“De Gouden Eeuw” versus de “Eeuw van het zwarte goud” !!!

Tentoonstelling van ‘De Gouden Eeuw’ naar Groepsportretten van de zeventiende eeuw Amsterdam

Het Amsterdam Museum gebruikt de term Gouden Eeuw niet meer omdat die de lading niet zou dekken. De komende tijd verandert het museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. ’Hollanders van de Gouden Eeuw’ mag niet meer. In plaats daarvan wordt de naam van de tentoonstelling ’Groepsportretten van de zeventiende eeuw’.

“De term ‘Gouden Eeuw’ is sterk gekoppeld aan nationale trots, maar dat dekt de lading van de historische werkelijkheid in deze periode niet”, schrijft het museum op de website.

Telegraaf 17.09.2019

AD 13.09.2019

Het Amsterdam Museum geeft aan dat het een plek wil zijn die voor iedereen relevant is en waar alle mensen zich welkom voelen. “Dat is een proces waar het museum samen met mensen uit de stad al jaren mee bezig is. Het Amsterdam Museum geeft ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.”

AD 14.09.2019

Geschiedenis heroverwogen

Nederland worstelt vaker met zijn koloniale verleden. Zo werd vorig jaar een borstbeeld van Johan Maurits van Nassau weggehaald uit het Mauritshuis in Den Haag en veranderde de Amsterdamse J.P. Coenschool zijn naam. Steeds vaker wordt de geschiedenis heroverwogen, zei historicus Dienke Hondius van de Vrije Universiteit toen tegen RTL Nieuws.

Telegraaf 14.09.2019

Historicus Dienke Hondius, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, verwijst naar de ‘internationale beweging’ die steeds vaker beelden en monumenten onder vuur neemt. Zo werden vorig jaar monumenten het mikpunt die herinneren aan Amerikaanse militairen die voor de zuidelijke staten vochten in de Amerikaanse burgeroorlog.

Ook de historici Frank Ankersmit en Piet Emmer zeggen  dat Nederland moet ophouden met het herschrijven van zijn geschiedenis onder druk van een kleine groep activisten. “De morele ijdelheid waarmee de slavernij nu wordt veroordeeld, duidt op een volkomen gebrek aan historisch besef.”

GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil was één van de mensen die de omstreden rol van Johan Maurits van Nassau aankaartten. Dat deed hij al in 2014. Hij kijkt ervan op dat het Mauritshuis zover gaat door het borstbeeld van zijn naamgever weg te halen. “Dat verbaast me”, zegt hij nu. “Ik ben er ook een beetje tegen, het is absoluut niet waar ik op uit was.”

Zie ook: In Nederland geen Amerikaanse toestanden, wel omstreden standbeelden

Zie ook: Coenschool verandert naam: ‘Past niet bij visie tolerantie’

zie ook: De Haagse beeldenstorm in het Mauritshuis

zie ook: De kwestie “Het Mauritshuis” het begin van de Haagse beeldenstorm ??

zie ook: Zwarte Piet alweer uit de kast

zie ook: Werelderfgoeddagen Slavernijverleden in Den Haag 11, 12 en 13 september 2015

zie ook: Demonstratie 15.02.2015 Nationale Herdenking Slavernijverleden op het Haagse Plein

zie ook: Tentoonstelling ‘Verbreek de ketenen’ 150 jaar afschaffing van de slavernij

zie ook: Michiel de Ruyter-race Scheveningen

Wel of geen Gouden Eeuw: ‘Laten we op zoek gaan naar een nieuwe term’

NOS 13.09.2019 Het plan van het Amsterdam Museum om de term ‘Gouden Eeuw’ in de ban te doen, roept vandaag veel reacties op. Volgens het museum hoeft de term niet geheel afgeschaft te worden, maar moet er wel meer ruimte komen voor de schaduwkant van deze periode. Grote broer Het Rijksmuseum doet niet mee met de aanpassing.

Bekijk hier de overwegingen van de twee musea:

Video afspelen

‘Een klein groepje mensen is er rijk van geworden’

Premier Rutte noemt de actie van het museum “onzin waar hij niets mee kan” en minister Slob wordt “heel erg moe” van dit soort discussies. Historicus Karwan Fatah-Black vindt het juist goed dat het gesprek hierover gevoerd wordt.

“Veel musea zijn onbeschaamd heel blij met die Gouden Eeuw-marketing”, aldus Karwan Fatah-Black.

De discussie over het gebruik van de term Gouden Eeuw is niet nieuw. Volgens Fatah-Black is er al een jaar of 20 een zogenoemde Gouden Eeuw-hype gaande.

“Musea plakken heel graag de titel Gouden Eeuw op een tentoonstelling als het maar enigszins in de zeventiende eeuw heeft plaatsgevonden, ze zijn onbeschaamd heel blij met die Gouden Eeuw-marketing.”

Kritische kant

Met de Gouden Eeuw wordt dan vaak de ‘succesvolle’ periode bedoeld waarin Nederland een economische en militaire wereldmacht was. Maar het was ook een periode met veel armoede, oorlog en slavernij.

En die kant, die ontbreekt volgens Fatah-Black nog vaak. Maar daar lijkt verandering in te komen. “Je ziet bij musea de ontwikkeling dat ze tegenwoordig steeds meer openstaan voor kritische ideeën. Dat ze niet meer alleen de mooie dingen willen laten zien.”

“Steeds meer musea noemen die tijd niet meer vanzelfsprekend ‘goud’, aldus Karwan Fatah-Black.

Zo gebruikt het Scheepvaartmuseum de term Gouden Eeuw al langer niet meer zomaar. “En ik zie dat musea die nieuwe tentoonstellingen inrichten er al veel voorzichtiger mee zijn. Die tijd wordt niet vanzelfsprekend meer ‘goud’ genoemd.”

Dat de discussie over de term nu weer oplaait, vindt Fatah-Black opvallend. “Ik vind het interessant om te zien hoe fel erop gereageerd wordt vanuit de politiek. Dat zegt wel iets over het denkproces waarin we zitten met z’n allen.”

En dat vindt hij een goede zaak. “Dit soort thema’s is wat ons bij elkaar houdt. Het voelt niet altijd even fijn, maar we zijn er wel over in gesprek. Al denk ik wel dat de mensen die de term willen handhaven, beter moeten uitleggen wat er zo ‘goud’ is aan deze periode. Dan verbreed je alleen maar de kennis die we erover hebben.”

Nieuwe naam?

Dat Gouden Eeuw niet voor iedereen de juiste term is voor deze periode, begrijpt Fatah-Black. Al vindt hij het alternatief ‘de zeventiende eeuw’ ook niet helemaal de lading dekken. “Dat vind ik te zakelijk. Ik zou het mooi vinden als er iets nieuws voor terugkomt. Dat we het eens worden dat de term ‘goud’ misschien niet zo passend meer is.”

Zijn oplossing? “We kunnen er een prijsvraag voor uitschrijven. Het is toch een bijzondere tijd geweest, dus iets moois dat de lading dekt lijkt me wel een nationaal debat waard.”

Bekijk ook;

• Kritiek op ban Gouden Eeuw, Rijksmuseum handhaaft de term
• Amsterdam Museum neemt afscheid van ‘Gouden Eeuw’
• Aanpassen van de Geschiedeniscanon; wat zijn dan de ‘schaduwkanten’?

Vijf vragen over Gouden Eeuw

Telegraaf 13.09.2019  Het Amsterdam Museum doet de term De Gouden Eeuw in de ban. Het is te weinig inclusief en negeert de schaduwkant van de Gouden Eeuw, zoals oorlog, armoede en mensenhandel.

Historicus Piet Emmer, gespecialiseerd in de koloniale tijd, beantwoordt vijf vragen over deze bloeiperiode uit de Nederlandse geschiedenis.

Wat is de Gouden Eeuw precies?

Dat gaat over de zeventiende eeuw. We werden de vrachtvaarders van Europa en verdienden relatief veel geld aan de handel. Vanwege de rijkdom was er onder de gegoede burgerij een grote vraag naar niet-religieuze kunst. Daardoor ontstond er een geweldige explosie van schilderkunst en kunstnijverheid. Het beeld dat de Gouden Eeuw uitsluitend dreef op slavenhandel en uitbuiting van koloniën is onjuist.

Hoe kon de Gouden Eeuw in Nederland ontstaan?

Door het ontbreken van verstikkende machtsfactoren, zoals een adel, een dominante staatskerk of een oorlogszuchtig koningshuis. Daardoor kwam de economie, de wetenschap en kunst in tegenstelling tot omringende landen tot bloei. Overal in Europa liet men de boeken drukken in Amsterdam. Vanwege het ontbreken van censuur. Onze universiteiten trokken veel buitenlandse studenten.

Kennen andere landen ook een Gouden Eeuw?

Spanje had een vergelijkbare bloeiperiode tussen 1550 en 1650. Ook in Spanje ging het toen om de bloei van de kunsten en de architectuur.

Wie profiteerde van de Gouden Eeuw?

Vooral grote families in de grote steden hebben geprofiteerd. Maar uiteindelijk heeft iedereen meegedeeld. De rijkdom werd ook in weeshuizen of voorzieningen voor stedelijke armen- en ouderenzorg gestopt.

Wat heeft het Nederland blijvend opgeleverd?

Volle musea. Overal ter wereld kom je in exposities wel Nederlandse schilders tegen. En dat onze politiek weinig machtselementen kent. Het heeft onze cultuur getekend. Een land dat heel erg gericht is op de handel en dienstverlening.

Bekijk meer van;  amsterdam musea gouden eeuw handelaren kolonialisme

Rutte: onzin om Gouden Eeuw niet meer zo te noemen

Elsevier 13.09.2019 De Gouden Eeuw moet zo blijven heten en verder moet Nederland zorgen voor een nieuwe gouden eeuw. Zo reageerde premier Mark Rutte (VVD) na de ministerraad op de losgebarsten discussie over de Gouden Eeuw.

Het Amsterdam Museum besloot om de zeventiende eeuw niet meer zo te noemen omdat de term negatieve kanten als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel negeert.

Rutte noemde het in zijn wekelijkse persconferentie onzin. ‘Hier kan ik niks mee.’ Hij zei trots te zijn op deze eeuw.

‘Het Gewest Holland was toen net zo machtig als de Verenigde Staten nu. Een plek van de grote zeevarenden, van de grote uitvinders en van de grote kunstenaars. Dat laat onverlet dat je ook mag praten over de aspecten waarvan we nu zeggen: ai. Maar die kun je ook gewoon benoemen,’ zei Rutte, die zelf historicus is.

Lees dit commentaar van redacteur Joppe Gloerich

Hij wees erop dat in de Gouden Eeuw ook de vrijheid van meningsuiting ontstond. ‘In combinatie met commerciële vooruitgang ja. Daar mogen we trots op zijn.’

Rutte blijft zeventiende eeuw ‘Gouden Eeuw’ noemen

NU 13.09.2019 Premier Mark Rutte vindt het “onzin” dat het Amsterdam Museum heeft besloten om de term ‘Gouden Eeuw’ niet langer te gebruiken om de zeventiende eeuw aan te duiden. Volgens het museum dekt het begrip niet de lading van de tijd, maar volgens Rutte is de Gouden Eeuw een “prachtige benoeming” voor een eeuw waar hij “terecht trots” op is.

“Ik blijf het de Gouden Eeuw noemen”, zei hij vrijdag na afloop van de ministerraad.

Het Amsterdam Museum kondigde donderdag aan de de titel van de tentoonstelling Hollanders van de Gouden Eeuw te veranderen naar Groepsportretten van de zeventiende eeuw.

Op de website van het museum legt directeur Judikje Kiers uit dat het Amsterdam Museum met de wijziging van het termgebruik “ruimte wil geven aan mensen en verhalen die nog of onvoldoende gehoord worden”.

“Het museum wil een plek zijn die voor iedereen relevant is en waar alle mensen zich welkom voelen”, aldus het Amsterdam Museum.

Rutte: ‘Onzin, ik blijf zeventiende eeuw Gouden Eeuw noemen’

‘Armoede, oorlog, dwang en mensenhandel’

Kiers schrijft in een opiniestuk in de Volkskrant dat de Gouden Eeuw in de westerse geschiedschrijving een belangrijke plek inneemt die gekoppeld is aan nationale trots, maar de lading van de historische werkelijkheid niet dekt. “Denk aan armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel in een context waarin Amsterdam regeerde over verschillende bezette gebieden overzee”, aldus Kiers.

“Immers, wie bepaalt dat je een eeuw ‘goud’ noemt als velen van onze voorouders niet meedeelden in dat goud en de voorspoed of slachtoffer waren van de honger naar macht en rijkdom, in de vorm van uitbuiting, moord en slavernij?”, aldus de museumdirecteur.

Premier Rutte zegt vrijdag het prima te vinden dat beide kanten van de geschiedenis ruimte krijgen. “Ja, er zijn ook aspecten waarvan we nu zeggen: ‘Ai’, maar waarom moeten we het etiket eraf trekken?”, vraagt de premier zich af. “Laten we onze energie liever steken in een nieuwe Gouden Eeuw.”

Lees meer over: Politiek

Rutte over weghalen Gouden Eeuw: ’Wat een onzin!’

Telegraaf 13.09.2019 Het plan van Museum Amsterdam om de term ’Gouden Eeuw’ voortaan in de ban te doen valt in slechte aarde bij premier Rutte. „Wat een onzin”, reageert hij tijdens zijn wekelijke persconferentie na afloop van de ministerraad. „Daar kan ik helemaal niks mee.”

Rutte is van huis uit historicus. Dat komt hem nu goed van pas. „Het gewest Holland was in de Gouden Eeuw net zo machtig als de VS nu. Daar mogen we razend trots op zijn.”

De minister-president vindt ’de Gouden Eeuw’ een ’prachtige term’. „Laat onverlet dat er dingen waren die niet zo goed waren. Maar laten we onze energie vooral steken in het creëren van een nieuwe Gouden Eeuw.”

Bij minister Bijleveld (Defensie) hangt een schilderij van Gouden Eeuw-zeeheld Michiel de Ruyter in haar werkkamer. „Ik vind dat je van de geschiedenis moet leren. Ik heb de discussies gevolgd over de Witte de Withstraat in Rotterdam, Michiel de Ruyter en het slavernijverleden. Ik vind dat we niets moeten weghalen. De geschiedenis is de geschiedenis. We moeten leren van periodes die goed waren en niet goed waren.”

Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft eveneens weinig op met het schrappen van de uitdrukking. „Ik blijf het gewoon gebruiken, hoor. De Gouden Eeuw is een eeuw waarin Nederland als natie echt groot is geworden.”

Bekijk meer van; mark rutte gouden eeuw

Rutte: ‘Gouden Eeuw juist prachtige term, wat een onzin, pff’

AD 13.09.2019 Premier Mark Rutte begrijpt niet waarom het Amsterdam Museum heeft besloten ‘Gouden Eeuw’ te schrappen uit de naam van een tentoonstelling. Volgens hem moeten we ‘razend trots’ zijn op deze periode uit de vaderlandse geschiedenis.

,,Wat een onzin, pff”, reageerde Rutte in zijn wekelijkse persconferentie op de vraag hoe kijk keek naar het omstreden besluit van het Amsterdam Museum om de term te schrappen. ,,Ik heb er helemaal niks mee. Het is een prachtige term.”

Lees ook;

• Amsterdam Museum doet term ‘Gouden Eeuw’ in de ban

Lees meer

• Rijksmuseum: niks mis met term Gouden Eeuw

Lees meer

Nieuwe gouden eeuw

Volgens Rutte betekent het niet dat er ook gesproken kan worden over wat er in die eeuw niet goed ging. ,,Maar we moeten niet zeggen: we hebben al die honderden jaren de verkeerde term gebruikt.” Volgens de premier is het vooral belangrijk om te streven naar een nieuwe gouden eeuw.

Rutte, historicus, zei dat de Staten van Holland in de 17de eeuw ‘net zo belangrijk waren als de Verenigde Staten nu’. ,,En daar mogen we razend trots op zijn. Nu zijn er ook aspecten aan die periode waarvan we nu zeggen ‘ai’, maar ik begrijp werkelijk niet waarom we dat etiket eraf moeten halen.”

’Waar eindigt dit? Straks moet zelfs Nachtwacht aangepast’

Telegraaf 13.09.2019 Na Zwarte Piet, de VOC, ’besmette’ straatnamen van zeehelden, moet nu ook de term Gouden Eeuw eraan geloven. Te weinig inclusief, vindt het Amsterdam Museum. ’Waar eindigt dit?’

Door de term bij het grof vuil te zetten wil het museum ’andere perspectieven’ op de Gouden Eeuw mogelijk maken. Oorlog, armoede, dwangarbeid en mensenhandel worden nu te veel genegeerd, vindt het museum. De dumpactie past in het streven om het uitstalgebouw ’meerstemmig en inclusief te maken’.

Minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) zegt in een reactie dat het goed is om alle kanten van de Nederlandse geschiedenis te belichten, maar de geschiedenis kan niet worden herschreven. „Ik vind niet dat de minister van Cultuur zich moet bemoeien met hoe een museum iets benoemt”, aldus Van Engelshoven. Ze vindt het wel goed dat ook de „andere kanten van de Gouden Eeuw” worden beschreven.

Totale onbegrip

„Ik verbaas me over weinig meer”, verzucht historicus Piet Emmer na de zoveelste poging om de geschiedenis langs de meetlat van hedendaagse normen te leggen. „Dit is gewoon totale onbegrip van de geschiedenis”, stelt hij. „ Als je Nederland in die periode vergelijkt met andere landen, dan kun je wel degelijk spreken over een heel bijzondere eeuw: denk aan de kunsten of religieuze verdraagzaamheid. We liepen daarin voorop.”

Emmer: „Nee, de Gouden Eeuw betekent niet dat alles perfect of van goud was. Maar door de term te verbannen, doe je ons land tekort. En negeer je dat we op een aantal punten uitstaken boven de ons omringende landen. We gooiden toen écht hoge ogen en waren een bijzonder land.” Hij benadrukt: „Wel in de context van dié tijd.”

Ingeburgerd

Het is bovendien een ’ingeburgerde term’, signaleert Emmer. Spanje had ook een Gouden Eeuw. „Ik vind het onzin om het dan maar weg te poetsen en zie werkelijk niet wat het oplost. Ik hoop maar dat ze ervan terugkomen.”

Het herschrijven van de geschiedenis aan de hand van hedendaagse normen is een typisch Marxistische neiging, ziet Emmer. Ook in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw gingen Marxistische historici hiermee aan de haal. „Het verleden werd toen gitzwart voorgesteld: een aaneenschakeling van uitbuiting en onderdrukking”, vertelt Emmer. „Maar iedereen met een beetje historische kennis prikt hierdoorheen. Je bent appels met peren aan het vergelijken. Hou daarmee op!”

Is ’de Nachtwacht’ het volgende slachtoffer?

Nachtwacht

Een glijdende schaal dreigt, waarschuwt Emmer. Straks kan de Nachtwacht ook niet meer. „De mannen die daar worden afgebeeld hadden volstrekt verkeerde ideeën over vrouwen. Of kinderarbeid. Mogen dat soort mensen dan nog wel zo prominent worden afgebeeld? Je merkt: er is dan geen einde aan!”

De discussie speelt nu al jaren. Bijvoorbeeld over het standbeeld van JP Coen. Kon niet meer, vonden sommige bewoners van Hoorn die een aanvullende tekst op het standbeeld eisten. Daarop stond dat de zeeman zich schuldig had gemaakt aan volkerenmoord. Om diezelfde reden wilde het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With af van haar ’foute’ naam. D66 in Utrecht wilde een dialoog over ’beladen straatnamen’. Het VOC-café in de Amsterdamse Schreierstoren veranderde na bedreigingen uiteindelijk van naam. En de discussie over Zwarte Piet woekert nu al jaren.

Wat moeten we met die (niet voor iedereen zo) Gouden Eeuw?

AD 13.09.2019 Dat de Gouden Eeuw niet voor iedereen een feest van voorspoed en vrijheid was, daar zijn historici het over eens. Maar om de hele term daarom maar af te schaffen?

Tom van der Molen, conservator en specialist zeventiende eeuw bij het Amsterdam Museum wist wel dat zijn besluit de tongen los zou maken. ,,Ik ben niet naïef. Maar het gaat goed met me, hoor. Discussie is ook heel goed, dat juich ik alleen maar toe.”

Hij en zijn collega’s in het museum dachten lang na voor ze term Gouden Eeuw in de ban deden. ,,Waarom zit die ons nou in de weg?’, vroegen we ons steeds vaker af.

Lees ook;

• Rutte: ‘Gouden Eeuw juist prachtige term, wat een onzin, pff’

Lees meer

Amsterdam Museum doet term ‘Gouden Eeuw’ in de ban

Lees meer

Van der Molen vond een antwoord. De Gouden Eeuw is een soort jubelterm, concludeerde hij, die automatisch de schijnwerpers zet op begrippen als macht, rijkdom, grachtenpanden, schilderkunst, zeehelden. ,,En niet op oorlog, slavernij, armoede. Alsof dat destijds uitzonderingen waren. Dat is niet waar. Maar je botst steeds tegen die term op.” En dus maakte het museum donderdag bekend ‘Gouden Eeuw’ in de ban te doen, om het te vervangen door het neutrale ‘zeventiende eeuw’.

Venlo

Zoals dat tegenwoordig gaat: Twitter ontplofte, en politici roeren zich. ‘Gouden Eeuw. Love it’, twitterde Thierry Baudet (FVD), die zijn partijbijeenkomsten graag aankleedt met enorme projecties van ‘het Holland van toen’. Premier Mark Rutte vindt het taboe op de ‘prachtige’ term ‘onzin’.

Geert Wilders (PVV) liet weten ‘beretrots’ te zijn op de Gouden Eeuw. Voor een geboren en getogen Venlonaar komt dat wat komisch over: de thuisstad van Wilders was in de zeventiende eeuw een speelbal tussen de Spanjaarden en Hollanders. Pestepidemieën decimeerden de bevolking, meldt het gemeentearchief van Venlo, economisch verging het de stad zeer moeizaam.

Kolonies

,,Eigenlijk waren provincies als Brabant en Limburg in die tijd binnenlandse kolonies van de door Holland gedomineerde Republiek”, stelt de Brabantse historicus Gerard Rooijakkers, die veel weet over het leven in de Gouden Eeuw búiten de machtige steden in het westen. ,,Deze gebieden hadden geen stem in het landsbestuur. Katholieken mochten er geen openbare functies vervullen.”

Model van De Zeven Provinciën, het vlaggenschip van Michiel de Ruyter. © collectie muZEEum

En het was er arm, zoals overigens ook veel mensen in bruisende steden als Amsterdam en Leiden bepaald niet in weelde leefden. ,,Op veel plekken was het een beetje Bangladesh-achtig”, zegt historicus Han van der Horst. ,,De rijkdom was totaal niet eerlijk verdeeld. Sociale rechtvaardigheid, dat leefde niet.”

En dan de slavernij: ,,We vervoerden letterlijk duizenden en duizenden Afrikanen naar onze suiker- en katoenplantages in Suriname en de Caraïben”, brengt museumconservator Van der Molen nog maar in een keer in herinnering. ,,Johan Maurits, naar wie het Mauritshuis in Den Haag is vernoemd, had daar een grote rol in.”

‘Juist moeilijker’

Het is allemaal weinig fraai. De vraag is: betekent het dat de term Gouden Eeuw daarom geloosd moet worden? ,,Je maakt het juist moeilijker”, vindt Van der Horst. ,,Tegenover witte kanten staat altijd zwart. Dat kun je makkelijker uitleggen als je de term Gouden Eeuw blijft gebruiken.”

Zijn collega Gerard Rooijakkers is het met hem eens. Hij vindt het besluit van het museum ‘politiek correct’, maar niet logisch. ,,In de Gouden Eeuw wás Nederland een wereldmacht, we hebben er de grachtengordel aan te danken. Het is veel mooier om vanuit dat goud de schaduwkanten te kunnen belichten.”

Migratieachtergrond

In Amsterdam blijft Van der Molen achter het besluit staan. ,,Ik verbied niemand om de term Gouden Eeuw te gebruiken. Maar wij doen het niet meer. De helft van de Amsterdammers heeft een migratieachtergrond. Er komen hier mensen binnen voor wie de term Gouden Eeuw een pijnlijke is, omdat hun voorouders slachtoffer waren van slavernij. Ik wil dat we met een neutrale, open blik naar de zeventiende eeuw kijken. En dat kan beter zonder de term Gouden Eeuw.”

De benaming Gouden Eeuw is overigens pas in de negentiende eeuw bedacht. En het is ook zomaar een naam, en niet eens een hele beste, schreef de in de eerste helft van de vorige eeuw vooraanstaande historicus Johan Huizinga eens. Want waarom goud? ‘Als ons bloeitijdperk een naam moet hebben, laat het dan zijn naar hout en staal, pik en teer, verf en inkt, durf en vroomheid, geest en fantasie.’

Schuttersstukken en groepsportretten uit de 17e eeuw van het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum ANP

Kritiek op ban Gouden Eeuw, Rijksmuseum handhaaft de term

NOS 13.09.2019 Van “geschiedvervalsing” en “zelfhaat” tot “een goed idee”. Het plan van het Amsterdam Museum om de term ‘Gouden Eeuw’ in de ban te doen, roept veel reacties op. Volgens het museum negeert de bijnaam van de 17e eeuw de negatieve kanten van die eeuw, zoals armoede, oorlog en slavernij.

“We realiseerden ons dat we met de term ’17e eeuw’ beter uit de voeten kunnen”, zei museumdirecteur Judikje Kiers vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. “Daarmee krijgen we ruimte om het beeld van die periode opnieuw in te kleuren.”

‘Heel erg moe’

Maar lang niet iedereen kan zich vinden in die redenering. Premier Rutte verzuchtte in zijn wekelijkse persconferentie: “Wat een onzin is dit. Hier kan ik niks mee”. Hij vindt de ‘Gouden Eeuw’ een prachtige term voor een tijd waar we “terecht trots” op mogen zijn. “Het Gewest Holland was toen net zo machtig als de Verenigde Staten nu. Dit was de plek van de grote zeevarenden, van de grote uitvinders en van de grote kunstenaars. En ja, er zaten aspecten aan waarvan we nu zeggen: ai. Maar die kun je ook gewoon benoemen.”

Minister Van Engelshoven (D66) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap weet ook niet of het verstandig is om de term Gouden Eeuw te schrappen. “Voor mij is het én de 17e eeuw én de Gouden Eeuw. Zo noemen we het nu eenmaal. Het wás ook een gouden eeuw voor de handel en de kunst.”

Wel vindt de minister dat alle kanten van de 17e eeuw moeten worden belicht. “Maar de naamgeving in musea is echt een keuze van het museum zelf. Dat moet een eigen afweging maken.”

Minister Slob wordt “heel erg moe” van de vraag welke term we moeten gebruiken:

Video afspelen

Minister Slob over Gouden Eeuw: ‘Daar gaan we weer’

VVD-Kamerlid El Yassini viel naar eigen zeggen van zijn stoel toen hij het nieuws over de Gouden Eeuw vernam. “Eerst moesten de straatnaambordjes weg, toen de standbeelden en nu de hele Gouden Eeuw”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. “Ik heb liever dat het Amsterdam Museum uitlegt wat de Gouden Eeuw ons land heeft gebracht én wat de negatieve kanten ervan zijn. Dat is ook de taak van een museum.”

Volgens El Yassini is voor de uitvoering van die taak geen naamswijziging nodig. “We moeten niet plotseling een Gouden Eeuw-gêne krijgen. Straks kennen we onze eigen geschiedenis niet meer.”

Reacties op het NOS-Facebookbericht over de Gouden Eeuw NOS

Directeur Kiers van het Amsterdam Museum erkent dat de term Gouden Eeuw in bepaalde contexten nog prima te gebruiken is, maar dat het woord ‘goud’ niet de lading dekt van alle verhalen uit die eeuw. “Natuurlijk wás de 17e eeuw de Gouden Eeuw van de schilderkunst, we hebben ongelooflijke welvaart gekend in die periode en we hadden relatieve religieuze tolerantie die veel heeft betekend voor Amsterdam.”

Maar, zegt Kiers: “Ik vind het ook belangrijk om ruimte te geven aan andere verhalen.” Volgens de museumdirecteur stelde een deel van de bezoekers daar weleens vragen over. “Was Amsterdam in de 17e eeuw alleen opgebouwd uit rijke mensen? En woonden er niet ook mensen van kleur? We proberen daar nu invulling aan te geven en daar past de term 17e eeuw beter bij.”

Rijksmuseum houdt vast aan term

Het Amsterdamse Rijksmuseum, waar ook veel zalen aan de 17e eeuw zijn gewijd, laat weten dat het de term Gouden Eeuw zal handhaven.

“De naam slaat op een periode in de geschiedenis van grote welvaart”, zegt directeur Taco Dibbits tegen de NOS. “Dat neemt niet weg dat wij de schaduwzijde hiervan erkennen. Het Rijksmuseum benadert de geschiedenis vanuit verschillende perspectieven. Zo openen we volgend jaar een tentoonstelling over slavernij.”

Jurjen Hoekstra @jurjenhoekstra

De grote Nederlandse denker Lange Frans had in 2005 al scherpe kritiek op de term “Gouden Eeuw”.

Jazie Veldhuyzen @JazieAnthony

Goed nieuws van het @AmsterdamMuseum. Ze zijn goed bezig daar. Kijken de andere musea mee?! https://t.co/dFjONcQYfO

Eerder dit jaar was er ook al aandacht voor de schaduwkanten van de Nederlandse geschiedenis. Toen maakte minister Van Engelshoven bekend dat ze de Canon van Nederland laat aanpassen, het overzicht van de nationale geschiedenis.

De Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy gaat de evaluatie van de canon leiden. Naar verwachting is de nieuwe versie in het voorjaar van 2020 klaar.

Bekijk ook;

• Amsterdam Museum neemt afscheid van ‘Gouden Eeuw’
• Aanpassen van de Geschiedeniscanon; wat zijn dan de ‘schaduwkanten’?

Musea blijven Gouden Eeuw gebruiken: ‘Geschiedenis nooit vanuit één dominante groep belichten’

OmroepWest 13.09.2019 Musea in de regio lijken hun ‘Gouden Eeuw’ exposities niet aan te passen. ‘Ik vind het een goede discussie, maar om de term ‘Gouden Eeuw’ nu besmet te verklaren vind ik overpolitiek correct’, zegt waarnemend directeur Tjeerd Vrij van het Haags Historisch Museum.

De discussie werd donderdag aangezwengeld door het Amsterdam Museum dat de term ‘Gouden Eeuw’ heeft geschrapt. Reden is dat die periode slechts goud was voor een klein deel van de samenleving. In de 17e eeuw was er niet enkel weelde, vrijheid en rijkdom. Oorlog, armoede, dwangarbeid en mensenhandel waren ook aan orde van de dag. Geen Gouden Eeuw meer dus voor dat museum.

Museum De Lakenhal in Leiden gebruikt de term Gouden Eeuw alleen bij kunstexposities. De term komt volgens het museum uit een boek van Conrad Busken Huet en gaat vooral over de belangrijke periode in de Nederlandse schilderkunst. De term wordt niet gebruikt voor de 17e eeuw als geheel. Dat is een bewuste keuze, juist omdat er maatschappelijk veel mis was. Dat is bijvoorbeeld te zien als het museum de Leidse textielgeschiedenis belicht.

Nooit één dominante groep

In het Haags Historisch Museum is nu de expositie ‘Glans, glorie en misère De Gouden Eeuw in Den Haag’ te bezoeken. De titel wordt niet aangepast. ‘Het gaat erom dat je geschiedenis nooit vanuit één dominante groep moet belichten’, zegt de waarnemend directeur.

Hij noemt zijn museum een voorloper op de discussie over ‘inclusiviteit’ die nu gevoerd wordt. ‘Denk aan onze expositie over de Afrikaanse bedienden van het hof. Niemand keek ooit naar deze mensen, wij hebben ze een podium gegeven. We hebben zelfs nazaten opgespoord.’ Dat is de taak van een museum, zegt hij.

Kunstwerk met contrasten

Delft staat een jaar lang in het teken van De Gouden Eeuw. In het kader daarvan zijn er allerlei activiteiten. De organisatie gaat ook hier de naam niet aanpassen. ‘Toen we met de voorbereidingen begonnen hebben tegen iedereen gezegd: ‘Het was niet alleen maar goud, hou daar rekening mee’. En dat hebben ze zeker gedaan’, zegt een woordvoerder.

Als voorbeeld noemt ze een groot kunstwerk van de Haagse kunstenares Nynke Koster. Zij werkt aan een kunstwerk waarin de contrasten uit de 17e eeuw naar voren komen. Een groep kinderen werkte eerder dit jaar aan een theatervoorstelling over de Gouden Eeuw met de titel ‘Gouden Handjes, Zwarte Handjes’. Ze bestudeerden rijkdom en slavenhandel, en vroegen zich ook af hoe het nu gesteld is met slavernij. De benaming van het jaar wordt dan ook niet aangepast.

Meer over dit onderwerp: GOUDEN EEUW MUSEA GESCHIEDENIS

Amsterdams museum doet ’Gouden Eeuw’ in de ban

Telegraaf 13.09.2019 Het Amsterdam Museum gebruikt de term Gouden Eeuw niet meer omdat die de lading niet zou dekken. De komende tijd verandert het museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. ’Hollanders van de Gouden Eeuw’ mag niet meer. In plaats daarvan wordt de naam van de tentoonstelling ’Groepsportretten van de zeventiende eeuw’.

Volgens Tom van der Molen, conservator van het museum, is de term Gouden Eeuw gekoppeld aan nationale trots en worden „de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel” genegeerd. In een verklaring stelt het museum afstand te doen van de term ‘Gouden Eeuw’ „om andere perspectieven op die tijd mogelijk te maken.”

Het Amsterdam Museum wil niemand voor het hoofd stoten. „Daarom geeft het Amsterdam Museum ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.”

’Geschiedenis herschrijven’

Kamerleden reageren geprikkeld. VVD-Kamerlid El Yassini stelt dat het Amsterdam Museum in zijn poging tot inclusiviteit compleet ’de weg is kwijt geraakt’. „Eerst moesten de straatnaambordjes weg, toen de standbeelden en nu de hele Gouden Eeuw? Het is nogal laf om onze geschiedenis te willen herschrijven.”

Ook CDA’er Rog walgt ervan. „Deze naamswijziging is een hypercorrect idee van de Amsterdamse elite en eigenlijk te belachelijk voor woorden. Het verleden uitgummen is onzin. Leg gewoon uit dat de Gouden Eeuw ook negatieve kanten had. Daar is niets mis mee. Net als een beetje nationale trots. Ook niets mis mee.”

Het voornemen van het museum stuit ook op sociale media op verzet. Zo stellen verschillende twitteraars dat een naamswijziging de geschiedenis geen haar verandert.

Forum

Op 29 september 2019 is er een symposium over welke verhalen er over de zeventiende eeuw – de tijd dat Nederland economisch en militair een wereldmacht was en internationaal meetelde in de handel – zouden moeten worden verteld, door wie en hoe.

Schutterstukken van het Amsterdam Museum gaan door het dak van de Hermitage tijdens de verhuizing van een aantal groepsportretten uit de zeventiende eeuw voor de tentoonstelling ‘Hollanders van de Gouden Eeuw’. © Amsterdam Museum

Amsterdam Museum doet term ‘Gouden Eeuw’ in de ban

AD 13.09.2019 Het Amsterdam Museum gebruikt de term ‘Gouden Eeuw’ niet meer omdat die de lading niet dekt. De komende tijd gaat het museum de aanduiding verwijderen van alle uitingen en op alle locaties waar de collectie wordt getoond.

Zo verandert het Amsterdam Museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. Hollanders van de Gouden Eeuw wordt dan Groepsportretten van de zeventiende eeuw.

Lees ook;

• Meer dan alleen leerling van Rembrandt: Nicolaes Maes krijgt eerste eigen tentoonstelling

Lees meer

• Mauritshuis begroet 350.000ste bezoeker bij Rembrandt-tentoonstelling

Lees meer

Volgens Tom van der Molen, conservator van het museum, is de term ‘Gouden Eeuw gekoppeld aan nationale trots en worden ,,de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel’’ genegeerd.

Het Amsterdam Museum geeft aan dat het een plek wil zijn die voor iedereen relevant is en waar alle mensen zich welkom voelen. ,,Daarom geeft het Amsterdam Museum ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.’’

Andere kanten

Minister Ingrid van Engelshoven vindt het goed om alle kanten van de Nederlandse geschiedenis te belichten, maar de geschiedenis kan niet worden herschreven. De minister lijkt weinig te voelen voor het veranderen van de naam, maar onthoudt zich van een ferm oordeel. ,,Ik vind niet dat de minister van Cultuur zich moet bemoeien met hoe een museum iets benoemt”, aldus Van Engelshoven. Ze vindt het wel goed dat ook de “andere kanten van de Gouden Eeuw” worden beschreven.

Op 29 september is er een symposium over welke verhalen er over de zeventiende eeuw – de tijd dat Nederland economisch en militair een wereldmacht was en internationaal meetelde in de handel – zouden moeten worden verteld, door wie en hoe.

Amsterdam Museum doet term ‘Gouden Eeuw’ in de ban

NU 13.09.2019 Het Amsterdam Museum gebruikt de term ‘Gouden Eeuw’ niet meer omdat die de lading niet dekt. De komende tijd verandert het museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. Hollanders van de Gouden Eeuw wordt dan Groepsportretten van de zeventiende eeuw.

Volgens Tom van der Molen, conservator van het museum, is de term Gouden Eeuw gekoppeld aan nationale trots en worden “de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel” genegeerd.

Het Amsterdam Museum zegt dat het een plek wil zijn die voor iedereen relevant is en waar alle mensen zich welkom voelen. “Daarom geeft het Amsterdam Museum ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.”

Op 29 september is er een symposium over welke verhalen er over de zeventiende eeuw – de tijd dat Nederland economisch en militair een wereldmacht was en internationaal meetelde in de handel – zouden moeten worden verteld, door wie en hoe.

Lees meer over: Amsterdam  Media  Amsterdam Museum

Amsterdam Museum doet ‘Gouden Eeuw’ in de ban

RTL 12.09.2019 Het Amsterdam Museum gebruikt de term Gouden Eeuw niet meer. Volgens conservator Tom van der Molen worden door het gebruik van de term ‘de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel’ genegeerd.

De komende tijd verandert het museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. Hollanders van de Gouden Eeuw wordt dan Groepsportretten van de zeventiende eeuw.

Lees ook:

Nederland worstelt met zijn koloniale verleden

“De term ‘Gouden Eeuw’ is sterk gekoppeld aan nationale trots, maar dat dekt de lading van de historische werkelijkheid in deze periode niet”, schrijft het museum op de website.

Het Amsterdam Museum geeft aan dat het een plek wil zijn die voor iedereen relevant is en waar alle mensen zich welkom voelen. “Dat is een proces waar het museum samen met mensen uit de stad al jaren mee bezig is. Het Amsterdam Museum geeft ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.”

Geschiedenis heroverwogen

Nederland worstelt vaker met zijn koloniale verleden. Zo werd vorig jaar een borstbeeld van Johan Maurits van Nassau weggehaald uit het Mauritshuis in Den Haag en veranderde de Amsterdamse J.P. Coenschool zijn naam. Steeds vaker wordt de geschiedenis heroverwogen, zei historicus Dienke Hondius van de Vrije Universiteit toen tegen RTL Nieuws.

Lees ook:

Geen Amerikaanse toestanden in Nederland, wel omstreden standbeelden

RTL Nieuws; Slavernij

Amsterdams museum doet ’Gouden Eeuw’ in de ban

Telegraaf 12.09.2019 Het Amsterdam Museum gebruikt de term Gouden Eeuw niet meer omdat die de lading niet zou dekken. De komende tijd verandert het museum bijvoorbeeld de titel van de permanente tentoonstelling die het verzorgt in de Hermitage. ’Hollanders van de Gouden Eeuw’ mag niet meer. In plaats daarvan wordt de naam van de tentoonstelling ’Groepsportretten van de zeventiende eeuw’.

Volgens Tom van der Molen, conservator van het museum, is de term Gouden Eeuw gekoppeld aan nationale trots en worden „de vele negatieve kanten van de zeventiende eeuw als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel” genegeerd. In een verklaring stelt het museum afstand te doen van de term ‘Gouden Eeuw’ „om andere perspectieven op die tijd mogelijk te maken.”

Het Amsterdam Museum wil niemand voor het hoofd stoten. „Daarom geeft het Amsterdam Museum ruimte aan mensen en verhalen die nog niet of onvoldoende gehoord worden.”

’Geschiedenis herschrijven’

Kamerleden reageren geprikkeld. VVD-Kamerlid El Yassini stelt dat het Amsterdam Museum in zijn poging tot inclusiviteit compleet ’de weg is kwijt geraakt’. „Eerst moesten de straatnaambordjes weg, toen de standbeelden en nu de hele Gouden Eeuw? Het is nogal laf om onze geschiedenis te willen herschrijven.”

Ook CDA’er Rog walgt ervan. „Deze naamswijziging is een hypercorrect idee van de Amsterdamse elite en eigenlijk te belachelijk voor woorden. Het verleden uitgummen is onzin. Leg gewoon uit dat de Gouden Eeuw ook negatieve kanten had. Daar is niets mis mee. Net als een beetje nationale trots. Ook niets mis mee.”

 Josephien Sierag @josephiensierag

#GoudenEeuw mag geen
Gouden Eeuw meer heten #dwdd Door dat deel
van onze geschiedenis anders te noemen verander je niet de geschiedenis zelf.
Laten we gewoon aanvaarden dat er minder mooie periodes zijn en benoem wat er
toen gebeurd is op een eerlijke manier. 7:38 PM – Sep 12, 2019 · Amstelveen, Nederland

See Josephien Sierag ’s other Tweets 

 M.Dentz @marijkedentz

Verdorie, weet ik wat de Gouden Eeuw is, gaan we er weer een andere naam aan geven? Doen ze dat in buitenlanden ook met hun geschiedenis? #dtv #dwdd See M.Dentz’s other Tweets

Het voornemen van het museum stuit ook op sociale media op verzet. Zo stellen verschillende twitteraars dat een naamswijziging de geschiedenis geen haar verandert.

Forum

Op 29 september 2019 is er een symposium over welke verhalen er over de zeventiende eeuw – de tijd dat Nederland economisch en militair een wereldmacht was en internationaal meetelde in de handel – zouden moeten worden verteld, door wie en hoe.

Amsterdam Museum neemt afscheid van ‘Gouden Eeuw’

NOS 12.09.2019 Het Amsterdam Museum doet met onmiddellijke ingang de term ‘Gouden Eeuw’ in de ban. Het museum ziet de stap als een mogelijkheid om “inclusiviteit en andere perspectieven op die tijd mogelijk te maken”, meldt het op zijn website.

De zeventiende eeuw kreeg de bijnaam ‘Gouden Eeuw’ omdat Nederland in deze eeuw een economische en militaire wereldmacht was, zegt conservator Tom van der Molen. “De term negeert negatieve kanten als armoede, oorlog, dwangarbeid en mensenhandel.”

Van der Molen bestrijdt niet dat kunst en met name de schilderkunst in deze periode bloeide, maar dat is voor hem geen reden om de zeventiende eeuw Gouden Eeuw te noemen.

Andere verhalen

De term zou er ook toe bijdragen dat deze eeuw vanuit het perspectief van de toenmalige machthebbers wordt gezien. Door hem niet meer te gebruiken, hoopt het museum ruimte te bieden aan mensen en verhalen “die nog niet gehoord worden”.

De permanente tentoonstelling “Hollanders van de Gouden Eeuw” in Amsterdam-vleugel in de Hermitage heet vanaf vandaag “Groepsportretten van de 17e eeuw”.