinig bluswater willen verspillen.
Op zich kan ik een duit in het zakje doen door te zeggen dat het problematisch is dat een minister van Buitenlandse Zaken bevriende landen schoffeert. Of dat zijn claim over ‘multi-etnische’ samenlevingen wel een stevige onderbouwing behoeft. En hoe zijn Bloks ‘prikkelende’ uitspraken te rijmen met het beleid van het kabinet, dat ‘spreekt met één mond’?
Jeuk in de schaamstreek als VVD in het nieuws is
Maar de zomerse loomte neemt genadeloos bezit van mijn vingers bij de gedachte dat ik als honderdste columnist deze week een plasje zou moeten doen over de uitgemolken affairette. ‘Laat maar even,’ lispelt de zon van achter de vitrage.
Leeshet spraakmakende interview met VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff in het zomernummer van Elsevier Weekblad
Toch laat het me niet los. Al langere tijd bemerk ik een jeukerig gevoel in de onderbuik, dat telkens opspeelt als de VVD weer in het nieuws is. Om en nabij de schaamstreek gaat het dan ongenadig kriebelen. En hoewel Stef Blok wel de laatste is van wie redelijkerwijs verwacht kan worden dat hij enige beroering brengt in dit anatomische gebied, speelt de kwaal juist deze week weer op als een jichtknobbel bij naderend onweer.
Draaiende VVD’ers: Blok én Van Aartsen
Was het niet Stef Blok die veertien jaar geleden met zijn Commissie-Blok zo hoog opgaf over de multiculturele samenleving? Jazeker, zo bracht de Correspondentde minister fijntjes in herinnering. Daarbij stelde het weblog dat de ‘feiten’ Blok-uit-2004 nog altijd gelijk geven. Nu zijn er altijd weer andere feiten die toch zeker grote problemen met integratie suggereren, dat blijft een kwestie van interpretatie, maar daar gaat het me hier even niet om.
Wat er jeukt is dat we andermaal een VVD’er zien die zonder enige toelichting totaal van mening is veranderd. Terwijl Blok zich tot onversneden rechts blijkt te hebben ontpopt, maakte partij-icoon Jozias van Aartsen precies de tegenovergestelde ontwikkeling door. Die was in 2004 nog enige tijd op de hand van zijn rechtse VVD-fractiegenoot Geert Wilders, die hij, na door hem in het zadel geholpen te zijn als fractievoorzitter, koste wat kost in de fractie wilde houden omdat hij een ‘brede VVD’ voorstond.
Ook Ayaan Hirsi Ali verdedigde Van-Aartsen-uit-2004 met hand en tand, onder meer tegen Jacques Wallage, die hem op hoge poten een brief had geschreven: ‘Hoe een Kamerlid het in haar hoofd haalt om snerende opmerkingen te maken over de god van de islamieten is mij een raadsel.’
Jozias antwoordde venijnig dat ‘ernstige schendingen van onze rechtsorde’ (door moslims) moesten worden benoemd, en dat niet alleen: ‘En naast het benoemen ervan is nu eindelijk na jaren van zogenaamd correct gedrag een gerichte aanpak geboden. Onverdraagzaamheid en agressie zullen de boventoon gaan voeren als we de kop in het zand blijven steken.’ (Geciteerd door Meindert Fennema in Geert Wilders. Tovenaarsleerling.)
De VVD heeft geen idee wat liberalisme is
Een mooie liberaal dus, die Van Aartsen. In 2004 wel ja, maar inmiddels verwijt hij zijn eigen partij ‘totale onkunde’ en pleit hij voor een reikende hand naar salafistische moslims (‘deze stromingen hebben een hoop brave burgers’). Mag allemaal natuurlijk, en een beetje debat is nooit weg, maar het bevestigt een beeld van de VVD als een club opportunisten die ideologisch totaal de weg kwijt is.
Mark Rutte moge een knappe politicus zijn, maar ook is hij, met zijn afkeer van ‘visie’, onmiskenbaar een man die ‘geen ideeën’ heeft, zoals Arend-Jan Boekestijn zich eens liet ontvallen. Daarmee staat de premier symbool voor een partij die hard roept liberaal te zijn, maar geen flauw benul heeft wat liberalisme is, in welke traditie zij staat en wat liberalisme tegenwoordig nog betekent.
De Teldersstichting: roepende in de woestijn
Af en toe word ik gevraagd om iets te komen vertellen bij de Teldersstichting, de denktank van de VVD. Als wetenschappelijk instituut heeft zij een beschermde positie, elke partij krijgt geoormerkt geld voor zo’n instituut. Dat is maar goed ook, anders had de VVD de stichting allang opgedoekt. Immers, de sympathieke, conservatief-liberale directeur Patrick van Schie en zijn medewerkers houden zich bezig met iets waar de VVD totáál geen zin in heeft: ideeën.
Intellectuele beschouwingen, filosofische overpeinzingen bij actuele kwesties, ideologische handvatten voor bestuur en beleid – de Teldersstichting grossiert erin maar vindt in de eigen partij niets dan dovemansoren. De premier behandelt haar als een schattig clubje, voormalig fractievoorzitter Halbe Zijlstra minachtte de denktank zichtbaar en opvolger Klaas Dijkhoff wil zelf de show stelen als huisintellectueel.
NOS 24.07.2018 De Surinaamse regering neemt geen genoegen met de excuusbrief die minister Blok van Buitenlandse Zaken aan Paramaribo heeft geschreven. Zijn Surinaamse ambtgenoot Yldiz Pollack-Beighle noemt de excuses in een brief “pover”, omdat Blok “onjuistheden die hij heeft geuit op een besloten bijeenkomst niet terugneemt”.
“De Nederlandse bewindsman treft met zijn uitspraak niet alleen de regering maar zeker ook het Surinaamse volk,” aldus de Surinaamse minister. Om die reden eiste Paramaribo vorige week in een protestnota niet alleen verontschuldigingen aan de regering, maar aan de gehele bevolking van Suriname. “Dat laatste is eminent, maar niet gebeurd,” aldus Pollack-Beighle. “De Surinaamse regering zal pas een volledige voldoening hebben als de woorden in totaliteit als onjuist worden bestempeld.”
Niet in rij ‘mislukte landen’
Volgens de minister heeft Blok Suriname geraakt in zaken die het land als fundamenteel ziet. “Wij hebben een etnische diversiteit, wij hebben een gezamenlijke uiting van culturen, dat is wie we zijn”, zegt de Surinaamse bewindsvrouw.
Ze benadrukt verder dat Suriname niet genoemd kan worden in de rij van “mislukte landen”, omdat Suriname een democratie is met een functionerende rechtsorde. Juist die twee zaken werden door Blok op de genoemde bijeenkomst in twijfel getrokken.
Gepaste reactie
Naar aanleiding van de affaire is er volgens de minister op vrijdag 20 juli een gesprek geweest tussen de tijdelijk zaakgelastigde van Suriname in Nederland, Ebu Jones, en de directeur westelijk halfrond van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, Marcel Vink.
Over de inhoud van dat gesprek zijn geen mededelingen gedaan. Maar de Surinaamse regering zal een “gepaste reactie” verzenden op de ontvangen excuusbrief van Blok, zegt de Surinaamse minister.
NU 24.07.2018 De Surinaamse regering neemt geen genoegen met de excuusbrief die de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok heeft gestuurd. Dit deed de politicus na zijn omstreden uitspraken over multiculturele samenlevingen.
De Nederlandse bewindsman neemt met zijn brief namelijk ”niet de onjuistheden weg” die hij heeft verteld over Suriname, reageert het Surinaamse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Het zit de regering dwars dat Blok niet heeft teruggenomen dat Suriname een ‘failed state’, een mislukte staat, zou zijn. Blok suggereerde in zijn verhaal dat dit te maken heeft met de vele bevolkingsgroepen die in het land samenleven.
De minister heeft in een brief aan zijn Surinaamse ambtgenoot toegegeven dat zijn woorden aanstootgevend konden zijn en dat hij zich ”in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten”, maar hij heeft zijn woorden niet teruggenomen.
Dit treft de Surinaamse regering in het bijzonder, omdat zij de multi-etnische bevolking juist ”als een fundament van de Surinaamse bevolking ziet”. Ook is er geen sprake van niet-functionerende instituten of een verstoorde rechtsorde, aldus het ministerie.
AD 24.07.2018 De Surinaamse regering neemt geen genoegen met de excuusbrief die de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok heeft gestuurd. De Nederlandse bewindsman neemt met zijn brief namelijk ,,niet de onjuistheden weg” die hij over Suriname heeft gezegd, reageert het Surinaamse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Het zit de regering dwars dat Blok niet heeft teruggenomen dat Suriname een ‘failed state‘, een mislukte staat, zou zijn. Blok suggereerde in zijn praatje dat dit te maken heeft met de vele bevolkingsgroepen die in het land samenleven.
De minister heeft in een brief aan zijn Surinaamse ambtgenoot toegegeven dat zijn woorden aanstootgevend konden zijn en dat hij zich ,,in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten”, maar hij heeft zijn woorden niet teruggenomen.
Volgens de Surinaamse minister troffen de uitspraken van de minister niet alleen de Surinaamse regering, maar ook het Surinaamse volk. Daarom eiste Paramaribo niet alleen verontschuldigingen aan de regering, maar aan de gehele Surinaamse bevolking. Dit is volgens Paramaribo nog niet gebeurd.
Dit treft de Surinaamse regering in het bijzonder, omdat zij de multi-etnische bevolking juist ,,als een fundament van de Surinaamse bevolking ziet”. Ook is er geen sprake van niet-functionerende instituten of een verstoorde rechtsorde, aldus het ministerie.
NOS 23.07.2018 Een groep acteurs, wetenschappers, journalisten, kunstenaars, programmamakers, schrijvers en dichters maakt zich grote zorgen over polariserende uitspraken die politici de afgelopen jaren deden. “Politici van onze regeringspartijen lijken het steeds normaler te vinden om actief op te roepen tot een tweedeling in onze samenleving.”
Uitspraken van bijvoorbeeld minister Blok, over de niet-bestaande vreedzame multiculturele samenleving, voeden racistische onderstromen in de maatschappij, schrijven ze in een open brief in de Volkskrant. Ze hekelen ook de uitspraak van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff dat “je de bijstand en het Nederlanderschap moet verdienen”.
Vreedzame samenleving
Dit soort uitspraken zet onze vreedzame samenleving onder druk, creëert en verstevigt een maatschappelijke kloof en legitimeert racisten en extreem radicalen, zeggen de briefschrijvers.
De ondertekenaars, onder wie schrijvers Meredith Greer, Murat Isik en Ronald Giphart en cabaretier Claudia de Breij, verzoeken politici om hun verantwoordelijkheid te nemen. “Stop met het inspelen op de alsmaar groeiende xenofobe en racistische angsten in de samenleving… Stop met het voeden van de tweedeling tussen een fictief ‘wij’ en ‘zij’. De effecten hiervan zijn ontwrichtend, polariserend, en hebben reële effecten op echte mensen.”
NOS 23.07.2018 De brief waarin ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken minister Blok vragen om meer diversiteit is ondertekend door zeker 200 medewerkers. In de ogen van de briefschrijvers is het ambtenarenapparaat op het departement niet divers genoeg.
Ze stellen dat het ministerie achterloopt met het aannemen van mensen met een biculturele achtergrond. Ze vragen steun van de hoogste leiding in het uitdragen van de ambitie om dat te verbeteren en willen daarover in gesprek met de minister.
Opspraak
Minister Blok kwam eerder deze maand in opspraak nadat hij tijdens een besloten bijeenkomst had gezegd dat een vreedzame multiculturele samenleving nergens in de wereld bestaat. Ook zei hij dat het genetisch bepaald is dat de mens graag opereert in een groep gelijken en dat we het daarom moeilijk vinden om met vreemden om te gaan. Suriname noemde hij een ‘failed state’:
Een directe link met deze uitspraken van Blok wordt in de brief niet gelegd, maar bronnen melden aan de NOS dat dit wel degelijk een antwoord van de ambtenaren op de uitspraak is.
Overigens is de brief pas verstuurd nadat Blok zelf op intranet al had aangegeven dat hij hierover met zijn ambtenaren na de zomer in gesprek wil. Ook had hij zich bij zijn ambtenaren verontschuldigd over zijn uitlatingen.
Opmerkelijk
Het is opmerkelijk dat binnen zo’n korte tijd zoveel handtekeningen van ambtenaren onder de brief zijn gezet. Bovendien komen er nog steeds handtekeningen binnen. Ook ambtenaren op andere departementen morren. Zo deed Blok ook uitspraken over migratie en Oost-Europa.
Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat de brief is verstuurd. Blok liet vorige week in een intern bericht al weten in gesprek te willen met ambtenaren.
Nog een brief aan Blok
Vandaag doen acteurs, wetenschappers, journalisten, kunstenaars, programmamakers, schrijvers en dichters een oproep in de Volkskrant. Ze maken zich zorgen om polariserende uitspraken van politici. Ze halen in hun open brief ook Blok aan, die met zijn uitspraken over de multiculturele samenleving racistische onderstromen in de maatschappij zou voeden.
Elsevier 23.07.2018 ‘Leedvermaak bereikt zijn hoogtepunt wanneer een minister in zijn eigen voet schiet. Stef Blok (VVD) heeft zichzelf in de nesten gewerkt.’ Afshin Ellian houdt de gewraakte uitspraken van de minister van Buitenlandse Zaken tegen het licht.
We kennen Blok als een politicus zonder specifieke opinies. Hij is eigenlijk een bekwame manager. Een minister van Buitenlandse Zaken moet namens Nederland zaken doen met diverse landen en volkeren. Daarom worden zijn opmerkingen vooral door diplomaten serieus genomen.
Plotseling heeft Blok ideeën over immigratie en integratie. De openbaring van Bloks opvattingen over immigratie en integratie is nogal onverwacht. Hij was ooit voorzitter van een parlementaire commissie die de integratie van minderheden in Nederland onderzocht. De commissie heette ‘De Tijdelijke Commissie Onderzoek Integratiebeleid’ (ofwel de commissie-Blok). In 2004 presenteerde de commissie haar bevindingen over het integratiebeleid.
Volgens de commissie was de integratie ‘geheel of gedeeltelijk geslaagd’. Naar aanleiding van deze uitspraak werd Blok destijds bekritiseerd door VVD-Kamerleden Ayaan Hirsi Ali en Jozias van Artsen. Ook de fractievoorzitter van het CDA, Maxime Verhagen, wees de conclusie van Blok af. Een paar maanden later werd Theo van Gogh vermoord, in naam van Allah door een in Nederland getogen en geboren Marokkaan.
Blok komt ongevraagd met opinies over immigratie en integratie
Blok en zijn integratieopinies raakten in de vergetelheid. Daarmee bemoeide hij zich niet meer. Hij werd een ambachtelijke manager van Nederland. Maar nu komt Blok ongevraagd met opinies over immigratie en integratie. Hij deed zijn uitspraken tijdens een bijeenkomst met Nederlanders die voor internationale organisaties werken. Niet bepaald een geschikte bijeenkomst om spannende opinies over immigratie en integratie te uiten.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
AD 23.07.2018 ‘Politici van onze regeringspartijen lijken het steeds normaler te vinden om actief op te roepen tot een tweedeling in onze samenleving. Uitspraken die tien, twintig jaar geleden onvoorstelbaar waren, worden zonder blikken of blozen uit de mouw geschud’.
Dat schrijven zestig acteurs, wetenschappers, journalisten, kunstenaars, programmamakers, schrijvers en dichters in een open brief aan de Volkskrant. Onder anderen Geert Mak, Claudia de Breij, Anja Meulenbelt, Bénédicte Ficq, Hans Laroes en Bart Chabot maken zich grote zorgen over de teneur van het openbare debat over migratie en integratie.
Aanleiding zijn recente uitspraken van minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. Daarin stelt hij onder meer dat de multiculturele samenleving nergens echt slaagt. Volgens de briefschrijvers zet dit soort uitspraken ‘onze vreedzame samenleving onder druk’.
Elsevier 22.07.2018 Als Stef Blok de cursus heeft gedaan ‘Hoe word ik beroemd in een half uur?’ dan is een groot succes niet te ontkennen. Ondanks de trending topics Hittegolf! en Trump! kwam hij meteen met stip op 1 binnen.
Elsevier 21.07.2018 Heel wat Nederlanders hebben een baan bij de Verenigde Naties. Die baan hebben ze vrijwel altijd te danken aan de Nederlandse overheid. Een minister van Buitenlandse Zaken vroeg mij eens daar niet al te lelijk over te schrijven, ‘want anders kom je helemaal niet meer van zulke mensen af’.
Dit jaar werd er door het ministerie van Buitenlandse Zaken voor het tweede achtereenvolgende jaar een groepsgewijze terugkomdag voor dergelijke expats georganiseerd. De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok van de VVD, hield daar voor de vuist weg een kletspraatje, blijkbaar in de veronderstelling gastheer van een besloten bijeenkomst te zijn.
Uitlatingen hadden minder slordig gekund
Een van zijn gasten nam de uitlatingen van Blok op en speelde die door aan de omroep BNNVARA die de opnames publiceerde, waarna andere media volgden. Het was onprofessioneel wat Blok deed, om als waard zijn gasten te vertrouwen. Los daarvan had hij zich wat minder slordig kunnen uitlaten.
Maar dat Bloks uitlatingen over multiculturele samenlevingen (‘niet vreedzaam’), Suriname (‘failed state’) en enkele Oost-Europese landen (asielzoekers zouden er wellicht in elkaar worden geslagen) zelfs na zijn snelle terugtrekkende beweging nog dagenlang voor opwinding zorgden, was toch opvallend.
Verklaring één: je kunt Hilversum en het Binnenhof zeker in nieuwsluwe periodes gemakkelijk in de polonaise krijgen met ‘wat zullen ze er in het buitenland wel niet van zeggen’. Verklaring twee: ‘de multiculturele samenleving’ is zowel voor menigeen een onaantastbaar kroonjuweel als wel een hefboom om politici moreel uit te schakelen.
Stiekeme opnames
Als Blok echt zo’n schade zou hebben aangericht in de betrekkingen met Suriname, dan is dat vooral te ‘danken’ aan de expat die zijn stiekeme opnames doorspeelde aan tv-programma Zembla. Had hij of zij dat nagelaten, dan waren de o zo vitale relaties met Suriname ook niet op het spel komen te staan.
Nu zijn relativeringen op hun plaats, want als er in Nederland bezorgdheid bestaat over relaties die op het spel staan, dan weet het buitenland daar zelden iets van. Toen de PvdA’er Frans Timmermans in 2014 aankondigde als minister van Buitenlandse Zaken naar Saudi-Arabië te zullen afreizen om economische sancties naar aanleiding van een sticker van Geert Wilders te voorkomen, ging hij uiteindelijk stilletjes niet. Van de sancties is nooit meer iets vernomen. Onze buitenlandse reputatie is vooral voor binnenlands gebruik.
Bekende open zenuw
Dan die multiculturele samenleving, tevens bekend als open zenuw. De politicus Hans Janmaat werd nog maar twintig jaar geleden veroordeeld tot een stevige boete, omdat hij zei dat hij de multiculturele samenleving zou afschaffen als hij daarvoor de mogelijkheden had.
Dat was nogal vreemd, die veroordeling, want niemand heeft ooit besloten dat Nederland een multiculturele samenleving moest worden en nergens staat dat die een beschermde status heeft als die er inmiddels toch zou zijn. Overigens hebben tal van politici in binnen- en buitenland na Janmaat beweerd dat de multiculturele samenleving mislukt is of niet iets is om na te streven, maar tot eerherstel van wijlen Hans Janmaat heeft dat tot dusver niet geleid.
Ook Buma werd mikpunt van zeloten
CDA-leider Sybrand Buma kreeg een klein jaar geleden de zeloten ook nog achter zich aan, toen hij zei dat ‘verscheidenheid nooit een doel op zich is geweest’. Dat is een waarheid als een koe, maar kennelijk had hij het niet mogen zeggen. Daar ligt ook de kern van de verbeten reacties op de uitlatingen van Blok. Of, zoals NRC Handelsblad schreef: ‘De teneur was toch dat hij geen geloof hechtte aan de multiculturele samenleving.’ En dat is blijkbaar niet best.
En dat terwijl we al lang weten dat de immigratie van de laatste halve eeuw tot een ‘multicultureel drama’ heeft geleid, zoals essayist Paul Scheffer in 2000 opschreef, per saldo honderden miljarden euro’s heeft gekost (zoals uit berekeningen van het Centraal Planbureau kan worden afgeleid) en veel sociaal kapitaal kost, met grote gevolgen voor politiek, samenleving en welvaart, zoals politicoloog Robert Putnam concludeert.
Daar had Stef Blok beter naar kunnen verwijzen, maar daar zal het nu wel te laat voor zijn.
Parool 21.07.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft Suriname zijn verontschuldigingen aangeboden voor zijn “aanstootgevende” uitlatingen over dat land. Die zijn in de voormalige Nederlandse kolonie helemaal verkeerd gevallen.
Blok zette in zijn gewraakte praatje tijdens een bijeenkomst voor Nederlanders die bij internationale organisaties werken Suriname weg als een mislukte staat. De aanduiding van ‘failed state’ is doorgaans voorbehouden aan landen waar bestuur en rechtsstaat totaal ontbreken, zoals Somalië. Maar Blok schaarde ook Suriname daaronder, omdat de verschillende bevolkingsgroepen er niet goed zouden samenleven.
Woede
De Surinaamse regering ontstak in woede en ontbood de Nederlandse zaakgelastigde om haar verontwaardiging over te brengen. Paramaribo noemde de uitlatingen “destabiliserend en denigrerend” en bespeurde zelfs “een mogelijke agenda van herkolonisatie”.
In een brief aan zijn Surinaamse collega Yldiz Pollack-Beighle herhaalt Blok dat hij uitspraken heeft gedaan die hij “niet had moeten doen”. Hij erkent dat hij zich “in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten”. Hij zegt dat hij “de scherpte van de discussie” heeft opgezocht en dat hij daarbij “illustraties heeft gebruikt die ongelukkig zijn”.
Spijt
Blok vindt het belangrijk zijn “oprechte excuses” over te brengen, mede gezien het grote belang dat ik hecht aan de relatie met uw land. Nederland wil de betrekkingen met Suriname al lange tijd herstellen en bijvoorbeeld ambassadeurs uitwisselen. De minister heeft ook de premiers van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten benaderd om zijn spijt te betuigen.
NU 21.07.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft Suriname zijn verontschuldigingen aangeboden voor zijn omstreden uitlatingen over dat land. Ook Aruba, Curaçao en Sint-Maarten heeft hij excuses gemaakt.
Blok zette in zijn toespraak tijdens een bijeenkomst voor Nederlanders die bij internationale organisaties werken Suriname weg als een mislukte staat. De aanduiding van ‘failed state’ is doorgaans voorbehouden aan landen waar de regering haar gezag kwijt is.
De Surinaamse regering reageerde woedend en ontbood de Nederlandse zaakgelastigde om haar verontwaardiging over te brengen. Paramaribo ziet de opmerkingen als “destabiliserend en denigrerend” en bespeurde zelfs “een mogelijke agenda van herkolonisatie”.
In een brief aan zijn Surinaamse collega Yldiz Pollack-Beighle herhaalt Blok dat hij uitspraken heeft gedaan die hij “niet had moeten doen”. Hij erkent dat hij zich “in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten”. Hij zegt dat hij “de scherpte van de discussie” heeft opgezocht en dat hij daarbij “illustraties heeft gebruikt die ongelukkig zijn”.
Blok vindt het belangrijk zijn “oprechte excuses” over te brengen, mede gezien het grote belang dat ik hecht aan de relatie met uw land. Nederland wil de betrekkingen met Suriname al lange tijd herstellen en bijvoorbeeld ambassadeurs uitwisselen.
De minister heeft ook de premiers van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten benaderd om zijn spijt te betuigen. Zij waren boos omdat Blok ook hen vertegenwoordigt en zijn uitglijders dus op hen afstralen. Ze stoorden zich vooral aan Bloks stelling dat de multiculturele samenleving nergens echt slaagt.
Alle landen die daar behoefte aan hadden, hebben inmiddels uitleg en/of excuses van Blok ontvangen, meldt zijn ministerie. Of dat ook geldt voor bijvoorbeeld Polen en Tsjechië, die hij afschilderde als landen vol vreemdelingenhaat, wil het departement niet zeggen.
Reces
Blok heeft eerder deze week in een brief aan de Kamer laten weten te betreuren dat zijn uitspraken aanstoot hebben gegeven. In de brief neemt hij geen afstand van zijn uitspraken.
Voor de SP en PvdA was de uitleg van Blok onvoldoende. De linkse partijen willen dat de Kamer van reces komt om opheldering te vragen aan Blok.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU voelen daar echter niets voor. Zij vinden de ‘excuusbrief’ van Blok voldoende. Een eventueel debat na de zomervakantie zal door de VVD, D66 en CU niet geblokkeerd worden.
NOS 21.07.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse zaken heeft een excuusbrief gestuurd naar zijn Surinaamse collega Yldis Pollack-Beighle. De minister schrijft te betreuren dat zijn uitspraken aanstoot hebben gegeven in Suriname en daarbuiten. “Hiervoor bied ik mijn oprechte excuses aan de regering van de Republiek Suriname aan.”
Blok schreef de brief vanwege omstreden uitspraken die hij deed over Suriname op een besloten bijeenkomst. “Ik heb daarbij uitspraken gedaan die ik niet had moeten doen en heb mij in te scherpe bewoordingen uitgelaten”, schrijft de minister. “Het was geenszins mijn bedoeling om Suriname en de Surinaamse bevolking in een negatief daglicht te stellen.”
Blok herhaalt in de brief zijn woorden dat hij de “scherpte van de discussie” heeft opgezocht en daarbij “ongelukkige illustraties” heeft gebruikt.
‘Failed State’
De Surinaamse regering had donderdag de tijdelijk zaakgelastigde van Nederland ontboden en in een protestnota om excuses van minister Blok gevraagd aan de Surinaamse regering en de Surinaamse bevolking.
De minister gaat in zijn brief niet verder in op de inhoud van zijn uitlatingen. Hij noemde Suriname een “failed state” waar de multi-etnische bevolking niet vreedzaam met elkaar samenleeft. Ook uitte Blok zijn twijfels over het gehalte van de democratie en de rechtsstaat in Suriname. De door de Surinaamse regering gevraagde excuses aan de bevolking blijven in de brief van Blok achterwege.
Suriname: excuses niet volledig
De Surinaamse minister van Buitenlandse Zaken is op dit moment op werkbezoek in Servië. Daarom is er nog geen officiële reactie van de Surinaamse regering op de brief. Wel noemt een regeringswoordvoerder de excuses van Blok in een reactie aan de NOS “niet volledig”.
Blok zegt wel dat hij groot belang hecht aan de relatie met Suriname en spreekt zijn hoop uit dat hij zijn Surinaamse ambtgenoot later dit jaar in New York spreekt, op de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
De excuusbrief die minister Blok naar Suriname heeft verstuurd NOS
Het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat ook met andere landen contact is geweest, zoals de Antilliaanse eilanden. De minister wil met anderen die aanstoot hebben genomen aan zijn uitspraken in gesprek gaan, zoals de Aboriginals.
Politiek verslaggever Ron Fresen zegt dat Blok alles uit de kast moet trekken om de reputatieschade weg te poetsen. Ook in de coalitie zitten ze al dagen met de kwestie in hun maag. “Achter de schermen leeft de fundamentele vraag of Blok geloofwaardig kan maken dat hij echt anders naar de samenleving kijkt dan dat hij op die besloten bijeenkomst heeft gezegd.” Volgens Fresen wacht Blok na de zomer een heel zwaar debat.
AD 21.07.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft Suriname zijn verontschuldigingen aangeboden voor zijn ‘aanstootgevende’ uitlatingen over dat land. Die waren in de voormalige Nederlandse kolonie helemaal verkeerd gevallen. Ook aan Aruba, Curaçao en Sint-Maarten heeft hij excuses gemaakt.
Blok zette in zijn gewraakte praatje tijdens een bijeenkomst voor Nederlanders die bij internationale organisaties werken Suriname weg als een mislukte staat. De aanduiding van ‘failed state’ is doorgaans voorbehouden aan landen waar bestuur en rechtsstaat totaal ontbreken, zoals Somalië. Maar Blok schaarde ook Suriname daaronder, omdat de verschillende bevolkingsgroepen er niet goed zouden samenleven.
De Surinaamse regering ontstak in woede en ontbood de Nederlandse zaakgelastigde om haar verontwaardiging over te brengen. Paramaribo noemde de uitlatingen ‘destabiliserend en denigrerend’ en bespeurde zelfs ‘een mogelijke agenda van herkolonisatie’.
In een brief aan zijn Surinaamse collega Yldiz Pollack-Beighle herhaalt Blok dat hij uitspraken heeft gedaan die hij ‘niet had moeten doen’. Hij erkent dat hij zich ‘in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten’. Hij zegt dat hij ‘de scherpte van de discussie’ heeft opgezocht en dat hij daarbij ‘illustraties heeft gebruikt die ongelukkig zijn’.
Blok vindt het belangrijk zijn ‘oprechte excuses’ over te brengen. ,,Mede gezien het grote belang dat ik hecht aan de relatie met uw land.” Nederland wil de betrekkingen met Suriname al lange tijd herstellen en bijvoorbeeld ambassadeurs uitwisselen. De minister heeft ook de premiers van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten benaderd om zijn spijt te betuigen.
Elsevier 21.07.2018 Minister Stef Blok (VVD) van Buitenlandse Zaken heeft zijn verontschuldigingen aangeboden aan Suriname. Eerder deze week noemde hij het land een ‘failed state’, iets wat bij de voormalige Nederlandse kolonie helemaal verkeerd is gevallen.
Woensdag publiceerde Zembla uitspraken van Blok waarin hij Suriname een ‘mislukte’ staat noemt omdat er volgens hem sprake zou zijn van bevolkingsgroepen die niet vreedzaam samenleven.
Het predicaat van ‘failed state’ is in de internationale context doorgaans verbonden aan landen waar het bestuur en de rechtsstaat volledig ontbreken, zoals Somalië. Blok schaarde Suriname daar ook onder, en zei dat het komt doordat verschillende etnische bevolkingsgroepen daar niet goed zouden kunnen samenleven.
Suriname woest om uitspraak Blok
De Surinaamse regering ontstak woensdag in woede in reactie op de uitlatingen van Blok en ontbood de Nederlandse zaakgelastigde Jaap Frederiks. ‘Destabiliserend en denigrerend’ waren de uitspraken van Blok, aldus de regering in Paramaribo. Ook repte de regering over een ‘mogelijke agenda van herkolonisatie’. De Surinaamse regering eiste excuses van Blok aan het ‘gehele Surinaamse volk’.
In een brief aan zijn Surinaamse ambtsgenoot Yldiz Pollack-Beighle schrijft Blok dat hij uitspraken heeft gedaan die hij ‘niet had moeten doen’. Hij zegt zich in te scherpe bewoordingen te hebben geuit: ‘Ik heb de scherpte van discussie opgezocht en daarbij illustraties gebruikt die ongelukkig zijn,’ aldus Blok. Het is grotendeels een herhaling van algemene excuses die hij eerder deze week al maakte.
Nederland wil nauwere band met Suriname
De minister wil zijn excuses nu specifiek aan Suriname overbrengen, mede gezien ‘het grote belang dat ik hecht aan de relatie met uw land’. Nederland wil de betrekkingen met Suriname al langere tijd herstellen en bijvoorbeeld ambassadeurs uitwisselen. In juli vorig jaar verbood de omstreden president Desi Bouterse de komst van ambassadeur Anne van Leeuwen, omdat Nederland zich te veel met de interne zaken van Suriname zou bemoeien.
Naast Suriname heeft Blok ook de premiers van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten benaderd om zijn excuses aan te bieden. Die eilanden reageerden eveneens geïrriteerd op de zijn uitspraken.
PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen wilde eind deze week dat de Tweede Kamer terug zou keren van zomerreces om de uitspraken van Blok te bespreken. Ploumen noemt de verontschuldigingen die de minister van Buitenlandse Zakenaanbood ‘volstrekt onvoldoende’. Ze vindt dat de uitspraken niet door de beugel kunnen en de positie van Nederland in het buitenland schaden. ‘Ik wil daarom volgende week in debat met de minister van Buitenlandse Zaken. Dit kan niet wachten tot na de zomer.’ Haar verzoek kan niet op steun rekenen van regeringspartijen.
Vrijdag ging Blok akkoord om na de zomer zijn ambtenaren op het ministerie bij te praten over de uitlatingen die door Zembla de wereld in werden geholpen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
NOS 21.07.2018 In Australië hebben Aboriginals met ontzetting gereageerd op de uitspraken van minister Stef Blok over multiculturele samenlevingen. De oorspronkelijke bewoners van het land hebben de Australische minister Julie Bishop gevraagd om in gesprek te gaan met Blok, meldt de Australische omroep SBS.
De minister van Buitenlandse Zaken zei op een besloten bijeenkomst in Den Haag dat hij geen land kent waarin mensen uit verschillende culturen vreedzaam samenleven. Hij voegde daaraan toe: “Dus dan vallen Australië en de Verenigde Staten af, want daar is de oorspronkelijke bevolking uitgeroeid.”
“Het is een schande en volkomen onaanvaardbaar”, zegt vice-voorzitter Rod Little van het National Congress of Australia’s First Peoples. “Ik zou willen zeggen: zorg dat je de feiten op een rijtje krijgt. Hier ben ik, het levende bewijs dat de oorspronkelijke bewoners nog altijd bestaan in Australië en dat we niet zijn uitgeroeid.”
Ondanks dat VVD’er Blok al afstand heeft genomen van zijn eigen uitspraken, wil Little dat er tóch met hem gesproken wordt. Australië staat volgens hem voor een zeer succesvolle samenleving, waar meer dan een kwart van de bevolking in een ander land is geboren.
Ook woede in Suriname en Curaçao
Onder meer vanuit Suriname kwamen boze reacties op de uitspraken van Blok, die het land een ‘failed state’ noemde. De Surinaamse regering zei in een reactie: “Deze zoveelste grove aantijging tegen de rust en stabiliteit in de Republiek Suriname kan alleen bedoeld zijn om Suriname en haar bevolking internationaal negatief af te schilderen, teneinde de Surinaamse natie te isoleren, met als mogelijke agenda de bewerkstelliging van een herkolonisatie.”
En ook Curaçao liet van zich horen. “De regering kan zich absoluut niet vinden in deze uitspraken die zeer zeker ook de kern van de multiculturele Curaçaose samenleving bijzonder diep raken. Juist onze diversiteit maakt ons krachtig”, liet de regering weten.
AD 21.07.2018 De discussie over migratie en integratie in Nederland werd deze week weer twintig jaar terug geworpen. Op een besloten bijeenkomst betoogde minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) dat verschillende bevolkingsgroepen niet vreedzaam kunnen samenleven. Zo’n samenleving zou niet bestaan, beweerde hij. Toen zijn verhaal uitlekte, bood hij volkomen terecht zijn excuses aan.
Juist een politicus die als oud-voorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie naar het integratiebeleid weet dat culturen zich wel degelijk aan elkaar kunnen aanpassen, moet weten dat integratie echt niet standaard tot mislukken gedoemd is. Grote groepen integreren prima, concludeerde Blok ooit zelf. Dat hij de toch al broze relatie met Suriname verslechterde door dat land een ‘failed state’ te noemen (een term voor volkomen ontwrichte landen als Zuid-Soedan) is dom voor de minister die verantwoordelijk is voor de diplomatieke dienst. Ook zijn bewering dat Oost-Europeanen zo racistisch zijn dat ze nooit asielzoekers zullen opnemen, schaadt de relatie met andere EU-landen. Dat hij alleen de discussie op scherp wilde zetten – zoals hij zei – is geen excuus.
Even dom
Maar de reacties op Bloks uitspraken waren veelal even dom. Zo hield een radioverslaggever Blok voor dat zijn uitspraken fascistoïde waren. Om de haverklap klonk het verwijt dat Blok racistisch zou zijn. Terwijl toch niemand kan ontkennen dat grootschalige migratie (waar de discussie waar Blok aan deelnam over ging) tot spanningen leidt in samenlevingen. Het is de belangrijkste reden dat antimigratiepartijen in Europa opkomen of dat allochtonen zich verenigen in partijen als Denk. De problemen van die kiezers zijn toch niet allemaal onzin?
Het is treurig dat anno 2018 de discussie over migratie nog steeds niet op een volwassen manier wordt gevoerd. Dat gebeurt nog steeds met hyperbolen: óf migratie is een zegen óf Nederland stevent af op een burgeroorlog. Het is intellectuele armoede. Hier schiet niemand iets mee op. Noch de jood die niet zonder bescherming naar de synagoge kan, noch de autochtoon die zich bedreigd voelt in een snel veranderde woonwijk, noch de Marokkaanse jongere die geen stageplaats krijgt.
AD 21.07.2018 Met zijn kritische opmerkingen over migratie en multiculturele samenlevingen zegt minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken eigenlijk dat we als Nederlandse samenleving zijn mislukt. Dat stelt leider Alexander Pechtold van regeringspartij D66. Hij is niet te spreken over de uitspraken van de VVD-minister, zei hij in het tv-programma Jinek.
Pechtold bestempelt de overpeinzingen als armoedig. Ze hebben de ‘diepgang van een surfplank’. De D66-voorman wil weten of Blok werkelijk zijn uitspraken betreurt of slechts de commotie over zijn uitspraken. Hij hoopt daar een antwoord op te krijgen in een debat met Blok meteen na de zomerpauze van de Tweede Kamer. De minister zal zich nader moeten verklaren en zelf moeten nadenken over zijn geloofwaardigheid, aldus Pechtold.
Volgens de D66-leider is iedereen nu boos, nadat Blok bijvoorbeeld Suriname als mislukte staat had bestempeld en ook problemen in andere landen had genoemd: ,,Hij staat nu gewoon 2-0 achter.”
NOS 20.07.2018 Ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag willen een gesprek met minister Blok over de samenstelling van het ambtenarenapparaat op het ministerie, dat in hun ogen niet divers genoeg is. Op het ministerie gaat een brief rond die door tientallen medewerkers is ondertekend.
De minister gaat in gesprek met de medewerkers, zo heeft hij laten weten.
De briefschrijvers stellen dat het ministerie achterloopt met het aannemen van mensen met een biculturele achtergrond. Ze vragen steun van de hoogste leiding in het uitdragen van de ambitie om dat te verbeteren.
De ambtenaren schrijven dat ze willen dat Buitenlandse Zaken de gedachte achter de diplomatie weerspiegelt. “Ons vak is gebaseerd op het gegeven dat verschillende naties en culturen vreedzaam kunnen samenwerken en samenleven (…) als we maar goed naar elkaar luisteren en met elkaar in gesprek blijven.”
Pikante timing
De timing van de brief, die sinds vandaag circuleert, is pikant: minister Blok kwam de afgelopen dagen in het nieuws vanwege stiekem gefilmde uitspraken over migratie en integratie. In de brief wordt daar overigens met geen woord over gesproken.
Blok zei op een bijeenkomst met Nederlanders die in het buitenland werken onder meer dat Suriname een failed state is en dat een vreedzame multiculturele samenleving volgens hem nergens in de wereld bestaat. Ook zei hij dat het genetisch bepaald is dat de mens graag opereert in een groep gelijken en dat we het daarom moeilijk vinden om met vreemden om te gaan.
Later zei de bewindsman dat hij die woorden niet goed gekozen had en dat hij te ver is gegaan in zijn poging de aanwezigen tot een discussie aan te zetten.
Memo Blok
De minister heeft zich in een memo aan zijn ambtenaren vandaag verontschuldigd over zijn uitlatingen op de bijeenkomst in Den Haag. Hij schrijft dat hij toen “de scherpte van de discussie heeft opgezocht, maar illustraties en woorden heeft gebruikt die ongelukkig en te scherp waren, en dat is niet goed”.
Blok betreurt de uitspraken die hij gedaan heeft en is zich ervan bewust dat die de mensen op zijn ministerie persoonlijk geraakt hebben . De minister zegt dat hij de reacties op zijn optreden serieus neemt en daarover na de zomer in gesprek gaat met de medewerkers.
Afstand nemen
D66-leider Pechtold verwacht dat Blok in het Kamerdebat dat na de zomer over de kwestie zal worden gehouden nadrukkelijk afstand neemt van de inhoud van zijn uitspraken, en niet alleen van de commotie die ze hebben veroorzaakt. Als Blok echt vindt wat hij heeft gezegd moet hij nadenken of hij nog wel geloofwaardig is als minister van Buitenlandse Zaken, zei Pechtold in het tv-programma Jinek.
AD 20.07.2018 Minister Stef Blok is graag bereid na de zomer te gaan praten met zijn ambtenaren van Buitenlandse Zaken over de omstreden uitspraken die hij deed over onder meer integratie. Dat schrijft hij vandaag in een brief aan zijn ,,beste BZ-collega’s”.
,,Ik besef dat deze uitspraken ook collega’s binnen de BZ-organisatie persoonlijk raken. Dat vind ik oprecht heel vervelend”, laat de bewindsman weten. ,,De reacties die mij nu bereiken neem ik dan ook serieus.”
Minister Blok schrijft verder dat zijn medewerkers erop kunnen rekenen ,,dat ik dan ook met volle inzet en enthousiasme, samen met jullie, verder wil werken aan het Nederlands buitenlandbeleid”.
Omstreden
Woensdag publiceerde Zembla uitspraken van Blok waarin hij Suriname een mislukte staat (‘failed state’) noemde omdat er sprake is van veel bevolkingsgroepen die niet vreedzaam samenleven.
Blok deed zijn omstreden uitlatingen over migratie en de problemen met multiculturele samenlevingen ruim een week geleden op een besloten bijeenkomst voor Nederlanders die werkzaam zijn bij internationale organisaties. ,,Mijn woorden waren te scherp en dat is niet goed”, schrijft Blok aan zijn medewerkers.
Een grote groep D66-leden kwam in opstand tegen Blok. Zij wilden ‘oprechte excuses’ van de minister.
Geschokt
Ook de Vereniging Surinaamse Nederlanders (VSN) is ,,zeer geschokt” over de uitlatingen van minister Stef Blok. De vereniging, die zegt op te komen oor de belangen van de 500.000 Surinaamse Nederlanders, noemt de gewraakte uitspraken ,,een minister van Buitenlandse Zaken onwaardig”.
De VSN vindt dat de bewindsman de plank misslaat. ,,Nederland heeft juist in Suriname met zijn verdeel- en heerstactiek de groepen tegen elkaar uitgespeeld en zo de onafhankelijkheid op slinkse wijze doorgevoerd”, staat in een vrijdag uitgegeven verklaring.
NU 20.07.2018 Minister Stef Blok is “graag bereid” na de zomer met zijn ambtenaren van Buitenlandse Zaken in gesprek te gaan over de omstreden uitspraken die hij over onder meer integratie deed. Zijn ambtenaren vragen Blok in een uitgelekte brief om meer aandacht voor diversiteit op het ministerie.
“Ik besef dat deze uitspraken ook collega’s binnen de BZ-organisatie persoonlijk raken. Dat vind ik oprecht heel vervelend”, schrijft de bewindsman vrijdag in een brief aan de ambtenaren van zijn ministerie. “De reacties die mij nu bereiken, neem ik dan ook serieus.”
Minister Blok schrijft verder dat zijn medewerkers erop kunnen rekenen dat hij dan ook samen met hen en “met volle inzet en enthousiasme” verder wil werken aan het Nederlands buitenlandbeleid.
De boodschap van de minister volgt na een opvallende brief van ambtenaren van Buitenlandse Zaken gericht aan Blok. In de brief, in handen van de NOS, wijzen de ambtenaren de minister erop dat het departement achterloopt met het aannemen van mensen met een biculturele achtergrond.
Volgens de ambtenaren kan dat er deels aan liggen dat deze groepen het ministerie “niet zien als een organisatie waar zij zich thuis zouden kunnen voelen”. De ambtenaren willen dat “iedereen die werkt bij dit ministerie zich veilig en gewaardeerd moet voelen”.
De timing van de ambtenaren is opmerkelijk. Hoewel er in de brief niet direct wordt ingegaan op de uitspraken van Blok, zijn er verwijzingen te vinden naar de kwestie die de VVD-minister de afgelopen dagen achtervolgt. Zo schrijven zij dat diplomatie is gebaseerd “op het gegeven dat verschillende naties en culturen vreedzaam kunnen samenwerken en samenleven”.
Blok deed zijn uitspraken een week geleden op een bijeenkomst voor Nederlanders die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Beelden daarvan kwamen woensdag naar buiten door het programma Zembla.
Hij zei onder meer geen vreedzame multiculturele of multi-etnische samenleving te kennen. Ook zei hij dat het genetisch bepaald zou zijn dat verschillende bevolkingsgroepen niet met elkaar zouden kunnen binden. Verder zei hij dat Suriname een failed state is en geloofde hij niet dat Oost-Europese EU-lidstaten vluchtelingen zullen opnemen omdat zij daar “letterlijk in elkaar geslagen” worden.
Afstand
Blok heeft eerder deze week in een brief aan de Kamer laten weten te betreuren dat zijn uitspraken aanstoot hebben gegeven. In de brief neemt hij geen afstand van zijn uitspraken en stelt dat hij “te scherpe bewoordingen” heeft gebruikt.
Voor de SP en PvdA was de uitleg van Blok onvoldoende. De linkse partijen willen dat de Kamer van reces komt om opheldering te vragen aan Blok.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU voelen daar echter niets voor. Zij vinden de ‘excuusbrief’ van Blok voldoende. Een eventueel debat na de zomervakantie zal door de VVD, D66 en CU niet geblokkeerd worden.
D66-leider Alexander Pechtold hield zich de afgelopen dagen stil, maar reageerde vrijdagavond bij Jinek voor het eerst op de zaak. Hij noemt de uitspraken van Blok armoedig met de “diepgang van een surfplank”. Hij wil weten of de minister zijn uitspraken betreurt of de ontstane ophef betreurt.
NOS 20.07.2018De regering van Curaçao heeft in een schriftelijke verklaring afstand genomen van minister Bloks uitspraken over multiculturele samenlevingen. Het kabinet-Rhuggenaath liet weten de uitlatingen “ten zeerste te betreuren”, omdat Blok als buitenlandminister ook namens het Caribische deel van het koninkrijk spreekt.
“De regering kan zich absoluut niet vinden in deze uitspraken die zeer zeker ook de kern van de multiculturele Curaçaose samenleving bijzonder diep raken. Juist onze diversiteit maakt ons krachtig”, laat de regering weten.
Minister Blok nam woensdag afstand van uitspraken die hij op een besloten bijeenkomst had gedaan. Daar zei hij onder meer dat hij geen land kent waarin mensen uit verschillende culturen vreedzaam samenleven.
“Als Curaçao zijn wij trots op het feit dat wij een samenleving zijn bestaande uit mensen afkomstig uit alle delen van de wereld, die naast elkaar leven in vrede en harmonie, ondanks de verschillende etnische en religieuze achtergronden”, schrijft de regering van Curaçao.
De uitdrukkingen van minister Blok zijn niet representatief voor de realiteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Integendeel, aldus verklaring kabinet-Rhuggenaath.
Het kabinet-Rhuggenaath benadrukt dat Blok als koninkrijksminister “vier multi-etnische, multireligieuze en multiculturele landen in het Koninkrijk vertegenwoordigt” in het buitenland. “De uitdrukkingen van minister Blok zijn niet representatief voor de realiteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Integendeel. Naar ons inzien weergeeft de Curaçaose, multiculturele samenleving juist een beter beeld van normen en waarden, zoals rechtvaardigheid, tolerantie en vrijheid, die wij delen binnen het Koninkrijk.”
Eerder al protesteerde Suriname tegen de typering als ‘failed state’ door Blok. De regering eist daarvoor excuses van de minister aan het Surinaamse volk.
Zover ging de minister niet in een eerste reactie op de ophef. Wel zei hij dat hij “te ver was gegaan in mijn doel om de discussie los te trekken” en de term ‘failed state’ te scherp was.
NOS 19.07.2018 De Surinaamse regering heeft donderdag de Nederlandse tijdelijk zaakgelastigde Jaap Frederiks ontboden naar aanleiding van de omstreden uitspraken van minister Blok. Die noemde Suriname op een besloten bijeenkomst een ‘failed state’.
Er is een protestnota aangeboden waarin gevraagd wordt om intrekking van de volgens de regering destabiliserende en denigrerende uitspraken. Ook vraagt de regering om excuses van Blok aan de Surinaamse bevolking.
De uitlatingen van de bewindsman worden door de Surinaamse regering aangemerkt als een “gebrek aan oriëntatie inzake de samenstelling en leefvormen in Suriname” en als een “uiting van diepe minachting”.
De woorden van Blok zijn volgens de nota bovendien niet in overeenstemming met “het klimaat van saamhorigheid in Suriname, dat bereikt is ondanks de verdeel-en-heers-politiek die Nederland in het verleden als kolonisator heeft toegepast”. Ook negeert de Nederlandse bewindsman volgens de nota de weg die is afgelegd voor de vestiging van een democratische rechtsorde.
‘Herkolonisatie’
“Deze zoveelste grove aantijging tegen de rust en stabiliteit in de Republiek Suriname kan alleen bedoeld zijn om Suriname en haar bevolking internationaal negatief af te schilderen, teneinde de Surinaamse natie te isoleren, met als mogelijke agenda de bewerkstelliging van een herkolonisatie,” zegt de Surinaamse regering.
In dat kader wordt in de protestnota ook het negatieve reisadvies genoemd dat Nederland voor Suriname heeft gegeven na een terreurdreigement dat in mei op Facebook was verschenen. Intussen is gebleken dat de dreiging een flauwe grap was, maar in het reisadvies op de website van Buitenlandse Zaken wordt er nog wel naar verwezen.
Onacceptabele inmenging
Suriname vindt dat de door Nederland gewenste normalisatie van betrekkingen “in flagrant contrast” staan met de uitspraken van Blok, en daarnaast “een onacceptabele houding van interventie en inmenging etaleren in de binnenlandse aangelegenheden van de Republiek Suriname.”
Ondanks de verschillende etnische, religieuze en culturele verschillen blijft de regering van Suriname het land presenteren als een vreedzaam en in harmonie levende gemeenschap. “Een ‘classroom of tolerance’ en een voorbeeld voor de rest van de wereld,” aldus de nota.
Suriname zegt de internationale gemeenschap over de kwestie te zullen informeren via de geëigende diplomatieke kanalen. Frederiks is als tijdelijk zaakgelastigde de hoogste Nederlandse diplomaat in Suriname omdat er op dit moment geen nieuwe ambassadeur in het land wordt toegelaten.
NU 20.07.2018 De regering van Curaçao heeft de uitspraken van minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken donderdag ”ten zeerste” veroordeeld. Blok zei vorige week dinsdag tijdens een besloten bijeenkomst dat hij geen vreedzame multiculturele samenleving kent.
Volgens Blok zou het genetisch bepaald zijn dat verschillende groepen niet met elkaar kunnen samenleven. Ook noemde hij Suriname een failed state.
Minister-president van Curaçao Eugene Rhuggenaath stelt dat Blok in het buitenland niet alleen Nederland vertegenwoordigt, maar met Curaçao, Aruba en Sint-Maarten ”ook drie multi-etnische, multireligieuze en multiculturele landen in het Koninkrijk”.
Hij noemt de uitdrukkingen van Blok niet representatief voor de realiteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden. ”Als Curaçao zijn wij trots op het feit dat wij een samenleving zijn bestaande uit mensen afkomstig uit alle delen van de wereld, die naast elkaar leven in vrede en harmonie, ondanks de verschillende etnische en religieuze achtergronden.”
Blok stuurde woensdag een brief naar de Tweede Kamer waarin hij ingaat op de uitspraken die hij heeft gedaan. De drie linkse oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA nemen hier geen genoegen mee. Zij hebben een deel van de Kamer teruggeroepen van reces.
De Surinaamse regering wil graag excuses van Blok. De regering in Paramaribo ziet de opmerkingen van de minister als “destabiliserend en denigrerend” en is van plan de internationale gemeenschap te informeren over de kwestie.
AD 20.07.2018 De regering van Curaçao heeft donderdag de uitspraken van minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken ‘ten zeerste’ veroordeeld. Blok zei onlangs tijdens een besloten bijeenkomst dat hij geen vreedzame multiculturele samenleving kent.
Minister-president van Curaçao Eugene Rhuggenaath stelt dat Blok in het buitenland niet alleen Nederland vertegenwoordigt. Maar met Curaçao, Aruba en Sint-Maarten ‘ook drie multi-etnische, multireligieuze en multiculturele landen in het Koninkrijk’.
Hij noemt de uitdrukkingen van Blok niet representatief voor de realiteit in het Caribisch deel van het Koninkrijk. ,,Als Curaçao zijn wij trots op het feit dat wij een samenleving zijn die bestaat uit mensen die afkomstig zijn uit alle delen van de wereld, die naast elkaar leven in vrede en harmonie, ondanks de verschillende etnische en religieuze achtergronden.”
NOS 19.07.2018 De gelekte uitspraken die minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken op een besloten bijeenkomst deed, zullen hem nog achtervolgen. Dat verwacht diplomatiedeskundige Robert van de Roer, op wie Blok een “wereldvreemde indruk” heeft gemaakt.
“Ambassades notuleren dit en als ministers vragen wie Blok is, komt dit als eerste naar boven. Hij is nu de brekebeen. Ministers van Buitenlandse Zaken moeten topdiplomaten zijn en niet freestylen”, vindt Van de Roer.
Proberen te prikkelen, zoals Blok achteraf zijn uitspraken verklaarde, kan niet met tachtig Nederlanders die voor internationale organisaties werken, zegt Van de Roer in het NOS Radio 1 Journaal. “Als je daar een beetje de clown gaan uithangen, gaat het helemaal fout. We hebben net in Helsinki gezien hoe je je land kan verraden door ver buiten de feitelijkheid te treden. Blok heeft op een Trumpiaanse manier onzin verkocht.”
Bloks uitspraken tegen het licht
Dat er nogal iets schort aan de inhoud wat Blok zei, vindt ook Han Entzinger, hoogleraar migratiestudies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij vindt de uitlatingen “heel dom”, zei hij in het radioprogramma Met het Oog op Morgen.Hieronder de reacties van de migratiedeskundige op vijf van de uitspraken van Blok.
“Noem mij een voorbeeld, van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (…) en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken het niet.”
Entzinger: “In bijna alle West-Europese landen is ongeveer een kwart van de bevolking ofwel eerste ofwel tweede generatie migrant. In grote Nederlandse steden heeft de helft van de inwoners een migratieachtergrond. Natuurlijk, er gebeurt weleens wat en er zijn weleens spanningen, maar over het algemeen vind ik westerse landen vreedzame landen en dat geldt ook voor de andere landen in de wereld die migranten hebben.”
“Je loopt vrij snel tegen de grenzen van wat een samenleving kan hebben. Vandaar dat ik ook zeg: Ik begrijp de mensen in Amsterdam-West en in de Schilderswijk. Want als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.”
Entzinger: “Op zichzelf heeft hij daar natuurlijk wel een punt. Er zijn wel degelijk wijken waar spanningen kunnen optreden. De overgrote meerderheid in die wijken heeft overigens een immigratieherkomst. In de Schilderswijk in Den Haag valt nog geen tien procent van de bevolking onder de definitie autochtoon. Als er spanningen zijn, hebben dus vooral andere migranten daar last van. Dat wordt nog weleens over het hoofd gezien.”
Maar hoe denken inwoners van de Schilderswijk en Benoordenhout er eigenlijk zelf over? Verslaggever Hasan Coskun zocht het uit:
Wat vinden inwoners van de Schilderswijk en Benoordenhout?
“Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen.”
Entzinger: “Wat hij waarschijnlijk heeft bedoeld, is dat ieder mens psychologisch zo in elkaar zit dat ‘ie degenen die op hem lijken, het meest vertrouwt en het liefst contact met hen heeft. Daar zit een punt in. Er zijn boeken volgeschreven over hoe de gevestigde bevolking met nieuwkomers omgaat. Eerst wordt de kat uit de boom gekeken, want men vertrouwt liever op degene die men al kent.
Dan zie je langzaam maar zeker dat de nieuwkomers in de oude omgeving worden opgenomen en daar onderdeel van worden. Dat is een heel oud en natuurlijk proces, waar je genen absoluut niet bij moet halen.”
“Ik denk niet dat het gaat lukken om op centraal Europees niveau af te dwingen dat ieder land evenveel vluchtelingen gaat accepteren. Oost-Europeanen gaan er nooit mee akkoord.”
Entzinger: “Hij zou daar weleens gelijk in kunnen hebben maar als minister van Buitenlandse Zaken van een van de lidstaten van de EU vind ik dat je dit absoluut niet kunt zeggen, want je geeft daarmee natuurlijk een alibi aan die landen om er daadwerkelijk niet mee akkoord te gaan. Als je lid bent van de EU, moet je er ook maar aan wennen dat je samenleving zal veranderen. Dan ben je ook partij bij het vluchtelingenverdrag, moet je vluchtelingen opnemen.
Zij zien er soms anders uit en hebben andere godsdiensten, dat hoort er allemaal bij. Door dit soort uitspraken zet Blok de klok terug en geeft hij de landen een instrument om te zeggen: ‘als jullie minister het zelf zegt, doen we het al helemaal niet’. Hij heeft iets uit te leggen, ook aan zijn collega’s.”
“Suriname is een failed state. Dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling.”
Entzinger: “Dat begrip wordt in het algemeen gebruikt voor staten waar echt helemaal geen overheidsgezag meer is, zoals in Libië of Somalië. Daar wil ik Suriname echt niet onder rekenen.
Bovendien is het heel pikant dat uitgerekend een Nederlandse minister dit zegt, want een van de redenen waarom Suriname zo multi-etnisch is, is omdat Nederland tijdens de kolonisatie van over de hele wereld allerlei mensen heeft aangesleept naar Suriname. Die werden min of meer gedwongen om met elkaar samen te leven, vaak onder het motto van verdeel en heers.”
Herkansing
Blok verdient na zijn gemaakte fouten een herkansing, vinden zowel Entzinger als diplomatiedeskundige Van de Roer. “Het verdient geen navolging”, zegt de laatste. “Maar Blok heeft snel excuses aangeboden, en mensen kunnen beter worden na hun fouten.”
Ook internationale media hebben aandacht besteed aan wat Blok zei over de multiculturele samenleving, migratie en Suriname. Al Jazeera, The Washington Post en Financial Times, schreven over de kritiek die de minister over zich heen kreeg.
AD 19.07.2018 De Surinaamse regering heeft de Nederlandse zaakgelastigde Jaap Frederiks ontboden en hem een protestbrief aangeboden. Aanleiding hiervoor zijn de ‘destabiliserende en denigrerende uitspraken’ die minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok vorige week heeft gedaan over Suriname. Dit heeft het overheidsorgaan Nationaal Informatie Instituut (NII) bekendgemaakt.
Volgens het NII zijn de uitspraken van Blok bedoeld om ‘Suriname en haar bevolking internationaal negatief af te schilderen’ zodat Suriname internationaal geïsoleerd raakt. Zijn uitspraken zouden kunnen horen bij een ‘mogelijke agenda van herkolonisatie’, aldus het NII.
Gisteren publiceerde Zembla uitspraken van Blok waarin hij Suriname een mislukte staat noemde omdat er sprake is van vele bevolkingsgroepen die niet vreedzaam zouden samenleven.
De regering in Paramaribo wil dat Blok zo snel mogelijk zijn uitspraken intrekt en excuses aanbiedt aan het Surinaamse volk. Verder zal Suriname de internationale gemeenschap ook informeren over deze kwestie, meldt de voorlichtingsorganisatie.
De uitspraken van de minister staan voor Suriname in schril contrast met de wens van de Nederlandse regering om de relatie met Suriname te normaliseren. Dat zou betekenen dat Nederland weer een ambassadeur kan afvaardigen. In juli vorig jaar verbood president Desi Bouterse de komst van ambassadeur Anne van Leeuwen, omdat Nederland zich te veel met de binnenlandse aangelegenheden van Suriname zou bemoeien. Het negatieve reisadvies van Nederland voor Suriname is daar een voorbeeld van, aldus het NII.
AD 19.07.2018 Kan VVD-minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken nog door na zijn omstreden uitspraken over de multiculturele samenleving? ,,Reken maar dat dit het werk van onze diplomaten in het buitenland moeilijker maakt.”
Hoewel de coalitiepartijen genoegen nemen met de voorzichtige excuses die Blok woensdag maakte voor zijn ‘te scherpe bewoordingen’, is de kritiek op de minister nog niet verstomd. Zo eist een kritische groep D66-leden dat Blok dieper door het stof gaat. Doet hij dat niet, dan moet op zijn aftreden worden aangestuurd, vinden de D66’ers.
Blok deed nogal wat stof opwaaien door te zeggen dat hij geen enkel land kent waar ‘etnische groepen vreedzaam met elkaar samenleven’. Ook noemde hij Suriname een ‘mislukte staat’ en stelde hij dat ‘gekleurde mensen’ in Oost-Europese landen geen kans hebben op een normaal leven.
‘Onzin’
Door dit soort onzin weet je zeker dat niemand meer naar je luistert, aldus Arend Jan Boekestijn..
De minister deed zijn uitspraken tijdens een besloten bijeenkomst, waarvan deze week beelden opdoken. ,,Hij heeft de rest van zijn carrière nodig om deze schade te herstellen”, zegt oud-VVD’er en historicus Arend Jan Boekestijn. Hij zat jarenlang samen met Blok in de Kamerbankjes. ,,Door dit soort onzin weet je zeker dat niemand meer naar je luistert.”
Volgens Boekestijn klopt er weinig van de uitspraken die Blok deed. Zo zei de minister letterlijk: ,,Over xenofobie ben ik, vrees ik, zeer pragmatisch. Ik heb de vraag uitgezet op mijn ministerie, maar dat doe ik hier ook: noem mij één voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog woont – dus dan vallen Australië en de VS af, want daar is de oorspronkelijke bevolking uitgeroeid – en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet.”
Pertinente onzin, zegt Boekestijn. ,, In de meeste Europese landen leven de meeste etnische groepen betrekkelijk geweldloos samen. Dat geldt ook voor landen als Senegal, Botswana en Singapore. Het klopt dus niet dat een multiculturele samenleving niet vreedzaam kan zijn.”
‘Geen gevechten in Amsterdam’
Boekestijn stelt dat er ‘absoluut spanningen in de multiculturele samenleving zijn’. ,,Dat ontkent niemand. Maar ik woon zelf in Amsterdam en het is niet zo dat gangs elkaar lopen te bevechten. Zo erg is het gelukkig niet in ons land.”
Volgens het voormalig VVD-Kamerlid zijn de uitspraken van Blok ‘gevaarlijk en buitengewoon onverstandig’. ,,Als je dit zegt, is het gevolg dat we moeten homogeniseren. Ik heb in mijn collegezaal studenten van Marokkaanse en Turkse afkomst. Voor hen zijn deze uitspraken weinig bemoedigend. Hun aanwezigheid is kennelijk een probleem.”
Uitspraken gekraakt
Eerder kraakten deskundigen al de uitspraak van Blok dat Suriname een mislukte staat zou zijn, vanwege de etnische opdeling in het land. ‘Cafépraat’, noemde een Surinaamse publicist het. Een hoogleraar erkent wel dat vreemdelingenhaat deels ingebakken zit, zoals Blok beweerde. ,,Baby’s hebben al angst voor vreemden, dus dat zit diep ingebakken”, aldus Mark van Vugt van de Vrije Universiteit.
Boekestijn vreest dat Blok nog lang last zal hebben van zijn uitlatingen. ,,Ik begrijp niet wat Stef heeft bezield om dit zo te zeggen. In het buitenland wordt dit allemaal opgetekend, dit komt ook in de Engelstalige pers terecht. Reken maar dat dit het werk van onze diplomaten in het buitenland moeilijker maakt.”
Historicus en voormalig VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn, aldus Coalitie: nu geen debat met minister Blok.
Oppositiepartijen PvdA en SP vangen bot met hun wens minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken zo snel mogelijk aan de tand te voelen over zijn kritische uitlatingen over migratie, de multiculturele samenleving en het ,,mislukte” Suriname. De coalitiepartijen hebben geen behoefte aan een onmiddellijk debat met de bewindsman.
Volgens de VVD, de partij van Blok, is er geen noodzaak de Tweede Kamer uit de zomerpauze terug te roepen. Ook CDA, D66 en ChristenUnie vinden een gesprek nu niet nodig.
Oppositiepartij PvdA daarentegen stelde dat de Kamercommissie Buitenlandse Zaken volgende week zou moeten terugkomen van het reces voor een debat met Blok. ,,Dit kan niet wachten tot na de zomer”, aldus PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen. Volgens haar kunnen de uitspraken niet door de beugel en schaden zij ook de positie van Nederland in het buitenland. Voor haar pleidooi kreeg ze meteen steun van de SP, maar niet van alle oppositiepartijen.
De VVD staat open voor een debat na het zomerreces. Eerst krijgt de minister de ruimte iets te doen met de kritische reacties uit het buitenland op zijn opmerkingen. ,,Indien de behoefte blijft bestaan nadat Blok zijn werk heeft gedaan naar die landen die zich aangesproken voelen, kunnen we er na het reces prima op terugkomen”, aldus VVD-Kamerlid Han ten Broeke.
D66, dat de uitlatingen van Blok meteen scherp veroordeelde, ziet een debat direct na het reces als wenselijk en noodzakelijk. ,,Het debat is een kans om te laten zien dat de minister begrijpt dat zijn uitlatingen strijdig zijn met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving”, aldus D66-Kamerlid Kees Verhoeven. In de tussentijd kan de bewindsman de ,,gedane schade” herstellen.
AD 19.07.2018 Een grote groep D66-leden komt in opstand tegen VVD-minister Stef Blok. Zij willen dat hun Tweede Kamerfractie ‘oprechte excuses’ van de minister van Buitenlandse Zaken eist vanwege zijn uitspraken over onder meer Suriname en de multiculturele samenleving. Gaat Blok niet dieper door het stof dan moet in het uiterste geval op zijn aftreden worden aangestuurd.
De uitspraken zijn ronduit beledigend voor miljoenen mensen in Nederland en het buitenland, aldus D66-leden in de brief.
Dat stellen D66-leden die zich bezig houden met de multiculturele samenleving in een open brief die vandaag wordt verspreid. De D66’ers willen dat Blok ook wordt gevraagd hoe hij zijn geloofwaardigheid denkt te herstellen.
Blok stelde onder meer dat mensen uit verschillende bevolkingsgroepen niet vreedzaam samen kunnen leven. Suriname noemde hij een ‘failed state‘. Singapore laat alleen arme migranten toe ‘voor de schoonmaak’.
Het leidde tot veel kritiek op Blok. De minister gaf gisteren in een Kamerbrief aan te betreuren dat hij aanstoot heeft gegeven door ‘te scherpe bewoordingen’ te kiezen, maar de groep D66-leden noemt die uitleg ‘ronduit onvoldoende’. Ze vinden dat hij vooral pogingen heeft gedaan zijn eigen gezichtsverlies te beperken.
Doen pijn
‘Leuk dat je er bent, maar ik geloof er niet in dat je een goede bijdrage kunt leveren aan de samenleving’, zegt Blok eigenlijk, aldus Maurice Pahladsingh.
,,De uitspraken van Blok hebben een groot gevoel van verdriet en ook boosheid losgemaakt’’, zegt Maurice Pahladsingh, een van de D66-leden die de brief heeft ondertekend en zelf een zoon van Surinaamse ouders. ,,Blok vertegenwoordigt de regering waar wij als D66 ook deel van uitmaken. Het gaat over iets heel fundamenteels.
Wij geloven in een pluriforme en multiculturele samenleving. Zijn uitspraken worden gevoeld in heel de samenleving. Ze doen ook mij pijn. ‘Leuk dat je er bent, maar ik geloof er niet in dat je een goede bijdrage kunt leveren aan de samenleving’, zegt Blok eigenlijk.’’
Dat gevoel komt ook terug in de brief. De uitspraken van Blok getuigen volgens de D66-leden ‘van een diep wantrouwen in de multiculturele samenleving die in Nederland en overal in de wereld in de afgelopen honderden jaren is ontstaan.’
,,Daarnaast zijn ze ronduit beledigend voor miljoenen mensen in Nederland en het buitenland, met name in de door Nederland gestichte multiculturele staat Suriname en hun directe verwanten in ons land’’, aldus de D66-leden.
Opstappen
De D66-leden zeggen er vertrouwen in te hebben dat hun Kamerfractie Blok ervan kan overtuigen oprechte excuses te maken. ,,Wij doen een indringend beroep op de leden van onze fractie om de middelen in te zetten die de minister ertoe bewegen om dat op de kortst mogelijke termijn dat ook daadwerkelijk te doen.’’
Doet Blok dat niet dan moet de D66-fractie wat de groep leden betreft aandringen op het vertrek van de minister.
NOS 19.07.2018 Oppositie- en coalitiepartijen in Suriname hebben scherp gereageerd op de uitspraken van minister Blok van Buitenlandse Zaken. Hij had Suriname op 10 juli in een besloten bijeenkomst onder meer een mislukte staat genoemd en zei vanavond dat hij er spijt van had. Fractievoorzitter André Misiekaba van de regerende NDP van president Bouterse noemt de gewraakte uitspraken van Blok “dom”.
“Blijkbaar is de minister niet op de hoogte van wat er in Suriname gebeurt. Juist op het punt waar de kolonisator geprobeerd heeft om verdeel-en-heers-politiek te voeren is het onze leiders door de jaren heen gelukt om alle etnische groepen vreedzaam naast elkaar te laten leven.”
Misiekaba vindt dat de uitspraken niet passen bij een Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken. “Onze volkeren staan zo dicht bij elkaar en dan past dit soort taal niet”, zegt Misiekaba.
Ook oppositieleider Chan Santokhi van de VHP zegt zich niet in de woorden van Blok te herkennen. “Waarschijnlijk is de minister onvoldoende op de hoogte van de recente gebeurtenissen in Suriname. Suriname is een multiculturele samenleving waar alle bevolkingsgroepen vreedzaam naast elkaar leven”, aldus Santokhi.
Diplomatieke banden herstellen
De diplomatieke relatie tussen Nederland en Suriname is er altijd eentje geweest met veel hobbels en kuilen. Na veel politiek gelobby lukte het Den Haag om in 2014 weer een ambassadeur in Paramaribo te krijgen, maar toen die in 2017 vertrok werd zijn opvolger door Paramaribo geweigerd. “Het gebrek aan inzichten bij Nederlandse politici is een teken dat het tijd wordt dat onze landen de diplomatieke banden op het hoogste niveau herstellen”, zegt oppositieleider Santokhi.
André Misiekaba wil zich niet uitlaten over de invloed die de uitspraken van minister Blok kunnen hebben op een eventuele benoeming van een Nederlandse ambassadeur in Paramaribo. “We zijn allemaal mensen en maken fouten”, zegt de NDP-parlementariër. “Als minister Blok zo groot is dat hij zijn woorden intrekt dan kunnen we weer verder met elkaar.”
Elsevier 19.07.2018 De Surinaamse regering heeft de Nederlandse zaakgelastigde Jaap Frederiks ontboden en hem een protestbrief aangeboden. Aanleiding hiervoor zijn de ‘destabiliserende en denigrerende uitspraken’ die minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok vorige week heeft gedaan over Suriname. Dit heeft het Surinaamse overheidsorgaan Nationaal Informatie Instituut (NII) bekendgemaakt.
Volgens het NII zijn de uitspraken van Blok bedoeld om ‘Suriname en haar bevolking internationaal negatief af te schilderen’ zodat Suriname internationaal geïsoleerd raakt. Zijn uitspraken zouden kunnen horen bij een ‘mogelijke agenda van herkolonisatie’, aldus het NII.
Woensdag publiceerde Zembla uitspraken van Blok waarin hij Suriname een ‘mislukte’ staat noemt omdat er volgens hem sprake is van bevolkingsgroepen die niet vreedzaam zouden samenleven.
De regering in Paramaribo wil dat Blok zo snel mogelijk zijn uitspraken intrekt en excuses aanbiedt aan het Surinaamse volk. Verder zal Suriname de internationale gemeenschap ook informeren over deze kwestie, meldt de voorlichtingsorganisatie.
De uitspraken van de minister staan voor Suriname in schril contrast met de wens van de Nederlandse regering om de relatie met Suriname te normaliseren. Dat zou betekenen dat Nederland weer een ambassadeur kan afvaardigen. In juli vorig jaar verbood president Desi Bouterse de komst van ambassadeur Anne van Leeuwen, omdat Nederland zich te veel met de binnenlandse aangelegenheden van Suriname zou bemoeien. Het negatieve reisadvies van Nederland voor Suriname is daar een voorbeeld van, aldus het NII.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Elsevier 19.07.2018 De PvdA wil dat de Tweede Kamer terugkomt van zomerreces voor een debat met minister Stef Blok over zijn uitspraken over de multiculturele samenleving, etniciteit en migratie.
PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen noemt de uitleg die de minister van Buitenlandse Zaken gisteren gaf ‘volstrekt onvoldoende’. Ze vindt dat de uitspraken niet door de beugel kunnen en de positie van Nederland in het buitenland schaden. ‘Ik wil daarom volgende week in debat met de minister van Buitenlandse Zaken. Dit kan niet wachten tot na de zomer.’
Het is zeer vraag of de PvdA voldoende steun krijgt voor een debat in het reces. VVD-Kamerlid Han ten Broeke ziet de noodzaak niet na de brief waarin Blok gisteren door het stof ging.
Coalitiepartijen nemen genoegen met uitleg Blok
Ten Broeke zegt dat hij in het afgelopen decennium is teruggekomen van reces ‘vanwege een Gaza-oorlog, vanwege de Russische inval in Georgië, vanwege een derde tranche voor Griekenland en omdat een passagierstoestel werd neergeschoten met 196 Nederlanders aan boord. Ik zou niet weten in welke categorie de uitspraken van Blok moeten worden geschaard.’
Eerder vandaag bleek al dat ook de andere coalitiepartijen in de Tweede Kamer genoegen nemen met wat Blok er gisteren over meldde. ‘We moeten nu vooruit kijken,’ laat het CDA weten. Ook D66 accepteert de verklaring van Blok, maar zegt dat hij ‘nog een lange weg te gaan heeft om het vertrouwen van de mensen die hij heeft geschoffeerd, terug te winnen’.
ChristenUnie-Kamerlid Voordewind vindt het goed dat de minister ‘de uitspraken over Suriname en de migratie-inzet van het kabinet gecorrigeerd heeft’.
Na reces aan de tand voelen
SP, GroenLinks en Denk zeiden vanmiddag dat ze Blok zo snel mogelijk na het reces, in september, aan de tand willen voelen. Ze vonden het vooralsnog niet nodig om de Kamer van reces terug te roepen.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut noemt de uitlegbrief van Blok ‘vaag’. ‘Hier is het laatste woord nog niet over gezegd,’ aldus Karabulut. Ze vraagt zich af hoe de minister van Buitenlandse Zaken nog serieus kan worden genomen in het buitenland. Hoe kan hij nog over de mensenrechten beginnen, als hij uitspraken doet die daar haaks op staan, wil zij van hem weten.
Haar collega Zihni Özdil van GroenLinks zegt dat Blok weliswaar betreurt dat hij zijn woorden niet goed heeft gekozen. ‘Maar neemt hij ook afstand van de inhoud van zijn woorden?’
Denk-Kamerlid Kuzu noemt de uitspraken, die Blok deed op een besloten bijeenkomst van Nederlanders die bij een internationale organisatie werken, ‘schrikbarend’.
Na de onthullingen ging de minister door het stof. ‘Ik had beter op mijn woorden moeten letten,’ zei hij gisteren in zijn brief. Blok deed de uitspraken naar eigen zeggen om het gesprek over migratie ‘scherper te maken’. ‘Dat had ik niet op die manier moeten doen.’
Het televisieprogramma Zembla bracht gisteren beelden van de bijeenkomst naar buiten. Bekijk die hieronder:
Elsevier 19.07.2018 De vraag of multiculturele samenlevingen stabiele, vreedzame samenlevingen zijn, is uiterst relevant. Ook met het oog op de toekomst van het steeds multi-etnischere Nederland. Het is dus alleen maar toe te juichen als een politicus, zoals nu minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), over zo’n belangrijk thema hardop verder durft te denken dan de uiterst smalle marges van het Regeerakkoord. Maar erg handig heeft hij niet aangepakt, nee.
Als je een debat wilt stimuleren over een onderwerp dat je belangrijk vindt, is het niet zo slim om dat te doen met halve waarheden, hyperbolen en andere beweringen die zo aanvechtbaar zijn dat je ze meteen weer moet intrekken.
Op Twitter en andere sociale media is dat inmiddels de regel: hoe botter hoe beter, en hoe bozer de ‘gekkies’ aan de kant van de tegenstander, hoe beter het debat is zogenaamd. Maar met een serieus debat waarmee de samenleving wat opschiet, heeft dat allemaal weinig te maken.
Je kunt moeilijk beweren dat Suriname voorbeeldige democratie is
Bloks bewering – in een via Zemblauitgelekt filmpje – dat Suriname een failed state is, is zo’n onhandige halve waarheid dan wel hyperbool. Je kunt moeilijk beweren dat een land als Suriname – dat wordt geleid door een voor drugshandel veroordeelde couppleger en ex-dictator – een voorbeeldige, democratische heilstaat is.
NU 19.07.2018 De drie linkse oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA zijn niet tevreden over de brief die minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag naar de Kamer gestuurd heeft over de omstreden uitspraken die hij over onder meer multiculturele samenlevingen en Suriname gedaan heeft. Suriname ziet graag excuses van Blok.
De PvdA en SP roepen zelfs een deel van de Kamer terug van reces.
“De uitspraken van de minister kunnen niet door de beugel”, zegt PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen. Zij wil volgende week een debat met de Kamerleden van de commissie Buitenlandse Zaken en de minister. “Dit kan niet wachten tot na de zomer.”
SP-Kamerlid Sadet Karabulut noemt de uitlegbrief van Blok “vaag”. Zij steunt het verzoek van haar PvdA-collega. “Hier is het laatste woord nog niet over gezegd”, aldus Karabulut.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU zijn wel tevreden met de uitleg van de VVD-bewindsman. Wat deze partijen betreft komt de Kamer niet terug van reces. VVD, D66 en CU staan open voor een debat na de vakantieperiode.
‘Aanstoot’
Minister Blok stuurde woensdag een brief naar de Kamer waarin hij ingaat op uitspraken die hij vorige week dinsdag tijdens een besloten bijeenkomst deed en uitlekten via het televisieprogramma Zembla.
Hij zei daar onder meer dat hij geen vreedzame samenlevingen kent die multi-etnisch of multicultureel zijn. Volgens Blok zou het genetisch bepaald zijn dat verschillende groepen niet met elkaar kunnen samenleven.
Ook noemde hij Suriname een “failed state” en zei hij niet te geloven dat Oost-Europese lidstaten van de EU akkoord zullen gaan met de herverdeling van vluchtelingen, omdat “gekleurde mensen” daar “letterlijk in elkaar geslagen” worden. Ook zei hij dat Singapore alleen migranten “voor de schoonmaak” toelaat.
Blok schreef in de Kamerbrief dat hij het betreurt dat zijn opmerkingen aanstoot hebben gegeven. Hij bevestigde dat het kabinetsbeleid met betrekking tot een eerlijke herverdeling van vluchtelingen onder de EU-lidstaten onveranderd blijft.
Verder erkende hij dat Suriname volgens de gangbare internationale standaard geen failed state is. Onder de term failed state wordt verstaan dat een staat geen controle over het land heeft. Volgens de Fragile State Index behoort Suriname niet tot een van de landen die als zodanig aangemerkt kunnen worden.
Excuses
De Surinaamse regering wil graag excuses van Blok voor zijn uitspraken. Het Surinaamse dagblad De Ware Tijd schrijft donderdag dat de Surinaamse minister van Buitenlandse Zaken een protestnota heeft overhandigd aan de Nederlandse vertegenwoordiging in het land.
Daarin staat dat Suriname wenst dat Blok de uitspraken intrekt en excuses maakt aan het” volk van de Republiek Suriname”. De regering in Paramaribo ziet de opmerkingen als “destabiliserend en denigrerend” en is van plan de internationale gemeenschap te informeren over de kwestie.
“Het is raar dat we een minister van Buitenlandse Zaken hebben die het concept van een failed state niet begrijpt”, zegt GroenLinks-Kamerlid Özdil, die in de brief niet leest dat Blok de inhoud van zijn woorden teruggenomen heeft. “We weten nog steeds niet hoe hij over de inhoud van zijn uitspraken denkt”, zegt de GroenLinkser. “Ik lees niet terug of hij zijn woorden onjuist, schadelijk en onwenselijk vindt.”
Ploumen: “Hij betreurt de aanstoot, maar ik wil weten of hij zijn uitspraken betreurt en die terugneemt.” De PvdA’er wil dat de minister preciezer ingaat op wat hij gezegd heeft over vreedzame multiculturele samenlevingen die er volgens Blok niet zouden zijn. “Vindt hij dat verschillende bevolkingsgroepen niet met elkaar kunnen samenleven?”
Dat wil ook de SP weten. “Het is zo vergaand wat deze minister heeft gezegd”, stelt Karabulut. Zij vindt dat Blok met zijn uitspraken xenofobie rechtvaardigt. “Hij ontkent de diverse samenleving.” De SP’er vindt dat de uitspraken van Blok schadelijk zijn voor het aanzien van Nederland in het buitenland. Donderdag schreven onder meer The New York Times, The Washington Post en The Financial Times over de uitspraken van Blok.
“Blok plaatst Nederland internationaal aan de absolute rechterkant van het politieke spectrum”, aldus Karabulut. Ploumen: “Als Nederland zijnde moet je op een andere manier in de internationale media verschijnen. De minister van Buitenlandse Zaken is onze hoogste diplomaat en die mag zeker een mening hebben, maar niet deze.”
De PvdA’er vindt dat in Nederland vreedzaam wordt samengeleefd, maar dat er zeker problemen met integratie en ook discriminatie zijn. “Die problemen bespreken we met elkaar. Dat zou de boodschap naar het buitenland moeten zijn.” Ze wijst erop dat Nederland een open economie is die veel geld verdient in het buitenland. Ook in dat licht zijn de uitspraken van Blok volgens Ploumen niet verstandig.
D66 onder druk
De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU vinden de uitleg van Blok in de brief voldoende. VVD’er Han ten Broeke: “Blok heeft duidelijk gezegd dat hij het betreurt. Daarmee is voor mij de kous af.” Ook het CDA vindt dat de minister voldoende uitleg heeft gegeven. CU-Kamerlid Joël Voordewind wilde niet reageren op vragen van NU.nl, maar laat per sms weten dat hij de brief van Blok “een goede reactie” vindt.
D66-Kamerlid Kees Verhoeven, die de uitspraken woensdag nog “onbegrijpelijk” noemde, wilde ook niet reageren op vragen van NU.nl.
Ondertussen neemt de druk op D66 toe. Het AD meldt donderdag dat een groep D66-leden van hun Tweede Kamerfractie eist dat zij “oprechte excuses” van minister Blok eist.
“Blok vertegenwoordigt de regering waar wij als D66 ook deel van uitmaken”, zegt ondertekenaar Maurice Pahladsingh, die zelf een Nederlands-Surinaamse achtergrond heeft. “Het gaat over iets heel fundamenteels. Wij geloven in een pluriforme en multiculturele samenleving. Zijn uitspraken worden gevoeld in heel de samenleving. Ze doen ook mij pijn. ‘Leuk dat je er bent, maar ik geloof er niet in dat je een goede bijdrage kunt leveren aan de samenleving’, zegt Blok eigenlijk.”
Dat gevoel herkent ook SP’er Karabulut. Zij kreeg veel reacties vanuit de Surinaams-Nederlandse gemeenschap. “Mensen zijn hierdoor geraakt. De woorden van Blok zijn een miskenning van de rol die Nederland als kolonisator heeft gehad in Suriname”, aldus Karabulut.
NOS 19.07.2018 De PvdA wil dat de Tweede Kamer terugkomt van zomerreces voor een debat met minister Blok over zijn uitspraken over de multiculturele samenleving, etniciteit en vluchtelingenopvang. De SP en Denk hebben zich daarbij aangesloten.
PvdA-Kamerlid Ploumen noemt de uitleg die de minister van Buitenlandse Zaken gisteren gaf “volstrekt onvoldoende”. Ze vindt dat de uitspraken niet door de beugel kunnen en de positie van Nederland in het buitenland schaden. “Ik wil daarom volgende week in debat met de minister van Buitenlandse Zaken. Dit kan niet wachten tot na de zomer.’
Gaza-oorlog
Een Kamermeerderheid voor het terugroepen van de Kamer is er niet. VVD-Kamerlid Ten Broeke ziet de noodzaak niet na de brief waarin Blok gisteren door het stof ging.
Ten Broeke zegt dat hij in het afgelopen decennium is teruggekomen van reces “vanwege een Gaza-oorlog, vanwege de Russische inval in Georgië, vanwege een derde tranche voor Griekenland en omdat een passagierstoestel werd neergeschoten met 196 Nederlanders aan boord. Ik zou niet weten in welke categorie de uitspraken van Blok moeten worden geschaard.”
Eerder vandaag bleek al dat ook de andere coalitiepartijen in de Tweede Kamer genoegen nemen met wat Blok er gisteren over meldde. “We moeten nu vooruit kijken”, laat het CDA weten.
D66 wil na het reces nog wel een debat met de minister. Kamerlid Verhoeven: “Het debat is een kans om te laten zien dat de minister begrijpt dat zijn uitlatingen strijdig zijn met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. In de tussentijd is zijn opdracht er alles aan te doen de gedane schade te herstellen en Nederland in Europa en de wereld te vertegenwoordigen als een open samenleving waarin iedereen telt en bijdraagt.
ChristenUnie-Kamerlid Voordewind vindt het goed dat de minister “de uitspraken over Suriname en de migratie-inzet van het kabinet gecorrigeerd heeft”. Hij zegt dat zijn partij het debat over de multiculturele samenleving en integratie met de minister van Sociale Zaken wil voeren, omdat Blok daar niet over gaat.
Woorden terugnemen
SP, GroenLinks en Denk zeiden vanmiddag dat ze Blok zo snel mogelijk na het reces, in september, aan de tand willen voelen. Maar de SP en ook Denk hebben zich inmiddels aangesloten bij de PvdA, en willen ook dat de Kamer terugkomt.
Kamerlid Karabulut wil dat Blok zijn woorden terugneemt. Zij vraagt zich af hoe de minister van Buitenlandse Zaken nog serieus kan worden genomen in het buitenland. Hoe kan hij nog over de mensenrechten beginnen, als hij uitspraken doet die daar haaks op staan, wil zij van hem weten.
Haar collega Özdil van GroenLinks zei dat Blok weliswaar betreurt dat hij zijn woorden niet goed heeft gekozen. “Maar neemt hij ook afstand van de inhoud van zijn woorden?”
Denk-Kamerlid Kuzu noemt de uitspraken, die Blok deed op een besloten bijeenkomst van Nederlanders die bij een internationale organisatie werken, “schrikbarend”.
NU 18.07.2018 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) betreurt zijn opmerkingen over onder andere de samenhang tussen etniciteit en vreedzame samenlevingen en zijn opmerking dat Suriname een ”failed state” is.
Blok schrijft woensdag in een brief aan de Kamer dat hij zich in te scherpe bewoordingen heeft uitgelaten. “Ik betreur dat ik daarmee aanstoot heb gegeven”, aldus Blok.
Een woordvoerder van het ministerie voegt eraan toe dat Blok vindt dat hij zijn uitspraken niet zorgvuldig heeft gekozen. Het is niet duidelijk of Blok nog achter zijn woorden staat.
De VVD-minister reageert op de publicatie van Zembla. Het tv-programma heeft beelden in handen van Blok die op een besloten bijeenkomst vorige week dinsdag enkele omstreden uitspraken doet.
Zo stelt Blok onder andere dat het genetisch bepaald is dat verschillende groepen mensen niet met elkaar kunnen opschieten. “We zijn niet goed in staat om een binding aan te gaan met voor ons onbekende mensen”, merkt de minister op.
Ook stelt hij dat er geen voorbeelden zijn van “multi-etnische of multiculturele samenlevingen” die vreedzaam samenleven.
Als een van de aanwezigen in de zaal opmerkt dat Suriname een voorbeeld is van een vreedzame multiculturele samenleving, reageert Blok met de opmerking dat Suriname een failed state is, onder meer omdat de politieke partijen in het land zijn opgedeeld langs etnische lijnen.
Politici in Suriname verwijten Blok onwetendheid. André Misiekaba, fractieleider van NDP, de grootste partij van Suriname, zegt tegenover het Surinaams medium De Ware Tijd: “Ik weet niet of hij hier ooit is geweest, maar ik heb mijn twijfels daarover, want juist op het gebied waar hij meent Suriname te moeten bekritiseren, is dat hét gebied waar wij het sterkst zijn en internationaal lof daarvoor oogsten.” Misiekaba heeft het over hoe de verschillende bevolkingsgroepen in Suriname na de onafhankelijkheid een, naar zijn mening, goed functionerende multiculturele samenleving vormen.
“Dit ondanks dat de koloniale vaders van de minister ons hier hebben opgedeeld en een verdeel- en heerspolitiek hebben gevoerd”, aldus Misiekaba.
Multiculturele samenleving
De vraag of Blok Nederland een vreedzame multiculturele samenleving vindt, kon door het ministerie niet worden beantwoord. Ook kon het ministerie niet zeggen of Blok voorbeelden heeft van monoculturele samenlevingen waar geen spanningen zijn.
Tijdens de bijeenkomst gaf Blok ook zijn visie op het Europees migratiebeleid. Volgens de minister gaat het niet lukken om afspraken te maken met Oost-Europese lidstaten binnen de EU over de opvang en herverdeling van vluchtelingen, omdat “gekleurde mensen” in Oost-Europa geen kans op een normaal leven hebben.” Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen”, zei hij.
De opmerkingen komen niet overeen met de doelstellingen van het kabinet met betrekking tot herverdeling van vluchtelingen zoals die staan opgetekend in het regeerakkoord. Blok benadrukt in de Kamerbrief dat het kabinetsbeleid onveranderd blijft.
‘Lomp’ en ‘onprofessioneel’
De uitspraken zorgden eerder op de dag voor verontwaardigde reacties bij verschillende partijen in de Tweede Kamer. Partijgenoot en Kamerlid Han ten Broeke noemt de uitspraken “lomp”. Coalitiepartij D66 vindt de uitspraken “onbegrijpelijk”.
PvdA’er Lilianne Ploumen vindt de uitlatingen “erg onprofessioneel”. Sadet Karabulut (SP) noemde de opmerkingen “minister onwaardig”.
Ondanks de kritiek denkt Blok dat hij geloofwaardig genoeg is om verder te gaan als minister van Buitenlandse Zaken.
Blok volgde in maart van dit jaar partijgenoot Halbe Zijlstra op die moest vertrekken nadat bekend werd dat hij had gelogen over zijn aanwezigheid bij een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin.
NOS 18.07.2018 “Ik heb mijn woorden niet goed gekozen en dat betreur ik”, zegt minister Blok over zijn uitspraken over migratie, waarover vandaag ophef ontstond. “Ik had ook in besloten verband deze woorden niet moeten gebruiken. Dat gaan we ook niet meer doen.”
Blok zei bij een bijeenkomst voor Nederlanders die in het buitenland werken onder meer dat hij geen land kent waarin mensen van verschillende etniciteiten vreedzaam samenleven.
De minister zegt nu dat hij dat eigenlijk niet vindt. “Het debat ging over spanningen die iedereen in de zaal waarnam, over migratie, integratie, en over de vraag hoe je daar als Nederland en de wereldgemeenschap mee om moet gaan. Ik heb erop gewezen dat het in heel veel landen spanningen oplevert. Dat zal ook niemand verrassen.”
Bekijk hier hoe minister Blok afstand neemt van wat hij eerder heeft gezegd:
‘Ik heb mijn woorden niet goed gekozen, dat betreur ik’
Ook werden Bloks opmerkingen over genetica in het integratiedebat zwaar bekritiseerd. Zo stelde hij bij de bijeenkomst dat het genetisch bepaald is dat de mens graag opereert in een groep gelijken en dat we het daarom moeilijk vinden om met vreemden om te gaan. Blok nu daarover: “Het zit heel diep in mensen om verwantschap te voelen. Ik wilde zeggen dat het heel diep zit, maar dat neemt niet weg dat ik mijn woorden niet goed heb gekozen.”
De minister reageerde nadat vanmorgen videobeelden van de bijeenkomst via televisieprogramma Zembla naar buiten waren gekomen. Zijn eigen partij VVD en ook coalitiegenoot D66 namen meteen afstand van de uitspraken. Ook de oppositiepartijen in de Tweede Kamer eisten opheldering van de minister.
Ook noemde de minister op de beelden van Zembla Suriname een failed state. “Die woorden had ik niet moeten gebruiken, maar heb erop gewezen dat in Suriname politieke partijen nog steeds sterk langs de lijnen van de afkomst lopen. De term failed state was daarvoor te scherp.”
Ik ben te ver gegaan in mijn doel om de discussie los te trekken. aldus Minister Blok van Buitenlandse Zaken.
NOS 18.07.2018 Zowel coalitiepartijen als de oppositie willen uitleg van minister Blok over uitspraken die hij gedaan heeft over migratie, vluchtelingen en de multiculturele samenleving. PvdA en PVV hebben schriftelijke vragen gesteld aan hem en aan premier Rutte.
VVD-Kamerlid Ten Broeke vindt de woorden van zijn partijgenoot lomp. Hij twittert: “Niemand zal beweren dat Suriname een modelstaat is of dat migranten in Oost-Europese landen altijd vriendelijk worden bejegend, maar de minister had deze punten ook kunnen maken met een minder lompe woordkeus.”
Op een besloten bijeenkomst zei Blok dat hij geen land kent waarin mensen uit verschillende culturen vreedzaam samenleven. De minister noemde Suriname een failed state. Hij stelde verder dat het waarschijnlijk genetisch is bepaald dat mensen niet kunnen omgaan met onbekenden.
Ook zei hij dat hij niet denkt dat het lukt om Europese afspraken te maken over de opvang van vluchtelingen. “De Oost-Europeanen gaan er nooit mee akkoord”, zei de minister.
D66-Kamerlid Verhoeven schrijft in een tweet dat hij uitleg verwacht van de minister “over zijn onbegrijpelijke uitspraken en zijn pessimisme over de verdeling van vluchtelingen in Europa en de multiculturele samenleving”. Verhoeven vindt dat het de taak van Blok is om diplomatieke betrekkingen te onderhouden.
PvdA-Kamerlid Ploumen typeert Bloks uitlatingen als “ongelofelijk onprofessioneel”. Volgens haar schaden ze de positie van Nederland in het buitenland. “Heel veel mensen leven immers gewoon op een prettige manier samen, zonder weg te lopen voor problemen als die zich zouden voordoen. Het zou daarom goed zijn als de minister zijn uitspraken terugneemt. Daarnaast wil ik weten wat dit nu precies betekent, bijvoorbeeld voor het Europese migratiebeleid”, stelt ze.
Multi-etniciteit is de kracht van ons land, aldus GL-Kamerlid Özdil.
Ook SP-Kamerlid Karabulut dringt erop aan dat de minister zijn woorden terugneemt. “Deze reactie past een minister van Buitenlandse Zaken, die verantwoordelijk is voor bevordering van de internationale rechtsorde, niet.”
GroenLinks-Kamerlid Özdil schrijft op Facebook: “Van Hugenoten zoals Marot en Sefardische Joden zoals Spinoza tot het internationale onderzoeksteam waarmee Ben Feringa de Nobelprijs won: multi-etniciteit is de kracht van ons land. De uitspraken van Stef Blok zijn daarom onjuist, schadelijk en on-Nederlands. Want Blok schoffeert niet alleen al die Nederlanders die er zo uitzien als ik, maar ook nog eens onze vaderlandse geschiedenis en onze nationale eigenheid.”
Hij wil van minister Koolmees weten of hij de visie van zijn collega Blok over de multiculturele samenleving deelt en of dit het kabinetsbeleid is.
PVV-leider Wilders wil van premier Rutte weten waarom het kabinet “een beleid voert dat volstrekt haaks staat op de woorden van minister Blok, door multiculturalisme te koesteren in plaats van te bestrijden”.
Wij nodigen minister Blok uit om als vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk zijn ongelijk te komen ondervinden, aldus Vluchtelingenwerk Nederland.
Volgens Vluchtelingenwerk Nederland ondermijnt de minister de inspanningen van het kabinet om gezamenlijke afspraken te maken over een goede opvang van vluchtelingen. De organisatie noemt de uitspraken van Blok “een klap in het gezicht” van de vrijwilligers die helpen bij de integratie van vluchtelingen in Nederland. “Wij nodigen minister Blok uit om als vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk zijn ongelijk te komen ondervinden.”
Minister Blok deed zijn uitspraken vorige week tijdens een besloten bijeenkomst van mensen die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Onderzoeksprogramma Zembla heeft de beelden in handen gekregen.
Elsevier 18.07.2018 Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) ligt onder vuur om uitspraken die hij deed tijdens een besloten bijeenkomst vorige week over multiculturele samenlevingen, Suriname en vluchtelingen. Op beelden die zijn doorgespeeld aan het televisieprogramma Zembla, is te zien dat Blok zegt dat mensen in multi-etnische of multiculturele samenlevingen niet vreedzaam samenleven. Op Twitter reageren velen geschokt, de PvdA stelt de minister Kamervragen.
‘Noem mij een voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (…) en waar een vreedzaam samenwerkingsverband is,’ vroeg Blok een zaal met zo’n tachtig Nederlanders die werken bij internationale organisaties. ‘Ik ken hem niet,’ beantwoordde de minister zijn eigen vraag. De bijeenkomst, die onder meer ging over xenofobie, werd door geïnteresseerden in het buitenland via een videoverbinding gevolgd. Een van hen heeft daarvan opnames gemaakt en die doorgestuurd naar het BNNVARA-programma Zembla.
Een aanwezige noemde Suriname als succesvol voorbeeld, maar Blok noemde dat land een failed state, ‘en dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling’. Ook de suggestie Singapore als succesvol voorbeeld wees hij van de hand. Dat land is volgens Blok ‘een klein mini-landje, extreem selectief in z’n migratie. Die laten geen migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.’
Blok: Inwoners Schilderswijk of Amsterdam-West hebben last van immigratie
Later zei Blok ook dat hij mensen in Amsterdam-West en de Schilderswijkin Den Haag – waar veel niet-westerse allochtonen wonen – begrijpt als ze kritisch zijn over immigratie. ‘Als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van de bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.’
De minister toonde zich eveneens sceptisch over een EU-oplossing voor het verdelen van vluchtelingen, omdat Centraal- en Oost-Europese landen als Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië daarin geen trek hebben. ‘Loop eens over straat in Warschau of Praag, daar lopen helemaal geen gekleurde mensen,’ zei Blok. ‘Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen, die hebben daar geen leven.’
Tot slot sprak Blok het vermoeden uit dat het ‘waarschijnlijk ergens diep in onze genen’ zit ‘dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden’. Dat heeft volgens de minister niets te maken met huidskleur.
PvdA stelt Kamervragen: ‘Deelt gehele kabinet deze standpunten?’
Op sociale media reageren velen geschokt op de uitlatingen van Blok. PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen heeft hem Kamervragen gesteld. Zo moet de minister uitleggen of zijn standpunten over Suriname als failed state en het migratiebeleid van Singapore worden ‘gedeeld door het gehele kabinet’. Ook zijn uitspraken over de positie van vluchtelingen wekken verontwaardiging bij Ploumen: ‘Welke invloed denkt u dat uw uitspraken hebben op het beeld van Nederland?’
Ook SP-Kamerlid Peter Kwint is allerminst te spreken over wat de minister heeft gezegd. Hij spreekt op Twitter van ‘achterlijke’ uitspraken van VVD-bewindspersonen, en hekelt een opmerking van premier Mark Rutte (VVD), die zei dat ‘de kwaliteit echt vooropstaat’. VVD-Kamerlid Han ten Broeke noemt de uitspraken van zijn partijgenoot Blok ‘lomp’: ‘Niemand zal beweren dat Suriname een modelstaat is of dat migranten in Oost-Europese landen altijd vriendelijk worden bejegend, maar de minister had deze punten ook kunnen maken met een minder lompe woordkeus.’
Kamervragen aan Premier Rutte over de uitspraken van Minister Blok over de multiculturele samenleving. 14:04 – 18 jul. 2018
PVV-leider Geert Wilders vindt juist dat de uitspraken van Blok moeten worden omgezet in concreet beleid, wat in zijn ogen nu niet gebeurt: ‘Waarom voert u een beleid dat volstrekt haaks staat op de woorden van minister Blok door multiculturalisme te koesteren in plaats van te bestrijden…’ richt hij zich in Kamervragen tot Rutte. Ook wil Wilders van de premier weten of hij het met de uitspraken eens is, en of de minister namens het kabinet heeft gesproken.
Vluchtelingenorganisaties woedend, vragen Rutte afstand te nemen
Het televisieprogramma van BNNVARA heeft twee vluchtelingenorganisatiesgevraagd om een reactie op de uitspraken van Blok. Jasper Kuipers, adjunct-directeur bij VluchtelingenWerk Nederland, noemt de teksten ‘een bewindspersoon onwaardig’. Hij roept premier Rutte op afstand te nemen van de uitspraken, onder meer omdat Blok de inspanningen van het kabinet zou ondermijnen ‘om in Europa gezamenlijke afspraken te maken over een goede opvang van vluchtelingen’.
Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling staat naar eigen zeggen met haar ‘oren te klapperen’, juist omdat de uitspraken komen van de minister ‘die de verantwoordelijkheid heeft om grote internationale problemen van onze tijd op een menswaardige manier op te lossen’. Net als Kuipers vindt zij dat Blok de polarisatie voedt en xenofobieaanwakkert.
Blok: Illustraties kunnen in het publieke debat ongelukkig overkomen
Tegenover Zembla reageert Blok zelf als volgt: ‘Op 10 juli heb ik tijdens een besloten bijeenkomst met Nederlanders gesproken die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Mijn doel was een open uitwisseling te stimuleren en van de deelnemers hun ervaringen te horen. Mijn inbreng tijdens de vraag- & antwoordsessie van de bijeenkomst was er deels op gericht te prikkelen. Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.’
AD 18.07.2018 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) heeft tijdens een bijeenkomst in Den Haag keihard uitgehaald naar Suriname, dat volgens hem een ‘failed state’ is vanwege de ‘etnische opdeling’. Dat blijkt uit videobeelden die Zembla in handen heeft.
Noem mij een voorbeeld van een multiculturele samenleving waar de oorspronkelijke bevolking nog woont en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet, aldus Minister Blok.
Blok sprak vorige week dinsdag op een bijeenkomst over xenofobie en migrantenproblematiek. Daar zei de bewindsman een aantal dingen die de toehoorders ‘geschokt’ zou hebben, aldus de anonieme bron van de video tegen Zembla.
Zo zei Blok onder meer dat hij geen enkel land kent waar mensen vreedzaam met elkaar leven. ,,Noem mij een voorbeeld, van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont. (….) En waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet.”
Als een van de tachtig toehoorders Suriname oppert, haalt Blok hard uit naar de republiek. ,,Dus de partijen in Suriname zijn niet langs etnische lijnen opgedeeld? Een functionerende rechtstaat en democratie? (…) Suriname is een failed state. En dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling.”
In Warschau of Praag lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen
Blok benadrukt dat een samenleving snel ‘tegen haar grenzen’ aanloopt als er veel migranten komen. ,,Vandaar dat ik ook zeg: ik begrijp de mensen in Amsterdam-West en de Schilderswijk. Want als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.”
En die problemen hebben een genetische grondslag, betoogde Blok. ,,Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen.”
De minister denkt dan ook niet dat er goede afspraken met Oost-Europese landen in de EU zijn te maken over de gelijkmatige opvang van vluchtelingen. ,,Oost-Europeanen gaan daar nooit meer akkoord”, zei hij. ,,Loop eens over straat in Warschau of in Praag, daar lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen. Die hebben daar geen leven.”
Blok laat in reactie aan Zembla weten dat hij probeerde het publiek ‘te prikkelen om ‘hun ervaringen te horen’. ,,Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.”
NOS 18.07.2018 Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok heeft op een besloten bijeenkomst opmerkelijke uitspraken gedaan over migratie, vluchtelingen en de multiculturele samenleving. Dat blijkt uit videobeelden die in handen zijn van televisieprogramma Zembla.
Op de opnames zegt VVD’er Blok dat hij geen land kent waarin mensen uit verschillende culturen vreedzaam samenleven. “Noem mij een voorbeeld, van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (…) en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken het niet.”
Hij voegt eraan toe dat hij deze vraag ook heeft neergelegd bij zijn ambtenaren.
Suriname ‘failed state’
Op de bijeenkomst in Den Haag op 10 juli ging de minister in gesprek met zo’n tachtig Nederlanders die werken bij internationale organisaties. Als iemand uit de zaal Suriname als voorbeeld noemt, stelt Blok dat Suriname een failed stateis. “Dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling”, zegt hij erbij. Wat hij met “etnische opdeling” bedoelt, is niet duidelijk.
Iemand anders uit het publiek noemt vervolgens Singapore. “Singapore is inderdaad een klein mini-landje, extreem selectief in z’n migratie”, antwoordt Blok. “Extreem selectief. Heel moeilijk om erin te komen. Die laten geen arme migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.”
‘Geschokt geluisterd’
Een van de aanwezigen maakte opnames en stuurde die naar Zembla. Het publiek op de bijeenkomst heeft “geschokt geluisterd” naar de minister, zegt Zembla-journalist Erwin Otten in radioprogramma De Nieuws BV.
In een reactie tegenover Zembla zegt Blok dat zijn doel op de bijeenkomst was om “een open uitwisseling te stimuleren en van deelnemers hun ervaringen te horen”. “Mijn inbreng bij de vraag-en-antwoordsessie was er deels op gericht om te prikkelen”, vervolgt hij. “Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.”
Je loopt vrij snel tegen de grenzen van wat een samenleving kan hebben, aldus Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Tijdens de sessie ging Blok ook in op de opvang van vluchtelingen, migratie en xenofobie. Zo zei hij: “Je loopt vrij snel tegen de grenzen van wat een samenleving kan hebben. Vandaar dat ik ook zeg: Ik begrijp de mensen in Amsterdam-West en in de Schilderswijk. Want als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.”
De VVD’er stelt verder dat waarschijnlijk genetisch is bepaald dat mensen niet goed kunnen omgaan met onbekende mensen. “Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen.”
‘Europese afspraken lukken niet’
De minister van Buitenlandse Zaken denkt verder dat het niet gaat lukken om Europese afspraken te maken over de opvang van vluchtelingen. “Ik denk niet dat het gaat lukken om op centraal Europees niveau af te dwingen dat ieder land evenveel vluchtelingen gaat accepteren. Oost-Europeanen gaan er nooit mee akkoord.”
Daarmee doelt Blok waarschijnlijk op de zogeheten Visegrad-landen (Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië) die zich fel verzetten tegen de verplichte opvang van vluchtelingen. Na het overleg met EU-landen eind juni benadrukte premier Rutte nog dat de aanpak van migratiestromen iets is wat de lidstaten samen moeten doen.
Blok denkt dat “gekleurde mensen” ook snel weer weg zouden willen uit landen als Polen of Tsjechië. “Stel, we zouden ze helemaal de arm op de rug draaien en ze zeggen ja, dan nog, loop eens over straat in Warschau of in Praag. Daar lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die mensen zijn binnen een week weg, worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen. Die hebben daar geen leven.”
NU 18.07.2018 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) heeft in een besloten bijeenkomst uitspraken gedaan over etniciteit en multiculturele samenlevingen. Zo heeft de VVD-minister gezegd dat hij geen vreedzame multiculturele samenleving kent en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
“Noem mij een voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (….) en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet”, zei hij vorige week dinsdag tijdens een bijeenkomst met Nederlanders die voor internationale organisaties werken.
Blok ging met hen onder meer in gesprek over xenofobie. De beelden zijn in handen van actualiteitenrubriek Zembla. Coalitiepartijen VVD en D66 hebben deels afstand genomen van de uitspraken. SP en PvdA noemen het optreden “onprofessioneel”.
Last
Volgens de bewindsman kent iedere samenleving grenzen als het gaat om het opnemen van migranten. Hij noemt het “hartstikke leuk” om een Turkse bakker om de hoek te hebben, maar voegt daaraan toe dat je last kunt krijgen “van een aantal bijeffecten”. “Als je er middenin woont, heb je er enorm last van”, aldus Blok.
Blok trekt vervolgens de conclusie dat het genetisch bepaald is dat groepen mensen niet met elkaar kunnen opschieten.
“Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met voor ons onbekende mensen.”
Als een van de aanwezigen in de zaal opmerkt dat Suriname een voorbeeld is van een vreedzame multiculturele samenleving, reageert Blok met de opmerking dat Suriname een failed state is, onder meer omdat de politieke partijen in het land zijn opgedeeld langs etnische lijnen.
Singapore is volgens Blok ook geen goed voorbeeld. “Singapore is inderdaad een minilandje, extreem selectief in z’n migratie. (…) Die laten geen arme migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.”
Vluchtelingen
De minister voegde eraan toe dat hij denkt dat het niet gaat lukken om met Oost-Europese lidstaten binnen de EU afspraken te maken over de opvang en herverdeling van vluchtelingen.
“Loop eens over straat in Warschau of in Praag, daar lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen. Die hebben daar geen leven”, aldus de minister.
‘Onprofessioneel’
SP-Kamerlid Sadet Karabulut vindt de uitspraken van Blok een minister van Buitenlandse Zaken onwaardig. “Deze minister komt serieus niet verder dan dat vreemdelingenangst nu eenmaal in de aard van mensen zit? Dat wij niet samen zouden kunnen leven en dus een betere wereld onmogelijk is?” Karabulut eist dat de minister zijn woorden terugneemt.
Zihni Özdil (GroenLinks) noemt de uitspraken “onjuist, schadelijk en on-Nederlands”. “Van Hugenoten zoals Marot en Sefardische Joden zoals Spinoza tot het internationale onderzoeksteam waarmee de Groninger Ben Feringa de Nobelprijs won: multi-etniciteit is de kracht van ons land”, schrijft het Kamerlid van Nederlands-Turkse afkomst op Facebook. “Want Blok schoffeert niet alleen al die Nederlanders die er zo uitzien als ik, maar ook nog eens onze vaderlandse geschiedenis en onze nationale eigenheid.”
PvdA’er Lilianne Ploumen noemt de opmerkingen “erg onprofessioneel”. “Ik woon twintig jaar in Amsterdam Nieuw-West waar verschillende mensen van verschillende afkomsten er met elkaar het beste van maken. En als er problemen zijn, moet je die bespreekbaar maken.” In de Kamervragen die zij heeft ingediend wil zij weten of de uitlatingen met betrekking tot Suriname, Singapore en de vluchtelingenproblematiek kabinetsbeleid zijn.
Coalitie
D66’er Kees Verhoeven noemt de uitspraken van Blok “onbegrijpelijk”. ”De taak van de minister van Buitenlandse Zaken is om diplomatieke betrekkingen te onderhouden.” Hij wil snel een uitleg over zijn uitlatingen over vluchtelingen en de multiculturele samenleving.
VVD’er Han ten Broeke: “De uitspraken van minister Blok, weliswaar gedaan in een besloten setting, zijn lomp. Niemand zal beweren dat Suriname een modelstaat is of dat migranten in Oost-Europese landen altijd vriendelijk worden bejegend, maar de minister had deze punten ook kunnen maken met een minder lompe woordkeus.”
Over de uitspraken met betrekking tot de multiculturele samenleving had Ten Broeke geen commentaar.
Zembla 18.07.2018 Suriname is een ‘failed state’ en dat komt ‘door etnische opdeling’, volgens minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok. Dat blijkt uit filmbeelden die ZEMBLA in handen heeft. Blok deed de uitspraak vorige week dinsdag in Den Haag tijdens een bijeenkomst met Nederlanders die werkzaam zijn bij internationale organisaties. De bron, waarvan ZEMBLA de opnames toegespeeld kreeg, zegt dat vele toehoorders ‘geschokt’ waren over wat Blok die middag zei. De bron wenst anoniem te blijven.
Multiculturele samenleving
Op de bijeenkomst, de zogenaamde ‘Touch Dutch Base’, ging Blok in gesprek met zo’n tachtig toehoorders, onder meer over xenofobie en de angst voor migranten, zo blijkt uit de filmopnames. Blok zegt dat hij geen enkel multicultureel land in de wereld kent waar mensen vreedzaam met elkaar leven.
Blok: “Noem mij een voorbeeld, van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont. (….) En waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken hem niet.”
Suriname
Iemand in de zaal noemt Suriname als voorbeeld van een multicultureel land waar mensen vreedzaam met elkaar leven.
Blok: “Dus de partijen in Suriname zijn niet langs etnische lijnen opgedeeld? Een functionerende rechtstaat en democratie? (…) Suriname is een failed state. En dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling.”
Singapore
Een andere toehoorder geeft Singapore als voorbeeld.
Blok: “Singapore is inderdaad een klein mini-landje, extreem selectief in z’n migratie. (…) Die laten geen arme migranten toe. Ja, eventueel voor de schoonmaak.”
Turkse bakker
Volgens Blok loopt iedere samenleving snel ‘tegen haar grenzen’ aan als er veel migranten komen.
Blok: “(…) als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last.”
Genen
De minister stelt dat het genetisch bepaald is dat de mens graag opereert in een groep gelijken en dat we het daarom moeilijk vinden om met vreemden om te gaan.
Blok: ”Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen.”
Oost-Europa
Blok denkt dat het niet gaat lukken om met Oost-Europese landen binnen de EU afspraken te maken over de opvang van vluchtelingen. Hij vindt ook dat daar niet op moeten worden aangedrongen, want ‘gekleurde mensen’ hebben daar volgens hem geen enkele kans op een normaal leven.
Blok: “(…) Loop eens over straat in Warschau of in Praag, daar lopen helemaal geen gekleurde mensen. Die mensen zijn binnen een week weg. Worden letterlijk waarschijnlijk in elkaar geslagen. Die hebben daar geen leven.”
Reactie minister Blok
Gevraagd om een reactie zegt minister Blok: ”Op 10 juli heb ik tijdens een besloten bijeenkomst met Nederlanders gesproken die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Mijn doel was een open uitwisseling te stimuleren en van de deelnemers hun ervaringen te horen. Mijn inbreng tijdens de vraag & antwoordsessie van de bijeenkomst was er deels op gericht te prikkelen. Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.”
Het was gisteren vier jaar geleden dat vlucht MH17 werd neergehaald. Op verschillende plaatsen zijn de slachtoffers herdacht. Veel nabestaanden kwamen samen bij het Nationaal Monument in Vijfhuizen.
Op de besloten bijeenkomst werden de namen van de 298 slachtoffers voorgelezen. Onder hen waren 196 Nederlanders.
‘Dit voelt alsof het gisteren is gebeurd. Hier komt alles weer boven’
Burgemeester Onno Hoes van de gemeente Haarlemmermeer, waar Vijfhuizen en Schiphol onder vallen was een van de sprekers, net als de voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, Piet Ploeg.
In zijn toespraak zei Ploeg dat een herdenking ook vier jaar na dato nog belangrijk is voor de nabestaanden. Hij beschreef hoe moeilijk het nog is om om te gaan met het verlies, en dat het goed is om dat samen met andere nabestaanden te kunnen doen.
Gedoe en gesol
Hij wees op het ‘gedoe en gesol’ met stoffelijke resten, die ook nu nog worden gevonden in Oekraïne. “Telkens moeten we de moeilijke afweging maken om wel of niet te identificeren.”
Op het exacte tijdstip van de ramp, 15.18 uur, was er een minuut stilte. Premier Rutte opende daarna het defilé met het leggen van bloemen bij het monument, dat bestaat uit 298 speciaal geplante bomen, voor elk slachtoffer een.
AD 14.12.2018
AD 20.07.2018
Nederlandse ambassade
Niet alleen in Vijfhuizen is de ramp met het Maleisische vliegtuig herdacht. Zo was er vanochtend in Hilversum ook een bijeenkomst. Vijftien slachtoffers woonden in de mediastad.
Op de de rampplek in Oekraïne kwamen mensen samen bij een monument en ook bij de Nederlandse ambassade in Kiev werden bloemen gelegd.
Bekijk hieronder beelden van de herdenkingen in Oekraïne:
Vier jaar na dato is het nog onduidelijk of de daders vervolgd gaan worden. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat de Buk-raket die het Maleisische toestel vernietigde afkomstig was uit Rusland, maar Moskou ontkent bij hoog en bij laag dat er ooit een Russische Buk-installatie de grens met Oekraïne is overgegaan.
Kraanvogels bij de tentoonstelling Room of Hope
Een kunstwerk van 298.000 origami-Kraanvogels ter nagedachtenis aan de Slachtoffers van MH17is onthuld in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. De kraanvogels staan voor de 298Slachtoffers die omkwamen. Het kunstwerk maakt deel uit van de tentoonstelling Room of Hope.
Nabestaande Tjitske Dijkstra is de initiatiefnemer van het kunstwerk.
AD 24.11.2018
AD 11.10.2018
Telegraaf 10.10.2018
AD 13.08.2018
Maleisië eigen herdenking
Ruim vier jaar na het neerschieten van vlucht MH17 is er nog steeds geen eigen monument in Maleisië. ,,De ramp wordt overschaduwd door de MH370.’’
Maleisië beleefde in 2014 twee tragedies. 8 maart verdween de MH370 van de radar en 17 juli werd de MH17 boven de Oekraïne neergeschoten.
,,In vier maanden verloren we twee vliegtuigen. Wat er is gebeurd met MH370 is nog steeds niet duidelijk. We hebben een paar wrakstukken gevonden van het vliegtuig, maar het wrak zelf niet. Daarom zijn er veel familieleden die geen monument willen voor MH370 totdat het vliegtuig is gevonden.
Vooral de Chinezen zijn tegen. Ze denken dat inzittenden nog leven, dat het toestel ergens staat. Tot op de dag van vandaag geloven ze dat hun geliefden nog in leven zijn en dat ze met medeweten van de regering gegijzeld worden. Als we het vliegtuig en de lichamen niet vinden, zullen ze het nooit geloven,’’ zegt Fuad Sharuji, crisisdirecteur bij Malaysia.’’
De Stichting Vliegramp MH17 wil volgend jaar een bijzondere herdenking organiseren, vijf jaar na de ramp. Volgens voorzitter van de stichting Piet Ploeg is het belangrijk te blijven herdenken, zo zei hij dinsdag tijdens de herdenking bij het Nationaal Monument MH17.
Donkere wolk
De verhouding tussen Nederland en Rusland is tot het nulpunt gedaald. Aan onze ambassadeur in Moskou, Renée Jones-Bos, de taak om ondanks alle onenigheid met de Russen te blijven praten. Dat gaat moeizaam. ‘We kijken door andere brillen naar dezelfde wereld.’
Renée Jones-Bos
Vier keer moest Renée Jones-Bos (65) al op het matje komen bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. In de diplomatie een bijzonder hoge frequentie. Als de telefoon rinkelt, dient Jones-Bos op te komen draven. ,,Je kunt dan niet vragen of het morgen of overmorgen ook schikt. Maar ik hoef niet op een matje te staan hoor, ik mag gewoon aan tafel zitten.”
De topdiplomaat zegt het met een kwinkslag, maar haar baan is bloedserieus en allerminst gemakkelijk. Ingewikkeld, noemt ze het zelf. ,,De huidige relatie tussen Nederland en Rusland is complex, lastig en beladen.”
“Daarom is de herdenking zo belangrijk en moet blijven bestaan. Misschien niet meer elk jaar, maar ons monument is een plek waar we gezamenlijk, maar ook alleen kunnen blijven herdenken, ook in de verre toekomst”, aldus Ploeg.
AD 25.09.2018
Hoe de herdenking van volgend jaar eruit moet komen te zien, kan Ploeg nog niet zeggen. “Daar gaan we de komende tijd over nadenken. Het is ook afhankelijk van de actualiteit, misschien is er volgend jaar al een rechtszaak.”
Beluister een podcast met nabestaanden van slachtoffers van MH17
NU 07.02.2019 Nederland en Australië gaan binnen een aantal weken met Rusland praten over de aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt een bericht hierover van RTL Nieuws.
“We zijn via diplomatieke kanalen in contact met Rusland over staatsaansprakelijkheid. We hebben er toenemend vertrouwen in dat we binnenkort met de Russen om tafel gaan”, aldus het ministerie. Over de locatie of het tijdstip van het overleg doet het departement geen melding.
Beide landen stelden Rusland vorig jaar mei aansprakelijk en hoopten zo af te dwingen dat Rusland zou gaan meewerken aan het onderzoek. Dit traject staat los van het strafrechtelijk onderzoek en de mogelijke vervolging en berechting van de daders.
Over het overleg worden verder geen mededelingen gedaan. Het aansprakelijk stellen van landen is een ingewikkeld juridisch proces. Als de landen niet tot een vergelijk komen over de aansprakelijkheid, kunnen Nederland en Australië naar een internationale rechtbank stappen.
MH17 neergeschoten met buk-raket
De Boeing van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Dat gebeurde met een buk-raket. De lanceerinstallatie was afkomstig van een Russische basis bij Koersk, heeft juridisch onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT) uitgewezen.
Er kwamen bij de ramp 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Nederland naar Maleisië.
NOS 07.02.2019 Nederland en Australië hebben diplomatieke contacten met Rusland over de mede-aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17 in de zomer van 2014. Daarbij gaat het om het transport van de Russische raket die het toestel heeft getroffen.
“Die contacten lopen in positieve sfeer”, zegt minister Blok van Buitenlandse Zaken. “Het is van belang dat de Russische Federatie bij ons aan tafel komt om te praten over het verwijt dat wij ze maken.”
Het ministerie wil niet veel informatie kwijt over de gesprekken, waarover RTL Nieuws als eerste berichtte, “om de vertrouwelijkheid van het proces niet te schaden”. Maar het gaat de goede kant op en de hoop bestaat dat de officiële onderhandelingen snel kunnen beginnen. “We hebben er toenemend vertrouwen in dat we binnenkort met de Russen om de tafel gaan”, zegt een woordvoerder. Dat gesprek zou in Wenen kunnen plaatsvinden.
Onderwerp van gesprek is de zogenoemde ‘staatsaansprakelijkheid’. Dat staat los van het strafrechtelijk onderzoek naar de daders. Nederland en Australië stelden de Russische staat in mei vorig jaar aansprakelijk voor schade ten gevolge van het neerhalen van het vliegtuig.
“Dit is een goede zaak. Het is belangrijk dat ze nu aan tafel gaan”, zegt nabestaande Piet Ploeg, bestuurslid van de Stichting Vliegramp MH17. “Nederland moet wel met Rusland gaan praten om ze aansprakelijk te kunnen stellen.”
Staatsaansprakelijkheid
Ploeg denkt dat veel nabestaanden blij zijn met het nieuws. “Ik verwacht dat de reactie bij veel nabestaanden is: ‘Hè, hè, er wordt eindelijk gesproken.’ Vooral aangezien minister Blok nog maar een maand of twee geleden zei dat er geen gesprek mogelijk was, dat het moeilijk was om Rusland aan tafel te krijgen. Dat er nu wel een afspraak is, is goed.”
De aansprakelijkstelling door het kabinet volgde op de bevindingen van het internationale Joint Investigation Team (JIT). Dat concludeerde dat de Buk-raket waarmee MH17 is neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger.
‘Toeschietelijker’
Blok: “Wij zijn heel helder geweest dat Rusland een heel zwaar militair middel heeft geleverd waardoor 298 onschuldige mensen hun leven hebben verloren.” De claim van Nederland en Australië is dus gebaseerd op de conclusie dat de raket vanuit Rusland naar Oekraïne is vervoerd. Het gaat bij deze onderhandelingen niet over de vraag of Rusland verantwoordelijkheid draagt voor het neerhalen van vlucht MH17.
Ploeg verwacht ook niet dat Rusland zich daar snel over zal uitlaten. “We moeten afwachten wat eruit komt en het zou fijn zijn als Rusland wat toeschietelijker is over haar verantwoordelijkheid, maar het zou wel een hele grote draai zijn als ze opeens zeggen: ‘wij hebben het gedaan, sorry’.”
Telegraaf 07.02.2019 Nederland en Australië gaan binnen een aantal weken praten met Rusland over de aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat diplomatieke overleg moet ertoe leiden dat „formele onderhandelingen” over de aansprakelijkheid kunnen beginnen, zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken).
„Ik ben positief gestemd dat dat ook gaat lukken”, aldus de minister. „Ik constateer dat we op diplomatiek niveau constructief overleggen.”
Beide landen stelden Rusland vorig jaar mei verantwoordelijk. Ze hoopten zo af te dwingen dat Rusland zou gaan meewerken aan het onderzoek. Dit traject staat los van het strafrechtelijk onderzoek en de mogelijke vervolging en berechting van de daders.
Over het overleg worden verder geen mededelingen gedaan. „Ik ga echt niet speculeren wanneer of waar dat plaats kan gaan vinden”, zegt Blok. Het aansprakelijk stellen van landen is een ingewikkeld juridisch proces. Als de landen niet tot een vergelijk komen over de aansprakelijkheid, kunnen Nederland en Australië naar een internationale rechtbank stappen.
Rusland heeft steeds getwijfeld aan de objectiviteit van het onderzoek naar het neerhalen van MH17. Moskou stelt niet verantwoordelijk te zijn voor het neerschieten van het vliegtuig.
Fatale vlucht
De Boeing van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Dat gebeurde met een Buk-raket. De lanceerinstallatie was afkomstig van een Russische basis bij Koersk, heeft internationaal juridisch onderzoek uitgewezen. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Nabestaanden van zeventig mensen die omkwamen bij de ramp, hebben in november een klacht tegen Rusland ingediend bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Rusland heeft volgens de aanklacht het recht op leven geschonden en daarmee ook het recht op „eerbiediging van het gezinsleven.”
MSN 07.02.2019 Nederland en Australië gaan in gesprek met Rusland over de aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat melden bronnen aan RTL Nieuws. Diplomaten, ambtenaren en juristen van de drie landen komen binnenkort bij elkaar. Het tijdstip en de locatie van de gesprekken worden niet bekendgemaakt.
Het is nu bijna zover, zo zeggen bronnen. Op korte termijn is er een ontmoeting op een geheime locatie.
In mei vorig jaar hebben Nederland en Australië officieel Rusland aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van vlucht MH17. De twee westerse landen nodigden Rusland uit om te praten over de aansprakelijkheid en zodoende tot een oplossing te komen.
Rol Oekraïne
Het heeft even geduurd: de Russen gingen niet meteen in op de uitnodiging. Zo deed minister Blok herhaaldelijk een oproep aan de Russen om te praten. In oktober liet Rusland weten bereid te zijn tot een gesprek over aansprakelijkheid over het neerhalen van vlucht MH17, maar dan zou ook gekeken moeten worden naar de rol van Oekraïne. Die gesprekken lijken er nu te gaan komen.
Nederland en Australië willen weinig kwijt over de aanstaande gesprekken. “Ambtenaren zijn in overleg met Rusland over de voorwaarden voor de voorgestelde onderhandelingen over MH17”, zegt een woordvoerder van de Australische regering.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat in een reactie weten: “We zijn via diplomatieke kanalen in contact met Rusland over staatsaansprakelijkheid. We hebben er toenemend vertrouwen in dat we binnenkort met de Russen om tafel gaan. Om de vertrouwelijkheid van het proces niet te schaden doet het ministerie van Buitenlandse Zaken geen verdere mededelingen over tijdstip of locatie.”
“Rusland heeft ingestemd om overleg te plegen met Nederland en Australië over deze kwestie”, liet Maria Zakharova, woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, eind januari weten. “Dit is een fundamenteel belangrijk punt.”
‘Belangrijke stap
“Dit is een belangrijke stap, bijna vijf jaar na het neerhalen van vlucht MH17”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Hoe lang de gesprekken gaan duren, is niet te voorspellen.
Lambie: “Dit is niet iets wat in een paar gesprekken is opgelost. Wel is in Den Haag de inschatting dat uiteindelijk Rusland tot een oplossing wil komen omdat Moskou ziet dat Nederland en andere landen politiek en diplomatiek aandacht blijven vragen voor MH17. Of het nu via de VN is, via de EU, via de G7 of de G20: je dwingt Rusland in de richting van een serieus gesprek over aansprakelijkheid. Uiteindelijk zal Moskou de kwestie willen afhandelen, is de verwachting in Den Haag.”
De gesprekken over aansprakelijkheid staan los van het strafrechtelijk onderzoek door het internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team. Het JIT hoopt de daders te veroordelen in een rechtszaak in Nederland.
Aansprakelijkheidsprocedure
In een aansprakelijkheidsprocedure tussen landen wordt als voorwaarde gesteld dat landen eerst via gesprekken proberen tot een oplossing te komen. Mislukken de gesprekken, dan kan een juridische procedure beginnen. Zo zou Nederland naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg kunnen stappen. Een andere logische optie is om te proberen Rusland aan te klagen voor het schenden van ICAO-afspraken. ICAO is de VN-organisatie voor burgerluchtvaart.
Een aansprakelijkheid kan dus leiden tot een juridische procedure, maar de landen kunnen ook een akkoord sluiten, bijvoorbeeld over de erkenning van aansprakelijkheid of een financiële vergoeding. In het verleden zijn op deze manier een aantal vliegtuigrampen tussen staten afgewikkeld. Insiders verwachten dat gesprekken ongeveer één tot twee jaar kunnen duren.
Meer regelingen
In het verleden zijn meer vliegrampen tussen landen afgesloten met een regeling. In de jaren 80 betaalde de Sovjet-Unie een schadevergoeding aan Canada voor het neerstorten van een satelliet.
Ook bij het neerhalen van burgervliegtuigen zijn regelingen getroffen, zoals in 1988 toen de VS per ongeluk een Iraans vliegtuig boven de Arabische Golf neerhaalde.
Russofobie
Toen Rusland in mei 2018 werd gevraagd om in gesprek te gaan, werd dat nog afgedaan als ‘inspelen op Russofobie’, maar nu is Moskou dus aan het opschuiven, zegt correspondent Martijn Smiers.
“Al bijna vijf jaar beweert Rusland dat Oekraïne het vliegtuig heeft neergehaald. De overheid en de staatsmedia zijn daar heel fanatiek in en het zou raar zijn als Rusland dat standpunt ineens radicaal verandert.
Temeer omdat de Russische bevolking, blijkt uit de beschikbare peilingen, het officiële regeringsstandpunt deelt. En dat standpunt is voor Nederland en Australië bijna onmogelijk: uit onderzoek van het JIT blijkt juist dat MH17 uit de lucht werd geschoten door een Buk-raket uit Rusland. Kennelijk wil Moskou nu laten zien het in ieder geval te proberen, constructief te zijn. Weglopen bij de onderhandelingen kan altijd nog.”
Reacties Kamerleden
Bram van Ojik (GL): ‘Goed nieuws’
“Hoe sneller de gesprekken plaatsvinden, hoe beter. Rusland heeft heel lang alle verantwoordelijkheid ontkend. Ik zie dit als een eerste stap van erkenning dat ze er misschien toch iets mee te maken hebben. Ik verwacht wel dat het allemaal lang gaat duren. Dus we zijn er nog lang niet.”
“De strategie van Nederland om Rusland aan tafel te krijgen en om Rusland af te dwingen schuld te bekennen, werpt zijn vruchten af”, zegt Sjoerdsma. Hij hoopt dat Rusland, in het beste scenario, ‘volledige verantwoordelijkheid’ gaat nemen. Sjoerdsma heeft wel de vrees dat Rusland doorgaat met het frustreren en tijdrekken van het proces. “Maar dan is wel de eerste stap gezet en kunnen ze niet zomaar meer van tafel weglopen.”
AD 07.02.2019 Nederland en Australië gaan binnen een aantal weken praten met Rusland over de aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17. Een woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt een bericht hierover van RTL Nieuws.
,,We zijn via diplomatieke kanalen in contact met Rusland over staatsaansprakelijkheid. We hebben er toenemend vertrouwen in dat we binnenkort met de Russen om tafel gaan”, aldus het ministerie. Over de locatie of tijdstip van het overleg doet het departement geen melding.
Beide landen stelden Rusland vorig jaar mei verantwoordelijk. Ze hoopten zo af te dwingen dat Rusland zou gaan meewerken aan het onderzoek. Dit traject staat los van het strafrechtelijk onderzoek en de mogelijke vervolging en berechting van de daders.
Wat gebeurde er met de MH17?
Op 17 juli 2014 stortte een Boein 777-200ER van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het Oost-Oekraiense dorp Hrabove. Het toestel was geraakt door een luchtdoelraket. Rondom Donetsk was op dat moment een pro-Russische opstand aan de gang. Aan boord waren 298 mensen; 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Hiervan hadden 193 inzittenden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden.
Het onderzoek van de crashsite en het bergen van lichamen en persoonlijke bezittingen verliep moeizaam. De brokstukken lagen verspreid over een grote oppervlakte, in een conflictgebied waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger gewapende strijd leverden.
De oorzaak van de crash is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die concludeerde dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte neergehaald is door een BUK-raket. De VN-Veiligheidsraad was unaniem in het oordeel dat het vliegtuig was neergehaald (zonder een oorzaak of schuldige partij aan te wijzen), en veroordeelde deze actie.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol. Rusland heeft tot nu altijd alle betrokkenheid bij de vliegramp ontkend.
De Boeing van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne neergeschoten. Hierbij kwamen 298 mensen om het leven. Dat gebeurde met een Buk-raket. De lanceerinstallatie was afkomstig van een Russische basis bij Koersk, heeft juridisch onderzoek uitgewezen.
RTL 22.01.2019 Nederland heeft samen met andere MH17-landen een financiële overeenkomst getekend over hoe de rechtszaak wordt betaald. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken laten weten.
Naast Nederland hebben Australië, België, Maleisië en Oekraïne het akkoord ondertekend. Deze landen werken al samen in het JIT, het internationale onderzoeksteam.
Er wordt een speciaal toezichtcomité opgericht van de betrokken landen. Nederland zal de rekening van de MH17-rechtszaak verdelen. Ons land betaalt een gedeelte zelf en de betrokken landen wordt om een bijdrage gevraagd.
Hoeveel elk land gaat bijdragen, moet nog worden bepaald. Naast de vijf landen kunnen ook andere landen met MH17-slachtoffers een bijdrage leveren. Landen als Indonesië, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hadden ook slachtoffers bij de ramp, maar zij behoren niet tot de vijf JIT-landen.
Schiphol
De verdachten van MH17 worden vervolgd in Nederland door Nederlandse rechters. De rechtszaak wordt gehouden in het Justitieel Complex Schiphol. Wanneer het strafrechtelijk onderzoek is afgerond en het proces begint, is nog niet duidelijk.
Tot op de dag van vandaag is geen echt bewijs geleverd voor de betrokkenheid van Russische burgers bij de tragedie met de Boeing, zegt de vice-procureur-generaal.
NOS 21.01.2019 Rusland zal geen Russische burgers verhoren over betrokkenheid bij de ramp met vlucht MH17 in 2014. Dat zegt de Russische vice-procureur generaal, Nikolai Vinnitsjenko in een vraaggesprek met staatspersbureau RIA Novosti.
“In verband met het neerstorten van de MH17 hebben we de namen van verschillende Russische staatsburgers zien circuleren in de media en op het internet”, zegt Vinnitsjenko. “We hebben de zogenaamde verdachten en sommige journalisten die informatie zelf horen ontkennen.
Waar het om gaat is dat er tot op de dag van vandaag geen echt bewijs is geleverd voor de betrokkenheid van Russische burgers bij de tragedie met de Boeing.” Daarom, zegt hij, is er geen reden om Russische burgers te ondervragen.
Bij de ramp met de MH17, die werd neergeschoten boven Oost-Oekraïne, kwamen alle 298 inzittenden om, onder wie 196 Nederlanders.
‘Pseudo-onderzoekers van Bellingcat’
Volgens onderzoeksbureau Bellingcat waren een hoge Russische militair, generaal Nikolai Tkatsjov, en een hoge functionaris van de Russische militaire inlichtingendienst GROe, Oleg Ivannikov, betrokken bij het transport van de Buk-installatie waarmee het Maleisische passagiersvliegtuig op 17 juli 2014 werd neergeschoten. De raketinstallatie kwam volgens het door Nederland geleide internationale onderzoeksteam JIT van een Russische militaire basis in Koersk.
Maar volgens Vinnitsjenko werken er bij Bellingcat ‘pseudo-onderzoekers’ en staat Bellingcat wijd en zijd bekend als leverancier van ‘valse berichtgeving’.
In het interview passeren opnieuw alle bezwaren van de Russen tegen het JIT-onderzoek de revue. Zo vindt Vinnitsjenko het onverteerbaar dat Oekraïne, door Rusland beschouwd als hoofdverdachte, deel uitmaakt van het internationale team. Hij zegt daar diep verontwaardigd over te zijn.
Ook verwijt Vinnitsjenko het JIT dat het er genoegen mee neemt dat Oekraïne en de Verenigde Staten geen radargegevens overhandigen, terwijl Rusland die wél beschikbaar heeft gesteld. De Russen zeggen dat daar geen Buk-raket op te zien is. Volgens het JIT zegt dat niet veel, omdat raketten te snel vliegen om zichtbaar te zijn op de radar.
NU 16.01.2019 Premier Mark Rutte hoeft vergaderverslagen van de ministerraad in de nasleep van de MH17-ramp niet openbaar te maken. Dat heeft de Raad van State woensdag bepaald in een hoger beroep in een zaak tussen het ministerie van Algemene Zaken en RTL Nieuws.
De zaak loopt al jaren en draait om verzoeken van RTL Nieuws op basis van Wet openbaarheid van bestuur (WOB). De nieuwsorganisatie wil inzage in de verslagen van drie ministerraden waarin werd gesproken over de MH17-ramp.
Daarnaast heeft het verzoek ook betrekking op een verslag van een onderhoud met onderzoekers van de Universiteit Twente. Toen werd de evaluatie van de crisisbeheersingsoperatie rond de ramp besproken.
“Aan informanten is vertrouwelijkheid toegezegd, zodat zij zonder terughoudendheid kunnen verklaren”, oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. “Het goed functioneren van het openbaar bestuur wordt geschaad als dat niet meer zou kunnen.”
Volgens de Raad van State heeft Rutte in eerdere procedures veel documenten over de ramp verstrekt.
Het ministerie van Algemene Zaken weigerde eerder de documenten openbaar te maken, omdat dit de relatie van Nederland met andere landen zou kunnen schaden. Daarnaast zouden de stukken persoonlijke opvattingen van betrokkenen bevatten.
Rechter oordeelde in voordeel RTL Nieuws
RTL Nieuws ging eerder in beroep bij de rechtbank Midden-Nederland en vervolgens werd het beroep van de nieuwsorganisatie in september 2017 gegrond verklaard.
Volgens de rechtbank moest de laatste zin van één van de verslagen van de ministerraad openbaar worden gemaakt, net als het gespreksverslag met de onderzoekers van de Universiteit Twente. Voor deze stukken is niet voldoende onderbouwd waarom die geheim moeten blijven, oordeelde de rechtbank destijds.
RTL Nieuws ging vervolgens in beroep, omdat de uitspraak niet ver genoeg zou gaan. Ook het ministerie ging in beroep.
De Raad van State heeft geoordeeld dat de eerdere gerechtelijke uitspraken over dit onderwerp moeten worden vernietigd. Pieter Klein van RTL Nieuws noemt het besluit “ongelooflijk frustrerend”.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines vertrok op 17 juli 2014 vanaf Schiphol en werd neergeschoten boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne. Alle inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, kwamen om het leven.
Soms lijkt het erop alsof de RvS steeds meer gaat functioneren als de noodrem van het openbaar bestuur, waarbij openbaarheid het onderspit delft en de Wob stelselmatig, stapje voor stapje, steeds verder wordt uitgehold. #wob#MH17https://t.co/xkWjVghKub
AD 16.01.2019 Verslagen van drie ministerraden over de ramp met de MH17 hoeven niet openbaar te worden gemaakt. Ook een verslag van een gesprek met onderzoekers van de Universiteit Twente hoeft niet openbaar gemaakt. Dat oordeelde de Raad van State vanmorgen.
RTL Nieuws had gevraagd om openbaarmaking van alle stukken. Premier Rutte weigerde dat. Het gesprek van de minister-president met de onderzoekers ging over een evaluatie van de crisisbeheersingsoperatie rond de MH17.
Openbaarmaking zou de relatie van Nederland met andere landen in gevaar kunnen brengen, zo was het argument van Algemene Zaken. Ook zouden de stukken persoonlijke opvattingen van betrokkenen bevatten.
RTL ging tegen die weigering eerder in beroep bij de rechtbank Midden-Nederland. Die verklaarde het beroep van RTL in september 2017 gegrond. Volgens de rechtbank moest de laatste zin van één van de verslagen van de ministerraad openbaar worden gemaakt en ook het gespreksverslag met de onderzoekers van de Universiteit Twente. Voor deze stukken is niet voldoende onderbouwd waarom ze geheim moeten blijven, oordeelde de rechtbank.
Zowel Rutte als RTL ging tegen die uitspraak van de rechtbank in hoger beroep bij de Raad van State. De premier vond dat hij de stukken helemaal niet openbaar hoeft te maken. Voor RTL ging de uitspraak juist niet ver genoeg.
Belangen
De Raad van State geeft Rutte nu gelijk over de verslagen van de ministerraad. Rutte mocht ‘ten aanzien van de volledige verslagen het belang om onevenredige benadeling te voorkomen dan ook zwaarder laten wegen dan het belang dat is gemoeid met openbaarmaking’. Ook de laatste zin van een van die verslagen hoeft daarom niet openbaar te worden gemaakt.
Over het verslag van het gesprek van de minister-president met de onderzoekers concludeert de RvS dat de onderzoekers van tevoren vertrouwelijkheid hebben toegezegd aan de geïnterviewden zodat zij vrijer en openhartiger zouden praten.
De Boeing 777 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne met een BUK-luchtdoelraket neergehaald. Bij de ramp kwamen alle 298 mensen aan boord, onder wie 196 Nederlanders, om het leven.
Het MH17-monument in Vijfhuizen ter nagedachtenis aan de slachtoffers ANP
Nabestaanden die zich in het strafproces tegen de daders voegen als benadeelde partij kunnen er gebruik van maken. Smartegeld kan niet worden geëist.
NOS 07.01.2019 Nabestaanden van MH17-slachtoffers die bij de strafrechter een schadevergoeding eisen, krijgen gratis rechtsbijstand. Minister Grapperhaus adviseert die nabestaanden om gespecialiseerde advocaten of juristen in te schakelen om hun individuele schade te bepalen.
Nabestaanden die geleden schade willen verhalen, kunnen zich als benadeelde partij voegen in het strafproces tegen de verdachten van het neerhalen van de vlucht naar Kuala Lumpur. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Grapperhaus dat ook de Raad voor Rechtsbijstand de nabestaanden kan helpen, zoals eerder ook is gebeurd bij het indienen van claims bij Malaysia Airlines.
Nabestaanden kunnen bijvoorbeeld een vergoeding eisen omdat degene die in hun levensonderhoud voorzag is omgekomen door het neerhalen van de vlucht. Smartegeld kan in het strafproces niet worden geëist. De wet die dit regelt is pas dit jaar in werking getreden en geldt niet met terugwerkende kracht. In de Kamerbrief staat ook dat schade die al is vergoed door een verzekeraar of de luchtvaartmaatschappij niet opnieuw wordt vergoed.
Binnen acht maanden betalen
Wanneer er een proces komt, is onduidelijk. De landen die bij het onderzoek betrokken zijn hebben afgesproken dat het MH17-proces in Nederland wordt gehouden in het Justitieel Complex Schiphol.
Mocht de rechter daders veroordelen tot het betalen van een schadevergoeding, dan moet die binnen acht maanden worden betaald. Gebeurt dat niet of onvolledig, dan keert de Staat het resterende bedrag uit aan de nabestaanden. De overheid gaat dan verder achter het geld aan en kan beslag leggen op bezittingen van de daders.
Telegraaf 07.01.2019 Nabestaanden van slachtoffers van de crash van vlucht MH17 in Oekraïne kunnen gratis rechtsbijstand krijgen als zij zich in het strafproces willen voegen als benadeelde partij. Als de berechting al is begonnen, kunnen ze een vordering indienen om de geleden schade te verhalen.
Ze kunnen echter niet de zogeheten affectieschade (smartengeld) eisen, omdat de wet die dit regelt, pas dit jaar is ingegaan en geen terugwerkende kracht heeft.
Dat schrijft minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid maandag aan de Tweede Kamer. Hij legt daarin uit dat het indienen van vorderingen door de nabestaanden in deze zaak juridisch zeer ingewikkelde trajecten zijn. De minister adviseert betrokkenen hierover deskundig advies in te winnen. Zowel de Nederlandse strafrechter komt er bij de vorderingen aan te pas als ook internationale verdragen.
Schade die nabestaanden al vergoed kregen van de verzekering of de luchtvaartmaatschappij, kunnen niet opnieuw worden gevorderd in het strafproces.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank in Den Haag zal houden op de locatie Schiphol.
AD 07.01.2019 Nabestaanden van slachtoffers van de crash van vlucht MH17 in Oekraïne kunnen gratis rechtsbijstand krijgen als zij zich in het strafproces willen voegen als benadeelde partij. Als de berechting is begonnen, kunnen ze een vordering indienen om de geleden schade te verhalen.
Ze kunnen echter geen affectieschade (smartengeld) vorderen, omdat de wet die dit regelt pas dit jaar is ingegaan en geen terugwerkende kracht heeft. Schade die nabestaanden al vergoed kregen van de verzekering of de luchtvaartmaatschappij, kan niet opnieuw worden gevorderd in het strafproces. Dat schrijft minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid vandaag aan de Tweede Kamer.
Hij legt uit dat het indienen van vorderingen door de nabestaanden in deze zaak juridisch zeer ingewikkeld is. De minister adviseert betrokkenen dan ook hierover deskundig advies in te winnen. Naast de Nederlandse strafrechter komen immers ook internationale verdragen kijken bij de vorderingen.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol.
Telegraaf 13.12.2018 Nederlandse nabestaanden van de aanslag op vlucht MH17 willen dat het proces tegen de daders in 2019 begint, vijf jaar na de moord op de 298 inzittenden in het oorlogsgebied van Oost-Oekraïne. Dat staat vandaag in een manifest.
Evert van Zijtveld, die zijn twee kinderen Frederique en Robert-Jan en schoonouders verloor, doet een oproep aan het Openbaar Ministerie, dat wordt bijgestaan door een internationaal onderzoeksteam (JIT) om de schuldigen aan te klagen. De rechtszaak wordt op Schiphol voorbereid.
,,We zijn het eindeloos polderen zat. Rusland gaat nooit meewerken en blijft liegen en bedriegen. Het duurt veel te lang. Daarom moet de strafzaak nu concreet in gang worden gezet. Het is onmenselijk voor nabestaanden om langer te moeten wachten op gerechtigheid. Het kan nòg wel vijf jaar duren. Dat gaan velen niet meemaken”, zegt Van Zijtveld.
Feestdagen extra belastend
Deze periode van feestdagen is volgens hem extra belastend. ,,Wat moeten wij met gelukkig kerstfeest en beste wensen, zolang de moordenaars vrij rondlopen? Daar hebben veel mensen moeite mee. Het is de hoogste tijd voor actie. Pas met een vervolging en veroordeling voor hun gruweldaden kunnen we rust krijgen en zinvol verder leven.”
Voorzitter Piet Ploeg van de stichting Vliegramp MH17 bevestigt de onrust onder nabestaanden. ,,Nog meer geduld vragen is een uiterst gevoelige kwestie, maar toch moet zorgvuldigheid bovenaan staan. Het heeft weinig zin om verdachten aan te klagen als er juridisch geen overtuigend bewijs is”, vindt hij.
Lange adem
Woordvoerder Wim de Bruin van het OM, dat uiteindelijk een ‘vervolgingsbeslissing’ moet nemen, kan niet inhoudelijk reageren op de wensen van nabestaanden. ,,Wij begrijpen de signalen volledig. Maar deze kwestie is echt van de lange adem, als we succes willen hebben. Ik kan geen tijdpad geven. Het strafrechtelijk onderzoek is in volle gang. Ons uitgangspunt blijft de MH17-daders te identificeren en straffen.”
AD 13.12.2018 Evert van Zijtveld heeft voor 2019 maar één wens. Dat het proces tegen de daders die vlucht MH17 uit de lucht schoten en zijn twee kinderen vermoordden, komend jaar gaat beginnen. Die oproep doet hij aan het Openbaar Ministerie. ‘De emotionele wachttijd is na bijna vijf jaar wel verstreken.’
Komende zomer is het vijf jaar geleden dat pro-Russische rebellen het toestel van Malaysia Airlines met een buk-raket boven Oost-Oekraïne uit de lucht schoten. Een internationaal onderzoeksteam (JIT), onder leiding van het Openbaar Ministerie in Nederland, probeert degenen die verantwoordelijk zijn voor de dood van de 298 inzittenden voor de rechter te slepen.
,,Als dat langer duurt dan een paar jaar heb je een probleem’’, zegt Van Zijtveld, die zijn kinderen Fréderique en Robert-Jan en zijn schoonouders verloor. ,,De laffe daders moeten voor de rechters verschijnen om zich te verantwoorden voor deze moordpartij. Dat is voor mij nu het belangrijkst. Ik heb geen rust voordat dat gebeurd is. Ik wil nu actie zien. Het recht moet zegevieren.’’
De laffe daders moeten voor de rechter verschijnen, aldus Evert van Zijtveld, nabestaande MH17 .
Volgens Van Zijtveld heeft het geen zin om te wachten op medewerking van Rusland. Het ‘poldermodel’ is uitgewerkt. ,,De daders zullen zich niet vanzelf melden. Ik ga ervan uit dat het OM na 4,5 jaar intensief speuren inmiddels wel weet wie ze zijn. Als het proces nog later begint, zullen sommige nabestaanden dat niet meer meemaken.’’
Het OM kan nog niks zeggen over de planning. ,,Het strafrechtelijk onderzoek is nog volop gaande’’, staat in het laatste bericht aan nabestaanden, enkele weken geleden. ,,Het Openbaar Ministerie heeft nog niet besloten óf en zo ja wanneer het tot vervolging van één of meer verdachten zal overgaan. Het is dan ook nog niet bekend wanneer de mogelijke strafzaak bij de rechtbank zal worden behandeld.’’
NU 23.11.2018 Nabestaanden van slachtoffers van de ramp met vlucht MH17 stappen naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De 95 nabestaanden beschuldigen Rusland van het schenden van hun grondrechten.
Volgens de nabestaanden van zeventig inzittenden zijn hun grondrechten geschonden door het neerhalen van het vliegtuig op 17 juli 2014 en het frustreren van het onderzoek naar de ramp.
“De nabestaanden storen zich aan de opstelling van de Russische Federatie”, bevestigt hun advocaat Veeru Mewa na berichtgeving van de NOS. De groep wil dat Rusland wordt veroordeeld en zou dat zien als een belangrijke vorm van erkenning.
Vrijdag wordt de klacht ingediend bij het hof, dat gevestigd is in het Franse Straatsburg. Het is een half jaar nadat het Joint Investigation Team (JIT) bewijzen presenteerde over Russische betrokkenheid bij de ramp. Een klacht bij het hof kan maximaal zes maanden na het bekend worden van nieuwe feiten worden ingediend.
Het JIT toonde in mei aan dat de BUK-installatie die gebruikt is om vlucht MH17 neer te halen, afkomstig is van het Russische leger.
Geen vertrouwen in Russische procedure
Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel van Malaysia Airlines was onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur.
Betrokken advocaat Mewa zegt dat eigenlijk eerst alle nationale rechtsmiddelen moeten worden gebruikt. “Maar zie je het voor je, in Rusland tegen Rusland procederen?”, aldus Mewa. Hij zet grote vraagtekens bij de onafhankelijkheid van de Russische rechtspraak.
Door niet behoorlijk mee te werken aan het onderzoek van het internationale Joint Investigation Team (JIT), dat onder Nederlandse leiding de daders wil vervolgen, schendt Rusland volgens de advocaat ook zijn plicht om effectief onderzoek te doen naar misdrijven. “Rusland verzuimt niet alleen medewerking te verlenen, maar verspreidt ook desinformatie.”
JIT: Raketinstallatie die MH17 neerhaalde heeft unieke ‘vingerafdruk’
Behandeling kan jaren duren
Als de klacht van de nabestaanden in behandeling wordt genomen door het hof, kan de procedure vijf tot zeven jaar duren.
Rusland tekende in de jaren negentig het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en erkende daarmee het hof. De rechters in Straatsburg hebben Moskou al meerdere keren veroordeeld voor mensenrechtenschendingen. Vorige week vond oppositieleider Aleksej Navalny het hof nog aan zijn kant.
Premier Mark Rutte heeft “alle begrip” voor de stap van de nabestaanden. Het staat ze vrij om dat te doen en ze hebben er ook het volste recht toe, zei hij. Rutte vindt het niet nodig deze groep te ondersteunen. Hij wees op de “eigen” zaken waarbij Nederland betrokken is, zoals het internationale onderzoek naar de ramp en de poging om Rusland te dwingen mee te werken aan het onderzoek.
NOS 23.11.2018 Nabestaanden van 55 slachtoffers van de ramp met vlucht MH17 dienen een klacht tegen Rusland in bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Zij beschuldigen Rusland van het schenden van hun grondrechten, door het neerhalen van het toestel van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraine op 17 juli 2014 en het frustreren van het daaropvolgende onderzoek.
De klagers willen dat Rusland veroordeeld wordt en beschouwen een veroordeling als een belangrijke vorm van erkenning. “Rusland heeft naar de indruk van mijn cliënten belangrijke informatie niet aangeleverd aan het Joint Investigation Team”, zegt advocaat Mewa namens hen. Bovendien hebben de Russen volgens hem onjuiste beweringen gedaan en materiaal aangeleverd dat niet klopt.
Het is niet de eerste klacht die namens MH17-nabestaanden wordt ingediend. De Amerikaanse advocaat Jerry Skinner legde al in 2016 een claim van 330 miljoen dollar neer bij het Hof, namens nabestaanden van slachtoffers uit Australië, Nieuw-Zeeland en Maleisië. Afgelopen juni sloten 238 nabestaanden van 111 Nederlandse slachtoffers zich daarbij aan. Hun belangen worden behartigd door advocaten van verschillende kantoren, verenigd in het zogenoemde Kernteam MH17. Voor de onderbouwing van die klacht zijn inmiddels al duizenden pagina’s aan bewijsstukken ingediend.
Russische betrokkenheid
De klacht van Beer Advocaten wordt vandaag bij het Hof in Straatsburg ingediend omdat het morgen zes maanden geleden is dat het JIT op een persconferentie bewijzen presenteerde van Russische betrokkenheid bij de aanslag op het toestel. Volgens de regels van het Hof moet een klacht worden ingediend maximaal zes maanden nadat nieuwe feiten bekend zijn geworden.
Advocaat Mewa: “Eigenlijk moeten eerst alle nationale rechtsmiddelen worden gebruikt, maar procederen in Rusland is in dit geval heel moeilijk, daar hebben we geen enkel vertrouwen in. Daarom stappen we nu rechtstreeks naar het Europees Hof. We hopen dat we daar ontvankelijk zijn.” Mewa denkt daar goede argumenten voor te hebben. Als de klacht in behandeling wordt genomen, kan een procedure vijf tot zeven jaar gaan duren.
Bij de ramp met vlucht MH17 kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Rusland spreekt betrokkenheid bij het neerhalen van het toestel tegen.
Telegraaf 23.11.2018 Nabestaanden van zeventig mensen die om het leven kwamen toen vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten, hebben een klacht tegen Rusland ingediend bij de het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Ze beschuldigen Rusland van het neerhalen van de Boeing boven Oost-Oekraïne in 2014 en van het tegenwerken van de waarheidsvinding in de jaren daarna.
Premier Mark Rutte toonde ,,alle begrip” voor de stap van de nabestaanden. Het staat ze vrij om dat te doen en ze hebben er ook het volste recht toe, zei hij. Rutte vindt het niet nodig deze groep te ondersteunen. Hij wees op de ,,eigen” zaken waarbij Nederland betrokken is, zoals het internationale onderzoek naar de ramp en de poging om Rusland te dwingen mee te werken aan het onderzoek.
De nabestaanden die nu klagen storen zich aan de opstelling van de Russische Federatie, zegt hun advocaat Veeru Mewa. Rusland zou hun grondrechten hebben geschonden.
Voor de 95 nabestaanden is een uitspraak van het Europees Hof ,,van enorm belang voor de verwerking en een erkenning van hun positie”, zegt Mewa. Concreet heeft Rusland volgens de aanklacht het recht op leven geschonden en daarmee ook het recht op ,,eerbiediging van het gezinsleven’’. Toen het vliegtuig van Malaysia Airlines uit de lucht werd geschoten kwamen 298 mensen om het leven, van wie er 196 uit Nederland kwamen.
’Onvoldoende medewerking’
Door niet behoorlijk mee te werken aan het onderzoek van het internationale Joint Investigation Team (JIT), dat onder Nederlandse leiding de daders wil vervolgen, schendt Rusland volgens de advocaat ook zijn plicht om effectief onderzoek te doen naar misdrijven. ,,Rusland verzuimt niet alleen medewerking te verlenen, maar verspreidt ook desinformatie.’’
Rusland tekende in de jaren negentig het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en erkende daarmee het hof. De rechters in Straatsburg hebben Moskou al honderden keren veroordeeld voor mensenrechtenschendingen. Onder meer leden van de punkband/ actiegroep Pussy Riot en oppositieleider Aleksej Navalny vonden het hof aan hun kant.
AD 23.11.2018 Nabestaanden van zeventig mensen die om het leven kwamen toen vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten, hebben een klacht tegen Rusland ingediend bij de het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Ze beschuldigen Rusland van het neerhalen van de Boeing boven Oost-Oekraïne in 2014 en van het tegenwerken van de waarheidsvinding in de jaren daarna.
,,De nabestaanden storen zich aan de opstelling van de Russische Federatie’’, zegt hun advocaat Veeru Mewa. Hij bevestigt na berichtgeving van de NOS dat zij menen dat Rusland hun grondrechten heeft geschonden.
Normaal gesproken komt het hof in Straatsburg pas in beeld nadat de hoogste nationale rechter uitspraak heeft gedaan. ,,Maar zie je het voor je, in Rusland tegen Rusland procederen?’’, vraagt advocaat Mewa retorisch. Hij zet grote vraagtekens bij de onafhankelijkheid van de Russische rechtspraak.
Voor de 95 nabestaanden is een uitspraak van het Europees Hof ,,van enorm belang voor de verwerking en een erkenning van hun positie’’, zegt Mewa. Concreet heeft Rusland volgens de aanklacht het recht op leven geschonden en daarmee ook het recht op ,,eerbiediging van het gezinsleven’’.
Honderden keren
Door niet behoorlijk mee te werken aan het onderzoek van het internationale Joint Investigation Team (JIT), dat onder Nederlandse leiding de daders wil vervolgen, schendt Rusland volgens de advocaat ook zijn plicht om effectief onderzoek te doen naar misdrijven. ,,Rusland verzuimt niet alleen medewerking te verlenen, maar verspreidt ook desinformatie.’’
Rusland tekende in de jaren negentig het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en erkende daarmee het hof. De rechters in Straatsburg hebben Moskou al honderden keren veroordeeld voor mensenrechtenschendingen. Onder meer leden van de punkband/ actiegroep Pussy Riot en oppositieleider Aleksej Navalny vonden het hof aan hun kant.
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) constateerde eerder dat de raket die MH 17 trof, is afgeschoten vanuit Oost-Oekraïne, een gebied dat onder controle stond van pro-Russische rebellen. De OVV houdt vast aan het eigen rapport.
Nederland en Australië hebben Rusland officieel aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van vlucht MH17. ,,Wij eisen dat Rusland zijn verantwoordelijkheid neemt en volledig meewerkt aan waarheidsvinding en gerechtigheid voor de slachtoffers van vlucht MH17 en hun nabestaanden’’, zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) eerder.
De BUK-raket is volgens het onderzoeksteam afgevuurd door de 53ste luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger. Dat gebeurde vanaf een veld in een gebied dat op dat moment in handen was van pro-Russische separatisten.
Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Nederland naar Maleisië.
NOS 09.11.2018 Nabestaanden van slachtoffers van vlucht MH17 hebben eind oktober een brief geschreven aan de Amerikaanse president Trump. Aanleiding is een ontmoeting die Trump deze maand mogelijk met president Poetin van Rusland heeft.
De Werkgroep Waarheidsvinding MH17, die zo’n dertig families vertegenwoordigt, vraagt Trump om zijn steun. De brief is verstuurd via de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra.
De werkgroep stelt dat “de voortdurende Russische rookgordijnen rondom de aanslag” op het vliegtuig in juli 2014 zijn te vergelijken met de onduidelijkheid rond de dood van de Saudische journalist en activist Khashoggi, die vorige maand werd vermoord in het Saudische consulaat in Istanbul.
Slechtste doofpot
De gang van zaken rond die kwestie is door Trump “een van de slechtste doofpotten aller tijden” genoemd. De nabestaanden van de MH17-slachtoffers dringen er bij Trump op aan Rusland even hard te veroordelen als Saudi-Arabië in de zaak-Kashoggi.
“Als één enkel onschuldig leven [zo’n reactie] verlangt, dan zijn 298 er zeker genoeg.” Bij de ramp met vlucht MH17 kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
De nabestaanden dringen er bij Trump op aan dat hij het onderwerp ter sprake brengt als hij Poetin spreekt, omdat de Russische president “de antwoorden heeft waar wij recht op hebben”. Nederland en Australië hebben Rusland aansprakelijk gesteld voor zijn rol bij de ramp, maar Rusland heeft daar niet op gereageerd.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines was op 17 juli 2014 onderweg naar Kuala Lumpur in Maleisië en werd boven Oekraïne neergehaald met een Buk-raket.
Die werd gelanceerd vanaf een veldje bij Pervomasjk, dat ligt in gebied in handen van Russisch-gezinde separatisten. De Buk-installatie is afkomstig van de 53e brigade van het Russische leger in Koersk.
De raket is vanuit Rusland het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne binnengebracht en is op een dieplader van Donetsk naar het dorp Snizjne vervoerd. Daarvandaan is de installatie naar de lanceerplek gereden.
Een werkgroep van nabestaanden roept de Amerikaanse president op om de ramp met vlucht MH17 ter sprake te brengen als hij president Poetin spreekt.
Telegraaf 09.11.2018 MH17-nabestaanden hebben de Amerikaanse president Trump een brief gestuurd. De Werkgroep Waarheidsvinding vraagt om zijn steun, als hij mogelijk binnenkort de Russische president Poetin ontmoet.
„We dagen zowel Trump als Poetin uit”, zeggen nabestaanden Sander van Luik en Thomas Schansman. De brief is verstuurd via de Amerikaanse ambassadeur in Nederland.
De werkgroep ziet in de aanhoudende Russische rookgordijnen rondom de moordaanslag een parallel met de raadsels rond de dood van journalist Khashoggi. „Trump noemde die gang van zaken een van de slechtste doofpotten aller tijden”, aldus Schansman en Van Luik, die hem vragen of de Russische houding niet in dezelfde categorie thuishoort en ook zo’n reactie verdient.
„Het gaat bij MH17 om 298 onschuldige slachtoffers. Wij als nabestaanden willen de waarheid”, schrijven ze. Poetin heeft volgens hen de antwoorden waar zij recht op hebben.
Ze roepen Trump op om zijn Russische collega voor te houden dat ’het nooit te laat is voor inkeer’.
Vlucht MH17 werd in juli 2014 neergehaald boven het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne. De toedracht is nog altijd niet opgehelderd. Het Nederlandse Openbaar Ministerie bereidt een rechtszaak voor op Schiphol tegen de daders.
Australië en Nederland hebben Rusland aansprakelijk gesteld voor hun rol in de tragedie. Rusland heeft nog niet gereageerd.
AD 03.11.2018 De verhouding tussen Nederland en Rusland is tot het nulpunt gedaald. Aan onze ambassadeur in Moskou, Renée Jones-Bos, de taak om ondanks alle onenigheid met de Russen te blijven praten. Dat gaat moeizaam. ‘We kijken door andere brillen naar dezelfde wereld.’
Vier keer moest Renée Jones-Bos (65) al op het matje komen bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. In de diplomatie een bijzonder hoge frequentie. Als de telefoon rinkelt, dient Jones-Bos op te komen draven. ,,Je kunt dan niet vragen of het morgen of overmorgen ook schikt. Maar ik hoef niet op een matje te staan hoor, ik mag gewoon aan tafel zitten.”
De topdiplomaat zegt het met een kwinkslag, maar haar baan is bloedserieus en allerminst gemakkelijk. Ingewikkeld, noemt ze het zelf. ,,De huidige relatie tussen Nederland en Rusland is complex, lastig en beladen.”
Van het aantal bomen in het herinneringsbos bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen is ruim een kwart al gestorven. Ⓒ ANP
Telegraaf 02.11.2018 Het Nationaal Monument MH17 wordt komend voorjaar voorzien van tientallen nieuwe bomen. Ze vervangen bomen die dood zijn gegaan doordat ze te lang met hun wortels in het water stonden. In de grond van het herdenkingsbos in Vijfhuizen, niet ver van Schiphol, is extra drainage aangebracht om nieuwe problemen te voorkomen, meldt de stichting achter het monument.
Het herinneringsbos werd vorig jaar aangeplant ter nagedachtenis aan de 298 mensen die omkwamen toen vlucht MH17 in 2014 uit de lucht werd geschoten boven Oost-Oekraïne. Voor ieder slachtoffer staat er een boom. Maar al snel bleek dat er sprake was van bovenmatige bomensterfte.
Uit onderzoek is gebleken dat dit kwam door vocht. Water zakte te langzaam weg, waardoor de wortels gingen rotten. De stichting hoopt dat probleem met de extra drainage is opgelost.
AD 02.11.2018 Novaja Gazeta staat onder druk. De enige Russische krant die ronduit erkent dat MH17 is neergeschoten door een Russische BUK, ontving de afgelopen twee weken bizarre waarschuwingen. In de vorm van schapen.
Maandag stonden er ineens voor het pand van ‘Novaja’ drie kooitjes met ieder drie schapen erin. Ze droegen hesjes waarop stond geschreven ‘pers’ en ‘Novaja Gazeta’. ,,We worden kennelijk als volgzame schapen gezien, maar welke metafoor erachter schuilgaat, begrijpen wij ook niet helemaal’’, vertelt redactrice en pers-secretaris van Novaja, Nadezjda Proesenkova op de redactie.
Het verhaal met de schapen was nog redelijk ludiek te noemen, ware het niet dat er zich al een gruwelijk voorval had voorgedaan: eerder in oktober was er een afgehakte schapenkop in een krantenmand voor het redactiegebouw neergezet, met erbij een grafkrans. Vermoedelijk een waarschuwing aan het adres van Novaja, dat een paar dagen ervoor een stuk had gepubliceerd over een met president Poetin bevriende zakenman, die huurmoorden zou hebben laten plegen.
,,Het lijkt me glashelder. Ik kan me geen andere versie voorstellen’’, verklaart Denis Korotkov, de auteur van het stuk. ,,Een van mijn bronnen valt binnen de structuren van de zakenman, hij heeft het me verteld. Bovendien kreeg ik ook aan mijn huisadres een treurboeket afgeleverd.’’
Korotkov vertelt het met Siberische koelte, maar het moet een zeer onbehaaglijk gevoel hebben gegeven. Zeker als je weet dat Novaja Gazeta door haar kritische houding al zes medewerkers heeft verloren door moord. Onder hen natuurlijk Anna Politikovskaja, de sterverslaggeefster die in 2006 in haar flatgebouw werd doodgeschoten. Haar bureau staat, uit eerbetoon, nog altijd onaangeroerd.
De bedreigingen wennen nooit, aldus Nadezjda Proesenkova.
,,De bedreigingen wennen nooit’’, zegt Proesenkova met stille stem. ,,Maar je leert er als medium mee omgaan. Soms schakelen we de reageerfunctie op internet uit.’’ Zoals begin dit jaar, toen Novaja onthulde dat de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië homoseksuele mannen opsluit, martelt en zelfs vermoordt in speciaal voor dat doel opgerichte kampen.
Maar ook als het gaat over MH17, voor de Russen eveneens een gevoelig onderwerp. Novaja heeft er vanaf het begin ruimschoots aandacht aan besteed. Wereldberoemd werd de voorpagina met de foto van lijkwagens die over de snelweg naar Hilversum rijden en de tekst (in het Nederlands): ‘Vergeef ons, Nederland’.
Verslaggever Pavel Kanygin houdt zich van meet af aan met het dossier bezig en is vaak in Nederland geweest, onder meer voor de presentatie van het JIT-rapport in september 2016. Hij vindt het onderwerp belangrijk omdat de Russische autoriteiten volgens hem lering moeten trekken uit de gebeurtenissen van juli 2014. ,,En dus niet meer moeten beginnen aan krijgsavonturen, zoals de oorlog in Oost-Oekraïne.’’
Half september kwam het Russische ministerie van Defensie ineens op de proppen met vrijgegeven documenten, die moesten aantonen dat de BUK wel degelijk uit Oekraïne afkomstig was. Het JIT-rapport heeft ze toegestuurd gekregen en onderzoekt ze momenteel op, onder meer, echtheid.
Sensatie
Ook Kanygin bekeek ze en ontdekte vreemde oneffenheden: cijfers die met de hand op één pagina op verschillende manieren waren geschreven, data die niet klopten, verschillende kleuren inkt op één pagina. ,,Het was allemaal niet logisch, het behoefde uitleg’’, zegt Kanygin.
Die kreeg Novaja Gazeta ook. In een brief gaf het ministerie antwoorden die nog veel meer vragen opriepen. Bovendien verzocht het de hoofdredacteur op arrogante toon ‘dit soort sensatie niet meer te plaatsen, die de lezers alleen maar in verwarring brengt’.
De autoriteiten kunnen ons in één klap kapot maken, aldus Nadezjda Proesenkova.
,,De autoriteiten kunnen ons in één klap kapot maken, als ze van ons af willen’’, weet Proesenkova. Waarom gebeurt dat dan niet? ,,Omdat we een visitekaartje zijn voor het Kremlin: wanneer het Westen weer begint over persvrijheid in Rusland, kunnen ze altijd naar ons wijzen als het bewijs ervan.’’
Bovendien heeft naar verluidt iedere minister Novaja op zijn bureau liggen. Omdat de krant, in tegenstelling tot de door de autoriteiten gecontroleerde media, schrijft wat er werkelijk gebeurt in Rusland. ,,Zelfs het Kremlin heeft twee abonnementen op de papieren krant. En Poetin gebruikt geen internet (Novaja is digitaal en in zijn geheel en gratis te lezen, red.)’’, grinnikt Proesenkova veelbetekenend.
De dreigingen van de afgelopen weken maken verslaggever Korotkov niet voorzichtiger in zijn werk. ,,Als het regent, ga ik ook niet met een paraplu naar buiten. Dan word ik maar nat, kan mij het schelen.’’
NOS 17.10 .2018 Twitter-accounts die werden aangestuurd door de Russische trollen uit Sint-Petersburg hebben 1400 keer over vliegramp MH17 getweet. Dat blijkt uit een analyse van de NOS, op basis van tweets die Twitter vandaag heeft vrijgegeven.
Het gaat om een database met in totaal 9 miljoen berichten van Russische trollen en nog eens 1 miljoen tweets van Iraanse trollen. Dat is inclusief retweets. Trollen zijn veelal nep-accounts die als doel hebben om maatschappelijke onrust te stoken of om een bepaalde (politieke) boodschappen te verspreiden.
De berichten zijn verstuurd door 3814 accounts die Twitter in verband heeft gebracht met het in Sint-Petersburg gevestigde Internet Research Agency. Nog eens 770 accounts komen uit Iran. Twitter en Facebook maakten in augustus van dit jaar bekend Iraanse nep-accounts te hebben verwijderd.
Eerste tweet op dag van crash
In totaal vond de NOS 2693 tweets waarin het trefwoord ‘MH17’ was te vinden, dit is inclusief retweets. De eerste tweet werden verstuurd op 17 juli 2014, op de dag van de crash. De laatste tweet die werd gevonden is verstuurd op 28 mei van dit jaar. De Iraanse trollen noemen MH17 in 157 berichten.
Het bericht dat het meest werd gedeeld – 283 retweets – is geschreven in het Russisch, op de dag dat het onderzoeksteam JIT bekendmaakte dat de Buk-raket uit Rusland kwam en afgeschoten was in rebellengebied: “Belangrijkste conclusie van het MH17-rapport: we wijzen de Russische kant als schuldige aan, maar zolang we nog niet alle details hebben, wacht tot 2018.”
Het bericht dat daarna het meest werd gedeeld – 202 keer – is afkomstig van dezelfde maker, die de gebruikersnaam ‘DonteskNovosti’ heeft: “De MH17 is neergeschoten boven het dorp Grabovo. Wie hersens in zijn hoofd heeft en geen zaagsel begrijpt dat Oekraïne hem heeft neergeschoten.” Het account had ruim 45.000 volgers.
Afgezien van MH17 lijkt Nederland niet zo interessant te zijn voor de Russen. PVV-leider Geert Wilders wordt wel 245 keer genoemd. Door de Iraanse trollen wordt het Twitter-account van Wilders, @geertwilderspvv, acht keer aangeschreven.
Meeste tweets in het Russisch
De tweets over Nederland zijn maar een fractie van het totale aantal van 10 miljoen. Het digitale forensische lab van denktank Atlantic Council kreeg eerder al toegang tot alle tweets en kon zo de belangrijkste zaken op een rij zetten.
De denktank constateert dat verreweg de meeste berichten in het Russisch zijn geschreven, met een piek in het tweede kwartaal van 2014. De Iraanse trollen propageerden berichten van het regime in het buitenland.
Daarnaast zeggen de onderzoekers dat de Russen “meerdere doelen” hadden. Waaronder het beïnvloeden van de Amerikaanse presidentsverkiezingen om te verhinderen dat Hillary Clinton zou winnen. Tegelijkertijd waren ze gericht op het polariseren van online gemeenschappen in Amerika.
Ook zegt de denktank dat de trollen zich op iedereen richtten: ras, politieke of bijvoorbeeld seksuele voorkeur maakte niet uit. Een andere belangrijke conclusie – die al wel vaker getrokken is – is dat de trollen buiten de VS weinig impact lijken te hebben gehad.
NOS 10.10.2018 Het voorgenomen bezoek van Tweede Kamerleden aan Rusland moet niet alleen worden uitgesteld, maar compleet afgesteld. Dat vindt de Stichting Vliegramp MH17. De organisatie van nabestaanden van rampvlucht MH17 vreest dat een reis van Nederlandse Kamerleden naar Moskou door Rusland politiek wordt misbruikt en in de media zal worden verdraaid tot een erkenning van het Russische standpunt in de MH17-zaak.
Een delegatie van de stichting sprak vandaag met leden van de Kamercommissie en heeft hun dringend gevraagd helemaal van de reis af te zien. Naar nu blijkt hebben de nabestaanden drie weken geleden al eens hetzelfde gevraagd in een brief aan de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken, maar daar is nooit op geantwoord.
Verwarring zaaien
Aanleiding was toen een persconferentie van Rusland waarin weer een nieuw scenario werd geschetst van de oorzaak van de ramp, volgens de brief “de zoveelste poging om verwarring te zaaien en de eigen rol te verdoezelen”. Het geplande bezoek aan Moskou is vorige week geannuleerd na de onthulling over de activiteiten van Russische spionnen bij het OPCW-kantoor in Den Haag.
In zijn brief stelde voorzitter van de stichting Piet Ploeg de vraag met welk doel de uitnodiging van het Russische parlement is gedaan. En hij vraagt zich af of het bezoek productief of juist contraproductief is voor de werkzaamheden van het internationale onderzoeksteam JIT en de gesprekken door het kabinet met de Russische Federatie over de staatsaansprakelijkheid.
Handen schudden
De nabestaanden begrijpen niet “hoe uitgelegd kan worden, dat een Nederlandse Kamercommissie gezien alle ontwikkelingen in deze fase op bezoek gaat bij de Russische Federatie en straks vriendelijk de handen schudt met vertegenwoordigers van de Russische staat”, zo staat in de brief aan de Kamerleden.
NU 27.09.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft tegen zijn Russische evenknie Sergey Lavrov gezegd te willen praten over de ramp met vlucht MH17. De Nederlandse bewindsman kwam zijn Russische ambtsgenoot in New York tegen, waar de algemene vergadering van de Verenigde Naties plaatsvindt.
“Kom naar de onderhandelingstafel. We moeten hier samen uitkomen”, was de boodschap van Blok aan Lavrov. “Dat blijft onze volle inzet.”
Blok had een dag eerder met zijn Australische ambtgenoot Marise Payne gesproken over het gezamenlijke besluit van die twee landen om Rusland aansprakelijk te stellen voor zijn aandeel in het neerhalen van vlucht MH17.
Zij deden dat in de wandelgangen van de algemene vergadering van de VN. “Onze landen zijn via onze diplomatieke kanalen in contact hierover met Rusland. We vinden het belangrijk dat we op afzienbare termijn kunnen starten met de onderhandelingen”, zei Blok daar toen over.
NOS 27.09.2018 Premier Rutte heeft in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties alle landen opgeroepen mee te werken aan het MH17-onderzoek. “MH17 blijft een open wond voor mijn land en voor alle landen die burgers aan boord van het toestel hadden.”
Rutte bracht in zijn toespraak in herinnering dat het Joint Investigation Team (JIT) in mei bewijs heeft gepresenteerd voor de herkomst van de Buk-raketinstallatie waarmee het toestel werd neergehaald. Daarbij noemde hij Rusland niet bij naam. Het JIT zegt dat de raket afkomstig was van de 53ste brigade van het Russische leger uit Koersk.
Gerechtigheid
Volgens Rutte hebben die bewijzen Nederland gesterkt in de overtuiging dat de volledige waarheid boven tafel moet komen. Daar moet het volgens hem niet bij blijven. “Er moet gerechtigheid komen en de verantwoordelijkheid moet worden genomen. Dat is in het belang van de slachtoffers en hun geliefden.” Hij vroeg alle landen om volledige medewerking om die doelen te bereiken.
Bekijk hieronder een fragment uit de toespraak van Rutte:
In de toespraak vormde internationale samenwerking de rode draad. Rutte maakt zich er zorgen over dat een aantal landen het eigenbelang vooropstellen en dat ze niet meer bereid zijn om compromissen met andere landen te sluiten.
Volgens Rutte zijn onschuldige burgers daar het slachtoffer van, zoals in Syrië.
Ook bij de aanpak van klimaatverandering wees Rutte op het belang van internationale samenwerking. In zijn toespraak pikte hij het watermanagement eruit. “De wereldwijde watercrisis heeft gevolgen voor ons allemaal door droogte, overstromingen en waterverontreiniging. Voor Nederland is dat evident. Schiphol is de enige luchthaven in de wereld onder zeeniveau.”
Orkanen
“U kunt zich voorstellen dat de stijging van de zeespiegel en het steeds extremere weer een grote zorg voor ons zijn.” Daarbij verwees hij ook naar de Caribische eilanden die kwetsbaar zijn tijdens het orkaanseizoen.
Aan het slot van de toespraak vroeg hij om minder cynisme. “Het is makkelijk om cynisch te zijn en het multilaterale systeem te bekritiseren. Het is lastiger om het systeem te verbeteren. Daar werken we aan, stap voor stap.”
NU 26.09.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken en zijn Australische ambtgenoot Marise Payne willen Rusland aansprakelijk gaan stellen voor het aandeel van dat land bij het neerhalen van vlucht MH17.
Zij willen hier op korte termijn werk van gaan maken. De landen overlegden over de zaak in New York in de wandelgangen van de algemene vergadering van de VN.
“Nederland en Australië hebben Rusland eind mei verzocht om in onderhandeling te treden over aansprakelijkstelling. Onze landen zijn via onze diplomatieke kanalen in contact hierover met Rusland. We vinden het belangrijk dat we op afzienbare termijn kunnen starten met de onderhandelingen”, zei Blok.
Eerder op de dag praatten de Nederlandse bewindsman en Payne hun collega’s van de landen van het onderzoeksteam Joint Investigation Team (JIT) bij over het aansprakelijk stellen van Rusland.
Onderzoeksteam leverde bewijs dat BUK-raket toestel neerschoot
Het JIT presenteerde afgelopen mei bewijs waaruit blijkt dat de BUK-installatie die in juli 2014 is gebruikt om vlucht MH17 neer te halen toebehoorde aan het Russische leger. Premier Mark Rutte stelde dinsdag op Twitter dat het van groot belang is dat alle landen de feiten uit het JIT-onderzoek onderschrijven.
Er kwamen bij de ramp 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Nederland naar Maleisië.
AD 26.09.2018 Nederland en Australië willen snel met Rusland in onderhandeling over de aansprakelijkstelling voor het neerhalen van vlucht MH17. ‘Het is belangrijk dat we kunnen starten’.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken (VVD) en zijn Australische collega Marise Payne hebben in de marge van de Algemene Vergadering van de VN in New York overlegd over het gezamenlijke besluit van hun landen om Rusland aansprakelijk te stellen voor het neerhalen van vlucht MH17: ,,Nederland en Australië hebben Rusland eind mei verzocht om in onderhandeling te treden over aansprakelijkstelling. Onze landen zijn via onze diplomatieke kanalen in contact hierover met Rusland. We vinden het belangrijk dat we op afzienbare termijn kunnen starten met de onderhandelingen”, zei de Nederlandse minister.
JIT
Eerder op de dag praatten Blok en Payne hun collega’s van de landen van het onderzoeksteam Joint Investigation Team (JIT) bij over het aansprakelijk stellen van Rusland. Het JIT presenteerde afgelopen mei bewijs waaruit blijkt dat de BUK-installatie die is gebruikt om vlucht MH17 neer te halen toebehoorde aan het Russische leger.
Er kwamen bij de ramp 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Nederland naar Maleisië.
NOS 26.09.2018 Nederland en Australië willen “op afzienbare termijn” beginnen te onderhandelen met Rusland over de aansprakelijkheid van dat land voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat zegt minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Hij sprak in New York met zijn Australische collega Marise Payne over de zaak. Eind mei verzochten de twee landen Rusland over aansprakelijkstelling te gaan onderhandelen. Nu zijn ze hierover via diplomatieke kanalen in contact met Rusland, zegt Blok.
Eerder op de dag praatten Blok en Payne hun collega’s uit Maleisië, Oekraïne en België bij over de aansprakelijkstelling. Autoriteiten uit deze landen werken samen met de Nederlandse binnen het Joint Investigation Team (JIT), dat onderzoek doet naar de ramp.
In mei stelden Nederland en Australië Rusland samen aansprakelijk voor zijn aandeel in het neerhalen van vlucht MH17. Dat volgde op de conclusie van het JIT dat de Buk-raket waarmee MH17 is neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger.
Tijdens de JIT-bijeenkomst hebben de bewindslieden stilgestaan bij het strafrechtelijk onderzoek. “Ook vandaag bleek weer dat de JIT-landen eensgezind zijn in hun doel: de waarheid rond MH17 achterhalen en de daders vervolgen. Het onafhankelijke onderzoek van het JIT krijgt hierbij onze onvoorwaardelijke steun, dat hebben we vandaag opnieuw uitgesproken met elkaar.”
Na afloop van hun gesprek zou er een persmoment met Blok en Payne zijn, maar dat ging niet door vanwege een agendaprobleem. “Australië moet eerder weg, excuses van onze kant”, liet een woordvoerder van de Nederlandse vertegenwoordiging bij de VN weten.
Nieuwe informatie
Op 17 juli 2014 verloren 298 mensen hun leven toen vlucht MH17, waarmee zij op weg waren naar Kuala Lumpur, boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Rusland ontkent vanaf het begin elke betrokkenheid bij de ramp. Het land vindt dat het bewijs van het JIT is gebaseerd op gemanipuleerde beelden van sociale media. Volgens Moskou is destijds geen enkele raketinstallatie naar Oekraïne gebracht.
Onlangs leverde Rusland nieuwe informatie aan. Het JIT zei die “zorgvuldig te gaan bestuderen“. Daarbij wilde het wel eerst documenten ontvangen. Het JIT benadrukte ook dat het Rusland tot nu toe weinig ruimhartig is omgegaan met hulpverzoeken.
Vader Evert van Zijtveld verloor zijn kinderen Robert-Jan en Frederique bij de ramp met de MH17. Hij heeft een hulpfonds opgericht om de herinnering aan hen levend te houden.Ⓒ Rene Bouwman
Telegraaf 24.09.2018 In een klap verloren Evert van Zijtveld en zijn vrouw hun twee kinderen Frederique (19) en Robert-Jan (18). Die zaten met hun opa en oma in het ramptoestel dat op 17 juli 2014 boven het oorlogsgebied van Oost-Oekraïne bruut werd neergehaald door een Russische Buk-raket. „Zij leven nu voort in een goed doel.”
AD 20.09.2018 De buitenlandministers van de landen die in het Joint Investigation Team (JIT) onderzoek doen naar het neerhalen van toestel MH17, komen volgende week dinsdag bijeen in New York. Ze overleggen in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York.
Dat zei minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vandaag tijdens een debat over de VN. Ook liet Blok weten dat premier Mark Rutte tijdens zijn speech bij de VN op woensdag 26 september wederom oproepen volledig mee te werken aan de VN-resolutie over MH17. Daarin veroordeelde de VN-Veiligheidsraad het neerhalen en stelde dat de schuldigen moeten worden berecht.
Veiligheidsraad
Nederland is dit jaar lid van de VN-Veiligheidsraad, het belangrijkste overlegorgaan van de VN. Nu het jaar er voor driekwart op zit, wil de Kamer weten wat Nederland de rest van dit jaar gaat doen. Meerdere Kamerleden vroegen naar de Nederlandse inzet rond MH17.
Bij het neerhalen van het vliegtuig van Malaysia Airlines boven Oekraïne, op 17 juli 2014, kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Het grootste deel van de slachtoffers, 196, kwam uit Nederland. Uit het onderzoek dat het JIT in mei presenteerde, bleek dat het toestel is neergehaald door een BUK-raket die afkomstig was uit Rusland. Nederland en Australië stelde Rusland vervolgens aansprakelijk.
Raket
Rusland werpt iedere betrokkenheid verre van zich. Deze week kwam het land nog met informatie dat de raket door het ministerie van Defensie aan Oekraïne werd geleverd en daarna nooit meer op Russisch grondgebied is geweest.
De ministers van Buitenlandse Zaken van de JIT-landen – Nederland, Australië, Maleisië, België en Oekraïne – komen vaker samen rond de Algemene Vergadering van de VN. Bij een debat over Oekraïne dit voorjaar spraken de landen voor het laatst met elkaar in New York. Wat er dit keer op de agenda staat, wil het ministerie van Buitenlandse Zaken niet zeggen.
NOS 17.09.2018 Het internationale team dat de ramp met de MH17 onderzoekt gaat nieuwe informatie die Rusland vandaag aanleverde “zorgvuldig bestuderen”. Het JIT benadrukt in een persbericht ook dat het land tot nu toe weinig ruimhartig is omgegaan met hulpverzoeken.
Rusland kwam in een persconferentie met de nieuwe informatie. Het JIT benadrukt erbij dat het wel eerst documenten wil ontvangen voor het de nieuwe claims kan bestuderen.
“Tot op heden heeft het JIT alle door de Russische Federatie verstrekte informatie zorgvuldig geanalyseerd en meegewogen in het onderzoek”, laat het team weten in een persbericht. Daarin worden ook de momenten opgesomd dat Rusland weigerde mee te werken.
Zo ontving het JIT de afgelopen jaren geen inhoudelijke reactie op meerdere rechtshulpvragen en kreeg het vorige maand expliciet te horen dat er geen aanvullende verzoeken hoeven worden ingediend. Daarnaast noemt het JIT eerdere theorieën die Rusland aandroeg “feitelijk onjuist”.
‘Buk-raket uit Oekraïne’
Het Russische ministerie van Defensie stelde in de persconferentie dat de Buk-raket waarmee vlucht MH17 is neergehaald niet meer in Russische handen was op het moment van de ramp. Op een persconferentie meldde een woordvoerder dat de raket in Oekraïense handen was gekomen na de ontbinding van de Sovjet-Unie.
De spreker erkende dat de raket in 1986 in de buurt van Moskou is gefabriceerd, maar zei dat hij daarna naar Oekraïne is verscheept. Aan het einde van de Koude Oorlog zou het wapentuig daar zijn achtergebleven bij het Oekraïense leger.
“Men probeert opnieuw de schuld in de schoenen van Oekraïne te schuiven”, concludeert correspondent Geert Groot Koerkamp. Rusland zegt dat het geheime informatie over de raket naar het JIT in Den Haag heeft gestuurd.
Op een persconferentie zei het Russische ministerie van Defensie nieuw bewijs te hebben:
Rusland: Buk-raket die MH17 neerhaalde was niet van ons
Het onderzoeksteam concludeerde eerder dat de lanceerinstallatie eigendom was van de 53ste brigade van het Russische leger uit Koersk. Ook werd vastgesteld dat de raket die MH17 neerhaalde, was afgevuurd vanuit het gebied in Oost-Oekraïne dat in handen was van pro-Russische rebellen. In de reactie op de Russische claims worden die conclusies nog eens herhaald.
Rusland heeft vanaf het begin betwist dat het betrokken was bij het neerhalen van de MH17. Aanvankelijk opperde de Russische regering dat een Oekraïense straaljager er misschien verantwoordelijk voor was. Die theorie werd door het JIT van de hand gewezen.
Volgens Groot Koerkamp gaan de Russen selectief om met de bewijzen. “Ze concentreren zich op een aantal punten, maar laten tegelijkertijd veel andere zaken buiten beschouwing. Er zijn talrijke andere bewijzen, foto’s en ooggetuigen die maar in een richting wijzen: dat de raket uit het gebied van de rebellen kwam.”
Uithaal naar JIT
Op de Russische persconferentie haalde de defensiewoordvoerder ook uit naar het JIT. Volgens hem zijn de videobeelden die de onderzoekers gebruikten om de aanvoerroute van de Buk-raket te reconstrueren, gemanipuleerd. Beelden van een Buk-raket zouden op materiaal van een Russisch transport zijn geplakt.
Journalist Elliott Higgins van onderzoekscollectie Bellingcat die de beelden aanleverde, haalt hard uit naar die conclusies. “Die Russische ‘experts’ hebben geen idee waar ze het over hebben en hebben niet de beschikking over hetzelfde bronmateriaal als wij
Vlucht MH17 van Amsterdam naar Kuala Lumpur werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden van het vliegtuig kwamen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Trouw 17.09.2018 Rusland zegt bewijzen te hebben dat vlucht MH17 met een raket uit Oekraïne is neergehaald. Maar dat bewijs lijkt dun naast de conclusies van het onderzoeksteam JIT.
Voor de zoveelste keer probeert Rusland aan te tonen dat Oekraïne verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17. Maar de jongste aangevoerde bewijzen daarvan zijn onvoldoende om de eerdere conclusies van het internationale onderzoeksteam JIT aan het wankelen te brengen. Die conclusies zijn gebaseerd op onder meer talrijke ooggetuigenverklaringen, foto- en videomateriaal, afgeluisterde telefoongesprekken en satellietbeelden.
Samen vertellen ze het verhaal van het overbrengen van een Buk-raketinstallatie vanuit de Russische stad Koersk naar Oost-Oekraïne, het transport door gebied dat onder controle staat van pro-Russische rebellen, tot en met de lanceerplek in de buurt van het stadje Snezjnoje. De meeste van die bewijzen zijn door de Russen genegeerd of gebagatelliseerd.
Geen plausibel scenario
Eerder probeerde Moskou aan te tonen dat de raket moest zijn gelanceerd van een andere locatie, die op 17 juli 2014 onder controle zou hebben gestaan van het Oekraïense leger. Maar inmiddels is overtuigend aangetoond dat ook dat gebied op dat moment in handen was van de rebellen. Er is daardoor geen plausibel scenario meer waarin vlucht MH17 kan zijn getroffen door een Oekraïense raket. Het JIT houdt vast aan de op 24 mei gepresenteerde conclusies.
Het Russische ministerie van Defensie presenteerde maandag nieuwe documenten die de schuld van Oekraïne moeten bewijzen. Moskou baseert zich daarbij op foto’s van raketonderdelen die op het JIT op 24 mei vrijgaf. De nummers die daarop te zien zijn, bieden volgens de Russen de mogelijkheid precies na te gaan om welke individuele Buk-raket het gaat, en welk traject hij heeft afgelegd vanaf het moment dat hij de fabriek in Dolgoproedny vlakbij Moskou verliet.
Volgens de Russen was dat in 1986. De Buk-raket werd volgens een tot dusverre geheim logboek eind dat jaar per trein overgebracht naar het westen van de toenmalige Sovjetrepubliek Oekraïne en heeft het Oekraïense grondgebied daarna niet meer verlaten. Moskou roept het JIT op soortgelijke documentatie op te vragen bij de 223ste luchtafweerbrigade van het Oekraïense leger, waar de raket zou zijn beland. “Al kan het natuurlijk zijn dat ze die na deze persconferentie vernietigen”, aldus defensiewoordvoerder Igor Konasjenkov.
Geknoeid met beeld
“Dit is nog niet alles”, ging de generaal verder. De Russen grepen de gelegenheid te baat ook door het JIT gebruikte videobeelden ter discussie te stellen. Veel van die beelden werden al in de eerste uren en dagen na het neerhalen van MH17 openbaar gemaakt en zijn belangrijk voor de reconstructie van de weg die de Buk-installatie door Oost-Oekraïne heeft afgelegd.
Met de beelden is volgens de Russen geknoeid, de Buk-installatie zou op ingenieuze wijze in het videobeeld zijn gemonteerd. Dit moet volgens Moskou weerleggen dat de rebellen in juli 2014 de beschikking hadden over een Buk-luchtafweersysteem. Een op onduidelijke wijze verkregen geluidsopname van een man die volgens Moskou een hoge Oekraïense officier is zou – opnieuw – de Oekraïense betrokkenheid bewijzen.
Volgens het ministerie van Defensie zijn de vrijgegeven materialen al naar het JIT gestuurd. Dat heeft in een verklaring laten weten de informatie zorgvuldig te zullen bestuderen zodra die is ontvangen, net zoals eerdere door Moskou verstrekte gegevens ‘zorgvuldig geanalyseerd en meegewogen’ zijn. Het JIT tekent daarbij wel aan dat informatie die eerder door het Russische ministerie van Defensie is verstrekt – zoals de suggestie dat een gevechtsvliegtuig kort voor de ramp in de buurt van de MH17 vloog – ‘feitelijk onjuist was’.
Lees ook:
Dit is de Russische brigade van de Buk-raket die MH17 uit de lucht schoot
De Buk-raket die vlucht MH17 uit de lucht heeft geschoten, was afkomstig van de 53ste luchtafweerraketbrigade in Koersk, meldde het Joint Investigation Team (JIT). Wat is dat voor een brigade?
NRC 17.09.2018 Onverwachts belegden de Russen maandag een persconferentie over MH17 waar ze nieuw bewijs voor hun onschuld presenteerden. De Boek-raket werd ooit geleverd aan een eenheid in Oekraïne, stelde men.
Ze waren tentoongesteld in een hoek van de perszaal: vergeelde, handgeschreven folianten uit de jaren tachtig.
Volgens het Russische ministerie van Defensie bewijst deze oude Sovjetboekhouding dat de fatale Boek-raket die op 17 juli vlucht MH17 uit de lucht schoot, uit de inventaris kwam van de Oekraïense strijdkrachten en dat niet Rusland, maar Oekraïne verantwoordelijk is. „Bewijs dat niet kan worden genegeerd”, zo zei generaal-majoor Igor Konasjenkov, de vaste woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie.
Welk bewijs hebben de Russen gepresenteerd?
Tijdens een persconferentie afgelopen mei toonde het internationale opsporingsteam JIT twee originele onderdelen van de Boek-raket die MH17 neerhaalde. Op die onderdelen waren verschillende nummers zichtbaar. Uit deze nummering valt af te leiden dat de raket is gefabriceerd door het Onderzoeks- en Productiebedrijf Dolgoproedny in Moskou, in 1986. Het Russische ministerie van Defensie bevestigt deze conclusie. Uit andere, staatsgeheime documenten van het ministerie van Defensie, blijkt dat de raket dat jaar is geleverd aan de 223ste raketbrigade in de buurt van Ternopil, tegenwoordig Oekraïne. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 ging deze brigade op in de Oekraïense strijdrachten onder de naam ‘223ste raketregiment’. Conclusie: Oekraïne moet MH17 hebben neergeschoten.
Volgens het JIT was de lanceerinstallatie die de fatale raket afvuurde, afkomstig van de 53ste raketbrigade uit het Russische Koersk. Is dat nu weerlegd?
Dat valt te bezien. Volgens het Russische ministerie van Defensie is de desbetreffende raket nimmer teruggekeerd naar de Russische Federatie, maar het droeg daar geen bewijs voor aan. Tussen de levering in 1986 en het neerschieten van MH17 liggen bijna dertig jaar. Het is heel wel mogelijk dat de raket vóór 1991 terecht is gekomen bij een andere eenheid.
Bovendien is de lanceerinstallatie (Telar) die de raket heeft afgeschoten geïdentificeerd. Een reconstructie van het JIT laat zien dat de Telar met nummer 332 die de raket afvuurde vanaf een veld bij Pervomajski, deel uitmaakte van een konvooi van de Russische 53ste raketbrigade, dat zich in juni 2014 verplaatste van de basis in Koersk naar de Oekraïense grens.
Dat bewijs valt moeilijk weg te poetsen. Maar Moskou stelt nu dat de beelden van Telar 332 nep zijn. Woordvoerder Konasjenkov besteedde een groot deel van de persconferentie maandag aan analyses die moesten bewijzen dat de video’s gemanipuleerd zijn. Dat leek nogal gezocht. Een woordvoerder van het Landelijk Parket in Rotterdam laat in een reactie weten dat het JIT niet twijfelt aan de authenticiteit van de beelden en de informatie van de Russen te zullen bestuderen. Het OM liet echter ook fijntjes weten dat eerdere informatie van het Russische ministerie van Defensie (zoals straaljagers in de buurt van vlucht MH17) „feitelijk onjuist” is gebleken.
Waarom komen de Russen hier nu mee?
De serienummers van de fatale Boek-raket werden pas in mei openbaar gemaakt door het JIT. Tegelijkertijd heeft Nederland de Russen in een rechtshulpverzoek officieel om meer informatie gevraagd over de betekenis van de nummering en de herkomst van de raket. Er was dus een aanleiding om dit uit te pluizen. Mogelijk wil Moskou ook de aandacht afleiden van het schandaal rond de vergiftiging van oud-spion Sergej Skripal in het Britse Salisbury. Vorige week zond de Russiche zender RT een interview uit met de twee mannen die volgens de Britse justitie de aanval hebben uitgevoerd. Aleksandr Petrov en Roeslan Bosjirov zeiden geen geheim agenten te zijn maar handelaars in voedingssupplementen. Ze waren als toerist in Salisbury. Het verhaal van de twee werd door niemand in Rusland geloofd. Bovendien blijft er informatie uitlekken, zoals paspoortgegevens, waaruit blijkt dat beide mannen wel degelijk voor het Russische ministerie van Defensie werken. Sommige details waren pijnlijk. In de Daily Mail vertelde een getuige dat de twee marihuana rookten en een prostituee meenamen naar hun hotelkamer.
Correctie (17 september 2018): In een eerdere versie van dit stuk werd de Telar-lanceerinstallatie geïdentificeerd met het nummer 302. Dit moet 332 zijn. Dat is hierboven aangepast.
NU 13.09.2018 Een kwart van de bomen die zijn geplant ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de MH17-ramp, is dood. Waarschijnlijk is wateroverlast de bomen fataal geworden.
Afgelopen herfst en winter stonden verschillende bomen waarschijnlijk te lang met “de voeten in het water”, waardoor 80 van de 298 bomen in het herinneringsbos zijn gestorven, zegt coördinator Sjaak de Ligt van de Stichting Monument MH17.
Nader onderzoek moet deze hypothese nog wel bevestigen. “In het voorjaar bleek al dat de bomen plots stopten met groeien en dat de blaadjes van de takken vielen. Dat is geen goed teken”, zegt De Ligt. Daarop werden volgens hem direct de nabestaanden ingelicht.
Die reageerden teleurgesteld, maar begripvol. “Je werkt nu eenmaal met levend materiaal. Er is een vuistregel dat 10 procent van de geplante bomen en planten het niet redt”, zegt De Ligt. “Vorig jaar december hebben we ook nieuwe bomen moeten planten. Toen gingen er zo’n 35 bomen dood. Dat was normaal. Maar de tachtig dode bomen nu vinden we wel schrikbarend.”
De 298 bomen, één boom per slachtoffer van de vliegramp, vormen gezamenlijk een lint. Bij iedere boom staat de naam, leeftijd en nationaliteit van het slachtoffer. De eerste bomen werden in maart vorig jaar geplant door de nabestaanden.
De verwachting is dat er in december opnieuw bomen geplant kunnen worden.
Telegraaf 13.09.2018 Van de bomen in het herinneringsbos bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen is ruim een kwart al gestorven. Van de 298 bomen hebben 80 het niet gehaald, vertelt Sjaak de Ligt, coördinator van de Stichting Monument MH17, aan NH Radio.
„We merkten dit voorjaar al dat toen de meeste bomen gingen uitlopen, er een gedeelte stopte”, zegt De Ligt. „We hebben toen direct de nabestaanden van de betreffende bomen geïnformeerd dat er iets aan de hand was met de boomgroei.”
Volgens de coördinator waren dat moeilijke gesprekken: „Mensen vereenzelvigen zich met de boom.” In oktober moet na onderzoek van de stichting duidelijk worden waardoor de bomen zijn gestorven, Naar verwachting worden er in december nieuwe bomen geplant totdat het aantal van 298 weer is bereikt.
In maart vorig jaar werd het herinneringsbos aangeplant; voor elk van de omgekomen slachtoffers van de vliegramp met de MH17 is een boom geplaatst.
NOS 13.09.2018 Zeker een kwart van de 298 bomen die vorig jaar zijn geplant ter herinnering aan de slachtoffers van de vliegramp met MH17 is dood. De Gooi- en Eemlander meldt dat de ondergrond van het herdenkingsterrein in Vijfhuizen onvoldoende water doorlaat, waardoor de bomen niet kunnen overleven.
Simon Groot van de stichting Vrienden van het Nationaal Monument stelt in de krant dat het monument te snel is aangelegd, waardoor “een storende laag” in de ondergrond is ontstaan. Hij schat dat daardoor inmiddels zo’n zeventig bomen zijn doodgegaan.
Sjaak de Ligt van de stichting Monument MH17 denkt zelfs dat een derde, oftewel zo’n honderd bomen, is gesneuveld. Hij vermoedt dat er “verdichte lagen” in de bodem zitten. Water en wortels dringen moeizaam door die lagen, waardoor de bomen uit diepere lagen geen water en voedingstoffen kunnen halen. Bij wateroverlast blijft het water staan, waardoor de bomen juist een overvloed aan water te verwerken krijgen.
Zoektocht naar oplossing
Elk MH17-slachtoffer wordt op het monument, gelegen op steenworp afstand van Schiphol, herdacht met een eigen boom, voorzien van een naamplaatje. De bomen vormen samen een groot lint. De Ligt zegt dat MH17-nabestaanden met een dode boom inmiddels zijn geïnformeerd.
Zo moet het herinneringsbos er uiteindelijk uit komen te zien STICHTING NATIONAAL MONUMENT MH17
Er wordt volgens hem gewerkt aan een structurele oplossing voor de problemen met de bomen. De komende weken doet een boomdeskundige onderzoek op het terrein.
Op 17 juli 2017, exact drie jaar na de ramp met MH17, werd het Nationaal Monument MH17 officieel geopend. Daarbij waren onder anderen koning Willem-Alexander, koningin Máxima en premier Rutte aanwezig. De eerste boom werd in maart vorig jaar geplant door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders.
AD 13.09.2018 Van de 298 bomen in het herinneringsbos bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen is ruim een kwart al gestorven. Dat zegt Sjaak de Ligt, coördinator van de Stichting Monument MH17.
Een deel van de bomen liep dit voorjaar niet uit, merkte De Ligt. ,,We hebben toen direct de nabestaanden van de betreffende bomen geïnformeerd dat er iets aan de hand was met de boomgroei.” Volgens de coördinator waren dat moeilijke gesprekken: ,,Mensen vereenzelvigen zich met de boom.”
In het bos staan tien verschillende boomsoorten, waaronder sierappels, meidoorn, pluimes, ijzerhout en de grove den. Elk reisgezelschap heeft eenzelfde boomsoort. Deze bomen zijn naast elkaar geplant, zodat ze ook als groep herkenbaar blijven. Voor de vijftien bemanningsleden zijn lindebomen geplant.
Mensen vereenzelvigen zich met de boom, aldus Sjaak de Ligt
Volgens De Ligt is er niet één specifieke soort boom gestorven, maar zijn er door het hele boos heen bomen afgestorven. Wel is de sterfte op sommige plaatsen erger dan op andere. In oktober moet na onderzoek van de stichting duidelijk worden waardoor de bomen zijn gestorven.
Een mogelijke oorzaak is volgens De Ligt het natte najaar en de natte winter die we afgelopen jaar hebben gehad. ,,Mogelijk zijn toen de wortels onder water komen te staan. Wat op zich best bijzonder zou zijn, want sommige bomen staan wel 3 meter boven het maaiveld.” Om dit zeker te kunnen weten, wordt nu gekeken of het water goed genoeg weg kan. De Ligt: ,,Maar aangezien het de afgelopen tijd nauwelijks geregend heeft, was dat lastig. Daarvoor is regen nodig.”
Naar verwachting worden er in december nieuwe bomen geplant, totdat het aantal van 298 weer is bereikt. Dat zullen dezelfde bomensoorten zijn als die nu zijn afgestorven. De Ligt: ,,Daarbij letten we er uiteraard wel op dat het bomen zijn van ongeveer dezelfde lengte, zodat het een gelijk beeld geeft. Maar bomen groeien eigenlijk de eerste jaren nog niet zo hard.”
In maart vorig jaar werd het herinneringsbos aangeplant met voor elk van de omgekomen slachtoffers een boom. Het monument heeft de vorm van een lint. Op elke boom hangt een naamplaatje van een van de slachtoffers van de vliegramp. De bomen staan voor groei, hoop en leven, aldus de initiatiefnemers. In het hart van het bos staat een lange wand met een gedenkteken, een oog, waarin alle namen staan gegraveerd.
Het is inmiddels ruim vier jaar geleden dat de Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket en neerstortte in Oost-Oekraïne. Onder de 298 doden waren 196 Nederlanders. Veel andere slachtoffers kwamen uit Maleisië en Australië. De vlucht was onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur, in Maleisië.
AD 13.08.2018 Ruim vier jaar na het neerschieten van vlucht MH17 is er nog steeds geen monument in Maleisië. ,,De ramp wordt overschaduwd door de MH370.’’
Maleisië beleefde in 2014 twee tragedies. 8 maart verdween de MH370 van de radar en 17 juli werd de MH17 boven de Oekraïne neergeschoten.
,,In vier maanden verloren we twee vliegtuigen. Wat er is gebeurd met MH370 is nog steeds niet duidelijk. We hebben een paar wrakstukken gevonden van het vliegtuig, maar het wrak zelf niet. Daarom zijn er veel familieleden die geen monument willen voor MH370 totdat het vliegtuig is gevonden. Vooral de Chinezen zijn tegen. Ze denken dat inzittenden nog leven, dat het toestel ergens staat. Tot op de dag van vandaag geloven ze dat hun geliefden nog in leven zijn en dat ze met medeweten van de regering gegijzeld worden. Als we het vliegtuig en de lichamen niet vinden, zullen ze het nooit geloven,’’ zegt Fuad Sharuji, crisisdirecteur bij Malaysia.’’
Als het monument af is, zal er geen officiële herdenking zijn, aldus Fuad Sharuji.
De weerstand van de MH370 nabestaanden, hield ook de plannen voor een monument voor MH17 tegen. Maar zonder er ruchtbaarheid aan te geven wordt er wel aan gewerkt. De plannen liggen klaar. Een ontwerp in de vorm van een hibiscus, de nationale bloem van Maleisië, en een ontwerp rond een staartstuk van een vliegtuig. In beide ontwerpen zitten de namen van de 298 slachtoffers. ,,We vragen er al om sinds 2016. De overheid heeft al wel twee plekken aangewezen waar het zou kunnen komen, dus we hebben goede hoop dat het er komt.’’
Maleisië is een land met verschillende religies: moslims, boeddhisten, hindoes en christenen. Iedere groep herdenkt anders. Als het monument er komt, heeft de regering besloten, zijn religieuze ceremonies en gebeden verboden. Evenmin komen er grote jaarlijkse herdenkingen. Wie wil, kan er als individu heengaan. ,,Het is ook het culturele verschil tussen Maleisië en Nederland, waar alle familieleden samenkomen om de slachtoffers te herdenken. In onze samenleving werkt dat niet zo. Als het monument af is, zal er geen officiële herdenking zijn. Families kunnen dat zelf doen als ze dat willen. Dat is prima.’’
Asmaa Aljuned, de vrouw van MH17 co-piloot Ahmad Hakimi Hanapi, betwijfelt of het monument er ooit komt. ,,Mensen zullen gaan zeggen: Moet dat nu nog wel? En kan dat geld niet beter besteed worden? Waarom is er zoveel aandacht voor deze doden en niet voor anderen?’’ Als het er komt zal ze het zeker bezoeken. ,,Er moet íets komen.’’
Asmaa (32) kreeg een staande ovatie toen ze in Nederland op de eerste herdenkingsbijeenkomst haar speech afsloot met de woorden die haar man had moeten zeggen kort voor de landing in Kuala Lumpur. ,,Namens Malaysia Airlines en de rest van de bemanning: hartelijk dank dat u met ons heeft willen vliegen. Wij wensen u een prettige dag.’’
,,Een herdenking zoals in Nederland – die me echt raakte – is hier ondenkbaar. Het idee dat de minister-president hier iets tegen je zou zeggen of dat je de koning bijna aan kunt raken. Weet je, het is nog maar vier jaar geleden en er is dit jaar in Maleisië helemaal niet herdacht.’’
Rouw is een luxe
Ze is veranderd sinds die emotionele speech. Een hoofddoek draagt ze niet meer. ,,Ik ben verplicht aan mijn man dat onze zoon Abderrahman die bijna 5 is, een goed leven krijgt. Dat kan ik niet geven als ik doe wat de omgeving van mij verwacht.’’ Ze opende na de dood van haar man een cafeetje met verse sappen. Die zaak wordt nu gerund door personeel. En ze ging aan de slag als HR-adviseur bij de Verenigde Naties. In de avonduren studeert ze verder. ,,Rouw is een luxe die ik met niet kan veroorloven. Als ik alleen zou huilen doe ik mijn man geen recht. Hij was mijn jeugdliefde. Hij hield zoveel van Aberrahman. Ze hebben hem vermoord, maar ze kunnen Aberrahman en mij niet beroven van ons geluk.’’
Asmaa is ervan overtuigd dat de daders gepakt en veroordeeld zullen worden. ,,Ik weet het zeker. Dat is een zaak van de lange adem. Ik kijk maar naar de PanAm-vlucht in 1988. Dat duurde ook heel lang tot er een uitleveringsovereenkomst was om de verdachten te kunnen berechten.’’
NOS 25.07.2018 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo heeft gezegd dat de VS al het mogelijke zal doen om Rusland verantwoording te laten afleggen voor de ramp met vlucht MH17. Tijdens de jaarlijkse herdenking van de vliegramp, vorige week dinsdag, zag Amerika naar verluidt nog af van scherpe kritiek op Rusland.
“De Verenigde Staten zijn altijd een belangrijke partner geweest voor Nederland en Australië bij het vinden van de daders”, antwoordde Pompeo op een vraag van een Australische journalist. “We moeten de Russen verantwoordelijk blijven houden.” De Amerikaanse minister gaf een persconferentie samen met zijn Australische ambtgenoot, die op bezoek is in de VS.
Top met Poetin
Vorige week onthulde het tijdschrift Foreign Policy dat Amerika de jaarlijkse verklaring bij de herdenking van MH17 niet had verstuurd. Uit een conceptversie bleek dat de VS oorspronkelijk de conclusies van het Joint Investigation Team (JIT) wilde onderstrepen. Een bron van het blad beweerde dat Pompeo op het laatste moment niet akkoord ging met de inhoud.
Foreign Policy zag een mogelijk verband met het feit dat president Trump een dag voor de herdenking overleg had gevoerd met president Poetin in Helsinki. Het Witte Huis wilde volgens het blad niet ingaan op vragen over de kwestie.
Gesteund door de VS
Een woordvoerder van Pompeo benadrukte later dat er niets veranderd was aan het Amerikaanse standpunt over de verantwoordelijkheid voor het neerhalen van de MH17. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken liet weten zich nog altijd gesteund te voelen door de Verenigde Staten in de nasleep van de MH17-ramp. Pompeo ging tijdens de persconferentie niet verder in op de kwestie.
In het JIT-rapport wordt bevestigd dat vlucht MH17 boven Oekraïne werd neergehaald door een Buk-raket die afkomstig was van de 53e brigade van het Russische leger uit Koersk. Rusland heeft altijd ontkend iets met de ramp te maken te hebben.
NOS 23.07.2018 Bij de opening van de aids-conferentie in Amsterdam is stilgestaan bij de inzittenden van vlucht MH17, die onderweg waren naar de editie van het congres in Melbourne in 2014.
Familieleden van de overleden onderzoekers zaten in de zaal. Geëmotioneerd vertelde hoogleraar interne geneeskunde Peter Reiss van Amsterdam UMC over zijn oud-collega Joep Lange, diens partner verpleegkundige Jacqueline van Tongeren en vier anderen.
“Ik heb Martine de Schutter, Lucie van Mens, Pim de Kuijer en Glenn Raymond Thomas niet goed gekend, maar Jacqueline en Joep waren goede collega’s en vrienden, en onze levens, zowel professioneel als persoonlijk, waren lange tijd met elkaar verweven.”
Na de speech van Reiss stonden aanwezigen op en was er een groot applaus:
Reiss memoreerde dat hij, Lange en Van Tongeren door de RAI werden gevraagd om te helpen de conferentie terug te brengen naar Amsterdam, waar deze ook in 1992 werd gehouden. Lange had voorgesteld dat Reiss de lokale mede-voorzitter zou worden, iets dat Van Tongeren steunde.
“Dat gaf me de inspiratie om vol te houden, ook na juli 2014, en om de conferentie tot een groot succes te maken”, zegt de hoogleraar. “Niet alleen wetenschappelijk, maar ook wat betreft de betrokkenheid van de gemeenschap.”
Bij de conferentie zijn tal van bekenden, onder wie prins Harry...ANP
…Songfestival-winnaar Conchita Wurst...ANP
…en prinses Mabel: zij sprak ook bij de openingsceremonie ANP
Op de conferentie spraken ook onder anderen Mabel van Oranje en minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking. Kaag maakte bekend dat het kabinet 10 miljoen euro extra uittrekt voor groepen die groot gevaar lopen met hiv besmet te raken.
Het geld wordt besteed aan preventie-projecten in onder meer Oost-Europa, Azië en delen van Afrika. Nederland geeft dit jaar al zo’n 430 miljoen euro uit voor onder meer aidspreventie, seksuele voorlichting en anticonceptie in veel ontwikkelingslanden.
Op de conferentie praten ruim 15.000 wetenschappers, activisten en politici uit de hele wereld over oplossingen voor de aidsepidemie.
Bekijk in dit interactieve beeldverhaal hoe Nederland voor het eerst kennismaakte met het hiv-virus en aids, door de ogen van een betrokken arts, een hulpverlener die slachtoffers tot het laatst bijstond en een man die hiv aan den lijve ondervond:
NOS 19.07.2018 Nederland voelt zich nog altijd gesteund door de Verenigde Staten in de nasleep van de MH17-ramp, laat het ministerie van Buitenlandse Zaken weten.
Gisteren bleek dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat ieder jaar met de MH17-herdenking een verklaring publiceert, dat dit jaar niet had gedaan. Het blad Foreign Policy had wel een conceptversie van de verklaring in handen. Daarin werd scherpe kritiek geleverd op Rusland, aldus het blad.
“Vier jaar na het neerhalen van MH17 wacht de wereld nog altijd op Ruslands erkenning van zijn rol”, staat bijvoorbeeld in de conceptverklaring. “Het is tijd dat Rusland ophoudt met zijn harteloze campagne van desinformatie en de volgende fase van het onderzoek volledig steunt.”
Afgelopen 17 juli was de eerste MH17-herdenking sinds het JIT-onderzoeksteam in mei de resultaten van zijn onderzoek naar de MH17-ramp presenteerde. Het team concludeerde dat vlucht MH17 is neergehaald door een Buk-raket die van Rusland naar Oekraïne was gebracht. Rusland heeft altijd ontkend iets met de ramp te maken te hebben.
Maar het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft die verklaring dus nooit gepubliceerd. De woordvoerder van minister Pompeo benadrukte gisteren dat dat niets verandert aan het Amerikaanse standpunt over de MH17-ramp.
Volgens haar heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken dit jaar besloten om het te laten bij de verklaring die de G7 afgelopen weekend publiceerde. Volgens de G7-landen is het bewijsmateriaal dat vlucht MH17 werd neergehaald door een Buk-raket van het Russische leger “overtuigend, significant en verontrustend”.
Pompeo’s woordvoerder zei gisteren dat ze hoopt dat deze keuze niets afdoet aan hoe mensen denken “over onze standvastige overtuiging dat Rusland verantwoordelijk is voor het neerhalen van de MH17-vlucht en dat wij achter het Nederlandse onderzoek staan”.
Geen twijfel
Nederland twijfelt dus niet aan het Amerikaanse standpunt over MH17, zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken. “De glasheldere Amerikaanse G7-verklaring over MH17 van deze week, de reactie van de woordvoerder van Pompeo gisteren en andere Amerikaanse uitlatingen en verklaringen laten daar geen twijfel over bestaan”.
Coalitiepartijen stellen Kamervragen over de kwestie:
AD 19.07.2018 Nederland twijfelt niet aan de steun van de Verenigde Staten als het gaat om MH17. Dat liet het ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag weten in reactie op het onverwachte besluit van de Amerikaanse regering om op de herdenkingsdag van de ramp geen verklaring over de zaak uit te geven.
De afgelopen jaren had het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken steeds op 17 juli altijd een verklaring gepubliceerd waarin de aanslag werd herdacht. Maar dit jaar zou in de conceptverklaring te veel kritiek op de rol van Rusland hebben doorgeklonken, meldt het blad Foreign Policy (FP).
De verklaring stond maar even op de website van de Amerikaanse ambassade in Moskou. Naar verluidt zou de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, in de nasleep van alle rumoer rond de top Trump-Poetin bezwaar hebben gemaakt tegen het Rusland-onvriendelijke taalgebruik in de tekst, aldus een anonieme ambtenaar van het ministerie tegen FP.
Standpunt
Een woordvoerster van het Amerikaanse ministerie liet later weten de afgelopen maanden drie verklaringen waren uitgegeven over MH17 en dat voldoende te vinden. Ze liet weten dat het Amerikaanse standpunt inzake MH17 niet is veranderd. ,,Nederland voelt zich nog altijd gesteund door de Verenigde Staten in MH17″, aldus Buitenlandse Zaken in Den Haag. Dat bleek volgens het ministerie inderdaad uit een reeks Amerikaanse verklaringen de afgelopen tijd.
Het toestel van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om. Onderzoekers hebben geconcludeerd dat de Buk-raket waarmee vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten, is afgevuurd uit een installatie van het Russische leger.
NU 19.07.2018 Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dit jaar geen verklaring verstuurd voor de herdenking van de MH17. De Amerikanen zouden wel een conceptbrief met daarin scherpe kritiek op Rusland hebben opgesteld, maar deze niet hebben verzonden.
Foreign Policy heeft een kopie van de verklaring in handen. Volgens het Amerikaanse blad zou het niet verzenden van de brief te maken kunnen hebben met de ontmoeting die de Amerikaanse president Donald Trump een dag voor de herdenking had met de Russische president Vladimir Poetin.
Volgens Foreign Policy zou de verklaring maandag verstuurd worden, maar is op het laatste moment opdracht gegeven om dit niet te doen. Volgens een bron van het nieuwsblad zou de minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo niet hebben ingestemd met de inhoud van de brief.
Het is de eerste keer dat de VS geen verklaring voor de jaarlijkse herdenking heeft verstuurd. Het ministerie laat in een reactie aan het blad weten niets te willen zeggen over “zogenaamd gelekte documenten” en dat het standpunt van de Verenigde Staten niet is gewijzigd.
Dit jaar stelde het Joint Investigations Team (JIT) dat de buk-raketinstallatie die in 2014 is gebruikt voor het neerhalen van vlucht MH17 van het Russische leger was. Nederland en Australië hebben Rusland kort daarna aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van het vliegtuig.
Kritiek
In de brief bekritiseert de VS Rusland vanwege de rol die het land heeft gespeeld. “Vier jaar na het neerhalen van de MH17 wacht de wereld nog steeds op Ruslands erkenning van zijn rol”, luidt de verklaring. “Het is tijd dat Rusland de volgende fase van het onderzoek volledig steunt.”
Verder worden in de verklaring de op 24 mei gepresenteerde conclusies van het JIT-onderzoek aangehaald. “De VS heeft volledig vertrouwen in de resultaten van het onderzoeksteam”, staat in de brief.
NOS 18.07.2018 Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een verklaring bij de jaarlijkse herdenking van MH17 niet verstuurd. In de verklaring wordt scherpe kritiek geleverd op Rusland, schrijft het blad Foreign Policy, dat een kopie van de niet-verstuurde conceptversie in handen heeft.
Het ministerie stuurde tot nu toe elk jaar een verklaring voor de dag van de herdenking van de ramp. Het blad wijst erop dat de herdenking van MH17 dit jaar een dag na de top tussen Trump en Poetin plaatsvond. Het ministerie heeft geen uitleg gegeven over het uitblijven van de verklaring en houdt zich volgens Foreign Policy “opvallend stil”.
Het blad meldt dat de verklaring maandag al uitgebracht zou worden. Op het laatste moment zou, volgens een bron van Foreign Policy, opdracht zijn gegeven het stuk vast te houden omdat minister Pompeo niet akkoord ging met de inhoud.
‘Wereld wacht op erkenning Rusland’
In de verklaring wordt Rusland bekritiseerd om de vermoedelijke rol die het land heeft gespeeld. “Vier jaar na het neerhalen van MH17 wacht de wereld nog altijd op Ruslands erkenning van zijn rol”, staat erin. “Het is tijd dat Rusland ophoudt met zijn harteloze campagne van desinformatie en de volgende fase van het onderzoek volledig steunt.”
De herdenking was dit jaar extra speciaal, zo schrijft Foreign Policy, omdat het de eerste was sinds het door Nederland geleide JIT zijn onderzoeksresultatenpresenteerde. Die resultaten worden expliciet genoemd in de verklaring die het State Department had klaarliggen.
In het JIT-rapport werd bevestigd dat MH17 boven Oekraïne werd neergehaald door een Buk-raket die afkomstig was van de 53e brigade van het Russische leger uit Koersk. Rusland heeft altijd ontkend iets met de ramp te maken te hebben.
Gisteren was het precies 4 jaar geleden dat vlucht MH17 werd neergeschoten. Op verschillende plaatsen werden de slachtoffers herdacht. In totaal vielen 298 slachtoffers, onder wie 196 Nederlanders.
De G7, waar ook de VS deel van uitmaakt, riep Rusland afgelopen weekend op snel opheldering te gegeven over het neerstorten van MH17. Volgens de G7 is het bewijsmateriaal dat het vliegtuig werd neergehaald door een Buk-raket van het Russische leger “overtuigend, significant en verontrustend”. De G7-verklaring verscheen vier dagen later op de website van het Amerikaanse ministerie, nadat Foreign Policy ernaar had gevraagd.
NU 18.07.2018 Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dit jaar geen verklaring verstuurd voor de herdenking van de MH17. Wel zouden de Amerikanen een brief met daarin scherpe kritiek op Rusland hebben opgesteld.
Foreign Policy heeft een kopie van de verklaring in handen. Volgens het Amerikaanse blad zou het niet verzenden van de brief te maken kunnen hebben met de ontmoeting die de Amerikaanse president Donald Trump een dag voor de herdenking had met de Russische president Vladimir Poetin.
Volgens Foreign Policy zou de verklaring maandag verstuurd worden, maar is op het laatste moment opdracht gegeven om dit niet te doen. Volgens een bron van het nieuwsblad zou de minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo niet hebben ingestemd met de inhoud van de brief.
Het is de eerste keer dat de VS geen verklaring voor de jaarlijkse herdenking heeft verstuurd. Het ministerie laat in een reactie aan het blad weten niets te willen zeggen over “zogenaamd gelekte documenten” en dat het standpunt van de Verenigde Staten niet is gewijzigd.
Dit jaar stelde het Joint Investigations Team (JIT) dat de buk-raketinstallatie die in 2014 is gebruikt voor het neerhalen van vlucht MH17 van het Russische leger was. Nederland en Australië hebben Rusland kort daarna aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van het vliegtuig.
Kritiek
In de brief bekritiseert de VS Rusland vanwege de rol die het land heeft gespeeld. “Vier jaar na het neerhalen van de MH17 wacht de wereld nog steeds op Ruslands erkenning van zijn rol”, luidt de verklaring. “Het is tijd dat Rusland de volgende fase van het onderzoek volledig steunt.”
Verder worden in de verklaring de op 24 mei gepresenteerde conclusies van het JIT-onderzoek aangehaald. “De VS heeft volledig vertrouwen in de resultaten van het onderzoeksteam”, staat in de brief.
NOS 18.07.2018 Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een verklaring bij de jaarlijkse herdenking van MH17 niet verstuurd. In de verklaring wordt scherpe kritiek geleverd op Rusland, schrijft het blad Foreign Policy, dat een kopie van de niet-verstuurde conceptversie in handen heeft.
Het ministerie stuurde tot nu toe elk jaar een verklaring voor de dag van de herdenking van de ramp. Het blad wijst erop dat de herdenking van MH17 dit jaar een dag na de top tussen Trump en Poetin plaatsvond. Het ministerie heeft geen uitleg gegeven over het uitblijven van de verklaring en houdt zich volgens Foreign Policy “opvallend stil”.
Het blad meldt dat de verklaring maandag al uitgebracht zou worden. Op het laatste moment zou, volgens een bron van Foreign Policy, opdracht zijn gegeven het stuk vast te houden omdat minister Pompeo niet akkoord ging met de inhoud.
‘Wereld wacht op erkenning Rusland’
In de verklaring wordt Rusland bekritiseerd om de vermoedelijke rol die het land heeft gespeeld. “Vier jaar na het neerhalen van MH17 wacht de wereld nog altijd op Ruslands erkenning van zijn rol”, staat erin. “Het is tijd dat Rusland ophoudt met zijn harteloze campagne van desinformatie en de volgende fase van het onderzoek volledig steunt.”
De herdenking was dit jaar extra speciaal, zo schrijft Foreign Policy, omdat het de eerste was sinds het door Nederland geleide JIT zijn onderzoeksresultatenpresenteerde. Die resultaten worden expliciet genoemd in de verklaring die het State Department had klaarliggen.
In het JIT-rapport werd bevestigd dat MH17 boven Oekraïne werd neergehaald door een Buk-raket die afkomstig was van de 53e brigade van het Russische leger uit Koersk. Rusland heeft altijd ontkend iets met de ramp te maken te hebben.
Gisteren was het precies 4 jaar geleden dat vlucht MH17 werd neergeschoten. Op verschillende plaatsen werden de slachtoffers herdacht. In totaal vielen 298 slachtoffers, onder wie 196 Nederlanders.
De G7, waar de ook de VS deel van uitmaakt, riep Rusland afgelopen weekend op snel opheldering te gegeven over het neerstorten van MH17. Volgens de G7 is het bewijsmateriaal dat het vliegtuig werd neergehaald door een Buk-raket van het Russische leger “overtuigend, significant en verontrustend”. De G7-verklaring verscheen vier dagen later op de website van het Amerikaanse ministerie, nadat Foreign Policy ernaar had gevraagd.
AD 18.07.2018 Voor het eerst publiceerde de VS dit jaar géén verklaring om het neerhalen van vlucht MH17 te gedenken. Het ministerie van Buitenlandse Zaken had wel een verklaring voorbereid waarin Rusland er stevig van langs kreeg. Maar die is nooit gepubliceerd.
Dat meldt de Amerikaanse politieke nieuwssite Foreign Policy, die in het bezit is van de concepttekst. ,,Vier jaar na het neerhalen van MH17 wacht de wereld nog altijd tot Rusland verantwoording neemt voor zijn rol”, staat in de kladtekst. ,,Het is tijd dat Rusland stopt met het hardvochtig achterhouden van informatie en volledige steun verleent aan de volgende fase van het onderzoek van het Joint Investigation Team en de strafrechtelijke vervolging van degenen die verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van vlucht MH17.”
De verklaring stond maandag klaar om te worden uitgestuurd, maar dat werd op het laatste moment afgeblazen. Minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo zou de tekst niet hebben goedgekeurd, volgens een bron van de nieuwssite
Onderonsje
Nederland had gehoopt dat de Amerikaanse president Trump maandag de Russische president Poetin ter verantwoording zou roepen. Dinsdag was het vier jaar geleden dat het vliegtuig, onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur, werd neergehaald boven Oekraïne door een raket die afkomstig bleek uit Rusland. Tot grote teleurstelling van de nabestaanden van de slachtoffers zweeg Trump over het onderwerp tijdens zijn onderonsje met Poetin in Helsinki. Voor de jaarlijkse herdenkingsdag van de ramp bracht het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken voor het eerst bovendien géén verklaring naar buiten.
Nu blijkt volgens Foreign Policy dus dat ambtenaren wel degelijk een statement hadden voorbereid. ,,We zullen de 298 onschuldige mensenlevens die op deze tragische dag verloren zijn gegaan nooit vergeten”, staat daar verder in, ,,en vragen namens hen gerechtigheid.” Het ministerie wilde volgens de nieuwssite geen uitleg geven, omdat het nooit op gelekte documenten reageert. ,,Het standpunt van de VS inzake de MH17-ramp is onveranderd”, voegde de regeringswoordvoerder daar nog aan toe.
Kritiek
De VS ondertekende zondag wel een verklaring van de G7-landen waarin de aanval op MH17 en Ruslands rol daarin worden bekritiseerd. Terwijl de Canadese en Britse overheid die verklaringen meteen op hun website publiceerden, deed het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat opvallend genoeg pas woensdag – een dag ná de herdenking en twee dagen na de ontmoeting van Trump en Poetin.
Tijdens de 45-minuten durende persconferentie na afloop had Trump uitgebreide lof voor Poetin, en betwijfelde hij hardop de conclusie van zijn eigen inlichtingendienst dat Rusland zich heeft gemengd in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dat leverde de Amerikaanse president een storm aan kritiek op.
Zijn minister Pompeo moet zich volgende week in de Senaat verantwoorden over de top in Helsinki.
NU 18.07.2018 Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft opnieuw kritiek geuit op het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.
Het ministerie noemt het “schandalig” dat Nederland de Oekraïense autoriteiten niet verantwoordelijk houdt voor het openhouden van het luchtruim boven Oost-Oekraïne.
Volgens de Russen had het land het luchtruim moeten sluiten vanwege de vijandigheden op de grond.
“Nederland stond Rusland niet toe deel te nemen aan het Joint Investigation Team (JIT)”, aldus het ministerie. Ook zou de “essentiële informatie” die Rusland aan de onderzoekers van het JIT heeft verstrekt vrijwel volledig zijn genegeerd.
Het steekt volgens het ministerie dat Oekraïne wel lid van het JIT is en “wegkomt met het achterhouden van belangrijke informatie”. Daarmee doelt Rusland bijvoorbeeld op radargegevens.
Het toestel van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.
Onderzoekers hebben geconcludeerd dat de gebruikte buk-raket werd afgevuurd uit een installatie van het Russische leger.
AD 18.07.2018 De Australiër Anthony Maslin, vader van Evie, Mo en Otis, die omkwamen bij de ramp met MH17, haalt uit naar president Trump op Facebook. Maslin is kwaad op Trump vanwege de opmerkingen die hij maakte tijdens zijn ontmoeting met de Russische president Poetin.
De vader van Evie, Mo en Otis schreef een open brief aan de president waarin hij hem vroeg om te stoppen met het praten over fake news, nepnieuws, en het in plaats daarvan eens te hebben over onweerlegbare feiten.
‘Dat passagiersvliegtuig MH17 uit de lucht werd geschoten en 298 onschuldige mensen werden vermoord, is een onweerlegbaar feit’, schrijft Maslin. ‘Dat het toestel is neergeschoten door een Russische raket is een onweerlegbaar feit. Dat dat onze drie mooie kinderen en hun grootvader doodde, en daarmee ons leven en vele andere levens verwoestte, is een onweerlegbaar feit.’
Medelijden
De tekst is geplaatst bij een foto van zijn kinderen. ‘Dat de man wiens kont je net hebt gekust dit heeft gedaan en daar maar over blijft liegen, is een onweerlegbaar feit’, voegde hij nog aan de tekst toe.
Maslin is desondanks niet kwaad op Trump en Poetin, schrijft hij. ‘Ik voel geen woede tegen jullie twee, ik voel iets veel en veel ergers… ik voel medelijden. Je hebt geen medeleven voor je medemens en je hebt duidelijk geen idee wat liefde is. Je hebt niets.’
Precies vier jaar geleden
Trump vertelde tijdens een persconferentie dat hij Poetin geloofde toen die zei dat Rusland zich niet had bemoeid met de Amerikaanse verkiezingen van 2016. Hij herstelde deze opmerking, nadat hij veel kritiek te verduren had gekregen vanuit zijn achterban.
Gisteren was de ramp met MH17 precies vier jaar geleden. Onderzoekers stelden vast dat het een Russische Buk-raket was geweest die het toestel uit de lucht schoot, Rusland heeft dit altijd ontkend. In mei maakten Nederland en Australië bekend dat ze Rusland verantwoordelijk houden voor de ramp.
AD 17.07.2018 Duizend nabestaanden herdachten vandaag de ramp met vlucht MH17. Ze zochten troost en bemoediging bij elkaar. Want ook vier jaar later is de pijn onveranderd groot.
NOS 17.07.2018 Het is vandaag vier jaar geleden dat vlucht MH17 werd neergehaald. Op verschillende plaatsen zijn de slachtoffers herdacht. Veel nabestaanden kwamen vanmiddag samen bij het Nationaal Monument in Vijfhuizen.
Op de besloten bijeenkomst werden de namen van de 298 slachtoffers voorgelezen. Onder hen waren 196 Nederlanders.
‘Dit voelt alsof het gisteren is gebeurd. Hier komt alles weer boven’
Burgemeester Onno Hoes van de gemeente Haarlemmermeer, waar Vijfhuizen en Schiphol onder vallen was een van de sprekers, net als de voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, Piet Ploeg.
In zijn toespraak zei Ploeg dat een herdenking ook vier jaar na dato nog belangrijk is voor de nabestaanden. Hij beschreef hoe moeilijk het nog is om om te gaan met het verlies, en dat het goed is om dat samen met andere nabestaanden te kunnen doen.
Gedoe en gesol
Hij wees op het ‘gedoe en gesol’ met stoffelijke resten, die ook nu nog worden gevonden in Oekraïne. “Telkens moeten we de moeilijke afweging maken om wel of niet te identificeren.”
Op het exacte tijdstip van de ramp, 15.18 uur, was er een minuut stilte. Premier Rutte opende daarna het defilé met het leggen van bloemen bij het monument, dat bestaat uit 298 speciaal geplante bomen, voor elk slachtoffer een.
Nederlandse ambassade
Niet alleen in Vijfhuizen is de ramp met het Maleisische vliegtuig herdacht. Zo was er vanochtend in Hilversum ook een bijeenkomst. Vijftien slachtoffers woonden in de mediastad.
Op de de rampplek in Oekraïne kwamen mensen samen bij een monument en ook bij de Nederlandse ambassade in Kiev werden bloemen gelegd. Bekijk hieronder beelden van de herdenkingen in Oekraïne:
Vier jaar na dato is het nog onduidelijk of de daders vervolgd gaan worden. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat de Buk-raket die het Maleisische toestel vernietigde afkomstig was uit Rusland, maar Moskou ontkent bij hoog en bij laag dat er ooit een Russische Buk-installatie de grens met Oekraïne is overgegaan.
NU 17.07.2018 Nabestaanden uit binnen- en buitenland hebben dinsdag in Vijfhuizen de 298 slachtoffers van de MH17-vliegramp herdacht. Ze deden dat bij het Nationaal Monument MH17.
Rond het tijdstip dat de Boeing 777 van Malaysia Airlines vier jaar geleden neerstortte, waren de ongeveer duizend aanwezigen een minuut stil.
Voorafgaand aan dat moment lazen familie en vrienden de namen en leeftijden van alle slachtoffers op. Minister-president Mark Rutte opende het defilé door bloemen bij het monument, dat uit 298 bomen bestaat, te leggen.
Het toestel van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Het Nationaal Monument MH17 is een jaar geleden geopend door koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Het bos heeft de vorm van een lusvormig lint. De bomen staan voor hoop, geloof en verbondenheid. Ook staan er zonnebloemen, die symbool staan voor de ramp.
De Stichting Vliegramp MH17 wil volgend jaar een bijzondere herdenking organiseren, vijf jaar na de ramp. Volgens voorzitter van de stichting Piet Ploeg is het belangrijk te blijven herdenken, zo zei hij dinsdag tijdens de herdenking bij het Nationaal Monument MH17.
“De herdenking is belangrijk en moet blijven bestaan. Misschien niet meer elk jaar, maar ons monument is een plek waar we gezamenlijk, maar ook alleen kunnen blijven herdenken, ook in de verre toekomst”, aldus Ploeg.
Hoe de herdenking van volgend jaar eruit moet komen te zien, kan Ploeg nog niet zeggen. “Daar gaan we de komende tijd over nadenken. Het is ook afhankelijk van de actualiteit, misschien is er volgend jaar al een rechtszaak.”
Beluister een podcast met nabestaanden van slachtoffers van MH17
AD 17.07.2018 Nabestaanden uit binnen- en buitenland hebben in Vijfhuizen de 298 slachtoffers van de MH17-vliegramp herdacht. Ze deden dat bij het Nationaal Monument MH17. Rond het moment dat de Boeing 777 van Malaysia Airlines vier jaar geleden neerstortte, waren de ongeveer duizend aanwezigen een minuut stil.
Vier jaar na het gewelddadige verlies van onze dierbaren. Vier jaar nadat onze levens volledig op zijn kop zijn gezet, aldus Piet Ploeg.
Voorafgaand aan dat moment lazen familie en vrienden de namen en leeftijden op van alle slachtoffers. De Luchtmachtkapel verzorgde de muziek en aan het eind opende minister-president Mark Rutte het defilé met het leggen van bloemen bij het monument, dat bestaat uit 298 bomen.
,,Het is nu vier jaar na de afschuwelijke aanslag op vlucht MH17”, zei Piet Ploeg, voorzitter van Stichting Vliegramp MH17. ,,Vier jaar na het gewelddadige verlies van onze dierbaren. Vier jaar nadat onze levens volledig op zijn kop zijn gezet. Vier jaren ook waarin wij voortdurend worden geconfronteerd met berichten en discussies over waarheid, rechtvaardigheid, schuld, verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.”
En het is volgens hem nog niet voorbij, aangezien nabestaanden nog steeds te maken hebben met repatriëring en identificatie van stoffelijke resten van slachtoffers. Ook als er een strafproces komt tegen de verdachten, komt er nog veel op de nabestaanden af. ,,Ook dan is het goed om samen te zijn.”
De Stichting Vliegramp MH17 wil volgend jaar een bijzondere herdenking organiseren. ,,De herdenking is belangrijk en moet blijven bestaan, misschien niet meer elk jaar, maar ons monument is een plek waar we gezamenlijk, maar ook alleen kunnen blijven herdenken, ook in de verre toekomst”, aldus Ploeg.
Hoe de herdenking van volgend jaar eruit moet komen te zien, kan hij nog niet zeggen. ,,Daar gaan we de komende tijd over nadenken. Het is ook afhankelijk van de actualiteit, misschien is er volgend jaar al een rechtszaak.”
Zonnebloemen
Het toestel van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Het Nationaal Monument MH17 is een jaar geleden geopend door koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Het bos heeft de vorm van een lusvormig lint. De bomen staan voor hoop, geloof en verbondenheid. Ook staan er zonnebloemen, die symbool staan voor de ramp.
Buitenlandchef Mogherini rouwt om MH17-slachtoffers
De crash van de MH17 vier jaar geleden passeert ook in Brussel niet onopgemerkt. Buitenlandchef Federica Mogherini gaf vanmiddag een verklaring uit waarin ze de slachtoffers herdenkt en (opnieuw) Rusland ter verantwoording roept.
Mogherini’s letterlijke verklaring: ,,Vandaag herdenken we de vierde verjaardag van de tragische crash van Malaysian Airlines Flight MH17, die het verlies van zoveel onschuldige levens veroorzaakte. Voor degenen die hun dierbaren verloren hebben, is deze dag een voortdurende bron van verdriet. We betuigen onze sympathie en diepe respect aan hen allen.
De EU steunt volledig resolutie 2166 van de VN-Veiligheidsraad, waarin wordt geëist dat degenen die verantwoordelijk zijn voor de neergang van vlucht MH17 op 17 juli 2014 ter verantwoording worden geroepen en alle staten ten volle meewerken aan het streven naar verantwoordingsplicht.
Het werk van het gemeenschappelijk onderzoeksteam en de stappen die de betrokken landen nemen om tot een doeltreffende vervolging te komen, zijn in dit verband van essentieel belang. Het Joint Investigation Team presenteerde op 24 mei verdere bevindingen van zijn onafhankelijk, professioneel en onpartijdig onderzoek, en concludeerde dat de BUK-installatie die werd gebruikt om vlucht MH17 neer te schieten zonder twijfel eigendom was van de strijdkrachten van de Russische Federatie. Tegen deze achtergrond zullen we de Russische Federatie blijven vragen haar verantwoordelijkheid te nemen en volledig mee te werken aan alle inspanningen om verantwoording af te leggen.”
AD 17.07.2018 Vandaag vier jaar geleden werd vlucht MH17 neergehaald door een Russische Buk-raket boven Oost-Oekraïne. De herdenkingsdienst in Vijfhuizen vanmiddag krijgt een extra lading nu onlangs formeel Rusland als schuldige is aangewezen. ,,De wereld gaat door, maar voor ons nabestaanden niet.”
Bij het Nationaal Monument MH17 in Vijfhuizen bij Haarlem komen straks familie en vrienden samen om overleden dierbaren te herdenken. Bij de crash in Oekraïne kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Tijdens de dienst vanmiddag worden hun namen voorgelezen. Minister-president Mark Rutte legt bloemen bij het monument, een ‘herdenkingsbos’ van 298 bomen, een voor elk slachtoffer.
‘Bij ons staat de tijd stil’
Hans de Borst uit Monster verloor zijn dochter Elsemiek (17) bij de ramp. Zij was met haar moeder, stiefvader en broertje op weg naar Maleisië. ,,Het is vier jaar geleden alweer, mensen vergeten het wel eens. Dat snap ik ook wel: de wereld gaat door, maar niet voor ons.”
Op de verjaardag van Elsemiek nodigde Hans de vriendinnen van zijn dochter uit. ,,Ik twijfelde daar dit jaar nog even aan. Maar ik heb ze toch gevraagd, en ze kwamen. We zijn naar het monument in Vijfhuizen gegaan, we hebben iets gedronken, een taartje gegeten. Het is curieus: zij zijn inmiddels 21, 22, gaan door met hun leven, ze zijn druk met de studie en vriendjes en zo. Maar mijn dochter blijft 17, de tijd staat stil. Dat blijft pijnlijk.”
Vanmiddag is de eerste herdenking sinds het kabinet Rusland formeel aansprakelijk heeft gesteld voor de aanslag. Dat gebeurde in mei, de dag nadat het internationale onderzoeksteam JIT geconcludeerd had dat het vliegtuig is neergehaald door een Buk-raket van het Russische leger. ,,Er moet gerechtigheid komen voor de slachtoffers en hun nabestaanden”, zei minister Stef Blok (VVD) van Buitenlandse Zaken in mei. Moskou blijft ontkennen, en stelt dat er nooit een Russische raketinstallatie in Oekraïne is geweest.
Voor De Borst is duidelijk dat ‘het net zich sluit’: ,,Vandaag zitten we voor het eerst met deze wetenschap bij elkaar. Dat geeft een gevoel van opluchting: nu is bevestigd wat we al dachten. Dan zeggen mensen wel eens: ‘de Russen reageren niet, ze strooien zand in de machine’. Dat staat voor mij los van de zaak: we laten met de rest van de wereld zien dat je niet kunt wegkomen met massamoord.”
196 Nederlanders verloren donderdag 17 juli 2014 het leven. Via deze link zijn de verhalen van de in ons land wonende slachtoffers te vinden.
NOS 17.07.2018 Vandaag wordt herdacht dat vier jaar geleden 298 mensen hun leven verloren toen vlucht MH17, waarmee zij op weg waren naar Kuala Lumpur, boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Onder hen waren 196 Nederlanders. Nabestaanden komen vanmiddag bijeen in het speciaal aangelegde herdenkingsbos bij Vijfhuizen, vlakbij Schiphol, om stil te staan bij hun verlies.
Ondertussen loopt het onderzoek naar de ramp nog volop. Er is al veel bekend over de toedracht van de ramp, maar veel ook nog niet. Hoe staat het ervoor?
Wat weten we nu zeker over de ramp?
De Boeing 777 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 neergehaald door een Buk-raket die is gelanceerd vanaf een landbouwveldje bij het dorpje Pervomasjk, dat ligt in gebied in handen van Russisch-gezinde separatisten. De Buk-installatie is afkomstig van de 53e brigade van het Russische leger in Koersk. De raket is vanuit Rusland het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne binnengebracht, heeft op een dieplader een route afgelegd van Donetsk naar het dorp Snizjne en is daarna op eigen kracht naar de lanceerplek gereden.
De raket bereikte in luttele seconden het vliegtuig en ontplofte ter hoogte van de cockpit. Een regen van metaaldeeltjes doorboorde het toestel dat in een aantal stukken uiteen viel en neerstortte. De Buk-installatie is de volgende dag teruggebracht naar Rusland.
Het Joint Investigation Team dat de ramp onderzoekt, kwam in mei met een rapport over de herkomst van de Buk-raket. Deze animatie vat de conclusies samen:
Animatie (kort): onderzoek naar Buk-raket die MH17 neerhaalde
Hoe staat het met de rol van Rusland?
Dat is een probleem. De Russen ontkennen vanaf het begin elke betrokkenheid bij de ramp. Ze vinden dat het bewijs van het Joint Investigation Team (JIT) is gebaseerd op gemanipuleerde beelden van sociale media. In het JIT werken tientallen rechercheurs en officieren van justitie uit vijf betrokken landen samen: Nederland, België, Oekraïne, Australië en Maleisië.
Volgens Moskou is destijds geen enkele raketinstallatie naar Oekraïne gebracht. Aan de andere kant klagen ze juist dat ze niet worden betrokken bij het onderzoek. De afgelopen jaren hebben ze de ene theorie na de andere geopperd, die gemeenschappelijk hebben dat Rusland er niets mee te maken heeft.
Hoe denken andere landen erover?
Nederland en de andere landen van het JIT krijgen steun van veel andere landen. Zondag nog heeft de G7 – de groep van zeven grote industrielanden – Rusland opgeroepen om opheldering te geven over de MH17. President Trump verzekerde premier Rutte bij diens bezoek aan het Witte Huis ook dat de VS achter Nederland staat in het MH17-dossier. Eerder sprak ook de EU haar steun uit. Premier Rutte en minister Blok van Buitenlandse Zaken kaarten de kwestie overal onvermoeibaar aan. Alleen in Rusland krijgen ze geen voet aan de grond.
En is er al zicht op een proces?
Het korte antwoord is nee. Want er zijn nog geen verdachten aangemerkt en de kans op een succesvol strafproces wordt op dit moment klein geacht.
Toch worden er volop voorbereidingen getroffen. De JIT-landen hebben afgesproken dat het MH17-proces gehouden wordt in Nederland bij de rechtbank Den Haag. Die zal dan overigens uitwijken naar het Justitieel Complex Schiphol, omdat dat geschikter is voor een groot internationaal proces.
Verder is met Oekraïne afgesproken dat verdachten verhoord kunnen worden via een videoverbinding. Eventuele veroordeelden kunnen in Oekraïne hun straf uitzitten.
Maar het grote probleem is dus Rusland. Dat zal nooit ingezetenen uitleveren. Het JIT kent de namen van militairen die betrokken zouden zijn, maar die worden pas bekend gemaakt als het onderzoek is afgerond.
En wat vinden de nabestaanden?
Die laten regelmatig van zich horen via de Stichting Vliegramp MH17 en door middel van incidentele acties. Zo werden in juni nog 298 stoeltjes geplaatst bij de Russische ambassade in Den Haag, uit protest tegen het Russische zwijgen.
De Stichting overlegt regelmatig met premier Rutte en de meest betrokken ministers over de voortgang van het onderzoek. De meeste nabestaanden hopen dat de schuldigen ooit voor de rechter worden gebracht, maar ze begrijpen dat daar op dit moment nog geen zicht op is.
Vanmiddag herdenken ze de ramp. De namen van alle 298 worden voorgelezen door familie en vrienden te midden van de bomen die voor alle slachtoffers zijn geplant. Sprekers zijn onder andere burgemeester Onno Hoes van Haarlemmermeer, pastoor Jules Dresme uit Hilversum en Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17.
Na afloop van het programma legt Rutte als eerste bloemen bij het gedenkteken. Nabestaanden volgen daarna in het defilé en leggen hun bloemen bij het gedenkteken. Rond het tijdstip van de ramp wordt een minuut stilte gehouden.
Moskeekoepels uit Den Haag, Rotterdam, Zeeland en Brabant leggen zich niet neer bij het Nederlandse boerkaverbod. Ze onderzoeken of het haalbaar is hun beklag te doen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Juristen bekijken of een gang naar het hof kansrijk is.
Volgens het Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), waarbij 28 moskeeën uit Den Haag, Leiden en Gouda zijn aangesloten, is het verbod op de gezichtsbedekkende sluier betuttelend en in strijd met de Europese rechten van de mens.
Beperkt Burqaverbod
De Eerste Kamer heeft op 26.06.2018 uiteindelijk ingestemd met een Beperkt verbod op gezichtsbedekkende kleding. De Tweede Kamer ging al in 2016 akkoord met het beperkte burqa-verbod, dat onder het vorige kabinet van VVD en PvdA werd voorgesteld.
Met het voorstel wordt het verboden om gezichtsbedekkende kleding – zoals bivakmutsen, niqabs of integraalhelmen – te dragen in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Dat het voorstel na de Tweede Kamer ook in de Senaat op een meerderheid kon rekenen, werd eerder tijdens het debat al duidelijk.
Op straat mag de kledij wel worden gedragen. Op overtreding van dit gedeeltelijke verbod komt een boete te staan van 400 euro.
Voor het ‘burqa-verbod’ stemden 44 senatoren. PvdA, D66, SP en GroenLinks, die samen 31 zetels hebben, stemden tegen. In de Tweede Kamer kreeg het wetsvoorstel steun van alle partijen behalve GroenLinks, D66 en de Groep Kuzu/Öztürk (de voorloper van DENK). Zij noemden het destijds symboolpolitiek. Volgens minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken kan het nog zeker zes maanden duren voordat het verbod in de praktijk wordt ingevoerd. Ze gaat eerst praten met betrokken partijen over regels voor de invoering.
AD 15.10.2018
Motie al in 2005 ingediend door PVV
Al in 2005 diende de PVV een motie in voor een burqa-verbod en na een lange weg ligt er eindelijk een wetsvoorstel in de Eerste Kamer. Eigenlijk zou er vorige week al over worden gestemd, maar die stemming werd met een week uitgesteld omdat de SP nog een motie wilde indienen en om uitstel verzocht.
Het wel of niet invoeren van een burqa-verbod is al jaren een slepend dossier. In 2005 diende PVV-leider Geert Wilders een motie in die het kabinet opriep het openbaar gebruik van de burqa te verbieden. In 2012 kwam het door de PVV gedoogde Rutte I met een wetsvoorstel, maar het kabinet viel en daarmee was het verbod van tafel.
AD 26.11.2018
Later dat jaar presenteerde Rutte II een nieuw voorstel – het gedeeltelijke verbod dat er nu door is. In 2016 ging de Tweede Kamer er al mee akkoord, maar stemming door de Eerste Kamer liet nog even op zich wachten.
De Raad van State adviseerde eerder negatief over het voorstel. Volgens de Raad moeten scholen en ziekenhuizen zelf regels kunnen opstellen over gezichtsbedekkende kleding. In Nederland dragen naar schatting een paar honderd vrouwen een niqab of burqa.
Na dertien jaar meerderheid voor verbod
Twee weken geleden werd duidelijk dat er in de Eerste Kamer eindelijk een meerderheid voor de plannen bestaat – dertien jaar na de eerste motie van de PVV. Naar verwachting stemmen de Eerste Kamerfracties van VVD, CDA, PVV, ChristenUnie en SGP vóór. D66, SP, PvdA en GroenLinks zijn tegen.
Ollongren moest eerder het wetsvoorstel verdedigen ondanks dat haar partij tegen de plannen is.
AD 27.11.2018
Ze schreef eerder dat sommige vrouwen die een niqab of burqa dragen, ervoor zullen ‘kiezen zich nog meer terug te trekken uit het maatschappelijk leven’, maar dat anderen deze niet langer zullen dragen, waardoor hun deelname aan het maatschappelijk leven kan verbeteren. ‘Zonder gezichtsbedekking is er meer kans op contacten en communicatie met anderen en zijn er ook meer kansen op de arbeidsmarkt.’
Opvallend in de Eerste Kamer zijn de posities van de PvdA en SP, die in 2016 in de Tweede Kamer nog instemden met het voorstel voor een verbod en nu tegen zijn. Het voorstel werd destijds zelfs ingediend doorRonald Plasterk, een minister van PvdA-huize.
BB 26.11.2018 De uitspraken van onder anderen de burgemeester van Amsterdam om het boerkaverbod niet te handhaven zijn voorbarig, laat minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) weten. Ze is nog volop in gesprek met allerlei partijen over de invoering van de wet.
Handhaving
De wet werd in juni 2018 aangenomen en regelt een verbod op gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, openbaar vervoer, scholen en overheidsgebouwen. De wet treedt in elk geval nog niet op 1 januari 2019 in werking omdat Ollongren nog aan het overleggen is. De gesprekken moeten duidelijk maken hoe de wet wordt gerealiseerd en hoe de handhaving moet gebeuren.
Onderaan het lijstje
Volgens de gemeente Amsterdam zijn er te weinig agenten om te handhaven. Als er dan prioriteiten worden gesteld komt handhaving van het boerkaverbod onderaan het lijstje. Ook andere grote steden hebben zich over het verbod in soortgelijke woorden uitgelaten. Een paar honderd vrouwen in Nederland dragen een boerka.
Geen grote druk
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff stelde dit weekeinde nog dat Amsterdam het boerkaverbod straks wel moet handhaven. Toen minister Ronald Plasterk (de voorganger van Ollongren) in 2016 het voorstel door de Tweede Kamer loodste, ging hij er vanuit dat de wet geen grote druk op de politie zou zetten. ‘Een enkele keer zal moeten worden gehandhaafd’, zei hij destijds. (ANP)
OmroepWest 26.11.2018 De afgelopen dagen is er ophef over het boerkaverbod. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema wil het niet actief gaan handhaven. Dat valt bij sommige mensen verkeerd. Maar wat is dat boerkaverbod eigenlijk en wat gaat er bij ons in de buurt gebeuren? Wij zochten het voor je uit.
1. Wat is eigenlijk het boerkaverbod?
Het wordt zo genoemd, maar officieel heet het: ‘Gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding’. Het gaat dus niet alleen om boerka’s, maar ook integraalhelmen, bivakmutsen en nikaabs. Die mag je volgens deze wet niet meer dragen in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen.
2. Maar hoe zit het dan met de vrijheid van godsdienst?
Volgens de overheid heeft in een ‘Vrij land als Nederland iedereen het recht zich in principe naar eigen inzicht te kleden, wat anderen er ook van vinden.’ Maar, zo zegt de overheid: ‘Die vrijheid wordt begrensd in situaties waar het essentieel is dat men elkaar kan aankijken: in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en in overheidsgebouwen.’
Het dragen van gezichtsbedekkende kleding blijft wel toegestaan als dat nodig is voor het werk of een sport en bij evenementen en feesten.
3. Er is veel gedoe over dat handhaven, waarom gebeurt dat nu (nog) niet?
De wet is in juni van dit jaar aangenomen door het parlement. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft toen gezegd dat ze eerst wil praten met sectoren waar het verbod gehandhaafd moet worden. ‘Bijvoorbeeld over hoe er gehandhaafd wordt’, vertelt een woordvoerder van de minister aan Omroep West.
De wet is dan wel aangenomen, maar is nog niet van kracht. ‘Wetten treden altijd in werking op 1 januari of op 1 juli.’ Maar komende januari gaat niet meer lukken. ‘We streven naar 1 juli, maar eerst goed overleg met al die sectoren’, aldus de woordvoerder.
4. Hoe zou dat handhaven er dan uit moeten zien?
Daarover wordt dus nog overleg gevoerd. De Amsterdamse burgemeester Halsema zegt dat ze niet van plan is vrouwen in een boerka uit de tram te laten halen. De overheid is er zelf nog een beetje vaag over. ‘Aan degene die zijn of haar gezicht toch bedekt op locaties waar dat verboden is, kan worden gevraagd de gezichtsbedekking af te doen of anders de locatie te verlaten’, staat te lezen op de website van de Rijksoverheid.
‘Desnoods kan de politie worden ingeschakeld en een boete worden opgelegd.’ Hoe hoog die boete is en of mensen ook kunnen worden gedwongen hun gezichtsbedekking af te doen is dus (nog) niet duidelijk.
5. Rotterdam, Amsterdam en Utrecht zijn niet van plan actief te gaan handhaven. Hoe zit dat dan in Den Haag?
Daar willen ze zich nog niet actief mengen in de discussie. Want, zo zegt een woordvoerder van burgemeester Pauline Krikke, vooruitlopen op een wet die nog niet van kracht is, is ‘prematuur’. Wel benadrukt Den Haag dat het niet de bedoeling is dat elke gemeente zijn eigen pad kiest en zelf bepaalt welke wetten wel en welke wetten niet gehandhaafd worden.
Toch laten ze al wel een beetje doorschemeren dat het nog maar de vraag is of Den Haag wel ‘streng’ gaat handhaven. ‘Voor gemeenten geldt natuurlijk altijd dat een spanningsveld bestaat tussen de vele prioriteiten die we als politiek en samenleving aan de politie en handhavers opleggen en wat reëel is om te verwachten.’
6. Om hoeveel mensen gaat het eigenlijk?
Een andere vraag is natuurlijk hoeveel mensen dit nou eigenlijk aangaat. De gemeente weet niet hoeveel boerkadraagsters Den Haag rijk is. ‘We tellen in Den Haag niet het aantal mensen dat gezichtsbedekkende kleding draagt’, zegt de woordvoerder.
NOS 26.11.2018 Het boerkaverbod is nog niet officieel van kracht, maar drie grote steden hebben al aangekondigd geen prioriteit te geven aan de handhaving ervan. Burgemeester Halsema van Amsterdam zei vrijdag op een wijkbijeenkomst helemaal niet te gaan handhaven. Halsema vindt het verbod “zó niet bij onze stad passen”. De gemeenten Rotterdam en Utrecht zeggen ook geen prioriteit te gaan geven aan het handhaven van de wet.
De aankondiging van Halsema leidde tot kritiek in Den Haag en roept verbazing op bij staatsrecht-deskundigen.
‘Heel verkeerd signaal’
“Ik denk dat er nog te veel politica in haar zit”, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. “Halsema heeft hier niets te willen en ze heeft al helemaal geen ruimte om eigen beleid te voeren”
Voermans vindt dat Halsema er een “heel verkeerd signaal” aan de samenleving mee afgeeft. “We hebben een rechtsstaat en één van de mensen die duidelijk moet maken dat we regels hebben, is een burgemeester. Als die daarin gaat winkelen, sommige regels wel belangrijk vindt en andere niet, is dat geen goed idee.”
Andere prioriteiten
“Je wordt als burgemeester geacht om de wet te handhaven”, zegt hoogleraar bestuursrecht Herman Broring. “Je mag prioriteren, maar dan moet je een goed verhaal hebben. Dat het verbod niet bij de stad past is geen sterke motivering.”
“De wet gaat in belangrijke mate om symboolpolitiek”, aldus Broring. Hij zegt dat het niet moeilijk is om het verbod te handhaven, maar dat het de vraag is hoe groot het probleem rondom gezichtsbedekking is. “Er wordt gekeken naar de risico’s. Als die laag zijn, kun je als burgemeester middelen beter anders inzetten.”
Broring begrijpt dus dat Halsema beleidsmatig andere prioriteiten heeft, maar vindt haar boodschap niet handig geformuleerd. “Je moet als burgemeester uitspreken dat je de wet serieus neemt. Ik denk dat ze hier iets te snel heeft gesproken.”
In de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding staat dat het verboden is om gezichtsbedekkende kleding te dragen in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en in overheidsgebouwen. Het gaat om boerka’s, nikabs, bivakmutsen en integraalhelmen.
In juni van dit jaar stemde de Eerste Kamer in met het wetsvoorstel, maar de wet is nog niet in werking getreden.
Minister Ollongren noemt de uitspraken van gemeenten om het boerkaverbod niet te handhaven ‘prematuur’. Haar gesprekken met de sectoren die met het verbod te maken gaan krijgen zijn nog in volle gang. Uit deze gesprekken moet ook blijken hoe de wet wordt gerealiseerd en hoe de handhaving wordt vormgegeven. Zolang dat overleg niet is afgerond gaat het verbod nog niet in.
VVD-fractievoorzitter Dijkhoff benadrukte afgelopen weekend dat Amsterdam geen aparte status heeft en ook D66 en CDA zeggen dat de wet gewoon gehandhaafd moet worden. “Burgemeesters worden daarvoor ingehuurd, dat geldt ook voor burgemeester Halsema”, aldus CDA-leider Buma.
Elsevier 26.11.2018 De gemeente Amsterdam gaat het burqa-verbod niet handhaven, zei burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) afgelopen vrijdag. Dit omdat ze vindt dat de politie wel belangrijkere dingen te doen heeft en het verbod op gezichtsbedekkende kleren bovendien niet bij de stad vindt passen. Die opvatting leidt tot veel kritiek, maar Halsema krijgt ook steun in eigen stad en in andere grote steden.
‘Laat ik één ding zeggen: de overheid is aan het praten over een burqa-verbod,’ zei Halsema vrijdagavond op een bijeenkomst met buurtbewoners in de Amsterdamse wijk Slotervaart. ‘Amsterdam gaat daar geen gevolg aan geven.’ Ze wil bijvoorbeeld niet dat agenten vrouwen uit de tram verwijderen als ze een gezichtsbedekkend gewaad dragen. ‘Ik vind het burqa-verbod zó niet bij onze stad passen,’ lichtte ze later toe voor de camera van de lokale zender AT5.
Een meerderheid van de Eerste Kamer stemde in juni in met het verbod op gezichtsbedekkende kleren, dat geldt voor het onderwijs, het openbaar vervoer, in ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Op overtreding komt een boete te staan van 400 euro. Vermoedelijk wordt het verbod pas vanaf 1 juli 2019 van kracht, omdat minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) eerst afspraken moet maken met sectoren waar de wet gaat gelden.
D66, GroenLinks, PvdA en SP (samen 31 zetels) stemden in juni tegen in de Senaat, de overige partijen (samen 44 zetels) stemden vóór. De positie van de twee laatstgenoemde partijen is opvallend, aangezien PvdA en SP in 2016 nog vóór het verbod stemden in de Tweede Kamer. Het voorstel werd destijds nota bene ingediend door toenmalig PvdA-minister Ronald Plasterk.
Wet
Halsema erkende dat gemeenten zich in principe hebben te houden aan landelijke wetten, ‘maar je mag wel beslissen waar je prioriteit aan geeft in de handhaving en waaraan niet’. Omdat de hoofdstad volgens de burgemeester slechts de beschikking heeft over ‘schaarse handhaving en schaarse inzet van de politie’ is bestraffen van mensen die een burqa dragen voor haar geen topprioriteit. ‘En daarbij denk ik ook dat, gemeten naar de omvang van het probleem, de wet een beetje erg groot en zwaar is, zullen we maar zeggen.’
In gesprek met AT5 nam Halsema alvast een voorschot op de kritiek die zou losbarsten over haar uitspraken. ‘Heel veel mensen zijn het er vast weer mee oneens. En dat hoor ik dan wel.’ Kritiek bleek er al snel genoeg. ‘WEER denkt men in Amsterdam wetten die voor iedereen in Nederland gelden, openlijk te moeten negeren,’ twitterde vrijdag de lokale Forum voor Democratie-lijsttrekker Annabel Nanninga, die vermoedelijk verwees naar het kraakverbod, dat in de hoofdstad evenmin al te strikt wordt gehandhaafd.
Nanninga: Handhaven verbod bezorgt politie weinig extra werk
Volgens Nanninga is het bovendien niet waar dat de politie veel extra tijd kwijt is aan handhaving van het verbod. ‘Politie is helemaal niet nodig. Vergelijk het met rokend een tram of ziekenhuis betreden, dat is verboden dus zegt het personeel er iets van en je vertrekt. Politie komt pas als de persoon heibel schopt,’ schrijft ze op Twitter.
Ook de Amsterdamse VVD is tegen: volgens raadslid Marianne Poot is niet het verbieden, maar juist het dragen van burqa’s in de openbare ruimte iets wat niet bij de hoofdstad past. ‘Als iets ingaat tegen het wezen van Amsterdam is het onvrijheid.’
Diederik Boomsma van het CDA is het met Halsema eens dat het niet goed is om burqa-dragers ‘uit de tram te sleuren’, maar vindt het wel vreemd dat de burgemeester al bij voorbaat zegt een landelijk verbod te willen ondermijnen. ‘Ik vind het bovendien vreemd dat linkse partijen nota bene de burqa als vrijheidssymbool denken te moeten ophemelen,’ zei Boomsma tegen AT5.
Steun is er in Amsterdam ook: een meerderheid van de gemeenteraad is het met Halsema eens. Zo vindt SP-leider Erik Flentge dat handhavers harder nodig zijn voor ‘aanpak verloedering van buurten of woonfraude’, en menen Sofyan Mbarki (PvdA) en Sylvana Simons (BIJ1) dat het weren van een burqa de vrijheid van kledingkeuze schendt. ‘Het burqa-verbod druist in tegen universele mensenrechten.
In een stad als Amsterdam is het recht om er een te dragen even groot als het recht er geen te dragen. Ik ben ontzettend blij dat onze burgemeester die mening deelt,’ liet Simons AT5 weten. Raadslid Reinier van Dantzig (D66) denkt dat de burqa vaak wordt gebruikt ‘om vrouwen te onderdrukken’, maar dat ‘investeren in de emancipatie van deze vrouwen’ nuttiger is dan het naleven van een verbod op de gewaden.
WNL Vandaag@WNLVandaag
Staatssecretaris Barbara Visser: ‘Burgemeester Amsterdam staat niet boven de wet’. #WNLopZondag
Zondag reageerde ook het kabinet, bij monde van staatssecretaris van Defensie Barbara Visser(VVD). ‘Niemand staat boven de wet, ook niet de burgemeester van Amsterdam,’ zei ze in het televisieprogramma WNL Op Zondag. ‘Dus zij zal ook de wet moeten handhaven.’ Volgens Visser is het verbod een kwestie van veiligheid, bijvoorbeeld ‘als je voor de klas staat, of naar het gemeenteloket gaat, of in het openbaar vervoer zit, dat we gewoon zien: wie zit er?’
Op de vraag of de rijksoverheid het verbod gaat afdwingen, antwoordde Visser niet direct, maar ze zei wel, doelend op Halsema: ‘Zij zal het ook gewoon moeten doen.’
Visser, Dijkhoff (VVD) en Wilders (PVV) hekelen Halsema
Vissers partijgenoot en fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zei een dag eerder, tijdens het VVD-festival in Den Bosch, al tegenover RTL Nieuws dat Amsterdam ‘geen status aparte’ geniet. ‘Net als in de rest van Nederland gelden de wetten van Nederland.’ Tweede Kamerlid Bente Becker (VVD) kondigt op Twitter aan Kamervragen te gaan stellen. PVV-leider Geert Wilders houdt het kort en bondig: ‘Een burgemeester die de wet niet wil handhaven moet aftreden.’
Opmerkelijk is dat het standpunt van Halsema ook veel steun geniet in andere grote steden. Die gaan weliswaar niet zo ver om te stellen dat ze het burqa-verbod niet handhaven, maar zijn het wel met haar eens dat de maatregel niet de hoogste prioriteit heeft.
Rotterdam en Utrecht vinden handhaving verbod ook geen topprioriteit
‘Er zijn zo veel wetten en het aantal agenten is schaars. Rotterdam heeft grotere problemen. Moord, drugs, ondermijning,’ zegt de woordvoerder van burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) tegen dagblad AD. Dat wekt weerzin bij de VVD en vooral Leefbaar Rotterdam. Partijleider Joost Eerdmans en raadslid Tanya Hoogwerf vinden ‘boerka’s en niqabs (…) onveilig en het ultieme symbool van vrouwenonderdrukking’ en hebben Aboutaleb raadsvragen gesteld.
Leefbaar Rotterdam@LeefbaarRdam
Rotterdam geeft geen prioriteit aan handhaving van het boerkaverbod. Onacceptabel. Boerka’s en niqabs zijn onveilig en het ultieme symbool van vrouwenonderdrukking. Streng handhaven dus. Vragen van @Eerdmans en @TanyaHoogwerf aan burgemeester Aboutaleb: http://bit.ly/2ByDLey5338 mensen praten hierover
In Utrecht is de gemeente evenmin van plan om straffen uit te delen aan mensen die gezichtsbedekkende kleren dragen. ‘We geven handhaving van deze wet niet de hoogste prioriteit,’ aldus een woordvoerder van de gemeente. Alleen als er sprake is van ‘gevaar voor de openbare orde’ zal in de stad worden opgetreden.
Omdat het verbod nog niet officieel van kracht is – minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) gaat eerst in gesprek met sectoren waar dat moet gelden – vindt burgemeester van Den Haag Pauline Krikke (VVD) het ‘prematuur’ om te speculeren over de handhaving ervan.
Toch suggereert haar antwoord tegenover Omroep West dat ook de Haagse politie niet al te streng zal toezien op naleving van de wet: ‘Voor gemeenten geldt natuurlijk altijd dat er een spanningsveld bestaat tussen de vele prioriteiten die we als politiek en samenleving aan de politie en handhavers opleggen en wat reëel is om te verwachten.’
AD 26.11.2018 Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken zegt dat nog altijd wordt overlegd over de manier waarop het boerkaverbod in Nederland gehandhaafd gaat worden. Tot die gesprekken klaar zijn – dat kan nog vele maanden duren – gaat het boerkaverbod niet in.
Ollongren reageert op de uitspraken van burgemeesters van grote steden, onder wie Femke Halsema van Amsterdam, die zeggen het boerkaverbod niet te zullen gaan handhaven. ,,Ik vind dat zó niet bij onze stad passen”, verklaarde Halsema eerder. Ook Utrecht en Rotterdam weigeren boetes te gaan uitdelen aan boerkadragers.
Het landelijke boerkaverbod in zorginstellingen, scholen, het openbaar vervoer en andere overheidsgebouwen is nog niet van kracht. Het gaat pas in na overleg met de verschillende sectoren, over hoe de handhaving handen en voeten moet krijgen. ,,Minister Ollongren wil hier goed zicht op krijgen”, laat haar woordvoerder weten.
Die gesprekken zijn nu nog gaande. ,,Uitspraken van burgemeesters over prioritering zijn daarom prematuur”, aldus de woordvoerder. ,,De minister informeert de Tweede Kamer uiteraard meteen als de gesprekken met de sectoren zijn afgerond.”
Wetten kunnen alleen van kracht worden op 1 januari en 1 juli. ,,1 januari wordt in elk geval niet gehaald, omdat de genoemde gesprekken nog lopen”, aldus de woordvoerder van Ollongren. Dat betekent dat het boerkaverbod – dat afgelopen juni al werd goedgekeurd door de Eerste Kamer – voorlopig nog niet wordt ingevoerd.
Premier Mark Rutte heeft een waarschuwing afgegeven aan de grote steden, die te kennen hebben gegeven weinig werk te zullen maken van het komende boerkaverbod. ,,Laten we de wet eerst maar eens invoeren. Dan zullen de grote steden zien dat die ook voor hen geldt.”
Overigens betekent invoering van het boerkaverbod niet dat agenten in de toekomst jacht gaan maken op mensen met gelaatsbedekkende kleding (nikaab, integraalhelm of masker) op straat, zoals Halsema dit weekeinde leek te suggereren. Het verbod geldt alleen op een beperkt aantal plekken en pas nadat bijvoorbeeld een buschauffeur heeft gevraagd of iemand zijn gezicht wil tonen en die persoon dat weigert, kan de politie erbij worden gehaald.
AD 26.11.2018 Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam gaat volgens chef parlement Hans van Soest een grens over door het boerkaverbod niet te gaan handhaven. Zij moet als burgemeester boven partijpolitiek staan en de wet – die democratisch tot stand is gekomen – naleven.
Met de ene wet ben je het meer eens dan met de ander, maar je kunt niet zelf bepalen welke wet je naleeft en welke niet
Afgelopen juni stemde de Eerste Kamer in met een verbod op gezichtsbedekkende kleding, ook wel het boerkaverbod. Het kabinet moet nog bepalen wanneer het verbod ingaat, maar burgemeester Halsema van Amsterdam gooide alvast de knuppel in het de knuppel in het hoederhok: zij is niet van plan het verbod te gaan handhaven. Gemeten naar de omvang van het probleem vind ze de wet ‘erg groot en zwaar’.
Over het verbod is jaren gediscussieerd. Nadat het kabinet Rutte-1 een algemeen boerkaverbod wilde, werd dat later afgezwakt. Iedere Nederlander is vrij zich te kleden zoals hij wil, daar heeft de overheid zich niet mee te bemoeien. Maar er komt wel een verbod voor alle gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en in overheidsgebouwen.
Daar mag iemand worden gevraagd zijn of haar masker, integraalhelm of sluier af te doen, omdat het belangrijk is dat iedereen elkaar in het gezicht kan kijken. Dat draagt bij aan de sociale veiligheid. Voor- en tegenargumenten zijn uitvoerig gewisseld en uiteindelijk heeft het parlement bij meerderheid een beslissing genomen. Zo gaat dat in een democratie.
Met de ene wet ben je het meer eens dan met de ander, maar je kunt niet zelf bepalen welke wet je naleeft en welke niet. Burgemeester Halsema gaat daarom een grens over. Dat kan niet, zeker niet voor de persoon die verantwoordelijk is voor de openbare orde in onze hoofdstad. Zeg maar: het naleven van de wet.
Het is niet voor het eerst dat burgemeesters ongehoorzaam zijn. Hetzelfde gebeurde bij het geven van onderdak aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Maar daar ging het om burgemeesters die geconfronteerd werden met falend rijksbeleid om illegalen uit te zetten. Zij zaten met het probleem in hun straten en zochten een oplossing.
In het geval van het boerkaverbod gaat het om een ander principe. GroenLinks vond het boerkaverbod altijd ‘symboolwetgeving’, maar heeft dat pleit verloren in het parlement. Dan kun je als burgemeester die boven de partijen hoort te staan niet via een omweg alsnog proberen je partijstandpunt door te drukken.
Burgemeesters van grote steden zien problemen bij de handhaving van het boerkaverbod, maar het kabinet is helder: een wet geldt voor iedereen.
NOS 26.11.2018 Het boerkaverbod zal voor iedereen gelden, dus ook in de grote steden. Premier Rutte zegt dat in reactie op het nieuws dat grote steden de handhaving niet zien zitten. “Laten we de wet eerst maar eens invoeren. Dan zullen de grote steden zien dat die ook voor hen geldt.”
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken noemt de stellingname van de gemeenten eveneens voorbarig. Ze zegt nog volop in gesprek te zijn met allerlei partijen over de invoering van de wet. Op 1 januari zal het nog niet zover zijn. Maar het kabinet is duidelijk: als het verbod ingaat, dan geldt: wet is wet.
Dit weekend liet burgemeester Halsema weten dat Amsterdam het verbod niet gaat handhaven. Ook Rotterdam en Utrecht zeiden vervolgens dat het verbod geen prioriteit heeft.
Volgens Halsema zijn er te weinig agenten in Amsterdam. Als er dan prioriteiten worden gesteld, staat handhaving van het boerkaverbod onderaan de lijst, zo zegt ze.
Burgemeesters zijn ingehuurd om de wet te handhaven. Ook de burgemeester van Amsterdam, aldus Sybrand Buma (CDA).
Er zijn uitzonderingen op het verbod, maar in bijvoorbeeld openbare gebouwen en scholen geldt het straks wel. De fractievoorzitters Dijkhoff en Buma van VVD en CDA zeggen dat daar “wet wet is”.
“In iedere gemeente moet de wet worden gehandhaafd, burgemeesters zijn ingehuurd om de wet te handhaven”, zegt Buma. “Om te zeggen bij een nieuwe wet: ‘dat is niet wat we gaan handhaven’, dat moeten burgemeesters niet doen”.
D66 was tegen het boerkaverbod, maar nu de wet is aangenomen zal iedereen zich eraan moeten houden, zegt fractievoorzitter Jetten. “Burgemeesters hebben natuurlijk een eigen verantwoordelijkheid voor het inzetten van de politiecapaciteit, maar burgemeesters moeten zich ook allemaal aan de wet houden.”
De wet werd in juni aangenomen en regelt een verbod op gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, openbaar vervoer, scholen en overheidsgebouwen.
Het gaat om een wettelijk verbod op het dragen van kleding die “het gezicht geheel bedekt of zodanig bedekt dat alleen de ogen onbedekt zijn, of onherkenbaar maakt”.
Er zijn enkele uitzonderingen. Het verbod geldt niet, indien het dragen van deze kleding noodzakelijk is ter bescherming van het lichaam in verband met de gezondheid of de veiligheid.
Het geldt niet als het noodzakelijk is in verband met eisen die aan de uitoefening van een beroep of de beoefening van een sport worden gesteld, of passend is in verband met het deelnemen aan een feestelijke of een culturele activiteit.
Verder geldt het verbod niet voor patiënten of hun bezoekers in delen van zorginstellingen, omdat deze kunnen worden gezien als het privédomein.
Telegraaf 26.11.2018 Ook premier Mark Rutte heeft een waarschuwing afgegeven aan de grote steden, die te kennen hebben gegeven weinig werk te zullen maken van het komende boerkaverbod. De steden komen er nog wel achter dat ze zich niet aan het verbod kunnen onttrekken, zegt de premier.
Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam verklaarde eerder het verbod op gezichtsbedekkende kleding niet te zullen handhaven. Ook Rotterdam en Utrecht geven liever andere zaken voorrang.
Die uitspraken noemt minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) „prematuur.” Ze is nog volop in gesprek met allerlei partijen over de invoering van de wet.
De wet werd in juni aangenomen en regelt een verbod op gezichtsbedekkende kleding in het onderwijs, openbaar vervoer, scholen en overheidsgebouwen. De wet treedt op 1 juli 2019 in werking, liet het ministerie van Binnenlandse Zaken eerder aan De Telegraaf weten. De gesprekken moeten duidelijk maken hoe de wet wordt gerealiseerd en hoe de handhaving moet gebeuren.
Volgens de gemeente Amsterdam zijn er te weinig agenten om te handhaven. Als er dan prioriteiten worden gesteld komt handhaving van het boerkaverbod onderaan het lijstje. Ook andere grote steden hebben zich over het verbod in soortgelijke woorden uitgelaten. Een paar honderd vrouwen in Nederland dragen een boerka.
’Dreiging’ Rutte
VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff stelde dit weekeinde nog dat Amsterdam het boerkaverbod straks wel moet handhaven. Staatssecretaris Barbara Visser (Defensie), een partijgenoot, sloot zich daarbij aan. Ook Rutte voegt zich in dat koor, bevestigde de Rijksvoorlichtingsdienst. „Laten we de wet eerst maar eens invoeren. Dan zullen de grote steden zien dat die ook voor hen geldt.”
Toen minister Ronald Plasterk (de voorganger van Ollongren) in 2016 het voorstel door de Tweede Kamer loodste, ging hij er vanuit dat de wet geen grote druk op de politie zou zetten. „Een enkele keer zal moeten worden gehandhaafd”, zei hij destijds.
Telegraaf 26.11.2018 De Amsterdamse burgemeester Halsema is wederom op de vingers getikt om haar uitspraak dat een landelijk boerkaverbod in de hoofdstad niet zal worden gehandhaafd.
Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) noemt het ’prematuur’ dat burgemeesters al uitspraken doen over het verbod, terwijl gesprekken over handhaving nog worden gevoerd. Die gesprekken worden gevoerd met de sectoren waar het verbod op gezichtsbedekkende kleding van kracht zal zijn. Dat geldt voor overheidsgebouwen, zorginstellingen, openbaar vervoer en scholen. Naar aanleiding van overleg wordt besloten hoe in praktijk brengen van de wet en handhaven ’handen en voeten krijgt’.
De D66-bewindsvrouw informeert naar aanleiding van die gesprekken de Tweede Kamer. Wetten als het boerkaverbod treden op een vast moment in werking. Het ministerie van Binnenlandse Zaken liet eerder aan De Telegraaf weten dat deze wet per 1 juli 2019 van kracht is.
Halsema kreeg ook van VVD-staatssecretaris Visser (Defensie) de wind van voren. Zij pikt het niet dat een landelijke wet ergens in Nederland niet wordt uitgevoerd. Visser zei dat ’niemand boven de wet staat’. „Ook de burgemeester van Amsterdam niet.”
Telegraaf 26.11.2018 Onze politiek commentator Wouter de Winther heeft geen goed woord over voor de opstelling van de Amsterdamse burgemeester Halsema om het landelijke boerkaverbod in de hoofdstad niet te gaan handhaven.
NOS 25.11.2018 Burgemeester Halsema van Amsterdam zal het boerkaverbod moeten handhaven. Dat heeft staatssecretaris Visser (VVD) gezegd in WNL op Zondag. Gisteren liet Klaas Dijkhoff, VVD-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, zich in dezelfde bewoordingen uit.
Visser zegt dat niemand boven de wet staat. “Ook niet de burgemeester van Amsterdam. Dus zij zal ook de wet moeten handhaven”, benadrukt de staatssecretaris van Defensie.
Halsema zei vrijdag dat de handhaving van het verbod geen prioriteit heeft, omdat de “schaarse” handhavingsmiddelen en politie-inzet beter voor andere dingen kunnen worden gebruikt. Ze vraagt zich bovendien af of de wet over het boerkaverbod in verhouding staat tot het daadwerkelijke probleem.
Parkeertarieven
Volgens Visser kun je niet ‘shoppen’ in de wet en is het belangrijk voor de veiligheid. “Ik denk dat ook heel veel mensen die naar Amsterdam komen denken: ‘Nou, die parkeertarieven hier wil ik niet betalen’, maar die moeten ze ook gewoon betalen.” Ook Dijkhoff benadrukte gisteren dat Amsterdam geen aparte status heeft.
In juni nam de Eerste Kamer een wetsvoorstel aan dat het dragen van gezichtsbedekkende kleding in het openbaar vervoer, op scholen en in overheidsgebouwen verbiedt. Wie daar toch rondloopt met een boerka of integraalhelm kan een boete van honderden euro’s krijgen.
Visser gaat niet over invoering en handhaving van het boerkaverbod. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de inwerkingtreding van de wet. Eerst overlegt ze nog met de sectoren waar het verbod voor moet gaan gelden. Wanneer het ingaat, is nog onduidelijk.
Burgemeester Halsema vindt dat handhaving van het verbod geen prioriteit heeft. Maar staatssecretaris Visser zegt dat Amsterdam niet kan ‘shoppen’ in de wet.
Telegraaf 25.11.2018 Het kabinet geeft de Amsterdamse burgemeester Halsema een tik op de vingers. Haar weigering om het boerka-verbod in de hoofdstad te handhaven is Den Haag in het verkeerde keelgat geschoten.
„Niemand staat boven de wet, ook de burgemeester van Amsterdam niet”, zei staatssecretaris Visser (Defensie) bij WNL op Zondag. „Het gaat om veiligheid.”
Wat het kabinet gaat doen aan de Amsterdamse koers blijft overigens onduidelijk. De staatssecretaris ging niet in op een vraag of de Rijksoverheid het naleven van het boerka–verbod gaat afdwingen. „Ze zal het gewoon moeten doen.”
Visser is het eerste lid van het kabinet dat reageert op de eigenrichting van de Amsterdamse burgemeester Halsema. „Ik denk dat ook heel veel mensen die in Amsterdam komen, denken dat ze de parkeertarieven liever niet willen betalen. Maar dat moeten ze ook gewoon betalen. Het is niet zo dat je zelf kunt shoppen in de wet en zeggen: wat vind ik zelf belangrijk en wat niet?”, aldus Visser.
Het kabinet geeft de Amsterdamse burgemeester Halsema een tik op de vingers. Haar weigering om het boerka-verbod in de hoofdstad te handhaven is Den Haag in het verkeerde keelgat geschoten.
NU 25.11.2018 Na Amsterdam geven ook Utrecht en Rotterdam de controle op het boerkaverbod geen prioriteit. Dat meldt de Volkskrant zondag.
Femke Halsema zei vrijdag het boerkaverbod niet te gaan handhaven. De Amsterdamse burgemeester wil de schaarse inzet van politie voor belangrijkere zaken gebruiken. Utrecht en Rotterdam zijn evenmin van plan de wet strikt te gaan naleven.
“We geven handhaving van deze wet niet de hoogste prioriteit”, aldus een woordvoerder van de gemeente Utrecht in de Volkskrant. Alleen als er sprake is van gevaar voor de openbare orde zal er in de stad worden opgetreden.
Rotterdam wil nog afwachten hoe minister Kajsa Ollongren, Binnenlandse Zaken, de wet gaat uitleggen. “Alle wetten die in Nederland gelden, gelden ook in Rotterdam. Maar ook bij ons zal het niet de hoogste prioriteit hebben. Het zal niet iets zijn waarvoor agenten speciaal de straat opgaan.”
Den Haag vindt vooruitlopen op handhaving van de wet “prematuur”, omdat de wet nog niet van kracht is. De gemeente roept het kabinet wel op in overleg te treden met de gemeenten.
AD 25.11.2018 Niet alleen Amsterdam, ook Utrecht en Rotterdam weigeren het boerkaverbod te controleren. Den Haag, de vierde grote stad, wil dat het kabinet overlegt met gemeenten over de nieuwe wet.
Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, zei vrijdag op een lokale bijeenkomst het boerkaverbod niet te gaan handhaven. ,,Ik vind dat zó niet bij onze stad passen,” verklaarde ze tegen lokale zender AT5. Halsema wil de schaarse inzet van politie voor belangrijker zaken gebruiken.
Haar uitspraken leidden meteen tot grote ophef op het Binnenhof. VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff sprak er gisteren op een partijbijeenkomst in Den Bosch schande van, net als staatssecretaris Barbara Visser (Defensie) vandaag in WNL op Zondag.
Nu blijkt echter dat Utrecht en Rotterdam evenmin van plan zijn de wet strikt te gaan naleven. Dat melden zij vandaag aan De Volkskrant. ,,We geven handhaving van deze wet niet de hoogste prioriteit”, aldus een woordvoerder van de gemeente Utrecht. Slechts als er sprake is van ‘gevaar voor de openbare orde’ zal worden opgetreden.
Rotterdam wil nog afwachten hoe minister Ollongren de wet gaat uitleggen. ,,Alle wetten die in Nederland gelden, gelden ook in Rotterdam,” laat de gemeente De Volkskrant weten. ,,Maar ook bij ons zal het niet de hoogste prioriteit hebben. Het zal niet iets zijn waarvoor agenten speciaal de straat opgaan.”
De stad Den Haag vindt vooruitlopen op handhaving van de wet ‘prematuur’, omdat de wet nog niet van kracht is. De gemeente roept het kabinet wel op in overleg te treden met de gemeenten.
De Boerkawet werd afgelopen juni goedgekeurd door de Eerste Kamer. De strekking is overigens vrij beperkt: de wet verbiedt specifiek gezichtsbedekkende kleding – zoals bivakmutsen, nikaabs of integraalhelmen – in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen.
Wie de regels overtreedt kan een boete van ruim 400 euro krijgen. Wanneer de wet in werking treedt, is op dit moment nog onduidelijk. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) moet dit nog bekend maken.
Telegraaf 24.11.2018 Over de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema wilde Rutte zich niet uitlaten. De GroenLinks-politica baarde gisteravond opzien door te roepen dat de hoofdstad het door het parlement aanvaarde Burka-verbod niet gaat handhaven. „Ik vind daar van alles van, maar ik ga er niet op reageren”, zei de premier.
Rutte gaf aan dat hij liever wil dat er over zijn congres bericht wordt in plaats van over burgemeester Halsema, die hij in augustus nog op het schild hees. „Ik heb er veel vertrouwen in dat onze hoofdstad de komende jaren in goede handen is”, meldde hij na een ’hernieuwde kennismaking’ met haar op het Torentje.
„Het past niet bij Amsterdam dat we vrouwen uit de tram halen omdat ze een nikab dragen. Dat is toch onbespreekbaar?”Ⓒ ANP
Telegraaf 24.11.2018 Amsterdam gaat geen gevolg geven aan het zogenoemde ’boerkaverbod’. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema heeft dat vrijdagavond gezegd op een bijeenkomst over jeugd en veiligheid in Slotervaart. Een woordvoerder van de burgemeester bevestigt berichtgeving met deze strekking in andere media.
„Laat ik één ding zeggen: de overheid is aan het praten over een boerkaverbod”, citeert AT5 haar. „Amsterdam gaat daar geen gevolg aan geven.” Ze zegt niet te willen dat vrouwen uit de tram worden gehaald omdat ze een nikab dragen.
De burgemeester legt haar woorden bij monde van haar woordvoerder uit: „De wet moet je natuurlijk volgen, die geldt voor iedereen. Maar ik zal geen prioriteit geven aan de handhaving ervan. Er is schaarste op het vlak van handhaving en daardoor moet ik kiezen waar je prioriteit aan geeft en dan komt dit wat mij betreft helemaal onderaan.” Een meerderheid van de Amsterdamse raad heeft dit standpunt ook al eens eerder ingenomen.
Eerder soortgelijke bewoordingen in Rotterdam
Volgens Halsema volgt zij hiermee ook het standpunt van Rotterdam. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft zich in het verleden in soortgelijke bewoordingen uitgelaten, stelt Halsema.
De fractievoorzitter van Forum voor Democratie Amsterdam, Annabel Nanninga, liet zich op Twitter kritisch uit over de woorden van Halsema. „Zo zo. WEER denkt men in Amsterdam wetten die voor iedereen in Nederland gelden, openlijk te moeten negeren.”
Akkoord met beperkt verbod
De Eerste Kamer ging in juni akkoord met een beperkt verbod op gezichtsbedekkendekleding. Daarmee wordt het verboden om gezichtsbedekkende kleding – zoals bivakmutsen, nikaabs of integraalhelmen – te dragen in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen.
AD 24.11.2018 Amsterdam kan het boerkaverbod niet naast zich neerleggen, zoals burgemeester Femke Halsema wil. Dat zei VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zaterdag in de marge van een ledenbijeenkomst in Den Bosch tegen RTL Nieuws.
Amsterdam is een prachtige gemeente, maar kent geen status aparte, aldus Klaas Dijkhoff, VVD-fractieleider.
Volgens VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff moet de gemeente Amsterdam het boerkaverbod gewoon handhaven. ,,Het is een prachtige gemeente, een prachtige stad. Maar er is geen status aparte voor Amsterdam”, aldus Dijkhoff. ,,Net als in de rest van Nederland gelden de wetten van Nederland.”
Met de woorden tegenover RTL reageert Dijkhoff op een opmerking van Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Die gaf vrijdag bij een bijeenkomst over jeugd en veiligheid in Slotervaart te kennen dat haar stad het boerkaverbod niet zal handhaven. ,,Er is schaarste op het vlak van handhaving en daardoor moet ik kiezen waar je prioriteit aan geeft en dan komt dit wat mij betreft helemaal onderaan.”
,,Laat ik één ding zeggen: de overheid is aan het praten over een boerkaverbod’’, citeerde onder meer AT5 haar. ,,Amsterdam gaat daar geen gevolg aan geven.” Ze zegt niet te willen dat vrouwen uit de tram worden gehaald omdat ze een nikab dragen.
De burgemeester lichtte haar woorden bij monde van haar woordvoerder later nader toe. ,,De wet moet je natuurlijk volgen, die geldt voor iedereen,” aldus Halsema. ,,Maar ik zal geen prioriteit geven aan de handhaving ervan. Er is schaarste op het vlak van handhaving en daardoor moet ik kiezen waar je prioriteit aan geeft en dan komt dit wat mij betreft helemaal onderaan.”.
De woorden van Halsema zorgden meteen voor ophef, maar dan wel buiten Amsterdam. Een meerderheid van de Amsterdamse raad heeft dit standpunt immers al eerder ingenomen. De voormalige GroenLinks-politica, die sinds juli burgemeester is van Amsterdam, wist dat ze de uitspraken veilig kon doen.
Volgens Halsema volgt zij bovendien het standpunt van Rotterdam. Burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft zich in het verleden in soortgelijke bewoordingen uitgelaten, stelt Halsema. VVD-fractieleider Dijkhoff ziet dat heel anders. Amsterdam geniet ,,geen status aparte”, zei hij, en moet de hoofdstad het Boerkaverbod gewoon handhaven.
Dat verbod, waarmee de Eerste Kamer in juni akkoord ging, is overigens nog vrij beperkt. Het verbiedt specifiek gezichtsbedekkende kleding – zoals bivakmutsen, nikaabs of integraalhelmen – te dragen in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen.
NU 23.11.2018 Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam gaat ervoor zorgen dat een boerkaverbod in de stad niet wordt gehandhaafd. Dat zei ze vrijdagavond tijdens een bijeenkomst over jeugd en veiligheid in het stadsdeel Slotervaart.
Halsema ging daar in gesprek met bewoners uit de wijk. “Laat ik één ding zeggen: de overheid is aan het praten over een boerkaverbod”, stelde ze. “Amsterdam gaat daar geen gevolg aan geven.”
Tegelijkertijd zei Halsema dat ze er moeite mee heeft als vrouwen gedwongen een hoofddoek dragen. “Al is het niet hier, is het wel elders in de wereld. Ik verdedig het recht dat je een eigen keuze hebt. Er moet wel oog zijn voor de vrouwen die onvrij zijn.”
De burgemeester legde haar woorden later op vrijdagavond bij monde van haar woordvoerder uit: “De wet moet je natuurlijk volgen, die geldt voor iedereen. Maar ik zal geen prioriteit geven aan de handhaving ervan. Er is schaarste op het vlak van handhaving en daardoor moet ik kiezen waar je prioriteit aan geeft en dan komt dit wat mij betreft helemaal onderaan.”
Een meerderheid van de Amsterdamse raad heeft dit standpunt ook al eens eerder ingenomen. Volgens Halsema volgt zij hiermee ook het standpunt van Rotterdam. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft zich in het verleden in soortgelijke bewoordingen uitgelaten, stelt zij
Nog niet bekend wanneer boerkaverbod ingaat
De Eerste Kamer ging in juni akkoord met een beperkt boerkaverbod. Dat betekent dat gezichtsbedekkende kleding straks niet meer is toegestaan in het openbaar vervoer, in overheidsgebouwen en in onderwijs- en zorginstellingen. Op straat wordt het niet verboden. Het overtreden van het verbod kan een boete van 410 euro opleveren.
Het is nog niet bekend wanneer het boerkaverbod van kracht wordt. Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft daar nog geen datum voor bepaald.
AD 23.11.2018 Femke Halsema belooft dat Amsterdam het burkaverbod niet zal handhaven. Dat zei ze vanavond in jongerencentrum Argan tijdens een bijeenkomst over jeugd en veiligheid.
,,Je kunt ervan op aan dat ik niet zal toestaan dat wij daar in Amsterdam gevolg aan geven. Dat gaan we niet doen,’’ aldus Halsema.
In juni kwam het verbod op het dragen van gezichtbedekkende kleding door de Eerste Kamer. Dat verbod gaat gelden in het onderwijs, openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Wie de wet overtreedt, riskeert een boete van 410 euro. Een hoofddoek of een keppeltje valt niet onder het verbod.
,,Het past gewoon niet bij Amsterdam dat wij mensen uit de tram halen, omdat ze de nikab dragen,” zei Halsema. ,,Dat is onbespreekbaar, lijkt me.”
Annabel Nanninga van de Amsterdamse fractie van Forum voor Democratie uit op Twitter haar ongenoegen over de uitspraak. “Zo zo. Weer denkt men in Amsterdam wetten die voor iedereen in Nederland gelden, openlijk te moeten negeren.”
Boete
De Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg zei in 2012 al dat agenten niet altijd een boete zouden gaan uitschrijven als zij iemand met een boerka zien lopen. “De agent moet de situatie per geval inschatten en kan dan kiezen of hij waarschuwt of een boete uitdeelt.”
Aalbersberg vergeleek het met een verkeersovertreding, waarbij het agenten vrij staat te bekeuren of niet. ,,Als een moeder haar kinderen met de auto naar een school tweehonderd meter verderop brengt en geen rijbewijs bij zich heeft, is het iets anders dan wanneer iemand uit Maastricht drie dagen zonder rijbewijs in Amsterdam rondrijdt.”
Afgezwakte vorm
Het initiatief voor het verbieden van boerka’s kwam in 2005 van PVV-leider Geert Wilders. Na dertien jaar kwam dit voorstel in afgezwakte vorm, met alleen een verbod in een deel van de publieke ruimte, door de Eerste en Tweede Kamer. Ook zijn bivakmutsen en integraalhelmen in de wet opgenomen.
NU 23.10.2018 Het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties heeft Frankrijk op de vingers getikt vanwege het boerkaverbod dat het land in 2010 invoerde. Het comité concludeert dinsdag dat het verbod indruist tegen de mensenrechten.
Volgens het comité schaadt het verbod op “disproportionele wijze het recht van de vrouwen om hun geloof te uiten”. De organisatie heeft Frankrijk 180 dagen de tijd gegeven om te laten weten wat er met deze beslissing is gedaan.
Het onderzoek naar het verbod werd gestart, nadat het comité klachten ontving van twee vrouwen. Het tweetal kreeg in 2012 een boete in Frankrijk, omdat ze in het openbaar gezichtsbedekkende kleding droegen.
Ze stapten in 2016 naar het comité.
Nederland voert gedeeltelijk boerkaverbod in
Ook Nederland gaat een gedeeltelijk boerkaverbod invoeren. Een meerderheid van de Eerste Kamer ging daar in juni mee akkoord, nadat eerder de Tweede Kamer er al mee had ingestemd.
Het dragen van gezichtsbedekkende kleding zoals boerka’s, nikabs, bivakmutsen en integraalhelmen wordt verboden in het openbaar vervoer, de zorg, het onderwijs en overheidsgebouwen. Op overtreding van de wet staat een boete van 410 euro.
NU 19.10.2018 Algerije heeft het dragen van gezichtsbedekkende kleding op de werkvloer verboden. Dat betekent dat vrouwen tijdens het werk geen boerka of nikab meer mogen dragen.
De nieuwe maatregel werd donderdagavond door premier Ahmed Ouyahia bekendgemaakt in hoofdstad Algiers. Ouyahia zei dat alle ministers en gouverneurs erop moeten toezien dat de nieuwe regelgeving wordt nageleefd.
Dat betekent dat alle werknemers, in het bijzonder die van de overheid, herkenbaar moeten zijn tijdens werktijd. De maatregel is genomen om veiligheidsredenen.
De meeste Algerijnse vrouwen dragen geen nikab, mede omdat het radicale salafisme niet aanslaat. Toch worstelt het grootste land van Afrika land met radicaal islamisme als een kracht van oppositie tegen de seculiere gevestigde orde die door militairen wordt gedomineerd.
Het land heeft mede daarom een bloedige burgeroorlog gekend. Toen de militaire machthebbers in 1992 voorkwamen dat een partij van islamisten de verkiezingen won, barstte een burgeroorlog los die bijna tien jaar duurde.
De macht is uiteindelijk in handen gebleven van de gevestigde orde van ex-strijders van het FLN (Nationaal Bevrijdingsfront) uit de onafhankelijkheidsoorlog tegen Frankrijk in de jaren 1954-1962. Sinds 1999 is voormalig FLN-strijder Abdelaziz Bouteflika (81) president.
AD 19.10.2018 Algerije heeft het dragen van gezichtsbedekkende kleding op de werkvloer verboden. Dat betekent dat vrouwen tijdens het werk geen boerka of nikab meer mogen dragen. De nieuwe maatregel werd donderdagavond door premier Ahmed Ouyahia bekendgemaakt in hoofdstad Algiers.
Ouyahia zei dat alle ministers en gouverneurs erop moeten toezien dat de nieuwe regelgeving wordt nageleefd. Dat betekent dat alle werknemers, in het bijzonder die van de overheid, herkenbaar moeten zijn tijdens werktijd. De maatregel is genomen om veiligheidsredenen.
AD 18.09.2018 België is de fout ingegaan door een vrouw met een hoofddoek toegang te weigeren tot een rechtszaak. België moet haar 1000 euro schadevergoeding betalen, aldus de rechters in Straatsburg.
Hagar Lachiri wilde in 2007 een zitting bijwonen om schadevergoeding te eisen in een strafzaak rond de dood van haar broer. De rechtbankvoorzitter gaf haar te kennen dat ze er niet bij kon zijn als ze haar hoofddoek niet zou afdoen.
Dat weigerde ze. Haar bezwaren daartegen werden ook in latere procedures afgewezen. Het Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt nu dat daarmee de vrouws vrijheid van godsdienst is geschonden.
Neutraal
De vrouw is niet respectloos geweest en het was niet aannemelijk dat ze de zitting zou verstoren, aldus de rechters. Een rechtszaal is een publieke plek waar religies neutraal moeten worden bejegend, memoreren zij.
Dat kan anders zijn in bijvoorbeeld het onderwijs of op het werk. De inbreuk op Lachiri’s recht om haar geloof te belijden is in dit geval niet gerechtvaardigd in een democratische samenleving, luidt het vonnis.
AD 05.09.2018 Een Turkse toeriste in Denemarken is wegens het dragen van gezichtsbedekkende kleding op de bon geslingerd. De vrouw wilde haar visum verlengen en stapte, zich niet bewust van het sinds deze maand geldende boerkaverbod, gesluierd een politiebureau binnen.
De Deense politie gaf de Turkse een boete van 1000 kronen, zo’n 135 euro. ,,De 48-jarige toeriste was niet op de hoogte van het nieuwe verbod op het dragen van dergelijke kleding in het openbaar”, zegt de politie in Aarhus.
Het zogenoemde boerkaverbod verbiedt het mensen gezichtsbedekkende kleding te dragen, waaronder de boerka en de nikab. Die kledingstukken worden in Denemarken nauwelijks gedragen.
De politie zegt dat de vrouw de boete betaalde, het betreffende kledingstuk afdeed en vertrok.
Toen de wet dit jaar werd aangenomen in Denemarken was er veel verzet. Human Rights Watch bestempelde de maatregel als ‘discriminerend’ voor moslims en stelde dat het ‘de volgende stap in een schadelijke trend’ was. Overigens gaat de wet ook op voor het dragen van sjaals, helmen en maskers, met uitzondering tijdens carnaval.
Wie op straat gezien wordt met een bedekt gezicht krijgt daarvoor een eerste boete van 135 euro. Na betaling van de boete, mag de overtreder naar huis. De bedekking hoeft niet ter plaatste te worden verwijderd.
Voor wie de gezichtsbedekking blijft dragen, loopt de boete op tot een maximum van 1350 euro bij de vierde overtreding. Andere landen binnen Europa gingen de Denen voor. Frankrijk was in 2011 het eerste land, gevolgd door België en Oostenrijk, dat een algeheel verbod afkondigde.
Boerkaverbod in Europa
In andere Europese landen, zoals Duitsland en Spanje geldt een gedeeltelijk verbod, waarbij regio, locatie en omstandigheden bepalend zijn. In ons land ging de Eerste Kamer dit jaar akkoord met een beperkt verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kledij.
Wanneer de wet ingaat, is nog onbekend. Het verbod gaat gelden voor sommige openbare plekken, maar niet op straat. Draagt iemand gezichtsbedekkende kleding in een overheidsgebouw, binnen een school, een zorginstelling of in het openbaar vervoer, dan riskeert diegene een boete van maximaal 400 euro.
NOS 13.07.2018 Twee zwembaden in Gent mogen vrouwen in boerkini niet weren, heeft de rechtbank in de Vlaamse stad bepaald in een zaak die was aangespannen door twee moslima’s. Volgens de rechtbank maken de zwembaden zich met het verbod schuldig aan discriminatie.
Volgens het reglement van de zwembaden zijn boerkini’s en andere bedekkende zwemkleding om hygiënische en veiligheidsredenen niet toegestaan.
De rechter stelt echter op basis van wetenschappelijk onderzoek dat een zwempak dat het lichaam bedekt niet minder hygiënisch is dan andere zwemkleding van hetzelfde materiaal. Ook voor het veiligheidsargument wordt volgens de rechtbank geen goed bewijs geleverd.
De rechtbank stelt dat door het verbod moslima’s die om godsdienstige redenen een bedekkend zwempak willen dragen worden benadeeld ten opzichte van andere vrouwen, zonder dat dit verschil redelijk en objectief wordt verantwoord. En dus is er sprake van discriminatie.
Aanpassen
Gent gaat in beroep tegen het vonnis, maar de zwembaden moeten hun regels niettemin onmiddellijk aanpassen. De moslima’s die met hun klacht naar de rechtbank gingen, hebben recht op schadevergoeding. Zij blijven anoniem. Het is de eerste keer dat een rechter in België zich uitspreekt over de kwestie.
Ook in Antwerpen geldt in zwembaden een boerkiniverbod. Het gemeentebestuur zegt in reactie op het Gentse vonnis dat de stad aan het verbod vasthoudt. “Het ergste wat ons kan overkomen is dat een symbool van onderdrukking standaard wordt in onze zwembaden, zegt schepen (wethouder) Fons Duchateau van de Vlaams-nationalistische N-VA tegen de Vlaamse omroep VRT.
Nederland
In Nederland is het zwemmen in boerkini toegestaan. Vorig jaar ontstond enige ophef toen een zwembad in Schoonhoven een Syrisch meisje in boerkini wegstuurde dat met haar middelbare schoolklas kwam zwemmen. De volgende keer was ze echter wel welkom.
In Frankrijk verboden in 2016 tientallen badplaatsen boerkini’s op het strand. Dat verbod werd later door de rechter teruggedraaid.
AD 13.07.2018 De rechtbank in het Belgische Gent heeft het boerkiniverbod in twee zwembaden vernietigd. Zwemmen in boerkini verbieden vanwege de hygiëne of om veiligheidsredenen is volgens de rechter niet gerechtvaardigd.
Het gemeentelijk zwembadcomplex Ter Wallen in het Belgische Merelbeke en het stedelijk zwembad Van Eyck in Gent mogen moslima’s niet langer verbieden om een boerkini te dragen. De zwembaden moeten hun reglement onmiddellijk aanpassen, zelfs als er de komende dagen hoger beroep wordt aangetekend.
De moslima’s die de zaak voor de rechter brachten, hebben recht op een morele schadevergoeding. ,,Moslima’s die een bedekkend zwempak willen dragen uit religieuze overwegingen worden benadeeld ten opzichte van vrouwelijke zwemmers die minder bedekkende zwemkledij dragen. In geen van de aangeklaagde zwembadreglementen wordt dat onderscheid objectief en redelijk verantwoord”, duidt advocaat Joos Roets in De Standaard. ,,Bijgevolg is er sprake van discriminatie op basis van geloof.”
De Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken is het daar duidelijk niet mee eens. ,,Boerkini’s horen niet thuis in onze zwembaden”, zegt hij op Twitter. ,,Weg ermee”, voegt hij er nog aan toe.
Antwerpen
Het is voor het eerst dat een gewone rechter zich uitspreekt over een boerkiniverbod in zwembaden. Antwerpen is alvast niet van plan om iets te veranderen aan het reglement in de zwembaden, ook al loopt er ook in die stad een rechtszaak.
,,We gaan op onze beurt het gevecht aan voor de rechtbank en dringen desnoods aan op bijkomend wetgevend werk”, zegt wethouder Fons Duchateau (N-VA). ,,En dat doen we niet op basis van hygiëne of veiligheid. Want in één zaak wil ik de moslimactivistes volgen: dat zijn niet de redenen waarom we de boerkini moeten bestrijden. Wel omdat we dit vanuit onze maatschappelijke normen en waarden niet willen.
Nederland
In 2016 zei Lodewijk Asscher, toen Minister van Integratie, dat hij niets zag in een boerkiniverbod in Nederland, zoals verschillende Franse badplaatsen toentertijd hebben ingevoerd. Maar hij was geen fan van het allesbedekkende zwempak dat sommige islamitische vrouwen dragen.
,,Het lijkt me niet prettig om ermee in de zee te zwemmen. Maar laten we mensen alsjeblieft de vrijheid gunnen om te dragen wat ze willen. De een zont topless, de ander in een badpak”, zei Asscher eerder. Een boerkiniverbod vond Asscher niet nodig. ,,Als je zelf op een rare manier te water wilt gaan, kan de overheid dat niet zomaar verbieden. Wij bepalen niet wat je wel en niet draagt. Daar is ook geen noodzaak voor.”
AD 10.07.2018 Moskeekoepels uit Den Haag, Rotterdam, Zeeland en Brabant leggen zich niet neer bij het Nederlandse boerkaverbod. Ze onderzoeken of het haalbaar is hun beklag te doen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Juristen bekijken of een gang naar het hof kansrijk is.
Volgens het Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH), waarbij 28 moskeeën uit Den Haag, Leiden en Gouda zijn aangesloten, is het verbod op de gezichtsbedekkende sluier betuttelend en in strijd met de Europese rechten van de mens.
,,Het verbod riekt naar de terugkeer van de spruitjesgeur van de jaren vijftig en de bijbehorende vertrutting’’, aldus Abdelhamid Bouzzit van de SIORH in Den Haag. ,,Het voelt als een anti-moslimwet, en is in strijd met het recht op religie, zorg en mobiliteit. De dames zijn niet gevaarlijk. ’’
Mijn buurman zit vol tatoeages en heeft een pitbull. Dàt vind ik bedreigend, aldus Abdelhamid Bouzzit.
Juristen buigen zich momenteel voor het SIORH, het CMO (Contactorgaan Moslim en Overheid), de SPIOR (Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond) en het SMBZ (Samenwerkingsverband Moskeebesturen Brabant en Zeeland) over de nieuwe wet die vorige week is aangenomen door de Eerste Kamer.
Vrouwen met een gezichtsbedekkende sluier vallen in de toekomst onder het strafrecht en kunnen een boete krijgen. ,,We zijn in beraad over de haalbaarheid en kansrijkheid bij het Europese Hof’’, zegt Bouzzit van de SIORH waarbij onder andere ook de As-Soennah Moskee is aangesloten.
In Den Haag gaat het volgens Bouzzit om een handvol vrouwen. Ze zijn met hun boerka niet langer welkom in ziekenhuizen, op scholen en in het openbaar vervoer. ,,Met een boerka kom je het schoolplein niet meer op en de tram niet meer in.’’
Pitbull
Bouzzit stelt dat vrouwen met een boerka niet gevaarlijk zijn, en de sluier niets te maken heeft met onderdrukking. ,,Een boerka hoort bij haar diepe religieuze beleving.’’ Volgens de bestuurder is er sprake van grote rechtsongelijkheid. ,,Mijn buurman zit vol tatoeages en heeft een pitbull. Dàt vind ik bedreigend, maar het wordt niet verboden. Er zijn gothics met zes lagen schminck. ‘Smaak’ mag geen maatstaaf worden voor het parlement. Wij vinden dat iedere vrouw het recht heeft zich te kleden zoals zij wil.’’
Op 24 juni 2018 konden ook de Nederlandse Turken stemmen tijdens de vervroegde verkiezingen die Erdogan vorige maand uitschreef. Hij riep zijn toehoorders op om een eenheid te blijven, omdat sommige Europese landen in zijn ogen verdeeldheid proberen te zaaien onder hun Turkse inwoners. ‘Als Turken in Europa verenigd zijn, zullen ze sterker zijn,’ aldus Erdogan.
Ook vroeg hij Turken de taal van hun moederland niet te verleren: ‘Als je in Duitsland woont, kun je Duitser én Turk zijn.’ Erdogan beloofde zijn toehoorders te zorgen voor meer Turks onderwijs in Europa en een verbetering van ‘consulaire zaken’. Ook krijgen gepensioneerde Turken in het buitenland de kans om parttime te werken in Turkije.
Turkije heeft een nieuwe ministersploeg. Die werden na bekendmaking op maandagavond dinsdag ingezworen in het Turkse parlement.
Het nieuwe team van president Recep Tayyip Erdoğan bestaat uit vele nieuwe, maar ook krachtige zichzelf bewezen namen, is gemeld.
Opvallend is de nieuwe functie van Hulusi Akar, die na zijn functie als de stafchef van het Turkse leger nu – net voor de NAVO-top – minister van Defensie is geworden en een civiel leven ingaat.
De huidige ministers van Buitenlandse Zaken (Mevlüt Çavuşoğlu), Binnenlandse Zaken (Süleyman Soylu) en Justitie (Abdulhamit Gül) behouden hun functie.
De vice-president is Fuat Oktay geworden.
Dat werd in bijzijn van tienduizend burgers en leiders uit 22 landen grootschalig gevierd op het presidentiële paleis in Ankara. (LEES meer + foto’s)
In theorie betekent dit dat Erdogan tot 2028 kan aanblijven als president.
Nadat hij twee weken geleden de verkiezingen won, is Recep Tayyip Erdogan vandaag ingezworen voor zijn tweede termijn als president van Turkije.
Tegelijkertijd is Turkije is op maandag 09.07.2018 officieel overgeschakeld van een parlementair systeem naar een nieuw presidentieel systeem. De huidige Turkse president Recep Tayyip Erdoğan is beëdigd als de eerste nieuwe president.
“Dit is een nieuwe start. We beloven dat Turkije zal herrijzen. Er was sprake van tijdverlies. Dit gaan we inhalen door heel hard te werken”, liet Erdoğan weten.
15 juli 2016/15 juli 2018: de dag dat Turken en Koerden samen Turkije redden
Het was de langste 15 juli ooit voor Turkije in 2016. Het land kreeg met een staatsgreep te maken waarmee putschisten eigenlijk niet alleen de democratisch gekozen regering wilde omverwerpen, maar Turkije wilde vernietigen door het in stukken te verdelen.
Het waren een ‘handjevol’ FETO-terroristen in uniform die zich geïnfiltreerd hadden in het Turkse leger. Die zouden als de dag kwam in opdracht van hun kopstuk en terreurleider in de VS een poging wagen tegen het Turkse volk. De slapende cellen waren vergeten dat het volk waarmee ze te maken kregen de Turken waren, die met miljoenen klaar stond te sterven voor hun land.
Sinds de mislukte Coup zijn ongeveer 160.000mensen gevangen gezet en is bijna hetzelfde aantal ambtenaren ontslagen, meldde het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties in maart van dit jaar.
Turkije zegt dat de maatregelen nodig zijn om bedreigingen van de nationale veiligheid tegen te gaan. Critici van president Erdogan beschuldigen hem ervan dat hij de mislukte staatsgreep als voorwendsel gebruikt om afwijkende meningen de kop in te drukken.
Adnan Oktar’a dev operasyon: 235 kişi hakkında gözaltı kararı
Operasyon devam ederken telefonla Cumhuriyet gazetesine açıklama yapan Adnan Oktar, “ilginç” ifadeler kullandı.
Seçimlerde Recep Tayyip Erdoğan ve AKP’yi desteklediklerini söyleyen Oktar, “Biz vatanına milletine bağlı insanlarız. PKK’ye, vatan millet düşmanlarına operasyon yapılması gerekirken bize yapılıyor. Bu operasyondan Tayyip Bey’in de İçişleri Bakanının da haberi olduğunu düşünmüyorum. Kırgın değilim ama şaşkınım” dedi.
Hallo daar !!! Ik maak NU de dienst uit !!!
Systeem op de schop
Het politieke systeem gaat na de verkiezingen flink op de schop, de post van premier vervalt en de president krijgt meer bevoegdheden. Turkse kiezers stemden vorig jaar in met het Referendum over een grondwetswijzing die dat mogelijk maakte.
Met de grondwetswijziging zou een presidentieel systeem worden ingevoerd, waarbij alle uitvoerende macht bij de president komt te liggen. In het huidige stelsel leidt de premier de regering en is de functie van president slechts een ceremoniële.
Kortom,slaagt Erdogan met zijn greep naar de absolute macht ?
De Turkse president Erdogan zou de noodtoestand opheffen als hij de verkiezingen van 24 juni 2018 wint. Die belofte deed hij in een interview met de Turkse zender 24TV.
De noodtoestand werd ingesteld na de couppoging van juli 2016 en werd steeds elke drie maanden verlengd. Erdogan zei er wel bij dat de noodtoestand opnieuw wordt ingesteld als het land weer met dreigingen te maken krijgt.
AD 09.07.2018
Vernieuwing
De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan heeft gezegd dat Turkije een nieuwe periode ingaat. Hij is blij met de grote verkiezingswinst maar heeft ook zelfkritiek.
“Het Turkse volk koos voor ons met 26,3 miljoen geldige stemmen (52,56 procent). Dat is 11 miljoen meer dan de dichtstbijzijnde opponent”, sprak Erdoğan zaterdag tijdens zijn partijbijeenkomst. “Hoewel het om een victorie gaat, is ons verkiezingsdoel niet behaald. We moeten deze gevoelige boodschap van ons volk goed evalueren.”
AD 11.08.2018
Het Turkse volk kiest voor de AK-partij vanwege de strijd die het levert en opkomt voor doelen van Turken. “Daardoor waren we de eerste twee periodes succesvol. Derde periode hebben we al die vuile (buitenlandse) plannen en valkuilen in duigen laten vallen.”
“In de vierde periode kregen we te maken met een groot ongeluk. 15 juli – mislukte couppoging – was een van het grootste verraad ooit in de wereld. Maar dat mislukte dankzij ons volk. We hebben het systeem in samenwerking met ons volk gewijzigd. We zullen net zoals altijd zij aan zij staan met ons volk en met mensen die onze waarden, doelen, gevoeligheden en verwachtingen delen”, sprak Erdoğan.
Zijn partij weet wat hen te wachten staat. “Wat we nu moeten doen is weer kijken naar wat ons volk van ons verlangt en ons pad vervolgen in de richting die het Turkse volk ons wijst.”
Feest
De Turkse president werd maandag 09.07.2018 beëdigd als de nieuwe president van het nieuwe presidentiële systeem. Die ceremonie werd bijgewoond door 22 voormalige presidenten, 17 premiers en vele vertegenwoordigers van allerlei en verschillende organisaties en verengingen. Ook zijn een groot aantal buitenlandse leiders, ministers en diplomaten uitgenodigd. De beëindiging en ceremonie vonden in het Turkse parlement en in het presidentiële paleis plaats.
“En zo zullen we ons nieuw bestuurssysteem gezamenlijk met de wereld en ons volk vieren in het huis van het Turkse volk”, aldus Erdoğan.
Begin mei 2018 kondigde de regering een hervorming aan van het pensioenstelsel en een vernieuwing van het sociale stelsel. Toen werd gesuggereerd dat dat een zet was van de president om de ouderen aan zijn kant te krijgen voor de verkiezingen. Ook deed hij toezeggingen aan studenten.
Veranderingen
Maandag 09.07.2018 werd Recep Tayyip Erdogan tijdens een pompeuze ceremonie opnieuw ingezworen als president van Turkije. Daarmee treedt ook het door opponenten gevreesde presidentiële systeem in. Erdogan laat er geen gras over groeien: direct na zijn officiële aantreden voerde hij een aantal ingrijpende veranderingen door.
Onder het nieuwe presidentiële systeem is er niet langer een premier in Turkije. Alle uitvoerende macht ligt daarmee bij Erdogan. Hij kan zelf ministers, hooggeplaatste rechters en topambtenaren benoemen, zonder ingrijpen van het parlement.
Controversiële benoeming van schoonzoon als minister
Onder het nieuwe systeem wordt een kabinet ingesteld dat is teruggebracht tot zestien bewindslieden. Controversieel is de benoeming van Berat Albayrak, de schoonzoon van Erdogan, tot minister van Financiën. Albayrak was hiervoor minister van Energiezaken en vervangt Mehmet Simsek – voormalig economisch strateeg bij de Amerikaanse bank Merrill Lynch en een van de weinige overgebleven Turkse politici die nog een goede band onderhield met buitenlandse investeerders. Simsek moet de ministersploeg verlaten omdat er ‘geen plek’ meer voor hem is.
Minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Cavusoglu mag op zijn post blijven, evenals de ministers van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu en van Justitie Abdülhamit Gül. Erdogans nieuwe vicepresident is Fuat Oktay, voormalig secretaris van de premier. Oktay wordt gezien als een van de architecten van de transformatie van het parlementaire naar het presidentiële systeem. Als minister van Handel benoemt Erdogan een vrouw: Ruhsar Pekcan, een ondernemer die eerder actief was bij de Handelskamer als aanjager van vrouwelijk ondernemerschap.
Het nieuwe kabinet komt vrijdag voor het eerst bij elkaar, als Erdogan terugkomt van de NAVO-top in Brussel.
Erdogan vaardigde al drie decreten uit na zijn benoeming
Naast de macht om ministers en rechters te benoemen, kan Erdogan vanaf nu ook per decreet regeren. Dit is vergelijkbaar met de situatie tijdens de noodtoestand die was ingesteld na de mislukte coup in juli 2016. Direct na zijn aanstelling dinsdag voerde Erdogan dan ook een aantal vergaande decreten door.
Met het eerste decreet worden 65 bestuursorganen samengevoegd tot 9 bureaus. Erdogan wil daarmee naar eigen zeggen de bureaucratie terugdringen: ‘We hebben een staatsapparaat gebouwd dat is gericht op service, niet op bureaucratie,’ verklaarde hij. Die nieuwe instituties moeten fungeren als ‘denktanks’ en beleidsvoorstellen doen en implementeren, die Erdogan vervolgens kan goedkeuren of verwerpen. Ook heeft hij de macht om de bureaus rechtstreeks op te dragen om beleidsveranderingen door te voeren.
Daarnaast vallen diverse directoraten vanaf nu onder de directe macht van Erdogan. Het gaat onder meer om het religieorgaan Diyanet en de Nationale Veiligheidsraad.
Ook gaat het academisch systeem drastisch op de schop. Erdogan heeft bepaald dat rectoren de titel ‘professor’ vanaf nu niet meer nodig hebben. De post wordt daarmee toegankelijker voor lager opgeleide kandidaten. Ook mogen rectors vanaf nu meer termijnen uitzitten. Hiervoor was dat beperkt tot een maximum van twee termijnen. Ook moesten voorheen academici van de universiteit in kwestie rectors voordragen. Dat hoeft nu ook niet meer.
Tot slot heeft Erdogan per decreet ook de macht naar zich toegetrokken om het hoofd van de centrale bank te benoemen, een instituut waarmee hij eerder dikwijls overhoop lag. Hij lost daarmee een van zijn verkiezingsbeloften in.
Critici zien het als een poging van hem om de markt te beïnvloeden, iets wat getuige de vrije val van de lire in aanloop naar de verkiezingen niet altijd even goed uitpakt. Tusiad, de grootste ondernemersvereniging, waarschuwde dinsdag dan ook direct voor het verlies van onafhankelijkheid bij de financiële institutie. De autonomie van de centrale bank is cruciaal voor een sterke economie, aldus de vereniging.
AD 14.08.2018
Blijvende patstelling bij onderhandelingen over EU-toetreding?
Minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu benadrukte dinsdag direct na de aanstelling van Erdogan opnieuw dat Turkije zo snel mogelijk lid wil worden van de Europese Unie (EU). Een opmerkelijke uitspraak, aangezien het land door het presidentiële systeem verder afdrijft van Europese waarden.
Eind juni – na de overwinning van Erdogan – liet de Europese Raad van Ministers zich al ontvallen dat de gesprekken over een Turkse toetreding tot stilstand zijn gekomen en dat de kans dat daarin nog verandering komt zeer klein is.
Kabinet, fluit Nederlandse Turken terug!
Nederland dreigt de controle over een vitaal belang te verliezen. Ik heb het hier niet over gas, olie of telecommunicatie, maar over Nederlanders van Turkse komaf.
Het vorige kabinet besloot om, waar het om vitale economische belangen gaat, de overname van Nederlandse door buitenlandse bedrijven te belemmeren. Mag een ander land een deel van de Nederlandse bevolking mobiliseren voor een militaire strijd? Ruim 350.000 Nederlanders staan onder controle van een andere staat.
Turkse interventie beperkt zich niet tot de moskee
Turkse moskeeën in Nederland staan onder controle van de Turkse regering. Waarom is dat niet verboden? Tja, de Turkse regering zou dat niet leuk vinden. Sinds wanneer is voor de bescherming van een vitaal Nederlands belang de mening van een ander land doorslaggevend? En dit is niet eens de enige vorm van de Turkse interventie in Nederland.
TM 14.08.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan heeft dinsdag gezegd dat Turkije Amerikaanse elektroniche producten gaat boycotten.
“Als zij de Iphone hebben, is er ook nog de Samsung. Genoeg andere alternatieven, ook in Turkije”, zei Erdoğan tijdens zijn speech in het ATO-congrescentrum. “Dankzij hun tegenwerkingen produceren we nu zelfs onze eigen drones. Turkije is de zeventiende, als wordt gekeken naar koopkracht dertiende, grootste economie er wereld. Vandaar hun vijandschap. Vraag maar aan die rijkste meneer (Trump) hoeveel ze uitgeven voor humanitaire hulp. Zij (Amerika) komen pas na ons, wij staan op de eerste plaats. Wij zullen altijd behoeftigen en onderdrukten steunen.”
De Turkse president liet weten gesprekken te voeren met landen om de VS nog meer in het nauw te drijven vanwege hun chantagepolitiek. “We gaan nog meer produceren en exporteren. Wees gerust, de hulp van Allah is nabij. Want als wij wantrouwen, juist dan zitten we in de problemen. Jij bent een Turk en zal met de lira je weg vervolgen.”
“Binnenkort is het 26 augustus en tijd voor een tweede Malazgirt en daarmee een nieuwe herrijzing. Turkije wordt een stralende ster. Turkije heeft genoeg aan zijn zeer intelligente en gelovige jongeren. Turkije zal dankzij deze jongeren zijn doelen bereiken”, aldus Erdoğan.
Boycot
In Turkije is een grootschalige boycot gestart tegen Amerikaanse producten. De Turkse giganten Turkish Airlines en Türk Telekom hebben dinsdag besloten te stoppen met adverteren bij Amerikaanse zenders en hun filiaal in Turkije. Het gaat met name om de omstreden ‘Turkse’ FOX Tv die miljoenen dollars ontving. Het Turkse volk roept andere Turkse multinationals en wereldmerken op om dat ook te doen.
TM 14.08.2018 Op sociale media woedde te midden van alle economische manipulaties nog eens misleiding van de Turkse bevolking veroorzaakt door paniekzaaiers en nepnieuwsdelers. De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan reageerde maandag dat zij de prijs daarvan gaan betalen en noemde hun ‘economische terroristen’.
“De Turkse justitie jaagt op de economische terroristen op sociale media. Zij gaan de prijs hiervan betalen. Want dit is landverraad. De Turkse toezichthouder BTK heeft maatregelen getroffen. Deze misleiders mogen niet zomaar vrij over straat lopen”, liet Erdoğan weten.
Maandag is gemeld dat 346 sociale media-accounts onder de loep is genomen, meldt het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. “De Turkse cyberpolitie is een onderzoek gestart.”
De Turkse procureur-generaal bevestigt de jacht op misleiders op internet. “Er is sprake van pogingen om de samenleving te misleiden en verontwaardiging te veroorzaken.”
Op sociale media werd met name afgelopen weekend veel valse informatie en nepnieuws verspreid. Zo zou de Turkse regering beslag hebben gelegd op buitenlandse valuta van ondernemers en dit geld automatisch inwisselen voor de Turkse lira. Ook zou de Turkse regering de dollarkoers vastzetten op een bepaalde waarde. De Turkse minister van Financiën, Berat Albayrak, benadrukte maandag dat het om leugens gaat.
46 procent van de valse activiteit op sociale media was afkomstig uit de Verenigde Staten, melden Turkse nieuwszenders.
NOS 13.08.2018 De crisis waarin Turkije is verzeild geraakt, schudt de financiële markten ruw door elkaar. Aandelenmarkten, valutamarkten en obligatiemarkten lijken hun handen af te trekken van het land. Het vertrouwen in de Turkse receptuur om de crisis te bezweren is klein. Beleggers zoeken een schuilplaats voor de storm en verplaatsen hun belangen naar andere markten en valuta.
De geplaagde Turkse lira is in een vrije val terechtgekomen en zit in een heuse ‘meltdown’. Dit jaar is al 40 procent van zijn waarde weggesmolten, vooral de laatste dagen ging het bijzonder hard. Sinds donderdag verloor de munt ten opzichte van de dollar en de euro bijna een kwart van zijn waarde. Beleggers verplaatsten investeringen in de lira naar veiliger valutaoorden, zoals de Japanse yen en de Zwitserse frank.
Ook andere jonge groeimarkten, zoals Zuid-Afrika en Mexico, voelen de druk en het wegebbend vertrouwen in de lira waardoor ook hun munten verliezen. De ‘emerging markets’, opkomende economieën, zijn gewoon kwetsbaar en risicovol.
Begin dit jaar was een lira nog 22 eurocent waard, nu nog maar 12 eurocent. Fijn voor wie euro’s of dollars krijgt, een ramp voor wie ze wil hebben of moet betalen. Door de waardedaling van de munt zal de inflatie, met 16 procent al extreem hoog, hard oplopen omdat alles wat het land binnenkomt in euro’s en dollars gekocht wordt en dus duurder wordt.
10 miljard
De Turkse centrale bank heeft vanmorgen een paar maatregelen aangekondigd om de crisis in te dammen en het vertrouwen terug te winnen. De centrale bank neemt de handel in buitenlandse valuta in handen en garandeert voldoende lira’s om de boel niet vast te laten lopen. Banken hoeven niet bang te zijn in liquiditeitsproblemen te komen en hoeven minder hoge reserves aan te houden.
Alles bij elkaar pompt de centrale bank hiermee bijna 10 miljard euro in het financiële systeem. Maar veel soelaas bieden de maatregelen niet. Een renteverhoging om de munt te ondersteunen bleef tot ieders teleurstelling uit.
Banken
De Turkse beurs verliest meer dan twee procent, de index van 100 grootste bedrijven meer dan vijf procent. Alle Europese beurzen laten rode koersborden zien, met verliezen tot een procent. De aandelen van banken krijgen de hardste tikken.
Europese landen, met de banken voorop, hebben voor meer zo’n 140 miljard euro aan beleggingen, leningen en investeringen uitstaan in Turkije. Vooral Franse, Spaanse en Italiaanse banken hebben veel geld in Turkije zitten.
ING bank, met 15 miljard de grootste Nederlandse bank in Turkije, verloor vandaag op de Amsterdamse beurs 2,2 procent. De helft van die 15 miljard euro bestaat uit spaar- en rekeningtegoeden, de andere helft uit leningen. BNP Paribas verloor 1 procent. Van de totale leningenportefeuille van de Franse bank staat 39 procent, oftewel 32 miljard euro, uit in Turkije. BNP is eigenaar van een Turkse bank met veel leningen aan het mkb.
Schuld
Op de obligatiemarkt, de markt voor schulden, wordt Turkse schuld steeds duurder en stilaan onbetaalbaar. De deplorabele financiële staat en toenemende risico’s zorgen voor een torenhoge rente op de financiering van de staat.
Voor een tienjarige staatslening moet nu al 21 procent neergeteld worden, twee maanden geleden was dat nog 15 procent. Ter vergelijking, voor soortgelijke Nederlandse of Duitse schuld geldt een rente van respectievelijk 0,4 en 0,3 procent. Voor een tweejarige lening is de rente al 25 procent.
Turkije torst een buitenlandse schuldenlast (publiek en privaat) van 430 miljard dollar (380 miljard euro). Met een krimpende economie, een waarde verliezende munt en een monetair beleid dat geit en kool wil sparen, zoeken investeerders liever een veilig heenkomen.
NOS 13.08.2018 Turkije pakt accounts op sociale media aan die in de ogen van de regering de economie van het land beschadigen. Volgens het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er in een kleine week tijd 346 accounts geïdentificeerd waarop posts zijn geplaatst die op “provocatieve wijze” verwijzen naar de verzwakking van de Turkse lira ten opzichte van de dollar.
Het is niet duidelijk wat er met de mensen achter die posts en accounts gaat gebeuren. Ankara laat alleen weten dat er juridische stappen zullen worden gezet.
De Turkse justitie is een onderzoek begonnen naar “individuen die verdacht worden van het ondermijnen van de economische veiligheid van Turkije”, meldt de nieuwszender CNN Turkije. Volgens het Turkse OM is Turkije het doelwit van een economisch aanval, en zal het actie ondernemen tegen alle geschreven en visuele nieuws en alle sociale media accounts die meedoen aan deze aanval.
Waardedaling
De Turkse munt is dit jaar al veertig procent in waarde gedaald ten opzichte van de dollar. Dat betekent dat Turken met hun lira’s steeds minder kunnen kopen.
De fikse waardedaling van de munt komt op het moment dat de VS en Turkije een diplomatieke ruzie uitvechten rond de gevangenschap van een Amerikaanse dominee in Turkije. Andrew Brunson zit sinds 2016 vast voor onder meer betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep van dat jaar.
De Amerikaanse dominee Andrew Brunson zit sinds 2016 vast in TurkijeAFP
Hij zou banden hebben met de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die volgens president Erdogan achter de couppoging zat. Turkije wil dat de VS Gülen uitlevert, maar Washington weigert dat.
Erdogan stelde in september vorig jaar voor dominee Brunson te ruilen voor Gülen, maar ook daar gingen de Amerikanen niet op in. De VS wil dat de dominee wordt vrijgelaten en heeft alle Amerikaanse bezittingen en tegoeden van twee Turkse ministers bevroren.
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu zei vandaag dat zijn land genoeg heeft gedaan om de banden met de VS te herstellen.
TM 13.08.2018 De Amerikaanse manipulatie van de Turkse economie heeft voor eenheid gezorgd in Turkije. De Turkse zakenwereld, economisten, directeuren van banken, denktanks, politici en journalisten melden dat het om een economische oorlog gaat. Het gaat niet om de vrije val van de Turkse lira, maar om een tweede couppoging nadat die van 2016 is mislukt.
Meerdere Turkse ondernemersverenigingen hebben verklaard achter de nationale munt te staan en zijn op eigen initiatief tegenaanvallen gestart.
Zo hebben driehonderd leden van zakenvereniging TUMKIAD, om een signaal af te geven, drie miljoen dollar ingewisseld voor de lira. “Wij zeggen nee tegen imperialisten en zionistische druk. Dit is geen volk dat zwicht voor zionisten”, zeggen TUMKIAD-leden. “Wat heb je aan de dollar als je je land zou verliezen. We herdenken onze helden van 15 juli, maar nu is ook sprake van oorlog. Wij roepen iedereen op tot actie”, reageerde TUMKIAD-voorzitter Nihat Tanrıkulu maandag.
Een van de vele voorbeelden uit heel Turkije is ook een winkelstraat in de Istanbulse wijk Merter. Daar hebben winkeliers besloten de dollar op 4 lira ‘vast te zetten’. Daar wordt alles volgens die koers berekend.
Economisten melden dat de wereld moet inzien wat er aan de hand is. “Dit heeft niets te maken met de economie of regeringsbeleid. Het gaat duidelijk om een spel. De dollar vloog op een zondag, wanneer banken en beurzen gesloten zijn, opnieuw omhoog na manipulaties.”
Oppositiepartij CHP verklaarde naast het Turkse volk te staan. “Wij zullen niet toestaan dat Turkije wordt gekleineerd.”
Voorzitter Kerem Alkın van de Turkse vermogensfonds meldt dat economen in Turkije een gezamenlijk gebaar hebben gevormd tegen economische speculanten. “De Turkse bankensector verkeer niet in gevaar.” Hij roept autoriteiten op onrustzaaiers en nepnieuwsproducenten op sociale media aan te pakken.
Het Turkse presidentshuis meldt dat de Turkse economie zeer sterk is en niemand speculatieve nieuwsberichten en acties moet vertrouwen. “De autoriteiten, centrale bank en toezichthouder BDDK, ondernemen alle stappen voor financiële stabiliteit.”
Bestuursvoorzitter van de Turkse İşbank, Adnan Bali, bevestigt dat er sprake is van een serieuze manipulatieaanval. “De koerswijzingen zijn niet te verklaren met ecomomische feiten. Het Turkse banksysteem heeft een realiseerbare liquiditeit van ongeveer 50 miljard dollar. Dat wijst op een positief beeld.”
De Turkse bank TEB meldt dat er over het algemeen geen vraag is naar buitenlandse valuta. “We verwachten dat binnen enkele dagen alles weer normaal is.”
Grote Turkse nieuwszender melden maandag dat een Engelse bank in Londen in opdracht van de VS drie uur lang op zondag de Turkse economie heeft gemanipuleerd. “Turkije volgt een voor een wat er allemaal door wie gebeurt en zal reageren wanneer de tijd (echt) rijp is”, laat een deskundige weten.
AD 13.08.2018 De dramatische vrije val van de lira is volgens president Erdogan onderdeel van een economische oorlog tegen Turkije. Die zal zijn land winnen ‘want wij hebben Allah’. Hij riep zijn landgenoten op hun dollars en goud voor lira’s in te wisselen. Doen ze dat ook?
Mehmet Sancak (67), een gepensioneerde voorman in de bouw, houdt zijn pas in en kijkt bij een ‘döviz’ wisselkantoortje met gefronste wenkbrauwen naar de koers van de dollar. Weer verder gestegen. Daar wordt hij niet blij van. ,,In mei wisselde ik mijn laatste 3.000 dollar in tegen een koers van 4,7 lira. Nu staat ie rond de 6,4 en zou ik er 5.000 lira meer voor hebben gekregen.”
Amerika is volgens Sancak het kwade genie achter de valutacrisis. President Trump meldde dit weekend via Twitter dat hij de invoerrechten op staal en aluminium uit Turkije verhoogt. ,,Ze proberen af te maken wat ze met de mislukte coup tegen Turkije zijn begonnen. Ze noemen zich de belangrijkste bondgenoot, maar zijn onze ergste vijand.”
Op de knieën
Net als president Erdogan ziet hij de grootste waardedaling van de lira sinds 2001 als het gevolg van de chantage van Trump. Hij zou Turkije met dreigementen en sancties op de knieën willen dwingen. ,,Wij buigen voor niemand”, zei Erdogan. ,,Zij hebben dollars, wij hebben Allah.” De ruzie tussen Trump en Erdogan heeft nog een andere politieke dimensie. Erdogan wil dat Trump Fethullah Gülen uitlevert aan Turkije. De geestelijk leider zit volgens hem achter de mislukte coup van twee jaar geleden. Trump wil op zijn beurt dat Turkije het huisarrest van de Amerikaanse dominee Andrew Brunson opheft, de dominee wordt verdacht van ‘terroristische activiteiten’.
Het gevolg van de ruzie is de scherpe koersdaling van de lira: in de afgelopen twaalf maanden al 67 procent . De crisis is het gesprek van de dag. Iedereen wordt er door geraakt.
Alles wat ingevoerd wordt of wat prijs betreft afhankelijk is van geïmporteerde producten, zoals olie, gas en halffabricaten voor de auto-industrie, wordt duurder. Daardoor is de inflatie al gestegen tot bijna 16 procent. Aanhoudende prijsstijgingen zijn er voor benzine, diesel, elektriciteit, gas, mobiele telefoons en andere elektronica, medicijnen, en levensmiddelen. Erdogan riep de Turken op de economie als onderdeel van de ‘nationale strijd’ te verdedigen. ,,Als jullie dollars, euro’s of goud onder de matras hebben liggen, wissel ze dan in tegen onze nationale munt.”
Scharensliep Bayram Özbey (48) lacht schamper ‘ik heb geen dollars of goud’. Op straat, in de buurt van de Kruidenbazaar, is hij druk met het slijpen van kleine en grote vleesmessen, die hij bij de döner kebab zaken ophaalt. Hij is het met de president eens dat Turkije zo snel mogelijk zelfvoorzienend moet worden om minder afhankelijk te worden van dure buitenlandse import. ,,Ik maak me geen zorgen. Die gek van een Trump probeert ons klein te krijgen, maar wij staan achter onze president.”
Gratis vis of grafstenen
In december 2016, toen de lira ook een vrije val maakte, reageerden patriottische Turken met acties. Er werden gratis porties vis, knipbeurten of grafstenen weggegeven als je met een bonnetje kon bewijzen dat je gehoor had gegeven aan de oproep van Erdogan om je dollars in lira’s om te wisselen.
Daar is nu geen sprake van. Erdogans meest loyale aanhangers hebben hun goud, dollars of euro’s al bij zijn eerdere oproepen omgewisseld. Er zijn juist meer Turken die dollars of euro’s kopen, of achter de hand houden om zich in te dekken tegen een verdere val van de lira. Diverse Turkse banken in Istanboel meldden dat er op ‘zwarte vrijdag’ een toeloop was van klanten die dollars of euro’s wilden opnemen.
Mijn salaris blijft hetzelfde terwijl de koopkracht daalt. Daar gaat Allah mij niet bij helpen, aldus Mehmet.
,,Ik ken veel winkeliers hier in de buurt die dollars en goud hebben, maar niet inwisselen. Als ze zeggen van wel, liegen ze”, zegt Mehmet, manager van een restaurant in de buurt van de Grote Bazaar. ,,God is er voor iedereen”, zo reageert hij op de uitspraak van Erdogan. “Wij houden van ons land en onze vlag, maar mijn salaris blijft hetzelfde terwijl de koopkracht daalt. Daar gaat Allah mij niet bij helpen.”
Ondertussen wordt er ook grof geld verdiend aan de valutacrisis. Talloze wisselkantoortjes hebben hun omzet de afgelopen dagen fors zien stijgen. Ze hanteren extra grote winstmarges, die kunnen oplopen van 4 cent tot 90 cent per euro en dollar.
Ook toeristen varen er wel bij. Shoppen, restaurants en drank worden omgerekend in euro’s steeds goedkoper. Zo is Matthew Vennik uit Hoorn, die in zijn eentje een rondreis maakt door Turkije, steeds minder kwijt aan reis- en verblijfkosten. ,,Met een grote glimlach pin ik elke keer weer 500 lira”, zegt hij na terugkeer van een bezoek aan een grafheuvel op de berg Nemrut. ,,Dat is nu al 18 euro goedkoper dan bij mijn vertrek op 1 augustus”.
Turkse crisis houdt beurzen in greep
De aandelenbeurs in Amsterdam is vanochtend in de min geopend. Ook de andere Europese beurzen begonnen met verliezen. De aandacht bleef uitgaan naar de Turkse lira, die ondanks maatregelen van de Turkse centrale bank opnieuw daalde. Beleggers maken zich zorgen dat de Turkse crisis overslaat naar de Europese financiële markten en bankensector.
De AEX-index op Beursplein 5 noteerde kort na aanvang van de handel 0,5 procent lager op 560,25 punten. De MidKap daalde 0,6 procent tot 790,41 punten. De beursgraadmeters in Parijs, Londen en Frankfurt verloren tot 0,8 procent.
TM 13.08.2018 Moskou streeft naar het gebruik van nationale valuta in de handel met Turkije, in plaats van dollars of euro’s, zei de woordvoerder van het Kremlin maandag.
De kwestie van het gebruik van nationale valuta in bilaterale handel is vele malen besproken in gesprekken tussen Rusland en Turkije, vertelde Dmitry Peskov aan journalisten tijdens een teleconferentie in Moskou.
“Het gebruik van nationale valuta in wederzijdse handelstransacties is een onderwerp dat door Russische zijde op verschillende niveaus, ook op het hoogste niveau, al lang ter sprake is gebracht”, legde hij uit.
“President Putin heeft herhaaldelijk over een dergelijke mogelijkheid en bovendien over die opportuniteit gesproken. Natuurlijk is dit onderworpen aan nauwgezette studies en berekeningen. Maar dit is wat we zoeken in onze bilaterale handels- en economische betrekkingen. Dit is wat herhaaldelijk is besproken tijdens bilaterale Russisch-Turkse gesprekken.”
Internationaal
Voor de internationale handel wil Rusland ook af van de dollar. De Russische minister van Financiën zei zondag dat Rusland het gebruik van de roebel en andere valuta zoals de euro wil toe laten nemen in plaats van de dollar.
In een interview met Rossiya 1 TV beschreef minister Anton Siluanov de Amerikaanse dollar als een “riskant hulpmiddel” voor internationale betalingen. “We hebben onze investering in Amerikaanse activa aanzienlijk verminderd.”
Erdoğan
De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan liet zaterdag weten dat Turkije over kan schakelen naar nationale munteenheden in handel met de grootste handelspartners zoals Rusland, China, Iran en Oekraïne. Hij zei dat de VS spijt zal krijgen van zijn verkeerde zet tegen Turkije en dat het tijd is dat men zich bevrijdt uit de klauwen van de dollar. (LEES meer)
Chantage
De VS chanteert de Turken voor de ogen van de hele wereld door te zeggen dat de omstreden christelijk-zionistische (LEES meer) pastoor Andrew Brunson, in Turkije gearresteerd wegens spionage en steun aan terrorisme, woensdag voor 18:30 uitgeleverd moet worden aan de Amerikanen. Anders “moet Turkije zich voorbereiden op de consequenties”.
Turkije reageerde daarop niet te zullen zwichten en de VS zich bewust moet zijn met welk volk de confrontatie wordt aangegaan (LEES meer) en dat Washington hiermee de eigen belangen en veiligheid schaadt. (LEES meer)
Trouw 13.08.2018 De Nederlandse overheid investeert de komende jaren extra geld in taal- en cultuurlessen voor landgenoten over de grens. Turkije is hetzelfde van plan, werd vrijdag bekend, en wil Turkse weekendscholen in Nederland oprichten. Sociale Zaken beschouwt het als vergelijkbare initiatieven.
Dat is maar deels terecht, vindt Jaap van Marle, deskundige op het gebied van het Nederlands over de grens. “De Nederlandse overheid heeft geen enkele bemoeienis met de inhoud van het lesprogramma op de scholen in het buitenland. Er zit ook geen ideologie achter. Het is meer een praktische kwestie, gericht op kinderen die als ze terugkeren in Nederland gewoon hier onderwijs kunnen volgen.”
De vraag is hoeveel de regering Erdogan zich zal bemoeien met de inhoud van de lesprogramma’s op de Turkse weekendscholen in Nederland, zegt Van Marle.
Dat Ankara een ideologisch stempel zal drukken, staat wel vast, zegt Lily Sprangers, directeur van het Turkije Instituut. Het initiatief voor de scholen past volgens haar in een strategie die Ankara al eerder heeft ingezet: het behoud van de Turksheid van de vijf miljoen Turken in het buitenland. “Dat komt voort uit nationalisme. Maar het hangt ook samen met de Kieswet. Turken in het buitenland kunnen stemmen voor de verkiezingen, daar profiteert Erdogan van.”
Opa en oma
In Nederland wordt, na bezuinigingen van de afgelopen jaren, weer geïnvesteerd in het Nederlandse onderwijs in het buitenland: jaarlijks komt er 3 miljoen euro bij. Afgelopen schooljaar kregen zo’n 13.500 kinderen in 118 landen les in de Nederlandse taal en cultuur.
De meesten wonen tijdelijk in een ander land, omdat hun ouders er een paar jaar werken, zegt Sylvia Woortman van de Wereldschool, één van de organisaties die Nederlandse lessen aanbieden in het buitenland. “De lesprogramma’s zijn sterk gericht op het bijhouden van de Nederlands taal, zodat leerlingen bij terugkeer geen achterstand hebben opgelopen.”
Al zijn er op de Nederlandse scholen ook leerlingen die geëmigreerd zijn, of van wie één van de ouders Nederlands is. “Ouders vinden het bijvoorbeeld belangrijk dat hun kinderen met opa en oma in Nederland kunnen communiceren”, zegt Woortman. Ze kan zich voorstellen dat dat ook voor Turkse Nederlanders geldt.
Uitgestoken hand
Sprangers bevestigt dat. “We hebben het vaak over de lange arm van Ankara, maar die arm reikt wel naar uitgestoken handen. Er is een groep Turken in Nederland die zich hier geen eersterangs burgers voelt en een sterke band met hun moederland ervaart. Bij die groep zal een Turkse weekendschool in een behoefte voorzien.”
Een deel van de Tweede Kamer vreest dat de Turkse weekendscholen de integratie belemmeren. Sprangers deelt die zorg niet. Ook los van de school zal een groep een kloof met de Nederlandse samenleving ervaren. “Het kan voor kinderen wel ingewikkeld worden als ze tegenstrijdige dingen horen op de weekendschool en de school die ze daarnaast bezoeken.”
Ook Woortman weerspreekt dat het bijhouden van de moedertaal slecht is voor de integratie in een ander land.
Lees ook:
Ook onder Nederlandse Turken maakt de affaire-Özil veel los
‘Veel Turkse Duitsers herkennen het gevoel van niet-geaccepteerd-zijn van Mesut Özil’
Met zijn besluit niet meer te voetballen voor de Duitse Mannschaft ontketent voetballer Mesut Özil een debat over de integratie van Duitsers met Turkse wortels. In de Berlijnse migrantenwijk Neukölln krijgt hij bijval én kritiek.
We hebben het vaak over de lange arm van Ankara, maar die arm reikt wel naar uitgestoken handen
TM 13.08.2018 In Qatar is een campagne gestart voor de Turkse lira. Qatarezen ruilen hun dollars in voor de Turkse munteenheid. Die zet komt na de Amerikaanse manipulatie van de Turkse economie.
Qatarese zakenmannen laten in tweets weten achter Turkije te staan. Ook delen zij foto’s van hun recent bemachtigde lira-biljetten en verwijzen naar de stevige broederrelatie tussen beide landen.
Moslimland Turkije
De Qatarese bekende journalist en hoofdredacteur Jaber Al-Harmi sprak ook steun uit voor Turkije. In een tweet, die hij in het Turks schreef, verklaarde hij dat het verwacht was dat de VS een [economische] oorlog zou verklaren tegen Turkije. “Ze kunnen het niet hebben dat moslimland Turkije zowel op economische als politieke vlakte onafhankelijk is geworden.”
Al-Harmi haalde ook uit naar pro-Amerikaanse Arabieren. “Sommige Arabieren steunen deze oorlog tegen Turkije. Wat een grote lafhartigheid.”
Trouw 13.08.2018 De Turkse president is gewend om in tijden van geopolitieke crisis oude vetes bij te leggen. Maar op de financiële markten gelden andere wetten.
Erdogan hoopt dat nieuwe vrienden hem uit de brand helpen. Maar waar hij in de internationale politiek vaak de ene partner voor de ander kan inruilen, zijn de vooruitzichten om op deze manier nieuwe financiers voor zijn economie te vinden niet gunstig.
In zijn buitenlands beleid grijpt de Turkse president tijdens ruzies steevast terug op hetzelfde draaiboek. Hij botst geregeld met andere leiders, maar lijkt ook te begrijpen dat hij niet iedereen tegelijk tegen zich in het harnas moet jagen. Dus als ruzie nummer zoveel losbarst, legt hij een oude vete bij.
Nadat de Turkse luchtmacht in november 2015 bijvoorbeeld een Russische straaljager rond de grens met Syrië neerschoot, reageerde Vladimir Poetin met economische sancties. Kort daarna probeerde Erdogan het goed te maken met Israël. De banden met Israël waren ernstig beschadigd nadat het land in 2010 met geweld een Turks schip tegenhield dat de maritieme blokkade rond Gaza probeerde te doorbreken.
Interne vijanden
In de zomer van 2016 bond hij ook in richting Rusland. Door de mislukte couppoging tegen zijn bewind had hij ineens veel interne vijanden. Want Erdogan lag niet alleen in de clinch met de putschisten, maar ook met Koerdische strijders en met Islamitische Staat.
De afgelopen dagen suggereerde Erdogan dat hij deze geopolitieke aanpak ook op de financiële markten wil uitproberen. De koersval van de lira kwam volgens hem door een politiek gemotiveerde aanval vanuit de VS, dat de dollar als wapen inzette. Hij overweegt dan ook nieuwe vrienden te zoeken, zo schreef hij vrijdag in The New York Times.
Die nieuwe partners zullen dan over diepe zakken moeten beschikken. Importland Turkije heeft iedere maand een paar miljard dollar nodig om zijn handelstekorten af te dekken. Daarnaast zijn veel binnenlandse economische activiteiten, zoals uitbreiding van de infrastructuur en de bouw van huizen en kantoren, met tientallen miljarden dollars aan buitenlandse leningen gefinancierd.
Politieke spanningen
Tijdens eerdere politieke spanningen met Westerse landen keek Erdogan naar Moskou. Maar waar Rusland een grote speler is in de oorlog in Syrië of als mogelijke wapenleverancier, stelt het land in financiële zin veel minder voor. De Russische economie is niet veel groter dan die van de Benelux.
Bovendien kreeg Rusland na zijn ingrijpen in Oekraïne in 2014 te maken met stevige Westerse economische sancties. Om zijn eigen banken en energiebedrijven te redden, moest het Kremlin een reservefonds leeghalen. Dat geld was eigenlijk bedoeld voor toekomstige pensioenen, dus Poetin beschikt niet meer over cash waarmee hij Erdogan te hulp kan schieten.
Een andere nauwe bondgenoot van Turkije is Qatar. Dat kleine land exporteert vooral vloeibaar aardgas, en daarop komt het een in juni 2017 begonnen boycot door Arabische landen goed door. Voor zijn veiligheid kan het emiraat ook op een garnizoen van Turkse militairen rekenen. Maar Qatar doet ook zijn best om de relatie met de VS goed te houden, dus het zou grote risico’s nemen door de kant van Erdogan te kiezen tegen Trump.
China
Een land dat wel de financiële middelen zou hebben om Turkije bij te staan, is China. Maar Peking steggelt de laatste tijd al met Trump over handel en heeft er waarschijnlijk geen zin in om de Amerikaanse president nog verder tegen zich in het harnas te jagen. Bovendien verstrekken de Chinezen hun kredieten doorgaans onder bijzondere voorwaarden. De leningen moeten dan besteed worden aan Chinese bedrijven, die er infrastructuur voor aanleggen. Dit is niet waar Turkije behoefte aan heeft, want het land heeft zelf juist een grote bouwsector die ook in het buitenland actief is.
Ook Europese landen zullen waarschijnlijk niet te hulp komen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel zei gisteren dat zij hoopt dat de Turkse economie goed presteert. Maar, de verantwoordelijkheid daarvoor ligt in Ankara, zo maakte ze direct duidelijk. Erdogan moet de Turkse Centrale Bank de vrijheid geven om impopulaire maatregelen te nemen.
Lees ook:
De Turkse lira zit in een vrije val. Erdogan: ‘Maar wij hebben Allah’
De munt brak vorige week – na lang tegenstribbelen – door de psychologische grens van 5 lira voor 1 dollar. Deze week vervolgde de Turkse valuta haar vrije val, inmiddels kost 1 dollar bijna 6 lira, waarmee de munt 66 procent in waarde is gedaald sinds het begin van dit jaar. Recep Erdogan noemde de valutadaling donderdag een ‘campagne’ om Turkije te raken, meldt persbureau AP. “Zij hebben de dollar, wij hebben het volk, wij hebben Allah“.
Elsevier 13.08.2018 Een nieuwe val van de Turkse lira brengt president Recep Tayyip Erdogan verder in het nauw. In een poging de crisis een halt toe te roepen komt minister van Financiën Berat Albayrak vandaag met plannen om de rust op financiële markten te herstellen. De Turkse lira is maandag verder in waarde gedaald na de vrije val vorige week. De munt daalde nog eens 10 procent tot een nieuw dieptepunt ten opzichte van de dollar. De Turkse minister van Financiën Berat Albayrak komt vandaag met plannen om de rust op de markt te herstellen.
De lira staat onder grote druk, mede door de sterk verslechterde relatie tussen Turkije en de Verenigde Staten over de hechtenis van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson. De Verenigde Staten nemen de nodige maatregelen tegen Turkije, omdat het land weigert de voorganger vrij te laten.
Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken laat maandag weten dat het juridische stappen onderneemt tegen posts op social media die erop gericht zijn de economie van het land schade te berokkenen. Volgens het departement zijn er sinds 7 augustus 346 accounts geïdentificeerd waarop posts zijn geplaatst die op ‘provocatieve wijze’ verwijzen naar de verzwakking van de Turkse lira ten opzichte van de dollar.
Beurzen krijgen klap
Aandelenbeurzen in Azië zijn maandag fors omlaaggegaan. Ook op Europese aandelenmarkten leidde de onrust de afgelopen dagen tot koersverliezen. De koersval van de Turkse munt sleept ook andere valuta’s mee omlaag: zo heeft de euro behoorlijk terrein prijsgegeven ten opzichte van de dollar.
De economische groeiverwachting in Turkije is inmiddels bijgesteld, meldt het Financieele Dagblad. Het bruto binnenlands product zal in 2019 niet 5,5 procent groeien, maar met een percentage tussen de 3 en 4. De fors goedkopere lira betekent dat de al fikse inflatie in het land nog verder dreigt op te lopen. Daardoor wordt het leven voor de Turkse bevolking steeds duurder.
Behalve het conflict met de Verenigde Staten zijn er op financiële markten ook zorgen over de invloed die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft op het beleid van de Turkse centrale bank. De centrale bank is van oudsher politiek onafhankelijk. Maar Erdogan trok een aantal weken geleden de macht naar zich toe om het hoofd van de centrale bank te benoemen, een instituut waarmee hij eerder dikwijls overhoop lag.
Minister presenteert reddingsplan
Erdogan haalde afgelopen weekeinde nog eens hard uit naar Amerika. Zo zei hij dat Turkije in een ‘economische oorlog’ is verwikkeld en hij gelooft dat zijn land slachtoffer is van een complot. Ook wees hij een regeling met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) af. Gisteren riep de president Turken voor de derde dag op rij op hun euro’s en dollars in te wisselen voor lira’s. ‘Wat niet is gelukt met provocaties en een staatsgreep, proberen ze nu met geld,’ zei Erdogan.
Volgens Turkse media komt de minister van Financiën – en schoonzoon van Erdogan – maandag met maatregelen om de rust rond de lira te herstellen. Het zou gaan om ingrepen rond de bankensector en steun aan het midden- en kleinbedrijf. Volgens Albayrak komen er geen kapitaalbeperkingen. Vrijdag presenteerde de minister ook een plan, maar dat kon de zorgen op financiële markten niet wegnemen.
De crisis begon twee weken geleden, toen Trump besloot sancties op te leggen aan twee Turkse ministers Abdulhamit Gül (Justitie) en Süleyman Soylu (Binnenlandse Zaken), die volgens de Verenigde Staten een belangrijke rol speelden bij de arrestatie en detentie van Brunson. De sancties hebben tot gevolg dat Amerikaanse burgers in de meeste gevallen geen zaken meer mogen doen met de Turkse ministers. Ook worden bezittingen van de bewindslieden bevroren die onder Amerikaanse jurisdictie vallen.
Trump ging afgelopen vrijdag nog een stapje verder en verdubbelde de importheffing op staal en aluminium uit Turkije, naar respectievelijk 50 en 20 procent. ‘Onze relatie met Turkije is momenteel niet goed!’ twitterde de Amerikaanse president. Die dag bereikte de lira een nieuw dieptepunt toen de munt 13,5 procent aan waarde verloor ten opzichte van de dollar.
In een opiniestuk in de Amerikaanse krant The New York Times vrijdag somde Erdogan op hoe Turkije zijn NAVO-bondgenoot Amerika de afgelopen decennia te hulp is geschoten. Hij noemt de steun van het Turkse leger aan de Amerikanen tijdens de Korea-oorlog (1950-1953) en tijdens de oorlog in Afghanistan, na de aanslagen van 9/11. In het stuk waarschuwde de leider ook dat als Trump zijn houding niet verandert, hij op zoek gaat naar nieuwe vrienden en bondgenoten. Mogelijk is dat Iran, al is dat wegens de oorlog in Syrië vooralsnog geen bondgenoot van Turkije.
De vijftigjarige Andrew Brunson is een dominee uit North Carolina en woont al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in de stad Izmir. De Turkse autoriteiten arresteerden hem in 2016.
TM 12.08.2018 Het onderwijsproject van Turkije waarin scholen in Nederland zullen worden gefinancierd voor Turkse taal- en cultuurlessen, wordt helemaal niet uitgevoerd omdat de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan dat wil, maar omdat Turkse-Nederlanders daar jarenlang om vragen.
Dat zegt de Turks-Nederlandse journalist İlhan Karaçay, die zelf meer dan tien jaar voorvechter is van Turkse scholen in Nederland. “Dat schoolproject is iets wat wij Turkse Nederlanders al jaren willen. De Nederlandse media blaast de zaak helemaal op en schaadt daarmee de Turkse gemeenchap in Nederland. Erdoğan zou met het project volgens tegenwerkers ‘meer grip willen op onderdanen en zieltjes winnen’.”
Het begon allemaal met berichtgevingen van de NOS, stelt Karaçay. “Dat nieuwsbericht is zowel op tv als op de website volledig vervormd. Dat werd ook zo overgenomen door andere mediagroepen in Nederland.”
De Volkskrant reageerde met de zin ‘de lange arm van Ankara’en liet anti-Erdoğan mensen reageren, benadrukt de Turks-Nederlandse journalist. “De Telegraaf kopte op basis van VVD- en PvdA-uitspraken dat ‘het plan van Turkije misselijk’ is en ‘de integratie daarmee gevaar loopt’. De PvdA vindt dat Turkse-Nederlanders beschermd moeten worden tegen “die enge dictatoriale man”.”
VVD-Kamerlid Bente Becker, de PvdA en D66 wijzen naar Erdoğan en uiten kritiek op de Turkse regering. D66-Kamerlid Jan Paternotte zegt dat het project niet verboden is en hoopt dat het kabinet zoveel mogelijk middelen aangrijpt om op te treden tegen zulke scholen.
Paternotte: “Het is niet verboden. Nederland heeft ook scholen in het buitenland. Maar het motief van Erdoğan is heel duidelijk dat hij Turkse Europeanen ziet als zijn onderdanen en dat hij probeert steeds meer grip op hen te krijgen. Dat is zorgelijk”, zegt het D66-Kamerlid, dat vindt dat het Nederlandse kabinet het project goed in de gaten moet houden of de scholen buiten de wet gaan.
Karaçay reageert op die uitspraken van Paternotte. “Laten we opzij leggen wat Paternotte in dat interview zegt en zijn uiting dat de regering het project moet controleren en volgen, beoordelen. Ja, die uiting is te prijzen. Hij herinnert ons aan de fout van de regering. Het is de Nederlandse regering die bekritiseerd dient te worden. Tot 2004 waren er Turkse taal en cultuurlessen voor Turks-Nederlandse kinderen. Dat werd door de toenmalige regering stopgezet vanwege bezuinigingen. Het ging om 70 miljoen euro. Wij protesteerden hiertegen en kregen als antwoord dat ‘Turkije het dan maar moest betalen’. Nu, na een veertien jaar durende strijd van Turkse civiele organisaties in Nederland, is Turkije bereid om te betalen. Maar nu wordt Ankara hierdoor onder vuur genomen.”
Karaçay vindt de uitspraken van het Nederlandse ministerie van Sociale Zaken belangrijk. Zo liet een woordvoerder weten dat Sociale Zaken op de hoogte is van het onderwijsproject en vervolgde: “Het staat landen vrij om behoud van de eigen taal en cultuur te stimuleren bij hun landgenoten, of hun kinderen of kleinkinderen, in het buitenland. Meerdere landen, waaronder ons eigen land, doen dit. Wat we niet willen is onderwijs dat als doel heeft om de integratie in Nederland te belemmeren of om antidemocratische opvattingen te stimuleren. Als er signalen zijn dat dit gebeurt, zal de overheid optreden.”
Karaçay: “Nu heb ik iets te zeggen tegen degenen die niets weten wat er vroeger gebeurde omtrent deze Turkse taallessen. Wij hebben veertien jaar gestreden zodat kinderen ook hun moedertaal konden leren. Eerst werd gezegd dat Turkije het moest financieren. Nu is Turkije bereid om dat te doen. Maar dit wordt ‘misselijk’ genoemd, puur omdat sprake is van vijandschap tegen Erdoğan.”
“Nog iets: het is niet gepast dat omstreden anti-Turkse figuren steeds namens Turkije over Turkse zaken mogen reageren. En daarom gil ik dit uit: “Beste politici en collega’s, ik roep jullie op tot gezonde politiek en objectieve journalistiek”, aldus Karaçay.
Ilhan Karaçay, ooit producer bij de NOS, is een van de Turkse namen in Nederland die wordt geassocieerd met de Turkse immigratie. (LEES meer over zijn levensverhaal)
Trouw 12.08.2018 Eerst begon het met de Syriërs. ‘Statushouders uit dat land hebben informele weekendscholen opgericht waar hun kinderen Arabisch leren en soms ook koranles volgen’, meldde de Volkskrant een kleine twee weken geleden.
Het zou gaan om tientallen schooltjes met in totaal enkele duizenden leerlingen. Reden voor de VVD-kamerleden Bente Becker en Rudmer Heerema om de regering in de kamer om opheldering te vragen. ‘Deelt u de mening van de VVD-fractie dat het slecht is voor de integratie en voor het risico op parallelle samenlevingen als dit soort weekendscholen niet uitgaat van Nederlandse vrijheden of zelfs afstand neemt van de waarden van de Nederlandse samenleving?’
Becker, die met een tweet de Kamervragen nadrukkelijk in de openbaarheid bracht, kreeg nogal wat hoon over zich heen. Goedkoop effectbejag voor iets wat doodnormaal is, zo schreef menige expat. Natuurlijk proberen ouders die in een buitenland wonen hun kinderen de taal en kennis van het moederland bij te brengen die ze op hun gewone school nu eenmaal moeten missen. De Nederlandse overheid heeft daar zelfs een speciaal potje voor. Zouden we willen dat Nederlandse kinderen in het buitenland vervreemd zouden raken van hun moedertaal en –land?
Wat voor Nederland geldt, geldt voor talloze andere landen. Mijn eigen Spaans-Nederlandse dochtertje ging een paar jaar lang eens per week naar les in Spaanse taal & cultuur, gefinancierd door de Spaanse overheid. Ze leerde er spellen, schrijven, geschiedenis en aardrijkskunde en misschien ook nog wat van de typische gewoonten van dat land. Niemand kwam op het idee te reppen van buitenlandse inmenging of zorgelijk te doen over inburgering.
Zelf gefinancierd
De Syrische ouders, zo heb ik begrepen, hebben hun weekendschooltje helemaal zelf opgezet en gefinancierd – dus van inmenging door vreemde mogendheden is geen sprake. En wie zou hun zorgen niet delen? Wil je contact houden met familie die in het moederland is achtergebleven, dan moet je Arabisch kunnen spreken. En mogelijk gaan die statushouders over een paar jaar weer naar Syrië terug: dan moeten ze beslagen ten ijs komen willen ze in hun ‘eigen’ land niet vastlopen als hopeloze buitenstaanders.
Inmiddels heeft ook de Turkse president Erdogan aangekondigd in het buitenland een netwerk van Turkse weekendscholen te willen uitrollen. Met hetzelfde doel: de identiteit en cultuur van jonge Turken die in het buitenland wonen te behouden en om de banden te versterken met het vaderland. Ook dat is niet iets om je druk over te maken, zou je zeggen. Erdogan doet niets anders dan wat zovele landen doen – al vraag je je af waar hij met een kelderende munt, stagnerende economie en onontkoombare bezuinigingen op het overheidsbudget het geld vandaan denkt te halen.
Maar vergelijkbaar zijn de Turken en de Syriërs niet. Niet alleen omdat de laatsten het helemaal zonder overheidsbemoeienis doen, maar vooral omdat dat Turkse onderwijs gericht is op kinderen die hier stevig geworteld zijn – en dat in principe zullen blijven. Tegen de achtergrond van Erdogans politiek lijken deze weekendscholen een zoveelste poging om Nederlanders van Turkse afkomst alsnog te binden aan een ‘moederland’ waarvan ze zich juridisch niet kunnen losmaken, al zouden ze het willen.
Dekmantel
Formeel is er weinig tegen het Turkse initiatief in te brengen, maar feitelijk verdient het enige argwaan. Niet omdat dergelijke scholen op zich de inburgering per se in de weg staan, zoals de Kamervragen van Becker en Heerema suggereerden. Overheidstoezicht kan dat binnen de perken houden, onder eerbiediging van het recht van iedere ouder zijn kinderen op te voeden zoals hij wil. Maar juist bij Erdogans weekendscholen is het de vraag of dat laatste geen dekmantel is voor een stevigere greep van de Turkse staat op mensen in het buitenland die hij onverkort als ‘zijn’ burgers beschouwt.
Zo’n oneigenlijk gebruik van het ouderlijk opvoedingsrecht zou wèl neerkomen op buitenlandse inmenging en daarvoor kan Nederland terecht beducht zijn. Niet om een dam op te werpen voor de kennis van een andere taal, geschiedenis en cultuur bij kinderen die daarmee een bijzondere band hebben. Tenslotte is iedere kennis een groot goed en verrijkt ze de horizon. Alleen wanneer die laatste daardoor zou worden ingeperkt en vorming in haar tegendeel omslaat, is het tijd voor Kamervragen.
TM 12.08.2018 De Duitse minister van Economische Zaken en Energie, Peter Altmaier, heeft nogmaals benadrukt hoe cruciaal Turkije voor de veiligheid van Europa is. Dat schreef hij in een artikel bestemd voor de Duitse krant Bild am Sonntag.
“De samenwerking met Ankara omtrent de vluchtelingendeal is perfect”, merkte Altmaier, tevens grootste vertrouweling van bondskanselier Angela Merkel, op. “Turkije betekent veiligheid en betrouwbaarheid in Europa”, schreef Altmaier.
De Duitse minister maakt zich op voor een staatsbezoek aan Turkije in oktober met een enorme delegatie bestaande uit tachtig personen, liet hij weten. “Ik vertegenwoordig de belangen van 7.000 Duitse bedrijven die actief zijn in Turkije. Duitsland wil de economische betrekkingen met NAVO-bondgenoot Turkije, dat tachtig miljoen mensen telt, versterken.”
Altmaier benadrukte in zijn stuk ook dat de Amerikaanse sancties tegen Turkije de wereldeconomie kunnen schaden. “Economische oorlogen zorgen voor lagere groei en wantrouwen.”
De uitingen van de Duitse minister komen nadat Turkije en Duitsland een lastige relatieperiode hadden vanwege Turkse verkiezingen. Het land liet vorige week blijken het verzoeningsproces te willen versnellen (LEES meer). Ook is de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan uitgenodigd naar Duitsland.
Veiligheid Europa
De Hongaarse premier Viktor Orban heeft eerder ook veelvuldig gesteld dat de veiligheid van Europa van Turkije afhankelijk is. “We leggen onze veiligheid in handen van de Turken waarna we hun op een onnodige wijze bekritiseren, aanvallen en onze afkeuring afspreken. Dit is geen slimme politiek”, zei hij vorig jaar in zijn uithaal naar de Europese Unie.” (LEES meer)
Orban vindt ook dat de Turkse president Erdogan gesteund moet worden. “Anders zitten we straks allemaal in de problemen”, zei hij toen. (LEES meer)
Ook werd uit Turkije op officieel niveau Europa eraan herinnerd dat de veiligheid van Europa in Turkije begint. (LEES meer)
NU 12.08.2018 Een 34-jarige Nederlander zou zaterdagavond drie zelfgemaakte explosieven naar het Turkse consulaat in Amsterdam hebben gegooid. Hierdoor ontstond een kleine brand.
Dit vertelde de Turkse consul-generaal in Amsterdam, Tolga Orkin, zondag aan de Turkse nieuwssite TRT Haber. Volgens Orkun blijkt uit camerabeelden dat de aanvaller drie zelfgefabriceerde explosieven naar het gebouw gooide.
Het eerste projectiel viel brandend in de tuin, een tweede bij de entree van de hoofdingang. Een derde, gefabriceerd van bij elkaar gebonden spuitbussen, richtte geen schade aan. Door de bekogeling van het gebouw op het Museumplein ontstond een kleine brand.
In verband met het incident is een verdachte aangehouden. Bij die aanhouding is een waarschuwingsschot gelost. De politie bevestigt dat een 34-jarige man is opgepakt, maar doet geen uitspraken over de nationaliteit.
Wat het motief van de man is geweest, is nog niet duidelijk.
NOS 12.08.2018 Bij de aanslag van gisteravond op het Turkse consulaat in Amsterdam zijn drie explosieven naar het gebouw gegooid, zegt de Turkse consul-generaal. De man die niet lang daarna in de buurt van het consulaat werd opgepakt, is volgens hem een Nederlander van 34.
De politie bevestigt de aanhouding van een 34-jarige man, maar doet verder nog geen uitspraken over zijn identiteit of een mogelijk motief.
Consul-generaal Tolga Orkun zegt dat “drie stuks handgemaakte explosieven” werden gegooid naar het gebouw, dat licht beschadigd raakte. “Volgens de beelden van onze beveiligingscamera’s kwam het eerste explosief in de tuin terecht als een vuurbal. Het tweede explosief gooide hij tegen het raam naast de hoofdingang. Die molotovcocktail vatte gelukkig geen vlam.”
Het derde explosief, dat ook niet ontplofte, bestond uit drie bij elkaar gebonden spuitbussen of busjes met gas.
40 martelaren in de gelederen
Met een verwijzing naar eerdere aanslagen op diplomatieke vestigingen van Turkije in het buitenland, zei de consul-generaal: “Wij hebben 40 martelaren in onze diplomatieke gelederen. Maar in plaats van ons angst aan te jagen, binden de aanslagen ons nog sterker samen. We zijn vastbesloten om op onze weg door te gaan”, zei Orkun tegen een Turks persagentschap.
TM 12.08.2018 Het Turkse consulaat op het Museumplein in Amsterdam is zaterdagavond rond een uur of 22:10 bekogeld met zelfgemaakte vuurbommen. De 34-jarige dader van Nederlandse afkomst is zondag aangehouden. Dat laat de Turkse consul-generaal in Amsterdam Tolga Orkun aan Turkse nieuwsdiensten weten.
“De aanslagpleger heeft drie zelfgemaakte explosieven gebruikt. Uit bewakingsbeelden blijkt dat de eerste molotovcocktail in de tuin viel. De tweede gooide hij op onze hoofdingang. Godzijdank brak de molotovcocktail alleen en ontplofte niet, anders was er een flinke brand ontstaan. De derde lijkt op (gas)flessen die aan elkaar verbonden zijn. Ook die ontvlamde niet”, legde Orkun uit.
De Turkse consul-generaal liet weten dat dit soort aanslagen het Turkse volk juist meer bij elkaar brengt. “We hebben meer dan 40 diplomaten, martelaren, verloren tijdens (Armeense ASALA/PKK-) aanslagen tegen onze diplomaten (KLIK voor de lijst) over de hele wereld. Dit soort aanslagen zorgen juist voor eenheid tussen ons.”
Het Turkse consulaat bevindt zich tussen de consulaten van de Verenigde Staten en Rusland op een van de meest prominente plaatsen van Amsterdam. De schade aan het gebouw bleef beperkt.
AD 11.08.2018 Bij het Turkse consulaat op het Museumplein in Zuid is zaterdagavond een brandje ontstaan nadat het pand met iets was bekogeld.
Wat dat is geweest moet nog worden uitgezocht, zegt een woordvoerster van de politie. Berichten dat het om een molotovcocktail zou gaan, kon zij niet bevestigen.
In verband met het incident is een verdachte aangehouden. Bij die aanhouding is een waarschuwingsschot gelost. Wie de verdachte is en wat een mogelijk motief kan zijn geweest, is nog niet duidelijk.
NOS 11.08.2018 De politie in Amsterdam heeft een man aangehouden die een brandend voorwerp heeft gegooid naar het Turkse consulaat in Amsterdam. Het voorwerp veroorzaakte een kleine buitenbrand bij het gebouw op het Museumplein. Die is inmiddels weer geblust.
Op basis van een signalement kon de politie de man kort daarna in de buurt aanhouden. Bij die aanhouding is een waarschuwingsschot gelost.
Voor zover bekend zijn er geen gewonden gevallen. Wat het motief van de man was, is nog onduidelijk.
Zelfgemaakt
Er waren berichten over een molotovcocktail die gegooid zou zijn, maar de politie kon dat niet bevestigen. Op een foto is te zien dat een zelfgemaakt voorwerp, bestaande uit drie aan elkaar gemaakte spuit- of gasbussen, bij het consulaat ligt.
Het lijkt hierbij onder meer te gaan om goedkope gasbusjes met butaan die worden gebruikt door kampeerders.
Het voorwerp dat mogelijk naar het consulaat is gegooid INTER VISUAL STUDIO
NU 11.08.2018 Bij het Turkse consulaat op het Museumplein in Amsterdam is zaterdagavond een kleine brand ontstaan nadat het pand was bekogeld.
Waarmee het pand bekogeld is, moet nog worden uitgezocht, zegt een woordvoerder van de politie. Berichten dat het om een molotovcocktail zou gaan, konden niet worden bevestigd.
Op een foto is te zien dat een zelfgemaakt voorwerp, dat bestaat uit een aan elkaar gemaakte gasbussen, voor het gebouw ligt.
In verband met het incident is een verdachte aangehouden. Bij die aanhouding is een waarschuwingsschot gelost. Wie de verdachte is en wat een mogelijk motief kan zijn geweest, is nog niet duidelijk.
AD 11.08.2018 Bij het Turkse consulaat op het Museumplein in Amsterdam is gisteravond een brandje ontstaan nadat het pand met iets was bekogeld. Wat dat is geweest moet nog worden uitgezocht, zegt een woordvoerster van de politie. Berichten dat het om een molotovcocktail zou gaan, kon zij niet bevestigen.
Op basis van een signalement kon de politie vlak daarna een verdachte aanhouden. Bij die aanhouding is een waarschuwingsschot gelost. Het brandje werd snel geblust.
Wie de verdachte is en wat een mogelijk motief kan zijn geweest, was net als gisteravond ook vanochtend nog niet duidelijk.
Spuitbussen
Op een foto van het mogelijke projectiel voor de deur van het consulaat is te zien dat gaat om drie samengebonden spuitbussen.
BI 12.08.2018 De Turkse economie staat nog meer onder druk door de valutacrisis die vrijdag begon met een val van de nationale valuta – de lira – van meer dan 7 procent ten opzichte van de dollar. In een jaar tijd is de lira zelfs met ruim 35 procent in waarde gedaald.
Het is denkbaar dat deze crisis ook andere landen zal besmetten. Zo lopen sommige zwakke banken in Italië en andere Europese landen mogelijk een groot risico op grote verliezen bij een sterke daling van de lira.
De aanleiding voor val van de lira was de dreiging van president Trump om Turkije sancties op te leggen vanwege het vasthouden van de Amerikaan Andrew Brunson. Deze evangelische predikant wordt door Turkije beschuldigd van banden met de oppositionele Gulen-beweging.
De economische groei van Turkije is immers robuust. Zo groeide de economie in 2017 met maar liefst 7%, twee tot drie keer zo snel in vergelijking met Nederland (3,2%) en de Verenigde Staten (2,3%).
Waar zit dan het echte probleem van Turkije?
De val van de lira Foto: XE.com
Recep Tayyip Erdogan mist fundamentele kennis over de rol van centrale banken in de economie
Het lijkt erop dat president Recep Tayyip Erdogan essentiële economische kennis ontbeert om de rol van centrale banken in de strijd tegen inflatie te begrijpen. Dit is een belangrijke oorzaak achter de huidige zwakte van de lira.
Het principe is eenvoudig. Als de inflatie van een land stijgt, moet de centrale bank de rente verhogen om de inflatiestijging te stoppen en weer naar een lager niveau te brengen. Hoe hoger de inflatie, hoe hoger de rente moet zijn om deze te bestrijden.
In Turkije is de inflatie op het moment zo’n 16 procent, een schrikbarend hoog niveau voor een modern Europees land. De meeste moderne en hoogontwikkelde economieën streven naar een inflatieniveau van dichtbij de 2 procent op jaarbasis.
Vanwege de ongebreidelde inflatie verwachtten financiële markten dat de Turkse centrale bank de rente zou verhogen. Maar de bank hield in juli de rente constant op 17,75 procent (wat al pijnlijk hoog moet zijn voor de Turkse economie).
Dat gaf financiële markten de indruk dat Erdogan’s centrale bank niet daadkrachtig genoeg optreedt tegen de inflatie en dus de wisselkoers van de lira.
‘Omdat ik geloof dat rente de vader en moeder van al het kwaad is’
De reden achter dit kennelijke gebrek aan daadkracht van de Turkse centrale bank geeft je koude rillingen: Erdogan begrijpt niet hoe het rentebeleid van de bank werkt en wat de rol van rente in de economie is. In mei zei hij volgens Reuters (nadruk toegevoegd):
“Als de bevolking mij in de verkiezingen (van 24 juni, red.) het mandaat geeft om door te gaan, zal ik de vloek van de rente overwinnen,” aldus Erdogan in een verkiezingsspeech voor zakenlui.
“Omdat ik geloof dat rente de vader en moeder van al het kwaad is.”
Erdogan is een conservatieve moslim die zijn land wil losweken van het westen en meer wil verankeren in de islam. Volgens die religie is het heffen van rente op schulden “riba”, woekerrente, en is daarom “haraam” (zondig of verboden). Het kan dus goed zo zijn dat als Erdogan rente omschrijft als “het kwaad”, hij dat letterlijk zo bedoelt.
Door de rente ongemoeid te laten geven ze een signaal aan financiële markten dat de wisselkoers van de lira voorlopig niet zal stabiliseren
Het probleem voor Turkije is dat hoge economische groei van de laatste jaren heeft geleid tot inflatie. Sterke economische groei is doorgaans gunstig en één van de redenen waarom Erdogan deze zomer werd herkozen. Maar een snelgroeiende economie drijft vaak ook de prijzen van goederen op, omdat de vraag ernaar groter is dan het aanbod.
Hoge inflatie schaadt een economie onder meer doordat het de waarde van de valuta ondermijnt. Er is geen vraag naar de lira als de waarde ervan morgen een fractie is van de waarde van vandaag. Valuta houden doorgaans hun waarde op de internationale valutamarkt als de binnenlandse prijzen stabiel zijn (dat wil zeggen: de inflatie is laag).
De enige manier voor de Turkse centrale bank om de waarde van de lira ten opzichte van bijvoorbeeld de dollar en de euro constant te kunnen houden is – op dit moment – om Turkse overheidsobligaties te verkopen en investeerders tot kopen te verleiden met een hoge rente. Op deze manier kan de bank een grote hoeveelheid lira van de markt halen, waardoor de geldhoeveelheid kleiner wordt. Net als voor elke goed geldt ook voor de lira: een kleiner aanbod op de markt, hoe hoger waarde. Zo kan de prijs van de lira worden gestabiliseerd.
Helaas doen Erdogan en zijn schoonzoon het tegenovergestelde: door de rente ongemoeid te laten geven ze financiële markten de indruk dat de wisselkoers van de lira vooralsnog niet zal stabiliseren. Of Erdogan en Albayrak begrijpen niet wat ze moeten doen om de valutacrisis onder controle te houden, of ze zien rentebeleid als zo duivels dat ze nog liever met de gevolgen leven.
NOS 11.08.2018 De koers van de Turkse lira verkeert in een vrije val. De waarde van de munt daalt al maanden. Turks-Nederlandse ondernemers moeten hier rekening mee houden.
“Dit was natuurlijk niet voorzien”, zegt Ethem Emre, voorzitter Kamer van Koophandel Nederland & Turkije in het NOS Radio 1 Journaal. “Maar de meeste ondernemers merken dit nu nog niet in hun portemonnee. In Turkije zitten ze nu nog midden in de vakantietijd. De gevolgen zijn daardoor niet echt te merken. Ik denk dat dit nog even duurt.”
Toch gaan volgens Emre veel bedrijven de val zeker voelen. “Vooral lokale bedrijven die afhankelijk zijn van import hebben hier straks last van.” Die moeten afrekenen in dollars of euro’s, maar dat wordt doordat hun eigen munt steeds minder waard wordt lastiger.
De val van de Turkse lira is ingezet op het moment dat president Erdogan verkozen werd. Tegelijk werd er een presidentieel systeem ingevoerd, waardoor hij nu oppermachtig is. Daardoor neemt wereldwijd het vertrouwen in de Turkse economie af. Dat hij zijn schoonzoon aanstelde als minister van Financiën hielp ook niet.
Ondertussen zijn er ook organisaties die profiteren van de val van de munt. “Blirauitenlandse bedrijven kunnen hun kansen benutten nu”, zegt Emre. “Die kunnen nu veel meer doen met hun geld. De euro en dollar zijn in Turkije veel meer waard geworden. Voor vakantiegangers is het dus ook positief.”
Emre gaat ervan uit dat de val van de munt tijdelijk is. “De regering zegt dat het opgelost zal worden. In 2001 is er bovendien in Turkije ook zo’n crisis geweest. Daar is het land ook bovenop gekomen.”
NU 11.08.2018 Algevolg van het conflict met de Verenigde Staten dreigt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de NAVO-partner met een breuk. Als de Amerikanen zo respectloos blijven, dan zal zijn regering ”nieuwe vrienden en bondgenoten gaan zoeken”.
Erdogan gaf die waarschuwing in een ingezonden bijdrage in TheNew York Times.
De wrevel tussen de VS en Turkije heeft ernstige gevolgen voor de Turkse economie. De nationale munt lira wordt ten opzichte van de dollar en euro steeds minder waard.
Geestelijk leiders vormen het middelpunt van de twist. Washington eist de vrijlating van dominee Andrew Brunson, die in Turkije wordt verdacht van terroristische activiteiten en huisarrest heeft.
”Schande, schande. Ze geven de voorkeur aan een predikant boven een strategische NAVO-partner”, foeterde Erdogan zaterdag tijdens een AK-partijbijeenkomst in Rize aan de Zwarte Zee. ”Turkije mag dan bedreigd worden door de VS maar zal niet buigen. Men kan dit land niet door bedreigingen temmen.”
Ankara wil op haar beurt de uitlevering van de geestelijke Fethullah Gülen, die in de VS woont en door Turkije verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte militaire coup in 2016.
In de Amerikaanse krant vroeg Erdogan met grote woorden opnieuw aandacht voor de zaak. Hij schreef dat de poging hem ten val te brengen in juli 2016 te vergelijken is met ”wat het Amerikaanse volk ongetwijfeld zelf heeft meegemaakt na Pearl Harbour en de aanslagen van 11 september”.
Elsevier 11.08.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is ontstemd over het besluit van het Witte Huis om de importheffingen op staal en aluminium te verdubbelen. Terwijl de lira, de Turkse nationale munt, toch al in zwaar weer verkeert, verergerde de Amerikaanse president Donald Trump de economische crisis de afgelopen week met sancties en heffingen. Volgens Erdogan past het besluit in een bredere trend van een vijandige Amerikaanse houding jegens Turkije.
In een opiniestuk in de Amerikaanse krant The New York Times somt Erdogan op hoe Turkije zijn NAVO-bondgenoot Amerika de afgelopen decennia te hulp is geschoten. Hij noemt de steun van het Turkse leger aan de Amerikanen tijdens de Korea-oorlog (1950-1953) en tijdens de oorlog in Afghanistan, na de aanslagen van 9/11.
Erdogan hekelt Amerikaanse reactie na coup en steun Koerden in Syrië
Maar in ruil voor die steun heeft Turkije niet op Amerika kunnen rekenen, concludeert Erdogan: ‘De Verenigde Staten hebben de afgelopen jaren herhaaldelijk en consequent nagelaten de zorgen van de Turkse burgers te begrijpen en respecteren.’ Zo hekelt hij de milde reactie van de regering van de vorige president Barack Obama na de coup in Turkije, op 15 juli 2016. Volgens Erdogan is die georkestreerd door de geestelijke Fethullah Gülen, vanuit de Amerikaanse staat Pennsylvania, waar de aartsrivaal van de president verblijft.
‘Het Turkse volk had van de Verenigde Staten verwacht dat die de aanval ondubbelzinnig zouden veroordelen en solidariteit met de Turken zouden uitspreken, maar dat gebeurde niet,’ schrijft Erdogan. In plaats daarvan riepen Amerikaanse diplomaten op tot ‘stabiliteit, vrede en continuïteit in Turkije’. Daarbovenop komt dat het Witte Huis niet bereid is om Gülen uit te leveren.
Ook de Amerikaanse steun aan de Koerdische volkseenheden YPG in de strijd tegen terreurgroep Islamitische Staat in Syrië zit Erdogan dwars. Volgens de Turken is de YPG een verlengstuk van de PKK, die ook in Amerika als terroristische organisatie wordt beschouwd. Turkije bestrijdt de Koerden juist te vuur en te zwaard in het Syrische Afrin.
Amerika wil met dreigende sancties pastoor Brunson vrij krijgen
De Turkse onvrede over het optreden van Washington bereikt tot een hoogtepunt, nadat Trump besloot sancties op te leggen aan twee Turkse ministers Gül en Soylu, die volgens de Verenigde Staten een belangrijke rol speelden in de arrestatie en detentie van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson. De sancties die de Verenigde Staten afgelopen week week invoerden, hebben onder meer tot gevolg dat Amerikaanse burgers in de meeste gevallen geen zaken meer mogen doen met de Turkse ministers. Ook worden bezittingen van de bewindslieden bevroren die onder Amerikaanse jurisdictie vallen.
I have just authorized a doubling of Tariffs on Steel and Aluminum with respect to Turkey as their currency, the Turkish Lira, slides rapidly downward against our very strong Dollar! Aluminum will now be 20% and Steel 50%. Our relations with Turkey are not good at this time! 14:47 – 10 aug. 2018
Als klap op de vuurpijl verdubbelde Trump vrijdag de importheffing op staal en aluminium uit Turkije, naar respectievelijk 50 en 20 procent. ‘Onze relatie met Turkije is momenteel niet goed!’ twitterde de Amerikaanse president. En dat terwijl de nationale de lira toch al in een diepe crisis verkeert. Vrijdag bereikte de nationale munt een nieuw dieptepunt toen de munt 13,5 procent aan waarde verloor ten opzichte van de dollar. Na de tweet van Trump daalde de munt nog enkele procenten.
Iran als nieuwe bondgenoot Turkije in strijd tegen Amerika?
In de slotalinea van zijn opiniestuk waarschuwt Erdogan Amerika: ‘Voordat het te laat is, moet Washington de dwaze gedachte opgeven dat onze relatie asymmetrisch kan zijn, en moet het beseffen dat Turkije alternatieven heeft. Als deze trend niet wordt omgekeerd, zullen we op zoek moeten gaan naar nieuwe vrienden en bondgenoten.’
Trump’s jubilation in inflicting economic hardship on its NATO ally Turkey is shameful. The US has to rehabilitate its addiction to sanctions & bullying or entire world will unite—beyond verbal condemnations—to force it to. We’ve stood with neighbors before, and will again now.
Mogelijk is dat Iran, dat wegens de oorlog in Syrië vooralsnog juist niet als bondgenoot van Turkije te boek staat. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif – die het wegens de Amerikaanse terugtrekking uit het atoomakkoord en de daaropvolgende sancties al maanden aan de stok heeft met Washington – hintte op Twitter in elk geval op een grootschalige alliantie tegen de Verenigde Staten. ‘De VS moet afkomen van zijn verslaving aan sancties en pesten, anders zal de hele wereld – verdergaand dan alleen verbale veroordelingen – ze daartoe dwingen. We stonden eerder aan de zijde van buren, en zullen dat nu weer doen.’
Ook het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken zit niet stil. Een woordvoerder zegt tegen Hürriyet News dat Ankara er niet voor terugdeinst met tegensancties te komen, al geeft het volgens hem de voorkeur aan onderhandelen. ‘Turkije zoekt altijd de weg van de diplomatie, de dialoog, wederzijds begrip en goodwill voor het oplossen van problemen.’
Erdogan sust gemoederen: ‘Zij hebben dollar, wij hebben Allah’
Donderdagavond probeerde Erdogan de Turkse gemoederen te sussen door te wijzen op vermeende hulp van boven: ‘Zij hebben misschien wel de dollar, maar wij hebben ons volk, onze gerechtigheid en onze Allah.’ Zaterdag bezigde hij tijdens een toer door het land opnieuw religieuze retoriek: ‘We buigen alleen voor God.’ Toch roept de president zijn volk ook op hun euro’s en dollars in te ruilen voor lira’s om de nationale munt te versterken.
Erdogans schoonzoon Berat Albayrak – die tot ontzetting van velen werd benoemd tot minister van Financiën – kwam vrijdag al met een nieuw economisch plan om de neergang van de lira te lijf te gaan. Turkije gaat volgens hem een ‘strak fiscaal beleid’ voeren om ‘de balans te herstellen’. ‘Het proces waar Turkije doorheen gaat laat zich niet met logica uitdrukken,’ aldus de omineuze woorden van Albayrak.
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
AD 11.08.2018 In het conflict met de Verenigde Staten dreigt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de NAVO-partner met een breuk. Als de Amerikanen zo respectloos blijven, dan zal zijn regering ,,nieuwe vrienden en bondgenoten gaan zoeken”. Erdogan gaf die waarschuwing in een ingezonden bijdrage in de New York Times.
De wrevel tussen de VS en Turkije heeft ernstige gevolgen voor de Turkse economie. De nationale munt lira wordt ten opzichte van de dollar en euro steeds minder waard. President Donald Trump wakkerde de devaluatie aan door de importheffing op Turks staal met ingang van maandag te verdubbelen tot 50 procent.
Geestelijk leiders vormen het middelpunt van de twist. Washington eist de vrijlating van dominee Andrew Brunson, die in Turkije wordt verdacht van terroristische activiteiten en huisarrest heeft. ,,Schande, schande. Ze geven de voorkeur aan een predikant boven een strategische NAVO-partner”, foeterde Erdogan zaterdag tijdens een AK-partijbijeenkomst in Rize aan de Zwarte Zee. ,,Turkije mag dan bedreigd worden door de VS maar zal niet buigen. Men kan dit land niet door bedreigingen temmen.”
Erdogan vroeg op zijn beurt de VS al verscheidene keren om de uitlevering van Fethullah Gülen, die volgens Ankara achter de mislukte staatsgreep zat. In de NYT vroeg hij met grote woorden opnieuw aandacht voor de zaak. Hij schreef dat de poging hem ten val te brengen in juli 2016 te vergelijken is met ,,wat het Amerikaanse volk ongetwijfeld zelf heeft meegemaakt na Pearl Harbour en de aanslagen van 11 september”.
TM 11.08.2018 Turkije bereidt zich voor op handel in de nationale munt met landen zoals China, Rusland, Iran en Oekraïne. Dat zal gebeuren omdat de VS aan chantagepolitiek doet en de Turkse economie voor de ogen van de hele wereld manipuleert. Dat liet de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan zaterdag weten.
De Turken zijn enorm woedend op de illegale praktijken van de VS en bereiden zich voor op een harde tegenslag. Erdoğan beklemtoonde nogmaals dat Turkije het huidige wereldsysteem waar de VS andere landen chanteert, economische oorlogen start en uitbuit niet accepteert.
“Turkije bereidt zich voor op handel in lira met grote handelspartners zoals China, Rusland, Iran, Oekraïne en andere landen. Mochten Europese landen zich ook willen bevrijden uit de klauwen van de dollar, zijn we ook bereid om ook voor hun een soortgelijk systeem in te voeren. Met dit of via andere alternatieven zijn we vastberaden om Turkije te redden van deze koersmanipulaties”, sprak hij in Rize.
“Turkije heeft de landen niet nodig die zich afkeren van Turkije. Koers, rente, straffen, sancties: boeit ons allemaal niet. Turkije heeft deze (succesvolle) dagen dankzij zijn volk bereikt. Dit zal ook zo doorgaan. We gaan nog harder werken en strijden. We vragen niemand om een gunst en gaan alles zelf doen”, liet Erdoğan weten.
“Zo te zien doet het groeiende Turkije pijn bij sommigen. Ze probeerden Turkije op 15 juli 2016 (couppoging) gevangen te nemen. Ze kregen als antwoord onze militaire missies in Syrië. (Hun) plannen voor een terreurcorridor (van Syrische PKK, de PYD/YPG) in Noord-Syrië vielen in duigen. Turkije heeft nog meer antwoorden klaarliggen. Wie Turkije tegen zich opzet vanwege ‘kleine zaken’, moet gereed staan om de prijs te betalen, zowel in de regio als in hun eigen politiek. Moge dit duidelijk zijn en niemand dit vergeten: geen enkele politicus of regering heeft het met hun vijandige politiek gered tegen Turkije. Hen overkwam alsnog het ergste.”
Erdoğan: “De VS dreigt zogenaamd: Turkije moet (pastoor Brunson) voor 18:00 uitleveren. Wat denken jullie wel? Dit is Turkije. Wij zijn een Turkije van 81 miljoen mensen en eeuwenoude historie. De VS bestaat maar driehonderd jaar. Turkije heeft hun hypocrisie in hun gezicht geslagen. Degenen die zich niet durven te tonen op het veld, zijn fictieve koerspellen begonnen die niets te maken hebben met de reële economie en productie. Turkije breekt records in de productie, export en banencreatie.”
De Turkse president had ook een boodschap aan de Amerikanen. “Wie met de vingers naar ons wijst en dreigt, zal hier spijt van krijgen.”
Erdoğan schreef zaterdag ook een groot artikel voor de Amerikaanse krant New York Times. Daarin stelde hij dat de VS zichzelf zal schaden met de sancties tegen Turkije. (LEES meer)
De sancties die de VS tegen Turkije heeft genomen, zal Washington zelf schaden. De Amerikanen moeten dit snel inzien. Dat schreef de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan in zijn artikel bestemd voor de Amerikaanse krant New York Times.
TM 11.08.2018 “In een tijd waar het kwaad overal ter wereld op de loer ligt, zullen eenzijdige acties tegen jarenlange bondgenoot Turkije alleen maar de Amerikaanse belangen en eigen veiligheid schaden”, schreef Erdoğan.
De Turkse president drong er bij Washington op aan dat “asymmetrische” bilaterale relaties niet bestaan en moet beseffen dat Turkije alternatieven heeft “voordat het te laat is”. “Als de VS deze trend van unilateralisme en gebrek aan respect niet terugdraait, moeten we op zoek gaan naar nieuwe vrienden en bondgenoten”, voegde Erdoğan eraan toe.
Erdoğan zei dat de twee landen al zes decennia strategische partners en NAVO-bondgenoten zijn en herinnerde Washington eraan dat Turkije en de VS “schouder aan schouder stonden tegen gemeenschappelijke uitdagingen tijdens de Koude Oorlog en de nasleep daarvan”.
“In de loop der jaren haastte Turkije zich naar de hulp van Amerika wanneer dat nodig was” benadrukte de Turkse president en gaf enkele voorbeelden.
“Onze militairen bloedden samen tijdens de Koreaanse Oorlog. In 1962 kon regering-Kennedy de Sovjets ertoe brengen om raketten uit Cuba weg te halen door de Jupiter-raketten uit Italië en Turkije te verwijderen. In de nasleep van de terreuraanslagen van 11 september, toen Washington rekende op zijn vrienden en bondgenoten om terug te slaan tegen het kwade, stuurden we onze troepen naar Afghanistan om de NAVO-missie daar te volbrengen”, onderstreepte Erdoğan.
VS begrijpt bezorgdheid Turken niet
Erdoğan schreef dat Washington altijd “de zorgen van het Turkse volk niet heeft begrepen en niet heeft gerespecteerd”. Hij zei dat er in de afgelopen jaren onenigheid was tussen de twee landen en dat de pogingen van Turkije om de “gevaarlijke trend” om te keren tevergeefs waren.
“De Verenigde Staten moeten de soevereiniteit van Turkije beginnen te respecteren en bewijzen dat zij de gevaren begrijpen waarmee onze natie geconfronteerd wordt. Anders komt onze samenwerking in gevaar.”
Verwijzend naar de verijdelde couppoging op 15 juli 2016 geleid door de Fetullah Terrorist Organisation (FETO), waarvan Fetullah Gülen de leider is, zei Erdoğan dat dat vergelijkbaar is met wat het Amerikaanse volk twee keer in zijn geschiedenis meemaakte.
“De Gülenisten probeerden een bloedige staatsgreep uit te voeren tegen mijn regering. Die nacht gingen miljoenen burgers de straat op voor hun land, vergelijkbaar met wat het Amerikaanse volk ongetwijfeld ervoer na Pearl Harbor en de aanslagen van 11 september.”
Erdoğan liet weten dat 251 onschuldige mensen de ultieme prijs betaalden voor de vrijheid van de Turkse natie, waaronder zijn oude campagneleider Erol Olçok en zijn zoon Abdullah Tayyip Olçok. “Als het moordteam, dat achter mij en mijn familie aankwam, succesvol was geweest, zou ik me bij hen hebben gevoegd”, voegde hij eraan toe.
“Het Turkse volk verwachtte dat de Verenigde Staten de aanval ondubbelzinnig zouden veroordelen en solidair zouden zijn met de gekozen leider van Turkije. Maar dat deden ze niet”, benadrukte Erdoğan.
“De reactie van de Verenigde Staten was verre van bevredigend. In plaats van zich te scharen achter de Turkse democratie, riepen ambtenaren van de VS voorzichtig op tot ‘stabiliteit, vrede en continuïteit in Turkije’. Tot overmaat van ramp is er geen vooruitgang geboekt met betrekking tot het Turkse verzoek om uitlevering van Fetullah Gülen onder een bilateraal verdrag.”
Amerikaans partnerschap met PYD/YPG
Erdoğan noemde ook de Amerikaanse steun op voor de PYD/YPG, de Syrische tak van de terroristische organisatie PKK, die verantwoordelijk is voor de dood van duizenden Turkse burgers sinds 1984.
Hij zei dat dat een andere bron is van frustratie dat betrekking heeft op het partnerschap tussen de VS en de PYD/YPG, eraan toevoegend dat die terreurgroep ook door de VS is aangeduid als een terroristische groep.
“Volgens schattingen van Turkse autoriteiten heeft Washington in recente jaren 5.000 vrachtwagens en 2.000 vrachtvliegtuigen vol wapens geleverd aan PYD/YPG”, gaf Erdoğan aan. Hij schreef dat zijn regering herhaaldelijk zijn zorgen deelt met Amerikaanse functionarissen over de Amerikaanse beslissing om bondgenoten van PKK in Syrië te trainen en uit te rusten.
“Helaas zijn onze woorden aan dovemansoren gericht en werden Amerikaanse wapens gebruikt tegen burgers en leden van onze veiligheidstroepen in Syrië, Irak en Turkije.”
Erdoğan schreef dat Washington stappen ondernomen had om de spanningen met Ankara te laten escaleren onder het voorwendsel van de arrestatie van de Amerikaanse dominee Andrew Brunson, die onder huisarrest staat wegens beschuldigingen van medeplichtigheid aan een terroristische organisatie.
“In plaats van het juridische proces te respecteren, zoals ik president Trump opriep om te doen tijdens onze vele ontmoetingen en gesprekken, hebben de Verenigde Staten flagrante bedreigingen uitgevaardigd tegen een bevriende natie en vervolgens sancties opgelegd aan verschillende leden van mijn kabinet.”
Hij zei dat de beslissing “onaanvaardbaar, irrationeel en uiteindelijk schadelijk” is voor de langdurige vriendschap tussen de twee landen.
Bedreigingen doen Turkije niet veel
Erdoğan vertelde dat sancties niet veel losmaken bij Turkije en zij dat kenbaar hebben gemaakt door enkele Amerikaanse functionarissen op dezelfde wijze te sanctioneren. “Turkije heeft keer op keer vastgesteld dat het voor zijn eigen zaken zal zorgen als de Verenigde Staten weigeren te luisteren”, waarschuwde Erdoğan
“In de jaren zeventig greep de Turkse regering in om het massamoord van etnische Turken door de Grieks-Cyprioten te voorkomen, ondanks de bezwaren van Washington. “Nog recenter heeft het feit dat Washington de ernst van onze zorgen over de nationale veiligheidsdreigingen uit Noord-Syrië niet heeft begrepen, geresulteerd in twee militaire invallen die de toegang van de zogenaamde Islamitische Staat (Daesh) tot NAVO-grenzen hebben afgesneden en de YPG-militanten uit de Syrische stad Afrin hebben verwijderd.”
“Net als in die gevallen zullen we de nodige stappen ondernemen om onze nationale belangen te beschermen”, aldus Erdoğan, die zaterdag later op de dag zei dat hij het jammer vindt dat de VS een NAVO-bondgenoot kan verliezen vanwege een ‘pastoor’.
“Ze (evangelisten) hebben Trump in de val gelokt, hij moet dit zelf rechtzetten”, zij hij ook vorige week.
AD 10.08.2018 De Tweede Kamer is bezorgd over het nieuws dat de Turkse regering weekendscholen wil financieren in Nederland. De VVD en de SP hebben Kamervragen gesteld aan minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken. Diens ministerie laat weten het Turkse initiatief niet als een probleem te zien.
De NOS berichtte eerder vandaag over de plannen van de Turkse regering. Turkije wil op de scholen onder meer taalles en lessen geschiedenis en godsdienst geven. De klassen op de scholen moeten uit minimaal 15 en maximaal 25 leerlingen bestaan. De kinderen moeten minimaal 32 weken de vakken volgen, en niet langer dan 40 weken.
Het ‘weekendscholenproject’, officieel Anadola Hafta Sonu Okullar Proje Destek Programi geheten, is erop gericht om de identiteit en cultuur van jonge Turken die in het buitenland wonen te behouden en om de banden te versterken met het vaderland.
Onwenselijke poging
Kamerlid Bente Becker (VVD) wil van Koolmees weten of er toezicht zal worden gehouden op de weekendscholen, en of hij bereid is ,,in te grijpen” als integratie wordt belemmerd. Jasper van Dijk (SP) spreekt van een ,,onwenselijke poging om invloed uit te oefenen”.
Het ministerie laat in een reactie weten dat het ,,landen vrij staat om behoud van de eigen taal en cultuur te stimuleren bij hun landgenoten in het buitenland. ,,Meerdere landen, waaronder ons eigen land, doen dit.”
Het ministerie plaatst daar wel een kanttekening bij. ,,Wat we niet willen is onderwijs dat als doel heeft om de integratie in Nederland te belemmeren of om antidemocratische opvattingen te stimuleren. Als er signalen zijn dat dit gebeurt, zal de overheid optreden.”
Duidelijke grens
Jan Paternotte van D66 wil dat minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok dit ook benadrukt in Ankara. ,,We moeten een duidelijke grens trekken”, stelt het Kamerlid. Hij is bezorgd dat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan met de weekendscholen ,,meer greep wil hebben op Turken in Nederland”.
NOS 10.08.2018 De Tweede Kamer is zeer verontrust door het bericht dat de Turkse overheid bezig is om weekendscholen op te zetten voor jonge Turken in Nederland, waar zij les krijgen in onder meer de Turkse taal, geschiedenis en godsdienst. Verschillende fracties willen dat het kabinet goed in de gaten houdt wat er op die scholen gebeurt en of dat binnen de wet is.
VVD-Kamerlid Becker zegt dat ze er op zich geen probleem mee heeft dat Turkse Nederlanders feeling houden met Turkije, maar dat dit plan in de richting van ongewenste beïnvloeding wijst. “Ik maak me daar grote zorgen over. Turkse Nederlanders moeten vrij kunnen zijn om hier mee te doen. Maar president Erdogan trekt vanuit een onvrij en ondemocratisch land voortdurend aan deze mensen en dat is slecht voor de integratie in Nederland. Hij beïnvloedt mensen op een negatieve manier.”
Ook D66-Kamerlid Paternotte noemt het zorgelijk dat Erdogan Turkse Nederlanders als zijn onderdanen lijkt te zien “die naar hem moeten luisteren en daarom ook naar dit soort scholen zouden moeten”. Volgens hem zijn er de laatste jaren meer voorbeelden te zien geweest van Turkse beïnvloeding door Ankara. “Door tegen ouders te zeggen dat je je kind van een bepaalde school moet halen of door mensen per brief te zeggen dat ze op Erdogan moeten stemmen.”
‘Rug naar samenleving’
Coalitiepartner CDA spreekt eveneens van een zorgelijke ontwikkeling. “Kinderen mogen niet met de rug naar de Nederlandse samenleving worden opgevoed”, zegt een woordvoerder van de fractie. “Daar moet dus op gecontroleerd worden.”
SP-Kamerlid Van Dijk kondigt Kamervragen aan. “Dit is weer een voorbeeld van de lange arm van Turkije”, zegt hij. “In het kader van de integratie is dit onwenselijk. Het is belangrijk dat de lesinhoud niet tegen de grondwet indruist.”
PVV-leider Wilders vindt dat er hoe dan ook geen Turkse scholen in Nederland moeten worden toegestaan.
Minister Koolmees van Sociale Zaken, die over integratie gaat, heeft laten weten dat het op zich geen probleem is als landen het behoud van de eigen taal en cultuur stimuleren. Dat is niet verboden.”Wat we niet willen is onderwijs dat als doel heeft om de integratie in Nederland te belemmeren of om antidemocratische opvattingen te stimuleren. Als er signalen zijn dat dit gebeurt, zal de overheid optreden.”
Politiek verslaggever Ireen Oostveen zegt dat deze “voorzichtige reactie” van Koolmees te maken heeft met het ongelukkige moment waarop het plan voor de weekendscholen naar buiten komt. “Net nu de diplomatieke contacten tussen Nederland en Turkije weer worden hersteld en de twee landen hebben besloten om weer te praten in plaats van ruzie te maken.”
‘Grens trekken’
Een paar weken geleden, op 20 juli, brachten de ministers van Buitenlandse Zaken van Nederland en Turkije naar buiten dat er weer een Turkse ambassadeur in Den Haag komt en een Nederlandse ambassadeur in Ankara. Minister Blok kondigde toen ook aan dat hij binnenkort in Turkije op bezoek gaat.
D66-Kamerlid Paternotte vindt dat Blok bij die gelegenheid de weekendscholen moet aankaarten. “Hij moet duidelijk maken dat dit soort scholen op zich niet verboden is, maar dat Nederland wel een grens trekt bij intimidatie en discriminatie en dat de Nederlandse overheid heel goed in de gaten houdt of dit wel binnen de wet past. Dat we weer diplomatieke betrekkingen hebben, betekent niet dat we onze mond moeten houden.”
NOS 10.08.2018 De Turkse overheid is bezig met het opzetten van weekendscholen in verschillende landen, waaronder Nederland. Dat bevestigt de YTB, een Turkse overheidsinstantie gericht op Turken in het buitenland, aan de NOS. Jonge Turken in het buitenland zullen op de scholen ongeveer vijf uur per weekend les krijgen: twee uur Turkse taalles, en drie uur geschiedenis, godsdienst, kunst en maatschappijleer. Het onderwijs wordt grotendeels gefinancierd door de Turkse overheid.
Het ‘weekendscholenproject’, officieel Anadola Hafta Sonu Okullar Proje Destek Programi genoemd, is erop gericht om de identiteit en cultuur van jonge Turken die in het buitenland wonen te behouden en om de banden te versterken met het vaderland. “Je staat steviger in je schoenen als je goed je moedertaal spreekt en je je bewust bent van je culturele achtergrond”, meldt een woordvoerder van de YTB.
De klassen op de scholen moeten uit minimaal 15 en maximaal 25 leerlingen bestaan. De kinderen moeten minimaal 32 weken de vakken volgen, en niet langer dan 40 weken. Ze worden ingedeeld in drie leeftijdscategorieën: van 6 tot 9 jaar, 10 tot 13 jaar en 14 tot 17 jaar. Een school met één groep ontvangt een financiering van maximaal zo’n 7.000 euro. Dat loopt op tot 11.000 euro bij twee groepen en 15.000 euro bij drie groepen.
Het project wordt gesteund door de Turkse overheid en via giften. Ook aan ouders zal worden gevraagd of ze een bijdrage willen leveren. Onder meer non-profitorganisaties en maatschappelijke organisaties kunnen een aanvraag indienen. Ze moeten dan zelf op zoek gaan naar een locatie. Overigens zegt Ankara dat het maar een beperkt budget heeft. Volgens een woordvoerder kunnen niet alle aanvragen worden goedgekeurd.
Ook organisaties die bijvoorbeeld Turkse lessen in het buitenland al faciliteren mogen meedoen. Volgens de YTB zijn het geen officiële scholen, maar cursussen van tien maanden.
In mei maakte de Turkse president Erdogan al bekend dat dit project zou beginnen.Hij herhaalde dat Turken in Europa hun godsdienst en de Turkse taal moeten beschermen, omdat die volgens hem anders verloren gaan. Turkije wil het project ook in bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk en België starten.
Het is niet de eerste keer dat Turkije projecten voor de Turkse taal en cultuur in het buitenland steunt. De YTB bestaat sinds 2010. Dit nieuwe project is echter veel omvangrijker dan de projecten hiervoor. Hoeveel aanvragen er vanuit Nederland zijn, wil Ankara niet zeggen. Wel laat de woordvoerder weten dat er genoeg aanmeldingen binnen zijn om het project te laten doorgaan.
De Turkse overheid biedt Turken in het buitenland ook een docentenopleiding aan. Zij volgen de cursus in Turkije en krijgen een beurs. Er werken vijf Turkse universiteiten aan mee.
Hier in Turkije heb je ook Amerikaanse weekendscholen, dus wat wij doen is niet nieuw, aldus Woordvoerder van de YTB
Verschillende Turkse organisaties bevestigen dat er behoefte bestaat om Turkse taallessen te volgen. Maar sommige hebben wel vragen bij dit onderwijsproject. Zo maakt Mustafa Ayranci van de HTIB, de Turkse arbeidersvereniging in Nederland, zich zorgen. “Moedertaal is erfgoed van het kind, maar dan moet je dit niet via de Turkse overheid doen. Met dit project zeggen ze: jullie zijn van ons. Dat is niet goed voor de integratie in Nederland.”
Ayranci vraagt zich ook af wie er straks toezicht houdt op de weekendscholen, vertelt hij:
Turkse organisaties hebben twijfels bij weekendscholen
In Ankara zijn ze het niet eens met de kritiek. “Andere landen doen dit ook. Hier in Turkije heb je ook Amerikaanse weekendscholen, dus wat wij doen is niet nieuw”, zegt de woordvoerder.
Speelbal van Turkije
In Nederland werd in 2004 de subsidie voor het programma Onderwijs in allochtone levende talen (OALT) stopgezet. Volgens het kabinet moest het accent bij de integratie liggen op het leren van de Nederlandse taal.
Volgens oud YTB-lid Yusuf Altuntas gaat Turkije zich alleen maar meer bemoeien met de Turken in Nederland als dit soort dingen wordt verboden.”Het beheersen van Turks is een element van je identiteit. Het staat er niet los van. Je kunt het niet door een beleidskeuze afschaffen.”
Wel zegt Altuntas, die ook bestuurslid is van de moskeeorganisatie Milli Gorus, dat het bij Turkse lessen moet blijven. “Islamitisch onderwijs heb je hier al en moskeeën ook, dat hebben we niet nodig. We hebben prima islamitische basisscholen. Als ze de taal niet goed beheersen, hoe ga je dan geschiedenis aanbieden?”
Ayranci roept de Nederlandse overheid op om in te grijpen. “Als Nederland echt voor integratie is en echt gelooft dat deze Turkse Nederlanders Nederlanders zijn, moet de overheid heel serieus gaan bewegen en onze kinderen niet als speelbal laten gebruiken door Turkije.”
Antidemocratische opvattingen
Het ministerie van Sociale Zaken is op de hoogte van het Turkse onderwijsproject en ziet geen problemen, tenzij de lessen een politieke lading krijgen.
“Het staat landen vrij om behoud van de eigen taal en cultuur te stimuleren bij hun landgenoten, of hun kinderen of kleinkinderen, in het buitenland. Meerdere landen, waaronder ons eigen land, doen dit. Wat we niet willen is onderwijs dat als doel heeft om de integratie in Nederland te belemmeren of om antidemocratische opvattingen te stimuleren. Als er signalen zijn dat dit gebeurt, zal de overheid optreden”, is de reactie.
Trouw 10.08.2018 Gigantische inflatie en een vrije val van de lira maken dat het woord crisis steeds vaker valt in Turkije.
De munt brak vorige week – na lang tegenstribbelen – door de psychologische grens van 5 lira voor 1 dollar. Deze week vervolgde de Turkse valuta haar vrije val, inmiddels kost 1 dollar bijna 6 lira, waarmee de munt 66 procent in waarde is gedaald sinds het begin van dit jaar.
Een van de oorzaken voor die duikvlucht is een hoog oplopende diplomatieke rel tussen Turkije en de Verenigde Staten. De regeringen in Ankara en Washington staan op gespannen voet met elkaar vanwege de detentie van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson in Turkije, sinds de mislukte coup in dat land. Ook zijn beide regeringen het niet eens over militaire interventies in Syrië.
Recep Erdogan noemde de valutadaling donderdag een ‘campagne’ om Turkije te raken, meldt persbureau AP. “Zij hebben de dollar, wij hebben het volk, wij hebben Allah”, aldus de Turkse president.
I have just authorized a doubling of Tariffs on Steel and Aluminum with respect to Turkey as their currency, the Turkish Lira, slides rapidly downward against our very strong Dollar! Aluminum will now be 20% and Steel 50%. Our relations with Turkey are not good at this time! 14:47 – 10 aug. 2018
Trump twittert de lira nog verder omlaag
De Amerikaanse president Donald Trump kondigde op Twitter aan de importheffingen op staal en aluminium uit Turkije te verdubbelen. Daarmee komen die heffingen op respectievelijk 50 procent en 20 procent. Direct na de tweet van Trump was de lira naar een nieuw dieptepunt gedaald. De Turkse munt verloor tot wel 20 procent aan waarde ten opzicht van de dollar.
De Turkse overheid riep de VS inmiddels op af te zien van verdere sancties omdat die de relatie tussen de twee NAVO-bondgenoten verder onder druk zetten. Ankara gaf ook aan dat het zo nodig zal terugslaan.
Open wond
Het is een van de meest kwetsbare opkomende economieën, die van Turkije. Groeipotentie heeft het land alleszins. De beroepsbevolking is er jong, divers en neem toe, en Turkije boft met zijn ligging: het land fungeert als doorvoerhaven naar de golfstaten en Azië. Maar de risico’s in Turkije overtreffen de kansen. De inflatie rijst de pan uit en de Turkse lira staat op een dieptepunt. Ondertussen blijft president Recep Tayyip Erdogan pleisters plakken om de economische groei vast te houden.
“De gedachtegang van Erdogan is simpel: zolang we zorgen dat de muziek blijft spelen, de mensen blijven dansen en iedereen geld verdient, dan is er geen probleem. Bedrijven maken winsten, lonen stijgen en de aandeelhouders zijn blij”, zegt Nora Neuteboom. De econome volgt voor ABN Amro de situatie in Turkije op de voet en weet dat lang niet alles crescendo gaat in Turkije. “Ondanks de economische groei is het slecht gesteld met belangrijke economische indicatoren.”
De ingestorte waarde van de lira legt meteen een belangrijk Turks probleem aan de oppervlakte. Om te profiteren van lage rentes zijn bedrijven de afgelopen jaren in groten getale schulden in veelal dollars aangegaan. Nu de lira keer op keer in waarde daalt, zijn die schulden een open wond.
Om gedupeerde ondernemers te ondersteunen, plakt president Erdogan die wond met pleisters, in dit geval kredieten. Bedrijven kunnen buitenlandse schulden bij de Turkse overheid omwisselen voor lira-leningen. Neuteboom: “De Turkse economie heeft een relatief solide schuldenpositie waardoor Erdogan zulke maatregelen kan nemen. Het is alleen de vraag hoe lang de Turkse regering dure leningen kan blijven kopen.”
Want Erdogan geeft graag geld uit om de economie te stimuleren. Bijvoorbeeld met een kredietgarantiefonds ter waarde van 50 miljard dollar. Zo bleven banken geld uitlenen aan mkb’ers, want de overheid neutraliseerde de risico’s. Neuteboom: “Uit onze berekeningen blijkt dat van de 7,4 procent economische groei vorig jaar zeker 2 procent direct afkomstig is van dat stimulatiepakket.”
Schoonzoon op Financiën
Electoraal legt die economische groei Erdogan geen windeieren. Eind juni won hij de parlementsverkiezingen en trok zo nog meer macht naar zich toe. Maar het constant toevoegen van brandstof aan de motor heeft de Turkse economie uit haar evenwicht gebracht. Naast de devaluatie van de lira steeg de inflatie dit jaar tot bijna 16 procent, bleek uit cijfers van het Turkse ministerie van financiën.
Toch besloot de Turkse centrale bank, tegen de verwachtingen van investeerders en economen in, om eind juli de rente niet te verhogen. Een hogere rente zou een rem op de groei van de economie betekenen en een gewenste compensatie voor de hoge inflatie en de lage koers van de munt. Analisten zagen het rentebesluit als een belangrijke test om te beoordelen in welke mate president Erdogan invloed op de Turkse centrale bank heeft. Begin juli benoemde Erdogan zijn schoonzoon Berat Albayrak nog tot minister van financiën.
“De onafhankelijkheid van de centrale bank wordt nu serieus in twijfel getrokken”, zegt ABNAmro-econome Neuteboom. “Als je puur naar de cijfers kijkt zou een renteverhoging de logische stap zijn. Dat is niet genomen. Veel buitenlandse investeerders worden nu huiverig, de betrouwbaarheid van de centrale bank in een land wordt vaak meegenomen in risicobeoordelingen.”
Volgens Neuteboom is de economie van Turkije nu onhoudbaar. “Voor de komende twee jaar verwachten we nog groei, maar ook dat houdt een keer op.”
Te veel import
Een van de problemen van Turkije is dat het land te weinig produceert en daardoor ieder jaar een fiks tekort op de lopende rekening heeft: het land importeert veel meer dan het exporteert. Juist die import is nu duur door de lage stand van de lira. Zo lang er investeerders zijn die dat tekort willen financieren is er niets aan de hand, maar als zij het vertrouwen verliezen heeft Erdogan een probleem.
Wanneer Turkije zijn schulden niet kan afbetalen dreigt een externe schuldencrisis. De vraag is wie Turkije dan te hulp wil schieten. De EU heeft zijn handen vol aan Italië en Griekenland, en Turkije heeft een lastige relatie met het Internationaal Monetair Fonds. Dat zal aan eventuele steun ongetwijfeld voorwaarden stellen. Het is de vraag of Erdogan daaraan wil voldoen.
De inflatie is nu zo hoog en de waarde van de lira dusdanig gedaald dat het voor binnenlandse maatregelen te laat lijkt. “Jaren geleden was al het advies: hervorm structureel en investeer in onderwijs, kennis en technologie. Maar de langetermijnvisie ontbrak bij Erdogan, mede omdat hij niet zeker wist of hij zijn macht kon consolideren”, zegt Neuteboom. “Nu Erdogan electoraal gezien eindelijk vooruit kan kijken, ziet hij een crisis voor zich opdoemen. Door pleisters te plakken kan Erdogan wel wat tijd winnen, maar niet voldoende. Eigenlijk heeft het land een kleine crisis nodig om deze condities te doorbreken.”
Lees ook:
De Turkse economie laaft zich aan een giftige cocktail
NOS 10.08.2018 De val van de Turkse munteenheid lira is ook te voelen op de Amsterdamse beurs. De AEX leverde vandaag 1,6 procent in. De grootste daler was ING. De bank verloor ruim 4 procent, wat een flinke daling is voor een zo’n groot beursfonds.
Het bedrijf voelt de val van de Turkse munt meer dan andere beursgenoteerde banken omdat het in totaal zo’n 15 miljard euro aan activiteiten heeft in Turkije. Ook andere Europese banken die in Turkije actief zijn, noteerden vandaag dieprode cijfers.
Beleggers maken zich zorgen over de economische situatie in Turkije. De waarde van de Turkse munt daalt al maanden en kelderde vandaag verder.
Instabiel
Volgens Harald Benink, hoogleraar Banking en Finance aan de universiteit van Tilburg, voelt ING de val van de munt door twee belangrijke oorzaken. Doordat de lira veel minder waard is, krijgt de bank er minder euro’s voor terug.
Daarnaast is de politieke instabiliteit ook een groot risico. “Als het in Turkije uit de hand loopt, nemen de kredietrisico’s ook toe. ING loopt dan risico dat leningen in Turkije niet worden terugbetaald”, zegt Benink.
Toch maakt de hoogleraar zich niet zo’n grote zorgen over ING. “Het is een grote bank die in heel veel landen actief is, dus de risico’s zijn gespreid.” Van alle leningen die ING wereldwijd heeft uitstaan, zit 2,3 procent in Turkije.
NOS 10.08.2018 De koers van de Turkse lira blijft in een vrije val. De munt verliest vandaag fors aan waarde ten opzichte van de dollar. Op een bepaald moment was de waardedaling liefst 13,5 procent. Een dollar kostte toen ruim 6 Turkse lira. Dat was een laagterecord.
De waarde van de Turkse munt daalt al maanden. Turken merken dat ze steeds minder kunnen kopen voor hun lira’s. Bij wisselkantoren in onder meer Istanbul worden lira’s ingewisseld voor dollars.
De fikse waardedaling van vandaag komt op het moment dat de VS en Turkije een diplomatieke ruzie uitvechten rond de gevangenschap van een Amerikaanse dominee in Turkije.
Het Turkse Openbaar Ministerie heeft hem aangeklaagd voor onder meer betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. De VS wil dat de dominee wordt vrijgelaten en legde begin deze maand aan twee Turkse ministers sancties op.
Topoverleg met een Turkse delegatie in Washington leverde gisteren niets op, waarna de lira afgelopen nacht in een paar uur tijd 5 procent in waarde daalde.
Wantrouwen
Financieel experts verwachten overigens niet dat de lira miraculeus zal herstellen als het diplomatieke conflict met de VS wordt opgelost. Voordat de ruzie tussen de VS en Turkije uitbrak had de lira dit jaar al bijna een derde van zijn waarde verloren.
Eind juni werd de Turkse president Erdogan herkozen. Tegelijk werd er een presidentieel systeem ingevoerd, waardoor hij nu oppermachtig is. Daardoor neemt wereldwijd het vertrouwen in de Turkse economie af.
Om de inflatie te beteugelen, zou in een normale situatie de rente worden verhoogd. Maar dat gebeurt niet, vermoedelijk op instructie van de president, aldus Marten Wiegman, specialist internationale economie NOS.
De financiële wereld maakt zich zorgen over de invloed van Erdogan op het monetaire beleid. Hij stelde zijn schoonzoon aan als minister van Financiën.
Tijdens zijn verkiezingscampagne gaf hij meerdere malen aan de onafhankelijkheid van de Turkse centrale bank te willen inperken. Volgens Marten Wiegman, specialist internationale economie bij de NOS, wordt er nu getwijfeld aan de onafhankelijkheid van die bank.
“Om de inflatie te beteugelen, zou in een normale situatie op dit moment de rente worden verhoogd. Maar dat gebeurt niet, vermoedelijk op instructie van de president”, zei Wiegmanop NPO Radio 1.
De absolute macht van Erdogan maakt investeerders huiverig te investeren in Turkije. “Er is een gebrek aan vertrouwen in de politieke leiding”, aldus Wiegman.
Zorgen bij ECB
De financiële chaos in Turkije begint ook over te slaan naar Europa. Banken uit Spanje (BBVA), Frankrijk (BNP Paribas) en Italië (UniCredit) hebben tientallen miljarden aan leningen uitstaan in Turkije.
The Financial Times meldt dat toezichthouders van Europese Centrale Bank hun zorgen hebben geuit over het feit of die leningen terugbetaald kunnen worden. De Europese banken zijn daardoor kwetsbaar voor verliezen, aldus de ECB.
Te midden van die zorgen stond de waarde van de euro ten opzichte van de dollar vanochtend op het laagste niveau in ruim een jaar, op 1,1450 dollar.
Complot
Erdogan drukte de Turken gisteravond laat tijdens een toespraak in de stad Rize, aan de kust van de Zwarte Zee, op het hart zich vooral niet te druk te maken om de kelderende lira. Volgens hem is de waardedaling het gevolg van een complot tegen Turkije vanuit het buitenland. “Vergeet niet: zij hebben hun dollars, wij hebben ons volk en onze God”, zei Erdogan.
Zijn schoonzoon en minister van Financiën Berat Albayrak presenteerde vanmiddag een “nieuwe economische aanpak” die spoedig zal beginnen. Zonder in details te treden, sprak hij over voorgenomen hervormingen waarin “we ons richten op een strategische mentaliteit en niet op de waan van de dag.”
Of dat nieuwe beleid effect zal hebben op de koers van de lira is de vraag. De Amerikaanse president Trump twitterde gelijktijdig met de toespraak van Albayrak dat hij de importtarieven op staal en aluminium voor Turkije verhoogt met respectievelijk 50 en 20 procent. Met de boodschap: “Onze relatie met Turkije is op dit moment niet goed.”
Elsevier 04.08.2018 De Turks-Nederlandse prediker Abdullah Özütürk wordt door Amsterdamse autoriteiten gezien als jihadronselaar. Het extremisme in Turks-Nederlandse kring zou een blinde vlek zijn voor terreurbestrijders, die zich doorgaans concentreren op extremisme onder Marokkanen.
Dat Özütürk een mogelijke ronselaar voor de gewapende strijd is, blijkt uit geheime documenten die in handen zijn van NRC.
Prediker opende eigen koranschool in Amsterdam-Sloterdijk
Lessen die hij gaf in Amsterdam werden bijgewoond door jongeren die kort daarop vertrokken naar Syrië. De prediker zelf zou in contact staan met Turkse extremisten. Hij opende vorig jaar op een industrieterrein in Amsterdam-Sloterdijk een eigen koranschool. Medine Dershanesi, een Turkse moskee in Den Haag waar hij lezingen houdt, verspreidt bovendien via propagandamateriaal voor een Al-Qa’ida-leider.
Özütürk is een bekende naam binnen de Turks-islamitische gemeenschap in Nederland. Zijn vader was betrokken bij de oprichting van de Nederlandse tak van de Turkse moskeekoepel Milli Görüs. Daar begon ook zoon Özütürk zijn carrière: op zijn 23e begon hij islamlessen te geven aan jongeren in het hoofdkantoor van Milli Görüs.
Toen Özütürk zijn koranschool opende, bespraken de gemeente Amsterdam en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding hun zorgen over de islamprediker. In geheime stukken van de politie en de afdeling veiligheid van Amsterdam wordt hij als ‘ronselaar’ bestempeld. Özütürk wordt daarin bovendien direct in verband gebracht met de radicalisering van vier jongeren, van wie twee ook daadwerkelijk naar Syrië zijn vertrokken. Direct bewijs ontbreekt echter. Özütürk is nooit aangeklaagd. De prediker zelf ontkent banden te hebben met extremisten en zegt jongeren altijd te hebben ‘afgeraden’ naar Syrië te vertrekken.
Binnen de terreurbestrijding wordt toegegeven dat Turks extremisme voor hen een ‘blinde vlek’ is. Voornaamste redenen daarvoor zijn dat weinig mensen binnen de kringen van terreurbestrijding Turks spreken, en dat er van oudsher meer wordt gefocust op Marokkaanse jihadisten.
R.verspreidt al jaren online propaganda voor terreurbeweging IS. Daarnaast organiseert hij jeugdactiviteiten in de El Tawheedmoskee in Amsterdam-West. O. was lid van het bestuur van de Amsterdamse Arrayan-moskee.
De twee staan in contact met een aantal jihadistische figuren uit de Randstad. De politie wilde niet dat de twee mannen zouden worden opgenomen in een deradicaliseringsprogramma, omdat dat een politieonderzoek in de weg zou zitten.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad
Elsevier 02.08.2018 De Verenigde Staten leggen twee Turkse ministers sancties op wegens de gevangenschap van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson in Turkije. Het betreft de ministers Abdulhamit Gül (Justitie) en Süleyman Soylu (Binnenlandse Zaken).
Turkije protesteert tegen het besluit en dreigt met tegenmaatregelen.
De bewindslieden speelden volgens de Verenigde Staten een belangrijke rol in de arrestatie en detentie van Brunson. ‘President Donald Trump heeft duidelijk gemaakt dat de Verenigde Staten verwachten dat Turkije hem onmiddellijk laat gaan,’ zegt minister van Financiën Steven Mnuchin. Hij noemt de vervolging van Brunson ‘onacceptabel’.
De sancties hebben onder meer tot gevolg dat Amerikaanse burgers in de meeste gevallen geen zaken meer mogen doen met de Turkse ministers. Ook worden bezittingen van de bewindslieden bevroren die onder Amerikaanse jurisdictie vallen.
Turkije laat weten dat de Amerikaanse strafmaatregelen ‘niet onbeantwoord’ zullen blijven, bericht staatspersbureau Anadolu. Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken hekelt de ‘agressieve opstelling van de Verenigde Staten’ en roept het Witte Huis op om de ‘foute beslissing’ te heroverwegen.
Trump klaagde eerder al op Twitter dat er geen reden is om de Brunson te vervolgen. De vijftigjarige dominee uit North Carolina woont al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in de stad Izmir.
Brunson is in slechte gezondheid
Vorige week besloot een Turkse rechter dat Brunson kon worden vrijgelaten uit de gevangenis, maar de predikant heeft wel tot half oktober huisarrest en een elektronische enkelband gekregen. Dan is er een nieuwe zitting over de beschuldigingen tegen de predikant, die volgens kerkgenoten kwakkelt met zijn gezondheid.
De vervolging van Brunson is een van de pijnpunten in de relatie tussen de NAVO-bondgenoten. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zou Brunson en de in Turkije vastzittende NASA-wetenschapper Serkan Gölge zien als een ‘gijzelaars’ van de Turkse autoriteiten, die kunnen worden ingezet om concessies af te dwingen.
De Verenigde Staten dreigden vorige week al met sancties. Naast de maatregel die recent is genomen, kan Trump besluiten tot het later, of niet leveren van F-35 straaljagers aan Turkije. Erdogan reageerde daarop door te zeggen dat Turkije onmiddellijk internationale arbitrage aanspant als Trump daartoe overgaat.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
NU 29.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan dreigt met een internationale arbitragezaak tegen de Verenigde Staten als dat land Turkije sancties oplegt wanneer de Amerikaanse predikant Andrew Brunson niet vrijkomt.
“De Verenigde Staten verliezen een waardevolle en oprechte partner als ze de sancties doorzetten”, aldus Erdogan. “We houden voet bij stuk.”
Een van de sancties kan zijn dat de VS de F-35’s niet meer aan Turkije levert of dat de straaljagers later komen. “Als dat gebeurt, spannen we een internationale arbitragezaak tegen de VS aan”, stelt Erdogan.
De Amerikaanse vicepresident Mike Pence maakte vrijdag bekend dat mogelijk sancties volgen als Brunson vast blijft zitten. “Als Turkije niet direct actie onderneemt om deze onschuldige man van het geloof vrij te laten en naar huis in Amerika te sturen, dan zal de VS belangrijke sancties tegen Turkije treffen.”
Afspraak
De VS dacht met Turkije een afspraak over een ruil van gevangenen te hebben gemaakt. Op verzoek van de Amerikaanse president Donald Trump heeft Israël een Turkse vrouw die aan Hamas gelinkt wordt vrijlaten in de Palestijnse gebieden, op de voorwaarde dat Turkije Brunson vrijliet. De vrouw is inmiddels vrij, maar de Amerikaan zit nog vast.
De predikant, die in Turkije terechtstaat op verdenking van terrorisme, is woensdag onder huisarrest geplaatst na meer dan anderhalf jaar detentie. De vijftigjarige dominee Brunson uit North Carolina woont al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in Izmir.
Brunson is aangeklaagd wegens onder meer betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. De Turkse president Erdogan houdt de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die in de VS verblijft, verantwoordelijk voor de poging hem ten val te brengen.
AD 29.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de Verenigde Staten gedreigd met internationale arbitrage als dat land sancties tegen Turkije uitvaardigt. De VS hebben gezegd die uit te vaardigen als Turkije de gevangen genomen Amerikaanse predikant Andrew Brunson niet vrijlaat.
Brunson staat in Turkije terecht op verdenking van terrorisme en betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. De vijftigjarige dominee uit North Carolina woont al al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in de stad Izmir.
Straaljagers
Een van de mogelijke sancties van de VS zou uitstel of afstel van levering van F-35 straaljagers aan Turkije kunnen zijn. ,,Als dat gebeurt dan spannen we onmiddellijk internationale arbitrage aan”, zei Erdogan zondag tegen Turkse media.
Erdogan zei ook dat zijn land niet zal zwichten voor de dreigementen van zijn Amerikaanse ambtsgenoot Donald Trump. ,,De Verenigde Staten verliezen een sterke en oprechte partner als ze deze houding niet veranderen”, aldus Erdogan.
Elsevier 29.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de Verenigde Staten gedreigd met internationale arbitrage als dat land sancties tegen Turkije uitvaardigt. Een van de mogelijke sancties van de Verenigde Staten zou uitstel of afstel van levering van F-35 straaljagers aan Turkije kunnen zijn.
‘Als dat gebeurt dan spannen we onmiddellijk internationale arbitrage aan,’ zei Erdogan tegen Turkse media. Een arbitraal vonnis kan wereldwijd in zo’n 150 landen ten uitvoer worden gelegd.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan herhaalde daarnaast dat zijn land niet zal zwichten voor de dreigementen van zijn Amerikaanse ambtsgenoot Donald Trump. ‘De Verenigde Staten verliezen een sterke en oprechte partner als ze deze houding niet veranderen,’ zei Erdogan zondag.
Predikant kwakkelt met gezondheid
De Verenigde Staten dreigden eerder deze week met sancties tegen Turkije als dat land de Amerikaanse predikant Andrew Brunson niet vrijlaat. Brunson staat in Turkije terecht op verdenking van terrorisme en betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. De vijftigjarige dominee uit North Carolina woont al al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in de stad Izmir.
Donderdag verstuurde Trump nog een woedende tweet de wereld in over de gevangenschap van Brunson. ‘Een geweldige christen, familieman en een prachtig mens. Hij lijdt vreselijk. Deze onschuldige man van het geloof zou onmiddellijk vrij moeten worden gelaten!
The United States will impose large sanctions on Turkey for their long time detainment of Pastor Andrew Brunson, a great Christian, family man and wonderful human being. He is suffering greatly. This innocent man of faith should be released immediately! 17:22 – 26 jul. 2018
Een dag ervoor besloot een Turkse rechter dat Brunson vrijkwam, maar de predikant heeft huisarrest en een elektronische enkelband gekregen tot half oktober. Dan is er een nieuwe rechtszitting over de beschuldigingen tegen Brunson, die volgens kerkgenoten kwakkelt met zijn gezondheid.
VN 27.07.2018 Stef Blok kon de lof voor het herstellen van de diplomatieke betrekkingen wel eventjes gebruiken. Maar, schrijft Ko Colijn, felicitaties zijn niet helemaal op zijn plaats.
Het herstel van de diplomatieke betrekkingen met Turkije is begroet als een groot succes voor minister Blok. Dat had hij misschien ook wel nodig na de onthulling van zijn ongelukkige immigratie-analyse en zijn denigrerende (en onjuiste) opmerkingen over falende staten.
Ter afleiding van alle narigheid, die maar niet zal overgaan totdat de kamerleden weer thuiskomen van vakantie, was dus het ‘goede’ nieuws van de Nederlands-Turkse toenadering wel heel welkom.
Turkije is geen falende staat, maar je kunt wel stellen dat de bevolkingsgroepen juist helemaal niet vreedzaam met elkaar omgaan (wat Stef Bloks definitie van een falende staat lijkt te zijn). Koerden en Turken, seculieren en islamisten, gülenisten en erdoganisten, het zou daar allemaal best iets vreedzamer kunnen.
Nu heb ik niets tegen het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met foute landen. Het kan heel zinvol zijn om er nog iets van te maken met die regimes.
Turkije staat op de 58ste plaats van de jaarlijkse fragiliteitsindex van het Fund for Peace (Suriname veel beter: 114e). Dus Stef is gewaarschuwd: hij stuurt de ambassadeur naar een land vol problemen. Het is er volgens die fragiliteitsindex nog erger gesteld dan in Guatemala en Honduras, ook geen fijne bestemmingen.
Nu heb ik niets tegen het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met foute landen. Het kan heel zinvol zijn om er nog iets van te maken met die regimes, zeker als je er nog enige invloed for the good op kunt uitoefenen. Dat zal niet meevallen met het huidige Turkije, maar we gaan er graag op vakantie en onze bedrijven investeren er veel geld. Dus we kunnen de illusie koesteren dat de Turken er ook baat bij hebben om een beetje naar Nederland te luisteren in plaats van ons voor halve nazi’s uit te maken.
GELEGENHEIDSARGUMENT
Als een van de pluspunten van het herstel van de betrekkingen noemde Stef Blok ook dat we lastige zaken als mensenrechtenschendingen beter mét dan zonder ambassadeurs aan de orde kunnen stellen. Dat klopt, maar is eigenlijk een merkwaardig argument want veel meer dan een koerier op niveau is zo’n ambassadeur niet, en weinig wijst erop dat Erdogan zich veel aantrekt van wat Den Haag van de mensenrechtensituatie in zijn land vindt.
Een gelegenheidsargument dunkt me, dat doorschiet in de redenering dat je ambassadeurs vooral nodig hebt als je laag scoort in de lijstje van Fund for Peace, Human Rights Watch (zie het vernietigende Turkije-rapport) of Amnesty International.
Weinig dat erop wijst dat Erdogan zich veel aantrekt van wat Den Haag van de mensenrechtensituatie in zijn land vindt.
De werkelijke reden achter de normalisering van de betrekkingen ligt waarschijnlijk eerder in de verklaring die Blok ook op 20 juli gaf. Namelijk ‘dat Turkije en Nederland twee vriendschappelijke landen en Navo-bondgenoten met veel gemeenschappelijke belangen zijn’. (Let op de formulering: er wordt niet gesproken van een ‘vriendschappelijk relatie’ maar van ‘vriendschappelijke landen’).
OPERATIE OLIJFTAK
Zo, we zijn dus vriendschappelijk en Navo-bondgenoten, en dat schuift ineens veel bedenkingen opzij. Dat ‘vriendschappelijk’ is opmerkelijk voor een land met wie we de vrijheid samen zeggen te verdedigen, maar dat voor het eerst sinds 2016 ‘not free’ scoort op de jaarlijkse ranking van Freedom House en op die lijst elk jaar gestaag keldert.
Blijft over, volgens de brief van Blok daterend van 20 juli, ‘zes decennia’ Navo-bondgenootschap. Moet zijn 66 jaar, maar soit. Ook daar valt wel wat op af te dingen. Sinds januari bezet het Turkse leger een stukje grond in Noord-Syrië, Afrin, waar het jacht zegt te maken op Koerdische ‘terroristen’. Die vielen Turkije niet aan, maar waren juist actief geweest bij de intussen gewonnen strijd tegen IS. Dat is een Nederlands belang (we trainen de Koerden zelfs in Irak), maar daar denken de Turken anders over.
Bondgenoten? Wij waren niet meer dan ‘bezorgd’ en hadden begrip voor die Turkse operatie Olijftak. De Navo kijkt nog altijd liever de andere kant uit.
HET GELD IS AL OVERGEMAAKT
Je kunt zeggen: first things first. We hebben die Turken nu eenmaal hard nodig voor onze eigen veiligheid en het tegenhouden van Syrische vluchtelingen, dus hoe vervelend ook: we houden ze liever in de club dan erbuiten. Met Poetin, Assad en IS om de hoek kunnen we Turkije maar beter dichtbij houden.
Maar ook hier wringt de schoen. De jongste affaire is dat Turkije, dat een paar jaar geleden nog aan Nederland vroeg om haar luchtruim met onze Patriot-raketten tegen indringers te verdedigen, nu in Rusland een fijn luchtverdedigingssyteem heeft besteld, de S-400. De Turkse luchtmacht heeft echter ook de F-35 (ook wel bekend als JSF) besteld in de VS, het vliegtuig waarmee ook onze luchtmacht gaat vliegen in veel andere Navo-landen.
Met de radar van dat Russische afweersysteem kan men veel op de F-35 ‘oefenen’, en volgens enkele bronnen bouwt de Turkse industrie ook onderdelen voor andere F-35-gebruikers. Binnen de Navo is de discussie ontstaan of de geheimen van de F-35 zo niet gemakkelijk in Russische handen kunnen/zullen komen. In de Amerikaanse Senaat is een wetsvoorstel ingediend om de verkoop van de F-35 te blokkeren als de Turkse aankoop van de S-400 niet van tafel gaat.
Daarvoor is het nu te laat, het geld is al naar Moskou overgemaakt, kregen senatoren Graham en Shaheen eind juni in Ankara te horen.
Herstel van de betrekkingen met Turkije? Eind 2015 circuleerde ‘om over na te denken bij de kerstboom’ binnen het ministerie nog een notaatje van de afdeling strategische adviseurs van BuZa waarin het scenario werd geopperd om Turkije uit de Navo te zetten. Het land was intussen de kwalificatie ‘bondgenoot’ niet meer waard. Andere tijden.
Allemaal niets hierover in de brief van Blok van 20 juli, terwijl toch ook de belangen omtrent onze JSF’s hiermee gemoeid zijn.
NU 27.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zal een staatsbezoek brengen aan Duitsland, waarschijnlijk eind september, meldt de Duitse krant Bild op basis van overheidsbronnen in Berlijn en Ankara.
Het zou Erdogans eerste officiële bezoek aan Duitsland zijn sinds 2014, en zijn eerste sinds hij het Turkse presidentschap heeft overgenomen, aldus de krant.
Plannen voor het bezoek weerspiegelen pogingen om de betrekkingen tussen Duitsland en Turkije te herstellen. De relaties zakten naar een dieptepunt na een reeks geschillen over het harde optreden van Turkije na een mislukte staatsgreep in 2016 en het arresteren van Duitse burgers en journalisten.
Een staatsbezoek omvat een receptie door de Duitse president met militaire eer en een formeel staatsbanket.
Er was geen onmiddellijk commentaar van de Duitse of Turkse regering.
NU 27.07.2018 Israël blijkt op verzoek van Donald Trump een Turkse vrouw te hebben vrijgelaten die vastzat op verdenking van het hebben van banden met Hamas. De Amerikaanse president dacht dat Ankara in ruil daarvoor de Amerikaanse predikant Andrew Brunson zou vrijlaten.
Volgens de Washington Post dacht Trump na een ontmoeting met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan tijdens de NAVO-top van eerder deze maand, dat hij een overeenkomst over een soort gevangenenruil had.
Op 14 juli belde hij daarom naar de Israëlische premier Benjamin Netanyahu met het verzoek om de Turkse Ebru Ozkan vrij te laten. Dat gebeurde vervolgens een dag later.
De vrijlating van Brunson laat echter op zich wachten. Een rechtbank plaatste hem woensdag onder huisarrest in plaats van hem vrij te laten. Trump reageerde furieus door Turkije met sancties te dreigen als Brunson niet direct op vrije voeten komt. De predikant wordt van terrorisme verdacht.
Een Israëlische functionaris bevestigde het verzoek van Trump over de vrijlating van de Turkse tegenover persbureau Reuters. Turkije ontkent het verhaal. Een Turkse functionaris zei dat het bericht “volledig ongegrond” was.
NU 26.07.2018 De VS dreigt Turkije met sancties als het land de Amerikaanse predikant Andrew Brunson niet snel laat gaan. Vicepresident Mike Pence maakt deze ”boodschap van de president” donderdag bekend.
”Als Turkije niet direct actie onderneemt om deze onschuldige man van het geloof vrij te laten en naar huis in Amerika te sturen, dan zal de VS belangrijke sancties nemen tegen Turkije, totdat Andrew Brunson vrij is”, aldus de boodschap.
Brunson, die in Turkije terechtstaat op verdenking van terrorisme, is woensdag onder huisarrest geplaatst na meer dan anderhalf jaar detentie. De vijftigjarige dominee Brunson uit North Carolina woont al meer dan twintig jaar in Turkije. Hij is de voorganger van een kleine protestantse kerk in Izmir.
Brunson is onder meer aangeklaagd wegens betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan houdt de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die in de VS verblijft, verantwoordelijk voor de poging hem ten val te brengen.
Een woordvoerder van het Turkse ministerie laat weten dat ze niet zullen voldoen aan de eis. “De VS moet begrijpen dat ze met dreigementen niet krijgen wat ze willen. Ze moeten een constructieve andere houding aannemen.”
The United States will impose large sanctions on Turkey for their long time detainment of Pastor Andrew Brunson, a great Christian, family man and wonderful human being. He is suffering greatly. This innocent man of faith should be released immediately!
NOS 26.07.2018 Turkije krijgt te maken met zware Amerikaanse sancties als dat land niet onmiddellijk een Amerikaanse dominee vrijlaat die al tijden vastzit op verdenking van terrorisme. President Trump kondigde de sancties aan in een tweet waarin hij dominee Andrew Brunson “een groot christen, een familieman en een prachtig mens” noemt, die onschuldig vastzit en daar zwaar onder lijdt.
Brunson, die leider is van een christelijke kerkgemeenschap in Izmir, heeft anderhalf jaar in de cel gezeten op verdenking van terrorisme. Gisteren kwam hij op last van een Turkse rechter vrij, maar hij heeft huisarrest en een elektronische enkelband gekregen tot half oktober. Dan is er een nieuwe rechtszitting over de beschuldigingen tegen Brunson (50), die volgens kerkgenoten kwakkelt met zijn gezondheid.
De predikant woont al meer dan twintig jaar in Izmir. Het Turkse OM heeft hem aangeklaagd voor onder meer betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in de zomer van 2016. Daarvoor kan hij 35 jaar cel krijgen. Brunson heeft de beschuldiging altijd tegengesproken.
Turkije verdenkt hem van banden met de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die in de Verenigde Staten woont en volgens president Erdogan achter de staatsgreep zat. Turkije wil dat de VS Gülen uitlevert, maar Washington weigert dat. Erdogan stelde in september vorig jaar voor dominee Brunson te ruilen voor Gülen, maar ook daar gingen de Amerikanen niet op in.
Grote schande
Voor Trump is de slepende kwestie nu aanleiding om Erdogan en de zijnen te dreigen met zware sancties.
Dat Brunson voorlopig is vrijgelaten en huisarrest heeft gekregen, heeft vermoedelijk te maken met aanhoudende druk van de Amerikaanse regering. Trump twitterde al eerder over de zaak. Vorige week nog noemde hij de arrestatie en de aanklachten tegen de dominee een grote schande.
Geen uitzonderingen
Turkije is niet onder de indruk. “Met dreigen bereik je niets. De Verenigde Staten moeten hun aanpak heroverwegen en zich constructief opstellen om te voorkomen dat hun belangen en de banden met Turkije worden geschaad”, schrijft de woordvoerder van president Erdogan in een verklaring.
Minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu twitterde kort en krachtig: “Niemand schrijft Turkije de wet voor. De rechtsstaat geldt voor iedereen – zonder uitzondering.”
NU 25.07.2018 Het Turkse parlement heeft zijn goedkeuring gegeven aan alle onderdelen van een nieuwe veiligheidswet.
De wet moet een nieuw middel in de strijd tegen terrorisme zijn, nadat de noodtoestand in het land afgelopen donderdag na twee jaar werd opgeheven door de Turkse regering.
De wet geeft bredere bevoegdheden aan lokale bestuurders, staat langere detenties toe en geeft het recht ambtenaren te ontslaan als er banden of contacten met terroristische organisaties of andere bedreigingen voor de nationale veiligheid zijn.
In Turkije werd kort na de mislukte staatsgreep in 2016 de noodtoestand afgekondigd en die werd sindsdien zeven keer met drie maanden verlengd. Het was een verkiezingsbelofte van president Recep Tayyip Erdogan om de noodtoestand niet nog eens te verlengen.
AD 25.07.2018 Het Turkse parlement heeft zijn goedkeuring gegeven aan alle onderdelen van een nieuwe veiligheidswet. Die moet een nieuw middel zijn in de strijd tegen terrorisme, nadat vorige week na twee jaar de noodtoestand is opgeheven in het land.
De wet voorziet in bredere bevoegdheden voor lokale bestuurders, staat langere detenties toe en geeft het recht ambtenaren te ontslaan als er banden of contacten zijn met terroristische organisaties of andere bedreigingen voor de nationale veiligheid.
Noodtoestand
De Turkse regering besloot vorige week donderdag de noodtoestand op te heffen. Die werd kort na de mislukte staatsgreep in 2016 afgekondigd en werd in totaal zeven keer met drie maanden verlengd. President Recep Tayyip Erdogan had al beloofd die niet nog eens te verlengen.
Door de noodtoestand konden bepaalde vrijheden worden ingeperkt en kon de regering decreten uitvaardigen die geen goedkeuring van het parlement nodig hebben. Sinds de mislukte staatsgreep zijn ongeveer 160.000 mensen gevangengezet en is bijna hetzelfde aantal ambtenaren ontslagen, meldde het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties in maart van dit jaar. Ruim 50 duizend van hen werden in staat van beschuldiging gesteld.
Elsevier 24.07.2017 Recep Tayyip Erdogan neemt het op voor Mesut Özil, die stopt als Duits international vanwege ‘racisme en een gebrek aan respect’ van de Duitse voetbalbond. Nadat de profvoetballer met Turkse wortels poseerde met de Turkse president, kwam een storm van kritiek los, van voetbalfans, politici en sportbestuurders. Erdogan belde Özil maandag om hem een hart onder de riem te steken.
‘Om een jongeman vanwege zijn religieuze overtuiging zo te behandelen die alles gaf voor het Duitse nationale team, zo racistisch, dat is onaanvaardbaar,’ zei Erdogan dinsdag tegen journalisten in het Turkse parlement in de hoofdstad Ankara. De Turkse president belde maandag met Özil, en sprak hem bemoedigende woorden toe.
#UPDATE Turkey’s President Erdogan says he spoke to Turkish-origin footballer Mesut #Ozil after his decision to quit the German team on grounds of racism, offering his praise for the Arsenal player’s move http://u.afp.com/osvm 14:45 – 24 jul. 2018
Merkel respecteert besluit: ‘Hij heeft veel gedaan voor nationale team’
‘Ik kus zijn ogen. Ik sta achter Mesut vanwege zijn opmerkingen,’ vertelde Erdogan. Maandag reageerde de Duitse bondskanselier Angela Merkel ook op de kwestie: ze respecteert Özils beslissing, maar liet in het midden of ze het met hem eens is. ‘Hij is een geweldige voetballer en heeft veel gedaan voor het nationale team,’ aldus Merkel, die er direct een algemeen statement aan toevoegde: ‘Duitsland is een land waar mensen met een achtergrond als immigrant welkom zijn. Integratie staat ook hoog bij ons op de agenda.’
Maandag maakte Özil bekend dat hij per direct stopt als international van Duitsland. Hij is klaar met het ‘racisme’ dat hem ten deel viel nadat hij poseerde voor een foto met Erdogan. Door de kwestie is het Duitse immigratiedebat weer hevig opgelaaid.
‘Racisme mag nooit, maar dan ook nooit worden geaccepteerd,’ schreef Özil zondagavond op Twitter in een lang statement, gericht aan de Duitse voetbalbond (DFB). Vooral bondsvoorzitter Reinhard Grindel, die meermaals zijn ergernis uitte over een foto waarop Özil poseerde met Erdogan, krijgt er in de brief van langs. Özil schrijft dat hij niet langer een ‘zondebok wil zijn voor zijn (Grindel, red.) incompetentie’, en dat hij niet meer wil uitkomen voor de nationale ploeg van Duitsland. Eerder op zondag had hij al geschreven geen spijt te hebben van de foto, die hij zo weer zou maken.
Tekst op shirt voor Erdogan: ‘Groot respect voor mijn president’
In mei ontstond grote ophef in de Duitse media nadat een foto verscheen waarop Özil poseerde met de Turkse president en een ander lid van het Duitse elftal, Ilkay Gündogan. De twee zijn geboren in Duitsland, maar hebben Turkse ouders. De foto was gemaakt tijdens een bezoek van Erdogan aan Londen in mei. Hij voerde daar campagne voor de Turkse verkiezingen van 24 juni.
De voetballers lieten zich tijdens de bijeenkomst fotograferen met de president en overhandigden hem shirtjes van hun clubs, Arsenal en Manchester City. Op het shirt van Gündogan stond geschreven: ‘Met groot respect voor mijn president.’ Tijdens oefenwedstrijden werden de twee massaal uitgefloten door Duitse supporters, maar bondscoach Joachim Löw nam het voor hen op. Diverse politici, onder meer van de rechts-nationalistische partij AfD, riepen hem tevergeefs op het tweetal niet te selecteren voor het WK-voetbal.
Özil boos op DFB-voorzitter Grindel, die multiculturalisme ‘mythe’ noemde
Volgens Özil is hij in de ogen van voetbalbondsvoorzitter Grindel en veel andere Duitsers ‘een Duitser als we winnen, maar een immigrant als we verliezen’. Naar eigen zeggen is de 92-voudig international (23 doelpunten) nog steeds niet volledig geaccepteerd in de Duitse samenleving, mede door anti-immigrantensentimenten die Grindel zou aanwakkeren.
De DFB-voorzitter zat tussen 2002 en 2016 in de Bondsdag namens de partij CDU (waartoe ook bondskanselier Angela Merkel behoort), en zei in 2004 dat ‘multiculturalisme in werkelijkheid een mythe‘ is. Ook beweerde Grindel dat de islamitische cultuur te sterk aanwezig is in de Duitse cultuur. ‘Dat is onvergeeflijk en onvergetelijk,’ schrijft Özil daarover. Hij vindt dat ‘mensen met raciaal discriminerende achtergronden’ niet zouden moeten worden toegestaan om te werken bij de voetbalbond, ‘waar veel spelers met gemengde achtergronden spelen’.
Özil: ‘Is het omdat het Turkije is? Is het omdat ik moslim ben?’
In de brief, waarin Özil zegt na het WK-duel met Zweden (2-1 winst) door een fan te zijn uitgemaakt voor ‘Turks varken’, trekt hij de vergelijking met voormalig ploeggenoten Miroslav Klose en Lukas Podolski. Beide aanvallers hebben Poolse wortels, maar worden volgens Özil nooit ‘Duits-Pools’ genoemd: ‘Dus waarom ben ik Duits-Turks? Is het omdat het Turkije is? Is het omdat ik moslim ben? Ik denk dat dit een belangrijk issue is.’
Thomas Bareiss van regeringspartij CDU vindt dat Özils beschuldigingen van racisme en een gebrek aan respect ‘niet op hun plaats‘ zijn, schrijft persbureau Reuters. Voetbalicoon Uli Hoeness, voorzitter van topclub Bayern München, zegt tegen Sport Bild blij te zijn dat de middenvelder stopt als international. De sportieve prestaties van Özil waren al jaren onder de maat, vindt hij. ‘Hij speelt al jaren als een natte krant. Zijn laatste duel heeft hij vóór het WK 2014 gewonnen. En nu verschuilt hij zichzelf en zijn wanprestaties achter deze foto.’
Uli Hoeneß über Özil: „Ich bin froh, dass der Spuk vorbei ist. Der hat seit Jahren einen Dreck gespielt. Den letzten Zweikampf hat er vor der WM 2014 gewonnen. Und jetzt versteckt er sich und seine Mist-Leistung hinter diesem Foto.“@SPORTBILD@Fussball_Bild@FCBayern07:51 – 23 jul. 2018
SPD, Groenen in bres voor Özil, Turkije spreekt van ‘doelpunt tegen virus van fascisme’
Linkse partijen in de Duitse Bondsdag nemen het juist op voor Özil. Zo noemt SPD-minister van Justitie Katarina Barley het ‘een alarmsignaal als een grote Duitse voetballer als Mesut Özil zich door racisme niet meer gewild voelt en gerepresenteerd door de voetbalbond DFB’. Haar partijgenoot Frank Schwabe eist het aftreden van Grindel en teammanager Oliver Bierhoff, die onlangs suggereerde dat de vroege uitschakeling van Duitsland deels was te wijten aan Özils foto met Erdogan en de ophef die daarover ontstond.
Cem Özdemir, die in het parlement zit namens die Grünen, noemt het ‘een probleem als jonge Turkse Duitsers denken dat er geen plek voor hen is in het nationale elftal’. ‘Kracht zit in diversiteit,’ aldus Özdemir, die zelf ook een Turkse achtergrond heeft. ‘Zo zijn wij in 2014 wereldkampioen geworden. En Frankrijk dit keer.’
Almanya Milli Takımı’ndan ayrılarak faşizm virüsüne karşı en güzel golünü atan Mesut Özil’i tebrik ediyorum. Yolun, bahtın açık olsun @MesutOzil108822:02 – 22 jul. 2018
Ook de Turkse regering springt in de bres voor Özil. ‘We steunen de eervolle houding van onze broeder Mesut Özil van harte,’ zegt de Turkse minister van Sport Mehmet Kasapoglu. Minister van Justitie Abdulhamit Gül prijst de middenvelder eveneens: ‘Ik feliciteer Mesut Özil, die door het verlaten van de nationale ploeg het mooiste doelpunt heeft gemaakt tegen het virus van fascisme.’
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
AD 24.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zich fel uitgesproken tegen de behandeling van voetbalvedette Mesut Özil in Duitsland. Hij zegt het onaanvaardbaar te vinden dat de speler met een Turkse achtergrond op een racistische wijze is bejegend om zijn religieuze opvattingen.
Özil maakte zondag bekend dat hij niet langer zal uitkomen voor de Duitse nationale ploeg. De middenvelder van Arsenal voelde zich diep gekwetst door alle negatieve reacties die los kwamen nadat hij vlak voor het WK in Rusland met Erdogan op de foto was gegaan in Londen. ,,Met pijn in mijn hart stop ik als international zolang ik racisme en een gebrek aan respect voel”, stelde de middenvelder van Arsenal, die zich met name door de Duitse voetbalbond onheus behandeld voelde.
Zijn beslissing om te bedanken voor ‘Die Mannschaft’ kwam na het WK, waar Duitsland roemloos afdroop na de groepsfase. Opnieuw was er veel beroering in het land en zelfs bondskanselier Angela Merkel kwam met een verklaring. Zij respecteerde zijn besluit. ,,Hij is een geweldige voetballer en heeft veel gedaan voor het nationale team”, liet ze weten, om eraan toe te voegen: ,,Duitsland is een land waar mensen met een achtergrond als immigrant welkom zijn. Integratie staat ook hoog bij ons op de agenda.”
Erdogan nam het op voor Özil. ,,Een dergelijk racistische behandeling van een jonge man, die alles heeft gegeven voor het Duitse nationale team, vanwege zijn religieuze overtuiging, is onaanvaardbaar”, meldde de president aan verslaggevers bij het Turkse parlement. ,,Ik heb Özil inmiddels gesproken en hoe hij hiermee omgaat verdient de grootste bewondering.”
Elsevier 24.07.2018 Het aantal Turkse asielzoekers in Nederland is de afgelopen maanden sterk toegenomen. In het tweede kwartaal van dit jaar waren het er 330, tegen 185 in de eerste drie maanden van 2018. Daaronder zijn ook nareizende gezinsleden van mensen met een verblijfsvergunning.
Het aantal asielzoekers uit Turkije is sterk toegenomen na de mislukte coup tegen president Recep Tayyip Erdogan in de zomer van 2016. In de maanden daarna schommelde het aantal steeds rond de honderd, maar sinds eind vorig jaar is sprake van een sterkere stijging.
Meesten kloppen aan in Duitsland, Griekenland en Frankrijk
In het tweede kwartaal waren Turken in aantal de derde groep onder de migranten, na Syriërs en Eritreeërs. In totaal vroegen in die periode 6.315 mensen asiel aan in Nederland.
Sinds de couppoging in juli 2016 hebben zo’n 30.000 Turken asiel gevraagd in landen van de Europese Unie. De meesten klopten aan in Duitsland, Griekenland en Frankrijk, bijna 1.200 in Nederland.
Erdogan trekt steeds meer macht naar zich toe
Sinds de Turkse president Erdogan eerder deze maand opnieuw werd ingezworen als president is er veel veranderd in Turkije. Direct na zijn officiële aantreden voerde Erdogan een aantal ingrijpende maatregelen door.
Zo heeft Turkije onder het nieuwe presidentiële systeem, waarin het parlement minder en de president meer macht heeft, niet langer een premier. Alle uitvoerende macht is nu in handen van de president, Erdogan dus. Hij kan ook zelf ministers, hoge rechters en topambtenaren benoemen, zonder ingrijpen van het parlement.
Daarnaast kan Erdogan per decreet regeren. De situatie nu is vergelijkbaar met die tijdens de noodtoestand na de mislukte coup in juli 2016. Ook voerde Erdogan ingrijpende wijzigingen door in het onderwijs en kan hij het hoofd van de centrale bank benoemen.
TM 22.07.2018 Verschillen Turken en Nederlanders veel van elkaar? Moet Nederland Turkije dankbaar blijven voor alles? Waarvoor eigenlijk? Waarom ruziën Turkse Nederlanders met elkaar? De Turks-Nederlandse journalist İlhan Karaçay doet zijn verhaal in een uniek interview met dit nieuwsmedium. Hij duikt er diep in: hoe reageert de Turk op een scheldwoord? Hoe reageren Nederlanders op beledigingen? Ook wordt aandacht besteed aan voormalige problemen van de eerste Turken in Nederland en worden woorden gewisseld over de strijd tegen nepnieuws.
De migratie van Turkse gastarbeiders naar Nederland begon begin jaren zestig. Het arbeidscontract tussen de twee landen werd ondertekend in 1964. Dat is precies 54 jaar geleden.
Na zware jaren in Nederland pakten Turken eigen problemen aan. De Turken vestigden zich steeds beter in Nederland en trokken zich terug naar hun eigen politieke en religieuze hoeken. Deze polarisaties, die begonnen in het begin van de Turkse staatsgreep in 1980, worden tot op de dag van vandaag voortgezet. Er werden geen pogingen ondernomen om de polarisatie tussen Turken weg te nemen”, laat de prominente Turks-Nederlandse journalist İlhan Karaçay weten.
Inspanningen van sommige intellectuelen waren volgens hem niet voldoende om dit probleem op te lossen. Karaçay is ook een van die intellectuelen. Zijn naam wordt geassocieerd met Nederland en de Turkse immigratie. Karaçay is een van de namen die zowel vroeger als nu in veel onderwerpen een leidende rol speelt en een voortrekkersrol op zich heeft genomen.
U heeft veel dingen meegemaakt tijdens uw verblijf in Nederland. U maakte hier als journalist vele berichtgevingen en fotoreportages over. Er zaten daar ook conflicten tussen van Turken in Nederland. Wat zit in de kern van deze ruzies?
“In de afgelopen vijftig jaar zijn de politieke en religieuze geschillen en meningsverschillen tussen Turkse mensen die in Nederland wonen vaak erg vervelend geweest. Wij als mensen verschillen in karakter en gewoontes van andere levende wezens. Ondanks het feit dat onze schepper van ons verwacht dat we met elkaar in harmonie samenleven, proberen wij steeds superieur te zijn over de ander. Daar kwam ook geweld aan te pas”, vertelt Karaçay.
“Ik ken de wilde natuur niet, maar wij mensen moeten eerst vrede sluiten met onszelf en daarna met andere mensen. We leven samen op deze aardbol. Niemand mag zich hoger zien dan de ander. Want dat leidt niet tot vrede maar tot oorlog. Bij geschillen moeten gerespecteerde tussenpersonen of rechters de zaak oplossen. Maar helaas, soms zijn die bemiddelaars ook niet genoeg voor verzoening tussen mensen.”
Wilt u ons iets vertellen over uw eerste jaren?
“In 1966 verbleef ik vier maanden als toerist in Nederland, waarna ik terugkeerde naar Turkije. Op 10 november 1967 bezocht ik Nederland opnieuw. Sindsdien leef ik 51 jaar hier. Ik begon als journalist en maakte geen onderscheid tussen mijn landgenoten en mensen met verschillende politieke en religieuze opvattingen. Ik probeerde iedereen te helpen en discrimineerde daarbij niemand”, laat de Turks-Nederlandse journalist weten.
“Onze landgenoten hadden het zeer moeilijk in hun eerste jaren in Nederland. Ik sprak persoonlijk met ze. Ik schreef voor kranten en produceerde tv-items. Ik werd heel beroemd. We blijven mensen: sommige mochten me niet vanwege mijn lange neus of haarbeperking, maar er waren ook mensen die me wel mochten en waardeerden.”
Uw landgenoten richtten zich na verlichting van hun problemen in Nederland meer op de politieke en religieuze conflicten in hun thuisland. Aanhangers van linkse en rechtse ideologieën begonnen ook hier te ruziën. Wat was dat?
“Laat ik jullie eerst vertellen waar het onderscheid tussen rechts en links vandaan komt. De Franse koning Louis de zoveelste, organiseerde steeds een speciale zitting om te voorkomen dat parlementaire beslissingen werden geblokkeerd. De conservatieven die tegen verandering, voor monarchie en een koning met vetorecht waren, zaten bij deze zitting aan de rechterzijde. Zij hadden het makkelijk in de samenleving. Aan de linkerzijde namen de vertegenwoordigers van de bourgeoisie, rechtsverdedigers van boeren en dorpelingen en mensen die hervorming wilden plaats”, legt Karaçay uit.
“Sinds deze periode staat links voor hervorming, innovatie, rechten en vrijheden en het belangrijkste: voor gelijkwaardigheid. Mensen die conservatief zijn en niet open staan voor verandering, innovatie, rechten en vrijheden worden rechts genoemd. Natuurlijk is dit verhaal anders in Amerika, Azië en Europa.”
En nu terug naar de Turken in Nederland, hoe zat het bij hun?
“In die periode was er een felle rivaliteit tussen rechtse en linkse mensen. De vrees voor anarchistische moorden in Turkije bereikte ook Nederland, toen na een voetbalwedstrijd in Utrecht Muzaffer Çavuşoğlu werd vermoord. Çavuşoğlu wilde politiek niet mengen met sport, maar werd door een politieke groep vermoord op het voetbalveld.”
Wat vond u van deze gebeurtenis?
Karaçay: “In die tijd van politieke converse was ik noch voorstander van rechts noch van links. Beide kanten riepen mij uit tot hun vijand, omdat ik geen kant koos. Ik schreef hierover een artikel met als titel ‘de vijand.’”
“Na berichten dat eerst de rechtse mensen en daarna een jaar later de linkse mensen mij wilde vermoorden, werd mij door de Nederlandse politie tweemaal bescherming aangeboden. Ik verwierp beide verzoeken. Ik gaf aan dat mijn landgenoten wel woedend op me konden zijn, maar niet zo ver zouden gaan om me te doden. Desondanks forceerde de politie mij om een kogelvrij vest te dragen. Ik liep maandenlang met dat zware stalen vest. Gelukkig ben ik niet aangevallen en zijn die tijden voorbij.”
Om misverstanden te voorkomen, wat was toen uw kijk op de Islam?
“In Nederland zochten moslims naar gebedsplekken en later naar moskeeën. Moslims begonnen zich te verenigen. Ze stichtten verenigingen op en daarna koepelorganisaties en federaties. Later kwam ook een confederatie. İbrahim Görmez was toen voorzitter van zowel de federatie als de confederatie. Ik was verslaggever bij een televisiezender en bij het dagblad Hürriyet. Ik steunde mijn landgenoten in mijn publicaties.”
“In Nederland hadden katholieken, evangelisten en joden hun eigen tv- en radiozenders. Moslims niet, waardoor zij hiervoor begonnen te strijden. Ik steunde dat initiatief in mijn tv-programma’s en krant. Helaas zagen sommige mensen Hürriyet als vijand en Tercüman als vriend. Zij distantieerden zich van mij en begrepen mijn opvattingen niet.”
Ten tijde dat u producer was van het programma ‘Paspoort’ van de NOS, werd op de EO de film Yoneko uitgezonden. Dat zorgde voor veel woede bij Turken. Wat gebeurde er toen?
“In 1978 besloot de Evangelische Omroep (EO) de Engelse bekeringsfilm Yoneko met Turkse ondertiteling uit te zenden. Deze film zit vol met christelijke propaganda. Toen ik dit hoorde, protesteerde ik daartegen in mijn tv-uitzendingen en krant Hürriyet. In mijn artikel kopte ik: ‘Waarom persé in het Turks?’ Ik kreeg twee brieven vol zware en lelijke beledigingen van Tercüman-lezers, omdat ik bij de NOS werkte en voor Hürriyet schreef. Zij dachten dat ik die film had uitgezonden. Zij dachten dat de toenmalige staatszender TRT hetzelfde deed als de NOS. Zij wisten niet dat omroeporganisaties hier aan uitzendingen in overeenstemming met hun ideologie en overtuigingen deden. Ze dachten dat ik achter elk tv-item zat.”
Denkt u er nu anders over?
“Natuurlijk. De dag kwam dat alles bekend werd, ook onder nietwetenden. Gelukkig toonde İbrahim Görmez, toen president van de Federatie van Turks-Islamitische en Culturele Verenigingen en de Islamitische Nieuwsdienst, een stukje beschaving en zei dat men toen mijn waarde niet kenden. ‘Je was doelwit van onrustzaaiers. Nu hebben we meer begrip over hoe nuttig u bent geweest voor de Islam en onze staat.’ Bedankt daarvoor, İbrahim Görmez…”
Voordat we over uw sociale en individuele hulpactiviteiten vragen, nog even iets te melden over de huidige gang van zaken, met name recente ruziën?
“Ik denk dat het nu duidelijk is wat mijn positie is geweest in eerdere conflicten. Ik ben geen links of een rechtse aanhanger, ik doe slechts mijn werk. Wat betreft de huidige ruziën en mijn plek daarin: na de toenemende welvaart van onze burgers en verlossing van problemen in Nederland, werd men nog partijdiger. Men werd zelfs in Nederland overdreven fanatiek voor het Turkse voetbal.
“Vroeger bleef het enkel bij een discussie, nu is men – met de komst van sociale media – overgegaan tot regelrechte beledigingen. Oude vrienden werden vijanden. Laat staan dat discussies over politiek en het geloof gingen, zelfs fans van Fenerbahçe en Galatasaray in Nederland vlogen elkaar flink in de haren. Ik ben voor Beşiktaş en ben geen lid geworden van de Nederlandse Vereniging van Beşiktaşfans. Omdat ik geloofwaardig moet zijn en onpartijdig blijf in mijn werk.”
Wat vindt u van de situatie in Nederland na de mislukte couppoging van twee jaar geleden in Turkije?
“Na de couppoging van 15 juli 2016 brak er een felle ruzie uit tussen de zogeheten Erdoğanisten en FETO’ers. Dit leidde tot serieuze conflicten. Bestuurders van Nederland voelden zich hierdoor ongemakkelijk en startten onderzoeken. Vijf Turkse organisaties werden na bevel van vicepremier Asscher onder de loep genomen. De politie greep vaak in.”
“Ambtenaren van een Nederlands ministerie en de inlichtingendienst bezochten vaak de Turkse gemeenschap. Kort daarna dienden Turken aanklachten tegen elkaar in en begonnen elkaar zwart te maken. Op sociale media discussieerde men er op los, geregeld op brutale wijze. Iedereen beschuldigde elkaar van betrokkenheid. Er was sprake van een zeer ongemakkelijke situatie. Vroeger leefde men in harmonie met de buren. Door de ruzies is men nu de helft van de buren kwijt. Mensen zien elkaar als vijanden.”
Er woedde recent een online ruzie op sociale media tussen enkele nieuwswebsites en welbekende Turkse Nederlanders. Die begon nadat een van de jongere nieuwssites zijn wapen, de pen, negatief losliet op enkele Turkse Nederlanders. Dit schoot in het verkeerde keelgat bij getroffen Turken in Nederland, die deze acties middels een campagne, gericht aan de hele gemeenschap, met handtekeningen stevig hebben veroordeeld. Deze laatste actie zorgde ervoor dat het misging: de nieuwssite reageerde zwaar terug en beledigde personen en diens familieleden. Daarbij zijn zelfs scheldwoorden in kopteksten en nieuwsberichten gebruikt. Hoe denkt u daarover?
“Alsof de ontstane spanningen tussen Turkse Nederlanders na de couppoging niet genoeg waren, begonnen diegenen die de beschikking hebben over een digitale pen en smartphone, met schrijven (zwartmaken) en reageren op diverse sociale media. Hieronder vallen ook degenen die een eigen website startten. Zij maakten zwart wie zij wilden.”
“Soms schreven ze zelfs over mij, en wel op een heel negatieve wijze. Ik maakte daar geen problemen van. Ik riep ze bijeen en probeerde misverstanden en problemen samen op te lossen. Want ik wil, net zoals ik dat vroeger ook deed, geen ruzie met mijn landgenoten. Ik los de zaken op mijn eigen manier op”, zegt Karaçay.
Dus u gebruikt uw verstand, wat doen de anderen?
“Op dit moment wordt er nog steeds over en weer over elkaar geschreven. Sommige vrienden waren niet blij met wat deze website-eigenaren over hun schreven. Zij startten een campagne die gericht was aan de hele (Turks-Nederlandse) gemeenschap. Later werden handtekeningen verzameld tegen deze website eigenaren. Welbekende Turkse Nederlanders tekenden mee.”
Karaçay: “En toen barstte alles los. De website ging in de tegenaanval door iedereen die zijn handtekening onder de campagne te bestempelen als FETO’er of PKK’er. De gebruikte scheldwoorden kunnen niet door de beugel. Al die beledigingen, ook richting familieleden, waren erg vervelend”, legt Karaçay uit die een opvallende opmerking maakt: “En natuurlijk kijken ambtenaren van de Nederlandse inlichtingendienst mee, onderzoeken dit en rapporteren dit vervolgens aan hun superieuren.”
Wat vindt u van die campagne?
“Wat ik er van denk? Ik zal niet jokken: ik kreeg de vraag waarom ik geen handtekening heb gezet onder die publieke boodschap. Mij werd verzocht de publieke boodschap te signeren, echter ik reageerde met de opmerking dat ik niet beïnvloedbaar ben en dat ik niet gecharmeerd was over de manier waarop alles verliep. Ik ben van mening dat je niets bereikt met schelden en, in dit geval, ook niet veel met rechtszaken. Men schreef ook niet aardig over mij. Ik geloof in dialoog.”
Waar bevindt u zich in deze zaak?
“Een goede vriend zei ooit tegen mij: ‘Kijk İlhan, jij bemoeit je niet met ruzies en blijft er buiten. Zo sta je hoger. Ga zo door.’ Zo doe ik dat al 51 jaar. Ik distantieer mij van ruzies tussen mijn landgenoten. Ze gaan me, net zoals vroeger, laf en kleurloos (droog) noemen. Maar degene die mij echt kennen, zullen vertellen hoe dapper en kleurig ik ben. Als men de geschiedenis van Turken in Nederland schrijft, wil ik dat mijn naam vlekkeloos blijft”, zegt Karaçay.
Controle over media en nepnieuws: wat is de actuele status van de mainstream-media in Nederland en Europa en sociale media? Worden er maatregelen genomen?
“Europese lidstaten hebben gezamenlijk besloten te gaan strijden tegen beledigingen, haatberichten, smaad en laster op sociale media. Mochten haatberichten op Facebook, Twitter, Instagram, Whatsapp en Messenger niet binnen een week worden verwijderd, volgen zware sancties. In opdracht van de Volkskrant heeft onderzoeksbureau I&O onderzocht wat het effect van nepnieuws is op de gemeenschap. Uit analyse van onderzoeksresultaten door Annieke Kranenberg blijkt dat één op de drie Nederlanders geen onderscheid kan maken tussen nepnieuws en echt nieuws.”
“Slechts 29 procent merkt op om wat voor type nieuws het gaat. Een groot deel van alle Nederlanders, 82 procent, stoort zich enorm om nepnieuws en vinden dat valse berichtgevingen een gevaar vormen voor democratie en rechtsstaat. Ook is in het Volkskrantartikel benadrukt dat nieuwslezers over het algemeen kritisch zijn en niet gelijk geloven wat men leest. Volgens deze ondervraagde lezers kan 71 procent van het nieuws op Facebook wellicht fout zijn”, merkt Karaçay op.
Wat doen andere Europese landen hier tegen?
“Natuurlijk is nepnieuws niet anders in andere Europese landen. In Nederland wordt te traag opgetreden tegen nepnieuws, maar in Frankrijk en Duitsland neemt men zware maatregelen. Recent liet de Franse president Emmanuel Macron weten dat er een wet in werking treedt tegen nepnieuws. Zelf was Macron ook getroffen tijdens verkiezingstijd door nepnieuws. In Duitsland is een wetsvoorstel ingediend. Haatberichten op sociale media dienen te worden verwijderd, anders volgt een geldboete en wordt de desbetreffende account verwijderd.”
“De Europese Commissie wil nog dit jaar de sancties bepalen tegen vals nieuws. De Commissie is hiermee gestart en heeft dit toegewezen aan 39 experts. Het besluit dat Brussel neemt, zal ervoor zorgen dat alle Europese landen tot actie overgaan. Zo wil men voorkomen dat nepnieuws schade toebrengt aan personen, de openbare orde, juridische processen en het persoonlijke leven van eenieder.”
Aan wat stoort men zich het meest op sociale media?
“Redacteuren van sommige nieuwsportalen kunnen, tegen hun eigen visie in, soms niet bestaande mensen interviewen met onjuiste opvattingen over een persoon als gevolg. Maar daar trapt men gelukkig steeds minder in. Ik hoop dat men hier voor uitkijkt zodat personen niet meer zwart gemaakt worden omwille wraak.”
Wat er vroeger gebeurde. Laten we het over uw maatschappelijke activiteiten hebben. In Hoofddorp startten Turken een boycot en bezetten een fabriek. U loste dit probleem op. Hoe?
“In 1975 bezetten 160 Turkse medewerkers de fabriek Dam Chips. Hun werkgever ontsloeg hen op staande voet. Maar de Turken vertrokken niet en bleven op het fabrieksterrein. Dit zorgde voor Kamervragen. De media hield zich enkel met deze zaak bezig. Inspanningen van vakbonden mislukten. Ik ging toen naar Haarlem waar de Turken woonden en sprak heel lang met ze. Daarna belde ik de fabriekseigenaar en gaf aan dat ik beide kanten tevreden zou stellen. Eerst wilde de fabrieksbaas niet met mij in gesprek, echter na een paar keer bellen deed hij dit uiteindelijk toch.”
“We verzamelden ons met de Turken bij de fabriek. Het lukte ons vrede te sluiten tussen beide partijen. De volgende dag schreef de Nederlandse media dat “het de ombudsman van de Turken, journalist Ilhan Karacay, was gelukt wat niemand kon oplossen en dat beide partijen tot een overeenkomst zijn gekomen.”
U schreef een brief naar koningin Juliana. Waarover?
“In maart 1975 werd op een school in Helmond Turkse scholieren grof onrecht aangedaan. Elke zaterdag kregen zij Turkse taallessen en religieus onderwijs. Op een gegeven moment verbood de schoolleiding die lessen. Dit zorgde voor ophef in Nederland. Ik besloot hierop een brief te schrijven aan koningin Juliana en vroeg om haar bemiddeling. De Nederlandse media pikte dit op en besteedde er veel aandacht aan. Het resultaat was dat de lessen werden hervat.”
U werkte ook aan een generaal pardon voor arbeiders die toen onwettig in Nederland verbleven. Wat wilt u daarover delen?
“In 1973 vormden wij een werkgroep voor buitenlandse arbeiders die niet legaal in Nederland konden verblijven. Zij waren bestempeld als illegale arbeiders. Ik kwam met de term ‘generaal pardon’. Dit werd ook zo door de Nederlandse overheid overgenomen. In die tijd was er een zeer bekende vakbondsman van Spaanse afkomst. Hij keerde later terug naar Spanje en noemde mij ‘meneer generaal pardon’. Onze inspanningen hadden hun vruchten afgeworpen. De arbeiders kregen hun verblijfsvergunning.”
De Nederlandse regering wilde minder kinderbijslag betalen aan Turkse kinderen. Hoezo?
“In 1976 was ik betrokken bij een commissie van het Nederlandse ministerie van Sociale Zekerheid. De toenmalige regering was bezig met het inkorten van de kinderbijslag van Turken. Reden: in Turkije zou melk, groente en fruit goedkoper zijn dan in Nederland. Ik liet de commissie weten dat het omgekeerde het geval was. De Turkse kinderen leefden niet goedkoper in Turkije, omdat ouders in Europa leefden. Er werd dus juist meer uitgegeven aan de verzorging van de kinderen in Turkije. Mijn verhaal was genoeg voor de regering. Het plan was van de baan.”
Dan was er nog de Zwarte Markt-kwestie. Waar ging dat over?
“Ik was in 1983 betrokken bij de oprichting van ‘s werelds grootste marktplaats in Beverwijk. De Nederlandse ondernemer Bart van Kampen was marktondernemer. Toen Turken voor de Bruynzeel-fabriek in Zaandam geen markt meer mochten opzetten, kwam Bart van Kampen naar mij toe. Hij zei dat hij deze Turken ruimte kon aanbieden in Beverwijk.”
“Ik startte daarop een groot reclamecampagne en benadrukte alle marktondernemers die ik kende. Ik adverteerde in de kranten Hürriyet en Tercüman en plaatste overal posters. Het lukte ons om duizenden Turken naar de markt in Beverwijk te trekken omdat we gratis concerten organiseerden. We vlogen artiesten en zangers uit Turkije in. Deze plek is de grootse markt ter wereld te noemen, maar werd wekelijks gesloten wegens politie-invallen. Beverwijk had op dat moment honderd Turkse stands.”
“We besloten om een commissie op te richten om de politie-invallen tegen te gaan. We gingen naar de minister van Binnenlandse Zaken, echter deze bleef koppig en gaf aan dat de zondag een vrije dag moest blijven. Op dat moment nam ik het woord: “Meneer de minister, waarom zijn in Scheveningen, Noordwijk en Katwijk zondag alle winkels open?’ De minister gaf me precies het antwoord dat ik wilde horen: ‘De winkels zijn daar open voor buitenlanders.”
“Ik reageerde daar onmiddellijk op: ‘Goed meneer de minister, de Zwarte Markt is ook open voor vreemdelingen. Er zijn zeer beperkte recreatieve plekken voor buitenlanders in Nederland. Buitenlanders die naar deze markt komen, kunnen samen met hun kinderen een mooie en plezierige tijd beleven. Daarnaast hebben meer dan honderd Turkse bedrijven hun zaak geopend en daarmee honderden banen gecreëerd.’”
“De minister luisterde aandachtig naar mij. Hij sloeg met zijn hand op de tafel en besloot plotseling en standvastig dat de Turkse markt open mocht blijven. In eerste instantie leek het erop dat de Nederlanders in de commissie begonnen te protesteren. Ik greep in en zei: ‘Maak geen bezwaar. Vandaag wordt de Turkse markt toegestaan, morgen zal dat gelden voor de Nederlandse variant. In de maanden erna, mocht na onderhandelingen met de gemeente en leden van het ministerie, ook de Nederlandse markt open blijven. Sindsdien is de Turkse markt in Beverwijk nog steeds actief op zaterdag en zondag.”
Er was eens sprake van een marktboycot van de Turken. Wat gebeurde er?
“Turkse marktondernemers waren op een gegeven moment niet blij met de huurcontracten met markteigenaar Van Kampen. Een vooraanstaande Turk besloot over te gaan tot een boycot. De volgende dag stond men voor een gesloten markt. Mensen die van ver kwamen, gingen met lege handen naar huis. Dit terwijl er veel kosten waren gemaakt om de bezoekers naar de markt te krijgen.”
“Markteigenaar Bart van Kampen had door dat Turken door zouden blijven protesteren en nam telefonisch contact met mij op. Ik reisde vrijdagnacht naar het marktplein. Ik bracht de Turkse marktondernemers bij elkaar en gaf aan dat bij een vervolgboycot niemand meer naar deze markt zou komen. Dan zou iedereen verliezen. De Turk die de boycot was gestart begon wat te mompelen. Maar het overgrote deel luisterde naar mij en besloot de boycot te stoppen.”
“De volgende dag werd ik door Van Kampen gebeld. Hij vroeg om mijn bankrekening. Hij wilde mij een honorarium sturen voor mijn nachtreis en werkzaamheden. Ik bedankte hem hiervoor en weigerde die vergoeding.”
U schreef ook brieven aan koningin Beatrix en premier Mark Rutte.
“Ja, die brieven zijn in 2002 en 2017 met goede bedoelingen geschreven zodat het Turkse en Nederlandse volk in vrede kunnen leven.”
Dan zijn we nu bij een ander onderwerp beland. Wat zijn de verschillen tussen Turken en Nederlands op het gebied van cultuur, traditie, geloof en boosheid?
“Hoewel ik al vijftig jaar in Nederland leef als Turkse Nederlander en dus een dubbele nationaliteit heb, is het niet alleen lastig om het over deze verschillen te hebben, maar ook risicovol. Het is niet juist om iedereen over een kam te scheren. Daarom wil ik met de voorbeelden die ik geef niet generaliseren, maar benadruk wel hiermee dat het om de 51 procent gaat.”
U zal natuurlijk objectief antwoorden. Waarom aarzelt u hierover?
“Ik zal in mijn vergelijkingen niet de fout maken van de bekende denker en schrijver Aziz Nesin. Die zei dat ‘zestig procent van de Turken dom zijn’ en zorgde voor enorme ophef. Op de hevige kritiek die hij ontving, haalde Nesin uit dat hij het “fout had en dat tachtig procent van de Turken dom zijn’. Als Aziz Nesin slim was geweest had hij gereageerd dat ‘veertig procent van de Turken intelligent zijn’. Zo zou men begrijpen dat hij het over de ‘overige zestig procent’ had en zou hij niet zo bekritiseerd worden.”
“Nu ga ik in mijn vergelijking tussen Turken en Nederlanders niet dezelfde fout maken als Aziz Nesin en probeer te kijken naar een halfvol glas in plaats van een halfleeg glas.”
Hoe trouw vindt u Turken en Nederlanders?
“Nederlanders zijn op dit punt wat koelbloedig en nonchalant. Ze zijn je dankbaar na een behulpzame daad en gunst, maar kunnen deze ook snel vergeten. Voorbeeld: de Tachtigjarige Oorlog tussen Nederland en Spanje werd gewonnen dankzij invloed van het Ottomaanse Rijk. De toenmalige Prins Maurits gaf aan de plek waar het hevigst is gestreden de naam: ‘Turkije’ (provincie Zeeland) als dank voor de hulp van de Ottomanen. Op deze plek dicht bij de Belgische grens hebben we zelfs een honorair ambassadrice genaamd Monique Strum.”
Karaçay: “Nederland werd na stichting door geen enkel land erkend. De Nederlanders stuurden daarop ambassadeur Haga naar Istanboel. Haga werd na lang wachten ontvangen door Sultan Ahmet. Die erkende de Nederlandse staat wel, ondanks dat de Venetianen, Duitsers en Fransen hier fel op tegen waren. Sultan Ahmet gaf Nederland toestemming tot handel in regio van de Middellandse Zee. Turkije was het eerste land dat Nederland heeft erkend. En dat deed Turkije terwijl het één van de machtigste landen ter wereld was. Nederland verdiende en verdient nog steeds veel geld aan de tulp en tachtig andere bloemsoorten, die uit Turkije naar Nederland zijn gebracht. Hier worden ook festivals over gehouden.”
“Nederland profiteerde ook van de keramiek, tabak, koffie en muziekinstrumenten uit Turkije. Nederland moest Turkije dankbaar blijven. Wat zien we nu? De huidige premier van Nederland, Mark Rutte, schuift dit alles op zij. Zijn anti-Turkije uitspraken en houding zijn verreweg van trouwheid. Slechts een klein deel van de Nederlanders is op de hoogte van wat ik hierboven heb verteld. Ik ben tot op heden de enige die hierover een boek heeft geschreven. Alleen de lezers van dit boek en goede historici weten wat Turkije allemaal voor Nederland heeft betekend. De Nederlanders die de juiste informatie lezen, zullen Turkije vanaf nu (hopelijk) wel dankbaar zijn.”
Woede
“Nederlanders worden niet vaak en ook niet snel boos. Voorbeeld: als een Turk tegen een Nederlander zegt dat hij het ‘met zijn zus/zusje ‘gaat doen’ , blijft de Nederlander over het algemeen de Turk op absurde wijze aankijken. De Nederlander zal daarop heel koelbloedig reageren door te zeggen dat ze thuis is en eens moet kijken of zij hem (de Turk die de betreffende opmerking maakt) wel mag. Als een dusdanige opmerking tegen een Turk wordt gemaakt loopt men een groot risico op een gevecht, bloedblad en zelfs moord.”
“Nog een voorbeeld. Een Turk bezoekt samen met zijn echtgenoot het huis van de schoonmoeder. Op een gegeven moment is de Turk boos op zijn vrouw en fluistert zonder dat iemand anders het hoort tegen haar: ‘Ik neuk je moeder’. Hierop zegt de echtgenoot tegen haar moeder: “Hey mam, hij wil het met je doen”. De schoonmoeder reageert daarop: “Aaah, ik ben te oud voor die zaken”. Als de Turkse schoonmoeder op deze wijze wordt geschoffeerd, wordt er op zijn minst iets gegooid op het hoofd van de belediger.”
Kunt u een politieke voorbeeld geven?
“Een Turkse politicus die boos is op Nederland begint zijn woorden met “Heeeyyy Nederland” en vervolgt met “jij bent een nazi-overblijfsel, jij bent een fascist, jij bent een uitbuiter”. Daarentegen is de Nederlandse politicus een stuk rustiger en doet niet aan persoonlijke of algehele belediging richting een volk.”
En hoe zit het met hoffelijkheid tussen Turken en Nederlanders?
“Nederlanders zijn over het algemeen zachtaardig. In een discussie met andersdenkenden blijft men bij het onderwerp. Maar de Turk dwaalt af en speelt op de man. Voorbeeld: een Turkse politicus zal in een politieke discussie met zijn tegenstander zeggen dat hij niet eens een schaapsherder kan zijn. In Turkije hebben we tijdens verkiezingstijd het helemaal gehad met het geschreeuw startend met ‘Hey jij meneer de Kemal’, ‘Heyyyyy meneer Muharrem’ en ‘ja meneer Recep’. Gelukkig is verkiezingstijd voorbij en is de boel wat rustiger. Daardoor zijn wij ook wat rustiger geworden.”
Gastvrijheid
“Dat Turken zeer gastvrij zijn, zal elk mens wel zeggen. In Marmaris is ‘s nachts rond 23:00 uur een echtpaar bestaande uit een Turk en een Nederlander onderweg naar hun hotel. Zij besluiten een kortere route te nemen door iemands tuin. Zij hebben niet door dat de tuineigenaren thuis gezamenlijk zitten te eten. Hierop schrikt deze echtpaar en probeert met een begroeting weg te komen. Tot hun grote verbazing krijgen zij van deze huiseigenaren te horen: “ook een goedenavond, neem plaats, neem plaats (aan tafel)’. Na veel aandringen besluit het Turks-Nederlandse echtpaar aan de eettafel aan te schuiven en staat versteld van de gastvrijheid.”
“Elke Turk heeft vaak zijn Nederlandse buurman uitgenodigd voor een maaltijd. Of heeft wat van zijn eten aan de buren gegeven. Maar zoiets hoef je niet van Nederlanders te verwachten. Want het antwoord ligt al klaar: ‘Zoiets bestaat niet in onze traditie’.”
En het verschil in cultuurgebonden beleefdheidsregels?
“Als we dit onderwerp vergelijken met de mensen van beide landen, zien we dat de Turken meer aandacht besteden aan deze regel. Dit kan anders zijn bij de elite, maar wanneer we kijken naar het gewone volk, ben ik ervan overtuigd dat deze regels hoger in het vaandel staan.”
“Bijvoorbeeld: ik zal mijn gast die mij bezoekt netjes in mijn jas en schoenen bij de deur ontvangen. Dit geldt voor thuis, maar ook op kantoor. Maar bij, toch ga ik ‘sommige Nederlanders’ zeggen, ontbreekt deze beleefdheid.”
“Als bij de Turk een oudere binnenloopt, staat de kleine op en wijst naar een zitplaats. Laat me een gebeurtenis vertellen die ik heb meegemaakt: er wordt een verjaardag gevierd in het huis van een familielid. Het huis zit vol met gasten. De jongste puber van het huis zit op de bank, terwijl een oude Turkse oom moet staan. Op een gegeven moment verlaat deze jonge knaap even zijn zitplaats. De oude Turkse oom neemt daarop plaats op deze bank. De reactie van deze jonge knaap is heel vreemd: “Je zit op mijn plek”. De Turkse oom hoort dit, maar reageert niet. De desbetreffende knul is twintig jaar oud en weet blijkbaar niet wat beleefdheid is.”
Wat is het verschil tussen het religieuze begrip en gedrag hierin tussen Turken en Nederlanders?
“Nederlanders zijn over het algemeen christelijk. De Turken zijn moslim. De Turk gelooft in het lot en dat alles al vooraf bepaald is. De Nederlander gelooft daar niet in. Tijdens een debat met een Nederlander zal hij vragen: ‘Is het God die alles over mij schrijft?’ Welnu, zal God op iemands voorhoofd schrijven dat hij een driejarig kind zal verkrachten en daarna zal vermoorden? Of zal dat op het voorhoofd van dat kindje staan? Het antwoord daarop is moeilijk te vinden.”
“De Turk gelooft in het lot en dat zijn tijd van overlijden vaststaat. De Nederlanders vragen daarop ‘waarom God dan de mensen in Scandinavië negentig jaar laat leven, terwijl mensen in ontwikkelingslanden maar dertig tot vijftig jaar oud worden?’ Ook daar is een moeilijk antwoord op te geven.”
Hoe kijkt men naar de liefde?
“Liefde kent geen grenzen. Ieder houdt op unieke wijze van elkaar. Maar wat ik waarneem, is dat mensen die uit het Oosten (Turkije) komen van elkaar kunnen houden alsof hun leven er van af hangt. Ik wil hier geen onderscheid maken tussen Turken en Nederlanders. Het zou geschikter zijn om een oosterse en westerse vergelijking te maken. De westerling verliest, net zoals bij elk onderwerp, ook niet zijn koelbloedigheid. Hij zal van iemand houden, maar niet tot de dood. De oosterling kiest voor de ongelofelijke liefde.”
Gedurende zijn hele leven worstelde Karaçay in Nederland met sociale kwesties en persoonlijke zaken van zijn landgenoten. Die strijd werd voor werkgeversdeuren, ziekenhuisdeuren, gevangenispoorten en voor menig ander denkbare poorten gehouden. Karaçay’s activiteiten vinden uiteraard een plekje in de Turks-Nederlandse geschiedenis.
Karaçay wordt met name daardoor onder Turks-Nederlandse journalisten gezien als een ‘abi’, Turks voor de (grote) broer.
TM 21.07.2018 Nederland is vorig jaar de grootste buitenlandse investeerder in Turkije geworden. Nu de twee landen tot een herstel van de betrekkingen gaan, zal dat met name de economische relatie positief beïnvloeden.
Dat verklaart voorzitter Murat Özyeğin van de Economische Raad DEIK afdeling Turkije-Nederland.
De zakenwereld is tevreden met de toenadering tussen Nederland en Turkije, zei Özyeğin. “Nederland was met 1,77 miljard dollar vorig jaar opnieuw de grootste investeerder in Turkije. Ondanks de ruzie bleven de economische betrekkingen op dit niveau. Dat laat zien dat in de toekomst deze samenwerking zal toenemen”, stelt de DEIK-voorzitter.
Hij bedankt de twee buitenlandministers die het herstel in werking hebben laten treden. Minister Stef Blok zette de eerste stap door een brief te overhandigen aan zijn Turkse collega (LEES meer). “De twee ambassadeurs van beide landen zullen al in september terugkeren naar hun ambt”, aldus Özyeğin.
Elsevier 20.07.2018 Na een jaar lang vrieskou hebben Nederland en Turkije vrijdag de onderlinge diplomatieke betrekkingen weer hersteld. Dat betekent dat er weer een Turkse ambassadeur in Den Haag komt en een Nederlandse in Ankara. Maar de relatie tussen Nederland en Turkije is al sinds 2012 turbulent, en tekent zich door een aantal rellen.
Minister Stef Blok (VVD) van Buitenlandse Zaken meldt vrijdag dat de diplomatieke relatie met Turkije weer hersteld is. De relatie tussen de twee landen werd volgens hem tijdens de NAVO-top in Brussel vorige week besproken. Vervolgens schreef Blok een brief aan de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu, die Blok vervolgens belde. Toen besloten de twee om de relatie weer te normaliseren. Ook heeft Blok beloofd nog dit jaar een bezoek te brengen aan Turkije.
Er blijven belangrijke kwesties spelen, vindt Blok
De betrekkingen met Turkije belandden eerder in zwaar weer omdat de regering vorig jaar twee Turkse ministers verbood om in Nederland campagne te voeren voor het referendum van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dat ontaardde in een rel, die voor beide kanten de aanleiding vormde om de ambassadeurs terug te trekken.
Volgens Blok zijn er veel belangrijke kwesties die spelen tussen Nederland en Turkije: ‘Denk aan de bestrijding van ISIS, het risico van terugkerende strijders uit Syrië en consulaire kwesties, maar ook onze zorgen over de rechtsstaat en mensenrechtensituatie in Turkije.’
Veel incidenten sinds 2012
Het is zeker niet de eerste keer dat de twee landen diplomatiek met elkaar in de clinch liggen. Al sinds 2012 is de relatie met Turkije turbulent.
Zo wilde in 2012 de toenmalige Turkse president Abdullah Gül – de voorganger van Erdogan – naar Nederland komen. PVV-leider Geert Wilders, destijds gedoogpartner van VVD en CDA, liet toen weten dat Gül niet welkom was. Daarop noemde Gül hem ‘islamofoob’.
Een jaar later, in 2013, bezocht Erdogan – die toen nog premier was – Nederland. Vlak voor zijn vertrek maakte hij zich kwaad om Yunus, het Turks-Nederlandse jongetje dat als baby werd geplaatst bij lesbische pleegouders. Het plaatsen van een kind bij homoseksuele ouders strookt niet met islamitische waarden, aldus een boze Erdogan die de zaak persoonlijk besprak met premier Mark Rutte. Rutte reageerde door aan te stippen dat Nederland geen onderscheid maakt op basis van geloof of seksuele geaardheid van pleegouders.
Weer een jaar later, in 2014, beweert de Turkse regering dat Nederland Turkse Nederlanders discrimineert. Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken schreef dat in een brief aan de Tweede Kamer. De regering beklaagde zich over ‘racistische aanvallen’ op de diaspora in Nederland.
In januari 2015 wordt de journalist Fréderike Geerdink, die veel over Koerdische zaken schrijft, in Turkije opgepakt. Ze wordt beschuldigd van vervaardigen en verspreiden van ‘terreurpropaganda’ (voor de PKK, red.). De arrestatie gebeurt tijdens een bezoek van de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders. Later dat jaar werd Geerdink, die woonde in het overwegend Koerdische Diyarbakir in het oosten van Turkije, het land uitgezet.
In oktober 2015 roept Nederland de Turkse ambassadeur op het matje. Turkse Nederlanders hadden tot de verbazing van velen een brief op de mat gekregen van de regerende AK-partij. Daarin werden ze opgeroepen om tijdens de parlementsverkiezingen in dat jaar opnieuw op de partij te stemmen. De kwestie was saillant, omdat het impliceerde dat de partij van Erdogan schijnbaar de contactgegevens van Turken in Nederland in handen had.
In april 2016 ging het een stapje verder. Het Turkse consulaat in Rotterdam riep Turken op om beledigingen aan het adres van Erdogan te melden, inclusief de persoonlijke gegevens van degenen die zich daaraan schuldig zouden maken. Kort daarna werd columnist Ebru Umar opgepakt in haar vakantiehuis in Kusadasi aan de Turke westkust. Aanleiding waren haar tweets over Erdogan. Ook haalde ze in haar column uit naar het meldpunt van het Turkse consulaat, en benadrukte dat het een manier was om critici het zwijgen op te leggen. Umar bleef kort vastzitten, en mocht vervolgens het land een aantal weken niet verlaten.
Een jaar later in maart 2017 was de diplomatieke rel waarvan de banden nu zijn hersteld. De Turkse ministers Cavusoglu (Buitenlandse Zaken) en Fatma Kaya van Familiezaken wilden in Nederland campagne voeren voor de nieuw ingevoerde Turkse grondwet, destijds onderwerp van een referendum. Van Cavusoglu werden de landingsrechten ingetrokken waardoor zijn vliegtuig niet kon aankomen en moest uitwijken naar het vliegveld Charles de Gaulle in Parijs. Vanuit Duitsland was Kaya per auto onderweg naar Rotterdam, maar zij werd tegengehouden en teruggestuurd. In Rotterdam braken vervolgens rellen uit: boze aanhangers wilden haar graag horen spreken bij het consulaat. Vervolgens weerde Turkije de Nederlandse ambassadeur en vice versa. Er volgden heftige woordenwisselingen, waarin Erdogan Nederland onder meer uitmaakte voor ‘nazi-overblijfselen’ en ‘fascisten’.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 20.07.2018 Bedrijven in de handel en logistiek zijn blij met het herstellen van de diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije. Volgens evofenedex, dat de belangen van 15.000 in Nederland gevestigde bedrijven behartigt, biedt dit goede kansen om gezamenlijke problemen op het gebied van handel en logistiek beter aan te pakken.
,,Er is nog veel meer werk aan de winkel, maar dit is een stevige stap in de goede richting”, aldus de organisatie. Een probleem dat speelt is dat Turkse chauffeurs op weg naar onder andere Nederlandse bedrijven nog steeds grote hinder ondervinden bij de passage van Oostenrijk.
De laatste tijd zijn er bovendien weer wachtrijen voor verkeer aan de grens tussen Turkije en de EU, zegt evofenedex. En er is onduidelijkheid over de benodigde documenten voor vrachtvervoer tussen Turkije en de EU. Ook zijn Nederlandse bedrijven volgens de organisatie wat terughoudend met investeringen in Turkije, vanwege slechte ervaringen uit het verleden.
NOS 20.07.2018 Nederland en Turkije herstellen de onderlinge diplomatieke betrekkingen. Dat betekent dat er weer een Turkse ambassadeur in Den Haag komt en een Nederlandse ambassadeur in Ankara, hebben de regeringen van beide landen bekendgemaakt.
De relatie tussen Nederland en Turkije was slecht sinds Nederland in maart 2017 de Turkse minister van Familiezaken uitzette. Zij was zonder toestemming naar Rotterdam gekomen om campagne te voeren voor president Erdogan.
Dat leidde ertoe dat Turkije de Nederlandse ambassadeur, die op dat moment in Nederland was, verbood om terug te keren en dat Nederland geen toestemming gaf voor het aantreden van een nieuwe Turkse ambassadeur in Den Haag.
Ontmoeting in Brussel
In een gezamenlijke verklaring schrijven de Nederlandse en de Turkse regering dat Blok en zijn Turkse collega Cavusoglu elkaar op 11 juli in de marge van de NAVO-top in Brussel hebben ontmoet.
De twee NAVO-bondgenoten spraken over de gebeurtenissen in maart vorig jaar en constateerden dat ze het daarover oneens bleven. Blok laat weten dat het juist daarom van belang is om weer een volwaardige diplomatieke relatie hebben.
De ministers van Buitenlandse Zaken hadden ook later nog contact, waarbij zij steeds benadrukten dat Nederland en Turkije vriendschappelijke en economische banden hebben die 400 jaar teruggaan en dat het omwille van de migratieaanpak en de bestrijding van terrorisme van belang is om de betrekkingen te normaliseren.
‘Bladzijde omslaan’
Blok zal in augustus of september een bezoek aan Turkije brengen. Hij zegt dat het goed is dat Turkije en Nederland de bladzijde omslaan. “Dat is nodig om vrij te spreken over zaken die ons binden, maar ook over onderwerpen waarover we van mening verschillen.”
Bronnen melden dat geen van beide landen excuses heeft gemaakt voor wat er in maart is gebeurd en de beschuldigingen die daarop volgden. Turkije wilde aanvankelijk dat Den Haag zich zou verontschuldigen voor het uitzetten van de minister, en Nederland eiste excuses van Ankara omdat Erdogan na het uitzetten van de bewindsvrouw over nazi-praktijken sprak en Nederland fascistisch noemde.
NU 20.07.2018 Nederland en Turkije herstellen hun onderlinge diplomatieke betrekkingen. Dat betekent dat er weer een Turkse ambassadeur in Den Haag komt en een Nederlandse ambassadeur in Ankara. Dat meldt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) vrijdag aan de Tweede Kamer. Ook is afgesproken dat Blok op korte termijn een officieel bezoek aan Turkije zal brengen.
De banden zijn aangehaald na de NAVO-top van vorige week. In een gezamelijke verklaring schrijven Nederland en Turkije dat zij de verslechterde relatie betreurenswaardig vinden.
“Turkije en Nederland zijn twee vriendschappelijke landen en NAVO-bondgenoten met veel gemeenschappelijke belangen.”
Turkije-rel
De betrekkingen met Turkije stonden zwaar onder druk sinds de regering in maart vorig jaar twee Turkse ministers verbood in Nederland campagne te voeren voor hun president Recep Tayyip Erdogan.
Erdogan beschuldigde Nederland van nazisme en fascisme en verklaarde dat de Nederlandse ambassadeur niet meer welkom was. Sindsdien zijn de diplomatieke verhoudingen verslechterd. Premier Mark Rutte en president Erdogan eisten over en weer excuses van elkaar.
Oude vriend
Rutte stelde later dat excuses toch niet nodig zijn en Erdogan noemde Rutte “een oude vriend”. Toch heeft het vervolgens maanden geduurd voordat de diplomatieke relaties waren hersteld.
In februari dit jaar trok Nederland de ambassadeur officieel terug. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat er zo snel mogelijk een nieuwe ambassadeur naar Ankara zal worden gestuurd. Dat besluit moet eerst door de ministerraad worden goedgekeurd.
AD 20.07.2018 Nederland en Turkije zijn begonnen aan het herstellen van de diplomatieke banden. Er komt weer een Turkse ambassadeur in Den Haag en een Nederlandse ambassadeur in Ankara, schrijft minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) vanmiddag aan de Tweede Kamer.
Dit is nodig om vrij te spreken over zaken die ons binden, maar ook over onderwerpen waarover we van mening verschillen
Minister Blok
De relatie met Turkije staat al langere tijd zwaar onder druk sinds het kabinet in maart vorig jaar twee Turkse ministers verbood om in Nederland campagne te voeren voor president Recep Tayyip Erdogan. De rel die daardoor ontstond was voor beide landen reden hun ambassadeur terug te roepen.
,,Goed dat Turkije en Nederland de bladzijde samen omslaan, en we onze betrekkingen herstellen”, zegt Blok in reactie. ,,Dat is nodig om vrij te spreken over zaken die ons binden, maar ook over onderwerpen waarover we van mening verschillen.”
Nederland heeft de afgelopen tijd opnieuw gesprekken gevoerd met Turkije op ambtelijk niveau. Daarnaast had Blok zelf ook twee ontmoetingen met zijn Turkse collega Mevlüt Çavusoglu. ‘Deze gesprekken hebben ertoe geleid dat Turkije en Nederland hebben besloten de diplomatieke betrekkingen te normaliseren’, aldus Blok in de korte brief. Ook zal Blok nog dit jaar een bezoek brengen aan Turkije.
De partijen blijven het oneens over de gebeurtenissen in maart vorig jaar, maar er spelen volgens Blok veel belangrijkere kwesties tussen Nederland en Turkije. ,,Denk aan de bestrijding van IS, het risico van terugkerende strijders uit Syrië en consulaire kwesties, maar ook onze zorgen over de rechtsstaat en de mensenrechtensituatie in Turkije.” Beide landen hechten er dan ook aan een ‘volwaardige diplomatieke relatie’ te onderhouden, benadrukken ze in een gezamenlijke verklaring.
Rotterdam
Nederland en Turkije botsten met elkaar vanwege een voorgenomen bezoek van Cavusoglu aan Rotterdam, waar hij een campagnebijeenkomst wilde houden voor het Turkse referendum. Nederland besloot hem op het laatste moment de toegang te ontzeggen, waarop Turkije een andere minister naar Rotterdam stuurde, die toevallig in Duitsland was. Zij werd door de politie tegengehouden en teruggebracht naar Duitsland.
Turkije eiste excuses van Nederland. President Erdogan beschuldigde Nederland onder meer van nazisme en fascisme.
Eind vorig jaar gingen de partijen ook al met elkaar om tafel om nader tot elkaar te komen. Hoewel het gesprek volgens bronnen in goede sfeer verliep, bleef een oplossing uit.
TM 20.07.2018 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft het initiatief genomen de betrekkingen met Turkije te herstellen. Dat liet de Turkse buitenlandminister Mevlüt Çavuşoğlu vrijdag weten.
De twee spraken elkaar tijdens de NAVO-top. “Uit ons gesprek bleek dat beide kanten de uitgebreide strategische betrekkingen willen herstellen. Dat zal op initiatief van mijn Nederlandse collega gebeuren. Hij heeft mij een brief overhandigd en gaf aan dat hij de relatie wil herstellen”, liet de Turkse minister in een interview weten.
Beide landen gaan nog bespreken hoe het herstel zal plaatsvinden en welke stappen ondernomen worden. “Turkije en Nederland zijn twee vriendschappelijke landen en NAVO-bondgenoten met veel gemeenschappelijke belangen”, staat in een gezamenlijke verklaring.
Rotterdam
Nederland en Turkije raakten in een ongekende diepe ruzie toen in maart 2017 Nederland de toegang van Turkse ministers verbood en landingsrechten introk.
De Turkse minister van Familizaken die toch met de auto naar Rotterdam kwam, werd kort gearresteerd en middels een politie-escorte geforceerd naar Duitsland gebracht. Burgemeester Ahmed Aboutaleb zorgde voor enorme woede bij zowel Turkije als Turkse Nederlanders toen hij in een NOS-uitzending liet weten dat hij een schietbevel had uitgevaardigd mocht de Turkse minister niet uit haar diplomatenauto komen. Er werd zelfs aan een takelwagen gedacht.
De Rotterdamse politie liet honden los op aangestormde Turkse Nederlanders. Een politiehond beet in het been van een Turkse Nederlander die een gepensioneerde Nederlandse militair is. (LEES meer)
Turkse Nederlanders gaven aan dat de politie hen van achteren aanviel terwijl er geen sprake was van een betoging en ze wegliepen. Turken in Turkije keken live mee dankzij Turkse televisiezenders die ook aanwezig waren. Een bekende Turkse nieuwslezer werd ook weggeduwd door de Rotterdamse politie.
Turkije stuurde daarop de Nederlandse ambassadeur in Turkije weg en sloot ook het luchtruim voor Nederlandse diplomaten. Het land noemde de daden van Nederland een ongekend diplomatisch schandaal.
Elsevier 19.07.2018 Na twee jaar is er in de nacht van woensdag op donderdag een einde gekomen aan de noodtoestand in Turkije. Die werd ingesteld na de mislukte coup in juli 2016, en werd dit keer voor het eerst niet verlengd.
Het opheffen van de noodtoestand was een van de verkiezingsbeloften van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Europese Unie (EU) verwelkomt het besluit om de noodtoestand op te heffen, maar zet ook vraagtekens bij hoeveel er in de praktijk verandert.
Critici ontslagen, opgesloten en vervolgd
De noodtoestand was twee jaar lang van kracht. Hij werd vijf dagen na de mislukte staatsgreep in Turkije voor het eerst ingesteld. De Turkse regering houdt de in Pennsylvania woonachtige islamitische geestelijke Fethullah Gülen en zijn volgelingen steevast verantwoordelijk voor de coup, en hebben onder de noodtoestand veel van zijn vermeende aanhangers vervolgd. In april verlengde de regering van Erdogan de noodtoestand voor de zevende keer.
Onder de noodtoestand kon Erdogan per decreet regeren, iets wat hij met zijn machtsuitbreiding naar aanleiding van de nieuwe grondwetswijzigingen overigens ook kan.
Onder de noodtoestand konden de rechten en vrijheden van burgers flink worden ingeperkt. Onder die noodtoestand werden talloze ambtenaren, rechters, journalisten en academici ontslagen en op non-actief gesteld. Ook veel andere prominenten, academici en politici (vooral van de Koerdische oppositiepartij HDP) werden dan ook onder het mom van de noodtoestand ontslagen of opgesloten. Tientallen kranten en andere mediabedrijven moesten hun deuren sluiten.
Veel kritiek op Turkse noodtoestand
De Turkse noodtoestand werd zowel nationaal als internationaal bekritiseerd: critici beschuldigen Erdogan ervan misbruik te maken van de situatie en tegenstanders zo de mond te willen snoeren. Volgens officiële cijfers werden sinds juli 2016 ten minste 77.000 mensen gevangengezet onder het mom van de noodtoestand.
Critici van de regering-Erdogan zijn sceptisch over het opheffen van de noodtoestand. Volgens hen verandert er in de praktijk weinig. Vanwege zijn onlangs verworven machtsuitbreiding, vrezen zij dat wat vroeger als noodtoestand gold, nu de permanente situatie wordt.
Er ligt in Turkije namelijk een wetsontwerp van Erdogans AK-partij klaar voor de ‘strijd tegen terreur in normale toestand’. Binnen die wet zouden rechters, militairen en ambtenaren kunnen worden ontslagen in het kader van terreurbestrijding – een rekbaar begrip in Turkije – en kan hun paspoort worden ingetrokken. Daarnaast blijft de vrijheid van vergaderen beperkt, en kunnen mensen die als gevaar voor de ‘publieke orde’ worden gezien, worden verboden bepaalde gebieden te verlaten. Tot slot wordt het militairen toegestaan om in een ‘noodgeval’ mensen zonder opgave van reden te fouilleren, en auto’s en bezittingen te doorzoeken.
De Europese Unie (EU) is kritisch over de nieuwe wet. ‘Het beëindigen van de noodtoestand is een welkome stap,’ zegt EU-buitenlandwoordvoerder Maja Kocijancic, ‘maar tegelijkertijd geloven wij dat de goedkeuring van de nieuwe wetten waarmee de autoriteiten uitzonderlijke macht krijgen, en waarbij sommige restrictieve elementen van de noodtoestand blijven bestaan, het positieve effect van het beëindigen daarvan temperen.’ De Europese Unie roept Turkije dan ook voor de zoveelste keer op om maatregelen die de rechtsstaat aantasten, terug te draaien.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
NOS 19.07.2018 De noodtoestand in Turkije is na twee jaar opgeheven. Vannacht is er een eind aan gekomen doordat hij niet is verlengd.
De noodtoestand werd ingesteld na de couppoging van juli 2016 en werd sindsdien elke drie maanden verlengd. President Erdogan beloofde in juni dat hij de noodtoestand zou opheffen als hij opnieuw tot president werd gekozen.
Erdogan kon de afgelopen twee jaar per decreet regeren (dus zonder instemming van het parlement) en rechten en vrijheden van de Turken inperken. Volgens hem was dat nodig in de strijd tegen het terrorisme, en met name tegen de aanhangers van de in Amerika wonende geestelijke Gülen, die volgens hem achter de mislukte staatsgreep zat.
Sinds juli 2016 zijn volgens officiële cijfers minstens 77.000 mensen gevangen gezet, onder wie journalisten en politici van de oppositie. Tientallen kranten en andere mediaorganisaties zijn gesloten. Minstens 130.000 ambtenaren en 4000 rechters en officieren van justitie zijn ontslagen. Nog maar twee weken geleden raakten 18.000 leraren, politiemensen en militairen hun baan kwijt.
Volgens critici van Erdogan zal het opheffen van de noodtoestand niet veel veranderen. Door een recente wijziging in de grondwet heeft de president meer macht gekregen. Ze zeggen dat de noodtoestand onder het mom van normaliteit in feite permanent zal worden.
Er ligt volgens het Duitse persbureau DPA een wetsontwerp voor “de strijd tegen de terreur in de normale toestand”. Die wet biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om rechters, militairen en ambtenaren te ontslaan en hun paspoort in te nemen. Ook blijft de vrijheid van vergaderen beperkt. Verdachten kunnen zonder meer tot twaalf dagen in een politiecel vastgehouden worden.
NU 19.07.2018 De noodtoestand in Turkije is na twee jaar opgeheven. De noodtoestand werd kort na de mislukte staatsgreep in 2016 afgekondigd en is in de nacht van woensdag op donderdag verlopen.
Vanwege de noodtoestand konden bepaalde vrijheden worden ingeperkt en kon de regering zonder instemming van het parlement decreten uitvaardigen.
Sinds de mislukte staatsgreep zijn ongeveer 160.000 mensen gevangengezet en is een vergelijkbaar aantal ambtenaren ontslagen, meldde het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties afgelopen maart.
De noodtoestand werd in totaal zeven keer met drie maanden verlengd. President Recep Tayyip Erdogan, die onlangs is herkozen, had al beloofd de noodtoestand niet nog eens te verlengen.
Tegenstanders van Erdogan verwachten niet dat er veel zal veranderen. Door een recente grondwetswijziging heeft Erdogan meer macht dan voorheen. Het parlement buigt zich nog over nieuwe antiterreurwetten.
TM 19.07.2018 De Europese Unie heeft de stap van Turkije de noodtoestand op te heffen positief verwelkomd. In het land gold sinds de mislukte couppoging van 15 juli 2016 de noodtoestand.
In een schriftelijke verklaring zei Federica Mogherini, hoofd van het buitenlandse beleid van de EU: “Het einde van de noodtoestand die in Turkije van kracht is sinds de couppoging van 2016 is een stap naar verwelkoming.”
Maar vindt Mogherini dat “de goedkeuring van nieuwe wetgevingsvoorstellen die buitengewone bevoegdheden aan autoriteiten verlenen en verschillende beperkende elementen het positieve effect van de beëindiging kunnen dempen.”
De opmerkingen van de EU-chef lieten niet lang op zich wachten en kwamen kort na het besluit van Turkije de noodtoestand niet te gaan verlengen.
De Turkse regering heeft op 20 juli 2016 voor het eerst een noodtoestand uitgeroepen na een mislukte staatsgreeppoging onder leiding van terreurgroep FETO en diens in de VS gevestigde sekteleider. In april vernieuwde de regering de noodtoestand voor de zevende keer.
In haar verklaring bevestigde Mogherini ook de verwachtingen van de EU dat “Turkije de belangrijkste aanbevelingen van de Raad van Europa, de Commissie van Venetië en andere relevante instellingen ten uitvoer legt en de scheiding der machten tussen de uitvoerende macht en de rechterlijke macht respecteert.”
“We verwachten ook van Turkije dat alle maatregelen die een negatieve invloed blijven hebben op de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de fundamentele vrijheden die de kern vormen van elke democratische staat worden teruggedraaid,” merkte ze op.
Ze benadrukte ook dat “concrete en duurzame verbeteringen op het gebied van de rechtsstaat en fundamentele vrijheden van essentieel belang blijven voor de vooruitzichten van de betrekkingen tussen de EU en Turkije.”
AD 19.07.2018 Na twee jaar is in Turkije de noodtoestand opgeheven. Die werd kort na de mislukte staatsgreep in 2016 afgekondigd en verliep in de nacht van woensdag op donderdag.
Door de noodtoestand konden bepaalde vrijheden worden ingeperkt en kon de regering decreten uitvaardigen die geen goedkeuring van het parlement nodig hebben. Sinds de mislukte staatsgreep zijn ongeveer 160.000 mensen gevangengezet en is bijna hetzelfde aantal ambtenaren ontslagen, meldde het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties in maart van dit jaar. Ruim 50 duizend van hen werden in staat van beschuldiging gesteld.
Erdogan is ervan overtuigd dat zijn voormalige medestander, de Turkse geestelijke Fethullah Gülen,achter de mislukte coup zit. Gülen woont in de Verenigde Staten sinds 1999. Tienduizenden mensen die werden ontslagen en vastgezet worden door de regering van Erdogan gezien als Gülen-aanhangers.
De noodtoestand werd in totaal zeven keer met drie maanden verlengd. President Recep Tayyip Erdogan, die onlangs is herkozen als president, had al beloofd die niet nog eens te verlengen.
Tegenstanders van Erdogan verwachten niet dat veel zal veranderen. Door een recente grondwetswijziging heeft Erdogan veel meer macht dan voorheen. Veel aanklagers en rechters werden vervangen in de nasleep van de coup en het parlement buigt zich momenteel over nieuwe antiterreurwetten.
Elsevier 17.07.2018 De Oostenrijkse premier Sebastian Kurz wil het toetredingsproces van Turkije tot de Europese Unie direct een halt toeroepen. Volgens Kurz hebben verdere gesprekken over toetreding geen enkele zin. ‘Turkije heeft zich de afgelopen jaren voortdurend verwijderd van Europa en de Europese waarden.’
Dat zegt Kurz in een interview met de Griekse krant Ekathimerini. Oostenrijk is sinds 1 juli voorzitter van de Europese Unie, reden voor Kurz om de schijnwerpers op te zoeken.
‘Ik ben al jaren duidelijk geweest over een eerlijke relatie met Turkije,’ zegt Kurz. ‘Onderhandelingen over het EU-lidmaatschap van Turkije moeten onmiddellijk stoppen. Turkije heeft zich de afgelopen jaren voortdurend verwijderd van Europa en de Europese waarden. Tegelijkertijd moeten we ons richten op andere vormen van samenwerking tussen de Europese Unie en Turkije.’
Oostenrijk neemt geen extra migranten op
De Oostenrijkse premier heeft de inperking van de migratiestroom hoog op de agenda staan, laat hij weten. Kurz wil geen extra migranten opnemen.
Volgens Kurz is er binnen de Europese Raad in toenemende mate consensus over dit vraagstuk: ‘We juichen toe dat een groeiend aantal lidstaten het eens lijkt over de versterking van de Europese buitengrens, dat zij grensagentschap Frontex een hogere begroting en een groter mandaat willen geven, en de samenwerking willen aangaan met andere landen.’
Samenwerking op terreinen buitenland, veiligheid en defensie
Kurz staat bekend als een conservatieve kracht binnen de Europese Unie. Toch ziet hij nut in het Europese project. ‘De Europese Unie moet sterk en betrokken zijn op de belangrijke gebieden, zoals buitenlandbeleid, veiligheid en defensie. Daaronder valt ook de gezamenlijke bewaking van de buitengrens en de bescherming van onze concurrentiepositie in een globaliserende wereld.’
‘Tegelijkertijd moet de Europese Unie zich terugtrekken van veel dossiers die beter op nationaal of regionaal niveau kunnen worden afgehandeld. Dan weten we ons verzekerd van een sterke en effectieve Europese Unie.’
Kurz wil de Europese Unie dichter bij de Europese bevolking brengen. ‘Er moet geen eerste- en tweedeklas lidmaatschap ontstaan, of een dialoog waarin de een zich moreel verheven voelt boven een ander.’
Berend Sommer (1990) is sinds maart 2017 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NU 12.07.2018 Een rechtbank in Turkije heeft 72 mensen tot levenslang veroordeeld voor hun rol in rellen die in Istanbul ontstonden tijdens de mislukte couppoging in juli 2016.
Zij zouden burgers hebben gedood die na een oproep van president Recep Tayyip Erdogan in het geweer kwamen tegen de plegers van de staatsgreep.
Op een van de bruggen over de Bosporus in de Turkse stad kwam het tot gewelddadigheden waardoor 34 mensen om het leven kwamen.
Elsevier 11.07.2018 Maandag is Recep Tayyip Erdogan tijdens een pompeuze ceremonie opnieuw ingezworen als president van Turkije. Daarmee treedt ook het door opponenten gevreesde presidentiële systeem in. Erdogan laat er geen gras over groeien: direct na zijn officiële aantreden voerde hij een aantal ingrijpende veranderingen door.
Onder het nieuwe presidentiële systeem is er niet langer een premier in Turkije. Alle uitvoerende macht ligt daarmee bij Erdogan. Hij kan zelf ministers, hooggeplaatste rechters en topambtenaren benoemen, zonder ingrijpen van het parlement.
Controversiële benoeming van schoonzoon als minister
Onder het nieuwe systeem wordt een kabinet ingesteld dat is teruggebracht tot zestien bewindslieden. Controversieel is de benoeming van Berat Albayrak, de schoonzoon van Erdogan, tot minister van Financiën. Albayrak was hiervoor minister van Energiezaken en vervangt Mehmet Simsek – voormalig economisch strateeg bij de Amerikaanse bank Merrill Lynch en een van de weinige overgebleven Turkse politici die nog een goede band onderhield met buitenlandse investeerders. Simsek moet de ministersploeg verlaten omdat er ‘geen plek’ meer voor hem is.
Minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Cavusoglu mag op zijn post blijven, evenals de ministers van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu en van Justitie Abdülhamit Gül. Erdogans nieuwe vicepresident is Fuat Oktay, voormalig secretaris van de premier. Oktay wordt gezien als een van de architecten van de transformatie van het parlementaire naar het presidentiële systeem. Als minister van Handel benoemt Erdogan een vrouw: Ruhsar Pekcan, een ondernemer die eerder actief was bij de Handelskamer als aanjager van vrouwelijk ondernemerschap.
Het nieuwe kabinet komt vrijdag voor het eerst bij elkaar, als Erdogan terugkomt van de NAVO-top in Brussel.
Erdogan vaardigde al drie decreten uit na zijn benoeming
Naast de macht om ministers en rechters te benoemen, kan Erdogan vanaf nu ook per decreet regeren. Dit is vergelijkbaar met de situatie tijdens de noodtoestand die was ingesteld na de mislukte coup in juli 2016. Direct na zijn aanstelling dinsdag voerde Erdogan dan ook een aantal vergaande decreten door.
Met het eerste decreet worden 65 bestuursorganen samengevoegd tot 9 bureaus. Erdogan wil daarmee naar eigen zeggen de bureaucratie terugdringen: ‘We hebben een staatsapparaat gebouwd dat is gericht op service, niet op bureaucratie,’ verklaarde hij. Die nieuwe instituties moeten fungeren als ‘denktanks’ en beleidsvoorstellen doen en implementeren, die Erdogan vervolgens kan goedkeuren of verwerpen. Ook heeft hij de macht om de bureaus rechtstreeks op te dragen om beleidsveranderingen door te voeren.
Daarnaast vallen diverse directoraten vanaf nu onder de directe macht van Erdogan. Het gaat onder meer om het religieorgaan Diyanet en de Nationale Veiligheidsraad.
Ook gaat het academisch systeem drastisch op de schop. Erdogan heeft bepaald dat rectoren de titel ‘professor’ vanaf nu niet meer nodig hebben. De post wordt daarmee toegankelijker voor lager opgeleide kandidaten. Ook mogen rectors vanaf nu meer termijnen uitzitten. Hiervoor was dat beperkt tot een maximum van twee termijnen. Ook moesten voorheen academici van de universiteit in kwestie rectors voordragen. Dat hoeft nu ook niet meer.
Tot slot heeft Erdogan per decreet ook de macht naar zich toegetrokken om het hoofd van de centrale bank te benoemen, een instituut waarmee hij eerder dikwijls overhoop lag. Hij lost daarmee een van zijn verkiezingsbeloften in.
Critici zien het als een poging van hem om de markt te beïnvloeden, iets wat getuige de vrije val van de lire in aanloop naar de verkiezingen niet altijd even goed uitpakt. Tusiad, de grootste ondernemersvereniging, waarschuwde dinsdag dan ook direct voor het verlies van onafhankelijkheid bij de financiële institutie. De autonomie van de centrale bank is cruciaal voor een sterke economie, aldus de vereniging.
Blijvende patstelling bij onderhandelingen over EU-toetreding?
Minister van Buitenlandse Zaken Cavusoglu benadrukte dinsdag direct na de aanstelling van Erdogan opnieuw dat Turkije zo snel mogelijk lid wil worden van de Europese Unie (EU). Een opmerkelijke uitspraak, aangezien het land door het presidentiële systeem verder afdrijft van Europese waarden.
Eind juni – na de overwinning van Erdogan – liet de Europese Raad van Ministers zich al ontvallen dat de gesprekken over een Turkse toetreding tot stilstand zijn gekomen en dat de kans dat daarin nog verandering komt zeer klein is.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 10.07.2018 Turkije wil graag op korte termijn lid worden van de Europese Unie. Dat heeft de minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu dinsdag laten weten, een dag nadat Erdogan opnieuw als president werd ingezworen.
De uitspraak van Cavusoglu, die ook tijdens de vorige regeringsperiode van Erdogan deze functie bekleedde, is opmerkelijk. Turkije zit al jaren in de ‘wachtkamer’ voor het lidmaatschap van de EU.
Maar de EU heeft de afgelopen jaren nadrukkelijk duidelijk gemaakt dat de manier waarop Erdogan minderheden en politieke tegenstanders behandelt, een flink struikelblok is voor toetreding tot de unie. De president heeft in de afgelopen jaren, sinds de mislukte coup in juli 2016, honderdduizenden tegenstanders en critici laten opsluiten of uit hun ambt laten zetten. Het gaat om onder anderen rechters, professoren, politici en journalisten.
Ook maakt de EU zich nadrukkelijk zorgen over de behandeling van de Turkse Koerden en de inval van Turkije in de Syrische regio Afrin. De officiële gesprekken over toetreding van het land tot de unie zijn medio 2017 stopgezet. Volgens Turkije was dit besluit van de EU een “aanval op alle Europese basisprincipes”.
Basisvrijheden
De gesprekken over een eventuele toetreding van Turkije tot het Europese statenverbond zijn al in 2005 gestart. De gesprekken zijn gestrand door de achteruitgang van basisvrijheden na de coup in 2016. Maar Europa heeft nooit helemaal de stekker uit het plan tot toetreding willen trekken. Turkije heeft een sleutelrol als het gaat om de aanpak van de toestroom van migranten en de aanpak van terrorisme.
Het Europees Parlement liet echter begin 2018 weten dat de gesprekken wel zouden moeten worden stopgezet als Erdogan zijn plan zou verwezenlijken om zichzelf meer macht toe te eigenen. Dit plan is maandag in werking getreden, toen Erdogan werd ingezworen voor zijn volgende termijn.
Parlement buitenspel
De leider tekende vorige week een decreet dat hem meer macht geeft. Het ambt van premier verdwijnt en het parlement wordt deels buitenspel gezet. Erdogan kan voortaan zonder enige inspraak van het parlement ministers aanstellen of naar huis sturen.
De veranderingen komen niet als verrassing. Erdogan had vorig jaar al een referendum over zijn plannen georganiseerd. Dat won hij met een nipte meerderheid. Vooral in de grote steden stemde een grote meerderheid van de Turken tegen de plannen. De meeste ja-stemmers kwamen uit de regio Centraal-Anatolië of wonen in het buitenland.
Het referendum en de uitslag werden fel bekritiseerd door waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Volgens de Europese waakhond is het referendum niet eerlijk verlopen en zijn er veelvuldig ongestempelde biljetten gebruikt.
Dinsdag werd bekend dat Erdogan zijn bevoegdheden in het nieuwe presidentiële systeem heeft gebruikt voor het benoemen van zijn schoonzoon Berat Albayrak tot minister van Financiën. Albayrak was daarvoor minister van Energie.
“Dat Albayrak minister van Financiën wordt, is geen goed teken, vooral vanwege zijn nauwe relatie met president Erdogan”, zei Guillaume Tresca, ontwikkelingsstrateeg bij de bank Crédit Agricole. “Het is een teken dat Erdogan het economische beleid nog meer zal beheersen.”
NOS 10.07.2018 Mensen die niet kunnen omgaan met het veranderende Nederland, waarin mensen met verschillende achtergronden samenleven, kunnen beter “oprotten”. Dat zegt Denk-Kamerlid Kuzu in een video van de Zaanse vlogger Ismail Ilgun. Zijn opmerking leidt op social media tot kritiek en woede, onder anderen van PVV-leider Wilders.
In het vlog praat Kuzu met Ilgun over politiek, inburgering en identiteit. Volgens Ilgun, die een Turkse achtergrond heeft, “kotsen” de meeste Nederlanders hem uit. “Dat is precies het punt”, reageert Kuzu. “Door jou te zien als buitenlander, als Turk, zeggen ze eigenlijk: wij, de Nederlanders, voelen ons superieur. En die ander hoort er niet bij.”
Rollen omdraaien
Kuzu wil de rollen omdraaien. “Als het ze niet bevalt, dat veranderende Nederland, waar mensen met verschillende achtergronden samen met elkaar leven in een stad als Zaandam, in een wijk als Poelenburg, dan rotten zij maar op.”
PVV-leider Wilders reageert via Twitter op de opmerking van Kuzu. “Mijn boodschap aan Kuzu, Denk en alle andere Erdogan-lovers: snel optiefen naar Turkije!”
Inmiddels heeft Kuzu via zijn eigen Facebookpagina gereageerd op de ophef. “Als je het zonder context hoort, kan ik begrijpen dat het verkeerd kan overkomen. Het is echter te makkelijk om één zin uit een video van een half uur te knippen en dat los te trekken. Ik doe niet mee aan het sentiment eromheen en zal me blijven inzetten om de groeiende tendens van xenofobie, racisme en discriminatie een halt toe te roepen, zodat alle Nederlanders zich thuis voelen in ons land.”
In de video hieronder is het gehele vlog van Ismail Ilgun te zien. De passage waar nu ophef over is ontstaan, begint na 15:30 minuten.
NU 10.07.2018 Duitsland heeft de motorclub Osmanen Germania en aanverwante organisaties verboden, maakt het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken dinsdag bekend. De vereniging brengt volgens het departement “individuele rechten en het grote publiek” in gevaar.
Duitsland heeft eerder al grote acties tegen de club uitgevoerd. Volgens het ministerie staat de groep in verbinding met de Turkse AK-partij en kringen rond de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
De groep, die officieel als boksclub is geregistreerd, staat bekend als Turks-nationalistisch en extreemrechts. De groep telt in Duitsland 22 lokale afdelingen en bij elkaar ongeveer driehonderd leden.
Elsevier 10.07.2018 Duitsland heeft motorclub Osmanen Germania en verwante organisaties verboden. Het ministerie van Binnenlandse Zaken in Berlijn maakte dat dinsdag bekend.
De vereniging met Turkse achtergrond brengt volgens het departement ‘individuele rechten en het grote publiek’ in gevaar.
Duitsland kwam eerder al met grootscheepse acties met soms duizend politieagenten tegen de club. Veel leden zijn actief in onder meer drugs- en wapenhandel. Volgens het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken staat de groep in verbinding met de Turkse regeringspartij AK en kringen rond de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Ook zou het banden hebben met de extreem-rechtse Turkse organisatie Grijze Wolven.
De motorclub, die officieel als boksclub is geregistreerd, telt in Duitsland 22 afdelingen en heeft bij elkaar ongeveer driehonderd leden.
‘Een ander idee van wat het is om biker te zijn’
De club zelf – opgericht door Selcuk S. en Mehmet B. – zegt steevast dat het kansarme jongeren van de straat houdt.
‘Opkomende motorclubs bestaan voornamelijk uit leden met een immigrantenachtergrond of andere nationaliteiten, die een ander idee hebben van wat het betekent om een biker te zijn,’ zei Stephan Strehlow, hoofd van de Berlijnse politieafdeling Bendecriminaliteit in 2016 tegen nieuwssite VICE. ‘Voor veel van deze nieuwe bendeleden is het lidmaatschap van een motorclub een manier om respect te krijgen en om misdaden te plegen onder de bescherming van een grotere groep.’
Club had ook afdelingen in Nederland
De Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof waarschuwde in juni vorig jaar in een rapport voor paramilitaire clubs zoals Osmanen Germania. In oktober 2016 kwam aan het licht dat de club een afdeling had opgezet in Twente. Daarna volgden afdelingen in Rotterdam, Utrecht en Tilburg. Inmiddels heeft de Nederlandse tak zich vanwege ‘verschil van inzicht’ met het Duitse hoofdbestuur weer opgeheven.
In een video uit 2015 op YouTube poseren leden van de Duitse motorclub dreigend met vuurwapens. Er is geen motor te zien.
In Nederland doet het kabinet ook pogingen om criminele motorclubs te verbieden. In december verbood de rechter de Bandidos en in juni de Satudarah. Bestrijding van motorclubs was aangekondigd in het Regeerakkoord.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
NU 09.07.2018 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is maandag ingezworen voor zijn volgende termijn. In zijn toespraak beloofde hij ”een sterker Turkije” na te streven met een sterke defensie en een groeiende economie.
Erdogan was tussen 2003 en 2014 premier van Turkije. Twee jaar eerder richtte hij de AKP op, nu al jaren de grootste partij van het land. Sinds 2014 is hij president van Turkije.
De leider tekende vorige week een decreet dat hem meer macht geeft. Het ambt van premier verdwijnt en het parlement wordt deels buitenspel gezet.
Erdogan kan voortaan zonder enige inspraak van het parlement ministers aanstellen of naar huis sturen. Met zijn decreet past de Turkse president diverse wetten aan die tussen 1924 en 2017 ingevoerd zijn.
“Wij, Turkije en de Turkse bevolking, maken vandaag een nieuwe start”, stelde hij. “We laten het oude systeem achter ons, dat ons land in het verleden alleen maar economische en politieke chaos heeft gebracht.”
Referendum
De veranderingen komen niet als verrassing; Erdogan had vorig jaar al een referendum over zijn plannen georganiseerd. Dat won hij met een nipte meerderheid. Vooral in de grote steden stemde een grote meerderheid van de Turken tegen de plannen. De meeste ja-stemmers kwamen uit de regio Centraal-Anatolië of wonen in het buitenland.
Het referendum en de uitslag werden fel bekritiseerd door waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Volgens de Europese waakhond was het referendum niet eerlijk verlopen en zijn er veelvuldig ongestempelde biljetten gebruikt.
In de praktijk had Erdogan trouwens al de macht die hij nu officieel vastgelegd heeft. Na de coup in de zomer 2016 kondigde hij de noodtoestand af, wat hem het recht gaf fundamentele rechten van burgers te beperken en per decreet te regeren, zonder inspraak van het parlement. Sindsdien zijn honderdduizenden kritische politici, journalisten en wetenschappers opgepakt, vastgezet of ontslagen.
Reporters zonder Grenzen publiceert jaarlijks een lijst waarop de persvrijheid in de wereld geanalyseerd wordt en noemde Turkije vorig jaar ”de grootste gevangenis voor media-professionals ter wereld”.
NOS 09.07.2018 Nadat hij twee weken geleden de verkiezingen won, is Recep Tayyip Erdogan vandaag ingezworen voor zijn tweede termijn als president van Turkije. Vanaf vandaag heeft Erdogan nog meer bevoegdheden. Voor professor Izge Günal belooft dat niet veel goeds. Hij werd – net als duizenden anderen – ontslagen en weet nog steeds niet waarom.
“Als je kijkt naar het gemeenschappelijke profiel van degenen die ontslagen zijn, denken we dat het te maken heeft met het vredespamflet dat we ruim twee jaar geleden hebben ondertekend”, zegt Günal. “Maar niemand heeft ons ergens van beschuldigd. We zijn niet verhoord, dus het is gissen.”
Hij heeft weinig hoop op een goede afloop voor hem persoonlijk. “Het is een politiek besluit dat ik ontslagen ben. Pas als de politiek verandert, kan ik weer aan het werk, en mijn vrienden ook.”
Gisteren werden meer dan 18.000 ambtenaren, onder wie duizenden politiemensen en militairen, maar ook leraren en 199 medewerkers van universiteiten ontslagen. Het decreet over het massaontslag werd gepubliceerd in het staatsblad. Ook werden twaalf verenigingen, drie kranten en een tv-kanaal verboden.
“Mijn jonge collega’s van de universiteit hebben het nóg moeilijker dan ik. Ik kan als orthopedisch chirurg wellicht in een privéziekenhuis aan de slag, maar deze mensen hebben die optie niet. Ze zijn jong, kunnen niet met pensioen en ook niet werken in het buitenland. Ze hebben geen geld, geen brood”, zegt Günal.
De Turken gingen vorig jaar bij een referendum – met een krappe meerderheid – akkoord met de invoering van een presidentieel systeem. De functie van premier verdwijnt, Erdogan is als president zowel regeringsleider als staatshoofd. Verder heeft het parlement beperkte controle en Erdogan kan per decreet wetten vaststellen. De verandering werd definitief door zijn verkiezingswinst.
Erdogan sloeg in zijn inauguratiespeech in Ankara een verzoenende toon aan. Hij beloofde de rechten van alle Turken te beschermen en gerechtigheid centraal te stellen. Maar arrestaties en ontslagen lijken vooralsnog nog niet ten einde.
“Ik ben nu werkloos. Ik ben wetenschapper, ik heb de academische onderzoeken die ik deed allemaal voortijdig moeten afbreken. Ik kan mijn patiënten niet behandelen, niet naar mijn studenten, ik zit gewoon thuis”, zegt Günal, die via alle officiële wegen wil proberen om weer aan het werk te kunnen.
“Maar als je de wet hier kent: je moet eerst naar een commissie, beroep doen. En er is maar één commissie voor alle ontslagen mensen. Je pakt er een nummertje en zij beslissen of je weer aan het werk kan.”
Moeilijk maken
Zijn ervaring is dat het antwoord meestal ‘nee’ is. “Dan kun je nog naar de rechter. Als de rechter ook weigert, kun je nog naar de Hoge Raad. Als die ook weigert, kun je naar de constitutionele rechtbank. en uiteindelijk naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.”
De academicus vreest dat hij daar zo maar vijf jaar mee bezig is. “Maar wat gebeurt er in die jaren ondertussen in Turkije? Ze kunnen onderweg nog een hindernis opwerpen en het je nog weer moeilijker maken.”
NOS 09.07.2018De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is officieel begonnen aan zijn nieuwe termijn. In zijn inauguratietoespraak zei hij dat Turkije op weg is naar een sterke regering, een sterk parlement en een sterk land. Hij belooft vooruitgang op elk gebied, van rechten en vrijheid tot grote investeringen.
Verwacht wordt dat hij later vanavond zijn nieuwe ministersploeg presenteert. De eerste kabinetszitting is vrijdag.
In zijn toespraak, die hij hield buiten het presidentieel paleis in Ankara, liet hij meteen zien wat hij van plan is nu Turkije overgaat op een presidentieel systeem, waarbij de uitvoerende macht in handen komt van de president. Deze macht verwierf hij in een referendum vorig jaar. Twee weken geleden werd hij herkozen met 52,9 procent van de stemmen.
Politieke chaos
Erdogan zei dat het presidentiële systeem een eind zal maken aan een systeem dat “het land in zware politieke, sociale en economische chaos heeft gestort”. Hij sprak over het referendum als een “goed overdachte keuze”. 51 procent van de kiezers stemde vorig jaar april vóór het vergroten van de macht van de president.
De president is nu degene die de regering benoemt, hoge ambtenaren aanstelt, decreten uitvaardigt, de begroting opstelt en de bevoegdheid heeft om de noodtoestand uit te roepen. Daarnaast is hij leider van de AK-Partij, die samen met een nationalistische partij de meerderheid heeft in het parlement.
Het parlement kan de begroting goedkeuren of afwijzen, en moet toestemming geven voor de noodtoestand en decreten die in die periode worden uitgevaardigd.
De PvdA verkeert nog steeds in een rouwverwerkingsproces. En deze week diende zich wéér een crisis aan waarbij hij delegeert en talmt. Als Asscher wil dat een partijgenoot opstapt, wordt er niet geluisterd.
,,Wat ben jij voor partijleider, slappe £¥#%!”, twittert het Limburgse PvdA-Statenlid Peter van Dijk donderdag. Van Dijk is woest op Asscher, die net heeft verklaard het niet nodig te vinden om zelf met de Limburgse schoolbestuurder André Postema te bellen om op zijn vertrek aan te dringen.
Postema is namelijk óók PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer en staat onder grote druk om af te treden als bestuurder na het diplomadebacle bij zijn VMBO Maastricht. Donderdag escaleert de kwestie als PvdA-fractielid Lilianne Ploumen een bericht aan Asscher openbaar maakt – naar eigen zeggen per ongeluk – waarin ze stelt dat iemand Postema moet bellen om te zeggen dat hij moet opstappen.
Uiteindelijk pleegt Ploumen zelf het telefoontje. Asscher doet het niet: ,,Ik ga hem niet zelf ook nog bellen. De boodschap is nu wel duidelijk.” Maar de boodschap blijkt geen indruk te maken: Postema stapt niet op.
Het is de derde keer in een jaar tijd dat het leiderschap van Asscher in twijfel wordt getrokken. In de debatten in de Tweede Kamer kan de PvdA-voorman snoeihard zijn met de verbale zweep. Maar van die scherpte blijft weinig over als het gaat om partijgenoten die de PvdA een slechte naam bezorgen. Dan aarzelt Asscher, wijst naar partijvoorzitter Vedelaar of – in het geval van Postema – naar de onderwijsinspectie en het ministerie.
Eind december wordt Asscher geconfronteerd met een vonnis tegen fractiegenoot William Moorlag, die in een vorig leven kabinetsbeleid uitvoerde als directeur van een sociale werkplaats. Dat beleid wordt door de rechter bestempeld als een schijnconstructie, iets waar de PvdA al jaren fel tegen ageert.
Imagoschade
Eerst spreekt Asscher zijn steun uit voor Moorlag, maar opeens eist partijvoorzitter Vedelaar diens terugtreden. Er ontrolt zich een partijcrisis. Asscher vraagt Moorlag de eer aan zichzelf te houden, maar Moorlag weigert en blijft Kamerlid. De imagoschade voor de PvdA is groot.
Snel dient de volgende crisis zich aan, nu rond PvdA-senaatsvoorzitter Marleen Barth. Het blijkt dat Barth om een huurverlaging heeft gebedeld voor de burgemeesterswoning van haar man en haarzelf. Op de vraag of dat past in de erecode van de PvdA, verwijst Asscher naar partijvoorzitter Vedelaar. Die zwijgt.
Meteen daarop blijkt dat Barth een vakantie naar de Malediven heeft geboekt, waardoor ze een belangrijke stemming over de donorwet mist. Opnieuw steekt een storm op binnen de PvdA. Asscher blijft buiten beeld. Hij wordt pas zichtbaar als hij na het opstappen van Barth ‘begrip’ toont voor ‘het moeilijke besluit dat Marleen heeft genomen’. Opnieuw echoot de vraag: waarom greep Asscher niet eerder in?”
,,De PvdA is een democratische partij en dat betekent dat de partijleider niet alles in z’n eentje beslist, maar dat we samen de koers bepalen”, laat Asscher weten. ,,Dat is een groot goed.”
Rollenbollende “Lo” en “Li”
Van de PvdA-leider blijft ‘Lo’ over en worden de regenten met een telefoontje aan de dijk gezet. Zie hier de Zelfdestructie van een ooit trotse volkspartij. Bestuurlijke abstracties en anonieme regenten met een salaris boven dat van de minister-president.
Telegraaf 14.07.2018
‘Lo, we kunnen Postema niet overend houden. Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden.’ Het WhatsApp-statusbericht van PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen was – naar eigen zeggen per abuis – zichtbaar voor al haar contacten. De zoveelste crisis in de PvdA was daarmee een feit.
Intrigerend bericht trouwens, dat van Ploumen. We weten nu dat de geplaagde partijleider Lodewijk Asscher in kleine kring ‘Lo’ wordt genoemd. Lilianne Ploumen zal in het partijcircuit ook wel zo’n hondennaam hebben, zodat Lo en Li elkaar snel kunnen berichten.
Ook weten we dankzij het berichtje dat de regenten in de PvdA anno 2018 per telefoon worden ontslagen. Ploumen maakt dat helder: ‘Iemand moet nu bellen…’
Met man en macht
Over die 354 examenleerlingen aan het VMBO Maastricht gaat het al lang niet meer. Met man en macht wordt gewerkt om ze toch nog op een redelijke manier naar hun vervolgopleiding te loodsen. We zitten in de fase van de politieke afrekening.
Koppen gaan rollen
PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer André Postema ligt onder vuur na examenfraude op een vmbo-school in Maastricht. Naast senator is Postema koepelvoorzitter van het College van Bestuur van het Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), waaronder VMBO Maastricht valt.
AD 06.07.2018
Zijn eigen partij zou druk op Postema uitoefenen om zowel dit voorzitterschap als zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer op te geven. Dat meldt RTL Nieuws. Twee andere bestuursleden van de koepel stapten al op.
Minister voor Onderwijs Arie Slob (ChristenUnie) oordeelde vrijdag vernietigend over Postema. ‘Ik heb er zo mijn gevoelens over. Ik probeer me te beheersen, dat zegt denk ik genoeg.’ Slob verklaarde eerder de schoolexamens van 354 Maastrichtse vmbo’ers ongeldig nadat grove tekortkomingen bij de schoolexamens waren geconstateerd. Eigenlijk hadden de leerlingen daarom niet mogen worden toegelaten tot het centraal schriftelijk eindexamen. Op de school vielen geregeld lessen uit en dat leidde tot veel problemen.
De Tweede Kamer komt vandaag bijeen om te debatteren over de kwestie. Maar in de aanloop daarnaartoe zijn Kamerleden keihard over de rol van Postema. ‘Het is slecht dat een bestuurder zijn verantwoordelijkheid niet genomen heeft,’ zegt Paul van Meenen (D66).
Ook Peter Kwint van de SP vindt Postema’s positie ‘onhoudbaar’. ‘Hoe denk je in vredesnaam ooit nog met enige autoriteit deze koepel te besturen als er onder jouw verantwoordelijkheid zulke grote fouten zijn gemaakt?’ vroeg Kwint zich af tegenover RTL Nieuws.
Tweede Kamerlid Rudmer Heerema (VVD): ‘Wat deze leerlingen is overkomen, is ronduit belachelijk. Een goed schoolbestuurder zou zich dat aantrekken en vervolgens zelfreflectie tonen.’ Het CDA noemt het ‘onvergeeflijk bestuurlijk falen’.
Postema wil aanblijven om problemen aan te pakken
Minister Slob heeft al aangegeven dat er een groot onafhankelijk onderzoek komt. Daarbij zal ook de positie van Postema worden bekeken.
Een woordvoerder van Postema geeft aan dat hij door de situatie ‘des te meer verbeten is om zijn klus te klaren’. Volgens de PvdA’er is er continuïteit nodig om de problemen op de school op te lossen. ‘Het probleem oplossen staat nu boven de discussie hoe het verder gaat met mijn positie.’
PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher wil nog niet reageren op de situatie.
Kortom, de PvdA in de Tweede Kamer wil dus af van André Postema, voorzitter van het college van bestuur van de Limburgse vmbo-scholen. In een per ongeluk gepubliceerd socialmedia-bericht schrijft PvdA-Kamerlid Ploumen aan partijleider Asscher dat Postema, een partijgenoot, de eer aan zichzelf moet houden. Ze reageert op de felle kritiek van coalitie- en oppositiepartijen op het aanblijven van de bestuurder.
PvdA-bestuurder André Postema weigerde in eerste instantie om op te stappen als vmbo-bestuurder ondanks de snoeiharde kritiek, ook uit zijn eigen partij. “Ik blijf omdat ik een grote verantwoordelijkheid heb”, laat Postema via zijn woordvoerder weten.
“In het belang van de continuïteit blijf ik aan”, zegt de woordvoerder van André Postema aan RTL Nieuws. “‘Ik heb een grote verantwoordelijkheid en dat zie ik nog steeds zo”, vervolgt de bestuurder en PvdA-senator.
“Bovendien voel ik me gesteund door de Raad van Bestuur en de wethouder van Maastricht. De gemeente blijft pal achter mij staan. Zij vinden dat er één kapitein op het schip moet blijven als er schipbreuk wordt geleden.”
Echter inmiddels is onderwijsbestuurder André Postema toch bereid om op te stappen, maar pas nadat een onderzoek over het bestuur van het door examenproblemen geteisterde VMBO Maastricht is afgerond. Dat schrijft hij vanavond in een uitgebreide verklaring.
Wat is mij dat nou weer overkomen !!
,,Eerst het onderzoek, dan het oordeel”, stelt Postema. ,,Ik zal dan niet aarzelen op basis hiervan mijn verantwoordelijkheid te nemen.”
Eerder vandaag liet Postema, die ook PvdA-senator is, via zijn woordvoerder weten niet te denken aan vertrek – óók niet nadat de PvdA-fractie in de Tweede Kamer stelde dat hij dat wel moet doen. ,,Ik stap niet op. Ik blijf het werk doen dat ik moet doen.”
Uitgerekend Postema liet in 2015 kritisch van zich horen in een opiniestuk in dagblad Trouw. In zijn verklaring haalt hij hard uit naar de Inspectie voor het Onderwijs. Hij benadrukt dat de scholen ‘consequent het oordeel voldoende’ kregen van de inspectie, behalve de richting basisberoepsgerichte leerweg in 2015 die ‘tijdelijk het oordeel zwak had’.
Hij hekelde expliciet de bemoeienis van de onderwijsinspectie. ‘Een goede school heeft de inspectie niet nodig als kwaliteitsmeester, maar zorgt daar zelf voor’, schreef Postema, onder wiens leiding het een chaos werd bij de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO).
Op het VMBO Maastricht is inmiddels zoveel mis met de schoolexamens dat alle 354 leerlingen geen diploma krijgen en een deel van de scholieren naar een speciale zomerschool moet om alsnog het felbegeerde papiertje te halen.
Het opiniestuk van Postema is dus zeer ‘pijnlijk, juist met de kennis van nu’, zegt een woordvoerder die speciaal vanwege de crisis is ingehuurd door LVO. Zelf wenst Postema niet te reageren op vragen.
‘Plaat voor zijn hoofd’
VVD-Kamerlid Heerema vraagt zich af of Postema een “plaat voor zijn hoofd” heeft. “Hij is volstrekt ongeloofwaardig.” “Hoeveel bonter moet een bestuurder het maken?”, vraagt CDA-Kamerlid Rog aan minister Van Engelshoven, die de zieke minister Slob vervangt. “Deze man gaat niet weg als je hem niet wegstuurt.”
Veel van wat André Postema (48) ooit heeft gedaan en gezegd, krijgt in het licht van de crisis op ‘zijn’ VMBO Maastricht een ironische betekenis. Dat hij als bestuurskundige is geschoold op niets minder dan Harvard Business School, bijvoorbeeld. Of dat hij nog maar een paar maanden geleden Marleen Barth is opgevolgd als voorzitter van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer.
Staat hij als bestuurder van het LVO niet op een te grote afstand van de onderwijspraktijk? Meerdere ouders met kinderen op het VMBO Maastricht hebben al in 2016 een klacht ingediend bij het LVO en de onderwijsinspectie, ook over de schoolexamens.
Tijdens het afgelopen donderdag belegde Kamerdebat over de kwestie kreeg Postema alleen steun van zijn partijgenoot Kirsten van den Hul – die daarmee alom onbegrip oogstte. Maar de vraag is of Van den Hul namens de PvdA heeft gesproken, getuige het Whatsappbericht dat Lilianne Ploumen aan Lodewijk Asscher had willen sturen.
‘Lo, we kunnen Postema niet overeind houden. Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden.’ Het bericht werd publiek nadat het Kamerlid het, per ongeluk zegt ze, met al haar contacten deelde.
Postema speelt inmiddels ‘geen inhoudelijke rol meer’ meer bij de afwikkelingen van het examendebacle, schreef minister Van Engelshoven woensdag in een brief aan de Tweede Kamer. De raad van toezicht stelt deze week een interim bestuurder aan, die de ‘volledige verantwoordelijkheid krijgt voor de school in Maastricht.
Geen fractievoorzitter 1e kamer meer
André Postema stopt als fractieleider voor PvdA in de Eerste Kamer wegens het eindexamenschandaal op het VMBO Maastricht, waarvoor hij als bestuursvoorzitter van de koepelorganisatie Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) medeverantwoordelijk is. Hoewel de Tweede Kamer, de ministers van Onderwijs en de PvdA Postema weg willen hebben uit de eerste, peinst hij voorlopig niet over een vertrek en blijft hij aan als senator in de PvdA-fractie.
Donderdag werd dus bekend dat Postema het onderzoek naar de oorzaken van het debacle wil afwachten, voordat hij besluit of hij als LVO-bestuurder kan aanblijven. De raad van toezicht heeft hem gevraagd om te blijven.
Diezelfde dag lekte uit dat de PvdA-fractie in de Tweede Kamer vindt dat Postema geen bestuursvoorzitter kan blijven, omdat dat zijn aanblijven de PvdA zou schaden.
Aldus de Verklaring van André Postema:
Werkzaamheden in de hoofdfunctie staan los van het Eerste Kamerlidmaatschap. Dat is de enige manier om het belangrijke, deeltijdwerk van Senator te kunnen doen. Ik heb dit sinds mijn lidmaatschap van de Eerste Kamer sinds juni 2011 altijd kunnen bewaken: als vice-voorzitter van de Universiteit Maastricht en vervolgens als voorzitter van het Limburgs Voortgezet Onderwijs.
De afgelopen weken is er veel gebeurd op één van de scholen van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs. Ik heb mij na de premature bekendmaking van de Inspectie dat de eindexamens van alle leerlingen ongeldig zijn verklaard, ten volle ingezet om de leerlingen en docenten van het VMBO Maastricht zo snel mogelijk weer een perspectief te kunnen bieden.
Voor hetgeen daaraan vooraf is gegaan zal een onderzoek worden uitgevoerd. Ik heb aangegeven naar de uitkomsten van dit onderzoek uit te zien, zodat ook ik daar verantwoording over kan afleggen.
Inmiddels wordt in de media en ook in de Tweede Kamer de relatie gelegd tussen mijn hoofdfunctie en mijn positie als lid van de Eerste Kamer. Ik ben van mening dat deze relatie er, uitgaande van de voorwaarde van fatsoenlijk en integer handelen, niet is. Ik ben een gekozen volksvertegenwoordiger, dat is een politieke verantwoordelijkheid.
En ik ben een benoemd bestuurder, dat betreft een bestuurlijke verantwoordelijkheid. Ik heb het lidmaatschap van de Eerste Kamer en mijn hoofdfunctie altijd gescheiden gehouden en zal dat blijven doen. Het is de enige manier waarop wij als Senatoren kunnen functioneren en ook de enige manier om de Senaat een eigenstandige positie te laten behouden in het Nederlandse parlementaire stelsel.
Ondanks dit alles ervaar ik dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat, ook in de fractie. Ik betreur dit. Het is echter ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of zelfs onderling conflict geraken. Ik heb daarom vandaag besloten mijn fractievoorzitterschap per direct neer te leggen.
Balkenendenorm
In de publiciteit rondom VMBO Maastricht werd in herinnering geroepen dat Postema als collegelid van de Universiteit Maastricht (van 2005 tot 2014) 16 duizend euro meer verdiende dan de balkenendenorm van 188 duizend euro, en daarmee de ‘erecode’ van zijn partij zou hebben geschonden dat PvdA’ers niet meer mogen verdienen dan de minister-president.
‘Ik had de universiteit kunnen vragen of ik net één euro onder de norm mag zitten. Maar dat is ook huichelarij’, zei Postema destijds in NRC Handelsblad. ‘Je kunt het niet gauw goed doen.’
Het is niet voor het eerst dat Postema in opspraak raakt. In 2011 kwam hij als bestuurder van de Universiteit Maastricht op de kandidatenlijst voor de Eerste Kamer. Hij verdiende toen meer dan de Balkenendenorm, meldde NRC. Dat druiste in tegen de erecode van de PvdA. ,,Ik zou de universiteit kunnen vragen of ik net één euro onder de norm mag zitten, maar dat is ook huichelarij”, zei Postema daar destijds over.
Inmiddels bestrijdt hij dat hij toen boven de Balkenendenorm uitkwam, maar wat hij toen nog huichelarij noemde, is nu werkelijkheid. Bij LVO verdient Postema volgens de jaarrekening van 2016 welgeteld één euro minder dan het maximum volgens de Wet Normering Topinkomens (WNT). Postema incasseerde een jaarsalaris van 178.999 euro.
Maar Postema bekleedt óók meerdere nevenfuncties, voor twee daarvan ontvangt hij een vergoeding. Het grootste bedrag krijgt hij voor zijn PvdA-lidmaatschap van de Eerste Kamer. Voor die baan – van één dag per week – krijgt hij een bruto jaarvergoeding van 29.801 euro. Volgens zijn woordvoerder schenkt Postema deze vergoeding aan het Universiteitsfonds Limburg.
Postema is ook voorzitter van het Beneluxparlement, waarvoor hij een onkostenvergoeding krijgt. Verder was hij tot maart dit jaar bezoldigd voorzitter van de Raad van Commissarissen van Chemelot Ventures.
Schending PvdA-erecode
In de erecode van de PvdA staat dat partijbestuurders ‘in de regel niet meer verdienen’ dan een minister. ,,De erecode is uiteraard bekend bij de volksvertegenwoordigers”, zegt een woordvoerder van PvdA-voorzitter Nelleke Vedelaar. ,,En daarin staat onder meer dat we zorgvuldig kijken naar beloningen en vergoedingen. Dat is voor de partij zeer belangrijk.” Zelf, zegt zijn woordvoerder, hecht Postema er aan te zeggen dat hij de erecode nooit geschonden heeft.
De PvdA-woordvoerder wil daar geen uitspraken over doen. ,,Dit heeft niks te maken met wat nú het belangrijkste is: de leerlingen in Maastricht zijn prioriteit nummer één. Daar moeten alle inspanningen op gericht zijn.”
Telegraaf 30.08.2019 André Postema verdiende vorig jaar als bestuursvoorzitter bij de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) ruim 182.000 euro. Volgens de onderwijsbond Aob was Postema daarmee opnieuw een van de best betaalde bestuurders in het voortgezet onderwijs.
Postema stapte op 26 november vorig jaar op om het examendebacle bij VMBO Maastricht. De eindexamens van 353 leerlingen werden daar ongeldig verklaard nadat was gebleken dat er van alles mankeerde aan de schoolexamens, die een leerling moet hebben afgerond om aan het centraal examen te mogen deelnemen.
Het salaris van Postema blijkt uit de jaarverantwoording van LVO, de koepel waaronder ook VMBO Maastricht valt, over 2018. In 2017 verdiende Postema iets minder, ruim 180.000 euro. Dat was toen net onder de bovengrens van de Wet normering topinkomens, in de volksmond de balkenendenorm genoemd.
Die bedroeg toen 181.000 euro. De balkenendenorm werd in 2018 verhoogd naar 189.000 euro. Postema kreeg vorig jaar een iets hogere toelage die werd mogelijk gemaakt door deze verhoging van het maximum. Dit jaar is de norm weer iets hoger: 194.000 euro.
Binnenhof
Postema bleef bestuursvoorzitter tot 1 maart dit jaar in verband met de opzegtermijn voor bestuurders. Behalve bestuursvoorzitter van LVO was Postema ook lid van de Eerste Kamer voor de PvdA, tot juli 2018 fractievoorzitter. Direct na het losbarsten van het examendrama bij VMBO Maastricht in juni zag Postema’s collega-bestuurder Marianne van Wegberg zich gedwongen om op te stappen. Zij verdiende op dat moment ruim 74.000 euro op jaarbasis.
Nog tijdens de commotie rond het examendebacle verlengde de raad van toezicht Postema’s contract als voorzitter van het college van bestuur met nog eens twee jaar. Volgens de raad van toezicht gebeurde dat in het belang van de continuïteit. Maar niet veel later zag Postema zich alsnog gedwongen het veld te ruimen. Ook voorzitter Jan Schrijen van de raad van toezicht stapte toen per direct op. In juli was interim-bestuurder Jan Rijkers aangetrokken om VMBO Maastricht uit het slop te trekken. Hij kreeg daarvoor de laatste zes maanden van 2018 ruim 100.000 euro.
LVO telt 23 scholen op dertig locaties, met meer dan 2600 medewerkers en 26.000 leerlingen verspreid over heel Limburg.
MSN 30.08.2019 André Postema verdiende vorig jaar als bestuursvoorzitter bij de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) ruim 182.000 euro. Dat blijkt uit de jaarverantwoording 2018 van LVO, de koepel waaronder ook VMBO Maastricht valt. Postema stapte op 26 november vorig jaar op vanwege het examendebacle bij VMBO Maastricht, waarbij de eindexamens van 353 leerlingen ongeldig bleken.
In 2017 verdiende Postema iets minder, ruim 180.000 euro. Dat was toen net onder de bovengrens van de Wet normering topinkomens, in de volksmond de balkenendenorm genoemd. Die bedroeg in 2017 181.000 euro.
Het kabinet verhoogde die norm in 2018 naar 189.000 euro. Postema kreeg vorig jaar een iets hogere toelage die werd mogelijk gemaakt door deze verhoging van het maximum. Dit jaar is het maximum overigens alweer opgetrokken, naar 194.000 euro.
Postema bleef bestuursvoorzitter tot 1 maart dit jaar in verband met de opzegtermijn voor bestuurders. Behalve bestuursvoorzitter van LVO was Postema ook lid van de Eerste Kamer voor de PvdA, tot juli 2018 fractievoorzitter.
AD 26.09.2018 Een Kamermeerderheid wil zo snel mogelijk tekst en uitleg van minister Arie Slob (Onderwijs) over de contractverlening van André Postema bij de scholenkoepel waar VMBO Maastricht onder valt. Terwijl alle andere bestuurders deze zomer opstapten nadat 354 examens ongeldig waren verklaard, kan Postema nog zeker twee jaar door. ,,Verbijsterend”, oordelen de partijen.
Het is een totaal gebrek aan verantwoordelijkheid, aldus Peter Kwint, SP.
Postema, de voorzitter van het college van bestuur van VMBO Maastricht, mag nog zeker twee jaar aanblijven bij de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs.
SP-Kamerlid Peter Kwint wil dat minister Slob in de Tweede Kamer komt uitleggen hoe Postema aan kan blijven na de grootschalige examenproblemen. ,,Honderden kinderen zijn gedupeerd, maar de bestuurder verlengt zijn contract met twee jaar”, aldus Kwint, die dit een ‘totaal gebrek aan verantwoordelijk nemen’ noemt.
‘Verbijsterend’
De raden van toezicht en de colleges van bestuur hebben alle macht en leven in hun eigen morele bubbel, aldus Harm Beertema, PVV.
Een Kamermeerderheid van D66, CDA, VVD, GroenLinks en de PVV steunen het debat. Michel Rog (CDA) noemt de contractverlenging ‘verbijsterend’. Lisa Westerveld (GroenLinks) wil dat er ook breder wordt gekeken naar de werkwijze van raden van toezicht en besturen. Het is de raad van toezicht die Postema’s contract verlengde.
Harm Beertema (PVV) hekelt het feit dat de minister weinig wettelijke middelen heeft. ,,De raden van toezicht en de colleges van bestuur hebben alle macht en leven in hun eigen morele bubbel.”
Onderzoek
De Onderwijsinspectie verklaarde op 24 juni 354 examens van VMBO Maastricht ongeldig. De leerlingen moesten hun examens overdoen. Twee LVO-bestuurders stapten op, maar Postema bleef aan. Wel gaf hij zijn voorzitterschap van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer op. Hij bleef wel senator, ondanks zware politieke druk uit zijn eigen partij.
Postema kwam direct na de problemen onder vuur te liggen. De meerderheid van de Kamer eiste zijn opstappen, maar daar had de bestuurder geen boodschap aan. Hij zei toen eerst het onderzoek van de Onderwijsinspectie te willen afwachten voordat hij een besluit zou nemen over zijn aanblijven. ,,Eerst het onderzoek, dan het oordeel”, aldus Postema. ,,Ik zal dan niet aarzelen mijn verantwoordelijkheid te nemen.”
Opmerkelijk: het rapport zou uiterlijk over twee weken klaar moeten zijn.
Postema was vanmiddag niet bereikbaar voor commentaar.
NU 26.09.2018 André Postema blijft nog eens twee jaar bestuursvoorzitter van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs LVO. VMBO Maastricht, waar in juni honderden examens van leerlingen ongeldig werden verklaard, valt onder de scholenkoepel LVO. De raad van toezicht van de stichting maakte het aanblijven van Postema dinsdag bekend.
Postema blijft aan, omdat “juist in deze woelige periode zijn ervaring en kennis van de totale organisatie van LVO van grote betekenis is”, aldus voorzitter Jan Schrijen van de raad van toezicht.
De Inspectie van het Onderwijs verklaarde op 24 juni 353 examens van VMBO Maastricht ongeldig. De leerlingen moesten hun examens overdoen.
Na het opnieuw afleggen van hun examens slaagden 285 van de 353 leerlingen van VMBO Maastricht. In oktober krijgen nog bijna vijftig scholieren de kans om hun diploma alsnog te halen. Ze krijgen een diploma als ze slagen voor hun herexamen.
Twee LVO-bestuurders stapten op, maar Postema bleef aan. Wel gaf hij zijn voorzitterschap van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer op. Hij bleef senator, ondanks zware politieke druk. Ook vanuit zijn eigen partij kwam er kritiek.
LVO telt 23 scholen op 30 locaties, met meer dan 2.600 medewerkers en 26.000 leerlingen verspreid over heel Limburg.
NU 19.07.2018 Eindexamenleerlingen van VMBO Maastricht die nog schooltoetsen moeten overdoen, kunnen na de zomervakantie toch al terecht op een mbo-vervolgopleiding. Zeven opleidingen in Limburg hebben zo’n driehonderd vmbo-leerlingen donderdag per brief hiervan op de hoogte gebracht.
Eerder was al duidelijk dat VMBO Maastricht hierover in gesprek was met de mbo-opleidingen. Nu is het definitief: leerlingen kunnen in afwachting van hun diploma alvast beginnen op ROC Leeuwenborgh, Arcus College, Citaverde College, Gilde Opleidingen, Summa College, Sint Lucas of De Rooi Pannen. De mbo’s willen hiermee voorkomen dat de leerlingen studievertraging oplopen.
Wel moeten gegadigden voor 1 januari 2019 alsnog hun diploma hebben gehaald, anders moeten ze terug naar de vmbo-schoolbanken.
Afgelopen maand werden de eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht ongeldig verklaard. Er waren fouten gemaakt bij het afnemen van de schoolexamens. Deze examens worden niet centraal afgenomen.
Leerlingen die hun examen alsnog hebben behaald, konden woensdag hun diploma ophalen. Dit kan ook eind augustus of begin september. Twintig leerlingen zijn definitief gezakt.
AD 19.07.2018 Eindexamenleerlingen van VMBO Maastricht die nog schooltoetsen moeten overdoen, kunnen na de zomervakantie toch al terecht op een mbo-opleiding. Zeven opleidingen in Limburg hebben zo’n driehonderd vmbo-leerlingen hiervan vandaag per brief op de hoogte gebracht.
Eerder was al duidelijk dat VMBO Maastricht hierover in gesprek was met de mbo-opleidingen. Nu is het definitief: leerlingen kunnen in afwachting van hun diploma alvast beginnen op ROC Leeuwenborgh, Arcus College, Citaverde College, Gilde Opleidingen, Summa College, Sint Lucas of De Rooi Pannen. De mbo’s willen met deze mogelijkheid voorkomen dat leerlingen studievertraging oplopen.
Wel moeten gegadigden vóór 1 januari 2019 alsnog hun diploma hebben gehaald, anders moeten ze terug naar de vmbo-schoolbanken.
De eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht werden afgelopen maand ongeldig verklaard, omdat de school een potje had gemaakt van de schoolexamens. 42 leerlingen bleken alsnog geslaagd, 20 kandidaten zijn definitief gezakt. De rest moet volgende maand hersteltoetsen doen. In september is de officiële diploma-uitreiking.
Diploma
Gisteren kregen in totaal 42 leerlingen van VMBO Maastricht te horen dat ze geslaagd zijn en hun diploma kunnen afhalen. Eerder werd het aantal van 41 geslaagden genoemd, maar daar is er één bijgekomen. Dinsdag werd namelijk duidelijk dat 79 leerlingen het vak Cultuur en Kunstzinnige Vorming toch niet over hoeven te doen. Voor één van hen betekent dit dat het diploma nu al klaar ligt.
De helft van die leerlingen ging gistermiddag naar school om het diploma alvast af te halen. Volgens een woordvoerder van de school kwamen leerlingen juichend met hun ouders naar buiten. ,,Ze waren heel erg opgelucht”, zei de woordvoerder.
Elsevier 18.07.2018 Het VMBO Maastricht, dat de afgelopen maand in het nieuws kwam na grootschalige examenproblemen, biedt opnieuw excuses aan aan ouders en leerlingen. Een aantal leerlingen hoeft de toets Cultuur en Kunstzinnige Vorming (CKV) toch niet over te doen.
Dit was wel eerder door de school tegen de leerlingen gezegd. Nu blijkt dat zij hiervoor al een voldoende stonden, blijkt uit een dinsdagavond verstuurde mail naar ouders.
De fout is pijnlijk omdat op 12 en 13 juli de school definitief liet weten weten welke hersteltoetsen iedere individuele leerling nog moest maken. Dinsdag blijkt dat ‘definitief’ dus toch niet zo stellig en vervalt CKV voor veel leerlingen alsnog.
De school belooft dat er verder geen veranderingen in de pijplijn zitten. De overige inhaaltoetsen blijven staan.
Ouders trokken eerder al aan de bel
Enkele ouders reageren boos. Zij zouden de school vorige week al hebben gemeld dat hun kind alle CKV-toetsen had gemaakt en ingeleverd. ‘Jullie maken het leven van kinderen en hun gezin er niet plezieriger op!,’ schrijft een ouder aan de school.
De school kwam voor het eerst in het nieuws op 22 juni, toen bleek dat 354 vmbo-leerlingen nooit deel hadden mogen nemen aan het eindexamen. Op de school bleken grote fouten te zijn gemaakt. Zo waren veel vakken nog niet afgerond, voor andere vakken was het cijfer 1 ingevuld zonder onderbouwing vanuit de school.
Onderwijsminister Arie Slob wilde eerst alle 354 examens afkeuren en de leerlingen alles opnieuw laten doen. Later kwam hij hierop terug en zei hij dat de cijfers van de examens wilde laten staan totdat de leerlingen hun achterstanden hebben weggewerkt. Ze krijgen hiervoor de tijd tot 1 januari 2019 en hoeven het examen dan niet overnieuw te doen.
Het is de vraag of de nieuwe blunder gevolgen heeft voor André Postema, de voorzitter van het College van Bestuur van het Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), waaronder VMBO Maastricht valt. Postema is naast zijn functie als voorzitter ook PvdA-senator in de Eerste Kamer. Eerder was hij ook fractievoorzitter, maar besloot daar vorige week na aanhoudende druk binnen zijn partij afstand van te doen. Vicevoorzitter Esther-Mirjam Sent neemt zijn taken deze zomer over. Daarna benoemt de partij een definitieve opvolger.
Piekert niet te vertrekken bij LVO
In een verklaring zei Postema dat zijn functie als fractievoorzitter in de senaat losstaat van zijn baan in Maastricht. ‘Ondanks dit alles ervaar ik dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat.’
Een woordvoerder van Postema gaf eerder aan dat hij er niet over piekert zijn functie als bestuursvoorzitter van de LVO neer te leggen en hij door de situatie ‘des te meer verbeten is om zijn klus te klaren’. Volgens Postema is er continuïteit nodig om de problemen op de school op te lossen. ‘Het probleem oplossen staat nu boven de discussie hoe het verder gaat met mijn positie.’ Twee andere bestuursleden van de LVO moesten wel opstappen.
NU 13.07.2018 Dertig leerlingen van VMBO Maastricht hoeven bij nader inzien toch geen aanvullende toetsen meer te maken. Zij krijgen waarschijnlijk volgende week te horen dat ze alsnog hun diploma krijgen.
Het positieve nieuws geldt ook voor elf andere leerlingen die afgelopen week een voldoende hebben gehaald voor een hersteltoets maatschappijleer. Eerder op vrijdag werd al bekend dat sommige leerlingen geen examens moesten inhalen, maar precieze cijfers ontbraken toen nog.
Dat schrijft onderwijsminister Ingrid van Engelshoven in een brief aan de Tweede Kamer. Zij houdt nog wel een slag om de arm, omdat de examencommissie nog formeel moet vaststellen dat de betreffende examenkandidaten alsnog geslaagd zijn. Die komt daar op 18 juli extra voor bijeen. Voor veel andere leerlingen geldt dat zij minder hersteltoetsen hoeven te maken dan gedacht.
De eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht werden afgelopen maand ongeldig verklaard, omdat de school de zaken niet op orde had met betrekking tot de schoolexamens. Die worden niet centraal afgenomen. Nog altijd geldt voor twintig leerlingen dat zij definitief gezakt zijn. Aanvankelijk leek het erop dat alle andere kandidaten vakken moesten herkansen na de zomer.
Een externe commissie heeft de afgelopen week per leerling en per vak aanvullend onderzoek gedaan naar het gemaakte werk. Daaruit bleek dat sommige leerlingen wel aan de eindnormen voldoen. Dit was eerder niet duidelijk omdat de administratie van de school niet op orde was. Al met al levert dat een “wat positiever” beeld op, aldus Van Engelshoven.
Voor 41 leerlingen lijkt het werk daarmee dus gedaan. Afgezien van de twintig kandidaten die al gezakt zijn moet de rest volgende maand nog even aan de bak. De overige hersteltoetsen worden naar verwachting tussen 20 en 24 augustus afgenomen. De uitslag volgt op 31 augustus, waarna in oktober nog een herkansingsronde wordt gehouden.
AD 13.07.2018 Dertig leerlingen van VMBO Maastricht hoeven bij nader inzien toch geen aanvullende toetsen meer te maken. Zij krijgen waarschijnlijk volgende week te horen dat ze alsnog hun diploma krijgen. Dat geldt ook voor elf leerlingen die afgelopen week een voldoende hebben gehaald voor een hersteltoets maatschappijleer.
Dat schrijft onderwijsminister Ingrid van Engelshoven aan de Tweede Kamer. Zij houdt nog wel een slag om de arm, omdat de examencommissie nog formeel moet vaststellen dat de betreffende examenkandidaten alsnog geslaagd zijn. Die komt daar op 18 juli extra voor bijeen. Voor veel andere leerlingen geldt dat zij minder hersteltoetsen hoeven te maken dan gedacht.
De eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht werden afgelopen maand ongeldig verklaard, omdat de school een potje had gemaakt van de schoolexamens. Die worden niet centraal afgenomen. Nog altijd geldt voor twintig leerlingen dat zij definitief gezakt zijn. Aanvankelijk leek het erop dat alle andere kandidaten na de zomer vakken moesten herkansen.
Een externe commissie heeft de afgelopen week per leerling en per vak aanvullend onderzoek gedaan naar het gemaakte werk. Daaruit bleek dat sommige leerlingen wel aan de eindnormen voldoen. Dit was eerder niet duidelijk omdat de administratie van de school niet op orde was. Al met al levert dat een ‘wat positiever’ beeld op, aldus Van Engelshoven.
Voor 41 leerlingen lijkt het werk daarmee dus gedaan. Afgezien van de twintig kandidaten die al gezakt zijn moet de rest volgende maand nog even aan de bak. De overige hersteltoetsen worden naar verwachting tussen 20 en 24 augustus afgenomen. De uitslag volgt op 31 augustus, waarna in oktober nog een herkansingsronde wordt gehouden.
NU 13.07.2018 Een deel van de leerlingen van VMBO Maastricht hoeft toch geen examens in te halen op een voor hen in het leven geroepen zomerschool. Het is echter nog niet bekend of de leerlingen geslaagd zijn of niet.
Dat bevestigt een van de ouders van de betrokken leerlingen aan NU.nl. Volgens de NOS gaat het om een “behoorlijke groep leerlingen” die niet naar de zomerschool hoeft.
Er heerst ongenoegen dat deze onduidelijkheid weer voor nieuwe chaos zorgt. De ouder van een van de leerlingen noemt het “een grote soap”. Meer dan 350 leerlingen kregen eind juni te horen dat hun schoolexamens ongeldig waren verklaard vanwege tekortkomingen bij de schoolexamens.
Zo bleek onder meer dat duizenden toetsen nog niet gemaakt waren. De zomerschool werd in het leven geroepen om de achterstand in te halen, maar nu blijkt dat dus voor sommige leerlingen niet nodig. Zij horen aan het eind van de zomer of ze alsnog geslaagd zijn.
Postema
Het afkeuren van de eindexamens zorgde voor veel kritiek op de school. Bestuurders van Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), de koepel waar VMBO Maastricht onder valt, legden hun functie neer. Voorzitter André Postema heeft dit echter niet gedaan en ligt mede hierdoor onder vuur.
Vorige week werd al duidelijk dat bijna de voltallige Tweede Kamer Postema weg wilde hebben. Hij legde hierop wel zijn functie als fractieleider van de PvdA in de Eerste Kamer neer.
NU 10.07.2018 De externe examencommissie van VMBO Maastricht is teruggekomen van haar beslissing dat alle eindexamenleerlingen het vak maatschappijleer moeten overdoen. Uit een e-mail die maandagavond naar ouders is verstuurd, blijkt dat toch niet alle leerlingen dat vak hoeven in te halen.
Vorige week nog besliste de commissie dat op “basis van de vele hiaten in de cijferlijsten” iedereen één nieuwe toets moest maken voor maatschappijleer. Advocaat Wouter Geertsen heeft eind vorige week namens 130 ouders hierover een boze brief geschreven. Daarin vroeg hij om opheldering.
Nu stelt de commissie dat veel leerlingen toch voldoende gescoord hebben voor dit vak. Deze leerlingen hoeven maatschappijleer dan ook niet over te doen.
Wellicht hoeven sommige leerlingen ook andere vakken niet over te doen. De commissie breidt het onderzoek naar maatschappijleer namelijk ook uit naar alle andere vakken. Donderdag is hierover duidelijkheid.
Het VMBO Maastricht raakte eind juni in opspraak. De eindexamens van 354 leerlingen van de school zijn vorige maand ongeldig verklaard vanwege allerlei tekortkomingen bij de schoolexamens. Zo bleek dat duizenden toetsen van het schoolexamen niet gemaakt zijn, waardoor leerlingen grote achterstanden hebben opgelopen.
De Tweede Kamer is zeer ontstemd over de gang van zaken. Wat diverse partijen betreft, staat de positie van bestuursvoorzitter en PvdA-coryfee André Postma ter discussie. Hij weigert echter vooralsnog om op te stappen. Postema is voorzitter van het college van bestuur van de Stichting LVO, de koepelorganisatie waar VMBO Maastricht onder valt.
NOS 10.07.2018 Eindexamenleerlingen van VMBO Maastricht hoeven toch niet allemaal de toets maatschappijleer te maken. Vorige week besliste de externe examencommissie dat alle leerlingen de maatschappijleer-toets opnieuw moesten maken vanwege “de vele hiaten op de cijferlijsten bij alle leerlingen”. Maar nu blijkt dat dat niet hoeft, schrijft de school in een mail aan de ouders.
“Uit zorgvuldig aanvullend onderzoek is gebleken dat de eindtermen voor maatschappijleer toch voldoende gedekt zijn door toetsen uit het oude toetsprogramma”, schrijft de school. “Dat betekent dat de verplichte toets komt te vervallen.”
Het is niet duidelijk of alle leerlingen de toets niet meer hoeven te maken. De woordvoerder van VMBO Maastricht was niet bereikbaar voor een reactie.
Mogelijk hoeven sommige leerlingen toetsen van andere vakken ook niet te doen. De externe examencommissie komt donderdag met de uitkomsten van een aanvullend onderzoek naar alle andere vakken.
Niet gehaald
Het VMBO Maastricht kwam na de examenperiode in opspraak. Bij de schoolexamens waren veel tekortkomingen, waardoor de eindexamenkandidaten helemaal niet mee hadden mogen doen aan het centrale eindexamen. Iedere kandidaat had voor ten minste één vak niet alle schoolexamens afgerond. Cijfers waren niet ingevuld, toetsen niet gemaakt en stages niet afgerond.
De Inspectie van het Onderwijs onderzocht de gang van zaken en verklaarde de examens ongeldig.
Minister Slob van Onderwijs besloot uiteindelijk de resultaten van het centraal examen voorlopig wel overeind te houden. Hij gaf de leerlingen een half jaar de tijd voor het afmaken van het schoolexamen. Leerlingen krijgen nu een individueel programma, om te controleren of ze examenstof beheersen. Ook is er een zomerschool ingericht waarin leerlingen de toetsstof wordt bijgespijkerd.
NU 10.07.2018 André Postema legt zijn functie neer als fractieleider van de PvdA in de Eerste Kamer. Hij blijft wel senator, zo meldt de partij. Postema ligt onder vuur door misstanden rond de schoolexamens bij VMBO Maastricht.
Na de zomer wordt besloten wie Postema opvolgt. Tot die tijd neemt vicevoorzitter Esther-Mirjam Sent zijn taken waar. Postema is naast politicus ook voorzitter van de raad van bestuur van de stichting Limburgs Voortgezet onderwijs LVO, de koepel waar VMBO Maastricht onder valt.
Bij VMBO Maastricht werden onlangs de diploma’s van 354 leerlingen ongeldig verklaard. Zij waren op basis van het centrale eindexamen geslaagd, maar bleken de afgelopen jaren grote hiaten te hebben opgelopen in de examenonderdelen die de school zelf had moeten afnemen.
In een verklaring stelt Postema dat zijn baan in Maastricht losstaat van zijn positie in de senaat. “Ondanks dit alles ervaar ik dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat, ook in de fractie”, schrijft hij. Om te voorkomen dat daar conflicten over ontstaan, heeft hij besloten af te treden.
Aftreden
Vorige week werd al duidelijk dat zo ongeveer de voltallige Tweede Kamer Postema weg wilde hebben bij de scholenorganisatie die onder zijn leiding de zaken niet op orde had. Ook zijn eigen PvdA vindt zijn positie onhoudbaar, net als de onderwijsministers Ingrid van Engelshoven en Arie Slob.
Het ministerie wil Postema evenwel pas ontslaan als de onderwijsinspectie de zaak goed heeft uitgezocht. En zelf weigert de bestuurder de eer aan zichzelf te houden, omdat ook hij de uitkomsten van een onderzoek wil afwachten.
Een ‘uitgelekt’ bericht van prominent PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen aan fractieleider Lodewijk Asscher maakte de zaak er voor Postema niet beter op. Zij waarschuwde voor verdere imagoschade voor de partij. Die zag eerder Postema’s voorganger Marleen Barth uit de Eerste Kamer vertrekken na meerdere relletjes.
NOS 10.07.2018 De fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer, André Postema, legt zijn functie neer. Hij blijft wel lid van de Eerste Kamer. Dat heeft de PvdA-senaatsfractie laten weten.
Vice-fractievoorzitter Esther-Mirjam Sent neemt de taken van fractievoorzitter waar, tot er een nieuwe voorzitter is gekozen. Na de zomer wordt dat bepaald.
Postema raakte in opspraak vanwege het schandaal met de vmbo-eindexamens in Maastricht. Postema is voorzitter van het college van bestuur van Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), de koepel waaronder de scholen vallen.
Geen reden
Uit Postema’s verklaring die door zijn fractie naar buiten is gebracht, blijkt dat hij zelf geen reden zag om een stap opzij te doen. Zijn hoofdfunctie in het onderwijs staat los van zijn positie als Kamerlid, schrijft hij.
Dat hij toch opstapt, is vanwege kritiek in zijn eigen fractie. “Ik betreur dit. Het is echter ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of zelfs onderling conflict geraken. Ik heb daarom vandaag besloten mijn fractievoorzitterschap per direct neer te leggen.”
Vorige maand werd bekend dat 354 eindexamenkandidaten van twee vmbo-scholen in Maastricht geen recht hadden op een diploma, omdat ze ten minste een vak niet hadden afgerond. Ze hadden daarom niet mee mogen doen aan het centraal schriftelijk eindexamen.
Afwachten
Donderdag werd bekend dat Postema het onderzoek naar de oorzaken van het debacle wil afwachten, voordat hij besluit of hij als LVO-bestuurder kan aanblijven. De raad van toezicht heeft hem gevraagd om te blijven.
Diezelfde dag lekte uit dat de PvdA-fractie in de Tweede Kamer vindt dat Postema geen bestuursvoorzitter kan blijven, omdat dat zijn aanblijven de PvdA zou schaden.
Verklaring André Postema:
Werkzaamheden in de hoofdfunctie staan los van het Eerste Kamerlidmaatschap. Dat is de enige manier om het belangrijke, deeltijdwerk van Senator te kunnen doen. Ik heb dit sinds mijn lidmaatschap van de Eerste Kamer sinds juni 2011 altijd kunnen bewaken: als vice-voorzitter van de Universiteit Maastricht en vervolgens als voorzitter van het Limburgs Voortgezet Onderwijs.
De afgelopen weken is er veel gebeurd op één van de scholen van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs. Ik heb mij na de premature bekendmaking van de Inspectie dat de eindexamens van alle leerlingen ongeldig zijn verklaard, ten volle ingezet om de leerlingen en docenten van het VMBO Maastricht zo snel mogelijk weer een perspectief te kunnen bieden.
Voor hetgeen daaraan vooraf is gegaan zal een onderzoek worden uitgevoerd. Ik heb aangegeven naar de uitkomsten van dit onderzoek uit te zien, zodat ook ik daar verantwoording over kan afleggen.
Inmiddels wordt in de media en ook in de Tweede Kamer de relatie gelegd tussen mijn hoofdfunctie en mijn positie als lid van de Eerste Kamer. Ik ben van mening dat deze relatie er, uitgaande van de voorwaarde van fatsoenlijk en integer handelen, niet is. Ik ben een gekozen volksvertegenwoordiger, dat is een politieke verantwoordelijkheid.
En ik ben een benoemd bestuurder, dat betreft een bestuurlijke verantwoordelijkheid. Ik heb het lidmaatschap van de Eerste Kamer en mijn hoofdfunctie altijd gescheiden gehouden en zal dat blijven doen. Het is de enige manier waarop wij als Senatoren kunnen functioneren en ook de enige manier om de Senaat een eigenstandige positie te laten behouden in het Nederlandse parlementaire stelsel.
Ondanks dit alles ervaar ik dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat, ook in de fractie. Ik betreur dit. Het is echter ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of zelfs onderling conflict geraken. Ik heb daarom vandaag besloten mijn fractievoorzitterschap per direct neer te leggen.
AD 10.07.2018 PvdA-senator André Postema legt zijn functie als fractievoorzitter neer. Wel blijft hij Eerste Kamerlid. Dat meldt Postema vanavond in een verklaring. De senator ligt onder vuur na het examen-fiasco op een Maastrichtse school.
Postema staat aan het hoofd van de koepel waar ook de scholen met de honderden afgekeurde examens onder vallen. Daar zijn ‘ernstige fouten’ gemaakt, aldus de onderwijsinspectie en het kabinet. Door dit debacle kwam Postema’s positie onder druk te staan. De Tweede Kamerfractie van de PvdA vroeg vorige week om zijn vertrek, via een pijnlijke Whatsapp-blunder van Kamerlid Lilianne Ploumen: ,,Lo, we kunnen Postema niet overend houden. Iemand moet nu bellen dat hij eer aan zichzelf moet houden”, plaatste Ploumen schijnbaar per ongeluk in haar Whatsapp-status, zichtbaar voor al haar contacten.
Maar de onderwijsbestuurder weigert op te stappen: het werk voor de scholenkoepel staat volgens Postema helemaal los van het Kamerlidmaatschap: ,,Ik ben een gekozen volksvertegenwoordiger, dat is een politieke verantwoordelijkheid. En ik ben een benoemd bestuurder, dat betreft een bestuurlijke verantwoordelijkheid. Ik heb het lidmaatschap van de Eerste Kamer en mijn hoofdfunctie altijd gescheiden gehouden, en zal dat blijven doen.”
Splijtzwam
Het is echter ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of conflict geraken, aldus André Postema.
Maar in de PvdA-Senaatsfractie werkt de kwestie als een splijtzwam, blijkt uit Postema’s verklaring. Daarom stopt hij wel als fractieleider. ,,Ik ervaar dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat. Ik betreur dit. Maar het is ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of zelfs onderling conflict geraken. Ik heb daarom vandaag besloten mijn fractievoorzitterschap per direct neer te leggen.”
PvdA-leider Lodewijk Asscher laat weten dat hij ‘het besluit van André respecteert’. Of Asscher druk op Postema heeft uitgeoefend om te stoppen als fractievoorzitter, is onbekend.
Elsevier 10.07.2018 André Postema stopt als fractieleider voor PvdA in de Eerste Kamer wegens het eindexamenschandaal op het VMBO Maastricht, waarvoor hij als bestuursvoorzitter van de koepelorganisatie Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) medeverantwoordelijk is. Hoewel de Tweede Kamer, de ministers van Onderwijs en de PvdA Postema weg willen hebben, peinst hij voorlopig niet over een vertrek.
De PvdA’er maakt dinsdagavond bekend dat Postema aftreedt als fractievoorzitter in de Eerste Kamer, en dat vicevoorzitter Esther-Mirjam Sent zijn taken deze zomer waarneemt. Daarna benoemt de partij een definitieve opvolger. Zijn baan in de senaat staat los van zijn positie in Maastricht, stipt Postema aan in een verklaring. ‘Ondanks dit alles ervaar ik dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat,’ ook in de fractie. Daarom legt hij die functie nu neer.
Ploumen aan ‘Lo’ Asscher: ‘Kunnen Postema niet overend houden’
Maar dat Postema blijft ‘gewoon’ aan in de Eerste Kamer. Dit in tegenstelling tot zijn voorganger Marleen Barth, die in februari zelf opstapte nadat ze onder vuur was komen te liggen om haar vakantie op de Malediven, tijdens een belangrijk debat over de donorwet.
Vorige week werd dankzij een Whatsapp-statusbericht van PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen aan partijleider Lodewijk ‘Lo’ Asscher bekend dat de partij van Postema af wilde. ‘Lo, we kunnen Postema niet overend houden. Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden’, schreef Ploumen – naar eigen zeggen per ongeluk – aan al haar contacten.
Postema en onderwijsministers wachten op uitkomst onderzoek
Onderwijsministers Ingrid van Engelshoven (D66) en Arie Slob(ChristenUnie) vinden Postema’s positie als VMBO-bestuurder onhoudbaar. Toch wil het ministerie hem nog niet ontslaan, omdat een onderzoek loopt naar de precieze rol van de PvdA-senator. Zelf wil hij de handdoek evenmin in de ring gooien, omdat de uitkomst van dat onderzoek wil afwachten.
Twee andere bestuursleden van de koepel LVO stapten al op.
Minister voor Onderwijs Slob oordeelde vorige week al vernietigend over Postema. ‘Ik heb er zo mijn gevoelens over. Ik probeer me te beheersen, dat zegt denk ik genoeg.’ Slob verklaarde eerder de diploma’s ongeldig nadat grove tekortkomingen bij de schoolexamens waren geconstateerd. Eigenlijk hadden de leerlingen daarom niet mogen worden toegelaten tot het centraal schriftelijk eindexamen. Op de school vielen geregeld lessen uit en dat leidde tot veel problemen.
Ook Kamerleden van diverse partijen waren niet mals voor de PvdA’er. ‘Het is slecht dat een bestuurder zijn verantwoordelijkheid niet genomen heeft,’ zei Paul van Meenen (D66). Onder anderen Peter Kwint (SP) en Rudmer Heerema (VVD) zijn ook van mening dat het voor Postema onmogelijk is om nog met gezag leiding te geven aan de onderwijskoepel. Het CDA sprak van ‘onvergeeflijk bestuurlijk falen’.
Een woordvoerder van Postema zei vrijdag dat die door de situatie ‘des te meer verbeten is om zijn klus te klaren’. Volgens de PvdA’er is er continuïteit nodig om de problemen op de school op te lossen. ‘Het probleem oplossen staat nu boven de discussie hoe het verder gaat met mijn positie.’
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
LI1 10.07.2018 André Postema legt zijn functie als fractieleider van de PvdA in de Eerste Kamer neer. Hij blijft wel senator, zo meldt de partij.
In een verklaring laat Postema weten dat hij de gang van zaken rondom zijn functie betreurt. ‘Ik ervaar dat mijn functie als fractievoorzitter momenteel ter discussie staat, ook in de fractie. Ik betreur dit. Het is echter ook aan de fractievoorzitter om te voorkomen dat we als fractie in een patstelling of zelfs onderling conflict geraken. Ik heb daarom vandaag besloten mijn fractievoorzitterschap per direct neer te leggen.’
Misstanden
Postema ligt onder vuur vanwege de misstanden rond de schoolexamens bij VMBO Maastricht. Als voorzitter van de raad van bestuur van de stichting Limburgs Voortgezet onderwijs LVO, de koepel waar die school onder valt, wordt hij verantwoordelijk gehouden voor de chaos op de school. Veel leden van de Tweede Kamer vinden dan ook dat hij op moet stappen als bestuurder van de scholenkoepel. In zijn verklaring laat Postema nogmaals weten dat hij eerst het onderzoek afwacht voordat hij een besluit en zijn verantwoordelijkheid neemt.
‘Uitgelekt’
Een ‘uitgelekt’ bericht van prominent PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen aan fractieleider Lodewijk Asscher maakte de zaak er voor Postema niet beter op. Zij waarschuwde voor verdere imagoschade voor de partij. Die zag eerder Postema’s voorganger Marleen Barth vertrekken uit de Senaat na meerdere relletjes.
‘Onterechte relatie’
In zijn verklaring geeft Postema aan dat hij het hier niet mee eens is dat de partij imagoschade oploopt en vindt dat er onterecht een relatie wordt gelegd tussen zijn functie bij het LVO en zijn positie als lid van de Eerste Kamer. ‘Ik ben van mening dat deze relatie er, uitgaande van de voorwaarde van fatsoenlijk en integer handelen, niet is. Ik ben een gekozen volksvertegenwoordiger, dat is een politieke verantwoordelijkheid.
En ik ben een benoemd bestuurder, dat betreft een bestuurlijke verantwoordelijkheid. Ik heb het lidmaatschap van de Eerste Kamer en mijn hoofdfunctie altijd gescheiden gehouden en zal dat blijven doen.’
Ongeldig
Bij VMBO Maastricht werden onlangs de diploma’s van 354 leerlingen ongeldig verklaard. Zij waren op basis van het centrale eindexamen geslaagd, maar bleken de afgelopen jaren grote hiaten te hebben opgelopen in de examenonderdelen die de school zelf had moeten afnemen. Dinsdag bleek dat de chaos op de school nog niet over is.
AD 08.07.2018 Heeft PvdA-leider Lodewijk Asscher de touwtjes binnen zijn partij nog wel in handen? Deze week diende zich wéér een crisis aan waarbij hij delegeert en talmt. Als Asscher wil dat een partijgenoot opstapt, wordt er niet geluisterd.
,,Wat ben jij voor partijleider, slappe £¥#%!”, twittert het Limburgse PvdA-Statenlid Peter van Dijk donderdag. Van Dijk is woest op Asscher, die net heeft verklaard het niet nodig te vinden om zelf met de Limburgse schoolbestuurder André Postema te bellen om op zijn vertrek aan te dringen.
Postema is óók PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer en staat onder grote druk om af te treden als bestuurder na het diplomadebacle bij zijn VMBO Maastricht. Donderdag escaleert de kwestie als PvdA-fractielid Lilianne Ploumen een bericht aan Asscher openbaar maakt – naar eigen zeggen per ongeluk – waarin ze stelt dat iemand Postema moet bellen om te zeggen dat hij moet opstappen. Uiteindelijk pleegt Ploumen zelf het telefoontje. Asscher doet het niet: ,,Ik ga hem niet zelf ook nog bellen. De boodschap is nu wel duidelijk.” Maar de boodschap blijkt geen indruk te maken: Postema stapt niet op.
Het is de derde keer in een jaar tijd dat het leiderschap van Asscher in twijfel wordt getrokken. In de debatten in de Tweede Kamer kan de PvdA-voorman snoeihard zijn met de verbale zweep. Maar van die scherpte blijft weinig over als het gaat om partijgenoten die de PvdA een slechte naam bezorgen. Dan aarzelt Asscher, wijst naar partijvoorzitter Vedelaar of – in het geval van Postema – naar de onderwijsinspectie en het ministerie.
Eind december wordt Asscher geconfronteerd met een vonnis tegen fractiegenoot William Moorlag, die in een vorig leven kabinetsbeleid uitvoerde als directeur van een sociale werkplaats. Dat beleid wordt door de rechter bestempeld als een schijnconstructie, iets waar de PvdA al jaren fel tegen ageert.
Imagoschade
Eerst spreekt Asscher zijn steun uit voor Moorlag, maar opeens eist partijvoorzitter Vedelaar diens terugtreden. Er ontrolt zich een partijcrisis. Asscher vraagt Moorlag de eer aan zichzelf te houden, maar Moorlag weigert en blijft Kamerlid. De imagoschade voor de PvdA is groot.
Marleen Barth
Snel dient de volgende crisis zich aan, nu rond PvdA-senaatsvoorzitter Marleen Barth. Het blijkt dat Barth om een huurverlaging heeft gebedeld voor de burgemeesterswoning van haar man en haarzelf. Op de vraag of dat past in de erecode van de PvdA, verwijst Asscher naar partijvoorzitter Vedelaar. Die zwijgt. Meteen daarop blijkt dat Barth een vakantie naar de Malediven heeft geboekt, waardoor ze een belangrijke stemming over de donorwet mist. Opnieuw steekt een storm op binnen de PvdA. Asscher blijft buiten beeld. Hij wordt pas zichtbaar als hij na het opstappen van Barth ‘begrip’ toont voor ‘het moeilijke besluit dat Marleen heeft genomen’. Opnieuw echoot de vraag: waarom greep Asscher niet eerder in?”
,,De PvdA is een democratische partij en dat betekent dat de partijleider niet alles in z’n eentje beslist, maar dat we samen de koers bepalen”, laat Asscher weten. ,,Dat is een groot goed.”
Elsevier 06.07.2018 Van de PvdA-leider blijft ‘Lo’ over en worden de regenten met een telefoontje aan de dijk gezet. Zie hier de droefenis van een ooit trotse volkspartij. Bestuurlijke abstracties en anonieme regenten met een salaris boven dat van de minister-president.
‘Lo, we kunnen Postema niet overend houden. Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden.’ Het WhatsApp-statusbericht van PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen was – naar eigen zeggen per abuis – zichtbaar voor al haar contacten. De zoveelste crisis in de PvdA was daarmee een feit.
Intrigerend bericht trouwens, dat van Ploumen. We weten nu dat de geplaagde partijleider Lodewijk Asscher in kleine kring ‘Lo’ wordt genoemd. Lilianne Ploumen zal in het partijcircuit ook wel zo’n hondennaam hebben, zodat Lo en Li elkaar snel kunnen berichten.
Ook weten we dankzij het berichtje dat de regenten in de PvdA anno 2018 per telefoon worden ontslagen. Ploumen maakt dat helder: ‘Iemand moet nu bellen…’
Met man en macht
Over die 354 examenleerlingen aan het VMBO Maastricht gaat het al lang niet meer. Met man en macht wordt gewerkt om ze toch nog op een redelijke manier naar hun vervolgopleiding te loodsen. We zitten in de fase van de politieke afrekening.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 05.07.2018 Onderwijsbestuurder André Postema is toch bereid op te stappen, maar pas nadat een onderzoek over het bestuur van het door examenproblemen geteisterde VMBO Maastricht is afgerond. Dat schrijft hij vanavond in een uitgebreide verklaring.
,,Eerst het onderzoek, dan het oordeel”, stelt Postema. ,,Ik zal dan niet aarzelen op basis hiervan mijn verantwoordelijkheid te nemen.”
Eerder vandaag liet Postema, die ook PvdA-senator is, via zijn woordvoerder weten niet te denken aan vertrek – óók niet nadat de PvdA-fractie in de Tweede Kamer stelde dat hij dat wel moet doen. ,,Ik stap niet op. Ik blijf het werk doen dat ik moet doen.”
In zijn verklaring haalt hij hard uit naar de Inspectie voor het Onderwijs. Hij benadrukt dat de scholen ‘consequent het oordeel voldoende’ kregen van de inspectie, behalve de richting basisberoepsgerichte leerweg in 2015 die ‘tijdelijk het oordeel zwak had’.
Postema schrijft dat de inspectie niet zomaar alle eindexamens van de 354 leerlingen ongeldig mocht verklaren. Volgens het ministerie van Onderwijs was dat echter nodig omdat eenmaal uitgereikte diploma’s niet kunnen worden ingetrokken.
,,Het ongeldig verklaren van examens is een zeer zwaar besluit dat de Inspectie alleen per individuele leerling en zorgvuldig onderbouwd kan nemen”, aldus Postema. ,,Daar was op 22 juni, en ook in de dagen daarna, geen sprake van, met grote verwarring en boosheid tot gevolg.”
Hij wil daarom dat ook het handelen van de inspectie bij het onderzoek wordt betrokken. Dat onderzoek moet vooral ‘een vooruitkijkend karakter’ hebben, ‘dan dat wederom met de botte bijl van de Inspectie wordt gehakt.’
Ramp
Als er terug wordt gekeken, voorspelt Postema, dan ‘valt de ramp niet te overzien’. Volgens hem komen de problemen op VMBO Maastricht ook op andere scholen voor. De ‘gedetailleerde, door de inspectie vastgestelde programma’s van toetsing en afsluiting’ leiden ‘tot ondoenlijke situaties’ op veel scholen in Nederland, stelt de PvdA’er. ,,Afwijkingen waar de leerlingen van het VMBO Maastricht nu zo worden gestraft.”
De Onderwijsinspectie stelt echter dat de school zélf het programma voor toetsing maakt en in samenspraak met de de medezeggenschapsraad vaststelt. Daarna wordt het naar de inspectie gestuurd.
Volgens Postema heeft het bestuur, waarvan hij als enige is aangebleven, sinds bekend werd dat 354 leerlingen toch geen diploma hebben gehaald ‘een groot aantal maatregelen genomen’ om de leerlingen zo snel mogelijk duidelijkheid en perspectief te bieden. ,,Als bestuursvoorzitter van 23 prachtige en sterke Limburgse scholen heb ik mijn verantwoordelijkheid genomen om deze aangeslagen VMBO-afdeling in Maastricht weer in de haven te krijgen, alles in het belang van de getroffen leerlingen.”
Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs laat weten dat ze ‘een andere verklaring van de heer Postema had verwacht’.
NU 05.07.2018 De Onderwijsinspectie had nooit alle 354 eindexamens van het VMBO Maastricht ongeldig mogen verklaren. Examens kunnen alleen per individuele leerling en met een zorgvuldige onderbouwing ongeldig worden verklaard, schrijft voorzitter André Postema van het college van bestuur van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) in een donderdag verschenen verklaring.
Eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht ongeldig verklaard door fouten school
22 leerlingen definitief gezakt, rest mag achterstand schoolexamens voor januari 2019 inhalen
Postema weigert als enige bestuurder van koepel waar VMBO Maastricht onder valt op te stappen, ondanks oproep PvdA
In plaats van zo ongecontroleerd naar buiten te treden, had de inspectie samen met de school een analyse moeten maken van wat er aan de toetsing ontbrak, meent Postema. Hij ligt zelf ook onder vuur door de kwestie.
”Klopt het dat gedetailleerde, door de inspectie vastgestelde programma’s van toetsing en afsluiting tot ondoenlijke situaties leiden op veel scholen in Nederland? En dat er sprake is van heel veel afwijkingen op scholen – afwijkingen waar de leerlingen van het VMBO Maastricht nu zo voor worden gestraft? Gaat de minister de inspectie de opdracht geven hier nu ook zelf onderzoek naar te doen?”, vraagt hij zich in de verklaring af.
Als zo’n onderzoek er komt, is volgens ouders, docenten en schoolleiders in het hele land ”de ramp niet te overzien”, stelt Postema. ”Het onderzoek zou aldus beter een vooruitkijkend en verbeterend karakter kunnen hebben, dan dat wederom met de botte bijl van de inspectie wordt gehakt. Daar is geen leerling in Nederland bij gebaat.”
Postema benadrukt in zijn verklaring dat hij het onderzoek naar het examendebacle bij het VMBO Maastricht afwacht, voordat hij conclusies trekt. ”Ik zal dan niet aarzelen op basis hiervan mijn verantwoordelijkheid te nemen”, besluit Postema zijn verklaring.
Opstappen
Naast onderwijsbestuurder is Postema fractieleider van de PvdA in de Eerste Kamer. De partij heeft Postema eerder opgeroepen te vertrekken. Deze boodschap kwam donderdagmiddag per ongeluk via WhatsApp naar buiten.
Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen wilde via een WhatsApp-bericht aan fractieleider Lodewijk Asscher laten weten dat de positie van de onderwijsbestuurder niet langer houdbaar is. Maar in plaats hiervan, zette ze de boodschap per ongeluk in haar openbare status. “Lo, we kunnen Postema niet overeind houden”, luidde het bericht, dat inmiddels is verwijderd. “Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden.”
Postema weigert te vertrekken. Eerder deden zijn collegabestuurders dat wel.
NU 05.07.2018 Van de 354 eindexamenleerlingen van het VMBO Maastricht moeten 22 leerlingen het jaar overdoen. Zij zijn voor hun centrale eindexamen gezakt en hun achterstand is dusdanig groot, dat die de komende tijd niet meer via schoolexamens kan worden ingehaald.
Voor de overige 332 vmbo’ers gloort er nog hoop, zei onderwijsminister Ingrid van Engelshoven donderdag in de Tweede Kamer.
De bewindsvrouw stipte wel aan het dat per leerling verschilt hoe groot de opgelopen achterstand is. Maatwerk is de komende tijd het sleutelwoord, benadrukte ze meerdere keren.
Voor de 332 vmbo’ers geldt dat de beslissing uiteindelijk aan hen is. Het is denkbaar dat sommigen zelf concluderen dat de achterstand te groot is en dat ze het jaar liever overdoen.
Achterstand
De leerlingen hebben tot 1 januari de tijd om de achterstand in te halen. Tot die tijd blijven de cijfers van hun centraal eindexamen geldig. SP-Kamerlid Peter Kwint riep de minister op coulant om te gaan met deze deadline en vroeg zich af waarom de cijfers niet een jaar kunnen blijven staan.
Hier leek Van Engelshoven weinig voor te voelen. “Je kunt de datum steeds verder verleggen, maar op een gegeven moet je zeggen: ‘je bent helaas gezakt'”, aldus de minister.
Zomerschool
Donderdag zijn de individuele gesprekken met de 354 leerlingen afgerond. De meeste leerlingen die kunnen doorgaan, moeten nog tussen de twee en vijf toetsen maken om hun schoolexamens af te sluiten, laat de school donderdag weten.
De pas ingerichte zomerschool van het VMBO Maastricht plant de toetsen samen met de leerlingen. Ook krijgen ze daar extra lessen als begeleiding.
Volgende week woensdag start de eerste toetsperiode. De tweede begint in de week van 20 augustus. Wie langer nodig heeft, krijgt tot eind dit jaar de tijd.
De leerlingen die zijn gezakt, hadden een gemiddelde onder de 5,5.
NU 05.07.2018 André Postema, de in opspraak geraakte bestuursvoorzitter van de koepel waar het VMBO Maastricht onder valt, weigert op te stappen. Postema, die tevens fractieleider van de PvdA in de Eerste Kamer is, legt daarmee de oproep van partijleider Lodewijk Asscher en de Tweede Kamerfractie van de PvdA naast zich neer.
Eindexamens van 354 leerlingen van VMBO Maastricht ongeldig verklaard door fouten school
22 leerlingen definitief gezakt, rest mag achterstand schoolexamens voor januari 2019 inhalen
Postema weigert als enige bestuurder van koepel waar VMBO Maastricht onder valt op te stappen, ondanks oproep PvdA
Postema zegt van de raad van toezicht een mandaat te hebben om te waken over de continuïteit van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO). “Daar ben ik mee bezig”, laat hij donderdagmiddag via zijn woordvoerder weten. Volgens hem is de LVO er meer bij gebaat dat hij blijft.
De PvdA heeft de partijgenoot eerder opgeroepen te vertrekken. Deze boodschap kwam donderdag per ongeluk via WhatsApp naar buiten.
Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen wilde via een WhatsApp-bericht aan fractieleider Lodewijk Asscher laten weten dat de positie van Postema niet langer houdbaar is. Maar ze had de boodschap per ongeluk in haar openbare status gezet. “Lo, we kunnen Postema niet overeind houden”, schreef Ploumen in het bericht dat inmiddels is verwijderd. “Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden.”
Kort na het verschijnen van het bericht heeft Ploumen aan de pers laten weten dat het niet de bedoeling was dat het bericht openbaar zou worden. Maar ze staat wel achter de woorden. Het standpunt van de PvdA-politicus is na fractieberaad overgenomen, waardoor nu ook Asscher achter een vertrek van Postema staat.
Eindexamens
Het VMBO Maastricht raakte vorige week in opspraak. De eindexamens van 354 leerlingen van de school zijn vorige maand ongeldig verklaard vanwege allerlei tekortkomingen bij de schoolexamens. Zo bleek dat duizenden toetsen van het schoolexamen niet gemaakt zijn, waardoor leerlingen grote achterstanden hebben opgelopen.
Donderdag werd bekend dat 22 leerlingen het jaar moeten overdoen. Zij zijn voor hun centrale eindexamen gezakt en hun achterstand is dusdanig groot, dat die de komende tijd niet via schoolexamens kan worden ingehaald.
Postema is, in tegenstelling tot de andere leden van het college van bestuur, niet opgestapt. De afhandeling van de kwestie in Maastricht is Postema al uit handen genomen.
De raad van toezicht van de LVO heeft Jan Rijkers per direct benoemd tot interim-lid van het college van bestuur. De onderwijsdeskundige wordt verantwoordelijk voor de Limburgse school.
‘Bestuurlijk onfatsoen’
De Tweede Kamer heeft er geen goed woord voor over dat de PvdA’er niet zelf opstapt. “Welke plaat heeft deze man voor zijn hoofd?”, vroeg VVD-Kamerlid Rudmer Heerema zich donderdag tijdens een Kamerdebat over de kwestie af.
Harm Beertema (PVV) vindt het van “bestuurlijk onfatsoen” getuigen dat Postema tot dusver is blijven zitten. “Als onder jouw verantwoordelijkheid dit soort misstanden plaatsvinden, dan kun je toch niet aanblijven?”, aldus SP’er Peter Kwint.
Gedwongen vertrek
Minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs), die minister Arie Slob wegens ziekte vervangt, is evenmin te spreken over het optreden van Postema. Maar zij is nu niet van plan aan te sturen op een gedwongen vertrek.
Van Engelshoven benadrukt dat eerst een onderzoek naar het bestuurlijk handelen moet zijn afgerond, voordat de minister dwang kan uitoefenen. Dat onderzoek wordt momenteel door de inspectie gedaan.
NU 05.07.2018 Het ministerie van Onderwijs is niet van plan de bestuursvoorzitter van VMBO Maastricht nu weg te sturen, maar wil eerst een onderzoek van de onderwijsinspectie afwachten. De meeste partijen in de Tweede Kamer vinden dat de bestuursvoorzitter, André Postema die tevens PvdA-senator is, moet vertrekken.
Hoewel minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs) een gedwongen vertrek nog te voorbarig vindt, gaf zij wel aan dat ze zelf een andere keuze dan Postema zou hebben gemaakt.
Van Engelshoven stipte aan dat de minister inderdaad dwang kan uitoefenen over de positie van een bestuurder, maar pas nadat een onderzoek naar het bestuurlijk handelen afgerond is. Dat onderzoek wordt momenteel door de inspectie gedaan.
Veel Kamerleden waren donderdag keihard in hun oordeel over Postema, die in tegenstelling tot de andere leden van het college van bestuur niet opgestapt is. Postema’s partij, de PvdA, hield zich op de vlakte over de positie van de bestuurder en kreeg er om deze reden ook hard van langs.
Verantwoordelijkheid
“Welke plaat heeft deze man voor zijn hoofd?”, vroeg VVD-Kamerlid Rudmer Heerema zich hardop af. Harm Beertema (PVV) vindt het van “bestuurlijk onfatsoen” getuigen dat Postema tot dusver blijft zitten. “Als onder jouw verantwoordelijkheid dit soort misstanden plaatsvinden, dan kan je toch niet aanblijven?”, aldus SP’er Peter Kwint.
PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul sloot zich niet aan bij de oproepen van haar collega’s en zei dat ze niet vooruit wil lopen op het onderzoek naar de misstanden. Dit kwam haar op felle kritiek te staan. “Ongelooflijk dat de PvdA hier deze bestuurder in bescherming neemt”, zei CDA-Kamerlid Michel Rog over het standpunt van Van den Hul.
Paul van Meenen (D66) vroeg Van den Hul nog wat voor conclusies er uit het onderzoek zouden kunnen komen waardoor Postema eventueel wel zou kunnen aanblijven. “Waar het ook fout is gegaan, daar ben je als bestuurder verantwoordelijk voor.” Maar Van Den Hul liet zich niet verleiden tot een uitspraak over Postema’s toekomst.
Achterstanden
VMBO Maastricht raakte vorige week in opspraak. Van 354 leerlingen van de school werden de eindexamens vorige maand ongeldig verklaard vanwege allerlei tekortkomingen bij de schoolexamens. Zo bleek dat duizenden toetsen van het schoolexamen niet gemaakt waren, waardoor leerlingen grote achterstanden opgelopen hadden.
Minister Arie Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) besloot eind vorige maand al dat de uitslagen van de centrale examens van de leerlingen van VMBO Maastricht tot 1 januari 2019 geldig blijven. Slob is vanwege ziekte niet aanwezig bij het debat en wordt vervangen door minister Van Engelshoven.
De afhandeling van de kwestie in Maastricht is Postema al uit handen genomen. De raad van toezicht van Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO) heeft Jan Rijkers per direct tot interim-lid van het college van bestuur van VMBO Maastricht benoemd. De onderwijsdeskundige wordt verantwoordelijk voor de Limburgse school.
AD 05.07.2018 André Postema, de onderwijsbestuurder van het door een diplomadrama geteisterde VMBO Maastricht, is niet van plan te vertrekken. De PvdA-fractie in de Tweede Kamer heeft hem vandaag medegedeeld dat zij van mening is dat Postema, ook PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, moet vertrekken na de chaos op de vmbo-scholen.
,,Ik stap niet op. Ik blijf het werk doen dat ik moet doen”, laat Postema via zijn woordvoerder weten aan deze krant. De woordvoerder wijst op het mandaat dat Postema heeft van de raad van toezicht, die hem vroeg aan te blijven om de continuïteit te waarborgen. ,,Dat mandaat heeft de raad zondag nog bevestigd. Dat weegt voor hem zwaarder dan de roep uit Den Haag.”
Ook vandaag stelt de raad van toezicht in een verklaring het van groot belang is dat Postema ‘onverkort in functie blijft’. ,,Hij heeft het vertrouwen van de Raad van Toezicht en heeft onze opdracht om op zijn post te blijven.”
De Tweede Kamer vindt dat Postema moet vertrekken na het debacle bij VMBO Maastricht. Op de scholen van de koepel kregen 354 leerlingen toch geen diploma nadat er van alles mis bleek met de schoolexamens. D66-Kamerlid noemde het vandaag in een Kamerdebat ‘onbestaanbaar’ dat Postema er nog zit. ,,Welke plaat heeft hij voor zijn hoofd dat hij niet inziet dat hij niet de juiste man op deze plek is?”, vroeg VVD-Kamerlid Rudmer Heerema zich af.
PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul kreeg kritiek omdat zij de rol van partijgenoot Postema niet wilde veroordelen. Rog: ,,Ongelooflijk dat PvdA hier deze bestuurder in bescherming neemt. Ik had verwacht dat mevrouw Van den Hul hier scherper op zou zijn.” Van den Hul stelde dat zij erop heeft aangedrongen de rol van het bestuur – en dus van Postema – mee te nemen in het onderzoek. De resultaten daarvan zei zij te willen afwachten.
Ik blijf het werk doen dat ik moet doen, aldus André Postema.
Appje
Kort daarop plaatste PvdA-vicefractievoorzitter Lilianne Ploumen per ongeluk een appje bedoeld voor partijleider Lodewijk Asscher op haar WhatsApp-status. Daarin schreef ze dat ‘iemand nu moet bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden’.
In een toelichting zei Ploumen dat het fractiestandpunt was gewijzigd. Ze heeft met Postema gebeld en hem het nieuwe standpunt van de partij medegedeeld. ,,Het is verder aan hem wat hij doet.” Asscher zei dat hij Postema niet ook nog eens zou gaan bellen: ,,Als het goed is, is het nu wel duidelijk.”
AD 05.07.2018 De Tweede Kamer wil dat André Postema, de voorzitter van het college van bestuur van VMBO Maastricht, vertrekt. Postema, tevens Eerste Kamerlid voor de PvdA, bleef aan terwijl alle andere bestuurders na het nieuws over de wantoestanden op de scholen van VMBO Maastricht opstapten.
Een Kamermeerderheid stelt dat de bestuurders verantwoordelijk zijn voor de chaos, waardoor 354 leerlingen hun vmbo-diploma misliepen. Inmiddels is duidelijk dat 22 scholieren hoe dan ook zijn gezakt. De overige 332 leerlingen mogen nog hopen dat zij na bijspijkerlessen de ontbrekende toetsen kunnen halen. Dan krijgen ze alsnog hun diploma.
Alle ballen op Postema in het #VMBOMaastricht-debat. Na D66, VVD, GroenLinks, CDA, PVV, SP nu ook Denk met alleen kritiek op het feit dat hij aanblijft als voorzitter van de raad van bestuur. 12:14 PM – Jul 5, 2018
D66-Kamerlid noemde het in een Kamerdebat over het diplomadrama ‘onbestaanbaar’ dat Postema er nog zit. ,,Welke plaat heeft hij voor zijn hoofd dat hij niet inziet dat hij niet de juiste man op deze plek is?”, vroeg VVD-Kamerlid Rudmer Heerema zich af. Michel Rog (CDA) wees op het feit dat Postema als fulltime bestuurder in dienst is van de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), terwijl hij ook nog meerdere ‘zeer tijdrovende nevenfucties’ heeft, waaronder het senatorschap. Hij vroeg de minister Postema weg te sturen. ,,Deze man gaat niet weg als u hem niet wegstuurt.”
De kritiek op Postema klonk van links tot rechts, van SP tot PVV, maar PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul besteedde weinig woorden aan het optreden van haar partijgenoot. Dat werd haar kwalijk genomen door Kamerleden van andere partijen. Rog: ,,Ongelooflijk dat PvdA hier deze bestuurder in bescherming neemt. Ik had verwacht dat mevrouw Van den Hul hier scherper op zou zijn.” Van den Hul stelde dat zij erop heeft aangedrongen de rol van het bestuur – en dus van Postema – mee te nemen in het onderzoek. De resultaten daarvan wil zij afwachten.
Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, die voor haar zieke collega-minister Arie Slob waarnam, liet ondubbelzinnig merken dat zij ook van mening is dat Postema had moeten opstappen: ,,Ik vind dat je, als je bestuurder bent, je jezelf ’s ochtends in de spiegel moet aankijken en denken: ben ik nog wel de juiste persoon op deze plek? Dat is een persoonlijke afweging. Ik geloof dat ik in deze situatie een andere afweging had gemaakt.”
Toch, zo zei ze, kan ze Postema niet wegsturen. Zij moet eerst het onderzoek afwachten voor ze er bij het college van toezicht van LVO op kan aandringen Postema weg te sturen. Wel komt hij op een zijspoor te staan nu er ‘na meerdere malen indringend aandringen door het ministerie’ een interim-bestuurder is aangesteld.
Dat wordt Jan Rijkers, werd vandaag bekend. Hij werkte jarenlang als coördinerend inspecteur bij de Inspectie van het Onderwijs. Hij blijft aan tot 1 januari 2019 en krijgt de eindverantwoordelijkheid voor het oplossen van de problemen op VMBO Maastricht.
Inspectie
De vraag waarom de inspectie niet eerder heeft geïntervenieerd, is heel terecht, aldus Roelof Bisschop.
De Kamer zette ook vraagtekens bij het functioneren van de Inspectie voor het Onderwijs. Gisteren bleek dat die sinds begin 2016 28 klachten kreeg over de scholen die onder VMBO Maastricht vallen, vooral van ouders en vooral over lesuitval: ‘heel veel lesuitval’, ‘overmatig lesuitval’, ‘veel te veel lesuitval’ en ‘constant lesuitval’. De laatste klacht werd op 16 juni ingediend. De afhandeling van alle klachten wordt onderzocht.
,,Dat zijn drie opeenvolgende examenjaren waarin er telkens klachten binnenkwamen over de grote lesuitval. De vraag waarom de inspectie niet eerder heeft geïntervenieerd, is heel terecht”, stelde SGP-Kamerlid Roelof Bisschop.
Het debat zou dinsdagavond al worden gevoerd, maar verantwoordelijk bewindspersoon Slob werd toen ziek. Van Engelshoven liet de Kamer vanochtend weten dat de ChristenUnie-minister gisteren met een bacteriële infectie is opgenomen in een ziekenhuis in zijn woonplaats Zwolle.
AD 04.07.2018 De druk om op te stappen neemt toe voor André Postema, de enige aangebleven Maastrichtse onderwijsbestuurder én PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Mogelijk heeft hij de erecode van zijn partij geschonden.
Ik probeer me te beheersen. Dat zegt, denk ik, genoeg, aldus Minister Arie Slob.
Uitgerekend Postema liet in 2015 kritisch van zich horen in een opiniestuk in dagblad Trouw. Hij hekelde bemoeienis van de onderwijsinspectie. ‘Een goede school heeft de inspectie niet nodig als kwaliteitsmeester, maar zorgt daar zelf voor’, schreef Postema, onder wiens leiding het een chaos werd bij de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO).
Op het VMBO Maastricht is zoveel mis met de schoolexamens dat alle 354 leerlingen geen diploma krijgen en een deel van de scholieren naar een speciale zomerschool moet om alsnog het felbegeerde papiertje te halen.
Het opiniestuk van Postema is ‘pijnlijk, met de kennis van nu’, zegt een woordvoerder die speciaal vanwege de crisis is ingehuurd door LVO. Zelf wenst Postema niet te reageren op vragen.
Opstappen
Hij is 24 uur per dag in charge om de problemen van de school op te lossen, aldus Woordvoerder Postema.
Toen het wanbestuur aan het licht kwam, stapte het hele bestuur op, behalve Postema. Die bleef om ‘de continuïteit te waarborgen’. Zelfs minister Arie Slob van Onderwijs was daar niet over te spreken. ,,Ik heb er zo mijn gevoelens over. Ik probeer me te beheersen. Dat zegt, denk ik, genoeg”, zei Slob vrijdag.
In de Tweede Kamer klinkt de roep om het vertrek van de PvdA-senator steeds luider. Postema wil blijven, laat de woordvoerder weten. ,,Hij is 24 uur per dag in charge om de problemen van de school op te lossen. Dit is een buiten pijnlijke episode waaraan hij leiding geeft.”
Het is niet voor het eerst dat Postema in opspraak raakt. In 2011 kwam hij als bestuurder van de Universiteit Maastricht op de kandidatenlijst voor de Eerste Kamer. Hij verdiende toen meer dan de Balkenendenorm, meldde NRC. Dat druiste in tegen de erecode van de PvdA. ,,Ik zou de universiteit kunnen vragen of ik net één euro onder de norm mag zitten, maar dat is ook huichelarij”, zei Postema daar destijds over.
Inmiddels bestrijdt hij dat hij toen boven de Balkenendenorm uitkwam, maar wat hij toen nog huichelarij noemde, is nu werkelijkheid. Bij LVO verdient Postema volgens de jaarrekening van 2016 welgeteld één euro minder dan het maximum volgens de Wet Normering Topinkomens (WNT). Postema incasseerde een jaarsalaris van 178.999 euro.
Maar Postema bekleedt óók meerdere nevenfuncties, voor twee daarvan ontvangt hij een vergoeding. Het grootste bedrag krijgt hij voor zijn PvdA-lidmaatschap van de Eerste Kamer. Voor die baan – van één dag per week – krijgt hij een bruto jaarvergoeding van 29.801 euro. Volgens zijn woordvoerder schenkt Postema deze vergoeding aan het Universiteitsfonds Limburg.
Postema is ook voorzitter van het Beneluxparlement, waarvoor hij een onkostenvergoeding krijgt. Verder was hij tot maart dit jaar bezoldigd voorzitter van de Raad van Commissarissen van Chemelot Ventures.
Schending PvdA-erecode
In de erecode van de PvdA staat dat partijbestuurders ‘in de regel niet meer verdienen’ dan een minister. ,,De erecode is uiteraard bekend bij de volksvertegenwoordigers”, zegt een woordvoerder van PvdA-voorzitter Nelleke Vedelaar. ,,En daarin staat onder meer dat we zorgvuldig kijken naar beloningen en vergoedingen. Dat is voor de partij zeer belangrijk.” Zelf, zegt zijn woordvoerder, hecht Postema er aan te zeggen dat hij de erecode nooit geschonden heeft.
De PvdA-woordvoerder wil daar geen uitspraken over doen. ,,Dit heeft niks te maken met wat nú het belangrijkste is: de leerlingen in Maastricht zijn prioriteit nummer één. Daar moeten alle inspanningen op gericht zijn.”
Elsevier 03.07.2018 PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer André Postema ligt onder vuur na examenfraude op een vmbo-school in Maastricht. Naast senator is Postema koepelvoorzitter van het College van Bestuur van het Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), waaronder VMBO Maastricht valt.
Zijn eigen partij zou druk op Postema uitoefenen om zowel dit voorzitterschap als zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer op te geven. Dat meldt RTL Nieuws. Twee andere bestuursleden van de koepel stapten al op.
Minister voor Onderwijs Arie Slob (ChristenUnie) oordeelde vrijdag vernietigend over Postema. ‘Ik heb er zo mijn gevoelens over. Ik probeer me te beheersen, dat zegt denk ik genoeg.’ Slob verklaarde eerder de schoolexamens van 354 Maastrichtse vmbo’ers ongeldig nadat grove tekortkomingen bij de schoolexamens waren geconstateerd. Eigenlijk hadden de leerlingen daarom niet mogen worden toegelaten tot het centraal schriftelijk eindexamen. Op de school vielen geregeld lessen uit en dat leidde tot veel problemen.
De Tweede Kamer komt vandaag bijeen om te debatteren over de kwestie. Maar in de aanloop daarnaartoe zijn Kamerleden keihard over de rol van Postema. ‘Het is slecht dat een bestuurder zijn verantwoordelijkheid niet genomen heeft,’ zegt Paul van Meenen (D66).
Ook Peter Kwint van de SP vindt Postema’s positie ‘onhoudbaar’. ‘Hoe denk je in vredesnaam ooit nog met enige autoriteit deze koepel te besturen als er onder jouw verantwoordelijkheid zulke grote fouten zijn gemaakt?’ vroeg Kwint zich af tegenover RTL Nieuws.
Tweede Kamerlid Rudmer Heerema (VVD): ‘Wat deze leerlingen is overkomen, is ronduit belachelijk. Een goed schoolbestuurder zou zich dat aantrekken en vervolgens zelfreflectie tonen.’ Het CDA noemt het ‘onvergeeflijk bestuurlijk falen’.
Postema wil aanblijven om problemen aan te pakken
Minister Slob heeft al aangegeven dat er een groot onafhankelijk onderzoek komt. Daarbij zal ook de positie van Postema worden bekeken.
Een woordvoerder van Postema geeft aan dat hij door de situatie ‘des te meer verbeten is om zijn klus te klaren’. Volgens de PvdA’er is er continuïteit nodig om de problemen op de school op te lossen. ‘Het probleem oplossen staat nu boven de discussie hoe het verder gaat met mijn positie.’
PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher wil nog niet reageren op de situatie.
Op het eerste gezicht lijkt het kabinet-Rutte III soepeltjes te draaien. Toch staan er onder de oppervlakte vulkaantjes op uitbarsten. Na het zomerreces komt het verbond van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie onder druk te staan.
Na negen maanden Rutte III is het duidelijk dat het zelfs voor de oppositie lastig is om greep te krijgen op dit kabinet. Het praat veel, maar waar staat het voor? Een zoektocht, nu het zomerreces is begonnen, naar de oorzaken van de fletsheid van een ploeg die nog op gang moet komen.
Premier Mark Rutte en staatssecretaris Mark Harbers van Justitie (VVD). Foto Freek van den Bergh
Op maandagavond 18 juni treffen ze elkaar weer eens in het Johan de Witthuis. Mark Rutte, Gert-Jan Segers, Sybrand Buma en Alexander Pechtold hebben — gewoon vrijuit pratend, benen op tafel — wat plooien in hun coalitie glad te strijken.
Het kabinet dat ze in november op het bordes zetten, schuift ook voltallig aan op deze symbolische plek: in het stadspaleis aan de Kneuterdijk en in de tuin erachter speelde zich vorig jaar een flink deel van de formatie af.
Met name de al te vrije rolopvatting van woordvoerders in Kamerdebatten zit de partijen dwars; ze zouden soms misbruik maken van de ruimte die de minieme Kamermeerderheid van de coalitie hun geeft. Om die ergernis te voorkomen wordt een afspraak gemaakt: de fractieleiders gaan voortaan in het coalitieoverleg eerst met de verantwoordelijke ministers om de tafel.
Belangrijker dan die ergernissen is een wezensvraag: wat is deze regering meer dan een verstandshuwelijk? Waar zit de ziel? Hoe te voorkomen dat het bij een vier jaar durend praatkabinet blijft?
Want gepraat wordt er. Extern, in een eindeloze reeks polderoverleggen. Maar ook intern moet er eindeloos gedelibereerd worden. ‘Er moet meer afgestemd worden, meer vergaderd’, vertelde Rutte in mei op het VVD-congres: ‘Dat kost tijd.’ Daar klonk weinig plezier in door.
Het is de doem van een coalitie met vier partijen. Telkens moet worden bezien of er naast alle in beton gegoten afspraken van het regeerakkoord ook zoiets als ideologische verwantschap bestaat, nodig om eensgezind op de actualiteit te kunnen reageren. Kleine troost: om hetzelfde te willen, hoef je het niet eens te zijn. ‘Al kom je uit verschillende richtingen, dan kun je toch dezelfde doelen nastreven’, zegt Gert-Jan Segers, fractieleider van de ChristenUnie.
Hij geeft het voorbeeld van de energietransitie. Voor de ChristenUnie komt dat voort uit een zorgvuldige omgang met de schepping, voor VVD-minister Wiebes uit de gedachte dat het niet liberaal is je eigen troep op het bordje van je kinderen te deponeren. Het is een methode waar in Rutte III noodgedwongen vaker naar wordt gegrepen.
Premier Rutte (VVD) met minister De Jonge van Volksgezondheid (CDA). Foto ANP
Geen grote wetten
‘Een lawine aan plannen en maatregelen’, kopte de Volkskrant in het voorjaar van 2013, kort na het begin van Rutte II; in een jaar tijd waren negen akkoorden gesloten. Van dergelijke grote gebaren is nu niets te bespeuren. Wat niet wil zeggen dat de bewindspersonen stilzitten.
Er is een stortvloed aan plannen, voornemens en maatregelen. Alleen: grote wetswijzigingen zitten daar amper tussen. En de samenhang laat zich moeilijk benoemen.
Dat gebrek aan dynamiek vertaalt zich naar de agenda’s van beide Kamers. Zonder de turbulentie van bijna wekelijkse debatten over de dividendbelasting had de Tweede Kamer een zeer kalm parlementair jaar beleefd. In de Eerste Kamer, waarvan de bezigheden sterk door het wetgevingsproces worden bepaald, is de agenda nog leger.
In de maanden maart, april en mei waren zes van de wekelijkse plenaire vergaderingen binnen twintig minuten voorbij, drie vergaderingen eindigden zelfs na vijf minuten.
Wetgeving is uit, constateert Bert van den Braak, onderzoeker van het Parlementair Documentatie Centrum, in een artikel. Hij noemt de decentralisatie van taken naar lagere overheden en de polderakkoorden als oorzaken daarvoor.
Daar kan het geleidelijk verschuiven van wetgeving naar Europees niveau aan worden toegevoegd. Is er al wetgeving, dan gaat die over iets als de aanpak van smokkelwaar in gevangenissen of het bestrijden van wraakporno. Belangrijk genoeg, maar weinig controversieel.
Onder Rutte III werden tot 1 juli 70 wetsvoorstellen ingediend. In de vergelijkbare periode van Rutte II waren dat er nog 105. Wat wel toeneemt (van 6 naar 11) was het aantal initiatiefwetsvoorstellen — wetten gemaakt door Kamerleden.
Urgentie ontbreekt
Omstandigheden spelen daarbij een rol. Is de nood aan de man en moet er snel bezuinigd worden — zoals in 2012 het geval was, toen Rutte II aantrad — dan is er draagvlak voor harde en snelle maatregelen. Dat gevoel van urgentie is nu afwezig.
Frank de Grave, VVD-senator sinds 2011 en minister van Defensie in Kok II, noemt nog een andere verklaring voor die parlementaire luwte. De afgelopen jaren is veel overhoop gehaald, zegt hij.
Op gebieden als zorg, onderwijs, energie en wonen zijn ingrijpende veranderingen doorgevoerd. ‘Er wordt nu aan de uitvoering gewerkt, in de gemeenten en bij de instellingen. Dat stof moet neerdalen.’
‘Wat dan nog aan klussen blijft liggen, is doorgaans lastig en vergt tijd’, zegt De Grave. Hij noemt de pensioenen, de staatkundige hervormingen, de hervorming van het belastingstelsel. ‘Verstandig dat de wetgevingsmachine nu in een lagere versnelling staat.
Zo gaat de aandacht naar de kwaliteit van besturen.’ De Grave ziet parallellen met LubbersII en KokII: geen hemelbestormers, wel goede bestuurders.
Staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) en minister Eric Wiebes van Economische Zaken. Foto ANP
Behoedzaamheid regeert
Wat het beeld rond het kabinet verder vertroebelt, is dat ministers wetten vaak à contrecoeur lijken te moeten verdedigen. Zo moest D66-minister Ollongren de aangepaste wet op de veiligheidsdiensten, het afschaffen van het referendum en een boerkaverbod bepleiten — niet direct maatregelen die je met D66 associeert.
CDA-minister Grapperhaus is dan weer de man die de wietwet door de Tweede Kamer moet loodsen — ook geen activiteit waar zijn partij graag mee in verband wordt gebracht. De behoedzaamheid regeert.
Dat maakt het moeilijk te zeggen waar dit Rutte III voor staat. Zelfs de oppositie is zoekende: wie is eigenlijk de tegenstander? ‘Er is een heel groot verschil met Rutte II’, zegt PvdA-voorman Lodewijk Asscher, in het vorige kabinet vicepremier. ‘Ik had als minister van Sociale Zaken in april al een sociaal akkoord.
Er was een energieakkoord en een wet normering topinkomens. Daar zetten ze nu het afschaffen van het referendum tegenover. Dat is toch dramatisch. Je zit er niet om op de winkel te passen.’
Begrijpelijk dat Asscher als aanvoerder van een oppositiepartij de verrichtingen van het kabinet in twijfel trekt. Maar de aarzelingen worden breder gedeeld. Vergelijk het eens met Rutte I, dat leuke dingen voor rechtse mensen wilde doen. Of met Rutte II, dat helemaal in het teken stond van de financieel-economische crisis.
Dit kabinet is van niemand, zegt een Haagse ingewijde: je kunt er geen stempel op zetten.
Ook in de coalitie wordt dat gebrek aan identiteit gevoeld. Daar wordt de oorzaak deels bij de oppositie gezocht. ‘We dachten dat de flanken enorm los zouden gaan’, zegt een bron uit CDA-gelederen. ‘Een regering heeft contrast nodig om profiel te kunnen opbouwen.’ ‘Bij Rutte II kwam de oppositie van alle kanten’, zegt een VVD’er. ‘Samsom en Zijlstra stonden dan pal voor het kabinet.’
Profileringsdrift bij partijen
Met de opstelling van Samsom en Zijlstra is een andere reden genoemd waarom dit kabinet zo ongrijpbaar blijft. De fractieleiders van PvdA en VVD klonken in de vorige regeerperiode bij grote debatten vaak als de 14de en 15de minister. De politieke inkleuring gebeurde daardoor in het kabinet, en niet bij de fracties.
Daarmee is in Rutte III radicaal gebroken. ‘Elke regering is bezig met het winnen van de vorige oorlog’, zegt Gert-Jan Segers een van de grote Haagse waarheden na. In het vorige kabinet waarvan de ChristenUnie deel uitmaakte, Balkenende IV, raakte zijn partij het contact met de achterban kwijt.
Zoiets mocht nooit meer gebeuren, analyseerde de partij achteraf. De teloorgang van de PvdA in Rutte II bevestigde die les uit het verleden: wie de kleur aanneemt van de regering, loopt het risico als partij onzichtbaar te worden.
Dus is Segers fractieleider, en geen minister. Net als Buma en Pechtold. Zo hopen ze beter zichtbaar te maken waar hun partij voor staat. Hoe dat kan uitpakken, werd vorige week zichtbaar bij het debat over de dividendbelasting. De opstelling van de woordvoerders van CDA (Pieter Omtzigt) en D66 (Steven van Wijenberg) was amper minder kritisch dan die van de oppositie.
De ChristenUnie had al eerder duidelijk te verstaan gegeven dat dit beleidsvoornemen bepaald niet uit hun koker komt. De afkeer is zo breed, dat het hier in de perceptie niet meer om kabinetsbeleid gaat, maar om Rutte-beleid. Trekt de premier er zijn handen van af, dan is het gedaan met de wet.
Zo houden de coalitiepartijen een eigen politiek profiel. En zo blijft Rutte III een raadsel.
Staatssecretaris Paul Blokhuis (CU) en ministers Bruno Bruins (VVD) en Hugo de Jonge (CDA) van Volksgezondheid. Foto Freek van den Bergh
2019 is het cruciale jaar
Op het partijcongres claimde Segers CU-successen, en distantieerde zich op andere punten van het kabinetsbeleid. Hij zei nog iets wat minstens even belangrijk was: hij miste de bezielende samenhang. Dat was het gemis waarvoor de bijeenkomst in het Johan de Witthuis soelaas moest bieden.
Een kabinet dat van niemand is, maar vaak genoeg ook een allemansvriend blijkt. Kijk maar eens met hoeveel instemming de inburgeringsplannen van minister Koolmees van Sociale Zaken deze week zijn ontvangen. Tot ver buiten de Kamer is er steun voor de gedachte dat de vrije markt niet de beste manier is om inburgering te bevorderen.
Even warm was het onthaal voor de Klimaatwet, overigens wel een initiatief van GroenLinks en PvdA, in de besprekingen met de coalitiepartijen danig afgezwakt. Met als gevolg dat de Klimaatwet weinig bijdraagt aan de profilering van het kabinet. Voor het vluchtelingenbeleid geldt hetzelfde.
De lijn die Rutte in Europa bepleit bevorderen van opvang in de regio, betere Europese grenscontrole, actievere integratie wordt tot ver voorbij de coalitie gesteund. Ook daar valt weinig profiel te halen.
Zo wandelt RutteIII het reces in. Na de zomer wordt alles anders, zeggen bronnen rond het kabinet. ‘Dan zul je zien dat een prop aan wetgeving loskomt’, voorspelt een VVD’er. Een voorspelling waar wel grond voor is. De begroting voor 2018 werd nog door het vorige kabinet gemaakt.
En in het voorjaar van 2019 zijn er alweer verkiezingen voor de provinciale staten die gevolgen hebben voor de samenstelling van de Eerste Kamer de regering heeft daar nu de kleinst mogelijke meerderheid. Het is heel wel denkbaar dat dan nieuwe coalities moeten worden gesmeed.
Zodoende behelst de begroting voor 2019 waarschijnlijk het enige regeringsjaar waarin RutteIII zijn ware gezicht kan tonen. Pensioenwetgeving, dividendbelasting, btw-verhoging, invoer van een vlaktaks het zal allemaal in de herfst moeten gebeuren.
De partijstrategen kijken intussen alweer een halte verder. Een CDA’er vat samen: ‘Het is nu een kwestie van geen gekke dingen doen en in het peloton blijven. Om niet zoals in 2012 met een achterstand te beginnen aan de volgende campagne.’
DE GESPREKSRONDES:
Coalitieoverleg
Wie: de fractieleiders van de coalitiepartijen plus premier en vicepremiers. Soms ook de minister van Financiën.
Waarover: grote lijnen, politieke coördinatie, weekagenda.
Wanneer: maandagochtend
Stemmingsoverleg
Wie: de vicevoorzitters van de coalitiepartijen (chief-whips)
Waarover: hoe te stemmen bij de moties en amendementen
Wanneer: maandag
Overleg met de premier
Wie: de drie vicepremiers en de premier
Waarover: kabinetszaken, politieke afstemming.
Wanneer: dinsdagochtend.
Fractieleidersoverleg
Wie: de vier fractieleiders
Waarover: lopende zaken, ergernissen
Wanneer: dinsdagmiddag
Bewindspersonenoverleg
Wie: bewindspersonen, partijtop, europarlementariërs en politiek assistenten van één partij.
Waarover: partijkoers en -kleur, groepsgevoel
Wanneer: donderdagavond
Ministerraad
Wie: alle ministers, soms ook staatssecretarissen
Waarover: kabinetsbeleid
Wanneer: vrijdagochtendCoalitieoverleg
Wie: de fractieleiders van de coalitiepartijen plus premier en vicepremiers. Soms ook de minister van Financiën.
Waarover: grote lijnen, politieke coördinatie, weekagenda.
Wanneer: maandagochtend
Stemmingsoverleg
Wie: de vicevoorzitters van de coalitiepartijen (chief-whips)
Waarover: hoe te stemmen bij de moties en amendementen
Wanneer: maandag
Overleg met de premier
Wie: de drie vicepremiers en de premier
Waarover: kabinetszaken, politieke afstemming.
Wanneer: dinsdagochtend.
Fractieleidersoverleg
Wie: de vier fractieleiders
Waarover: lopende zaken, ergernissen
Wanneer: dinsdagmiddag
Bewindspersonenoverleg
Wie: bewindspersonen, partijtop, europarlementariërs en politiek assistenten van één partij.
Wat vinden de ministers zelf van hun eerste 100 dagen?
Op donderdag 26 oktober 2017 stonden ze opgetogen op het bordes: de nieuwe bewindslieden van het kabinet-Rutte III. Vandaag regeert het kabinet precies 100 dagen, maar wat hebben de bewindspersonen in die tijd gedaan?
Een ding is duidelijk: van veel nieuwe wetgeving is het nog niet gekomen. Rutte III heeft één grote verandering doorgevoerd: het afschaffen van de wet-Hillen. Die maatregel moet stapsgewijs een eind maken aan het belastingvoordeel voor huiseigenaren die hun hypotheek volledig hebben afgelost.
Marathondebat
De afschaffing van de wet-Hillen ging zeker niet zonder slag of stoot. In een uiterste poging om de afschaffing tegen te houden, voerden de PVV en 50Plus in een marathondebat uren het woord, het zogeheten filibusteren. Het hielp niet, want uiteindelijk stemde een meerderheid van de Tweede en daarna de Eerste Kamer in met de afschaffing. Daarmee zal het belastingvoordeel voor mensen met een afbetaald huis verdwijnen, het eerste grote wapenfeit van het nieuwe kabinet (hoewel 50Plus er nog een referendum over wil organiseren).
Politiek verslaggever Ron Fresen vindt het opvallend dat de bewindspersonen hun plannen niet bepaald in de etalage zetten. “Ze lijken daar totaal niet mee bezig. Het kabinet werkt vooral achter de schermen aan al die maatregelen uit het regeerakkoord.” Behalve natuurlijk minister Wiebes van Economische Zaken, die zichtbaar met het dossier-gaswinning Groningen aan de slag is gegaan.
Huiswerk van het vorige kabinet
Het is niet geheel onlogisch dat we nog niet zoveel hebben gehoord van dit kabinet. Eerst moesten de nieuwe bewindspersonen nog het ‘huiswerk’ van het vorige kabinet afmaken, benadrukt Fresen. “Ze moesten eind vorig jaar meteen de begrotingen van hun voorgangers afhandelen en dan is er op die ministeries niet veel tijd om nieuwe plannen te maken”. Die begrotingsbehandelingen ging de meeste ministers en staatssecretarissen trouwens redelijk gemakkelijk af, constateert Fresen.
Verder zijn veel maatregelen uit het regeerakkoord ‘werk in uitvoering’. Dit kabinet wil bijvoorbeeld af van het referendum, maar dat plan heeft in het parlement nog een lange weg te gaan.
Bovendien zijn niet alle maatregelen uit het regeerakkoord nu al te vertalen in nieuwe wetten. Het kabinet moet nog een behoorlijk aantal akkoorden sluiten over een aantal complexe onderwerpen. Denk aan het klimaat- en energieakkoord en het nationaal preventieakkoord, dat vooral roken en overgewicht moet tegengaan.
Iets voor elkaar krijgen? Dat doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te maken
Minister uit het kabinet-Rutte III
“Het lijkt erop dat dit kabinet vooral op zoek is naar draagvlak”, zegt Fresen. “Dat is ook logisch, ze hebben tenslotte maar één zetel meerderheid in de Tweede Kamer. Daarom zijn die akkoorden ook zo belangrijk. Een bewindspersoon vertelde mij: iets voor elkaar krijgen doe je niet door op je ministerie alleen maar wetten te gaan maken.”
Draagvlak creëren gaat overigens niet altijd even snel. Het kabinet wil bijvoorbeeld grote hervormingen doorvoeren op de arbeidsmarkt. Zo wil het dat er een minimumtarief komt voor zzp’ers en dat het pensioenstelsel op de schop gaat. Daarvoor heeft het de steun nodig van werkgevers- en werknemersorganisaties (de ‘polder’), maar die gesprekken verlopen moeizaam.
Hoe zagen eerdere ‘honderd dagen’ eruit?
Als je terugkijkt naar de Nederlandse kabinetten van de afgelopen vijftien jaar, vallen er twee op. Het kabinet Balkenende IV (2007-2010) gebruikte zijn eerste honderd dagen om het land in te gaan en met burgers te praten. Na die honderd dagen presenteerde het een ‘beleidsprogramma’. Er kwam veel kritiek op de ‘honderd-dagentour’ van Balkenende: de oppositie verweet het kabinet dat het zelf geen plannen en ideeën had.
Bij het kabinet daarna, Rutte I (2010-2012), regende het de eerste honderd dagen juist persberichten en plannen. Dat kabinet viel wel al na anderhalf jaar.
In de huidige coalitie is het onderlinge vertrouwen sinds het aantreden gegroeid, zeggen bronnen bij de vier partijen. Was er aanvankelijk nog enige onzekerheid over ieders inzet, inmiddels geloven ze alle vier van elkaar dat ze met deze coalitie de eindstreep willen halen.
‘Honderd-dagen-debat’
De oppositie roept het kabinet juist ter verantwoording. Volgende week vraagt de PvdA een ‘honderd dagen-debat’ aan met premier Rutte. Als voorbereiding stelt PvdA-leider Asscher honderd vragen aan de premier over zijn plannen voor onder andere betaalbare woningen, de toegang tot onderwijs en de dividendbelasting.
Eerste honderd dagen Rutte III: Juiste chemie in een kabinet zonder gedoe
De eerste honderd dagen van het kabinet Rutte III zijn opvallend rustig verstreken. En dat was nu net de bedoeling toen deze regeringsploeg zonder grote ego’s op het bordes werd gezet.
Terwijl hij het Binnenhof wandelend verlaat, reageert minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes verrast op de vraag hoe Rutte III die belangrijke eerste periode is doorgekomen: ,,Ik heb niet eens tijd om terug te kijken. Er liggen zoveel dingen op mijn bord, ik ren en vlieg heen en weer.”
De VVD-minister staat als een van de weinigen in Rutte III volop in de schijnwerpers, met dank aan het Groningse gasdossier. ,,Er gaat een hele provincie op en neer”, sprak Wiebes na de zware beving in Zeerijp. Het kabinet maakte er een erekwestie van om een langverwacht schadeprotocol in elkaar te spijkeren en beloofde de gaswinning fors te verlagen.
Voor een kabinet met zoveel nieuwkomers – Wiebes is een van de weinigen die kan bogen op regeringservaring – zijn de begindagen van de nieuwe ploeg opvallend rustig verlopen. Er is nog geen bungelende minister of staatssecretaris en de achterbannen van de regeringspartijen zijn opvallend kalm.
Tegelijkertijd moet worden gezegd dat veel wetgeving nog op zich laat wachten. ,,Ons voornemen is om dit jaar alle grote hervormingen en ambities in de steigers te hebben staan”, zegt naamgever Mark Rutte. De echte test komt nog.
Rutte 3 doet het rustig aan. En dat mag eigenlijk geen verbazing wekken. De eerste 100 dagen van een nieuwe kabinetsperiode kunnen een regeringsploeg maken of breken. Ze zijn cruciaal voor de uitstraling. Ze zijn ook vaak een reactie op de start van het vorige kabinet. Ruttes tweede kabinet, met de PvdA, ontplofte in 2012 bijna bij de start toen zijn eigen achterban de inkomensafhankelijke zorgpremie niet slikte. Dat is niet wat je een droomstart noemt.
Dergelijk rumoer bleef uit bij Ruttes zwaarbevochten allereerste minderheidskabinet met het CDA, gedoogd door de PVV. Toen dat in 2010 eenmaal op het bordes stond, spoot het uit de startblokken, door onmiddellijk ‘linkse hobby’s’ te lijf te gaan, onder meer door te snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De toon in de Kamer – rechts tegen links – was daarmee wel gezet. Tegelijkertijd markeerde de daadkracht van de begindagen overduidelijk een reactie op het vechtkabinet Balkenende IV, dat eerst 100 dagen op zijn handen ging zitten met een tour door Nederland. Dat moest anders, vond Rutte.
Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?, aldus Eric Wiebes – Minister van Economische Zaken en Klimaat (VVD).
Nu is het adagium van het huidige kabinet: geen intern gedoe! Van Rutte III is het vooral een verdienste dat het er is. Na de onmogelijke verkiezingsuitslag van 15 maart 2017, gevolgd door de langste kabinetsformatie allertijden, gaf niemand er een cent voor dat het zou lukken. Hoewel de samenstelling met D66 en ChristenUnie niet voor de hand lag, hebben ze elkaar goed leren kennen.
Wiebes: ,,We helpen elkaar allemaal. Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?” Er staat nu een ploeg die getalsmatig in zowel Tweede als Eerste Kamer de kleinst mogelijke meerderheid heeft. Dat was de VVD een lief ding waard.
Kamers
Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is, aldus Wopke Hoekstra, minister van Financiën.
Na zeven jaar eindeloos onderhandelen vanuit minderheidsposities wilde de VVD-top een meerderheidskabinet in beide kamers. Dat is er nu. In de politieke praktijk is de basis zelfs iets steviger. Coalitiepartijen tellen er sowieso de driekoppige SGP bij op, wat in de Tweede Kamer leidt tot 79 zetels en 40 zetels in de Eerste Kamer door de tweemansfractie daar. Mits het natuurlijk niet gaat om voor de SGP gevoelige onderwerpen.
Mocht bij de SGP geen steun zijn te vinden, dan wordt die gezocht bij de andere partijen. Het is opvallend dat de bewindslieden uit het derde kabinet veelvuldig door de wandelgangen struinen om met zoveel mogelijk fracties de lijnen open te houden.
Zo liggen er meer bedreigingen op de loer voor de zelfbewuste liberaal/christelijke coalitie. Dat de economie draait als een tierelier en het geld tegen de plinten klotst, heeft ook een andere kant. ,,Ik zeg bij voortduring ‘nee’ tegen de collega’s”, bekent Wopke Hoekstra, de nieuwe minister van Financiën. ,,Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is.
Het is mijn rol ervoor te waken dat er een idee ontstaat dat de bomen tot in de hemel groeien. Ik leg uit wat de logica is. Dat we hebben gekozen voor extra uitgaven, maar ook om op langere termijn een degelijke begroting te houden.”
De lastige gesprekken van Hoekstra met zijn collega’s gaan niet ten koste van de sfeer. ,,De sfeer die in de Trêveszaal heerst, waar we vergaderen, is enorm positief, van doen en aan de slag gaan!” Maar wat is het nu voor soort kabinet? Rutte: ,,Er zit een goed team in de Trêveszaal, we zijn gewoon aan het werk.”
En ook andere collega’s benadrukken het niet-bijzondere karakter: ,,Het is een kabinet dat gewoon dingen doet met de voeten op de grond”, zegt Defensieminister Ank Bijleveld. Onderwijsminister Arie Slob van de ChristenUnie roemt eveneens de ‘goede chemie en mix van bewindslieden’.
Voor de teambuilding zijn alle acht staatssecretarissen elke vrijdag welkom bij de lunch van de ministerraad. ,,Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject”, zegt Stientje van Veldhoven, D66-staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject, aldus Stientje van Veldhoven, staatssecretearis van Infrastructuur en Waterstaat.
Rutte zei kort na de bordesscène dat de partijleiders van de coalitie bewust hebben gekozen voor bewindspersonen ‘met een ego dat tegen een stootje kan’. Relatief veel bewindspersonen hebben ervaring in het lokale bestuur, waar bonte coalities meer gemeengoed zijn dan aan het Binnenhof. Ideologische scherpslijperij in de Trêveszaal lijkt te ontbreken. ,,Er zitten veel mensen in die de neiging hebben om heel praktisch naar zaken te kijken”, zegt Ingrid van Engelshoven, D66-minister van Onderwijs, die tot en met vorig jaar nog in het gemeentebestuur van Den Haag zat.
Van Engelshoven noemt het de ‘wethoudersblik’. CDA-vicepremier De Jonge, overgekomen van het Rotterdamse stadhuis, ziet dat ook zo: ,,We zijn met opgerolde mouwen heel goed uit de startblokken gekomen. Het is gewoon een hands on-kabinet.”
En daar is eigenlijk niks mis mee, vindt Eric Wiebes: ,,Qua partijen zijn we heel verschillend. Binnen de Nederlandse traditie vind ik dat eerlijk gezegd wel weer normaal. Ja! Maar normaal is ook leuk!”
Stand van zaken 20.02.2018
Goedemorgen !!!
Minister Ollongren wil geen referendum-referendum. Juridisch staat ze sterk, stelt de Raad van State voor de tweede keer. Ook in Dagkoersen: alleen al over de suggestie dat Rutte een visie zou hebben, wil de oppositie opheldering.
De Raad van State draait overuren om Kamer en kabinet van adviezen te voorzien over het schrappen van het referendum. Op verzoek van minister Ollongren gaf de hoge juridisch adviseur in recordtijd een klap op haar intrekkingswet. Want de minister had gevraagd om een spoedadvies. Maar de oppositie vond het niet doorwrocht genoeg, zo bleek vorige week in het debat. Dus mocht de Raad van State in vijf dagen nog een advies uitbrengen.
Vanmiddag kreeg de Kamer uitslag: Ollongrens wet zit technisch goed in elkaar, stelt de Raad nogmaals. De minister mag in haar intrekkingswetsvoorstel bepalen dat over die wet geen referendum kan worden gehouden. Want, zo staat in de Grondwet, de ‘latere wetgever’ kan eerdere wetgeving wijzigen of afschaffen, inclusief bepalingen (zoals uitzonderingsgronden) in die eerdere wet.
Samengevat: er komt geen referendum-referendum. Dat is een politieke beslissing, zegt de Raad van State er nog bij. Zodra de Tweede en Eerste Kamer met Ollongrens intrekkingswet instemmen en de koning er zijn handtekening onder zet, is de Wet raadgevend referendum verleden tijd. De oppositie krijgt vanavond om 19.30 uur in het vervolg van het debat van donderdag een laatste kans daar een stokje voor te steken. Donderdag stemt de Kamer. De stemverhouding: de coalitie en de SGP steunen Ollongren.
Een onverwacht succesje voor PvdA-leider Lodewijk Asscher. Maandag vernam hij dat premier Rutte volgende week in Berlijn een ‘grote toespraak’ wil gaan houden over de toekomst van Europa. Kiest Nederland eindelijk duidelijk positie op het speelveld waar de Franse president Macron en commissievoorzitter Jean Claude Juncker in het najaar het initiatief namen? Destijds reageerde Rutte vooral defensief: ‘Hoed u voor de grootse vergezichten. Niet hele olifanten beloven en dan met een klein muisje komen aanwandelen.’
Maar wat wil hij zelf? Als hij het aan de Duitsers gaat vertellen, heeft de Tweede Kamer het recht om het eerst te weten, stelde Asscher vanmiddag in de Kamer. Met resultaat: zowat alle fracties steunden zijn verzoek om een visiebrief, die er woensdag voor 18:00 uur moet liggen, opdat er donderdag nog over gedebatteerd kan worden, aan de vooravond van een informele Europese top.
Daarmee introduceert de Kamer wel een politiek novum, dat op veel ministeries met gemengde gevoelens zal zijn ontvangen: moet elke ministeriële speech voortaan eerst aan het parlement worden voorgelegd? Gaat de speech wel door als de Kamer vooraf bezwaren blijkt te hebben? Dagkoersen is benieuwd met welke woorden de minister-president zich er woensdag vanaf gaat maken om te voorkomen dat er een ongemakkelijk precedent wordt geschapen.
Intussen blijkt de Europese politiek ook de coalitie te verdelen. D66-Kamerlid Kees Verhoeven beticht Rutte van campagneretoriek. Ruttes belofte over minder geld naar Europa heeft een beperkte houdbaarheidsdatum, twittert Verhoeven: ’21 maart 2018′, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen.
NIET BESCHIKBAAR VOOR BZ Ten Broeke licht situatie toe
VVD-buitenlandwoordvoerder Han ten Broeke wordt ook deze ronde geen minister van Buitenlandse Zaken. Ten Broekes naam is al vaker genoemd voor die functie, tijdens de formatie vorig jaar, maar ook de afgelopen week sinds de post vrijkwam na het aftreden van partijgenoot Halbe Zijlstra.
De VVD’er heeft aan premier Rutte laten weten dat hij niet beschikbaar is voor het ministerschap, vertelt hij aan verslaggever Natalie Righton.
De reden: twee weken geleden werd hij onwel, waardoor hij naar het ziekenhuis moest. Wat er precies aan de hand is, weet hij nog niet. Verder onderzoek moet dat uitwijzen.
De komende weken zal hij daardoor soms afwezig zijn in de Kamer. GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik neemt voorlopig Ten Broekes taken waar als voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie. De VVD’er zet zijn werk voor de Buitenlandse Zakencommissie op een laag pitje. Een bezoek aan de VN-Veiligheidsraad in New York volgende week heeft hij afgezegd.
Ruud Lubbers kreeg vanmiddag een laatste saluut van de vier nog levende (oud-)premiers: Van Agt, Kok, Balkenende en Rutte. Zij waren aanwezig bij de herdenkingsdienst in de Laurentius- en Elisabethkathedraal in Rotterdam. Daarna werd Lubbers in familiekring begraven. ‘Hij leidde ons land uit de diepe crisis van de jaren ’80 en gaf NL in dat proces ook vertrouwen in de toekomst en zelfbewustzijn terug’, schreef premier Rutte op Twitter. De vlaggen op overheidsgebouwen hingen halfstok.
Leeshet Volkskrant-postuum: ‘Geen ideologisch bevlogen politicus, geen showman, maar wel 21 jaar een hoofdrol in de Nederlandse politiek.’ Ruud Lubbers overleed vorige week woensdag, hij was 78 jaar.
RO 10.07.2018 De Eerste Kamer heeft vandaag ingestemd met het wetsvoorstel tot intrekking van de Wet raadgevend referendum. Daarmee is het nationaal raadgevend referendum afgeschaft, zoals afgesproken in het regeerakkoord. Het wetsvoorstel is namens het kabinet ingediend door minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Kiezers brachten achteraf, nadat een wet is aangenomen, een adviserende stem uit bij een referendum. De Wet raadgevend referendum leidde alleen tot heroverweging. Veel kiezers verwachtten tegelijkertijd dat hun stem niet een advies, maar bindend is. De regering kon na een rechtsgeldig ‘nee’ in een referendum besluiten de raadgevende uitspraak niet of gedeeltelijk over te nemen. Het gevolg hiervan is dat het instrument niet heeft bijgedragen aan het vertrouwen in de politiek.
Een instrument waaraan fundamentele gebreken kleven, wil het kabinet niet langer in stand houden. Andere manieren waarop burgers invloed kunnen uitoefenen op concrete vraagstukken, hebben de volle aandacht van het kabinet. Zo doet de Staatscommissie parlementair stelsel hier momenteel onderzoek naar. En heeft minister Ollongren het Actieprogramma Versterking Lokale Democratie gepresenteerd, waarbij de komende tijd ingezet wordt op meer betrokkenheid van burgers bij lokaal bestuur.
Elsevier 10.07.2018 Het raadgevend referendum is officieel afgeschaft. De Eerste Kamer heeft het referendum dinsdag weggestemd, nadat een nipte meerderheid in de Tweede Kamer dat eerder dit jaar al deed.
Ollongren ging niet akkoord met wachten op afschaffing
Eerder spraken verschillende leden van de Eerste Kamer de wens uit de afschaffing van het raadgevend referendum voorlopig niet te behandelen en te bekrachtigen. Ze wilden dat het kabinet daar in ieder geval mee zou wachten tot 1 augustus. Op die datum oordeelt de rechter over de klacht van de beweging Meer Democratie, die boos is dat het kabinet een referendum over de afschaffing van het raadgevend referendum blokkeert.
Daar gaf minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) geen gehoor aan: ‘Er is geen noodzaak, het is niet verstandig en ten sterkste af te raden,’ zei ze vorige week.
Onder meer 50Plus hamerde op uitstel. Senator Jan Nagel spreekt over een kwestie van ‘zuiverheid en fatsoen’ om te voorkomen dat er ‘brokken’ worden gemaakt.
In februari loodste Ollongren de in het Regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgesproken afschaffing van de referendumwet door de Tweede Kamer. Een raadgevend referendum bereikt niet het gewenste doel, vindt de minister. Bijna de hele oppositie was tegen, maar de intrekkingswet werd met 76 stemmen voor en 69 tegen aangenomen. Hoewel de SGP Ollongren steunde, was ook die partij – principieel tegenstander van referenda – kritisch over de intrekkingswet.
AD 06.07.2018 Het kabinet wil dat eind 2019 een onderzoek is afgerond naar de grootte en het welbevinden van de groep mensen die hun leven voltooid achten. Dat staat in een brief over medisch-ethische kwesties die vanmiddag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Daarbij wordt op speciaal verzoek van D66 niet alleen gekeken naar de omstandigheden waarin mensen verkeren die een actieve doodswens hebben, maar maar ook naar de groep die het leven wel voltooid acht, maar nog niet actief met sterven bezig is. Het onderzoek wordt uitgezet door ZonMW.
NU 06.07.2018 Het kabinet legt het advies van de commissie-Knotterus om in meer gemeenten te experimenten met gereguleerde wietteelt naast zich neer. Er wordt vastgehouden aan het in het regeerakkoord afgesproken aantal van zes tot tien gemeenten. Dat maakt het kabinet vrijdag na afloop van de ministerraad bekend.
Onlangs had een commissie onder leiding van hoogleraar André Knottnerus geadviseerd het experiment met door de staat gekweekte cannabis in “aanzienlijk meer” gemeenten te houden dan in het regeerakkoord staat.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken kan verder met zijn plannen om de gaswinning in Groningen de komende jaren veel verder te verminderen. De Tweede Kamer stemde in de late donderdagnacht in met een wetsvoorstel dat die afbouw mogelijk maakt. Uiteindelijk moet de gaskraan uiterlijk in 2030 helemaal dicht zijn.
Kan ‘wiebelige Wiebes’ zijn beschadigde reputatie in Groningen nog redden? Na een paar lange en soms chaotische debatten in de Tweede Kamer lijkt het alsof de minister zelf ook niet meer weet of het allemaal nog goed komt. ,,Het versterken van de huizen is een van de meest hoofdpijnverzorgende onderdelen van de kwestie”, zei hij vanavond – zichtbaar vermoeid – tijdens zijn laatste debat voor de zomervakantie.
Stand van zaken 02.06.2018
Buma verdedigt einde dividendtax
CDA-leider Sybrand Buma heeft op het congres van zijn partij de afschaffing van de dividendbelasting verdedigd.
Die maatregel, die zo’n 1,6 miljardeuro kost, betaalt het internationale bedrijfsleven zelf, stelt Buma. ‘Ik zou het vandaag weer doen’.
De intrekking van de heffing op de winstuitkering aan aandeelhouders is een van meest omstreden plannen van het nieuwe kabinet.
De achterban van het CDA bekreunt zich over de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting. Partijleden spreken van een ‘weeffout in het regeerakkoord’ en eisen op het CDA-congres in Den Bosch compensatie in de vorm van lastenverlichting voor het midden- en kleinbedrijf.
Kritische CDA’ers onder aanvoering van gewezen financieel woordvoerder Eddy van Hijum liepen vandaag op het eigen congres te hoop tegen de maatregel. Zij zien die als een cadeautje voor multinationals, en willen dat dan in ieder geval ook het mkb wordt ontzien.
Buma ,,begrijpt de vragen daarover heel goed”, ook omdat geen enkele regeringspartij het plan in het verkiezingsprogramma had staan. Maar ,,het is geen gratis geld”, stelt Buma. Door onder meer brievenbusfirma’s aan te pakken en expats minder royaal te behandelen, denkt hij de maatregel terug te verdienen.
Dividend
Dividendbelasting is een belasting op winst die bedrijven uitkeren aan de aandeelhouders. Die uitkering heet dividend. Beleggers betalen 15 procent belasting over die uitkering.
De oppositie hekelde de maatregel omdat het schrappen van de dividendbelasting niet in de verkiezingsprogramma’s van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie stond, maar wel in het regeerakkoord landde. De vrees bestaat dat de coalitie tot het besluit kwam onder druk van multinationals en dat de beslissing verder niet onderbouwd is.
Bedrijven als Shell en Unilever zouden overwegen om hun hoofdkantoor uit Nederland terug te trekken. Afschaffing van de dividendbelasting, wat gunstig is voor aandeelhouders, zou dat kunnen voorkomen. Na het schrappen van de belasting werd in maart bekend dat Unilever Rotterdam kiest als locatie voor zijn hoofdkantoor.
De kritiek van de oppositie verscherpte door de zogenoemde ‘memo-gate’. Premier Rutte en de partijleiders van de coalitiepartijen hielden – ondanks herhaaldelijke verzoeken – vol dat ze geen herinnering hebben aan documenten die tijdens de formatie besproken zouden zijn aangaande het afschaffen van de dividendbelasting. Tijdens de kabinetsformatie bleken echter wel degelijk documenten over het onderwerp te zijn opgesteld.
Stand van zaken 09.06.2018
Bijstand niet omlaag
In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”. Bijstand gaat niet omlaag zolang wij in kabinet zittenzei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
Stand van zaken 16.08.2018
Dividendbelasting
De afschaffing van de dividendbelasting gaat jaarlijks mogelijk 2 miljard euro of meer kosten, in plaats van de 1,4 miljard euro die in het regeerakkoord wordt genoemd, bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving door het AD.
Het plan was om de dividendbelasting in 2020 af te schaffen, maar het wetsvoorstel dat dat moet regelen wordt volgende maand al ingediend.
AD schrijft dat het bedrag volgens ingewijden verder toeneemt door de economische groei en toegenomen winsten. Omdat de economie goed draait, wordt er meer belasting betaald – ook over dividend, de winstuitkering van bedrijven aan hun aandeelhouders.
De maatregel is een van de meest omstreden uit het regeerakkoord. Geen van de vier coalitiepartijen had afschaffing in het verkiezingsprogramma staan. Alleen de VVD van premier Mark Rutte is en blijft een uitgesproken voorstander.
Het afschaffen van deze belasting moet het vestigingsklimaat ten goede komen, maar feitelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt.
Definitieve cijfers komen op Prinsjesdag
In eerste instantie meldde het kabinet dat de maatregel per 2020 de schatkist jaarlijks 1,4 miljard euro zou kosten, maar dat werd later verhoogd naar 1,6 miljard. Tijdens Prinsjesdag op 18 september worden de definitieve cijfers gepubliceerd.
Nederlandse aandeelhouders kunnen de afgedragen belasting over dividend via de Belastingdienst terugkrijgen. Dit maakt de afschaffing van de dividendbelasting vooral voordelig voor buitenlandse aandeelhouders in Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.
Bedrijven zouden zo makkelijker aan buitenlands kapitaal moeten kunnen komen. Ze profiteren in ieder geval van minder administratieve lasten.
Motie van afkeuring voor Rutte
Het afschaffen van de dividendbelasting is uitgegroeid tot een hoofdpijndossier voor het kabinet en leverde Rutte in april een breed gedragen motie van afkeuring op vanwege zijn rol in de zoektocht naar de omstreden memo’s die tijdens de formatie gebruikt zijn om de belasting af te schaffen.
Rutte en de coalitiepartijen beweerden eerder dat er voor zover zij zich konden herinneren geen memo’s waren, maar die memo’s bleken er toch te zijn.
NOS 17.08.2018 Het kabinet houdt voorlopig vast aan het afschaffen van de dividendbelasting. Gisteren bleek dat de maatregel meer kost dan tot nu toe werd gedacht, waardoor er opeens een gat van 600 miljoen op de begroting is.
Staatssecretaris Snel van Financiën, die over belastingen gaat, zei na de eerste ministerraad na de vakantie dat hij ervan uitgaat dat de afschaffing van de dividendbelasting doorgaat. “Het is een maatregel die geld kost, maar dat hebben wij ervoor over.”
Hij is ervan overtuigd dat het schrappen van de heffing die bedrijven betalen over de winst die zij aan hun aandeelhouders uitkeren, goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid. “En ik ga ervan uit dat we deze maatregel uit het regeerakkoord gewoon gaan uitvoeren.”
Financiële dekking
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk vanuit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro per jaar aan inkomsten zou schelen. Maar nu zeggen ingewijden dat het kan oplopen tot 2 miljard, waardoor minister Hoekstra van Financiën nog voor Prinsjesdag een oplossing moet zoeken voor het verschil van 600 miljoen euro.
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar dat staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van staatssecretaris Snel. Hij moet voor elke euro die de afschaffing van de dividendbelasting kost, financiële dekking vinden.
Prinsjesdag
Premier Rutte wilde niet op de berichtgeving ingaan, omdat hij niet vooruit wil lopen op de plannen die op Prinsjesdag worden gepresenteerd. Hij zei wel dat het kabinet op dit moment bezig is om de afspraken uit het regeerakkoord uit te voeren.
Het afschaffen van de dividendbelasting is omstreden omdat de maatregel vooral ten goede komt aan grote bedrijven en er geen bewijs is dat hierdoor meer bedrijven naar Nederland komen. De oppositie spreekt van een ‘cadeautje voor multinationals’.
Kabinet 17.08.2018 terug van reces: Rutte in de Trêveszaal
Terwijl Tweede-Kamerleden nog genieten van hun laatste vakantieweekjes, is het kabinet vrijdag terug van reces. De bewindslieden komen weer bijeen – met uitzondering van minister van Financiën Wopke Hoekstra en minister van Justitie Fred Grapperhaus. Dat wordt dus nakaarten over de uitspraken van Blok. En premier Rutte kan natuurlijk ook de balans opmaken van de Turkse lira-crisis.
Blok: Illustraties kunnen in het publieke debat ongelukkig overkomen
Tegenover Zembla reageert Blok zelf als volgt: ‘Op 10 juli heb ik tijdens een besloten bijeenkomst met Nederlanders gesproken die werkzaam zijn bij internationale organisaties. Mijn doel was een open uitwisseling te stimuleren en van de deelnemers hun ervaringen te horen. Mijn inbreng tijdens de vraag- & antwoordsessie van de bijeenkomst was er deels op gericht te prikkelen. Tijdens de besloten bijeenkomst heb ik illustraties gebruikt die in het publieke debat ongelukkig kunnen overkomen.’
NOS 02.04.2018 Negen ministers en tien staatssecretarissen komen voorbij in Verloren vertrouwen, het boek over aftredende bewindslieden waarop historica Anne Bos afgelopen week promoveerde. De bonnetjesaffaire van Bram Peper. Het geëmotioneerde vertrek van Elske ter Veld. De dubbele deconfiture van de al demissionaire Ed van Thijn en Ernst Hirsch Ballin door de IRT-affaire. De drie dagen van Charl Schwietert (lange tijd een record). Toch gaat opvallend genoeg de meeste aandacht uit naar een minister die juist bleef zitten, Gijs van Aardenne.
“Dat was echt een kantelpunt in de parlementaire geschiedenis”, legt Bos telefonisch uit. “Men realiseerde zich later dat aanblijven eigenlijk een fout was geweest. Ze hadden hem moeten laten gaan.”
Van Aardenne kwam onder vuur te liggen door zijn omgang met de staatssteun voor de RSV-scheepswerf. Ondanks een ‘blanco cheque’ van de overheid was de megaonderneming failliet gegaan. Bij een parlementaire enquête naar de ondergang van de RSV in 1984 kwam naar boven dat de minister de Kamer verkeerd had ingelicht, naar eigen zeggen om de concurrentiepositie van de werf niet te schaden.
Veel veranderende politieke opvattingen kwamen samen in het geval-Van Aardenne: een nieuwe notie over ministeriële verantwoordelijkheid ontwikkelde zich en de Kamer ontdekte de kracht van de parlementaire enquête om die definitie te toetsen.
Had tot dan toe vaak een commissie van wijze mannen zich gebogen over affaires (Lockheed, Aantjes, Greet Hofmans), nu nam de Tweede Kamer zelf het voortouw, voor het eerst sinds de parlementaire enquête naar het regeringsbeleid in de Tweede Wereldoorlog.
“Aanvankelijk vond men dat ministeriële verantwoordelijkheid zich beperkte tot wat de minister wist of deed”, zeg Bos. “Gaandeweg ging het ook gelden voor wat zijn ambtenaren deden en waar de minister geen kennis van had. Sindsdien geldt: heeft hij het geweten, dan is hij daarop aan te spreken. Heeft hij er niet van geweten, dan heeft hij onvoldoende controle op zijn ministerie en moet hij er ook op worden aangesproken.”
De parlementaire enquête bleek een uitstekende manier om dergelijke vragen te beantwoorden. “Enquêtes werden eerst vooral gebruikt om de overheid te adviseren over wat beter kan: waar moet men spoorwegen aanleggen of hoe moest men arbeidsomstandigheden verbeteren? Maar nu ging men ook de uitvoering van het beleid controleren. De Tweede Kamer realiseerde zich ineens: we zijn geen lam, maar leeuw.”
Aangeschoten wild
Het beleid van Van Aardenne werd ‘onaanvaardbaar’ genoemd in de conclusie van de enquêtecommissie. Harde woorden in het Haagse vocabulaire. Toch hoefde hij het veld niet te ruimen, omdat de VVD achter haar vice-premier bleef staan en het CDA geen kabinetscrisis wilde forceren. Maar het oordeel zou Van Aardenne blijven achtervolgen. Sindsdien werd hij getypeerd als ‘aangeschoten wild’, de eerste keer dat die kwalificatie werd gebruikt in de politiek.
De zaak-Van Aardenne zou nog lang nagalmen op het Binnenhof. Bij de volgende crisis werd staatssecretaris van Volkshuisvesting Brokx er snel uitgewerkt om te voorkomen dat er opnieuw een nieuwe vleugellamme bewindsman zou blijven zitten. “Zowel de VVD als het CDA vond dat ze het anders had moeten doen, maar nu sloeg de slinger door naar de andere kant. Er werd druk op Brokx gezet om af te treden nog voordat er een enquêtecommissie was gevormd. Hij noemde zichzelf het eerste slachtoffer van het Van Aardenne-trauma.”
Het boek toont zo aan dat het ene aftreden vaak doorwerkt in het andere. “Er zijn eigenlijk heel weinig regels voor. We hebben geen voorschriften die zeggen: als er dit aan de hand is, moet iemand gaan. Ook de minister-president is nauwelijks bevoegd om veranderingen in zijn ministersploeg aan te brengen. Heel anders dan bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk, waar de premier halverwege de rit vaak een groot deel van zijn team herschikt.”
Of iemand sneuvelt is hier daarom afhankelijk van veel factoren: hoe werd er gereageerd op een eerdere crisis, hoe breed is iemands steun binnen het kabinet, hoe belangrijk is een persoon voor de partij, hoe staat een partij ervoor in de peilingen, hoe graag bespaart men een coalitiepartner een blamage?
Het klinkt een beetje primitief, maar een zoenoffer of zondebok werkt, aldus Anne Bos, Verloren vertrouwen.
Het proces tekende zich bijvoorbeeld goed af bij het vertrek van Elske ter Veld. Haar solide PvdA-achtergrond kon niet voorkomen dat impopulaire bezuinigingen op de sociale voorzieningen haar positie aantastten. “Ik heb te makkelijk gedacht: als Elske met haar linkse verleden harde bezuinigingsmaatregelen voor haar rekening neemt, zal iedereen begrijpen dat die echt nodig zijn”, analyseerde Ter Veld haar val achteraf. Toch verloor zij het vertrouwen van haar eigen fractie, terwijl Jacques Wallage daarna het beleid schier ongewijzigd kon voortzetten.
Soms gaat het in Den Haag immers niet om de inhoud, maar om de poppetjes. Een politicus wordt soms geslachtofferd. “Een zondebok, een zoenoffer”, noemt Bos het. “Het klinkt een beetje primitief, maar het werkt. Het geeft lucht, de coalitie kan daarna verder. Het kan de druk weghalen, of de ruimte geven om nieuwe mensen het te laten proberen.”
Premier Rutte neemt afscheid van Halbe ZijlstraANP
Ook defensieminister Jeanine Hennis vertrok; hier staat ze de pers te woord na haar aftreden ANP
En ook Ard van der Steur vertrok vroegtijdig als minister van JustitieANP
Blijft de vraag of zo’n politiek ritueel dan niet te veel aan een politicus persoonlijk blijft kleven. “Je moet onderscheid maken tussen verantwoordelijkheid en schuld. Dat wordt vaak verward. Neem het mortierongeluk in Mali waar minister Hennis om aftrad. Daar zijn fouten gemaakt, dus de minister werd er als ambtsdrager op aangesproken. Maar ze heeft niet zelf met die granaten geprutst. Ik sluit niet uit dat ze ooit nog in een bestuurlijke functie terugkeert, al is het voor de publieke opinie nu nog te vroeg. Er moet een soort boetedoening gedaan worden.”
De casus van Hennis is niet meegenomen in het boek; Bos eindigt haar overzicht in 2002, het jaar dat de komst van de LPF tot roerige tijden op het Binnenhof leidde. “Dat is een mooie markering, omdat de populistische partijen daarna opkomen en er een instabiele periode aanbreekt waarin partijen niet meer kunnen rekenen op een vast aantal zetels, zoals voorheen. Bovendien kon ik niet over materiaal beschikken, omdat bijvoorbeeld de notulen van de ministerraad nog niet openbaar zijn. Maar misschien komt zo’n onderzoek er ooit nog wel.”
AD 16.08.2018 De voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting valt honderden miljoenen duurder uit dan gepland. Volgens bronnen in Den Haag loopt de rekening op in de richting van de 2 miljard euro.
De maatregel is van meet af aan zeer omstreden. Geen van de vier regeringspartijen had afschaffing van de dividendbelasting in het verkiezingsprogramma opgenomen. Desondanks besloot het kwartet tot afschaffing van de belasting op de winstuitkering van ondernemingen aan hun aandeelhouders.
Bij het aantreden van het kabinet gingen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie er nog vanuit dat het schrappen van de dividendbelasting 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. In mei bleek echter al dat dit bedrag te laag was ingeschat, omdat de opbrengsten in 2017 200 miljoen hoger waren.
Economische groei
Aangejaagd door de economische groei en toegenomen winsten neemt het bedrag intussen alleen maar verder toe, stellen ingewijden. Voor de zomer werd de opbrengst in kabinetskringen over 2018 al op 1,9 miljard euro geschat, aldus een betrokkene: ,,Het kan zomaar zijn dat het meer dan 2 miljard wordt.”
Het kabinet wil de dividendbelasting per 1 januari 2020 schrappen. Het wetsvoorstel dat de afschaffing regelt, komt echter komende Prinsjesdag al naar de Tweede Kamer, als onderdeel van een omvangrijk Belastingplan. In dat wetsvoorstel staat ook hoe groot de inkomstenderving is.
Daarvoor heeft het ministerie van Financiën zich te baseren op de meest actuele cijfers. Voor elke euro bovenop de 1,4 miljard uit het regeerakkoord zal extra dekking moeten worden gevonden. ,,Hier staat veel druk op”, bevestigt een ingewijde.
Vestigingsklimaat
Minister-president Mark Rutte heeft de maatregel altijd fanatiek verdedigd omdat die zou leiden tot een beter Nederlands vestigingsklimaat. Handhaving van de dividendbelasting zou voor grote bedrijven een reden kunnen zijn om hun hoofdkantoor niet in Nederland te vestigen of te verplaatsen naar het buitenland.
Volgens het Centraal Planbureau is er echter geen hard bewijs dat de maatregel effect heeft en komt de opbrengst ten goede aan buitenlandse overheden. Ook ambtenaren van Financiën uitten in memo’s aan de formerende partijen grote twijfels over het nut van de maatregel.
Nieuwe raming
Vandaag bleek uit een nieuwe raming van het Centraal Planbureau dat de Nederlandse economie dit jaar en volgend jaar iets minder hard groeit dan eerder werd voorzien. Het CPB voorziet nu voor 2018 een groei van 2,8 procent en van 2,5 procent in 2019. In juni ging het planbureau nog uit van een groei van respectievelijk 2,9 en 2,7 procent.
,,Ook in economisch opzicht is het een mooie zomer, met aanhoudende groei en verder dalende werkloosheid. Maar het is niet alleen maar zonneschijn. Onzekerheden rond brexit, het handelsbeleid van de VS en het economisch beleid in Italië kunnen het beeld doen kantelen”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Morgen komt het kabinet voor het eerst sinds de vakantie weer bijeen voor de ministerraad.
NU 16.08.2018 De afschaffing van de dividendbelasting gaat jaarlijks mogelijk 2 miljard euro of meer kosten, in plaats van de 1,4 miljard euro die in het regeerakkoord wordt genoemd, bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving door het AD.
Het plan is om de dividendbelasting in 2020 af te schaffen, maar het wetsvoorstel dat dat moet regelen wordt volgende maand al ingediend.
AD schrijft dat het bedrag volgens ingewijden verder toeneemt door de economische groei en toegenomen winsten. Omdat de economie goed draait, wordt er meer belasting betaald – ook over dividend, de winstuitkering van bedrijven aan hun aandeelhouders.
De maatregel is een van de meest omstreden uit het regeerakkoord. Geen van de vier coalitiepartijen had afschaffing in het verkiezingsprogramma staan. Alleen de VVD van premier Mark Rutte is en blijft een uitgesproken voorstander.
Het afschaffen van deze belasting moet het vestigingsklimaat ten goede komen, maar feitelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt.
Definitieve cijfers komen op Prinsjesdag
In eerste instantie meldde het kabinet dat de maatregel per 2020 de schatkist jaarlijks 1,4 miljard euro zou kosten, maar dat werd later verhoogd naar 1,6 miljard. Tijdens Prinsjesdag op 18 september worden de definitieve cijfers gepubliceerd.
Nederlandse aandeelhouders kunnen de afgedragen belasting over dividend via de Belastingdienst terugkrijgen. Dit maakt de afschaffing van de dividendbelasting vooral voordelig voor buitenlandse aandeelhouders in Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.
Bedrijven zouden zo makkelijker aan buitenlands kapitaal moeten kunnen komen. Ze profiteren in ieder geval van minder administratieve lasten.
Motie van afkeuring voor Rutte
Het afschaffen van de dividendbelasting is uitgegroeid tot een hoofdpijndossier voor het kabinet en leverde Rutte in april een breed gedragen motie van afkeuring op vanwege zijn rol in de zoektocht naar de omstreden memo’s die tijdens de formatie gebruikt zijn om de belasting af te schaffen.
Rutte en de coalitiepartijen beweerden eerder dat er voor zover zij zich konden herinneren geen memo’s waren, maar die memo’s bleken er toch te zijn.
NOS 16.08.2018 Het afschaffen van de dividendbelasting kost veel meer dan gedacht. Minister Hoekstra van Financiën moet nog voor Prinsjesdag op zoek naar 600 miljoen euro op de Rijksbegroting, zeggen bronnen in Den Haag na berichtgeving in het AD.
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk van uit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. Dat bedrag zal de komende jaren alleen maar toenemen, omdat het goed gaat met de economie. Dividendbelasting wordt namelijk betaald over de winst die bedrijven uitkeren aan hun aandeelhouders. Hoe hoger de winst, hoe hoger de opbrengst voor de staatskas.
Ingewijden zeggen dat het zou kunnen oplopen tot 2 miljard per jaar. Dat betekent dat Hoekstra vanaf 2020 jaarlijks met een gat van 600 miljoen zit. Om dat te dichten zou hij bijvoorbeeld andere belastingen kunnen verhogen.
Financiële dekking
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar het voornemen staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van minister Hoekstra. Hij moet zich baseren op de meest actuele cijfers en voor elke extra euro die het kost financiële dekking zoeken.
Premier Rutte is een groot voorstander van de afschaffing van de dividendbelasting voor buitenlandse bedrijven. Hij denkt dat de maatregel ertoe leidt dat grote bedrijven hun hoofdkantoor eerder in Nederland houden of vestigen. De oppositie verwijt het kabinet dat het zijn oren te veel naar grote bedrijven laat hangen, die van de heffing af willen. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat het afschaffen van dividendbelasting goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid.
AD 09.06.2018 In een kabinet met de ChristenUnie wordt niet gemorreld aan de bijstand. ,,Zolang de ChristenUnie deelneemt aan de coalitie zal dat niet gebeuren”, zei ChristenUnie-partijleider Gert-Jan Segers vandaag op het partijcongres in Lunteren. ,,Daar moet ik helder over zijn.” Segers reageerde daarmee op VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff die de bijstandsuitkering wil verlagen.
Op het partijcongres zei Segers dat het soms belangrijk is ‘je positie ten opzichte van je coalitievrienden te markeren’. Eerder had staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken al aan de Kamer laten weten dat het verlagen van sociaal minimum ‘voor dit kabinet geen onderwerp van gesprek’ is.
Segers benadrukte dat regeren meer is ‘dan het produceren van een stortvloed aan actieprogramma’s, plannen en wetten’. Hij herinnerde het kabinet aan ‘de dure belofte’ die het heeft gedaan in het regeerakkoord: het herstellen van vertrouwen in de politiek. ,,De overheid moet betrouwbaar zijn”, benadrukte Segers. ,,En ik herinner ons, het kabinet, de coalitie, Mark Rutte eraan.”
Formatie
Hij greep terug naar de formatie, toen directeur Kim Putters van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) twee keer bij de onderhandelende partijen langs kwam. Putters schetste toen een beeld van mensen die het gevoel hebben dat de overheid eerder een vijand dan een bondgenoot is, hield Segers het congres voor. ,,Het heeft geleid tot een belangrijke zin op de eerste bladzij van het regeerakkoord: ‘Wij willen dit land beter maken, nadrukkelijk ook voor de mensen die nu het gevoel hebben dat de overheid er niet meer voor hen is.’”
Volgens Segers is dat de visie van het kabinet. ,,Mark Rutte zegt altijd dat als je visie wilt, je naar de oogarts moet gaan. Maar ik heb goed nieuws: voor visie kun je ook terug naar de eerste pagina van het regeerakkoord.”
‘Kim Putters-toets’
Segers roept bewindslieden op bij plannen en wetten de ‘Kim Putters-toets’ toe te passen. ,,Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen? En draagt dit bij aan een betrouwbare overheid?”
Zijn fractie zelf doet dat al. Zoals toen de ChristenUnie stelling nam tegen de snelle opening van vliegveld Lelystad, zo zei Segers, en als het gaat om Groningen. ,,Er was deze week een publieke tribune vol Groningers die het gevoel hadden dat de overheid er al jaren niet meer voor hen is. Hoe pijnlijk ook, ik snap het wel.” Het inlossen van de ‘ereschuld’ richting Groningen noemde Segers wederom ‘een dure plicht’. Eerder deed hij dat al in een interview met deze krant.
Vicepremier Carola Schouten wilde in haar speech ‘een lans breken’ voor minister Eric Wiebes van Economische Zaken. ,,Hij zit bij mij op de gang en is dag en nacht bezig met dit dossier. Geef hem ook een kans. We zullen laten zien dat Groningen echt op ons vizier staat”, beloofde zij.
Werknemers met beperking
Op het congres werd verder een motie aangenomen die oproept dat werknemers met een beperking er niet financieel achteruit gaan in de nieuwe plannen voor loondispensatie van het kabinet. In het regeerakkoord is afgesproken dat de manier waarop werk wordt gesubsidieerd op de schop moet. Dat plan worden nu uitgewerkt door Sociale Zaken-staatssecretaris Van Ark. ,,Loondispensatie zal niet van tafel gaan”, stelde ChristenUnie-partijvoorzitter Piet Adema. ,,Maar we kunnen ons wel sterk voor maken dat de scherpere kantjes worden afgevlakt.”
De motie die oproept dat arbeidsgehandicapten er in de kabinetsplannen voor loondispensatie niet financieel op achteruit mogen gaan, wordt aangenomen met 345 stemmen vóór, 2 stemmen tegen en 5 onthoudingen. Noord-Koreaanse toestanden, zo wordt gegrapt. 12:33 PM – Jun 9, 2018
De ChristenUnie besprak tijdens het congres ook de beginselverklaring, die in het najaar wordt vastgesteld. De partij heeft nu alleen een ‘grondslag’ van één alinea en een kernprogramma. Ook wil de partij vastleggen dat volksvertegenwoordigers in principe maximaal drie termijnen van vier jaar voor de ChristenUnie in gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede of Eerste Kamer mogen zitten. Afwijken van die richtlijn is mogelijk als daar zwaarwegende redenen voor zijn. Van de huidige vijf ChristenUnie-Kamerleden zit Joël Voordewind in de gevarenzone. Hij zit al 11 jaar in de Tweede Kamer.
NOS 09.06.2018 De ChristenUnie vraagt andere partijen in het kabinet nadrukkelijk werk te maken van het verkleinen van de sociale tegenstellingen in Nederland.
“Het kabinet moet waken voor dadendrang zonder samenhang”, zei de leider van de partij, Gert-Jan Segers, op het partijcongres. Regeren is meer dan het produceren van een “stortvloed” aan actieprogramma’s, plannen en wetten.
De ChristenUnie zal ook niet instemmen met het plan van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff om de bijstand te verlagen. “Laat ik op dat punt helder zijn. In een coalitie met de ChristenUnie gaat dat niet gebeuren.”
Vijand
Segers maakt zich zorgen over de groeiende groep mensen die “van baantje naar baantje gaan, die steeds harder moeten werken, maar niet perse rijker worden, die ongezonder leven en dus ook korter leven”. Het gaat om een groep Nederlanders die de overheid als vijand zien. “Dat ze hoog en laag springen, kunnen zeggen wat ze willen, maar dat er toch niet geluisterd wordt.
Doe ik het goede?
De directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau Kim Putters noemt dit “de nieuwe sociale kwestie”en Segers wil dat VVD-, CDA- en D66-bewindslieden bij het maken van hun wetsvoorstellen een “Putters-toets” toepassen. “Doe ik het goede? Doe ik het voor de juiste mensen? Verkleint dit de kloven die ons verdelen?”, zijn volgens Segers de vragen die alle ministers en staatssecretarissen van Rutte III zich moeten stellen.
Ook voor de Groningers moet maximale hulp komen, maakt Segers duidelijk. “We hebben een ereschuld richting Groningen en we hebben de dure plicht om die in te lossen.”
Loondispensatie
De leden van de ChristenUnie hebben de fractie opgeroepen om te zorgen dat arbeidsgehandicapten kunnen blijven rekenen op een stabiel inkomen en goed pensioen. VVD-staatssecretaris Van Ark wil werkgevers stimuleren om meer mensen met een handicap aan te nemen door het principe van loondispensatie, waarbij werknemers een bijstandsuitkering krijgen, minder dat het huidige minimumloon.
Er is veel verzet tegen, nu ook van de CU-achterban. Van Ark is bezig met aanpassingen en de ChristenUnie-fractie moet nu zorgen dat dit zo gunstig mogelijk uit zal pakken voor deze groep mensen.
19.01.2018– Minister Ank Bijleveld van Defensie (CDA) en commissievoorzitter Jeroen van der Veer geven een reactie op het rapport over veiligheid bij Defensie.
Justitie claimt 20 miljoen euro van ex-VVD-voorzitter Keizer
De voormalige voorzitter van de VVD Henry Keizer heeft een forse claim aan zijn broek hangen. Justitie verdenkt Keizer van oplichting en valsheid in geschrifte bij de overname van zijn uitvaartonderneming De Facultatieve. Dat bedrijf bleek jaren na de overname veel waardevoller dan het bedrag dat Keizer en zijn partners hadden neergeteld, blijkt uit onderzoek van Het Financieele Dagblad.
Het OM legt daarom voor 20 miljoen euro beslag bij Keizer. Die beslissing dateert van eind mei dit jaar, schrijft FD. De privéwoning van Keizer in Den Haag valt eronder. Ook claimt het OM 6,4 miljoen euro bij Keizers zakenpartner Jaap de B, waaronder een appartement in Amstelveen en een huis in Naarden.
Telegraaf 07.10.2019
Voormalig VVD-voorzitter Henry Keizer is onverwachts overleden . “Met grote verslagenheid hebben wij kennis genomen van het plotselinge overlijden”, laat de partij weten.
Keizer leidde de VVD van 2014 tot 2017. Voor zijn politieke carrière was hij ondernemer. Zo richtte hij eind jaren tachtig en in de jaren negentig verschillende taxibedrijven op en woonde hij een tijd in New York waar hij een limousinebedrijf runde.
In 1983 werd hij actief voor de liberalen, waar hij in de loop der jaren verschillende commissies en afdelingen voorzat, in de partijraad kwam en uiteindelijk in 2014 de partijvoorzitter werd.
Commotie over aankoop crematiebedrijf
Keizer trad in 2017 af nadat hij in opspraak was geraakt door de aankoop van een crematiebedrijf, waar hij naar verluidt een te laag bedrag voor betaalde. De rechtszaak hierover moest nog plaatsvinden. Keizer kreeg felle kritiek te verduren over hoe hij met de kwestie omging en stapte uiteindelijk op.
“Hij was streng in integriteitskwesties bij anderen, zo dwong hij bijvoorbeeld Mark Verheijen tot terugtreden en legde hem onderzoek van de integriteitscommissie op, maar wachtte in zijn eigen geval veel te lang met een onderzoek of tijdelijk terugtreden”, zegt politiek verslaggever Wilma Borgman. “Bij de eerste persconferentie na de publicaties over de mogelijk frauduleuze overname liet hij de betreffende journalisten niet binnen. Dat heeft in de partij veel kwaad bloed gezet.”
Verlies van goede vriend
Premier Rutte zegt in een reactie dat hij zich Keizer zal herinneren als een energieke man die altijd voor iedereen een vriendelijk woord had. “Waar je ontzettend mee kon lachen en die altijd klaar stond voor advies of hulp. Persoonlijk verlies ik een goede vriend.”
De huidige partijvoorzitter Christianne van der Wal zegt dat Keizer als voorzitter veel voor de partij heeft betekend. “Hij heeft de partij moderner gemaakt en een grote stap verder gebracht.”
VVD-watcher Borgman zegt dat hij in 2015 een grote hervorming heeft doorgevoerd. “Keizer was een man met een missie. Hij wilde de partij moderniseren en een antwoord vinden op afnemende ledentallen. Hij wilde meer betrokkenheid van niet-leden en hoopte zo de basis van de VVD te verbreden.”
Henry Keizer was 58 jaar. Hij laat een vrouw en zoon achter.
Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt oud-voorzitter van de VVD Henry Keizer van oplichting en valsheid in geschrifte bij de overname van het uitvaartbedrijf De Facultatieve. Gaat zijn zaak die van voormalig VVD’er Jos van Rey achterna en laat justitie hem jaren bungelen?
Keizer kwam vorig jaar in opspraak toen platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Moneymeldde dat hij samen met drie zakenpartners in 2012 voor een veel te lage prijs eigenaar was geworden van miljoenenbedrijf De Facultatieve. HetFinancieele Dagblad (FD) schreef dinsdag dat het OM een strafrechtelijk onderzoek naar hem in gang heeft gezet. Dat gebeurde naar aanleiding van een aangifte van financieel activist Pieter Lakeman in mei vorig jaar.
Volgens de krant is er voor 20 miljoen euro beslag gelegd op zijn bezittingen. Het OM legde in mei van dit jaar ook beslag op de privéwoning van Keizer.
Keizer heeft altijd ontkend dat de overnameprijs veel te laag was. In een reactie na de onthullingen vorig jaar gaf hij aan dat hij blij is dat er onderzoek wordt gedaan en dat hij zal meewerken. Hij wacht de resultaten af en is ervan overtuigd dat hij niks verkeerd heeft gedaan.
Overeenkomsten met de zaak van Jos van Rey
De zaak-Keizer vertoont een paar opvallende overeenkomsten met die van oud-VVD-politicus en ex-wethouder van Roermond Jos van Rey. Die moest uiteindelijk twee jaar wachten voordat hij te horen kreeg dat hij strafrechtelijk werd vervolgd. Al die tijd zat Van Rey zich thuis te verbijten.
Daarom rijst de vraag: kan het OM het wel maken om een politicus zó in het nauw te brengen en hem daarna twee jaar te laten spartelen? Ter vergelijking: bij Geert Wilders zat er een half jaar tussen zijn ‘minder, minder’-uitspraken over Marokkaanse Nederlanders en de aankondiging door justitie dat vervolging er waarschijnlijk zit aan te komen. Keizer zit sinds de aangifte tegen hem al ruim een jaar in onzekerheid.
Een woordvoerder van het OM laat in een reactie weten dat het onderzoek ‘in volle gang is’ maar kan niet uitsluiten dat het nog jaren in beslag gaat nemen. ‘De ervaring leert dat het meestal gaat om maanden. Het onderzoek kost de tijd die het nodig heeft.’ Ze schetst de omvang van de zaak: ‘Er zijn eind mei vijf zoekingen geweest door de FIOD, bij vier woningen en een bedrijfspand. Daarbij is veel administratie in beslag genomen.’
Voor Tweede Kamerleden en ministers geldt in dit soort situaties de Wet ministeriële verantwoordelijkheid. Daarin staat dat de Kamer slechts drie maanden de tijd heeft om de zaak te onderzoeken en aan te brengen bij de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Dat is kort, maar is bewust gedaan om te voorkomen dat de politicus in kwestie extra kan worden beschadigd.
Of het OM de wachttijd van maanden (misschien wel jaren) in verhouding vindt staan met de drie die voor Kamerleden en ministers worden gehanteerd, antwoordt de woordvoerder: ‘Bij alle onderzoeken proberen we zo voortvarend mogelijk te werk te gaan. Er moet in deze zaak veel administratie worden uitgepluisd, dat is nu eenmaal complex. We maken geen onderscheid tussen kleine of grote bedrijven en bekende of minder bekende mensen. Dat maakt voor ons niet uit.’
Elsevier Weekblad-redacteur Eric Vrijsen schreef in 2014 de fascinerende reconstructie ‘Geen gewone verdachte’, over de twee jaar van onzekerheid tussen de eerste politie-inval in het huis van Jos van Rey en de aankondiging van zijn strafzaak.
De affaire die Henry Keizer het VVD-partijvoorzitterschap kostte
Henry Keizer lag al een aantal weken onder vuur wegens een voor hem wel erg gunstige overname van crematiebedrijf de Facultatieve Groep in 2012. Nadat Pieter Lakeman van de Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) aangifte deed wegens oplichting, trad hij terug als partijvoorzitter van de VVD.
Wat zou Keizer verkeerd hebben gedaan? Hij was adviseur bij de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie, een vereniging die in 1874 is opgericht om cremeren wettelijk mogelijk te maken en een goedlopend bedrijf had dat crematoria exploiteert en ovens bouwt.
Keizer en enkele compagnons kochten dit bedrijf, de Facultatieve Groep, in 2012 voor 12,5 miljoen euro van de vereniging.
Een erg laag bedrag voor een onderneming die bijna 100 miljoen euro omzet en zo’n 5 miljoen euro winst per jaar maakt. De accountant waardeerde het bedrijf later op 34 miljoen euro.
Journalistiek platform Follow the Money stelde na onderzoek vast dat Keizer c.s. van dit bedrag maar 500.000 euro zelf had betaald. De rest kwam uit een superdividend van de Facultatieve Groep: Keizer betaalde het bedrijf dus grotendeels met geld uit het bedrijf zelf.
Verdacht is dat bij de overname mensen met dubbele petten aan tafel zaten. Keizer was zowel koper en directeur van het gekochte bedrijf als adviseur van de verkopende partij. VVD-coryfee Loek Hermans was zowel commissaris van het verkochte bedrijf als lid van de ledenraad van de vereniging, die besliste over de verkoop.
Dit betekent niet dat wat er gebeurde, illegaal was. Keizer kan de documenten openbaar maken waaruit blijkt hoe de vereniging met deze situatie is omgegaan. Als er onafhankelijke controleurs aanwezig waren, is er niets aan de hand. Maar dit doet Keizer niet, en daarom heeft hij de schijn tegen.
Keizer benadrukte dat de verkoopprijs is gebaseerd op waardebepalingen van drie onafhankelijke taxateurs. Maar volgens Lakeman van SOBI had hij niet alle informatie aan de taxateurs gegeven. Enkele dure bezittingen waren daarom niet opgenomen in de waardering. Het bestuur van de vereniging – waaraan Keizer als adviseur gecommitteerd was – zou ook hebben nagelaten om deze informatie te delen met de ledenraad.
Natrap voor de VVD
De kwestie-Keizer is extra schrijnend omdat de partijvoorzitter zelf de integriteitsregels van de VVD aanscherpte. De ondernemer werd in 2014 aangewezen als nieuwe partijvoorzitter. Hij was als voorzitter van het VVD-hoofdbestuur tevens medeverantwoordelijk voor de Ivo Opstelten Foundation. En notabene hij moest juist korte metten maken met de integriteitsaffaires waardoor de VVD werd geplaagd.
Telegraaf 18.12.2018 De accountant van voormalig VVD-partijvoorzitter Henry Keizer is ook in hoger beroep vrijuit gegaan in een tuchtzaak bij de Accountantskamer. Deze ging over zijn rol bij de verkoop van aandelen in uitvaartbedrijf de Facultatieve in 2012. De door Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) van Pieter Lakeman aangespannen aanklacht werd opnieuw ongegrond verklaard.
Keizer raakte vorig jaar in opspraak toen uit onderzoek van onderzoeksplatform Follow the Money bleek dat hij als begrafenisondernemer voor een prikje en op dubieuze wijze eigenaar was geworden van De Facultatieve. Hij legde zijn functie als VVD-voorzitter neer om de partij niet verder in diskrediet te brengen.
Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) oordeelt dat de klacht van SOBI niet-ontvankelijk is, omdat deze te laat werd ingediend.
Tegen Keizer loopt sinds juli een strafrechtelijk onderzoek wegens de kwestie. Hij wordt verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte.
Elsevier 05.07.2018 Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt oud-voorzitter van de VVD Henry Keizer van oplichting en valsheid in geschrifte bij de overname van het uitvaartbedrijf De Facultatieve. Gaat zijn zaak die van voormalig VVD’er Jos van Rey achterna en laat justitie hem jaren bungelen?
Keizer kwam vorig jaar in opspraak toen platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Moneymeldde dat hij samen met drie zakenpartners in 2012 voor een veel te lage prijs eigenaar was geworden van miljoenenbedrijf De Facultatieve. HetFinancieele Dagblad (FD) schreef dinsdag dat het OM een strafrechtelijk onderzoek naar hem in gang heeft gezet. Dat gebeurde naar aanleiding van een aangifte van financieel activist Pieter Lakeman in mei vorig jaar.
Volgens de krant is er voor 20 miljoen euro beslag gelegd op zijn bezittingen. Het OM legde in mei van dit jaar ook beslag op de privéwoning van Keizer.
Keizer heeft altijd ontkend dat de overnameprijs veel te laag was. In een reactie na de onthullingen vorig jaar gaf hij aan dat hij blij is dat er onderzoek wordt gedaan en dat hij zal meewerken. Hij wacht de resultaten af en is ervan overtuigd dat hij niks verkeerd heeft gedaan.
Overeenkomsten met de zaak van Jos van Rey
De zaak-Keizer vertoont een paar opvallende overeenkomsten met die van oud-VVD-politicus en ex-wethouder van Roermond Jos van Rey. Die moest uiteindelijk twee jaar wachten voordat hij te horen kreeg dat hij strafrechtelijk werd vervolgd. Al die tijd zat Van Rey zich thuis te verbijten.
Daarom rijst de vraag: kan het OM het wel maken om een politicus zó in het nauw te brengen en hem daarna twee jaar te laten spartelen? Ter vergelijking: bij Geert Wilders zat er een half jaar tussen zijn ‘minder, minder’-uitspraken over Marokkaanse Nederlanders en de aankondiging door justitie dat vervolging er waarschijnlijk zit aan te komen. Keizer zit sinds de aangifte tegen hem al ruim een jaar in onzekerheid.
Een woordvoerder van het OM laat in een reactie weten dat het onderzoek ‘in volle gang is’ maar kan niet uitsluiten dat het nog jaren in beslag gaat nemen. ‘De ervaring leert dat het meestal gaat om maanden. Het onderzoek kost de tijd die het nodig heeft.’ Ze schetst de omvang van de zaak: ‘Er zijn eind mei vijf zoekingen geweest door de FIOD, bij vier woningen en een bedrijfspand. Daarbij is veel administratie in beslag genomen.’
Voor Tweede Kamerleden en ministers geldt in dit soort situaties de Wet ministeriële verantwoordelijkheid. Daarin staat dat de Kamer slechts drie maanden de tijd heeft om de zaak te onderzoeken en aan te brengen bij de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Dat is kort, maar is bewust gedaan om te voorkomen dat de politicus in kwestie extra kan worden beschadigd.
Of het OM de wachttijd van maanden (misschien wel jaren) in verhouding vindt staan met de drie die voor Kamerleden en ministers worden gehanteerd, antwoordt de woordvoerder: ‘Bij alle onderzoeken proberen we zo voortvarend mogelijk te werk te gaan. Er moet in deze zaak veel administratie worden uitgepluisd, dat is nu eenmaal complex. We maken geen onderscheid tussen kleine of grote bedrijven en bekende of minder bekende mensen. Dat maakt voor ons niet uit.’
Elsevier Weekblad-redacteur Eric Vrijsen schreef in 2014 de fascinerende reconstructie ‘Geen gewone verdachte’, over de twee jaar van onzekerheid tussen de eerste politie-inval in het huis van Jos van Rey en de aankondiging van zijn strafzaak. Lees het verhaal hieronder.
De affaire die Henry Keizer het VVD-partijvoorzitterschap kostte
Henry Keizer lag al een aantal weken onder vuur wegens een voor hem wel erg gunstige overname van crematiebedrijf de Facultatieve Groep in 2012. Nadat Pieter Lakeman van de Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) aangifte deed wegens oplichting, trad hij terug als partijvoorzitter van de VVD.
Wat zou Keizer verkeerd hebben gedaan? Hij was adviseur bij de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie, een vereniging die in 1874 is opgericht om cremeren wettelijk mogelijk te maken en een goedlopend bedrijf had dat crematoria exploiteert en ovens bouwt.
Keizer en enkele compagnons kochten dit bedrijf, de Facultatieve Groep, in 2012 voor 12,5 miljoen euro van de vereniging. Een erg laag bedrag voor een onderneming die bijna 100 miljoen euro omzet en zo’n 5 miljoen euro winst per jaar maakt. De accountant waardeerde het bedrijf later op 34 miljoen euro.
Journalistiek platform Follow the Money stelde na onderzoek vast dat Keizer c.s. van dit bedrag maar 500.000 euro zelf had betaald. De rest kwam uit een superdividend van de Facultatieve Groep: Keizer betaalde het bedrijf dus grotendeels met geld uit het bedrijf zelf.
Verdacht is dat bij de overname mensen met dubbele petten aan tafel zaten. Keizer was zowel koper en directeur van het gekochte bedrijf als adviseur van de verkopende partij. VVD-coryfee Loek Hermans was zowel commissaris van het verkochte bedrijf als lid van de ledenraad van de vereniging, die besliste over de verkoop.
Dit betekent niet dat wat er gebeurde, illegaal was. Keizer kan de documenten openbaar maken waaruit blijkt hoe de vereniging met deze situatie is omgegaan. Als er onafhankelijke controleurs aanwezig waren, is er niets aan de hand. Maar dit doet Keizer niet, en daarom heeft hij de schijn tegen.
Keizer benadrukte dat de verkoopprijs is gebaseerd op waardebepalingen van drie onafhankelijke taxateurs. Maar volgens Lakeman van SOBI had hij niet alle informatie aan de taxateurs gegeven. Enkele dure bezittingen waren daarom niet opgenomen in de waardering. Het bestuur van de vereniging – waaraan Keizer als adviseur gecommitteerd was – zou ook hebben nagelaten om deze informatie te delen met de ledenraad.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
NU 03.07.2018 De voormalige VVD-voorzitter Henry Keizer wordt door het Openbaar Ministerie (OM) verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte bij de omstreden overname van het uitvaartbedrijf De Facultatieve.
Dat meldt HetFinancieele Dagblad (FD) dinsdag. Het OM heeft een strafrechtelijk onderzoek naar hem in gang gezet.
Volgens de krant is er voor 20 miljoen euro beslag gelegd. Het OM legde in mei van het jaar al beslag op de privéwoning van Keizer. Bij een van de medeverdachten, Jaap de B. die tevens medebestuurder is, werd voor ruim 6 miljoen euro beslag gelegd.
Follow the Money
Keizer kwam vorig jaar in opspraak toen uit onderzoek van Follow the Moneybleek dat hij samen met drie zakenpartners voor een veel te lage prijs eigenaar werd van het miljoenenbedrijf De Facultatieve.
VVD-leider en premier Mark Rutte bleef de voorzitter echter steunen en noemde Keizer “een integere man”. Dit kon niet verhinderen dat de publicitaire druk op Keizer om op te stappen steeds groter werd. In mei 2017 legde hij de voorzittershamer neer.
Integriteit
De VVD wordt al jaren achtervolgd door politici die vanwege integriteitsschandalen in opspraak komen.
Een speciaal in het leven geroepen interne integriteitscommissie had het imago van de partij moeten verbeteren, maar wilde aanvankelijk geen onderzoek naar de kwestie doen.
Uiteindelijk kwam dat onderzoek er wel, maar werd het door diezelfde commissie weer opgeschort.
NOS 03.07.2018 Het Openbaar Ministerie verdenkt oud-VVD-partijvoorzitter Henry Keizer van oplichting en valsheid in geschrifte bij de overname van uitvaartbedrijf De Facultatieve. Het Openbaar Ministerie heeft een strafrechtelijk onderzoek naar hem in gang gezet, naar aanleiding van een aangifte van financieel activist Pieter Lakeman in mei vorig jaar.
In de zaak is voor bij elkaar 20 miljoen euro beslag gelegd. Het Financieele Dagblad meldt op basis van documenten die de krant in handen heeft dat op 22 mei beslag is gelegd op de woning van Keizer in Den Haag. Een van Keizers medebestuurders bij het uitvaartbedrijf, Jaap de B., is volgens het FD medeverdachte. Bij hem zou beslag zijn gelegd op een appartement in Amstelveen en een huis in Naarden ter waarde van bij elkaar 6,4 miljoen euro.
In beslag genomen
Het OM wil geen details over het strafrechtelijk onderzoek geven. Een woordvoerder wil alleen kwijt dat twee mensen als verdachte zijn aangemerkt en dat de fiscale opsporingsdienst FIOD administratie in beslag heeft genomen bij het doorzoeken van vier woningen en een bedrijfspand.
Keizer zelf zegt dat hij blij is dat er onderzoek wordt gedaan en dat hij volop zal meewerken. Hij wacht de resultaten af en is er nog steeds van overtuigd dat hij niks verkeerd heeft gedaan. Hij benadrukt dat het nog onzeker is of het tot een strafproces komt.
Veel te weinig betaald
Henry Keizer trad in mei vorig jaar af als voorzitter van de VVD. Hij was in opspraak gekomen door onthullingen van website Follow The Money over de overname van uitvaartvereniging De Facultatieve. Keizer kocht het bedrijf, waar hij zelf werkte, in 2012 samen met anderen.
De waarde werd geschat op 31 miljoen euro, maar het bedrijf ging voor 12,5 miljoen euro naar Keizer en zijn partners. Ook kregen ze een winstuitkering van 12 miljoen euro, die eigenlijk bedoeld was voor de leden van de crematievereniging. Keizer heeft altijd ontkend dat de overnameprijs veel te laag was.
Integriteitscommissie
Ook in zijn ontslagbrief hield Keizer vol dat er niets onoorbaars is gebeurd. “Het is nodig dat ik mij in de komende tijd concentreer op het weerleggen van de stroom van onware beschuldigingen en insinuaties die naar voren zijn gebracht.”
Keizer vroeg zelf de interne integriteitscommissie van de VVD om de hele gang van zaken te onderzoeken. Die commissie schortte het onderzoek op toen Lakeman aangifte deed wegens oplichting.
AD 03.07.2018 Het Openbaar Ministerie is een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar Henry Keizer, de afgetreden partijvoorzitter van de VVD.
Henry Keizer zou zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan oplichting toen hij jaren terug uitvaartbedrijf De Facultatieve overnam voor veel minder dan de werkelijke waarde.
Keizer wordt officieel verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte. Er zou voor 20 miljoen euro beslag gelegd zijn bij hem.
Het Openbaar Ministerie bevestigt hierover berichtgeving van Het Financieele Dagblad. In totaal zijn vier woningen en één bedrijfspand doorzocht en er is administratie in beslag genomen, laat een woordvoerster weten. Keizer is niet gearresteerd. Een compagnon van hem is ook verdachte in de affaire.
Beslag
Het Financieele Dagblad meldt dat op 22 mei van dit jaar beslag is gelegd op de Haagse privéwoning van Keizer. Een van diens medebestuurders bij De Facultatieve, Jaap de B., zou de medeverdachte in de zaak zijn. Bij hem is voor ruim 6,4 miljoen euro beslag gelegd via een appartement in Amstelveen en een woning in Naarden.
De website Follow the Money onthulde vorig jaar dat er een flink verschil zat tussen de overnamesom van het uitvaartbedrijf en de werkelijke waarde van De Facultatieve. Keizer hield vol dat er geen kwaad in zat, maar trad toch af als partijvoorzitter van de VVD, die toch al geplaagd wordt door integriteitsaffaires.
Of Keizer zich ook voor een strafrechter zal moeten verantwoorden is nog de vraag. Het zogenoemde Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie (OM) doet onderzoek en kan ook beslissen een schikking voor te leggen.
Lakeman
Saillant is overigens dat het OM bevestigt met het onderzoek te zijn begonnen naar aanleiding van een aangifte. Bekend is dat Pieter Lakeman, ooit de kwelgeest van de DSB Bank, dat in ieder geval heeft gedaan. Lakeman is actief in de Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie en claimt dat Keizer en zijn vier zakenpartners 10,7 miljoen euro te weinig voor hun bedrijf hebben betaald.
Voormalig VVD-minister Zijlstra heeft zich teruggetrokken uit de sollicitatieprocedure voor de Wereldbank. Bronnen bevestigen een bericht daarover in De Telegraaf. Zijlstra zegt dat hij de voorkeur geeft aan een baan in het bedrijfsleven.
AD 12.06.2018
AD 12.06.2018
Vorige maand werd bekend dat de voormalig minister van Buitenlandse Zaken genoemd werd als de nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank. Zijlstra was eerder onder meer fractievoorzitter van de VVD en minister van Buitenlandse Zaken. In februari stapte hij op als minister, nadat duidelijk was geworden dat hij had gelogen over een ontmoeting met president Poetin.
Daarmee is de angel uit het conflict tussen premier Rutte en de ministers van Financiën Hoekstra en Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die hem moesten voordragen. Zij hadden bezwaren omdat het te vroeg was na zijn aftreden, vijf maanden geleden.
De kogel ging begin deze week door de kerk. Over die informatie beschikte de krant gisteren niet, toen ze meldden dat Rutte nog vasthield aan Zijlstra’s kandidatuur. Het is nu onduidelijk wie de opvolger van de zittende Nederlandse bewindvoerder Frank Heemskerk wordt, maar het kabinet is door het terugtrekken van Zijlstra van een groot politiek probleem verlost.
AD 04.07.2018
Geen ervaring
Er was dus flink wat weerstand tegen de lobby voor Zijlstra. Onder anderen minister Wopke Hoekstra van Financiën zou bezwaar hebben geuit tegen de benoeming omdat de VVD’er onvoldoende ervaring heeft in de financiële wereld. Bovendien zou de reputatie van Zijlstra vanwege zijn leugen zijn aangetast.
Ook de sollicitatiecommissie is tegen de benoeming. In deze commissie zitten onder meer directeuren van Buitenlandse Zaken en Financiën.
Ondertussen bleef minister-president Mark Rutte achter zijn omstreden kandidaat en politieke vriend Zijlstra staan, melden ambtelijke bronnen tegen de krant.
Volgens het Algemeen Dagblad wordt de oud-minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) aangemoedigd voor de functie bij de Wereldbank te solliciteren. Koenders was niet alleen minister van Buitenlandse Zaken, hij was ook minister van Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Balkenende IV. Daarnaast bekleedde hij jarenlang verschillende hoge functies bij de Verenigde Naties.
Opvolging door Koen Davidse
Koen Davidse, nu nog plaatsvervangend hoofd van de vredesmissie van de Verenigde Naties (VN) in Mali, wordt in november bewindsvoerder bij de Wereldbank in Washington. Dat maakt het kabinet vrijdagmiddag bekend. Daarmee troeft hij onder anderen VVD’ers Frans Weekers en Halbe Zijlstra af. Laatstgenoemde was voorgedragen door premier Mark Rutte (VVD), wat tot veel ophef leidde. Zijlstra bedankte daarna voor de functie.
In een persbericht schrijven minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en minister voor Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel Sigrid Kaag (D66) dat Davidse ‘een kandidaat van formaat‘ is. ‘Hij kent zowel de Wereldbank, als de landen waar de bank een belangrijke bijdrage levert aan de bestrijding van armoede en het bereiken van gedeelde welvaart.’
Behalve bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en de VN werkte Davidse al eerder bij de Wereldbank. De Wereldbank is de enige wereldwijde financiële instelling waar Nederland een permanente zetel heeft in de raad van bewindvoerders. De kiesgroep bestaat uit, naast Nederland, Armenië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israël, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië en Oekraïne.
Davidse was actief bij VN-missie Mali, waaruit Nederland zich terugtrekt
Davidse was plaatsvervangend hoofd van de omstreden VN-vredesmissie MINUSMA in Mali, waaraan Nederland sinds 2014 meewerkt. Vorige maand werd bekend dat Nederland zich per 1 mei 2019 terugtrekt uit het West-Afrikaanse land, dat wordt geteisterd door jihadistische groepen en sektarische conflicten. Premier Rutte zei dat de Nederlandse bijdrage het ‘waard is geweest’, maar wilde niet spreken van een ‘eclatant succes’. Volgens Rutte heeft de VN-missie voorkomen dat radicale moslims een kalifaat in het land hebben kunnen stichten.
De sollicitatieprocedure voor de Wereldbank kwam in het nieuws toen het AD in juni schreef dat premier Rutte zich sterk maakte voor een nieuwe baan voor Halbe Zijlstra, die dit voorjaar aftrad als minister van Buitenlandse Zaken toen bleek dat hij had gelogen over een bezoek aan het buitenhuis van de Russische president Vladimir Poetin.
Zijlstra en Weekers waren concurrenten voor positie Wereldbank
Bovendien heeft Zijlstra in zijn politieke loopbaan nooit grote affiniteit getoond met ontwikkelingssamenwerking. Politieke tegenstanders vonden dat hij niet geschikt is voor een topfunctie in een internationale ontwikkelingsorganisatie. Twee weken geleden, nadat veel ophef was ontstaan over de mogelijke benoeming, bedankte Zijlstra voor functie.
Oud-CDA-staatssecretaris van Economische Zaken Karien van Gennip en VVD’er Frans Weekers (VVD) waren ook in de race om bewindvoerder te worden bij de Wereldbank, meldden Haagse bronnen aan Elsevier Weekblad.
In mei 2016 hield Zijlstra een toespraak over de gevaren van een breuk met Rusland. Daarin gebruikte hij de verzonnen ontmoeting met Poetin. ‘Ik was begin 2006 aanwezig in de datsja van Vladimir Poetin,’ zei hij. ‘Ik was medewerker (van Shell – red.). Ik was weggestopt achter in het zaaltje waarin het plaatsvond. Maar ik kon heel goed horen wat het antwoord van Vladimir Poetin was op de vraag wat hij verstond onder Groot Rusland. Want Groot Rusland is waar hij naar terug wil. En zijn antwoord was: dat is Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En Kazachstan was nice to have.’
Nadat zijn leugen uitkwam, ging Zijlstra diep door het stof, maar bleef hij aanvankelijk wel achter de inhoud van zijn boodschap staan. Dit omdat die boodschap volgens hem ‘geopolitiek’ van groot belang was. Hij vond dat hij de inhoud van Poetins toespraak wel naar buiten moest brengen. Maandagavond bleek dat Zijlstra Van der Veers woorden verkeerd had geïnterpreteerd. Volgens Van der Veer had Zijlstra Poetins uitspraken aangedikt en omgevormd tot geopolitiek dreigende taal.
Elsevier 13.07.2018 Koen Davidse, nu nog plaatsvervangend hoofd van de vredesmissie van de Verenigde Naties (VN) in Mali, wordt in november bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Dat maakt het kabinet vrijdagmiddag bekend. Daarmee troeft hij onder anderen VVD’ers Frans Weekers en Halbe Zijlstra af. Laatstgenoemde was voorgedragen door premier Mark Rutte (VVD), wat tot veel ophef leidde. Zijlstra bedankte daarna voor de functie.
In een persbericht schrijven minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en minister voor Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel Sigrid Kaag (D66) dat Davidse ‘een kandidaat van formaat‘ is. ‘Hij kent zowel de Wereldbank, als de landen waar de bank een belangrijke bijdrage levert aan de bestrijding van armoede en het bereiken van gedeelde welvaart.’
Behalve bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en de VN werkte Davidse al eerder bij de Wereldbank. De Wereldbank is de enige wereldwijde financiële instelling waar Nederland een permanente zetel heeft in de raad van bewindvoerders. De kiesgroep bestaat uit, naast Nederland, Armenië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israël, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië en Oekraïne.
Davidse was actief bij VN-missie Mali, waaruit Nederland zich terugtrekt
Davidse was plaatsvervangend hoofd van de omstreden VN-vredesmissie MINUSMA in Mali, waaraan Nederland sinds 2014 meewerkt. Vorige maand werd bekend dat Nederland zich per 1 mei 2019 terugtrekt uit het West-Afrikaanse land, dat wordt geteisterd door jihadistische groepen en sektarische conflicten. Premier Rutte zei dat de Nederlandse bijdrage het ‘waard is geweest’, maar wilde niet spreken van een ‘eclatant succes’. Volgens Rutte heeft de VN-missie voorkomen dat radicale moslims een kalifaat in het land hebben kunnen stichten.
De sollicitatieprocedure voor de Wereldbank kwam in het nieuws toen het AD in juni schreef dat premier Rutte zich sterk maakte voor een nieuwe baan voor Halbe Zijlstra, die dit voorjaar aftrad als minister van Buitenlandse Zaken toen bleek dat hij had gelogen over een bezoek aan het buitenhuis van de Russische president Vladimir Poetin.
Zijlstra en Weekers waren concurrenten voor positie Wereldbank
Bovendien heeft Zijlstra in zijn politieke loopbaan nooit grote affiniteit getoond met ontwikkelingssamenwerking. Politieke tegenstanders vonden dat hij niet geschikt is voor een topfunctie in een internationale ontwikkelingsorganisatie. Twee weken geleden, nadat veel ophef was ontstaan over de mogelijke benoeming, bedankte Zijlstra voor functie.
Oud-CDA-staatssecretaris van Economische Zaken Karien van Gennip en VVD’er Frans Weekers (VVD) waren ook in de race om bewindvoerder te worden bij de Wereldbank, meldden Haagse bronnen aan Elsevier Weekblad.
Matthijs van Schie (1992) is sinds 1 februari 2018 webredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
NOS 13.07.2018 Diplomaat Koen Davidse wordt voorgedragen als de Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank. Hij begint in november en wordt aangesteld voor een periode van vier jaar. Davidse is nu nog plaatsvervangend hoofd van de VN-vredesmissie in Mali.
Als nieuwe bewindvoerder van de Wereldbank volgt hij de PvdA’er Frank Heemskerk op, die de functie in Washington de afgelopen vijf jaar vervulde. De bewindvoerder beslist mee over leningen die aan ontwikkelingslanden worden verstrekt om armoede te bestrijden.
Zijlstra
Eerder werd voormalig VVD-minister Zijlstra genoemd voor de topfunctie bij de Wereldbank. Hij stapte in februari op als minister van Buitenlandse Zaken, toen bekend werd dat hij had gelogen over een ontmoeting met de Russische president Poetin. Vorige week trok Zijlstra zich terug uit de sollicitatieprocedure voor de Wereldbank.
Internationale ervaring
“Met Koen Davidse heeft Nederland een kandidaat van formaat. Hij kent zowel de Wereldbank als de landen waar de bank een belangrijke bijdrage levert aan de bestrijding van armoede en het bereiken van gedeelde welvaart”, zeggen de ministers Hoekstra (Financiën) en Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) over zijn voordracht.
Davidse werkte bijna 25 jaar in binnen- en buitenland voor het ministerie van Buitenlandse Zaken, de VN en de Wereldbank. Hij studeerde politicologie en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
RO 13.07.2018 Drs. K.M. (Koen) Davidse wordt voorgedragen als nieuwe bewindvoerder bij de Wereldbank. De ministerraad heeft op voorstel van minister Hoekstra van Financiën en minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking ingestemd met de voordracht. Hij is momenteel plaatsvervangend hoofd van de VN-vredesmissie Minusma in Mali.
Koen Davidse volgt Frank Heemskerk op, die de functie in Washington de afgelopen vijf jaar vervulde. De benoeming van Davidse bij de kiesgroep is definitief na instemming van de andere kiesgroeplanden. Hij zal in november aantreden, voor een termijn van vier jaar.
Davidse heeft meer dan 25 jaar internationale ervaring bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, de VN en de Wereldbank. Hij studeerde politicologie en internationale betrekkingen aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
“Met Koen Davidse heeft Nederland een kandidaat van formaat. Hij kent zowel de Wereldbank, als de landen waar de bank een belangrijke bijdrage levert aan de bestrijding van armoede en het bereiken van gedeelde welvaart”, aldus de ministers Hoekstra en Kaag.
De Wereldbank is de enige wereldwijd opererende internationale financiële instelling waar Nederland een permanente zetel heeft in de Raad van Bewindvoerders. De bewindvoerder is namens de kiesgroep verantwoordelijk voor alle onderdelen van de Wereldbank Groep. De kiesgroep bestaat, naast Nederland, uit Armenië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israël, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië en Oekraïne.
Telegraaf 04.07.2018 De voormalige fractieleider was in de race om PvdA’er Frank Heemskerk op te volgen als bewindvoerder bij de wereldbank in Washington. Zijlstra was na zijn aftreden als minister van Buitenlandse Zaken bezig met verschillende sollicitaties, waar de plek bij de Wereldbank er één van was.
Zijn naam werd enkele weken terug gelekt, in een poging hem van het toneel te krijgen. Vandaag beweerde een krant dat premier Rutte bezig zou zijn om een benoeming van Zijlstra alsnog te forceren. Dit blijkt onwaar, want de liberaal is al afgehaakt.
Zijlstra had onlangs nog een ’buitengewoon goed gesprek’ met de ambtelijke commissie die met de voordracht bezig is. Tegelijk had Zijlstra belangstelling voor het bedrijfsleven, waar hij nu de voorkeur aan geeft.
NU 04.07.2018 Oud-minister en VVD-coryfee Halbe Zijlstra heeft zich teruggetrokken uit de sollicitatieprocedure voor een functie bij de Wereldbank. Onlangs werd bekend dat Zijlstra in de race was voor de functie van bewindvoerder bij de organisatie, maar zegt nu te kiezen voor een baan in het bedrijfsleven. Dat laat hij weten tegenover De Telegraaf en het AD.
De trouwe kompaan van premier Mark Rutte moest eerder dit jaar aftreden als minister van Buitenlandse Zaken, omdat hij meerdere keren had gelogen over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst met de Russische president Vladimir Poetin.
Hierdoor kwam zijn positie onder druk te staan. De VVD en premier Rutte zetten zich echter in om Zijlstra aan de nieuwe topfunctie te helpen.
Geen ervaring
Er was echter flink wat weerstand tegen de lobby voor Zijlstra. Onder anderen minister Wopke Hoekstra van Financiën zou bezwaar hebben geuit tegen de benoeming omdat de VVD’er onvoldoende ervaring heeft in de financiële wereld. Bovendien zou de reputatie van Zijlstra vanwege zijn leugen zijn aangetast.
De sollicitatiecommissie is ook tegen de benoeming. In deze commissie zitten onder meer directeuren van Buitenlandse Zaken en Financiën.
Volgens het Algemeen Dagblad wordt oud-minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) aangemoedigd voor de functie bij de Wereldbank te solliciteren. Koenders was niet alleen minister van Buitenlandse Zaken, hij was ook minister van Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Balkenende IV. Daarnaast bekleedde hij jarenlang verschillende hoge functies bij de Verenigde Naties.
NOS 04.07.2018 Voormalig VVD-minister Zijlstra heeft zich teruggetrokken uit de sollicitatieprocedure voor de Wereldbank. Bronnen bevestigen een bericht daarover in De Telegraaf. Zijlstra zegt dat hij de voorkeur geeft aan een baan in het bedrijfsleven.
Vorige maand werd bekend dat de voormalig minister van Buitenlandse Zaken genoemd werd als de nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank. Zijlstra was eerder onder meer fractievoorzitter van de VVD en minister van Buitenlandse Zaken. In februari stapte hij op als minister, nadat duidelijk was geworden dat hij had gelogen over een ontmoeting met president Poetin.
Veel serieuze kandidaten
In coalitiekringen vroeg men zich daarom af of Zijlstra wel zo kort na zijn aftreden in zo’n belangrijke functie kon worden benoemd. Naar verluidt hebben betrekkelijk veel serieuze kandidaten zich gemeld voor de baan.
De bewindvoerder bij de Wereldbank beslist mee over leningen die worden verstrekt voor de bestrijding van armoede. De organisatie is gevestigd in Washington D.C..
Wie de huidige Nederlandse bewindvoerder, de PvdA’er Heemskerk, deze zomer nu wel moet gaan opvolgen, is nog niet bekend.
AD 04.07.2018 Halbe Zijlstra heeft zich teruggetrokken als kandidaat voor het Nederlandse bewindvoerderschap van de Wereldbank. De oud-minister van Buitenlandse Zaken heeft een baan in het bedrijfsleven geaccepteerd. Zijlstra was enkele maanden in de race, maar heeft nu gekozen voor een andere functie.
Daarmee is de angel uit het conflict tussen premier Rutte en de ministers van Financiën Hoekstra en Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die hem moesten voordragen. Zij hadden bezwaren omdat het te vroeg was na zijn aftreden, vijf maanden geleden.
De kogel ging begin deze week door de kerk. Over die informatie beschikte deze krant gisteren niet, toen we meldden dat Rutte nog vasthield aan Zijlstra’s kandidatuur. Het is nu onduidelijk wie de opvolger van de zittende Nederlandse bewindvoerder Frank Heemskerk wordt, maar het kabinet is door het terugtrekken van Zijlstra van een groot politiek probleem verlost.
De twaalf landen waarvoor Nederland de bewindvoerder levert, willen in augustus kennisnemen van de naam van de nieuwe kandidaat. Zij nemen daar dan in september een beslissing over. Dan kan de nieuwe man of vrouw per 1 november aan de slag met beslissingen over miljardenleningen aan arme landen.
AD 04.07.2018 Binnen het kabinet woedt een hoogoplopende ruzie over een Nederlandse topbaan bij de Wereldbank. Oud-PvdA-minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders is door tegenstanders van kandidaat Halbe Zijlstra benaderd om te solliciteren.
Ondertussen blijft minister-president Mark Rutte achter zijn omstreden kandidaat en politieke vriend Zijlstra staan, melden ambtelijke bronnen tegen deze krant.
CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën en D66-minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking zien de kandidatuur van hun oud-collega Zijlstra niet zitten. Zij vinden dat Rutte het Zijlstra niet moet aandoen om hem zo kort na zijn pijnlijke aftreden in deze precaire positie te brengen.
De twee ministers vinden het bovendien gecompliceerd dat Zijlstra weer actief wordt op het gebied van Buitenlandse Zaken. Een derde argument dat zij aanvoeren is dat Zijlstra, die door zijn aftreden niet meer boven iedere twijfel is verheven, moet meebeslissen over de integriteit van andere landen.
Solliciteren
Koenders wordt in kabinetskringen gezien als een veel beter gekwalificeerde kandidaat dan Zijlstra. Daarom is hij ook benaderd om te solliciteren, zo melden ambtelijke bronnen. Koenders was niet alleen veel langer minister van Buitenlandse Zaken dan Zijlstra, die slechts vijf maanden in functie was. De sociaal-democraat was ook minister van Ontwikkelingssamenwerking in het vierde kabinet-Balkenende. Koenders bekleedde bovendien hoge ambtelijke functies bij de Verenigde Naties in Ivoorkust en Mali. De PvdA’er heeft echter meer ballen in de lucht: hij zou ook in de race zijn voor een andere functie.
Koenders wil slechts kwijt dat ‘hij niet heeft gesolliciteerd’. Dat anderen hem toch naar voren schuiven, illustreert hoe groot de weerstand tegen Zijlstra is.
Elsevier 12.06.2018 Naast Halbe Zijlstra heeft de VVD nog een tweede kandidaat voor de functie van bewindvoerder bij de Wereldbank. Ook Frans Weekers, eerder staatssecretaris en Tweede Kamerlid, is in de race, melden betrouwbare bronnen in Den Haag aan Elsevier Weekblad.
Dinsdagochtend berichtte het AD dat premier Mark Rutte (VVD) zich sterk maakt voor een nieuwe baan voor Halbe Zijlstra, die dit voorjaar aftrad als minister van Buitenlandse Zaken toen bleek dat hij had gelogen over een bezoek aan het buitenhuis van de Russische president Vladimir Poetin.
Als VVD-fractieleider pleitte Zijlstra ervoor om ontwikkelingshulp ondergeschikt te maken aan nationale- en Europese belangen. ‘Het geld wordt nog te vaak diffuus en in te veel verschillende landen uitgegeven, waar geen directe dreiging voor Nederland vanuit gaat. Het afkopen van schuldgevoel lijkt daarbij voorop te staan, in plaats van het investeren in strategische relaties,’ schreef Zijlstra toen. Deze opvattingen breken hem nu op. Politieke tegenstanders zeggen dat hij niet geschikt is voor een topfunctie in een internationale ontwikkelingsorganisatie.
Frans Weekers (VVD) had van 2010 tot 2014 als staatssecretaris van Financiën de Belastingdienst in zijn portefeuille. Hij kwam in de problemen toen bleek dat Roemenen en Bulgaren massaal misbruik maakten van fiscale toeslagen in Nederland. Weekers greep in, maar daardoor moesten talloze Nederlanders lange tijd op hun toeslagen wachten. Weekers wist zich onvoldoende te weren tegen de kritiek hierop van de Nationale ombudsman.
Weekers heeft wel ervaring opgedaan
Weekers trad af, was waarnemend burgemeester van Heerlen en Beek en werd in 2016 bewindvoerder bij de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling in Londen. Deze instelling wordt ook wel de ‘Oost-Europabank’ genoemd en is na de Koude Oorlog opgericht als financier van de economische ontwikkeling van voormalige communistische landen. Weekers heeft in Londen ervaring opgedaan met vergelijkbare werkzaamheden als die bij de Wereldbank in Washington: kapitaal verstrekken voor kansrijke investeringsprojecten in ontwikkelingslanden.
Premier Rutte wilde vanmiddag in gesprek met verslaggevers niet bevestigen dat hij Zijlstra als zijn kandidaat naar voren had geschoven. ‘Dit gaat over persoonlijke belangen en daar wil ik voorzichtig in zijn,’ zei Rutte.
NOS 12.06.2018 Zijn naam is gevallen: voormalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra wordt genoemd als de nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank. Zijlstra was eerder onder meer fractievoorzitter van de VVD en minister van Buitenlandse Zaken. In februari stapte hij op als minister, nadat duidelijk was geworden dat hij had gelogen over een ontmoeting met president Poetin.
Het AD berichtte vanochtend dat Zijlstra in de race is voor de Wereldbank en Haagse bronnen bevestigen dat hij in beeld is bij het kabinet. Hij zou de opvolger moeten worden van Frank Heemskerk, die in de zomer ophoudt bij de Wereldbank.
Zijlstra gekwalificeerd, maar ook vraagtekens
Volgens de bronnen wordt Zijlstra gekwalificeerd voor de baan geacht vanwege zijn politiek-bestuurlijke ervaring. Maar in coalitiekringen vraagt men zich ook af of de VVD’er zo kort na zijn aftreden in zo’n belangrijke functie moet worden benoemd. Naar verluidt hebben zich betrekkelijk veel serieuze kandidaten gemeld.
Premier Rutte wilde vanmiddag weinig kwijt over een eventuele benoeming van Zijlstra: “Dat is een lopende benoemingsprocedure; het gaat over mensen, daar kan ik dus nooit iets over zeggen.” Er is nog geen officiële voordracht.
Bestrijding van armoede
Wat houdt die baan precies in?
Wie bewindvoerder is bij de Wereldbank helpt bij de bestrijding van armoede wereldwijd. Dat is in elk geval het doel dat de organisatie, gezeteld in het Amerikaanse Washington D.C., zich stelt. Onder meer door leningen te geven aan arme landen.
Bijna alle landen in de wereld zijn vertegenwoordigd in de Wereldbank, met 189 leden. Dat wil niet zeggen dat al die landen een eigen bewindvoerder in de organisatie hebben. De huidige Nederlandse bewindvoerder, Frank Heemskerk, vertegenwoordigt bijvoorbeeld naast Nederland ook Armenië, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israël, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Roemenië en Oekraïne.
Samen besluiten de bewindvoerders over leningen die namens de Wereldbank worden uitgekeerd. Zo tekende Heemskerk begin deze maand nog voor een lening van 90 miljoen dollar aan de Bank of Georgia, de grootste bank van Georgië. De lening moet kleine en middelgrote bedrijven die daar moeilijk aan leningen kunnen komen aan financiering helpen. Wat vervolgens weer goed is voor de economische ontwikkeling in het land.
Nederlandse bewindvoerders bij de Wereldbank
NAAM
PERIODE
EERDER AL ONDER MEER
Frank Heemskerk
2012 – nu
staatssecretaris Economische Zaken (PvdA)
Ruud Treffers
2008 – 2012
topambtenaar ministerie van Buitenlandse Zaken
Herman Wijffels
2006 – 2008
voorzitter SER (CDA)
Ad Melkert
2002 – 2006
minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (PvdA)
Pieter Stek
1996 – 2002
topambtenaar ministerie van Financiën
Eveline Herfkens
1990 – 1996
minister voor Ontwikkelingssamenwerking (PvdA)
Ook Nederland heeft hulp ontvangen van de Wereldbank. Nadat de organisatie in 1944 was opgericht, was mede-oprichter Nederland een van de eerste landen die een lening ontvingen na de Tweede Wereldoorlog.
Dat geld heeft geholpen bij de wederopbouw, en zorgde er onder meer voor dat KLM zijn vloot kon herstellen en uitbreiden.
Elsevier 12.06.2018 Premier Rutte (VVD) schuift voormalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra (VVD) naar voren als de nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington. Politici in Den Haag zijn niet blij met het voorstel.
Dat meldt dagblad AD dinsdagochtend. Deze zomer zwaait oud-staatssecretaris Frank Heemskerk (PvdA) af als bewindvoerder namens Nederland en twaalf andere landen. Het kabinet moet binnenkort een besluit nemen over een opvolger.
Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA)zou volgens de krant tegen de benoeming zijn. Leden van de sollicitatiecommissie – directeuren op de ministeries van Financiën, Algemene Zaken en Buitenlandse Zaken – zijn dat met hem eens. Een betrokkene benadrukt dat dit ‘echt een high-class functie’ betreft. Zijlstra zou niet voldoende ervaring in de financiële sector hebben. Ook zou de benoeming veel te vroeg komen na de ophef die leidde tot zijn aftreden in februari.
Hij gebruikte die anekdotes in een toespraak in mei 2016 over de gevaren van een breuk met Rusland. ‘Ik was begin 2006 aanwezig in de datsja van Vladimir Poetin,’ zei Zijlstra. ‘Ik was medewerker (van Shell – red.). Ik was weggestopt achter in het zaaltje waarin het plaatsvond. Maar ik kon heel goed horen wat het antwoord van Vladimir Poetin was op de vraag wat hij verstond onder Groot Rusland. Want Groot Rusland is waar hij naar terug wil. En zijn antwoord was: dat is Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En Kazachstan was nice to have.’
Nadat uitkwam dat hij had gelogen, ging Zijlstra diep door het stof, maar hij bleef aanvankelijk wel achter de inhoud van zijn boodschap staan. Dit omdat die boodschap volgens hem ‘geopolitiek’ van groot belang was en omdat hij vond dat hij de inhoud van Poetins toespraak naar buiten moest brengen. Een paar dagen later bleek dat hij de woorden van Van der Veer verkeerd had uitgelegd. Volgens Van der Veer had Zijlstra Poetins uitspraken aangedikt en omgevormd tot geopolitiek dreigende taal.
Er hebben zich geschikte kandidaten gemeld
Volgens het AD voelt de sollicitatiecommissie zich nu weggezet als een ‘spek-en-bonen-commissie’, want er zouden zich zeer geschikte sollicitanten voor de functie hebben gemeld. Hardop wordt de vraag gesteld waarom er sprake lijkt van een politieke benoeming, van iemand die niet aan de profielschets voldoet.
Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet uitte zijn onvrede op Twitter: ‘Meer democratie, minder achterkamertjes’.
De Wereldbank is de grootste ontwikkelingsorganisatie ter wereld. Ze verstrekt miljardenleningen aan ontwikkelingslanden. Het dagelijks bestuur is in handen van 24 bewindvoerders, waarvan Nederland er één levert.
Vanaf eerste moment twijfels over geschiktheid
Voorafgaand aan de benoeming van Zijlstra tot minister van Buitenlandse Zaken werden al vraagtekens gezet bij diens gebrek aan ervaring. Zo schreef columnist Geerten Waling van Elsevier Weekblad:
‘De man die geen indrukwekkende hoeveelheid talen spreekt en wiens ervaring in het buitenland hoofdzakelijk is terug te voeren op vakantiereisjes. Oké, hij overleefde ooit een bomaanslag in Bogota – maar is dat nou een criterium voor zo’n belangrijk ambt?’
AD 12.06.2018 Halbe Zijlstra werd als eens eerder beloond door Mark Rutte voor bewezen diensten. Net als bij zijn ministerschap wordt er ook nu geschamperd over zijn geschiktheid.
De post van bewindvoerder is een gewilde in Den Haag. Het geldt voor veel topambtenaren als dé beloning na een lange carrière. Zij zien dan ook met lede ogen aan dat er af en toe politici met de prijs vandoor gaan.
De Wereldbank is ’s werelds grootste ontwikkelingsorganisatie. Het verstrekt voor miljarden euro’s aan leningen aan armere landen. Het dagelijks bestuur is in handen van 24 bewindvoerders. Nederland levert er altijd een van. Onze bewindvoerder treedt op namens twaalf andere landen: Armenië, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Georgië, Israël, Macedonië, Montenegro, Moldavië, Roemenië en Oekraïne.
,,Het is een prestigieuze post’’, zegt Sweder van Wijnbergen, jarenlang als econoom werkzaam voor de Wereldbank. ,,Nederland is weliswaar geen majeure speler, daarom delen we de zetel met twaalf anderen. Het zal nog wel eens veranderen als een van die twaalf de bewindvoerder wil leveren. Maar het gaat wel ergens over. De bewindvoerders zijn als een raad van commissarissen bij een bedrijf, maar dan niet een die maar eens per jaar vergadert, maar een die er altijd is: er gaat geen lening uit zonder dat zij daar goedkeuring aan hebben gegeven.’’
Ook al is Nederland een kleine speler, zeker bij de hulp aan de allerarmste landen spelen we een belangrijke rol, weet Van Wijnbergen uit ervaring. ,,Dan is onze bewindvoerder echt invloedrijk. Wanneer die post vrijkomt, heeft het dan ook geen zin om een sollicitatiebrief te sturen. Die gaat regelrecht de prullenbak in. Dit wordt altijd politiek beslist.’’
Belonen
Vaak gaat de post bij de Wereldbank naar een ambtenaar van de ministeries van Buitenlandse Zaken of Financiën, maar de laatste decennia is hij ook meermaals door het kabinet gebruikt om bevriende politici ‘te belonen’. Of, zoals Van Wijnbergen het noemt – ‘om ‘PvdA’ers te stallen waar ze iets mee moesten’. Zo werd PvdA-Kamerlid Eveline Herfkens in 1990 bewindvoerder in Washington als goedmakertje, omdat ze was gepasseerd als minister van Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Lubbers III. Ze was in 1989 al gevraagd om minister te worden, maar werd vlak voor de beëdiging gepasseerd ten faveure van partijgenoot Jan Pronk.
In 2002 zorgde toenmalig VVD-leider Gerrit Zalm ervoor dat Ad Melkert de functie kreeg. Zalm en Melkert waren in de twee kabinetten-Kok allesbehalve politieke vrienden, maar de PvdA’er en zijn gezin werden na de moord op Pim Fortuyn zwaar bedreigd. Door hem de post in Washington te gunnen, bood het toenmalig kabinet (waarin ook de LPF zat) Melkert en zijn gezin een veilig heenkomen.
Na Melkert waren achtereenvolgens CDA-prominent Herman Wijffels (voormalig Rabobank), Ruud Treffers (topambtenaar internationale samenwerking op het ministerie van Buitenlandse Zaken) en nu PvdA’er Frank Heemskerk (staatssecretaris Economische Zaken in Balkenende IV) bewindvoerder bij de Wereldbank. Zijlstra moet hem straks opvolgen.
Zijn kandidatuur is opvallend. Zijlstra heeft noch ervaring met ontwikkelingssamenwerking, noch met bankzaken. Wel is hij politiek en bestuurlijk ervaren. Voordat hij naar Den Haag kwam, werkte Zijlstra bij Shell. Daarna had hij een eigen projectmanagementbureau, dat door het olieconcern werd ingehuurd voor de invoering van een nieuw creditcardsysteem. Zijlstra was gemeenteraadslid voor de VVD in Utrecht voordat hij Kamerlid werd. In het eerste kabinet Rutte werd hij staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Daarna groeide hij als fractievoorzitter in de Tweede Kamer uit tot de rechterhand van premier Mark Rutte. Hij moest in die functie zowel de banden met coalitiepartij de PvdA goedhouden, als alle interne kritiek in de fractie smoren en het profiel van de VVD bewaken. Zijlstra maakte er geen geheim van dat hij beloond wilde worden voor dat ‘corvee’. Hij wilde minister worden. Samen met Rutte voerde hij namens de VVD de onderhandelingen voor de vorming van het huidige kabinet.
Toen hij minister van Buitenlandse Zaken werd, was er veel ongeloof op het Binnenhof. Wat had Zijlstra nou met diplomatie? Hoe dan ook was zijn ministerschap maar van korte duur. De ‘datsja-affaire’ kostte hem al na drie maanden de kop.
Het is niet voor het eerst dat de beoogde benoeming van een oud-bewindspersoon van de VVD tot ophef leidt. Vorig jaar strandde de benoeming van voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven bij de Raad van State nadat zijn kandidatuur voortijdig was uitgelekt.
Teeven zou begin vorig jaar volgens bronnen al gefeliciteerd zijn door Piet Hein Donner – de vicevoorzitter van de Raad van State – met zijn nieuwe baan als staatsraad bij de afdeling advisering van de Raad. Het kabinet moest er alleen nog formeel een klap op geven. Maar toen de beoogde benoeming uitlekte, stak een storm van verontwaardiging op in de Tweede Kamer. Ook toenmalig regeringspartij PvdA ging twijfelen of het wel zo’n goed idee was.
De Raad van State is het hoogste adviesorgaan van de regering. Veel partijen in de Tweede Kamer vonden Teeven ongeschikt voor de functie, omdat hij als staatssecretaris in opspraak kwam met de zogeheten bonnetjesaffaire. Teeven had in een vorig leven als officier van justitie een omstreden deal gemaakt met crimineel Cees H. die volgens een onderzoekscommissie nooit gemaakt had mogen worden. Het bewijs voor de omvang van het geldbedrag dat ermee gemoeid was leek lang zoek, totdat het alsnog opdook en zowel Teeven als zijn minister Ivo Opstelten moesten aftreden.
Na alle protest tegen Teevens voordracht bij de Raad van State, zette het kabinet de benoeming maanden in de koelkast. Uiteindelijk trok hij zich zelf terug, nadat er vanuit zijn partij de VVD druk op hem was uitgeoefend. Teeven leek helemaal niets bestuurlijks meer te gaan doen: hij werd buschauffeur. Pas begin dit jaar begon hij ook als voorzitter van de raad van toezicht van Partners voor Jeugd, een samenwerkingsverband van jeugdzorgorganisaties William Schrikker en de Jeugd- & Gezinsbeschermers.
NU 12.06.2018 Het kabinet bekijkt of Halbe Zijlstra bewindvoerder kan worden bij de Wereldbank. Dat melden ingewijden rond het Binnenhof. Zijlstra stapte begin dit jaar op als minister van Buitenlandse Zaken.
Zijlstra had meerdere malen gelogen over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst met de Russische president Vladimir Poetin. Hierdoor kwam zijn positie onder druk te staan.
Het AD berichtte dinsdag dat Zijlstra in beeld is als opvolger van Frank Heemskerk bij de Wereldbank in Washington. Die vertrekt komende zomer bij de internationale bank die leningen, kredieten, garanties en technische assistentie aan ontwikkelingslanden verstrekt.
Volgens de krant zou premier Mark Rutte zich hard maken voor de benoeming. Rutte wilde zelf niet reageren op het nieuws. “Ik kan niets zeggen over lopende benoemingsprocedures”, wilde de premier alleen kwijt.
Onvoldoende ervaring
Er is echter al flink wat weerstand gerezen. Onder anderen minister Wopke Hoekstra van Financiën zou bezwaar hebben geuit tegen de benoeming omdat de VVD’er onvoldoende ervaring heeft in de financiële wereld.
De sollicitatiecommissie is ook tegen de benoeming. In deze commissie zitten onder meer directeuren van Buitenlandse Zaken en Financiën.
Ook D66-leider Alexander Pechtold liet dinsdag in het Radio 1 Journaal weten zeer verrast te zijn door het nieuws. Hij wil van premier Mark Rutte opheldering en uitleg waarom juist Zijlstra in zijn ogen de juiste kandidaat voor deze post zou zijn.
Beginstadium
Er zou inmiddels wel bij landen die Nederland vertegenwoordigt bij de Wereldbank voorzichtig zijn afgetast of er bezwaren leven tegen Zijlstra, meldt de Volkskrant. In die zogeheten kiesgroep vertegenwoordigt Heemskerk naast Nederland nog twaalf landen waaronder Oekraïne, Armenië en Georgië.
Een besluit over de opvolging van de PvdA’er Heemskerk, die sinds 2013 bij de bank zit, is nog niet genomen.
De Rijksvoorlichtingsdienst laat weten over personen geen mededelingen te doen. Wel wil de woordvoerder kwijt dat de procedure nog in het beginstadium zit.
Telegraaf 12.06.2018 Halbe Zijlstra is in de race voor een topfuctie bij de Wereldbank. In Den Haag gaat zijn naam rond als nieuwe Nederlandse bewindvoerder bij de VN-instelling die leningen onder toezicht verstrekt aan ontwikkelingslanden.
Het voormalige VVD-kopstuk, dat vier maanden geleden moest aftreden als minister van Buitenlandse Zaken wegens een verzinsel over de aanwezigheid in het buitenhuis van Poetin, is druk aan het solliciteren. Voor de Wereldbank is de inschrijving net gesloten. Zijlstra zou al een paar maanden geleden hebben gesolliciteerd. Zijn kansen worden niet per se beter nu zijn naam op straat is komen te liggen.
Deze zomer neemt oud-staatssecretaris Frank Heemskerk afscheid als Nederlands bewindvoerder.
AD 12.06.2018 Halbe Zijlstra is in de race als de Nederlandse bewindvoerder van de Wereldbank. Minister-president Rutte wil volgens diplomatieke bronnen zijn voormalige minister van Buitenlandse Zaken naar voren schuiven. Het voornemen stuit op weerstand in diplomatiek en politiek Den Haag.
Vijf maanden is de voormalige VVD-fractievoorzitter en mede-architect van het derde kabinet-Rutte nu zonder baan. Zijlstra moest aftreden, toen bleek dat hij had gelogen over zijn aanwezigheid als Shell-medewerker in de datsja van de Russische president Poetin. Zijn politieke vriend Rutte heeft hem nu naar voren geschoven voor de prestigieuze baan van Nederlands bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington.
Er is nog geen besluit genomen in het kabinet over Zijlstra’s kandidatuur. ,,Ik hoop niet dat het zover komt’’, zegt een betrokkene. De wenkbrauwen worden gefronst , niet alleen bij het kabinet, maar ook in de politieke top van de coalitie. ,, Dit is een wel heel bijzonder plan’’, zegt een ingewijde. Een ander: ,,Moet Rutte dit het kabinet en de kandidaat aandoen?’’
Te weinig ervaring
CDA-minister van Financiën Wopke Hoekstra zou tegen deze benoeming zijn. Een betrokkene: ,,Dit is echt een high class-functie.’’ Zijlstra zou te weinig ervaring hebben met de financiële wereld. Ook zou dit niet het goede moment zijn om een oud-bewindsman die zo in opspraak is gekomen als Zijlstra te belonen met een belangrijke functie.
Deze zomer neemt oud-staatssecretaris Frank Heemskerk afscheid als Nederlands bewindvoerder. Het kabinet kan niet lang meer wachten met een besluit over de kwestie.
‘Spek-en-bonen-commissie’
De sollicitatiecommissie die gesprekken voert met de kandidaten voelt zich volgens ambtelijke en diplomatieke bronnen weggezet als een ‘spek-en-bonen-commissie’. Want er zijn goede sollicitanten die aan de profielschets voldoen. Waarom dan een politieke benoeming van iemand die er juist niet aan voldoet?
Directeuren van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Financiën die de commissie vormen, vinden alledrie dat Zijlstra niet geschikt is. In kringen rond de sollicitatiecommissie wordt gewezen op twee cruciale criteria. Niet alleen is Zijlstra niet thuis in de internationale financiële wereld, maar ook wordt gehint op zijn betrouwbaarheid. Die zou na zijn leugens over wat hij uit de mond van Poetin hoorde niet meer onberispelijk zijn.
Eerder probeerde Rutte al tevergeefs zijn gevallen staatssecretaris Fred Teeven aan een baan bij de Raad van State te helpen.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/587447b2-1d95-11e9-93e7-1983be47d715.png)
Politiek verslaggever Redacteur Eric 
Prof. mr. dr. 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/548f8a8e-2b10-11e9-9869-e1bdc0d9b946.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/87d8316a-1293-11e9-9af4-bddf1d967e25.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a4c8f6be-feb2-11e8-9b5a-13d243daa375.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3fd5658c-ef38-11e8-9b5a-13d243daa375.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2b50372a-e3f5-11e8-8907-ff472cc00a1f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9fe8ce78-dea3-11e8-9d15-3905b089c602.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/90f61720-c03c-11e8-8b86-a1c84b456984.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2016/09/1107sp_mh178.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c591d4c0-b73a-11e8-b41f-4d27cfcaee3d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4c0a73ee-f1a7-11e8-990f-b1bd3d135d75.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9854fa2c-f1a6-11e8-8308-09ad44ab9fce.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/292f8f5c-f167-11e8-b1b7-ed31f7b2b667.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fc994730-f094-11e8-b1b7-ed31f7b2b667.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b2f81dae-eff4-11e8-8fdf-fb7812d67f0e.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bfd2c7c2-ef6d-11e8-8308-09ad44ab9fce.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/90b1e538-cb07-11e9-88f1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cb5960de-217c-11e8-ba1b-fdae7f0d90a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ab8ebd9c-ed35-11e7-a0b4-7bbeb76d911b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8abe3448-d92c-11e7-ba2e-076df7cbc396.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/28c65d7c-c71d-11e7-a0b1-7d5cc9b42982.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ba0bed08-02bb-11e9-831e-734d619618bf.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/299c8642-7f6c-11e8-875d-afc849d55219.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d5e4e93c-6e1c-11e8-a00a-09c9208cebbe.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.