De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 2018 zijn bekend. En lang niet alles blijft bij het oude: GroenLinks en nieuwkomer DENK mogen zich de grote winnaars noemen, terwijl D66 en de PvdA forse klappen incasseren.
Vertrouwde patronen en opzienbarende trendbreuken en radicalen wisselen elkaar af in de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen. Wie zijn de grootste winnaars en verliezers winnaars en verliezers in de grote steden?
Net als vier jaar terug zijn de lokale partijen bij elkaar opgeteld het grootst, terwijl in veel gemeenten ook VVD en CDA hun sterke positie hebben behouden. Maar lang niet alles blijft bij het oude: GroenLinks en nieuwkomer DENK mogen zich de grote winnaars noemen, terwijl D66 en de PvdA forse klappen incasseren. Bij de PVV, die in 28 gemeenten voor het eerst meedeed, zullen de gevoelens gemengd zijn.
De winnaars
GroenLinks zal de nodige champagneflessen hebben ontkurkt toen de resultaten bekend werden. Vooral in de grote steden is de winst van Jesse Klavers partij overweldigend. In de tien grootste gemeenten kreeg GroenLinks er minstens twee zetels bij.
In Amsterdam, Delft, Arnhem en Nijmegen – de linkse studentenstad die bekendstaat als ‘Havana aan de Waal’ – is de partij zelfs de grootste van de stad. In Utrecht ook; daar groeit GroenLinks zelfs naar twaalf zetels. Klaver spreekt van een ‘historische overwinning’ en noemt de forse winst van zijn partij ‘een belangrijke stap naar de brede volkspartij’ die GroenLinks wil worden.
GroenLinks
Stad (totaal aantal zetels)
2014
2018
Verschil
Amsterdam (45)
6
10
+4
Delft (37)
4
7
+3
Arnhem (39)
4
7
+3
Nijmegen (39)
8
11
+3
Rotterdam (45)
2
5
+3
Eindhoven (45)
4
7
+3
Den Haag (45)
2
5
+3
Utrecht (45)
9
12
+3
Waarschijnlijk geen champagne bij DENK, maar ook daar zal de stemming opperbest zijn. De partij komt in dertien gemeenteraden. In Amsterdam en Utrecht zijn er twee zetels voor de partij van Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk, in Rotterdam zelfs drie. Maar de opzienbarendste winst behaalde DENK in Schiedam, waar de partij vier zetels in de raad krijgt en na de VVD de grootste is.
‘Wij zijn de partij van de nieuwe Nederlander,’ aldus een trotse Kuzu. Hij noemt zijn partij DENK in Rotterdam de grootste winnaar, terwijl Leefbaar – dat met elf zetels met afstand de grootste is in de Maasstad – volgens hem de grootste verliezer is. DENK heeft ‘mensen die zich niet gehoord voelden’ in de ogen van Kuzu weer het vertrouwen teruggegeven in de politiek.
DENK
Stad (totaal aantal zetels)
2018
Schiedam (35)
4
Rotterdam (45)
3
Amsterdam (45)
3
Utrecht (45)
2
Zaanstad (39)
2
Arnhem (39)
2
De verliezers
‘We hadden goud, maar hebben in veel gemeenten nu zilver,’ zei D66-leider Alexander Pechtold bij de verkiezingsbijeenkomst in Utrecht. ‘We hebben ingeleverd’, maar wel ‘een plek op het podium’.
Ook nu zich een nederlaag aftekent, staat D66 volgens Pechtold klaar om weer te gaan besturen. ‘Voor bestuursverantwoordelijkheid zal D66 nooit weglopen. Sterker nog: die pakken we weer!’
D66
Stad
2014
2018
Verschil
Amsterdam (45)
14
8
-6
Rotterdam (45)
6
5
-1
Den Haag (45)
8
6
-2
Utrecht (45)
13
10
-3
Eindhoven (45)
7
6
-1
Almere (45)
6
5
-1
Breda (39)
8
6
-2
Nijmegen (39)
7
6
-1
De grote verliezer lijkt na de landelijke verkiezingen vorig jaar opnieuw PvdA te worden. Vier jaar geleden waren de uitslagen al in veel gemeenten teleurstellend, nu stevenen de sociaal-democraten af op flink verlies in vrijwel alle grote steden.
Vier jaar geleden was Eindhoven nog de enige stad waar de PvdA als grootste uit de bus kwam, maar dat is na deze verkiezingen ook voorbij. De VVD kreeg nu de meeste stemmen.
PvdA-leider Lodewijk Asscher ziet een dubbel beeld. Enerzijds doet zijn partij het beter dan de desastreus verlopen nationale verkiezingen van afgelopen jaar, anderzijds ziet hij ook dat er op gemeenteniveau wordt verloren.
In veel gemeenten nam de PVV voor het eerst deel aan de gemeenteraadsverkiezingen. In 2014 waren er slechts twee lokale fracties, woensdag stond de partij in dertig gemeenten op de lijst. Voor de PVV is er goed nieuws en slecht nieuws.
Juist in Den Haag en Almere, de enige gemeenten waar de PVV bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen ook al meedeed, leverde de partij in. In de Hofstad, waar de PVV sinds 2014 met zeven raadsleden was vertegenwoordigd, moet de partij het nu doen met slechts twee zetels. Een kleiner verlies was er in Almere: daar ging de PVV van negen naar zes zetels.
Twee zetels haalde Geert Wilders’ partij in Rotterdam, waar hij eerder nog had voorspeld Eerdmans (Leefbaar) te gaan halveren. Ondanks die tegenvallende resultaten is Wilders naar eigen zeggen een ‘tevreden mens’: in alle gemeenten waar de PVV meedeed, komt de partij in de gemeenteraad.
Raad eerst in het schoolbankje
De (nieuwe) raadsleden worden met speciale inwerkprogramma’s klaargestoomd voor de komende vier jaar. Er is dit jaar nadrukkelijk aandacht voor integriteit, de Omgevingswet en regionalisering, zo blijkt uit een rondgang langs griffiers. Lees meer
Ruim 40 procent wethouders keert niet terug
Bij de vorming van nieuwe colleges na de gemeenteraadsverkiezingen vindt de grote schoonmaak plaats onder wethouders. Na de formatie moet er rekening mee worden gehouden dat zo’n 600 à 700 wethouders niet meer terugkeren op hun post. Lees meer
Fors verlies voor D66 Amsterdam
D66 was evenals in Utrecht de grote verliezer in de hoofdstad. De grootste partij in Amsterdam zakt van veertien naar negen zetels. Forum voor Democratie krijgt volgens de poll twee zetels. Lees meer
GroenLinks in Utrecht de grootste
GroenLinks wordt de grootste partij in Utrecht. Dat blijkt uit de exitpoll van de Ipsos/NOS. De partij krijgt twaalf zetels. Dat zijn er drie meer dan vier jaar geleden. Lees meer
Leefbaar verliest maar blijft grootste in Rotterdam
Leefbaar Rotterdam lijkt de grootste partij te worden in de gemeenteraad van Rotterdam. Volgens een exitpoll van de NOS krijgt de partij elf zetels. Lees meer
De gemeente Rijswijk verzet zich met verschillende gemeenten in de regio tegen het terugschroeven van het aantal woningen met sociale huur door Vestia. Den Haag blijft gespaard.
AD 08.03.2018
Door sociale huurwoningen om te zetten naar huren in de vrije sector raakt een gemeente als Rijswijk huizen met de laagste huren kwijt. En van dat soort huizen zijn er juist meer nodig in Rijswijk. Ook in gemeenten als Westland en Pijnacker-Nootdorp wordt de noodklok geluid over deze plannen van woningcorporatie Vestia.
Gezamenlijk protesteren de gemeenten bij minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken die de Autoriteit Woningcorporaties onder haar hoede heeft.
Den Haag
In Den Haag speelt het probleem niet. Volgens de Haagse wethouder Joris Wijsmuller zijn er met alle corporaties scherpe afspraken gemaakt over hun voorraad sociale huurhuizen en de betaalbaarheid van woningen. ,,Om te zorgen dat de betaalbaarheid van woningen in de omliggende gemeenten ook op orde blijft, is gezamenlijk het convenant gesloten dat corporaties zorgen voor meer dan 12.000 sociale huurwoningen door nieuwbouw en overname van bezit van Vestia’’, zegt een woordvoerder van Wijsmuller.
Verbod op verkoop sociale woning
De drie linkse partijen dienen zaterdag 17.03.2018 een initiatiefwetsvoorstel in dat gemeenten en woningcorporaties dwingt om het aantal sociale huurwoningen met een huur van hoogstens 710 euro ‘ten minste op peil te houden’. Zonder zo’n ‘remwet’ vreest links dat er de komende jaren honderdduizenden sociale huurwoningen verdwijnen, mede doordat gemeenten liever voor lucratievere, duurdere huisvesting zouden kiezen.
GroenLinks, SP en PvdA willen een verbod op het verder inkrimpen van de socialehuurwoningvoorraad. De steden in Nederland moeten zo toegankelijk blijven voor mensen met lagere inkomens.
In vele tientallen gemeenten in Nederland wordt vooralsnog te weinig gebouwd om ook maar een beetje aan de vraag van koopwoningzoekers te voldoen. Met name in gemeenten rondom Utrecht en Amsterdam is de schaarste bovengemiddeld groot, maar zijn er relatief weinig nieuwbouwplannen.
In veel gemeenten is de woningmarkt, in tegenstelling tot vier jaar geleden, het belangrijkste thema bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. In vier jaar is er dan ook veel gebeurd.
Eind 2013 stonden er nog 217.000 huizen te koop in Nederland. Eind 2017 zijn dat er nog maar 89.000, blijkt uit cijfers van de Rabobank.
Vooral in de Randstad zijn de verschillen enorm. In steden als Delft en Utrecht had je als huizenzoeker vier jaar geleden nog vijf keer zo veel keus. Maar ook buiten de Randstad zijn er gemeenten, zoals Zuidhorn, Hattem en Doesburg, waar je nauwelijks nog tekoopborden in de tuin ziet staan.
AD 15.03.2018
AD 15.03.2018
Doorverhuur
De particuliere huursector is na een jarenlange krimp de afgelopen jaren sterk gegroeid. In toenemende mate worden woningen gekocht om ze vervolgens weer te gebruiken voor doorverhuur. Die praktijk, aangeduid met de Engelse term buy-to-let, is tussen 2006 en 2016 met 75 procent toegenomen.
Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven bedroeg de groei in de huursector tussen 2012 en 2017 23,4 procent. In grote steden als Den Haag en Utrecht en studentensteden als Groningen, Tilburg, Eindhoven en Wageningen was de toename nog hoger: boven de 30 procent.
Een van de oorzaken is dat het aantal huishoudens harder groeit dan het aantal nieuwe woningen. Woningbeleggingsadviesbureau Capital Value berekende dat er pas na 2020 meer huizen worden gebouwd dan er huishoudens bijkomen. Volgens het bureau zal de spanning op de woningmarkt met name in de Randstad en delen van Gelderland en Noord-Brabant voorlopig alleen maar toenemen.
NOS 17.03.2018 GroenLinks, de PvdA en de SP maken zich grote zorgen over de sociale woningvoorraad in Nederland. De partijen vrezen dat er de komende jaren 65.000 tot zelfs 300.000 sociale huurwoningen verdwijnen, als gevolg van sloop of verkoop.
Om dat te voorkomen, moet wat de drie partijen betreft vastgelegd worden dat een sociale huurwoning pas tegen de vlakte mag of verkocht mag worden, als er gegarandeerd een nieuwe woning voor terugkomt.
Voorzitter Marnix Norder van de vereniging van woningcorporaties Aedes noemt het een “interessant voorstel” en zegt de zorgen van de partijen te begrijpen. “We willen de sociale voorraad uitbreiden in die gebieden waar schaarste is.”
Landelijk of lokaal?
Hij vraagt zich wel af of dit landelijk geregeld moet worden. Woningcorporaties maken nu afspraken met gemeenten over het aantal sociale huurwoningen. “Dit voorstel past niet in de geest van de woningwet, waarin gemeenten, corporaties en huurdersorganisaties prestatieafspraken moeten maken”, zegt Norder. “Dat overleg is nu de geëigende plek voor afspraken over sociale huurwoningen.”
Hij vindt het ook logisch om het thema wonen bij de gemeente te houden. “In krimpgebieden is deze vraag naar meer huurwoningen er niet, en daar worden dus ook andere afspraken gemaakt. Om de minister dan een uitzondering te laten maken is extra werk. Dat kunnen de lokale partijen prima zelf.”
Er wordt al jaren geklaagd over de lange wachtlijsten voor een sociale huurwoningen, vooral in en rond de grote steden. Uit het onderzoek ‘Wachten, zoeken en vinden’ in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken bleek twee jaar geleden dat je in de regio Amsterdam ruim acht jaar geduld moet hebben, in de regio Utrecht bijna 7,5 jaar en in Maastricht ruim zes jaar. In de regio’s Rotterdam en Haaglanden was de gemiddelde wachttijd dan weer fors korter, respectievelijk 3,3 en 2,8 jaar.
Directeur Ronald Paping van de Woonbond is enthousiast. “Als je ziet hoe het aanbod aan sociale huurwoningen de afgelopen jaren is verminderd en de vraag is toegenomen, dan is het goed om de teugels aan te halen door het wettelijk vast te leggen.”
Toch ziet ook hij problemen. “Het staat diametraal tegenover het regeringsbeleid”, zegt Paping. De vier partijen uit het kabinet-Rutte III hebben juist afgesproken dat gemeenten sociale huurwoningen moeten verkopen als dat kan, zodat er meer huizen beschikbaar komen voor middengroepen. “Maar dit voorstel is wel goed voor de discussie. Misschien gaat het beleid dan een keer kantelen.”
Puntensysteem
Volgens de directeur van Aedes zou het beter zijn om eens te kijken naar het ‘woningwaarderingsstelsel’, het puntensysteem waarmee de huurprijs van een woning wordt bepaald. Huizen boven de 145 punten vallen in de vrije sector, daaronder is sprake van een sociale huurwoning.
“Met de huidige systematiek en de steeds strengere bouw- en energieregelgeving krijgen nieuwe woningen steeds meer punten”, zegt Norder. “Een klein, eenvoudig nieuwbouwappartement van 45 vierkante meter in Amsterdam heeft al meer dan 145 punten, en dat zou dan geen sociale huur mogen zijn? Onzin.”
Belangrijkste kwestie
Nederlanders vinden het woningaanbod de belangrijkste kwestie die door hun gemeente moet worden aangepakt, blijkt uit het publieksonderzoek dat de NOS en regionale omroepen in januari hebben gehouden met het oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen. Bijna 30.000 mensen namen de moeite een vragenformulier in te vullen en gaven aan welke gemeentelijke kwesties ze het meest urgent vinden.
Ook in plaatsen waar je het misschien niet verwacht zijn veel kapers op de kust voor het vinden van een sociale huurwoning. Op Terschelling bijvoorbeeld. Daar moet je gemiddeld zo’n zes jaar wachten op een woning. Raoul (22) is een van die wachtenden en hoopt dat de gemeenteraadsverkiezingen het verschil zullen gaan maken.
AD 17.03.2018 PvdA, GroenLinks en SP willen in een wet vastleggen dat het aantal sociale huurwoningen in Nederland op peil blijft. Wanneer zo’n woning verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op zijn minst één voor terugkomen.
Zo’n verplichting voor gemeenten is nodig om te zorgen voor voldoende betaalbare huurwoningen voor mensen met een kleine beurs, vinden de drie linkse oppositiepartijen. De komende jaren dreigen tienduizenden sociale huurwoningen te worden gesloopt of verkocht, terwijl het aantal mensen dat in aanmerking komt voor een sociale huurwoning juist toeneemt, aldus de initiatiefnemers voor de wet. Zij noemen het onverantwoord de sociale sector nog verder te laten krimpen.
Voor veel Nederlanders is het vinden van een fijn huis een hopeloze zoektocht, stelt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. ,,Wachtlijsten van vele jaren zijn onacceptabel maar wel vaak de praktijk. In veel gemeenten is echt sprake van woningnood, daarom moeten we de sociale woningbouw beschermen en juist meer gaan bijbouwen.”
NU 17.03.2018 PvdA, GroenLinks en SP willen in een wet vastleggen dat het aantal sociale huurwoningen in Nederland op peil blijft. Wanneer zo’n woning verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op zijn minst één voor terugkomen.
Zo’n verplichting voor gemeenten is nodig om te zorgen voor voldoende betaalbare huurwoningen voor mensen met een kleine beurs, vinden de drie linkse oppositiepartijen.
De komende jaren dreigen tienduizenden sociale huurwoningen te worden gesloopt of verkocht, terwijl het aantal mensen dat in aanmerking komt voor een sociale huurwoning juist toeneemt, aldus de initiatiefnemers voor de wet. Zij noemen het onverantwoord de sociale sector nog verder te laten krimpen.
Voor veel Nederlanders is het vinden van een fijn huis een hopeloze zoektocht, stelt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. ”Wachtlijsten van vele jaren zijn onacceptabel maar wel vaak de praktijk. In veel gemeenten is echt sprake van woningnood, daarom moeten we de sociale woningbouw beschermen en juist meer gaan bijbouwen.”
Zaterdag wordt het initiatiefwetsvoorstel ingediend.
NOS 17.03.2018 De PvdA, GroenLinks en de SP willen in een wetsvoorstel regelen dat het aantal sociale huurwoningen niet afneemt.
Volgens de drie oppositiepartijen dreigen er de komende jaren 65.000 tot 300.000 sociale huurwoningen te verdwijnen doordat ze verkocht of gesloopt worden.
De drie partijen willen wettelijk vastleggen dat gemeenten en woningcorporaties een sociale huurwoning pas mogen verkopen of afbreken als er gegarandeerd een nieuwe sociale huurwoning voor terugkomt.
Klaver: meer sociale huurwoningen, maar ook meer doorstroming
Gemeenteraadsverkiezingen
Het onderwerp ‘voldoende betaalbare woningen’ is een belangrijk thema voor de gemeenteraadsverkiezingen van komende woensdag, waarbij de lokale en de landelijke politieke partijen bij betrokken zijn.
Segers: thema wonen belangrijk bij deze verkiezingen
VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben in het regeerakkoord afgesproken dat gemeenten sociale huurwoningen moeten verkopen als dat kan, om zo juist voor de middengroepen meer woningen beschikbaar te krijgen.
De drie linkse partijen zijn bang dat de bouw van nieuwe sociale woningen, met een huur tot 711 euro per maand, het tempo van de verkoop niet kan bijhouden.
De drie linkse partijen dienen zaterdag 17.03.2018 initiatiefwetsvoorstel in
VK 16.03.2018 GroenLinks, SP en PvdA willen een verbod op het verder inkrimpen van de socialehuurwoningvoorraad. De steden in Nederland moeten zo toegankelijk blijven voor mensen met lagere inkomens.
De drie linkse partijen dienen zaterdag een initiatiefwetsvoorstel in dat gemeenten en woningcorporaties dwingt om het aantal sociale huurwoningen met een huur van hoogstens 710 euro ‘ten minste op peil te houden’. Zonder zo’n ‘remwet’ vreest links dat er de komende jaren honderdduizenden sociale huurwoningen verdwijnen, mede doordat gemeenten liever voor lucratievere, duurdere huisvesting zouden kiezen.
De spanning op de woningmarkt is een van de belangrijkste thema’s bij de huidige campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Terwijl links meer sociale huurwoningen wil, leggen partijen als VVD, D66 en CDA in steden waar de ruimte schaars is vaker de prioriteit bij het bouwen van extra woningen met huren boven de 710 euro. Daarmee willen ze mensen met middeninkomens tegemoetkomen die te veel verdienen voor een sociale huurwoning en te weinig om op de particuliere markt succesvol te zijn. Dat soort woningen moeten worden gebouwd door marktpartijen en niet door woningcorporaties.
De linkse partijen menen dat de fixatie op middeninkomens ten koste zal gaan van de lagere inkomens. ‘Als je de lokale programma’s van de VVD, maar ook die van D66 bij elkaar optelt, zie je dat ze op grote schaal sociale woningbouw gaan afstoten’, zegt PvdA-leider Lodewijk Asscher. ‘De rechtse partijen zetten groepen tegen elkaar op: alsof middengroepen er baat bij hebben dat sociale huurwoningen verdwijnen. Het huidige kabinetsbeleid leidt tot scenario’s waarin er tussen de 60- en 300 duizend sociale huurwoningen zullen verdwijnen. Dat is een onherstelbare verandering van Nederland. Het betekent dat je als onderwijzer of agent geen woning meer in je eigen stad kunt vinden.’
Asscher komt deels terug op de woningwet van Rutte II uit 2015
De initiatiefwet komt neer op een aanpassing van de woningwet die in 2015 door het kabinet Rutte II is ingevoerd. Toen werd besloten bevoegdheden over te hevelen naar gemeenten. Die moeten nu jaarlijks ‘prestatieafspraken’ maken met de woningcorporaties. De landelijke overheid heeft daarover weinig meer te zeggen.
Asscher komt daar nu deels op terug, omdat lokale overheden volgens hem niet altijd hun verantwoordelijkheid nemen. ‘Dan wordt gezegd dat de naburige gemeente het maar moet opknappen. Zo neemt het aanbod af.’ SP-Kamerlid Sandra Beckerman meent dat het kabinet al eerder had moeten ingrijpen: ‘Wanneer er één sociaal huurhuis verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op z’n minst één voor terugkomen. Het kabinet stelt die norm niet eens. Dus doen wij het.’
Als je de lokale programma’s van de VVD, maar ook die van D66 bij elkaar optelt, zie je dat ze op grote schaal sociale woningbouw gaan afstoten, aldus PvdA-leider Lodewijk Asscher.
De initiatiefwet maakt een uitzondering voor gebieden waar de bevolking krimpt. Die gemeenten kunnen van de minister van Volkshuisvesting toestemming krijgen om te snijden in het aantal sociale huurwoningen.
Aedes, de vereniging van woningcorporaties, staat sympathiek tegenover het wetsvoorstel, maar heeft vragen over de uitvoerbaarheid. ‘In de woonwet uit 2015 is nu juist geregeld dat dit soort besluiten op lokaal niveau worden genomen’, zegt voorzitter Marnix Norder. ‘Het is wel goed dat de nationale politiek zich meer zorgen gaat maken over het beperkte aanbod. De socialewoningbouwmarkt zit voor een groot gedeelte op slot.’
De vraag naar sociale woningen is de afgelopen jaren toegenomen door de bevolkingsgroei en de trek naar de steden. Het aanbod is teruggelopen. Volgens de corporaties komt dat mede door de verhuurdersheffing van 1,7 miljard euro die ze sinds enkele jaren moeten afdragen aan de overheid. Een ander probleem is volgens Norder, zelf ex-PvdA-wethouder, dat gemeenten onvoldoende locaties vrijmaken voor sociale woningbouw. Ze zouden liever kiezen voor de bouw van duurdere woningen, omdat die meer opleveren voor de eigen begroting.
Linkse samenwerking De eerder zo vaak met de mond beleden linkse samenwerking komt in de oppositiebankjes op stoom. De afgelopen maanden maakten GroenLinks, SP en PvdA al drie initiatiefwetten, onder meer over de arbeidspositie van ‘payrollers’.
Telegraaf 15.03.2018 De particuliere huursector is na een jarenlange krimp de afgelopen jaren sterk gegroeid. In toenemende mate worden woningen gekocht om ze vervolgens te verhuren. Die praktijk, aangeduid met de Engelse term buy-to-let, is tussen 2006 en 2016 met 75 procent toegenomen.
Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven bedroeg de groei in de huursector tussen 2012 en 2017 23,4 procent. In grote steden als Den Haag en Utrecht en studentensteden als Groningen, Tilburg, Eindhoven en Wageningen was de toename nog hoger: boven de 30 procent.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de SP, die naar aanleiding van de cijfers pleit voor een ’woonplicht’: „Als je een woning koopt moet jij of een familielid daar ook in gaan wonen.”
De onderzoekers komen ook met aanbevelingen: ze stellen onder meer voor de inkomensgrens voor een sociale huurwoning te verhogen, vooral in regio’s waar het moeilijk is om met een inkomen van rond de 50.000 euro per jaar een koopwoning te vinden.
AD 15.03.2018 Huizen in grote steden worden in groten getale opgekocht door beleggers en particulieren die de woningen meteen in de – dure – verhuur gooien. Voor starters en mensen met een middeninkomen wordt een huis in de stad daardoor onbetaalbaar, waarschuwen wetenschappers.
Tussen 2012 en vorig jaar is de particuliere huursector in Nederland met 23,4 procent gegroeid, blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven. Niet alleen in de Randstad, ook in steden als Wageningen, Eindhoven en Groningen is het aantal particuliere huurwoningen explosief gestegen.
Steeds meer kleine investeerders kopen woningen om die vervolgens te verhuren. In 2006 gold dat nog voor 3,3 procent van alle woningaankopen, inmiddels is het landelijk gemiddelde gestegen tot 5,8 procent. In Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Groningen en Maastricht liggen de percentages inmiddels ruim boven 10 procent.
,,Zorgwekkend”, zegt onderzoeker Cody Hochstenbach van de Universiteit van Amsterdam. ,,Grote én kleine investeerders drijven de huizenprijzen op. Daardoor is het steeds lastiger om een woning te bemachtigen als je niet veel eigen vermogen hebt en te veel verdient voor een sociale huurwoning.”
Wonen mag geen luxe worden. Wonen is een recht, aldus Lilian Marijnissen, SP.
Appartementjes en studio’s van minder dan 50 vierkante meter zijn het populairst bij investeerders. Bijna 30 procent van de aankopen in deze categorie wordt gedaan door beleggers die hun woning meteen voor veel geld verhuren, bijvoorbeeld aan studenten. Door de lage spaarrente worden woningen als interessante investering gezien.
Het onderzoek van de UvA en de KU Leuven is uitgevoerd in opdracht van de SP. Die partij pleit voor een woonplicht voor huizenkopers in gemeenten waar de nood het hoogst is. ,,Als je een woning koopt, moet jij of een familielid daar ook in gaan wonen”, zegt SP-leider Lilian Marijnissen. ,,Het is onverteerbaar dat beleggers huizen opkopen om goud geld mee te verdienen. Wonen mag geen luxe worden. Wonen is een recht.”
De SP staat niet alleen. Zo wil D66 in Amsterdam maatregelen om het opkopen van huizen voor verhuur aan banden te leggen. D66 denkt aan het instellen van extra belasting voor investeerders, zoals nu ook al in het buitenland gebeurt. De Amsterdamse VVD-fractie wil – net als GroenLinks en PvdA in de hoofdstad – dat nieuwgebouwde koopwoningen een koopwoning blijven, en niet in de verhuur gaan.
Starters achter het net
Door het massaal opkopen van woningen vissen vooral jonge starters en mensen met een middeninkomen achter het net. Zij kunnen niet opboksen tegen torenhoge biedingen die worden gedaan door investeerders, vaak zonder voorbehoud van financiering. Ook de prijzen voor particuliere huur nemen toe, vanwege de enorme vraag naar woningen in de stad.
,,Sociale huurwoningen zijn alleen nog weggelegd voor mensen met de laagste inkomens”, zegt UvA-onderzoeker Hochstenbach. ,,Door de maximale inkomensgrens voor sociale huur te verhogen, kunnen meer Nederlanders een passende huurwoning vinden.”
Om te voorkomen dat huurprijzen in de particuliere sector de pan uitrijzen, kan volgens Hochstenbach een maximale huurverhoging worden ingevoerd voor geliberaliseerde huurwoningen. ,,Nu kunnen huiseigenaren onbeperkte huurverhogingen opleggen. Dat maakt het voor investeerders extra interessant om woningen te kopen en te verhuren.”
Als je het voor investeerders minder aantrekkelijk maakt in Amsterdam koophuizen te verhuren, verplaatsen ze hun werkgebied mogelijk naar Rotterdam of Utrecht, aldus Cody Hochstenbach.
Saamhorigheid neemt af
De verhuur van koophuizen geeft veel overlast, weet Herman van den Bergh (61) uit Amsterdam. Hij kocht in 2015 een appartement in een nieuwbouwcomplex van 35 woningen in stadsdeel Zeeburg. ,,De laatste jaren zijn zeven van die appartement opgekocht door beleggers. Appartementen die twee ton kostten, worden nu verhuurd voor 1.250 tot 1.750 euro per maand.”
De saamhorigheid in het complex neemt daardoor af, zegt Van den Bergh. ,,Want die huurders zijn niet betrokken bij de Vereniging van Eigenaren. En er is veel verloop: jonge mensen kunnen na een flinke huurverhoging de huur meestal niet meer opbrengen. Die zijn dan zo weer weg. Dat maakt het er niet gezelliger op.”
Een woonplicht voor huizenkopers kan volgens de onderzoekers een oplossing zijn. ,,Bij lokale maatregelen moet je wel rekening houden met een waterbedeffect”, waarschuwt Hochstenbach. ,,Als je het voor investeerders bijvoorbeeld minder aantrekkelijk maakt in Amsterdam koophuizen te verhuren, verplaatsen ze hun werkgebied mogelijk naar Rotterdam of Utrecht.”
SP-leider Marijnissen wil dat het kabinet zo snel mogelijk ingrijpt. ,,Dit onderzoek laat zien dat steden de problemen niet alléén kunnen oplossen. Zij hebben hulp nodig van Den Haag.”
Jesse Klaver verheugt zich bij voorbaat op de verkiezingsuitslag: ‘We worden de grootste partij in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. En na 21 maart 2018 krijgen we heel veel raadsleden en wethouders.’
Klaver is er van overtuigd dat zijn partij de grootste gaat worden in Amsterdam en gaat regeren in de vier grote steden. Op dit moment doet GroenLinks alleen mee in Utrecht. ‘We gaan in honderd gemeenten besturen, waaronder de vier grote steden’, kondigde partijleider Jesse Klaver zondag 25.02.2018 aan op het partijcongres in Rotterdam.
GroenLinks wil zich na de gemeenteraadsverkiezingen 21.02.2018 sterker dan ooit profileren als bestuurspartij op lokaal niveau.
Eerder claimde SP-voorzitter Ron Meyer dat zijn partij de raadsverkiezingen wil gebruiken om de teleurstellende uitslag bij de landelijke verkiezingen van vorig jaar weg te poetsen.
AD 26.02.2018 GroenLinks wil na de komende gemeenteraadsverkiezingen meebesturen in 100 gemeenten, waaronder in ieder geval de vier grote steden.
Wij kunnen de tweede partij van Rotterdam worden, aldus Jesse Klaver.
Partijleider Klaver voorspelt dat GroenLinks in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen de grootste partij wordt. Hij zei dat gisteren tijdens het partijcongres in Rotterdam. GroenLinks doet mee in 230 gemeenten.
,,Ik voel dat het kan”, lichtte Klaver zijn machtsclaim na afloop van zijn speech toe. ,,Ik merk overal dat mensen zoeken naar verandering. Landelijk hadden we een heel goede uitslag, maar we werden niet de grootste. Op heel veel plekken kunnen we dat nu wél worden.” De partij ging vorig jaar landelijk van 4 naar 14 zetels.
Ook in Rotterdam kan de partij fors groeien. Niet voor niets congresseerde de partij in het Topsportcentrum Rotterdam. Klaver: ,,Wij kunnen hier de tweede partij worden. Dan gaat GroenLinks deze stad veranderen.” Klaver zei te hopen op een zo progressief mogelijk college – zonder de alliantie van Leefbaar Rotterdam met Forum voor Democratie en zonder de PVV.
AD 25.02.2018 GroenLinks wil na de komende gemeenteraadsverkiezingen meebesturen in 100 van de 230 gemeenten waar de partij meedoet. Daarbij moeten in ieder geval ook de vier grootste steden zitten, zei partijleider Jesse Klaver vandaag tijdens het partijcongres in Rotterdam.
Geef ons de sleutels van het gemeentehuis. Dan gaan we Nederland veranderen, aldus Jesse Klaver, GroenLinks.
Klaver voorspelde dat GroenLinks in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen de grootste partij wordt. ,,Geef ons de sleutels van het gemeentehuis”, sprak Klaver. ,,Dan gaan we Nederland veranderen. Dorp voor dorp, stad voor stad, gemeente voor gemeente.”
De locatie van het congres, in het Topsportcentrum Rotterdam – pal naast De Kuip waar Feyenoord-PSV werd gespeeld, werd bewust gekozen. In Rotterdam lijkt de partij bezig met een grote opmars. Klaver: ,,Wij kunnen hier de tweede partij worden. Dan gaat GroenLinks deze stad veranderen.” Klaver zei te hopen op een zo progressief mogelijk college – zonder de alliantie van Leefbaar Rotterdam met Forum voor Democratie en zonder de PVV. Het zou voor het eerst sinds 2006 – 2010 zijn dat GroenLinks in de Maasstad in het college zit.
Ik merk overal dat mensen zoeken naar verandering, aldus Jesse Klaver, GroenLinks.
Dat Klaver nu met een ambitieuze machtsclaim komt, is niet ongebruikelijk voor de jonge politiek leider. In januari 2017 zei Klaver – toen 30 – dat hij premier wilde worden. De partij haalde bij de landelijke verkiezingen wel een grote verkiezingswinst (van 4 naar 14 zetels). ,,Het beste verkiezingsresultaat ooit, maar het was niet genoeg voor het Torentje – nóg niet.” Klaver onderhandelde wel over kabinetsdeelname. Dat liep toen spaak op migratie.
,,Ik voel dat het kan”, lichtte Klaver zijn machtsclaim na afloop van zijn speech toe. ,,Ik merk overal dat mensen zoeken naar verandering. Ieder weekend zijn er meer mensen actief voor de beweging GroenLinks. En wat ook meespeelt: wij hadden landelijk een heel goede uitslag, maar werden niet de grootste. In heel veel plekken kunnen we dat nu wél worden. Dat maakt meebesturen makkelijker.”
Kroonjuwelen
In de gemeenten spelen principiële punten ook een minder grote rol, erkent Klaver. ,,Al zullen wij – in tegenstelling tot andere partijen – nooit onze kroonjuwelen bij het grof vuil zetten”, zo deelde Klaver een sneer uit naar D66. Die partij steunde deze week de wet die een eind maakt aan het raadgevend referendum, waar D66 ooit zelf het initiatief toe nam.
Klavers ambitie voor zijn partij blijft onverminderd groot. Sinds het najaar is hij bezig met een kantinetour die kort voor Prinsjesdag moet leiden tot een actiedag die GroenLinks de ‘rally voor rechtvaardigheid’ heeft genoemd. ,,Daar gaan we lawaai maken”, aldus Klaver, die op het congres in het Topsportcentrum Rotterdam bekend maakte dat deze rally op 9 september in de AFAS Live (de voormalige Heineken Music Hall) zal zijn. In dat Amsterdamse poppodium hield Klaver voor de laatste verkiezingen ook een grote meet-up waar toen 5000 aanhangers op af kwamen.
GroenLinks staat op forse groei in Rotterdam. Klaver ziet het als opdracht van lokale lijsttrekker Judith Bokhove om Leefbaar buiten het college te houden. 4:59 PM – Feb 25, 2018
NOS 25.02.2018 GroenLinks wil in honderd gemeenten gaan meebesturen. Deze ambitie voor de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart heeft partijleider Klaver uitgesproken op het verkiezingscongres. “We gaan Nederland veranderen, dorp voor dorp, stad voor stad, gemeente voor gemeente”, zei hij.
In Amsterdam, Utrecht en Nijmegen verwacht de partij de grootste te worden. GroenLinks is nu vertegenwoordigd in het college van burgemeester en wethouders in 64 gemeenten.
Ook in Rotterdam verwacht de partij winst te boeken. Daar hoopt Klaver Leefbaar Rotterdam, dat een alliantie heeft met Forum voor Democratie, buiten het stadsbestuur te houden.
Meebesturen
Klaver zei in zijn speech dat GroenLinks wel degelijk wil meebesturen, ondanks de afgebroken coalitiebesprekingen voor het kabinet. “We zeiden niet nee tegen regeren, we zeiden nee voor een ander Nederland.”
Die doelstelling denkt Klaver wel te halen in coalitiebesprekingen in honderd gemeenten terwijl de partij vasthoudt aan de eigen idealen. “Wij gooien onze kroonjuwelen niet het raam uit.”
Hij gaat de komende campagneweken met kiezers in gesprek in kantines, klaslokalen en gymzalen over zorg onderwijs en veiligheid.
Opnieuw zette Klaver de aanval in op Forum voor Democratie-leider Baudet. “Dat we in ons land, in 2018, discussies voeren over IQ en huidskleur, wij laten dat nooit onbesproken.”
Referendum
Tweede Kamerlid Buitenweg hield een pleidooi tegen de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, ook wel aftapwet genoemd. Daarover wordt op 21 maart een referendum gehouden. “Deze wet is niet het antwoord voor een veiliger samenleving.”
GroenLinks vindt dat journalistieke vrijheid en privacy van burgers in gevaar komen door het “massaal en ongericht” verzamelen van informatie die gedeeld wordt met buitenlandse veiligheidsdiensten. Buitenweg: “Deze wet moet worden herschreven.”
Op het congres werd ook de Februaristaking van 1941 herdacht met een toespraak van de Amsterdamse lijsttrekker Groot Wassink en een minuut stilte.
VK 25.02.2018 In navolging van de SP wil GroenLinks zich na de gemeenteraadsverkiezingen sterker dan ooit profileren als bestuurspartij op lokaal niveau. ‘We gaan in honderd gemeenten besturen, waaronder de vier grote steden’, kondigde partijleider Jesse Klaver zondag aan op het partijcongres in Rotterdam.
Hij verheugt zich bij voorbaat op de verkiezingsuitslag: ‘We worden de grootste partij in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. En na 21 maart krijgen we heel veel raadsleden en wethouders.’
Eerder claimde SP-voorzitter Ron Meyer dat zijn partij de raadsverkiezingen wil gebruiken om de teleurstellende uitslag bij de landelijke verkiezingen van vorig jaar weg te poetsen. De SP wil in ‘meer dan ooit’ gemeenten aan het roer komen. Klaver is dat ook van plan. Besturen in 100 gemeenten zou een ruime verdubbeling betekenen. In Rotterdam denkt hij de tweede partij van de stad te kunnen worden. Hij hoopt dan de sleutel in handen te hebben tot een college zonder Leefbaar Rotterdam.
In 2014 had GroenLinks nog last van de interne perikelen die de partij in 2012 ook landelijk vloerden. In 2017 kwam de partij onder leiding van Klaver sterk terug bij de landelijke verkiezingen, maar uiteindelijk met te weinig zetels om een vaste plek aan de formatietafel te kunnen afdwingen. Na twee pogingen werd GroenLinks ingeruild voor de ChristenUnie. ‘Nu op landelijk niveau de verandering uitblijft, gaan we die in gemeenten afdwingen’, aldus Klaver zondag.
Daarbij viel hij D66, de naaste electorale concurrent in veel gemeenten, aan op het meest gevoelige punt: de wil om compromissen te sluiten in formatie-onderhandelingen. De Democraten liggen onder vuur omdat zij deze week in de Tweede Kamer bijdroegen aan de afschaffing van het raadgevend referendum.
Zoiets zal Klaver nooit doen, zei hij: ‘Het is niet dat andere partijen geen idealen hebben, maar wij houden er aan vast. Dat maakt ons anders. Onze idealen gelden niet alleen in de campagne. Onze idealen gelden juist als we de macht kunnen grijpen. Wij gooien onze kroonjuwelen niet het raam uit.’
Telegraaf 25.02.2018 GroenLinks denkt na de verkiezingen in ruim honderd gemeenten mee te kunnen besturen. Dat zei voorman Jesse Klaver in een toespraak op het partijcongres in Rotterdam.
Klaver was er verder van overtuigd dat zijn partij de grootste gaat worden in Amsterdam en gaat regeren in de vier grote steden. Op dit moment doet GroenLinks alleen mee in Utrecht.
Sinds een paar maanden probeert Klaver het elitaire imago van de partij van zich af te werpen door zich in een kantinetour te richten op gewone mensen zoals postbodes, docenten en buschauffeurs. De tour eindigt op 9 september, dan huurt GroenLinks voor de tweede keer AFAS Live in Amsterdam.
De GroenLinks-voorman ging ook weer in op het mislukken van de formatie, waardoor zijn partij net als altijd weer werd veroordeeld tot de oppositiebankjes. Wat Klaver het meest heeft gestoord, is dat tijdens de gesprekken niet de verkiezingsprogramma’s leidend waren, maar de ’bestuurlijke werkelijkheid’.
„Onze idealen gelden, juist als we de macht kunnen grijpen”, scandeerde Klaver. Snerend naar D66 zei hij: „Wij gooien onze kroonjuwelen niet het raam uit.”
GL-Amstadam 14 september 2017 Vandaag presenteren we als eerste partij in de hoofdstad onze plannen voor de gemeenteraadsverkiezingen. In het verkiezingsprogramma ‘Voor Verandering!’ willen we een nieuwe koers inslaan en staan drie beloftes centraal: groeiende ongelijkheid terugdringen omdat alle Amsterdammers gelijke kansen verdienen. Racisme en discriminatie bestrijden omdat het niet zou mogen uitmaken waar je roots liggen. Radicale vergroening om de stad voor onszelf en onze kinderen leefbaar te houden.
Onze lijsttrekker Rutger Groot Wassink is verheugd met het programma: ‘Amsterdam staat op een keerpunt en snakt naar verandering. Modderen we voort, dan zetten ongelijkheid en polarisatie door, slibt de stad dicht met toeristen en auto’s en verliest de stad zijn ziel. Wij willen een radicaal sociale, groene en vrije stad. Verandering is noodzakelijk; meer dan ooit tevoren. De keuze bij de gemeenteraadsverkiezingen is helder: GroenLinks, of laten we het zo?’
In ons programma doen we veel vernieuwende voorstellen. Zo willen we de komende tien jaar 75.000 woningen bijbouwen, waarvan 10.000 studentenwoningen. Een gemeentelijke woningbouwcoöperatie moet de woningen betaalbaar houden. Ook komt er een collectieve ziektekostenverzekering met een laag eigen risico voor alle Amsterdammers. Met een nieuw schuldenbeleid worden schulden actiever aangepakt en desnoods opgekocht. De binnenstad wordt autovrij. In 2022 zijn 1 miljoen zonnepanelen gerealiseerd en de gemeente is in 2030 klimaatneutraal. De aangiftebereidheid van discriminatie wordt verhoogd en racisme zwaarder bestraft.
Het hele concept-verkiezingsprogramma staat hier. Op 4 november stemmen de GroenLinksleden over het definitieve programma tijdens het verkiezingscongres. Zij kunnen hier tot 1 oktober amendementen indienen.
1 september 2017– Volgende week donderdag is het weer zover: onze Algemene Ledenvergadering! Er liggen belangrijke beslissingen op tafel. Wie worden onze toekomstige bestuursleden en gaan we meedoen aan de verkiezingen voor de nieuwe adviescommissies? Wil je er graag over meepraten? Kom dan donderdag 14 september. De deuren zijn open vanaf 19:30 uur en we beginnen om 20:00 uur in Podium Mozaïek! Lees verder
AD 14.09.2017 GroenLinks Amsterdam belooft de strijd aan te gaan met auto’s, steenkool en Zwarte Piet als de kiezers de partij volgend jaar groot maken. Dat blijkt uit het concept-verkiezingsprogramma, dat de partij vandaag presenteert in de gemeenteraad.
Tegelijk is het verkiezingsprogramma weinig concreet, om de vorming van een nieuw stadsbestuur niet te bemoeilijken.
Vooral op het gebied van verkeer stelt lijsttrekker Rutger Groot Wassink grote veranderingen voor. De binnenstad moet autovrij, parkeren wordt veel duurder, en grote doorgaande wegen als de Stadhouderskade worden het domein van fietsers en voetgangers.
Daarnaast wil GroenLinks de stad gebruiken om grote internationale problemen zoals de klimaatverandering en racisme te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door een einde te maken aan de positie van de Amsterdamse haven als wereldmarktleider op het gebied van benzine- en kolenoverslag.
Of door schoolboeken hier te ‘dekoloniseren’ en Zwarte Piet de toegang tot de stad te ontzeggen. De problemen verdwijnen er niet mee, maar Amsterdam geeft het goede voorbeeld.
De grootste
GroenLinks heeft onder leiding van landelijk voorman Jesse Klaver de electorale wind in de rug. De partij haalde tijdens de laatste landelijke verkiezingen bijna 20 procent van de stemmen in Amsterdam, de verwachting is dat de GroenLinks bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 de grootste kan worden.
Opvallend is dat GroenLinks de drukte in de stad, een onderwerp waarop de partij bijna wekelijks kritiek heeft, vooral wil bestrijden met maatregelen die het huidige stadsbestuur al heeft voorbereid.
Want de verhuizing van de cruisehaven, de verhoging van de toeristenbelasting en maximaal dertig dagen Airbnb-verhuur per jaar zijn wensen waar nu ook al aan gewerkt wordt.
Verkeer in de stad
Nieuwe concrete ideeën komen vooral uit de verkeers- en vervoershoek van de partij. Door winkeliers te verplichten hun leveringen gezamenlijk te laten bezorgen, kan het vrachtverkeer in de stad gehalveerd worden, denkt GroenLinks. Vervoersbedrijven die hier niet aan meedoen zouden niet meer op de laad- en losplekken mogen komen.
Ook automobilisten worden niet langer ontzien. De hele binnenstad wordt autovrij, parkeertarieven gaan omhoog, 10.000 parkeervakken worden geschrapt. En langs de gehele Singelgracht moet hoofdweg S100 wijken voor een groene fiets- en wandelboulevard.
Ook moet de nieuwbouwambitie van 75.000 woningen, veel meer dan nu, verplicht circulair gebouwd worden met gebruikte materialen van gesloopte woningen.
Maar hoe hoog de parkeertarieven zullen stijgen en wanneer de kolenoverslag uit de haven verdwenen moet zijn; dat soort details laat GroenLinks in het programma onbeantwoord.
Als het op 21 maart 2018 inderdaad de grootste partij wordt, zal het in onderhandelingen met andere partijen concessies moeten doen. En iets toegeven aan een onderhandelingstafel is veel makkelijker als er geen exacte verkiezingsbeloften voor gebroken hoeven worden.
Elsevier 14.09.2017 GroenLinks presenteert donderdag het concept-verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. In Voor verandering! staan een aantal drastische linkse maatregelen, zoals een verbod op auto’s in de binnenstad.
De lokale lijsttrekker Rutger Groot Wassink wil dat het centrum van Amsterdam autovrij wordt, zodat de ‘heerschappij van auto definitief verleden tijd is’.
De automobilist is de klos
Op die manier zitten volgens GroenLinks ‘voetgangers en fietsers elkaar niet langer in de weg’. De kades – belangrijke routes voor autoverkeer in de stad – moeten worden omgetoverd in ‘een groene fiets- en wandelboulevard’, meldt de Amsterdamse zender AT5.
De gemotoriseerde wagen is het ultieme mikpunt: ‘De auto verliest gesubsidieerde privileges, zoals goedkoop parkeren en immens ruimtebeslag.’ De parkeertarieven moeten flink omhoog. Parkeren is nu al erg duur in de hoofdstad, maar GroenLinks wil dat de automobilist meer gaat betalen. Hoeveel is nog niet duidelijk.
Als de GroenLinks-plannen werkelijkheid worden, behoren tienduizend parkeervakken tot het verleden.
Zwarte Piet mag zich niet meer vertonen
GroenLinks wil dat Amsterdam ook het goede voorbeeld geeft op het gebied van klimaat en culturele tradities, zoals Zwarte Piet. De knecht van Sinterklaas is straks persona non grata, als het aan de linkse partij ligt. Schoolboeken dienen te worden ‘gedekoloniseerd’. Keti Koti, de nationale herdenking van de slavernij-afschaffing, moet een nationale feestdag worden.
Het kan zomaar zijn dat GroenLinks tijdens de raadsverkiezingen op 21 maart volgend jaar als grootste partij uit de bus komt in Amsterdam. De partij van Jesse Klaver is populair onder progressieve stedelingen en boekte tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar een flinke verkiezingswinst, maar liet vervolgens de formatie in het honderd lopen. Uiteraard zal GroenLinks wel concessies moeten doen bij een eventuele nieuwe deelname aan het gemeentebestuur.
Een tot voor kort ondenkbare lijsttrekker bij SGP Amsterdam
Voor het eerst doet de conservatief-christelijke SGP mee met de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. En dan ook nog onder leiding van een jonge vrouw. Een kantelpunt?
Het leek een mooie stunt: de SGP doet in maart voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam en dan ook nog met een jonge vrouwelijke lijsttrekker, de 24-jarige Paula Schot. Echter lang niet iedereen in de partij bleek enthousiast.
Gedoogbeleid
Het hoofdbestuur blijft bij ‘het aloude standpunt’ dat de SGP liever geen actieve vrouwelijke politici wil
De kandidatuur van Paula Schot in Amsterdam zou ‘een lokale kwestie’ zijn. Het hoofdbestuur blijft bij ‘het aloude standpunt’ dat de SGP liever geen actieve vrouwelijke politici wil. De Bijbel zou volgens voorzitter Van Leeuwen duidelijk maken dat vrouwen en mannen weliswaar gelijkwaardig zijn (‘God schiep Eva als spiegelbeeld van Adam’), maar er is tegelijkertijd ‘een onderscheiden roeping en verantwoordelijkheid ten aanzien van het regeerambt voor mannen en vrouwen’.
Om de gemoederen tot bedaren te brengen voelt SGP-voorzitter Maarten van Leeuwen zich in de laatste editie van partijblad De Banier zelfs geroepen om te benadrukken dat het hoofdbestuur de kersverse lijsttrekker in Amsterdam niet heeft gefeliciteerd. Op aandringen van de mannenbroeders heeft het Reformatorische Dagblad een bericht over de vermeende felicitatie zelfs formeel moeten rectificeren. ‘Waarmee dit misverstand uit de weg is geruimd’, schrijft Van Leeuwen content in zijn column.
Waarom toch ????
In dat beginselprogramma van de SGP staat nog altijd dat vrouwenkiesrecht ‘strijdt met de roeping van de vrouw’. ,,Dat laatste geldt ook voor het zitting nemen van de vrouw in politieke organen.” De SGP meent immers dat het politieke ambt is voorbehouden aan de man. Onder druk van de Hoge Raad, die oordeelde dat vrouwen niet mogen worden uitgesloten van de kieslijst vanwege het enkele feit dat ze vrouw zijn, stelde de partij het passief kiesrecht in 2013 open voor vrouwen. Het beginselprogramma bleef echter ongewijzigd.
Als een jonge vrouw van 24 dat wil doen, heeft zij recht op ook de steun van alle mannen in de SGP, aldus Bart Jan Spruyt.
De tweeslachtige koers – in beginsel tegen vrouwen in de politiek, maar in de praktijk wel vrouwelijke SGP-politici tolereren – blijft schuren binnen de partij, aldus SGP-kenner Bart Jan Spruyt. De christelijke krant Nederlands Dagblad constateerde eerder al een ‘richtingenstrijd‘. De kringen rond fractievoorzitter Kees van Staaij zouden rekkelijker zijn, terwijl het partijbestuur probeert de behoudende krachten gerust te stellen.
In dezelfde krant hekelde SGP-kenner Bart Jan Spruyt ‘de tactiek van het dubbele spoor’. Hij beschuldigt het partijbestuur van ‘farizeïsme’door via een rectificatie in de krant de handen af te trekken van de nieuwe lijsttrekker in Amsterdam. ‘Het is nogal wat om in Amsterdam het SGP-geluid uit te dragen. Als een jonge vrouw van 24 dat wil doen, heeft zij recht op de steun van alle mannen in de SGP.’
VK 02.02.2018 Het leek een mooie stunt: de SGP doet in maart voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam en dan ook nog met een jonge vrouwelijke lijsttrekker, de 24-jarige Paula Schot. Lang niet iedereen in de partij is enthousiast.
Om de gemoederen tot bedaren te brengen voelt SGP-voorzitter Maarten van Leeuwen zich in de laatste editie van partijblad De Banier zelfs geroepen om te benadrukken dat het hoofdbestuur de kersverse lijsttrekker in Amsterdam niet heeft gefeliciteerd. Op aandringen van de mannenbroeders heeft het Reformatorische Dagblad een bericht over de vermeende felicitatie zelfs formeel moeten rectificeren. ‘Waarmee dit misverstand uit de weg is geruimd’, schrijft Van Leeuwen content in zijn column.
Gedoogbeleid
Het hoofdbestuur blijft bij ‘het aloude standpunt’ dat de SGP liever geen actieve vrouwelijke politici wil
De kandidatuur van Paula Schot in Amsterdam zou ‘een lokale kwestie’ zijn. Het hoofdbestuur blijft bij ‘het aloude standpunt’ dat de SGP liever geen actieve vrouwelijke politici wil. De Bijbel zou volgens voorzitter Van Leeuwen duidelijk maken dat vrouwen en mannen weliswaar gelijkwaardig zijn (‘God schiep Eva als spiegelbeeld van Adam’), maar er is tegelijkertijd ‘een onderscheiden roeping en verantwoordelijkheid ten aanzien van het regeerambt voor mannen en vrouwen’.
In de praktijk wordt al langer een gedoogbeleid gevoerd omdat de Hoge Raad in 2011 besloot dat de SGP geen vrouwen meer mag weren van de kandidatenlijsten ‘vanwege het enkele feit dat ze vrouwen zijn’. De mannenbroeders maakten daarna nog bezwaar bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, maar ook dat mocht niet baten. Sindsdien zijn lokale afdelingen vrij om vrouwelijke kandidaten aan te wijzen. Tot dusver heeft dat geresulteerd in één vrouwelijk raadslid, Lilian Janse, in Vlissingen. Dit jaar staan er circa tien vrouwen op de lokale lijsten van de SGP.
Richtingenstrijd
Als een jonge vrouw van 24 dat wil doen, heeft zij recht op de steun van alle mannen in de SGP, aldus SGP-kenner Bart Jan Spruyt.
De tweeslachtige koers – in beginsel tegen vrouwen in de politiek, maar in de praktijk wel vrouwelijke SGP-politici tolereren – blijft schuren binnen de partij. De christelijke krant Nederlands Dagblad constateerde eerder al ‘een richtingenstrijd’. De kringen rond fractievoorzitter Kees van Staaij zouden rekkelijker zijn, terwijl het partijbestuur probeert de behoudende krachten gerust te stellen.
In dezelfde krant hekelde SGP-kenner Bart Jan Spruyt ‘de tactiek van het dubbele spoor’. Hij beschuldigt het partijbestuur van ‘farizeïsme’ door via een rectificatie in de krant de handen af te trekken van de nieuwe lijsttrekker in Amsterdam. ‘Het is nogal wat om in Amsterdam het SGP-geluid uit te dragen. Als een jonge vrouw van 24 dat wil doen, heeft zij recht op de steun van alle mannen in de SGP.’
Een tot voor kort ondenkbare lijsttrekker bij SGP Amsterdam
Voor het eerst doet de conservatief-christelijke SGP mee met de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. En dan ook nog onder leiding van een jonge vrouw. Een kantelpunt?
AD 01.02.2018 Lokale SGP-afdelingen mogen dan wel steeds vaker een vrouw op de gemeentelijke kieslijst zetten, maar dat is het hoofdbestuur van de Staatkundig Gereformeerde Partij een doorn in het oog. Dat blijkt uit de rubriek van SGP-partijvoorzitter Maarten van Leeuwen in partijblad De Banier.
U heeft allemaal in het RD in een correctiebericht kunnen lezen dat de felicitaties richting Paula Schot niet afkomstig waren van het hoofdbestuur, aldus Maarten van Leeuwen, voorzitter SGP.
Daarin schrijft Van Leeuwen dat hij van mening is dat zijn partij ‘de politieke participatie van vrouwen’ niet moet ‘bevorderen’. Wel noemt hij de kandidatenlijsten voor de komende gemeenteraadsverkiezingen een lokale verantwoordelijkheid, al moeten de afdelingen wel ‘binnen de geschetste kaders’ van de uitgangspunten van de SGP blijven. ,,Het is de taak van de selectieadviescommissie om vervolgens een integrale afweging te maken in hoeverre de kandidaten in staat zijn de SGP-beginselen geloofwaardig te vertegenwoordigen.”
In dat beginselprogramma staat nog altijd dat vrouwenkiesrecht ‘strijdt met de roeping van de vrouw’. ,,Dat laatste geldt ook voor het zitting nemen van de vrouw in politieke organen.” De SGP meent immers dat het politieke ambt is voorbehouden aan de man. Onder druk van de Hoge Raad, die oordeelde dat vrouwen niet mogen worden uitgesloten van de kieslijst vanwege het enkele feit dat ze vrouw zijn, stelde de partij het passief kiesrecht in 2013 open voor vrouwen. Het beginselprogramma bleef echter ongewijzigd.
In datzelfde jaar stelde de Zeeuwse Lilian Janse zich verkiesbaar in Vlissingen, als lijsttrekker. Inmiddels staan er in minimaal zeven gemeenten vrouwen op de lijst namens de SGP. In Amsterdam, waar de partij nooit eerder meedeed, trekt de 24-jarige Paula Schot de lijst. Het Reformatorisch Dagblad (RD) meldde eerder dat het hoofdbestuur Schot met haar uitverkiezing had gefeliciteerd, maar Van Leeuwen benadrukt in zijn schrijven dat van gelukwensen géén sprake is. ,,U heeft allemaal in het RD in een correctiebericht kunnen lezen dat de felicitaties richting Paula Schot niet afkomstig waren van het hoofdbestuur, waarmee dit misverstand uit de weg is geruimd.”
Het moest een wervende advertentie worden, maar nu staat er een logo in de krant dat de PvdA voor schut zet; eentje waarin de middelvinger naar de burger wordt opgestoken.
De PvdA-fracties in Meppel, De Wolden en Westerveld wilden een wervende advertentie plaatsen in de Meppeler Courant voor de gemeenteraadsverkiezingen. Daarbij stond niet het logo met de bekende vuist erin, maar per ongeluk een met een middelvinger.
‘Rattenstreek’
Jolida Voetelink, voorzitter van de PvdA-afdeling in Meppel, kan er niet om lachen. ,,Dit heeft de Meppeler Courant gedaan. Ik heb het goede logo opgestuurd en om mij onverklaarbare redenen is het verkeerde logo erbij gezet. Zij geven zelf toe dat het hun schuld is”, zegt ze tegen Dagblad van het Noorden.
Voetelink neemt het niet lichtvoetig op: ,,Op Twitter gaan de mensen helemaal los op ons. Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan. Ik ben in gesprek met de Meppeler over hoe dit kan, zij zoeken het nog uit.”
In plaats van de abusievelijk neergeplante middelvinger in het logo, staat in de Maasstad het duimpje omhoog. ,,In twee minuutjes geknutseld”, zegt lijsttrekker Barbara Kathmann. ,,Een optimistische duim voor alle Rotterdammers.”
Namen en Lijstverbinding
De PvdA wijst er ook nog op dat het niet meer mogelijk is om met gelijkgestemde partijen een lijstverbinding aan te gaan. Dat kan volgens de partij een reden zijn dat lokale afdelingen kiezen om helemaal samen te gaan.
Zo stapten de leden van de Partij van de Arbeid in Cranendonck over naar de lokale lijst Pro6. Actieve PvdA-leden in het Limburgse Nederweert richtten samen ‘Nederweert Anders’ op.
PGA Asten gaat vloggend de verkiezingen in
En wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. Volgens PGA-raadslid Ronald Beniers schrikt de naam PvdA mensen af.
Lokale fracties van de Partij van de Arbeid (PvdA) doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Na de ene na andere afgang voor de partij, lijkt de naam ‘PvdA’ besmet.
De PvdA in Cranendonck heette in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’, meldt dagblad Trouw zaterdag. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen de krant.
‘Last van landelijke tendens’
Ook in het Limburgse Nederweert heeft men ‘last van de landelijke tendens,’ aldus Jan van Nierop, nummer twee van de lijst ‘Nederweert Anders’ – een groep opgericht door actieve PvdA-leden en buitenstaanders. ‘Er waren mensen die graag mee wilden doen, maar geen binding voelen met de PvdA,’ aldus Van Nierop.
De naamsverandering wordt voor zeker elf lokale PvdA-afdelingen doorgevoerd. De namen zijn veelal lokaal van aard, en beslaan samenwerkingen met andere linkse partijen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart doen ruim 40 afdelingen mee met een naam die niet direct tot de PvdA te herleiden is, meldt de partij.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
De meest recente PvdA-rel centreert zich rond voormalig senator Marleen Barth. Vorige week bleek dat zij een strandvakantie met haar man op de Malediven verkoos boven het Eerste Kamerdebat over de controversiële donorwet van D66’er Pia Dijkstra. Na ophef binnen de PvdA en daarbuiten, moest Barth uiteindelijk het veld ruimen. Ook het zware verkiezingswinst van de PvdA tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar heeft de naam van de partij geen goed gedaan: de partij van Lodewijk Asscher behaalde daar slechts negen zetels, en leed daarmee een historisch verlies van 29 zetels.
BB 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
Hart onder de riem
PvdA-leider Lodewijk Asscher (‘dit maakt mij woedend’) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: ‘Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!’ Volgens regionale media werd Kilincci zaterdag uitgemaakt voor ‘zwarte aap’ en ‘kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ‘moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Dieptriest
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het ‘dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect’.
AD 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
PvdA-leider Lodewijk Asscher (,,dit maakt mij woedend”) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: ,,Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Volgens regionale media werd Kilincci gisteren uitgemaakt voor ‘zwarte aap’ en ‘kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ‘moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het ,,diep triest dat bevlogen (kandidaat-) raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect”.
NU 18.03.2018 Kandidaat-raadslid voor de PvdA Ugbaad Kilincci is zaterdag meerdere malen ernstig beledigd tijdens een campagnemiddag in het Drenthse Emmen.
Het Dagblad van het Noorden (DvhN) schrijft dat de geboren Somalische werd uitgescholden voor “zwarte aap” en “kopvoddenmongool”. Ze moest volgens sommige mensen “opdonderen naar Afrika”. Kilincci kwam op eenjarige leeftijd naar Nederland.
Naar eigen zeggen bleef het raadslid steeds vriendelijk en stelde dat ze het oneens was met de reacties die ze te horen kreeg. “Maar op een gegeven moment schoten woorden mij te kort en ben ik naar huis gegaan”, schrijft het DvhN.
PvdA-wethouder Bouke Arends in Emmen is woest over het voorval. “Het is ongelooflijk dat het zover is gekomen in ons land, in onze gemeente.” Arends noemt het “afschuwelijk”. Hij zegt dat Kilincci meerdere malen is uitgescholden maar had dat zelf niet opgemerkt.
“Opeens stond Ugbaad met tranen in de ogen naast me. En niet van de kou, want daar kan ze goed tegen. Maar die scheldpartijen, die vond ze te confronterend. En dat kan ik me heel goed voorstellen.”
Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken Kilincci via Twitter een hart onder de riem: “Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Ook burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het “dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect”.
dit maakt mij woedend: “Kopvoddenmongool” Tegen iemand die zich voor jouw gemeente wil inzetten. Tot tranen toe vernederd We moeten dit stoppen Voor elkaar opkomen Elkaar als mens blijven zien. Laat je horen alsjeblieft https://t.co/VBAW7zape5
Telegraaf 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
PvdA-leider Lodewijk Asscher („dit maakt mij woedend”) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: „Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Volgens regionale media werd Kilincci zaterdag uitgemaakt voor ’zwarte aap’ en ’kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ’moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het „dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect.”
Elsevier 13.02.1018 Tientallen lokale PvdA-afdelingen besluiten onder een andere naam mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen. De naam van de PvdA zou zorgen voor een negatieve connotatie. Moet kunnen, vindt het partijbestuur.
Dat meldt dagblad Trouw. Een aantal lokale afdelingen wil onder een andere naam meedoen aan de verkiezingen, om ervoor te zorgen dat het landelijke verlies van de partij niet afstraalt op de op de lokale afdeling.
Zo heette de PvdA in Cranendonck in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen Trouw. Dit gebeurt in 39 verschillende gemeenten.
Partijvoorzitter Nelleke Vedelaar ontkent dat de naam van de PvdA is besmet. Volgens Vedelaar is de beslissing in handen van de lokale afdelingen: ‘die kunnen dat het beste inschatten. Het allerbelangrijkste is dat de kiezer een progressieve keuze kan maken.’ Ook komt het dikwijls voor dat de PvdA een lijstverbinding aangaat met GroenLinks. Samen maken de partijen meer kans op deelname aan een college.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Telegraaf 10.02.2018 Een aantal lokale PvdA-afdelingen kiest bij de gemeenteraadsverkiezingen uit gêne voor een andere naam. Ze denken dat de naam ’PvdA’ na alle strubbelingen van de afgelopen tijd kiezers afschrikt.
Dat de lokale fracties een schuilnaam verkiezen werd ontdekt door dagblad Trouw. Zo doopte de PvdA in Cranendonck zich om tot lokale lijst ‘Pro6’. Wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’.
In totaal gaat het volgens de PvdA om zo’n veertig afdelingen die straks bij de stembusgang in maart niet meteen herkenbaar zijn als PvdA.
NOS 10.02.2018 Veel lokale PvdA-afdelingen doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Plaatselijke PvdA’ers verzinnen uitwegen nu ze op 21 maart een zwaar verlies zien aankomen. De naam PvdA jaagt kiezers weg, zegt een van de raadsleden tegen Trouw.
Zo stapten de leden van de Partij van de Arbeid in Cranendonck over naar de lokale lijst Pro6. Actieve PvdA-leden in het Limburgse Nederweert richtten samen ‘Nederweert Anders’ op.
PGA Asten gaat vloggend de verkiezingen in
En wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. Volgens PGA-raadslid Ronald Beniers schrikt de naam PvdA mensen af.
254 gemeenten
Zeker elf lokale PvdA-afdelingen kwamen de afgelopen maanden tot de conclusie dat ze beter af zijn met een andere naam. Het is nu vaak een lokale lijst, meestal in samenwerking met andere progressieve groepen.
Bij de verkiezingen in maart doen volgens de PvdA 39 afdelingen mee met een naam die niet direct herkenbaar is als ‘PvdA’. Daar tegenover staat dat in 254 gemeenten de partij gewoon als PvdA meedoet.
Lijstverbinding
“Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving”, zegt een woordvoerder van de PvdA. “De keuze voor een naam laten wij over aan de expertise van lokale mensen.”
De PvdA wijst er ook nog op dat het niet meer mogelijk is om met gelijkgestemde partijen een lijstverbinding aan te gaan. Dat kan volgens de partij een reden zijn dat lokale afdelingen kiezen om helemaal samen te gaan.
AD 10.02.2018 Plaatselijke PvdA-politici verzinnen uitwegen nu ze komende maand een zwaar verlies voorzien bij de gemeenteraadsverkiezingen. De naam PvdA schrikt kiezers af, meldt Trouw.
Lokale PvdA-afdelingen doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Zo heette de PvdA in Cranendonck in 2014 nog gewoon ‘PvdA’. Nu doet de afdeling mee als lokale lijst ‘Pro6’. Wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. ,,De naam PvdA schrikt mensen af”, zegt PGA-raadslid Ronald Beniers.
Zeker elf lokale PvdA-afdelingen kwamen de afgelopen maanden tot de slotsom dat ze beter af zijn met een andere naam. Zij doopten zich om tot een lokale lijst, vaak in samenwerking met andere progressieve groepen. Bij de verkiezingen in maart doen volgens de PvdA ruim 39 afdelingen mee met een naam die niet direct herkenbaar is als ‘PvdA’. In totaal zijn er 254 gemeenten waaraan de PvdA onder eigennaam meedoet.
Elsevier 10.02.2018 Lokale fracties van de Partij van de Arbeid (PvdA) doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Na de ene na andere afgang voor de partij, lijkt de naam ‘PvdA’ besmet.
De PvdA in Cranendonck heette in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’, meldt dagblad Trouw zaterdag. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen de krant.
‘Last van landelijke tendens’
Ook in het Limburgse Nederweert heeft men ‘last van de landelijke tendens,’ aldus Jan van Nierop, nummer twee van de lijst ‘Nederweert Anders’ – een groep opgericht door actieve PvdA-leden en buitenstaanders. ‘Er waren mensen die graag mee wilden doen, maar geen binding voelen met de PvdA,’ aldus Van Nierop.
De naamsverandering wordt voor zeker elf lokale PvdA-afdelingen doorgevoerd. De namen zijn veelal lokaal van aard, en beslaan samenwerkingen met andere linkse partijen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart doen ruim 40 afdelingen mee met een naam die niet direct tot de PvdA te herleiden is, meldt de partij.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
De meest recente PvdA-rel centreert zich rond voormalig senator Marleen Barth. Vorige week bleek dat zij een strandvakantie met haar man op de Malediven verkoos boven het Eerste Kamerdebat over de controversiële donorwet van D66’er Pia Dijkstra. Na ophef binnen de PvdA en daarbuiten, moest Barth uiteindelijk het veld ruimen. Ook het zware verkiezingswinst van de PvdA tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar heeft de naam van de partij geen goed gedaan: de partij van Lodewijk Asscher behaalde daar slechts negen zetels, en leed daarmee een historisch verlies van 29 zetels.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 24.01.2018 De PvdA in Rotterdam komt met een creatief antwoord op de ‘middelvingerroos’ die in een advertentie van de partij in de Meppeler Courant was afgedrukt.
In plaats van de abusievelijk neergeplante middelvinger in het logo, staat in de Maasstad het duimpje omhoog. ,,In twee minuutjes geknutseld”, zegt lijsttrekker Barbara Kathmann. ,,Een optimistische duim voor alle Rotterdammers.”
De PvdA in Drenthe schrok zich een hoedje toen ze hun aankondiging van een ‘feestelijke en inspirerende bijeenkomst’ in de krant zagen. Het partijlogo – de bekende rode roos – was compleet verprutst. Wat de oorzaak daarvan is blijft nog even gissen, feit is dat alle PvdA’ers in het land ermee werden geconfronteerd.
Oók Kathmann. Ze werd overspoeld met berichtjes waarin de draak werd gestoken met verziekte roos. Middelvingergate, zo noemt ze het zelf. ,,Kijk, het kán natuurlijk niet, knutselen in een advertentie”, zegt ze, ,,maar aan de andere kant moest ik er ook wel weer om lachen. Het enige wat je dan kunt doen, is antwoorden met humor. Met iets positiefs. Het duimpje omhoog dus.”
AD 24.01.2018 Zó hadden de PvdA-fracties in Meppel, De Wolden en Westerveld hun advertentie in de Meppeler Courant niet voor zich gezien. In plaats van het partijlogo met daarin de gebruikelijke vuist, stond er in de krant plots een logo met daarin een middelvinger. Opzet, vermoedt de partij.
Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan, aldus Jolida Voetelink, PvdA Meppel.
De PvdA-fracties plaatsten de advertentie in het kader van de komende gemeenteraadsverkiezingen. ‘De campagne GR 2018 gaat van start!’, staat er te lezen. Maar naast de uitnodiging voor een ‘feestelijke en inspirerende bijeenkomst’ staat een PvdA-logo met daarin een grote middelvinger.
Een foto van de krant werd op Facebook gezet door de fractievoorzitter van de SP in Meppel, Xander Topma. ‘PvdA heeft niet helemaal het goede logo aangeleverd bij de Meppeler Courant. #oeps’, schrijft hij erbij.
Jolida Voetelink, voorzitter van de PvdA-afdeling in Meppel, kan er niet om lachen. ,,Dit heeft de Meppeler Courant gedaan. Ik heb het goede logo opgestuurd en om mij onverklaarbare redenen is het verkeerde logo erbij gezet. Zij geven zelf toe dat het hun schuld is”, zegt ze tegen Dagblad van het Noorden.
Voetelink neemt het niet lichtvoetig op: ,,Op Twitter gaan de mensen helemaal los op ons. Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan. Ik ben in gesprek met de Meppeler over hoe dit kan, zij zoeken het nog uit.”
De Meppeler Courant kon vanochtend nog niet reageren.
De lijsttrekker van de PVV in Utrecht heeft liever dat de moskee in de Utrechtse wijk Lombok afbrandt, dan dat het gebouw uitgroeit tot het symbool van Utrecht. Dat zei PVV-voorman Henk van Deún gisterenavond op de Utrechtse stadsradio Bingo FM.
Van Deún blikte in het radioprogramma samen met de Utrechtse DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur vooruit op de gemeenteraadsverkiezingen in maart.
Verbazing
Toen de presentator aan de PVV-politicus vroeg of de ULU-moskee in de Utrechtse wijk Lombok ooit een symbool van Utrecht zal worden, zei Van Deún: “Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als een godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme. En het nazisme willen we absoluut niet in Nederland.”
Daarop greep de presentator van het programma in. Hij zei dat hij het geen handige opmerking vond van de PVV’er en bood de politicus aan zijn opmerking terug te nemen. Van Deún weigerde.
Haatzaaiende politici
Ook de in de uitzending aanwezige Utrechtse DENK-politicus Sungur was verbaasd over de opmerking van de PVV’er. Hij vroeg zich hardop af wat er moet gebeuren met haatzaaiende politici.
De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok is zich rotgeschrokken van de uitspraak van PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij er niet rouwig om zou zijn als de moskee afbrandt. Het bestuur overweegt aangifte te doen tegen de uitspraak.
Henk van Deún was maandagavond te gast met DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur in een programma van stadszender Bingo FM. Sungur zei in de uitzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw wordt waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren. Van Deún was het daar niet mee eens en liet zich ontvallen: ,,Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken’’.
AD 16.01.2018
Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan, aldus Yucel Ydemir, voorzitter Ulu-moskee.
Spijtbetuiging
De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún wil in gesprek met het bestuur van de ULU-moskee in Lombok. Hij maakt zijn excuses aan het bestuur voor zijn woordkeuze, laat hij vandaag weten aan RTV Utrecht.
Gisteren zei de politicus dat hij de moskee in Lombok “bij wijze van spreken het liefst ziet afbranden”. In een schriftelijke reactie distantieert de politicus zich van zijn eerdere uitspraak. “De PVV wil moskeeën sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden! Geweld kan en mag nooit.”
AD 10.01.2018
UITSPRAAK
Van Deún deed zijn uitspraak in het politieke programma Stadhuisplein op stadszender Bingo FM. Ondanks herhaaldelijk aandringen van presentator Marc van Rossum du Chattel weigerde hij zijn woorden tijdens de uitzending terug te nemen.
Later op de avond brak op de sociale media een storm van kritiek los op Van Deún. Daarna stuurde hij een bericht uit via Twitter waarin hij zijn woorden ‘onhandig’ noemde en zei dat de PVV niet werkelijk wil dat moskeeën in brand worden gestoken.
Jongerenorganisaties van verschillende politieke partijen in Utrecht brachten vanmiddag een bezoek aan de ULU-moskee, om een statement maken tegen het verheerlijken van geweld en voor de vrijheid van godsdienst.
Van Deún zei 8 januari jongstleden bij de regionale radiozender Bingo FM over de Utrechtse Ulu-moskee: ‘Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.’
De discriminatieofficier Midden-Nederland heeft deze uitspraken getoetst aan de wet, aldus het Openbaar Ministerie. ‘Hierbij is gekeken naar de discriminatieartikelen maar ook naar opruiing.’ Ook heeft de officier advies ingewonnen bij het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie van het Openbaar Ministerie.
Kwetsende uitlatingen over een godsdienst, zoals gedaan door Van Deún, zijn niet strafbaar, luidt nu het oordeel. ‘De wet stelt dat er sprake is van discriminatie wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen wegens (onder meer) hun ras of godsdienst. Voor aanhangers van de betreffende godsdienst kunnen dergelijke uitlatingen grievend zijn, maar het betekent niet dat de uitlatingen betrekking hebben op de aanhangers zelf. Dat maakt dat de uitlatingen van de PVV’er, hoe kwetsend of schokkend ook, in de zin van de wet niet strafbaar zijn.’
Evenmin is er volgens de officier van justitie sprake van opruiing, ‘aangezien niet wordt opgeroepen tot het plegen van strafbare feiten’. ‘Dit betekent dat de aangifte niet tot strafrechtelijke vervolging zal leiden.’
Volgens advocaat Anis Boumanjal, die op verzoek van de Ulu-moskee de juridische kant heeft bekeken van de aangifte, heeft het Openbaar Ministerie ‘te rigide’ geoordeeld. Van Deun overtreedt volgens de advocaat wel degelijk de wet: hij zou aanzetten tot haat, discriminatie en geweld. In overleg met zijn cliënt zal de advocaat nog bepalen of hij een artikel-12-procedure in werking zet, om het Openbaar Ministerie alsnog te dwingen tot vervolging over te gaan.
Boumanjal: ‘Hoewel hij niet expliciet heeft gezegd dat mensen de moskee in brand moeten steken, is de strekking van de uiting doorslaggevend. Zeker in een context van een tijdsgeest waarin geweld tegen moskeeën voorkomt. Bovendien is de PVV een invloedrijke partij met veel sympathisanten.’
‘Als mensen bang zijn, is een grens overschreden’
‘We hebben liever dat de Ulu-moskee afbrandt’, zei de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Dat kan echt niet, vindt moskee-voorzitter Aydemir. Hij heeft aangifte gedaan.
NU 14.02.2018 Henk van Deún, lijsttrekker van de PVV in Utrecht, heeft geen strafbare uitspraken gedaan toen hij bij radio Bingo FM vertelde dat hij de ULU-moskee ‘bij wijze van spreken’ liever zou zien afbranden. Dat meldt het Openbaar Ministerie (OM) woensdag.
De discriminatieofficier van het OM heeft de uitspraken die Van Deún begin januari deed getoetst en geconcludeerd dat het geen van de discriminatie artikelen in het Wetboek van Strafrecht overtreedt.
De ULU-moskee deed naar aanleiding van de uitspraken van de Utrechtse lijsttrekker aangifte van discriminatie op maandag 15 januari. In de radio-uitzending zei Van Deún dat hij tegen moskeeën in Nederland was en dat de PVV de islam niet als godsdienst erkent.
Volgens het OM stelt de wet dat er sprake is van discriminatie ‘wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen wegens (onder meer) hun ras of godsdienst’. Kwetsende uitlatingen zijn echter niet strafbaar. Ook is er geen sprake van opruiing omdat de lijsttrekker niet zou hebben opgeroepen tot het plegen van strafbare feiten.
Telegraaf 14.02.2018 PVV’er Henk van Deún heeft zich volgens de wet niet schuldig gemaakt aan discriminatie toen hij zich op radiozender Bingo FM negatief uitliet over moskeeën. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft zijn uitspraken getoetst aan de wet en concludeert dat die niet strafbaar zijn. Er komt dan ook geen strafrechtelijke vervolging.
De Utrechtse PVV-lijsttrekker Van Deún doelde op 8 januari in het radioprogramma op de ULU-moskee toen hij zei: ,,Wij hebben liever dat ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.” De moskee in Utrecht deed daarop aangifte van discriminatie. De officier heeft gekeken naar discriminatie en daarnaast naar opruiing. Van beide is geen sprake, aldus het OM.
Volgens de wet is er sprake van discriminatie wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen, als dat bijvoorbeeld gaat over hun ras of godsdienst. Van Deún heeft zich kwetsend uitgelaten over een godsdienst, maar dat is niet strafbaar, stelt de officier.
Zijn uitspraken hadden geen betrekking op de aanhangers van de bedoelde godsdienst zelf. ,,Dat maakt dat de uitlatingen van de PVV ‘er, hoe kwetsend of schokkend ook, in de zin van de wet niet strafbaar zijn”, zo verklaart het OM. Ook van opruiing is geen sprake, omdat Deún niet oproept tot het plegen van strafbare feiten.
De landelijke PVV wil onder meer de moskeeën en islamitische scholen in Nederland sluiten.
AD 14.02.2018 PVV’er Henk van Deún heeft zich volgens de wet niet schuldig gemaakt aan discriminatie toen hij zich op radiozender Bingo FM negatief uitliet over moskeeën. Het Openbaar Ministerie (OM) concludeert dat zijn uitspraken niet strafbaar zijn. Er komt dan ook geen strafrechtelijke vervolging.
Van Deún doelde op 8 januari in het radioprogramma op de ULU-moskee, toen hij zei: ,,Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.”
De moskee in Utrecht deed daarop aangifte van discriminatie. De officier heeft onderzoek gedaan naar discriminatie en naar opruiing. Van beide is geen sprake, aldus het OM.
Telegraaf 16.01.2018 De Utrechtse Ulu-moskee heeft aangifte gedaan tegen PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Die zei dat hij, in plaats van dat het een gebouw wordt om trots op te zijn, liever zou zien dat de moskee afbrandt. PVV-leider Geert Wilders noemt die uitspraak ‘niet handig geformuleerd’.
Telegraaf 16.01.2018 De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún had beter niet kunnen zeggen dat hij een moskee in zijn stad liever zou zien afbranden. Toch staat PVV-leider Geert Wilders nog „helemaal achter hem”, verzekert hij.
„Hij heeft gezegd dat dat bij wijze van spreken was”, voert Wilders ter verdediging aan. „Hij had het beter helemaal niet kunnen zeggen – dat vindt hij inmiddels zelf ook.”
De Utrechtse Ulu-moskee, de moskee waarover Van Deún sprak, heeft aangifte tegen de PVV’er gedaan. Wilders „vindt dat nooit erg sterk.” „Je schiet er denk ik weinig mee op. Want hij heeft zelf al aangegeven de dag erna dat hij dat zo beter niet had kunnen zeggen.”
Om de uitlatingen van Van Deún ontstond commotie. Hij nam zijn woorden na een paar uur terug en sprak van „een wat onhandige woordkeuze. Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
AD 16.01.2018 De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún had beter niet kunnen zeggen dat hij een moskee in zijn stad liever zou zien afbranden. Toch staat PVV-leider Geert Wilders nog ‘helemaal achter hem’, verzekert hij.
,,Hij heeft gezegd dat dat bij wijze van spreken was”, voert Wilders ter verdediging aan. ,,Hij had het beter helemaal niet kunnen zeggen – dat vindt hij inmiddels zelf ook.”
De Utrechtse Ulu-moskee, de moskee waarover Van Deún sprak, heeft aangifte tegen de PVV’er gedaan. Wilders ‘vindt dat nooit erg sterk’. ,,Je schiet er denk ik weinig mee op. Want hij heeft zelf al aangegeven de dag erna dat hij dat zo beter niet had kunnen zeggen.”
Om de uitlatingen van Van Deún ontstond commotie. Hij nam zijn woorden na een paar uur terug en sprak van ,,een wat onhandige woordkeuze. Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
NOS 16.01.2018 De schrik zit er goed in bij bezoekers van de Utrechtse Ulu-moskee. Vorige week zei de lokale PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij “bij wijze van spreken” liever had dat hun moskee afbrandt, dan dat het gebedshuis een gebouw wordt waar Utrechters trots op zijn, zoals de Domtoren.
Gisteren deed het moskeebestuur aangifte tegen Van Deún, die met zijn opmerking zou aanzetten tot discriminatie, haat en geweld. De moskeegangers zijn bang, zei bestuurder Yucel Aydemir vanmorgen in de Volkskrant. Ze wilden weten of de deuren tijdens het bidden op slot gaan. “Sommige ouders durven hun kinderen niet meer naar ons toe te sturen.”
Aan de andere kant komen er ook veel steunbetuigingen uit de stad. Aydemir: “Dat is fantastisch. Het versterkt mijn warme gevoelens voor Utrecht, waar ik niet meer weg wil.”
Gesterkt door de warmte
Het is een reactie die Hassan Barzizaoua uit Culemborg maar al te goed kent. Ook zijn moskee werd doelwit, maar kon rekenen op veel sympathie uit de samenleving.
Het gebouw waarin de nieuwe moskee van de Gelderse plaats moest komen, een oud zwembad, brandde eind 2016 volledig af. Het pand was niet verzekerd, de schadepost enorm.
Steun kwam snel op gang: de buren stuurden een kaartje en kerken hielden inzamelingsacties. “De hele stad heeft zich gebundeld tegen dit onrecht”, zegt Barzizaoua. “We kregen de burgemeester langs. We voelden ons gesterkt door de warmte van de stad.”
Beledigingen, bekladdingen, zelfs een pseudo-christelijke inwijding met varkensbloed op de plek waar een moskee komt te staan: moslims in Nederland zijn volgens politiecijfers jaarlijks honderden keren het slachtoffer van discriminatie. Veel vaker dan andere geloofsgroepen.
De politie maakte in 2016, het jaar waarover de meest recente cijfers bekend zijn, melding van 364 incidenten van moslimdiscriminatie. Het overgrote deel (82 procent) gaat om belediging, veelal het gebruik van scheldwoorden (waarvan terrorist nog de mildste is) of varkens(-delen) om mensen te beledigen.
In een op de tien gevallen was sprake van vernieling, zoals het ingooien van ramen of het bekladden van een gevel.
Voor de Culemborgse moskeebestuurder staat vast dat de brand is aangestoken. “Het gas en de elektriciteit waren afgesloten.” Toch wilde hij destijds niet te lang blijven nadenken over wie dit op zijn geweten kan hebben. “Met elkaar waren we sterk genoeg om onze emoties het hoofd te bieden.”
Wat daarbij hielp was dat het gebouw nog niet in gebruik was genomen als moskee, waardoor de moslimgemeenschap niet het gevoel had dat er een gebedshuis in brand was gestoken.
Geen verdachten aangehouden
Voor noch na de brand heeft hij een afkeer vanuit Culemborg gemerkt richting de moskee. Het is dan ook niet duidelijk of de vermoedelijke brandstichting een racistische achtergrond had. In dezelfde nacht dat het zwembad afbrandde, gingen ook zes auto’s in de buurt in vlammen op.
De politie in Culemborg laat desgevraagd weten nog steeds rekening te houden met brandstichting, maar na meer dan een jaar zijn er nog geen verdachten aangehouden.
Jullie zijn in de brand, uit de brand, aldus buurman moskee Culemborg.
Het is alsof de brand de moslims in Culemborg en de andere inwoners dichter bij elkaar heeft gebracht, zegt Barzizaoua. Hij moet denken aan wat een van de buren tegen hem zei. “Het is cru om te zeggen, maar jullie zijn in de brand, uit de brand.”
Het moskeebestuur heeft de tekeningen voor de nieuwe moskee bijna af en hoopt voor het eind van dit jaar alle vergunningen rond te hebben. “Als dat lukt, kunnen we volgend jaar beginnen met bouwen.”
Wilders keurt uitspraak af
Partijleider Geert Wilders vindt dat de Utrechtse PVV-lijsttrekker de uitspraak beter niet had kunnen doen. Toch blijft Van Deún lijsttrekker. “Ik heb heel veel vertrouwen in hem”, zei Wilders. “Hij heeft zelf ook gezegd dat hij dat beter niet had kunnen zeggen.”
VK 16.01.2018 ‘We hebben liever dat de ULU-moskee afbrandt’, zei de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Dat kan echt niet, vindt moskee-voorzitter Aydemir. Hij heeft aangifte gedaan.
Voorzitter Yucel Aydemir van de ULU-moskee in de Utrechtse wijk Lombok heeft maandag aangifte gedaan tegen de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún wegens aanzetten tot haat, discriminatie en/of geweld. Van Deún heeft vorige week in een radioprogramma van RTV-Utrecht gezegd: ‘Wij hebben liever dat de ULU-moskee afbrandt. Wij zijn echt tegen moskeeën.’ Hij bood daarvoor later zijn excuses aan.
Waar was u die maandagavond toen de PVV-lijsttrekker die uitspraken deed?
‘Ik was in de ULU-moskee. Ik had de radio niet aan. De appjes bleven binnenstromen van: ‘Horen jullie wat die stomme PVV’er over jullie zegt?’ Toen ik zag waar het over ging, schrok ik me rot.’
Hoe reageerden jullie bezoekers?
‘Deze uitspraken hebben een enorme impact, mensen zijn bang. Zij vroegen mij of ze beveiligd waren tijdens het bidden, of de deur van de moskee dan op slot gaat. Voor het vrijdaggebed heb ik politie en handhaving ingeschakeld voor extra veiligheid, dat is niet leuk. Ik heb de bezoekers ook toegesproken en opgeroepen tot kalmte. Voor onze koranweekendschool ontvingen we wat afmeldingen. Sommige ouders durven hun kinderen niet meer naar ons toe te sturen.’
Wat voor moskee is de ULU-moskee?
Aanzetten tot haat en geweld
Advocaat Anis Boumanjal heeft op verzoek van de ULU-moskee de juridische kant bekeken van de aangifte. Volgens hem overtreedt de PVV-lijsttrekker met zijn uitspraken artikel 137D van het Wetboek van Strafrecht: hij zet aan tot haat, discriminatie en geweld. ‘Hoewel hij niet expliciet heeft gezegd dat mensen de moskee in brand moeten steken, laat dat de strafbaarheid van de uitlating onverlet. De strekking van de uiting is doorslaggevend.
Dat het niet waarschijnlijk is dat men de moskee daadwerkelijk in brand zal steken, is evenmin een vereiste, aldus Boumanjal. ‘Zeker in een context van een tijdsgeest waarin geweld tegen moskeeën voorkomt. Bovendien is de PVV een invloedrijke partij met veel sympathisanten.’ De excuses van Deún doen volgens Boumanjal niets af aan het strafbare feit. ‘Dat is dan al gepleegd. En in de uitzending zelf wilde hij zijn woorden niet terugnemen.’ Van Deún was maandag niet bereikbaar voor commentaar.
‘Het is de grootste moskee van Nederland. Een Turkse moskee, met naast ongeveer de helft bezoekers van Turkse afkomst ook bezoekers van Marokkaanse, Tunesische, Libanese, Afrikaanse en Pakistaanse afkomst, bekeerlingen, enzovoort. We zijn open, laagdrempelig en staan midden in de samenleving.
Op de begane grond is een groot restaurant, dat door mensen uit de hele stad wordt bezocht. In de moskee zijn ruimtes te huur waar bijvoorbeeld de gemeente buurtvoorlichtingsavonden houdt. Voor niet-moslims die bij ons willen bidden hebben we een stilteruimte. We doen mee aan dodenherdenking. Scholieren uit het hele land komen bij ons op excursie.
‘Er wordt gezegd dat wij een Erdogan-moskee zijn waar aanhangers van Gülen niet welkom zouden zijn. Maar ik zeg nadrukkelijk: iedereen is welkom. Ik zelf ben twaalf jaar raadslid geweest voor de PvdA. Ik ben nog steeds lid van die partij, maar ik sta niet meer op de kieslijst. Nu ben ik directeur van een islamitische basisschool in Arnhem.’
Waarom heeft u besloten aangifte te doen?
‘Moslims en moskeebesturen incasseren veel, we hebben een olifantenhuid gekregen voor beledigingen. Maar als mensen met angst naar een moskee komen, is een grens overschreden. Wij weten dat er vrijheid van meningsuiting is. Maar het gaat te ver als iemand iets roept dat een ander kan overhalen over te gaan tot geweld. Zeker in een tijd dat er geweld en bedreigingen plaatsvinden van moslims en moskeeën. Vorige week kregen gelovigen in Zaandam nog op bloed gelijkende verf op hun deur.’
De PVV-lijsttrekker heeft toch zijn excuses aangeboden voor zijn uitspraak?
‘In het radiogesprek zelf wilde hij zijn woorden niet terugnemen, ook niet toen de presentator hem vroeg of hij niet te ver ging. Toen er later ophef ontstond, heeft hij excuses gemaakt. Hij zou ook persoonlijk bij ons langskomen voor excuses. Dat is nog niet gebeurd.’
Gezegd wordt: de PVV krijgt geen poot aan de grond in het overwegend links-progressieve Utrecht?
‘Ik denk niet dat we in Utrecht lacherig moeten doen over de PVV, ik vrees dat ze hier zo drie à vier raadszetels kunnen bemachtigen. Zij wakkeren antimoslimgevoelens aan, er hoeft maar één iemand door zo’n uitspraak op een idee gebracht te worden en er is een ramp.’
Heeft de moskee steun ontvangen na de uitspraken?
‘Uit de hele stad ontvingen we steun, van de jongerenorganisaties van de politieke partijen die naar ons toekwamen, van Joodse en christelijke organisaties. Dat is fantastisch. Het versterkt mijn warme gevoelens voor Utrecht, waar ik niet meer weg wil.’
Telegraaf 15.01.2018 De Ulu-moskee in Utrecht heeft maandag aangifte gedaan tegen de plaatselijke PVV-lijsttrekker Henk van Deún. De PVV’er zei vorige week in een radio-uitzending dat hij de moskee liever zou zien afbranden. Volgens de moskee zet die uitspraak aan tot haat, discriminatie en geweld.
Een paar uur na de uitzending kwam Van Deún erop terug op Twitter. „Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
De advocaat van de moskee, Anis Boumanjal, vindt de uitspraak van Van Deún „niet onhandig, zoals hijzelf op Twitter zegt, maar strafbaar.”
’Kan niet zomaar dingen zeggen’
Met de aangifte wil de moskee laten zien „dat je niet zomaar dingen kan zeggen die aanzetten tot geweld”. Volgens Boumanjal zijn door de uitspraak „in de huidige tijdsgeest, waarin agressie tegen moslims aanwezig is, er ongebruikelijk veel commotie en angstgevoelens bij de moskeegangers ontstaan”.
De politie bevestigt dat de aangifte inmiddels is gedaan.
AD 15.01.2018 De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok doet vanmiddag aangifte tegen de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Volgens het bestuur zet de PVV’er aan tot discriminatie, haat en geweld. Eerder deze week deed een inwoner van Zaandam ook al aangifte tegen de PVV-er.
Van Deún zei een week geleden in een gesprek op stadsradio Bingo FM over de Ulu-moskee dat hij liever heeft dat ‘de moskee afbrandt, bij wijze van spreken’. Toen over de uitspraak ophef ontstond, liet Van Deún weten dat de opmerking niet handig was en dat hij het niet letterlijk bedoelde.
De moskee heeft desalniettemin na ‘ampel beraad’ besloten aangifte te doen tegen de PVV’er. „Het gaat niet alleen om de angstgevoelens die door zo’n opmerking worden aangewakkerd”, zegt advocaat Anis Boumanjal. „Van Deún heeft door zijn krachtige retoriek aangezet tot haat, discriminatie en geweld. Het moet voor hem duidelijk zijn geweest dat hij met zijn woorden mensen zou kunnen aansporen tot haat of geweld.”
Presentator
Hier komt volgens Boumanjal nog eens bij dat in de uitzending Van Deún van de presentator de kans kreeg om zijn woorden terug te nemen. „Van Deún greep deze mogelijkheid niet aan om gas terug te nemen. Daarmee nam hij op z’n minst de aanmerkelijke kans voor lief dat er iemand zou zijn die de daad bij het woord zou voegen. Dat die kans reëel is te noemen, is gezien het recente geweld dat is gepleegd op andere moskeeën en de tijdsgeest waarin we leven, een gegeven.”
Volgens Boumanjal is daarmee echt een grens bereikt. De moskee doet om 16.00 uur op het politiebureau aan de Marco Pololaan aangifte van aanzetten tot haat, discriminatie of geweld (artikel 137 d). „We hebben er lang over zitten denken wat we ermee zouden doen”, zegt moskeevoorzitter Ycel Aydemir. „Wij kunnen best veel hebben en incasseren best veel. Onze huid is dikker dan een olifant, maar wij vinden dat er nu echt een grens is overgegaan door de angst die er is gekweekt.”
Provocaties
Aydemir heeft afgelopen vrijdag zijn leden toegesproken. „Ik heb gezegd: blijf rustig. Ga niet in op provocaties, doe niet hetzelfde als de PVV doet en zoek niet de confrontatie. De angst onder de leden heeft me echt geraakt. De veiligheid van onze bezoekers is hiermee in gevaar. Bij ons komen niet alleen leden, maar ook leerlingen en niet-moslims. Als mensen niet zonder angst over straat kunnen of een locatie kunnen bezoeken, dan word je ook beknot in je vrijheid.”
Volgens Aydemir is er intussen een gesprek geweest met Henk van Deún. „Dat was geen face-to-face-gesprek. Dat gaat nog wel gebeuren. Vanuit onze kant is dat in ieder geval wel wenselijk. Wij staan open voor de dialoog. Hoe de PVV hiermee omgaat is aan hen.”
Henk van Deún wil niet reageren op de aangiftes.
Asielzoekerscentrum
De Utrechter Nel Stins (52) kreeg vorig jaar april een werkstraf van 24 uur opgelegd voor haar oproep om moskeeën in brand te steken. Ze deed die oproep in maart vorig jaar tijdens een demonstratie op het Lucasbolwerk tegen de komst van een asielzoekerscentrum naar Utrecht.
Stins riep onder meer, onder bijval van medestanders: ‘De brand erin, in de moskeeën’. Later verscheen er een filmpje op YouTube waarin haar oproep te zien was. Het Openbaar Ministerie vond dat daarmee sprake was van opruiing en het aanzetten tot haat en discriminatie.
BB 10.01.2018 De gemeente Nieuwegein neemt geen maatregelen tegen ambtenaar Henk van Déun, die in zijn hoedanigheid als Utrechtse PVV-lijsttrekker zei dat hij een moskee in de wijk Lombok liever zou zien afbranden.
Strikt onderscheid
Of Van Deún, die als teamcoördinator juridische zaken en handhaving werkzaam is bij de sociale dienst van de gemeente Nieuwegein, intern is aangesproken op zijn uitspraken bij de Utrechtse radiozender Bingo FM, wil de gemeente Nieuwegein ook niet zeggen. ‘Iedere ambtenaar mag een politieke nevenfunctie vervullen, zoals fractieleider’, laat de gemeentesecretaris desgevraagd weten. ‘Wij maken een strikt onderscheid tussen de ambtelijke functie en de politieke rol die een medewerker vervult. Wij gaan niet over de politieke keuzes van ambtenaren, tenzij door die keuze het functioneren van de medewerker in gevaar komt. Individuele personele gevallen bespreken wij niet in de pers.’
Professioneel
John Bijl, directeur van het Perikles-instituut, vindt dat de gemeente Nieuwegein hiermee gepast reageert. ‘De afweging of Van Deúns functioneren als ambtenaar in het geding is, is bovendien niet aan het college maar aan zijn collega-ambtenaren en klanten. Als zij vinden dat er door zijn uitspraak een onwerkbare situatie is ontstaan, is er eventueel aanleiding toe om hem intern aan te spreken op zijn uitlating. Ik ga ervanuit dat Van Deúns collega’s professioneel genoeg zijn om onderscheid te maken tussen zijn hoedanigheid als ambtenaar en zijn hoedanigheid als politicus. Daarnaast verwacht ik niet dat hij als ambtenaar of als PVV’er met een doosje lucifers rondloopt.’
Uitglijder
Van Deún gaf naar aanleiding van de ophef over zijn uitspraak via Twitter te kennen dat zijn woordkeuze ‘wat onhandig’ was. ‘Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit’, voegde Van Deún daaraan toe. Bijl: ‘Daarmee maakt hij nog niet echt excuses voor zijn uitspraken. Het zou de politicus Henk van Deún sieren als hij dat zou doen. Ik ben geneigd deze kwestie wat milder te bezien. Hij heeft gewoon een uitglijder gemaakt.’
Hellend vlak
Bijl vindt dat overheden zich op een hellend vlak zouden begeven als ambtenaren door hun werkgever op hun politieke uitspraken worden beoordeeld. ‘Als we daar anders over zouden denken, zou geen enkele ambtenaar nog een politiek ambt kunnen vervullen. Om Van Deún met pek en veren de gemeentegrenzen over te jagen, zou echt te ver gaan.’
AD 09.01.2018 De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok is zich rotgeschrokken van de uitspraak van PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij er niet rouwig om zou zijn als de moskee afbrandt. Het bestuur overweegt aangifte te doen tegen de uitspraak.
Van Deún was maandagavond te gast met DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur in een programma van stadszender Bingo FM. Sungur zei in de uitzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw wordt waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren. Van Deún was het daar niet mee eens en liet zich ontvallen: ,,Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken’’.
Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan, aldus Yucel Ydemir, voorzitter Ulu-moskee.
Volgens moskeevoorzitter Yucel Ydemir is de uitspraak op z’n zachts gezegd ‘niet lekker binnengekomen’. ,,Het leidt bij ons tot veel irritatie en frustratie, maar ook tot angst. Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan. Van leden kwamen gisteravond dan ook veel bezorgde reacties binnen. Het was voor de bestuursleden geen rustige nacht.’’
Ydemir wil niet ingaan op de vraag of de moskee vannacht extra is beveiligd. ,,Ik ben in gesprek met de burgemeester, de politiek en het Openbaar Ministerie. We overwegen aangifte te doen. Wij kiezen er altijd voor om de band te bewaren en niet mee te gaan in het populisme van de PVV, maar de vraag daarbij is natuurlijk wel: wat is de limiet? Dit is wel heel bedreigend. Nu is de maat vol.’’
De voorzitter is van plan om deze week de leden toe te spreken. ,,Hierin zal ik ze oproepen tot kalmte. Wij willen dat er ruimte is voor andersoortige ideeën en meningen en niet voor haat. Wij zullen mensen dan ook nooit aanwakkeren tot geweld.’’
DENK-leider Sungur is ook ‘behoorlijk geschrokken’ van de opmerking van de PVV’er. ,,De uitlating zou je kunnen zien als aanzetten tot haat en geweld, iets waar wij absoluut tegen zijn. Ik denk dat je zoiets heel serieus moet nemen, want als er iemand is die tot actie overgaat, hoe kunnen we dat dan uitleggen? Er moet een grens getrokken worden, dit kan niet, aangifte lijkt mij daarom goed.’’
Twitter
Ik ken Henk, het komt wel goed, aldus René Dercksen, PVV-fractievoorzitter in de Provinciale Staten.
Van Deún zwakte gisteravond op Twitter zijn uitspraak wat af. ,,Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen ook in Utrecht moskeeën sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.’’ Tegen het AD zegt hij: ,,Dit zeggen was misschien niet handig.’’
René Dercksen, fractievoorzitter van de PVV in Provinciale Staten van Utrecht en samensteller van de Utrechtse kandidatenlijst wil niet veel kwijt over het voorval. ,,Ik ga er niets over zeggen.’’ Moet Van Deún vervangen worden? ,,Nee joh. Ik ken Henk, het komt wel goed.’’
Verschillende Utrechtse politieke jongerenorganisaties spreken zich vanmiddag, naar aanleiding van de uitspraak van Van Deún, uit tegen het verheerlijken van geweld en voor de vrijheid van godsdienst.
AD 08.01.2018 Henk van Deún (62), de lijsttrekker van de PVV in Utrecht bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, heeft toch zijn excuses gemaakt voor een omstreden uitspraak over de Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok die hij eerder maandagavond deed in het programma Stadhuisplein van Bingo FM, een Utrechtse zender.
Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit. #PVV#pvvutr
,,Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit”, aldus de PVV’er via Twitter.
Van Deún was in de uitzending te gast, net als DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur en de lijsttrekker van de Piratenpartij. Sungur zei in de inzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw zal worden waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren.
Van Deún was het daar niet mee eens en kwam daarna met een opmerkelijke uitspraak. „Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken”, waren zijn woorden. „Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als een godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.”
Als de presentator van het programma ingrijpt en hem vraagt die opmerking terug te nemen, doet hij dat niet. „Wij zijn tegen moskeeën en vinden dat die allemaal moeten sluiten.” Vervolgens benadrukt hij dat de besluitvorming daarover ligt bij de Tweede Kamer en niet in de lokale politiek.
Ook later in de uitzending neemt de lijsttrekker van de PVV zijn woorden niet terug. „Ik heb echt niks tegen moslims, laat dat duidelijk zijn. Maar waar ik niet mee geconfronteerd mee wil worden, is met de gevolgen van de islam, zoals hoofddoekjes.”
Van Deún zegt in een reactie tegen het AD dat zijn uitspraken ‘misschien niet handig zijn’. „Wij zijn tegen moskeeën, maar mensen moeten niet het idee hebben dat wij moskeeën in brand gaan steken.” Volgens hem gebruikte hij het woord omdat het kort daarvoor in de uitzending ging over autobranden. „Het was op het randje. Maar als de moskee zou verdwijnen, laat ik daar geen traan om.”
Eerder vandaag gaf Van Deún een toelichting op het verkiezingsprogramma van de PVV in Utrecht. Van Deún wil als PVV’er laten zien dat zijn partij ‘iets kan toevoegen aan de stad’. „Het gaat erom dat je niet bang hoeft te zijn dat je auto in de fik vliegt, dat je gewoon in Kanaleneiland kunt lopen zonder dat er iets naars gebeurt, en openlijk homo kunt zijn en hand in hand kunt lopen zonder dat je alert moet zijn dat iemand je, al dan niet verbaal, aanvalt.” Ook gaf hij aan de alFitrah-moskee bestuurlijk te willen aanpakken. „Op grond van de openbare orde en bescherming voor de kinderen, kunnen we deze moskee via de bestuurlijke weg aanpakken.”
Reacties
Verschillende gemeenteraadsleden vielen maandagavond direct over de uitspraken van de PVV-voorman. „Bah! Dit is dus de reden waarom D66 Utrecht samenwerking met de PVV uitsluit! Voor discriminatie is geen plek in Utrecht”, schrijft D66-lijsttrekker Klaas Verschuure op Twitter. Zijn VVD-collega Dimitri Gilissen is ook boos. „Wat een walgelijke opmerking: Utrecht onwaardig en ver over de grens.” Maarten van Ooijen van de ChristenUnie noemt de uitspraken ‘bizar’.
Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Roemer stapt nú, drie maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018, op om „het stokje over te dragen aan een nieuwe lichtingdie een nieuwe impuls gaat geven”. Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn die te laat gaat.”
Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
AD 16.12.2017
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.”
Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.” Mijn slogan is : ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer’ !!!!
AD 14.12.2017
Lilian Marijnissen
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Lilian Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen.
Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Lilian Marijnissen (haar vader was jarenlang het gezicht van de SP), die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
AD 14.12.2017
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Want ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Emile Roemers derde als partijleider.
Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Met harde hand
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
OmroepWest 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft de boete geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
Telegraaf 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft deze strafbeschikking van het OM geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
NOS 30.01.2018 Een voormalige penningmeester van de Leidse afdeling van de SP krijgt een taakstraf van 180 uur opgelegd en moet ruim 24.000 euro terugbetalen.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft hij tussen 2011 en 2014 ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas verduisterd. Dat bedrag plus de wettelijke rente moet hij terugbetalen.
De man heeft de straf van het OM geaccepteerd. Daardoor hoeft de zaak niet voor de rechter te komen.
De SP in Leiden deed in 2015 aangifte tegen de oud-penningmeester. De lokale voorzitter zei toen dat gesprekken tussen bestuursleden en de oud-penningmeester niets hadden opgeleverd. Daarom stapte het bestuur naar de politie.
VK 22.01.2018 Harry van Bommel was jarenlang een boegbeeld van de SP. Nu heeft het ex-Kamerlid zijn lidmaatschap opgezegd. Over zijn motieven zwijgt Van Bommel, maar zijn verwijdering van de SP was al langer zichtbaar.
In zijn 18 jaar durende loopbaan als Kamerlid stond van Bommel bekend om zijn eigenzinnigheid. Een partijcollega omschreef hem eerder liefdevol als ‘een satelliet’ die zijn eigen baan volgde rond het SP-moederschip. Heel veel grip leek de partijtop nooit op hem te hebben.
Nu blijkt de satelliet bijna volledig losgekoppeld. Het ex-Kamerlid heeft eind vorig jaar zijn lidmaatschap opgezegd, zo bevestigde partijvoorzitter Ron Meyer maandag in het AD. De partijtop wil wel nog een poging wagen om hem op andere gedachten te brengen, maar het is de vraag of dat lukt.
Cameraschuw
Van Bommel is tegenwoordig strategische adviseur bij de gemeente Zwolle, de stad waar hij zijn lerarenopleiding volgde. Hij wil zich om die reden nu niet uitlaten over zijn motieven om de SP te verlaten, laat hij per sms weten. ‘Mijn nieuwe functie staat perscontacten niet toe.’
Het is even wennen, want Van Bommel was tot voor kort alles behalve cameraschuw. Een klein jaar voor de verkiezingen liet hij aan iedereen die het wilde horen, weten dat hij nog vier jaar verder zou gaan als Kamerlid. Hij genoot veel te veel van de politiek om te stoppen. Kort voordat de SP-lijst naar buiten zou komen, kwam hij plotseling terug op zijn besluit. Van Bommel (55) wilde naar eigen zeggen toch graag nog een keer een carrièresprong maken.
Die uitleg stuitte meteen op scepsis. Had hij van de partijtop te horen gekregen dat er geen plekje meer voor hem was op de lijst? Van Bommel, die in de strijd om het partijvoorzitterschap de kant koos van de verliezende kandidaat Sharon Gesthuizen, ontkende in alle toonaarden. Hij zou tijdens een vakantie tot inkeer zijn gekomen.
Wij en zij
Van Bommel hield zich na zijn vertrek uit de Kamer op de vlakte, al gaf hij wel nog een kritisch interview in de Volkskrant. De SP-verkiezingscampagne was in zijn ogen te eenzijdig gericht geweest op de zorg.
Het afgelopen jaar wekte hij bij zijn omgeving wel vaker de indruk dat de relatie met de partij was bekoeld. Als hij nog sprak over de SP dan had hij het over ‘zij’. De SP, waar hij sinds de jaren tachtig voor werkte, was voor Van Bommel blijkbaar niet meer ‘wij’.
Onder leiding van de nieuwe partijvoorzitter Ron Meyer wordt de SP snel verjongd. Van Bommel en andere oudgedienden menen dat er ‘vriendjes van Meyer’ op cruciale posities komen. De manier waarop Lilian Marijnissen als opvolger van Emile Roemer is aangewezen, heeft eveneens wrevel gewekt.
Van Bommel heeft laten doorschemeren dat het opvolgingsproces ‘niet eerlijk’ is verlopen
Ook Van Bommel heeft achter de schermen laten doorschemeren dat het opvolgingsproces in zijn ogen ‘niet eerlijk’ is verlopen. Marijnissen wist twee maanden eerder dan haar rivaal Sadet Karabulut dat Roemer zou vertrekken. Ook had ze toen al de steun van het fractiebestuur binnen. Het hele proces zou volgens de critici zijn georkestreerd.
Na het bericht dat Van Bommel zijn SP-lidmaatschap heeft opgezegd, kwamen er meteen speculaties over een mogelijke overstap naar de PvdA, ook omdat hij dinsdag in zijn woonplaats Diemen het verkiezingsprogramma van de lokale PvdA in ontvangst zou nemen. Inmiddels heeft Van Bommel zijn optreden afgezegd.
Volgens Lex Scholten, PvdA-lijsttrekker in Diemen, was Van Bommel alleen ‘als bekende Diemenaar’ uitgenodigd. ‘Dat leek ons wel leuk. Hij komt niet bij ons op de lijst en Harry is ook geen lid.’
Lees hier het interview met Harry van Bommel terug;
De straat is de plek waar de SP altijd haar mandaat vandaan haalde. De partijtop wil dat graag zo houden. Maar onder leden klinkt steeds meer kritiek op het verplichte actievoeren. Zij vinden besturen zeker zo belangrijk. (+)
Telegraaf 22.01.2018 Harry van Bommel heeft zijn lidmaatschap van de SP opgezegd omdat de partij volgens hem niet kritisch heeft gekeken naar de verkiezingsuitslag. Bij de verkiezingen verloor de partij een zetel en werd er niet geprofiteerd van het megaverlies van concurrent PvdA.
Hij is opgestapt vanwege de kritiek die hij in maart al had geuit.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
NOS 22.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel stapt uit de SP omdat hij vindt dat de partij te weinig zelfkritiek aan de dag legt. Gisteravond meldde het AD dat hij van plan is de partij te verlaten. Van Bommel wilde zelf vandaag weinig kwijt over zijn motieven. Hij verwees alleen naar een gesprek dat hij maart vorig jaar had met de Volkskrant.
Daarin pleitte hij onder meer voor zelfreflectie. Van Bommel zei dat de SP zich moet afvragen waarom de partij bij de Kamerverkiezingen van maart geen zetels heeft gewonnen, terwijl de PvdA er 29 heeft verloren. Hij wilde ook weten waarom de SP geen nieuwe kiezers heeft bereikt en hoe het komt dat jongeren niet voor de partij hebben gekozen.
Te veel nadruk op zorg
Van Bommel zei in de Volkskrant verder dat de SP in de verkiezingscampagne zo veel nadruk heeft gelegd op de zorg, dat bijvoorbeeld het huurbeleid, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de inkomenspolitiek te weinig aandacht hebben gekregen. Hij pleitte in maart ook voor een ‘herbronning’ van links.
Van Bommel zat bijna 19 jaar onafgebroken in de Kamer voor de SP. Hij voerde vooral het woord over het buitenlands beleid.
Partijvoorzitter Meyer wil nog met Van Bommel om de tafel om hem voor de SP te behouden.
NOS 21.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel wil zijn partij verlaten, schrijft het AD. In de krant bevestigt partijvoorzitter Meyer het verhaal; hij nodigt Van Bommel uit voor een gesprek.
Van Bommel (55) maakte in augustus 2016 bekend dat hij na de verkiezingen van maart niet zou terugkeren in de Kamer. “Als ik in mijn werkzame leven nog iets anders wil doen dan fulltime politicus zijn, dan heb ik nu nog de kans om van koers te wijzigen”, zei hij toen. Van een conflict was geen sprake, zei de politicus.
Eind vorig jaar werd bekend dat Van Bommel een nieuwe baan had gevonden als strategisch bestuursadviseur voor de gemeente Zwolle.
Om tafel
Waarom Van Bommel nu zijn lidmaatschap heeft opgezegd, is niet duidelijk. Hij is niet bereikbaar voor commentaar. Tegen het AD zegt hij niet met de pers te mogen praten omdat hij ambtenaar is.
Ook Meyer weet niet wat er speelt, maar hij zegt dat hij Van Bommel nog niet heeft uitgeschreven bij de partij. “Als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Partijleider Lilian Marijnissen heeft volgens het AD meerdere keren contact gehad om hem een gesprek aan te bieden. Dat is er nog niet van gekomen vanwege Van Bommels drukke baan.
AD 21.01.2018 Harry van Bommel (55), die tot afgelopen maart ruim 18 jaar lang een prominent Kamerlid was voor de Socialistische Partij, heeft zijn SP-lidmaatschap plotsklaps opgezegd. Dat bevestigt partijvoorzitter Ron Meyer vanavond tegen deze krant. Maar de top laat hem niet zomaar vertrekken.
We laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan, aldus SP-voorzitter Ron Meyer over Harry van Bommel.
Zaterdag gonsde het op het congres van de socialisten al van de geruchten dat Van Bommel, een van de bekendste SP-gezichten, zou zijn vertrokken. ,,Het klopt inderdaad dat Harry een verzoek tot opzegging heeft ingediend”, bevestigt Meyer nu. ,,Maar we laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan.”
De SP heeft Van Bommel vooralsnog niet uitgeschreven. Partijleider Lilian Marijnissen heeft sinds de opzegging binnenkwam meermaals contact gehad met Van Bommel en hem verzocht om een gesprek. Dat is er nog niet van gekomen, omdat hij inmiddels een drukke baan heeft als bestuursadviseur in Zwolle.
Meyer: ,,Ik weet niet wat er precies speelt, maar als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Van Bommel zelf liet vanmiddag aan deze krant weten niet meer met de pers te mogen praten, omdat hij sinds november ambtenaar is. Verder reageerde hij niet op verzoeken om een toelichting op zijn verzoek tot uitschrijving als SP-lid.
Uiteindelijk was Van Bommel namens de SP van 19 mei 1998 tot en met 22 maart 2017 lid van de Tweede Kamer. Hij deed de portefeuille Buitenlandse Zaken en nam bijna twee decennia lang deel aan duizenden debatten, onder meer over de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, de toekomst van de EU en de Irak-oorlog.
Eind maart 2017, net na de landelijke verkiezingen, uitte Van Bommel in een interview met de Volkskrant nog forse kritiek op de top van de SP. Die zou een fout hebben gemaakt in de verkiezingscampagne door de focus te leggen op het Nationaal Zorgfonds en daarmee geen nieuwe kiezers hebben bereikt.
Opmerkelijk is nog dat Van Bommel volgens de website van de PvdA Diemen komende dinsdag het plaatselijke verkiezingsprogramma van deze partij in ontvangst zal nemen. De SP doet bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart niet mee in Diemen. Ingewijden ontkennen echter de suggestie dat Van Bommel wellicht is overgestapt naar de PvdA.
NU 21.01.2018 Partijprominent Harry van Bommel wil weg bij de SP. Hij heeft bij het bestuur een verzoek ingediend om zijn partijlidmaatschap op te zeggen.
Het bestuur wil met Van Bommel in gesprek over zijn verzoek. “We gaan met Harry in gesprek. Iemand met zijn verdienste in de partij laten wij niet zomaar gaan, laat partijvoorzitter Ron Meyer weten.
Het AD bracht zondagavond het nieuws van het dreigende vertrek van de SP-coryfee.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij. Het is niet bekend waarom Van Bommel de partij wil verlaten.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
Telegraaf 20.01.2018 Gerommel binnen de partij moet binnenskamers blijven. Daar hamerde SP-voorzitter Ron Meyer zaterdag op ten overstaan van zijn leden.
De afgelopen jaren lekte er verscheidene malen kritiek uit op de koers van de partij en het leiderschap. Zo klapten SP-Kamerleden uit de school over hun frustraties over het functioneren van de onlangs afgetreden partijleider Emile Roemer. Ook stonden SP’ers tegenover elkaar in de strijd om het voorzitterschap tussen Sharon Gesthuizen en Ron Meyer.
„Te vaak waren er interne discussies die een podium kregen. Ik baalde ervan, omdat er binnen de partij juist alle ruimte is voor discussie”, zei Meyer daar zaterdag over op het SP-congres in Hilversum. Hij wil dat de gelederen naar buiten toe voortaan gesloten blijven. „Ik zal daar mensen op blijven aanspreken. Dat is nodig voor eenheid. Discussies voeren we binnen, strijd voeren we buiten.”
Op het congres wordt onder meer het nieuwe partijbestuur gekozen en wordt er afscheid genomen van Roemer.
VK 13.01.2018 De nieuwe SP-leider Lilian Marijnissen heeft geen principiële bezwaren tegen vluchtelingendeals met Afrikaanse landen. Eerder noemde de SP een vergelijkbare deal met Turkije ‘smerig’, maar volgens Marijnissen is het ‘idioot’ om op voorhand uit te sluiten dat ook asielaanvragen van Afrikanen voortaan alleen buiten de EU worden afgehandeld.
Onder haar voorganger Roemer was er weinig helderheid over het standpunt van de SP. Nadat de formatiegesprekken met GroenLinks waren stukgelopen op mogelijke vluchtelingenakkoorden met Afrikaanse landen, weigerde Roemer te vertellen of zijn partij wel te porren was voor zulke deals.
Duidelijkheid
Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit, aldus Lilian Marijnissen.
Marijnissen geeft nu meer duidelijkheid. Volgens haar is het geen principieel bezwaar dat asielaanvragen alleen buiten de EU plaatsvinden, maar hangt alles af van de omstandigheden. ‘Het zou toch idioot zijn als je daar niet voor bent? Ik bedoel, in principe wil je natuurlijk dat mensen in de regio worden opgevangen… Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit.’
Het kabinet-Rutte III gaat ervan uit dat er op termijn akkoorden worden gesloten met ‘veilige landen’ in Afrika. Als voorbeeld dient ‘de Turkijedeal’ uit 2016, waardoor Syrische vluchtelingen nu alleen nog in het ‘veilige land’ Turkije een asielaanvraag kunnen doen. De instroom van vluchtelingen is sindsdien sterk teruggelopen in de EU.
De SP stemde destijds tegen die ‘smerige deal’, die volgens Roemer ‘niet voor mensen in nood, maar voor politici in nood’ was gemaakt. ‘
Gevoelige thema’s
We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval, aldus Lilian Marijnissen.
Immigratie en integratie zijn gevoelige thema’s in de SP. In de jaren tachtig was de SP sceptisch over immigratie, maar onder leiding van ex-Kamerlid Gesthuizen pleitte de partij de afgelopen jaren voor een ruimhartig asielbeleid. Tegelijk waren er ook twijfels over het draagvlak onder het eigen electoraat. Om de twee kampen tevreden te houden, hield de SP zich vaak afzijdig in het publieke debat.
Om de migratie uit Afrika te stoppen, meent Marijnissen dat er op de lange termijn welvaartsverdeling nodig is. ‘Uiteindelijk is het toch ook een verdelingsvraagstuk. Die mensen komen het hier halen als er niks verandert…Dat wij daar de grondstoffen weghalen. Dat wij daar in de lagelonenlanden de fabrieken neerzetten. De race naar beneden die je globaal organiseert. We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval.’
Lilian Marijnissen, vanzelfsprekende leider van de SP
In de kamer van de nieuwe fractievoorzitter van de SP hangen nog de posters van haar voorgangers. Hoe wil Lilian Marijnissen haar leiderschap gestalte geven? Welke koers gaat ze varen? Lees hier het interview met de nieuwe SP-leider.
VK 23.12.2017 ‘Een groot talent’, noemt oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen (41) de nieuwe partijleider van de SP Lilian Marijnissen. Maar, zegt ze ook: ‘Was er nou werkelijk niemand anders binnen de SP die de nieuwe politiek leider had kunnen worden? Natuurlijk speelt het een rol dat ze de dochter is van Jan Marijnissen. Er zijn welgeteld twee jaar geweest dat Jan Marijnissen geen formele rol had. Emile Roemer wordt nu al een tussenpaus genoemd.’
Sharon Gesthuizen verliet in 2017 de politiek. Enkele maanden later verscheen haar boek Schoonheid, macht, liefde, in het leven en in de politiek, waarin ze een kritisch geluid liet horen over de partij waarvoor ze 11 jaar lang in de Kamer had gezeten. ‘Een schrikbewind’, noemt ze het leiderschap van Jan Marijnissen in een interview met Volkskrant magazine. In discussie gaan was niet mogelijk, in vergaderingen werd je afgebrand, zegt ze. ‘Iedereen met macht heeft tegengeluid nodig. Maar dat werd niet gepruimd.’
Gesthuizen reageert in het interview ook op de reacties die ze kreeg na publicatie van het boek. Die waren niet mals: voormalig SP-collega’s verweten haar natrappen – zij wisten niet dat wat zij destijds deden of zeiden in een boek terecht kon komen. All in the game, zegt Gesthuizen, die haar boek vergelijkt met de #Me Too-onthullingen. ‘Er zijn heel veel mensen die in een bepaalde situatie hebben gezeten en daarmee later naar buiten komen. Vrouwen die mishandeld werden, de zus van Holleeder. Als je vindt dat het geen pas geeft dingen terug te lezen in een boek, waarom heb je ze dan gedaan?’
Hier leest u het hele interview met Gesthuizen;
Oud-Kamerlid Sharon Gesthuizen deed dit een jaar een boekje open over de SP. Dat werd haar niet in dank afgenomen. ‘Hoezo natrappen? Waarom mag ik niet opschrijven wat ik heb meegemaakt?’ U leest het hele interview hier. (+)
Telegraaf 20.12.2017 Het naar voren schuiven van Lilian Marijnissen als politiek leider van de SP lijkt een goede zet. In een peiling van deze week haalt de SP twaalf zetels. Vorige maand waren dat er in de peiling nog negen. Dat blijkt uit de woensdag verschenen Politieke Barometer van Ipsos.
In de Tweede Kamer heeft de partij veertien zetels.
Marijnissen volgde eerder deze maand Emile Roemer op. In de week van haar aantreden kennen zeven op de tien kiezers haar al. Haar rapportcijfer is met 5,6 al hoger dan dat van Roemer.
Verder blijkt uit de peiling dat drie van de vier regeringspartijen al twee tot vijf zetels verlies moeten incasseren. Alleen de ChristenUnie heeft daar geen last van. De regeringscoalitie zou hierdoor geen meerderheid meer hebben en kan aan het einde van dit verkiezingsjaar nog rekenen op 67 zetels.
Mahir Alkaya (SP) is nu nog ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken.
Telegraaf 15.12.2017 Mahir Alkaya komt in januari voor de SP in de Tweede Kamer. Hij neemt dan de plaats in van Emile Roemer. Eric Smaling, die als eerste recht had op de zetel, heeft sinds een paar maanden een baan op de universiteit in Wageningen en vindt het ,,niet correct” om daar nu al weer te vertrekken. De Amsterdammer Alkaya (1988) is momenteel ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken. Hij is aan de technische Universiteit van Delft opgeleid tot industrieel ontwerper.
Roemer kondigde deze week zijn vertrek aan als fractieleider en als Kamerlid. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en heeft ruim zeven jaar leiding gegeven aan partij en fractie. Lilian Marijnissen is hem opgevolgd als SP-leider.
Elsevier 14.12.2017 Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Onder Roemer beleefde de SP in 2011 een enorme opleving, althans in de peilingen. Het leek er sterk op dat de protestpartij bij de verkiezingen van 2012 de grootste partij zou worden. De campagne zou een tweestrijd Roemer versus VVD-lijsttrekker Mark Rutte worden. Maar in de televisiedebatten opereerde Roemer onhandig en de socialistische kiezers stroomden toch weer weg naar de PvdA.
Roemer kwam debacle niet te boven
Roemer verspeelde hierdoor de unieke kans om de SP regeringsmacht te bezorgen. Hij kwam dat debacle nooit meer te boven. Op het Binnenhof bleef hij de man die faalde, ook al had hij de uitstraling van een politieke teddybeer.
Roemer had het tij kunnen keren door strenge meningen over het migratiebeleid te gaan verkondigen. Tussen SP en de PVV van Geert Wilders zit nogal wat electorale overloop. Maar Roemer weigerde die kiezers te gaan bedienen. Hij voelde zich ook helemaal niet thuis bij een ‘grenzen dicht’-verhaal. De consequentie was wel dat de PVV bij de verkiezingen van maart dit jaar als tweede en dat de SP als zesde partij eindigde.
Nieuwe koers SP onwaarschijnlijk
Eens ventileerde de maoïstische SP standpunten die neerkwamen op ‘eigen volk eerst’. Maar dat is al lang niet meer aan de orde. De academisch gevormde professionals in de partij vertolken min of meer dezelfde standpunten als GroenLinks. Onder Lilian Marijnissen zal dat niet anders worden. Er is althans geen enkel teken dat zij het roer omgooit. Marijnissen blijft met PvdA en GroenLinks concurreren; niet met de PVV.
Daar komt nog bij dat de SP nu met PvdA en GroenLinks wil samenwerken als linkse oppositie. Dat maakt het al helemaal onmogelijk om linkse sociaal-economische standpunten te combineren met anti-immigratievoorstellen. De SP zal niet veranderen in een linkse tegenhanger van de PVV.
Als politicologe specialiseerde Marijnissen zich in nieuwe actievormen voor de vakbeweging. In de Tweede Kamer heb je weinig aan ‘organizing’ en andere actiemodellen, behalve als de fractieleider zich vooral in de Rotterdamse haven of bij stakende vuilnismannen wil manifesteren. Maar in het welvarende Nederland van nu zijn de barricaden met een lampje te zoeken.
Hooguit kan de SP inspelen op de brede sympathie die schoonmakers, verpleegkundigen, onderwijzers, buschauffeurs en treinmachinisten nu eenmaal genieten. Maar electoraal is dat ook dun ijs. Je kunt met de retoriek uit het industriële tijdperk nu eenmaal niet de zorg, het onderwijs en het openbaar vervoer op orde krijgen. En dat is toch eigenlijk waar een linkse partij voor staat.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 14.12.2017 Lilian Marijnissen (32), de dochter van SP-coryfee Jan Marijnissen, maakt razendsnel carrière binnen haar partij. Ze zit amper negen maanden in de Tweede Kamer of de fractie heeft haar al gebombardeerd tot partijleider. Deze benoeming roept bij critici de vraag op of Lilian haar topfunctie niet vooral te danken heeft aan haar beroemde achternaam.
Dacht u niet: ‘Deze kans komt wel erg snel!’?
,,Ja, ik moet toegeven dat ik dit niet had verwacht toen ik op de lijst ging staan voor de Tweede Kamer. Maar Emile heeft zijn beslissing genomen. Voor ons rest niets anders dan er een goede opvolger neer te zetten. Ik heb best wel even nagedacht of ik dat moest worden. Je moet nooit over één nacht ijs gaan. Ben ik de beste vrouw op deze plek? Is het moment juist? Gaat het allemaal goed komen? Hoe wordt mijn achtergrond ontvangen? Al die overwegingen hebben meegespeeld.”
,,Ja, u bent niet de eerste die over mijn achternaam begint. Ik heb een vader en een moeder. Daar kan ik ook niets aan doen. Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt. Hij steunt mij, maar vooral omdat het mijn vader is.”
Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt
U had een tegenstander voor het leiderschap, Sadet Karabulut. Was zij geen mooie keus geweest?
,,Wij hebben vanmorgen in de Kamerfractie gestemd. Daar kwam een duidelijke uitslag naar voren, en daar ben ik door vereerd. Maar ik ben Sadet ook heel erg dankbaar voor haar kandidatuur. Ik denk dat het goed is, ook voor een partij als de SP, dat er iets te kiezen valt. Er wordt wel eens gezegd dat wij een gesloten bolwerk zouden zijn, maar vandaag blijkt eens te meer dat dit niet zo is.”
Gaat u een andere koers varen met de SP? Want onder Roemer boekte de partij landelijk geen zetelwinst.
,,Zoals ik geen Jan Marijnissen ben, ben ik ook geen Emile Roemer. Dus ik zal het vast anders gaan doen. Op uw vraag over een nieuwe koers kan ik zeggen dat in januari ons congres bijeen komt. Daar beslissen de leden welke kant het opgaat. Dat hangt bij de SP niet af van één gezicht.”
Komt u dan zelf niet met concrete voorstellen?
,,Daar komen we continu mee. Afgelopen vrijdag heb ik nog een initiatief gelanceerd voor een zorgbuurthuis; een radicaal andere visie op de ouderenzorg. Dat gaat door.”
Hoe zit het eigenlijk met de beloofde vernieuwing binnen de SP?
,,We hebben twee jaar geleden een nieuwe voorzitter gekozen, in januari komt er een nieuw partijbestuur. En ook binnen de fractie in de Tweede Kamer is er vers bloed bijgekomen. Wij vertrouwen nu op de mix van ervaren mensen en nieuwe gezichten.”
U wordt in de Tweede Kamer nu de tweede vrouwelijke fractievoorzitter, naast Marianne Thieme. Is dat belangrijk?
,,Deels. Natuurlijk is het goed dat er een betere balans komt tussen mannelijke en vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Maar ik ben hopelijk gekozen omdat ik wat kan bereiken voor de SP. Niet omdat ik Marijnissen heet en niet omdat ik een vrouw ben.”
AD 13.12.2017 Prominente SP’ers uit Brabant zijn apetrots op ‘hun’ Lilian Marijnissen, die binnenkort Emile Roemer opvolgt als partijleider en zo in de voetsporen treedt van vader Jan. Maar er is ook kritiek: ,,Dit helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken.”
Jules Iding, voormalig wethouder in Oss en later ook gedeputeerde, vroeg Lilian Marijnissen als tiener om zich aan te sluiten bij de Osse SP-fractie. ,,Een groot talent, toen al. Ze is vasthoudend, komt inhoudelijk altijd goed beslagen ten ijs en praat tegelijkertijd vanuit haar hart. Daarom heb ik er ook heel veel vertrouwen in dat ze het gaat redden. Dat de SP nu weer een partijleider uit Oss heeft, maakt me stiekem wel een beetje trots.”
CDA-Kamerlid René Peters kreeg jarenlang met Marijnissen te maken in zijn rol als wethouder van Oss. De twee vertrokken in maart dit jaar gelijktijdig naar de Haagse politiek. Peters: ,,Ze is de perfecte vrouw om de SP te leiden. Met haar achtergrond in de politiek en de vakbond heeft ze van jongs af een prima cv opgebouwd voor deze lastige baan.” Dat ze nu in de diepe voetsporen van haar vader treedt wil Peters niet horen. ,,Ze heeft het helemaal op eigen kracht gedaan. Daar kan ik alleen maar bewondering voor hebben.”
Moeder Mari-Anne Marijnissen
Pfff, geen commentaar. Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar, aldus Mari-Anne Marijnissen.
Moeder Mari-Anne Marijnissen voelt zich een beetje overvallen als een verslaggever voor de deur staat. Wat vindt zij ervan? ,,Pfff, geen commentaar. Daarvoor moet je bij Lilian zijn”, houdt ze de boot af. ,,Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar. Ik ben ook reuze trots. Ik heb net naar de uitzending gekeken. Ze houdt zich goed staande in de politiek. Het gaat snel met haar politieke loopbaan, maar te snel? We zullen zien. Daar wou ik het maar bij laten.”
Veerle Slegers, die namens de SP in de Tilburgse gemeenteraad en Provinciale Staten zat, liet de afgelopen jaren geregeld kritisch uit over oud-partijleider Jan Marijnissen, de vader van Lilian. Afgelopen maart zegde Slegers haar partijlidmaatschap op uit onvrede met de koers van de partij.
Ze wil zich niet nog een keer laten verleiden tot SP-bashen – ,,Dat kan de partij zelf veel beter dan ik ooit zou kunnen.” Slegers noemt de keuze voor Lilian Marijnissen als nieuwe partijleider strategisch een slechte zet. ,,Het heeft veel weg van geregelde erfopvolging. Dit bevestigt alleen maar het beeld van een centralistische geleide partij, die alleen maar op de eigen mensen vertrouwt. Het helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken, iets dat nu juist zo hard nodig is.”
Nico Heijmans
Nico Heijmans, SP-fractievoorzitter in de Brabantse Provinciale Staten en al jaren actief op het partijkantoor in Amersfoort, bestrijdt het beeld dat de benoeming van Marijnissen een door vader Jan voorgekookt plan is. ,,Ik kan je met de hand op het hart bezweren dat zijn directe invloed hier zeer beperkt is. Als hij één keer per halfjaar op het hoofdkantoor komt, is het veel. En daarbij: als SP zijn wij toch veel meer voor de familiebedrijven dan de beursgenoteerde ondernemingen, haha.”
Nico Heijmans, namens de SP Nico Heijmans in de Provinciale Staten van Brabant.
,,Het is een vakvrouw die ontzettend gefocust is”, beschrijft de Osse burgemeester Wobine Buijs voormalig raadslid Lilian Marijnissen. ,,Ze heeft een heel goed gevoel wanneer ze zich in een discussie mengt en is sterk in het debat. Soms als een kat die met een muis speelt. Haar inbreng steunt altijd op een groot strategisch doel en als ze ergens voor gaat laat ze niet los.”
Speld 13.12.2017 Direct na haar aantreden als fractievoorzitter van de SP heeft Lilian Marijnissen haar speerpunten voor de komende tijd bekend gemaakt. De kersverse SP-leidster pleit voor een Nederland waar je achternaam niet je kansen bepaalt.
“Nog te vaak worden belangrijke functies in Nederland verdeeld onder mensen die toevallig in de juiste familie zijn geboren. Als het aan de SP ligt wordt Nederland een land met kansen voor iedereen.”
Marijnissen hoopt met haar eigen verhaal kansarme Nederlanders te inspireren: “Mijn vader werkte nog als simpele arbeider in een worstenfabriek, maar dat heeft me er nooit van weerhouden hogerop te klimmen en nu sta ik hier als fractievoorzitter van een politieke partij.” Lees Verder
Lilian Marijnissen zal de SP een volgend kabinet in loodsen
VK 13.12.2017 De potentie van Emile Roemer is vijftien Kamerzetels. Dat is ook hem duidelijk na drie landelijke verkiezingen. Het was niet genoeg om zijn droom te verwezenlijken: regeren. Dat is de volgende stap, benadrukt hij woensdag bij de aankondiging van zijn afscheid. ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer.’ Lilian Marijnissen moet de meest linkse partij van Nederland een volgend kabinet in loodsen.
Hoezeer Roemer ook zijn best doet de positieve ontwikkeling van zijn partij te onderstrepen – significante groei in gemeenten, provincies en Europees Parlement, collegedeelname in vier van de zes grote steden – woensdag moet hij toch keer op keer die ene vraag beantwoorden: heeft hij gefaald? Onder zijn leiding is de SP op landelijk niveau gestagneerd. Twee keer vijftien, een keer veertien zetels, drie kabinetsperiodes veroordeeld tot de oppositie.
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie. Het tijdperk-Jan Marijnissen kenmerkte zich door stormachtige groei. Van twee zetels in 1994 naar vijf, naar negen, naar 25 in 2006. Na die recorduitslag deed Marijnissen een eerste stroeve poging tot coalitiedeelname.
Toen kwam Roemer, in 2010, en ook hij wilde regeren. Echt waar, zei hij, de SP was een constructieve partij. ‘Wij zijn er klaar voor’, verkondigde het programma. ‘Lokaal hebben we laten zien dat we goed kunnen besturen.’ De lijsttrekker, voormalig wethouder in Boxmeer, was het levende bewijs.
De kiezer vond Roemer sympathiek, leek in 2012 even te geloven in zijn leiderschap, maar beloonde hem nooit met meer dan vijftien zetels. Sinds de onstuimige opmars en ruwe duikelpartij in de peilingen vijf jaar geleden hing een vraagteken boven zijn hoofd. Ook dit voorjaar bleef een comeback uit van ‘Rocky Roemer’, zoals partijvoorzitter Ron Meyer hem noemde.
Een strategische keuze in campagnetijd om de VVD uit te sluiten, kwam als een boemerang terug tijdens de formatie. Was de SP gaan regeren, dan was Roemer nu niet vertrokken, zegt hij woensdag. Nu staat er een man die bij een volgende ronde van zichzelf geen beter resultaat verwacht. Hem rest een troostprijs: de titel van meest betrouwbare politicus, volgens opinieonderzoeken. Wel een man die kiezers de sleutel van hun huis toevertrouwen, niet de sleutel van het Torentje.
In Lilian Marijnissen, pas tien maanden Kamerlid, ziet hij de potentie om het tij te keren. Woensdagochtend koos de fractie haar als nieuwe leider. Zij wist in oktober al van Roemers aanstaande vertrek. Hij nam toen het fractiebestuur, waar zij deel van uitmaakte, in vertrouwen. De rest van de fractie hoorde het nieuws dinsdag en had slechts 24 uur om na te denken over de functie. Alleen Sadet Karabulut stak ook haar vinger op. Bij de stemming, waar ook de vertrekkend voorzitter aan meedeed, legde zij het af tegen Marijnissen.
Tussen twee Marijnissens in
Door het stokje aan haar door te geven, wordt Roemer de SP-leider tussen twee Marijnissens in. Maar zo zien SP’ers dat niet. Ze is 32 en heeft er een half leven in de politiek opzitten.
Dat ze Marijnissen heet is bovenal een voordeel, denkt Peter Kanne, onderzoeker van peilingbureau I&O Research. ‘Haar naam spreekt tot de verbeelding. Jan Marijnissen past in het rijtje Joop den Uyl en Hans van Mierlo.’ Dochter Marijnissen gaat de SP een boost geven in de peilingen, verwacht hij. ‘Kiezers houden van jong, nieuw en fris. Dat zagen we ook bij Klaver.’
Haar geslacht zal haar daarentegen weinig helpen, denkt Kanne. ‘Het effect van vrouwen die uit sympathie op een vrouw stemmen is zeer beperkt.’
Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s
Familie in de politiek, het komt vaker voor;
Twee aanvoerders van dezelfde partij uit één gezin is een primeur voor Nederland. Wel zijn er meer familielijntjes in de politiek. Enkele voorbeelden:
Joop den Uyl (PvdA-leider 1966-1986) – dochter Saskia Den Uyl (PvdA-Kamerlid 1994-2006)
Jan van Aartsen (enkele keren minister voor de ARP in de jaren ‘50) – zoon Jozias van Aartsen (fractieleider en minister voor de VVD tussen 1994 en 2006)
Henk Korthals (vice-premier voor de VVD 1959-1963) – zoon Benk Korthals (minister voor de VVD 1998-2003)
Charles van Rooy (minister voor de KVP 1959-1961) – dochter Yvonne van Rooy (twee keer staatssecretaris voor het CDA tussen 1986 en 1994)
Theo Bot (staatssecretaris en minister voor de KVP in diverse kabinetten in de jaren ‘60) – zoon Ben Bot (minister voor het CDA, 2003-2007)
Willem Drees (premier voor de PvdA 1948-1958) – zoon Willem Drees jr (partijleider en minister voor DS’70 in de jaren ‘70)
Gerrit Bolkestein (minister voor de VDB 1939-1945) – kleinzoon Frits Bolkestein (partijleider VVD in de jaren ‘90)
Jan Donner (minister voor de ARP 1926-1933) – kleinzoon Piet Hein Donner (minister voor het CDA 2002-2010)
De SP heeft niettemin de papieren om de grootste partij van Nederland te worden, stelt Kanne. ‘De partij combineert een sociaal-economisch linkse agenda met conservatieve opvattingen over sociaal-culturele thema’s als Europa en migranten. Op dat snijvlak zitten de meeste kiezers.’ Marijnissen zal dat scherpe sociaal-culturele profiel dan wel moeten oppoetsen. De SP leek onder Roemer vaak afwezig in het migratiedebat.
Als dit kabinet de rit uitzit, heeft Marijnissen drieënhalf jaar om ervaring op te doen tussen haar linkse concurrenten Asscher (PvdA) en Klaver (GroenLinks). Ook zij zijn pas kort leiders van hun partijen. Niet alleen de SP, heel links verkeert in electoraal zwaar weer. Opgeteld hebben de drie partijen slechts 37 zetels. Nu zoeken ze elkaar in de oppositie op, maar rivaliteit is onvermijdelijk. Klaver richt zich met zijn ‘kantinetour’ op de kiezers van de SP. Asscher zoekt in de linkse PvdA-beginselen naar een recept voor wederopstanding. Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s, suggereert Kanne.
Partijvoorzitter Meyer maakte onlangs al de weg vrij voor toekomstige formatiebesprekingen. Het uitsluiten van de VVD was geen principiële keuze voor de eeuwigheid, zei hij in een interview. Als Marijnissen Roemers ‘volgende stap’ wil zetten, zal ze bij volgende verkiezingen de optie van samenwerken met alle partijen openhouden.
Dit is de nieuwe leider van de SP;
‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’
Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’
NU 13.12.2017 Emile Roemer wilde per se wachten totdat het nieuwe kabinet er was en ieder fractielid zijn plek in de Tweede Kamer had gevonden voordat hij het parlement zou verlaten, maar nu zit zijn werk erop. “Hier is het stokje, maak het maar waar”, aldus Roemer in een interview met NU.nl.
“De sfeer in de partij was zoals ik het graag wil”, zei Roemer woensdag in een Haags café nadat hij zijn aftreden publiekelijk had gemaakt.
Alles moest in stelling worden gebracht om een nieuwe periode als oppositiepartij aan de slag te gaan. Nieuwe fractieleden hebben het Kamerwerk onder de knie en de medewerkers hebben hun juiste plek gevonden.
Roemer: “Ik word bijna aan alle kanten voorbij gerend in enthousiasme. Toen dacht ik: aan het eind van het jaar is een heel mooi moment”.
Dat was voor de socialist belangrijk: rust in de tent. Want voor Roemer, inmiddels een van de meest ervaren Kamerleden, was het afgelopen jaar misschien wel zijn meest tumultueuze.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Roemers derde als partijleider.
Driemaal is scheepsrecht, zei hij tijdens het verkiezingsdebat in Carré, maar nadat de goedlachse Brabander al inmiddels twee verkiezingen had verloren kwamen er ook in maart geen zetels bij.
Roemer speelde afgelopen zomer al met het idee het fractievoorzitterschap neer te leggen. Maar, zoals dat gaat in Den Haag, zodra je bekendmaakt dat je met die gedachte speelt, is het besluit voor de buitenwereld al genomen.
Stond uw leiderschap onder druk?
“Nee. Dan was het uitgelekt en hadden jullie er wel iedere dag een artikel over geschreven.”
Dat was vorig jaar ook het geval.
“Dat gebeurt altijd als er in een partij wat gebeurt.”
U hebt geen druk gevoeld vanuit de partij?
“Nee, absoluut niet. Dat merkte ik ook aan de warme reacties binnen de partij.”
Afgelopen zomer vroeg ik u nog: wat is de houdbaarheid van een lijsttrekker. Toen zei u: politiek moet niet te vluchtig worden.
“Ik moet u nu heel eerlijk bekennen dat ik toen, ondanks dat ik de meest betrouwbare politicus ben, toch tegen u een klein beetje heb gejokt.”
U wist toen al dat u wilde vertrekken?
“Nee, maar ik was er wel over aan het nadenken. Heel soms mag een leugentje om bestwil. Als je dan zegt dat je daar over nadenkt, dan ben je ook weg.”
Doet het pijn?
“Rationeel niet. Ik ben trots en neem met een goed gevoel afscheid.”
“Maar emotioneel doet het wel wat. Ik ben 38 jaar zeer actief geweest voor de partij op alle mogelijke niveaus. Ik kan me haast geen leven zonder prominent SP’er te zijn voorstellen. Ik ben heel erg benieuwd wat de komende tijd gaat brengen.”
U benadrukt steeds dat u als meest betrouwbare politicus wordt gezien.
“Ik vind het veel waard en ik heb er heel veel aan gehad. Mijn moeder zei altijd: jongen, wie veel liegt, moet veel onthouden.”
Maar in de wandelgangen wordt ook wel gezegd: misschien is Emile Roemer te aardig geweest om een fractievoorzitter te zijn.
“Met dat soort duidingen kan ik helemaal niets. Ik ben het er ook niet mee eens. Sterker nog: waren er maar wat meer aardige mensen in de politiek.”
VN 13.12.2017 Na Agnes Kant vertrekt nu ook Emile Roemer, na jaren van vruchteloos geploeter, als opvolger van de monumentale Jan Marijnissen. Nu is de beurt aan dochter Lilian. Wordt de SP gerund als een ‘Noord-Koreaans familiebedrijf’ of gloort eindelijk dan toch de socialistische dageraad?
Eindelijk is de kogel door de kerk: Emile Roemer treedt af als leider van de SP. Daarmee komt een einde aan jaren van dapper maar vruchteloos geploeter. Sinds het begin van de crisis in 2008 hadden de socialisten in veel opzichten het maatschappelijk tij mee, maar ondanks de grote maatschappelijke woede over de bezuinigingen van de afgelopen kabinetten en de groeiende populariteit van ouderwets links gedachtengoed (zoals dat van de Franse econoom Piketty en de Britse Labourleider Jeremy Corbyn) wist de SP er electoraal niet van te profiteren.
Zelfs toen de PvdA bij de laatste verkiezingen 29 zetels verloor, raakte de SP er óók een kwijt. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Na de verkiezingen probeerden ze de neergang bij de SP te verklaren door de ‘karaktermoord’ die ‘de media’ op Roemer zouden hebben gepleegd, maar de werkelijkheid was anders: de goeiige oud-leraar uit Boxmeer was simpelweg niet tegen de beproevingen van het lijsttrekkerschap opgewassen. De onvermijdelijke vraag was of de SP hem bij de volgende verkiezingen wéér voor de leeuwen zou gooien.
Maar Roemer mocht aanblijven als partijleider, waarna de trouwe partijsoldaat dapper voortploeterde. Bij ieder Kamerdebat was het voelbaar. Terwijl onder Jan Marijnissen nog lichte opwinding door de Kamerzaal ging als de gehaaide fractievoorzitter van de SP zich naar de interruptiemicrofoon begaf, zakte de aandacht bij de brave Roemer juist weg. Bij de verkiezingsdebatten ging het niet veel beter. En zo kon het gebeuren dat de SP bij de laatste verkiezingen weer een zetel moest inleveren.
Daar wreekte zich het monumentale voorbeeld van Jan Marijnissen, de man die de SP groot maakte: in de schaduw van een eik wil weinig groeien. Diens opvolger Agnes Kant bleek niet bestand tegen de harde realiteit van het fractievoorzitterschap en het bijbehorende mediacircus, en Emile Roemer uiteindelijk evenmin.
Nu is de beurt aan Lilian Marijnissen, zoals de Telegraaf al in september vorig jaar voorspelde, toen bekend werd dat ‘de dochter van’ plek drie op de SP-lijst had gekregen. Volgens het hoofdredactioneel commentaar van de ochtendkrant was dat een schande, want: ‘In een democratie dient een politieke partij niet te worden gerund als een Noord-Koreaans familiebedrijf. Zelfs niet als de wortels liggen in het Maoïsme.’
Het onzinnige verwijt van coöptatie daargelaten (Jan Marijnissen was al lang vertrokken als partijvoorzitter, en bovendien: waarom zou je als ‘kind van’ níet de politiek in mogen gaan, zoals VVD’er Sophie Hermans en PvdA’er Schelto Patijn ook deden?): het aantreden van Lilian Marijnissen zou best eens een zegen voor de partij kunnen blijken. In tegenstelling tot de andere fractievoorzitters – op Marianne Thieme na – is ze jong en vrouw. Dat is niet slecht voor het beeld. En ze heeft haar strepen verdiend als actievoerder tegen de marktwerking en de verschraling in de zorg, voor de Nederlanders één van de belangrijkste politieke thema’s.
In de media zal Lilian Marijnissen de komende tijd ongetwijfeld lastige vragen krijgen over de invloed van haar vader, maar voor veel SP’ers en SP-kiezers geeft de familierelatie haar juist de glans die Emile Roemer miste. En waar Roemer in de media door het hardnekkige verwijt werd achtervolgd dat hij nog altijd aan het touwtje van zijn grote voorganger zou lopen, staat Lilian juist bekend als vrijgevochten type, ook ten opzichte van haar vader. Misschien gloort voor de SP na al het geploeter eindelijk dan toch de socialistische dageraad.
NRC 13.12.2017 Hij wilde „geen politicus zijn waarvan de mensen zeggen: die is te laat gegaan,” zei Emile Roemer toen hij woensdag bekend maakte op te stappen als SP-leider. „Je moet op tijd het stokje overdragen.”
Niet te laat? Al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart was het een publiek geheim aan het Binnenhof: Roemer gáát. Zijn gezag in de Tweede Kamer was hij al jaren kwijt, verkiezingsuitslagen vielen keer op keer tegen. En ook in de top van de SP maakten ze er allang geen geheim meer van dat aan Roemer werd getwijfeld. De vraag was alleen: wanneer gaat-ie?
Bij zijn aantreden was het heel anders. Emile Roemer (Boxmeer, 1962) beleefde een vliegende start als SP-leider. In maart 2010 volgde hij de afgetreden Agnes Kant op, die er niet in was geslaagd uit de schaduw te treden van haar bejubelde voorganger Jan Marijnissen. De partij stond op zwaar verlies in de peilingen.
Maar met strijdbaarheid en ontwapenende humor („u kunt mij veel verwijten, maar niet dat ik te vroeg gepiekt heb”) wist Roemer de nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 beperkt te houden. Het voelde, zo zei op verkiezingsavond, als „een verlies met een gouden randje”.
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
In de twee jaar na 2010 steeg de SP in de peilingen tot boven de dertig zetels. Roemer werd een serieuze premierskandidaat. De vervroegde verkiezingen van september 2012 leken zelfs lange tijd uit te draaien op een tweestrijd tussen hem en Mark Rutte (VVD).
Totdat Roemer zich in tv-debatten liet afbluffen door Rutte, en de PvdA van Diederik Samsom er met de linkse kiezers vandoor ging. Een documentaire van journalist Coen Verbraak liet op pijnlijke wijze zien hoe onprofessioneel en onvoorbereid de SP met Roemer de verkiezingen was ingegaan.
Eigenlijk herstelde hij nooit meer van die desastreuze campagne. Er was een Roemer van vóór augustus 2012, en er was een Roemer van erna. De eerste was goedlachs, strijdbaar en vol zelfvertrouwen. De tweede was onzeker, verongelijkt en verbeten.
In de crisis- en bezuinigingsjaren onder Rutte I en II hadden de denkbeelden van de SP het tij mee. Compassie met de ‘gewone man’, kleinschaligheid in de zorg, kritiek op ‘superstaat Brussel’ en de euro, verzet tegen het marktdenken in de publieke sector – de partij had het zo’n beetje uitgevonden.
Maar het lukte Roemer niet die thema’s naar zich toe te trekken. Terwijl de krediet-, euro- en vluchtelingencrises elkaar in rap tempo opvolgden, slaagde hij er telkens maar niet in te profiteren van het kantelende maatschappelijke klimaat.
In debatten werd hij afgetroefd door gehaaide collega-politici als Mark Rutte en Alexander Pechtold. Vaak had hij zijn cijfers en feiten niet paraat. Onder fractievoorzitters in de Tweede Kamer werd het een soort running gag: even een lullig vraagje aan Roemer stellen over de cijfers, hij gaat gegarandeerd onderuit. Dieptepunt waren de Algemene Beschouwingen van 2014, toen Roemer door het voltallige parlement werd uitgelachen.
Ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat.
Niet meedoen in een kabinet
Buiten de Tweede Kamer wist Roemer wél doorbraken bewerkstelligen. De afgelopen jaren ging de SP in een groot aantal steden en provincies meebesturen. In Amsterdam intervenieerde Roemer persoonlijk, samen met Pechtold, om te zorgen dat zijn partij de PvdA verving in het stadsbestuur.
Maar de belangrijkste stap, meedoen in een kabinet, bleef uit. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart wist Roemer op geen enkele wijze te profiteren van de ineenstorting van de PvdA: de SP verloor een zetel, als enige oppositiepartij. Meeregeren was tijdens de formatie nooit een serieuze optie, omdat de SP op voorhand samenwerking met verkiezingswinnaar VVD had uitgesloten. Roemer lobbyde nog wel voor een centrum-linkse zespartijencoalitie zonder de VVD. Maar de beoogde premier van dat kabinet, CDA’er Sybrand Buma, deed zijn voorstel grappend af als ‘Buma en de zeven dwergen’.
Deze zomer nam Roemer een besluit: hij zou niet nog een keer lijsttrekker worden. Afgelopen vrijdag lichtte hij het partijbestuur in dat hij er per januari mee ophoudt. De fractie hoorde dat dinsdag.
Tijdens de persconferentie maakte Roemer een ontspannen, bevrijde indruk. Hij maakte grapjes en lachte weer. Hier stond de SP-leider die we na augustus 2012 zelden meer hadden gezien.
Telegraaf 13.12.2017 Politiek Den Haag reageert op het vertrek van Emile Roemer als partijleider van de SP. De reacties op een rij.
Premier Mark Rutte noemt het jammer dat SP-leider Emile Roemer vertrekt. Hij spreekt over een verrassing. ,,Emile Roemer geeft het stokje door, zoals hij zelf zegt. Ik respecteer natuurlijk zijn afweging, maar vind het ook jammer dat hij afscheid neemt.”
Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin Rutte premier is. ,,Hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest. We zijn zelfs wel eens samen op werkbezoek geweest.”
Rutte noemt Roemer een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor ,,en dat is een mooie combinatie.” Hij wenst hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes.
Humor
Sybrand Buma, fractievoorzitter van het CDA (via Twitter): ,,In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL.”
Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66 (via Twitter): ,,Dank voor @emileroemer voor je jarenlange inzet voor @SPnl en Nederland. Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD (via Twitter): ,,Emile Roemer vertrekt. Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks (via Twitter): ,,Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor. Emile bedankt voor de mooie samenwerking! Gefeliciteerd @MarijnissenL. Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP (via Twitter): ,,Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan @MarijnissenL in nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”
NOS 13.12.2017 De fractievoorzitters in de Tweede Kamer feliciteren de opgestapte SP-leiderRoemer op Twitter en bedanken hem.
PvdA-leider Asscher: “Dank voor de prettige samenwerking en gezamenlijke strijd voor een socialer Nederland. Ook bedankt voor je vriendelijkheid en humor in dit vak”.
Ook D66-leider Pechtold is lovend over Roemer en zegt over hem: “Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!” ChristenUnie-leider Segers twittert: “Dank voor je inzet voor ons land Emile Roemer, en dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”
Een van de aardigste tegenstanders
Volgens VVD-leider Dijkhoff is Roemer “een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was”. Hij twittert: “Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
“Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan Lilian Marijnissen in haar nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”, aldus SGP-leider Van der Staaij.
GroenLinks-leider Klaver noemt het afscheid een bijzonder moment. “Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij bedankt hem voor de samenwerking en wens Lilian Marijnissen succes.
Rutte
Premier Rutte schrijft op Facebook dat het voor hem een verrassing is dat Roemer het stokje doorgeeft en dat hij het jammer vindt dat hij afscheid neemt.
“Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin ik premier ben en hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest”, aldus de minister-president.
“Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie. Ik wens hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes!”
Telegraaf 13.12.2017 Lilian Marijnissen, dochter van Jan Marijnissen, volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Roemer kondigde vanmorgen aan ermee te stoppen.
Telegraaf 13.12.2017 Wat vriend en vijand al vijf jaar dachten, is nu officieel: Emile Roemer heeft zichzelf ongeschikt bevonden voor het verdere leiderschap van de Socialistische Partij. Hij wil plaats maken voor een nieuwe generatie.
NU 13.12.2017 Voor Lilian Marijnissen is het snel gegaan. Na krap tien maanden in de Kamer mag ze leiding geven aan de veertienkoppige SP-fractie nadat Emile Roemer opstapte. “Ik had dit niet zo verwacht toen ik dit jaar voor het eerst op de kandidatenlijst stond.”
Marijnissen krijgt woensdag in Café Dudok waar Roemer zijn aftreden bekendmaakte vooral vragen over haar vader. Jan Marijnissen is een begrip bij de socialisten.
Hij was in 1994 het eerste SP-Kamerlid en wordt fractieleider. Daar zette hij pas in 2008 na vijftien jaar een punt achter. Hij bleef vervolgens nog wel tot 2015 aan als partijvoorzitter.
Een last voor zijn dochter die nu in zijn voetsporen treedt? Ze vindt zelf van niet. “Ik ben supertrots op wat hij heeft bereikt”, legt Lilian uit. “Ik kan niets aan mijn achternaam doen.”
Bovendien, benadrukt Marijnissen, is vader Jan al een tijd geleden uit Den Haag vertrokken. Ze heeft nooit met hem op het Binnenhof samengewerkt. “Hij heeft zijn steun uitgesproken, dat vind ik belangrijk. Maar vooral omdat het mijn vader is.”
Pretentieus
De wisseling van de wacht werd in alle stilte en vliegensvlug voorbereid. Roemer informeerde deze week zijn fractie, dinsdagochtend wezen zij Marijnissen aan. Sadet Karabulut was de enige andere kandidaat, maar de uitslag was volgens Marijnissen duidelijk. “Daar voel ik me erg vereerd over.”
Als oud vakbondsbestuurder in de zorg en als prille zorgwoordvoerder in de Kamer, is ze nauw verbonden met dat thema. “De zorg zit in mijn hart”, zegt ze. Als fractievoorzitter komen vanaf nu ook alle andere belangrijke politieke onderwerpen op haar bordje.
Ze vindt het nog te vroeg om haar leiderschapsstijl te definiëren. “Dat is moeilijk als je net een uur in functie bent.” Bovendien vindt Marijnissen dat in dit stadium ook “een beetje pretentieus.”
“Ik ben geen Emile Roemer, ik ben geen Jan Marijnissen en ik ben ook geen Agnes Kant. Allemaal voormalige partijleiders, op die erfenissen bouwen wij voort.”
Natuurlijk waren er ook de twijfels, zegt ze. “Ben ik de juiste vrouw voor deze functie? Is dit het juiste moment? Hoe ontvangen mensen mijn achtergrond?” Het spookte even door haar hoofd de afgelopen twee dagen.
Het is ook opvallend dat Marijnissen na Marianne Thieme pas de tweede vrouwelijke partijleider is tussen de overige elf mannen. “Ik heb enorm veel zin om tussen die stropdassen het debat aan te gaan.”
Emile Roemer wijst vaak op onderzoeken dat hij de meest betrouwbare politicus is. Op welke kwalificatie hoop jij?
“Poeh. Nou, als ik ooit de betrouwbaarste politicus zou zijn, zou dat natuurlijk fantastisch zijn. Vertrouwen in politici is in deze tijd heel belangrijk.”
“Dit kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Het eerste wat Rutte deed is een streep zetten door de strijd tegen topsalarissen, om maar eens wat te noemen. Het tweede is een cadeautje van 1,4 miljard aan buitenlandse beleggers.”
“Dus als je het vertrouwen wilt winnen van de gewone man, is dat heel belangrijk.”
Wilt u het niet anders gaan doen? U bent niet voor niets de nieuwe leider van de SP.
“Ik ben niet zozeer de nieuwe fractievoorzitter geworden omdat ik het anders wil gaan doen, dat is omdat ik voor een voldongen feit wordt gesteld: namelijk dat Emile Roemer zijn vertrek heeft aangekondigd.”
“Ik vind het belangrijk om krachtige oppositie te combineren met alternatieven waarbij niet het grote geld het voor het zeggen heeft, maar de mensen.”
Roemer zei tijdens de formatie dat hij de VVD uitsluit vanwege de grondbeginselen van de partij. Denkt u daar ook zo over?
“Ik denk dat het verstandig was om de VVD uit te sluiten bij de verkiezingen. Dit kabinet is daar het meest schrikbarende resultaat van. Ik sta vierkant achter die uitspraak van Emile Roemer.”
“De VVD onder Rutte is pakken wat je pakken kan-mentaliteit. Dat is niet een partij waar wij bij willen aanschuiven.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij, zo maakte hij vanochtend bekend. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Wat betekent dit voor de SP? Onze chef in Den Haag legt het uit in uw politieke nieuwsbrief.
Goedemiddag. Op haar 18e werd Lilian Marijnissen al gezien als een politiek talent, veertien jaar later leidt zij de SP. Loodst zij die partij het kabinet binnen?
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Nog niet vaak nam een politiek leider zo stralend afscheid van het Binnenhof als Emile Roemer woensdag: ‘Ik kijk terug op fantastische jaren’, glunderde hij, nadat hij iedereen had verrast met zijn aankondiging. Ook waren er nog niet veel politici die bij hun afscheid werden bedolven onder zoveel waardering van de andere partijen in de Tweede Kamer. ‘Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was’, in de woorden van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff.
Roemer zal er met gemengde gevoelens kennis van hebben genomen. Wie al te gul lof krijgt van concurrenten, was kennelijk geen grote bedreiging. In zijn acht jaar als partijleider wist hij niet weg te komen van de zijlijn. Het blijft voor eeuwig Roemers tragiek dat hij niet kon profiteren van het enorme verval van de PvdA, de grootste electorale concurrent. Toen het erop aankwam, bleken D66 en GroenLinks voor veel teleurgestelde kiezers een aantrekkelijker vluchtheuvel.
Toch gaat Roemer ook de politieke geschiedenisboeken in als de man die de SP na jaren van geharnaste oppositie voorsorteerde als bestuurspartij. Dat gebeurde even zelfs landelijk – totdat één moeizaam televisiedebat in 2012 pardoes een einde maakte aan zijn premiersaspiraties – maar veel overtuigender nog op lokaal en provinciaal niveau. Daar stootte de SP dit decennium door tot in het centrum van de macht.
Niet voor niets liet Roemer zich er woensdag op voorstaan dat zijn partij inmiddels bestuurt in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. In veel verschillende combinaties bovendien. Maar juist daarom oogstte hij eerder dit jaar zoveel onbegrip met zijn halsstarrige weigering om zelfs maar te praten over regeringsdeelname zolang de VVD aan de formatietafel zat. Een grotere kans om landelijk de macht te grijpen kwam er in de hele partijgeschiedenis immers niet voorbij.
Zoals Lilian Marijnissen negen maanden geleden al poseerde met de SP-fractie. Als de nieuwe leider. Zoek Emile #Roemer. 1:50 PM – Dec 13, 2017
EN DE VROUW DIE KOMT……..Lilian Marijnissen
Dat lijkt de partij inmiddels ook zelf te beseffen, want de regeeraspiraties zijn weer helemaal terug. ‘Het is tijd voor de volgende stap’, aldus Roemer woensdag. Maar die zal hij zelf niet meer gaan zetten: ‘Het is tijd voor een volgende lichting.’
Lilian Marijnissen wordt van die lichting het gezicht. Daarmee verdubbelt het aantal vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer en krijgt Nederland de primeur van twee partijleiders uit hetzelfde gezin binnen één partij.
Marijnissen won woensdagochtend de interne verkiezing van collega-Kamerlid Sadet Karabulut. Daarmee neemt de fractie een gok, want Marijnissen heeft veel minder ervaring op het Binnenhof. Maar haar naam, haar veelgeprezen werk in de vakbond en haar eerste goede optredens in de Kamer wegen kennelijk zwaar genoeg.
En Roemer? Die kon woensdag nog niet zeggen wat hij nu van plan is te gaan doen. ‘Meer thuis zijn’, daar houdt hij het voorlopig even op.
NOS 13.12.2017 Lilian Marijnissen is alleen al vanwege haar achternaam vaak genoemd als nieuwe partijleider van de SP. Zij is de dochter van Jan Marijnissen, de man die jarenlang de partij aanvoerde en die verantwoordelijk was voor de groei van de SP. Vandaag werd bekend dat ze inderdaad de nieuwe fractievoorzitter wordt, als opvolger van Roemer. SP-voorzitter Meyer typeerde haar eerder als een geboren leider.
Lilian Marijnissen, die 32 jaar is, zit sinds maart in de Tweede Kamer. Ze haalde bij de verkiezingen ruim genoeg stemmen om op eigen kracht een zetel te veroveren: 124.626. In de Kamer heeft ze zich de afgelopen tijd vooral beziggehouden met zorg.
Met 16 jaar in gemeenteraad gekozen
Op haar vijftiende werd Marijnissen al lid van de jongerenorganisatie van de SP en ze werd in de gemeenteraad van Oss gekozen toen ze zestien was. Ze moest wachten tot na haar achttiende verjaardag totdat ze de zetel kon innemen. Marijnissen, die politicologie studeerde, bleef dertien jaar in de raad van Oss.
Verder was ze jarenlang bestuurslid van Abvakabo FNV. Ze voerde daar onder meer actie tegen de bezuinigingen in de zorg. Lilian Marijnissen staat bekend als een harde werker en een gedreven politicus. In een gesprek met de Volkskrant zei ze begin dit jaar dat het absoluut niet haar persoonlijke ambitie is om partijleider te worden. “Als het gebeurt, zou dat moeten zijn omdat de partij denkt dat dat het juiste is.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Zij werd vanmorgen door de fractie gekozen en treedt zo in de voetsporen van haar vader Jan.
Emile Roemer was het gezicht van de partij tijdens drie Tweede Kamerverkiezingen, opeenvolgend haalde de partij onder zijn leiding twee keer 15 zetels (2010 en 2012) en de laatste keer (2017) 14 zetels.
Roemer stopt na zeven bewogen jaren. Begin januari vertrekt hij ook uit de Tweede Kamer. Uit eigen beweging, benadrukt hij: ‘Ik neem afscheid van de mooiste hondenbaan die je je kunt wensen en kijk terug op fantastische jaren. De politiek ingaan is niet zo moeilijk. Eruitgaan is veel moeilijker. Ik vertrek niet omdat ik uitgekeken ben. Maar omdat ik vind dat het tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet. We willen blijven vernieuwen. Een nieuwe lichting kan een nieuwe impuls geven. Ik wil niet de politicus zijn die te laat is gegaan.’
Agnes Kant
In 2010 werd Roemer fractieleider in een voor de SP tumultueuze tijd. Zijn voorganger Agnes Kant was pas een kleine twee jaar eerder aangetreden. Zij slaagde er niet in om uit de schaduw van founding father Jan Marijnissen te komen, die onder haar leiding nog lid was van de fractie. In maart 2010 vertrok Kant en stapte Roemer naar voren. De voormalig leraar uit Boxmeer zat sinds 2006 in de Kamer. Drie maanden later was hij lijsttrekker bij de verkiezingen. Tegelijkertijd kondigde Marijnissen zijn vertrek uit de Kamer aan, hij zou nog wel partijvoorzitter blijven tot 2015.
Het tumult in de eigen gelederen deed de partij geen goed. De SP slonk van 25 naar 15 zetels. In de fractie werd Roemer gewaardeerd om zijn betrokken en tegelijkertijd losse stijl van leidinggeven. Het contrast met de strenge stijl van Marijnissen was groot. De SP’er verwierf ook buiten zijn partij het imago van een betrouwbare en vriendelijke man, iemand die wars was van de politieke spelletjes waar het Binnenhof om bekendstaat.
Twee jaar later stuwde hij met die vriendelijke uitstraling zijn partij in de peilingen naar grote hoogten. In de aanloop naar de verkiezingen van september 2012 groeide hij plots uit tot premierskandidaat. De SP steeg naar bijna 40 virtuele zetels. Aan die opmars kwam een ruw einde toen linkse concurrent Diederik Samsom van de PvdA langszij kwam en Roemer in televisiedebatten enkele moeilijke momenten beleefde. Uiteindelijk haalde Samsom met de PvdA 38 zetels en bleef de SP steken op de 15 zetels die de partij al had.
Bij de aankondiging van zijn afscheid zei Roemer vanmorgen vooral trots te zijn op de metamorfose die de SP onder zijn leiding heeft doorgemaakt. De partij had de nadruk lang liggen op de oppositie in de Tweede Kamer, maar timmerde onder Roemer vooral lokaal en provinciaal nadrukkelijk aan de weg als bestuurspartij. Inmiddels bestuurt de partij in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. ‘Daar ben ik heel erg trots op’, aldus Roemer.
In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL11:55 AM – Dec 13, 2017
Marijnissen
Lilian Marijnissen (32) – de dochter van oud- partijleider Jan Marijnissen – kwam pas bij de verkiezingen in maart in de Tweede Kamer maar geldt al jaren als een grote belofte in de partij. Ze maakte als 18-jarige naam als raadslid voor de SP in Oss en als bestuurder van Abvakabo FNV, de vakbond voor onder meer de zorgsector. ‘Ik lijk op mijn vader. Wij delen een gevoel voor rechtvaardigheid, houden allebei van duidelijkheid en hebben een bloedhekel aan vriendjespolitiek, mooie woorden en loze beloften’, zei ze tegen het blad Binnenlands Bestuur.
Nadat Roemer dinsdag intern bekendmaakte dat hij zou vertrekken, stond er één tegenkandidaat op, het Kamerlid Sadet Karabulut. ‘Twee vrouwen zijn opgestaan’, aldus het Kamerlid Renske Leijten. ‘Vanochtend zij we bij mekaar gaan zitten. We hebben gesproken met beide vrouwen en daarna in harmonie een besluit genomen.’
Dit schreven wij eerder over Roemer, Marijnissen en de SP;
Lilian Marijnissen: ‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’ Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’ (+)
AD 13.12.2017 Lilian Marijnissen (32) is de opvolger van Emile Roemer, als leider van de SP. Als dochter-van werd ze zo’n beetje gemaakt voor die plek.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer gaat zoals hij kwam. Hij volgde in 2010 Agnes Kant op, die vertrok na kritiek op haar optreden in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ze zou een te schelle toon hebben en te verbeten overkomen.
Nu vertrekt Roemer zelf na kritiek op zijn rol als partijleider. Maar de klachten waren ditmaal van heel andere aard. De Noord-Brabander zou juist te goedmoedig en te weinig fel zijn.
Een paar maanden voor de Tweede Kamer-verkiezingen op 15 maart klaagden enkele SP-Kamerleden anoniem over de partijleider. Ze waren bang voor een slecht resultaat. Eén van hen zei: “Hij kan geen fractie leiden, laat staan Nederland”. Hij noemde Roemer een “aardige vent”, maar dat iedereen om hem heen wist dat hij het niet zou gaan redden. “Na de verkiezingen wordt hij gewoon geslachtofferd.”
Zetelverlies
Roemer zei steeds dat hij het niet eens was met de kritiek op zijn leiderschap. “Dan had ik hier niet al zes jaar gezeten, dan hadden zich wel tegenkandidaten voor het lijsttrekkerschap gemeld, dan had niet 95 procent van de leden zich achter mij geschaard.”
Maar de SP verloor inderdaad bij de Kamerverkiezingen. Voor de derde keer op rij en drie keer onder lijsttrekker Roemer. Van de 25 zetels die de fractie onder oud-partijleider Marijnissen had, zijn er nu nog 14 over.
Terwijl de hoop juist was dat hij het elan weer terug zou brengen in de partij, die na het vertrek van Jan Marijnissen, ‘mister SP’, in een vacuüm was beland. Roemer koppelt zijn vertrek zelf trouwens niet met zoveel woorden aan het zetelverlies. Hij vindt het genoeg geweest en wil niet bekend komen te staan als “politicus die te laat vertrok”.
SP buitenspel
Lijsttrekker Roemer kreeg rond de verkiezingen felle kritiek op zijn houding tegenover de VVD. Hij zei dat het uitgesloten was dat de SP met de VVD in een regering zou gaan. Daarmee zette hij zijn partij volgens critici buitenspel. Omdat de VVD opnieuw de grootste partij werd en de uitslag van de verkiezingen versnipperd was, was het aantal opties om te mee gaan regeren vrijwel nihil door zijn opstelling.
Terwijl Roemer steeds heeft gezegd dat hij de ambitie had om van de SP de grootste partij te maken en dan zelf premier te worden. Dat had hij prachtig gevonden, de derde naoorlogse premier worden die uit Noord-Brabant kwam (na Jan de Quay en Dries van Agt).
Zachtaardige bourgondiër
Emile Roemer werd in 2006 Kamerlid voor de SP. Hij was eerder onderwijzer en wethouder van Boxmeer. Verder was hij voorzitter van de SP in Noord-Brabant. Zijn verdienste was dat hij de kleine SP in zijn Brabantse gemeente liet uitgroeien tot de grootste partij. Hij smeedde er een succesvolle coalitie, ook met zijn latere aartsvijand de VVD.
Roemer was een heel ander type dan de charismatische Jan Marijnissen. Hij staat bekend als zachtaardige bourgondiër, iemand bij wie je zo een tweedehands auto zou kopen. Maar hij had te weinig uitstraling en was niet de gewiekste politicus, die zijn tegenstrevers kon overtroeven.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer stopt als fractievoorzitter en partijleider van de SP. Dat heeft hij bekendgemaakt in Den Haag. Hij verlaat begin januari ook de Tweede Kamer. Lilian Marijnissen volgt hem op als fractievoorzitter.
“Ik vind het de juiste tijd om het stokje over te dragen aan de nieuwe lichting. Mijn deel van de missie zit erop. Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging”, zei Roemer.
Hij deelde zijn voornemen gisteren al met de fractie. Twee fractieleden hebben zich toen gemeld als opvolger: Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen. Uiteindelijk koos de fractie voor de 32-jarige dochter van partijboegbeeld Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds maart in de Tweede Kamer.
Joviaal
Roemer was onderwijzer in Boxmeer en Beuningen voordat hij in 2006 in de Tweede Kamer kwam. Vier jaar later volgde hij Agnes Kant op als fractievoorzitter en partijleider.
De hoop was dat met Roemer aan het roer de SP weer het elan zou krijgen dat de partij had onder Jan Marijnissen. Aanvankelijk deed de joviale Roemer het goed in de peilingen, maar bij verkiezingen viel de uitslag toch steeds tegen.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer leed drie keer op rij een verkiezingsnederlaag.
Emile Gerardus Maria Roemer
* Boxmeer, 24 augustus 1962
* Onderwijzer
* Lid gemeenteraad Boxmeer
* Wethouder Boxmeer
* Tweede Kamerlid, woordvoerder verkeer
* Fractievoorzitter SP sinds 2010
Niet uitgekeken
Roemer maakte een opgeluchte indruk tijdens de persconferentie over zijn aftreden. Eerst grapte hij nog tegen de aanwezige pers dat hij een initiatief-voorstel kwam toelichten, maar daarna kwam het hoge woord eruit.
“Ik ben niet uitgekeken op deze prachtige, eervolle baan, maar het is tijd om het laatste stokje over te geven aan de nieuwe generatie. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet.” Volgens Roemer wil de SP grote stappen voorwaarts blijven zetten.
Roemer is er trots op dat de SP onder zijn leiding heeft kunnen laten zien dat ze kan besturen. Op lokaal en provinciaal niveau zit de partij in colleges. Landelijk is dat niet gelukt, al had Roemer dat graag gewild. “Maar onze tijd komt nog.”
Lilian Marijnissen ANP
De nieuwe fractievoorzitter, Lilian Marijnissen, heeft het SP-gedachtegoed met de paplepel ingegoten gekregen. Ze stond als kind al op een verkiezingsposter voor de partij, samen met haar vader.
Als 18-jarige was ze al lid van de gemeenteraad van Oss. Voordat ze in maart in de Tweede Kamer kwam, werkte ze bij de Rabobank en bij ambtenarenvakbond AbvaKabo FNV.
Als kind stond Lilian Marijnissen al op een verkiezingsposter voor de partij SP
Elsevier 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer stapt op. Hij stopt er begin januari mee, en verlaat dan ook de Tweede Kamer. Dat meldt hij tijdens een onverwachte persconferentie in restaurant Dudok in Den Haag. Hij draagt het stokje over aan Lilian Marijnissen. Ook Kamerlid Sadet Karabulut had zich beschikbaar gesteld als kandidaat fractievoorzitter.
Het zou geen unanieme keuze zijn geweest voor Marijnissen, maar ze behaalde toch wel een ‘overduidelijke meerderheid’ van de stemmen, liet Karabulut naderhand weten.
Twijfels over Roemers kwaliteiten
Roemer (1962) zat sinds 2006 voor de SP in de Tweede Kamer. Sinds 2010 was hij fractievoorzitter en politiek leider. Bij de laatste verkiezingen, toen Roemer opnieuw lijsttrekker was, verloor zijn partij één zetel. Kort voor de stembusronde uitten sommige SP-collega’s in de media ernstige twijfels over zijn kwaliteiten.
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij ‘tegen de stroom in’ moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer moest drie keer achter elkaar een verkiezingsnederlaag ondergaan.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 13.12.2017De 32-jarige Lilian Marijnissen volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Zij zit sinds maart in de Tweede Kamer en is de dochter van Jan Marijnissen, onder wiens leiding de partij groot werd.
Roemer maakte bekend begin januari op te stappen. Hij zei dat het de juiste tijd was om het leiderschap over te dragen aan een nieuwe lichting binnen de partij. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en was sinds 2010 fractievoorzitter en politiek leider.
Ze zei „supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV.
Gefeliciteerd @MarijnissenL – zie uit naar de samenwerking. Laten we samen links weer groter maken en mensen een progressief alternatief bieden
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. „Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een „menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben.”
Ze dankte ook Emile Roemer. „De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Sadet Karabulut was de enige tegenkandidaat voor het leiderschap, maar ze verloor met duidelijke cijfers. Karabulut blijft lid van de fractie van de Tweede Kamer.
Meyer op vraag of dit niet te veel een dynastie begint te worden: “Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.” Die vraag doet volgens hem Lilian tekort. 12:00 PM – Dec 13, 2017
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer treedt af als fractievoorzitter en leider van de SP. Dat heeft hij woensdag tijdens een persconferentie bekend gemaakt. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
„Het is de hoogste tijd dat iemand anders het stokje overneemt”, zei Roemer tijdens zijn toespraak. Hij betreurt het dat zijn partij nog niet aan een kabinet heeft deelgenomen. Roemer: „Dat is nu niet gelukt. Nu niet, want onze tijd, die komt.”
Tegenover een bomvolle zaal waar journalisten, SP’ers en ook zijn vrouw aanwezig waren, memoreerde de SP’er zijn tijd als partijleider. „Fractievoorzitter zijn, partijleider zijn, is misschien wel de mooiste hondenbaan die je je kan wensen.” Tegenover de fractie heeft hij zijn besluit dinsdag al bekend gemaakt, vertelde hij.
Marijnissen
Over het moment van zijn aftreden, per januari, zei Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn, die te laat is gegaan. Maar die een weg heeft gebaand, voor zijn opvolging. Ik denk dat ik daar aardig in geslaagd ben.” Hij besloot met: „Mijn deel zit erop”. Waarop een luid applaus klonk.
Woensdagochtend heeft de fractie besloten om Lilian Marijnissen (32) aan te stellen als nieuwe fractievoorzitter. Ook Tweede Kamerlid Sadet Karabulut had zich daarvoor opgeworpen, maar de fractie koos voor de dochter van voormalig SP-leider Jan Marijnissen. „Wij weten als SP wat ons te doen staat. We knokken voor een socialer Nederland”, sprak Marijnissen de zaal toe.
Haar naam gonsde al een tijdje als potentiële opvolger van Roemer, zeker sinds ze bij de laatste verkiezingen in de Tweede Kamer kwam. Ze is populair bij de achterban en draait al lange tijd mee in de partij. In een toelichting ontkennen Roemer en Marijnissen dat het moment van leiderschapswisseling iets te maken heeft met de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.
Ingewijden melden dat de verkiezing van Marijnissen als nieuwe leider overigens niet anoniem was.
Positie
Roemer (55) zat al een tijdje in een lastige positie. Zijn partij blijft kwakkelen in de peilingen en er is veel kritiek op zijn publieke optredens. Ook binnen de SP rommelde het.
Toch werd tot nu toe door SP-voorzitter Ron Meyer stug volgehouden dat Roemer de juiste man voor de positie was. Meyer zegt dat hij niet verwacht dat met de wisseling van leider ook de koers van de partij verandert, „we zijn immers een ledenpartij”.
Over de vraag of met opnieuw een Marijnissen aan het roer, het bij de SP niet op een dynastie begint te lijken, reageerde hij geërgerd. Die vraag doet volgens hem Lilian te kort. „Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.”
De voormalig onderwijzer Roemer zat sinds 2006 in de Tweede Kamer, waar hij in 2010 zijn voorganger Agnes Kant als leider opvolgde.
NU 13.12.2017 SP-leider en fractievoorzitter Emile Roemer treedt af als partijleider en vertrekt uit de politiek. Dat heeft hij woensdagochtend bekendgemaakt in café Dudok in Den Haag.
Roemer draagt het stokje begin januari over aan Lilian Marijnissen, de dochter van oud-partijleider Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds de Kamerverkiezingen van afgelopen maart voor de SP in de Tweede Kamer.
Roemer zei met zijn opstappen de weg vrij te willen maken voor een nieuwe generatie SP’ers. “Ik vertrek niet omdat ik ben uitgekeken, maar omdat dit de juiste tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting”, zei hij. “Ik wil niet een politicus zijn die te laat is gegaan. Mijn deel van de missie zit erop.”
Met het aantreden van een nieuw kabinet en de gemeenteraadsverkiezingen in zicht is het de taak aan Marijnissen om de partij een nieuwe impuls te geven.
Uitdaging
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij “tegen de stroom in” moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Premier Mark Rutte laat in een reactie weten het jammer te vinden dat Roemer afscheid neemt. “Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie”, aldus de premier. En Lodewijk Asscher (PvdA) op Twitter: “Ongelooflijk jammer dat @emileroemer stopt. Aardige, eerlijke en vrolijke collega.”
Marijnissen
Na de bekendmaking aan de fractie dat hij zou vertrekken dinsdag bleek dat twee fractieleden bereid waren Roemer op te volgen. Naast Marijnissen was dit Sadet Karabulut. Volgens Marijnissen was er sprake van een “duidelijke uitslag” toen woensdagochtend in de fractie gesproken werd over wie de SP-leiding op zich zou nemen.
Marijnissen zei “supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV. In de Tweede Kamer had ze zorg als haar portefeuille. Zorg was bij de laatste Kamerverkiezingen het hoofdthema voor de SP.
Ze zal het anders doen dan Roemer, maar over de koers gaan de leden, zei ze. Ze verwacht trouwens geen fundamentele wijziging van de koers. De partij komt in januari weer bijeen voor een congres.
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. “Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een “menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben”.
Pieken
Roemer nam na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 het stokje over van Agnes Kant. Daarvoor was hij als Kamerlid, wethouder in Boxmeer en lid van het partijbestuur geweest.
Nauwelijks twee maanden na zijn aantreden als partijleider viel Roemer bij de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen op door de onbevangen en ontspannen manier waarop hij de strijd aanging met de concurrenten op links en op rechts.
In aanloop naar de verkiezingen van 2012 groeide de SP verder in de peilingen. De socialisten leken een tweestrijd aan te gaan met de VVD van Mark Rutte en bij de SP droomden ze hardop van een premierschap van Roemer.
Maar Roemer “piekte te vroeg”, zou hij later zeggen. De strijd ging uiteindelijk tussen de PvdA en de VVD die later met elkaar een kabinet zouden vormen.
Niet profiteren
In de jaren die volgden wist Roemer zich niet te ontpoppen tot de oppositieleider van links en tijdens de laatste verkiezingen wist hij met zijn SP niet te profiteren van de regeringsdeelname van de PvdA.
De laatste tijd nam de kritiek op het leiderschap van Roemer toe. Vorig jaar december zochten SP-Kamerleden anoniem contact met het AD om hun beklag te doen over het leiderschap van Roemer. Zij vroegen zich af of Roemer nog wel kon aanblijven.
Het was voor de SP een hoogst ongebruikelijke gang van zaken. De partij staat erom bekend dat er weinig naar de media gelekt wordt.
Roemer zei destijds dat de kritiek hem niet “in de koude kleren” is gaan zitten.
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, Aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer kondigt op humoristische wijze zijn afscheid aan als leider van de SP. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
NOS 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer komt vanochtend met een mededeling. In Den Haag wordt er rekening mee gehouden dat hij opstapt als fractievoorzitter en partijleider.
Voor 11.30 uur is een persconferentie aangekondigd. Die is live te zien op NOS.nl en op de NOS-Facebookpagina.
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de recent verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de bestekabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Neergang PvdA
De ontwikkeling van de Partij van de Arbeid is tekenend voor de politieke ontwikkeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit een historisch perspectief blijkt dat de neergang van de Partij van de Arbeid al begon rondom 1966.
De eerste tien jaar na de Tweede Wereldoorlog was het land sterk gericht op herstel. Het land was inwaarts gericht en er was vooralsnog weinig aanleiding tot globalisering van het bedrijfsleven. Door de geleide loonpolitiek hadden veel Nederlandse gezinnen in de jaren veertig en vijftig weinig geld te besteden.
De nadruk lag op zuinig doen met het gezinsloon. In de jaren zestig veranderde dit beeld. Door het loslaten van loonmatiging stegen de inkomens fors en ging men meer consumeren.
Tussen 1955 en 1965 stegen de consumptieve uitgaven van de Nederlandse huishoudens met 42 procent. Een minder groot deel van de uitgaven werd besteed aan de eerste levensbehoeften, zoals voedsel en huisvesting en steeds meer aan kleding, comfort en inrichting van het huis. In de jaren vijftig ging 43 procent van de Nederlanders niet op vakantie, daarna werd vakantie naar het buitenland vrij algemeen.
Verzorgingsstaat
De economie groeide zo hard dat capaciteitstekort optrad. Begin jaren zestig werden de eerste laaggeschoolde en goedkope ‘gastarbeiders’ uitgenodigd om de economie verder uit te bouwen. Aanvankelijk kwamen ze uit Europese landen als Italie, Portugal, Griekenland en Spanje.
Later uit niet-Europese landen als Marokko en Turkije. Nederland werd steeds meer ‘outward looking’: minder nationalistisch, meer kosmopolitisch, meer globalisering.
Deze trend kreeg logischerwijze ook een politieke vertaling. Indicatief hiervoor is hoe het de PvdA is vergaan. De tweede helft van de jaren zestig was in politiek opzicht een roerige tijd. Nieuwe politieke partijen werden opgericht, in de gevestigde partijen heerste onrust.
D66, opgericht en geleid door Hans van Mierlo, kwam voor het eerst in de Kamer met zeven zetels. Progressieve KVP-ers en ARP-ers richtten een eigen partij op: de Politieke Partij Radikalen (PPR).
Door de verzorgingsstaat konden sociale problemen en dreigende armoede worden opgevangen. Iedereen in Nederland kreeg recht op financiële bijstand in geval van nood. In de jaren zestig van de vorige eeuw raakte de verzorgingsstaat goeddeels gereed. De gedachte was dat het werk vrijwel af was. Het imago van de arbeidersklasse als zielige underdog was verdwenen.
De arbeiders hadden zich verheven, vooral ook in de dienstensector. Er ontstond een bloeiende middenklasse van ondernemers. En met hen had ook het partijkader van de Partij van de Arbeid zich verheven, gestudeerd en mogelijk zelfs een leerstoel aan de universiteit verworven. De PvdA ontwikkelde zich tot een elite, een regentenklasse, maar wilde dit zelf niet weten.
Marxistische filosofie
Eén voorbeeld is algemeen bekend: PvdA-coryfee Arie van der Zwan, wiens vader visboer was. Arie was opgeklommen tot hoogleraar commerciële economie en bedrijfsstatistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De PvdA ontwikkelde een zeker dedain in het partijkader en afkeer van de patatetende en sportkleding dragende voormalige arbeidersklasse, ook wel ‘klootjesvolk’ genoemd.
De lotsverbetering van het proletariaat was voltooid.
Die verbetering vond mede plaats dankzij de economische groei. Het Kapitalismeen de Globaliseringfloreerde vooral in de tweede helft jaren tachtig en jaren negentig. De socialisten gingen op zoek naar een andere achtergestelde doelgroep danwel onderdrukte klasse. PvdA-leden vonden nieuwe onderdrukten in ontwikkelingslanden, landen die volgens hen onderontwikkeld waren gebleven door het kolonialisme. De marxistische filosofie gaf de nodige theoretische onderbouwing aan dergelijk gedachtegoed.
Nieuw Links
De CPN was binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste waarde. Zoals PvdA-prominent en oud-communist dr. Paul Scheffer. Onder de naam Nieuw Links smeedde een groepje PvdA’ers binnen de partij een vernieuwingsbeweging die van 1966 tot 1971 opgeld deed. Initiatiefnemers waren de journalist Han Lammers en de econoom Hans van den Doel. In september 1966 werd het manifest10 over Rood(meer en meer en nog veel meer) gepubliceerd. De tekst werd geschreven door Hans van den Doel, Arie van der Hek, Reinier Krooshof, Han Lammers, André van der Louw, Tom Pauka, Rob de Rooi en Arie van der Zwan.
Een belangrijk programmapunt was de ‘onvoorwaardelijke erkenning van de DDR’. Toen dat ideaal in duigen viel kwam de onvoorwaardelijke steun aan Europese integratie daarvoor in de plaats. De nationale grenzen konden volgens Nieuw Links worden opgeheven, Europese grenzen zouden daarvoor in de plaats komen.
Een ander programmapunt was: ‘De PvdA neemt niet deel aan een regering, tenzij vaststaat dat de ontwikkelingshulp twee procent van het nationale inkomen bedraagt.’ Er moest geld naar de arme mensen daar, vooral ook omdat wij medeschuldig zijn aan hun achterstelling vanwege ons koloniale verleden. De hongerende kindertjes in Biafra verschenen dan ook veelvuldig op de beeldbuis.
Globalisering
Globalisering werd stevig omarmd. De PvdA kwam steeds verder af te staan van de eigen achterban en keerde zich hier in feite tegen, ook wel ‘het verraad van de arbeidersklasse’ genoemd. In feite werd in 1966 met Nieuw Links de kiem gelegd voor de afstraffing die de partij in 2017 zou ondergaan.
Nieuw Links sloeg aan: de optiek van de PvdA verschoof van ‘benauwde en kortzichtige’ binnenlandse belangen naar belangen van onze medemens in het buitenland: “Wij hebben het immers hier zo goed en zij zo slecht”, was het motto. Voortaan was de rode kleur van de PvdA gekoppeld aan de ontwikkelingsproblematiek, de onvoorwaardelijke steun aan de armen aldaar en steun voor de Europese integratie.
Ontwikkelingslanden
Opvallend is dat veel prominente (ex)-PvdA’ers zich tegen de nieuwe ideologie keerden. Willem Drees, premier van vier kabinetten, was de eerste. Hij zag tot zijn afgrijzen dat de PvdA een volgens hem volslagen verkeerde richting insloeg. Hij brak met de partij en stierf miskend.
Er volgde een lange rij politici die eveneens miskend werden, zoals de verguisde en ‘door de kogel die van links kwam’ vermoordde Pim Fortuyn en Jan Nagel. PvdA-icoon Joop den Uyl was een uitgesproken nationalist en kon in feite niets met Nieuw Links. Hij werd gedoogd op basis van zijn statuur.
De nieuwe lijn van links was gericht op ontwikkelingslanden en Europa. De signatuur was kosmopolitisch, weg van nationalisme (hetgeen soms zelfs op één lijn werd gesteld met fascisme). Deze internationale oriëntatie viel samen met de (neo)liberale lijn van rechts om ruim baan te verlenen aan multinationals.
Bedrijven als bijvoorbeeld Shell, Unilever, Philips, Akzo, Ahold, DSM, Heineken en diverse grootbanken profiteerden volop hiervan. Het in dit opzicht samenvallen van liberalen en socialisten leidde tot het faciliteren van internationale bedrijfsleven door fiscalisten (belastingontwijking via taxhavens), accountants, advocaten, consultants, wetenschap en de ondersteunende bureaucratie in den brede.
Rechts met de veren van links
Wat ooit elite was en rechts, ging zich met de veren van links tooien. Dit ging, en gaat, met de nodige arrogantie gepaard. De term ‘onderbuikgevoelens’ is een geliefkoosde uitdrukking, dit afgewisseld met ‘racist’ of zelfs ‘fascist’ voor de wat steviger gevallen. De vroeger gangbare politieke termen ‘rechts’ en ‘links’ hadden hun inhoud verloren, in feite waren de termen van plaats gewisseld.
Degenen die achterbleven waren de laagopgeleiden en middenklassers, wier inkomens relatief steeds verder achterbleven. De stagnatie van lagere inkomensgroepen deed zich voor terwijl de reële inkomens van de top 1 procent hoogste inkomens in de wereld met 60 procent zijn gestegen sinds het midden van de jaren ’70.
In die tijd kwam ook de kreet ‘links lullen, rechts vullen’ in zwang, naar aanleiding van de lange rij mensen die zich ‘links’ noemden maar zichzelf ‘rechts’ wisten te verrijken. Voor de extremere inkomens had oud-premier Wim Kok het over “exhibitionistische zelfverrijking”, terwijl deze oud vakbondsman, PvdAer en socialistisch spreker later zelf maar al te graag lid werd van Raad van Commissarisen bij multinationals.
Meedoen in onzekerheid
De kabinetten Kok I (1994-1998) en Kok II (1998-2002), beiden gevormd door PvdA, VVD en D66 werden ‘paars’ genoemd, een bijzonderheid omdat voor het eerst sinds 1918 geen confessionele partijen zitting in een kabinet hadden. De omhelzing van de sociaal democraten met de liberalen was als die van een wurgslang. Dit met welgemeende deelneming van de liberalen.
De globalisering van bedrijven heeft veel meer geholpen hun winsten te verbeteren dan het de lonen deed toenemen. Geen wonder dat Nederlanders niet meer geloven dat de ‘gewone man’ een eerlijk aandeel in de welvaart krijgt.
Dat de reële lonen voor de werkende en middenklasse gedurende vele decennia stagneren wordt ondermeer bevestigd in de inaugurele rede getiteld Meedoen in onzekerheid (juni 2016) van het hoofd van de onderzoekssector Arbeid en Participatie van het Sociaal Cultureel Planbureau, prof. dr. J.C. Vrooman.
De publieke ontevredenheid hing, en hangt, vooral samen met het stagneren van lonen. Een schrale troost voor de PvdA is dat een vergelijkbaar patroon zich voordoet in andere westerse landen, uiteraard ieder met een eigen accent. Zo beschouwde de Franse econoom Thomas Piketty het thema economische ongelijkheid vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Hij kreeg internationale bekendheid na de publicatie van Le Capital au XXIe siècle in 2013 .
Populistische revolte
Zolang de levensstandaard verbetert, zoals tot aan 2008, kunnen werknemers leven met een toename van de inkomensongelijkheid. Dit impliceert dat als de stagnatie van de lonen voortduurt de populistische revolte zal aanhouden. De problematiek betreft met name een verdelingsvraagstuk. Trump is gekozen om dat probleem op te lossen: “The forgotten people will be forgotten no longer“.
Interessant in dit verband is de stellingname van ex-communist Paul Scheffer. Hij verwijt Nederlanders in zijn boek De vrijheid van de grens (2016) dat ze ‘nationalistisch, behoudzuchtig, hoogmoedig, populistisch en geborneerd’ zijn. Hij adviseert zijn medeburgers een “waarachtig kosmopolitische levenshouding aan te nemen” en dat we “enthousiast dienen te zijn over open grenzen”.
Gelet op het mondiaal opkomend populisme lijken steeds minder burgers te voelen voor kosmopolitisme. Ze bewegen zich juist in tegenovergestelde richting. Daar waar de nationale staat wordt uitgehold neemt vertrouwen in solidariteit af en neemt de hunkering naar lokale verbondenheid toe. De overheid wil een participatiemaatschappij, maar wordt door de ontwikkelingen ingehaald. De overheid mag blij zijn als zij mág participeren in burgerinitiatieven en burgercoöperaties.
Nationalisme
Steden en lokale politieke partijen worden belangrijker binnen het politieke spectrum. Het is de trend dat mensen nauwer betrokken willen zijn bij wat er gebeurt in hun leefomgeving. De macht, de inspraak en het denken gaat terug naar de basis, als reactie op het afstandelijker geraken van het bestuur. Nederland is een koploper qua internationale oriëntatie, terwijl de burger betrokken en geïnspireerd is, nu meer zijn eigen wereld creërend om heer en meester te zijn over het dagelijkse leven, na een periode van sterke globalisering: kosmopolitisch qua wereldoriëntatie en een sterkere nadruk op nationale en locale belangen bestaan thans naast elkaar.
De stellingname van Scheffer is indicatief hoe ver de PvdA verwijderd is van wat er in de maatschappij leeft. Maar niet alleen dat, men zit contrair aan de richting waarin deze beweegt en de partij schijnt het zich niet te realiseren. Geen wonder dat PvdA’er Rob Oudkerk adviseert de PvdA dan maar op te heffen.
Toekomst van Nederland en Europa
Hoe gaan we de toekomst tegemoet voor Nederland en Europa? Er lijkt helaas weinig reden voor overmatige vrolijkheid. Aan de economie zal het niet liggen. We werken hard en het consumentenvertrouwen is goed.
Met het vertrouwen in de sociaal-culturele ontwikkeling is het veel minder goed gesteld. Globalisering is dé drijvende kracht achter economie en maatschappelijke ontwikkelingen.
Merkwaardigerwijs blijft het onbenoemd tijdens iedere verkiezingscampagne. We hebben gezien dat de ontwikkeling van globalisering een sterke invloed heeft gehad op het financieel-economische profiel van landen. Dat heeft z’n politieke vertaling gekregen, maar veel minder zichtbaar.
We gaan een periode van deglobalisering tegemoet en de verwachting is dat dit wederom diepe sporen zal nalaten. Dat betekent dat we weer richting nationalisme gaan. CDA’er Sybrant Buma wenst het volkslied staande te laten zingen in klaslokalen. Premier en opperzwabberaar Mark Rutte roept op ‘normaal te doen’ en allen die dat niet doen kunnen ‘oppleuren’.
Te voorzien is dat niet alleen muren gebouwd zullen worden tussen de VS en Mexico en muren om huizen in de gegoede buurten in de grote steden van Zuid-Amerika, maar ook in Europa. Dat schrikbeeld moet helaas niet uitgesloten worden. Met alle varianten, erger en minder erg, van dien.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
Elsevier 31.12.2017 Voor de PvdA gaat het jaar 2017 de boeken in als annus horribilis. Op een verrassende verkiezingsoverwinning in Leeuwarden na, viel er weinig te vieren. Zelfs na de Kerstdagen blijft de partij intern verscheurd, en hangt de toekomst van het negende Kamerlid William Moorlag aan een zijden draadje. Maar het belangrijkste was natuurlijk de nederlaag op 15 maart. Daarover schreef NOS-verslaggever Wilco Boom een boek met interviews.
Op 15 maart leed de PvdA het grootste zetelverlies in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Ideale gelegenheid om prominente sociaal-democraten aan een grondig zelfonderzoek te onderwerpen. Gewezen ministers, backbenchers en partij-ideologen blikken terug op de zeperd, die binnen de gelederen van de sociaal-democraten kennelijk ‘Zwarte Woensdag’ wordt genoemd.
Waaraan die nederlaag te wijten is? Met die vraag gaat Boom langs een groot aantal prominenten, die stuk voor stuk een rol speelden bij de PvdA in de afgelopen jaren. Verklaringen voor het verlies zijn er te over, blijkt uit de rondgang: De Derde Weg, de opkomst van het populisme, verregaande bezuinigingen passeren de revue. Opvallend veel vingers wijzen in de richting van Wouter Bos, als architect van Rutte-II. Volgens Adri Duivesteijn, voormalig Eerste Kamerlid, een ‘strategische fout’ bij de formatie. Samsom had juist iemand moeten meenemen die linkser was, ‘als contragewicht’.
Ook gewezen partijvoorzitter Hans Spekman oogst weinig lof met zijn ongemakkelijke lijsttrekkersverkiezingen. Oud-partijvoorzitter Ruud Koole, ooit architect van de leiderschapsverkiezingen van de PvdA zegt tegen Boom: ‘Het verwijt dat ik Samsom en Spekman maak, is dat zij de ledenraadpleging te veel hebben gezien als instrument om de partij weer een gezicht te geven bij de kiezers en om de positie van Samsom te versterken, in plaats van invloed aan de leden te geven.’ Dat Spekman niet direct na de desastreuze nederlaag is opgestapt vindt Koole ‘heel onverstandig’.
Het boek geeft een heldere inzage in de interne politieke strijd binnen de PvdA. Met een veelheid aan analyses wordt nog eens teruggeblikt op de afgelopen kabinetsperiode. Dat levert boeiende en openhartige interviews op. Toch blijft door de grote hoeveelheid Haagse politici de internationale trend een beetje onderbelicht, terwijl die nu juist interessant is voor een langere prognose. Daar staat dan wel weer een mooi interview met René Cuperus tegenover met het memorabele citaat: ‘Heb jij weleens een bankier zien demonstreren op het Malieveld?’
Door vast te houden aan dezelfde vraagstructuur, worden de interviews in een wat beknellend korsetje geperst. En Felix Rottenberg ontbrak, terwijl juist hij de afgelopen jaren een van de vaste criticasters was!
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
VK 20.12.2017 ‘Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij (…) weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?’ Het is niet een oprisping van een nieuwe beweging in de PvdA, geen Nieuw Nieuw Links die deze vraag opwerpt. Het is Herman Tjeenk Willink, zowat de meest bestuurlijke van alle PvdA-zwaargewichten.
Op de site van de Wiardi Beckman Stichting haalt Tjeenk Willink ongebruikelijk fel uit naar de partij waarvan hij al meer dan 40 jaar vooraanstaand lid is. Hij was voorzitter van de Eerste Kamer, vice-voorzitter van de Raad van State, oftewel ‘onderkoning van Nederland’, hij was regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdiensten, en hij trad driemaal op als informateur bij kabinetsformaties, de laatste keer in de aanloop naar het huidige kabinet Rutte III. Hij was een vertrouweling van Beatrix toen zij koningin was, maar hij bleef altijd zijn partij trouw.
Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven?
Dat, schrijft hij nu, is helemaal niet meer vanzelfsprekend. En dat komt doordat de visie van de PvdA op de maatschappij en op de rol van de overheid daarin ‘volstrekt onhelder’ is geworden. In zijn betoog onder de titel ‘Makkers, ten laatsten male?’, een citaat uit het in de PvdA al bijna vergeten socialistenlied
De Internationale, vraagt hij zich af wat aan te vangen met een PvdA die ‘het verschaffen van werk overlaat aan de markt’. Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven? En waarom is de visie van de PvdA op Europa zo bleek, net nu die zo hard nodig is?
Tjeenk verwijt zijn partij al sinds de jaren tachtig te zijn gedepolitiseerd. De partij ‘gebruikte neoliberale ideeën om socialistische doelen te bereiken’, een omschrijving van de zogenaamde Derde Weg die hij ontleent aan Tony Blairs adviseur Anthony Giddens.
De partij heeft de afgelopen 30 jaar, waarvan 20 jaar in de regering, bezuinigd en overheidsdiensten gerationaliseerd, bedrijfsmatig werken bevorderd en dus ook het aantal managers en adviseurs. De overheid moest vooral ‘klantgericht’ worden, en ‘maatwerk’ leveren. Hetgeen resulteerde in een vloed van regels ‘waarvan juist de burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden’.
Tjeenk Willink vindt dat overheidsdiensten de deskundigen niet meer moeten inhuren maar in dienst nemen. ‘Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal.’ En als rechtgeaard jurist pleit hij voor een versterking van de rechterlijke macht, volgens hem essentieel om te voorkomen dat ‘het recht van de sterkste’ zal prevaleren. Daarom, schrijft hij, moet er een Constitutioneel Hof komen, zoals in bijna alle Europese landen.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Partijvoorzitter Ron Meyer benadrukte onlangs dat zijn partij dit jaar in ‘een record aantal gemeenten meedoet’. ‘Alleen met genoeg actieve mensen kunnen we ons werk in wijken en in de raad goed doen’, zei hij in de Volkskrant. De landelijke aanpak leidt juist tot een ‘gestage groei’, stelde hij.
De SP laat bij de komende gemeenteraadsverkiezingen dertien afdelingen niet meedoen. Dat is in de meerderheid van de gevallen gebeurd na overleg met die afdelingen. Daarentegen zijn er zijn zestien gemeenten waar inwoners voor het eerst op de SP kunnen stemmen. Volgens Roemer kunnen de meeste SP-afdelingen mogen gewoon meedoen aan verkiezingen
Vorige maand werd al bekend dat de SP-afdelingen in Rijswijk en Hoorn van het landelijk bestuur niet mogen meedoen. In beide gemeenten zit de SP nu nog in het college. Daar zijn nu onder meer de afdelingen Kampen en Diemen bij gekomen.
De meeste afdelingen hebben te horen gekregen dat ze niet mee mogen doen omdat ze niet actief genoeg zijn geweest met bijvoorbeeld flyeren op straat en huis-aan-huisacties. Ook zijn er afdelingen waarvan het partijbestuur vindt dat ze onvoldoende georganiseerd of te klein zijn.
De SP-afdeling in het Brabantse Oosterhout splitst zich daarom af van de partij. De afdeling gaat onder een eigen naam, ‘in een nieuw jasje’, de gemeenteraadsverkiezingen van maart in, zo meldt ze op haar website. Het besluit volgt op de mededeling van het landelijk bestuur dat de afdeling niet aan de landelijke SP-criteria voor deelname aan de raadsverkiezingen voldoet.
Meer gemeenten
De SP benadrukt zelf dat de partij in een recordaantal van 121 gemeenten meedoet. “Ik ben er trots op dat het, samen met de duizenden vrijwilligers, weer is gelukt om verder te groeien, hoewel er door herindelingen minder gemeentes zijn”, zegt partijvoorzitter Meyer.
Nieuwe gemeenten waar de SP voor het eerst met een kandidatenlijst komt zijn onder meer Roermond, Apeldoorn, Emmen en Heerenveen.
AD 08.02.2018 Een van de kandidaten voor de SP bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in Zwijndrecht is zojuist door de Dordtse rechtbank veroordeeld voor bedreiging met zware mishandeling tegen zijn buurman.
De man moet een boete van 250 euro betalen. Zijn advocaat meldde zojuist dat hij vanwege zijn gedrag door de SP van de kieslijst is gehaald. De SP is nog niet bereikbaar om te reageren.
SP’er Henk Van Oirschot bevestigde zojuist in de rechtbank dat hij razend was, een blinde vlek kreeg en de paal toen geworpen heeft. ,,Ik ben heel erg door het lint gegaan. Ik ben de paal speciaal achterin mijn tuin gaan halen. Ik dacht: ‘Ik ga hem halen en gooien’. Het was de druppel die de emmer deed overlopen. De lampen gingen bij me uit.’’
Zoveelste ruzie
U leeft al lange tijd in onmin, wanneer gaat het stoppen?, aldus Rechter.
Al elf jaar leven de twee buren met elkaar op gespannen voet met scheldpartijen en gedoe over en weer. Het was zoveelste ruzie om het keffende beestje van Van Oirschot dat niet alleen thuis kan zijn en dan oververhit blaft. De man heeft de hond al zes jaar.
,,U leeft al lange tijd in onmin, wanneer gaat het stoppen,’’ vroeg de rechter zich af. Van Oirschot heeft weinig hoop. Volgens hem zijn er al diverse bemiddelingspogingen gedaan door de politie, de verhuurder en maatschappelijk werk, maar het haalde volgens hem niets uit.
Voor herhaling en meer burengeweld hoeft de rechtbank niet te vrezen, benadrukte hij. ,,We gaan niet meer langs elkaar heen. Als ik mijn buurman zie, ga ik de andere kant op.’’
Blafband
Van Oirschot zei zojuist dat hij er niet over peinst zijn hond weg te doen. Hij heeft al met een blafband geprobeerd om het beestje stil te krijgen. Daarbij worden kleine prikkels als sanctie aan het beestje gegeven om het blaffen af te leren. ,,Dat werkte niet.’’
De man zorgt nu dat de hond nooit alleen thuis is. ,,Als mijn vrouw werkt, dan ben ik thuis.’’ Van Oirschot zei zojuist dat hij van de kieslijst is gehaald van zijn partij, de SP. Hij stond op plek negen. Inhoudelijk wil hij hier niet dieper op reageren. Zijn partij was nu nog niet bereikbaar voor een reactie en te duiden wat de afwegingen zijn geweest.
AD 07.02.2018 Eén van de kandidaten voor de SP bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in Zwijndrecht moet morgen voor de politierechter verschijnen. Hij wordt verdacht van bedreiging van een buurman. De lokale voorzitter is op de hoogte van de rechtszaak, maar wil verder geen commentaar geven.
SP 17.07.2017 Op 21 maart 2018 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Onze SP afdeling is daarvoor aan de slag om een winnende kandidatenlijst samen te stellen. Zie jij het zitten om namens de SP kandidaat te zijn? Wil jij onze partij in de gemeenteraad van Den Haag vertegenwoordigen? Meld je dan aan met een brief of mail aan de kandidatencommissie.
We zijn op zoek naar mensen die voldoen aan het volgende profiel:
De kandidaat
is SP-lid en onderschrijft het gedachtengoed en de ideologie van de partij
is in staat om wat er leeft in de buurten en wijken van Den Haag te vertalen naar politieke actie, samen met de mensen die het betreft
is bereid een actietraject op haar/zijn beleidsterrein vorm te geven en te trekken,
is flexibel, stelt partijdoelen boven persoonlijke doelen en is een teamspeler,
is schriftelijk en mondeling communicatief vaardig en sterk in discussies en debatten,
is in staat om zowel zelfstandig als in teamverband te functioneren,
is in staat om snel informatie en (beleid)stukken tot zich te nemen en te analyseren,
is in staat om prioriteiten aan te brengen op basis van het SP partijprogramma en het afdelingsprogramma,
volgt scholingen en andere bijeenkomsten voor (kandidaat)raadsleden en actieve leden,
voldoet aan de vereisten voor zitting in de gemeenteraad, zoals geformuleerd in de Gemeentewet,
steunt en conformeert zich aan de afdrachtregeling van de SP.
De kandidatencommissie spreekt met alle mensen die zich aanmelden en organiseert in opdracht van het afdelingsbestuur het hele proces om in het najaar van 2017 te komen met een voordracht voor de lijst aan de algemene ledenvergadering. Uiteindelijk is het de ledenvergadering van de afdeling die de lijst vaststelt.
De kandidatencommissie van de SP afdeling Den Haag:
NOS 06.10.2017 De SP laat bij de komende gemeenteraadsverkiezingen dertien afdelingen niet meedoen. Dat is in de meerderheid van de gevallen gebeurd na overleg met die afdelingen. Daarentegen zijn er zijn zestien gemeenten waar inwoners voor het eerst op de SP kunnen stemmen.
Vorige maand werd al bekend dat de SP-afdelingen in Rijswijk en Hoorn van het landelijk bestuur niet mogen meedoen. In beide gemeenten zit de SP nu nog in het college. Daar zijn nu onder meer de afdelingen Kampen en Diemen bij gekomen.
De meeste afdelingen hebben te horen gekregen dat ze niet mee mogen doen omdat ze niet actief genoeg zijn geweest met bijvoorbeeld flyeren op straat en huis-aan-huisacties. Ook zijn er afdelingen waarvan het partijbestuur vindt dat ze onvoldoende georganiseerd of te klein zijn.
Meer gemeenten
De SP benadrukt zelf dat de partij in een recordaantal van 121 gemeenten meedoet. “Ik ben er trots op dat het, samen met de duizenden vrijwilligers, weer is gelukt om verder te groeien, hoewel er door herindelingen minder gemeentes zijn”, zegt partijvoorzitter Meyer.
Nieuwe gemeenten waar de SP voor het eerst met een kandidatenlijst komt zijn onder meer Roermond, Apeldoorn, Emmen en Heerenveen.
VK 05.10.2017 De SP-afdeling in het Brabantse Oosterhout splitst zich af van de partij. De afdeling gaat onder een eigen naam, ‘in een nieuw jasje’, de gemeenteraadsverkiezingen van maart in, zo meldt ze op haar website. Het besluit volgt op de mededeling van het landelijk bestuur dat de afdeling niet aan de landelijke SP-criteria voor deelname aan de raadsverkiezingen voldoet.
De Oosterhoutse afdeling leverde de afgelopen jaren vier raadsleden en nam met een wethouder deel aan het gemeentebestuur. De lokale coalitie bestaat uit VVD, CDA, SP en de lokale partij Gemeentebelangen.
De SP-afdeling wil volgend jaar verantwoording afleggen aan de kiezer over het gevoerde beleid, maar stelt dat deze mogelijkheid is afgekapt door het partijbestuur. ‘De koers die de landelijke partij heeft ingezet betekent dat SP-stemmers in sommige gemeenten niet de kans krijgen om zich uit te spreken over het beleid van de afgelopen vier jaar. Die situatie doet zich helaas ook in Oosterhout voor.’
‘Geen fractie zonder actie’
De SP-fractie en het afdelingsbestuur hebben besloten daarom als lokale partij verder te gaan. Hoe dat ‘nieuwe jasje’ eruit gaat zien, is nog onduidelijk. ‘Binnenkort’ krijgen de lokale leden toelichting op een ingelaste vergadering.
Het landelijk bestuur hanteert strenge criteria voor deelname aan verkiezingen. ‘Geen fractie zonder actie’, luidt een SP-credo. Afdelingen die willen meedoen in maart moeten onder meer kunnen aantonen dat ze ‘geworteld zijn in de wijken’ en naast het raadswerk ook een substantieel deel van hun tijd op straat hebben doorgebracht.
Partijvoorzitter Ron Meyer benadrukte onlangs dat zijn partij dit jaar in ‘een record aantal gemeenten meedoet’
Eerder kregen de afdelingen Rijswijk en Hoorn al te horen dat ze hun raadstermijn konden afmaken, maar geen nieuwe gooi naar raadszetels mogen doen in 2018. Ook de afdeling Den Helder kreeg een nee uit het partijkantoor in Amersfoort. In de afgelopen tien jaar stapten meerdere Helderse SP’ers over naar lokale partijen. Ook in Leeuwarden verruilden SP’ers de eigen partij voor een lokaal links alternatief.
Partijvoorzitter Ron Meyer benadrukte onlangs dat zijn partij dit jaar in ‘een record aantal gemeenten meedoet’. ‘Alleen met genoeg actieve mensen kunnen we ons werk in wijken en in de raad goed doen’, zei hij in de Volkskrant. De landelijke aanpak leidt juist tot een ‘gestage groei’, stelde hij.
De SP telt bijna 160 afdelingen. Meyer verwacht dat de partij in circa 120 gemeenten zal meedoen. Een kleine twintig afdelingen zouden wel willen meedoen, maar niet aan de landelijke eisen voldoen of nog in afwachting zijn van een besluit van het partijbestuur.
50PLUS wil in 23 gemeenten meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat onder meer om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven en Maastricht.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een „voorlopig positief besluit genomen”. Relatief grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil zijn Assen, Almere, Apeldoorn, Nijmegen, Breda, Den Bosch en Tilburg.
ANP 08.10.2017 50PLUS wil in 23 gemeenten meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat onder meer om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven en Maastricht.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een ,,voorlopig positief besluit genomen”. Relatief grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil zijn Assen, Almere, Apeldoorn, Nijmegen, Breda, Den Bosch en Tilburg.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een ,,hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
Den HaagFM 08.10.2017 De politieke partij 50Plus wil in 23 gemeenten meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen, waaronder Den Haag. Dat meldt het ANP.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer vijftig gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een “voorlopig positief besluit genomen”.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een “hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten. …lees meer
Limburger 07.10.2017 50PLUS wil in de Limburgse gemeenten Maastricht, Maasgouw en Sittard/Geleen meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen.
Hoewel de partij eerder liet weten ook in Venlo plannen te hebben, staat die stad niet op het lijstje dat 50Plus zaterdag bekend maakte.
In totaal wil 50PLUS in 23 gemeenten meedoen. Het gaat onder meer om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Eindhoven.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een “voorlopig positief besluit genomen”. Relatief grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil zijn Assen, Almere, Apeldoorn, Nijmegen, Breda, Den Bosch en Tilburg.
Hele klus
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het “Een hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
ED 08.10.2017 EINDHOVEN – 50PLUS wil meedoen in de gemeenteraadsverkiezingen van Eindhoven, Helmond, Den Bosch, Tilburg en Breda. In totaal wil de partij in 23 gemeenten meedoen aan de verkiezingen.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een ‘voorlopig positief besluit genomen’.
Ook wil de partij in de grote gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Maastricht aan de verkiezingen meedoen. Andere grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil, zijn Assen, Almere, Apeldoorn en Nijmegen.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een ,,hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
50PLUS is op dit moment in één gemeente vertegenwoordigd, namelijk Gooise Meren. Die gemeente is in het najaar van 2015 ontstaan uit een fusie van Bussum, Naarden en Muiden.
BD 08.10.2017 50PLUS wil meedoen in de gemeenteraadsverkiezingen van Den Bosch, Tilburg, Breda en Eindhoven. In totaal wil de partij in 23 gemeenten meedoen aan de verkiezingen.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een ‘voorlopig positief besluit genomen’.
Ook wil de partij in de grote gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Maastricht aan de verkiezingen meedoen. Andere plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil, zijn Assen, Almere, Apeldoorn en Nijmegen.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een ,,hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
50PLUS is op dit moment in één gemeente vertegenwoordigd, namelijk Gooise Meren. Die gemeente is in het najaar van 2015 ontstaan uit een fusie van Bussum, Naarden en Muiden.
RD 07.10.2017 50PLUS wil in 23 gemeenten meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat onder meer om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven en Maastricht.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een „voorlopig positief besluit genomen”. Relatief grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil zijn Assen, Almere, Apeldoorn, Nijmegen, Breda, Den Bosch en Tilburg.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een „hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
50PLUS is op dit moment in één gemeente vertegenwoordigd, namelijk Gooise Meren. Die gemeente is in het najaar van 2015 ontstaan uit een fusie van Bussum, Naarden en Muiden.
Leidsch Dagblad 07.10.2017 50PLUS wil in 23 gemeenten meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat onder meer om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven en Maastricht.
Door de regionale besturen van de ouderenpartij waren in totaal ongeveer 50 gemeenten voorgedragen. Het bestuur heeft uiteindelijk over 23 een ,,voorlopig positief besluit genomen”. Relatief grote plaatsen waar de partij ook in de gemeenteraad wil zijn Assen, Almere, Apeldoorn, Nijmegen, Breda, Den Bosch en Tilburg.
Voorzitter Jan Zoetelief van 50PLUS noemt het een ,,hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen”. De partij laat weten druk te zijn met de verkiezingsprogramma’s en de kandidatenlijsten.
50PLUS is momenteel vertegenwoordigd in één gemeente: Gooise Meren. In 2018 volgen meer gemeenten.
Toen in het najaar van 2015 de gemeenten Bussum, Naarden en Muiden werden samengevoegd en er één nieuwe gemeenteraad moest worden verkozen, besloot 50PLUS aan deze plaatselijke verkiezingen mee te doen. Het werd een groot succes: 50PLUS haalde 7,7 procent van de stemmen (vertaald naar de Tweede Kamer goed voor 11 zetels) en 50PLUS deed met twee politici zijn intrede in de lokale politiek.
Gefaseerd meedoen
Het succes in Gooise Meren zorgde er mede voor dat de Algemene Ledenvergadering besloot dat 50PLUS gefaseerd en onder voorwaarden zal meedoen aan gemeenteraadsverkiezingen. Te beginnen in 2018 in een beperkt aantal gemeenten. Een commissie heeft zich gebogen over hoe de deelname van 50PLUS aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 zal verlopen.
Eén van de grootste uitdagingen die 50PLUS wacht is de deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. Voor het eerst gaat onze partij daar aan meedoen, na een succesvolle pilot in de fusiegemeente Gooise Meren in 2015. Het is niet alleen een enorme uitdaging voor de partij, maar ook voor mij persoonlijk. Gemeentes zitten namelijk in mijn DNA. Ik ken de dynamiek, de betekenis en de kracht van gemeentes; ik maak die als wethouder van Nijmegen dagelijks mee.
Vorige week mocht ik aan den lijve ervaren hoe een gemeente boven zichzelf uitstijgt en in het middelpunt van de belangstelling staat. Nijmegen was voor de 101e keer gastheer van de Vierdaagse, van 47.000 wandelaars en 1,5 miljoen bezoekers. Als wethouder verwelkomde ik de wandelaars bij de finish op de Via Gladiola en ik was niet alleen trots op hen, maar ook op mijn stad. Dat is wat een gemeente kan! Gigantisch mooi, om kippenvel van te krijgen.
Politiek wordt er meestal gekeken naar Den Haag, naar waarover in de Tweede Kamer wordt gediscussieerd en wat daar wordt besloten. Niet onterecht natuurlijk; de besluiten van het parlement raken ons allemaal, elke dag. Maar vlak gemeentes niet uit: beslissingen daar betekenen óók veel voor ons. En zeker voor ouderen van wie de actieradius met het klimmen der jaren kleiner wordt. Inwoners zijn heel erg betrokken bij hun gemeente. De politiek in hun woonplaats is veel dichterbij dan de politiek op het Haagse Binnenhof.
Om al die redenen is de deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen voor 50PLUS en voor mij als partijvoorzitter een prachtige uitdaging die we heel verantwoord en realistisch moeten aanpakken. Het hoofdbestuur van 50PLUS is daar druk en serieus mee bezig. Voor enkele gemeenten is er inmiddels groen licht om deel te nemen, namelijk voor Leeuwarden, Lelystad, Apeldoorn, Helmond, Gooise Meren, Eindhoven en Rotterdam.
Voor een aantal gemeenten staat het licht nog op oranje, maar is het groene sein in zicht. En zo wordt er in het hele land hard gewerkt aan de voorbereiding van deelname door 50PLUS aan de gemeenteraadsverkiezingen. Daar ben ik erg positief over! Het is goed dat een landelijke partij die wil doorbreken haar leden de kans biedt lokaal actief te worden. Dat is goed voor 50PLUS. En dat is goed voor de (ouderen in de) gemeente!
50Plus 28.07.2017 Met de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 in het vooruitzicht is 50PLUS drukdoende met de voorbereidingen om in een toenemend aantal gemeenten aan deze verkiezingen deel te gaan nemen.
Na een voorselectie van aanmeldingen door de regionale 50PLUS-besturen zijn zo’n 50 gemeenten door hen voorgedragen waar 50PLUS zou kunnen gaan deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen.
Het hoofdbestuur van 50PLUS bekijkt iedere voordracht nauwkeurig conform de aanbevelingen van het door de Algemene Vergadering (4 juni 2016) vastgestelde rapport ‘Electorale groei van 50PLUS’.
“De vele aanmeldingen en voordrachten vanuit de regio’s laten op zeer duidelijke wijze zien hoe groot de betrokkenheid en gedrevenheid binnen onze partij is om voor ouderen, én toekomstige ouderen, het verschil te maken in Nederland!”, aldus landelijk voorzitter Jan Zoetelief.
Inmiddels is er voor de volgende gemeenten een definitief besluit tot deelname van 50PLUS genomen door het hoofdbestuur van 50PLUS: Apeldoorn, Eindhoven, Gooise Meren, Helmond, Leeuwarden, Lelystad en Rotterdam.
De volgende gemeenten zijn inmiddels beoordeeld maar hebben nog géén finaal akkoord van het hoofdbestuur gekregen: Amsterdam, Breda, Den Bosch, Hardenberg, Tilburg, Valkenswaard en Veldhoven.
In de komende weken worden alle overige voordrachten beoordeeld en het 50PLUS-hoofdbestuur heeft zich tot doel gesteld om alle voordrachten voor 7 oktober 2017 te beoordelen zodat per voorgedragen gemeente een definitief besluit tot wel of geen deelname aan de verkiezingen kan worden genomen.
50PLUS voorzitter Jan Zoetelief: “Het is een hele klus voor een partij om in zoveel gemeenten voor de eerste keer aan gemeenteraadsverkiezingen mee te doen. 50PLUS hecht tegelijk zeer veel belang aan een goede voorbereiding, goede verkiezingsprogramma’s en een kwalitatief goede kandidatenlijst. De belangen van ouderen en toekomstige ouderen verdienen zo’n benadering en wij doen er alles aan om in de gemeenten waar we deelnemen goed beslagen ten ijs te komen. 50PLUS is een partij die voor iedereen, en voor mensen boven de 50 in het bijzonder, een sterke vertegenwoordiging wil zijn die voor hun belangen strijdt!”
In de huidige tijd waarin onzekerheden over inkomen, zorg en veiligheid hoogtij vieren, staat een gedreven en betrokken partij als 50PLUS midden in de samenleving. 50PLUS verdedigt de sociaaleconomische erfenis van onze (groot-) ouders en werkt aan behoud en verbetering van onze eigen hedendaagse waarden en normen.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1e0bfd42-281b-11e8-950d-df7d8ed15f6d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/621ee6a8-1a55-11e8-9b87-c34ad7002cb7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c997ee42-2a9f-11e8-aee6-7b99c55093e3.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4de03602-0e3d-11e8-9016-ababaf1165d5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0da9d246-117b-11e8-a1b1-e905ae55fbec.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7b660fe-f4c8-11e7-8f6f-8b593b2b769e.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8ef62f8c-fad5-11e7-8925-cb82fe2245c2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0cc77e36-fa16-11e7-957b-75bdce89ec1c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86a3a288-05cf-11e8-b4de-87b3bd95c813.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da0d9b4e-ff9f-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4bcef5f2-fdcf-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce654e-e5b1-11e7-8e0e-99474e7a086a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce2af6-e189-11e7-bbbe-b1dc1b4d92b2.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/872a8f8c-e022-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/14df3c3e-dffa-11e7-8d03-ef240fa6fe62.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a3c6d66-dffd-11e7-8a0b-3f1511c347da.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dc5109da-e00b-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b899d774-e00b-11e7-a6ad-77797ccfc69b.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.