Iran nam vijf dagen na de aanslag wraak met een raketaanval op een Amerikaanse basis in Irak, uitgevoerd door sji’itische milities die trouw zijn aan hun geloofsgenoten in Iran. Bij de aanval raakten ongeveer 100 Amerikaanse soldaten gewond. Achteraf beschouwd zijn beide landen toen nog nooit zo dicht bij een uitslaande oorlog geweest.
Een jaar later lopen de spanningen opnieuw hoog op. Vorige week stuurden de Amerikaanse strijdkrachten twee B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten voor ‘flyovers’, om Iran te laten zien dat het menens is mocht het de dood van Soleimani opnieuw willen wreken.
Ook werd een onderzeeër met kernraketten aan boord naar de Golfregio gestuurd. Tweets van Donald Trump lieten niets aan onduidelijkheid over. ,,We horen over aanvullende aanvallen op Amerikanen in Irak. Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na’’, aldus Trump.
Telegraaf 04.01.2021
Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na, aldus Donald Trump.
Slagveld
Het overvliegen van de B52-bommenwerpers zorgde voor extra oorlogstaal in Iran. Generaal Hossein Salami, de commandant van de Republikeinse Garde (ayatollah Khamenei’s eigen leger), hamerde erop dat ‘Iran elke Amerikaanse agressie’ zal weerstaan.
,,We geven onze vijanden het laatste woord op het slagveld’’, zei Salami tijdens een herdenkingsplechtigheid op de Universiteit van Teheran. Behalve Iraanse leiders waren ook leden van de familie Soleimani en vertegenwoordigers van bondgenoten uit Syrië, Libanon en Palestina aanwezig.
Zware prijs
De dreigementen vliegen over en weer. Iranwaarschuwt dat het is voorbereid op een Amerikaanse aanval, mocht president Donald Trump daar in zijn laatste weken als president nog toe besluiten. Op zijn beurt waarschuwt het Witte Huis dat Iran een zware prijs betaalt als het de dood van Qassem Soleimani een jaar na dato wil ‘herdenken’ met een aanval op Amerikaanse doelen in het Midden-Oosten.
USS Nimitz
De Verenigde Staten halen het vliegdekschip USS Nimitz terug uit de wateren in het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Miller zou zo de spanningen met Iran willen verminderen om een nieuwe confrontatie te voorkomen, schrijft The New York Times.
Het besluit komt onverwacht: president Trump bedreigt Iran geregeld op Twitter, en in november zou hij door zijn belangrijkste adviseurs op het laatste moment zijn afgehouden van een militaire aanval op nucleaire installaties in Iran.
Amerika is ervan overtuigd dat Iran nog steeds werkt aan de ontwikkeling van een kernwapen. Komend president Biden wil weer gesprekken aanknopen met de leiders in Teheran; een Amerikaanse aanval op Iran zou daar zo goed als zeker een streep door halen.
Telegraaf 29.01.2020
Telegraaf 27.01.2020
Iran heeft de atoomwaakhond van de Verenigde Naties laten weten dat het uranium wil verrijken tot een zuiverheid van 20 procent , een niveau waarop het land uranium verrijkte voor het atoomakkoord uit 2015.
Telegraaf 05.01.2021
De aankondiging is de nieuwste in een reeks besluiten waar Iran het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) van op de hoogte heeft gesteld en waarmee het land de afspraken uit 2015 steeds verder schendt. Zo verrijkte het land tien keer meer uranium dan volgens de deal is toegestaan. Daarnaast mag Iran uranium niet verder dan 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar het zit het nu al op 4,5 procent. Voor een nucleair wapen moet uranium overigens tot boven de 90 procent zuiverheid worden verrijkt.
Het Iraanse parlement nam vorige maand een wet aan waarin werd vastgelegd dat het verrijken van uranium moet worden opgeschroefd in nieuwe installaties. Dat zal gebeuren in de atoomfaciliteit die is gebouwd in een berg in Fordo, ten zuiden van Teheran. Wanneer Iran ermee gaat beginnen, is niet duidelijk.
De wet is vermoedelijk een reactie op de liquidatie van de prominente Iraanse nucleaire wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter het nucleaire programma van het land. Volgens Iran zat Israël achter die moordaanslag.
Fragiel akkoord
Het atoomakkoord werd getekend door Iran, de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Met de deal moest worden voorkomen dat Iran een nucleair wapen zou produceren. In ruil daarvoor werden internationale sancties tegen Iran geschrapt.
In 2018 kondigde president Trump aan dat de VS zich eenzijdig zou terugtrekken uit het akkoord, omdat Iran ondanks de deal zou zijn doorgegaan met het ontwikkelen van kernwapens. VS schroefde de sancties daarna weer op. Iran zegde het akkoord een jaar later deels op.
Wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh de ‘Vader’ van Iraans kernprogramma vermoord
De Iraanse regering heeft laten weten dat de ‘Vader’ van Iraans kernprogramma vandaag is omgebracht in de Iraanse hoofdstad Teheran. Fakhrizadeh was een prominent kernwetenschapper en stond aan het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma.
Er is nog een boel onduidelijk over de moord op Fakhrizadeh. Volgens Iraanse staatsmedia zou de wetenschapper zijn aangevallen toen hij in zijn auto zat, net buiten Teheran. Er wordt gesproken over ‘een explosie, gevolgd door geweervuur’. Fakhrizadeh werd nog met een helikopter naar het ziekenhuis gebracht maar kwam daar uiteindelijk te overlijden.
Israëlische rol
Het is nog onduidelijk wie de moord heeft gepleegd. Javad Zarif, de Iraanse minister van buitenlandse zaken, spreekt van een terroristische daad, met een ‘Israëlische rol’.
Iran wijst hiermee naar Israël als schuldigen in de moord op Fakhrizadeh. Van Israël is al langer bekend dat het een fel tegenstander is van het Iraanse kernprogramma. In het verleden werd er gewezen naar de Israelische geheime dienst;,de Mossad, bij de dood van andere kernwetenschappers. Een beschuldiging die Israël zelf altijd heeft ontkend.
‘Onthoud die naam, Fakhrizadeh’
Toch was de wetenschapper in kwestie bekend bij de Israëliërs. Fakhrizadeh werd twee jaar geleden door Netanyahu genoemd als het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma. “Onthoud die naam, Fakhrizadeh”, verklaarde Netanyahu toentertijd.
Ook de Amerikanen worden gezien als mogelijk daders. In januari van dit jaar werd de Iraanse generaal Qassem Soleimani omgelegd in een Amerikaanse drone-aanval. President Trump zou recentelijk nog aan zijn kabinet gevraagd hebben of het mogelijk was om luchtaanvallen uit te voeren op Iraanse kerncentrales.
Iran heeft het verrijken van uranium in een ondergronds centrum bij het plaatsje Fordowhervat. Volgens een regeringswoordvoerder wordt er uranium tot 20 procent verrijkt. Uranium moet een proces ondergaan om geschikt te worden gemaakt voor kernenergie of kernwapens.
In 2015 is een internationaal akkoord gesloten met Iran over de nucleaire projecten van dat land en daarin stond dat Iran niet tot dat percentage zou verrijken. De VS hebben het akkoord in 2018 opgezegd en nieuwe sancties tegen Iran afgekondigd. Iran voelt zich sindsdien niet meer verplicht zich aan die afspraken te houden. Een verrijking van 20 procent is over het algemeen onvoldoende voor het maken van kernwapens. Voor kernenergie kan 3 procent genoeg zijn.
Iran’s kernprogramma is al langer een heet hangijzer in de internationale politiek. Iran begon begin 21ste eeuw stiekem met het verrijken van uranium. Iran beweerde zelf dat het kernprogramma bedoeld was om het land van energie te voorzien maar het Westen was bang dat Iran bezig was met de productie van kernwapens.
Na jaren van onderhandelingen bereikte Iran uiteindelijk een deal met de VS en Europa over het eigen kernprogramma, de ‘Iran-deal’. Iran zou geen uranium meer verrijken en zou het internationale waarnemers toelaten die erop toe konden zien dat de Iraniërs geen kernwapens produceren. In ruil daarvoor zou het Westen sancties tegen Iran opheffen.
De deal leek een succes, totdat de VS onder president Trump zich terugtrok uit de deal. Trump was van mening dat Iran niet te vertrouwen was, hij werd hierin gesteund door Israël wat altijd al tegen de deal was. Europa wou de deal behouden maar is zich ook steeds kritischer gaan opstellen tegen Iran. In januari van dit jaar beschuldigde de EU Iran ervan beloftes uit de deal niet na te komen.
‘Nummer 2 van al-Qaeda in het geheim vermoord in Iran’
De nummer 2 leider van al-Qaeda is drie maanden geleden in het geheim vermoord in Iran. Dat bevestigen inlichtingsfunctionarissen aan de Amerikaanse krant The New York Times. Abdullah Ahmed Abdullah werd samen met zijn dochter gedood door twee huurmoordenaars op een motorfiets.
Abdullah Ahmed Abdullah, ook wel bekend als Abu Muhammed al-Masri, wordt ervan beschuldigd een van de meesterbreinen te zijn van de dodelijke aanslagen op Amerikaanse ambassades in Afrika in 1998. Hij werd op 7 augustus, de datum waarop die aanslagen in 1998 plaatsvonden, op straat in Teheran gedood.
Israëlische agenten
Functionarissen zeggen tegen The New York Times dat de aanval werd uitgevoerd door Israëlische agenten in opdracht van de Verenigde Staten. Ook de dochter van al-Masri, Miriam, kwam bij die aanval om het leven. Zij was de weduwe van Osama bin Ladens zoon Hamza bin Laden.
Er waren al langer geruchten dat al-Masri dood was, maar die werden nooit bevestigd. Al-Qaeda heeft de dood van een van zijn topleiders nooit bekendgemaakt en geen enkel land heeft er publiekelijk de verantwoordelijkheid voor opgeëist.
Iran ontkent nog steeds dat de man in Teheran is gedood. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen terroristen van al-Qaeda op Iraans grondgebied, en proberen Washington en Tel Aviv met dit soort ‘leugens en valse informatie’ van tijd tot tijd om Iran aan dergelijke groepen te linken.
Beloning van 10 miljoen
Al-Masri is in de VS aangeklaagd voor de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998, waarbij 224 mensen omkwamen en honderden gewonden vielen. De FBI bood tien miljoen dollar beloning voor informatie die leidt tot zijn arrestatie.
Terugblik
Vertrek Nederlandse militairen uit Irak
Het Iraakse parlement wil dat de buitenlandse troepen uit het land vertrekken. Aanleiding is de Amerikaanse luchtaanvalop 10 januari 2020 waarbij de Iraanse generaal Soleimani werd gedood.
Het kabinet wil echter de missie in Irak voortzetten. Daar trainen enkele tientallen Nederlandse militairen hun Iraakse collega’s. Het Iraakse parlement wil af van de buitenlandse militairen, maar ,,de Iraakse premier heeft Nederland niet benaderd om weg te gaan”, zei minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer.
Het vertrek uit Irak van de buitenlandse troepen zou de stabiliteit van ,,zo’n cruciaal land” volgens de bewindsman niet ten goede komen. ,,Onze bereidheid is om in coalitieverband te blijven.” De Nederlandse militairen maken onderdeel uit van de internationale coalitie tegen terreurgroep IS.
Ook nam het Iraakse parlement na de Amerikaanse droneaanval een niet-bindende resolutie aan waarin de regering werd opgeroepen alle buitenlandse troepen in het land te bewegen te vertrekken. Het was een ,,politiek signaal” en ,,de motie is niet omgezet in beleid”, aldus Blok.
Vanwege de opgelopen spanningen was de missie voorlopig stilgelegd. De militairen verblijven nu op een veilige plek, zei minister Bijleveld van Defensie onlangs.
Alle Nederlandse militairen in het noorden van Irak zitten nu bij elkaar in de stad Erbil. Oorspronkelijk waren ze verdeeld over twee locaties, maar ze zijn nu om “veiligheids-en praktische redenen” op één plek ondergebracht, zegt het ministerie van Defensie. Daarnaast zitten er nog steeds enkele Nederlanders in de hoofdstad Bagdad.
Inzet Nederlandse marine
In de Straat van Hormuz heeft Iran een Zuid-Koreaanse tanker geënterd. Volgens de Iraanse staatstelevisie zijn militairen van de Revolutionaire Garde aan boord gegaan omdat het schip de Perzische Golf vervuilde met giftige stoffen.
De tanker was volgens de Britse autoriteiten op weg van een olieraffinaderij in Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
In de Straat van Hormuz was volgens de Britten een “interactie” tussen Iran en een vrachtschip. Het schip werd daarop naar Iraanse territoriale wateren geleid. Opvarenden uit Zuid-Korea, Indonesië, Vietnam en Myanmar zijn aangehouden, onbekend is hoeveel.
Het incident komt op een gevoelig moment. De Zuid-Koreaanse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken brengt naar verwachting deze week een bezoek aan Teheran om te praten over vastgezette Iraanse banktegoeden in Zuid-Korea. Zuid-Koreaanse banken hebben voor 7 miljard dollar bevroren als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Iran.
Het is al lange tijd onrustig in de economisch belangrijke zeestraat. Twintig procent van alle olie die in de wereld wordt getransporteerd, gaat erdoorheen.
Er zijn verscheidene aanvallen geweest op olietankers in de Straat van Hormuz, volgens de VS het werk van Iran. Teheran ontkent dat en zegt dat Saudi-Arabië achter de aanvallen zit.
De Nederlandse marine heeft vorig jaar meegedaan aan een missie in de zeestraat om de vrije doorgang voor handelsschepen te garanderen. Ook andere EU-landen deden mee aan de missie.
Verplaatsing
Vanwege de gespannen situatie zijn de Nederlandse militairen in Irak verplaatst. “Om veiligheidsredenen hielden we rekening met verplaatsingen van Nederlandse militairen in het operatiegebied”, zegt het ministerie van Defensie.
Eerder werd al bekend dat de Nederlandse trainingsmissie in Noord-Irak is stilgelegd en dat in de strijd tegen IS ook het trainen van Iraakse commando’s in Bagdad is opgeschort. Maar toen waren er nog geen plannen over het verplaatsen van militairen.
In totaal zijn er zo’n vijftig Nederlandse militairen in Irak, veertig in de noordelijke stad Erbil en tien in Bagdad. Defensie wil er verder niet veel over kwijt. Maar als er inderdaad verplaatsingen komen, worden volgens Haagse bronnen de meeste Nederlanders waarschijnlijk binnen Irak verplaatst en mogelijk enkele naar Jordanië.
De militairen zijn in Irak om Iraakse commando’s en Koerdische strijders op te leiden voor de strijd tegen bijvoorbeeld IS.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten staken vanwege de verhoogde dreiging van een aanval uit Iran per direct en voor onbepaalde tijd trainingen van Iraakse militairen in opleiding, laat een woordvoerder van de NAVO zaterdag weten. De bescherming van alle troepen die meedoen aan de militaire operatie Inherent Resolve (OIR) wordt opgeschaald.
Dat besluit zou ook Nederlandse militairen en experts onder verscherpt toezicht stellen. Nederland nam samen met veertien andere bondgenoten van de VS deel aan OIR.
“De veiligheid van ons personeel in Irak gaat boven alles”, zegt woordvoerder Dylan White van de NAVO. “Wij blijven alle nodige voorzorgsmaatregelen nemen. De NAVO-missie wordt voortgezet, maar de trainingsactiviteiten worden tijdelijk opgeschort.”
Uit een Kamerbrief (meer) van medio oktober blijkt dat in Noord-Irak en Bagdad ten minste zestig Nederlandse militairen actief zijn, mogelijk gesteund door twintig experts. De Nederlandse militairen geven onder meer trainingen aan Koerdische en Iraakse militairen in het gebied.
Uitgerekend in Bagdad vond in de nacht van vrijdag op zaterdag een nieuwe luchtaanval plaats. Een konvooi van de door Iran gesteunde militiegroepering Popular Mobilisation Forces (PMF) werd onder vuur genomen. Ten minste zes mensen kwamen daarbij om het leven, aldus Iraakse staatsmedia.
Het land vermoedt dat de Amerikanen achter de aanval zitten. In de drie uitgebrande auto’s zouden medici en geen hooggeplaatste militairen hebben gezeten.
Een woordvoerder van de OIR ontkent zaterdagochtend dat de internationale coalitie de laatste dagen luchtaanvallen heeft uitgevoerd ten noorden van Bagdad.
Trump: ‘VS wil oorlog met Iran voorkomen, niet starten’
Conflict tussen Iran en VS escaleert na dood Iraanse generaal
De spanningen tussen de VS en Iran zijn opgelaaid nadat de Amerikanen vrijdag de Iraanse generaal Qassem Soleimani doodden bij een luchtaanval op een vliegveld in Irak. Soleimani gold als de belangrijkste militair en op grootayatollah Ali Khamenei na machtigste man in Iran. Hij wordt zaterdag begraven in Bagdad.
Iran zint op wraak en dreigt hard terug te slaan naar de Amerikanen. President Donald Trump nam daarom de beslissing om drieduizend extra militairen naar het gebied te sturen om de veiligheid in de regio te waarborgen. Eerder deze week ging een bataljon van 750 militairen hen al voor.
Sinds mei hebben de Amerikanen al ongeveer veertienduizend extra militairen naar het Midden-Oosten gestuurd naar aanleiding van de groeiende onrust.
MSN 27.07.2021 De Verenigde Staten veranderen de focus van hun militaire missie in Irak. Het Amerikaanse leger zal niet meer vechten, maar zich richten op onder meer het trainen, assisteren en helpen van het Iraakse leger in de strijd tegen de terroristische beweging Islamitische Staat (IS).
Het besluit werd bekendgemaakt tijdens een overleg van de Amerikaanse president Joe Biden en de Iraakse premier Mustafa al-Kadhemi in het Witte Huis in Washington. Het was de eerste ontmoeting tussen de leiders. De relatie tussen de twee landen gaat volgens Biden “een nieuwe fase in”.
De Amerikaanse troepen focussen zich vanaf eind dit jaar op het ondersteunen van de Iraakse regeringstroepen. In de praktijk verandert er niet veel, omdat de Amerikanen nu al vooral bezig zijn met het trainen van Irakezen zodat zij zichzelf kunnen beschermen.
De VS hebben momenteel 2500 militairen in Irak. Of er veranderingen worden aangebracht in de omvang van de troepenmacht, is niet duidelijk. De Amerikanen trokken zich in 2011 terug uit Irak, nadat ze er in 2003 arriveerden om het regime van Saddam Hussein ten val te brengen, maar keerden in 2014 terug vanwege de strijd tegen IS.
NOS 05.01.2021 De inbeslagname van een Zuid-Koreaanse olietanker door de Iraanse Revolutionaire Garde heeft geleid tot een diplomatieke ruzie tussen de twee landen. Seoul heeft de Iraanse ambassadeur op het matje geroepen en eist dat de twintig aangehouden bemanningsleden worden vrijgelaten.
Het schip werd gisteren in de Straat van Hormuz aangehouden, omdat het olie zou hebben geloosd. De tanker was op dat moment onderweg van Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
Maar volgens Zuid-Koreaanse media is de inbeslagname een vergelding voor het bevriezen van zo’n 7 miljard dollar aan Iraanse tegoeden, als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Teheran.
‘Zuid-Korea is zelf gijzelnemer’
Een woordvoerder van de Iraanse regering haalde vanochtend uit naar Zuid-Korea en verklaarde dat niet Iran, maar Zuid-Korea zich schuldig maakt aan gijzeling, verwijzend naar de bevroren tegoeden. Volgens persbureau Yonhap wil Teheran de gevangengenomen bemanningsleden proberen te ruilen voor de geblokkeerde miljarden.
Seoul probeert de gemoederen te bedaren door een diplomatieke delegatie naar Iran te sturen. Ook zal de onderminister van Buitenlandse Zaken de kwestie volgende week aankaarten bij zijn bezoek aan Teheran, dat al voor het incident gepland stond.
Uraniumverrijking
De inbeslagname kwam kort na de bekendmaking dat Iran de verrijking van uranium wil opvoeren, waarmee het internationale atoomakkoord uit 2015 wordt geschonden. Irandeskundige Peyman Jafari duidde de twee gebeurtenissen gisteren als een manier van het Iraanse regime om de buitenwereld te dwingen de sancties tegen het land te schrappen en een nieuw atoomakkoord te sluiten.
Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken heeft vanochtend alle ondertekenaars van het atoomakkoord opgeroepen kalm en terughoudend te blijven. Eerder klonken vanuit de betrokken landen, evenals Japan en Israël, bezorgde woorden over de verrijking.
EU wil akkoord redden
De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif is echter vastbesloten om de verrijking van uranium daadwerkelijk op te voeren. Hij liet gisteren via Twitter weten dat de stap omkeerbaar is, zodra andere ondertekenaars van het atoomakkoord zich aan hun afspraken zullen houden, zoals het schrappen van economische sancties.
Een woordvoerder van de Europese Unie laat weten dat de inspanning om het akkoord te redden worden verdubbeld. “Een redding van de deal is immers in ieders belang.”
Vorig jaar trok Iran zichzelf volledig terug uit het akkoord, in reactie op de Amerikaanse liquidatie van de Iraanse generaal Soleimani in Irak. Het team rond de nieuwe president Biden heeft eerder gezegd terug te willen naar het akkoord uit 2015, maar het is onbekend onder welke voorwaarden.
Elsevier 04.01.2021 Sinds eind 2020 vliegen Amerikaanse bommenwerpers in de buurt van Iran en patrouilleren de Verenigde Staten in de Perzische Golf. Tot groot ongenoegen van de Amerikanen besluit Iran om meer uranium te gaan verrijken. Wat verklaart de recente spanning tussen beide landen? Vier vragen en antwoorden.
1.Wat is de aanleiding voor recente onrust in de regio?
De Verenigde Staten vrezen nog steeds voor een Iraanse vergeldingsactie voor de liquidatie van de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Op 3 januari 2020 kwam Soleimani om bij een Amerikaanse droneaanval bij het Iraakse vliegveld in Bagdad. Als commandant van de Quds-brigade – een tak van de Iraanse Republikeinse Garde – was Soleimani in de regio door velen geliefd vanwege zijn strijd tegen IS.
De Verenigde Staten beschuldigden hem van terrorisme en volgens de Amerikaanse president Donald Trump zou hij direct en indirect verantwoordelijk zijn voor miljoenen doden. Iran is sinds de dood van Soleimani altijd blijven dreigen met een wraakactie.
Uit vrees voor een vergeldingsactie – precies een jaar na de dood van Soleimani – werd op 30 december 2020 besloten om met Amerikaanse B52-bommenwerpers over het Midden-Oosten te vliegen, ter afschrikking van Iran en door Iran gesteunde milities in Irak. Maar dat is niet de enige reden. De afgelopen maanden liep de spanning in de regio om andere redenen ook op.
2.Waarover botsen de Verenigde Staten en Iran nog meer?
Op 27 november kwam de Iraanse atoomgeleerde Mohsen Fakhrizadeh om het leven bij een aanslag iets buiten de Iraanse hoofdstad Teheran. Iran beschuldigde aartsvijand Israël van deze daad. Om een vergeldingsactie te voorkomen, stuurden de Verenigde Staten daarom begin december ook al B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten. Ook het Amerikaanse vliegdekschip Nimitz werd toen naar de Perzische Golf gestuurd. Iran ziet de Amerikaanse acties als provocatie en uitlokking tot oorlog.
Een tweede botsing ontstond 20 december toen vlak bij de Amerikaanse ambassade in Bagdad enkele raketten ontploften. Het zou het werk zijn van door Iran gesteunde milities, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. Volgens de Amerikaanse president Donald Trump waren het raketten van Iraanse makelij. Via Twitter waarschuwde hij Iran voor dergelijke acties: ‘Als een Amerikaan wordt vermoord, zal ik Iran verantwoordelijk houden. Denk erover na.’
Our embassy in Baghdad got hit Sunday by several rockets. Three rockets failed to launch. Guess where they were from: IRAN. Now we hear chatter of additional attacks against Americans in Iraq…
Niet alleen de vrees voor Iraanse vergeldingsacties is reden voor onrust, ook het Iraanse atoomprogramma is de Amerikanen een doorn in het oog. Trump zou in november bij zijn adviseurs hebben geïnformeerd of het mogelijk was een Iraanse nucleaire installatie te bombarderen. Volgens de Verenigde Staten gebruikt Iran zijn atoomprogramma om kernwapens te ontwikkelen.
3.Hoe staat het ervoor met het nucleaire programma van Iran?
Op 4 januari 2021 werd bekend dat Iran zijn uranium wil verrijken naar een zuiverheid tot 20 procent. Dat blijkt uit een brief van Iran aan het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA). Daarmee verbreekt Iran opnieuw de regels die in het atoomakkoord uit 2015 werden vastgelegd.
Toen werd besloten dat Iran uranium mag verrijken met een zuiverheid tot 3,67 procent. Inmiddels zou Iran tot 4,5 procent hebben verrijkt. Het is onduidelijk in welk tijdsbestek Iran tot 20 procent verrijkt uranium wil komen. Met verrijkt uranium kunnen kernwapens worden gemaakt, maar daarvoor is een zuiverheid van 90 procent nodig.
Het nieuws komt overigens niet als een verrassing, want het Iraanse parlement besloot al kort na de dood van kerngeleerde Fakhrizadeh in november om uranium te verrijken tot 20 procent.
4.Waarom verbreekt Iran afspraken uit de nucleaire deal?
Volgens Iran is het een vergelding voor de zware economische sancties van de Verenigde Staten die door president Trump opnieuw zijn ingesteld toen hij het atoomakkoord in 2018 verliet. Iran gebruikt de uraniumverrijking als middel om de overgebleven landen uit het atoomakkoord onder druk zetten.
Volgens Iran houden die landen zich ook niet aan de afspraken. Als zij de regels weer in acht nemen, zal Iran zich ook weer aan de afspraken voor uraniumverrijking houden. Op die manier wil het land een einde maken aan de opgelegde sancties.
NOS 04.01.2021 Iran trekt vandaag de aandacht van de wereld naar zich toe. Het land verrijkt nu weer uranium tot een hoger niveau dan was afgesproken in het internationale atoomakkoord van 2015. En de Revolutionaire Garde nam een Zuid-Koreaanse olietanker in beslag.
Het is overduidelijk spierballenvertoon, zegt Irandeskundige Peyman Jafari (UvA). Het komt op een moment dat de spanningen tussen de VS en Iran in de regio wederom fors zijn opgelopen. En dat Trump over twee weken wordt afgelost door Biden.
De twee gebeurtenissen van vandaag hebben volgens Jafari elk een eigen aanleiding, maar dezelfde onderliggende oorzaak. Namelijk dat het Iraanse regime de druk op de buitenwereld opvoert om de sancties tegen het land te stoppen en een nieuw atoomakkoord te sluiten.
Beide landen tonen hun spierballen, de VS door de inzet van gevechtsvliegtuigen en Iran door de kaping van een olietanker.
Spanningen tussen VS en Iran lopen op
“Iran kampt met een economische crisis, een coronacrisis en de Amerikaanse sancties hakken er nog steeds hard in”, zegt Jafari. De inbeslagname van de Zuid-Koreaanse olietanker is volgens hem vooral een manier om de geldproblemen aan te pakken.
Zuid-Koreaanse banken hebben vanwege de Amerikaanse sancties namelijk zo’n 7 miljard dollar aan Iraanse tegoeden bevroren. Jafari: “Geef ons die 7 miljard dollar terug en dan geven wij het schip terug – op die manier zal Zuid-Korea onder druk zijn gezet.” Het Aziatische land roept Iran op per direct het schip vrij te geven en de bemanningsleden vrij te laten.
De olietanker werd vanmorgen rond 10.00 uur aangehouden in de straat van Hormuz. Dat is een nauwe zeestraat die cruciaal is voor de internationale handel in olie. De lezing van de Iraanse autoriteiten is dat het schip de wateren ‘vervuilde met chemicaliën’. “Maar dat de Revolutionaire Garde een milieubeweging is geworden, daar geloof ik niets van”, zegt Jafari gekscherend.
Wat is de Iraanse Revolutionaire Garde?
De elitetroepen hebben de afgelopen jaren vaker olietankers geconfisqueerd in de drukke zeestraat. Ook dat is machtsvertoon en onderdeel van de groeiende invloed van de hardliners binnen het regime, legt Jafari uit. Daarmee bedoelt hij het kamp dat meer de confrontatie opzoekt en trouw is aan de conservatieve lijn van de geestelijke leiders.
“Dat is begonnen nadat de VS onder leiding van Trump uit het atoomakkoord was gestapt en sancties invoerde tegen Iran”, zegt Jafari “De relatief gematigde president Rouhani had zijn lot aan die deal verbonden. Hij heeft sindsdien enorm aan populariteit ingeboet.”
Mogelijkheid tot kernwapens stap dichterbij
De opkomst van de hardliners verklaart volgens de Jafari ook waarom Iran de verrijking van uranium opvoert. Vijf jaar geleden was afgesproken dat er maximaal tot 3,67 procent puurheid mag worden verrijkt en alleen voor het opwekken van kernenergie. Maar vandaag werd die grens officieel overschreden, bevestigt atoomwaakhond IAEA.
Iran had de zet vooraf al aangekondigd en het voornemen is door te gaan tot 20 procent. Het brengt Teheran een stap dichter bij de mogelijkheid kernwapens te ontwikkelen. Daarvoor is een puurheid van 90 procent nodig.
Premier Netanyahu van Israël zegt dat Iran van plan is atoomwapens te maken, wat Iran stellig ontkent. Ook zei Netanyahu dat Israël, zelf een kernmacht, het niet toe zal staan. Brussel heeft eveneens de provocatie van Iran veroordeeld. De grote vraag is nu wat de VS gaat doen.
Bidens plan?
Trump heeft gedurende zijn termijn als president Iran maximaal onder druk gezet. Vandaag werd duidelijk dat er een extra vliegdekschip in de Perzische Golf wordt ingezet. Vorige week vlogen er ter afschrikking B52-bommenwerpers boven het Midden-Oosten. Maar wat is Biden van plan als hij op 20 januari president wordt?
Zijn team heeft al gezegd dat de Democraten terug willen naar het akkoord uit 2015. Maar volgens Jafari, die ook verbonden is aan Princeton University in de VS, is er nog onduidelijkheid over de voorwaarden.
“Buitenlandse bondgenoten, Republikeinen en hardliners binnen de Democratische Partij zetten Biden onder druk alleen akkoord te gaan als Iran stopt met zijn langeafstandsraketten. Maar dat raketprogramma is zo belangrijk voor Iran dat dit geen optie zal zijn. Zeker nu de Iraniërs de hakken in het zand zetten met hun atoomprogramma.”
NOS 04.01.2021 In de Straat van Hormuz heeft Iran een Zuid-Koreaanse tanker geënterd. Volgens de Iraanse staatstelevisie zijn militairen van de Revolutionaire Garde aan boord gegaan omdat het schip de Perzische Golf vervuilde met giftige stoffen.
De tanker was volgens de Britse autoriteiten op weg van een olieraffinaderij in Saudi-Arabië naar de Verenigde Arabische Emiraten.
In de Straat van Hormuz was volgens de Britten een “interactie” tussen Iran en een vrachtschip. Het schip werd daarop naar Iraanse territoriale wateren geleid. Opvarenden uit Zuid-Korea, Indonesië, Vietnam en Myanmar zijn aangehouden, onbekend is hoeveel.
Het incident komt op een gevoelig moment. De Zuid-Koreaanse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken brengt naar verwachting deze week een bezoek aan Teheran om te praten over vastgezette Iraanse banktegoeden in Zuid-Korea. Zuid-Koreaanse banken hebben voor 7 miljard dollar bevroren als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Iran.
Nederlandse marine
Het is al lange tijd onrustig in de economisch belangrijke zeestraat. Twintig procent van alle olie die in de wereld wordt getransporteerd, gaat erdoorheen.
Er zijn verscheidene aanvallen geweest op olietankers in de Straat van Hormuz, volgens de VS het werk van Iran. Teheran ontkent dat en zegt dat Saudi-Arabië achter de aanvallen zit.
De Nederlandse marine heeft vorig jaar meegedaan aan een missie in de zeestraat om de vrije doorgang voor handelsschepen te garanderen. Ook andere EU-landen deden mee aan de missie.
AD 04.01.2021 Iran heeft het verrijken van uranium in een ondergronds centrum bij het plaatsje Fordow hervat. Volgens een regeringswoordvoerder wordt er uranium tot 20 procent verrijkt. Uranium moet een proces ondergaan om geschikt te worden gemaakt voor kernenergie of kernwapens.
In 2015 is een internationaal akkoord gesloten met Iran over de nucleaire projecten van dat land en daarin stond dat Iran niet tot dat percentage zou verrijken. De VS hebben het akkoord in 2018 opgezegd en nieuwe sancties tegen Iran afgekondigd. Iran voelt zich sindsdien niet meer verplicht zich aan die afspraken te houden. Een verrijking van 20 procent is over het algemeen onvoldoende voor het maken van kernwapens. Voor kernenergie kan 3 procent genoeg zijn.
Bij Fordow is een ondergrondse verrijkingscentrale in een voormalige basis van de Revolutionaire Garde. Die ligt ongeveer 160 kilometer ten zuiden van Teheran.
‘Aanzienlijk’
De Europese Unie, die alles in het werk stelt om het atoomakkoord met Iran overeind te houden, waarschuwt dat Iran ‘aanzienlijk’ zou afwijken van de afspraken als het land doorzet. Of dat ook het einde van de overeenkomst betekent, wil een woordvoerder van EU-buitenlandchef Josep Borrell nog niet zeggen.
Hij zei eerst het oordeel van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) af te wachten. Dat bevestigde echter later op maandag dat Iran is begonnen met het verrijken van uranium tot 20 procent. Waarnemers waren op de locatie aanwezig, aldus de VN-organisatie die een rapport daarover heeft doorgestuurd naar de lidstaten.
De EU en andere dragers van het atoomakkoord willen het in leven houden, onderstrepen zij. ,,Het zal ook in leven worden gehouden, zolang alle deelnemers aan hun verplichtingen voldoen”, aldus Borrells woordvoerder.
NU 03.01.2021 Inwoners van Iran herdenken deze week Qassem Soleimani, de generaal die een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Na de liquidatie liepen de spanningen tussen beide landen hoog op.
Soleimani wordt onder meer herdacht met rouwoptochten. De generaal is sinds zijn dood dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met bondgenoten van Iran. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de Verenigde Staten en veel soennitische moslims als een terrorist.
Spanningen VS en Iran bereikten hoogtepunt na dood Soleimani
Door de dood van Soleimani op 3 januari 2020 stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand de Verenigde Staten tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al voor een omslag in de verhoudingen gezorgd. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
Na de dood van Soleimani voerde Iran raketaanvallen uit tegen Amerikaanse troepen in Irak. Ook vaardigde het land een arrestatiebevel uit voor Trump en 35 anderen voor de dood van de generaal.
NOS 03.01.2021 In de Iraakse hoofdstad Bagdad zijn tienduizenden mensen de straat op gegaan om de dood te herdenken van de Iraanse generaal Soleimani en de Iraakse commandant Muhandis. Zij kwamen een jaar geleden om het leven bij een Amerikaanse droneaanval bij de luchthaven van Bagdad.
Op het Tahrir-plein in het centrum zijn aanhangers van pro-Iraanse milities samengekomen. Ze zwaaien met vlaggen en roepen leuzen als “Amerika is de grote Satan”.
Ook gisteravond was er al een herdenking in Bagdad. Toen liepen duizenden mensen in een stoet over een snelweg naar de plek waar de aanslag vorig jaar werd gepleegd. Daar staken ze kaarsen aan. Ze hadden foto’s bij zich van de twee militairen.
Soleimani, vooraanstaand leider binnen de Iraanse Revolutionaire Garde, werd omgebracht omdat hij volgens president Trump de dood van miljoenen mensen op zijn geweten had en ’s werelds grootste terrorist was. De Irakees Muhandis was een pro-Iraanse militieleider die net als Soleimani bekendstond om zijn anti-Amerikaanse sentimenten.
Spanningen
Na de aanslag liepen de spanningen in de Golfregio op en de gemoederen zijn nog altijd niet bedaard. Zo werd deze week een kleefmijn aan de romp van een Iraakse olietanker ontdekt. Onbekend is wie de mijn heeft geplaatst.
Uit vrees voor Iraanse vergeldingsacties voor de aanval van een jaar geleden heeft de VS een nucleaire onderzeeër naar het gebied gestuurd en B-52-bommenwerpers dicht langs de Iraanse kust laten vliegen. Tegelijkertijd kwam gisteren naar buiten dat de Amerikaanse minister van Defensie opdracht zou hebben gegeven om een vliegdekschip uit de regio terug te trekken.
Aankomend president Biden heeft overigens gezegd dat hij de banden met Iran weer wil aanhalen.
Telegraaf 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Inwoners van Iran herdenken deze week Qassem Soleimani, de generaal die een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Na de liquidatie liepen de spanningen tussen beide landen hoog op.
Soleimani wordt onder meer herdacht met rouwoptochten. De generaal is sinds zijn dood dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met bondgenoten van Iran. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de Verenigde Staten en veel soennitische moslims als een terrorist.
Spanningen VS en Iran bereikten hoogtepunt na dood Soleimani
Door de dood van Soleimani op 3 januari 2020 stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand de Verenigde Staten tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al voor een omslag in de verhoudingen gezorgd. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
Na de dood van Soleimani voerde Iran raketaanvallen uit tegen Amerikaanse troepen in Irak. Ook vaardigde het land een arrestatiebevel uit voor Trump en 35 anderen voor de dood van de generaal.
MSN 03.01.2021 Een Israëlische minister heeft aantijgingen van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, die zaterdag stelde dat Israël de Verenigde Staten tot een oorlog met Iran probeert te manipuleren, afgedaan als “onzin”.
De Israëlische minister van Energie, Yuval Steinitz, stelt dat juist zijn land op zijn hoede moet zijn voor aanvallen door Iran. Het bekvechten tussen Israël en Iran speelt nu het een jaar geleden is dat het leger van de VS de Iraanse generaal Qassem Soleimani doodde met een droneaanval.
Washington beschuldigde onlangs door Iran gesteunde sjiitische milities in Irak van raketaanvallen op Amerikaanse doelwitten, waaronder onlangs de ambassade in Bagdad. Geen enkele aan Iran gelieerde groep heeft die aanval tot dusver opgeëist.
“Nieuwe inlichtingen uit Irak wijzen erop dat Israëlische provocateurs aanvallen op Amerikanen beramen om scheidend president Donald Trump een valse reden tot oorlog te geven”, schreef Javad Zarif, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, zaterdag op Twitter. “Pas op voor de val, @realDonaldTrump. Elk vuurwerk zal averechts werken, en vooral voor uw beste vrienden”, vervolgde Zarif in een waarschijnlijke verwijzing naar Israël
Waarschuwing
De Israëlische minister Steinitz zei dat Zarifs opmerkingen laten zien dat Iran onder “economische druk en druk in termen van nationale veiligheid” staat na opstapelende Amerikaanse sancties. De VS stelden die in om het Iraanse atoomprogramma tegen te werken en om Iraanse inmenging in conflictgebieden in het Midden-Oosten tegen te gaan. “We horen deze onzin van Zarif, dat Israël terroristische aanslagen zou plegen tegen de Verenigde Staten – dit is echt totale onzin”, zei Steinitz in een radio-interview.
“Maar aan de andere kant is het een waarschuwing – een waarschuwing dat Iran Israël in het vizier heeft en zoekt naar een excuus om uit te halen naar Israël, en daarom moeten we een vinger aan de pols houden en in de hoogste staat van paraatheid zijn”, aldus Steinitz.
Bommenwerpers
De Amerikaanse luchtmacht vloog woensdag twee B-52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten die een atoombom kunnen afwerpen. De Amerikanen wilden daarmee een boodschap afgeven aan Iran. Inmiddels zouden de bommenwerpers de regio weer hebben verlaten.
De Israëlische minister van Cultuur, Hili Tropper, die ook lid is van premier Benjamin Netanyahu’s veiligheidskabinet, bevestigde dat Israël extra paraat staat in het teken van de verjaardag van generaal Soleimani’s dood. Toen hem gevraagd werd welke represailles Israël verwacht van Iraanse zijde, zei hij geen commentaar te kunnen geven.
MSN 03.01.2021 Tienduizenden Irakezen zijn de straat opgegaan in Bagdad om stil te staan bij de dood de Iraanse generaal Qassem Soleimani en een Iraakse militieleider. Zij kwamen precies een jaar geleden om het leven door een Amerikaanse drone-aanval bij de luchthaven van de Iraakse hoofdstad.
Betogers trokken in Bagdad massaal naar het grote Tahrirplein om te demonstreren. Ze scandeerden anti-Amerikaanse leuzen, zoals „Amerika is de grote Satan.” Een militieleider sprak demonstranten toe en beloofde wraak op degenen die de aanval uitvoerden. Ook riep hij op tot het vertrek van Amerikaanse troepen uit Irak.
Duizenden in het zwart geklede mensen trokken ’s nachts al richting het vliegveld waar Soleimani en negen andere mannen de dood vonden. De dood van de Iraniër wordt ook herdacht in andere landen in de regio, waaronder Syrië, Libanon en Jemen. Iran heeft daar veel invloed.
De liquidatie van Soleimani, een van de machtigste mannen in Iran, deed de spanning tussen Teheran en Washington vorig jaar verder oplopen. Iran vuurde na zijn dood als vergelding raketten af op Amerikaanse doelen in buurland Irak. Amerikaanse media berichten dat dit weekend rekening wordt gehouden met nieuwe wraakacties.
Ook Israël, een belangrijke Amerikaanse bondgenoot, zou zich uit voorzorg voorbereiden op een mogelijke Iraanse aanval. Een bron binnen het leger zei tegen de krant The Jerusalem Post dat ook rekening wordt gehouden met een aanval door bondgenoten van Iran in landen als Jemen of Irak.
De autoriteiten in Irak hebben uit voorzorg extra veiligheidsmaatregelen genomen, ook bij de zogeheten Groene Zone. Daar bevinden zich buitenlandse ambassades en overheidsdiensten. De Amerikaanse ambassade is daar vorige maand nog onder vuur genomen met raketten. President Donald Trump waarschuwde daarna dat hij Iran „verantwoordelijk zal houden als ook maar één Amerikaan wordt gedood.”
MSN 03.01.2021 Iran herdenkt deze week Qassem Soleimani, de generaal van de Revolutionaire Garde die ongeveer een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten. Soleimani wordt in de Islamitische Republiek en door veel sjiieten in het Midden-Oosten als een held en een martelaar gezien, maar door de VS en veel soennitische moslims als een terrorist. Zijn dood deed de spanningen tussen Iran en de VS aan het begin van het vorige jaar hoog oplopen.
Sinds Soleimani’s dood in de Irakese hoofdstad Bagdad op 3 januari 2020 werden in Iran al vele rouwoptochten gehouden. ‘Martelaar’ Soleimani is sindsdien dikwijls terug te zien op portretten en als standbeeld, en krijgt binnenkort ook een eigen televisieserie.
Door de dood van Soleimani (62) stegen de spanningen tussen Iran en aartsvijand Amerika tot een hoogtepunt. Eerder had de terugtrekking van de VS uit de atoomdeal met Iran op initiatief van president Donald Trump al had gezorgd voor een omslag in de verhoudingen. Onder president Barack Obama, die zich voor de deal had ingespannen, was daarvoor juist dooi ingetreden in de ijzige betrekkingen tussen Iran en de VS.
De herdenking begint zondag, enkele weken voordat president Trump, die de raketaanval gelastte, het Witte Huis verlaat. Soleimani had het commando over de Quds-Brigade, de tak van de Revolutionaire Garde die voorbij de landsgrenzen meevecht met Irans bondgenoten. In zijn laatste jaren was Soleimani met name actief in Syrië en Irak.
De herdenking wordt gehouden terwijl het met sancties worstelende Iran ook te maken heeft met een van de ernstigste corona-uitbraken van het Midden-Oosten. Volgens de cijfers van de Johns Hopkins Universiteit is het coronavirus er bij meer dan 1,2 miljoen personen vastgesteld, van wie er meer dan 55.000 zijn overleden aan de gevolgen.
AD 02.01.2021 Een jaar na de moord op generaal Qassem Soleimani dagen Iran en de Verenigde Staten elkaar als volleerde vechtsporters uit in een ‘staredown’.
Zware prijs
De dreigementen vliegen over en weer. Iran waarschuwt dat het is voorbereid op een Amerikaanse aanval, mocht president Donald Trump daar in zijn laatste weken als president nog toe besluiten. Op zijn beurt waarschuwt het Witte Huis dat Iran een zware prijs betaalt als het de dood van Qassem Soleimani een jaar na dato wil ‘herdenken’ met een aanval op Amerikaanse doelen in het Midden-Oosten.
De Iraanse leiding besteedt dezer dagen uitvoerig aandacht aan het overlijden van zijn topgeneraal, die op 3 januari 2020 om het leven kwam bij een Amerikaanse precisieaanval met een drone op de luchthaven van Bagdad.
Soleimani, commandant van het Quds-regiment, een elite-eenheid binnen de Republikeinse Garde, stond op het punt van vertrekken na overleg in Irak. De aanslag raakte de Iraanse leiders in het hart. Soleimani was ‘een held van de Islamitische Revolutie’ en gold als een naaste vertrouweling van Opperste Leider, ayatollah Ali Khamenei.
Iran nam vijf dagen na de aanslag wraak met een raketaanval op een Amerikaanse basis in Irak, uitgevoerd door sji’itische milities die trouw zijn aan hun geloofsgenoten in Iran. Bij de aanval raakten ongeveer 100 Amerikaanse soldaten gewond. Achteraf beschouwd zijn beide landen toen nog nooit zo dicht bij een uitslaande oorlog geweest.
Een jaar later lopen de spanningen opnieuw hoog op. Vorige week stuurden de Amerikaanse strijdkrachten twee B52-bommenwerpers naar het Midden-Oosten voor ‘flyovers’, om Iran te laten zien dat het menens is mocht het de dood van Soleimani opnieuw willen wreken.
Ook werd een onderzeeër met kernraketten aan boord naar de Golfregio gestuurd. Tweets van Donald Trump lieten niets aan onduidelijkheid over. ,,We horen over aanvullende aanvallen op Amerikanen in Irak. Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na’’, aldus Trump.
Gezond advies aan Iran: Als er één Amerikaan wordt gedood, houd ik Iran ervoor verantwoordelijk. Denk er goed over na, aldus Donald Trump.
Slagveld
Het overvliegen van de B52-bommenwerpers zorgde voor extra oorlogstaal in Iran. Generaal Hossein Salami, de commandant van de Republikeinse Garde (ayatollah Khamenei’s eigen leger), hamerde erop dat ‘Iran elke Amerikaanse agressie’ zal weerstaan.
,,We geven onze vijanden het laatste woord op het slagveld’’, zei Salami tijdens een herdenkingsplechtigheid op de Universiteit van Teheran. Behalve Iraanse leiders waren ook leden van de familie Soleimani en vertegenwoordigers van bondgenoten uit Syrië, Libanon en Palestina aanwezig.
Soleimani’s opvolger bij het Quds-regiment, generaal Esmail Ghaani, deed er een schepje bovenop. ,,We zijn van niemand bang’’, aldus Ghaani, zonder de VS bij naam te noemen. Hij waarschuwde voor ‘vrijheidszoekers’ die ‘in jullie eigen huis wraak kunnen nemen voor deze terreurmisdaad’.
Iran zal niet rusten, voordat de ‘moordenaars voor de rechter zijn gebracht’. ,,Zij zullen niet ontsnappen aan recht en rechtvaardigheid’’, beloofde Iraans hoogste rechter, Ebrahim Raisi, tijdens de bijeenkomst. ,,Met de aanslag op Soleimani hebben de VS de Iraakse soevereiniteit, internationale wetgeving en het charter van de Verenigde Naties geschonden.’’
De wraakgevoelens in Iran zijn na de dood van Qassem Soleimani nog eens extra gevoed door de moord, eind november, op zijn belangrijkste kerngeleerde, Mohsen Fakhrizadeh. De ‘nationale atoombaas’ reed in Absard ten oosten van Teheran in een hinderlaag.
Zijn auto werd doorzeefd vanuit een geparkeerde Nissan, vol automatische mitrailleurs die op afstand werden bediend. De moordaanslag zou het werk zijn geweest van agenten van de Israëlische geheime dienst Mossad, met instemming van de Amerikaanse regering.
Met of zonder een militaire confrontatie blijft Iran een groot hoofdpijndossier voor de nieuwe Amerikaanse president, Joe Biden. Iran heeft nu ook besloten om uranium (U-235) tot 20 procent te verrijken. Dat is in strijd met het kernakkoord uit 2015 dat slechts een verrijking tot vier procent toestaat, voldoende om te kunnen worden gebruikt voor kernenergie.
Het besluit om tot 20 procent te verrijken – mogelijk als opstapje naar 90 procent of meer (vereist voor de productie van kernwapens) is tot nu toe de belangrijkste schending van de overeenkomst waaraan Iran zich niet langer gebonden acht, omdat de VS de gemaakte afspraken in mei 2018 hebben verscheurd.
Volgens Donald Trump is het akkoord ‘een lachertje’ en hield Iran zich niet aan de afspraken om geen eigen kernwapen te ontwikkelen, een conclusie die door controleurs van het Internationaal Atoomagentschap werd weersproken.
Volgens hen werkte Iran niet aan kernwapens. Desondanks kondigde Trump nieuwe harde sancties af tegen Iran, dat juist had ingestemd met het akkoord in ruil voor het intrekken van westerse strafmaatregelen. Daarom voelt Iran zich niet meer geroepen om aan alle bepalingen te voldoen.
Het laatste wat we willen, zijn kernwapens in dat deel van de wereld, aldus Joe Biden.
Nieuw leven
De andere ondertekenaars van het kernakkoord – Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Rusland en China – spreken de hoop uit dat de overeenkomst nieuw leven kan worden ingeblazen. Daarbij is vooral de hoop gevestigd op Joe Biden. De voormalige vice-president onder Obama die het akkoord ondertekende, wil zich weer aansluiten bij de overeenkomst en de sancties verzachten op voorwaarde dat Iran ‘zich strikt houdt aan de gemaakte afspraken’.
,,Het laatste wat we willen, zijn kernwapens in dat deel van de wereld’’, zei Biden onlangs tegenover The New York Times. Iran is op zijn beurt bereid om weer aan de bepalingen te voldoen ‘als mijnheer Biden terugkeert naar de situatie in 2017′. ,,Dan doen wij dat ook’’, aldus de Iraanse president, Hassan Rouhani.
MSN 02.01.2021 De Verenigde Staten hebben onverwachts het vliegdekschip USS Nimitz teruggetrokken uit het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Christopher Miller wil volgens bronnen van The New York Times “de-escaleren” en een nieuwe crisis met Iran voorkomen. Daar wordt dit weekend de dood herdacht van de machtige generaal Qassem Soleimani, die omkwam door een Amerikaanse drone-aanval.
Soleimani, leider van een elitebrigade van de Iraanse Revolutionaire Garde, kwam op 3 januari 2020 om het leven in Bagdad. Iran sloeg later terug door raketten af te vuren op Amerikaanse doelen in Irak. De spanning liep de afgelopen weken weer op. Zowel Iraanse functionarissen als de Amerikaanse president Donald Trump hebben dreigende taal geuit. Het is onduidelijk of Trump was geïnformeerd over het besluit om de Nimitz terug te trekken.
Miller legt met zijn besluit een verzoek van de legerleiding naast zich neer. Generaal Kenneth F. McKenzie Jr., die gaat over de Amerikaanse troepen in de regio, wilde de inzet van de Nimitz juist verlengen. Ook andere hoge militairen zouden verrast zijn geweest over het besluit van de minister, die het vliegdekschip laat terugkeren naar zijn thuishaven.
Gevoelig moment
Het vertrek van de Nimitz komt op een gevoelig moment. De Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat Iran en zijn bondgenoten mogelijk een aanval voorbereiden om de dood van Soleimani te wreken. De Iraanse luchtverdediging en andere eenheden zouden in verhoogde staat van paraatheid zijn gebracht. Ook zouden meer raketten en drones naar buurland Irak zijn verplaatst.
Ingewijden zeggen dat onduidelijk is of de Iraniërs van plan zijn Amerikaanse troepen aan te vallen, of juist voorbereidingen treffen om zich te verdedigen tegen een Amerikaanse aanval. “Dit is een klassiek veiligheidsdilemma. Manoeuvres aan beide kanten kunnen verkeerd worden geïnterpreteerd en dat verhoogt de kans dat verkeerde inschattingen worden gemaakt”, zegt voormalig topgezant Brett McGurk tegen de krant.
NOS 02.01.2021 De Verenigde Staten halen het vliegdekschip USS Nimitz terug uit de wateren in het Midden-Oosten. Waarnemend minister van Defensie Miller zou zo de spanningen met Iran willen verminderen om een nieuwe confrontatie te voorkomen, schrijft The New York Times.
Het besluit komt onverwacht: president Trump bedreigt Iran geregeld op Twitter, en in november zou hij door zijn belangrijkste adviseurs op het laatste moment zijn afgehouden van een militaire aanval op nucleaire installaties in Iran.
Amerika is ervan overtuigd dat Iran nog steeds werkt aan de ontwikkeling van een kernwapen. Komend president Biden wil weer gesprekken aanknopen met de leiders in Teheran; een Amerikaanse aanval op Iran zou daar zo goed als zeker een streep door halen.
Herdenking vermoorde generaal
Morgen herdenkt Iran de dood van generaal Suleimani, die een jaar geleden bij een Amerikaanse raketaanval werd gedood, net toen hij in de Iraakse hoofdstad Bagdad was geland voor een bezoek. De Amerikanen zijn daarom op hun hoede en houden rekening met een wraakactie tegen Amerikaanse diplomaten of militairen. Om het risico daarop te verminderen, zou de USS Nimitz nu terug naar huis worden gehaald, als blijk van goede wil.
Voormalige functionarissen van het Pentagon hebben kritiek op het besluit. “Iran krijgt verschillende signalen, en dat verkleint onze mogelijkheden op precies het verkeerde moment.” De afgelopen weken had de VS zijn militaire aanwezigheid in de regio juist opgevoerd om Iran af te schrikken.
De Nimitz en andere oorlogsschepen waren naar het Midden-Oosten gedirigeerd, mede om de terugtrekking van Amerikaanse militairen uit Irak, Afghanistan en Somalië te beschermen, schrijft The New York Times. Enkele dagen geleden vlogen B-52-bommenwerpers drie keer dicht langs de Iraanse kust. Ook werd voor het eerst in bijna tien jaar een onderzeeër naar de Perzische Golf gestuurd die Tomahawk-raketten kan afvuren.
MSN 02.01.2021 Iran is van plan uranium te gaan verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat heeft het internationaal atoomagentschap IAEA vrijdag laten weten.
Iran lapte al eerder de nucleaire deal met westerse landen aan zijn laars, nadat de VS zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en president Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium als is toegestaan. Ook overschreed het al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op een prominente Iraanse atoomwetenschapper, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft altijd de ontwikkeling van een eigen atoombom ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkte uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken.
MSN 02.01.2021 Iran heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) geïnformeerd dat het van plan is om uranium te verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat liet het agentschap vrijdag weten.
Iran hield zich al eerder niet aan de nucleaire deal met westerse landen, nadat de Verenigde Staten zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en de Amerikaanse president Donald Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium dan is toegestaan.
Ook overschreed het land al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd. Iran mag uranium 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar heeft het nu al tot 4,5 procent verrijkt.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op de prominente Iraanse atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft de ontwikkeling van een eigen atoombom altijd ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkt uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken. Daarvoor is verrijking tot zeker 90 procent nodig.
NU 02.01.2021 Iran heeft het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) geïnformeerd dat het van plan is om uranium te verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat liet het agentschap vrijdag weten.
Iran hield zich al eerder niet aan de nucleaire deal met westerse landen, nadat de Verenigde Staten zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en de Amerikaanse president Donald Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium dan is toegestaan.
Ook overschreed het land al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd. Iran mag uranium 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar heeft het nu al tot 4,5 procent verrijkt.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op de prominente Iraanse atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft de ontwikkeling van een eigen atoombom altijd ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkt uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken. Daarvoor is verrijking tot zeker 90 procent nodig.
NOS 02.01.2021 Iran heeft de atoomwaakhond van de Verenigde Naties laten weten dat het uranium wil verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, een niveau waarop het land uranium verrijkte voor het atoomakkoord uit 2015.
De aankondiging is de nieuwste in een reeks besluiten waar Iran het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) van op de hoogte heeft gesteld en waarmee het land de afspraken uit 2015 steeds verder schendt. Zo verrijkte het land tien keer meer uranium dan volgens de deal is toegestaan. Daarnaast mag Iran uranium niet verder dan 3,67 procent zuiverheid verrijken, maar het zit het nu al op 4,5 procent. Voor een nucleair wapen moet uranium overigens tot boven de 90 procent zuiverheid worden verrijkt.
Het Iraanse parlement nam vorige maand een wet aan waarin werd vastgelegd dat het verrijken van uranium moet worden opgeschroefd in nieuwe installaties. Dat zal gebeuren in de atoomfaciliteit die is gebouwd in een berg in Fordo, ten zuiden van Teheran. Wanneer Iran ermee gaat beginnen, is niet duidelijk.
De wet is vermoedelijk een reactie op de liquidatie van de prominente Iraanse nucleaire wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh, die werd gezien als het brein achter het nucleaire programma van het land. Volgens Iran zat Israël achter die moordaanslag.
Fragiel akkoord
Het atoomakkoord werd getekend door Iran, de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Met de deal moest worden voorkomen dat Iran een nucleair wapen zou produceren. In ruil daarvoor werden internationale sancties tegen Iran geschrapt.
In 2018 kondigde president Trump aan dat de VS zich eenzijdig zou terugtrekken uit het akkoord, omdat Iran ondanks de deal zou zijn doorgegaan met het ontwikkelen van kernwapens. VS schroefde de sancties daarna weer op. Iran zegde het akkoord een jaar later deels op.
Telegraaf 01.01.2021 Iran is van plan uranium te gaan verrijken tot een zuiverheid van 20 procent, veel meer dan is afgesproken in het atoomakkoord van 2015. Dat heeft het internationaal atoomagentschap IAEA vrijdag laten weten.
Iran lapte al eerder de nucleaire deal met westerse landen aan zijn laars, nadat de VS zich hadden teruggetrokken uit het akkoord en president Trump weer sancties tegen het land instelde. Zo verrijkte Iran tien keer zoveel uranium als is toegestaan. Ook overschreed het al eerder de mate van puurheid van uranium die in het atoomakkoord was vastgelegd.
Iran verwees in een verklaring aan het atoomagentschap naar een besluit van het Iraanse parlement vorige maand om meer en sneller uranium te gaan verrijken met nieuwe installaties. Dat besluit zou een reactie zijn op de dodelijke aanslag op een prominente Iraanse atoomwetenschapper, die werd gezien als het brein achter pogingen van Teheran om een atoombom te maken. Iran heeft altijd de ontwikkeling van een eigen atoombom ontkend.
De bedoeling van de nucleaire deal met Iran was dat het land slechts over laag verrijkt uranium zou beschikken, zodat het langere tijd nodig zou hebben om het hoogverrijkte uranium te verkrijgen dat nodig is om een atoombom te maken.
RTL 27.11.2020 De Iraanse regering heeft laten weten dat de wetenschapper Mohsen Fakhrizadeh vandaag is omgebracht in de Iraanse hoofdstad Teheran. Fakhrizadeh was een prominent kernwetenschapper en stond aan het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma.
Er is nog een boel onduidelijk over de moord op Fakhrizadeh. Volgens Iraanse staatsmedia zou de wetenschapper zijn aangevallen toen hij in zijn auto zat, net buiten Teheran. Er wordt gesproken over ‘een explosie, gevolgd door geweervuur’. Fakhrizadeh werd nog met een helikopter naar het ziekenhuis gebracht maar kwam daar uiteindelijk te overlijden.
Israëlische rol
Het is nog onduidelijk wie de moord heeft gepleegd. Javad Zarif, de Iraanse minister van buitenlandse zaken, spreekt van een terroristische daad, met een ‘Israëlische rol’.
Iran wijst hiermee naar Israël als schuldigen in de moord op Fakhrizadeh. Van Israël is al langer bekend dat het een fel tegenstander is van het Iraanse kernprogramma. In het verleden werd er gewezen naar de Israelische geheime dienst;,de Mossad, bij de dood van andere kernwetenschappers. Een beschuldiging die Israël zelf altijd heeft ontkend.
‘Onthoud die naam, Fakhrizadeh’
Toch was de wetenschapper in kwestie bekend bij de Israëliërs. Fakhrizadeh werd twee jaar geleden door Netanyahu genoemd als het hoofd van het Iraanse kernwapenprogramma. “Onthoud die naam, Fakhrizadeh”, verklaarde Netanyahu toentertijd.
Ook de Amerikanen worden gezien als mogelijk daders. In januari van dit jaar werd de Iraanse generaal Qassem Soleimani omgelegd in een Amerikaanse drone-aanval. President Trump zou recentelijk nog aan zijn kabinet gevraagd hebben of het mogelijk was om luchtaanvallen uit te voeren op Iraanse kerncentrales.
Iran’s kernprogramma is al langer een heet hangijzer in de internationale politiek. Iran begon begin 21ste eeuw stiekem met het verrijken van uranium. Iran beweerde zelf dat het kernprogramma bedoeld was om het land van energie te voorzien maar het Westen was bang dat Iran bezig was met de productie van kernwapens.
Na jaren van onderhandelingen bereikte Iran uiteindelijk een deal met de VS en Europa over het eigen kernprogramma, de ‘Iran-deal’. Iran zou geen uranium meer verrijken en zou het internationale waarnemers toelaten die erop toe konden zien dat de Iraniërs geen kernwapens produceren. In ruil daarvoor zou het Westen sancties tegen Iran opheffen.
De deal leek een succes, totdat de VS onder president Trump zich terugtrok uit de deal. Trump was van mening dat Iran niet te vertrouwen was, hij werd hierin gesteund door Israël wat altijd al tegen de deal was. Europa wou de deal behouden maar is zich ook steeds kritischer gaan opstellen tegen Iran. In januari van dit jaar beschuldigde de EU Iran ervan beloftes uit de deal niet na te komen.
RTL 14.11.2020 De op een na hoogste leider van al-Qaeda is drie maanden geleden in het geheim vermoord in Iran. Dat bevestigen inlichtingsfunctionarissen aan de Amerikaanse krant The New York Times. Abdullah Ahmed Abdullah werd samen met zijn dochter gedood door twee huurmoordenaars op een motorfiets.
Abdullah Ahmed Abdullah, ook wel bekend als Abu Muhammed al-Masri, wordt ervan beschuldigd een van de meesterbreinen te zijn van de dodelijke aanslagen op Amerikaanse ambassades in Afrika in 1998. Hij werd op 7 augustus, de datum waarop die aanslagen in 1998 plaatsvonden, op straat in Teheran gedood.
Israëlische agenten
Functionarissen zeggen tegen The New York Times dat de aanval werd uitgevoerd door Israëlische agenten in opdracht van de Verenigde Staten. Ook de dochter van al-Masri, Miriam, kwam bij die aanval om het leven. Zij was de weduwe van Osama bin Ladens zoon Hamza bin Laden.
Er waren al langer geruchten dat al-Masri dood was, maar die werden nooit bevestigd. Al-Qaeda heeft de dood van een van zijn topleiders nooit bekendgemaakt en geen enkel land heeft er publiekelijk de verantwoordelijkheid voor opgeëist.
Iran ontkent nog steeds dat de man in Teheran is gedood. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen terroristen van al-Qaeda op Iraans grondgebied, en proberen Washington en Tel Aviv met dit soort ‘leugens en valse informatie’ van tijd tot tijd om Iran aan dergelijke groepen te linken.
Beloning van 10 miljoen
Al-Masri is in de VS aangeklaagd voor de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998, waarbij 224 mensen omkwamen en honderden gewonden vielen. De FBI bood tien miljoen dollar beloning voor informatie die leidt tot zijn arrestatie.
Het verhaal van een oud-militair over een mogelijk onrechtmatige beschieting in 2007 in de Afghaanse provincie Uruzgan, waarover Trouw bericht, roept veel vragen en gevoeligheden op, ook bij Uruzgan-veteranen en militaire vakbonden. “Dit blijft natuurlijk altijd een lastig en gevoelig onderwerp”, zegt voorzitter Jan Kropf van de Bond van Defensiepersoneel (ACOM).
De ex-militair zegt tegen de krant dat bij een beschieting van huizen mogelijk burgerdoden zijn gevallen. Defensie noemt het verhaal “zeer ernstig” en gaat met de oud-militair in gesprek. Daarnaast heeft het departement het Openbaar Ministerie gevraagd te bekijken of er strafbare feiten zijn gepleegd.
Het ministerie wijst er in Trouw op dat de veteraan getraumatiseerd terugkwam uit Afghanistan en dat de ex-militair zich het incident mogelijk helemaal of voor een deel heeft ingebeeld.
Onderzoek
Het Openbaar Ministerie start een onderzoek naar het beschieten van Afghaanse huizen door Nederlandse militairen tijdens een missie in 2007. Mogelijk zijn daarbij burgerslachtoffers gevallen.
Het OM heeft dit besloten nadat Uruzgan-veteraan Servie Hölzken in Trouw vertelde hoe hij en zijn pantsergenie-eenheid huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Hij vuurde naar eigen zeggen op wegrennende mensen die onbewapend waren. Ook nam hij een Afghaanse qala (huis) lange tijd onder vuur omdat mensen zich daar schuilhielden. Hij kreeg opdracht net zo lang door te gaan tot er geen beweging meer was. ,,Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden’’, vertelt Hölzken nu.
Defensie zegt geschrokken te zijn van het verhaal. Een woordvoerder benadrukt dat het departement in de archieven niets is tegengekomen van een incident dat lijkt op dat wat Hölzken beschrijft. “Misschien is het wel gebeurd, maar wij kunnen het niet vinden.”
Het ministerie overweegt om een meldpunt en een onafhankelijke commissie in te stellen. Bij die commissie zouden voormalig militairen mogelijk onrechtmatig gedrag uit het verleden in vertrouwen kunnen melden.
“Veteranen kunnen altijd melding doen van misstanden, maar we willen de drempel zo laag mogelijk maken. Er was al een meldpunt in verband met de inventarisatie van Australische misstanden”, aldus Mike Bos, kolonel en defensiewoordvoerder, in het NOS Radio 1 Journaal.
Veel gelijkenissen
Mike Bos verwijst naar leden van speciale eenheden van het Australische leger die tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht. De misstanden kwamen naar voren uit het Brereton-onderzoek onderzoek dat in november werd gepubliceerd. In dat rapport zijn 23 incidenten onderzocht die voornamelijk in Uruzgan hebben plaatsgevonden. Enkele incidenten vonden plaats in 2009 en 2010, maar het merendeel gebeurde tussen 2012 en 2013.
Het verhaal van een oud-militair over een mogelijk onrechtmatige beschieting in 2007 in de Afghaanse provincie Uruzgan, waarover Trouw bericht, roept veel vragen en gevoeligheden op, ook bij Uruzgan-veteranen en militaire vakbonden. “Dit blijft natuurlijk altijd een lastig en gevoelig onderwerp”, zegt voorzitter Jan Kropf van de Bond van Defensiepersoneel (ACOM).
De ex-militair zegt tegen de krant dat bij een beschieting van huizen mogelijk burgerdoden zijn gevallen. Defensie noemt het verhaal “zeer ernstig” en gaat met de oud-militair in gesprek. Daarnaast heeft het departement het Openbaar Ministerie gevraagd te bekijken of er strafbare feiten zijn gepleegd.
Het ministerie wijst er in Trouw op dat de veteraan getraumatiseerd terugkwam uit Afghanistan en dat de ex-militair zich het incident mogelijk helemaal of voor een deel heeft ingebeeld.
De ex-militair claimt dat de rules of engagement zijnovertreden. Kropf: “Verder onderzoek moet dat nu uitwijzen. Het is heel belangrijk dat er nu gedegen onderzoek komt. Defensie doet dit altijd met volledige transparantie richting het Openbaar Ministerie.”
‘Niet 100 procent geloofwaardig’
Advocaat Michael Ruperti staat regelmatig militairen en veteranen bij in zaken. “Ik vind dat dit soort verhalen niet in de media moet worden gemeld. Daarmee beschuldig je indirect je collega-militairen van oorlogsmisdaden. Als ik zijn advocaat zou zijn geweest, dan had ik hem nooit naar Trouw gestuurd.”
Ook zegt Ruperti nergens te lezen dat de oud-militair zijn verhaal niet kwijt kon bij Defensie. “Ik ga niet zeggen dat ik dit verhaal 100 procent geloofwaardig vind. Ik heb in al die 21 jaar nog nooit zoiets gehoord zoals in Australië is gebeurd.”
Ruperti verwijst naar leden van speciale eenheden van het Australische leger die tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht.
Defensie onderzoekt melding over Australisch exces in Uruzgan
Het ministerie van Defensie onderzoekt een melding van een Nederlandse militair over misstanden van het Australische leger in Afghanistan. De militair was destijds uitgezonden naar Uruzgan. Daar hebben Nederlandse en Australische militairen tussen 2006 en 2010 samengewerkt.
Volgens minister Ank Bijleveld (Defensie) meldde de militair zich een dag na het verschijnen van het onderzoek over excessen gepleegd door Australische troepen in Afghanistan. Special forces hebben daar 39 mensen standrechtelijk geëxecuteerd tussen 2005 en 2016. De meeste incidenten vonden plaats in Uruzgan.
Defensie onderzoekt momenteel of er geen aanwijzingen waren dat Nederland op de hoogte was van de Australische misdaden. “Deze inventarisatie richt zich op operaties van Australische speciale eenheden waarbij met Nederlandse troepen is samengewerkt, of die door Nederlandse militairen zijn ondersteund”, aldus Bijleveld in antwoord op Kamervragen van D66 en SP.
De Australische onderzoekers hebben geen aanwijzingen gevonden dat Nederlandse militairen op de hoogte waren van de misstanden of erbij betrokken waren.
Vragen Kabinet over ernstige misdaden die Australische special forces hebben gepleegd
Het kabinet onderzoekt toch nog een keer of er geen aanwijzingen waren dat Nederland op de hoogte was van ernstige misdaden die Australische special forces in Afghanistan hebben gepleegd. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag in de Tweede Kamer.
Uit onderzoek is naar voren gekomen dat Australische elitetroepen tussen 2005 tot 2016 in Afghanistan 39 mensen illegitiem hebben gedood. Er werden onder anderen gevangen Afghanen doodgeschoten als vorm van ontgroening. Dat was mogelijk door een verziekte cultuur, aldus de hoogste militair van Australië.
Nasleep inzet Australische elitetroepen in Afganistan
Afghanistan eist gerechtigheid na de berichten over Australische gruweldaden tegen Afghaanse burgers. De premier van Australië heeft de Afghaanse president Ashraf Ghani verzekerd dat de militairen die verantwoordelijk zijn voor de moorden voor de rechter worden gebracht, zei de president vrijdag 20.11.2020 in Kaboel.
Het nieuws komt een dag na het vrijgeven van een rapport met duidelijk bewijs dat een groep Australische elitetroepen tussen 2009 en 2013 minstens 39 Afghaanse burgers heeft gedood. Dat gebeurde bij 23 verschillende incidenten.
Volgens het onderzoek zijn 25 daders geïdentificeerd, van wie sommigen nog deel uitmaken van de strijdkrachten. Dit blijkt uit een eigen onderzoek (pdf) van de krijgsmacht. Dat is tevens de conclusie van het Brereton-onderzoek (.pdf), waarvan een samenvatting vandaag openbaar is gemaakt.
Het Nederlandse ministerie van Defensie weet zeker dat er geen Nederlanders betrokken waren bij de oorlogsmisdaden van Australische elitetroepen in Afghanistan. Dat vertelt majoor Peter de Bock donderdag in gesprek met NU.nl, na berichtgeving van de NOS.
Telegraaf 18.02.2021
Defensie werd er vorige week al door Australië van op de hoogte gebracht dat er geen sprake was van Nederlandse betrokkenheid. De andere uitkomsten van het onderzoek ontving Defensie in de nacht van woensdag op donderdag pas en worden door de woordvoerder als “zeer ernstig” bestempeld.
Uit een Australisch rapport kwam naar voren dat speciale eenheden van het Australische leger tijdens hun dienst in Afghanistan in strijd met internationale regels 39 burgers en gevangenen hebben gedood. Een onderzoeksrechter spreekt van oorlogsmisdaden.
MSN 11.03.2021 Afghaanse meisjes mogen straks alleen nog maar voor publiek zingen als dat louter uit vrouwen bestaat, zo heeft het ministerie van Onderwijs besloten. Het ministerie besloot ook dat mannelijke leraren schoolmeisjes geen zangles meer mogen geven.
Op Afghaanse sociale media is woedend gereageerd op het besluit, dat volgens velen erg doet denken aan de het beleid van de Taliban.
Meisjes boven de twaalf jaar mogen alleen nog optreden voor een publiek als dat „voor 100 procent uit vrouwen bestaat” zo maakte het ministerie bekend. Volgens een woordvoerder van het ministerie is het besluit genomen op aandrang van studenten en ouders. Schoolhoofden worden verantwoordelijk gesteld voor het doorvoeren van de maatregel.
Verontwaardiging
Op sociale media wordt met woede en verontwaardiging gereageerd op de beslissing. „Het ziet er niet best uit voor de republiek als ze dezelfde waarden als de Taliban aan gaan hangen” stelt journalist Ruchi Kumar op Twitter. Andere twitteraars vechten het verbod aan met filmpjes van dansende en zingende meisjes.
Rangina Hamidi, de Afghaanse minister van Onderwijs, staat er nu slecht op bij veel twitteraars. „Ik heb eens gelezen dat u een van de ’leidende stemmen’ bent voor Afghaanse vrouwen. Maar ik wist niet dat u uw stem zou gebruiken om die van Afghaanse meisjes af te kappen. Wat is de bedoeling?”, tweette een boze twitteraar.
Beschermd
De minister kreeg ook bijval van mensen die meenden dat de meisjes zo beschermd worden tegen opdringerige mannen, maar haar critici stellen dat dat probleem echt niet weggaat door meisjes te verbieden te zingen.
Sinds de Taliban begin deze eeuw door de Amerikanen uit Kaboel verdreven werden hebben vrouwen in Afghanistan er meer rechten gekregen op het gebied van onderwijs en werk. Veel vrouwen zijn bang die rechten weer kwijt te raken, nu er onderhandeld wordt met de Taliban over een terugkeer in de Afghaanse politiek.
NU 08.03.2021 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft een dwingend voorstel gedaan tot een vredesoverleg tussen de Afghaanse regering en de Taliban. Het beraad zou onder leiding van de Verenigde Naties moeten worden gehouden in Turkije. Dat blijkt uit berichtgeving door het Afghaanse TOLOnews en The New York Times.
Het doel van het vredesoverleg zou het verminderen van gewelddadigheden voor de duur van drie maanden zijn. Uiteindelijk moet dat leiden tot een staakt-het-vuren.
In een felle brief aan de Afghaanse president Ashraf Ghani roept Blinken hem op leiderschap te tonen. Hij stelt dat de regering-Biden het vertrouwen is kwijtgeraakt door de haperende vredesbesprekingen tussen de machthebbers in Kaboel en de Taliban-opstandelingen.
Blinken vraagt Ghani de harde toon die de Amerikaanse minister aanslaat tot zich door te laten dringen omdat die de Amerikaanse frustratie over de gang van zaken reflecteert. Washington vindt dat Ghani zich onbuigzaam opstelt en daarmee het vredesproces verstoort. Het bestaan van de brief is tegenover The New York Times bevestigd door functionarissen in de VS en Afghanistan.
Blinken schreef ook dat de VS nog niet heeft besloten of het land de resterende 2.500 Amerikaanse militairen voor 1 mei 2021 terughaalt uit Afghanistan, zoals ruim een jaar geleden met de Taliban is afgesproken.
Dat akkoord maakte de weg vrij voor vredesbesprekingen tussen de rebellen en de Afghaanse regering, maar sinds het begin in september is er geen vooruitgang geboekt. De gesprekken lopen steeds vast op onderwerpen als de uitwisseling van gevangenen en terugdringing van het geweld.
MSN 07.03.2021 De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft een dwingend voorstel gedaan tot een vredesoverleg tussen de Afghaanse regering en de Taliban. Het beraad zou onder leiding van de Verenigde Naties moeten worden gehouden in Turkije. Dat blijkt uit berichtgeving door het Afghaanse TOLOnews en The New York Times.
Het doel van het vredesoverleg zou het verminderen van gewelddadigheden voor de duur van drie maanden zijn. Uiteindelijk moet dat leiden tot een staakt-het-vuren.
In een felle brief aan de Afghaanse president Ashraf Ghani roept Blinken hem op leiderschap te tonen. Hij stelt dat de regering-Biden het vertrouwen is kwijtgeraakt door de haperende vredesbesprekingen tussen de machthebbers in Kaboel en de Taliban-opstandelingen.
Blinken vraagt Ghani de harde toon die de Amerikaanse minister aanslaat tot zich door te laten dringen omdat die de Amerikaanse frustratie over de gang van zaken reflecteert. Washington vindt dat Ghani zich onbuigzaam opstelt en daarmee het vredesproces verstoort. Het bestaan van de brief is tegenover The New York Times bevestigd door functionarissen in de VS en Afghanistan.
Blinken schreef ook dat de VS nog niet heeft besloten of het land de resterende 2.500 Amerikaanse militairen voor 1 mei terughaalt uit Afghanistan, zoals ruim een jaar geleden met de Taliban is afgesproken.
Dat akkoord maakte de weg vrij voor vredesbesprekingen tussen de rebellen en de Afghaanse regering, maar sinds het begin in september is er geen vooruitgang geboekt. De gesprekken lopen steeds vast op onderwerpen als de uitwisseling van gevangenen en terugdringing van het geweld.
MSN 13.02.2021 De Duitse regering wil dat haar militairen langer in Afghanistan blijven, maakte minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas zaterdag bekend. Na de Verenigde Staten levert Berlijn het grootste contingent militairen in het Zuid-Aziatische land.
De vredesonderhandelingen tussen de Afghaanse overheid en de Taliban “zullen niet voor eind maart zijn afgesloten” als het mandaat van de Duitse troepen afloopt, zei Maas tegen Duitse media. “Daarom moet we ons voorbereiden op verschillende scenario’s, waaronder een nieuw mandaat van de Bondsdag.”
De Duitse troepen maken deel uit van de 10.000 man sterke troepenmacht van de NAVO in Afghanistan. Defensieministers van het bondgenootschap spreken later deze maand over de toekomst van de missie. Aan de NAVO-missie Resolute Support nemen momenteel zo’n 150 Nederlandse militairen deel, aldus het ministerie van Defensie in Den Haag. De hoofdtaak bestaat uit het trainen en adviseren van Afghaanse veiligheidsdiensten.
De Taliban en de Verenigde Staten zijn overeengekomen dat in mei dit jaar alle Amerikaanse troepen uit het land zijn teruggetrokken. Er zitten nu nog zo’n 2500 Amerikaanse militairen in Afghanistan, het kleinste aantal sinds het begin van de oorlog in 2001.
NU 19.01.2021 De Nederlandse militair van de Koninklijke Landmacht die zaterdag tijdens een schietoefening in Afghanistan aan zijn arm gewond raakte, is terug in Nederland. Hij kwam in de nacht van maandag op dinsdag aan op Vliegbasis Eindhoven, bevestigt een woordvoerder van Defensie dinsdag in gesprek met NU.nl.
De militair is in Afghanistan geopereerd aan zijn arm en zijn toestand is stabiel. Hij is teruggebracht naar Nederland, omdat volgens de zegsman in Afghanistan de specialistische zorg ontbreekt die de militair nodig heeft. Het ging hierbij om een medische vlucht. De militair heeft inmiddels met zijn familie kunnen spreken.
De man raakte gewond tijdens een schietoefening op Kamp Marmal in Noord-Afghanistan. Wat er precies is gebeurd, is nog niet helemaal duidelijk. Volgens het AD werd hij geraakt door een kogel van een collega. De Defensie-woordvoerder kan dit desgevraagd tegenover NU.nl “bevestigen noch ontkrachten”. De marechaussee op het kamp doet onderzoek naar het incident.
De landmachtmilitair maakte deel uit van de NAVO-missie Resolute Support. Voor die missie zijn circa 150 Nederlandse militairen gelegerd in Mazar-i-Sharif, een stad in het noorden van Afghanistan nabij de grens met Oezbekistan.
MSN 19.01.2021 De Nederlandse militair van de Koninklijke Landmacht die zaterdag tijdens een schietoefening in Afghanistan aan zijn arm gewond raakte, is terug in Nederland. Hij kwam in de nacht van maandag op dinsdag aan op Vliegbasis Eindhoven, bevestigt een woordvoerder van Defensie dinsdag in gesprek met NU.nl.
De militair is in Afghanistan geopereerd aan zijn arm en zijn toestand is stabiel. Hij is teruggebracht naar Nederland, omdat volgens de zegsman in Afghanistan de specialistische zorg ontbreekt die de militair nodig heeft. Het ging hierbij om een medische vlucht. De militair heeft inmiddels met zijn familie kunnen spreken.
De man raakte gewond tijdens een schietoefening op Kamp Marmal in Noord-Afghanistan. Wat er precies is gebeurd, is nog niet helemaal duidelijk. Volgens het AD werd hij geraakt door een kogel van een collega. De Defensie-woordvoerder kan dit desgevraagd tegenover NU.nl “bevestigen noch ontkrachten”. De marechaussee op het kamp doet onderzoek naar het incident.
De landmachtmilitair maakte deel uit van de NAVO-missie Resolute Support. Voor die missie zijn circa 150 Nederlandse militairen gelegerd in Mazar-i-Sharif, een stad in het noorden van Afghanistan nabij de grens met Oezbekistan.
NOS 17.01.2021 De Nederlandse militair die gewond raakte bij een schietoefening op Kamp Marmal, is door een collega-militair in zijn arm geschoten. Diens advocaat Michael Ruperti bevestigt dat na berichtgeving van het AD.
Het incident op het kamp in het noorden van Afghanistan gebeurde gisteren. De militair is geopereerd in het veldhospitaal van het kamp. Volgens het ministerie van Defensie wordt hij voor verdere zorg naar Nederland overgebracht. Zijn toestand is stabiel.
Ruperti zegt dat zijn cliënt wordt ondervraagd, maar hij kan daar verder niets over zeggen omdat het onderzoek door de marechaussee nog in volle gang is.
Resolute Support
In Afghanistan zijn sinds 2015 zo’n 150 Nederlandse militairen actief die meewerken aan de NAVO-missie Resolute Support. Doel van de missie is het ondersteunen van het veiligheidsapparaat, leger en politie in Afghanistan.
De Nederlanders blijven tot eind 2021 actief in het gebied.
AD 17.01.2021 De militair die op kamp Marmal in Afghanistan tijdens een training gewond raakte, blijkt door een Nederlandse collega in zijn arm te zijn geschoten. Het slachtoffer is direct na het incident geopereerd in het veldhospitaal op het kamp. Zijn toestand is stabiel.
Het ongeluk gebeurde tijdens een schietoefening. Wat er precies misging, is nog niet duidelijk. De schutter wordt verhoord door de marechaussee. Advocaat Michael Ruperti die de militair bijstaat, bevestigt dat zijn cliënt wordt ondervraagd, maar kan verder geen toelichting geven omdat het onderzoek nog loopt. Ook de marechaussee wil niet op de zaak ingaan.
Het is niet voor het eerst dat militairen gewond raken tijdens schietoefeningen op missie. In 2017 schoot een Nederlandse militair op hetzelfde kamp in Afghanistan ook per ongeluk op een collega. In 2015 had een peshmerga-strijder alle geluk van de wereld toen hij door een Nederlandse sergeant per ongeluk in zijn borst werd geschoten. Hij overleefde het ongeval.
Het gebeurde toen ze oefenden hoe ze een huis moesten bestormen. De sergeant wilde met zijn eigen dienstwapen zijn pupillen schrik aanjagen als ze fouten maakten, omdat maar niet tot hen wilde doordringen dat elke misstap fatale gevolgen kan hebben. Hij deed dat al eerder met een leeg pistool, maar nu bleek er toch nog een kogel in zijn wapen te zitten. De militair werd veroordeeld tot een taakstraf van zestig uur.
RTL 17.01.2021 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn twee vrouwelijke rechters van het Hooggerechtshof doodgeschoten. Dat meldt een woordvoerder van het Hooggerechtshof.
De laatste maanden wordt Kabul regelmatig opgeschrikt door gerichte aanslagen. “Twee gewapende mannen hebben hun voertuig aangevallen, terwijl ze op weg waren naar het werk”, zegt de woordvoerder over de aanslag op de rechters. Voor het Hooggerechtshof werken zo’n tweehonderd vrouwelijke rechters.
De aanslag komt amper twee dagen nadat het Amerikaanse ministerie van Defensie had aangekondigd dat het aantal Amerikaanse troepen in Afghanistan wordt teruggebracht tot 2500, het laagste aantal in de oorlog die al bijna 20 jaar woedt.
Meer mensen omgebracht
De afgelopen weken zijn al verschillende bekende Afghanen, zoals journalisten, politici en mensenrechtenactivisten, omgebracht in Afghanistan. De autoriteiten in Kabul wijzen voor dat geweld naar de taliban, hoewel terreurorganisatie Islamitische Staat regelmatig dergelijke aanslagen heeft opgeëist.
Geweld houdt Afghanistan in zijn greep terwijl onderhandelaars van de regering en de radicale taliban in Qatar proberen een vredesakkoord te sluiten.
NOS 17.01.2021 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn twee vrouwelijke rechters van het Hooggerechtshof doodgeschoten, meldt een woordvoerder van het hof. De twee waren in een auto van het Hooggerechtshof op weg naar hun werk toen ze in een hinderlaag werden gelokt en om het leven werden gebracht. De chauffeur overleefde de aanslag.
De hoofdstad wordt de laatste maanden geregeld opgeschrikt door aanslagen op klaarlichte dag op politici, aanklagers, journalisten en activisten. Niemand heeft de aanslag tot dusver opgeëist, de Taliban ontkennen iedere betrokkenheid.
De aanslagen vinden plaats tegen de achtergrond van de vredesonderhandelingen tussen de Afghaanse regering en de Taliban die in Qatar plaatsvinden. De Afghaanse regering beschuldigt de Taliban ervan achter de recente aanslagen te zitten; de Taliban zeggen juist dat de regering opdracht heeft gegeven tot de moorden om het vredesproces te ontwrichten. Islamitische Staat heeft een aantal recente aanslagen in Afghanistan opgeëist.
Afghanistan, waar vrouwen tijdens het schrikbewind van de Taliban (1996-2001) van scholen en universiteiten werden geweerd, telde vorig jaar 250 vrouwelijke rechters.
NU 17.01.2021 Een militair van de Koninklijke Landmacht is zaterdag tijdens een schietoefening op Kamp Marmal in Noord-Afghanistan gewond geraakt aan zijn arm. Zijn toestand is stabiel. Het is nog onduidelijk wat er precies is gebeurd, meldt Defensie.
De Nederlandse militair werd na het incident overgebracht naar een veldhospitaal, waar hij werd geopereerd door Nederlandse medici. Hij zal naar Nederland worden gebracht voor verdere zorg.
Defensie schrijft dat de landmachtmilitair deel uitmaakt van de NAVO-missie Resolute Support. Voor die missie zijn zo’n 150 Nederlandse militairen in Mazar-i-Sharif, een stad in het noorden van Afghanistan nabij de grens met Oezbekistan.
Ze trainen en adviseren daar de Afghaanse veiligheidsdiensten en begeleiden hen bij de logistiek, verbindingen en bedrijfsvoering
De familie van de militair is geïnformeerd. De marechaussee op het kamp doet onderzoek naar het incident.
NOS 16.01.2021 In Afghanistan is verspreid over het land een reeks dodelijke aanslagen gepleegd. Daarbij kwamen vooral militairen en politiemensen om het leven.
In de westelijke provincie Herat was gisteravond de bloedigste aanslag. Die werd gepleegd door twee Talibanstrijders die waren doorgedrongen tot een militaire basis. Veiligheidstroepen zaten op dat moment te eten. De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist en zegt dat beide strijders zijn ontkomen. Zeker twaalf militieleden zijn gedood.
Kabul en Jalalabad
In de hoofdstad Kabul ontplofte langs de kant van de weg een bom toen een auto met politieagenten voorbijreed. Twee agenten zijn daarbij omgekomen. Een derde raakte gewond.
In de Oost-Afghaanse stad Jalalabad werden twee agenten gedood bij een schietpartij. In de noordelijke provincie Baghlan kwam een politieman om het leven door een bermbom en in het zuiden, in Helmand, werd een agent bij een politiepost gedood door Talibanstrijders.
In de provincie Kandahar, ook in het zuiden van het land, ging een autobom af bij een gebouw van de inlichtingendiensten. Daarna werd er volgens de provinciegouverneur geschoten, waarbij vier aanvallers werden gedood. Of er ook slachtoffers zijn gevallen aan de kant van de veiligheidstroepen is niet bekendgemaakt.
Vredesoverleg
De reeks aanslagen komt op het moment dat de Taliban en de Afghaanse regering vredesoverleg voeren. In de Qatarese hoofdstad Doha stellen ze vast waarover ze moeten praten om tot een oplossing te komen voor de bloedige strijd in het land, die al bijna twintig jaar duurt. De gesprekken begonnen in september en aan beide kanten groeit de frustratie over het aanhoudende geweld.
Telegraaf 16.01.2021 Door een bomaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul en een aanval door Talibanstrijders in de westelijke provincie Herat zijn in totaal veertien mensen omgekomen, hebben de autoriteiten zaterdag bekendgemaakt. Ook elders in het land waren er aanslagen waarbij doden en gewonden vielen.
In Herat openden drie Talibanstrijders vrijdag het vuur op veiligheidstroepen die aan het eten waren en schoten twaalf van hen dood. De aanvallers wisten te ontkomen. In Kabul kwamen twee politieagenten om en een derde raakte gewond toen een bom ontplofte die onder hun auto met een magneet was bevestigd. Niemand heeft die aanslag opgeëist.
In Jalalabad, de hoofdstad van de oostelijke provincie Nangarhar, werden twee agenten doodgeschoten. Wie verantwoordelijk is voor de aanslag is volgens lokale autoriteiten onduidelijk. In de noordelijke provincie Baghlan kwam een politieman om door een bermbom, een tweede agent raakte gewond. In de zuidelijke provincie Helmand vielen Talibanstrijders een controlepost van de politie aan. Een agent werd gedood, twee anderen liepen verwondingen op.
Bij een gebouw van de inlichtingendienst in het district Daman in de zuidelijke provincie Kandahar ontplofte een autobom. Volgens provinciegouverneur Ruhullah Khanzada was er vervolgens een schietpartij waarbij vier aanvallers werden gedood. Het is nog onduidelijk of er ook aan de kant van de veiligheidstroepen slachtoffers zijn gevallen.
In Doha zijn sinds half september vorig jaar vredesbesprekingen gaande tussen de Afghaanse regering en de Taliban. De Taliban blijven zich verzetten tegen een staakt-het-vuren. De Verenigde Staten hebben onlangs hun troepenmacht in het land teruggebracht van 4500 naar 2500 soldaten.
Eind februari 2020 ondertekenden de VS een overeenkomst met de Taliban die voorziet in een geleidelijke terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Afghanistan in ruil voor veiligheidsgaranties die zijn afgegeven door de Taliban.
De Taliban willen de macht heroveren. Ze regeerden over Afghanistan tussen 1996 en 2001. Een door de VS geleide militaire interventie na de aanslagen van 11 september 2001 in de VS maakte een einde aan hun bewind.
Telegraaf 16.01.2021 Een militair van de landmacht is zaterdag in Afghanistan gewond geraakt aan zijn arm. Het gebeurde tijdens een schietoefening op Kamp Marmal bij de stad Mazar-e-Sharif in het noorden van het land, meldt het ministerie van Defensie.
De militair is naar een veldhospitaal op het kamp gebracht en is inmiddels geopereerd. Zijn toestand is stabiel. Hij zal voor verdere zorg naar Nederland worden gevlogen.
Het is nog onbekend wat er precies is gebeurd. De marechaussee op het kamp doet hier onderzoek naar.
De gewonde militair maakt deel uit van de NAVO-missie Resolute Support waar ongeveer 150 Nederlandse militairen deel van uitmaken De Nederlanders adviseren en trainen de Afghaanse veiligheidsdiensten en begeleiden hen bij hun logistiek, verbindingen en bedrijfsvoering.
NOS 16.01.2021 In Afghanistan is een Nederlandse militair gewond geraakt. Dat gebeurde bij een schietoefening op Kamp Marmal, het kamp in het noorden van het land waar de Nederlanders gestationeerd zijn.
De marechaussee onderzoekt wat er precies is gebeurd. De militair raakte gewond aan zijn arm. Hij is geopereerd in het veldhospitaal in het kamp.
De toestand van de gewonde militair is stabiel, meldt het ministerie van Defensie. Voor verdere zorg wordt hij naar Nederland overgevlogen.
De gewonde militair is een van de ongeveer 150 Nederlanders die deel uitmaken van de NAVO-missie Resolute Support. Een van hun taken is het adviseren en trainen van de Afghaanse veiligheidsdiensten.
AD 16.01.2021 Een militair van de landmacht is zaterdag in Afghanistan gewond geraakt aan zijn arm. Dat gebeurde tijdens een schietoefening op Kamp Marmal bij de stad Mazar-e-Sharif in het noorden van het land, meldt het ministerie van Defensie.
De militair is naar een veldhospitaal op het kamp gebracht en is inmiddels geopereerd. Zijn toestand is stabiel. Hij zal voor verdere zorg naar Nederland worden gevlogen.
Het is nog onbekend wat er precies is gebeurd. De marechaussee op het kamp doet hier onderzoek naar.
De gewonde militair maakt deel uit van de NAVO-missie Resolute Support waar ongeveer 150 Nederlandse militairen deel van uitmaken De Nederlanders adviseren en trainen de Afghaanse veiligheidsdiensten en begeleiden hen bij hun logistiek, verbindingen en bedrijfsvoering.
NU 15.01.2021 De Verenigde Staten hebben hun voorgenomen gedeeltelijke terugtrekking van hun troepen uit Afghanistan en Irak voltooid, meldt het Pentagon vrijdag. Het aantal militairen in Afghanistan is verminderd van 4.500 naar 2.500.
Uit Irak zijn vijfhonderd van de drieduizend Amerikaanse militairen vertrokken, zoals president Donald Trump in november had aangekondigd. Het troepenniveau van de VS is nu op het laagste peil in bijna twintig jaar.
“Ons vermogen om het aantal troepen te reduceren is een bewijs van echte vooruitgang”, zegt waarnemend defensieminister Christopher Miller in een verklaring. Volgens hem gaat de terugtrekking niet ten koste van de veiligheid voor de VS. Het is de planning dat alle Amerikaanse troepen in mei weg zijn, aldus Miller.
Trump beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 de troepen naar huis te halen, tot onvrede van de NAVO. In Afghanistan strijden de Amerikanen tegen de extremistische Taliban sinds de aanslagen in de VS van 11 september 2001. In februari vorig jaar spraken de partijen af elkaar voortaan zo veel mogelijk met rust te laten.
De Amerikanen vielen Irak in 2003 binnen. Daar zijn Amerikaanse troepen nu gestationeerd om de dreiging van de terroristische groepering Islamitische Staat (IS) terug te dringen.
NOS 23.12.2020 Het verhaal van een oud-militair over een mogelijk onrechtmatige beschieting in 2007 in de Afghaanse provincie Uruzgan, waarover Trouw bericht, roept veel vragen en gevoeligheden op, ook bij Uruzgan-veteranen en militaire vakbonden. “Dit blijft natuurlijk altijd een lastig en gevoelig onderwerp”, zegt voorzitter Jan Kropf van de Bond van Defensiepersoneel (ACOM).
De ex-militair zegt tegen de krant dat bij een beschieting van huizen mogelijk burgerdoden zijn gevallen. Defensie noemt het verhaal “zeer ernstig” en gaat met de oud-militair in gesprek. Daarnaast heeft het departement het Openbaar Ministerie gevraagd te bekijken of er strafbare feiten zijn gepleegd.
Het ministerie wijst er in Trouw op dat de veteraan getraumatiseerd terugkwam uit Afghanistan en dat de ex-militair zich het incident mogelijk helemaal of voor een deel heeft ingebeeld.
De ex-militair claimt dat de rules of engagement zijnovertreden. Kropf: “Verder onderzoek moet dat nu uitwijzen. Het is heel belangrijk dat er nu gedegen onderzoek komt. Defensie doet dit altijd met volledige transparantie richting het Openbaar Ministerie.”
‘Rillingen over mijn rug’
Jean Debie, voorzitter van de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel (VBM), zegt niet te kunnen beoordelen wat het verhaal doet met andere Uruzgan-veteranen. “Dat kan ik niet beoordelen. Dat is sterk afhankelijk van persoon tot persoon. Het maakt uit in welke situatie je bent geweest: of je ooit zelf in een hinderlaag bent gelopen of dat je op de militaire compound verbleef.”
Wie wel weet hoe het voelt, is Rocky Letteboer. Hij werd als jonge militair, destijds 22, naar Uruzgan uitgezonden. Letteboer is na zijn tijd in Uruzgan arbeidsongeschikt geraakt door wat hij heeft meegemaakt op uitzending. “Als ik vanmorgen de kop lees, dan lopen de rillingen al over mijn rug. Het gaat te ver om over de rug van een van onze maten met psychische problemen over zogenaamde misstanden in Uruzgan te berichten. Alle Uruzgangangers worden onterecht in een kwaad daglicht gezet. Ik vind het mijn plicht om op te komen voor de rest. Ik ben er vandaag ook emotioneel van, en op sociale media heeft iedereen het erover.”
Letteboer kende de oud-militair via via. “Over hem wil ik persoonlijk niets zeggen. Mijn oprechte hoop is dat hij de juiste hulp vindt.” De oud-militair is groot voorstander van een onderzoek. “Alles wordt al gerapporteerd. Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken: er zijn daar geen misstanden gepleegd.”
‘Niet 100 procent geloofwaardig’
Advocaat Michael Ruperti staat regelmatig militairen en veteranen bij in zaken. “Ik vind dat dit soort verhalen niet in de media moet worden gemeld. Daarmee beschuldig je indirect je collega-militairen van oorlogsmisdaden. Als ik zijn advocaat zou zijn geweest, dan had ik hem nooit naar Trouw gestuurd.”
Ook zegt Ruperti nergens te lezen dat de oud-militair zijn verhaal niet kwijt kon bij Defensie. “Ik ga niet zeggen dat ik dit verhaal 100 procent geloofwaardig vind. Ik heb in al die 21 jaar nog nooit zoiets gehoord zoals in Australië is gebeurd.”
Ruperti verwijst naar leden van speciale eenheden van het Australische leger die tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht.
‘Het hangt af van de context’
Advocaat en bijzonder hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops zegt dat het dertien jaar later niet eenvoudig zal zijn om de feiten van destijds te reconstrueren. “En met name ook het verweer te kunnen controleren van de militair dat hij expliciet opdracht had gekregen van zijn superieuren om het vuur te openen. Het feit dat de geweldsinstructies zouden zijn overtreden door de militair betekent op zichzelf nog niet dat hij strafbaar is. Het zal met name afhangen van de context waarin de opdracht werd gegeven maar ook hoe deze in redelijkheid kon worden geïnterpreteerd door de militair.”
Hij vindt het geen verkeerd idee “om een commissie in te stellen, zoals Defensie nu overweegt, waarin oorlogsveteranen mogelijk onrechtmatig gedrag of handelen uit het verleden vertrouwelijk kunnen doorgeven”. Knoops stelde eerder al voor om zulke zaken niet meteen aan het OM te melden maar die eerst door experts binnen Defensie te laten behandelen.
AD 23.12.2020 Het Openbaar Ministerie start een onderzoek naar het beschieten van Afghaanse huizen door Nederlandse militairen tijdens een missie in 2007. Mogelijk zijn daarbij burgerslachtoffers gevallen.
Het OM heeft dit besloten nadat Uruzgan-veteraan Servie Hölzken in Trouw vertelde hoe hij en zijn pantsergenie-eenheid huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Hij vuurde naar eigen zeggen op wegrennende mensen die onbewapend waren. Ook nam hij een Afghaanse qala (huis) lange tijd onder vuur omdat mensen zich daar schuilhielden. Hij kreeg opdracht net zo lang door te gaan tot er geen beweging meer was. ,,Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden’’, vertelt Hölzken nu.
Defensie beschouwt het verhaal van de veteraan in het artikel als ernstig en gaat morgen met hem in gesprek. ,,Het feit dat een Uruzgan-veteraan een dergelijke melding dertien jaar na dato doet, verdient zorgvuldige aandacht, zeker gezien de aard van de melding”, aldus een verklaring van het departement.
Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden, aldus Servie Hölzken, Uruzgan-veteraan.
Volgens een woordvoerder van defensie heeft Hölzken niet eerder zelf contact opgenomen met defensie om het incident te melden. Het ministerie heeft op basis van zijn verhaal ook nog niet helder om welke operatie het precies gaat. Geweldsincidenten tijdens een missie, zoals vuurgevechten, moeten worden gerapporteerd in een zogeheten after action report. In de archieven vond defensie wel een missie die doet denken aan wat Hölzken verklaart, maar er zijn volgens de woordvoerder significante verschillen. ,,Daarom gaan we met hem in gesprek om scherp te krijgen wat hier nu is gebeurd.”
Een destijds naaste collega van Hölzken bevestigt in Trouw dat het schietincident is voorgevallen zoals Hölzken dat beschrijft. Het ministerie overweegt een meldpunt in te stellen voor veteranen die ook zaken willen melden. Tot dat er is, kunnen veteranen terecht bij het Veteranenloket of bij de commandant van hun (toenmalige) eenheid.
Het Openbaar Ministerie besluit nu zelf een onderzoek te starten naar wat daar precies is gebeurd, of er burgerslachtoffers zijn gevallen en of er strafbare feiten zijn gepleegd. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Marechaussee.
NU 23.12.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) opent een feitenonderzoek naar de melding van een Uruzganveteraan over een incident in 2007. De man beschreef woensdag in Trouw dat hij met zijn eenheid huizen heeft beschoten in de Afghaanse provincie.
Het onderzoek richt zich op het vaststellen van de feiten en de omstandigheden waarin mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen.
De Koninklijke Marechaussee leidt het onderzoek. De Koninklijke Marechaussee is onderdeel van de Defensieorganisatie, maar het gezag over de uitvoering van de militaire politietaak (waar dit onderzoek onder valt), ligt weer bij de officier van justitie.
Defensie heeft het OM laten weten binnenkort in gesprek te gaan met Servie Hölzken, de veteraan die de melding deed. Na de afronding van het onderzoek wordt bepaald of er sprake is van een strafbaar feit.
Hölzken heeft aan Trouw verteld dat hij de opdracht kreeg te schieten op een gebied met Afghaanse huizen om te kijken of er een reactie zou komen via de walkietalkie. “Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala” (een Afghaans huis, red.)”, aldus de veteraan.
Hölzken zegt dat hij opnieuw de opdracht kreeg te vuren, maar dan op een andere, grotere qala een heel eind verderop. Hij meldde vijf of zes personen zonder wapens te hebben gezien. Tegen de krant zegt Hölzken dat pas later tot hem doordrong hoe verkeerd dit was.
MSN 23.12.2020 Het Openbaar Ministerie (OM) opent een feitenonderzoek naar de melding van een Uruzganveteraan over een incident in 2007. De man beschreef woensdag in Trouw dat hij met zijn eenheid huizen heeft beschoten in de Afghaanse provincie.
Het onderzoek richt zich op het vaststellen van de feiten en de omstandigheden waarin mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen.
De Koninklijke Marechaussee leidt het onderzoek. De Koninklijke Marechaussee is onderdeel van de Defensieorganisatie, maar het gezag over de uitvoering van de militaire politietaak (waar dit onderzoek onder valt), ligt weer bij de officier van justitie.
Defensie heeft het OM laten weten binnenkort in gesprek te gaan met Servie Hölzken, de veteraan die de melding deed. Na de afronding van het onderzoek wordt bepaald of er sprake is van een strafbaar feit.
Hölzken heeft aan Trouw verteld dat hij de opdracht kreeg te schieten op een gebied met Afghaanse huizen om te kijken of er een reactie zou komen via de walkietalkie. “Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala” (een Afghaans huis, red.)”, aldus de veteraan.
Hölzken zegt dat hij opnieuw de opdracht kreeg te vuren, maar dan op een andere, grotere qala een heel eind verderop. Hij meldde vijf of zes personen zonder wapens te hebben gezien. Tegen de krant zegt Hölzken dat pas later tot hem doordrong hoe verkeerd dit was.
NOS 23.12.2020 Het Openbaar Ministerie start een feitenonderzoek naar mogelijke strafbare feiten, begaan door Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie Uruzgan in 2007.
De aanleiding is een publicatie in Trouw. Een voormalige Nederlandse militair zegt daarin dat hij opdracht kreeg ongewapende mensen onder vuur te nemen en dat daar mogelijk doden bij zijn gevallen. Zijn commandant zou in de veronderstelling zijn geweest dat het om Talibanstrijders ging.
Defensie heeft om het onderzoek gevraagd. Het ministerie noemt het verhaal “zeer ernstig” en gaat zelf ook in gesprek met de veteraan. Het wijst er wel op dat de veteraan getraumatiseerd terugkwam uit Afghanistan en dat de ex-militair zich het incident mogelijk helemaal of voor een deel heeft ingebeeld.
Chora-vallei
De beschieting zou zich medio 2007 hebben afgespeeld in de Chora-vallei, waar oud-militair Servie Hölzken diende als pantsergenist. Hij en zijn kompanen gingen mee met patrouilles om geïmproviseerde bermbommen op te sporen.
Volgens de veteraan reed zijn eenheid op een avond langs bewoond gebied, toen zijn commandant met een scanner mogelijk walkietalkieverkeer van de Taliban onderschepte. Hölzken kreeg naar eigen zeggen opdracht om met een zware mitrailleur op twee huizen te schieten, om te zien of er werd gereageerd.
Nadat de officier via de portofoons de vermeende Talibanstrijders over het mitrailleurvuur had horen praten en er uit het tweede huis mensen kwamen rennen, kreeg Hölzken de opdracht om op hen te schieten. “Ik ben ervan overtuigd dat we burgers hebben doodgeschoten”, zegt hij in Trouw.
Nederlandse militair in Uruzgan in 2009 ANP
Tijdens het incident kwam er volgens de ex-militair geen geweervuur van de andere kant. Ook zou hij hebben gemeld dat hij geen wapens had gezien.
“Ik denk dat we er wel vijf, zes kistjes munitie doorheen hebben gejaagd”, zegt Hölzken in Trouw. “We vuurden totdat we geen beweging meer zagen.” Hij noemt de beschieting “niet te rechtvaardigen”. “We hadden alleen dat walkietalkieverkeer.”
Een toenmalige kameraad van Hölzken, die niet met naam in Trouw wordt genoemd, bevestigt een groot deel van zijn relaas.
Nederlandse militairen waren van 2006 tot 2010 in Uruzgan, na een verzoek van de NAVO om bij te dragen aan de wederopbouw van het land. Een overgrote meerderheid van de Kamer stemde in met de missie. De thuisbasis voor de Task Force Uruzganwas Kamp Holland, niet ver van de hoofdstad Tarin Kowt.
In de zomer van 2007 was de spanning in het gebied rond de plaats Chora flink opgelopen. In juni stonden Nederlanders en hun bondgenoten tegenover honderden Talibanstrijders in de Slag bij Chora. Daarbij vielen tientallen burgerdoden. Toenmalig defensieminister Van Middelkoop sprak van “het grootste militaire treffen in de Nederlandse krijgsgeschiedenis sinds de Korea-oorlog”.
In totaal kwamen bij de missie in Afghanistan 24 Nederlandse militairen om het leven. De besluitvorming over de verlenging van de missie leidde in 2010 tot de val van het vierde kabinet-Balkenende.
Defensie zegt geschrokken te zijn van het verhaal. Een woordvoerder benadrukt dat het departement in de archieven niets is tegengekomen van een incident dat lijkt op dat wat Hölzken beschrijft. “Misschien is het wel gebeurd, maar wij kunnen het niet vinden.”
Het ministerie overweegt om een meldpunt en een onafhankelijke commissie in te stellen. Bij die commissie zouden voormalig militairen mogelijk onrechtmatig gedrag uit het verleden in vertrouwen kunnen melden.
“Veteranen kunnen altijd melding doen van misstanden, maar we willen de drempel zo laag mogelijk maken. Er was al een meldpunt in verband met de inventarisatie van Australische misstanden”, aldus Mike Bos, kolonel en defensiewoordvoerder, in het NOS Radio 1 Journaal.
Veel gelijkenissen
Bos verwijst naar leden van speciale eenheden van het Australische leger die tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht. De misstanden kwamen naar voren uit het Brereton-onderzoek onderzoek dat in november werd gepubliceerd. In dat rapport zijn 23 incidenten onderzocht die voornamelijk in Uruzgan hebben plaatsgevonden. Enkele incidenten vonden plaats in 2009 en 2010, maar het merendeel gebeurde tussen 2012 en 2013.
Het Nederlandse ministerie van Defensie liet in reactie op dit rapport weten dat er geen Nederlanders betrokken waren bij het ombrengen van burgers en gevangenen door Australiërs in Afghanistan.
Defensie gaat dus praten met de veteraan. Mike Bos: “We hebben het OM vrij snel ingeschakeld. Zij hebben ook geadviseerd: ga in gesprek met de veteraan. Dat gaan we nu eerst doen en we zullen het OM van de uitkomst van dat gesprek op de hoogte brengen.”
“Wat het moeilijk maakt voor ons, is dat we geen rapport kunnen vinden dat zijn verhaal een-op-een beschrijft”, aldus Bos. “Ook al wordt zijn verhaal bevestigd door een collega, er wordt altijd rapport opgemaakt. We hebben wel een ander rapport gevonden met veel gelijkenissen met zijn verhaal. Daarom gaan we in gesprek met de veteraan, om dit gerichter te kunnen onderzoeken.”
MSN 23.12.2020 Defensie gaat in gesprek met een veteraan over een schietincident in de Afghaanse provincie Uruzgan waarbij mogelijk burgerslachtoffers vielen. Dat meldt Trouw woensdag en bevestigt een woordvoerder. In een interview met de krant vertelt veteraan Servie Hölzken dat hij twee huizen in Uruzgan in 2007 onrechtmatig zou hebben beschoten.
Defensie noemt het verhaal „zeer ernstig” en gaat donderdag met Hölzken in gesprek om uit te zoeken wat er precies heeft plaatsgevonden. Het incident kan in de archieven niet gevonden worden. Ook heeft Defensie contact gehad met het OM en overweegt het een meldpunt in te stellen, waar veteranen onrechtmatig gedrag uit het verleden vertrouwelijk kunnen melden.
Hölzken vertelt in Trouw dat hij in 2007 in de Chora-vallei de opdracht kreeg twee huizen te beschieten met een zware mitrailleur op basis van mogelijk walkietalkieverkeer van de Taliban. Nadat mensen uit het huis renden, kreeg Hölzken het bevel om op hen te schieten, ook al meldde hij dat hij geen wapens zag. „Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden.”
Vorige maand werd bekend dat Australische militairen in Uruzgan 39 Afghanen hebben geëxecuteerd. De Australiërs werkten nauw samen met de Nederlandse krijgsmacht maar voor Nederlandse betrokkenheid bij de oorlogsmisdaden zijn geen aanwijzingen.
NU 23.12.2020 Defensie onderzoekt een melding van een Uruzganveteraan over een incident in 2007. De veteraan Servie Hölzken vertelt woensdag in een interview met Trouw hoe hij en zijn eenheid halverwege dat jaar huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Volgens hem zijn daar mogelijk burgerdoden bij gevallen.
Defensie beschouwt het verhaal van de veteraan als ernstig en heeft contact opgenomen met het Openbaar Ministerie (OM). “Het feit dat een Uruzganveteraan een dergelijke melding dertien jaar na dato doet, verdient zorgvuldige aandacht, zeker gezien de aard van de melding”, aldus een verklaring van het departement.
De krant schrijft dat de pantserwagen waarin Hölzken destijds zat door de leider van het konvooi werd gestuurd naar een heuvel die uitzicht bood over een gebied met typisch Afghaanse huizen (qala’s). Hölzken was de boordschutter van dienst en bediende een zware mitrailleur.
“Ik kreeg opdracht vuur uit te brengen op de zijkant van de dichtstbijzijnde qala, om te kijken of er via de walkietalkie een reactie kwam. Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala”, aldus Hölzken in Trouw.
Hölzken zegt dat hij opnieuw de opdracht kreeg te vuren, maar dan op een andere, grotere qala een heel eind verderop. Hij meldde dat hij vijf of zes personen zonder wapens had gezien. “De volgende opdracht was: ‘Vuren vrij!’ Uitschakelen dus, die mensen”, aldus Hölzken. “Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd. Pas later drong het tot me door hoe fout het was.”
De melding in Trouw heeft Defensie nog niet kunnen herleiden en verifiëren. Het ministerie overweegt een meldpunt in te stellen voor veteranen die ook zaken willen melden. Tot die tijd kunnen veteranen terecht bij het Veteranenloket of bij de commandant van hun (toenmalige) eenheid.
MSN 23.12.2020 De Nederlandse veteraan Servie Hölzken vertelt aan Trouw hoe hij op een avond in de Afghaanse provincie Uruzgan huizen beschoot en mogelijk burgers doodde. ‘Pas later drong tot me door hoe fout het was.’
Servie Hölzken diende als pantsergenist in de Afghaanse provincie Uruzgan. Hölzken en zijn maten gingen mee met patrouilles en konvooien om geïmproviseerde bermbommen op te sporen.
Op een middag medio 2007 reden ze in het district Chora terug naar hun uitvalsbasis. De officier die het konvooi leidde, de ‘Romeo’ in jargon, ving via een scanner walkietalkie-verkeer op dat mogelijk afkomstig was van de Taliban.
De Romeo dirigeerde de Patria-pantserwagen waarin Hölzken zat naar een heuvel die uitzicht bood op qala’s, enigszins fortachtige, typisch Afghaanse huizen. “Ik kreeg opdracht vuur uit te brengen op de zijkant van de dichtstbijzijnde qala, om te kijken of er via de walkietalkie een reactie kwam. ‘Verkeerde huis! Verkeerde huis!’, werd er geroepen. Gelukkig gebeurde er verder niks.”
De schutter kreeg opdracht opnieuw een salvo af te vuren, nu op een andere, grotere qala een heel eind verder. Enige tijd na het salvo zag hij mensen uit de poort rennen. “Vijf, zes pax, geen wapens zichtbaar, meldde ik.” De term ‘pax’ stond voor ‘personen’. “De volgende opdracht was: ‘Vuren vrij!’ Uitschakelen dus, die mensen.”
Hölzken schoot met zijn volgende salvo de eerste persoon neer, waarna de anderen naar de grond gingen. “We zijn daar toen een hele tijd gebleven. Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd. Ik denk dat we er wel vijf, zes kistjes munitie doorheen hebben gejaagd. We vuurden totdat we geen beweging meer zagen.”
Hij legt uit dat hij en zijn maten die avond in Uruzgan de zogenoemde Rules of Engagement, die er onder meer waren om onschuldige burgerslachtoffers te voorkomen, op grove wijze overtraden.
“Als dit zo is gebeurd”, reageert oud-generaal Mart de Kruif, “zijn de Rules of Engagement overtreden, daar wil ik heel duidelijk over zijn”. Hij was een jaar lang commandant van alle Navo-troepen in Zuid-Afghanistan. “Dit is niet zoals het hoort.”
RTL 23.12.2020 Het ministerie van Defensie doet onderzoek naar een melding van een Uruzgan-veteraan over een geweldsincident in 2007. Deze veteraan, Servie Hölzken, vertelt in Trouw hoe hij en zijn pantsergenie-eenheid halverwege dat jaar huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Mogelijk zijn daarbij burgerdoden gevallen.
De krant schrijft dat de pantserwagen waarin Hölzken zat, door de leider van het konvooi werd gestuurd naar een heuvel die uitzicht bood over een groen gebied met boomgaarden, akkers en zogenoemde qala’s (typisch Afghaanse huizen).
Per ongeluk
Hölzken was de boordschutter van dienst en bediende de zware mitrailleur.
“Ik kreeg opdracht vuur uit te brengen op de zijkant van de dichtstbijzijnde qala, om te kijken of er via de walkietalkie een reactie kwam. Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had en ik niet degene was die het wapen had ingeschoten. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala. Vervolgens bleken ze me ook nog naar het verkeerde doel te hebben geluld. ‘Verkeerde huis! Verkeerde huis!’, werd er geroepen. Gelukkig gebeurde er verder niks.”
Hölzken kreeg opdracht opnieuw te vuren, nu op een andere, grotere qala een heel eind verder. Hij meldde dat hij vijf of zes personen had gezien, maar geen wapens. “De volgende opdracht was: ‘Vuren vrij!’ Uitschakelen dus, die mensen”, aldus Hölzken. “We zijn daar toen een hele tijd gebleven. Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd. Ik denk dat we er wel vijf, zes kistjes munitie doorheen hebben gejaagd. We vuurden totdat we geen beweging meer zagen.”
Defensie beschouwt het verhaal van de veteraan in het artikel als ernstig en heeft contact opgenomen met het Openbaar Ministerie. “Het feit dat een Uruzgan-veteraan een dergelijke melding 13 jaar na dato doet, verdient zorgvuldige aandacht, zeker gezien de aard van de melding”, aldus een verklaring van het departement.
De melding in Trouw heeft Defensie nog niet kunnen herleiden en verifiëren. Het ministerie overweegt een meldpunt in te stellen voor veteranen die ook zaken willen melden. Tot dat er is, kunnen veteranen terecht bij het Veteranenloket of bij de commandant van hun (toenmalige) eenheid.
MSN 23.12.2020 Het ministerie van Defensie en het Openbaar Ministerie doen onderzoek naar een melding van een Uruzgan-veteraan over een geweldsincident in 2007. Deze veteraan, Servie Hölzken, vertelt woensdag in Trouw hoe hij en zijn pantsergenie-eenheid halverwege dat jaar huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Mogelijk zijn daarbij burgerdoden gevallen.
De krant schrijft dat de pantserwagen waarin Hölzken zat, door de leider van het konvooi werd gestuurd naar een heuvel die uitzicht bood over een groen gebied met boomgaarden, akkers en zogenoemde qala’s (typisch Afghaanse huizen). Hölzken was de boordschutter van dienst en bediende de zware mitrailleur. “Ik kreeg opdracht vuur uit te brengen op de zijkant van de dichtstbijzijnde qala, om te kijken of er via de walkietalkie een reactie kwam. Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had en ik niet degene was die het wapen had ingeschoten. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala. Vervolgens bleken ze me ook nog naar het verkeerde doel te hebben geluld. ‘Verkeerde huis! Verkeerde huis!’, werd er geroepen. Gelukkig gebeurde er verder niks.”
Hölzken kreeg opdracht opnieuw te vuren, nu op een andere, grotere qala een heel eind verder. Hij meldde dat hij vijf of zes personen had gezien, maar geen wapens. “De volgende opdracht was: ‘Vuren vrij!’ Uitschakelen dus, die mensen”, aldus Hölzken. “We zijn daar toen een hele tijd gebleven. Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd. Ik denk dat we er wel vijf, zes kistjes munitie doorheen hebben gejaagd. We vuurden totdat we geen beweging meer zagen.”
Ernstig
Defensie beschouwt het verhaal van de veteraan in het artikel als ernstig en heeft contact opgenomen met het OM. “Het feit dat een Uruzgan-veteraan een dergelijke melding 13 jaar na dato doet, verdient zorgvuldige aandacht, zeker gezien de aard van de melding”, aldus een verklaring van het departement. De melding in Trouw heeft Defensie nog niet kunnen herleiden en verifiëren.
Het OM laat weten een onderzoek te beginnen naar de melding. Dat feitenonderzoek, uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee, richt zich op het “zoveel als mogelijk vaststellen van de feiten en omstandigheden waaronder mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen, alsmede op de vraag of sprake is van een verdenking van enig strafbaar feit”.
AD 23.12.2020 Het ministerie van Defensie buigt zich over een melding van een Uruzgan-veteraan over een geweldsincident in 2007. Deze veteraan, Servie Hölzken, vertelt in Trouw hoe hij en zijn pantsergenie-eenheid halverwege dat jaar huizen beschoten in de Afghaanse provincie. Mogelijk zijn daarbij burgerdoden gevallen.
De krant schrijft dat de pantserwagen waarin Hölzken zat door de leider van het konvooi naar een heuvel werd gestuurd. Die bood uitzicht over een groen gebied met boomgaarden, akkers en zogenoemde qala’s (typisch Afghaanse huizen).
Hölzken was de boordschutter van dienst en bediende de zware mitrailleur. ,,Ik kreeg opdracht vuur uit te brengen op de zijkant van de dichtstbijzijnde qala, om te kijken of er via de walkietalkie een reactie kwam. Maar dat ging mis doordat de mitrailleur een afwijking had en ik niet degene was die het wapen had ingeschoten. Ik vuurde per ongeluk op een raam en schoot dwars door die qala. Vervolgens bleken ze me ook nog naar het verkeerde doel te hebben geluld. ‘Verkeerde huis! Verkeerde huis!’, werd er geroepen. Gelukkig gebeurde er verder niks.”
Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd, aldus Servie Hölzken, Uruzgan-veteraan.
Schieten op hoofdjes
Hölzken kreeg opdracht opnieuw te vuren, nu op een andere, grotere qala een heel eind verder. Daarna zag hij vijf of zes personen wegrennen, maar geen wapens. ,,De volgende opdracht was: ‘Vuren vrij!’ Uitschakelen dus, die mensen”, aldus Hölzken.
Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden, aldus Servie Hölzken, Uruzgan-veteraan..
,,We zijn daar toen een hele tijd gebleven. Telkens als ik een hoofdje omhoog zag komen of iets zag bewegen, heb ik gevuurd. Ik denk dat we er wel vijf, zes kistjes munitie doorheen hebben gejaagd. We vuurden totdat we geen beweging meer zagen.” Volgens Hölzken is er die hele tijd niet teruggeschoten. ,,Het was niet te rechtvaardigen wat wij die avond deden.”
Ernstig
Defensie beschouwt het verhaal van de veteraan in het artikel als ernstig en heeft contact opgenomen met het Openbaar Ministerie. ,,Het feit dat een Uruzgan-veteraan een dergelijke melding dertien jaar na dato doet, verdient zorgvuldige aandacht, zeker gezien de aard van de melding”, aldus een verklaring van het departement.
Geweldsincidenten tijdens een missie, zoals vuurgevechten, moeten worden gerapporteerd in een zogeheten after action report. Het verhaal van de veteraan heeft Defensie in die rapporten nog niet gevonden. Wel bevestigt een destijds naaste collega van Hölzken in Trouw dat het schietincident is voorgevallen zoals Hölzken dat beschrijft.
Het ministerie overweegt een meldpunt in te stellen voor veteranen die ook zaken willen melden. Tot dat er is, kunnen veteranen terecht bij het Veteranenloket of bij de commandant van hun (toenmalige) eenheid.
MSN 15.12.2020 Het ministerie van Defensie onderzoekt een melding van een Nederlandse militair over misstanden van het Australische leger in Afghanistan. De militair was destijds uitgezonden naar Uruzgan. Daar hebben Nederlandse en Australische militairen tussen 2006 en 2010 samengewerkt.
Volgens minister Ank Bijleveld (Defensie) meldde de militair zich een dag na het verschijnen van het onderzoek over excessen gepleegd door Australische troepen in Afghanistan. Special forces hebben daar 39 mensen standrechtelijk geëxecuteerd tussen 2005 en 2016. De meeste incidenten vonden plaats in Uruzgan.
Defensie onderzoekt momenteel of er geen aanwijzingen waren dat Nederland op de hoogte was van de Australische misdaden. “Deze inventarisatie richt zich op operaties van Australische speciale eenheden waarbij met Nederlandse troepen is samengewerkt, of die door Nederlandse militairen zijn ondersteund”, aldus Bijleveld in antwoord op Kamervragen van D66 en SP.
De Australische onderzoekers hebben geen aanwijzingen gevonden dat Nederlandse militairen op de hoogte waren van de misstanden of erbij betrokken waren.
NOS 01.12.2020 Australische speciale eenheden hebben bier gedronken uit het prothesebeen van een overleden talibanstrijder, meldt Guardian Australia. De krant heeft een foto waarop te zien is hoe een van de militairen het onderbeen aan zijn mond zet.
Op een andere foto poseren twee commando’s met het been. Het speelde zich af in de bar The Fat Lady’s Arms op de basis van de Australische troepen in Tarin Kowt, de hoofdstad van de provincie Uruzgan, in 2009.
Dave Earley @earleyedition
#EXCLUSIVE: for the first time, @GuardianAus can reveal a picture of Australian soldiers drinking from the prosthetic leg of a dead Taliban fighter, confirming the practice took place in the Tarin Kowt special forces base in 2009 https://t.co/tX98rSyTSR Story by @rory_callinan
Het been zou van een vermoedelijke Talibanstrijder zijn geweest die in 2009 was gedood en van het slagveld zijn meegenomen naar de bar. Het is verboden om bezittingen mee te nemen en te houden.
Een voormalige militair zegt tegen Guardian Australia dat commandanten de bar af en toe bezochten en het been hebben gezien, en mogelijk ook dat eruit gedronken werd.
Fout van de legerleiding
Vorige maand werd bekend dat speciale eenheden van het Australische leger tijdens hun missie in Afghanistan tussen 2009 en 2013 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht. Er bestond een “giftige, haatzaaiende cultuur” , zei defensiechef Angus Campbell op de persconferentie over het rapport.
“De gevolgen waren fataal voor vertrouwen, cohesie en de missie. Het is een fout van de legerleiding dat hiertegen niet is opgetreden.”
AD 01.12.2020 Vermeende oorlogsmisdaden van Australische elitesoldaten in Afghanistan brachten de strijdkrachten en politiek van het land vorige maand het schaamrood op de kaken. Premier Scott Morrisson gelaste een onderzoek naar 39 moorden op burgers en gevangenen. Nu opgedoken beelden, waarbij soldaten bier drinken uit het kunstbeen van een gedode talibanstrijder, brengen het Australische leger opnieuw in verlegenheid.
Generaal John Angus Campbell presenteerde op 19 november de bevindingen van het onderzoek naar de misdragingen van de militairen in Afghanistan. Het rapport levert het bewijs voor de moord op 39 Afghanen door 25 militairen, voornamelijk van het Special Air Service-regiment. ,,Aan het volk van Afghanistan bied ik namens het Australische leger oprecht en zonder terughoudendheid excuses aan voor misdaden door Australische soldaten”, sprak de generaal.
Campbell noemde de bevindingen ‘beschamend’ en sprak van een ‘egocentrische krijgerscultuur’ onder het eliteregiment. Onervaren soldaten zouden van hun commandanten het bevel hebben gekregen gevangenen dood te schieten, zodat zij ritueel ‘hun eerste dodelijke slachtoffer’ zouden maken. ‘Blooding’, werd dat genoemd. Na de moorden zouden de verantwoordelijken een gevechtssituatie in scène hebben gezet, waardoor deze verdoezeld werden. ‘Een cultuur van geheimhouding’, aldus Campbell.
Hoe diepgeworteld het gebrek aan respect bij de Australiërs was, blijkt ook uit foto’s die vandaag werden afgedrukt door de krant The Guardian Australia. Op een van de beelden is te zien hoe militairen, in een bar op de basis Tarin Kowt in Uruzgan, bier drinken uit de prothese van een omgekomen talibanstrijder. Een van de betrokken militairen heft het been op en zet het aan zijn mond. De man zou nog in actieve dienst zijn, weet de krant. Twee elitesoldaten poseren op een andere foto met het kunstbeen en maken een dansje.
Volgens The Guardian, die met soldaten uit die periode sprak, zouden de gedragingen worden getolereerd door hogere officieren in het kamp. Die waren al jaren op de hoogte en naar verluidt waren sommigen van hen zelfs betrokken bij de praktijken in de bar. De foto’s vormen het eerste bewijs van verhalen die de ronde deden over het gebruik van het been in de The Fat Lady’s Arms. Het been in kwestie zou als een oorlogstrofee zijn meegenomen van het slagveld, iets wat de soldaten niet is toegestaan.
Later zou het been op een houten plaat zijn bevestigd met het opschrift ‘Das Boot’, verwijzend naar de oorlogsfilm over een Duitse onderzeeër. Ook werd een IJzeren Kruis – een militaire onderscheiding die door de nazi’s werd gebruikt – bij het been gemonteerd. Het been zou overal met de eenheid zijn meegereisd, vertelt een voormalig militair aan de krant. ,,Overal waar de Fat Lady’s Arms werd opgezet, daar was ook het been en werd het af en toe gebruikt om uit te drinken’’, aldus de man.
Telegraaf 01.12.2020 Guardian Australia heeft schokkende foto’s gepubliceerd waarop te zien is hoe een Australische militair bier drinkt uit een prothesebeen. Volgens de krant is de foto gemaakt in de bar Fat Lady’s Arms op de Australische basis in Tarin Kowt in Afganistan. Het been zou afkomstig zijn van een Talibanstrijder die in april 2009 overleed. De militair die op de foto te zien is zou nog steeds in het leger actief zijn.
Op andere foto’s is te zien hoe twee andere commando’s vrolijk met het been poseren. Enkele militairen hebben verklaard dat officieren op de hoogte waren van de acties en zelfs meededen. Mogelijk zouden zij ook uit het been gedronken hebben. Het is ten strengste verboden om oorlogssouvenirs mee te nemen en te houden.
Het been werd overal mee naartoe genomen, zo verklaart een militair. „Waar de Fat Lady’s Arms werd opgezet, ging het been naartoe en het werd geregeld gebruikt om uit te drinken.”
Onlangs werd bekendgemaakt dat Austrliasche elitetroepen in Afghanistan 39 moorden zouden hebben gepleegd. In een rapport werd gesproken over een „giftig competitieve” cultuur die geleid zou hebben tot „half werk en het negeren en verdraaien van de regels.”
NOS 01.12.2020 Nieuw-Zeeland heeft scherp uitgehaald naar een actie van een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Die plaatste gisteren een nepfoto op Twitter van een Australische militair die schijnbaar de keel van een Afghaans kind dreigt door te snijden.
De in scène gezette foto is een reactie op het bericht dat een groep Australische militairen in Afghanistan 39 burgers en gevangenen hebben omgebracht. Dertien militairen moeten nu aantonen dat ze onschuldig zijn, anders worden ze ontslagen.
Australië reageerde gisteren al woedend op de tweet van de Chinese woordvoerder. “Het is een belediging van iedereen die in het Australisch uniform heeft gediend”, zei premier Morrison. “De Chinese overheid moet zich schamen voor het bericht.” Maar China heeft al laten weten dat het geen excuses zal aanbieden.
Nieuw-Zeeland in spagaat
De relatie tussen Australië en China is verslechterd sinds de Australiërs hebben opgeroepen tot een onderzoek naar de oorsprong van de coronapandemie. Het virus verspreidde zich vanuit China over de wereld. “Maar dit is niet de manier hoe we nu met elkaar moeten omgaan”, zei premier Morrison.
Premier Ardern van Nieuw-Zeeland heeft haar zorgen geuit bij de Chinese autoriteiten, maar ze reageert milder op de nepfoto dan haar Australische ambtgenoot. Ardern zit in een spagaat: Australië is een belangrijke bondgenoot en China is de grootste handelspartner van Nieuw-Zeeland.
De woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, Zhao Lijian, kwam al eerder onder vuur te liggen vanwege een tweet. In maart deelde hij een complottheorie dat Amerikaanse militairen het coronavirus naar China hebben gebracht.
NOS 27.11.2020 In het onderzoek naar oorlogsmisdaden van Australische militairen in Afghanistan is dertien militairen de wacht aangezegd. De Australische legerleider Rick Burr heeft dat bekendgemaakt op een persconferentie. De dertien worden ontslagen tenzij ze binnen twee weken aantonen dat hun niets te verwijten valt.
Vorige week verscheen een rapport waaruit bleek dat Australische commando’s in Afghanistan gedurende enkele jaren 39 ongewapende Afghaanse gevangenen hebben geëxecuteerd. De betreffende onderzoeksrechter sprak van oorlogsmisdaden en de Australische regering ging diep door het stof.
In het rapport werd aanbevolen om negentien betrokkenen strafrechtelijk te vervolgen, zowel huidige als voormalige militairen.
Legerleider Burr wilde op de persconferentie niet zeggen of onder hen ook de dertien mensen zijn voor wie nu ontslag dreigt, maar volgens de BBC en ABC gaat het om een andere groep. De dertien zouden bijvoorbeeld getuige zijn geweest van executies die werden uitgevoerd door andere militairen.
NU 26.11.2020 Het kabinet onderzoekt toch nog een keer of er geen aanwijzingen waren dat Nederland op de hoogte was van ernstige misdaden die Australische special forces in Afghanistan hebben gepleegd. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag in de Tweede Kamer.
Uit onderzoek is naar voren gekomen dat Australische elitetroepen tussen 2005 tot 2016 in Afghanistan 39 mensen illegitiem hebben gedood. Er werden onder anderen gevangen Afghanen doodgeschoten als vorm van ontgroening. Dat was mogelijk door een verziekte cultuur, aldus de hoogste militair van Australië.
Nederlandse militairen hebben samengewerkt met de Australiërs in Uruzgan. Daar zouden de meeste incidenten hebben plaatsgevonden Volgens Blok wordt er nog eens “met de stofkam door dossiers” gegaan. Ook wordt er opnieuw met mensen gepraat die destijds bij de uitzending waren betrokken, zei hij.
Omdat er ook Kamervragen over de kwestie zijn gesteld, wilde de bewindsman er niet verder op ingaan. Voor het Australische onderzoek is ook gesproken met diverse Nederlandse militairen. In het Australische onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden voor Nederlandse betrokkenheid bij de misstanden.
Telegraaf 26.11.2020 Het kabinet onderzoekt toch nog een keer of er geen aanwijzingen waren dat Nederland op de hoogte was van ernstige misdaden die Australische special forces in Afghanistan hebben gepleegd. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag in de Tweede Kamer.
Uit onderzoek is naar voren gekomen dat Australische elitetroepen tussen 2005 tot 2016 in Afghanistan 39 moorden hebben gepleegd. Er werden onder anderen gevangen Afghanen doodgeschoten als vorm van ontgroening. Dat was mogelijk door een verziekte cultuur, aldus de hoogste militair van Australië.
Samenwerking
Nederlandse militairen hebben samengewerkt met de Australiërs in Uruzgan. Daar zouden de meeste incidenten hebben plaatsgevonden Volgens Blok wordt er nog eens „met de stofkam door dossiers” gegaan. Ook wordt er opnieuw met mensen gepraat die destijds bij de uitzending waren betrokken, zei hij.
Omdat er ook Kamervragen over de kwestie zijn gesteld, wilde de bewindsman er niet verder op ingaan. Voor het Australische onderzoek is ook gesproken met diverse Nederlandse militairen. In het Australische onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden voor Nederlandse betrokkenheid bij de misstanden.
MSN 20.11.2020 Afghanistan eist gerechtigheid na de berichten over Australische gruweldaden tegen Afghaanse burgers. De premier van Australië heeft de Afghaanse president Ashraf Ghani verzekerd dat de militairen die verantwoordelijk zijn voor de moorden voor de rechter worden gebracht, zei de president vrijdag in Kaboel.
Het nieuws komt een dag na het vrijgeven van een rapport met duidelijk bewijs dat een groep Australische elitetroepen tussen 2009 en 2013 minstens 39 Afghaanse burgers heeft gedood. Dat gebeurde bij 23 verschillende incidenten. Volgens het onderzoek zijn 25 daders geïdentificeerd, van wie sommigen nog deel uitmaken van de strijdkrachten.
De Afghaanse regering zei dat het rapport een belangrijke stap was in het waarborgen van transparantie en dat ze het volste vertrouwen heeft in het Australische rechtssysteem. Tussen 2001 en 2014 dienden minstens 26.000 Australische militairen in Afghanistan. Volgens rapporten kwamen in die periode 41 Australische militairen om en raakten er meer dan 260 militairen gewond.
NU 19.11.2020 Het Nederlandse ministerie van Defensie weet zeker dat er geen Nederlanders betrokken waren bij de oorlogsmisdaden van Australische elitetroepen in Afghanistan. Dat vertelt majoor Peter de Bock donderdag in gesprek met NU.nl, na berichtgeving van de NOS.
Defensie werd er vorige week al door Australië van op de hoogte gebracht dat er geen sprake was van Nederlandse betrokkenheid. De andere uitkomsten van het onderzoek ontving Defensie in de nacht van woensdag op donderdag pas en worden door de woordvoerder als “zeer ernstig” bestempeld.
“Australische autoriteiten hebben ons formeel verteld dat er geen misdaden hebben plaatsgevonden onder de ogen van Nederlandse militairen”, aldus De Bock. Defensie ziet dan ook geen aanleiding om eigen onderzoeken op te starten, maar houdt eventuele vervolgonderzoeken rond Australische militairen in de gaten.
Een deel van de misdaden vond plaats in Uruzgan, waar toentertijd zo’n 1.500 Nederlandse militairen waren gestationeerd, aldus De Bock. Militair historicus Christ Klep zegt in gesprek met de NOS dat er nooit beschuldigen zijn geuit over Nederlandse militairen in Uruzgan.
Australische speciale eenheden zouden tussen 2005 en 2016 zeker 39 mensen illegitiem gedood hebben, bij 23 incidenten.
Zeker 25 militairen worden verdacht van betrokkenheid. Het merendeel van hen behoorde tot het Special Air Service Regiment, een speciale Australische militaire eenheid. Een deel van hen zou nog steeds in de krijgsmacht dienen. Australië wil een speciaal aanklager aanstellen om te onderzoeken of alle militairen vervolgd kunnen worden.
De incidenten vonden niet plaats tijdens vuurgevechten. In sommige gevallen zou er sprake zijn geweest van een “ontgroeningsritueel” voor nieuwe militairen. Zij zouden van hun leidinggevenden gevangenen hebben moeten doden.
Het onderzoek naar oorlogsmisdaden werd vier jaar geleden opgestart na beschuldigingen in verschillende media. Militairen werden beschuldigd van het doden van kinderen en ongewapende mannen. De Australische generaal John Angus Campbell bood de Afghaanse bevolking in de nacht van woensdag op donderdag zijn “oprechte excuses” aan voor “misdaden door Australische soldaten”, die hij beschamend noemde.
NOS 19.11.2020 Het Nederlandse ministerie van Defensie zegt dat er geen Nederlanders betrokken waren bij het ombrengen van burgers en gevangenen door Australiërs in Afghanistan.
Vannacht kwam uit een Australisch rapport naar voren dat speciale eenheden van het Australische leger tijdens hun dienst in Afghanistan in strijd met internationale regels 39 burgers en gevangenen hebben gedood. Een onderzoeksrechter spreekt van oorlogsmisdaden.
Een deel van de incidenten gebeurde in Uruzgan in een tijd dat daar ook Nederlandse militairen waren. Een woordvoerder van Defensie bevestigt dat voor het onderzoek ook Nederlanders zijn geïnterviewd.
Defensie in Den Haag noemt de uitkomsten van het onderzoek zeer ernstig. Het ministerie zegt al vorige week van de Australische minister van Defensie te hebben gehoord dat uit het onderzoek geen Nederlandse betrokkenheid naar voren is gekomen. Minister Bijleveld heeft haar Australische collega bedankt dat zij haar dat al voor de publicatie van het rapport heeft laten weten.
‘Ruwere’ krijgscultuur
Ook militair historicus Christ Klep benadrukt dat er nooit concrete beschuldigingen zijn geuit over Nederlandse militairen in Uruzgan. Hij ziet eerder een parallel met landen als de Verenigde Staten en Rusland.
“Dat zijn typisch landen met een ‘ruwere’ krijgshaftige cultuur. Ook in de VS spelen vergelijkbare zaken, onder meer bij de elitetroepen van de Navy SEALs. Maar vergelijkbare gevallen rond Nederlanders in Uruzgan ken ik niet.”
Cultureel-antropoloog Tine Molendijk, die vijftig Uruzgan-veteranen interviewde, erkent dat norm-overschrijdend gedrag op de loer ligt op het slagveld, maar hoorde ook niets over Nederlandse misstanden. “Op basis van mijn gesprekken met militairen van verschillende rangen, die in verschillende jaren in Uruzgan zaten, heb ik geen reden om aan te nemen dat er sprake is van oorlogsmisdaden.”
“Twee derde van de veteranen die ik sprak, kampte met stress. Ook hadden sommigen schuldgevoelens, maar de oorzaak daarvan lag met name in lomp verbaal gedrag en had niets te maken met oorlogsmisdaden”, vertelt Molendijk.
AD 19.11.2020 Ook Nederlandse militairen blijken te zijn ondervraagd in het omvangrijke onderzoek naar 39 moorden op Afghanen door met name Australische elitetroepen. Een van hen is generaal buiten dienst Mart de Kruif. Hij had zelf een jaar lang de militaire leiding in het zuiden van Afghanistan. ,,Ik heb er nooit iets van vernomen, maar dit is verschrikkelijk voor de hele missie.”
Het schandaal maakt in Australië veel los. Nadat Australische media al eerder berichtten over misstanden is er nu bewijs gevonden dat 25 militairen tussen 2005 en 2016 in totaal 39 Afghanen hebben vermoord. De Australische generaal John Angus Campbell die het rapport donderdag presenteerde noemde de bevindingen ‘beschamend’, en sprak van een ‘egocentrische krijgerscultuur’ onder het eliteregiment SAS.
In het rapport wordt ook Nederland meermalen genoemd. De Australiërs werkten in Afghanistan nauw samen met de Nederlanders. Zo meldden onderzoekers dat ze Nederlandse getuigen hebben gehoord. Dat impliceert dat Nederlanders ook op de hoogte waren van wat er is gebeurd, maar daarvan is volgens het ministerie van Defensie geen sprake. De Australische defensieminister en de hoogste generaal hebben inmiddels ook officieel bevestigd dat er geen Nederlandse link is.
Verschrikkelijk
Generaal b.d Mart de Kruif is een van de mensen die is ondervraagd. Hij was vanaf 1 november 2008 één jaar lang de regionale commandant in het zuiden van Afghanistan. Ook uit die periode is nu een enkele misstand blootgelegd, maar de Kruif zegt er nooit iets van te hebben gemerkt. ,,Ik lees in het rapport dat het vooral door onderofficieren gebeurde die daar verder niet over spraken en het onder elkaar hielden. Dat is misschien een van de redenen waarom ik er nooit van op de hoogte ben gesteld.”
De Kruif noemt het verschrikkelijk dat dit nu zo naar boven komt. ,,Dit is niet de reden dat ik in dienst ben gegaan. Oorlog is geen schaakspelletje. Deze berichten zijn killing voor die missie.”
Van enige Nederlandse betrokkenheid is geen sprake. Toch rijst de vraag of dit ook denkbaar is onder Nederlandse militairen? De Kruif kan het nooit helemaal uitsluiten, maar acht die kans wel een stuk kleiner. ,,Geen enkele oorlog is schoon, want je plaatst mensen in extreme omstandigheden. Maar wij hebben juridisch een robuust systeem met een Openbaar Ministerie dat onafhankelijk wapeninzet toetst.
Tijdens de opleiding van onze commando’s is er heel veel aandacht voor normen en waarden. Dat speelt een essentiële rol, ook als er geen toezicht is. We proberen garanties in te bouwen door troepen te laten leiden door officieren en te mixen met onderofficieren. Is dat een garantie? Nee. Er is een groot verschil tussen praktisch en theoretisch handelen. Maar de ethiek is bij ons wel diep verankerd.”
In het rapport wordt ook de zaak van Marco Kroon aangehaald als een internationaal voorbeeld van oorlogsmisdaden. Kroon verklaarde in 2017 dat hij tien jaar eerder op een geheime missie een Afghaan had gedood nadat deze man hem gevangen had genomen en verkracht.
Het is het ministerie van Defensie onduidelijk waarom deze zaak wordt aangehaald omdat hierin geen directe link is met de Australische oorlogsmisdaden. Bovendien is nooit komen vast te staan wat er precies is gebeurd omdat er onvoldoende aanknopingspunten waren om de verklaring van Kroon verder te onderzoeken.
NU 19.11.2020 Australische elitetroepen hebben 39 mensen illegitiem gedood in Afghanistan, blijkt uit een eigen onderzoek (pdf) van de krijgsmacht van het land naar vermeende oorlogsmisdaden. De Australische generaal John Angus Campbell presenteerde de bevindingen donderdag.
25 militairen zouden betrokken zijn geweest bij in totaal 23 incidenten. Het merendeel van hen behoorde tot het Special Air Service Regiment, een speciale Australische militaire eenheid. De incidenten vonden plaats tussen 2005 en 2016. Een aantal van de verdachte militairen zou nog steeds in de krijgsmacht dienen.
Het onderzoek werd in 2016 ingesteld na beschuldigingen in verschillende media, die schreven dat militairen kinderen en ongewapende mannen hadden gedood. Uit het onderzoek blijkt dat de 25 slachtoffers gevangenen, boeren of andere burgers waren.
De incidenten vonden niet plaats tijdens vuurgevechten, maar zouden volgens het onderzoek in enkele gevallen “ontgroeningsrituelen” voor nieuwe militairen zijn geweest. Zij zouden van hun leidinggevenden gevangenen hebben moeten doden. Vervolgens zouden de betrokkenen een gevecht met vijanden hebben nagebootst om de moord te “rechtvaardigen”.
Generaal biedt excuses aan: ‘Beschamend’
“Ik bied het volk van Afghanistan namens het Australische leger mijn oprechte excuses aan voor misdaden door Australische soldaten”, aldus generaal Campbell.
Campbell noemde de bevindingen “beschamend” en sprak van een “egocentrische krijgerscultuur” binnen het eliteregiment SASR. In het rapport van de inspecteur-generaal wordt gesteld dat in dat regiment een “schadelijk competitieve” cultuur heerste. Volgens generaal Campbell leidde die tot “half werk en het negeren en het verdraaien van de regels”.
Binnenkort zal een speciaal aanklager aangesteld worden om te bepalen of er genoeg bewijs is om militairen te vervolgen.
MSN 19.11.2020 Australië is in rep en roer over een rapport waarin wandaden van Australische elitetroepen in Afghanistan uitgebreid beschreven worden. Uit onderzoek blijkt dat 25 militairen, voornamelijk van het Special Air Service Regiment (SAS), 39 personen ‘op onwettige wijze’ hebben gedood.
Het zou gaan om het ombrengen van ongewapende mannen en kinderen. “Er zijn geloofwaardige aanwijzingen dat onervaren soldaten van hun patrouillebevelhebbers een gevangene moesten doodschieten, zodat zij hun eerste dodelijke slachtoffer hadden gemaakt, in een ritueel dat als ‘blooding’ bekendstond”, staat in het rapport.
Cultuur van geheimhouding
Nadat een burger was vermoord zouden de verantwoordelijken het hebben laten lijken op een gevechtssituatie door wapens of ander materiaal bij de slachtoffers neer te leggen, is ook te lezen.
De gruweldaden kwamen aanvankelijk niet aan het licht door een ‘cultuur van geheimhouding en compartimentering’, waarbij informatie geheim werd gehouden binnen patrouillegroepen.
Excuses aan Afghaanse volk
Australië begon vier jaar geleden een onderzoek naar het handelen van zijn militairen in de periode tussen 2005 tot 2016. Toen generaal John Angus Campbell de bevindingen vandaag presenteerde, meldde hij dat uit het rapport blijkt dat er bewijs is voor de moorden.
“Aan het volk van Afghanistan, namens het Australische leger, bied ik oprecht en zonder terughoudendheid excuses aan voor misdaden door Australische soldaten”, zei de generaal.
Premier Morrison had de Australiërs al gewaarschuwd dat het rapport ‘lastig en moeilijk nieuws’ zou brengen, maar dat de onthullingen zo schokkend waren, werd door weinigen verwacht.
Hoewel het rapport uitvoerig geredigeerd is, bevat het beschuldigingen aan het adres van hoge officieren bij de SAS, die het doodschieten van ongewapende Afghanen zouden hebben bevolen.
Defensie: geen Nederlandse betrokkenheid
Australische en Nederlandse troepen hebben tussen 2005 en 2016 samengewerkt in Uruzgan. Maar de Australische troepen stonden niet onder Nederlands bevel, meldt het ministerie van Defensie aan RTL Nieuws naar aanleiding van het onthutsende rapport over de wandaden van de Australische SAS-militairen.
In 2014-2015 kwamen de eerste geluiden naar buiten over misdragingen van Australische speciale troepen. Daarnaar is onderzoek gedaan, waarbij ook vier Nederlanders werden gehoord. Maar volgens Defensie ging dat niet over het wangedrag, maar over zaken als bevelstructuur en dergelijke.
Over het nu naar buiten gekomen onderzoek is Nederland vorige week geïnformeerd via twee brieven, één van de Australische minister van Defensie aan zijn Nederlandse collega, en één van de Australische Chef Defensiestaf aan de Chef Defensiestaf van de Nederlandse krijgsmacht.
Daarin staat dit citaat: “It is important to note that there are no Dutch service personnel who are persons of interest or affected persons as a result of this Inquiry. The Inquiry makes no recommendations with regard to Australia’s foreign military relationships, foreign military organisations or service personnel from The Netherlands.”
Uit de brieven blijkt dat er geen Nederlandse betrokkenheid is bij het wangedrag van de Australische militairen. Volgens Defensie is er dan ook geen enkele aanleiding om in Nederland onderzoek te doen.
Telegraaf 19.11.2020 Australische elitetroepen in Afghanistan hebben daar 39 moorden gepleegd, heeft het hoofd van de Australische strijdkrachten donderdag bekendgemaakt. Een week geleden benoemde premier Scott Morrison al een speciaal aanklager om onderzoek te doen naar vermeende oorlogsmisdaden door Australische militairen in Afghanistan.
Australië stelde in 2016 een onderzoek in naar het handelen van zijn militairen van 2005 tot 2016 na beschuldigingen door de media van het doden van ongewapende mannen en kinderen. Toen generaal John Angus Campbell de bevindingen donderdag presenteerde, zei hij dat uit het rapport blijkt dat er bewijs is dat 25 militairen gevangenen, boeren of andere burgers hebben gedood.
„De inspecteur-generaal heeft bevonden dat er geloofwaardige informatie is die bewijs geeft voor 23 incidenten, waarin 39 personen op onwettige wijze zijn gedood door 25 militairen, voornamelijk van het Special Air Service Regiment”, aldus Campbell.
„Aan het volk van Afghanistan, namens het Australische leger, bied ik oprecht en zonder terughoudendheid excuses aan voor misdaden door Australische soldaten”, sprak de generaal.
’Egocentrische krijgers-cultuur’
Campbell noemde de bevindingen „beschamend”, en sprak van een „egocentrische krijgers-cultuur” onder het eliteregiment SAS. In het rapport van de inspecteur-generaal wordt gesteld dat in dat regiment een „giftig competitieve” cultuur heerste. Volgens generaal Campbell leidde die tot „half werk en het negeren en het verdraaien van de regels.”
Premier Morrison had de Australiërs al gewaarschuwd dat het rapport „lastig en moeilijk nieuws” met zich mee zou brengen, maar de meest schokkende onthullingen werden door weinigen verwacht. Hoewel het rapport uitvoerig geredigeerd is, bevat het beschuldigingen aan het adres van hoge officieren bij de SAS, die zouden hebben bevolen dat ongewapende Afghanen werden gedood.
„Er zijn geloofwaardige aanwijzingen dat onervaren soldaten van hun patrouillebevelhebbers een gevangene moesten doodschieten, zodat zij hun eerste dodelijke slachtoffer hadden gemaakt, in een ritueel dat als ’blooding’ bekendstond”, staat in het rapport. Nadat een burger was vermoord zouden de verantwoordelijken het hebben laten lijken op een gevechtssituatie door wapens of ander materiaal bij de slachtoffers neer te leggen, was ook te lezen.
De gruweldaden kwamen aanvankelijk niet aan het licht door een „cultuur van geheimhouding en compartimentering” waarbij informatie geheim werd gehouden binnen patrouillegroepen.
NOS 19.11.2020 Leden van de speciale eenheden van het Australische leger hebben tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen omgebracht. Dat is de conclusie van het Brereton-onderzoek (.pdf), waarvan een samenvatting vandaag openbaar is gemaakt. “Deze executies zouden door een jury worden bestempeld als oorlogsmisdaden, als ze voor de rechter komen”, schrijft onderzoeksrechter Paul Brereton.
In het rapport staat expliciet benoemd dat de 39 Afghaanse slachtoffers niet stierven in het heetst van de strijd. “In geen van de gevallen was de intentie van de tegenstander onduidelijk of verwarrend. Het grootste deel van hen was al gevangengenomen, de situatie was onder controle. Daarmee staan krijgsgevangenen onder bescherming van internationale wetgeving.”
Defensiechef Angus Campbell presenteerde de conclusies van het onderzoek.
Australische troepen executeerden 39 Afghanen in Uruzgan
In het rapport zijn 23 incidenten onderzocht die voornamelijk in Uruzgan hebben plaatsgevonden. Enkele incidenten vonden plaats in 2009 en 2010, maar het merendeel gebeurde tussen 2012 en 2013.
Voor het rapport zijn ook Nederlandse getuigen gehoord. Nederland werkte samen met Australië in de provincie Uruzgan tussen 2006 en 2010.
Ontgroeningsritueel
In sommige gevallen zijn krijgsgevangenen geëxecuteerd door jonge militairen als ontgroeningsritueel, staat in het rapport. De militairen bedachten een alibi en plaatsten achteraf wapens op de lichamen van de slachtoffers om hun handelingen te rechtvaardigen.
De aanbeveling is om negentien leden van de speciale eenheden strafrechtelijk te vervolgen omdat zij de executies op hun geweten zouden hebben. Een deel van hen is nog steeds in dienst van het Australische leger (ADF).
Giftige rivaliserende cultuur
De oorzaak van de vermoedelijke oorlogsmisdaden begint bij de cultuur waarin dit kon plaatsvinden, benoemde defensiechef Angus Campbell tijdens de persconferentie over het rapport. Volgens hem was er sprake van “een misplaatste nadruk op prestige, status en macht”. “Een houding die niet past bij de militaire excellentie van de speciale eenheden. In het rapport wordt gesproken over een egocentrische krijgscultuur.”
Deze verstoorde cultuur werd toegestaan en zelfs versterkt door ervaren, invloedrijke en charismatische onderofficieren en hun beschermelingen, beschrijft het rapport. Daardoor viel het gedisciplineerde militaire leven weg en werden het overtreden van regels genormaliseerd.
“Binnen de speciale eenheden was een giftige rivaliserende cultuur ontstaan. De gevolgen waren destructief voor vertrouwen, cohesie en de missie”, citeerde Campbell uit het rapport. “Het is een fout van de hogere militairen dat hiertegen niet is opgetreden.”
Tussen 2005 en 2016 dienden meer dan 26.000 Australische militairen in Afghanistan. 3000 daarvan behoorden tot de speciale eenheden. Naar aanleiding van vermeende misstanden in die periode werd het Brereton-onderzoek begonnen.
Het onderzoek duurde ruim vier jaar en baseert zich op gesprekken met 423 getuigen, meer dan 25.000 foto’s en 20.000 documenten die lange tijd geheim waren. Het onderzoek is uitgevoerd namens de Inspecteur-generaal der Krijgsmacht, een orgaan van defensie dat buiten de militaire commandostructuur valt.
Het onderzoek is niet strafrechtelijk van aard, maar doet wel aanbevelingen over strafrechtelijke vervolging.
Degenen binnen de speciale eenheden die zich tegen de heersende cultuur probeerden te verzetten, werden ontmoedigd, geïntimideerd en in diskrediet gebracht, beschrijft de onderzoeksrechter. Zo kon de cultuur standhouden.
Premier Morrison kondigde vorige week een strafrechtelijk onderzoek aan naar de vermoedelijke oorlogsmisdaden door een nieuw team bij de nationale politie. Dat team onderzoekt de beschuldigingen, verzamelt bewijs en stelt justitie op de hoogte van de bevindingen.
Excuses
Defensiechef Campbell heeft excuses gemaakt aan nabestaanden van de slachtoffers, de Afghaanse gemeenschap, coalitiepartners in Afghanistan en Australische burgers. Premier Morrison en de minister van Buitenlands Zaken boden eerder vandaag hun excuses aan aan de premier van Afghanistan.
Zowel de premier als de defensiechef erkent de ernst van de situatie, maar spraken ook hun waardering uit voor de militairen die zich tijdens hun missies wél aan ethische gedragsregels hebben gehouden.
AD 19.11.2020 Australische elitetroepen in Afghanistan hebben daar 39 moorden gepleegd. Dat heeft het hoofd van de Australische strijdkrachten donderdag bekendgemaakt. Een week geleden benoemde premier Scott Morrison al een speciaal aanklager om onderzoek te doen naar vermeende oorlogsmisdaden door Australische militairen in Afghanistan.
Australië stelde in 2016 een onderzoek in naar het handelen van zijn militairen van 2005 tot 2016 na beschuldigingen door de media van het doden van ongewapende mannen en kinderen. Toen generaal John Angus Campbell de bevindingen donderdag presenteerde, zei hij dat uit het rapport blijkt dat er bewijs is dat 25 militairen gevangenen, boeren of andere burgers hebben gedood.
,,De inspecteur-generaal heeft bevonden dat er geloofwaardige informatie is die bewijs geeft voor 23 incidenten, waarin 39 personen op onwettige wijze zijn gedood door 25 militairen, voornamelijk van het Special Air Service Regiment”, aldus Campbell. ,,Aan het volk van Afghanistan bied ik namens het Australische leger oprecht en zonder terughoudendheid excuses aan voor misdaden door Australische soldaten”, sprak de generaal.
Egocentrische krijgers-cultuur
Campbell noemde de bevindingen “beschamend”, en sprak van een “egocentrische krijgers-cultuur” onder het eliteregiment SAS. In het rapport van de inspecteur-generaal wordt gesteld dat in dat regiment een “giftig competitieve” cultuur heerste. Volgens generaal Campbell leidde die tot “half werk en het negeren en het verdraaien van de regels”.
Premier Morrison had de Australiërs al gewaarschuwd dat het rapport “lastig en moeilijk nieuws” met zich mee zou brengen, maar de meest schokkende onthullingen werden door weinigen verwacht. Hoewel het rapport uitvoerig geredigeerd is, bevat het beschuldigingen aan het adres van hoge officieren bij de SAS, die zouden hebben bevolen dat ongewapende Afghanen werden gedood.
Blooding-ritueel
,,Er zijn geloofwaardige aanwijzingen dat onervaren soldaten van hun patrouillebevelhebbers een gevangene moesten doodschieten, zodat zij hun eerste dodelijke slachtoffer hadden gemaakt, in een ritueel dat als ‘blooding’ bekendstond”, staat in het rapport. Nadat een burger was vermoord zouden de verantwoordelijken het hebben laten lijken op een gevechtssituatie door wapens of ander materiaal bij de slachtoffers neer te leggen, was ook te lezen.
De gruweldaden kwamen aanvankelijk niet aan het licht door een “cultuur van geheimhouding en compartimentering” waarbij informatie geheim werd gehouden binnen patrouillegroepen.
NOS 19.11.2020 “Dit is misschien wel het meest beschamende hoofdstuk uit de militaire geschiedenis van Australië.” Onderzoeksrechter Brereton velt een snoeihard oordeel over Australische commando’s in Afghanistan, die tientallen oorlogsmisdaden zouden hebben gepleegd.
Details blijven in het rapport gecensureerd, deels uit privacyoverwegingen en staatsveiligheid, maar ook omdat veel zaken nog een strafrechtelijk vervolg zullen krijgen. Toch rijst er ook uit de stukken die niet zijn weggelakt een schokkend beeld.
Defensiechef Angus Campbell presenteerde de conclusies van het onderzoek.
Australische troepen executeerden 39 Afghanen in Uruzgan
Zo komt keer op keer dezelfde zinsnede terug: “… doodde moedwillig en onrechtmatig een Afghaanse man die niet gewapend was en geen dreiging vormde”. Niet alleen waren de slachtoffers altijd ongewapend, soms waren ze zelfs gewond of geboeid.
Het meest gedetailleerde verhaal dat in het rapport (.pdf) is opgenomen komt uit 2012. “… nam een ongewapende Afghaan die buiten gevecht was gesteld en geen dreiging vormde naar een afgelegen deel van de basis. Daar dwong hij hem op de grond en, aangemoedigd door …, schoot hem in zijn hoofd, met de dood tot gevolg.”
Australische commando’s in Afghanistan EPA
In totaal is er in 23 van de 57 onderzochte gevallen geloofwaardig bewijs dat er oorlogsmisdaden zijn gepleegd. Daarbij kwamen 39 Afghanen om het leven. Er zijn 25 verdachten.
Geregeld werden er voorwerpen bij lichamen neergelegd om te bewijzen dat een Afghaan een vijand was. Throwdown is de term die het rapport gebruikt voor wapens of communicatieapparatuur die zo werden achtergelaten. Commando’s namen ze zelfs in hun ransel mee op patrouille.
Verder wisten militairen belastende foto’s en stelden ze valse gevechtsverklaringen op. Bij verschillende incidenten claimden militairen bijvoorbeeld dat ze uit noodweer hadden gehandeld, bijvoorbeeld omdat een Afghaan naar een wapen had gegrepen, in een hinderlaag had gelegen of tegen de Australiërs optrok. “Leugens om te voorkomen dat de waarheid bekend werd”, concludeert het rapport.
Verziekte cultuur
Leidinggevenden deden vaak niks om geweld te voorkomen. Soms moedigden ze het zelfs aan, staat in het rapport.
“Er waren momenten waarop nieuwe leden van een patrouille gedwongen werden een gevangene neer te schieten, zodat die militair zijn eerste slachtoffer had gemaakt”, zei defensiechef Angus Campbell bij de presentatie van het rapport. “Dit walgelijke gebruik stond bekend als blooding.”
Campbell spreekt van een verziekte cultuur, waarin “militaire uitmuntendheid gemengd werd met ego, elitarisme en arrogantie”. Hij heeft excuses aangeboden aan zijn Afghaanse collega’s en bereidt negentien strafzaken voor. Het squadron dat zich schuldig maakte aan de misdaden, is ontbonden.
Het MH17-proces ging weer verder op dinsdag4 november 2020. Door vertraging staat de verdere Inhoudelijke behandeling van de zaak pas gepland voor volgend jaar. Eind vorige maand sprak de rechtbank nog de hoop uit om op 1 februari 2021 te kunnen beginnen, maar dat wordt niet gehaald.
In een persbericht staat nu geschreven dat die datum is vastgesteld op 7 juni 2021. De rechtbank is geïnformeerd over het onderzoek van de rechter-commissaris en “op basis van deze informatie” is een voorlopige planning gemaakt.
Telegraaf 19.12.2020
Op maandag 1 februari 2021 is de eerst volgende zittingsdag. Deze zal benut worden om te bespreken wat op dat moment de stand van zaken is in de uitvoering van dit nadere onderzoek, de stand van zaken met betrekking tot de indiening van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden en met betrekking tot de vordering van het Openbaar Ministerie tot een schouw van de reconstructie van de MH17.
Op de zitting van 15 april 2021 neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in mei 2021 plaatsvinden.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een uit Rusland afkomstige Buk-raket. In Oost-Oekraïne woedde destijds een hevige oorlog tussen Russisch-gezinde separatisten en regeringstroepen van Oekraïne.
De MH17 was op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur en had 298 mensen aan boord. Onder hen waren 196 Nederlanders. Alle inzittenden kwamen om.
Het OM wil graag dat de rechtbank de gereconstrueerde brokstukken van het toestel in vliegbasis Gilze-Rijen met eigen ogen aanschouwt. In april wordt hier een definitief besluit over genomen, waarna de rechters in mei dan eventueel de brokstukken zullen bekijken.
Nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoelang het hele proces gaat duren is nog onduidelijk, laat staan wanneer een vonnis wordt geveld. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
280 onderzoekswensen
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. Zij hebben in de nu afgesloten regiefase van het proces circa 280 onderzoekswensen geformuleerd. Die gingen over de vragen of vlucht MH17 wel door een Buk-raket is neergehaald, of de raket is afgevuurd vanaf een landbouwveldje in separatistengebied en of Poelatov betrokken was bij het neerhalen van de MH17.
De andere drie verdachten – Igor Girkin,Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets laten weten aan de rechtbank.
Welke zaken lopen er nu rond het neerhalen van vlucht MH17?
NU 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 01.02.2021 De verdediging in het MH17-proces wil weten of het Openbaar Ministerie belangrijke wrakstukken van het neergeschoten vliegtuig achterhoudt. Dat bleek vandaag tijdens een tussentijdse zitting in de zaak, in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol.
De advocaten van verdachte Oleg Poelatov mogen de wrakstukken met een eigen deskundige bekijken. Zij willen onderzoeken of vlucht MH17 door een Oekraïens gevechtsvliegtuig kan zijn neergeschoten, in plaats van door een Russische Buk-raket.
Alle relevante wrakstukken zijn gebruikt voor de reconstructie en liggen op vliegbasis Gilze-Rijen, zegt het OM. De verdediging toonde zich vandaag verrast dat er nog 18 containers met wrakstukken staan in Soesterberg. Op foto’s is te zien dat daar mogelijk ook onderdelen bij zitten met inslagschade.
“Wij hebben belang bij het zien en onderzoeken van alle beschikbare wrakstukken die iets zouden kunnen zeggen over de oorzaak van het neerstorten”, zei advocaat Sabine ten Doesschate. Ze riep daarom op om alle vliegtuigonderdelen “met relevante schade” te tonen, niet alleen voor de verdediging maar ook als de rechtbank zelf nog in Gilze-Rijen wil gaan kijken. “Anders is het mogelijk een vertekend beeld, namelijk alleen het beeld dat past in het scenario van het OM.”
Raketdelen
Het Openbaar Ministerie vindt het niet nodig om extra stukken van het MH17-toestel beschikbaar te stellen voor onderzoek. De complete voorkant van het vliegtuig, met daarin honderden kleine en grote gaten, is gereconstrueerd.
“De wrakdelen die het meeste informatie geven, zijn gebruikt”, zei officier van justitie Ward Ferdinandusse. “Ook als het een ander wapen zou zijn geweest dan een Buk-raket, zou dat blijken uit de reconstructie. Andere wrakdelen kunnen niets relevants meer aan de bevindingen toevoegen of er aan afdoen.”
Het OM benadrukte dat de advocaten ook de raketdelen kunnen bekijken die in het vliegtuig zijn gevonden. Ook die resten passen volgens het OM bij een Buk-raket. Of de rechtbank zelf ook gaat kijken bij de wrakstukken, staat nog niet vast.
Juni
In het MH17-proces staan drie Russen en een Oekraïner terecht voor het neerhalen van het passagierstoestel in 2014. Daarbij kwamen 298 mensen om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Van de vier verdachten laat alleen Poelatov zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij ontkent dat hij te maken heeft met het neerhalen van het vliegtuig en zegt dat hij ook niet betrokken was bij het transport van de Buk-raket waarmee het toestel zou zijn neergeschoten.
Poelatov was destijds plaatsvervangend commandant van een verkennings- en spionage-eenheid van de Oost-Oekraïense rebellen. Zij streden in het gebied waar vlucht MH17 neerstortte voor onafhankelijkheid. Ook de andere verdachten hadden militaire functies.
De rechtbank verwacht de zaak vanaf juni inhoudelijk te kunnen behandelen, ook als de verdachten er zelf niet bij zijn. Tot die tijd wordt nog een aantal getuigen gehoord en loopt er aanvullend onderzoek naar beeldmateriaal.
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om andere wrakstukken te bekijken. Die zijn opgeslagen in containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek. Daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig.
“Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het Openbaar Ministerie (OM). Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig. Hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Onbekend of schouw gaat plaatsvinden
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen. De rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer dat gebeurt. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder.
Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het OM verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp.
Alleen de Russische verdachte Oleg Pulatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergey Dubinsky en Leonid Kharchenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
OM gaat uit van scenario met buk-raket
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol naar Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
AD 01.02.2021 De advocaten van een verdachte in het MH17-proces willen veel meer wrakstukken van het toestel kunnen bekijken om te zien of er geen relevante informatie wordt achtergehouden. ,,De delen die nu zijn gebruikt voor de reconstructie van de cockpit laten alleen de schade zien die past bij het scenario dat het Openbaar Ministerie van de crash schetst.” De verdediging stelt al maandenlang er niet van overtuigd te zijn dat het toestel door een BUK-raket is neergehaald.
Dat bleek vanochtend tijdens een tussentijdse zitting in het MH17-proces. In dat proces staan vier mannen (drie Russen en een Oekraïner) terecht die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van het passagiersvliegtuig in juli 2014. Vlucht MH17 werd neergehaald boven Oost-Oekraïne, waar gevochten wordt tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten.
In een hangar op vliegbasis Gilze-Rijen is een deel van het vliegtuig, vooral de cockpit, gereconstrueerd. De rechtbank wil er mogelijk later tijdens het proces gaan kijken. De advocaten van verdachte Poelatov willen er óók gaan kijken, samen met een door hen zelf voorgestelde expert. Ze willen echter ook kunnen kijken naar de wrakstukken die niet zijn gebruikt voor de reconstructie, die zijn opgeslagen in achttien containers op een andere vliegbasis.
,,Maar 20 tot 30 procent van de wrakstukken is beschikbaar voor onderzoek en een deel daarvan is weer geschikt gemaakt voor reconstructie. Het zijn delen die bijdragen aan het scenario dat het Openbaar Ministerie schetst. Niet aan eventuele andere scenario’s”, zei advocate Sabine ten Doesschate vanochtend.
Getuige M58
Ook zeggen de advocaten te twijfelen aan de betrouwbaarheid van een belangrijke getuige. Het gaat om een vrijwilliger die meestreed aan de kant van de Russische separatisten in het gebied. Hij zou in de buurt van de afvuurlocatie zijn geweest en hebben verklaard over de BUK-raket die MH17 zou hebben neergehaald. Uit veiligheidsoverwegingen is zijn naam niet bekend gemaakt, in het proces wordt hij ‘getuige M58′ genoemd.
,,M58 is recentelijk door de verdediging ondervraagd. Wij vinden zijn verklaring onbetrouwbaar. Hij verwijst naar ‘een stevige dorpsjongen’. Maar wij zijn ervan overtuigd dat hij niet heeft gezien wat hij zegt en dat die jongen niet bestaat.Hij verwijst ook naar ene Leon. En nog een commandant die gezegd zouden hebben dat er Russische militairen in de BUK-zaten. Hij geeft geen antwoord als wordt doorgevraagd naar de identiteit van anderen”, stelde Ten Doesschate.
De rechtbank stelde in een eerdere fase in het proces al dat ze meer waarde hecht aan de verklaringen van experts dan aan die van getuigen ter plekke omdat die vertekend kunnen zijn door de omstandigheden.
Het Openbaar Ministerie stelde ’s middags in een reactie dat ze het zoeken naar die twee extra getuigen niet zinvol vindt. ,,Er zit in het dossier al veel informatie van getuige M58. Die is ook te controleren met andere informatie uit het dossier.” Het zoeken van de bedoelde nieuwe getuigen zou ook veel tijd kosten.
Ook het extra bekijken van de brokstukken die niet in de reconstructie zijn opgenomen, is volgens het OM niet relevant. ,,De wrakstukken met de meeste inslagen zijn gebruikt in de reconstructie. Alle andere stukken zijn door het NFI onderzocht en beschreven. Wij zien niet in wat een visuele inspectie door de heer Biedermann daar nog aan kan toevoegen”, aldus officier van justitie Ward Ferdinandusse.
De rechtbank beslist volgende week maandag of de verzoeken van de verdediging worden toegekend.
Bij de crash kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie is het toestel neergeschoten door een BUK-raket van het Russische leger. De lanceerinstallatie zou op dat moment in het gebied van de pro-Russische rebellen zijn geweest. De vier verdachten zijn zelf niet bij het proces, zij verblijven in Rusland of in Oost-Oekraïne. Rusland levert geen onderdanen uit. De verdachten zelf stellen niet betrokken te zijn geweest bij het neerschieten van MH17 of het vervoer van de lanceerinstallatie.
Slechts een van de vier verdachten, Oleg Poelatov, wordt door advocaten vertegenwoordigd. Poelatov (53) is een voormalige luitenant-kolonel in het Russische leger. Hij werkte in het rebellengebied voor de inlichtingendienst en speelde volgens het Openbaar Ministerie een rol bij het vervoeren en beveiligen van de raket.
Tweede vliegtuig
De verdediging stelde de afgelopen maanden dat er meer onderzoek moet worden gedaan naar alternatieve scenario’s rond het neerhalen van het vliegtuig. Zo zou er volgens de verdediging mogelijk sprake zijn geweest van een tweede toestel in de lucht: een Oekraïens gevechtsvliegtuig. De advocaten wilden onderzocht hebben of dat toestel er inderdaad was en welke rol het dan speelde.
Het Openbaar Ministerie heeft dat scenario al jaren geleden verworpen. De rechtbank ging niet mee in de wensen van de verdediging. ,,De verdediging hoeft niet aan te tonen op welke wijze MH17 is neergehaald. Dat is de taak van het Openbaar Ministerie. Als dat het niet voldoende kan aantonen, dan spreekt de rechtbank de verdachte vrij. Onderzoek naar een alternatief scenario is geen verdedigingsbelang”, oordeelde de rechtbank eind november.
De advocaten deden vanochtend dus een verzoek om meer wrakstukken te kunnen bekijken. Dat willen ze samen doen met de Duitser Bernd Biedermann, die door hen als een expert wordt gezien en kan beoordelen welk projectiel de schade aan het vliegtuig heeft aangericht. Biedermann is een ex-officier van de voormalige Oost-Duitse luchtmacht. Hij schreef een boek waarin hij stelde dat MH17 niet door een BUK is neergehaald.
Gescheiden wc’s
De organisatie van de rechtbank bracht recent overigens een kleine wijziging aan in de organisatie van het complex. Nadat er in november een incidentje was op het damestoilet tussen advocate Sabine ten Doesschate en nabestaande Silene Fredriksz, zijn er nu gescheiden wc’s voor procespartijen (advocaten, Openbaar Ministerie) en andere aanwezigen (nabestaanden, pers).
MSN 01.02.2021 De advocaten van MH17-verdachte Oleg Poelatov willen niet alleen de reconstructie van het vliegtuig in een hangar op de vliegbasis in Gilze-Rijen bekijken, maar ook de mogelijkheid hebben om ook andere wrakstukken te bekijken. Deze zijn opgeslagen in achttien containers in Soesterberg.
“Van de wrakstukken van het vliegtuig is kennelijk slechts zo’n 20 tot 30 procent beschikbaar geworden voor het onderzoek, en daarvan is een zeer beperkt deel gebruikt voor de reconstructie van slechts het voorste gedeelte van het vliegtuig”, zei advocaat Sabine ten Doesschate maandag bij de hervatting van de omvangrijke strafzaak rond het neerhalen van het vliegtuig. “Het beeld dat op basis van de reconstructie kan worden verkregen, is daarom mogelijk een vertekend beeld. Het is uitsluitend een beeld van het OM. Niet een mogelijk tegenstrijdig beeld, of het beeld dat mogelijk nadere of andere vragen oproept.”
De officier van justitie zegt geen reden te zien voor een uitbreiding van een eventuele schouw. “De reconstructie bestaat uit het voorste deel van het vliegtuig, hier is de hoogste concentratie van inslagschade. Die wrakdelen geven dus de meeste informatie over het wapen.”
Andere verzoeken
Overigens is nog niet duidelijk of er een schouw gaat komen, de rechtbank beslist op 15 april of en zo ja wanneer. Het monsterproces gaat volgende week maandag verder. Dan beslist de rechtbank over de andere verzoeken die zijn gedaan, zoals het aanvullend horen van getuigen in deze zaak. Het volgende blok van zittingsdagen is vanaf begin maart gepland.
Op 7 juni begint naar verwachting de inhoudelijke behandeling van de zeer omvangrijke strafzaak over de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben de rechtbank niets laten weten.
Bij de ramp kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
Telegraaf 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
MSN 01.02.2021 Het MH17-proces wordt maandag om 10.00 uur hervat. De stand van zaken zal besproken worden en er zal onder meer gekeken worden naar hoe het gaat met de nadere onderzoeken en het indienen van vorderingen tot schadevergoeding door de nabestaanden.
Onze verslaggever Saskia Belleman is bij de zaak aanwezig en twittert vanaf 10.00 uur live mee. Haar tweets vindt u onderaan dit bericht.
Ook zal het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden het woord komen en mag de verdediging reageren.
Hierop kan het Openbaar Ministerie reageren. Mogelijk komt het OM pas aan bod op de extra zittingsdag op maandag 8 februari.
MSN 29.12.2020 De livestream van de strafzaak over het neerhalen van vlucht MH17 is dit jaar iedere zittingsdag enkele duizenden tot 30.000 keer geopend, vanuit de hele wereld. Het aantal bezoekers aan de rechtbank – onder meer nabestaanden van de vliegramp, pers en betrokkenen – was 9 maart, de allereerste zittingsdag, bijna vierhonderd.
Daarna bleef dat elk zittingsblok rond enkele tientallen schommelen als gevolg van de coronamaatregelen. Op 25 november, de laatste zittingsdag van dit jaar, waren er in totaal 23 nabestaanden en journalisten in de rechtbank. Dat heeft de rechtbank Den Haag voor het ANP becijferd.
De Haagse rechtbank behandelt de zaak maar de zittingen vinden plaats in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Daar is speciaal voor dit proces een groot perscentrum gebouwd maar door alle maatregelen rondom het coronavirus is er nauwelijks (internationale) pers aanwezig geweest.
Op sommige dagen was het centrum zelfs gesloten. Op 23 maart na, helemaal aan het begin van de coronacrisis, kon iedere zittingsdag een groepje nabestaanden de besprekingen in de rechtbank volgen. Die dag was behalve de procespartijen zoals de rechters, niemand toegelaten in de rechtbank.
Voor alle belangstellenden is de rechtszaak via een livestream te volgen. De eerste dag werd deze 30.000 keer aangeklikt, de maanden daarna werden de zittingen enkele duizenden keren geopend. “De trend is dat op de eerste zittingsdag van een nieuw zittingsblok de openingscijfers een piek vertonen om vervolgens af te nemen”, aldus de rechtbank.
Op 8 juni was de stream ongeveer 20.000 keer geopend. Tijdens dat zittingsblok gaf het Openbaar Ministerie een toelichting op het omvangrijke opsporingsonderzoek. Hoeveel mensen er precies kijken is niet duidelijk, iemand kan de link meerdere keren per dag openen.
Zestig verschillende landen
De meeste kijkers komen uit Nederland, Rusland en Oekraïne. Ook loggen veel kijkers in vanuit het Verenigd Koninkrijk, Australië en de Verenigde Staten. “Op piekdagen waren er kijkers uit ongeveer zestig verschillende landen”, aldus de rechtbank.
De strafzaak tegen vier mannen – drie Russen en een Oekraïner – gaat februari 2021 verder en wordt vanaf 7 juni inhoudelijk behandeld. Het Openbaar Ministerie verdenkt de vier mannen van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17.
Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
NOS 18.12.2020 De rechtbank in Den Haag verwacht begin juni 2021 te starten met de inhoudelijke behandeling van het MH17-proces. Eind vorige maand sprak de rechtbank nog de hoop uit om op 1 februari te kunnen beginnen, maar dat wordt niet gehaald.
In een persbericht staat nu geschreven dat die datum is vastgesteld op 7 juni. De rechtbank is geïnformeerd over het onderzoek van de rechter-commissaris en “op basis van deze informatie” is een voorlopige planning gemaakt.
De eerstvolgende zittingsdag in het proces staat nog wel op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken in het onderzoek besproken en zal het ook gaan over het verzoek van het OM tot een schouw.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne neergehaald door een uit Rusland afkomstige Buk-raket. In Oost-Oekraïne woedde destijds een hevige oorlog tussen Russisch-gezinde separatisten en regeringstroepen van Oekraïne.
De MH17 was op weg van Amsterdam naar Kuala Lumpur en had 298 mensen aan boord. Onder hen waren 196 Nederlanders. Alle inzittenden kwamen om.
Het OM wil graag dat de rechtbank de gereconstrueerde brokstukken van het toestel in vliegbasis Gilze-Rijen met eigen ogen aanschouwt. In april wordt hier een definitief besluit over genomen, waarna de rechters in mei dan eventueel de brokstukken zullen bekijken.
Nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoelang het hele proces gaat duren is nog onduidelijk, laat staan wanneer een vonnis wordt geveld. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
280 onderzoekswensen
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. Zij hebben in de nu afgesloten regiefase van het proces circa 280 onderzoekswensen geformuleerd. Die gingen over de vragen of vlucht MH17 wel door een Buk-raket is neergehaald, of de raket is afgevuurd vanaf een landbouwveldje in separatistengebied en of Poelatov betrokken was bij het neerhalen van de MH17.
De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets laten weten aan de rechtbank.
Telegraaf 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag laten weten.
In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken van het onderzoek besproken. Ook zal dan een eventuele schouw van de reconstructie van de MH17 aan bod komen. Deze staat in Gilze-Rijen. Op de zitting van 15 april neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in een maand later plaatsvinden.
„Als het onderzoek door de rechter-commissaris naar verwachting vordert zal de rechtbank op maandag 7 juni 2021 starten met de inhoudelijke behandeling van het strafproces MH17”, is de huidige planning van de rechtbank.
De nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoe lang het hele proces gaat duren en wanneer er een uitspraak verwacht wordt, is nog onduidelijk. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
AD 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag 18.12.2020 laten weten. In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur.
Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
MSN 18.12.2020 De rechtbank begint op 7 juni met de inhoudelijke behandeling van het monsterproces rond het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de rechtbank Den Haag, voor dit proces zitting houdend op het Justitieel Complex op Schiphol, vrijdag laten weten.
In aanloop naar de inhoudelijke behandeling zijn nog meerdere inleidende zittingen gepland, de eerstvolgende op 1 februari. Dan wordt onder meer de stand van zaken van het onderzoek besproken. Ook zal dan een eventuele schouw van de reconstructie van de MH17 aan bod komen. Deze staat in Gilze-Rijen. Op de zitting van 15 april neemt de rechtbank een beslissing of, en zo ja, wanneer een schouw zal plaatsvinden. Mocht de rechtbank beslissen tot een schouw, dan zal deze naar verwachting in een maand later plaatsvinden.
„Als het onderzoek door de rechter-commissaris naar verwachting vordert zal de rechtbank op maandag 7 juni 2021 starten met de inhoudelijke behandeling van het strafproces MH17”, is de huidige planning van de rechtbank.
De nabestaanden van de slachtoffers kunnen waarschijnlijk na de zomer hun spreekrecht uitoefenen. Hoe lang het hele proces gaat duren en wanneer er een uitspraak verwacht wordt, is nog onduidelijk. Het strafproces begon afgelopen maart met meerdere voorbereidende zittingen.
Het Openbaar Ministerie verdenkt drie Russen en een Oekraïner van betrokkenheid bij de ramp. Alleen de Russische verdachte Oleg Poelatov laat zich vertegenwoordigen door advocaten. De andere drie verdachten – Igor Girkin, Sergej Doebinski en Leonid Chartsjenko – hebben niets aan de rechtbank laten horen.
Bij de ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 kwamen alle inzittenden, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders, om het leven. Het toestel van Malaysia Airlines vertrok van Schiphol met bestemming Kuala Lumpur. Volgens het OM is het toestel boven het oosten van Oekraïne uit de lucht geschoten met een Buk-raket die afkomstig was uit Rusland. In Oost-Oekraïne was een conflict gaande tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense regeringstroepen.
Het kamp op Lesbos werd dinsdagnacht 08.09.2020 grotendeels verwoest door branden, waardoor zo’n 13.000 migranten zijn gedupeerd.
Zo’n 1500 demonstranten hebben zaterdagmiddag 12.09.2020 in Amsterdam op het Museumplein gedemonstreerd voor een humaner asielbeleid. Het protest werd georganiseerd door verschillende organisaties onder de noemer ‘Evacueer Moria’.
En op 11.09.2020 protesteerden vijfhonderd mensen tegen het Moria-akkoord van het kabinet in Utrecht.
Het protest is op touw gezet door vier Amsterdamse studenten die elkaar nog kenden van het Barlaeus Gymnasium. Zij winden zich al jaren op over het Nederlandse vluchtelingenbeleid, maar na de branden deze week konden ze écht niet langer toekijken. ,,Nu is het moment om te protesteren,” aldus initiatiefnemer Paco Kuit (21).
#SOSMoria
Meer dan honderd mensen zijn gisteravond 13.09.2020 bijeen gekomen op het Koekamp in Den Haag om te Demonstreren voor een humaner vluchtelingenbeleid. De directe aanleiding is het bijna geheel afgebrande kamp Moria op het Griekse Lesbos, bijna een week geleden.
Volgens de actievoerders doet Nederland te weinig om deze mensen te helpen. Zo valt op hun borden te lezen: ‘Rutte, kom uit je ivoren Toren(tje)’ en ‘Grenzen zijn dodelijk’. Er waren enkele sprekers, waaronder vluchtelingen en de oprichter van Millennial Refugee. Er waren zo’n honderd tot honderdvijftig mensen aanwezig. Ook op het Museumplein in Amsterdam werd gedemonstreerd.
Waarom ?
“De brand was de druppel. Niet alleen op Lesbos is de situatie onhoudbaar, ook op andere Griekse eilanden, zoals Samos en Chios, en op het Griekse vasteland staat de situatie op springen. Wachten kan niet langer en daarom pleiten wij voor een humaner asielbeleid“, schrijven de initiatiefnemers op Facebook.
Meer dan driehonderd mensen lieten weten te zullen gaan, ruim duizend anderen gaven aan geïnteresseerd te zijn in het evenement.
Om 16.00 uur begon het programma van de demonstratie. Sprekers wisselden elkaar af op een podium. Onder andere GroenLinks-leider Jesse Klaver sprak de menigte toe: ,,Ik schaam me dat wij hier vandaag moeten staan. Het zou niet nodig moeten zijn.” Cabaretier Erik van Muiswinkel praatte de sprekers aan elkaar. Halverwege hielden de betogers een minuut stilte voor de vluchtelingen uit kamp Moria.
Het voornaamste standpunt van de betogers is dat de dakloos geraakte vluchtelingen zo snel mogelijk moeten worden geëvacueerd. “Wij pleiten voor de onmiddellijke opvang van minstens 500 kinderen in Nederland en daarnaast voor het evenredig opvangen in Europa van de andere vluchtelingen die vastzitten in Griekenland.”
Het kabinet zei donderdag 10.09.2020 bereid te zijn honderd vluchtelingen op te vangen die dakloos zijn geraakt.
De uiteindelijke deal over de opvang van honderd mensen uit het afgebrande kamp Moria is donderdag 10.09.2020 in de Tweede Kamer met gemengde reacties ontvangen. Volgens de linkse oppositiepartijen gaat de deal niet ver genoeg, terwijl de PVV juist vindt dat het kabinet is gezwicht. Van de coalitiepartijen is met name de VVD erg content, terwijl D66 en ChristenUnie niet enthousiast zijn. “We staan niet te juichen”, aldus Joël Voordewind (CU).
Het Kamerdebat over de branden in het vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos is donderdag op het allerlaatste moment onverwachts uitgesteld. Terwijl Tweede Kamerleden in de commissiezaal wachtten op staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) en minister Sigrid Kaag (Ontwikkelingssamenwerking), werd bekend dat de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie achter de schermen onderhandelen over de eventuele opvang van migranten uit de Griekse kampen.
AD 21.09.2020
Minikamp (Hashtag) #thisisnotahome
Demonstranten hadden hun plek ingenomen op het Plein voor de Tweede Kamer. Ze verblijven daar 24 uur, om aandacht te vragen voor de situatie in vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos.
Er mochten vannacht vijf tenten staan, vandaag worden er meer mensen verwacht. Om 12.00 uur start er een programma, waarbij verschillende sprekers naar het Plein komen.
De studenten hebben karton en lekke tentjes en ze slapen in de buitenlucht. Er worden ongeveer twintig demonstranten verwacht, vertelt Roos Ykema, een van de studenten. “We zijn met maximaal twintig studenten. Dat is het voorschrift vanwege het coronavirus.”
Met de actie vraagt de groep aandacht voor de verschrikkingen die heersten in het verwoeste kamp. Ze willen een menswaardige oplossing voor alle vluchtelingen die nog op het Griekse eiland zijn.
Ykema is zelf op Lesbos in Moria geweest. Behalve mooie herinneringen over vriendschap en solidariteit, heeft ze vooral ook nare beelden in haar hoofd. “Het was vooral veel ellende.”
De studenten bouwen het kamp zondag om 18.00 uur op en blijven in Den Haag tot maandag 18.00 uur. De 1,5 meter afstand vanwege het coronavirus wordt gerespecteerd volgen Ykema.
Mensen worden uitgenodigd te komen kijken. Ook is door de studenten online een actie op touw gezet. “Waarbij we mensen oproepen om zelf ook in hun straat, tuin of op hun balkon Moria na te bootsen en hier een foto van te plaatsen op sociale media onder de hashtag #thisisnotahome.”
Opvanghuis voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen in Griekenland klaar voor gebruik
Het kabinet maakte afgelopen voorjaar bekend dat het de opvang mogelijk maakt van 48 kinderen op drie locaties op het Griekse vasteland.
Inmiddels is het eerste Grieks-Nederlandseopvanghuis voor minderjarige, alleenstaande vreemdelingen op het Griekse vaste land is sinds eind september 2020klaar voor gebruik. De Griekse autoriteiten hebben 16 minderjarige meisjes en tienermoeders geselecteerd voor opvang in het pand.
Na de standaard gezondheidscontroles, verwachten de Grieken dat de meisjes uiterlijk 9 oktober hun intrek zullen nemen in het opvanghuis. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) kreeg donderdag een digitale rondleiding door het pand, dat gereed is voor de opvang.
De opvanglocatie, onderdeel van een driejarig Grieks-Nederlands programma om de opvang en voogdij van minderjarige alleenstaande vreemdelingen op het Griekse vasteland te verbeteren, is het eerste van drie opvanghuizen. Het is tot stand gekomen door nauwe samenwerking tussen de Griekse en Nederlandse autoriteiten, en de organisaties Movement on The Ground en the HOME Project. Broekers-Knol heeft het project bekostigd.
Beste lezer,
Ik zie dat Europa steeds vaker schimmige deals sluit met landen als Libië, Turkije en Afghanistan om vluchtelingen buiten te houden. Projecten die door Europa worden gefinancierd leiden tot situaties waarin vluchtelingen slecht worden behandeld en soms zelfs in slechte omstandigheden worden vastgehouden.
Gisteren presenteerde ik in de Mensenrechtencommissie van het Europees Parlement mijn voorstellen om te voorkomen dat de EU migratiedeals kan afsluiten als ze tot mensenrechtenschendingen leiden. We maakten er deze video over. 👇
Ik sta voor de rechten van vluchtelingen. Daarom moeten we de Europese beleidsmakers verantwoordelijk houden voor hun besluiten, zowel politiek, financieel als juridisch. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om vluchtelingen een positief perspectief te bieden.
Migratiepact EU
17.05.2021
Erdogan wil EU onder druk zetten door migratiekraan open te draaien
Het Italiaanse eiland Lampedusa wordt plotseling weer overspoeld met migranten uit Noord-Afrika. En dat is volgens de Italianen geen toeval.
De toevoer van migranten op Lampedusa is nooit helemaal gestopt – om de zoveel tijd voer er wel een bootje de haven van het eiland in. De afgelopen jaren vertrokken ze meestal vanuit Tunesië, nu is de Libië-route ineens weer populair. Velen zien daarin de hand van de Turkse president Erdogan. Volgens de Italiaanse pers doet hij nu hetzelfde in het centrale Middellandse Zeegebied als wat hij jaren eerder in de Egeïsche Zee deed: migranten inzetten als drukmiddel.
Leverde het tegenhouden van Syrische vluchtelingen de Turkse president een enorme zak Europees geld op, nu zou Erdogan opnieuw aansturen op een deal met de Europese Unie, maar dan met Libië als lijdend voorwerp. Sinds het Turkse leger de rust in het Noord-Afrikaanse land heeft teruggebracht, krijgen de Turken ook steeds meer politieke invloed. Het is allemaal een onderdeel van Erdogans strategie om zijn invloed in de Middellandse Zee te vergroten en toegang te krijgen tot de grote olie- en gasvoorraden in de Libische bodem.
Khadaffi
De strategie om met immigratie Europa onder druk te zetten, is niet nieuw. Eind vorige eeuw gebruikte de voormalige dictator Khadaffi dezelfde tactiek om Europa en Italië geld uit de zak te kloppen, en nu wordt die onder invloed van de Turkse president Erdogan nieuw leven ingeblazen. De afgelopen jaren vertrokken migranten met rubberboten clandestien vanaf Libische stranden of met snelle speedboten vanuit Tunesië, de golf die afgelopen weekend op Lampedusa landde bestond voor een belangrijk deel uit grote vissersboten. Schuiten met soms wel vierhonderd migranten aan boord kunnen niet ongezien uit Libische havens vertrekken. De kustwacht lijkt een oogje dicht te knijpen, terwijl ze de afgelopen jaren juist regelmatig met geweld optraden tegen migrantenbootjes.
Behalve politieke en economische invloed, is Erdogan ook bezig zijn militaire invloed te vergroten in Noord-Afrika. Honderden Libische militairen zijn door het Turkse leger getraind en de Turken zijn begonnen met de verbouwing van een groot militair vliegveld in Al Watyiha, niet ver van de Tunesische grens.
Kraan
Een andere belangrijke militaire zet is de Turkse training van de Libische kustwacht. De hypermoderne schepen van de Libiërs zijn van Italiaanse makelij, door de regeringen Gentiloni en Conte gedoneerd om de migratie richting Italië te reguleren, maar inmiddels staan de Turken aan het roer. „Met de Libische kustwacht heeft Erdogan dus nu, indirect, de beschikking over een vloot in het centrale Middellandse Zeegebied waarmee de kraan van migratie naar Europa open en dicht kan worden gezet”, zegt een Italiaanse admiraal die het dossier volgt. Het doel van die kraan is de Europese Unie tot een nieuwe immigratiedeal dwingen, als Europa betaalt blijven de migranten in Libië, zo niet dan zetten we ze op de boot naar Lampedusa.
Nadat dit weekend ruim tweeduizend migranten op het piepkleine Italiaanse eiland aankwamen, sprak de Italiaanse premier Draghi al over het aangaan van bilaterale akkoorden met zowel Tunesië als Libië. In de praktijk betekent dat vaak dat de knip getrokken wordt, ook omdat een gezamenlijke Europese actie tot nu uitblijft. De Europese Unie geeft niet thuis bij het opnieuw bespreken van de Malta-akkoorden, waarbij in het najaar van 2019 werd afgesproken dat andere Europese landen, op vrijwillige basis, migranten zouden overnemen.
De Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Luciana Lamorgese wil dat er een automatische en verplichte verdeelsleutel komt, maar krijgt daarvoor in Brussel de handen niet op elkaar. Volgende week vliegt de minister samen met haar EU collega Ylva Johansson naar Tunis om het probleem van de toegenomen immigratie te bespreken.
VK 26.09.2020
AD 24.09.2020
De Europese Commissie gaat de EU-staten niet verplichten om bepaalde hoeveelheden asielzoekers op te nemen, blijkt uit het woensdag gepresenteerde Migratie en Asiel Pact. Als het voorstel wordt goedgekeurd, moeten landen bij nieuwe crisissen straks een verplichte mate van solidariteit tonen, afhankelijk van de grootte en welvaartssituatie van het land.
AD 24.09.2020
Landen kunnen bijvoorbeeld verplicht verantwoordelijk worden voor de terugkeer van vluchtelingen. Dat houdt in dat zij de afhandeling van procedures overnemen en verantwoordelijk worden voor het re-integratie van asielzoekers in het land van oorsprong.
Telegraaf 24.09.2020
Brussel wil verder ook meer gaan samenwerken met landen waar migranten vandaan komen. Daarbij wordt vooral gekeken naar Afrikaanse landen.
Voordat de plannen in werking worden gesteld, moeten EU-lidstaten en het Europees Parlement akkoord gaan met het voorstel. Daardoor strandde een eerder wetsvoorstel uit 2016.
Volgens Europese Commissie-voorzitter Urusula von der Leyen voldoen de huidige migratieplannen niet meer voor Europa en zijn ze gedateerd. De recente branden in vluchtelingenkampen op Griekenland zouden dat hebben aangetoond, redeneert Von der Leyen.
AD 16.02.2021
Deel Syrische vluchtelingen overweegt terugkeer: ‘Kunnen in Nederland niet ademen’
De oorlog in Syrië is nog niet voorbij, toch komen er bij terugkeerorganisaties dagelijks telefoontjes binnen van asielzoekers die overwegen terug te gaan. ,,Dat zijn de mensen die hier niet kunnen wennen, niet kunnen ademen.”
Als Nader met zijn taxi door de straten van de hoofdstad Damascus rijdt, denkt hij eigenlijk nooit meer aan Nederland. ,,Hier kan ik weer genieten van het leven, dat lukte me in Nederland niet. Daar bleef iedereen me zien als vluchteling, hier voel ik me weer de leider van mijn gezin.”
Nader en zijn vrouw en drie kinderen vluchtten in 2016 voor de burgeroorlog vanuit Syrië naar Nederland en kregen hier een verblijfsvergunning. Maar hoewel de oorlog in Syrië nog niet voorbij is, keerde het gezin een jaar geleden weer terug naar Damascus. Ze hadden heimwee en voelden zich in Nederland eenzaam en onbegrepen. ,,Ik ben gevlucht vanwege de onveiligheid in Syrië, maar dat wil niet zeggen dat ik geen verstand heb. Dat begreep niet iedereen in Nederland.”
Meerderheid wil blijven
De terugkeer van asielzoekers naar Syrië is een beladen onderwerp. Sinds 2014 kregen meer dan 70.000 Syriërs een verblijfsvergunning in Nederland. In recent onderzoek gaf een grote meerderheid van hen aan hier te willen blijven. Ook nu melden zich nog elke maand enkele honderden Syriërs in Nederland voor asiel.
Ondertussen bepleiten enkele politieke partijen in Nederland juist de terugkeer van de Syriërs. De PVV zette het vorige maand nog in het verkiezingsprogramma, ook Forum voor Democratie wil dat de Syriërs teruggaan.
Vooralsnog stuurt Nederland niemand gedwongen terug naar Syrië, het land heeft ‘onveilig’ als beoordeling gekregen. Het alomvattende oorlogsgeweld van de afgelopen jaren mag dan geluwd zijn, er woedt nog steeds een burgeroorlog in het noordwesten van het land. Ook terreurorganisatie IS pleegt nog aanslagen. Daarnaast maakt Nederland zich zorgen over het schenden van de mensenrechten door zowel de Syrische staat als andere groeperingen. Wel kunnen Syriërs op vrijwillige basis terugkeren, daarbij kunnen ze om (financiële) hulp van Nederland vragen.
We krijgen dagelijks telefoontjes van Syriërs die nadenken over terugkeer. Het zijn mensen die heimwee hebben of die niet in Nederland kunnen aarden, aldus Hiran Ali, Solid Road.
,,We krijgen dagelijks telefoontjes van Syriërs die nadenken over terugkeer. Het zijn mensen die heimwee hebben of die niet in Nederland kunnen aarden. Mensen die het gevoel hebben dat ze hier niet kunnen ademen”, zegt Hiran Ali, van de terugkeerorganisatie Solid Road. ,,Sommige mensen komen hier niet toe aan inburgeren, omdat ze in Syrië eigenlijk nog niet zijn uitgeburgerd. Ze zijn vanuit een oorlogssituatie hierheen gekomen, kampen soms nog met trauma’s en worden daar nauwelijks mee geholpen.” Wat ook vaak meespeelt: problemen bij het vinden van werk in Nederland. ,,En veel mensen die wel werk vinden, krijgen een baan die ver onder hun niveau is.”
Solid Road is een van de twee gesubsidieerde, particuliere organisaties die Syriërs helpt bij terugkeer. Via de organisatie zijn in 2019 acht mensen teruggegaan. In een groot deel van 2020 lag terugkeer stil door de reisbeperkingen vanwege de coronapandemie. Inmiddels komen de aanvragen weer binnen, stelt Ali. ,,Er staan nu tien mensen op de wachtlijst.”
Hoeveel Syriërs er in totaal zijn teruggegaan, is lastig vast te stellen. De Dienst Terugkeer & Vertrek, onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie, meldt in 2019 en 2020 steeds zo’n tien Syriërs te hebben geholpen bij hun reis door vliegtickets te boeken. Het zijn (deels) dezelfde mensen die Solid Road heeft begeleid.
Verblijfsvergunning kwijt
Maar het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) becijferde vorig jaar dat ‘van alle Syriërs die tussen 2014 en 2016 in Nederland een verblijfsvergunning ontvingen, halverwege 2018 ongeveer 2,3 procent uit Nederland was vertrokken.” Waar die 1355 mensen naar toe zijn gegaan, Syrië of een ander (Europees) land, is niet onderzocht. Mogelijk meldt niet iedereen zijn terugreis direct: wie aantoonbaar terugkeert naar Syrië raakt zijn Nederlandse verblijfsvergunning in principe kwijt.
Solid Road hielp ook Nader en zijn gezin bij hun terugkeer naar Damascus. ,,Via onze partnerorganisatie in Syrië hebben we ervoor kunnen zorgen dat Nader een taxi heeft kunnen aanschaffen. Overdag is hij nu taxichauffeur, ‘s avonds privéchauffeur voor mensen van hulporganisaties. Hij heeft zijn leven weer kunnen oppakken.”
Opgepakt en verhoord
Toch is terugkeer naar Syrië ingewikkeld. Want de oorlog in Syrië mag dan geluwd zijn, het Assad-regime is nog steeds aan de macht. Syriërs zijn bang na terugkeer door een van de vele beruchte veiligheidsdiensten te worden opgehaald voor ‘verhoor’. Of alsnog in militaire dienst te moeten en naar een van de overgebleven fronten te worden gestuurd.
Het Syrian Network for Human Rights becijferde dat zeker tweeduizend Syriërs na terugkeer uit buurlanden als Libanon of Jordanië werden gearresteerd en dagenlang werden verhoord. ,,Er zijn best mensen die terug willen, maar niemand weet zeker of hij wel of niet op een lijst van een geheime dienst daar staat en of dat problemen kan opleveren”, zegt een bron bij een hulporganisatie.
Solid Road stelt altijd expliciet na te vragen of er bij hun klanten iets speelt vanuit het verleden. ,,Wij willen niet dat mensen worden opgepakt na terugkeer. Dat is niet goed voor hen en niet goed voor het Nederlandse beleid”, zegt Hiran Ali. ,,Niemand die via ons is teruggegaan heeft problemen gekregen.” Solid Road houdt nog zeker twaalf maanden na aankomst contact.
Onderhandelen met Assad
Nederlands grootste partnerorganisatie bij vrijwillige terugkeer, de IOM (Internationale Organisatie voor Migratie), assisteert vooralsnog niet bij terugkeer naar Syrië. Officiële reden is dat Syrië nog te gevaarlijk is. Officieus lijkt mee te spelen dat bij terugkeer via de IOM Nederland de verbroken banden met het regime van Assad, die beschuldigd wordt van vele oorlogsmisdaden, weer zou moeten aanhalen.
Ik kan mijn gezin hier in leven houden en dat voelt beter dan toen ik in Nederland was, aldus Nader.
,,Ik was niet bang om terug te gaan en heb hier geen problemen gehad”, laat taxichauffeur Nader vanuit Damascus weten. Wel een probleem: na acht jaar oorlog kampt Syrië met een grote economische crisis. ,,Het is een reden waarom veel mensen toch niet terugkomen. Maar ik kan mijn gezin hier in leven houden en dat voelt beter dan toen ik in Nederland was.”
*De naam Nader is om veiligheidsredenen gefingeerd. De vragen die we hem hebben voorgelegd, zijn via Solid Road gegaan.
Binnen vijf dagen duidelijk of asielzoeker mag blijven
Ook bij het nieuwe beleid zouden landen waarin vluchtelingen aankomen in principe de verantwoordelijkheid houden over hun asielprocedure, een beleid dat in het verleden leidde tot kritiek vanuit Italië, Griekenland en Spanje.
Nu zijn extra criteria toegevoegd aan de wijze waarop besloten wordt welk land de asielprocedure in handen krijgt. De EC kijkt ook naar in welk land de asielzoeker al familie heeft, welk visum hij op zak heeft en in welke omstandigheden een (jonge) asielzoeker het beste kan worden opgevangen.
Asielzoekers moeten daarnaast sneller duidelijkheid krijgen. Brussel wil verbeterde opvangcentra aan de grenzen, waar vluchtelingen snel geïdentificeerd, gescreend en geregistreerd kunnen worden. Binnen vijf dagen moet duidelijk zijn of een asielzoeker in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, of dat de persoon een langer traject in gaat om in aanmerking te komen.
AD 25.11.2020
Mini-Schengen-zone
Nederland moet werken aan een ‘VVD pleit voor ‘mini-Schengen’, waarin samen met “andere sterken landen” bij noodsituaties door grote toestroom van migranten de buitengrenzen gesloten kunnen worden, maar de handel onderling overeind blijft. Dat stelt Kamerlid Bente Becker van regeringspartij VVD in een opiniestuk in het AD. Nederland moet “desnoods” ook in staat zijn de eigen grenzen te sluiten en grenscontroles in te stellen, vindt Becker.
Volgens Becker beleeft Nederland economisch veel voordeel aan de open grenzen, maar “betalen we de prijs via illegale migratie”. “Griekenland en Italië worden overspoeld door bootmigranten”, aldus de politica. “Zij vragen ons om hulp. Maar veel migranten lopen door naar Nederland, terwijl twee derde geen recht heeft op asiel.”
Bente Becker, Tweede Kamerlid voor de VVD
Zoek bondgenoten voor het sluiten van grenzen
Het Europese asielstelsel is failliet. Onze open grenzen zijn economisch een voordeel. Maar de prijs betalen we via illegale migratie. Griekenland en Italië worden overspoeld door bootmigranten. Zij vragen ons om hulp.
Nederland moet in ‘noodgevallen’ de eigen grenzen sluiten en bewaken als er weer grote aantallen migranten naar ons land zouden komen. ‘Liever nog’ wil de partij dat er een mini-Schengenzone komt, waarin een groepje van omliggende landen gezamenlijk de grenzen bewaken.
Dat schrijft regeringspartij VVD woensdag 25.11.2020 in een opiniestuk. Tweede Kamerlid Bente Becker stelt dat ‘het risico groot is’voor ons land dat in tijden van crisis veel migranten hierheen komen ‘vanwege onze welvaart’. Omdat een nieuw Europees asielstelsel nog in de maak is, moet ons land zelf klaar zijn ‘om grip te houden’.
Eerder al kondigde de Franse president Macron aan dat hij nadenkt over een mini-Schengenzone, als blijkt dat de migrantenstroom ‘oncontroleerbaar’ is geworden. Hij zei dat in reactie op de aanslag in Nice, die werd gepleegd door een 21-jarige Tunesiër die via Italië naar Frankrijk reisde.
‘Verplichte solidariteit’ moet landen als Polen en Hongarije overtuigen
Mochten landen als Griekenland, Spanje en Italië alsnog in de problemen komen door grote aantallen vluchtelingen in korte tijd, wordt een beroep gedaan op de zogeheten ‘verplichte solidariteit’ van andere landen. Zij moeten dan asielzoekers overnemen of helpen bij het organiseren van de terugkeer van asielzoekers die geen kans maken op een verblijfsvergunning.
De Zweedse commissaris Ylva Johansson hoopt dat de laatstgenoemde optie landen als Polen en Hongarije overtuigt. Beide landen hebben de laatste jaren meermaals geweigerd om vluchtelingen op te nemen en hoeven dat in het huidige voorstel voorlopig ook niet te doen.
Oxfam Novib reageert teleurgesteld op de gepresenteerde migratieplannen. “Europa had al jaren eerder zijn asielstelsel moeten hervormen. Het is positief dat de EC probeert EU-landen samen te brengen om zinvolle veranderingen door te voeren, maar de Commissie lijkt alsnog te zijn gezwicht voor druk vanuit EU-regeringen die het aantal mensen dat in Europa bescherming en asiel zoekt, juist willen verminderen.”
Nasleep Moria eiland Lesbos Griekenland
AD 20.03.2021
Telegraaf 15.03.2021
Telegraaf 13.03.2021
Telegraaf 11.03.2021
Telegraaf 06.03.2021
AD 26.01.2021
AD 20.01.2021
Telegraaf 20.01.2021
AD 09.01.2021
Telegraaf 17.12.2020
Telegraaf 22.10.2020
Telegraaf 13.10.2020
AD 07.10.2020
AD 06.10.2020
Telegraaf 06.10.2020
Telegraaf 05.10.2020
Telegraaf 05.10.2020
Telegraaf AD 23.09.2020
Telegraaf 22.09.2020
Telegraaf 22.09.2020
VK 22.09.2020
VK 22.09.2020
Trouw 19.09.2020
AD Telegraaf 19.09.2020
AD 18.09.2020
15.09.2020
12.09.2020
11.09.2020
‘Chaos aan de Griekse grens alleen te bestrijden met een nieuwe Turkijedeal !!!
Kamp Moria
Vluchtelingenkamp Moria op Lesbos was ooit bedoeld voor de opvang van zo’n 2.000 vluchtelingen.
Maar omdat Europa de deur dichtdeed, konden velen niet verder. Moria groeide met 13.000 migranten uit zijn voegen.
Dat zorgt al lange tijd voor overlast en spanning onder de migranten én eilandbewoners.
Afgelopen week werd ook nog eens corona geconstateerd en ging het kamp tot woede van de bewoners op slot.
Of dat met de brand te maken heeft? Vaststaat dat het vuur op een aantal plekken kort na elkaar begon.
4 jaar geleden ondertekenden de EU en Turkije de deal die een eind moest maken aan de eindeloze stroom vluchtelingenbootjes tussen Turkije en Griekenland. Maar de architect van die deal is ontevreden. ,,De crisis kan weer oplaaien. De situatie is niet stabiel geworden”, zegt Gerald Knaus.
In vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos braken indertijd gevechten uit tussen de kampbewoners en de politie. De vlam sloeg in de pan in het overvolle kamp tijdens een protest tegen de uitzichtloze situatie waarin de asielzoekers zich bevinden. Aan het eind van de dag moesten elf mensen worden behandeld ‘vanwege traangas en paniekaanvallen’, meldde Artsen zonder Grenzen. Zij, en talloze andere hulporganisaties, wanhopen al maanden over de erbarmelijke toestanden op de eilanden.
,,Ik sta nog steeds achter De Deal”, zei Knaus, later telefonisch vanuit zijn woonplaat Berlijn. ,,Er was op dat moment geen alternatief. Al die bootjes… Dat moest stoppen. Alleen is de uitvoering niet zo geweest als had gemoeten.”
De oorzaak: het falende Griekse asielsysteem. Of beter: het falende Europese asielsysteem. ,,We slagen er nauwelijks in om mensen die volgens de deal terug moeten naar Turkije ook echt terug te sturen. Mensen op de eilanden wachten maanden op beslissingen. Je zou zeggen dat we er in twee jaar tijd een functionerend systeem voor hadden moeten kunnen optuigen.
Maar er is een gebrek aan focus nu het grootste probleem, de ongecontroleerde stroom vluchtelingen die door Europa trok, is opgelost.” Maar ook nu komen er nog wekelijks meer mensen in bootjes aan op eilanden dan dat er worden teruggestuurd naar Turkije: zo kwamen er in januari 1600 mensen met bootjes aan op de eilanden, 47 gingen er gedwongen terug.
De chaos aan de grens tussen Turkije en Griekenland wordt namelijk veroorzaakt door ‘de angst de controle te verliezen’. De oplossing is een Turkijedeal 2.0 stelt, Gerald Knaus, de bedenker van de eerste versie van dat vluchtelingenakkoord.
Gerald Knaus, directeur van de Europese denktank ESI, werd bekend als de architect van de deal die Turkije en de EU in maart 2016 sloten om de toenmalige vluchtelingencrisis in te perken. Nu die deal bij de grensplaats Erdine lijkt op te lossen in wolken van traangas, pleit Knaus juist voor een nieuwe overeenkomst: een Turkijedeal 2.0. ,,Hoe sneller iedereen hier een stap terugdoet, hoe beter het voor iedereen is: voor de EU, voor Turkije én voor de vluchtelingen zelf.”
,,Wat we nu aan de Turks-Griekse grens zien? Twee overheden die angst hebben de controle te verliezen. Turkije ziet een stijgend aantal vluchtelingen uit Syrië naar hun grens komen. En Griekenland kampt nog met hun trauma uit 2015. Allebei de landen zijn nu aan het overreageren.
Turkije heeft daar wel een punt, stelt Knaus. ,,De Turken vinden Europa hypocriet: zij moeten Syrische vluchtelingen opvangen, maar Europa houdt zelf de grens wel dicht. Turkije vangt nu al meer Syriërs op dan de hele EU bij elkaar: zo’n 3,6 miljoen. Dat is echt een grote uitdaging voor ze. Het geld van de EU helpt ze daarbij, de opvang is er zelfs beter dan in sommige EU-landen.”
Waarmee de Oostenrijker doelt op Griekenland. Want hoewel daar sinds 2016 veel minder boten aankwamen op de eilanden, werd de chaos er niet minder op. De opvangkampen zijn er overvol, de omstandigheden slecht en de wachttijden voor alleen al zoiets als een afspraak met een asielbeambte soms al meer dan een jaar. De één op één-uitwisselingsregeling met Turkije bracht ook nauwelijks verlichting: dat ging tot maart vorig jaar maar om zo’n 20.000 Syriërs.
Vier vragen over het Griekse vluchtelingenkamp;
Wat is Moria en hoe is het ontstaan?
Moria is een voormalig militaire basis en ligt op het Griekse eiland Lesbos. Het is het grootste vluchtelingenkamp van Europa, aldus de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties.
Het vluchtelingenkamp is ontstaan toen duizenden mensen in 2013 op de vlucht sloegen voor de burgeroorlog in Syrië en de strijd in Afghanistan tussen de Taliban en de Amerikanen. Vluchtelingen maakten vanuit Noord-Afrika en Turkije de oversteek naar Europa en veel van hen belandden zo op de Griekse eilanden.
Moria werd aangewezen als een zogenoemde hotspot, waar vluchtelingen een asielzoekersprocedure kunnen starten voordat ze eventueel door mogen reizen naar het Europese vasteland. Andere hotspots zijn te vinden op Samos, Chios, Leros en Kos.
Het kamp heeft capaciteit voor drieduizend inwoners, maar eind augustus waren er zeker dertienduizend vluchtelingen in het kamp aanwezig. Vanwege de overbevolking werd de situatie op het kamp zo erbarmelijk dat het in 2018 door Artsen zonder Grenzen is benoemd tot het ‘slechtste vluchtelingenkamp op aarde’.
Wie zijn de vluchtelingen en waar komen ze vandaan?
In 2015, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis, kwam het merendeel van de vluchtelingen op de Griekse kampen uit Syrië. Tegenwoordig komen de meeste vluchtelingen op Lesbos uit Afghanistan (76 procent), Syrië (7 procent) en Congo (7 procent), aldus de laatste cijfers van de VN.
Kinderen, met en zonder ouders, komen het meest voor op het kamp (39 procent), gevolgd door volwassen mannen (38 procent) en volwassen vrouwen (23 procent).
Waarom zijn deze vluchtelingen in Griekenland terechtgekomen en niet in eigen regio opgevangen?
Vluchtelingen uit Syrië worden voor een groot deel al in de regio opgevangen. Er zijn 750.000 Syrische vluchtelingen in Jordanië en ook buurland Libanon heeft al 1,5 miljoen Syriërs opgevangen. De meeste Syrische vluchtelingen (3,6 miljoen) worden echter opgenomen door Turkije.
Dat komt onder andere door de deal die de Europese Unie in 2016 heeft gesloten met Turkije. In ruil voor financiële steun vangt Turkije de vluchtelingen op en voorkomt het daarmee dat ze naar Europa gaan. Slechts een klein deel van alle Syrische vluchtelingen besluit toch de oversteek te maken naar Griekenland.
Het merendeel van de vluchtelingen op Moria is echter niet Syrisch maar komt uit Afghanistan, waar al jaren gevochten wordt tussen de Taliban en de overheid. Wereldwijd zijn er 2,5 miljoen Afghanen op de vlucht.
De meeste Afghaanse vluchtelingen trekken naar buurlanden Iran en Pakistan, maar zij worden steeds vaker teruggestuurd naar land van herkomst, aldus Amnesty International. In 2016 verplaatste Pakistan ongeveer 365.000 vluchtelingen met geweld terug naar Afghanistan en in 2017 keerden 462.000 Afghaanse vluchtelingen terug vanuit Iran.
Wat is de rol van de EU?
Om lidstaten Griekenland en Italië te ontlasten, kwam de Europese Commissie (EC) in 2017 met een voorstel om 160.000 van de 171.000 vluchtelingen te herverdelen onder alle lidstaten van de EU. Dat plan strandde echter in 2017, omdat onder meer Hongarije geen islamitische vluchtelingen wilde opnemen.
Sindsdien ondersteunt de EU de vluchtelingenkampen in Griekenland voornamelijk financieel. De EC trok afgelopen jaar 700 miljoen euro extra uit om Griekenland te ondersteunen met grensverdediging, opvang en asielprocedures.
Om de druk op de kampen weg te nemen bood de EU in maart dit jaar vijfduizend migranten een vergoeding van 2.000 euro aan als zij zouden terugkeren naar het land van herkomst.
Sinds de brand hebben tien Europese lidstaten besloten samen 406 vluchtelingenkinderen van Moria op te nemen.
Het onderzoek naar het functioneren van het Europese grensagentschap Frontex is klaar.
Vrijdagochtend 16.07.2021 presenteerde ik de bevindingen, gebundeld in een rapport, in de LIBE commissie van het Europarlement. Dit onderzoek deed ik met collega-Europarlementariërs nadat door onderzoeksjournalisten naar buiten werd gebracht dat Frontex betrokken zou zijn bij pushbacks aan de buitengrenzen van de EU.
Een belangrijk rapport, met veel analyses en aanbevelingen.
De belangrijkste boodschap uit het rapport is dat Frontex bewust wegkeek bij meldingen van ‘pushbacks’ aan Europa’s buitengrenzen. Hierbij worden migranten zonder toegang tot een asielprocedure, en vaak met geweld, teruggestuurd. Dat is in onaanvaardbaar, levensgevaarlijk en bovendien in strijd met de Europese regels.
Ieder mens heeft recht op een eerlijke asielprocedure wanneer ze aankomen bij de Europese grens. Vernedering of mishandeling van vluchtelingen mag nooit worden geaccepteerd. Frontex heeft bovendien de expliciete taak de mensenrechten van deze mensen te garanderen.
Ons onderzoek toont aan dat Frontex tal van rapporten over pushbacks heeft genegeerd. Het rapport stelt dus ernstige tekortkomingen vast over het functioneren van Frontex. Hoewel het rapport niet direct spreekt over het aftreden van de Frontex directeur, is dat wat GroenLinks betreft de enige logische conclusie die het Europees Parlement en de EU-landen kunnen trekken, en de enige manier om fundamentele verbeteringen binnen Frontex te waarborgen.
Hoe nu verder?
In het rapport doen we aanbevelingen om Frontex te verbeteren. Na de zomer besluit ik samen met mijn collega-Europarlementariërs over de vervolgstappen. Maar het mag duidelijk zijn: hierover is het laatste woord niet gezegd en we blijven streng toezicht houden op Frontex.
Telegraaf 06.10.2020 Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie) laat onderzoeken of er maatregelen kunnen worden getroffen tegen liegende asielzoekers.
De bewindsvrouw zegt het een ’vreselijke zaak’ te vinden dat er leugens worden verteld om meer kans te maken op een verblijfsvergunning. „We gaan het goed onderzoeken. We verlangen eerlijkheid van asielzoekers. Dit ondermijnt het draagvlak voor opvang.” Aanleiding is dat er steeds vaker twijfel is over de door asielzoekers opgegeven leeftijd.
De Telegraaf onthulde dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in 2019 werd geconfronteerd met honderden asielaanvragen waarbij er ernstige twijfel was of de leeftijd die de asielzoekers zelf hadden opgegeven wel klopte. Leeftijd is bij een aanvraag van groot belang, omdat een alleenstaande minderjarige vreemdeling in principe niet wordt uitgezet.
Afrikaanse ’homo’s’
Ook wordt er met hetzelfde doel gelogen over de seksuele geaardheid. Honderden asielzoekers uit Uganda hebben onterecht een verblijfsvergunning gekregen na leugens over hun geaardheid. „Liegen is echt zeer onwenselijk”, zegt Broekers-Knol. „Het belast de IND onnodig zwaar. Ik zie reden om te onderzoeken of liegen kan meewegen bij de geloofwaardigheid van de asielzoeker.”
Vanuit de IND klinkt dat er op dit moment geen sancties staan op liegen. De staatssecretaris zegt dat ze weinig ziet in strafrechtelijk optreden. „Dat vertraagt de procedure en fraude is vreselijk moeilijk te bewijzen.” Toch wil ze onderzoeken wat wél kan. „Welke mogelijkheden er zijn zullen we zeker onder de loep nemen. Het is ongelooflijk belangrijk dat dit soort gevallen niet voor kunnen komen.” De bewindsvrouw kon niet zeggen wanneer het onderzoek klaar is.
AD 06.10.2020 Activisten van de groep We Gaan Ze Halen voelen zich onbegrepen door de Griekse autoriteiten. Manos Logothetis, secretaris-generaal op het ministerie van migratie, reageerde gisteren op deze site dat het kamp ‘geen bazaar was om mensen op te halen’, wat tot grote frustratie leidt bij de Nederlandse actiegroep. ,,Dit slaat natuurlijk nergens op”, reageert Johannes van den Akker, secretaris van Stichting We Gaan Ze Halen.
Logothetis stelde dat Nederland de opvang net zoals onder meer Duitsland en Frankrijk via de regering zou moeten regelen en het initiatief daar ook vandaan zou moeten komen. ,,Zo zit onze actie helemaal niet in elkaar”, aldus Van den Akker. ,,Wij snappen ook wel dat Griekenland graag zou willen dat Nederland mensen op een nette manier ophaalt. Daar hebben wij nu juist dit drukmiddel voor bedacht.”
Terwijl het vliegtuig van de actievoerders gisteren onderweg was naar Lesbos werd bekend dat ze daar niet meer welkom waren. Op het laatste moment moesten ze hun koers wijzigen en landen in Athene. De Griekse autoriteiten bestempelden de komst van de Nederlanders namelijk als een gevaar voor de veiligheid op Lesbos.
Volgens Logothetis is er geen druk uitgeoefend vanuit Nederland, maar de actiegroep hier zo hun twijfels bij. ,,Logothetis heeft op basis van halve informatie zijn conclusies getrokken, die ook nog eens zijn ingeseind door de Nederlandse ambassade hier”, vervolgt Van den Akker. ,,Dat maakt het allemaal nog wel extra lelijk vind ik.”
We willen niemand in gevaar brengen, dus we moeten het voorzichtig aanpakken, aldus Johannes van den Akker, Secretaris We Gaan Ze Halen.
De actiegroep wil dat de Nederlandse regering terugkomt op het besluit om maar honderd vluchtelingen uit Lesbos op te vangen. Ook pleiten de activisten ervoor dat deze vluchtelingen niet gerekend worden tot de 500 asielzoekers die Nederland jaarlijks verwelkomt. ,,Onze missie om de deal van 100 tegen 100 van tafel te krijgen blijft natuurlijk gewoon staan”, aldus Van den Akker.
Lokale bevolking
De actiegroep vertrok gisteren naar Lesbos en is daar vanochtend aangekomen. Momenteel zijn de leden daar in gesprek met vluchtelingen over de huidige situatie en omstandigheden. Van den Akker vertelt dat het een grote uitdaging is om de actie voort te zetten.
,,We zijn hier nu erg beperkt, omdat we constant door de politie gevolgd worden”, licht hij toe. ,,Het is hectisch en we willen geen mensen in gevaar brengen door met hen te praten. We moeten dit dus voorzichtig aanpakken.”
‘You can take our plane, but not our mission. Tweede Kamer, het is nu aan jullie.’ Help jij mee om dit bericht te verspreiden? Deel en kom morgen 18.00u naar de manifestatie in Den Haag. Meld je aan op het event en deel deze link: https://fb.me/e/35jeUnKZt#WeGaanZeHalen
Woensdag wordt om 18:00 uur een manifestatie gehouden in Den Haag, om lawaai te maken voor het evacueren van de vluchtelingen. Of de actiegroep dan alweer terug is in Nederland is nog niet bekend. ,,Het kan ook zijn dat we vanaf hier live gaan’’, besluit de secretaris.
Kamp Moria
Het gecharterde toestel waarmee de groep We Gaan Ze Halen 189 vluchtelingen uit voormalig kamp Moria wilden ophalen van Lesbos heeft Griekenland verlaten. Dat kamp werd enkele weken geleden verwoest door een brand.
Nederland besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen, maar de actiegroep vindt dat te weinig. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) keurde het plan vrijdag af, liet ze in een brief aan de actiegroep weten.
Een vrijwel leeg vliegtuig is maandagochtend uit Rotterdam vertrokken op weg naar het Griekse Lesbos met als doel zoveel mogelijk vluchtelingen naar Nederland te halen.
AD 06.10.2010 De Griekse autoriteiten zijn niet te spreken over de Nederlandse actiegroep We Gaan Ze Halen, die vanochtend met een vliegtuig vertrok naar Lesbos om 189 vluchtelingen op te halen en mee naar Nederland te nemen. ,,Het kamp op Lesbos is geen bazaar waar iedereen naar believen mensen kan komen ophalen”, stelt Manos Logothetis, secretaris-generaal op het ministerie van migratie, in gesprek met deze site.
Griekenland besloot het vliegtuig van de actiegroep op het laatste moment geen toestemming te geven om te landen op het eiland, omdat het als een gevaar voor de veiligheid op Lesbos werd gezien. De actievoerders wilden vluchtelingen mee naar ons land nemen zodat zij hier asiel konden aanvragen. Logothetis: ,,De migranten staan onder bescherming van de Griekse staat. Wij zijn verantwoordelijk voor hun veiligheid. We kunnen ze daarom niet zomaar overdragen aan een private partij die we niet kennen, als we dat al zouden willen.”
RTL 06.10.2020 De Nederlandse actievoerders van We Gaan Ze Halen zijn vandaag met een veerboot aangekomen op Lesbos. Gisteren vlogen ze vanuit Nederland met een gecharterd vliegtuig richting het Griekse eiland om 189 vluchtelingen op te halen.
Het vliegtuig mocht daar niet landen en moest uitwijken naar Athene. De groep van negen is vervolgens met lokaal vervoer naar Lesbos gereisd.
Ze zijn boos over de gang van zaken. “Tot onze grote frustratie werd het vliegtuig ons afgenomen. Zonder enige vorm van overleg en op basis van gebrekkige informatie heeft de Griekse overheid ons tot stoppen gedwongen.”
Verwoestende brand
De groep is nu op Lesbos om in gesprek te gaan met vluchtelingen in een nieuw vluchtelingenkamp dat is gebouwd na de verwoestende brand in kamp Moria. Met hun actie willen ze naar eigen zeggen laten zien hoe slecht het gesteld is in met de vluchtelingenopvang op Lesbos. En ze willen het gesprek over relocatie van de vluchtelingen vanaf Lesbos weer op gang brengen.
Actiegroep met leeg vliegtuig naar Moria
Het plan is om 189 mensen naar Nederland te brengen.
“Het is veel over slaapzakken en noodhulp gegaan in de afgelopen weken, dat verstomde de roep om evacuatie. De enige vraag die klonk vanuit de mensen van het voormalige kamp Moria was evacuatie”, zegt We Gaan Ze Halen.
Internationale afspraken
Nederland besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen. De actiegroep vindt dat te weinig. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid keurde het plan van de actievoerders vrijdag af, liet ze hen in een brief weten.
Volgens politiek verslaggever Floor Bremer is het niet heel verrassend dat deze actie niet is gelukt. ‘Je kunt niet zomaar een vliegtuig vol laden met vluchtelingen en die meenemen uit het land van aankomst, in dit geval Griekenland. Dat druist in tegen internationale afspraken. Zonder medewerking van de regeringen van beide landen was dit plan dus bij voorbaat kansloos. Wat ze er wèl mee hebben bereikt is aandacht voor de situatie van de vluchtelingen op de Lesbos.’
Morgen houdt We Gaan Ze Halen bij terugkomst een manifestatie in Den Haag. Mensen die willen komen wordt gevraagd om een mondkapje te dragen.
Elsevier 05.10.2020 Asielzoekers liegen vaak over hun leeftijd en hun seksuele geaardheid. Zo hebben de afgelopen jaren honderden asielzoekers uit Uganda onterecht een Nederlandse verblijfsvergunning gekregen, omdat zij beweerden dat zij homoseksueel zijn. Dat en nog twee andere misstanden in de asielprocedure op een rij.
NRC meldt maandag 5 oktober op basis van stukken van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dat zeker honderden Ugandezen logen over hun seksuele geaardheid en op grond daarvan een verblijfsvergunning kregen. De afgelopen twee jaar was Nederland binnen Europa favoriet onder Ugandese asielzoekers. Ruim vierhonderd Ugandezen vroegen asiel aan.
De IND onderzocht ruim tweehonderd asielaanvragen van mannen en vrouwen die wegens hun vermeende homoseksualiteit tussen 2014 en 2017 een verblijfsvergunning kregen. De vluchtverhalen vertoonden vaak veel overeenkomsten, zowel de gebeurtenissen als de verhaallijnen. De fraude is vermoedelijk groter, omdat aanvragen voor 2014 en na 2017 niet zijn bekeken.
Achter de fraude zit volgens de IND waarschijnlijk een netwerk van mensenhandelaren die voor een vergoeding van een paar duizend euro per persoon de asielzoekers hielpen met hun reis naar Nederland en de asielaanvraag.
Het Openbaar Ministerie (OM) zou hier op dit moment onderzoek naar doen. Dat begon in 2018 na tips over een cursus in Amsterdam waarbij Ugandese asielzoekers zouden worden getraind om zich als homoseksueel voor te doen.
De IND onderzocht de mogelijkheid om de verstrekte verblijfsvergunningen in te trekken. Dat blijkt bij het merendeel vrijwel onmogelijk. Volgens een asieladvocaat in de krant moet bij de beoordeling van vluchtverhalen Europese regelgeving worden nageleefd waarin staat dat asielzoekers het voordeel van de twijfel moet worden gegund.
2. Gebeurt dit vaker?
Ja, ook over leeftijd wordt gelogen. Zo was er bij honderden ‘minderjarige’ asielzoekers het afgelopen jaar ernstige twijfel of ze hierover wel de waarheid spraken. Uit gegevens die het ministerie van Justitie en Veiligheid verstrekte aan De Telegraaf blijkt dat de twijfel in veel gevallen zo groot was, dat in totaal 264 keer medisch onderzoek nodig was, terwijl de instroom nagenoeg gelijk bleef. Dat is ruim drie keer vaker dan het jaar daarvoor.
Het kan voor migranten aantrekkelijk zijn om zich te presenteren als alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv), omdat die volgens de regels niet kan worden uitgezet. Ook krijgen ze een voogd toegewezen die de asielzoekers ondersteunt.
Het medisch onderzoek is uiteindelijk 56 keer uitgevoerd, zes asielzoekers bleken aantoonbaar meerderjarig te zijn. De overige onderzoeken zijn niet uitgevoerd, onder meer omdat asielzoekers niet kwamen opdagen. Vermoed wordt dat het aantal asielzoekers dat liegt over hun leeftijd veel hoger ligt dan het aantal mensen over wie zo veel twijfel bestaat dat er onderzoek moet worden gedaan.
3. Speelt dit ook in andere landen?
In 2019 waren er 40.000 minderjarige migranten in Frankrijk, een vertienvoudiging in vijf jaar. Dit jaar komen daar naar schatting nog eens 40.000 bij. Het gaat in bijna alle gevallen om jongens. Tweederde is afkomstig uit Noord-Afrika, anderen uit het Midden-Oosten. De helft zou liegen over hun leeftijd.
Volgens gedeputeerde Jean-Louis Thiérot, ex-voorzitter van de provincieraad van Seine-et-Marne, wordt er veel gefraudeerd. ‘Bij ons klopte het verhaal in 80 procent van de gevallen niet. Soms beweerden veertigers dat ze minderjarig waren,’ zei hij vorige week dinsdag tegen Le Figaro. ‘Als ze achttien zijn, krijgen deze migranten bijna automatisch een verblijfsvergunning. Dan kunnen ze aanspraak maken op familiehereniging. Dit is dus een belangrijke tak van illegale immigratie.’
Uit cijfers van Parijs blijkt dat minderjarige migranten verantwoordelijk zijn voor 60 procent van de geweldsmisdrijven daar.
4. ‘We gaan ze halen’ strandt in Athene
Een poging om juist meer migranten naar Nederland te halen, strandde maandag 5 oktober in Athene. Nederlandse actievoerders van ‘We gaan ze halen’ waren met een leeg toestel onderweg naar Lesbos. Maar de toestemming die was verleend om te landen op Mitilini Airport werd midden in de lucht ingetrokken. De piloot zou een half uur voor de landing strikte orders hebben gekregen van de verkeerstoren in Athene om vanwege veiligheidsredenen op dat vliegveld te landen, meldt de organisatie op Facebook.
Het team van ‘We gaan ze halen’ heeft verklaard het vliegtuig niet te verlaten voordat ze op Mitilini Airport zijn aangekomen.
De bedoeling was dat de Boeing 737 twee dagen op het vliegveld van Lesbos zou staan, op een steenworp afstand van Moria, het grootste vluchtelingenkamp van Europa. Daar woedde vorige maand een aantal branden. Na lang aandringen van oppositie in de Tweede Kamer besloot de Nederlandse regering honderd vluchtelingen uit het kamp op te nemen, maar het aantal wel af te trekken van het aantal vluchtelingen dat Nederland komend jaar had beloofd op te nemen.
Dat ging de actievoerders niet ver genoeg en zij zetten een crowdfundingsactie op om een vliegtuig te charteren om de migranten dan maar zelf op te halen. In anderhalve week hadden ze de benodigde 50.000 euro binnen die de vlucht kost.
Deze actiegroep wil migranten ophalen die hier geen recht hebben op asiel. Dat is mensensmokkel. Het is niet sociaal maar wakkert ongecontroleerde migratie juist aan. Met risico’s voor mensenlevens en onze samenleving. Stop met deze waanzin!
VVD-Kamerlid Bente Becker noemt de actie op Twitter ‘mensensmokkel’. ‘Het is niet sociaal maar wakkert ongecontroleerde migratie juist aan. (…) Stop met deze waanzin!’
Telegraaf 05.10.2020 De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) werd in 2019 geconfronteerd met honderden asielaanvragen waarbij er ernstige twijfel was of de leeftijd die de asielzoekers zelf hadden opgegeven wel klopte.
Leeftijd is bij een aanvraag van groot belang, omdat een alleenstaande minderjarige vreemdeling in principe niet wordt uitgezet.
De twijfels kosten in toenemende mate capaciteit van de toch al overbelaste IND. Leeftijdsfraude is lastig aan te tonen, sancties zijn er niet. De Telegraaf sprak met zeven (oud-)medewerkers die betrokken zijn bij de opvang en procedure van minderjarige asielzoekers in Nederland.
Zij onderschrijven onafhankelijk van elkaar het beeld dat een deel van de asielzoekers zich tegen beter weten in voordoet als minderjarig. Een voogd van Stichting Nidos: „Er zit bijvoorbeeld iemand in mijn groep bij wie ik door fysieke kenmerken en gedrag het vermoeden heb dat hij bijna dertig jaar oud is.”
Telegraaf 05.10.2020 De Nederlandse activisten van de groep We Gaan Ze Halen, die eerder op maandag met hun vliegtuig in Athene strandden, zijn zonder vliegtuig op weg naar Lesbos. Het gecharterde vliegtuig waarmee zij 189 vluchtelingen wilden ophalen van Lesbos heeft Griekenland verlaten.
Nadat iedereen van We Gaan Ze Halen op het vliegveld van Athene verhoord was en een coronatest onderging, kregen de negen activisten hun paspoort terug. Nu willen zij vanuit Athene een nachtelijke veerpont naar Lesbos nemen. „We gaan daar alsnog naartoe, ondanks dat ons vliegtuig is afgenomen”, zegt een woordvoerder. Op Lesbos wil de organisatie met vluchtelingen spreken, grotendeels om aan Nederland te laten zien hoe slecht het gesteld is in het nieuwe vluchtelingenkamp.
De actie is van symbolische aard, want zonder vliegtuig kunnen zij geen vluchtelingen meenemen naar Nederland. „We willen als punt maken dat een luchtbrug echt nodig is, of het nu met ons vliegtuig is of een ander. We willen laten zien wat daar plaatsvindt en dat Nederland hier verantwoordelijkheid voor moet nemen.” Inmiddels heeft de groep contact gehad met de Nederlandse ambassade in Griekenland. Die zegt hen niet verder te kunnen helpen. De Griekse autoriteiten hebben nog niet laten weten waarom het vliegtuig van de organisatie op het laatste moment werd geweigerd.
Het door de actiegroep We Gaan Ze Halen gecharterde vliegtuig vertrok maandagochtend uit Nederland. Hun doel was om 189 vluchtelingen op te halen uit voormalig kamp Moria. Dat kamp werd enkele weken geleden verwoest door een brand. Nederland besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen. De actiegroep vindt dat te weinig. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) keurde het plan vrijdag af, liet ze in een brief aan de actiegroep weten.
AD 15.10.2020 De Nederlandse activisten van de groep We Gaan Ze Halen, die eerder vandaag met hun vliegtuig in Athene strandden, zijn zonder vliegtuig op weg naar Lesbos. Het gecharterde toestel waarmee zij 189 vluchtelingen wilden ophalen van Lesbos heeft Griekenland verlaten.
Nadat iedereen van We Gaan Ze Halen op het vliegveld van Athene verhoord was en een coronatest onderging, kregen de negen activisten hun paspoort terug. Nu willen zij vanuit Athene een nachtelijke veerpont naar Lesbos nemen. ,,We gaan daar alsnog naartoe, ondanks dat ons vliegtuig is afgenomen”, zegt een woordvoerder. Op Lesbos wil de organisatie met vluchtelingen spreken, grotendeels om aan Nederland te laten zien hoe slecht de omstandigheden zijn in het nieuwe vluchtelingenkamp.
Ambassade
De actie is van symbolische aard, want zonder vliegtuig kunnen zij geen vluchtelingen meenemen naar Nederland. ,,We willen als punt maken dat een luchtbrug echt nodig is, of het nu met ons vliegtuig is of een ander. We willen laten zien wat daar plaatsvindt en dat Nederland hier verantwoordelijkheid voor moet nemen.”
Inmiddels heeft de groep contact gehad met de Nederlandse ambassade in Griekenland. Die zegt hen niet verder te kunnen helpen. De Griekse autoriteiten hebben nog niet laten weten waarom het vliegtuig van de organisatie op het laatste moment werd geweigerd.
Vluchtelingen
Het door de actiegroep We Gaan Ze Halen gecharterde vliegtuig vertrok maandagochtend uit Nederland. Hun doel was om 189 vluchtelingen op te halen uit voormalig kamp Moria. Dat kamp werd enkele weken geleden verwoest door een brand. Nederland besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen.
De actiegroep vindt dat te weinig. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) keurde het plan vrijdag af, liet ze in een brief aan de actiegroep weten.
RTL 02.10.2020 Dat de Nederlandse regering een oproep doet aan de mensen van de actiegroep ‘We gaan ze halen’ om niet naar Lesbos te vliegen. verandert ‘helemaal niets’ aan het plan om daar 189 vluchtelingen op te halen. Dat zegt initiatiefnemer Rikko Voorberg.
“De staatsecretaris zegt dat het onderhandelingen in de wielen rijdt, maar de onderhandelingen leiden tot een Moria 2”, zegt Voorberg over de woorden van Anky Broekers-Knol. “Dat kan niet de bedoeling zijn. Er moet iets gebeuren. Iets disruptiefs.”
Steenworp afstand
De Boeing 737 die maandag naar Lesbos vliegt, blijft om die reden dan ook twee dagen op het vliegveld staan, op een steenworp afstand van het vluchtelingenkamp. Op die manier hoopt de actiegroep de druk op de Griekse politiek te vergroten. Ze hebben de steun van de oud-premier van Griekenland George Papandreou en enkele Griekse oppositiepartijen.
Voorberg hoopt de zaken in het Grieks parlement op scherp te zetten. Bang voor juridisch getouwtrek is hij niet. Het vliegtuig mag gewoon landen op Lesbos, zegt hij. “Dat is geregeld. Daar is niets politieks aan.”
Grijs gebied
Wat er gebeurt als Griekenland de vluchtelingen wel laat instappen, maar Nederland ze niet wil laten uitstappen, weet hij ook niet. “Dat is een grijs gebied.”
Drie weken geleden brandde het grootste vluchtelingenkamp van Europa bij Moria op het Griekse eiland Lesbos helemaal af. De gevolgen voor de toch al beroerde leefomstandigheden van de vluchtelingen waren dramatisch.
Na lang aandringen van oppositie in de Tweede Kamer besloot de Nederlandse regering honderd vluchtelingen uit het kamp op te nemen, maar het aantal van honderd wel af te trekken van het aantal vluchtelingen dat Nederland komend jaar had beloofd op te nemen.
Crowdfundingsactie
Voor veel mensen was dat een erg karige toezegging, waarna de actiegroep ‘We gaan ze halen’ een crowdfundingsactie startte om een vliegtuig te charteren om de vluchtelingen dan maar zelf op te halen.
In anderhalve week hadden ze de benodigde 50.000 euro binnen die de vlucht kost. “Dat laat wel zien hoeveel draagvlak er is voor onze actie. Nu is er momentum.”
Telegraaf 02.10.2020 Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) begrijpt best dat actiegroep We gaan ze halen vluchtelingen in Griekenland wil helpen. Maar om dat met een gehuurde Boeing 737 te doen, lijkt haar op zijn zachtst gezegd geen goed plan. Met het initiatief doorkruist de club volgens Broekers-Knol juist „reeds in gang gezette inspanningen van de Griekse autoriteiten, de Europese Commissie, Nederland en andere lidstaten.”
We gaan ze halen had de bewindsvrouw een brief gestuurd over de plannen om 189 vluchtelingen uit het voormalige kamp Moria op Lesbos op te halen. Dat kamp werd verwoest door een brand, waarna de coalitie besloot vijftig alleenstaande kinderen en vijftig kwetsbare migranten op te vangen.
Dat plan benadrukt Broekers-Knol in reactie op de brief van onder anderen voorzitter Rikko Voorberg. Nederland heeft bovendien 1 miljoen euro aan noodhulp gegeven.
Volgens Voorberg moet Nederland zeker 1000 mensen opnemen van het eiland. In een brief heeft hij Broekers-Knol toestemming gevraagd om de eerste tientallen via het gehuurde vliegtuig op te halen. Van Broekers werd verder gevraagd of zij haar contacten met het Griekse kabinet wil inzetten, zodat de verantwoordelijke ministers goedkeuring geven en „zo snel mogelijk 189 vluchtelingen selecteren zodat zij naar Nederland kunnen worden overgevlogen.”
Het is de bedoeling dat het vliegtuig maandagochtend vliegt vanaf Rotterdam The Hague Airport en twee dagen op de luchthaven van Mytilini op Lesbos „blijft wachten”, kondigt Wij gaan ze halen aan.
Broekers-Knol raadt de actiegroep aan te kijken of ze niet op een andere manier kunnen helpen. „Ik ben er zeker van dat er ook voor uw stichting wegen zijn om de samenwerking met de Griekse autoriteiten en andere betrokkenen op te zoeken, zodat de middelen die uw stichting ter beschikking heeft maximaal ten goede komt aan de juiste opvang van migranten”, schrijft de staatssecretaris.
NOS 02.10.2020 De actiegroep ‘We gaan ze halen’ gaat een nieuwe poging doen om vluchtelingen uit Griekenland te halen, dit keer met een vliegtuig. De groep wil 189 migranten uit het nieuwe kamp Moria aan boord nemen en naar Nederland brengen.
De Boeing 737 moet maandagochtend vertrekken van Rotterdam The Hague Airport voor een vlucht naar Mytilini, de hoofdstad van het eiland Lesbos.
Aan staatssecretaris Broekers-Knol is gevraagd om contact te leggen met de Griekse autoriteiten om te regelen dat de migranten mogen vertrekken. Het is de bedoeling dat het vliegtuig twee dagen op de geselecteerde vluchtelingen blijft wachten, zegt de actiegroep.
‘We gaan ze halen’ zegt dat de levensomstandigheden ook in het nieuwe kamp Moria beroerd zijn. Daarom zou Nederland in totaal 1000 migranten van Lesbos moeten opnemen. De roep uit de samenleving om meer migranten op te vangen is volgens de organisatie “inmiddels oorverdovend”.
‘U doorkruist andere inspanningen’
Maar de kans is groot dat het vliegtuig leeg terugkeert naar Nederland. De staatssecretaris zegt de goede bedoelingen te waarderen, maar wijst het initiatief toch van de hand. “U doorkruist daarmee reeds in gang gezette inspanningen van de Griekse autoriteiten, de Europese Commissie, Nederland en andere lidstaten”, schrijft Broekers-Knol in een reactie.
Ze wijst onder meer op de vijftig minderjarigen en vijftig kwetsbare migranten die naar Nederland worden gehaald naar aanleiding van de verwoestende brand in kamp Moria, begin vorige maand. Ook heeft Nederland 1 miljoen euro aan noodhulp gegeven. “Ik kan uw verzoek om personen van Lesbos naar Nederland te herplaatsen dan ook niet inwilligen,” aldus de staatssecretaris.
Ook schrijft ze dat het herplaatsen van migranten goed moet worden voorbereid, bijvoorbeeld door veiligheids- en gezondheidscontroles. Dat is volgens Broekers-Knol niet in een paar dagen te realiseren.
Mislukte actie in 2018
Eind 2018 liep een vergelijkbare actie van ‘We gaan ze halen’ op niets uit. De groep vertrok met tientallen auto’s en een bus richting Athene met als doel om 150 vluchtelingen mee terug te nemen naar Nederland.
De bus hield er bij Duisburg al mee op. Eenmaal in Griekenland konden de actievoerders onverrichterzake weer huiswaarts gaan, omdat de Griekse overheid volgens de organisatie niet reageerde op hun verzoek om een gesprek.
Telegraaf 02.10.2020 Lokale partijen uit Den Haag, Rotterdam en Amsterdam maken zich zorgen over de leefbaarheid en het dichtslibben van de grote steden door de opvang van extra vluchtelingen. Het absorptievermogen van de steden is bereikt, stellen Hart voor Den Haag, Leefbaar Rotterdam en Partij van de Ouderen Amsterdam.
Donderdag meldden ingewijden aan RTL Nieuws dat gemeenten komend jaar tussen de 10.000 en 13.500 extra plekken moeten realiseren voor vluchtelingen. „De landelijke overheid gaat helemaal voorbij aan het feit dat er in onze steden tal van wijken overbelast zijn.
De bevolkingssamenstelling is in onbalans”, zeggen Richard de Mos (Hart voor Den Haag), Tanya Hoogwerf (Leefbaar Rotterdam) en Wil van Soest (Partij van de Ouderen Amsterdam). „Bovendien drukt overbevolking op de leefbaarheid en zorgt onder meer voor criminaliteit, radicalisering en vervuiling op straat.
Het absorbtievermogen van onze steden is al lange tijd bereikt. Tel daarbij het tekort aan politie- en handhavingscapaciteit op en je weet dat niets doen geen optie is”, stelt het drietal.
’Schrap wettelijke taakstelling’
Leefbaar Rotterdam, Hart voor Den Haag en Partij van de Ouderen Amsterdam willen dat de stadsbesturen bij het Rijk aandringen om de wettelijke taakstelling voor de grote steden te schrappen.
„Wij kunnen de sociale cohesie in onze zwakste wijken alleen laten terugkeren, als de toestroom van nieuwkomers wordt geblokkeerd”, zegt De Mos, fractievoorzitter van Hart voor Den Haag. Er zijn meer plekken nodig voor vluchtelingen omdat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) druk bezig is met het wegwerken van achterstanden in asielzaken.
Gemeenten zijn wettelijk verplicht om mensen die een verblijfsvergunning krijgen op te vangen en te voorzien van een woning. Gezien de druk op de woningmarkt is een grens bereikt in de grote steden, vinden de drie partijen. Zij wijzen naar het eerdere onderzoek van Kantar in opdracht van De Telegraaf waarin 65 procent van de ondervraagden meldde dat immigratie moet worden beperkt.
Aanleiding voor het onderzoek was de bevolkingsprognose, waaruit blijkt dat Nederland in 2039 mogelijk 19 miljoen inwoners telt. De voorziene groei wordt vooral veroorzaakt door immigratie. Een zeer groot deel van de ondervraagden (91%) stelde dat er nauwelijks ruimte is voor meer inwoners.
„Er zit gewoon een limiet op het aantal mensen dat je per vierkante meter kwijt kunt. Zeker als je ook een leefbaar en veilig woonmilieu wilt creëren”, aldus de vertegenwoordigers van de drie partijen, die ook wijzen op de huidige druk op de woningmarkt.
De partijen stellen gezamenlijk schriftelijke vragen aan het gemeentebestuur van hun stad.
RTL 02.10.2020 De actiegroep ‘We gaan ze halen’ wil maandag met een chartervlucht vanuit Rotterdam naar Lesbos vliegen om daar bijna 200 vluchtelingen op te halen. Staatssecretaris Broekers-Knol zegt dat Nederland de vluchtelingen niet zal toelaten.
De vlucht is al geregeld. Volgens initiatiefnemer Rikko Voorberg vertrekt de vlucht met 189 stoelen sowieso. Als de Griekse autoriteiten wél akkoord gaan, sluit hij niet uit dat ze toch gewoon met 189 vluchtelingen aan boord naar Nederland vliegen.
Eerder al bussen
De actiegroep stuurde in 2018 ook al bussen naar Athene met hetzelfde doel. Deze kwamen toen leeg terug.
We gaan ze halen: actiegroep wil vluchtelingen naar Nederland halen
Volgens de organisatie is er genoeg maatschappelijk draagvlak. Na de brand in vluchtelingenkamp Moria op Lesbos beloofde het kabinet honderd vluchtelingen op te vangen. Die belofte viel bij oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties niet in goede aarde. Dit aantal wordt namelijk afgetrokken van de vluchtelingen die Nederland in 2021 toch al zou opnemen.
Voorberg liet eerder weten zich zorgen te maken om de situatie op Lesbos, waar naast het nieuwe vervangende kamp voor Moria ook twee andere kampen zijn. “De hel is herbouwd.”
Elsevier 25.09.2020 Op 5 oktober staat een vliegtuig van actiegroep We Gaan Ze Halen klaar in Griekenland. Aan boord is plaats voor 189 voormalige bewoners van het vluchtelingenkamp Moria die asiel willen aanvragen in Nederland. Of het vliegtuig daadwerkelijk kan opstijgen met hen aan boord is de vraag. De Nederlandse regering moet dat dan wel toestaan. In 2018 probeerde de actiegroep al 150 migranten per bus uit Griekenland te halen. Die actie mislukte.
Het geld voor de vlucht hebben de activisten de afgelopen twee weken ingezameld. Sympathisanten konden een vliegtuigstoel ‘sponsoren’ voor 250 euro. Dagblad ADberichtte donderdagmiddag dat de actie op 5 oktober wordt uitgevoerd. Dat hebben de activisten de Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid laten weten.
We Gaan Ze Halen is in 2016 opgericht en pleit voor een ruimhartiger asielbeleid van het Nederlandse kabinet. De activisten noemen zichzelf ‘een groep burgers die vinden dat Nederland het niet langer kan maken om de verantwoordelijkheid voor de opvang van vluchtelingen volledig bij Griekenland te leggen’.
In 2017 spanden de activisten onder leiding van de Amsterdamse dominee Rikko Voorberg al een rechtszaak aan tegen de Staat. Nederland zou zich niet houden aan Europese afspraken over de verdeling van asielzoekers en zou duizenden extra asielzoekers moeten opnemen. Ze verloren zowel het kort geding als de zaak in hoger beroep.
Volgens het hof hoefde Nederland zich niet te houden aan het absolute aantal te verdelen asielzoekers dat in 2015 is afgesproken. Die schatting was gebaseerd op de destijds verwachte instroom in Griekenland en Italië, maar die bleek twee jaar later flink kleiner te zijn.
Actiegroep was gestopt
Na de verloren rechtszaken reden activisten van de groep rond Kerst 2018 met een bus en auto’s naar Griekenland om 150 vluchtelingen naar Nederland te halen. Onderweg kreeg de bus pech en bovendien wilde de Griekse overheid niet met de activisten in gesprek. Zonder vluchtelingen keerde de groep terug naar Nederland.
Na hun mislukte actie besloot de groep begin dit jaar te stoppen: ‘Er is geen enkele politieke wil meer voor een constructieve oplossing voor de opvangcrisis. We schamen ons kapot over Europa,’ aldus het bestuur.
Recente gebeurtenissen in het Griekse vluchtelingenkamp Moria wakkerde het vuur weer aan bij de organisatie. Begin september veroorzaakten enkele migranten er brand omdat zij ontevreden waren met de coronamaatregelen in het kamp. Na twee aangestoken branden was vrijwel het gehele kamp onbewoonbaar. Meer dan de helft van de bewoners raakte dakloos.
Lege terugvlucht dreigt
Volgens hulporganisaties was de situatie in Moria al langer onhoudbaar. Er was in het kamp slechts ruimte voor zo’n 3.000 migranten, maar het aantal bewoners vlak voor de branden uitbraken was vier keer zoveel.
Na maatschappelijke druk besloot de Nederlandse overheid honderd asielzoekers uit het kamp over te nemen. Het zou gaan om vijftig kinderen jonger dan 14 jaar en vijftig kwetsbare inwoners. De actiegroep wil aanzienlijk meer vluchtelingen naar Nederland halen.
De vraag is of hun nieuwe actie, in tegenstelling tot vorige acties, wel slaagt. Het vliegtuig landt in elk geval op 5 oktober op het Griekse eiland Lesbos. Het blijft daar twee dagen staan, zodat het Nederlandse kabinet alsnog kan besluiten om 189 migranten te evacueren. Als het kabinet geen besluit neemt, of het aanbod afwijst, vliegt het toestel leeg terug naar Nederland.
NOS 24.09.2020 PVV-Kamerlid Emiel van Dijk is hard met de Tweede Kamer in aanvaring gekomen over het gebruik van het woord “omvolking”. Kamerlid Voordewind van de ChristenUnie wees hem erop dat dit “echt een term uit de nazi-tijd” is, waarop er een heftige woordenwisseling ontstond.
“Ik laat me hier niet voor nazi uitmaken”, riep de PVV’er.
‘Ik word door de ChristenUnie in hetzelfde rijtje geduwd als iemand in het nazitijdperk’
Van Dijk sprak over het nieuwe Europese migratiepact, dat de Europese Commissie gisteren presenteerde. Daarin staat dat de asielprocedure sneller moet, dat er meer solidariteit tussen EU-landen moet komen en dat kansloze asielzoekers sneller dienen te worden teruggestuurd.
Volgens de PVV’er komt het erop neer dat de EU de grenzen wagenwijd wil openzetten en is dat levensgevaarlijk. Hij noemde het plan een “omvolkingspact”. Veel fracties in een debat over Vluchtelingen- en Asielbeleid namen daar aanstoot aan. CDA-Kamerlid Van Toorenburg vroeg of ze het wel goed had verstaan.
‘Levensgevaarlijk’
Emiel van Dijk vreest dat er proactief boten met mensen uit Afrika naar Europa worden gehaald en dat de Nederlandse bevolking straks een minderheid vormt. Hij zei dat dit levensgevaarlijk is voor onze nationale cultuur en identiteit. “Ze komen hun cultuur aan ons opdringen.”
Kamerlid Voordewind zei dat hij afstand neemt van die uitspraken. “Omvolking is echt een term uit de nazi-tijd.” Het PVV-Kamerlid zei daarop dat hij zich niet voor nazi laat uitmaken. “Dit is te gortig voor woorden.”
Voordewind stelde dat hij hem niet voor nazi uitmaakte. “Maar de heer Van Dijk gebruikt een paar keer het woord ‘omvolking’ en dan moet hij ook weten dat die term uit de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt door de nazi’s om het Arische ras te zuiveren. Ik waarschuw hem: pas alsjeblieft op uw woorden.”
De voorzitter van het debat snoerde Van Dijk uiteindelijk de mond, toen hij zich niet wilde neerleggen bij de verklaring van Voordewind.
Telegraaf 24.09.2020 Nederland houdt vast aan het aanbod om honderd kwetsbare vluchtelingen op te nemen van Lesbos, ook als blijkt dat er weinig kinderen jonger dan 14 jaar nog te vinden zijn op het Griekse eiland. Dat heeft staatssecretaris Ankie Broekers-Knol donderdag bevestigd in een debat met de Tweede Kamer.
De coalitiepartijen sloten enkele weken geleden een compromis, na de verwoestende brand in opvangkamp Moria. Nederland is bereid honderd kwetsbare mensen op te vangen uit Moria. Het ging in de deal om vijftig alleenstaande minderjarige kinderen, jonger dan 14, en vijftig mensen uit gezinnen met minderjarige kinderen. Daarbij moeten de vluchtelingen minimaal 75 procent kans maken op asiel.
SP-Kamerlid Jasper van Dijk wil van het kabinet weten wat er gebeurt als er niet genoeg kinderen aan die voorwaarden voldoen. „Mag ik de staatssecretaris eraan houden dat de criteria niet zo strak worden gehandhaafd? Dat ze tenminste vasthoudt aan dat getal van honderd?”
Broekers-Knol zei Van Dijk „gerust te kunnen stellen. Honderd is honderd. Dat is het.” Ze tekende daarbij wel aan, dat het eerst aan de Grieken is om het aanbod van hulp te accepteren en de mensen te selecteren die in aanmerking komen voor opvang in Nederland.
Niels van den Berge vindt dat de bewindsvrouw door „af te wachten” zich nogal „passief” opstelt, maar Broekers-Knol zegt dat er meerdere keren per week contact is met de Grieken om ze tot een spoedig antwoorden te bewegen. „We drukken er heel hard op om zo snel mogelijk antwoord te krijgen. ”
AD 24.09.2020 EU-landen hoeven niet meer verplicht vluchtelingen op te nemen. Ze mogen er ook voor kiezen om uitzettingen voor hun rekening te nemen. Het is het belangrijkste voorstel in het nieuwe Migratie- en Asielpact van de Europese Commissie.
Het meest gebruikte woord in Brussel was gisteren ‘solidariteit’. Zonder solidariteit gaat het de Europese Unie niet lukken om ‘een van onze grootste problemen’, dat van de vluchtelingen, aan te pakken. Het is juist dat gebrek aan solidariteit dat heeft geleid tot het mislukken van het huidige asielsysteem, of ‘non-systeem’, zoals Eurocommissaris Margaritis Schinas het noemde. Ook Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deed een duit in het zakje bij de presentatie van de voorstellen: ,,De vraag is niet of je meedoet, maar hoe.”
Lees ook;
Ronja reisde naar Moria en probeerde een neppaspoort te kopen: ‘Dat is nog bijna gelukt’
Het is de bedoeling dat het nieuwe Migratie- en Asielpact leidt tot een totaal andere aanpak van het vluchtelingenprobleem. De twee belangrijkste doelen: een strenger beleid aan de grens en minder illegalen in de Unie. Die moeten bereikt worden op drie manieren.
Allereerst moet de EU ervoor zorgen dat de situatie in het land van herkomst verbetert, en wel zodanig dat beide ‘partijen’ er baat bij hebben. ,,We moeten die landen helpen hun economische situatie te verbeteren”, zei Schinas. ,,Dan hoeven met name de jongeren niet meer te vertrekken. Ook moeten we samen het businessmodel van de mensensmokkelaars zien te breken.”
Strenger en sneller
De migranten die in Europa aankloppen (dat waren er vorig jaar 140.000) moeten vervolgens geconfronteerd worden met een ‘streng grensbeleid’. Dat geldt voor alle buitengrenzen, dus ook voor vliegvelden en havens. Van asielzoekers wordt bij binnenkomst niet meer alleen de vingerafdruk gecontroleerd, maar ook de gezondheid en het veiligheidsrisico.
Het moet ook allemaal veel sneller gaan dan nu, om ‘verschrikkelijke toestanden’ zoals in het Griekse vluchtelingenkamp Moria te voorkomen. Binnen vijf dagen moet een eerste selectie zijn gemaakt.
Wie aanspraak kan maken op asiel gaat de procedure in in het land van aankomst, waarna de eindbestemming wordt bepaald. De rest volgt een traject dat binnen twaalf weken kan leiden tot uitzetting. Ook nieuw: er komt een ‘ontvangstcentrum’ op het eiland Lesbos.
Wel of niet
Opvallendste voorstel betreft een keuzemogelijkheid voor de EU-lidstaten. De verplichte herverdelingsquota zijn van de baan. Landen mogen nu zelf beslissen of ze migranten opnemen, andere landen helpen met geld of douaniers, en/of dat ze voor de grenslanden mensen gaan terugsturen naar het land van herkomst. Een grensland als Griekenland of Italié hoeft daar dan niet meer naar om te kijken, als bijvoorbeeld Polen dit op zich neemt.
Dit is vooral bedoeld om Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije aan boord te houden. Die hebben tot nu toe pertinent geweigerd migranten op te nemen, en kunnen nu op een andere manier hun solidariteit tonen. In Commissie-taal heet dit: het sponsoren van terugkeer. Als een grensland echt onder druk staat, gaat de Commissie andere lidstaten wel vragen om mensen op te nemen.
Deze ‘constante solidariteit’ moet er voor zorgen dat de Europese Unie haar asielbeleid op orde krijgt. Want, zei commissaris Ylva Johansson (Binnenlandse Zaken): ,,Asiel aanvragen blijft natuurlijk mogelijk. We hebben migratie ook gewoon nodig. Onze maatschappij is aan het vergrijzen. Het probleem is ongereguleerde migratie.”
‘Voorzichtig positief’
In Brussel wordt gemengd gereageerd op het pact. Malik Azmani (VVD) is enthousiast: ,,Migratie is nu een prioriteit en dat werd hoog tijd. Tot we controle krijgen op migratiestromen richting Europa moeten we onze buitengrenzen op orde krijgen.”
GroenLinks denkt dat de druk nog steeds op grenslanden als Griekenland en Italië blijft liggen. De partij wil dat de EU meer gaat doen om die met kennis en capaciteit te ondersteunen. Het CDA constateert dat de Commissie ‘eindelijk heeft geleverd’. ,,Het werd ook tijd, want het is dit keer echt erop of eronder”, zegt Jeroen Lenaers. ,,Jarenlang gesteggel en polarisatie heeft Europa geen goed gedaan. Ik ben voorzichtig positief.”
De komende tijd gaan het Europees parlement en de lidstaten zich over de voorstellen buigen. Volgens insiders kan het nog wel een jaar duren voordat iedereen zijn definitieve standpunt heeft bepaald. Daarna beginnen de onderhandelingen.
AD 24.09.2020 Voor 189 vluchtelingen op Lesbos staat op 5 oktober een vliegtuig klaar om hen naar Nederland te brengen. Dat heeft de actiegroep We Gaan Ze Halen geregeld. De groep zamelt sinds de brand in vluchtelingenkamp Moria, waar ruim 12.000 mensen dakloos werden, geld in om een vliegtuig naar Lesbos te sturen.
We Gaan Ze Halen stuurde in 2018 bussen naar Athene met hetzelfde doel. Deze kwamen toen leeg terug. Het vliegtuig zal twee nachten op Lesbos blijven, zodat het kabinet twee dagen heeft om een beslissing te nemen.
Volgens de organisatie is er genoeg maatschappelijk draagvlak. ,,Vandaag is in het AD, de Volkskrant en Trouw een brief gepubliceerd waarin FNV de politiek oproept om nu te handelen”, zegt Rikko Voorberg van We Gaan Ze Halen. In deze brief, ondertekend door 127 organisaties, gemeenten en personen, wordt aan het kabinet gevraagd om hulp te bieden en actief bij te dragen aan een solide Europees migratiepact.
Brand
Na de brand in kamp Moria beloofde het kabinet honderd vluchtelingen op te vangen: vijftig alleenstaande minderjarige kinderen, jonger dan 14, en vijftig mensen uit gezinnen met minderjarige kinderen.
Daarbij moeten de vluchtelingen minimaal 75 procent kans maken op asiel. De belofte viel bij oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties niet in goede aarde. Dit aantal wordt namelijk afgetrokken van de vluchtelingen die Nederland in 2021 opneemt.
We Gaan Ze Halen wil het heft in eigen hand nemen door 5 oktober een vliegtuig te sturen. Hierover informeerden zij vandaag de Kamercomissie Justitie en Veiligheid. ,,Wij vragen hen om toestemming om deze mensen mee te nemen en hun komst niet ten koste te laten gaan van de quota.”
Voorberg maakt zich zorgen om de situatie op Lesbos, waar naast het nieuwe vervangende kamp voor Moria ook twee andere kampen zijn. ,,Het nieuwe kamp heeft nauwelijks voorzieningen. De hel is herbouwd. Het gaat de mensen daar niet om onderdak en eten, maar om herplaatsing.”
Staatssecretaris: aanbod opvang 100 vluchtelingen staat hoe dan ook Nederland houdt vast aan het aanbod om honderd kwetsbare vluchtelingen op te nemen van Lesbos, ook als blijkt dat er weinig kinderen jonger dan 14 jaar nog te vinden zijn op het Griekse eiland. Dat heeft staatssecretaris Ankie Broekers-Knol vandaag bevestigd in een debat met de Tweede Kamer.
SP-Kamerlid Jasper van Dijk wil van het kabinet weten wat er gebeurt als er niet genoeg kinderen aan die voorwaarden voldoen. ,,Mag ik de staatssecretaris eraan houden dat de criteria niet zo strak worden gehandhaafd?
Dat ze tenminste vasthoudt aan dat getal van honderd?” Broekers-Knol zei Van Dijk ,,gerust te kunnen stellen. Honderd is honderd. Dat is het.” Ze tekende daarbij wel aan, dat het eerst aan de Grieken is om het aanbod van hulp te accepteren en de mensen te selecteren die in aanmerking komen voor opvang in Nederland.
AD 24.09.2020 Met een paginagrote advertentie in verschillende landelijke ochtendkranten, waaronder het AD, roepen vakbonden, advocaten, oud-politici en bekende Nederlanders het kabinet op om een eerlijk aandeel te nemen in de opname van migranten die in het grotendeels afgebrande kamp Moria op Lesbos, Griekenland, verbleven.
Daarnaast moet Nederland met de overige EU-lidstaten humanitaire hulp geven die verder gaat dan het bouwen van een tentenkamp en bijdragen aan een solide Europees migratiepact om te voorkomen dat dit soort rampen zich in de toekomst blijven voordoen, zo luidt de boodschap.
Lees ook;
Ronja reisde naar Moria en probeerde een neppaspoort te kopen: ‘Dat is nog bijna gelukt’
De honderden ondertekenaars spreken van een ‘wake-upcall’. ‘Een gevolg van falend beleid, nationaal en Europees. Wij kunnen en mogen niet langer wegkijken. Nederland heeft een lange staat van dienst als voorvechter van mensenrechten, met bijzondere aandacht voor vrouwen- en kinderrechten. Maar deze status schept verplichtingen.’
De oproep vervolgt: ‘Wij zijn beschaamd door de zogenaamde ‘Moria-deal’ van de regeringscoalitie. Alle 13.000 mensen van Moria vallen onder de universele mensenrechten van recht op leven en menselijke waardigheid. Van de 13.000 kwetsbare mensen in Moria, wil Nederland er maar 100 opnemen. Die gaan dan nog af van het aantal dat Nederland toch al zou opnemen. Resultaat: nul extra!’
De oproep is bedoeld voor het kabinet, met de boodschap nú te handelen. Ook wordt Nederlanders gevraagd hun steun te betuigen op social media met de hashtag #wegkijkenisgeenoptie.
Vandaag spreekt de Tweede Kamer over de zogenaamde ‘Moria-deal’ tijdens het algemeen overleg van Justitie en Veiligheid.
AD 24.09.2020 Actievoerders van burgerbeweging DeGoedeZaak staan vandaag weer op het Plein in Den Haag. Ze vinden dat Nederland haar verantwoordelijkheid moet nemen en zo snel mogelijk een deel van de 13.000 ontheemde vluchtelingen uit kamp Moria op Lesbos zouden moeten opvangen.
,,Wij merken dat landen als Duitsland veel meer doen dan wij. Nederland neemt per saldo nul extra vluchtelingen op”, legt Jurjen van den Bergh van DeGoedeZaak uit. ,,Eergisteren sloten we in Europees verband een deal om samen te werken, het Migratiepact. Voor het kabinet is dit een kans om echt iets te doen aan de acute nood op Moria.”
De beweging krijgt bijval van vertegenwoordigers van de ruim 1500 prominente en kritische leden van D66, ChristenUnie, CDA en VVD. ,,Velen van ons schamen zich dat we als partij niet meer hebben kunnen doen voor mensen in nood. Nu er een opening ligt om samen met andere landen te helpen, rekenen wij op onze fractievoorzitters.”
De burgerbeweging heeft bijna 66.000 handtekeningen ingezameld. Deze bieden zij vandaag aan. En benadrukken dat de ‘huidige Moriadeal niet goed genoeg is.’
Telegraaf 23.09.2020 De aanvragen van asielzoekers moeten straks veel sneller worden afgehandeld. De Europese Commissie heeft een nieuw ’Migratiepact’ bedacht waarin staat dat mensen die aankomen binnen vijf dagen al moeten horen of ze in de procedure mogen. Dat schrijft De Volkskrant.
Daarna moet binnen twaalf weken worden vastgesteld of de aanvraag terecht is. Zo nee dan moeten ze binnen nog eens twaalf weken daadwerkelijk worden uitgezet. Om de landen van herkomst te stiumuleren deze mensen terug te namen, worden allerlei handelsvoordelen in het leven geroepen. Nu vertrekt maar een derde weer naar het land van herkomst.
De Commissie hoopt met het nieuwe Migratiepact de onderlinge ruzies tussen Europese landen op te lossen.
De regeringsleiders gaan het nieuwe plan eerst nog bespreken.
NOS 23.09.2020 De reacties van de Nederlandse Europarlementariërs op het nieuwe migratieplan van de Europese Commissie laten zien dat ook het nieuwe plan niet op instemming van iedereen kan rekenen. Al jaren probeert de Europese politiek om een oplossing te vinden voor de migranten die zich melden aan de grenzen van de Europese Unie.
De kern van het vandaag gepresenteerde plan is dat de procedure sneller moet als mensen zich melden, dat er meer solidariteit tussen de verschillende EU-lidstaten moet komen en dat kansloze asielzoekers sneller dienen te worden teruggestuurd. Ook benadrukt iedereen dat er nooit meer een tweede Moria mag komen, het overvolle vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Lesbos, dat enkele weken geleden door brand werd verwoest.
De Europese Commissie wil meer opvang- en identificatiecentra, ook wel hotspots genoemd. Correspondenten Sander van Hoorn en Mustafa Marghadi zijn in zo’n kamp op Lampedusa. In deze vlog laten zien hoe het daar is.
In de eerste Europese hotspot voor migranten: ‘het barst uit z’n voegen’
In een interview met de NOS zegt Eurocommissaris Johansson van Migratie dat het plan een verfrissende nieuwe kijk biedt. “Alles aan het plan is nieuw. Natuurlijk zal geen enkele lidstaat helemaal tevreden zijn, maar dit is een heel acceptabel voorstel.”
Volgens de Zweedse Eurocommissaris moeten de burgers van de Europese Unie beseffen dat het geen 2015 meer is, toen asielzoekers door de verschillende landen liepen op weg naar landen als Duitsland en Nederland. “We hebben vorig jaar maar 140.000 vluchtelingen gehad”, zegt ze. “En nu gaan we de procedures verbeteren en zorgen we voor een snellere en efficiëntere terugkeer.”
Afkopen
PvdA-parlementslid Kati Piri verwacht niet dat er veel zal veranderen. De basisprincipes zijn goed, zegt ze. “Landen mogen zelf bepalen hoe ze de solidariteit vormgeven. Ze mogen het afkopen met tenten, dekens, ze kunnen een vliegtuig sturen om uitgeprocedeerde asielzoekers uit te zetten of ze kunnen vluchtelingen opnemen.” Wanneer landen niks doen, kunnen ze door de Europese Commissie gedwongen worden om alsnog een bijdrage te leveren.
Jeroen Lenaers van het CDA is, wat hij zelf noemt, voorzichtig positief. Ook hij twijfelt over de invulling, maar hoopt dat met een stok achter de deur landen gedwongen kunnen worden om solidair te zijn.
Over de versnelde registratie is Lenaers tevreden. “Binnen vijf dagen een onderscheid maken tussen echte vluchtelingen en economische migranten is winst.” Hij denkt dat het zo voor mensensmokkelaars minder aantrekkelijk wordt om vluchtelingen in niet zeewaardige boten te laten vertrekken. “Een oversteek moet niet meer automatisch een toegangsticket voor de EU zijn.”
Bij de VVD is er vooral opluchting dat er nu eindelijk plannen van de Europese Commissie zijn. Het was de bedoeling dat het migratiepact, zoals de plannen heten, al begin dit jaar zou worden gepresenteerd. Fractievoorzitter Malik Azmani hamert op controle. “We moeten de migratiestromen onder controle krijgen en dus is het goed dat we meteen zien wie er recht heeft op asiel en wie niet.”
Lost niks op
Kritiek komt er van zowel GroenLinks als van Forum voor Democratie. Tineke Strik van GroenLinks vreest dat opvangkampen zoals Moria ook met de nieuwe plannen overvol blijven. “Het is ad-hocsolidariteit zonder verplichte overname van asielzoekers en bovendien blijven ze voor lange tijd in gevangenschap zitten.”
Rob Rooken van Forum voor Democratie vindt dat het migratiepact niets oplost. Hij denkt dat de plannen om migranten terug te sturen naar het land van herkomst niet zullen slagen en pleit voor het sluiten van de buitengrenzen van de EU. “Boten met immigranten mogen onder geen enkele voorwaarde aan wal komen.”
NU 23.09.2020 De Europese Commissie gaat EU-lidstaten niet verplichten om bepaalde hoeveelheden asielzoekers op te nemen, blijkt uit het woensdag gepresenteerde Migratie en Asiel Pact. Als het voorstel wordt goedgekeurd, moeten landen bij nieuwe crisissen straks een verplichte mate van solidariteit tonen, afhankelijk van de grootte en welvaartssituatie van het land.
Landen kunnen bijvoorbeeld verplicht verantwoordelijk worden voor de terugkeer van vluchtelingen. Dat houdt in dat zij de afhandeling van procedures overnemen en verantwoordelijk worden voor het re-integratie van asielzoekers in het land van oorsprong.
Brussel wil verder ook meer gaan samenwerken met landen waar migranten vandaan komen. Daarbij wordt vooral gekeken naar Afrikaanse landen.
Voordat de plannen in werking worden gesteld, moeten EU-lidstaten en het Europees Parlement akkoord gaan met het voorstel. Daardoor strandde een eerder wetsvoorstel uit 2016.
Volgens Europese Commissie-voorzitter Urusula von der Leyen voldoen de huidige migratieplannen niet meer voor Europa en zijn ze gedateerd. De recente branden in vluchtelingenkampen op Griekenland zouden dat hebben aangetoond, redeneert Von der Leyen.
Binnen vijf dagen duidelijk of asielzoeker mag blijven
Ook bij het nieuwe beleid zouden landen waarin vluchtelingen aankomen in principe de verantwoordelijkheid houden over hun asielprocedure, een beleid dat in het verleden leidde tot kritiek vanuit Italië, Griekenland en Spanje.
Nu zijn extra criteria toegevoegd aan de wijze waarop besloten wordt welk land de asielprocedure in handen krijgt. De EC kijkt ook naar in welk land de asielzoeker al familie heeft, welk visum hij op zak heeft en in welke omstandigheden een (jonge) asielzoeker het beste kan worden opgevangen.
Asielzoekers moeten daarnaast sneller duidelijkheid krijgen. Brussel wil verbeterde opvangcentra aan de grenzen, waar vluchtelingen snel geïdentificeerd, gescreend en geregistreerd kunnen worden. Binnen vijf dagen moet duidelijk zijn of een asielzoeker in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, of dat de persoon een langer traject in gaat om in aanmerking te komen.
‘Verplichte solidariteit’ moet landen als Polen en Hongarije overtuigen
Mochten landen als Griekenland, Spanje en Italië alsnog in de problemen komen door grote aantallen vluchtelingen in korte tijd, wordt een beroep gedaan op de zogeheten ‘verplichte solidariteit’ van andere landen. Zij moeten dan asielzoekers overnemen of helpen bij het organiseren van de terugkeer van asielzoekers die geen kans maken op een verblijfsvergunning.
De Zweedse commissaris Ylva Johansson hoopt dat de laatstgenoemde optie landen als Polen en Hongarije overtuigt. Beide landen hebben de laatste jaren meermaals geweigerd om vluchtelingen op te nemen en hoeven dat in het huidige voorstel voorlopig ook niet te doen.
Oxfam Novib reageert teleurgesteld op de gepresenteerde migratieplannen. “Europa had al jaren eerder zijn asielstelsel moeten hervormen. Het is positief dat de EC probeert EU-landen samen te brengen om zinvolle veranderingen door te voeren, maar de Commissie lijkt alsnog te zijn gezwicht voor druk vanuit EU-regeringen die het aantal mensen dat in Europa bescherming en asiel zoekt, juist willen verminderen.”
NOS 23.09.2020 De Europese Commissie gaat een prognose maken van het jaarlijkse aantal asielzoekers. De EU-lidstaten kunnen op basis daarvan aangeven hoeveel vluchtelingen ze willen opnemen of – als ze dat niet willen – op welke manier ze dan bijdragen, bijvoorbeeld door het sturen van extra grenswachten. Dat staat in het migratieplan dat vandaag wordt gepresenteerd.
Er komt een permanente reservepot. Landen geven aan wat ze willen bijdragen als er nieuwe asielzoekers komen. Wanneer dan een land als Griekenland of Italië om hulp vraagt wordt eerst gekeken wat er in de pot zit.
“Als je gierig bent in de eerste fase dan kan je uiteindelijk verplicht worden”, aldus Ingevoerde betrokkene Europese Commissie.
Als blijkt dat het onvoldoende is, dan gaat de Europese Commissie aan de lidstaten vragen of ze nog meer kunnen bijdragen. Als de opbrengst van die rondgang ook onvoldoende is, dan kunnen landen gedwongen worden om asielzoekers op te nemen of een hogere financiële bijdrage te geven. Dat kan alleen worden tegengehouden door een gekwalificeerde meerderheid van landen, zodat een minderheid het niet kan blokkeren.
De commissarissen Johansson en Schinas willen een positieve benadering. In vorige voorstellen wilde de Europese Commissie meteen met boetes komen, nu staat de vrijwilligheid voorop. Maar de kruik gaat zo lang te water tot hij breekt. “Als je gierig bent in de eerste fase dan kan je uiteindelijk verplicht worden”, aldus een ingevoerde betrokkene.
Asielzoekers moeten binnen vijf dagen na aankomst bij de grenzen van de Europese Unie te horen krijgen of ze in aanmerking komen voor asiel of geen kans maken. Ze worden gescreend zodat hun identiteit kan worden vastgesteld. Ook wordt gekeken of ze een gezondheidsrisico vormen.
Berekening
Daarna wordt er een berekening op de mensen losgelaten. Komen ze uit een land waarvan in het verleden relatief veel mensen al asiel hebben gekregen, dan mogen ze verder naar een opvangplek in de EU. De Europese Commissie legt de grens bij twintig procent.
Wanneer ze uit een land komen waarvan in het verleden weinig tot geen mensen asiel hebben gekregen (dus minder dan twintig procent) dan moeten ze buiten de Europese Unie blijven, bij de grens. De asielzoekers moeten daar de procedure afwachten. Daar zullen volgens deskundigen tijdelijke kampen ontstaan, die wellicht permanent kunnen worden.
Met name Nederland is vrij kritisch over de grens van twintig procent, omdat in het verleden ook over dit idee is gesproken en toen werd nog gezegd dat alleen mensen uit landen waarvan 75 procent een kans op asiel maakten door mochten gaan.
Gevraagd naar een reactie zegt CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers dat dit veel te laag is en het veel strenger moet.
Terugsturen
Er komen ook nieuwe afspraken over het terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers. De Europese Commissie wil gaan profiteren van de bijzondere relaties die sommige lidstaten hebben met de landen van oorsprong. Zo heeft Spanje een goede band met Marokko en kunnen uitgeprocedeerde asielzoekers uit dat land die in Nederland verblijven via Spanje worden uitgezet naar Marokko.
Frontex moet terugvluchten gaan organiseren waarbij het vliegtuig vol zit met in de EU uitgeprocedeerde mensen. Niet langer zal elk land afzonderlijk proberen mensen uit te zetten, zoals nu gebeurt.
Legale migratie
Opvallend is dat er geen voorstel komt over legale migratie, waar met name door enkele politieke partijen in het Europees Parlement op was aangedrongen. Wel wordt er een consultatieronde opgestart, inspraak van burgers en belangenorganisaties waarbij iedereen z’n zegje mag doen.
Het voorstel van de Europese Commissie moet nog door de lidstaten worden besproken en ook het Europees Parlement moet er nog over debatteren.
NU 21.09.2020 Demonstranten hebben zondag hun plek ingenomen op het Plein voor de Tweede Kamer in Den Haag. Ze verblijven daar 24 uur om aandacht te vragen voor de situatie in vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos.
Er mochten vijf tenten staan, maandag worden er meer mensen verwacht. Om 12.00 uur start er een programma, waarbij verschillende sprekers naar het Plein komen.
De demonstranten hebben een klein vluchtelingenkamp nagemaakt, om de situatie in Moria na te bootsen. Ze slapen in lekke tentjes. De 24 uur-actie is een initiatief van Amsterdamse studenten.
Een motoragent sprak de actievoerders nog toe zij zich zondag installeerden op het Plein.
‘Veel suuces’, wenst deze motoragent de Moria-kampers op het Plein. Demonsteren mag in Nederland, laat de politieman weten. En:’Als er mensen zijn die reageren, laat het ons weten’. #moria
AD 21.09.2020 Demonstranten hebben gisteren hun plek ingenomen op het Plein voor de Tweede Kamer. Ze verblijven daar 24 uur, om aandacht te vragen voor de situatie in vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos.
Er mochten vannacht vijf tenten staan, vandaag worden er meer mensen verwacht. Om 12.00 uur start er een programma, waarbij verschillende sprekers naar het Plein komen.
De studenten willen ‘vooral het gesprek aangaan met mensen’ over de situatie van vluchtelingen en hun ellende, zeggen. Het zijn studenten uit Den Haag, Amsterdam en er zijn meer onderweg. Ze blijven 24 uur op het Plein. #moria
De studenten willen 'vooral het gesprek aangaan met mensen' over de situatie van vluchtelingen en hun ellende, zeggen. Het zijn studenten uit Den Haag, Amsterdam en er zijn meer onderweg. Ze blijven 24 uur op het Plein. #moriapic.twitter.com/fbn3FqtRA6
De demonstranten hebben een klein vluchtelingenkamp nagemaakt, om de situatie in Moria na te bootsen. Ze slapen in lekke tentjes. De 24 uur-actie is een initiatief van Amsterdamse studenten. Toen zij zich gisteren installeerden op het Plein, werd ze nog even moed ingesproken door een politieman.
‘Veel suuces’, wenst deze motoragent de Moria-kampers op het Plein. Demonsteren mag in Nederland, laat de politieman weten. En:’Als er mensen zijn die reageren, laat het ons weten’. #moria
'Veel suuces', wenst deze motoragent de Moria-kampers op het Plein. Demonsteren mag in Nederland, laat de politieman weten. En:'Als er mensen zijn die reageren, laat het ons weten'. #moriapic.twitter.com/1awg3gb63K
Actievoerders hebben op het #Plein in #DenHaag een ‘tentenkamp’ nagebootst, waarmee zij aandacht vragen voor de situatie van de vluchtelingen op #Moria. Zij zullen ook overnachten op het #Plein.
Telegraaf 21.09.2020 De Nederlandse handreiking na een verwoestende brand in opvangkamp Moria op Lesbos resulteert nog niet in de komst van migranten.
Dat blijkt uit navraag bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. De Grieken hebben wel te kennen hebben gegeven hulp nodig te hebben. „Ons aanbod is gedaan aan de Grieken, die hebben aangegeven hier graag gebruik van te maken”, zegt een woordvoerster van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Wachten op concrete hulpvraag
Het wachten is voorlopig op een concrete hulpvraag van de Griekse autoriteiten. „Er zijn een stuk of tien landen die een aanbod hebben gedaan, die landen spreken samen met de Grieken en de Europese Commissie over welke mensen wanneer en op welke termijn waarheen gaan. Dat overleg wachten we nu af”, vertelt de zegsvrouw.
Achter de schermen valt te horen dat het puzzelen is omdat er vanuit Nederland een specifiek aanbod is gedaan. Er ligt een politiek mandaat om 50 kinderen en 50 kwetsbare volwassenen naar ons land te halen. Bij de kinderen gaat het om alleenstaande minderjarigen jonger dan veertien jaar. Er zal dus zorgvuldig moeten worden gekeken of migranten aan de voorwaarden voldoen.
Grieken moeten selecteren
Het is nu eerst aan de Grieken om te selecteren. Als voorwaarde wordt bovendien gesteld dat zij al grote kans maakten op een vluchtelingenstatus. Normaal gesproken gaan ze in Nederland de gebruikelijke asielprocedure in, tenzij die in Griekenland al is doorlopen.
Coalitiepartijen kwamen op 10 september na uren beraad uit op een deal over de ontheemde migranten uit het Griekse opvangkamp Moria. Het is het resultaat van de toenemende druk vanuit linkse hoek op de coalitiepartijen CDA en VVD.
NU 20.09.2020 Amsterdamse studenten bouwen zondagavond voor een 24 uurs-actie vluchtelingenkamp Moria na op het Plein in Den Haag. Het minikamp moet duidelijk maken hoe verschrikkelijk het er was.
De studenten hebben karton en lekke tentjes en ze slapen in de buitenlucht. Er worden ongeveer twintig demonstranten verwacht, vertelt Roos Ykema, een van de studenten. “We zijn met maximaal twintig studenten. Dat is het voorschrift vanwege het coronavirus.”
Met de actie vraagt de groep aandacht voor de verschrikkingen die heersten in het verwoeste kamp. Ze willen een menswaardige oplossing voor alle vluchtelingen die nog op het Griekse eiland zijn.
Ykema is zelf op Lesbos in Moria geweest. Behalve mooie herinneringen over vriendschap en solidariteit, heeft ze vooral ook nare beelden in haar hoofd. “Het was vooral veel ellende.”
De studenten bouwen het kamp zondag om 18.00 uur op en blijven in Den Haag tot maandag 18.00 uur. De 1,5 meter afstand vanwege het coronavirus wordt gerespecteerd volgen Ykema.
Mensen worden uitgenodigd te komen kijken. Ook is door de studenten online een actie op touw gezet. “Waarbij we mensen oproepen om zelf ook in hun straat, tuin of op hun balkon Moria na te bootsen en hier een foto van te plaatsen op sociale media onder de hashtag #thisisnotahome.”
AD 20.09.2020 Amsterdamse studenten bouwen zondagavond voor een 24 uurs-actie vluchtelingenkamp Moria na op het Plein in Den Haag. Het minikamp moet duidelijk maken hoe verschrikkelijk het er was.
De studenten hebben karton, lekke tentjes en ze slapen onder de blote hemel. Er worden ongeveer twintig demonstranten verwacht, vertelt Roos Ykema. ,,We zijn met maximaal twintig studenten. Dat is het voorschrift vanwege de corona.”
Met de actie vraagt de groep aandacht voor de verschrikkingen die heersten in het verwoeste kamp. Ze willen een menswaardige oplossing voor alle vluchtelingen die nog op het Griekse eiland zijn.
Roos Ykema is zelf op Lesbos in Moria geweest. Behalve mooie herinneringen over vriendschap en solidariteit, heeft ze vooral ook nare beelden in haar hoofd, zegt ze. ,,Het was er vooral veel ellende.”
De studenten bouwen het kamp zondag op om 18.00 uur en blijven in Den Haag tot maandag 18.00 uur. De anderhalve meter afstand vanwege de corona wordt gerespecteerd, zegt Roos Ykema.
Mensen worden uitgenodigd te komen kijken. Ook is door de studenten online een actie op touw gezet. ,,Waarbij we mensen oproepen om zelf ook in hun straat, tuin of op hun balkon Moria na te bootsen en hier een foto van te plaatsen op sociale media onder hashtag #thisisnotahome.”
AD 18.09.2020 Een petitie om vijfhonderd alleenstaande vluchtelingenkinderen uit Griekenland opvang te bieden in Nederland is door 100.000 Nederlanders ondertekend, meldt VluchtelingenWerk Nederland vandaag. ,,Daarmee laat Nederland zien dat er enorm veel draagvlak is om de kwetsbare kinderen in nood zo snel mogelijk te helpen”, stelt de organisatie.
VluchtelingenWerk Nederland, Defence for Children en Stichting Vluchteling begonnen de #500kinderenpetitie een aantal maanden geleden nadat Griekenland de oproep aan Nederland had gedaan om 2.500 alleenstaande kinderen op te vangen.
Volgens VluchtelingenWerk Nederland staan ook 170 gemeenten en vijf provincies achter het idee om deze alleenstaande kinderen naar Nederland te halen. Volgens de organisatie neemt Duitsland 2500 kwetsbare vluchtelingen op en België 100 tot 150.
NU 17.09.2020 De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) moet dit jaar meer dan 65 miljoen euro betalen aan asielzoekers van wie de asielprocedure te veel vertraging heeft opgelopen, laat een woordvoerder van de IND donderdag aan NU.nl weten na berichtgeving door De Telegraaf. Het gaat om een vertienvoudiging ten opzichte van vorig jaar.
De IND heeft een half jaar de tijd om asielaanvragen te beoordelen. Daarna kan een dwangsom worden opgelegd voor iedere dag dat het langer duurt. Dit bedrag kan bij een hoger beroep oplopen tot 15.000 euro.
Vorig jaar moest de IND 6,6 miljoen euro uitkeren, maar in de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid worden de kosten voor dit jaar op 65,4 miljoen euro geraamd. Een deel van het bedrag wordt volgens De Telegraaf gedekt door reserves van het ministerie.
De kosten voor dwangsommen vanwege vertraagde asielprocedures nemen al jaren toe. In 2015 ging het om ongeveer 100.000 euro. In 2016 moest de IND 300.000 euro betalen, een jaar later 700.000 euro en in 2018 nog eens 1,5 miljoen euro.
Het ministerie houdt niet bij welke groepen asielzoekers het vaakst een dwangsom eisen. Een woordvoerder zegt tegen De Telegraaf dat het niet gaat om mensen uit veilige landen, zoals Marokko, Algerije en Tunesië. Hun aanvragen worden vaak met voorrang afgehandeld.
Nog 11.300 achterstallige asielaanvragen
Sinds april heeft een speciale taskforce van de IND daarnaast 4.000 van de 15.300 achterstallige asielaanvragen verwerkt. De overige 11.300 aanvragen moeten voor het eind van het jaar afgehandeld zijn.
Omdat de taskforce sinds deze maand een nieuwe werkmethode hanteert, zei staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) eerder deze maand te verwachten dat zeker vijfduizend aanvragen versneld behandeld kunnen worden. Ook worden in sommige gevallen mondelinge verhoren vervangen door schriftelijke verhoren. Bij twijfel, als bijvoorbeeld de nationale veiligheid in het geding kan zijn, zal altijd een mondeling verhoor afgenomen worden.
Door een eerder dit jaar ingevoerde tijdelijke wet kunnen asielzoekers inmiddels geen nieuwe claims meer indienen. Binnenkort wordt een voorstel voor een permanente wet naar de Tweede Kamer gestuurd.
NOS 17.09.2020 Op de kop af vijf jaar geleden ontvingen alle gemeenten een noodoproep van toenmalig VVD-staatssecretaris Dijkhoff. Hij vroeg hen die nacht nog 750 bedden beschikbaar te stellen voor asielzoekers die anders misschien op straat moesten slapen.
In een week tijd kwamen er 4000 asielzoekers aan bij het aanmeldcentrum in Ter Apel en er was een dringend tekort aan opvangplekken. Nu melden veel minder asielzoekers zich, maar het tekort aan opvangplekken is nog altijd niet opgelost.
In 2015, toen de vluchtelingencrisis een hoogtepunt bereikte, vroegen ongeveer 43.000 mensen asiel aan in Nederland. Het lukte het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) niet de toename bij te benen met voldoende plekken. Met smeekbedes en soms met lichte dwang werden gemeenten door de staatssecretaris aangespoord om in allerijl gymzalen, beurshallen en lege kantoren beschikbaar te stellen.
Ook in podcast De Dag aandacht voor de opvang van asielzoekers. De podcast kun je hier beluisteren.
In Zeist ging de eerste noodlocatie de dag na de oproep al open. Burgemeester Koos Janssen (CDA) kan het zich nog goed herinneren. “Ik zag om 15.00 uur dat mailtje binnenkomen. Ik ben gelijk de grote sporthal hier gaan regelen”, zegt hij. “Ik dacht: zo’n brief is nog nooit geschreven. Daar moeten we gehoor aan geven, omwille van de humaniteit.”
Minder asielzoekers, toch volle azc’s
Hoe zit het op dit moment met de opvang van asielzoekers? De cijfers zijn inmiddels anders: het gaat nu om zo’n 500 asielaanvragen per week. Toch zitten de opvangcentra weer vol. Er verblijven nu zo’n 27.000 asielzoekers en statushouders in de azc’s.
Dat komt door de lange wachttijden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) voor het in behandeling nemen van asielaanvragen. Ook kunnen bewoners met een verblijfsvergunning moeilijk doorstromen. Bovendien is er sprake van een lichte toename van het aantal asielzoekers; er zijn nu zeker 5000 extra plekken nodig.
Asielzoekers kregen in 2015 bij elke crisisopvang een bandje, omdat ze nog niet konden worden geregistreerd. FOTO: REINALDA START
De volle opvangcentra zijn het gevolg van politieke keuzes, vindt Sander Schaap van Vluchtelingenwerk. Volgens Schaap wilde de politiek de indruk wekken dat de crisis ‘gemanaged’ was. “De IND werd afgeslankt, tijdelijke contracten niet verlengd. Het COA sloot azc’s, daar zien we nu de gevolgen van.”
Ook niet veranderd: gemeenten en Rijk in de clinch
Daar komt bij dat het kabinet grote moeite heeft om gemeenten te vinden die weer bereid zijn asielzoekers op te vangen. Gemeenten weigeren al bijna een jaar die 5000 extra opvangplekken te leveren waar het kabinet om vraagt. Vooral de opvang van asielzoekers die overlast veroorzaken ligt gevoelig. Het gaat dan vooral om mensen die uit een veilig land komen en nauwelijks kans maken op asiel.
Het kabinet heeft afgelopen week een handreiking gedaan naar de gemeenten. Maandag bleek dat zogenoemde ‘veiligelanders’ voortaan na hun aankomst in Nederland apart van andere asielzoekers worden opgevangen op twee locaties: Ter Apel en Budel-Cranendonck.
Ook heeft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Wonen gemeenten laten weten dat zij experimenten toestaat op tien locaties met maximaal 150 asielzoekers. Zulke kleinere azc’s zijn een langgekoesterde wens van gemeenten. Vanwege de hogere kosten was Ollongren daar tot nu toe geen voorstander van. De minister en ook staatssecretaris Broekers-Knol (Vreemdelingenzaken) stellen wel als voorwaarde dat gemeenten de gevraagde 5000 plekken regelen.
Burgemeester Janssen is blij dat het kabinet kleine opvangcentra gaat toestaan. “Als je bedenkt wat het heeft gekost om hier snel een noodopvang op te zetten en andere voorzieningen, en het is nooit vol geweest, dan kunnen kleine opvanglocaties wel eens veel goedkoper zijn.” Bovendien zijn die locaties volgens hem ook veel makkelijker te accepteren voor de samenleving.
Noodopvang in de sporthal in Zeist in 2015 GEMEENTE ZEIST
Vooralsnog is er geen snelle oplossing. Of gemeenten nu wel bereid zijn om die extra opvangplekken te realiseren, is nog niet bekend. Daarvoor is het ook nodig dat de politiek anders communiceert over asielzoekers, meent Sander Schaap.
“De staatssecretaris wekt de indruk dat maar 20 procent van de asielzoekers die nu komen kans maken op een verblijfsvergunning. Maar dat is een vertekend beeld”, zegt Schaap. “De afgelopen jaren zijn vooral de aanvragen beoordeeld van mensen uit veilige landen. Mensen uit conflictgebieden wachten al meer dan een jaar op de beoordeling van hun aanvraag.”
Het ministerie van Justitie en Veiligheid houdt alvast rekening met de daling van het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt in 2022. Dat is ook in de begroting verwerkt.
Vluchtelingenwerk is kritisch. Schaap: “De oude wachttijden zijn nog niet weggewerkt en er wordt al een nieuwe bezuinigingsronde aangekondigd. Ik vrees dat dit wederom voor een ophoping gaat zorgen en je straks weer met hetzelfde probleem zit.”
Elsevier 16.09.2020 Asielstaatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) heeft extra maatregelen aangekondigd die overlast door kansloze asielzoekers moeten beteugelen. Beter laat dan nooit, meent René van Rijckevorsel, die zich tegelijkertijd afvraagt waarom ze überhaupt tot de procedure worden toegelaten.
Nieuwe asielzoekers uit veilige landen als Marokko en Algerije worden voortaan apart van andere asielzoekers opgevangen, in Westerwolde (Ter Apel) en Cranendonck (Budel). Ze krijgen geen leefgeld, slechts een natje en een droogje, moeten zich dagelijks melden bij het COA en worden bij binnenkomst en vertrek uit het opvangcentrum gecontroleerd.
Binnen vier weken moet hun procedure zijn afgerond. Uitgezonderd zijn kwetsbare asielzoekers, zoals gezinnen met jonge kinderen, lhbti’ers of alleenstaande minderjarigen. Dit jaar kwam tussen de 15 en 22 procent uit een veilig land.
AD 14.09.2020 Meer dan honderd mensen zijn gisteravond bijeen gekomen op het Koekamp in Den Haag om te demonstreren voor een humaner vluchtelingenbeleid. De directe aanleiding is het bijna geheel afgebrande kamp Moria op het Griekse Lesbos, bijna een week geleden.
Volgens de actievoerders doet Nederland te weinig om deze mensen te helpen. Zo valt op hun borden te lezen: ‘Rutte, kom uit je ivoren Toren(tje)’ en ‘Grenzen zijn dodelijk’. Er waren enkele sprekers, waaronder vluchtelingen en de oprichter van Millennial Refugee. Er waren zo’n honderd tot honderdvijftig mensen aanwezig. Ook op het Museumplein in Amsterdam werd gedemonstreerd.
Het Griekse leger bouwde in recordtempo een nieuw tentenkamp nadat het vluchtelingenkamp in vlammen opging REUTERS
NOS 14.09.2020 Vier dagen na de verwoestende brand in migrantenkamp Moria betrekken de eerste 800 mensen het nieuwe tentenkamp. Het tijdelijke kamp werd door het Griekse leger neergezet om onderdak te bieden aan de dakloos geraakte migranten.
In het kamp is nu plek voor 5000 mensen, nog niet genoeg voor de ruim 12.000 mensen die nu op straat in Lesbos leven. Het kamp wordt daarom nog verder uitgebreid.
Veel mensen weigeren intrek te nemen in het nieuwe, tijdelijke tentenkamp. Ze vrezen dat wanneer ze eenmaal in het kamp zitten, ze er niet meer zomaar uit mogen. In Moria waren ze vrij om het kamp te verlaten.
Nieuw tentenkamp op Lesbos, maar onvrede blijft: ‘Niemand wil hier blijven’
Om het verzet te breken, heeft de Griekse minister van Migratie aangekondigd dat mensen geen aanspraak maken op een asielprocedure als ze niet naar het nieuw opgezette kamp gaan. Daar hadden de migranten in het oude kamp Moria ook weinig uitzicht op.
Spanningen
“Er zullen alleen asielprocedures worden afgehandeld voor degenen die in het kamp zijn”, zei de Griekse minister Mitarakis op de Griekse radio. De mensen die zich nu verzetten zijn volgens de minister dezelfde groep die de branden heeft aangestoken.
Sinds de branden in het kamp Moria slapen duizenden mensen al nachtenlang buiten, in portieken of langs de weg. Mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor oplopende spanningen tussen de vluchtelingen, lokale bewoners en de politie.
Afgelopen week gebeurde dit al, toen bewoners van Lesbos met vrachtwagens de weg blokkeerden; Lokale bewoners Lesbos blokkeren weg naar kamp Moria.
Den HaagFM 14.09.2020 Een aantal studenten boden maandagochtend op het Binnenhof brieven aan met ‘ferry tickets’ voor de vluchtelingen in het afgebrande kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos. Het gaat om 200 symbolische boottickets van Lesbos naar het vaste land. Op elk ticket staat een naam van iemand die zijn of haar onderdak heeft verloren.
Met de actie zamelen de jongeren geld in voor Stichting Bootvluchteling én ze willen laten zien dat er in de samenleving mensen zijn die willen dat er meer vluchtelingen worden opgenomen, legt studente Ronja Baatz uit. “We hopen dat een brief met de tickets uiteindelijk in het Torentje bij minister-president Mark Rutte terechtkomt”, zegt ze in Haagse Ochtendradio op Den Haag FM.
De studenten hebben de brieven en tickets al aan enkele politici kunnen overhandigen, onder meer aan twee Kamerleden. In totaal hebben de studenten ruim 3.000 euro opgehaald voor Stichting Bootvluchteling, het doel is om 6.000 euro in te zamelen.
NOS 14.09.2020 Kleine groepjes asielzoekers uit zogenoemde ‘veilige landen’ zorgen voor te veel overlast en leggen een te grote druk op het systeem. Al jaren klagen gemeenten met asielzoekerscentra (azc) daarover bij het Rijk. Nu heeft staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid extra maatregelen aangekondigd.
Nieuwe asielzoekers uit bijvoorbeeld Marokko en Algerije worden apart van andere asielzoekers opgevangen, op twee locaties in Nederland. En die opvang wordt een stuk soberder. De gemeenten waar de asielzoekers opgevangen zullen worden, Westerwolde en Cranendonck, reageren verheugd. Betrokkenen die asielzoekers bijstaan, zijn uiterst kritisch.
Leefgeld
Normaal gesproken krijgen asielzoekers leefgeld, voor eten en andere persoonlijke uitgaven. Binnen de nieuwe regeling krijgen mensen uit veilige landen dat niet meer. In de opvang worden er maaltijden en toiletartikelen voor ze geregeld. Ook moeten ze zich dagelijks melden bij het COA en worden ze bij binnenkomst en vertrek uit het azc gecontroleerd.
Binnen vier weken moet hun asielprocedure zijn afgerond. Uitgezonderd van het nieuwe beleid zijn kwetsbare asielzoekers, zoals gezinnen met jonge kinderen, lhbti’ers of alleenstaande minderjarigen.
Wat is een veilig land?
De Nederlandse regering beschouwt een land als veilig als er “over het algemeen geen sprake is van vervolging vanwege bijvoorbeeld ras of geloof, foltering, of een onmenselijke behandeling”.
Er wordt gewerkt aan een gezamenlijke EU-lijst, maar die is er nog steeds niet. Daarom kunnen verschillende EU-staten verschillende landen wel als onveilig beschouwen, terwijl Nederland ze als veilig ziet. Van alle EU-landen heeft Nederland de langste lijst veilige landen. Op dit moment zijn dat zo’n 60 landen, inclusief EU-lidstaten. De lijst met landen is aan verandering onderhevig.
Dit jaar kwam maandelijks tussen de 15 en 22 procent de asielzoekers die voor het eerst een aanvraag deden uit een veilig land, blijkt uit rapportages van de IND.
Volgens burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, waar het azc in Ter Apel onder valt, zal dat helpen Nederland minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers met weinig kans op een verblijfsvergunning: “Voor het eerst gebeurt er nu iets aan de voorkant van de asielprocedure. De overlastgevende mensen uit veilige landen komen hierheen voor het leefgeld en een dak boven hun hoofd, maar dat is bedoeld voor de asielzoekers die het echt nodig hebben.”
Asieladvocaat Flip Schüller heeft z’n twijfels bij het plan: “Degenen die overlast veroorzaken blijven toch wel komen. Dan zitten ze even in een opvangcentrum, daarna gaan ze de illegaliteit in en vervolgens trekken ze door naar Frankrijk of België. Ik begrijp heel goed dat er maatregelen genomen moeten worden tegen overlastgevende asielzoekers uit veilige landen. Maar dat zouden ordemaatregelen moeten zijn voor mensen die in de fout gaan.”
Vakbondsleider uit Mongolië
De overlast wordt voornamelijk veroorzaakt door groepjes jonge mannen uit Marokko en Algerije. Ze maken zich schuldig aan winkeldiefstal, inbraak, agressie en intimidatie, maar soms ook aan ernstigere misdrijven. Volgens Jaap Velema zorgt dat ervoor dat het draagvlak voor asielzoekers die wél een verblijfsvergunning verdienen, afneemt: “Onze leefgemeenschap is te klein om met die overlast om te gaan. Wil je op termijn het probleem oplossen, dan moet je het aanpakken bij de bron.”
Ondanks dat een land door de Nederlandse overheid als veilig wordt beschouwd, betekent het niet per se dat iemands persoonlijke situatie niet toch recht geeft op asiel. “Neem een vakbondsleider uit Mongolië die protesteert tegen mijnbouw of een christen uit een islamitisch land”, zegt Schüller. “Sommigen van hen zijn zwaar getraumatiseerd. Mijn zorg is dat die mensen straks op dezelfde stapel terechtkomen als het groepje schoffies uit Marokko, dat inderdaad voor overlast zorgt.”
Dat is Vluchtelingenwerk Nederland met Schüller eens. In een schriftelijke reactie zegt de hulporganisatie: “Een grote groep mensen wordt nu op basis van nationaliteit apart gezet, terwijl daar ook mensen tussen zitten, zoals politieke activisten, die wél recht op asiel hebben in Nederland.”
“Dit voorstel illustreert vooral de onmacht van staatssecretaris Broekers-Knol”, aldus Vluchtelingwerk Nederland.
De oplossing ligt volgens hen niet per se aan de voorkant van de asielprocedure, maar aan de achterkant: “Dit voorstel illustreert vooral de onmacht van staatssecretaris Broekers-Knol om het daadwerkelijke probleem aan te pakken. Namelijk: de lange wachttijden voor de asielprocedure wegwerken en goede afspraken over terugkeer maken met veilige landen van herkomst.”
Dat denkt Schüller ook: “Het zou pas echt effectief zijn als asielzoekers zonder kans op verblijfsvergunning weten dat het geen zin heeft om hier naartoe te komen. Zolang lidstaten in EU-verband niet in staat zijn gezamenlijk een effectief terugkeerbeleid te realiseren, blijft het dweilen met de kraan open.”
RTL 14.09.2020 Nieuwe asielzoekers die uit veilige landen komen en daardoor amper kans maken op een verblijfsvergunning, gaan vanaf nu naar een aparte en versoberde opvang. Ook krijgen zij geen leefgeld meer.
Bij de aparte en versoberde opvang worden ook asielzoekers ondergebracht die in Nederland geen status krijgen omdat ze al een asielvergunning kregen in een ander EU-land. Ook wordt de asielaanvraag van deze groepen versneld afgehandeld.
Druk verminderen
Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) schrijft aan de Tweede Kamer dat ze met deze maatregelen de druk die deze groep op de hele asielketen legt, wil verminderen.
Daarnaast zullen het sobere regime en de versnelde afhandeling ertoe leiden dat mensen uit veilige landen als Marokko en Algerije minder vaak een kans in Nederland zullen wagen, denkt Broekers. Ook moet het de overlast en incidenten tegengaan die deze asielzoekers relatief vaak veroorzaken in en bij de gewone opvanglocaties.
De kansloze asielzoekers gaan – gefaseerd – naar afgezonderde delen binnen de huidige asielzoekerscentra in Ter Apel en in Budel-Cranendonck. De Immigratie- en Naturalisatiedienst IND zal de aanvragen zo snel mogelijk afhandelen, het streven is binnen een maand. De asielzoekers krijgen ook een betere begeleiding, zodat het hele proces sneller kan verlopen.
Geen leefgeld
Het sobere regime houdt in dat de asielzoekers zich dagelijks moeten melden bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en worden gecontroleerd als zij van het terrein weggaan en terugkomen. Ook krijgen ze geen leefgeld, maar krijgen ze goederen zoals maaltijden en basisspullen op de locatie.
Voor echte overlastgevers geldt al een strengere aanpak in verschillende opvangcentra. In Hoogeveen is een speciaal asielcentrum voor mensen die de boel ernstig verstoren of crimineel gedrag vertonen. Zij mogen niet van het terrein af.
Kansarme groepen
Kwetsbare asielzoekers die ook onder de kansarme groep vallen, zoals gezinnen met kinderen tot 16 jaar, alleenstaande vrouwen, homoseksuelen of anderen uit de LHBTI-groep, komen niet in deze twee nieuwe voorzieningen terecht. Zij gaan naar reguliere opvangcentra, maar ze vallen wel onder het sobere regime, met uitzondering van alleenstaande kinderen.
De kansarme asielzoekers die nu al in procedure zitten in de gewone centra, blijven daar zolang hun procedure loopt.
NOS 14.09.2020 Asielzoekers uit zogeheten veilige landen, die weinig kans maken op een verblijfsvergunning, worden vanaf deze week na hun aankomst in Nederland apart van andere asielzoekers opgevangen op twee locaties: Ter Apel en Budel-Cranendonck. De opvang wordt ook versoberd, schrijft staatssecretaris Broekers-Knol aan de Tweede Kamer. Zo krijgen ze geen leefgeld en moeten ze zich dagelijks melden bij het COA.
Op dit moment worden ‘veiligelanders’ opgevangen op locaties verspreid door het land. Ze veroorzaken veel overlast en verhogen de druk op het asielsysteem. Broekers-Knol wil het voor deze groep zo veel mogelijk ontmoedigen om naar Nederland te komen. Ook mensen die al een asielvergunning in een ander EU-land hebben, gaan onder het sobere regime vallen.
Het is de bedoeling dat de asielaanvragen van deze groep mensen binnen vier weken worden afgehandeld. Zolang ze in de opvang zitten krijgen ze niet, zoals andere asielzoekers, een vergoeding voor eten en persoonlijke uitgaven. Die kan maximaal 59 euro per week bedragen. In plaats daarvan krijgen de asielzoekers met weinig kans op een vergunning maaltijden en toiletartikelen in natura.
Veel uit Marokko en Algerije
Ook worden ze telkens gecontroleerd als ze het asielzoekerscentrum verlaten of weer terugkeren. De regels gelden niet voor asielzoekers in een kwetsbare positie, zoals gezinnen met jonge kinderen, alleenstaande minderjarige vreemdelingen en lhbti’ers. Zij worden in de reguliere azc’s opgevangen.
Vorig jaar zaten er in de Nederlandse centra zo’n 1760 asielzoekers uit veilige landen, de meeste uit Marokko en Algerije. Ze vormden een kleine 7 procent van het totale aantal asielzoekers.
Ze veroorzaken veel overlast, zoals inbraken en diefstallen, maar zijn ook vaker verdacht van ernstige misdrijven. Verschillende burgemeesters met een azc in hun gemeente riepen eerder op tot maatregelen.
AD 14.09.2020 Nieuwe asielzoekers die uit veilige landen komen en daardoor amper kans maken op een verblijfsvergunning, gaan vanaf nu naar een aparte en versoberde opvang. Daar worden ook de asielzoekers ondergebracht die in Nederland geen status krijgen omdat ze al een asielvergunning kregen in een ander EU-land. Ook wordt de asielaanvraag van deze groepen versneld afgehandeld.
Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel) schrijft aan de Tweede Kamer dat ze met deze maatregelen de druk die deze groep op de hele asielketen legt, wil verminderen. Daarnaast zullen het sobere regime en de versnelde afhandeling ertoe leiden dat mensen uit veilige landen als Marokko en Algerije minder vaak een kans in Nederland zullen wagen, denkt Broekers. Ook moet het de overlast en incidenten tegengaan die deze asielzoekers relatief vaak veroorzaken in en bij de gewone opvanglocaties.
De kansloze asielzoekers gaan – gefaseerd – naar afgezonderde delen binnen de huidige asielzoekerscentra in Ter Apel en in Budel-Cranendonck. De Immigratie- en Naturalisatiedienst IND zal de aanvragen zo snel mogelijk afhandelen, het streven is binnen een maand. De asielzoekers krijgen ook een betere begeleiding, zodat het hele proces sneller kan verlopen.
Het sobere regime houdt in dat de asielzoekers zich dagelijks moeten melden bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en worden gecontroleerd als zij van het terrein weggaan en terugkomen. Ook krijgen ze geen leefgeld, maar krijgen ze goederen zoals maaltijden en basisspullen op de locatie.
Overlastgevers
Voor echte overlastgevers geldt al een strengere aanpak in verschillende opvangcentra. In Hoogeveen is een speciaal asielcentrum voor lieden die de boel ernstig verstoren of crimineel gedrag vertonen. Zij mogen niet van het terrein af.
Kwetsbare asielzoekers die ook onder de kansarme groep vallen, zoals gezinnen met kinderen, alleenstaande vrouwen, homoseksuelen of anderen uit de LHBTI-groep, komen niet in deze twee nieuwe voorzieningen terecht. Zij gaan naar reguliere opvangcentra maar ze vallen wel onder het sobere regime, alleenstaande kinderen uitgezonderd.
De kansarme asielzoekers die nu al in procedure zitten in de gewone centra, blijven daar zolang hun procedure loopt.
RO 14.09.2020 Nieuwe asielzoekers die nauwelijks kans maken op een Nederlandse asielvergunning worden voortaan geclusterd ondergebracht in een aparte, sobere opvang. Dat schrijft staatssecretaris Broekers-Knol vandaag in een brief aan de Tweede Kamer.
Deze nieuwe manier van opvangen is bestemd voor nieuwe asielzoekers uit veilige landen van herkomst en voor hen die al een asielvergunning hebben in een ander EU-land.
Zij moeten zich voortaan dagelijks melden bij het COA en worden gecontroleerd bij het naar binnen- en buitengaan. Ook krijgt deze groep asielzoekers gedurende de gehele periode in de opvang geen leefgeld meer, maar goederen in natura zoals maaltijden en toiletartikelen.
Druk verlichten
Vreemdelingen uit veilige landen van herkomst en vreemdelingen met een asielvergunning in een ander EU-land maken nauwelijks kans op een asielvergunning in Nederland. Wel belasten zij het opvang- en asielsysteem.
Voor de groep veilige landers geldt dat zij veelal niet in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning en relatief vaak voorkomen in de groep overlastgevers. Om de druk op het opvang- en asielsysteem te verlichten worden kansloze asielaanvragen daarom zo snel mogelijk afgehandeld door de IND – in de regel binnen vier weken.
Clustering
Op dit moment worden asielzoekers met een kansarme aanvraag opgevangen in asielzoekerscentra verspreid over heel Nederland. Vanaf nu gaat dat – met een zorgvuldige opbouw – gebeuren in een afgezonderd deel op de bestaande centra in Ter Apel en Budel-Cranendonck.
Door deze asielzoekers geclusterd op te vangen, is deze groep beter beschikbaar voor begeleiding in het asiel- en opvolgende vertrekproces waardoor de asielprocedure sneller verloopt.
Er is sneller duidelijkheid over hun toekomst en zij kunnen Nederland sneller verlaten bij een afwijzing van de asielaanvraag. De versobering en clustering moet daarnaast leiden tot een afname van de aantrekkingskracht van Nederland en een betere beheersbaarheid van deze groep in de opvanglocatie.
Kwetsbare groepen
Asielzoekers in een extra kwetsbare positie, zoals alleenstaande minderjarige vreemdelingen, gezinnen met minderjarige kinderen tot 16 jaar, alleenstaande vrouwen en LHBTI+ (als dat bij ketenparners bekend is) zullen niet in de nieuwe voorziening worden opgevangen.
Zij gaan naar een reguliere locatie, maar vallen wel onder hetzelfde versoberde verstrekkingenniveau. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) zijn uitgezonderd van het versoberde regime. Veilige landers die momenteel in andere asielzoekerscentra verblijven, wachten daar de voortgang op hun procedure af.
Elsevier 10.09.2020 Woensdag woedde er opnieuw brand in opvangkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos. Het overvolle kamp brandde dinsdag al nagenoeg tot de grond toe af. Volgens de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis is het vuur door migranten aangestoken. Meer dan de helft van de bewoners is dakloos geraakt.
Update 10-09-2020 17:00
Na overleg hebben coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie besloten dat er 100 vluchtelingen uit kamp Moria in Nederland worden opgenomen. Het gaat om vijftig kinderen en vijftig kwetsbare mensen.
Staatssecretaris van Asielzaken Ankie Broekers-Knol (VVD) zei woensdag nog dat Nederland geen vluchtelingen uit het afgebrande kamp zou opnemen.
De brand op dinsdag werd aangestoken door migranten die ontevreden waren met de genomen coronamaatregelen in het kamp. Vijfendertig bewoners van het kamp testten positief op het virus. Door de brand raakten, volgens persbureau AP News, 3.500 van de 12.500 bewoners van het vluchtelingenkamp rond het stadje Moria dakloos.
Volgens hulporganisaties was de situatie in Moria al langer onhoudbaar. Er zou in het kamp slechts ruimte zijn voor zo’n 3.000 migranten, vier keer minder dan het aantal bewoners voor de brand.
Moria is ‘Europees probleem’, zegt Griekse premier
Donderdag meldde het Griekse ministerie van Migratie dat de tweede brand de laatste onderkomens in het kamp vrijwel zeker heeft vernietigd. Persbureau Reuters schrijft dat ruim 8.000 migranten dakloos zijn. De migranten die de branden hebben aangestoken, wil de Griekse politie deporteren. Het blussen van de brand werd dinsdag door migranten gehinderd doordat zij de brandweer bekogelden met stenen.
De Griekse premier Mitsotakis zei in een televisietoespraak dat de situatie in Moria zowel een gezondheidsgevaar is als een veiligheidsprobleem. Ook noemde hij de migratiestroom een ‘Europees probleem’. De Europese Commissie schoot woensdag te hulp door de kosten van de evacuatie van 400 kinderen voor haar rekening te nemen. De kinderen zijn naar het Griekse vasteland gebracht, omdat ze zonder ouders in het kamp zaten.
12.000 migranten kwamen in 2020 aan in Griekenland
De situatie in Moria zet de Europese Unie voor het blok. Ondanks de miljarden die de EU aan Turkije betaalt om de grenzen dicht te houden, hield de migrantenstroom naar Europa nooit helemaal op. In 2020 kwamen bijna 12.000 nieuwe migranten naar Griekenland, blijkt uit cijfers van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties. Het land worstelt met de opvang en asielprocedure. Andere Europese landen willen de migranten niet onderling herverdelen.
Problematisch is het scheiden van economische migranten en oorlogsvluchtelingen. Van de migranten die dit jaar naar Griekenland kwamen, is 39,6 procent afkomstig uit Afghanistan, 24,6 procent uit Syrië en 8,6 procent uit de Democratische Republiek Congo. Vier procent komt uit de Palestijnse gebieden.
Diverse Nederlandse politici roepen op om migranten uit het uitgebrande kamp in Nederland op te vangen. GroenLinks-leider Jesse Klaver deed woensdag een oproep aan het kabinet om 500 kinderen van het eiland Lesbos naar Nederland te halen en hulp te sturen voor de duizenden migranten daar. Volgens Klaver heeft Nederland de situatie op Lesbos te lang genegeerd.
D66-europarlementariër Sophie in ’t Veld verweet lidstaten onwil om goede opvang voor vluchtelingen te creëren. In een video op Twitter noemde In ’t Veld de situatie in Moria ‘totaal vermijdbaar’ en is het ‘de uitkomst van bewuste politieke beleidskeuzes’.
We kunnen morgen goed EU-beleid voor vluchtelingen en migratie hebben. De lidstaten kunnen ‘gewoon’ met een democratische meerderheid besluiten dat we dit goed gaan regelen. Dat weigeren ze en de ramp in #Moria is voor hun rekening.
We kunnen morgen goed EU-beleid voor vluchtelingen en migratie hebben. De lidstaten kunnen ‘gewoon’ met een democratische meerderheid besluiten dat we dit goed gaan regelen. Dat weigeren ze en de ramp in #Moria is voor hun rekening. pic.twitter.com/4HPoPb1CIO
Voor de oproep van Jesse Klaver lijkt geen meerderheid te zijn in de Tweede Kamer. De Kamer stemde afgelopen juli nog tegen een motie die het kabinet opriep om 500 kinderen op te vangen.
Het kabinet maakte woensdag bekend 1 miljoen euro vrij te maken voor noodopvang op Lesbos na de branden in Moria. Volgens Sigrid Kaag (D66), minister van Ontwikkelingssamenwerking, is het geld bedoeld voor opvang, onderdak, voedsel en medische hulp voor de asielzoekers.
RO 10.09.2020 Het Nederlandse kabinet staat open voor een Grieks verzoek om na de verschrikkelijke gebeurtenissen in het Griekse opvangkamp Moria, een aantal minderjarigen en gezinnen over te nemen. Het gaat om 50 minderjarige alleenstaande vreemdelingen en 50 mensen in gezinsverband met minderjarige kinderen, die zijn getroffen door de branden op Lesbos. Dat schrijft staatssecretaris Broekers-Knol donderdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Volgens Broekers-Knol is er een hartverscheurende situatie ontstaan door de branden in het opvangkamp.
‘Iedereen die dit ziet, vindt dit vreselijk’, stelt zij. ‘En in deze uitzonderlijke situatie, zijn volgens het kabinet – en ook mijzelf – uitzonderlijke stappen nodig.’
Er is ruimte voor de opvang van deze groep mensen, omdat er minder mensen via herplaatsing naar Nederland komen door de gevolgen van het coronavirus.
De inzet komt bovenop de 1 miljoen euro noodhulp die door minister Kaag beschikbaar is gesteld, en de structurele hulp bij de opvang van minderjarigen op het Griekse vasteland en het verbeteren van het voogdijsysteem. Eind van deze maand gaat naar verwachting het eerste door Nederland gefinancierde opvanghuis voor alleenstaande minderjarigen open op het Griekse vasteland.
Lesbos
De staatssecretaris schrijft verder in de brief dat de Griekse autoriteiten hard werken om de situatie op Lesbos onder controle te krijgen. Er wordt momenteel ingezet op noodopvang in de vorm van tenten, schepen en militaire kazernes. Ook proberen de Grieken samen met hulporganisaties te voorzien in eerste levensbehoeftes, zoals voedsel, water en sanitair.
Broekers-Knol heeft haar Griekse collega Koumoutsakos woensdag laten weten dat het kabinet paraat staat als er behoefte is aan praktische ondersteuning. De Grieken brengen momenteel in kaart wat er nodig is, en kunnen die vraag dan bij de Europese Commissie neerleggen. Ook benadrukt de staatssecretaris in haar brief dat de komende tijd structurele verbeteringen doorgevoerd moeten worden in Griekenland.
RO 09.09.2020 Minister Kaag (Ontwikkelingssamenwerking) stelt 1 miljoen euro beschikbaar voor noodhulp aan Griekenland. Het geld is bedoeld om er vluchtelingen en migranten te kunnen opvangen en hen onderdak en basisbehoeften als voedsel, medische hulp en psychosociale steun te bieden.
De minister heeft dat woensdag besloten naar aanleiding van de branden in opvangkamp Moria op Lesbos. Waar de humanitaire bijdrage precies wordt ingezet, wordt in overleg met de Griekse autoriteiten en op basis van informatie van hulporganisaties bepaald. Kaag: ‘We zijn solidair met de vluchtelingen en migranten en met de Grieken. Het is vreselijk dat zovelen in het opvangkamp, waar de omstandigheden al zo dramatisch waren, zijn getroffen door de branden. Onze prioriteit is nu om menswaardige opvang te bieden.’
RO 09.09.2020 Verschrikkelijk nieuws uit opvangkamp Moria op Lesbos. Daar hebben vannacht meerdere branden gewoed, waardoor duizenden mensen moesten vluchten en nu nog meer ontheemd zijn.
De Griekse autoriteiten werken nu met man en macht om deze chaotische situatie onder controle te krijgen en te bezien wat zij nodig hebben, ook met het oog op de recente coronabesmettingen op Lesbos. Ik heb mijn Griekse collega Koumoutsakos, mede namens mijn collega Kaag die over humanitaire noodhulp gaat, laten weten dat het Nederlandse kabinet paraat staat om Griekenland verder te ondersteunen. Ook via de EU zal Nederland indien gewenst bijdragen.
Mijn Griekse collega zou donderdag en vrijdag in Nederland zijn om te spreken over de Grieks-Nederlandse samenwerking voor de opvang van minderjarigen op het vaste land van Griekenland en het verbeteren van het Griekse voogdijsysteem. Uiteraard is nu zijn volledige aandacht voor deze gebeurtenissen vereist en zal hij dus niet afreizen naar ons land. Ondertussen gaat onze inzet onverminderd door om eind september de eerste opvanglocatie voor minderjarige vreemdelingen van de eilanden te openen. Twee andere opvanglocaties voor deze kwetsbare groep zullen zo spoedig mogelijk volgen.
Staat de verhouding Nederland-Rusland en de rest van de wereld weer op scherp ???
Het kabinet kiest voor een koersvast en realistisch Ruslandbeleid. De afgelopen vijf jaar is de relatie met Rusland complex gebleven. Nederland ziet daarom geen reden om de huidige houding tegenover Rusland, die te karakteriseren valt als een combinatie van druk en selectieve samenwerking, ingrijpend te wijzigen. Dat schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Kamer, waarin hij reflecteert op het Nederlandse Ruslandbeleid.
Telegraaf 27.07.2020
De brief is een reactie op een motie van de D66-Kamerlid Verhoeven en Stoffer van de SGP, die door de hele Kamer werd gesteund. De twee Kamerleden hadden om een Ruslandstrategie gevraagd. Eerder dit jaar kwam het kabinet ook al met een Chinastrategie.
Rusland is de afgelopen jaren doorgegaan op de ingeslagen weg van confrontatie met Westerse mogendheden. Dat leidt tot zorgen over veiligheid in veel Europese landen, waaronder Nederland.
De minister wijst erop dat Rusland doelbewust desinformatie verspreidt en spioneert. “Rusland beschikt over een offensief cyberprogramma.”Hij noemt als voorbeelden desinformatie over MH17 en de poging om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken.
Die zorgen zijn er ook over de aantasting van de mensenrechten in Rusland. ‘De cyberoperatie tegen de OPCW hier op Nederlandse bodem vorig jaar, maar ook de aanslag op de voormalige Russische dubbelspion Skripal bij onze Britse buren, drukken ons met de neus op de feiten’, aldus Blok.
Het kabinet hecht aan samenwerking met partners vis-a-vis Rusland. Het belang van die internationale samenwerking blijkt ook uit de internationale steun die Nederland en de andere landen van het Joint Investigation Team krijgen voor de inzet voor gerechtigheid na het neerhalen van vluchtMH17.
AD 24.12.2019
Het is de vraag of de door Blok gewenste harde koers op de langere termijn internationaal nog op veel steun kan rekenen. Vooral de Franse president Emmanuel Macron heeft zich de afgelopen maanden, onder andere in NAVO-verband, opgeworpen als pleitbezorger van dialoog met Rusland.
De machtspolitiek in de VN, de steun aan de Syrische dictator Assad. Het schenden van het INF-verdrag, waarmee Europa opeens weer beducht moet zijn voor Russische kruisraketten. „Op heel veel vlakken is er eerder een verslechtering. Als je de laatste state of the union hoort van Poetin. De taal die hij uitsloeg, de borstklopperij, het was heel dreigend.”
“De taal die Poetin uitsloeg, de borstklopperij, het was heel dreigend”
Uitgerekend tegen deze achtergrond zoekt de Franse president Macron openlijk toenadering tot Rusland. Zo zag de Fransman in de gevangenenruil met Oekraïne een teken dat Poetin zijn agressieve buitenlandbeleid aan het veranderen was.
Blok weet beter: de onwettig aangehouden Oekraïense marinemannen die Rusland vrijliet, waren makkelijk wisselgeld tegen die Russische gevangenen. Onder hen was immers Vladimir Tsemach, een Oekraïner die tijdens de aanslag op MH17 de leiding had over de luchtafweer in Oost-Oekraïne.
Hij is verdachte in het proces dat in maart begint. Na de ruil heeft Rusland hem niet uitgeleverd, zoals Nederland had gevraagd, maar hem weer laten terugkeren naar Oost-Oekraïne. Daarmee is de kans verkeken dat Tsemach terecht zal staan – Rusland en Oekraïne leveren immers volgens hun eigen grondwetten geen onderdanen uit. Bovendien heeft Oekraïne in het oosten nog altijd weinig te zeggen.
Wat doet dit voor de steun die Nederland zo nodig heeft voor het proces tegen de MH17-verdachten?
„Voor ons staat in de verhouding met Rusland MH17 bovenaan. Altijd. Het is ook nodig dat Nederland hier steeds de leiding blijft nemen. Bij elke gelegenheid waar we internationaal optreden, stellen we het aan de orde. Zolang wij het op de agenda blijven zetten, merk ik dat wij steun krijgen. Zouden we ermee ophouden, dan zouden andere landen denken: dan gaan wij het ook niet doen.”
Sancties blijven toch een lastig instrument. We kunnen wel vaststellen dat ze niet helpen Rusland op andere gedachten te brengen. Hoe lang moet je er nog mee doorgaan?
„Zolang er geen ander gedrag is van Rusland zullen we die sancties voortzetten. Er is altijd een reden voor die sancties. Zolang die reden geldt, gelden wat mij betreft ook de sancties. Daar moet je standvastig in zijn. Je merkt wel steeds twijfel bij andere landen wanneer we sancties verlengen. Gelukkig hebben we de Europese landen afgelopen week toch nog op één lijn gekregen.”
Goed, die sancties zijn verlengd. Maar Rusland trekt zich er niks van aan. Tijd voor iets anders, zou je zeggen.
„Sancties zijn ook niet de enige drukmiddelen. Na de moord op Skripal hebben met we, net als een hoop andere Europese landen, Russische diplomaten uitgewezen. Na de hack bij de OPCW hebben we samen met de Britten gewerkt aan een Europees sanctieregime voor cyberaanvallen. Een doorbraak. Vorige week is daar ook nog een sanctiemechanisme tegen mensenrechtenschendingen bij gekomen.”
Die gevangenis is gebouwd, maar er zitten nog geen gevangenen in. Wie moeten op die sanctielijst?
„We zijn nu bezig daar namen onder te krijgen. Daar hebben we zeker gedachten over, maar het helpt in deze fase niet als ik die namen noem.”
Toch is het niet alleen een vijandsbeeld dat het kabinet schetst in zijn nieuwe Ruslandaanpak.
„Rusland is en blijft een grote buur, een kernwapenstaat. We moeten in gesprek blijven, al is het alleen maar om nucleaire ongelukken te voorkomen. Niet voor niets is Nederland voorstander van overleg tussen de NAVO en Rusland.”
Behalve een niet te negeren machtsfactor is Rusland ook een economische macht waarmee Nederland een stevige handelsrelatie heeft. Ons land is na China en Duitsland de derde handelspartner van Rusland.
Zo’n vierhonderd Nederlandse bedrijven zijn in Rusland gevestigd. Ongeveer drieduizend Nederlandse ondernemingen zijn actief op de Russische markt. De vraag naar Nederlandse technologie voor de Russische landbouw is de afgelopen jaren gestegen.
Nord stream 2
Dan is er ook nog Nord Stream 2, de pijplijn die Russisch gas via de Baltische zee en Duitsland naar Europa brengt. Het project nadert de eindfase.
Nordstream 2 is eigendom van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom, maar de aanleg wordt medegefinancierd door westerse bedrijven, waaronder het Brits-Nederlandse Shell. Jaarlijks zal er tot 55 miljard kubieke meter Russisch gas doorheen gaan stromen. Daar zit een duidelijke strategie achter.
Momenteel exporteert Gazprom al zo’n 170 miljard kubieke meter per jaar naar Europa. Maar driekwart daarvan stroomt via pijpleidingen door Polen en Oekraïne. Met dat laatste land is Moskou verwikkeld in een burgeroorlog (Oost-Oekraïne). In 2014 annexeerde het bovendien de Krim.
Het Nordstream 2-project is een geopolitieke splijtzwam. Duitsland noemt de import van Russisch gas een economische noodzaak om de afstoot van kolen- en kernenergie te kunnen opvangen. Ook Nederland steunt het project. Maar veel andere Europese lidstaten vrezen juist een veiligheidsprobleem.
“We maken onszelf veel te afhankelijk van Rusland”, meent de Duitse Europarlementariër Manfred Weber. De voorzitter van de Europese Christendemocraten heeft op het punt van Nordstream 2 felle kritiek op zijn eigen regering in Berlijn. “Economische motieven spelen hier geen rol.
Dit is een puur politieke kwestie. Dat de Duitse oud-bondskanselier Gerhard Schröder voorzitter is van het bestuur van Nordstream, zegt al genoeg. Europa kan zijn gasinkopen beter uitspreiden over verschillende leveranciers. Je moet jezelf niet afhankelijk maken van Moskou.”
De Amerikaanse president Trump heeft inmiddels sancties aangekondigd tegen bedrijven die meewerken aan de aanleg van de gaspijpleiding Nord Stream 2 die van Rusland naar Duitsland loopt. Veel bedrijven dreigen te worden getroffen, waaronder het Nederlands-Zwitserse offshoreconcern Allseas van de Nederlander Edward Heerema.
Trump dreigt al langer met sancties tegen de Europese deelnemers aan het omstreden Nord Stream-project. Volgens de Amerikaanse president maakt Europa zich met de intensieve gasimport tot „gijzelaar” van Rusland. „Wij beschermen Duitsland, Frankrijk en al deze landen, en dan sluiten enkele landen een pijpleidingdeal met Rusland en betalen zo miljarden aan de Russische schatkist.”
Maar de president houdt ook de eigen handelsbelangen goed voor ogen, waarbij het de vraag is hoe realistisch die zijn. Trump ziet graag dat Amerikaanse gasbedrijven meer vloeibaar aardgas (lng) gaan afzetten in Europa, iets waar Rusland voor dekomende jaren ook op inzet.
Vooralsnog ligt het zwaartepunt van de Amerikaanse lng-export echter in Zuid-Amerika en Azië, waar bedrijven meer gas goedkoper kunnen afzetten. De details van de sancties moeten nog bekend worden.
AD 26.11.2020
Waarom ligt Nord Stream 2 zo gevoelig?
De pijpleidingen (Nord Stream 2 is een aanvulling op een eerdere, parallelle Nord Stream-pijp) zorgen al jaren voor verdeeldheid binnen Europa. Tegenstanders in vooral Oost-Europa beschouwen het als een geopolitiek instrument waarmee Rusland Oost-Europese landen politiek en financieel kan afknijpen.
Nu moet Rusland nog veel gas exporteren via de pijplijn die door Oekraïne loopt. Voorstanders zien in de naar schatting 10 miljard euro kostende pijp liever een commercieel project, dat op termijn kan voorzien in een kwart van de Europese gasvraag en een schoner alternatief biedt voor vervuilende steenkool.
Na een onderbreking van een jaar gaat de aanleg van de gaspijpleiding Nordstream 2 in de Oostzee volgende maand weer verder. Dat bevestigde een woordvoerder van consortium Nordstream AG zaterdag 27.11.2020 na berichtgeving door Duitse media. De Verenigde Staten zijn tegen de pijpleiding, die van Rusland naar Duitsland loopt, omdat Moskou daarmee meer invloed in West-Europa zou krijgen.
Polen en Baltische staten
Via de twee pijpleidingen van elk zo’n 1200 kilometer lang zal jaarlijks 55 miljard kubieke meter aardgas vanuit Rusland naar Duitsland worden gepompt. Het project Nordstream 2, dat ongeveer 9,5 miljard euro kost, is voor 94 procent klaar. De VS vinden dat hun Europese partners te afhankelijk worden van Russisch gas omdat er ook al een Nordstream 1 ligt, worden gesteund door Oost-Europese landen zoals Polen en de Baltische staten. Critici op hun beurt beschuldigen de Amerikanen ervan dat ze hun vloeibare gas alleen maar beter willen verkopen in Europa.
„Dergelijke stappen zullen niet zonder gepaste reactie blijven”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskovmaandag 23.12.2019. Hij wilde niet zeggen welke maatregelen Moskou overweegt. De Russische Buitenlandminister Sergej Lavrov zei dat na invoering van de sancties „geen enkel land ter wereld nog zal twijfelen aan de onbetrouwbaarheid van de VS als partner”.
Daarom wil Rusland dat de aanleg van de omstreden Nord Stream 2-gasleiding gewoon verder gaat. En daarvoor zegt het land een speciaal schip achter de hand te hebben. Door sancties van Amerika heeft de aanleg al enige vertraging opgelopen.
Pijplegschip
Het Zwitsers-Nederlandse bedrijf Allseas, dat de pijpleiding legde met behulp van twee schepen, schortte het werk op om Amerikaanse sancties te voorkomen. President Vladimir Poetin wil dat door de inzet van het schip de bouw van de leiding kan worden voortgezet.
Kan dit gevolgen hebben voor de Nederlandse gasvoorziening?
Nederland is al ruim anderhalf jaar geen (netto)exporteur meer van aardgas. Door de aardbevingsproblemen in Groningen loopt de binnenlandse productie snel terug. In 2022 wordt de Groningse productie mogelijk al beëindigd. Dan is Nederland nog niet helemaal afhankelijk van buitenlands gas.
Op dit moment komt de helft van de Nederlandse gasproductie van de zogeheten kleine velden, die deels in de Noordzee liggen. Maar ook de productie van die kleine gasvelden neemt af, vooral omdat veel velden geleidelijk uitgeput raken.
Al met al wordt de import van aardgas elk jaar belangrijker. Vorig jaar werd voor zo’n 38 miljard kubieke meter gas gebruikt, en naar schatting zo’n 5 miljard daarvan kwam uit Rusland. Die Russische import neemt zonder meer toe, is de verwachting van experts.
Toch lijkt niemand nog nerveus. Eventuele vertraging bij Nord Stream 2 zal niet snel tot problemen in Nederland leiden. Van prijsstijgingen is geen sprake. Integendeel, door een deal vorige week tussen Rusland en Oekraïne over de doorvoer van Russisch gas, dalen de prijzen juist. Gas via Nord Stream 1 is door de nieuwe afspraken voor in elk geval vijf jaar verzekerd.
Heeft Nederland een alternatief voor Russisch gas?
Naast Rusland is ook Noorwegen een grote gasexporteur in Europa, maar qua productie zit dat land aan zijn maximum. De import van vloeibaar gas, lng, zou een beter alternatief kunnen zijn voor Russisch gas. Lng kan met tankers uit het Midden-Oosten, zoals uit Qatar, komen, en ook de Verenigde Staten – een grote producent van schaliegas – exporteren lng.
Nadeel van lng is dat het duurder is dan Russisch en Noors aardgas dat – niet vloeibaar – via pijpleidingen Nederland binnenkomt. De beschikbaarheid van lng zorgt er in elk geval voor dat Rusland de prijs van aardgas de komende jaren niet onbeperkt kan verhogen.
Pers
Rusland zal maatregelen nemen tegen Britse media die actief zijn op Russisch grondgebied. Het gaat om een vergelding voor maatregelen van Britse autoriteiten tegen Russische journalisten.
Kruisraketten
Rusland kan sinds kort een wapen inzetten dat het land volgens president Poetin weer op de top van de apenrots zet als het gaat om militaire slagkracht. De hypersonische Avangard-raket vliegt 27 keer sneller dan het geluid richting zijn doel en kan onderweg van koers veranderen, waardoor geen afweersysteem het uit de lucht kan halen, claimt Moskou.
Rusland heeft al eerder in 2018 op staatstelevisie reeds beelden getoond van het afvuren van een hypersonische raket, de kinzjal (dolk). Een MiG-31 straaljager schoot het projectiel af, dat volgens het Kremlin met 12.000 kilometer per uur, tien keer de snelheid van het geluid, op zijn doel af vliegt.
Tegenaanval
De wapens zullen volgens de president niet gebruikt worden om andere landen aan te vallen. Wel stelt Poetin dat het gebruik van kernwapens op Rusland of haar bondgenoten, gezien zal worden als een aanval die vraagt om een onmiddelijke reactie in de vorm van een tegenaanval.
De dreigende taal van de Russische president Vladimir Poetin aan het adres van NAVO-landen is ”onacceptabel’’ voor het militaire bondgenootschap. Zijn uitlatingen zijn contraproductief, stond toen in een NAVO-verklaring.
”We willen geen nieuwe Koude Oorlog of een nieuwe wapenwedloop’’, aldus de NAVO. De alliantie voegde eraan toe dat de raketafweersystemen in Europa niet zijn gericht op Rusland, maar dienen als verdediging tegen dreigingen van verder weg.
Washington maakte duidelijk dat de VS begint met onderzoek, ontwikkeling en het ontwerpen van nieuwe raketsystemen en Moskou zal nu hetzelfde doen, kondigde minister van Defensie Sergej Sjojgoe aan. Het gaat om een op land gestationeerde kruisraket, gebaseerd op een bestaande versie voor schepen, de Kalibr.
Rusland zet vaart achter de ontwikkeling van twee nieuwe op land gestationeerde raketsystemen. Dit gebeurt in reactie op de terugtrekking door Washington uit het nucleair wapenbeheersingsverdrag INF. De systemen moeten in 2021 operationeel zijn, meldt het Russische ministerie van Defensie.
China, Rusland en Iran beginnen vrijdag aan gezamenlijke marineoefeningen in de Golf van Oman. Het Chinese ministerie van Defensie maakte dat donderdag bekend. Het testen duurt tot en met maandag.
Volgens het ministerie is de oefening „niet noodzakelijk verbonden met de regionale situatie.” De gezamenlijke test komt in een periode van oplopende spanningen tussen de VS en Iran.
Ook gaat Moskou werken aan hypersonische raketten voor de langere afstand. Die zullen minstens vijf keer de snelheid van het geluid bereiken, aldus de Russen.
Moskou beschuldigt de Verenigde Staten ervan valse voorwendselen te bedenken om het INF-verdrag te verlaten, waar ze toch al wilden uitstappen.
Dat heeft mogelijk ook gevolgen voor ons land. Nederland huisvest zeer waarschijnlijk zo’n twintig kernwapens op vliegbasis Volkel. F-16’s kunnen deze bommen afgooien, maar recent barstte hier een discussie los of de opvolger van dit toestel, de Joint Strike Fighter (JSF), dit ook moet kunnen. D66-leider Rob Jetten maakte bekend dat zijn partij dit niet wil, wat hem niet erg in dank werd afgenomen door coalitiepartners VVD en CDA.
NOS 28.12.2019 Rusland kan sinds gisteren een wapen inzetten dat het land volgens president Poetin weer op de top van de apenrots zet als het gaat om militaire slagkracht. De hypersonische Avangard-raket vliegt 27 keer sneller dan het geluid richting zijn doel en kan onderweg van koers veranderen, waardoor geen afweersysteem het uit de lucht kan halen, claimt Moskou.
Of de raket echt zo baanbrekend is als de Russen beweren, moeten nog blijken, zegt wapendeskundige Sico van der Meer van onderzoeksinstituut Clingendael. “Een wapenwedloop is namelijk ook deels bluf”, aldus Van der Meer. “Maar reken maar dat ze hier in Washington en Peking van zijn geschrokken.”
Van der Meer zegt dat de Russen al decennia op zoek zijn naar een manier om dreigender te worden op het wereldtoneel sinds de Amerikanen onder president Bush aankondigden een raketschild te bouwen. “De Russen leunden vooral op hun kernraketten om internationaal druk uit te oefenen, maar die zijn waardeloos met zo’n schild. Met deze nieuwe raket zijn ze op papier weer net zo sterk als de Amerikanen.”
Propaganda en bangmakerij
Wapenexperts betwijfelen of de Russen de raket daadwerkelijk in gebruik hebben genomen. Het kan ook om een vergevorderde testfase gaan, zoals bijvoorbeeld de defensie-expert van de BBC schrijft.
Van der Meer deelt die twijfels. “Het is ook elkaar bang maken en het is propaganda richting zowel de Amerikanen als de eigen bevolking. Poetin kondigde tijdens een persconferentie vorig jaar naast deze raket bijvoorbeeld ook allerlei andere sciencefictionwapens aan die waarschijnlijk nog lang geen werkelijkheid zijn, zoals een raket op kernenergie die in theorie oneindig kan rondvliegen.”
Toch denkt hij wel dat de Russen in het geval van de Avangard voorloper zijn als het gaat om dergelijke geavanceerde wapens. “Ze zijn er al jaren mee bezig en andere landen zoals de VS, China en India werken hier ook aan. Hypersonische wapens zijn een beetje het nieuwste snufje op de wapenmarkt. Om hun claims te onderbouwen, zullen ze nu een arsenaal moeten opbouwen en via testen moeten aantonen dat de raketten structureel werken.”
Wapenwedloop
Eerder dit jaar zegde de Amerikaanse president Trump nog een belangrijk verdrag met Rusland op over wapenbeheersing. Of een nieuwe versie van dat zogenoemde INF-verdrag inmiddels een utopie is met de hypermoderne Russische raket? Van der Meer durft het niet te zeggen.
“Nu er zo veel geld in nieuwe wapens wordt gepompt, lijkt zo’n nieuw verdrag onlogisch. En Trump is bijvoorbeeld volop bezig met zijn Space Force, dus de wedloop speelt op verschillende fronten”, zegt hij, doelend op het nieuwe Amerikaanse legeronderdeel dat buitenaardse militaire operaties gaat coördineren.
“Aan de andere kant kunnen landen bij zo’n snelle wapenwedloop de kans op escalatie als te groot beschouwen of het wordt te duur, waardoor er misschien wel nieuwe afspraken komen. Het hangt boven alles af van de wereldleiders. Dat zag je in de Koude Oorlog met Reagan en Gorbatsjov, die een vertrouwensband ontwikkelden wat in 1987 uiteindelijk leidde tot het INF-verdrag.”
“Bij dit soort wapens heb je niet meer de tijd om een foutje te herstellen”, aldus Clingendael-onderzoeker Sico van der Meer.
Hoe dan ook is de nieuwe raket van de Russen slecht nieuws voor de mondiale veiligheid, zegt Van der Meer. Hij wordt er als Europeaan “best somber” van. “Wij zitten precies tussen al die wereldmachten in en de kans op escalatie wordt alleen maar groter. Als zo’n wapen per ongeluk wordt afgevuurd, heb je eigenlijk meteen een wereldoorlog. Zo’n hypersonisch wapen is niet meer af te remmen.”
De gevolgen zijn dan meteen gigantisch, zegt Van der Meer. Daarbij verwijst hij naar een recent onderzoek van de Amerikaanse Princeton-universiteit. Onderzoekers simuleerden daar een situatie waarin Rusland een raket met kernkop als waarschuwing had gelanceerd. In de vijf daaropvolgende uren zouden in de VS, Rusland en NAVO-landen meer dan 91 miljoen doden en gewonden vallen.
“Bij dit soort wapens heb je niet meer de tijd om een foutje te herstellen”, zegt Van der Meer. “Het zijn allemaal leuke ontwikkelingen voor de wapenindustrie, maar het is slecht nieuws voor de rest van de wereld.”
AD 28.12.2019 Het Russische leger heeft vrijdag een nieuw, hypermodern intercontinentaal kernwapen in gebruik genomen dat vliegt met 27 keer de snelheid van het geluid. Volgens de Russische president Vladimir Poetin is de hypersonische Avangard-raket een technologische doorbraak die is te vergelijken met de lancering van de eerste satelliet door de Sovjet-Unie in 1957 en plaatst de raket Rusland op eenzame hoogte in de mondiale wapenwedloop.
De nieuwe generatie Russische kernwapens kunnen vrijwel iedere plek ter wereld bereiken en ook het Amerikaanse raketschild ontwijken, aldus Poetin.
,,Vandaag hebben we een unieke situatie in onze nieuwe en recente geschiedenis. Andere landen proberen ons in te halen. Geen ander land heeft de beschikking over hypersonische wapen, laat staan hypersonische wapens die over continentale afstand reiken’’, aldus Poetin.
De Avangard wordt gelanceerd bovenop een intercontinentale ballistische raket en kan kernwapens dragen tot 2 megaton. Waar een reguliere raket doorgaans een voorspelbare route volgt, kan de Avangard door een ‘glijsysteem’ scherpe en onverwachte manoeuvres maken richting zijn doel. Daardoor is het moeilijker de raket te onderscheppen.
De Russische minister van Defensie Sergei Shoigu bracht Poetin vrijdag de mededeling dat de eerste raketeenheid die is uitgerust met de Avangard gevechtsklaar is. ,,Ik feliciteer u met deze mijlpaal voor het leger en de gehele natie’’, zei Shoigu later in een conference call met de hoogste militaire leiders van het Russische leger.
Poetin onthulde de ontwikkeling van de Avangard en andere moderne wapensystemen in zijn state-of-the-nation speech in maart 2018. Toen sprak hij al over de moeilijk te pareren vliegbewegingen van de raket. ,,Hij gaat als een meteoriet op zijn doel af, als een vuurbal’’, aldus de Russische leider destijds.
China en VS
Ook China heeft zijn eigen hypersonische raket inmiddels getest. Die zou vijf keer sneller gaan dan het geluid. De VS werkt sinds 2000 aan de ontwikkeling van hypersonische wapens, blijkt uit een onderzoek van het Congres dat in juli van dit jaar werd gepubliceerd. Het Pentagon liet in een reactie weten dat het ,,niet ingaat op Russische claims’’ over de Avangard.
Defensieminister Mark Esper zei in augustus dat hij gelooft dat ,,het waarschijnlijk een kwestie is van een paar jaar’’ voordat de VS ook over een dergelijke raket beschikt. Hij noemde de ontwikkeling van een hypersonische raket toen ,,een prioriteit’’.
NU 28.12.2019 Rusland zegt dat het vrijdag zijn eerste hypersonische nucleaire raketten in gebruik heeft genomen. Het Russische ministerie van Defensie maakte niet bekend waar de raketten zich op dit moment bevinden.
President Vladimir Poetin kondigde het nieuwe raketsysteem, genaamd Avangard, vorig jaar aan. Volgens het Kremlin kunnen de wapens bijna elk punt op de aarde raken en raketschilden van Amerikaanse makelij ontwijken. Ook kunnen de raketten andere nucleaire en conventionele wapens afschieten.
Ondanks de oorlogszuchtige propaganda van de Russen, trekken westerse experts in twijfel hoe geavanceerd het wapenprogramma daadwerkelijk is. Volgens het Pentagon is Rusland niet zo superieur als het land zich nu voordoet, omdat de Amerikanen al sinds 2000 over hypersonische wapens beschikken.
Hypersonische raketten worden met behulp van conventionele ballistische raketten naar een hoogte tussen de 40 en 100 kilometer gestuwd. Vervolgens komt de gestroomlijnde kop los en glijdt deze op zijn doel af.
De objecten kunnen vanwege hun vorm een onvoorspelbare koers volgen. Ook volgen de raketten een veel lager en directer pad dan de gebogen koers van een ballistische raket. Volgens experts zijn de wapens hierdoor moeilijker te traceren via de radar, waardoor raketafweergeschut minder tijd heeft om te reageren.
Poetin overziet test van ‘onzichtbare’ kernraket in Rusland
NOS 27.12.2019 Rusland heeft na jaren testen een raket in gebruik genomen waarmee andere landen het nakijken hebben als het gaat om moderne wapens, aldus president Poetin.
Minister van Defensie Sjojgoe liet Poetin weten dat de raket vandaag is ondergebracht bij een eenheid in de zuidelijke Oeral. Hij sprak daarbij over een “mijlpaal voor het leger en het hele land”. Poetin beschouwt de raket als een technologische doorbraak die vergelijkbaar is met de lancering van de eerste Sovjet-satelliet in 1957.
Hypersonisch
De Avangard-raket is volgens de Russen in staat om hypersonische snelheden te bereiken, oftewel minimaal vijf keer de snelheid van het geluid (zo’n 6200 kilometer per uur).
Het wapen vliegt na lancering net als andere intercontinentale raketten tot hoog in de atmosfeer. Bij terugkeer naar het aardoppervlak ‘glijdt’ de kernkop vervolgens met een enorme snelheid naar het doel, waarbij hij ondertussen scherpe manoeuvres kan maken.
Volgens Poetin is de raket daardoor praktisch niet neer te halen. Afweersystemen zijn nutteloos, zei hij in maart vorig jaar tijdens een persconferentie, toen hij de raket aankondigde.
Nieuwe wapenwedloop
Bij een test een jaar geleden vloog de raket volgens een onderminister van Defensie zelfs 27 keer sneller dan het geluid. Daarbij werd een doel geraakt dat zo’n 6000 kilometer verderop lag, op het schiereiland Kamtsjatka.
De ronkende woorden uit Rusland over de Avangard passen in de opgelaaide wapenwedloop tussen de VS en Rusland. In februari zegde de Amerikaanse president Trump een belangrijk verdrag over wapenbeheersing tussen de twee landen op.
Dat zogenoemde INF-verdrag stamde uit de Koude Oorlog. Het werd in 1987 ondertekend in Washington door de Amerikaanse president Reagan en Sovjetleider Gorbatsjov.
Na 31 jaar kwam in augustus definitief een einde aan het INF-verdrag:
Sinds het opzeggen van het verdrag test zowel Rusland als de VS weer geregeld raketten en investeren de landen volop in nieuwe rakettechnologie. Zo is de VS ook bezig hypersonische raketten te ontwikkelen.
MSN 26.12.2019 Rusland wil dat de bouw van de omstreden Nord Stream 2-gasleiding verder gaat. Daarvoor zegt het land een speciaal schip achter de hand te hebben. Door sancties van Amerika heeft de aanleg al enige vertraging opgelopen.
Pijplegschip
Het Zwitsers-Nederlandse bedrijf Allseas, dat de pijpleiding legde met behulp van twee schepen, schortte het werk op om Amerikaanse sancties te voorkomen. President Vladimir Poetin wil dat door de inzet van het schip de bouw van de leiding kan worden voortgezet.
In 2016 kocht de Russische energiereus Gazprom een speciaal pijplegschip genaamd Academic Cherskiy dat als laatste redmiddel kon worden gebruikt als Europese bedrijven stopten met werken aan Nord Stream 2.
Trouw 24.12.2019 Moskou en Kiev hebben op de valreep een deal gesloten over het transport van Russisch gas door Oekraïne naar Europa. Ondanks een ogenschijnlijk compromis, trekt Rusland op meerdere fronten aan het langste eind.
De timing van de gasdeal tussen Oekraïne en Rusland had voor Moskou niet beter gekund. Vlak voor de aankondiging van de overeenkomst kondigden de Verenigde Staten sancties af tegen aannemers die betrokken zijn bij de aanleg van de Nord Stream 2-pijpleiding.
Hierdoor loopt deze nieuwe gasleiding, die Russisch gas via de Oostzee zonder tussenkomst van Oekraïne direct naar Europa moet vervoeren, vertraging op tot de tweede helft van 2020.
Tegelijkertijd liep de bestaande gasdeal van beide landen per 1 januari af. Om te voorkomen dat de export van gas naar Europa vrijwel stil zou vallen, was Moskou er veel aan gelegen om voor het einde van het jaar een nieuwe overeenkomst met Kiev te sluiten.
Oekraïne wilde op zijn beurt uitkomen op een langdurig contract, zodat het zich ook de komende jaren verzekerd weet van inkomsten voor de doorvoer van Russisch gas.
De deal die onlangs werd gesloten, heeft op eerste gezicht veel weg van een compromis. Het Russische gasbedrijf Gazprom stuurde oorspronkelijk aan op een overeenkomst voor de korte termijn om de periode tot voltooiing van het Nord Stream 2-project te overbruggen.
Daarna zou het bedrijf de vrije hand hebben om gas direct naar Europa te transporteren zonder tussenkomst van Kiev. Daar zag Oekraïne geen heil in. De regering in Kiev wilde het liefst een deal van tien jaar met een jaarlijkse doorvoer van 65 miljard kubieke meter gas.
Gazprom weet zich verzekerd van gasleveranties aan Europa
De uiteindelijke overeenkomst is vijf jaar geldig. In 2020 zal Moskou nog 65 miljard kubieke meter gas door Oekraïense leidingen transporteren, maar in de jaren daarna wordt de hoeveelheid teruggeschroefd naar 40 miljard kubieke meter.
Daarmee lijkt Moskou aan het langste eind te trekken. Gazprom weet zich verzekerd van gasleveranties aan Europa terwijl Nord Stream 2 wordt afgebouwd en kan daarna de kraan iets dichtdraaien om deze op den duur naar eigen goeddunken verder af te sluiten.
Een ander belangrijk punt van de deal is de afwikkeling van diverse juridische geschillen tussen de twee landen. Volgens het akkoord betaalt Rusland eenmalig drie miljard dollar aan Oekraïne naar aanleiding van een conflict over de hoeveelheid gas die Moskou in de afgelopen jaren aan Kiev leverde.
Ondanks de fikse som die Gazprom aan de Oekraïense evenknie Naftogaz moet betalen, staat daar tegenover dat Kiev de overige miljardenclaims laat vallen. Daarmee trekt Moskou ook in de juridische strijd aan het langste eind.
Lees ook:
Waarom de VS de aanleg van de Nord Stream 2-gaspijp willen voorkomen
Elsevier 23.12.2019 Nederland moet druk blijven zetten op Rusland, dat steeds ‘assertiever’ wordt. Dat schrijft minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) in een brief aan de Tweede Kamer, waarin staat dat het kabinet een ‘koersvast en realistisch Ruslandbeleid’ moet blijven voeren. Sinds vijf jaar geleden de Krim werd bezet en vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten, waarbij Moskou nog altijd elke betrokkenheid ontkent, zijn Nederland en veel andere westerse landen de koers van president Vladimir Poetin steeds meer gaan wantrouwen. Wat wil Nederland?
‘Rusland is de afgelopen jaren doorgegaan op de ingeslagen weg van confrontatie met westerse mogendheden,’ schrijft Blok in de brief, die hij stuurt op verzoek van Kamerleden Kees Verhoeven (D66) en Chris Stoffer (SGP). Namens de gehele Tweede Kamer hadden zij de minister gevraagd met een Rusland-strategie te komen, in navolging van zijn China-strategie van begin oktober.
Het Nederlandse Ruslandbeleid: koersvast en realistisch. Druk uitoefenen als het moet, en selectief samenwerken in het Nederlands belang.
Net als de Chinezen vormen ook de Russen voor het kabinet en voor veel coalitie- en oppositiepartijen een bron van zorg, bijvoorbeeld wat betreft veiligheid en mensenrechten. ‘We kunnen niet naïef zijn over onze veiligheid en we moeten pal staan voor onze waarden,’ schrijft Blok. Dat doet Nederland volgens de minister door te investeren in defensie, cyberveiligheid. Ook ‘laten we ons horen als de mensenrechten onder druk staan,’ zegt de minister.
Sinds MH17 leven Nederland en Rusland op gespannen voet
De relatie tussen Nederland en Rusland kwam op scherp te staan nadat op 17 juli 2014 vlucht MH17 uit de lucht werd geschoten boven Hrabove in Oost-Oekraïne, waarbij de 298 inzittenden omkwamen, onder wie 196 Nederlanders. Nederland en de andere landen uit het onderzoeksteam JIT (Joint Investigation Team) geloven dat Rusland daarvoor verantwoordelijk is, maar de Russische regering in Moskou ontkent elke betrokkenheid.
In juni maakte het Openbaar Ministerie bekend drie Russen en één Oekraïner te vervolgen voor de ramp, maar mede door gebrekkige Russische medewerking lijkt de kans klein dat de verdachten ooit voor de rechter zullen verschijnen. Vooral bij de Oekraïner Vladimir Tsemach, die ten tijde van de ramp de leiding had over de luchtafweer in Oost-Oekraïne, lijkt dat uitgesloten omdat Rusland hem heeft laten terugkeren naar Oost-Oekraïne.
Dat frustreert Blok, maar om het recht te doen zegevieren, is het volgens hem toch noodzakelijk dat Nederland aandacht voor de vervolging van de daders blijft vragen. ‘Voor ons staat in de verhouding met Rusland MH17 bovenaan. Altijd,’ zegt Blok maandag in gesprek met De Telegraaf. ‘Het is ook nodig dat Nederland hier steeds de leiding blijft nemen. Bij elke gelegenheid waar we internationaal optreden, stellen we het aan de orde.’
‘Desinformatie’ om verkiezingen te beïnvloeden? Bewijs is er niet
In zijn brief aan de Tweede Kamer haalt Blok ook het onderwerp ‘desinformatie’ aan. Rusland zou bewust onjuistheden verspreiden, onder meer over de MH17-ramp, om twijfel te zaaien over de Russische betrokkenheid.
De minister verwijst naar een brief die de – tijdelijk teruggetreden – minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren in oktober aan de Kamer stuurde. Online verspreide desinformatie zou zijn bedoeld om verkiezingsuitslagen te manipuleren, zoals bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 zou zijn gebeurd.
Uit een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam waarvoor Ollongren opdracht gaf, blijkt echter dat ‘geen Nederlandstalige buitenlandse desinformatiecampagne of nep-actiegroepen gevonden (…) rond Provinciale Staten- en Europese parlementsverkiezingen van 2019’.
Ook onderzocht NRC vorig jaar de invloed van Russische ‘trollen’ die via berichten op Twitter op grote schaal nepnieuws zouden verspreiden in Nederland. Uiteindelijk vond de krant minstens 940 Nederlandstalige tweets die in 2016 en 2017 waren verstuurd en waarmee anonieme accounts afkomstig uit de Russische stad Sint-Petersburg een ‘anti-islamsentiment’ zouden hebben geprobeerd aan te wakkeren. Bewijs dat het Kremlin hierbij was betrokken, had het avondblad overigens niet.
Serieuzer van aard is de poging, in april vorig jaar, van de Russische geheime dienst GROe om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Spionnen probeerden zo geheime informatie over de affaire rond de in het Britse Salisbury vergiftigde dubbelspion Sergej Skripal te verkrijgen. De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) maakte in oktober 2018 bekend dat deze poging was mislukt, mede door een aantal elementaire fouten van de kant van de Russische spionnen.
Ondanks het mislukken van de hackpoging is het kabinet daardoor nog meer op zijn hoede, schrijft Blok. ‘De cyberoperatie tegen de OPCW hier op Nederlandse bodem vorig jaar, maar ook de aanslag op de voormalige Russische dubbelspion Skripal bij onze Britse buren, drukken ons met de neus op de feiten.’
Diplomatieke rel na vergiftiging Skripal
Met Skripal is direct een van de grootste internationale diplomatieke rellen met Rusland van de laatste jaren genoemd. De Verenigde Staten en de meeste EU-landen hielden Moskou verantwoordelijk voor een aanval met zenuwgas op 4 maart in het Engelse Salisbury. Daardoor belandden de Russische dubbelspion en zijn dochter Julia in het ziekenhuis.
Ruim twintig landen, waaronder de Verenigde Staten, Australië, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, Italië en ook Nederland, zetten als reactie op de vergiftiging van Skripal zo’n 150 Russische diplomaten uit. Rusland betaalde met gelijke munt terug door evenzoveel staatsambtenaren uit die landen uit te wijzen. In die periode werd ook wel gesproken van een mogelijke nieuwe Koude Oorlog, onder anderen door secretaris-generaal Antonio Guterres van de Verenigde Naties.
De diplomatieke rel kwam allerminst uit het niets. In juli 2014 stelde de Europese Unie sancties in tegen Rusland, waardoor zakendoen met ondernemers uit dat land moeilijker is geworden. Deze sancties werden opgelegd omdat Rusland in het voorjaar van dat jaar het Oekraïense schiereiland de Krim bezette.
Sindsdien vechten Oekraïne en pro-Russische rebellen die zich van het land willen afscheiden een oorlog uit in de Oost-Oekraïense regio Donbas. Hoewel de Russische president Poetin en de Oekraïense president Volodomir Zelensky begin deze maand met elkaar in gesprek gingen, lijkt het einde van de strijd nog niet aanstaande.
Blok wil doorgaan met sancties tegen Rusland: ‘Er is altijd een reden’
De sancties die zowel de EU als de Verenigde Staten de afgelopen jaren hebben ingesteld, lijken Rusland niet op andere gedachten te hebben gebracht. ‘Zolang er geen ander gedrag is van Rusland zullen we die sancties voortzetten,’ antwoordt Blok op een vraag van De Telegraaf hoe zinvol de strafmaatregelen zijn. ‘Er is altijd een reden voor die sancties.
Zolang die reden geldt, gelden wat mij betreft ook de sancties.’ Sterker nog: in een toespraak kondigde Blok twee weken geleden een nieuw EU-mechanisme aan om sancties te kunnen opleggen aan ‘mensenrechtenschenders waar dan ook ter wereld’, en dus ook aan Rusland.
Dat is hard nodig, vindt het kabinet. In de brief van Blok is een uitgebreide passage opgenomen over mensenrechten. ‘De ruimte voor onafhankelijke NGO’s om in Rusland te werken is de afgelopen jaren gekrompen,’ schrijft de minister.
Nederland zal Russische non-gouvernementele organisaties in Rusland blijven steunen, en Nederlandse diplomaten zullen ‘indien nodig als waarnemer aanwezig zijn bij rechtszaken’. De VVD-minister noemt als voorbeelden van geschonden rechten in Rusland de vervolging van lhbti’s (lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen) in Tsjetsjenië, godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting voor de oppositie.
Rusland op het wereldtoneel: steun aan Assad, militaire investeringen
Ook op het wereldtoneel zijn de Russische inspanningen zorgwekkend, vindt Blok. ‘In Syrië schaarde Rusland zich sinds 2015 achter het regime van Assad door op grote schaal militaire middelen in te zetten, inclusief tegen de Syrische burgerbevolking,’ wijst de minister op de rol van het regime van president Poetin in de Syrische burgeroorlog.
‘Mede daardoor heeft president Assad in militair opzicht het initiatief naar zich toe kunnen trekken.’ Ruslands steun aan de socialistische dictator Nicolas Maduro in Venezuela is voor het kabinet evenmin een goed teken. Nederland steunt net als de rest van de EU en de Verenigde Staten oppositieleider Juan Guaidó, die zich uitriep tot president. Na een golf van protesten onder de Venezolaanse bevolking in het voorjaar, lijkt Maduro mede door Russische steun de macht weer steviger in handen te hebben gekregen.
Dichter bij huis ziet Blok grote Russische investeringen in ‘militaire capaciteiten en afschrikking’, wat vooral in het Europese deel van Rusland heeft geleid tot een grotere en sterkere Russische krijgsmacht.
De minister wijst onder meer op de ontwikkeling van een ‘nieuw grondgelanceerd kruisvluchtwapen (dat ook met een nucleaire lading kan worden uitgerust), hetgeen leidde tot het einde van het INF-verdrag’. In combinatie met de retoriek van Poetin, volgens de minister ‘borstklopperij (…), heel dreigend’, is het extra belangrijk dat Nederland en andere NAVO-leden hun defensie-uitgaven opschroeven.
Witte Huis zet Europa onder druk om afstand te nemen van Rusland
De minister volgt daarin de lijn van de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra. Laatstgenoemde vraagt het kabinet voortdurend – zo ook op Het Grote Defensiedebat van Elsevier Weekbladin oktober – om meer geld uit te geven aan militaire middelen, deels om zich zo nodig tegen Rusland te kunnen verweren.
Ook in economisch opzicht wil het Witte Huis de Russen treffen. Vrijdag ondertekende president Donald Trump, die Moskou al meermaals sancties oplegde, een wet om Europese bedrijven sancties op te leggen die meewerken aan de aanleg van de Russische gaspijplijn Nord Stream 2.
Washington is van mening dat Europa zich te afhankelijk maakt van Rusland als het op grote schaal Russisch gas importeert. Blok is het met Trump en Hoekstra oneens: ‘Het kan niet zo zijn dat een ander land ons vertelt waar wij onze energie vandaan hebben,’ zegt hij tegen De Telegraaf. Daarnaast vindt hij dat niet westerse landen niet te hard moeten zijn: ‘Waar Rusland over de schreef gaat, moeten we maatregelen nemen, zoals sancties; maar daarnaast wil ik ook een normale relatie.’
Kabinet wil normale relatie: ‘Rusland is méér dan het Kremlin’
Die relatie is volgens het kabinet nodig omdat Rusland een buurland is van de EU ‘en een geostrategische speler met wie Nederland een eeuwenlange geschiedenis’ en ‘aanzienlijke economische, maatschappelijke en culturele banden’ deelt.
Minister Stef Blok;
‘We delen belangen in het bestrijden van terrorisme, georganiseerde misdaad en proliferatie van kernwapens, maar ook het tegengaan van klimaatverandering. Als we niet in gesprek blijven, kunnen we ook niet voor onze belangen opkomen. Open lijnen met de Russen zijn bijvoorbeeld nodig om militaire ongelukken en een nieuwe wapenwedloop te voorkomen. (…)
Rusland is méér dan het Kremlin. Daarom is het belangrijk niet alleen met machthebbers in Moskou te spreken, maar ook met andere groepen in de samenleving.’
NOS 23.12.2019 Rusland probeert waar mogelijk EU-lidstaten tegen elkaar uit te spelen, keert zich steeds verder af van de internationale rechtsorde en treedt steeds repressiever op tegen bedreigingen voor de gevestigde orde. Dat schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.
De minister wijst erop dat Rusland doelbewust desinformatie verspreidt en spioneert. “Rusland beschikt over een offensief cyberprogramma.” Hij noemt als voorbeelden desinformatie over MH17 en de poging om de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken.
“Het strategische belang van de Nederlandse politiek en rechtspraak is voor Rusland sterk toegenomen sinds het besluit van Nederland en Australië om Rusland aansprakelijk te stellen voor zijn aandeel in het neerhalen van vlucht MH17”, schrijft Blok. Dat aansprakelijk stellen gebeurde vorig jaar.
Nucleaire strijdkrachten
Maar de dreiging is niet alleen digitaal. “Rusland is de afgelopen jaren voortgegaan met op grote schaal te investeren in militaire capaciteiten en afschrikking”, schrijft Blok. Met name in het Europese deel van Rusland zijn de Russische conventionele en nucleaire strijdkrachten daardoor, zowel kwantitatief als kwalitatief, sterk verbeterd.”
De Russische “assertiviteit” leidt er volgens Blok toe dat de veiligheidssituatie van de Europese Unie minder voorspelbaar, minder stabiel en minder veilig is geworden.
Ook de situatie in Rusland zelf baart Blok zorgen. De staat heeft volgens hem de greep op de politiek, media en maatschappij verder verstevigd. “Daardoor is de mensenrechtensituatie de afgelopen jaren, ook op de bezette Krim, verslechterd.”
Belangrijke geostrategische speler
Ondanks alles pleit de minister ervoor om in gesprek te blijven met Rusland en om vooral op economische gebied te blijven samenwerken. Beide landen zijn belangrijke handelspartners van elkaar.
“Als Rusland onze (veiligheids)grenzen overschrijdt, zal Nederland, zoveel mogelijk in internationaal verband, stelling nemen en op gepaste wijze optreden”, concludeert Blok. “Tegelijkertijd is Rusland een belangrijke geostrategische speler op het Europese continent. Daarom is het cruciaal met Rusland in gesprek te blijven.”
De brief is een reactie op een motie van de D66-Kamerlid Verhoeven en Stoffer van de SGP, die door de hele Kamer werd gesteund. De twee Kamerleden hadden om een Ruslandstrategie gevraagd. Eerder dit jaar kwam het kabinet ook al met een Chinastrategie.
Daarop kwam flinke kritiek vanuit de Kamer, zegt politiek verslaggever Wilco Boom, omdat daarin beperkt aandacht werd besteed aan de mensenrechtensituatie in het land. “Maar deze Ruslandstrategie lijkt aanmerkelijk kritischer, dus zal waarschijnlijk beter in de smaak vallen”, zegt Boom.
“De Russen willen met iedereen praten. De vraag is wat de resultaten zijn van die gesprekken”, aldus Correspondent David-Jan Godfroid.
Dat de minister benadrukt in gesprek te willen blijven met de Russen begrijpt hij wel. “Want hij weet dat Nederland te klein is om in zijn eentje veel te kunnen doen.”
Correspondent David-Jan Godfroid beaamt dat. “Nederland doet er in het geopolitieke machtsspel niet veel toe in Rusland. Alleen MH17 is in het land politiek gezien een graat in de keel”, zegt hij.
Toch denkt hij dat Rusland wel bereid is om de tafel te gaan met Blok. “De Russen willen namelijk met iedereen praten. Dat doen ze ook voortdurend. De vraag is wat de resultaten zijn van die besprekingen. Nederland heeft bijvoorbeeld een keer gesproken met de Russen over de aansprakelijkheidsstelling rond MH17. Niemand weet of er daarna meerdere gesprekken zijn gevoerd en of het iets heeft opgeleverd.”
RO 23.12.2019 Het kabinet kiest voor een koersvast en realistisch Ruslandbeleid. De afgelopen vijf jaar is de relatie met Rusland complex gebleven. Nederland ziet daarom geen reden om de huidige houding tegenover Rusland, die te karakteriseren valt als een combinatie van druk en selectieve samenwerking, ingrijpend te wijzigen. Dat schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Kamer, waarin hij reflecteert op het Nederlandse Ruslandbeleid.
Rusland is de afgelopen jaren doorgegaan op de ingeslagen weg van confrontatie met Westerse mogendheden. Dat leidt tot zorgen over veiligheid in veel Europese landen, waaronder Nederland.
Die zorgen zijn er ook over de aantasting van de mensenrechten in Rusland. ‘De cyberoperatie tegen de OPCW hier op Nederlandse bodem vorig jaar, maar ook de aanslag op de voormalige Russische dubbelspion Skripal bij onze Britse buren, drukken ons met de neus op de feiten’, aldus Blok.
‘We kunnen niet naïef zijn over onze veiligheid en we moeten pal staan voor onze waarden. Daarom investeren we in de Nederlandse defensie, in onze cyberveiligheid en laten we ons horen als de mensenrechten onder druk staan.’
Het kabinet hecht aan samenwerking met partners vis-a-vis Rusland. Het belang van die internationale samenwerking blijkt ook uit de internationale steun die Nederland en de andere landen van het Joint Investigation Team krijgen voor de inzet voor gerechtigheid na het neerhalen van vluchtMH17.
Rusland is een buurland van de EU en een geostrategische speler met wie Nederland een eeuwenlange geschiedenis deelt. Ook hebben onze landen aanzienlijke economische, maatschappelijke en culturele banden.
Daarom vindt het kabinet het belangrijk de kanalen open te houden. ‘We delen belangen in het bestrijden van terrorisme, georganiseerde misdaad en proliferatie van kernwapens, maar ook het tegengaan van klimaatverandering.
Als we niet in gesprek blijven, kunnen we ook niet voor onze belangen opkomen. Open lijnen met de Russen zijn bijvoorbeeld nodig om militaire ongelukken en een nieuwe wapenwedloop te voorkomen’, aldus minister Blok.
De minister stelt ten slotte: ‘Rusland is méér dan het Kremlin. Daarom is het belangrijk niet alleen met machthebbers in Moskou te spreken, maar ook met andere groepen in de samenleving’. Waar mogelijk geeft het kabinet de maatschappelijke dialoog tussen Nederlanders en Russen steun in de rug.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken naast zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov, bij een persconferentie in Moskou vorig jaar. Foto EPA/MAXIM SHIPENKOV
NRC 23.12.2019 Ruslandstrategie – Minister Blok bepleit een voortzetting van de strenge koers jegens Moskou. Onder ambtenaren en zakenmensen klinkt kritiek op dit beleid. „Nederland ziet dialoog als beloning.”
„Helderheid” over de relatie met Rusland en een „toekomstgerichte” strategie, dat is waar de Tweede Kamer precies een jaar geleden per motie op aandrong bij minister Blok (Buitenlandse Zaken, VVD). Met zijn zondagavond gepubliceerde ‘Ruslandstrategie’ gaf Blok gehoor aan dat verzoek. Zijn boodschap: het „realistische” beleid van „druk en dialoog” dat Nederland sinds 2015 voert blijft onveranderd.
Bloks inspanningen zijn er vooral op gericht om ‘MH17’ bovenaan de agenda te houden, zo liet hij maandag weten aan De Telegraaf. Zowel bij de Russen als in internationaal verband, waar de politieke steun voor een harde lijn ondanks aanhoudende sancties lijkt af te brokkelen.
De vraag is hoeveel vruchten de Nederlandse druk tot nog toe heeft afgeworpen. Ondanks veel bewijs ontkent Moskou nog altijd iets met MH17 te maken te hebben en weigert het medewerking aan het MH17-onderzoek. „Vliegtuig? Wat voor vliegtuig? Ik begrijp er niets van”, reageerde president Vladimir Poetin vorig jaar gevraagd naar een reactie op onderzoeksresultaten van het Joint Investigation Team (JIT).
Onlangs liet Moskou de bij een Russisch-Oekraïense gevangenenruil vrijgekomen MH17-verdachte Volodymyr Tsemach ontkomen naar de Donbas. In maart 2020 begint bij de rechtbank op Schiphol het MH17-proces, waarbij zijn getuigenis van groot belang zou zijn geweest.
Ook internationaal lijken politieke druk en harde woorden weinig uit te halen. Met een keur aan acties – van militaire interventies in Oekraïne en Syrië tot het Olympische dopingschandaal en de hack vorig jaar bij de OPCW in Den Haag – toont Moskou dat het vooralsnog geen millimeter toegeeft.
Ondanks de vastberaden woorden klinkt in Den Haag dan ook kritiek op het Nederlandse Ruslandbeleid. De indruk bestaat zelfs dat de minister het gesprek met Moskou liever uit de weg gaat.
„De dialoog met Rusland is de laatste jaren enorm verschraald, dat komt omdat Nederland dialoog ziet als beloning”, aldus de reactie van een Haagse betrokkene, die niet met naam genoemd wil worden. „Je kunt veel creatiever invulling geven aan de relatie met Rusland dan Nederland nu doet”.
Ook het Europese optreden krijgt kritiek. „Er is op dit moment geen EU-Rusland-dialoog. Europa moet harder nadenken over de relatie met Rusland”, zei de eerder dit jaar uit Moskou vertrokken ambassadeur Renée Jones-Bos op een internationale ambassadeursbijeenkomst in Brussel.
Kleinste schouders
Ook het Nederlandse bedrijfsleven ziet gebrek aan politieke wil en interesse tot samenwerking met Rusland, buiten de politieke pijnpunten om. „Het is een feit dat Nederland de sanctieregels strenger uitlegt dan andere landen.
Begrijpelijk, maar het midden- en kleinbedrijf heeft daaronder te lijden, terwijl de Russische gasleveranties aan Nederland juist enorm zijn toegenomen”, zegt ondernemer Jeroen Ketting van zakelijk dienstverlener Lighthouse Group in Moskou. „Je kunt je afvragen of de kleinste schouders die zware last moeten dragen.”
Het is de vraag of de door Blok gewenste harde koers op de langere termijn internationaal nog op veel steun kan rekenen. Vooral de Franse president Emmanuel Macron heeft zich de afgelopen maanden, onder andere in NAVO-verband, opgeworpen als pleitbezorger van dialoog met Rusland.
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken): „Zolang er geen ander gedrag is van Rusland zullen we de sancties voortzetten. Daar moet je standvastig in zijn.”Ⓒ ERAN OPPENHEIMER
Telegraaf 23.12.2019 Nederland gaat niets veranderen aan zijn houding tegenover Rusland. Dat is opvallend, in een Europa waar immers stemmen opgaan voor een meer ontspannen band met Moskou. „In Europa lijken hier en daar wat openingen te ontstaan”, zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken). „Wij drukken de andere kant op.”
Redenen genoeg waarom Nederland druk blijft zetten op Rusland, zo meldt Blok in de ’Ruslandbrief’ die maandag naar de Tweede Kamer gaat. Aan het gedrag van Rusland is niks verbeterd, stelt Blok. Al in 2015 kon het kabinet vaststellen dat de relaties met Rusland over de hele linie moeilijker waren geworden.
Rusland voerde oorlog in Oost-Oekraïne, nam de Krim in en had de hand in de aanslag op het burgervliegtuig MH17. Nog altijd ontkent Moskou zijn rol bij die aanslag, zaait het twijfel over het onderzoek en werkt het gerechtigheid tegen.
Er waren politieke moorden op Brits en Duits grondgebied. Er was de heterdaad in Den Haag bij de poging om het netwerk van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) te hacken en de moord op spion Skripal in Engeland te verdoezelen.
De machtspolitiek in de VN, de steun aan de Syrische dictator Assad. Het schenden van het INF-verdrag, waarmee Europa opeens weer beducht moet zijn voor Russische kruisraketten. „Op heel veel vlakken is er eerder een verslechtering. Als je de laatste state of the union hoort van Poetin. De taal die hij uitsloeg, de borstklopperij, het was heel dreigend.”
“De taal die Poetin uitsloeg, de borstklopperij, het was heel dreigend”
Uitgerekend tegen deze achtergrond zoekt de Franse president Macron openlijk toenadering tot Rusland. Zo zag de Fransman in de gevangenenruil met Oekraïne een teken dat Poetin zijn agressieve buitenlandbeleid aan het veranderen was.
Blok weet beter: de onwettig aangehouden Oekraïense marinemannen die Rusland vrijliet, waren makkelijk wisselgeld tegen die Russische gevangenen. Onder hen was immers Vladimir Tsemach, een Oekraïner die tijdens de aanslag op MH17 de leiding had over de luchtafweer in Oost-Oekraïne.
Hij is verdachte in het proces dat in maart begint. Na de ruil heeft Rusland hem niet uitgeleverd, zoals Nederland had gevraagd, maar hem weer laten terugkeren naar Oost-Oekraïne. Daarmee is de kans verkeken dat Tsemach terecht zal staan – Rusland en Oekraïne leveren immers volgens hun eigen grondwetten geen onderdanen uit. Bovendien heeft Oekraïne in het oosten nog altijd weinig te zeggen.
Wat doet dit voor de steun die Nederland zo nodig heeft voor het proces tegen de MH17-verdachten?
„Voor ons staat in de verhouding met Rusland MH17 bovenaan. Altijd. Het is ook nodig dat Nederland hier steeds de leiding blijft nemen. Bij elke gelegenheid waar we internationaal optreden, stellen we het aan de orde. Zolang wij het op de agenda blijven zetten, merk ik dat wij steun krijgen. Zouden we ermee ophouden, dan zouden andere landen denken: dan gaan wij het ook niet doen.”
Sancties blijven toch een lastig instrument. We kunnen wel vaststellen dat ze niet helpen Rusland op andere gedachten te brengen. Hoe lang moet je er nog mee doorgaan?
„Zolang er geen ander gedrag is van Rusland zullen we die sancties voortzetten. Er is altijd een reden voor die sancties. Zolang die reden geldt, gelden wat mij betreft ook de sancties. Daar moet je standvastig in zijn. Je merkt wel steeds twijfel bij andere landen wanneer we sancties verlengen. Gelukkig hebben we de Europese landen afgelopen week toch nog op één lijn gekregen.”
Goed, die sancties zijn verlengd. Maar Rusland trekt zich er niks van aan. Tijd voor iets anders, zou je zeggen.
„Sancties zijn ook niet de enige drukmiddelen. Na de moord op Skripal hebben met we, net als een hoop andere Europese landen, Russische diplomaten uitgewezen. Na de hack bij de OPCW hebben we samen met de Britten gewerkt aan een Europees sanctieregime voor cyberaanvallen. Een doorbraak. Vorige week is daar ook nog een sanctiemechanisme tegen mensenrechtenschendingen bij gekomen.”
Die gevangenis is gebouwd, maar er zitten nog geen gevangenen in. Wie moeten op die sanctielijst?
„We zijn nu bezig daar namen onder te krijgen. Daar hebben we zeker gedachten over, maar het helpt in deze fase niet als ik die namen noem.”
Toch is het niet alleen een vijandsbeeld dat het kabinet schetst in zijn nieuwe Ruslandaanpak.
„Rusland is en blijft een grote buur, een kernwapenstaat. We moeten in gesprek blijven, al is het alleen maar om nucleaire ongelukken te voorkomen. Niet voor niets is Nederland voorstander van overleg tussen de NAVO en Rusland.”
Behalve een niet te negeren machtsfactor is Rusland ook een economische macht waarmee Nederland een stevige handelsrelatie heeft. Ons land is na China en Duitsland de derde handelspartner van Rusland.
Zo’n vierhonderd Nederlandse bedrijven zijn in Rusland gevestigd. Ongeveer drieduizend Nederlandse ondernemingen zijn actief op de Russische markt. De vraag naar Nederlandse technologie voor de Russische landbouw is de afgelopen jaren gestegen.
Dan is er nog Nord Stream 2, de pijplijn die Russisch gas via de Baltische zee en Duitsland naar Europa brengt. Het project, dat de eindfase nadert, wordt deels gefinancierd door het Nederlandse Shell.
De Verenigde Staten, onze machtigste bondgenoot, vinden dat wij ons hiermee uitleveren aan de Russen. Ze dreigen met sancties voor westerse bedrijven die zich met het project inlaten. Wat vindt u daarvan?
„De mening ken ik. Dit is een nationale beslissing waar we zelf over gaan. Nederland moet voor zijn energieleveranties niet afhankelijk zijn van één land. De VS levert ook graag LNG (vloeibaar gemaakt aardgas). Er staat een grote LNG-terminal in Rotterdam. Ze zijn welkom, maar het kan niet zo zijn dat een ander land ons vertelt waar wij onze energie vandaan halen.”
Maar we máken ons toch afhankelijker van Rusland? Het kabinet erkent zelf dat gas een geopolitiek wapen is.
„Daarom staat onze LNG-terminal ook open voor gas uit de VS, uit Algerije en Qatar. Daarom zetten we in Europa in op alternatieve energiebronnen. Bovendien is de Amerikaanse aanname verkeerd. Die gaat uit van de redenering dat het verbreken van handelsrelaties zou helpen de spanningen te verminderen. Juist niet. Waar Rusland over de schreef gaat, moeten we maatregelen nemen, zoals sancties; maar daarnaast wil ik ook een normale relatie.”
Dat is toch dubbel? Zo van: ik vind je gevaarlijk, maar heb je nodig.
„Omdat er grote veiligheidsbelangen spelen, moet je in gesprek blijven. Een land volkomen isoleren, maakt de mogelijkheid van akkoorden sluiten over ontwapening kleiner.”
Het helpt dan wel als die uitnodigende hand ook een vuist kan maken. Waarom voldoet Nederland dan nog steeds niet aan zijn NAVO-verplichtingen?
„We hebben in het regeerakkoord en daarna afspraken gemaakt over verhoging van de defensie-uitgaven en daar houden we ons aan. Het gaat de goede kant op, maar we zijn er inderdaad nog niet. Bij een volgend kabinet moet er nog een schep bovenop.”
Hoe staat het met de steun van de VS voor MH17?
„Die is op dit punt onvoorwaardelijk. Het dwingt ook respect af zoals we ons opstellen: een land van 17 miljoen inwoners dat het toch maar opneemt tegen het grote Rusland. Maar ook hier geldt: als wij er niet meer om zouden vragen, zou het ook bij de VS van de radar verdwijnen.”
AD 23.12.2019 Het kabinet past de houding richting Rusland niet aan, hoewel het land zich steeds meer afkeert van de internationale wereldorde. Als dat in het Nederlandse belang is, blijft het kabinet ‘selectief’ verbinding zoeken.
Dat schrijft minister Stef Blok aan de Tweede Kamer, die hem unaniem om een Ruslandstrategie had verzocht. Maar van een nieuwe strategie is geen sprake: het beleid van de afgelopen jaren, ‘druk en dialoog’, blijft ook de komende jaren in stand.
Wel zijn er zorgen, vooral over de manier waarop Rusland de lidstaten van de Europese Unie uit elkaar probeert te spelen. In sommige Europese landen, Hongarije bijvoorbeeld, wordt gepleit voor meer ontspanning in de relatie met Europa – iets wat Rusland zelf ook zou willen.
Tegelijkertijd, zo constateert Blok, streeft het land naar ‘een veiligheidsarchitectuur in Europa waarin de rol van de Navo aanzienlijk is verzwakt of is uitgespeeld’.
MH17
De diplomatieke spanning met het land begon met de Russische annexatie van het Oekraïense schiereiland de Krim. Daarna bemoeide Rusland zich actief met de oorlog in het oosten van Oekraïne, waarboven vlucht MH17 werd neergehaald.
‘Waarheidsvinding’ en Rusland ‘aanspreken’ op de verplichting volledig mee te werken aan het strafrechtelijke onderzoek blijven voor Nederland prioriteit ‘ook in de toekomst’.
Rusland verspreidt daarnaast nepnieuws, stelt zich dreigend en intimiderend op tegen de Baltische Staten en Polen en maakt zich schuldig aan spionage. Dat laatste ook op Nederlands grondgebied, getuige de verijdelde Russische hack bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag in 2018.
Rusland gebruikte volgens onderzoek een chemisch wapen op Brits grondgebied om de dubbelspion Sergej Skripal uit te schakelen.
Wissel getrokken
Dat alles ‘bemoeilijkt de samenwerking met Rusland’, stelt de VVD-bewindsman, en ‘heeft een wissel getrokken op stabiliteit en veiligheid in Europa’.
Toch is Nederland ‘gebaat bij een economische dialoog met Rusland’, omdat ‘de staat’ voor het grootste deel de Russische economie bepaalt. Tegelijkertijd is de Russische blik als gevolg van de westerse sancties meer gericht op economische samenwerking met Aziatische landen, met name China.
NU 23.12.2019 Volgens buitenlandminister Stef Blok is de relatie met Rusland de afgelopen vijf jaar “complex gebleven”. Hij schrijft aan de Tweede Kamer dat Rusland de afgelopen jaren onverminderd is doorgegaan met het opzoeken van confrontaties met “westerse mogendheden”.
“Dat leidt tot zorgen over veiligheid in veel Europese landen, waaronder Nederland”, licht Blok toe. “Die zorgen zijn er ook over de aantasting van de mensenrechten in Rusland.”
Als voorbeeld noemt Blok onder meer de cyberoperatie tegen de in Den Haag gevestigde toezichthouder OPCW van vorig jaar en ook de aanslag op het leven van de voormalige Russische spion Sergei Skripal in het Verenigd Koninkrijk.
“We kunnen niet naïef zijn over onze veiligheid en we moeten pal staan voor onze waarden. Daarom investeren we in de Nederlandse defensie en in onze cyberveiligheid en laten we ons horen als de mensenrechten onder druk staan.”
Kabinet kiest voor ‘druk en selectieve samenwerking’
Volgens Blok zal het kabinet kiezen voor een combinatie van “druk en selectieve samenwerking” als Ruslandbeleid.
Blok schrijft wel in contact te willen blijven met het land, omdat er nog altijd gezamenlijke belangen zijn. “We delen belangen in het bestrijden van terrorisme, georganiseerde misdaad en proliferatie van kernwapens, maar ook het tegengaan van klimaatverandering.”
Strategie uitgewerkt op verzoek van Kamer
De Ruslandstrategie van Bloks ministerie is uitgewerkt op verzoek van de Tweede Kamer. Een motie daarover werd vorig jaar tijdens het debat over de cyberoperatie tegen de OPCW door de hele Kamer gesteund.
In 2015 kwam het toenmalige kabinet ook met een beleidsbrief ten aanzien van Rusland. Destijds werd geschreven dat Rusland zich openlijk leek af te keren van de internationale rechtsorde, mensenrechten en Europese veiligheid.
“De afgelopen jaren heeft deze trend zich doorgezet”, aldus Blok. “Dat leidt tot meer onzekerheid en onvoorspelbaarheid.”
Trouw 23.12.2019 De nieuwe diplomatieke strategie van het kabinet ten opzichte van Rusland laat nauwelijks ruimte voor toenadering. MH17 domineert de relatie, en ook over tal van andere zaken heeft Den Haag klachten.
Het kabinet zet in op een harde diplomatieke koers richting Rusland. Mogelijkheden voor een betere relatie met Moskou zijn er nauwelijks, zo oordeelt minister van buitenlandse zaken Stef Blok in een op verzoek van de Kamer opgestelde Ruslandstrategie.
Deels komt dat door een lijst aan onderwerpen waarover Rusland met meer Westerse landen botst. Het gaat dan om de agressie tegen Oekraïne, de steun aan president Assad in Syrië, aanslagen op naar Europa gevluchte dissidenten en digitale spionage.
Toen Russische spionnen vorig jaar betrapt werden bij een poging de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag te hacken, sloeg Nederland publiekelijk terug door hun namen te noemen en gezichten te tonen.
Nog belangrijker voor Nederland is MH17. In De Telegraaf zei Blok maandag dat dit onderwerp ‘altijd bovenaan’ staat in de Nederlandse verhouding met Rusland. In maart begint het proces tegen een aantal Russische verdachten en het Openbaar Ministerie heeft bij het vervolgonderzoek hoge figuren in het Kremlin in het vizier.
De aandacht voor MH17 betekent dat Nederland op het wereldtoneel diplomatiek krediet inzet om medestanders tegen Rusland te vinden. Den Haag klaagt dat Moskou niet meewerkt aan het strafproces, iets wat volgens een resolutie van de VN-Veiligheidsraad wel moet.
Blok vindt dat hij ook in gesprekken met andere landen telkens over MH17 moet beginnen, zodat die zien hoe belangrijk het voor Nederland is en ze diplomatieke rugdekking blijven geven.
Druk houden op Rusland
Hieruit volgt dat Nederland binnen de Europese Unie een belangrijke plek inneemt in de groep landen die via economische sancties druk op Rusland willen houden. Blok herhaalt dat de strafmaatregelen van kracht moeten blijven zolang Rusland de steun aan strijdgroepen in het oosten van Oekraïne niet staakt.
Er zijn ook landen, zoals Hongarije of Italië, die wel van de sancties af willen om weer ongestoord handel te kunnen drijven met Rusland.
Met de Ruslandstrategie neemt Nederland nadrukkelijk afstand van de Franse president Emmanuel Macron. Die zei in november dat hij samen met Hongarije toenadering tot Rusland probeert te zoeken, omdat het land een belangrijke partner kan zijn in de strijd tegen islamitisch terrorisme.
Begin dit jaar stelde defensie de auto tentoon die Russische spionnen gebruikten bij een poging de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens te hacken.Beeld ANP
Volgens Macron heeft Moskou baat bij een betere relatie met Europa. Niet alleen omdat terrorisme een bedreiging vormt voor Rusland, ook omdat het land door de Europese sancties afhankelijker wordt van China. Door goede banden met Europa te onderhouden, kan Rusland voorkomen dat de opkomende Aziatische grootmacht te veel invloed over hem krijgt.
Nederland gaat niet mee in deze analyse van Macron. De strategie besteedt nauwelijks aandacht aan wat de opkomst van China betekent en beschrijft vooral de onderwerpen waar Nederland met Rusland van mening over verschilt. In gesprekken met Rusland wil het kabinet die punten nog eens herhalen.
Blok erkent dat dialoog in de Navo-Rusland de afgelopen jaren weinig heeft opgeleverd. Deze ontmoetingen komen er vooral op neer dat beide partijen een lijst met klachten over de ander voorlezen. Toch pleit Blok niet voor een andere aanpak.
Het kabinet erkent wel het belang van handel met Rusland, omdat het land een van de belangrijkste handelspartners van Nederland buiten de EU is. Toch wordt deze handelsrelatie niet gebruikt als een aanknopingspunt om ook aan een betere diplomatieke band te werken.
Nederland heeft sinds 2014 geen minister meer op handelsmissie naar Rusland gestuurd en in de nieuwe strategie staat geen voornemen om dat te doen. In gesprekken over handel wil het kabinet ook klagen over oneerlijke handelspraktijken en corruptie in Rusland. Zo blijft de politieke relatie waarschijnlijk nog jaren ijzig.
Lees ook:
Waarom de VS de aanleg van de Nord Stream 2-gaspijp willen voorkomen
MSN 23.12.2019 De Amerikaanse president Trump heeft sancties aangekondigd tegen bedrijven die meewerken aan de aanleg van de gaspijpleiding Nord Stream 2 die van Rusland naar Duitsland loopt. Veel bedrijven dreigen te worden getroffen, waaronder het Nederlands-Zwitserse offshoreconcern Allseas van de Nederlander Edward Heerema.
Dat heeft inmiddels zijn werkzaamheden voor Nord Stream 2 gestaakt. Ook olieconcern Shell en baggeraars Van Oord en Boskalis zijn bij het project betrokken. Acht vragen over de sancties en de gevolgen.
Wat wil president Trump bereiken met de sancties?
Trump dreigt al langer met sancties tegen de Europese deelnemers aan het omstreden Nord Stream-project. Volgens de Amerikaanse president maakt Europa zich met de intensieve gasimport tot „gijzelaar” van Rusland. „Wij beschermen Duitsland, Frankrijk en al deze landen, en dan sluiten enkele landen een pijpleidingdeal met Rusland en betalen zo miljarden aan de Russische schatkist.”
Maar de president houdt ook de eigen handelsbelangen goed voor ogen, waarbij het de vraag is hoe realistisch die zijn. Trump ziet graag dat Amerikaanse gasbedrijven meer vloeibaar aardgas (lng) gaan afzetten in Europa, iets waar Rusland voor dekomende jaren ook op inzet. Vooralsnog ligt het zwaartepunt van de Amerikaanse lng-export echter in Zuid-Amerika en Azië, waar bedrijven meer gas goedkoper kunnen afzetten. De details van de sancties moeten nog bekend worden.
Waarom ligt Nord Stream 2 zo gevoelig?
De pijpleidingen (Nord Stream 2 is een aanvulling op een eerdere, parallelle Nord Stream-pijp) zorgen al jaren voor verdeeldheid binnen Europa. Tegenstanders in vooral Oost-Europa beschouwen het als een geopolitiek instrument waarmee Rusland Oost-Europese landen politiek en financieel kan afknijpen.
Nu moet Rusland nog veel gas exporteren via de pijplijn die door Oekraïne loopt. Voorstanders zien in de naar schatting 10 miljard euro kostende pijp liever een commercieel project, dat op termijn kan voorzien in een kwart van de Europese gasvraag en een schoner alternatief biedt voor vervuilende steenkool.
Hoe reageert Rusland op de sancties?
„Dergelijke stappen zullen niet zonder gepaste reactie blijven”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov maandag. Hij wilde niet zeggen welke maatregelen Moskou overweegt. De Russische Buitenlandminister Sergej Lavrov zei dat na invoering van de sancties „geen enkel land ter wereld nog zal twijfelen aan de onbetrouwbaarheid van de VS als partner”.
Kan dit gevolgen hebben voor de Nederlandse gasvoorziening?
Nederland is al ruim anderhalf jaar geen (netto)exporteur meer van aardgas. Door de aardbevingsproblemen in Groningen loopt de binnenlandse productie snel terug. In 2022 wordt de Groningse productie mogelijk al beëindigd. Dan is Nederland nog niet helemaal afhankelijk van buitenlands gas.
Op dit moment komt de helft van de Nederlandse gasproductie van de zogeheten kleine velden, die deels in de Noordzee liggen. Maar ook de productie van die kleine gasvelden neemt af, vooral omdat veel velden geleidelijk uitgeput raken.
Al met al wordt de import van aardgas elk jaar belangrijker. Vorig jaar werd voor zo’n 38 miljard kubieke meter gas gebruikt, en naar schatting zo’n 5 miljard daarvan kwam uit Rusland. Die Russische import neemt zonder meer toe, is de verwachting van experts.
Toch lijkt niemand nog nerveus. Eventuele vertraging bij Nord Stream 2 zal niet snel tot problemen in Nederland leiden. Van prijsstijgingen is geen sprake. Integendeel, door een deal vorige week tussen Rusland en Oekraïne over de doorvoer van Russisch gas, dalen de prijzen juist. Gas via Nord Stream 1 is door de nieuwe afspraken voor in elk geval vijf jaar verzekerd.
Heeft Nederland een alternatief voor Russisch gas?
Naast Rusland is ook Noorwegen een grote gasexporteur in Europa, maar qua productie zit dat land aan zijn maximum. De import van vloeibaar gas, lng, zou een beter alternatief kunnen zijn voor Russisch gas. Lng kan met tankers uit het Midden-Oosten, zoals uit Qatar, komen, en ook de Verenigde Staten – een grote producent van schaliegas – exporteren lng.
Nadeel van lng is dat het duurder is dan Russisch en Noors aardgas dat – niet vloeibaar – via pijpleidingen Nederland binnenkomt. De beschikbaarheid van lng zorgt er in elk geval voor dat Rusland de prijs van aardgas de komende jaren niet onbeperkt kan verhogen.
Hoe reageert Shell op de perikelen bij Nord Stream 2?
Shell behoort met vier andere westerse concerns tot de medefinanciers van de pijpleiding. Het olie- en gasconcern heeft een lening uitstaan van 285 miljoen dollar. Verder voorziet Shell het project van 665 miljoen dollar via een combinatie van leningen en garanties.
Het bedrijf zegt in een reactie de Amerikaanse sancties te betreuren. De pijpleiding is volgens Shell „een belangrijk project”, omdat de gasproductie in Europa afneemt. Het bedrijf bekijkt momenteel de implicaties van de Amerikaanse maatregelen. Het concern is een van de belangrijkste afnemers van Amerikaans vloeibaar gas.
Wat zijn de gevolgen voor andere Nederlandse bedrijven?
Drie Nederlandse bedrijven bouwen mee aan Nord Stream 2. Het Delftse Allseas van Edward Heerema, statutair gevestigd in Zwitserland, en baggeraars Van Oord uit Rotterdam en Boskalis uit Papendrecht.
Halverwege 2017 tekenden de baggeraars een contract voor ongeveer 250 miljoen euro. Voor dat geld zouden ze met valpijpschepen en grind de zeebodem onder de pijpleiding effenen. Overheidskredietverzekeraar Atradius DSB was bereid om de klus te dekken, maar de bedrijven zetten de kredietaanvraag niet door. De aangekondigde sancties zijn niet direct gericht tegen deze werkzaamheden, laat een woordvoerder van Van Oord weten.
Allseas wordt wel direct getroffen. Een woordvoerder laat weten dat het offshorebedrijf de werkschepen inmiddels heeft weggehaald. De sancties komen niet onverwacht. „Sinds het moment dat dit traject is gaan lopen, zijn we met de klant in gesprek over deze situatie.”
Over wat het stoppen Allseas gaat kosten, wil de woordvoerder niks zeggen. „Maar de sancties hebben veel meer gevolgen dan alleen dit werk. Als ons personeel de VS niet meer in en uit mag en wij niet meer voor Amerikaanse bedrijven kunnen werken, zoals voor ExxonMobil, dan heeft dat heel veel impact.”
Wat deed Allseas daar precies?
Allseas had de klus gekregen om twee parallelle gaspijpleidingen in de Oostzee te leggen over een lengte van 1.200 kilometer. Het bedrijf had daartoe twee van z’n grootste schepen naar de Oostzee gevaren.
Dat waren de Pioneering Spirit, met 382 meter lengte en 571 opvarenden het grootste schip ter wereld in zijn soort, en de Solitaire, dat dit record had tot de oplevering van de Pioneering Spirit in 2014. In de Duitse territoriale wateren heeft Allseas leidingen gelegd met het schip Audacia.
De sancties zijn specifiek gericht tegen het werk van Allseas. De woordvoerder: „Wat wij kunnen met deze schepen is uniek in de wereld. Als je wil dat dit project stopt, dan moet je deze sancties afkondigen.”
Inspectie van pijpen voor Nord Stream 2 in 2016. President Trump dreigde al langer met sancties tegen deelnemers aan het project.Foto Jens Buettner/EPA
NRC 23.12.2019 Acht vragen Europese deelnemers aan het omstreden Nord Stream-project krijgen te maken met Amerikaanse sancties. Waarom is het project zo omstreden?
De Amerikaanse president Trump heeft sancties aangekondigd tegen bedrijven die meewerken aan de aanleg van de gaspijpleiding Nord Stream 2 die van Rusland naar Duitsland loopt. Veel bedrijven dreigen te worden getroffen, waaronder het Nederlands-Zwitserse offshoreconcern Allseas van de Nederlander Edward Heerema.
Dat heeft inmiddels zijn werkzaamheden voor Nord Stream 2 gestaakt. Ook olieconcern Shell en baggeraars Van Oord en Boskalis zijn bij het project betrokken. Acht vragen over de sancties en de gevolgen.
1. Wat wil president Trump bereiken met de sancties?
Trump dreigt al langer met sancties tegen de Europese deelnemers aan het omstreden Nord Stream-project. Volgens de Amerikaanse president maakt Europa zich met de intensieve gasimport tot „gijzelaar” van Rusland. „Wij beschermen Duitsland, Frankrijk en al deze landen, en dan sluiten enkele landen een pijpleidingdeal met Rusland en betalen zo miljarden aan de Russische schatkist.”
Maar de president houdt ook de eigen handelsbelangen goed voor ogen, waarbij het de vraag is hoe realistisch die zijn. Trump ziet graag dat Amerikaanse gasbedrijven meer vloeibaar aardgas (lng) gaan afzetten in Europa, iets waar Rusland voor dekomende jaren ook op inzet. Vooralsnog ligt het zwaartepunt van de Amerikaanse lng-export echter in Zuid-Amerika en Azië, waar bedrijven meer gas goedkoper kunnen afzetten. De details van de sancties moeten nog bekend worden.
2. Waarom ligt Nord Stream 2 zo gevoelig?
De pijpleidingen (Nord Stream 2 is een aanvulling op een eerdere, parallelle Nord Stream-pijp) zorgen al jaren voor verdeeldheid binnen Europa. Tegenstanders in vooral Oost-Europa beschouwen het als een geopolitiek instrument waarmee Rusland Oost-Europese landen politiek en financieel kan afknijpen.
Nu moet Rusland nog veel gas exporteren via de pijplijn die door Oekraïne loopt. Voorstanders zien in de naar schatting 10 miljard euro kostende pijp liever een commercieel project, dat op termijn kan voorzien in een kwart van de Europese gasvraag en een schoner alternatief biedt voor vervuilende steenkool.
„Dergelijke stappen zullen niet zonder gepaste reactie blijven”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov maandag. Hij wilde niet zeggen welke maatregelen Moskou overweegt. De Russische Buitenlandminister Sergej Lavrov zei dat na invoering van de sancties „geen enkel land ter wereld nog zal twijfelen aan de onbetrouwbaarheid van de VS als partner”.
4. Kan dit gevolgen hebben voor de Nederlandse gasvoorziening?
Nederland is al ruim anderhalf jaar geen (netto)exporteur meer van aardgas. Door de aardbevingsproblemen in Groningen loopt de binnenlandse productie snel terug. In 2022 wordt de Groningse productie mogelijk al beëindigd. Dan is Nederland nog niet helemaal afhankelijk van buitenlands gas.
Op dit moment komt de helft van de Nederlandse gasproductie van de zogeheten kleine velden, die deels in de Noordzee liggen. Maar ook de productie van die kleine gasvelden neemt af, vooral omdat veel velden geleidelijk uitgeput raken.
Al met al wordt de import van aardgas elk jaar belangrijker. Vorig jaar werd voor zo’n 38 miljard kubieke meter gas gebruikt, en naar schatting zo’n 5 miljard daarvan kwam uit Rusland. Die Russische import neemt zonder meer toe, is de verwachting van experts.
Toch lijkt niemand nog nerveus. Eventuele vertraging bij Nord Stream 2 zal niet snel tot problemen in Nederland leiden. Van prijsstijgingen is geen sprake. Integendeel, door een deal vorige week tussen Rusland en Oekraïne over de doorvoer van Russisch gas, dalen de prijzen juist. Gas via Nord Stream 1 is door de nieuwe afspraken voor in elk geval vijf jaar verzekerd.
5. Heeft Nederland een alternatief voor Russisch gas?
Naast Rusland is ook Noorwegen een grote gasexporteur in Europa, maar qua productie zit dat land aan zijn maximum. De import van vloeibaar gas, lng, zou een beter alternatief kunnen zijn voor Russisch gas. Lng kan met tankers uit het Midden-Oosten, zoals uit Qatar, komen, en ook de Verenigde Staten – een grote producent van schaliegas – exporteren lng.
Nadeel van lng is dat het duurder is dan Russisch en Noors aardgas dat – niet vloeibaar – via pijpleidingen Nederland binnenkomt. De beschikbaarheid van lng zorgt er in elk geval voor dat Rusland de prijs van aardgas de komende jaren niet onbeperkt kan verhogen.
6. Hoe reageert Shell op de perikelen bij Nord Stream 2?
Shell behoort met vier andere westerse concerns tot de medefinanciers van de pijpleiding. Het olie- en gasconcern heeft een lening uitstaan van 285 miljoen dollar. Verder voorziet Shell het project van 665 miljoen dollar via een combinatie van leningen en garanties.
Het bedrijf zegt in een reactie de Amerikaanse sancties te betreuren. De pijpleiding is volgens Shell „een belangrijk project”, omdat de gasproductie in Europa afneemt. Het bedrijf bekijkt momenteel de implicaties van de Amerikaanse maatregelen. Het concern is een van de belangrijkste afnemers van Amerikaans vloeibaar gas.
7. Wat zijn de gevolgen voor andere Nederlandse bedrijven?
Drie Nederlandse bedrijven bouwen mee aan Nord Stream 2. Het Delftse Allseas van Edward Heerema, statutair gevestigd in Zwitserland, en baggeraars Van Oord uit Rotterdam en Boskalis uit Papendrecht.
Halverwege 2017 tekenden de baggeraars een contract voor ongeveer 250 miljoen euro. Voor dat geld zouden ze met valpijpschepen en grind de zeebodem onder de pijpleiding effenen. Overheidskredietverzekeraar Atradius DSB was bereid om de klus te dekken, maar de bedrijven zetten de aanvraag niet door. De aangekondigde sancties zijn niet direct gericht tegen deze werkzaamheden, laat een woordvoerder van Van Oord weten.
Allseas wordt wel direct getroffen. Een woordvoerder laat weten dat het offshorebedrijf de werkschepen inmiddels heeft weggehaald. De sancties komen niet onverwacht. „Sinds het moment dat dit traject is gaan lopen, zijn we met de klant in gesprek over deze situatie.”
Over wat het stoppen Allseas gaat kosten, wil de woordvoerder niks zeggen. „Maar de sancties hebben veel meer gevolgen dan alleen dit werk. Als ons personeel de VS niet meer in en uit mag en wij niet meer voor Amerikaanse bedrijven kunnen werken, zoals voor ExxonMobil, dan heeft dat heel veel impact.”
8. Wat deed Allseas daar precies?
Allseas had de klus gekregen om twee parallelle gaspijpleidingen in de Oostzee te leggen over een lengte van 1.200 kilometer. Het bedrijf had daartoe twee van z’n grootste schepen naar de Oostzee gevaren. Dat waren de Pioneering Spirit, met 382 meter lengte en 571 opvarenden het grootste schip ter wereld in zijn soort, en de Solitaire, dat dit record had tot de oplevering van de Pioneering Spirit in 2014. In de Duitse territoriale wateren heeft Allseas leidingen gelegd met het schip Audacia.
De sancties zijn specifiek gericht tegen het werk van Allseas. De woordvoerder: „Wat wij kunnen met deze schepen is uniek in de wereld. Als je wil dat dit project stopt, dan moet je deze sancties afkondigen.”
Telegraaf 23.12.2019 De aanleg van de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2, die loopt vanuit Rusland naar Duitsland via de Oostzee, moet in de tweede helft van 2020 zijn voltooid. Dat meldde een hoge Duitse ambtenaar die namens de Berlijn de coördinatie over het project heeft.
De eerder door de VS ingestelde sancties zorgen voor een vertraging van enkele maanden. Dit omdat het Nederlands-Zwitserse bedrijf Allseas na die aankondiging zijn werkzaamheden aan de pijpleiding stillegde. Met het Russisch-Duitse project was een bedrag van 10 miljard euro gemoeid. Door de beslissing van Allseas valt het project iets duurder uit.
De Amerikaanse president Donald Trump tekende eerder wetgeving, waarmee de VS strenge economische sancties opleggen aan ondernemingen die zijn betrokken bij de aanleg. Washington is tegen de pijpleiding, omdat het Kremlin daarmee meer invloed in West-Europa zou krijgen.
De Rechtbank in Den Haag bepaalde maandag 11.11.2019 dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om 56 kinderen uit kampen in Syrië terug te halen.
Het Kabinet gaat echter in hoger beroep tegen de uitspraak die Nederland verplicht zich maximaal in te spannen om de 56 IS-kinderen van Nederlandse IS-reizigersterug te halen. Dat schrijven minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) dinsdag 12.11.2019 in een brief aan de Tweede Kamer.
De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag11.11.2019 dat de Nederlandse staat een inspanningsverplichting heeft binnen veertien dagen de kinderen van vrouwen die naar IS-gebied in Syrië of Irak zijn gereisd, terug te halen. Ook als er beroep zou worden ingesteld. Deze verplichting geldt niet voor de vrouwen zelf. Het kort geding was aangespannen door 23 vrouwen die naar Syrië of Irak waren afgereisd, die samen 56 kinderen hebben.
Terughalen andere IS-vrouwen uit Syrië niet uitgesloten
Het terughalen van Nederlandse IS’ers uit kampen in Noord-Syrië wordt zeker geen gewoonte. Dat was de boodschap van de ministers Grapperhaus (Jusititie en Veiligheid) en Kaag (Buitenlandse Zaken) in de Tweede Kamer. Maar ze sluiten niet uit dat het nog een keer gebeurt. “We bekijken het van geval tot geval”, zei Grapperhaus. Ook moet de veiligheidssituatie in de regio het toestaan.
Nederland haalde vorige maand Ilham B. uit Gouda en drie kinderen naar Nederland. Tot dan toe zei het kabinet steeds dat het ophalen van IS-vrouwen en kinderen uit Syrische kampen te gevaarlijk was. Maar nu bestond de vrees dat B.’s strafzaak zou vervallen als zij niet voor een Nederlandse rechter werd gebracht. En zij mag haar straf niet ontlopen, zei Grapperhaus vanmiddag in een debat over de teruggehaalde IS-vrouw.
De minister wees erop dat het bij de vrouw uit Gouda om een specifiek geval ging. De strafrechter had sinds begin 2019 al een paar keer aangegeven dat zij echt hiernaartoe moest komen om nog berecht te kunnen worden. En vorige maand was het even iets minder gevaarlijk in het gebied waar ze in een door Koerden bewaakt kamp zat. Daar is gebruik van gemaakt, zei Grapperhaus.
Veiligheidssituatie is fragiel
Hij voegde daaraan toe dat het nog eens kan voorkomen dat een Nederlandse strafrechter verzoekt om een Syrië-ganger naar Nederland te halen. Dan zal opnieuw bekeken worden of er geen andere oplossing is, of het gebied veilig genoeg is en of de internationale betrekkingen het toelaten. En dan kan er ook een andere afweging worden gemaakt, benadrukte hij. Want de veiligheidssituatie in Syrië is “fragiel en fluïde”.
Een meerderheid van de Kamer steunt het besluit om B. naar Nederland te halen en heeft er begrip voor dat hierover pas achteraf informatie is gegeven. Onder meer de regeringspartijen VVD en CDA willen dat Syriëgangers bij voorkeur worden berecht in de Syrische regio.
Maar als het echt niet anders kan, dan kunnen ze met deze oplossing leven. Ze willen wel dat de Syriëgangers onder langdurig toezicht komen te staan en dat de Tweede Kamer regelmatig op de hoogte wordt gebracht over de stand van zaken.
Met name de PVV, Forum voor Democratie, de fractie-Van Haga en JA21 vinden het niet kunnen dat Nederland “willens en wetens terroristen naar Nederland haalt”. Zij gaan ervan uit dat hiermee een precedent is geschapen en dat er nu veel meer IS-gangers naar Nederland zullen worden gehaald.
Kamerlid Markuszower zei vanmorgen dat “we allemaal weten dat mevrouw Kaag heel graag terroristen om zich heen heeft”. Dat leidde tot een harde botsing met een groot deel van de Kamer. Ook Kamerlid Eerdmans van JA21 vond de uitspraak te ver gaan.
Met terugkeer IS’er laait debat weer op: ‘Stel je voor dat we zo zouden zijn omgegaan met SS’ers’
Met de verrassende repatriëring van IS-ganger Ilham B. en drie jonge kinderen uit een Koerdisch kamp, laait het politieke debat op. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) krijgt de volle laag, want de Syriëgangers zijn ook een heet hangijzer aan het Binnenhof.
Ze ‘verlangde’ ooit ‘naar het kalifaat’, maar wilde na jaren in een Koerdisch kamp nu vooral terug naar Nederland. Met een zeer geheime operatie van de Nederlandse overheid slaagde dat dit weekend: Ilham B. en haar twee kinderen (2 en 5 jaar) werden samen met een 12-jarig kind van andere ouders overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten.
Tot ieders verbazing, erkende haar advocaat Tamara Buruma. ,,Ik had alle hoop zo langzamerhand verloren.’’
Raqqa
Ilham vertoefde in Gouda in fanatieke kringen, jaren terug. Rond 2013 besloot ze naar het IS-kalifaat te gaan, trouwde met een Vlaamse jihadist en streek neer in Aleppo en later in IS-hoofdstad Raqqa. Daar bleef ze – ondanks kritiek en bombardementen -de extremist die ze was: ,,Dat er een raket op je huis valt, is levenservaring.’’
Later kwam ze in handen van Koerdische strijders, toen het IS-gebied werd overlopen. En de laatste jaren sleet ze dus in een kamp, waarbij het verlangen naar terugkeer naar haar geboorteland groeide.
Ophalen
Door haar terugkeer ontvouwt zich ook weer een wat weggeëbde politieke discussie. In politiek Den Haag staan partijen, ook binnen de coalitie, lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om het ‘ophalen’ van voormalig IS-strijders en sympathisanten.
Grapperhaus liep over een dun koord: D66 is juist voor terugkeer en berechting, terwijl VVD en oppositiepartijen als PVV niets willen weten voor welke repatriëring dan ook.
VVD-Tweede Kamerlid Ulysse Ellian spreekt van een ‘onbegrijpelijke actie’. ,, Mijn bloed kookt. De rechtsstaat afwijzen, democratie afwijzen, mensenrechten op grote schaal schenden, en dan wel lekker terug naar Nederland? Stel je voor dat we ooit zo zouden zijn omgegaan met SS’ers. Ongelooflijk.’’
Grapperhaus stelt voorop dat B. bij terugkeer op Nederlands grondgebied wordt aangehouden. Er loopt immers al een strafzaak tegen haar
Ook PVV-leider Geert Wilders stelt het kabinet een pittig debat in het vooruitzicht. ,,Het is onacceptabel en onaanvaardbaar dat we de vijand, islamitische IS’ers, hierheen halen. Die terreurvrouwen hebben hun recht verspeeld ooit nog voet op Nederlandse bodem te zetten.’’
Straffeloosheid voorkomen
Toch is de redenering van Grapperhaus een andere, blijkt uit zijn toelichting. Hij stelt voorop dat B. bij terugkeer op Nederlands grondgebied wordt aangehouden. Er loopt immers al een strafzaak tegen haar. De Raad voor de Kinderbescherming zal zich over de kinderen ontfermen.
Grapperhaus wil juist dat B. haar strafzaak niet ontloopt: ,,Teneinde straffeloosheid te voorkomen.’’ Ofwel: als we haar niet hadden opgehaald, was ze misschien in vrijheid op een dag het kamp uitgewandeld.
Dat is precies wat D66 prijst: ,,Goed voor de veiligheid van Nederland: deze IS-vrouwen hierheen halen, berechten en voorkomen dat ze van de radar verdwijnen.’’
Bovendien werd de overheid de afgelopen jaren meermaals door rechters aangespoord om meer te doen om IS-gangers terug naar Nederland te halen. Allereerst de kinderen die niet voor de reis hadden gekozen.
Zo werd het 12-jarige meisje dat nu terugkeert jaren geleden door haar moeder meegenomen naar Syrië, tegen de wil van de vader in. Die vader spande in Nederland een rechtszaak aan die de repatriëring in gang zette.
Maar door verschillende rechterlijke uitspraken moest de overheid ook meer doen om de vrouwen en mannen tegen wie hier in Nederland rechtszaken lopen ‘op te halen’. Zij moesten, vond het gerechtshof bijvoorbeeld, de kans krijgen om hun proces bij te wonen.
Veilig genoeg
Grapperhaus reageerde in algemene zin steeds afwijzend. De kabinetslijn was: het is te gevaarlijk die gebieden in te gaan om mensen op te halen. Pas als Koerden of Turken hen in rustig gebied overdragen, zou er actie worden ondernomen. Kennelijk was het oordeel nu dat het (veilig genoeg) kon.
Zeldzaam is het wel: in 2019 werden twee weeskinderen gerepatrieerd, vaker ontsnapten Nederlandse vrouwen uit kampen in Syrië; het afgelopen jaar zeker tien. Slechts enkelen melden zich bij een Nederlands consulaat in Turkije en werden gearresteerd. Anderen vluchtten naar een deel van Syrië waar jihadisten de baas zijn.
Ook B. vroeg sinds 2018 omwille van haar rechtszaak om terugkeer. Een rechter honoreerde dat, maar omdat Nederland geen actie ondernam, dreigde haar zaak naar de prullenbak te worden verwezen, zegt haar advocaat Buruma. ,,Ze moest worden teruggehaald, maar actie bleef uit. Dan kan het moment komen waarop wordt gezegd: kennelijk wil Nederland haar niet vervolgen en komt de zaak te vervallen.’’
B. is bovendien niet de laatste. Er zitten, volgens cijfers van inlichtingendienst AIVD, nog zo’n 45 Nederlandse mannen en vrouwen en 75 kinderen in kampen en gevangenissen.
‘Goudse IS-vrouw Ilham B. en drie kinderen opgehaald uit Syrië’
Het is niet ondenkbaar dat er straks meer Nederlandse IS-vrouwen en -kinderen vanuit Syrische detentiekampen terug worden gehaald. Het kabinet deed dat gisteren voor het eerst, om te voorkomen dat het strafproces tegen een vrouwelijke Syriëganger zou vervallen.
“Het wordt voor het kabinet nu een stuk lastiger vol te houden dat terughalen uit Syrië echt niet kan, omdat het daar te onveilig is”, zegt Bibi van Ginkel van denktank The GloCal Connection. De terrorisme- en internationaal recht-specialist acht het waarschijnlijk dat er meer IS-vrouwen zullen volgen. “Ook in andere rechtszaken tegen Nederlandse IS-vrouwen zal de rechter zeggen: dit is een vergelijkbare situatie.”
‘Nederland moet ze ophalen’
In minstens tien van dit soort strafzaken hebben verdachten een beroep gedaan op dezelfde procedure die gisteren geleid heeft tot het ophalen van Ilham B. met haar gezin. André Seebregts vertegenwoordigt met zijn advocatenkantoor tien Nederlandse vrouwen met zeker 25 kinderen in Syrische kampen.
“Als wij gelijk krijgen met die procedures, dan vervallen die strafzaken. Dan kunnen de verdachten gaan en staan waar ze maar willen en dat wil Nederland niet. Dus om dat te voorkomen, moet Nederland ze ophalen”, zegt Seebregts. De kans dat dit ook gebeurt, is volgens de advocaat groter nu het kabinet terreurverdachte B. met haar gezin heeft laten ophalen. Vandaag kwam het gezin aan in Nederland.
Grondwettelijk recht
De procedure waar het hier over gaat, is in feite een beroep op het grondwettelijke recht voor verdachten om bij hun proces aanwezig te mogen zijn. Dat heeft dus ook B. uit Gouda gedaan. Tegen haar loopt sinds 2016 een rechtszaak. Er zou een streep worden gezet door haar vervolging als de Staat geen concrete stappen zou zetten om haar terug te halen, oordeelde de rechtbank van Rotterdam in februari.
De rechter vond het onredelijk de vervolging voort te zetten als Nederland geen moeite zou doen om haar terug te halen. Bij een streep door het strafproces zou terreurverdachte B. nooit meer berecht kunnen worden voor haar daden. “Ik denk dat het OM hier echt zorgen over heeft gehad”, zegt Van Ginkel. Want ook bij de rechtszaken tegen tientallen andere IS-vrouwen zou dit kunnen gebeuren, zoals advocaat Seebregts al aangaf.
Kabinet: uitzonderlijke gelegenheid
Het demissionaire kabinet is altijd tegenstander geweest van het ophalen van vrouwelijke Syriëgangers en hun kinderen. Het hoofdargument: het zou er te onveilig zijn voor Nederlandse ambtenaren. Maar nu deed zich “een uitzonderlijke gelegenheid voor om de verdachte en haar twee kinderen over te brengen naar Nederland”, legt justitieminister Grapperhaus uit in een Kamerbrief. Verdere details geeft het kabinet niet.
Buruma zegt tegen de NOS dat ze nog geen contact met B. heeft gehad. “Maar dit is natuurlijk iets waar we ons al ruim drie jaar heel actief voor in hebben gezet”, zegt ze. “Om haar in Nederland een strafzaak te kunnen laten hebben en laten bijwonen. En dat dat nu eindelijk toch plaatsvindt, terwijl we eigenlijk de hoop al hadden opgegeven, is heel goed nieuws. Het is toch wel een verrassing, omdat Nederland dit natuurlijk eigenlijk al veel eerder had kunnen doen en zich daar telkens zo tegen verzette.”
Syriëgezant De Bont: ‘We zijn hier om de wet uit te voeren’
De discussie over het terughalen van Syriëgangers en hun kinderen is al jaren een heet hangijzer in Nederland. Meer conservatieve partijen als VVD en PVV zijn faliekant tegen. De gezinnen zouden het recht om terug te keren hebben verspeeld en vanwege radicalisering een gevaar vormen voor de samenleving.
Ook de Jezidi-gemeenschap in Nederland spreekt zich uit tegen de komst van IS-vrouwen. “De IS-vrouwen waren erger dan de strijders”, zei een slachtoffer tegen de NOS. Ze hoopte dat de IS aanhangers in Syrië en Irak worden berecht en nooit meer vrijkomen.
Meer progressieve partijen zoals D66 en GroenLinks vinden juist dat berechting in Nederland veiliger is. Ze verwijzen daarbij onder meer naar een uitgelekte memo van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Daarin stond dat het beter is om in Nederland toezicht te houden op IS-kinderen, omdat de kans anders groot is dat ze radicaliseren en vervolgens terugkeren.
Kinderen
En mensenrechtenorganisaties hameren er al jaren op dat de kinderen niets verkeerd hebben gedaan en het recht hebben om naar Nederland te komen. Ook de kinderombudsvrouw roept al jaren op om de kinderen uit het voormalige IS-kalifaat terug te halen.
Momenteel zitten er zo’n 75 kinderen met een of twee Nederlandse ouders vast in gevangeniskampen in Syrië. De AIVD schrijft dat er ook 45 volwassenen vastzitten, maar onduidelijk is hoe veel vrouwen dat zijn. De leefomstandigheden in de kampen zijn volgens mensenrechtenorganisaties erbarmelijk.
De Nederlandse Syriëganger Ilham B, uit Gouda is door Nederland uit het noorden van Syrië opgehaald. Dat meldt de NOS, op basis van haar advocaat. Ook zijn haar twee kinderen meegenomen, samen met een derde kind waarvan nog niet bekend is wie de ouders zijn.
Ze verbleven in een Koerdisch gevangenenkamp. De Nederlandse Syriëgezant Emiel de Bont en ten minste één Nederlandse vertegenwoordiger van het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn in Qamishli, bij de Turkse grens. De Nederlanders worden nu overgebracht naar de Iraakse stad Erbil, waar een Nederlands consulaat is.
Op een persconferentie nam De Bont het woord. ‘Wij zijn hier met een duidelijk mandaat, om een kleine groep Nederlanders op te halen’, zei hij. Hij verwees naar uitspraken in rechtszaken die het ophalen van de Nederlanders mogelijk maakt.
‘Onacceptabel en onaanvaardbaar’
De Syrische Koerden hadden de overdracht van ‘IS-burgers aan de Nederlandse autoriteiten’ vrijdag aangekondigd. Dat leidde tot bezorgde reacties in de Tweede Kamer. ‘Als dit waar is hebben Kaag en Grapperhaus een groot politiek probleem’, twitterde PVV-leider Geert Wilders. ‘Het is onacceptabel en onaanvaardbaar dat we de islamitische vijand van ISIS hierheen halen.’ CDA-Kamerlid Anne Kuik wil ‘zo snel mogelijk opheldering’.
Tijdens de Syrische burgeroorlog trokken ook buitenlanders naar Syrië om zich aan te sluiten bij Islamitische Staat. De Koerden hebben veel van die Syriëgangers gevangengenomen toen het ‘kalifaat’ van IS instortte. De Koerdische autoriteiten hebben buitenlandse overheden opgeroepen om hun burgers te repatriëren, maar veel landen voelen daar weinig voor. De ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken willen zaterdag geen commentaar geven op de zaak.
‘Dit had veel eerder gemoeten’
De advocate van Ilham B., Tamara Buruma, zegt tegen de NOS blij te zijn dat Nederland ‘eindelijk verantwoordelijkheid neemt’, nu haar cliënte uit Syrië is gehaald. ‘Het is zeer betreurenswaardig dat iemand die zich al zo vroeg heeft gemeld bij de Nederlandse autoriteiten, hier zo lang op moest wachten. Dit had veel eerder gemoeten, maar ik ben toch blij dat het nu is gebeurd’, zegt Buruma.
Ze zegt al drie jaar bezig te zijn om Ilham B. in Nederland te krijgen. De Goudse B. wordt sinds maart 2016 in Nederland vervolgd omdat ze naar het kalifaat reisde en zich aansloot bij terreurorganisatie IS. Ze kan niet bij verstrek worden veroordeeld, omdat ze bij de zitting aanwezig wil zijn.
Politieke vragen in Gouda
Het CDA in Gouda heeft zaterdag meteen schriftelijke vragen gesteld aan het college van burgemeester en wethouders (B&W). De partij wil weten of het gemeentebestuur ook vindt ‘dat er geen automatisme kan zijn om personen, die bewust hebben gekozen voor het kalifaat, terug te laten keren in de Goudse samenleving’. Ook wil het CDA onder meer weten of er veiligheidsrisico’s zijn en hoe het college daar mee om zal gaan.
‘Als CDA Gouda willen we dat we in Gouda veilig kunnen leven met Gouwenaars die zich inzetten voor onze stad’, zegt de fractie. ‘Als je bewust weggaat en aansluit bij een gruwelijk regime dat zich keert tegen alle vrijheden die we kennen in onze samenleving dan past dat niet meer.’
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft contact met de Turkse autoriteiten over een 25-jarige Nederlandse Syriëganger. Zij meldde zich recent met haar zoontje bij het Nederlandse consulaat in Istanbul.
Hoewel het ministerie geen mededelingen over de identiteit van de vrouw doet, gaat het volgens ingewijden om Angela B.
AD 05.01.2021
B. vertrok in 2014 vanuit Soesterberg naar het ‘IS-kalifaat’ in Syrië. Ze trouwde er met een Portugese jihadist en kreeg in het kalifaat twee kinderen; een dochter en zoon. Haar dochter is inmiddels overleden, net als haar eerste man. Daarna zou ze zijn hertrouwd met een andere Portugese jihadist, schrijft het AD. Ze bleef tot de val van IS in 2019 in het kalifaat.
Juist de meest radicale Nederlandse jihadvrouwen wisten te ontsnappen uit gevangenenkamp Al Hol in Syrië. Nu vindt de eerste haar weg naar ons land. Het is de vraag of we hier raad weten met de meest gehaaide bruiden van terreurorganisatie IS, waaronder Angela B., die zich momenteel opmaakt om hierheen te komen.
Zo vrezen experts dat er op de nieuwe, kleine terreurafdeling voor vrouwelijke gevangenen in Zwolle onvoldoende mogelijkheid is om de extremistische vrouwen te scheiden van degenen die wél van hun meest radicale denkbeelden af lijken te zijn. Volgens het ministerie van Justitie en Veiligheid is die ruimte er wel. Bronnen melden dat het er op lijkt dat de meest geharde vrouwen onlangs uit gevangenenkamp Al Hol wisten te ontsnappen, om vervolgens neer te strijken in de stad Idlib, vlakbij de Turkse grens. Daar zou een groep van zo’n vijftien Nederlandse vrouwen verblijven.
Ook Angela B. bleef IS trouw, maar meldde zich deze week toch bij een consulaat in Turkije na een verblijf in het Syrische Idlib. Daar zitten ook andere Nederlandse vrouwen die het – veelal met geld uit ons land – lukte om weg te komen uit de kampen. Samir A., in Nederland al jaren geleden veroordeeld voor terrorisme, zamelde het geld in en sluisde het door om smokkelaars van te betalen. Eén van de vrouwen die daar verblijft, plaatste op haar Facebookaccount een filmpje van Syrië, dat zwart kleurt als de vlaggen van IS. ‘Oh God, geef ons de dagen terug’, staat erbij.
De Nederlandse vrouw heeft zich deze week gemeld bij het Nederlandse consulaat in de Turkse stad Istanbul. Het gaat om ‘jihadbruid’ Angela B.
Dat bevestigen ingewijden aan ANP na berichtgeving van diverse media. Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil alleen zeggen dat zich een 25-jarige, Nederlandse vrouw met een zoontje bij het consulaat heeft gemeld.
In Turkse detentie
De vrouw zit momenteel in Turkse detentie. Waarschijnlijk zullen de Turkse autoriteiten haar uitzetten, wat zou betekenen dat ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland komt.
Het kabinet zegt al jaren geen Syriëgangers op te halen uit het strijdgebied, omdat het daar te gevaarlijk is. Maar nu B. zich heeft gemeld bij een Nederlandse diplomatieke post, verandert dat de zaak.
Kamp Al-Hol
Een jaar geleden filmde een ploeg van Sky News in het kamp. Uit de reportage valt op te maken dat het radicale gedachtengoed van IS daar nog voortleeft:
Het is niet de eerste keer dat een vrouwelijke Syriëganger terug naar Nederland komt. Vorig jaar december kwam een 28-jarige vrouw uit Gouda terug. Zij werd bij aankomst direct aangehouden, haar kind van 4 werd overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Ontsnapt uit Al Hol
B. kwam na de val van IS terecht in het overvolle gevangenkamp Al Hol. In de zomer ontsnapteze met een groep Nederlandse IS-vrouwen uit dat kamp, mogelijk met hulp van mensensmokkelaars. Journalist Sinan Can sprak haar vorig jaar in Al Hol voor zijn documentairereeks De Lokroep. In dat gesprek zei B. te begrijpen dat mensen in Nederland niet staan te wachten op haar terugkeer. “Maar waarom moet de jeugd van mijn zoon worden afgenomen, terwijl het leven mijn dochter al is afgenomen?”, zei ze.
Als B. door Turkije wordt uitgezet, vliegt ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland. Daarna wordt ze direct opgepakt, vergelijkbaar met de vrouwen die begin deze maand werden aangehouden op Schiphol en de 28-jarige vrouw uit Gouda die bijna een jaar geleden terugkeerde. Haar kind van 4 werd toen overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Het standpunt van het kabinet is nog altijd dat IS-strijders in de regio berecht moeten worden. Vooral VVD en CDA blijven tegen terugkeer. Wat de kinderen betreft moet het kabinet dat beleid aanpassen, vind de rechter in Den Haag. De meeste kinderen zijn nog onder de twaalf jaar oud en hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit.
08.02.2020
Uitspraak rechter in Nederland
Ze leven in een acute noodsituatie, onder erbarmelijke omstandigheden. Nederland moet binnen twee weken er daarom alles aan doen om 56 IS-kinderen terug te halen, zo oordeelde de rechter maandag 11.11.2019 in een kort geding.
Telegraaf 30.12.2019
Hoe nu verder?
Telegraaf 10.07.2020
AD 26.06.2020
Telegraaf 22.06.2020
Oproep VN terugkeer Syriëganger
De Verenigde Naties doen een dringend beroep op landen hun landgenoten op te halen die vastzitten in kampen in het door Koerden gecontroleerde noordoosten van Syrië. Het gaat vooral om kinderen en vrouwen van gesneuvelde of gevangen strijders van de radicaalislamitische IS. Onder hen zijn ook Nederlanders.
De zogenoemde Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens van de VN, Michelle Bachelet, wijst op de benarde situatie in de overvolle kampen. Ook vreest ze voor extra problemen door het coronavirus.
De oproep komt een dag na berichten dat Frankrijk opnieuw een groep IS-kinderen uit Syrië heeft opgehaald. Vorig jaar namen de Fransen ook twee Nederlandse IS-weeskinderen mee.
De Franse regering heeft inmiddels meerdere kinderen van radicaal-islamitische IS-strijders opgehaald uit het noordoosten van Syrië en naar Frankrijk gebracht, laat het ministerie van Buitenlandse Zaken weten in een verklaring. De kinderen zaten in een kamp in Noordoost-Syrië.
Volgens het Franse Centrum voor Analyse van Terrorisme (CAT) zijn niet alle kinderen wees, maar hebben moeders toestemming gegeven om de kinderen naar Frankrijk te brengen.
Het gaat om kinderen van Franse IS-strijders die zijn gedood of in de gevangenis zitten. Dat zegt een Frans analysecentrum voor terrorisme (CAT) te hebben vernomen.
Een deel van de IS-kinderen is wees. Bij de anderen zouden de moeders toestemming hebben gegeven voor de repatriëring, die zondagochtend zou zijn geweest. De kinderen zaten vast in kampen van de Koerden. De regering in Parijs noemde de teruggebrachte kinderen erg jong en kwetsbaar. De moeders zouden niet naar Frankrijk mogen.
Frankrijk repatrieert al langer IS-kinderen uit de kampen in het noordoosten van Syrië. Vorig jaar werden ook Nederlandse kinderen door de Franse overheid teruggehaald.
Het Nederlandse kabinet is niet van plan de kinderen terug te halen. Wel liet minister Grapperhaus van Justitie vorige week weten dat hij kijkt naar het repatriëren van “individuele gevallen”, zoals Syriëganger Ilham B. Naar verluidt zitten er deze keer geen Nederlandse kinderen bij.
AD 19.06.2020
Meer tijd
De rechter heeft het kabinet een half jaar langer de tijd gegeven om een Syriëganger naar Nederland terug te halen en hier te berechten. Volgens de NOS gaat het om de Goudse Ilham B. die zich aansloot bij terreurgroep Islamitische Staat (IS).
De vrouw wordt nu vastgehouden in een kamp in Noord-Syrië. De rechter bepaalde in februari dat de zaak stopgezet werd als de vrouw niet voor 2 juni in Nederland zou zijn.
AD 30.12.2019
AD 15.11.2019
Hoe groot is de kans dat de kinderen over twee weken in Nederland zijn?
Niet heel groot. Met name omdat er nog tal van zaken opgelost moeten worden voordat de kinderen daadwerkelijk teruggehaald kunnen worden. Zo is het kort geding aangespannen door 23 IS-vrouwen. Zij willen ook gerepatrieerd worden. Dat maakt de zaak aanzienlijk complexer. Nederland hoeft de vrouwen namelijk niet terug te halen, zo oordeelde de voorzieningenrechter. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie”.
AD 11.01.2020
AD 06.12.2019
Het vonnis van de rechter:
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Volgens de advocaten van de vrouwen willen de Koerdische milities de kinderen alleen niet scheiden van hun moeders. Als dat klopt, moet Nederland ook pogen de vrouwen terug te halen, aldus de rechter. Dat druist in tegen het kabinetsbeleid. Het kabinet wil dat Nederlandse IS’ers in de regio zelf berecht worden. Daardoor lijkt de zaak enkel in een stroomversnelling te kunnen komen als de Koerdische milities óf het kabinet op korte termijn radicaal wijzigt van standpunt.
Hoe verloopt het terughalen in de praktijk?
De kinderen moeten, eventueel met hun moeders, worden opgehaald uit overvolle detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Volgens de Nederlandse Staat is dat onveilig gebied, waar Nederland geen zeggenschap heeft. Om die reden wil Nederland enkel IS’ers repatriëren als ze zich hebben gemeld bij een Nederlandse ambassade of consulaat.
De Amerikanen hebben aangeboden te helpen met de repatriëring van Nederlanders in de Syrische kampen. Een hulpverzoek neerleggen bij de VS zou onder de “inspanningsverplichting” kunnen vallen die door de rechter aan de Staat is opgelegd. Hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat die term juridisch alleen niet heel streng is. “Er is geen resultaatverplichting. Daarom is er bijvoorbeeld ook geen dwangsom opgelegd.”
Telegraaf 26.11.2019
Verder benadrukt de rechter dat Nederland geen “substantiële veiligheidsrisico’s” hoeft te nemen bij het terughalen. De inspanningsverplichting is op die manier breed te interpreteren en het is volgens Schilder moeilijk te controleren of Nederland zich voldoende heeft ingespannen de kinderen terug te halen. “De rechter zal zich daar niet snel aan willen branden, omdat hij niet op de stoel van de politiek wil zitten.”
AD 23.11.2019
AD 23.11.2019
Is de uitspraak definitief?
Nee. De Staat kan net als in soortgelijke zaken in België en Duitsland nog in hoger beroep. De uitspraak verdeelt de politiek. Als het aan de VVD ligt wordt er hoe dan ook doorgeprocedeerd en het CDA noemt de uitspraak “risicovol”, terwijl hun coalitiepartners D66 en ChristenUnie juist tevreden reageren. Premier Rutte liet enkel weten de uitspraak “te bestuderen”.
AD 22.11.2019
‘Volstrekt unieke zaak’
“Volstrekt uniek”, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens hem zal het verloop van de zaak belangrijk zijn voor soortgelijke zaken in de toekomst. “Mensen vroegen me vooraf ook wat ik verwachtte van de uitspraak. Ik had werkelijk geen idee. Er is geen precedent.”
Nederland haalde eerder al wel twee weeskinderen van IS’ers terug uit het noordoosten van Syrië. Maar dat was met hulp van Frankrijk en daarbij waren verder geen volwassenen IS’ers bij betrokken. In Duitsland en België oordeelden rechters eerder ook al dat IS-kinderen opgehaald moeten worden, inclusief moeders. In beide landen is de Staat in hoger beroep gegaan.
Als er hoger beroep wordt aangetekend, is de kans sowieso klein dat de kinderen op korte termijn worden teruggehaald. “En als ze dan doorgaan tot de Hoge Raad ben je zo jaren verder”, zegt hoogleraar Schilder. Over het terughalen van IS’ers is veel discussie onder experts.
Turkije stuurt de IS-strijders terug
Turkije begon maandag 11.11.2019 met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Zo luidt althans het dreigement van de Turkse minister van Binnenlandse Zaken.
Wat betekent deze aankondiging voor Nederland?
Vijf vragen;
Komen polderjihadisten nu massaal terug?
Nee. Ten eerste is het nog afwachten of Turkije de daad bij het woord voert. Ten tweede leek de minister met name te doelen op IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië, tijdens de militaire operatie daar. Onbekend is of daar Nederlanders bij zitten.
Er zitten wel Nederlandse Syriëgangers in een Turkse cel, maar dat is slechts een handvol. Loes F. uit Geleen en Souad D. uit Franeker zijn twee jihadvrouwen die al langer in de cel zitten en terug willen. Ook Xaviera Rose-Claire S. uit Apeldoorn zit vast in Turkije. Ruim een week geleden meldden zich nog twee Nederlandse vrouwen bij de Nederlandse ambassade in Ankara, in de hoop terug te keren. In totaal gaat het om naar schatting een zevental Nederlandse jihadisten, onder wie ook twee of drie mannen.
Er zijn al eerder nederjihadisten overgevlogen uit Turkije naar Nederland. Reda N. en Oussama A. kwamen met een gewoon lijnvliegtuig, maar onder begeleiding van de marechaussee. Na aankomst op Schiphol werden ze aangehouden en afgevoerd naar de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
En wat als hun paspoort is afgepakt?
Een van de twee dames die zich een week geleden meldden op de Nederlandse ambassade, heeft alleen nog maar de Marokkaanse nationaliteit. Dat betekent echter niet dat ze niet teruggestuurd kan worden naar Nederland. Wel dat ze, als ze is berecht en haar straf heeft uitgezeten, het land uit wordt gezet.
Wat voor straffen krijgen ze hier?
De straffen voor vrouwen komen neer op zo’n anderhalf tot twee jaar cel. Voor mannen, van wie de kans veel groter is dat ze hebben gevochten of zich schuldig hebben gemaakt aan gruwelen, is een jaar of zes de norm. Vorig jaar kreeg de Utrechtse strijder Oussama A. 7,5 jaar omdat hij had gesold met het lijk van een IS-slachtoffer. Zijn vriend Reda N. kwam er vanaf met 4,5 jaar omdat bij hem hard bewijs ontbreekt dat hij gruweldaden heeft begaan.
En hoeveel IS’ers zitten er nog aan te komen?
Voor Nederland is de flinke groep IS- vrouwen in de Koerdische kampen in Noord-Syrië van groter belang dan die nu al in een Turkse cel zitten. Het gaat om zo’n vijftien mannen en veertig vrouwen plus tegen de honderd kinderen met een Nederlandse link. Het kabinet staat onder steeds grotere druk om hen terug te halen naar Nederland. Maandag 18.11.2019 doet de kortgedingrechter daarover uitspraak.
AD 20.03.2021 Het gerechtshof oordeelde dat ons land niet verplicht is Nederlandse kinderen uit Syrië te halen. De Hoge Raad bevestigde dit. Er wordt niet gedacht aan de belangen van de kinderen, stelt Mirjam Blaak.
De Belgische regering besloot begin deze maand dat ze de kinderen van IS-strijders tot 12 jaar gaan terughalen naar België. Dat is goed nieuws.
Tientallen Nederlandse kinderen zitten ook vast in de Syrische kampen. De Nederlandse overheid weigert echter om deze kinderen op te halen. De rechtbank oordeelde dat Nederland zich hiervoor moet inspannen, maar het hof oordeelde vervolgens dat de Nederlandse overheid deze verplichting niet heeft. De uitspraak van het hof werd door de Hoge Raad bevestigd. Defence for Children vindt dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de rechten en belangen van deze kinderen. Wij vinden dat onze overheid wel degelijk de plicht heeft om deze kinderen te beschermen nu hun ouders dit niet kunnen.
Voor de heel jonge kinderen geldt vaak dat hun ouders hen niet kunnen beschermen
In twee recente zaken stelde het VN-Kinderrechtencomité vast dat landen de verplichting hebben om de mensenrechten van minderjarige onderdanen in de Syrische kampen te beschermen, ondanks het feit dat deze kampen onder controle staan van een niet-statelijke gewapende groep. Wij vinden dat de Nederlandse overheid deze verplichting niet nakomt. In het VN-Kinderrechtenverdrag staat dat de overheid de taak heeft om kinderen te beschermen als hun ouders dat niet kunnen of willen.
Voor de vaak nog heel jonge kinderen in de kampen geldt dat hun ouders hen niet kunnen beschermen. De overheid heeft, naast de juridische verplichting, ook de morele plicht er alles aan te doen om deze kinderen in veiligheid te brengen. Dat geldt óók als kinderen door hun ouders in een onveilige situatie zijn gebracht.
Als ouders op Nederlandse bodem hun kinderen in een onveilige situatie brengen, aarzelen we toch ook niet om in te grijpen en de kinderen te beschermen? Het terughalen van de kinderen is mogelijk. Andere landen gingen ons al voor. Bovendien zijn we voorbereid op de terugkomst van de kinderen.
De Raad voor de Kinderbescherming heeft terugkeerplannen opgesteld waarin staat waar de kinderen gaan wonen en welke zorg en behandeling worden ingezet. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de overheid de afgelopen jaren achterover heeft geleund en niets heeft gedaan. Deze kinderen hebben geen tijd meer om te wachten.
Het leven en de ontwikkeling van de kinderen staan op het spel. We doen dan ook een noodoproep aan de formerende partijen: neem dit onderwerp mee in het formatieakkoord en haal deze kinderen op!
Mirjam Blaak is directeur van Defence for Children.
AD 26.02.2021 Na jaren juridisch getouwtrek hebben de hoogste rechters in Engeland bepaald dat de Londense ‘IS-bruid’ Shamima Begum niet naar het land mag terugkeren om haar zaak te bepleiten. De nu 21-jarige vertrok zes jaar geleden naar het ‘kalifaat’ van Islamitische Staat langs de rivier de Eufraat. In 2019 nam de regering haar de Britse nationaliteit af.
Na de ineenstorting van het schrikbewind van IS in Syrië en Irak verbleef Begum in gevangeniskampen waar ze heeft geprobeerd het afnemen van haar Britse nationaliteit en het verbod terug te keren aan te vechten. De opperrechters lijken daar nu eindelijk een punt achter te hebben gezet. Volgens Britse media zijn ze niet alleen bezorgd over de bedoelingen van Begum, maar vrezen ze ook dat een heleboel jihadisten ook zouden terugkomen, als Begums poging was geslaagd.
Begum trouwde kort na aankomst in de Syrische stad Raqqa met de Arnhemse IS-strijder Yago Riedijk. Ze heeft daarom ook met de gedachte gespeeld naar Nederland te gaan. Begum kreeg drie kinderen die allemaal zijn overleden. Voor zover bekend zitten beiden opgesloten in het noordoosten van Syrië, dat door Koerden wordt beheerst.
De Britse regering ontnam haar het staatsburgerschap in 2019, nadat een journalist haar in een Koerdisch gevangenenkamp vond. De regering zei dat ze wel recht had op de Bengaalse nationaliteit, omdat haar ouders uit Bangladesh komen. Als dat niet het geval was geweest, had de regering haar niet de Britse nationaliteit kunnen ontnemen omdat iemand niet zonder nationaliteit mag komen te zitten, volgens de Britse wet.
Begum en haar advocaten hebben de Bengaalse optie aangevochten. En de voormalige jihadiste wilde toestemming om naar Engeland terug te keren om de nationaliteit terug te krijgen. Haar advocaten zeggen dat ze de zaak niet goed hebben kunnen voorbereiden, omdat ze haar amper hebben kunnen spreken. Zij mag geen telefoons gebruiken zolang ze vastzit in het kamp. De vrouw wordt door de Britse inlichtingendienst MI5 nog steeds gezien als bedreiging voor de Britse samenleving, vanwege haar eerdere toewijding aan IS.
Riedijk
De Nederlandse jihadist Yago Riedijk (26) verklaarde in maart 2019 dat hij Syrië niet verlaat zonder zijn vrouw. Het IS-stel vertrok enkele weken geleden uit de restanten van het kalifaat en gaf zich over aan Koerdische strijders. Begum, die als 15-jarig schoolmeisje uit Groot-Brittannië vertrok, zit nu vast in een speciale afdeling voor IS-vrouwen in een vluchtelingenkamp in Noord-Syrië. Riedijk zit in een Koerdische gevangenis in hetzelfde gebied. Hij is in Nederland al bij verstek tot zes jaar cel veroordeeld, omdat hij zich had aangesloten bij een terroristische organisatie.
,,Ik wil terug naar Nederland. Dat is mijn droom, dat ik gewoon mijn kind kan opvoeden in Nederland. Maar mijn vrouw en kind achterlaten in Syrië, dat wil ik niet’’, zei de Arnhemmer destijds in een interview met deze krant. Dat vond plaats in een kantoor van de Koerdische autoriteiten, waar hij vanuit de gevangenis naartoe was gebracht.
NU 07.01.2021 De Nederlandse Angela B., die in 2014 naar Syrië vertrok, is dinsdag aangehouden op Schiphol. De 25-jarige vrouw uit Soest heeft vermoedelijk deelgenomen aan de gewapende strijd in Syrië, zo meldt het Openbaar Ministerie (OM) donderdag.
Justitie verdenkt B. van deelname aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van terroristische misdrijven.
Volgens het OM verbleef B. sinds de zomer van 2014 in het strijdgebied van Islamitische Staat (IS). In Syrië trouwde ze met een Portugese IS-strijder en met hem kreeg ze twee kinderen. Haar man en een van de kinderen zijn omgekomen, aldus het OM.
Na de val van het kalifaat van IS in 2019 kwam B. in het vluchtelingenkamp Al Hol in het noordoosten van Syrië terecht. Haar driejarige dochter overleed in dat kamp. Dat kwam doordat het meisje tijdens de vlucht uit het strijdgebied door een granaatscherf was getroffen.
Samen met haar driejarige zoontje meldde B. zich eind vorig jaar bij de Nederlandse ambassade in Istanboel. Dinsdag vlogen ze onder begeleiding van de marechaussee terug naar Nederland.
B. zit momenteel vast. De kinderbescherming heeft zich ontfermd over haar kind.
Het kabinet zegt al jaren geen Syriëgangers op te halen, omdat het in het strijdgebied te gevaarlijk is. Dat B. zich bij een Nederlandse diplomatieke post meldde, veranderde de zaak.
NOS 07.01.2021 Syriëganger Angela B. is terug in Nederland. Bij aankomst op Schiphol is de 25-jarige B. aangehouden en vandaag is haar hechtenis met twee weken verlengd, meldt het Openbaar Ministerie.
B. vertrok in 2014 vanuit Soesterberg naar het strijdgebied in Syrië om zich aan te sluiten bij de terroristische organisatie Islamitische Staat. Ze trouwde er met een strijder en kreeg een dochter en een zoon. De dochter is inmiddels omgekomen, net als haar man.
Na de val van IS kwam B. terecht in een gevangenenkamp, waaruit ze afgelopen zomer met een groep Nederlandse IS-vrouwen ontsnapte, waarna ze in Turkije terechtkwam. Onlangs meldde ze zich met haar 3-jarige zoon bij het Nederlandse consulaat in Istanbul.
Kinderbescherming
Dinsdag is B. onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland gevlogen, waar ze is aangehouden op verdenking van deelname aan een terroristische organisatie en het voorbereiden van terroristische misdrijven. Haar zoontje is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
De Soesterbergse is onder meer bekend van de documentairereeks De lokroep, waarin journalist Sinan Can vorig jaar met haar sprak. Ze ontkende daarin deelname aan de IS-strijd. Wel zei ze het te begrijpen als Nederlanders niet zitten te wachten op haar terugkeer.
Telegraaf 07.01.2021 Een 25-jarige vrouw uit Soest is op Schiphol aangehouden op verdenking van deelname aan een terroristische organisatie en voorbereiden van terroristische misdrijven. Het Openbaar Ministerie vermoedt dat zij heeft deelgenomen aan de gewapende strijd in Syrië. De rechter-commissaris in Rotterdam heeft de vrouw donderdag voor twee weken in bewaring gesteld.
De vrouw zou vanaf augustus 2014 in het strijdgebied van Islamitische Staat zijn geweest. Na aankomst in Syrië trouwde ze met een IS-strijder en kreeg met hem twee kinderen. Haar man en een van de kinderen zouden zijn omgekomen, aldus het OM.
De vrouw meldde zich eind vorig jaar met haar 3-jarige zoontje bij het Nederlandse consulaat-generaal in Istanbul. Zij is dinsdag onder begeleiding van de Koninklijke Marechaussee naar Nederland gevlogen en vervolgens aangehouden. Haar kind is door de Raad voor de Kinderbescherming ondergebracht op een veilige plek.
AD 05.01.2021 Een grote groep Nederlandse IS-vrouwen ontsnapte de afgelopen maanden uit Syrische detentiekampen. Sommigen keren terug naar Nederland, andere blijven in jihad-gebied. Voor het eerst vertelt een van hen: ,,Waarom zou ik terugkomen? Dan ga ik de gevangenis is.”
Hoe je ontsnapt uit een kamp waar duizenden (ex)leden van een van ‘s werelds meest beruchte terreurgroepen worden vastgehouden? Vrij klassiek: ,,We moesten met drie vrouwen en zes kinderen in een kleine opslagruimte van een auto kruipen. Heel ongemakkelijk, maar we deden alles om het kamp uit te komen.” De Koerdische bewakers merkten haar en de anderen niet op. Of waren betaald om ze niet op te merken.
En zo glipte een Nederlandse bekeerlinge detentiecentrum Al Hol uit. De twintiger vertelt nu haar verhaal, op voorwaarde van anonimiteit, nadat deze krant contact wist te leggen. Haar naam is bij de redactie bekend en staat op de sanctielijst terrorisme.
Ze is een van ongeveer vijftien Nederlandse IS-vrouwen die de afgelopen maanden zijn ontsnapt uit detentiekampen in noordoost-Syrië. Daar worden al jarenlang duizenden Europese ‘jihadbruiden’ en hun kinderen vastgehouden door de Koerden, die de macht hebben in het gebied.
De vrouwen werden naar de kampen gebracht nadat het kalifaat van IS instortte. Europese landen willen de vrouwen niet helpen bij terugkeer, ze maakten immers jarenlang onderdeel uit van een terroristische groepering. Honderden vrouwen nemen daarom het heft in eigen handen en gaan er zelf vandoor.
De Nederlandse is jaren geleden naar Syrië vertrokken ‘omdat ze zich afgewezen voelde door de Nederlandse samenleving’. ,,Toen ik me bekeerde en besloot mijn lichaam te bedekken, kreeg ik vaak rotopmerkingen. Soms werd op me gespuugd. Terwijl ik gewoon een student was die wou afstuderen en gaan werken. Ik denk dat die afkeer mij er toe aanzette te vertrekken.”
In Syrië woont ze eerst in Homs, later in Raqqa, de hoofdstad van het kalifaat. Ze krijgt er in 2017 een dochter, haar man komt om in de strijd. Als Raqqa valt, trekt ze met haar nieuwe man mee naar Baghuz, de stad die als laatste stukje kalifaat overblijft. ,,Daar vlogen de kogels je letterlijk om de oren.” Als IS ook die stad prijs moet geven, wordt ze afgevoerd naar een detentiekamp. Daar laat ze zich scheiden van haar tweede man.
Over haar tijd in het kalifaat zegt ze: ,,Wij vrouwen kregen niet veel mee van het geweld.” Het is het verhaal dat vrijwel alle IS-vrouwen vertellen: wij waren huisvrouwen, zorgen voor de kinderen en het eten, de gruwelijkheden van IS gingen aan ons voorbij.
Over haar tijd in het detentiekamp vertelt ze meer: ,,De omstandigheden waren erbarmelijk. Er was tekort aan water in de zomer en aan gas voor de kachels in de winter. Kinderen waren ondervoed, er was geen medische zorg. We leefden continu in angst, er was geschreeuw, er werd geschoten.”
Na een aantal maanden begint ze aan haar ontsnapping. Daarvoor is dan al een levendige ‘handel’ in het kamp. ,,De nummers van smokkelaars gingen rond.” Vrouwen leggen via (verboden) telefoons contact met IS-sympathisanten of familie. ,,Ik ben online gaan bedelen om geld, via Instagram, Facebook, Telegram en kreeg contact met iemand in Idlib (een plaats in het noordwesten van Syrië, red). Hij kon me helpen. Omdat hij kon onderhandelen met de smokkelaar, werd het goedkoper. Ik heb ongeveer 10.500 dollar (8600 euro) moeten betalen.”
De smokkelaar zegt haar met haar dochter ‘s ochtends vroeg naar de markt in het kamp te komen. In de bergingsruimte van de auto wordt ze uit Al Hol gesmokkeld, naar de plaats Al-Hassaka, een kilometer of 40 verderop. ,,Daar werden we in een verborgen ruimte in een vrachtwagen gestopt.
Na een paar uur moesten we midden in de nacht overstappen op een bootje, en kwamen we aan in Manbij. Vanuit daar zijn we met een motor naar Jarablus gereden waar we van huis naar huis zijn gebracht. Ik denk dat ik wel twintig huizen in vijf dagen heb gezien. Uiteindelijk zijn we een rivier overgestoken en in een auto naar Idlib gereden.”
De regio Idlib is het laatste gebied in Syrië dat nog niet is terugveroverd door het regeringsleger van president Assad. De regio is in handen van een lappendeken van oppositiegroepen, waarvan het jihadistische Hayat Tahrir al-Sham (HTS) de grootste is.
Die groep geldt als het Syrische verlengstuk van al-Qaeda. Maar het gebied is in de loop der jaren ook een toevluchtsoord geworden voor duizenden voormalige IS’ers. De regio is omsingeld door Syrische troepen, die het gebied onder meer vanuit de lucht bestoken. Het is wachten op de grote aanval waarmee Assad het laatste gebied wil terugveroveren.
De Nederlandse vrouw is inmiddels de tweede vrouw van de man die haar heeft geholpen uit Al Hol te komen, hij komt uit het gebied. ,,Ik woonde eerst bij hem en zijn eerste vrouw in, nu in een huurhuis even verderop. Mijn man is om de dag bij mij. Het gebied hier valt onder HTS, maar de bombardementen zijn nog ver weg gelukkig.”
Nederlandse vrouwen
Ze is niet de enige Nederlander daar. Volgens inlichtingendienst AIVD zijn er ‘nog dertig volwassen Nederlanders bij jihadistische groeperingen in noordwest-Syrië’. Onder meer deze krant schreef eerder dit jaar al over een groep van zo’n tien tot vijftien Nederlandse vrouwen die uit Al Hol naar Idlib ontsnapten. ,,De Nederlandse vrouwen hier kennen elkaar allemaal, maar we bemoeien ons niet met elkaar.”
Zeker één van hen reisde verder: de beruchte jihadiste Angela B. uit Soesterberg, naar Turkije. Ze meldde zich vorige maand bij het Nederlandse consulaat in Istanboel. Van daaruit zal ze onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland worden gevlogen en hier worden vastgezet en berecht.
,,Doe een smeekbede voor een geliefde zuster die terugkeert naar Nederland. Laat Allah haar pad makkelijk maken”, schreef de Nederlandse vrouw over Angela B. op social media. Uit haar berichten blijkt ook dat ze nog steeds een radicaal gedachtegoed aanhangt.
Zo vraagt ze Allah om kracht voor de mannen en vrouwen die nog gevangen zitten, citeert ze islamitische theologen die populair zijn onder salafisten en deelt ze een cartoon waarin een persoon op het graf van het magazine Charlie urineert. Ook post ze een filmpje waarin Syrië zwart kleurt als de vlaggen van IS. ,,Oh God, geef ons de dagen terug”, staat erbij.
De vrouw wil niet terug naar Nederland. ,,Dan kom ik in de gevangenis en wordt mijn dochter van me afgepakt. Ik probeer hier mijn eigen leven te leiden en niet betrokken te raken bij andere mensen of groepen. Dat is na al die jaren een van de beste beslissingen die ik heb gemaakt, denk ik.”
‘Sommige vrouwen worden als cash-cow gebruikt’
Het ontsnappingsverhaal van de Nederlandse vrouw klinkt aannemelijk, stelt de Russisch-Amerikaanse onderzoekster Vera Mironova. Zij is verbonden aan de Harvard Universiteit in de VS en deed onderzoek naar de ontsnappingen. Ze heeft veel contact gehad met IS-vrouwen in de kampen en hun smokkelaars.
,,Niemand weet precies hoeveel vrouwen zijn ontsnapt. Het gaat nog steeds door in ieder geval. Mannen in Idlib helpen vaak bij die ontsnappingen omdat ze een vrouw of tweede vrouw zoeken. Dat doen ze soms voor hun genot, maar ook omdat een Westerse vrouw een cash-cow kan zijn.
In Idlib is veel armoede en deze vrouwen betalen veel geld voor hun ontsnapping. Je ziet ook dat mannen van heel andere strijdgroepen toch een IS-vrouw nemen. Het draait allemaal om geld.”
Mironova gelooft weinig van ‘het redelijk normale leven’ dat de Nederlandse vrouw zegt te hebben. ,,Dat is bullshit. De vrouwen en kinderen in Idlib blijven vooral binnen omdat ze niet willen opvallen. Ze hebben een wankel bestaan: vandaag hebben ze nog bescherming, maar niemand weet hoe dat morgen is.”
Telegraaf 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat „ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen.”
De vrouw spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep ernstige brandwonden op toen een gasfles ontplofte en een tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden.
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
AD 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw, de 52-jarige Naima el O., niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat ,,ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen”.
El O. spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep in mei zware brandwonden op toen een gasfles ontplofte en haar tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden. Volgens haar advocate zijn de wonden van de vrouw gaan ontsteken.
Twee kleine kinderen
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
El O. reisde zes jaar geleden naar Syrië en nam haar twee kinderen mee. Haar toen 15-jarige zoon overleed in Syrië. Sinds 2017 zit El O. samen met haar dochter Meryem en twee kleinkinderen in het detentiekamp.
MSN 02.07.2020 De Nederlandse staat hoeft een gewonde Nederlands-Marokkaanse vrouw niet terug te halen uit een Syrisch vluchtelingenkamp. De rechtbank in Den Haag volgt met die uitspraak een eerdere uitspraak van het gerechtshof, dat de Staat niet verplicht is vrouwen en kinderen terug te halen die naar het gebied van Islamitische Staat zijn afgereisd.
De Hoge Raad bekrachtigde dat deze week nog. Omdat de vrouwen uit eigen beweging naar het strijdgebied zijn vertrokken mocht het gerechtshof volgens de Raad oordelen dat de Nederlandse staat „ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen.”
De vrouw spande een kort geding aan omdat haar situatie in haar ogen om een uitzondering vraagt. Ze liep ernstige brandwonden op toen een gasfles ontplofte en een tent in brand vloog. Ze zegt dat ze onvoldoende medische zorg krijgt in het kamp en dat de hygiëne daar onvoldoende is voor iemand met dergelijke brandwonden.
De rechter vindt niet dat er sprake is van een ernstige medische en humanitaire noodsituatie, zoals de vrouw stelde. Ze is vrijwillig naar het strijdgebied afgereisd en heeft daarmee het risico aanvaard dat ze in een situatie terecht kon komen waarin ze medische zorg nodig zou hebben.
Dat die zorg niet aan de Nederlandse normen voldoet, is volgens de rechter geen doorslaggevend argument. Bij de eerdere uitspraken van het hof en de Hoge Raad waren de erbarmelijke omstandigheden in de kampen al meegewogen.
AD 30.06.2020 Het kabinet erkent dat ‘zeker een tiental’ IS-gangers is ontsnapt uit een Syrisch detentiekamp. Het gaat voor een deel om de 23 Nederlandse Syriëgangers die eisen dat de Nederlandse staat hen helpt bij hun terugkeer.
Minister Grapperhaus liet zich nog niet eerder uit over de ontsnappingen, maar erkent de ontsnappingen nu. ,,Ik kan er geen zeker getal op plakken hoeveel dat er zijn, maar het is zeker een tiental vrouwen.”
Verder stelde hij: ,,Ontsnappen is altijd een risico geweest. Dat heb ik altijd al gezegd. We doen er alles aan om dit te voorkomen en er zijn Europese arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen hen. Ze staan gesignaleerd.”
De Nederlandse vrouwen ontsnapten met hun kinderen uit het detentiekamp Al Hol en vluchtten naar het laatste stukje Syrië dat nog onder controle staat van (jihadistische) oppositiegroepen: de regio Idlib. De vrouwen en kinderen verblijven er nu samen in een huis, in de nabijheid van de Turkse grens.
Zij willen eigenlijk terug naar Nederland, maar het kabinet wil hen alleen repatriëren als ze zich melden bij een Nederlands consulaat. Veel liever ziet Grapperhaus de vrouwen berecht in de regio.
Zaak
De vrouwen spanden daarop eind vorig jaar een kort geding aan tegen de Nederlandse staat. Eerst oordeelde de rechtbank dat Nederland wel een verplichting had zich in te spannen de 56 kinderen van de vrouwen terug te halen en daarmee eventueel ook de moeders zelf. In november zette het gerechtshof in hoger beroep echter een streep door die uitspraak. Volgens het hof is het niet aan de rechter om een beslissing te nemen, maar aan de politiek. De Hoge Raad bevestigde dit vonnis deze week nog eens.
Als ik de minister zou zijn, zou ik buikpijn hebben, aldus Sjoerd Sjoerdsma (D66).
Toch vindt D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma dat Grapperhaus een risico neemt. Door de vrouwen niet hierheen te halen voor berechting, lopen ze nu weg, waardoor ze tot het plegen van aanslagen zouden kunnen overgaan, is zijn redenering.
,,Als ik de minister zou zijn, zou ik buikpijn hebben. Syriëgangers en IS’ers die berecht zouden moeten worden, zijn ontsnapt en ontlopen hun straf. De minister haalt zijn schouders op, terwijl zij vrij rondlopen in Syrië. Terwijl ze onder de radar terug kunnen keren naar Nederland’’, aldus Sjoerdsma.
Grapperhaus houdt echter voet bij stuk. Alle seinen staan op groen voor berechting hier, stelt de minister. De AIVD probeert zicht te houden op de vrouwen en hun kinderen en het Openbaar Ministerie verzamelt bewijzen als het hier ooit tot een rechtszaak zou komen.
,,Wij, maar ook andere landen doen er alles aan om hen in het vizier te houden, maar het is een gevaarlijk, onoverzichtelijk gebied. Het is niet doenlijk te voorkomen dat deze mensen ontsnappen uit die kampen, die immers niet door ons worden geleid.”
Volgens VVD en CDA is de ‘ongerustheid’ van D66 naïef. ,,Als het aan D66 had gelegen hadden we deze gevaarlijke mensen al lang naar hier gehaald. Ik wil juist dat we voorkomen dat ze hierheen komen om ooit weer aanslagen te kunnen plegen”, zei Dilan Yeşilgöz.
NU 26.06.2020 De Nederlandse Staat hoeft zich niet in te spannen om naar Syrië of Irak uitgereisde vrouwen en hun kinderen te repatriëren, zo oordeelt de Hoge Raad vrijdag. Hiermee is de cassatie van de groep vrouwen afgewezen.
De 23 vrouwen zijn enkele jaren geleden uitgereisd naar Syrië en/of Irak. Sommigen van hen hadden op dat moment al kinderen, een ander deel van de in totaal 56 kinderen waar de zaak om draait is daar geboren. Ze verblijven nu onder erbarmelijke omstandigheden in Koerdische opvangkampen.
Het gerechtshof oordeelde eerder dat Nederland niet gedwongen kan worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat het gaat om een politieke kwestie. Dit wordt nu onderstreept door de Hoge Raad.
Het huidige beleid is dat de Nederlandse uitreizigers niet actief worden opgehaald, omdat het nog altijd gaat om onveilig gebied. Het kabinet wil ambtenaren niet in gevaar brengen en zegt ook dat de nationale veiligheid in gevaar zou kunnen komen als de vrouwen terugkeren.
“Gelet op deze belangen van de Staat en op de omstandigheid dat de vrouwen uit eigen beweging zijn uitgereisd naar het jihadistisch strijdgebied, mocht het gerechtshof oordelen dat de Nederlandse Staat – ondanks de zwaarwegende belangen van de vrouwen en de kinderen – hen niet naar Nederland hoeft te halen en zich daarvoor ook niet hoeft in te spannen”, aldus de Hoge Raad.
Advocaten beraden zich op verdere stappen
De advocaten van de vrouwen laten in een reactie weten zich te beraden op verdere stappen. Mogelijk stappen ze naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens of starten ze nieuwe civiele procedures op.
“We zijn altijd helder geweest”, zei minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus eerder. “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie.”
NOS 26.06.2020 De Nederlandse overheid is niet verplicht om Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen terug te halen uit Noord-Syrië. Dat heeft de Hoge Raad bepaald.
Vorig jaar spande een aantal vrouwen een kort geding aan tegen de Nederlandse Staat omdat zij en hun kinderen in erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden in opvangkampen voor IS-vrouwen in Noord-Syrië verblijven. Zij willen dat Nederland hen terug haalt.
Door de rechtbank werden zij in het gelijk gesteld, maar in hoger beroep bepaalde het gerechtshof in Den Haag dat de vrouwen niet teruggehaald hoeven te worden. “De rechter mag niet op de stoel van de politiek gaan zitten”, oordeelde het hof. De Hoge Raad onderschrijft deze uitspraak.
Mensenrechtenverdragen zijn niet rechtstreeks van toepassing op de situatie van de vrouwen omdat zij zich buiten Nederlands grondgebied bevinden, zei de voorzitter van de Hoge Raad bij het voorlezen van de uitspraak.
Daarnaast kan het repatriëren van de vrouwen en hun kinderen de nationale veiligheid in Nederland en andere Schengenlanden in gevaar brengen en zijn er veiligheidsrisico’s voor de Nederlandse ambtenaren die hen moeten ophalen uit Noord-Syrië. Ook weegt mee dat de vrouwen uit eigen beweging naar het jihadistische strijdgebied zijn gereisd.
Teleurgesteld
De advocaten van de vrouwen reageren teleurgesteld op de uitspraak “maar putten voor onze cliënten hoop uit de opening die de Hoge Raad laat om in individuele gevallen toch een bevel tot repatriëring te krijgen”.
“Wij hopen bovendien dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens binnenkort zal beslissen dat de bescherming die het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens verleent tegen detentie en marteling zich uitstrekt tot onze cliënten. Daarover is momenteel een Franse zaak aanhangig.”
Minister Grapperhaus laat in reactie weten niet per se blij te zijn met de uitspraak. “Want dat is niet het juiste woord, het is namelijk een heel lastige en akelige situatie.”
Telegraaf 26.06.2020 Nederland hoeft 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun 56 kinderen niet terug te halen uit opvangkampen in Noord-Syrië en hoeft zich daar evenmin voor in te spannen. Dat heeft de Hoge Raad vrijdagmorgen besloten.
De rechtbank in Den Haag besloot in november dat Nederland alles in het werk moest stellen om in ieder geval de kinderen terug te halen, die met hun moeders onder erbarmelijke omstandigheden in twee opvangkampen zitten.
In hoger beroep vernietigde het hof die uitspraak. Volgens het hof was die beslissing aan de politiek en moet de rechter niet op de stoel van de overheid gaan zitten.
De advocaten van de vrouwen tekenden tegen die beslissing cassatie aan bij de Hoge Raad.
Band met Nederland
De vrouwen hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit, of beroepen zich op een ander soort band, en vinden daarom dat Nederland verplicht is om hen te repatriëren. Door dat niet te doen zou de overheid hun mensenrechten schenden.
Daar is de Hoge Raad het niet mee eens. De vrouwen en kinderen kunnen zich tegen de Nederlandse staat niet beroepen op mensenrechtenverdragen omdat ze zich buiten Nederlands grondgebied bevinden. Er is ook geen sprake van zodanig uitzonderlijke omstandigheden dat daar toch verantwoordelijkheid van Nederland uit voortvloeit. De situatie in de kampen is weliswaar slecht, maar niet uitzonderlijk, oordeelt de hoogste rechter.
Niet onrechtmatig gehandeld
De Hoge Raad vindt evenmin dat Nederland onrechtmatig handelt door de vrouwen en kinderen niet te willen terughalen. De vrouwen vinden dat de staat een zwaardere verantwoordelijkheid heeft tegenover hen als staatsburgers en daarom verplicht is om schending van hun mensenrechten tegen te gaan.
De Staat beroept zich onder meer op de nationale veiligheid en op die van de Schengenlanden. Die zou in gevaar kunnen komen als de vrouwen terugkeren. Ook wees de Staat op de veiligheidsrisico’s voor degenen die de vrouwen zouden moeten ophalen en op de gevolgen voor de internationale betrekkingen.
Terughoudendheid
De HR vindt, net zoals het hof dat eerder stelde, dat de rechter terughoudend moet zijn met het vellen van oordelen over door de staat gemaakte afwegingen. Daarnaast hebben de vrouwen er zelf voor gekozen om naar jihadistisch strijdgebied te gaan. Het besluit van de Staat om de vrouwen en kinderen niet terug te halen en zich daar evenmin voor in te spannen, is daarom niet onrechtmatig, aldus de Hoge Raad.
Reactie advocaat Seebregts
Advocaat André Seebregts reageerde teleurgesteld op de beslissing, maar constateert ook dat de Hoge Raad „de deur op een kier zet voor individuele gevallen.” De Hoge Raad kon alleen een oordeel vellen over de beslissing om niet alle vrouwen en kinderen te repatriëren. In een advies aan de Hoge Raad schreef de advocaat-generaal al eerder dat de Staat eigenlijk per geval zou moeten beoordelen of repatriëring mogelijk en nodig is. Vooral waar het gaat om de kinderen. De vrouwen kozen er nu voor om in de procedure niet de individuele gevallen centraal te stellen.
Seebregts zegt de uitspraak eerst goed te willen bestuderen, maar sluit nieuwe kort gedingen en een gang naar het Europees hof voor de rechten van de mens niet uit
RTL 26.06.2020 De Nederlandse staat hoeft de IS-vrouwen en hun kinderen niet terug te halen naar Nederland. Dat heeft de Hoge Raad vandaag besloten. De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken.
Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden. Een aantal zou al zijn ontsnapt. De vrouwen hebben de Nederlandse nationaliteit.
Beleidsvrijheid
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
Volgens het hof heeft de overheid ‘beleidsvrijheid’ en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie en stapten naar de Hoge Raad.
De advocaat-generaal adviseerde de Hoge Raad toen om de vrouwen en kinderen niet terug te halen. Volgens de advocaat-generaal zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende.
AD 25.06.2020 Vrijdagmorgen doet de Hoge Raad uitspraak in de procedure waarin 23 Nederlandse Syriëgangers eisen dat de Nederlandse staat helpt bij hun terugkeer. Een deel van de vrouwen heeft de uitspraak niet afgewacht en is uit een Syrisch detentiekamp ontsnapt.
Waar een groot deel van de wereld de afgelopen maanden in coronalockdown zat, stonden de ontwikkelingen in het Syrische strijdgebied niet stil. Een groep van zo’n vijftien Nederlandse vrouwen ontsnapte met hun kinderen uit het detentiekamp Al Hol en vluchtte naar het laatste stukje Syrië dat nog onder controle staat van (jihadistische) oppositiegroepen: de regio Idlib, zo bevestigen bronnen aan deze site. De vrouwen en kinderen verblijven er nu samen in een huis, in de nabijheid van de Turkse grens.
Onder meer vanwege de ontsnappingen van verschillende groepen Europese Syriëgangers hebben de Koerdische bewakers van de kampen de afgelopen weken alle vrouwen opnieuw geregistreerd. Volgens achtergebleven Nederlandse vrouwen gebruikten de bewakers tasers om de orde te handhaven.
Kort geding
Er zijn de afgelopen zeven jaar zo’n 300 Nederlanders naar het strijdgebied in Syrië en irak gereisd. De meesten sloten zich aan bij jihadistische, terroristische groeperingen als IS en Jabhat al-Nusra. Sommige vrouwen vluchtten zelf uit het kalifaat, anderen bleven tot aan de val van IS bij de groep en werden daarna gevangen genomen in Al Hol of Al Roj.
Een groep van 23 vrouwen in de kampen spande eind vorig jaar een kort geding aan tegen de Nederlandse staat: zij willen terug naar Nederland en vinden dat de staat daar een rol in moet spelen.
In eerste instantie oordeelde de rechtbank dat Nederland wel een verplichting had zich in te spannen de 56 kinderen van de vrouwen terug te halen en daarmee eventueel ook de moeders zelf. In november zette het gerechtshof in hoger beroep een streep door die uitspraak. Volgens het hof is het niet aan de rechter om een beslissing te nemen, maar aan de politiek.
Die politiek staat op het standpunt dat de vrouwen zich zelf moeten melden bij een Nederlands consulaat in Turkije of Irak. Pas dan kan Nederland hen helpen terug te keren. Direct na terugkeer worden ze dan opgesloten en berecht omdat ze zich hebben aangesloten bij een terroristische groepering
De advocaten van de vrouwen gingen in cassatie tegen de uitspraak, vrijdag oordeelt de Hoge Raad daarin. De raad kan de uitspraak van het gerechtshof overeind laten of terugverwijzen naar een ander gerechtshof.
Smokkelaars
Tot in maart zaten er, volgens inlichtingendienst AIVD, zo’n 35 Nederlandse vrouwen (vaak met hun kinderen) vast in de kampen. Inmiddels is een deel van die vrouwen ontsnapt. Daar zitten ook vrouwen tussen die meedoen aan het kort geding, stelt Andre Seebregts, een van hun advocaten. Verder wil hij niets over die zaak kwijt.
Sommige vrouwen kondigden na de uitspraak in november al aan andere oplossingen te gaan zoeken om naar Nederland te komen. Ook waren sommigen bang dat hun kinderen, naarmate ze ouder worden, van hen gescheiden zouden worden door de Koerdische bewakers.
De vrouwen hebben waarschijnlijk smokkelaars gebruikt om uit het kamp te komen. De kosten daarvan liggen, volgens onderzoekers die toegang hadden tot besloten Telegram-groepen van Europese vrouwen in Al Hol, tussen de 4500 en 7500 dollar per persoon.
Hoe de vrouwen aan dat geld zijn gekomen is nog onduidelijk. Wel hebben er de afgelopen maanden al meerdere familieleden van Syriëgangers voor de rechter moeten komen omdat ze de afgelopen jaren geld hebben overgemaakt naar hun broers of dochters in het strijdgebied. Ook in jihadistische kringen in Amsterdam zou de afgelopen jaren geld zijn ingezameld.
Mogelijk willen de vrouwen nu via Idlib de Turkse grens oversteken en daar een Nederlands consulaat bereiken. Anderen zouden in de regio willen blijven.
NOS 19.06.2020 Een groep van Nederlandse IS-vrouwen die vastzat in een Koerdisch gevangenkamp is naar de Noord-Syrische stad Idlib gevlucht. Dat schrijft De Telegraaf. Advocaat André Seebregts bevestigt de vlucht van de zogenoemde ‘jihadbruiden’ aan de NOS.
Volgens Seebregts zijn de vrouwen gevlucht vanwege een combinatie van factoren. “Ze zijn wanhopig vanwege de slechte humanitaire situatie. Er is angst over het lot van hun kinderen, zo sluiten de Koerden de oudere jongens op. En er is veel onzekerheid over hun toekomst.”
De vrouwen zitten nu in een gemeenschappelijke woning in de Syrische provincie Idlib. Volgens de krant gaat het om een groep van vijftien vrouwen van (overleden) IS-strijders. Er zijn ook kinderen bij. Bij de uittocht zijn mogelijk mensensmokkelaars betrokken geweest. Over de identiteit van de vrouwen wil de advocaat niets kwijt.
Slechte levensomstandigheden
Over de ‘jihadbruiden’ is in Nederland veel discussie. Tientallen vrouwen reisden sinds 2014 af naar het kalifaat in Syrië en Irak. Een aantal van hen keerde via Turkije terug naar Nederland, maar veel anderen belandden in twee Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. De meeste vrouwen zitten vast in kamp al-Hol.
De levensomstandigheden in die kampen zijn slecht. Zo zijn er tekorten aan voedsel en medicijnen. Nederland wil de Syriëgangers niet actief terughalen, maar wil terugkeerders wel vervolgen. Gisteren maakte minister Grapperhaus bekend te onderzoeken of een IS-vrouw, Ilham B., toch kan worden teruggehaald voor vervolging. B. maakt geen deel uit van de vrouwen die zijn gevlucht naar Idlib.
Kinderen
Ook is er veel te doen om de kinderen van IS-strijders, van wie sommigen zijn geboren in voormalig IS-gebied. Met name over oudere kinderen bestaat de vrees dat zij hebben meegevochten met de terreurgroep.
De Hoge Raad moet nog uitspraak doen in een zaak over het terughalen van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen. Eind vorig jaar bepaalde een rechtbank dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om hen te repatriëren, maar ministers Grapperhaus en Blok gingen hiertegen in beroep. Een gerechtshof draaide de uitspraak later terug, waarop de zaak bij de Hoge Raad terechtkwam.
NU 19.06.2020 Een groep Nederlandse IS-vrouwen en een aantal kinderen zijn uit een Koerdisch kamp gevlucht, bevestigt advocaat André Seebregts aan NU.nl na berichtgeving van De Telegraaf.Zij zitten volgens de krant nu in de Noord-Syrische stad Idlib.
Volgens Seebregts zijn ze vertrokken uit een Koerdisch kamp vanwege de leefomstandigheden daar, die steeds slechter worden. Er is onder meer een gebrek eten, water en medicijnen. Daarnaast is er geweld van bewakers van het kamp en medekampbewoners.
Maar de vrouwen zouden vooral bang zijn om hun kinderen kwijt te raken. Wanneer zij een bepaalde leeftijd bereiken, halen Koerdische bewakers ze uit de kampen en sluiten ze hen op in een gevangenis, zegt Seebregts.
De advocaat wil niets kwijt over de identiteit van de vrouwen, hoeveel het er zijn of uit welk kamp ze gevlucht zijn. Ook is onduidelijk hoeveel kinderen zijn meegereisd. Volgens De Telegraaf gaat het om vijftien IS-vrouwen.
In de Syrische kampen al Hol en al Roj bevinden zich tientallen Nederlandse bruiden van (overleden) IS-strijders en hun kinderen. Bij de val van de Islamtische Staat wisten sommige Syriëgangers te ontsnappen naar Nederland, maar velen kwamen vast te zitten in kampen.
IS-vrouwen zijn politiek omstreden
Seebregts is een van de advocaten die een kort geding tegen de Staat heeft aangespannen over de situatie. Namens 23 Syriëgangers en 56 kinderen pleitte hij dat de Nederlandse Staat een zorgplicht heeft en hen moet repatriëren.
Het kabinet vindt echter dat de Syriëgangers een gevaar voor de nationale veiligheid vormen en wil hen het liefst in de regio zelf laten berechten. Het kabinet heeft altijd ingezet op vervolging in de regio. In een enkel geval is hier een uitzondering op gemaakt, omdat de rechtszaak anders dreigt te mislukken. De Syriëganger die teruggehaald wordt is vermoedelijk Ilham B. Zij zou niet bij de groep gevluchte vrouwen horen volgens De Telegraaf.
Over het lot van de kinderen is nog veel onduidelijk. De rechtbank in Den Haag oordeelde dat Nederland al het mogelijke moet doen om de 56 kinderen terug te halen, maar hiertegen is de Staat in hoger beroep gegaan. De zaak ligt nu bij de Raad van State. Uiterlijk eind volgende maand wordt een oordeel verwacht.
OmroepWest 18.06.2020 De rechter heeft het kabinet een half jaar langer de tijd gegeven om een Syriëganger naar Nederland te halen en hier te berechten. Volgens de NOS gaat het om de Goudse Ilham B. die zich aansloot bij terreurgroep Islamitische Staat (IS).
De vrouw wordt nu vastgehouden in een kamp in Noord-Syrië. De rechter bepaalde in februari dat de zaak stopgezet werd als de vrouw niet voor 2 juni in Nederland zou zijn.
Minister Grapperhaus schrijft donderdag aan de Tweede Kamer dat de rechter heeft besloten de uitspraak van februari te herzien. Hij krijgt nog maximaal zes maanden voor deze zaak, maar hij moet dan volgens de rechtbank wel ‘concrete daden’ laten zien.
Het kabinet wil Syriëgangers die van terroristische misdrijven worden verdacht, toch naar Nederland halen om ze te berechten. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) overlegt met een aantal Europese landen over samenwerking om uitreizigers op te halen.
Berechten in de regio
Het ophalen van Syriëgangers is een gevoelig onderwerp in de Tweede Kamer. Het kabinet zegt dat het te gevaarlijk is om ze op te halen. Een Kamermeerderheid wil niet dat uitreizigers die zich hebben aangesloten bij IS worden teruggehaald. Het kabinet zet in op berechting in de regio.
NU 18.06.2020 Het kabinet krijgt extra tijd voor de repatriatie van een Syriëganger die vastzit in een kamp in Syrië. Aanvankelijk moest dat medio mei al gebeuren van de rechtbank Rotterdam. Mede doordat justitieminister Ferd Grapperhaus heeft laten weten dat “vervolging in Nederland de voorkeur geniet”, krijgt de Nederlandse Staat zes maanden extra voor de operatie.
De zaak die de rechtbank Rotterdam behandelt, draait vermoedelijk om Ilham B. Zij vertrok in maart 2016 om zich aan te sluiten bij de terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) en wordt verdacht van het plegen van een terroristisch misdrijf.
Als zij niet wordt teruggehaald voor het proces, moet de rechtbank Rotterdam de vervolging stopzetten. De Staat kan niet nogmaals een zaak starten voor hetzelfde feit. Als de zaak uiteindelijk wordt stopgezet, kan dat van invloed zijn op de vervolging van tientallen andere IS-sympathisanten.
Het kabinet heeft altijd ingezet op vervolging in de regio. Repatriëring zou vanwege de onveilige situatie in Syrië niet haalbaar zijn. Bovendien zouden de Syriëgangers een gevaar voor de nationale veiligheid vormen.
In een Kamerbrief lijkt het kabinet in deze zaak van standpunt te zijn veranderd. Minister Grapperhaus schrijft dat de voorkeur in dit geval uitgaat naar berechting in Nederland.
‘Gebied waarin Syriëganger zich bevindt, is te onveilig voor repatriëring’
Het blijft nog wel de vraag hoe de Syriëganger naar Nederland komt. De repatriëring van B. blijft moeilijk, schrijft Grapperhaus. “De veiligheidssituatie is sinds september vorig jaar niet wezenlijk verbeterd. IS blijft actief en pleegt geregeld aanslagen.”
Mede daardoor acht het kabinet het onverantwoord om een team naar Syrië te sturen om de IS-sympathisant terug te halen. De optie om haar alsnog in de regio te berechten, wordt daarom nog opengehouden.
Telegraaf 24.04.2020 Nederland moet IS-vrouwen en hun kinderen niet terughalen naar Nederland. Dat adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad. De uitspraak van het hof zou in stand moeten blijven, zo staat in het advies. Het staat de Hoge Raad vrij om dit advies al dan niet te volgen. De uitspraak wordt voor de zomer verwacht.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid „beleidsvrijheid” en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie.
De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken. Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden.
Volgens de AG zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende. “Het hof heeft daarom terecht geoordeeld dat de mensenrechtenverdragen niet rechtstreeks van toepassing zijn.”
De AG tekent bij zijn advies wel aan dat de Staat per geval hoort te beoordelen of repatriëring een mogelijkheid is, vooral in het geval van de kinderen pleit volgens hem veel. “Eiseressen hebben er echter voor gekozen om in dit geding niet de individuele gevallen van hen en hun kinderen centraal te stellen. Ook is de inzet van hun vorderingen uitsluitend dat de vrouwen en de kinderen tezamen worden gerepatrieerd – en niet de kinderen alleen.”
Hierdoor staat in de zaak bij de Hoge Raad alleen de rechtmatigheid van het door de Staat gevoerde repatriëringsbeleid ter beoordeling, en niet het beleid voor individuele gevallen.
AD 24.04.2020 Nederland moet IS-vrouwen en hun kinderen niet terughalen naar Nederland. Dat adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad. De uitspraak van het hof zou in stand moeten blijven, zo staat in het advies. Het staat de Hoge Raad vrij om dit advies al dan niet te volgen. De uitspraak wordt voor de zomer verwacht.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid ‘beleidsvrijheid’ en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen. De advocaten van de vrouwen gingen hiertegen in cassatie.
De zaak was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen. Zij zijn enkele jaren geleden naar IS-gebied in Syrië of Irak vertrokken. Een aantal kinderen is meegereisd, een aantal is daar geboren. Nu zitten zij in opvangkampen in Noord-Syrië, onder erbarmelijke en gevaarlijke omstandigheden.
Volgens de advocaat-generaal zijn de mogelijkheden van de Staat om de situatie van de IS-uitreizigers te beïnvloeden onvoldoende. ,,Het hof heeft daarom terecht geoordeeld dat de mensenrechtenverdragen niet rechtstreeks van toepassing zijn.”
Per geval
De advocaat-generaal tekent bij zijn advies wel aan dat de Staat per geval hoort te beoordelen of repatriëring een mogelijkheid is, vooral in het geval van de kinderen. Ook moeten vrouwen en kinderen uitsluitend samen worden gerepatrieerd – en niet de kinderen alleen.
AD 02.04.2020 Kaoutar S. uit Gouda zat in Syrië jarenlang bij jihadistische groeperingen, trouwde er drie keer met verschillende jihadisten en verspreidde via sociale media propaganda voor het kalifaat. Dat stelde het Openbaar Ministerie donderdagochtend in een eerste pro-formazitting tegen de inmiddels teruggekeerde Syriëgangster.
Volgens Justitie trouwde S. in Syrië eerst met een Nederlandse jihadist. ,,Hij was in eerste instantie aangesloten bij een aan Al-Qaida verwante groepering’’, stelde officier van justitie Bert Haneveld vanmorgen in de rechtbank Rotterdam.
Later sloten de twee zich bij IS aan. S. kreeg in 2015 een kind samen met de Nederlandse man. In die periode zou de Goudse ook via social media ‘kalifaat-propaganda’ hebben verspreid: ze liet onder meer via twitter foto’s zien over hoe geweldig het leven in IS-gebied was, met het doel andere vrouwen erheen te krijgen.
Twee keer hertrouwd en gescheiden
Nadat de Nederlander omkwam bij een verkeersongeluk, hertrouwde S. twee keer. Haar tweede man sneuvelde in de strijd, van haar derde man liet ze zich uiteindelijk via een IS-rechtbank scheiden. ,,Volgens de vrouw ging ze alleen voor het geloof naar Syrië, maar vastgesteld kan worden dat ze geradicaliseerd was’’, aldus het OM.
Ambassade in Ankara
Na de val van het kalifaat belandde S. samen met duizenden andere IS-vrouwen in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. Samen met een andere Nederlandse, Fatima H. uit Tilburg, wist ze te ontsnappen uit kamp Al-Hol, met behulp van smokkelaars bereikten ze Turkije.
Daar meldden ze zich eind vorig jaar met hun kinderen bij de Nederlandse ambassade in Ankara. In december zetten de Turken haar op het vliegtuig naar Nederland, op Schiphol werd ze direct aangehouden en vastgezet op de terrorisme-afdeling van de gevangenis in Vught. Fatima H. werd al eerder op het vliegtuig gezet en kwam in februari al voor het eerst voor de rechter.
De afgelopen drie jaar zijn er zo’n tien Nederlandse vrouwen teruggekeerd uit Syrië, vaak met hun kinderen. Ze krijgen hier gevangenisstraffen van twee tot drie jaar, deels voorwaardelijk. In de Koerdische kampen zitten momenteel nog zo’n 35 Nederlandse vrouwen en hun kinderen vast.
Het onderzoek van het Openbaar Ministerie naar de zes jaar dat S. zich in Syrië bevond is nog niet klaar. Advocate Mirjam Levy wil dat verder onderzocht wordt of het twitteraccount waarvan jihadpropaganda is verspreid wel echt van Kaoutar S. was.
Vanwege de coronaepidemie waren alleen de rechters, de officier van justitie en enkele medewerkers van de rechtbank in de rechtszaal. De verdachte, de advocaat en de pers volgden de zaak via verschillende beeldverbindingen. De volgende zitting staat gepland voor 24 juni 2020.
AD 27.02.2020 Op het eerste oog is ze een meisje zoals zovelen. Maar Fatima H. (24) maakte in haar jonge leven al veel meer mee dan de meeste andere mensen in een heel leven. Vandaag kwam ze voor het eerst voor de rechter. Volgens justitie is ze een onvervalste jihadbruid, Fatima’s advocaat houdt het erop dat het haar allemaal is overkomen.
De handen van Fatima H. liggen gevouwen in de schoot van haar lange, crèmekleurige rok. Daarboven draagt ze een witte blouse en een witte hoofddoek. Vanonder dat gewaad kijkt ze met bescheiden oogopslag de wereld in, haar uitstraling is zachtaardig.
Volgens justitie zit hier een vrouw die een actieve rol vervulde in de strijd van Islamitische Staat in Syrië. Die het martelaarschap verheerlijkte, een foto rondstuurde met een kalasjnikov en andere mensen aanspoorde om ook naar het kalifaat te komen. Haar verhaal – dat ze alleen met kinderen werkte – wordt niet geloofd.
Fatima, nu 24 jaar oud, zegt dat ze in 2013 afreisde omdat een van oorsprong Vlaamse vriendin die al in Syrië zat constant aan haar hoofd zeurde. Fatima was 17, volgens haar raadsvrouw een naïef Tilburgs meisje. Het is het jaar dat ze haar opleiding aan het ROC afrondde. Direct na aankomst in Syrië zou ze min of meer zijn gedwongen te trouwen met een inmiddels overleden Belgische strijder, met wie ze twee kinderen kreeg. Ze kreeg klappen als ze huilde om de familie die ze achterliet in Brabant. Ze raakte gewond door rondvliegende scherven.
Smokkelaars
Fatima kwam na de val van het kalifaat in een Koerdisch kamp terecht, en wist daar met de hulp van smokkelaars uit te ontsnappen. Daarna belandde ze in Turkije. Eind vorig jaar volgde uitzetting naar Nederland. Sindsdien zit de Tilburgse in de gevangenis in Vught. Vandaag verscheen ze voor het eerst in het openbaar.
Fatima beseft dat ze heel wat uit te leggen heeft, zegt haar advocate Tamara Buruma. En dat wil ze ook. Justitie wil graag meer weten over een chatgesprek dat ze voerde met een meisje in Nederland. Daarin vertelt ze over gewelddadigheden in het gebied waar ze is. Een Facebookaccount dat haar toebehoorde stond vol met IS-propaganda. Eerder moesten twee van haar familieleden voor de rechter komen omdat ze Fatima financieel ondersteund hadden. Haar moeder stuurde 910 euro, van haar nicht kreeg ze 2275 euro.
Fatima bepleit haar onschuld. Ze stelt dat ze in de zes jaar dat ze in het strijdgebied verbleef niet altijd controle had over haar telefoon en sociale media. Haar echtgenoot, de eerder genoemde vriendin en een andere Belgische zouden haar soms hebben afgenomen. Haar advocaat diende vandaag het verzoek in de twee vrouwen te laten getuigen. Dat verzoek werd toegewezen.
Trauma
Haar toekomst oogt uiterst troebel. Ze is getraumatiseerd door de periode in het kalifaat, stelt haar advocate. In de gevangenis heeft ze het zwaar. Haar twee kinderen wonen bij haar zus. Complicerende factor is dat de staat haar Nederlandse paspoort heeft afgepakt. Na een eventuele vrijlating dreigt uitzetting naar Marokko, het land waar haar ouders vandaan komen en waarvan ze ook een paspoort heeft.
Het liefste wil ze weer even bij haar ouders in Tilburg wonen. Haar kinderen weer zien, tot rust komen. De rechter begrijpt het, zegt hij, maar kan er niet in meegaan. Daarvoor zijn de feiten waarvan ze wordt verdacht te ernstig. Ze blijft vastzitten, in elk geval tot een volgende pro-formazitting in mei.
Ook Xaviera S. uit Apeldoorn, die in 2014 afreisde en bijna tegelijk met Fatima Turkije werd uitgezet, blijft voorlopig achter slot en grendel, om dezelfde reden. Ook haar zaak werd vandaag behandeld, maar zelf was ze niet aanwezig. Bijzonder in haar geval is dat ze zeven maanden zwanger is. Ze verblijft in het gevangenisziekenhuis in Scheveningen. De rechter vindt dat ze die gevangenis voor de bevalling tijdelijk mag verlaten.
AD 27.02.2020 Twee Nederlandse vrouwen die jarenlang in IS-gebied verbleven, komen voorlopig niet vrij. Dat bepaalde de rechter in Rotterdam vandaag. Fatima H. uit Tilburg en Xaviera S. uit Apeldoorn werden eind vorig jaar opgepakt nadat ze door Turkije werden uitgezet.
In het geval van Xaviera komt er waarschijnlijk wel snel een schorsing van de hechtenis. Zij is zeven maanden zwanger en de rechter acht het niet wenselijk om de bevalling binnen de gevangenismuren te laten plaatsvinden.
Hun advocaten betoogden dat er te weinig grond is om hen vast te houden. Ze zouden niets te maken gehad hebben met de oorlog in Syrië en met de wandaden van IS in de jaren dat ze daar verbleven. Fatima ging in 2013 naar Syrië, Xaviera – die niet bij de zitting aanwezig was – in 2014.
De officier van justitie ziet dat anders. Uit chatberichten en foto’s zou blijken dat de vrouwen weet hadden van de strijd, en ook dat ze die strijd steunden. Van beide vrouwen zijn berichten aangetroffen waarin het martelaarschap verheerlijkt wordt, stelt de officier.
Zowel Fatima als Xaviera zouden volgens hun advocaten met heel andere verwachtingen zijn afgereisd. Xaviera was net getrouwd en wilde met haar man ‘een goed islamitisch leven kunnen leiden’. Fatima, destijds 17 jaar oud, werd bestookt met berichten van een vriendin, en liet zich overhalen, min of meer om maar van het gezeur af te zijn, zo verklaarde haar advocaat.
Kinderen
Fatima (24) heeft twee jonge kinderen die nu bij haar zus wonen. Ze zegt getraumatiseerd te zijn door haar periode in IS-gebied en wil graag weer bij haar ouders in Tilburg wonen. De zeven maanden zwangere Xaviera (26) verblijft nu in het gevangenisziekenhuis in Scheveningen.
De rechter oordeelt dat de verdenkingen tegen de vrouwen te serieus zijn om hen voorlopig vrij te laten. Wel wordt een schorsing in het geval van Xaviera dus in overweging genomen, vanwege haar zwangerschap. Daarover wordt beslist zodra de reclassering hierover een advies heeft uitgebracht. Ook zegt de rechter dat het moment dat zij het proces thuis mag afwachten dichter bij komt, omdat ze voor de feiten waar ze van verdacht wordt ook al anderhalf jaar vastzat in Turkije.
De komende maanden vindt in beide zaken verder onderzoek plaats, in mei vinden nieuwe zittingen plaats. Overigens: beide zaken lopen dan wel gelijk op, maar staan verder los van elkaar.
Telegraaf 19.02.2020 Als de Nederlandse Staat niet snel werk maakt van het terughalen van een Nederlandse uitreizigster, zal de rechtszaak tegen haar worden beëindigd. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam besloten.
Het gaat om één van de tien vrouwen die het Openbaar Ministerie wil vervolgen wegens het uitreizen naar Syrië, en waarvan de rechtbank eerder al oordeelde dat de Staat zich moet inspannen om de vrouwen en hun kinderen hierheen te krijgen en te berechten.
De vrouw, die in een Koerdisch kamp in Noord-Syrië zit, heeft zelf een verzoek ingediend de rechtszaak tegen haar te beëindigen. De rechtbank stelt dat de afgelopen twee jaar nergens uit is gebleken dat de Staat zich heeft ingezet om haar hierheen te krijgen voor haar berechting. Daarmee is het volgens de rechtbank „onredelijk dat de vervolging van de betrokkene nog langer” doorgaat.
Het OM heeft de rechter nog om enige tijd gevraagd, en daarin wordt het tegemoetgekomen. De rechtbank geeft de Staat nog ruim drie maanden de tijd om te laten zien dat stappen zijn gezet. Op 2 juni gaat de zaak verder.
Advocaat Tamara Buruma, die de uitreizigster verdedigt, is tevreden met de beslissing van de rechtbank, zo laat ze weten: „Mijn cliënte wil het liefste terug naar Nederland om hier te worden berecht en haar verhaal te kunnen doen voor de rechter.” Maar als de Staat haar niet wil terughalen, dan wil de uitreizigster „nu liever de zekerheid dat deze rechtszaak eindigt”, aldus de raadsvrouw.
De zaak ligt in politiek Den Haag uiterst gevoelig. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) lichtte de Tweede Kamer woensdag in over de deadline die de rechtbank stelt, maar schrijft alleen dat het kabinet de uitspraak „en de mogelijke gevolgen ervan bestudeert.”
Onder meer VVD en CDA zijn fel tegen het terughalen van de vrouwen. De rechtbank in Den Haag bepaalde eind vorig jaar dat de Staat er alles aan moet doen kinderen van vrouwen die zich bij Islamitische Staat aansloten, terug te halen. Maar ook dát vinden veel partijen problematisch. Ze zijn bang dat daarmee de deur op een kier komt te staan voor de ouders.
OmroepWest 19.02.2020 Als de Nederlandse Staat niet snel werk maakt van het terughalen van een Syriëganger die zich aansloot bij IS, zal de rechtszaak tegen haar worden beëindigd. Dat heeft de rechtbank van Rotterdam besloten. Volgens de NOS gaat het om Ilham B. uit Gouda.
B., die in een Koerdisch kamp in Noord-Syrië zit, wordt sinds maart 2016 in Nederland vervolgd, omdat ze afreisde naar het kalifaat en zich aansloot bij terreurbeweging IS. Ze is een van de tien vrouwen die het Openbaar Ministerie (OM) wil vervolgen vanwege het uitreizen naar Syrië. De rechtbank oordeelde eerder al dat de Staat zich moet inspannen om hen en hun kinderen hierheen te krijgen en te berechten.
De rechtbank stelt dat de afgelopen twee jaar nergens uit is gebleken dat de Staat zich heeft ingezet om haar hierheen te krijgen voor haar berechting. Daarmee is het volgens de rechtbank ‘onredelijk dat de vervolging van de betrokkene nog langer’ doorgaat. De rechter geeft de staat nog ruim drie maanden om te laten zien dat er stappen zijn gezet. B. diende zelf een verzoek in om de rechtszaak tegen haar te beëindigen.
Politiek gevoelig
De zaak ligt in politiek Den Haag uiterst gevoelig. Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid lichtte de Tweede Kamer woensdag in over de deadline die de rechtbank stelt, maar schrijft alleen dat het kabinet de uitspraak ‘en de mogelijke gevolgen ervan bestudeert’.
Onder meer VVD en CDA zijn fel tegen het terughalen van de vrouwen. De rechtbank in Den Haag bepaalde eind vorig jaar dat de Staat er alles aan moet doen kinderen van vrouwen die zich bij IS aansloten, terug te halen. Maar ook dat vinden veel partijen problematisch. Ze zijn bang dat daarmee de deur op een kier komt te staan voor de ouders.
NU 19.02.2020 De vervolging van een Syriëganger wordt stopgezet als de Nederlandse staat de IS-sympathisant niet snel terughaalt naar Nederland, meldt minister van Justitie Ferd Grapperhaus woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Volgens de rechtbank in Rotterdam heeft Nederland de afgelopen twee jaar amper tot geen concrete stappen genomen om de betrokkene naar Nederland te halen. De Staat krijgt drie extra maanden om de Syriëganger alsnog binnen eigen grenzen te krijgen, “anders is het onder huidige omstandigheden onredelijk dat de vervolging in Nederland doorgang vindt”, zo citeert Grapperhaus de rechter.
Het zou gaan om Ilham B., die in maart 2016 vertrok om zich aan te sluiten bij terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). Zij wordt officieel verdacht van het plegen van een terroristisch misdrijf.
Als de vrouw niet veroordeeld wordt, kan zij zonder vervolging terugkeren naar Nederland en kan de Staat niet nogmaals een zaak tegen haar starten voor hetzelfde feit.
Repatriëring Syriëgangers ligt zeer gevoelig
Binnen de Nederlandse politiek ligt het terughalen van Syriëgangers zeer gevoelig, omdat het een groot risico zou zijn voor de nationale veiligheid. De rechtbank heeft dat argument waargenomen, maar ziet geen reden de eis aan te passen.
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) probeerde vorig jaar landen in de regio over te halen om Syriëgangers daar te berechten, maar kreeg onder meer van zijn Irakese ambtgenoot Mohamed Ali Alhakim nul op het rekest.
Uitspraak kan gevolgen hebben voor tientallen andere Syriëgangers
Mocht de rechtbank definitief oordelen dat het proces tegen B. wordt stopgezet, kan dat gevolgen hebben voor de vervolging van tientallen andere IS-sympathisanten die vanuit Nederland zijn vertrokken naar Syrië. Hun advocaten kunnen dan ook vragen om stopzetten van vervolging. Het Openbaar Ministerie maakte zich daarom in oktober al hard voor de repatriëring van 29 Nederlandse Syriëgangers.
Volgens Grapperhaus bestudeert het kabinet de uitspraak van de rechtbank, en wordt de Tweede Kamer op een later moment geïnformeerd.
NOS 19.02.2020 De rechtbank in Rotterdam geeft de Staat nog drie maanden de tijd om concrete stappen te nemen in het terughalen van een Syriëganger die in vluchtelingenkamp Ain-Issa in Noordoost-Syrië zit. Anders is het proces tegen haar voorbij. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor tientallen andere vrouwen die ook in Syrië verblijven.
Het gaat om Ilham B. uit Gouda die sinds maart 2016 in Nederland wordt vervolgd omdat ze naar het kalifaat reisde en zich aansloot bij terreurorganisatie IS. Haar advocaat had gevraagd om het stopzetten van de zaak, omdat B. al jaren “onder de bedreiging van strafvervolging leeft” en “inmiddels meer behoefte heeft aan duidelijkheid”. Tegen haar is een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd.
Nederland deed te weinig
De rechtbank eist al twee jaar dat het Openbaar Ministerie er alles aan zou doen om ervoor te zorgen dat de vrouw naar Nederland zou worden gehaald, door haar via de Koerdische Autonome Regio naar het Nederlandse consulaat-generaal in Erbil te brengen, zodat ze uiteindelijk het proces tegen haar kan bijwonen.
Maar nu ziet de rechtbank dat de afgelopen twee jaar niet gebleken is dat Nederland moeite gedaan heeft om de vrouw terug naar Nederland te krijgen. Volgens de rechter is het daarom onredelijk dat de vervolging nog langer voortduurt. Het OM vroeg zes maanden tijd, maar de rechter geeft justitie drie maanden. Nederland heeft altijd het standpunt gehad dat het jihadstrijders niet terughaalt uit het buitenland.
Mogelijk grote gevolgen
De uitspraak van de rechter kan grote gevolgen hebben. Als de staat de Syriëganger niet binnen drie maanden ophaalt, zou ze zonder kans op vervolging terug kunnen naar Nederland. Omdat de zaak tegen haar dan stopt, kan ze niet meer vervolgd worden voor hetzelfde feit.
Volgens advocaat André Seebregts, die de zaken van vijf vrouwen in een soortgelijke zaak aanhangig heeft gemaakt, moet de staat nu echt iets gaan doen. “Het springende punt is dat de vrouwen niet worden gehaald, en zonder de vrouwen is er geen rechtszaak. Ook voor hen geldt dat er dossiers zijn en dat er helemaal niets gebeurt. Ze worden hier niet naartoe gehaald.”
Seebregts zegt dat er twee opties zijn. “Of de overheid gaat zich nu echt serieus inspannen om de vrouwen op te halen waardoor de vrouwen een rechtszaak krijgen. Of ze doen het niet, en dan wordt de zaak beëindigd.”
Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid zegt dat het kabinet de uitspraak bestudeert. “Op een later moment zullen we de Tweede Kamer informeren over de uitkomsten.”
AD 19.02.2020 De vervolging van Syriëgangster Ilham B. uit Gouda moet worden stopgezet als het ministerie van Justitie niet kan aantonen dat het zich inspant om de vrouw terug te halen naar Nederland.
Dat stelt de rechtbank Rotterdam vanmiddag. Daarmee zouden B. en tientallen andere Nederlandse jihadisten mogelijk hun straf ontlopen als ze ooit terugkomen naar Nederland, aangezien ze niet twee keer voor hetzelfde feit kunnen worden vervolgd.
Ilham B. wordt sinds 2016 in Nederland vervolgd omdat ze uitreisde naar Syrië en zich daar aansloot bij terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). In dat jaar werd ook een internationaal arrestatiebevel tegen haar uitgevaardigd. Inmiddels zit de Goudse met haar kinderen al ruim twee jaar vast in een Koerdisch detentiekamp in Noord-Syrië.
De rechtbank heeft twee jaar geleden een ‘bevel tot gevangenneming’ uitgevaardigd en om uitlevering gevraagd. Ook B. wil naar Nederland om aanwezig te kunnen zijn bij haar eigen proces.
Het ministerie van Justitie staat al jaren op het standpunt dat het de 35 Nederlandse IS-vrouwen (en hun 90 kinderen) die gevangen zitten in de kampen, niet terug wil halen. Ze kunnen een gevaar voor de Nederlandse veiligheid vormen.
Grote consequenties
De advocaat van Ilham B. vroeg daarom om stopzetten van de vervolging van de vrouw: de zaak sleept al jaren voort en het ziet er niet naar uit dat B. binnenkort naar Nederland kan komen.
Dat verzoek kan grote consequenties hebben: als een zaak gesloten is, kan een verdachte niet nogmaals voor hetzelfde feit worden vervolgd. Daardoor zouden B. en nog zo’n 30 andere IS’ers voor wie de rechtbank om repatriëring heeft gevraagd in Nederland vrijuit kunnen gaan. Als ze ooit alsnog een keer terugkomen.
De rechtbank in Rotterdam oordeelt vandaag dat blijkt ‘dat de minister niet uitdrukkelijk op het standpunt staat dat de vrouw in Nederland voor de rechter komt’. ,,Nu de minister hecht aan enerzijds de nationale veiligheid en aan anderzijds de berechting voor een rechter en dus niet noodzakelijkerwijs de Nederlandse rechter en verder gelet op de lange duur van de vervolging en het ontbreken van concrete stappen om verzoekster naar Nederland over te brengen, is de rechtbank onder de huidige omstandigheden van oordeel dat het onredelijk is dat de vervolging in Nederland thans nog langer doorgang vindt.”
De rechtbank stopt die vervolging echter niet direct. De officier van justitie heeft nog drie maanden de tijd om ‘duidelijkheid te krijgen over de voortgang in de zaak.’
RTL 19.02.2020 Nederland moet concrete stappen nemen om een vrouwelijke jihadstrijder op te halen, anders wordt de rechtszaak beëindigd. Dat oordeelt de rechtbank Rotterdam in een tussenvonnis. Tot op heden heeft het kabinet altijd geweigerd om jihadstrijders op te halen. Ministers Grapperhaus en Blok laten weten de uitspraak nu te gaan bestuderen.
Regeringspartij D66 wil actie van het kabinet. “We moeten alles doen om te voorkomen dat verschrikkelijke misdadigers van IS vrijuit gaan, dat kan het kabinet niet laten gebeuren”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. “Het kabinet moet hier goed naar kijken en de nodige actie ondernemen.”
Al twee jaar verzoek tot ophalen
Al twee jaar vraagt de rechtbank om het ophalen van de vrouw. Zolang de vrouw niet wordt teruggehaald, ziet de rechtbank geen reden om de rechtszaak nog langer door te zetten, zo staat in het tussenvonnis.
De rechtbank heeft geoordeeld dat sinds het begin van de rechtszaak, twee jaar geleden, er geen concrete stappen zijn gezet om de vrouw naar Nederland te brengen. Daarom oordeelt de rechtbank dat het onredelijk is om nog langer verder te gaan met de berechting. Wel geeft de rechtbank het Openbaar Ministerie nog drie maanden de tijd om duidelijkheid te krijgen.
Als de vrouw uiteindelijk niet verder wordt vervolgd, kan het ervoor zorgen dat áls ze zelfstandig naar Nederland terugkeert, op vrije voeten blijft.
Kabinet tegen terughalen
De Nederlandse regering wil jihadstrijders niet terughalen uit het buitenland. Alleen als ze zich zelf melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat, worden ze naar Nederland vervoerd en berecht.
“Tot nu toe heeft het kabinet elke keer geweigerd om jihadisten op te halen. Er is overleg geweest met autoriteiten in het gebied, maar tot concrete acties heeft het nooit geleid. Nu de rechtbank zegt de vervolging te stoppen, zit het kabinet met een lastige kwestie”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie.
“Het feit dat het kabinet het nodig vindt om de Kamer over dit tussenvonnis te informeren, geeft ook wel aan dat het een dilemma is. Heel zwart-wit kun je zeggen: of je laat de uitreizigster daar en accepteert dat de vervolging niet doorgaat, of je gaat toch stappen ondernemen.”
Bij regeringspartijen ligt de kwestie heel gevoelig. “Regeringspartijen verschillen van mening. VVD en CDA zijn keihard: niet halen, terwijl D66 het kabinet al een aantal keren heeft verzocht om vrouwen en kinderen op te halen.”
Beelden uit kamp Al-Hol: ‘Islamitische Staat blijft bestaan’
Het zou een tijdelijk kamp moeten worden, maar nu wonen 74.000 mensen in Al-Hol in het noordoosten van Syrië. In het kamp worden vrouwen en kinderen uit het gevallen kalifaat opgevangen.
NOS 07.02.2020 Minister Blok wil bekijken of het “perspectief biedt” om IS-strijders te berechten door de Koerdische autoriteiten in het noorden van Syrië. Hij zegt dat in reactie op een aankondiging van de Koerden, gisteren. Blok gaat daarover eerst praten met andere landen in West-Europa.
In Koerdische detentiecentra in Noord-Syrië zitten ruim 2000 buitenlanders die worden verdacht van lidmaatschap van IS. Er zijn ook Nederlanders bij. De Koerden zijn teleurgesteld dat westerse landen Syriëgangers niet repatriëren en dat er geen internationaal tribunaal is. Daarom kwamen ze gisteren met het plan om in maart zelf tot berechting over te gaan middels een nieuw speciaal tribunaal.
Eerlijke berechting
Blok benadrukte na de ministerraad dat het de voorkeur van het kabinet blijft om de betrokkenen voor een internationaal tribunaal te brengen. Een tweede mogelijkheid is berechting in Irak, als daar tenminste een eerlijke rechtsgang kan worden gegarandeerd en de doodstraf niet wordt toegepast.
Van beide opties is tot nu toe niets terechtgekomen. Ook bij een door de Koerden georganiseerde procedure in Syrië zijn volgens Blok vraagtekens te zetten: “Wordt dat een eerlijke berechting? Het is een gebied dat niet als land wordt erkend. Ik ken geen wetgeving en geen rechterlijke macht in dat gebied.”
Tweede Kamer
Maar hij wil wel bij de Koerden navragen hoe zo’n tribunaal er dan in de praktijk moet uitzien. En ook daarbij zal hij juridische waarborgen eisen. Ook bij de coalitiepartijen in de Tweede Kamer gaan stemmen op om deze optie serieus te bekijken.
Het kabinet blijft erbij dat het in principe geen IS-verdachten naar Nederland haalt.
Telegraaf 07.02.2020 Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) is bereid te praten met de Koerden in het noordoosten van Syrië over de berechting van Nederlandse jihadisten die daar vastzitten. Dat zei hij vrijdag na aandringen van de grootste regeringspartijen. Tot dusver hield het kabinet vol dat dat onmogelijk is omdat de Koerden geen autonoom land besturen en Nederland geen officiële betrekkingen met hen onderhoudt.
De Koerden, die een aantal gevangenenkampen in het noordoosten van Syrië beheren, wilden jihadisten uit onder andere Europa oorspronkelijk terugsturen naar hun landen van herkomst. Donderdag verschenen berichten dat ze buitenlandse strijders van Islamitische Staat toch zouden willen berechten.
Als dat klopt, is het „zeer de moeite waard om het gesprek aan te gaan”, zegt Blok. „Dan moeten we dat zeker doen.” Hij ziet nog wel obstakels, omdat de Koerden volgens hem niet beschikken over de noodzakelijke wetgeving en rechterlijke macht. Bovendien wil Blok zeker weten dat IS-gangers daar niet de doodstraf kunnen krijgen, want daar wil Nederland niet aan meewerken. De Koerden hebben volgens Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma al duidelijk gemaakt dat zij die straf niet zullen opleggen.
Nederland zal hoe dan ook weer optrekken met de Europese landen die al langer samen zoeken naar een manier om Syrië-gangers te berechten, aldus Blok. Hij gaat met hen overleggen hoe ze verdergaan. Bij de ommezwaai van de Koerden waren „kennelijk al Finse overheidsvertegenwoordigers betrokken”, begreep de minister.
Of berechting door de Koerden nu de beste kansen biedt op het voor de rechter brengen van Syrië-gangers, durft Blok nog niet te zeggen. Een internationaal tribunaal in Irak of Syrië heeft nog altijd de voorkeur van Nederland, onderstreept hij. En als dat te hoog gegrepen blijkt, komt eerst de Iraakse rechter nog in aanmerking als die zich bijvoorbeeld van de doodstraf onthoudt.
AD 07.02.2020 De koerden in het Noord-Oosten van Syrië willen in maart beginnen met het berechten van buitenlandse IS-strijders, onder wie ook Nederlanders. Ze zijn het getreuzel van Europese landen bij het terughalen van de jihadisten beu. Minister Blok van Buitenlandse Zaken stelde vrijdagmiddag daar met de Koerden over te willen gaan praten.
In Koerdische gevangenissen en detentiekampen zitten duizenden internationale jihadisten van zo’n vijftig verschillende nationaliteiten vast. Zij hebben zich de afgelopen twee jaar overgegeven of zijn gevangen genomen tijdens de ondergang van het IS-kalifaat. Onder hen ook 15 mannen, 35 vrouwen en 90 kinderen uit Nederland.
,,We hebben besloten om deze mensen vanaf maart te gaan berechten”, meldde Abdulkarim Omar, voorzitter van het comité voor buitenlandse betrekkingen van de Syrische Koerden gisteravond. ,,Geen enkel land wilde hun eigen IS-leden terug om hen thuis te berechten. Daarna bleek dat het ook niet zou lukken om een internationaal tribunaal op te zetten. Maar deze mensen moeten wel berecht worden, dus we gaan een eigen, speciale rechtbank opzetten om hen te berechten en verwachten daarbij de hulp van andere landen.”
Geen doodstraf
De Koerden hebben een zekere vorm van autonomie in Noordoost Syrië, ze hanteren ook hun eigen rechtssysteem. Daarin hebben ze de afgelopen jaren al honderden lokale IS-strijders berecht. De straffen variëren van 1 tot 20 jaar cel. De Koerden hebben geen doodstraf, die straf wordt in buurland Irak wel geregeld opgelegd aan IS’ers.
Volgens Britse media staan er zaken tegen dertig Britten gepland. Omar reageerde gisteren niet op de vraag van deze krant of er in maart ook al Nederlanders voor moeten komen. Onduidelijk is ook nog of de Koerden alleen doelen op berechting van de mannen of dat ook de vrouwen in de rechtbank moeten verschijnen.
Een groot deel van de Nederlandse Syriëgangers heeft aangegeven terug te willen naar Nederland om hier berecht te worden. Ook vrezen de vrouwen voor de gezondheid van hun kinderen omdat de omstandigheden in de overvolle kampen slecht zijn. Tegen de meeste Nederlandse jihadisten in Koerdische detentie lopen hier ook al strafzaken. Enkele van hen, zoals Yago R. uit Arnhem, zijn in Nederland al bij verstek tot zes jaar cel veroordeeld. In een interview met deze krant vorig jaar zei hij niet geweten te hebben van de misdaden die IS pleegde.
Nederland wil de Syriëgangers niet ophalen omdat ze er zelf voor hebben gekozen daarheen te gaan. Afgelopen najaar spanden 23 vrouwen een kort geding aan tegen de Nederlandse staat omdat die te weinig zou doen om hen en hun kinderen terug te halen. Dat verzoek werd in hoger beroep afgewezen. Volgens het Gerechtshof is de beslissing aan de politiek en niet aan de rechter. De zaak loopt inmiddels bij de Hoge Raad.
Zorgen: ‘deze processen duren 15 minuten’
Advocaat André Seebregts, die een groot deel van de vrouwen bijstaat, heeft zorgen over de Koerdische plannen. ,,Ik ben afgelopen zomer zelf bij de rechtbank daar geweest en daar kan nu geen proces worden gevoerd naar onze maatstaven. Er is geen sprake van het horen van getuigen of bijstand van een advocaat. In 15 minuten is een zaak klaar en berecht.”
NOS 06.02.2020 Gevangen IS-strijders worden vanaf volgende maand berecht door de Koerdische autoriteiten in Noord-Syrië. Dat meldt de spreekbuis van het Koerdische bestuur in het gebied, het Rojava Information Center.
De Koerdische autoriteiten zijn het beu om westerse landen steeds te moeten vragen hun Syriëgangers op te halen. “Geen enkele staat heeft ze gerepatrieerd en er is ook geen internationaal tribunaal opgezet”, staat in de verklaring. “Daarom hebben we besloten om buitenlandse IS’ers vanaf maart zelf te berechten.”
Zo’n 140 Nederlanders
Ruim 2000 buitenlanders die worden verdacht van deelname aan terreurgroep Islamitische Staat zitten vast in Koerdische detentiecentra in Noord-Syrië. Inclusief vijftig volwassen Nederlanders en negentig kinderen met ouders uit Nederland. Duizenden andere buitenlandse vrouwen en kinderen zitten eveneens vast in de kampen.
De Koerden zijn van plan een speciaal tribunaal op te richten. The Telegraph schrijft dat in ieder geval tien Britse verdachten in maart aan de beurt zijn voor hun rechtszaak. Het is onduidelijk of er ook berechtingen van Nederlanders gepland staan.
Het wel of niet terughalen van IS-verdachten, hun partners of kinderen is al jaren een heet hangijzer in de landen van herkomst. Eind november oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland IS-vrouwen en kinderen niet terug hoeft te halen uit kampen in Noord-Syrië. Daarmee werd een eerder oordeel van de rechter teruggedraaid.
NU 06.02.2020 De Koerdische autoriteiten in Noord-Syrië zijn van plan om Europese IS-strijders vanaf maart te berechten, meldt het Rojava Information Center, de spreekbuis van de Koerdische autoriteiten in de regio donderdag in een verklaring.
De Koerden willen dat de IS’ers ook worden berecht als overheden van de Europese landen waar ze vandaan komen niet meewerken. Ze menen dat de landen zelf te weinig doen om hun Syriëgangers op te halen.
Zo zouden pas tien procent van de kinderen van IS-strijders die in Syrië vastzaten aan hun thuisland zijn uitgeleverd. De Koerden klagen dat geen enkele staat hun Syriëgangers gerepatrieerd heeft en dat er geen internationaal tribunaal is opgezet.
Ze zijn nu van plan om de Syriëgangers vanaf maart via hun eigen rechtssysteem te berechten. De Koerden zeggen een speciaal tribunaal op te richten voor de berechting. Tot nu toe hebben ze alleen Syrische en Iraakse IS’ers berecht.
Op dit moment worden duizenden mensen die worden verdacht van deelname aan terreurgroep Islamitische Staat door de Koerden in detentiekampen vastgehouden. Ook veel vrouwen en kinderen zitten in die kampen. Onder hen zijn vijftig volwassen en negentig kinderen uit Nederland.
In november oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland de Nederlandse IS-vrouwen en kinderen niet hoeft terug te halen uit Noord-Syrië. Eerder oordeelde de rechter dat dit wel moest gebeuren. Die beslissing werd dus teruggedraaid.
NU 10.01.2020 De Hoge Raad heeft vrijdag bekendgemaakt de cassatie in de zaak over het terughalen van Nederlandse vrouwen en hun kinderen uit Syrië versneld te behandelen.
“Dit gebeurt op verzoek van hun advocaat, in verband met de spoedeisendheid van de vordering”, zo laat de Hoge Raad weten.
De rechtbank oordeelde eerder dat de Nederlandse Staat zich moet inspannen om de 56 kinderen en hun negentien moeders terug te halen, maar dat vonnis werd in het hoger beroep vernietigd. De advocaat van de vrouwen is in cassatie gegaan.
Aan de Hoge Raad is vanwege de nijpende situatie van de vrouwen en kinderen verzocht om de zaak voor het einde van januari te behandelen, maar dit gaat niet lukken. “De Hoge Raad is cassatierechter en heeft mede tot taak het bewaken van de rechtseenheid en de ontwikkeling van het recht. Hij heeft daardoor – anders dan een rechtbank of een gerechtshof in kort geding – minder mogelijkheden om met de spoedeisendheid van een zaak rekening te houden.”
Wel heeft de Hoge Raad kans gezien de normale termijnen wat in te korten. Zo wordt de termijn voor de schriftelijke uitwisseling van stukken bijvoorbeeld op zes weken in plaats van drie maanden gesteld.
NOS 10.01.2020 De Hoge Raad verwacht voor de zomer een uitspraak te doen over het terughalen van IS-vrouwen en hun kinderen. Op verzoek van hun advocaten is de procedure enigszins versneld, maar de uitspraak is maanden later dan waar de advocaten op hadden gehoopt.
De zaak draait om 23 IS-vrouwen en 56 kinderen. Begin november bepaalde de rechtbank dat Nederland zich moet inspannen om de kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noorden van Syrië.
De ministers Blok en Grapperhaus gingen hiertegen in beroep, waarna het gerechtshof later in november de uitspraak terugdraaide. Volgens het hof is het aan de politiek en niet aan de rechter om te beslissen of de vrouwen en kinderen worden teruggehaald.
Voor einde winter
Hierop gingen de advocaten van de vrouwen en kinderen in cassatie. Ook verzochten ze de Hoge Raad om de zaak met spoed te behandelen, waarbij ze hoopten op een uitspraak in januari, of in elk geval voor het einde van de winter.
De Hoge Raad maakte vandaag bekend dat de zaak slechts beperkt versneld kan worden. Omdat de Hoge Raad de rechtseenheid en de ontwikkeling van het recht moet bewaken, zijn er minder mogelijkheden voor een versnelde behandeling dan bij een rechtbank of gerechtshof, staat in een verklaring.
Wel worden de termijnen verkort waarbinnen processtukken moeten worden uitgewisseld en de partijen op elkaar moeten reageren. Op basis daarvan verwacht de Hoge Raad een uitspraak voor de zomer.
Teleurgesteld
Advocaat Robert van Galen, die de vrouwen en kinderen bijstaat, reageert teleurgesteld. “Die mensen kunnen doodgaan, gemarteld worden door Assad. Dat zijn onschuldige kinderen. Je zou hopen dat de Hoge Raad het spoedeisende daarvan inziet.”
De raadsman is het er ook niet mee eens dat de staat tien weken de tijd krijgt om te reageren op de bezwaren van de advocaten. “Terwijl wij in het hoger beroep bij het hof binnen vier dagen moesten reageren. Als wij dat in vier dagen kunnen doen, waarom zou het dan bij de staat tien weken moeten duren?”
Telegraaf 10.01.2020 De Hoge Raad gaat haast maken met de cassatie-procedure over de mogelijke terugkeer van Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië. De verwachting is dat er voor de zomer een uitspraak is.
De advocaten van de 23 vrouwen en hun 56 kinderen die de zaak hadden aangespannen, hebben de Hoge Raad tot spoed gemaand. Volgens hen traineert de Nederlandse staat de procedure.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten. Volgens het hof heeft de overheid „beleidsvrijheid” en moet de rechter zeer terughoudend zijn met ingrijpen.
Advocaat Elpiniki Kolokatsi bepleitte namens de vrouwen dat er snel duidelijkheid moet komen. „Iedere winter sterven er kinderen door de verschrikkelijke omstandigheden in de kampen.” Daarbovenop is de situatie volgens haar nu heikel omdat de Syrische president Bashar al-Assad heeft aangegeven de vrouwen mogelijk zelf te willen berechten. „Dat zou betekenen dat ze de doodstraf kunnen krijgen.”
AD 10.01.2020 De Hoge Raad zal de de zaak van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen, die nu in Syrische detentiekampen zitten, versneld behandelen, zo meldt ze vanochtend. De Raad verwacht nu voor de zomer uitspraak te doen. De advocaten van de vrouwen vinden dat toch ‘teleurstellend langzaam’. ,,Worden de kinderen nu opgeofferd?’’
De vrouwen eisten eind vorig jaar in een kortgeding dat de Nederlandse overheid hen en hun kinderen terug zou halen uit Syrië, waar ze vast zitten in door Koerden bewaakte detentiekampen. De rechtbank oordeelde in eerste instantie dat de Staat haar best moest doen om de kinderen zo snel mogelijk naar Nederland te repatriëren, ook als dat zou inhouden dat de moeders mee zouden komen.
De Staat ging tegen die beslissing in beroep waarop het Gerechtshof eind november oordeelde dat de beslissing over het wel of niet terughalen van de gedetineerde Syriëgangers en hun kinderen niet aan de rechter maar aan de politiek is. De vrouwen gingen op hun beurt tegen die beslissing in cassatie bij de Hoge Raad. De advocaten van de vrouwen vroegen de Raad die zaak versneld te behandelen omdat de omstandigheden in de kampen slecht zijn en ze vrezen voor de gezondheid van de kinderen.
Spoedeisend
Een procedure bij de Hoge Raad duurt doorgaans lang. In een persbericht stelt de Raad nu het spoedeisende karakter van de zaak in te zien. ,,Maar er kan niet volledig aan het verzoek van de advocaten worden tegemoetgekomen.’’ Voor de uitwisseling van stukken staat normaal een termijn van drie maanden, die word nu verkort tot zes weken. Daarna krijgen alle partijen nog twee weken voor een reactie. Daarna doet de Raad uitspraak. ,,De verwachting is dat die uitspraak nog voor de zomer komt.’’
Teleurstellend
De advocaten van de vrouwen hadden eigenlijk al in januari een uitspraak van de Hoge Raad gewild. ,,De wintermaanden kunnen bedreigend zijn voor de gezondheid van de kinderen. Ook is er een kans dat het Assad-regime de kampen de komende periode over gaat nemen’’, stelt advocaat Robert van Galen die de cassatie-zaak begeleidt.
,,We vinden deze uitspraak teleurstellend. Het staat ook in schril contrast met de snelheid die is gehanteerd bij het kortgeding en het hoger beroep. We hebben de Hoge Raad al op 29 november om spoed gevraagd, het besluit komt nu pas.’’
Van Galen stelt dat het vooral de Staat is die de procedure rekt. ,,Waarom moet het zo lang duren? Alle argumenten zijn al bekend. Premier Rutte heeft al eens gezegd dat wat hem betreft Syriëgangers het beste daar kunnen sneuvelen, maar worden nu ook de kinderen opgeofferd?’’
De Hoge Raad kijkt niet opnieuw inhoudelijk naar de zaak, maar beoordeelt het verloop van de rechtsgang. Ze kan het vonnis van het Gerechtshof in stand laten of de zaak terugverwijzen naar een (ander) Gerechtshof. In dat laatste geval zullen de advocaten ook daar weer om een spoedbehandeling vragen.
Telegraaf 03.01.2020 De Hoge Raad bespreekt volgende week of er haast moet worden gemaakt met de cassatie-procedure over de mogelijke terugkeer van Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië. De advocaten van de 23 vrouwen en hun 56 kinderen die de zaak hadden aangespannen, hebben de Hoge Raad tot spoed gemaand. Volgens hen traineert de Nederlandse staat de procedure.
Het is niet duidelijk hoe snel er een uitspraak van de Hoge Raad komt als er daadwerkelijk spoed achter zit. Als er geen haast is, komt het oordeel waarschijnlijk niet voor de zomer.
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
NU 31.12.2019 De Nederlandse Staat wil niet meewerken aan een snelle afwikkeling van de cassatie die gaat over het al dan niet terughalen van 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen uit Syrische detentiekampen. Dat laat de advocaat van de vrouwen, Robert van Galen, aan NU.nl weten.
In november besloot het gerechtshof in Den Haag dat de overheid zich niet hoeft in te spannen om de groep vrouwen en kinderen naar Nederland te halen. De rechtbank oordeelde juist dat dit in het geval van de kinderen wel geprobeerd moest worden.
De uitspraak in hoger beroep gebeurde op verzoek van de Staat juist wel na een spoedprocedure. Waarom de overheid hier nu niet aan wil meewerken, wordt volgens Van Galen niet goed onderbouwd. “Ik heb het zelf in ieder geval niet begrepen”, aldus de advocaat die de verdediging voert in de cassatieprocedure.
Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt in een reactie dat de “Staat de procedure zorgvuldig behandeld” en verder niet inhoudelijk wil reageren zolang de zaak onder de rechter is.
Advocaat verbaasd over reactie Hoge Raad
Wat Van Galen nog meer verbaast, is dat de Hoge Raad liet weten geen spoedprocedure te kunnen toepassen en niet in januari of voor het einde van de winter uitspraak te kunnen doen, omdat de Staat daar niet aan meewerkt. “De Hoge Raad gebruikt hierbij een heel zwakke redenering die een serieuze jurist onwaardig is.”
De wet staat gewoon toe dat de procedure wordt ingekort. “En dat weet de Hoge Raad ook wel, dus dat doet vermoeden dat de Hoge Raad de ware reden om geen spoedprocedure te willen volgen niet wil opgeven”, vervolgt hij.
“Wellicht ontbreekt de moed om snel uitspraak te doen in deze zaak. We hebben maandag nogmaals verzocht om deze procedure versneld af te wikkelen.” Gebeurt dit niet, dan wordt er mogelijk pas in juli vlak voor de zomer uitspraak gedaan.
De Hoge Raad laat weten dat er nog geen formele beslissing is genomen en tot die tijd niet inhoudelijk te willen reageren. Die beslissing wordt in de loop van januari verwacht.
Noodzaak is volgens verdediging groot
De noodzaak voor een snelle procedure is volgens Van Galen groot omdat de toestanden in de detentiekampen “verschrikkelijk” zijn. De situatie voor de vrouwen en kinderen zou daarnaast gevaarlijk worden als de Syrische president Bashar Al Assad de controle krijgt over de kampen. Die ligt nu nog in handen van de Koerden.
Zo heeft Al Assad onlangs laten weten dat de IS-strijders in de kampen door lokale rechtbanken moeten worden berecht “met alle risico’s van dien voor foltering tijdens detentie”, aldus advocaat André Seebregts, die de vrouwen eerder bijstond, in een reactie.
In hoger beroep haalde Seebregts rapporten van de Verenigde Naties (VN) waarin werd beschreven dat Al Assad kinderen heeft laten martelen en zelfs vermoorden.
Kabinet wil uitreizigers niet ophalen vanwege gevaar
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zei na de uitspraak van het hof altijd helder te zijn geweest. “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, aldus Grapperhaus. “Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
AD 29.12.2019 Syriëgangster Kaoutar S. (28) uit Gouda en haar zoontje (4) werden gisteravond door Turkije op het vliegtuig naar Nederland gezet. De vrolijke ‘spring in ’t veld’ vertrok al naar Syrië voordat IS er het kalifaat uitriep.
Het tijdschrift Vrij Nederland maakte vier jaar geleden een reconstructie van moslima’s die vielen voor de strijders van IS. De 21-jarige S. beschreven zij als een vrolijke, grappige en lange jongedame die geen onbekende was van de Goudse politie. Ze spraken haar voor het eerst bij een picknick van moslima’s uit de wijk Oosterwei. Daar rende ze rond in een lange jurk. Ondanks haar traditionele kleding deed S. gewoon fanatiek mee met een potje voetbal, tekenden de verslaggevers Jaco Alberts en Harry Lensink op.
NU 29.12.2019 Een vrouwelijke Syriëganger (28) is zaterdag aangehouden op Schiphol nadat ze met haar vierjarige kind was teruggekeerd uit Turkije. Dat meldt het Openbaar Ministerie (OM).
Volgens het Landelijk Parket is de vrouw afkomstig uit Gouda en vertrok ze in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober van dit jaar zou de vrouw zich met haar kind hebben gemeld bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Haar kind is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
28-jarige vrouwelijke Syriëganger vanavond na terugkeer op Schiphol aangehouden. Meegereisd kind (4) overgedragen aan raad voor de kinderbescherming. Vrouw vertrok in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober 2019 meldde zij zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Avatar
Auteur
landelijk parket
Het Turkse persbureau Anadolu meldde zaterdagavond al eerder dat er twee mensen met de Nederlandse nationaliteit het land zouden zijn uitgezet omdat ze banden zouden hebben met een terroristische organisatie. Dit schreef Anadolu op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken.
In november werden ook al twee vrouwelijke Syriëgangers door Turkije teruggestuurd naar Nederland. Bij een van de vrouwen hoorden ook twee jonge kinderen die zijn opgevangen door de Kinderbescherming. De vrouwen zitten voorlopig nog vast.
Behalve de Nederlandse vrouwen heeft Turkije ook Duitsers, een Amerikaan en een Brit teruggestuurd.
OmroepWest 29.12.2019 Een 28-jarige vrouwelijke Syriëganger uit Gouda is zaterdag door Turkije het land uitgezet en op Schiphol aangehouden. Haar meegereisde kind van vier is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming, meldt het Openbaar Ministerie.
De vrouw uit Gouda was in december 2013 naar Syrië vertrokken. Eind oktober meldde ze zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Eerder zaterdag meldden de Turkse autoriteiten dat er twee Nederlandse terroristen het land waren uitgezet. Vorige maand is Turkije begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Volgens president Recep Tayyip Erdogan zitten er 1201 strijders van IS in Turkse gevangenissen.
Telegraaf 29.12.2019 De twee Nederlanders die door de Turkse regering op het vliegtuig zijn gezet zijn een 28-jarige vrouw en een vierjarig kind. Dat heeft het OM bevestigd. De twee zijn inmiddels terug in Nederland, de vrouw is zaterdagavond direct op Schiphol aangehouden.
Het kind is overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming. De vrouw, afkomstig uit Gouda, vertrok in december 2013 naar Syrië. Op 30 oktober 2019 meldde zij zich bij het Nederlandse consulaat in Ankara.
Vorige maand is Turkije begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Volgens president Recep Tayyip Erdogan zitten er 1201 strijders van IS in Turkse gevangenissen. De afgelopen weken zijn onder meer Franse en Duitse strijders het land uitgezet.
Premier Mark Rutte zei vorige maand opheldering te vragen aan Turkije. Het was toen niet duidelijk om hoeveel Nederlandse uitreizigers het daar gaat.
In november stuurde Turkije al twee IS-vrouwen terug naar Nederland. Xaviera en Fatima werden bij aankomst meteen gevangen gezet. Van H., die hoogzwanger is, is haar paspoort afgepakt. Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij zou ook de vader zijn van haar twee kinderen.
S. werd in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen. Xaviera trouwde met Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Dadi bestelde zijn vrouw bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
MSN 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet bekend of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland en het ministerie van Buitenlandse Zaken kunnen het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
NOS 28.12.2019 Turkije heeft twee vermeende Nederlandse terroristen op het vliegtuig gezet naar Nederland. Dat schrijft het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken op Twitter.
Mogelijk gaat het om Syriëgangers, meldt het Turkse persbureau Anadolu. Turkije schrijft enkel dat het twee “terroristen” betreft, zonder te noemen bij welke groepering de twee zich hadden aangesloten.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken en het Openbaar Ministerie komen later vanavond met een reactie.
In november stuurde Turkije ook al twee Syriëgangers terug naar Nederland. Toen ging het om twee IS-vrouwen. Een van de vrouwen had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De ander was in januari 2018 aangehouden in Turkije.
Sinds 11 november heeft Turkije al 110 buitenlandse Syriëgangers naar hun land van herkomst teruggestuurd, meldt Anadolu.
Telegraaf 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet bekend of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland kan het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
Premier Mark Rutte zei vorige maand opheldering te vragen aan Turkije. Het was toen niet duidelijk om hoeveel Nederlandse uitreizigers het daar gaat.
In november stuurde Turkije ook al twee IS-vrouwen terug naar Nederland. Xaviera en Fatima werden bij aankomst meteen gevangen gezet. Van H., die hoogzwanger is, is haar paspoort afgepakt. Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij zou ook de vader zijn van haar twee kinderen.
S. werd in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen. Xaviera trouwde met Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Dadi bestelde zijn vrouw bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
AD 28.12.2019 Twee Nederlandse vermeende terroristen zijn door de Turkse regering op het vliegtuig naar Nederland gezet. Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu zaterdag op basis van informatie van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is niet duidelijk of het om IS-strijders gaat.
Het Openbaar Ministerie in Nederland en het ministerie van Buitenlandse Zaken kunnen het bericht nog niet bevestigen.
Sinds half november heeft Turkije al meer dan honderd buitenlandse terroristen teruggestuurd naar hun eigen land. Het gaat om strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
NU 27.12.2019 2019 was het jaar waarin Joost Lagendijk, oud-Europarlementariër en voormalig voorzitter van de Turkije delegatie van het Europees Parlement, na een kleine drie jaar ballingschap weer terug mocht naar zijn woonplaats Istanboel. Dit is zijn verhaal.
Als Lagendijk in september 2016 op het vliegveld in Istanboel apart wordt genomen, denkt hij er niet veel van. Mogelijk gaat het net zoals eerder bij zijn vertrek naar Nederland om “een uurtje intimidatie”. Dat blijkt niet het geval. Lagendijk moet de volgende ochtend op het eerste vliegtuig zitten, terug naar Amsterdam.
De Nederlander, die na zijn huwelijk in 2006 met de Turkse journaliste Nevin Sungur liefkozend de nationale schoonzoon wordt genoemd, is na tien jaar niet meer welkom in ‘zijn’ Turkije.
De officiële reden voor zijn verbanning krijgt de 62-jarige Lagendijk nooit de horen. Wel heeft hij zo zijn vermoedens. Lagendijk werkte voor de krant Zaman en de Suleyman Shah Universiteit in Istanbul, die volgens Ankara aan de Gülen-beweging gelieerd zijn. Deze groep wordt door de Turkse regering verantwoordelijk gehouden de mislukte staatsgreep in juli 2016. Zowel de krant als de universiteit gaat datzelfde jaar nog op slot.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, het Europees Parlement; allemaal zijn ze de afgelopen jaren in de weer geweest om Lagendijk weer terug te krijgen naar Turkije. Makkelijk is dat niet, zeker niet wanneer Nederland en Turkije in maart 2017 in een diplomatie rel verwikkeld raken.
Wie is Joost Lagendijk?
Joost Lagendijk was van 1998 tot 2009 lid van het Europees Parlement
Vanaf 2009 woonde en werkte hij in Turkije als columnist en universitair docent
Op dit moment is hij politiek analist en correspondent voor BNR Nieuwsradio in Turkije
‘Er zijn een hoop mensen in Turkije die het slechter hebben’
De oud-GroenLinks-politicus is afgesneden van zijn leven in Istanboel, van zijn Turkse vrouw en hun woning. “Ik zei als grap vaak dat ik een banneling in eigen land was. Ik heb gelukkig mijn vrouw uiteindelijk nog regelmatig kunnen zien en dankzij vrienden heb ik steeds een vaste plek in Nederland gehad. Maar er was een moment, tussen een verhuizing in, waarop ik erg ontheemd was. Ik was iemand met een paar koffers, wat boeken en verder niets.”
Lagendijk kan zich in Nederland misschien nog wel meer dan vanuit Turkije richten op zijn werk voor de Nederlandse media. Met de ruzie tussen beide landen en het referendum over het presidentiële systeem in Turkije is er genoeg om over te praten.
Ook wordt het, naarmate het politieke klimaat in Turkije verder verhardt, makkelijker om zijn eigen situatie te relativeren.
“Het is heel vervelend wat mij is overkomen, maar als je dan hoort hoe vrienden en bekenden in Turkije in de gevangenis zitten, hoe ze hun baan kwijt zijn geraakt of hoe ze met hun hele hebben en houwen het land hebben moeten verlaten, dan weet je dat er een hoop mensen zijn die het nog slechter hebben”, zegt Lagendijk.
Het politieke klimaat is in Turkije de afgelopen drie jaar verhard. (Foto: Reuters)
Niet altijd voldoende belangstelling voor het andere geluid
De situatie in Turkije onder Erdogan betekent dat de berichtgeving in Nederland, zeker sinds de mislukte staatsgreep in 2016, buitengewoon negatief is, merkt ook Lagendijk. Dat maakt zijn optredens in de media als Turkijekenner er niet makkelijker op.
“Ik heb altijd geprobeerd niet in het Turkije-bashen mee te gaan. Ik ben kritisch geweest waar nodig, maar ik heb tevens geprobeerd uit te leggen waarom de dingen gebeuren en om aandacht vragen voor het feit dat er in Turkije ook een hoop mensen zijn die het niet met Erdogan eens zijn. Dat is lastig, omdat er soms geen belangstelling voor is, maar ook omdat is er niet altijd voldoende kennis over het land is.”
Hij kan de ontwikkelingen in Turkije vanuit Nederland prima volgen, maar mist op den duur wel de korte gesprekken in de winkels, op de markt, tijdens wandelingen en van de straat. “Die flarden die je oppikt en die ervaringen die je opdoet zijn zo belangrijk. Ik kon op het einde de zaken nog becommentariëren, maar het gevoel erbij ontbrak. Dat was enorm jammer”, herinnert Lagendijk zich.
Lagendijk merkt dat er in Nederland niet altijd voldoende kennis over Turkije is. (Foto: Guus Schoonewille)
Erdogan wil Lagendijk niet meer zien
Na het herstel van de betrekkingen en het uitwisselen van ambassadeurs lijkt er schot in zijn zaak te komen. Saban Disli, de nieuwe Turkse ambassadeur in Nederland, is een oude bekende van Lagendijk uit zijn tijd als voorzitter van van de Turkije delegatie in het Europees parlement. Disli drukt hem op het hart de kwestie te zullen oplossen.
In het najaar van 2018 wordt het op het hoogste politieke niveau aangekaart, maar tegen ieders verwachting geeft president Erdogan premier Rutte te kennen dat Lagendijk er niet meer in komt. “Toen hebben mijn vrouw en ik besloten het hoofdstuk van een terugkeer maar te sluiten. We waren toen al twee jaar bezig en op een gegeven moment moet je iets anders gaan doen.”
Lagendijk en zijn vrouw huren een huis op het Griekse eiland Kos in de verwachting dat de situatie nog wel een aantal jaar zal voortduren. Zo kan hij dicht bij Turkije wonen en kan zijn vrouw relatief eenvoudig tussen Kos en het nabij gelegen Bodrum heen en weer pendelen.
President Erdogan wilde hem niet meer in Turkije terugzien, zo weet Lagendijk. (Foto: Getty Images)
Opnieuw aangehouden
Op 23 april van dit jaar, nota bene de verjaardag van zijn vrouw en het Feest van de Nationale Onafhankelijkheid en Dag van het Kind in Turkije, krijgt Lagendijk plots een belletje van Disli dat de zaak opgelost is. In mei keert hij voor het eerst in bijna drie jaar weer terug naar Turkije, een terugkeer die als een even grote verrassing als zijn gedwongen vertrek komt.
Iedereen is ingelicht, Disli heeft zijn vluchtgegevens en bij aankomst staat consul Bart van Bolhuis op hem te wachten. Toch wordt hij bij aankomst opnieuw aangehouden door de politie.
“Ik herkende de agent nog van 2,5 jaar eerder. Ik dacht bij mezelf: ‘het zal toch niet?’ Gelukkig mocht ik na controle door naar de douane. Het was een spannend maar uiteindelijk ook emotioneel moment om weer terug te keren.” De reden dat hij het land weer in mag krijgt hij net zo min te horen als de reden dat hij destijds moest vertrekken.
‘Normale leven van de mensen gaat door’
Er is in zijn afwezigheid een hoop gebeurd in Turkije. Het land is omgeschakeld naar een nieuwe regeringsvorm met nog meer macht voor Erdogan, maakte een economische crisis door en was in de eerste helft van 2019 in de ban van de lokale verkiezingen, waarbij de oppositie voor het eerst in 25 jaar de macht in de hoofdstad Ankara en het economische machtscentrum Istanboel veroverde.
“Wat ik bovenal gemerkt heb, en dat klinkt als een open deur, is dat het voor de meeste mensen hun normale leven gewoon doorgaat. De gesprekken gaan vooral over de alledaagse dingen, zoals de prijzen van producten in de winkels of op de markt.”
Lagendijk ziet tevens dat veel Turken het moeilijk hebben te midden van de economische neergang, niet in de laatste plaats in zijn eigen vriendenkring van journalisten en mediaprofessionals. Velen van hen zijn hun baan kwijtgeraakt.
“Wel is het zo dat de verkiezing van Ekrem Imamoglu als burgemeester van Istanboel heeft een boost gegeven heeft aan iedereen die op licht aan het einde van de tunnel zat te wachten.”
De verkiezing van Imamoglu in Istanboel heeft mensen hoop gegeven, ziet Lagendijk. (Foto: EPA)
‘Te besmet voor werk in Turkije’
Lagendijk weet dat hij in Turkije niet meer aan de bak komt. Daarvoor is hij naar eigen zeggen “te besmet” vanwege zijn werk voor Zaman en de Suleyman Shah Universiteit. “Er is geen instelling die me nog iets gaat aanbieden”, zegt hij.
Hij legt zich daarom allereerst toe op het leven als bijna gepensioneerde, maar ook op activiteiten voor de Nederlandse media, zoals BNR en De Groene. “Zonder concessies te doen maar wel in de verwachting dat dit media zijn die in Turkije redelijk onder de radar blijven, wat anno nu wel zo prettig is.”
Lagendijk voelt zich inmiddels, een half jaar na terugkeer “ondanks alle problemen”, toch weer thuis in Turkije. “Volgens mij loop ik op dit moment geen risico meer, maar het blijft Turkije: je weet het nooit helemaal zeker.”
Istanboel en Turkije voelen voor Lagendijk als thuis. (Foto: NU.nl)
NU 27.12.2019 Meer dan 235.000 inwoners van de Syrische provincie Idlib zijn tussen 12 en 25 december ontheemd geraakt door het oplaaiende geweld in de regio, melden de Verenigde Naties vrijdag. De organisatie zegt dat veel vluchtelingen dringend behoefte hebben aan humanitaire hulp. De vraag naar hulp wordt versterkt door de winter.
De noordwestelijke provincie Idlib is het laatste belangrijke Syrische gebied dat nog in handen van rebellen is. Troepen van de Syrische president Bashar Al Assad zijn op 16 december gestart met nieuwe aanvallen op deze rebellen.
Als gevolg van het geweld in het zuiden van Idlib is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen. Eerder deze week werd al duidelijk dat tienduizenden inwoners waren gevlucht. Nu blijkt dat in de afgelopen twee weken meer dan 235.000 personen ontheemd zijn geraakt.
De stad Ma’arrat al-Nu’man en het aangrenzende platteland zijn zo goed als verlaten, blijkt uit informatie van de VN. Steeds meer inwoners van Saraqab, een stad die bijna 40 kilometer noordelijker ligt, en mensen uit omgeving slaan op de vlucht. Zij zijn bang dat het geweld zich naar uitbreidt naar hun woonplaats.
De meeste mensen vluchten naar de steden Idlib en Ariha. Daar worden ze opgevangen in onder meer moskeeën, evenementenhallen, garages en scholen. Er zijn ook veel Syriërs onderweg naar vluchtelingenkampen in het noordwesten van de provincie.
Syriërs uit Ma’arrat al-Nu’man met hun bezettingen in het noorden van Idlib. (Foto: Reuters)
Ontheemden al eerder op de vlucht geweest
Volgens de VN moeten de groepen direct humanitaire hulp ontvangen in de vorm van voedsel en onderdak. Ook is er dringend behoefte aan psychosociale ondersteuning. De organisatie maakt zich vanwege de wintermaanden extra zorgen over kwetsbare groepen als vrouwen, kinderen, ouderen en personen met beperkingen.
De meeste ontheemden zijn volgen de VN al eerder een keer ontheemd geraakt. Tienduizenden families in het zuidoosten van Idlib die naar het noorden willen reizen, zouden te bang voor de reis zijn. Zo vrezen ze dat ze onderweg worden getroffen door luchtaanvallen.
De situatie in het noordwesten van Syrië is al lange tijd instabiel. Tussen eind april en eind augustus zijn in dit deel van het land naar schatting 400.000 ontheemd geraakt, aldus de VN. De burgeroorlog in Syrië woedt inmiddels al zo’n 8,5 jaar.
NOS 27.12.2019 Door de jongste gevechten in de Syrische provincie Idlib zijn nog eens 235.000 mensen op de vlucht geslagen. Ze hebben dringend voedsel, onderdak en medische hulp nodig, vooral nu het winter wordt, zegt het VN-bureau voor humanitaire hulp OCHA.
Het Syrische leger en zijn bondgenoten hebben de bombardementen vanaf 16 december opgevoerd. Aan het front ten zuiden van Idlib-stad zijn de gevechten op 19 december hervat. Het Syrische leger probeert met Russische en Iraanse hulp de opstandige milities te verdrijven.
Inwoners van Maarat al-Numan op de vlucht op 24 decemberReuters
De burgerbevolking is in het gebied ten zuiden van Idlib-stad nu bijna overal vertrokken. Ook ten oosten van de stad slaan mensen op de vlucht, omdat ze bang zijn dat de strijd naar hun woongebied overslaat. De vluchtelingen trekken naar het noorden en vinden onderdak in moskeeën, bedrijfspanden, scholen en vluchtelingenkampen.
‘We werden in de nacht geraakt door raketten’
Het noordwestelijk gelegen Idlib is het laatste gebied Syrië dat in handen is van rebellen. Het Syrische leger probeert de provincie sinds april met hulp van Rusland te heroveren.
In de eerste maanden sloegen naar schatting al 400.000 mensen op de vlucht. Een deel van de vluchtelingen zoekt een veilig heenkomen in Turkije. Het Turkse staatspersbureau meldde zondag dat in een paar dagen tijd 25.000 vluchtelingen de grens waren overgestoken.
President Trump riep Syrië, Iran en Rusland gisteren op te voorkomen dat de strijd om Idlib een bloedbad wordt.
NOS 26.12.2019 De blokkade van de online encyclopedie Wikipedia in Turkije is in strijd met de vrijheid van meningsuiting. Dat heeft de hoogste Turkse rechtsinstantie bepaald.
Volgens staatspersbureau Anadolu oordeelden de rechters van het Constitutioneel Hof met tien tegen zes in het voordeel van Wikipedia. Het is niet duidelijk of de regering de site nu weer toegankelijk maakt.
De blokkade van Wikipedia begon in april 2017, nadat de encyclopedie had geweigerd om teksten te verwijderen waarin Turkije wordt gelinkt aan terreurorganisaties, waaronder Islamitische Staat. Volgens Turkije was er sprake van een lastercampagne.
De Turkse media-waakhond blokkeerde de website met een beroep op een wet waarmee websites kunnen worden verboden die obsceen zijn of een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Wikipedia weigerde de teksten weg te halen, omdat er dan sprake zou zijn van censuur.
Wat moet je zonder Wiki?
Blokkades van websites zijn niet uniek in Turkije. Onder president Erdogan gingen sinds 2015 tientallen nieuwssites op zwart. Ook hadden de Turken de afgelopen jaren geregeld geen toegang tot socialemediaplatforms zoals YouTube, Facebook en Twitter.
AD 26.12.2019 De blokkade van de online-encyclopedie Wikipedia in Turkije is een schending van de vrijheid van meningsuiting. Dat heeft het Turkse constitutionele hof vandaag bepaald. De uitspraak maakt de weg vrij voor het opheffen van de blokkade.
De blokkade werd in april 2017 ingesteld. Volgens de Turkse autoriteiten waren er bijdragen op de site waarin Turkije werd beschuldigd van banden met terroristische organisaties en weigerden de beheerders die aan te passen.
NOS 26.12.2019 De Amerikaanse president Trump heeft Iran, Rusland en Syrië gewaarschuwd om te stoppen met hun militair ingrijpen in de Syrische provincie Idlib. “Rusland, Syrië en Iran zijn duizenden onschuldige mensen in Idlib aan het vermoorden, of stevenen daarop af”, schrijft hij op Twitter. “Doe het niet!” Volgens hem stelt Turkije alles in het werk om dit “bloedbad” te voorkomen.
In juni adresseerde Trump de drie landen ook al, hij sprak toen van een “slachtpartij”. Enkele maanden later trok hij de Amerikaanse troepen terug uit Noord-Syrië.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Russia, Syria, and Iran are killing, or on their way to killing, thousands of innocent civilians in Idlib Province. Don’t do it! Turkey is working hard to stop this carnage.
Russische hulp
Idlib is als laatste rebellenbolwerk in Syrië niet in handen van president Assad. In de provincie is het al langere tijd onrustig, maar recent laaide het geweld weer hevig op. Met zijn tweet verwijst Trump naar een reeks bombardementen van afgelopen weken. Toen hervatte Assad met hulp van Rusland zijn poging om het bolwerk te veroveren op de rebellen.
‘We werden in de nacht geraakt door raketten’
In Idlib woonden zo’n 3 miljoen mensen. Veel van hen zijn door het aanhoudende geweld gevlucht. Zij proberen de grens naar Turkije over te steken. De afgelopen weken zouden zeker 200.000 burgers zijn vertrokken.
De Verenigde Naties waarschuwde eerder voor een humanitaire ramp langs de grens met buurland Turkije. In Turkije zitten nu zo’n 3,7 miljoen Syrische vluchtelingen. De Turkse president Erdogan waarschuwde vorige week dat het land niet meer vluchtelingen kan opvangen.
Telegraaf 26.12.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft donderdag Rusland, Syrië en Iran opgeroepen te stoppen met het geweld in de Syrische provincie Idlib. Daar zijn tienduizenden mensen hun huis ontvlucht vanwege de intensieve bombardementen door het Syrische regime en zijn bondgenoten.
„Rusland, Syrië en Iran vermoorden zo duizenden burgers”, twitterde Trump donderdag. „Doe het niet!” Idlib is het laatste grote oppositiebolwerk dat niet in handen is van de Syrische president Bashar al-Assad. Sinds het begin van de hevige bombardementen op 16 december zijn zeker tachtig burgers omgekomen in de noordwestelijke provincie. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zijn ook meer dan 40.000 mensen ontheemd geraakt.
Turkije riep dinsdag al op de aanvallen „onmiddellijk te beëindigen.” Trump prees die inspanningen van de regering in Ankara. „Turkije werkt hard om dit bloedbad te stoppen.”
Trump trok in oktober de Amerikaanse troepen terug uit het gebied. Sindsdien is het geweld opgelaaid.
MSN 26.12.2019 De Amerikaanse president Donald Trump heeft donderdag Rusland, Syrië en Iran opgeroepen te stoppen met het geweld in de Syrische provincie Idlib. Daar zijn tienduizenden mensen hun huis ontvlucht vanwege de intensieve bombardementen door het Syrische regime en zijn bondgenoten.
“Rusland, Syrië en Iran vermoorden zo duizenden burgers”, twitterde Trump donderdag. “Doe het niet!” Idlib is het laatste grote oppositiebolwerk dat niet in handen is van de Syrische president Bashar al-Assad.
Sinds het begin van de hevige bombardementen op 16 december zijn zeker tachtig burgers omgekomen in de noordwestelijke provincie. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten zijn ook meer dan 40.000 mensen ontheemd geraakt.
Turkije riep dinsdag al op de aanvallen “onmiddellijk te beëindigen”. Trump prees die inspanningen van de regering in Ankara. “Turkije werkt hard om dit bloedbad te stoppen”.
Trump trok in oktober de Amerikaanse troepen terug uit het gebied. Sindsdien is het geweld opgelaaid.
NOS 19.12.2019 Turkije vindt het “onacceptabel” dat Nederland verblijfsvergunningen heeft gegeven aan Turkse asielzoekers, omdat hun dossiers mogelijk in handen zijn gevallen van de Turkse autoriteiten.
De asielaanvragen kwamen waarschijnlijk van aanhangers van Fethullah Gülen, die door Turkije verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte coup in 2016.
Arrestatie vertrouwenspersoon
Recent werd een Turkse vertrouwenspersoon die voor Nederland werkte aan de asielzaken gearresteerd in Turkije . De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) besloot vervolgens in het “zeer beperkte aantal” zaken de asielverzoeken in te willigen, “om de veiligheid van de aanvragers te waarborgen”.
Hoewel Turkije in een persbericht op de site van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken in het midden laat of het de dossiers in handen heeft, zijn de aanvragers volgens het land wel Gülen-aanhangers.
VN-verdrag
Daarmee gaat Nederland in tegen een VN-verdrag uit 1951 over de status van vluchtelingen, aldus Turkije. “Want daarin staat dat individuen die worden verdacht van terreurmisdrijven geen vluchtelingstatus kunnen krijgen.”
Turkije beschouwt de Gülen-beweging als een terreurorganisatie. Verder benadrukt Ankara niet te stoppen met het vervolgen van Gülen-leden die volgens het land betrokken waren bij de mislukte staatsgreep.
AD 17.12.2019 De Turkse politie heeft vandaag 243 mensen opgepakt die betrokken zouden zijn geweest bij de mislukte couppoging in 2016. Dat meldt het Turkse staatspersbureau Anadolu. De arrestanten zouden aan de kant staan van de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte staatsgreep.
De arrestanten zouden onder meer gebruik hebben gemaakt van ByLock, een berichtendienst die volgens de Turkse regering werd gebruikt tijdens de mislukte staatsgreep. Berichten die via de applicatie worden verstuurd zijn gecodeerd.
Sinds de couppoging in 2016 zijn tienduizenden mensen vastgezet. De 78-jarige Gülen zelf woont al jaren in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Turkije heeft de VS om zijn uitlevering gevraagd.
Anadolu bericht geregeld over huiszoekingen en arrestaties. Afgelopen vrijdag werden nog minstens 150 mensen gearresteerd wegens betrokkenheid bij de staatsgreep.
NU 17.12.2019 Zo’n 371.000 Syrische vluchtelingen zijn vanuit Turkije teruggekeerd naar hun thuisland, meldt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dinsdag. De groep keerde huiswaarts na de Turkse inval in het grensgebied met Syrië.
Turkije huisvest nog altijd meer dan drie miljoen vluchtelingen uit het buurland. Erdogan is dinsdag in Zwitserland bij de start van het allereerste Global Refugee Forum.
Erdogan begon in oktober een offensief in het noordoosten van Syrië, met het doel een “bufferzone tegen terrorisme” te creëren zodat een miljoen in Turkije gevestigde vluchtelingen kunnen terugkeren naar Syrië. Het offensief stopte ruim een week later. Op dat moment waren al zo’n vijfhonderd doden gevallen.
De strijd werd gestaakt na een overleg met de Verenigde Staten. Met de Amerikanen was onder meer afgesproken dat Erdogan zijn beoogde “veilige zone” mag creëren en dat de Koerdische militie YPG, die Turkije als een verlengstuk van de PKK beschouwt, het grensgebied verlaat.
Erdogan: Meer vluchtelingen keren snel huiswaarts
Nu de eerste Syriërs zijn teruggekeerd, kunnen volgens Erdogan huizen en scholen worden gebouwd in de zone. Hij zegt dat binnen een “zeer korte tijd” honderdduizenden andere Syrische vluchtelingen zullen volgen. De terugkeer van de groep naar Syrië is op vrijwillige basis, aldus Erdogan.
Hij meldt ook dat de teruggekeerde Syriërs vrijwillig naar huis zijn gegaan. Of dit in alle gevallen klopt, wordt in twijfel getrokken. Mensenrechtenorganisaties Human Rights Watch en Amnesty International meldden eerder dit jaar dat tientallen vluchtelingen gedwongen terugkeerden naar Syrië.
Koerdische demonstranten in Genève. (Foto: Reuters)
Turkije bekritiseert beleid Europese Unie
Volgens Erdogan heeft Turkije in de afgelopen negen jaren 40 miljard dollar (35,8 miljard euro) uitgegeven aan de opvang van vluchtelingen Dat is flink meer dan wat de Europese Unie heeft uitgegeven: 6 miljard dollar (5,4 miljard euro). Turkije vindt dat Europese landen meer moeten doen om de lasten te verdelen.
Koerdische demonstranten hebben zich dinsdag verzameld voor het gebouw van de Verenigde Naties in Genève, waar de driedaagse bijeenkomst wordt gehouden. Zij voeren daar actie tegen Erdogan en zijn beleid jegens Koerden.
NOS 15.11.2019 Vertrouwelijke, persoonlijke informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten, meldt de IND. De dienst heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning gegeven.
Turkije heeft de asieldossiers mogelijk in beslag genomen na de arrestatie van een Turkse vertrouwenspersoon die werkt voor Nederland en andere EU-landen, schrijft de dienst op zijn website. Hoeveel gedupeerden er zijn, zegt de IND niet, behalve dat het om een “zeer beperkt aantal zaken” gaat.
De asielaanvragen komen mogelijk van aanhangers van Fethullah Gülen, die door Turkije verantwoordelijk wordt gehouden voor de mislukte coup in 2016. Omdat zij daar worden vervolgd, maken zij in de EU kans op asiel.
RTL Nieuws sprak met een Gülenaanhanger die van de IND een brief heeft gehad dat zijn gegevens bij de Turkse overheid zijn beland. De vertrouwenspersoon is volgens de nieuwszender een advocaat die voor de Nederlandse ambassade verhalen van Turkse vluchtelingen checkte.
Telegraaf 15.12.2019 Gevoelige informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten. De IND heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning toegekend.
Turkije zou de dossiers kunnen hebben bemachtigd door de arrestatie van „een Turkse vertrouwenspersoon” die voor Nederland en andere EU-landen werkte, meldt de IND.
Volgens RTL Nieuws gaat het om advocaat Yilmaz S. Hij zou de vreemdelingendienst hebben geholpen om na te gaan of een asielzoeker in Turkije gevaar loopt, bijvoorbeeld als tegenstander van president Recep Tayyip Erdogan, en in aanmerking komt voor asiel.
Duitse en Turkse media melden dat S. al in september is opgepakt in Turkije. Hij zou ervan worden verdacht dat hij PKK’ers en aanhangers van de Gülenbeweging aan asiel hielp in onder meer Duitsland en Nederland.
Zorgen om gezin
Gedupeerden zeggen ongerust te zijn. „Na de coup is een heksenjacht geopend op Gülenaanhangers in Turkije. Mijn naam is waarschijnlijk door mijn zakelijk partner bij de regering terechtgekomen. De situatie verslechterde snel, en toen ben ik zonder mijn gezin gevlucht. Ik leef nu al meer dan drie jaar zonder hen”, verklaart een van hen tegen RTL Nieuws.
„Ik maak me grote zorgen om de veiligheid van mijn gezin en mijn familie die is achtergebleven. En ik vrees voor mijn veiligheid hier. Want Erdogan heeft fanatieke aanhang, ook in Nederland.”
Nieuw hoofdpijndossier Broekers-Knol?
D66 wil dat staatssecretaris Ankie Broekers-Knol naar de Tweede Kamer komt met tekst en uitleg. Moet de IND informatie die zij in zulke gevallen deelt voortaan niet beveiligen of anonimiseren, vraagt de regeringspartij zich af.
Kamerlid Jan Paternotte wil ook weten hoeveel mensen precies zijn gedupeerd. De IND benadrukt dat het om „een zeer beperkt aantal zaken” gaat.
AD 15.12.2019 Gevoelige informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) over een aantal Turkse asielzoekers is mogelijk in handen gevallen van de Turkse autoriteiten. De IND heeft de asielzoekers daarom een verblijfsvergunning toegekend.
Turkije zou de dossiers kunnen hebben bemachtigd door de arrestatie van ‘een Turkse vertrouwenspersoon’ die voor Nederland en andere EU-landen werkte, meldt de IND. Volgens RTL Nieuws gaat het om advocaat Yilmaz S. Hij zou de vreemdelingendienst hebben geholpen om na te gaan of een asielzoeker in Turkije gevaar loopt, bijvoorbeeld als tegenstander van president Recep Tayyip Erdogan, en in aanmerking komt voor asiel.
Duitse en Turkse media melden dat S. al in september is opgepakt. Hij zou ervan worden verdacht dat hij PKK’ers en aanhangers van de Gülenbeweging aan asiel hielp in onder meer Duitsland en Nederland.
D66 wil dat staatssecretaris Ankie Broekers-Knol naar de Tweede Kamer komt om tekst en uitleg te geven. De regeringspartij vraagt zich af of de IND informatie die zij in zulke gevallen deelt voortaan niet moet beveiligen of anonimiseren. D66-Kamerlid Jan Paternotte wil ook weten hoeveel mensen precies zijn gedupeerd. De IND benadrukt dat het om ‘een zeer beperkt aantal zaken’ gaat.
MSN 14.12.2019 Onder Turkse vluchtelingen in Nederland heerst grote angst dat hun gegevens bij de Turkse regering in Ankara zijn terechtgekomen. De immigratiedienst IND verzekerde hen dat hun gegevens veilig zouden zijn. Nu een Turkse advocaat is opgepakt die door Nederland werd ingehuurd, liggen tientallen gevoelige dossiers op het bureau van de Turkse overheid.
Eén van de vluchtelingen die zeker weet dat zijn dossier bij de Turkse overheid ligt, is Metin (niet zijn echte naam). Hij vluchtte in 2016 na de mislukte coup het land uit. Want als aanhanger van Fethullah Gülen, die verantwoordelijk werd gehouden voor de coup, was hij zijn leven daarna niet meer zeker: de Turkse regering begon een klopjacht op Gülens aanhangers.
Gezin achtergebleven
Metin: “Na de coup is een heksenjacht geopend op Gülenaanhangers in Turkije. Mijn naam is waarschijnlijk door mijn zakelijk partner bij de regering terechtgekomen. De situatie verslechterde snel, en toen ben ik zonder mijn gezin gevlucht. Ik leef nu al meer dan drie jaar zonder hen.”
Nadat hij was vertrokken, heeft de regering in het bijzijn van zijn gezin een huiszoeking gedaan. Alles werd overhoop gehaald. “Dat was heel intimiderend.” Metin zat ondertussen al in Nederland. Hij is niet de enige. Sinds de mislukte couppoging stijgt het aantal Turkse aanvragen voor asiel enorm.
Fanatieke aanhang
Metin: “Ik maak me grote zorgen om de veiligheid van mijn gezin en mijn familie die is achtergebleven. En ik vrees voor mijn veiligheid hier. Want Erdogan heeft fanatieke aanhang, ook in Nederland. Ik maak me zorgen dat één van hen mij iets zal aandoen.”
Metin ziet met lede ogen aan hoe aanhangers van Gülen worden behandeld in Turkije. “Ze worden in gevangenissen gestopt en gemarteld. Mensen worden zonder beschuldiging vastgehouden. Sommigen zitten al drie jaar zonder aanklacht vast. Totaal onschuldig.”
Waarom worden Gülenaanhangers vervolgd in Turkije?
Fethullah Gülen is een invloedrijke Turkse geestelijke met aanhangers over de hele wereld. Hij predikt via eigen scholen, bedrijven en media een eigen uitleg van de islam. Critici zeggen dat zijn beweging af wil van het secularisme of dat die van Turkije een islamitische staat wil maken.
Sinds 1999 verblijft Gülen in ballingschap in de Verenigde Staten. De Turkse overheid van president Erdogan verdenkt hem ervan het brein te zijn achter de mislukte coup in 2016. Ze zien de Gülenbeweging daarom als een terroristische organisatie. Zelf blijft Gülen herhalen dat hij daar niet bij betrokken was.
Uit verschillende internationale rapporten over de situatie in Turkije blijkt dat veel aanhangers van de Gülenbeweging in Turkije worden opgepakt of ontslagen.
In Nederland vroeg Metin een verblijfsvergunning aan via de IND. Om zijn verhaal te checken, huurde de Nederlandse ambassade een advocaat in, Yilmaz S. Het is een normale procedure dat de ambassades in Turkije hiervoor advocaten inhuren. Maar Yilmaz S werd opgepakt, en met hem werden alle vertrouwelijke dossiers van de Turkse vluchtelingen in beslag genomen.
Gevoelige informatie uit Nederland
Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens: “Yilmaz S. werkte voor onder meer de Duitse en de Nederlandse ambassade. En hij had toegang tot gevoelige dossiers, belastend voor de betrokkenen in Nederland en hun familieleden hier in Turkije.
Maar Yilmaz S. werd door de Turken gevolgd, en uiteindelijk opgepakt op verdenking van spionage. Problematisch, want daarmee hebben de Turkse autoriteiten toegang gekregen tot de gevoelige informatie uit Nederland. Met alle gevolgen van dien.”
Toen Metin hoorde dat in Turkije onderzoek naar hem zou worden gedaan, maakte hij al bezwaar. Maar volgens zijn advocaat zou zijn informatie veilig zijn. Nu blijkt dat zijn angst terecht was. Hij heeft een brief van de IND gekregen waarin staat dat zijn dossier in handen is van de Turkse overheid.
In de brief staat: “U moet er ernstig rekening mee houden dat uw gegevens bekend zijn geraakt bij de Turkse autoriteiten, vanwege de arrestatie van een advocaat die onder andere werkzaamheden verrichtte voor de Nederlandse ambassade in Turkije.”
Turkse asielaanvragen
In 2015 waren er 56 Turkse asielaanvragen. In 2016, het jaar van de mislukte coup, verviervoudigde het naar 235. In 2017 waren het er 481, en in 2018 vroeg een recordaantal van 1382 Turken asiel aan in Nederland. Dat is 5 procent van het totaal aantal aanvragen in Nederland. Daarmee staat Turkije in de top 5 van landen waaruit de meeste asielaanvragen komen. Dit jaar zijn tot nu toe 1159 verzoeken gedaan
Bron: IND
Uitleg van staatssecretaris
D66 wil uitleg over de kwestie van staatssecretaris Broekers-Knol (asiel). De partij wil weten hoeveel dossiers in handen zijn gekomen van de Turkse overheid en hoe de staatssecretaris ervoor gaat zorgen dat vluchtelingen als Metin veilig zijn. D66-Kamerlid Jan Paternotte: “Het zijn mensen die vluchten naar Nederland. Dan moet je heel voorzichtig omgaan met hun persoonsinformatie. En ervoor zorgen dat die zeker niet in handen komt van de regering waarvoor ze juist zijn gevlucht.”
Hij stelt voor anoniem informatie uit Turkije te gaan halen. “Je moet zorgen dat die persoonsgegevens daar niet zo makkelijk beschikbaar zijn voor de Turkse regering.”
Ondanks de angst waarin Metin nu leeft, heeft hij ook weer een beetje hoop. Hij is bezig zijn gezin, dat hij al meer dan drie jaar niet heeft gezien, naar Nederland te halen.
NOS 06.12.2019 Nederlandse IS-vrouwen in Syrië stappen naar de Hoge Raad om terugkeer naar Nederland af te dwingen. Het is nog niet duidelijk wanneer de cassatiezaak dient. Advocaat André Seebregts hoopt op een spoedprocedure; in dat geval zou de zaak al volgende maand kunnen worden behandeld.
De rechtbank bepaalde eerder al dat de Nederlandse overheid zich moet inspannen om IS-kinderen terug te halen, mogelijk met de moeders. Maar het gerechtshof haalde later een streep door dat vonnis; het vindt dat de rechter niet op de stoel van de politiek moet gaan zitten.
Marteling
Advocaat Seebregts vraagt zich af of de politiek dit besluit in redelijkheid heeft genomen. Volgens hem lopen kinderen en hun moeders het risico om gemarteld te worden door het leger van president Assad. “Zijn troepen zitten rond de kampen en kunnen daar zo naar binnen”, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. “Troepen van Assad hebben eerder kinderen gemarteld en gedood.”
Een rechter kan in dit geval ingrijpen en de moeders en kinderen terughalen naar Nederland, aldus Seebregts.
Winter
Verder wijst de advocaat erop dat kinderen van IS-moeders dreigen te sterven nu het winter is. Vorige winter zijn volgens hem ook veel kinderen omgekomen door de kou.
Telegraaf 06.12.2019 Nederlandse IS-vrouwen die verblijven in detentiekampen in Noord-Syrië hopen dat de Hoge Raad snel een besluit neemt over hun terugkeer naar Nederland. Hun advocaat André Seebregts stapt namens de 23 vrouwen en hun 56 kinderen naar de hoogste rechtbank, zo bevestigt de raadsman. De raad neemt normaliter ruim de tijd voor procedures, maar Seebregts denkt dat er al in januari een vonnis kan volgen.
„In uitzonderlijke gevallen kan het heel snel gaan. We spannen een kort geding aan omdat het buitengewoon dringend is.” Seebregts waarschuwt voor de komst van de troepen van de Syrische president Bashar al-Assad. „Kinderen dreigen gefolterd te worden en er is erg veel geweld van de zijde van andere vrouwen in het kamp. En de winter komt eraan; vorige winter zijn er veel kinderen gestorven.”
De rechtbank bepaalde in november dat de Staat binnen twee weken al het nodige moest doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren. Voor de volwassenen bestaat die verplichting niet. De Staat ging in hoger beroep en kreeg gelijk. Het hof bepaalde dat de rechter niet op de stoel van de politiek mag gaan zitten.
AD 06.12.2019 Nederlandse IS vrouwen wenden zich tot de allerhoogste rechter om hun eigen terugkeer en die van hun kinderen naar ons land af te dwingen. In cassatie hopen hun advocaten aan te tonen dat de rechtbank het niet kan maken ze in detentiekampen in Syrië aan hun lot – en mogelijk martelingen – over te laten.
De advocaten denken dat de vrouwen kans maken door in cassatie te gaan en dringen aan op een snelle behandeling. Die vindt alleen bij uitzondering plaats, meestal duren procedures bij de Hoge Raad lang. Advocaat André Seebregts doet het woord: ,,Op zijn vroegst zou er dan in januari een uitspraak komen.”
Kinderen staan op het punt te sterven, de winter komt er weer aan, aldus Advocaat André Seebregts.
Het is de laatste stap in het proces dat namens 23 bruiden van IS en hun 56 kinderen is aangespannen. In eerste instantie oordeelde de rechter twee weken na de zitting in het kort geding dat de kinderen moeten worden teruggehaald, desnoods door ook hun moeders mee te nemen.
Hoewel de vrouwen hun recht op hulp van de staat hebben verspeeld, moeten hun foute beslissingen de rechten van de kinderen niet in de weg staan, aldus de rechter. Nederland moet aangeboden hulp accepteren, maar hoeft geen eigen mensen in gevaar te brengen om de vrouwen hierheen te krijgen.
Hoger beroep
Een tweede rechter zette in hoger beroep vrijwel meteen een streep door die uitspraak. De rechtbank kan niet op de stoel van de politiek gaan zitten, zo oordeelde hij, precies zoals de staat had betoogd.
Maar daar valt volgens Seebregts veel op af te dingen. Hij en de andere advocaten betwisten vooral of Nederland ‘in redelijkheid tot beleid is gekomen’. ,,Kinderen staan op het punt te sterven, de winter komt er weer aan. President Assad komt dichterbij, wat betekent dat de vrouwen en kinderen gemarteld dreigen te worden. Een rechter kan ingrijpen bij een uitzicht op foltering.”
Marteling
Dat kan ook als marteling al heeft plaatsgevonden. In de zaak van de Nederlands-Pakistaanse terreurverdachte Sabir K. vroeg Amerika om uitlevering, nadat K. was teruggekeerd naar Nederland na marteling in een Pakistaans gevangenencomplex. Hardnekkige aanwijzingen dat Amerikaanse autoriteiten een rol hadden gespeeld bij de overdracht aan de Pakistaanse inlichtingendienst, wetende dat hij zou worden gefolterd, zorgde dat de rechter een streep zette door uitlevering.
,,Het is niet zo dat de politiek carte blanche heeft. Maar door deze uitspraak in het hoger beroep komt het daar wel heel dichtbij in de buurt’’, zegt Seebregts. Het ministerie van Justitie en Veiligheid wil niet reageren op de ontwikkeling, ‘omdat de zaak dan opnieuw onder de rechter is’, laat een woordvoerder weten.
NU 27.11.2019 IS-strijders die momenteel vastzitten in de Koerdische gevangeniskampen in Syrië worden wat de Syrische president Bashar Al Assad betreft berecht in lokale rechtbanken die gespecialiseerd zijn in terrorismezaken. Dat zegt Al Assad woensdag tegenover het Franse weekblad Paris Match.
“Alle terroristen die zich bevinden in gebieden die onder controle staan van de Syrische staat zullen onderworpen worden aan de Syrische wet”, aldus de dictator.
Het is nog onduidelijk wat dat betekent voor het lot van de Europese IS-gangers in de Syrische kampen, onder wie 55 Nederlanders en 95 Nederlandse kinderen.
Onlangs won de Nederlandse staat het hoger beroep in de zaak die draaide om de verplichting om 19 Nederlandse vrouwen en 56 Nederlandse kinderen uit de Syrische kampen terug te halen.
Het gerechtshof in Den Haag stelde de Staat in het gelijk en vindt dat de Nederlandse staat niet gedwongen kan worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat dat een politieke afweging is.
Kabinet wil banden met Al Assad niet aanhalen
Het huidige kabinetsbeleid houdt in dat Nederlandse uitreizigers niet actief worden opgehaald uit Syrië. Het kabinet vindt het gebied te gevaarlijk om Nederlandse diplomaten en militairen naartoe te sturen en ziet liever dat de Syriëgangers in Irak berecht worden.
Of dat ook zal gebeuren, valt te bezien. De Irakezen hebben in een eerder stadium aangegeven niets te voelen voor het verzoek. Intussen dreigen de Nederlanders die vastzitten in handen te komen van Al Assad.
Wat het CDA betreft is dat een reden om de diplomatieke banden met het regime van Al Assad te herstellen. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) zei in een interview met NU.nl echter dat een herstel van de relaties met Al Assad uitgesloten is, ook niet als Nederlandse IS’ers in handen van Al Assad vallen.
‘Koerden moeten controle Noord-Syrië overdragen aan Al Assad
Al Assad wordt in het vraaggesprek met Paris Match gevraagd naar de deal die hij heeft gesloten met de Koerdische strijdkrachten die tot voor kort met steun van de VS het noorden van Syrië controleerden.
De Koerden golden jarenlang als bondgenoten van de westerse coalitie in de strijd tegen IS. De duizenden IS’ers die zijn gevangengenomen, zijn vervolgens vastgezet in kampen die bewaakt worden door de Koerden. Naar schatting worden er meer dan tienduizend Syrische en Iraakse IS’ers en ongeveer tweeduizend buitenlandse IS’ers, onder wie ook Europeanen, vastgehouden in de Koerdische kampen.
Nadat de Amerikaanse president Donald Trump kort geleden de Amerikaanse troepen uit Syrië terugtrok en Turkije de aanval tegen de Koerden in Syrië inzette, wendden de Koerden zich tot Rusland en Al Assad voor bescherming die zij tot voor kort van de Amerikanen kregen. Wat Al Assad betreft komt de bescherming met een prijs: uiteindelijk zullen de Koerden de controle over het gebied in het noorden van Syrië moeten overdragen aan Al Assad, lichtte hij eerder toe.
In Syrië en Irak verblijven ongeveer 1400 IS-kinderen van wie minstens één ouder EU-burger is, zei EU-commissaris Julian King (Veiligheid) onlangs. Ⓒ ZUMAPRESS.com
Telegraaf 26.11.2019 EU-landen moeten kinderen met hun nationaliteit uit de kampen in Noordoost-Syrië terughalen. Een grote meerderheid van het Europees Parlement (495 tegen 58) riep woensdag de 28 lidstaten daartoe op.
De EU zou daarbij een coördinerende rol moeten spelen. De oproep is onderdeel van een niet-bindende resolutie ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van het VN-Verdrag voor de Rechten van het Kind.
Saskia Bricmont van de Europese Groenen hekelde het gebrek aan actie van de EU-landen. Volgens haar zitten enkele honderden Europese ’jihadistenkinderen’, van wie de meesten jonger dan 5 jaar, onder erbarmelijke omstandigheden in kampen in het noordoosten van Syrië. In sommige gevallen worden hulporganisaties die kinderen willen repatriëren door hun overheid tegengewerkt, stelt zij.
In Syrië en Irak verblijven ongeveer 1400 IS-kinderen van wie minstens één ouder EU-burger is, zei EU-commissaris Julian King (Veiligheid) onlangs. Hij verwelkomde het besluit van sommige lidstaten om kinderen terug te halen en wees erop dat de Europese Commissie behulpzaam kan zijn. De Nederlandse regering wil vanwege de risico’s geen kinderen van IS-strijders terughalen. Volgens de AIVD verblijven 90 kinderen met een Nederlandse link in Syrisch-Koerdische kampen of detentie.
NU 26.11.2019 Een rechtbank in Turkije heeft twee Nederlandse Syriëgangers vrijgesproken van lidmaatschap van terreurgroep IS, meldt de NOS. De rechter meent dat er te weinig bewijs is tegen Souad D. en Loes F. De twee vrouwen woonden jarenlang in het door IS zelfverklaarde kalifaat.
De advocaat van D., Yasar Özdemir, bevestigt de vrijspraak aan de NOS. Wel loopt er nog een hoger beroep.
Als de twee vrouwen ook in hoger beroep worden vrijgesproken kan dat eventuele vervolging in Nederland bemoeilijken, omdat verdachten die in het buitenland zijn vrijgesproken niet opnieuw mogen worden vervolgd voor hetzelfde vergrijp.
D. en F. zijn in Syrië getrouwd met een Nederlandse IS-strijder uit Amersfoort. Zelf zeggen ze dat hun man, Baraa Ahmad, niet meer is aangesloten bij IS.
In afwachting van hoger beroep mogen de twee vrouwen Turkije niet verlaten. De uitspraak hiervan wordt volgens hun advocaat binnen een paar maanden verwacht.
Naar verwachting worden D. en F. na het hoger beroep in Turkije teruggestuurd naar Nederland. Twee IS-vrouwen die onlangs door Turkije naar Nederland werden teruggestuurd, werden direct na aankomst op Schiphol aangehouden.
NOS 26.11.2019 Een rechtbank in Turkije heeft twee Nederlandse Syriëgangers, Souad D. en Loes F., vrijgesproken van lidmaatschap van terreurgroep IS. Volgens de rechter is er onvoldoende bewijs tegen de twee vrouwen, die jarenlang in het zelfverklaarde kalifaat van IS woonden. In afwachting van hoger beroep mogen ze Turkije niet uit.
Advocaat Yasar Özdemir, die D. bijstaat, bevestigt dat de vrouwen zijn vrijgesproken in Turkije en dat er nog een hoger beroep loopt. Hij verwacht binnen een paar maanden een uitspraak.
Mochten de twee vrouwen uit Franeker en Geleen ook in hoger beroep in Turkije worden vrijgesproken van lidmaatschap van een terreurbeweging, dan bemoeilijkt dat een eventuele vervolging in Nederland. Wettelijk mogen verdachten die in het buitenland zijn vrijgesproken niet opnieuw worden vervolgd voor hetzelfde vergrijp.
Baghouz
D. en F. zijn in Syrië getrouwd met een Nederlandse IS-strijder uit Amersfoort, Baraa Ahmad. Hoewel ze zeggen dat hun man afstand had genomen van de terreurgroep, leefden ze jarenlang in het hart van het ‘kalifaat’.
De eerste jaren woonden ze in Raqqa, destijds de hoofdstad van de terreurbeweging. Later verbleven ze in de oostelijke stad Baghouz, het laatste bolwerk van IS, waar kort voor de val van het kalifaat vooral de meest geharde strijders zich ophielden. Tijdens het slotoffensief om Baghouz sloegen F. en D. op de vlucht.
Turkije zette onlangs twee IS-vrouwen op het vliegtuig naar Schiphol, waar ze direct na aankomst zijn aangehouden. De verwachting is dat Souad D. en Loes F. na het hoger beroep in Turkije eveneens worden teruggestuurd naar Nederland.
NU 22.11.2019 De Nederlandse Staat hoeft zich toch niet in te spannen om 56 kinderen en hun negentien moeders vanuit Syrië naar Nederland te halen. Hiermee is het door de Staat aangespannen spoedappel door het gerechtshof in Den Haag vrijdag gegrond verklaard.
Nederland kan volgens het hof niet gedwongen worden om de vrouwen en kinderen te repatriëren, omdat het gaat om een politieke kwestie.
“Het kabinet heeft op het vlak van nationale veiligheid en buitenland een ruime mate van beleidsvrijheid”, laat een persrechter weten aan NU.nl. “Daar zitten grenzen aan, maar die zijn volgens het hof in deze zaak niet overschreden.”
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
De uitspraak van het hof is een teleurstelling voor de vrouwen en hun familieleden. Zij spanden het kort geding aan omdat zij onder erbarmelijke omstandigheden in detentiekampen in Syrië verblijven.
De rechtbank onderschreef dit eerder en vond dat de overheid zich moest inspannen om in ieder geval de kinderen terug te halen naar Nederland. Als de Koerden, die de leiding hebben over de kampen, de kinderen alleen samen met hun moeders zouden laten vertrekken, moest ook geprobeerd worden hen op te halen.
Met de uitspraak van het hof is die inspanningsverplichting tenietgedaan. Er is nog wel een mogelijkheid om tegen de uitspraak in cassatie te gaan.
Rutte wil uitspraak eerst bestuderen
Premier Markt Rutte liet in in eerste reactie weten de uitspraak eerst te willen bestuderen voordat hij daar inhoudelijk op ingaat. Wel noemt hij het “mooi als we gelijk krijgen”.
Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zegt de uitspraak van het hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid te zien.
“We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, aldus Grapperhaus. “Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
Het kabinet ziet het liefst dat de vrouwen in de regio berecht worden. Irak heeft al laten weten daar voorlopig nog niet aan te willen voldoen.
Overheid kan ook besluiten tot afnemen Nederlanderschap
Personen met de Nederlandse nationaliteit die zich melden bij een Nederlandse ambassade worden wel naar ons land teruggestuurd.
Bij personen met een dubbele nationaliteit kan het Nederlanderschap worden afgepakt. Dat gebeurde onlangs bij een vrouw die zich meldde bij de Nederlandse ambassade in Turkije. Zij beschikt ook over de Marokkaanse nationaliteit, maar werd ondanks een verzoek van Nederland aan Turkije om haar niet naar Nederland te sturen toch op een vliegtuig naar Schiphol gezet. Daar werd ze dinsdag aangehouden.
Vrijdag werd besloten om haar voor zeker veertien dagen langer vast te zetten. Ook voor een vrouw van 25 jaar uit Apeldoorn, die zich eveneens bij de ambassade in Turkije had gemeld, blijft vastzitten.
NOS 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft IS-vrouwen en hun kinderen in kampen in het noordoosten van Syrië niet terug te halen. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald in een spoedappel dat was ingesteld door de ministers Blok en Grapperhaus.
In een kort geding oordeelde de rechter tien dagen geleden dat de Staat zijn best moet doen om in elk geval de kinderen terug te halen. Het zou onrechtmatig zijn om dat niet te doen. Die uitspraak is nu dus teruggedraaid.
De zaak draait om 23 IS-vrouwen en 56 kinderen die verblijven in de kampen Al-Hol en Al-Roj in noordoost-Syrië. De landsadvocaat had bepleit dat de rechter afzijdig moet blijven in de kwestie, omdat het kabinet en het parlement de politieke afwegingen in deze specifieke situatie moeten maken.
Beladen zitting
“De rechter zegt eigenlijk hetzelfde als de landsadvocaat vanochtend zei: dit is politiek, dit is beleid dat door het kabinet wordt gemaakt en een rechter hoort daar niet over te oordelen”, zegt verslaggever Mattijs van de Wiel. De rechter kan volgens het hof alleen in uitzonderlijke gevallen bepalen dat de staat onrechtmatig handelt. Van zo’n uitzondering is hier dus geen sprake.
“Het was een beladen zitting”, vertelt Van de Wiel. “Met een zaal vol familieleden van vrouwen die zijn uitgereisd. Veel van die mensen zeggen: mijn dochter of nicht is helemaal geen terrorist. Deze mensen waren muisstil toen ze het aanhoorden, want zij willen hun kleinkinderen zien en hadden al hun hoop hierop gevestigd. Ze gingen weg zonder commentaar te geven.”
Een vader reageert zeer teleurgesteld en weet niet hoe deze uitspraak zal aankomen bij zijn dochter.
‘De kans bestaat dat ze nu over de hekken gaan klimmen’
Jezidi’s in ons land reageren juist tevreden op de uitspraak. De etnische en religieuze minderheidsgroep werd vooral in Irak hard getroffen door IS. Veel mannen werden vermoord. Vrouwen en meisjes van de jezidi’s werden verkracht en tot slaaf gemaakt door leden van IS.
Jezidi’s in ons land zijn blij met deze uitspraak
Minister Grapperhaus toonde zich in een eerste reactie tevreden. “Ik zie de uitspraak van het hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid. We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om al dan niet met hun minderjarige kinderen naar IS-gebied uit te reizen en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie. Het kabinet haalt hen niet actief terug uit dit gebied.”
Telegraaf 22.11.2019 De Nederlandse Staat hoeft zich niet in te spannen om de 56 kinderen van IS-vrouwen terug te halen. Ook voor de moeders zelf hoeft Nederland niet in actie te komen. Dat oordeelde de voorzieningenrechter in Den Haag vrijdag in hoger beroep. Daarmee gaat een streep door de uitspraak van vorige week. Toen beval de rechter Nederland nog om de kinderen te gaan halen.
Volgens de landsadvocaat moet de rechter zich niet bemoeien met buitenlands beleid – daar gaan het kabinet en de Tweede Kamer over, zeker waar het wespennesten betreft als Noord-Syrië. De rechter gaat in die argumentatie mee. Dat is een meevaller voor het kabinet.
De vrouwen vragen Nederland om hen te komen halen, maar dat ligt op het terrein van de betrokken ministeries, stelt de rechter. „De staat heeft hierin beleidsvrijheid. Dat betekent dat de rechter, zeker in kort geding, zeer terughoudend moet zijn.”
Vorige week oordeelde de rechter nog in kort geding dat Nederland zich wel degelijk moet inspannen om de kinderen terug te halen. De families van de IS-vrouwen staan nu weer met lege handen. Veel van hen waren boos en in tranen. Ze hadden al hun hoop gevestigd op deze uitspraak. Er zijn op korte termijn geen mogelijkheden meer bij een hogere rechter.
De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar, de meesten zelfs onder de zes jaar. De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd.
Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen. Het regeringsbeleid is nog steeds dat Nederland geen Nederlanders terughaalt uit Syrië. Alleen wie erin slaagt om een diplomatieke post te bereiken, kan eventueel hulp krijgen.
„Voor de families is het misschien lastig te begrijpen waarom Nederland niets wil doen voor deze vrouwen en kinderen”, legde de landsadvocaat vrijdagochtend uit. „Maar de Staat moet een afweging maken tussen abstracte belangen als nationale veiligheid en internationale betrekkingen en concludeert dat Nederland op dit moment daar geen actie wil ondernemen.
Nederland zet niet zomaar alle andere belangen opzij als iemand zegt: het valt hier toch tegen, haal me maar terug. Dit is nou eenmaal de harde kant van buitenlands beleid.”
Volgens advocaat Tom de Boer (namens de vrouwen) heeft de Nederlandse staat zich de afgelopen maanden achter steeds weer nieuwe valse argumenten verscholen om maar niets te hoeven doen. Zelfs nadat de rechter vorige week bepaalde dat Nederland zijn best moet doen om de kinderen terug te halen.
Zijn collega André Seebregts benadrukte dat Nederland wel degelijk de belangen van de kinderen en de vrouwen in het oog moet houden. De situatie in de kampen verslechtert steeds verder. De winter staat voor de deur, net als de troepen van Assad die niet terugdeinzen voor moord en verkrachting van kinderen. Dan zijn er nog de ultra-radicale Russische en Tsjetsjeense IS-vrouwen die een islamitisch schrikbewind uitoefenen over het kamp.
Voor Nederland is het echter te gevaarlijk om een ophaalexpeditie te sturen naar het onoverzichtelijke gebied, stelde de landsadvocaat. Seebregts vond dat onzin. „De Denen hebben eergisteren nog een weeskind opgehaald.” Een onvergelijkbare actie, aldus de landsadvocaat. „Bij de Denen ging maar om één weeskind, niet om om 23 vrouwen en 56 kinderen.”
Premier Mark Rutte heeft aan het begin van zijn wekelijkse persconferentie laten weten dat hij de uitspraak nog goed moet bestuderen. „Het is op zich mooi als we gelijk krijgen.”
Reactie minister Grapperhaus
Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wil de uitspraak bestuderen. „Maar ik kan zeggen dat ik de uitspraak als ondersteuning van het kabinetsbeleid zie. We zijn altijd helder geweest. Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie”, zegt de CDA-bewindsman. „Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
AD 22.11.2019 Nederland hoeft 23 IS-vrouwen en hun 56 kinderen niet op te halen uit detentiekampen in Noord-Syrië. Het Gerechtshof in Den Haag heeft zojuist een eerdere uitspraak van de rechtbank Den Haag vernietigd. Die rechtbank oordeelde twee weken geleden dat de Nederlandse staat de kinderen wel moest terughalen, ook als dat betekende dat hun moeders mee zouden komen.
De beslissing om de IS-gezinnen wel of niet op te halen is aan de politiek en niet aan de de rechter, zo oordeelde het Gerechtshof vanmiddag. ,,Het is duidelijk dat de vrouwen en kinderen onder erbarmelijke omstandigheden leven. Het gaat dus om fundamentele rechten van de kinderen: om het recht van leven en ontwikkeling.”
Het Hof is echter ook van mening dat de staat beleidsvrijheid heeft en de rechter daarom terughoudend moet zijn. ,,Het is aan de politiek, niet aan de rechter om over erbarmelijke omstandigheden te oordelen.” Daarom wees het Gerechtshof alle vorderingen van de vrouwen af.
Dat is een opvallende beslissing, omdat de rechtbank in Den Haag eerder deze maand in een kort geding besloot dat het Nederlandse kabinet een ‘inspanningsverplichting’ heeft om ervoor te zorgen dat 56 kinderen van Nederlandse IS’ers terug worden gehaald uit de detentiekampen in Noord-Syrië waar ze nu verblijven.
Het is niet de schuld van de kinderen dat ze daar beland zijn, aldus de rechter. Voor hun 23 moeders die in dezelfde kampen zitten, gold die verplichting niet. Als de moeders mee zouden moeten komen met hun kinderen, omdat de Koerden de kinderen niet alleen laten vertrekken, dan is dat maar zo, stelde de rechtbank.
Politiek
Door dat oordeel staat met de uitspraak van vandaag dus een dikke streep. Tot grote teleurstelling van de tientallen familieleden in de rechtszaal. Zij beseffen dat het nu weer volslagen onduidelijk is wanneer ze hun kleinkinderen, neefjes en nichtjes weer zullen zien. Als dat ooit al gebeurt.
Het lot van de IS-vrouwen ligt nu deels weer in de handen van de politiek. Het kabinet en Kamermeerderheid zijn daar niet van plan actie te ondernemen om de vrouwen en kinderen op te halen, zo is het standpunt.
Al zegt premier Rutte dat hij de uitspraak eerst nog wil bestuderen. Het huidige beleid is dat Nederland IS’ers pas actief helpt terug te keren naar Nederland als ze zichzelf melden op een ambassade of consulaat in Turkije of Irak.
Van daaruit worden zij teruggevlogen naar Schiphol en daar aangehouden, vastgezet en berecht. De kinderen gaan dan naar familie of een pleeggezin. Eerder deze maand doken er bij de Nederlandse ambassade in Ankara nog twee vrouwen op die waren ontsnapt uit een Syrisch detentiekamp. De kans dat meer vrouwen dat nu gaan proberen is groot.
‘Terughalen ook risico’
Dat het kabinet echt niet wil dat de Nederlandse jihadvrouwen en hun kinderen terugkomen werd vandaag in de Haagse rechtbank wederom duidelijk. ,,Ook terughalen van alleen de kinderen is ook een risico, dat kan tot wrok leiden bij de vrouwen en familie.” Familieleden en advocaten van de vrouwen vinden dat terughalen juist wel moet én kan. ,,Denemarken heeft 48 uur geleden nog kinderen opgehaald in Syrië.”
Maar, zo oordeelde de rechtbank, als de Koerdische bewakers van de kampen de kinderen alleen willen meegeven als de moeders meegaan, dan moet Nederland ook de moeders terugnemen. De rechtbank stelde echter ook dat de situatie ter plekke wel veilig genoeg moet zijn voor Nederlandse militairen of ambtenaren om de vrouwen en kinderen op te halen.
Het kabinet is tegen dat oordeel in beroep gegaan omdat het van oordeel blijft dat Nederland de vrouwen en kinderen alleen verder kan helpen als ze zichzelf melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat in Turkije of Irak. De vrouwen kunnen daar uit zichzelf moeilijk komen: de kampen worden bewaakt en alleen met behulp van smokkelaars kunnen ze in Turkije of Irak komen.
‘Ze wisten waar ze heen gingen’
De landsadvocaat betoogde vanochtend dat de rechter eigenlijk helemaal niet over het wel of niet terughalen van de vrouwen en kinderen gaat: het is een politieke beslissing. ,,Het heeft onder meer gevolgen voor het buitenlands beleid van Nederland en daar gaat de politiek over.”
De Nederlandse Staat stelde aan het begin van het hoger beroep in Den Haag dat de vrouwen ‘precies wisten waar ze heen gingen’. ,,Want ook toen er nog geen kalifaat was (voor 2014), was er al een jihadistische strijd aan de gang. Ze hadden in Nederland een keuze hoe hun leven vorm te geven. Ze hebben die keus gemaakt”, aldus de landsadvocaat.
,,De vrouwen hebben zichzelf in gevaarlijke omstandigheden gebracht en vragen pas nu ze in kampen zitten om repatriëring van zichzelf en hun kinderen.” Daar komt bij, meldt de advocaat, dat in Syrië 5,6 miljoen kinderen onder slechte omstandigheden leven, nog meer mensen hebben humanitaire hulp nodig.
De Staat vindt ook dat er van de vrouwen net zoveel dreiging uitgaat als van de mannen. ,,Inlichtingendienst AIVD wijst er op dat deze vrouwen lang in strijdgebied zijn geweest, gemiddeld drie jaar. Ook na terugkomst blijft de vraag of ze afscheid nemen van jihadistisch gedachtegoed.
Ze zijn een bedreiging voor de nationale veiligheid.” Er is dan ook geen enkel West-Europees land dat beleid heeft om de vrouwen actief terug te halen. Er zijn enkele weeskinderen teruggehaald, vanwege humanitaire redenen, stelt de advocaat.
De Staat ziet de kinderen als slachtoffer van de keuzes van hun ouders. Het alleen terughalen van de kinderen is ook een risico, stelt de landsadvocaat. ,,,Dan kan wrok ontstaan bij vrouwen die achterblijven of familieleden hier.” Familieleden zien dat duidelijk anders, zij lachen om de opmerking van de advocaat.
De landsadvocaat: ,,We kunnen begrijpen dat familieleden nu denken: omdat de Staat iets niet doet, gaan mijn kinderen en kleinkinderen straks dood. Dat is moeilijk, zeker omdat daar het abstracte belang van de staat tegenover staat. Maar repatriëring is een politieke beslissing.” De rechter gaat daar dus, volgens de landsadvocaat, niet om.
Vrees voor martelingen
Advocaat Seebregts, die de vrouwen bijstaat, wijst erop dat Denemarken eerder deze week nog twee weeskinderen heeft opgehaald in het gebied. ,,Dus wat Nederland te gevaarlijk vindt, hebben de Denen 48 uur geleden nog gedaan.” Ook vrezen de advocaten dat het Syrische leger de controle over de kampen gaat overnemen.
,,De Syrische inlichtingendiensten zullen zeker met die vrouwen willen praten. En we weten wat dat kan inhouden.” De advocaat doelt daarmee op de slechte reputatie die het Syrische regime heeft wat betreft mensenrechten.
De inlichtingendiensten zijn vaak beschuldigd van (seksuele) mishandeling en marteling. Ook van kinderen. ,,Er zijn hier vandaag veel ouders en andere familieleden, ze hebben ook foto’s doorgestuurd van de kinderen in de kampen. Die hopen ze snel weer te kunnen zien.”
Seebregts vraagt de rechtbank ook nog extra te kijken naar de zaak van de Amsterdamse Chadia B. Zij heeft geen kinderen, maar wel zware psychische klachten als psychoses. Ze is zwaargewond geraakt en mist nu een voet.
Door haar psychische problemen moeten andere vrouwen haar verzorgen. ,,Ze ligt in een tent in haar eigen uitwerpselen, kinderen gooien stenen naar haar. Haar situatie is, zo mogelijk, nog schrijnender dan die van de anderen.”
Rutte over uitspraak IS-vrouwen: ik vind het natuurlijk niet vervelend om gelijk te krijgen, maar ik zeg altijd dat we de uitspraak eerst willen bestuderen. Dat zeg ik ook als we verliezen, dus dat zeg ik nu ook. #isvrouwen
RTL 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft er niet alles aan te doen om IS-vrouwen en hun kinderen terug te halen uit kampen in Syrië. Dat besluit is aan de politiek en niet aan de rechter, heeft het gerechtshof vanmiddag besloten.
Het oordeel van de rechtbank wordt daarmee vernietigd. Die had eerder bepaald dat de overheid zich moet inspannen voor IS-kinderen, maar stelde de overheid niet verplicht om IS-vrouwen terug te halen.
Tijdens zijn wekelijkse persmoment reageerde premier Mark Rutte vanmiddag tevreden op de uitspraak. Hij wilde er verder niet te diep op ingaan. “Wij werken aan de mogelijkheid tot berechting in de regio. Dat is onze stip aan de horizon. Berechting in de regio is buitengewoon complex, maar niet onmogelijk.”
“Het Kabinet zal het gemotiveerd arrest inhoudelijk bestuderen. Maar ik kan in eerste reactie zeggen dat ik de uitspraak van het Hof als ondersteuning van het kabinetsbeleid zie. We zijn altijd helder geweest.”
Hij vervolgt: “Deze vrouwen hebben zelf de keuze gemaakt om, al dan niet met hun minderjarige kinderen, uit te reizen naar IS-gebied en zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie. Het kabinet haalt de vrouwen en hun kinderen niet actief terug uit dit gebied.”
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië. Ze zitten daar onder schrijnende omstandigheden. Volgens hun advocaat is er hier absoluut geen sprake van een politiek belang, wat door de Staat wel betoogd wordt. “Het gaat om hun individuele belangen, zij lopen schade op door het handelen van de Staat.”
Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer zegt vrijdag in een reactie dat ze het kabinet meerdere malen heeft opgeroepen om zich tot het uiterste in te spannen om de Nederlandse kinderen in Syrische kampen terug te halen naar Nederland. “De vaak jonge kinderen zitten daar onder erbarmelijke omstandigheden, en de situatie lijkt te verslechteren.”
Vader IS-kinderen hoopt op terugkeer dochter en zoon uit Syrisch kamp
Jeremy kan niet wachten tot zijn dochter en zoon eindelijk weer thuis zijn. Hun moeder en zijn ex nam ze jaren geleden mee naar Syrië.
De rechter oordeelde begin vorige week in een kort geding dat de Staat er alles aan moet doen om op korte termijn de kinderen naar Nederland te halen. Voor de terugkeer van de IS-vrouwen zelf hoeft de Staat zich niet in te zetten, oordeelde de rechter.
Maar als de Koerden die de kampen bewaken de kinderen niet zonder moeders willen laten vertrekken, moet de overheid wel kijken of ze zowel moeders als kinderen kan terughalen. Dat moest ook per direct gebeuren. Als er binnen twee weken niets zou zijn gedaan, zou een dwangsom volgen.
De VS hebben herhaaldelijk aangeboden om Syriëgangers op te halen en terug te brengen naar Nederland. Het beleid van het kabinet tot nu toe was om betrokkenen niet-actief terug te halen, maar de rechter bepaalde dat dit beleid niet kan gelden voor de kinderen.
Buitenlandse Zaken laat weten dat er contact is geweest met de Amerikanen en met Europese landen maar wat er precies is besproken, zegt het ministerie niet. Ook de landsadvocaat zei vandaag dat er ‘stappen zijn gezet’, maar dat er verder niets over gezegd kan worden.
NRC 22.11.2019 De Nederlandse staat hoeft de kinderen van IS-vrouwen die in kampen in Noord-Syrië zitten, niet terug te halen. Deze uitspraak in hoger beroep is een meevaller voor het kabinet.
De staat hoeft zich niet in te spannen om 56 kinderen en 23 vrouwen terug te halen uit twee kampen uit Noord-Syrië. Dat heeft het Haagse gerechtshof vrijdagmiddag bepaald. De uitspraak kwam ongeveer anderhalf uur na de zitting, met een korte motivering. Het hof vindt dat het aan de staat is om te bepalen of de vrouwen en kinderen moeten terugkeren. Over twee weken wordt een uitgebreide toelichting gepubliceerd.
De beslissing kwam na het hoger beroep dat de staat had ingesteld inzake de mogelijke terugkeer van de kinderen en vrouwen uit Noord-Syrië. De staat was in hoger beroep gegaan tegen het vonnis in het kort geding van bijna twee weken geleden.
De voorzieningenrechter had bepaald dat de staat zich moest inspannen om de kinderen van 23 vrouwelijke uitreizigers naar Islamitische Staat terug te halen. Dit onder meer vanwege de „erbarmelijke omstandigheden” in de kampen Al-Hol en Al-Roj.
Eventueel zouden ook de vrouwen moeten terugkomen, als de Koerden niet zouden toestaan dat moeders van de kinderen werden gescheiden. Het hof bepaalde vrijdag dat het aan de staat is om te oordelen over die omstandigheden en de gevolgen daarvan voor de vrouwen en kinderen.
De uitspraak van vrijdagmiddag gaat in tegen de uitspraak van de voorzieningenrechter. Het is een grote meevaller voor het kabinet en regeringspartijen VVD en CDA. Die zijn tegen terugkeer van de moeders en kinderen.
Volgens het kabinet is het gebied te onveilig en onstabiel om tot repatriëring van de vrouwen en kinderen te kunnen overgaan. Zowel het kabinet als de regeringspartijen VVD en CDA zien in de terugkeer van met name de moeders een gevaar voor de nationale veiligheid.
„De kans is groot dat een aantal van hen niet afscheid heeft genomen van het jihadistisch gedachtengoed”, aldus de landsadvocaat vanmorgen voor het Hof. Hij wees erop dat de groep vrouwen om wie het gaat al lang in het strijdgebied zit, gemiddeld drie jaar.
Buitenlands beleid
Ook vond de advocaat namens de staat dat de rechter zich niet met het buitenlands beleid moet bemoeien. „Nederland is niet een van de actoren in het gebied”, aldus de landsadvocaat in zijn pleidooi. „Turkije, Syrië, Rusland, de Koerden en de VS zijn dat wel.”
Een rechterlijk besluit om de vrouwen en kinderen terug te halen, zou de staat dwingen met die landen te gaan onderhandelen, inclusief Syrië, waarmee Den Haag alle diplomatieke banden heeft doorbroken. Een rechter kan zoiets nooit van het kabinet eisen, dat ook nog eens gesteund wordt door een Kamermeerderheid, aldus de landsadvocaat.
De advocaten André Seebregts en Tom de Boer stelden daartegenover dat het de plicht van de staat is zijn onderdanen te beschermen tegen de zeer zware omstandigheden in de kampen, maar ook tegen marteling, verkrachting en moord.
De kans daarop is groot als de Syriërs hun invloed in het noorden van hun land uitbreiden en de kampen overnemen van de Koerden, aldus de advocaten van de moeders. Zij citeerden diverse rapporten van de VN en andere organisaties waarin beschreven staat hoe vrouwen en kinderen behandeld worden en overlijden in Syrische gevangenschap.
„De staat handelt onrechtmatig als ze niet al het mogelijke in het werk stelt om te voorkomen dat haar onderdanen dat lot treft”, betoogde advocaat De Boer.
Daarvoor wijkt ook het primaat van de staat in het buitenlands beleid, zei hij. Dat geldt eens te meer omdat de Koerden, de VS en het Rode Kruis Nederland hebben aangeboden om bij de repatriëring van de vrouwen en de kinderen te helpen. „Het recht dwingt de staat tot actie”, aldus De Boer.
Verder wees Seebregts erop dat nog deze week een vertegenwoordiger van de Deense regering in het gebied is geweest om een weeskind op te halen. „Dat geeft aan dat het gebied veiliger is dan de staat betoogt”, aldus Seebregts.
De argumenten over en weer waren verder grotendeels dezelfde als die van drie weken geleden. Net als de vorige keer was er de nodige belangstelling van de familie van de uitreizigers.
MSN 22.11.2019 De Staat hoeft Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen die in Noord-Syrische kampen zitten, toch niet terug te halen naar Nederland. Het hof in Den Haag haalt met deze uitspraak een streep door de uitspraak van de rechtbank begin vorige week.
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië. Ze zitten daar onder schrijnende omstandigheden. De Nederlandse staat was in beroep gegaan.
Een vrouw met kind in het al-Hol kamp in Noord-Syrië waar IS-families zijn opgesloten. Beeld AFP
Trouw 22.11.2019 De Staat hoeft Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen die in Noord-Syrische kampen zitten, toch niet terug te halen naar Nederland. Het hof in Den Haag haalt met deze uitspraak een streep door de uitspraak van de rechtbank begin vorige week.
Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië, vlakbij de grens met Irak. De Nederlandse staat was in beroep gegaan.
De uitspraak is een toch nog onverwachte steun in de rug van de regering en coalitiepartijen VVD en CDA. Die willen nog altijd Nederlandse IS-strijders in de regio laten berechten, ondanks grote praktische problemen om dit te organiseren. Vooral D66 drong juist aan op berechting in Nederland, omdat deze mensen en hun kinderen anders altijd ‘onder de radar’ terug kunnen keren.
Tijdens de zitting betoogde de landsadvocaat namens de Nederlandse staat dat de rechter terughoudend moet zijn als het gaat om politieke afwegingen rond buitenlands beleid en internationale betrekkingen. Zeker bij een kort geding.
“Het beleid hangt in sterke mate af van politieke afwegingen in verband met de specifieke situatie en komt tot stand in samenspraak tussen regering en volksvertegenwoordiging. Het is niet aan de burgerlijke rechter om die afweging te maken”, aldus de landsadvocaat.
Volgens de advocaat van de vrouwen is er hier absoluut geen sprake van een politiek belang, wat door de Staat wel betoogd wordt. “Het gaat om hun individuele belangen, zij lopen schade op door het handelen van de Staat”, aldus André Seebregts.
Niet zonder hun moeders
De rechter oordeelde begin vorige week in een kort geding dat de Staat er alles aan moet doen om op korte termijn de kinderen naar Nederland te halen. Voor de terugkeer van de IS-vrouwen zelf hoeft de Staat zich niet in te zetten, oordeelde de rechter.
Maar als de Koerden die de kampen bewaken de kinderen niet zonder moeders willen laten vertrekken, moet de overheid wel kijken of ze zowel moeders als kinderen kan terughalen. Dat moest ook per direct gebeuren. Als er binnen twee weken niets zou zijn gedaan, zou een dwangsom volgen.
De Koerden gaven daarom de afgelopen week opnieuw aan dat Nederland welkom is om de kinderen en hun moeders terug te halen. Daarvoor is de situatie veilig genoeg, aldus een woordvoerder van de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) tegen de NOS.
Ook de VS hebben herhaaldelijk aangeboden om Syriëgangers op te halen en terug te brengen naar Nederland. Het beleid van het kabinet tot nu toe was om betrokkenen niet-actief terug te halen, maar de rechter bepaalde dat dit beleid niet kan gelden voor de kinderen.
Buitenlandse Zaken laat weten dat er contact is geweest met de Amerikanen en met Europese landen, maar wat er precies is besproken, zegt het ministerie niet. Ook de landsadvocaat zei vrijdag dat er “stappen zijn gezet”, maar dat er verder niets over gezegd kan worden.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. De omstandigheden in de kampen zijn erbarmelijk.
Er is veel agressie en geweld, weinig voedsel en water, er heersen ziektes, mensen worden gemarteld en er zijn bombardementen. Ze willen terug naar Nederland, maar tot nu toe weigerde het kabinet ze actief terug te halen.
Lees ook:
Krista zit in een opvangkamp in Syrië: ‘Neem desnoods alleen mijn kinderen mee naar Nederland’
De Nederlandse Krista van T. bleef met haar echtgenoot tot het einde bij terreurbeweging Islamitische Staat. Nu is ze weduwe en zit ze in een overvol opvangkamp in Noord-Syrië, mét haar vier kinderen. ‘Waarom neemt Nederland hen niet terug?’
NOS 22.11.2019 Twee IS-vrouwen die dinsdag door Turkije teruggestuurd zijn naar Nederland blijven nog eens veertien dagen vastzitten. Ze worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. De twee verbleven in het strijdgebied van Islamitische Staat in Syrië.
De vrouwen kwamen dinsdagavond samen met twee kinderen aan op Schiphol. Het gaat om de 24-jarige Fatimah H. uit Tilburg met haar kinderen van 3 en 4 en de 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn. De kinderen zijn overgedragen aan een voogd van Jeugdbescherming.
De vrouw uit Tilburg meldde zich eind oktober bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Eind oktober werd haar Nederlandse nationaliteit ingetrokken. In januari 2018 werd de vrouw uit Apeldoorn in Turkije aangehouden. Turkije stuurt sinds enkele dagen buitenlandse IS’ers terug naar hun land van herkomst.
Na hun aankomst op Schiphol werden de vrouwen door de Koninklijke Marechaussee aangehouden en overgedragen aan de politie.
Telegraaf 22.11.2019 De twee vrouwen die dinsdag op Schiphol zijn aangehouden na terugkeer uit het strijdgebied van Islamitische Staat in Syrië, zijn voor veertien dagen in bewaring gesteld door de rechter-commissaris in Rotterdam. Dat heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt. Het tweetal wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie.
Het gaat om een vrouw van 24 uit Tilburg en een vrouw van 25 uit Apeldoorn, met twee kinderen van 3 en 4 jaar.
De 24-jarige vrouw heeft zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Op 30 oktober is haar Nederlandse nationaliteit ingetrokken. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije. Turkije heeft beiden het land uitgezet en teruggestuurd naar Nederland.
De kinderen zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Nederland heeft erop aangedrongen de vrouw die haar nationaliteit is ontnomen, niet terug te sturen. Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) heeft hierover meerdere keren met de Turkse minister van Binnenlandse Zaken gesproken. Ook werd er een ambtelijke missie naar Turkije gestuurd.
Uitzetting
Na vervolging, berechting en een eventuele celstraf zal Nederland erop inzetten de vrouw uit te zetten naar Marokko, het land waarvan ze nog wél staatsburger is.
Een derde vrouw, die zich eind oktober samen met de 25-jarige vrouw meldde en die nog wel de Nederlandse nationaliteit heeft, krijgt momenteel consulaire bijstand. Verwacht wordt dat zij binnenkort naar Nederland wordt uitgezet, in afstemming met de Turkse autoriteiten.
NOS 21.11.2019 Ondanks de onrustige situatie in het noorden van Syrië is repatriëring van 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen nog steeds mogelijk. Dat zegt een woordvoerder van de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) tegen de NOS.
Morgen dient het hoger beroep dat de Nederlandse Staat aanspande, nadat een rechter besliste dat Nederland IS-kinderen zo snel mogelijk terug moet halen uit het gebied. De landsadvocaat noemde het in die zaak “uit oogpunt van internationale betrekkingen en veiligheid ondenkbaar” dat Nederland vrouwen en kinderen op korte termijn zou kunnen terughalen.
Lastiger, maar mogelijk
Sinds Turkije enkele weken geleden een offensief startte tegen de SDF, is de situatie in Noord-Syrië veranderd. In het gebied zijn nu Russische en Syrische regeringstroepen aanwezig, terwijl de Amerikanen zich juist grotendeels terugtrokken. Op sommige plaatsen wordt nog gevochten.
Volgens SDF-woordvoerder Kino Gabriel betekent dat niet dat repatriëring niet meer mogelijk is. “We controleren dit gebied nog steeds. Het is nog steeds mogelijk, al zal het wat lastiger worden. Maar als er overeenstemming is, zorgen wij voor een oplossing.” Repatriëring zou volgens hem of over de weg richting Iraaks Koerdistan plaatsvinden, of met helikopters.
Nog niets van Nederland gehoord
De voorzieningenrechter in Den Haag bepaalde op 11 november dat de Nederlandse overheid er alles aan moet doen om Nederlandse kinderen uit IS-kampen in Noord-Syrië te halen. Abdelkarim Omar, woordvoerder van de door Koerden geleide Autonome Administratie in Noord-Oost Syrië, zegt tegen de NOS dat zij sindsdien nog niets van de Nederlandse overheid hebben gehoord.
‘We hebben besloten kinderen niet van hun moeders te scheiden’
In juni dit jaar werden twee Nederlandse weeskinderen al overgedragen aan de Nederlandse regering. “Als de Nederlandse overheid nog een keer wil onderhandelen, weten ze hoe we ze kunnen overdragen, want dat hebben we eerder gedaan,” zegt Omar. “Maar er is nog niet naar gevraagd, er is geen contact over.”
Moeders mee naar Nederland
Overigens blijven de Syrische Koerden erbij dat de moeders van de IS-kinderen mee moeten naar Nederland. “Wij hebben de vrouwen niet berecht, dus we kunnen de kinderen onmogelijk van hun moeders scheiden”, zegt woordvoerder Omar. “Onder welk internationaal recht kunnen we de kinderen van de moeders scheiden?”
De rechter in Den Haag hield al rekening met die mogelijkheid. Wanneer de Koerden niet bereid zijn om de kinderen alleen te laten gaan, moeten de vrouwen ook worden gerepatrieerd, stond in het vonnis. Volgens de rechter moet de Nederlandse staat nu dus niet alleen de kinderen, maar ook hun moeders terug naar Nederland halen.
AD 21.11.2019 Rond de terugkomst van jihadiste Xaviera S. heeft de politie een inval gedaan bij haar moeder in Apeldoorn, dat bevestigt een naast familielid van Xaviera. De mobiel en computer van Xaviera S. haar moeder is daarbij in beslag genomen voor onderzoek, vertelt de bron, wiens naam bekend is bij de redactie.
Het landelijk parket van het Openbaar Ministerie bevestigt dat de gegevensdragers dinsdagavond in beslag zijn genomen op een adres in Apeldoorn.
Xaviera S., die in 2013 naar Syrië vertrok als vrouw van een IS-soldaat, keerde onlangs vanuit Turkije terug naar Nederland. Omdat de jihadiste daar al een straf uitzat voor haar lidmaatschap van IS – en tweemaal voor hetzelfde feit bestraft worden niet kan – zoekt justitie nu naar nieuw bewijs van andere strafbare feiten die ze begaan heeft in het kalifaat.
Marion van San, criminoloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, volgt het gezin op de voet. ,,Ik wist dat Xaviera terug zou keren. Ik had vorige week nog contact met haar moeder. Maar de laatste dagen reageerde ze nergens op. Dat zou dus kunnen komen doordat die mobiel in beslag is genomen.’’
Zwanger
Van San heeft ook veel vragen. ,,Er gaan berichten uit dat ze zwanger zou zijn. Dat zou voor mij nieuw zijn. Daar heb ik haar moeder niet over gehoord. Ik kan dat niet bevestigen of uitsluiten.’’ Ook het naaste familielid weet niet of Xaviera S. inderdaad zwanger is.
André Seebregts, de nieuwe advocaat van Xaviera, kan er ook geen antwoord op geven. Op dit moment is inhoudelijk reageren voor hem onmogelijk, vertelt hij. Ook de inval bij de familie kan hij niet bevestigen. ,,Mijn cliënt zit in volledige beperkingen dus ik kan daar niets over zeggen’’, luidt zijn korte reactie. Morgen wordt S. voorgeleid aan de rechter-commissaris.
NOS 20.11.2019 Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid noemt het “zeer teleurstellend” dat Turkije gisteren twee IS-vrouwen op het vliegtuig heeft gezet naar Nederland.
“En dan druk ik mij hoffelijk uit, omdat dat een minister betaamt”, zegt Grapperhaus in een reactie in de Tweede Kamer. Hij heeft de afgelopen dagen van alles geprobeerd om zijn Turkse collega op andere gedachten te brengen, maar dat heeft dus niet geholpen.
Marokkaanse
Turkije stuurde gisteren de 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn en de 23-jarige Fatimah H. uit Tilburg met haar twee kinderen naar Nederland. Van Fatimah H. is de Nederlandse nationaliteit ingetrokken. Ze is nu alleen nog Marokkaanse.
Turkije heeft twee redenen genoemd waarom zij desondanks naar Nederland is gestuurd. Het land zegt onvoldoende uitleveringsafspraken te hebben met Marokko. En Turkije zegt dat zij ooit wel Nederlandse was, en dat Nederland er zelf voor heeft gekozen die nationaliteit af te pakken.
“Dit geeft allemaal aan dat het een heftige problematiek is”, zegt Grapperhaus. “De Turken zeggen dat zij te maken hebben met IS’ers uit veel landen met veel verschillende nationaliteiten.”
Vervolgen
Beide vrouwen zitten vast. Fatimah H. als ongewenst vreemdeling. Het Openbaar Ministerie gaat hen vervolgen. Als de Marokkaanse vrouw wordt veroordeeld zit ze in Nederland haar straf uit en wordt dan uitgezet naar Marokko, is het plan. Of die uitzetting naar Marokko ook gaat lukken is onduidelijk. Grapperhaus wil daar niet op vooruitlopen.
Hij is toch optimistisch over de toekomstige samenwerking met Turkije. Er zijn nog een paar IS’ers in Turkije waar Nederland de nationaliteit van heeft ingetrokken, maar de minister heeft geen aanwijzingen dat zij binnenkort ook op het vliegtuig worden gezet. Voor Nederlandse IS’ers geldt dat als Turkije hen niet wil vervolgen, ze dan worden geaccepteerd door Nederland.
NOS 20.11.2019 Dat IS-vrouwen vanuit Turkije terug naar Nederland konden komen, was voor de Nederlandse instanties geen verrassing. Ze treffen al een tijd lang voorbereidingen om zo’n terugkeer zo goed mogelijk te regelen. Gisteren gebeurde het; Turkije zette twee IS-vrouwen en twee kinderen op het vliegtuig naar Schiphol.
Als het telefoontje uit Ankara komt, weten alle betrokkenen wat er moet gebeuren. Terwijl de vrouwen en kinderen in het vliegtuig zitten, bepaalt de kinderrechter dat de kinderen worden toegewezen aan Jeugdbescherming. De ouder wordt op dat moment geschorst van het ouderlijk gezag.
Medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming staan op Schiphol te wachten om alles in goede banen te leiden. De moeder moet na aankomst meteen afscheid nemen van haar kinderen.
Gisteravond gebeurde dit bij de 23-jarige Fatimah H. uit Tilburg. Haar kinderen van 3 en 4 werden overgedragen aan een voogd van Jeugdbescherming, terwijl zij in hechtenis werd genomen. De voogd neemt vanaf dat moment alle beslissingen.
Berecht in Nederland
De afgelopen jaren meldden zich zo’n tien Syriëgangers bij een Nederlandse diplomatieke post in Turkije. In alle gevallen werden ze door Turkije aan Nederland overgedragen, om vervolgens in Nederland te worden berecht.
Met H. is vooraf afgesproken wat haar op Schiphol te wachten staat. Haar wordt geadviseerd om aan de kinderen te laten merken dat ze het goed vindt dat ze met de Kinderbescherming meegaan. Zo is een mogelijk trauma het minst hevig voor het kind, is de gedachte.
Vanaf Schiphol rijdt gespecialiseerd personeel met de kinderen naar een opvanggezin. Dit is de eerste, tijdelijke, opvang. In de eerste drie maanden worden de kinderen vaak onderzocht; onder anderen een radicaliseringsdeskundige en een psychiater gaan met ze in gesprek.
Er wordt van uitgegaan dat de kinderen getraumatiseerd zijn. De voogd van Jeugdbescherming heeft daarom veel contact met de kinderen en het opvanggezin.
Terwijl de kinderen worden opgevangen in het pleeggezin, gaat de moeder de Penitentiaire Inrichting Vught of gevangenis De Schie in Rotterdam. Daar zijn de enige zogenoemde Terroristenafdelingen van Nederland. Ze wordt daar vastgezet en extra beveiligd binnen een speciaal programma, om haar ideologisch te beperken.
Vrijdag wordt ze in Rotterdam voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. Die bepaalt of hij het voorarrest met 14 dagen verlengt.
Fatima H. had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Ook de 25-jarige Xaviera S. zat op de vlucht. Zij is in in 2014 naar Syrië gereisd. Ook S. is vastgezet in een van de penitentiaire inrichtingen en wacht vervolging.
De straf die H. boven het hoofd hangt, is afhankelijk van de verdenking en het bewijsmateriaal. Het Openbaar Ministerie zegt er al zeker van te zijn dat ze na 2015, toen het kalifaat werd uitgeroepen, naar Syrië is gereisd. Ze wordt daarom verdacht van “deelname aan een terroristische organisatie”.
De straf die daar in Nederland op staat is zes jaar cel. Ook als de vrouwen zich erop beroepen dat ze alleen voor hun man en kinderen zorgden, kunnen ze bestraft worden. In eerdere zaken is dat al gebeurd.
Volgens het OM hoeft een verdachte geen oorlogsmisdaden te plegen om berecht te worden. De vrouw heeft het voortbestaan van IS met haar daden verlengd, is de argumentatie. Dat is voldoende om een straf opgelegd te krijgen.
De straf van zes jaar staat los van wat iemand verder gedaan heeft. Mocht iemand bijvoorbeeld iemand hebben vermoord, dan is er een levenslange celstraf mogelijk, maar zoiets is in Nederland nog niet voorgekomen.
Komen er nog meer IS-vrouwen naar Nederland?
Zeker is dat er nog groepen IS-vrouwen en -strijders in het buitenland zitten. Ze bevinden zich met name in Syrië, Turkije en Irak. Volgens de AIVD zijn er uit Nederland de afgelopen jaren in totaal ongeveer 300 mensen met “jihadistische intentie” afgereisd naar Syrië en Irak. Een derde van hen is vrouw.
Op dit moment zitten er 95 kinderen, 35 vrouwen en 15 mannen met de Nederlandse nationaliteit in Syrische kampen. Volgens de AIVD zijn er nog 20 volwassenen en 30 kinderen in Turkije. Slechts een aantal van hen zit vast en zou dus nog kunnen worden uitgezet.
Concrete plannen om deze mensen terug te laten keren zijn er nu niet. Wel bepaalde een rechter vorige week dat Nederland zich moet inspannen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Politiek is over het onderwerp veel discussie; vrijdag dient daarom een door het kabinet aangespannen hoger beroep.
MSN 20.11.2019 Turkije heeft gisteravond twee IS-vrouwen en hun kinderen naar Nederland gestuurd. Eén van de twee, Fatima H. , heeft alleen de Marokkaanse nationaliteit, nadat recent haar Nederlandse nationaliteit werd afgenomen. Nederland zou er alles aan hebben gedaan om te voorkomen dat ze naar Nederland zou komen. Tevergeefs.
30 oktober melden zich twee IS-vrouwen met hun kinderen op de Nederlandse ambassade in Ankara. Ze zijn ontsnapt uit een opvangkamp in Noord-Syrië. Eén van hen is de 23-jarige Fatima H. Minister Grapperhaus van Justitie heeft toevallig die dag ook bekendgemaakt de nationaliteit van Fatima H. in te trekken vanwege haar betrokkenheid bij terroristische activiteiten als IS’er.
Nederland zit met Fatima H. in haar maag. Ze is geen Nederlands staatsburger meer en zal daarom ook niet door Nederland worden teruggenomen. Ze heeft alleen nog de Marokkaanse nationaliteit.
Vanaf eind oktober is er contact met Turkije. Beide landen, Turkije en Nederland, houden contact over eventuele terugkeer. Ondertussen begint Turkije langzaam duidelijk te maken aan andere landen dat het heel veel meer IS’ers zal terugsturen naar de landen waar ze oorspronkelijk vandaag komen.
In Nederland berecht
Het kabinet geeft aan dat een andere IS-vrouw, de 25-jarige Xaviera S., wel naar Nederland kan komen. “Dat is staand Nederlands beleid”, zegt Grapperhaus vandaag. “IS’ers die zich in Turkije melden bij de Nederlandse ambassade of consulaat, worden geholpen om terug naar Nederland te gaan.” In Nederland worden ze dan berecht voor hun terroristische activiteiten.
Maar het probleem voor Nederland zit bij Fatima H., die niet langer de Nederlandse nationaliteit heeft. “Daar heb ik met mijn Turkse collega uitgebreid contact over gehad”, zegt Grapperhaus. Hij belt twee keer met de Turkse minister van Binnenlandse Zaken. Het eerste telefonische gesprek vindt plaats op dinsdag 5 november. “Ik heb de Turken aangegeven dat die dame alleen Marokkaans is en dus naar Marokko moet worden uitgezet.”
NCTV naar Turkije
Om zijn punt kracht bij te zetten, stuurt hij donderdag 7 november een delegatie van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid naar de Turkse hoofdstad Ankara voor overleg met de verantwoordelijke bewindspersoon. Om de druk op Turkije zoveel mogelijk op te voeren om de vrouw niet naar Nederland te sturen, zit bij het overleg volgens bronnen ook een ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
De dag erna, op vrijdag 8 november, maakt de Turkse minister van Binnenlandse Zaken bekend dat Turkije alle IS’ers die in Syrië en Irak hebben gezeten en zich nu in Turkije bevinden, terugstuurt naar de Europese landen van herkomst. Dat gaat Turkije doen vanaf maandag 11 november.
Vreemdelingendetentie
Die dag belt Grapperhaus voor de tweede keer met de Turkse minister. Het leidt tot niets. Ingewijden benadrukken dat geen sprake is van een hoogoplopende ruzie of een diplomatieke crisis. Dat is bewust, de verhoudingen tussen beide landen zijn pas net weer een beetje hersteld, na een langdurige verslechtering. Een escalatie is niet in het belang van Nederland.
Al het overleg ten spijt zet Turkije beide vrouwen en hun kinderen dinsdagavond 19 november op het vliegtuig. Kort na 21.00 uur landen ze op Schiphol. De vrouwen worden aangehouden. De kinderen zijn ondergebracht bij de Raad voor de Kinderbescherming. Fatima H. komt in vreemdelingendetentie te zitten. Daarmee is ze officieel niet in Nederland. Ze is er wel, maar ze is er niet, zegt een ingewijde over de uitkomst van de politieke patstelling.
Eerst straf, dan naar Marokko
Fatima H. en Xaviera S. worden door het Openbaar Ministerie vervolgd voor terrorisme. Als ze worden veroordeeld zitten ze hier hun straf uit. De Marokkaanse vrouw wordt na haar eventuele gevangenisstraf uitgezet naar Marokko.
“Ze is hierheen gestuurd. Dat is natuurlijk teleurstellend”, zegt Grapperhaus. “Ze is in vreemdelingenbewaring gesteld en niet tot Nederland toegelaten. Ze zal in Nederland vervolgd worden. Het uitgangspunt is dat ze, als ze wordt berecht, hier haar straf uitzit en daarna aan Marokko wordt uitgeleverd.”
Telegraaf 20.11.2019 IS-vrouwen Fatima en Xaviera zijn in Nederland om te worden berecht voor terrorisme. Wie zijn deze dames uit Tilburg en Apeldoorn?
Fatima H. uit Tilburg is morgen jarig, maar veel reden tot feest is er niet. Ze moet naar de terroristenafdeling van de gevangenis, haar Nederlandse paspoort is afgepakt en zelfs haar moeder en nichtje staan terecht omdat ze haar geld hadden opgestuurd toen ze nog in Syrië zat.
Volgens Belgische media is ze getrouwd geweest met de beruchte Vlaamse jihadist Ali El Morabit. Hij radicaliseerde in de kweekvijver voor fanatisme Sharia4Belgium voor hij naar Syrië vertrok. Bij verstek werd hij veroordeeld tot vijf jaar celstraf. Hij zou ook de vader van haar twee kinderen (circa 2 en 3 jaar oud) zijn, die ook zijn teruggevlogen naar Nederland.
Fatima meldde zich op eind vorige maand bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Diezelfde dag werd haar de Nederlandse nationaliteit afgenomen en werd ze tot ongewenst vreemdeling verklaard. Minister Grapperhaus schrijft aan de Tweede Kamer dat het kabinet betreurt dat Turkije haar en de kinderen desondanks toch naar Nederland heeft gestuurd.
Haar Tilburgse moeder en haar nichtje moesten zich eerder deze maand in de Rotterdamse rechtbank verdedigen omdat ze 2900 euro naar Syrië hadden gestuurd via een ‘IS-bankier’. Fatima had hen daarom gevraagd met het bericht: ‘Mama, ik ben zwanger. Stuur alsjeblieft geld.’ Fatima H. zou moeten getuigen in de zaak tegen haar familieleden.
Wanneer ze op enig moment een in Nederland opgelegde straf heeft uitgezeten zal Fatima H. worden uitgezet naar Marokko.
Xaviera
De tweede dame die onder begeleiding van de marechaussee is teruggevlogen naar Nederland en de terroristenafdeling in Vught is Xaviera S. uit Apeldoorn. Deze Antilliaans-Nederlandse heeft haar paspoort nog wel. Ze is in Turkije berecht voor lidmaatschap van IS maar na een korte straf vrijgelaten.
Omdat ze in Turkije haar straf heeft uitgezeten voor lidmaatschap van een terroristische organisatie, kan het voor justitie in Nederland lastig worden om haar hier nog lang achter de tralies te houden.
Xaviera radicaliseerde een aantal jaar geleden binnen korte tijd. Het ene moment rookte ze nog een blowtje en zat ze aan de alcohol, het andere moment vertrok ze naar het kalifaat van IS.
Zij groeide op als een moeilijk meisje en werd zeer vroeg zwanger. Van haar studie op het Sprengeloo College kwam weinig terecht, van haar vijftiende tot haar achttiende zwierf ze met haar kind van onderkomen naar opvanghuis.
Toen ze zich tot de islam bekeerde, kwam ze even in rustiger vaarwater. Maar toen was ze plots verdwenen. Vanuit het kalifaat was ze actief op sociale media. Ze bedreigde columnist Ebru Umar met de dood, stuurde foto’s van kalasjnikovs en bejubelde terroristische aanslagen en onthoofdingen.
Ook schreef ze aan schrijfster Brenda Stoter Boscolo dat ze met haar AK-47 naar haar toe wilde komen en dat ze ’maar al te graag haar kop zou laten rollen’. ,,Ja, dit is een dreigement, lelijke nakomeling van apen en zwijnen.’’
De Apeldoornse is in Turkije wreed gescheiden van haar radicale echtgenoot. Die heet Dadi M., een Algerijn uit Eindhoven. Ook hij zat korte tijd in de cel voordat de Turken hem op straat zetten. Nederland heeft hem tot ongewenst vreemdeling verklaard en Xaviera mag waarschijnlijk Algerije niet in, dus de kans dat het paar elkaar nog in de armen sluit, lijkt klein.
Ook hun eerste ontmoeting moet weinig romantisch zijn verlopen. Dadi bestelde haar bij een huwelijksbureau in het kalifaat. Dat koppelde weduwen of net gearriveerde vrouwen aan een nieuwe echtgenoot. IS-strijders konden opgeven wat voor soort bruid ze verlangden, waarna ze een vrouw naar keuze konden afhalen. Dat werd Xaviera.
Xaviera lijkt in fanatisme weinig onder te doen voor haar man, maar die stond wel al langer op de radar. Al in 2002 was hij in beeld als ronselaar voor de taliban in Afghanistan. Hij reisde naar Iran in een poging dat land te bereiken maar dat mislukte.
MSN 20.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen teruggestuurd naar Nederland. De 25-jarige Xaviera S. uit Apeldoorn was een bekeerlinge die razendsnel radicaliseerde en zonder haar kind naar Syrië afreisde. De 23-jarige Fatima H. uit Tilburg kreeg in het kalifaat twee kinderen met een belangrijke IS-strijder uit België.
De Antilliaans-Nederlandse Xaviera S. reisde in 2013 af naar Syrië. Vlak voor haar vertrek schreef ze op Facebook hoe blij ze was dat ze naar het kalifaat ging.
“Ik wou een doel hebben in mijn leven, mij gelukkig voelen. Ik zag zusters lopen met een ghimaar (halflange hoofddoek, red.) en het eerste wat ik zei was: ‘Mashallah, zo hoor ik er ook bij te lopen, dit is hoe ik moet leven.”
Bekeerling
Xaviera had een moeilijke jeugd. Ze kreeg op haar zestiende een kind, volgde een zorgopleiding, maar werd meerdere keren van school gestuurd. In de zomer van 2012 belandde Xaviera met haar kindje op straat. Ze zwierf van opvang naar opvang. Het ging steeds slechter met haar. Op Facebook schrijft ze daarover: “Ik begon te blowen, te drinken en ging veel uit.” Daarna bekeerde ze met hulp van haar tante en vond zingeving in de islam.
Xaviera vertrok zonder haar kindje naar het kalifaat. Van daaruit was ze actief op sociale media. Ze verscheen meerdere keren met kalasjnikovs op straat. Daar zijn ook foto’s van. Volgens de verhalen trouwde ze daar met een Nederlandse IS-strijder die later nog twee of drie vrouwen erbij kreeg.
Fatima H.
Naast Xaviera werd ook Fatima H. maandag door Turkije teruggestuurd naar Nederland. Van haar is bekend dat ze kinderen heeft van 2 en 3 jaar. Die zijn in Syrië geboren en hebben vermoedelijk geen geldige geboortebewijzen. De moslima komt uit Tilburg. Wanneer Fatima naar IS-gebied is gegaan, is niet bekend.
De 23-jarige Fatima zou met een Belgische jihadist zijn getrouwd. Hij is waarschijnlijk ook de vader van haar kinderen. Hij had een hoge functie bij een drone-eenheid bij IS.
Fatima ontsnapte vorige maand uit het Syrische opvangkamp Al-Hol. Op 30 oktober meldde ze zich op de Nederlandse ambassade in Ankara en vroeg om hulp van de ambassade om terug te keren naar Nederland. Turkije zette Fatima H. uit naar Nederland, samen met haar twee kinderen.
Kritisch uitlaten
Journalist Brenda Stoter doet al jarenlang onderzoek naar IS-vrouwen die naar het kalifaat gingen. Ze reisde zelf veel door het Midden-Oosten en bezocht vele vluchtelingenkampen. Ze kent veel verhalen achter de Nederlandse IS-vrouwen.
“Deze vrouwen zijn niet naïef. Ze wisten heel goed waarom ze naar Syrië afreisden”, zegt Stoter. Xaviera bedreigde haar na kritische berichtgeving. Ze stuurde haar een foto van een kalasjnikov en schreef daarbij dat ze ‘haar hoofd maar al te graag (zou) willen laten rollen’.
Zingeving
Volgens Stoter zijn het vaak bekeerlingen, zoals Xaviera, die naar IS-gebied trokken. “Vaak hebben deze meiden een problematisch verleden en zijn ze een zoektocht gestart. Ze zoeken naar zingeving.”
“De meeste vrouwen winnen online informatie in over het kalifaat. Ze zoeken via platforms en Facebookpagina’s naar informatie. Daar wisselen ze ook verhalen uit. Vrouwen in het kalifaat delen op die online platforms ook hun verhalen. Dat het zo geweldig is. Via via worden vrouwen uitgenodigd om naar Syrië te komen”, zegt Stoter die zelf ook infiltreerde in online platforms.
De islam geeft de vrouwen een nieuwe toekomst en houvast, zegt Stoter. “De islam biedt duidelijke kaders en regels. Daar hebben deze vrouwen behoefte aan. En de islam biedt de mogelijkheid om opnieuw geboren te worden: je het oude leven achter je te laten en een nieuw leven te starten.”
Precieze cijfers zijn er niet, maar waarschijnlijk zijn er ruim 100 Nederlandse (jonge) vrouwen naar IS-gebied getrokken. Sommigen gingen alleen, anderen met hun man en kinderen. Ze kwamen vaak in Raqqa terecht; de hoofdstad van IS.
“Eind 2013 zag je dat veel vrouwen er alleen heen gingen om daar een man te zoeken. Ze gingen in Syrië het huishouden runnen of lesgeven aan kinderen. De vrouwen hielpen mee het systeem in stand te houden.”
Gruwelijkheden
Of ze deelnamen aan de gruwelijkheden? “Er zijn zeker vrouwen die zich daaraan schuldig hebben gemaakt, maar bewijs daarvoor is vaak lastig te vinden. Maar de vrouwen zijn niet met een naïeve reden daar naar toe gegaan. Ze wisten van de onthoofdingen, slavernij en verkrachtingen. Overwinningen van IS werden door de vrouwen gedeeld.”
Stoter sprak ook veel jezidi’s. In 2014 en 2015 is deze bevolkingsgroep door IS aangevallen, vermoord of als slaven verkocht. “Ik sprak veel jezidi’s die door IS-vrouwen zijn mishandeld, verkracht of als slaaf misbruikt. De jezidi’s noemden de IS-vrouwen barbaarser dan de IS-mannen.”
Weinig bijstand
De vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. De in Tilburg geboren Fatima H. hoeft in Nederland op weinig bijstand te rekenen. De overheid heeft haar Nederlandse nationaliteit afgenomen omdat ze betrokken was bij een terreurorganisatie.
Ze heeft wel nog wel de Marokkaanse nationaliteit. Na vervolging en berechting wil het kabinet de vrouw uitzetten naar het land van haar tweede nationaliteit: Marokko.
Fatima is nu gedwongen gescheiden van haar twee kinderen. De Raad voor Kinderbescherming heeft zich ontfermd over haar twee kinderen die bij een gezinsvoogd gaan wonen.
In de cel
Xaviera S. heeft nog wel de Nederlandse nationaliteit. Zij wordt in het geval van een veroordeling niet het land uitgezet.
Trouw 20.11.2019 Nederland heeft steeds gezegd dat het te onveilig is om kinderen van IS-vrouwen op te halen uit de kampen in Syrië. Ter plekke lijken toch verschillende scenario’s mogelijk.
De rechter bepaalde onlangs dat Nederland zich in moet spannen om 56 Nederlandse kinderen van IS-vrouwen op te halen uit Noordoost-Syrië. Ook de moeders zal Nederland moeten opnemen als de Syrische Koerden de kinderen anders niet laten gaan. Veel te gevaarlijk, vindt Den Haag, dat tegen het vonnis in beroep is gegaan. Maar hoe groot zijn de risico’s eigenlijk? Een verkenning van mogelijke routes.
Over de weg van de kampen naar Irak
Ook al zijn de Turken in oktober Noordoost-Syrië binnengevallen, de kampen waar de kinderen en vrouwen zitten, zijn over de weg nog bereikbaar. Het strijdgebied is ver van de kampen: zeker anderhalf uur rijden van Al-Hol (het grootste en meest zuidelijk gelegen kamp) en bijna drie uur van Al-Roj (dat noordoostelijker ligt). Journalisten en hulpverleners uit allerlei landen begeven zich op alle routes naar de kampen, zonder militaire begeleiding.
Een bus met vrouwen en kinderen valt natuurlijk wel meer op. Maar vooralsnog zijn de grensovergangen met Irak nog steeds in handen van gewapende Koerden, weliswaar allemaal met verschillende petten op. De door de Turken gehate Koerdische SDF mag zich weliswaar niet meer binnen dertig kilometer van de Turkse grens bevinden, maar kamp Al-Hol ligt daarbuiten. De Koerden zullen geneigd zijn de Nederlanders te helpen bij het transport.
Zij zijn blij als die kampen eindelijk worden leeggehaald. Ze kosten veel geld en bewakers worden er aangevallen. Vervoer vanaf Al-Hol naar Irak zou dan als volgt gaan: het eerste stuk over een weg met checkpoints van de SDF, het laatste stuk langs checkpoints van dienstplichtige Koerden (een militie los van de SDF), samen met Asayish, de Koerdische politie.
Ophalen bij Al-Roj
Als de Nederlanders niet naar Al-Hol willen rijden, omdat er nog wat Arabische dorpen in de buurt zijn waar mogelijk IS-sympathisanten zitten, is er nog een optie: de Koerden vervoeren de vrouwen van Al-Hol naar Al-Roj en Nederland pikt iedereen daar op. Al-Roj ligt in Koerdisch ‘heartland’ en dicht bij een grensovergang naar Irak.
Het is gebied waar weer Amerikaanse patrouilles rijden. Bovendien lijkt het waarschijnlijk dat een ophaalmissie wordt begeleid door Nederlandse militairen. Die zijn sowieso in de buurt: er is nog steeds een Nederlandse trainingsmissie in Irak.
Maar hoe zit het dan met het regeringsleger van Assad dat zich steeds meer laat zien in dit deel van Syrië? Dat leger neemt inderdaad steeds meer plekken in, vooral aan de grens met Turkije en bij het strijdgebied. Maar ze zijn nog ver van deze route.
Op termijn zal de regeringsvlag mogelijk wel weer overal wapperen. En dat zou betekenen dat Nederland niet meer met de Koerden, maar met de Syrische president Assad moet dealen. Assad met wie Nederland alle diplomatieke banden heeft verbroken.
Door de lucht, met Chinook transportvliegtuigen
Al-Hol ligt maar zo’n vijftien kilometer van de Iraakse grens. Met Chinook-transporthelikopters is prima te landen naast het kamp. Het is groot open gebied, wat weinig mogelijkheden biedt voor grondvuur, zoals dat lang een dreiging was bij het vliegveld van Bagdad.
Mocht het door geld en onderdelentekorten geplaagde Nederlandse leger zelf geen Chinooks kunnen regelen, dan zijn er altijd nog de Amerikanen die daarbij hulp hebben aangeboden. Zij hebben al andere landen, zoals Kosovo, geholpen hun eigen mensen terug te halen.
Vraag het de Nederlandse ambtenaren
Dat het niet zo moeilijk is om de kampen te bereiken weet de Nederlandse staat overigens al lang. Zowel Al-Hol als Al-Roj is in het afgelopen jaar met regelmaat bezocht door leden van een Nederlandse inlichtingendienst die de vrouwen uitgebreid hebben verhoord. Interessant zou zijn om van die Nederlandse ambtenaren te horen welke route zij in Syrië hebben afgelegd en door wie ze daarbij zijn begeleid.
Lees ook:
Wie de macht heeft in Noord-Syrië? Niemand die het nog weet
MSN 19.11.2019Twee IS-vrouwen zijn vanuit Turkije teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn vanavond geland. Een van de vrouwen heeft de Nederlandse nationaliteit, van de ander is de nationaliteit afgepakt. Ook de twee kinderen van de tweede vrouw zijn in Nederland aangekomen.
Een van de vrouwen had zich eind oktober bij de ambassade in Ankara gemeld met het verzoek om hulp om naar Nederland terug te keren. Haar Nederlandse paspoort is echter afgenomen en ze is hier ongewenst verklaard.
Toegang geweigerd
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat hij hier meerdere keren met de minister van Binnenlandse Zaken van Turkije over heeft gesproken. Het kabinet betreurt het dat de vrouw toch naar Nederland is gestuurd.
De 25-jarige vrouw is bij aankomst in Nederland de toegang geweigerd. Ze is vastgezet en zal worden vervolgd voor deelneming aan een terroristische organisatie. Daarna wil Nederland haar uitzetten naar Marokko, het land waar ze wel een paspoort van heeft. Haar kinderen van 3 en 4 jaar oud zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
Andere vrouw
Naast deze vrouw is ook een 23-jarige vrouw naar Nederland uitgezet die sinds januari 2018 in Turkije in vreemdelingendetentie zat. Zij heeft wel de Nederlandse nationaliteit. Ook zij is aangehouden op verdenking van deelneming aan een terroristische organisatie en zal hier worden vervolgd en berecht.
NU 19.11.2019 Twee vrouwen die zich in het strijdgebied van IS in Syrië bevonden en later vastzaten in Turkije, zijn het land uitgezet en dinsdagavond na aankomst op Schiphol aangehouden, meldt het Openbaar Ministerie (OM).
De vrouwen worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. Het gaat om een vrouw van 23 jaar en een van 25 jaar met twee kinderen. De kinderen zijn drie en vier jaar oud.
De vrouwen zijn door Turkije op het vliegtuig naar Nederland gezet. De 25-jarige vrouw had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw zat sinds januari 2018 al vast in Turkije.
Hoewel het Nederlanderschap van een van de vrouwen was ingetrokken, is zij toch door de Turkse autoriteiten naar Nederland gestuurd. In een Kamerbrief zegt het kabinet het te betreuren dat Turkije haar alsnog heeft teruggestuurd. Het kabinet wil dat ze na vervolging, berechting en een eventuele detentieperiode wordt uitgezet naar Marokko.
Beide vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam. De kinderen zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Turkije wil meeste IS-strijders voor einde jaar terugsturen
Turkije is vorige week begonnen met het terugsturen van gevangenen IS-strijders naar hun thuisland. Het is nog onduidelijk om hoeveel gevangen het precies gaat.
Toch zegt Ankara dinsdag te denken voor het einde van het jaar de meeste IS-strijders terug te hebben gestuurd naar hun thuisland. Daarbij gaat het ook om gevangenen wiens nationaliteit al is ingetrokken. “Ze hebben niet het recht om burgers hun nationaliteit te ontnemen”, aldus de Turkse minister van Binnenlandse zaken Süleyman Soylu.
Behalve de Nederlandse vrouwen heeft Turkije tot nu toe tien Duitsers, een Amerikaan en een Brit teruggestuurd.
NOS 19.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn na aankomst op Schiphol door de marechaussee aangehouden en overgedragen aan de politie. Ze worden verdacht van het deelnemen aan een terroristische organisatie. Een van de twee vrouwen is haar Nederlandse nationaliteit ontnomen.
Het gaat om een vrouw van 23 en een van 25 jaar met twee kinderen van 3 en 4 jaar. De 25-jarige vrouw had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije.
Het kabinet had aan Turkije laten weten dat de vrouw van wie het Nederlanderschap is ingetrokken tot ongewenste vreemdeling is verklaard en daarom niet naar Nederland zou moeten worden uitgezet, maar Turkije deed dat toch.
Deze vrouw is op Schiphol de toegang tot Nederland geweigerd en vervolgens aangehouden. Na vervolging en berechting wil het kabinet de vrouw uitzetten naar het land van haar tweede nationaliteit: Marokko. De kinderen van de vrouw zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.
Beide vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam.
Telegraaf 19.11.2019 Turkije heeft twee IS-vrouwen naar Nederland teruggestuurd. Ze zijn dinsdagavond aangekomen op Schiphol en meteen aangehouden. Een van de vrouwen had ook twee kinderen bij zich.
Van die vrouw, Fatima H. uit Tilburg, is onlangs de Nederlandse nationaliteit afgenomen en ze is tot ongewenst vreemdeling verklaard. Minister Grapperhaus schrijft aan de Tweede Kamer dat het kabinet betreurt dat Turkije haar en de kinderen desondanks toch naar Nederland heeft gestuurd.
Bij aankomst op Schiphol is de vrouw meteen opgepakt door de Koninklijke Marechaussee. Ze wordt hier vervolgd, berecht en na een eventuele gevangenisstraf uitgezet naar Marokko, het land van haar andere nationaliteit. De kinderen, 3 en 4 jaar oud, zijn overgedragen aan de kinderbescherming.
Terroristische organisatie
Met dezelfde vlucht is ook nog een andere vrouw teruggekeerd naar Nederland. Zij heeft wel een Nederlands paspoort en is onder begeleiding van de marechaussee naar Nederland gekomen. Ook deze vrouw is aangehouden en wordt nu in Nederland vervolgd.
Het Openbaar Ministerie meldt in een bericht dat de vrouwen worden verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie.
De vrouwelijke Syriëgangers waren met hun kinderen ontsnapt uit een gevangenkamp in Syrië. Nog voor de Turkse inval in Noord-Syrië, wisten de vrouwen met hun kinderen te ontsnappen uit het door Koerdische strijders gerunde gevangenenkamp Al Hol.
Grapperhaus meldde eind oktober al aan de Kamer dat de twee vrouwen zich hadden gemeld bij de Nederlandse ambassade in Turkije. Het was niet voor het eerst dat dat gebeurt. Nederland heeft afspraken met Turkije dat IS-vrouwen en hun kinderen in overleg teruggestuurd kunnen worden.
AD 19.11.2019 Twee door Turkije teruggestuurde vrouwelijke Syriëgangers zijn met hun kinderen in Nederland aangekomen. De vrouwen zijn op Schiphol direct aangehouden. Dat meldt het Openbaar Ministerie.
Het gaat om vrouwen van 23 en 25 jaar oud en twee kinderen van 3 en 4 jaar oud. De vrouwen worden verdacht van deelneming aan een terroristische organisatie. De Koninklijke Marechaussee hield de vrouwen aan en heeft hen overgedragen aan de politie. De kinderen zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
De 25-jarige vrouw heeft zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije. De vrouwen worden vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Rotterdam.
Terugsturen
Turkije is deze week begonnen met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Het gaat om IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië tijdens de militaire operatie daar.
Minister Suleyman Soylu meldde begin deze maand al dat Ankara de strijders wilde terugsturen, maar gaf toen geen termijn. De Turkse regering ergert zich aan de passiviteit van Europese landen bij het terughalen van Syriëgangers.
RTL 19.11.2019 Twee IS-vrouwen zijn vanuit Turkije teruggestuurd naar Nederland. Ze zijn vanavond geland. Een van de vrouwen heeft de Nederlandse nationaliteit, van de ander is de nationaliteit afgepakt. Ook de twee kinderen van de tweede vrouw zijn in Nederland aangekomen.
Een van de vrouwen had zich eind oktober bij de ambassade in Ankara gemeld met het verzoek om hulp om naar Nederland terug te keren. Haar Nederlandse paspoort is echter afgenomen en ze is hier ongewenst verklaard.
Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat hij hier meerdere keren met de minister van Binnenlandse Zaken van Turkije over heeft gesproken. Het kabinet betreurt het dat de vrouw toch naar Nederland is gestuurd.
De 25-jarige vrouw is bij aankomst in Nederland de toegang geweigerd. Ze is vastgezet en zal worden vervolgd voor deelneming aan een terroristische organisatie. Daarna wil Nederland haar uitzetten naar Marokko, het land waar ze wel een paspoort van heeft. Haar kinderen van 3 en 4 jaar oud zijn overgedragen aan de Kinderbescherming.
Andere vrouw
Naast deze vrouw is ook een 23-jarige vrouw naar Nederland uitgezet die sinds januari 2018 in Turkije in vreemdelingendetentie zat. Zij heeft wel de Nederlandse nationaliteit. Ook zij is aangehouden op verdenking van deelneming aan een terroristische organisatie en zal hier worden vervolgd en berecht.
NU 14.11.2019 Het CDA-voorstel om de diplomatieke banden met de Syrische dictator Bashar Al Assad aan te halen maakt het Nederlands mensenrechtenbeleid in het buitenland “ongeloofwaardig” en zal als een beloning worden gezien door dictators en autocratische regimes die hun bevolking onderdrukken. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) donderdag tijdens een debat in de Tweede Kamer.
“Iedere potentaat en iedere mensenrechtenschender wil horen dat als je maar lang genoeg blijft zitten, de banden weer worden aangehaald. Dat signaal mogen we als Nederland nooit uitzenden”, aldus de bewindsman. “Al Assad verdient geen plek aan de onderhandelingstafel, maar een plek in de beklaagdenbank.”
Nederland heeft in 2012 samen met een groot aantal Europese landen de diplomatieke banden met het regime van Al Assad verbroken. Al Assad wordt verantwoordelijk gehouden voor honderdduizenden doden en miljoenen vluchtelingen als gevolg van de Syrische burgeroorlog die sinds 2011 gaande is.
Nederlandse IS’ers mogelijk in handen van Al Assad
Nadat de Amerikaanse president Donald Trump de troepen uit Syrië trok en Turkije overging tot een militaire inval in Noord-Syrië, zit Al Assad, met de steun van Rusland stevig in het zadel. Omdat er momenteel Nederlandse IS-strijders in gevangenenkampen vastzitten in Syrië, is de mogelijkheid aanwezig dat de Nederlandse uitreizigers in handen vallen van Al Assad.
CDA-Kamerlid Martijn van Helvert vindt dat Nederland op het laagste diplomatieke niveau de banden met Al Assad moet herstellen. Onder meer om te zorgen dat de Nederlandse IS’ers hun straf niet ontlopen.
Wat minister Blok betreft is het uitgesloten dat er met Al Assad onderhandeld zal worden. Met onder meer gifgasaanvallen tegen de eigen bevolking is het volgens Blok geen optie om zijn “gruwelijke misdrijven” te negeren.
Blok bestrijdt het beeld dat Al Assad stevig in het zadel zit. “Zijn positie is wankeler dan wordt aangenomen”, aldus de minister. Hij wijst op de internationale sancties tegen de Syrische leider die zijn bondgenoten Rusland en Iran duidelijk moeten maken dat zij “failliete boedel” steunen.
‘Waarom wel diplomatieke banden met China en Saoedi-Arabië?’
Van Helvert hield de minister voor dat Nederland wel tot op het hoogste diplomatieke niveau banden onderhoudt met China, dat zich met onder andere de onderdrukking van de Oeigoeren ook schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen.
Hij kreeg bijval van SP’er Sadet Karabulut die wees op de vriendschappelijke relaties met Saoedi-Arabië dat een bloedige oorlog voert in Jemen waar het aantal dodelijke slachtoffers is opgelopen tot honderdduizend en waar de kroonprins Mohammad Bin Salman verantwoordelijk wordt gehouden voor de moord op de journalist Jamal Kashoggi.
AD 14.11.2019 Het kabinet neemt afstand van het voorstel van het CDA om met de Syrische dictator Bashar al-Assad te gaan praten. ,,Assad verdient geen plaats aan de onderhandelingstafel, maar een plaats in de beklaagdenbank”, stelde minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. ,,Bij voorkeur van het Internationaal Strafhof in Den Haag.”
Blok reageerde in het debat over de begroting van zijn departement op het pleidooi van CDA-Kamerlid Martijn van Helvert om de diplomatieke banden met het regime Assad aan te halen. Dat is volgens Van Helvert nodig omdat pogingen Assad te verdrijven niet zijn gelukt, maar het kabinet wel IS-strijders in de regio wil berechten. Daarvoor is volgens de CDA’er overleg nodig.
Dat wijst Blok af. ,,Als Nederland nu de leiding neemt in het praten Syrië, worden we totaal ongeloofwaardig als pleitbezorger voor mensenrechten.” De VVD-bewindsman wil een door Assad geleid Syrië ook niet accepteren. ,,De onderbouwing van de heer Van Helvert van ‘hij zit er nog dus we moeten ons erbij neerleggen’ is de droom van elke potentaat. Dat signaal mogen we nooit gaan uitzenden als Nederland.”
Daarbij is de positie van Assad volgens Blok ‘wankeler dan wordt gesuggereerd’. ,,Als je zoveel schade hebt aangericht in je eigen land, kun je niet meer op een geloofwaardige manier functioneren.” Hij stelde dat verschillende westerse landen ‘de duimschroeven hebben aangehaald’ door sancties in te stellen. ,,We ook laten aan de bondgenoten van Syrië, zoals Rusland, weten dat ze een failliete boedel steunen.”
Mensenrechten
Van Helvert wierp tegen dat het kabinet wel betrekkingen onderhoudt met China, een land waar ook sprake is van mensenrechtenschendingen. SP-Kamerlid Sadet Karabulut noemde ook Saoedi-Arabië als voorbeeld van een land waar de mensenrechten te wensen overlaten. Met vertegenwoordigers van beide regeringen sprak de Tweede Kamer donderdag nog.
AD 14.11.2019 De rechter heeft bepaald dat Nederland ‘zijn’ IS-kinderen moet ophalen uit gevangenkampen in Noord-Syrië. Maar kan dat eigenlijk nog wel nu het gebied vanwege de Amerikaanse terugtrekking en Turkse invasie een chaotisch en gevaarlijk gebied is geworden?
Want sinds begin oktober dit jaar – toen Turkije Noord-Syrië binnenviel nadat president Trump onverwacht Amerikaanse soldaten had teruggetrokken – is het relatief rustige Koerdische noorden van Syrië veranderd in een gevaarlijke en uiterst chaotische regio.
En dat zei de rechter die maandag in kort geding oordeelde dat Nederland de kinderen moet ophalen, er ook bij: ,,Er kan niet van de Staat worden verwacht dat ze grote veiligheidsrisico’s neemt.’’
In Noord-Syrië vechten namelijk nu de volgende partijen: het Turkse leger, pro-Turkse Syrische milities, SDF-Koerden, Amerikanen, het Syrische leger, pro-Assad-milities, het Russische leger en loslopende IS-slaapcellen die aanslagen plegen.
Het probleem voor een mogelijke Nederlandse ophaalmissie is dat het grootste gevangenkamp waar de IS-vrouwen en kinderen zich bevinden, het al-Hawl-kamp, middenin dit woelige gebied ligt. Van de 23 vrouwen en 56 kinderen die meededen aan het kort geding zitten er 16 vrouwen en 41 kinderen in dat kamp. De anderen (7 vrouwen en 15 kinderen) zitten in kamp Al-Roj, dicht tegen de Turkse grens.
Als er al een ophaalmissie komt, zal die hoogstwaarschijnlijk worden georganiseerd vanuit het rustige Erbil, in het veilige Koerdische deel van Noord-Irak. Vanuit Erbil is er slechts één mogelijkheid voor de Nederlandse ophaalmissie om het gevaarlijke Noord-Syrië te bereiken. En wel via de strategisch Semalka-grensovergang, de enige werkende grens tussen Iraakse Koerden en Syrische Koerden.
Tot nu toe is de Semalka-grensovergang nog in handen van de SDF, van de Syrische Koerden dus. Maar Turkije ligt op slechts drie kilometer afstand. Als de Turken het willen en een beetje doorrijden, kunnen ze Semalka binnen een halfuur innemen en dus de grens afsluiten.
Zelfde geldt voor het Syrische leger en de Russen. Zij zitten al nabij de stad Al Malikyah (in het Koerdisch: Derik). Ook daarvandaan is het slechts 30 minuten naar de Semalka-grensovergang.
Met andere woorden: Als de Nederlandse ophaalmissie via de Semalka-overgang Noord-Syrië in gaat, bestaat de kans dat de Koerden daarna de controle over de grens verliezen. Dan kan je niet meer terug naar het veilige Noord-Irak en zit de Nederlandse ophaalmissie dus vast in Noord-Syrië.
NU 13.11.2019 CDA-Kamerlid Martijn van Helvert stelt voor dat Nederland de diplomatieke banden met de Syrische president Bashar Al Assad aanhaalt. Volgens Van Helvert is dat nodig om een oplossing te vinden voor de berechting van Nederlandse IS-strijders en de terugkeer van Syriërs die het regime van Al Assad ontvluchtten.
De christelijke partij deed het voorstel woensdag in een debat in de Tweede Kamer, maar vond weinig steun bij zowel de oppositie als de coalitiepartijen.
“Praten met Al Assad kan gezien worden als politiek gezichtsverlies”, aldus Van Helvert. Tegelijkertijd ziet hij dat het de Amerikanen, de Europese partners, maar ook Islamitische Staat niet gelukt is om Al Assad ten val te brengen en dat de Syrische dictator weer stevig in het zadel zit.
De CDA’er schat in dat een toekomst van Syrië met Al Assad zorgt voor de stabiliteit die nodig is om onder meer de Syrische vluchtelingen in Nederland terug te sturen. En nu Irak de berechting van Nederlandse IS-strijders die momenteel in Syrië vastzitten niet ziet zitten, moet de optie dat zij in Syrië berecht worden opgehouden worden.
CDA krijgt kritiek van oppositie en coalitie
De VVD snapt niet waarom Nederland “een knieval” in de richting van Al Assad moet maken en op eigen houtje de banden moet aanhalen.
De partij pleitte er in het verleden voor om juist met dictators in gesprek te gaan, maar een herstel van diplomatieke banden met Al Assad gaat VVD-Kamerlid Sven Koopmans te ver. “Hoe kan Al Assad, die honderdduizenden burgerdoden op zijn geweten heeft, bijdragen aan stabiliteit? Welke stabiliteit?”, meent Koopmans.
Ook D66’er Sjoerd Sjoerdsma ziet niets in het voorstel. “Al Assad is Islamitische Staat in een net pak. Hij is pleegvader van IS.” Sjoerdsma wijst erop dat Al Assad heeft bijgedragen aan de opkomst van IS door radicale jihadisten uit de Syrische gevangenissen vrij te laten. Berechting van de Nederlandse IS’ers overlaten aan Al Assad is volgens de D66’er een slecht plan, aangezien de Syrische president IS’ers in het verleden heeft vrijgelaten.
GroenLinks waarschuwt dat het aanhalen van de diplomatieke banden door Al Assad gezien zal worden als een beloning voor “zijn walgelijke gedrag”. De PvdA wijst erop dat de Syrische vluchtelingen het schrikbewind van Al Assad juist ontvluchtten.
Blok wil banden niet aanhalen
Het ziet er dan ook niet naar uit dat het kabinet gehoor zal geven aan de oproep van het CDA. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) zei dit weekend in een interview met NU.nl dat er voor Al Assad geen toekomst is in Syrië.
Blok zei niet te kunnen uitsluiten dat de Nederlandse IS’ers die momenteel vastzitten in Syrië in handen vallen van Al Assad, maar dat betekent niet dat Nederland de diplomatieke banden zal herstellen.
“Ik laat me niet door Al Assad chanteren om de diplomatieke banden aan te halen. Voor Al Assad is er geen toekomst in Syrië. De misdrijven tegen de menselijkheid die hij heeft gepleegd, zijn zó verschrikkelijk. Hij kan niet blijven”, aldus Blok.
Van Helvert is het met de Kamer eens dat Al Assad verantwoordelijk is voor gruwelijkheden tegen de eigen bevolking, maar herhaalt dat het de westerse bondgenoten niet gelukt is om hem af te zetten.
Nu Al Assad, na het vertrek van de Amerikanen en de inval van Turkije, met de hulp van Rusland steviger in het zadel zit, vindt Van Helvert dat Nederland in ieder geval de banden op het laagste diplomatieke niveau moet aanhalen.
Hij wijst zijn collega-Kamerleden er ook op dat Nederland op het allerhoogste niveau goede banden onderhoudt met China, terwijl het land op grote schaal mensenrechtenschendingen begaat, zoals de onderdrukking van de Oeigoeren.
AD 13.11.2019 Het CDA pleit voor het aanhalen van diplomatieke banden met het regime van de Syrische dictator Assad. Nu duidelijk is dat de pogingen om hem ten val te brengen niet zijn gelukt en het kabinet vasthoudt aan de wens om IS-strijders in de regio te berechten, is dat volgens de regeringspartij de enige optie.
Dat stelde Kamerlid Martijn van Helvert bij het debat over de begroting Buitenlandse Zaken. Volgens de CDA’er is het nu eenmaal zo dat Assad in het zadel zit én blijft, vooral nu de Amerikanen hun troepen uit Syrië hebben teruggetrokken. ,,Kiezen we voor een blijvende destabilisatie, met mogelijk een nieuwe vluchtelingenstroom? Dan moeten we doorgaan op de ingeslagen weg. Maar het CDA wil kiezen voor stabilisatie.”
Dat nam de rest van de Kamer Van Helvert niet in dank af, getuige de Kamerleden die zich verdrongen bij de interruptiemicrofoon. ,,De stabiliteit van Assad is de stabiliteit van het mortuarium”, vond PVV-Kamerlid Raymond de Roon. ,,Dit is een klap in het gezicht van de miljoenen mensen die slachtoffer zijn geworden van Assad”, stelde GroenLinks-Kamerlid Bram van Ojik. En is Van Helvert de gifgasaanvallen tegen zijn eigen mensen vergeten?, vroeg PvdA’er Lilianne Ploumen zich af.
Van Helvert stelde te begrijpen dat zijn collega-Kamerleden hem wilden vertellen ‘hoe verschrikkelijk Assad is’. ,,Dat weet ik. Dat ben ik het absoluut met u eens.” Daarom werd ook geprobeerd Assad ‘weg te sturen’. ,,Maar dat is niet gelukt.”
Ik ben het absoluut met u eens dat Assad verschrikkelijk is, aldus Martijn van Helvert, CDA.
Samenwerken
Met die realiteit moet nu rekening worden gehouden, vindt hij. Hij noemde Koerden en vervolgde christenen als voorbeeld. ,,Die zeggen: spreek met Assad, want de Turken zijn vele malen erger”, aldus Van Helvert, die benadrukte dat hij er niet voor pleit om álle banden te herstellen. ,,Ik vraag om consulaire samenwerking.” Ook dat is onbespreekbaar voor de Kamer. Nederland verbrak in 2012 de banden met Syrië.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken wil pas morgen, als hij aan het woord komt, op de oproep van het CDA reageren. Eerder deze week zei hij nog dat er voor Assad geen toekomst is in Syrië.
In 2015 stelde toenmalig VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra dat Nederland moest samenwerken met dictators. Dat kwam hem toen ook op veel kritiek te staan. ,,Ik dacht dat de doctrine ‘knuffelen met dictators’ van het toneel was verdwenen met het vertrek van Zijlstra”, hoonde D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
,,Je moet met slechte mensen praten om een einde te maken aan de hele slechte dingen die ze doen”, erkende VVD-Kamerlid Sven Koopmans. Maar hij wil dat dat via internationale organisaties gaat. ,,Ik snap niet waarom Nederland voorop moet lopen.”
Van Helvert vindt oud-Syrië-gezant Koos van Dam aan zijn zijde, die al langer stelt dat EU-landen de betrekkingen met het Syrische regime niet hadden moeten verbreken. Deze week werd bekend dat een aantal EU-landen weer in gesprek zijn met de Syrische autoriteiten. ,,Na meer dan acht jaar oorlog begint bij sommigen het kwartje te vallen.” Wel denkt Van Dam dat de oorlog nog lang niet voorbij is en het lange tijd zal duren voor de betrekkingen echt worden hersteld.
De rechter besloot afgelopen week dat 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald.
Een vrouw duwt een kinderwagen voort in Kamp Al-Hol, waar veel ’IS-bruiden’ opgesloten zitten.Ⓒ Foto AFP
Telegraaf 13.11.2019 Het CDA heeft zijn hoop gevestigd op Bashar al-Assad voor de berechting en opsluiting van IS-terroristen, maar het was de Syrische dictator zelf die instrumenteel was bij de opmars van de extremisten. Hij zette de gevangenissen openen voor honderden, mogelijk zelfs duizenden jihadstrijders, kocht hun olie en verplaatste ze door het hele land, zodat zij tegen de gematigde rebellen konden vechten.
Het doel van Assad was om de oppositie in diskrediet te brengen en de oorlog in zijn land af te schilderen als er een tussen zijn regime en extremisten. Tussen goed en kwaad, waarbij het Westen uiteindelijk voor hem zou kiezen. Die tactiek werpt nu, na jaren oorlog en honderdduizenden doden, zijn vruchten af. Volgens Kamerlid Martijn van Helvert moet Nederland zijn afschuw voor het regime laten varen en een „opening naar Assad” zoeken. Dat is volgens hem de enige manier om IS’ers in de regio te berechten.
De Syrische dictator heeft de jihadisten altijd als middel ingezet. Zijn land diende, na de Amerikaanse bezetting van Irak in 2003, als uitvalsbasis voor terreuraanslagen tegen de Amerikanen in het buurland. Daarbij kwamen duizenden soldaten om het leven. Toen hij de extremisten niet meer nodig had, sloot hij een groot deel van hen op, om ze na de uitbraak van de opstand tegen zijn regime in 2011 weer vrij te laten.
Zij zouden voor een groot deel het leiderschap gaan vormen van de Syrische tak van IS. Een van de gevangenen die uit de beruchte Sednaya-gevangenis werd vrijgelaten was Amr al-Absi. Die stond later in nauw contact met de extremisten die verantwoordelijk waren voor dodelijke aanslagen in Parijs en Brussel. Ook was hij de baas van Jihadi John, de Britse extremist verantwoordelijk voor het onthoofden van tal van westerse gevangenen. Al-Absi kwam drie jaar geleden om bij een Amerikaanse luchtaanval.
De Syrische president Bashar al-Assad vierde eerder deze week de geboorte van de profeet Mohammed in de Al-Murabet Mosque in Damascus. Ⓒ FOTO EPA
Assad liet in 2013 bij een gevangenenruil met een extremistische beweging ook een van de breinen achter de aanslagen van 11 september vrij. Deze Mohammed Haydar Zammer, die een belangrijke rol speelde bij het samenstellen van de Hamburgse cel rond Mohammed Atta, sloot zich direct aan bij Islamitische Staat. Hij wordt nu door de Koerden vastgehouden in het noordoosten van Syrië.
Al-Baghdadi
De hulp van Assad aan Islamitische Staat reikt veel verder. Een oud-inlichtingenofficier van zijn regime verklaarde enkele jaren geleden dat het regime niet alleen de extremisten heeft vrijgelaten, „het hielp hen bij het opzetten van hun militaire brigades”. En in plaats van de strijd met hen aan te gaan, verplaatste hij hen door heel het land zodat zij de rebellen, diens belangrijkste tegenstanders, konden bevechten.
Het laatste – bekende – grote transport vond vorig jaar plaats. Toen hielp het regime, aldus het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, met het overbrengen van zeker 400 IS-strijders van een van hun laatste bolwerken in het oosten van Syrië naar de provincie Idlib. De komst van die groep maakte het later voor IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi mogelijk om daar naartoe te vluchten.
Assads doel is ook hier duidelijk. Hij staat op het punt een grote offensief in Idlib te beginnen, het laatste grote gebied dat in handen is van de rebellen. Dat zijn weliswaar voor het merendeel ook jihadisten, maar net een graadje minder erger dan IS. Door Islamitische Staat daarnaartoe te halen, hoopt hij dat het Westen zijn bezwaren tegen het offensief, in een gebied waar ook miljoenen burgers wonen, zal laten varen.
Eigen gewin
Zo zet Assad, die ook jarenlang olie kocht van de extremisten, Islamitische Staat voortdurend in voor eigen gewin. Mocht hij, zoals het CDA wil, een rol gaan spelen bij de gevangenname van IS-strijders dan zal hij daar ongetwijfeld iets voor terug willen zien. Geld bijvoorbeeld. De lakei van Rusland en Iran heeft honderden miljarden nodig voor de wederopbouw van zijn land.
Maar de man die verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden, gigantische gifgasaanvallen en kerkers waar tot op de dag van vandaag gevangenen worden doodgemarteld, zal waarschijnlijk niet aarzelen om de extremisten, als hem dat uitkomt, in de toekomst weer vrij te laten.
Telegraaf 13.11.2019 Nederland moet z’n morele bezwaren laten varen en gaan praten met de Syrische dictator Assad. Dat wil het CDA. De partij roept het kabinet vandaag bij het begrotingsdebat Buitenlandse Zaken op de diplomatieke betrekkingen met Damascus te herstellen.
Volgens Kamerlid Martijn van Helvert is een ’opening naar Assad’ de enige manier waarop Nederland IS-strijders in de regio kan berechten. „We kunnen wel blijven zeggen: wat een enge man, die Assad, maar daarmee schieten we uiteindelijk niets op.”
Het kabinet wil geen IS-aanhangers naar Nederland halen en wil een tribunaal in Irak om jihadisten daar te kunnen berechten. Irak staat niet te springen, en wil alleen landgenoten berechten of jihadisten die hun misdaden in Irak hebben begaan.
Nederland heeft al sinds maart 2012 geen diplomatieke banden meer met het Syrische regime, dat verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden. Volgens minister Blok (Buitenlandse Zaken) is er geen toekomst voor Syrië als Assad president blijft.
Toch, of we het nou leuk vinden of niet, is Assad de oorlog aan het winnen, stelt Van Helvert vast. „Dat heeft noch onze afschuw noch de Toyota’s die we hebben geschonken aan de gewapende oppositiegroepen kunnen voorkomen.”
Kinderen
Het CDA sluit met z’n oproep aan bij de discussie over het al dan niet terughalen van kinderen van IS-aanhangers. Afgelopen maandag oordeelde de rechter dat de Staat zich moet inspannen om 56 kinderen van 23 IS-vrouwen die nu vastzitten in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië, terug te halen. Het kabinet gaat tegen deze uitspraak in beroep via een zogeheten turbo-appèl.
Ministers Blok en Grapperhaus (Justitie) vinden dat de rechter te weinig rekening heeft gehouden met internationale betrekkingen. Het kabinet vindt dat het zelf het buitenlandbeleid bepaalt, en niet de rechter.
Intussen moet Nederland wel een begin maken met het uitvoeren van het vonnis. Dat doet het door gesprekken te voeren met de Amerikanen, die Nederland wil helpen met de repatriëring van IS’ers. Het uitvoeren van het vonnis is een dilemma: het kabinet wil geen onomkeerbare stappen zetten en zal toch IS-families moeten terughalen.
Telegraaf 12.11.2019 De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra heeft opnieuw gezegd dat de VS Nederland kan helpen bij het ophalen van IS-vrouwen en hun kinderen. De fractievoorzitters van de coalitiepartijen reageren verdeeld op het aanbod.
NOS 12.11.2019 De VS is nog steeds bereid te helpen bij het terughalen van IS-vrouwen en hun kinderen naar Nederland. Dat zegt de Amerikaanse ambassadeur in Nederland Hoekstra tegen de NOS. “Als Nederland hulp vraagt van Amerika voor het repatriëren van de vrouwen en kinderen, dan doen we alles wat we kunnen om dat mogelijk te maken.”
De mogelijkheid van Amerikaanse hulp is actueel geworden door een uitspraak van de rechter, gisteren. Die oordeelde in een kort geding dat Nederland zijn best moet doen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk terug te halen uit Noord-Syrië. De zaak was aangespannen door een aantal moeders die met hun kinderen vastzitten in de overvolle gevangenkampen Al-Roj en Al-Hol.
Repatriëren
Nederland wil de vrouwen niet ophalen omdat die er zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied te gaan. Ook wordt een terughaalactie als te gevaarlijk beschouwd. De VS pleit al langer voor het terughalen van uitgereisde jihadisten naar het land van herkomst. “We willen deze IS-families gerepatrieerd hebben”, herhaalt Hoekstra. “Landen kunnen dan zelf beslissen of ze de mensen willen vervolgen of re-integreren.”
Hoe de hulp van Amerika eruit zou zien is nog niet te zeggen. “Het ligt eraan om hoeveel mensen het gaat, waar ze zijn. We zullen het alleen doen als we denken dat het veilig kan.” Op de vraag of Nederland al om hulp heeft gevraagd aan Amerika geeft de ambassadeur geen duidelijk antwoord. “Op dit moment is het aan Nederland om als er een verzoek is gedaan, daarover iets bekend te maken.”
NU 12.11.2019 De Nederlandse Staat gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank in Den Haag die maandag bepaalde dat het kabinet zich moet inspannen om 56 kinderen van IS-vrouwen vanuit Syrië naar Nederland te halen, schrijft minister van Justitie Ferd Grapperhaus dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Volgens de minister roept de uitspraak vragen op over aspecten die “mogelijk onvoldoende zijn meegewogen”. Als voorbeeld noemt hij de internationale betrekkingen.
In totaal spanden 23 vrouwen een kort geding aan tegen de Staat, omdat zij en hun kinderen in de kampen in acuut gevaar zouden zijn. De rechtbank erkende maandag dit gevaar en sprak van een “schrijnende situatie”.
In het geval van de vrouwen geldt echter dat zij alleen teruggehaald moeten worden als de Koerden, die de regie over de kampen hebben, de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan.
“De vrouwen hebben niet het zelfstandige recht om naar Nederland teruggehaald te worden, omdat zij met hun volle verstand zijn afgereisd naar Syrië en zich hebben aangesloten bij IS, een terroristische organisatie”, aldus de rechtbank maandag.
Het kabinet wil dat de vrouwen in de regio worden berecht en de rechtbank vindt dat Nederland het recht heeft om uit te vinden of dat eventueel mogelijk is.
Nederland kan niet gedwongen worden om kinderen te repatriëren
De rechtbank zei ook dat Nederland niet gedwongen kan worden om de kinderen te repatriëren, omdat het in Syrië wel degelijk gevaarlijk is door de instabiele situatie in het land. Wel moet Nederland zich hiervoor inspannen. “De Staat hoeft geen onnodige veiligheidsrisico’s te nemen, maar moet wel alle mogelijkheden die er zijn – zoals de door de Amerikanen geboden hulp – benutten”, aldus de rechtbank.
Dat komt erop neer dat de Nederlandse regering alles moet doen wat in haar macht ligt. Als de overheid zegt dat het niet mogelijk is, dan moet worden bewezen dat er alles aan gedaan is.
Dat betekent volgens advocaat André Seebregts, die het merendeel van de eisers bijstaat, dat Nederland binnen de gestelde termijn van veertien dagen contact moet opnemen met de Koerden, dan wel de Amerikanen.
Telegraaf 12.11.2019 De Staat gaat in beroep tegen het vonnis van de rechter over het terughalen van IS-kinderen uit Syrië.
Dat laten ministers Grapperhaus (Justitie) en Blok (Buitenlandse Zaken) dinsdag weten in een brief aan de Tweede Kamer.
Maandag oordeelde de voorzieningenrechter dat de Staat een inspanningsverplichting moet leveren om 56 kinderen van jihadistische uitreizigers terug te halen die vastzitten in Koerdische gevangenkampen in Noord-Syrië. Volgens het kabinet is dat te gevaarlijk.
De rechter heeft echter bepaald dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd, erkent het kabinet. „Dat betekent dat het kabinet een aanvang zal maken met de nakoming van de inspanningsverplichting.”
Wat dit precies betekent, is nog niet duidelijk. Premier Rutte zegt daarover dat die plannen ’zich niet lenen voor een openbare discussie’. „Maar dat wij naar de volgende rechter gaan, betekent niet dat wij niks moeten doen.”
Daarbij gaat het om gesprekken met andere Europese landen die IS-aanhangers in Syrië hebben en om afstemming met de Verenigde Staten, die Nederland hebben aangeboden mee te helpen met het repatriëren van IS’ers uit het strijdgebied.
Eerder dit jaar lag er ook zo’n inspanningsverplichting. Toen moest het kabinet van de rechtbank Rotterdam moeite doen om IS-vrouwen terug te halen, nadat zij een zaak hadden aangespannen tegen de Staat. Grapperhaus en Blok kwamen toen tot de conclusie dat dat te gevaarlijk was.
Het kabinet legt zich intussen niet zomaar neer bij het vonnis. „De uitspraak roept vragen op over een aantal aspecten dat mogelijk onvoldoende is meegewogen, waaronder internationale betrekkingen”, schrijven de ministers. Dat Nederland in de Schengenzone zit waarin EU-burgers kunnen doorreizen, speelt daarbij ook een rol, zegt Grapperhaus. Bovendien vindt het kabinet dat het zelf het buitenlandbeleid bepaalt, en niet de rechter.
AD 12.11.2019 De Nederlandse Staat gaat in hoger beroep tegen het vonnis over het repatriëren van kinderen van IS-vrouwen. Dat hebben ministers Ferd Grapperhaus (Justitie) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in een brief geschreven aan de Tweede Kamer.
De rechter in Den Haag besloot gisteren dat Nederland al wat mogelijk is moet doen om de 56 kinderen van 23 vrouwen terug te halen naar Nederland die nu nog in Syrische kampen verblijven.
Het kabinet wil dat niet. Toch erkent het dat het een inspanningsverplichting moet doen, zoals de rechter heeft bevolen. De uitspraak roept volgens de ministers echter ‘vragen op’ over ‘aspecten’ als de internationale betrekkingen. Deze zouden onvoldoende zijn ‘meegewogen’.
Het is de vraag wat het kabinet gaat doen tot het hoger beroep is ingediend. De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra zei vanmorgen nog dat de VS wil helpen bij het repatriëren van IS-vrouwen en kinderen.
Het kabinet heeft steeds gezegd dat het geen IS’ers wil ophalen in ‘gevaarlijk gebied’, maar met de hulp van de VS zouden zij een Nederlands consulaat kunnen bereiken. Grapperhaus zegt dat het die hulp van de VS ‘zal aannemen’.
De situatie rond de twee kampen waar de vrouwen en kinderen zitten is echter wel veranderd sinds de VS zijn begonnen met terugtrekking uit het gebied, waardoor onduidelijk is wat er nu mogelijk is.
Advocaten van de IS-vrouwen hielden er al rekening mee dat de Staat in beroep zou gaan tegen het terughalen van kinderen uit twee kampen in Noord-Syrië. De Staat heeft zich namelijk steeds verzet tegen het actief ophalen van 23 Nederlandse IS-vrouwen en hun 56 kinderen, stelt advocaat André Seebregts vandaag in een eerste reactie. Hij neemt het verder voor kennisgeving aan.
Seebregts wijst erop dat de rechter bepaald heeft dat de Staat binnen veertien dagen al het nodige moet doen om in ieder geval de kinderen te repatriëren, ook als er beroep zou worden ingesteld. Voor de IS-vrouwen bestaat die verplichting niet. De advocaten denken dat de vrouwen meteen meekomen, omdat de Koerden ook van hen af willen.
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) heeft dinsdagmiddag in de Tweede Kamer gezegd dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat Turkije door hen gevangen genomen IS-strijders op het vliegtuig laat zetten naar Nederland. Turkije zei vrijdag dat het IS’ers wil gaan uitzetten, die momenteel daar in gevangenissen zitten.
Nederland hoopt juist dat IS’ers, ook die van Nederlandse komaf, in de regio zullen worden berecht. Maar Turkije zei dit niet aan te kunnen. Uit contact met de Turken is echter niet gebleken dat er direct IS’ers te verwachten zijn. De aankondiging dat Turkije IS’ers zou gaan uitzetten zou gaan om gevallen waarbij ‘al langer bekende voornemens tot uitzetting’ waren, aldus Grapperhaus.
NOS 12.11.2019 Het kabinet gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Haagse rechter over het terughalen van IS-kinderen. De ministers Grapperhaus en Blok schrijven dat aan de Tweede Kamer.
De kortgedingrechter bepaalde gisteren dat Nederland zich moet inspannen om 56 kinderen van Nederlandse IS-leden zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in Syrië. Hun moeders hebben geen recht op repatriëring. Maar als de autoriteiten ter plaatse de kinderen louter samen met hun moeders laten gaan, moet Nederland ook de moeders terughalen.
Internationale betrekkingen
Grapperhaus en Blok schrijven dat de uitspraak vragen oproept “over een aantal aspecten, dat mogelijk onvoldoende is meegewogen, waaronder de internationale betrekkingen”. Door in beroep te gaan wil het kabinet hier zo spoedig mogelijk duidelijkheid over.
Overigens kondigen de bewindslieden ook aan dat het kabinet zal beginnen met het nakomen van de inspanningsverplichting die de rechter heeft opgelegd. De rechter bepaalde dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd.
Volgens advocaat Seebregts, die de IS-vrouwen bijstaat, verandert het hoger beroep dus niets aan de uitspraak van de rechter. “We zullen de vinger aan de pols houden”, zegt hij.
Verdeeld
Het kabinet heeft zich tot nu toe steeds op het standpunt gesteld dat uitreizigers in principe geen hulp krijgen bij hun terugkeer als ze niet zelf een ambassade in Turkije of Irak weten te bereiken. De regeringspartijen zijn verdeeld over de kwestie. VVD en CDA benadrukken vooral dat door de rechterlijke uitspraak mogelijk IS’ers naar Nederland komen, met alle risico’s van dien. D66 en ChristenUnie vinden het juist een risico om kinderen van IS’ers in Syrië te laten radicaliseren.
Slachtoffers van IS in de Jezidi-gemeenschap zijn bezorgd over de mogelijke terugkeer van IS-vrouwen naar Nederland. “Zij hielpen strijders bij het verkrachten van onze vrouwen”:
Jezidi’s over de terugkeer van Nederlandse IS-aanhangers
OmroepWest 12.11.2019 Het kabinet gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Haagse rechter over het terughalen van IS-kinderen. Ministers Grapperhaus en Blok schrijven dat aan de Tweede Kamer. Maandag bepaalde de rechtbank dat de Staat verplicht is om er alles aan te doen om IS-kinderen in Syrië terug naar Nederland te halen.
De ministers schrijven dat de uitspraak vragen oproept, waar ze in hoger beroep antwoord op hopen te krijgen. Zo zouden een aantal aspecten ‘mogelijk onvoldoende zijn meegewogen. Waaronder de internationale betrekkingen.’
Het kabinet gaat wel beginnen met het nakomen van de inspanningsplicht die de voorzieningenrechter heeft opgelegd. De rechter bepaalde dat het vonnis direct moet worden uitgevoerd.
Voogdij
Volgens de rechter hebben de kinderen in de kampen niet voor het kalifaat gekozen, maar hebben ze nu wel te maken met de noodsituatie in Noord-Syrië. Zo kreeg Jeugdzorg Haaglanden in september de voogdij over twee kinderen in een IS-kamp, nadat de moeder was overleden en de vader niet te vinden was. De kinderen zitten nog altijd in Syrië.
De Raad van de Kinderbescherming vertelde dat de kinderen in het vluchtelingenkamp te weinig voedsel en medische zorg krijgen en dat zij hierdoor ernstige medische klachten hebben.
Slachtoffer van handelen ouders
‘De overheid dient zich het schrijnende lot van de kinderen aan te trekken’, zei de rechter maandag. ‘Zij zijn het slachtoffer van handelen van hun moeder of ouders.’ De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn onder de twaalf jaar.
Voor de vrouwen heeft de Staat geen verplichting om ze terug naar Nederland te halen. Volgens de rechter hebben ze bewust voor een reis naar het strijdgebied gekozen. Alleen als de Koerden kinderen niet willen laten vertrekken zonder hun moeders ontstaat er volgens de rechter een nieuwe situatie, en dan moet de overheid volgens het vonnis kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen.
NRC 12.11.2019 De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag dat de Nederlandse staat zich moet inspannen om 56 kinderen uit kampen in Syrië terug te halen. Het kabinet gaat echter in hoger beroep tegen de uitspraak die Nederland verplicht zich maximaal in te spannen om de 56 kinderen van Nederlandse uitreizigers terug te halen.
Dat schrijven minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.
De rechtbank in Den Haag bepaalde maandag dat de Nederlandse staat een inspanningsverplichting heeft binnen veertien dagen de kinderen van vrouwen die naar IS-gebied in Syrië of Irak zijn gereisd, terug te halen. Ook als er beroep zou worden ingesteld. Deze verplichting geldt niet voor de vrouwen zelf. Het kort geding was aangespannen door 23 vrouwen die naar Syrië of Irak waren afgereisd, die samen 56 kinderen hebben.
Het standpunt van het kabinet is nog altijd dat IS-strijders in de regio berecht moeten worden. Vooral VVD en CDA blijven tegen terugkeer. Wat de kinderen betreft moet het kabinet dat beleid aanpassen, vind de rechter in Den Haag. De meeste kinderen zijn nog onder de twaalf jaar oud en hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit.
De vrouwen en kinderen verblijven momenteel onder slechte omstandigheden in de vluchtelingenkampen Al-Hol of Al-Roj in het noorden van Syrië. Volgens de rechter verkeren de kinderen in een „acute noodsituatie”. Momenteel is het gebied zeer instabiel door het vertrek van Amerikaanse militairen langs de grens en de inval van Turkije die daarop volgde.
De kinderen leven in de kampen volgens de rechter onder dreiging van „bombardementen, seksueel misbruik, marteling, de afwezigheid van onderwijs, kindersterfte, ijzige kou in de winter, overbevolking, vermijdbare ziektes, indoctrinatie en een gebrek aan water, voedsel en sanitaire voorzieningen en medische zorg”. De vrouwen wisten volgens de rechter echter waar zij aan begonnen toen zij naar het strijdgebied reisden.
Wat de situatie bemoeilijkt is dat de Koerden hebben gezegd dat zij de kinderen alleen uit de kampen willen laten gaan als de moeders mee mogen. De VS die nog steeds aanwezig zijn in Syrië en Europese landen al vaker hebben opgeroepen om uitreizigers terug te halen, hebben toegezegd te willen helpen met het ophalen van uitreizigers.
Volgens de laatste cijfers van de AIVD verblijven er nog ongeveer 55 Nederlandse volwassenen en 90 kinderen in detentiekampen in Syrië. Turkije is maandag begonnen met het terugsturen van buitenlandse IS’ers naar de landen van herkomst. Maandag werd onder meer een Amerikaan teruggestuurd. Het is nog niet bekend of Turkije ook Nederlanders gaat terugsturen.
Volgens Turkije zitten er ongeveer 1.200 IS-strijders vast in het land. Daarnaast zijn er nog eens 287 IS’ers gevangengenomen tijdens de recente militaire operatie van Turkije in het noordoosten van Syrië.
De veelal heel jonge IS-kinderen leven in overbevolkte kampen in Noord-Syrië, waar een continue dreiging is van bombardementen.Ⓒ AFP
Telegraaf 11.11.2019 Nederland moet er ’alles aan doen’ om 56 kinderen van Nederlandse IS-strijders terug te halen uit Koerdische kampen in Noord-Syrië. Dat heeft de Haagse rechter tijdens een kort geding besloten. Betekent dit dat we straks niet alleen de kinderen maar ook de moeders moeten gaan repatriëren? Het kabinet gaat het vonnis bestuderen. Zeven vragen over deze uitspraak.
1 Om wie gaat het ook alweer?
Om 23 vrouwen uit het kalifaat en in totaal 56 kinderen met Nederlandse wortels. Zij hebben de rechtszaak aangespannen. En vinden dat Nederland hen moet ophalen. Van de kinderen is meer dan zeventig procent jonger dan zes jaar; niet één is ouder dan twaalf jaar. Een deel is in het kalifaat geboren.
2 Zijn de IS-kinderen gevaarlijk?
Dat is de grote vraag. In de barbaarse propagandavideo’s van IS speelden kinderen een hoofdrol. Ze zwaaiden met wapens, schoten gevangenen dood en sneden hun de keel door. Het is onduidelijk of Nederlandse kinderen hebben gefigureerd in de horrorvideo’s. Vorige week verscheen op sociale media een interview met een jongen in kamp al-Hol, die zwoer tegenstanders van IS af te zullen slachten.
De AIVD beschouwt alleen kinderen vanaf negen jaar als dreiging. Dat betekent niet dat jongere kinderen ongevoelig zijn voor de omgeving vol haat waarin ze verkeren. De rechter onderstreept dat terreurbestrijder NCTV kinderen nu wil terughalen, voor ze verder kunnen radicaliseren en eventueel later, onder de radar en vol wraakgevoelens, terugkeren naar Nederland.
3 De ouders hebben er zelf voor gekozen om te vertrekken, waarom komt het probleem dan nu op het bordje van Nederland?
De rechter onderkent dat de ouders de hoofddaders zijn. Maar hier komt het kinderrechtenverdrag om de hoek kijken. De kinderen zitten daar vanwege hun ouders. In de kampen heerst een noodsituatie. Het is er koud, overbevolkt en er is een continue dreiging van bombardementen. En daarom moet Nederland er alles aan doen de kinderen terug te halen, vindt de rechter. Voor de ouders gaat die vlieger niet op. Zij moeten hun eigen boontjes doppen.
4 Maar krijgen we straks de moeders er niet alsnog gratis bij?
Die kans bestaat inderdaad. Koerden die de IS-kampen bewaken, hebben al aangegeven dat ze de IS-kinderen niet laten gaan zonder hun moeders. Dat wordt in het vonnis ook expliciet benoemd. Volgens de Nederlandse rechter ontstaat er in dat geval een ’nieuwe situatie’. En zal Nederland zich óók voor hen moeten inspannen.
5 Wat houdt die inspanningsverplichting precies in?
Daarover geeft het vonnis geen duidelijkheid. Sterker: de rechter wil zich er niet te nauw mee bemoeien. Dat de kinderen met dit oordeel in de hand snel kunnen terugkeren ’is niet zeker’. Nederland heeft altijd aangegeven dat er geen actie kan worden ondernomen, omdat het in Syrië te gevaarlijk is. Van de Staat kan niet worden verwacht dat er ’grote veiligheidsrisico’s worden genomen’, vindt de rechter.
6 Maar hoe hard is deze uitspraak dan?
In feite laat de rechter hiermee de nooduitgang voor de Staat wagenwijd openstaan. Die kan ’niet worden gedwongen iets te doen waartoe hij feitelijk niet in staat is’; de situatie in Noord-Syrië is ’onduidelijk en onrustig’.
Hoewel zowel de Koerden als de Amerikanen hulp hebben toegezegd bij het wegsluizen van de IS’ers, ’is het de vraag of die bereidheid er nog steeds voldoende is’. Kortom, een echte stok achter de deur ontbreekt.
7 De advocaat is blij met de uitspraak. Hoe leest hij die?
André Seebregts is optimistisch, hij denkt dat het een kwestie van een paar weken is voor de kinderen – en hun moeders – terugkeren naar Nederland. „Natuurlijk stelt de rechter het heel omzichtig. Maar het staat er wel: Nederland zal nu echt moeten aantonen dat de Koerden de kinderen willen laten gaan zonder de moeders.
En dat doen de Koerden niet, want die zien de bui al hangen. Als de kinderen weg zijn, bekommert niemand zich meer om de vrouwen. De kans is dus groot dat ze samen moeten terugkeren.”
Dan is er nog de druk uit de VS op Europa om zijn eigen jihadisten terug te nemen. „De rechter stelt dat Nederland moet ingaan op Amerikaanse hulp bij het terughalen. De VS hebben wel tien keer gezegd dat ze vinden dat Europese IS’ers in Europa moeten worden berecht. Niemand twijfelt eraan dat dat dus nog steeds geldt.”
NOS 11.11.2019 Ze leven in een acute noodsituatie, onder erbarmelijke omstandigheden. Nederland moet binnen twee weken er daarom alles aan doen om 56 IS-kinderen terug te halen, zo oordeelde de rechter vandaag in een kort geding. Hoe nu verder?
Hoe groot is de kans dat de kinderen over twee weken in Nederland zijn?
Niet heel groot. Met name omdat er nog tal van zaken opgelost moeten worden voordat de kinderen daadwerkelijk teruggehaald kunnen worden. Zo is het kort geding aangespannen door 23 IS-vrouwen. Zij willen ook gerepatrieerd worden. Dat maakt de zaak aanzienlijk complexer. Nederland hoeft de vrouwen namelijk niet terug te halen, zo oordeelde de voorzieningenrechter. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie”.
Het vonnis van de rechter:
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Volgens de advocaten van de vrouwen willen de Koerdische milities de kinderen alleen niet scheiden van hun moeders. Als dat klopt, moet Nederland ook pogen de vrouwen terug te halen, aldus de rechter. Dat druist in tegen het kabinetsbeleid. Het kabinet wil dat Nederlandse IS’ers in de regio zelf berecht worden. Daardoor lijkt de zaak enkel in een stroomversnelling te kunnen komen als de Koerdische milities óf het kabinet op korte termijn radicaal wijzigt van standpunt.
Hoe verloopt het terughalen in de praktijk?
De kinderen moeten, eventueel met hun moeders, worden opgehaald uit overvolle detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Volgens de Nederlandse Staat is dat onveilig gebied, waar Nederland geen zeggenschap heeft. Om die reden wil Nederland enkel IS’ers repatriëren als ze zich hebben gemeld bij een Nederlandse ambassade of consulaat.
De Amerikanen hebben aangeboden te helpen met de repatriëring van Nederlanders in de Syrische kampen. Een hulpverzoek neerleggen bij de VS zou onder de “inspanningsverplichting” kunnen vallen die door de rechter aan de Staat is opgelegd. Hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt dat die term juridisch alleen niet heel streng is. “Er is geen resultaatverplichting. Daarom is er bijvoorbeeld ook geen dwangsom opgelegd.”
Verder benadrukt de rechter dat Nederland geen “substantiële veiligheidsrisico’s” hoeft te nemen bij het terughalen. De inspanningsverplichting is op die manier breed te interpreteren en het is volgens Schilder moeilijk te controleren of Nederland zich voldoende heeft ingespannen de kinderen terug te halen. “De rechter zal zich daar niet snel aan willen branden, omdat hij niet op de stoel van de politiek wil zitten.”
Is de uitspraak definitief?
Nee. De Staat kan net als in soortgelijke zaken in België en Duitsland nog in hoger beroep. De uitspraak verdeelt de politiek. Als het aan de VVD ligt wordt er hoe dan ook doorgeprocedeerd en het CDA noemt de uitspraak “risicovol”, terwijl hun coalitiepartners D66 en ChristenUnie juist tevreden reageren. Premier Rutte liet enkel weten de uitspraak “te bestuderen”.
‘Volstrekt unieke zaak’
“Volstrekt uniek”, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens hem zal het verloop van de zaak belangrijk zijn voor soortgelijke zaken in de toekomst. “Mensen vroegen me vooraf ook wat ik verwachtte van de uitspraak. Ik had werkelijk geen idee. Er is geen precedent.”
Nederland haalde eerder al wel twee weeskinderen van IS’ers terug uit het noordoosten van Syrië. Maar dat was met hulp van Frankrijk en daarbij waren verder geen volwassenen IS’ers bij betrokken. In Duitsland en België oordeelden rechters eerder ook al dat IS-kinderen opgehaald moeten worden, inclusief moeders. In beide landen is de Staat in hoger beroep gegaan.
Als er hoger beroep wordt aangetekend, is de kans sowieso klein dat de kinderen op korte termijn worden teruggehaald. “En als ze dan doorgaan tot de Hoge Raad ben je zo jaren verder”, zegt hoogleraar Schilder. Over het terughalen van IS’ers is veel discussie onder experts.
Hoe wordt er gereageerd op de uitspraak?
Een van de Nederlandse vrouwen laat aan de NOS vanuit een Syrisch kamp weten dat ze “superblij” is met de uitspraak. Ze ziet het als “een lichtpuntje in deze lange, ellendige periode”.
Familieleden in Nederland reageren gemengd. Ze vrezen dat een eventueel hoger beroep vertraging zal opleveren. De vader van een van de vrouw die met vijf kinderen in het kamp al-Hol zit, zegt op een duidelijkere uitspraak te hebben gewild: “Er zijn hier een hoop open eindjes. De overheid krijgt alle ruimte.”
Een vader van een van de IS-vrouwen zegt de uitspraak “dubbel” te vinden:
Een beetje hoop en veel wantrouwen
Kinderorganisaties zijn verheugd met de uitspraak. Zij willen de kinderen, waarvan driekwart jonger is dan 6 jaar, liever vandaag dan morgen terughalen vanwege de onrust in de regio en de naderende winter. Voor elk kind ligt een deradicaliseringsplan klaar, als dat nodig blijkt.
Kinderombudsman Margrite Kalverboer zegt “met belangstelling” te kijken wat het kabinet met de uitspraak gaat doen. Advocaat Seebregts, die een deel van de vrouwen bijstaat, hoopt dat er “binnen twee weken” duidelijkheid is.
Telegraaf 11.11.2019 Nederland legt zich niet zomaar neer bij de uitspraak van de rechter dat de Staat 56 IS-kinderen moet terughalen uit Syrië. Het kabinet gaat de uitspraak bestuderen, zo hield premier Rutte maandag de boot af.
VVD-Kamerlid Yesilgöz gaat er van uit dat de Staat in beroep gaat tegen de uitspraak. Zij noemt de uitspraak ’frustrerend’. „Het is gevaarlijk om ze op te halen. Bovendien is het gevaarlijk om ze naar Nederland te halen omdat die kinderen zijn geïndoctrineerd met IS-gedachtengoed en sommige van hen trainingen hebben gehad.” En al gaat het alleen om de kinderen, en niet om de 23 moeders, die hebben straks wel het recht om erachteraan te reizen. „De onveiligheid voor Nederland neemt daardoor toe.”
Ook het CDA is ontevreden met de uitspraak en noemt die ’risicovol’. „Met kinderen krijgen ook de ouders recht op terugkeer. Volgens mij moeten we ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.” De partij hamert erop dat IS in Irak en Syrië genocide hebben gepleegd tegen Yezidi’s, christenen, niet-Soennitische moslims en andere religieuze minderheden.
De rechtbank oordeelde dat de Nederlandse staat er alles aan moet doen om kinderen van Syriëgangers in twee Koerdische kampen in Noord-Syrië terug te halen. Die plicht geldt niet voor de vrouwen. Maar, zei de rechter, als de Koerden die kampen bestieren de kinderen niet willen weghalen, moet de overheid kijken of vrouwen en kinderen kunnen worden teruggehaald.
„Blijkbaar mogen rechters de veiligheid van ons land op de tweede plaats zetten”, reageert PVV-Kamerlid Helder. „En oog voor de slachtoffers hebben ze duidelijk ook niet.”
D66 dolblij
Voor regeringspartijen D66 en ChristenUnie bewijst de rechterlijke uitspraak juist dat het kabinet er niet aan ontkomt om IS-aanhangers terug te halen. Het kabinet wil dat niet, met als argument dat het te gevaarlijk is. Alleen wie zich meldt bij een diplomatieke post kan hulp krijgen bij terugkeer, om in Nederland te worden berecht.
„Dit sterkt ons in onze eerdere positie dat kinderen terug moeten worden gehaald”, zegt Kamerlid Sjoerdsma van D66. „De druk op het kabinet wordt nu wel heel groot”, zegt CU-Kamerlid Voordewind. Zijn partijgenoot Van der Graaf vult aan: „De uitspraak laat scherp het dilemma zien tussen de situatie van de kinderen die zijn meegenomen naar dit gebied en de moeders die er zelf voor kozen.”
Uitspraak te negeren
Kamerleden wijzen erop dat in de uitspraak voor het kabinet nog een ontsnapping lijkt te zitten, omdat er het voorbehoud ’indien mogelijk’ in staat. Bovendien hoeft het kabinet niet per se naar de uitspraak te handelen, merkt VVD’er Yesilgöz op. Dat gebeurde ook niet bij een uitspraak van vorig jaar van de Rotterdamse rechter over de uitlevering van een Nederlandse vrouw uit een kamp in Noord-Syrië.
Het OM wilde dat de vrouw, destijds moeder van een kind van anderhalf en zwanger, zou worden uitgeleverd. Zo zou zij kunnen worden vervolgd voor deelname aan een terroristische organisatie.
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) gaf bij een EU-vergadering in Brussel aan de uitspraak te zullen bestuderen. „De inkt van het vonnis is nog warm. We kijken er eerst met onze juristen naar.”
Opa opgelucht
Klijn in een eerdere tv-uitzending. Ⓒ Screenshot
Bert Klijn is blij met de uitspraak. „Mijn leven gaat eindelijk weer door”, zei de geëmotioneerde vader van een IS-vrouw. Zijn dochter vertrok in 2015 op 19-jarige leeftijd naar het kalifaat. Ze kreeg daar twee dochters, eentje is drie jaar en de ander is bijna twee.
Volgens Klijn is zijn dochter „uit naïviteit” naar het strijdgebied vertrokken, volgens hem dacht ze dat ze daar in een ziekenhuis zou gaan werken. Ze trouwde met een IS-strijder en samen kregen ze twee kinderen. „Geweldige meiden”, zegt hij over de twee kleintjes. „Ik heb ze nog nooit in het echt gezien, maar wel op foto’s en video’s. Ze weten dat ik hun opa ben.”
AD 11.11.2019 Nederland moet zijn best doen om de kinderen van IS-vrouwen terug te halen naar Nederland, desnoods door ook hun moeders mee te nemen. Alle internationale hulp die wordt geboden, moet daarbij worden aangepakt. Toch zorgt het vonnis van de rechter in Den Haag, vandaag, bij verwanten voor onzekerheid.
Een oma zit wat verslagen op een stoel, buiten de rechtszaal waar zojuist uitspraak is gedaan in een kort geding namens 23 IS-vrouwen, die willen dat Nederland hen terughaalt uit Syrië. Haar dochter is één van die vrouwen, die vastzit in een detentiekamp in Syrië. De oma kocht eerder nog spulletjes voor haar kleinkinderen, denkend aan een vlugge terugkeer. ,,Daar ben ik mee gestopt.”
En na vandaag gaat ze er zeker niet weer mee beginnen. Aan de ene kant bieden de woorden van de rechter hoop, tegelijkertijd doen ze de achterblijvers van IS vrouwen de moed in de schoenen zinken.
Dat zit als volgt.
De rechter is duidelijk over de kinderen: Nederland moet zich inspannen om ze terug te halen. Zij kunnen niets doen aan de vreselijke beslissing die hun moeders namen, om af te reizen naar een gebied waar terreurorganisatie IS gruweldaden beging die de verbeelding tarten.
De Staat handelt volgens de rechter onzorgvuldig door zich niet actief in te zetten voor de terugkeer van de 56 kinderen – een baby werd onlangs nog geboren, anderen zijn oud genoeg om zich hun ‘vorige’ leven hier nog te herinneren. In de detentiekampen waar ze zitten, zijn de omstandigheden erbarmelijk.
Verspeeld
De vrouwen daarentegen hebben hun rechten verspeeld. Ze keerden ons land de rug toe, wetend dat ze vertrokken naar een plek waar IS ‘weerzinwekkende en grove misdaden’ beging. ,,Ze lieten zich niks gelegen aan de inspanningen van Nederland hen tegen te houden’’, zo sprak de rechter. Maar: als de terugkeer van hun kinderen alleen mogelijk is wanneer de moeders meekomen naar Nederland, dan is het niet anders.
Punt is dat de rechter ook vindt dat Nederland geen ‘grote veiligheidsrisico’s’ hoeft te nemen. Tot voor kort zou dat niet zo’n probleem zijn, omdat er ook een verplichting geldt alle mogelijkheden zoals internationale hulp te benutten. Eerder boden de Amerikanen aan jihadisten naar Europa terug te brengen, de Koerden die de detentiekampen bestieren wilden ze graag kwijt.
Maar nu is er de inval van Turkije in Syrië. De regio waar de vrouwen verblijven is instabiel. Dus lijkt het voor de overheid nog gemakkelijker zich achter onveiligheid te verschuilen, zoals al gebeurde toen journalisten, familieleden en een advocaat zich nog openlijk in de kampen begaven.
,,Ik denk dat ik mijn familie uiteindelijk wel zal gaan zien”, zegt de oma. ,,Maar ik denk ook dat het nog jaren gaat duren.” Zo verwacht ook Klaas Spijk, wiens dochter Mandy uit Gouda met kinderen afreisde, dat Nederland zal blijven hameren op onveiligheid. ,,Terwijl de afgelopen tijd wel weer weeskinderen uit diverse landen en een Duitse vrouw zijn opgehaald.”
Hoopvol
Aan de andere kant zijn er hoopvolle woorden. Advocaat André Seebregts, die het merendeel van de vrouwen vertegenwoordigt, ziet een grote kans op een positieve uitkomst. Hij verwacht binnen twee weken duidelijkheid over terugkeer van de kinderen.
,,Nederland moet meteen met dit vonnis aan de slag. Er kan niet worden gewacht op een hoger beroep.” Seebregts benadrukt dat ook na de Turkse inval de Amerikaanse ambassadeur Hoekstra in Nederland duidelijk was: het aanbod jihadisten te repatriëren staat nog steeds.
Zo kan het dat vader Bert Klijn juist heel opgelucht media te woord staat, in de gang van de rechtbank. Zijn dochter vertrok op 19-jarige leeftijd ‘uit naïviteit’ naar het kalifaat, waar ze kinderen kreeg, die hij van foto’s en video’s kent. Klijn gelooft dat terugkeer een stuk dichterbij is gekomen.
Gemengde gevoelens dus. In stilte vertrokken de familieleden, in een enkel geval ultiem teleurgesteld. De toekomst blijft ongewis. Het vonnis houdt de vrouwen verantwoordelijk, ziet de onschuld van de kinderen en maakt voor die laatste groep een andere toekomst mogelijk.
Dat is zeker gewenst, benadrukt de rechter, gezien de mening van experts en veiligheidsdiensten, die vrezen voor meer radicalisering als de kinderen in de kampen blijven. De vraag is wat de Staat én het internationale krachtenspel in Syrië daarop te zeggen hebben.
AD 11.11.2019 De uitspraak van de rechter dat de Nederlandse Staat alles moet doen om de kinderen van IS-vrouwen te repatriëren, houdt de coalitiepartijen verdeeld. D66 is verguld met de uitspraak, CDA juist niet.
Volgens de rechter is de Staat niets verplicht aan de 23 vrouwen, maar wel aan hun 56 kinderen. Het kabinet wil geen van beide groepen terughalen, dat zou bovendien te gevaarlijk zijn.
Volgens CDA-Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg moet de Staat in hoger beroep. ,,Deze uitspraak is een risicovolle, want als je de kinderen hierheen haalt, geeft dat de ouders ook recht op gezinshereniging. En dan krijg je vroeg of laat ook de ouders of moeders die je juist niet hier wil.’’
D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma betwijfelt dat juist. ,,Er zijn ook regels rond gezinshereniging. Dat kan bijvoorbeeld worden geweigerd als dat niet is in het belang van het kind, of als de openbare orde in het geding komt. Dat zou hier kunnen spelen.’’
Coalitiegenoot VVD spreekt van ‘een frustrerende uitspraak’. ,,Het is gevaarlijk om deze kinderen op te halen. Daarnaast zullen de moeders en vaders snel volgen, gezien recht op gezinshereniging. Dat leidt tot gevaar voor onze nationale veiligheid. Ik hoop dat de Nederlandse staat zal doorprocederen. Wij willen deze kinderen niet terug. En hun ouders al helemaal niet.”
Veiligheid
D66 is juist blij met de uitspraak. ,,Het bevestigt dat wat wij vinden, namelijk dat die kinderen niet hebben gekozen voor een leven in een kamp of het kalifaat. De uitspraak kan bovendien in ons belang zijn, want veel van die kinderen zijn nog helemaal niet geradicaliseerd. 85 procent van hen is niet ouder dan zes jaar, het is in het belang van onze veiligheid hier om hen hierheen te halen voordat zij daar alsnog radicaliseren.’’
Het kabinet wilde zojuist nog niet reageren op de rechterlijke uitspraak. Premier Mark Rutte zei deze eerst ‘zorgvuldig’ te willen bestuderen. ,,Ik heb de uitspraak nog niet gezien. Ik was aan het vergaderen”, aldus Rutte na urenlang overleg over de stikstofcrisis.
Het is overigens nog de vraag of het vonnis praktisch uitvoerbaar is. De Koerden stelden tot dusver dat zij geen kinderen zouden laten gaan zónder hun moeder. De Haagse rechter geeft hiervoor geen leidraad. Volgens het vonnis ontstaat er dan weer een nieuwe situatie. Wel zegt de rechter dat het belang van het terughalen van de kinderen dan prevaleert boven de ‘te respecteren wens’ van de Nederlandse Staat om de moeders daar te laten berechten. Het ‘is dan niet anders’ , zegt de rechter, dat dan ook de moeders terugkeren.
NOS 11.11.2019 In de Tweede Kamer wordt verschillend gereageerd op de uitspraak van de rechter in de zaak die 23 IS-moeders hadden aangespannen. Daarmee blijkt opnieuw de politieke verdeeldheid over het ophalen van moeders en kinderen uit IS-gebied.
VVD en CDA vinden dat er risico’s aan de uitspraak vast zitten. Als kinderen van IS’ers naar Nederland komen, dan hebben de ouders recht op gezinshereniging met alle gevaren van dien, zeggen de partijen.
“Ik hoop dat de Nederlandse staat zal doorprocederen”, zegt VVD-Kamerlid Yesilgöz. “Wij willen deze kinderen niet terug. En hun ouders al helemaal niet.”
Het CDA vindt de misdrijven die deze vrouwen mede hebben gepleegd zwaar wegen. De vrouwen hebben hun recht op hulp verspeeld, vindt CDA-Kamerlid Van Toorenburg. “Volgens mij moeten wij ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.”
‘Medemenselijkheid’
De andere twee regeringspartijen, D66 en ChristenUnie, staan minder afwijzend tegenover de terugkeer van IS-vrouwen en hun kinderen. D66 is voorstander van het actiever terughalen van IS-kinderen. De partij vindt dat nodig vanuit het oogpunt van “medemenselijkheid”, zegt D66-Kamerlid Sjoerdsma. “Die kinderen groeien nu op in detentiekampen, in een mini-kalifaat tussen prikkeldraad.”
Dat probleem ziet ook de ChristenUnie. “Deze uitspraak laat scherp het dilemma zien tussen de situatie van de kinderen die meegenomen zijn naar dit gebied en de moeders die er zelf voor kozen”, zegt Kamerlid Van der Graaf. D66 en ChristenUnie vinden het een risico de kinderen daar te laten radicaliseren, terwijl ze misschien ooit weer naar Nederland komen.
Volgens de uitspraak van de rechter moet Nederland zich inspannen om de kinderen terug te laten komen. Maar de Staat hoeft daarbij geen onredelijke risico’s te nemen, bijvoorbeeld door het leven van militairen op het spel te zetten. Het kabinet bestudeert de uitspraak.
De rechter beschreef in zijn vonnis ook de erbarmelijke omstandigheden waarin de kinderen leven.
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
MSN 11.11.2019 De Tweede Kamer reageert verdeeld op de uitspraak van de rechtbank in Den Haag over het terughalen van de kinderen van IS-vrouwen. Het CDA vindt de uitspraak ‘risicovol’, omdat de uitspraak de ouders van de kinderen de mogelijkheid geeft terug te keren. GroenLinks en D66 dringen erop aan de kinderen nu terug te halen.
De rechtbank oordeelde dat de Nederlandse staat er alles aan moet doen om kinderen van Syriëgangers in twee kampen in Noord-Syrië terug te halen. Die plicht geldt niet voor de vrouwen.
Maar, zei de rechter, als de Koerden die kampen bestieren de kinderen niet willen weghalen, moet de overheid kijken of vrouwen en kinderen kunnen worden teruggehaald.
Sterken in positie
Dat baart CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg zorgen. “Risicovolle uitspraak. Met kinderen krijgen ook de ouders recht op terugkeer. Volgens mij moeten we ons vooral inspannen voor de slachtoffers van de genocide.”
“Dit sterkt ons in onze eerdere positie dat kinderen terug moeten worden gehaald”, laat Sjoerd Sjoerdsma (D66) weten.
Het is de vraag hoeveel de Nederlandse Staat zich zal aantrekken van de uitspraak. Premier Rutte wil niet direct reageren. Hij wil eerst de uitspraak bestuderen. Ook minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok zegt dat het ministerie de uitspraak eerst wil bestuderen.
Het kabinet gaf eerder aan dat ze kinderen niet ophalen omdat het daar te onveilig is.
Recht op leven
23 vrouwelijke Syriëgangers hadden tien dagen geleden, via hun zes advocaten, een kort geding aangespannen tegen de Nederlandse Staat. De vrouwen wilden dat zij, samen met hun 56 kinderen, worden opgehaald uit de kampen.
Rechter: “Sprake van ernstige en acute noodsituatie”
“Uit bronnen is op te maken dat de kinderen (onder meer) te maken hebben met bombardementen, seksueel misbruik en martelingen.’
Voor wat betreft de kinderen is er sprake van ernstige schending van mensenrechten, betoogden de advocaten. Het gaat onder andere om het recht op leven van kinderen. De kinderen zijn in levensgevaar en onschuldig, stellen de advocaten. De rechter gaat daarin mee.
‘Kinderen zijn niet verantwoordelijk’
De staat moet zich dus inspannen om die kinderen terug te halen. Volgens de rechter handelt de staat onzorgvuldig als hij zich daarvoor niet actief inzet. Volgens de rechter zijn de kinderen niet verantwoordelijk voor de gedragingen van hun ouders ‘hoe ernstig deze ook zijn’. “De kinderen zijn slachtoffer van het handelen van hun ouders.”
Enorm kamp
De vrouwen zitten met hun kinderen veelal in het gevangenkamp Al-Hol in Noordoost-Syrië: een enorm kamp waar volgens de Verenigde Naties ruim 74.000 mensen zitten, voornamelijk vrouwen en kinderen, en waar de omstandigheden erbarmelijk zijn.
Alle Nederlandse kinderen, waar het vandaag over gaat, zijn jonger dan 12 jaar.
De overheid moet van de rechter wel de ruimte krijgen hoe ze de terugkeer van de kinderen gaat aanpakken. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied.
De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio. Maar het beleid tot nu toe van het kabinet om betrokkenen niet-actief terug te halen, moet – althans bij de kinderen – ten einde komen, aldus de rechter.
De Nederlandse staat heeft tot op heden geen actie ondernomen om de IS-vrouwen met hun kinderen terug te halen.
Al wel plannen gemaakt
Zowel het Openbaar Ministerie als de Raad voor de Kinderbescherming hebben al wel plannen gemaakt. Als de vrouwen aankomen in Nederland, worden ze aangehouden en vastgezet. Het Openbaar Ministerie zal de vrouwen daarna vervolgen voor deelname aan een terroristische organisatie.
De Verenigde Staten hebben al regelmatig aangedrongen dat Europese landen hun IS-strijders moeten terughalen. Ook hebben de Amerikanen aangeboden om te helpen met de terugkeer.
Over de volwassen vrouwen oordeelt de rechter anders. “Zij zijn welbewust naar Syrië of Irak gegaan om zich aan te sluiten bij IS, een terroristische organisatie. Zij wisten dat die organisatie zich schuldig maakt aan weerzinwekkend en grove misdaden. De vrouwen moet daarvoor berecht worden. De staat wil dat die berechting in de regio plaatsvindt en heeft ook het recht om te proberen die berechting daar plaats te laten vinden.”
Alleen als de Syrisch-Koerdische autoriteiten, of anderen die betrokken zijn bij het terughalen van de kinderen, als voorwaarde stellen dat de moeders mee moeten met de kinderen ‘zal de staat zich ook hiervoor moeten inspannen’. “Zij worden dan in Nederland voor de rechter gebracht.”
IS-kinderen
Volgens de laatste cijfers van de AIVD zitten er ongeveer 140 Nederlanders vast in kampen in Noord-Syrië.
Het gaat om 15 mannen, 35 vrouwen en 90 kinderen.
Een groep Nederlandse vrouwen heeft nu een kort geding aangespannen omdat ze met hun kinderen willen worden opgehaald.
Het terughalen van IS-strijders zorgt al langer voor een groot meningsverschil in de regering.
VVD en CDA zijn tegen het ophalen van de Nederlandse IS’ers en kinderen.
Het kabinet houdt vol: ze gaan de kinderen en vrouwen niet halen. Het kabinet geeft aan dat ze kinderen niet ophalen omdat het te riskant is.
Elsevier 11.11.2019 Nederland moet alles op alles zetten om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Dat heeft de rechter geoordeeld in een kort geding dat 23 IS-vrouwen hadden aangespannen.
Volgens de rechter leven de kinderen in de kampen in een acute noodsituatie, zonder dat zij daar zelf voor hebben gekozen. Daarom moet het Nederlandse beleid – dat er tot nu toe op was gericht niet actief terug te halen – veranderen.
Hun moeders hebben geen recht op repatriëring, omdat zij er volgens de rechter zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied af te reizen.
Maar als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders, moet de overheid kijken of het mogelijk is beide groepen terug te halen. De vrouwen moeten dan worden berecht in Nederland. Ook het Openbaar Ministerie wil dat. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de staat om dat kind te repatriëren.
Vier van de 23 vrouwen hebben geen kinderen. Zij hoeven dus niet te worden teruggehaald.
Geen onacceptabele veiligheidsrisico’s
De overheid moet de ruimte krijgen hoe ze de terugkeer van de kinderen gaat aanpakken, vindt de rechter. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied. De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio.
Volgens de rechter zijn de kinderen het slachtoffer van het handelen van hun moeder of ouders. Zij hebben allemaal de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar. De meesten zelfs onder de zes jaar. De rechter benadrukte dat de kinderen nu nog zo klein zijn dat het meer risico oplevert als ze nu niet zouden worden teruggehaald, omdat ze nu nog niet echt beïnvloed zijn door terroristische denkbeelden.
De vrouwen hebben er de afgelopen jaren volgens de rechter uit vrije wil en bewust voor gekozen om uit te reizen naar het strijdgebied in Syrië of Irak en zich daar aan te sluiten bij Islamitische Staat. Ze zitten nu vast in de kampen Al-Hol en Al-Roj die door de Koerden worden beheerd. De omstandigheden in de kampen zijn erbarmelijk. Er is veel agressie en geweld, weinig voedsel en water, er heersen ziektes, mensen worden gemarteld en er zijn bombardementen.
Nederlanders kunnen zichzelf wel melden
Het kabinet hield het tot nu toe bij het standpunt dat de vrouwen in de regio moeten worden berecht, het liefst via een internationaal tribunaal. Maar of dat er komt is maar zeer de vraag.
Nederlanders kunnen zichzelf wel melden bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Eind oktober maakten twee vrouwen gebruik van die regeling. Een van de vrouwen is het Nederlanderschap afgenomen. De andere vrouw keert waarschijnlijk terug naar Nederland, al moet Turkije eerst nog beslissen of zij daar moet worden vervolgd.
NU 11.11.2019 De Nederlandse Staat moet zich inspannen om 56 kinderen en eventueel hun negentien moeders vanuit Syrië naar Nederland te halen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag maandag bepaald in een kort geding.
Uitspraak terughalen IS-kinderen;
Nederland heeft de verplichting om zich in te spannen om IS-kinderen terug te halen.
Hun moeders moeten alleen worden teruggehaald als het niet anders kan.
De overheid moet binnen veertien dagen actie ondernemen.
Het kort geding was aangespannen vanwege het acute gevaar in de kampen in Syrië.
Nederland kan volgens de rechtbank niet gedwongen worden om de kinderen te repatriëren, omdat er wel degelijk gevaar is door de instabiele situatie in Syrië.
“De Staat hoeft geen onnodige veiligheidsrisico’s te nemen, maar moet wel alle mogelijkheden die er zijn, zoals de door de Amerikanen geboden hulp, benutten”, aldus de rechtbank.
Dat komt erop neer dat de Nederlandse regering alles moet doen wat in haar macht ligt. Als de overheid zegt dat het niet mogelijk is, moet het bewijs overhandigen dat er alles aan gedaan is.
Dat betekent volgens advocaat André Seebregts, die het merendeel van de eisers bijstaat, dat Nederland binnen de gestelde termijn van veertien dagen contact op moet nemen met de Koerden, dan wel de Amerikanen.
De Koerden voeren de regie over de kampen waar de vrouwen en kinderen vastzitten. De Amerikanen hebben laten weten hen voor Nederland te willen ophalen.
Vrouwen alleen teruggehaald als het niet anders kan
in totaal 23 vrouwen spanden een kort geding tegen de Staat aan omdat zij en hun kinderen in acuut gevaar zouden zijn. De rechtbank erkent dit gevaar en spreekt van een “schrijnende situatie”.
In het geval van de vrouwen geldt echter dat zij alleen teruggehaald moeten worden als de Koerden de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan.
“De vrouwen hebben niet het zelfstandige recht om naar Nederland teruggehaald te worden omdat zij met hun volle verstand zijn afgereisd naar Syrië en zich hebben aangesloten bij IS, een terroristische organisatie”, aldus de rechtbank.”De kinderen zijn daarentegen het slachtoffer van het handelen van hun ouders.”
Vier van de 23 vrouwen hebben geen kinderen. “Voor hen is dit dan ook een verdrietige uitspraak”, benadrukt Seebregts.
Kabinet wil vrouwen in de regio berecht hebben
Het kabinet wil dat de vrouwen in de regio worden berecht en de rechtbank vindt dat Nederland het recht heeft om uit te vinden of dat eventueel mogelijk is.
Of de regionale berechting in Irak er ook komt, is nog maar zeer de vraag. De Iraakse minister van Buitenlandse Zaken zei onlangs dat het land niet bereid is Nederlandse IS’ers te berechten. Volgens minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) gaan de onderhandelingen met Bagdad echter nog door.
Kans dat ook vrouwen komen ‘redelijk groot’
Seebregts zegt dat de kans redelijk groot is dat ook de vrouwen teruggehaald worden, omdat de Koerden altijd duidelijk hebben gemaakt de vrouwen samen met hun kinderen af te willen geven. “Net als de Amerikanen, de Turken en de Russen”, aldus de raadsman.
De vrouwen en kinderen bevinden zich op dit moment in de gevangenkampen Al Hol en Al Roj in Noordoost-Syrië. Het kamp Al Roj ligt in de door Turkije gewenste veiligheidszone.
Kabinet wil uitreizigers niet ophalen vanwege gevaar
Volgens het huidige kabinetsbeleid worden Nederlandse uitreizigers niet actief opgehaald uit Syrië. Het kabinet wil Nederlandse ambtenaren niet in gevaar brengen door ze naar een onveilig gebied te sturen.
Dit is anders als Nederlanders zich zelf melden bij de Nederlandse ambassade, zoals onlangs twee vrouwen en hun drie kinderen in de Turkse stad Ankara deden.
Een van de vrouwen is het Nederlanderschap afgenomen. De andere vrouw keert waarschijnlijk terug naar Nederland, al moet Turkije eerst nog beslissen of zij daar vervolgd moet worden.
Vrouwen zullen bij aankomst worden aangehouden
Mocht het de regering lukken om de vrouwen naar Nederland te halen, dan zullen zij direct worden aangehouden en op de terroristenafdeling in Vught worden geplaatst. Tegen alle personen van wie bekend is dat zij vanuit Nederland naar de strijdgebieden in Syrië en Irak zijn afgereisd, loopt een strafrechtelijk onderzoek.
De kinderen zullen op hun beurt worden opgevangen en in de gaten worden gehouden door de Raad voor de Kinderbescherming. Deze raad zal uiteindelijk adviseren waar de kinderen het beste geplaatst kunnen worden.
Er is nog hoger beroep mogelijk, maar Nederland is in de tussentijd wel al verplicht actie te ondernemen.
Telegraaf 11.11.2019 De Nederlandse Staat moet 56 kinderen van IS-vrouwen terughalen. De 23 IS-vrouwen zelf hoeven niet teruggehaald te worden. Dat oordeelde de voorzieningenrechter in Den Haag op maandag.
Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis. Dan moet de overheid kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen. De vrouwen moeten dan worden berecht in Nederland. Ook het Openbaar Ministerie wil dat. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de Staat om dat kind te repatriëren.
De overheid moet wel de ruimte krijgen hoe ze die terugkeer gaat aanpakken. Nederland heeft het niet voor het zeggen in Syrië en hoeft volgens de rechter geen onacceptabele veiligheidsrisico’s te nemen in het gevaarlijke gebied. De overheid kan daartoe afspraken maken met de Amerikanen of andere partners in de regio.
De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn jonger dan twaalf jaar. De meesten zelfs onder de zes jaar. De rechter benadrukte dat de kinderen nu nog zo klein zijn dat het meer risico oplevert als ze nu niet zouden worden teruggehaald, omdat ze nu nog niet echt beïnvloed zijn door terroristische denkbeelden.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen.
’Binnen twee weken duidelijkheid’
Advocaat André Seebregts noemt de beslissing een „mooi afgewogen vonnis.” De advocaat verwacht dat er binnen twee weken duidelijkheid is voor de – met name jonge – kinderen die in de Koerdische opvangkampen in Syrië zitten. Wanneer de kinderen, al dan niet met hun moeder, zullen terugkomen naar Nederland, durft hij niet in te schatten.
Seebregts verwacht echter niet dat de kinderen zonder hun moeders terug zullen keren. „De Koerden hebben al meerdere keren duidelijk laten merken dat ze de kinderen niet van hun moeder willen scheiden.”
Naar rechter stappen staat vrij
Het regeringsbeleid is nog steeds dat Nederland geen Nederlanders terughaalt uit Syrië. Alleen wie erin slaagt om een diplomatieke post te bereiken, kan eventueel hulp krijgen. Is het repatriëren van vrouwen die zelf besloten om naar een oorlogsgebied te vertrekken een beslissing die een rechter moet nemen, of is het aan de politiek?
„Je kunt altijd naar de rechter stappen als je vindt dat je wordt geschaad in je rechten”, zegt Jon Schilder, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. „Er rust een algemene verplichting op de overheid om het recht op leven van onderdanen te garanderen. Maar niet ten koste van alles.”
„Er is ook nog zoiets als eigen verantwoordelijkheid. Als je in een botsauto stapt en je raakt gewond, kun je de exploitant verantwoordelijk stellen, maar grote kans dat de rechter zal zeggen dat je zelf het risico hebt aanvaard door in een botsauto te stappen.”
Volgens hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops is er geen enkel internationaal verdrag waarin letterlijk staat dat de Staat verplicht is om onderdanen terug te halen.
„Dan moet je het hebben van een analoge redenering: er is misschien geen rechtens afdwingbare juridische plicht om iets te doen. Maar wel een inspanningsverplichting.”
Intussen heeft Turkije aangekondigd vandaag te beginnen met het terugsturen van IS’ers naar landen van herkomst. Minister Blok (Buitenlandse Zaken) weet niet of daar ook Nederlanders bij zitten. Maar als het gebeurt, gebeurt dat in overleg, zodat de IS’ers bij aankomst in Nederland kunnen worden aangehouden.
NOS 11.11.2019 Nederland moet zich inspannen om 56 IS-kinderen zo snel mogelijk op te halen uit detentiekampen in het noordoosten van Syrië. Dat heeft de rechter geoordeeld in een kort geding dat hun 23 moeders hadden aangespannen.
Volgens de rechter leven de kinderen in de overvolle kampen al-Roj en al-Hol in een acute noodsituatie, zonder dat zij daar zelf voor gekozen hebben. Daarom moet het Nederlandse beleid om de kinderen niet actief terug te halen, veranderen.
De rechter beschrijft in zijn vonnis de erbarmelijke omstandigheden waarin de kinderen leven.
‘Er is sprake van een ernstige en acute noodsituatie’
Hun moeders hebben geen recht op repatriëring, omdat zij er volgens de rechter zelf voor hebben gekozen om naar IS-gebied af te reizen. Wel houdt de rechter er rekening mee dat de autoriteiten ter plaatse de kinderen alleen samen met hun moeders laten gaan. In dat geval moet Nederland ook de moeders terughalen, zegt de rechter.
In de uitspraak benadrukt de rechter dat het hier gaat om een inspanningsverplichting voor de staat. Volgens hem kan Nederland namelijk niet worden gedwongen tot iets waar het niet toe in staat is. Wel zegt de rechter dat de overheid gebruik moet maken van Amerikaanse hulp bij de repatriëring en de bereidheid van de Syrische Koerden om de kinderen, en eventueel hun moeders, uit de kampen te laten vertrekken.
Gedeeltelijk hun zin
Volgens verslaggever Mattijs van de Wiel hebben de moeders gedeeltelijk hun zin gekregen. “De rechter is het eens met de advocaten dat de staat verantwoordelijk is voor de kinderen, en de overheid moet zich inspannen voor hun terugkeer. Maar er is geen stok achter de deur, geen dwangsom en de rechter gaat straks ook niet controleren wat de staat met deze uitspraak doet.”
André Seebregts, een van de advocaten van de moeders, is tevreden met de uitspraak. Hij zegt erop te rekenen dat Nederland inderdaad zijn best gaat doen. “Dat betekent dat als de Koerden wordt gevraagd om ze te laten gaan, dat die waarschijnlijk ‘ja’ zeggen, net als de Amerikanen. Dus onder die omstandigheden lijkt het erop dat het wel zal leiden tot het resultaat dat we willen.”
De Nederlandse Staat wil de moeders en kinderen tot nu toe niet ophalen, omdat de vrouwen uit vrije wil zijn afgereisd naar IS-gebied. “Ze hebben zo bijgedragen aan het functioneren van IS en hun kinderen in een zeer gewelddadige omgeving gebracht”, zei landsadvocaat Reimer Veldhuis anderhalve week geleden tegen de rechter. Ook vindt Nederland een terughaalactie te gevaarlijk.
AD 11.11.2019 De rechter in Den Haag heeft vandaag, in een zaak die namens 23 vrouwen die in Syrische kampen verblijven is aangespannen, beslist dat de 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald.
De Staat moet er alles aan doen om de kinderen van IS’ers terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting, maar door de uitspraak neemt de kans dat de moeders met hun kinderen meekomen wel toe.
De rechter is van mening dat de Nederlandse staat terecht heeft aangevoerd dat zij niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de schendingen van mensenrechten in Syrië. Daardoor kan door de vrouwen ook geen beroep op consulaire bijstand vanuit Nederland worden gedaan, zegt de rechter.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had.
De rechter vindt evenwel dat Nederland zich het schrijnende lot van de kinderen van de Syriëgangers moet aantrekken. ,,Die kozen niet voor het kalifaat, maar hebben nu wel te maken met marteling, misbruik en gebrek aan voorzieningen’’, klinkt het. Er is sprake van een ‘ernstige en acute noodsituatie’. Om die situatie het hoofd te bieden is repatriëring noodzakelijk. ,,Het kan niet op een andere manier’’
Ondertussen is de situatie in Noord Syrië steeds chaotischer aan het worden, door de Turkse inval. De Koerden die de kampen bewaken zijn daardoor in de knel gekomen. ,,Als Nederland niets doet, krijgt de Syrische president Al-Assad de kinderen straks in handen”, stelde advocaat Tom de Boer namens de vrouwen. Die president is de afgelopen jaren van talloze mensenrechtenschendingen beschuldigd.
De rechter wijst op het gevaar dat de kinderen, allen onder de twaalf en met alleen de Nederlandse nationaliteit, lopen als er niets wordt gedaan. De rechter benadrukt dat de moeders vrijwillig afreisden naar het kalifaat en spreekt zich niet uit over hun eis om hun eigen proces te mogen bijwonen. Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis.
Inspanningsverplichting
De Staat is er veel aan gelegen de vrouwen ter plaatse te laten berechten en de rechter is van oordeel dat er ruimte moet zijn om de mogelijkheden daartoe te onderzoeken. Maar als de autoriteiten de kinderen alleen met hun moeder laten vertrekken, dan moeten ze meekomen. De vrouwen worden dan in Nederland vastgezet en moeten hier worden berecht. Ook het Openbaar Ministerie wil dat en de voorbereidingen zijn al getroffen.
De rechter verplicht de Staat tot een ‘inspanningsverplichting’, maar legt geen dwangsom op zoals geëist. Het beleid tot nu toe van het kabinet om betrokkenen niet-actief terug te halen, moet – althans bij de kinderen – ten einde komen, aldus de rechter. Als de vrouwen zelf zouden besluiten hun kinderen niet mee te geven naar Nederland, vervalt de inspanningsverplichting voor de Staat om het kind te repatriëren.
Geen risico’s nemen
Nederland heeft geen zeggenschap in Syrië en hoeft volgens de rechter geen ‘substantiële veiligheidsrisico’s’ te nemen. Bij de repatriëring moet de Staat wel hulp van de Koerden of Amerikanen aannemen, aldus de rechter. De overheid kan daartoe afspraken met de VS of andere partners in de regio maken. Naar verluidt bood de VS al hulp aan bij de repatriëring van IS-vrouwen en hun kroost. De Koerden zouden de vrouwen kwijt willen.
Advocaat André Seebregts, die namens de vrouwen optreedt, ziet in de uitspraak een ‘redelijke kans’ dat de kinderen terugkomen. Hij spreekt over een ‘afgewogen vonnis’. Premier Mark Rutte geeft aan dat het kabinet de uitspraak van de rechter om de IS-kinderen terug te halen ‘zorgvuldig gaat bestuderen’. ,,Ik heb de uitspraak nog niet gezien. Ik was aan het vergaderen”, aldus de premier.
‘Leven gaat eindelijk door’
,,Mijn leven gaat eindelijk door’’, reageert Bert Klijn geëmotioneerd op de uitspraak. De man, wiens dochter in 2015 op 19-jarige leeftijd naar het kalifaat vertrok, zegt ‘heel gelukkig’ te zijn. Klijns dochter kreeg in IS-gebied twee dochters, waarvan de oudste inmiddels drie is en de jongste bijna twee. ‘Geweldige meiden’, zegt hij over de kleintjes, die hij alleen van foto’s en video’s kent.
,,Ik heb ze nog nooit in het echt gezien, maar ze weten dat ik hun opa ben.’’ Volgens Klijn is zijn dochter destijds uit ‘naïviteit’ naar Syrië vertrokken. De jonge vrouw dacht er in een ziekenhuis te gaan werken. Ze trouwde er met een IS-strijder. Klijn realiseert zich dat zijn dochter de cel in moet bij een terugkeer. ,,Ze bereidt de kinderen daar al op voor, ze weten al dat ze bij opa en oma komen wonen, omdat mama een tijdje weg moet.”
‘Nog veel onzekerheid’
Ook Klaas uit Gouda is blij met de uitspraak, zij het slechts ten dele. Zijn dochter Mandy reisde samen met haar kinderen af naar het kalifaat. ,,Er blijft veel onzekerheid’’, zegt hij. ,,Veel open eindjes, ook omdat er geen tijdsbestek is genoemd en omdat de Koerden de vrouwen niet zonder kinderen laten gaan.’’
Volgens de Gouwenaar voelt het alsof ‘we geen klap zijn opgeschoten’ met het oordeel. Hij is bang dat de Nederlandse overheid zal volhouden dat het onveilig in het gebied is. ,,Net zoals ze altijd hebben gedaan’’, zegt hij. Hij wijst erop dat er de afgelopen week wel ‘weeskinderen uit diverse landen en een Duitse vrouw zijn opgehaald’.
‘Gestopt met spullen kopen’
Ook een naar de zitting gekomen grootmoeder, die anoniem wil blijven, zegt te vrezen dat de Staat ‘zich zal verschuilen’. ,,Ik denk dat ik ze de komende jaren niet terug zal zien’’, zegt de vrouw over haar dochter en kleinkind. ,,Ik ben maar gestopt met spullen te kopen, zoals ik dat wel deed voor het geval ze zouden komen.’’
Kinderombudsman Margrite Kalverboer, die het kabinet meerdere malen opriep om de Nederlandse kinderen terug te halen, reageert verheugd op de uitspraak. ,,Met belangstelling volgen we hoe het kabinet vervolg gaat geven aan deze uitspraak”, laat ze in een reactie weten.
OmroepWest 11.11.2019 De rechtbank in Den Haag heeft de Staat verplicht om er alles aan te doen om kinderen van IS-vrouwen in kampen in Syrië terug naar Nederland te halen. Voor de IS-vrouwen zelf is de Staat dat niet verplicht. Dat bleek maandag uit het vonnis van de voorzieningenrechter.
Advocaten hadden namens 23 vrouwen en 56 kinderen een kort geding aangespannen. De vrouwen zijn de afgelopen jaren afgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had.
De vrouwen zitten nu vast in door Koerden beheerste kampen. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert actief om ze terug te halen. Een van de vrouwen zou de Goudse Mandy zijn, die met vijf kinderen in het gebied zit.
Volgens de rechter hebben de kinderen in de kampen niet voor het kalifaat gekozen, maar hebben ze nu wel te maken met de noodsituatie in Noord-Syrië. Zo kreeg Jeugdzorg Haaglanden in september de voogdij over twee kinderen in een IS-kamp, nadat de moeder was overleden en de vader niet te vinden was.
De Raad van de Kinderbescherming vertelde dat de kinderen in het vluchtelingenkamp te weinig voedsel en medische zorg krijgen en dat zij hierdoor ernstige medische klachten hebben.
Slachtoffer van handelen ouders
‘De overheid dient zich het schrijnende lot van de kinderen aan te trekken’, zei de rechter maandag. ‘Zij zijn het slachtoffer van handelen van hun moeder of ouders.’ De kinderen hebben allen de Nederlandse nationaliteit en zijn onder de twaalf jaar.
Voor de vrouwen heeft de Staat geen verplichting om ze terug naar Nederland te halen. Volgens de rechter hebben ze bewust voor een reis naar het strijdgebied gekozen. Alleen als de Koerden kinderen niet willen laten vertrekken zonder hun moeders ontstaat er volgens de rechter een nieuwe situatie, en dan moet de overheid volgens het vonnis kijken of het mogelijk is om beide groepen terug te halen.
MSN 11.11.2019 De Staat moet er alles aan doen om de kinderen van IS-vrouwen uit kampen in Noord-Syrië terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting. De voorzieningenrechter in Den Haag heeft dat maandag bepaald in een kort geding dat advocaten namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen hebben aangespannen tegen de Staat.
Als de Koerden de kinderen niet laten vertrekken zonder hun moeders dan ontstaat er een nieuwe situatie, aldus het vonnis.
De vrouwen zijn de afgelopen jaren uitgereisd naar het strijdgebied in Syrië of Irak waar Islamitische Staat het voor het zeggen had. Ze zitten nu vast in kampen die door de Koerden worden beheerd. Ze willen terug naar Nederland, maar het kabinet weigert ze actief terug te halen.
Telegraaf 11.11.2019 Turkije begint vandaag naar eigen zeggen met het terugsturen van opgepakte strijders van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Een Duitse IS’er zal als eerste op het vliegtuig worden gezet. Wat betekent deze aankondiging voor Nederland?
Vijf vragen over hoe het terugsturen precies werkt;
Komen polderjihadisten nu massaal terug?
Nee. Ten eerste is het nog afwachten of Turkije de daad bij het woord voegt. Ten tweede leek de minister met name te doelen op IS-strijders die Turkije eerder heeft opgepakt in Noord-Syrië, tijdens de militaire operatie daar. Onbekend is of daar Nederlanders bij zitten.
Er zitten wel Nederlandse Syriëgangers in een Turkse cel, maar dat is slechts een handvol. Loes F. uit Geleen en Souad D. uit Franeker zijn twee jihadvrouwen die al langer in de cel zitten en terug willen. Ook Xaviera Rose-Claire S. uit Apeldoorn zit vast in Turkije. Ruim een week geleden meldden zich nog twee Nederlandse vrouwen bij de Nederlandse ambassade in Ankara, in de hoop terug te keren. In totaal gaat het om naar schatting een zevental Nederlandse jihadisten, onder wie ook twee of drie mannen.
Er zijn al eerder nederjihadisten overgevlogen uit Turkije naar Nederland. Reda N. en Oussama A. kwamen met een gewoon lijnvliegtuig, maar onder begeleiding van de marechaussee. Na aankomst op Schiphol werden ze aangehouden en afgevoerd naar de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
En wat als hun paspoort is afgepakt?
Een van de twee dames die zich een week geleden meldden op de Nederlandse ambassade, heeft alleen nog maar de Marokkaanse nationaliteit. Dat betekent echter niet dat ze niet teruggestuurd kan worden naar Nederland. Wel dat ze, als ze is berecht en haar straf heeft uitgezeten, het land uit wordt gezet.
Wat voor straffen krijgen ze hier?
De straffen voor vrouwen komen neer op zo’n anderhalf tot twee jaar cel. Voor mannen, van wie de kans veel groter is dat ze hebben gevochten of zich schuldig hebben gemaakt aan gruwelen, is een jaar of zes de norm. Vorig jaar kreeg de Utrechtse strijder Oussama A. 7,5 jaar omdat hij had gesold met het lijk van een IS-slachtoffer. Zijn vriend Reda N. kwam er vanaf met 4,5 jaar omdat bij hem hard bewijs ontbreekt dat hij gruweldaden heeft begaan.
En hoeveel IS’ers zitten er nog aan te komen?
Voor Nederland is de flinke groep IS- vrouwen in de Koerdische kampen in Noord-Syrië van groter belang dan die nu al in een Turkse cel zitten. Het gaat om zo’n vijftien mannen en veertig vrouwen plus tegen de honderd kinderen met een Nederlandse link. Het kabinet staat onder steeds grotere druk om hen terug te halen naar Nederland.
De Haagse voorzieningenrechter bepaalde vandaag dat Nederland het maximale moet doen om de kinderen uit Nederlandse IS-gezinnen te repatriëren.
NOS 11.11.2019 Turkije heeft vandaag een Amerikaanse IS-strijder teruggestuurd naar de Verenigde Staten. Dat heeft de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Soylu gezegd tegen verschillende staatsmedia. Later deze week volgen er volgens hem nog zeven Duitsers en elf Fransen.
Soylu waarschuwde vorige week dat Turkije vandaag zou beginnen met het terugsturen van gevangengenomen buitenlandse IS-strijders. Volgens Turkije-correspondent Lucas Waagmeester moet dit dreigement vooral als drukmiddel in de onderhandelingen over de IS-strijders worden gezien. “Het is een signaal van: opschieten, we willen vooruitgang zien”, zegt hij.
Niet uitzonderlijk
Het is volgens Waagmeester niet uitzonderlijk dat IS’ers terug worden gestuurd. “Nederland heeft in het verleden ook IS-strijders teruggehaald. Dat is toen in overleg gegaan met Turkije. Deze mensen zijn daarna in Nederland vervolgd”, zegt Waagmeester. In het geval van de Amerikaanse IS’er zouden ook de gebruikelijke procedures zijn gevolgd.
Turkije vindt dat Europa het land opzadelt met het probleem van de IS-strijders. “De dreigementen over uitzetting zijn een uiting van frustratie”, aldus Lucas Waagmeester. “Veel Europese landen vinden dat de strijders in deze regio moeten worden berecht, maar Turkije zit zelf ook niet op de IS’ers te wachten. Ze vinden dat de Europese landen ‘hun eigen rommel’ moeten opruimen.”
Handjevol IS’ers
Ook de Nederlandse regering is van mening dat de IS-strijders in de regio moeten worden berecht. Volgens Waagmeester gaat hierbij wel om een andere groep IS-strijders. “Deze groep van zo’n 50 volwassenen en 95 kinderen zit in gevangenkampen in Noord-Syrië en is handen van de Koerden. In Turkije zelf zit maar een handjevol Nederlandse IS’ers.”
Turkije pakte onlangs tijdens een offensief in Noord-Syrië naar eigen zeggen een grote groep IS-strijders op. Volgens de Turkse president Erdogan zitten er nu zo’n 1200 IS-strijders in Turkse gevangenissen. Het is niet duidelijk of dit aantal ook klopt.
Telegraaf 11.11.2019 De Turkse regering begint naar eigen zeggen vandaag al met het terugsturen van buitenlandse IS’ers die gevangen zitten in Turkse gevangenissen. Vandaag zal een Duitse IS’er de grens over worden gezet, donderdag volgen zeven andere Duitsers.
Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken kondigde vandaag aan ook nog eens elf Franse IS’ers uit te zetten. „De procedures voor elf buitenlandse terroristische strijders van Franse oorsprong die in Syrië gevangen zijn genomen, is in gang gezet”, aldus woordvoerder Ismail Catakli, zo meldde persbureau Anadolu.
Hij voegde eraan toe dat buitenlandse strijders uit Ierland, Duitsland en Denemarken ook worden voorbereid op repatriëring naar hun thuisland.
Onbekend is of in Turkije ook mannelijke IS’ers vastzitten met de Nederlandse nationaliteit. Wel zitten er twee vrouwen vast waarvan een met de Nederlandse nationaliteit en een waarvan de Nederlandse nationaliteit twee weken geleden is ontnomen. Ankara heeft overigens aangekondigd dat het afnemen van de nationaliteit de Turken er niet van zal weerhouden om de IS-aanhangers terug te sturen.
Turkije is boos dat Westerse landen weigeren buitenlandse IS’ers terug te nemen en in eigen land te berechten. Ankara vindt dat het daardoor tegen haar wil voor jaren opgezadeld wordt met duizenden gevaarlijke IS’ers.
Als een IS’er met de Nederlandse nationaliteit met een Turks toestel aankomt op Schiphol, kan Nederland die niet linea recta met hetzelfde toestel terugsturen richting Ankara. De marechaussee is verplicht de Nederlander te accepteren maar kan die wel onmiddellijk in de boeien slaan op verdenking van lidmaatschap van een terreurorganisatie.
Van vrouwelijke aanhangers, die veelal niet op het strijdtoneel actief waren maar wel ’ondersteunende diensten’ leverden, zal ook een lidmaatschap bewezen moeten worden. Zo kon in Duitsland een vrouwelijke IS’er alleen veroordeeld worden toen bewezen werd dat zij jarenlang in een huis woonde waarvan de oorspronkelijke bewoners door IS waren verdreven.
In Turkije zitten naar schatting enkele honderden IS’ers gevangen. Het merendeel daarvan kwam in handen van de Turken na de inval van Turkse troepen in het noordoosten van Syrië waar hoofdzakelijk Koerden wonen. Het grootste deel van de gevangen IS’ers is echter in handen van de Koerden die over een groot tekort aan middelen beschikken om ze gevangen te houden, laat staan te berechten.
AD 11.11.2019 Turkije heeft een begin gemaakt met het terugsturen van buitenlandse IS-strijders. Minimaal twee gevangenen zijn het land uitgezet. Volgens persbureau Reuters gaat het om een Duitser en een Amerikaan. Het is onbekend waar zij naartoe zijn gestuurd.
Reuters baseert zich op uitspraken van een regeringswoordvoerder. Ook persbureau AP maakt gewag van het terugsturen van IS-strijders, maar volgens de bron van dat bericht gaat het om een Amerikaan en een Deen. Deense media bevestigen dat: vanmiddag werd op de luchthaven van Kopenhagen een teruggestuurde 28-jarige man aangehouden.
Het terugsturen komt niet als een verrassing: vorige week kondigden de Turken al aan dat ze ertoe zouden overgaan, wat tot spanningen met NAVO-partners leidde. Die zitten niet te wachten op de terugkeer van de mannen die in het verleden naar Syrië en Irak trokken om te vechten.
Ook Nederland heeft dat standpunt. Wel oordeelde de rechter in Den Haag vandaag dat 56 kinderen van IS-vrouwen door de Nederlandse staat moeten worden teruggehaald. Nederland moet er alles aan doen om de kinderen van IS’ers terug te halen naar Nederland. Voor de IS-vrouwen zelf geldt daartoe geen verplichting, en dus ook voor mannelijke IS-strijders niet.
De Turken lijken echter vastbesloten om ook mannen de grens over te zetten. Suleyman Soylu, de minister van binnenlandse zaken, zei vorige week dat 1200 buitenlandse IS-strijders in de Turkse cel zitten en dat er bij het recente Turkse initiatief in Noord-Syrië opnieuw 287 IS-leden, inclusief vrouwen en kinderen, zijn vastgezet.
De Turkse regering meldt volgens Reuters dat nog 23 Europese IS-leden deze week het land moeten verlaten. Onder hen zijn geen Nederlanders. Het zou gaan om elf Fransen, negen Duitsers, twee Ieren en een Deen.
Een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken meldt desgevraagd dat Nederland ‘in contact staat’ met Turkije over dit onderwerp. ,,Op individuele gevallen kunnen we niet ingaan.”
In antwoorden op Kamervragen laat het kabinet vandaag weten dat Nederland voorbereid is op de eventuele terugkeer van strijders. Zij staan internationaal gesignaleerd. Hun paspoorten zijn ongeldig verklaard. Als ze terugkeren naar Nederland worden ‘alle beschikbare middelen’ aangewend om ervoor te zorgen dat zij geen gevaar vormen.
Telegraaf 11.11.2019 Turkije is maandag begonnen met de repatriëring van gevangengenomen militanten van Islamitische Staat (IS) naar hun land van herkomst. Eén Duitse IS-strijder zal maandag door Turkije worden uitgezet. Donderdag worden nog eens zeven Duitse IS-militanten gerepatrieerd.
Ze zitten gevangen in detentiecentra en worden op 14 november teruggestuurd, zei een woordvoerder van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken maandag. Een Amerikaanse IS-militant is ook al uitgezet, meldde staatspersbureau Anadolu.
Turkije treft daarnaast voorbereidingen om elf in Syrië gevangen genomen Fransen uit te zetten, samen met verschillende andere Europeanen. Ze worden ervan beschuldigd zich te hebben aangesloten bij terreurgroep Islamitische Staat. Dat zei het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken maandag.
„De procedures voor elf buitenlandse terroristische strijders van Franse oorsprong die in Syrië gevangen zijn genomen, is in gang gezet”, aldus woordvoerder Ismail Catakli.
Hij voegde eraan toe dat buitenlandse strijders uit Ierland, Duitsland en Denemarken ook worden voorbereid op repatriëring naar hun thuisland.
De communicatiedirecteur van president Recep Tayyip Erdogan zei eerder tegen de Stuttgarter Zeitung dat Turkije in totaal twintig Duitse IS-militanten wil deporteren.
Diverse Europese landen hebben tot nu toe geweigerd IS-aanhangers terug te halen die onder leiding van de Koerdische militie YPG in het noorden van Syrië zijn opgepakt. De Turkse regering ergerde zich aan de passiviteit van Europese landen bij het terughalen van Syriëgangers.
MSN 11.11.2019 Turkije is maandag begonnen met het terugsturen van gevangengenomen strijders van Islamitische Staat. Dat meldt persbureau AP op basis van de Turkse staatszender TRT Haber.
Een woordvoerder van het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde dat één Amerikaan al is teruggekeerd. Later in de week zouden nog zeven Duitsers volgen. Het is onduidelijk hoeveel jihadisten Ankara in totaal wil terugsturen.
President Erdogan zei vrijdag dat er ongeveer 1.200 strijders van IS opgesloten zitten onder het bewind van de Turken. Turkije dringt er bij Europese landen al langer op aan Syriëgangers terug te nemen, ook als hun paspoort is ingenomen. Europese landen zijn daar tot nu toe terughoudend in, tot frustratie van Ankara. Begin deze maand noemde de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Suleyman Soylu het „onacceptabel” en „onverantwoordelijk” dat het westen weigert strijders terug te nemen.
De Nederlandse inlichtingendienst AIVD schat dat er zo’n 55 Nederlandse volwassenen en 90 kinderen in Syrische detentiekampen verblijven. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) kwam eerder met een plan om Syriëgangers in Irak te laten berechten, maar volgens Irak is daar vooralsnog geen sprake van.
Krijgt extreemrechts voet aan de grond in Nederland?
Over de dader van de aanslag in El Paso, Texas, waarbij op 03.08.201920 mensen werden gedood, is officieel nog weinig bekend. Wel ontstaat op internet een beeld van de 21-jarige schutter. Het lijkt erop dat hij zijn daad vlak van tevoren aankondigde in een manifest op forumwebsite 8chan en dat het gaat om een extreemrechtse nationalist.
AD 10.12.2019
Christchurch
Amerikaanse media melden dat de man een manifest online heeft gezet waarin hij sympathie uit voor de schutter van de aanslag op twee moskeeën in Christchurch in maart. Ook staat in het manifest dat de aanval op de Walmart een reactie is op de “invasie van Hispanics in Texas”.
Uithaal
Volgens The New York Times werd het manifest, The Inconvenient Truthgetiteld, bijna twintig minuten voor de eerste melding bij de hulpdiensten op het online forum 8chan geplaatst.
In het manifest spreekt de schrijver zijn steun uit voor de dader van de aanslag in Christchurch. Bij die aanslag op twee moskeeën in Nieuw-Zeeland in maart werden 49 mensen gedood. Ook de dader van die aanslag was een extreemrechtse nationalist en actief op forumwebsite 8chan. Dagelijks zijn er op dat forum verwijzingen naar het nazisme te vinden en ook extreemrechtse opmerkingen zijn er aan de orde van dag.
De aanslag in El Paso is het 291e incident dit jaar in de Verenigde Staten waarbij met vuurwapens op vier of meer mensen wordt geschoten. Daarbij zijn in totaal 335 mensen gedood. Op 04.08.2019 is er alweer een nieuw incident bijgekomen: in Dayton, Ohio schoot een man negen mensen dood.
De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
AD 12.08.2019
Aanslag Noorwegen
Zaterdag 10.08.2019, iets na vier uur, drong de man de Al-Noor moskee binnen in Bærum, bij Oslo. Hij loste vier schoten. Een man raakte lichtgewond. Of hij geraakt is door een kogel is niet duidelijk. De schutter werd overmeesterd door de 65-jarige moskeeganger Mohamed Rafiq, schrijft de Noorse krant Aftenposten.
Door de schietpartij bij de al-Noor moskee in de Noorse plaats Bærum is zeker één persoon gewond geraakt. De politie meldt dat een 20-jarige Noor is gearresteerd. Tegenover Noorse media zegt de politie dat het gaat om een ‘jonge witte man’ die alleen handelde.
De moskee die hij aanviel heeft dezelfde naam als het gebedshuis waar eerder dit jaar een bloedbad is aangericht in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Moslims vieren dit weekend het Offerfeest. Daarom waren veel mensen bijeen in de moskee.
De politie in Noorwegen behandelt de aanval op een moskee in de plaats Baerum zaterdagavond als een „poging tot een terroristische daad.”„Uit onderzoek is gebleken dat de dader extreemrechtse opvattingen heeft”, aldus een politiewoordvoerder.
In het gebedshuis kwam niemand om het leven, een persoon raakte gewond. De verdachte werd in de moskee overmeesterd voordat de politie arriveerde. Daarop werd hij gearresteerd.
Ook zou de 20-jarige verdachte vijandig staan tegenover migranten en sympathie hebben voor Vidkun Quisling(1887-1945), de collaborerende Noorse leider tijdens de Duitse bezetting.
De Noorse politie heeft ook een dode vrouw aangetroffen in het huis van de twintigjarige man die zaterdag heeft geschoten in een moskee in Baerum. De vrouw was familie van de schutter.
Dankzij het heldhaftige optreden van onder anderen Mohamed Rafiqbleef het bloedbad beperkt. “Ik ben dankbaar voor alle hulp en steun die we hebben gekregen”, zei hij volgens de Noorse krant Aftenposten. Terwijl hijzelf de schutter tegen de grond hield, sloeg Mohamed Iqbal, bestuurslid van de moskee, de verdachte tegen het hoofd.
AD 13.08.2019
De jongeman die afgelopen weekend om zich heen schoot in een kleine moskee vlakbij Oslo en die extreemrechtse ideeën zou hebben, filmde die aanval. Dat zeggen aanklagers, die spreken van “essentieel bewijs”.
Vandaag verscheen Manshaus met een gehavend gezicht in de rechtszaal voor een gesloten zitting. Hij had een camera op zijn helm, zeggen autoriteiten. Die zien het beeldmateriaal als waardevol bewijs. Zeker nu hij alle beschuldigingenontkent die tegen hem geformuleerd zijn.
Philip Manshaus (21) wordt namelijk beschuldigd van moord en poging tot moord. Daarom blijft hij langer vastzitten. De rechter verlengde het voorarrest van Manshaus namelijk met vier weken. Manshaus ontkent schuld, net als de aanslagpleger in Christchurch eerder deed.
Manshaus ging eerder bewapend met jachtgeweren naar de al-Noor-moskee in de Noorse plaats Bærum, vijftien kilometer ten westen van Oslo, en begon te schieten. Hij werd snel overmeesterd en aangehouden. Volgens de Noorse krant Dagbladetzou Manshaus geïnspireerd zijn door de schutter uit Nieuw-Zeeland.
Bekentenis Philip Manshaus
De 21-jarige man die vorige week een aanslag pleegde op een Noorse moskee, heeft zijn daden bekend. Eerder zei Philip Manshaus nog onschuldig te zijn en zweeg hij tegenover rechercheurs, maar tijdens een verhoor van ruim vier uur was hij er gisteren klaar voor om zijn verhaal te doen, aldus zijn advocaat in Noorse media.
Dat heeft de Noorse officier van justitie vrijdagavond laat meegedeeld. De man heeft toegegeven de dader te zijn, maar heeft nog niet formeel bekend schuldig te zijn aan moord en het plegen van een terroristische daad.
Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Nederland
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Utrecht
Hij sleepte een gewonde vrouw in veiligheid, werd beschoten, zag iemand sterven en kreeg als dank een stortvloed aan haat over zich heen. De 21-jarige Nicky van Grinsven was getuige van de tramaanslag in Utrecht. Op de dag van de aanslag was hij te zien op het NOS-journaal en in Nieuwsuur.
Hij vertelde dat de schutter ’Allahu akbar’ had geroepen. Na de uitzending stroomden de haatreacties binnen in de inbox van zijn sociale media-accounts.
Enschede
Hoewel de rechter in 2016celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet alleen een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
AD 15.08.2019
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Behring Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”,aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens“.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD !!!
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunningvan de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld“ en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen.
Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
NCTV: rechts-extremisme gevaar voor Nederlandse maatschappij
Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappijonder druk.
Al eerder schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid(NCTV) dit in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk.
Daar is helaas nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan !!!!
De grootste terreuraanslagen in de 21e eeuw:
Aanslagen in de Verenigde Staten, 11 september 2001
Sinds de 21ste eeuw van start ging is de Westerse wereld al vele malen opgeschrikt door verschrikkelijke aanslagen. De grootste en dodelijkste aanslag is die op 11 september 2001 in New York en Washington D.C. Twee gekaapte passagiersvliegtuigen boren zich in de Twin Towers in New York.
Een ander vliegtuig boort zich in het Pentagon bij Washington D.C. Een vierde vliegtuig stort neer in Pennsylvania nadat de kapers worden overmeesterd. In totaal komen er op 9/11 bijna 3000 mensen om het leven. Al Qaida onder leiding van Osama bin Laden wordt verantwoordelijk gehouden voor de aanslagen.
Moord op Pim Fortuyn, 6 mei 2002
Op 6 mei 2002, negen dagen voor Tweede Kamerverkiezingen, wordt politicus Pim Fortuyn vermoord op het Media Park in Hilversum. De dader is de links-radicale milieuactivist Volkert van der Graaf.
Bomaanslag in Istanboel, 20 november 2003
In 2003 wordt de Turkse stad Istanboel opgeschrikt door een dubbele bomaanslag, een bij het Britse consulaat en een bij een vestiging van de bank HSBC, waardoor 32 mensen om het leven komen en meer dan 400 mensen gewond raken. Volgens onderzoek zit de militantengroep Hezbollah achter de aanslag.
Bomaanslag in Madrid, 11 maart 2004
In de ochtend van 11 maart 2004 ontploffen er in vier forensentreinen in de Spaanse hoofdstad Madrid bommen. 191 mensen komen om het leven, en nog eens 1857 mensen raken gewond. Aangenomen wordt dat een aan Al Qaida verbonden islamitische groep achter de aanslagen zit.
Moord op Theo van Gogh, 2 november 2004
Op 2 november 2004 wordt filmmaker, columnist en regisseur Theo van Gogh dood geschoten door moslimextremist Mohammed Bouyeri, die verbonden was aan de Hofstadgroep. Dit gebeurde toen Van Gogh ’s ochtends door de Linnaeusstraat in Amsterdam fietste.
Tijdens de ochtendspits van 7 juli 2005 gaan er in Londen vier bommen af, waarvan drie in metro’s en een in een bus. 56 mensen, waaronder de vier daders vinden de dood, en 700 mensen raken gewond. Al Qaida eist de aanslag op.
Aanslagen in Utøya en Oslo, 22 juli 2011
Op 22 juli 2011 wordt in de regeringswijk in de Noorse hoofdstad Oslo een bomaanslag gepleegd. Bij de aanslag komen acht mensen om het leven en vallen er zeventien gewonden, waarvan twee zwaar. Het kantoor van de premier en andere ministers staat vlakbij de plek van de bom, maar zij blijven ongedeerd.
Twee uur na de aanslag bereikt de dader, de radicaal rechtse en anti-islamitische Anders Breivikmeermeermeermeermeer, het 50 km verderop gelegen eiland Utøya, waar op dat moment een jeugdkamp van de sociaaldemocratische Noorse Arbeiderspartij gaande is. 69 mensen, veelal jongeren, vinden de dood als Breivik om zich heen begint te schieten.
In de Belgische stad Luik wordt op 13 december 2011 een aanslag gepleegd door Nordine Amrani Nordine Amrani, een Belg van Marokkaanse afkomst. Hij gooit in de middag granaten naar bussen en schiet met een automatisch geweer. De dader maakt zeven dodelijke slachtoffers (die ochtend vermoordt hij in zijn huis al een schoonmaakster) en pleegt vervolgens zelfmoord. 123 mensen raken gewond.
Drie schietpartijen in Midi-Pyrénées, maart 2012
Op 11, 15 en 19 maart 2012 vinden er drie schietpartijen plaats in de Franse regio Midi-Pyrénées. De dader is de Algerijnse Mohammed Merahmeer. Op 11 maart doodt hij een Franse militair in Toulouse, gevolgd door twee militairen in Montauban op 15 maart en op 19 maart doodt hij nog eens drie kinderen en een man bij een Joodse school in Toulouse.
Bomaanslag tijdens de marathon van Boston, 15 april 2013
Bij de finish van de marathon in de Amerikaanse stad Boston komen twee bommen vlak na elkaar tot ontploffing. Drie mensen komen om en er vallen honderden gewonden, waarvan er zestien mensen ledematen verliezen. Een van de daders, Tamerlan Tsjarnajevmeer, kan op 18 april worden opgepakt na een vuurgevecht met de politie. Hij overlijdt even later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Zijn jongere broer Dzjochar Tsarnajev wordt de volgende dag, na een klopjacht van 23 uur, gevonden in een boot.
Schietpartij in Brussel, 24 mei 2014
In het Joods Museum van België in Brussel begint op 24 mei 2014 Mehdi Nemmoucheaanslag, die mogelijk banden heeft met IS, rond te schieten. Vier mensen komen om het leven.
Crash MH17, 17 juli 2014
Op 17 juli 2014 stort een Boeing van Malaysia Airlines, de MH17meer die van Amsterdam op weg is naar het Maleisische Kuala Lumpur, neer in Oekraïne nadat het vliegtuig wordt geraakt door een luchtdoelraket. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden komen om het leven. Onder hen zijn 193 Nederlanders.
De precieze oorzaak van de crash is niet bekend, hoewel het zeker is dat er sprake was van een explosie in de lucht door een luchtdoelraket. Op het moment van de crash is er een pro-Russische opstand gaande. Alle betrokkenen bij het conflict in Oost-Oekraïne, Oekraïne, Rusland en de pro-Russische separatisten, ontkennen elke betrokkenheid. Een vergissing wordt niet uitgesloten.
Gijzeling in Sydney, 15 december 2014
Op 15 en 16 december 2014 voert de aan IS verwante radicale geestelijke Man Haron Monis een gijzeling uit in een café in het Australische Sydney. Acht medewerkers en tien bezoekers worden 16 uur lang gegijzeld. ’s Middags weten vijf gijzelaars te ontsnappen en ’s nachts nog eens twee. Daarop stormt de politie het café binnen. Uiteindelijk komen drie mensen om het leven, waaronder de dader.
Aanslag op de redactie van Charlie Hebdo, 7 januari 2015
Op 7 januari 2015 wordt er een aanslagmeer gepleegd op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. De Frans-Algerijnse broers Chérif en Saïd Kouachi schieten in totaal twaalf mensen dood. De daders vluchten en worden twee dagen later door de politie gedood als ze zich in een drukkerij in Dammartin-en-Goële schuilhouden. Al Qaida eist de aanslag op.
Bij twee schietincidenten komen op 14 februari 2015 twee mensen om het leven en raken meerdere mensen gewond in de Deense hoofdstad Kopenhagen. De dader stormde eerst het cultuurcentrum Krudttønden in, waar hij de filmregisseur director Finn Nørgaard om het leven brengt en drie politieagenten verwondt. Later doodt hij een joodse bewaker in een synagoge en verwondt hij nog twee politieagenten, voordat hij, IS-aanhanger Omar Abdel Hamid el-Hussein, wordt doodgeschoten door de politie.
Aanslagen in Tunesië, Lyon en Koeweit, 26 juni 2015
Op 26 juni 2015 worden er drie aanslagen gepleegd door IS. Op het strand van de Tunesische badplaats Sousse opent die dag een Tunesiër het vuur op toeristen. 39 mensen komen om het leven; 30 Britten, drie Ieren, twee Duitsers, een Belg, Rus en Portugees. De dader wordt doodgeschoten door beveiligingspersoneel.
Op dezelfde dag wordt er bij een gasfabriek in Lyon (foto) een persoon onthoofd. Twee personen raken gewond. De derde aanslag vindt plaats in Koeweit, waar door een zelfmoordterrorist van IS minstens 27 mensen de dood vinden.
Mislukte aanslag in de Thalys, 21 augustus 2015
Op 21 augustus 2015 stormt een man ter hoogte van de Franse stad Arras het toilet van de Thalys-trein, die vanuit Amsterdam op weg is naar Parijs, uit met een kalasjnikov en meerdere messen. De dader kan worden overmeesterd door passagiers en wordt later gearresteerd. Drie personen raken daarbij gewond. IS eist de mislukte aanslag op.
Crash Russisch vliegtuig in de Sinaïwoestijn, 31 oktober 2015
Op 31 oktober 2015 stort Kogalymavia vlucht 9268, die van het Egyptische Sharm-el-Sheikh op weg is naar Sint-Petersburg, neer in de Sinaïwoestijn. Alle 217 passagiers en zeven bemanningsleden komen om het leven. De Egyptische tak van IS eist de aanslag op, maar zowel Egyptische als Russische autoriteiten spreken die claim tegen. Wel wordt er in het algemeen van uitgegaan dat het vliegtuig crashte als gevolg van een explosie.
Aanslagen in Parijs, 13 november 2015
De wereld wordt opgeschrikt door een vijftal aanslagen in de Franse hoofdstad Parijs en een aanslag in voorstad Saint-Denis op de avond en nacht van 13 november 2015. In totaal komen 130 mensen om het leven, en er raken nog eens meer dan 350 mensen gewond. IS eist de aanslag op.
Bij aanslagen op drie cafés, een restaurant en het stadion State de France, waar op dat moment een vriendschappelijk wedstrijd wordt gespeeld tussen Frankrijk en Duitsland, komen tientallen mensen om het leven. De meeste slachtoffers vallen bij de aanslag op concertzaal Bataclan, waar op dat moment een concert van Eagles of Death Metal aan de gang is. Drie terroristen beginnen te schieten op de aanwezige bezoekers. 89 mensen vinden hier de dood, waaronder de drie daders.
Bomaanslag in Ankara, 13 maart 2016
Minstens 37 mensen komen om het leven en talloze mensen raken gewond wanneer een autobom ontploft in het hart van de Turkse stad, op de Atatürk Boulevard. De Koerdische Vrijheidsvalken, een militante groep die uit zijn op een onafhankelijke Koerdische staat in het (zuid-)oosten van Turkije, eisen de aanslag een paar dagen later op.
Bomaanslagen in Brussel, 22 maart 2016
Ruim vier maanden na de aanslagen in Parijs wordt Europa opnieuw opgeschrikt door aanslagen. Op 22 maart 2016 vallen in Brussel 35 dodelijke slachtoffers, waaronder de drie daders, en ongeveer 340 gewonden. IS eist de aanslagen dezelfde dag nog op.
Twee bommen ontploffen in de ochtend op het Brusselse vliegveld Zaventem, waarbij veertien personen de dood vinden. Nog geen kwartier later ontploft er een bom in de metro onder de Wetstraat, waarbij 21 mensen om het leven komen.
Schietpartij in Orlando, 12 juni 2016
Op 12 juni 2016 opent Omar Mateen het vuur in homoclub Pulse in de Amerikaanse stad Orlando. 50 mensen komen om het leven, waaronder de dader die wordt neergeschoten door de politie, en nog eens 53 mensen raken gewond. Hoewel de schutter naar eigen zeggen handelt namens IS, lijkt het toch een eenmansactie te zijn.
Aanslag op de boulevard van Nice, 14 juli 2016
Op 14 juli 2016, de Franse nationale feestdag, rijdt een vrachtwagen in op een menigte op de boulevard van Nice. Het voertuig rijdt nog twee kilometer door over de drukke boulevard, waar veel mensen bijeen zijn om te kijken naar een vuurwerkshow.
Zeker 86 mensen komen om het leven en meer dan 300 mensen raken gewond. De politie schiet de chauffeur dood. Hoewel IS de aanslag opeist, is nog niet duidelijk of de dader, de 31-jarige Tunesiër Mohamed Lahouaiej Bouhlel, alleen handelde of in opdracht van de terroristische organisatie.
Aanslag in een trein in Würzburg, 18 juli 2016
In de avond van 18 juli 2016 slaagt een 17-jarige Afghaanse vluchteling erin om in de trein tussen het Duitse Treuchlingen en Würzburg vier mensen uit Hongkong te verwonden met een bijl en een mes. Wanneer hij probeert te vluchten wordt hij doodgeschoten door de politie. In de kamer van de tiener wordt een zelfgemaakte vlag van IS gevonden.
Bomaanslagen in Istanboel, 10 december 2016
In de avond van 10 december 2016 ontploft er naast het voetbalstadion van de club Besiktas in het Turkse Istanboel een autobom, en 45 seconden later blaast een zelfmoordterrorist zichzelf op in een park in dezelfde stad. 46 mensen komen om, waarvan 36 agenten, 8 burgers en 2 zelfmoordterroristen. De Koerdische Vrijheidsvalken (TAK) eisen de aanslagen op.
Aanslag op de kerstmarkt in Berlijn, 19 december 2016
Op 19 december worden bezoekers van de kerstmarkt van Berlijn opgeschrikt wanneer een vrachtwagen op een menigte inrijdt aan de Breitscheidplatz. 12 mensen komen om het leven en 56 mensen raken gewond. De dader is een Tunesische asielzoeker, die vier dagen later door de politie wordt neergeschoten in het Italiaanse Milaan.
Moord op Andrei Karlov, 19 december 2016
In december 2016 wordt de Russische diplomaat Andrej Karlov in het Turkse Ankara tijdens een tentoonstelling voor het oog van de camera’s acht keer in zijn rug geschoten door de 22-jarige politieagent Mevlut Mert Altintas. De dader weet de tentoonstelling binnen te komen door zich voor te doen als beveiliger. Zijn daad is naar eigen zeggen een wraakaktie voor Russische bombardementen in Aleppo. Een half uur na de moord wordt hij zelf neergeschoten door agenten.
Schietpartij in een nachtclub in Istanboel, 1 januari 2017
Tijdens nieuwjaarsnacht opent een schutter het vuur in de populaire Turkse nachtclub Reina. Hij brengt 39 mensen, onder wie veel buitenlanders, om het leven, en 69 mensen raken gewond. IS eist de aanslag op, en de schutter kan op 16 januari worden opgepakt door de politie.
Aanslag bij het parlementsgebouw in Londen, 22 maart 2017
Drie voetgangers komen om het leven wanneer een auto in de middag van 22 maart de Westminster Bridge over rijdt. Daarna stapt hij uit en doodt hij in het parlementsgebouw een agent, waarna hij zelf wordt neergeschoten door de politie.
Bomaanslag in de metro van Sint-Petersburg, 3 april 2017
Op 3 april komt in een metro in de Russische stad Sint-Petersburg een bom tot ontploffing. Er vallen 14 doden en tientallen gewonden. De vermoedelijke dader is de 22-jarige geradicaliseerde student Akbar Dzjalilov uit Kirgizië. Een tweede bom verstopt hij in een tas op het Plein van de Opstand in dezelfde stad, maar deze komt niet tot ontploffing.
Aanslag in een winkelstraat in Stockholm, 7 april 2017
In de Zweedse hoofdstad Stockholm rijdt een truck met hoge snelheid in op personen in een drukke winkelstraat. Daarbij vallen vier doden en zeker vijftien gewonden. Twee verdachten van de vermoedelijk terroristische daad zijn opgepakt.
Aanslag in Londen, 3 juni 2017
Minstens zeven mensen, waaronder drie daders, vinden de dood en ongeveer 40 mensen raken gewond nadat een busje inrijdt op voetgangers op de London Bridge. De drie daders verlaten daarna de auto om op mensen in te gaan steken in Borough Market, dat bekend staat om de vele bars en restaurants. Binnen acht minuten worden ze doodgeschoten door politieagenten. Premier Theresa May verklaart daarna dat de aanslag een daad van terrorisme is.
Aanslag op de Ramblas in Barcelona, 17 augustus 2017
’s Middags rijdt een witte bestelwagen in de toeristische straat Ramblas voetgangers aan. Minstens 14 mensen overleden daarbij. IS eiste de aanslag op. Het is de dodelijkste aanslag in Spanje na die in Madrid in 2004. Er volgden nog een aantal incidenten in Barcelona en omstreken. Daarbij vielen geen onschuldige slachtoffers.
Steekincident in het Finse Turku, 18 augustus 2017
Een man steekt willekeurige mensen neer in Turku. Er vallen twee doden en vijf gewonden.
Schietpartij en gijzeling in Luik, 29 mei 2018
Een gedetineerde die penitentiair verlof had gekregen richtte op 29 mei een bloedbad aan in Luik. Eerst bedreigde hij twee agentes en nam hij hun wapen af, om ze daar vervolgens mee dood te schieten. Daarna schoot hij op enkele toevallige voorbijgangers, waarbij er één vrouw dodelijk getroffen werd. Ten slotte liep hij een schoolgebouw binnen, waar hij een schoonmaakster gijzelde.
Fietstoeristen aangereden en neergestoken in Tadjikistan, 29 juli 2018
In Tadjikistan kwamen vier toeristen (twee Amerikanen, een Zwitser en een Nederlander) om bij een terreuraanslag. Ze werden aangereden door een wagen en vervolgens neergestoken. De aanslag werd later opgeëist door Islamitische Staat.
Steekpartij in Amsterdam-Centraal, 31 augustus 2018
Een Afghaanse man met terroristisch motief begint in het wilde weg mensen neer te steken. Daarbij raken uiteindelijk twee Amerikanen zwaargewond, en verschillende anderen lichtgewond. De man wordt uiteindelijk neergeschoten en gearresteerd.
Schietpartij op een kerstmarkt in Straatsburg, 11 december 2018
Op 11 december 2018 rijdt Chérif Chekatt, die bij de Franse politie bekendstond als geradicaliseerd en vuurgevaarlijk, tot vlakbij de kerstmarkt in Straatsburg waar hij vervolgens uitstapt en in het rond begint te schieten. Er volgt een vuurgevecht tussen Chekat en de politie, waarna de terrorist weet te ontkomen met een gestolen taxi. Op 13 december wordt hij uiteindelijk doodgeschoten in Straatsburg, nadat hij andermaal in een schietpartij met de politie verwikkeld raakt. Uiteindelijk zouden er 5 doden en 11 gewonden vallen bij de aanslag.
Aanval op Luxehotel in Nairobi, 15 januari 2019
De Somalische terreurorganisatie Al-Shabaab voert gecoördineerd een urenlang durende aanval uit op een luxehotel in Nairobi, de hoofdstad van Kenia. Daarbij vallen in totaal 21 doden en meer dan 30 gewonden, voornamelijk burgers.
Moskee-aanslagen in Christchurch, 15 maart 2019
Op 15 maart 2019 loopt de extreemrechts geradicaliseerde man Brenton Tarrant zwaar bewapend een moskee in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch binnen, waar hij in koelen bloede een veertigtal moskeegangers neerschiet. Vervolgens begaf hij zich met de wagen naar een tweede moskee, waar hij enkele slachtoffers maakte alvorens weggejaagd te worden. Niet veel later werd de 28-jarige schutter door de politie opgepakt. In totaal maakte hij 50 dodelijke slachtoffers. Tijdens een groot deel van de schietpartij droeg hij een camera op zijn lichaam, waarmee hij alles live op Facebook streamde.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
“Er is in West-Europa een golf aan extreem-rechts geweld: van hate crimes tot aanslagen”, zegt Daniel Köhler. Hij is de oprichter van het Duitse Instituut over Radicalisering en Deradicalisering (GIRDS) en deed in de VS en Europa onderzoek naar extreem-rechts geweld. “We zien steeds meer dat individuen als Breivik en Tarrant met hun manifesten rolmodellen of helden worden voor jongemannen die met een wapen een moskee in willen stormen.”
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen. Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
Deze statistieken komen uit de Global Terrorism Index 2018 Vision of Humanity/ NOS / Rogier Leijen
De opkomst van rechts-extremisme in Europa valt volgens Köhler samen met de vluchtelingencrisis. Extremistische groepen speelden in op de angst onder een deel van de bevolking voor de komst van miljoenen vluchtelingen naar Europa.
Duitsland nam de meeste vluchtelingen op en daar was in 2015 en 2016 een piek in het aantal bomaanslagen en brandstichtingen gericht tegen immigranten of etnische minderheden. De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
“We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze streng in complottheorieën geloven.”, aldus Daniel Koehler
Complottheorieën spelen volgens Köhler een cruciale rol bij de radicalisering. “We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze daar streng in geloven.” Internetfora en sociale media maken het makkelijker om zulke theorieën snel en anoniem te verspreiden.
De great replacement wordt gezien als een van de meest invloedrijke samenzweringstheorieën uit de rechts-radicale hoek. De Noor Breivik en de Australiër Tarrant refereerden in hun manifesten aan deze omvolking-theorie. De kern ervan is dat de witte bevolking in Europa en de VS zou worden vervangen door een “invasie” van immigranten.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
De opkomst van rechts-populistische partijen in Europa, met een vergelijkbare boodschap als Trump, heeft volgens Köhler een vergelijkbaar effect gehad. Maar ook de grote aanslagen van jihadistische organisaties als Islamitische Staat hebben bijgedragen aan de toename van geweld door radicaal-rechts, zegt hij.
‘Aandacht is allerbelangrijkste’
Aanslagen als die van al-Qaida in Madrid (2004) en Londen (2005) en IS in Parijs (2015) en Berlijn (2016) waren voor extreem-rechtse groeperingen juist goed, zegt Köhler. “Om mensen te mobiliseren om nú in actie te komen. Extremistische bewegingen hebben elkaar nodig als vijand.”
Aandacht, dat is volgens Köhler uiteindelijk het allerbelangrijkste voor terroristen. Ongeacht hun politieke motivatie.
“Mijn persoonlijke mening is dat de media worden bespeeld door IS en extreem-rechtse aanslagplegers. Want ze hebben al die media-aandacht nodig om hun boodschap voort te laten leven. Daarom zouden er meer ethische richtlijnen moeten komen voor de berichtgeving. Zodat aanslagplegers niet al die roem krijgen.”
NU 18.08.2019 De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts-extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte. Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Hoewel de rechter in 2016 celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”, aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens”.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD.
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld” en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk. Daar is onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
NOS 05.11.2018 Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappij onder druk. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Extreem-rechts geweld komt in Nederland nauwelijks voor in groot georganiseerd verband. Wel kan het verhitte debat er volgens de NCTV toe leiden dat eenlingen of kleine groepen snel radicaliseren. Polarisatie, bijvoorbeeld in discussies over migranten, Zwarte Piet of het slavernijverleden, kan geweld aanjagen of door gewelddadige mensen worden opgevat als steun voor hun daden.
De NCTV schrijft ook dat de dreiging kan worden onderschat en gebagatelliseerd, vanwege het “relatief ongeorganiseerde en weinig strategische karakter”.
De sfeer is opperbest bij de Haagse PvdA nu gebleken is dat de partij vorige week bij de Europese verkiezingen in de stad de meeste stemmen heeft getrokken. Fractievoorzitter Martijn Balster voorspelt dat zijn partij ontevreden kiezers wegtrekt bij Groep de Mos.
,,We hebben de weg naar boven weer te pakken’’, zeggen Martijn Balster en PvdA-raadslid Janneke Holman over de verrassende koppositie die de PvdA in Den Haag heeft gepakt. ,,De groei zit er weer in. Het laat zien dat we mensen weer vertrouwen geven.’’
Onder de Haagse stemmers is de PvdA de grootste partij geworden bij de Europese verkiezingen, ze kreeg ruim 17% van de stemmen.
Donderdag 23.05.2019 werd in Nederland al gestemd en werd de PvdA de grootste partij. PvdA behaalt 6 zetels, CDA en VVD op 4 zetels;
PVV en SP verdwijnen uit Europees parlement
Eurosceptici, groenen en liberalen staan op winst
De christendemocraten lijken de grootste te worden, ondanks een fors verlies van 43 zetels
AD 28.05.2019
Wat zit er achter het Timmermans-effect?
De overwinning van Frans Timmermans bij de Europese verkiezingen kwam voor veel opiniepeilers, media en zelfs zijn eigen achterban als een verrassing. De eurocommissaris leunde op zijn expertise en ervaring, en negeerde Haagse relletjes.
Een zeer persoonlijk televisiespotje, waarin de PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans te kijk wordt gezet als Frans Brusselmans de asociale Brusselse machtspoliticus.
Waartoe had het omstreden SP-filmpje over Timmermans geleid? Hoeveel invloed had het debat met Rutte en Baudet? Zou de VVD opnieuw Baudet aanvallen of misschien Timmermans? En waarom keurde Facebook de boodschap ’ik stem Frans’ af? Campagneleiders over hun strategieën in aanloop naar de Europese verkiezingen.
En nu op voor de hoogste post in Brussel
Wie wordt de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, de opvolger van Jean-Claude Juncker? In tegenstelling tot de vorige EU-verkiezingen is het niet vanzelfsprekend dat de lijsttrekker van de grootste familie de nieuwe leider van de Europese Commissie wordt. De twee grootste fracties hebben immers fors ingeleverd. Ook is het onderlinge verschil in zetels relatief klein.
Timmermans wil vooral verandering, zei hij zondag. ,,Want ik zie geen stabiel Europa.” Ook riep hij links en progressief weer op zich te melden voor samenwerking op het gebied van klimaat, sociale ongelijkheid en eerlijker belastingen.
Minister-president Mark Rutte (VVD) wilde er na de minsterraad weinig over kwijt, maar de kans dat PvdA’er Frans Timmermans een hoge post krijgt in Brussel wordt er niet kleiner op. Dinsdag 28.05.2019 beraden de staatshoofden en regeringsleiders zich voor het eerst over de Europese topposities.
Waarom won de PvdA ??
In Nederland werd de PvdA op 23.05.2019 uiteindelijk de grootste partij bij de Europese Parlementsverkiezingen. Spectaculair, en een verrassing, noemt politiek verslaggever Ron Fresen het.
“We hebben hier echt te maken met het Frans Timmermans-effect.”
Daarmee bedoelt Fresen dat de PvdA momenteel bij landelijke verkiezingen niet hetzelfde goede resultaat zou halen. Partijleider Asscher leed bij de Tweede Kamer-verkiezingen nog een historisch groot verlies. “Dit is echt een pro-Europese stem van heel veel kiezers voor de man die het meest bekend is, de vooruitgeschoven post van Nederland in Europa. Hij is toch kennelijk vrij populair bij de pro-EU-kiezers.”
Onderzoek Ipsos
Onderzoeksbureau Ipsos onderzocht op verzoek van de NOS de kiezersstromen en vroeg mensen naar hun opvattingen. Hoe kon het dat de PvdA, volgens de exitpoll, de meeste stemmen wist te vergaren? En waar zijn de PVV-kiezers gebleven?
Vier opvallende uitkomsten die de verkiezingsuitslag mogelijk verklaren.
1: Timmermans wist kiezers van allerlei partijen te overtuigen
Er is al veel over geschreven: het Timmermans-effect. Uit het opinieonderzoek van Ipsos blijkt inderdaad dat de Europese lijsttrekker voor PvdA-kiezers veel belangrijker was dan bij andere partijen. Voor slechts 18 procent van alle kiezers was de Europese lijsttrekker zeer bepalend bij de stemkeuze. Bij PvdA-kiezers zegt bijna de helft van de kiezers (48 procent) dat de lijsttrekker – Timmermans dus – de doorslag heeft gegeven.
De nieuwe kiezers kwamen bij allerlei partijen vandaan. Voor een deel zijn het mensen die bij de Provinciale Statenverkiezingen nog GroenLinks (10 procent) en SP (6 procent) stemden. Maar het waren niet alleen linkse kiezers die hij wist te overtuigen. Ook CDA’ers (8 procent) en D66’ers (9 procent) maakten de overstap.
NOS
Bij Forum voor Democratie, dat net als de PvdA fors won, zijn minder opvallende verschuivingen te zien ten opzichte van de Statenverkiezingen. Driekwart van de kiezers stemde toen ook op Forum voor Democratie. Een klein deel is afkomstig van de PVV.
2: PVV’ers bleven thuis
De opkomst bij de EU-verkiezingen is altijd een stuk lager dan bij andere verkiezingen. Voor alle partijen geldt dat in vergelijking met Provinciale Statenverkiezingen heel veel mensen thuis zijn gebleven.
Vooral de PVV had daar last van. Maar liefst twee derde van de kiezers die twee maanden geleden nog PVV stemden, bleef thuis. 21 procent stemde wel weer op de PVV, 6 procent stapte over naar Forum voor Democratie. Van een massale overloop naar Forum voor Democratie lijkt dus geen sprake; PVV’ers bleven vooral thuis.
Ook SP-kiezers hadden duidelijk weinig zin om te gaan stemmen.
nos
De PvdA-achterban was, na de kiezers van ChristenUnie/SGP, juist het meest loyaal aan de partij. Er bleven relatief weinig PvdA’ers thuis, en een aanzienlijk percentage stemde net als twee maanden geleden PvdA.
3: Ouderen houden van de PvdA
Net als bij de laatste twee verkiezingen was vooral het aandeel 65-plussers dat PvdA stemde groot. Bijna de helft van de PvdA-kiezers is ouder dan 65. Zelfs bij 50Plus en het CDA is het aandeel ouderen niet zo groot.
nos
De PVV doet het, net als bij de Provinciale Staten, juist opvallend slecht onder oudere kiezers.
4: Nederland is minder eurosceptisch
Wat ook in het nadeel is van de PVV en in het voordeel van de PvdA: Nederland is in vijf jaar tijd minder eurosceptisch geworden. Bij de vorige Europese verkiezingen wilde volgens Ipsos nog een kwart van alle kiesgerechtigden uit de Europese Unie stappen. Gisteren zei 15 procent van de mensen daar voor te zijn.
Ook de PVV-achterban is niet meer in meerderheid voor een nexit. In 2014 wilde driekwart de EU nog verlaten, nu is dat minder dan de helft. Bij Forum voor Democratie-kiezers is dat aandeel nog minder.
nos
Wel blijkt uit deze cijfers dat thuisblijvers iets eurosceptischer zijn dan mensen die zijn gaan stemmen. Dat is ongunstig voor eurosceptische partijen, zoals de PVV en de SP, die er waarschijnlijk baat bij zouden hebben gehad als deze mensen wel waren gaan stemmen.
Het onderzoek
Deze gegevens zijn gebaseerd op onlineonderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2564 stemgerechtigde Nederlanders. Dat zijn dus kiezers en niet-kiezers.
Bij een steekproef van deze grootte, en uitgaande van een betrouwbaarheidsniveau van 95 procent, lopen de onzekerheidsmarges uiteen van 0,5-2 procent. Bij subgroepen in de steekproef (bijvoorbeeld stemmers op een bepaalde partij) lopen de marges uiteen van 2-6 procent.
Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werk en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2017) zijn door middel van een weging gecorrigeerd.
De gegevens zijn verzameld op 23 mei 2019. Het aantal Denk-kiezers was te weinig om Denk mee te kunnen nemen in het onderzoek. Datzelfde gold in 2014 voor 50Plus-kiezers.
NOS 12.07.2021PvdA-wethouder Reshma Roopram uit Barendrecht stelt zich kandidaat voor het voorzitterschap van de PvdA. Dat heeft de 43-jarige bestuurder bekendgemaakt op Twitter. Eerder deze week meldde zich daar ook al de voorzitter van de Hilversumse PvdA-afdeling, Binnert de Beaufort.
Daarmee zijn er nu vijf kandidaat-voorzitters. Recent meldden zich al Pieter-Paul Slikker (campagnestrateeg en fractievoorzitter in Den Bosch), Gerard Bosman (vertegenwoordiger van de linkervleugel van de partij) en organisatiedeskundige Frank van de Wolde (uitgesproken voorstander van een fusie tussen de PvdA en GroenLinks).
Tegen fusie
Reshma Roopram is voor samenwerken met andere linkse partijen en organisaties, maar tégen een fusie. Volgens haar moet de PvdA ervoor zorgen dat de overheid er is voor iedereen en moeten mensen die het niet redden hulp en ondersteuning krijgen.
Roopram zegt dat ze tijdens haar reizen als Miss Universe – in 2001 werd ze uitgeroepen tot Miss Universe Nederland – met eigen ogen heeft gezien “hoe noodzakelijk de sociaaldemocratie is om ongelijkheid tegen te gaan”. Het klimaatbeleid mag volgens haar “niet ten koste gaan van de portemonnee van de lage en midden inkomens”.
Algemeen belang
Binnert de Beaufort, docent journalistiek aan de Hogeschool van Amsterdam, pleit voor een herwaardering van het algemeen belang. “Mensen snakken naar een visie op wat ons bindt”, zegt de 50-jarige kandidaat-voorzitter. “We staan voor grote problemen, zoals de klimaatcrisis. Als ik zie dat het in Canada 50 graden is, maak ik mij grote zorgen over de wereld van onze kinderen. Maar de overheid verwaarloost het algemeen belang.”
De Beaufort is niet per se voor een fusie met GroenLinks. “Maar als ik zie hoe minimaal de verschillen zijn, lijkt een fusie mij op termijn onvermijdelijk.”
Voorzittersverkiezing
De leden van de PvdA kiezen in september hun nieuwe voorzitter. Het is niet uitgesloten dat zich nog meer kandidaten melden voor de opvolging van de huidige voorzitter, Nelleke Vedelaar. Zij stelt zich niet herkiesbaar.
NOS 07.05.2021 PvdA-voorzitter Nelleke Vedelaar stelt zich niet verkiesbaar voor een nieuwe termijn. Ze vindt het na vier jaar tijd voor een nieuwe partijvoorzitter “die zich met 120 procent stort op de grote opdrachten die er voor onze partij liggen.”
Vedelaar wijst erop dat de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen “een grote domper” was. “Als campagneleider trek ik me dat aan.” De PvdA haalde negen zetels, net als bij de verkiezingen in 2017. De partij verloor toen 29 zetels.
De leden van de PvdA kozen Vedelaar in 2017 tot voorzitter. Zij volgde Hans Spekman op, die aftrad na de dramatische verkiezingsnederlaag.
Uit het slop trekken
Vedelaar moest de partij weer uit het slop trekken en is daar naar eigen zeggen gedeeltelijk in geslaagd. Het fundament is wat haar betreft hersteld. “De partij staat er beter voor dan in 2017.”
Maar, zegt ze, “we zijn er dus nog lang niet. Ik ben tot de conclusie gekomen dat het voor de partij het beste is als een nieuwe voorzitter deze en andere opdrachten met volle energie ter hand neemt.”
De PvdA kiest op 2 oktober een nieuwe voorzitter. “Tot die tijd zal ik me met dezelfde energie inzetten voor mijn partij en onze vereniging.”
Twee maanden voor de verkiezingen trok partijleider Lodewijk Asscher zich terug als lijsttrekker van de PvdA. Hij vond dat hij als oud-vicepremier en minister van Sociale Zaken medeverantwoordelijk was voor de toeslagenaffaire. Asscher werd opgevolgd door Tweede Kamerlid en oud-minister Lilianne Ploumen.
S&D 22.10.2019 De Wiardi Beckman Stichting ontwikkelt in samenwerking met het PvdA-partijbureau, de fractie en het Centrum voor Lokaal Bestuur een methode om op een nieuwe manier tot een politieke agenda te komen.
We vragen denkers en doeners met kennis van zaken en ervaring op belangrijke thema’s als werk, wonen, zorg, onderwijs en duurzaamheid, kunst, maatschappelijke samenhang et cetera om met ideeën te komen waarmee mensen in hun dagelijks leven vooruit kunnen komen. Bijvoorbeeld een manier om in het onderwijs kansenongelijkheid te bestrijden. Of – op het thema wonen – een manier om de uit de pan rijzende huurprijzen te beteugelen.
We dagen deze ‘actie-onderzoekers’ uit om met behulp van hun kennis tot concrete, uitvoerbare voorstellen te komen. Die toetsen we vervolgens aan de werkelijkheid, waardoor we keer op keer ‘de menselijke maat’ in het onderzoek inbouwen. Met onze stagiaires houden we interviews met mensen die in hun dagelijks leven te maken hebben met het onderwerp. Daar komen vaak verassende antwoorden uit! Zo kan het zomaar voorkomen dat iemand je dwingt je nog een keer op het hoofd te krabben. Maar een ander kan natuurlijk ook vinden dat we voor hem het ei van Columbus hebben gevonden.
Onze ambitie is dat iedereen die in de samenleving, de politiek of het bestuur of gewoon in de buurt actief wil zijn, met deze agenda zijn voordeel kan doen. Dat kan een kamerlid of wethouder zijn, maar evenzeer een gewoon partijlid dat actief wil zijn. We doen verslag op onze website en via de nieuwsbrief. Actieve, meer betrokken politiek is het doel.
Meedoen?
Dit is een project van onze hele partij. De Wiardi Beckman Stichting ontwikkelt deze methode in nauwe samenwerking met het partijbureau van de PvdA, de Haagse fractie en het Centrum voor Lokaal Bestuur. Leden kunnen meepraten en meedoen via de website die PvdA heeft ontwikkeld: Toekomstlab: zeker zijn van een eerlijke toekomst.
S&D 17.10.2019 Op 29 november zal de Britse hoogleraar politieke wetenschappen Simon Hix een keynote-lezing houden op de ACES-conferentie ‘Social Democratic Parties in the 21st Century.’ in zijn lezing bespreekt Hix de opkomst en neergang van de sociaal-democratie in Europa. De voordracht is in het Engels en zal plaatsvinden in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Op basis van een nieuwe dataset, met alle verkiezingsuitslagen van 31 landen in de periode 1918-2017, volgt Hix de electorale ontwikkelingen van sociaal-democratische partijen in Europa. Aan de hand daarvan ontvouwen zich nieuwe inzichten over de opkomst en neergang van de sociaal-democratie
Simon Hix is verbonden aan de London School of Economics and Political Science, hij is (pro bono) voorzitter van VoteWatch.eu (een NGO die bijhoudt hoe parlementsleden stemmen in het Europees parlement en hoofdredacteur van het wetenschappelijk tijdschrift European Union Politics.
S&D 15.10.2019Moet de PvdA weer een echte hervormingspartij worden? Die vraag dringt zich op na lezing van de elf bijdragen die uiteenlopende auteurs in de afgelopen nummers van S&D leverden aan de serie ‘Onze instituties op de schop’.
In de jaren zeventig tooide de PvdA zich graag met de term ‘hervormingspartij’. Maatschappelijke misstanden – uiteenlopend van armoede tot criminaliteit, van machtsverschillen tot ongelijkheid tussen vrouwen en mannen – werden toegeschreven aan onrechtvaardige en/of slecht functionerende instituties en structuren. Hervorming van die instituties was dan ook een noodzakelijke voorwaarde om de samenleving beter en socialer te maken.
Zo pleitte de PvdA onder meer voor de invoering van de middenschool, een vermogensaanwasdeling, hervorming van de grondpolitiek, liberalisering van abortus en verandering van de internationale economische orde. Het beginselprogramma van 1977 verwoordde deze hervormingsdrift misschien nog het duidelijkst. En dat nadat de PvdA al vier jaar lang in het ‘meest linkse kabinet ooit’ had geprobeerd allerlei hervormingen door te voeren. Toch moest de overheid proberen nog meer grip te krijgen op de samenleving om deze in de gewenste richting bij te sturen.
In de jaren tachtig, toen de PvdA langdurig in de oppositie verbleef, bekoelde de hervormingsdrift geleidelijk. Vanuit de politicologische en economische wetenschap zwol de kritiek op de overheid als ‘hervormer’ aan. In plaats van als de oplossing van maatschappelijke problemen werd de overheid steeds meer zelf als het probleem gezien. Het initiatief voor hervormingen verschoof geleidelijk naar de partijen ter rechterzijde. Voor hen betekende hervorming in de eerste plaats dat de overheid zich minder met de maatschappij moest gaan bemoeien en meer aan de markt en het particulier initiatief moest overlaten.
Hervorming werd geleidelijk synoniem met deregulering, verzelfstandiging, bezuinigingen, privatisering en marktwerking. Sociaal-democraten hadden hier niet echt een antwoord op. Ook zij verloren langzamerhand het geloof in de maakbaarheid van de samenleving. In de jaren negentig omhelsden zij onder de noemer de Derde Weg de gedachte dat ook een overheid die zich minder direct in maatschappelijke processen mengt via een slimme vormgeving van het marktmechanisme en de juiste (fiscale) prikkels toch de gewenste sociale effecten kon realiseren.
Deze koerswijziging was aanvankelijk een succes. In veel landen heroverden de sociaal-democraten de macht en hun meer marktgeoriënteerde beleid droeg bij aan een langdurige periode van gestage economische groei. Na de eeuwwisseling trok de keerzijde van dit beleid echter steeds meer de aandacht. Het waren vooral de opkomende populistische politici – in Nederland Pim Fortuyn – die hierop wezen. De publieke sector was verwaarloosd, waardoor de kloof tussen arm en rijk groeide en de armsten weinig van de economische voorspoed profiteerden.
De PvdA nam al ras afstand van de Derde Weg, maar mistte een coherente alternatieve visie. Dat werd pijnlijk duidelijk na de wereldwijde financiële crisis van 2008 en de daaropvolgende Grote Recessie. Die maakte duidelijk dat de markt niet de oplossing bood voor alle problemen, maar er zelf mede debet aan was. Maar de sociaal-democratie slaagde er niet in een overtuigend financieel en sociaaleconomisch alternatief te formuleren. Het gevolg was dat het falen van de markt paradoxaal genoeg met grote electorale verliezen voor de sociaal-democratie gepaard ging.
Veranderen zonder te hervormen
In dit licht bezien is de vraag uiterst relevant of de PvdA zich vooral moet manifesteren als hoeder van de bestaande instituties omdat die, ondanks al hun gebreken, de burgers beschermen en ondersteunen in de kapitalistische markteconomie, of als hervormingspartij, die in die instituties juist een belangrijke oorzaak ziet van maatschappelijke misstanden en sociale ongelijkheid en daarom een meer of minder vergaande hervorming van die instituties nodig acht.
Als we de bijdragen aan de reeks ‘Onze instituties op de schop’ overzien, is onmiddellijk duidelijk dat geen van de auteurs onverkort kiest voor de eerste optie. Dat is niet zo verwonderlijk. De huidige samenleving kent meer dan genoeg gebreken en het zou merkwaardig zijn als de PvdA zich zou profileren als een conservatieve partij die alles zoveel mogelijk bij het oude wil laten.
Opvallender is wellicht, dat ook vrijwel geen van de auteurs voor het tegenovergestelde pleit: een radicale hervorming van de bestaande instituties. Een ingrijpende stelselherziening, waarbij de basisprincipes van de bestaande instituties worden vervangen door geheel nieuwe grondslagen, is volgens geen van onze auteurs nodig of wenselijk. Dat is niet omdat daarvoor geen ideeën bestaan. Zo duikt op het gebied van sociale zekerheid met enige regelmaat het idee van een basisinkomen op.
In het onderwijsstelsel zou te denken zijn aan een variant op de middenschool, waarbij het onderscheid tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs geheel verdwijnt. In de gezondheidszorg zou de invoering van een nationaal zorgfonds – naar het model van de Britse National Health Service – een complete stelselwijziging betekenen. In onze representatieve democratie zouden invoering van een districtenstelsel, een besluitvormend referendum en/of een constitutioneel hof elementen van een ingrijpende herziening kunnen zijn.
Dat deze pleidooien in deze reeks ontbreken kan natuurlijk iets zeggen over de keuze van de auteurs die we uitgenodigd hebben – al hebben we hen primair geselecteerd op hun deskundigheid en niet op hun visie. Maar misschien zegt het ontbreken van radicale hervormingsvoorstellen meer over de tijdgeest. Het geloof dat je met een ingrijpende stelselherziening de maatschappij aanzienlijk rechtvaardiger kunt maken, lijkt in sociaal-democratische kring nog hooguit een sluimerend bestaan te leiden. Sociaal-democraten zijn ‘sadder and wiser’ geworden.
Voor zover in het verleden ingrijpende stelselwijzigingen zijn doorgevoerd, hebben deze minder opgeleverd dan ervan werd verwacht. Denk aan de grote stelselwijziging in het onderwijs in de jaren zestig, de Mammoetwet. Die heeft misschien wel bijgedragen aan een grotere toegankelijkheid van het onderwijs, maar lijkt de kansenongelijkheid in het onderwijs niet wezenlijk te hebben verminderd (zie de bijdragen van Van de Werfhorst en Elfers in S&D 2019/3).
Of neem, veel recenter, het nieuwe zorgverzekeringsstelsel dat in 2006 werd ingevoerd en waarbij het onderscheid tussen ziekenfonds en particuliere verzekeringen kwam te vervallen. Hoewel deze stelselwijziging niet de grote ongelijkheid in de toegang tot de zorg heeft gebracht, die de tegenstanders ervan vreesden, heeft ze evenmin veel bijgedragen aan beheersing van de kosten, die de voorstanders ervan verwachtten (zie de bijdrage van Levi in dit nummer van S&D).
Een derde, meer recente hervorming – die in deze reeks overigens niet expliciet aan de orde kwam – was de grote decentralisatie-operatie (‘3D’) van jeugdzorg, langdurige zorg en arbeidsmarktbeleid. Hoewel hierover nog geen evaluaties beschikbaar zijn, lijkt het aanvankelijke enthousiasme hiervoor, ook in sociaal-democratische kring, alweer aardig bekoeld. Dat het beleid, door het ‘dichter bij de burger’ te brengen, zoals een van de officiële doelen luidde, ook beter bij de voorkeuren van de burgers zou aansluiten, lijkt vooralsnog allerminst vanzelfsprekend te zijn.
Grote stelselherzieningen kenmerken zich bijna altijd door twee uitkomsten: de verwachte positieve effecten vallen tegen en er doen zich onverwachte en onbedoelde neveneffecten voor. Als gevolg daarvan is de beoordeling van het nieuwe stelsel na verloop van tijd meestal niet of nauwelijks gunstiger dan van het oude stelsel, dat plaats moest maken omdat het zoveel gebreken vertoonde.
Daar komt bij dat een stelselherziening meestal hoge invoeringskosten en een langdurige overgangsperiode met zich meebrengt. Als een voornaam doel van de herziening is om te bezuinigen, zijn er meestal effectievere methoden om snel resultaat te boeken, zoals het hanteren van de ‘kaasschaaf’.
Een langdurige overgangsperiode veroorzaakt meestal veel onrust en ongenoegen, bijvoorbeeld omdat er voor langere tijd twee groepen naast elkaar bestaan – de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ gevallen – die ongelijk worden behandeld. Als dan uiteindelijk ook de opbrengsten tegenvallen, kun je je inderdaad afvragen of een stelselwijziging de moeite waard is.
Een ander besef dat geleidelijk is doorgedrongen is dat ook met kleinere, graduele beleidswijzigingen op den duur grote veranderingen teweeg kunnen worden gebracht. Een goed voorbeeld daarvan is het belastingstelsel (zie het artikel van Wimar Bolhuis in S&D 2019/4). Door een groot aantal relatief kleine veranderingen, zoals gedifferentieerde wijzigingen in heffingspercentages, tariefgroepen, aftrekposten en toeslagen, is de belastingdruk geleidelijk sterk verschoven van de factor kapitaal naar de factor arbeid.
Een ander voorbeeld zijn de veranderingen in de wet- en regelgeving rond flexibele dienstverbanden en zzp’ers (zoals de VAR, loondoorbetaling bij ziekte, deregulering uitzendbureaus, zelfstandigenaftrek) die er onbedoeld toe hebben bijgedragen dat Nederland behoort tot de EU-lidstaten met de sterkste groei van flexibel werk en van zelfstandigen (zie de bijdrage van Van der Veen in S&D 2019/3).
De meeste van onze auteurs pleiten dan ook voor meer of minder grote hervormingen binnen het bestaande stelsel. Zo stellen zowel Van de Werfhorst als Elfers voor om het moment van selectie in het onderwijs uit te stellen en minder scherp te maken, zonder het onderscheid tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs te laten vallen. Bolhuis stelt een groot aantal wijzigingen in het belastingstelsel voor die echter voor het grootste deel binnen het bestaande stelsel kunnen worden gerealiseerd. Van der Veen en Dekker gaan wel wat verder in hun hervormingsvoorstellen voor de sociale zekerheid, zonder echter het bestaande stelsel geheel op zijn kop te willen zetten.
Zo pleit Van der Veen voor het verbreden van de bestaande werknemersverzekering voor arbeidsongeschiktheid tot een verzekering voor alle werkenden, terwijl Dekker (S&D 2019/3) een aparte verzekering voor zzp’ers wil invoeren. Levi wil binnen het huidige geprivatiseerde zorgstelsel weer een sterkere sturende rol van de overheid en relativering van het marktmechanisme, maar pleit niet voor een ‘renationalisering’ van de zorg naar Brits voorbeeld.
Behalve door hervormingen binnen het bestaande stelsel kunnen zich geleidelijk ook grote maatschappelijke veranderingen voordoen zonder dat er (substantiële) beleidswijzigingen hebben plaatsgevonden, simpelweg doordat maatschappelijke actoren zich anders zijn gaan gedragen. De meeste instituties bepalen immers alleen de grenzen van het speelveld waarbinnen actoren kunnen handelen, maar schrijven niet precies voor hoe zij dit moeten doen. Een voorbeeld is de verandering van de rol die de Sociaal-Economische Raad (SER) speelt in de advisering van de overheid (zie de bijdrage van Hemerijck en Van der Meer in S&D 2019/4).
Geleidelijk aan heeft de SER, zonder wijziging in de wettelijke taken, zijn terrein verbreed door zich ook bezig te houden met bredere maatschappelijke vraagstukken (duurzaamheid, energie, zorg, onderwijs) en daarbij ook andere maatschappelijke actoren dan de sociale partners te betrekken, zoals ngo’s, energieleveranciers en zorgaanbieders. Hemerijck en Van der Meer pleiten daarom niet voor een hervorming van het Nederlandse overlegmodel, maar vinden wel dat de actoren andere prioriteiten moeten gaan stellen. Zo zou veel meer geïnvesteerd moeten worden in de ‘toerusting’ van werkenden en in sociale innovatie.
Van der Gaast (S&D 2019/4) onderschrijft eveneens in zijn betoog dat ingrijpende veranderingen vaak het gevolg zijn van veranderingen in het gedrag van actoren in plaats van een bewuste poging van de overheid om de maatschappelijke ontwikkelingen in een bepaalde richting te sturen. Hij stelt daarom veel vertrouwen in het maatschappelijke middenveld om de gewenste koerswijziging op het terrein van voedselvoorziening te weeg te brengen. Wel is het gewenst dat de overheid die veranderingen ondersteunt, bijvoorbeeld via gerichte investeringen.
Wind en Hochstenbach (dit nummer) laten zien dat de pensioenfondsen een grotere rol kunnen spelen in de woningmarkt waardoor meer betaalbare woningen voor hun deelnemers beschikbaar kunnen komen. Zo zouden zij zich tot ‘levensloopfondsen’ kunnen ontwikkelen, zonder dat daarvoor direct een grote institutionele hervorming nodig is. Gemeenten zouden in de verduurzaming van corporatiewoningen kunnen investeren en daarmee mede-eigenaar kunnen worden.
En ten slotte betoogt Hurenkamp (S&D 2019/4) dat hoe onze parlementaire democratie functioneert veel meer afhangt van de wijze waarop de politieke partijen en politici ermee omgaan dan van de formele regels rond verkiezingen en inspraak van burgers.
Hervormingspartij of niet?
Welke lessen kunnen we uit het bovenstaande trekken voor de vraag of de PvdA weer een ‘echte’ hervormingspartij moet worden? Allereerst lijkt er op de meeste beleidsterreinen weinig steun te zijn voor een ingrijpende stelselherziening. Zo bezien lijken we een beetje hervormingsmoe. Gezien de ervaring met eerdere stelselherzieningen is daar, zoals gezegd, ook wel reden voor. De baten van een stelselwijziging vallen vaak tegen en wegen simpelweg niet op tegen de hoge (overgangs)kosten.
Dat betekent echter geenszins dat de PvdA in het geheel niet meer voor hervormingen zou moeten pleiten. Kleinere, stapsgewijze hervormingen, die minder kosten met zich meebrengen en (daarom) minder weerstand oproepen kunnen op termijn soms tot even grote (of misschien zelfs grotere) maatschappelijke veranderingen leiden.
In de afgelopen decennia zijn vooral kleinere hervormingen doorgevoerd die de maatschappij per saldo juist minder rechtvaardig hebben gemaakt en ongewenste effecten hebben opgeroepen. Maar daaruit kunnen we leren dat die hervormingen in beginsel ook weer kunnen worden teruggedraaid of dat ze in ieder geval kunnen worden gevolgd door stapsgewijze wijzigingen die de maatschappelijke ontwikkelingen in de gewenste richting sturen.
De meest eenvoudige hervormingen – die niet eens die naam verdienen – zijn veranderingen in parameters, zoals de hoogte van belastingtarieven, toeslagen en uitkeringen. Het effect daarvan lijkt meestal klein, maar langdurig volgehouden (bijna) jaarlijkse kleine verhogingen (of verlagingen) van parameters kunnen op den duur grote effecten sorteren.
Niettemin loopt men hierbij wel twee risico’s. Het eerste is dat de PvdA niet lang genoeg aan de macht blijft om de beoogde stapsgewijze aanpassing te realiseren. Een volgend kabinet kan deze weer ongedaan maken – bij kleine wijzigingen in parameters is dat aanzienlijk gemakkelijker dan bij een stelselherziening.
Het tweede risico is dat het gecumuleerde effect van een groot aantal kleine parameterwijzigingen anders is dan men verwacht en beoogd had. Na verloop van tijd kunnen er onbedoelde en ongewenste neveneffecten optreden. Zo kan een geleidelijke verhoging van toeslagen op den duur de armoedeval vergroten, waardoor minder mensen met een uitkering uitstromen naar werk.
Een geleidelijke verhoging van het minimum(jeugd)loon kan op een gegeven moment de werkgelegenheid aan de ‘onderkant’ van de arbeidsmarkt schaden, waardoor een deel van de mensen die door het hogere minimumloon geholpen zouden moeten worden, juist hun werk kwijtraakt. Het voordeel van kleine stapsgewijze aanpassingen is echter weer, dat men dit proces gemakkelijk kan stopzetten of zelfs weer ten dele terugdraaien als de effecten tegenvallen.
Niettemin zijn, naast graduele aanpassingen van parameters, soms ook wat grotere hervormingen gewenst. Dat is bijvoorbeeld het geval als het beleid bepaalde groepen niet bereikt doordat zij in het bestaande stelsel expliciet worden uitgesloten. Dat geldt momenteel bijvoorbeeld voor de zzp’ers, die niet onder de werknemersverzekeringen vallen. Als we hen ook bescherming tegen arbeidsongeschiktheid willen bieden, is een meer ingrijpende hervorming nodig.
Dat hoeft echter niet per se een complete stelselherziening te zijn. Denkbaar is bijvoorbeeld dat men het bereik van de werknemersverzekeringen uitbreidt tot zzp’ers die in veel opzichten vergelijkbaar zijn met werknemers. Invoering van een aparte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, zoals die tot 2004 bestond, is een andere optie die het bestaande stelsel intact laat (zie het voorstel van Dekker).
Een meer ingrijpende hervorming zou de vervanging van de werknemersverzekeringen door een (basis)verzekering voor alle werkenden zijn (Van der Veen). Dat zou men wel een stelselherziening kunnen noemen. Of een dergelijke ingrijpende verandering wenselijk of noodzakelijk is, is op dit moment echter nog een open vraag.
In het onderwijs is een interessante vraag of voor het uitstellen van het moment van keuze tussen algemeen vormend en beroepsonderwijs een echte stelselherziening nodig is. Van de Werfhorst en Elfers pleiten daar niet voor. Algemene verlenging van de brugklas naar twee jaar en het stimuleren van meer brede brugklassen, die niet al voorsorteren naar vmbo, havo of vwo, zouden al een forse stap vooruit zijn.
Een derde voorbeeld is het belastingstelsel: hoewel Bolhuis in zijn artikel een lange reeks hervormingsvoorstellen presenteert, vereisen zij geen van alle een ingrijpende stelselherziening (wellicht met uitzondering van het idee om een uniforme heffing op kapitaalinkomsten in te voeren). Niettemin zou de combinatie van alle maatregelen die hij voorstelt per saldo tot een grote verandering in (de werking van) het belastingstelsel kunnen leiden.
Als de PvdA een dergelijk breed hervormingspakket zou voorstellen kan zij desnoods ook proberen voor verschillende onderdelen verschillende politieke medestanders te vinden, zodat er niet per se een meerderheid voor het gehele pakket hoeft te zijn. Uiteraard bestaat dan wel het risico dat niet het volledige pakket kan worden geïmplementeerd en dus niet alle beoogde effecten zullen worden gerealiseerd. Maar dat is een realiteit waarmee de sociaal-democratie natuurlijk al haar gehele bestaan te maken heeft.
Sinds de jaren zeventig lijkt de PvdA langzaam maar zeker steeds meer afstand te hebben genomen van het idee dat zij een hervormingspartij is die maatschappelijke instituties en structuren ingrijpend wil veranderen. Zoals hierboven betoogd was daar ook wel enige reden voor, omdat de verwachting van wat ingrijpende hervormingen opleveren in het verleden wat al te rooskleurig waren. Maar langzamerhand is de PvdA wel wat erg ver naar de andere kant gaan overhellen en dreigde zij in conservatieve hoek terecht te komen door vooral bestaande instituties in stand te willen houden.
Dit culmineerde in het overheidsbeleid waarvoor zij mede verantwoordelijkheid droeg aan het begin en in de nasleep van de Grote Recessie (Balkenende IV van 2007-2010 en Rutte II van 2012-2017). Het voornaamste doel leek in deze periode te zijn om weer terug te keren naar de wereld van vóór de financiële crisis. Sinds de PvdA na de laatste verkiezingen, waarin zij genadeloos door de kiezer werd afgestraft, weer in de oppositie zit, lijkt zij langzamerhand weer wat meer geloof te krijgen in de mogelijkheden om de maatschappij in de gewenste richting bij te sturen en zo stap voor stap een wat rechtvaardiger samenleving te creëren.
Daarvoor is het niet per se nodig om met voorstellen voor een ingrijpende stelselherziening te komen, maar kan een goed afgewogen pakket aan kleinere hervormingsvoorstellen worden gepresenteerd. Daarbij helpt het natuurlijk wel als je weet waar je uiteindelijk wilt uitkomen (‘de stip op de horizon’ zoals dat tegenwoordig heet), zodat je die relatief kleine hervormingen kunt toetsen aan de vraag of we daarmee een stapje dichter bij het uiteindelijke doel – dat waarschijnlijk nooit zal worden bereikt – komen.
Bovendien kun je dan ook een wenkend toekomstperspectief schetsen om maatschappelijke steun voor je hervormingsvoorstellen te verwerven. Dat klinkt allemaal wat minder spannend dan een warm pleidooi voor compleet nieuwe instituties. Maar beter een wat minder hoogdravend en idealistisch verhaal als er meer kans is dat daarmee concrete stappen vooruit kunnen worden gezet.
AD 07.07.2019 De PvdA heeft het afgelopen politieke jaar in de peiling van Maurice de Hond de grootste progressie laten zien, gevolgd door Forum voor Democratie. PVV en SP waren de grote verliezers. Verder krijgt het kabinet een dikke onvoldoende van de stemmers.
De sociaaldemocraten hebben volgens De Hond in het politieke jaar 2018-2019 een winst van acht zetels gepakt. De PvdA staat nu op negentien zetels in deze peiling, terwijl ze negen zetels in de Tweede Kamer heeft. Een ware comeback.
Forum voor Democratie wist, mede opgestuwd in verkiezingstijd, afgelopen jaar zes zetels extra te pakken en zou bij verkiezingen vandaag 22 zetels halen. Forum heeft nu twee zetels in de Tweede Kamer.
Veel overstappers
Niet toevallig is de PVV de grote verliezer afgelopen jaar, nadat veel stemmers overstapten naar het democratischer Forum. De partij van Wilders verloor zeven zetels in 2018-2019 (maart 2017: 20 zetels, nu 9).
De SP zit al langere tijd in de penarie en verloor vier verkiezingen (landelijk, gemeenteraden, Provinciale Staten, Europa) op rij zetels. Het afgelopen parlementaire jaar leverden de socialisten vijf zetels in. Ze staan nu op zeven zetels in de Tweede Kamer, exact een halvering ten opzichte van maart 2017.
De stemmer was in het afgelopen politieke jaar weer niet erg tevreden met de prestaties van het kabinet. Dat krijgt gemiddeld een 4,8 van alle kiezers. Premier Rutte komt op het magere cijfer 5,0 uit.
Deze partijen vonden de kiezers het best gedaan hebben in het Parlementaire Jaar 2018-2019 . Interessante verschillen naar huidige partijkeuze,, met name bij D66. http://bit.ly/2L7Gyl0
De Koning en de Koningin halen, net als andere jaren een nette voldoende. Koning Willem-Alexander komt in de peiling van De Hond uit op rapportcijfer 7,0 en Koningin Máxima behaalt een 6,9.
Verder peilde De Hond het voornemen van het kabinet om géén bindend referendum in te voeren, ondanks het voorstel van een commissie. Een meerderheid (54 procent) is het niet met deze beslissing eens. En een grote meerderheid (88 procent) wil meer inzicht in de financiën van politieke partijen.
AD 05.06.2019 In Denemarken maken de Sociaaldemocraten vandaag bij de verkiezingen waarschijnlijk een opvallende comeback. Dankzij hun lijsttrekker Mette Frederikson en de keiharde anti-immigratiekoers die zij heeft ingezet.
Voor mij is steeds duidelijker geworden dat de lagere klassen de prijs betalen voor massa-immigratie, aldus Mette Frederikson.
Een boerkaverbod. De verplichting voor asielzoekers om bij aankomst in Denemarken hun juwelen en goud in te leveren om mee te betalen aan hun verblijf. De plicht aan moslimouders in achterstandswijken om hun kinderen minstens 25 uur per week naar een opvang te sturen waar ze de Deense taal en waarden leren.
Het zijn maar een paar van de vele maatregelen tegen immigratie die de rechtse regering van Denemarken afgelopen jaren heeft ingevoerd met steun van Socialdemokratiet (Sociaaldemocraten). Die linkse partij, decennialang de grootste van het Scandinavische land, zit in de oppositie sinds ze de verkiezingen van 2015 grandioos verloor.
Daar lijkt na vandaag verandering in te komen. Alle peilingen wijzen erop dat Socialdemokratiet (zeg maar de PvdA van Denemarken) de verkiezingen gaan winnen. En dat partijleider Mette Frederiksen (41) de jongste (en tweede vrouwelijke) premier van Denemarken wordt. De winst van haar partij bij de Europese verkiezingen gaf al een doorkijkje in die richting.
Een winst die ten koste ging van de populistische Deense Volkspartij, die vier jaar geleden nog een grote zege boekte. In Brussel verliest de evenknie van de PVV nu drie van haar vier zetels. Een pijnlijke strop voor de tweede partij van Denemarken, die afgelopen jaren de rechts-liberale regering van premier Lars Løkke Rasmussen steunde. In de peilingen voor morgen staat de Deense Volkspartij ook op fors verlies.
Den HaagFM 26.05.2019 Onder Haagse stemmers is de PvdA de grootste partij geworden bij de Europese verkiezingen, ze kreeg ruim 17% van de stemmen. Op de tweede plaats staat de VVD met ruim 16% van de Haagse stemmen. GroenLinks maakt met bijna 14% de top 3 in Den Haag compleet.
Forum voor Democratie kreeg in onze stad ruim 11% van de stemmen toebedeeld en daarmee is de nieuwkomer onder Haagse kiezers de vierde partij geworden. Bij de verkiezingen op donderdag 23 mei is bijna vier op de tien kiesgerechtigden in Den Haag gaan stemmen.
OmroepWest 26.05.2019 In Den Haag is de Partij van de Arbeid bij de Europese Verkiezingen de grootste partij geworden. Het Forum voor Democratie, dat voor het eerst meedeed, haalde 11,3% van de stemmen. Nu ook in andere Europese landen de verkiezingen voor het Europees Parlement zijn afgerond (in Italië sloten de stembussen zondag om 23.00 uur) komen de officiële resultaten van de Europese Verkiezingen in Nederland ook naar buiten. Afgelopen donderdag ging Nederland naar de stembus.
Aan de hand van exitpolls werd eerder deze week al duidelijk dat de PvdA de verrassende winnaar zal worden. Voor een aantal partijen is het nog spannend of ze op een zetel kunnen rekenen: voor PVV, PvdD, SP en 50PLUS hing het daar nog om.
Hieronder de resultaten van gemeenten in onze regio, voor zover deze inmiddels bekendgemaakt zijn.
Bij de verkiezingen van het Europees Parlement in 2014 was D66 de grootste partij in Den Haag, die zakt 22,7% toen naar 10,1% nu.
In Zoetermeer behaalde het Forum voor Democratie maar liefst 15,9% van de stemmen. Maar ook daar werd de PvdA de grootste partij. De PVV zakte in Zoetermeer van 18,8% in 2014 naar 4,5% nu.
Studentenstad Leiden laat, niet geheel verrassend, Groen Links als grootste partij zien. Die partij stijgt daar van 14% in 2014 naar 21% nu. D66 duikelt ook in Leiden flink: van 25,8% naar 12,5%, terwijl nieuwkomer FvD 8% van de kiezers trekt. Ook Delft laat een vergelijkbare uitkomst zien.
In Alphen aan den Rijn is, net als onder meer Wassenaar en Voorschoten, de VVD de grootste partij. In Alphen komt de FvD op 11,9%, en daalt de PVV met 10%. Ook hier is D66 meer dan gehalveerd naar 6,4%.
Het CDA is de grootste partij in de gemeente Westland, ook al behaalde die partij er een lager percentage stemmen: van 25,7% naar 22,5%.
Gouda ziet ook de PvdA de meeste stemmen krijgen en ook daar lijken FvD en PVV stuivertje te wisselen, respectievelijk een winst van 10,1% en een verlies van 10,4%.
SP en PVV uit Europees Parlement
De PVV en de SP verdwijnen uit het Europees Parlement. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag van de Verkiezingsdienst van het ANP. De PVV zit er nu nog met 4 zetels, de SP met 2. Wel blijkt uit gegevens van het ANP dat de PVV bij de doorgang van brexit dit jaar alsnog weer in het Europees Parlement terecht komt. Wanneer de Britten de Europese Unie verlaten, krijgt Nederland er namelijk drie extra zetels bij. Ook de VVD en GroenLinks zouden hiervan profiteren.
De PvdA is met 6 (van de in totaal 26 Nederlandse zetels in het Europees Parlement) als grootste partij uit de bus gekomen. De VVD volgt met 4 zetels, net als het CDA. GroenLinks en Forum voor Democratie krijgen er elk 3, ChristenUnie/SGP en D66 2 en 50PLUS en Partij voor de Dieren 1.
NOS 24.05.2019 Onderzoeksbureau Ipsos onderzocht op verzoek van de NOS de kiezersstromen en vroeg mensen naar hun opvattingen. Hoe kon het dat de PvdA, volgens de exitpoll, de meeste stemmen wist te vergaren? En waar zijn de PVV-kiezers gebleven?
Vier opvallende uitkomsten die de verkiezingsuitslag mogelijk verklaren.
1: Timmermans wist kiezers van allerlei partijen te overtuigen
Er is al veel over geschreven: het Timmermans-effect. Uit het opinieonderzoek van Ipsos blijkt inderdaad dat de Europese lijsttrekker voor PvdA-kiezers veel belangrijker was dan bij andere partijen. Voor slechts 18 procent van alle kiezers was de Europese lijsttrekker zeer bepalend bij de stemkeuze. Bij PvdA-kiezers zegt bijna de helft van de kiezers (48 procent) dat de lijsttrekker – Timmermans dus – de doorslag heeft gegeven.
De nieuwe kiezers kwamen bij allerlei partijen vandaan. Voor een deel zijn het mensen die bij de Provinciale Statenverkiezingen nog GroenLinks (10 procent) en SP (6 procent) stemden. Maar het waren niet alleen linkse kiezers die hij wist te overtuigen. Ook CDA’ers (8 procent) en D66’ers (9 procent) maakten de overstap.
NOS
Bij Forum voor Democratie, dat net als de PvdA fors won, zijn minder opvallende verschuivingen te zien ten opzichte van de Statenverkiezingen. Driekwart van de kiezers stemde toen ook op Forum voor Democratie. Een klein deel is afkomstig van de PVV.
2: PVV’ers bleven thuis
De opkomst bij de EU-verkiezingen is altijd een stuk lager dan bij andere verkiezingen. Voor alle partijen geldt dat in vergelijking met Provinciale Statenverkiezingen heel veel mensen thuis zijn gebleven.
Vooral de PVV had daar last van. Maar liefst twee derde van de kiezers die twee maanden geleden nog PVV stemden, bleef thuis. 21 procent stemde wel weer op de PVV, 6 procent stapte over naar Forum voor Democratie. Van een massale overloop naar Forum voor Democratie lijkt dus geen sprake; PVV’ers bleven vooral thuis.
Ook SP-kiezers hadden duidelijk weinig zin om te gaan stemmen.
nos
De PvdA-achterban was, na de kiezers van ChristenUnie/SGP, juist het meest loyaal aan de partij. Er bleven relatief weinig PvdA’ers thuis, en een aanzienlijk percentage stemde net als twee maanden geleden PvdA.
3: Ouderen houden van de PvdA
Net als bij de laatste twee verkiezingen was vooral het aandeel 65-plussers dat PvdA stemde groot. Bijna de helft van de PvdA-kiezers is ouder dan 65. Zelfs bij 50Plus en het CDA is het aandeel ouderen niet zo groot.
nos
De PVV doet het, net als bij de Provinciale Staten, juist opvallend slecht onder oudere kiezers.
4: Nederland is minder eurosceptisch
Wat ook in het nadeel is van de PVV en in het voordeel van de PvdA: Nederland is in vijf jaar tijd minder eurosceptisch geworden. Bij de vorige Europese verkiezingen wilde volgens Ipsos nog een kwart van alle kiesgerechtigden uit de Europese Unie stappen. Gisteren zei 15 procent van de mensen daar voor te zijn.
Ook de PVV-achterban is niet meer in meerderheid voor een nexit. In 2014 wilde driekwart de EU nog verlaten, nu is dat minder dan de helft. Bij Forum voor Democratie-kiezers is dat aandeel nog minder.
nos
Wel blijkt uit deze cijfers dat thuisblijvers iets eurosceptischer zijn dan mensen die zijn gaan stemmen. Dat is ongunstig voor eurosceptische partijen, zoals de PVV en de SP, die er waarschijnlijk baat bij zouden hebben gehad als deze mensen wel waren gaan stemmen.
Het onderzoek
Deze gegevens zijn gebaseerd op onlineonderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van 2564 stemgerechtigde Nederlanders. Dat zijn dus kiezers en niet-kiezers.
Bij een steekproef van deze grootte, en uitgaande van een betrouwbaarheidsniveau van 95 procent, lopen de onzekerheidsmarges uiteen van 0,5-2 procent. Bij subgroepen in de steekproef (bijvoorbeeld stemmers op een bepaalde partij) lopen de marges uiteen van 2-6 procent.
Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werk en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen 2017) zijn door middel van een weging gecorrigeerd.
De gegevens zijn verzameld op 23 mei 2019. Het aantal Denk-kiezers was te weinig om Denk mee te kunnen nemen in het onderzoek. Datzelfde gold in 2014 voor 50Plus-kiezers.
Ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001“, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
Bijdrage Nederland
Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte een soepel debuut in de NAVO. Voor het eerst woonde zij een vergadering bij in Brussel met haar 28 collega’s. Die knikten instemmend toen Bijleveld vertelde dat Den Haag het defensiebudget met 1,5 miljard euro verhoogt tot 10,4 miljard in 2021.
Ook Denemarken, Noorwegen en Canada maakten onlangs een hoger defensiebudget bekend. ‘We zijn op de goede weg,’ zei Bijleveld (CDA). Overigens voldoet Nederland nog lang niet aan de afspraak uit 2015 om 2 procent van het nationaal inkomen uit te geven aan defensie. Het percentage kruipt langzaam omhoog van 1,1 naar 1,3 procent.
Drieduizend militairen naar Afghanistan
De ministers van Defensie van de 29 NAVO-landen besloten gisteren drieduizend extra militairen te sturen naar Afghanistan. Op dit moment trainen en ondersteunen dertienduizend NAVO-militairen het Afghaanse leger en de politie, maar het land is nog altijd kwetsbaar en telkens slaan de Taliban en andere opstandelingen toe. Nederland heeft honderd militairen in Afghanistan.
AD 27.12.2017
Bijleveld verhoogt dat aantal niet, maar beloofde wel een chirurgisch team te sturen; wat in NAVO-kringen werd uitgelegd als een kwaliteitsimpuls en dus als een extra bijdrage van Nederland.
De defensieministers vergaderden in het NAVO-hoofdkwartier ook over de nieuwe commandostructuur, in reactie op de toegenomen dreiging vanuit Rusland. Bijleveld constateerde tevreden dat ‘niet wordt getornd aan het Joint Force Command in Brunssum’. In februari volgend jaar valt het definitieve besluit over de nieuwe commandostructuur, maar het hoofdkwartier in Zuid-Limburg – waar militaire operaties worden gepland – hoeft niet te vrezen voor het verlies van taken en blijft een impuls voor de regionale economie.
AD 27.12.2017
‘Flitsmacht’ NAVO vertraagd door douanes
Bijleveld incasseerde ook de tamelijk uitvoerige complimenten van haar Amerikaanse ambtgenoot James Mattis. De baas van het Pentagon prees het Nederlandse initiatief om te komen tot een ‘militaire Schengenzone’. Bij grootscheepse NAVO-oefeningen, zoals Noble Jump, moeten troepen en materieel in snel tempo worden verplaatst van West- naar Midden-Europa en de Baltische Staten. Daarbij ontstaat vaak vertraging doordat tunnels, bruggen en viaducten niet berekend zijn op de omvang en het gewicht van het hedendaagse materieel.
Aan de Europese binnengrenzen moet de ‘flitsmacht’ van de NAVO halt houden, want de douaniers eisen dat eerst een enorme papierwinkel wordt afgehandeld. ‘Soms moeten honderden formulieren worden ingevuld. In een ander geval mag het vervoer niet op zondag,’ schetst een medewerkster van minister Bijleveld de ambtelijke rompslomp en het nodeloze tijdverlies.
AD 27.12.2017
Het kabinet speelt een voortrekkersrol bij het bezweren van die bureaucratie. Het is van groot belang dat troepenverplaatsingen snel kunnen gebeuren als de nood aan de man komt. Bijleveld en VVD-minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken ondertekenen daartoe volgende week een document bij de Europese Unie als startsein voor de militaire Schengenzone.
Aan het slot van zijn persconferentie gisteren op het NAVO-hoofdkwartier complimenteerde minister Mattis Nederland daarvoor. ‘Ik begroet deze Nederlandse inspanning. Vaak moeten we deze problemen oplossen met lokale regelingen. Dankzij het Nederlandse voorstel kunnen we het gestandaardiseerd aanpakken,’ zei Mattis.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marco Kroon ANP | KOEN VAN WEEL
Nasleep Marco Kroon
De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Dat schrijft De Telegraaf. De in opspraak geraakte militair Marco Kroon was in 2007 op spionagemissie bij de inlichtingenmissie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij was daar met zeven collega’s, en ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt.
Meestal in koppels, maar soms ook alleen. Ze moesten informatie verzamelen vanuit een safehouse van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD. Ze zouden in burgerkleding hebben gewerkt, meestal in koppels, maar soms ook alleen om de voorspelbaarheid te beperken.
Het verhaal is niet bevestigd door Kroon of Defensie.
Volgens de krant zou de mogelijkheid om solo op pad te gaan kunnen verklaren dat Kroon gegijzeld werd en later zijn gijzelnemer doodde, zonder dat iemand daar iets van merkte.
Het Openbaar Ministerie doet een onderzoek naar het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair deed hij dat uit zelfbescherming en was het de man die hem eerder ontvoerd en gegijzeld had. Hij hield het lange tijd voor zich en meldde het niet, om de missie niet in gevaar te brengen, zei Kroon.
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Het programma besloot er verder niet over te publiceren omdat er volgens het ministerie van Defensie levens door in gevaar zouden komen.
Bronnen zeggen tegen De Telegraaf dat Kroons spionagemissie los stond van het ISAF-mandaat. Ze was goedgekeurd door de premier en vicepremiers.
Afghaan doodgeschoten
Vorige maand werd bekend dat het Openbaar Ministerie een ‘geweldsincident‘ in Afghanistan onderzoekt waarbij Kroon betrokken was. Kroon wilde toen alleen zeggen dat hij een vijand had moeten uitschakelen die een ernstig gevaar vormde.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
“Ik zou het ’t liefst van de daken schreeuwen“, zei Kroon tegen de NOS. “Maar dan heb ik voor niks tien jaar gezwegen.” Hij begrijpt dat de verklaring vragen oproept, maar kan daar niet op ingaan.
Later schrijft hij in een verklaring dat hij tijdens een geheime missie in 2007 in Afghanistan korte tijd gevangen is genomen “door de vijand”. Hij werd hardhandig ondervraagd maar hij gaf geen geheimen prijs, zegt Kroon.
Kroon zei begin dit jaar dat hij in 2007 een “vijand” heeft doodgeschoten. De man zou hem eerder ontvoerd en gemarteld hebben. Toen Kroon hem later tegenkwam, zou er geen gelegenheid zijn geweest om zijn belager gevangen te nemen. “Hij greep naar zijn wapen. Het was op dat moment ‘hij of ik’. De man liet mij geen keuze”, zei Kroon begin deze maand.
Het ministerie van Defensie zegt dat het aan het Openbaar Ministerie is om een oordeel te vellen over het incident. Het OM is nog bezig met een onderzoek.
Nieuwsuur
Volgens Nieuwsuur is er onder het Korps Commandotroepen grote onrust ontstaan over de recente verklaringen van Kroon. Eerder besloot het tv-programma Nieuwsuur om een verhaal over Marco Kroon niet uit te zenden, op uitdrukkelijk verzoek van het ministerie van Defensie. Enkele feiten en details zouden mensenlevens in gevaar brengen. Defensie onderzoekt zelf de lekken staatsgeheimen rond Marco Kroon
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ,,Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht”, zegt de minister in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Zwijgen
Het gezicht van het Korps Commandotroepen, de geridderde Marco Kroon, laat te veel los over het doen en laten van zijn strijdmakkers. Commando’s roepen Marco Kroon daarom op om te zwijgen en zich in het openbaar niet meer uit te laten over staatsgeheime missies. Anders kan hun veiligheid gevaar lopen. Dit laten zij weten via een door de NOS gepubliceerde verklaring van hun advocaat Michael Ruperti.
In de Volkskrant reageerde ook de toenmalige Defensieminister Van Middelkoop kritisch. Hij noemde het ‘onhelder en onwaarschijnlijk’ dat Kroon het incident niet heeft gemeld aan zijn commandant: ‘Dit is in strijd met alle regels van commandovoering.’
Opnieuw in opspraak
Het Openbaar Ministerie (OM) is een onderzoek begonnen naar een geweldsincident van Marco Kroon in Afghanistan in 2007. Vier vragen over de omstreden oorlogsheld, drager van de hoogste militaire onderscheiding van Nederland.
Minister Ank Bijleveld van Defensie gaat onderzoek doen naar het lekken van staatsgeheimen in de zaak rond militair Marco Kroon. ‘Intern gaan we kijken wie er iets naar buiten heeft gebracht,’ zei de minister. Bijleveld deed haar uitspraken in het televisieprogramma WNL Op Zondag.
Kroon zou tijdens een missie in de Afghaanse hoofdstad Kabul in 2007 een tegenstander hebben doodgeschoten. Zaterdag meldde dagblad De Telegraaf dat Kroon destijds op inlichtingenmissie was in Kabul en alleen en in burgerkleding op pad ging. De krant baseert zich daarbij op bronnen bij en rond defensie.
‘Het was hij of ik’
‘Het was hij of ik,’ zei Kroon begin februari over het voorval waarbij hij zijn gijzelnemer doodde. Het is nog altijd onduidelijk wat hij op die missie ging doen en waarom hij het sterfgeval destijds niet bij zijn superieuren meldde. Naar eigen zeggen hield hij het incident lange tijd voor zich om de missie in Uruzgan niet in gevaar te brengen. Tien jaar na de gebeurtenissen trad Kroon er pas mee naar buiten.
Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt het incident waarbij Kroon in Afghanistan iemand doodde. Volgens de militair zelf deed hij dat uit zelfbescherming, en had de man hem eerder ontvoerd, gegijzeld en mishandeld.
Oud-commandant Wijninga over Marco Kroon: ‘Waarom heeft hij tien jaar gezwegen?’
Het besluit van de onderscheiden militair Marco Kroon om ‘de vijand’ tijdens een geheime operatie in Afghanistan, ruim tien jaar geleden, dood te schieten en hier tot nu toe over te zwijgen, roept de nodige vragen op. We leggen er een aantal voor aan oud-commandant Peter Wijninga, verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij diende zelf in 2008 in de Afghaanse provincie Kandahar.
NU 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn woensdag omgekomen door een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Er vielen ook 52 gewonden.
Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad. In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van het Perzische Nieuwjaar.
“Er was een grote explosie en ik zag veel mensen wegrennen”, zegt een getuige. De ontploffing gebeurde vlakbij de belangrijkste universiteit van Kabul.
Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist, meldt het aan IS gelieerde perssbureau Amaq.
NOS 21.03.2018 Bij een aanslag bij een sjiitisch heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker 31 doden gevallen. Volgens de autoriteiten raakten minstens 65 mensen gewond. IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist.
Op het moment van de aanslag werd het Perzisch nieuwjaar gevierd. De autoriteiten waren van tevoren alert op aanslagen. De politie had daarom extra controleposten ingesteld bij het heiligdom, in het westen van de stad. Toch lukte het de terrorist om zichzelf op te blazen bij de mensen die het heiligdom verlieten.
Een getuige was vlak bij de universiteit van Kabul en zag een enorme explosie, waarna veel mensen wegrenden. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn alle slachtoffers mannen, die op weg waren naar het Perzisch nieuwjaarsfeest in de stad.
Perzisch nieuwjaarsfeest
Tijdens het Perzisch nieuwjaarsfeest, ook wel Nawruz genoemd, wordt het begin van de lente gevierd. Het feest wordt in grote delen van het land gevierd, maar veel fundamentalistische moslims hebben kritiek. Volgens hen is het nieuwjaarsfeest on-islamitisch.
AD 21.03.2018 Zeker 26 mensen zijn vandaag omgekomen bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Een terrorist blies zichzelf op bij een sjiitisch heiligdom in het westen van de stad.
Achttien mensen raakten gewond bij de aanslag, meldt een woordvoerder van de Afghaanse overheid. Het heiligdom was al eerder het doelwit van aanvallen door militante groeperingen. De explosie trof de mensen die het heiligdom verlieten.
In de stad waren feestelijkheden aan de gang vanwege het begin van Nawroz, het Perzische Nieuwjaar. De dag is een nationale feestdag in het land.
NU 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis ziet mogelijkheden voor vredesgesprekken op korte termijn tussen de Taliban en Afghanistan. De minister kwam dinsdag aan in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
“We pikken signalen op vanuit de Taliban dat er kansen zijn op vredesbesprekingen”, zei Mattis die een onaangekondigd bezoek brengt aan Afghanistan. De Amerikaanse defensieminister sprak in Kabul onder meer met de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Twee weken geleden gaf Ghani nog aan dat het de Taliban politiek wil erkennen als organisatie voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen. Hij zei dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen. Ghani doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De Verenigde Staten stellen echter dat de indicaties vanuit de Taliban voor bereidheid om te praten over vrede al van veel eerder dateren. “We hebben eerdere signalen ontvangen vanuit meerdere groepen van de Taliban die ofwel toenadering tot ons zoeken danwel bereid zijn te praten”, aldus Mattis.
De minister benadrukte dat de Taliban dus niet direct in zijn geheel om zal zijn. “Dat is waarschijnlijk een brug te ver. Maar stapje voor stapje lijkt vrede dichterbij te komen.”
Vredesbesprekingen
In Oezbekistan wordt later deze maand een vredesconferentie georganiseerd over Afghanistan. De verwachting is dat deelnemende landen daar een oproep zullen doen voor directe vredesbesprekingen tussen de Taliban en de Afghaanse regering.
De Taliban heeft echter altijd aangegeven niet direct met de regering van Ghani te willen praten. In plaats daarvan bood de militante groepering aan om met de VS te praten over een mogelijk vredesakkoord. Mattis voelt daar niets voor en vindt dat de gesprekken geleid moeten worden door Kabul. “We willen dat Afghanistan het initiatief neemt en de basis biedt voor een verzoeningspoging.”
Oorlog
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheerst.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 13.03.2018 De Amerikaanse minister van Defensie, James Mattis, heeft een verrassingsbezoek gebracht aan de Afghaanse hoofdstad Kabul. Hij sprak daar onder anderen met de Afghaanse president Ghani en de Amerikaanse legertop.
Mattis zei tegen meegereisde journalisten dat hij ondanks de gespannen situatie in Afghanistan positief is over een voorzichtige toenadering tussen de regering en de Taliban. President Ghani deed de Taliban vorige maand een handreiking: hij is bereid om de Taliban te erkennen als politieke beweging, in ruil waarvoor de Taliban de regering in Kabul zou moeten erkennen.
Aanwijzingen
De Taliban heeft niet gereageerd op dat voorstel en blijft aanslagen plegen. De Amerikaanse minister Mattis zegt wel dat hij aanwijzingen heeft dat er kleine groepen binnen de Taliban bereid zouden zijn om met de Afghaanse regering te gaan praten.
Het is de tweede keer dat Mattis een bezoek brengt aan Afghanistan sinds president Trump in augustus aankondigde om extra militairen naar Afghanistan te sturen. Hij hoopt de Taliban zo te laten inzien dat verder vechten geen zin heeft.
De oorlog in Afghanistan duurt al bijna zeventien jaar.
NU 12.03.2018 Een raketaanval op een personenauto heeft in het oosten van Afghanistan het leven gekost aan zeker zeven burgers. Onder de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen, zei een woordvoerder van de provinciale autoriteiten in Nangarhar. De slachtoffers zouden onder weg zijn geweest naar een begrafenis.
De bestuurder was zondagavond doorgereden toen een Talibanstrijder de wagen staande wilde houden. Daarop vuurden andere opstandelingen het projectiel af, zei de woordvoerder. Zij zouden daarbij ook hun eigen kameraden hebben getroffen.
Een woordvoerder van de Taliban ontkende dat zijn organisatie verantwoordelijk is voor de aanval. Hij wees in een tekstbericht met een beschuldigende vinger naar terreurorganisatie Islamitische Staat, die ook actief is in Afghanistan. De zegsman schreef later op Twitter dat de daders onderdeel uitmaakten van “een bende ontvoerders”.
De Taliban heeft in het westen van Afghanistan het centrum van het Anar Dara-district ingenomen. Volgens een woordvoerder van de provincie Farah, grenzend aan Iran, hebben Talibanstrijders urenlang gevochten met politie-eenheden en veiligheidstroepen. Daarbij zijn zeker vijftien agenten om het leven gekomen. Talibanstrijders hebben militaire voertuigen gekaapt en grote voorraden ammunitie gestolen.
Telegraaf 09.03.2019 Door een zelfmoordaanslag bij een moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vrijdag zeker zeven mensen om het leven gekomen. Op het plein voor de al-Sara moskee waren honderden mensen bijeengekomen voor een herdenking van een belangrijke sjiitische leider.
De terrorist blies zichzelf op enkele honderden meters van de bijeenkomst op nadat veiligheidsmensen hem in de gaten hadden gekregen. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is niet opgeëist.
In oktober 2017 kwamen door een aanslag in dezelfde wijk meer dan zeventig mensen om.
NU 07.03.2018 Door een vermoedelijke aanval van een Amerikaanse onbemand vliegtuig zijn in het oosten van Afghanistan 27 strijders van de Taliban om het leven gekomen. De strijders bevonden zich op het moment van de aanval in een koranschool in de provincie Kunar.
Het is niet duidelijk of het om Afghaanse leden van de Taliban gaat of om Pakistaanse strijders die naar Afghanistan zijn gevlucht. Waarnemers denken dat de VS hun luchtaanvallen op de Taliban hebben geïntensiveerd. Vorig jaar zouden ongeveer tweeduizend luchtaanvallen zijn uitgevoerd, tweemaal zo veel als het jaar daarvoor.
De Taliban heersten tussen 1996 en 2001 over Afghanistan en hebben nu naar schatting 13 tot 40 procent van het land onder controle.
NOS 02.03.2018 Het is inmiddels bijna acht jaar geleden dat de Nederlandse wederopbouwmissie in de Afghaanse provincie Uruzgan werd beëindigd. De Nederlandse militairen vertrokken, maar de oorlog in Afghanistan duurt nog altijd voort. Daardoor bestaat er soms de indruk dat het allemaal voor niets is geweest. Vandaag opent in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg de tentoonstelling Uruzgan Nu/Now om te laten zien of dat beeld klopt.
Het beeld van een totale mislukking is onterecht, vertelt fotograaf en architect Jan Willem Petersen in Met het Oog op Morgen. Hij kan het weten, want “verkleed als Afghaan, compleet met baard en lokale kledij” reisde hij per brommer door Uruzgan, op zoek naar de tientallen projecten die door de Nederlanders werden opgezet.
Het algemene beeld? Een groot deel is mislukt, maar een even groot deel is nog altijd in gebruik. “Er zijn flinke stappen voorwaarts gemaakt”, aldus Petersen.
Overal ‘westerse’ gebouwen
De fotograaf kwam naar eigen zeggen op plekken waar geen westerling nog komt en maakte er vrienden voor het leven. Door zijn ‘Afghaanse’ uiterlijk en een spoedcursus Pasjtoe (de lokale taal) namen oude dorpsoudsten hem op sleeptouw naar gevaarlijke gebieden. “Ze kennen gelukkig een erecode dat ze hun gasten in leven houden, waar ik blij mee was, maar bepaalde gebieden kon ik gewoon niet in. Vooral in buitengebieden is er nauwelijks overheidscontrole.”
Petersen bezocht meer dan veertig Nederlandse projecten, van scholen en ziekenhuizen tot rechtbanken en gevangenissen. Alles waar een maatschappij op steunt, is er aangelegd. “Bijna elk openbaar gebouw dat je aantreft, is gebouwd dankzij westerse hulp.”
De Task Force Uruzgan ging in 2006 van start, naar aanleiding van een NAVO-verzoek om bij te dragen aan de wederopbouw van Afghanistan. Vanuit Kamp Holland in Tarin Kowt droeg Nederland tot augustus 2010 bij met in totaal 617 miljoen euro. Een eventuele verlenging van de missie leidde tot een kabinetscrisis en uiteindelijk de val van het vierde kabinet-Balkenende.
De tentoonstelling is tot en met 18 juni te bezoeken RUUD VAN DER GRAAF
Een van de grootste successen is een technische school in Tarin Kowt, de provinciehoofdstad. “Daar zijn honderden mensen opgeleid tot timmerman of elektricien”, volgens Petersen. Een meisjesschool in de Dorafshan-vallei behoort juist tot de grootste mislukkingen. Die is vervallen tot een ruïne.
“Wij dachten dat het vernietigd was door talibanstrijders, omdat zij tegen meisjesonderwijs en scholen in het algemeen zijn. Dat bleek niet het geval, want het gebouw was juist door de lokale bevolking volledig gestript.” De dure materialen, zoals metalen balken en houten kozijnen, bleken erg geliefd.
Bij elke hulpmissie wordt het wiel opnieuw ontdekt, aldus Dirk Staat, militair historicus.
Zo zijn er legio voorbeelden te vinden in Uruzgan. Een dorpje van 3500 inwoners met vijf nieuwe scholen, bijvoorbeeld. “We willen altijd maar iets nieuws bouwen, maar ‘beter onderwijs’ betekent niet ‘nieuwe scholen’.” Petersen stelt voor om meer naar de lokale beginselen te kijken. “Je kunt beter de lokale moellah, vaak de enige die kan lezen en schrijven in een dorp, ondersteunen en zijn lokale moskeetje uitbouwen.”
‘Hoeveel scholen zijn er al af?’
Militair historicus Dirk Staat herkent de fouten van de missie in Uruzgan uit eerdere hulpoperaties. Volgens hem wordt het wiel elke keer opnieuw uitgevonden en komen elke keer dezelfde manco’s bovendrijven. “Daar moeten we eens wat van leren, want over een paar jaar moeten we misschien wel hetzelfde werk in Syrië doen en dat land opbouwen.”
Staat deed onder meer onderzoek naar de hulpmissie in Nieuw-Guinea in de jaren 50 en 60. “Daar zag je ook dat er na een week of zes al gebeld werd vanuit Den Haag met de vraag hoeveel scholen er al gebouwd waren.”
RUUD VAN DER GRAAF
Er wordt te veel vanuit de algemene logica gedacht en te weinig maatwerk geleverd, vindt hij. “De goede bedoelingen zijn ontroerend, maar door de politieke druk, het tekort aan tijd en het vele geld krijg je zulke resultaten.” Dat ongeveer de helft gelukt is en de helft mislukt, noemt hij dan ook “best goede cijfers”.
Volgens Jan Willem Petersen is de veiligheidssituatie over het algemeen verbeterd. “Het is soms uitstekend, maar in ver gelegen gebieden dan weer totaal niet.” De Taliban is volgens hem nauwelijks aanwezig. “De meeste gevechten komen voort uit drugsbelangen en ruzies over wederopbouwgeld, land of belangrijke posities.”
Desondanks slaat de terreurbeweging nog regelmatig toe met zeer zware aanslagen. Woensdag maakte president Ghani bekend de beweging te willen erkennen als wettige politieke groepering, in de hoop daarmee een eind te maken aan de zestien jaar durende oorlog.
De lessen die de tentoonstelling oplevert, werden in een rapport aan toenmalig Chef Staf Tom Middendorp aangeboden en momenteel door defensie verwerkt. Volgens Staat is het belangrijk om de missie eindelijk eens te evalueren, want dat is nog niet eerder gebeurd. “Er is veel tijd, geld en mensenlevens ingestoken, dus we hebben het recht om te weten wat er van over is.”
“De tentoonstelling biedt geen goednieuwsshow, maar met de missie is gewoon ongelooflijk veel bereikt.” De tendens dat het voor niets is geweest, bestempelt hij dan ook als “pertinent niet waar”.
VK 28.02.2018 Afghanistan is bereid de Taliban als politieke organisatie te erkennen als zij meedoen aan vredesbesprekingen. Die vrede is essentieel voor nieuwe infrastructuurprojecten die ‘een gouden kans’ voor het land zijn.
De Afghaanse regering is bereid de Taliban ‘zonder voorwaarden vooraf’ als politieke organisatie te erkennen als zij willen deelnemen aan vredesbesprekingen. Dat heeft president Ashraf Ghani woensdag gezegd. Een opmerkelijke stap, want Ghani maakte de Taliban altijd uit voor terroristen en rebellen.
President Ghani deed zijn voorstel gisteren bij de start van de nieuwe ronde van het Kabul Proces, een internationale conferentie van 25 landen die de basis moet leggen voor een vredesproces in Afghanistan. Hij stelde de Taliban ook aanpassingen van de grondwet en verkiezingen in het vooruitzicht.
Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001, aldus Thomas Ruttig.
Ghani beloofde de Taliban-leiders van de zwarte lijsten van de VN te zullen halen, hun paspoorten en een kantoor in Kabul te geven, en Taliban-gevangenen vrij te laten. Er moet een proces van verzoening komen waarbij oud-strijders en vluchtelingen reïntegreren en banen krijgen. In ruil moeten de Taliban de vijandelijkheden staken en de Afghaanse regering erkennen.
De conservatief-islamitische Taliban regeerden Afghanistan tussen 1996 en 2001. In dat jaar werden ze in de nasleep van 11 september door de VS verdreven. Toen de westerse troepen zich vanaf 2014 grotendeels terugtrokken, begonnen ze aan een nieuwe opmars waarop de regering ondanks zestien jaar westerse hulp en opgevoerde Amerikaanse bombardementen geen antwoord heeft.
Thomas Ruttig van het gezaghebbende Afghanistan Analysts Network noemt Ghani’s plan een duidelijke stap in de juiste richting. ‘Dit is het meest doortimmerde voorstel sinds 2001.’ Ook Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael spreekt van een belangrijk gebaar. ‘Er is al bijna drie jaar niet meer formeel met de Taliban onderhandeld, het conflict zit in een patstelling.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen
Volgens Kamminga lijkt het plan te voldoen aan twee oude eisen van de Taliban: het openbreken van de grondwet en het verwijderen van hun leiders van de zwarte lijsten van de VN. ‘Maar een derde eis, het terugtrekken van alle internationale troepen, is voorlopig onbespreekbaar. Ghani weet dat dit niet verstandig is met de oprukkende Taliban, en de internationale gemeenschap heeft onlangs juist méér troepen naar Afghanistan gestuurd.’
Hoe de Taliban zullen reageren, is moeilijk te voorspellen. De Taliban riepen maandag – net als vaker de laatste jaren – de VS nog op over vrede te gaan onderhandelen (ze richten zich altijd tot de VS omdat ze de regering-Ghani niet erkennen). Ze kunnen niet nee blijven zeggen, zegt Ruttig. ‘Vooral ook omdat Kabuls bondgenoot (de VS) lijkt te suggereren dat een militaire terugtrekking onderdeel van de onderhandelingsagenda kan zijn.’
Het lastigste obstakel wordt volgens Ruttig het plan voor een staakt-het-vuren. Het is onduidelijk hoe en wanneer dat er komt en wie dan als eerste de wapens moet neerleggen. ‘Het zou ook tegelijkertijd kunnen, maar dan moet er wel onderhandeld worden en moeten de VS hun luchtaanvallen staken.’
De huidige Taliban zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig, aldus Jorrit Kamminga, Instituut Clingendael.
De voorgestelde grondwetswijziging zal op verzet stuiten bij het Afghaanse middenveld, denkt Kamminga. ‘Onderhandelingen met de Taliban worden gezien als een mogelijke bedreiging van verworvenheden op het gebied van vrouwenrechten en andere vrijheden. Maar de huidige Taliban, hoewel zeer conservatief, zijn niet te vergelijken met het regime uit de jaren negentig.’
Een aansporing voor alle partijen lijken diverse initiatieven die van Afghanistan een logistieke draaischijf in de regio moeten maken. Vorige week werd de bouw afgetrapt van de TAPI-pijplijn die gas van Turkmenistan naar Pakistan en India gaat brengen, een project dat ook door de Taliban wordt gesteund.
Vorig jaar sloot Afghanistan met vijf landen in de regio, waaronder Turkije, een akkoord over de ‘Lapis Lazuli-handelsroute’, die het land moet verbinden met Europa. En met Iran en India wordt gewerkt aan een spoorlijn naar de Iraanse havenstad Chabahar, die Centraal-Azië toegang zal geven tot de Indische Oceaan.
Voorlopig blijft Afghanistan in de greep van het geweld
Volgens Ghani zal realisering van deze nieuwe regionale projecten ‘de locatie van Afghanistan, altijd gezien als een uitdaging, transformeren in een gouden kans’. En voor al deze projecten is vrede in Afghanistan essentieel.
Voorlopig blijft Afghanistan echter in de greep van het geweld. Dinsdag werden in het zuiden van het land zes politieagenten gedood en dertig mensen ontvoerd. Afgelopen weekend kwamen bij aanvallen op legerposten zeker 18 militairen om. Volgens de autoriteiten zaten de Taliban er achter. Eind januari lieten de Taliban een ambulance met explosieven ontploffen in het hart van Kabul. Zeker 103 mensen werden gedood en 235 raakten gewond. Een week ervoor bestormden Taliban-strijders een luxehotel in Kabul. Bij die aanval werden 22 mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders.
Elsevier 01.03.2018 De Afghaanse regering zit met de handen in het haar, en probeert een einde te maken aan het geweld dat het land verscheurt. De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft aangeboden om met de radicale islamitische groepering om tafel te gaan. Hiermee worden ze erkend als politieke partij.
De president wil een einde maken aan het bloedvergieten in Afghanistan, dat het land al bijna twintig jaar in zijn greep houdt. Ghani stelt voor om een staakt-het-vuren af te kondigen, en wil zelfs nieuwe verkiezingen uitschrijven, waar de Taliban dan aan kunnen deelnemen. ‘We doen dit onvoorwaardelijke aanbod, dat moet leiden tot een vredesakkoord,’ zegt Ghani tegen Al Jazeera.
De Taliban zijn overigens nog steeds radicaal-islamitisch en regeren de Afghaanse provincie Farjab met harde hand. De Belgische krant Het Laatste Nieuws meldt dat er deze week een jong stel werd gegeseld, omdat ze tegen de wil van hun families een relatie hadden.
Eerder deze maand werd er nog een man gestenigd. De man werd verdacht van overspel, en moest dat met de dood bekopen.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NU 28.02.2018 De Afghaanse president Ashraf Ghani wil de Taliban voorafgaand aan mogelijke vredesbesprekingen politiek erkennen als organisatie.
Ghani deed zijn voorstel op een conferentie die gericht is op vredesbesprekingen. Hij zegt dat buurlanden meerdere malen om een veiliger en stabieler Afghanistan hebben gevraagd en dat de Taliban nu klaar lijkt te zijn voor vredesonderhandelingen.
Mogelijke opties om nader tot elkaar te komen zijn een staakt-het-vuren, het vrijlaten van gevangenen, verkiezingen waar de Taliban aan mee mag doen en een herziening van de grondwet. In ruil hiervoor moet de Taliban de Afghaanse regering en wet respecteren, zegt Ghani.
De Taliban wilde tot voor kort alleen met de Verenigde Staten praten, maar toont na “aandringen van bevriende landen” ook de bereidheid om met de regering in Kabul het gesprek aan te gaan. De Taliban beheerst momenteel nog grote delen van Afghanistan.
Terroristen
De opmerkingen van Ghani zijn politiek gezien opmerkelijk omdat de president de Taliban in het verleden “terroristen” en “rebellen” heeft genoemd. Hij doet de handreiking om voor het eerst in ruim zestien jaar voor vrede te zorgen in het land.
De oorlog in Afghanistan begon in 2001 als direct gevolg van de aanslagen van 11 september 2001 op verschillende doelen in Amerika, waaronder het World Trade Center in New York. De Amerikanen, met steun van andere westerse landen, vielen Afghanistan binnen om de Taliban te bestrijden die onderdak bood aan Al-Qaida, de terroristische organisatie die achter de aanslagen van 11 september 2001 zaten.
Sindsdien doet de Taliban haar best de macht in het land weer terug te winnen. Zeker sinds het vertrek van de westerse troepen in 2017, is de terroristische organisatie weer in een groot deel van Afghanistan actief. Uit onderzoek van de BBC bleek onlangs dat de Taliban in 70 procent van het land controle uitgeoefent. Zo’n 4 procent van het land wordt volledig door de Taliban beheert.
De Afghaanse regering herkende de cijfers van de BBC niet, volgens autoriteiten valt het grootste deel van het land onder controle van de republiek.
NOS 28.02.2018 President Ghani van Afghanistan wil de taliban erkennen als wettige politieke groepering. Met de handreiking wil Ghani een einde maken aan de de oorlog in het land, die al zestien jaar duurt. In ruil voor de erkenning wil Ghani dat de taliban de Afghaanse regering erkennen en opereren binnen de rechtsstaat.
In Kabul zijn vertegenwoordigers van 25 landen en organisaties aanwezig bij een conferentie waar voorbereidingen worden getroffen op vredesbesprekingen in Afghanistan. Ghani stelde bij zijn openingstoespraak ook een wapenstilstand en de vrijlating van gevangenen voor.
Leden van de beweging kunnen volgens de president rekenen op bescherming als ze akkoord gaan met de voorwaarden. Ook zou de Afghaanse regering willen meewerken aan de re-integratie van voormalige strijders en vluchtelingen, onder meer door ze een baan te bieden.
Verenigde Staten
De president, die sinds 2014 aan de macht is, is al langer voorstander van vredesbesprekingen met de taliban. In het verleden maakte hij daarbij onderscheid tussen delen van de beweging die openstonden voor vrede en strijders die hij “terroristen” en “rebellen” noemde. Hij zegt nu dat het aan de taliban is om bij de gesprekken aan te schuiven om zo “het land te redden”.
Sinds de taliban in 2001 met Amerikaanse hulp uit de macht werden verdreven, zijn ze nooit met de Afghaanse regering in gesprek gegaan. Gisteren zei de beweging open te staan voor direct overleg met de Verenigde Staten, omdat de taliban en de VS volgens de organisatie de enige partijen zijn met invloed op het conflict in het land. “Wij zijn de echte partijen, dus laten we direct met elkaar praten, zonder tussenkomst van een derde partij als Pakistan of Afghanistan.
Afghanistan wil ook in gesprek gaan met de Pakistaanse regering. De taliban beheersen ook delen van Pakistan.
Grote aanslag
Begin dit jaar pleegden taliban-strijders nog een van de zwaarste aanslagen in de recente geschiedenis van het land. Daarbij vielen meer dan 230 doden. De VN schat het aantal mensen dat vorig jaar het slachtoffer werd van oorlogsgeweld op meer dan 10.000. Naast de taliban plegen ook terreurbewegingen als Islamitische Staat aanslagen in Afghanistan.
NU 24.02.2018 Door vier aanslagen op veiligheidstroepen in Afghanistan zijn zaterdag zeker 29 mensen om het leven gekomen. De aanslagen waren in de hoofdstad Kabul en de provincies Helmand en Farah.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven.
De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
Telegraaf 24.02.2018 Door een serie aanslagen in Afghanistan zijn zeker 31 mensen om het leven gekomen. De Taliban vielen een legerbasis aan in de provincie Farah en lieten een autobom ontploffen in Helmand. Terreurbeweging Islamitische Staat eiste de verantwoordelijkheid op voor een zelfmoordaanslag in de hoofdstad Kabul.
In Farah viel een grote groep strijders van de Taliban een kleine legerbasis aan. Daardoor kwamen minstens 25 militairen om het leven. De post is weer in handen van de regeringstroepen maar de Taliban verdwenen met de wapens van de post.
Autobom bij complex geheime dienst
In Helmand ontplofte een autobom bij een complex van de geheime dienst NDS waardoor zeker een dode viel en zestien mensen gewond raakten. Twee militairen kwamen om door een autobom op een militaire basis elders in Helmand.
In Kabul blies een terrorist zich op nabij het hoofdkwartier van de NAVO. Hij nam drie anderen mee in de dood. Zes mensen raakten gewond.
NOS 24.02.2018 In Afghanistan zijn gisteren en vandaag meer dan 20 doden gevallen bij een serie aanslagen van de Taliban en IS. Een aanval van de Taliban op een legerpost in de westelijke provincie Farah eiste 18 levens. Een grote groep Talibanstrijders viel de post midden in de nacht aan.
Vrijwel tegelijkertijd blies een zelfmoordenaar zich bij een kantoor van de NAVO in de hoofdstad Kabul op. Daarbij kwamen twee mensen om en raakten er zeven gewond. IS heeft die aanslag opgeëist.
Ook werden in de zuidelijke provincie Helmand twee aanslagen in korte tijd gepleegd. Bij een aanval in de buurt van een gebouw van de Afghaanse geheime dienst viel één dode. Op een andere plek in de provincie kwamen twee militairen om door een autobom.
In Kabul zijn de veiligheidsmaatregelen sinds eind januari nog eens aangescherpt. Een terrorist van de Taliban bracht op 27 januari een ambulance tot ontploffing, waarbij meer dan honderd mensen omkwamen en ruim 200 mensen gewond raakten.
Beveiligingsmedewerkers bij de diplomatenwijk in Kabul, waar de aanslag werd gepleegd AFP
Diplomatie
De jongste geweldsgolf komt aan de vooravond van een internationale conferentie volgende week in Kabul. Het doel van die bijeenkomst is internationale steun te verwerven voor vredesbesprekingen met de Taliban.
Generaal Nicholson, de hoogste Amerikaanse militair in Afghanistan, heeft verklaard dat de NAVO de Afghaanse regering zal helpen om de veiligheidssituatie in de hoofdstad te verbeteren. Tegelijkertijd zegde hij luchtsteun toe bij de strijd met de militanten.
Nicholson zei ook dat hij verwacht dat de Taliban doorgaan met de gruwelijke aanslagen al ziet hij een verminderde ambitie bij de vijand om meer gebied te veroveren. “De Taliban weten dat ze deze strijd niet kunnen winnen en ze doen er het best aan om deel te nemen aan verzoeningsoverleg”, zei Nicholson. Hij schat het aantal IS-strijders in Afghanistan op 1500 à 2000.
Vredesbesprekingen met de Taliban lijken nog ver weg, hoewel er volgens functionarissen wel contact op lager niveau is. “Denk niet dat er niets gebeurt, we boeken wel degelijk vooruitgang”, zei de permanente Amerikaanse vertegenwoordiger bij de NAVO.
Telegraaf 22.02.2018 Acties van de Taliban hebben in Afghanistan aan zeker tien mensen het leven gekost. In de provincie Ghazni bestormden extremisten een controlepost van de politie. In de provincie Zabul ontplofte een bermbom.
De politiepost viel na een urenlange schotenwisseling in handen van de Taliban. Die vertrokken daarna met de wapens. De aanval kostte acht politiemensen het leven.
NU 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
Telegraaf 17.02.2018 Afghanen hebben in drie maanden tijd 1,17 miljoen meldingen gedaan bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat onderzoekt of het een zaak kan openen wegens mogelijke oorlogsmisdaden in het land.
De meldingen gaan onder meer over vermeende misdrijven, niet alleen door de Taliban en Islamitische Staat, maar ook door de Afghaanse veiligheidstroepen, krijgsheren met banden naar de Afghaanse regering, de door de Verenigde Staten geleide coalitie en spionagediensten.
Veel van de meldingen gaan over incidenten waarbij meerdere slachtoffers vielen, door zelfmoordaanslagen, moordaanslagen of luchtaanvallen, zei een woordvoerder van mensenrechtenorganisatie HREVO tegen de krant The Independent.
NU 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
Telegraaf 15.02.2018 In Afghanistan zijn het afgelopen jaar bijna 3500 burgers door geweld om het leven gekomen. Meer dan 7000 burgers raakten gewond, blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties.
Bomaanslagen door islamitische militanten eisten de meeste slachtoffers, gevolgd door bombardementen door het Amerikaanse leger.
De zwaarste aanslag was in mei in de hoofdstad Kabul, toen een terrorist een vrachtwagen vol explosieven tot ontploffing bracht. Daarbij vielen 92 burgerslachtoffers en bijna 500 gewonden.
De Amerikaanse president Donald Trump introduceerde kort na zijn aantreden in januari vorig jaar een agressievere aanpak van terroristen in het land. Op hun beurt reageerden zij met zwaardere aanslagen. Alleen al de afgelopen weken vielen daarbij al meer dan 150 doden.
NOS 15.02.2018 Vorig jaar zijn minder mensen in Afghanistan gedood of gewond geraakt door oorlogsgeweld dan het jaar ervoor. In 2017 ging het volgens cijfers van de Verenigde Naties om 10.453 slachtoffers: 3438 doden en 7015 gewonden. Dat is ongeveer 10 procent minder dan in 2016.
Het is het vierde jaar op rij dat het aantal oorlogsslachtoffers in Afghanistan uitkomt boven de 10.000. De meeste doden en gewonden vielen bij (zelfmoord-)aanslagen door de Taliban, Islamitische Staat of andere terreurorganisaties.
Ook gevechten tussen het leger en militanten leverden veel burgerslachtoffers op. De VN zegt dat twee derde van de slachtoffers zijn gevallen door acties van terroristen.
Meer religieuze doelwitten
“De akelige statistieken in dit rapport geven geloofwaardige informatie over de impact van deze oorlog”, zegt het hoofd van de VN-missie in Afghanistan. “Maar cijfers alleen kunnen niet het verschrikkelijke leed weergeven dat gewone mensen is aangedaan, vooral vrouwen en kinderen.”
De VN constateert een toename in religieuze doelwitten van aanslagplegers. Vorig jaar stierven twee keer zo veel mensen bij aanslagen op gebedshuizen als een jaar eerder.
Dodelijkste aanslag
De meeste doden vielen vorig jaar bij een aanslag in Kabul. Daar blies een zelfmoordenaar een vrachtwagen vol explosieven op tijdens de drukke ochtendspits in de diplomatenwijk van de Afghaanse hoofdstad.
Volgens president Ghani kwamen 150 mensen om het leven. De Verenigde Naties spreken van 92 doden en bijna 500 gewonden.
De enorme explosie werd vastgelegd door een beveiligingscamera:
NOS 12.02.2018 Een infiltrant van de Taliban heeft zestien leden van zijn eigen overheidsmilitie gedood, met wie hij juist zou infiltreren bij de Taliban in de roerige Afghaanse provincie Helmand. De vermeende contraspion werkte maanden samen met de overheidsmilitie.
De moordpartij is opgeëist door de Taliban, die zegt dat twee van hun strijders betrokken waren bij de aanval. Ook een anonieme woordvoerder van de Afghaanse veiligheidsdienst bevestigt het incident. Na het doden van de militieleden zou de verdachte wapens en munitie hebben buitgemaakt.
Heroïne
Helmand staat bekend als zeer gewelddadige provincie. Er wordt veel opium gekweekt, de grondstof van heroïne, en de streng islamitische Taliban heeft de macht in grote delen van de provincie.
De plaatselijke autoriteiten zijn bekend met het incident, maar weten niet door wie de militiegroep werd aangestuurd. “We weten dat een Talibanstrijder zestien mensen heeft gedood die samen met overheidstroepen vochten tegen de Taliban”, zegt een woordvoerder van de gouverneur van Helmand. “We weten nog niet voor wie deze groep werkte.”
Telegraaf 12.02.2018 Een Taliban die maandenlang geïnfiltreerd was onder Afghaanse militairen heeft het vuur op zijn collega’s geopend en zestien militairen gedood.
Het incident gebeurde in de zuidelijke provincie Helmand, een van de gewelddadigste regio’s in het land. De Taliban heeft grote delen van het gebied in handen.
VK 10.02.2018 De VS hebben vrijdag in Afghanistan de Taliban en Islamitische Staat bestookt. Een reactie op de recente golf van aanslagen door de twee rivalen.
1 waarom dit oplaaiend geweld?
Het is een trieste lijst, de recente golf aanslagen in Afghanistan. Een aanslag op een sjiitische debatavond, 41 doden; een aanval op een luxehotel, zeker 30 doden; een aanslag met een ambulance in een drukke winkelstraat, meer dan 100 doden; een aanval op een legerkonvooi, 11 doden. Allemaal in de hoofdstad Kabul, en beurtelings opgeëist door de Taliban en Islamitische Staat.
Het motief is simpel: beide groeperingen staan onder zware druk, van het door de westerse bondgenoten gesteunde Afghaanse leger en van elkaar. Sinds president Donald Trump augustus vorig jaar zijn nieuwe Afghanistanbeleid aankondigde (‘de handschoenen uit’) is de Amerikaanse inzet opgevoerd. Tussen augustus en december waren er tweeduizend luchtaanvallen op de Taliban en IS, bijna evenveel als in heel 2015 en 2016 samen. Vrijdag werden beide groeperingen gebombardeerd in de provincies Jowzjan en Badakhshan.
Logisch doelwit voor tegenaanvallen is dan Kabul, waar de regering van president Ashraf Ghani zetelt en alle buitenlandse media zitten, zegt Thomas Ruttig van Afghanistan Analysts Network. Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen, zei analist Borhan Osman van International Crisis Group onlangs tegen persbureau AFP. Zo kunnen ze de bevolking ook duidelijk maken dat de regering hun veiligheid niet meer kan garanderen.
Toenemende druk op het slagveld dwingt de Taliban en IS ertoe via aanslagen te laten zien dat de claims van de regering en de VS dat ze verzwakt zijn niet kloppen
2 Taliban en IS rivalen?
De twee groeperingen vertonen in elk geval grote verschillen. De Taliban (enkele tienduizenden strijders groot) zijn islamitische nationalisten die Afghanistan regeerden tussen 1996 en 2001, toen ze na 9/11 door de VS werden verdreven. Sindsdien proberen ze de buitenlandse bezetter weg te krijgen, met geweld of door onderhandelingen. De Taliban hebben sinds 2007-2008 een steeds groter deel van Afghanistan in handen gekregen, maar ze hebben geen ambities buiten de landsgrenzen.
‘IS-Provincie Khorasan’ (twee- tot vierduizend strijders) is een verzameling splintergroepen zonder centrale leiding, veelal ontevreden afsplitsingen van de Taliban, die zich sinds 2015 bekent tot de internationale jihad. IS was door de Taliban en door Amerikaanse drone-aanvallen teruggedrongen tot een ‘eilandje’ in het oosten van het land, met name de provincie Nangarhar, maar manifesteert zich tegenwoordig ook in andere gebiedjes, meest recent in Jowzjan.
Binnen Afghanistan zijn de Taliban en IS elkaars grote rivalen. De gematigde Taliban zien IS als nieuwkomers en als verraders die de strijd tegen de Amerikanen verzwakken. Het radicalere IS ziet de Taliban als slappelingen die de jihad verkwanselen door met de vijand te onderhandelen.
3 kan IS de Taliban overvleugelen?
De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet, aldus Borhan Osman.
Dat is onaannemelijk, gezien het enorme krachtsverschil in aantallen strijders en territorium. Volgens onderzoek van de BBC zijn de Taliban openlijk actief in 277 van de 399 Afghaanse districten (70 procent), met volledige controle over 16 districten (4 procent). De regering zou 122 districten in handen hebben (30 procent). IS zou actief zijn in 30 districten maar nergens domineren.
IS heeft volgens Ruttig op één moment kans gehad de Taliban te overvleugelen, toen de Taliban na de dood van leider Mullah Omar in 2016 door de opkomst van een dissidente stroming bijna uiteenvielen. ‘De vrees was toen: die gaan samen met IS en verslaan de Taliban. Dat is niet gebeurd en de kans is nu verkeken. De dissidenten zeggen geen salafisten te zijn noch samen te willen met IS.’
4 verhuist het kalifaat oostwaarts?
Amerikaanse analisten en media, maar ook de Iraanse veiligheidsdienst, ventileren het idee dat IS nu het kalifaat in Syrië en Irak zo goed als verslagen is, zijn aandacht verlegt naar Afghanistan, Pakistan en Centraal-Azië. Er zouden zich in Afghanistan al duizenden buitenlandse jihadisten ophouden uit landen als Pakistan en vooral Oezbekistan.
Voor zo’n strategische verhuizing zijn volgens Ruttig geen aanwijzingen. ‘We zien geen substantiële instroom van IS-strijders uit het Midden-Oosten, en al helemaal geen buitenlandse strijders. Er zijn wel wat Afghaanse salafisten. Sommigen zijn destijds mogelijk naar Syrië en Irak gegaan om zich bij IS aan te sluiten en nu wellicht teruggekeerd, maar dat zijn er hooguit enkele tientallen.’
Ook voor het idee dat IS zich zou willen verplaatsen naar Zuid- of Centraal-Azië ziet Ruttig weinig grond. Er is wat IS-activiteit in Pakistan, maar dat zijn waarschijnlijk lokale splintergroeperingen. En de aanwezigheid van IS in Centraal-Azië is minimaal. ‘Er zit veel fantasie en gebrek aan kennis in dit soort berichten.’
5 komt het nog goed?
Daar ziet het voorlopig niet naar uit. Volgens Osman in The Washington Post ligt dat aan de louter militaire benadering van de Amerikanen, die het idee van onderhandelingen hebben losgelaten, het Afghaanse leger willen versterken (met een verdriedubbeling van de luchtmacht) en de eigen aanwezigheid met drieduizend man willen opvoeren, tot 15 duizend man.
Maar zelfs 100 duizend militairen konden de Taliban indertijd niet verslaan, zegt Osman. ‘De Amerikanen begrijpen de psychologie van de Taliban gewoon niet. Hun strijd is geheel gebaseerd op het idee dat de Amerikanen hen als legitieme regering hebben afgezet en hebben vervangen door een marionettenbewind. De nieuwe strategie van de VS zal hen nog meer vastbesloten maken om door te vechten.’
Volgens Ruttig is de enige oplossing onderhandelingen met de Taliban over beëindiging van de oorlog en investeringen in de economische ontwikkeling van Afghanistan. Gezien de aanpak van Trump acht hij voortzetting van de huidige patstelling waarschijnlijker: de regering de baas in Kabul en de grote steden, de Taliban op het platteland en in de bergen. Waarbij de krijgsheren af en toe onderling wat bakkeleien, en intussen de opiumbaten verdelen.
Opnieuw een dodelijke aanslag in Kabul. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: 27 januari werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
Save the Children schort hulp in Afghanistan op na gewelddadige aanval op kantoor
De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad op 24 januari is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Volg en leesmeer over: BUITENLAND
NU 31.01.2018 De Taliban, die recentelijk nog grote aanslagen pleegde in Kabul, is in 70 procent van Afghanistan actief. Dat blijkt althans uit een studie van de BBC.
Uit maandenlang onderzoek van de Britse nieuwszender blijkt dat de gebieden waar de de terroristische organisatie openlijk controle uitoefent, groter zijn geworden sinds buitenlandse troepen het land vanaf 2014 hebben verlaten.
De BBC sprak in totaal met 1.200 lokale bronnen in de 399 dictricten die het land telt. De inhoud van die gesprekken werden vervolgens bij twee tot zes andere bronnen gecontroleerd, en zo werd een uitgebreid beeld gemaakt van alle militante aanvallen in de periode van 23 augustus tot 21 november 2017.
Zo’n 15 miljoen inwoners, ongeveer de helft van het totale aantal inwoners in het land, bleek in gebieden te wonen waar de Taliban controle uitoefent of waar de Taliban openlijk actief is en er recentelijk aanslagen plaatsvinden.
Het gaat volgens de BBC onder meer om gebieden in de provincie Helmand, zoals Sangin, Musa Qala en Nad-e Ali, waar buitenlandse troepen eerder jarenlang tegen de Taliban vochten. Zo zijn tussen 2001 en 2014 meer dan 450 Britse militairen om het leven gekomen in de provincie Helmand.
Uit de studie bleek dat de Taliban 14 districten volledig beheert, dat is zo’n 4 procent van het land. In zo’n 66 procent van het land, in 263 districten, is de organisatie actief en fysiek aanwezig. Dat is volgens de BBC significant meer dan vorige onderzoeken naar de macht van de Taliban uitwezen.
Strijd tegen Taliban
Regering
Volgens de Afghaanse regering klopt de uitslag van het onderzoek van de BBCniet, autoriteiten stellen dat het grootste deel van het land onder controle valt van de republiek.
Afgelopen weekend werd de Afghaanse hoofdstad Kabul nog getroffen door een aanslag, uitgevoerd door de Taliban. Zeker 103 mensen kwamen hierbij om het leven, 235 mensen raakten gewond. En op 21 januari werd het Hotel Intercontinal in Kabul aangevallen door dezelfde organisatie. Hierbij kwamen zeker vijf mensen om het leven en zes raakten gewond.
De Verenigde Staten zijn al jaren actief in Afghanistan om het terrorisme te bestrijden. Vorig jaar besloot president Donald Trump meer troepen naar het land te sturen, terwijl zijn voorganger Barack Obama de missie juist wilde afbouwen. Inmiddels heeft de VS al miljarden dollars uitgegeven aan de strijd in Afghanistan.
NOS 30.01.2018 “Voor als ik gewond raak of dood ga bij een aanslag”, zegt Mujeeballah Dastyar over het briefje dat hij bij zich draagt in zijn portemonnee. Hij heeft er zijn bloedgroep opgeschreven, enkele telefoonnummers en zijn werkadres. “Dan hebben de dokters tenminste alle informatie over me”, vertelt hij tegen nieuwszender Al Jazeera.
Net als veel andere inwoners van Kabul is de 28-jarige Dastyar bang. Zaterdag blies een zelfmoordterrorist een ambulance vol explosieven op in het drukke centrum van de Afghaanse hoofdstad. Er vielen meer dan honderd doden, 235 mensen raakten gewond. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op.
Het was een van de dodelijkste aanslagen ooit in Afghanistan en de derde grote terreurdaad in minder dan tien dagen tijd.
De situatie is even uitzichtloos als in 2001, aldus Ko Colijn.
Het brute geweld in Afghanistan onderstreept opnieuw de harde realiteit in het land: ondanks de bijna zeventien jaar onafgebroken aanwezigheid van de Amerikanen en de NAVO-coalitie en hun poging om stabiliteit te brengen, worden de Taliban en andere terreurgroepen weer sterker.
“De situatie is even uitzichtloos als in 2001”, zegt Ko Colijn, defensiedeskundige bij Instituut Clingendael. “We zijn nauwelijks verder.”
Uitbreiding van Taliban-gebied in Afghanistan
Hoe sterk waren de Taliban het afgelopen jaar gegroeid in Afghanistan? Sleep de pijl naar links of rechts om te vergelijken. (Bron: liveuamap.com)
De Taliban hebben in bijna de helft van Afghanistan voet aan de grond, meer dan ooit sinds de Verenigde Staten het land binnenvielen. “Het is op dit moment ongeveer 50-50 met de Afghaanse regering”, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
De terreurgroep heerst vooral in plattelandsgebieden en kleine stadjes. De groep won de macht terug in gebieden als Babaji en Marjah en zou in sommige provincies, zoals Kunduz en Uruzgan, tot 80 procent in handen hebben. Anderzijds hebben de Taliban nog geen grote steden in weten te nemen.
Dat maakt het gevoel van onveiligheid onder Afghanen niet minder groot. “Grote aanslagen zijn hier helaas niet nieuw”, zegt Jorrit Kamminga van Instituut Clingendael vanuit Kabul. “Maar het is de afgelopen jaren aan de lopende band raak. En de bevolking is steeds vaker het slachtoffer: tussen 2009 en 2016 verdubbelde het aantal burgerdoden.”
“Niemand is meer veilig, lijkt het”, zegt Dastyar tegen Al Jazeera. “Elke keer als de Taliban aanvallen, gebruiken ze verschillende technieken. Zoals een aanval met een ambulance. Dat verwacht niemand.”
In 2001, na de aanslagen van 11 september door al-Qaida, begon operatie Enduring Freedom. 140.000 westerse militairen werden ingezet om in Afghanistan de Taliban te verjagen, die onderdak hadden geboden aan de terreurgroep.
De ISAF-missie van de NAVO moest daarna stabiliteit tot stand brengen door het trainen van de Afghaanse veiligheidsdiensten en het ondersteunen van de politiek. Tussen 2006 en 2010 waren daarvoor duizenden Nederlandse militairen gelegerd in Kamp Holland in de provincie Uruzgan.
Na ISAF bleven kleine aantallen westerse militairen, onder wie Nederlanders, in Afghanistan aanwezig. Tot eind 2018 blijven nog zo’n honderd Nederlandse militairen in het noorden van het land om Afghaanse militairen en politie te trainen.
Waarom de Taliban en andere terreurorganisaties zo veel terrein weten te veroveren in Afghanistan, is volgens De Wijk duidelijk. “Omdat de NAVO en de Amerikanen tienduizenden militairen hebben teruggetrokken”, zegt hij. “Zo simpel is dat.”
Het doel van het Westen was bij de inmenging in Afghanistan duidelijk: een regering opzetten in Afghanistan, de macht stabiliseren en zich vervolgens terugtrekken. Maar volgens De Wijk is die afbouw veel te snel ingezet. “Wanneer terreurgroepen als de Taliban een beetje ruimte krijgen, poppen ze zo weer op. Zolang ze niet volledig worden verslagen, blijven ze terugkomen.”
Dat is volgens Colijn typerend voor de guerrillamanier waarop de Taliban vechten: “Ze zijn nauwelijks te ontdekken en uit te schakelen. Strijders houden zich schuil en duiken pas op zodra ze kansen zien. Zoals nu.”
De al zeer wankele regering van Ashraf Ghani is daar niet tegen opgewassen. “Met de zware aanslagen in de grote steden wordt het bewind alleen maar nog verder vernederd”, zegt NOS-correspondent Aletta André.
Amerika
De militaire strategie die de Amerikanen voeren, is bovendien verkeerd, denkt Colijn. Hoewel er minder grondtroepen zijn in Afghanistan, voert de VS de laatste jaren steeds meer luchtaanvallen uit in het land. “Zo proberen ze de Taliban tot de onderhandelingstafel te dwingen”, zegt Colijn. “Maar die operaties lokken alleen maar terreur uit. Het werkt bijna averechts.”
Volgens de defensiedeskundige is het aan Donald Trump om een duidelijker strategie te kiezen in de strijd tegen de Taliban. Waar de president van de Verenigde Staten zich eerst nog wilde terugtrekken uit Afghanistan, kondigde hij in juni bij nader inzien aan 4000 extra militairen naar het land te sturen. Ook de NAVO besloot in november om 3000 militairen meer in te zetten.
“Maar het is niet duidelijk wat Trump wil”, zegt Colijn. Toen in 2010 tijdens de ‘surge’ onder president Obama 100.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan zaten, lukte het niet om de Taliban te verslaan. “Dat gaat met 4000 nieuwe militairen en de 8400 overgeblevenen dus ook niet lukken. Er is echt een heldere koers nodig.”
Een explosie in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul.REUTERS
Het volledig terugtrekken van de troepen uit Afghanistan is volgens De Wijk geen optie. “Dan nemen de Taliban de boel binnen een paar maanden over.”
Kamminga denkt dat het sturen van meer militairen op korte termijn wel zin heeft, om bijvoorbeeld de Afghaanse veiligheidstroepen beter te trainen. “Het gaat dan dus vooral om het behalen van militair-tactische successen”, zegt hij vanuit Kabul. Voor de lange termijn ziet hij juist alleen een politieke oplossing. “Dan werkt die aanwezigheid van de troepen vooral verkeerd, omdat de Taliban de terugtrekking daarvan als voorwaarde zien voor de vredesbesprekingen.”
Vooralsnog ziet Colijn het somber in. “Voor de Verenigde Staten dreigt Afghanistan te worden wat de Vietnamoorlog was: één groot drama.”
Telegraaf 30.01.2018 Voormalig commandant der strijdkrachten generaal Tom Middendorp heeft een van de allerhoogste militaire onderscheidingen van Afghanistan gekregen. De Afghaanse president prijst de manier waarop Middendorp de laatste jaren leiding heeft gegeven aan de Nederlandse militaire operaties in Afghanistan. De medaille is door de Afghaanse ambassadeur in Den Haag uitgereikt.
In 2009 voerde Middendorp gedurende zes maanden het bevel over de Nederlandse Task Force. De Nederlandse militairen voerden onder zijn bewind vele acties uit waardoor er een uitbreiding van de veilige gebieden kon plaatsvinden.
Middendorp heeft in Nederland gewerkt aan meer samenwerking tussen defensie, het bedrijfsleven en organisaties die betrokken zijn bij de stabiliteit en veiligheid in Afghanistan. Dit concept heeft de generaal in de praktijk gebracht met onder meer het Afghan Development Plan en het Afghan Security Plan.
De onderscheiding is in Nederland drie keer eerder uitgereikt aan voormalig minister van Defensie Eimert Middelkoop en de generaals Dick Berlijn en Peter van Uhm.
Telegraaf 29.01.2018 Klagende Nederlandse militairen in Noord-Afghanistan hebben gelijk: het is voor de trainingsmissie in Mazar-i-Sharif inderdaad lastig werken. Hun veiligheid is echter niet in het geding, stelt minister van Defensie Ank Bijleveld.
De missie is volgens Bijleveld niet zo effectief als gehoopt, doordat de Oost-Europese troepen waarmee de Nederlanders samenwerken gebrekkig Engels spreken. Daardoor moeten de deelnemers aan de missie meer tijd steken in gezamenlijke trainingen, wat ten koste gaat van de tijd die aan het opleiden van Afghaanse agenten kan worden besteed. Ook zijn de pantservoertuigen van de Kroaten, Montenegrijnen en Hongaren niet altijd inzetbaar.
Het speelt de Nederlandse militairen bovendien parten dat niet alle helikopters en vliegtuigen die de internationale missie gebruikt aan hun strenge veiligheidseisen voldoen. Valt er van de veilige toestellen eentje uit, dan moeten ze soms binnen blijven.
Militairen vroegen vorige maand om extra Nederlandse mankracht en materieel om de problemen op te lossen, maar Bijleveld vindt dat dat aan de NAVO is.
NOS 29.01.2018 Minister Bijleveld van Defensie zegt dat de Nederlandse militairen in Afghanistan allerlei problemen ondervinden bij hun werk. Daardoor is de missie minder effectief, staat in een brief aan de Tweede Kamer.
Sinds 2015 doen honderd Nederlandse militairen mee aan de NAVO-missie Resolute Support met de bedoeling om het leger en de politie in het land weer op te bouwen. De taak van de Nederlandse militairen is vooral om rond Mazar-e-Sharif de Afghaanse politie te trainen.
Beschikbaar
In de praktijk komt daar niet altijd iets van terecht. Veilig vervoer naar de politiepost gaat vaak niet door omdat de beschikbaarheid van pantservoertuigen “te wensen overlaat”.
De groep militairen mag zich ook alleen vervoeren met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan de Nederlandse veiligheidsnormen, maar die toestellen zijn er door slecht weer of een technisch mankement niet vaak.
Gebrekkig Engels
Verder werken de Nederlanders samen met Oost-Europese militairen die gebrekkig Engels spreken. Dat levert vertraging op, is uit de brief op te maken.
De minister benadrukt dat de veiligheid van de militairen vooropstaat en dat de militairen niet buiten de poort gaan als er te weinig helikopters of beveiligingspelotons zijn.
AD 29.01.2018 Nederlandse militairen in Afghanistan kunnen niet iedere dag buiten de poort hun Afghaanse collega’s trainen. Dat erkent minister van Defensie Ank Bijleveld in een brief aan de Tweede Kamer. Toch stuurt zij geen extra troepen. De beperkte beschikbaarheid van beveiligers die de trainingsmissie mogelijk moeten maken, moet volgens de minister door de Navo worden opgelost.
Bijlevelds uitleg volgt op berichtgeving van deze krant eind vorig jaar. Toen bleek bij een bezoek aan Afghanistan al dat er problemen ontstonden doordat niet alle beveiligers die met de adviseurs mee op pad moeten, Engels spreken en er een groot tekort is aan pantservoertuigen. Bijleveld bevestigt dat ‘niet alle voertuigen inzetbaar zijn’. De Nederlandse trainers gebruiken Duitse pantservoertuigen, schrijft de minister. Het probleem zit volgens haar vooral bij de Amerikaanse pantservoertuigen, die worden gebruikt door de Kroatische, Montegrijnse en Hongaarse pelotons.
Dat sommige militairen van deze beveiligingspelotons ‘de Engelse taal niet volledig machtig zijn’, vereist volgens Bijleveld vooral gedegen planning en voorbereiding. Dat leidt er echter wel toe dat adviseurs niet altijd tegelijkertijd mee kunnen buiten de poort. Dat gaat volgens Bijleveld ‘soms ten koste’ van ‘de effectiviteit van de missie’.
Behalve met het transport over de grond is er ook een probleem met transport door de lucht. Nederlandse militairen mogen alleen mee met vliegtuigen en helikopters die voldoen aan Nederlandse veiligheidseisen. Als ze niet voldoen aan die eisen en trainers ook niet met een pantservoertuig op pad kunnen, wordt een bezoek aan Afghaanse soldaten in het veld afgeblazen.
VK 29.01.2018 De terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanval op een militaire academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Daarbij kwamen elf Afghaanse militairen om het leven. Afghanistan wordt geteisterd door een golf van aanslagen.
Vijf zwaarbewapende terroristen vielen maandagochtend een legerpost aan bij een militaire academie in het westen van de stad. Naast de elf militairen die daarbij omkwamen, raakten nog eens vijftien soldaten gewond, alvorens het leger erin slaagde de terroristen uit te schakelen. Vier van hen werden gedood, een werd gevangen genomen.
Twee dagen eerder kwamen ruim honderd mensen om bij een bomaanslag in het centrum van Kabul. De bom lag verborgen in een ambulance waarmee de plegers van de aanslag langs een aantal controleposten wisten te komen. Ruim tweehonderd mensen raakten gewond bij de aanslag, waarvoor de Taliban zich later verantwoordelijk stelden.
De Taliban zaten ook achter de recente aanval op het Intercontinental, een zwaarbewaakt hotel waar doorgaans veel buitenlanders verblijven. Bij die terreuroperatie die uren duurde, vielen 22 doden. Een paar dagen later vielen Taliban-strijders het kantoor van de hulporganisatie Save the Children in de oostelijke stad Jalalabad aan. Daarbij werden zes mensen gedood.
Luchtaanvallen
Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump
De terreuraanslagen zijn een tegenslag voor de regering van president Ashraf Ghani en diens Amerikaanse bondgenoten. De Verenigde Staten hebben hun hulp aan de Afghaanse veiligheidstroepen de laatste tijd opgevoerd, onder meer met luchtaanvallen op de Taliban en andere extremistische groeperingen. Die strategie leek op het platteland succes te hebben, maar het geweld lijkt zich nu meer en meer naar de grote steden te verplaatsen.
De Taliban ontkennen dat zij verzwakt zijn door het offensief van de Afghaanse strijdkrachten en de Amerikaans bombardementen. Volgens de organisatie was de bomaanslag van afgelopen zaterdag in Kabul een boodschap aan president Trump. ‘Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap voor Trump en degenen die zijn hand kussen: als je doorgaat met je strategie van agressie en via de loop van het geweer spreekt, verwacht dan niet dat de Afghanen met bloemen antwoorden,’ zei Taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid in een verklaring.
Ontevredenheid
Trump verzekerde dit weekeinde dat de aanvallen de VS en de Afghaanse regering alleen maar zullen sterken in hun vastbeslotenheid de Taliban te verslaan. Maar onder de Afghaanse bevolking groeit de ontevredenheid over de regering van president Ghani. ‘De mensen vinden dat de regering slecht functioneert, dat de veiligheidstroepen alleen maar aan zichzelf denken en dat de internationale coalitie alleen bereid is luchtaanvallen uit te voeren en niet over voldoende inlichtingen beschikt’, zegt Najib Mahmood, die politicologie aan de Universiteit van Kabul doceert.
Wint de Taliban weer aan kracht?
Het front in Afghanistan verplaatst zich steeds meer naar de grote steden: zaterdag werd de derde grote aanslag in tien dagen tijd gepleegd. Dit keer kwamen er in de hoofdstad Kabul zeker 103 mensen om het leven en raakten 245 mensen gewond door een bom die was verstopt in een ambulance. Zijn de Taliban weer terug op volle sterkte?
NU 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
Telegraaf 29.01.2018 Zeker elf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval bij de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Zeker vijftien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met cadetten.
Kabul is de laatste tijd herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NOS 29.01.2018 In Afghanistan zijn zeker elf militairen gedood bij een aanslag op een eenheid die een militaire academie in de hoofdstad Kabul bewaakt. Zeker zestien militairen raakten gewond. Twee militanten bliezen zichzelf op in de buurt van de eenheid, waarna een vuurgevecht uitbrak met andere aanslagplegers.
Daarbij zijn twee aanvallers gedood en werd een militant gevangen genomen. IS heeft via zijn persbureau Amaq de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie benadrukt dat de eenheid het doelwit was en niet de Marshal Fahim-academie zelf. Leden van IS en de Taliban voeren geregeld aanslagen en aanvallen uit in Afghanistan, waarbij militaire instituten vaak het doelwit zijn.
Eerdere aanslagen
Veiligheidstroepen hebben de toegangswegen naar de militaire school afgezet om ambulances de kans te geven om doden en gewonden op te halen. In oktober kwamen vijftien kadetten van dezelfde academie om het leven bij een bomaanslag bij de toegangspoort van het complex.
Zaterdag was er een zware zelfmoordaanslag in Kabul. Een aanhanger van de Taliban liet een ambulance vol explosieven ontploffen bij een controlepost. Meer dan honderd mensen kwamen om het leven. Anderhalve week geleden vielen er ruim twintig doden bij een aanval op een hotel.
AD 29.01.2018 Zeker vijf militairen zijn om het leven gekomen door een aanval op de Maarschalk Fahim-academie in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De meeste aanvallers overleefden de urenlange gevechten niet, zeggen de autoriteiten.
Gewapende opstandelingen openden in de vroege ochtend de aanval op een legerpost bij de academie. Ze gebruikten explosieven en automatische vuurwapens. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie zei dat twee aanvallers zich opbliezen en twee anderen zijn gedood. Een vijfde opstandeling zou zijn opgepakt.
Tien Afghaanse militairen raakten gewond tijdens de gevechten, die ongeveer vijf uur duurden. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Bij de academie vielen in oktober ook al vijftien doden door een zelfmoordaanslag op een bus met militaire cadetten.
Kabul is recentelijk herhaaldelijk opgeschrikt door bloedige aanslagen. Zo vielen zaterdag in het stadscentrum zeker honderd doden door een aanslag die werd opgeëist door de Taliban. Zij claimden ook de verantwoordelijk voor een recente aanval op het Intercontinental Hotel. Toen vielen zeker twintig doden.
NU 28.01.2018 Het dodental naar aanleiding van de aanslag zaterdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul is gestegen naar 103. Dat laten autoriteiten zondagochtend weten.
Het aantal gewonden is naar 235 gestegen.
De aanslag bij een politiebureau in de stad werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Omdat Afghanen op zaterdag werken, was het druk op straat op het tijdstip van de aanslag.
Het is de zwaarste aanslag in Kabul sinds de aanslag in mei vorig jaar. Toen kwamen 150 mensen om het leven doordat een autobom nabij de Duitse ambassade tot ontploffing werd gebracht.
De Taliban, die de aanslag heeft opgeëist, stelt dat de aanslag een boodschap is aan de Amerikaanse president Donald Trump. “Het Islamitische Emiraat heeft een duidelijke boodschap aan Trump en de mensen die zijn handen kussen: als je doorgaat met agressie en vanuit de loop van een geweer praat, dan moet je niet verwachten dat de Afghanen als reactie bloemen planten.”
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
NOS 28.01.2018 Een dag na een van de zwaarste aanslagen van de afgelopen tijd in Afghanistan, is het dodental van het bloedbad in Kabul opgelopen naar 103. Het aantal gewonden is bijgesteld naar ten minste 235, zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Een zelfmoordterrorist met een ambulance vol explosieven kwam door een controlepost door te zeggen dat hij een patiënt vervoerde. Bij een volgende controlepost liet hij zijn voertuig ontploffen.
De aanslag is opgeëist door de Taliban. Volgens de minister van Binnenlandse Zaken zijn er na de aanslag vier verdachten opgepakt.
Meer veiligheidsmaatregelen
Afghanistan heeft een bloedige week achter de rug. Zo werd woensdag in de oostelijke stad Jalalabad een gebouw van hulporganisatie Save the Childrenaangevallen. Daarbij kwamen vier medewerkers om het leven. Vorig weekend kwamen er achttien mensen om het leven bij een aanval op het Intercontinental Hotel in Kabul.
De regering van president Ashraf Ghani staat onder grote druk om de veiligheidsmaatregelen aan te scherpen.
NU 27.01.2018 Een aanslag bij een politiebureau in de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft zaterdag zeker 95 mensen het leven gekost. Minstens 158 personen raakten gewond.
Dat meldt een woordvoerder van het ministerie van Gezondheidszorg zaterdag. Het dodental is gedurende de dag meerdere keren omhoog bijgesteld.
De aanslag werd gepleegd met een ambulance die was volgeladen met explosieven. Zaterdag is een werkdag in Afghanistan. Daardoor was het druk op straat.
Het pand waar de aanslag werd gepleegd, was eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik.
Onder de slachtoffers zouden ongeveer tachtig politieagenten of militairen zijn.
De slachtoffers waar nu melding van wordt gemaakt, zijn al naar het ziekenhuis gebracht. Volgens de autoriteiten komen er nog steeds nieuwe slachtoffers binnen.
In de nabije omgeving staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden.
Intercontinental Hotel
Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist.
Telegraaf 27.01.2018 Het dodental van de aanslag met een nepambulance in Kabul blijft oplopen. Zaterdagmiddag zijn door de instanties 95 doden en 158 gewonden gemeld. Daarmee is het de zwaarste aanslag sinds mei 2017. De ziekenhuizen zijn overbelast en de gewonden worden behandeld in de tuinen van de ziekenhuizen.
De aanslag vond plaats in het centrum van de Afghaanse stad. De bomauto was volgens de autoriteiten ’vermomd’ als ambulance en ontplofte door toedoen van een zelfmoordterrorist bij een controlepost van veiligheidstroepen, vlak voor een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was.
Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn. De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag gepleegd door de Taliban op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden.
Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
NOS 27.01.2018 Bij een zelfmoordaanslag in Kabul zijn zeker 95 doden en ten minste 158 gewonden gevallen, melden de Afghaanse autoriteiten. De explosie was in het centrum van de stad, bij het gebouw waar eerder het ministerie van Binnenlandse Zaken was gevestigd.
In de buurt zit ook het gezantschap van de Europese Unie. Ook staan er het hoofdkwartier van de politie en veel ambassades, van onder meer Nederland, Zweden en India.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het ambassadegebouw niet beschadigd is, en de diplomaten ongedeerd zijn. Minister Zijlstra heeft de aanslag veroordeeld.
In de video hieronder beelden van kort na de aanslag:
Volgens de autoriteiten bestuurde de zelfmoordterrorist een ambulance die vol zat met explosieven. De wagen ontplofte vervolgens bij een controlepost van veiligheidstroepen. Boven de stad hingen dikke zwarte rookwolken. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is opgeëist door de terreurorganisatie Taliban.
Vorige week werd een hotel in Kabul aangevallen door Taliban-strijders. Daarbij vielen achttien doden, onder wie veertien buitenlanders.
AD 27.01.2018 Bij een aanslag met een ambulance vol springstof zijn vandaag in Kabul minstens 95 doden en 158 gewonden gevallen. De aanlag vond plaats vlakbij het voormalige ministerie van Binnenlandse Zaken en is opgeëist door de Taliban, meldt het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid.
,,De laatst beschikbare balans van het aantal slachtoffers van de aanslag in onze zieken huizen bedraagt 40 doden en 140 gewonden”, verklaarde woordvoerder Waheed Majroh van het ministerie tegenover het Franse persbureau AFP.
,,De zelfmoordenaar gebruikte een ambulance om door de wegversperringen te komen. Hij verklaarde bij het eerste checkpoint dat hij een patiënt naar het Jamuriat-ziekenhuis moest brengen. Bij de tweede controle werd de chauffeur geïdentificeerd waarna hij zijn voertuig liet ontploffen”, zegt adjunct-woordvoerder Nasrat Rahimi.
Whatsapp
De aanslag is via Whatsapp opgeëist door Zabihullah Mujahid, de spreekbuis van de Taliban. ,,Een martelaar heeft zijn wagen opgeblazen vlakbij het ministerie van Binnenlandse Zaken waar zich een aanzienlijk aantal politiemensen bevond.”
De kracht van de ontploffing was volgens het AFP enorm. ‘De explosie deed de Afghaanse hoofdstad letterlijk schudden. De ramen van ons kantoor 2 kilometer verderop trilden. In ‘Chicken street’, de straat met antiekzaken, zijn alle ruiten gesneuveld, net als in andere wijken in een straal van honderden meters rond de plek van de aanslag.’
,,Het is een massamoord,” reageert Dejan Panic, een coördinator van de Italiaanse NGO voor noodhulp bij oorlogsvoering, op Twitter. Hij telde in zijn ziekenhuis minstens “zeven doden en 70 gewonden”. De foto bij zijn bericht toont veel slachtoffers die in de gangen en onder een afdak van het hospitaal liggen.
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Ministerie
De explosie vond plaats vlakbij een pand dat eerder het hoofdkwartier van het ministerie van Binnenlandse Zaken was. De meeste ambtenaren zijn naar het nieuwe gebouw verhuisd, maar dit pand was nog wel in gebruik. Onder de slachtoffers zouden circa tachtig politieagenten of militairen zijn.
In de buurt staan ook het gezantschap van de Europese Unie en ambassades van onder meer India en Zweden. Eerder deze maand was er een bloedige aanslag op het Intercontinental Hotel in Kabul. Daarbij vielen meer dan twintig doden. Woensdag was er een aanval op het kantoor van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad, 125 kilometer ten oosten van Kabul.
Telegraaf 26.01.2018 Zes kinderen zijn gedood in Afghanistan door een beschieting. De toedracht van het incident is niet duidelijk. De autoriteiten wijzen naar de Taliban, maar anderen zeggen dat de kinderen slachtoffer zijn geworden van een luchtaanval door de Afghaanse krijgsmacht.
„Kinderen speelden in de tuin van het huis toen de Taliban mortiergranaten afvuurden. Eén kwam terecht op de grond, doodde zes kinderen en verwondde twee anderen”, zei de politie.
Steeds meer luchtaanvallen
Volgens ooggetuigen stierven de kinderen echter door de luchtmacht, die steeds meer luchtaanvallen uitvoeren. In totaal kwamen zeven burgers om het leven en raakten zes mensen gewond.
Volgens een rapport van de Verenigde Naties kwamen vorig jaar tussen januari en september in Afghanistan 2640 burgers om het leven.
Telegraaf 25.01.2018 Het dodental na gevechten op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad is opgelopen naar elf. Onder de slachtoffers zijn vier medewerkers van de organisatie, meldde die via Twitter.
Een zelfmoordterrorist blies zich woensdag voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. De aanvallers konden pas na tien uur durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
VK 24.01.2018 De hulporganisatie Save the Children schort voorlopig alle hulp in Afghanistan op, nadat hun kantoor in Jalalabad woensdag is aangevallen. Bij de aanval zouden zeker vijf mensen om het leven zijn gekomen. Ook zijn er veel gewonden gemeld. Islamitische Staat zou de aanslag reeds hebben opgeëist.
Save the Children can confirm that the security incident affecting our office in Jalalabad, Afghanistan is still ongoing. Our primary concern is to secure the safety of all of our staff. In response to this all of our programs across Afghanistan have been temporarily suspended. 1:19 PM – Jan 24, 2018
De hulporganisatie onderstreept in een verklaring dat de veiligheid van haar medewerkers de hoogste prioriteit heeft. Daarom zijn ‘al onze programma’s in heel Afghanistan tijdelijk opgeschort’.
De aanslag begon woensdagmorgen rond negen uur (lokale tijd) met een explosie: een zelfmoordterrorist had een autobom tot ontploffing gebracht. Daarna ging een groep gewapende mannen het terrein op en begon om zich heen te schieten.
De aanval vond plaats in het kantoor in de stad Jalalabad, op een plek waar nog veel meer hulporganisaties zitten. Save the Children is al jaren aanwezig in het land, en heeft daar acht kantoren met in totaal meer dan 500 medewerkers. Zij werken samen met lokale organisaties en zijn betrokken bij onderwijs- en voedselprogramma’s, maar begeleiden ook de terugkeer van Afghaanse vluchtelingen die uit Pakistan worden gezet.
Zowel de politie als het leger kwamen in actie tegen de terroristen, maar deze vochten fel terug. Zeker 45 mensen werden bevrijd uit de kelder van het gebouw, terwijl op de verdiepingen daarboven werd geschoten. Er zijn 20 gewonden naar het ziekenhuis gebracht, maar het is nog niet bekend hoe ernstig hun verwondingen zijn. De Afghaanse journalist Bilal Sarwary liet via Twitter weten dat de politie en het leger vanuit een kantoor werden bestookt met handgranaten en raketwerpers. Op foto’s en filmpjes is te zien hoe mensen, onder wie ook kinderen, wegrennen uit het gebied.
Volgens de eerste berichten bevinden zich onder de doden twee Afghaanse commando’s, het hoofd bewaking van Save the Children, een lokale bewaker en een burger, een kleermaker. Save the Children heeft dit niet bevestigd.
Hoewel Afghanistan altijd al een gevaarlijk gebied is geweest voor hulpverleners, zijn internationale organisaties de laatste tijd steeds meer een doelwit voor de Taliban en IS. Vorig jaar bijvoorbeeld, werden er zeker vijftien medewerkers van internationale ngo’s vermoord. Eerder deze week vielen er tientallen doden bij een aanslag op een luxe hotel in de hoofdstad Kabul.
De aanval van vandaag is volgens persbureau AFP reeds opgeëist door terreurgroep Islamitische Staat, maar deze claim wordt nog onderzocht.
NU 24.01.2018 Hulporganisatie Save the Children legt de werkzaamheden in Afghanistan tijdelijk stil. De organisatie besloot daartoe vanwege een fatale aanval op een kantoor in Jalalabad. Hierbij kwamen zeker negen mensen om en raakten zeker 24 personen gewond.
De hulporganisatie benadrukt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn ”alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten”.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. De aanval is opgeëist door terroristische organisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Uren
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. ”De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen ”die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan”.
Aangeslagen
In een reactie laat de Nederlandse tak van Save the Children weten zwaar aangeslagen te zijn. “Onze eerste zorg ligt bij de veiligheid van onze collega’s ter plaatse. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de kinderen van Afghanistan en horen nooit een doelwit te zijn.”
Telegraaf 24.01.2018 Meerdere mensen zijn om het leven gekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veilig heenkomen
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
De autoriteiten telden zeker vijf doden, onder wie twee bewakers en een burger. Het is nog onduidelijk wie de andere twee slachtoffers zijn. Het gaat mogelijk om aanvallers. Ook zou sprake zijn van 24 gewonden. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken vanwege de aanval.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NOS 24.01.2018 De gijzeling in het gebouw van hulporganisatie Save the Children in Jalalabad in Afghanistan is na ruim negen uur voorbij. Vanochtend bracht een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing bij het kantoor van de hulporganisatie. Daarna gingen gewapende mannen naar binnen en hielden de mensen in het gebouw gegijzeld.
Een paar uur later bestormden Afghaanse veiligheidstroepen het gebouw en wisten 46 mensen in veiligheid te brengen. Ze hadden zich verschanst in een schuilkelder onder het gebouw.
Zeker vijf mensen zouden bij de aanslag om het leven zijn gekomen, onder wie een burger en twee Afghaanse bewakers die voor de organisatie werkten. Circa 25 mensen raakten gewond. Alle aanvallers zijn volgens Afghaanse media uitgeschakeld door de speciale eenheden. De aanslag is opgeëist door IS.
Kantoren voorlopig gesloten
Save the Children zegt in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van de medewerkers. De kantoren in het land blijven daarom voorlopig dicht. Het is de bedoeling om het werk direct weer op te pakken als het weer veilig is.
“Wanneer je zo wordt aangevallen terwijl je eigenlijk geen middelen van verdediging hebt, dan kun je niet anders dan eerst goed gaan kijken wat hier precies aan de hand is”, zei directeur Pim Kraan van Save the Children op Radio 1. “Wij proberen vooral proberen te garanderen dat onze eigen mensen veilig zijn.”
Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker om uit te voeren, aldus Pim Kraan, directeur Save the Children.
Volgens de organisatie is Afghanistan voor kinderen een van de moeilijkste landen om op te groeien en is het voor hulpverleners erg ingewikkeld om er hun werk te doen. Volgens Kraan zal de impact van deze aanval enorm zijn en ook van invloed zijn op andere hulporganisaties in Afghanistan. “Het werk wordt steeds gevaarlijker en ook steeds moeilijker.”
Vaker aanslagen
Jalalabad ligt ongeveer 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. In de regio worden vaker aanslagen gepleegd door de Taliban en IS.
NOS 24.01.2018 In de Afghaanse stad Jalalabad heeft een zelfmoordterrorist een autobom tot ontploffing gebracht naast een kantoor van hulporganisatie Save the Children. Na de explosie zijn gewapende mannen het terrein opgegaan. Er wordt nu gevochten. Drie of vier schutters zouden het kantoor in zijn gegaan. Hoeveel van hen nog in leven zijn, is onduidelijk.
Er zijn zeker twee doden gevallen; een politieagent en een burger. Twintig mensen raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht. Over de ernst van hun verwondingen is niets bekendgemaakt.
“We weten van een aantal slachtoffers, maar wie het precies zijn is vooralsnog onduidelijk”, zegt Pim Kraan, directeur van Save the Children Nederland in het NOS Radio 1 Journaal. “Het gaat om een veldkantoor, daar hebben we enkele tientallen medewerkers.” Volgens hem zijn dat vooral lokale mensen.
Autobom ontploft bij kantoor Save the Children Afghanistan
Op sociale media zijn beelden te zien van kinderen die wegrennen bij het kantoor van Save the Children. Mogelijk zijn er nog mensen op het terrein.
Save the Children is in Jalalabad betrokken bij onderwijs, bescherming en voedingsprogramma’s voor kinderen. Rond het kantoor zitten meer hulporganisaties. Directeur Kraan zegt dat hulpverleners de laatste tijd steeds vaker het doelwit zijn van aanslagen.
Een lokale journalist, Bilal Sarwary, zegt dat de terroristen de veiligheidsdiensten vanuit het kantoor hebben bestookt met granaten en raketwerpers. Hij zegt dat zeker een lid van de Afghaanse ordetroepen is gedood.
IS zegt via het aan de terreurgroep gelieerde persbureau Amaq verantwoordelijk te zijn voor de aanslag. Of dat klopt is niet duidelijk. In de regio ten oosten van de hoofdstad Kabul zijn in het verleden vaker aanslagen gepleegd door zowel de Taliban als IS. Een woordvoerder van de Taliban zei dat de beweging niet betrokken is bij de aanslag.
Eerder deze week vielen achttien doden bij een aanslag op een hotel in Kabul.
Telegraaf 24.01.2018 Zeker negen mensen zijn omgekomen door een aanval op een kantoor van de internationale hulporganisatie Save the Children in de Afghaanse stad Jalalabad. Volgens lokale autoriteiten zijn onder de slachtoffers twee medewerkers van de organisatie.
De aanvallers bestormden het complex en konden pas na uren durende gevechten worden uitgeschakeld. Onder de doden zijn ook een bewaker en een lid van de veiligheidstroepen. Er zouden 24 gewonden zijn. De aanval is opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
De extremisten vielen een van de grootste hulpcentra van het land aan, waar ongeveer honderd mensen werken. Jalalabad ligt circa 125 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist blies zich voor de ingang op en even later drongen gewapende mannen schietend binnen. Getuigen zagen dat verscheidene aanvallers zich hadden vermomd als politiemensen.
Veiligheidsdiensten proberen in te grijpen. Ⓒ EPA
Alle aanvallers uitgeschakeld
De gevechten bij het complex met het kantoor van de hulporganisatie duurden ongeveer tien uur. Zo’n 45 mensen slaagden erin een veilig heenkomen te zoeken in een versterkte ruimte. Zij konden in de loop van de dag worden gered. Inmiddels zouden ook alle aanvallers zijn uitgeschakeld door speciale eenheden. „De gevechten zijn voorbij”, bevestigde een woordvoerder van de gouverneur.
Afschuw
De Nederlandse afdeling van Save the Children heeft met afschuw gereageerd op de aanval op de mensen „die zich met hart en ziel inzetten voor de kinderen van Afghanistan.” De hulporganisatie zei woensdag de activiteiten in Afghanistan voorlopig te staken.
De hulporganisatie benadrukte in een verklaring de hoogste prioriteit te geven aan de veiligheid van medewerkers. Daarom zijn „alle programma’s in Afghanistan tijdelijk opgeschort en onze kantoren gesloten.” Save the Children zei alle activiteiten snel weer te willen hervatten, mits de veiligheidssituatie dat toestaat.
NU 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
NOS 21.01.2018 In de Afghaanse hoofdstad Kabul hebben commando’s na zestien uur een eind gemaakt aan de bezetting van het Intercontinental Hotel. De vijf gewapende mannen die het hotel hadden aangevallen, zijn daarbij gedood. Die hebben in het hotel zeker achttien mensen gedood, onder wie veertien buitenlanders. De Taliban hebben de bezetting opgeëist.
Bij de commando-operatie zijn meer dan 150 mensen, onder wie 41 buitenlanders, uit het hotel gered. Tien mensen raakten gewond. Zes van hen zijn commando’s. Verwacht wordt dat het aantal slachtoffers nog zal stijgen.
Gisteravond drongen de vijf Taliban-strijders het zwaarbewaakte hotel binnen via de keuken. Daar stichtten ze brand, waarna ze zich verschansten op de bovenste verdiepingen. Twee aanvallers werden al snel gedood door speciale eenheden, zegt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Het duurde uren totdat de rest werd uitgeschakeld.
Bruiloft
Meer dan 150 gasten en personeelsleden ontkwamen terwijl er werd geschoten. Sommigen van hen vluchtten via de balkons van het vijf verdiepingen tellende hotel.
Er was op het moment van de aanval een bruiloft aan de gang en een bijeenkomst waar ongeveer honderd overheidsfunctionarissen aanwezig waren.
Via de balkons proberen hotelgasten te vluchten EPA
Het Intercontinental Hotel is een van de twee grote luxehotels in Kabul. Er zijn regelmatig huwelijken, politieke bijeenkomsten en conferenties van regeringsfunctionarissen. Het behoort niet tot de internationale keten, maar is in handen van de Afghaanse staat.
In 2011 was het hetzelfde hotel doelwit van een aanval door de Taliban, waarbij 21 mensen omkwamen. onder wie de aanvallers.
Foto van het Intercontinental Hotel uit januari 2016 REUTERS
Donderdag waarschuwde de Amerikaanse ambassade in Kabul de Amerikanen in Afghanistan dat er mogelijk aanslagen aan zaten te komen. “We hebben aanwijzingen dat extremistische groepen een aanval op hotels in Kabul voorbereiden.”
Telegraaf 21.01.2018 Door de aanval op een hotel in Kabul zijn dit weekeinde zeker 24 mensen om het leven gekomen. Het gaat volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken om achttien burgers, waarvan veertien buitenlanders. Ook de zes aanvallers zijn gedood.
De zes vielen het Hotel Intercontinental rond 21.00 plaatselijke tijd binnen. Speciale eenheden hadden daarna zeventien uur nodig om de verschanste aanvallers uit te schakelen. De autoriteiten zeggen dat onder meer een Kirgiziër, een Griek en negen Oekraïners om het leven kwamen.
Veel van de buitenlandse slachtoffers werkten voor een Afghaanse vliegtuigmaatschappij die het hotel gebruikt als basis voor de piloten en verdere bemanning. Op het moment van de aanval werd in het hotel een bruiloft gevierd. Verder was er zaterdag een conferentie van computerdeskundigen.
AD 21.01.2018 Na een vuurgevecht van ruim twaalf uur zijn Afghaanse commando’s erin geslaagd de aanval te beëindigen van gewapende mannen op Hotel Intercontinental in Kabul. De drie aanvallers werden doodgeschoten. Zij doodden zes burgers onder wie één buitenlander tijdens een gijzeling.
De Taliban hebben de aanval op het hotel vanmorgen opgeëist. ,,Gisteravond werd het Intercontinental Hotel (…) aangevallen. De aanval werd geleid door 5 van onze moedjahedien op zoek naar het martelaarschap”, zei woordvoerder Zabiullah Mujahid in een verklaring per e-mail.
Volgens de Afghaanse autoriteiten waren er drie aanvallers. Ze bestormden het hotel gisteravond, gijzelden hotel- en bruiloftsgasten en leverden urenlang een vuurgevecht met veiligheidsdiensten. Die schoten zich een weg naar binnen en gingen van verdieping naar verdieping op zoek naar de schutters en de gegijzelden. Twee schutters werden afgelopen nacht al doodgeschoten, nummer drie vanmorgen vroeg. Aanvankelijk werd gedacht dat zich vier schutters in het hotel hadden verschanst.
Slachtoffers
Volgens de Afghaanse minister van Binnenlandse Zaken Najib Danish kwamen zes burgers om het leven: vijf Afghanen en een buitenlander wiens identiteit nog niet bekend is gemaakt. Zes hotel- of bruiloftsgasten raakten gewond. Tijdens de aanval werden 153 mensen geëvacueerd onder wie 41 buitenlanders.
Bij het ochtendgloren waren dikke zwarte rookwolken te zien die uit het hotel kwamen. Bij het Intercontinental stonden Afghaanse politie-eenheden en meerdere gepantserde voertuigen van het Amerikaanse leger, uitgerust met machinegeweren.
Waarschuwing
De aanval op het hotel kwam een dag nadat de Amerikaanse ambassade in Kabul had gewaarschuwd voor mogelijke aanvallen op hotels in de stad.
Aanvankelijk was sprake van vier aanvallers. Ze drongen kort na 21 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Bruiloftsfeest en conferentie
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het Intercontinental, dat op een heuvel ten westen van Kabul ligt, was in 2011 ook al het doelwit van een vijf uur durende aanval. Talibanstrijders drongen er op 28 juni het hotel binnen met machinegeweren en bommen. Er vielen 21 doden, onder wie ook de negen aanvallers.
NU 21.01.2018 De belegering van het Hotel Intercontinal in de Afghaanse hoofdstad Kabul na een aanslag is zondagochtend na bijna twaalf uur beëindigd, nadat alle aanvallers waren gedood. Er vielen zeker vijf burgerdoden en zes gewonden.
Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken drongen drie aanvallers zaterdagavond kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het gebouw in en verschansten zich op een van de bovenste verdiepingen.
Volgens ooggetuigen schoten de daders willekeurig op hotelgasten en personeelsleden en probeerden ze mensen te gijzelen.
Het ministerie meldt dat twee aanvallers zaterdagavond al werden doodgeschoten door speciale eenheden. De laatste overlevende aanvaller werd zondagochtend gedood.
De veiligheidsdiensten stelden gedurende de nacht de rest van het gebouw veilig en evacueerden gasten die zich nog in het hotel bevonden. In totaal konden 153 mensen zo ontkomen. Onder hen waren 41 buitenlanders. Het is niet bekend uit welke landen zij komen.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
De Taliban heeft de verantwoordelijkheid voor de aanslag in een email opgeëist.
Belegering Hotel Intercontinental in Kabul na aanslag door strijders
VK 21.01.2018 Afghaanse en westerse veiligheidstroepen hebben meer dan 14 uur gevochten met een groep extremisten die zaterdagavond een luxe hotel in Kabul binnenstormden, op hotelgasten begonnen te schieten, mensen in gijzeling namen en het hotel in brand staken. Zeker 30 mensen zijn omgekomen, onder wie 14 buitenlanders.
Zondag stegen er dikke wolken op uit het Intercontinental hotel. Een verslaggever van het Afghaanse persbureau Tolo meldde dat hij tientallen lichamen had zien liggen en ooggetuigen omschreven de hotelgangen als ‘een slagerij’. Sommige gasten wisten te ontsnappen door uit het raam te klimmen aan lakens die ze aan elkaar hadden geknoopt.
Andul Rahman Naseri, een hotelgast, stond zaterdag in de hal van het hotel toen hij vier mannen in legeruniform binnen zag komen. Volgens hem schreeuwden ze in het Pashto (een lokale taal) tegen elkaar: ‘Laat niemand in leven, goed of slecht: schiet en vermoord ze allemaal!’ Naseri rende naar zijn kamer op de tweede verdieping. ‘Ik opende het raam en probeerde langs een boom naar buiten te klimmen’, vertelt hij tegen Reuters. ‘Maar de tak brak en ik viel. Mijn rug doet zeer en ik heb een been gebroken.’
Op het moment van de aanslag werd een bruiloft in het hotel gevierd en was een telecomcongres aan de gang. Ook zaten er ongeveer 40 mensen van de luchtvaartmaatschappij Kam Air in het hotel, van wie er zeker tien zijn omgekomen en nog velen worden vermist. Onder de doden zijn ook hotelpersoneel en militairen. Ook de zes aanslagplegers werden gedood.
‘Ik zag mensen die het een seconde geleden nog naar hun zin hadden als gekken vluchten. Sommigen vielen neer, omdat ze waren geraakt door kogels’, vertelde hotelgast Aziz Tayeb tegen persbureau AFP. Hij had zichzelf verstopt achter een pilaar, en wist later te ontsnappen.
De zes daders kwamen via de keuken binnen en schoten daarna op de gasten in het restaurant. Daarna gingen ze de kamers af en gijzelden mensen. Het veiligheidspersoneel, dat in dienst is van een bedrijf dat net drie weken geleden de klus had gekregen om het hotel te bewaken, ging er direct vandoor. ‘Ze vielen niet aan. Ze deden niets’, zei een 24-jarige medewerker van het hotel tegen AFP.
Meer dan 150, onder wie 41 buitenlanders, werden zaterdagavond uit het hotel gered. Ondertussen stond het hotel in brand. ‘Mijn kamergenoot zei dat we moesten ontsnappen of zouden verbranden’, zei Mohammad Musa, die zich in een kamer op de zesde verdieping had verstopt toen hij geweervuur hoorde, tegen AFP. ‘Ik pakte een laken en bond het vast aan het balkon. Op die manier probeerde ik naar beneden te klimmen, maar ik ben zwaar en mijn armen waren niet sterk genoeg, dus ik viel.’
De aanslag werd zondag opgeëist door de Taliban, maar volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zit het Haqqani-netwerk erachter, dat wel is gelieerd aan de Taliban en hetzelfde hotel in 2011 al aanviel. De Afghaanse president Ashraf Ghani beschuldigde buurland Pakistan (zonder het land expliciet te noemen) ervan militante groeperingen te helpen. ‘Zolang terroristische groeperingen een veilige haven hebben, zal er geen stabiliteit en veiligheid in deze regio zijn.’
De actie in Kabul is de laatste in een reeks aanslagen die de kwetsbaarheid van de hoofdstad hebben aangetoond. De aanvallen lijken vooral bedoeld om het vertrouwen in de door het westen gesteunde regering-Ghani te ondermijnen. Vorig jaar kwamen er 150 mensen om het leven nadat er een grote bom ontplofte in de zwaarbeveiligde diplomatieke wijk van de hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn. Op 28 december kwamen er 40 mensen om toen er een aanslag werd gepleegd op een sjiietisch cultureel centrum.
NU 20.01.2018 Door een aanval op het Hotel Intercontinental in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zaterdag doden gevallen. Volgens het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken schakelden speciale eenheden een van de zeker vier aanvallers uit. Zeker drie mensen mensen raakten gewond.
In het hotel wordt zaterdagavond nog steeds gevochten tussen aanvallers en veiligheidstroepen. Volgens het ministerie drongen vier aanvallers kort na 21.00 uur plaatselijke tijd het hotel binnen en stichtten zij brand in de keuken. Vervolgens gingen zij verder het hotel in en verschansten zich op de vijfde verdieping.
Lokale media meldden op basis van politiebronnen dat er doden zijn gevallen en mensen zijn gegijzeld. Ooggetuigen verklaarden voor de lokale zender Tolo TVdat zij op hun vlucht zeker vijftien doden hadden gezien.
In het hotel was ten tijde van de aanval een bruiloftsfeest aan de gang. Ook was er zaterdag een conferentie voor computerexperts waar ongeveer honderd mensen aan deelnamen.
Het is niet duidelijk of de aanvallers gijzelaars hebben gemaakt.
Archiefbeeld: Nederlandse militairen begeleiden in Uruzgan de lichamen van hun omgekomen kameraden Aldert Poortema en Wesley Schol naar een transportvliegtuig. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.01.2018 Nederlandse militairen die in 2008 in Uruzgan betrokken waren bij het eigen-vuur-incident waarbij vier collega’s sneuvelden en een vijfde invalide raakte, waren onvoldoende op hun missie voorbereid. Ze hadden te weinig getraind in grotere verbanden.
De conclusie die verder gaat dan wat tot nu toe naar buiten kwam, komt van de tweede man uit het officiële onderzoeksteam. Kolonel Harold de Jong zegt dit in het gisteren gepresenteerde boek Lucky shot over het enige slachtoffer dat het incident overleefde: korporaal Marc van de Kuilen. Hij raakte bij het eigen-vuur-incident zijn benen kwijt.
Marc van de Kuilen (links zonder helm) in Afghanistan Ⓒ EIGEN FOTO
,,Men was er nog niet klaar voor om een dergelijke operatie te ondernemen”, meldt De Jong over operatie Kapcha As, waarbij twee compagnieën samen moesten optrekken. Dit ging in de nacht van 12 op 13 januari mis. Defensie blijft bij de lezing dat het incident niet is veroorzaakt door onvoldoende oefeningen.
Telegraaf 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag die opgeëist is door IS zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat (IS) via het persbureau Amaq.
NU 04.01.2018 Door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag zeker elf mensen om het leven gekomen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid werden minstens 25 mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.
Volgens de politie was de aanslag gericht op een provisorische politiepost in een wijk bij het centrum. De veiligheidstroepen waren daar vanwege een demonstratie. Volgens lokale media vielen ook onder demonstranten doden.
De aanslag is niet opgeëist.De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat via het persbureau Amaq.
Telegraaf 02.01.2018 Een Amerikaanse militair is om het leven gekomen bij gevechten in de Oost-Afghaanse provincie Nangarhar. Vier anderen raakten gewond, zo liet het Amerikaanse leger dinsdag weten.
De gevechten waren maandag in het district Achin. Met wie de Amerikanen een confrontatie hadden is niet bekendgemaakt maar het gebied staat bekend als bolwerk van Islamitische Staat (IS).
De VS hebben in Nangarhar hun enige grote basis in Afghanistan. In de provincie vechten de VS en Afghaanse regeringstroepen tegen IS, die daar ook door de Taliban wordt belaagd. De VN meldden dinsdag dat vorig jaar 123.000 mensen de provincie zijn uitgejaagd door de gevechten.
VK 28.12.2017 Islamitische Staat probeert in Afghanistan de spanningen tussen soennieten en sjiieten op te voeren. Bij een door IS opgeëiste zelfmoordaanslag in een sjiitische buurt in het westen van de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdag tientallen doden gevallen. Eerder spon IS garen bij het aanwakkeren van sektarische twisten in Irak en Syrië.
Doelwit waren een sjiitisch cultureel centrum en het naastgelegen kantoor van het persbureau Afghan Voice. ‘Het centrum ontvangt steun van Iran en is een van de belangrijkste sjiitische centra in Kabul’, zo verwoordde de terreurbeweging in een verklaring haar rechtvaardiging voor de actie. Ook Afghan Voice heeft volgens IS banden met Iran.
Getuigen maakten melding van diverse ontploffingen. Volgens een regeringswoordvoerder zijn minstens 41 mensen omgekomen en raakten er 84 gewond. Op televisiebeelden waren slachtoffers met ernstige brandwonden te zien. Familieleden liepen wanhopig door een zaal waarvan de vloer met bloed was besmeurd.
De aanval is de zoveelste in een reeks aanslagen op media in Afghanistan. Vorige maand werd het kantoor van de tv-zender Shamshad in Kabul aangevallen. Ook die actie, waarbij twee doden vielen, werd geclaimd door IS.
Toenemend aantal aanslagen
Afghanistan heeft te maken met een toenemend aantal terreuraanslagen, gepleegd door IS zowel als de Taliban. Doordat de Taliban in Afghanistan er maar niet in slagen stedelijke gebieden in handen te krijgen, zoeken zij naar andere manieren om hun aanwezigheid te laten voelen. Tegelijkertijd heeft IS zich genesteld op diverse plekken in het land.
De Taliban hebben tot nu toe echter weinig geweld gebruikt tegen de sjiieten. Zij richten zich voornamelijk op de Afghaanse politie en strijdkrachten en de buitenlandse troepen. Taliban-woordvoerder Zabiullah Mujahid ontkende telefonisch tegenover persbureau AP dat zijn organisatie iets te maken heeft met de zelfmoordactie donderdag in Kabul.
Vóór 2015, het jaar dat IS zich in Afghanistan vestigde, vonden nauwelijks aanslagen plaats op sjiitische doelen. Het enige incident van enige omvang had plaats in december 2011, toen 54 mensen omkwamen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Kabul. Een explosie tegelijkertijd in het noordelijke Mazar-i-Sharif kostte vier mensen het leven. De verantwoordelijkheid voor de dubbele aanslag werd opgeëist door een radicale groepering uit Pakistan die ook in eigen land ijvert voor sektarische tweespalt.
Na de komst naar Afghanistan van IS nam het geweld tegen sjiieten exponentieel toe. Anders dan de Taliban is IS sterk gebeten op de sjiitische minderheid. Sjiieten worden door de beweging beschouwd als afvalligen.
De meeste sjiieten behoren tot de Hazara’s, een bevolkingsgroep met Aziatische trekken. Daardoor krijgen de sektarische spanningen ook een etnische dimensie, naast de religieuze. De Hazara’s maken 20 procent van de Afghaanse bevolking uit en zijn overwegend afkomstig uit de centraal gelegen provincie Bamyan. Daar schokten de Taliban in 2001 de wereld met een andere vorm van geweld tegen afvalligheid door twee eeuwenoude, in een rotswand uitgehouwen Boeddhabeelden op te blazen.
Volgens VN-cijfers waren er sinds begin 2016 minstens twaalf aanvallen op sjiitische doelen, waarbij in totaal bijna zevenhonderd mensen omkwamen. Na een aanslag in juli dit jaar op de Iraakse ambassade in Kabul waarschuwde IS dat meer acties tegen sjiitische doelen zouden volgen. Sindsdien heeft IS de verantwoordelijkheid opgeëist voor minstens twee aanslagen op sjiitische moskeeën in Kabul en een in Herat.
Islamitische Staat in Khorasan, zoals de beweging zich in Afghanistan noemt (naar een oude benaming voor de regio) dook in 2015 op in de oostelijke provincie Nangarhar, bij de grens met Pakistan. Dat vormt nog steeds de belangrijkste uitvalsbasis van de organisatie. Radio Kalifaat zendt uit vanuit Nangarhar. De schattingen van het aantal IS-strijders in Afghanistan lopen uiteen van 1.000 tot 5.000.
NU 28.12.2017 Bij een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn donderdagochtend 41 doden gevallen, melden de plaatselijke autoriteiten. De aanslag vond plaats in een cultureel centrum waar ook het kantoor van persbureau Afghan Voice is gevestigd, en is opgeëist door Islamitische Staat.
In de buurt van het persbureau zouden kort na elkaar meerdere ontploffingen zijn geweest, waarna meerdere aanvallers het sjiitische cultureel centrum binnendrongen. Of Afghan Voice het doelwit was, is niet duidelijk. In het centrum waar de aanslag is gepleegd staat ook onder meer een moskee.
Volgens een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn behalve 41 doden ook 84 gewonden gevallen.
Ooggetuigen meldden aan persbureau Reuters dat onder de slachtoffers studenten zijn die op dat moment op bezoek waren bij het persbureau. Ook zouden er vrouwen en journalisten zijn omgekomen. Op het moment van de aanslag waren er in het cultureel centrum veel mensen aanwezig om de Sovjetinvasie in Afghanistan van 24 december 1979 te herdenken.
Op beelden is te zien hoe de vloeren van het cultureel centrum na de aanslag bedekt waren met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin.
Een overlevende stelde tegen de Afghaanse nieuwzender TOLO dat de daders zich op het moment van de aanslag hadden verzameld in het gebouw, en dat zeker één terrorist zichzelf vervolgens opblies.
Telegraaf 28.12.2017 Een zelfmoordaanslag in een overwegend sjiitisch gedeelte van de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft 41 mensen het leven gekost. Ook raakten 84 personen gewond, maakte het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid donderdag bekend.
Getuigen vertelden dat de aanslag plaatsvond tijdens een paneldiscussie in een sjiitisch cultureel centrum. Daar waren veel studenten aanwezig. Een aanslagpleger zou zichzelf hebben opgeblazen in of bij het complex. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
Op beelden is te zien dat het terroristisch geweld een ravage veroorzaakte. De vloeren van het cultureel centrum waren na de aanslag bedekt met bloed. Geëmotioneerde overlevenden en andere mensen zochten in het puin. Op een andere verdieping, waar zich een media-organisatie bevindt, waren de ramen versplinterd.
’IS claimt aanslag’
Terreurgroep Islamitische Staat beweerde via spreekbuis Amaq verantwoordelijk te zijn voor het bloedbad, maar onderbouwde dat niet met bewijs. De Taliban lieten direct weten niets met de aanslag te maken te hebben. De Afghaanse president Ashraf Ghani sprak in een verklaring over „onvergeeflijke” misdaden tegen de menselijkheid.
De soennitische extremisten van IS laten in Afghanistan vaker van zich horen. Zo claimde de groep recentelijk ook achter de zelfmoordaanslag te zitten op een complex van de nationale inlichtingendienst in Kabul. Daar kwamen volgens de autoriteiten zeker vijf mensen om het leven.
AD 28.12.2017 Volgens de autoriteiten zouden in de buurt van het gebouw meerdere ontploffingen hebben plaatsgevonden, waarna de aanvallers het gebouw binnendrongen. In het gebouw was op dat moment een bijeenkomst bezig, waarbij de invasie in Afghanistan door de toenmalige Sovjet Unie in 1979 werd herdacht. Bij de herdenking waren volgens Reuters onder meer studenten aanwezig. Toen mensen naar buiten renden en hulp arriveerde, zouden nog twee explosieven zijn afgegaan.
In het gebouw zijn onder meer een moskee en de pro-Afghaanse mediaorganisatie Afghan Voice gevestigd. Volgens Mohammad Asif Mesbah, een lid van de sjiitische raad, zou dat mogelijk een reden voor de aanslag kunnen zijn geweest.
Misdaad tegen de menselijkheid
Volgens de Afghaanse president Ashraf Ghani is de aanslag een misdaad tegen de menselijkheid. De voormalig sjiitische wijk waar de aanslag plaatsvond, is al vaker het doelwit geweest van een aanslag door de soennitische groepering Islamitische Staat. Zij zien sjiieten als afvalligen. De Taliban ontkent direct betrokken te zijn geweest bij de aanslag.
Volgens de directeur van een lokaal ziekenhuis kunnen de artsen het aantal slachtoffers nauwelijks bijbenen. Volgens Mohammaed Sabir Nasib zijn extra artsen en verpleegkundigen opgeroepen om de gewonden te verzorgen.
AD 27.12.2017 De oppositie in de Tweede Kamer wil dat minister Ank Bijleveld van Defensie opheldering geeft over de mankementen in de Afghanistan-missie waaraan Nederland deelneemt. De veiligheid van de militairen loopt gevaar, berichtte deze krant vanochtend.
,,Onze mannen en vrouwen zetten zich elke dag in voor de veiligheid van de Afghanen”, zegt PvdA-Kamerlid Liliane Ploumen.
,,Juist hun veiligheid moet dus altijd zoveel mogelijk zijn gewaarborgd. De minister heeft dus wel wat uit te leggen.”
Nederland levert tien adviseurs op een groep van honderd, die Afghaanse militairen opleiden. Er wordt slecht Engels gesproken, er zijn geen pantservoertuigen om missies buiten te poort te beveiligen en het is dubieus of medische hulp binnen het cruciale eerste uur (het zogeheten golden hour) kan worden verleend.
Jean Debie, voorzitter van de Vakbond voor Burger en Militair Defensiepersoneel is verrast door het verhaal in deze krant. Hij vindt dat de minister eisen kan stellen aan deelnemende NAVO-landen. ,,Bijleveld kan eisen dat er Engelssprekende militairen worden geleverd. En als er geen medische helikopterdekking is, gaan de manschappen niet van de compound af.”
Garanties
GroenLinks-Kamerleden Isabelle Diks en Bram van Ojik gaan bij andere fracties steun zoeken voor een brief waarin de minister uitlegt wat er aan de hand is en hoe ze dat denkt te verbeteren. Diks: ,,Wij willen nog deze week een brief van de minister waarin zij veiligheid garandeert.”
Haar collega Van Ojik wijst erop dat enkele maanden geleden Jeanine Hennis, de vorige minister van Defensie moest aftreden vanwege mankementen in de veiligheid van militairen. ,,Dat betekent dat kabinet en Kamer, in het belang van de uitgezonden militairen, extra alert moeten zijn op mogelijke tekortkomingen.” Van Ojik wil extra pantservoertuigen ter plekke zodat de missie weer effectief kan zijn.
Zorgen
De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie, aldus Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid (SP).
SP-Kamerlid Sadet Karabulut zegt: ,,De twijfel van artsen over het golden hour-principe is exemplarisch voor de zorgen die er zijn over defensie. Die moeten heel serieus genomen worden. Doet het kabinet dat en welke gevolgen heeft dat voor de missie?”
PvdA-Kamerlid Ploumen vindt dat zij niet goed is geïnformeerd door minister Bijleveld. ,,De zaken zoals die in het artikel staan, hadden met de Kamer moeten worden gedeeld zodat we er in debat over hadden kunnen gaan. Ik wil vooral snel weten hoe het precies zit rond het golden hour, hoe effectief de missie kan zijn met onvoldoende beveiligers en hoe deze zaken binnen de NAVO worden besproken.”
AD 27.12.2017 De Nederlandse missie in Afghanistan wordt gedwarsboomd door problemen met de beveiliging. Militairen die lokale agenten adviseren, kunnen vaak niet de poort uit.
Er zijn te weinig beveiligers om de adviseurs te begeleiden en sommigen spreken nauwelijks Engels. Dat blijkt tijdens een bezoek van deze krant met de nieuwe Commandant der Strijdkrachten, luitenant-admiraal Rob Bauer, aan de Nederlandse militairen in Afghanistan. Van de honderd adviseurs, onder wie tien uit Nederland, kan de helft niet worden ingezet.
Volgens de Nederlandse leider van de internationale compagnie militaire beveiligers zijn er vooral te weinig pantservoertuigen. De beveiligers moeten altijd mee met de adviseurs als die de lokale politie bezoeken om tips te geven hoe ze beter kunnen opereren.
Moeizaam
Leiding geven aan deze beveiligers gaat moeizaam, schetst de compagnieleider. Hij stuurt vier teams aan bestaande uit Nederlanders, Hongaren, Kroaten en Montenegrijnen. Slechts 30 procent kent meer Engels dan ‘yes’ of ‘no’. Dat is lastig bij de planning en als een eenheid in problemen komt, iets dat nog niet is gebeurd. Bovendien kunnen eenheden uit de andere landen de opdrachten van de Nederlandse compagnieleider weigeren, omdat zij bijvoorbeeld van hun eigen regering minder bevoegdheden hebben gekregen.
Ook artsen uiten hun zorgen bij Bauer. Zo dreigt het ‘gouden uur’ – de tijd waarin een gewonde bij een arts moet zijn – niet altijd gehaald te worden, met name bij slecht weer en door de gebrekkige infrastructuur.
Lastig werken
Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af, aldus Rob Bauer, Commandant der Strijdkrachten.
Bauer erkent dat het lastig werken is, maar de veiligheid van de Nederlanders is volgens hem niet in het geding. ,,Er zit een operationele commandant, die ervoor moet waken dat troepen niet naar buiten gaan als dat niet verantwoord is.”
In deze operatie werken 21 landen samen. Bauer ziet dat als een kans om te leren samenwerken. ,,Het ingewikkelde van dit soort missies is dat ze moordend langzaam gaan en dat het een hele worsteling is door alle partijen die betrokken zijn. Moet je dan maar de stekker eruit trekken? Zonder ons waren de Afghanen veel slechter af.”
Volgens Bauer kan Nederland niet zelf de beveiliging leveren, zodat in elk geval de Nederlandse adviseurs optimaal hun werk kunnen doen. ,,Dat betekent dat we andere dingen moeten laten.”
NU 25.12.2017 Bij een aanslag op de nationale inlichtingendienst van Afghanistan in Kabul zijn maandag vijf mensen om het leven gekomen. Islamitische Staat (IS) heeft de zelfmoordaanslag opgeëist.
De explosie bij de ingang van het gebouw van de inlichtingendienst werd veroorzaakt door iemand die zichzelf opblies. Alle slachtoffers waren burgers die toevallig in de buurt van de ingang liepen. Bij de aanslag vielen ook twee gewonden.
IS is in Afghanistan de laatste tijd actiever aan het worden en heeft de verantwoordelijkheid voor recente zelfmoordaanslagen in Kabul opgeëist. Hoe de relatie is met IS in Syrië en Irak is niet duidelijk.
Ook in een ander deel van Afghanistan werd een aanslag gepleegd. In de provincie Helmand kwamen zes politieagenten om het leven toen zij met hun gepantserde wagen op een bermbom reden. Hoewel de aanslag de signatuur heeft van de Taliban, is de aanslag nog niet opgeëist.
NOS 25.12.2017 Bij een aanslag in Kabul zijn ten minste vijf mensen om het leven gekomen. De dader blies zichzelf op bij het gebouw van de nationale inlichtingendienst in Afghanistan. De aanslag is opgeëist door Islamistische Staat, meldt het persbureau van de terreurorganisatie.
Vorige week werd dezelfde inlichtingendienst ook aangevallen door IS. De daders werden toen gedood door veiligheidstroepen.
In Afghanistan zijn dit jaar veel aanslagen gepleegd. Volgens de VN was het aantal geweldsincidenten in 2017 het hoogst in vijf jaar tijd.
NU 21.12.2017 De Amerikaanse vicepresident Mike Pence brengt een onaangekondigd bezoek aan Afghanistan. Hij spreekt in de hoofdstad Kabul met de Afghaanse leiders.
Vier maanden geleden ging president Donald Trump hem voor. Pence herhaalt in Afghanistan de boodschap van zijn baas: de Amerikanen blijven hun missie en de Afghaanse zaak trouw. Zijn bezoek moet dat streven onderstrepen.
Pence arriveerde donderdagavond per militair vliegtuig op de luchthaven Bagram. Vandaar ging het per helikopter naar de hoofdstad, waar hij in het presidentieel paleis onder anderen president Ashraf Ghani ontmoette.
Momenteel bevinden zich ongeveer elfduizend Amerikaanse soldaten in Afghanistan en dat aantal groeit, zoals Trump dat afgelopen zomer al beloofde. De Amerikanen hebben met de Afghanen de handen vol aan de bestrijding van de terroristen van de Taliban.
VK 12.12.2017 Een Kamermeerderheid heeft dinsdag groen licht gegeven aan het verlengen van de militaire missies in Mali en Afghanistan voor de periode van één jaar. Eind 2018 wordt opnieuw besloten of de missies met in totaal bijna 400 Nederlandse militairen nog langer doorgaan.
De instemming van het parlement was een formaliteit, want het kabinet heeft in september al bij bondgenoten aangekondigd dat Nederland de bijdrage voor de militaire missies in Mali en Afghanistan zou verlengen. Dat gold ook voor de bijdragen in Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika. Een besluit nog langer uitstellen was volgens het destijds demissionaire kabinet Rutte II niet meer verantwoord, vanwege de vereiste ‘militaire planning’. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen. De nieuwe ploeg Nederlandse militairen vertrekt in januari al.
Toch is een Kamermeerderheid die instemt met de missies relevant. Het kabinet wenst namelijk een zo breed mogelijk politiek en maatschappelijk draagvlak voor militaire missies waar mogelijk Nederlanders kunnen sneuvelen. Zowel in Mali als in Afghanistan zijn gewapende islamitische extremisten aanwezig die westerse militairen als tegenstander beschouwen en daar kunnen dus soms Nederlanders omkomen.
De volksvertegenwoordigers hebben in ruil voor hun steun aan beide missies garanties geëist over de veiligheid van de uitgezonden militairen. De Kamerleden hebben vooral grote zorgen over de ‘munitieveiligheid en medische faciliteiten’ in Mali. Dit najaar bleek namelijk uit een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dat twee Nederlandse militairen in juli 2016 zijn omgekomen bij een oefening met ondeugdelijke mortiergranaten in Mali. De toenmalige Defensieminister Jeanine Hennis en Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden af, omdat dit ongeluk voorkomen had kunnen worden.
Eigen kinderen sturen?
‘Ik heb naar de missie gekeken met de vraag in mijn achterhoofd: Zou ik mijn eigen kinderen op missie sturen?’, zei de nieuw aangetreden Defensieminister Ank Bijleveld dinsdag over het verlengen van de Mali-missie. Volgens haar zijn de aanbevelingen van het OVV-rapport over de problemen in Mali voldoende opgevolgd. Zo garandeert het kabinet een tijdige medische evacuatie per helikopter, indien militairen gewond raken.
‘Ik zend de militairen uit met een gerust hart, voor zover dat kan’, zei Bijleveld. ‘Maar we moeten ons ook realiseren dat het mannen en vrouwen zijn die daar met gevaar voor eigen leven rondlopen. Het is geen veilig gebied. Maar wat we eraan konden doen, hebben we gedaan. Daarom heb ik voldoende vertrouwen om de mannen en vrouwen uit te zenden.’
Het kabinetsbesluit over Mali en Afghanistan werd gesteund door coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, maar ook door oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en 50Plus.
PVV, SP, Partij voor de Dieren en Denk zijn tegen het verlengen van de missies. De SP vindt bijvoorbeeld dat Mali niet verlengd moet worden, omdat er veel te weinig tijd is verstreken om te beoordelen of de problemen die de OVV in Mali heeft geconstateerd, inmiddels zijn opgelost. Onder meer PVV en Denk wijzen op de belabberde staat waarin Afghanistan verkeert, om te onderstrepen dat de missie daar niet zinvol is of zelfs averechts werkt.
Het is onduidelijk of Forum voor Democratie tegen de Mali- en Afghanistanmissie is. De partij maakte eerder een groot punt van het veronderstelde ondeugdelijke uniform van militairen, maar was niet aanwezig bij het besluit over de voortgang van de missies.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het verlengen van de missie tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië.
NU 12.12.2017 Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft dinsdag groen licht gegeven voor de voortzetting van Nederlandse bijdrage voor de militaire VN-missie in Mali. Ook de Nederlandse bijdrage in Afghanistan wordt verlengd. Dat bleek dinsdag tijdens een debat in de Kamer over de inzet van de Nederlandse militairen.
PVV, SP, Denk en PvdD stemden tegen. FvD was bij geen enkel debat over de verlenging van de missies aanwezig en het is niet duidelijk of de partij van Thierry Baudet de verlengingen steunt of niet.
Mali
Over de verlenging van de VN-missie in Mali waren er in de Kamer nog zorgen. In september van dit jaar publiceerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een vernietigend rapport naar aanleiding van een dodelijk ongeval waarbij de militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) in Mali om het leven kwamen en een derde militair zwaargewond raakte.
Demissionair minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp traden hierom af.
Volgens de raad was Defensie “ernstig tekortgeschoten” in de zorg voor de veiligheid van de uitgezonden militairen. De mortiergranaten die gebruikt werden deugden niet en werden in veel te hoge temperaturen opgeslagen. Daarnaast voldeed het Togolees hospitaal dat door Nederland gebruikt werd niet aan de Nederlandse militaire eisen.
In de Kamer waren er dan ook de nodige twijfels over een verlenging van de missie. Vorige week verzekerde de nieuwe minister van Defensie Ank Bijleveld dat alle problemen zijn opgelost. De ondeugdelijke munitie wordt niet meer gebruikt en de kwaliteit van het hospitaal in Kidal is in orde.
Ook zijn er garanties van de VN dat er een helikopter beschikbaar is in medische noodgevallen. Voor VVD, CDA, D66, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SGP en 50plus is dat voldoende om de verlening te steunen.
Nederlandse deelname
Nederland neemt sinds 2013 deel aan de VN-missie die als doel heeft om Mali te stabiliseren. Ingrijpen was volgens minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra bittere noodzaak, omdat verschillende jihadistische groepen het land dreigden over te nemen. Volgens Zijlstra zou Mali anders geconfronteerd zijn geweest met een “tweede Raqqa”, verwijzend naar de officieuze hoofdstad van het door IS uitgeroepen kalifaat.
Hoe lang de missie nog zal duren is niet duidelijk. De nieuwe Commandant der Strijdkrachten Rob Bauer zei onlangs nog dat het zeker twintig jaar kan duren voordat Mali weer op eigen benen kan staan. Volgens Zijlstra kan de internationale gemeenschap zich pas terugtrekken als er een stabiel bestuur is en de rechtstaat functioneert.
In Afghanistan trainen de Nederlandse militairen de Afghaanse politie. Hoe lang de westerse strijdkrachten daar nog aanwezig zijn, is niet duidelijk. Partijen die voor de verlenging zijn, zien dat er – in de zestien jaar durende ‘war on terror’ in Afghanistan – vooruitgang is geboekt. Meer kinderen, en vooral meer meisjes, gaan naar school, er zijn verkiezingen en de Taliban is weliswaar niet verslagen, maar wel teruggdrongen.
Kritiek
Oppositiepartijen SP, PVV en Denk toonden zich kritisch over de verlenging van de missies. Zij wezen erop dat de missie in Mali de gevaarlijkste is die de VN op dit moment uitvoert. Er zijn tot nu toe 146 militairen omgekomen, waaronder vier Nederlanders.
Volgens SP’er Sadet Karabulut bieden de missies helemaal geen stabiliteit. Net als PVV’er Raymond de Roon constateert zij dat de terroristische dreiging in Mali alleen maar is toegenomen en de Taliban in zestien jaar tijd niet is verslagen.
De PVV hekelt de hoge kosten die de missies in Mali en Afghanistan met zich meebrengen. Het is de partij niet duidelijk wat de Nederlandse bijdrage in Mali exact heeft opgeleverd. “Vosltrekt onduidelijk”, zei De Roon hier vorige week over in een Kamerdebat. Hij noemde het de “dodelijkste” en “meest nutteloze” missie van dit moment.
Denk steunt de missies niet, omdat de partij vindt dat Defensie eerst “thuis orde op zaken” moet stellen. Dat betekent dat al het defensiepersoneel een degelijk salaris moet ontvangen, veilige munitie moet hebben en goede kleding moet krijgen voordat er militairen worden uitgezonden. Net als de SP hekelt Denk het grote aantal burgerslachtoffers die de oorlog in Afghanistan de afgelopen jaren heeft veroorzaakt.
NOS 26.11.2017 De VN meldt een sterke stijging van het aantal oorlogsgewonden in Afghanistan. Ziekenhuizen en andere organisaties registreerden dit jaar al 69.000gewonden, ruim 20 procent meer dan vorig jaar. De VN-organisatie voor humanitaire hulpverlening OCHA heeft dat bekendgemaakt.
Het aantal oorlogshandelingen, waarbij veelal Talibanstrijders zijn betrokken, stijgt onrustbarend. De VN komt uit op 80 oorlogsconfrontaties per dag in de maanden juli, augustus en september, het hoogste aantal in vijf jaar. Vanaf 2008 steeg het aantal gevechtshandelingen elk jaar, met uitzondering van 2012.
Low intensity conflict in #Afghanistan escalated in the past months & has led to very high numbers of war wounded on both sides of the conflict; health partners report more than 69k trauma cases this year. More: https://goo.gl/prBbPh 09:05 – 25 nov. 2017
Afghanistan wordt door de VN-Veiligheidsraad sinds enige tijd niet meer aangeduid als een land waar het conflict grotendeels voorbij is, maar als een land in oorlog. De Taliban-opstandelingen verstevigen hun greep op steeds grotere delen van het land.
De cijfers illustreren het aanhoudende onvermogen van alle partijen om de burgerbevolking te beschermen. Wel is het zo dat het aantal doden onder burgers dit jaar met 6 procent is afgenomen. De oorlog kostte dit jaar tot dusver aan 2640 mensen het leven.
Telegraaf 20.11.2017 De aanklager bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil uitzoeken of Amerikanen zich in Afghanistan schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdrijven. Ze heeft volgens het hof toestemming gevraagd om een onderzoek te starten.
Hoofdaanklager Fatou Bensouda stelde dat er grond is om aan te nemen dat verscheidene partijen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan ernstige vergrijpen. Ze noemde onder meer de Taliban en veiligheidsdiensten, maar ook de Amerikaanse strijdkrachten en inlichtingendienst CIA.
De Amerikanen maakten zich volgens de aanklager mogelijk schuldig aan oorlogsmisdrijven in geheime gevangenissen in Afghanistan of in andere landen die zich bij het hof hebben aangesloten. Die vermeende vergrijpen zouden vooral hebben plaatsgevonden in 2003 en 2004.
De Verenigde Staten hebben zich niet aangesloten bij het ICC, maar Afghanistan deed dat wel. Daardoor zou toch kunnen worden onderzocht of Amerikanen zich in het land schuldig hebben gemaakt aan misdrijven waar het hof zich over kan buigen.
NOS 20.11.2017 De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil een onderzoek starten naar oorlogsmisdaden die in Afghanistan zijn gepleegd, inclusief beschuldigingen van mishandeling en verkrachting door Amerikaanse militairen. Aanklager Bensouda heeft het hof toestemming gevraagd voor het onderzoek.
Niet eerder heeft het Strafhof Amerikaanse activiteiten onder de loep gelegd. De VS werd bij de oprichting geen lid van het Strafhof omdat het land vreest dat buitenlandse rechtbanken Amerikaanse staatsburgers oneerlijk zullen berechten. Omdat Afghanistan wél lid is van het internationale hof, mag het ICC alle verdachten – ook de Amerikaanse – van oorlogsmisdaden die in dat land zijn gepleegd in staat van beschuldiging stellen.
‘Ongerechtvaardigd’
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet direct weten dat een ICC-onderzoek naar Amerikaanse militairen en veiligheidspersoneel in Afghanistan ongerechtvaardigd is. Ook zou het niet bevorderlijk zijn voor de vrede en de rechtsorde in Afghanistan.
In het verleden heeft de VS duidelijk gemaakt dat het niet zal accepteren dat Amerikaanse militairen in Den Haag moeten voorkomen.
Het gaat Bensouda niet alleen om mogelijke misdragingen van Amerikaanse militairen; ook de rol van CIA-medewerkers in de geheime gevangenissen in meerdere landen waar terreurverdachten werden ondergebracht, moet volgens haar worden onderzocht.
Ze zegt over informatie te beschikken die erop wijst dat Amerikaanse militairen en CIA-personeel zich schuldig hebben gemaakt aan mishandeling, wreedheid, krenking en seksueel geweld tegen gevangenen in de periode 2003-2004.
Taliban
Verder moeten beschuldigingen van oorlogsmisdaden door de Taliban en de Afghaanse veiligheidstroepen worden uitgezocht, aldus de aanklager. Afghaanse militairen worden ook verdacht van intimidatie en mishandeling van gevangenen. De Taliban zouden zich schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, waaronder de ontvoering van en moord op burgers, zegt aanklager Bensouda.
Slachtoffers hebben tot 31 januari 2018 de tijd om verklaringen over het aangevraagde onderzoek in te dienen bij de rechters die over het verzoek van de aanklager moeten beslissen.
NU 19.11.2017 Afghaanse en buitenlandse elitetroepen hebben zondag een Talibangevangenis in de provincie Helmand bestormd en hebben daarbij zeker dertig mensen bevrijd.
Bij de bevrijde mensen waren vier kinderen en twee politieagenten. Twintig gevangenen zaten vast omdat ze de Afghaanse overheid hadden geholpen of omdat zij familie waren van agenten of militairen.
Van zes mensen is onduidelijk waarom zij in de gevangenis zaten. Volgens de Taliban waren het criminelen die zich schuldig hebben gemaakt aan overvallen, ontvoering en andere misdaden.
NU 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn donderdag om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, bericht nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
Islamitische Staat zegt verantwoordelijk te zijn voor de aanslag, meldt persbureau Amaq, maar heeft hier geen bewijs voor geleverd.
Telegraaf 16.11.2017 Zeker achttien mensen zijn om het leven gekomen door een explosie bij een restaurant in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het gaat volgens bronnen binnen de veiligheidsdiensten om acht agenten en tien burgers, berichtte nieuwszender TOLO.
In het gebouw hadden zich naar verluidt hoge functionarissen van een politieke partij verzameld. Buiten ontplofte vervolgens een explosief. Het gaat mogelijk om een autobom. De explosie vernietigde volgens getuigen zeker drie auto’s in de omgeving. Ook liepen meerdere gebouwen schade op.
Veiligheidstroepen hebben de omgeving afgegrendeld. Ambulances arriveerden na de ontploffing om de slachtoffers af te voeren. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. Het is volgens TOLO de tweede keer dit jaar dat aanhangers van de partij Jamiat-e Islami het doelwit zijn van een aanslag.
AD 27.10.2017 Het kabinet heeft een officieel verzoek ontvangen van de Amerikaanse regering om meer troepen te leveren voor de missie in Afghanistan. De passage uit een Kamerbrief waarin toenmalig minister van Defensie Klaas Dijkhoff melding maakt van dat verzoek, is donderdag echter kort na de verzending aan de Tweede Kamer uit de digitale brief gehaald.
In de oude versie van de brief, waarover deze krant beschikt, staat dat de regering op 18 oktober een brief heeft ontvangen van de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis ‘waarin hij Nederland verzoekt om een aanvullende bijdrage’ aan de NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan. Die zin is later verdwenen. Ook is uit de brief gehaald dat het verzoek ‘zoals altijd, serieus zal worden onderzocht’.
Tandvlees
Waarom mogen wij dit niet weten? Wat precies willen de Amerikanen dan?, aldus Sadet Karabulut, SP-Kamerlid.
Al blijkt uit een eveneens verdwenen zin dat de Amerikaanse minister weinig kans maakt op de gevraagde extra militairen. De regering schreef over ‘beperkingen’ die ‘van kracht zijn’. De Nederlandse krijgsmacht loopt immers op z’n tandvlees. Maar een belangrijke bondgenoot in de kou laten staan, ligt internationaal ook gevoelig.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie zijn de zinnen verwijderd omdat het Amerikaanse verzoek ‘iets te prematuur is om nu al naar buiten te brengen’. Het zou pas aan de orde moeten komen bij een Kamerdebat over de verlenging van de missie. Dat debat staat nog niet gepland.
Opheldering
SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die de geschrapte passage opmerkte, eist opheldering. ,,Waarom mogen wij dit niet weten? Nu dit verzoek er ligt, moet het kabinet ook de Kamer inlichten. Wat precies willen de Amerikanen dan?”
Zeker is dat de missie in Afghanistan, waaraan Nederland met 100 militairen deelneemt, kampt met tekorten. De Amerikaanse president Donald Trump voerde op de NAVO-top in juni de druk al op. Van een officieel verzoek was – tot nu toe – niets bekend.
Eerder deed de NAVO al een oproep aan de bondgenoten om een aanvullende bijdrage te leveren. Dijkhoff benadrukt in de laatste versie van de brief dat ‘een substantiële toename van de Nederlandse bijdrage’ vanwege ‘de beperkte capaciteit van de krijgsmacht’ niet haalbaar is.
NU 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd.
Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is.
Geweld
Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
Telegraaf 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Bloedvergieten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Doorzetten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
RO 11.09.2017 Nederland blijft ook volgend jaar actief meedoen aan de VN-vredesmissie in Mali, de internationale strijd tegen ISIS en de NAVO-missie in Afghanistan. De ministerraad heeft ingestemd met deze verlengingen, waarover het kabinet de Tweede Kamer maandag schriftelijk heeft geïnformeerd.
De internationale veiligheidssituatie vraagt er volgens het kabinet om dat Nederland zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. Militaire en civiele bijdragen aan missies zijn gericht op de ring van instabiliteit rond Europa, die onze eigen veiligheid direct raakt. De prioriteit ligt bij de bestrijding van terrorisme en het voorkomen van irreguliere migratie.
De mandaten voor de Nederlandse deelname aan MINUSMA in Mali, de anti-ISIS-coalitie en Resolute Support in Afghanistan lopen aan het einde van het jaar af. Het demissionaire kabinet vond het noodzakelijk om nu een besluit te nemen over verlenging, omdat Nederland een betrouwbare partner wil zijn voor onze bondgenoten, vanwege planningsdoeleinden en om tijdig duidelijkheid te kunnen geven aan de uit te zenden militairen en hun families. De Nederlandse bijdrage aan de drie missies wordt verlengd tot eind 2018.
Via de deelname aan MINUSMA draagt Nederland bij aan stabiliteit in Mali en daarmee de bredere Sahel-regio. Stabiliteit daar is in het directe veiligheidsbelang van Europa. De Nederlandse blauwhelmen richten zich ook volgend jaar vooral op het verzamelen en analyseren van inlichtingen voor de VN-missie.
Een eenheid voor lange afstandsverkenning met nationale ondersteuning vormt de kern van de bijdrage. Nederland levert daarnaast een aantal stafofficieren, marechaussees en politiefunctionarissen en civiele adviseurs. Dankzij de overdracht van het beheer van Kamp Castor eind 2017 aan Duitsland kan het aantal Nederlandse militairen in de missie in 2018 worden teruggebracht tot maximaal 250.
Met de voortgezette inzet aan de internationale coalitie tegen ISIS levert Nederland een belangrijke bijdrage aan het breken van de slagkracht en de ideologische aantrekkingskracht van de terreurorganisatie. Ongeveer 155 Nederlandse trainers ondersteunen en adviseren de Iraakse strijdkrachten en vanaf begin januari dragen vier Nederlandse F-16’s opnieuw bij aan het militair verslaan van ISIS in Irak en Oost-Syrië.
Het detachement ter ondersteuning van de gevechtsvliegtuigen bestaat uit ongeveer 150 militairen. Om ISIS duurzaam te bestrijden, blijft Nederland zich ook onverminderd richten op het stoppen van de stroom van buitenlandse strijders, het aanpakken van de inkomstenbronnen van ISIS en het ontkrachten van de perverse ISIS-ideologie. Stabilisatie en wederopbouw van op ISIS heroverde gebieden is daarbij essentieel.
Ongeveer 100 Nederlandse militairen blijven in Afghanistan meedoen aan Resolute Support. Sinds 2015 is de Afghaanse regering zelf verantwoordelijk voor veiligheid in het land, maar internationale betrokkenheid blijft vooralsnog nodig. De NAVO-missie richt zich op het trainen, adviseren en assisteren van het Afghaanse leger en de politie.
De Nederlandse adviseurs delen hun kennis op het gebied van operationele planning, logistiek, bedrijfsvoering en gender. De medische-, transport- en beveiligingseenheden zorgen ervoor dat de NAVO-adviseurs in en rond Mazar-e-Sharif hun werk kunnen blijven uitvoeren. Vanaf begin 2018 zal Nederland op verzoek van de NAVO ook een chirurgisch team sturen.
VK 04.09.2017 Het demissionaire kabinet Rutte II regeert noodgedwongen over zijn graf heen en verlengt de bijdrage aan de vijf grote Nederlandse militaire missies. Hoeveel manschappen en materieel er in 2018 precies naar Mali, Afghanistan, Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika worden gestuurd, wordt ‘op korte termijn’ bekendgemaakt.
Dit schrijven de demissionaire ministers Koenders (Buitenlandse Zaken), Hennis (Defensie), Blok (Veiligheid en Justitie) en Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) maandagochtend in een brief aan de Tweede Kamer.
‘De internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert aan de internationale (militaire) inspanningen om instabiliteit het hoofd te bieden’, staat in de kabinetsbrief. De ‘aanpak van de complexe conflicten en problemen in onder andere Syrië, Irak, Afghanistan en Mali vergen een langdurige inzet en geïntegreerde aanpak’.
Hetzelfde geldt voor de geruststellingsmissie in Litouwen (tegen het ‘zorgwekkende optreden van Rusland’) en de antipiraterij-missie nabij de Hoorn van Afrika.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, moet het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen doorhakken.
Nederland wil haar ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden
Een besluit nog langer uitstellen is niet meer verantwoord vanwege de vereiste ‘militaire planning’, schrijft het kabinet. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen.
Nederland wil bovendien zijn ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden door bondgenoten ‘duidelijkheid te verschaffen’ over de toekomstige inzet. Zowel Rutte als Koenders en Hennis moet in de maand september op diverse internationale fora duidelijk maken hoeveel en hoe lang Nederland militairen inzet in diverse conflictgebieden.
Strijd gaat door
Zeker is dat Nederland in 2018 haar krijgsmacht en militaire middelen vooral weer zal inzetten in de ‘ring van instabiliteit rondom Europa’, schrijft het kabinet.
Zo is de strijd tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië ‘nog niet gestreden’, geeft het kabinet toe. Ook al is ‘sinds 2014 70 duizend vierkante kilometer heroverd op IS’. De Nederlandse Irak-missie met 190 man zal nog hard nodig zijn om de strijd voort te zetten. De F16-piloten zijn in januari klaar met hun bijscholing, waardoor ook zij hoogstwaarschijnlijk weer ingezet worden in de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
Op ‘korte termijn’ krijgt de Tweede Kamer zogenoemde artikel 100-brieven waarin per missie staat beschreven hoe de bijdrage wordt vormgegeven en welke financiële bedragen daarbij horen.
NOS 04.09.2017 Nederlandse militairen zullen ook volgend jaar op verschillende plekken in de wereld actief zijn. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft het demissionaire kabinet dat de missies in Mali, Afghanistan, Litouwen en voor de kust van Afrika (tegen de piraterij) zullen worden verlengd.
Ook aan de strijd tegen IS in Irak en Syrië blijft Nederland een bijdrage leveren. Vanaf volgend jaar zullen er ook weer F-16’s worden ingezet. De gevechtsvliegtuigen worden waarschijnlijk gestationeerd in Jordanië om van daaruit stellingen van de terreurgroep aan te vallen.
Tot juni 2016 waren Nederlandse F-16’s ook al actief in het Midden-Oosten. Ze werden teruggehaald voor noodzakelijk onderhoud. Dat is nu afgerond.
Verantwoordelijkheid nemen
Het besluit om de militaire missies te verlengen werd al verwacht. De ministers Hennis, Koenders en Ploumen schrijven dat de internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert.
Omdat de verlenging voorbereiding vergt wil het demissionaire kabinet niet wachten tot de formatie is afgerond en er een nieuwe ministersploeg zit. Binnenkort komt het kabinet met meer informatie, ook over de aantallen militairen en het materiaal dat ze meekrijgen.
Om welke vijf missies gaat het?
– Syrië/Irak. In de strijd tegen IS levert Nederland gevechtsvliegtuigen en militaire trainers.
– Mali. Voor de VN-missie MINUSMA verzamelen Nederlandse militairen informatie.
– Afghanistan. Opbouwmissie. Nederlanders trainen leger en politie.
– Litouwen. Vanwege de dreiging van Rusland zijn NAVO-partners daar aanwezig.
– Afrikaanse kust. Marineschepen bestrijden daar in EU-verband de piraterij.
AD 04.09.2017 Alle lopende militaire missies van Nederland worden komend jaar voorgezet. De internationale veiligheidssituatie ‘vereist dat Nederland verantwoordelijkheid neemt’, zo schrijft het demissionaire kabinet vanochtend aan de Tweede Kamer.
Daarom wachten de demissionaire ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie niet op een nieuw aangetreden ministersploeg, maar kondigen ze nu al aan de VN-missie in Mali, trainingen in Irak en Afghanistan, de NAVO-aanwezigheid in Litouwen en antipiraterijacties voor de kust van Somalië te willen voortzetten. Ook gaan er, zoals al het voornemen was, weer F-16’s naar IS-gebied.
Alle missies zijn zo goed als onomstreden bij CDA, D66 en ChristenUnie, de partijen die nu met de VVD onderhandelen voor een nieuw kabinet. Toch zou de Kamerbrief niet vooraf zijn afgestemd met de formerende partijen. Wel zijn zij geïnformeerd over dit voornemen van het kabinet. Dat de brief is verstuurd, wordt gezien als teken dat zij geen bezwaar hebben gemaakt. Het demissionaire kabinet mag weliswaar geen nieuw beleid maken, maar wel over lopende zaken beslissen. Bij internationale zaken heeft het dan meer speelruimte.
Meerderheid
Formeel is het uitzenden van Nederlandse troepen voorbehouden aan het kabinet, maar het gebruik om voor die besluiten steun te vragen aan de Tweede Kamer. De formerende partijen, aangevuld met demissionaire coalitiepartij PvdA, hebben daar een meerderheid. Die partijen hebben deze missies in het verleden altijd gesteund.
Het kabinet komt binnenkort, mogelijk nog deze week, met de eerste formele besluiten voor verlenging. Dan wordt ook duidelijk hoeveel Nederlandse militairen naar welk missiegebied worden uitgezonden. Mogelijk wordt de missie in Mali verder afgeslankt.
NU 29.08.2017 Het demissionaire kabinet gaat volgende week waarschijnlijk de militaire missies in Mali, Afghanistan en Litouwen verlengen.
Op dit moment zitten er nog 290 Nederlanders voor de VN-missie MINUSMA in Mali. Hoewel er dus plannen zijn de deelname aan de missie te verlengen, wordt het aantal Nederlandse militairen wel teruggeschroefd, zo melden bronnen aan persbureau ANP naar aanleiding van berichten van De Telegraaf.
Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp stelde tegenover Radio 1 dat besluiten hierover echter nog niet definitief genoemen zijn.
Het demissionaire kabinet zou zich ook buigen over de inzet van Nederlandse F16’s. Deze zullen volgens de berichten opnieuw ingezet worden om vanuit Jordanië terreurgroep IS in Syrië en Irak te bestrijden. De gevechtsvliegtuigen lossen dan in januari de Belgen af.
Tussen oktober 2014 en juni 2016 namen Nederlandse F-16’s deel aan de strijd tegen IS. Belgische vliegtuigen namen daarna de taak over.
Het kabinet liet eerder dit jaar al weten weer F-16’s te zullen sturen als de internationale coalitie tegen IS daar om zou vragen.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid
VK 28.08.2017 Als Nederlandse militairen ook volgend jaar deelnemen aan de missies in Irak, Afghanistan, Mali en Litouwen, moeten zij vanaf september gaan trainen. Doordat er nog geen nieuw kabinet is, laat de beslissing op zich wachten.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid of zij aankomende januari worden uitgezonden naar een oorlogsgebied. Door de voortslepende gesprekken over een nieuw kabinet is nog steeds geen besluit genomen over het verlengen van de missies in Mali, Irak, Afghanistan en Litouwen.
Mandaat
Officieel eindigt het mandaat van de vier grote militaire missies in december 2017. Als een nieuwe groep militairen in januari klaar moet staan, dan moeten zij vanaf 1 september gaan trainen. Gemiddeld oefenen militairen die op uitzending gaan vier maanden voor vertrek. Tot nog toe weten de militairen die aan de training beginnen niet of zij ook ingezet gaan worden.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, zal het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen moeten doorhakken.
Militairen planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III, aldus Insider over de (internationale) besluitvorming.
Bondgenoten willen duidelijkheid
Niet alleen vanwege de trainingsdeadline van 1 september moet het kabinet-Rutte II over de brug komen met een besluit. Ook internationale bondgenoten verwachten duidelijkheid over de Nederlandse inbreng vanaf 2018. ‘Militaire planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III’, zegt een insider.
Minister Jeanine Hennis van Defensie kwam in juni al klem te zitten toen haar militair strategen bij overleg in Brussel werden bevraagd of Nederland door zou gaan met de Afghanistan-missie. Ze moest het antwoord schuldig blijven.
Aanstaande 7 september moet Hennis zelf naar Brussel om de Europese defensieministers te vertellen dat Nederland nog steeds geen antwoord heeft. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken moet op 7 en 8 september in de Estse hoofdstad Tallinn ook zeggen dat hij het nog niet weet. Het leidt tot onnodige irritatie bij bondgenoten in de EU, de NAVO en de VN.
Verenigde Naties
Rutte zag de bui van boze militaire planners en bondgenoten in juni al hangen, toen hij in de Tweede Kamer opmerkte dat het vooral voor het optreden in het buitenland van ‘heel groot belang is dat dit land zo snel mogelijk weer een volledige, stabiele missionaire regering krijgt’.
De minister-president moet zelf eind september bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een signaal afgeven over de toekomstige militaire bijdrage aan bijvoorbeeld de door de VN geleide Mali-missie. Op 19 oktober staat de strijd tegen terrorisme weer op de agenda tijdens de EU-top in Brussel. Ook daar wil Rutte niet met zijn mond vol tanden staan.
Op de departementen van Hennis en Koenders wordt daarom koortsachtig gewerkt aan een brief over de toekomst van alle militaire missies. Dat besluit moet dan toch maar genomen worden door de demissionaire ministers, heeft Rutte bedacht. Dit zorgt voor opmerkelijke afwegingen.
Kostbare strijdkrachten
Zo zijn de VVD en de PvdA erg verdeeld over de 290 man sterke Mali-missie. PvdA-minister Koenders wil deze missie graag voortzetten. Maar de VVD en ook veel Defensiemensen willen de kostbare strijdkrachten liever elders inzetten. Het compromis dat nu in het vat zit: nog één jaar verlengen, maar tegelijkertijd nadrukkelijk afbouwen en taken overdragen aan andere partijen.
In de wandelgangen van het Binnenhof en de departementen van Defensie en Buitenlandse Zaken gonst het ook van de geruchten over de toekomst van de andere missies.
Litouwen gaat door, zo wordt gefluisterd. De 270 Nederlandse militairen daar dienen als ‘geruststellende maatregel’ voor het ‘zorgwekkende optreden’ van Rusland langs de oostgrens van Europa. Dit blijft een prioriteit in 2018.
Ook de Irak-missie met 190 man wordt hoogstwaarschijnlijk verlengd en per januari mogelijk zelfs weer uitgebreid met F-16’s. De strijd tegen terreurbeweging IS is nog lang niet klaar.
Om dezelfde reden wordt de Afghanistan-trainingsmissie met ongeveer honderd militairen hoogstwaarschijnlijk verlengd en mogelijk ook een beetje uitgebreid. In het land steken steeds vaker groepen als IS de kop op. Maar de bijdrage wordt niet echt fors opgeschroefd: het blijft een land ver weg en Nederland heeft daar al een steentje bijgedragen. Op meer dan twintig man extra hoeven de planners en bondgenoten niet te rekenen.
Trump
Opvallend is dat de beoogde coalitiepartijen D66 en CDA niet moeilijk doen als gevraagd wordt of een beperkte bijdrage aan een vechtmissie in Afghanistan ook een optie is, als aanvulling op de huidige risicoloze trainingsmissie. De Amerikaanse president Trump heeft in augustus in heldere taal laten weten dat hij niet meer is geïnteresseerd in nation building – zoals Nederland nu doet – maar wel in het doden van terroristen. Als Nederland zijn voorbeeld volgt, wordt het een heel andere Afghanistan-missie.
De PvdA zit helemaal niet op die lijn, maar de buitenlandwoordvoerder van de VVD, Han ten Broeke, heeft eerder al laten weten dat zijn partij vindt dat vechten in een oorlog er soms nou eenmaal bij hoort. D66 en CDA delen die mening, zeggen ze nu.
Het kabinet heeft geen toestemming van het parlement nodig om een militaire missie te beginnen, verlengen of af te bouwen. In artikel 100 van de Grondwet staat wel dat het kabinet verplicht is de Tweede Kamer per brief te informeren bij de inzet van militairen in het buitenland. Na de brief volgt een debat in de Tweede Kamer.
Het kabinet hecht eraan dat een ruime Kamermeerderheid na dit debat zijn steun uitspreekt voor de missie. In de recente praktijk is het niet voorgekomen dat een missie toch begon terwijl steun van een Kamermeerderheid ontbrak. Het is een erg Nederlands verschijnsel. In landen als Frankrijk zijn de straaljagers allang aan het bombarderen voordat het parlement is geïnformeerd.
‘Het zou zomaar kunnen dat een kleine groep special forces inderdaad gaat meedoen aan een vechtmissie. Zeker als de VS duidelijk maken dat dit een grote wens is’, zegt defensiespecialist Ko Colijn van instituut Clingendael. ‘De Noren en Denen hebben in dit opzicht goed gescoord bij de Amerikanen.’
Hennis suggereerde op 22 juni al in de Tweede Kamer dat de VS hebben gevraagd aan Nederland om de bijdrage in Afghanistan te ‘intensiveren’ en te wijzigen. Er is volgens Hennis toen gevraagd om ‘schaarse capaciteiten’ in te zetten.
Special forces zijn schaars voor Nederland. Hennis had er destijds niet veel zin in: ‘Wij opereren al de hele tijd samen met de Duitsers in een gebied; ik zie niet in waarom wij dat ineens naar een ander deel van Afghanistan zouden moeten verleggen met een andere lead nation.’ ‘Maar’, zegt Colijn: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar.’ Praktisch probleem: de special forces kampen met grote materieeltekorten en ze zijn nog aan het herstellen van hun recente inzet in Mali.00
Het kabinet zal een voornemen over de missies in Mali, Litouwen, Irak en Afghanistan eind augustus of begin september in een ‘totaalbrief’ aankondigen. Dit wordt daarna besproken met de nieuwe Kamerleden. Op 5 september krijgen zij uitleg over de procedure voor het verlengen of afbouwen van een militaire missie – de zogenoemde artikel 100-procedure.
Er is Rutte, Hennis en Koenders veel aan gelegen om vrijwel direct daarna in een Kamerdebat knopen door te hakken. Dat kunnen zij nog net op de internationale fora in september en oktober de militaire plannen van Nederland
Telegraaf 28.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigt hij. Nu pas kunnen we overzien „wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid, etcetera”, stelt Knops.
Onafhankelijk
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
NU 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
Volgens CDA’er Raymond Knops wil de Kamer minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio.
Nu pas kunnen we overzien “wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid et cetera”, stelt Knops.
25 militairen
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan. Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio. Nu pas kunnen we overzien ,,wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid etcetera”, stelt Knops.
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
VS hebben formeel verzoek al ingediend bij Hennis en Koenders
VK 23.08.2017 Het Nederlandse kabinet zal eind augustus hoogstwaarschijnlijk de knoop doorhakken om de trainingsmissie in Afghanistan te verlengen. Zowel minister Hennis (Defensie) als Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft dinsdag gehint op een positief besluit hierover.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif, en een handjevol in Kabul. Hennis benadrukte dinsdag dat een grote uitbreiding niet wordt verwacht, maar dat Defensie wel kijkt wat de mogelijkheden zijn. De krijgsmacht is al zwaar belast met andere missies zoals die in Irak.
AD 23.08.2017
Ook Koenders ‘acht het niet uitgesloten’ dat Nederland de inzet in Afghanistan voortzet en uitbreidt. Het is volgens de minister wel belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. De VS hebben op 24 mei al een ‘formeel politiek verzoek’ aan Nederland gedaan om Afghanistan militair te blijven steunen. Hennis en Koenders lieten toen aan de Tweede Kamer weten ‘serieus’ en ‘met een positieve grondhouding’ naar het verzoek te kijken.
Het kabinet hecht eraan dat een meerderheid van de Tweede Kamer het eens is over het uitzenden van Nederlandse militairen naar een land in oorlog. De nieuwe Kamerleden krijgen op de eerste Kamerdag, 5 september, uitleg over de procedure voor het verlengen van een militaire missie. Kort daarna valt een besluit over Afghanistan. De beoogde nieuwe coalitiepartners steunen de Afghanistan-missie. De VVD, D66 en de ChristenUnie zijn gecommitteerd aan langdurige vrede in het land. Het CDA wil de missie al langer uitbreiden.
NU 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. ”Omdat hij heel duidelijk inzet op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot vierduizend extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen.
Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet ”groots wordt gewijzigd of uitgebreid”.
Koenders
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan.
Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. ”Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. ”Dat lijkt me niet aan de orde.”
Telegraaf 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. „Hij zet heel duidelijk in op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot 4000 extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen. Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Nederland
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. „Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. „Dat lijkt me niet aan de orde.”
NU 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens demissionair minister Jeanine Hennis niet “groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven.
De NAVO wil ook meer troepen. Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. In het noorden van Afghanistan trainen en adviseren ze sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. Ze denkt wel dat de missie “flexibeler” moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in het inzetten van Nederlandse troepen in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. In juni besloot Duitsland de missie in Afghanistan met vijf jaar te verlengen; Australië overweegt extra inzet.
Telegraaf 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens minister Jeanine Hennis (Defensie) niet „groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven. De NAVO wil ook meer troepen.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Ze trainen en adviseren hier sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. De demissionaire bewindsvrouw denkt wel dat de missie flexibeler moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in inzet in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. Het CDA steunt een verlenging en is voor uitbreiding, zei Raymond Knops.
Telegraaf 14.06.2017 Het kabinet maakt 4,5 miljoen euro extra vrij voor hulp aan kwetsbare groepen in Afghanistan. Het geld gaat naar een alliantie van Nederlandse hulporganisaties en is bestemd voor onder meer voedsel, waterputten en tenten.
„Alleenstaande ouders, kinderen, zieken en zwangere vrouwen hebben dringend extra bescherming nodig”, aldus minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) woensdag. De totale Nederlandse hulp aan Afghanistan komt dit jaar uit op ongeveer 70 miljoen euro.
Dan is nu de discussie losgebarsten over de Lange arm van Eritrea !!!
Vragen
Nederland ontbiedt vrijdag de Eritrese ambassadeur. Het kabinet wil opheldering over de Eritrese jeugdconferentie in Veldhoven van afgelopen weekeinde en andere pogingen om Eritreeërs in Nederland te beïnvloeden, deelde minister Lodewijk Asscher (Integratie) aan de Tweede Kamer mee.
Volgens het radioprogramma Argos is voor het congres betaald uit de zakken van Eritreeërs in Nederland. Medewerkers van de ambassade gingen volgens Argos langs de deuren om een bijdrage van 50 euro op te halen. Mensen die weigerden, kregen een kruis achter hun naam.
De gemeente Veldhoven, die de bijeenkomst had verboden om de openbare orde te beschermen, liet de congresgangers naar kleinschalige opvanglocaties brengen waar ze konden overnachten.
De conferentie van de YPFDJ, de jongerenorganisatie van de enige toegestane politieke partij in Eritrea, werd verboden nadat er voor de toegang van het conferentieoord relletjes uitbraken. Er werd gedemonstreerd door tegenstanders van het regime in Eritrea. Zowel voor- als tegenstanders van dat regime hadden voor later dit weekend al weer demonstratievergunningen aangevraagd.
Op de vlucht
Veel Eritreeërs in Nederland zijn gevlucht voor de verschrikkingen van het regime in Eritrea. Vluchtelingen – asielzoekers – nemen we in Nederland op om hen tegen vervolging en terreur te beschermen. Juist daarom is het niet te verkroppen dat het regime waarvoor ze zijn gevlucht hen als het ware nareist om ze ook in Nederland de vrijheid en veiligheid die ze zochten te ontnemen. En dat is wat dreigt te gebeuren tijdens de bijeenkomst die de YPFDJ, de jongerentak van Eritrea’s enige toegestane politieke partij, aanstaand weekend organiseert.
Eritrea | Open Doors – Met name protestantse christenen worden zwaar onder druk gezet door de regering van president Isaias Afewerki. Ze worden gearresteerd en gevangen gezet in transportcontainers. Anderen worden vermoord. Dit zorgde er mede voor dat er nog maar weinig buitenlandse christenen in Eritrea zijn.
Terugblik
Waarom komen Eritrese asielzoekers massaal naar Nederland ?
Opeens kloppen asielzoekers uit Eritrea massaal aan bij de Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Hoe bereiken zij Nederland en waarom kiezen ze precies ons land uit?
Vorige maand dienden ruim duizend Eritrese vluchtelingen in Ter Apel een asielaanvraag in, meer dan in heel 2013. Met een vergelijkbaar verhaal over hun reisroute, dezelfde reden voor asielaanvraag en een overeenkomende hoeveelheid euro’s in bankbiljetten op zak, hopen de Eritreërs zich uiteindelijk in Nederland te kunnen vestigen.
Die hoop is gegrond. “Ongeveer tachtig procent van de Eritrese asielaanvragen wordt ingewilligd”, aldus Yvonne Wiggers, binnen het ministerie van Veiligheid en Justitie belast met de woordvoering over de IND. Het hoge inwilligingspercentage is volgens Wiggers vergelijkbaar met dat van andere West-Europese landen.
De asielzoekers uit Eritrea worden in Nederland verspreid opgevangen in verschillende opvangcentra. Vanwege de onverwacht grote toestroom worden in overleg met de gemeenten ook sportcentra en recreatiecentra ingericht als tijdelijke opvanglocatie.
Reis
Veel van de Eritreërs die in Nederland aankomen, hebben een gevaarlijke en uitputtende reis achter de rug. De meesten zijn eerder als bootvluchteling de Middellandse Zee overgestoken.
Van de 14.753 bootvluchtelingen die in 2013 op het Italiaanse eilandje Lampedusa aankwamen, hadden 9.834 mensen een Eritrese achtergrond. Elk jaar sterven honderden Eritreërs in hun poging om vanuit Afrika Europa te bereiken. Zo kwamen op 5 mei nog 22 asielzoekers, onder wie Eritreërs, om toen hun boot bij het Griekse eiland Samos omsloeg.
Eenmaal op Europees grondgebied gaat de tocht doorgaans over land verder. Slechts een klein deel van de asielzoekers bereikt Nederland via Schiphol, stelt Wiggers.
“De precieze reisroute wordt nog onderzocht. Maar de vluchtelingen komen vaak met de bus, trein, auto of vrachtwagen. Ze vinden vaak zelf hun weg naar Ter Apel, of ze worden door de vreemdelingenpolitie opgepikt. Uiteindelijk worden ze allemaal in Ter Apel of elders in het land opgevangen.”
Vluchtroute
Dat de precieze route die de Eritrese asielzoekers in Europa volgen nog niet geheel bekend is, is volgens Femke Joordens van UNHCR verklaarbaar.
“De vluchtroute verandert steeds”, aldus Joordens. “Het kan morgen alweer anders zijn dan vandaag. Als de politie lucht krijgt van een bepaalde vluchtroute, dan wordt deze meteen aangepast.”
Dat verklaart mogelijk waarom Eritreërs in het verleden opeens massaal naar Zwitserland, Zweden of Engeland trokken, en nu naar Nederland. Eritreërs mijden Zwitserland nu overigens ook omdat het asielbeleid daar is aangescherpt.
Smokkelaars
Bekend is dat de asielzoekers zeer vaak met behulp van mensensmokkelaars Eritrea verlaten. Vaak belanden ze eerst in buurland Sudan, om vervolgens door de woestijn naar het noorden van Afrika te trekken.
Elke maand vertrekken zeshonderd tot achthonderd Eritreërs naar Sudan. Tachtig procent van hen probeert vervolgens vanuit dat land Noord-Afrika te bereiken, vaak met vrouwen en kinderen, baby’s. Eenmaal in Noord-Afrika stappen de vluchtelingen in overvolle bootjes, of als verstekeling op grotere schepen.
Mensensmokkelaars buiten de Eritreërs uit en mishandelen hen. Soms martelen ze de vluchtelingen om ze te dwingen via de telefoon meer geld van familieleden te vragen.
Dat de Eritreërs die zich nu in Nederland melden vaak dezelfde reden voor asielaanvraag opgeven en vergelijkbare geldbedragen bij zich dragen, zijn volgens Wiggers signalen die erop kunnen duiden dat hier ook sprake is van mensenhandel.
Eritrea
Wie kijkt naar de leefomstandigheden in Eritrea, begrijpt waarom mensen het land ontvluchten.
Eritrea is straatarm. Een rapport van de VN uit 2011 concludeert dat zeventig procent van de bevolking niet in de eigen voedselbehoefte kan voorzien. De regering houdt echter vol dat Eritrea volledig zelfvoorzienend is wat betreft voedsel, en het land weigert voedselhulp van buitenaf.
Gemiddeld worden Eritrese mannen niet ouder dan zestig.
Dienstplicht
De belangrijkste reden die Eritreërs hebben om het land te verlaten is de dienstplicht. Kinderen krijgen vanaf 15 jaar militaire training. Volwassenen – ook vrouwen – moeten verplicht achttien maanden in militaire dienst. Daarna wordt de dienst regelmatig verlengd voor onbepaalde tijd.
Militairen worden vaak ingezet om zware arbeid te verrichten, bijvoorbeeld in de landbouw of in staatsprojecten.
De dienstplicht werkt ook de economische voortuitgang van Eritrea tegen, omdat een groot deel van de bevolking niet op de arbeidsmarkt belandt, maar in het leger.
Vervolging
Volgens mensenrechtenorganisaties is er ook sprake van gerichte vervolging. Duizenden Eritreërs, onder wie veel journalisten, politici en mensen met een afwijkende religie, worden voor onbepaalde tijd en zonder enige vorm van proces opgesloten.
Daarnaast belanden veel mensen in de gevangenis omdat ze proberen de dienstplicht te ontlopen, of omdat ze het land trachten te verlaten, zo valt te lezen in een rapport van Amensty International.
Arrestanten worden volgens Amnesty opgesloten in gevangenissen onder de grond en in metalen containers in de woestijn. Ze worden gemarteld, krijgen weinig te eten en drinken, en moeten in kleine ruimtes overleven in extreme hitte.
“Het is niet zo bekend, maar er zijn weinig landen – buiten erkende conflictgebieden als Syrië, Afghanstan en Irak – waar het met de mensenrechten zo slecht gesteld is als in Eritrea”, aldus Ruud Bosgraaf van mensenrechtenorganisatie Amnesty International.
“Massale gevangenschap van iedereen die tegen de regering is of kritisch is ten opzichte van die regering, systematisch martelen, een totaal gebrek aan vrijheid van meningsuiting, religieuze vervolging: het komt allemaal op grote schaal voor, met als gevolg duizenden vluchtelingen ieder jaar.”
Eritrese vereniging
Meseret Bahlbi, van de Eritrese Vereniging Amsterdam en Omgeving (EVAO), wil het bestaande beeld van de Eritreërs als politieke vluchtelingen nuanceren. Hij erkent de problematiek in zijn land van herkomst, maar benadrukt dat bijna alle Eritrese asielzoekers zeer trots zijn op hun land. De asielzoekers uit Eritrea zijn volgens hem geen politieke vluchtelingen, maar simpelweg op zoek naar een beter leven in Europa.
Naar westerse maatstaven is het Eritrese regime volgens Bahlbi wellicht dictatoriaal, maar, zo stelt hij, Eritreërs begrijpen dat door de “Ethiopische bezetting” de laatste jaren andere normen gelden. Zo begrijpt de bevolking dat de dienstplicht voor onbepaalde tijd wordt verlengd “omdat Eritrea verdedigd moet worden”.
“In Eritrea is sprake van een crisissituatie. Een deel van het land wordt illegaal bezet en er gelden sinds 2009 zware sancties tegen Eritrea. De regering heeft geen andere keuze dan militarisering”, aldus Bahlbi.
De dienstplicht is, zo beaamt Bahlbi, wel een belangrijke reden voor Eritreërs om hun geluk elders te zoeken. Ook de economische gevolgen van de sancties vormen volgens Bahlbi een belangrijke reden voor Eritreërs om te vertrekken.
Vervolging
Vrees voor vervolging is volgens Bahlbi niet iets dat leeft onder de Eritrese bevolking, en het beeld dat elke gevangene wordt opgesloten in een container onder de grond is in zijn ogen incorrect.
Hij stelt dat de internationale gemeenschap, onder aanvoering van Amerika, op verschillende slinkse manieren aanstuurt op “regime change” in Eritrea. Amerika zou er baat bij hebben dat veel mensen het land verlaten, omdat op die manier een voedingsbodem ontstaat voor het omverwerpen van de regering.
Bahlbi heeft in een tweede gesprek aangegeven politiek actief te zijn voor de YPFDJ, de Young People’s Front for Democracy and Justice. De YPFDJ is de jongerentak van de regerende politieke partij in Eritrea, en steunt het regime van Isaias Afewerki.
Minister Zijlstra wil ‘krachtig diplomatiek signaal’ afgeven in nasleep Argos-uitzending
VK 17.01.2018 De hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea in Nederland moet het land uit. Minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken besluit tot deze uitzonderlijk zware maatregel omdat Eritrea belastingbetalingen van Eritreërs in Nederland blijft eisen. Zijlstra heeft de Eritrese diplomaat Tekeste Ghebremedhin Zemuy daarom tot persona non grata verklaard en zijn vertrek geëist.
Zijlstra’s besluit volgt op een uitzending van het radioprogramma Argos in december vorig jaar. Daarin liet Argos een heimelijk opgenomen gesprek met de consul van het Eritrese ambassadekantoor horen. Op papier staat deze Solomon Mehari in de pikorde onder de diplomaat die van Zijlstra moet vertrekken.
In het gesprek werd een Eritrese asielzoeker onder druk gezet om de zogeheten diasporabelasting te betalen. Ook moest de asielzoeker een document ondertekenen waarin hij verklaarde bereid te zijn ‘de juiste straf’ te ontvangen voor zijn ‘fouten’. Wat de straf precies inhield, liet consul Mehari in het midden.
Geen begrip
Zemuy moet vóór februari het land verlaten
Naar aanleiding van de Argos-uitzending dienden coalitiepartijen D66 en VVD een motie in waarin zij minister Zijlstra verzochten het Eritrese ambassadekantoor in Den Haag te sluiten. Zijlstra ontbood daarop de Eritrese ambassadeur voor Nederland en België, die in Brussel is gevestigd. Uit dat gesprek bleek dat Eritrea geen begrip heeft voor de Nederlandse weerstand tegen de diasporabelasting. Het Oost-Afrikaanse land zag geen enkele aanleiding om te stoppen met het innen van de belastingen.
Met het wegsturen van de hoogste Eritrese diplomaat in Den Haag hoopt de minister een ‘krachtig diplomatiek signaal’ af te geven, zo schrijft hij vandaag. De diplomaat moet vóór februari het land verlaten, laat een woordvoerder van het ministerie weten. Het sluiten van het ambassadekantoor in Den Haag gaat Zijlstra te ver. Zo’n stap zou de betrekkingen met Eritrea te zeer schaden. Bovendien zou de Eritrese gemeenschap in Nederland bij een sluiting voor ieder verzoek naar Brussel moeten reizen.
‘Gevoelige klap’
Cruciaal dat Eritreërs in Nederland aangifte gaan doen van intimidatie bij innen van diasporabelasting, aldus Eritrea-expert Mirjam van Reisen.
Nederland en Eritrea liggen al jaren overhoop over de diasporabelasting, die 2 procent van het inkomen bedraagt. In 2016 verbood Nederland het innen van de belasting door middel van dwang, bedreiging of fraude. Ook stuurde de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) meermaals Eritrese tolken weg vanwege (vermeende) banden met het bewind in Asmara. Het Eritrese regime staat te boek als een van de meest onderdrukkende ter wereld. Mensenrechten worden in Eritrea op grote schaal geschonden.
Volgens hoogleraar en Eritrea-expert Mirjam van Reisen is het wegsturen van de hoogste diplomaat in Nederland ‘een gevoelige klap voor de Eritrese autoriteiten’. ‘Nederland maakt hiermee duidelijk dat de lange arm van Eritrea niet getolereerd wordt.’ Van Reisen noemt het net als Zijlstra ‘cruciaal’ dat Eritreërs in Nederland aangifte gaan doen van intimidatie bij het innen van de diasporabelasting. ‘Als die beschuldigingen dan gegrond blijken, is de volgende stap het sluiten van het ambassadekantoor.’
Bedreigend, als het regime waarvoor je bent gevlucht zich hier manifesteert. Wat kan Nederland doen?
Deze man voedt het Eritrese nationalisme onder jongeren in het buitenland (+)
De voornaamste adviseur van president Afewerki, Yermane Gebreab, voedt in vaak ellenlange speeches op congressen in Europa het Eritrese nationalisme onder jongeren.
Academicus of activist? Publiceren over Eritrea is glad ijs (+)
De Eritrese overheid profiteert van de handel in eigen onderdanen, concludeert hoogleraar Internationale Relaties Mirjam van Reisen in haar nieuwe boek. Andere wetenschappers bekritiseren haar onderzoeksmethode en vinden de Eritrea-expert meer activist dan academicus. Het publiceren over een land waar de vrijheid van meningsuiting aan banden ligt, is glad ijs.
Telegraaf 17.01.2018 De hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea in Nederland moet het land uit. Dat eist minister Zijlstra (Buitenlandse Zaken). De tijdelijk zaakgelastigde van de ambassade in Den Haag is tot persona non grata verklaard. De ambassade mag wel open blijven.
Eind vorige maand vroeg een meerderheid van de Tweede Kamer Zijlstra de Eritrese ambassade te sluiten. Aanleiding is de hardnekkige gewoonte van Eritrea om via de ambassade naar Nederland gevluchte landgenoten geld afhandig te maken.
De ambassadeur werd vorig jaar april al eens op het matje geroepen nadat er in Veldhoven een jongerenconferentie was georganiseerd waar de rechterhand van de Eritrese president zou spreken. De conferentie zou een middel zijn om landgenoten in de gaten te houden en onder druk te zetten.
Geen begrip
„Op basis van dit onderhoud en eerdere gesprekken met de Eritrese autoriteiten stelt het kabinet vast dat er aan Eritrese zijde geen begrip bestaat voor de grote Nederlandse politieke en maatschappelijke weerstand tegen de wijze waarop de diasporabelasting wordt geïnd en ook dat er aan Eritrese zijde geen bereidheid is om hieraan tegemoet te komen”, schrijft Zijlstra in een brief aan de Tweede Kamer.
Signaal
Omdat jaren van politieke ophef en diplomatieke druk op het Eritrese regime om te stoppen met de diasporabelasting wenig hebben uitgehaald, besloten VVD en D66 in december dat het welletjes was. Er moest een ferm signaal komen. De Kamer schaarde zich daarachter.
’Zware maatregel’
Zijlstra gaf in de Kamer al aan dat het sluiten van de ambassade lastig zou worden. Er zijn immers geen door de rechter vastgestelde bewijzen „dat het Eritrese ambassadekantoor in Den Haag onrechtmatige of strafbare feiten heeft begaan.” Wel geldt het eisen van iemands vertrek in het diplomatiek verkeer als ’bijzonder zware maatregel’.
Aangifte
Toch is het nog niet genoeg om aan de afpersingspraktijken van het Eritrese regime een eind te maken, schrijft Zijlstra. Zo blijft het ’cruciaal’ dat slachtoffers aangifte doen.
NOS 17.01.2018 Nederland zet de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea uit. Tijdelijk zaakgelastigde Tekeste Ghebremedhin Zemuy van het ambassadekantoor in Den Haag is tot persona non grata verklaard.
Het gaat om een “hoogst uitzonderlijke maatregel”, die wordt genomen omdat de Eritrese autoriteiten voormalige landgenoten in Nederland blijven dwingen tot het afdragen van belasting.
Minister Zijlstra schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet met de maatregel “een krachtig diplomatiek signaal” wil afgeven dat het niet gediend is van het innen van de zogenoemde diasporabelasting, waarbij “intimidatie en dwang” plaatsvinden.
Eritrea heeft in Nederland geen ambassade, maar een ambassadekantoor. Het kabinet is niet van plan dat kantoor te sluiten, zoals de Kamer had gevraagd. Zijlstra vreest dat door sluiting van de post de betrekkingen met Eritrea zo geschaad zouden worden, dat goede belangenbehartiging van Eritreeërs in Nederland eronder zou lijden.
‘Onwenselijke praktijken’
Aanleiding voor de maatregel is een uitzending van het radioprogramma Argos op 23 december. Daarin was te horen hoe een Eritrese asielzoeker door het hoofd van het ambassadekantoor werd gedwongen belasting te betalen en spijt te betuigen over zijn vlucht.
Na de uitzending is de ambassadeur van Eritrea, die in Brussel is gevestigd, door Buitenlandse Zaken op het matje geroepen. Volgens Zijlstra bleek uit het gesprek dat er van Eritrese zijde “geen begrip bestaat voor de grote Nederlandse politieke en maatschappelijke weerstand tegen de onwenselijke praktijken”.
Elsevier 17.01.2018 De hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea in Nederland moet het land verlaten. Tijdelijk zaakgelastigde Tekeste Ghebremedhin Zemuy van het ambassadekantoor in Den Haag is door het ministerie van Buitenlandse Zaken tot persona non grata verklaard.
Een dergelijke maatregel is hoogst uitzonderlijk. ‘Een krachtig diplomatiek signaal’, noemt minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra het in een brief aan de Tweede Kamer.
Kamer wil Eritrees kantoor in Den Haag sluiten
Een grote Kamermeerderheid had de regering gevraagd de Eritrese vertegenwoordiging in Den Haag helemaal te sluiten, omdat de Eritrese autoriteiten maar blijven doorgaan met het dwingen van voormalige landgenoten in Nederland tot het afdragen van ‘diasporabelasting’.
Eritrea heeft geen officiële ambassade in Nederland, maar een kantoor dat niet wordt gesloten. De ambassade zit in Brussel.
Eritrea niet van plan te stoppen met diasporabelasting
Het radioprogramma Argos citeerde onlangs uit een heimelijk opgenomen gesprek met het hoofd van het ambassadekantoor. Daarin wordt een Eritrese asielzoeker gedwongen de diasporabelasting te betalen, en spijt te betuigen omdat hij is gevlucht uit het Afrikaanse land. De asielzoeker in kwestie wordt gechanteerd: betaalt hij de belasting niet, dan krijgt hij het voor hem noodzakelijke overheidsdocument ook niet.
Eritrea wordt met ijzeren hand geregeerd, en Nederland kent een relatief groot aantal Eritrese asielzoekers. Vorig jaar was het – na Syriërs – in grootte de tweede groep asielzoekers die Nederland binnenkomt.
Na de uitzending in december werd de ambassadeur van Eritrea op het matje geroepen bij Buitenlandse Zaken. Het ministerie bracht toen opnieuw ‘grote zorgen’ over de diasporaheffing over, maar uit het gesprek bleek dat Eritrea niet bereid is om ermee te stoppen. Vervolgens is besloten om de tijdelijke zaakgelastigde tot persona non grata te verklaren. Volgens de brief van de regering is dit voor de autoriteiten van Eritrea een normale praktijk: ‘intimidatie en dwang’ worden ingezet bij de inning van de diasporabelasting. De Eritrese ambassadeur in Brussel is in december ontboden.
Het ambassadekantoor in Den Haag blijft voorlopig nog open, om de banden met Eritrea niet al te veel te schaden en omdat Eritreeërs in Nederland anders nog minder toegang hebben tot consulaire diensten.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 17.01.2018 De hoogste Eritrese diplomaat in Nederland moet zijn biezen pakken. Het kabinet heeft Tekeste Ghebremedhin Zemuy tot persona non grata verklaard. Dat is in de diplomatie een bijzonder zware maatregel. De laatste keer dat ons land een diplomaat tot ongewenst verklaarde, was in 2012. Toen moest de Syrische ambassadeur vertrekken.
Minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken noemt het wegsturen van de Eritrese zaakgelastigde ‘een krachtig diplomatiek signaal’ aan de Eritrese autoriteiten, zo schrijft hij aan de Tweede Kamer. Tekeste Ghebremedhin Zemuy kreeg gisteren te horen dat hij moet vertrekken, hij moet Nederland voor het eind van de maand hebben verlaten.
Het besluit van de minister volgt op Kamervragen van coalitiepartijen D66 en VVD. Die wilden dat de minister het Eritrese ambassadekantoor in Den Haag zou sluiten, omdat de medewerkers Eritreeërs dwingen tot het betalen van een speciale belasting. Het radioprogramma Argos citeerde eind december vorig jaar uit een heimelijk opgenomen gesprek met het hoofd van het ambassadekantoor. Daarin wordt een Eritrese asielzoeker gedwongen de diasporabelasting te betalen en spijt te betuigen omdat hij is gevlucht uit het Afrikaanse land. Anders krijgt hij het voor hem noodzakelijke overheidsdocument niet.
Opdoeken
Na de uitzending werd de Eritrese ambassadeur ontboden op het ministerie. Eritrea heeft geen eigen ambassade in ons land; die zit in België. De ambassadeur is ook geaccrediteerd voor Nederland. Uit dat gesprek bleek dat de ambassadeur ‘de grote Nederlandse politieke en maatschappelijke weerstand tegen de wijze waarop de diasporabelasting wordt geïnd’ niet begreep. Hij gaf aan daar niet mee te zullen stoppen. Daarop werd besloten de hoogste diplomaat in Nederland naar huis te sturen.
Hoewel een ruime Kamermeerderheid Zijlstra opdroeg het hele Eritrese ambassadekantoor op te doeken, doet hij dat niet. Nederland heeft nog nooit een ambassade of ambassadekantoor gesloten. Volgens de minister zijn er ‘momenteel geen door een rechter vastgestelde bewijzen’ dat het Eritrese kantoor zich schuldig heeft gemaakt aan strafbare feiten. Ook stelt Zijlstra dat sluiting de betrekkingen met Eritrea te veel zou schaden. Bovendien, zo schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer, zou de Eritrese gemeenschap in Nederland daar te veel hinder van ondervinden.
‘Eerste stap’
Zijlstra roept Eritreeërs die de zogeheten diasporabelasting moeten betalen op om aangifte te doen. In Nederland wonen naar schatting ongeveer 20.000 Eritreeërs.
VVD en D66 noemen het wegsturen van Ghebremedhin Zemuy een goede eerste stap. ,,We tolereren de lange arm van Eritrea in ons land niet”, zegt VVD-Kamerlid Malik Azmani. ,,Eritreeërs vluchtten vaak voor de onderdrukking alleen om hier in Nederland opnieuw met het regime in aanraking te komen. Dat is onacceptabel”, stelt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. ,,Als de afpersingspraktijken niet stoppen, moeten verdergaande stappen op tafel blijven liggen.”
NOS 21.12.2017 Een grote meerderheid in de Tweede Kamer wil dat de ambassade van Eritrea in Den Haag dichtgaat. De reden is dat de Eritrese regering Eritreeërs in Nederland dwingt om belasting te betalen. Nederland heeft daar al meerdere keren tegen geprotesteerd, maar Eritrea trekt zich er niets van aan.
Dat komt ook naar voren in een uitzending van het VPRO-radioprogramma Argos, die zaterdag op NPO Radio 1 wordt uitgezonden. Op de website staat al een in het geheim opgenomen gesprek tussen het hoofd van de ambassade en een Eritrese asielzoeker, die een document nodig heeft en onder druk wordt gezet.
Eritrea is een dictatuur. Het ambassadehoofd zegt dat de asielzoeker het document alleen krijgt als hij spijt betuigt voor zijn vlucht en daarmee ook een nog onbekende straf accepteert. Ook moet hij beloven dat hij een groot bedrag aan achterstallige belasting afdraagt.
Minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken wil eerst de Argos-uitzending afwachten, voordat hij een besluit neemt. Sluiting is de meest vergaande maatregel die Nederland kan nemen, zei hij. Als het bericht van Argos klopt zal het ambassadehoofd worden uitgewezen.
Telegraaf 22.08.2017 De Eritrese minister Osman Saleh van Buitenlandse Zaken wilde medio vorige maand naar het Eritrea Holland Festival in Rijswijk komen, maar schrapte zijn bezoek nadat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken dat had gevraagd.
Dat schrijft minister Bert Koenders dinsdag aan de Tweede Kamer in antwoord op vragen van de SP.
De komst van een hoge functionaris van het dictatoriale regime naar Veldhoven had in april geleid tot protesten van tegenstanders van het bewind. De burgemeester van Veldhoven verbood uiteindelijk de bijeenkomst nadat het tot enkele gewelddadige incidenten was gekomen.
„Het kabinet voelde zich ongemakkelijk bij het idee dat hoge Eritrese gezagsdragers zich zouden richten tot groepen Eritreeërs in Nederland die voor het merendeel hun land zijn ontvlucht”, schrijft Koenders.
OmroepWest 22.08.2017 – De Eritrese minister Osman Saleh van Buitenlandse Zaken wilde vorige maand naar het Eritrea Holland Festival in Rijswijk komen, maar schrapte zijn bezoek nadat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken hem had gevraagd weg te blijven. Dat laat minister Bert Koenders dinsdag weten aan de Tweede Kamer.
De komst van een hoge functionaris van het dictatoriale regime naar Veldhoven had in april geleid tot protesten van tegenstanders van het bewind. De burgemeester van Veldhoven verbood uiteindelijk de bijeenkomst nadat het tot enkele gewelddadige incidenten was gekomen.
‘Het kabinet voelde zich ongemakkelijk bij het idee dat hoge Eritrese gezagsdragers zich zouden richten tot groepen Eritreeërs in Nederland die voor het merendeel hun land zijn ontvlucht’, schrijft Koenders. De komst van Saleh naar Rijswijk was van tevoren aangemeld.
OmroepWest 13.07.2017 – De organisatie van de demonstratie bij het Eritrea Holland Festival in Rijswijk hoopt zaterdag op 500 demonstranten. Dat zegt Jacob Kiros, de organisator van de betoging. De tegenstanders vrezen dat het evenement wordt gebruikt voor propaganda en dat er hoge politieke functionarissen uit het Afrikaanse land aanwezig zijn.
‘Dat hele festival heeft niets met onze cultuur te maken’, zegt de in Eritrea geboren Kiros tegen Omroep West. ‘Een van de zangers die naar Nederland komt, is ook de rechter van de speciale rechtbank van dictator Isaias Afewerki. Deze man komt alleen naar Nederland om hier middels liedjes de ideologie van de partij over te brengen.’
Het Eritrea Holland Festival wordt komend weekend gehouden in het Event Plaza in Rijswijk. Officieel is het een jaarlijks feest ter ere van de Eritrese cultuur, waar onder meer aandacht wordt besteed aan de onafhankelijkheidsstrijd die het land voerde met aartsvijand Ethiopië.
‘Cultureel evenement’
De gemeente Rijswijk benadrukte al eerder dat de bijeenkomst een ‘cultureel evenement’ is. ‘Dit evenement vindt sinds 2003 jaarlijks plaats, zonder noemenswaardige incidenten. Voor zover ons bekend zijn bij het festival geen hoogwaardigheidsbekleders van het Eritrese regime aanwezig.’ En ook het ministerie van Buitenlandse Zaken gaf aan dat er geen aanwijzingen zijn dat er hoogwaardigheidsbekleders aanstaand weekend naar Nederland komen.
‘Dat is precies de manier van werken van het regime. Ze zeggen het een en doen dan het andere. Wij hebben in ieder geval gehoord dat de omstreden tweede man van het regime wel gewoon aanwezig is’, vult Kiros aan. ‘We gaan daarom ook demonstreren, zodat iedereen op de hoogte is van de gewelddadigheden van het regime.’
OmroepWest 11.07.2017 Volgens de gemeente Rijswijk komen er geen Eritrese hoogwaardigheidsbekleders naar het Eritrea Holland Festival. Dit wordt in het weekend van 15 en 16 juli in het Event Plaza gehouden. Critici vrezen dat er mogelijk hoge politieke functionarissen uit het Afrikaanse land bij het evenement aanwezig zijn.
Officieel is het Eritrea Holland Festival een jaarlijks feest ter ere van de Eritrese cultuur, waar onder meer aandacht wordt besteed aan de onafhankelijkheidsstrijd die het land voerde met aartsvijand Ethiopië. Maar in de regel zijn er hoge politieke functionarissen uit de Eritrese hoofdstad Asmara aanwezig. Met name de eventuele komst van de rechterhand van dictator Afewerki ligt gevoelig.
Die omstreden tweede man van het regime is Yemane Gebreab. Hij is de oprichter van de enig toegestane politieke partij in Eritrea, die sinds 1993 onafgebroken aan de macht is. Aanhangers van het regime houden deze zomer festivals op verschillende plekken in Europa.
Rellen
In april ontstond er veel commotie in Veldhoven toen daar een Eritrese bijeenkomst was aangekondigd. Tegenstanders van het regime gingen toen op de vuist met deelnemers aan de conferentie, die eveneens door aanhangers van de regering was georganiseerd. De rellen waren voor burgemeester Jack Mikkers reden om de bijeenkomst te verbieden. Gebreab zou ook in Veldhoven zijn opwachting maken.
De gemeente Rijswijk benadrukt dat de bijeenkomst in Event Plaza een ‘cultureel evenement’ is. ‘Dit evenement vindt sinds 2003 jaarlijks plaats, zonder noemenswaardige incidenten. Voor zover ons bekend zijn bij het festival geen hoogwaardigheidsbekleders van het Eritrese regime aanwezig.’ Het ministerie van Buitenlandse Zaken liet eerder al weten dat er geen aanwijzingen zijn dat Gebreab of Eritrese ministers of andere hoogwaardigheidsbekleders aanstaand weekend naar Nederland komen.
Tegendemonstratie
De gemeente laat wel weten dat er aanstaande zaterdag een tegendemonstratie wordt gehouden. ‘Bij de vorige edities vonden ook demonstraties plaats. Samen met politie en het Openbaar Ministerie bepaalt de gemeente welke veiligheidsmaatregelen nodig zijn, om zowel het evenement als de demonstratie in goede banen te leiden.’
AD 11.07.2017 Aanhangers van de Eritrese oppositie in Nederland gaan aanstaande zaterdag demonstreren bij een groot Eritrees festival in Rijswijk. Bij dat festival zijn mogelijk hoge vertegenwoordigers van de Eritrese overheid aanwezig.
Het Eritrean Festival Holland is een jaarlijks, cultureel evenement waarop onder meer zangers uit het land optreden. Een groep Nederlandse Eritreeërs en Eritrese asielzoekers, die zichzelf tot de oppositie rekenen, stellen dat het festival ook wordt bezocht door ‘handlangers van het dictatoriale regime in Eritrea’ en eigenlijk een verkapte, politieke bijeenkomst is. ,,Zij vormen de lange arm van het regime”, stellen ze in een brief aan de Tweede Kamer. Uit Eritrea vluchten jaarlijks tienduizenden mensen, vooral jongeren. Enkele duizenden kregen de afgelopen jaren asiel in Nederland.
In april liep een demonstratie bij een Eritrese bijeenkomst in Veldhoven uit op relletjes. Daar hield de jongerentak van de enige politieke partij van Eritrea, de PFDJ, een conferentie. Betogers gingen er met de politie op de vuist en belaagden bezoekers. De gemeente verbood uiteindelijk de conferentie, de deelnemers werden met bussen afgevoerd. Het verhoogde de spanning tussen de verschillende Eritrese groepen in Nederland nog verder.
Dezelfde betogers hebben nu toestemming voor een demonstratie, zaterdag bij het Event Center in Rijswijk. De gemeente Rijswijk laat vanmiddag in een verklaring weten dat het ‘nadrukkelijk om een cultureel evenement’ gaat. ,,Dit evenement vindt sinds 2003 jaarlijks plaats, zonder noemenswaardige incidenten. Bij de vorige edities vonden ook demonstraties plaats. Samen met politie en openbaar ministerie bepaalt de gemeente welke veiligheidsmaatregelen nodig zijn, om zowel het evenement als de demonstratie in goede banen te leiden.”
Gewonden
Bij soortgelijke bijeenkomsten eerder deze maand in Rome en Giessen (Duitsland) waren ook tegendemonstraties. Volgens Italiaanse media zijn na de bijeenkomst in Rome drie deelnemers zwaar mishandeld door twee andere Eritreeërs. Een van de slachtoffers is de Eritrese ambassadeur in Italië. Een ander zou Yemane Gebreab, de ‘tweede man van Eritrea’, zijn, zo stelt een bron uit de Eritrese oppositie tegenover deze krant.
De daders kwamen vermoedelijk uit een door Eritrese vluchtelingen gekraakte flat in de buurt, zo meldt onderzoeksplatform One World. De vluchtelingen ontstaken in woede toen ze hoorden dat Gebreab in de buurt was en zouden hem met ‘een slagwapen met ijzeren punten’ hebben aangevallen. Hij belandde met een hoofdwond in het ziekenhuis
Kabinet: ‘ongemakkelijk’
Gebreab wordt als de tweede man van het regime in Eritrea gezien. Zijn aangekondigde komst naar de bijeenkomst in Veldhoven in april werd door het Nederlandse kabinet als ‘ongemakkelijk’ bestempeld. Gebreab zou ook van plan zijn, of zijn geweest, om naar Rijswijk te komen. De gemeente Rijswijk stelt dat er ‘voor zover ons bekend bij het festival geen hoogwaardigheidsbekleders van het Eritrese regime aanwezig zijn’.
OmroepWest 11.07.2017 Critici vrezen dat het Eritrea Holland Festival, dat komend weekend in het Event Plaza in Rijswijk wordt gehouden, door de Eritrese dictatuur misbruikt zal worden voor propaganda en willen in Rijkswijk komen protesteren.
Officieel is het Eritrea Holland Festival een jaarlijks feest ter ere van de Eritrese cultuur, waar onder meer aandacht wordt besteed aan de onafhankelijkheidsstrijd die het land voerde met aartsvijand Ethiopië. Maar in de regel zijn er hoge politieke functionarissen uit de Eritrese hoofdstad Asmara aanwezig. Met name de komst van de rechterhand van dictator Afewerki ligt gevoelig.
Die omstreden tweede man van het regime is Yemane Gebreab. Hij is de oprichter van de enig toegestane politieke partij in Eritrea, die sinds 1993 onafgebroken aan de macht is. Aanhangers van het regime houden deze zomer festivals op verschillende plekken in Europa. Deze maand vonden er al zulke festivals plaats in Italië en in Duitsland.
Grote commotie
In april ontstond er grote commotie in Veldhoven toen daar een Eritrese bijeenkomst was aangekondigd. Tegenstanders van het regime gingen toen op de vuist met deelnemers aan de conferentie, die eveneens door aanhangers van de regering was georganiseerd. Vanwege de rellen besloot burgemeester Jack Mikkers de bijeenkomst te verbieden. Gebreab zou ook daar zijn opwachting maken.
Critici vrezen dat het festival in Rijswijk door de dictatuur misbruikt zal worden voor propaganda en is volgens de NOS van plan om ook in Rijswijk te komen demonstreren.
NOS 11.06.2017 Komend weekend komen mogelijk opnieuw hoge vertegenwoordigers van het regime van Eritrea naar Nederland, meldt radioprogramma Argos. In Rijswijk wordt dan het Eritrean Holland Festival gehouden. Officieel is dat een jaarlijks feest ter ere van de Eritrese cultuur, waar onder meer aandacht is voor de onafhankelijkheidsstrijd die het land voerde met buurland en aartsvijand Ethiopië.
Maar in de regel zijn er hoge politieke functionarissen uit Asmara aanwezig. Met name de komst van de omstreden tweede man van het regime, Yemane Gebreab, kan leiden tot spanningen.
Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn er geen aanwijzingen dat Gebreab, Eritrese ministers of andere hoogwaardigheidsbekleders dit weekend naar Nederland komen.
De gemeente Rijswijk wijst erop dat het om een cultureel evenement gaat dat sinds 2003 elk jaar wordt gehouden, “zonder noemenswaardige incidenten”. Voor zover bij de gemeente bekend komen er geen hoogwaardigheidsbekleders van het Eritrese regime.
Tegendemonstratie
Er is wel melding gemaakt van een tegendemonstratie op zaterdag. Bij de vorige edities werd ook gedemonstreerd. “Samen met politie en het openbaar ministerie bepaalt de gemeente welke veiligheidsmaatregelen nodig zijn, om zowel het evenement als de demonstratie in goede banen te leiden.”
Gebreab is de rechterhand van dictator Afewerki en de oprichter van de enig toegestane politieke partij in Eritrea, die sinds 1993 onafgebroken aan de macht is. Hij was begin deze maand ook bij een festival in Rome.
Zwaargewond
Er zijn berichten dat hij toen in een restaurant werd aangevallen en zwaargewond raakte, maar officieel is daar niets over bekendgemaakt, melden Argos en OneWorld, een platform dat zich bezighoudt met internationale samenwerking en duurzaamheid.
Aanhangers van het regime houden deze zomer festivals op verschillende plaatsen in Europa. Deze maand gebeurde dat al in Italië en in Duitsland, en vanaf vrijdag dus in het Event Plaza in Rijswijk.
In april ontstond er commotie in Veldhoven rond een Eritrese bijeenkomst. Tegenstanders van het regime gingen toen op de vuist met deelnemers aan de conferentie, die eveneens door aanhangers van de regering was georganiseerd. Er braken rellen uit, waarop burgemeester Mikkers de bijeenkomst verbood.
Gebreab zou ook daar zijn opwachting maken. Hij had van Italië een Schengenvisum gekregen, waardoor de toegang tot Nederland hem niet kon worden geweigerd.
Propaganda
Critici zeggen dat het festival in Rijswijk door de dictatuur misbruikt zal worden voor propaganda. Alles wordt gefilmd en de beelden worden in Eritrea vertoond om te laten zien hoeveel steun het regime onder Eritreeërs in het buitenland heeft.
De oppositie is van plan om ook in Rijswijk te komen demonstreren. Kamerleden van PvdA en GroenLinks hebben bezwaar tegen de komst van vertegenwoordigers van het Eritrese regime.
Slavernij
Uit Eritrea vluchten elke maand duizenden mensen om te ontkomen aan de dictatuur, die internationaal veel kritiek krijgt vanwege grove mensenrechtenschendingen. Er geldt een dienstplicht van onbeperkte tijd en er zijn werkkampen waar gevangenen dwangarbeid moeten verrichten. Critici spreken van slavernij. Duizenden tegenstanders van het regime zitten onder erbarmelijke omstandigheden gevangen.
Maar ook in het buitenland zijn Eritrese vluchtelingen vaak niet veilig. Ze worden gedwongen om geld naar hun vaderland te sturen. Er zijn veel verklikkers. Als iemand niet wil betalen, worden in Eritrea achtergebleven familieleden opgepakt, gemarteld of vermoord.
AD 21.04.2017 De ambassadeur van Eritrea moet vandaag op het matje komen bij minister Koenders. Nederland wil tekst en uitleg over de vermeende intimidatiepraktijken van de Eritrese overheid in Nederland.
Intimidatie in de Eritrese gemeenschap? Dat gaat zo, vertellen bronnen. Een Eritrese vereniging in Nederland organiseerde in december in een buurthuis in Rotterdam een bijeenkomst, speciaal bedoeld voor Eritrese vrouwen. Er kwamen er enkele tientallen, veelal wat oudere of alleenstaande vrouwen. Het was een bijeenkomst zoals er vaker zijn: om een beetje te praten en elkaar te ontmoeten.
‘Verrader’
Maar er kwam ook een medewerker van de Eritrese ambassade, hij was er samen met een oud-strijder uit het Afrikaanse land. Ze vroegen de aanwezige vrouwen indringend om ‘een bijdrage’. Vijftig euro, maar twintig of dertig kon ook, zegt een bron die zelf niet bij de bijeenkomst was, maar wel aanwezigen heeft gesproken. Niet iedereen wilde een bijdrage geven: omdat ze simpelweg het geld niet konden missen of omdat ze niet achter de bestemming van de bijdrage stonden. ,,Maar als je niet betaalt, noemen ze je een verrader. Dat gaat dan rondzingen door de gemeenschap en dat willen mensen niet, want Eritreeërs hebben vaak niets anders dan die gemeenschap”, vertelt een in Nederland wonend lid van de Eritrese oppositie.
De bijdrage was bedoeld voor het organiseren van de omstreden en uiteindelijk verboden conferentie van de Europese jongerenorganisatie YPFDJ in Veldhoven, afgelopen weekend. De PFDJ is de enige toegestane politieke partij in Eritrea, de zittende president regeert het land al sinds 1991. Minister Koenders van Buitenlandse Zaken heeft voor vandaag de Eritrese ambassadeur ontboden om over die conferentie én over de intimidatie te praten. Het kabinet noemde het vorige week ‘ongemakkelijk’ dat er op de conferentie een hooggeplaatste adviseur van president Afewerki zou spreken. Ook waarschuwde het kabinet Eritrea al eerder haar ‘Lange Arm’ waarmee het regime invloed wil houden op Eritreeërs in het buitenland, thuis te houden.
Lange Arm
Ondanks de waarschuwing reikte die Lange Arm de afgelopen maanden tot aan Nederlandse buurthuizen én voordeuren. De organisatie van de YPFDJ-conferentie heeft ook huis aan huis geld ingezameld, melden meerdere bronnen. ,,Mensen komen langs om je te begroeten, dat is niet ongebruikelijk in de Eritrese cultuur, maar als ze binnen zijn, beginnen ze over geld”, zegt een bron. De huisbezoeken gingen door tot vlak voor de conferentie. Wie betaalde, kreeg een kwitantie. Radioprogramma Argos wist de hand te leggen op meerdere van die bonnetjes. Volgens het programma was bij meerdere van die bezoeken iemand van de ambassade aanwezig, die tekende ook de kwitantie. Op de bonnetjes staat een stempel en een handtekening, maar niet de bestemming van het geld.
De Eritrese ambassade in Den Haag reageerde gisteren niet op onze vragen.
Hoe roep je iemand ‘op het matje’?
Als de Eritrese ambassadeur Negassi Kassa Tekle vanmiddag zijn opwachting maakt op de kamer van minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders zal de toon van het gesprek beleefd, maar ‘stevig’ zijn. ,,Geen ambassadeur vindt zoiets leuk, want je weet dat je de les wordt gelezen. En het is niet fijn om een standje te krijgen”, zegt Ben Bot, voormalig minister van Buitenlandse Zaken en ex-ambassadeur in onder meer Turkije.
De Eritreeërs zijn ‘ontboden’ omdat Nederland opheldering wil over de rol van de Eritrese overheid bij een omstreden conferentie afgelopen weekend. Bot: ,, ,Als een minister een ambassadeur ontbiedt, doet hij dat niet op basis van vage geruchten, dan heeft hij zich echt wel goed laten informeren dat er iets niet in de haak is.”
Maar dat wil niet zeggen, dat Koenders zal verwachten dat de ambassadeur met hangende pootjes zijn excuses zal aanbieden. ,,Bij dit soort gesprekken, gaat het meer om het signaal, dan om de inhoud van het gesprek zelf. De boodschap dat we vinden dat er iets niet in de haak is, moet goed doorkomen.” Of er ook een antwoord komt? ,,De tegenpartij heeft doorgaans wel een smoes klaar.” Tekle zetelt overigens op de Eritrese ambassade in Brussel. De ambassade in Den Haag wordt bestuurd door een ‘tijdelijk zaakgelastigde’.
NU 20.04.2017 Nederland ontbiedt vrijdag de Eritrese ambassadeur. Het kabinet wil opheldering over de Eritrese jeugdconferentie in Veldhoven van afgelopen weekeinde en andere pogingen Eritreeërs in Nederland te beïnvloeden.
Dat deelde minister Lodewijk Asscher (Integratie) woensdagavond aan de Tweede Kamer mee. Het kabinet kijkt al langer met argusogen naar de greep die het bewind in Eritrea probeert te houden op Eritreeërs die naar Nederland zijn uitgeweken.
In het paasweekend wilde de jongerenbeweging van de partij van de Eritrese president Isaias Afewerki een conferentie houden in het Brabantse Veldhoven. Ook de rechterhand van Afewerki zou daar spreken.
De burgemeester verbood de conferentie, omdat protestacties van tegenstanders van het regime bij het vergadercentrum uit de hand liepen en de openbare orde in het geding was.
Agenten arresteerden uiteindelijk 128 betogers omdat ze het werk van de politie belemmerden of niet wilden vertrekken na een bevel. Alle betogers werden later weer vrijgelaten.
AD 20.04.2017 Nederland ontbiedt vrijdag de Eritrese ambassadeur. Het kabinet wil opheldering over de Eritrese jeugdconferentie in Veldhoven van afgelopen weekeinde en andere pogingen Eritreeërs in Nederland te beïnvloeden, deelde minister Lodewijk Asscher (Integratie) gisteravond aan de Tweede Kamer mee.
Het kabinet houdt de greep die het bewind in Eritrea probeert te houden op Eritreeërs die naar Nederland zijn uitgeweken al langer in de gaten. Ook is Nederland bezorgd over de mensenrechtensituatie in Eritrea.
In het paasweekend wilde de jongerenbeweging van de partij van de Eritrese president Isaias Afewerki een conferentie houden in het Brabantse Veldhoven. Ook de rechterhand van Afewerki zou daar spreken. Maar de burgemeester verbood de conferentie, omdat protestacties van tegenstanders van het regime bij het vergadercentrum uit de hand liepen en de openbare orde in het geding was. Ruim 540 mensen moesten de congreslocatie verlaten en werden elders ondergebracht.
Volgens het radioprogramma Argos is voor het congres betaald uit de zakken van Eritreeërs in Nederland. Medewerkers van de ambassade gingen volgens Argos langs de deuren om een bijdrage van 50 euro op te halen. Mensen die weigerden, kregen een kruis achter hun naam.
Telegraaf 19.04.2017 De Eritrese ambassadeur voor Nederland moet vrijdag op het matje komen bij minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken). De vertegenwoordiger van het regime moet tekst en uitleg geven over de gebeurtenissen van vorige week.
Toen was de tweede man van de dictatuur in ons land om een Eritrese jongerenconferentie toe te spreken. Eritreeërs in Nederland zouden onder druk zijn gezet om te betalen voor de organisatie van de conferentie.
Het kabinet vond de komst van de man ’ongemakkelijk’, maar kon er naar eigen zeggen weinig tegen beginnen, vooral omdat de man al een Schengen-visum had gekregen via Italië.
128 betogers opgepakt
Uiteindelijk werd de bijeenkomst in Veldhoven toch afgeblazen. Na een roerige tegendemonstratie, waarbij 128 betogers werden opgepakt.
Het kabinet is bezorgd over de mensenrechtensituatie in Eritrea. Het regime beschouwt burgers bijkans als lijfeigenen. Ook Eritreeërs in Nederland worden onder druk gezet om geld af te staan aan het regime.
RTL 10.11.2015 Wat gebeurt er toch allemaal in Eritrea? Dat vroeg RTL Nieuws-correspondent Koen de Regt zich af toen hij zag hoeveel vluchtelingen elke maand uit het land naar Europa komen. Als eerste Nederlandse tv-journalist in lange tijd kreeg hij toegang tot het land.
Als je wilt begrijpen waarom Eritrea is zoals het is, moet je beginnen in de bloedhete havenstad Messawa, zegt De Regt. In deze plek aan de Rode Zee lijkt het op sommige plekken alsof gisteren nog een oorlog is uitgevochten. Ruïnes van gebouwen, met kogelgaten nog duidelijk zichtbaar, staan overal stukje bij beetje te vergaan.
Toch was het 1990 toen er voor het laatst werd gevochten. De kapotte huizen hebben hetzelfde doel als de drie omhoog gerichte tanks die je aan het begin van de stad ziet: een monument voor de onafhankelijkheidsstrijd van Eritrea. Niemand mag vergeten dat er ruim 30 jaar gevochten is tegen aartsvijand en buurman Ethiopië. En niemand moet denken dat het nu veilig is: de oorlog kan elk moment opnieuw uitbreken, dus moet iedereen paraat staan.
Doet denken aan Calimero
“Grondgebied van Eritrea wordt op dit moment nog steeds bezet”, zegt Yemane Ghebreab. Hij is de belangrijkste politiek adviseur van de president van Eritrea. “Wij worden nog steeds bedreigd door een veel groter buurland, dat ook nog eens gesteund wordt door de Verenigde Staten.” Het doet denken aan Calimero, het tekenfilmfiguurtje dat zich altijd benadeeld voelde door iedereen die groter was dan hij.
Nu is de argwaan van Eritrea tegenover de internationale gemeenschap ook weer niet zo vreemd, als je naar het verleden kijkt, zegt De Regt. De hele geschiedenis zit vol met gebroken beloftes aan het land. De Italianen, Russen, Amerikanen en Ethiopiërs, allemaal hebben ze in de vorige eeuw het strategisch gelegen landje gebruikt voor hun eigen doeleinden. De 30-jarige oorlog maakte daar een eind aan. In 1991 werd Eritrea onafhankelijk. Het land begon hoopvol, maar na zeven jaar brak er alweer een korte oorlog uit met Ethiopië, waarbij het buurland een aantal gebieden bezette. Sindsdien hebben ze hier besloten, nog meer dan ooit tevoren: we moeten het zelf regelen, niemand helpt ons.
Dienstplicht, maar hoe lang?
Sinds de laatste oorlog kent het land een dienstplicht. Ieder kind gaat in het laatste jaar van de middelbare school naar het militaire trainingskamp in Sawa, in het westen van het land. Na die training moeten ze officieel nog anderhalf jaar taken verrichten voor het land. Dat kan betekenen dat ze op wacht moeten staan langs de grens bij Ethiopië, maar het kan ook betekenen dat ze leraar moeten worden in een dorpje op het platteland.
Officieel is de dienstplicht 18 maanden, maar vaak duurt het veel langer, zegt de Duitse Tanja Müller. Ze is hoogleraar internationale ontwikkeling en heeft jarenlang in Eritrea gewoond. “Het is onzeker hoe lang het duurt. Mensen weten niet of en wanneer ze worden ontslagen van de dienstplicht. Soms krijgen mensen te horen dat ze over zes maanden klaar zullen zijn, maar vervolgens horen ze na die zes maanden dat ze nóg een jaar moeten doen. Dus mensen weten nooit wanneer het eindpunt komt.”
Tanja Müller
De mensen krijgen betaald voor de dienstplicht, maar het is een schijntje: rond de 500 nakfa per maand. Volgens de officiële wisselkoers is dat ruim 30 Amerikaanse dollar per maand. Maar in de praktijk is het maar iets meer dan een tientje. In een land waar een kilo tomaten ruim 50 nakfa kost, doe je met 500 nu eenmaal niet zoveel. De meeste mensen leven daarom van het geld dat familieleden in het buitenland naar hen overmaken.
Maximaal 18 maanden
De overheid zegt de dienstplicht te willen veranderen. Adviseur Ghebreab: “De nieuwe rekruten hebben te horen gekregen dat zij maximaal 18 maanden zullen dienen. Er zijn dus beleidswijzigingen die geïntroduceerd worden bij wijze van experiment.” Maar hij geeft ook toe dat het beleid nog niet officieel is gepubliceerd in de enige krant van het land, dus het blijft allemaal net zo willekeurig als het eerst was.
Volgens Müller is de overheid wel degelijk bezig het beleid te veranderen. “We moeten er niet automatisch van uitgaan dat ze liegen. Ik denk dat ze proberen het terug te brengen tot 18 maanden. Maar het gaat nog wel een paar jaar duren voor iedereen onder die korte dienstplicht valt.”
Volgens de overheid gaat het maar om een paar duizend mensen die op dit moment nog dienstplicht vervullen. Maar Westerse diplomatieke bronnen zeggen dat het eerder om enkele honderdduizenden gaat. Zij zien het aanpassen van de dienstplicht als een absolute noodzaak, om te komen tot een oplossing van het vluchtelingenprobleem. Mochten alle dienstplichtigen in één keer worden gedemobiliseerd, dan stelt dat het land weer voor andere problemen. Want er is geen geld om normale salarissen te betalen, door sancties van de VN en jarenlang economisch wanbeleid.
Martelen op grote schaal
Volgens een rapport van de VN wordt in Eritrea op grote schaal gemarteld. Enkele honderden, maar mogelijk zelfs duizenden mensen zouden worden vastgehouden in illegale gevangenissen verspreid over het hele land. Het rapport is opgesteld op basis van getuigenissen van Eritreeërs die het land zijn ontvlucht. De VN kreeg geen toestemming om in Eritrea onderzoek te doen.
Volgens diplomaten in Asmara moet het rapport met een flinke korrel zout worden genomen. Het zou te makkelijk de getuigenissen van mensen hebben overgenomen, zonder te controleren wanneer het allemaal heeft plaatsgevonden. Inmiddels zou de situatie verbeterd zijn, denkt ook Tanja Müller. “Ik twijfel aan de aantallen die de onderzoekscommissie van de VN noemt in het rapport. Ik heb tegelijk ook geen bewijs voor het tegendeel, natuurlijk. Maar de VN is wel heel stellig.”
Yemane Ghebreab
Volgens de regering zijn de beschuldigingen van marteling en het opsluiten van mensen onzin. “Er zijn duizenden mensen die het niet eens zijn met het economisch beleid van onze regering”, stelt adviseur Ghebreab. “Dat vertellen ze je ook openlijk, als je het ze vraagt op straat.”
‘Over politiek praten is gevaarlijk’
Maar dat laatste is niet waar. Niemand wil openlijk zijn kritiek uiten. Inwoners van Eritrea zijn erg bang om opgesloten te worden. Alleen anoniem en zonder camera willen ze vertellen hoe ze over de politiek denken, zegt De Regt. Een man zei hem: “We kunnen niet in opstand komen. Je weet niet wie je kunt vertrouwen en wie niet. Neem nou deze plek: we zijn ongeveer met zijn vijftigen. Maar misschien zitten er wel vijf informanten of agenten tussen.” Een ander stelde: “Ik praat liever niet over politiek. Ik hou het bij mijn eigen zaak. Over politiek praten is gevaarlijk. Je kunt opgepakt worden als je iets verkeerds zegt.”
Eén van de mensen die al ruim acht jaar vastzit vanwege zijn kritiek op de overheid, is Antonius, de patriarch van de christelijk-orthodoxe kerk in Eritrea. De kerkleider was het oneens met benoemingen door de overheid in zijn kerk. Sindsdien zit hij onder huisarrest in Asmara. De Regt kon hem heel even spreken. Het leek goed met hem te gaan, maar hij durfde niet te praten over wat hij vond van de overheid en over zijn huisarrest.
De ploeg van RTL Nieuws kreeg tijdens het bezoek geen toestemming om te filmen in de gevangenissen of militaire kampen van het land. Dus is het onmogelijk om onafhankelijk vast te stellen of er gemarteld wordt in Eritrea of niet. “Maar de angst van de mensen op straat is veelzeggend”, vindt de correspondent.
Vluchtelingen
Het aantal mensen dat Eritrea inmiddels verlaten heeft, is enorm. Zeker als je bedenkt dat er maar zo’n 4,1 miljoen mensen in het land wonen, is 3000 vluchtelingen per maand heel veel. Volgens de regering zijn het allemaal economische vluchtelingen, die gebruikmaken van de ‘green card’ die de EU aan Eritrese vluchtelingen geeft.
Ook experts denken dat heel veel Eritreeërs die naar Europa komen, het voor een groot deel doen om economische redenen. Maar economie en politiek zijn natuurlijk altijd nauw verbonden. Het is immers de regering van Eritrea die geen private bouwbedrijven toestaat in het land en die de prachtige Rode Zeekust niet ontwikkelt tot een toeristenresort. Dat jongeren geen toekomst zien, is natuurlijk door het gebrek aan vrijheid en de onzekere dienstplicht, maar ook door het gebrek aan banen.
Kansen voor toerisme in Eritrea?
Experts zijn het er wel over eens dat het nu nog te onveilig is om Eritreeërs op grote schaal terug te sturen. Maar het gemak waarmee sommige landen de vluchtelingenstatus aan Eritreeërs geven, zou ook wel wat mogen veranderen. Ironisch genoeg houden de vluchtelingen, doordat ze geld naar hun familie sturen, het regime mede in stand, zegt De Regt. “Een man die ik in Asmara ontmoette, zei me: ‘Er zou een hier uitbarsting moeten komen door het volk. Maar die komt er niet, omdat zoveel mensen het land verlaten.'”
Prachtig
De Regt: “Dat het verhaal van Eritrea tragisch was, dat wist ik al wel. Maar nadat ik er een dikke week geweest was, besefte ik nog beter dat het buitengewoon triest is wat er is gebeurd.” Eritrea heeft volgens de correspondent alle kans om een geweldige toeristenbestemming te worden. En als er vrede komt met Ethiopië, kan de haven van Messawa uitgroeien tot dé hub van Oost-Afrika.
Eén van zijn Eritrese gesprekspartners zei het zo: “Ik ben heel erg verdrietig. Dit is niet wat ik verwacht had van Eritrea, 25 jaar geleden. Toen had ik hoop dat dit land zoals Singapore of Dubai zou kunnen worden. Maar die hoop is weg. Nu heb ik plannen om weg te gaan.”
NOS 18.04.2017 Eritreeërs zijn op Syriërs na de grootste groep vluchtelingen in Nederland. Volgens Eden Asmerom vluchten Eritreeërs omdat Eritrea een dictatoriaal regime heeft. Dat is niet waar, zegt Sophia Tesfamariam: Eritreeërs die naar Nederland komen zijn economische migranten.
Twee vrouwen van Eritrese komaf met twee verschillende werkelijkheden. Asmerom is woordvoerder van ECHO, een Nederlands platform voor tegenstanders van het Eritrese regime. Tesfamariam is een Amerikaanse activist en heeft nauwe banden met de Eritrese machtshebbers.
Eritrea is een klein land in de Hoorn van Afrika met 6,5 miljoen inwoners. Volgens de Verenigde Naties maakt het regime zich schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid. Critici kraken dat onderzoek en wijzen op gebrek aan bewijs. In Eritrea zijn onafhankelijke waarnemers en media niet welkom.
“Het is een kalm en stabiel land”, zegt Tesfamariam. “En met het oog op de winsten uit de mijnindustrie kan het zelfs zo zijn dat veel Eritreeërs binnenkort weer terugkeren, want zij wonen liever in hun vaderland.”
Asmerom kent het land dat Tesfamariam beschrijft niet. Ze wijst op de vele rapporten, van onder meer de VN, die Eritrea beschrijven als een dictatoriaal regime. “Mensenrechten worden op een grove manier geschonden. Het is de reden waarom duizenden inwoners per maand het land verlaten.”
De tegenstelling tussen voor- en tegenstanders van de Eritrese overheid leidde afgelopen weekend tot ongeregeldheden in Veldhoven. Wat in de Brabantse stad gebeurde, is een illustratie van de enorme tweestrijd die woedt over de werkelijkheid in Eritrea.
Volgens een onderzoekscommissie van de Verenigde Naties heeft het regime zich de afgelopen 25 jaar schuldig gemaakt aan systematische misdaden tegen de menselijkheid, waaronder slavernij en martelingen. De VN mocht het land zelf niet in, maar concludeert dat na informatie en verklaringen van 880 vluchtelingen. Om die reden krijgen veel Eritreeërs asiel in Europa.
Maar er zijn wereldwijd ook Eritreeërs die de conclusies van de VN tegenspreken. “Er is geen bewijs voor. Er zijn miljoenen beschuldigingen, maar er is geen bewijs”, zegt Tesfamariam. Eritreeërs vluchten volgens haar louter voor het geld naar Europa. “Die komen hier voor het asiel en de economische voordelen.”
Sophia Tesfamariam naast president Afewerki in Eritrea NIEUWSUUR
“Een deel van de mensen die dat zeggen zijn regimeaanhangers”, zegt Asmerom. “Die zullen ten alle tijden de dictatuur verdedigen, dat is logisch.” Een ander deel doet dat volgens haar omdat ze onder druk worden gezet.
“Daarnaast is een kenmerk van een dictatuur dat men niet naar zichzelf kijkt, maar de schuld bij een ander zoekt. Het rapport van de VN zegt voldoende.”
Het ministerie van Buitenlandse Zaken neemt het rapport van de VN serieus en maakt zich zorgen over de mensenrechten in Eritrea. “Maar informatie over de situatie in het land blijft onvolledig zolang er geen onafhankelijke onderzoekers worden toegelaten in het land.”
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e7cc55bc-4da9-11eb-8f4c-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/17131824-4c79-11eb-a270-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79112c3c-57f5-11eb-a44a-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/44e0dca2-5825-11eb-8026-0218eaf05005.jpg)
Dave Earley @earleyedition
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1ba89e24-33d1-11eb-a73e-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7ca89a6-3009-11eb-bc7e-02c309bc01c1.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c25a4b4c-2a2a-11eb-8c0c-02d2fb1aa1d7.JPG)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2b6b60cc-6468-11eb-b7eb-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5366ab3a-4137-11eb-80ac-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1d41eb70-0805-11eb-8de0-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9bed6596-06cd-11eb-a79a-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ffe1198-071e-11eb-bd6e-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ff2b781e-04d4-11eb-86c5-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eaa53146-04b6-11eb-bc1b-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7290bbe-fe7f-11ea-a1ab-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46e91b42-fd60-11ea-8310-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/68bcd728-fc1a-11ea-8a27-0255c322e81b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52214809-1bd5c2.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52205809-c2679a.jpg)
© ANP Foto 
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data53309656-94052e.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/12/data53396270-72593e.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/11/data38899212-a1c21d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79002ba0-254f-11ea-8930-02d1dbdc35d1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data53401055-d54456.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/11/data38383845-fdf0b3-2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/52754580-2570-11ea-8930-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/38b796ea-50e7-11eb-bd68-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/021dbbac-bc52-11ea-93e5-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/746ef0ae-b793-11ea-a026-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/71612814-860b-11ea-808e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f1101df6-5364-11ea-b530-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3b22a4b4-49b9-11ea-a30c-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a737fe4c-338e-11ea-98c5-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bef05946-2e2d-11ea-9aa0-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cd8ee3cc-2a3c-11ea-afaa-02c309bc01c1.jpg)
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/418a0b40-2a0f-11ea-88c1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/affc9f28-29ad-11ea-bb99-02d2fb1aa1d7.jpg)
Donald J. Trump @realDonaldTrump:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f029a950-27f6-11ea-a505-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8521bac0-1ec9-11ea-9275-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/20630e5c-180e-11ea-acb8-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/70233c0c-1055-11ea-a248-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/102428fe-0d65-11ea-a03d-0217670beecd.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/11/web-2211biniskinderenjpg.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/58123588-0d34-11ea-a7c7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d0176a40-0b99-11ea-be08-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b494b2f0-0b12-11ea-a7c7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0957da44-0616-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/09771bac-0616-11ea-bb84-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/37cacc96-05db-11ea-bff7-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d8f3f4ba-0538-11ea-942e-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/db1a5de8-0569-11ea-8c5c-02c309bc01c1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/11/web-1211buial-hol-1jpg.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e296c794-04c6-11ea-8bd4-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/796b8f68-049c-11ea-bf4d-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79f04be0-049c-11ea-bf4d-0217670beecd.jpg)
Afshin Ellian schreef eerder deze column: :quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5e814922-0497-11ea-9e6d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8d68da02-04b0-11ea-8b74-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d5372972-046c-11ea-98bc-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c248230e-049c-11ea-b0de-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48f82c6c-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b06b180c-237b-11e8-955b-93dd442c0a30.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/31747d90-193a-11e8-9b87-c34ad7002cb7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86f1782a-17bb-11e8-a7b3-ed9b1efcf64d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2622c424-13c2-11e8-916b-29ebce76cb53.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b9d280fc-1240-11e8-afc6-215bd10321e1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48999cd0-0fd0-11e8-86de-e73995329ab5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c2128cec-05ae-11e8-b2b7-9d1b65c11118.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4963a676-04ed-11e8-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2ab80d82-04d6-11e8-a3dc-fb7c8c5cade6.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86803204-0371-11e8-a6e4-4f8859170bcc.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b5aafbb6-029c-11e8-9dea-25bebf13f8c9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/642b7202-01d4-11e8-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/46c1943a-0120-11e8-9de3-d36d180a1393.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16e7e15a-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16f63278-0130-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/41e2c9c4-febf-11e7-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4904bdce-f82b-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/447aa8c6-f183-11e7-96b1-852846b4758d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/711edfee-efe1-11e7-926c-e3253cf65afd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/47440316-ebcc-11e7-bb98-79414cbdb644.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/84ec681c-ce2f-11e7-9896-933aab5d22b0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8c13c83e-caeb-11e7-ab38-9f2b40f444b7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/806cac78-fb95-11e7-bd38-576c08de33fb.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.