PVV-leider Wilders vraagt een debat aan over zijn rechtszaak in de Tweede Kamer
De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen geen kamerdebat over de ‘minder-Marokkanen’-strafzaak tegen PVV-leider Wilders zolang de rechter nog geen uitspraak heeft gedaan.
Terwijl Geert Wilders juist in aanwezigheid van premier Rutte wil debatteren over de bemoeienis van ambtenaren van het ministerie van Justitie met zijn strafzaak. Hij riep zijn collega’s op zijn verzoek te steunen, in het belang van zijn verdediging.
Telegraaf 14.09.2019
Telegraaf 14.09.2019
Eerder lieten de andere regeringspartijen blijken verontrust te zijn over de bemoeienis van ambtenaren. Vandaag lichtten zij hun standpunt niet verder toe. Wilders deed opnieuw een beroep op hen:
Wilders wil debat over zijn proces vóór de uitspraak, coalitie wil het daarna
Maar de coalitie houdt voet bij stuk, en beroept zich op de scheiding der machten. Daarom zou de Kamer niet moeten debatteren over een zaak die nog voor de rechter ligt.
,,Dat is onzin, want daar heeft het ministerie van Justitie zich toen ook niet aan gehouden”, zegt Wilders. ,,Dat heeft zich bemoeid met de verweren en mijn vervolging.” Veel partijen vragen zich op grond van het aan het licht gekomen e-mailverkeer af of ambtenaren niet buiten hun boekje zijn gegaan.
Over mogelijke inmenging door het ministerie wil Wilders in debat met de Kamer. Dat er partijen zijn die pas na het vonnis willen debatteren, laat volgens Wilders zien dat ze ‘niet solidair’ zijn. “Dit is mijn laatste kans”, zei hij. “Als we het pas na de uitspraak van de rechter doen, en dan blijkt dat de Tweede Kamer de gang van zaken onacceptabel vindt, dan is het voor mij te laat.”
,,In algemene zin kan je na het vonnis nog conclusies trekken, maar ik heb er niks aan”, aldus de PVV-leider. ,,Mocht ik veroordeeld worden, dan is dat op cassatie na onherroepelijk.”
Telegraaf 11.09.2019
Grapperhaus wilde de gewraakte documenten niet verstrekken omdat dat ze de rechtszaak zou beïnvloeden.
Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) maakt de documenten openbaar die de rechter in de zaak-Wilders heeft opgevraagd over de vervolging van de PVV-leider. Hij gaat ook nog eens kijken of hij in de toekomst in soortgelijke gevallen meer met de Kamer kan delen. De e-mails tussen ambtenaren en andere stukken spelen een belangrijke rol in het proces, omdat ze volgens de verdediging aantonen dat het ministerie op die vervolging heeft aangedrongen.
Telegraaf 17.10.2019
AD 17.10.2019
De Tweede Kamer vroeg tot dusver tevergeefs om de documenten. Grapperhaus wilde ze niet verstrekken omdat dat de rechtszaak zou beïnvloeden. Maar inmiddels hebben het gerechtshof en de verdediging ze ook en liggen ze deels op straat. Daarom maakt de minister „een uitzondering”, om te voorkomen dat de Kamer een vertekend beeld krijgt.
De rol van Mark Rutte
De Tweede Kamer wil dat er opheldering komt over de rol van premier Rutte bij de strafvervolging van PVV-leider Geert Wilders. Coalitiepartij D66 en de oppositiefracties PvdA en SP willen weten of Rutte het vervolgen van Wilders destijds heeft besproken met zijn partijgenoot, VVD-minister Ivo Opstelten van Justitie.
Dit blijkt uit een reeks vragen van de Kamerleden Groothuizen (D66), Kuiken (PvdA) en Nispen (SP) aan minister Grapperhaus (Justitie). Zij eisen opheldering naar aanleiding van de onthulling van RTL Nieuws over de bemoeienis van topambtenaren met de strafzaak-Wilders.
De fracties willen weten of en wanneer Rutte de vervolging van Wilders met Ivo Opstelten besprak en wat de ‘aard en concrete inhoud’ van die contacten was. Ook willen ze weten of er tussen ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken en Justitie is gesproken over de vervolging van Wilders voor de ‘minder Marokkanen’-uitspraken in 2014.
AD 11.09.2019
Proces Geert Wilders op Losse Schroeven !!!
Het Hoger Beroep van Geert Wilders staat op losse schroeven. Vanaf dinsdag 03.09.2019 krijgt de advocaat van Geert Wilders de kans om te laten weten wat de PVV’er vindt van het ’minder Marokkanen’-proces waarin hij momenteel terechtstaat. Advocaat Geert-Jan Knoops gaat direct vragen de zaak aan te houden, nu er opnieuw stukken zijn opgedoken waaruit bemoeienis van voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten zou blijken in de beslissing Wilders te vervolgen.
„Er is geen andere conclusie meer mogelijk”, zei Knoops vrijdag 30.08.2019. „Ik kan me niet voorstellen hoe het OM zich hier nog uit gaat kletsen.” Wilders noemde het stuk weerzinwekkend. Hij is dinsdag 03.09.2019 aanwezig bij de zitting in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol, liet hij al weten.
De opgedoken nota kwam vrijdag via RTL Nieuws naar buiten. Via een WOB-procedure probeert RTL stukken boven tafel te krijgen over de vermeende invloed van het ministerie op de vervolgingsbeslissing van het Openbaar Ministerie. De rechtbank Midden-Nederland buigt zich daar momenteel over.
AD 06.09.2019
Uitstel
Knoops gaat het hof vragen de zaak aan te houden tot alle stukken boven tafel zijn. Als het hof akkoord gaat, loopt het proces opnieuw vertraging op. Eerder werd de rechtbank al onder meer succesvol gewraakt door de verdediging, waarna er nieuwe rechters kwamen. Voor het pleidooi van Knoops zijn vier zittingsdagen uitgetrokken, de uitspraak staat nu nog gepland voor 11 oktober.
Afgelopen juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 eurotegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder „Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat. „Het sloganachtig karakter van de speech, uitgedragen in verkiezingstijd met veel retorische stijlfiguren, de interactie met de zaal en het gebruik van de media dragen daartoe bij.”
PVV-voorman Geert Wilders is woest over een openbaar gemaakte geheime nota waaruit zou blijken dat de toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten wel degelijk bemoeienis had bij zijn vervolging.
Uit de nota, waar RTL Nieuws over bericht, blijkt dat er voorafgaand aan de definitieve beslissing tot vervolging overleg is gevoerd tussen zijn departement en het Openbaar Ministerie.
Vijf jaar na de omstreden ‘minder-Marokkanen-uitspraak’ duikt bewijs op dat zij invloed hebben uitgeoefend, vóórdat het Openbaar Ministerie (OM) definitief besloot Wilders te vervolgen.
Dit blijkt uit een tot dusver geheime ambtelijke nota uit 2014, die het ministerie vrijgaf aan RTL Nieuws. In die nota staat dat in september alleen nog sprake is van een ‘voorgenomen’ beslissing van het OM over de vervolging van Wilders.
Dat is belangrijk omdat het ministerie en het OM altijd hebben gezegd dat de beslissing op 10 september 2019 al door het College van procureurs-generaal was genomen. Uit de nota blijkt dat dat niet waar is.
Inhoudelijke bemoeienis
Opstelten geeft op 20 september 2019 in rode de letters de instructie aan zijn ambtenaren dat hij de strafzaak tegen Wilders wil bespreken: “Zie vier punten van het OM.” Dat blijkt uit zijn krabbel op de nota, en uit de inventaris van handtekeningen. Dat overleg over ‘de zaak W.’ vindt op 25 september plaats met de hoogste baas van het OM, Herman Bolhaar, op de kamer van de minister.
Uit een interne mail van het ministerie blijkt dat het gaat om inhoudelijke bemoeienis met een mogelijk strafproces. Dit ligt extreem gevoelig. Welke punten Opstelten en zijn ambtenaren wilden bespreken is weggelakt omdat dat ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ zouden zijn. De onthulling staat haaks op wat Opstelten, Bolhaar en topambtenaren in vertrouwelijke getuigenverhoren hierover tegen het Gerechtshof hebben gezegd, waar nu het hoger beroep loopt.
Telegraaf 06.09.2019
Wilders is woest
Verder blijkt dat topambtenaren commentaar gaven en suggesties deden aan het OM om zich beter te prepareren op de zaak-Wilders, voordat een definitief vervolgingsbesluit was genomen. Ook liet het ministerie later persberichten van het OM aanpassen, omdat dat politiek beter uit kwam.
Juridische stappen
Wilders hoopt dat het Gerechtshof dinsdag, als de zaak weer dient, ‘een einde maakt aan dit belachelijke politieke proces’. De PVV-leider beraadt zich op juridische stappen tegen de hoofdrolspelers, omdat zij volgens hem mogelijk een ambtsmisdrijf hebben begaan.
De advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops zegt: “Deze stukken laten geen andere conclusie toe, dan dat er tussen de top van het ministerie en het OM veelvuldig overleg heeft plaatsgevonden op inhoudelijke en beleidsmatige aspecten over een voorgenomen vervolgingsbeslissing.”
Telegraaf 31.08.2019
‘Pijnlijke onthulling’
Hij noemt dit ‘nieuw bewijs’, dat aantoont dat ‘het OM de strafrechter onjuist heeft voorgelicht over de politieke interventie‘. Jarenlang is juist ontkend dat er enig overleg is geweest; dat bleek eerder al niet te kloppen. Knoops zegt dat het OM daarom z’n recht op vervolging heeft verspeeld.
Volgens politiek commentator Frits Wester is sprake van een ‘pijnlijke’ onthulling: “Of het Gerechtshof het team-Wilders gelijk geeft en de vervolging wordt gestopt, moet dinsdag blijken. Maar het is al wel glashelder dat het OM niet de waarheid heeft gesproken.
Het hele beeld wordt steeds smoezeliger. Ook de huidige minister Grapperhaus wordt ernstig in verlegenheid gebracht. Want hoe kan het dat de hoofdrolspelers, die nota bene door zijn ministerie zijn voorbereid voor hun getuigenverhoor, het Gerechtshof op het verkeerde been zetten?”
Vrijgegeven documenten
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de documenten vrijgegeven in een procedure van RTL Nieuws, nadat de rechtbank Midden-Nederland daartoe opdracht gaf een nieuw besluit te nemen. (Alle documenten tref je hier).
Het OM wil geen antwoord geven op vragen omdat de zaak ‘onder de rechter’ is: “De zittingszaal is de aangewezen plek om in te gaan op de inhoud van de zaak.” Het OM heeft altijd volgehouden dat het ‘zelfstandig’ het besluit heeft genomen om Wilders te vervolgen.
Het ministerie blijft ook bij die uitleg, zei een woordvoerder gisteravond. Het ministerie bevestigt dat de opdracht ‘bespreken’ van Opstelten is. Ook blijkt uit antwoorden op vragen van RTL Nieuws dat Opstelten en de hoge ambtenaar hiervan op de hoogte waren toen ze als getuigen werden gehoord door het Hof, maar hier juist niets over vertelden.
AD 04.09.2019
Ontbrekende stukken in dossier
Het Openbaar Ministerie moet ambtsberichten uit 2014 aan toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten over de vervolging van Geert Wilders uiterlijk woensdag 04.09.2019 om 12.00 uur aan het Gerechtshof geven. Die berichten mogen niet onleesbaar zijn gemaakt.
Op basis van die extra stukken wordt er donderdagochtend 05.09.2019 een besluit genomen over de verdere vervolging van Wilders. Dat heeft het Gerechtshof op dinsdag 03.09.2019 besloten.
Geen steun voor onderzoek naar proces Wilders
Geert Wilders kreeg geen steun van de Tweede Kamer voor een parlementair onderzoek naar de rechtszaak in het proces dat tegen hem loopt. Volgens de PVV-leider is er sprake van ‘een politiek proces’. Er zijn veel vragen en antwoorden over de potentiële politieke inmenging in de zaak-Wilders
CDA-fractievoorzitter Heerma: “Er komen in deze zaak steeds allerlei dingen naar buiten waarvan ik denk: hoe zit dit precies? Maar de politiek moet nu afwachten wat de rechter gaat zeggen.” Of het CDA voelt voor een parlementaire enquête is nog niet duidelijk.
Ook VVD-fractievoorzitter Dijkhoff wil de rechter niet voor de voeten lopen, zoals hij het uitdrukt, maar hij vindt het een serieuze zaak. “Ik wens de rechter vooral veel wijsheid toe.”
In juni 2019 wezen de meeste fracties in de Tweede Kamer het voorstel voor een parlementaire enquête af. Dat was voor de berichten van RTL over de ambtenaren van toenmalig minister Opstelten. Forum voor Democratie steunde het voorstel wel.
Parlementaire enquêtes: tien tot nu toe
Parlementaire enquêtes gelden als een zwaar middel: getuigen zijn verplicht om te verschijnen en staan onder ede. Mede om die reden kosten ze maanden tot jaren voorbereiding. De afgelopen dertig jaar heeft de Tweede Kamer tien keer een parlementaire enquête gehouden. Dat gebeurde bijvoorbeeld naar de Bijlmerramp en naar frauderende woningcorporaties.
De laatste enquête was tussen 2013 en 2016 over het Fyra-debacle, de treinverbinding tussen Nederland en België. De Tweede Kamer heeft een parlementaire enquête aangekondigd naar de gaswinning in Groningen. Die wordt op zijn vroegst volgend jaar gehouden.
Kamerlid Maarten Groothuizen (D66) wil dat minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid (CDA) ‘orde op zaken stelt na de chaos die de VVD op het departement heeft aangericht.’
AD 09.09.2019
Nasleep
Geert Wilders maakte zondag 08.09.2019 zelf nieuwe stukken openbaar die de rechter in zijn zaak had opgevraagd. Daaruit blijkt dat ook ambtenaren met het Openbaar Ministerie uitvoerig hun opvattingen en vragen deelden over de vervolging van de PVV-leider. Wilders leest daarin dat het OM hem niet wilde vervolgen, maar het ministerie daarop aandrong. “Dat gebeurt in Rusland en in Cuba nog niet.”
Topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben zich inhoudelijk bemoeid met de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders. Zij drongen er bij het Openbaar Ministerie (OM) op aan om Wilders in de zaak over ‘minder Marokkanen’-uitspraken zo stevig mogelijk aan te pakken. Dit blijkt uit nog geheime documenten die in bezit zijn van RTL Nieuws.
Uit de stukken blijkt nu dat ambtenaren het OM voedden met argumenten tegen Wilders, die een opponent was van de toenmalig minister, VVD’er Ivo Opstelten. Zij noemen zijn uitspraken ‘kwaadaardig’ en ‘racistisch’. Als deze ambtenaren een zeer vertrouwelijk ambtsbericht van het College van procureurs-generaal aan minister Opstelten van 10 september 2014 hebben gelezen, vraagt een van hen zich af: “Is het OM wel overtuigd van de wenselijkheid en haalbaarheid van vervolging?”
Geert Wilders eist nu opnieuw dat de rechtszaak tegen hem onmiddellijk wordt gestaakt. Het ministerie van Justitie had “een sturende rol” in zijn strafzaak, stelt de PVV-leider op basis van e-mailverkeer tussen ambtenaren van het departement.
De bemoeienis van het departement duurde ook tijdens de strafzaak voort, concludeert Wilders. Hij wijst erop dat een ambtenaar erop aandrong de pleitnota van de officier van justitie vooraf te kunnen lezen en becommentariëren.
Wilders wil nu dat “de Tweede Kamer dit met een parlementaire enquête tot op de bodem uit gaat zoeken”.
‘Schandalig’
De bemoeienis ligt zeer gevoelig, omdat het gaat om een strafzaak tegen een oppositieleider. Ministerie en OM ontkenden tot voor kort iedere vorm van inhoudelijk overleg en afstemming over de zaak-Wilders. De PVV-leider reageert verbijsterd op de nieuwe onthullingen en noemt het ‘schandalig’.
Telegraaf 31.08.2019
Veroordeling
De rechtbank veroordeelde Wilders in december 2016 voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar hij kreeg geen straf opgelegd. Zowel Wilders als het OM tekende hoger beroep aan tegen het vonnis.
Het hof begon aan de inhoudelijke behandeling van het hoger beroep tegen Wilders op 25 juni 2019 en duurt in totaal twaalfdagen: 27 juni 2019, 2, 3 en 4 juli 2019 en 3, 5, 6, 10, 13, 23 en 27 september 2019.
Dan wordt ook duidelijk wat de uitkomst is van de gesprekken met de getuigen. Advocaat Knoops is nog altijd hoopvol dat het proces wordt afgeblazen: ‘Als blijkt dat er sprake is van politieke inmenging door oud-minister Opstelten, kan dat alsnog.’
De definitieveuitspraak wordt dan uiteindelijk verwacht op 11 oktober 2019.
Inmiddels heeft het gerechtshof de behandeling van het hoger beroep tegen Geert Wilders in ieder geval tot 9 december 2019 uitgesteld.
NU 16.10.2019 Het gerechtshof in Den Haag heeft woensdag besloten de uitspraak in de zaak tegen Geert Wilders uit te stellen, omdat er mogelijk op korte termijn nieuwe informatie over eventuele politieke bemoeienis met het proces naar buiten komt. De uitspraak stond gepland voor 11 november.
Het hof vindt het belangrijk om over alle relevante informatie te beschikken om te kunnen oordelen over de strafbaarheid van Wilders en de eventuele niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie (OM). Het hoger beroep gaat op 9 december weer verder.
Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops vroeg woensdag aan het begin van de zitting wederom om uitstel van het hoger beroep.
Minister van Veiligheid en Justitie Ferd Grapperhaus had namelijk maandag laten weten dat er in het kader van zorgvuldigheid intern onderzoek zal worden gedaan. Het onderzoek moet uitwijzen of er mogelijk nog documenten zijn die iets kunnen zeggen over de mogelijke politieke bemoeienis met de beslissing van het OM om Wilders te vervolgen en de vervolging zelf.
Onderzoek zal zeker twee maanden in beslag nemen
Dit onderzoek zal zeker twee maanden in beslag nemen. Ook wordt bij het OM intern onderzoek gedaan naar eventuele relevante informatie over de vermeende politieke bemoeienis.
Het gaat om interne communicatie over deze zaak in de periode van maart 2014 tot 9 december 2016. De resultaten hiervan worden op 21 oktober verwacht.
Eerdere documenten, die vrijkwamen na een Wob-verzoek van RTL Nieuws, toonden aan dat ambtenaren van het ministerie van Justitie zich nadrukkelijk bezighielden met het proces tegen Wilders.
Volgens de verdediging ging deze bemoeienis zelfs zover dat het OM hierdoor is beïnvloed en daarom besloot Wilders te vervolgen voor zijn uitspraken over minder Marokkanen van 12 en 19 maart 2014.
OM boos over opmerkingen verdediging
De advocaat-generaal (de officier van justitie in hoger beroep) zei dinsdag opnieuw dat er geen sprake van politieke bemoeienis was. “Ik ben er enigszins boos over dat de verdediging elke keer weer met het verhaal komt dat ambtenaren mee hebben geprocedeerd.”
Volgens de advocaat-generaal laten de documenten die tot nu toe openbaar zijn geworden juist zien dat van beïnvloeding van het OM geen sprake is geweest. Wel liet hij opnieuw weten zich erover te hebben verbaasd dat ambtenaren zich zo nadrukkelijk met het proces bezig hadden gehouden.
“Dit heeft de zaakofficieren nooit bereikt”, zei de advocaat-generaal met klem. “En anders was dat direct gepikeerd terzijde geschoven.”
Rechtbank moet nog uitspraak doen over Wob-stukken
In de tussentijd moet de rechtbank Midden-Nederland nog uitspraak doen in een door RTL Nieuws aangespannen procedure tegen het ministerie van Justitie en Veiligheid.
RTL Nieuws kreeg in de Wob-procedure namelijk niet alle opgevraagde documenten en stapte naar de rechter om ook de rest in handen te krijgen.
De rechtbank doet volgens Knoops op 22 november uitspraak. De advocaat verzocht het hof daarom ook de uitspraak uit te stellen en de beslissing van de rechtbank af te wachten.
Het hof zag in dit argument geen reden tot aanhouding, maar de volgende zitting wordt wel na de uitspraakdatum van de rechtbank gehouden.
Knoops zei in een reactie dat het besluit van het hof “een eerste stap in de goede richting is, maar we zijn er nog niet”, aldus de raadsman.
NOS 16.10.2019 Het gerechtshof heeft de behandeling van het hoger beroep tegen Geert Wilders in ieder geval tot 9 december 2019 uitgesteld.
Het Openbaar Ministerie moet voor die tijd verslag uitbrengen van een zoektocht naar stukken bij het OM en het departement van Justitie, die erop zouden duiden dat de voormalige minister van Justitie Opstelten en zijn ambtenaren in 2014 invloed op het OM hebben uitgeoefend, om Wilders te vervolgen voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak.
Als er bij die zoektocht tot nu toe onbekende stukken boven water komen, moeten die voor maandag naar het hof worden gestuurd.
WOB-procedure
De verdediging had het hof ook gevraagd de uitspraak van een hoger beroep in een WOB-procedure van RTL Nieuws, op 22 november, af te wachten. Het hof vindt dat niet nodig, omdat de “noodzaak daarvan niet is gebleken”.
Voor vandaag stond de laatste dag van het proces in deze langlopende zaak gepland. Daarna zou het hof uitspraak doen. Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops hadden om uitstel daarvan gevraagd, omdat ze alle documenten over de vervolging boven water willen hebben.
Geert Wilders pleit bij hof voor uitstel uitspraak
Volgens de verdediging is er sprake van een politiek proces omdat minister Opstelten en zijn ambtenaren zich met de zaak hebben bemoeid. Het OM ontkent ten stelligste dat sprake is van een politiek proces.
Telegraaf 16.10.2019 Het hof Den Haag heeft de strafzaak tegen Geert Wilders vandaag aangehouden tot 9 december. Het zou eigenlijk de laatste dag zijn van het proces, maar het hof wil dat het Openbaar Ministerie eerst op zoek gaat naar documenten die gaan over de vervolging van Wilders en die nu nog niet bekend zijn.
De beslissing van het hof heeft alles te maken met de bekendmaking van minister Grapperhaus van justitie gisteren. De bewindsman wil dat er op zijn departement en bij het Openbaar Ministerie nog eens goed wordt gezocht naar documenten die er tussen maart 2014 en december 2016 zijn geschreven over de strafzaak tegen de PVV leider. Ook het hof bleek het resultaat van die zoekslag relevant genoeg te vinden om erop te wachten.
De advocaten-generaal Gerard Sta en Birgit van Roessel kregen de opdracht om het hof de resultaten van de zoekslag zo snel mogelijk te sturen.
Wilders en zijn verdediging kregen daarmee gedeeltelijk hun zin. Advocaat Geert-Jan Knoops had het liefst langer uitstel gezien, omdat dan wellicht ook de rechtbank Midden-Nederland uitspraak heeft gedaan in een procedure die RTL tegen de Staat aanspande in het kader van de Wet Openbaarheid Bestuur. Ook die procedure heeft tot doel om de onderste steen boven te krijgen.
De PVV-leider noemde het eerder vanmorgen „onbegrijpelijk en zeer onredelijk” als het hof niet zou willen wachten op de laatste informatie over de vermeende politieke beïnvloeding van zijn vervolging. „Gun ons die paar weken.”
Volgens advocaat Geert-Jan Knoops is deze week door de opmerking van Grapperhaus duidelijk geworden dat nog steeds niet alle informatie over „het meeprocederen” door toenmalig minister van justitie Opstelten en diens ambtenaren bekend is.
„Waarom zou hij een extra zoekslag aankondigen als hij zeker weet dat er niets meer is?” Ook wil advocaat Knoops de beslissing van de rechtbank Midden-Nederland afwachten in de procedure die RTL aanspande.
Volgens Knoops is het duidelijk het hof nog steeds onvolledig geïnformeerd is, en dus niet tot een afgewogen oordeel kan komen in het strafproces. Knoops: „Wat maken die paar weken uit?”
Inmenging
Volgens de verdediging van de PVV-leider kan niet meer worden ontkend dat er sprake is geweest van inmenging van het ministerie bij de beslissing van het Openbaar Ministerie over de vervolging van Wilders. „De vraag is alleen: hoeveel meer is er nog? We kunnen vandaag niet verder, omdat we nog niet alle informatie hebben.”
Voor Wilders was dit het laatste stadium waarin hij zich inhoudelijk kan verweren, zegt Knoops. Als er na afronding van het proces informatie opduikt, kan hij daar volgens zijn advocaat niets meer mee omdat de Hoge Raad hoge drempels opwerpt als het gaat om het herzien van zaken. „We staan met onze rug tegen de muur.”
Verstoppertje
Het aanhouden van de strafzaak tot alle informatie op tafel ligt, overstijgt het belang van Wilders, vindt zijn verdediging. „Het is van belang voor de rechtsstaat Nederland.” Knoops wijst erop dat er tijdens het strafproces steeds nieuwe informatie is opgedoken die Wilders’ stelling onderbouwt dat er is geprobeerd om een politieke opponent de mond te snoeren.
Knoops: „Als er vanaf het begin klare wijn was geschonken, als er geen verstoppertje was gespeeld, dan hadden we hier vandaag niet gestaan. „Je kunt niet meer spreken van gescheiden politieke en juridische trajecten. Het zijn communicerende vaten geworden.”
Het Openbaar Ministerie zag geen enkele reden om het proces aan te houden, maar werd dus in het ongelijk gesteld. De advocaten-generaal Gerard Sta en Birgit van Roessel herhaalden dat het OM zelfstandig de beslissing heeft genomen om Wilders te vervolgen.
„Er heeft geen ambtenaar aan het bureau van de officieren van justitie gestaan om die beslissing te beïnvloeden. Sta verweet Wilders er zelf een politiek proces van te maken en de scheiding der machten te negeren door als Kamerlid Wilders vragen aan de minister te stellen over de vervolging van de verdachte Wilders.
AD 16.10.2019 Het gerechtshof heeft het ‘minder Marokkanen’-proces rond PVV-leider Geert Wilders vanmiddag stilgelegd. Het hof geeft daarmee deels gehoor aan de oproep van Wilders, die de zaak wil aanhouden in afwachting van een extra zoektocht die minister Grapperhaus heeft bevolen naar relevante documenten binnen het OM die zouden kunnen wijzen op politieke bemoeienis met de strafzaak.
De uitspraak in het minder-Marokkanenproces tegen PVV-leider Geert Wilders wordt daarmee tot het einde van het jaar uitgesteld. Pas op 9 december 2019 gaat de zaak verder.
Het hof wil eerst wachten op een zoektocht die het Openbaar Ministerie gaat doen. Die moet, op last van minister Grapperhaus zoeken of er nog documenten te vinden zijn op haar burelen waaruit zou kunnen worden afgeleid dat er politieke bemoeienis is geweest met de strafzaak.
Wilders heeft in eerdere e-mails bewijs gezien dat toenmalig minister Ivo Opstelten zich met de procedure bemoeide. Het OM spreekt dat steevast tegen, maar minister Ferd Grapperhaus zegde deze week toe dat de papieren allemaal nog eens tegen het licht zouden moeten worden gehouden. Het hof wil wachten op de resultaten hiervan.
De zaak had eigenlijk vandaag met het laatste woord van Wilders tot een afronding moeten komen. Maar advocaat Geert-Jan Knoops hield het hof voor dat de zaak alsnog zou moeten worden stilgelegd omdat er ‘mogelijk nog stukken opduiken’ die erop wijzen dat er politieke bemoeienis is geweest met de strafzaak.
Wilders deed al meermaals een poging gedaan het proces stil te laten leggen, maar het hof ging hier steeds niet in mee. Tot nu. Dat mag als een overwinning voor de PVV-leider worden gezien.
Bemoeienis
Overigens wilde advocaat Geert-Jan Knoops ook nog wachten op een procedure die loopt bij een andere rechtbank, waarin RTL Nieuws documenten heeft opgevraagd waaruit bemoeienis van Opstelten zou kunnen blijken, denkt Knoops.
Het hof zei ‘geen aanleiding’ te zien om daarop te wachten, maar door de zaak nu stil te leggen tot 9 december, zou ook dat vonnis nog in deze zaak kunnen worden betrokken. Die uitspraak wordt namelijk aan het einde van volgende maand verwacht.
Het Openbaar Ministerie vindt het nog steeds nonsens dat wordt beweerd dat politici zich bemoeide met de strafzaak. ,,Wij hebben zelfstandig besloten om Wilders te vervolgen. Er is geen politieke bemoeienis geweest’’, zei advocaat-generaal Gerard Sta.
De rechtbank veroordeelde Wilders in 2016 al, maar legde hem geen straf op. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is opnieuw 5000 euro boete tegen hem geëist.
Op 11 november 2019 zou het gerechtshof uitspraak moeten doen in de zaak.
Omroep West 16.10.2019 Het gerechtshof heeft de voortzetting van het hoger beroep in het ‘minder Marokkanen’-proces van Geert Wilders uitgesteld tot 9 december. Het hof wil voor de nieuwe zitting worden geïnformeerd over ‘aanvullende stukken die betrekking kunnen hebben op de vervolgingsbeslissing’ van de politicus.
De PVV’er en zijn advocaat Geert-Jan Knoops hadden om aanhouding van de zaak gevraagd omdat er volgens hen steeds meer bewijs is dat toenmalig minister van justitie Ivo Opstelten (VVD) zich actief met de vervolging van Wilders heeft bemoeid. Dat mag niet, het Openbaar Ministerie gaat over vervolging en informeert het ministerie daarover. Eerdere verzoeken van Knoops om de rechtszaak te staken werden afgewezen.
Het OM heeft altijd ontkend dat er enige sprake van bemoeienis is geweest vanuit het ministerie. ‘Telkens komt dit terug vanuit de verdediging, ik ben daar inmiddels enigszins boos over’, zei de advocaat-generaal tijdens de behandeling van de zaak.
Alle stukken toevoegen aan proces-verbaal
Het hof heeft het OM nu opgedragen om alle stukken die te maken kunnen hebben met eventuele bemoeienis vanuit het ministerie toe te voegen aan het proces-verbaal. Zo antwoordde de huidige justitieminister Ferd Grapperhaus deze week op Kamervragen dat er op zijn departement nog eens gezocht wordt naar informatie over de rechtszaak ‘die mogelijk over het hoofd is gezien’.
Ook loopt er nog een WOB-procedure van RTL Nieuws over communicatie tussen het departement en het OM. Daar moet de rechtbank in Midden-Nederland nog uitspraak in doen, maar wanneer is niet duidelijk.
‘Minder, minder’
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst in Den Haag drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde als antwoord steeds harder ‘Minder! Minder!‘. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat.
De rechtbank heeft Wilders in 2016 veroordeeld maar geen straf opgelegd. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is 5000 euro boete tegen hem geëist.
MSN 16.10.2019 Het gerechtshof heeft de voortzetting van het hoger beroep in het ‘minder Marokkanen’-proces van Geert Wilders uitgesteld tot 9 december 2019. Het hof wil vóór de nieuwe zitting meer informatie over ‘aanvullende stukken die betrekking kunnen hebben op de vervolgingsbeslissing’ van de politicus.
De PVV’er en zijn advocaat hadden om aanhouding van de zaak gevraagd omdat er volgens hen steeds meer bewijs is dat toenmalig justitieminister Ivo Opstelten (VVD) zich actief met de vervolging van Wilders heeft bemoeid. Dat mag niet: het Openbaar Ministerie gaat over vervolging en hoeft het ministerie daar alleen maar over in te lichten.
PVV-leider Geert Wilders kreeg vanochtend bij het gerechtshof het woord in het zogenoemde ‘minder Marokkanen’-proces.
Advocaat Geert-Jan Knoops had al vaker om aanhouding gevraagd, maar tot nu toe ging het hof daar iedere keer niet in mee. Oorspronkelijk stond vandaag de laatste reactie van de advocaat gepland en daarna zou Wilders als laatste de kans krijgen om zijn mening over de zaak te geven.
Stukken toevoegen
Het hof heeft het Openbaar Ministerie nu opgedragen om alle stukken die te maken kunnen hebben met eventuele bemoeienis vanuit het ministerie, toe te voegen aan het proces-verbaal.
Het OM heeft altijd ontkend dat er enige sprake van bemoeienis is vanuit het ministerie. “Telkens komt dit terug vanuit de verdediging, ik ben daar inmiddels enigszins boos over”, reageerde de advocaat-generaal. Op de uitstelbeslissing wilde hij na afloop niet reageren.
Geheime nota
In augustus bleek uit een geheime ambtelijke nota dat voormalig minister Opstelten en topambtenaren van zijn ministerie zich wel degelijk actief hadden bemoeid met de strafzaak tegen Wilders. De nota was door het ministerie vrijgegeven aan RTL Nieuws na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
Telegraaf 16.10.2019 De verdediging van Geert Wilders heeft op de laatste dag van het strafproces opnieuw gevraagd om aanhouding van de strafzaak. Volgens de PVV-leider zou het „onbegrijpelijk en zeer onredelijk” zijn als het hof niet nog even wil wachten tot de laatste informatie over de vermeende politieke beïnvloeding van zijn vervolging boven water is. „Gun ons die paar weken.”
Volgens advocaat Geert-Jan Knoops is deze week weer gebleken dat nog steeds niet alle informatie over „het meeprocederen” door toenmalig minister van Justitie Opstelten en diens ambtenaren, boven water is. Dat maakt hij op uit de aankondiging van minister Grapperhaus dat hij een intern onderzoek op zijn departement laat doen naar documenten die nog niet bekend zijn. „Waarom zou hij dat doen als hij zeker weet dat er niets meer is?”
Ook wil advocaat Knoops de beslissing van de rechtbank Midden-Nederland afwachten in de procedure die RTL aanspande met een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur.
Onvolledig geïnformeerd
Volgens Knoops blijkt uit het ontbreken van die resultaten dat het hof onvolledig geïnformeerd is, en dus niet tot een afgewogen oordeel kan komen in het strafproces. Knoops: „Wat maken die paar weken uit? Wat is de druk om per se op 11 november uitspraak te willen doen?”
Volgens de verdediging van de PVV-leider kan niet meer worden ontkend dat er sprake is geweest van inmenging van het ministerie bij de beslissing van het Openbaar Ministerie over de vervolging van Wilders. „De vraag is alleen: hoeveel meer is er nog? We kunnen vandaag niet verder, omdat we nog niet alle informatie hebben.”
Hoge drempels
Voor Wilders is dit het laatste stadium waarin hij zich inhoudelijk kan verweren, zegt Knoops. Als er na afronding van het proces informatie opduikt, kan hij daar volgens zijn advocaat niets meer mee omdat de Hoge Raad hoge drempels opwerpt als het gaat om het herzien van zaken. „We staan met onze rug tegen de muur.”
Het aanhouden van de strafzaak tot alle informatie op tafel ligt, overstijgt het belang van Wilders, zegt Knoops. „Het is van belang voor de rechtsstaat Nederland.” Knoops wijst erop dat er tijdens het strafproces steeds nieuwe informatie is opgedoken die Wilders’ stelling onderbouwt dat er is geprobeerd om een politieke opponent de mond te snoeren. Knoops: „Als er vanaf het begin klare wijn was geschonken, als er geen verstoppertje was gespeeld, dan hadden we hier vandaag niet gestaan.”
Politieke verantwoording
Volgens de verdediging kan zijn verzoek niet worden afgewezen met het argument dat Grapperhaus na het onderzoek politieke verantwoording zal afleggen. „Je kunt niet meer spreken van gescheiden politieke en juridische trajecten. Het zijn communicerende vaten geworden.”
Knoops verwacht dat de rechtbank Midden-Nederland op 22 november een beslissing neemt in de WOB-procedure. Elf dagen na de geplande datum van de uitspraak in de ’minder Marokkanen’-zaak tegen Wilders. Hij wil in ieder geval aanhouding tot na die datum. „Ik zie niet in waarom dat niet zou kunnen in een proces dat al vijf jaar loopt.”
Het Openbaar Ministerie ziet geen enkele reden om het proces aan te houden. De advocaten-generaal Gerard Sta en Birgit van Roessel herhaalden dat het OM zelfstandig de beslissing heeft genomen om Wilders te vervolgen. „Er heeft geen ambtenaar aan het bureau van de officieren van justitie gestaan om die beslissing te beïnvloeden.”
Sta verweet Wilders er zelf een politiek proces van te maken en de scheiding der machten te negeren door als Kamerlid Wilders vragen aan de minister te stellen over de vervolging van de verdachte Wilders.
NOS 16.10.2019 Advocaat Geert-Jan Knoops heeft het gerechtshof opnieuw gevraagd om het proces tegen Geert Wilders uit te stellen. Hij wil dat alle documenten boven water zijn over de vervolging van zijn cliënt, voordat het hof uitspraak doet.
“We kunnen vandaag niet verder, omdat we niet alles hebben”, zei Knoops op de laatste zittingsdag in de zogenoemde ‘minder Marokkanen’-zaak. “Welke directe of indirecte aanwijzingen zijn aan het dossier onthouden? In het licht van de geschiedenis van deze zaak is het vandaag niet verantwoord de procedure te sluiten.”
De zaak is rechtstreeks te volgen via onze livestream. De zitting is geschorst.
De verdediging heeft meermaals betoogd dat het proces moet stoppen, omdat er sprake is van politieke bemoeienis. Toenmalig minister Opstelten zou inhoudelijk met het Openbaar Ministerie hebben gesproken voordat de beslissing werd genomen om Wilders te vervolgen.
Uit e-mails die begin september naar buiten kwamen, bleek dat hoge ambtenaren van het ministerie van Justitie zich hebben ingelaten met de manier waarop de PVV-leider moest worden vervolgd. Advocaat-generaal Gerard Sta zei vorige maand dat het OM zelfstandig de beslissing heeft genomen om Wilders te vervolgen en dat dat niet is gebeurd onder druk van het ministerie of de minister.
Dat herhaalde hij vanmorgen, in een naar eigen zeggen “enigszins boos” antwoord op het verhaal van Knoops. “Het zijn gedachten van departementsambtenaren die ons nooit hebben bereikt. Het requisitoir is door ons zelf geschreven, daar is geen ambtenaar van het departement aan te pas gekomen. Helemaal niet. Voor ons staat buiten kijf dat er geen politieke bemoeienis is geweest.”
Sta wil dan ook dat het hof het verzoek tot uitstel afwijst, ook omdat de raadsheren volgens hem genoeg informatie hebben om te kunnen oordelen of er sprake was van beïnvloeding vanuit het ministerie.
“We zijn met de rug tegen de muur gezet”, aldus Geert-Jan Knoops, advocaat Geert Wilders.
Er loopt nog een beroep van een wob-procedure van RTL Nieuws voor meer documenten. Die uitspraak komt uiterlijk 22 november. Ook schreef minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid maandag aan de Tweede Kamer dat hij zijn ambtenaren opnieuw laat zoeken naar relevante documenten “die mij tot nu toe niet bekend waren”. Dat onderzoek moet medio december zijn afgerond. Knoops wil die uitkomsten afwachten.
“Gun ons die paar weken, tot uiterlijk half december”, vroeg Wilders zelf aan het hof !!
Geert Wilders pleit bij rechter voor uitstel uitspraak
Knoops laakte opnieuw de handelwijze van het OM en het ministerie “die steeds maar nieuwe stukken produceren”. Hij zegt dat er daardoor een substantiële mogelijkheid is dat er nog meer documenten bestaan die Wilders kunnen helpen.
“Het is te gek voor woorden dat we nu nog een verzoek moeten doen tot aanhouding van de zaak”, zei hij. “Maar we zijn met de rug tegen de muur gezet. Zou eerder opening van zaken zijn gegeven, dan had uw hof eerder fatsoenlijk onderzoek kunnen doen.”
Meer of minder Marokkanen?
De zaak draait om uitspraken die Wilders deed rond de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014. Hij vroeg zijn aanhangers of zij meer of minder Marokkanen wilden in Den Haag en in Nederland. Het publiek antwoordde “minder, minder”, waarna Wilders zei dat hij dat zou regelen. Een week daarvoor had hij op een Haagse markt ook gesproken over minder Marokkanen “als het even kan”.
‘Willen jullie minder Marokkanen?’
Drie jaar geleden werd Wilders door de rechtbank schuldig bevonden aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Van andere aanklachten, waaronder het aanzetten tot haat, werd hij vrijgesproken. De PVV-voorman kreeg geen straf opgelegd, omdat hij volgens de rechter met de veroordeling voldoende was gestraft.
Het Openbaar Ministerie heeft in het hoger beroep opnieuw een geldboete geëist van 5000 euro. Het hof doet naar verwachting op 11 november 2019 uitspraak.
Telegraaf 16.10.2019 Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) kan niet uitsluiten dat er vanuit zijn ministerie toch druk is uitgeoefend op het proces tegen Geert Wilders. Daarom laat de minister alsnog een tweede onderzoek doen naar beïnvloeding van het proces tegen de PVV-leider om zijn minder-Marokkanen-uitspraak.
Woensdag 16.10.2019 is het tijdens de zogeheten dupliek de beurt aan Wilders’ advocaten om nog een keer te reageren op onder meer de strafeis van het Openbaar Ministerie. Volg het hieronder via tweets van Saskia Belleman.
„Wellicht ten overvloede, maar ik wil er nog een keer met een goede hark doorheen laten gaan”, zegt Grapperhaus. Nog altijd spreekt hij tegen dat er druk is uitgeoefend op het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen. Maar de CDA-bewindsman sluit niet uit dat er informatie over het hoofd is gezien.
„Dit is een extra slag, om te kijken of er nog ergens een mogelijk relevant document is”, vertelt Grapperhaus.
Opstelten
Wilders denkt dat toenmalig justitieminister Opstelten er bij het Openbaar Ministerie (OM) op heeft aangedrongen hem te vervolgen voor zijn uitspraken over ’minder Marokkanen’. De documenten die hij boven water heeft gehaald om dat te bewijzen, hebben ook andere partijen in de Tweede Kamer aan het twijfelen gebracht. Kamerleden van links tot rechts eisen opheldering.
Een nieuwe zoektocht moet daarvoor zorgen. CDA-bewindsman Grapperhaus geeft toe dat een tweede onderzoek uitzonderlijk is. „Er komt nog een debat over dit onderwerp en ik vind dat de Tweede Kamer er recht op heeft dat ik er nog eens doorheen heb laten kammen. Het is vijf jaar geleden, ik vind dat zorgvuldigheid.”
’Specialisten gaan op zoek naar documenten’
Het tweede onderzoekt houdt in dat ’specialisten’ op zoek gaan naar ’documenten’ die aantonen dat er druk is uitgeoefend door Justitie op het OM. Duidelijker wil Grapperhaus het nu niet maken. Binnen twee maanden krijgt de Kamer bevindingen van de onderzoekers, zegt de CDA-bewindsman. Een externe partij houdt toezicht, belooft de minister.
Volgens de bewindsman moet deze actie los worden gezien van het strafproces. Het is volgens hem dan ook niet het uitgangspunt dat de rechter op basis van de bevindingen tot een ander oordeel komt. „Ik wil juist niet in het strafproces treden.”
Die houding zorgt voor frustratie bij Wilders. Hij vreest dat het resultaat als mosterd na de maaltijd komt. „Als de resultaten pas na het vonnis bekend worden, heb ik er niks aan en is het een smerige truc. Het is een grove schande dat dit politieke proces nog steeds niet is gestopt.”
Het hoger beroep in het ‘minder Marokkanen’-proces van PVV’er Geert Wilders is waarschijnlijk bijna afgerond. Woensdag is het tijdens de zogeheten dupliek de beurt aan Wilders’ advocaten om nog een keer te reageren op onder meer de strafeis van het Openbaar Ministerie. Daarna krijgt de politicus als laatste het woord en 11 november is het hof van plan uitspraak te doen. Volg de zaak vanaf 09.30 uur via de tweets van Saskia Belleman.
AD 16.10.2019 Het minder-Marokkanenproces tegen PVV-leider Geert Wilders moet alsnog worden stilgelegd. Dat heeft de advocaat van de politicus vanmorgen gezegd. Op wat de laatste dag van zijn strafzaak zou moeten worden, zou Wilders eigenlijk het laatste woord krijgen vandaag.
Met zijn laatste woord zou het proces tot een afronding moeten komen. Maar advocaat Geert-Jan Knoops heeft het hof voorgehouden dat de zaak alsnog zou moeten worden stilgelegd omdat er ‘mogelijk nog stukken opduiken’ die erop wijzen dat er politieke bemoeienis is geweest met de strafzaak.
Wilders deed al meermaals een poging gedaan het proces stil te laten leggen. Hij en zijn advocaat Geert-Jan Knoops stellen al langer dat er bewijs is dat toenmalig minister Ivo Opstelten (Justitie) zich bemoeide met het besluit om de PVV-leider te vervolgen. Iets wat het ministerie ontkent.
Nu wil advocaat Knoops wachten op een procedure die loopt bij een andere rechtbank, waarin RTL Nieuws documenten heeft opgevraagd waaruit bemoeienis van Opstelten zou kunnen blijken, denkt Knoops.
Het is onduidelijk wanneer deze uitspraak volgt, maar het is onwaarschijnlijk dat het hof daarop zal wachten. Eerder al gaf het hof aan daar geen behoefte aan te hebben. Het gerechtshof kan er wel rekening mee houden bij de uitspraak, heeft het steeds gezegd.
Toch zal het vandaag opnieuw een besluit moeten nemen over het verzoek van Knoops om de zaak te staken.
De rechtbank veroordeelde Wilders in 2016 al, maar legde hem geen straf op. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is opnieuw 5000 euro boete tegen hem geëist.
Op 11 november 2019 zou het gerechtshof uitspraak moeten doen in de zaak.
Verslaggever Tobias den Hartogis de rechtbank aanwezig. Zijn tweets zijn te volgen; Tweets door @TobiasdenHartog
Telegraaf 15.10.2019 Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) kan niet uitsluiten dat er vanuit zijn ministerie toch druk is uitgeoefend op het proces tegen Geert Wilders. Daarom laat de minister alsnog een tweede onderzoek doen naar beïnvloeding van het proces tegen de PVV-leider om zijn minder-Marokkanen-uitspraak.
„Wellicht ten overvloede, maar ik wil er nog een keer met een goede hark doorheen laten gaan”, zegt Grapperhaus. Nog altijd spreekt hij tegen dat er druk is uitgeoefend op het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen. Maar de CDA-bewindsman sluit niet uit dat er informatie over het hoofd is gezien. „Dit is een extra slag, om te kijken of er nog ergens een mogelijk relevant document is”, vertelt Grapperhaus.
Opstelten
Wilders denkt dat toenmalig justitieminister Opstelten er bij het Openbaar Ministerie (OM) op heeft aangedrongen hem te vervolgen voor zijn uitspraken over ’minder Marokkanen’. De documenten die hij boven water heeft gehaald om dat te bewijzen, hebben ook andere partijen in de Tweede Kamer aan het twijfelen gebracht. Kamerleden van links tot rechts eisen opheldering.
Een nieuwe zoektocht moet daarvoor zorgen. CDA-bewindsman Grapperhaus geeft toe dat een tweede onderzoek uitzonderlijk is. „Er komt nog een debat over dit onderwerp en ik vind dat de Tweede Kamer er recht op heeft dat ik er nog eens doorheen heb laten kammen. Het is vijf jaar geleden, ik vind dat zorgvuldigheid.”
’Specialisten gaan op zoek naar documenten’
Het tweede onderzoekt houdt in dat ’specialisten’ op zoek gaan naar ’documenten’ die aantonen dat er druk is uitgeoefend door Justitie op het OM. Duidelijker wil Grapperhaus het nu niet maken. Binnen twee maanden krijgt de Kamer bevindingen van de onderzoekers, zegt de CDA-bewindsman. Een externe partij houdt toezicht, belooft de minister.
Volgens de bewindsman moet deze actie los worden gezien van het strafproces. Het is volgens hem dan ook niet het uitgangspunt dat de rechter op basis van de bevindingen tot een ander oordeel komt. „Ik wil juist niet in het strafproces treden.”
Die houding zorgt voor frustratie bij Wilders. Hij vreest dat het resultaat als mosterd na de maaltijd komt. „Als de resultaten pas na het vonnis bekend worden, heb ik er niks aan en is het een smerige truc. Het is een grove schande dat dit politieke proces nog steeds niet is gestopt.”
MSN 14.10.2019 Justitieminister Ferd Grapperhaus gaat op zijn departement nog eens zoeken naar informatie over de rechtszaak tegen Geert Wilders die mogelijk over het hoofd is gezien. De Tweede Kamer wil precies weten of het ministerie het Openbaar Ministerie niet heeft aangezet om de PVV-leider te vervolgen.
Wilders denkt dat toenmalig justitieminister Ivo Opstelten er bij het OM op heeft aangedrongen hem te vervolgen voor zijn uitspraken over ‘minder Marokkanen’. De documenten die hij boven water heeft gehaald om dat te bewijzen, hebben ook andere partijen in de Kamer aan het twijfelen gebracht.
Grapperhaus beloofde eerder binnenkort naar de Kamer te komen om “uitgebreid” tekst en uitleg te geven over de zaak. Maar hij wil dat pas doen nadat de rechter een oordeel heeft geveld. In de tussentijd heeft hij “opdracht gegeven om nader te bezien of er binnen mijn organisatie nog relevante documenten voorhanden zijn die mij tot nu toe niet bekend waren”.
Telegraaf 11.10.2019 Het hof is wel bevoegd, het Openbaar Ministerie is ontvankelijk, er zijn gegronde redenen om Geert Wilders te veroordelen en er is geen reden op de strafzaak tegen de PVV’er aan te houden. Dat betoogde de advocaat-generaal vrijdag tijdens haar repliek in het hoger beroep van het ’minder Marokkanen’-proces.
Wilders en zijn advocaten vinden dat de politicus niet veroordeeld mag en kan worden, omdat het proces niet geldig zou zijn. Volgens hen staat vast dat het OM in 2014 niet zelfstandig heeft besloten Wilders te vervolgen, maar dat toenmalig minister Ivo Opstelten van Justitie daarin een grote rol heeft gespeeld. Het OM heeft dat steeds – en vrijdag opnieuw – met klem ontkend.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder „Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat.
De rechtbank heeft Wilders in 2016 veroordeeld, maar geen straf opgelegd. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is 5000 euro boete tegen hem geëist.
Woensdag gaat de zaak verder met dupliek – de reactie van Wilders’ advocaat – en krijgt de politicus de kans om als laatste nog iets over de zaak te zeggen. Waarschijnlijk zal de advocaat nog terugkomen op het Wob-verzoek van RTL4, waar nog uitspraak op moet komen. Die opgevraagde stukken zouden mogelijk meer licht kunnen werpen over al dan niet bemoeienis van Opstelten. Het is niet duidelijk wanneer de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland komt in deze zaak.
De uitspraak in deze inmiddels langslepende zaak staat gepland voor 11 november 2019.
AD 11.10.2019 Het hof is wel bevoegd, het Openbaar Ministerie is ontvankelijk, er zijn gegronde redenen om Geert Wilders te veroordelen. Ook is er geen reden op de strafzaak tegen de PVV’er aan te houden. Dat betoogde de advocaat-generaal vandaag tijdens haar repliek in het hoger beroep van het ‘minder Marokkanen’-proces. Wilders was daarbij niet aanwezig.
Wilders en zijn advocaten vinden dat de politicus niet veroordeeld mag en kan worden, omdat het proces niet geldig zou zijn. Volgens hen staat vast dat het OM in 2014 niet zelfstandig heeft besloten Wilders te vervolgen, maar dat toenmalig minister Ivo Opstelten van Justitie daarin een grote rol heeft gespeeld. Het OM heeft dat steeds – en vandaag opnieuw – met klem ontkend.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder ,,Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat.
De rechtbank heeft Wilders in 2016 veroordeeld, maar geen straf opgelegd. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is 5000 euro boete tegen hem geëist.
Woensdag gaat de zaak verder met dupliek – de reactie van Wilders’ advocaat – en krijgt de politicus de kans om als laatste nog iets over de zaak te zeggen. Waarschijnlijk zal de advocaat nog terugkomen op het Wob-verzoek van RTL4, waar nog uitspraak op moet komen. Die opgevraagde stukken zouden mogelijk meer licht kunnen werpen over al dan niet bemoeienis van Opstelten. Het is niet duidelijk wanneer de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland komt in deze zaak.
De uitspraak in deze inmiddels langslepende zaak staat gepland voor 11 november 2019.
MSN 11.10.2019 Het hof is wel bevoegd, het Openbaar Ministerie is ontvankelijk, er zijn gegronde redenen om Geert Wilders te veroordelen en er is geen reden op de strafzaak tegen de PVV’er aan te houden. Dat betoogde de advocaat-generaal vrijdag tijdens haar repliek in het hoger beroep van het ‘minder Marokkanen’-proces. Wilders was daarbij niet aanwezig.
Wilders en zijn advocaten vinden dat de politicus niet veroordeeld mag en kan worden, omdat het proces niet geldig zou zijn. Volgens hen staat vast dat het OM in 2014 niet zelfstandig heeft besloten Wilders te vervolgen, maar dat toenmalig minister Ivo Opstelten van Justitie daarin een grote rol heeft gespeeld. Het OM heeft dat steeds – en vrijdag opnieuw – met klem ontkend.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder “Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat.
De rechtbank heeft Wilders in 2016 veroordeeld, maar geen straf opgelegd. Zowel het OM als Wilders was tegen de uitspraak in beroep gegaan. In hoger beroep is 5000 euro boete tegen hem geëist. De uitspraak staat gepland voor 11 november 2019.
Telegraaf 14.09.2019 Rond het proces tegen de ’minder Marokkanen’-uitspraak van Geert Wilders stond deze week alles op zijn kop. Explosieve mails tonen aan dat ambtenaren van het ministerie van Justitie zich inhoudelijk bemoeiden met de vervolging van de PVV-voorman. De coalitie hield met Denk een debat over de kwestie tegen, tot na de uitspraak in oktober. In een exclusief interview met De Telegraaf voorspelt Wilders zwaar weer voor het kabinet.
Geert Wilders leidt de tweede partij van het land en is oppositieleider. Aan politiek komt de PVV-voorman echter nauwelijks toe, omdat hij zich in de rechtszaal moet verdedigen om uitspraken tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2014. Als hij na weer een slopende dag in de ’bunker’ bij Schiphol onder zware beveiliging thuis wordt gebracht, is hij gebroken. „Aan de ene kant krijg ik er energie van, omdat ik er strijdbaar door word. Maar ik val ook vaak op bed neer, voor Pampus”, zegt Wilders.
De afgelopen week verliep spectaculair, met mails waaruit bleek dat ambtenaren van Justitie het OM allerlei suggesties hebben gedaan en waardeoordelen plakten op uw uitspraken. Hoe heeft u deze week beleefd?
„Het is een achtbaan. Toen ik de mails las… werd ik heel boos. Maar ik ben er ook echt misselijk van geworden. Aan de ene kant was het een bevestiging van wat ik altijd al dacht: dat dit een politiek proces is. Maar aan de andere kant vroeg ik me ook af in welk land we hier in hemelsnaam wonen. Het is gewoon bijna corruptie.”
Was dat ook hét moment dat u dacht: nu hebben we ze te pakken?
„Nou ja, blijkbaar niet. Het hof heeft ons geen gelijk gegeven. Ik denk dat dit alleen al genoeg is om het OM tien keer niet ontvankelijk te verklaren en het proces te stoppen. Allerlei rechtsgeleerden, echt niet mijn vrienden, gaven dat ook aan. Hopelijk besluit het hof daar alsnog toe.”
Maar dat gebeurt dan op basis van fouten in aanloop naar het proces, niet vanwege een weging of uw uitspraken rond minder Marokkanen door de beugel kunnen?
„Het zijn niet zomaar fouten; het raakt de kern van de rechtsstaat, van onze democratie. Dat de uitvoerende macht, ministers, ambtenaren of ambtenaren namens de minister zich niet met een proces van wie dan ook mogen bemoeien. En zeker niet met die van de oppositieleider. Dat gebeurt in Rusland. Bij Polen en Hongarije gaat er een eurocommissaris heen om zich te beklagen en ook de Nederlandse minister spreekt er schande van. Hier in eigen land gaan we over tot de orde van de dag. We hebben nu zwart op wit dat een minister via de rechterlijke macht een oppositieleider probeert kalt te stellen.”
Uit de mails bleek ook dat ambtenaren aangaven dat toenmalig minister Opstelten juist zo ver mogelijk bij het proces vandaan wilde blijven. Waaruit blijkt volgens u dat de minister opdracht tot bemoeienis heeft gegeven?
„Ambtenaren doen alles namens de minister. En de minister heeft ook een persbericht goedgekeurd, waar een vergelijking tussen mijn uitspraken en die van PvdA’ers Samsom en Spekman uit verwijderd was.’’
Maar kunt u op basis van wat er nu ligt ook hardmaken dat de minister echt opdracht heeft gegeven? Hij is zonder meer verantwoordelijk geweest voor wat de ambtenaren deden, maar dat is nog wel iets anders dan ergens opdracht toe geven?
„Dat weet ik niet. Ik weet dat we een notariële verklaring hebben waarin staat dat een ambtenaar Opstelten hoorde zeggen dat ’Wilders ons voor de voeten loopt’. Ik weet dat Opstelten, wat eerder werd ontkend, over de zaak met het OM heeft gesproken. Ik weet dat er door hem meer onwaarheden dan waarheden zijn gesproken. Maar ja, tijdens de getuigenverhoren was er collectief geheugenverlies en zei Opstelten op negen van de tien vragen dat hij het zich niet kon herinneren. Niet sterk en niet geloofwaardig.”
U heeft Opstelten als gedoogpartner in Rutte I in het zadel geholpen, toch?
„Ik kon een veto uitspreken over ministers. Als ik het had willen tegenhouden, had dat gekund. Met de kennis van nu had ik hem parkeerwachter gemaakt. Op zijn best.”
De reden dat ik ernaar vraag is, dat tijdens Rutte I duidelijk werd dat er een soort tegenmacht begon te ontstaan in de ambtenarij. Een vierde macht van ambtenaren die zich keerde tegen gedoogsteun en politieke wensen van de PVV.
„In die tijd waren er ook mensen die zeiden dat als de PVV echt zou meeregeren, ze sommige besluiten niet zouden uitvoeren, zouden staken of ontslag nemen. Er was bij sommige ambtenaren antipathie richting de PVV en dat zie je nu ook in de stukken terug in het proces. Ze noemen me kwaadaardig, racistisch, dat er hard tegen me moet worden opgetreden. Er heerst haat en afkeer, blijkt uit die stukken. Ambtelijke betrokkenheid is zonneklaar. We weten nu een hele hoop en we weten ook een hele hoop niet.”
Wat weten we nog niet?
„De rechtbank Midden-Nederland buigt zich nog over een aantal WOB-verzoeken van RTL. Door eerdere WOB-verzoeken weten we inmiddels dat minister Grapperhaus van Justitie de kluit ook flink heeft belazerd. Als je ziet wat er nu staat in drie stukken, dan is het nog maar het topje van de ijsberg.”
Waar baseert u dat vermoeden op?
„We hebben hier op de fractie vergeleken waar het ministerie eerst zaken weg lakte en betitelde als ’persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren’ of ’leidt tot onevenredige schade voor mijn ambtsvoorganger’. Inmiddels weten we dus wat er is weg gelakt. Teksten als: ’We hebben hierover het OM geïnformeerd’. Niks persoonlijke beleidsopvattingen! Je krijgt er kippenvel van. Het is puur politiek gemarchandeer.”
U zei net dat Grapperhaus de kluit ook flink heeft belazerd. Uit kringen rond de minister klinkt dat ambtenaren die selectie hebben gemaakt en dat de minister niet persoonlijk honderden mails heeft beoordeeld op wat er wel en niet over naar buiten mag. Kunt u zich daar wat bij voorstellen?
„Zijn handtekening staat eronder. Maar het is goed dat u dit aangeeft. Hij stuurde vorige week een briefje naar de Kamer waarin hij verzweeg wat we nu weten, over de bemoeienis van Justitie-ambtenaren. Hij heeft de Kamer op het verkeerde been gezet en eigenlijk onjuist geïnformeerd. Dat kan hem zijn kop kosten.”
Uit de stukken blijkt ook dat er destijds een advies aan Grapperhaus’ voorganger Opstelten is gestuurd om minister-president Rutte te informeren. Is hij volgens u ook betrokken?
„Dat weet ik niet. Ik heb vermoedens.”
Wat zijn die?
„Ik denk dat het ondenkbaar is dat de minister-president hier niet meer van geweten heeft, maar ik heb geen bewijs. Daarom wil ik ook een debat met Rutte! Ik ken hem, Rutte vond dit belangrijk, hij is een controlefreak. Maar wat wist hij allemaal? Wat is er binnen de VVD allemaal bekokstoofd? ’Ik zal dat partijtje van jou decimeren’, zei Rutte in 2011 tegen me na de breuk in het Catshuis. Zijn vriend Opstelten heeft dat natuurlijk ook gehoord. Ik hou niet van samenzweringstheorieën, maar…”
Het is een zware beschuldiging, om de premier als medeplichtig te bestempelen.
„Daarom. En die doe ik dus pas als ik bewijs heb. Ik sluit niet uit dat het zo is. Ik weet nu wel waar ze toe in staat zijn. Maar de coalitie wil het debat pas na het vonnis.”
Kan de rechter nog een eerlijk oordeel vellen als de Kamer zich erover heeft uitgesproken?
„Als de Kamer concludeert dat dit niet deugt: natuurlijk. De rechter is ook een burger, die luistert daarnaar. Dat helpt mij.”
Kan de rechter het niet zonder bemoeienis van de Kamer af?
„Misschien niet. Zou u het risico lopen als u verdachte was?”
Ik zou alles uit de kast halen.
„Dat bedoel ik. Ik ben nog lang niet met ze klaar.”
Na de uitspraak in oktober gaat de Kamer er wel over spreken. Wat verwacht u dat er dan gebeurt?
„Dit heeft zonder overdrijven de potentie dat het kabinet hierop valt. Honderd procent. Dit raakt de kern van onze rechtsstaat. Het gaat ook niet alleen meer over Geert Wilders. Het gaat over de scheiding van machten, over de vierde macht van de ambtenarij die zich al dan niet op aansturen van de politiek bemoeit met parlementariërs van de oppositie. Er ligt nu al genoeg om het proces te stoppen. Als dat inderdaad gebeurt, komt heel het kabinet in heel zwaar weer.”
Bent u nog iets van plan?
„Ook als mijn zaak klaar is, zal ik alles doen om de onderste steen boven te krijgen en de verantwoordelijken bestraft te krijgen. Als we dit nu toestaan en er zit morgen een SP-GroenLinks kabinet, dan kan zomaar meneer Jetten van D66 de klos zijn. Of meneer Dijkhoff van de VVD. Al moet ik via civiele procedures alsnog mijn gelijk krijgen: ik ga ze helemaal gek maken. Niet uit wraak, maar om de waarheid boven tafel te krijgen.”
AD 14.09.2019 Geert Wilders denkt dat het kabinet kan vallen over de bemoeienissen van het ministerie van Justitie met zijn vervolging voor de ‘minder Marokkanen’-uitspraak. Dat zegt de PVV-leider in een interview met De Telegraaf. ,,Dit heeft zonder overdrijven de potentie dat het kabinet hierop valt. 100 procent. Dit raakt de kern van onze rechtsstaat.’’
Wilders werd naar eigen zeggen ‘heel boos’ en ‘echt misselijk’ toen hij de e-mails las waarin ambtenaren de zaak bespraken. Hij wil de verantwoordelijken bestraft krijgen: ,,Al moet ik via civiele procedures alsnog mijn gelijk krijgen: ik ga ze helemaal gek maken. Niet uit wraak, maar om de waarheid boven tafel te krijgen.’’.
Wilders stelt in de krant dat deze zaak niet meer om hem draait. ,,Het gaat over de scheiding van machten, over de vierde macht van de ambtenarij die zich al dan niet op aansturen van de politiek bemoeit met parlementariërs van de oppositie.’’
,,Er ligt nu al genoeg om het proces te stoppen’’, stelt Wilders. ,,Als dat inderdaad gebeurt, komt heel het kabinet in heel zwaar weer.’’ Volgens de PVV’er gaat met name minister Ferd Grapperhaus van Justitie het zwaar krijgen. ,,Hij heeft de Kamer op het verkeerde been gezet en eigenlijk onjuist geïnformeerd. Dat kan hem zijn kop kosten.’’
MSN 14.09.2019 Geert Wilders denkt dat het kabinet kan vallen over de bemoeienissen van het ministerie van Justitie met zijn vervolging voor de ’minder Marokkanen’-uitspraak. Dat zegt de PVV-leider in een interview met De Telegraaf. “Dit heeft zonder overdrijven de potentie dat het kabinet hierop valt. 100 procent. Dit raakt de kern van onze rechtsstaat.”
Wilders werd naar eigen zeggen “heel boos” en “echt misselijk” toen hij de e-mails las waarin ambtenaren de zaak bespraken. Hij wil de verantwoordelijken bestraft krijgen: “Al moet ik via civiele procedures alsnog mijn gelijk krijgen: ik ga ze helemaal gek maken. Niet uit wraak, maar om de waarheid boven tafel te krijgen.”
Wilders stelt in de krant dat deze zaak niet meer om hem draait. “Het gaat over de scheiding van machten, over de vierde macht van de ambtenarij die zich al dan niet op aansturen van de politiek bemoeit met parlementariërs van de oppositie.
“Er ligt nu al genoeg om het proces te stoppen”, stelt Wilders. “Als dat inderdaad gebeurt, komt heel het kabinet in heel zwaar weer.” Volgens de PVV’er gaat met name minister Ferd Grapperhaus van Justitie het zwaar krijgen. “Hij heeft de Kamer op het verkeerde been gezet en eigenlijk onjuist geïnformeerd. Dat kan hem zijn kop kosten.”
PVV-leider Geert Wilders in de Tweede Kamer na afloop van het aanvragen van een debat over zijn rechtszaak. Ⓒ ANP
Telegraaf 13.09.2019De advocaten Geert-Jan en Carry Knoops hebben vrijdag 13.09.2019 hun pleidooi in het proces in hoger beroep tegen Geert Wilders hervat. De PVV-voorman staat terecht voor zijn verondersteld beledigende uitspraken over Marokkanen. Hij was vrijdag zelf niet in de rechtszaal aanwezig, wegens werkzaamheden elders.
Afgelopen dinsdag eisten de raadslieden het proces direct te laten stoppen omdat volgens hen onomwonden is gebleken dat het Openbaar Ministerie zich in de zaak-Wilders heeft laten aansturen door het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Daarmee heeft het OM het recht op vervolging verspeeld, vinden zij. Wilders spreekt al maanden schande van deze vermeende politieke inmenging en heeft maandag aangifte gedaan tegen de in de zaak betrokken aanklagers, omdat zij er tegen de rechter over zouden hebben gelogen.
Het hof gaf dinsdag te kennen dat het over de stellingen van de advocaten wil beraadslagen en daarom niet meteen tot een beslissing kon komen. Het echtpaar Knoops vroeg daarop tijd om zich op zijn positie te beraden. De uitkomst daarvan is dat zij de draad van hun pleidooi weer oppakken.
Inhoudelijk betogen de advocaten dat Wilders zich niet schuldig heeft gemaakt aan groepsbelediging of het aanzetten tot discriminatie. De rechtbank heeft hem daarvoor veroordeeld. De raadslieden verlangen vrijspraak.
Lees de tweets van rechtbankverslaggever Saskia Belleman terug;
Telegraaf 12.09.2019 De politieke bemoeienis in de zaak tegen Geert Wilders heeft mogelijk grote gevolgen. Hoofdredacteur Paul Jansen beschrijft de rol van de ‘vierde macht’: ambtenaren.
AD 12,09.2019 De aangifte die PVV-leider Geert Wilders maandag deed tegen de officier van justitie en advocaten-generaal die betrokken zijn bij zijn strafzaak, is binnengekomen bij het Openbaar Ministerie. Dat meldt het OM vanmorgen. Het landelijk parket van het OM bestudeert de aangifte.
Hij verwijt de aanklagers ‘valsheid in geschrifte’. Het gaat om officier van justitie Wouter Bos die besloot Wilders te vervolgen. Net als de twee zogenoemde advocaten-generaal Birgit van Roessel en Gerard Sta, die het proces nu behandelen.
Wilders verdenkt de magistraten ervan dat zij de rechter hebben voorgelogen over de bemoeienis van het ministerie van Justitie en Veiligheid met de strafzaak. Het OM ontkent dat er sprake is geweest van beïnvloeding door het ministerie, onder meer bij het besluit Wilders te vervolgen voor zijn omstreden en volgens justitie beledigende uitspraken over Marokkanen.
Wilders staat momenteel in hoger beroep terecht voor die uitspraken. De PVV-voorman en zijn advocaat Geert-Jan Knoops willen dat het proces stopt, omdat de ontoelaatbare, politieke inmenging in zijn zaak volgens hen is komen vast te staan. Het Haagse gerechtshof wil daar pas later een besluit over nemen, zeer tegen de zin van Wilders. Op de zitting van vrijdag moet blijken hoe Knoops op dat ongewenste uitstel reageert.
De voltallige oppositie, behalve Denk, steunde gisteren het verzoek van Wilders zo snel mogelijk een debat te houden. Maar de coalitie houdt voet bij stuk, en beroept zich op de scheiding der machten. Daarom zou de Kamer niet moeten debatteren over een zaak die nog voor de rechter ligt. Tegen het zere been van Wilders, die een debat na het vonnis onzinnig noemt. ,,In algemene zin kan je na het vonnis nog conclusies trekken, maar ik heb er niks aan’’, aldus de PVV-leider. ,,Mocht ik veroordeeld worden, dan is dat op cassatie na onherroepelijk.’’
Telegraaf 12.09.2019 De aangifte die PVV-leider Geert Wilders maandag deed tegen de officier van justitie en advocaten-generaal die betrokken zijn bij zijn strafzaak, is binnengekomen bij het Openbaar Ministerie. Dat meldt het OM donderdag. Het landelijk parket van het OM bestudeert de aangifte.
Wilders verdenkt de magistraten ervan dat zij de rechter hebben voorgelogen over de bemoeienis van het ministerie van Justitie en Veiligheid met de strafzaak. Het OM ontkent dat er sprake is geweest van beïnvloeding door het ministerie, onder meer bij het besluit Wilders te vervolgen voor zijn omstreden en volgens justitie beledigende uitspraken over Marokkanen.
Wilders staat momenteel in hoger beroep terecht voor die uitspraken. De PVV-voorman en zijn advocaat Geert-Jan Knoops willen dat het proces stopt, omdat de ontoelaatbare, politieke inmenging in zijn zaak volgens hen is komen vast te staan. Het Haagse gerechtshof wil daar pas later een besluit over nemen, zeer tegen de zin van Wilders. Op de zitting van vrijdag moet blijken hoe Knoops op dat ongewenste uitstel reageert.
De aangifte tegen de drie OM’ers is eerder deze week wel door het hof in het dossier opgenomen.
AD 11.09.2019 Dat de Tweede Kamer pas na het vonnis wil debatteren over de zaak tegen Geert Wilders, is volgens de PVV-leider werkelijk schandalig. Volgens hem is een Kamerdebat na het vonnis onzinnig.
De voltallige oppositie, behalve DENK, steunde het verzoek zo snel mogelijk een debat te houden. Maar de coalitie houdt voet bij stuk, en beroept zich op de scheiding der machten. Daarom zou de Kamer niet moeten debatteren over een zaak die nog voor de rechter ligt.
,,Dat is onzin, want daar heeft het ministerie van Justitie zich toen ook niet aan gehouden”, zegt Wilders. ,,Dat heeft zich bemoeid met de verweren en mijn vervolging.” Veel partijen vragen zich op grond van het aan het licht gekomen e-mailverkeer af of ambtenaren niet buiten hun boekje zijn gegaan.
Over mogelijke inmenging door het ministerie wil Wilders in debat met de Kamer. Dat er partijen zijn die pas na het vonnis willen debatteren, laat volgens Wilders zien dat ze ‘niet solidair’ zijn. ,,In algemene zin kan je na het vonnis nog conclusies trekken, maar ik heb er niks aan”, aldus de PVV-leider. ,,Mocht ik veroordeeld worden, dan is dat op cassatie na onherroepelijk.”
PVV-leider Wilders vraagt een debat aan over zijn rechtszaak, in de Tweede Kamer ANP
NOS 11.09.2019 De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen geen Kamerdebat over de ‘minder-Marokkanen’-strafzaak tegen PVV-leider Wilders zolang de rechter nog geen uitspraak heeft gedaan.
Wilders wil in aanwezigheid van premier Rutte debatteren over de bemoeienis van ambtenaren van het ministerie van Justitie met zijn strafzaak. Hij riep zijn collega’s op zijn verzoek te steunen, in het belang van zijn verdediging.
“Dit is mijn laatste kans”, zei hij. “Als we het pas na de uitspraak van de rechter doen, en dan blijkt dat de Tweede Kamer de gang van zaken onacceptabel vindt, dan is het voor mij te laat.”
Schandalig proces
Alle oppositiepartijen behalve Denk steunen zijn verzoek. PvdA-Kamerlid Kuiken: “De schijn van bemoeienis wordt steeds groter, dus ik wil ook een debat.” 50Plus-leider Krol: “Heel Nederland praat over deze zaak, dus dan moeten wij er ook over praten.”
Forum voor Democratie was de eerste en een tijd de enige partij die een debatverzoek van Wilders steunde. Partijleider Baudet: “Dit is een schandalig proces. De Kamer moet zo spoedig mogelijk zijn tanden laten zien.”
Maar de VVD en de andere regeringspartijen voelen daar niets voor. “Wij willen een debat na de rechterlijke uitspraak, want dan ligt het totaalplaatje op tafel”, zegt VVD-Kamerlid Van Wijngaarden.
Eerder lieten de andere regeringspartijen blijken verontrust te zijn over de bemoeienis van ambtenaren. Vandaag lichtten zij hun standpunt niet verder toe. Wilders deed opnieuw een beroep op hen:
Wilders wil debat over zijn proces vóór de uitspraak, coalitie wil het daarna
Wilders deed nog een laatste poging om de tegenstanders te overtuigen. “Nu ben ík het. Maar het kan ieder van u de volgende keer zijn.” Als de Tweede Kamer na het oordeel van de rechter in hoger beroep nieuwe informatie krijgt, bijvoorbeeld tijdens het Kamerdebat, dan heeft Wilders daar niet zo veel meer aan.
Wilders: “Alsof je tegen iemand die ter dood veroordeeld is – wat ik gelukkig niet ben – zegt dat je na zijn executie een debat gaat houden.” Hij bedankte de partijen die hem wel steunden.
Onthullingen
In december 2016 werd Wilders veroordeeld voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak van 19 maart 2014 na de gemeenteraadsverkiezingen. Hij werd schuldig bevonden aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie, maar kreeg geen straf. Hij ging in hoger beroep.
Gisteren deed de advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops, een poging de rechtszaak onmiddellijk te stoppen door het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk te laten verklaren. Knoops vindt dat de onthullingen van RTL Nieuws, over mailwisselingen van ambtenaren van voormalig minister Opstelten, bewijzen dat het proces politiek gestuurd is.
Het OM bestrijdt dat. De rechter heeft besloten hier pas later een oordeel over uit te spreken. Dit betekent dat het proces verder gaat en dat Wilders zich inhoudelijk moet verdedigen. Vrijdag is de eerstvolgende zittingsdag.
Telegraaf 11.09.2019De Tweede Kamer gaat in debat over topambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid die zich bemoeiden met de veroordeling van PVV-leider Wilders om zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak, maar dat gebeurt pas na de uitspraak van de rechter daarover.
Tot grote teleurstelling van Wilders.
„Het is alsof je tegen iemand die ter dood veroordeeld is zegt: we kijken of er iets niet klopt, maar dan na je executie.”
De kans bestaat immers dat Wilders dan al is veroordeeld. Toch vindt een meerderheid van de Tweede Kamer dat het niet gepast is om een Kamerdebat te voeren terwijl de zaak nog onder de rechter is. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, gesteund door Denk, willen wachten.
Van de rest van de partijen, een grote minderheid, had het debat nu al mogen plaatsvinden. Die partijen vinden dat de Kamer voldoende te bespreken heeft, zonder dat de rechter daarmee wordt gehinderd. ,,Het gaat namelijk ook over informatievoorziening aan ons’’, aldus SGP-Kamerlid Bisschop. SP-Kamerlid Van Nispen vindt dat er best in de Tweede Kamer over het proces kan worden gesproken, juist omdat er een scheiding der machten is. Het debat moet dan ook los worden gezien van de strafzaak, vindt hij.
Wilders is teleurgesteld in collega’s die nu in meerderheid bepalen dat het woord eerst aan de rechter is. ,,De coalitie en Denk hebben nul solidariteit met een collega. Dit komt allemaal door ambtenaren die mij haten, het debat na de uitspraak is mosterd na de maaltijd.’’
Telegraaf 11.09.2019De rol die het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft gespeeld in de strafzaak tegen PVV-leider Wilders wordt uitgebreid onder de loep genomen als de rechter uitspraak heeft gedaan.
„Er is dan alle ruimte om af te lopen wat die rol is geweest”, belooft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Tot die tijd gaat de CDA-bewindsman niet intern onderzoeken wie op welke manier druk heeft uitgeoefend om Wilders harder aan te pakken om zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak in 2014. „Het is nu eerst aan een onafhankelijke rechter, wij moeten op het ministerie verder met ons gewone werk.”
Een meerderheid van de Tweede Kamer vroeg vandaag een debat aan over de kwestie, maar dan wel na de uitspraak van de rechter. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU willen, gesteund door Denk, daarop wachten. Alle overige partijen willen de uitspraak van de rechter niet afwachten. Wilders is woest over dat besluit, hij verwijt Kamerleden van coalitiepartijen en Denk ’nul solidariteit’ een hem als collega te hebben. „Het is als onderzoek na een executie.”
Inmiddels is de strafzaak al onderwerp van gesprek in politiek Den Haag. Zelfs kopstukken uit de coalitie trokken aan de bel. CU-voorman Segers noemde het ’schokkend’ dat uit documenten blijkt dat topambtenaren invloed wilden uitvoeren op de strafzaak, terwijl het Openbaar Ministerie (OM) moest afwegen of vervolging wenselijk was. Grapperhaus zegt zich niet druk te maken over hoe Tweede Kamerleden over die bemoeienis oordelen. „We leven in een vrije democratie, dus mensen kunnen daarover zeggen wat ze willen.”
MSN 11.09.2019 De rol die het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft gespeeld in de strafzaak tegen PVV-leider Wilders wordt uitgebreid onder de loep genomen als de rechter uitspraak heeft gedaan.
„Er is dan alle ruimte om af te lopen wat die rol is geweest”, belooft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Tot die tijd gaat de CDA-bewindsman niet intern onderzoeken wie op welke manier druk heeft uitgeoefend om Wilders harder aan te pakken om zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak in 2014. „Het is nu eerst aan een onafhankelijke rechter, wij moeten op het ministerie verder met ons gewone werk.”
Een meerderheid van de Tweede Kamer vroeg vandaag een debat aan over de kwestie, maar dan wel na de uitspraak van de rechter. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU willen, gesteund door Denk, daarop wachten. Alle overige partijen willen de uitspraak van de rechter niet afwachten. Wilders is woest over dat besluit, hij verwijt Kamerleden van coalitiepartijen en Denk ’nul solidariteit’ een hem als collega te hebben. „Het is als onderzoek na een executie.”
Inmiddels is de strafzaak al onderwerp van gesprek in politiek Den Haag. Zelfs kopstukken uit de coalitie trokken aan de bel. CU-voorman Segers noemde het ’schokkend’ dat uit documenten blijkt dat topambtenaren invloed wilden uitvoeren op de strafzaak, terwijl het Openbaar Ministerie (OM) moest afwegen of vervolging wenselijk was.
Grapperhaus zegt zich niet druk te maken over hoe Tweede Kamerleden over die bemoeienis oordelen. „We leven in een vrije democratie, dus mensen kunnen daarover zeggen wat ze willen.”
Wilders: schandalig dat het debat wordt gevoerd na de uitspraak, dit is namelijk mijn laatste kans. Ik heb hier niets aan. Coalitie en Denk hebben nul solidariteit met een collega. pic.twitter.com/sgyWaQqsfA
AD 10.09.2019 Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid maakt de documenten openbaar die de rechter in de zaak-Wilders heeft opgevraagd over de vervolging van de PVV-leider. Hij gaat ook nog eens kijken of hij in de toekomst in soortgelijke gevallen meer met de Kamer kan delen.
De e-mails tussen ambtenaren en andere stukken spelen een belangrijke rol in het proces, omdat ze volgens de verdediging aantonen dat het ministerie op die vervolging heeft aangedrongen. De Tweede Kamer vroeg tot dusver tevergeefs om de documenten.
Grapperhaus wilde ze niet verstrekken omdat dat de rechtszaak zou beïnvloeden. Maar inmiddels hebben het gerechtshof en de verdediging ze ook en liggen ze deels op straat. Daarom maakt de minister ‘een uitzondering’, om te voorkomen dat de Kamer een vertekend beeld krijgt.
Grapperhaus wil niets kwijt over de inhoud van de stukken. Premier Mark Rutte evenmin, omdat ‘de politiek heel terughoudend is’ zolang ‘de zaak onder de rechter is’. Zodra de rechter uitspraak heeft gedaan, belooft Grapperhaus de Kamer tekst en uitleg te verschaffen en te vertellen wat hij van de gang van zaken vindt.
In de Kamer is brede steun voor een debat met Grapperhaus, mits eerst de rechter heeft gesproken. Veel partijen vragen zich op grond van het aan het licht gekomen e-mailverkeer af of ambtenaren niet buiten hun boekje zijn gegaan. De minister onderstreept dat hij vindt dat het Openbaar Ministerie zelf over vervolging moet beslissen.
NOS 10.09.2019 De strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders gaat vooralsnog door. Het hof stelt een besluit over de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie uit, waarschijnlijk tot de einduitspraak. Eventueel wordt er een tussenuitspraak gedaan.
Advocaat Knoops zei vorige week al dat hij vindt dat het OM niet-ontvankelijk moet worden verklaard en dat er een einde moet komen aan de vervolging van Wilders en herhaalde dat vandaag. Het hof zegt meer tijd nodig te hebben voordat daarover kan worden beslist. Knoops heeft daarop beraad gevraagd tot vrijdag, om te bepalen of hij het pleidooi dat hij vorige week begon voortzet.
Het Openbaar Ministerie zei opnieuw dat de strafzaak tegen Wilders volgens de regels tot stand is gekomen. Advocaat-generaal Gerard Sta herhaalde dat het OM zelfstandig de beslissing heeft genomen om Wilders te vervolgen en dat dat niet is gebeurd onder druk van het ministerie of de minister.
Toenmalig minister van Justitie Opstelten is per ambtsbericht ingelicht over het vervolgingsbesluit, zodat hij zijn politieke verantwoordelijkheid kon nemen, aldus Sta eerder vanmiddag.
‘Politiek proces’
Advocaat Knoops herhaalde vanochtend dat het proces tegen zijn cliënt Geert Wilders meteen moet stoppen. Volgens hem is er sprake van een politiek proces.
Medewerkers van het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie hebben in 2014 mailcontact gehad over de zaak, waarin ze zouden hebben geschreven dat Wilders hard aangepakt moest worden voor zijn ‘minder Marokkanen-uitspraak’. Daardoor werd volgens de advocaat de scheiding der machten geschonden.
De mails tussen het OM en ambtenaren tonen volgens Knoops aan dat ambtenaren invloed hebben uitgeoefend op de manier waarop Wilders vervolgd moest worden. De ambtenaren hebben zich volgens de advocaat dus bemoeid met de processtrategie.
‘Opmerkelijk’
Sta wees erop dat veel van de mails zijn gewisseld tussen ambtenaren op het departement onderling. “Het is wel opmerkelijk dat zij zich inhoudelijk bezighielden met deze strafzaak”, aldus de aanklager. Die mails hebben de officieren van justitie nooit bereikt. “Consequenties voor de strafzaak heeft dat niet”, stelde hij.
Minister Grapperhaus maakt de documenten openbaar die de rechter heeft opgevraagd over de vervolging van Wilders. De Tweede Kamer kreeg ze tot dusver niet, omdat dat volgens Grapperhaus de rechtszaak zou beïnvloeden. Omdat het hof en de verdediging de documenten nu ook hebben, en ze al deels op straat liggen, maakt de minister nu een uitzondering, zegt hij.
Live-uitzending
De start van deze zitting is vanochtend rechtstreeks uitgezonden op NOS.nl en NPO Nieuws. Dat had niet gemoeten, want het gerechtshof had daar geen toestemming voor verleend. Om die reden is de live-uitzending toen gestopt.
In de middagpauze heeft het gerechtshof alsnog toestemming voor een live-uitzending verleend. De uitzending is daarom hervat.
Telegraaf 10.09.2019 Het gerechtshof Den Haag geeft het oordeel over mogelijke politieke beïnvloeding van de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders uiterlijk bij de einduitspraak. Dat heeft het hof dinsdag bepaald. Eventueel wordt er een tussenuitspraak gedaan.
Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops menen dat onomwonden gebleken is dat het ministerie van Justitie en Veiligheid zich in 2014 actief heeft bemoeid met de beslissing over te gaan tot strafvervolging van Wilders, wegens diens omstreden uitspraken over Marokkanen. Het OM heeft die bemoeienis altijd ontkend en gezegd dat het geheel zelfstandig tot dat besluit is gekomen.
Knoops en Wilders vroegen het hof dinsdag direct een beslissing te nemen en het proces te stoppen, maar het hof zegt er meer tijd voor nodig te hebben. Knoops vroeg beraad tot vrijdag, om te bepalen of hij zijn vorige week begonnen pleidooi voortzet dan wel andere actie gaat ondernemen. Het hof heeft hem die tijd gegeven.
Wilders werd door de rechtbank veroordeeld wegens groepsbelediging en het aanzetten tot haat, maar kreeg geen straf opgelegd. Wilders tekende hoger beroep aan tegen dat vonnis. In hoger beroep is een geldboete van 5000 euro tegen hem geëist.
Tijdens de procedure in hoger beroep is de zaak geheel in het teken komen te staan van de stelling van Wilders en zijn advocaat dat het departement, toenmalig justitieminister Ivo Opstelten incluis, zich van meet af aan actief met de zaak heeft bemoeid.
In de loop der tijd zijn er steeds meer stukken op tafel gekomen die, volgens het team-Wilders, aantonen dat het departement een stevige vinger in de pap heeft gehad en dat daarover geen open kaart is gespeeld.
Knoops wilde dinsdag na afloop van de zitting niet zeggen waarmee hij vrijdag denkt te komen. Eerder heeft hij het hof met succes gewraakt, waarna de huidige rechters zijn aangetreden. De vraag is of in de huidige situatie een hernieuwde wraking een reële optie is.
Grapperhaus wilde ze niet verstrekken omdat dat de rechtszaak zou beïnvloeden. Maar inmiddels hebben het gerechtshof en de verdediging ze ook en liggen ze deels op straat. Ⓒ ANP
Telegraaf 10.09.2019 Minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) maakt de documenten openbaar die de rechter in de zaak-Wilders heeft opgevraagd over de vervolging van de PVV-leider. De e-mails tussen ambtenaren en andere stukken spelen een belangrijke rol in het proces, omdat ze volgens de verdediging aantonen dat het ministerie op die vervolging heeft aangedrongen.
De Tweede Kamer vroeg tot dusver tevergeefs om de documenten. Grapperhaus wilde ze niet verstrekken omdat dat de rechtszaak zou beïnvloeden. Maar inmiddels hebben het gerechtshof en de verdediging ze ook en liggen ze deels op straat. Daarom maakt de minister „een uitzondering”, om te voorkomen dat de Kamer een vertekend beeld krijgt.
Grapperhaus wil niets kwijt over de inhoud van de stukken. Premier Mark Rutte evenmin, omdat „de politiek heel terughoudend is” zolang „de zaak onder de rechter is.” Zodra de rechter uitspraak heeft gedaan, belooft Grapperhaus de Kamer tekst en uitleg te verschaffen en te vertellen wat hij van de gang van zaken vindt. Hij gaat ook nog eens kijken of hij in de toekomst in soortgelijke gevallen meer met de Kamer kan delen.
In de Kamer is brede steun voor een debat met Grapperhaus, mits eerst de rechter heeft gesproken. Veel partijen vragen zich op grond van het aan het licht gekomen e-mailverkeer af of ambtenaren niet buiten hun boekje zijn gegaan. De minister onderstreept dat hij vindt dat het Openbaar Ministerie zelf over vervolging moet beslissen.
Advocaat Geert-Jan Knoops en PVV-leider Geert Wilders in de rechtbank van Schiphol voor het pleidooi van de verdediging in het minder-Marokkanen-proces. Ⓒ ANP
Telegraaf 10.09.2019 Geert Wilders heeft vanmiddag een dringend beroep gedaan op het gerechtshof om vandaag nog zijn vervolging voor de Minder Marokkanenuitspraken uit 2014 stop te zetten.
Volgens Wilders moet hij zich nu al vijf jaar lang niet alleen verdedigen tegen de rechtsprekende macht, maar ook tegen de uitvoerende macht. ,,Dat is niet fair, en corrupt. Poetin kan er nog iets van leren”, vond Wilders.
De PVV-leider vond het bovendien vreemd dat de advocaten-generaal Birgit van Roessel en Gerard Sta er vandaag waren. Hij heeft aangifte tegen hen en tegen officier van justitie Wouter Bos gedaan van valsheid in geschrifte. ,,Het kan zomaar zijn dat ik hier wordt vervolgd door drie potentiële delinquenten. Het zou ze hebben gesierd als ze zich hadden verschoond.”
Zijn oproep volgde op urenlang gesteggel tussen zijn verdediging en het Openbaar Ministerie over nieuwe mails die in het weekeinde tot ophef leidden. Uit die mails zou volgens de verdediging van Wilders overduidelijk blijken dat ambtenaren van het ministerie van justitie zich bemoeiden met de beslissing van het Openbaar Ministerie over zijn vervolging, en met de inhoud van de strafzaak.
Wilders is volgens zijn advocaat ,,om politieke motieven een proefproces ingejaagd.” Het OM bestrijdt dat, en zegt dat het slechts een interne mailwisseling betrof, die van geen enkele invloed is geweest.
Voor de verdediging van Wilders is het zonneklaar. De mails tonen onomstotelijk aan dat de ambtenaren zich actief bemoeiden met de vervolgingsbeslissing. Advocaat Geert-Jan Knoops: ,,Er is geen nader onderzoek meer nodig. Het rechtssysteem is in de kern geraakt. Wilt u meer of minder besmetting van het strafproces? Wilt u meer of minder inbreuk op het rechtssysteem?”
Zo nam volgens Knoops het OM suggesties over om Wilders’ opmerking ‘Dan gaan we dat regelen’ toe te voegen aan de tenlastelegging, en ook zou onder invloed van het ministerie zijn besloten om Wilders niet alleen te vervolgen voor zijn uitlatingen tijdens de verkiezingsbijeenkomst op 19 maart, maar ook voor uitspraken die hij een week eerder deed op de markt in Loosduinen. In de mails spreken de ambtenaren de vrees uit dat Wilders anders de dans zou kunnen ontspringen.
Knoops: ,,Om het tij te keren en vanwege hun aversie tegen Wilders besloten ze munitie aan te dragen om Wilders vervolgd te krijgen.” De verdediging wees het hof tevens op het woordgebruik van de ambtenaren.
Ze schreven over het ,,welbewust en ophitsend taalgebruik” van Wilders. Woorden die meermalen letterlijk terugkwamen in het requisitoir van het OM. Knoops: ,,De ambtenaren waren bereid om hun politieke terughoudendheid te laten varen en zich vol in te zetten voor een veroordeling.”
Het OM verschuilt zich volgens de verdediging voortdurend achter het ontbreken van een formele aanwijzing van toenmalig minister Opstelten om de PVV-leider te vervolgen. ,,Wat hier is gebeurd is veel erger en geraffineerder.
Er is bewust geen aanwijzing op papier gezet, maar in het geheim is er gezorgd voor een stimulans aan het OM om te vervolgen. Wás Opstelten maar zo dapper en transparant geweest om die aanwijzing te geven”, verzuchtte Knoops.
Alles werd in het werk gesteld om de kans op een veroordeling van Wilders te vergroten, concludeert Knoops uit de mails. ,,Natuurlijk zette Opstelten nergens zijn handtekening onder, hij keek wel uit. Maar hij greep niet in en liet dus toe dat zijn ambtenaren zich inlieten met het succesvol maken van de vervolging. Hij maakte hun gedachten tot de zijne.”
Het OM ziet geen enkele reden voor een niet ontvankelijkheid. Volgens advocaat-generaal Gerard Sta is de mailwisseling interne communicatie tussen ambtenaren, en heeft niets daarvan de zaaksofficieren van justitie bereikt. ,,Als dat wel zo zou zijn geweest, dan hadden de officieren het terstond gepikeerd terzijde geschoven, omdat zíj gaan over de vervolging.”
Sta zegt wel verbaasd te zijn over de inhoudelijke opmerkingen die de ambtenaren over de zaak maken, maar zegt dat op geen enkele manier aannemelijk is gemaakt dat toenmalig minister Opstelten erachter zat. Laat staan dat het OM erdoor beïnvloed is.
Ook een verzoek van een ambtenaar om het requisitoir in de strafzaak te sturen zodat er nog ,,nuttige opmerkingen” konden worden gemaakt, is nooit in werkelijkheid gedaan, zegt Sta.
De AG zegt dat het niet zo gek is dat het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie én het wetenschappelijk bureau van het OM twijfelden over vervolging. ,,Dat het OM een en ondeelbaar is, wil niet zeggen dat we klonen van elkaar zijn die hetzelfde moeten denken.”
Het hof neemt om half 6 een beslissing.
Rechtbankverslaggever Saskia Belleman volgde de rechtszaak live. Bekijk haar updates:
Telegraaf 10.09.2019 Het ministerie van Justitie had zich nooit met de Wilders-zaak moeten bemoeien. Een doodzonde, zeggen hoogleraren nu blijkt dat ambtenaren zich achter de schermen bemoeiden met het proces en aandrongen op een stevige aanpak. „De stekker moet uit het proces.”
Het Wilders-proces is inmiddels ontaard in een grote kliederboel, stelt de Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans na de zoveelste onthulling vast. „Een nachtmerrie voor alle partijen.”
Wim Voermans, hoogleraar Leiden: „Een grote kliederboel.”
Ook de rechtsgeleerde Afshin Ellian, hoogleraar te Leiden, is geschokt door de recente onthulling. „Ik kon het bijna niet geloven. Want er is nu de schijn gewekt dat dit een politiek aangestuurd proces is”, stelt Ellian die een vergelijking maakt met het ’Turkije van Erdogan en het Rusland van Poetin’. „Het monddood maken van je politieke tegenstander. Doodeng.”
Hoogleraar rechtsgeleerdheid Afshin Ellian van de Universiteit Leiden: „Doodeng.” Ⓒ ANP
Afgelopen weekend werden e-mails vrijgegeven waaruit blijkt dat justitieambtenaren achter de schermen bij het OM aandrongen op vervolging van Wilders.
’Kwaadaardig’
Ze vonden de minder-Marokkanen-uitspraak in 2014 van de PVV-leider, toen ook oppositieleider, ’kwaadaardig’, zo blijkt uit e-mails in bezit van RTL Nieuws. Het Haags parket van het OM zag aanvankelijk helemaal niets in een zaak tegen Wilders vanwege diens ’minder Marokkanen’-uitspraak tijdens een campagne op de Haagse markt.
En de gewraakte uitspraken tijdens de verkiezingsavond waren volgens het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie van het OM ’niet onnodig grievend’, blijkt uit de stukken. Uiteindelijk belandde Wilders voor het hekje. Mede door druk van het ministerie, zo lijkt het, concludeert Ellian na het lezen van de documenten.
Uiterst explosief: het ministerie zei altijd dat het zich nóóit inhoudelijk met de zaak had bemoeid. Maar dat lijkt nu glashard gelogen, concludeert Ellian. En het gaat zelfs veel verder dan bemoeienis, stelt de Leidse hoogleraar. „Het ministerie wilde de zaak aansturen en zelfs leiding geven.” Zo wordt er aangedrongen op een stevige aanpak. En wil ’Den Haag’ meelezen met het requisitoir van het OM.
De minister van Justitie mag het OM ’een aanwijzing’ geven omtrent vervolging, vertelt hoogleraar Wim Voermans. Maar alleen in uitzonderlijke, gevoelige processen zoals bijvoorbeeld over euthanasiezaken. Terughoudendheid en transparantie zijn bij zo’n opdracht het uitgangspunt. De Kamer en de rechter moeten worden geïnformeerd. Zodat politieke bemoeienis voor iedereen overduidelijk is, aldus Voermans.
Intensief
Dat was in de Wilders-zaak niet aan de orde, stelt het ministerie: want er lag immers geen formele aanwijzing dat de zaak moest worden opgepakt door het OM. Maar dat is nu moeilijk vol te houden, zegt de Nijmeegse hoogleraar staats- en bestuursrecht Paul Bovend’Eert op basis van de nieuw geopenbaarde documenten. De ambtenaren bemoeiden zich zo intensief met de zaak, alsof er wél een aanwijzing was gegeven. Hij vindt de handelwijze van het ministerie ’kwalijk’.
Nijmeegse hoogleraar staats- en bestuursrecht Paul Bovend’Eert: „Kwalijk.”
Bovendien had het departement nooit zijn vingers aan de zaak moeten branden, vindt hij. Daardoor lijkt het alsof het een oppositieleider monddood wilde maken, en ontstaat de geur van een politiek proces. Ook de Amsterdamse hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder (VU) vindt dat het departement ’op afstand had moeten blijven’. „De buitenwacht weet nooit wat het motief is om de Wilders-zaak voor te dragen.”
Jon Schilder, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam: „Op afstand blijven.” Ⓒ Amaury Miller
Daarom moet de stekker uit het proces, zegt Ellian die eerder getuige-deskundige was in de Wilders-zaak. De schijn van een politiek proces is al voldoende om hiermee te stoppen, vindt hij. Of dat gebeurt, is aan de rechter, stelt Voermans. Vorige week tijdens Wilders’ hoger beroep oordeelde het Hof op basis van de informatie die toen beschikbaar was, dat daar geen aanleiding voor was.
Geen kans
De rechters zouden nu kunnen oordelen dat Wilders met een achterstand aan de zaak is begonnen, stelt Voermans. „En dat hij geen kans heeft gehad op een eerlijk proces. Dit is niet zoals het hoort.” De kou is nog niet uit de lucht, voorspelt de hoogleraar. „Het gaat hier om een politicus die voor de rechter staat. Dat is heel, héél gevoelig.”
De kans dat de stekker eruit gaat, acht emeritus-hoogleraar strafrecht Theo de Roos niet heel groot. Dan zou het OM plotseling moeten betogen dat het onder druk is gezet door het ministerie om Wilders te vervolgen. En zou de rechter dus kunnen besluiten om het Wilders-proces af te blazen, legt De Roos uit.
„Maar ik verwacht niet dat dit gaat gebeuren”, zegt De Roos. Het OM heeft eerder al gezegd dat het zelfstandig een besluit heeft genomen over de vervolging van Wilders. Dan zou het vreemd zijn dat het Openbaar Ministerie ineens 180 graden draait, stelt hij vast.
AD 10.09.2019 Het Haagse gerechtshof neemt voorlopig geen beslissing over de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie bij de vervolging van Geert Wilders in het minder-Marokkanenproces. De PVV-leider ziet in vrijgegeven documenten bewijs dat ambtenaren van het ministerie van Justitie hebben geprobeerd zich te bemoeien met zijn vervolging. Het hof stelt hem vooralsnog niet in het ongelijk, maar wil eerst alles horen in het proces.
Het verzoek van de verdediging om het proces per direct stop te zetten, is dus afgewezen. Vrijdag gaat de zaak weer verder. Dan wordt onder meer gesproken over de planning van het proces. Een wrakingsverzoek hangt in de lucht, zeker nu het hof niet voldoet aan de wens van Wilders. Zelf zei hij zich nu te gaan beraden op de volgende stap.
Wilders spreekt al jaren van een ‘politiek gedreven’ proces om hem monddood te maken. Dit weekend kwamen via RTL nieuwe e-mails naar buiten waarin ambtenaren voorstelden om ‘suggesties’ te doen aan het Openbaar Ministerie in de vervolging van Wilders. Volgens het OM deed dat allemaal niet ter zake: het besluit om Wilders te vervolgen zou toen al genomen zijn.
Toch stond het gerechtshof vandaag voor de vraag welk kamp gelijk heeft. Voor Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops is het een uitgemaakte zaak: ,,U kunt dit proces meteen stoppen’’, begon hij zijn betoog vanmorgen. Hij stelt dat de ongelakte delen van de e-mails tussen ambtenaren zijn eerdere verhaal ‘versterken’. ,,U zei eerder dat de niet-ontvankelijkheid van het OM nog niet was aangetoond, maar nu kunt u alles in onderling verband bezien.’’
Uit de mails blijkt dat de ambtenaren dachten dat er in oktober nog geen vervolgingsbeslissing lag. Volgens Knoops dachten ze dus nog het OM te kunnen adviseren. ,,Daarom wilden zij het schip nog sturen.’’
Knoops zegt dat er dan ook geen ‘enkel nader onderzoek’ meer nodig is. Het wettelijk systeem is volgens hem in de kern geraakt, specifiek de scheiding der machten. Voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten greep niet in, en ‘laat dus toe’ dat ambtenaren zich ‘inlaten’ met de vervolging van Wilders. Staatsrechtelijk zou er dan ‘materieel’ sprake zijn van een ‘aanwijzing’ van minister. Dat ligt gevoelig, want Opstelten heeft formeel nooit opdracht tot vervolging gegeven.
Knoops vindt dat het ‘slim is opgezet’ dat Opstelten formeel gezien het OM geen opdracht gaf te vervolgen, maar wel toestond dat ambtenaren ‘in feite hetzelfde deden’. Dat hij niet heeft ingegrepen is hem te verwijten, meent de advocaat. ,,Was die minister maar zo flink en dapper geweest om een aanwijzing te geven’’, zegt hij. ,,Als het OM echt magistratelijk is erkent het hier dat er een grens is overschreden.”
Het is niet van doorslaggevend belang of Wilders belangen daadwerkelijk geschaad zijn, vindt Knoops. Het feit dat er poging is gedaan om zijn vervolging te beïnvloeden, is voldoende.
Eerder al zei het hof, toen er andere documenten openbaar werden, dat het bij de einduitspraak op 11 oktober zou oordelen over de kwestie. Maar het is de vraag of Wilders daar nu weer genoegen mee neemt. Hij zou eventueel het hof kunnen wraken als hij vindt dat het ongemotiveerd zijn verzoek afwijst.
Geen probleem
Het OM houdt in reactie vol dat de zaak wel ontvankelijk is en herhaalde dat het een eigen beslissing was om Wilders te vervolgen. Bovendien zou de minister daarover conform de wet geïnformeerd zijn. Hoewel het ook het OM heeft verbaasd dat ambtenaren zich in de mails inhoudelijk uitlieten over de zaak, zou dat geen consequenties hebben. ,,De minister heeft bovendien geen initiërende rol gespeeld.’’
Het OM benadrukte ‘met klem’ dat de mails van ambtenaren de zaaksofficieren ‘niet hebben bereikt’. ,,Als dat wel was gebeurd, dan hadden ze die gepikeerd terzijde geschoven.’’ Wel is er gesproken over de woordvoeringslijn, maar ‘dat is volstrekt logisch’. ,,De minister is politiek verantwoordelijk en moet dus weten hóe beslissingen naar buiten worden gebracht.’’
Aangifte
Gisteren zette de PVV-leider de verhoudingen overigens nog verder op scherp. Hij stapte naar de politie om aangifte te doen tegen zijn aanklagers. Hij wil dat officier van justitie Wouter Bos en de advocaten-generaal (aanklagers in hoger beroep) Birgit van Roessel en Gerard Sta worden vervolgd, omdat ze zwart-op-wit zouden hebben ontkend dat er ‘afstemming’ is geweest tussen ministerie en OM.
Uit de recente stukken blijkt het tegendeel, meent Wilders. Hij vroeg het hofde aangiftes mee te nemen in het dossier; daar geeft het hof wel gehoor aan. ,,Dit is een politieke afrekening van de hoogste orde’’, oordeelde de PVV-leider.
Verslaggever Tobias den Hartog zat in de rechtszaal vandaag. Lees zijn tweets hier terug.
OmroepWest 10.09.2019 Het gerechtshof in Den Haag heeft dinsdagmiddag bepaald dat de invloed van het ministerie van Justitie en Veiligheid op het ‘minder-Marokkanen’-proces tegen Geert Wilders uiterlijk op de dag van de einduitspraak wordt beoordeeld. Dat houdt in dat het proces voorlopig gewoon doorgaat.
Knoops en Wilders vroegen het hof dinsdag direct een beslissing te nemen en het proces meteen te stoppen. Het gerechtshof zegt meer tijd nodig te hebben. Advocaat Knoops heeft daarop beraad gevraagd tot vrijdag. Dit om te bepalen of hij zijn vorige week begonnen pleidooi voortzet of dat hij andere actie gaat ondernemen.
5.000 euro
Wilders werd eerder door de rechtbank veroordeeld wegens groepsbelediging en het aanzetten tot haat. Hij kreeg hier echter geen straf voor opgelegd. De PVV-politicus tekende hoger beroep aan tegen het vonnis. In dat hoger beroep is door het OM een geldboete van 5.000 euro tegen hem geëist.
NOS 10.09.2019 Advocaat Knoops vindt dat het proces tegen zijn cliënt Geert Wilders meteen moet stoppen. Uit mails die vorige week naar buiten zijn gekomen, blijkt dat hoge ambtenaren van het ministerie van Justitie zich hebben bemoeid met de manier waarop de PVV-leider moet worden vervolgd vanwege zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak.
Volgens Knoops is er daarom sprake van een politiek proces. Medewerkers van het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie hebben in 2014 contact gehad over de zaak en daardoor kan er volgens de advocaat geen sprake meer zijn van de scheiding van machten.
Vandaag is er voor het gerechtshof in Den Haag een nieuwe zitting in het hoger beroep over Wilders’ uitspraken over Marokkanen. Knoops zei vorige week al dat hij vindt dat het hof het OM niet-ontvankelijk moet verklaren en een einde moet maken aan de vervolging van de PVV-leider.
Onleesbare mails
De mails tussen het Openbaar Ministerie en ambtenaren tonen volgens Knoops aan dat het ministerie onder minister Opstelten invloed heeft uitgeoefend op de manier waarop Wilders vervolgd moest worden. De ambtenaren hebben zich volgens de advocaat dus bemoeid met de processtrategie. De mails waren eerder deels onleesbaar gemaakt. Het hof bepaalde onlangs dat de hele tekst ervan leesbaar moest worden.
Volgens Knoops is er “geen enkel nader onderzoek meer nodig” om te concluderen dat de strafzaak door misstanden definitief om zeep is geholpen. Wilders heeft zelf voortdurend gezegd dat het gaat om een politiek proces dat zo snel mogelijk gestaakt moet worden.
Het OM heeft steeds tegengesproken dat er iets mis is. Knoops zei vanochtend tegen het hof dat het “niet langer moet vertrouwen op de woorden van het OM”.
MSN 10.09.2019 Het Openbaar Ministerie volhardt in de opvatting dat de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders volgens de regels tot stand is gekomen. Het OM heeft zelfstandig de beslissing genomen Wilders te vervolgen voor zijn uitspraken over Marokkanen, in 2014. Toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Ivo Opstelten is daarover per ambtsbericht ingelicht, zodat hij zijn politieke verantwoordelijkheid kon nemen.
Dat zei advocaat-generaal Gerard Sta dinsdag in reactie op een betoog van Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops. De raadsman wil dat het Haagse gerechtshof Den Haag, belast met de zaak-Wilders in hoger beroep, het proces per direct staakt.
Door oneigenlijk overleg tussen het OM en het ambtenarenapparaat van Opstelten is de zaak volgens Knoops verworden tot een politiek proces en heeft het OM zijn recht op vervolging verspeeld. Het OM ontkent volgens hem ten onrechte dat er overleg heeft plaatsgevonden.
Politieke beïnvloeding van de zaak-Wilders is al maanden onderwerp van debat in het proces. Uit recent bekend geworden mailverkeer spreekt volgens Knoops onomwonden dat daarvan sprake is geweest. Het OM vindt van niet. Sta wees erop dat veel van de mails zijn gewisseld tussen ambtenaren op het departement onderling. “Het is wel opmerkelijk dat zij zich inhoudelijk bezighielden met deze strafzaak”, aldus de aanklager. Maar consequenties voor de strafzaak heeft dat niet, stelde hij.
Correspondentie
Sta zei dat de correspondentie de zaaksofficieren van justitie nooit heeft bereikt. “Als dat wel zou zijn gebeurd, dan zouden zij die waarschijnlijk gepikeerd terzijde hebben geschoven. Officieren gaan over een strafzaak en bepalen zelf wel hoe ze reageren op verweren.”
Ook wees hij erop dat de mails tussen ambtenaren en het OM gaan over een uit te brengen persbericht over de zaak. “Meedenken met een persbericht kun je niet op één lijn zetten met het meebeslissen over vervolging.”
Wilders wordt vervolgd wegens beledigende uitspraken aan het adres van Marokkanen, die hij bij twee gelegenheden in 2014 heeft gedaan. Hij tekende hoger beroep aan tegen zijn veroordeling door de rechtbank.
MSN 10.09.2019 Het Haagse gerechtshof kan het ‘minder-Marokkanen’-proces tegen PVV-leider Geert Wilders per direct stoppen. Uit recent op tafel gekomen e-mails van medewerkers van het Openbaar Ministerie en het departement van justitie, daterend uit 2014, blijkt onomwonden dat er sprake is van een politiek proces. Dat betoogde Geert-Jan Knoops, de advocaat van Wilders, dinsdag.
Wilders staat momenteel in hoger beroep terecht voor zijn omstreden uitspraken over Marokkanen. Knoops vindt dat het hof de strafvervolging van Wilders ongeldig moet verklaren en het Openbaar Ministerie naar huis moet sturen.
De mails tonen volgens Knoops zonder meer aan dat het ministerie van Justitie en Veiligheid, destijds onder minister Ivo Opstelten, volop invloed heeft uitgeoefend op de beslissing Wilders te vervolgens. OM en departement hebben daarbij lak gehad aan het beginsel van de scheiding der machten.
De mails waren eerder deels onleesbaar gemaakt. Het hof bepaalde onlangs dat de hele tekst ervan leesbaar moest worden.
Telegraaf 09.09.2019 De strafzaak tegen PVV-leider Wilders om zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak verplaatst zich als gevolg van bemoeienis van topambtenaren steeds meer van de rechtszaal naar politiek Den Haag. Daardoor neemt de druk op minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) toe. De bewindsman moet met een goede uitleg komen om niet in de problemen te raken.
Voor het eerst trekken ook kopstukken van coalitiepartijen aan de bel. „Dit is een serieuze zaak”, zegt VVD-fractieleider Dijkhoff. „Ik wil weten hoe het zit, maar het is nu eerst aan de rechter.” CU-leider Segers noemt documenten waaruit blijkt dat ambtenaren aandrongen op een harde aanpak van Wilders zelfs ’schokkend’.
„Er is namelijk iets heel principieels aan de hand: de scheiding der machten.” Ook hij vindt dat het woord nu eerst aan de rechter is. „Daarom past het mij nu ook niet hier uitgebreid op in te gaan. De informatie is ingebracht in het strafproces, dus is het nu eerst aan de rechter om er een oordeel over te geven. Maar vroeg of laat komt hier een politieke beoordeling van.”
Aangifte
PVV-leider Wilders wacht dat oordeel niet af. Hij doet aangifte tegen een officier van justitie en twee advocaten-generaal in het strafproces tegen hem. Hij beschuldigt hen van valsheid in geschrifte. Volgens hem bevat het proces-verbaal dat tegen hem is opgesteld in het minder-Marokkanenproces onwaarheden.
De drie beweerden immers dat er tussen het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie en Veiligheid geen inhoudelijk overleg is geweest over het strafproces, terwijl dat wel het geval blijkt.
Geert Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Ⓒ ANP
D66-Kamerlid Groothuizen noemt het ’merkwaardig’ dat ambtenaren van het ministerie ’wel heel erg meedenken met het OM’. „Het OM is geen buitendienst van het ministerie, maar een deel van onze magistratuur.” Volgens SP-Kamerlid Van Nispen zijn toenmalig minister Opstelten en zijn ambtenaren ’lelijk in de fout gegaan’.
Hij eist ’volledige opheldering’ van minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). „Ik vind de nieuwe onthullingen ernstig. Het ministerie moet zich absoluut niet zo bemoeien met een strafproces, zeker als het gaat om een politicus past uiterste terughoudenheid.”
Wilders zegt al geruime tijd dat het een compleet onterecht strafproces is en dat de politiek een belangrijke rol speelt om hem te vervolgen. De PVV’er was destijds de grootste oppositieleider en dus een bedreiging voor de coalitie. ’Een maffiaproces’, noemt hij het.
Dinsdag gaat het proces verder. Wilders eist van het Haagse gerechtshof dat er per direct een streep gaat door de strafzaak.
Politieke bemoeienis bij een strafzaak is verboden omdat in Nederland de scheiding der machten hoort te gelden. Zo is er de wetgevende macht bestaande uit parlement en regering, en de rechterlijke macht die bestaat uit het Openbaar Ministerie (OM) en rechters. Deze machten moeten onafhankelijk van elkaar werken; inhoudelijke bemoeienis is dan ook een doodzonde.
De grote vraag is nu of de topambtenaren op eigen houtje opereerden, of dat toenmalig minister Opstelten opdracht heeft gegeven om de PVV-voorman stevig aan te pakken. Dat laatste zou de zaak namelijk nog erger maken.
Uit documenten die openbaar zijn geworden, valt niet op te maken dat Opstelten zelf betrokken was bij bemoeienis. Er staat zelfs in dat de toenmalig bewindsman ’zo ver mogelijk weg wilde blijven bij de zaak, om de schijn van politieke bemoeienis te voorkomen’. Het is een vraag die zijn opvolger Grapperhaus op zijn bordje krijgt, omdat hij nu de scepter zwaait op het departement.
De minister is terughoudend in zijn commentaar, omdat het gaat over een vervolging die nog in volle gang is. Hij zegt zich op de achtergrond te willen houden om het proces niet te verstoren.
Gebruikelijk
Grapperhaus heeft al wel gezegd dat het in zulke processen gebruikelijk is dat ambtenaren van zijn ministerie overleggen over vervolgingen die erg veel aandacht krijgen, zoals dit strafproces tegen de bekende politicus Wilders. Tot op heden beweert de bewindsman dat dat overleg ging over de timing waarop berichten naar buiten werden gebracht en geen inhoudelijk advies over de vervolging zelf betrof. Met die uitleg komt hij nu niet meer weg.
AD 09.09.2019 Of Geert Wilders morgen zijn strafproces gestopt krijgt, is nog maar de vraag. Maar nu blijkt hoe erg ambtenaren van het ministerie van Justitie zich er mee wilden bemoeien, is het proces wel een stuk politieker geworden.
Nog voordat de zitting morgen begint, zal Geert Wilders een ordevoorstel doen. Namelijk: om het hoger beroep in zijn minder-Marokkanenproces stop te zetten.
De PVV-leider zegt al sinds de aanvang van die zaak in 2016 dat het gaat om een ‘politieke vervolging’. Een poging van het door de VVD geleide ministerie van Justitie om hem ‘monddood’ te maken. Toenmalig minister Ivo Opstelten voorop, nadat die Wilders uitspraken ‘walgelijk’ noemde.
Voor die claim vergaarde Wilders de afgelopen weken behoorlijk wat munitie door documenten die RTL Nieuws wist te achterhalen. Uit e-mails, nota’s en gespreksverslagen bleek dat ambtenaren op verschillende momenten eind 2014 probeerden zich met het Openbaar Ministerie te bemoeien, toen deze de zaak tegen Wilders aan het opzetten was.
Ambtenaren suggereerden zelfs hoe het OM te werk zou moeten gaan, bleek uit documenten die zondag openbaar werden. Er zou zelfs een ‘aantal punten zijn doorgesproken met de top van het OM over de ‘kwaadaardige’ uitspraken van Wilders.
De ambtenaren zouden zelfs vast hebben gevraagd om het slotpleidooi van het OM – dat twee jaar later uitgesproken werd- van te voren te mogen lezen. ,,Krijgen we het requisitoir vooraf, zoals in de zaak-Martijn? (Het verbod op pedofielen-vereniging Martijn, red.) Dat zou ik verstandig vinden, dat kunnen jij en X ‘meelezen’ en waar nuttig opmerkingen doorgeven.”
Hof
Of de documenten het proces nu helemaal in de wielen gaat rijden, is nog wel de vraag. Het gerechtshof moet oordelen of het OM hiermee de kans op vervolging heeft verspeeld. Het kan ook nog dat het hof besluit er pas op 11 oktober, als het uitspraak doet in de zaak, over te beslissen.
Hoe dan ook zal het Openbaar Ministerie morgen het ‘bewijs’ van Wilders wegwuiven. Het zegt al weken min of meer hetzelfde. Ja, minister Opstelten werd op de hoogte gehouden via nota’s en ambtsberichten van onze plannen.
Dat is het OM zelfs per wet verplicht te doen in grote, of ongewone zaken. Maar nee: druk om Wilders te gaan vervolgen was er niet. Dat besluit nam het OM zelfstandig. ,,Er stond niemand aan het bureau toen de officier dat besloot.’’ Dat ambtenaren dachten zich ermee te kunnen bemoeien, was aan hen, vindt het OM.
De minister is uiteraard verantwoordelijk voor het handelen van het OM, maar wil bij deze zaak zo ver mogelijk wegblijven, aldus Ambtenaar in document over zaak-Wilders.
In de vrijgegeven mails staat overigens óók te lezen dat Opstelten zich juist afzijdig wilde houden. „De minister is uiteraard verantwoordelijk voor het handelen van het OM, maar wil bij deze zaak zo ver mogelijk wegblijven om iedere schijn van politieke bemoeienis tegen te gaan.’’
Daarbij merkt het OM ook steeds op dat de mails en nota’s dateren van ná het besluit om Wilders te vervolgen, namelijk op 10 september 2014. Probleem is wel dat dit toen nog niet aan de media of aan Wilders was verteld, waardoor hij aan die lezing twijfelt.
Bedenkelijk
Volgens hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert is het wel een ‘misvatting’ dat een minister zich niet zou mogen bemoeien met het werk van het OM. Ook de bemoeienis van ambtenaren is ‘bedenkelijk’, maar ‘niet verboden’. ,,Probleem is wel dat de ambtenaren niet in de openbaarheid hebben gehandeld, terwijl bemoeienis van de minister met een strafzaak volkomen transparant zou moeten zijn.’’
Of Wilders proces daarmee ‘politiek ingestoken’ was om hem ‘uit te schakelen’ als politicus, is een vraag die het hof moet beantwoorden. Feit is wel: het proces is nu alsnog politiek geworden.
Diverse Tweede Kamerleden vragen minister Ferd Grapperhaus (Justitie) inmiddels om opheldering over de documenten. Al was het maar om helder te krijgen wat ambtenaren zich denken te mogen permitteren. ,,Het OM is geen buitendienst van het ministerie’’, zegt D66’er Maarten Groothuizen.
Bovendien gaf Grapperhaus de Tweede Kamer maar mondjesmaat informatie over wat er gewisseld was tussen het departement en het OM. De schijn dat zaken worden achterhouden achtervolgde dat ministerie toch al.
MSN 09.09.2019 De Tweede Kamer wil dat er opheldering komt over de rol van premier Rutte bij de strafvervolging van PVV-leider Geert Wilders. Coalitiepartij D66 en de oppositiefracties PvdA en SP willen weten of Rutte het vervolgen van Wilders destijds heeft besproken met zijn partijgenoot, VVD-minister Ivo Opstelten van Justitie.
Dit blijkt uit een reeks vragen van de Kamerleden Groothuizen (D66), Kuiken (PvdA) en Nispen (SP) aan minister Grapperhaus (Justitie). Zij eisen opheldering naar aanleiding van de onthulling van RTL Nieuws over de bemoeienis van topambtenaren met de strafzaak-Wilders.
De fracties willen weten of en wanneer Rutte de vervolging van Wilders met Ivo Opstelten besprak en wat de ‘aard en concrete inhoud’ van die contacten was. Ook willen ze weten of er tussen ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken en Justitie is gesproken over de vervolging van Wilders voor de ‘minder Marokkanen’-uitspraken in 2014.
Vorige week dook nieuwe informatie op, waaruit blijkt dat ambtenaren van Justitie op 24 maart 2014 mailden met het Openbaar Ministerie over de aangiften tegen Wilders. Dit was tot dusver niet bekend.
Grapperhaus meldde in een Kamerbrief dat het ministerie informatie kreeg over het aangifteproces, hoeveel aangiften er waren en wanneer het OM over vervolging zou beslissen. Het ministerie vroeg die informatie op, omdat er die week mogelijk een Kamerdebat zou zijn met premier Rutte.
Informatie naar Algemene Zaken
Grapperhaus, in antwoord op Kamervragen: “Het is gebruikelijk om bij de voorbereiding op een debat een dossier samen te stellen. Ten behoeve van een dergelijk dossier is in dit geval aan het OM input gevraagd zodat het ministerie van Algemene Zaken kan beschikken over informatie ter beantwoording van eventuele vragen.”
Het is de eerste keer dat het ministerie van Rutte in deze zaak in beeld komt.
Bij het ministerie van Justitie is intern dan al meer informatie bekend over de OM-plannen vanwege de ‘minder Marokkanen’-uitspraken. In de ministersstaf op het ministerie van Opstelten van 17 maart, wordt gesproken over een aangifte ‘over uitlatingen dhr. Wilders’ en ‘besluit OM’. Een week later wordt er nogmaals over gesproken, dan over de ‘voorgedrukte aangiftes van het OM inzake Wilders’.
Of Rutte en Opstelten in maart spraken over de kwestie is onduidelijk. Uit een geheime ambtelijke Justitie-nota van 16 september 2014, en vertrouwelijke e-mails blijkt dat Opstelten destijds het advies kreeg om de voorgenomen vervolgingsbeslissing van 10 september met Rutte te spreken: “In de nota wordt aangegeven dat het aanbeveling verdient de MP te informeren. De vraag is wanneer dit moet gebeuren. Ambtelijk zal AZ ook moeten worden geïnformeerd.”
Oud-minister Opstelten heeft dit voorjaar als getuige bij het Hof gezegd dat hij de zaak niet besprak met Rutte toen het OM bezig was met de zaak. Hij zei toen dat hij er nooit met zijn partijgenoot over sprak, tot de vervolgingsbeslissing genomen werd, maar daarna wel, omdat het toen openbaar was.
Openbaar Ministerie vervolgt Wilders voor uitspraken op markt en in kroeg
Het OM vervolgt Geert Wilders voor het op 12 maart 2014 op de Loosduinse markt schuldig maken aan groepsbelediging van Marokkanen en tijdens de uitslagenavond op 19 maart 2014 aan groepsbelediging van en aanzetten tot haat en discriminatie tegen Marokkanen.
Wilders werd in december 2016 veroordeeld door de rechtbank voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Hij werd vrijgesproken van aanzetten tot haat. De rechtbank legde geen straf op.
Wilders ging tegen die uitspraak in hoger beroep. Het Gerechtshof behandelt de zaak nu.
PVV-leider Geert Wilders en zijn advocaat Geert-Jan Knoops in de rechtbank van Schiphol voor het pleidooi in het minder-Marokkanen-proces tegen Wilders. Beeld ANP
Trouw 09.09.2019 Advocaat Geert-Jan Knoops zal dinsdag in de extra beveiligde rechtbank van Schiphol bepleiten dat de rechtszaak tegen PVV-leider Geert Wilders alsnog gestaakt moet worden. Onthullingen van ‘RTL Nieuws’ geven de verdediging voldoende zuurstof voor een nieuwe poging om het Openbaar Ministerie (OM) onderuit te halen.
De documenten die zondagavond naar buiten kwamen, wijzen duidelijk op afstemming tussen het ministerie van justitie en het OM over het strafproces tegen Wilders. Dat is zonder twijfel pikant: volgens de huidige minister Ferd Grapperhaus (justitie) is er geen sprake van inhoudelijke bemoeienis, en opereren de officieren van justitie – juist in deze politiek uiterst gevoelige zaak – geheel zelfstandig.
Wilders doet zijn omstreden ‘minder Marokkanen’-uitspraak in maart 2014, rond de gemeenteraadsverkiezingen. Op 10 september dat jaar besluit het OM dat de PPV’ers hiervoor moet worden vervolgd, op verdenking van het aanzetten tot haat en discriminatie. Een week na dat besluit, zo blijkt uit een interne mailwisseling, discussiëren topambtenaren over adviezen die ze het OM willen meegeven.
Op 17 september schrijft een ambtenaar aan een collega: “Ik zou zo min mogelijk beperkingen aanbrengen in hetgeen je voorlegt aan de rechter.” En verderop: “Krijgen we het requisitoir vooraf(…)? Dat zou ik verstandig vinden, dan kan jij ‘meelezen’ en waar nuttig opmerkingen doorgeven.” Bepaalde punten moeten ‘onder de aandacht van het OM’ worden gebracht.
Het ongemak op het Binnenhof groeit
Formeel kan het Openbaar Ministerie zich verdedigen met het argument dat ten tijde van de mailwisseling het besluit om Wilders te vervolgen al was gevallen. Daar heeft het ministerie van justitie geen invloed op gehad. Maar het heeft er alle schijn van dat topambtenaren het proces vervolgens wel hebben willen sturen.
Er is nog altijd geen bewijs dat toenmalig minister van justitie Ivo Opstelten zich persoonlijk heeft bemoeid met de inhoud van de strafzaak. Toch raakt het contact tussen ambtenaren en een onderdeel van de rechterlijke macht ook de minister, de politiek verantwoordelijke, zeker omdat het kabinet de bemoeienis altijd nadrukkelijk heeft tegengesproken.
Wilders deed maandag aangifte tegen een officier van justitie en twee advocaten-generaal wegens ‘een ernstig vermoeden van valsheid in geschrifte’. Zij hebben, volgens de PVV-leider, tijdens het proces gelogen door te verklaren dat er destijds geen afstemming heeft plaatsgevonden tussen het OM en het ministerie.
De PVV’er kondigde ook aan dat ‘het OM en alle betrokkenen die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging hun borst moeten natmaken’. “Ze kunnen zich opmaken voor een serie aangiften en procedures.”
Inmiddels groeit op het Binnenhof het ongemak over het Wilders-proces. Leiders van de coalitiepartijen zitten met de recente onthullingen in hun maag. Geen van hen herhaalde maandag de woorden van het ministerie, dat de vervolging van de PVV’er op geen enkele wijze politiek is beïnvloed.
Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zei na het wekelijkse coalitieoverleg dat het nu wachten is op de uitspraak van de rechter: “Is de scheiding der machten doorbroken? Is die grens overschreden?
Pas daarna geef ik mijn politieke oordeel.” D66-collega Rob Jetten: “Ik heb mijn wenkbrauwen gefronst over de enorm actieve rol die ambtenaren hebben gespeeld.” CDA’er Pieter Heerma: “Er komen in deze zaak steeds allerlei dingen naar buiten waarvan ik denk: hoe zit dit precies? Maar de politiek moet nu afwachten wat de rechter gaat zeggen.”
Of het gerechtshof zich vandaag uitlaat over de laatste wending, is onduidelijk. De kans is wel groot dat minister Grapperhaus nog deze week in de Tweede Kamer tekst en uitleg moet geven.
Lees ook:
‘Ambtenaren drongen wel aan op vervolging Geert Wilders’
Hoge ambtenaren van het ministerie van justitie hebben zich nadrukkelijk bemoeid met de vervolging van PVV-leider Geert Wilders. Dat blijkt uit vertrouwelijke documenten die zondag naar buiten zijn gekomen via ‘RTL Nieuws’.
Partijen: Grapperhaus moet klare wijn schenken over politieke bemoeienis met zaak-Wilders
Heeft oud-minister Ivo Opstelten (VVD) van Justitie zich persoonlijk bemoeid met de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders? Politieke partijen eisen uitleg van Opsteltens opvolger Ferd Grapperhaus.
NU 09.09.2019 Geert Wilders doet aangifte tegen officieren van justitie Wouter Bos, Birgit van Roessel en Gerard Sta vanwege het ernstige vermoeden van valsheid in geschrifte. Dat laat de PVV-leider op Twitter weten.
Bos was als officier van justitie betrokken bij de vervolging van Wilders die diende voor de rechtbank van Den Haag. Van Roessel en Sta zijn de advocaten-generaal (benaming officier in hoger beroep) in het hoger beroep dat dinsdag verder gaat.
Wilders zegt bewijs te hebben dat het Openbaar Ministerie (OM) overleg heeft gevoerd met het ministerie van justitie over onder meer de aangiften tegen de PVV-leider na zijn uitspraken in maart 2014.
Het OM zegt juist geen overleg te hebben gevoerd met het ministerie, maar ze slechts te hebben voorgelicht.
In de zaak tegen Wilders duiken echter steeds meer documenten op waaruit blijkt dat ambtenaren van het ministerie invloed hebben proberen uit te oefenen op de vervolging van Wilders. Een schending van de scheiding der machten.
Wilders zelf laat weten dat de aangifte nog maar het begin is. “Alle ambtenaren en politici die met politiek proces te maken hebben, kunnen hun borst natmaken”, aldus de PVV-voorman op Twitter.
NOS 09.09.2019 Geert Wilders doet aangifte tegen de officier van justitie en de advocaten-generaal die betrokken zijn bij de strafzaak tegen hem. De aanklagers van het OM hebben volgens de PVV-leider valsheid in geschrifte gepleegd.
Wilders wijst op processen-verbaal in het dossier waarin de aanklagers verklaren dat er geen overleg is gevoerd of afstemming is geweest tussen het OM en het ministerie over de vervolging van de politicus voor zijn uitspraken over “minder Marokkanen”.
Gisteren bleek uit stukken die RTL Nieuws openbaar maakte dat er toch inhoudelijk is overlegd tussen topambtenaren van het ministerie en het OM. De ambtenaren lijken in de mails aan te dringen op het harder aanpakken van Wilders.
Borst natmaken
Het zal volgens Wilders niet blijven bij de aangiftes tegen de officier van justitie en de advocaten-generaal. “Het OM en alle andere betrokkenen (ambtenaren en politici) die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging kunnen hun borst natmaken. Ze kunnen zich opmaken voor een serie aangiften en procedures.”
Morgen staat er weer een zittingsdag gepland in het hoger beroep in de zaak Wilders. De PVV-leider zal daar opnieuw eisen dat het proces tegen hem wordt gestopt.
Telegraaf 09.09.2019 Geert Wilders kondigt aan aangifte te doen tegen een officier van justitie en twee advocaten-generaal in het strafproces tegen de PVV-leider. Wilders beschuldigt ze van valsheid in geschrifte. Volgens hem bevat het proces-verbaal dat tegen hem is opgesteld in het minder-Marokkanenproces onwaarheden.
„Het OM en alle andere betrokkenen (ambtenaren en politici) die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging kunnen hun borst natmaken”, kondigt Wilders aan. „Ze kunnen zich opmaken voor een serie aangiften en procedures, strafrechtelijk en mogelijk civiel.” De aangiften tegen officieren van justitie Bos en advocaten-generaal Van Roessel en Sta zijn het begin, zegt Wilders.
De aangifte volgt op het openbaar worden van bewijzen dat ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid zich inhoudelijk hebben gemengd in het strafproces tegen Wilders voor zijn ophitsende vraag aan zijn achterban tijdens de verkiezingsavond van maart 2014 of ze meer of minder Marokkanen wensten. De advocaten-generaal stellen in het proces-verbaal dat er geen overleg is gevoerd tussen het ministerie van Justitie en de top van het OM. Nu blijkt dat dit overleg wel degelijk heeft plaatsgevonden.
Wilders kondigt op Twitter aan terug te slaan naar voormalig minister van Justitie Opstelten, diens opvolger Grapperhaus en premier Rutte. „Opstelten, de ambtenaren van Justitie, VVD-premier Rutte, Grapperhaus, ze zullen hier allemaal niet mee wegkomen.”
AD 09.09.2019 Geert Wilders heeft vandaag aangifte gedaan tegen de aanklagers van het Openbaar Ministerie in zijn minder-Marokkanenproces.
Volgens Wilders hebben zowel de officier van justitie in de eerdere zaak bij de rechtbank, als de twee advocaten-generaal die zijn hoger beroep behandelen, gelogen over welke bemoeienis er was met de zaak vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het OM en alle andere betrokkenen die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging kunnen hun borst natmaken, aldus Geert Wilders.
,,Het OM en alle andere betrokkenen (ambtenaren en politici) die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging kunnen hun borst natmaken. Ze kunnen zich opmaken voor een serie aangiften en procedures, strafrechtelijk en mogelijk civiel,’’ schrijft Wilders in een toelichting.
Hij verwijt de aanklagers ‘valsheid in geschrifte’. Het gaat om officier van justitie Wouter Bos die besloot Wilders te vervolgen. Net als de twee zogenoemde advocaten-generaal Birgit van Roessel en Gerard Sta, die het proces nu behandelen.
Volgens Wilders hebben zij gelogen dat er tussen de top van het Openbaar Ministerie en ‘vertegenwoordigers’ van het ministerie van Justitie geen ‘afstemming’ zou zijn geweest over het aangiftetraject na de uitspraken van Wilders.
Uit documenten van RTL Nieuws bleek dat het aangiftetraject op zijn minst besproken is. Eerder werd echter door het ministerie ontkent dat hiervan documenten zouden zijn, zoals gespreksverslagen. Later dook echter toch een kleine notitie op.
Het OM erkende dat ook: het zei echter dat het ging om het bespreken van de procedures en praktische zaken als de beveiliging, niet om inhoudelijke besprekingen. Bovendien meent het OM dat het in de wet geregeld is dat de minister in bijzondere strafzaken wordt bijgepraat.
Het is de vraag wat er onder dat woord ‘afstemming’ geschaard wordt.
Bemoeienis
Wilders meent echter een serie aan bewijzen te hebben dat ambtenaren van het ministerie van Justitie zich inhoudelijk wel degelijk bemoeiden met de zaak.
Hij zal daarom morgen opnieuw aan het gerechtshof vragen zijn proces naar de prullenbak te verwijzen, omdat het OM het recht hem te vervolgen zou hebben verspeeld.
De aangiftes tegen de OM’ers zullen geen rol spelen in die kwestie. Wel kan het – uiteraard- tot een aparte rechtsgang leiden.
Het is niet de eerste keer dat Wilders de rechterlijke macht in twijfel trekt. Eerder diende hij een wrakingsverzoek in dat werd toegewezen.
OmroepWest 09.09.2019 PVV-leider Geert Wilders doet aangifte tegen de officier van justitie Wouter Bos en advocaten-generaal Gerard Sta en Birgit van Roessel. Wilders verdenkt hen ervan dat ze de rechtbank waarvoor hij terecht staat, hebben voorgelogen.
Het blijft niet bij deze aangifte, waarschuwt de PVV-leider. ‘Het OM en alle andere betrokkenen (ambtenaren en politici) die een rol hebben gespeeld bij mijn politieke vervolging, kunnen hun borst natmaken.’ Hij wil hen niet alleen strafrechtelijk aanpakken, maar mogelijk ook civiele rechtszaken tegen hun beginnen.
Wilders doet in eerste instantie aangifte tegen Bos, Sta en Van Roessel vanwege ‘een ernstig vermoeden van valsheid in geschrifte’. Hij verwijt de advocaten-generaal dat ze in het proces-verbaal in de ‘minder Marokkanen-zaak‘ stellen dat er geen overleg is geweest tussen het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie. Uit recente stukken blijkt dat er wel degelijk over die zaak is gesproken.
Mogelijk schuldig aan meineed
Als een opsporingsambtenaar in een proces-verbaal niet de waarheid spreekt, maakt hij zich mogelijk schuldig aan meineed. Bovendien kan dat betekenen dat de rechter het OM niet ontvankelijk verklaart.
De rechtszaak tegen Wilders gaat dinsdag verder. De verdediging zal de rechter opnieuw vragen het proces te staken.
MSN 09.09.2019 leider Geert Wilders gaat aangifte doen tegen drie medewerkers van het Openbaar Ministerie vanwege valsheid in geschrifte rond zijn vervolging. Wilders doet vanmiddag aangifte tegen een officier van Justitie Wouter Bos en advocaten-generaal Birgit van Roessel en Gerard Sta.
De PVV’er doet dat nadat er gisteren bekend was geworden dat ambtenaren stevige druk hebben uitgeoefend op het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen.
Over zaak gesproken
Wilders zegt dat de advocaten-generaal in het proces-verbaal in de minder-Marokkanen-zaak stellen dat er geen overleg is geweest tussen het Openbaar Ministerie en het ministerie van Justitie. Uit recente stukken blijkt dat er wel degelijk over die zaak is gesproken.
Wilders maakte vandaag ook bekend dat ambtenaren en politici die een rol hebben gespeeld bij zijn ‘politieke vervolging’, ook hun borst kunnen natmaken en aangiften tegen hen kunnen verwachten.
‘OM drong niet aan op vervolging’
Verslaggever Rik Konijnenbelt volgt de rechtszaak tegen Geert Wilders. Hij verwacht weinig van de aangifte van de PVV-politicus tegen de medewerkers van het Openbaar Ministerie vanwege valsheid in geschrifte. “Het waren ambtenaren van het ministerie van Justitie die hebben aangedrongen op vervolging, niet de medewerkers van het OM. Het enige wat je het OM kan verwijten, is dat zij nooit tegen het Justitieambtenaren hebben gezegd: bemoei je er niet mee.”
‘Nieuw hoofdstuk in slepende rechtszaak’
“Je ziet dat Wilders nu alles uit de kast haalt”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “De PVV-leider spreekt over een ‘serie aangiften’. Het zal een nieuw juridisch hoofdstuk worden in een toch al slepende rechtszaak.”
Advocaat Geert-Jan Knoops en PVV-leider Geert Wilders in de rechtbank van Schiphol voor het pleidooi in het minder-Marokkanen-proces tegen PVV-leider Geert Wilders.Ⓒ ANP
Telegraaf 09.09.2019 Het strafproces tegen PVV-leider Geert Wilders verplaatst zich steeds meer van de rechtszaal naar het Binnenhof, nu er meer aanwijzingen zijn dat politieke bemoeienis een belangrijke rol heeft gespeeld bij zijn vervolging.
Zo is inmiddels duidelijk geworden dat topambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid hebben geprobeerd de vervolging van Wilders te beïnvloeden. De PVV’er eist dat het Haagse gerechtshof dinsdag een streep door de strafzaak zet. Kamerleden eisen opheldering van minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
Waar is Geert Wilders zo boos over?
Er wordt een proces gevoerd tegen PVV-leider Wilders om zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak in maart 2014. De politicus zegt al geruime tijd dat het een compleet onterecht strafproces is en dat de politiek een belangrijke rol speelt om hem te vervolgen. Wilders was destijds de grootste oppositieleider en dus een bedreiging voor de coalitie.
Uit documenten die gedurende zijn vervolging openbaar zijn geworden, blijkt dat ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid zich bemoeiden met de vervolging, waardoor die bewering aan het Binnenhof steeds serieuzer wordt genomen. Dinsdag gaat het proces verder. Wilders eist van het Haagse gerechtshof dat er per direct een streep gaat door de strafzaak.
In Nederland is er sprake van de scheiding der machten. Er is een wetgevende macht die bestaat uit het parlement en de regering. Daarnaast is er de rechterlijke macht die bestaat uit het Openbaar Ministerie (OM) en rechters. Het is de bedoeling dat die machten onafhankelijk van elkaar werken en bemoeienis is dan ook een doodzonde.
Documenten tonen aan dat ambtenaren van Justitie, onder politieke verantwoordelijkheid van toenmalig minister Opstelten (Justitie en Veiligheid), aandrongen op een harde aanpak van Wilders. Over die bemoeienis eisen meerdere Kamerleden nu opheldering. Overigens blijkt uit de documenten dat Opstelten zich zelf bewust niet bemoeide met het handelen van het OM, om op die manier de schijn van politieke bemoeienis tegen te gaan.
Waarom heeft minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wat uit te leggen?
De bemoeienis van ambtenaren met het proces tegen Wilders vond plaats in de periode dat Opstelten als minister de scepter zwaaide op het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Hij zit er inmiddels niet meer en daarom is de huidige minister op dat departement, CDA’er Grapperhaus, politiek verantwoordelijk voor wat er toen mogelijk niet goed is gegaan. Grapperhaus moet dus verantwoording afleggen over wat volgens Wilders een politiek ’maffiaproces’ is geworden om hem een toontje lager te laten zingen.
Wat is de uitleg van Grapperhaus over deze kwestie?
De minister is erg terughoudend in zijn commentaar, omdat het gaat over een vervolging die nog in volle gang is. Hij zegt zich dan ook op de achtergrond te willen houden om het proces niet te verstoren.
Hij heeft al wel gezegd dat het in zulke processen gebruikelijk is dat ambtenaren van zijn ministerie overleggen over vervolgingen die erg veel aandacht krijgen, zoals dit stafproces tegen de bekende politicus Wilders. Tot op heden beweert de bewindsman dat dat overleg ging over de timing waarop berichten naar buiten werden gebracht en geen inhoudelijk advies over de vervolging zelf betrof.
Wat betekent deze nieuwe informatie voor zijn positie?
Uit de documenten waarop RTL de hand legde, blijkt dat topambtenaren van Justitie zich wel degelijk inhoudelijk bemoeiden met de rechtszaak tegen Wilders. Zij drongen aan op een stevige aanpak, terwijl het OM de uitlatingen over ’minder Marokkanen’ niet strafbaar vond.
Dat maakt dat Grapperhaus wat uit te leggen heeft in de Tweede Kamer. De druk op hem wordt behoorlijk opgevoerd. Eerst kreeg hij in deze kwestie al de wind van voren van diverse oppositiepartijen, maar ook coalitiepartner D66 dringt nu nadrukkelijk aan op een goede uitleg.
De bemoeienis ging dus niet alleen over de timing van een persbericht, maar ook over de vervolging zelf. Grapperhaus zal met een goed verhaal moeten komen om zelf niet in de problemen te raken.
NOS 09.09.2019 De laatste onthullingen over de bemoeienis van ambtenaren met de strafzaak tegen PVV-leider Wilders hebben grote indruk gemaakt op de regeringspartijen. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen niet vooruitlopen op de mogelijkheid van een parlementaire enquête, zoals Wilders zelf wil. Maar dat de zaak na een rechterlijke uitspraak een politiek gevolg gaat krijgen staat vast.
ChristenUnie-leider Segers noemt het nieuws over de Justitie-ambtenaren en hun mailwisseling over de ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Wilders schokkend. “Dit zijn vrij ernstige beschuldigingen. Vroeg of laat zal er ook een politiek debat over zijn.”
Segers wil eerst het oordeel van de rechter afwachten. “Is de scheiding der machten doorbroken? Is die grens overschreden? Pas daarna geef ik mijn politieke oordeel.”
Wenkbrauwen gefronst
Gisteren meldde RTL Nieuws dat topambtenaren hebben aangedrongen op een harde aanpak van Wilders. Zo werd in een mailwisseling gesproken over “kwaadaardige” uitspraken van de PVV-leider.
“Ik heb mijn wenkbrauwen gefronst over de enorme actieve rol die ambtenaren hebben gespeeld”, zegt D66-leider Jetten daarover. Hij wil de komende dagen bijgepraat worden door minister Grapperhaus. Ook Jetten wacht met een politiek oordeel tot na de uitspraak van de rechter in de zaak tegen Wilders.
Serieuze zaak
CDA-fractievoorzitter Heerma: “Er komen in deze zaak steeds allerlei dingen naar buiten waarvan ik denk: hoe zit dit precies? Maar de politiek moet nu afwachten wat de rechter gaat zeggen.” Of het CDA voelt voor een parlementaire enquête is nog niet duidelijk.
Ook VVD-fractievoorzitter Dijkhoff wil de rechter niet voor de voeten lopen, zoals hij het uitdrukt, maar hij vindt het een serieuze zaak. “Ik wens de rechter vooral veel wijsheid toe.”
In juni wezen de meeste fracties in de Tweede Kamer het voorstel voor een parlementaire enquête af. Dat was voor de berichten van RTL over de ambtenaren van toenmalig minister Opstelten. Forum voor Democratie steunde het voorstel wel.
Parlementaire enquêtes: tien tot nu toe
Parlementaire enquêtes gelden als een zwaar middel: getuigen zijn verplicht om te verschijnen en staan onder ede. Mede om die reden kosten ze maanden tot jaren voorbereiding. De afgelopen dertig jaar heeft de Tweede Kamer tien keer een parlementaire enquête gehouden. Dat gebeurde bijvoorbeeld naar de Bijlmerramp en naar frauderende woningcorporaties.
De laatste enquête was tussen 2013 en 2016 over het Fyra-debacle, de treinverbinding tussen Nederland en België. De Tweede Kamer heeft een parlementaire enquête aangekondigd naar de gaswinning in Groningen. Die wordt op zijn vroegst volgend jaar gehouden.
MSN 08.09.2019 Geert Wilders eist opnieuw dat de rechtszaak tegen hem onmiddellijk wordt gestaakt. Het ministerie van Justitie had “een sturende rol” in zijn strafzaak, stelt de PVV-leider op basis van e-mailverkeer tussen ambtenaren van het departement.
Wilders maakte zondag zelf e-mails openbaar die de rechter in zijn zaak had opgevraagd. Daaruit blijkt dat ambtenaren met het Openbaar Ministerie uitvoerig hun opvattingen en vragen deelden over de vervolging van de PVV-leider. Wilders leest daarin dat het OM hem niet wilde vervolgen, maar het ministerie daarop aandrong. “Dat gebeurt in Rusland en in Cuba nog niet.”
De bemoeienis van het departement duurde ook tijdens de strafzaak voort, concludeert Wilders. Hij wijst erop dat een ambtenaar erop aandrong de pleitnota van de officier van justitie vooraf te kunnen lezen en becommentariëren.
Wilders wil dat “de Tweede Kamer dit met een parlementaire enquête tot op de bodem uit gaat zoeken”.
NU 08.09.2019 Topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben er bij het Openbaar Ministerie (OM) op aangedrongen om PVV-leider Geert Wilders zo stevig mogelijk aan te pakken om de uitspraken over minder Marokkanen die hij in 2014 deed. Dat meldt RTL Nieuws op basis van documenten.
De bemoeienis van de ambtenaren is iets dat zeer gevoelig ligt, omdat het hier gaat om een rechtszaak tegen een leider van een politieke partij.
Uit de stukken die in handen zijn van RTL Nieuws zou volgens het medium blijken dat enkele ambtenaren de uitspraken van Wilders “racistisch” en “kwaadaardig” hebben genoemd. Volgens RTL Nieuws adviseerden andere ambtenaren het OM om de zaak juridisch gezien “met gestrekt been in te gaan.”
Wilders zelf zegt in gesprek met RTL Nieuws het onder andere “schandalig” te vinden. Ook herhaalt hij tegenover het programma dat hij vindt dat het proces tegen hem gestopt zou moeten worden.
OM zegt dat eerder openbaar gemaakte stukken verkeerd werden gelezen
Het OM zei eerder dat uit de informatie die een week geleden openbaar is geworden over de vervolgbeslissing van Geert Wilders in 2014, niet afgeleid kan worden dat er sprake is geweest van politieke bemoeienis. Het hoger beroep kan wat het OM betreft dan ook doorgang vinden.
Advocaat Geert-Jan Knoops betoogde eerder echter dat het OM zijn kansen op verdere vervolging van PVV-leider Wilders heeft verspeeld door te liegen over politieke bemoeienis die er volgens de advocaat overduidelijk wel is geweest.
Knoops ziet aanwijzingen voor bemoeienis van Opstelten
Knoops zag bewijs in stukken die eerder openbaar zijn geworden na een Wob-verzoek van RTL Nieuws, zoals een ambtelijke nota (pdf). Daaruit bleek volgens de advocaat overduidelijk dat de toenmalige minister van Justitie, Ivo Opstelten, zich in 2014 heeft bemoeid met de zaak-Wilders, nog voordat er een formele vervolgbeslissing was genomen.
Hetzelfde geldt dus voor ambtenaren van het departement. De vraag of het OM de vervolgbeslissing al dan niet zelfstandig heeft genomen, is volgens Knoops niet langer van belang omdat de politieke inmenging volgens hem genoeg reden is om de vervolging van Wilders te stoppen.
NOS 08.09.2019 Topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben aangedrongen op het hard aanpakken van PVV-leider Wilders in het ‘minder-Marokkanen’-proces. Dat meldt RTL Nieuws op basis van een interne mailwisseling uit 2014 die het in handen heeft.
Afgelopen week stelde Wilders’ verdediging, mede op basis van stukken van RTL, dat toenmalig minister Opstelten inhoudelijk met het Openbaar Ministerie sprak voordat de beslissing werd genomen om Wilders te vervolgen. Volgens Wilders en zijn advocaten is sprake van politieke bemoeienis. Het ministerie van Justitie stelde dat er slechts sprake was van overleg over praktische zaken. Ook is erkend dat ambtenaren een analyse hebben opgesteld.
‘Kwaadaardige uitspraken’
In de mailwisseling die RTL nu naar buiten heeft gebracht, wordt gesproken van “kwaadaardige” uitspraken van Wilders. De ambtenaren analyseren de zaak en bedenken antwoorden op mogelijke tegenargumenten van de verdediging.
“Op sommige punten te veel juridisch detail om de minister mee te geven, maar over een aantal punten heb ik vandaag al wel even met de collega van het Pag (parket-generaal, red.) gesproken”, antwoordt iemand. “Ik zal de punten die je noemt ook aan de collega van het OM meegeven.”
Wilders’ uitspraak “dat gaan we regelen” wordt door de ambtenaren uitgelicht. Een van hen stipt aan dat een dergelijke “actiebereidheid/aanzet om de daad bij het woord te voegen” een rol speelde in eerdere zaken. Daarop antwoordt een van hen: “Ik zal de appreciatie van ‘dat gaan we regelen’ bij het OM onder de aandacht brengen.”
Volgens RTL Nieuws blijkt uit de mail dat het departement justitie voedde met argumenten tegen Wilders en dat het OM werd geadviseerd “er met gestrekt been in te gaan”.
Wilders: rechtszaak moet nu stoppen
Tegen RTL Nieuws reageert Wilders furieus op het nieuws over de mailwisseling. “Ze hebben ervoor gezorgd dat er toch werd vervolgd. Ze hebben gezegd: ‘We willen de stukken zien, dan kunnen we adviezen geven.’ Dat hebben ze ook gedaan.”
Volgens de PVV-leider heeft het ministerie inhoudelijke punten aan de dagvaarding toegevoegd. “Ik kan niet anders dan dat concluderen. Dat gebeurt in Rusland en Cuba nog niet. Deze rechtszaak moet nu stoppen.”
Grapperhaus ontkent
De huidige minister Grapperhaus sprak deze week dus tegen dat Opstelten zich heeft bemoeid met justitie. Het OM zou al hebben besloten over te gaan tot vervolging.
In december 2016 werd Wilders veroordeeld voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak uit maart 2014 na de gemeenteraadsverkiezingen. Hij werd schuldig bevonden aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie, maar kreeg geen straf. Het hoger beroep is nu bezig.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat vanavond in een reactie weten niet in te gaan op individuele strafzaken.
Advocaat Geert-Jan Knoops en PVV-leider en Geert Wilders in de rechtbank van Schiphol voor het pleidooi in het minder-Marokkanen-proces tegen Wilders. Ⓒ ANP
Telegraaf 08.09.2019 Topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben zich inhoudelijk bemoeid met de rechtszaak tegen Geert Wilders. Terwijl het OM de uitlatingen over ’minder Marokkanen’ niet strafbaar vond, drongen zij er op aan om de PVV-leider toch stevig aan te pakken.
Dat meldt RTL Nieuws op basis van interne documenten. PVV-leider Wilders over de bemoeienis: „Dat is ongehoord, dat is onvoorstelbaar en dat staat nu toch zwart op wit.”
De ambtenaren droegen richting het OM argumenten aan tegen Wilders. Zijn uitspraken zouden ’kwaadaardig’ en ’racistisch’ zijn. In interne communicatie wordt ook door ambtenaren afgevraagd of het OM ’wel overtuigd (is) van de wenselijkheid en haalbaarheid van vervolging’. Ook werden er tips gegeven over wat er in de tenlastelegging moest komen en vroegen ambtenaren of ze het requisitoir, net als eerder, konden lezen en becommentariëren.
Wilders gaat het Hof opnieuw vragen om het proces te stoppen vanwege deze bemoeienis. Dinsdag wordt de zaak weer behandeld in de rechtszaal.
Hoewel deze documenten uiteraard op ambtelijke bemoeienis duiden, staat in een van de interne documenten wel het volgende over de vermeende politieke bemoeienis van toenmalig minister Opstelten: „De minister is uiteraard verantwoordelijk voor het handelen van het OM, maar wil bij deze zaak zo ver mogelijk wegblijven om iedere schijn van politieke bemoeienis tegen te gaan.”
’Vertrouwen ondermijnd’
Politieke collega’s van Wilders willen opheldering. Zo vindt 50Plus-voorman Henk Krol dit ’onvoorstelbaar’. „Ik zeg: over en uit. Dit ondermijnt het vertrouwen van de gewone burger.” De PvdA wil ook weten waarom minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) niet direct openheid van zaken gaf over deze documenten.
Wilders zelf Twittert: „Opstelten, de ambtenaren van Justitie, VVD-premier Rutte, Grapperhaus, ze zullen hier allemaal niet mee wegkomen. Enquêtes, aangiftes, onderzoek, civiele procedures, Kamerdebatten, ik zal ze bestoken tot alles boven tafel is en ze ervoor een hoge prijs hebben betaald.”
Minister Grapperhaus wil niet veel zeggen over de documenten. Via zijn woordvoerder laat hij weten: „Naar aanleiding van een opdracht van het gerechtshof van 5 september 2019 heb ik door tussenkomst van het College van procureurs-generaal van het OM de documenten 8, 14 en 17 behorende bij het aanvullende Wob-besluit verstrekt.
Die betreffende documenten zijn ingebracht in het strafproces. Dat betekent dat mij uiterste terughoudendheid past ten aanzien van de inhoud van de overlegde documenten. Ik zal mij daarom – juist omdat ik mij niet meng in individuele strafzaken – daarover nu niet uitlaten.”
AD 08.09.2019 Ambtenaren van het ministerie van Justitie wilden ‘meelezen’ met het Openbaar Ministerie (OM) als deze in de Wilders-zaak over zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraken de pleitnota gingen schrijven.
Dat blijkt uit documenten die het Hof heeft opgevraagd en de PVV op haar website heeft gepubliceerd. Het gaat om mailwisselingen tussen ambtenaren van het ministerie van Justitie uit september 2014.
De ambtenaren e-mailen aan elkaar dat zij het slotwoord van het OM, het zogenoemde requisitor, vooraf zouden willen ontvangen. ,,Krijgen we het requisitoir vooraf, zoals in de zaak-Martijn? (Het verbod op pedofielen-vereniging Martijn, red.) Dat zou ik verstandig vinden, dat kunnen jij en X ‘meelezen’ en waar nuttig opmerkingen doorgeven.”
In de e-mails bespreken de ambtenaren ook de vervolging, waartoe het OM op dat moment feitelijk heeft besloten. De betreffende ambtenaar wijst het OM onder andere op Wilders’ repliek “dan gaan we dat regelen”, op de roep van zijn aanhang om “minder!” Marokkanen. Daaruit zou “actiebereidheid/aanzet om de daad bij het woord te voegen” blijken, en dat zou belastend zijn.
Ontkennen
Zowel het ministerie als OM ontkennen dat overigens. Zij zeggen dat ambtenaren zich niet inhoudelijk met de zaak hebben bemoeid. Dat wordt door een ambtenaar benadrukt in de mailwisseling: ‘De minister is uiteraard verantwoordelijk voor het handelen van het OM, maar wil bij deze zaak zo ver mogelijk wegblijven om iedere schijn van politieke bemoeienis tegen te gaan.’ Misschien wilden zij zich wel met de zaak bemoeien, maar enig invloed is er niet geweest, zei de aanklager van het OM deze week nog.
Uit de documenten blijkt niettemin dat ambtenaren wel argumenten aandroegen bij het OM om Wilders te vervolgen. In e-mails noemen ze zijn uitspraken ‘kwaadaardig’ en ‘racistisch’.
‘Dit gebeurt in Rusland nog niet’
In een vraaggesprek met RTL Nieuws reageert Wilders ontstemd en komt met een hele rits klachten: ,,Het ministerie van Justitie mag zich nooit bemoeien met een rechtszaak. Maar wat hebben ze gedaan? Ze hebben ervoor gezorgd dat er toch werd vervolgd, terwijl mijn zaak dus eigenlijk niet strafbaar was. Ze hebben gezegd: we willen de stukken zien, dan kunnen we ze lezen en adviseren.
Ze hebben inhoudelijk gezocht dat er punten bij de dagvaarding kwamen. Dat gebeurt in Rusland nog niet, dat gebeurt in Cuba nog niet. Deze rechtszaak moet nu stoppen. Vandaag ben ik het, maar morgen kan het een ander zijn. De Kamer moet dit met een parlementaire enquête tot tot op de bodem uitzoeken.”
Dinsdag gaat het hoger beroep in de zaak-Wilders verder. Wilders en zijn advocaat Knoops zullen het Hof vragen het proces te stoppen, zegt Wilders in een reactie. ,,Het is onvoorstelbaar dat het ministerie van Justitie zich tot in detail met mijn zaak heeft bemoeid. Het lijkt een hetze, een afrekening van de VVD-minister en zijn departement, tegen mij.”
Het Openbaar Ministerie zegt dat de e-mails tussen ambtenaren niet van invloed zijn op de strafzaak, omdat het besluit om Wilders te vervolgen al maanden ervoor was genomen.
Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid reageert niet op de inhoud van de geheime documenten, omdat de stukken zijn ingebracht in de strafzaak.
OmroepWest 08.09.2019 Twee topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben zich inhoudelijk bemoeid met de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders. Zij drongen er bij het Openbaar Ministerie (OM) op aan om Wilders in de ‘minder Marokkanen-zaak’ zo stevig mogelijk aan te pakken.
De topambtenaren vroegen bijvoorbeeld of een uitlating van Wilders, die het OM liet rusten, niet toch tegen hem in stelling moest worden gebracht. Dit blijkt uit e-mails die het ministerie op last van de rechter heeft verstrekt en door RTL Nieuws zijn onthuld.
Wilders voelt zich door de mails in zijn gelijk bevestigd. Hij stelt vanaf het begin van de zaak al dat toenmalig minister Ivo Opstelten zich heeft bemoeid met zijn vervolging. Een minister mag zich niet met een vervolgingsbeslissing bemoeien, tenzij hij een officiële aanwijzing geeft. Het ministerie van Justitie stelde dat er slechts sprake was van overleg over praktische zaken. Ook is erkend dat ambtenaren een analyse hebben opgesteld.
‘Behoorlijk kwaadaardig’
In de mails die nu naar buiten zijn gebracht, wordt door de ambtenaren de vervolging besproken, waartoe het OM op dat moment feitelijk heeft besloten. Een van de twee bespreekt hun vragen en opvattingen met het parket. Zo wijst de betreffende ambtenaar het OM onder andere op Wilders’ repliek ‘dan gaan we dat regelen’. Daaruit zou ‘actiebereidheid/aanzet om de daad bij het woord te voegen’ blijken, nadat de aanhang om ‘minder Marokkanen‘ riep.
Deze ambtenaar noemt de woorden van Wilders ‘ophitsend’ en lijkt ze te scharen in de categorie ‘racistische uitlatingen’. De ander noemt de uitlatingen van Wilders onder meer ‘eigenlijk gewoon behoorlijk kwaadaardig’, met name omdat hij ze zo weloverwogen zou hebben gedaan.
Opstelten, de ambtenaren van Justitie, VVD-premier Rutte, Grapperhaus, ze zullen hier allemaal niet mee wegkomen.
Enquêtes, aangiftes, onderzoek, civiele procedures, kamerdebatten, ik zal ze bestoken tot alles boven tafel is en ze ervoor een hoge prijs hebben betaald.#Wilders442 mensen praten hierover
Opmerkingen meegeven
Het tweetal kijkt ook vooruit naar het verweer dat ze van Wilders verwachten en hoe het OM dat weer zou kunnen pareren. Een van de twee dringt erop aan dat ze het requisitoir van de officier van justitie vooraf te lezen krijgen. Dan kunnen ze ‘waar nuttig opmerkingen meegeven’.
Een van de twee ambtenaren merkt ook op dat de minister ‘bij deze zaak zo ver mogelijk weg wil blijven’. Opstelten zou het belangrijk vinden om ‘iedere schijn van politieke bemoeienis tegen te gaan’. De ambtenaar wil daarom een intern advies van het OM ook niet opvragen. Hij wijst erop dat het departement zich nooit zo diep mengt in het werk van het OM.
‘Een hetze tegen mij’
Het ministerie wil niet reageren, omdat de rechszaak in volle gang is. Wilders kondigt aan dat hij en zijn advocaat Knoop het Hof opnieuw zullen vragen het proces te stoppen. Dinsdag dient het hoger beroep weer. ‘Het is onvoorstelbaar dat het ministerie van Justitie zich tot in detail met mijn zaak heeft bemoeid. Het lijkt een hetze, een afrekening van de VVD-minster en zijn departement, tegen mij’, zegt Wilders tegen het RTL Nieuws.
MSN 08.09.2019 Topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben zich inhoudelijk bemoeid met de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders. Zij drongen er bij het Openbaar Ministerie (OM) op aan om Wilders in de zaak over ‘minder Marokkanen’-uitspraken zo stevig mogelijk aan te pakken.
Dit blijkt uit nog geheime documenten die in bezit zijn van RTL Nieuws. Vorige week onthulden we dát er bemoeienis was, uit de inhoud blijkt nu hoe ver dit ging. (De documenten kun je hier lezen.)
‘Schandalig’
De bemoeienis ligt zeer gevoelig, omdat het gaat om een strafzaak tegen een oppositieleider. Ministerie en OM ontkenden tot voor kort iedere vorm van inhoudelijk overleg en afstemming over de zaak-Wilders. De PVV-leider reageert verbijsterd op de nieuwe onthullingen en noemt het ‘schandalig’.
Uit de stukken blijkt nu dat ambtenaren het OM voedden met argumenten tegen Wilders, die een opponent was van de toenmalig minister, VVD’er Ivo Opstelten. Zij noemen zijn uitspraken ‘kwaadaardig’ en ‘racistisch’. Als deze ambtenaren een zeer vertrouwelijk ambtsbericht van het College van procureurs-generaal aan minister Opstelten van 10 september 2014 hebben gelezen, vraagt een van hen zich af: “Is het OM wel overtuigd van de wenselijkheid en haalbaarheid van vervolging?”
Geen reden voor strafzaak
Zij adviseren het OM er juridisch met gestrekt been in te gaan. De aanleiding is discussie binnen het OM over de zaak. Het OM Den Haag wilde de strafzaak rond de eerste ‘minder Marokkanen’-uitspraak op 12 maart 2014 zelfs seponeren, zo bleek vorige week, ruim vijf jaar later. En de eigen experts van het OM, van het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie, zagen ook in de uitspraken op de verkiezingsavond van 19 maart 2014 geen goede reden voor een strafzaak. Zij vonden de uitspraken ‘niet onnodig grievend’.
De topambtenaren vonden dat Wilders niet alleen moest worden vervolgd voor de uitspraken op de verkiezingsavond, maar ook moest worden aangepakt voor de eerste uitspraken, omdat anders de héle zaak ‘juridisch-inhoudelijk’ niet vol te houden zou zijn.
“Ik zou dit aan de rechter overlaten en zo min mogelijk beperkingen aanbrengen in hetgeen je voorlegt aan de rechter.” De ambtenaren geven verder een reeks juridische adviezen, ook over hoe het OM inhoudelijk moet omgaan met verweren van de verdediging. Letterlijk: “Over een aantal punten heb ik vandaag al wel even met de collega van het Pag (parket-generaal, het OM, red.) gesproken.” En: “Ik zal de punten die je noemt aan de collega van het OM meegeven.”
Wilders kondigt aan dat hij en zijn advocaat Knoops het Hof opnieuw zullen vragen het proces te stoppen. Dinsdag dient het hoger beroep weer. Wilders: “Het is onvoorstelbaar dat het ministerie van Justitie zich tot in detail met mijn zaak heeft bemoeid. Het lijkt een hetze, een afrekening van de VVD-minister en zijn departement, tegen mij.”
De PVV-leider wijst erop dat de beïnvloeding door de ambtenaren daadwerkelijk gevolgen had. In het ambtsbericht van het College van procureurs-generaal werd namelijk niets gezegd over het ‘dat gaan we regelen’, zoals Wilders in maart 2014 zei bij de ‘minder, minder’-uitspraken. De topambtenaren drongen er bij het OM op aan dit Wilders wel ten laste te leggen, omdat dat juridisch sterker was. Dit punt werd december 2014 inderdaad opgenomen in de dagvaarding.
‘Grapperhaus niet open geweest’
PvdA-Kamerlid Attje Kuijken zegt dat ‘opnieuw de schijn van politieke bemoeienis’ met het proces-Wilders ontstaat, terwijl iedere vorm van overleg juist steeds was ontkend: “Ik wil uitleg van minister Grapperhaus over wat er is besproken met het OM en ook weten waarom de minister hier niet eerder open over is geweest.”
D66-Kamerlid Maarten Groothuizen: “Als ik dit lees, vind ik dat ambtenaren van het ministerie te veel ‘meedenken’ met de inhoud van de zaak. Ik vind dat merkwaardig. Het OM is geen buitendienst van het ministerie, maar een deel van onze magistratuur. Het lijkt erop dat het departement heel veel controle wil hebben. Dat past in het beeld dat ambtenaren koste wat het kost proberen hun bewindspersoon uit de wind te houden.”
Meelezen
Opmerkelijk in de documenten is ook de opmerking van een topambtenaar: “Krijgen we het requisitoir vooraf, zoals in de zaak-Martijn? (Het verbod op pedofielen-vereniging Martijn, red.) Dat zou ik verstandig vinden, dat kunnen jij en X ‘meelezen’ en waar nuttig opmerkingen doorgeven.”
Het ministerie van Justitie heeft nog niet gereageerd. Grapperhaus heeft in antwoorden op Kamervragen steeds benadrukt dat híj zich ‘niet mengt in individuele strafzaken’.
Elsevier 05.09.2019 Het proces tegen PVV-leider Geert Wilders gaat door, maakte het Haagse gerechtshof deze ochtend bekend. Pas bij de uitspraak komt het hof tot een oordeel of het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk is in de zaak. Volgens Wilders advocaat Geert-Jan Knoops zijn er sterke aanwijzingen dat Ivo Opstelten, voormalig minister van Justitie bij het Openbaar Ministerie (OM) in 2014 aandrong op vervolging van Wilders.
Het komt in Nederland zelden voor dat een minister met het OM spreekt over een strafzaak en helemaal niet bij die van een politicus. Normaal gesproken besluit het OM daar zelfstandig over. Via RTL Nieuws werd vrijdag bekend dat Opstelten overleg had met het OM, nog voor het besluit tot vervolging bekend werd.
Aantekeningen van Opstelten
In dat overleg zou Opstelten hebben gezegd dat de PVV-leider moest worden vervolgd. Ook verkreeg RTL Nieuws via de Wet Openbaar Bestuur (WOB) een document met aantekeningen van toenmalig minister Opstelten. Hij had daarop geschreven: ‘Bespreken. Zie vier punten OM.’
Dat zou erop wijzen dat Opstelten zich persoonlijk heeft bemoeid met het besluit van het OM om zijn politieke tegenstander te vervolgen. Het OM en de opvolger van Opstelten, CDA’er Ferdinand Grapperhuis, houden vol dat het OM al voor Opsteltens opmerkingen had besloten om Wilders te vervolgen.
‘Minder Marokkanen’
Het hof had begin deze week extra documenten opgevraagd om tot een oordeel te komen over het vervolg van de vervolging van Wilders. De PVV-leider staat terecht in het hoger beroep wegens zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak. Die deed Wilders in het voorjaar van 2014. Later dat jaar besloot het Openbaar Ministerie de PVV-leider te vervolgen. In 2016 werd Wilders schuldig bevonden voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie van Marokkanen.
Ondanks de extra documenten ziet het hof ‘onvoldoende aanleiding’ om het proces te stoppen. De zaak-Wilders gaat dus verder met de pleidooien van het OM en Knoops, de advocaat van Wilders. Die liet al weten bij het doorgaan van de rechtszaak een pleidooi van 426 pagina’s voor te dragen.
Wilders reageerde verbolgen op het besluit van het hof. Volgens hem wordt bewijs in de zaak nu genegeerd en moet de zaak worden gestaakt. Wat vindt u? Is het verstandig van het hof om door te gaan met het Wildersproces? Of heeft de PVV-leider gelijk en moet het proces worden gestaakt? Praat mee!
AD 05.09.2019 Het minder-Marokkanenproces rond Geert Wilders gaat voorlopig gewoon door. Het hof wees vanmorgen een verzoek van de verdediging af om het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te laten verklaren, omdat zij het recht zou hebben verspeeld om de PVV-leider te vervolgen. Wilders noemt de beslissing ‘onbegrijpelijk en eenzijdig’. Verslaggever Tobias den Hartog doet via Twitter verslag.
Het hof ziet ‘onvoldoende aanleiding’ om het proces te stoppen. Wel komt het hof de verdediging tegemoet wat betreft enkele stukken die Wilders graag in het dossier wil hebben, waaronder een e-mailwisseling tussen ambtenaren van het ministerie. Die komen er ongelakt in. Het hof hoeft een aantal stukken niet te zien, maar zegt wel dat het als ze het later nodig vindt, die alsnog toegevoegd moeten kunnen worden.
Alles draait om interne nota’s, e-mails en ambtsberichten die RTL heeft ontvangen na een WOB-procedure bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Wilders ziet daarin bewijs dat toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich in 2014 met de vervolging van Wilders heeft bemoeid.
Ongelakt
Het gerechtshof vroeg dinsdag om de documenten te kunnen lezen. Het OM heeft deze gisteren verstrekt. Daarbij zijn delen die in de versie van RTL waren weggelakt om ambtenaren en hun identiteit te beschermen, nu wel leesbaar gemaakt voor de rechters. Alle documenten komen in het dossier terecht.
Volgens het OM is er absoluut geen sprake van dat de minister zich met de zaak heeft bemoeid. ,,Het OM heeft de beslissing genomen om Geert Wilders te vervolgen en niemand anders.’’
‘Schokkend’
Het ministerie bemoeide zich met mijn strafzaak. Ik vraag u dit te onderzoeken. Dat mag hier gewoon niet. Op Cuba misschien. Maar hier niet, aldus Geert Wilders .
Wilders nam na de beslissing zelf het woord. Hij noemt het ‘onbegrijpelijk en heel eenzijdig’. ,,U heeft alleen de stukken opgevraagd die minister Grapperhaus al zei te willen leveren. Erg toevallig allemaal.’’ Volgens Wilders negeert het hof daarmee ‘keihard bewijs’. ,,Waarom heeft u ook de andere stukken niet opgevraagd? Dat vind ik oprecht onbegrijpelijk. Wilt u de waarheid niet weten? Het blijft nu volstrekt onduidelijk hoe ver de arm van het departement reikt.’’
De PVV-leider verzocht het hof die stukken alsnog op te vragen en de zaak alsnog aan te houden. ,,Het is echt schokkend. Het staat in de stukken, in het ambtsbericht, dat er geen zaak tegen mij te bouwen was. Het OM stelde een sepot voor. Maar dat raadde zij niet aan de minister aan, omdat het dan uit zou draaien op een artikel 12-procedure.’’
Volgens Wilders ‘kan het dus niet anders’ dan dat er ‘alleen een politieke reden’ was om hem te vervolgen. ,,Het ministerie bemoeide zich met mijn strafzaak. Ik vraag u dit te onderzoeken. Dat mag hier gewoon niet. Op Cuba misschien. Maar hier niet.’’
Ook Knoops riep het hof nogmaals op de zaak tijdelijk stil te leggen. Hij wil dat in ieder geval wordt afgewacht tot 11 oktober, wanneer er uitspraak is in de zaak tussen RTL Nieuws en de staat. Onderdeel van die zaak zijn stukken waaruit ambtelijke interventie zou blijken. ,,Als wij nu zouden moeten pleiten, dan krijgt u een pleidooi waarin maar de helft van de feiten genoemd kunnen worden’’, aldus Knoops.
Het OM erkent dat er eerst geen strafbaarheid werd gezien, maar benadrukt dat Wilders selectief citeert. Er zou ook in de stukken staan dat het denkbaar is dat een rechter daar anders over zou oordelen, waardoor het OM dus wél wilde vervolgen. ,,We hebben wel degelijk puur juridische argumenten om een veroordeling van uw hof te vragen. En anders dan meneer Wilders beweert, is het niet zo dat dit een politiek proces is.’’ Volgens het OM hoeft de zaak dan ook niet te worden aangehouden.
Nu het proces doorgaat, is Knoops begonnen aan zijn 426 pagina’s tellend pleidooi. Daar zijn meerdere dagen voor uitgetrokken.
Afgelopen juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als bij de rechtbank. Die achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde geen straf op. De uitspraak staat vooralsnog gepland op 11 oktober.
MSN 05.09.2019 PVV-leider Geert Wilders is slachtoffer geworden van willekeur en gebombardeerd tot lijdend voorwerp in een proefproces over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Het Openbaar Ministerie heeft oneigenlijk gebruikgemaakt van zijn recht tot vervolgen. Dat betoogde Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops donderdag in het eerste deel van zijn ruim vierhonderd pagina’s tellende pleidooi in de strafzaak tegen de PVV-voorman.
Wilders staat in hoger beroep terecht op verdenking van het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen en groepsbelediging. Het OM heeft hem daarvoor voor de rechter gebracht, na uitlatingen over Marokkanen in maart 2014. De rechtbank verklaarde de PVV-voorman eind 2016 schuldig maar legde geen straf op. In hoger beroep eiste het OM in juli een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg.
Volgens Knoops gingen die uitspraken niet over Marokkanen in het algemeen, maar over crimineel gedrag onder Marokkanen. Het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie van het OM onderkende dat Wilders het over een specifieke groep Marokkanen had, betoogde de raadsman.
Politieke gedachtegoed
De gewraakte uitspraken moeten bovendien worden gezien als onderdeel van het maatschappelijke debat en vloeien voort uit Wilders’ politieke gedachtegoed, zo pleitte Knoops.
De advocaat is donderdag aan zijn pleidooi begonnen, nadat het hof zijn verzoek om opschorting van het proces opnieuw had afgewezen. Knoops wil de onderste steen boven krijgen over bemoeienis van toenmalig minister Ivo Opstelten (Justitie) met de beslissing van het OM over te gaan tot vervolging.
Volgens Wilders en zijn advocaat is het zonneklaar dat het OM niet zelfstandig tot dat besluit is gekomen, zoals het beweert. In de inleiding van zijn pleidooi zette Knoops nogmaals een reeks aanwijzingen voor die stelling op een rij.
Het hof heeft donderdag bepaald dat er vrijdag, bij de voortzetting van Knoops’ pleidooi, een aantal mails van ambtenaren van het departement van Justitie op tafel moeten komen, die de stellingen van de raadsman zouden kunnen schragen.
OmroepWest 05.09.2019 Het hoger beroep van Geert Wilders in het ‘minder Marokkanen-proces’ gaat gewoon door. Het hof van Den Haag liet donderdag weten dat het pas bij de uitspraak beslist over de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie. Ook een verzoek van advocaat Geert-Jan Knoops om de zaak aan te houden werd door het gerechtshof afgewezen. Tot onvrede van de politicus. ‘Wilt u de waarheid soms niet weten? Ik vind het onbegrijpelijk dat u toch door wilt gaan.’
Advocaat Geert-Jan Knoops vroeg namens Wilders om de zaak voorlopig aan te houden. Afgelopen week kwam er via een WOB-verzoek van RTL Nieuws onder meer een nota naar buiten waarop Opstelten een handgeschreven aantekening heeft gemaakt dat de punten van het OM besproken moeten worden. Een minister mag zich niet met een vervolgingsbeslissing bemoeien, tenzij hij een officiële aanwijzing geeft.
Er loopt nog een WOB-verzoek van RTL-nieuws om meer stukken. Knoops wil deze documenten gebruiken in zijn verweer. ‘Als wij deze stukken niet krijgen, kunnen wij geen verweer voeren. Wilders wordt dan geschaad in zijn verdediging.’ Knoops wil dan ook dat het hoger beroep pas na 11 oktober verder gaat, omdat de rechtbank van Utrecht dan uitspraak gedaan heeft over het verzoek van RTL Nieuws. Volgens het OM is dat wachten niet nodig. ‘Meneer Wilders haalt buitengewoon selectief uit de berichten aan’, verklaarde de advocaat-generaal.
Niet-ontvankelijk
Het hof oordeelde dat het OM wel voor vrijdagmiddag enkele documenten aan moet leveren. Maar voor het gerechtshof is dit geen reden om met de rest van het proces te wachten tot na 11 oktober. Advocaat Knoops is hierdoor aan zijn slotpleidooi begonnen. Dit beslaat 426 pagina’s en hier zijn vier zittingsdagen voor uitgetrokken.
De advocaat van de PVV’er had dinsdag gevraagd om een streep door het hoger beroep te halen, omdat er volgens hem steeds meer aanwijzingen zijn dat toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich in 2014 met de vervolging van Wilders heeft bemoeid. Daarom zou het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk verklaard moeten worden in de vervolging. Volgens het OM is hier echter totaal geen sprake van. ‘Het OM heeft de beslissing genomen om Geert Wilders te vervolgen en niemand anders’, benadrukte de advocaat-generaal.
Geldboete
Het hof Den Haag, voor de gelegenheid uitgeweken naar de extra beveiligde rechtbank op Schiphol, wilde eerst een aantal ambtsberichten ontvangen voordat er een besluit werd genomen. Donderdagochtend liet het hof weten meer tijd nodig te hebben voor de beoordeling van deze documenten en daarom pas bij de einduitspraak een uitspraak te doen over ontvankelijkheid van het OM.
Afgelopen juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde geen straf op. De uitspraak staat vooralsnog gepland op 11 oktober.
Minder! Minder!
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een verkiezingsavond in Den Haag drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder ‘Minder! Minder!‘ als antwoord op deze vragen. Daarmee zette de politicus volgens het OM aan tot haat.
NOS 05.09.2019 PVV-leider Geert Wilders krijgt geen uitstel van het hof in het hoger beroep in het ‘minder Marokkanen’-proces tegen hem. Daar had hij vanochtend om gevraagd, omdat hij wil dat het hof meer stukken opvraagt die volgens hem aantonen dat voormalig justitieminister Ivo Opstelten zich bemoeide met het besluit om hem te vervolgen.
De rechter vindt dat de samenleving profijt heeft van “een voortvarende voortzetting van de zaak” en gaat daarom niet mee in het verzoek van de politicus. Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops begon daarom vanmiddag ‘gewoon’ aan zijn pleidooi. Dat pleidooi van 426 pagina’s zal meerdere dagen in beslag nemen.
Wel moet het OM van het hof voor morgenmiddag een aantal ambtsberichten hebben toegevoegd aan het strafdossier waarin alinea’s staan die eerder waren weggelakt. Ook kunnen eventuele latere stukken meegenomen worden in de zaak, benadrukte de rechter.
‘Onbegrijpelijk en eenzijdig’
Toen het hof vanochtend aan Wilders had medegedeeld dat het niet meteen zou oordelen over de bemoeienis van Opstelten nam Wilders na een overlegpauze van zo’n drie kwartier zelf het woord in de extra beveiligde rechtszaal op Schiphol.
“Dat vind ik onbegrijpelijk en heel eenzijdig”, zei Wilders over het in zijn ogen beperkte aantal opgevraagde stukken. “Als u een fair en evenwichtig besluit had willen nemen, had u ook die stukken op moeten vragen. Wilt u de waarheid misschien niet weten? En hoe ver reikt de arm van het departement in mijn zaak? Ik verzoek u met klem die stukken op te vragen.”
Advocaat-generaal Van Roessel zei namens het OM dat Wilders “selectief” citeert uit de ambtsberichten. “De reden om de heer Wilders te vervolgen was puur juridisch”, benadrukte ze.
Interne communicatie
Het proces-Wilders draait om de ‘minder Marokkanen’-uitspraken die de politicus deed op de uitslagenavond van de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Eind 2016 werd Wilders vanwege die uitspraken schuldig bevonden aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie. Hij kreeg geen straf.
Wel ging hij in hoger beroep. Vervolgens kwamen stukken naar buiten waaruit volgens Wilders’ verdediging blijkt dat minister Opstelten zich heeft bemoeid met het besluit Wilders te vervolgen.
Het gaat om interne communicatie uit het najaar van 2014, waaruit naar voren komt dat het persbericht van het OM waarin de vervolging van Wilders wordt aangekondigd vooraf uitgebreid was besproken met het ministerie. De tekst moest ter instemming aan Opstelten worden voorgelegd en werd op aanwijzing van het ministerie aangepast.
Volgens het OM en ook de huidige justitieminister Grapperhaus was het besluit om Wilders te vervolgen toen al genomen. Wilders’ advocaat Knoops bestrijdt dat en eiste dinsdag daarom dat het OM niet-ontvankelijk wordt verklaard en dat er direct een eind komt aan de zaak vanwege de stukken.
Telegraaf 05.09.2019 Geert Wilders legt zich niet neer bij de beslissing van het hof om het Openbaar Ministerie in zijn zaak voorlopig niet niet-ontvankelijk te verklaren.
Het hof vond dat de strafzaak over de Minder Marokkanenuitspraken uit 2014 gewoon kan doorgaan vandaag, en dat een definitief oordeel over de vermeende politieke invloed die op het OM is uitgeoefend, bij de einduitspraak op 11 oktober wordt genomen.
’Onbegrijpelijk en eenzijdig’
Wilders is van mening dat het hof te beperkt is geweest in het opvragen van stukken die zouden wijzen op die politieke bemoeienis. „Onbegrijpelijk een eenzijdig”, vond hij.
Volgens de PVV-leider heeft het hof uitgerekend om de „keiharde bewijzen” van die bemoeienis niet gevraagd. Het zou onder meer gaan om een mailwisseling tussen ambtenaren van het ministerie van justitie, waarin wordt voorgesorteerd op mogelijke verweren in een strafzaak.
“Je broek zakt toch af als je dat allemaal leest?”
Volgens Wilders staat inmiddels vast dat het OM zelf helemaal niet wilde vervolgen, en eigenlijk vond dat de uitlatingen die hij deed op 12 en 19 maart niet strafbaar waren. Dat er tóch werd besloten tot vervolging kan maar op één ding wijzen, zegt hij: dat het moest van de minister van justitie. „Men vreesde anders voor een storm van kritiek. Je broek zakt toch af als je dat allemaal leest?”
Wilders tegen het hof: „U heeft dat totaal genegeerd. Wilt u soms de waarheid niet weten? Hoe ver reikt de arm van het departement in mijn zaak?”
Het hof kreeg van Wilders en zijn verdediging opnieuw het dringende verzoek om alle stukken op te vragen, en ook te wachten op de uitkomst van een procedure die RTL aanspande met een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur. Knoops: „Het kan toch niet zo zijn dat er straks op 11 oktober een oordeel ligt, en dat dat oordeel wordt ingehaald door de werkelijkheid.” De verdediging is volgens Knoops ernstig gehandicapt door het ontbreken van die bewijzen.
Ongekende bemoeienis
Volgens Wilders doet het er niet toe of ambtenaren met elkaar mailden over mogelijke verweren in de zaak voordat, of nadat het OM de beslissing nam om te vervolgen. „Het is ongekend dat een ministerie zich bemoeit met een strafzaak. Als ik vraag om een harde straf voor een Marokkaan die iemand in elkaar slaat, dan is de wereld te klein. Dan moet ik de scheiding der machten respecteren. En dit kan allemaal wel?”
Het hof beraadt zich op het hernieuwde verzoek van de verdediging.
Verslaggever Saskia Belleman is bij de rechtszaak aanwezig. Haar Tweets by @SaskiaBelleman
MSN 05.09.2019 Het hoger beroep in de zaak Geert Wilders om zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak gaat door. Advocaat Geert-Jan Knoops had het gerechtshof verzocht om het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te verklaren. Het hof neemt daar op een later moment een besluit over.
Volgens Knoops zijn er aanwijzingen dat toenmalig justitieminister Ivo Opstelten zich met de vervolging van Wilders heeft bemoeid. De bemoeienis van een minister bij een strafzaak is ongebruikelijk, zeker als het om een politieke tegenstander gaat.
Het hof ziet nu nog geen reden om te stoppen en vindt dat de zaak verder kan gaan met het pleidooi. Knoops liet direct na het besluit van het hof weten zich te beraden op een reactie. Deze komt later vanochtend.
5000 euro boete
In juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde bedrag als in 2016. De rechtbank achtte de PVV-voorman toen wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde geen straf op. Zowel Wilders als het OM ging in beroep.
Momenteel is de verdediging aan de beurt om haar kant van de zaak te belichten. Knoops had al laten weten een pleitnota van 426 pagina’s te hebben voorbereid.
De uitspraak staat vooralsnog gepland op 11 oktober 2019.
Telegraaf 04.09.2019 Saskia Belleman over het vervolg van de geruchtmakende ‘minder Marokkanen’-zaak tegen Geert Wilders. Wie loog en wat zijn de gevolgen voor Opstelten en Grapperhaus?
RTL 03.09.2019 Het Openbaar Ministerie moet ambtsberichten uit 2014 aan toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten over de vervolging van Geert Wilders voor morgen om 12.00 uur aan het Gerechtshof geven. Die berichten mogen niet onleesbaar zijn gemaakt. Op basis van die stukken wordt er donderdagochtend een besluit genomen over de verdere vervolging van Wilders.
Dat heeft het Gerechtshof vandaag 03.09.2019 besloten.
Volgens de advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops, komt er steeds meer bewijs op tafel dat toenmalig minister van Justitie, Ivo Opstelten, zich actief heeft bemoeid met de beslissing in 2014 om de PVV’er te vervolgen.
Een minister mag dat niet doen, tenzij hij een officiële aanwijzing geeft. Afgelopen week kwam er via een wob-verzoek van RTL Nieuws onder meer een nota naar buiten waarop Opstelten een handgeschreven aantekening heeft gemaakt dat de punten van het OM besproken moeten worden.
De Advocaat Generaal ‘herhaalde nogmaals’ dat het OM de beslissing al had genomen en er daarna pas met de minister over werd gesproken. “Dat is het enige dat relevant is.”
Het verzoek van Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops om het hoger beroep te staken en het OM niet-ontvankelijk te verklaren, noemt hij daarom niet aan de orde. “Het voert veel te ver om op basis van wob-stukken het OM niet-ontvankelijk te verklaren.”
Hof wil onder meer de ambtsberichten van College aan minister zien, voordat besluit wordt genomen over verzoek van verdediging over niet-ontvankelijkheid OM. #wilders#opstelten
Donderdag 09.30 uur verder.
Het Openbaar Ministerie moet ambtsberichten uit 2014 aan toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten over de vervolging van Geert Wilders voor morgen om 12.00 uur aan het Gerechtshof geven. Die berichten mogen niet onleesbaar zijn gemaakt. Op basis van die stukken wordt er donderdagochtend een besluit genomen over de verdere vervolging van Wilders.
Volgens de advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops, komt er steeds meer bewijs op tafel dat toenmalig minister van Justitie, Ivo Opstelten, zich actief heeft bemoeid met de beslissing in 2014 om de PVV’er te vervolgen.
Een minister mag dat niet doen, tenzij hij een officiële aanwijzing geeft. Afgelopen week kwam er via een wob-verzoek van RTL Nieuws onder meer een nota naar buiten waarop Opstelten een handgeschreven aantekening heeft gemaakt dat de punten van het OM besproken moeten worden.
De Advocaat Generaal ‘herhaalde nogmaals’ dat het OM de beslissing al had genomen en er daarna pas met de minister over werd gesproken. “Dat is het enige dat relevant is.”
Het verzoek van Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops om het hoger beroep te staken en het OM niet-ontvankelijk te verklaren, noemt hij daarom niet aan de orde. “Het voert veel te ver om op basis van wob-stukken het OM niet-ontvankelijk te verklaren.”
AD 03.09.2019 Het gerechtshof in Amsterdam wil inzage in een aantal ongelakte ambtelijke stukken van het Openbaar Ministerie, om op basis daarvan te kunnen bepalen of het ‘minder minder-proces’ tegen Geert Wilders door kan gaan. Volgens de advocaat van de PVV-leider, Geert-Jan Knoops heeft toenmalig minister van Justitie en Veiligheid er bij het OM op aangedrongen Wilders te vervolgen.
Het OM moet die berichten van het college aan het ministerie voor morgenmiddag verstrekken. Donderdagochtend volgt dan het besluit om al dan niet door te gaan met het hoger beroep tegen de PVV’er.
Volgens advocaat Geert-Jan Knoops zijn er opnieuw aanwijzingen dat toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich in 2014 met de vervolging van Wilders heeft bemoeid. Daarom zou het OM niet-ontvankelijk verklaard moeten worden in de vervolging.
Volgens het OM is hier echter totaal geen sprake van. ,,Het OM heeft de beslissing genomen om Geert Wilders te vervolgen en niemand anders.” Toch blijft de PVV-voorman er van overtuigd dat hij slachtoffer is van een ‘politiek proces’ en wil hij nader onderzoek naar de documenten.
Knoops vroeg daarom vanmiddag opnieuw de zaak stil te leggen tot er meer duidelijk is over de dossierstukken. ,,We leveren vandaag overtuigend bewijs dat de strafrechter op het verkeerde been is gezet.’’ Volgens de verdediging is het hof onvoldoende voorgelicht over wat er nou precies op ambtelijk niveau is besproken over de zaak. ,,U bent om de tuin geleid, net als wij, de verdediging’’, meent Knoops.
Geen stem
Minister Grapperhaus liet vanmorgen in antwoorden op Kamervragen opnieuw weten dat Opstelten geen stem had in het besluit Wilders te vervolgen. Hij overlegde juist met ambtenaren over de beveiliging en communicatie rond de rechtszaak. Ambtenaren zouden zich ‘hebben gebogen over de consequenties van de vervolgingsbeslissing’. ‘Daarbij kan men denken aan zaken als het tijdstip van en de planning rondom het naar buiten brengen’, stelt Grapperhaus.
Grapperhaus schrijft ook dat onder ambtenaren gesproken werd over de vraag of ‘de afdeling communicatie’ moest worden betrokken, over ‘eventuele beveiligingsaspecten’ en over ‘het al dan niet informeren van de minister-president’ over de ‘genomen vervolgingsbeslissing’.
Het is volgens de minister aan de rechter om alle stukken en omstandigheden mee te wegen in de zaak. ‘Wanneer de onafhankelijke rechter, in casu het gerechtshof, ten behoeve van deze beoordeling nadere inlichtingen behoeft, zal ik deze vanzelfsprekend verschaffen.’
Boete
In juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
Verslaggever Tobias den Hartog deed vandaag via Twitter verslag: Tweets door @TobiasdenHartog
MSN 03.09.2019 Het gerechtshof moet een streep zetten door het strafproces tegen PVV’er Geert Wilders. Dat betoogde zijn advocaat dinsdag in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol. Volgens advocaat Geert-Jan Knoops zijn er opnieuw aanwijzingen dat toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich met de vervolging van Wilders heeft bemoeid.
Ook heeft het Openbaar Ministerie het gerechtshof daarover verkeerd ingelicht, aldus Knoops. “Het OM moet daarom niet-ontvankelijk worden verklaard”, zei hij. “Ik ben ervan overtuigd dat we vandaag kunnen stoppen met dit proces.”
Het OM reageert later dinsdag op de advocaat van Wilders. Daarna neemt het hof een beslissing.
Telegraaf 03.09.2019 Het Haagse gerechtshof beslist donderdagochtend of de strafzaak tegen Geert Wilders wordt voortgezet, of niet. Dat heeft het hof zojuist besloten.
De verdediging van de PVV-leider vindt dat het hof Het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk moet verklaren in de vervolging. Het OM zou de rechters om de tuin hebben geleid en verkeerd hebben voorgelicht over de manier waarop de beslissing werd genomen om Wilders te vervolgen voor zijn Minder Marokkanenuitspraak in 2014.
Volgens de verdediging ligt er inmiddels zoveel overtuigend bewijs op tafel van een politiek gemotiveerde en voorbereide vervolging, dat het hof niet anders kan dan de „besmette strafzaak” staken.
De advocaten-generaal zien daar geen enkele reden voor. Het OM heeft de beslissing om Wilders te vervolgen geheel zelfstandig genomen, zei AG Gerard Sta. De minister is slechts geïnformeerd. Dat moet volgens de wet, omdat het een politiek gevoelige zaak betrof. „Er heeft geen ambtenaar naast ons bureau gestaan om te zeggen: Opstelten vindt…..”
Volgens de verdediging liegen de bewijzen die RTL via een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur boven water tilde er niet om. Het recht van Wilders op een eerlijk proces zou zijn geschonden.
Knoops stelt dat uit de emailwisseling tussen topambtenaren blijkt dat de ambtelijke top de kans op een veroordeling van de PVV-leider als zeer groot inschatte, en dat men de strafzaak belangrijk vond voor de „rechtsvorming.”
Ook worden er in de mails allerlei bouwstenen aangedragen voor het OM, en werd er actief gezocht naar argumenten om het te verwachten verweer van de verdediging van Wilders te pareren. Knoops: „Daarmee is aangetoond dat het ministerie zich inhoudelijk inliet met de juridische merites van de zaak, en zich niet beperkte tot louter informatievoorziening aan de minister.”
Het hof wil dat het OM morgen voor 12 uur de volledige tekst van die stukken aanlevert, zonder de weggelakte passages waarover de verdediging beschikt.
Ook nieuw volgens de verdediging is dat toenmalig minister Opstelten zelf het initiatief nam tot een bespreking over de zaak Wilders, zegt Knoops. Tijdens zijn getuigenverhoor bij een onderzoeksrechter bleek Opstelten daarover, en over tal van andere zaken, aan „opmerkelijk geheugenverlies te lijden”, aldus de advocaat. Hetzelfde gold voor toenmalig OM-topman Herman Bolhaar en twee topambtenaren.
Zelfs als het OM niet onder druk tot vervolging van Wilders heeft besloten, dan nog is volgens Knoops duidelijk geworden hoe actief het departement betrokken was bij „het bouwen van de strafzaak” tegen de politicus. „Een ernstige schending van de trias politica, de scheiding van wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht.”
De inspanningen van de ambtenaren staan in schril contrast met de totale desinteresse op het ministerie voor de uitspraken van voormalig D66-leider Alexander Pechtold, zegt Knoops. Pechtold zei na een leugen van Halbe Zijlstra over een bezoek aan de datsja van Poetin, dat hij „de eerste Rus nog moet tegenkomen die zijn eigen fout rechtzet.” Knoops: „Maar hier geen mailswisseling, geen overleg, geen vervolging.” Het bewijst volgens het verdedigingsteam des te overtuigender dat de vervolging van Wilders een politiek gemotiveerde beslissing was.
Opstelten, Bolhaar en de 2 topambtenaren Roes en Cloo hebben volgens Knoops tijdens de verhoren door de rechter-commissaris “niet naar waarheid verklaard”. #Wilders
Het Openbaar Ministerie zegt dat de beslissing om Wilders te vervolgen al was genomen op 10 september. Dat er in de mails en in andere stukken steeds wordt gesproken over „een voorgenomen besluit” is een kwestie van „interne terminologie”, zegt AG Sta.
Hij voelde niet de behoefte om te reageren op een filmpje dat de verdediging toonde, waarin de persofficier van justitie op 9 oktober 2014 zei dat het onderzoek bijna was afgerond, dat Wilders nog moest worden gehoord, en dat het OM daarna definitief zou besluiten of het tot vervolging zou komen.
RTL 03.09.2019 “We leveren vandaag overtuigend bewijs dat de strafrechter op het verkeerde been is gezet.” Dat zei de advocaat van Geert Wilders vanochtend in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol bij aanvang van zijn pleidooi in het hoger beroep van het ‘minder Marokkanen-proces’ van de PVV’er.
Voor het pleidooi zijn vier zittingsdagen uitgetrokken, maar waarschijnlijk gaat advocaat Geert-Jan Knoops aan het einde van de ochtend vragen om de zaak aan te houden.
Bemoeienis Opstelten
Knoops heeft al vaker gevraagd om de behandeling van de zaak op te schorten of helemaal te schrappen, omdat voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich in 2014 met de zaak zou hebben bemoeid. Dat mag niet, een vervolgingsbeslissing moet door het Openbaar Ministerie worden genomen.
Het OM heeft altijd ontkend dat de minister zich heeft bemoeid met het al dan niet vervolgen van Wilders. Ook het ministerie ontkent dat, dinsdag nogmaals in door minister Ferd Grapperhaus beantwoorde Kamervragen.
Tot nu toe wees het gerechtshof de verzoeken van Knoops af. Dat hij er nu toch weer om vraagt, is omdat er recent nieuwe stukken zijn opgedoken waarin het volgens de Knoops nog duidelijker blijkt. “Binnen de top van het ministerie heeft men zich actief bemoeid met de vervolging van de heer Wilders.”
De opgedoken nota kwam vorige week via RTL Nieuws naar buiten. Via een WOB-procedure probeert RTL stukken boven tafel te krijgen over de vermeende invloed van het ministerie op de vervolgingsbeslissing van het OM.
In juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
NOS 03.09.2019 Toenmalig minister Opstelten heeft zich niet bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie om PVV-leider Geert Wilders te vervolgen voor zijn uitspraken over Marokkanen. Het OM had al tot vervolging besloten toen er overleg was over de zaak met Opstelten. Dat schrijft de huidige minister van Justitie, Grapperhaus, op vragen van Wilders zelf.
Het gesprek van Opstelten met het OM ging volgens Grapperhaus niet over de vraag of Wilders zich voor de rechter moest verantwoorden, maar over wanneer ze dat naar buiten zouden brengen en andere praktische zaken.
Grapperhaus en het OM hebben tot nu toe steeds gezegd dat Opstelten zich niet bemoeide met de vervolging van Wilders. Vorige week ontstond daarover opnieuw twijfel, nadat RTL Nieuws documenten van het ministerie openbaarde. Volgens RTL zou Opstelten al met de top van het OM hebben overlegd toen er alleen nog maar een ‘voorgenomen besluit’ tot vervolging lag.
Gelegenheid op te reageren
In zijn brief aan de Kamer schrijft Grapperhaus nu dat dat besluit eigenlijk al wel definitief was. Maar in dit soort gevallen wordt de verdachte altijd nog in de gelegenheid gesteld om te reageren. Tot dat is gebeurd en de beslissing naar buiten wordt gebracht, wordt intern de term ‘voorgenomen’ vervolgingsbeslissing gebruikt.
Vandaag is er nieuwe zittingsdag in de zaak Wilders. De PVV-leider en zijn advocaat willen dat de zaak stilgelegd wordt, nu volgens hen gebleken is dat er sprake is geweest van politieke beïnvloeding door Opstelten.
Telegraaf 03.09.2019 Het Openbaar Ministerie had al besloten PVV-leider Wilders te vervolgen toen het aanschoof voor overleg met toenmalig minister Opstelten van Justitie en Veiligheid. Ze bespraken daar niet of de PVV-voorman moest worden vervolgd, maar overlegden over wanneer ze dat naar buiten zouden brengen en andere praktische zaken, zegt minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).
„Na het ter kennis brengen van de vervolgingsbeslissing hebben – zo blijkt uit e-mailverkeer – ambtenaren op het ministerie zich gebogen over de consequenties van de vervolgingsbeslissing”, aldus Grapperhaus.
Volgens de CDA-bewindsman ging die correspondentie dus niet over de beslissing om te vervolgen zelf. „Daarbij kan men denken aan zaken als het tijdstip van en de planning rondom het naar buiten brengen, het in dat kader erbij betrekken van de afdeling communicatie, de eventuele beveiligingsaspecten, en het al dan niet informeren van de minister-president over de genomen vervolgingsbeslissing.„Kortom: Opstelten zou zich niet bemoeid hebben met de vraag óf er vervolgd moet worden.
Het OM en het ministerie hebben steeds volgehouden dat Opstelten geen stem had in de vervolging van Wilders. Het OM zou dat besluit zelf hebben genomen. Maar RTL Nieuws kreeg vorige week documenten boven water die daarover opnieuw twijfels opriepen. Opstelten bleek te hebben overlegd met de OM-top op het moment dat er slechts een ’voorgenomen besluit’ lag om een strafzaak tegen Wilders te openen.
Het besluit was feitelijk echter wel degelijk genomen, schrijft Grapperhaus aan de Tweede Kamer. Het stond enkel nog niet helemaal vast omdat het OM de verdachte altijd nog de kans geeft daarop te reageren.
NOS 03.09.2019 In het hoger beroep van de zaak tegen PVV-leider Wilders wil de verdediging dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk wordt verklaard. Advocaat Geert-Jan Knoops zei vanochtend in de extra beveiligde rechtszaal op Schiphol dat duidelijk is geworden dat de politiek zich actief heeft bemoeid met het besluit tot vervolging.
Wilders werd in december 2016 veroordeeld voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak. Hij werd schuldig bevonden aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie, maar de rechter legde hem geen straf op.
‘Juridisch slagveld’
Knoops zei vanochtend meteen dat hij later in de ochtend met een verzoek zou komen. Een paar uur later was duidelijk dat hij van mening is dat er een einde aan de zaak moet komen.
Aanleiding zijn stukken die boven water zijn gekomen. Volgens Wilders’ verdediging blijkt daaruit dat voormalig minister van Justitie Opstelten en zijn ambtenaren zich hebben bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen. De stukken kwamen naar buiten via RTL Nieuws, dat via de rechter probeert om alle documenten openbaar te krijgen.
Knoops zei vanochtend dat nog geen formeel besluit tot vervolging was genomen toen er overleg was tussen het OM, Opstelten en ambtenaren. De toenmalige minister en ambtenaren hebben volgens Wilders’ advocaat dan ook “actief meegewerkt met het opzetten en vormgeven van de strafzaak” tegen zijn cliënt. Knoops sprak van een “juridisch slagveld” en “onomstotelijk bewijs”. Hij hield het hof voor dat het ministerie de rechtbank en het OM hierover onjuist heeft geïnformeerd. Het hof kan volgens Knoops niets anders doen dan de zaak beëindigen.
Grapperhaus
Minister Grapperhaus van Justitie en het OM weerspreken dat sprake is van politieke bemoeienis. Grapperhaus stuurde vanochtend, terwijl het proces bezig was, antwoorden op Kamervragen van Wilders over de zaak. Hij benadrukte daarin dat er geen politieke beïnvloeding is geweest. Toen er overleg was, zou het OM het besluit om tot vervolging over te gaan al hebben genomen. Het gesprek zou alleen over praktische zaken zijn gegaan, zoals het tijdstip van het naar buiten brengen, de planning en eventuele beveiligingsaspecten. Ook is toen “een juridische analyse gemaakt van de vervolgbeslissing”.
Vanmiddag onderschreef de officier van justitie de lezing van minister Grapperhaus. “Wij lezen deze stukken anders”, zei hij, refererend aan de documenten waaruit Wilders’ verdediging concludeert dat er wel degelijk inmenging was.
Inzage
Het hof zal donderdag oordelen over het verzoek van Knoops om het OM niet-ontvankelijk te verklaren. Wel wil het hof eerst nog een aantal ambtsberichten, een nota en een mail ontvangen die RTL had verkregen via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur. Het hof wil de originele documenten, zonder weggelakte stukken, kunnen inzien.
Het OM kreeg het verzoek die voor morgenmiddag te leveren. Justitie zei daarop dat de ambtsberichten eigenlijk interne stukken zijn, om eraan toe te voegen: “Wij zullen ons beraden en ons ervoor inspannen.”
Voor Wilders en Knoops gaat het inzageverzoek van het hof niet ver genoeg. De kwalijke rol van het ministerie blijkt volgens hen uit andere documenten, waarover RTL ook beschikt. In een vanmiddag verstuurde brief verzoekt de verdediging het hof om ook deze stukken op te vragen.
Het Openbaar Ministerie heeft in juli net als in eerste aanleg een boete van 5000 euro geëist. Justitie heeft betoogd dat de vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd is, wat destijds door de rechtbank Den Haag werd onderschreven. Wilders heeft zich volgens het OM niet alleen schuldig gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie maar ook aan het aanzetten tot haat. Dat laatste nam de rechtbank niet over. Het OM vindt dat een echte straf op zijn plaats is.
Bij het besluit van de rechtbank Den Haag om geen straf op te leggen, speelde mee dat Wilders een lid van de Tweede Kamer is en oprichter en leider van de PVV. De vaststelling dat Wilders zich als politicus schuldig heeft gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie achtte de rechtbank al voldoende straf.
De zaak tegen Wilders draait om uitspraken die hij deed rond de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Hij vroeg op 19 maart aan PVV-aanhangers in Den Haag of zij meer of minder Marokkanen wilden hebben in de stad en in Nederland. Het publiek antwoordde “minder, minder”, waarna Wilders zei dat hij dat zou regelen.
Telegraaf 01.09.2019 Het hoger beroep van Geert Wilders staat op losse schroeven. Vanaf dinsdag krijgt de advocaat van Geert Wilders de kans om te laten weten wat de PVV’er vindt van het ’minder Marokkanen’-proces waarin hij momenteel terechtstaat. Advocaat Geert-Jan Knoops gaat direct vragen de zaak aan te houden, nu er opnieuw stukken zijn opgedoken waaruit bemoeienis van voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten zou blijken in de beslissing Wilders te vervolgen.
„Er is geen andere conclusie meer mogelijk”, zei Knoops vrijdag. „Ik kan me niet voorstellen hoe het OM zich hier nog uit gaat kletsen.” Wilders noemde het stuk weerzinwekkend. Hij is dinsdag aanwezig bij de zitting in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol, liet hij al weten.
De opgedoken nota kwam vrijdag via RTL Nieuws naar buiten. Via een WOB-procedure probeert RTL stukken boven tafel te krijgen over de vermeende invloed van het ministerie op de vervolgingsbeslissing van het Openbaar Ministerie. De rechtbank Midden-Nederland buigt zich daar momenteel over.
Knoops gaat het hof vragen de zaak aan te houden tot alle stukken boven tafel zijn. Als het hof akkoord gaat, loopt het proces opnieuw vertraging op. Eerder werd de rechtbank al onder meer succesvol gewraakt door de verdediging, waarna er nieuwe rechters kwamen. Voor het pleidooi van Knoops zijn vier zittingsdagen uitgetrokken, de uitspraak staat nu nog gepland voor 11 oktober.
Afgelopen juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 eurotegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder „Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat. „Het sloganachtig karakter van de speech, uitgedragen in verkiezingstijd met veel retorische stijlfiguren, de interactie met de zaal en het gebruik van de media dragen daartoe bij.”
MSN 01.09.2019 Het hoger beroep van Geert Wilders staat op losse schroeven. Vanaf dinsdag krijgt de advocaat van Geert Wilders de kans om te laten weten wat de PVV’er vindt van het ‘minder Marokkanen’-proces waarin hij momenteel terechtstaat. Advocaat Geert-Jan Knoops gaat direct vragen de zaak aan te houden, nu er opnieuw stukken zijn opgedoken waaruit zou blijken dat voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten zich heeft bemoeid met de beslissing om Wilders te vervolgen.
“Er is geen andere conclusie meer mogelijk”, zei Knoops vrijdag. “Ik kan me niet voorstellen hoe het OM zich hier nog uit gaat kletsen.” Wilders noemde het stuk weerzinwekkend. Hij is dinsdag aanwezig bij de zitting in de extra beveiligde rechtbank op Schiphol, liet hij al weten.
De opgedoken nota kwam vrijdag via RTL Nieuws naar buiten. Via een WOB-procedure probeert RTL stukken boven tafel te krijgen over de vermeende invloed van het ministerie op de vervolgingsbeslissing van het Openbaar Ministerie. De rechtbank Midden-Nederland buigt zich daar momenteel over.
Opnieuw vertraging
Knoops gaat het hof vragen de zaak aan te houden tot alle stukken boven tafel zijn. Als het hof akkoord gaat, loopt het proces opnieuw vertraging op. Eerder werd de rechtbank al onder meer succesvol gewraakt door de verdediging, waarna er nieuwe rechters kwamen. Voor het pleidooi van Knoops zijn vier zittingsdagen uitgetrokken, de uitspraak staat nu nog gepland voor 11 oktober.
Afgelopen juli eiste het OM in hoger beroep een geldboete van 5000 euro tegen Wilders, hetzelfde als in eerste aanleg. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
Op 19 maart 2014 stelde Wilders zijn publiek tijdens een bijeenkomst drie vragen: of ze meer of minder Europese Unie, Partij van de Arbeid en ten slotte Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde steeds harder “Minder! Minder!” als antwoord op deze vragen. Hiermee zette de politicus volgens het OM aan tot haat. “Het sloganachtig karakter van de speech, uitgedragen in verkiezingstijd met veel retorische stijlfiguren, de interactie met de zaal en het gebruik van de media dragen daartoe bij.”
Elsevier 30.08.2019 Er zijn toch aanwijzingen dat toenmalig minister Ivo Opstelten (VVD) zich heeft bemoeid met de vervolging van PVV-leider Geert Wilders. Het was het nieuws van de dag. Maar erop reageren wilde premier Mark Rutte (VVD) na de ministerraad niet.
De zaak is onder de rechter. En dan is het volgens Rutte goed gebruik om er vanwege de scheiding der machten als politicus het zwijgen toe te doen.
RTL had stukken bemachtigd waaruit blijkt dat Opstelten zich heeft bemoeid met de strafzaak tegen Geert Wilders, terwijl dit telkens werd ontkend. Wilders spreekt van ‘maffiapraktijken’, maar ook regeringspartij D66 is kritisch.
Telegraaf 30.08.2019 Het ministerie van Justitie en Veiligheid komt met nadere informatie over vermeende politieke bemoeienis in de zaak tegen PVV-leider Wilders, als de rechter daar behoefte aan heeft.
Die toezegging doet minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws over die zaak. De omroep concludeert op basis van opgevraagde stukken dat oud-minister Opstelten heeft zich wel degelijk persoonlijk bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie om Wilders te vervolgen. Dinsdag wordt de strafzaak vervolgd.
„Als de rechter zegt: ik mis nog een document of toelichting, dan verleen ik volledige medewerking”, belooft de CDA-bewindsman. De documenten die RTL in handen heeft zijn deels onleesbaar gemaakt. Volgens Grapperhaus zijn er voor de rechter echter geen geheimen. Ook de ’afgelakte’ passages mogen wat hem betreft aan de rechter wordt geopenbaard.
Verder wil de minister geen commentaar geven, omdat hij het ongepast vindt om dat te doen in een lopende strafzaak. „Het Openbaar Ministerie heeft gezegd zelf de beslissing te hebben genomen en zo hoort het ook. Ik heb geen aanwijzingen dat dat anders is gegaan.”
Coalitiepartner D66 haalt naar aanleiding van de kwestie fel uit. D66 vindt dat het hoog tijd is dat minister Grapperhaus „orde op zaken stelt, na de chaos die de VVD op het departement heeft aangericht”, zegt D66-Kamerlid Groothuizen.
Volgens het Kamerlid staat de onthulling niet op zichzelf. „Vertrekkende topambtenaren, de schijn van de jacht op een klokkenluider en steeds nieuwe informatie over vermeende bemoeienis met de zaak tegen Wilders.” Grapperhaus ’werpt die kwalificatie ver van zich’ en zegt daarover in gesprek te willen met de coalitiepartner. „Dat doet de mensen die daar werken onrecht en het is gewoon onjuist.”
Premier Rutte wilde niet reageren, omdat de zaak nog onder de rechter is. Volgens VVD-Kamerlid Van Wijngaarden moet nu zo snel mogelijk boven tafel komen of er in deze zaak fouten zijn gemaakt. ,,De zaak is nu evenwel onder de rechter, laten we hopen dat daar duidelijkheid uit volgt.’’
MSN 30.08.2019 Partijen in de Tweede Kamer willen opheldering van Justitieminister Ferd Grapperhaus over nieuwe onthullingen in de zaak tegen PVV-leider Geert Wilders. Uit een nota die RTL Nieuws heeft opgevraagd blijkt dat er voorafgaand aan de definitieve beslissing tot vervolging overleg is gevoerd tussen het ministerie van Justitie en het Openbaar Ministerie.
“Een minister die zich bemoeit met een strafzaak tegen een politicus is ernstig. Opheldering is snel nodig”, stelt SP-leider Lilian Marijnissen in een tweet. “Waarom is minister Grapperhaus hier niet eerlijk over geweest?”
PvdA-Kamerlid Attje Kuiken stelt Kamervragen aan Grapperhaus. Zij wil weten waarover precies is gesproken voordat het OM officieel besloot Wilders te vervolgen.
RTL 30.08.2019 PVV-voorman Geert Wilders is woest over een openbaar gemaakte geheime nota waaruit zou blijken dat de toenmalig minister van Justitie Ivo Opstelten wel degelijk bemoeienis had bij zijn vervolging.
Uit de nota, waar RTL Nieuws over bericht, blijkt dat er voorafgaand aan de definitieve beslissing tot vervolging overleg is gevoerd tussen zijn departement en het Openbaar Ministerie.
“Weerzinwekkend”, noemt Wilders het stuk. “Bewijs politieke bemoeienis. Stukken met handtekening Opstelten die zaak inhoudelijk besprak met OM en regisseerde”, schrijft hij op Twitter.
Wilders staat momenteel in hoger beroep terecht voor zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak uit 2014. Vanaf dinsdag is het de beurt aan zijn advocaat om te pleiten. De rechtbank achtte de PVV-voorman eind 2016 wel schuldig aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar legde hem geen straf op.
Stukken met handtekening Opstelten die zaak inhoudelijk besprak met OM en regisseerde. Ministerie Justitie hielp met inhoudelijke verweren OM en wijzigde persbericht vervolging.
MSN 30.08.2019 Oud-minister Ivo Opstelten en topambtenaren van het ministerie van Justitie hebben zich persoonlijk bemoeid met de strafzaak tegen Geert Wilders. Vijf jaar na de omstreden ‘minder-Marokkanen-uitspraak’ duikt bewijs op dat zij invloed hebben uitgeoefend, vóórdat het Openbaar Ministerie (OM) definitief besloot Wilders te vervolgen.
Dit blijkt uit een tot dusver geheime ambtelijke nota uit 2014, die het ministerie vrijgaf aan RTL Nieuws. In die nota staat dat in september alleen nog sprake is van een ‘voorgenomen’ beslissing van het OM over de vervolging van Wilders.
Dat is belangrijk omdat het ministerie en het OM altijd hebben gezegd dat de beslissing op 10 september al door het College van procureurs-generaal was genomen. Uit de nota blijkt dat dat niet waar is.
Voorafgaand aan de definitieve beslissing tot vervolging wordt er overleg gevoerd tussen Justitie en het OM.
Inhoudelijke bemoeienis
Opstelten geeft op 20 september in rode de letters de instructie aan zijn ambtenaren dat hij de strafzaak tegen Wilders wil bespreken: “Zie vier punten van het OM.” Dat blijkt uit zijn krabbel op de nota, en uit de inventaris van handtekeningen. Dat overleg over ‘de zaak W.’ vindt op 25 september plaats met de hoogste baas van het OM, Herman Bolhaar, op de kamer van de minister.
Uit een interne mail van het ministerie blijkt dat het gaat om inhoudelijke bemoeienis met een mogelijk strafproces. Dit ligt extreem gevoelig. Welke punten Opstelten en zijn ambtenaren wilden bespreken is weggelakt omdat dat ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ zouden zijn. De onthulling staat haaks op wat Opstelten, Bolhaar en topambtenaren in vertrouwelijke getuigenverhoren hierover tegen het Gerechtshof hebben gezegd, waar nu het hoger beroep loopt.
Wilders is woest
Verder blijkt dat topambtenaren commentaar gaven en suggesties deden aan het OM om zich beter te prepareren op de zaak-Wilders, voordat een definitief vervolgingsbesluit was genomen. Ook liet het ministerie later persberichten van het OM aanpassen, omdat dat politiek beter uit kwam.
PVV-leider Wilders reageert ‘woest’: “Deze nieuwe onthullingen zijn weerzinwekkend. Er blijkt herhaaldelijk inhoudelijk overleg te zijn geweest over mijn zaak tussen de top van het ministerie en het OM, nog voordat een definitieve vervolgingsbeslissing genomen was. Het is allemaal met geen pen te beschrijven.”
Juridische stappen
Wilders hoopt dat het Gerechtshof dinsdag, als de zaak weer dient, ‘een einde maakt aan dit belachelijke politieke proces’. De PVV-leider beraadt zich op juridische stappen tegen de hoofdrolspelers, omdat zij volgens hem mogelijk een ambtsmisdrijf hebben begaan.
De advocaat van Wilders, Geert-Jan Knoops zegt: “Deze stukken laten geen andere conclusie toe, dan dat er tussen de top van het ministerie en het OM veelvuldig overleg heeft plaatsgevonden op inhoudelijke en beleidsmatige aspecten over een voorgenomen vervolgingsbeslissing.”
‘Pijnlijke onthulling’
Hij noemt dit ‘nieuw bewijs’, dat aantoont dat ‘het OM de strafrechter onjuist heeft voorgelicht over de politieke interventie‘. Jarenlang is juist ontkend dat er enig overleg is geweest; dat bleek eerder al niet te kloppen. Knoops zegt dat het OM daarom z’n recht op vervolging heeft verspeeld.
Volgens politiek commentator Frits Wester is sprake van een ‘pijnlijke’ onthulling: “Of het Gerechtshof het team-Wilders gelijk geeft en de vervolging wordt gestopt, moet dinsdag blijken. Maar het is al wel glashelder dat het OM niet de waarheid heeft gesproken. Het hele beeld wordt steeds smoezeliger. Ook de huidige minister Grapperhaus wordt ernstig in verlegenheid gebracht. Want hoe kan het dat de hoofdrolspelers, die nota bene door zijn ministerie zijn voorbereid voor hun getuigenverhoor, het Gerechtshof op het verkeerde been zetten?”
Vrijgegeven documenten
Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de documenten vrijgegeven in een procedure van RTL Nieuws, nadat de rechtbank Midden-Nederland daartoe opdracht gaf een nieuw besluit te nemen. (Alle documenten tref je hier).
Het OM wil geen antwoord geven op vragen omdat de zaak ‘onder de rechter’ is: “De zittingszaal is de aangewezen plek om in te gaan op de inhoud van de zaak.” Het OM heeft altijd volgehouden dat het ‘zelfstandig’ het besluit heeft genomen om Wilders te vervolgen.
Het ministerie blijft ook bij die uitleg, zei een woordvoerder gisteravond. Het ministerie bevestigt dat de opdracht ‘bespreken’ van Opstelten is. Ook blijkt uit antwoorden op vragen van RTL Nieuws dat Opstelten en de hoge ambtenaar hiervan op de hoogte waren toen ze als getuigen werden gehoord door het Hof, maar hier juist niets over vertelden.
PvdA-Kamerlid Attje Kuiken zegt dat ‘opnieuw de schijn van politieke bemoeienis ontstaat’: “Zolang vervolging niet zeker is, moet een minister zich er niet mee bemoeien.” Kuiken wil nu uitleg van Grapperhaus over wat er besproken is over de vervolging van Wilders voordat die definitief werd.
Wat mag de minister wel en niet?
In onze rechtsstaat is het Openbaar Ministerie (OM) onafhankelijk. Het OM besluit zelfstandig wie wel of niet strafrechtelijk wordt vervolgd. Dit is de kern van de rechtsstaat: de scheiding der machten. Dat is er om willekeur en (politieke) beïnvloeding te voorkomen.
Omdat íemand de baas moet zijn over het OM, en daarover politieke verantwoording moet afleggen, is de minister van Justitie en Veiligheid de eindverantwoordelijke voor het OM. De verhouding tussen minister en OM wordt omschreven als de ‘fluwelen handschoen’: het is koorddansen voor gevorderden. De minister is immers wél verantwoordelijk, maar moet zich niet bemoeien met individuele strafzaken.
Hoe minister en OM met elkaar omgaan, is vastgelegd in regels. De minister overlegt regelmatig met de hele top van het OM, het College van procureurs-generaal, over het beleid. Daarnaast heeft hij regelmatig overleg met de voorzitter van het College.
Op de hoofdregel dat de minister zich niet bemoeit met strafzaken, zijn twee uitzonderingen.
Als het OM een hoge schikking wil treffen in een strafzaak, heeft de minister juist het laatste woord.
Ook euthanasie-zaken waarbij het OM wil vervolgen, moeten eerst worden voorgelegd aan de minister. (Dit verandert binnenkort – dan gaat de minister er niet meer over, om de onafhankelijkheid van het OM te benadrukken.)
Over grote, gevoelige strafzaken – zoals het strafproces tegen Wilders – moet het OM de minister informeren, omdat hij eindverantwoordelijk is.
Als de minister in een individuele zaak het OM opdracht geeft vervolging in te stellen terwijl het OM dat niet wilde, heet dat een ‘aanwijzing’. Zo’n aanwijzing moet dan in het strafdossier komen, zodat verdachte en rechters snappen wat er is gebeurd.
De minister mag ook beslissen om in een individuele zaak het OM opdracht te geven géén strafzaak te beginnen. In dat geval moet hij het parlement informeren, zodat iedereen exact kan volgen wat er aan de hand is.
In alle andere individuele strafzaken moet de minister de grootste mogelijke terughoudendheid betrachten; hij en z’n ambtenaren mogen zich er niet mee bemoeien om de onafhankelijkheid van het OM niet in gevaar te brengen. Hij kan de zaken wel vertrouwelijk bespreken met het OM. In strafzaken zoals tegen Wilders betekent dat eigenlijk alleen: het zo goed mogelijk informeren van de minister door het OM, zodat hij verantwoordelijkheid kan nemen. Dus: wel vragen, maar geen mening.
In de zaak-Wilders is de vraag nu of die grens is overschreven, en of eenrichtingsverkeer, tweerichtingsverkeer werd.
NOS 30.08.2019RTL Nieuws heeft nieuwe geheime stukken ontvangen over de aanloop naar het proces tegen PVV-leider Wilders over zijn ‘Minder Marokkanen’-uitspraak. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft delen van de tekst onleesbaar gemaakt.
Volgens RTL bewijzen de stukken dat toenmalig minister Opstelten met het Openbaar Ministerie heeft gepraat voordat het definitieve besluit viel om Wilders te vervolgen. En dat zou kunnen betekenen dat Opstelten invloed heeft uitgeoefend op het OM.
Dat blijkt niet letterlijk uit de deels openbaar gemaakte stukken, maar voor PVV-leider Wilders is er voldoende aanleiding om verdere stappen te ondernemen.
Politiek motief
“De ambtenaren van het ministerie hebben zich ook bemoeid met persberichten van het OM, die zijn toen aangepast”,zegt Wilders. Volgens hem had VVD-minister Opstelten een politiek motief. “Dit zie je in Cuba en Noord-Korea. Dat een leider van een politieke tegenstander wordt uitgeschakeld.”
Hij denkt dat ambtenaren van het ministerie het OM inhoudelijk hebben gestuurd en vindt dat hij is voorgelogen: “Dinsdag, als het proces verder gaat, moet deze rechtszaak onmiddellijk worden gestopt.”
Uit mailtjes van oktober 2014 blijkt dat het persbericht van het OM waarin de vervolging van Wilders wordt aangekondigd, vooraf uitgebreid is besproken met het ministerie. De tekst moest ter instemming aan Opstelten worden voorgelegd en werd op aanwijzing van het ministerie aangepast.
Maar of de bemoeienis verder ging dan voorbereiding op publiciteit blijft onduidelijk. Uit een ambtelijke nota van 16 september 2014 bijvoorbeeld blijkt dat het OM weliswaar sprak van een “voorgenomen besluit”, maar dat de voorbereiding al vergevorderd was. Ook wist het OM al dat advocaat Knoops de verdediging van Wilders op zich ging nemen.
Verder staat in de notitie dat de uitspraak van Opstelten in de media dat hij de Marokkanen-opmerking van Wilders walgelijk vond, geen invloed op het besluit van het OM heeft gehad.
De huidige minister van Justitie, Grapperhaus, wil zich niet mengen in het proces, en herhaalt dat het OM altijd heeft gezegd dat de vervolgingszaak een zelfstandige beslissing was. Hij wil wel in het algemeen zeggen dat het de gang van zaken is dat het OM de minister periodiek bijpraat “over de voortgang van gevoelige zaken. Men houdt mij ook op de hoogte van de beslissingen daarin, omdat ik ook verantwoordelijk ben.”
D66-Kamerlid Groothuizen zegt naar aanleiding van het bericht van RTL dat Grapperhaus orde op zaken moet stellen op het ministerie van Justitie en Veiligheid:
Maarten Groothuizen @GroothuizenD66
▶️ vertrekkende topambtenaren ▶️ schijn van jacht op een klokkenluider ▶️ steeds nieuwe informatie over vermeende bemoeienis met zaak tegen @geertwilderspvv. Hoog tijd dat @ferdgrapperhaus orde op zaken stelt na de chaos die de @vvd heeft aangericht.⤵️ https://t.co/LGNuEzTIqN
NU 30.08.2019 Het Openbaar Ministerie (OM) en voormalig justitieminister Ivo Opstelten hebben over de vervolging van PVV-leider Geert Wilders overlegd vóórdat justitie zelf een beslissing had genomen over het beginnen van een strafzaak tegen de politicus. Dat blijkt uit een geheime ambtelijke nota die RTL Nieuws heeft verkregen.
In de nota (pdf) staat dat in september 2014 alleen sprake was van een “voorgenomen beslissing”, die dus niet definitief was.
Het OM heeft altijd gezegd dat de beslissing op 10 september van dat jaar al was genomen, maar dat lijkt nu dus niet te kloppen. Het OM was vrijdagochtend voor NU.nl nog niet bereikbaar voor commentaar, in gesprek met RTL Nieuws wordt inhoudelijk ook geen commentaar gegeven omdat de zaak tegen Wilders nog in hoger beroep loopt.
Voorafgaand aan het nemen van de beslissing over de vervolging van Wilders voor zijn “minder Marokkanen”-uitspraak, is dus overleg tussen Opstelten en het OM geweest. Wat in dit overleg is gezegd, en of de minister mogelijk invloed heeft gehad op de beslissing, is echter niet bekend.
Geldboete geëist in hoger beroep
Wilders heeft altijd gezegd dat zijn vervolging politiek gemotiveerd was. Het OM houdt op zijn beurt vol dat het de beslissing zelf heeft genomen.
De zaak sleept zich al enige tijd voort, onder meer vanwege een succesvol wrakingsverzoek van de verdediging. Wilders is in de eerste aanleg schuldig verklaard, maar kreeg geen straf opgelegd. In hoger beroep is in juli een geldboete van 5.000 euro geëist.
Telegraaf 30.08.2019 Oud-minister Ivo Opstelten heeft zich wel degelijk persoonlijk bemoeid met de beslissing van het Openbaar Ministerie om Geert Wilders te vervolgen.
Dat concludeert RTL Nieuws op basis van een geheime ambtelijke nota uit 2014 die de omroep na een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur in handen kreeg. Voor de zomer al verklaarde een anonieme ambtenaar hetzelfde.
Hij luisterde een gesprek af tussen de ex-minister en de hoogste ambtenaar van het departement. Opstelten zou hebben gezegd dat Wilders moest worden vervolgd „omdat hij ons voor de voeten loopt.”
Tegelijkertijd liep er een procedure van RTL Nieuws bij de rechtbank Midden-Nederland om alle stukken van het ministerie van Justitie in handen te krijgen die betrekking hebben op de vervolging van Wilders. Advocaat Geert-Jan Knoops wilde op de beslissing van de rechtbank wachten. Het Amsterdamse gerechtshof besloot dat niet te doen, maar hield de deur op een kier.
De nota die RTL in handen kreeg zal dinsdag, als het proces tegen Wilders wordt hervat, voor de verdediging ongetwijfeld aanleiding zijn om opnieuw nader onderzoek te vragen, of het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk te verklaren in de vervolging.
Op de nota schreef Opstelten met rode letters dat hij de vervolging van Wilders wil bespreken. Dat overleg vond plaats op 25 september 2014, met de toenmalig hoogste baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar.
Dát er contact was tussen de top van het OM en Opstelten is op zichzelf niet vreemd. Voor de zomer verklaarde het OM dat het regulier overleg betrof om de bewindsman te informeren over belangrijke zaken, want dat is de vervolging van een politicus.
Volgens RTL blijkt uit de nota echter dat er in september 2014 nog slechts sprake was van een voornemen om de PVV-leider te vervolgen: geen definitieve beslissing. Het ministerie en het OM hebben altijd gezegd dat op 10 september de beslissing om te vervolgen al was genomen door het college van procureurs-generaal, de leiding van het OM.
Ook zou uit de stukken blijken dat topambtenaren nog voor de definitieve beslissing om te vervolgen, commentaar gaven en suggesties deden aan het OM om zich beter te kunnen voorbereiden op een strafzaak. Het ministerie liet volgens RTL ook persberichten van het OM aanpassen, „omdat dat politiek beter uitkwam.”
Geert Wilders reageerde via Twitter meteen op de berichten, die hij „weerzinwekkend en schandelijk” noemde. „Een VVD-minister die de leider van een oppositiepartij kapot wil maken.”
Voor de zomer eiste het OM weer een boete van 5000 euro tegen de PVV-leider wegens het beledigen van een bevolkingsgroep, en het aanzetten tot haat en discriminatie met zijn Minder Marokkanenuitspraken uit 2014. Vanaf dinsdag is de verdediging aan het woord.
Kamerleden willen snel opheldering
D66 vindt dat het hoog tijd is dat minister Grapperhaus „orde op zaken stelt, na de chaos die de VVD op het departement heeft aangericht”, zegt D66-Kamerlid Groothuizen. Volgens het Kamerlid staat de onthulling niet op zichzelf. „Vertrekkende topambtenaren, de schijn van de jacht op een klokkenluider en steeds nieuwe informatie over vermeende bemoeienis met de zaak tegen Wilders.’’
“Minister die zich bemoeit met strafzaak tegen politicus is ernstig”
SP-factieleider Marijnissen eist opheldering van Grapperhaus. ,,Een minister die zich bemoeit met een strafzaak tegen een politicus is ernstig. Opheldering is snel nodig. Waarom is de minister hier niet eerlijk over geweest?’’
Ook volgens PvdA-Kamerlid Kuiken ontstaat ‘de schijn van politieke bemoeienis’. „Zolang vervolging niet zeker is, moet een minister zich er niet mee bemoeien.” Kuiken wil van Grapperhaus weten wat er precies is besproken over de vervolging van Wilders.
RTL 30.08.2019 Was er politieke beïnvloeding in de strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders? Nee, nee, nee, bezweren Openbaar Ministerie (OM) en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Door nieuwe onthullingen van RTL Nieuws wordt dat verhaal steeds rafeliger. Reconstructie van een explosief dossier: hoe niet de hele waarheid werd verteld.
‘Walgelijk’. Zo noemde Ivo Opstelten, prominent VVD’er en minister van Justitie in 2014 de ‘minder-Marokkanen’-uitspraak van PVV-leider Geert Wilders. “Hij moet zijn woorden terugnemen.” Het OM moest toen nog beginnen aan een onderzoek naar of de uitlatingen van Wilders strafbaar waren, en of het OM de PVV-leider wilde vervolgen.
Aangedrongen vervolging?
Dat vervolgingsbesluit zou uiteindelijk december 2014 worden genomen. Twee jaar later werd Wilders door de rechtbank schuldig bevonden aan het aanzetten tot discriminatie en aan groepsbelediging. Hij werd vrijgesproken van het aanzetten tot haat; de rechtbank besloot geen straf op te leggen. Het hoger beroep loopt nu.
Vanaf dag één van het proces wilde de verdediging van Wilders grondig onderzoek: werden mensen gestimuleerd – massaal – om aangifte tegen Wilders te doen? Bemoeiden ambtenaren en ministers zich er misschien mee, zodat het OM later zou kunnen zeggen: de maatschappelijke verontwaardiging is zó groot, we moeten het wel voorleggen aan de rechter? En, de verdediging wilde politieke kopstukken horen, onder wie oud-minister Ivo Opstelten – had hij aangedrongen op vervolging?
Nee, nee, nee, zei het OM. Geen sprake van. Het OM had zelfstandig besloten. Er was géén aanwijzing (opdracht) van de minister, zei de Officier van Justitie. Het zou zinloos zijn politici zoals Ivo Opstelten te horen. Omdat deze getuigen ‘niet uit eigen wetenschap kunnen verklaren over hoe de besluitvorming binnen het openbaar ministerie is verlopen nu zij daar niet bij betrokken waren’.
In een tussenuitspraak van de rechtbank worden de verzoeken van Geert-Jan Knoops, advocaat van Wilders, verworpen. Beïnvloeding door public officials – zoals de ‘walgelijk’-opmerking van Opstelten – viel weliswaar niet uit te sluiten, maar ‘het verdere betoog van de verdediging bevat geen aanwijzingen die deze stelling ondersteunen’.
In het hoger beroep blijft het team-Knoops het proberen. Na een – geslaagde – wraking krijgt het Openbaar Ministerie alsnog de opdracht om minutieus onderzoek te doen naar overleg en ‘afstemming’ tussen OM en ministerie.
Het OM moet dat vastleggen in een proces-verbaal, ook of er is gesproken met ‘politieke ambtsdragers’. Nee, geen afstemming of overleg, meldt het College van procureurs-generaal in februari 2018: “Ook met vertegenwoordigers van het ministerie van (destijds) Veiligheid en Justitie en de politieke ambtsdragers is door het College over het aangiftetraject niet overlegd.”
Een gek verhaal
Enkele maanden later hoort RTL Nieuws van bronnen een gek verhaal. Opstelten zou voorstander zijn geweest van strafvervolging, en dat hebben gezegd tegen de hoogste baas van het OM, Herman Bolhaar. Voordat het OM een besluit had genomen.
We gingen vragen stellen. Kregen geen duidelijk antwoord. We begonnen een procedure op basis van de Wet openbaarheid bestuur (Wob). Is er ‘enigerlei betrokkenheid’ van de minister bij deze zaak? Stuurt u ons svp álle stukken die te maken hebben met de strafvervolging van Geert Wilders.
Het ministerie begint tijd te rekken. Op de valreep van wettelijke termijnen krijgen we antwoord: er is niets, helemaal niets. Ja, één ambtsbericht. Van 10 september 2014. Van het College van pg’s aan de minister, waarin Opstelten is geïnformeerd over de ‘beslissing’ van het OM om Wilders te gaan vervolgen.
Een ‘zelfstandig’ besluit – verder is er niets. En dat stuk krijgt u niet. We spreken Wilders en zijn advocaat. Het is gek. Geen sluitend antwoord. Is er verder helemaal niets? Wilders besluit Kamervragen te gaan stellen over onze procedure; RTL Nieuws besluit erover te publiceren: Losse eindjes in de zaak-Wilders. Wij stappen naar de rechter: nu willen we het weten ook.
Niet de hele waarheid
Dan begint er iets te rafelen. In antwoorden van Grapperhaus op de vragen van Wilders duikt een aantekening op, van april 2014. In een overleg van Opstelten en Bolhaar is er tóch gesproken over het ‘aangiftetraject: “Wilders besproken. 1000 aangiften.” Dus tóch. Er is niet de hele waarheid verteld. Om uit te sluiten dat er nog meer is, besluit het Gerechtshof dat onder meer Opstelten,
Bolhaar en hoge ambtenaren moeten worden gehoord. Dat gebeurt achter dit voorjaar gesloten deuren, bij de raadsheer-commissaris. De getuigen worden voorbereid door het ministerie – ze krijgen stukken te zien, zoals de ambtelijke nota over het ambtsbericht van 10 september – die het Hof én de verdediging niet te zien krijgen.
Er is heel veel geheugenverlies. Niemand kon zich enige vorm van beïnvloeding herinneren. Iedereen was juist ‘rolvast’ geweest, alles was gegaan zoals het hoort. Opstelten was slechts geïnformeerd over de aangiften. Eenzijdige informatieverstrekking.
Op 10 september 2014 was er dat ambtsbericht met de beslissing, en dat was het. Bolhaar, op 14 maart 2019: “Er zal mededeling van zijn gemaakt dat sprake was van instellen van een onderzoek en een mededeling van de vervolgingsbeslissing.”
De topambtenaar die betrokken was, een directeur-generaal, op 20 februari 2019: “Ik heb het ambtsbericht gelezen, ik heb de minister geadviseerd, en er was geen aanleiding om er nader over te spreken.” Er was verder geen overleg.
Meer documenten, meer contacten
Het Hof besluit voor de zomer de rechtszaak voort te zetten. Er is weliswaar ‘nader onderzoek’ nodig naar beïnvloeding, maar vanwege het maatschappelijk belang (de impact van de uitspraken van Wilders), gaat de behandeling door.
De druk wordt buiten het Hof opgevoerd. Er volgen nieuwe Kamervragen over de losse eindjes. Dan blijkt: op 25 september 2014 was er toch nog een overleg tussen Bolhaar en Opstelten. En er zijn méér documenten, en meer contactmomenten tussen ministerie en OM dan eerder gemeld, meldt Grapperhaus.
Opnieuw: de waarheid wordt gedoseerd gemeld. Grapperhaus zegt erbij dat hij niet weet wat de aanleiding was voor het overleg, en ook niet weet wat daar is besproken.
De nieuwe informatie komt precies een dag ná de rechtszaak van RTL Nieuws tegen het ministerie. Op verzoek van RTL heropent de rechtbank het onderzoek: of het ministerie svp binnen twee weken antwoord wil geven wat er hier aan de hand is.
Ok, zegt de landsadvocaat twee weken later: we gaan nu een nieuwe, aanvullende beslissing nemen, maar daar zullen we wel de tijd voor nodig hebben. RTL Nieuws vraagt de rechtbank om redelijkheid: een beslissing vóór 3 september, als het eindspel in het hoger beroep begint, zodat alles dan op tafel ligt. De rechtbank geeft Grapperhaus 4 weken. Afgelopen maandag was de deadline.
‘Bespreken’: de zaak W.
Dinsdag krijgt RTL Nieuws de stukken. Wat blijkt? De beslissing van 10 september 2014 was geen beslissing, maar een ‘voorgenomen’ beslissing – zo blijkt uit de gedeeltelijk vrijgegeven ambtelijke nota aan Opstelten.
Wat blijkt verder?
Opstelten had niet genoeg aan deze informatievoorziening. Op twee documenten staat in rode letters een instructie aan zijn ambtenaren: ‘bespreken’. En: ‘Zie 4 punten OM.’ Niets over gemeld in de getuigenverhoren bij het Hof. Alweer niet de hele waarheid verteld.
Grapperhaus stelde dat hij niet wist wat de aanleiding was voor het gesprek. Wel, dat was de instructie van Opstelten. Op 25 september vindt dat overleg tussen Opstelten en Bolhaar plaats, op de kamer van de minister.
Onderwerp: ‘de zaak W’. Grapperhaus stelde dat hij niet wist waar het gesprek over ging. Dat staat wel in een nu vrijgegeven interne email van zijn eigen ambtenaren – de vier punten, waarvan Opstelten eerder zei dat hij die wilde bespreken. Dit gesprek vond plaats vóór de (definitieve beslissing) om Wilders te vervolgen.
Tips voor het OM
Uit de documenten blijkt meer beïnvloeding, voor dat definitieve besluit. Uit emails blijkt dat een ambtenaar op 16 september 2014 tegen een andere Justitie-ambtenaar zegt: “Over een aantal punten heb ik vandaag al wel even met de collega van het Pag (Parket-generaal, van het College van procureurs-generaal, red) gesproken.”
De ambtenaren bespreken zelfs hoe het OM zich moet voorbereiden op de ‘verweren’ van de verdediging. Tips voor het OM: “Ik zal de punten die je noemt aan de collega van het OM meegeven.”
Zijn dat de enige twee momenten van bemoeienis en beïnvloeding? Nee. Op 10 september 2014 krijgt Opstelten ‘twee zeer vertrouwelijke’ ambtsberichten. Het ene gaat over Wilders. Het andere over de PvdA’ers Samsom en Spekman, die ook onaardige dingen zeiden over Marokkanen – de PVV deed aangifte.
Het OM gaat de PvdA-zaak seponeren. Het ministerie grijpt in bij het concept-persbericht, begin oktober 2014, over de voorgenomen vervolging van Wilders. Het OM wil de zaak Samsom/Spekman namelijk in het persbericht noemen – exact de vergelijking die de advocaat van Wilders later steeds zal maken. Niet handig, vindt het ministerie, of, in ambtelijke jargon: ‘Niet relevant’. De zin wordt eruit gesloopt, na overleg met Bolhaar en een topambtenaar van Justitie.
Het Openbaar Ministerie wilde gisteren niet op onze vragen reageren, omdat de zaak onder de rechter is.
De Stichting MH17 eist dat de Maleisische premier Mahathir stopt met verdeeldheid te zaaien over de vliegramp.
In een persoonlijke brief aan de premier wordt zijn houding bekritiseerd. De brief volgt op een kritisch congres over de vliegramp, georganiseerd door een stichting waar Mahathir voorzitter van is.
“Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet. Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”,staat in de brief, die het AD gepubliceerd heeft.
De volledige brief van de Stichting Vliegramp MH17 aan de Maleisische premier:
Mahathir zei in juni te twijfelen aan het bewijs dat vlucht MH17 is neergehaald door een Russische Buk-raket. Hij zei dat de ramp meteen tot een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken nog voor de start van het onderzoek. Die opmerkingen leidden al tot protest van de nabestaanden en de Nederlandse regering.
“Ook toen hebben we een brief naar hem geschreven”, zegt Ria van der Steen van Stichting MH17 in het NOS Radio 1 Journaal. “We kregen daarop een bericht van de Maleisische ambassade. Daarin zeiden ze juist dat alle JIT-leden het eens waren. Daarmee kwam de premier alleen te staan.”
Telegraaf 30.11.2019
AD 30.11.2019
Telegraaf 09.09.2019
In diskrediet brengen, aldus Stichting Vliegramp MH17.
Het onderzoeksteam meldde op een persconferentie in juni dat het vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner) gaat vervolgen op verdenking van betrokkenheid bij het neerschieten van het toestel. Volgens het JIT is vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne geraakt door een Buk-raket die afkomstig was van het Russische leger. Bij die persconferentie zat ook een hoge vertegenwoordiger van het Maleisische openbaar ministerie achter de tafel. Deze onderschreef de bevindingen van de onderzoekers.
Toch stelde premier Mahathir (94) niet veel later dat het bewijs dat het JIT presenteerde over Russische betrokkenheid, ‘alleen maar van horen zeggen is’. Ook zei hij dat het onderzoek ‘vanaf het begin al politiek is, waarin Rusland de schuld moet krijgen’. Het was niet de eerste keer dat de Maleisische leider liet blijken te twijfelen aan de schuld van Rusland.
De Stichting Vliegramp MH17, waarin honderden nabestaanden zich hebben verenigd, noemde de opmerkingen van de premier al ‘een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden’. Nu schrijven ze Mahathir persoonlijk aan. Het bestuur wijst hem op eerdere brieven en VN-resoluties waarin Maleisische autoriteiten zich wél achter het JIT-onderzoek scharen. ,,Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet.’’
De laatste druppel waardoor de Stichting besloot de brief te schrijven, was een congres twee weken geleden in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Het onderwerp van dat congres was ‘MH17, de zoektocht naar gerechtigheid’.
Meer in het bijzonder: de twijfels over het onderzoek naar de oorzaak van de crash van het Maleisische toestel. Op een beeldscherm werden onder meer foto’s van het wrak van het vliegtuig getoond, met cirkeltjes getrokken om schade aan bepaalde delen. ‘Dit kan nooit door een Buk-raket zijn veroorzaakt’, stond erbij.
Er kwamen zo’n dertig mensen op het congres af, maar opvallender was de organisatie ervan. Die lag in handen van drie maatschappelijke organisaties. Een van deze organisaties, de Perdan Global Peace Foundation, heeft een bijzondere voorzitter: de premier van Maleisië, Mahathir Mohamad.
De eindconclusie van de conferentie, overgenomen door enkele Maleisische media, luidde: schort het proces tegen de vier verdachten, dat volgend jaar van start moet gaan, voorlopig op ‘omdat heel veel belangrijke vraagstukken nog niet zijn opgelost’. Het opschorten van het proces zou, volgens de organisaties, moeten worden besproken op een bijeenkomst tussen de Nederlandse premier Rutte en de Maleisische minister-president Mahathir zelf.
AD 04.12.2019
Telegraaf 15.11.2019
AD 15.11.2019
Telegraaf 08.11.2019
De conferentie had geen ander doel dan het onderzoek
Die oproep schoot de nabestaanden van vlucht MH17, verenigd in de Stichting Vliegramp MH17, in het verkeerde keelgat. ,,Gezien de sprekers en de publicaties ná de conferentie kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat de conferentie geen ander doel had dan het onderzoek en de bevindingen van het door uw eigen justitieapparaat en uw eigen regering gesteunde JIT in diskrediet te brengen’’, schrijft de stichting, die ook nabestaanden van de 43 Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt, aan de regeringsleider.
,,Die conferentie was de laatste druppel, helemaal omdat in het oorspronkelijke programma ook Maleisische nabestaanden als sprekers werden opgevoerd, die dat helemaal niet wilden’’, zegt een woordvoerder van het bestuur in een nadere toelichting. Eerder schreef de stichting al een brief aan de Maleisische ambassadeur in Nederland. ,,Dat leverde toen een andere houding bij de premier op.’’
Telegraaf 03.12.2019
AD 03.12.2019
AD 02.09.2019
Kroongetuige Vladimir Tsemach
Rusland zou de mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen toevoegen aan de lijst van gevangenen, die Oekraïne en Rusland komende week waarschijnlijk gaan uitruilen.
Dat melden drie verschillende bronnen: de Oekraïense parlementariër Moestafa Najem, de Oekraïense hoofdredacteur Joeri Boetoesov van Tsenzor.net en de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider.
Telegraaf 06.09.2019
Reactie OM-hoofdofficier Fred Westerbeke
OM-hoofdofficier Fred Westerbeke heeft vrijdag 30.08.2019 een brief aan het Oekraïense OM gestuurd, waarin hij schrijft dat het “van het hoogste belang” is dat MH17-getuige Vladimir Tsemach beschikbaar blijft voor het internationale onderzoeksteam.
AD 06.09.2019
Westerbeke verzoekt het land daarmee Tsemach niet in te zetten in een op handen zijnde gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
Westerbeke is de onderzoeksleider van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. In de brief, die in handen is van de Oekraïense nieuwssite theBabel, schrijft hij dat op basis van “recente informatie” Tsemach inmiddels als een verdachte wordt gezien door het Nederlandse OM. Westerbeke heeft de informatie nog niet gedeeld met het JIT.
AD 09.09.2019
‘Figuur van belang’
Vladimir Tsemach zit sinds eind juni in een Oekraïense cel, nadat hij door de Oekraïense geheime dienst was ontvoerd uit rebellengebied. Tijdens de ramp met de MH17 ruim vijf jaar geleden zou hij commandant van de luchtverdediging zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Het JIT zegt in een reactie alleen dat Tsemach een “figuur van belang” kan zijn voor het MH17-dossier en wil daarom dat hij ter beschikking van het onderzoek blijft.
Tsemach stond ruim een maand geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Mogelijk heeft het getouwtrek rond Vladimir Tsemach ervoor gezorgd dat een grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne nog niet door is gegaan. Moskou zou met die ruil Tsemach, een Oekraïens staatsburger, naar Rusland willen halen. Dat zou het onderzoek tegen hem bemoeilijken. Rusland is partij in het conflict. Het JIT houdt het land medeverantwoordelijk voor het neerhalen van de MH17.
De gevangenenruil is ook belangrijk voor de Oekraïense president Zelenski. Hij ziet dat als een eerste stap om het conflict in het oosten van Oekraïne te beëindigen. Bij zijn aantreden vorig jaar beloofde hij een eind te maken aan dat conflict.
AD 03.12.2019 Ook de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe heeft Vladimir Tsemach op een lijst geplaatst van personen die verdacht worden van betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne.
Dat meldt het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken dinsdag op zijn website. Tsemach was commandant van de luchtafweer van de zelfverklaarde ‘volksrepubliek’ Donetsk (DNR) op het moment dat de Maleisische Boeing 777 werd neergehaald. Daarbij lieten de bijna driehonderd inzittenden het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Oekraïense commando’s ontvoerden Tsemach eind juni uit zijn woonplaats Snizjne in de DNR en voerden hem af naar de Oekraïense hoofdstad Kiev. Aanvankelijk verdacht Oekraïne hem van deelname aan een terroristische organisatie. Daar is nu aan toegevoegd de verdenking van ‘een terroristische daad die tot de dood heeft geleid’.
Gevangenenruil
De stap van de SBOe is in zoverre opmerkelijk, omdat Oekraïne Tsemach op 7 september zelf vrijliet bij een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Moskou had zijn vrijlating geëist, anders zou de hele deal niet doorgaan.
Tsemach was voor het Joint Investigation Team (JIT) aanvankelijk een belangrijke getuige in het proces rond MH17, dat in maart in Nederland begint. In september brandmerkte het Nederlandse Openbaar Ministerie hem als verdachte.
Tsemach verklaart in een video-opname uit 2015, dat hij heeft geholpen de Buk-installatie die het passagiersvliegtuig waarschijnlijk heeft neergeschoten, te verbergen en terug te brengen naar Rusland. Het JIT vermoedt dat de Buk daar vandaan kwam en in handen is gegeven van de pro-Russische rebellen die tegen de Oekraïense regeringstroepen vechten voor behoud van hun republiek.
Getuigen
Nadat hij begin september in Moskou aankwam, heeft zijn dochter Tsemach vrijwel direct mee teruggenomen naar Snizjne. Daar verblijft hij tot op heden. Onlangs gaf Tsemach aan te willen getuigen in het MH17-proces, maar alleen vanuit Donetsk.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft om uitlevering van Tsemach door Rusland gevraagd. Maar Moskou heeft daar doelbewust niet aan meegewerkt, meldde het OM maandag.
RTL 03.12.2019 Oekraïne heeft een opsporingsbevel uitgevaardigd voor Vladimir Tsemach, de man die wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerschieten van vlucht MH17. Opmerkelijk, want de Oekraïeners lieten de man afgelopen september zelf vrij. Ruslandcorrespondent Eva Hartog legt uit hoe dat zit.
Het opsporingsbevel staat op de website van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken en komt van de geheime dienst, de SBOe, zegt Hartog. “Tsemach zou zich verschuilen voor de Oekraïense autoriteiten en verdacht worden van terrorisme en het samenwerken met een terroristische organisatie. Daarmee wordt verwezen naar zijn banden met de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne.”
In het opsporingsbevel wordt gezegd dat Tsemach sinds 23 september dit jaar ‘vermist’ wordt. “Eerder die maand ging hij van Oekraïne naar Rusland”, zegt Hartog, “omdat hij deel uitmaakte van een grote gevangenenruil. Waarschijnlijk refereert de SBOe hier aan de dag dat Tsemach vermoedelijk Russisch grondgebied verliet en terugkeerde naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne.”
Vreemd toch, een opsporingsbevel voor iemand die je zelf een paar maanden geleden hebt vrijgelaten bij een gevangenenruil?
“Dit is deel van een veel groter schaakspel. In september was het voor de Oekraïense president vooral zaak om die gevangenenruil te laten doorgaan. Hij was bereid daarvoor Tsemach op te offeren. Volgens sommige commentatoren was de Oekraïense geheime dienst daar toen al niet blij mee.”
“Het is niet duidelijk op welk niveau dit besluit is genomen. Misschien handelt de geheime dienst hier op eigen initiatief en heeft de president er weinig mee te maken. In ieder geval is de timing wel opmerkelijk. Gisteren beschuldigde het Openbaar Ministerie in Nederland Rusland ervan Tsemach te hebben laten ontsnappen, in plaats van hem op te pakken en aan Nederland uit te leveren. Er wordt dus vooral naar Rusland gewezen. Voor Oekraïne een mooi moment om daarop in te springen.”
Maandag zijn ook de zogenoemde Normandiëgesprekken, over vrede tussen Rusland en Oekraïne. Duitsland en Frankrijk zullen er ook bij zijn. Hartog: “Het is zaak voor Oekraïne om zo sterk mogelijk aan die onderhandelingen te beginnen, en elk beetje telt mee. Het ontsnappen van Tsemach wordt nu door het Nederlandse OM juist Rusland in de schoenen geschoven, dat versterkt potentieel ook de positie van Oekraïne.”
In juni heeft Oekraïne Tsemach gevangen genomen door een speciale commandomissie te sturen naar het oosten van het land, waar een oorlog wordt uitgevochten met pro-Russische separatisten. Hartog denkt niet dat zoiets nu weer staat te gebeuren.
Wat kunnen we verwachten van die top in Normandië?
“Het is onwaarschijnlijk dat er een enorme doorbraak komt, daarvoor duurt de oorlog al te lang en is het conflict te complex. De Oekraïense president wil namelijk vooral vrede in oost-Oekraïne, maar moet ervoor zorgen dat zijn critici niet denken dat hij capituleert voor Rusland.
Rusland wil daarentegen juist vooral invloed blijven uitoefenen in het gebied. En toch zullen Rusland en Oekraïne het willen presenteren als een succes dat überhaupt voor het eerst in drie jaar op dit niveau gepraat wordt. Sinds 2016 is dat namelijk niet gelukt.”
NU 02.12.2019 Het Openbaar Ministerie (OM) beschuldigt de Russische autoriteiten ervan MH17-verdachte Volodymyr Tsemach bewust niet uitgeleverd te hebben. Dat is een schending van het Europees uitleveringsverdrag, bevestigt justitie in gesprek met NU.nl na berichtgeving van RTL Nieuws.
Volgens het OM had Rusland alle signalen dat Tsemach van plan was de Russische Federatie te verlaten en is dit bewust toegelaten. Hij is nu in Oost-Oekraïne, vanuit die plek kan hij niet worden uitgeleverd.
De man maakte eerder dit jaar deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. “Om te verhinderen dat hij zich aan het onderzoek zou onttrekken, is direct om zijn aanhouding ten behoeve van uitlevering naar Nederland gevraagd. De Russische Federatie levert geen onderdanen uit, maar omdat de heer Tsemach de Oekraïense nationaliteit heeft, waren er geen belemmeringen voor zijn uitlevering”, zo legt het OM uit.
Wat volgde, was een aanhoudingsverzoek dat via “diplomatieke en politieke kanalen” meermaals tevergeefs kracht is bijgezet. Volgens het OM wordt uiteindelijk gemeld dat “niet bekend is of Tsemach” in de Russische Federatie verblijft. Op dat moment is al via mediaberichten bekend geworden dat de man al naar Oost-Oekraïne is gegaan.
“Het OM is tot de conclusie gekomen dat Rusland bewust heeft toegelaten dat de heer Tsemach de Russische Federatie heeft verlaten en geen uitvoering heeft willen geven aan het Nederlandse verzoek. Dat had op basis van het Europees uitleveringsverdrag wel moeten gebeuren.”
Tsemach was ten tijde van het neerschieten van MH17 als commandant van de luchtafweer aanwezig in de plaats Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 het vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Overigens heeft dit incident geen invloed op de strafzaak tegen de vier verdachten van betrokkenheid bij het neerhalen van MH17. Eén van hen is Igor Girkin, het hoofd van de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. Dit proces zal in maart volgend jaar beginnen bij het justitieel complex bij Schiphol.
NOS 02.12.2019 Rusland heeft MH17-verdachte Vladimir Tsemach bewust niet aangehouden en uitgeleverd aan Nederland en dat had op basis van het Europese uitleveringsverdrag wel moeten gebeuren. Dat heeft het Openbaar Ministerie laten weten aan de Russische autoriteiten.
Vladimir Tsemach wordt door het OM als verdachte aangemerkt, omdat hij ten tijde van de MH17-ramp commandant zou zijn geweest van de luchtverdediging van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Tsemach zat in Oekraïne vast voor een ander strafbaar feit. Daarnaast werd zijn rol onderzocht bij het neerhalen van vlucht MH17. Hij is daarover door het Joint Investigation Team (JIT) meerdere malen ondervraagd.
Uitlevering
Voordat dat onderzoek was afgerond, werd Tsemach vrijgelaten als onderdeel van een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne en vervolgens overgebracht naar de Russische Federatie. Om te voorkomen dat hij zich aan het onderzoek zou onttrekken, heeft Nederland direct om zijn uitlevering gevraagd.
Rusland bevestigde de ontvangst van dit verzoek, maar ging niet over tot een directe aanhouding van Tsemach. Ook niet nadat daar meermalen om was gevraagd, bijvoorbeeld door minister Blok in een persoonlijke ontmoeting met zijn Russische ambtgenoot Lavrov.
Extra informatie
Wel vroeg Rusland tot tweemaal toe extra informatie. Die heeft het Openbaar Ministerie naar eigen zeggen verstrekt, hoewel die informatie volgens het OM niet van belang was voor de beslissing om Tsemach aan te houden.
Op 19 november kreeg het OM bericht uit Rusland dat het verzoek tot aanhouding niet uitgevoerd kon worden, omdat Tsemach niet in Rusland verbleef. Hij was toen, zoals door Nederland al gevreesd werd, teruggekeerd naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne.
In dat gebied, dat in handen is van de pro-Russische separatisten, hebben de Oekraïense autoriteiten geen zeggenschap. Tsemach kan daarom niet meer aan Nederland worden uitgeleverd.
Telegraaf 02.12.2019 Niet verrassend, wel frustrerend: Rusland heeft MH17-verdachte Tsemach bewust niet uitgeleverd aan Nederland, ondanks meerdere verzoeken daartoe. Rusland lapt daarmee het Europees uitleveringsverdrag aan z’n laars, zo concludeert het Openbaar Ministerie (OM) maandag in een brief aan de nabestaanden.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. In september werd hij echter uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Dat terwijl het OM Kiev wel had gevraagd Tsemach beschikbaar te houden voor Nederland en het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17. Het gemeenschappelijk opsporingsteam JIT, waarin de OM’s van de getroffen landen (waaronder ook Oekraïne) samenwerken, heeft Tsemach nog wel in de gevangenis kunnen horen.
De Russen mogen volgens hun eigen grondwet geen onderdanen uitleveren, maar omdat Tsemach de Oekraïense nationaliteit heeft, had dat geen belemmering hoeven zijn, stelt het OM. Ook heeft Nederland gewezen op vluchtgevaar van Tsemach. Op verzoek van de Russische justitie heeft het OM nog een paar keer extra informatie gegeven.
Uitlevering
Het OM en minister Blok (Buitenlandse Zaken) hebben Rusland meermaals gevraagd om uitlevering, maar Moskou antwoordde onlangs dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft. Wat toen al werd gevreesd, lijk nu gebeurd: Tsemach zou weer terug zijn in Oost-Oekraïne, waar Kiev feitelijk geen macht heeft. Sowieso is uitlevering vanuit Oekraïne niet mogelijk, aangezien ook de Oekraïense grondwet uitlevering van onderdanen verbiedt.
Het onderzoek naar de rol van Tsemach bij de ramp loopt nog. Het OM heeft nog geen beslissing genomen of het hem al dan niet voor de rechter wil brengen. „Het kabinet staat paraat om, als het OM daarom vraagt, de verzoeken van het OM richting Rusland kracht bij te zetten.”
MH17-strafzaak
Tsemach is niet een van de vier hoofdverdachten. Volgens het OM heeft zijn kwestie dan ook geen invloed op het begin van de MH17-strafzaak, die is gepland op 9 maart bij de rechtbank op Schiphol. De vier hoofdverdachten zijn opgeroepen om te verschijnen. Ze zijn waarschijnlijk in Rusland.
Telegraaf 02.12.2019 Rusland heeft een verdachte van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 bewust niet aangehouden en uitgeleverd aan Nederland, ondanks meerdere verzoeken daartoe. Rusland handelde daarmee in strijd met het Europees uitleveringsverdrag, concludeert het Openbaar Ministerie maandag in een brief aan de nabestaanden.
De betrokkene, Vladimir Tsemach, zat eerst in Oekraïne vast vanwege een ander strafbaar feit. In september werd hij uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Het Joint Investigation Team (JIT) kon dat niet voorkomen maar had hem wel al enkele keren ondervraagd in Kiev.
De betrokkene, Vladimir Tsemach, zat eerst in Oekraïne vast vanwege een ander strafbaar feit. In september werd hij uitgeleverd aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Het Joint Investigation Team (JIT) kon dat niet voorkomen maar had hem wel al enkele keren ondervraagd in Kiev.
De Russen leveren geen onderdanen uit, maar omdat de betrokkene de Oekraïense nationaliteit heeft, had dat geen belemmering hoeven te zijn voor zijn uitlevering, stelt het OM. Ook heeft Nederland gewezen op vluchtgevaar van Tsemach. Op verzoek van de Russische justitie heeft het OM nog een paar keer extra informatie gegeven.
Stef Blok druk bezig
Het OM en minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken hebben meerdere keren Rusland gevraagd om uitlevering maar Moskou antwoordde onlangs dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft. Hij is mogelijk weer naar Oost-Oekraïne teruggegaan en van daaruit kan hij niet meer worden uitgeleverd, schrijft het OM.
Het onderzoek naar de rol van Tsemach bij de ramp loopt nog. Het OM heeft nog geen beslissing genomen of het hem al dan niet voor de rechter wil brengen.
De gevangenenruil werd internationaal met veel goedkeuren onthaald. Europese leiders onder wie Angela Merkel reageerden vol lof. Een eerste stap naar vrede, klonk het. Nederland was echter des duivels vanwege Tsemach, die onderdeel uitmaakte van de deal. Vanwege Tsemach was de deal niet alleen een pr-overwinning voor de Oekraïense president Zelensky, maar ook voor zijn Russische ambtsgenoot Poetin.
Tsemach is een oud-rebellenleider die informatie zou hebben over het transport van de Boek-raket naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014. Hij geldt niet als een van de hoofdverdachten.
Volgens het OM heeft zijn kwestie dan ook geen invloed op het begin van de MH17-strafzaak, die is gepland op 9 maart om 10.00 uur, bij de rechtbank op Schiphol. De vier hoofdverdachten zijn opgeroepen om te verschijnen. Ze zijn waarschijnlijk in Rusland.
Vladimir Tsemach werd in september vrijgelaten uit zijn voorlopige hechtenis in Kiev om te worden geruild met Oekraïense gevangenen in Rusland. Beeld AFP
Trouw 02.12.2019 Een Oekraïense verdachte die het MH17-onderzoeksteam heel graag in Nederland had willen zien, ontglipte hen door toedoen van Rusland. Moskou heeft het onderzoek gedwarsboomd, vindt het OM.
Rusland heeft in strijd gehandeld met het Europees uitleveringsverdrag door een belangrijke Oekraïense verdachte bewust niet uit te leveren, schrijft het Openbaar Ministerie maandag in een brief aan de nabestaanden van de ramp met de MH17. Vladimir Tsemach wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Rusland levert geen onderdanen uit, maar omdat Tsemach Oekraïner is had dat geen beletsel hoeven te zijn, stelt het OM.
De Oekraïner is niet een van de vier hoofdverdachten. Het onderzoek naar hem loopt nog, en het OM heeft nog niet besloten of het hem voor de rechter zal brengen tijdens het proces dat op 9 maart volgend jaar begint.
Het verhaal van Vladimir Tsemach leest als een thriller. Tsemach had vermoedelijk het bevel over de luchtafweer van de pro-Russische rebellen in het deel van Oost-Oekraïne waarvandaan MH17 met een Buk-raket werd neergeschoten.
Waardevolle getuige
Dat maakt hem voor het Joint Investigation Team Jit een zeer waardevolle getuige, en wellicht ook verdachte. Mogelijk weet Tsemach wie de Buk-raket precies heeft afgevuurd, de rebellen of de Russische bemanning. En in een video-opname uit 2015 waarin hij te zien is, lijkt hij toe te geven dat hij de Buk-raketinstallatie na de lancering enige tijd heeft verstopt, voordat die terug naar Rusland werd gereden.
De tevredenheid was dan ook groot toen Tsemach afgelopen juni ineens in een cel in de Oekraïense hoofdstad Kiev bleek te zitten, na een gewaagde geheime operatie door een Oekraïense commando-eenheid in het rebellengebied.
De vier hoofdverdachten die het OM al heeft aangewezen. Vladimir Tsemach is nog niet formeel aangemerkt als verdachte, alleen als getuige.Beeld REUTERS
De commando’s gingen afgelopen juni naar Tsemachs huis in Snizjne, niet ver van de plaats waarvandaan de Buk werd afgevuurd. Ze zouden hem hebben gedrogeerd en vermomd als een oude, zieke man. In een rolstoel zouden ze hem toen de gevaarlijke frontlijn over hebben gesmokkeld, die door de rebellen scherp gecontroleerd wordt.
Met Tsemach in een cel leek de weg vrij voor het Jit om hem uitgebreid aan de tand te kunnen voelen over zijn betrokkenheid bij het neerschieten van MH17. Maar voor hij uitgebreid kon getuigen wist Rusland op het laatste moment een spaak in het wiel te steken.
Uitruil van gevangenen
Ten tijde van de geheime operatie waren al maanden onderhandelingen aan de gang tussen Oekraïne en Rusland over een uitruil van gevangenen. Daar was al zo goed als overeenstemming over, toen Rusland in augustus ineens met een extra eis kwam: Vladimir Tsemach moet onderdeel uitmaken van de deal, anders gaat de hele gevangenenruil niet door.
Dat plaatst Oekraïne voor een groot dilemma, want het wil de beloofde 35 gevangenen heel graag terug. Uiteindelijk weet Kiev de deal na grote druk van het Nederlandse Openbaar Ministerie nog iets te vertragen, zodat het Jit getuige Tsemach toch nog kan spreken. Naar verluidt heeft het OM hem in totaal twee keer gesproken voordat hij naar Rusland verdwijnt. Of hij bruikbare informatie heeft gegeven is niet bekendgemaakt.
Nabestaanden van MH17-slachtoffers reageerden woedend dat de man die mogelijk veel licht kan laten schijnen over wie precies de Buk-raket heeft afgevuurd, uitgerekend naar Rusland verdwijnt. Het Nederlandse OM dient meteen een uitleveringsverzoek in, maar Moskou houdt hem niet aan.
Rusland heeft onlangs laten weten dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de Russische geheime dienst FSB niet op de hoogte zou zijn van zijn huidige verblijfplaats. Mogelijk is dat weer Oost-Oekraïne, waar hij woonde. Zijn dochter heeft eerder laten weten dat hij weer terug is en bedankte ‘onze president Vladimir Poetin’.
Tsemachs Russische advocaat liet onlangs via het Russische persbureau Tass weten dat hij bereid is te getuigen tijdens het MH17-proces, maar alleen vanuit de rebellenrepubliek Donetsk (DNR). “Hij wil getuigen voor zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers, om zijn goede naam te beschermen”, aldus advocaat Anatoli Koetsjerena, die eraan toevoegde dat Tsemach “bang is en het erg moeilijk heeft met wat hem is overkomen”.
Lees ook:
OM wil voorkomen dat Oekraïne MH17-verdachte aan Rusland uitlevert
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vreest dat een mogelijk belangrijke getuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, naar Rusland wordt gestuurd.
Vrijlating MH17-verdachte zet de relatie tussen Nederland en Oekraïne onder druk
Slecht nieuws voor het Openbaar Ministerie: MH17-verdachte Vladimir Tsemach is door Oekraïne aan Rusland overgedragen, als onderdeel van een gevangenenruil. De kans dat de man zich ooit in Nederland zal moeten verantwoorden voor zijn rol in de vliegramp is daardoor uiterst klein.
AD 02.12.2019 Rusland heeft niet meegewerkt aan de uitlevering van MH17-verdachte Vladimir Tsemach, ondanks herhaalde verzoeken van het Openbaar Ministerie en minister Blok van Buitenlandse Zaken. Dat schrijft het Openbaar Ministerie in een brief aan de nabestaanden van de vliegramp.
Rusland schendt daarmee het Europees uitleveringsverdrag, stelt het Openbaar Ministerie in een vandaag uitgebracht bericht. Het OM had gevraagd om de uitlevering van Tsemach, omdat hij mogelijk betrokken is geweest bij het neerhalen van vlucht MH17.
,,Het OM is tot de conclusie gekomen dat Rusland bewust heeft toegelaten dat de heer Tsemach de Russische Federatie heeft verlaten en geen uitvoering heeft willen geven aan het Nederlandse verzoek”, stelt het OM. ,,Dat had op basis van het Europese uitleveringsverdrag wel gemoeten. Het OM heeft deze conclusie gedeeld met de Russische autoriteiten.”
Het OM zegt meermaals nadrukkelijk te hebben gevraagd om zijn uitlevering, en te hebben gewezen op het vluchtgevaar. ,,Er waren indicaties dat de heer Tsemach terug wilde keren naar Oost-Oekraïne.” Ook minister Blok zou dit persoonlijk aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov hebben meegedeeld.
,,Op 19 november is bericht ontvangen van de Russische autoriteiten dat het verzoek tot aanhouding niet uitgevoerd kon worden, omdat ze er niet mee bekend zijn dat Tsemach in de Russische Federatie verblijft. Uit mediaberichten kan worden opgemaakt dat de heer Tsemach toen al was teruggekeerd naar zijn woonplaats in Oost-Oekraïne. Van daaruit kan hij niet meer worden uitgeleverd.”
Tsemach is al maandenlang onderwerp van een diplomatiek steekspel tussen Nederland, Rusland en Oekraïne. Hij is belangrijk voor het proces omdat hij op filmopnamen vijf jaar geleden heeft gezegd dat hij de Buk-raket verstopte waarmee MH17 werd neergehaald. Nederland ziet hem
Tsemach heeft de Oekraïense nationaliteit en is begin september naar Rusland vertrokken, als onderdeel van een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
NU 29.11.2019 Het proces tegen de vier mannen die worden vervolgd voor hun aandeel in het neerstorten van MH17, zal integraal worden uitgezonden via de website courtMH17. Dit is vrijdag bekendgemaakt tijdens een briefing over de zaak.
In de zittingszaal van het Justitieel Complex bij Schiphol, zijn vijf camera’s geïnstalleerd die elke hoek zullen filmen.
De eerste zitting is op 9 maart volgend jaar. Het zal dan nog niet gaan om de inhoudelijke behandeling, maar een inleidende zitting.
Wanneer de inhoudelijke behandeling plaats gaat vinden, is nog niet bekend en hangt ook af van of de verdachten en/of hun advocaten op komen dagen. De zaak tegen hen kan bij verstek worden voortgezet. De zittingszaal en de bijbehorende voorzieningen zijn tot en met 26 maart 2021 gereserveerd.
Deze zomer werd bekendgemaakt dat vier verdachten, drie Russen en één Oekraïner, worden vervolgd voor hun aandeel in het doen laten neerstorten van de vlucht. Het gaat om de Rus Igor Girkin (48), zijn rechterhand Sergey Dubinsky (56) en diens assistent Oleg Pulatov (52) en de Oekraïner Leonid Kharchenko (47). Zij hebben onder meer een aandeel gehad in het vervoeren van de buk-raket.
Onderzoeksteam toont gezichten van vier verdachten MH17-ramp
Perscentrum voor vijfhonderd journalisten
De rechtbank in Den Haag behandelt het proces. De verwachting is dat er honderden journalisten op af zullen komen, en daarom is er nabij de zittingszaal een perscentrum in de maak.
In dit gebouw, dat op 1 februari 2020 af moet zijn, wordt plek gemaakt voor vijfhonderd journalisten. Zij kunnen hier het proces ook op afstand volgen.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 boven Oekraïne neergehaald, met als gevolg de dood van alle 298 inzittenden, onder wie 196 Nederlanders.
NOS 29.11.2019 Het volledige MH17-proces zal via een livestream wereldwijd te volgen zijn. Dat bevestigde de Haagse rechtbank vandaag op een bijeenkomst over de zaak, die in maart van start gaat.
De rechtbank verwacht grote internationale belangstelling voor het proces, dat wordt gehouden in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol. De rechtbank houdt er rekening mee dat er duizend mensen per zittingsdag zullen zijn.
Omdat niet iedereen in het justitieel complex past, gaat de rechtbank alle zittingen uitzenden.
Ook voor nabestaanden is de ruimte beperkt. Zij kunnen de zaak volgen vanuit een congrescentrum in Nieuwegein.
Omgekocht
Volgende week begint de rechtbank met de bouw van een perscentrum, met werkplekken voor 300 journalisten. De publieke tribune bij de zittingszaal is gereserveerd voor internationale waarnemers.
De rechtbank deed vandaag nog geen inhoudelijke mededelingen over het proces. Een verslaggeefster uit Oekraïne wilde weten of het risico bestaat dat de rechters worden omgekocht. Daar is geen sprake van, verzekerde de rechtbank.
Het Joint Investigation Team (JIT) brengt vier verdachten voor de rechter wegens het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines in juli 2014. Zij worden verdacht van moord op de 298 inzittenden.
Deze vier verdachten worden vervolgd:
De verdachten zijn de minister van Defensie van de rebellen, Igor Girkin, en zijn plaatsvervanger en hoofd van de lokale inlichtingendienst Doebinski. Ook een man die weer onder diens leiding stond, rebellencommandant Chartsjenko, wordt vervolgd. De laatste verdachte is het plaatsvervangend hoofd inlichtingen, Poelatov. Drie van hen zijn Russisch, een is Oekraïens.
De rechtbank heeft tot het voorjaar van 2021 een groot aantal zittingsdagen gereserveerd voor het proces. Of al die dagen nodig zijn, is nog niet bekend.
Naast de drie rechters die de zaak behandelen, zijn ook twee reserverechters aangesteld. Die kunnen hun collega’s bij uitval vervangen.
Wat gebeurt er op de eerste zittingsdagen?
Eerst wordt gekeken of verdachten en hun advocaten aanwezig zijn. Als die er niet zijn, kunnen de rechters beslissen dat de zaak zonder hen verder gaat.
Mochten er wel advocaten van verdachten verschijnen, dan krijgen zij de mogelijkheid om onderzoekswensen in te dienen. Ook vraagt de rechtbank hoe ver het JIT is met het opsporingsonderzoek en of het dossier compleet is.
Daarnaast inventariseert de rechtbank hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht. Mochten getuigen verklaringen willen afleggen, dan kan dat ook via een videoverbinding vanuit Oekraïne.
De kans dat de verdachten zullen verschijnen, is klein. Twee van de vier hebben al aangegeven dat ze niet naar de rechtszaak komen. Of ze wel een advocaat sturen, is nog onbekend. Rusland noemt alle beschuldigingen van betrokkenheid ongegrond.
Langslepend proces
Marieke de Hoon, internationaal strafrechtdeskundige van de Vrije Universiteit, verwacht dat het een langdurig proces gaat worden. “We staan echt aan het begin van iets dat waarschijnlijk 5 of 10 jaar of misschien nog wel langer gaat duren. Het duurt lang om bewijs te vergaren en mogelijk worden er nog meer verdachten vervolgd.”
Dat de verdachten er niet bij zijn, maakt voor het proces niet uit: “Zelfs als de verdachten niet komen opdagen, kunnen ze veroordeeld worden. Dan zijn ze misschien wel veilig in Rusland, maar kunnen ze op andere plekken in de wereld worden aangehouden en uitgeleverd.”
De Hoon verwacht dat de verdachten wel een advocaat sturen: “Die kunnen dan alles vertragen, overal bezwaar tegen maken, de rechters wraken en er een heel circus van maken.”
RTL 29.11.2019 De volledige strafzaak over de ramp met vlucht MH17 wordt uitgezonden via een livestream. Het proces is daardoor overal ter wereld, zonder vertraging, te volgen. Dat is vandaag gemeld tijdens een bijeenkomst over de zaak die op 9 maart volgend jaar begint.
Het proces vindt plaats op het Justitieel Complex Schiphol (JCS), vlak bij de luchthaven. De zittingen zijn in de grootste zaal, de andere drie zalen zijn voor belangstellenden. Nabestaanden kunnen het proces volgen vanaf een eigen, aparte locatie. Waar dat precies is, is nog niet bekendgemaakt.
Naast het JCS wordt een groot perscentrum gebouwd, waar vijfhonderd journalisten in kunnen. De rechtbank houdt ook rekening met veel buitenlandse journalisten en cameraploegen.
Proces
Het Openbaar Ministerie vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
Hoe lang de zaak gaat duren, is nog onduidelijk. Het begint met voorbereidende zittingen. Dan wordt onder meer bekeken of de verdachten en/of hun advocaten in de rechtbank verschijnen of willen verschijnen. Met Oekraïne is de afspraak gemaakt om eventueel via een videoverbinding getuigen te verhoren, met Rusland is dat niet afgesproken.
Ook wordt gekeken hoeveel onderzoek het Openbaar Ministerie nog nodig heeft en hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht.
De rechtbank heeft verschillende datablokken gereserveerd tot en met maart 2021. Wanneer de zaak inhoudelijk wordt behandeld, is nu nog niet te voorspellen.
Uit de lucht geschoten
Vlucht MH17, onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur, werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten vochten tegen het Oekraïense regeringsleger. De Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket van het Russische leger. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders.
Telegraaf 29.11.2019 De volledige strafzaak over de ramp met vlucht MH17 wordt integraal uitgezonden via een livestream. Het proces is daarmee dus overal ter wereld, zonder vertraging te volgen. Dat is vrijdag gemeld tijdens een bijeenkomst over de zaak die 9 maart volgend jaar begint.
Het proces is van de rechtbank Den Haag maar vindt plaats op het Justitieel Complex Schiphol, vlakbij de luchthaven. De zittingen zijn in de grootste van de vier zalen, de andere drie zijn voor belangstellenden. Nabestaanden kunnen het proces volgen vanaf een eigen, aparte locatie.
Hoe lang deze zaak gaat duren, is nog onduidelijk. Het begint met voorbereidende zittingen. Dan wordt onder meer bekeken of de verdachten en/of hun advocaten in de rechtbank verschijnen of willen verschijnen. Ook wordt gekeken hoeveel onderzoek het Openbaar Ministerie nog nodig heeft en hoeveel nabestaanden gebruik willen maken van hun spreekrecht.
De rechtbank heeft verschillende datablokken gereserveerd tot en met maart 2021. Wanneer de zaak inhoudelijk behandeld wordt, is nu nog niet te voorspellen.
Vijfhonderd journalisten
Naast het JCS wordt een groot perscentrum gebouwd, daar kunnen vijfhonderd journalisten in. De rechtbank houdt ook rekening met veel buitenlandse journalisten en cameraploegen.
Het OM vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van vlucht MH17. Ze worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
Vlucht MH17, onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur, werd op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische separatisten vochten tegen het Oekraïense regeringsleger. De Boeing 777 werd geraakt door een Buk-raket van het Russische leger. Alle 298 mensen aan boord kwamen om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders.
AD 29.11.2019 Het zwaarbeveiligde Justitieel Complex Schiphol in Badhoevedorp wordt vanaf 9 maart de basis van het internationale MH17-proces. Het hele proces is straks rechtstreeks te volgen. De Haagse rechtbank, die over de vliegramp met 298 doden zal oordelen, geeft alvast een kijkje in de keuken.
In een betonnen kolos op een winderige uithoek van Schiphol verzamelt zich vanaf 9 maart komend jaar een klein leger van juristen, bezoekers en journalisten om het proces rond de aanslag op vlucht MH17 te volgen. De rechtbank Den Haag – die zich over de zaak buigt – is al druk bezig met de logistieke puzzel rond het proces, zegt projectleider Jan van Steen, senior rechter bij de Haagse rechtbank, maar niet inhoudelijk betrokken.
Bij de raketaanslag op de vlucht van Malaysian Airways op 17 juli 2014 kwamen 298 mensen om van tien nationaliteiten. Het MH17-proces wordt dan ook geen proces zoals alle andere. Anders dan gebruikelijk wordt het hele proces door een regisseur in beeld gebracht. Via een livestream op courtmh17.com is alles integraal te volgen. Nabestaanden krijgen allen spreekrecht, maar kunnen ervoor kiezen niet in beeld te komen.
Omdat het Paleis van Justitie in de hofstad de toestroom niet aankan, worden de zittingen in Badhoevedorp gehouden. Er moet zelfs een perscentrum naast de rechtbank worden gebouwd om internationale media te kunnen ontvangen. Daar wordt ruimte ingericht voor 500 journalisten en komen 300 werkplekken. In de persruimte zijn de zittingen op een groot scherm te volgen.
Zittingszaal D van het zwaarbeveiligde complex wordt de plek van de rechters, het Openbaar Ministerie (OM), advocaten, verdachten (indien aanwezig), nabestaanden en een beperkt aantal journalisten. Bij de zittingen zullen ook internationale waarnemers aanwezig zijn. Wie de zittingen wil bijwonen, moet om de veiligheid te kunnen waarborgen door een zogenoemde scanstraat.
Om de verdachten van het drama in Nederland te kunnen berechten, moesten nieuwe wetten worden aangenomen. Vanwege het internationale karakter kunnen rechters nu bijvoorbeeld toestaan dat delen van het proces in het Engels worden gevoerd, zoals wanneer buitenlandse nabestaanden van hun spreekrecht gebruikmaken. Ook kan er videoconferentie worden ingezet, wanneer getuigen niet fysiek aanwezig zijn.
In totaal zullen drie rechters en twee reserverechters zich buigen over de aanklacht: het laten verongelukken van vlucht MH17 en daarmee de moord op de bijna 300 inzittenden van het toestel. Tussen maart 2020 en maart 2021 zijn verschillende periodes gereserveerd voor de zittingen. Te weten 9 tot en met 13 maart, 23 tot en met 27 maart, 8 juni tot en met 3 juli, 31 augustus tot en met 13 november, en 1 februari tot en met 26 maart 2021.
Moordverdachten
De eerste zittingen zullen inventariserend zijn. In die fase wordt gekeken welke verdachten er ter zitting zullen verschijnen, welke advocaten er zullen optreden, wat zij vinden van de beschuldigingen en hoe het staat met het opsporingsonderzoek van het OM. Vervolgens wordt gekeken hoeveel nabestaanden zich willen uitspreken en hoeveel vorderingen er zijn te verwachten. Pas daarna kan een inhoudelijke behandeling van start gaan.
Onderzoek door Nederland, Maleisië, België en Oekraïne, naar de oorzaak van de ramp met de MH17 bracht een viertal verdachten in beeld. Het OM vervolgt drie Russen en een Oekraïner voor het neerhalen van het passagierstoestel. Allen worden verdacht van moord. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
NRC 17.11.2019 Sergej Sjojgoe, de minister van Defensie, is de op een na populairste politicus van Rusland. Zijn naam duikt nu op in het MH17-onderzoek.
Hij is de man achter de beroemde foto’s waarop Poetin pronkt met zijn naakte, gespierde torso.
Net als de Russische president houdt Sergej Sjojgoe van actieve doevakanties in de ruige natuur. En als voormalig hoofd van het Russische ministerie voor de Reddingsdiensten beschikt hij over de vliegtuigen en helikopters waarmee zelfs de meest afgelegen gebieden van de Russische Federatie kunnen worden ontsloten. In de afgelopen twintig jaar, zo schrijft journalist Michail Zygar, is Sjojgoe Poetins „persoonlijke touroperator” geworden.
Het was tijdens een visvakantie in 2007 op Sjojgoe’s geboortegrond Toeva, op de grens met Mongolië, dat Poetin voor het oog van de camera’s voor het eerst zijn shirt uittrok. En het was Sjojgoe die in 2009 op het idee kwam van de beroemde foto van Poetin te paard, met ontbloot bovenlijf en cowboyhoed.
De gezamenlijke vakanties geven Sergej Sjojgoe exclusieve toegang tot de Russische president. Op 7 oktober vierde Poetin zijn 67ste verjaardag in het gezelschap van zijn minister van Defensie, in de ruige bergen van Siberië. De beelden van Sjojgoe die paddestoelen zoekt met de Russische president, voeden de geruchten dat de minister van Defensie (hoewel zelf al 64) een kroonprins is.
Volgens opiniepeilingen is Sjojgoe de op een na populairste politicus van Rusland, zij het op grote afstand van Poetin. „Bij een ordelijke machtsoverdracht komt hij niet in aanmerking”, zegt politicoloog Valeri Solovej: „Maar in het geval van een grote politieke crisis kan Sjojgoe president worden.” Sergej Sjojgoe zal daarom onaangenaam getroffen zijn door de getuigenoproep van het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt.
Vorige week publiceerde het JIT afgeluisterde telefoongesprekken waarin ook de naam van Ruslands minister van Defensie valt. Het JIT wil daarom weten of die betrokken was „bij de inzet van een Boek-Telar (lanceerinstallatie) op 17 juli 2014 (de dag van de ramp).” Volgens Solovej is het uitgesloten dat het wapensysteem is overgedragen aan de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne zonder de expliciete toestemming van Sjojgoe.
Niet dat de minister van Defensie graag knopen doorhakt. Sjojgoe, zo zegt Solovej, was geen voorstander van de militaire operatie in Oost-Oekraïne. De voormalige baas van de Russische brandweer is een behoedzame man. „Hij houdt zich het liefste verre van grote en onomkeerbare beslissingen”, zegt Solovej.
Het is een van de kwaliteiten die ervoor heeft gezorgd dat Sergej Koezjoegetovitsj Sjojgoe al bijna dertig jaar aan de top staat – veel langer dan Poetin zelf. De president heeft zijn carrière zelfs te danken aan zijn minister van Defensie.
In 1999 stond het kamp van de zieke president Jeltsin onder druk van zowel de communisten als van de conservatieve partij ‘Vaderland’ van de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov. Het was Sjojgoe, die als lijsttrekker van de nieuwe partij ‘Eenheid’ een sterk resultaat wist te behalen bij de belangrijke verkiezingen voor het Russische parlement.
Het Jeltsin-kamp sloot een deal met Loezjkov, de twee partijen fuseerden tot ‘Verenigd Rusland’ en de communisten stonden buitenspel. In het voorjaar van 2000 werd de 47-jarige interim-president Poetin met een grote meerderheid gekozen. Sergej Sjojgoe was toen al bedankt voor zijn bewezen diensten en had zonder morren afstand van de partijleiding.
„Sjojgoe is altijd loyaal”, zegt de Russische politicologe Maria Snegovaja. „En hij slaagt erin om zijn eigen ambities altijd zorgvuldig verborgen te houden.”
Schandalen gleden van hem af
Sergej Sjojgoe werd geboren in 1955 in Tsjadan, in de autonome Sovjetrepubliek Toeva. Zijn vader was Toevaans, zijn moeder was van Oekraïense afkomst. Sjojgoe studeerde af in de bouwkunde en maakte carrière in de sovjet-bouwindustrie en in de communistische partij. In 1991, nog voor het einde van de Sovjet-Unie, werd hij benoemd tot het hoofd van de reddingsdiensten. In 1994 werd hij minister van het nieuwe departement voor ‘Burgerscherming’ waaronder de brandweer en de Russische reddingsdiensten werden geschaard.
Achttien jaar lang gaf Sjojgoe leiding aan het departement, dat hij omvormde tot een haast militaire organisatie, met een eigen luchtmacht. Bij bosbranden of overstromingen verscheen de energieke minister voor de camera’s om de crisis te bezweren. Schandalen gleden van hem af. In 2009 kwamen er 156 mensen om bij een brand in een nachtclub in Perm. Bij controles had de lokale brandweer tegen betaling een oogje dichtgeknepen. Brandveiligheid is nog steeds een enorm probleem in Rusland, maar op de een of andere manier rekent niemand dat Sjojgoe aan.
In 2012 werd minister van Defensie Anatoli Serdjoekov ontslagen vanwege een enorm corruptieschandaal waarin de maîtresse van de minister een hoofdrol speelde. Om de rust op het ministerie te herstellen, benoemde Poetin zijn trouwe vazal Sjojgoe. Niet dat deze minder corrupt is. De enorme villa die hij liet neerzetten buiten Moskou – in Aziatische stijl – kost tenminste 18 miljoen dollar, zo stellen de corruptieonderzoekers van oppositieleider Aleksej Navalny.
Uit onderzoek van de Russische website The Insider blijkt dat Sjojgoes minnares, de voormalige stewardess Jelena Sjeboenova, tientallen miljoenen verdiende met bouwprojecten voor het ministerie van Defensie. „Sjojgoe steelt net zoveel als de rest”, zegt Maria Snegovaja, „maar op de een of andere manier wordt zijn reputatie er niet door geschaad.”
Uitgebrande jeeps van IS
Het was zijn voorganger Serdjoekov die de grote hervormingen in gang zette die ervoor hebben gezorgd dat de Russische strijdkrachten zich tegenwoordig kunnen meten met het Westen. Maar het is Sjojgoe die het succes van de militaire interventie in Syrië maximaal wist uit te buiten. De uitgebrande jeeps van de Islamitische Staat werden op een speciale trein gezet die een tour maakte door heel Rusland.
Het ministerie van Defensie bouwde een militair pretpark buiten Moskou en opende winkels met kinderkleding in camouflagekleuren. Anno 2019 zijn de strijdkrachten het instituut dat het meest vertrouwd wordt door de Russische bevolking. Ook dat is het succes van Sjojgoe.
Afgelopen september mocht hij in de gezagsgetrouwe krant Moskovski Komsomolets uitleggen hoe hij het leger had ‘gered’. Het was zijn eerste interview in zeven jaar, volgens sommige Kremlinwatchers de bevestiging van Sjojgoes status als kroonprins. „De wedergeboorte van het leger was een langdurig proces”, zei hij. „Het begon allemaal in 1999 (…). Toen nam premier Vladimir Vladimirovitsj Poetin het principebesluit.” Sjojgoe weet hoe de hazen lopen in het Kremlin.
Correctie (17 november): in een eerdere versie stond in het fotobijschrift dat Sjojgoe minister van Buitenlandse Zaken was. Dat moet zijn: minister van Defensie.
AD 15.11.2019 De Russische luchtvaartexpert Vadim Loekasjevitsj heeft van meet af aan geloofd dat een Russische BUK-raket MH17 op 17 juli 2014 neerschoot boven Oost-Oekraïne. En dat blijft hij zeggen. Het kostte hem zijn baan. ,,Ze zeiden: je bent de vijfde colonne, de vijand.’’
“Moet je kijken’’, zegt Vadim Loekasjevitsj, terwijl hij naar zijn computerscherm tuurt. ,,Ik verzamel foto’s van de slachtoffers. En zoek er hun levensgeschiedenissen bij. Ik wil er een boek van maken.’’
Het illustreert de betrokkenheid van de luchtvaartexpert, die niet alleen het technische dossier van de aanslag op MH17 zonder aflatende energie volgt, maar er ook emotioneel door is geraakt.
De luchtvaarexpert weet waarover hij praat. In 1985 voltooit hij zijn studie Luchtvaarttechniek aan het Polytechnisch Instituut in Komsomolsk aan de Amoer. Later promoveert hij op een proefschrift over hoe je het best gevechtsvliegtuigen kunt ontwerpen om ze van een vliegdekschip aanvallen te laten uitvoeren.
Jarenlang werkt Loekasjevitsj daarna voor Soechoj, de belangrijkste leverancier van gevechtsvliegtuigen in de voormalige Sovjet-Unie. ,,Ik kan nog altijd aan elk type straaljager aanwijzen dat ik heb ontworpen’’, glimlacht hij minzaam. ,,Ik was een goed ontwerper, denk ik.’’
Maar de USSR valt in 1992 uiteen, met als gevolg veel minder geld voor de wapenindustrie. Loekasjevitsj vindt in verschillende bedrijven emplooi en belandt in 2011 uiteindelijk bij de hightech-universiteit Skolkovo. Dan volgt op 17 juli 2014 de aanslag op MH17. Het vliegtuig wordt neergeschoten boven Oost-Oekraïne, de Donbass. De bijna driehonderd inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, komen om. In maart 2020 begint in Nederland de strafzaak tegen de vier hoofdverdachten. Ook dat proces volgt Loekasjevitsj op de voet.
U heeft vanaf het begin gezegd, dat er een Buk-raket is gebruikt. Hoe wist u dat zo zeker?
,,Het Russische ministerie van Defensie suggereerde direct dat de Boeing was neergeschoten door een Oekraïense Soe-25. Maar ik begreep als aviatiek-ingenieur: dat is technisch niet mogelijk. Die raketten zijn te klein. Ze brengen hooguit schade toe aan het toestel, waardoor het hoogte verliest en uiteindelijk neerstort. MH17 is al op 10 kilometer hoogte uit elkaar gevallen. Dus als het geen vliegtuig kon zijn, dan was het zeker een grond-luchtraket. Voor mij en andere experts was dat meteen duidelijk.’’
U bent vanwege uw standpunt ontslagen van de hightech-universiteit Skolkovo. Wat bent u toen gaan doen?
,,Het bestuur van Skolkovo vond me een probleem worden. Toen ze me wegstuurden, kreeg ik te horen dat er druk ‘van boven’ was geweest om dat te doen. Ik heb nog gesolliciteerd, maar niemand nam me meer in dienst. Met de reden dat ik ‘onbetrouwbaar’ ben. De veiligheidsdienst van Roskosmos (de Russische evenknie van NASA, red.), zei tegen me: jij komt er niet door, want je behoort tot de vijfde colonne, jij bent de vijand. Ik ben nu freelancer. Als scenarist en consultant. Ook schrijf ik artikelen.’’
,,Het lukt, zij het met moeite. Maar ik vind de mogelijkheid om te zeggen wat ik denk en te praten met wie ik wil veel belangrijker. Niet alle boemerangen keren terug, een aantal kiest voor de vrijheid.’’
De autoriteiten zullen niet blij zijn met uw werk?
,,Nee, natuurlijk niet. Maar ik zeg alleen wat allang bekend is door het onderzoek. Ik zal u eerlijk zeggen dat ik het in 2015 heel moeilijk had. Het onderzoek liep, maar er waren nog geen resultaten. En ik was praktisch de enige in Rusland, die zei waar het op stond. Maar toen in oktober de OVV openbaarde dat het inderdaad een Buk was uit het gebied dat de separatisten onder controle hadden, bleek ik het bij het juiste eind te hebben gehad.’’
Zitten de autoriteiten u op een of andere manier dwars?
,,Dat mijn telefoon wordt afgeluisterd, weet ik zeker. Maar het probleem voor de Russische autoriteiten is niet Loekasjevitsj. Het is niet gelukt jullie Nederlanders de mond te snoeren. Júllie zijn het belangrijkste probleem.’’
Ik ben niet het probleem voor de Russische autoriteiten. Jullie Nederlanders zijn het belangrijkste probleem, aldus Vadim Loekasjevitsj, Luchtvaartdeskundige in Rusland.
Bijna een jaar na de tragedie met MH17 liet Rusland de theorie over de Soe-25 plotseling los. Het zou toch om een Buk-raket gaan, maar eentje die was gelanceerd vanuit Zarosjtsjenske, een dorp in de Donbass dat volgens Rusland op dat moment in handen was van het Oekraïense leger. Een paar maanden later deed de Russische Buk-leverancier Almaz-Antej een test, waaruit dat moest blijken. Het plaatste een cockpit op het testterrein en liet daarnaast een Buk-raket ontploffen.
Kunt u eenvoudig uitleggen waarom volgens u de test van de Buk-leverancier niet deugde?
,,Professioneel gezien was de test van Almaz-Antej een schoolvoorbeeld van hoe je een serieus experiment niet moet doorvoeren. Want in plaats van een Boeing-cockpit gebruikte het bedrijf de cockpit van een Il-86. Dat is gewoon een ander vliegtuig. Verder is het heel lastig een situatie van twee vliegende objecten in de lucht na te bootsen op de grond. De meest bezopen fout: ze hebben de windrichting verward.
In werkelijkheid kwam die uit het zuidwesten en Almaz-Antej zegt in het experiment: uit het noordoosten. Dat heeft consequenties voor de hoek van de inslag, omdat het vliegtuig bij verschillende windrichtingen anders in de lucht hangt. Daarnaast koersen vliegtuigen op een kompas, dat altijd het noorden aanwijst. Daarmee wordt in de luchtvaart het ‘magnetische noorden’ bedoeld en niet het geografische noorden, dat Almaz-Antej hanteert. Daarin zit een verschil van zo’n zes graden.’’
U veronderstelt dat de Buk-leverancier toerekent naar de gewenste uitkomt?
Ja, het geeft een maand na de eerste publicatie in de zomer van 2015 ineens andere graden aan van de inslaghoek van de Buk en MH17. Daardoor moet de afvuurlocatie drastisch naar het oosten worden verlegd. Maar niet voor Almaz-Antej, voor hen blijft het Zarosjtsjenske. De uitkomst van hun onderzoek stond van tevoren vast. In plaats van te onderzoeken en dan tot een conclusie te komen.”
In september 2018 toonde het Russische ministerie van Defensie plots speciaal gedeclassificeerde documenten van een Buk-fragment, die het Joint Investigation Team (JIT) in mei van dat jaar had laten zien. Het nummer erop herleidde het ministerie tot een raket die al in 1986 aan Oekraïne was geleverd en daar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was gebleven. Het bewijs dat Oekraïne achter het neerschieten van MH17 zat.
Wat vindt u van die ‘bewijsvoering’?
,,Van het raketfragment dat het JIT heeft getoond, heeft het nooit gezegd: dit is de raket die het vliegtuig heeft neergeschoten. Daarnaast weten we niet hoe dat fragment in handen is gekomen van het JIT. Het zegt daar niets over. Ook heeft het ministerie van Defensie gezegd, dat volgens bepaalde aktes de bewuste Buk-raket naar Oekraïne is gegaan, maar heeft het die aktes niet getoond. Dat is heel raar.’’
Twee jaar geleden schreef u in de Russische editie van Forbes, dat Rusland aan de vooravond van de aanslag plotseling een vliegbeperking oplegde boven de Russsische regio Rostov (dat grenst aan het gebied in Oost-Oekraïne waar MH17 werd neergehaald). Wat is er toen precies gebeurd?
,,Middernacht van 16 op 17 juli 2014 heeft Rusland het luchtruim van het naburige Rostov aan de Don gesloten. Het is een opmerkelijk toeval dat dezelfde dag MH17 wordt neergeschoten. Je zou kunnen denken dat de Russische luchtvaartdienst Rosaviatsia wist dat het gevaarlijk was om er te vliegen, omdat Rusland diezelfde dag een Buk-raketsysteem Oost-Oekraïne had binnengebracht.
Maar het gekke is wel, dat Rusland zelf de vliegrestrictie niet heeft niet nageleefd en gewoon vliegtuigen heeft doorgelaten. In mijn artikel in Forbes probeer ik daarom heel voorzichtig te zijn. Ik heb het recht niet conclusies te trekken. Het detail staat evenwel ook vermeld in het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). De Nederlandse onderzoekers hebben Rosaviatia gevraagd waarom die vliegbeperking was ingesteld. Maar juist over deze kwestie heeft de raad nooit een antwoord gekregen.’’
96 procent
De Tweede Kamer heeft onlangs ook besloten tot een onderzoek naar de vraag waarom Oekraïne het luchtruim niet heeft gesloten. Maar dat hoort niet thuis in het strafrechtelijke onderzoek, vindt Loekasjevitsj. ,,Die vraag is al uitgebreid en nauwkeurig beantwoord in het technische onderzoek van de OVV.’’
Evengoed was er achteraf gezien alle reden voor. Er is immers een passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten.
,,Ja, er was reden voor. Maar het was niet verplicht. Daarom draagt Oekraïne een morele, ethische en menselijke verantwoordelijkheid. Geen juridische. In het OVV-onderzoek komt ook naar voren dat er boven twintig andere conflictgebieden op geen enkel moment op wat voor manier dan ook het luchtruim is gesloten. De hele regelgeving over wanneer luchtruimen moeten worden gesloten, is nog niet vastgelegd.’’
Maar voor Rusland toont het niet sluiten van het luchtruim op 17 juli 2014 de schuld van Oekraïne aan.
,,Je moet zaken niet door elkaar halen. Natuurlijk draagt Oekraïne verantwoordelijkheid, maar veel belangrijker zijn de vragen: van wie was de Buk? Hoe kwam hij daar terecht? Wie heeft hem geleverd? Wie heeft de opdracht gegeven hem te gebruiken? Wie waren de mensen die op de knop hebben gedrukt?’’
Hebt u de afgelopen vijf jaar in uw eigen omgeving gemerkt dat mensen anders over MH17 zijn gaan denken?
,,Absoluut niet. Nog altijd is 96 procent van de Russen ervan overtuigd dat Rusland niets met MH17 te maken heeft. Dat het allemaal wordt gedaan om Rusland zwart te maken en de hele wereld tegen ons is. En dat de beschuldiging aan het adres van Rusland een gevolg is daarvan. Niet omdat we schuldig zijn, maar omdat niemand van ons houdt.’’
NOS 14.11.2019 De Russische invloed in Oost-Oekraïne voorafgaand aan de MH17-ramp ging verder dan het leveren van militaire steun aan rebellen alleen. Dat zegt het Joint Investigation Team (JIT), dat vandaag een nieuwe getuigenoproep doet.
Uit nader onderzoek, waaronder telefoongesprekken tussen rebellenleden en Russische overheidsfunctionarissen, kan worden afgeleid dat de Russische veiligheidsdienst FSB dagelijks contact had met de rebellen over bestuurlijke, financiële en militaire zaken.
Rebellen gebruikten naast normale telefoons ook vergrendelde vormen van communicatie. Het lijkt erop dat Rusland de communicatiemiddelen niet alleen aan de rebellen gaf, maar dat hooggeplaatste Russische functionarissen via die lijnen ook dagelijks contact hadden met de rebellen. Het JIT wil weten welke personen deze nummers gebruikten.
Bekijk hier een deel van de getuigenoproep.
Getuigenoproep JIH voor meer MH17-getuigen
De Nederlandse en Australische politie doen de woordvoering over de oproep, omdat het gaat over het opsporingsgedeelte in de zaak.
Uit de vorige getuigenoproep, in juni 2019, was al naar voren gekomen dat de top van de ‘Volksrepubliek Donetsk’ (DPR) contact had met Russische overheidsfunctionarissen over militaire steun in Oost-Oekraïne.
‘Mandaat van Sjojgoe’
In een van de gesprekken die de separatisten met Russische functionarissen voerden, zegt een DPR-commandant dat “mannen komen met een mandaat van Sjojgoe”. Sergej Sjojgoe is de Russische minister van Defensie. Volgens de commandant zouden deze mannen “lokale krijgsheren uit hun eenheden schoppen” en “mensen uit Moskou” zouden het bevel overnemen.
Ook getuigen van de DPR, die het JIT heeft gesproken, bevestigen dat de top van de separatisten werd aangestuurd door Rusland. Hun getuigenis wordt bevestigd door opgenomen telefoongesprekken.
David Jan Godfroid @djmoskou
@NOS Voor zover ik kan overzien, kun je hier niet direct uit afleiden dat Rusland (direct) betrokken was bij het neerhalen van de MH17. Wel wordt eens te meer duidelijk dat Rusland, ondanks talloze ontkenningen, een hele dikke vinger in de pap had in Oost-Oekraïne.
Het JIT wil onder meer weten wie separatistenleiders Aleksandr Borodaj en Igor Girkin orders gaven in de zomer van 2014. Ook wil het onderzoeksteam weten welke rol Vladislav Soerkov (hooggeplaatste Russische overheidsfunctionaris), Sergej Aksjonov (door Rusland benoemde leider van de Krim), Aleksandr Bortnikov (directeur FSB) en de eerdergenoemde Sjojgoe hebben gespeeld. Hun namen worden in de telefoongesprekken genoemd.
Daarnaast wil het JIT weten wie Vladimir Ivanovitsj is en welke rol hij heeft gespeeld in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014. Een man die zich met die naam voorstelt, voerde meerdere telefoongesprekken met de separatistenleiders.
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie dat de vrijgegeven tapgesprekken deels vals zijn en onbevestigd. Een woordvoerder zei dat ze de afgelopen jaren al veel ‘bewijzen’ naar buiten heeft zien komen, maar dat die altijd meer vragen oproepen dan antwoorden geven. Volgens Rusland is het onderzoek niet transparant, bevooroordeeld en er vanaf het begin op gericht om Rusland de schuld in de schoenen te schuiven.
Nieuwe getuigenoproep
Het JIT doet nu een nieuwe getuigenoproep in het strafrechtelijke onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Het onderzoeksteam wil meer getuigen horen om te achterhalen wie de opdracht gaf voor het afvuren van de Buk-raket waarmee het vliegtuig op 17 juli 2014 werd neergeschoten.
De oproep, die in het Engels en Russisch is verspreid, richt zich op de hiërarchie in de bevelslijn tussen de Oost-Oekraïense separatisten van de DPR en Rusland. Het JIT maakt een reeks opgenomen telefoongesprekken openbaar en stelt er vragen over.
De getuigenoproep staat los van de rechtszaak tegen vier verdachten, onder wie separatistenleider Girkin, die het Nederlandse OM gaat vervolgen voor hun betrokkenheid bij de MH17-ramp. Dat proces begint op 9 maart.
Telegraaf 14.11.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) zoekt nieuwe getuigen over het neerhalen van vlucht MH17, vooral om meer informatie te krijgen over de „opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie.”
Het JIT gaat ervan uit dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen. Dat maakt het team op uit gesprekken die rebellenleiders voerden met hoge functionarissen binnen de Russische overheid.
Het JIT publiceert donderdag op http://www.jitmh17.com een aantal tapgesprekken van Russische separatisten in Oost-Oekraïne, waarin onder andere de namen van de Russische minister van Defensie en het hoofd van de Russische geheime dienst FSB worden genoemd.
De separatisten en Russische functionarissen onderhielden volgens het JIT contact via beveiligde communicatiemiddelen die waarschijnlijk waren verstrekt door de FSB. Er was via die nummers dagelijks contact over bestuurlijke, financiële en militaire zaken. Het JIT wil achterhalen wie de nummers gebruikten.
Vlucht MH17 werd op 17 juli 2014 met een Buk-raket neergehaald boven Oekraïne, waardoor de 298 inzittenden om het leven kwamen.
Het proces over het neerhalen van de MH17 begint op 9 maart in de rechtbank op Schiphol. Eerder dit jaar wees het JIT vier verdachten aan: rebellenleider Igor Girkin, zijn rechterhand Sergej Doebinski, diens assistent Oleg Poelatov en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko.
De vier zijn verantwoordelijk voor het binnenhalen van de Buk-raket in het conflictgebied maar hebben niet zelf op de knop gedrukt, zegt het JIT. De raket is volgens het team neergehaald door de 53e luchtafweerraketbrigade uit Koersk, een onderdeel van het Russische leger.
In het onderzoeksteam werkt Nederland samen met Australië, België, Maleisië en Oekraïne.
’Nepnieuws’
De tapgesprekken die onderzoekers van de MH17-vlucht hebben vrijgegeven, zijn deels vals en onbevestigd. Dit zegt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken in een reactie.
Woordvoerster Maria Zakharova van het Russische ministerie zei op een persbriefing in Moskou dat de wereld overspoeld wordt met wat zij nepnieuws noemde. Daardoor is het van vitaal belang om de echtheid van dergelijke opnames te testen, voegde ze toe.
NU 14.11.2019 Het Joint Investigation Team (JIT) heeft telefoongesprekken ontdekt waarin Russische separatisten in Oost-Oekraïne praten over MH17 en hierbij de namen noemen van hoge functionarissen binnen de Russische overheid. Het gaat onder meer om de naam Sergey Shoygu, de Russische minister van Defensie. Het JIT heeft donderdag een getuigenoproep verspreid.
“Het JIT zoekt naar informatie over de opdrachtgevers in de bestuurlijke en militaire hiërarchie, die het mogelijk hebben gemaakt dat MH17 in Oost-Oekraïne kon worden neergeschoten door de BUK TELAR.”
“Uit nader onderzoek, waaronder getuigenverhoren van voormalige DPR-leden, kan worden afgeleid dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen. Dit kan ook blijken uit opgenomen gesprekken die DPR-leiders voerden met hoge functionarissen van de Russische overheid.”
Een voorbeeld van een gesprek;
A.: We hebben je drie keer gebeld. Samengevat, hij heeft al een bevel gegeven aan ‘watiszijnnaamookalweer’. Ze zijn akkoord met het leveren van … nadat zij een bevel hebben gekregen van een persoon wiens naam begint met ‘sh’. Ken je hem?
B.: Nee, ik ken hem niet. Wie is dat?
A.: Nou, het gaat om Shoygu.
A. in dit bovenstaande gesprek is een van de verdachten die volgend jaar vervolgd zal worden: Sergey Dubinsky.
Telefoongesprekken openbaar gemaakt door JIT
De nabestaanden van de slachtoffers zijn donderdag op de hoogte gesteld. Een reeks gesprekken wordt openbaar gemaakt op de website van het JIT. Ook worden details genoemd over de beveiligde communicatiemiddelen “waarmee DPR-strijders en Russische functionarissen” volgens het JIT communiceerden. “De telefoonnummers komen uit dezelfde reeks en lijken verstrekt te zijn door de Russische veiligheidsdienst FSB”, aldus het onderzoeksteam.
“Er was destijds dagelijks contact tussen deze nummers over bestuurlijke, financiële en militaire zaken in de DPR. Het JIT wil weten welke personen deze nummers gebruikten.” Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zijn de telefoongesprekken deels nep.
Onderzoeksteam toont gezichten van vier verdachten MH17-ramp
Rechtszaak tegen verdachten begint in maart 2020
Deze zomer heeft het JIT bekendgemaakt dat vier mannen, te weten Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, vervolgd zullen worden voor het neerschieten van MH17. Zij zouden onder meer de buk-raket hebben vervoerd. Het proces begint op 9 maart 2020 op het Justitieel Complex bij Schiphol.
Vijf jaar geleden vertrok het vliegtuig vanaf Amsterdam naar Kuala Lumpur. Boven Oekraïne werd de vlucht neergehaald door een buk-raket van pro-Russische separatisten. De 298 inzittenden zijn allen omgekomen. Onder hen waren 196 Nederlanders.
Zie ook: Wat betekent de vervolging van de MH17-verdachten?
AD 14.11.2019 Het MH17-onderzoeksteam doet een nieuwe getuigenoproep in het strafrechtelijk onderzoek. Het Joint Investigation Team (JIT) zoekt informatie over politieke en militaire topfunctionarissen uit Rusland, die mogelijk opdracht hebben gegeven tot het neerhalen van het toestel. In afgeluisterde telefoongesprekken uit 2014, die nu zijn vrijgegeven, zeggen rebellen in Oost-Oekraïne onder meer ‘dat onze orders direct uit Moskou komen’.
Uit de vorige getuigenoproep van juni 2019 kwam al naar voren dat de top van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk’ (DNR) contact onderhield met Russische overheidsfunctionarissen over militaire steun in Oost-Oekraïne. Uit nader onderzoek, waaronder getuigenverhoren van voormalig DNR-leden en opgenomen telefoongesprekken, blijkt dat de Russische invloed verder ging dan het leveren van militaire steun alleen.
Het JIT heeft een aantal afgeluisterde gesprekken op internet gepubliceerd. Ook worden details bekendgemaakt over de beveiligde communicatiemiddelen waarmee de rebellen en Russische functionarissen communiceerden. De telefoonnummers komen uit dezelfde reeks en lijken verstrekt te zijn door de Russische veiligheidsdienst FSB. Dagelijks was er contact tussen partijen over bestuurlijke, financiële en militaire zaken.
Zo heeft het JIT nu telefoongesprekken gepubliceerd tussen onder meer de toenmalige leider van de separatisten, Alexander Borodai, die tegen een onbekende persoon zegt: ,,Ik voer orders uit en bescherm de belangen van maar één staat: de Russische federatie. Daar gaat het om.’’
Mandaat
In een ander afgeluisterd gesprek, van begin juli 2014, zegt een DNR-lid tegen een lokale commandant dat ‘er mensen komen met een mandaat van Shoygu’. Sergey Shoygu is de minister van Defensie van Rusland. ,,Mensen uit Moskou zullen het commando overnemen.’’
In een derde gesprek, tussen twee rebellen, wordt verwezen naar twee Russische inlichtingendiensten: de FSB en de GRU. ,,We krijgen de orders direct uit Moskou’’, zeggen ze daarin beide. Dat gesprek wordt gevoerd op de dag na het neerhalen van MH17.
Zeker in de eerste helft van juli 2014 was er dagelijks telefonisch contact tussen de rebellen en de Russische Federatie over militaire operaties. Bovendien blijkt dat bijna het hele budget van de DNR afkomstig is van Russische fondsen. Bovendien bepaalden de Russen voor een belangrijk deel de bestuurlijke organisatie in Donetsk.
Volgens de stichting Vliegramp MH17 geven de gesprekken een steeds duidelijker beeld van de betrokkenheid van Moskou bij het neerhalen van de MH17. ,,Nu lijkt er ook een relatie te zijn tussen de levering van de Buk-raketten en Moskou’’, zegt voorzitter Piet Ploeg namens de nabestaanden. ,,Dat is meer dan alleen een vingerwijzing.’’
Ploeg noemt het ‘hartstikke goed’ dat het onderzoeksteam vasthoudend op zoek blijft naar de verantwoordelijken voor het neerhalen van het vliegtuig. ,,Het JIT zoek naar degenen die op de knoppen hebben gedrukt en naar betrokkenen bij de Russische regering. Blijkbaar is er zoveel informatie dat het de moeite waard is om nieuwe getuigen te zoeken.’’
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een reactie dat de tapgesprekken deels vals en niet bevestigd zijn.
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne met een Buk-raket uit de lucht geschoten. Alle 298 inzittenden, onder wie 196 Nederlanders kwamen daarbij om het leven. Uit onderzoek van het JIT bleek dat de Buk-raket – inclusief het personeel – uit Rusland kwam en in Oost-Oekraïne werd ingezet om pro-Russische separatisten te ondersteunen in de oorlog.
In juni maakte het Openbaar Ministerie bekend voldoende bewijs te hebben om vier verdachten te vervolgen voor moord. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner. Hoofdofficier van Justitie Fred Westerbeke sprak toen van een ‘gedenkwaardige dag’. ,,We hadden de nabestaanden beloofd te achterhalen wie verantwoordelijk zijn voor de dood van hun geliefden. Ik ben trots dat we die belofte kunnen nakomen.’’
Een van de verdachten is Igor Girkin, destijds leider van het pro-Russische separatistenleger. Hij zou de Buk-raket in Rusland hebben besteld. Daarnaast gaat het om de Russische inlichtingenbazen Sergei Doebinski en Oleg Poelatov en de Oekraïense garnizoenscommandant Leonid Kharchenko.
Zinloos
Het proces tegen de verdachten begint op 9 maart volgend jaar in de rechtbank van Schiphol. De kans dat de vier in Nederland worden berecht, is minimaal. Zowel Girkin als Doebinski lieten vanuit Rusland weten niet te zullen opdagen. Nederland heeft niet om uitlevering van de verdachten gevraagd, omdat dat zinloos is. Zowel de Russische als de Oekraïense grondwet verbiedt het om onderdanen uit te leveren.
Het JIT wil verder uitzoeken welke militairen de Buk-raket bedienden en wie in Rusland het bevel gaf om de raket naar Oekraïne te brengen. De aanklagers sluiten niet uit dat in de aanloop naar het proces meer verdachten in beeld komen.
Territorium
Een van die verdachten, Vladimir Tsemach, zei onlangs bereid te zijn te getuigen tijdens de rechtszaak. Maar hij wil dat alleen doen vanuit de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk (DNR) in Oost-Oekraïne. ,,Hij is bang en heeft het erg moeilijk met datgene wat hem is overkomen’’, verklaarde zijn advocaat Anatoli Koetsjerena tegenover het Russische persbureau TASS. ,,Niettemin wil hij getuigen aan zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers, om zijn goede naam te beschermen. Maar hij wil dat alleen doen op het territorium van de DNR.’’
Tsemach kan een belangrijke getuige zijn in het proces. Hij was destijds als commandant van de luchtafweer van de DNR in Snizjne mogelijk betrokken bij het verbergen van de bewuste lanceerinstallatie na de aanslag. Volgens het JIT is de Buk-raket vanuit Snizjne gelanceerd.
Tsemach werd eind juni door Oekraïense commando’s ontvoerd uit zijn huis in Snizjne. Hij werd overgebracht naar een gevangenis in Kiev, maar begin september overgedragen aan Rusland als onderdeel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Voordat hij werd overgedragen hebben Nederlandse onderzoekers hem nog kunnen verhoren over zijn rol.
Trouw 14.11.2019 Nieuwe informatie na een eerdere getuigenoproep in juni leidt tot de conclusie dat hoge Russen nauw betrokken waren bij militaire operaties in Oekraïne ten tijde van de vliegramp met MH17.
Het Openbaar Ministerie onderzoekt of hooggeplaatste Russen een rol hadden bij de inzet van de luchtafweerraket die vlucht MH17 op 17 juli 2014 neerschoot. Donderdag bracht het OM samen met andere leden van het internationale onderzoeksteam JIT een nieuwe getuigenoproep uit. Daarin wordt onder meer naar informatie gevraagd over de rol van de Russische defensieminister Sergej Sjojgoe en die van Alexander Bortnikov, directeur van de veiligheidsdienst FSB.
Bij een eerdere oproep in juni vroeg het OM in meer algemene zin om informatie over de rol van Vladislav Soerkov. Dat is een belangrijke adviseur van president Poetin die in de zomer van 2014 in contact stond met de door Rusland gesteunde separatisten in het oosten van Oekraïne. Die zoektocht heeft nieuwe inzichten opgeleverd. “Russische invloed op de Volksrepubliek Donjetsk ging verder dan militaire steun, en de banden tussen Russische functionarissen en leiders van de Volksrepubliek Donjetsk blijken nauwer.”
Het OM baseert dit onder meer op telefoongesprekken van Alexander Borodaj, die in de zomer van 2014 premier van de separatisten was. Hij belde bijna dagelijks met een drietal telefoonnummers. De onderzoekers vermoeden nu dat dit zijn bazen in Moskou waren. Een van de gesprekspartners wordt een keer ‘een hoge baas’ genoemd, die is ‘overgevlogen vanuit Moskou’.
Zoektocht naar hoge Russen
Uit andere gesprekken blijkt dat de Russische geheime diensten zich vanaf begin juli directer gingen bemoeien met de strijdmacht van de separatisten. Ze wilden krijgsheren aan de kant schuiven om zelf de controle over operaties te hebben.
Het OM wil daarom nu weten welke rol Sjojgoe en Bortnikov hadden bij de planning en uitvoering van militaire operaties in de zomer van 2014 in Oekraïne. De tweede vraag is of zij betrokken waren bij de inzet van de Buk-raket die op 17 juli MH17 neerschoot. Dezelfde vragen leven ook rond Soerkov, en Sergej Aksyonov, de leider van de door Rusland geannexeerde Krim.
De nieuwe getuigenoproep is niet bedoeld voor het eerste MH17-proces. Dat begint in maart 2020 tegen een viertal mannen die een leidende rol hadden binnen de strijdmacht van de separatisten in juli 2014. Maar alleen al het feit dat de Buk-raket rechtstreeks van een Russische legereenheid kwam, maakt dat er nog meer betrokkenen moeten zijn. Het tweede deel van de zoektocht lijkt zich nu te richten op hoge Russen die mogelijk besloten tot de inzet van dit geavanceerde wapen in Oekraïne.
IJzige verhoudingen
Dat zet de relatie tussen Nederland en Rusland alleen maar verder onder druk. Minister van buitenlandse zaken Stef Blok zal eind dit jaar een Rusland-strategie presenteren. Een van de cruciale vragen is of het diplomatieke contact met Rusland weer geïntensiveerd moet worden, en zo ja hoe. De verhoudingen zijn al jaren ijzig.
Alleen Blok en premier Mark Rutte onderhouden contact met hun Russische collega’s, maar van handelsmissies door andere bewindspersonen is geen sprake. Bilaterale gesprekken op hoog niveau beperken zich dus tot moeilijke onderwerpen als MH17. Nu het Openbaar Ministerie haar pijlen richt op een Russische minister zal het voor Nederland niet eenvoudiger worden de komende tijd weer een bredere relatie met Moskou aan te gaan.
Lees ook:
De zoektocht naar MH17-verantwoordelijken is openlijke confrontatie met de top van het Kremlin
NU 08.11.2019 MH17-verdachte Volodymyr Tsemach is bereid om een verklaring af te leggen ten overstaan van de Oekraïense en Nederlandse justitie, meldt The Moscow Times vrijdag op basis van Tsemachs advocaat Anatoli Koetsjerena.
Tsemach zou echter alleen een verklaring willen afleggen op het pro-Russische separatistische grondgebied in Oost-Oekraïne, stelt Koetsjerena. Tsemach verblijft momenteel in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk.
“Hij heeft het zwaar door wat hem is overkomen, maar hij is nog steeds klaar om bij zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers zijn naam te zuiveren”, aldus de advocaat.
Koetsjerena zegt dat zowel Oekraïne als Nederland nog niet heeft gereageerd. Nog niemand zou Tsemach hebben benaderd om “verschillende ondervragingsvormen” aan te bieden.
Tsemach vrijgelaten bij gevangenenruil tussen Kiev en Moskou
In juni van dit jaar werd Tsemach ontvoerd door de Oekraïense geheime dienst en vastgezet. In september was de MH17-verdachte echter onderdeel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Na de ruil werd Tsemach in Rusland vrijgelaten, ondanks het Nederlandse verzoek om de verdachte gevangen te houden. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) zegt in een reactie tegen NU.nl bij aankomst van Tsemach in Rusland een verzoek tot onmiddellijke aanhouding te hebben gedaan.
Het OM zegt verder dat het Joint Investigation Team (JIT) Tsemach graag in Nederland wil spreken en zegt dat er nog wordt gewacht op verdere afhandeling van het verzoek. De Nederlandse justitie heeft Tsemach wel al kunnen verhoren in Oekraïne voordat hij naar Rusland werd gebracht in het kader van de gevangenenruil.
Tsemach: ‘Nederland bood mij paspoort aan’
De MH17-verdachte zei in een na zijn vrijlating opgenomen interview dat Nederlandse en Australische autoriteiten hem een Nederlands paspoort en een huis in Nederland hadden aangeboden in ruil voor een getuigenis.
Het Nederlandse OM wil vier verdachten vervolgen voor de vliegramp met toestel MH17. Eén van hen is Igor Girkin, het hoofd van de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. De rechtszaak tegen de vier verdachten begint in maart 2020.
NOS 02.11.2019 Nederland zou MH17-verdachte Vladimir Tsemach tijdens verhoren in Kiev een Nederlands paspoort hebben aangeboden, bescherming en een huis. Dat zegt Tsemach in een interview met het Russische staatspersbureau RIA Novosti.
Volgens de Oekraïner waren de Nederlandse en ook de Australische rechercheurs die hem verhoorden bereid om ver te gaan in ruil voor zijn getuigenis over het neerhalen van vlucht MH17 in juli 2014. Tsemach ging niet in op het aanbod, naar eigen zeggen omdat hij niets te maken heeft met de ramp.
Het toestel van Malaysia Airlines, met 298 mensen aan boord, werd boven het strijdgebied in Oost-Oekraïne neergehaald door een Russische Buk-raket. Niemand overleefde de crash; onder de doden waren 196 Nederlanders.
Commandant bij de luchtverdediging
Vladimir Tsemach wordt door het Openbaar Ministerie als verdachte aangemerkt, omdat hij ten tijde van de MH17-ramp commandant zou zijn geweest van de luchtverdediging van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Afgelopen zomer werd hij door de Oekraïense geheime dienst gekidnapt en naar een cel in de hoofdstad Kiev overgebracht.
In weerwil van Nederlandse protesten werd Tsemach in het kader van een gevangenenruil met Rusland in september op een vliegtuig naar Moskou gezet. Vlak hiervoor vlogen justitiemedewerkers naar Kiev om Tsemach in de cel te ondervragen. Daar zou hem dus een getuigenbeschermingsprogramma zijn geboden, naast een paspoort en huisvesting in Nederland.
Dat zou helemaal niet gek zijn, zegt correspondent David Jan Godfroid vanuit Moskou. Vanwege zijn positie in 2014 zou hij een belangrijke getuige zijn en zo iemand verdient bescherming: “Rusland gaat niet zachtzinnig om met mensen die praten over dingen die ze in Moskou liever onder tafel houden. Als hij wel had meegewerkt, zou hij zijn leven niet zeker zijn geweest.”
Oncontroleerbaar
De uitspraken van Tsemach zijn echter volstrekt oncontroleerbaar, zegt Godfroid. “Ook omdat RIA Novosti niet bepaald bekend is vanwege zijn onafhankelijke journalistiek. In tegendeel: het loopt aan de leiband van het Kremlin.”
Godfroid noemt het opvallend dat de interviewer tot dezelfde groep gevangenen hoorde die werd geruild met Rusland als Tsemach. Hij vraagt Tsemach op geen enkel moment naar diens mogelijke verantwoordelijkheid voor het neerhalen van het toestel.
Het Openbaar Ministerie wil niet reageren op de Russische berichtgeving: “We gaan nooit in op wat er er tijdens verhoren wordt gezegd”.
In maart 2020 begint in Nederland het proces tegen de verdachten van de MH17-ramp. Rusland spreekt elke betrokkenheid bij het neerhalen van het toestel tegen en levert naar verwachting niemand uit tegen wie het internationale onderzoeksteam een aanklacht heeft ingediend.
NOS 10.10.2019 Voor de behandeling van de rechtszaak tegen de MH17-verdachten is bijna een half jaar uitgetrokken. De rechtbank Den Haag meldt dat het tussen maart 2020 en april 2021 in totaal 25 weken heeft gereserveerd in het Justitieel Complex Schiphol (JCS).
De rechtszaak tegen de verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 wordt een van de grootste en meest beladen Nederlandse strafprocessen ooit. Voor de zaak moest zelfs de wet worden aangepast: het is mogelijk gemaakt om delen van de strafzaak in het Engels te behandelen. En bij hoge uitzondering mogen verdachten de zaak ‘bijwonen’ via een videoverbinding met het buitenland.
Het internationale onderzoeksteam JIT denkt dat het Russische leger en zelfs een hoge functionaris in het Kremlin betrokken waren bij het leveren van de Buk-raket waarmee vlucht MH17 boven Oekraïne is neergehaald. Maar de Russische president Poetin heeft keer op keer ontkend dat zijn land betrokken was.
Oekraïense president zegt medewerking toe
Naast het juridische onderzoek naar de ramp, komt er ook een feitenonderzoek naar de rol van Oekraïne. Een belangrijke vraag is waarom het luchtruim open was. De Oekraïense president Zelensky heeft bij een bezoek van minister Blok van Buitenlandse Zaken vandaag de medewerking bij dit onderzoek toegezegd.
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt.
Tsemach stond ruim twee maanden geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder al dat de regering in Kiev het luchtruim boven het oostelijke strijdgebied had moeten sluiten. In het onderzoek wordt ook een deel van het Russische luchtruim meegenomen, liet Blok weten in een persverklaring.
AD 10.10.2019 Oekraïne zegt toe mee te werken aan een “feitenonderzoek” naar de rol van dat land bij het neerhalen van vlucht MH17. Dat zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken), die een bezoek brengt aan Kiev. Het onderzoek richt zich op de vraag waarom het luchtruim open was ten tijde van de ramp.
Blok heeft de kwestie uitgelegd in een gesprek met president Volodimir Zelenski, zegt hij telefonisch tegen het ANP. ,,Ik heb uitgelegd dat de nabestaanden dit al lang willen en dat de Kamer hierover een motie heeft aangenomen.” Zelenski heeft zijn medewerking toegezegd, aldus de minister.
Ook in het Oekraïense parlement leefden volgens Blok vragen over het onderzoek. ,,Daar was duidelijk een behoefte aan een toelichting.”
De Tweede Kamer nam begin deze maand met grote meerderheid een motie aan waarin om het onderzoek werd gevraagd. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder al dat de regering in Kiev het luchtruim boven het oostelijke strijdgebied had moeten sluiten.
Telegraaf 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij vanwege zijn „voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap” na het neerhalen van vlucht MH17, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld.
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ’Honorary Companion’ in ’the Order of Australia’.
AD 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij met name vanwege zijn ‘voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap’ nadat vlucht MH17 was neergehaald, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld. .
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ‘Honorary Companion’ in ‘the Order of Australia’.
MSN 09.10.2019 Minister-president Mark Rutte heeft een belangrijke Australische onderscheiding gekregen. Die verdient hij vanwege met name zijn “voortreffelijke en voorbeeldige leiderschap” na het neerhalen van vlucht MH17, zegt zijn Australische collega Scott Morrison.
Bij de vliegramp, ruim vijf jaar geleden, verloren ook 38 Australiërs het leven. Rutte is op een indrukwekkende manier opgekomen voor de nabestaanden, vindt Morrison, en heeft steeds nauw samengewerkt met Australië. De twee landen werken onder meer samen in het internationale team dat de toedracht onderzoekt en hebben Rusland vorig jaar aansprakelijk gesteld.
De Australische premier verzekert dat zijn land schouder aan schouder blijft staan met Nederland in het streven naar opheldering en gerechtigheid voor MH17.
Rutte is op bezoek in Australië. Hij werd er opgenomen als ‘Honorary Companion’ in ‘the Order of Australia’.
AD 04.10.2019 MH17-nabestaanden krijgen de kans om bij de Raad van Europa onder meer de minister van Buitenlandse Zaken van Rusland en Oekraïne toe te spreken. De Franse onderminister voor Europese zaken Amélie de Montchalin beloofde dat na vragen van de Nederlandse politicus Pieter Omtzigt.
Omtzigt is deze week met nabestaanden van de slachtoffers van MH17 in Straatsburg geweest. Daar hebben ze meer dan 100 parlementariërs gesproken en presentaties gegeven. Er is onder meer met een Russische senator gesproken. Tijdens het vragenuurtje van de Raad van Europa heeft Omtzigt aan de voorzitter gevraagd of het Comité van Ministers (20 ministers van Buitenlandse Zaken) de nabestaanden in de toekomst wil ontvangen.
De Franse onderminister (Frankrijk is voorzitter) heeft dit nu volgens Omtzigt toegezegd. ,,Dan kunnen de nabestaanden nu dus voor het eerst de Minister van Buitenlandse Zaken van Rusland toespreken. Nu het land weer echt aanwezig is, kan het heel moeilijk aan dit soort gelegenheden ontkomen.’’
NOS 04.10.2019 Een onderzoek naar de rol van Oekraïne bij de ramp van MH17 en naar het niet sluiten van het luchtruim, zoals de Tweede Kamer wil, leidt af van het werkelijk onderzoek naar de schuldigen. Dat zegt de Oekraïense ambassadeur Vsevolod Chentsov.
Oekraïne werkt wel mee aan het onderzoek. “Wij hebben niets te verbergen”, aldus de ambassadeur. “Mijn regering is altijd bereid informatie te geven.” Chentsov waarschuwt wel dat het afleidt van een onderzoek naar de schuldigen. “De echte vraag is: wie deed dit en waarom?”
In 2015 oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat Oekraïne het luchtruim had moeten sluiten. Dan had vlucht MH17 een andere route naar Kuala Lumpur gekozen en was het toestel niet uit de lucht geschoten. Eerder deze week steunde een meerderheid in de Kamer een voorstel van SP en CDA voor een onderzoek naar de redenen van dat niet sluiten.
Het is ook belangrijk voor de nabestaanden, aldus CDA-Kamerlid Van Dam.
Minister Blok noemt het belangrijk dat Oekraïne open staat voor zo’n onderzoek. “Ik ben blij met deze toezegging van Oekraïne”, zei hij vanochtend. Eerder was Blok terughoudend over het onderzoek, maar toen bleek dat een meerderheid van de Kamer het wilde stemde hij ermee in.
Volgens het CDA is zo’n onderzoek belangrijk en dringt de tijd omdat geheugens en data verloren gaan. “Het is ook belangrijk voor de nabestaanden. Het gaat over het inzicht voor hen. Weten of er iets voorkomen had kunnen worden, snappen wat er gebeurd is”, betoogde CDA-Kamerlid Van Dam eerder deze week.
Gevangenenruil
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Tot woede van nabestaanden en anderen: daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt. Volgens de ambassadeur was de uitruil “noodzakelijk om Oekraïense gevangenen uit Rusland vrij te krijgen”. “Het was onze missie om levens te redden en mensen terug te brengen die veel geleden hebben in Rusland”, zei hij.
Oekraïne wil volgens de ambassadeur, net als Nederland, de schuldigen van de MH17-ramp voor het gerecht krijgen. De ambassadeur hoopt dat de samenwerking met Nederland niet vertroebelt.
AD 03.10.2019 Rusland vertraagt de klachtprocedure van MH17-nabestaanden bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). De Russen weigeren inhoudelijk te reageren en eisen dat de procedure wordt stilgelegd. Het internationale advocatenteam dat nabestaanden bijstaat, is boos. ,,Ze hebben geen enkel moreel besef.’’
Honderden nabestaanden hebben Rusland in 2016 aangeklaagd bij het EHRM. Ze houden de Russen verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17, de dood van alle 298 inzittenden en het frustreren van het onderzoek naar de toedracht en de daders.
Het hof heeft de klacht begin april van dit jaar in behandeling genomen. Rusland moest voor 3 september inhoudelijk reageren op de klacht. Dat is niet gebeurd, tot woede van het internationale advocatenteam MH17, dat 304 Nederlandse en buitenlandse nabestaanden van 141 slachtoffers bijstaat.
Rusland heeft gevraagd de zaak op te schorten. Het hof heeft dat verzoek afgewezen. Daarop hebben de Russen nieuwe juridische vragen ingediend over de procedure. Ze eisen dat die wordt stilgelegd in afwachting van enkele andere klachten die Oekraïne tegen Rusland bij het EHRM heeft ingediend. Die gaan niet over MH17, maar over de oorlog in Oost-Oekraïne, waaronder de inval in de Krim.
Rusland wil eventueel wel op ‘een deel’ van de klachten inhoudelijk reageren. Het land krijgt van het hof nu tot 9 december de tijd te reageren. ,,Ze trekken juridisch alles uit de kast en passen een vertragingstactiek toe’’, zegt Sander de Lang (SAP), advocaat van het kernteam MH17. ,,Dit is een tegenslag voor de nabestaanden. Dit betekent dat de procedure nóg langer gaat duren. Rusland heeft geen enkel moreel besef van hoe dit voor de nabestaanden is.’’
De advocaten beraden zich nog op een reactie op het uitstel. Ze hopen dat het EHRM de termijnen ‘strak’ houdt, zodat de klacht snel inhoudelijk behandeld kan worden.
De Nederlandse regering schaarde zich afgelopen mei al achter de klachtprocedure van nabestaanden bij het hof. Ze maakt gebruikt van het recht van ‘interventie’. Hiermee geeft een land aan de klagers te steunen. Dit gebeurt zelden.
Het kabinet wil de nabestaanden zo helpen ‘hun recht te halen’. ,,Dit past in ons gezamenlijk streven om degenen die verantwoordelijk zijn voor deze vreselijke daad aan te pakken’’, zei premier Mark Rutte.
Inmiddels hebben in navolging van Nederland ook de regeringen van Oekraïne en Canada zich aangesloten bij de procedure.
AD 01.10.2019 De regering moet nog eens kijken naar de rol van Oekraïne bij de ramp met de MH17. Dat heeft de Tweede Kamer afgedwongen bij minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) tijdens een debat over de vliegramp.
De Kamer wil onderzocht hebben waarom het luchtruim in de dagen van de aanslag niet gesloten was, terwijl er destijds een oorlog gaande was in het gebied. Om die reden was er eigenlijk voldoende aanleiding om het luchtruim te sluiten, oordeelde de Onderzoeksraad in 2015.
Het kabinet was tot dusver echter terughoudend om ook Oekraïne de maat te nemen, omdat het een bondgenoot was en is bij de berechting en het onderzoek naar de ramp. Oekraïne werd, anders dan Rusland, dan ook niet aansprakelijk’gehouden. Het kabinet zag daarvoor ‘geen bewijs’ en vond ‘geen onderzoek nodig’.
Ook in het debat zei Blok dat hij zo’n onderzoek ‘moeilijk’ acht, maar op last van de Kamer moet hij nu wel nader kijken naar de rol van Oekraïne, dat hij toch vooral als bondgenoot ziet.
De goede verstandhouding met Oekraïne is nu wel enigszins veranderd, omdat het land een belangrijke getuige en mogelijke verdachte in het MH17-proces heeft vrijgelaten. Deze Vladimir Tsemach was een commandant van de pro-Russische separatisten en had dus kunnen getuigen over de betrokkenheid van Rusland bij de aanslag.
Tsemach werd echter betrokken in een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Daardoor kwam hij in Rusland in vrijheid, tot ergernis van Nederland. Wel is Tsemach nog verhoord voordat hij werd uitgeruild, maar dat lijkt een schrale troost. Volgens minister Ferd Grapperhaus (Justitie) is ‘alles gedaan’ om de ruil met Tsemach te voorkomen. ,,Maar dat is niet gelukt.’’
Minister Blok benadrukte dat premier Mark Rutte eind augustus nog druk heeft gezet op Volodymyr Zelensky, de president van Oekraïne. Dat zorgde voor een week uitstel van de ruil, maar meer leverde dat niet op.
Het bood wel het Openbaar Minister de kans om Tsemach nog te verhoren, maar of dat toen nog iets heeft opgeleverd is niet bekend.
Grapperhaus zegt wel dat Oekraïne niet het verdrag heeft geschonden dat Nederland sloot met dat land. ,,Naar de letter gaat het over iets anders. Maar het is heel duidelijk dat de Nederlandse regering teleurgesteld is dat deze gevangenenruil heeft plaatsgevonden en Tsemach daar deel van heeft uitgemaakt. Het is zout in de wonden van de nabestaanden.”
NOS 01.10.2019 De Tweede Kamer wil dat er een nader onderzoek komt naar de rol van Oekraïne bij de ramp met de MH17. Alle partijen die vanavond aanwezig waren bij een debat over de kwestie steunen een motie van het CDA en de SP. Het onderzoek moet vooral gaan over het niet sluiten van het luchtruim boven het oosten van Oekraïne, terwijl daar wel gevechten waren.
Minister Blok reageerde tijdens een debat in de Tweede Kamer aanvankelijk terughoudend. “Juridisch zien wij daar geen reden voor”, zei hij. Volgens Blok is zo’n onderzoek geen makkelijke opgave, omdat je ook de medewerking van Rusland nodig hebt. “Het gaat ook over hun luchtruim.” Maar de minister verzet zich niet tegen het inventariseren van de mogelijkheden van zo’n feitenonderzoek.
Volgens Kamerlid Chris van Dam van het CDA dringt de tijd: “Geheugens verbleken, data gaan verloren.” Het is ook belangrijk voor de nabestaanden, betoogde hij. “Het gaat over het inzicht voor de nabestaanden, weten of er iets voorkomen had kunnen worden, snappen wat er gebeurd is.”
In 2015 oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid al dat Oekraïne het luchtruim had moeten sluiten. Dan had vlucht MH17 een andere route naar Kuala Lumpur gekozen en was het toestel niet uit de lucht geschoten.
Tot nu toe heeft het kabinet geen stappen willen nemen tegen Oekraïne. In het kader van het internationale onderzoek naar de ramp vond het kabinet het belangrijk om de relatie met het land goed te houden.
Tsemach
Vorige maand werd bekend dat Oekraïne een belangrijke verdachte, Vladimir Tsemach, had overgedragen aan Rusland in het kader van een gevangenenruil. Daarmee lijkt de kans verkeken dat hij ooit voor de rechter komt.
Tsemach stond ruim twee maanden geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Minister Blok zei tot verbazing van de Kamer dat hij sinds die gevangenenruil nog geen contact heeft gehad met zijn Russische ambtgenoot Lavrov. De Kamer ging er vanuit dat Nederland Rusland op het hoogste niveau had aangesproken op de kwestie, maar in werkelijkheid is alleen de Russische zaakgelastigde in Nederland op het matje geroepen.
Blok heeft niet gebeld met Moskou, en ook bij de jaarvergadering van de VN, vorige week in New York, heeft hij Lavrov er niet over aangesproken. In het Kamerdebat zei Blok dat hij het juiste moment afwacht voor zo’n gesprek. Dat doet hij in overleg met het OM en het internationale onderzoeksteam JIT.
Telegraaf 01.10.2019 Het kabinet wil kijken of er verder onderzoek mogelijk is naar de rol van Oekraïne bij de ramp met vlucht MH17. Dat zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) in de Tweede Kamer. Een voorstel van het CDA en SP voor het onderzoek kreeg de steun van de hele Kamer.
Blok temperde wel direct de verwachtingen. Het gaat om het luchtruim van Oekraïne en Rusland. „Het is praktisch geen makkelijke opgave.”
Volgens Chris van Dam (CDA) is het onderzoek nodig om „te snappen wat er gebeurd is” op 17 juli 2014 toen vlucht MH17 boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne werd neergehaald. Dat gebeurde volgens internationaal onderzoek door een Buk-raket die uit Rusland kwam.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) concludeerde eerder dat Oekraïne het luchtruim boven het strijdgebied had moeten sluiten.
De Tweede Kamer toonde zich verder verbaasd dat Blok nog geen contact heeft gehad met zijn Russische collega Sergei Lavrov sinds de uitlevering van de MH17-verdachte Vladimir Tsemach door Oekraïne aan Rusland. De Russische zaakgelastigde is op het matje geroepen, aldus de minister.
Gevangenenruil
Tsemach werd begin vorige maand aan de Russen overgedragen in een gevangenenruil met Oekraïne. Het Openbaar Ministerie had dat graag voorkomen omdat ze Tsemach ter beschikking wilde houden voor het MH17-onderzoek. Het kabinet zei teleurgesteld te zijn door het Oekraïense besluit.
Volgens Kamerleden had Blok eerder in de Kamer de indruk gewekt dat hij op hoog niveau contact met Rusland zou zoeken na de uitlevering om zijn ongenoegen kenbaar te maken. Waarom is geen contact gezocht tijdens de Algemene Vergadering van de VN, vroeg Lilianne Ploumen (PvdA). „Een belletje was op z’n plaats geweest”, meende Sjoerd Sjoerdsma (D66).
Het CDA vroeg zich af of het kabinet wel „scherp genoeg” in de zaak Tsemach is geweest. Oekraïne heeft de prioriteit gelegd bij de geopolitiek en niet bij gerechtigheid voor MH17, zei minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Hij sprak van een „bittere werkelijkheid.” Hij noemde de ruil „zout in de wonde van Nederland en vooral de nabestaanden.”
AD 30.09.2019 Het kabinet trekt zeker 54 miljoen euro uit voor het proces rond de aanslag op de MH17. Het monsterproces kan wel tot vier jaar gaan duren.
Achter de schermen is de rechtbank van Den Haag volop bezig met het voorbereiden van de megazaak die in de extra beveiligde rechtbank van Schiphol zal plaatsvinden..
Zo wordt momenteel bekeken hoe en waar alle nabestaanden een plek kunnen krijgen, omdat de zittingszalen te klein zijn om iedereen te accommoderen. Daarnaast zal een perscentrum in de omgeving van de rechtbank worden opgetuigd voor ten minste 350 journalisten.
Om de kosten te kunnen dragen heeft het kabinet alvast ruim 54 miljoen gereserveerd tot het jaar 2023, blijkt uit begrotingsstukken van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Voor de komende jaren, inclusief dit jaar, gaat het steeds om 9 miljoen per jaar. Voor 2018 was al eenzelfde bedrag apart gezet.
Het gaat dan om de kosten voor getuigenbescherming, het geld dat gemoeid is met de rechtspraak en kosten die het Openbaar Ministerie maakt voor het onderzoek.
De overige kosten voor bijvoorbeeld de eventuele detentie van verdachten, de beveiliging en de uitgaven die gemaakt worden voor het inzetten van tolken zullen ‘gezamenlijk door de JIT-landen worden gefinancierd’, schrijft het kabinet. Het proces start op 9 maart.
Verdachten
Het Openbaar Ministerie wil in ieder geval een viertal verdachten voor de rechtbank brengen. Het gaat om drie Russen en een Oekraïner, waaronder Igor Girkin, de militair commandant van de rebellen in Oekraïne. Hij stuurde na het neerhalen van de MH17 een triomfantelijk bericht de wereld in over de aanslag. Het wordt echter niet verwacht dat de verdachten naar Schiphol zullen komen. Rusland levert namelijk geen onderdanen uit.
Bovendien glipte nog een MH17-verdachte Nederland door vingers. De 58-jarige Volodymyr Tsemach werd onlangs tegen de zin van ons land deel van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Tsemach was echter ten tijde van de MH17-crash leider van een luchtafweerbrigade vlakbij waar de buk-raket werd gelanceerd. Het OM wilde hem horen als getuige of mogelijk vervolgen, maar Rusland betrok hem in een ruil van gevangenen met Oekraïne, waardoor hij nu in vrijheid is. Het OM liet echter wel weten dat het Tsemach heeft kunnen verhoren voor zijn vrijlating.
De Tweede Kamer debatteert morgenavond over het MH17-proces.
AD 14.09.2019 Het MH17-onderzoeksteam wil hem dringend spreken, maar Rusland kaapte hem weg via een gevangenenruil. Wie is de Oekraïense commandant Vladimir Tsemach en wat kan hij vertellen over de raketaanslag die 298 burgerslachtoffers maakte?
De bizarre ontvoering van Vladimir Borisovitsj Tsemach begint op donderdagmorgen 27 juni 2019, vlak nadat Tsemach zijn vrouw naar het werk heeft gebracht. Buren zeggen dat Tsemach op zijn hoofd wordt geslagen met een fles. Zijn dochter Maria vindt later die dag bloedvlekken in hun woning in Snizjne, een stad in de DNR, het door pro-Russische rebellen bezette deel in Oost-Oekraïne.
Tsemachs ontvoerders zijn commando’s van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe, die opdracht hebben gekregen om Tsemach te ontvoeren, diep in vijandelijk gebied. De kleine groep glipt door een gaatje in de vuurlinie aan de grens. Ze kennen het terrein goed, omdat ze er eerder als soldaat hebben gevochten.
Volgens onbevestigde ooggetuigenverslagen spuiten ze Tsemach plat, vermommen hem en rijden hem weg in een rolstoel. Dan begint de terugweg langs de vuurlinies. Gehaast rennen ze door een mijnenveld. Te gehaast.
Soldaat Oleksandr Kolodjazjnyj glijdt uit en valt met zijn heup op een mijn, vertelt een anonieme commando aan Radio Free Europe. Een commando die hem probeert te helpen, stapt ook op een mijn. Kolodjazjnyj overlijdt aan zijn verwondingen en de andere commando verliest een been, maar de operatie slaagt: Vladimir Tsemach belandt in een cel in Oekraïne.
Dochter Maria Levtsjenko-Tsemach zegt niet te begrijpen waarom haar vader is ontvoerd. Hij is maar een pion in het leger van de Volksrepubliek Donetsk (DNR) beweert ze. Dat zien Oekraïne, maar ook het Nederlandse Joint Investigation Team dat de MH17-ramp onderzoekt, anders. Zij beschouwen Tsemach als het hoofd van de luchtafweerbrigade in de DNR ten tijde van de vliegramp. Als íemand iets kan vertellen over de Buk-raket die op 17 juli 2014 maar liefst 298 burgerslachtoffers maakte, is hij het.
Tsemach, geboren in 1961, is een specialist als het gaat om het neerschieten van vliegtuigen. Hij studeerde af aan de hogere militaire academie van Poltava als Luchtafweerraket Commandant. In de jaren ‘80 vocht hij voor het Sovjetleger in Afghanistan. Hij was één van de eerste mijnwerkers die zich in het voorjaar van 2014 aansloten bij de pro-Russische rebellen die Oost-Oekraïne innamen.
Tsemach leidde in juli 2014 de afdeling ZU-23 in Snizjne, die Oekraïense vliegtuigen en helikopters aanviel. Hij zegt het neerstorten van de Boeing van Malaysian Airlines met eigen ogen te hebben gezien.
Wat gebeurde er met de MH17?
Op 17 juli 2014 stortte een Boein 777-200ER van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het Oost-Oekraiense dorp Hrabove. Het toestel was geraakt door een luchtdoelraket. Rondom Donetsk was op dat moment een pro-Russische opstand aan de gang. Aan boord waren 298 mensen; 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Hiervan hadden 193 inzittenden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden.
Het onderzoek van de crashsite en het bergen van lichamen en persoonlijke bezittingen verliep moeizaam. De brokstukken lagen verspreid over een grote oppervlakte, in een conflictgebied waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger gewapende strijd leverden.
De oorzaak van de crash is onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die concludeerde dat het vliegtuig op 10 kilometer hoogte neergehaald is door een BUK-raket. De VN-Veiligheidsraad was unaniem in het oordeel dat het vliegtuig was neergehaald (zonder een oorzaak of schuldige partij aan te wijzen), en veroordeelde deze actie.
Het is de bedoeling dat er binnen vijf jaar een rechtszaak over de vliegramp komt, die de rechtbank van Den Haag zal houden op de locatie Schiphol. Rusland heeft tot nu altijd alle betrokkenheid bij de vliegramp ontkend.
Lipleesonderzoek
In een videoreportage uit 2015 lijkt Tsemach er zelfs over op te scheppen dat hij de Buk-lanceerinstallatie heeft verborgen. Lachend verklaart hij: ,,Ik heb die <…> verstopt. Ik kan zelfs laten zien waar ik hem achtergelaten heb.” Hoewel het cruciale woord is weggepiept, concludeert onderzoekscollectief Bellingcat na onder meer lipleesonderzoek dat het moet gaan om het woord Buk.
En dan zijn er nog speculaties dat Tsemach kan bevestigen dat niet rebellen, maar de Russen zelf de bewuste raket hebben afgeschoten. Ondermeer omdat hij betrokken zou zijn geweest bij het afvoeren van een Russisch bemanningslid van de raketinstallatie.
Reden genoeg om Tsemach uitgebreid te verhoren, of zelfs te vervolgen. Maar Rusland vindt iets om de Nederlandse plannen te dwarsbomen. Al maanden werkt het land aan een gevangenenruil met Oekraïne. Elk land zal 35 gevangenen vrijlaten. Maar Rusland komt eind augustus onverwachts met een extra eis: ook Tsemach moet in de ruil worden betrokken.
Waarom zou Rusland interesse in hem hebben, behalve dat hij een belangrijke getuige kan zijn in het MH17-proces?
‘Deal aangeboden’
Met het ongewone verzoek laat Rusland zich in de kaarten kijken. Tsemach is immers een Oekraïner en geen Rus. Waarom zou Rusland interesse in hem hebben, behalve dat hij een belangrijke getuige kan zijn in het MH17-proces?
Bij het JIT is de stemming niet best als het Russische verzoek om Tsemach uit te ruilen bekend wordt. Teamleider Fred Westerbeke smeekt Oekraïne om de commandant niet uit te leveren, of op zijn minst de gevangenenruil uit te stellen. De procureur-generaal van het Openbaar Ministerie in Oekraïne Joeri Loetsenko (die twee weken geleden is opgestapt) regelt uitstel, zodat het JIT in elk geval Tsemach kan spreken.
Dat lukt: het JIT spreekt twee keer met Tsemach. Volgens Loetsenko biedt het JIT Tsemach zelfs een deal aan, zo schrijft hij op social media. Of die deal bijvoorbeeld strafvermindering of een nieuw leven in het buitenland inhoudt, vermeldt hij er niet bij. Het doet er ook niet toe, ‘want hij weigerde de overeenkomst.’
‘Het is oorlog’
Onverrichter zake keert het JIT terug. Toch schrijft Westerbeke op 30 augustus nog een brief aan het Oekraïense Openbaar Ministerie om Tsemach niet uit te ruilen. Het JIT heeft recente informatie binnengekregen die van de Oekraïner een verdachte maakt. Wat die informatie precies behelst, wil het onderzoeksteam niet prijsgeven.
Westerbekes nieuwe smeekbede heeft geen effect. Al jaren demonstreert de bevolking voor vrijlating van gevangenen in Rusland, zoals de in 2014 gevangengenomen regisseur Oleg Sentsov. De gevangenenruil is te belangrijk voor Oekraïne. ‘Waarom een man uitruilen die belangrijk is voor het MH17-onderzoek? Het antwoord is duidelijk: het is oorlog’, schrijft procureur generaal Loetsenko. ‘De vrijlating van onze gevangenen in Rusland is een dure plicht van onze staat.’
En zo belandt Tsemach in een rechtszaal in Kiev, voorafgaand aan de gevangenenruil. Hij wordt gefilmd in een glazen cel en speelt wat met zijn bril. Hij oogt vermoeid, gebroken. Vlak voordat hij wordt afgevoerd, weet een journaliste hem nog een vraag te stellen: ‘Bent u verhoord?’De vraag lijkt te slaan op MH17. Tsemach ontwijkt de vraag en zegt alleen: ,,Ik voel me slecht.”
Tsemach wordt naar Moskou gebracht. Zijn dochter Maria reist per bus naar hem toe om hem op te halen. Op social media bedankt ze de Russische overheid en zegt ‘een onbetaalbare schuld te hebben’ bij ‘onze president Vladimir Poetin.’ Deze week keerde ze terug naar Chartsyzsk, een plaatsje vlakbij Snizjne, vertelt ze aan deze krant. Haar vader heeft geen advocaat nodig, zegt ze. ,,Hij heeft niets te verbergen.”
Dat Tsemach is teruggekeerd naar de DNR komt de Russen goed uit, denkt de Amerikaanse Oekraïne-correspondent Christopher Miller. ,,Zolang hij in Oekraïne zit, kunnen ze Tsemach niet uitleveren aan Nederland. En mocht hem iets overkomen, kan Rusland zeggen dat het in Oekraïne is gebeurd. Mensen die te veel weten, komen in de DNR op vreemde manieren aan hun einde.”
Telegraaf 11.09.2019 Terwijl het Openbaar Ministerie hem nog steeds naar Nederland probeert te halen, keert MH17-verdachte Vladimir Tsemach in vrolijke stemming naar huis. Dat laat zijn dochter weten op sociale media, vergezeld van een selfie.
„Er bestaat toch geluk in het leven”, schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach op VK, ook bekend als VKontakte, een Russische variant op Facebook. „Gerechtigheid! Er zijn goede mensen! Het leven is veel makkelijker geworden! Hoera vrienden, we gaan naar huis!”
Maria en vader Vladimir zouden elkaar nu in Rusland hebben ontmoet. Dat ze ’naar huis’ gaan, zou betekenen dat Tsemach op weg is naar de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk, waar pro-Russische rebellen een stuk grondgebied in handen hebben dat formeel nog van Oekraïne is.
Tsemach woonde daar. Hij zou er de commandant van de luchtafweerbrigade zijn geweest ten tijde van het neerhalen van HM17. Het JIT noemt hem officieel enkel een ’figuur van belang’.
Gevangenenruil
Tsemach werd afgelopen zaterdag als onderdeel van een omvangrijke gevangenenruil van Oekraïne naar Rusland gehaald, terwijl anderen de omgekeerde weg bewandelden.
Wereldleiders als Merkel, Trump en EU-leider Tusk reageerden verheugd; een eerste stap richting vrede, hoopten zij. Maar Nederland was natuurlijk pislink. Het OM zag in Tsemach een belangrijke getuige en heeft nog een uitleveringsverzoek liggen in Rusland.
Poetin
Dochter Maria is in ieder geval verguld met de gevangenenruil. Ze bedankt de Russische regering, en specifiek ’onze president Vladimir Poetin’, tekent het AD op uit het bericht op sociale media, dat inmiddels is afgeschermd. „Ik ben hem eeuwige dank verschuldigd.”
AD 11.09.2019 Vladimir Tsemach, de man die het MH17-onderzoeksteam zo graag wil verhoren, keert vermoedelijk terug naar de Volksrepubliek Donetsk. Dat schrijft zijn dochter Maria op sociale media. ,,We zijn Poetin eeuwig dank verschuldigd.”
Maria Levtsenko is per bus aangekomen in Moskou om haar vader te zien. Die is afgelopen week vrijgekomen na een gevangenenuitruil tussen Rusland en Oekraïne. Volgens zijn dochter zijn de twee op weg ‘naar huis’. Dat zou betekenen dat ze terugkeren naar de zelfuitgeroepen Volkskrepubliek Donetsk in Oost-Oekraïne
De vrijlating van Tsemach is een domper voor het MH17-onderzoeksteam JIT. Tsemach was ten tijde van de ramp in 2014 het hoofd van de luchtafweerbrigade van de Volksrepubliek Donetsk en beschikt daarom over interessante informatie voor het JIT. Zo zou hij in een video hebben toegegeven betrokken te zijn geweest bij het verbergen van de bewuste Buk-raketinstallatie.
Commando-eenheid
Tsemach werd eind juni in zijn woonplaats Snizjne ontvoerd door een commando-eenheid van de Oekraïense geheime dienst SBOe en belandde in de cel. Het JIT bezocht hem twee keer in een poging hem te verhoren. Daarna betrok Rusland hem in een gevangenenruil, waardoor Tsemach niet meer beschikbaar is voor het onderzoeksteam, dat hem op basis van recente informatie nu ook als verdachte beschouwt.
Het JIT had Rusland al gevraagd om zijn uitlevering, maar als Tsemach terugkeert naar de DNR (Volksrepubliek Donetsk), is dat uitgesloten. Zijn dochter Maria is blij haar vader weer te zien. Ze bedankt de Russische regering en ‘onze president Vladimir Poetin’. ,,Ik ben hem eeuwige dank verschuldigd.”
RTL 11.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach dreigt definitief uit het vizier van justitie te raken. Hij is volgens zijn dochter op weg naar huis. Daarmee lijkt Tsemach nu echt gevlogen, want zijn woonplaats is het door Rusland gesteunde rebellengebied in Oost-Oekraïne. Nederland had Rusland juist om zijn uitlevering gevraagd.
“Nou, er is toch nog geluk in het leven,” schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach (dochter ván) in een bericht op social media. “Er is gerechtigheid en er zijn goede mensen! Nu is het leven veel makkelijker geworden! Hoera, mijn vrienden! We gaan naar huis!”
Bij de tekst staat een selfie met haar vader, MH17-verdachte Vladimir Tsemach, aldus Luchtafweer-commandant.
‘Naar huis’ zou in dit geval betekenen dat Tsemach uit handen van het internationale onderzoeksteam (JIT) blijft. Zijn huis bevindt zich namelijk in het pro-Russische rebellengebied in Oost-Oekraïne.
Ten tijde van de MH17-ramp was Tsemach daar luchtafweer-commandant, niet ver van de plek waarvandaan MH17 met een Buk-raket uit de lucht werd geschoten. Het JIT heeft Tsemach aangemerkt als verdachte.
Fragment waarin Tsemach bezit Buk-installatie bekent
Dit is een oud fragment uit een interview met Vladimir Tsemach. Hier lijkt de MH17-verdachte zijn mond voorbij te praten. Uit onderzoek blijkt dat Tsemach hier ‘buk’ zegt.
Gevangenenruil
Uit dat door Rusland gesteunde rebellengebied werd Tsemach in juni 2019 ontvoerd, in een riskante operatie van de Oekraïense geheime dienst. Toch liet Oekraïne hem in september 2019 vrij, onder druk van Rusland.
Moskou eiste Tsemachs uitlevering als voorwaarde voor een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. De Oekraïense president ging uiteindelijk akkoord omdat hij het vredesproces met Rusland wilde laten doorgaan. Tsemach vertrok naar Moskou.
Op de beelden is te zien dat Tsemach uit het vliegtuig komt.
Nabestaanden
Tsemachs dochter was na die uitlevering dolblij en dankbaar, liet ze via social media weten: “Ik kan de Russische regering en president Poetin niet genoeg bedanken! Ik sta oneindig in het krijt!”
De Nederlandse regering en de MH17-nabestaanden waren minder blij. Zij vreesden dat Tsemach niet meer beschikbaar zou zijn voor de MH17-strafzaak die in maart 2020 begint. Nu Tsemach volgens zijn dochter ‘naar huis’ is, lijkt die vrees terecht.
‘Rusland speelt dubieuze rol’
“Op zich viel dit te verwachten,” zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. “Tsemach is ontvoerd vanuit Shezjnoje, waar hij, zijn vrouw en volwassen dochter woonden. Dat hij, nu hij in vrijheid is, terug naar huis wil, is niet verbazingwekkend.”
“Wel onderstreept het de dubieuze rol die Rusland speelt in dit hele verhaal. Het Kremlin ontkent al jaren alle betrokkenheid bij het conflict in Oost-Oekraïne en bij MH17, maar vervolgens lobbyt het eerst keihard om Tsemach, een Oekraïens burger, uit Kiev naar Moskou te krijgen, om hem dan vermoedelijk via de Russische grens naar Oost-Oekraïne te laten verdwijnen alsof het hier om eigen grondgebied gaat.”
Volgens Hartog heeft Rusland nog op een andere manier baat bij een verhuizing van Tsemach naar Oost-Oekraïne. “Als justitie nu vraagt om Tsemach te horen of uit te leveren, zou Rusland kunnen zeggen dat Tsemach zich überhaupt niet meer op Russisch grondgebied bevindt, maar in Oekraïens rebellengebied.”
‘Den Haag kan weinig doen’
“In Nederland overheerst de teleurstelling over de gevangenenruil, maar Den Haag kan weinig doen,” zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Minister Blok van Buitenlandse Zaken sprak gisteren in het vragenuur over ‘een ijskoude douche’.”
“Blok zei dat hij zijn Russische collega zal aanspreken bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over enkele weken, maar niemand verwacht dat die poging iets van resultaat gaat opleveren.”
MSN 11.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach dreigt definitief uit het vizier van justitie te raken. Hij is volgens zijn dochter op weg naar huis. Daarmee lijkt Tsemach nu echt gevlogen, want zijn woonplaats is het door Rusland gesteunde rebellengebied in Oost-Oekraïne. Nederland had Rusland juist om zijn uitlevering gevraagd.
“Nou, er is toch nog geluk in het leven,” schrijft Maria Levtsjenko-Tsemach (dochter ván) in een bericht op social media. “Er is gerechtigheid en er zijn goede mensen! Nu is het leven veel makkelijker geworden! Hoera, mijn vrienden! We gaan naar huis!”
Bij de tekst staat een selfie met haar vader, MH17-verdachte Vladimir Tsemach.
Luchtafweer-commandant
‘Naar huis’ zou in dit geval betekenen dat Tsemach uit handen van het internationale onderzoeksteam (JIT) blijft. Zijn huis bevindt zich namelijk in het pro-Russische rebellengebied in Oost-Oekraïne.
Ten tijde van de MH17-ramp was Tsemach daar luchtafweer-commandant, niet ver van de plek waarvandaan MH17 met een Buk-raket uit de lucht werd geschoten. Het JIT heeft Tsemach aangemerkt als verdachte.
Gevangenenruil
Uit dat door Rusland gesteunde rebellengebied werd Tsemach in juni 2019 ontvoerd, in een riskante operatie van de Oekraïense geheime dienst. Toch liet Oekraïne hem in september 2019 vrij, onder druk van Rusland.
Moskou eiste Tsemachs uitlevering als voorwaarde voor een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. De Oekraïense president ging uiteindelijk akkoord omdat hij het vredesproces met Rusland wilde laten doorgaan. Tsemach vertrok naar Moskou.
Nabestaanden
Tsemachs dochter was na die uitlevering dolblij en dankbaar, liet ze via social media weten: “Ik kan de Russische regering en president Poetin niet genoeg bedanken! Ik sta oneindig in het krijt!”
De Nederlandse regering en de MH17-nabestaanden waren minder blij. Zij vreesden dat Tsemach niet meer beschikbaar zou zijn voor de MH17-strafzaak die in maart 2020 begint. Nu Tsemach volgens zijn dochter ‘naar huis’ is, lijkt die vrees terecht.
‘Rusland speelt dubieuze rol’
“Op zich viel dit te verwachten,” zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. “Tsemach is ontvoerd vanuit Shezjnoje, waar hij, zijn vrouw en volwassen dochter woonden. Dat hij, nu hij in vrijheid is, terug naar huis wil, is niet verbazingwekkend.”
“Wel onderstreept het de dubieuze rol die Rusland speelt in dit hele verhaal. Het Kremlin ontkent al jaren alle betrokkenheid bij het conflict in Oost-Oekraïne en bij MH17, maar vervolgens lobbyt het eerst keihard om Tsemach, een Oekraïens burger, uit Kiev naar Moskou te krijgen, om hem dan vermoedelijk via de Russische grens naar Oost-Oekraïne te laten verdwijnen alsof het hier om eigen grondgebied gaat.”
Volgens Hartog heeft Rusland nog op een andere manier baat bij een verhuizing van Tsemach naar Oost-Oekraïne. “Als justitie nu vraagt om Tsemach te horen of uit te leveren, zou Rusland kunnen zeggen dat Tsemach zich überhaupt niet meer op Russisch grondgebied bevindt, maar in Oekraïens rebellengebied.”
‘Den Haag kan weinig doen’
“In Nederland overheerst de teleurstelling over de gevangenenruil, maar Den Haag kan weinig doen,” zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Minister Blok van Buitenlandse Zaken sprak gisteren in het vragenuur over ‘een ijskoude douche’.”
“Blok zei dat hij zijn Russische collega zal aanspreken bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over enkele weken, maar niemand verwacht dat die poging iets van resultaat gaat opleveren.”
Telegraaf 10.09.2019 Dat MH17-verdachte Volodymyr Tsemach onderdeel is van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland is ’een ijskoude douche voor Nederland’. Dat zei minister Blok (Buitenlandse Zaken) tijdens het vragenuur in de Tweede Kamer.
Tsemach was als commandant van de luchtafweer in Oost-Oekraïne betrokken bij het in stelling brengen van de Buk-raket die MH17 neerhaalde. Het Openbaar Ministerie had Oekraïne gevraagd de man beschikbaar te houden voor het strafproces, maar na de gevangenenruil bevindt de verdachte zich in Rusland. Moskou had Kiev onder druk gezet Tsemach bij de gevangenenruil te betrokken.
Voor Oekraïne was de ruil van belang omdat er 24 door Rusland gevangen genomen zeelieden deel van uitmaakten. „Uitermate wrang”, vindt Kamerlid Sjoerdsma (D66), die de bewindsman vroeg wat Nederland heeft gedaan om de overdracht van Tsemach aan Rusland te voorkomen.
Volgens Blok is ert ’tot op het hoogste niveau’ over Tsemach overlegd. De uitlevering is daarop wel met een week vertraagd, waardoor het OM de verdachte in elk geval nog heeft kunnen horen.
Tsemnach, een Oekraïner, bevindt zich inmiddels in Rusland. Het OM heeft Moskou inmiddels gevraagd om zijn uitlevering voor het MH17-proces. De Russische wet verbiedt de uitlevering van onderdanen aan andere landen, maar omdat Tsemach niet de Russische nationaliteit heeft, kan Rusland hem uitleveren.
„Al is er weinig hoop dat dit daadwerkelijk gebeurt”, erkent Sjoerdsma. Volgens GL-Kamerlid Van Ojik heeft Rusland door de eis aan Oekraïne om Tsemach over te dragen aan de internationale gemeenschap laten zien dat het de waarheid rond MH17 wil verdoezelen.
Volodimir Zelenski. Ⓒ Aangeleverde foto regering Oekraïne
Telegraaf 07.09.2019 Beide landen hebben 35 gevangenen aan elkaar overgedragen. MH17-verdachte Vladimir Tsemach werd door Oekraïne overgedragen aan Rusland. Zijn komst naar Moskou was volgens het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBU een prioriteit voor Rusland. „Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend voor de onderhandelingen tussen Kiev en Moskou”, aldus Ivan Bakanov van de SBU.
De woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is blij met de houding van Zelenski. „Hij heeft een degelijke aanpak en is bereid tot het sluiten van een compromis.”
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel denkt dat de ruil een stap in de goede richting is. „Dit is een teken van hoop. Nu moeten we hard blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.” Duitsland is samen met Frankrijk nauw betrokken bij de vredesonderhandelingen.
Onthaald
De Oekraïense gevangenen zijn op het vliegveld onthaald door Zelenski. Onder meer filmmaker Oleg Sentsov en 24 matrozen zijn door Moskou overgedragen. De matrozen zaten sinds november vast, toen hun schip in beslag werd genomen in de Straat van Kertsj.
Sentsov werd in 2014 opgepakt nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
MSN 07.09.2019 Wereldleiders en andere prominenten reageren positief op de gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder de MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die aan Rusland is uitgeleverd.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over „heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil „een teken van hoop.” Ook gaf ze aan dat het belangrijk is hard te blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.
De Oekraïense president Zelenski had het over een „eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne.” Daarnaast riep hij de Russische leider Vladimir Poetin op vanaf hier verder te gaan. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, is ook blij met de ontwikkelingen. Op Twitter zei hij opgelucht te zijn en gaf aan Rusland te blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren.
Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil „duidt op een teken van goede wil.” Ze moedigt de betrokken partijen aan hun inspanningen voort te zetten.
Ook Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt. De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne. Pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger hebben sinds 2014 een gewapend conflict in het oosten van Oekraïne.
Nederland is niet blij met de gevangenenruil, omdat een van de mannen die van Oekraïne naar Rusland gaat, Vladimir Tsemach, een belangrijke rol had kunnen spelen in het MH17-proces.
NOS 07.09.2019 In Nederland wordt verontwaardigd gereageerd op de vrijlating van MH17-verdachte Vladimir Tsemach. De oud-commandant van de pro-Russische separatisten zat sinds juni vast in Oekraïne, maar arriveerde vandaag in Moskou als onderdeel van een omvangrijke gevangenenruil.
Regeringspartijen CDA en D66 noemen het uitleveren van Tsemach “bizar” en “ontgoochelend”. Ze willen dat minister Blok van Buitenlandse Zaken dinsdag in de Tweede Kamer tekst en uitleg komt geven over de situatie.
Chris van Dam @ChrisvanDamCDA
Dinsdag vraag ik reeds toegewezen MH17-debat zsm in te plannen. Is Oekraïne nog een betrouwbare JIT-partner? Betekenis VNVR2166?? Waarom levert Oekraïne (nu) per saldo wél eigen onderdaan uit. Wat heeft Nederland (diplomatiek, internationaal) gedaan om dit te keren? Bizar ttps://t.co/ybygr1tgem
Ook de nabestaanden van de MH17-ramp snappen niets van de gevangenenruil, waarbij naast Tsemach nog 34 andere gedetineerden uit Oekraïne en 35 uit Rusland werden uitgeleverd. Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking van het onderzoek naar de ramp.
Het contrast met de internationale reacties op de gevangenenruil kan bijna niet groter. Zo feliciteert president Trump van de Verenigde Staten Rusland en Oekraïne op Twitter met de ruil. En de Duitse bondskanselier Merkel noemt de deal een “teken van hoop”. Duitsland sloot in 2015 samen met Frankrijk, Rusland en Oekraïne het akkoord van Minsk, over een wapenstilstand in het conflictgebied in Oost-Oekraïne.
Donald J. Trump @realDonaldTrump
Russia and Ukraine just swapped large numbers of prisoners. Very good news, perhaps a first giant step to peace. Congratulations to both countries!
“Het is een kwestie van perspectief”, zegt verslaggever Gert-Jan Dennekamp. “Wij richten ons op 1 persoon, maar er zijn nog 69 anderen. De Oekraïense president krijgt grote namen terug, zoals regisseur Oleg Sentsov. En internationaal ligt de focus vooral op het verbeteren van de relatie tussen Rusland en Oekraïne.”
Na de Russische annexatie van de Krim in 2014 ontstond in Oost-Oekraïne een burgeroorlog tussen pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger. Daarbij kwamen tot nu toe al meer dan 10.000 mensen om het leven.
“Men hoopt dat deze ruil bijdraagt aan meer rust en stabiliteit in het gebied”, aldus Dennekamp. Ruslandkenner Laura Starink deelt die analyse. “Het verschil tussen het Nederlandse en het internationale perspectief is heel duidelijk. Wat dat betreft staat het vlottrekken van de onderhandelingen over de burgeroorlog voor veel mensen boven het MH17-onderzoek.”
Breekpunt
De Oekraïense president Zelensky kon ook niet veel anders dan MH17-verdachte Tsemach meesturen naar Moskou, legt correspondent David-Jan Godfroid uit. “Volgens hem was dat een breekpunt voor de Russische president Poetin: zonder Tsemach zou de gevangenenruil helemaal niet doorgaan.”
Dat zou slecht nieuws zijn voor Oekraïne, aldus Godfroid, omdat Rusland dan niet meer zou willen meedoen aan toekomstige onderhandelingen over het conflict in Oost-Oekraïne. “Dat risico wilde Zelensky niet lopen.”
De Oekraïner werd eind juli gekozen als president en beloofde toen onder meer de betrekkingen met Rusland te stabiliseren en de oorlog in het oosten te beëindigen.
Zelensky is dan ook blij dat de gevangenenruil is gelukt, al was het wel lastig, zegt hij in deze video:
Nederland wilde juist voorkomen dat Tsemach vanuit Oekraïne naar Rusland zou gaan. Het Openbaar Ministerie heeft hem uiteindelijk nog wel kunnen ondervragen voordat hij vertrok, en inmiddels heeft justitie Rusland ook gevraagd om uitlevering van de MH17-verdachte, liet minister Blok vandaag weten.
Of dat verzoek kans van slagen heeft, is de vraag. Volgens Godfroid is het een “illusie” om te denken dat Tsemach ooit in een Nederlandse rechtszaal zal verschijnen als verdachte of getuige in de MH17-zaak.
Geen verplichting
Advocaat Mischa Wladimiroff, gespecialiseerd in internationaal strafrecht, wijst op het Europese verdrag inzake wederzijdse hulp in strafzaken. “Dat biedt een juridische basis om aan het Nederlandse verzoek om uitlevering te voldoen, maar van een onvoorwaardelijke verplichting is geen sprake. Of iemand echt moet worden uitgeleverd, blijft een vrij oordeel van de eigen rechterlijke macht, in dit geval de Russische.”
Een van de voorwaarden van het verdrag is dat het vragende land aan het uitleverende land moet beloven dat het een verdachte eerlijk zal berechten. “Rusland kan dan bijvoorbeeld zeggen dat Nederland bevooroordeeld is. Dat geluid hebben de Russen al eerder laten horen.”
Telegraaf 07.09.2019 Terwijl Nederland ermee in de maag zit, reageren wereldleiders en andere prominenten positief op de gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder de MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die aan Rusland is uitgeleverd.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over „heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil „een teken van hoop.” Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt.
De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne. Pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger hebben sinds 2014 een gewapend conflict in het oosten van Oekraïne.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, zegt opgelucht te zijn. Hij wil Rusland blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren. Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil „duidt op een teken van goede wil.”
Nederland
Nederland is helemaal niet blij met de gevangenenruil, omdat een van de mannen die van Oekraïne naar Rusland gaat, Vladimir Tsemach, verdachte is in het MH17-proces. Wel heeft het Nederlandse OM hem ’nogmaals’ kunnen horen, aldus minister Blok. Daarvoor heeft Oekraïne de overdracht van de MH17-verdachte aan Rusland, na druk vanuit Nederland dus, enige tijd uitgesteld.
Nederland had echter liever gehad dat Tsemach helemaal niet was uitgeleverd. Ons land vreest dat de verdachte vanuit Rusland helemaal nooit meer tot verantwoording geroepen kan worden. Het kabinet heeft tevergeefs en ’tot op het hoogste niveau’, aldus Blok, geprobeerd Oekraïne er van te overtuigen dat Tsemach geen onderdeel moest zijn van een grotere uitruil van gevangenen.
Dat de MH17-verdachte niet zou worden betrokken in de ruil, was vermoedelijk onmogelijk. Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. „Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend van de onderhandelingen”, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe volgens Oekraïense media.
Trots
Oekraïne zelf reageert trots op de ruil. President Zelenski, een oud-komiek die op verbluffende wijze de verkiezingen won, had het over een „eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne.” Hij roept de Russische leider Vladimir Poetin op ’vanaf hier verder te gaan’. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
De Europese Unie betreurt het dat een belangrijke getuige in het proces rond vlucht MH17 naar Moskou is overgebracht. Daar is Tsemach inmiddels aangekomen. „Wij roepen Rusland op om volledig samen te werken met alle inspanningen om verantwoordelijkheid vast te stellen voor het tragische neerhalen van MH17”, laat een EU-woordvoerder weten aan het ANP.
De EU had vele malen aangedrongen op de vrijlating van onder anderen de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov en de 24 zeelieden die gevangen zaten in Rusland. Zij zijn „eindelijk” vrij en terug in hun land. „De EU verwacht van alle partijen dat ze voortbouwen op dit momentum”, aldus de EU-buitenlanddienst in een verklaring.
De NAVO noemt de vrijlating van Sentsov en de zeelui een „stap in de goede richting” en roept Rusland op zijn verplichtingen onder het Minsk-akkoord na te leven en alle gevangenen vrij te laten. Ook het militaire bondgenootschap benadrukt het belang van waarheid en rekenschap in de MH17-zaak. De alliantie verwijst naar de resolutie van de VN-Veiligheidsraad die alle landen verplicht hieraan mee te werken.
NU 07.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) heeft Rusland gevraagd MH17-verdachte Volodymyr Tsemach uit te leveren. Dat heeft het OM de nabestaanden van de vliegramp laten weten. Tsemach maakte zaterdag deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Ondanks dat het OM, volgens het kabinet na zware Nederlandse druk, de kans kreeg Tsemach nogmaals te verhoren voor hij zaterdag naar Rusland vertrok, betreurt Nederland het zeer dat Oekraïne de verdachte heeft overgedragen.
Tsemach zou een belangrijke rol kunnen spelen in het MH17-proces, omdat hij als commandant van de luchtafweer aanwezig was ten tijde van het neerschieten van MH17 in de plaats Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 het vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Uit een video-interview uit 2015 zou ook mogelijke betrokkenheid van Tsemach blijken bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland. Zo zou het woord ‘buk’ zijn weggepiept.
Het OM drong er al langer op aan dat de Oekraïense separatist beschikbaar zou blijven voor onderzoek. De Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie door Tsemach te betrekken in de gevangenenoverdracht.
De overdracht van Tsemach heeft ook tot verontwaardiging geleid aan het Binnenhof. Regeringspartij CDA twijfelt of Nederland nog wel op Oekraïne kan rekenen bij het onderzoek naar de vliegramp. CDA-Kamerlid Chris van Dam en D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma willen snel in gesprek over de kwestie met minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken.
Als Tsemach niet op lijst stond zou ruil niet doorgaan
Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. Als hij niet op de lijst had gestaan, dan had dat het einde betekend van de onderhandelingen over de grote gevangenenruil waar hij onderdeel van uitmaakte, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe in een interview met Interfax-Oekraïne.
SBOe-chef Ivan Bakanov noemde de Russische wens om de separatist in handen te krijgen “bevestiging van de Russische betrokkenheid bij het neerschieten van MH17”. Hij benadrukte dat alles zal worden gedaan om de daders te straffen, maar zei ook dat zijn regering niet het “morele recht” had de gevangenenruil langer uit te stellen.
De relatie tussen Moskou en Kiev is de afgelopen jaren verslechterd. Rusland annexeerde in 2014 het Oekraïense schiereiland De Krim en steunt de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Die hebben hun eigen ‘Volksrepublieken’ uitgeroepen en erkennen het gezag van de Oekraïense regering niet.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Het proces tegen vier MH17-verdachten begint in maart van volgend jaar. Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko worden verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Wereldleiders positief over de uitwisseling van gevangenen
Wereldleiders en andere prominenten reageren positief op de gevangenenruil, in algemene zin, tussen Rusland en Oekraïne. Beide landen hebben zaterdag in totaal 35 gevangenen aan elkaar overgedragen, waaronder Tsemach aan Rusland.
De Amerikaanse president Donald Trump sprak in een tweet over “heel goed nieuws” en hoopt dat de ruil een grote stap is richting vrede. Ook feliciteerde hij beide landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de ruil “een teken van hoop”. Ook gaf ze aan dat het belangrijk is hard te blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had het over een “eerste stap richting vrede in het oosten van Oekraïne”. Daarnaast riep hij de Russische leider Vladimir Poetin op vanaf hier verder te gaan. Poetin zelf heeft nog niet gereageerd op de ruil.
Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, is ook blij met de ontwikkelingen. Op Twitter zei hij opgelucht te zijn en gaf aan Rusland te blijven oproepen alle overige politieke gevangenen vrij te laten en de Oekraïense territoriale integriteit te respecteren. Liliane Maury Pasquier van de Raad van Europa zei in een statement dat de gevangenenruil “duidt op een teken van goede wil”. Ze moedigt de betrokken partijen aan hun inspanningen voort te zetten.
Ook Frankrijk hoopt dat er de komende weken meerdere concrete stappen worden gemaakt. De Fransen spelen samen met Duitsland een belangrijke rol in de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne.
AD 07.09.2019 Het Openbaar Ministerie heeft Rusland gevraagd MH17-verdachte Vladimir Tsemach uit te leveren. Dat liet het OM de nabestaanden van de vliegramp vanmiddag weten. Nederland betreurt zeer dat Oekraïne de Oekraïense separatist überhaupt aan Rusland heeft overgedragen.
Tsemach kan mogelijk een belangrijke rol spelen in het onderzoek naar en de rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17, vijf jaar geleden. De rebellencommandant zou het bevel hebben gehad over de luchtafweer ter plaatse en de hand hebben gehad in het wegmaken van de fatale BUK-raketinstallatie..
Oekraïne droeg MH17-verdachte Vladimir Tsemach vandaag over aan Rusland, ondanks waarschuwingen uit Nederland en de EU. Tsemach maakte deel uit van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland.
Het OM kreeg, volgens het kabinet na zware Nederlandse druk, de kans Tsemach nog eens te verhoren voor hij naar Rusland vertrok. Dat land is betrokken bij het conflict in Oost-Oekraïne en heeft eerder kritiek geuit op het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT) naar het neerhalen van MH17.
Rusland wilde Tsemach naar verluidt beslist in handen krijgen. “Als Tsemach niet op de lijst had gestaan, dan had dat meteen het einde betekend van de onderhandelingen”, zei het hoofd van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe volgens Oekraïense media.
Nabestaanden
Nabestaanden van de Nederlandse slachtoffers van de vliegramp met de MH17 noemen het ‘onacceptabel’ dat Tsemach onderdeel was van de gevangenenruil. Vladimir Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door de Oekraïense autoriteiten.
Nederland drong er meermaals op aan om hem niet over te dragen aan Rusland. Tsemach zou commandant zijn van de luchtverdediging vlakbij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd die in 2014 vlucht MH17 neerhaalde en waarbij alle 298 inzittenden, onder wie veel Nederlanders, om het leven kwamen.
Volgens het Joint Investigation Team (JIT) zou Tsemach mogelijk meer weten van het neerhalen van het toestel. Voor zijn vlucht naar Rusland hebben Nederlandse onderzoekers Tsemach nog wel kunnen ondervragen over zijn rol bij de aanslag, schrijft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer.
Wat dat gesprek precies heeft opgeleverd, is onduidelijk. Het OM heeft Rusland nu gevraagd om uitlevering van Tsemach, zo is gemeld aan nabestaanden. Omdat Tsemach geen Rus is, kan hij in theorie door Rusland uitgeleverd worden.
In de brief aan de Kamer hekelt het kabinet de druk van Rusland, dat erop zou hebben gestaan dat Tsemach deel uitmaakte van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Blok brengt in herinnering dat Rusland heeft toegezegd mee te werken aan het onderzoek naar MH17. De tegenvaller betekent geen oponthoud voor het onderzoek en de rechtszaak, benadrukt de bewindsman in de brief. Die rechtszaak begint op 9 maart.
Op 17 juli 2014 stortte vlucht MH17 van Malaysia Airlines neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders. Nabestaande Hans de Borst uit Monster noemt de overlevering van Tsemach ‘een slechte zaak’: ,,Het komt ook knullig over, de man verdwijnt nu in Rusland, misschien wordt hij daar wel een kopje kleiner gemaakt”, zegt De Borst die zijn dochter Elsemiek (17) verloor bij de aanslag. ,,De communicatie tussen Nederland en Oekraïne lijkt ook slecht.”
Voorzitter Piet Ploeg van Stichting Vliegramp MH17, de organisatie van nabestaanden, noemt de kwestie ‘onacceptabel’: ,,Dit is obstructie van Rusland. Hij is verdachte, op deze manier houden ze hem weg van het onderzoek, zo werk je het JIT-onderzoek bewust tegen, dat is bijzonder kwalijk.”
Het verbaast de voorzitter dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. ,,Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
Ploeg zegt niet te weten wat het verhoor van MH17-verdachte Tsemach heeft opgeleverd alvorens hij aan Rusland werd overgedragen. “Dat kan ik niet beoordelen.” Hoewel hij de rol van Rusland bekritiseert, zegt hij de houding van Oekraïne nog enigszins te kunnen billijken. “Oekraïne zit in een lastig parket. Dat land heeft ook te maken met dertig onschuldige zeelieden die naar huis willen.”
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) eist tekst en uitleg van minister Blok. Hij vindt het een klap in het gezicht van iedereen die de waarheid boven tafel wil krijgen. ,,Ik vind het ontgoochelend dat Oekraïne deze verdachte heeft uitgeleverd aan Rusland, het land dat wij staatsaansprakelijk stellen voor het neerhalen van MH17.”
CDA-Kamerlid Chris van Dam wil van Blok weten of Oekraïne nog ‘de betrouwbare partner’ is: ,,Wat is de houding en intentie van de nieuwe regering in Oekraïne ten aanzien van MH17? Ook Oekraïne blijft gebonden aan de VN-resolutie én aan de onderlinge afspraken met de JIT-partners. Het is niet te begrijpen dat een land dat geen eigen onderdanen uitlevert toch een eigen onderdaan onderdeel maakt van een gevangenenruil.”
Tsemach maakt onderdeel uit van een grote gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Beide landen hebben 35 gevangenen aan elkaar overgedragen. Rusland zet onder meer 24 Oekraïense bemanningsleden van een schip op het vliegtuig naar Kiev. Zij werden in november opgepakt door Rusland. Hun schip zou volgens de Russen illegaal de Russische wateren zijn binnengevaren bij de Straat van Kertsj.
Volgens de advocaat van de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov wordt hij ook overgedragen door Rusland. De Russische politie pakte Sentsov in 2014 op nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen.
Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme. De Oekraïense president Volodimir Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
In een reactie noemde de Oekraïense president Volodimir Zelenski de gevangenruil een eerste stap in de richting vrede in het oosten van Oekraïne. ,,Poetin, ik houd mijn beloftes. Vanaf hier moeten we verdergaan.” De woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zei op zijn beurt blij te zijn met de houding van Zelenski. ,,Hij heeft een degelijke aanpak en is bereid tot het sluiten van een compromis.”
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel vindt de ruil een stap in de goede richting is. ,,Dit is een teken van hoop. Nu moeten we hard blijven werken om te voldoen aan de voorwaarden van het verdrag van Minsk.” Duitsland is samen met Frankrijk nauw betrokken bij de vredesonderhandelingen.
Telegraaf 07.09.2019 Oekraïne en Rusland hebben zaterdag zeventig gevangenen aan elkaar overgedragen. Elk land liet 35 gevangenen naar het buurland vertrekken. De vliegtuigen vertrokken vanuit Kiev en Moskou en zijn allebei al geland in het buurland.
In Moskou stapte volgens persbureau AFP en meerdere Russische media onder meer MH17-verdachte Vladimir Tsemach uit. Hij werd eerder deze week vrijgelaten en is nu als onderdeel van deze ruil overgedragen aan Moskou. Rusland. Nederland wil Tsemach verhoren over zijn rol bij het neerschieten van de MH17. Als hij wordt overgedragen aan Rusland, is Nederland bang dat hij niet meer verhoord kan worden.
De Oekraïense gevangenen worden op het vliegveld onthaald door president Volodimir Zelenski. Onder meer filmmaker Oleg Sentsov en 24 matrozen zijn door Moskou overgedragen. De matrozen zaten sinds november vast, toen hun schip in beslag werd genomen in de Straat van Kertsj.
Sentsov werd in 2014 opgepakt nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
Zelenski en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
NU 07.09.2019 Nederland heeft de Oekraïense MH17-verdachte Volodymyr Tsemach kunnen verhoren voor hij aan Rusland werd overgedragen. Toch betreurt het kabinet zijn vertrek naar Rusland zeer, zegt minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. Tsemach maakte zaterdag deel uit van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) heeft Rusland om uitlevering gevraagd.
De twee landen hebben elk 35 gevangenen aan het buurland overgedragen. Het vliegtuig met Oekraïense gevangenen vertrok vanuit Moskou en het Russische vliegtuig vanuit Kiev.
Nederland heeft “meermaals en tot op het hoogste niveau overleg gevoerd” met Oekraïne om te voorkomen dat Tsemach deel zou uitmaken van de gevangenenruil met Rusland, schrijft Blok aan de Tweede Kamer.
Het Openbaar Ministerie drong er al langer op aan dat de Oekraïense separatist beschikbaar zou blijven voor het onderzoek naar het neerhalen van MH17. Nederland deed er nog een schepje bovenop toen medio augustus duidelijk werd dat Oekraïne Tsemach mogelijk aan Rusland zou overdragen. Oekraïne stelde de overdracht daarom wat uit, om het OM de gelegenheid te geven Tsemach “nogmaals” te verhoren, schrijft Blok.
Blok wijst Russen op toezegging over MH17-onderzoek
Het kabinet hekelt de druk van Rusland, dat erop zou hebben gestaan dat Tsemach deel uitmaakte van de ruil. Blok brengt nog maar eens in herinnering dat ook Rusland heeft toegezegd mee te werken aan het onderzoek naar MH17.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei bij de bekendmaking van de gevangenenruil al dat Nederlandse onderzoekers de gelegenheid hadden gekregen om Tsemach te verhoren. De verdachte werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van een uitruil van zeventig gevangenen.
De tegenvaller betekent geen oponthoud voor het onderzoek en de rechtszaak, schrijft Blok. De rechtszaak tegen verdachten Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko begint op 9 maart. Zij worden onder meer verantwoordelijk gehouden voor het transport van de raket waarmee MH17 werd neergeschoten.
Tsemach werd in juni opgepakt
Tsemach werd eind juni opgepakt door Oekraïense militairen. Hij was volgens sommige bronnen destijds commandant van de luchtverdediging vlak bij de plaats Snizhne, vanwaar de buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten. Volgens het Joint Investigation Team (JIT) weet Tsemach mogelijk meer over het neerhalen van MH17.
Uit een video-interview uit 2015 zou ook mogelijke betrokkenheid van Tsemach bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland blijken. Zo zou het woord ‘buk’ zijn weggepiept.
Op 17 juli 2014 werd vlucht MH17 van Malaysia Airlines geraakt door een buk-raket boven Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Nabestaanden MH17-slachtoffers woedend
De Stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie door Tsemach te betrekken in de gevangenenoverdracht tussen Oekraïne en Rusland.
“Als ik zie dat Tsemach geen Rus is en toch betrokken wordt in een gevangenenruil, dan moet de druk op Oekraïne erg groot geweest zijn”, zegt voorzitter Piet Ploeg van de organisatie van nabestaanden in een reactie. “Rusland pleegt obstructie en werkt het onderzoek van het Joint Investigation Team tegen door een verdachte weg te houden bij het strafrechtelijk onderzoek en de vervolging.”
Volgens Ploeg lapt Rusland ook resolutie 2.166 van de VN-Veiligheidsraad aan zijn laars. “Die resolutie verplicht de Russen om mee te werken aan het onderzoek.”
Het verbaast hem dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. “Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
Ploeg zegt niet te weten wat het verhoor van MH17-verdachte Tsemach heeft opgeleverd alvorens hij aan Rusland werd overgedragen. “Dat kan ik niet beoordelen.”
Hoewel hij de rol van Rusland bekritiseert, zegt hij de houding van Oekraïne nog enigszins te kunnen billijken. “Oekraïne zit in een lastig parket. Dat land heeft ook te maken met dertig onschuldige zeelieden die naar huis willen.”
Rusland heeft 24 Oekraïense bemanningsleden van een schip op het vliegtuig naar Kiev gezet, zegt hun advocaat. Zij werden in november opgepakt door Rusland. Hun schip zou volgens de Russen illegaal de Russische wateren zijn binnengevaren bij de Straat van Kertsj.
Volgens de advocaat van de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov wordt hij ook overgedragen door Rusland. De Russische politie pakte Sentsov in 2014 op nadat hij kritiek had geuit op de inlijving van het Oekraïense schiereiland de Krim door de Russen. Hij kreeg een celstraf van twintig jaar na een veroordeling voor terrorisme.
De Oekraïense president Zelensky en zijn Russische collega Vladimir Poetin bespraken de gevangenenruil eerder dit jaar. Ze proberen zo de band tussen beide landen te verbeteren.
NOS 07.09.2019 Onderzoekers van het Nederlandse Openbaar Ministerie hebben MH17-verdachte Vladimir Tsemach in Oekraïne verhoord voordat hij in het kader van een gevangenenruil met Rusland naar Moskou vertrok. De uitruil werd op verzoek van Nederland uitgesteld om het OM de gelegenheid te geven Tsemach nogmaals te horen, schrijft minister Blok van Buitenlandse Zaken in een Kamerbrief.
Bij de gevangenenruil zijn zeventig gedetineerden uitgewisseld. De ruil zou bedoeld zijn om de relatie tussen Rusland en Oekraïne te verbeteren. Nederland wilde voorkomen dat Tsemach naar Rusland zou worden overgebracht. Het OM heeft Rusland nu gevraagd om uitlevering van de MH17-verdachte, schrijft justitie aan de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp.
Bekijk hier de beelden van de ruil. Tsemach is op deze beelden niet te zien:
Oekraïense en Russische ex-gevangenen komen aan in hun land
Tsemach was commandant van de pro-Russische separatisten. Hij werd donderdag al vrijgelaten in Kiev en het internationale onderzoeksteam wilde hem graag verhoren vanwege de MH17-ramp.
De vrees was dat Tsemach zou verdwijnen in Rusland voordat justitie hem kon spreken, maar nu blijkt dat justitie hem toch heeft kunnen verhoren. Desalniettemin zegt het kabinet het te betreuren dat Tsemach “op deze manier onder druk van de Russische Federatie onderdeel is gemaakt van deze gevangenenruil”.
Lang was onduidelijk of Tsemach bij de ruil zou worden betrokken. Verslaggever Gert-Jan Dennekamp zei Tsemach eerder vandaag te hebben gezien op beelden van een vliegveld in Moskou. Ook Eliot Higgins, oprichter van het internationale onderzoekscollectief Bellingcat, zag Tsemach uit het vliegtuig stappen.
Eliot Higgins @EliotHiggins
MH17 witness and suspect Vladimir Tsemakh disembarks in Moscow after being released from custody by a Ukrainian court. Hopefully those claiming reports he was being swapped were fake news or Russian propaganda will apologise.
Onder de gevangenen zijn ook 24 Oekraïense zeelieden die opgepakt werden toen ze in de Straat van Kertsj voeren. Ook de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov, die in Rusland vastzat, was onderdeel van de ruil.
Een van de uitgeruilde gevangenen verlaat het vliegtuig in KievReuters
MSN 07.09.2019 MH17-verdachte Vladimir Tsemach is voordat hij door Oekraïne werd overgedragen aan Rusland verhoord door Nederlandse onderzoekers over zijn rol bij neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski gezegd in een verklaring op het vliegveld, meldt de BBC.
Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van een uitruil van zeventig gevangenen.
Telegraaf 07.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Rusland gevraagd om MH17-verdachte Vladimir Tsemach, die zojuist is overgedragen door Oekraïne in het kader van een gevangenenruil, alweer uit te leveren aan ons land. Tsemach had een belangrijke getuige kunnen zijn, maar de kans daarop is verkleind sinds hij terug mag naar Rusland. Wel is Tsemach nog verhoord door Nederlandse onderzoekers voordat hij aan de Russen is overgedragen.
Dat bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken in navolging van de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Het kabinet betreurt zeer dat de uitruil van gevangenen tussen Rusland en Oekraïne heeft plaatsgevonden.
Desondanks kan het kabinet wel meedelen dat het Nederlandse OM Tsemach ’nogmaals’ heeft kunnen horen, aldus minister Blok (Buitenlandse Zaken) in een Kamerbrief. Om dat verhoor mogelijk te maken, heeft Oekraïne na Nederlandse druk de overdracht van de MH17-verdachte aan Rusland enige tijd uitgesteld.
Nederland had echter liever gehad dat Tsemach helemaal niet was uitgeleverd. Ons land vreest dat de verdachte vanuit Rusland helemaal nooit meer tot verantwoording geroepen kan worden. Het kabinet heeft tevergeefs ’tot op het hoogste niveau’, aldus Blok, geprobeerd Oekraïne er van te overtuigen dat Tsemach geen onderdeel moest zijn van een grotere uitruil van gevangenen.
’Klap in gezicht’
Tsemach werd eerder deze week vrijgelaten door Oekraïne en is zaterdag op het vliegtuig naar Moskou gezet als onderdeel van de uitruil, waar in totaal zeventig gevangenen mee gemoeid zijn. Rusland gaf Oekraïne in ruil zeelieden die in weerwil van een internationale uitspraak daar werden vastgehouden.
Regeringspartij D66 reageert boos op de uitlevering. „Dit is een klap in het gezicht van iedereen die de waarheid boven tafel wil en de MH17-verdachten voor de rechtbank”, aldus Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. „Ik vind het ontgoochelend dat Oekraïne deze verdachte heeft uitgeleverd aan Rusland, het land dat wij staatsaansprakelijk stellen voor het neerhalen van MH17.” Het Kamerlid wil dat minister Blok dinsdag in de Kamer uitleg komt geven.
De stichting Vliegramp MH17 beschuldigt Rusland van expliciete tegenwerking en obstructie. „Als ik zie dat Tsemach geen Rus is en toch betrokken worden in een gevangenenruil, dan moet de druk op Oekraïne erg groot geweest zijn”, zegt voorzitter Piet Ploeg van de organisatie van nabestaanden in een reactie. „Rusland pleegt obstructie en werkt het onderzoek van het Joint Investigation Team tegen door een verdachte weg te houden bij het strafrechtelijk onderzoek en de vervolging.”
Volgens Ploeg lapt Rusland ook resolutie 2166 van de VN Veiligheidsraad aan zijn laars. „Die resolutie verplicht de Russen om mee te werken aan het onderzoek.”
Het verbaast hem dat Tsemach, een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten in de Oekraïne, als niet-Rus nu is overgedragen aan Rusland. „Het deugt niet en is voor de nabestaanden een heel slechte zaak dat een verdachte niet langer beschikbaar is.”
AD 07.09.2019 MH17-getuige en verdachte Vladimir Tsemach in het MH17-proces is meerdere keren en met goedvinden van Europese leiders verhoord, voordat hij naar Rusland is gestuurd tijdens de gevangenenruil van vandaag tussen Rusland en Oekraïne.
Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vandaag gezegd, aldus de Oekraïense nieuwssite Censor.net en Interfax-Oekraïne. ‘,,Tsemach is ondervraagd in overeenstemming met Europese partners’’, aldus Zelensky.
,,Ze hebben hem ondervraagd en niet alleen vlak voor zijn vertrek. Ik zal geen namen noemen van Europese leiders met wie we hebben gepraat over de gerechtelijke handelingen. We hebben het allemaal gedaan. Alles wat van ons werd gevraagd. Het was moeilijk. Ik was bang dat door dit de uitruil zou kunnen afketsen’’, zei de Oekraïense president op de luchthaven Boryspil buiten Kiev.
Volgens Radio Liberty/Radio Free Europe hebben onderzoekers van het Joint Investigation Team, dat onderzoek doet naar MH17, in Kiev geprobeerd al met Tsemach te praten. Of dat gelukt is, was vandaag nog niet duidelijk.
Belang
Tsemach kan een belangrijke en mogelijk de enige getuige zijn in het proces rond vlucht MH17, omdat hij op de locatie zou zijn geweest waar de Russische BUK-raket werd afgeschoten en hij geholpen zou hebben de BUK-installatie helpen verbergen, nadat de Boeing was neergeschoten.
Doordat hij nu naar Rusland is vertrokken, is het zeer onwaarschijnlijk dat hij nog tijdens de rechtszittingen die in maart in Nederland beginnen, zijn verhaal zal doen.
Dat hij gisteren daadwerkelijk aan boord was van het vliegtuig dat Russische gevangenen terug naar Moskou vloog, werd op Twitter bevestigd door een verslaggever van de pro-Kremlinkrant Komsomolskaja Pravda, die meevloog.
Russische betrokkenheid
Daarnaast gelooft hij dat de eis om Tsemach te krijgen, ook ‘een nieuw bewijs is dat Moskou betrokken is geweest bij het neerhalen van MH7′. Hij stelde vandaag dat alle gegevens van de gesprekken met Tsemach veilig zijn opgeslagen en dat de SBOE er alles aan zal doen de schuldigen van de aanslag op MH17 te straffen.
Maksim Joesin, internationaal commentator van de zakenkrant Kommersant, zegt tegen het AD dat hij verwacht dat Tsemach uiteindelijk in Rusland zal blijven. ,,Ze zullen hem niet terug brengen naar de Volksrepubliek Donetsk’’, zegt Joesin. ‘,,Want dan loopt hij de kans dat de Oekraïense geheime dienst hem opnieuw ontvoert.’’
Verdwijnen
Maar waar hij en hoe in Rusland zal verblijven, zullen we vermoedelijk nooit meer weten. Joesin denkt dat Rusland Tsemach ergens zal verstoppen, misschien in Siberië. ,,Het land is zo groot, hij kan overal verdwijnen. Met wellicht een nieuwe naam en een nieuw paspoort.’’
Vermoord zal hij niet worden, vermoedt Joesin. Die angst werd door sommige Oekraïense geuit, omdat Tsemach te veel dingen zou kunnen vertellen over het neerhalen van MH17 die Moskou schade zouden kunnen berokkenen.
‘,,Maar ik denk dat zijn rol als getuige wordt overdreven’’, zegt Joesin. ,,We weten toch allang dat de rebellen MH17 hebben neergeschoten. Daar is al bewijs genoeg voor. Wat zou Tsemach daaraan nou nog kunnen toevoegen?’’
Telegraaf 05.09.2019 De vrijlating van MH17-verdachte Tsemach door Oekraïne is ’akelig nieuws’. Dat zegt minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). De CDA-bewindsman heeft zelfs nog hoop dat de vrijlating wordt teruggedraaid.
Het besluit dat de verdachte werd vrijgelaten viel Grapperhaus rauw op zijn dak. „Ik ben op de hoogte gesteld dat er een voornemen was daartoe. En ik ondersteun volledig dat het Openbaar Ministerie (OM) heeft gekeken wat kan daaraan gedaan worden.” Het was echter te laat om nog succesvol in te grijpen, vertelt de minister.
„We hebben het maar kort voor tevoren gehoord.” Toch hoopt de bewindsman dat de vrijlating alsnog wordt teruggedraaid. „Ik heb nog steeds de hoop niet opgegeven, maar ik blijf daarover op de vlakte om het OM niet in de weg te lopen.”
Opvallend is dat waar Grapperhaus zich uitspreekt over de vrijlating zijn collega Blok er niks over zegt omdat dit niet goed zou zijn ’voor de uitkomst die wij willen: berechting van de daders’. Zelfs bevestigen dat de verdachte is vrijgelaten, wilde Blok niet.
Beschikbaar houden
Een Oekraïens gerechtshof liet gisteren MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrij. Dat, terwijl Oekraïne lid is van het gemeenschappelijke opsporingsteam JIT, waarin de Openbaar Ministeries van de getroffen landen samenwerken. Het Nederlands OM vroeg Kiev onlangs nog per brief Tsemach beschikbaar te houden voor Nederland en het strafrechtelijk onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17.
Terug naar rebellengebied
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid. Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie, maar mag wel terug naar waar hij vandaan kwam. Omdat dit in pro-Russisch rebellengebied is in Oost-Oekraïne, lijkt het onwaarschijnlijk dat hij nog terugkeert naar de cel, laat staan dat hij tijdens het MH17-proces ter verantwoording wordt geroepen.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren.
Telegraaf 05.09.2019 Minister Blok (Buitenlandse Zaken) wil niets zeggen over de vrijlating van een MH17-verdachte door Oekraïne. De bewindsman wil zelfs niet bevestigen dat de man die van groot belang is voor het MH17-proces is vrijgelaten.
„We horen hier allerlei geluiden over. Die geluiden roepen vragen op.” Toch wil hij er in het openbaar geen oordeel over uitspreken. „Dat is niet goed voor de uitkomst die we willen. Het is van groot belang dat we zorgvuldig te werk gaan en geen nieuwe feiten creëren.”
Een Oekraïens gerechtshof liet gisteren MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrij. Dat, terwijl Oekraïne lid is van het gemeenschappelijke opsporingsteam JIT, waarin de Openbaar Ministeries van de getroffen landen samenwerken. Het Nederlands OM vroeg Kiev onlangs nog per brief Tsemach beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de aanslag op vlucht MH17.
Blok wil niet zeggen op welke manier hij zich heeft ingespannen om de vrijlating van de verdachte te voorkomen. Hij zegt slechts dat hij over het onderwerp ’contact heeft’ met de Oekraïense autoriteiten, onder meer de ambassadeur.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid.
Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie, maar mag wel terug naar waar hij vandaan kwam,. Omdat dit in pro-Russisch rebellengebied is in Oost-Oekraïne, lijkt het onwaarschijnlijk dat hij nog terugkeert naar de cel, laat staan dat hij tijdens het MH17-proces ter verantwoording wordt geroepen.
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren.
Telegraaf 05.09.2019 De betrekkingen tussen de gezworen vijanden Rusland en Oekraïne, sinds de annexatie van de Krim in 2014, is volgens sommige waarnemers belangrijker dan die tussen Kiev en Amsterdam. Vladimir Poetin lijkt met een op handen zijnde gevangenenruil vandaag zelfs een kleine zege te hebben behaald.
Koud een week nadat Hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) – dat het onderzoek naar de ramp met de MH17 leidt – de Oekraïense justitie in een brandbrief verzocht om MH17-verdachte Vladimir Tsemach niet uit te leveren aan Rusland, werd hij vanochtend door de rechter in Oekraïne op vrije voeten gesteld.
De rechter in Kiev verklaarde dat Tsemach, een oud-rebellenleider die informatie zou hebben over het transport van de Boek-raket naar het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne in de zomer van 2014, en misschien zelfs één van de daders is van de ramp, direct moet worden vrijgelaten in afwachting van het onderzoek.
Maar vriend en vijand gaan ervan uit dat de militair, die overigens een Oekraïens paspoort heeft, mogelijkerwijze snel het hazenpad zal nemen naar Rusland. Daarmee zou de mogelijkheid hem komend voorjaar te verhoren, wanneer het MH17-proces in Nederland van start gaat, vrijwel nul zijn. In Rusland is hij veilig.
Gevangenruil
De naam van Tsemach dook vorige week op bij de op handen zijnde grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne, waarbij de in Rusland vastzittende filmregisseur Oleg Sentso en 24 Oekraïense zeelieden die Moskou vorig jaar in de straat van Kertsj nabij de Krim arresteerden, zouden worden geruild voor Russische gevangenen in Oekraïne. Op het laatst kwam het Kremlin met de eis dat ook Tsemach moest worden vrijgelaten.
Tsemach werd eerder deze zomer bij een geheime operatie van commando’s van de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe uit zijn huis in het stadje Snizjne ontvoerd en op bijna filmische wijze in een rolstoel langs controleposten van de pro-Russische separatisten naar Oekraïne gesmokkeld. Tsemachs was in de zomer van 2014 commandant van de luchtverdediging in Snizjne, in de buurt van de plek waar volgens het JIT-rapport de fatale Boek-raket werd afgevuurd op de Maleisische Boeing, waarbij alle 298 inzittenden werden gedood.
De nieuwe president Zelensky werd bij zijn verkiezing eerder dit jaar geprezen als een kandidaat van hoop, om zowel de corruptie in het eigen land als de betrekkingen met het Westen verder te verbeteren. Maar snel betere betrekkingen met Moskou, dat nog altijd de pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne steunt, blijken evenzeer van belang. En heeft in dit geval mogelijkerwijze zelfs de doorslag gegeven.
De Russische staats-tv bracht het nieuws vanochtend als een stille triomf en zei dat de gevangenenruil nu zeer nabij is.
NU 05.09.2019 MH17-verdachte Volodymyr Tsemach mag van een Oekraïense rechtbank zijn proces in vrijheid afwachten, meldt persbureau AFP donderdag. De 58-jarige Tsemach was in juni van dit jaar opgepakt en in voorlopige hechtenis genomen.
De man is mogelijk een belangrijke getuige van het neerhalen van MH17, omdat hij militair commandant van de luchtverdediging zou zijn geweest in de stad Snizjne. Dit is dicht bij de plek waar de buk-raket die het vliegtuig heeft getroffen is afgeschoten.
Woensdag drongen veertig Europese politici er bij de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op aan Tsemach niet uit te leveren aan Moskou. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) vroeg Oekraïne vorige week al om hem beschikbaar te houden voor het onderzoek naar de crash.
Oekraïne en Rusland onderhandelen al weken over een grote gevangenenruil. Het overleg daarover loopt nog, al schreven Russische media vorige week dat er al een uitruil had plaatsgevonden.
Dit schijnt echter op het laatste moment niet door te zijn gegaan, omdat Rusland ook de overdracht van Tsemach eiste. Wanneer een nieuwe gevangenenruil op de planning staat, is niet bekend.
Vier mannen aangeklaagd wegens betrokkenheid MH17-ramp
De Nederlandse justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïner voor het neerhalen van MH17. Die rechtszaak begin op 9 maart 2020. De mannen, Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, hebben zelf niet op de knop gedrukt waarmee de buk-raket werd afgevuurd, maar worden wel verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
NOS 05.09.2019 Oekraïne laat een verdachte in het proces over het neerhalen van MH17 vrij. Het gaat om oud-commandant Vladimir Tsemach, die het internationaal justitieel onderzoeksteam (JIT) zou willen verhoren. Een rechtbank heeft hem vrijgelaten. Volgens Oekraïense media gebeurde dat zonder borgtocht of reisbeperking.
Tsemach zou in het kader van een omvangrijke gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne aan Rusland worden uitgeleverd. OM-hoofdofficier Fred Westerbeke zei maandag in een brief dat het van het hoogste belang is dat hij beschikbaar blijft voor de rechtszaak.
Uitlevering aan Rusland bemoeilijkt dit volgens het OM, omdat Rusland een partij is in het conflict. Veertig Europarlementariërs hebben zich in een brief uitgesproken tegen uitlevering van de militair aan Rusland. De Oekraïense justitie was fel gekant tegen de vrijlating omdat er gevreesd wordt dat hij zal vluchten naar de separatistenregio Donetsk of Rusland.
De dochter van Tsemach zegt tegen Russische media dat ze niet weet of haar vader terug zal keren naar Donetsk, “zonder geld en documenten”.
‘Een hoop vragen’
Nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17 zijn niet blij met de vrijlating van Tsemach. “Het is voor ons van het grootste belang dat verdachten van het neerhalen van MH17 worden gehoord en eventueel ook berecht”, zegt Piet Ploeg van de Stichting Vliegramp MH17. “Ze zijn medeverantwoordelijk voor de dood van onze familieleden, en het kan niet zo zijn dat men daarmee wegkomt.”
Volgens minister Blok van Buitenlandse Zaken roept het nieuws over de vrijlating “een hoop vragen” op. De Nederlandse regering staat in nauw contact met de Oekraïense autoriteiten, zegt hij. “Maar wat we uiteindelijk allemaal willen, is dat de schuldigen berecht worden. Voor dat doel helpt het niet als ik nu inga op de inhoud van die contacten.”
David Jan Godfroid @djmoskou
Sommigen zien dit als meesterzet van Oekraïne. Immers, als hij niet gevangen zit, kan hij ook geen deel uitmaken van een gevangenenruil. Met andere woorden: dan blijft hij in Oekraïne en dus beschikbaar voor MH17-zaak. De vraag is natuurlijk of die hele ruil dan nog doorgaat.
Tsemach zou tijdens de ramp met vlucht MH17 commandant zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij werd eind juni opgepakt door het Oekraïense leger in zijn woonplaats, de stad Snizhne ten oosten van Donetsk.
Vervolgens werd hij uit de separatistenregio weggevoerd en vastgezet op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Justitie denkt dat hij een belangrijk figuur kan zijn voor het MH17-dossier en wil hem graag spreken.
Achterdeur?
Het is onduidelijk wat de vrijlating betekent voor het proces en of Tsemach misschien via de achterdeur alsnog in Rusland belandt. Het JIT heeft nog geen reactie op de vrijlating.
De advocaat van Tsemach zegt tegen een Oekraïens televisiestation dat hij niet weet wat zijn cliënt van plan is. “Ik weet niet of hij ergens heengaat. Hij is verplicht om voor de rechter te verschijnen.”
Eind juli stond Tsemach voor de rechter in Oekraïne. Correspondent Gert-Jan Dennekamp was voor Nieuwsuur bij de zitting:
AD 05.09.2019 Een rechtbank in Oekraïne heeft Vladimir Tsemach vrijgelaten. De Oekraïner wordt door het Nederlandse Openbaar Ministerie, dat onderzoek doet naar het neerschieten van MH17, gezien als verdachte in de zaak. Tsemach is een oud-commandant van de pro-Russische separatisten.
Tsemach werd enkele weken geleden door de Oekraïners op spectaculaire wijze opgepakt in het door de separatisten bezette deel van het land. Hij werd door de geheime dienst verdoofd en ontvoerd. Oekraïne wil hem berechten voor zijn rol in de burgeroorlog. Een rechter heeft nu besloten dat hij dat proces in vrijheid af mag wachten, zo melden Oekraïnse media. Hij krijgt geen elektronisch arm- of enkelband om.
Het Nederlandse OM had vorige week juist aan de Oekraïners gevraagd Tsemach langer vast te houden, zodat hij ondervraagd zou kunnen worden. ,,Die ondervraging is van groot belang”, aldus de Nederlandse onderzoeksleider Fred Westerbeke in een uitgelekte brief aan het Oekraïnse OM.
Justitie wil hem horen omdat hij waarschijnlijk meer weet van de route en de bemanning van de Buk-lanceerinstallatie die werd gebruikt om MH17 neer te schieten. ,,Op basis van nieuwe informatie beschouwen we Vladimir Tsemach nu als verdachte. We kunnen echter niet zeggen welke informatie dat is”, staat er in de brief.
Recent werd bekend dat Rusland Tsemach wilde betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Dat is opvallend omdat Tsemach geen Rus, maar een Oekraïner is. Het onderzoeksteam MH17 stelt dat de Buk die het vliegtuig neerhaalde uit Rusland komt en merkte eerder drie Russen en een Oekraïner aan als verdachten in het onderzoek.
Tsemach was in 2014 de commandant van een luchtafweereenheid van de separatisten in de buurt van de plaats Snizjne. Vanuit die plek in Oost-Oekraïne werd de raket die vlucht MH17 in juli 2014 neerhaalde afgeschoten. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Een woordvoerder van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat onder Nederlandse leiding de crash onderzoekt, wilde vanochtend nog geen reactie geven op het vrijlaten van Tsemach. Ook minister van Justitie Grapperhaus wil er geen mededelingen over doen.
Vraag is nu wat de Oekraïner gaat doen: blijft hij beschikbaar voor het onderzoek of duikt hij onder? De Oekraïnse aanklager Oleg Peresada zegt tegen website Hromadske ‘dat Tsemach terug zal keren naar het gebied dat niet onder controle staat van de Oekraïnse overheid’. Dat zou betekenen dat de verdachte terugkeert naar het separatistengebied.
Tsemach moest vandaag voorkomen omdat zijn termijn van een maand voorarrest erop zat. Het Oekraïnse OM stelde in de rechtbank hem langer vast te willen houden omdat ‘zijn leven anders gevaar kan lopen’. Tsemach zelf wilde in de rechtszaal geen vragen van journalisten over MH17 beantwoorden. Hij verliet de rechtbank als vrij man.
Vier verdachten in Rusland
Vier andere verdachten bevinden zich alle vier in Rusland. Dat land levert geen onderdanen uit. Hoofdverdachte Igor Strelkov liet eerder aan deze site al weten ook zelf niet van plan te zijn naar Nederland te komen voor het proces dat volgend jaar van start gaat.
In Oekraïne bestaat grote verwarring over de vrijlating van Tsemach. Sommigen zien hierin een voorbode van een vlucht van Tsemach naar Rusland, waardoor Kiev zou voldoen aan een van de Russische voorwaarden voor de gevangenenruil.
Anderen zien het eerder als een onderdeel van een machtsstrijd tussen justitie en de Oekraïnse president Zelensky: door Tsemach vrij te laten, is hij geen gevangene meer en kan hij dus ook niet worden uitgeruild.
,,Het klinkt alsof hij onderdeel kan worden van een gevangenenruil”, reageert PvdA-Europarlementariër Kati Piri. ,,Het is afwachten, ik hou mijn hart vast.” Op initiatief van Piri stuurden veertig PvdA-Europarlementariërs deze week een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski om erop aan te dringen dat Tsemach niet aan Moskou wordt uitgeleverd als onderdeel van een door Moskou gewenste ruil.
‘Verkeerde kant op’
,,Dit beweegt de verkeerde kant op”, zegt ze over de vrijlating van de oud-commandant van de pro-Russische separatisten. Volgens haar is dit eerder al gebeurd met een Russische journalist. Zij begrijpt wel de ‘moeilijke’ positie waarin Oekraïne verkeert.
Ook de nabestaanden van de slachtoffers maken zich zorgen. ,,Ik weet niet of het nu goed of slecht nieuws is. Dit is schaken op heel hoog niveau”, reageerde Piet Ploeg, voorzitter stichting Vliegramp MH17. ,,Het is onduidelijk of dit mogelijk te maken heeft met een gevangenenruil. Dat zou heel slecht zijn.
En waar blijft hij nu hij is vrijgelaten? Ik ben er wel bezorgd over dat een belangrijke verdachte dan niet beschikbaar blijft voor het strafrechtelijke onderzoek van het internationaal justitieel onderzoeksteam (JIT). Het risico is groot dat hij dan niet voor de rechter zal verschijnen en dat is toch wat we allemaal willen.”
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) staat naar eigen zeggen in nauw contact met de Oekraïense autoriteiten. ,,We zitten er bovenop”, zei hij donderdag. Hij wil verder niet op de zaak ingaan.
Blok zei dat de berichten uit Kiev een hoop vragen oproepen. Hij wilde de vrijlating op borgtocht van Tsemach niet bevestigen, ook wilde hij niet kwijt of Nederland van tevoren op de hoogte was gesteld.
Telegraaf 05.09.2019 Een gerechtshof in Oekraïne heeft MH17-verdachte Vladimir Tsemach vrijgelaten. Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne onlangs nog Tsemach beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash met de MH17.
Oekraïne pakte Tsemach in juni op. De veiligheidsdiensten in Oekraïne hadden hem geïdentificeerd als een voormalige commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou leiding hebben gegeven aan een luchtverdedigingseenheid. Het hof liet Tsemach op borgtocht vrij. Het onderzoek naar zijn mogelijke betrokkenheid bij de pro-Russische separatisten gaat door. Tsemach moet beschikbaar blijven voor Oekraïense justitie.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media meldden onlangs dat Rusland Tsemach zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT), dat onderzoek doet naar het neerhalen van MH17, stuurde een brief naar het Oekraïense OM waarin hij uitlegde dat Tsemach een verdachte in de zaak is en dat het daarom belangrijk is dat de voormalige commandant beschikbaar blijft voor het onderzoek naar het neerhalen van het toestel. Veertig Europese politici drongen er deze week in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aan Tsemach niet aan Moskou over te dragen.
De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag dat de onderhandelingen tussen Moskou en Oekraïne over een grootschalige gevangenenruil in de afrondende fase verkeren. Hij meldde dat een datum voor de gevangenenruil binnenkort wordt bekendgemaakt.
Op 17 juli 2014 werd MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne neergehaald. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven. De meeste slachtoffers waren Nederlanders.
Het is geen goed nieuws dat een Oekraïense rechter MH17-verdachte Vladimir Tsemach op vrije voeten heeft gesteld. „Het klinkt alsof hij onderdeel kan worden van een gevangenenruil”, reageert PvdA-Europarlementariër Kati Piri. „Het is afwachten, ik hou mijn hart vast.”
Op initiatief van Piri stuurden veertig PvdA-Europarlementariërs deze week een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski om erop aan te dringen dat Tsemach niet aan Moskou wordt uitgeleverd als onderdeel van een door Moskou gewenste ruil.
„Dit beweegt de verkeerde kant op”, zegt ze over de vrijlating van de oud-commandant van de pro-Russische separatisten. Volgens haar is dit eerder al gebeurd met een Russische journalist. Zij begrijpt wel de „moeilijke” positie waarin Oekraïne verkeert.
MSN 05.09.2019 Een rechter in Oekraïne heeft besloten dat een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 zijn proces in vrijheid mag afwachten. Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, wordt door Oekraïne verdacht van terrorisme.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie had Oekraïne vorige week verzocht om Tsemach vast te houden voor het onderzoek naar de crash. Voor zover bekend is hij een van de weinige betrokkenen die in de strafzaak een verklaring zou kunnen geven. Het internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team, wil nog niet reageren.
Oekraïne zou van plan zijn geweest Tsemach – samen met andere gevangenen – te ruilen met Rusland tegen Oekraïense gevangenen. Het Kremlin zou hebben geëist dat Tsemach bij die ruil betrokken werd, wat opvallend is omdat Tsemach geen Rus is, maar een Oekraïner.
Tsemach werd eind juni opgepakt door Oekraïense militairen. Volgens sommige bronnen was hij commandant van de luchtverdediging vlak bij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
Eerste stap naar vertrek
“Dit is geen goed nieuws voor het internationale onderzoeksteam”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Dat wilde Tsemach graag spreken en deed een dringend beroep op de Oekraïense justitie. Vrijlating kan een eerste stap zijn naar een vertrek uit Oekraïne, als onderdeel van een gevangenenruil waar Tsemach eerder bij is genoemd.”
Bij de ramp in Oost-Oekraïne kwamen in juli 2014 298 inzittenden van vlucht MH17 om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
NU 04.09.2019 Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou. Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, voor Nederland beschikbaar te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. “Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. “Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.” Het is volgens haar belangrijk dat “met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp”.
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
Kiev en Moskou onderhandelen over gevangenenruil
Kiev en Moskou onderhandelen al weken over een grote gevangenenruil. Het overleg daarover loopt nog, al schreven Russische media vorige week dat er al een uitruil had plaatsgevonden.
Die schijnt echter op het laatste moment te zijn vastgelopen omdat Rusland ook de overdracht van Tsemach eiste. Wanneer een nieuwe gevangenenruil op de planning staat is niet bekend.
Tsemach was commandant van luchtafweer nabij rampplaats MH17
De Oekraïense Tsemach was commandant van de luchtafweer van het plaatsje Snizjne. Dat ligt enkele kilometers van de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 een vliegtuig van Malaysia Airlines werd neergeschoten.
Uit een video-interview uit 2015 blijkt dat Tsemach mogelijk betrokken was bij het afvoeren van de buk-lanceerinstallatie naar Rusland, schrijft het dagblad. Afgelopen juni werd hij opgepakt door de Oekraïense geheime dienst.
Tsemach werd omschreven als ‘kroongetuige’ in het onderzoek, maar het Nederlandse OM heeft “op basis van recent vrijgekomen informatie” Tsemach nu aangemerkt als verdachte. Die informatie kan volgens hoofdofficier en onderzoeksleider Fred Westerbeke nog niet gedeeld worden met Oekraïne.
Justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïener
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zou hebben overwogen om Tsemach over te dragen aan Rusland, maar na een dringende oproep van zijn adviseurs hier vanaf hebben gezien.
De Nederlandse justitie vervolgt drie Russen en één Oekraïner voor het neerhalen van MH17. Die rechtszaak begin op 9 maart 2020. De mannen, Igor Girkin, Sergey Dubinsky, Oleg Pulatov en Leonid Kharchenko, hebben zelf niet op de knop gedrukt waarmee de buk-raket werd afgevuurd, maar worden wel verantwoordelijk gehouden voor onder meer het transporteren van de raket.
Telegraaf 04.09.2019Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou. Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief.
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. „Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. „Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.” Het is volgens haar belangrijk dat „met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp.”
Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
AD 04.09.2019 Veertig Europese politici hebben er in een brief aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski op aangedrongen een belangrijke verdachte van de ramp met vlucht MH17 niet uit te leveren aan Moskou.
Dat meldt PvdA-Europarlementariër Kati Piri, die het initiatief nam tot de brief. Het Nederlandse Openbaar Ministerie vroeg Oekraïne vorige week al om Vladimir Tsemach, een oud-commandant van de pro-Russische separatisten, beschikbaar voor Nederland te houden bij het onderzoek naar de crash.
Rusland wil de in juni opgepakte Tsemach betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. “Het is een bizar verzoek van Rusland om te vragen om de uitlevering van een Oekraïense staatsburger”, aldus Piri. “Het doet vermoeden dat de Russische regering per se wil voorkomen dat deze verdachte voor een rechtbank verschijnt.”
Het is volgens haar belangrijk dat “met het verhoren van deze verdachte recht kan worden gedaan aan de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp”. Vlucht MH17 stortte in juli 2014 neer in Oost-Oekraïne. Daarbij kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders.
RTL 03.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Oekraïne gevraagd MH17-verdachte Vladimir Tsemach beschikbaar te houden voor ondervraging door het internationale onderzoeksteam. Justitie wil voorkomen dat Tsemach wordt overgedragen aan Rusland in een aankomende gevangenenruil.
In een brief schrijft OM-hoofdofficier Fred Westerbeke dat het ‘van het hoogste belang’ is dat Tsemach beschikbaar blijft voor ondervraging. Op basis van nieuwe informatie beschouwt het OM Tsemach nu als een ‘verdachte’, schrijft hij.
Westerbeke is de coördinator van het Joint Investigation Team (JIT) dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. De brief is gepubliceerd op de Oekraïense nieuwssite theBabel.
Tsemach was militaire commandant van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. Hij zou de leiding hebben gehad van de luchtverdediging van Snizjne, vlakbij de plaats vanwaar op 17 juli 2014 de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
Sinds eind juni zit de 58-jarige voormalige separatisten-commandant in een Oekraïense cel nadat hij door een speciale eenheid was ontvoerd uit rebellengebied.
Gevangenenruil
Russische en Oekraïense media melden onlangs dat Rusland Tsemach, een Oekraïens staatsburger, zou willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne.
Omdat Rusland ontkent betrokken te zijn geweest in het neerhalen van vlucht MH17, zou een uitwisseling het onderzoek kunnen bemoeilijken.
MSN 02.09.2019 Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft een dringend beroep gedaan op Oekraïne om te voorkomen dat een nieuwe verdachte in het MH17-onderzoek wordt overgedragen aan Rusland.
Volgens hoofdofficier Fred Westerbeke van het Joint Investigation Team (JIT) is het „van het hoogste belang” dat separatistencommandant Volodymyr Tsemach „beschikbaar blijft” voor „(verdere) ondervraging”. Russische en Oekraïense media meldden eerder dat Tsemach een obstakel is geworden in een grote gevangenenruil waarover Kiev en Moskou al enkele weken onderhandelen.
Tsemach, die de Oekraïense nationaliteit heeft, was commandant van de luchtafweer van het plaatsje Snizjne, vlak bij de locatie waarvandaan op 17 juli 2014 de fatale Boek-raket werd gelanceerd. Afgelopen juni werd hij in rebellengebied opgepakt door de Oekraïense geheime dienst. Uit een video-interview uit 2015 blijkt dat Tsemach mogelijk betrokken was bij het afvoeren van de Boek-lanceerinstallatie naar Rusland.
Tsemach werd door media omschreven als ‘kroongetuige’ in het onderzoek. Naar nu blijkt heeft hoofdofficier Westerberke, onderzoeksleider van het JIT dat de MH17-ramp onderzoekt, afgelopen vrijdag een brief verstuurd aan het Oekraïense Openbaar Ministerie.
In die brief schrijft Westerbeke dat „op basis van informatie die recent beschikbaar is gekomen” het Nederlandse OM Tsemach beschouwt als een „verdachte”. Westerbeke schrijft dat hij de informatie die ten grondslag ligt aan deze status, nog niet kan delen met zijn Oekraïense collega’s. De brief is gepubliceerd op een Oekraïense nieuwssite, NRC heeft de authenticiteit ervan vast kunnen stellen.
Afgelopen vrijdag meldden Oekraïense media dat de deal rond was en dat tientallen gevangenen, onder wie de Oekraïense regisseur Oleg Sentsov, die dag zouden arriveren in Kiev. Enkele uren later bleek echter dat er nog geen overeenstemming was. Volgens de Russische website The Insider liepen de onderhandelingen op het laatste moment vast omdat Moskou ineens de overdracht van Tsemach eiste.
‘Belangrijke getuige’
Het Openbaar Ministerie wil inhoudelijk niet ingaan op de brief van Westerbeke. Een woordvoerder zegt wel dat Tsemach een „belangrijke getuige kan zijn”. Maar: „Hij zit voor een Oekraïense zaak in een Oekraïense cel. Een eventuele uitruil is dus een Oekraïense beslissing. Zijn aanhouding heeft ook niet plaatsgevonden in het kader van onze strafzaak rond het neerhalen van MH17.” Tsemach zit vast voor zijn deelname aan de gewapende strijd van pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne.
Wanneer de gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland plaats zal vinden, is niet duidelijk. Volgens Oekraïense media overwoog de Oekraïense president Zelensky in te stemmen met het Russische verzoek om Tsemach over te dragen, maar besloot hij na een dringende oproep van adviseurs hier vanaf te zien.
De Nederlandse justitie vervolgt vier verdachten (drie Russen en één Oekraïner) voor het neerhalen van MH17, de rechtszaak begint volgend jaar maart. De bekendste verdachte is Igor Girkin, die leiding gaf aan de pro-Russische strijdkrachten in Oekraïne. Hij loopt op dit moment vrij rond in Moskou.
OM-hoofdofficier Fred Westerbeke op een persconferentie van het JITANP
NOS 02.09.2019 OM-hoofdofficier Fred Westerbeke heeft vrijdag een brief aan het Oekraïense OM gestuurd, waarin hij schrijft dat het “van het hoogste belang” is dat MH17-getuige Vladimir Tsemach beschikbaar blijft voor het internationale onderzoeksteam.
Westerbeke verzoekt het land daarmee Tsemach niet in te zetten in een op handen zijnde gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.
Westerbeke is de onderzoeksleider van het Joint Investigation Team (JIT), het internationale team dat het neerhalen van vlucht MH17 onderzoekt. In de brief, die in handen is van de Oekraïense nieuwssite theBabel, schrijft hij dat op basis van “recente informatie” Tsemach inmiddels als een verdachte wordt gezien door het Nederlandse OM. Westerbeke heeft de informatie nog niet gedeeld met het JIT.
‘Figuur van belang’
Tsemach zit sinds eind juni in een Oekraïense cel, nadat hij door de Oekraïense geheime dienst was ontvoerd uit rebellengebied. Tijdens de ramp met de MH17 ruim vijf jaar geleden zou hij commandant van de luchtverdediging zijn geweest bij de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne.
Het JIT zegt in een reactie alleen dat Tsemach een “figuur van belang” kan zijn voor het MH17-dossier en wil daarom dat hij ter beschikking van het onderzoek blijft.
Tsemach stond ruim een maand geleden voor het eerst voor de rechter. Nieuwsuur maakte daar deze reportage over:
Mogelijk heeft het getouwtrek rond Tsemach ervoor gezorgd dat een grote gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne nog niet door is gegaan. Moskou zou met die ruil Tsemach, een Oekraïens staatsburger, naar Rusland willen halen. Dat zou het onderzoek tegen hem bemoeilijken. Rusland is partij in het conflict. Het JIT houdt het land medeverantwoordelijk voor het neerhalen van de MH17.
De gevangenenruil is ook belangrijk voor de Oekraïense president Zelenski. Hij ziet dat als een eerste stap om het conflict in het oosten van Oekraïne te beëindigen. Bij zijn aantreden vorig jaar beloofde hij een eind te maken aan dat conflict.
Telegraaf 01.09.2019 Rusland zou een mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen betrekken in een gevangenenruil met Oekraïne. Dat meldt het AD op basis van drie verschillende bronnen waaronder de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider.
Tsemach is een voormalige militaire commandant van de pro-Russische separatisten die eind juni van de zomer werd opgepakt door Oekraïense militairen. De 58-jarige commandant was volgens sommige bronnen destijds commandant van de luchtverdediging vlakbij de plaats vanwaar de Buk-raket werd afgevuurd waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten.
De militair van de separatisten zou een belangrijke getuige in het komende MH17-proces kunnen zijn. Bronnen van The Insider zeggen dat Moskou zonder hem de uitruil zelfs zou afblazen. De onderhandelingen over een gevangenenruil vinden achter gesloten deuren plaats. Volgens Kiev wordt er wel over gesproken, maar is het overleg nog niet afgerond.
AD 21.09.2019 Rusland zou de mogelijke kroongetuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, willen toevoegen aan de lijst van gevangenen, die Oekraïne en Rusland komende week waarschijnlijk gaan uitruilen.
Dat melden drie verschillende bronnen: de Oekraïense parlementariër Moestafa Najem, de Oekraïense hoofdredacteur Joeri Boetoesov van Tsenzor.net en de onafhankelijke Russische nieuwssite The Insider
Tsemach kan belangrijk zijn voor de MH17-zaak: hij heeft eerder in een interview verklaard dat hij de Russische BUK-raket die het toestel met 298 passagiers neerhaalde, heeft helpen verbergen. Tsemach zal waarschijnlijk de enige getuige zijn die zijn verhaal kan doen. Juist daarom zou Rusland op zijn uitlevering uit zijn, aldus de bronnen.
Oekraïense commando’s slaagden erin Tsemach op 29 juni te ontvoeren, diep in de zelfverklaarde, pro-Russische Volksrepubliek Donetsk (DNR), en hem naar Kiev over te brengen. Tsemach was commandant van een DNR-luchtafweereenheid nabij Snizjne, de locatie waarvandaan de BUK op MH17 is afgeschoten. Hij zit nog steeds in voorarrest.
Als Kiev akkoord gaat met zijn uitlevering aan Rusland, dan ontstaat een explosieve situatie tussen Oekraïne en Nederland: de Nederlandse rechter wil Tsemach waarschijnlijk spreken tijdens het komende MH17-proces dat in maart op Schiphol begint. Mocht het verhaal kloppen, dan is dat curieus: Tsemach is Oekraïens staatsburger en dus heeft Rusland formeel gezien geen reden om hem te willen hebben. Het motief lijkt duidelijk: als hij naar Rusland wordt overgebracht, dan zal hij zeker niet getuigen.
De besprekingen over de gevangenenruil vinden plaats achter gesloten deuren. Daarom is moeilijk vast te stellen of Moskou werkelijk de eis over Tsemach heeft gesteld. Najem zegt desgevraagd vanuit Kiev, dat hij ‘niet meer weet, dan wat hij op Telegram heeft geschreven’. Hij wil zijn bronnen niet prijsgeven, maar stelt dat die betrouwbaar zijn.
Poetin
Bronnen van The Insider dichtbij de onderhandelingstafel zeggen dat Moskou zonder hem de uitruil zelfs zou afblazen. Dezelfde bronnen melden, dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky wel zou willen meewerken aan de uitlevering van de mogelijke kroongetuige om de deal toch te laten doorgaan.
Afgelopen vrijdag begon na een gesprek tussen Zelensky en zijn Russische collega Vladimir Poetin te gonzen, dat er een grote gevangenenruil op til was. Daarbij zouden van Oekraïense kant onder anderen de filmregisseur Oleg Sentsov en 24 zeelieden betrokken zijn.
De Russische marine overmeesterde laatstgenoemden eind november, nadat op de zee van Azov (bij de Krim) Oekraïense en Russische oorlogsbodem slaags waren geraakt. Aan Russische kant staat de van spionage verdachte Oekraïens-Russische journalist Kirill Vysjinsky op de rol naar huis te worden gestuurd.
Verschillende Oekraïense media meldden vrijdagochtend, dat de deal rond was en sommige gevangenen zelfs al op het vliegtuig waren gezet. De woordvoerder van de Oekraïense geheime dienst SBOe schreef vervolgens op Facebook dat er nog geen sprake was van een overeenkomst. Volgens Najem en Boetoesov is de vertraging ontstaan, doordat Moskou te elfder ure met de voorwaarde over Tsemach kwam.
The Insider schrijft, dat Tsemachs getuigenis het proces rond MH17 in een nieuwe fase zal brengen. Ze dwingt Moskou advocaten naar Nederland te sturen, om de Russische positie publiekelijk te verdedigen. Mocht Tsemach niet getuigen, dan kan Moskou het proces veel makkelijker negeren, aldus The Insider.
Het Openbaar Ministerie was zondag niet bereikbaar voor commentaar. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat het ‘niet aan Nederland is hierover uitspraken te doen’.
Telegraaf 30.08.2019 De nabestaanden van vlucht MH17 hebben een brief geschreven aan de Maleisische premier Mahathir Mohamad die herhaaldelijk het onderzoek naar de vliegramp van het Joint Investigation Team in twijfel trekt. In de brief van Stichting Vliegramp MH17 wordt de premier dringend verzocht „zich te onthouden van uitspraken en/of activiteiten die strijdig zijn met de waarheid.”
„Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet”, schrijft de stichting die ook familie van Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt. „Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”, staat verder in de brief die door het AD online is gezet.
Mahatir heeft het meerdere keren opgenomen voor Rusland en gesteld dat het JIT-onderzoek politiek gemotiveerd is. Dat terwijl Maleisië zelf deelneemt aan het JIT. Zijn uitspraken leidden tot grote verontwaardiging in Nederland en daarbuiten.
OmroepWest 30.08.2019 De nabestaanden van vlucht MH17 hebben een brief geschreven aan de Maleisische premier. Die premier heeft herhaaldelijk het onderzoek naar de vliegramp van het Joint Investigation Team – het JIT – in twijfel getrokken. In de brief van Stichting Vliegramp MH17 wordt de Maleisische premier dringend verzocht niet meer zulke uitspraken te doen.
‘Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet’, schrijft de stichting die ook familie van Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt.
Hans de Borst uit Monster verloor zijn dochter Elsemiek (17) bij de vliegramp. Hij snap het wel dat die brief is geschreven. ‘De premier zegt dat het JIT vanaf het begin Rusland wil veroordelen, alsof het vanaf dag één tegen Rusland was.’ En dat terwijl Maleisië zelf ook bij het JIT betrokken is. ‘De regering van het land staat achter het onderzoek. De premier tettert er nu als een soort stoorzender doorheen. De Maleisische nabestaanden worden op hun hart getrapt. Wij voelen ons toch wel solidair met hen’, zegt De Borst in het radioprogramma Studio Haagsche Bluf.
‘Vriendjes met Poetin’
De Borst denkt wel te weten waarom de Maleisische premier zo reageert. ‘Die man is vriendjes met Poetin en heeft militaire en economische belangen. Het schijnt er dat onlangs nog Russische straaljagers geleverd moesten worden. Hele benale redenen. Maar hij is niet zomaar iemand, hij zit er als premier.’ De Borst denkt niet dat de premier gaat reageren op de brief. ‘Als hij het al leest, maar misschien bereikt het wat nabestaanden. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje.’
NOS 30.08.2019 De Stichting MH17 eist dat de Maleisische premier Mahathir stopt met verdeeldheid te zaaien over de vliegramp. In een persoonlijke brief aan de premier wordt zijn houding bekritiseerd.
De brief volgt op een kritisch congres over de vliegramp, georganiseerd door een stichting waar Mahathir voorzitter van is.
“Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien en bovendien dient u de belangen van de nabestaanden (en in het bijzonder de Maleisische nabestaanden) zeker niet. Daarnaast zaait u verwarring over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering en haar JIT-vertegenwoordigers in het MH17-dossier”, staat in de brief, die het AD gepubliceerd heeft.
In twijfel
De stichting wijst erop dat Maleisië heeft ingestemd met een VN-resolutie over de vliegramp en samenwerkt in het Joint Investigation Team dat de ramp onderzoekt. Het bevreemdt de stichting daarom dat de premier het JIT in diskrediet lijkt te brengen.
“Ondanks alle vastgelegde afspraken en uitspraken moeten wij helaas vaststellen dat u bij voortduring de integriteit en onafhankelijkheid van het onderzoek van het JIT in twijfel trekt”, schrijft de stichting. “Wij keuren deze handelwijze ten stelligste af.” De stichting wil dat Mahathir zich voortaan houdt aan de internationaal gemaakte afspraken.
Verdeeldheid zaaien
Mahathir zei in juni te twijfelen aan het bewijs dat vlucht MH17 is neergehaald door een Russische Buk-raket. Hij zei dat de ramp meteen tot een politieke kwestie is gemaakt, met als doel Rusland zwart te maken nog voor de start van het onderzoek. Die opmerkingen leidden al tot protest van de nabestaanden en de Nederlandse regering.
“Ook toen hebben we een brief naar hem geschreven”, zegt Ria van der Steen van Stichting MH17 in het NOS Radio 1 Journaal. “We kregen daarop een bericht van de Maleisische ambassade. Daarin zeiden ze juist dat alle JIT-leden het eens waren. Daarmee kwam de premier alleen te staan.”
Van der Steen heeft niet de indruk dat de mening van Mahathir in Maleisië breed wordt gedeeld. “Dat denk ik niet. Hij probeert de media te gebruiken om verdeeldheid te zaaien. Ik heb geen idee waarom.”
Ze hoopt dat de brief ertoe leidt dat Mahathir stopt de bevindingen van het JIT ter discussie te stellen. “En dat hij snapt dat hij de nabestaanden daarmee op het hart trapt.”
AD 30.08.2019 Nabestaanden van vlucht MH17 zijn klaar met de twijfel die de Maleisische premier Mahathir Mohamad zaait over het onderzoek naar het neerschieten van het vliegtuig. In een brief, persoonlijk gericht aan de minister-president, vragen ze hem zich voortaan te onthouden van ‘het zaaien van verdeeldheid’ en geen uitspraken meer te doen die ‘strijdig zijn met de waarheid’.
Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet, aldus Stichting Vliegramp MH17 in een brief aan de premier van Maleisië.
In de brief, die gisteren is bezorgd, schrijft het bestuur van de Stichting Vliegramp MH17 dat ‘u verwarring zaait over het werkelijke standpunt van de Maleisische regering’. Maleisië werkt met Nederland, Australië, Oekraïne en België samen in het Joint Investigation Team (JIT), dat de toedracht van de crash op 17 juli 2014 onderzoekt.
Het toestel van Malaysia Airlines was van Schiphol op weg naar Kuala Lumpur. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden kwamen om bij de crash. ,,Wij moeten helaas vaststellen dat u bij voortduring de integriteit en onafhankelijkheid van het onderzoek van het JIT in twijfel trekt’’, schrijven de nabestaanden nu aan de premier.
in diskrediet te brengen, aldus Stichting Vliegramp MH17.
Het onderzoeksteam meldde op een persconferentie in juni dat het vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner) gaat vervolgen op verdenking van betrokkenheid bij het neerschieten van het toestel. Volgens het JIT is vlucht MH17 van Malaysia Airlines boven Oost-Oekraïne geraakt door een Buk-raket die afkomstig was van het Russische leger. Bij die persconferentie zat ook een hoge vertegenwoordiger van het Maleisische openbaar ministerie achter de tafel. Deze onderschreef de bevindingen van de onderzoekers.
Toch stelde premier Mahathir (94) niet veel later dat het bewijs dat het JIT presenteerde over Russische betrokkenheid, ‘alleen maar van horen zeggen is’. Ook zei hij dat het onderzoek ‘vanaf het begin al politiek is, waarin Rusland de schuld moet krijgen’. Het was niet de eerste keer dat de Maleisische leider liet blijken te twijfelen aan de schuld van Rusland.
De Stichting Vliegramp MH17, waarin honderden nabestaanden zich hebben verenigd, noemde de opmerkingen van de premier al ‘een ongelooflijke klap in het gezicht van de nabestaanden’. Nu schrijven ze Mahathir persoonlijk aan. Het bestuur wijst hem op eerdere brieven en VN-resoluties waarin Maleisische autoriteiten zich wél achter het JIT-onderzoek scharen. ,,Door uw uitlatingen probeert u verdeeldheid te zaaien, bovendien dient u de belangen van de nabestaanden zeker niet.’’
De laatste druppel waardoor de Stichting besloot de brief te schrijven, was een congres twee weken geleden in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Het onderwerp van dat congres was ‘MH17, de zoektocht naar gerechtigheid’.
Meer in het bijzonder: de twijfels over het onderzoek naar de oorzaak van de crash van het Maleisische toestel. Op een beeldscherm werden onder meer foto’s van het wrak van het vliegtuig getoond, met cirkeltjes getrokken om schade aan bepaalde delen. ‘Dit kan nooit door een Buk-raket zijn veroorzaakt’, stond erbij.
Er kwamen zo’n dertig mensen op het congres af, maar opvallender was de organisatie ervan. Die lag in handen van drie maatschappelijke organisaties. Een van deze organisaties, de Perdan Global Peace Foundation, heeft een bijzondere voorzitter: de premier van Maleisië, Mahathir Mohamad.
De eindconclusie van de conferentie, overgenomen door enkele Maleisische media, luidde: schort het proces tegen de vier verdachten, dat volgend jaar van start moet gaan, voorlopig op ‘omdat heel veel belangrijke vraagstukken nog niet zijn opgelost’. Het opschorten van het proces zou, volgens de organisaties, moeten worden besproken op een bijeenkomst tussen de Nederlandse premier Rutte en de Maleisische minister-president Mahathir zelf.
De conferentie had geen ander doel dan het onderzoek
Die oproep schoot de nabestaanden van vlucht MH17, verenigd in de Stichting Vliegramp MH17, in het verkeerde keelgat. ,,Gezien de sprekers en de publicaties ná de conferentie kunnen wij ons niet aan de indruk onttrekken dat de conferentie geen ander doel had dan het onderzoek en de bevindingen van het door uw eigen justitieapparaat en uw eigen regering gesteunde JIT in diskrediet te brengen’’, schrijft de stichting, die ook nabestaanden van de 43 Maleisische slachtoffers vertegenwoordigt, aan de regeringsleider.
,,Die conferentie was de laatste druppel, helemaal omdat in het oorspronkelijke programma ook Maleisische nabestaanden als sprekers werden opgevoerd, die dat helemaal niet wilden’’, zegt een woordvoerder van het bestuur in een nadere toelichting. Eerder schreef de stichting al een brief aan de Maleisische ambassadeur in Nederland. ,,Dat leverde toen een andere houding bij de premier op.’’
Oudste regeringsleider ter wereld
Mahathir, door een deel van de Maleisische pers simpelweg ‘Dr M.’ genoemd, is de oudste regeringsleider ter wereld. Hij is een jaar ouder dan koningin Elizabeth van Groot-Brittannië. Hij regeerde Maleisië al eens van 1981 tot 2003 en stond toen bekend als een autocraat. Vorig jaar keerde hij terug nadat de zittende premier moest opstappen vanwege een groot corruptieschandaal. Mahathir kondigde toen aan maar twee jaar in functie te zullen blijven.
De premier kan goed opschieten met de Russische president Poetin. Mahathir had altijd al een anti-westerse reflex. ,,Hij ziet de Russen als een tegenwicht tegen de Amerikaanse dominantie’’, stelt Oh Ei Sun, politiek analist aan het Singapore Institute of International Affairs. Mahathir vroeg de Russen recent ook om hulp. De Maleisische luchtmacht heeft namelijk veel Russische vliegtuigen, maar een groot deel daarvan staat aan de grond door gebrek aan onderhoud. Ook wil het land meer palmolie gaan uitvoeren naar Rusland.
,,We hopen dat de premier zich nu gaat conformeren aan de bevindingen van het JIT, of dat hij zich in ieder geval zal onthouden van zijn persoonlijke mening’’, stelt de MH17-stichting. ,,Maar ook als hij dat niet doet, hebben we in ieder geval een duidelijk signaal afgegeven.’’
De volledige brief van de Stichting Vliegramp MH17 aan de Maleisische premier:
Het Lagerhuis is de komende dagen het strijdtoneel van een ongekend harde confrontatie tussen het parlement en de regering. Voor rebellerende conservatieven dreigt ontslag.
Dinsdag 03.09.2019 begint de race tegen de klok van een groep Britse parlementariërs om de no deal-brexit te stoppen. Het parlement komt terug van reces en de oppositie heeft nog maar een paar dagen de tijd er een wet doorheen te duwen om de dreigende no deal-brexit op 31 oktober 2019 te stoppen. Na een politieke truc van premier Johnson wordt het parlement namelijk vanaf 10 september 2019 alweer dichtgegooid, en zijn de kansen op een nieuwe wet verkeken.
Bespreking 06.09.2019
Jeremy Corbyn, leider van de linkse Labourpartij, bespreekt vrijdag 06.09.2019 met andere Britse oppositiepartijen het plan van premier Boris Johnson om nieuwe verkiezingen te houden. De oppositie vreest dat Johnson die stembusgang wil aangrijpen om Groot-Brittannië alsnog zonder akkoord met Brussel uit de EU te leiden.
Johnson kreeg woensdag in het Lagerhuis onvoldoende steun voor zijn oproep om half oktober 2019 nieuwe verkiezingen te houden. De premier probeert maandag opnieuw in het Lagerhuis voldoende steun te krijgen voor nieuwe verkiezingen. Hij heeft daarvoor de steun van twee derde van de parlementariërs nodig.
Chaos
De Britse politiek is in een permanente staat van Brexitchaos beland. Het lijkt er sterk op dat de regering wordt gedwongen om uitstel van de brexit te vragen, terwijl premier Boris Johnson bezweert dat nooit te gaan doen. Tegelijkertijd is de regering zijn meerderheid kwijtgeraakt en stapelt Johnson parlementaire nederlaag op parlementaire nederlaag. Én hij wil verkiezingen, maar waarom komen die dan niet?
Maandag zei Johnson nog in een korte speech dat hij geen verkiezingen wil, maar voor zover dat al waar was toen, is van die onwil nu nog weinig sprake. Nadat het Lagerhuis 05.09.2019 een wet goedkeurde die een no-dealbrexit moet voorkomen, probeerde Johnson direct via een nieuwe stemming nieuwe verkiezingen in te plannen.
Oppositie stemde tegen
Maar, wonderlijk genoeg, stemde de voltallige Conservatieve fractie van Johnson voor een verkiezing terwijl bijna de voltallige oppositie niet stemde of tegen nieuwe verkiezingen stemde. Dat gebeurde terwijl oppositieleider Jeremy Corbyn al jaren roept dat hij de Conservatieven uit het zadel wil helpen om via verkiezingen zijn Labour-partij aan de macht te helpen.
Stand van zaken 05.09.2019
Het is een dramatische week in de Britse politiek. De regering van premier Boris Johnson leed woensdag een gevoelige nederlaag, die nieuwe verkiezingen dichterbij lijkt te hebben gebracht. Het land is nog steeds hopeloos verdeeld over de Brexit. Vijf vragen over de politieke crisis.
Wat is er deze week gebeurd in het Britse Lagerhuis?
Het Lagerhuis heeft woensdag een wet aangenomen, de wet-Benn, om premier Johnson te dwingen naar Brussel te gaan om een nieuw uitstel voor de Brexit aan te vragen. Vooralsnog zal de Brexit plaatsvinden op 31 oktober. Dit zal dan wel met afspraken met de Europese Unie moeten gebeuren, want zodra de wet-Benn is aangenomen is een harde Brexit verboden.
Om de wet-Benn te behandelen, moesten parlementariërs de regering eerst verslaan in een stemming om de controle over de agenda van het Lagerhuis over te nemen. Dat gebeurde op dinsdag. Johnson stelde een ongekend harde lijn: Conservatieve dissidenten die tegen de regering stemden, werden zonder pardon uit de partij gezet. Uiteindelijk overkwam dat 21 van hen, onder wie enkele prominenten.
De wet-Benn moet nog wel worden goedgekeurd door het Hogerhuis, de Britse Eerste Kamer.
Lagerhuis blokkeert No-Deal Brexit
Het Britse Lagerhuis heeft woensdag 04.09.2019 ingestemd met een wetsvoorstel over het voorkomen van een brexit zonder akkoord met de Europese Unie. 327 parlementariërs stemden voorhet wetsvoorstel, 299 leden van het Lagerhuis stemden tegen. Het brexit zonder deal wordt hiermee geblokkeerd !
Verkiezingen lijken laatste optie voor premier Johnson-> Het Britse Lagerhuis wachtte opnieuw een tumultueuze dag: premier Boris Johnson verloor dinsdag 03.09.2019 zijn meerderheid in het parlement. Dat parlement nam meteen ook de controle over de vergaderagenda en de regie over het Brexitproces van de premier over. Johnson dreigt in een reactie met nieuwe verkiezingen.
Hoe nu verder in Londen?
Het Britse parlement stemde dinsdagavond laat over de wens van het parlement om de controle over het Brexitproces over te nemen. Met 328 stemmen voor, inclusief 21 rebellerende Conservatieven, en 301 stemmen tegen werd dat voorstel aangenomen.
Het parlement debatteert woensdag om 16.00 uur Nederlandse tijd over een wet die het onmogelijk maakt om de Europese Unie te verlaten zonder akkoord. Die snelle procedure gaat gepaard met meerdere stemmingen, die volgens de BBC om 18.00 uur en 20.00 uur worden verwacht. Het voorstel zou Johnson verplichten om uitstel van het Britse vertrek uit de EU te vragen als hij niet tijdig een Brexitdeal rondkrijgt.
Het Lagerhuis moet zich woensdag mogelijk ook uitspreken over een voorstel van de regering om nieuwe verkiezingen te houden.
Chaos: Johnson raakt meerderheid Lagerhuis kwijt->Het Britse Parlement was dinsdagmiddag 03.09.2019 voor het eerst bijeen sinds het zomerreces. Dat beloofde vuurwerk: de grootste oppositiepartij Labour kondigde aan dat het een motie wil indienen om een No Deal-Brexit te voorkomen. De uitkomst van de motie heeft grote gevolgen voor het verdere verloop van de Brexit.
In het voorstel stond dat premier Boris Johnson moest vragen om nieuw uitstel van de brexit als het hem niet tijdig lukt een deal rond te krijgen, tenzij het parlement toestemming geeft voor een brexit zonder deal. Daar is vooralsnog geen meerderheid voor.
Na de stemming zei Labour-parlementariër Hilary Benn dat “het Lagerhuis heeft gesproken”. Hij zei dat Johnson de verplichtingen moet nakomen die het Lagerhuis hem heeft opgelegd en dat hij moet gaan werken aan uitstel van de brexit om een no-dealbrexit te voorkomen.
Johnson vindt dat door het goedkeuren van het wetsvoorstel de Britse onderhandelingspositie in Brussel is verslechterd. Hij zei dat het Lagerhuis heeft gestemd voor het stopzetten van serieuze onderhandelingen.
De oppositie en een groep conservatieve rebellen kwamen daarom op 03.09.2019 met een wetsvoorstel dat de regering verplicht om de brexit uit te stellen als er geen goedgekeurde deal ligt op 31 oktober 2019.
Op zijn vroegst zou er woensdag 04.09.2019 over die wet gestemd kunnen worden. Een meerderheid voor de wet is niet vanzelfsprekend: de verwachting is dat de voor- en tegenstanders elkaar niet veel zullen ontlopen.
AD 03.09.2019
Motie
De Britse premier Boris Johnson heeft in een verklaring zijn Conservatieve partijgenoten in het Lagerhuis opgeroepen om de brexit niet opnieuw uit te stellen. Een aantal Tories wil morgen met een Labour-motie meestemmen om een no-deal-brexit te voorkomen.
In Britse media wordt gespeculeerd dat Johnson zal aansturen op nieuwe verkiezingen als de motie wordt aangenomen met hulp van de Tories. “Ik wil geen nieuwe verkiezingen”, zei de premier, maar hij sloot het ook niet expliciet uit. Hij sprak zijn verklaring uit voor de deur van 10 Downing Street, terwijl op de achtergrond luide protesten te horen waren.
“Ik denk niet dat ze dat zullen doen”, zei Johnson over de Tory-dissidenten die voor de Labour-motie willen stemmen. “Ik hoop dat ze het niet doen.” Eerder vandaag zeiden bronnen tegen onder andere de BBC dat Johnson de dissidente Tories uit de partij probeerde te zetten.
Als de motie wel wordt aangenomen, dan zou dat de Britse onderhandelingspositie in Brussel verzwakken, zei de premier. Volgens hem neemt de kans op een nieuwe deal toe en ziet Brussel dat hij een “heldere visie” heeft over de toekomstige relatie met de EU. Onderhandelaars in Brussel zeggen dat Johnson nog niet met haalbare alternatieven is gekomen.
Verkiezingen
Johnson zei verder dat hij Brussel onder geen beding zal vragen om verder uitstel van de brexit-datum, die nu op 31 oktober 2019 staat. In de motie wordt als nieuwe datum 31 januari 2020 genoemd. “We verlaten de EU op 31 oktober 2019, hoe dan ook.”
Premier Johnson: ‘Voorkom zinloze vertraging brexit’
Britse media verwachten daarom dat Johnson verkiezingen zal aankondigen als de motie om de brexit uit te stellen wordt aangenomen. Hij zal dan tegen de bevolking zeggen dat hij geen andere keus had, zei NOS-correspondent Tim de Wit eerder vandaag.
Johnson neemt daarmee wel een groot risico. Om verkiezingen te houden moet twee derde van het parlement daarmee instemmen, dus daar is ook de steun van Labour voor nodig.
Conservatieve Britse parlementariërs die het wagen mee te stemmen met de oppositie, worden uit de partij gezet. Met dat dreigement probeert de regering van premier Boris Johnson te voorkomen dat de eigen parlementariërs meegaan met de oppositie, die een no-dealbrexit probeert te voorkomen. Een ‘hoge bron’ bij de conservatieve bron zou dit gezegd hebben tegen de BBC .
De harde koers van Johnson, ook tegen eigen partijgenoten in het Lagerhuis, zou wel eens ingegeven kunnen zijn door zijn belangrijkste adviseur: Dominic Cummings. Eerder maakte Nieuwsuur dit portret van de ‘Raspoetin’ op Downing Street:
Dominic Cummings:Mastermind achter de brexit van premier Boris Johnson
De partij van Johnson heeft maar een zeer kleine meerderheid in het parlement. Daarom is het voor de premier van groot belang dat niemand met de oppositie meestemt.
Morgen komt het Britse Lagerhuis weer voor het eerst samen na het zomerreces. De oppositie wil er meteen wetgeving doorheen loodsen die een harde brexit voorkomt.
Inktzwart scenario
Maar volgens Johnson schaadt dat zijn onderhandelingspositie in Brussel. Hij wil hoe dan ook 31 oktober 2019 de Europese Unie verlaten. Met deal of zonder deal.
Tijdens de EU-top van 17 oktober 2019 wil Johnson wel nog onderhandelen over een nieuwe deal, maar die poging heeft alleen kans van slagen als een no-dealbrexit een reële mogelijkheid is. Dat inktzwarte scenario zal de Europese Unie namelijk koste wat kost willen voorkomen.
Iedere kans vernietigen
Volgens de bron is de keuze eenvoudig. “Meestemmen met de regering en de kans op een deal levend houden of meestemmen met Corbyn (de oppositie) en iedere kans op een deal vernietigen.”
Parlement buiten spel gezet
Premier Boris Johnson had de vorstin gevraagd om de schorsing, die ‘prorogation’wordt genoemd. Dat verzoek is omstreden omdat het parlement daardoor veel minder vergadertijd heeft in de aanloop naar het Britse vertrek uit de EU. Dat moet op 31 oktober 2019 plaatsvinden.
Beleid maken kan moeilijk worden nu Johnson de druk op deze manier opvoert, zegt de correspondent. “Het Lagerhuis tegen je in het harnas jagen, is nooit goed voor een premier.”
Telegraaf 29.08.2019
‘Grondwettelijke schande’
Parlementsvoorzitter Bercow, voorheen een partijgenoot van Johnson, heeft bij de BBC geen goed woord over voor de voorgenomen schorsing. Hij spreekt van een grondwettelijke schande. “Het is overduidelijk dat deze stap alleen bedoeld is om te voorkomen dat het parlement over de brexit debatteert.”
De Schotse premier Sturgeon (SNP) vergelijkt de stappen van Downing Street met “een dictatuur”. Partijgenoten van haar zijn naar de rechter gestapt in de hoop dat die een stokje steekt voor het schorsen van het parlement.
Ook andere prominente (oud-)politici, onder wie ex-premier John Major, zeiden eerder al naar de rechter te zullen stappen als Johnson zou proberen om het parlement op te schorten om een no-deal-brexit erdoor te krijgen. Major zei vorige maand dat hij het ongehoord vindt als koningin Elizabeth wordt betrokken bij een controversieel politiek onderwerp als de brexit, omdat zij degene is die het parlement officieel moet schorsen.
AD 30.08.2019
Schandalig en ondemocratisch, zeggen de brexit-tegenstanders. Dat is onzin, zeggen de voorstanders, want het mag volgens de regels. Dit zijn in een notendop de reacties op de langere schorsing van het Britse parlement, op aansturen van premier Johnson.
Van 9 september tot 14 oktober gaat het Britse parlement straks met reces. In plaats van de geplande 14 september tot en met 8 oktober. Er zijn dus minder zittingsdagen over, en daarmee is het voor het parlement lastiger geworden een no-deal-brexit-dossier te voorkomen.
Oppositie wil ‘N0-Deal’ voorkomen
Rustig inkomen zit er voor Britse parlementariërs niet in na hun zomervakantie. Als het Lagerhuis dinsdag terugkeert van reces, resten er nog een kleine twee maanden tot de brexit-deadline van 31 oktober 2019. Dat is al krap. En doordat premier Johnson vorige week ook nog aankondigde om het reces te verlengen, is nog maar de helft van het aantal zittingsdagen over.
Daarmee is de kans op een no deal-brexit behoorlijk toegenomen, maar tegenstanders als Labour, de Schotse nationalisten en de Liberaal Democraten zetten toch alles op alles dit te voorkomen. Ook beloofde Lagerhuis-voorzitter John Bercow“tot zijn laatste snik” te vechten tegen een “desastreuze” scheiding zonder afspraken.
Johnson heeft altijd al gezegd: op 31 oktober 2019 verlaten we de EU. Met of zonder deal !!!
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken, Simon Coveney, reageerde op het nieuws uit het buurland door opnieuw te benadrukken dat het afschaffen van de backstop-regeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland geen optie is. Heronderhandelen binnen de zes tot tien weken die daar eventueel nog beschikbaar voor zijn, gaat niet lukken, aldus de minister.
It’s done
NEW – Boris Johnson letter to all MPs:
Wat wil Johnson hiermee bereiken?
“Welke strategie er precies achter deze zet van Johnson zit, is niet duidelijk”, zegt correspondent Suse van Kleef. “Misschien wil hij -zoals critici zeggen- er inderdaad op deze manier een no-deal-brexit doorheen duwen. Mogelijk wil hij de druk verhogen op het parlement, om zo eindelijk een keuze te maken tussen deal of no deal.”
“Of hij probeert een motie van wantrouwen te forceren, waarna hij verkiezingen kan uitschrijven in de hoop een mandaat te krijgen van de Britse kiezer. Er wordt een hoop gespeculeerd, maar het fijne weten we er niet van.”
33 miljard uitstapkosten
Britse media zeggen dat premier Johnson de uittredingskosten die het Verenigd Koninkrijk bij een brexit moet betalen aanzienlijk wil verlagen naar 33 miljard euro. Hij zou dat vandaag op de G7-top in Biarritz willen melden.
In het scheidingsakkoord dat de vorige Britse regering met de EU sloot, staat dat het VK de kosten voor al aangegane verplichtingen zal betalen. Die bedragen naar schatting 43 miljard euro. Sky News en The Sunday Times meldden vanmorgen dat Johnson EU-topman Tusk op de top zou meedelen dat hij niet meer dan 10 miljard euro naar Brussel wil overmaken.
De ontmoeting met Tusk heeft inmiddels plaatsgevonden. Niets wijst erop dat Johnson de boodschap heeft overgebracht. Sky News wijst erop dat de twee elkaar in de wandelgangen van een VN-vergadering opnieuw zullen spreken.
Niet onderhandelbaar
Voor de EU is aanpassing van het scheidingsakkoord niet bespreekbaar. De EU staat op het standpunt dat er na eindeloos onderhandelen een akkoord tot stand is gekomen en dat het Verenigd Koninkrijk dat niet eenzijdig kan openbreken. In de brief die Johnson eerder deze week naar EU-topman Tusk stuurde, sprak hij nog met geen woord over het schrappen of verlagen van de uitstapkosten.
Telegraaf 22.08.2019
De tijd voor onderhandeling is erg krap
Er is geen tijd om voor de uittredingsdeadline van 31 oktober 2019 tot een volledig nieuwe Brexit-dealte komen. Dat stelt Franse president Emmanuel Macron na een gesprek met Britse premier Boris Johnson donderdag.
“Ik wil erg duidelijk zijn. Komende maand zullen we niet tot een nieuwe uittredingsafspraak komen die erg afwijkt van het origineel”, aldus Macron. Wel moeten de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, als dat nodig blijkt, tot eind september blijven praten om tot een overeenkomst te komen.
Eis heronderhandeling afgewezen
Europese functionarissen in Dublin en Brussel hebben Boris Johnsons eis voor heronderhandeling van de Brexitdeal tijdens zijn ontmoetingen met Angela Merkel en Emmanuel Macron later deze week onmiddellijk afgewezen.
Premier Johnson had Donald Tusk, de president van de Europese Raad, maandag aangeschreven met de eis dat de EU de Noord-Ierse backstop uit het uittredingsakkoord moest verwijderen. De backstop is een noodoplossing ter voorkoming van een Harde grens met grenscontroles tussen Ierland en het Britse Noord-Ierland, waarbij het hele Verenigd Koninkrijk (VK) in de douaneunie blijft, tenzij er een akkoord over de grens op tafel ligt na de overgangsperiode.
Telegraaf 23.08.2019
Het uittredingsakkoord is vorig jaar door de EU en de VK overeengekomen en is dit jaar drie keer door het Britse parlement verworpen.
In zijn brief beschrijft Johnson de backstop als anti-democratisch en inconsistent met de soevereiniteit van het VK “omdat het het VK vast zou houden in de EU’s douaneunie”. In plaats daarvan stelt hij voor om een ‘alternatieve regeling’ en ‘technologische oplossingen’ te implementeren aan de Ierse grens, in ruil voor nieuwe, niet verder gespecificeerde ‘toezeggingen’ van het VK met betrekking tot de grens.
De EU heeft nog niet formeel gereageerd op de brief. Niettemin hebben bronnen in Brussel al uitgesloten dat er een heronderhandeling over het uittredingsakkoord komt.
Lek No Deal-Brexit
Op het moment dat de Britse premier Boris Johnson zich opmaakt voor gesprekken met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel, zijn gedetailleerde overheidsdocumenten over een No Deal-Brexit gelekt . The Sunday Times publiceert gelekte documenten met daarin de door de regering verwachte gevolgen als het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de Europese Unie treedt.
Telegraaf 17.08.2019
Operatie Yellowhammer
De gelekte documenten hebben volgens The Sunday Times de codenaam Operatie Yellowhammer en zijn alleen in te zien voor mensen die daar nadrukkelijk toestemming voor hebben gekregen. Volgens de krant gaat het om “een zeldzame inkijk in de geheime plannen die worden gemaakt om een catastrofale ineenstorting van ’s lands infrastructuur af te wenden”.
Begin april werd het Britse vertrek uit de EU uitgesteld tot 31 oktober 2019. De nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk, Boris Johnson, zei al direct na zijn aantreden dat hij op die datum ook uit de EU wil stappen, met of zonder akkoord met Brussel. Johnson heeft de deal van zijn voorganger Theresa May doodverklaard en wil een nieuwe deal sluiten. De EU wil niet meer sleutelen aan het akkoord.
Op het moment dat de Britse premier Boris Johnson zich opmaakt voor gesprekken met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel, zijn gedetailleerde overheidsdocumenten over een No Deal-Brexit gelekt. The Sunday Times publiceert gelekte documenten met daarin de door de regering verwachte gevolgen als het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de Europese Unie treedt.
VK 18.08.2019
“Britain faces shortages of fuel, food and medicine, a three-month meltdown at its ports, a hard border with Ireland and rising costs in social care in the event of a no-deal Brexit, according to an unprecedented leak of government documents that lay bare the gaps in contingency planning.”
The documents, which set out the most likely aftershocks of a no-deal Brexit rather than worst-case scenarios, have emerged as the UK looks increasingly likely to crash out of the EUwithout a deal.
Telegraaf 18.08.2019
‘Havens drie maanden verstoord’
The Sunday Times schreef al eerder over de mogelijkheden na een no-deal-brexit en wist toen te melden dat de tekorten en vastgelopen havens alleen werden verwacht in een rampscenario. Uit de nieuwe documenten blijkt volgens The Times dat de regering dit niet langer als worst-case-scenario ziet, maar als de meest waarschijnlijke situatie na een brexit zonder akkoord.
In de documenten staat onder meer dat 85 procent van de vrachtwagens “mogelijk niet klaar is” voor de Franse grenscontroles. Daardoor zouden er naar verwachting tot drie maanden lang ernstige verstoringen kunnen ontstaan in de Britse havens. Daarbij moet rekening worden gehouden met vertragingen van maximaal tweeënhalve dag, meldt de krant.
In de stukken staat verder dat de regering een harde grens tussen het Britse Noord-Ierland en het onafhankelijke Ierland “waarschijnlijk” noemt. Dat is omdat de mogelijkheden voor een “onzichtbare grens”, bijvoorbeeld door middel van hi-tech-systemen, als onhoudbaar worden gezien na een no-deal-brexit. Ook zouden er na zo’n vertrek uit de EU protesten worden verwacht in het hele land.
AD 20.08.2019
‘Lagerhuis kan brexit niet stoppen’
In het Britse Lagerhuis, ook binnen zijn eigen Conservatieve partij, ligt Johnsons voornemen om zo nodig zonder akkoord te vertrekken gevoelig. De vrees is dat Johnson het parlement wil schorsen om zo op 31 oktober een no-deal-brexit door te drukken. De Britse oud-premier Major legt die stap uit als het begin van een constitutionele crisis, zei hij vorige maand.
Motie van wantrouwen
De Britse oppositiepartij Labour heeft een motie van wantrouwen tegen de regering van premier Boris Johnson klaarliggen. Bij de eerste de beste gelegenheid dat Labourleider Jeremy Corbyn het idee heeft dat het succes kan opleveren, wordt de motie door zijn partij ingediend.
Telegraaf 15.08.2019
Johnson ligt onder vuur bij het overgrote deel van de oppositie en zelfs enkele leden van zijn eigen partij. omdat hij heeft beloofd hoe dan ook op 31 oktober de Europese Unie te verlaten, met of zonder deal. Tegenstanders van een no-dealbrexit zien een zware economische recessie opdoemen als het Verenigd Koninkrijk de EU zonder afspraken verlaat.
Corbyn wil af van Johnson
De Britse Labour-leider Jeremy Corbyn wil dat de overige oppositieleiders hem aanstellen als waarnemend premier om een no-deal-brexit te voorkomen.
Daarvoor moet premier Boris Johnson via een motie van wantrouwen van het toneel verdwijnen. Corbyn zet zijn plan uiteen in een brief aan de andere partijen, schrijft de BBC. Daarin staat ook dat er een strikt beperkte zittingsduur is voor zijn nieuwe regering.
Britten Hamsteren
Britten hebben voor 4,3 miljard euro aan goederen gehamsterd met het oog op de brexit. Een op de vijf inwoners van het Verenigd Koninkrijk verzamelt eten, drinken en medicijnen. Gemiddeld sloegen ze voor 408 euro per persoon in. Dat blijkt uit onderzoek van kredietmaatschappij Premium Credit waarover The Guardian schrijft.
800.000 mensen zouden zelfs al voor meer dan 1000 pond (1075 euro) hebben ingekocht. De hamsteraars zijn bang dat er een tekort aan producten ontstaat als het Verenigd Koninkrijk zonder brexitdeal de EU verlaat.
Sinds premier Boris Johnson aan het roer staat, is de kans op een harde brexit toegenomen. Johnson eist dat de brexitdeal die de EU sloot met zijn voorganger Theresa May van tafel gaat en er opnieuw wordt onderhandeld over de voorwaarden waaronder de Britten de EU verlaten. Tot nu toe weigert de EU om de onderhandelingen opnieuw te gaan voeren.
Telegraaf 08.08.2019
Koningshuis
De brexitpoliticus Nigel Farage deed zijn uitspraken op een besloten bijeenkomst van een Australische groep conservatieven, waarvan The Guardian geluidsopnamen in handen heeft. Farage stak in Sydney de loftrompet over Elizabeth, die hij omschreef als ’een ongelooflijke, ontzagwekkende vrouw, waar we ontzettend blij mee moeten zijn’.
Vervolgens nam Farage echter het ene na het andere lid van het Britse koninklijk huis onder vuur. Prins Charles, die hij ’Charlie Boy’ noemt, viel hij aan op zijn rol in de strijd tegen de opwarming van de aarde – Charles roept regelmatig regeringsleiders op in actie te komen. Farage sprak de hoop uit dat Elizabeth nog lang op de troon zal zitten, om maar te voorkomen dat Charles ooit koning wordt.
Vervolgens komen Harry en Meghan ter sprake. Farage schildert Harry af als een ’jonge, dappere, echte man’, een veelbelovende officier die naar Afghanistan werd gezonden, maar met wie het ’bergafwaarts is gegaan’ sinds zijn relatie met Meghan. Ook de keuze van het stel om in verband met klimaatverandering maximaal twee kinderen te willen, vindt Farage onzin. „Of prins Harry twee kinderen krijgt is irrelevant, aangezien er in totaal 2,6 miljard mensen wonen in China en India.”
AD 09.08.2019
Geen nieuwe verkiezingen
Als de Britse regering onder leiding van premier Boris Johnson na de vakantie ten val wordt gebracht door een meerderheid van het Lagerhuis, worden er geen nieuwe verkiezingen meer gehouden voor de Brexit op 31 oktober 2019 een feit wordt.
AD 10.08.2019
Dit hebben zijn naaste medewerkers gezegd, berichtte The Financial Times. Ze zeiden dat Johnson, die een regering aanvoert van enthousiaste voorstanders van het vertrek uit de Europese Unie, “dagen na de Brexit verkiezingen laat houden”.
De parlementariërs komen 3 september 2019 terug van vakantie in het Lagerhuis. In de verwachting ligt dat tegenstanders van Johnson snel met een motie van wantrouwen komen. Johnson werd in juli premier, vlak voordat de parlementariërs met vakantie gingen.
De top van de grootste oppositiepartij, Labour, heeft herhaaldelijk aangegeven dat ze de regering-Johnson begin september ten val wil brengen. Momenteel beschikt die regering, de steun van tien Noord-Ierse gedoogpartners meegerekend, over een meerderheid van slechts één zetel.
Donald Trump zal de Britten na de BREXIT helemaal uitknijpen !!
Het Verenigd Koninkrijk zal grote moeite hebben om een handelsdeal met de VS te sluiten. Dat denkt Larry Summers, de vermaarde econoom die minister van Financiën was onder de Amerikaanse president Bill Clinton en economisch topadviseur van de regering-Obama.
Lees allesover het vertrek van de Britten uit de EU in ons Brexit-dossier
MSN 06.09.2019 Jeremy Corbyn, leider van de linkse Labourpartij, bespreekt vrijdag met andere Britse oppositiepartijen het plan van premier Boris Johnson om nieuwe verkiezingen te houden. De oppositie vreest dat Johnson die stembusgang wil aangrijpen om Groot-Brittannië alsnog zonder akkoord met Brussel uit de EU te leiden.
Johnson kreeg woensdag in het Lagerhuis onvoldoende steun voor zijn oproep om half oktober nieuwe verkiezingen te houden. De premier probeert maandag opnieuw in het Lagerhuis voldoende steun te krijgen voor nieuwe verkiezingen. Hij heeft daarvoor de steun van twee derde van de parlementariërs nodig.
Het Lagerhuis stemde woensdag voor een wet waarin staat dat Johnson moet vragen om nieuw uitstel van de brexit als het hem niet tijdig lukt een deal met Brussel te bereiken. Johnson wil dat Groot-Brittannië uiterlijk 31 oktober uit de EU stapt.
Elsevier 05.09.2019 Het Britse Lagerhuis besloot woensdag dat de Brexit opnieuw moet worden uitgesteld. Een meerderheid van het parlement ging akkoord met de Benn Bill: een wet die een No Deal-Brexit moet voorkomen. Donderdag buigt het Hogerhuis zich over de wet. Hoe gaat het nu verder?
Hoe staan de Britten ervoor?
De chaos is compleet in het Britse parlement. Nog geen nieuwe verkiezingen, wel uitstel van de Brexit. Beide besluiten zijn een nederlaag voor premier Boris Johnson. Hij had sinds zijn aantreden één doel: op 31 oktober vertrekken uit de Europese Unie, desnoods zonder deal.
Labourleider Jeremy Corbyn profiteert van de onrust. Het was Corbyn die ervoor zorgde dat woensdagavond de wet werd aangenomen waarin de Brexit wordt uitgesteld als er geen deal is tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie.
Donderdagmiddag nam de broer van Johnson, Jo Johnson, ontslag als parlementariër en onderminister voor de Conservatieven. Opnieuw een pijnlijke tik voor de premier die woensdag al afscheid moest nemen van vooraanstaande partijleden als Philip Hammond en Nicholas Soames, kleinzoon van Winston Churchill.
Liefst 21 conservatieven raakten hun partijlidmaatschap kwijt door hun rebellie tegen Johnson. De premier wacht nu af tot het Hogerhuis zijn lot definitief bezegelt.
Wat is de rol van het Hogerhuis?
Het Britse Hogerhuis is vergelijkbaar met de Nederlandse Eerste Kamer. Anders dan bij het Lagerhuis worden de leden niet gekozen door het volk, maar aangesteld door koningin Elizabeth II.
Het Hogerhuis moet instemmen met wetsvoorstellen uit het Lagerhuis, voordat de Koningin ze tekent en ze van kracht worden.
Gezien de verhoudingen in het Hogerhuis is het haast zeker dat de wet die leidt tot uitstel van de Brexit, er komt.
Enige tijd leek het laatste obstakel sabotage van het debat door een zogeheten filibuster: aanhangers van Johnson in het Hogerhuis dreigden het debat net zolang te rekken tot de deadline van vrijdagmiddag om vijf uur ’s middags zou zijn verstreken. De wet moet voor dat tijdstip voor de eerste keer door het Hogerhuis zijn goedgekeurd. De aanhangers hebben hun verzet inmiddels gestaakt.
Wordt de wet donderdag aangenomen, dan volgt maandag de tweede stemming in het Hogerhuis over het wetsvoorstel.
Welke opties heeft Johnson nog?
De kans op een No Deal-Brexit op 31 oktober wordt steeds kleiner. Johnson heeft nog een paar opties.
Een belangrijke troef is het vetorecht van EU-lidstaten. De Conservatieve minister van Brexitzaken Stephen Barclay zei donderdag dat andere EU-lidstaten uitstel van de Brexit nog kunnen dwarsbomen. Volgens Barclay blijft de regering voorbereidingen treffen voor een No Deal-Brexit, ondanks de eventuele nieuwe wet. Brussel liet in een reactie weten dat het Verenigd Koninkrijk alleen uitstel krijgt met een goede reden. Komt er geen uitstel, dan krijgt de regering van Johnson hulp uit onverwachte hoek.
Een andere vaak genoemde optie is dat Johnson wacht met het versturen van de wet naar de Koningin. Een wet is pas van kracht als deze is ondertekend door koningin Elizabeth. Johnson kan wachten met het versturen tot na 31 oktober. Het zou een ongekende provocatie van Johnson zijn.
Of komen er toch verkiezingen?
Nieuwe verkiezingen hebben Johnsons voorkeur. Woensdag stuurde de premier daarop aan, maar het parlement wil er nog niet aan. Johnson doet het goed in de peilingen en hij verwacht nieuwe verkiezingen met een ruime meerderheid te zullen winnen.
Lees alles over het vertrek van de Britten uit de EU in ons Brexit-dossier
Maar woensdagmiddag mislukte zijn plan. Van de benodigde 434 leden stemden er maar 298 voor vervroegde verkiezingen. Maandag zou Johnson het voorstel voor verkiezingen opnieuw willen voorleggen aan het parlement, meldt de BBC.
De vraag is of Labourleider Corbyn dan wel akkoord gaat met nieuwe verkiezingen. Al maakt hij zich er al twee jaar sterk voor, woensdag krabbelde hij plots terug. Op Twitter stelde hij een duidelijke voorwaarde. Pas als een No Deal-Brexit onmogelijk is, stemt Corbyn in met nieuwe verkiezingen:
Jeremy Corbyn
✔@jeremycorbyn
Tonight we defeated Boris Johnson in his first Commons test and tomorrow we will legislate against his disastrous No Deal plans.
We’ll support a vote to call a General Election, so the people can decide our country’s future, once the Bill to stop No Deal is law. 49.789
Mocht Johnson maandag opnieuw geen steun krijgen voor nieuwe verkiezingen, dan kan hij als laatste redmiddel nog het vertrouwen in zichzelf opzeggen en zijn ontslag aanbieden. De oppositie krijgt dan twee weken de tijd om een nieuwe regering te vormen. In dat nauwelijks voorstelbare scenario staat Johnson twee weken buitenspel en mag hij niet meedoen aan het vormen van een nieuwe regering.
Komt de nieuwe regering niet tot stand, wat waarschijnlijk is gezien de verdeeldheid in het parlement, dan zijn verkiezingen de enige resterende optie.
NU 05.09.2019 Het is een dramatische week in de Britse politiek. De regering van premier Boris Johnson leed woensdag een gevoelige nederlaag, die nieuwe verkiezingen dichterbij lijkt te hebben gebracht. Het land is nog steeds hopeloos verdeeld over de Brexit. Vijf vragen over de politieke crisis.
Wat is er deze week gebeurd in het Britse Lagerhuis?
Het Lagerhuis heeft woensdag een wet aangenomen, de wet-Benn, om premier Johnson te dwingen naar Brussel te gaan om een nieuw uitstel voor de Brexit aan te vragen. Vooralsnog zal de Brexit plaatsvinden op 31 oktober. Dit zal dan wel met afspraken met de Europese Unie moeten gebeuren, want zodra de wet-Benn is aangenomen is een harde Brexit verboden.
Om de wet-Benn te behandelen, moesten parlementariërs de regering eerst verslaan in een stemming om de controle over de agenda van het Lagerhuis over te nemen. Dat gebeurde op dinsdag. Johnson stelde een ongekend harde lijn: Conservatieve dissidenten die tegen de regering stemden, werden zonder pardon uit de partij gezet. Uiteindelijk overkwam dat 21 van hen, onder wie enkele prominenten.
De wet-Benn moet nog wel worden goedgekeurd door het Hogerhuis, de Britse Eerste Kamer.
Wat gaat het Hogerhuis doen?
In theorie zal het geen probleem zijn om ook in het Hogerhuis een meerderheid te krijgen voor de wet-Benn, aangezien de oppositie daar meer zetels heeft en een merendeel van de Lords, de leden van het Hogerhuis, in het verleden al heeft laten weten tegen een uittreding zonder akkoord te zijn.
Aanvankelijk dreigden Conservatieve Lords roet in het eten te gooien door de behandeling van het wetsvoorstel te rekken totdat het parlement op maandag 9 september met reces gaat. In de nacht van woensdag op donderdag gaf de regering toe en kwamen de Lords overeen dat het behandelen van het wetsvoorstel vóór vrijdagmiddag 17.00 uur (Britse tijd) moet zijn afgerond.
Het nieuwe parlementaire jaar begint op 14 oktober 2019.
Hoe reageerde premier Johnson woensdag op zijn nederlaag in het Lagerhuis?
Na de stemming van woensdagavond concludeerde Johnson dat er nog maar één optie is: nieuwe verkiezingen, die moeten bepalen of hij zelf of oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour naar Brussel moet “om de puinhopen op te ruimen”.
Meer uitstel vragen in Brussel is iets wat de Britse premier expliciet heeft geweigerd, maar hij heeft ook gezegd dat zijn regering de wet zal volgen. De Europese Unie is hoe dan ook geen voorstander van Brexit, dus uitstel zal vanuit Brussel naar verwachting wel worden geaccepteerd.
Johnson wil dat de vervroegde verkiezingen plaatsvinden op 15 oktober, vlak vóór de Europese top die op 17 oktober begint. Om ze uit te schrijven heeft Johnson wel een tweederdemeerderheid in het Lagerhuis nodig. Die krijgt hij alleen als de grootste oppositiepartij, Labour, meewerkt.
Wil de oppositie ook nieuwe verkiezingen?
Niet zoals het er nu voorstaat. Labour en de andere oppositiepartijen vrezen dat Johnson een truc zal toepassen: als zij akkoord gaan met verkiezingen medio oktober, heeft de premier de bevoegdheid om die datum later aan te passen. Zo zou hij de stembusgang over de deadline van 31 oktober kunnen tillen – en een ‘no deal’-Brexit garanderen.
Corbyn wil dus dat de wet-Benn eerst wordt aangenomen. Pas als de handtekening van de koningin eronder staat, wil hij akkoord gaan met een stembusgang.
De stemming die woensdagavond werd gehouden over het uitschrijven van verkiezingen resulteerde dan ook opnieuw in een nederlaag voor de regering-Johnson: met 298 stemmen voor en 56 stemmen tegen. Er waren 434 stemmen nodig.
Hoe nu verder?
Er is nog geen zekerheid over hoe het verder gaat. Johnson zou theoretisch gezien een motie van wantrouwen tegen zijn eigen regering kunnen indienen en op die manier verkiezingen kunnen afdwingen met simpele meerderheden (meer dan de helft i.p.v. twee derde) in het Lagerhuis en het Hogerhuis, hoewel die nog steeds moeilijk te vinden zullen zijn zonder oppositiesteun.
Als die verkiezingen vóór 19 oktober worden gehouden en de Conservatieven een parlementaire meerderheid weten te winnen, zou Johnson een nieuwe wet kunnen aannemen die het verbod op ‘no deal’ weer van tafel veegt. Daar is de oppositie ook huiverig voor.
Daarnaast is het ook niet zeker dat de andere EU-leiders de Britten weer uitstel zullen verlenen als zij daarom vragen. Verschillende leiders, zoals de Franse president Emmanuel Macron, lieten bij het verlenen van het vorige uitstel – in maart van dit jaar – al weten dat ze liever worden bevrijd van het slepende Brexit-dossier.
De keerzijde is dat een ‘no deal-Brexit’ ook ernstige gevolgen voor de rest van de EU zou hebben en door bijna niemand op het Europese vasteland als een wenselijke uitkomst wordt gezien.
Telegraaf 05.09.2019 De positie van de Britse premier Boris Johnson wordt met de dag erbarmelijker. Binnen zijn eigen partij groeit het verzet tegen het ontslag van ruim twintig, veelal prominente, parlementsleden gisteren. Zijn eigen broer Jo maakte de positie van Boris nog moeilijker door plotseling zijn ontslag als minister aan te kondigen.
Bij een toesprak voor een politie-academie in Noord-Engeland – bedoeld om de stembusstrijd af te trappen – kon Johnson zich niet eens herinneren dat politie-agenten iemand altijd de optie geven om te zwijgen. Met hopeloos gemurmel werkte hij zich verder in de nesten.
Vooral het ontslag van zijn broer Jo Johnson is pijnlijk. In een verklaring zei de jongere broer van Boris Johnson in een spagaat tussen familie-loyaliteit en het dienen van het landsbelang te zijn beland. Hij geeft de voorkeur aan het laatste door af te treden.
Jo Johnson kon, ook als overtuigde Remainer, de Brexit-politiek van zijn broer accepteren. Maar met het uit de fractie zetten van 21 Conservatieven heeft Boris volgens Jo een grens overschreden.
Rebellen
Jo Johnson is niet de enige. Meer dan honderd fractiegenoten schreven een brief aan de premier met de oproep de hand over zijn hart te strijken en de 21 rebellen te laten terugkeren in de fractie.
De conservatieve partij is in hun ogen altijd een bonte familie geweest. Johnson zelf heeft het afgelopen jaar diverse malen het regeringsbeleid gefrustreerd.
Nieuwe verkiezingen
Intussen besprak het Hogerhuis een deel van de ruim tachtig amendementen die zijn ingediend voor het wetsvoorstel waarbij de regering wordt verplicht om – als er voor midden oktober geen nieuw akkoord wordt bereikt – in te stemmen met een verlenging van de Brexit-onderhandelingen tot eind januari.
Boris Johnson in het Lagerhuis tijdens een telling van stemmen.
Ⓒ EPA
Aanvankelijk leek het erop dat Brexit-gezinde Lords en Ladies het proces in het Hogerhuis zouden frustreren met ellenlange verhandelingen. Maar de regering heeft beloofd dat de bespreking van het wetsvoorstel vrijdagmiddag zal zijn afgerond. Daarna kan het Lagerhuis op maandag het definitieve fiat geven.
Het is allemaal bedoeld om zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen te organiseren. Als deze voor 31 oktober, het vooralsnog beoogde vertrek van de Britten uit de EU, moeten worden gehouden, moet het Lagerhuis voor maandagavond akkoord gaan. De Britse regering heeft de zittingen vanaf volgende week dinsdag immers voor vijf weken opgeschort.
’Liever dood’
Het is niet zeker of dit gebeurt. Veel Labour-politici vinden dat er tot na 31 oktober moet worden gewacht met nieuwe verkiezingen. Dan is immers het nieuwste Brexit-uitstel geregeld, zo hoopt Labour.
Maar Boris Johnson maakte vandaag in Yorkshire andermaal duidelijk dat hij niet degene zal zijn die om uitstel zal verzoeken. „Ik word nog liever dood in een greppel aangetroffen”, zei Johnson, die ook op sociale media in de hoek zit waar de klappen vallen.
Voor Johnson lijkt dat overigens niet uit te maken. Om hem heen overheerst de twijfel over zijn risicovolle Brexit-strategie. Maar voor Boris Johnson is het de enige geloofwaardige benadering. Of, zoals hij de verzamelde politie-agenten in Yorkshire voorhield: „Wij steunen jullie met jullie houding om je niet van gevaar af te wenden, maar het frontaal te bezweren.”
Telegraaf 05.09.2019 Al twee keer is het Verenigd Koninkrijk extra tijd verleend om de Brexit te regelen. Een derde uitstel komt er mogelijk aan, ook al wil premier Boris Johnson dat niet.
De Brexit is een onthutsend drama geworden waarbij de Britten zich volledig hebben vastgereden in de modder. Het verlenen van uitstel – Londen moet er om vragen, de EU-landen moeten het verlenen – lijkt vooralsnog niets meer dan de bal zinloos vooruit trappen.
Inmiddels zit er in het VK met Boris Johnson een nieuwe premier die veel meer dan zijn voorganger hoog spel durft te spelen, maar die wordt teruggefloten door zijn eigen parlement. Hij beweert dat er in Brussel onderhandeld wordt over een betere deal voor het VK – de gehate ‘backstop’ moet eruit – maar die bewering lijkt vooral voor binnenlands gebruik.
In Brussel wordt sinds deze week op Brits verzoek weliswaar twee keer in de week met hun onderhandelaar David Frost gesproken, maar inhoudelijk heeft deze diplomaat geen enkel nieuw plan op tafel gelegd. Het lijkt allemaal voor de bühne.
Mochten de Britten komen met een verzoek tot uitstel, bijvoorbeeld tot 31 januari volgend jaar, dan zal daar hoogstwaarschijnlijk tandenknarsend gehoor aan worden gegeven omdat niemand zit te wachten op een ongecontroleerd Brits vertrek uit de EU. Tegelijkertijd weet iedereen dat bij de volgende deadline de problemen weer van dezelfde aard zullen zijn.
Eenheid
De eenheid onder de 27 EU-landen zal steeds verder onder druk komen staan. De Franse president Macron wil door met de EU, de Britten – die toch vertrekken – zijn voor hem een blok aan het been. Premier Rutte is voorzichtiger gezien de zware consequenties van een ongecontroleerde Brexit voor de Nederlandse economie. Bovendien: als de Britten nog even blijven is de kans groter dat zij hun rekening voor de EU-begroting van volgend jaar voldoen.
Aan deze zijde van het Kanaal wordt het schouwspel in Londen met een mengeling van fascinatie en afschuw bezien. Eén ding vraagt men zich in Brussel vooral af. Als een scheidingsdeal al niet lukt, hoe kunnen we dan ooit een handelsdeal gaan uitonderhandelen met het VK?
Telegraaf 05.09.2019 Dat de jongere broer van de Britse premier Boris Johnson, Jo Johnson, is opgestapt als onderminister en parlementariër, zorgt voor een schok door Groot-Brittannië.
„In de afgelopen weken werd ik gemangeld tussen de trouw aan mijn familie en het nationale belang”, schreef Jo Johnson (47), die onder meer universiteiten en wetenschap in zijn portefeuille had, op Twitter. „Het was een eer om onder drie premiers te hebben gediend als minister.”
Die aankondiging sloeg in als een bom. Niemand was ervan op de hoogte, zelfs niet de meest ervaren adviseurs van Johnson. Volgens The Sun had hij diep in de nacht nog een zeer intens, en zeer lang telefoongesprek met Jo. Boris smeekte daarin zijn broer te blijven.
Jo bleef bij zijn punt. Hij kon het niet verkroppen dat 21 partijleden zonder pardon de wacht werden aangezegd. ’s Ochtends zweeg Boris in alle talen over het telefoongesprek met zijn broer. Toen het vertrek openbaar werd, was iedereen verrast, aldus The Sun.
Pijnlijk
Premier Boris Johnson (55) bedankte in een speech zijn broer voor zijn diensten. „Hij was een geweldig parlementslid en een fantastische minister.”
Journalisten wezen hem erop dat de premier had beloofd het land te verenigen. Nu heeft hij eerst zijn partij uiteen laten vallen, en daarna zijn eigen familie. „Ik wil het land verenigen door dit (de Brexit, red.) klaar te krijgen”, reageerde hij op die kritiek. „Mensen zijn er klaar mee.”
Eerder opgestapt
Jo Johnson stapte vorig jaar ook al uit de regering. Toen nam hij ontslag als onderminister van Transport onder premier Theresa May. De jongere broer van Boris Johnson uitte toen felle kritiek op de brexitkoers van May. Ook riep hij op tot een tweede referendum.
Jo stond bij het referendum in 2016 niet aan de kant van zijn broer. Boris was een van de gezichten van de leave-campagne die ijverde voor een Brits vertrek uit de EU, terwijl Jo juist voor remain (’blijven’) was.
AD 05.09.2019 Wederom een gevoelige tik voor de Britse premier Boris Johnson. Zijn jongere broer Jo stapt op als onderminister en parlementslid voor de Conservatieven.
In een verklaring op Twitter schrijft hij: ,,De laatste weken worstel ik tussen loyaliteit naar mijn familie toe en het landsbelang. Het is een spanning waar ik niet mee kan omgaan. Het is tijd dat anderen mijn taak als parlementslid en minister overnemen.” Hij zal zich niet meer verkiesbaar stellen bij de volgende verkiezingen.
Jo Johnson was tijdens de stemming over brexit in 2016 tegen het verlaten van de EU. Hij stapte al op als onderminister van Transport onder de vorige premier Theresa May wegens de falende brexitonderhandelingen. Afgelopen zomer kwam hij echter weer in het parlement toen de Conservatieven zijn broer als leider verkozen. De 47-jarige Johnson wilde, in tegenstelling tot zijn broer, graag een tweede referendum over de brexit.
De broer van de premier had als onderminister onder meer universiteiten en wetenschap in zijn portefeuille. Het is nog niet duidelijk of hij per direct opstapt. Verder laat hij weten dat het een eer was om Orpington (zijn kiesdistrict) te vertegenwoordigen en om minister te zijn onder drie premiers.
It’s been an honour to represent Orpington for 9 years & to serve as a minister under three PMs. In recent weeks I’ve been torn between family loyalty and the national interest – it’s an unresolvable tension & time for others to take on my roles as MP & Minister. #overandout12:18 PM – Sep 5, 2019
Premier Boris Johnson (55) bedankte zijn broer voor zijn diensten. ,,De premier begrijpt, in zijn hoedanigheid als politicus en broer, dat dit geen makkelijke kwestie was voor Jo”, aldus een verklaring van zijn kantoor.
Telegraaf 05.09.2019 Het Verenigd Koninkrijk wordt verscheurd door de Brexit. Zelfs de familie van premier Boris Johnson wordt erdoor gepolariseerd. Broer Jo Johnson kondigde donderdagmiddag aan dat hij vanwege de perikelen rond het Britse uittreden uit de Europese Unie zal opstappen als kabinetslid en als parlementariër.
Jo Johnson maakte zijn besluit op Twitter bekend. Hij schreef: „In de afgelopen weken ben ik verscheurd tussen loyaliteit aan mijn familie en het landsbelang. Het is een onoplosbare spanning en daarom is het tijd voor anderen om mijn rol als parlementslid en minister over te nemen. #OverEnUit”
Downing Street 10 heeft met begrip gereageerd op het opstappen van Jo Johnson. Een woordvoerder schreef in een verklaring: „De premier wil Jo Johnson bedanken voor zijn diensten. Hij is een briljante, getalenteerde minister geweest en een fantastisch parlementslid. De premier begrijpt, als een politicus en als broer, dat dit geen makkelijk besluit moet zijn geweest voor Jo.”
Brexit
Jo Johnson is de jongere broer van de Britse minister-president. Net zoals de premier is hij lid van de Conservatieve Partij. Maar in tegenstelling tot Boris is Jo Johnson minder dogmatisch als het om de Brexit gaat. Zo zei hij vorig jaar voorstander te zijn van een tweede referendum over de Britse uittreding uit de EU, iets wat zijn broer een gruwel zou zijn.
De broer van de premier had als onderminister onder meer universiteiten en wetenschap in zijn portefeuille. Het is nog niet duidelijk of hij per direct opstapt.
NOS 05.09.2019 De broer van de Britse premier Boris Johnson, Jo, heeft ontslag genomen als onderminister voor Bedrijfsleven, Energie en Industriële Strategie. Hij zegt dat hij een conflict ervaart tussen het landsbelang en loyaliteit aan zijn familie.
“De afgelopen weken ben ik verscheurd tussen loyaliteit aan mijn familie en het landsbelang. Het is een onoplosbaar dilemma en het is tijd voor anderen om mijn rol over te nemen als parlementslid en minister”, zegt Jo Johnson. Hij vindt het een eer dat hij onder drie premiers betrokken is geweest bij het kabinet.
Jo Johnson licht zijn besluit niet toe. Ook is niet duidelijk hoe hij precies staat tegenover de politieke koers van zijn oudere broer. In het verleden was Jo een uitgesproken voorstander van een tweede brexitreferendum.
No-deal-brexit
Het kantoor van premier Johnson bedankt Jo Johnson voor zijn diensten. “Hij was een briljante, getalenteerde minister en een fantastisch parlementariër. De premier begrijpt, als politicus en als broer, dat dit niet makkelijk geweest zal zijn voor Jo.”
Jo Johnson is een van de vele Lagerhuisleden van de Conservatieve Partij die al dan niet vrijwillig vertrekken. De afgelopen dagen werden meer dan twintig Conservatieven uit de fractie gezet omdat ze tegen de zin van Johnson steun gaven aan een wet waarmee een no-deal-brexit op 31 oktober wordt geblokkeerd.
Premier Johnson, die zijn parlementaire meerderheid kwijt is, wil vervroegde verkiezingen, maar ook dat plan is gisteren tegengehouden door het Lagerhuis.
AD 05.09.2019 Ongekende taferelen in het Britse parlement waar de kersverse premier Johnson de ene gevoelige nederlaag na de andere lijdt. Het Lagerhuis zei ‘ja’ tegen een wet die Johnson niet wil en ‘nee’ tegen de verkiezingen die hij wel wil. Wij hielden een live-blog bij over de stemmingen in het Lagerhuis. Hier lees je terug hoe de bewogen avond verliep.
Tegen de zin van Boris Johnson stemde het Lagerhuis gisteravond in met de wet die een no deal-brexit op 31 oktober kan tegenhouden. Als de wet nu ook door het Hogerhuis komt is de Britse premier verplicht om tot 31 januari uitstel van de brexit te vragen bij de EU, als er op 19 oktober geen brexitdeal ligt. De wet die de oppositie indiende werd met 327 tegen 299 aangenomen.
Wel werd er zeer verrassend een amendement aan toegevoegd: als de premier moet vragen om uitstel van de brexit, dan moet hij ook het Lagerhuis nog een keer over de oude brexitdeal (de deal die Theresa May eerder uitonderhandelde met de EU) laten stemmen. Dat akkoord is eerder drie keer weggestemd door het Lagerhuis, wat uiteindelijk ook het einde van May als premier betekende.
Maar het zou nu dus zomaar kunnen dat May’s deal eind oktober gewoon nog een vierde keer in stemming wordt gebracht. Maar eerst moet de wet er definitief komen. De volgende horde is het Hogerhuis, waar conservatieven die loyaal zijn aan Johnson van plan zijn de boel zo te vertragen, dat de wet niet kan worden doorgevoerd voor de geplande opschorting van het parlement op 10 september. Nadat Johnson gisteravond de stemming over de wet verloor nam hij het woord en zei hij geen andere uitweg meer te zien dan nieuwe verkiezingen.
Een zet die niet verraste aangezien hij er dinsdag al voor waarschuwde. ,,Ik vind het heel jammer dat parlementariërs zo hebben gestemd. Ik noem dat plichtsverzuim”, zei Johnson, Hij vindt dat met deze wet zijn onderhandelingspositie met Brussel verwoest is. Om de druk op de ketel te houden en een nieuwe deal te krijgen van de EU wilde Johnson de optie van een no deal-brexit op tafel houden. ,,In essentie maakt deze wet een einde aan de onderhandelingen met de EU.”
Corbyn naar Brussel
Met de woorden ‘de Britten moeten nu maar bepalen of ze mij of Corbyn naar Brussel willen sturen om dit op te lossen’, opende hij vervolgens het debat over vervroegde verkiezingen. Na negentig minuten debat volgde stemming en uitslag: Johnson kwam 136 stemmen tekort.
Zijn derde nederlaag in drie stemmingen: slechter is een Britse premier zijn regeerperiode waarschijnlijk nooit begonnen. Dat Johnson verloor was geen verrassing: voor het uitschrijven van verkiezingen heeft de Britse premier namelijk een supermeerderheid van twee derde van de Lagerhuisleden nodig.
Aangezien Johnson geen parlementaire meerderheid meer heeft en de oppositie al had aangegeven de motie niet te steunen, was de uitkomst bij voorbaat al bijna zeker: Johnson zou het niet halen. En zo geschiedde.
De Britse premier reageerde woedend op zijn verlies. ,,Jeremy Corbyn is waarschijnlijk de eerste leider van de oppositie in de geschiedenis van onze democratie die verkiezingen weigert. Ik kan alleen maar speculeren over de achterliggende reden. De meest voor de hand liggende conclusie is dat hij denkt dat hij niet kan winnen. Hij zou zijn positie moeten heroverwegen.”
Het is weer een bizarre wending in het brexitproces dat het Verenigd Koninkrijk al ruim drie jaar gijzelt: een regeringspartij die verkiezingen wil, een oppositie die daarvoor bedankt. Toch is de terughoudendheid van die laatste te verklaren: hun eerste prioriteit is het voorkomen van een no deal-brexit op 31 oktober. Eerst willen zij dus dat de anti-no deal-brexitwet wordt aangenomen in het Lager- en Hogerhuis.
Ze vertrouwen premier Johnson voor geen cent en vrezen dat hij -als hij eventuele vervroegde verkiezingen midden oktober wint- de Britten alsnog op de brexitdeadline van 31 oktober zonder deal uit de EU laat crashen. De oppositiepartijen willen wel verkiezingen, maar niet op Johnsons voorwaarden en niet op 15 oktober, de datum die de premier voor ogen had. Eerst de wet regelen, dan verkiezingen, benadrukte Labour-leider Corbyn gisteren nog maar eens.
Johnsons opties
Johnson heeft nu een aantal opties om toch nieuwe verkiezingen te forceren. Hij kan een verkiezingsnoodwet indienen: anders dan bij de verkiezingsmotie die hij gisteren verloor heeft hij hier een normale meerderheid voor nodig. Mocht dat niet lukken, dan kan hij in theorie ook nog kiezen voor de nucleaire optie: een motie van wantrouwen tegen zichzelf indienen, die expres verliezen en heel hard hopen dat Labour niet in staat is om een interim-regering te vormen met andere oppositiepartijen. Als de oppositie er in dat geval niet binnen twee weken uitkomt, volgen automatisch nieuwe verkiezingen.
First things first: de anti-no deal-brexitwet die nu bij het Hogerhuis ligt. Johnson’s loyale medestanders daar proberen daar de komende nachten door te debatteren en het proces te rekken tot vrijdagochtend 10.00 uur Britse tijd. Dat zou genoeg moeten zijn om de wet toch nog tegen te houden. Lord Newby, leider van de Liberaal Democraten was in ieder geval klaar voor de strijd. Hij twitterde net voor het begin van het debat een foto van zichzelf met een koffer voor het parlement. ,,Ik heb mijn dekbed, schone kleren en scheerspullen meegenomen.”
Telegraaf 05.09.2019 In de aanloop naar zijn aantreden als premier op 24 juli moet Boris Johnson hebben besloten dat verkiezingen noodzakelijk waren. De meerderheid van zijn coalitiefractie was in de loop van het jaar tot enkele zetels uitgedund. De dag na de bekroning van zijn carrière met het door hem beoogde premierschap werd deze meerderheid tot welgeteld een zetel teruggebracht.
Het was Johnson duidelijk dat dit niet onvoldoende was om de altijd controversiële Brexit-wetgeving door het Lagerhuis te loodsen. Maar het was hem ook duidelijk dat hij niet degene mocht zijn die de verkiezingen zou uitschrijven. De meeste Britten zijn de politiek immers beu en zijn de afgelopen jaren al te vaak richting het stemhokje gedirigeerd.
Met een drieste politiek in de richting van een ongereguleerde Brexit probeerde hij de oppositie te dwingen om een motie van wantrouwen in te dienen. Door het Lagerhuis bijna anderhalve maand buitenspel te zetten trachtte hij de druk richting een motie van wantrouwen verder te vergroten.
Waar ging het mis?
Het probleem voor Boris Johnson was dat de oppositie, geholpen door een krachtige groep Conservatieve rebellen, het hoofd koel hield. Het buitenspel zetten van het Lagerhuis zorgde ervoor dat zijn hopeloos verdeelde politieke tegenstanders de rijen sloten.
In een mum van tijd togen ze een wetsvoorstel op waarbij de handen van de regering werden gebonden en Johnson precies werd voorgeschreven wat hem de komende weken te doen staat. Tegen alle verwachtingen in lijkt dat voorstel binnen een week door het Lagerhuis en het Hogerhuis te kunnen worden gejaagd?
Gegokt en verloren dus. Hoe reageerde Johnson?
Door zelf verkiezingen uit te schrijven. Een oppositiepartij zou het zich volgens Johnson niet kunnen veroorloven om tegen verkiezingen te stemmen. Maar dat was dus precies wat de Labour-partij deed. Niet helemaal trouwens, ze onthielden zich van stemming, maar verkiezingen kunnen alleen maar worden uitgeschreven als twee derde van de parlementariërs akkoord gaat. Daar kwam Johnson bij lange na niet aan toe.
Geen verkiezingen dus?
Nee, dat is wat kort door de bocht. Labours partijleider Jeremy Corbyn heeft verklaard dat hij verkiezingen wil zodra het voorstel om uitstel van Brexit af te dwingen is goedgekeurd. Boris Johnson wenst deze verkiezingen op 15 oktober te houden. Hij is ervan overtuigd dat de Conservatieven de verkiezingen zullen winnen. Dan kan hij het verzoek om uitstel weer schrappen en gewoon op het door hem op 31 oktober gewenste vertrek uit de EU afstevenen.
Het probleem is dat Labour ineens niet veel haast lijkt te maken met de verkiezingen. Deze kunnen wellicht wachten tot na 31 oktober, en het door Labour gewenste Brexit-uitstel. Maar Labour is verdeeld. Verkiezingen op 15 oktober lijken nog altijd het meest waarschijnlijk.
Gaat Johnson die winnen?
Het is onmogelijk te zeggen. Maar wel is duidelijk dat hij veel partijgenoten met zijn drieste politiek tegen zich in het harnas heeft gejaagd. Er wordt een beschuldigende vinger gewezen naar zijn politieke adviseur Dominic Cummings. Deze was succesvol als dirigent van de Brexit-campagne, maar zijn botte rechtlijnigheid valt niet zo goed in Downing Street.
Het uit de fractie zetten van 21 rebellerende partijprominenten lijkt een stap te ver geweest te zijn voor Johnson. Zelfs zijn eigen broer Jo Johnson is de meedogenloze praktijken van zijn oudere broer beu. Hij zegde zijn ministerspost op en stelt zich niet verkiesbaar.
Maar Johnson was toch de ‘Heineken’-conservatief, die de harten van politieke tegenstanders kon veroveren?
Ja, dat was hij. Hij won tot tweemaal toe de Londense burgemeester verkiezingen, waar Labour-stemmers in een forse meerderheid zijn. Maar de politieke antenne van Johnson is de laatste weken niet erg helder. In debatten schuttert hij en hij zaait meer verdeeldheid dan ooit. Hij is de door hem gewenste controle kwijt. In ieder geval tot volgende week maandag. Dan mag hij hopen dat zijn oproep tot het houden van verkiezingen wel gehoor vindt.
Telegraaf 05.09.2019 Premier Boris Johnson zal donderdag opnieuw vervroegde verkiezingen eisen. Hij ziet het streven naar nieuw uitstel van de Brexit als verraad aan de kiezers die in 2016 de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie steunden. Johnson zal dat donderdag in een toespraak zeggen, zei zijn woordvoerder.
Johnson noemt het „een laffe belediging van de democratie” dat oppositieleider Jeremy Corbyn er niet mee wil instemmen algemene verkiezingen te houden. Een wet die beoogt te voorkomen dat het land de Europese Unie verlaat zonder deal „zou in wezen de grootste democratische stemming in onze geschiedenis tenietdoen – het referendum van 2016”, aldus de woordvoerder van Johnson.
„Het is duidelijk dat de enige actie is om terug te gaan naar de mensen en hen de gelegenheid te geven om te beslissen wat ze willen”, zei hij.
In het wetsvoorstel staat dat premier Johnson moet vragen om nieuw uitstel van de Brexit als het hem niet tijdig lukt een deal rond te krijgen, tenzij het parlement toestemming geeft voor een Brexit zonder deal.
Labour
De regering is fel tegen het voorstel en stuurde woensdag al aan op nieuwe verkiezingen. Oppositieleider Jeremy Corbyn (Labour) wil daar pas mee instemmen als het wetsvoorstel is goedgekeurd. Johnson kan niet zonder steun van de oppositie verkiezingen uitschrijven, omdat twee derde van de parlementariërs daarmee moet instemmen.
NOS 05.09.2019 Weer een ochtend vol chocoladeletters over brexit voor de Britse kranten. “Een grotesk circus”, schrijft de Daily Mail. “De slechtste premier ooit (sinds de laatste)”, oordeelt de Daily Mirror. Maar ook veel kritiek op de ‘laffe’ oppositieleider Jeremy Corbyn.
“De meningen zijn heel erg verdeeld, het hangt ervan af aan welke kant van het politieke spectrum een krant staat”, zegt correspondent Suse van Kleef. Linkse media richten zich op Johnson, die gisteren drie keer faalde het parlement mee te krijgen voor zijn plannen, een unicum voor een kersverse premier. Rechtse kranten bespotten zijn rivaal Corbyn, “de enige oppositieleider ooit die verkiezingen afsloeg”, in de woorden van Johnson.
“Net als Johnson typeert The Sun Corbyn als een angsthaas (‘chicken‘). De krant heeft zijn hoofd op het lichaam van een kip gefotoshopt met de vraag ‘is dit de gevaarlijkste kip in het land?’. Dat is ook een verwijzing naar de chloorkippen, symbool van de discussie over voedselveiligheid na de brexit.”
The Sun @TheSun
Tomorrow’s front page: Seething Boris Johnson branded Jeremy Corbyn a “chicken” after the Labour leader blocked a snap General Election https://t.co/LtUUcvuyTm
De Telegraph noemt de oppositieleider hypocriet, omdat hij eerder juist om verkiezingen vroeg. “Hij is bang te verliezen”, schrijft de krant, die in een portret van Corbyn schetst dat de Labourleider steun binnen zijn partij verliest.
Bungelen
Met een aangeschoten premier en een vleugellamme oppositieleider zien maar weinig kranten een uitweg uit de crisis. De premier is in een hoek gedreven, concluderen meerdere kranten. “Johnson is gevangen in Downing Street No. 10.”, meent The Times. “Zijn vijanden willen hem machteloos laten bungelen tot brexit weer is uitgesteld.”
Na nachtelijk overleg lijkt Labour nu bereid te praten over vroege verkiezingen zodra de wet die een no-deal-brexit verbiedt door het parlement is. Grootste twistpunt wordt dan wanneer de stembusgang gehouden wordt: voor of na 31 oktober, de deadline voor brexit.
“Johnson wil verkiezingen op 15 oktober, zodat hij bij een EU-top twee dagen later een nieuwe deal kan regelen”, legt Van Kleef uit. “Maar Labour wil liever verkiezingen na 31 oktober. Lukt dat, dan moet Johnson aan de EU uitstel vragen en heeft hij zijn grootste verkiezingsbelofte niet waargemaakt. Dat is goed voor Labour.”
Van Kleef durft geen voorspelling te doen over de volgende strategie van Johnson. Het verlengde reces doordrukken, toch nieuwe verkiezingen uitschrijven of misschien zelfs de no-deal-wet negeren. “Het blijft ongelofelijk onvoorspelbaar hier.”
AD 05.09.2019 Premier Boris Johnson zet alles op alles om de door hem zo gewenste vervroegde verkiezingen er toch snel doorheen te krijgen.
Een eerdere strategie om de conservatieve fractie in het Hogerhuis in te zetten voor vertragingstactieken blijkt alweer geschrapt. De Lords moeten juist nu haast maken. Het komt allemaal over als paniekvoetbal maar Johnson gokt op een verkiezingsoverwinning voor de belangrijke EU Top op 19 oktober waarop brexit centraal staat.
Vandaag wordt de eerste dag van zijn verkiezingscampagne , laat Johnson strijdvaardig weten. Met een nieuw mandaat van de kiezer hoopt hij toch nog concessies af te dwingen in Brussel. Door het Hogerhuis nu op te jagen kan het misschien net. Dan moet de behandeling van het gisteravond door het Lagerhuis aangenomen voorstel tegen een no deal-brexit nu in sneltreinvaart worden afgerond, berichten Britse media. Een geschrokken Lord uit het Hogerhuis vreest dat de bezadigde kamer nu een Guinness Book-wereldrecord moet breken.
Het voorstel was woensdag al in recordtempo door het Lagerhuis geloodst. Dat moet zich maandag weer over de wetgeving buigen als in het House of Lords amendementen worden goedgekeurd. Dat zou namelijk betekenen dat het oorspronkelijke voorstel wordt aangepast.
Met de zegen van de koningin is de wet dan aangenomen en kan Johnson oppositieleider Jeremy Corbyn nogmaals uitdagen voor nieuwe verkiezingen. Corbyn wilde daar gisteren pas mee instemmen als het wetsvoorstel dat een no deal-brexit uitsluit, is goedgekeurd. Johnson heeft Labour nodig. Hij kan niet zonder steun van de oppositie verkiezingen uitschrijven, omdat twee derde van de parlementariërs akkoord gaat.
Intussen worden de messen geslepen. Johnsons strategie is duidelijk. Hij werpt zich op als de man van het volk (dat in het referendum van 2016 krap vóór brexit stemde, maar niet voor een no deal-brexit). Hij presenteert het streven van het Lagerhuis naar nieuw uitstel van de brexit tot januari volgend jaar als het ultieme verraad aan de kiezer. Johnson zal dat vandaag in een toespraak nog eens benadrukken, meldt zijn woordvoerder.
Bij Labour hebben ze ondertussen eigen problemen, want ook die partij is verdeeld. Een deel van de partij wil zo snel mogelijk verkiezingen, terwijl een ander deel Boris Johnson graag nog even laat bungelen. het gaat dan om verkiezingen in oktober, in november of misschien zelfs nog later. Volgens Labour-schaduwminister John MacDonnell voert de partij overleg met andere oppositiepartijen over de beste datum.
Johnson noemt het ‘een laffe belediging van de democratie’ dat oppositieleider Jeremy Corbyn er niet mee wil instemmen algemene verkiezingen te houden. Een wet die beoogt te voorkomen dat het land de Europese Unie verlaat zonder deal ‘zou in wezen de grootste democratische stemming in onze geschiedenis tenietdoen – het referendum van 2016’, aldus de woordvoerder van Johnson. ,,Het is duidelijk dat de enige actie is om terug te gaan naar de mensen en hen de gelegenheid te geven om te beslissen wat ze willen”, zei hij.
Dat alles neemt niet weg dat Johnson voor de tweede achtereenvolgende dag werd weggestemd in het parlement. Zijn alles-of-niets-strategie loopt vooralsnog niet echt lekker. De premier wil ten koste van alles voorkomen dat het parlement hem beperkt in zijn bewegingsruimte bij het onderhandelen in Brussel.
EU-onderhandelaar Michel Barnier informeerde Europese diplomaten gisteren over de staat van die onderhandelingen. Die zijn verlamd, meldde Barnier wat weinig overliet van Johnsons bewering dat er voortgang wordt geboekt.
Boris Johnson dreigt de derde conservative leider te worden die sneuvelt op brexit. Dat hij de volgende verkiezingen wint is volgens opiniepeilingen waarschijnlijk maar allerminst zeker is dat hij de gewenste ruime meerderheid krijgt. Dan zijn we weer terug bij af. De rechtse anti-EU-kampioen Nigel Farage heeft zich ook al gemeld voor het geval de Britse premier te veel naar het parlement luistert. ,,Johnson kan geen verkiezingen winnen als hij de Brexit Party tegen zich heeft”. En de risico’s zijn bekend.
Drie jaar geleden kleunde premier David Cameron mis met zijn brexit-referendum dat hij wel dacht te winnen. Twee jaar geleden gokte Theresa May mis met snelle verkiezingen. Die vielen veel slechter uit dan gehoopt en May werd om te kunnen regeren afhankelijk van de grillige steun van een kleine Noord-Ierse partij, DUP. Een horrorscenario voor Johnson.
MSN 05.09.2019 De Britse politiek is in een permanente staat van chaos beland. Het lijkt er sterk op dat de regering wordt gedwongen om uitstel van de brexit te vragen, terwijl premier Boris Johnson bezweert dat nooit te gaan doen. Tegelijkertijd is de regering zijn meerderheid kwijtgeraakt en stapelt Johnson parlementaire nederlaag op parlementaire nederlaag. Én hij wil verkiezingen, maar waarom komen die dan niet?
Maandag zei Johnson nog in een korte speech dat hij geen verkiezingen wil, maar voor zover dat al waar was toen, is van die onwil nu nog weinig sprake.
Maar, wonderlijk genoeg, stemde de voltallige Conservatieve fractie van Johnson voor een verkiezing terwijl bijna de voltallige oppositie niet stemde of tegen nieuwe verkiezingen stemde. Dat gebeurde terwijl oppositieleider Jeremy Corbyn al jaren roept dat hij de Conservatieven uit het zadel wil helpen om via verkiezingen zijn Labour-partij aan de macht te helpen.
Met uiteindelijk 298 stemmen voor nieuwe verkiezingen en 56 tegen, kreeg Johnson bij lange na niet de benodigde tweederdemeerderheid van het 650 zetels tellende Lagerhuis en dus komen er geen nieuwe verkiezingen. Althans: voorlopig niet.
Eerst no-deal voorkomen
Waarom wil de oppositie, tegen de oppositienatuur in, dan geen verkiezingen? Kort gezegd is de oppositie bang dat verkiezingen ervoor gaan zorgen dat Johnson op 31 oktober het VK zonder deal uit de EU gaat leiden, iets waar een meerderheid van het huidige parlement dus tegen is.
Daarom zegt Labour nu, samen met kleinere oppositiepartijen, dat ze op zijn vroegst instemmen met nieuwe verkiezingen als de wet die de regering verplicht om opnieuw uitstel voor brexit te vragen aan de EU definitief is.
Die wet moet ook nog goedgekeurd worden door het Hogerhuis. Dat gebeurt waarschijnlijk vandaag en morgen. Daarna moet de wet nog worden bekrachtigd door de koningin, dat zal waarschijnlijk maandag gebeuren.
Maandag dan?
Maandag kan Johnson een nieuwe poging doen om verkiezingen uit te schrijven. Het is namelijk de laatste dag waarop het nog kan, paradoxaal genoeg omdat Johnson het parlement vanaf volgende week vijf weken naar huis stuurt. Dat besluit wordt beschouwd als een stap die er nu juist voor moest zorgen dat het parlement geen grip kan krijgen op de brexitbesluitvorming.
Maar de vraag blijft of Labour maandag al wel wil instemmen met nieuwe verkiezingen. Stel namelijk dat ze akkoord gaan met verkiezingen op 15 oktober, zoals Johnson wil, dan lopen ze alsnog de kans dat Johnson een verse meerderheid in het parlement weet te winnen.
De Conservatieven staan er in de peilingen namelijk goed voor. Met een nieuwe regering en een meerderheid in het parlement kan hij alsnog de wet schrappen die een no-deal moet voorkomen. Zo zou Johnson toch nog op de 31e, met of zonder deal de EU kunnen verlaten.
Misschien wil Labour later wel nieuwe verkiezingen, bijvoorbeeld na 19 oktober. Dat is namelijk de uiterste datum dat de regering opnieuw om uitstel moet vragen aan de EU, als er nog geen deal gesloten is.
Zo lang wil Johnson natuurlijk weer niet wachten, want dan zou hij alsnog bij wet verplicht zijn om precies dat te doen wat hij gezworen heeft niet te gaan doen: uitstel vragen.
Bovendien wordt op dit moment instemmen met een verkiezingsdatum na de 19e ook gezien als risico door de oppositie. Johnson kan dan alsnog besluiten om de verkiezingsdatum weer naar voor te halen. Volgens de regering zouden ze dat nooit doen, maar de oppositie vertrouwt Johnson niet.
Gisteren herhaalde hij daarom nog maar eens met klem dat er geen kans is dat hij uitstel gaat vragen in Brussel. “Als ik nog steeds premier ben na dinsdag 15 oktober, dan zullen we vertrekken op 31 oktober, ik hoop met een veel betere deal.”
Verkiezingen komen er wel
Het blijft dus wel de vraag of Johnson dat waar kan maken. Een andere manier om in ieder geval niet zelf naar Brussel te moeten, zou zelfstandig aftreden zijn. Maar voorlopig wijst niets erop dat Johnson dat van plan is.
Hoe dan ook. Verkiezingen zullen er zeker komen binnen afzienbare tijd, want of de brexit wordt uitgesteld of niet, de regering heeft geen meerderheid meer en kan op deze manier onmogelijk beleid maken.
Ook de oppositie wil dus van de regering af, maar wil dus nog even wachten tot er uitstel is. Na 31 oktober zal in ieder geval de gehele politiek verkiezingen willen.
Drie uitkomsten
Als er toch verkiezingen komen zijn er grofweg drie uitkomsten mogelijk. De Conservatieven winnen een meerderheid, waardoor ze alsnog een brexit met of zonder deal kunnen forceren.
Of Labour wint een meerderheid. Die partij heeft beloofd een nieuw referendum uit te schrijven met als een van de opties dat de brexit helemaal wordt afgeblazen.
Of geen van de twee grote partijen krijgt een meerderheid, waarna er een coalitieregering gevormd zal moeten worden, waarvan het niet te zeggen is wat die zou willen.
MSN 05.09.2019 Als het Verenigd Koninkrijk om uitstel wil vragen van het vertrek uit de EU moet het daar wel een goede reden voor geven. Dat zei een woordvoerster van de Europese Commissie op vragen over de wens van een meerderheid van het Britse Lagerhuis om de beoogde vertrekdatum van 31 oktober met drie maanden op te schuiven.
De regeringsleiders van de 27 overige lidstaten hebben al twee keer ingestemd met uitstel van de brexit, die oorspronkelijk eind maart had moeten plaatsvinden. Mocht Londen opnieuw een verzoek doen, dan is het opnieuw aan hen om daar (unaniem) over te besluiten. Wat een goede reden zou zijn en hoe dat wordt vastgesteld, kan pas worden besproken als er een officieel verzoek ligt, aldus de zegsvrouw.
Brussel gaat er ondanks de politieke ontwikkelingen in Londen van uit dat de Britten op 31 oktober vertrekken. Bij voorkeur met een akkoord. De Britse brexitgezant David Frost is vrijdag voor de tweede keer deze week in Brussel voor technische besprekingen. Nieuwe concrete voorstellen zijn er nog altijd niet, aldus de woordvoerster.
Telegraaf 05.09.2019 Het Britse Hogerhuis debatteert donderdag verder over het wetsvoorstel om een Brexit zonder deal te voorkomen dat woensdag is aangenomen door het Lagerhuis. Woensdag begonnen de leden van het Lagerhuis al.
Wanneer de stemming over het wetsvoorstel precies plaatsvindt, is nog niet bekend. Die moet voor vrijdag 17.00 uur (lokale tijd) worden gehouden, omdat het parlement daarna niet meer bijeenkomt in aanloop naar het publiceren van de begroting.
Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, kan Groot-Brittannië op 31 oktober alleen uit de Europese Unie met een deal of als het parlement een uittreding zonder deal goedkeurt. Als dat niet lukt, moet Johnson uitstel vragen tot 31 januari.
Een meerderheid in het Hogerhuis is voor het voorstel, wat een nieuwe nederlaag voor premier Boris Johnson zou betekenen. Aanhangers van Johnson zouden het debat echter kunnen vertragen, waardoor het nog niet zeker is wanneer er gestemd gaat worden.
Kort nadat het wetsvoorstel werd aangenomen, vroeg de premier het parlement om vervroegde verkiezingen op 15 oktober. Dat voorstel werd niet aangenomen, waardoor Johnson in twee dagen tijd zijn eerste drie stemmingen in het Lagerhuis heeft verloren.
MSN 05.09.2019 Premier Boris Johnson zal donderdag weer vervroegde verkiezingen eisen. Hij ziet het streven naar nieuw uitstel van de brexit als verraad aan de kiezers die in 2016 de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie steunden. Johnson zal dat donderdag in een toespraak zeggen, zei zijn woordvoerder.
Johnson noemt het “een laffe belediging van de democratie” dat oppositieleider Jeremy Corbyn er niet mee wil instemmen algemene verkiezingen te houden. Een wet die beoogt te voorkomen dat het land de Europese Unie verlaat zonder deal “zou in wezen de grootste democratische stemming in onze geschiedenis tenietdoen – het referendum van 2016,” aldus de woordvoerder van Johnson.
“Het is duidelijk dat de enige actie is om terug te gaan naar de mensen en hen de gelegenheid te geven om te beslissen wat ze willen”, zei hij.
NU 04.09.2019 Een meerderheid van het Britse Lagerhuis heeft woensdagavond ingestemd met de motie die een ‘no deal-Brexit’ bij wet moet voorkomen. Als de motie ook door het Hogerhuis komt, moet premier Boris Johnson naar Brussel om uitstel van de Brexit te vragen.
Motie om ‘no deal-Brexit’ te voorkomen passeert Lagerhuis;
327 stemmen voor, 299 stemmen tegen
Motie stelt dat premier Johnson om uitstel tot 31 januari 2020 moet vragen in Brussel
Wetsvoorstel moet nog worden goedgekeurd door Hogerhuis
Meerderheid Hogerhuis tegen ‘no deal’, maar aanhangers Johnson willen vertragen
Parlement gaat maandag a.s. weer met reces en komt pas op 14 oktober terug
327 parlementariërs stemden voor de motie, 299 tegen.
“Dit is een wet die effectief een einde maakt aan de Brexit-onderhandelingen. Het is een wet die de premier dwingt tot overgave in de onderhandelingen met de EU. Het is een wet die werd ontworpen om het grootste democratische besluit uit onze geschiedenis ongedaan te maken”, zei Johnson in zijn eerste reactie op de verloren stemming.
Johnson volgde zijn al eerder uitgesproken voornemen en stelde dat er nu verkiezingen nodig zijn om te bepalen of hij of oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour naar Brussel gaat om “deze puinhoop op te ruimen”. Hij wil dat de stembusgang op dinsdag 15 oktober plaatsvindt – twee dagen voor de Europese top op 17 en 18 oktober.
Corbyn zei op zijn beurt verkiezingen te verwelkomen, “omdat we er naar uitkijken deze regering buiten te zetten”. Labour wil echter eerst dat de wet die een ‘no deal-Brexit’ verbiedt wordt aangenomen.
Johnsons aanbod verkiezingen uit te schrijven “bevat het gif van ‘no deal'”, zei Corbyn. De oppositie vreest dat Johnson de verkiezingsdatum later alsnog voorbij de huidige Brexit-deadline tilt, waarmee het VK zonder deal uit de Unie zou stappen. Hij heeft die bevoegdheid.
Voor het uitschrijven van vervroegde verkiezingen is een tweederdemeerderheid in het Lagerhuis nodig. Die wist Johnson woensdagavond niet te krijgen: de motie voor nieuwe verkiezingen kreeg 298 stemmen voor en 56 tegen. Dat kwam niet in de buurt van de benodigde 434 stemmen.
House of Commons vote 327 to 299 to approve the Third Reading of the European Union (Withdrawal) (No. 6) Bill, as amended at Committee stage. The Bill will now be considered by @UKHouseofLords. #EUWithdrawal6Bill
Avatar
Auteur HouseofCommons
Nu is het Hogerhuis aan zet
In theorie zal het geen probleem zijn om ook in het Hogerhuis een meerderheid te krijgen voor de motie om ‘no deal’ te verbieden, aangezien de oppositie daar in de meerderheid is. Maar in de praktijk kunnen de Conservatieven nog roet in het eten gooien, door te filibusteren. Dit is het extreem lang rekken van een debat, om het zo voor elkaar te krijgen dat een wet wordt geblokkeerd of vertraagd. In de Nederlandse politiek komt dit niet vaak voor.
Naar verwachting zal de motie donderdag behandeld worden. Omdat het parlement een schorsing wacht moet het voor vrijdag 17.00 uur Britse tijd ter stemming zijn gesteld.
Er zijn echter al 92 amendementen ingediend op de motie door de Lords uit Johnson’s partij. Hierdoor zal het debat ook in de nacht door moeten gaan en is de kans groot dat het proces vertraagd zal worden.
Britten vertrekken vooralsnog automatisch op 31 oktober
Volgens de huidige planning vertrekken de Britten op 31 oktober om 23.00 uur (Britse tijd) uit de EU. Volgens het wetsvoorstel moet Johnson naar Brussel om te vragen of deze deadline mag worden verplaatst naar 31 januari 2020.
Johnson zei dinsdag al dat hij onder geen beding met deze vraag naar Brussel zal gaan. De premier ziet dit als “overgave”, want hij heeft keer op keer beloofd dat de Brexit hoe dan ook op 31 oktober zal plaatsvinden.
NU 04.09.2019 Het Britse Lagerhuis heeft woensdag ingestemd met een motie die een ‘no deal-Brexit’ bij wet moet verbieden. De oppositie plus 21 leden van de partij van Boris Johnson waren voorstander van het overnemen van de politieke agenda. Johnsons motie om nieuwe verkiezingen te houden, is vervolgens tegengehouden.
Waar staan we nu?
Het Lagerhuis heeft een wetsvoorstel aangenomen, de wet-Benn, dat een ‘no deal’-Brexit op 31 oktober verbiedt. Het parlement wil dat premier Johnson opnieuw uitstel aanvraagt in Brussel, tot zeker 31 januari 2020.
Het wetsvoorstel moet nog worden goedgekeurd door het Hogerhuis, dat het vanaf donderdag behandelt. Spannend wordt of de Lords erin zullen slagen dat af te ronden voordat het parlement weer met reces gaat, aanstaande maandag.
Premier Johnson wil na zijn nederlaag dat er nieuwe verkiezingen worden gehouden. Hij ziet die het liefst plaatsvinden voor de Europese top van 17 en 18 oktober.
Oppositieleider Jeremy Corbyn van Labour eist dat de wet-Benn eerst van kracht wordt, om te voorkomen dat Johnson met een list een ‘no deal’ op 31 oktober bewerkstelligt.
Een motie van Johnson om verkiezingen uit te schrijven sneuvelde woensdagavond dan ook in het Lagerhuis.
De motie van Johnson voor nieuwe verkiezingen is niet aangenomen. 56 parlementariërs stemden tegen en 298 stemden voor. De premier had 434 stemmen nodig, maar het lijkt erop dat veel oppositieleden al naar bed zijn gegaan…
NOS 04.09.2019 Het Britse Lagerhuis heeft voor het opnieuw uitstellen van de brexit gestemd. Een meerderheid van de parlementariërs is akkoord met een wet die een no-deal-brexit op 31 oktober moet tegenhouden. Het Hogerhuis moet er morgen over beslissen. Het debat is nu al begonnen.
In de eerste ronde stemden 329 Lagerhuisleden voor en 300 tegen de wet. Bij de tweede stemming, waarvoor amendementen konden worden ingediend, waren 327 parlementsleden voor en 299 tegen.
Het Lagerhuis stemt voor uitstel van de brexit-deadline
Als het Hogerhuis ook akkoord gaat met de wet, moet premier Johnson naar Brussel om te vragen om de brexit-datum met drie maanden uit te stellen. Johnson is zelf fel tegen uitstel, zelfs als het Verenigd Koninkrijk daardoor op 31 oktober de Europese Unie zonder akkoord moet verlaten.
Geen verkiezingen voor Johnson
Nadat de wet door het Lagerhuis was aangenomen, stelde Johnson direct voor om algemene verkiezingen te houden op 15 oktober. Die motie kreeg te weinig steun van parlementariërs: 298 waren voor en 56 tegen, waar een meerderheid van twee derde nodig was (434 stemmen).
Het was dus niet genoeg, stelde voorzitter John Bercow vast:
Lagerhuis stemt: geen meerderheid voor nieuwe verkiezingen
Deze stemming was nauw verbonden met die over het uitstel: Labour liet weten pas met vervroegde verkiezingen te zullen instemmen als de uitstelwet door beide Kamers is aangenomen.
Gisteren leed Johnson ook al een gevoelige nederlaag. In een spoeddebat stemde een meerderheid van de parlementariërs voor het wijzigen van de politieke agenda van vandaag. Daarmee mocht vandaag het wetsvoorstel over het uitstel worden ingediend.
De regering verloor gisteren haar meerderheid door het vertrek van het Conservatieve parlementslid Philip Lee naar de Liberal Democrats. Na het spoeddebat zette de Conservatieve Partij 21 rebellerende parlementsleden, onder wie voormalige ministers, uit de partij.
In vergelijking met de stemming van gisteren stemde vandaag nóg een Conservatief mee met de oppositie: Caroline Spelman, oud-voorzitter van de Conservatieve Partij. Opvallend genoeg wordt zij niet uit de partij gezet, omdat de stemming van vandaag niet wordt gezien als een vertrouwensstemming.
MSN 04.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft in het Lagerhuis onvoldoende steun gekregen voor zijn plan op 15 oktober nieuwe verkiezingen te houden. 298 parlementariërs stemden voor een nieuwe stembusgang, maar dat was minder dan de helft. De Conservatieve premier had de steun van twee derde van de parlementariërs nodig gehad om zijn plan voor nieuwe verkiezingen te kunnen doorzetten.
56 leden van het Lagerhuis stemden tegen het voorstel van de premier voor nieuwe verkiezingen. De grootste oppositiepartij Labour had haar leden opgeroepen zich van stemming te onthouden. Het Lagerhuis telt 650 leden.
Johnson riep woensdagavond op tot nieuwe verkiezingen, direct nadat een meerderheid van het Lagerhuis had ingestemd met een wetsvoorstel over het voorkomen van een brexit zonder akkoord met de Europese Unie. Johnson wil dat Groot-Brittannië op 31 oktober uit de EU stapt, ook als er dan geen akkoord met Brussel is. Het Lagerhuis wil dat Londen Brussel om drie maanden uitstel van de brexit vraagt als er geen overstemming is.
De brexit kan pas echt worden uitgesteld als het Britse Hogerhuis en de EU daarmee akkoord gaan. De tijd dringt, want het Britse parlement wordt volgende week geschorst in de aanloop naar de troonrede.
AD 04.09.2019 Na de uiterst gevoelige nederlaag, gisteren in het Lagerhuis, van de nieuwe Britse premier Boris Johnson, heeft het parlement vandaag opnieuw in het nadeel van Johnson gestemd. Het Britse Lagerhuis stemde in met een wetsvoorstel over het voorkomen van een brexit zonder akkoord met de Europese Unie. 327 parlementariërs stemden voor het wetsvoorstel. 299 leden van het Lagerhuis stemden tegen.Volg alle ontwikkelingen in ons liveblog.
Het Lagerhuis heeft inmiddels het verzoek om nieuwe parlementsverkiezingen te houden afgewezen. Er was geen meerderheid.
De Britse premier Boris Johnson heeft in het Lagerhuis onvoldoende steun gekregen voor zijn plan op 15 oktober 2019 nieuwe verkiezingen te houden. 298 parlementariërs stemden voor een nieuwe stembusgang, maar dat was minder dan de helft. De Conservatieve premier had de steun van twee derde van de parlementariërs nodig gehad om zijn plan voor nieuwe verkiezingen te kunnen doorzetten.
Uit de laatste stemming is gebleken dat opnieuw twee Conservatieven zich tegen Johnson hebben gekeerd. Dit naast de 21 die zich gisteren al tegen hem keerden.
Het Britse Lagerhuis heeft vanavond een wet aangenomen die de brexit-deadline van 31 oktober moet uitstellen om zo een no-deal-brexit te voorkomen
De wet is een nederlaag voor premier Johnson: hij wil de EU per 31 oktober desnoods met een no-deal verlaten
De brexit wordt pas echt uitgesteld als ook het Britse Hogerhuis en alle 27 Europese leiders akkoord gaan
Na de stemming riep premier Johnson op tot nieuwe verkiezingen, maar daar stemde het Lagerhuis niet mee in.
Twee keer verlies voor Johnson
Het Britse Lagerhuis nam vandaag een wet aan die de brexit-deadline van 31 oktober moet uitstellen om zo een no-deal-brexit te voorkomen. Dit zal pas daadwerkelijk gebeuren als ook het Britse Hogerhuis en alle 27 Europese leiders akkoord gaan met uitstel. Het Hogerhuis is inmiddels begonnen met debatteren en zal dit waarschijnlijk de hele nacht volhouden.
De komst van de wet is een nederlaag voor premier Johnson; hij wil de EU per 31 oktober desnoods met een no-deal verlaten. Na de stemming over de wet riep Johnson op tot nieuwe verkiezingen, maar daar stemde het Lagerhuis niet mee in.
MSN 04.09.2019 Het Britse Lagerhuis heeft woensdag ingestemd met een wetsvoorstel over het voorkomen van een brexit zonder akkoord met de Europese Unie. 327 parlementariërs stemden voor het wetsvoorstel, 299 leden van het Lagerhuis stemden tegen.
In het voorstel staat dat premier Boris Johnson moet vragen om nieuw uitstel van de brexit als het hem niet tijdig lukt een deal rond te krijgen, tenzij het parlement toestemming geeft voor een brexit zonder deal. Daar is vooralsnog geen meerderheid voor.
Na de stemming zei Labour-parlementariër Hilary Benn dat “het Lagerhuis heeft gesproken”. Hij zei dat Johnson de verplichtingen moet nakomen die het Lagerhuis hem heeft opgelegd en dat hij moet gaan werken aan uitstel van de brexit om een no-dealbrexit te voorkomen.
Johnson vindt dat door het goedkeuren van het wetsvoorstel de Britse onderhandelingspositie in Brussel is verslechterd. Hij zei dat het Lagerhuis heeft gestemd voor het stopzetten van serieuze onderhandelingen.
AD 04.09.2019 Het gist binnen de Conservatieve Partij na het uitsluiten van 21 ‘brexit-rebellen’ door premier Boris Johnson. Op sociale media wordt pijnlijk duidelijk dat er groeiende verontwaardiging is binnen de Britse regeringspartij over de ‘bedreigende’ en agressieve manier waarop Johnson dissidenten wil temmen.
Dat 21 trouwe afgevaardigden eruit worden gegooid is ’iets uit Noord-Korea’, laat een anonieme medewerker in 10 Downing Street weten. ‘Ze hebben dit verkloot, we lijken knettergek. Je probeert dit weg te zetten als het parlement tegen het volk en dan gooi je er twintig van je eigen volksvertegenwoordigers uit onder wie de kleinzoon van Winston Churchill?’
Telegraaf 04.09.2019Britse parlementariërs zijn begonnen aan het debat over een wetsvoorstel dat een Brexit zonder deal moet voorkomen. Het voorstel zou premier Boris Johnson verplichten om uitstel van het Britse vertrek uit de EU te vragen als hij niet tijdig een Brexitdeal rondkrijgt.
De regering is fel tegen het voorstel, maar had niet genoeg steun in het parlement om het debat te voorkomen. De oppositie en dissidenten uit de Conservatieve Partij van de premier kregen dinsdag voor elkaar dat het plan kan worden voorgelegd aan het parlement.
Tijdens het debat woensdag zei de oud-minister van Financiën Philip Hammond dat hij het spijtig vindt dat het wetsvoorstel op tafel moest komen, maar dat er geen andere optie is. „We moeten wel handelen, want er is geen mandaat voor een Brexit zonder deal. En die zal rampzalig zijn voor het Verenigd Koninkrijk”, aldus de voormalige Conservatieve bewindsman.
Hilary Benn, parlementslid voor Labour, waarschuwde dat als Groot-Brittannië zonder een akkoord uit de EU stapt, dit het „begin van het einde zal zijn.” Hij zei dat voor het land dan een periode van grotere onzekerheid aanbreekt.
Het voorstel wordt naar verwachting woensdagavond goedgekeurd. Daarna moet het ook nog aan het Hogerhuis, het House of Lords, worden voorgelegd. Daar komt de regering mogelijk nog met vertragingstactieken. De tijd dringt, want het parlement wordt volgende week geschorst tot midden oktober.
MSN 04.09.2019 Britse parlementariërs zijn begonnen aan het debat over een wetsvoorstel dat een brexit zonder deal moet voorkomen. Het voorstel zou premier Boris Johnson verplichten om uitstel van het Britse vertrek uit de EU te vragen als hij niet tijdig een brexitdeal rondkrijgt.
De regering is fel tegen het voorstel, maar had niet genoeg steun in het parlement om het debat te voorkomen. De oppositie en dissidenten uit de Conservatieve Partij van de premier kregen dinsdag voor elkaar dat het plan kan worden voorgelegd aan het parlement.
Het voorstel wordt naar verwachting woensdagavond goedgekeurd. Daarna moet het ook nog aan het Hogerhuis, het House of Lords, worden voorgelegd. Daar komt de regering mogelijk nog met vertragingstactieken. De tijd dringt, want het parlement wordt volgende week geschorst tot midden oktober.
AD 04.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft een gevoelige nederlaag geleden in het Lagerhuis. Het parlement maakte de weg vrij voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt.
Met een meerderheid van 328 stemmen tegen 301 slaagden de parlementariërs erin om premier Johnson een stevige tik uit te delen. Woensdag zal nu worden gestemd over een wetsvoorstel waarmee een no deal-brexit zonder goedkeuring van het Lagerhuis kan worden geblokkeerd
Op weer een schandelijke dag in onze zogenaamde democratie stemmen opstandige parlementsleden op verraad van Brexit, aldus Britse krant Daily Express .
Britse krantenkoppen zijn uiterst kritisch na de nederlaag van Boris Johnson. Daily Express vat het in chocoladeletters bondig samen tot: ‘Parlement geeft zich over aan de EU’. Daaronder doet de krant er nog een schepje bovenop: ‘Op weer een schandelijke dag in onze zogenaamde democratie stemmen opstandige parlementsleden op verraad van Brexit’.
Ook Financial Times kopt snoeihard: ‘Johnsons brexitstrategie in puin nadat parlementsleden nederlaag toebrengen’. Daily Mail opent de krant met: ‘Chaos regeert nadat 21 rebellen van de Tories nederlaag afdwingen’.
Liefst 21 Conservatieven uit Johnsons eigen gelederen stemden tegen en dat zullen zij woensdag waarschijnlijk opnieuw doen. Johnson maakte direct daarna bekend dat deze parlementariërs niet meer voor de Conservatieve Partij in het parlement mogen zitten. Onder de rebellerende parlementsleden zitten de vroegere minister Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.
Johnson kondigde direct na de stemming in het parlement al aan dat er nieuwe verkiezingen zullen komen als de motie woensdag wordt aangenomen. ,,Ik wil geen verkiezingen, maar het kan dan niet anders. Als de motie wordt aangenomen gaat de brexit nog jaren duren.’’
Johnson wil hoe dan ook op 31 oktober uit de Europese Unie. In de motie die woensdag wordt behandeld staat dat een no deal-brexit eerst door het parlement dient te worden goedgekeurd. Als het parlement tegenstemt, zou de uittreding moeten worden uitgesteld tot 31 januari.
Johnson heeft echter altijd gezegd dat er geen sprake van kan zijn dat hij de Europese leiders vraagt het Britse vertrek uit de EU opnieuw op de lange baan te schuiven. Heel zijn geloofwaardigheid als premier heeft hij opgehangen aan de belofte om eind oktober de brexit te realiseren – het liefst met een akkoord, maar zonder als het moet.
Eigen plannen doorvoeren
De Britse premier wil met nieuwe verkiezingen een dusdanige meerderheid afdwingen dat hij toch zijn eigen plannen kan doorvoeren. Om vervroegde verkiezingen uit te schrijven heeft Johnson evenwel de steun van een tweederdemeerderheid van de parlementsleden nodig en dus de steun van de grootste oppositiepartij Labour. Die zal alleen met vervroegde verkiezingen instemmen als het wetsvoorstel dat een no deal moet tegenhouden, definitief wordt goedgekeurd.
De clash tussen de regering van Johnson en het parlement, en tussen de harde brexiteers van de Tories en de verzamelde oppositie, lijkt zo naar een climax te gaan.
AD 04.09.2019 Ondenkbaar, maar het is toch gebeurd in de onvoorspelbare brexitgekte. Nicholas Soames (71), de kleinzoon van de Britse conservatieve oorlogspremier Winston Churchill, is samen met twintig andere partijgenoten door Boris Johnson uit de Conservatieve Partij gezet.
Wegens ‘collaboratie’, omdat hij gisterenavond in een cruciale stemming tégen de regering van premier Boris Johnson stemde. De 71-jarige Soames die sinds mensenheugenis het oerconservatieve kiesdistrict Mid Sussex, ten zuiden van Londen, vertegenwoordigt heeft al laten weten niet meer beschikbaar te zijn bij de volgende verkiezingen. ,,In 37 jaar heb ik drie keer tegen de regering gestemd. En nu word ik uit de partij gezet. Ik stel me niet meer beschikbaar bij de volgende verkiezingen’’, zei hij gepikeerd bij Newsnight op de BBC.
Dat juist onder premier Johnson de kleinzoon van de grote oorlogsleider Winston Churchill uit de partij wordt gekegeld is opmerkelijk. Alsof partijmammoet Hans Wiegel door Mark Rutte uit de VVD zou worden gedonderd. Onvoorstelbaar.
Met steun van de erfgenamen van Winston Churchill publiceerde dezelfde Boris Johnson nota bene vijf jaar geleden een lofzang op de iconische leider die hij graag aanhaalt als zijn inspirator.
Volgens boze tongen was het niet echt een biografie van Churchill maar eigenlijk een manifest waarin Johnson zich als politieke erfgenaam opwerpt van de bekendste Britse premier ooit. Boris wilde premier worden, en dat is hem gelukt, waarbij hij zich graag bedient van oorlogstaal als ‘de overgave aan Brussel’.
Churchill, die tweemaal premier was (in de Tweede Wereldoorlog maar ook daarna nog een keer van 1951 tot 1955) was – net als Johnson – ooit journalist, een befaamd en gevreesd spreker en een politiek incorrect fenomeen. Churchill was oorlogscorrespondent voor de Daily Telegraph in Afrika. Hij schreef onder meer over de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) in Zuid-Afrika. Johnson is columnist bij dezelfde krant, al werd hij wel door The Times ontslagen omdat hij als correspondent in Brussel verhalen verzon.
Champagne
Tussen Soames en Johnson boterde het niet echt. Toen de laatste aantrad als premier achtte de kleinzoon van Churchill de kans groot dat Johnson het zou verknallen. Volgens Soames had Johnson wel degelijk iets in zijn mars. ,,Geweldige kwaliteiten, ik twijfel daar niet aan. Alleen zijn het niet de kwaliteiten die je nodig hebt om premier van dit land te kunnen zijn. Hij is een opportunist.’’ Een compliment gevolgd door een doodsklap van een Churchill, mag je zeggen.
Soames stuurde Johnson een vriendelijk appje toe hij premier werd met een anekdote over zijn grootvader. ,,Op de dag dat Churchill premier werd ging hij naar zijn flat waar hij champagne dronk met mijn grootmoeder en de kinderen. En hij bracht een toast uit die ik Boris heb gestuurd. Churchil zei destijds: ik drink erop dat ik het niet verknal. Ik heb hem laten weten dat ik niet voor hem zou stemmen maar ook dat ik bid dat hij het niet verknalt.’’
AD 04.09.2019 De regering van de Britse premier Boris Johnson heeft een zware brexit-nederlaag geleden. Het parlement stond voor een zware confrontatie en heeft nu tijdelijk de regering buitenspel gezet. Het is een nieuw hoofdstuk in een politiek drama dat al drie jaar sleept. We sluiten het liveblog nu af, maar woensdag volgt opnieuw een enerverend debat in het Lagerhuis. Centraal staat de vraag of het Britse parlement wetgeving kan aannemen die een no deal-brexit verbiedt. En lukt het premier Boris Johnson om op korte termijn verkiezingen te houden?
De commentaren in de Britse kranten zijn niet mals voor premier Boris Johnson. The Guardian spreekt van een vernedering. The Independent schrijft dat Johnson de controle heeft verloren.
De Conservatieve Partij heeft 21 rebellerende parlementsledenuit de partij gezet. Deze Tories steunden de motie die de weg vrijmaakte voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt. Mede daardoor verloor premier Boris Johnson de cruciale stemming.
Onder de verbannen leden zitten de vroegere minister Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.
21 parlementsleden van de Conservatieve Partij stemden samen met de oppositie voor de motie om de regie tijdelijk bij het parlement te leggen.
Boris Johnson wil verkiezingen. Maar komen die er ook? Onze correspondent Suse van Kleef legt uit:
Als Johnson vandaag om nieuwe verkiezingen vraagt, dan moet twee-derde van het parlement voorstemmen. Normaliter is dat geen probleem: de regeringspartij stemt mee met de premier, en de oppositie wil natuurlijk ook maar wat graag verkiezingen zodat ze aan de macht kunnen komen. Maar zoals alles in het brexit-proces ligt het nu gecompliceerder: veel oppositie-parlementariërs willen eerst hun No Deal-brexitwetgeving door zowel het Lager- als het Hogerhuis hebben voordat ze instemmen met nieuwe verkiezingen. Jeremy Corbyn zei gisteravond dat Labour alleen met vervroegde verkiezingen in zal stemmen dat geregeld is. Anders niet.
En ook binnen de conservatieve fractie zijn er twijfels over verkiezingen en de timing ervan.De temperatuur in het Britse Lagerhuis bereikte gisteren vrijwel direct na het openingsgebed een kookpunt, toen duidelijk werd dat Philip Lee de Conservatieve Partij de rug toekeerde en overliep naar de Liberaal Democraten. Hij deed dat op vrij dramatische wijze door tijdens de openingsspeech van premier Johnson de vloer van het Lagerhuis over te steken en plaats te nemen op de oppositiebankjes naast de leider van de LibDems. ,,Deze conservatieve regering streeft op een agressieve en gewetenloze wijze een schadelijke brexit na”, schreef Lee in zijn vernietigende verklaring over de reden van zijn overstap. Door het vertrek van Lee heeft de regering van Boris Johnson nu geen werkbare meerderheid meer in het parlement.
Het zijn bizarre, buitengewoon koortsachtige dagen in Westminster: onverwachte gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op en de crisis verdiept zich met de dag. De Britse politiek is momenteel totaal onvoorspelbaar: wat er morgen gebeurt weet niemand, laat staan hoe het er aan het eind van de week voorstaat. “A week is a long time in politics”, zei oud-premier Harold Wilson tijdens een verkiezingscampagne begin jaren ‘60. Die woorden kloppen nu meer dan ooit.
NOS 04.09.2019 Eerst je parlementaire meerderheid verliezen en vervolgens ook je eerste brexit-stemming, daarom meer dan twintig partijrebellen uit de fractie zetten én aansturen op vervroegde verkiezingen: een nieuwe Britse premier heeft weleens een makkelijkere start gekend. En ook vandaag wordt vuurwerk verwacht.
Het Lagerhuis bezorgde Boris Johnson gisteravond een gevoelige nederlaag door met 328 tegen 301 stemmen de politieke agenda te wijzigen. Daardoor kunnen de parlementariërs tegen de zin van de premier vandaag kiezen om de wet aan te passen waarmee een no-deal-brexit per 31 oktober wordt geblokkeerd. “Het parlement heeft nu vrij spel”, zegt correspondent Suse van Kleef.
Johnsons verlies was des te pijnlijker omdat hij 21 Conservatieven zag meestemmen met de oppositie. Onder hen niet de minsten: oud-ministers van Financiën, het langstzittende Lagerhuislid en de kleinzoon van Winston Churchill. Samen zijn de ‘rebellen’ goed voor meer dan 330 jaar in het parlement.
“Johnsons dreigement had juist het tegengestelde effect”, aldus Correspondent Suse van Kleef.
Ze worden allemaal, zoals Johnson al had laten doorschemeren, uit de fractie gezet en mogen bij nieuwe verkiezingen niet voor de Conservatieven uitkomen. Oud-minister Phillip Hammond zei dat besluit zo nodig bij de rechter aan te vechten.
Van Kleef: “Johnson had gehoopt dat het dreigement van het uit de fractie zetten de rebellen in toom zou houden, maar het had juist het tegengestelde effect. Het was de druppel die de emmer deed overlopen. Ze vonden het intimidatie en zeiden hun eigen partij niet meer te herkennen.”
Ze noemt de gebeurtenissen van gisteren ongekend. “De premier begon de dag met 311 Kamerleden in zijn kamp en eindigde met 289. Door de stemming te verliezen, is Boris Johnson gezakt voor zijn eerste examen als premier.”
Zo hoorde het Lagerhuis de uitslag van de stemming:
Britse Lagerhuis bezorgt premier Johnson gevoelige nederlaag
Vandaag volgt de stemming over het wetsvoorstel om een brexit zonder deal met de Europese Unie per 31 oktober, de huidige deadline, te blokkeren. Als er op 19 oktober geen door het parlement goedgekeurde brexitdeal ligt, moet Johnson naar Brussel om opnieuw uitstel te vragen. De deadline zou dan op 31 januari komen te liggen.
De kans dat de wet er vandaag in het Lagerhuis doorheen komt, is gezien de stemverhoudingen van gisteravond volgens Van Kleef wel groot. “Maar daarna moet hij ook nog door het Hogerhuis en daar kan de regering toch weer gaan zorgen voor heel veel vertraging. Dat gaan we de komende dagen zien.”
Zoals al werd gespeculeerd, zei Johnson na zijn nederlaag dat hij vervroegde verkiezingen wil. Daarvoor heeft hij de instemming nodig van twee derde van het Lagerhuis. Normaal gesproken geen probleem, legt Van Kleef uit, omdat de premier de volledige steun geniet van zijn partij en ook de oppositie maar wat graag verkiezingen wil om de grootste te kunnen worden.
“Maar zoals alles in dit brexit-proces ligt het nu veel gecompliceerder. Labour wil eerst de no-deal-brexit-wetgeving door beide Kamers van het parlement loodsen, voordat de oppositiepartij instemt met vervroegde verkiezingen.”
Al met al wordt het vandaag opnieuw een heel interessante dag in Westminster, het politieke centrum van Londen. De stemming over vervroegde verkiezingen volgt naar verwachting op de stemming over de no-deal-brexit-wet. “Het wordt gewoon weer vuurwerk”, besluit Van Kleef.
Telegraaf 03.09.2019 Het Britse parlement doorkruist de Brexit plannen van de Britse regering opnieuw. Het Lagerhuis stuurt aan op verdere verlenging van de Brexit-onderhandelingen. Uiteindelijk stemden 328 parlementariërs voor het voorstel en 301 tegen. ‘Geen goede start Boris’, klonk het vanaf de oppositiebanken.
Het parlement nam dinsdagavond het heft in handen en wil de regering de komende dagen dwingen akkoord te gaan met een verlenging van de Brexit-onderhandelingen tot eind januari.
Het was toch al een moeizame dag voor de Britse regering. Toen het parlement voor het eerst bijeenkwam sinds de zomervakantie werd duidelijk dat de de regering haar meerderheid in het parlement was kwijtgeraakt. De Conservatieve parlementariër Phillip Lee bleek te zijn overgestapt naar de Liberaal Democraten.
Daarmee worden nieuwe verkiezingen onvermijdelijk. Premier Boris Johnson heeft immers duidelijk gemaakt dat hij onder geen enkele omstandigheid om uitstel zal vragen. Hij heeft echter niet langer de bevoegdheid om simpelweg verkiezingen uit te schrijven.
Hij heeft een meerderheid van twee derde van het Lagerhuis nodig. Deze zal hij naar verwachting pas krijgen nadat het parlement het gewenste uitstel heeft verkregen. De Labour partij maakte duidelijk dat ze niet voor verkiezingen zullen stemmen voordat het door hen gewenste uitstel is gerealiseerd.
De spierballentaal van Johnson blijkt de afgelopen dagen niet het gewenste effect te hebben gehad. Hij dreigde partijgenoten die zich verzetten tegen een Brexit zonder bijeenkomst uit de Conservatieve fractie te stoten.
Partij uitgezet
Inmiddels werd tegen middernacht duidelijk dat de Conservatieve Partij 21 rebellerende parlementsleden uit de partij heeft gezet. Onder de verbannen leden zit de vroegere minister Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.
Johnson wil het ook onmogelijk voor hen maken om, als Conservatief, deel te nemen aan komende verkiezingen. Dit zorgt voor nieuwe onenigheid in de partij. Tal van Conservatieven, inclusief premier Johnson zelf, hebben de afgelopen maanden immers tegen regeringsvoorstellen gestemd.
Schreeuwen
De emoties liepen ook in dit Brexit-debat weer hoog op. Een deel van de woede richtte zich op de nieuwe Conservatieve fractieleider – Leider van het Huis – Jacob Rees-Mogg. Deze volgde een groot deel van het debat languit liggend op regeringsbankjes. ‘Ga rechtop zitten’, schreeuwden partijgenoten en oppositieleden hem toe. Met tegenzin ging Rees-Mogg tegen het einde van het debat akkoord.
Vanaf woensdag wordt gestemd over een wetsvoorstel waarbij precies wordt voorgeschreven wat de regering de komende weken te doen staat. Daarbij wordt duidelijk gemaakt dat de regering tot medio oktober de tijd heeft om een overeenkomst over het vertrek uit de EU te bereiken.
Indien dit niet het geval is zal premier Johnson een tot de laatste letter uitgeschreven voorstel om uitstel tot eind januari moeten aanvragen. Als de EU een andere termijn voorstelt krijgt premier Johnson twee dagen de tijd om akkoord te gaan.
Het is bedoeld om de ruimte voor de regering om te manoeuvreren tot een minimum te beperken. Het wetsvoorstel zal vandaag worden behandeld door het Lagerhuis. Daarna rijgt het Hogerhuis de gelegenheid om het voorstel te wegen. Het Lagerhuis zal echter voor het opschorten van de zittingen volgende week de gelegenheid krijgen om het voorstel af te handelen.
NOS 03.09.2019 Het Britse Lagerhuis heeft premier Johnson een gevoelige nederlaag bezorgd. In een spoeddebat over de brexit stemde een meerderheid van 328 parlementariërs voor het wijzigen van de politieke agenda van vandaag. 301 leden waren tegen.
Britse Lagerhuis bezorgt premier Johnson gevoelige nederlaag
Tegenstanders van een no-deal-brexit kunnen nu vandaag een wetsvoorstel indienen dat Johnson niet zint. In die wet wordt de premier gedwongen om in Brussel te vragen om de brexit-datum met drie maanden uit te stellen, tenzij er de komende weken nog een deal wordt gesloten.
Johnson heeft gezegd dat zo’n verzoek om uitstel desastreus zou zijn voor de Britse onderhandelingspositie in Brussel. Hij wil hoe dan ook op 31 oktober de Europese Unie verlaten. Volgens hem betekent de uitkomst van vanavond “meer getreuzel, meer verwarring en meer vertraging”. De premier gaat een motie indienen voor nieuwe verkiezingen, zei hij na de stemming. “In Brussel ga ik voor een deal en ik geloof dat ik die deal kan bereiken.”
Johnsons regering verloor haar meerderheid in het parlement door het vertrek van het Conservatieve parlementslid Phillip Lee naar de Liberal Democrats. Na de stemming heeft de Conservatieve Partij 21 rebellerende parlementsleden uit de partij gezet: zij steunden de motie. Onder de verbannen leden zijn onder anderen Philip Hammond en Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill.
Volgens correspondent Tim de Wit “schudt de partij op zijn grondvesten”:
Tim de Wit @timdewit
Alle Conservatieven die met de oppositie meestemden, maken niet langer onderdeel uit van de fractie. Onder hen echt grote namen, voormalige ministers. De Conservatieve partij – oudste politieke partij ter wereld – schudt op zn grondvesten.
Voor nieuwe verkiezingen heeft Johnson een meerderheid van twee derde in het Lagerhuis nodig, legt De Wit uit. Die meerderheid lijkt er niet te zijn. “Een puinhoop dus. We hebben geen idee waar het land aan toe is.”
Vanwege het begin van het nieuwe parlementaire jaar zullen weer veel ogen gericht zijn op de excentrieke Lagerhuis-voorzitter John Bercow. We maakten eerder dit portret:
MSN 04.09.2019 De ogen van de wereld zijn vandaag opnieuw gericht op het Britse parlement. De planning is om vandaag in een noodvaart een wet door het Lagerhuis te krijgen die een no-dealbrexit moet voorkomen. Aansluitend zal premier Boris Johnson waarschijnlijk direct een stemming vragen over het organiseren van nieuwe verkiezingen.
Gisteren leed Johnson, in zijn eerste Lagerhuisstemming als premier, meteen een gevoelige nederlaag. Het parlement eiste de controle over de agenda op, waardoor er vandaag een wet behandeld kan worden die de premier dwingt om uitstel van de brexit te vragen als het VK de EU dreigt te gaan verlaten zonder deal.
Johnson is mordicus tegen die wet. Hij heeft beloofd om hoe dan ook op 31 oktober uit de EU te stappen, met of zonder deal. Volgens Johnson verzwakt de wet ook de onderhandelingspositie van het VK, omdat ze daardoor niet kunnen dreigen om weg te lopen van de onderhandelingstafel. Hij heeft bezworen dat hij geen uitstel gaat vragen.
Noodvaart
Toch zal de wet vandaag dus worden ingediend en meteen alle fases doorlopen in het Lagerhuis. Normaal zit tussen de formele indiening van een wet, een eerste debat, een amendementenfase waarin de wet nog aangepast kan worden, nog een debat en een slotstemming al snel weken of maanden. Nu wordt dat allemaal vandaag gedaan.
Om 13.00 uur Nederlandse tijd begint het debat, waarschijnlijk zal er rond 20.00 uur over de wet gestemd worden. De verwachting is dat het Lagerhuis instemt met de wet, wat weer een flinke nederlaag voor Johnson zal betekenen.
Nieuwe verkiezingen
Als dat gebeurt zal premier Johnson direct een motie in stemming brengen om verkiezingen uit te schrijven. Maar daarvoor heeft Johnson een twee derde meerderheid nodig in het parlement.
Daarmee lijkt die stemming uit te draaien op de derde nederlaag in twee dagen tijd voor Johnson, want oppositiepartij Labour heeft al aangekondigd vandaag niet voor nieuwe verkiezingen te gaan stemmen. Zonder de steun van Labour kan Johnson niet aan de benodigde meerderheid komen.
In beton gegoten
De partij gaat niet akkoord met nieuwe verkiezingen voordat het stoppen van een no-deal-brexit op 31 oktober in beton gegoten is. Dat is vanavond sowieso nog niet het geval, want als de wet aangenomen wordt door het Lagerhuis moet die morgen ook nog worden behandeld in het Hogerhuis.
Als alles in kannen en kruiken is, zou Labour later deze week alsnog willen instemmen met vervroegde verkiezingen. Volgens de BBC zou Johnson aansturen op verkiezingen op 15 oktober. Dat is slechts twee dagen voor een cruciale Europese top over de brexit, waar de knoop moet worden doorgehakt: komen de EU en het VK tot een deal of niet?
Geen vertrouwen
Labour wil in ieder geval niet instemmen met verkiezingen voor de anti-no-dealwet officieel een feit is, omdat de partij Johnson niet vertrouwt dat hij de verkiezingsdatum niet alsnog gaat verschuiven.
In de aanloop naar verkiezingen wordt het parlement namelijk ontbonden. Het tactisch verschuiven van de verkiezingsdatum zou er dus voor kunnen zorgen dat het parlement helemaal geen kans heeft om Johnson bij te sturen als hij afstevent op een no-dealbrexit in oktober
NU 03.09.2019 Het Verenigd Koninkrijk is groener dan vaak wordt gedacht. Als de samenwerking op klimaatbeleid stopt vanwege een ‘no deal-Brexit’, heeft dat daarom vooral gevolgen aan ónze kant van de Noordzee. De politieke invloed van Oost-Europese landen neemt dan toe en dat kan ook mondiaal klimaatambities doen verwateren.
Het VK is een van de klimaatprogressiefste landen van Europa. En dat is relatief breed gedragen over het politieke spectrum, tot nog toe inclusief de conservatieve regeringspartij van de Britse premier Boris Johnson en zijn voorganger Theresa May.
Zo gaf de Britse regering in juni aan gastland te willen zijn voor een belangrijke VN-klimaatconferentie in november volgend jaar. Die klimaattop wordt van groot belang voor mondiaal klimaatbeleid, omdat lidstaten dan scherpere klimaatdoelen moeten presenteren om het Parijs-akkoord te redden. Met het sluiten van kolencentrales en grote investeringen in duurzame energie werken de Britten ondertussen aan ambitieuze emissiedoelen, die veelal voorlopen op het EU-gemiddelde.
Al in 2008 werd een klimaatwet aangenomen en afgelopen zomer heeft het Verenigd Koninkrijk als ’s werelds eerste grote economie tot doel gesteld om in 2050 klimaatneutraal te zijn. De Schotten zijn overigens nog een stapje groener: die willen dat al in 2045 bereikt hebben.
EU speelt belangrijke rol in mondiale klimaatsamenwerking
Die relatief groene instelling was door de jaren heen ook te zien binnen de Europese Unie, waar de Britten doorgaans met andere klimaatprogressieve landen, zoals Duitsland, Denemarken en Frankrijk, voor ambitieuze maatregelen stemden.
Met het wegvallen van die groene stem kan de EU-koers sterker gedomineerd worden door landen als Polen, Tsjechië en Slowakije, die nog sterk afhankelijk zijn van vervuilende brandstoffen als steen- en bruinkool. Ook Italië stemt doorgaans tegen ambitieus klimaatbeleid.
Een ambitieuze klimaatkoers van de EU is echter van groot belang voor de verdere wereld, bijvoorbeeld voor het slagen van de VN-klimaatonderhandelingen. Op klimaattoppen van de Verenigde Naties opereert de EU als geheel, en neemt dan vaak initiatief om andere landen te laten samenwerken.
De Brexit kan daarmee niet alleen grote gevolgen hebben voor het EU-klimaatbeleid, maar óók voor de hele verdere wereld, schrijft het Britse Tyndall Centre voor klimaatonderzoek: “Als Groot-Brittannië na de Brexit z’n diplomatieke leiderschap niet kan vasthouden, is het goed mogelijk dat zowel Europees als internationaal klimaatbeleid flink zwakker wordt.”
Ook het Institute of International & European Affairs (IIEA), een denktank van de Ierse overheid, denkt dat een harde ‘no deal-Brexit’, waarin een einde komt aan nauwe klimaatsamenwerking, mondiale klimaateffecten zal hebben, zo schrijft het in een speciaal rapport.
Het is een duidelijk verschil met een zachte Brexit, stelt het IIEA. Dan zal het Verenigd Koninkrijk net als bijvoorbeeld IJsland en Noorwegen nauw samenwerken met het EU-klimaatbeleid – bijvoorbeeld binnen het emissiehandelssysteem. IJsland en Noorwegen wekken grote hoeveelheden duurzame energie op en exporteren dat ook naar andere Europese landen. Ook Liechtenstein en Zwitserland werken op klimaatgebied samen met de EU, zonder lidstaat te zijn.
Het IIEA noemt een derde scenario: de ‘ultraharde Brexit’. Daarin probeert het Verenigd Koninkrijk concurrentievoordelen te behalen door zoveel mogelijk milieumaatregelen terug te draaien. Dit zou de lokale uitstoot van broeikasgassen verhogen, en ook grote diplomatieke gevolgen hebben. “In dit scenario komt de toekomst van het Parijs-akkoord in het geding”, schrijft het IIEA.
De grote open vraag blijft dus ook hier waar Johnson op afkoerst. Als hij daadwerkelijk inzet op een ‘ultraharde Brexit’ en na de uittreding op 31 oktober ook binnenlands klimaatbeleid wil opheffen, breekt hij niet alleen met de EU – maar ook met een deel van zijn eigen partij, en een meerderheid van de Britse bevolking.
Op de site van de Britse overheid is ondertussen een pagina ingericht om bedrijven in te lichten over hoe ze kunnen voldoen aan “climate change requirements if there’s no Brexit deal“. Buitenlandse bedrijven worden daarin vooralsnog niet genoemd.
NU 03.09.2019 Het Britse Lagerhuis komt dinsdag bijeen te midden van een politieke crisis. De oppositie en rebellen binnen de Conservatieve Partij willen koste wat het kost voorkomen dat er op 31 oktober een Brexit zonder deal met de EU plaatsvindt. Het spook van nieuwe verkiezingen waart rond in Whitehall.
Goedenavond en welkom bij het liveblog waarin we de waarschijnlijk zeer dramatische ontwikkelingen op dinsdag in Westminster zullen volgen. Als je hoofd tolt van de politieke crisis in het Verenigd Koninkrijk: geen zorgen, je bent niet de enige. Mijn naam is Matthijs le Loux en ik zal je de komende middag en avond op de hoogte houden. Heb je een vraag? Stuur die naar matthijs@nu.nl en wellicht komt het antwoord in dit blog voorbij.
De belangrijkste punten;
Brits parlement is dinsdag teruggekomen van zomerreces
Deze week is cruciaal, omdat het parlement vanaf volgende week tot 14 oktober geen zitting heeft
17 oktober: Europese Raad waar Brexit wordt beklonken of om meer uitstel wordt gevraagd
31 oktober: Britten vertrekken uit de EU, óók zonder deal als het aan premier Johnson ligt
Tegenstanders van Johnson willen wet die ‘no deal-Brexit’ tegenhoudt
Johnson: Conservatieven die met oppositie meestemmen, worden uit partij gezet
Premier schermt met nieuwe verkiezingen op 14 oktober als rebellen slagen
Regering heeft bevoegdheid om verkiezingen uit te stellen tot na harde Brexit
MSN 03.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft een gevoelige nederlaag geleden in het Lagerhuis. Daar maakten parlementariërs de weg vrij voor een stemming over een voorstel dat moet voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de EU stapt.
De parlementariërs stemden met 328 tegen 301 stemmen voor een motie waarmee ze de parlementaire agenda kapen, zodat ze later over hun eigen plan kunnen stemmen. Meerdere Conservatieven stemden tegen de regering van Johnson en dat gaan zij woensdag waarschijnlijk weer doen.
Johnson heeft al bekendgemaakt dat deze parlementariërs niet meer voor de Conservatieve Partij in het parlement mogen zitten.
Johnson zei direct na de stemming in het parlement dat als de motie woensdag wordt aangenomen, de enige optie is dat er nieuwe verkiezingen komen. “Ik wil geen verkiezingen, maar het kan dan niet anders. Als de motie wordt aangenomen gaat de brexit nog jaren duren.”
Het voorstel kon dinsdag, de dag na het zomerreces, nog niet in stemming worden gebracht. Dat komt omdat de regering van Johnson vergaande controle heeft over wat wordt besproken in het parlement.
Vervroegde verkiezingen?
Die cruciale stemming vindt woensdag plaats. Premier Johnson heeft al duidelijk gemaakt sowieso geen uitstel van de brexit te willen. Dat betekent dat met de stemming van dinsdag ook vervroegde verkiezingen dichterbij zijn gekomen, al kunnen die alleen met steun van de oppositie worden gehouden.
Na het overstappen van parlementslid Philip Lee van de Conservatieven naar de Lib Dems is Johnson zijn meerderheid kwijt. Voor het uitschrijven van verkiezingen is een twee derde meerderheid in het Lagerhuis nodig.
NOS 03.09.2019 Het Britse Lagerhuis heeft premier Johnson een gevoelige nederlaag bezorgd. In een spoeddebat over de brexit stemde een meerderheid van 328 parlementariërs voor het wijzigen van de politieke agenda van morgen. 301 leden waren tegen.
Tegenstanders van een no-deal-brexit kunnen nu morgen een wetsvoorstel indienen dat Johnson niet zint. In die wet wordt de premier gedwongen om in Brussel te vragen om de brexit-datum met drie maanden uit te stellen, tenzij er de komende weken nog een deal wordt gesloten.
Johnson heeft gezegd dat zo’n verzoek om uitstel desastreus zou zijn voor de Britse onderhandelingspositie in Brussel. Hij wil hoe dan ook op 31 oktober de Europese Unie verlaten.
Britse media houden er rekening mee dat Johnson verkiezingen wil houden als het wetsvoorstel wordt aangenomen. Zijn regering verloor vandaag zijn meerderheid in het parlement door het vertrek van het Conservatieve parlementslid Phillip Lee naar de Liberal Democrats.
AD 03.09.2019 De regering van de Britse premier Boris Johnson en het Britse parlement staan vandaag voor een zware confrontatie. Dan eindelijk begint het eindspel van een kwestie die nu al drie jaar sleept en heel wat Britten onderhand brexit-moe heeft gemaakt. Volg alle ontwikkelingen hier live.
De gezaghebbende Britse zenderChannel 4 News heeft vandaag onderzoek gedaan in Brussel. Uit dit onderzoek blijkt dat er nog steeds geen nieuw brexit-plan is ingediend door de regering van Boris Johnson. De Britse hoofdonderhandelaar is maar twee keer in de week in Brussel waar hij praat, maar volgens Channel 4 niet onderhandelt. Het onderhandelingsteam is gereduceerd tot een kwart. Verschillende onderhandelaars zitten in Londen en zouden niet aan een brexit werken.
AD 03.09.2019 Voor Boris Johnson wordt het erop of eronder. De Britse premier zet in op een no deal-brexit én vervroegde verkiezingen.
Terwijl het Britse Lagerhuis zich opmaakt voor parlementair vuurwerk van de eerste orde heeft Boris Johnson vanmorgen een laatste gesprek gehad met rebellerende partijgenoten. De Britse premier benadrukte daarin dat hun inspanningen om een no deal-brexit, op 31 oktober, te voorkomen en de onderhandelingen daarover met Brussel uit te stellen de onderhandelingspositie van Groot-Brittannië te zeer zouden ondermijnen.
Volgens aanwezigen bij de besloten bijeenkomst zou Johnson duidelijk hebben gemaakt dat uitstel van brexit in zijn ogen neerkomt op een ‘overgave’ aan Brussel. Een aantal rebellerende conservatieven zou de premier op hun beurt zonneklaar hebben gemaakt dat ze desondanks toch met de oppositie tegen een eventuele no deal-brexit zullen stemmen. Ook al kost ze dat dus hun plek in de partij en hun zetel in het Lagerhuis bij de volgende verkiezingen omdat ze hun verkiesbare plek verspelen
De premier heeft gezegd dat hij het liefst met een deal uit de EU stapt, maar sluit een no-deal brexit nadrukkelijk niet uit. Hij wil in elk geval geen nieuw uitstel meer van het Britse vertrek uit de EU. Dat plaatst hem op een ramkoers met parlementariërs die vrezen voor chaos als er geen brexitdeal komt. De bron rond de Conservatieve dissidenten zegt dat er nog maar een ‘erg korte tijdsperiode’ is waarin het parlement niet is geschorst.
Voormalig minister van Financiën Philip Hammond heeft gezegd dat hij tegen de regering zal stemmen opdat het parlement uitstel van de deadline kan afdwingen. ,,We zullen genoeg stemmen hebben. Veel collega’s zijn boos over de trucs van de partijleiding die iedereen die uit de pas loopt een kopje kleiner wil maken.’’ Minister van Buitenlandse Zaken, Dominic Raab, bevestigde vanmiddag nog eens dat uitstel van brexit niet meer aan de orde is, want, dat zou een verkeerd signaal sturen naar de onderhandelaars.
Martelen
De onderlinge sfeer in conservatieve kringen was vandaag toch goed, melden aanwezigen. Dat was gisteren wel even anders. Toen dreigde Johnson degenen die hem niet wilden volgen uit de partij te knikkeren en ook (grapje van Boris) te ‘martelen’. Tevergeefs, weet hij nu. Er zullen genoeg dissidente stemmers zijn. Johnson heeft gezegd dat hij dan dus niet kan onderhandelen met Brussel, niet als zijn handen gebonden zijn. In dat geval wordt gekoerst op vervroegde verkiezingen. Die lijken onvermijdelijk als het Lagerhuis inderdaad ervoor stemt de brexitdeadline nogmaals te verschuiven.
Veel wijst nu op spoedverkiezingen, halverwege oktober, vlak voor de belangrijke EU-top in Brussel. Het kan daarna alle kanten opgaan. Zelfs een niet doorgaan van brexit komt in beeld als Johnson de verkiezingen zou verliezen – wat overigens bijna niemand verwacht. Het Britse pond sterling heeft moeite met al die onzekerheid en zakte even naar het laagste punt sinds bijna 35 jaar ten opzichte van de dollar.
De woordvoerder van de Europese Commissie, Mina Andreeva, weigerde in te gaan op vragen van journalisten over de stand van zaken van de onderhandelingen met het team van Johnson. Ze herhaalde dat de EU nog wacht op concrete voorstellen. Ondertussen houden velen in Brussel rekening met een no deal-brexit met alle problemen van dien.
NOS 03.09.2019 Een Brits parlementslid van de Conservatieve Partij is overgestapt naar de Liberal Democrats. Dat betekent dat de regering van premier Johnson geen zetelmeerderheid meer heeft in het Lagerhuis.
Parlementslid Phillip Lee ging tijdens een toespraak van Johnson in het parlement ineens tussen de oppositie zitten:
Conservatief parlementslid naar oppositie: Johnson is meerderheid kwijt
Een paar minuten later verscheen een online verklaring waarin hij zijn overstap toelichtte.
“De regering is roekeloos op zoek naar een beschadigende brexit”, schrijft Lee. “Levens en de leefbaarheid van het land worden onnodig op het spel gezet.”
Alex Partridge 🚡 @alexpartridge87
Here you go: Tory MP Philip Lee literally crosses the floor, follows Lib Dem chief whip Alistair Carmichael and new MP Jane Dodds onto the LD benches, takes a seat next to party leader Jo Swinson
Correspondent Tim de Wit spreekt van een belangrijk moment. “Johnson zal nu nog moeilijker kunnen regeren dan hij al deed. In de toekomst zal het ongelooflijk lastig worden om er wetten doorheen te krijgen.”
De meerderheid van de regering was overigens al uiterst wankel. Een groep van vijftien tot twintig Conservatieve partijgenoten van Johnson is het oneens met zijn brexit-koers en stemt bij brexit-onderwerpen waarschijnlijk met de oppositie mee.
Vanavond
Vanavond wordt wat de brexit betreft een belangrijk moment, zegt De Wit. “De oppositie gaat proberen de Lagerhuis-agenda over te nemen. Als het Lagerhuis daarvoor stemt, volgt morgen een wetsvoorstel om de brexit-datum met drie maanden uit te stellen.”
Johnson is mordicus tegen een uitstel: hij wil op 31 oktober de Europese Unie verlaten, of er nu wel of geen akkoord is. Om uitstel vragen is volgens hem slecht voor de Britse onderhandelingspositie in Brussel.
Telegraaf 03.09.2019 Premier Boris Johnson is zijn meerderheid in het Lagerhuis kwijtgeraakt nadat het conservatieve parlementslid Philip Lee is overgestapt naar de Liberal Democrats. Lee liep tijdens een toespraak van Johnson in het parlement over naar de andere kant van de zaal.
„De conservatieve regering zoekt te hard naar een beschadigende Brexit”, stelt Lee in een verklaring over zijn overstappen. „Levens en de leefbaarheid van het land worden onnodig op het spel gezet en het is gevaarlijk voor de integriteit van het Verenigd Koninkrijk.”
De regering van Jonhson had een meerderheid van één zetel in het Lagerhuis, door het overstappen van Lee naar de oppositie is hij die kwijt. „Na lang nadenken ben ik tot de conclusie gekomen dat ik onze grondwet en ons land niet meer goed kan dienen als Conservatief Parlementslid”, twittert Lee. Hij is 27 jaar lid geweest van de partij van Johnson.
Voor Johnson kan dit een gevoelige nederlaag zijn. Voor de premier is het nu moeilijker om zijn plannen er in het parlement door te krijgen. Een motie tegen een no-deal brexit, waar mogelijk woensdag over wordt gestemd, lijkt hierdoor eerder aangenomen te worden.
RTL 03.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft nog steeds vertrouwen in een deal met Europese landen over de brexit. Dat zei hij vlak nadat hij de meerderheid in het Lagerhuis verloor omdat parlementslid Philip Lee overstapte naar de Liberal Democrats.
Johnson wil dat Groot-Brittannië hoe dan ook op 31 oktober uit de EU vertrekt, met of zonder akkoord. Veel Britse parlementariërs zijn bang voor de gevolgen als de Britten uit Europa vertrekken zonder afspraken met de EU.
Parlementariërs hebben een spoeddebat aangevraagd bij het Lagerhuis, dat wordt gezien als een stap richting een stemming over een voorstel dat zou kunnen leiden tot nieuw uitstel van de brexit. Dat moet voorkomen dat Groot-Brittannië op 31 oktober al uit de EU treedt. Johnson is tegen uitstel.
Johnson zit niet te wachten op nieuwe verkiezingen
Een motie tegen een brexit zonder afspraken, waar mogelijk woensdag over wordt gestemd, lijkt door de overstap van Lee eerder te worden aangenomen. Johnson zegt dat een brexitdeal het best tot stand komt als de parlementsleden dinsdagavond vóór de huidige regering stemmen.
Ook zei de premier dat hij niet zit te wachten op nieuwe verkiezingen, maar vooral inzet op het snel maken van een deal met de EU.
Mocht de motie worden aangenomen, dan houdt Johnson zich aan de wet en ondergaat hij de gevolgen. Dat zei hij desgevraagd in het parlement. Johnson denkt echter dat een nieuw uitstel van de brexit de onderhandelingspositie van Groot-Brittannië enorm verzwakt.
AD 03.09.2019 Premier Boris Johnson is zijn meerderheid in het Lagerhuis kwijtgeraakt nadat het conservatieve parlementslid Philip Lee is overgestapt naar de Liberal Democrats. Lee liep tijdens een toespraak van Johnson in het parlement over naar de andere kant van de zaal.
,,De conservatieve regering zoekt te hard naar een beschadigende brexit”, stelt Lee in een verklaring over zijn overstappen. ,,Levens en de leefbaarheid van het land worden onnodig op het spel gezet en het is gevaarlijk voor de integriteit van het Verenigd Koninkrijk.”
MSN 03.09.2019 Het was al krap, maar de regering van de Conservatieve premier Boris Johnson kan niet meer bogen op een meerderheid in het Lagerhuis. Die meerderheid van één zetel is weg, nu het Conservatieve parlementslid Philip Lee overstapt naar de Liberaal-Democraten.
Lee liep dinsdagmiddag tijdens een toespraak van Johnson in het parlement over naar de andere kant van de zaal.
“De Conservatieve regering zoekt te hard naar een beschadigende Brexit”, stelt Lee in een verklaring over zijn overstappen. “Levens en de leefbaarheid van het land worden onnodig op het spel gezet en het is gevaarlijk voor de integriteit van het Verenigd Koninkrijk.”
Het verlies van de meerderheid in het Lagerhuis komt op een gevoelig moment. Dinsdag stemt het parlement waarschijnlijk over een motie die eist dat de regering uitstel aanvraagt voor de Brexit, als er op 31 oktober geen deal is over het vertrek met de Europese Unie. Dit om een zogenoemde no deal-Brexit te voorkomen.
Johnson is faliekant tegen deze motie en wil hoe dan ook per 31 oktober uit de EU vertrekken, met of zonder deal. Als de motie voor uitstel van de Brexit dinsdag een meerderheid krijgt in het Britse parlement, is de kans groot dat Johnson nieuwe verkiezingen uitschrijft.
Overleg tussen Johnson en rebellen loopt moeizaam
Johnson heeft dinsdag partijgenoten ontmoet die willen voorkomen dat hun land zonder deal de EU verlaat. Hij gaf daar volgens een bron rond het kamp van de rebellen een “niet overtuigende verklaring” over hoe toch een Brexitakkoord geregeld kan worden.
Johnson zou proberen kritische leden van zijn Conservatieve Partij over te halen niet mee te stemmen met de oppositie. Hij zou hebben betoogd dat het schadelijk is voor de Britse onderhandelingspositie in Brussel als Brexituitstel wordt afdwongen.
NOS 03.09.2019Brexit is back. De Britten trappen vandaag hun parlementaire jaar af, en dat zal vooral in het teken staan van – precies – brexit. Want met nog minder dan twee maanden tot de huidige brexit-deadline van 31 oktober, verkeert de Britse politiek in crisis. Het parlement en de regering liggen op ramkoers. Premier Johnson wil eind oktober hoe dan ook de EU verlaten, met of zonder akkoord, maar een meerderheid van het parlement wil een no-deal voorkomen.
De tijd dringt. Johnson heeft vorige week om een zogenoemde prorogatie gevraagd; een langere schorsing van het Britse parlement. Waarschijnlijk gaat het parlement van 9 september tot 14 oktober met reces. Er blijft daarna iets meer dan twee weken over voor de deadline van 31 oktober. Er is het parlement dan ook alles aan gelegen om al in de komende dagen een no-deal-scenario te voorkomen. Te beginnen met het eerste parlementaire debat van vandaag – waarbij Johnson meteen zijn zetelmeerderheid verloor.
Liever de korte versie?
Dit is in een notendop wat je vandaag kunt verwachten:
Britse media verwachten dat tegenstanders van een no-deal-scenario straks proberen via een spoeddebat de Lagerhuisagenda over te nemen, zodat ze zelf wetsvoorstellen kunnen indienen. In dit geval zal dat hoogstwaarschijnlijk een wet zijn die een no-deal-brexit moet blokkeren. Op die manier kan het Lagerhuis de regering-Johnson dwingen om uitstel van de brexit aan te vragen.
Zowel het Lagerhuis als het Hogerhuis zou zo’n wet moeten goedkeuren. De tijd dringt – want voor 12 september wordt het parlement al opgeschort. Maar ook daar hopen sommige parlementariërs wat aan te doen; zij willen voorstellen om dit weekend ook vergaderingen te houden.
Verder bestaat nog de mogelijkheid dat parlementariërs een motie van wantrouwen indienen, en op die manier de regering ten val brengen. Maar de oppositie is het niet eens over wie een interim-regering – die dan zou ontstaan – moet gaan leiden. Bovendien zijn niet alle parlementariërs voorstander van nieuwe verkiezingen. Het is dus de grote vraag of deze optie een kans van slagen heeft.
Terug naar wat straks waarschijnlijk de eerste zet van de no-deal-tegenstanders wordt: de overname van de Lagerhuisagenda. Hoe de Britse parlementaire agenda eruitziet, wordt bepaald door de regering. En een ding is zeker, het voorkomen van een no-deal-scenario zal vanmiddag niet één van de agendapunten zijn.
De Britse parlementariërs moeten dus een manier zien te vinden om de macht over de agenda te krijgen. Verwacht wordt dat ze dat zullen proberen door middel van een Standing Order 24. Die regel zorgt ervoor dat parlementariërs een spoeddebat kunnen aanvragen – om op die manier de controle over de Lagerhuisagenda van de regering over te nemen.
Standing Order 24
De verwachting is dat een meerderheid van de parlementariërs voor deze Standing Order 24 zal gaan stemmen. Als dat is gelukt, kunnen de partijen zelf wetsvoorstellen indienen – dus ook een wet die een no-deal-brexit moet blokkeren.
Britse media schrijven dat een grote groep parlementariërs van plan is een wetsvoorstel in te dienen waarin zal staan dat de Britten niet zonder een akkoord de Europese Unie zullen verlaten. Mocht er op 31 oktober nog geen deal op tafel liggen, dan willen ze bij wet vastleggen dat premier Johnson bij de EU om drie maanden uitstel vraagt. De brexit-deadline zal in dat geval dus op 31 januari 2020 komen te liggen. Tenzij het parlement voor die tijd toch instemt met een brexit-deal óf voor 19 oktober alsnog instemt met een no-deal-scenario.
Iemand met een masker van de Britse premier Johnson voert actie voor Downing Street in LondenReuters
Het wetsvoorstel zal door zowel het Lagerhuis als het Hogerhuis moeten worden goedgekeurd. De verwachting is dat de wet wel door het Lagerhuis komt. De Labour-fractie is voor en ook verschillende Conservatieve politici hebben al laten weten voor de wet te willen stemmen. Maar het Hogerhuis wordt waarschijnlijk een stuk moeilijker. Hoewel ook daar de meerderheid tegen een no-deal-brexit is, zouden parlementariërs die wel een harde brexit willen op 31 oktober net zolang amendementen kunnen indienen en hun spreektijd kunnen verlengen tot de tijd op is. Want maandag of dinsdag gaan de parlementariërs alweer met reces.
Om toch wat tijd te winnen, hebben de verschillende parlementariërs al voorgesteld om ook in het weekend te vergaderen. Maar ook daarvoor is eerst weer een meerderheid nodig.
Lange schorsing ‘ongekend’
Het parlement schorsen, prorogation, is niets nieuws. Het is de afsluiting van de lopende parlementssessie, waarna een nieuwe begint met de Queen’s Speech, de troonrede. Vervolgens begint het nieuwe politieke jaar met een nieuwe agenda. Dit gebeurt normaal gesproken elke herfst. Maar de huidige sessie loopt sinds juni 2017 – de langste in bijna 400 jaar tijd. En volgens Britse media is het ongekend in de moderne tijd dat de schorsing vijf weken duurt.
Meestal duurt de prorogatie een week. Maar doordat Johnson zijn schorsing samentrekt met het drieweekse reces voor partijconferenties en er aan de voor- en achterkant nog wat dagen aan toevoegt, ligt het parlement ineens heel lang achter elkaar stil.
In Londen, Edinburgh en Belfast lopen rechtszaken om de opschorting van het parlement onwettig te laten verklaren. Deze route leidt niet direct tot het tegengaan van een no-deal, maar zou de parlementariërs wel meer tijd geven om via een van de andere twee manieren hun doel te behalen. Bij een van die rechtszaken zou door de aanklagers een mailtje van premier Johnson naar voren zijn gebracht. In die mail – die dateert van half augustus – zou te lezen zijn hoe Johnson met medewerkers de optie van een prorogatie bespreekt, om op die manier van het “lastige” parlement af te komen.
Mocht het de parlementariërs toch lukken om op tijd hun wetsvoorstel goed te laten keuren, dan is het spel nog altijd niet afgelopen. Gisteravond nam Johnson vast een voorschot op het wetsvoorstel van de oppositie en liet weten dat hij absoluut niet van plan is om naar ze luisteren. Hij weigert – ook als wetgeving hem daartoe dwingt – om naar de EU te stappen om uitstel van brexit aan te vragen.
Verkiezingen?
Met die uitspraak zegt de Britse premier – zonder het letterlijk te zeggen – dat er voor hem niets anders opzit dan nieuwe verkiezingen uit te schrijven, als het Lagerhuis een no-deal-brexit blokkeert. Over die optie is de afgelopen 24 uur veel gespeculeerd in Britse media. Er werd zelfs al een verkiezingsdatum genoemd: 14 oktober.
Maar zoals wel vaker het geval bij de brexit, kleeft ook aan deze optie een groot nadeel voor Johnson. De premier kan namelijk niet op eigen houtje verkiezingen uitschrijven. Daar moet hij een twee derde meerderheid van het parlement voor hebben, waardoor de premier dus deels afhankelijk is van oppositiepartij Labour.
De grootste oppositiepartij worstelt met wat te doen als het zover komt. Aan de ene kant wil de partij als oppositie natuurlijk graag verkiezingen, om zo mogelijk de macht van de Conservatieven te kunnen overnemen. Maar nieuwe verkiezingen zijn ook een grote gok. Als Johnson de verkiezingen wint, dan weet ook Labour dat een no-deal-brexit ineens een stuk dichterbij komt en dat ze er in dat geval helemaal niets meer aan kunnen doen.
Veel Labour-parlementariërs laten weten niet zomaar met nieuwe verkiezingen te zullen instemmen, zolang de no-deal niet van tafel is. Zij vinden het tegenhouden van een no-deal belangrijker en willen daarna pas verder kijken naar eventuele nieuwe verkiezingen.
Johnson zelf heeft ook niet echt zin in verkiezingen, zei hij gisteren nog:
Premier Johnson: ‘Voorkom zinloze vertraging brexit’
Een optie die later om de hoek zou kunnen komen om een no-deal-scenario tegen te houden is het indienen van een motie van wantrouwen. Parlementariërs kunnen via die weg hun vertrouwen in de regering opzeggen. Mocht het zover komen, dan wordt de Fixed Term Parliament Act van kracht. Johnson krijgt dan 14 dagen de tijd om te bewijzen dat hij toch het vertrouwen van het parlement terug kan krijgen.
In die periode kan ook een parlementariër bewijzen dat hij/zij het vertrouwen van een meerderheid van het parlement geniet. Onofficieel wordt dan van de premier verwacht dat hij zijn macht overdraagt aan die parlementariër. Zijn er 14 dagen voorbij en is er geen nieuwe regering gevormd, dan moeten nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven.
Maar – en daar is die prorogatie weer – wanneer deze motie voor het komende reces van 9 september wordt goedgekeurd, dan zal het parlement geen 14 dagen, maar krap een week hebben om bovenstaande stappen te doorlopen. Het voorgenomen reces wijkt immers niet. Lukt het ze niet om eruit te komen of een alternatieve regering te vormen voor het reces begint, dan zullen de Britten automatisch nieuwe algemene verkiezingen krijgen. Alleen staat lang niet iedereen daar dus om te trappelen.
MSN 03.09.2019 Op de valutamarkt geven handelaren duidelijke waarschuwingssignalen af over de ontwikkeling van de Britse economie en de perikelen rond de Brexit. Het Britse pond is dinsdag verder weggezakt ten opzichte van de dollar en de euro.
De daling volgt op de hint van premier Boris Johnson om snel verkiezingen uit te schrijven op het moment dat hij later op dinsdag een belangrijke stemming in het parlement verliest. Voor het eerst sinds januari 2017 is het pond minder dan 1,20 dollar waard.
Tegenover de euro is het pond dinsdag gezakt tot minder dan 1,10 euro per pond.
De Labour Partij heeft samen met meerdere Conservatieven, die rebellen worden genoemd, een motie ingediend die een no-deal Brexit moet voorkomen. Als de motie wordt aangenomen betekent dit dat Johnson wordt gedwongen de Brexit uit te stellen tot eind januari tenzij hij voor half oktober tot een vergelijk kan komen met de EU.
Verschillende marktvorsers houden rekening met een verdere waardedaling van de Britse munt. Het pond kan zakken tot 1,10 dollar op het moment dat bij nieuwe verkiezingen een mandaat voor een no-deal Brexit op het spel zou staan.
Wat het pond ook geen goed doet is de economische ontwikkeling in het VK. Maandag zakte een graadmeter voor de Britse industriële productie diep in het rood.
De inkoopmanagersindex, een peiling van de stemming onder inkoopmanagers in de industrie, daalde naar een niveau van 47,2 punten. Bij deze index duidt een niveau van onder de 50 punten op krimp. Daarboven is sprake van groei. Het niveau van 47 punten is het laagste sinds juli 2012.
Onderzoeksbureau IHS Markit zei maandag dat “de hoge mate van economische en politieke onzekerheid, zowel in het binnenland als daarbuiten, zwaar drukt op de prestaties van de Britse industrie in augustus.”
Zorgelijk is ook dat inkoopmanagers aangeven dat de orderportefeuille van Britse producenten fors krimpt. Dit heeft onder meer te maken met de onzekerheid rond de Brexit.
Foto: Inkoopmanagersindex voor de Britse industrie. IHS Markit
Analist Neil Wilson van Markets.com noemt de ontwikkeling van de inkoopmanagersindex, die vaak wordt gezien als een vooruitlopende indicator voor de economie “schokkend”. Dat heeft volgens hem niet alleen met de politieke onrust rond de Brexit te maken. Ook de vertraging van de de groei van de wereldeconomie begint voelbaar te worden.
AD 03.09.2019 De regering van de Britse premier Boris Johnson en het Britse parlement staan vandaag voor een zware confrontatie. Eindelijk begint dan het eindspel van een kwestie die nu al drie jaar sleept en heel wat Britten onderhand brexit-moe heeft gemaakt.
Oppositiepartij Labour heeft samen met onder anderen enkele conservatieve ‘rebellen’ een motie ingediend die een harde brexit, zonder akkoord met de EU, moet voorkomen. Het kan allemaal uitdraaien op de derde parlementsverkiezingen in Groot-Brittannië, in ruim vier jaar tijd! En het is nog niet klaar. Commentatoren voorzien zelfs een van de meest dramatische weken in de naoorlogse geschiedenis van ’s werelds oudste democratie
Waarom doet de Britse politiek zo opgewonden?
Boris Johnson speelt het hard. Hij eist loyaliteit van alle Conservatieven (wie niet voor mij is, kan vertrekken) en gokt op nieuwe verkiezingen. De kersverse en strijdbare premier zorgde vorige week al voor veel herrie met zijn verrassende aankondiging het Lagerhuis vanaf volgende week vijf weken naar huis te sturen – officieel wegens het congresseizoen en de troonrede op 14 oktober.
Johnson wil ook de tijd nemen om ambitieuze investeringsplannen uit te werken voor de zorg, het onderwijs en de infrastructuur. Druk, druk, druk dus. Maar ook een slimme truc, zeggen politieke analisten, want zo kon de regering van Johnson de opening van het parlementaire jaar uitstellen en het voor parlementsleden moeilijk, zo niet onmogelijk, maken om een brexit zonder deal tegen te houden.
Dat laatste zou het werkelijke doel zijn geweest van de tijdelijke sluiting van het parlement. Queen Elisabeth II stemde formeel in met de opschorting. Volgens Boris Johnson zijn alle protesten tegen zijn vermeende ‘staatsgreep op zijn Engels’ grote onzin en blijft er ruim tijd over de brexit te bespreken.
Maar gaat het inmiddels niet over veel meer dan brexit?
Zeker, Groot-Brittannië wordt nu al drie jaar verscheurd door een brexit die al het andere beleid overschaduwt. Het politieke klimaat is erdoor vergiftigd, kiezers zijn verbijsterd en lijken meer en meer verward. Vriendschappen staan op scherp en de relatie met de EU (hoe dan ook de belangrijkste handelspartner) is op zijn best beroerd. ,,Laat onze onderhandelaars hun werk doen in Brussel”, klonk het gisteren in Downing Street.
De entourage van Boris Johnson claimt dat de premier grip heeft op de brexit-onderhandelingen en in korte tijd meer begrip heeft gekweekt voor de Britse positie dan zijn voorgangster, en dat dit allemaal best goed kan komen. Maar in Brussel weten ze van niets en daar overheerst vooral scepsis over Johnsons alles-of-niets strategie.
Daarbij worden de doemverhalen voor de Britse economie worden steeds sterker. Het pond verliest snel aan waarde. Maar ook de toekomst van het Verenigd Koninkrijk zelf is door dit alles aangetast. De Schotten blijven radicaal tegen brexit en sturen meer en meer aan op zelfstandigheid. De leider van de Schotse Conservatieve partij is al opgestapt uit protest tegen het beleid van ‘Londen’. In Noord-Ierland broeit ook weer van alles en wordt zelfs gesproken over mogelijke aansluiting bij Ierland.
En er heerst angst voor een verregaand handelsakkoord met de Verenigde Staten waarbij bijvoorbeeld de Britse gezondheidszorg NHS zou kunnen sneven als de Amerikanen de voorwaarden gaan dicteren.
Kan het parlement Boris Johnson nog stoppen?
Dat parlement komt vandaag dus voor de eerste keer sinds de vakantie opnieuw bij elkaar. Omdat ze weinig tijd hebben, hopen de parlementariërs vandaag wraak te kunnen nemen op Johnson door de no deal (de EU verlaten zonder afspraken met Brussel) wettelijk onmogelijk te maken.
Die ‘dwarse’ parlementariërs komen niet alleen uit Labour, Schotland en van de Liberaal-Democraten, maar ook uit de Conservatieve Partij van Johnson. Om die reden worden prominente conservatieven zoals Philip Hammond en Rory Stewart nu ‘rebellen’ en zelfs ‘collaborateurs’genoemd.
Johnson wil ze nu desnoods uit de partij zetten. Een dertigtal Conservatieven zou niet kunnen leven met een no deal-brexit. Vaak omdat die hard kan aankomen in hun eigen kiesdistrict. Bijvoorbeeld omdat bedrijven of diensten vertrekken wat dus tot werkloosheid kan leiden.
Oud-minister Justine Greening stelt zich om die reden alvast niet beschikbaar bij eventuele volgende verkiezingen omdat ze een harde no deal-brexit van Johnson gewoon niet kan verkopen aan haar eigen, Conservatieve, kiezers. Waarschijnlijk zullen die kiezers straks op de Liberalen stemmen.
Wat willen degenen die tegen een no deal-brexit zijn?
Net als Justine Greening vrezen ze een economische ramp bij een harde exit uit de EU. Die moet worden voorkomen en daarom hopen tegenstanders van een no deal-brexit (die vaak best wel vóór een brexit zijn maar dan met een goede vertrekregeling) vandaag de agenda te kunnen overnemen.
Ze willen wetgeving aannemen die de regering verplicht opnieuw uitstel voor de brexit te vragen in Brussel, ditmaal tot 31 januari 2020. In het voorstel krijgt Johnson nog twee andere opties: tegen 19 oktober (wanneer overleg in Brussel op de agenda staat) een alsnog gesloten akkoord met de EU door het parlement laten goedkeuren, of het parlement achter een no deal-brexit krijgen.
Om over het voorstel te kunnen stemmen, moet het parlement een spoeddebat krijgen van parlementsvoorzitter of ‘speaker’ John Bercow, die vandaag dus ook een cruciale rol zal spelen. De conservatief Bercow wordt gehaat door brexiteers in zijn eigen partij omdat hij een ‘remainer’ is.
Zijn vrouw rijdt rond met een sticker ‘bollocks to brexit’ (vrij vertaald: ‘brexit kan de kloten krijgen’). Bercow noemde Johnsons stunt het parlement tijdelijk naar huis te sturen zelfs een ‘constitutionele schande’.
Wat is de strategie van premier Johnson?
Hij doet een berekende gok en hoopt voor eens en altijd af te rekenen met dwarsliggers in zijn partij – iets wat geen andere conservatieve premier zo hard heeft gespeeld. De nieuwe premier vertrouwt op zijn populariteit en zijn imago van de enthousiaste en getapte jongen die de zaken nu eindelijk gaat regelen.
Hij speelt daarbij zeker ook in op de brexit-moeheid onder de Britten. De stemming in het land is er een van onzekerheid en met name ondernemers klagen dat erger te vinden dan een no deal-brexit. Dus liever ‘weten waar je aan toe bent en dan zien we wel’, zo denken veel Britten. Met zijn gok riskeert Boris Johnson veel moeizaam herwonnen Conservatieve zetels in Schotland, zal een deel van de kiezers Engeland overlopen naar de Liberalen en komt de altijd al beladen politiek in Noord-Ierland onder nog grotere druk te staan.
Daar tegenover staat dat een meerderheid van de Britten (zowel links als rechts) vóór een brexit stemde in het referendum en die grote groep biedt goede winstkansen.
Natuurlijk heeft Johnson te maken met de populist Nigel Farage en diens Brexit Partij. Hij deed het prima bij de verkiezingen voor het Europees Parlement en hijgt al tijden in de nek van Johnson.
Farage dwingt de partij steeds verder naar rechts te schuiven en dat kan de conservatieven veel stemmen kosten, zowel door anti-Europese conservatieven die zijn Brexit Party omarmen als door gematigde conservatieven die afhaken omdat hun partij zou zijn doorgeschoten. Farage kan ook veel concessies afdwingen als hij besluit niet mee te doen aan de verkiezingen.
De redding van Johnson wordt waarschijnlijk het Britse kiesstelsel. Door het districtenstelsel waarmee alleen de winnaar parlementslid wordt kun je met ruim dertig procent van de stemmen toch een forse meerderheid aan zetels winnen in het Britse Lagerhuis. Op dit moment geven de peilingen Johnson 34 procent van de stemmen, wat genoeg kan zijn.
Maar het kan ook nog foutlopen als Farage de Conservatieven stemmen gaat afsnoepen en de Liberalen en Labour massaal verkiezingsafspraken maken. In dat geval kan Boris Johnson in zijn eigen zwaard vallen en de geschiedenis ingaan als een van de luidruchtigste maar kortst zittende Britse premiers.
Wat doet de Labour-oppositie?
Bibberen, want ook Labour weet het niet en is intern ook zeer verdeeld. De partij wist nooit te profiteren van de chaos bij de conservatieven en riskeert misschien zelf wel het meeste bij nieuwe verkiezingen. Leider Jeremy Corbyn was meer bezig met het redden van zijn eigen hachie dan met het landsbelang, zeggen critici.
Boris Johnson lijkt inmiddels meer zin te hebben in nieuwe verkiezingen dan Labour dat er zo lang om riep maar nu ontzettend aarzelt. Premier Johnson en zijn omstreden adviseur/meesterstrateeg Dominique Cummings hebben een duidelijke strategie en werpen Johnson nu al op als de man die de wil van het volk uitvoert (er werd drie jaar geleden in het referendum immers gekozen vóór een brexit) en die nu namens het volk vecht tégen de vermeende obstructie van het parlement.
De keuze wordt ook No Brexit of Corbyn, bedacht de uitgekookte Cummings al. De voormalige Labour-premier Tony Blair waarschuwde gisteren nog dat nieuwe verkiezingen een ‘olifantenvalstrik’ zijn van de Conservatieve Partij, omdat die weet dat Corbyn en Labour niet erg populair zijn (22 procent van de stemmen) en nieuwe verkiezingen daardoor in hun voordeel zouden zijn. Het zwabberende Labour belooft soms wel een nieuw referendum over brexit, soms niet.
Wanneer zijn die verkiezingen?
Over de mogelijke verkiezingen, die volgens een hooggeplaatste regeringsbron op maandag 14 oktober zouden plaatsvinden, zou dan woensdag gestemd moeten worden. Voor Boris Johnson belangrijk.
Het is riskant voor hem verkiezingen te houden na een no deal-brexit als het land dan inderdaad te maken heeft gekregen met de voorspelde economische tegenslagen. Lege schappen in de winkel zijn geen reclame voor zijn beleid. Johnson kan het parlement zelfs nog op een andere, iets meer technische manier dwarsbomen.
Mocht het de oppositie lukken deze week een wet aan te nemen tegen een harde brexit, dan is die pas van kracht als de koningin haar handtekening heeft gezet. Het is Johnson die de wet naar de koningin moet sturen, een taak die hij dus op de lange baan zou kunnen schuiven.
Kan het parlement vandaag dat scenario vermijden of krijgt Johnson zijn zin? Dat antwoord krijgen we wellicht in de loop van de late namiddag.
Minister-president Mark Rutte sprak eerder harde woorden over het brexit-drama.
MSN 03.09.2019 De Britse premier Johnson maakt zich op voor een harde confrontatie met de oppositie vandaag. Het parlement, het Lagerhuis, keert terug van het zomerreces en opent naar verwachting direct de aanval op de pas aangetreden premier.
Vandaag wordt er vooral gekeken naar oppositieleider Jeremy Corbyn van de Labour-partij. Hij zegt er alles aan te doen om de plannen van Johnson te dwarsbomen en heeft een motie van wantrouwen aangekondigd.
Tijdsdruk
Daarnaast wil Corbyn per wet Johnson kunnen dwingen om opnieuw uitstel voor de brexit te vragen, mocht er geen deal zijn op 31 oktober, de dag dat de Britten de EU zullen verlaten. De oppositie wil een wet aannemen die een vertrek uit de EU zonder overeenkomst onmogelijk maakt.
Maar veel tijd om dat alles te realiseren, heeft de oppositie niet. De leden van het Britse Lagerhuis komen alleen nog deze week bijeen. Daarna is het parlement opgeschort tot de ingelaste troonrede op 14 oktober. Een besluit dat Johnson op veel kritiek kwam te staan.
Politiek vuurwerk
Er wordt dan ook politiek vuurwerk verwacht nu het parlement nog wel bijeen is. Als Corbyn de daad bij het woord voegt en zijn motie van wantrouwen indient, kan dat de regering Johnson ten val brengen. De Britten moeten dan opnieuw naar de stembus.
Spannend wordt vooral hoeveel Conservatieve parlementsleden zich achter de Labour-partij van Corbyn gaan scharen. Meerdere ex-ministers spraken al hun steun uit voor een plan dat een no-deal brexit kan voorkomen. Daarmee negeren ze de orders van hun eigen partij.
Johnson dreigt muitende Conservatieven te zullen royeren, door ze in de toekomst niet herkiesbaar te stellen. Zo voert hij de druk op: iedere conservatief die tegen Johnson is, pleegt als het ware politieke zelfmoord.
De partij van Johnson heeft maar een zeer kleine meerderheid in het parlement. Daarom is het voor de premier van groot belang dat niemand met de oppositie mee stemt.
Nieuwe verkiezingen?
Zo is het voor beide kampen politiek schaken op het hoogste niveau. En het lijkt er steeds meer op dat het organiseren van nieuwe verkiezingen de volgende zet zal zijn.
Jeremy Corbyn kan verkiezingen voor elkaar krijgen met een succesvolle motie van wantrouwen, maar Boris Johnson lijkt een gang naar de stembus ook niet te schuwen. Hij is vol zelfvertrouwen en lijkt er op te gokken dat de Britten die voor een brexit zijn, massaal op hem gaan stemmen. Zo kan Johnson zijn meerderheid in het parlement eventueel vergroten, maar hij zal niet de eerste zijn die zich misrekent.
Kabinetsberaad
Johnson kwam gisteravond met zijn kabinet bijeen om het strijdplan te bespreken. Britse media melden dat hij mogelijk woensdag nieuwe verkiezingen zal aankondigen, als de oppositie erin slaagt een wet aan te nemen die vertrek uit de EU zonder overeenkomst verbiedt.
NOS 02.09.2019 De politieke crisis in het Verenigd Koninkrijk is in alle hevigheid opgelaaid en de kans op een brexit zonder akkoord op 31 oktober is groter dan ooit. Een no deal-brexit kan grote gevolgen hebben, zeker voor mensen die toch al weinig hebben. Uit een gelekt rapport bleek vorige maand dat de Britse in dat geval rekening houdt met een tekort aan medicijnen, brandstof en voedsel. Britse voedselbanken maken zich dan ook grote zorgen.
“We krijgen nu al minder giften dan voorheen”, vertelt Maureen Reynal die al bijna dertig jaar voedselbank FIND runt in Ipswich. “De voedselprijzen zijn al gestegen sinds het brexitreferendum. Dat betekent ook dat mensen minder doneren, omdat ze minder te besteden hebben.”
1/2 Maureen Reynal runt al 29 jaar een voedselbank in Ipswich Suse van Kleef| NOS
2/2 Vrijwilligers bij de voedselbank stellen de pakketten samen Suse van Kleef| NOS
Mocht een eventuele no deal-brexit leiden tot voedselschaarste en duurdere producten, dan voorziet ze een verdere terugloop van donaties. Terwijl het aantal klanten zal groeien. “Dat zeker. En als we dan ook nog in een recessie belanden dan wordt het alleen maar erger. Dan krijgen we hier te maken met voedseltekorten.” Op de vraag wat er zal gebeuren als ze niet genoeg eten meer heeft voor haar klanten heeft ze een duidelijk antwoord: “Dan gaan ze stelen. Als je kinderen honger hebben, wat zou jij dan doen? Dan probeer je eten te pakken te krijgen, toch?”
Het aantal Britten dat afhankelijk is van voedselbanken groeit de laatste jaren sowieso snel, laat The Trussel Trust – met ruim 1200 voedselbanken de grootste organisatie van het land – weten. Zij deelden afgelopen jaar bijna 1,6 miljoen nood-voedselpakketten uit. Vijf jaar eerder stond de teller nog op ruim 900.000.
Stijging aantal voedselpakketten
2013/2014
2014/2015
2015/2016
2016/2017
2017/2018
2018/2019
Totaal
913.138
1.084.604
1.109.309
1.182.954
1.332.952
1.583.668
Stijging
18,8%
2,3%
6,6%
12,7%
18,8%
“Elke vorm van brexit brengt het risico van prijsstijgingen van voedsel en andere levensmiddelen met zich mee. En dus ook de vraag naar voedselbanken”, schrijft The Trussel Trust in een verklaring. “We proberen ons voor te bereiden op brexit, maar dat kan maar in beperkte mate. Vooral in het geval van een no deal-brexit kunnen we niet afhankelijk zijn van onze vrijwilligers en donaties. De verantwoordelijkheid om te voorkomen dat nog meer mensen in armoede belanden ligt bij de regering.”
Christopher Dunnett woont in Ipswich en is met zijn hele familie afhankelijk van de voedselpakketten van FIND: al hun eten komt van hen. Hij houdt zich niet echt bezig met brexit, maar vindt het van de gekke dat er wordt gesproken over voedseltekorten. “Dat is bizar. Voor ons en voor heel veel families in het land is het leven op dit moment al moeilijk genoeg.”
Christopher Dunnett pakt zijn voedselpakket uit Suse van Kleef| NOS
En, zoals zo vaak, raakt het de zwaksten als eerste, zegt hij. “Voor mensen met geld maakt het niet zoveel uit, die voelen de gevolgen van een prijsstijging van een paar cent niet. Maar voor mensen die van salarisstrookje naar salarisstrookje leven, die afhankelijk zijn van de voedselbank of andere organisaties wel. Voor hen is elke kleine prijsstijging geld dat ze ergens vandaan moeten halen.”
De brexitdeadline ligt op 31 oktober. Premier Johnson heeft altijd gezegd dat de Britten op die datum uit de EU stappen, met of zonder deal. Een groep parlementariërs wil dat deze week voorkomen door er in noodtempo een wet doorheen te krijgen die een no deal-brexit stopt.
Ook overweegt oppositieleider Jeremy Corbyn een motie van wantrouwen tegen Johnson. Er is haast bij, want ze hebben maar een paar dagen: het parlement komt dinsdag terug van reces, maar wordt een week later voor vijf weken geschorst. Premier Johnson nam vorige week de controversiële beslissing om het parlement wekenlang op te schorten.
Spannende tijden dus. Maar wat de uitkomst ook is, Dunnett is pessimistisch over wat er komen gaat voor het Verenigd Koninkrijk. “Ik denk eigenlijk dat de situatie hier alleen maar erger wordt. Ik zie de toekomst somber in voor dit land.”
Telegraaf 02.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft maandagavond tegengesproken dat hij verkiezingen wil uitroepen als een motie tegen een no-deal brexit wordt aangenomen. „Ik wil geen verkiezingen, niemand wil verkiezingen. We willen op 31 oktober uit de Europese Unie”, zei de premier in een korte toespraak voor zijn ambtswoning.
Johnson denkt dat bij de EU-top op 17 oktober een deal kan worden gesloten. „Zij weten wat wij willen, dat was eerder niet altijd het geval”, zegt de premier over de Europese leiders. „Maar we gaan hoe dan ook 31 oktober uit de EU.”
Meerdere parlementsleden willen dinsdag een motie in stemming brengen die een no-deal brexit moet voorkomen. Johnson hoopt dat de motie wordt weggestemd, zodat ook nieuw uitstel van de brexit van tafel gaat. „Als de motie wordt aangenomen, slaan ze de poten onder onze onderhandelingspositie weg.”
MSN 02.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft maandagavond tegengesproken dat hij verkiezingen wil uitroepen als een motie tegen een no-deal brexit wordt aangenomen. “Ik wil geen verkiezingen, niemand wil verkiezingen. We willen op 31 oktober 2019 uit de Europese Unie”, zei de premier in een korte toespraak voor zijn ambtswoning.
Johnson denkt dat bij de EU-top op 17 oktober een deal kan worden gesloten. “Zij weten wat wij willen, dat was eerder niet altijd het geval”, zegt de premier over de Europese leiders. “Maar we gaan hoe dan ook 31 oktober uit de EU.”
Meerdere parlementsleden willen dinsdag een motie in stemming brengen die een no-deal brexit moet voorkomen. Johnson hoopt dat de motie wordt weggestemd, zodat ook nieuw uitstel van de brexit van tafel gaat. “Als de motie wordt aangenomen, slaan ze de poten onder onze onderhandelingspositie weg.”
NU 02.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft het Britse parlement maandag tijdens een toespraak opgeroepen niet te stemmen voor “nieuw, zinloos uitstel” van de Brexit. De oppositiepartijen, maar ook partijgenoten van Johnson die voor een zachte Brexit zijn, publiceerden eerder op de dag een wet waarmee zij een ‘no deal-Brexit’ willen voorkomen.
Als het Britse parlement deze week voor de Standing Order 24 stemt, moet Johnson een verzoek indienen bij de EU voor het uitstellen van de Brexit-deadline tot 31 januari 2020, als hij voor 19 oktober geen meerderheid vindt in het parlement voor een deal.
Als tussen de huidige deadline van 31 oktober en de nieuwe deadline een deal wordt gesloten kan het VK alsnog versneld de EU verlaten. De wet gaat niet in op het scenario waarbij ook vóór 31 januari 2020 geen deal wordt gesloten.
De oppositiepartijen moesten deze week ingrijpen om een ‘no deal-Brexit’ te voorkomen, omdat Johnson besloot het aantal dagen dat het parlement zitting heeft in aanloop naar de Brexit te verminderen. Het parlementaire jaar zou pas op 14 oktober beginnen, twee weken voor de uitstapdatum.
Duizenden Britten protesteerden woensdag en donderdag in het VK tegen de schorsing en een online petitie werd meer dan 1,6 miljoen keer ondertekend.
‘Mogelijk nieuwe verkiezingen als Lagerhuis voor nieuwe wet stemt’
Johnson vertelde maandag opnieuw dat hij verdere vertraging van de Brexit niet accepteert; dan zou hij zijn belofte voor een vertrek op 31 oktober niet waarmaken.
“Ik denk en hoop dat ze (tegenhangers van een ‘no deal-Brexit’, red.) niet voor nieuw Brexit-uitstel gaan stemmen”, sprak Johnson. “Als ze dat wel doen, schoppen ze de benen onder de positie van het Verenigd Koninkrijk weg en maken ze verdere onderhandelingen met Brussel onmogelijk”.
Gezien de diepe verdeeldheid in de Britse politiek is het nog maar de vraag of Johnson kan aanblijven als de Brexit-deadline wordt verschoven. Nieuwe verkiezingen lijken een uitweg te bieden aan Johnson om gezichtsverlies te minimaliseren.
Britse journalisten van onder meer BBC News schrijven dat als de aangekondigde wet ook daadwerkelijk door het Lagerhuis heen komt, Johnson een motie voor vervroegde verkiezingen gaat indienen. Deze zouden dan op 14 oktober moeten plaatsvinden, als het Lagerhuis instemt met nieuwe verkiezingen.
NOS 02.09.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft in een verklaring zijn Conservatieve partijgenoten in het Lagerhuis opgeroepen om de brexit niet opnieuw uit te stellen. Een aantal Tories wil morgen met een Labour-motie meestemmen om een no-deal-brexit te voorkomen.
In Britse media wordt gespeculeerd dat Johnson zal aansturen op nieuwe verkiezingen als de motie wordt aangenomen met hulp van de Tories. “Ik wil geen nieuwe verkiezingen”, zei de premier, maar hij sloot het ook niet expliciet uit. Hij sprak zijn verklaring uit voor de deur van 10 Downing Street, terwijl op de achtergrond luide protesten te horen waren.
“Ik denk niet dat ze dat zullen doen”, zei Johnson over de Tory-dissidenten die voor de Labour-motie willen stemmen. “Ik hoop dat ze het niet doen.” Eerder vandaag zeiden bronnen tegen onder andere de BBC dat Johnson de dissidente Tories uit de partij probeerde te zetten.
Als de motie wel wordt aangenomen, dan zou dat de Britse onderhandelingspositie in Brussel verzwakken, zei de premier. Volgens hem neemt de kans op een nieuwe deal toe en ziet Brussel dat hij een “heldere visie” heeft over de toekomstige relatie met de EU. Onderhandelaars in Brussel zeggen dat Johnson nog niet met haalbare alternatieven is gekomen.
Verkiezingen
Johnson zei verder dat hij Brussel onder geen beding zal vragen om verder uitstel van de brexit-datum, die nu op 31 oktober 2019 staat. In de motie wordt als nieuwe datum 31 januari 2020 genoemd. “We verlaten de EU op 31 oktober 2019, hoe dan ook.”
Premier Johnson: ‘Voorkom zinloze vertraging brexit’
Britse media verwachten daarom dat Johnson verkiezingen zal aankondigen als de motie om de brexit uit te stellen wordt aangenomen. Hij zal dan tegen de bevolking zeggen dat hij geen andere keus had, zei NOS-correspondent Tim de Wit eerder vandaag.
Johnson neemt daarmee wel een groot risico. Om verkiezingen te houden moet twee derde van het parlement daarmee instemmen, dus daar is ook de steun van Labour voor nodig.
MSN 02.09.2019 De Engelse premier Boris Johnson wil nieuwe verkiezingen uitschrijven. Dat zeggen bronnen rondom het Lagerhuis tegen Britse media. Johnson wil zo voorkomen dat het huidige parlement een harde brexit tegenhoudt.
Johnson is zelf partijleider van de Conservatieven, maar niet alle partijleden steunen hem. Enkele afvallige partijleden willen samen met Labour een wet doorvoeren die een harde brexit uitsluit. Morgen komt het Britse Lagerhuis weer voor het eerst samen na het zomerreces.
De Conservatieven hebben slechts één zetel meer dan de oppositie, waardoor Johnson alle steun van zijn partijleden nodig heeft. “Stem je tegen mij, dan vlieg je uit de partij”, zo zou Johnson al gedreigd hebben.
31 oktober 2019
Johnson wil 31 oktober 2019 de brexit geregeld hebben, met of zonder akkoord met de Europese Unie. Bij een harde brexit kan de handel deels stilvallen, ook wordt verwacht dat dan lange rijen bij de Douane ontstaan en dat er tekorten aan producten in het Verenigd Koninklijk ontstaan.
Reden voor een meerderheid van het parlement om een harde exit uit de Europese unie te willen voorkomen. Die wet zou dinsdag al goedgekeurd moeten worden.
De regering en de Conservatieve parlementsleden komen maandagavond op verzoek van de premier samen. Volgens Britse media heeft Johnson een motie voorbereid die de weg moet openen naar vervroegde verkiezingen.
NOS 02.09.2019 Premier Johnson koerst mogelijk aan op nieuwe verkiezingen, als een aantal van zijn eigen Tory-parlementariërs meestemmen met een motie om de Brexit te vertragen en een no-deal te voorkomen. Daarover wordt gespeculeerd in Britse media. De premier heeft zijn kabinet bijeen geroepen voor overleg.
Johnson wil een harde confrontatie met het Lagerhuis en de rebellen in zijn partij. Een gesprek met enkele Conservatieven die een no-deal-brexit op 31 oktober willen voorkomen, is zonder enige uitleg afgezegd, zeggen bronnen tegen onder andere de BBC.
Tory-parlementariër David Gauke, onder premier May nog minister van Justitie, zegt dat Johnson probeert de partij te ontdoen van dissidenten. Johnson en zijn regering zouden dreigen dissidente Tories uit de partij te zetten als ze deze week met de oppositie meestemmen om een no-deal-brexit tegen te houden. Volgens Gauke wil de premier de Conservatieve Partij ombouwen tot een soort Brexit Party, verwijzend naar de partij van brexiteer Nigel Farage.
Gauke maakt deel uit van een groepje van vijftien tot twintig Conservatieven die willen voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de EU stapt. Ook onder anderen voormalig minister van Financiën Philip Hammond en ex-minister van Ontwikkelingssamenwerking Rory Stewart horen hierbij.
“Er gaan mensen hun baan verliezen, het Verenigd Koninkrijk kan uit elkaar vallen”, waarschuwt Gauke tegen een no-deal-brexit. “Het zou een hele slechte uitkomst zijn. Ik wil niet uit de partij, maar als het erom gaat weegt voor mij het nationaal belang zwaarder.”
Tory-lid Gauke, een van de ‘dissidenten’ die zich verzetten tegen JohnsonReuters
De kans dat Johnson er nog in slaagt een nieuwe deal met de EU te sluiten is volgens Gauke erg klein. “Als het parlement niets doet, stevenen we voor 95 procent zeker af op een no deal.”
Johnson steunt in het Lagerhuis op een meerderheid van maar één zetel. Met een aantal dissidente Tories bestaat de kans dat het parlement Johnson deze week dwingt om in Brussel opnieuw uitstel te vragen. Morgen keert het Lagerhuis terug van reces en de omstreden schorsing waar Johnson op aan heeft gestuurd begint volgende week al.
Volgens correspondent Tim de Wit speelt Johnson het bewust hard. “Dat heeft alles te maken met mogelijke verkiezingen. Als dat groepje partijgenoten hem niet steunt, zal hij aan de Britten uitleggen: ik had geen andere keus, en nu ik geen meerderheid meer heb kan ik niet anders dan verkiezingen aankondigen.”
Op die manier hoopt hij zijn steun in het parlement uit te breiden, zegt De Wit. “Er is wel een risico, want verkiezingen zijn er niet zomaar. Het parlement moet daar met een tweederdemeerderheid mee instemmen.”
Corbyn wil verkiezingen
Een oppositiepartij is doorgaans gebaat bij nieuwe verkiezingen, maar in dit geval is er ’31 oktober’, de dag dat de Britten volgens planning uit de EU gaan. “Als die nieuwe verkiezingen pas na die datum gehouden kunnen worden, zijn de Britten alsnog uit de EU en heeft het parlement er niks over te zeggen gehad”, zegt De Wit. “Daar gaat Labour denk ik niet in mee.”
Johnson ligt op ramkoers en waarschuwde partijgenoten gisteren in The Sunday Times: je kiest voor mij of voor Corbyn.
John Major
Niet alleen in het Lagerhuis zullen deze week pogingen gedaan worden om een no-deal-brexit te voorkomen. Er spelen ook nog drie rechtszaken om dit te voorkomen. Een van die zaken speelt in Londen, aangespannen door zakenvrouw Gina Miller. Zij spande al eerder een proces aan om te voorkomen dat de regering niet buiten het parlement om het uittredingsproces zou starten. Een opvallende naam heeft zich achter de rechtszaak van deze week geschaard: oud-premier John Major, een partijgenoot van Johnson.
De harde koers van Johnson, ook tegen eigen partijgenoten in het Lagerhuis, zou wel eens ingegeven kunnen zijn door zijn belangrijkste adviseur: Dominic Cummings. Eerder maakte Nieuwsuur dit portret van de ‘Raspoetin’ op Downing Street:
AD 02.09.2019 Het Lagerhuis is de komende dagen het strijdtoneel van een ongekend harde confrontatie tussen het parlement en de regering. Voor rebellerende conservatieven dreigt ontslag.
Dinsdag 03.09.2019 begint de race tegen de klok van een groep Britse parlementariërs om de no deal-brexit te stoppen. Het parlement komt terug van reces en de oppositie heeft nog maar een paar dagen de tijd er een wet doorheen te duwen om de dreigende no deal-brexit op 31 oktober te stoppen. Na een politieke truc van premier Johnson wordt het parlement namelijk vanaf 10 september alweer dichtgegooid, en zijn de kansen op een nieuwe wet verkeken.
De oppositie en een groep conservatieve rebellen komen daarom op 03.09.2019 met een wetsvoorstel dat de regering verplicht om de brexit uit te stellen als er geen goedgekeurde deal ligt op 31 oktober 2019. Op zijn vroegst zou er woensdag 04.09.2019 over die wet gestemd kunnen worden. Een meerderheid voor de wet is niet vanzelfsprekend: de verwachting is dat de voor- en tegenstanders elkaar niet veel zullen ontlopen.
Telegraaf 02.09.2019 Boris Johnson lijkt af te stevenen op snelle nieuwe verkiezingen. Dat gerucht hangt in de lucht nadat bekend is geworden dat het Britse kabinet maandagavond met spoed bijeenkomt.
Dit is een tegenzet tegen oppositie in zijn partij. Europa-gezinde rebellen uit de Conservatieve Partij zeiden dinsdag de oppositie te helpen in de strijd tegen een No Deal-Brexit. Als ze dat doen, dan schrijft Johnson verkiezingen uit.
Johnson verwacht die verkiezingen met vlag en wimpel te winnen zodat hij zijn Brexit-strategie erdoor kan drukken. Een optie is om die verkiezingen pas te houden nadat de deadline voor de Brexit van 31 oktober is verlopen. Dan heeft hij in feite ook die harde Brexit.
Tegenstanders van de Brexit willen dinsdag werken aan een noodwet die een akkoordloos vertrek van de Britten uit de EU onwettig moet maken. De regering is woest over dit idee, dat gesteund wordt door zeker twintig conservatieve rebellen.
De premier rekent er op dat hij de steun krijgt van de kiezers omdat zijn belangrijkste tegenstrever, Labourleider Jeremy Corbyn, weinig populair zou zijn. Hij rekent erop dat de Britten alles liever hebben dan Corbyn in 10 Downing Street.
De oppositie is niet tegen een volksraadpleging als die maar voor de Brexit-deadline van 31 oktober wordt gehouden. Als die verkiezing er snel komt is het in feite wederom een referendum over de Brexit, omdat dit onderwerp alle andere onderwerpen overschaduwd.
MSN 02.09.2019 Conservatieve Britse parlementariërs die het wagen mee te stemmen met de oppositie, worden uit de partij gezet. Met dat dreigement probeert de regering van premier Boris Johnson te voorkomen dat de eigen parlementariërs meegaan met de oppositie, die een no-dealbrexit probeert te voorkomen. Een ‘hoge bron’ bij de conservatieve bron zou dit gezegd hebben tegen de BBC .
Zeer kleine meerderheid
De partij van Johnson heeft maar een zeer kleine meerderheid in het parlement. Daarom is het voor de premier van groot belang dat niemand met de oppositie meestemt.
Morgen komt het Britse Lagerhuis weer voor het eerst samen na het zomerreces. De oppositie wil er meteen wetgeving doorheen loodsen die een harde brexit voorkomt.
Inktzwart scenario
Maar volgens Johnson schaadt dat zijn onderhandelingspositie in Brussel. Hij wil hoe dan ook 31 oktober de Europese Unie verlaten. Met deal of zonder deal.
Tijdens de EU-top van 17 oktober 2019 wil Johnson wel nog onderhandelen over een nieuwe deal, maar die poging heeft alleen kans van slagen als een no-dealbrexit een reële mogelijkheid is. Dat inktzwarte scenario zal de Europese Unie namelijk koste wat kost willen voorkomen.
Iedere kans vernietigen
Volgens de bron is de keuze eenvoudig. “Meestemmen met de regering en de kans op een deal levend houden of meestemmen met Corbyn (de oppositie) en iedere kans op een deal vernietigen.”
AD 02.09.2019 Britse Conservatieve parlementariërs die deze week tegen de regering van premier Boris Johnson stemmen, moeten rekening houden met een zware straf. Zij mogen dan niet meer namens de partij meedoen aan verkiezingen, zegt een hoge bron binnen de regeringspartij tegen de BBC.
Binnen de Conservatieve Partij bestaat verdeeldheid over het brexitbeleid van de regering. Die heeft een flinterdunne meerderheid in het parlement en vreest dat parlementariërs uit de eigen gelederen straks meestemmen met de oppositie, die wil voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de Europese Unie stapt.
De partijbron zegt dat er nog steeds een kans is op een deal met de EU. Die zou dan tijdens een EU-top op 17 oktober gesloten moeten worden. Volgens de regering kan de Britse onderhandelingspositie worden gesaboteerd door opstandige Conservatieven.
Het Lagerhuis keert morgen terug van zomerreces. Dan moeten alle parlementariërs volgens de bron een ‘simpele keus’ maken. ,,Meestemmen met de regering en de kans op een deal levend houden of meestemmen met Corbyn en iedere kans op een deal vernietigen.” Jeremy Corbyn is de leider van Labour, de grootste oppositiepartij.
Afgeblazen
Premier Johnson heeft naar verluidt een ontmoeting afgeblazen met opstandige partijgenoten. Die had vandaag moeten plaatsvinden. Dat maakt het wantrouwen van de rebellen alleen maar groter, zegt een bron rond hun kamp tegen Sky News.
,,Deze parlementariërs willen bewijs zien dat een oprechte poging wordt gedaan een deal te sluiten”, aldus de ingewijde. ,,Het feit dat de premier niet eens bereid is hen te ontmoeten, doet vermoeden dat dat niet het geval is.’’
Verkiezingen
De prominente Conservatief David Gauke, die tegen een brexit zonder deal is, zegt tegen de BBC dat de regering lijkt aan te sturen op het verliezen van een brexitstemming deze week om vervolgens verkiezingen te houden. De voormalig minister van Justitie vermoedt dat de regering zich wil ontdoen van kritische volksvertegenwoordigers in de eigen gelederen.
De parlementariër zegt dat normaliter vrienden uit het kabinet zouden bellen om steun te vragen. ,,Maar de gebruikelijke operatie vindt niet echt plaats. Ik heb de indruk dat ze mensen bijna proberen te verleiden tegen de regering te stemmen”, aldus Gauke. Hij vermoedt dat de regering een nederlaag wil lijden om vervolgens rebellen uit de partij te zetten en op nieuwe verkiezingen aan te sturen.
Motie
Labourlid Keir Starmer en twee dissidenten binnen de Conservatieve Partij van premier Boris Johnson, Oliver Letwin en Dominic Grieve, zouden achter de schermen werken aan een motie die moet voorkomen dat hun land op 31 oktober zonder deal de Europese Unie verlaat, schrijft nieuwssite Buzzfeed. De site heeft de hand op een conceptversie van het voorstel hebben gelegd.
In de conceptversie staat dat Johnson om uitstel van de brexit moet vragen als hij niet binnen een bepaalde termijn een brexitdeal rondkrijgt. Het voorstel moet in sneltreinvaart door het parlement worden geloodst. De tijd dringt voor de tegenstanders van de brexitkoers van Johnson. Het parlement wordt volgende week voor ruim een maand geschorst in de aanloop naar de troonrede. De parlementariërs moeten daarom morgen in actie komen. Dan keert het Lagerhuis terug van het zomerreces.
Telegraaf 02.09.2019 Britse parlementariërs werken aan een motie die moet voorkomen dat hun land op 31 oktober zonder deal de EU verlaat. Dat bericht nieuwssite Buzzfeed News, dat de hand heeft gelegd op een conceptversie van het voorstel. Dat moet in sneltreinvaart door het parlement worden geloodst.
De motie is opgesteld door Labourlid Keir Starmer en twee dissidenten binnen de Conservatieve Partij van premier Boris Johnson, Oliver Letwin en Dominic Grieve. In de conceptversie staat dat Johnson om uitstel van de Brexit moet vragen als hij niet binnen een bepaalde termijn een Brexitdeal rondkrijgt.
De parlementariërs kunnen dinsdag in actie komen. Dan keert het Lagerhuis terug van zomerreces. Premier Johnson heeft steeds gezegd dat zijn land op 31 oktober de EU zal verlaten, met of zonder deal. Een meerderheid van de parlementariërs heeft juist duidelijk gemaakt zo’n no-deal Brexit te willen voorkomen.
De tijd dringt voor de tegenstanders van de Brexitkoers van Johnson. Het parlement wordt volgende week voor ruim een maand geschorst in de aanloop naar de troonrede.
Telegraaf 02.09.2019 De Britse premier Boris Johnson riskeert een splitsing van zijn partij. De Conservatieve partijleider eist dat partijgenoten die zich deze week tegen het regeringsbeleid keren uit de partij worden gezet. Ze mogen bovendien niet, als Conservatief, deelnemen aan de volgende verkiezingen.
De beslissing van Johnson verhardt de politieke verhoudingen in het Verenigd Koninkrijk nog eens wat meer. Vorige week joeg hij veel partijgenoten al tegen zich in het harnas door het parlement vanaf volgende week meer dan een maand buitenspel te zetten. Johnson zegde gisteravond laat een voor maandagochtend geplande bijeenkomst met politieke opponenten binnen zijn eigen partij af. Hij had het te druk.
Het dreigement van Johnson om tegenstribbelende Conservatieven uit de partij te zetten is opmerkelijk. In het afgelopen jaar heeft hij zelf diverse malen tegen regeringsvoorstellen gestemd. De voormalige minister van Financiën Philip Hammond, de leider van de door The Daily Telegraph tot ‘saboteurs’ gedoopte Conservatieve tegenstanders van een No Deal Brexit, noemt de maatregel dan ook ‘verbijsterend hypocriet’.
Hij verwacht niet dat hij en zijn medestanders – tenminste 20 Conservatieven – zich iets van het dictaat aan zullen trekken. Ze zullen desnoods als ‘onafhankelijke Conservatieven’ deelnemen aan komende verkiezingen.
De oekaze van Johnson moet gezien worden als een poging om verkiezingen uit te lokken. Als de ruim twintig opponenten uit de partij worden gezet verliest de regering de flinterdunne huidige meerderheid van één zetel in het Lagerhuis. Als er een motie van wantrouwen wordt ingediend zijn verkiezingen onvermijdelijk. Johnson kan deze dan pas uitschrijven voor een moment na 31 oktober.
Voormalig premier Tony Blair spreekt dan ook van een ‘valstrik’. De voormalige Labourleider realiseert zich dat zijn partij met huidig partijleider Jeremy Corbyn zeer kwetsbaar is bij verkiezingen. Dat lijkt ook Johnson te beseffen. In diverse peilingen staan de Conservatieven mijlenver voor op Labour en andere partijen.
Let wel, deze peilingen werden gehouden voordat Johnson de messen binnen zijn eigen partij sleep. Veel Conservatieve kiezers zullen het hem niet vergeven dat hij partij-opponenten als Kenneth Clarke, Philip Hammond en voormalig minister van Ontwikkelingszaken Rory Stewart uit de partij zal stoten.
De maatregel van Johnson komt op een moment dat het Lagerhuis terugkeert van het zomerreces. Naar verwachting zal het Lagerhuis dinsdag debatteren over het verlengen van de onderhandelingen met de EU. Kamervoorzitter John Bercow rekt waarschijnlijk de regels op, waardoor dat voorstel nog voor volgende week, wanneer het parlement opnieuw met reces gaat, kunnen worden doorgedrukt. Johnson tracht dat zo lastig mogelijk te maken.
Telegraaf 02.09.2019 Britse Conservatieve parlementariërs die deze week tegen de regering van premier Boris Johnson stemmen, moeten rekening houden met een zware straf. Zij mogen dan niet meer namens de partij meedoen aan verkiezingen, zegt een hoge bron binnen de regeringspartij tegen de BBC.
Binnen de Conservatieve Partij bestaat verdeeldheid over het te voeren beleid rondom de Brexit. De regering van premier Johnson heeft een flinterdunne meerderheid in het parlement en vreest dat parlementariërs uit de eigen gelederen straks meestemmen met de oppositie, die wil voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober zonder deal uit de Europese Unie stapt.
De partijbron zegt dat er nog steeds een kans is op een deal met de EU. Die zou dan tijdens een EU-top op 17 oktober gesloten moeten worden. Volgens de regering kan de Britse onderhandelingspositie worden gesaboteerd door opstandige Conservatieven.
Het Lagerhuis keert dinsdag terug van zomerreces. Dan moeten alle parlementariërs volgens de bron een „simpele keus” maken. „Meestemmen met de regering en de kans op een deal levend houden of meestemmen met Corbyn en iedere kans op een deal vernietigen.” Jeremy Corbyn is de leider van Labour, de grootste oppositiepartij.
Premier Johnson heeft naar verluidt een ontmoeting afgeblazen met opstandige partijgenoten. Die had maandag moeten plaatsvinden. Dat maakt het wantrouwen van de rebellen alleen maar groter, zegt een bron rond hun kamp tegen Sky News.
„Deze parlementariërs willen bewijs zien dat een oprechte poging wordt gedaan een deal te sluiten”, aldus de ingewijde. „Het feit dat de premier niet eens bereid is hen te ontmoeten, doet vermoeden dat dat niet het geval is.”
NOS 31.08.2019 Rustig inkomen zit er voor Britse parlementariërs niet in na hun zomervakantie. Als het Lagerhuis dinsdag terugkeert van reces, resten er nog een kleine twee maanden tot de brexit-deadline van 31 oktober. Dat is al krap. En doordat premier Johnson vorige week ook nog aankondigde om het reces te verlengen, is nog maar de helft van het aantal zittingsdagen over.
Daarmee is de kans op een no deal-brexit behoorlijk toegenomen, maar tegenstanders als Labour, de Schotse nationalisten en de Liberaal Democraten zetten toch alles op alles dit te voorkomen. Ook beloofde Lagerhuis-voorzitter John Bercow “tot zijn laatste snik” te vechten tegen een “desastreuze” scheiding zonder afspraken.
Correspondent Tim de Wit legt uit welke middelen de tegenstanders van een no deal-brexit nog hebben:
Via wetsvoorstellen
“Het lijkt erop dat de oppositie hierop gaat inzetten,” zegt De Wit. Met een spoeddebat zullen ze komende week proberen de controle van de Lagerhuisagenda over te nemen, en dus de regie uit handen van de regering te nemen. “De kans is groot dat een meerderheid voor stemt.” Als dat gelukt is, kunnen de partijen zelf wetsvoorstellen indienen: in dit geval dus een wet die een no deal-brexit moet blokkeren. “Ze kunnen zo bijvoorbeeld de regering dwingen om uitstel van de brexit aan te vragen.”
Volgens De Wit zou deze aanpak best haalbaar kunnen zijn voor de no deal-tegenstanders, al is de tijd de grootste tegenstander. Een wetsvoorstel moet door het Lagerhuis én het Hogerhuis. “De regering van Johnson zou het proces kunnen vertragen tot er geen tijd meer is. 9 of 10 september wordt het parlement al opgeschort.”
Om toch wat tijd te winnen, hebben de betreffende parlementariërs al voorgesteld om de komende tijd ook in het weekend parlementaire zittingen te houden. Maar ook daarvoor is eerst een meerderheid nodig.
Vanwege de brexit-ontknoping zullen weer veel ogen gericht zijn op de excentriek Lagerhuis-voorzitter John Bercow. We maakten eerder dit portret:
In het Schotse Edinburgh, het Noord-Ierse Belfast en in Londen lopen op dit moment rechtszaken om het opschorten van het parlement onwettig te laten verklaren.
Deze route leidt niet direct tot het tegengaan van een no deal, maar zou de parlementariërs wel meer tijd geven om via een van de andere twee manieren hun doel te behalen. Vanwege de haast worden de zaken al op dinsdag, woensdag en donderdag behandeld.
Via een motie van wantrouwen
“Dit leek de meest waarschijnlijke en makkelijkste route”, zegt De Wit. De oppositie kan een motie van wantrouwen indienen, waarmee de regering ten val wordt gebracht. Dat zou kans van slagen kunnen hebben, want de regering van Johnson heeft maar een meerderheid van één zetel.
“Er hoeven dus maar een paar boze Conservatieven met de oppositie mee te stemmen – en die zijn waarschijnlijk wel te vinden – en die motie redt het.” Maar de oppositie is het niet eens over wie een interim-regering, die dan zou ontstaan, moet gaan leiden. “Daarmee lijkt deze optie voorlopig minder kans van slagen te hebben.”
Mocht het parlement er niet in slagen om de no deal-optie van tafel te krijgen, dan is een harde breuk met de EU de meest waarschijnlijke uitkomst. Tenzij Brussel Johnson in gesprekken alsnog tegemoet komt om een nieuw akkoord te bereiken, maar die bereidheid heeft de EU tot nu toe nog totaal niet getoond. Zij vinden dat Johnson eerst maar eens zelf met nieuwe alternatieven moet komen.
Twee premiers, tientallen onderhandelingsrondes en drie mislukte Lagerhuis-stemmingen over een deal ten spijt, is de brexit-crisis daarmee nog lang niet opgelost.
NU 31.08.2019 Tienduizenden inwoners van het Verenigd Koninkrijk zijn zaterdag de straat opgegaan om actie te voeren tegen de tijdelijke opschorting van het parlement, meldt The Guardian. Er is veel ophef over het besluit van de Britse premier Boris Johnson vanwege de naderende Brexit.
De protesten vonden plaats op tientallen plekken in het land, onder meer in Manchester, Glasgow, Birmingham en Brighton. De grootste betoging werd gehouden bij Johnsons ambtswoning in Londen.
Er is veel ophef over het besluit van afgelopen woensdag. De demonstranten vinden dat hun nieuwe premier daarmee een ‘no deal-Brexit’ probeert af te dwingen. Een petitie tegen de opschorting van het parlement is bijna 1,7 miljoen keer ondertekend.
Het parlement komt 3 september terug van reces, maar gaat door het besluit van Johnson tussen 9 en 12 september weer naar huis. Het parlementaire jaar begint pas op 14 oktober, waardoor de leden minder tijd hebben om zich over de Brexit te buigen.
Johnson heeft meermaals aangegeven dat het VK uiterlijk 31 oktober de Europese Unie zal verlaten, ook als er geen afspraken zijn gemaakt rondom het vertrek van de Britten. Met die harde opstelling probeert hij Brussel te overreden de onderhandelingen over een uittredingsovereenkomst te heropenen.
Ook in andere Europese steden, zoals Berlijn, gingen Britse expats en andere tegenstanders van de opschorting van het Britse parlement de straat op. (Foto: Reuters)
Weinig beweging in Brussel door de zet van Johnson
Een van de eisen van Johnson is dat de voorgenomen transitieregeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, de zogeheten backstop, van tafel gaat. Voor de EU is dat onacceptabel, tenzij de Britten met een alternatieve oplossing komen.
Daar is nog geen teken van. In Brussel stelt men zich afwachtend op, maar wordt een ‘no deal’ inmiddels gezien als de meest waarschijnlijke uitkomst. Afgelopen week werd bekend dat de Britten en de EU twee keer per week gesprekken zullen voeren over de Brexit.
De opschorting van het parlement is niet ongebruikelijk voor een nieuwe premier, die vaak tijd wil hebben om zijn of haar beleid uit te stippelen. Door de timing en praktische gevolgen van Johnsons zet, wordt die door veel Britten gezien als politiek gemotiveerd. Johnson zelf stelt dat hij de democratie verdedigt door de wil van het volk – de Brexit waar het in 2016 voor koos – te voltooien.
Telegraaf 31.08.2019 Duizenden Britten zijn zaterdag in diverse steden de straat opgegaan om te protesteren tegen premier Boris Johnson en diens controversiële stap om het parlement te laten schorsen vlak voor de brexit. De grootste demonstratie was vlak bij Johnsons ambtswoning aan de Londense Downing Street.
De Britse politiek gaat een rumoerige periode tegemoet. Het parlement komt komende week na het zomerreces weer bijeen en de oppositie zal pogingen doen om de schorsing tegen te gaan. Parlementariërs hebben minder vergadertijd in de aanloop naar de brexit. Johnson wil hoe dan ook op 31 oktober uit de EU stappen, met of zonder overeenkomst.
Behalve in Londen waren er demonstraties in onder andere York, Newcastle, Bristol, en Belfast. Het motto van de betogingen was ’stop de coup’. Johnson wordt verweten dat hij met de schorsing de politiek buitenspel zet.
MSN 31.08.2019 Duizenden Britten zijn zaterdag in diverse steden de straat opgegaan om te protesteren tegen premier Boris Johnson en diens controversiële stap om het parlement te laten schorsen vlak voor de brexit. De grootste demonstratie was vlak bij Johnsons ambtswoning aan de Londense Downing Street.
De Britse politiek gaat een rumoerige periode tegemoet. Het parlement komt komende week na het zomerreces weer bijeen en de oppositie zal pogingen doen om de schorsing tegen te gaan. Parlementariërs hebben minder vergadertijd in de aanloop naar de brexit. Johnson wil hoe dan ook op 31 oktober uit de EU stappen, met of zonder overeenkomst.
Behalve in Londen waren er demonstraties in onder andere York, Newcastle, Bristol, en Belfast. Het motto van de betogingen was ‘stop de coup’. Johnson wordt verweten dat hij met de schorsing de politiek buitenspel zet.
NU 30.08.2019 Brexit-onderhandelaars van de EU en het Verenigd Koninkrijk zullen in september twee keer per week bijeenkomen om stappen richting een nieuwe deal te zetten, zegt de Britse premier Boris Johnson donderdagavond. Op zijn verzoek wordt “het tempo opgevoerd”.
Het nieuws volgt een dag nadat Johnson een stortvloed van kritiek over zich heen kreeg nadat hij het Britse parlement schorste. Critici vrezen dat hij andere politici buitenspel zet door hen pas op 14 oktober terug te laten keren. Op die manier zou er te weinig tijd zijn om een ‘no deal-Brexit’ later die maand af te wenden.
De nieuwe premier wil met het nieuws aantonen dat de tijd goed gebruikt zal worden om tot een nieuwe deal te komen, maar of dat voldoende zal zijn voor tegenstanders, is niet duidelijk. Een petitie tegen de schorsing van het parlement is inmiddels al meer dan anderhalf miljoen keer ondertekend.
Het is mogelijk dat er, naast de extra ontmoetingen, ook meer ‘technische vergaderingen’ worden georganiseerd. Johnson is nog altijd hoopvol over een nieuwe deal en zegt dat er “alternatieve oplossingen voor de antidemocratische Ierse backstop” zijn.
Een woordvoerder van de Europese Commissie zegt tegen BBC News dat men opnieuw naar de onderhandelingstafel kan gaan en dat de EU altijd bereid is geweest om de Brexit tot een goed einde te brengen. “Maar het Verenigd Koninkrijk moet wel met concrete voorstellen komen.”
Johnson wil de EU per se verlaten, ook zonder deal
Het Verenigd Koninkrijk moet de Europese Unie uiterlijk 1 november verlaten hebben. De regering-Johnson heeft meerdere keren laten weten dat het land op 31 oktober zal uittreden, ongeacht of daar een overeenkomst met Brussel aan voorafgaat.
Het heikelste punt is de zogeheten backstop, waarmee de EU wil voorkomen dat er een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland ontstaat.
Als noodoplossing staat er in het terugtredingsakkoord dat als er geen oplossing wordt gevonden voor de Ierse grens, de Britten in de Europese douane-unie blijven. Het VK zou geen eigen handelsverdragen kunnen sluiten en blijft afhankelijk van het Europese handelsbeleid.
NOS 30.08.2019 De Britse regering moet de beslissing om het Lagerhuis langer met reces te sturen in drie rechtszaken verdedigen. Er worden procedures voorbereid in Noord-Ierland, Schotland en Engeland.
Er is felle kritiek op de beslissing van premier Johnson om het parlement van 9 september tot 14 oktober met reces te sturen. Critici zeggen dat er dan geen tijd meer is om grondig te debatteren over het vertrek uit de Europese Unie, dat Johnson op 31 oktober wil laten plaatsvinden. Zelf zegt Johnson dat er tijd genoeg is om te vergaderen over de voorgenomen brexit.
In een spoedprocedure in Schotland werd vanochtend gevraagd om de beslissing van Johnson te verwerpen. Maar de rechter vond het niet nodig om onmiddellijk in te grijpen en wil de argumenten van beide partijen volgende week uitgebreid horen.
Een woordvoerder van de Britse regering zegt blij te zijn met die beslissing en denkt dat het proces waarschijnlijk nog tot 9 september zal doorlopen, als het reces al is ingegaan.
Kans op goede deal kleiner
De twee andere zaken, in Noord-Ierland en Londen, dienen volgende week. Bij de laatste zaak heeft de Britse oud-premier John Major zich gevoegd. “Ik wil de rechtbank helpen vanuit het perspectief dat ik in de regering heb gezeten als minister en premier.”
Premier Johnson zegt in een reactie dat zijn tegenstanders met hun proces de kans op een goede deal met Brussel verkleinen.
Elsevier 30.08.2019 De Britse premier Boris Johnson lijkt toch open te staan voor gesprekken met de Europese Unie. Donderdagavond liet hij weten het tempo van de Brexitonderhandelingen op te voeren. De onderhandelaars zijn van plan elkaar twee keer per week te ontmoeten. Intussen worden steeds meer rechtszaken tegen Johnsons plannen aangespannen.
De uitspraken van Johnson zijn een positief teken voor de Britten die vrezen voor een no-deal Brexit, een vertrek uit de Europese Unie (EU) zonder akkoord met de resterende 27 lidstaten. Johnson leek daarvoor afgelopen week voorbereidingen te treffen. Hij schortte het parlement op, waardoor minder tijd overblijft om te discussiëren over de Brexit, die staat gepland op 31 oktober 2019.
Johnson wil ‘backstop’ van tafel
Johnson zegt ‘bemoedigd te zijn’ door gesprekken met zijn Europese tegenhangers. Volgens de Britse premier is aan beide kanten van Het Kanaal bereidheid te praten over een nieuw akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Johnson hoopt dat ook de Europese Unie daaraan meewerkt: ‘Het is voor beide partijen tijd om het tempo te versnellen.’
Een concrete afspraak is het plan dat de onderhandelaars twee keer per week met elkaar om tafel gaan zitten. Die gesprekken zullen vooral over de zogenoemde backstop gaan. Johnson hekelt dat onderdeel van de Brexit-afspraken die zijn voorganger, Theresa May, met Brussel had gemaakt.
De afspraak over de backstop moet voorkomen dat er grenscontroles worden ingevoerd tussen Ierland en Noord-Ierland. Die afspraak treed pas inwerking als de Britten zonder handelsakkoord de Europese Unie verlaten.
Voor Johnson is de backstop een breekpunt in de onderhandelingen. Als dat niet verandert, wil hij geen akkoord sluiten met de EU. De Europese Unie liet eerder weten open te staan voor alternatieve plannen van Johnson.
Labour woedend over geschorst parlement
Intussen neemt de druk op Johnson toe. Een van zijn voorgangers Gordon Brown zei vrijdag dat Johnson de Grondwet van het land versnippert. Opvallende beeldspraak, want het Verenigd Koninkrijk heeft geen geschreven Grondwet. Volgens de voormalige premier moet Johnson het land juist verenigen, in plaats van het uit elkaar te scheuren.
Brown is net als andere Labourpolitici verbolgen over Johnsons besluit het parlement te schorsen. Johnson kreeg afgelopen woensdag toestemming van de Britse koningin om het parlement van medio september tot 14 oktober te schorsen. Daardoor hebben Britse parlementariërs minder tijd om bijvoorbeeld wetten aan te nemen die een Brexit zonder handelsakkoord voorkomen.
Protesten in grote steden gepland
Jeremy Corbon noemde Johnsons besluit ‘onacceptabel’. De Labourleider heeft zijn steun uitgesproken voor de demonstratieplannen van Momentum, een jeugdbeweging van de Labourpartij die heeft opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid en massale demonstraties.
Vanaf zaterdag wil Momentum het dagelijks leven in tien grote steden tot stilstand brengen. De beweging heeft honderdduizenden aangespoord de straat op te gaan. Een van de organisatoren hoopt op ‘radicale actie’ van de anti-Brexitsupporters. Momentum wil dat demonstranten bruggen en straten in steden als Londen, Manchester en Glasgow blokkeren.
Rechter wijst eerste verzoek af
Naast de straatprotesten hoopt een aantal politici de plannen van Johnson via de rechter te dwarsbomen. Een eerste poging daartoe van 75 parlementariërs heeft een Schotse rechter voorlopig afgewezen. Volgende week volgt een definitief besluit.
Voormalig premier John Major, lid van de Conservatieven, maar voor lidmaatschap van de Europese Unie, steunt ook een rechtszaak tegen Johnson. Major steunt een zaak die de Britse zakenvrouw en activiste Gina Miller heeft aangespannen. Zij voert al langer actie tegen een mogelijke no-deal Brexit. Haar rechtszaak komt vermoedelijk op 5 september 2019 voor.
Telegraaf 30.08.2019 Naast de binnenlandse juridische en politieke aanvallen op de plannen van Boris Johnson is de premier van Engeland nu ook zwaar onder vuur komen te liggen vanuit het buitenland.
Ierland beschuldigde de premier ervan ’totaal onredelijk’ te zijn met zijn eis tot afschaffing van de backstop en ook Duitsland voegde zich in het koor van critici met de vraag wanneer Londen nu eindelijk met de zo lang beloofde ’alternatieve mogelijkheden’ voor die backstop op de proppen komt.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Simon Coveney zei dat Johnson „heel goed weet” dat zijn eisen onredelijk zijn en dat de EU daar nooit mee akkoord kan en zal gaan. Zijn Duitse collega Heiko Maas voegde daaraan toe dat het hoog tijd wordt dat Londen nu eens „concrete voorstellen” op tafel legt. De Britten stellen echter dat er reeds voorstellen zijn gedaan.
Volgende week belooft de apotheose te worden van de Battle of Brexit. Op drie september dient bij een Schotse rechtbank de eis tot intrekking van de schorsing van het parlement, eenzelfde zaak dient twee dagen later in Engeland en nog een dag later in Noord-Ierland.
Al die zaken kunnen in zeer korte tijd op het bordje komen te liggen van het Opperste Gerechtshof in Londen die bij zaken van ’het grootst mogelijke constitutionele belang’ zo snel als mogelijk uitspraak doet.
Teruggefloten
Volgens Robert Blackburn, professor in constitutioneel recht in King’s College, is het heel goed mogelijk dat Johnson door de rechters wordt teruggefloten en zijn voorstel tot verlenging van de schorsing van het parlement moet inslikken.
Ook volgende week, op dinsdag 3 september, komt het parlement weer voor het eerst bijeen. Parlementariërs hebben dan twee opties, ofwel de regering Johnson met een motie van wantrouwen ten val brengen ofwel proberen een wet aan te nemen die verbiedt dat het Verenigd Koninkrijk zonder deal uit de EU stapt. Het lijkt erop dat die laatste variant de voorkeur heeft van de tegenstanders van een No Deal.
Telegraaf 30.08.2019 De Europese Commissie wacht nog op concrete voorstellen die de patstelling rond het akkoord over het Britse vertrek uit de EU kunnen doorbreken. Van de Britse Brexit-onderhandelaar David Frost wordt met name verwacht dat hij alternatieven voor de backstop aandraagt, zei een woordvoerster vrijdag. Die moeten wel in overeenstemming zijn met het terugtrekkingsakkoord, herhaalde zij.
Frost was deze week in Brussel voor technische besprekingen, die volgende week worden voortgezet. De frequentie wordt opgevoerd naar twee keer per week. „Wij hebben altijd gezegd dat onze deur open blijft staan”, aldus de zegsvrouw.
Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken is benieuwd naar de voorstellen. Hij sprak vrijdag in Helsinki met zijn Britse ambtgenoot Dominic Raab om daar navraag naar te doen. Een Brexit zonder afspraken zou heel negatief zijn voor het Verenigd Koninkrijk, maar ook voor Europa, herhaalde Blok. „Maar we hebben nog tijd, die moeten we wijs gebruiken.”
Den Haag
Blok gaf aan dat het probleem rond de Ierse grens niet kan worden opgelost als niet ook naar de details wordt gekeken. Aan het bestaande terugtrekkingsakkoord wordt niet getornd, zei hij over het bekende EU-standpunt.
De Britse voormalig premier Gordon Brown heeft ondertussen in een toespraak hard uitgehaald naar Boris Johnson en diens voornemen het parlement langdurig te schorsen.
Tijdens een toespraak voor een Schotse denktank vroeg Brown zich af wat er na de Brexit overblijft van het Verenigd Koninkrijk. „Pas vier weken premier en Boris Johnson verscheurt niet alleen de grondwet maar rijt het land uiteen zonder plan om de mensen te verenigen”, zei Brown volgens de nieuwssite Politico.
Schotland zit volgens Brown klem tussen „twee extreme en verdelende opties.” „Schotland zit nu gevangen tussen twee vormen van nationalisme: die van Johnson, die anti-Europees is en de Schotse belangen negeert, en die van Nicola Sturgeon, die nu zo’n hardliner is dat ze voorstelt uit de Britse douane-unie en uit de Britse markt te stappen en de Britse pond wil lozen”, verwees Brown naar de Schotse premier. „Dit gaat nu over het overleven van het Verenigd Koninkrijk.”
AD 30.08.2019 De Europese en Britse onderhandelaars zullen in september twee keer per week bijeenkomen om een akkoord te proberen bereiken over de voorwaarden rond het vertrek van de Britten uit de Europese Unie. Daarnaast worden er mogelijk ook nog ‘technische vergaderingen’ aan de agenda toegevoegd. Dat heeft het Britse ministerie dat belast is met de brexit donderdag laten weten.
,,Hoewel mijn gesprekken met de Europese leiders van de afgelopen weken mij hoopvol hebben gestemd over de bereidheid om te praten over alternatieve oplossingen voor de antidemocratische Ierse backstop, is het nu tijd dat beide partijen het tempo opdrijven’’, zei de Britse premier Boris Johnson in een communiqué.
De backstop houdt in dat het volledige Verenigd Koninkrijk in de Europese douane-unie blijft indien er geen betere oplossing wordt gevonden om de herinvoering van grenscontroles tussen het Britse Noord-Ierland en de EU-lidstaat Ierland te vermijden. Johnson wil echter van de backstop af omdat hij vreest dat die vangnetoplossing zijn land voor jaren kan vastketenen aan de douane-unie, en een lid van de douane-unie kan geen eigen vrijhandelsakkoorden sluiten.
,,Extra vergaderingen en gesprekken zijn nodig, willen we voor ons vertrek op 31 oktober nog een overeenkomst bereiken’’, aldus Johnson. De Britse premier heeft in het verleden al verschillende keren gezworen dat Groot-Brittannië op die datum de EU verlaat, of dat nu mét of zonder deal is.
MSN 30.08.2019 Frankrijk gaat voor de deadline van de brexit een maand lang proefdraaien met de verwerking van grensoverschrijdend verkeer om bedrijven goed voorbereid te laten beginnen aan het tijdperk zonder Groot-Brittannië in de Europese Unie.
“Gedurende een maand zullen we voor een groot aantal bedrijven doen alsof de brexit al een feit is. We gaan een soort van generale repetitie houden zodat we klaar zijn eind oktober”, zei Gerald Darmanin, de Franse minister van Financiën. Ongeveer zevenhonderd extra douanebeambten zijn aangesteld. Bedrijven moeten daarnaast bij de douane van tevoren online aangifte doen van goederen die de grens over moeten naar Groot-Brittannië.
Bedrijven zijn reeds gewaarschuwd voor lange wachttijden voor vrachtwagens die goederen vervoeren tussen het vasteland van Europa en Groot-Brittannië. Frankrijk exporteert onder meer grote hoeveelheden wijn, andere alcoholische dranken en zuivelproducten naar het land.
MSN 30.08.2019 De Britse premier Boris Johnson mag voorlopig doorgaan met zijn plan om het Britse parlement te schorsen. Een eerste poging om de schorsing te verhinderen is afgeschoten door een rechter in Schotland.
De rechter wil eerst inhoudelijke argumenten horen op een hoorzitting die gepland staat voor volgende week. Het is dus zeker nog geen definitieve uitspraak. Sterker nog, de rechtszaak is amper begonnen. .
Woensdag besloot premier Johnson het parlement te schorsen in aanloop naar de Britse troonrede, die op 14 oktober gehouden zal worden. In principe is het niet gek dat het Britse Lagerhuis om deze reden wordt geschorst, maar de timing maakt veel Britten woedend.
Op 31 oktober verlaat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie en het is nog totaal onduidelijk onder welke omstandigheden dat gaat gebeuren. Omdat Johnson hoe dan ook op 31 oktober de EU wil verlaten – deal or no deal – was er al weinig tijd om tot een compromis te komen in het Lagerhuis. Uitgerekend nu kiest premier Johnson ervoor het parlement voor vijf weken te schorsen.
Weinig tijd
Omdat de schorsing van het parlement al ingaat op 10 september, is er weinig tijd over. De Schotse Lagerhuisleden die de rechtszaak hadden aangespannen, hadden de rechter daarom gevraagd om een tussenvonnis. Daarmee zou de schorsing van het Britse parlement eventueel kunnen worden teruggedraaid.
De rechter weigert zo’n tussentijds oordeel te geven. Wel vervroegt hij de eerste zitting van vrijdag 6 september naar dinsdag 3 september 2019.
No-deal doordrukken
De Schotse Lagerhuisleden die de zaak hebben aangespannen, vinden het besluit van Johnson ongrondwettelijk. Net als veel andere Britten zien zij er een poging in het parlement buitenspel te zetten, zodat Johnson een no deal-brexit erdoorheen kan drukken.
Johnson ontkent dat dit het geval is. Hij houdt vol dat de schorsing simpelweg nodig is om de beleidsplannen voor het nieuwe parlementaire jaar uit te werken.
Er lopen in het Verenigd Koninkrijk nog twee rechtszaken om de schorsing van het parlement te blokkeren. De eerste is aangespannen door activiste Gina Miller, een prominente tegenstander van de brexit. Zij heeft een verzoek ingediend bij de High Court of Justice om het schorsingsplan van Johnson juridisch te beoordelen.
Volgens haar vormt het plan een inbreuk op de soevereiniteit van het parlement. Miller boekte al eerder succes bij de rechter. Ze wist af te dwingen dat de regering-May het parlement moest betrekken bij haar beslissing om Artikel 50 in te roepen. De zaak die ze in Londen tegen de schorsing voert, wordt gesteund door onder anderen oud-premier John Major en dient volgende week.
Ook in Noord-Ierland loopt een rechtszaak. Daar hoort een rechtbank vandaag de advocaten van een groep activisten die tegen een no deal-brexit pleiten.
MSN 30.08.2019 De Britse voormalige premier John Major gaat naar de rechter om te voorkomen dat Boris Johnson het parlement langdurig schorst. “Ik heb beloofd dat ik een rechterlijk oordeel zou vragen als de premier het parlement langdurig schorst om te voorkomen dat parlementariërs zijn brexitplannen dwarsbomen”, schrijft Major in een verklaring die online is gezet.
Major zegt zich te voegen in een zaak die de activiste Gina Miller al heeft aangespannen omdat de schorsing al over een week kan ingaan. “Ik wil de rechtbank adviseren vanuit mijn ervaring in de regering als minister en premier, en ook omdat ik vele jaren lid ben geweest van het Lagerhuis.”
Het parlement wordt op verzoek van premier Boris Johnson in september en oktober meerdere weken geschorst. Parlementariërs hebben daardoor minder vergadertijd in de aanloop naar de brexit.
Telegraaf 29.08.2019 De Britse premier Johnson ligt zwaar onder vuur nu hij het parlement wekenlang buitenspel heeft gezet. Johnson stelde de opening van het parlementaire jaar, via de ’Queens speech’, uit tot 14 oktober 2019. De regering wil zo bewegingsvrijheid creëren om over een nieuwe vertrekovereenkomst met de EU te onderhandelen. Mocht dat mislukken dan heeft Johnson het vrijwel onmogelijk gemaakt dat een Brexit zonder overeenkomst kan worden voorkomen.
Het is heel goed mogelijk dat Johnson zijn hand nu heeft overspeeld. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de petitie die via internet kan worden ondertekend en waar inmiddels meer dan een miljoen Britten hun afschuw over de ’coup’ van Johnson hebben geëtaleerd. Zo’n petitie heeft niet meteen veel politieke invloed, al moet het nu tijdelijk buitenspel gezette parlement het op een gegeven moment wel bespreken.
Ⓒ AP
De woedende reactie van oppositieleden en talloze prominente Conservatieven, maakt echter duidelijk dat er wel degelijk sprake is van een politieke crisis. Maar ook dat is feitelijk niet anders dan wat de afgelopen jaren al gaande was.
Aan de ene kant is er de bereidheid om de uitslag van het Brexit-referendum ter harte te nemen. Maar daar houdt de eenduidigheid op. Het Lagerhuis heeft de door de vorige regering overeengekomen vertrekovereenkomst drie keer naar de pullenbak verwezen. Maar het heeft in talloze stemrondes ook geen alternatief weten te bedenken, laat staan een alternatief dat acceptabel zou zijn voor de EU.
Risico’s
Het buitenspel zetten van het parlement past wel bij de roekeloze Johnson. Hij vergelijkt zichzelf graag met zijn politieke held Winston Churchill. Volgens zijn vele criticasters is dat onzinnig, maar waar het gaat om het nemen van risico’s heeft Johnson zeker iets van Churchill. Maar Johnson zit nog in een fase van zijn leven waarin Churchill steevast stevig op zijn vingers werd getikt voor de risico’s die hij nam.
Sommige Britse commentatoren spreken van een ’constitutionele crisis’. Dat is wat overdreven. De Britse regering heeft, ter voorbereiding van de jaarlijkse troonrede (Queen’s Speech) het volle recht om de activiteiten in het Lagerhuis tijdelijk te staken. Dat het nu wat langer duurt dan normaal is volgens de regering billijk gezien het feit dat het parlement diverse weken niet bijeen zou komen vanwege de jaarlijkse partijcongressen.
Spierballentactiek
Crucialer is dat het verzet van de oppositie is verhevigd door de spierballentactiek van de regering. De tegenstanders van een No Deal Brexit konden het lange tijd niet eens worden over een gezamenlijke strategie. In de hoek gedreven door de regering Johnson is het nu waarschijnlijk dat er volgende week al een motie van wantrouwen wordt ingediend. Het is ook niet langer uitgesloten dat er in de weken daarna een tijdelijke nieuwe regering wordt gevormd die uitstel moet aanvragen aan de EU en nieuwe verkiezingen moet uitschrijven.
Intussen borrelt ook een nieuw alternatief op. Na de troonrede op 14 oktober 2019 staat niets het parlement meer in de weg om de ’oude’ vertrekovereenkomst van May nog eens in stemming te brengen. Kamervoorzitter John Bercow had immers verboden om deze in het ’vorige’ parlementaire jaar nogmaals in te dienen. Als de nood eind oktober aan de man komt kan een flink deel van de Labourpartij alsnog instemmen met dit voor hen meer acceptabele alternatief dan een vertrek zonder overeenkomst.
Telegraaf 29.08.2019 ‘Goedgekeurd’, met die simpele woorden gaf de Britse koningin Elizabeth toestemming voor het tijdelijk opbreken van het Britse Lagerhuis. Deze drieste actie van de regering heeft tot enorm woede geleid in het Verenigd Koninkrijk. Talloze parlementariërs vonden dat de koningin het verzoek van premier Boris Johnson had moeten weigeren.
Dat deed Elizabeth dus niet. Met haar ruim 65 jaar ervaring als staatshoofd begrijpt ze beter dan wie ook dat haar rol in een constitutionele monarchie beperkt is. De leider van de partij die een meerderheid heeft wordt premier. Een simpel ‘goedgekeurd’ is het enige wat van de koningin wordt vernomen, als er al iets van de strikt geheime conversaties met het staatshoofd naar buiten glipt.
Genegeerd
Zeker in het Brexit-dossier, dat het land tot op het bot verdeelt, kan Elizabeth zich niet veroorloven om een standpunt in te nemen. Ze werd in verlegenheid gebracht toen de krant The Sun in de aanloop naar het Brexit-referendum in 2016 onthulde dat de koningin zich in kleine kring als voorstander van het Britse EU-vertrek had uitgelaten. Het bericht werd bevestigd noch ontkend, maar simpelweg genegeerd. De koningin spreekt zich nu eenmaal niet uit over politiek.
Toch kan ze het de komende weken lastig krijgen. Wat gaat de koningin doen als een meerderheid van het Lagerhuis instemt met een motie van wantrouwen tegen de regering, maar premier Boris Johnson simpelweg weigert te vertrekken? Of wat zal ze doen als het Lagerhuis een wet aanneemt waarbij een vertrek zonder overeenkomst wordt verboden, maar de regering deze wet niet ter goedkeuring aan de koningin voorlegt?
Nachtmerrie
Het zijn nachtmerriescenario’s voor een staatshoofd dat, in tegenstelling tot haar veel loslippiger echtgenoot Philip en haar milieu-activistische zoon Charles, zich kan beroepen op een leven lang onberispelijk gedrag. Het enige moment dat ze van haar voetstuk leek te vallen, was toen ze koninklijk koel reageerde op het overlijden van de ‘people’s princess’ Diana. Maar dat werd haar al snel vergeven.
De komende weken worden dus lastig. Elizabeth zal zich net zo formeel opstellen als normaal. Ze zal het advies van haar ministers, en vooral dat van premier Boris Johnson volgen. Het is aan hen, en dus vooral aan Johnson om te voorkomen dat het staatshoofd in de problemen wordt gebracht.
Ongebruikelijk
Dat is niet gegarandeerd. Johnson heeft de reputatie om conventies aan zijn laars te lappen. Dat bleek deze week bij het ongebruikelijk lang opbreken van het Lagerhuis. Wie weet wat hij nog meer in petto heeft. De koningin wacht bezorgd af, maar zal het gedrag minzaam blijven goedkeuren. Ze kan niet anders.
NU 29.08.2019 De petitie tegen de geplande schorsing van het Britse parlement is binnen enkele uren meer dan een miljoen keer getekend. De handtekeningenactie werd woensdag online gezet en rond middernacht (Nederlandse tijd) was de teller de grens van een miljoen al gepasseerd.
De petitie staat op een website van het Britse parlement. Dat moet een debat overwegen als meer dan 100.000 mensen tekenen. Die grens is ruimschoots gehaald. The Independent bericht dat het aantal ondertekenaars per uur op enig punt opliep tot bijna 90.000.
De indiener schrijft dat het parlement niet geschorst of ontbonden mag worden tenzij “voldoende” Brexit-uitstel is geregeld of het Britse vertrek uit de Europese Unie helemaal niet meer doorgaat. De huidige deadline is 31 oktober 2019; dat is over 64 dagen.
Het vertrek uit de EU is zeer omstreden: bij het referendum koos een nipte meerderheid van 52 procent van de stemmers vóór het verlaten van de unie.
De vorige Britse premier Theresa May wist in het parlement voor geen enkel scenario een meerderheid te vinden. Haar deal met de EU werd meerdere malen weggestemd.
Johnson wil de EU per se verlaten, ook zonder deal
Het Verenigd Koninkrijk moet de Europese Unie uiterlijk 1 november 2019 verlaten hebben. De regering-Johnson heeft meerdere keren laten weten dat het land op 31 oktober 2019 zal uittreden, ongeacht of daar een overeenkomst met Brussel aan voorafgaat.
Het parlement is op verzoek van de nieuwe premier Boris Johnson in september en oktober meerdere weken geschorst. Daar ontstond grote ophef over.
Parlementariërs hebben daardoor minder vergadertijd in de aanloop naar de Brexit. Pas op 14 oktober zal het nieuwe parlementaire jaar worden geopend met de traditionele troonrede van de koningin. Dat is twee weken voor de Brexit-deadline op 31 oktober.
Buiten het parlement verzamelden zich honderden demonstranten
Volgens Johnson is de zogeheten ‘prorogation’ van het parlement nodig om zijn regering de tijd te geven “aantrekkelijke plannen” te maken. Critici stellen dat de parlementariërs daardoor bijna geen tijd krijgen om wetsvoorstellen die een ‘no deal-Brexit’ moeten voorkomen bespreekbaar te maken.
Buiten het parlement verzamelden zich woensdagavond honderden demonstranten. De oppositie spreekt van een “coup” door Johnson. John Bercow, de voorzitter van het Lagerhuis, noemde de stap van de regering-Johnson woensdag een “grondwettelijke schande”. De achterdeur in de wet waar Johnson zich op beroept, is in vier eeuwen niet gebruikt.
Parlementariërs die willen voorkomen dat er een uittreding zonder akkoord komt, zullen volgende week actie moeten ondernemen als het reces eindigt, zei de voormalige minister van Financiën, Philip Hammond, woensdagavond. Hammond is een partijgenoot van Johnson, maar steunt een harde Brexit niet.
‘Heropenen onderhandelingen kan nu niet meer’
Ook de oppositie is niet te spreken over de zet van Johnson. Labour-leider Jeremy Corbyn heeft een brief aan koningin Elizabeth geschreven om zijn “ernstige zorgen” te uiten. De Liberal Democrats, een kleinere oppositiepartij die altijd anti-Brexit is geweest, deden hetzelfde. Beide oppositiepartijen willen een gesprek met koningin Elizabeth.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken, Simon Coveney, reageerde op het nieuws uit het buurland door opnieuw te benadrukken dat het afschaffen van de backstopregeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland geen optie is. Heronderhandelen binnen de zes tot tien weken die daar eventueel nog voor beschikbaar zijn, gaat niet lukken, aldus de minister.
NOS 29.08.2019 De schorsing van het Britse parlement heeft tot veel protest geleid. Mensen zijn de straat op gegaan en een petitie is al meer dan 1,1 miljoen keer ondertekend. De vraag is hoeveel zin het massale protest heeft, zegt correspondent Tim de Wit.
Politici dreigden meteen al naar de rechter te stappen als reactie op de stap van premier Johnson. Volgens critici schorst Johnson het parlement langer dan normaal om een no-deal-brexit te forceren. Het parlement buitenspel zetten zou “ondemocratisch” zijn. Door de schorsing zou er voor het Lagerhuis te weinig tijd overblijven om over de brexit te debatteren.
Ook in de media wordt er flink naar de premier uitgehaald. “Boris Johnson heeft een bom laten ontploffen onder het constitutionele stelsel van het Verenigd Koninkrijk”, begint het hoofdredactioneel commentaar van de Financial Times. “Dit is een onverdraaglijke poging om het parlement het zwijgen op te leggen.” Het gebeurt niet vaak dat de invloedrijke en conservatieve zakenkrant zo uithaalt.
Dat het Lagerhuis voor bepaalde tijd geschorst wordt is niet ongewoon, maar op zo’n belangrijk moment is dat nog nooit gebeurd.
Volgens de premier blijft er genoeg tijd over, maar tegenstanders zijn hier niet gerust op. Er werd gisteravond een demonstratie gehouden. Een groot aantal mensen liep van het parlement naar Downing Street, naar de ambtswoning van de premier. Demonstranten riepen “stop de coup”, en droegen anti-brexit spandoeken en Europese vlaggen mee.
Gisteravond kwamen er zo’n 10.000 mensen op een spontane demonstratie in Londen af:
‘De schorsing is een belediging voor de democratie’
Ook op sociale media is het tegengeluid losgebarsten. Op Twitter zijn de hashtags #AbolishTheMonarchy en #StopTheCoup trending. Beelden van de protesten worden veelvuldig gedeeld, en veel mensen uiten hun zorgen. Acteur Hugh Grant bijvoorbeeld is woedend:
Hugh Grant @HackedOffHugh
You will not fuck with my children’s future. You will not destroy the freedoms my grandfather fought two world wars to defend. Fuck off you over-promoted rubber bath toy. Britain is revolted by you and you little gang of masturbatory prefects. https://t.co/Oc0xwLI6dI
“Toch denk ik dat Johnson dit protest allemaal naast zich neerlegt. In alle eerlijkheid hebben we dit ook al vaker gezien”, zegt correspondent Tim de Wit in het NOS Radio 1 Journaal. “Er zijn meerdere van dit soort petities geweest. Eerder was er een om artikel 50 in te trekken, het wetsartikel om uit de EU te treden. Die werd 6 miljoen keer ondertekend, maar daar is ook niets mee gedaan.”
Nu verwacht hij ook niet dat de regering van mening zal veranderen. “Dit laat zien hoe verdeeld Groot-Brittannië nog altijd is. Dit laat zelfs zien dat Johnson, nog meer dan May, weinig moeite heeft om dit soort plannen door te zetten. Hij vindt het niet erg om keihard de strijd aan te gaan met het parlement.”
Volgende week keert het Lagerhuis terug van het zomerreces. Vanaf 9 september begint dan opnieuw een reces, dat tot 14 oktober zou moeten duren. Het parlement zou tussen 13 september en 8 oktober al met reces zijn vanwege partijbijeenkomsten, maar daar wil Johnson dus enkele dagen aan toevoegen.
Johnson zegt dat de brexit hoe dan ook doorgaat op 31 oktober, bij voorkeur met een uittredingsakkoord met de Europese Unie, maar desnoods zonder deal. Een meerderheid van het Lagerhuis wil niet dat dat laatste gebeurt.
AD 29.08.2019 De petitie tegen de geplande schorsing van het Britse parlement is binnen enkele uren meer dan een miljoen keer getekend. De handtekeningenactie werd gistermiddag online gezet en rond middernacht (Nederlandse tijd) was de teller de grens van een miljoen al gepasseerd.
De petitie staat op een website van het Britse parlement. Dat moet een debat overwegen als meer dan 100.000 mensen tekenen. Die grens is ruimschoots gehaald. The Independent bericht dat het aantal ondertekenaars per uur op enig punt opliep tot bijna 90.000.
De indiener schrijft dat het parlement niet geschorst of ontbonden mag worden tenzij ‘voldoende’ brexituitstel is geregeld of het Britse vertrek uit de EU helemaal niet meer doorgaat. De huidige brexitdeadline is 31 oktober. Dat is over 64 dagen.
Het parlement is op verzoek van premier Boris Johnson in september en oktober meerdere weken geschorst. Daar ontstond grote ophef over. Parlementariërs hebben daardoor minder vergadertijd in de aanloop naar de brexit.
Telegraaf 29.08.2019 Groot-Brittannië staat op z’n kop nu Boris Johnson het parlement 5 weken lang buitenspel heeft gezet. En dat terwijl de datum van de Brexit nadert. DFT-columnist Martin Visser legt uit waarom de premier dit zou willen.
MSN 29.08.2019 De Britse premier Boris Johnson maakte woensdag bekend dat hij het Britse parlement tijdelijk wil sluiten. De oppositie is woest. Ze denken dat Johnson een zogenoemde no deal-Brexit wil doordrukken, waarbij het VK de Europese Unie zonder afspraken verlaat en er wederzijds invoerheffingen komen.
Termen als een ‘Britse coup’ vallen al. Ook diverse partijgenoten van Johnson vinden de handelwijze van de Conservatieve premier en felle Brexiteer ondemocratisch.
Koningin Elizabeth II stemde in met het verzoek van Johnson om de opening van het parlementaire jaar een paar weken uit te stellen. Daarmee kunnen parlementsleden veel minder invloed uitoefenen op het Brexit-proces. Ze hebben simpelweg heel weinig tijd door een extra reces dat medio oktober eindigt. Dat is twee weken voor de officiële Brexitdatum van 31 oktober.
Maar is Johnson echt van plan om het democratische proces in het Verenigd Koninkrijk te dwarsbomen? Of heeft hij een geheime agenda om zijn machtspositie te versterken?
Johnson wil de Brexit hoe dan ook laten doorgaan
Het geplande vertrek van het VK uit de Europese Unie al is twee keer uitgesteld, nadat Britse parlementsleden weigerden de terugtrekkingsovereenkomst te ratificeren.
Voormalig premier Theresa May had zo’n overeenkomst gesloten met de Europese leiders, maar wist de overeenkomst niet door het Britse parlement te loodsen. Ze trad afgelopen juni af als leider van de Conservatieve Partij en moest het veld ruimen als premier.
Johnson, die de campagne voor Brexit in 2016 mede aanvoerde, heeft als opvolger van May beloofd de Brexit per eind oktober te laten doorgaan. Koste wat kost, zelfs als er een ‘no-deal Brexit’ zou komen.
Maar Johnson heeft een minderheidsregering geërfd van Theresa May. Om de Brexit-belofte te laten slagen staan voor hem maar twee opties open.
Nieuw akkoord met de EU of no deal-Brexit
De eerste optie is opnieuw te onderhandelen met de Europese Unie en vervolgens binnen enkele weken een nieuwe overeenkomst te sluiten die wel door het Britse parlement komt. De kans dat dit lukt is zeer klein.
Er is weinig tijd meer om te komen tot een nieuwe overeenkomst met de EU. Er is onder Europese leiders weinig bereidheid om in te stemmen met de eisen van Johnson om de controversiële noodregeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland uit de Brexit-overeenkomst te halen. Het is daarmee vrijwel uitgesloten dat Johnson een nieuwe deal door het parlement zou kunnen loodsen.
De tweede optie voor Johnson om de belofte van de Brexit in te lossen is om de tijd weg te laten tikken. Als de laatste Brexit-verlenging op 31 oktober voorbij is, zou het VK de EU kunnen verlaten zonder overeenkomst.
Een no deal-Brexit is eigenlijk de enige optie voor Johnson. Maar Britse parlementsleden hebben al diverse keren tegen een no deal-Brexit gestemd. Ze zijn bovendien van plan wetgeving aan te nemen die het onmogelijk moet maken voor Johnson om door te gaan met een no deal-Brexit.
Johnsons besluit om het parlement te schorsen is het duidelijkste signaal tot nu toe dat hij van plan is om zijn belofte om de EU op 31 oktober met of zonder overeenkomst te verlaten, na te komen.
De derde optie: Johnson stuurt aan op nieuwe verkiezingen
Volgens deze theorie zijn de dreigementen van de premier om een Brexit zonder deal door te drukken, bedoeld om parlementsleden ertoe aan te zetten om eind oktober het vertrek van het VK uit de Europese Unie te blokkeren.
Toen May nog premier was, durfden haar tegenstanders het wel aan haar deal met de EU te verwerpen. Ze geloofden niet in haar dreigementen om het Verenigd Koninkrijk uit de EU te halen zonder een deal.
Johnsons belofte om de EU ook zonder deal te verlaten maakt het spel anders. Parlementsleden kunnen overgaan tot dramatische actie om Johnson tegen te houden. Ze kunnen wetgeving aannemen om de Brexit te blokkeren, of een motie van wantrouwen indienen tegen Johnsons regering.
Premier Johnson zou parlementsleden op kunnen zadelen met de schuld voor het stoppen van een no deal-Brexit. Eigenlijk wil Johnson die zelf ook niet. Hij zit niet te wachten op een chaotisch vertrek uit de EU, waar hij zelf de schuld van zou krijgen.
Bij een motie van wantrouwen tegen zijn regering kan Johnson aansturen op snelle algemene verkiezingen. Oppositieleiders zouden dan de zondebok zijn. Zij zouden ‘de stem van 17,4 miljoen mensen negeren’. De stem van mensen die achter de Brexit staan.
Zo’n plan van Johnson om de oppositie zwart te maken en zelf de vruchten te plukken en sterker uit verkiezingen te komen, zou zomaar kunnen werken.
Ondanks de verontwaardiging over het besluit van Johnson om het parlement tijdelijk te schorsen, blijft het feit dat parlementsleden meer dan drie jaar de tijd hebben gehad om een oplossing te vinden voor de Brexit. Tot nu toe zonder resultaat.
Als parlementsleden geen no deal-Brexit willen, kunnen ze ofwel een Brexit-deal met de EU goedkeuren, of het hele project annuleren.
Tot nu toe is er voor geen enkele variant een meerderheid te vinden in het Britse Lagerhuis. Hoe langer het duurt voordat er een parlementaire meerderheid voor een Brexit-oplossing, hoe groter de kans dat Johnson de touwtjes in handen neemt.
MSN 29.08.2019 De petitie tegen de geplande schorsing van het Britse parlement is binnen enkele uren meer dan een miljoen keer getekend. De handtekeningenactie werd woensdag online gezet en rond middernacht (Nederlandse tijd) was de teller de grens van een miljoen al gepasseerd.
De petitie staat op een website van het Britse parlement. Dat moet een debat overwegen als meer dan 100.000 mensen tekenen. Die grens is ruimschoots gehaald. The Independent bericht dat het aantal ondertekenaars per uur op enig punt opliep tot bijna 90.000.
De indiener schrijft dat het parlement niet geschorst of ontbonden mag worden tenzij “voldoende” Brexit-uitstel is geregeld of het Britse vertrek uit de Europese Unie helemaal niet meer doorgaat. De huidige deadline is 31 oktober. Dat is over 64 dagen.
Het vertrek uit de EU is zeer omstreden; bij het referendum koos een nipte meerderheid van 52 procent van de stemmers vóór het verlaten van de unie.
De vorige Britse premier Theresa May wist in het parlement voor geen enkel scenario een meerderheid te vinden. Haar deal met de EU werd meerdere malen weggestemd.
Johnson wil de EU perse verlaten, ook zonder deal
Het Verenigd Koninkrijk moet de Europese Unie uiterlijk 1 november verlaten hebben. De regering-Johnson heeft meerdere keren laten weten dat het land op 31 oktober zal uittreden, ongeacht of daar een overeenkomst met Brussel aan voorafgaat.
Het parlement is op verzoek van de nieuwe premier Boris Johnson in september en oktober meerdere weken geschorst. Daar ontstond grote ophef over.
Parlementariërs hebben daardoor minder vergadertijd in de aanloop naar de Brexit. Pas op 14 oktober zal het nieuwe parlementaire jaar worden geopend met de traditionele troonrede van de koningin. Dat is twee weken voor de Brexit-deadline op 31 oktober.
Buiten het parlement verzamelden zich honderden demonstranten
Volgens Johnson is de zogeheten ‘prorogation’ van het parlement nodig om zijn regering de tijd te geven een “opwindende wetgevende agenda” samen te stellen. Critici stellen dat de parlementariërs daardoor bijna geen tijd krijgen om wetsvoorstellen gepasseerd te krijgen die een ‘no deal’-Brexit moeten voorkomen.
Buiten het parlement verzamelden zich woensdagavond honderden demonstranten. De oppositie spreekt van een ‘coup’ door Johnson. John Bercow, de voorzitter van het Lagerhuis, noemde de stap van de regering Johnson woensdag een “grondwettelijke schande”. De achterdeur in de wet waar Johnson zich op beroept, is in vier eeuwen niet gebruikt.
Parlementariërs die willen voorkomen dat er een uittreding zonder akkoord komt, zullen volgende week actie moeten ondernemen als het reces eindigt, zei de voormalige minister van Financiën, Philip Hammond, woensdagavond. Hammond is een partijgenoot van Johnson, maar steunt een harde Brexit niet.
‘Heropenen onderhandelingen kan nu niet meer’
Ook de oppositie is niet over de zet van Johnson te spreken. Labour-leider Jeremy Corbyn heeft een brief aan koningin Elizabeth geschreven om zijn “ernstige zorgen” te uiten. Ook de Liberal Democrats, een kleinere oppositiepartij die altijd anti-Brexit is geweest, deed hetzelfde. Beide oppositiepartijen willen een gesprek met koningin Elizabeth.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken, Simon Coveney, reageerde op het nieuws uit het buurland door opnieuw te benadrukken dat het afschaffen van de backstop-regeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland geen optie is. Heronderhandelen binnen de zes tot tien weken die daar eventueel nog beschikbaar voor zijn, gaat niet lukken, aldus de minister.
NOS 28.08.2019 Schandalig en ondemocratisch, zeggen de brexit-tegenstanders. Dat is onzin, zeggen de voorstanders, want het mag volgens de regels. Dit zijn in een notendop de reacties op de langere schorsing van het Britse parlement, op aansturen van premier Johnson.
Van 9 september tot 14 oktober gaat het Britse parlement straks met reces. In plaats van de geplande 14 september tot en met 8 oktober. Er zijn dus minder zittingsdagen over, en daarmee is het voor het parlement lastiger geworden een no-deal-brexit te voorkomen.
Johnson heeft altijd gezegd: op 31 oktober verlaten we de EU. Met of zonder deal.
Wat wil Johnson hiermee bereiken?
“Welke strategie er precies achter deze zet van Johnson zit, is niet duidelijk”, zegt correspondent Suse van Kleef. “Misschien wil hij -zoals critici zeggen- er inderdaad op deze manier een no-deal-brexit doorheen duwen. Mogelijk wil hij de druk verhogen op het parlement, om zo eindelijk een keuze te maken tussen deal of no deal.”
“Of hij probeert een motie van wantrouwen te forceren, waarna hij verkiezingen kan uitschrijven in de hoop een mandaat te krijgen van de Britse kiezer. Er wordt een hoop gespeculeerd, maar het fijne weten we er niet van.”
Wat maakt deze schorsing bijzonder?
Het parlement schorsen, prorogation, is niets nieuws. Het is de afsluiting van de lopende parlementssessie, waarna een nieuwe begint met de Queen’s Speech, de troonrede. Vervolgens begint het nieuwe politieke jaar met een nieuwe agenda.
Dit gebeurt normaliter elke herfst. Maar de huidige sessie loopt sinds juni 2017 – de langste in bijna 400 jaar tijd. En volgens Britse media is het ongekend in de moderne tijd dat de schorsing vijf weken duurt.
“Ook voor deze brexit-situatie bestaat er geen blauwdruk”, aldus Suse van Kleef.
Meestal duurt het een week. Maar doordat Johnson zijn schorsing samentrekt met het drieweekse reces voor partijconferenties en er aan de voor- en achterkant nog wat dagen aan toevoegt, ligt het parlement ineens heel lang achter elkaar stil.
De timing is ook bijzonder. Van Kleef: “Het parlement vijf weken schorsen is zeer opmerkelijk als je bedenkt dat het Verenigd Koninkrijk in een politieke crisis verkeert. En de komende twee maanden ongelofelijk belangrijke beslissingen moet nemen over brexit.”
Wat zijn de reacties?
Oppositieleider Corbyn noemt de zet een “bedreiging voor de democratie”. Parlementsvoorzitter Bercow spreekt van “een grondwettelijke schande”. Brexit-tegenstander Dominic Grieve, en partijgenoot van Johnson, zegt dat het een buitensporige maatregel is en dat “deze regering zal vallen”.
De premier zelf spreekt die kritiek tegen en stelt dat er nog voldoende tijd is voor brexit-debatten:
Beleid maken kan moeilijk worden nu Johnson de druk op deze manier opvoert, zegt de correspondent. “Het Lagerhuis tegen je in het harnas jagen, is nooit goed voor een premier.”
Kan er iets tegen worden gedaan?
Een aantal oppositieleden en oud-politici probeert via de rechter de langere schorsing tegen te houden. “Of dat ook haalbaar is, daar zijn de meningen over verdeeld”, zegt Van Kleef.
Een groep Labour-parlementariërs zegt op Twitter dat “de politie ons uit de Kamer zal moeten verwijderen” als de schorsing doorgaat:
Op moment van schrijven hebben een half miljoen mensen online een petitie ondertekend om een stokje voor Johnsons plan te steken. Er zijn 100.000 handtekeningen voor nodig om het parlement een debat te laten overwegen. Maar het dwingt de regering niet om actie te ondernemen.
Wat nu?
Twee opties zijn na vandaag waarschijnlijker geworden. De eerste is een no-deal-brexit, een chaotisch vertrek uit de EU zonder afspraken.
De oppositie heeft straks minder tijd om via wetgeving dit scenario te voorkomen. Overigens blijft dat nog wel de strategie van Labour-leider Corbyn. Een motie van wantrouwen is zijn plan B.
Zo’n stemming over het vertrouwen in de huidige regering is het tweede scenario. Dat heeft bijvoorbeeld de voorkeur van oerbrexiteer Farage van de Brexit Party. En zo’n stemming kan leiden tot nieuwe verkiezingen.
Zelfs als de regering valt en de Britten opnieuw naar de stembus moeten, wordt het volgens Van Kleef lastig om een vertrek zonder afspraken te voorkomen.
“Als Johnson woord houdt en niet om uitstel vraagt bij de EU, dan is een no-deal-brexit op 31 oktober nog steeds de standaardsituatie. En als hij nieuwe verkiezingen uitschrijft, dan mag hij als premier bepalen wanneer. Dat kan ook op of na 31 oktober zijn. En dan gaat het Verenigd Koninkrijk alsnog zonder deal uit de EU.”
Zoals in elk nieuw brexit-hoofdstuk is het volgens Van Kleef belangrijk om een slag om de arm te houden. Want het blijft lastig iets te voorspellen in een politieke situatie zonder precedent. “Alles in het brexit-proces moet worden uitgevonden en ook voor deze situatie bestaat er geen blauwdruk.”
Telegraaf 28.08.2019 Britten ondertekenen massaal een petitie tegen de geplande schorsing van hun parlement. De teller stond woensdagavond al op meer dan 830.000 digitale krabbels.
De petitie staat op een website van het Britse parlement. Dat moet een debat overwegen als meer dan 100.000 mensen tekenen. Die grens is ruimschoots gehaald. The Independent bericht dat het aantal ondertekenaars per uur op enig punt opliep tot bijna 90.000.
De indiener schrijft dat het parlement niet geschorst of ontbonden mag worden tenzij „voldoende” brexituitstel is geregeld of het Britse vertrek uit de EU helemaal niet meer doorgaat. De huidige brexitdeadline is 31 oktober. Dat is over 64 dagen.
Het parlement is op verzoek van premier Boris Johnson in september en oktober meerdere weken geschorst. Daar ontstond grote ophef over. Parlementariërs hebben daardoor minder vergadertijd in de aanloop naar de brexit.
Telegraaf 28.08.2019 De Britse koningin Elizabeth II heeft de wekenlange schorsing van het Britse parlement goedgekeurd. Die moet volgens haar adviesraad beginnen in de week van 9 september en duren tot 14 oktober, als zij haar troonrede houdt.
In de verklaring van de raad, de Privy Council, staat dat de schorsing „niet eerder dan maandag 9 september en niet later dan donderdag 12 september” begint. Britse parlementariërs keren op 3 september terug van zomerreces en moeten het werk een week later dus weer staken.
Premier Boris Johnson had de vorstin gevraagd om de schorsing, die ’prorogation’ wordt genoemd. Dat verzoek is omstreden, omdat het parlement daardoor veel minder vergadertijd heeft in de aanloop naar het Britse vertrek uit de EU. Dat moet op 31 oktober plaatsvinden.
In het parlement bestaat grote ongerustheid over de naderende Brexitdeadline. Johnson heeft gezegd dat hij op 31 oktober sowieso uit de EU wil, ook als het niet lukt een nieuwe Brexitdeal te sluiten. Veel Lagerhuisleden, onder wie ook partijgenoten van de premier, willen echter absoluut geen chaotische Brexit zonder deal.
Britse media berichten dat zeker twee leiders van oppositiepartijen nog brieven naar de koningin hadden gestuurd. Zowel Jeremy Corbyn van Labour als Jo Swinson van de Liberal Democrats vroegen om een ontmoeting met de vorstin.
„Ik heb naar de koningin geschreven om mijn bezorgdheid uit te drukken over het ondemocratische plan van Boris Johnson om het parlement te sluiten”, stelde Swinson volgens Sky News. Ook Corbyn is fel tegen de schorsing, die hij vergeleek met een „ramkraak op de democratie.”
Inmiddels is op een website van het parlement ook een petitie gestart tegen de geplande schorsing. Die is in korte tijd honderdduizenden keren ondertekend.
NU 28.08.2019 De Britse regering heeft koningin Elizabeth gevraagd om het parlement tot 14 oktober op te schorten, zodat de ministers genoeg tijd hebben om de Brexit af te ronden. De koningin heeft dat verzoek van premier Boris Johnson woensdag ingewilligd.
Het Verenigd Koninkrijk moet de Europese Unie uiterlijk 1 november verlaten hebben. De regering-Johnson heeft meerdere keren laten weten dat het land op 31 oktober zal uittreden, ongeacht of daar een overeenkomst met Brussel aan voorafgaat.
Het besluit om de start van het parlementaire jaar uit te stellen, kwam na overleg met premier Johnson op het zomerverblijf van de vorstin in Schotland.
Dit betekent dat het parlement enkele dagen na het einde van het zomerreces weer zal worden weggestuurd, tussen maandag 9 september en niet later dan donderdag 12 september. Op 14 oktober zal het nieuwe parlementaire jaar worden geopend met de traditionele troonrede van de koningin. Dat is enkele weken voor de Brexit-deadline op 31 oktober.
Volgens Johnson is de zogeheten ‘prorogation’ van het parlement nodig om zijn regering de tijd te geven een “opwindende wetgevende agenda” samen te stellen. Critici stellen dat de parlementariërs daardoor bijna geen tijd krijgen om wetsvoorstellen gepasseerd te krijgen die een ‘no deal’-Brexit moeten voorkomen.
‘Grondwettelijke schande’
John Bercow, de voorzitter van het Lagerhuis, noemde de stap van de regering Johnson woensdag een “grondwettelijke schande”. Hij zei daarover: “Hoe het ook wordt aangekleed, het is overduidelijk dat het doel van het opschorten van het parlement is om te voorkomen dat parlementariërs debatteren over de Brexit en de parlementaire plicht uitoefenen om de koers van het land vorm te geven.”
Parlementariërs die willen voorkomen dat er een uittreding zonder akkoord komt, zullen volgende week actie moeten ondernemen als het reces eindigt, zei de voormalige minister van Financiën, Philip Hammond, woensdagavond. Hammond is een partijgenoot van Johnson, maar steunt een harde Brexit niet.
Volgens de oud-minister zijn veel Lagerhuisleden het daarover met hem eens. Hij zegt dat zij tot eind september wilden wachten om Johnson de tijd te geven met een nieuwe uittredingsovereenkomst te komen. “Dat zal niet meer mogelijk zijn”, zei hij tegen journalisten. “We zullen moeten proberen iets te doen als het parlement volgende week weer terug is.”
‘Heropenen onderhandelingen kan niet’
Ook de oppositie is niet over de zet van Johnson te spreken. Labour-leider Jeremy Corbyn heeft een brief aan koningin Elizabeth geschreven om zijn “ernstige zorgen” te uiten. Ook de Liberal Democrats, een kleinere oppositiepartij die altijd anti-Brexit is geweest, deed hetzelfde. Beide oppositiepartijen willen een gesprek met koningin Elizabeth.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken, Simon Coveney, reageerde op het nieuws uit het buurland door opnieuw te benadrukken dat het afschaffen van de backstop-regeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland geen optie is. Heronderhandelen binnen de zes tot tien weken die daar eventueel nog beschikbaar voor zijn, gaat niet lukken, aldus de minister.
NOS 28.08.2019 De Britse regering schorst het parlement tot 14 oktober, zo’n tweeënhalve week voor de brexit-deadline. Koningin Elizabeth heeft een verzoek daartoe van de regering Johnson ingewilligd. Volgens premier Johnson is een verlenging van het geplande reces nodig omdat hij op 14 oktober de nieuwe plannen van zijn regering wil presenteren, maar de voorzitter van het Lagerhuis en de oppositie zijn woedend.
Johnson zet volgens hen het parlement buitenspel om te voorkomen dat het Lagerhuis een no-deal-brexit op 31 oktober dwarsboomt. Johnson spreekt dit tegen en zegt dat er “genoeg tijd” overblijft om over de brexit te debatteren:
Als het aan de premier ligt gaat het parlement, dat volgende week terugkeert van zomerreces, vanaf 9 september opnieuw met reces, ditmaal tot 14 oktober. Het parlement zou al tussen 13 september en 8 oktober met reces zijn vanwege partijbijeenkomsten, maar daar wil Johnson dus enkele dagen aan toevoegen. Wel werd er rekening mee gehouden dat het congres-reces zou worden afgeblazen of ingekort in verband met de aankomende brexit.
‘Grondwettelijke schande’
Parlementsvoorzitter Bercow, voorheen een partijgenoot van Johnson, heeft bij de BBC geen goed woord over voor de voorgenomen schorsing. Hij spreekt van een grondwettelijke schande. “Het is overduidelijk dat deze stap alleen bedoeld is om te voorkomen dat het parlement over de brexit debatteert.”
Het Conservatieve parlementslid Dominic Grieve, die tegen de brexit is, spreekt van een buitensporige maatregel die kan leiden tot een motie van wantrouwen. “Deze regering zal vallen”, zegt hij.
Labourleider Jeremy Corbyn protesteerde eerder vandaag schriftelijk bij de koningin tegen de gang van zaken. Hij en de leider van de Liberaal Democraten, Jo Swinson, vroegen Elizabeth om een ontmoeting naar aanleiding van “de anti-democratische stap” van Johnson.
De koningin gaat daar niet op in. Als staatshoofd is ze politiek neutraal en staat ze boven de partijen. Ze doet wat de dienstdoende regering haar adviseert, in dit geval dus het verlengen van de schorsing van het parlement.
De Schotse premier Sturgeon (SNP) vergelijkt de stappen van Downing Street met “een dictatuur”. Partijgenoten van haar zijn naar de rechter gestapt in de hoop dat die een stokje steekt voor het schorsen van het parlement.
Ook andere prominente (oud-)politici, onder wie ex-premier John Major, zeiden eerder al naar de rechter te zullen stappen als Johnson zou proberen om het parlement op te schorten om een no-deal-brexit erdoor te krijgen. Major zei vorige maand dat hij het ongehoord vindt als koningin Elizabeth wordt betrokken bij een controversieel politiek onderwerp als de brexit, omdat zij degene is die het parlement officieel moet schorsen.
Ongekende stap
Johnson heeft eerder al meerdere keren gezegd dat de brexit op 31 oktober plaatsvindt, op welke manier dan ook. Een meerderheid van het Lagerhuis wil niet dat dat gebeurt zonder een uittredingsakkoord met de EU, de zogenoemde no-deal-brexit.
“De oppositie was al weken aan het warmlopen om er alles aan te doen om de no-deal-brexit te stoppen. Door het parlement in september al een paar weken met reces te sturen, verkleint Johnson de kansen van het parlement om iets te kunnen doen”, zegt correspondent Tim de Wit.
De Wit noemt het een ongekende stap om in een tijd van politieke crisis een poging te doen om het parlement buitenspel te zetten.
Pond daalt, bisschoppen bezorgd
In het reactie op het nieuws maakte de koers van het Britse pond een duikeling. De aanhoudende onzekerheid rond de brexit is schadelijk voor de Britse economie; investeerders stellen hun plannen uit en bedrijven overwegen activiteiten te verplaatsen naar andere landen in de EU.
De politieke onrust leidt ook tot zorgen in kerkelijke kringen; 25 bisschoppen van de Church of England uiten vandaag in een open brief hun zorgen over een no-deal-brexit, die vooral “de economisch zwakkeren” zou treffen. “De soevereiniteit van het parlement is geen holle frase, maar is gebouwd op instituties die gerespecteerd moeten worden”, schrijven ze. “Onze democratie komt in gevaar bij arrogante minachting hiervoor.”
Hoe werkt het opschorten van het parlement?
Het Britse parlement wordt opgeschort kort voor een nieuwe zitting begint. Dit wordt gedaan door de koningin, op aanraden van de premier.
Meestal duurt de zitting van het Britse parlement een jaar, maar de huidige zitting is al twee jaar bezig, sinds de verkiezingen in juni 2017.
Wanneer de parlementaire zitting wordt opgeschort, worden er geen debatten of stemmingen meer gehouden. De meeste wetten die nog niet waren doorgevoerd, sterven een stille dood.
Het opschorten van het parlement is iets anders dan het ontbinden van het parlement. In dat geval komen er nieuwe verkiezingen.
AD 28.08.2019 De Britse koningin Elizabeth II heeft de wekenlange schorsing van het Britse parlement goedgekeurd. Die moet volgens haar adviesraad beginnen in de week van 9 september en duren tot 14 oktober, als zij haar troonrede houdt.
Premier Boris Johnson had de vorstin gevraagd om de schorsing, die ‘prorogation’ wordt genoemd. Dat verzoek is omstreden omdat het parlement daardoor veel minder vergadertijd heeft in de aanloop naar het Britse vertrek uit de EU. Dat moet op 31 oktober plaatsvinden.
In de verklaring van de adviesraad, de Privy Council, staat dat de schorsing ‘niet eerder dan maandag 9 september en niet later dan donderdag 12 september’ begint. Britse parlementariërs keren op 3 september terug van zomerreces en moeten het werk een week later dus weer staken.
Ongerustheid
In het parlement bestaat grote ongerustheid over de naderende brexitdeadline. Johnson heeft gezegd dat hij op 31 oktober sowieso uit de EU wil, ook als het niet lukt een nieuwe brexitdeal te sluiten. Veel Lagerhuisleden, onder wie ook partijgenoten van de premier, willen echter absoluut geen chaotische brexit zonder deal.
Britse media berichten dat zeker twee leiders van oppositiepartijen nog brieven naar de koningin hadden gestuurd. Zowel Jeremy Corbyn van Labour als Jo Swinson van de Liberal Democrats vroegen om een ontmoeting met de vorstin.
,,Ik heb naar de koningin geschreven om mijn bezorgdheid uit te drukken over het ondemocratische plan van Boris Johnson om het parlement te sluiten”, stelde Swinson volgens Sky News. Ook Corbyn is fel tegen de schorsing, die hij vergeleek met een ‘ramkraak op de democratie’.
Inmiddels is op een website van het parlement ook een petitie gestart tegen de geplande schorsing. Die is in korte tijd honderdduizenden keren ondertekend.
Trump
De Amerikaanse president Donald Trump prees woensdag de ‘geweldige’ Britse premier Boris Johnson na diens controversiële stap het parlement voor enkele weken op te schorten.
Trump zei dat de schorsing – die critici een opzettelijke poging noemen om democratische oppositie tegen brexit te ondermijnen – het ‘zeer moeilijk’ zal maken voor Labour-partijleider Jeremy Corbyn een motie van wantrouwen tegen Johnson in stelling te brengen.
‘Vooral gezien het feit dat Boris precies is wat het Verenigd Koninkrijk nodig had, & hij zal bewijzen ‘een grote te zijn!” Love UK”, tweette Trump.
Telegraaf 28.08.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft koningin Elizabeth gevraagd tijdelijk de stekker uit het parlement te trekken en alle parlementsleden naar huis te sturen zodat de regering ongestoord zich kan voorbereiden op het nieuwe parlementaire jaar, als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is vertrokken.
Tegenstanders schreeuwen nu moord en brand omdat het parlement dan veel minder mogelijkheden heeft zich te verzetten tegen een mogelijke No Deal.
Met zijn plan heeft Boris Johnson The Queen voor het blok gezet. Het komt zelden voor dat het koninklijk huis het parlement buitenspel zet buiten de gewone orde om. De laatste keer dateert zelfs van bijna vierhonderd jaar geleden.
In 1629 ontbond koning Karel I het parlement, omdat zij wetten wilden doorvoeren die hem niet aanstonden. deed dat in 1628 wat hem uiteindelijk de kop kostte. De jaren die volgden staan bij historici bekend als ’de elf jaar van tirannie’. Uiteindelijk werd Karel I afgezet als koning. Een showproces volgde. Met maar één stem verschil werd hij veroordeeld wegens hoogverraad. Op 30 januari 1649 kostte het Karel I letterlijk de kop, in alle stilte werd hij onthoofd.
Queens Speech
De situatie nu is een totaal andere. Niet de koningin komt tot de conclusie dat het parlement moet worden ontbonden, maar de premier dient daartoe een verzoek in bij het staatshoofd. Johnson heeft Elizabeth gevraagd de Queens speech, de Britse variant op Prinsjesdag, te verplaatsen naar 14 oktober, een week later dan oorspronkelijk de bedoeling was.
Normaal schort het parlement in aanloop naar die Queens speech de werkzaamheden tijdelijk op maar dit jaar – door de Brexit – heeft het parlement amper tijd meer om een No Deal Brexit te blokkeren.
Tegenstanders van een No Deal zijn laaiend. Dominic Grieve, die de Remain factie binnen de Conservatieven aanvoert, noemde het „schandalig” en zei dat het nu zeker was dat het parlement een motie van wantrouwen tegen Johnson zal aannemen.
Corbyn
Volgens politieke commentatoren stijgt de kans dat Labourleider Jeremy Corbyn nu een meerderheid van het parlement achter zich krijgt bij een motie van wantrouwen en dat hij tijdelijk waarnemend premier wordt tot de volgende verkiezingen.
In Downing Street 10 wordt het buitenspel zetten van het parlement verdedigd met het argument dat de regering zich zo kan voorbereiden op de situatie na de Brexit, als het VK op 31 oktober uit de EU treedt.
Het Britse parlement heeft nog maar een paar dagen begin september om de regering ten val te brengen. Na het bekend worden van het nieuws dat Johnson de Queens Speech heeft verplaatst naar 14 oktober maakte het pond opnieuw een duikeling. Valutahandelaren vrezen een No Deal Brexit maar ook het mogelijk aantreden van Jeremy Corbyn als tijdelijk premier wordt met argusogen bekeken.
NU 28.08.2019 De Britse regering gaat koningin Elizabeth vragen om het parlement tot 14 oktober op te schorten, zodat ministers genoeg tijd hebben om de Brexit af te ronden, meldt de Britse premier Boris Johnson woensdag. Het Verenigd Koninkrijk moet de Europese Unie uiterlijk 1 november verlaten hebben.
Volgens Britse media vindt woensdag een overleg op het zomerverblijf van de koningin in Schotland plaats.
Volgens de oppositie wil de regering van premier Johnson met dit plan voorkomen dat parlementsleden wetten aannemen die zouden kunnen voorkomen dat het VK uit de EU vertrekt.
Johnson ontkent dit: “We moeten doorgaan met onze binnenlandse agenda, en daarom kondigen we een toespraak van de koningin op 14 oktober aan”, liet hij in een reactie weten.
Daarmee bedoelt Johnson dat hij wil dat de koningin de jaarlijkse opening van het parlement op die dag doet. Normaal gesproken keert het Britse parlement eind september of begin oktober terug van reces.
NEW – Boris Johnson letter to all MPs:
Avatar
Auteur
KateEMcCann
Parlementsleden reageren verbolgen
Parlementsleden stellen dat Johnson hen de tijd ontzegt om over de Brexit te debatteren en stemmen. Dit is volgens de premier “helemaal niet waar”. Volgens hem zal de regering de tijd gebruiken om met een nieuw wetgevingsprogramma te komen.
Na 14 oktober is er nog voldoende tijd om over de Brexit te debatteren, stelt Johnson.
De Britse oppositieleider Jeremy Corbyn, het hoofd van Labour, heeft een brief aan de koningin geschreven waarin hij zijn ernstige zorgen over het plan van Johnson uit. Corbyn heeft ook om een ontmoeting met het staatshoofd gevraagd. De Liberal Democrats, die altijd tegen de Brexit zijn geweest, zeggen eveneens de koningin te hebben aangeschreven.
De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Simon Coveney reageerde door opnieuw te benadrukken dat het afschaffen van de zogenoemde backstop, de regeling voor de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, geen optie is. Heronderhandelen binnen de zes tot tien weken die daar eventueel nog beschikbaar voor zijn, gaat volgens de minister niet lukken.
MSN 28.08.2019 De Britse regering gaat woensdag koning Elizabeth vragen het parlement vanaf begin september voor maximaal vijf weken te schorsen. Dat schrijft de BBC. Met deze controversiële stap zou het voor parlementsleden moeilijk worden om een No-Deal Brexit tegen te houden. Premier Boris Johnson heeft nog niet gereageerd op de berichtgeving.
Het parlement zou volgende week voor het eerst weer bijeenkomen. Volgens de BBC wil premier Boris Johnson dat het nieuwe parlementaire jaar officieel pas van start gaat op 14 oktober met de Queen’s Speech, de Britse versie van de troonrede.
Op die dag presenteert de regering de plannen voor het komend jaar, waaronder die voor de Brexit. Hiermee hebben de parlementariërs minder tijd om te voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk zonder deal de Europese Unie verlaat. Op 31 oktober verlaat het VK de Europese Unie, met of zonder akkoord, aldus Johnson.
So it seems that Boris Johnson may actually be about to shut down Parliament to force through a no deal Brexit. Unless MPs come together to stop him next week, today will go down in history as a dark one indeed for UK democracy. https://twitter.com/bbclaurak/status/1166623197032275968 …
Het Conservatieve parlementslid Dominic Grieve noemde het uitgelekte plan tegenover de BBC „schandalig” en waarschuwde dat Johnson misschien een motie van wantrouwen tegemoet kon zien. De premier van Schotland Nicola Sturgeon zegt op Twitter dat als parlementariërs het plan niet kunnen tegenhouden „vandaag de geschiedenis zal ingaan als een duistere voor de Britse democratie”.
AD 28.08.2019 De Britse premier Boris Johnson geeft het parlement minder tijd om te debatteren over de brexit op 31 oktober. Hij stelt de officiële opening van het parlementaire jaar met vijf dagen uit.
Dat doet hij met een omstreden middel. Hij vraagt koningin Elizabeth de zitting van het parlement op 9 september te schorsen en later dan gebruikelijk haar zogenoemde Queen’s Speech (troontrede) te houden. Johnson ontkende dat hij met de schorsing het parlement buitenspel wil zetten bij de brexit, zoals critici beweren.
Met de schorsing van het parlement en het uitstel van de opening van het parlementaire jaar hebben de parlementsleden tien dagen minder om te debatteren. Johnson wil het parlement op 21 en 22 oktober laten stemmen over zijn plannen.
De Britse premier wil op 31 oktober hoe dan ook de EU verlaten, ook als dat zonder overeenkomst moet.
Eerder deze week vroeg Johnson naar verluidt al om juridisch advies bij advocaat-generaal Geoffrey Cox over de mogelijkheid om het parlement vanaf 9 september voor vijf weken te sluiten. Dat meldde de Britse krant The Observer op basis van gelekte overheidscorrespondentie.
‘Grondwettelijke schande’
Parlementsvoorzitter John Bercow vindt het plan van Johnson ‘een grondwettelijke schande’, zo reageerde hij vandaag. Volgens Bercow is het duidelijk dat Johnson dit doet om parlementariërs minder tijd te geven om te debatteren over de brexit, al zegt de premier van niet.
,,Dit is ongehoord. Johnson kan het mooi verpakken, maar het is kristalhelder dat hij ‘prorogation’ gebruikt om het parlement te weerhouden van het uitvoeren van zijn functie’’, zegt Bercow tegen de BBC.
Juncker en Johnson
De Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de Britse premier Boris Johnson blijven in contact over het aanstaande Britse vertrek. De Europese Commissie wil echter niet reageren op het besluit de opening van het parlementsjaar in Londen uit te stellen. ,,We geven geen commentaar op interne procedures in lidstaten.’’
Juncker en Johnson maakten gisteren in een telefoongesprek duidelijk dat beiden de voorkeur geven aan een vertrek met een akkoord. Juncker herhaalde zijn bereidheid te kijken naar werkbare Britse voorstellen die in overeenstemming zijn met het scheidingsakkoord. ,,Hoe eerder we die zien, hoe beter’’, aldus zijn woordvoerster.
Juncker onderstreepte nogmaals dat de EU goed is voorbereid op een no deal-scenario. Mocht het daartoe komen, dan is dat uitsluitend een besluit van het Verenigd Koninkrijk, voegde hij daaraan toe. Johnsons brexitadviseur David Frost is vandaag in Brussel voor technische gesprekken over de kwestie en ontmoet ook het hoofd van Junckers kabinet.
Boris Johnson heeft even geen behoefte aan parlementaire bemoeienis. Ⓒ EPA
Telegraaf 28.08.2019 Het nieuws dat premier Boris Johnson het parlement tijdelijk wil ontbinden, doet het Britse pond geen goed. De munt valt in korte tijd 0,8% ten opzichte van de euro, en 0,8% ten opzichte van de dollar. Op de valutamarkt gelden die dalingen als aardverschuivingen.
Johnson wil aan koningin Elizabeth vragen om het parlement vanaf 9 september op te schorten, tot aan de Queen’s Speech – de Britse variant op Prinsjesdag – op 14 oktober. Als dat gebeurt, kan het lagerhuis bijna geen wetten meer aannemen om een harde Brexit op 31 oktober te voorkomen.
De val van het pond onderstreept nog maar eens de onzekerheid die als een sluier om de munt heen hangt, zegt valutastrateeg Peter Krpata van ING tegen persbureau Bloomberg. „Het risico van een harde Brexit is nog altijd niet te verwaarlozen, en de munt is niet bestand tegen slecht nieuws.”
Elsevier 26.08.2019 Brexit means Brexit. Op 31 oktober stapt het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie (EU), met of zonder een ‘deal’. Als er geen akkoord komt, weigert premier Boris Johnson de volledige Brexitnota (ruim 40 miljard euro) betalen, maar de EU eist dat al het geld op tafel komt. Intussen wil de Amerikaanse president Donald Trump een handelsakkoord sluiten met de Britten. Vier recente ontwikkelingen rond de Brexit.
Johnson wil niet betalen bij ‘no deal’; EU eist betaling
Volgens de Britse premier Boris Johnson hoeft de Brexitnota van zo’n 42 miljard euro niet betaald te worden als het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat op 31 oktober zonder een akkoord – de zogenoemde ‘harde’ Brexit. Dat zei Johnson zondag tegen Britse journalisten tijdens de G7-top.
Johnson stond eerder op het standpunt dat het Verenigd Koninkrijk de miljarden zou kunnen achterhouden om zo een goede handelsovereenkomst met de EU af te dwingen na de Brexit.
Inmiddels lijkt de Britse regering van mening dat een kwart van het bedrag in elk geval verschuldigd is aan de EU maar dat het onzeker of de rest van het bedrag overgemaakt dient te worden.
De EU herhaalde maandag echter dat hiervan geen sprake kan zijn. Volgens een woordvoerder dient het Verenigd Koninkrijk zich te houden aan de financiële verplichtingen die voortvloeien uit het EU-lidmaatschap. Dat is volgens een woordvoerder ook noodzakelijk om een nieuwe relatie te kunnen beginnen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU.
Bijna honderd Britse bedrijven naar Nederland
Volgens de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken, hebben al bijna honderd bedrijven voor Nederland gekozen vanwege de naderende Brexit. Dat maakte de organisatie maandag bekend. Nog eens 325 andere bedrijven hebben hun interesse voor een komst naar Nederland laten blijken.
Vooral bedrijven in de financiële sector, IT, media en advertentiesector en life science en gezondheidszorg hebben interesse in Nederland als vestigingsplaats. Zo hebben onder meer Bloomberg, AMBest, MarketAxess, Discovery, Norinchukin en UK P&I al gekozen voor Nederland.
Het gaat niet alleen om Britse bedrijven die Nederland zien als alternatief om de Europese markt te bedienen. Ook bedrijven uit Noord-Amerika, Azië en Australië zien Nederland als een goede basis voor hun Europese vestiging.
Volgens de NFIA is Nederland interessant voor deze partijen vanwege de goede logistiek, de Engelssprekende bevolking en de sterke digitale infrastructuur.
Macron gaat uit van ‘no deal’: geen tijd meer voor akkoord
Emmanuel Macron lijkt zich voor te bereiden op een no deal-Brexit. Tijdens de G7-top van wereldleiders in de Franse stad Biarritz sprak de Franse president met Boris Johnson, en heeft hij hem gezegd dat er ‘geen tijd meer is om te onderhandelen over een nieuwe Brexit-deal’. De Britse premier benadrukt dat hij nog steeds het liefst een akkoord sluit met de EU, maar meningsverschillen over de backstop, de oplossing voor de grens tussen EU-lidstaat Ierland en het Britse Noord-Ierland, bemoeilijken dat.
Johnson vindt dat er geen grenscontroles moeten komen tussen Ierland en Noord-Ierland, en zijn er alternatieven voor de backstop. De EU staat er echter op dat er wel een harde grens komt, waardoor een afspraak tussen Brussel en Londen onwaarschijnlijk lijkt.
De Franse regering liet vorige week al weten uit te gaan van het scenario dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober de EU verlaat zonder akkoord. ‘De zogenoemde no deal-Brexit is nu voor Frankrijk het meest realistische scenario,’ aldus een woordvoerder van het Elysée, de residentie van de Franse president. ‘Dat betekent dus dat de backstop van de baan is.’
Trump wil handelsakkoord: ‘Johnson juiste man voor Brexit’
Als het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober inderdaad zonder akkoord de EU verlaat, heeft het land in de Verenigde Staten mogelijk een reddingsboei. Tijdens de G7-top in Biarritz sprak premier Johnson met de Amerikaanse president Donald Trump, met wie hij een goede band heeft. Volgens Trump ligt er een ‘fantastische’ handelsovereenkomst met het Verenigd Koninkrijk in het verschiet, die ‘groter dan ooit’ zal zijn en ‘snel zal worden gerealiseerd’.
Trump benadrukte dat Johnson ‘de juiste man’ is om de Brexit tot een goed einde te brengen. Volgens de Amerikaanse president heeft de Britse premier geen adviezen nodig om de breuk met de EU te voltooien, omdat hij ‘een fantastische premier’ is.
‘Dat heb ik al tijden gezegd. Daar werd je voorganger niet blij van, maar ik zeg het al tijden,’ refereerde Trump aan zijn eerdere steunbetuigingen aan Johnson, terwijl Theresa May nog premier was.
NOS 25.08.2019 Britse media zeggen dat premier Johnson de uittredingskosten die het Verenigd Koninkrijk bij een brexit moet betalen aanzienlijk wil verlagen. Hij zou dat vandaag op de G7-top in Biarritz willen melden.
In het scheidingsakkoord dat de vorige Britse regering met de EU sloot, staat dat het VK de kosten voor al aangegane verplichtingen zal betalen. Die bedragen naar schatting 43 miljard euro. Sky News en The Sunday Times meldden vanmorgen dat Johnson EU-topman Tusk op de top zou meedelen dat hij niet meer dan 10 miljard euro naar Brussel wil overmaken.
De ontmoeting met Tusk heeft inmiddels plaatsgevonden. Niets wijst erop dat Johnson de boodschap heeft overgebracht. Sky News wijst erop dat de twee elkaar in de wandelgangen van een VN-vergadering opnieuw zullen spreken.
Niet onderhandelbaar
Voor de EU is aanpassing van het scheidingsakkoord niet bespreekbaar. De EU staat op het standpunt dat er na eindeloos onderhandelen een akkoord tot stand is gekomen en dat het Verenigd Koninkrijk dat niet eenzijdig kan openbreken. In de brief die Johnson eerder deze week naar EU-topman Tusk stuurde, sprak hij nog met geen woord over het schrappen of verlagen van de uitstapkosten.
In het geval van een no-deal-brexit acht Johnson zich helemaal niet meer verplicht om uittredingskosten te betalen. “Dan hebben we grote bedragen beschikbaar voor onze boeren en investeringen in andere sectoren”, zei hij vandaag in Biarritz tegen Sky News. De EU sluit uit dat er na een no-deal-brexit een nieuw handelsakkoord met de Britten komt, voordat de betaling van de eerder aangegane verplichtingen is gegarandeerd.
Volgens The Times is het dreigement vooral bedoeld om de populariteit van Johnson in eigen land te vergroten. Zijn team overweegt vervroegde verkiezingen in oktober, rond het moment dat de EU-leiders de knoop over de brexit-voorwaarden moeten doorhakken. Uit opiniepeilingen blijkt dat een harde opstelling tegenover de EU Johnson stemmen oplevert.
Dubbeltje op zijn kant
In een interview met de BBC noemde Johnson de kans dat de EU en het VK het nog eens worden over de voorwaarden van de brexit een “dubbeltje op zijn kant”.
De onderhandelingen zitten muurvast. Johnson heeft herhaaldelijk gezegd dat het VK de EU op 31 oktober verlaat, met of zonder een akkoord. In dat laatste geval ontstaan er onmiddellijk problemen aan de grenzen van de EU en het VK en krijgen de Britse en Europese economie harde klappen.
AD 25.08.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft juridisch advies gevraagd bij advocaat-generaal Geoffrey Cox over de mogelijkheid om het parlement vanaf 9 september voor vijf weken te sluiten. Dat meldt de Britse krant The Observer op basis van gelekte overheidscorrespondentie die de krant heeft ingezien.
Johnson, die momenteel in het Franse Biarritz is voor een ontmoeting met de Europese leiders van de G7, zou met de sluiting willen voorkomen dat parlementsleden de brexit-deadline van 31 oktober nog verder kunnen uitstellen.
Volgens The Observer blijkt het verzoek om juridisch advies uit een e-mail van een regeringsadviseur aan een adviseur van Johnson. De mail zou in de afgelopen tien dagen verstuurd zijn. In de correspondentie staat als juridisch handvat dat een dergelijke sluiting van het parlement wel mogelijk is, tenzij tegenstanders van de brexit naar de rechter stappen en die beslist dat het onwettig is.
Een regeringswoordvoerder heeft het bericht zaterdag ontkend: ,,Dat de regering zou overwegen om het parlement in september buitenspel te zetten, is totaal niet waar.’’
MSN 25.06.2019 De Britse premier Boris Johnson vindt dat zijn land wettelijk niet verplicht is om alle vertrekkosten te betalen aan de Europese Unie als er op 31 oktober geen akkoord is tussen Londen en Brussel over de brexit. Johnson zei dat zondag tegen de Britse zender Sky News.
Groot-Brittannië is een aantal financiële verplichtingen aangegaan tijdens het lidmaatschap van de Europese Unie. Londen moet daarom bij een brexit ‘uitstapkosten’ betalen. Het gaat naar schatting om ongeveer 39 miljard pond (ongeveer 42 miljard euro).
Bij een no deal wil Johnson slechts een klein deel van dat geld betalen. De premier zei tegen Sky News niet hoeveel geld hij dan op tafel wil leggen, maar volgens The Sunday Times wil hij hooguit 9 miljard pond betalen.
Telegraaf 22.08.2019 Waar een wil is, is een weg. Met die woorden hoopt de Britse premier Boris Johnson de Franse president Emmanuel Macron te verleiden tot concessies ten aanzien van de voor Britse parlementariërs onacceptabele Brexit-overeenkomst. Ze hebben dertig dagen de tijd om een akkoord te bereiken, dat is niet erg lang, aldus de Franse president.
Macron echode de woorden van Johnson. Met goede wil aan beide kanten denkt Macron dat er een oplossing kan worden gevonden. Het probleem is echter dat de Franse president twijfelt of er concessies zullen komen van de Britten. Waar Merkel glimlachend reageerde op de Duitse opmerking van Johnson ‘Wir schaffen das’, denken Fransen bij Johnson aan de woorden van Madame de Pompadour, de maîtresse van koning Lodewijk XV. ‘Après nous le déluge’, ‘na ons de zondvloed’, sprak deze, verwijzend naar de ellende die anderen moeten opruimen als gevolg van het decadente gedrag van de toenmalige elite.
Johnson hoopt met gesprekken met andere regeringsleiders het gesloten front van EU-onderhandelaars open te breken. Macron maakte duidelijk dat hij deze strategie doorziet. Het was niet aan hem, sprak Macron voor het presidentieel paleis in Parijs, om de onderhandelingen te heropenen. De Franse EU-onderhandelaar Michel Barnier moet bij de gesprekken betrokken blijven.
Johnson kwam donderdag naar Parijs nadat hij woensdagavond een ontmoeting had gehad met de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Johnson verklaarde onder de indruk te zijn van de ‘can do’ mentaliteit van Merkel. Ze toonde zich bereid om de door Johnson gesuggereerde alternatieven voor een Backstop te onderzoeken.
Emmanuel Macron (R) en Boris Johnson (L). Ⓒ REUTERS
Johnson bleef vaag over wat deze voorstellen precies behelzen. Hij blijft verwijzen naar technologische oplossingen die volgens de EU-onderhandelaars en vertegenwoordigers van de voormalige Britse regering onder Theresa May niet afdoende ontwikkeld zijn. Johnson schijnt te denken dat er in de afgelopen maanden nieuwe technologische doorbraken zijn gevonden.
De ontvangst in Parijs was overigens warm. Op het eerste gezicht lijkt Macron Johnson te hebben vergeven dat deze, als minister van Buitenlandse Zaken, de Fransen als ‘drollen’ omschreef. Hij zei niet de ‘boze onderhandelaar’ te zijn die de media van hem maken.
Eerder in de week toonde Franse president zich nog sceptischer. Macron zei dat hij denkt dat de acties van Johnson ervoor zorgen dat het Verenigd Koninkrijk niet langer een supermacht zal zijn, zoals de Fransen, maar dat het land een vazalstaat van de Verenigde Staten zal worden. Dit was een verwijzing naar de herhaalde opmerkingen van Johnson dat zijn land, met de huidige Brexit-overeenkomst, een vazalstaat van de EU dreigde te worden.
NU 22.08.2019 Er is geen tijd om voor de uittredingsdeadline van 31 oktober 2029 tot een volledig nieuwe Brexit-deal te komen. Dat stelt Franse president Emmanuel Macron na een gesprek met Britse premier Boris Johnson donderdag.
“Ik wil erg duidelijk zijn. Komende maand zullen we niet tot een nieuwe uittredingsafspraak komen die erg afwijkt van het origineel”, aldus Macron. Wel moeten de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, als dat nodig blijkt, tot eind september blijven praten om tot een overeenkomst te komen.
Een overeenkomst tussen de EU en het VK moet verder “respectvol zijn naar fundamentele Europese principes: stabiliteit in Ierland en integriteit van de interne markt”, aldus Macron. De Franse president laat zo de deur op een kier voor een andere oplossing dan de zogenoemde backstop om een harde grens in Ierland te voorkomen.
De twee leiders hadden donderdag een “constructief gesprek” over de verhoudingen tussen de EU en het VK na Brexit, stelde de zegspersoon.
Woensdag bezocht Johnson Duitse bondskanselier Angela Merkel, die het VK uitdaagde om met geschikte alternatieven voor de backstop te komen. Tot nu toe schieten deze namelijk telkens tekort.
Johnson op zijn beurt waarschuwde zowel Merkel als Macron dat zij het risico lopen van een potentieel wanordelijke ‘no deal-Brexit’ als ze niet bereid zijn een nieuwe deal te maken. Hij stelt verder dat het wel haalbaar is om nieuwe afspraken te maken. “Laten we Brexit afronden, laten we verstandig en pragmatisch handelen in het belang van beide partijen.”
Het is nu drie jaar geleden dat de Britse bevolking stemde voor het verlaten van de EU, maar hoe die uittreding er precies uit zal gaan zien is nog altijd niet duidelijk.
MSN 22.08.2019 De Franse president Emmanuel Macron heeft tijdens zijn ontmoeting met de Britse premier Boris Johnson gezegd dat er “geen tijd meer is om te onderhandelen over een nieuwe brexitdeal”.
Johnson herhaalde na de ontmoeting zijn stelling dat er geen grenscontroles komen tussen EU-lid Ierland en Noord-Ierland. Volgens hem zijn er alternatieven voor de backstop. Johnson benadrukte dat hij een akkoord wil bereiken over de terugtrekking van zijn land uit de Europese Unie. “Ik wil een overeenkomst”, zei Johnson. Johnson is fel tegen een backstop, maar de EU, met Ierland voorop, weigert daarin mee te gaan.
De Franse regering zei woensdag uit te gaan van het scenario dat Groot-Brittannië op 31 oktober de Europese Unie verlaat zonder dat er een vertrekakkoord tussen de partijen is getekend. “De zogenoemde no-dealbrexit is nu voor Frankrijk het meest realistische scenario. Dat betekent dus dat de backstop van de baan is”, aldus het Elysée.
NOS 21.08.2019 Het Schotse bedrijf TEC-Farragon heeft vergevorderde plannen voor een veerdienst tussen Eemshaven en het Schotse Rosyth, bij Edinburgh. Daarmee bereiden de Schotten zich voor op de naderende Brexit.
De ferry’s zullen voornamelijk vracht vervoeren, maar kunnen ook een groot aantal passagiers en auto’s meenemen. Dat bevestigt de Schotse reder na berichtgeving van RTV Noord.
Voor de bootverbinding heeft TEC-Farragon naar eigen zeggen al twee ferry’s gecharterd. Het is de bedoeling dat de schepen op termijn dagelijks tussen Eemshaven en Rosyth gaan varen. De veerboten meren in Eemshaven vermoedelijk aan bij de kade van Sealane Terminals. Dat bedrijf trok onlangs 6,5 miljoen euro uit voor de bouw van een nieuw vrieshuis. Ook is de havenkade met honderd meter verlengd.
De route van de ferry tussen Schotland en Eemshaven RTV Noord
De Schotten lieten hun oog op Eemshaven vallen vanwege de gunstige ligging ten opzichte van belangrijke afzetmarkten voor de Schotse whisky- en houtindustrie, zoals Duitsland, Denemarken en Italië. TEC-Farragon noemt ook de goede infrastructuur in het gebied als groot pluspunt.
Alternatieve haven
De Schotten zochten naar een alternatieve haven op het vasteland van Europa nadat de veerdienst naar Zeebrugge in 2010 verviel. Sinds die tijd gebruiken Schotse bedrijven de haven van het Zuid-Engelse Dover. Vanaf daar worden goederen via Calais naar de rest van Europa vervoerd. Maar nu de brexit nadert, willen de Schotten een rechtstreekse veerverbinding met Europa.
Margaret Simpson van de Britse vrachtvervoerorganisatie FTA: “De politieke situatie is op dit moment onzeker. Daarom vond de Schotse overheid het een goed idee om een alternatief te zoeken voor de havens in Zuid-Engeland.”
Volgens deze week uitgelekte documenten van de Britse regering wordt rekening gehouden met maandenlange chaos in de haven van Dover, mocht het tot een no-deal-brexit komen.
Stimulans voor toerisme
Naast vrachtvervoer verwacht TEC-Farragon met de veerdienst ook toeristen aan te spreken, niet alleen Nederlanders maar ook Duitsers en Denen. De verbinding wordt een alternatief voor de ferry van IJmuiden naar Newcastle, een overtocht van bijna 16 uur. De bootreis tussen de Eemshaven en Rosyth zal zo’n twintig uur duren.
Volgens plan zou de eerste afvaart eind oktober plaats moeten vinden. Op dit moment wordt onderzocht hoe de schepen onder wisselende (weers-)omstandigheden in Eemshaven kunnen aanmeren. In de haven zelf moet nog een douanekantoor komen voor passagiers. Ook worden de parkeermogelijkheden onderzocht. Directeur David Kellas van TEC-Farragon noemt de deadline van eind oktober ‘ambitieus’. “Maar we zijn dan ook een ambitieus bedrijf”, laat hij weten.
Bevestiging havenbedrijf
Groningen Seaports wil niet ingaan op de plannen voor de nieuwe veerdienst. “Wij doen nooit uitspraken over contacten, alleen over contracten. Maar ik ga deze plannen natuurlijk ook niet ontkennen”, aldus logistiek manager Erik Bertholet.
MSN 21.08.2019 Als het aan de kersverse premier van het Verenigd Koninkrijk Boris Johnson ligt, verlaat Ierland tijdelijk de Europese Unie na de Brexit voor een kortstondige liaison met de Britten.
Downing Street overweegt Ierland te vragen om vrijwillig afstand te doen van de EU om een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland te voorkomen na de Brexit, meldt The Sun.
Ierland zou dan een “speciale ontheffing” van Brussel moeten krijgen om tijdelijk niet aan de regels van de handelsunie te hoeven voldoen, totdat “nieuwe, alternatieve regels” voor de Noord-Ierse backstop zijn ingevoerd.
De backstop is een heet hangijzer: Theresa May kon geen Brexit-akkoord met de EU sluiten zonder dit vangnet dat ervoor zorgt dat de grens tussen Noord-Ierland en Ierland openblijft. Maar het is een gehaat onderdeel onder Brexiteers in het Britse parlement.
‘Bilaterale overeenkomst is de oplossing’
“De oplossing is een bilaterale overeenkomst om tot een beleidsplan te komen voor Groot-Brittannië en Ierland, die moet gelden zolang als nodig is”, zei een minister uit Johnsons kabinet tegen de krant. “Idealiter doet de EU het voorstel en niet het VK, daarmee wordt het acceptabeler voor de Ieren.”
Ierland heeft het voorstel inmiddels bestempeld als “zorgelijk”.
“Dit is een kwestie tussen de EU en het VK. Wij zijn de EU en er is geen ruimte voor een bilaterale overeenkomst”, twitterde Neale Richmond, de Brexit-woordvoerder van de regerende Fine Gael-partij in Ierland. Een “zorgelijke twist” van de Britse regering, voegde hij toe.
Het idee geldt als een van de “creatievere oplossingen” van Johnson die deze week met EU-leiders om tafel zit. “Er zijn genoeg creatieve oplossingen voor het grensprobleem”, zei de premier donderdag tegen ITV News. “Ik ga eens kijken of ik met onze vrienden in Frankrijk en Duitsland, en in de G7 de mogelijkheden kan onderzoeken. Eens zien hoe ver we komen.”
Woensdagavond dineert Johnson met de Duitse bondskanselier Angela Merkel en donderdag staat een lunch met de Franse president Emmanuel Macron op het programma.
Johnsons voorstel komt nadat hij deze week Europees president Donald Tusk schreef dat de backstop uit de scheidingsovereenkomst moet worden gehaald. Tusk verwierp het idee en beschuldigde Johnson ervan aan te sturen op een harde grens op het Ierse eiland.
NOS 21.08.2019 De Duitse bondskanselier Merkel sluit niet uit dat er binnen een maand een manier wordt gevonden waarop de Britten met een akkoord uit de Europese Unie kunnen stappen. Dat zei ze bij een ontmoeting met de Britse premier Johnson, die vandaag met Merkel overlegt over de brexit.
De Britten en de EU zijn het oneens over de backstop. Dat is de afspraak dat het Verenigd Koninkrijk in een douane-unie met de EU blijft zolang er geen andere oplossing is om de grens tussen Ierland en Noord-Ierland open te houden. In dat geval zouden de Britten dus allerlei Europese regels moeten blijven volgen.
Nog niet duidelijk? We leggen het uitgebreider uit in de video:
Johnson is een fervent tegenstander van die backstop, die is uitonderhandeld met zijn voorganger Theresa May, en zegt dat hij desnoods de EU zonder deal wil verlaten als er geen oplossing wordt gevonden. “We kunnen de oplossing mogelijk in de komende dertig dagen vinden, waarom niet?”, vroeg Merkel zich af in gesprek met de aanwezige pers. “Wir schaffen das”, stemde Johnson in.
Politieke verklaring bij brexitdeal
De EU wil niet meer sleutelen aan het brexitakkoord, maar ziet wel mogelijkheden om de discussie over de backstop te beslechten in een politieke verklaring die vastzit aan de deal. “Die lijn volgt Merkel nu ook”, zegt correspondent Thomas Spekschoor. “Merkel herhaalt nu eigenlijk dat het in die politieke verklaring moet gaan gebeuren.”
“In het akkoord staat dat de Britten mogen zoeken naar manieren om de grens open te houden. Lukt dat niet, of is de EU er niet tevreden over, dan treedt de backstop in werking”, gaat Spekschoor verder. “In het onwaarschijnlijke geval dat de Britten binnen dertig dagen een oplossing vinden waar de EU tevreden over is, vervangt die de backstop.”
Merkel klinkt optimistischer dan de inschattingen over de brexit, die op 31 oktober moet plaatsvinden, de afgelopen tijd zijn geweest. Maar Merkel geeft er eigenlijk niets mee weg, zegt Thomas Spekschoor. “Ze schept vooral de juiste sfeer om niet de confrontatie op te zoeken. Dat zou ook niet slim zijn, want dat zou het risico op no-deal-brexit vergroten.”
Na zijn ontmoeting met Merkel praat Johnson morgen met de Franse president Macron. Daarna vindt een driedaagse top plaats met de leiders van de G-7 in Biarritz, in Frankrijk.
MSN 21.08.2019 De Franse regering ziet een harde Brexit, de zogenoemde ‘no deal-Brexit’, als het waarschijnlijkste scenario, nu de Britse premier Boris Johnson eist dat het terugtredingsakkoord wordt opengebroken.
Johnson zei dinsdag dat de ‘Irish backstop’ – de noodmaatregel om de grens tussen Ierland en Noord-Ierland open te houden na de Brexit – ondemocratisch is en daarom uit de deal moet verdwijnen.
“Als het Verenigd Koninkrijk de backstop uitsluit, dan is dat hun recht. Maar het beperkt ook de mogelijkheden om tot een akkoord te komen”, aldus een bron binnen de Franse regering.
Johnson hoopt dat de dreiging van ‘no deal’ de Europese landen ertoe beweegt om opnieuw te onderhandelen over de ‘scheidingsvoorwaarden’. Vooralsnog beweegt de EU geen millimeter.
“Laat er geen twijfel over bestaan dat de Franse en Duitse posities, evenals die van de andere landen, hetzelfde zijn. Je zou nog geen vloeitje tussen ons kunnen steken”, aldus de Franse bron.
Oorspronkelijk zouden de Britten op 29 maart uit de Europese Unie vertrekken. Die datum is twee keer opgeschoven. Volgens de huidige planning vertrekken de Britten op 31 oktober uit de EU.
NU 20.08.2019 De Britse premier Boris Johnson heeft dinsdag een openingssalvo afgevuurd in zijn plan om de onderhandelingen met Brussel over de Brexit te heropenen. In een brief gericht aan de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk eist Johnson dat de backstopregeling voor de Ierse grens van tafel wordt gehaald.
Wat is de Ierse backstopregeling?
Regelt de overgang tussen de Brexit en toekomstige handelsrelatie
VK blijft voor duur van de transititie in Europese douaneunie
Grens tussen Ierland en Noord-Ierland blijft open
Noord-Ierland houdt EU-regels aan
Controles tussen Noord-Ierland en rest VK
Johnson had die eis al eerder geuit, maar met zijn brief aan Tusk is die formeel geïntroduceerd.
Volgens de Britse premier vormt de backstopregeling een “antidemocratische” en “niet levensvatbare” aantasting van de Britse soevereiniteit, die “onacceptabel is voor de Britse regering”. Bovendien zou de backstop een bedreiging zijn voor het Goedevrijdagakkoord en daarmee ook voor de vrede op het Ierse eiland.
Johnson oppert in zijn brief dat de regeling kan worden vervangen door de belofte dat een oplossing voor de Ierse grenskwestie in de praktijk zal worden gebracht zodra die zich aandient.
EC-voorzitter Tusk liet in een reactie weten dat niet kan worden getornd aan de backstopregeling, omdat die “een verzekeringspolis is om te voorkomen dat er een harde grens ontstaat op het Ierse eiland, tenzij en totdat een alternatief wordt gevonden. Zij die tegen de backstop zijn, maar geen realistisch alternatieven bieden, steunen feitelijk het opnieuw instellen van een harde grens. Ook al ontkennen ze dat.”
De Ierse regering kwam ook met een reactie op de brief. Dublin ontkent dat de backstopregeling het Goedevrijdagakkoord bedreigt. Ook wijzen de Ieren erop dat de “alternatieve oplossingen” waar Johnson in zijn brief naar verwijst niet nader worden toegelicht.
Eruit, met of zonder deal
Na meer dan drie jaar van politieke patstelling over de Brexit in het Verenigd Koninkrijk zwoer Johnson bij zijn aantreden dat zijn land de EU op 31 oktober zal verlaten, deal or no deal (met of zonder akkoord).
De Britse premier wil dat de EU de onderhandelingen over een uittredingsakkoord heropent, terwijl Brussel meermaals heeft laten weten dat het akkoord dat vorig jaar met Johnsons voorganger Theresa May werd bereikt het best haalbare resultaat was.
Vanaf het begin van de onderhandelingen met het VK na het Brexit-referendum in 2016 heeft de EU ook gezegd dat een poreuze buitengrens op het Ierse eiland niet kan worden geaccepteerd.
De backstopregeling is veruit het meest omstreden punt uit die uittredingsovereenkomst van May. Dit akkoord werd zo vaak door het Britse Lagerhuis weggestemd, dat zij haar conclusies trok en opstapte.
De backstop moet ervoor zorgen dat er na de Britse uittreding geen harde grens ontstaat tussen het Britse Noord-Ierland en Ierland. In afwachting van een permanente oplossing moet Noord-Ierland zich dan aan Europese regels blijven houden en blijft het VK wel deel uitmaken van een Europese douaneunie.
Londen en Brussel zijn het erover eens dat moet worden voorkomen dat er fysieke barrières voor goederen- en personenverkeer ontstaan op de grens.
Britse tegenstanders van de backstopregeling komen grofweg in twee smaken. Conservatieve ‘Brexiteers’ vinden het onacceptabel dat het VK de regeling niet eenzijdig kan opzeggen zodra die van kracht is geworden. Bovendien zou het moeilijker worden om handelsovereenkomsten met andere landen buiten de EU te sluiten als het VK in de douane-unie blijft.
De Noord-Ierse Democratic Unionist Party, die de Conservatieve regering van Johnson van essentiële gedoogsteun voorziet in het Lagerhuis, wil op haar beurt koste wat het kost voorkomen dat Noord-Ierland een aparte status binnen het VK krijgt.
Premier Johnson gaat deze week op bezoek bij de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel om over de Brexit te praten.
NOS 20.08.2019 De Britse premier Johnson heeft nog eens gezegd dat de zogenoemde backstop van tafel moet als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt. Hij heeft een brief van vier pagina’s naar EU-president Tusk gestuurd met onder meer dat punt, maar die zegt dat Johnson met “realistische alternatieven” moet komen.
De backstop is de afspraak dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland als de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk er niet in slagen om een handelsakkoord te sluiten.
Johnson is een fervente tegenstander van de backstop, die hij “niet in overeenstemming met de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk” noemt. Hij vindt dat de gemaakte afspraken met de EU ondemocratisch zijn, omdat het Verenigd Koninkrijk niet de mogelijkheid heeft ze eenzijdig op te zeggen en de Noord-Ierse bevolking niets te zeggen krijgt.
Zolang het Verenigd Koninkrijk gebonden is aan de backstop blijft het in de douane-unie. Dat betekent dat het geen eigen handelsakkoorden kan sluiten. Dat laatste, het sluiten van eigen handelsdeals, is juist een belangrijke reden voor brexiteers om de EU te willen verlaten.
Creatieve oplossingen
Johnson heeft gisteravond met de Ierse premier Leo Varadkar gesproken. Die houdt net als Tusk vast aan de backstop en zegt dat er niet meer onderhandeld wordt. Maar volgens Johnson is die houding schadelijk voor het Goede Vrijdag-akkoord, omdat onder anderen de unionisten van de DUP er fel tegen zijn.
De Britse premier zegt dat er “flexibele en creatieve oplossingen en alternatieve afspraken” voor de backstop moeten komen, maar in zijn brief aan Tusk komt hij niet met een concreet voorstel. Deze week gaat hij nog naar de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron om over de brexit en de backstop te praten.
Toen Johnson vorige maand de opgestapte premier May opvolgde, zei hij dat de brexit hoe dan ook op 31 oktober 2019een feit is. Desnoods met een ‘no-deal’.
Telegraaf 20.08.2019 De Britse premier Boris Johnson steunt met zijn afwijzing van de zogenoemde backstop in feite een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland. EU-president Donald Tusk twittert dat in reactie op een brief van Johnson waarin hij vraagt deze noodoplossing voor de Ierse grenskwestie bij heronderhandelingen te verwijderen uit het scheidingsakkoord.
„De backstop is een verzekering om een harde grens op het Ierse eiland te vermijden tenzij en tot er een alternatief is gevonden”, aldus Tusk. „Zij die ertegen zijn en geen realistische alternatieven voorstellen steunen in feite de herinvoering van een grens. Zelfs als ze dat niet erkennen.” De Europese Commissie heeft volgens een woordvoerster hetzelfde standpunt als Tusk.
De backstop komt erop neer dat het Verenigd Koninkrijk inclusief Noord-Ierland in de douane-unie blijft met de EU, waardoor het geen eigen handelsverdragen kan sluiten. Dat is volgens Johnson niet waar de Britten in het referendum voor hebben gestemd. Hij vindt de backstop „ondemocratisch en inconsistent met de soevereiniteit van het VK.”
AD 20.08.2019 De Britse premier Boris Johnson steunt met zijn afwijzing van de zogenoemde backstop in feite een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland.
EU-president Donald Tusk twittert dat in reactie op een brief van Johnson waarin hij vraagt deze noodoplossing voor de Ierse grenskwestie bij heronderhandelingen te verwijderen uit het scheidingsakkoord. ,,De backstop is een verzekering om een harde grens op het Ierse eiland te vermijden tenzij en tot er een alternatief is gevonden”, aldus Tusk.
,,Zij die ertegen zijn en geen realistische alternatieven voorstellen steunen in feite de herinvoering van een grens. Zelfs als ze dat niet erkennen.” De Europese Commissie heeft volgens een woordvoerster hetzelfde standpunt als Tusk.
De backstop komt erop neer dat het Verenigd Koninkrijk inclusief Noord-Ierland in de douane-unie blijft met de EU, waardoor het geen eigen handelsverdragen kan sluiten. Dat is volgens Johnson niet waar de Britten in het referendum voor hebben gestemd. Hij vindt de backstop ‘ondemocratisch en inconsistent met de soevereiniteit van het VK’.
Johnson schrijft wel niet terug te willen naar een harde grens. Hij pleit voor ‘flexibele en creatieve oplossingen’. De backstop zou moeten worden vervangen door ‘alternatieve regelingen’. Waar die uit moeten bestaan blijft onduidelijk.
Het Verenigd Koninkrijk vertrekt als het aan Johnson ligt op 31 oktober uit de EU. Bij een door vrijwel niemand gewenste no-dealbrexit dreigt er ook een harde grens in Ierland. Met zijn brief wil Johnson de druk opvoeren om het akkoord dat zijn voorganger Theresa May heeft gesloten open te breken, maar de EU heeft al vele malen gezegd dat daarover niet wordt heronderhandeld.
Johnson heeft geen voorstel gedaan voor gesprekken met EU-leiders, aldus de commissiewoordvoerster. Hij bezoekt deze week wel de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron. De Britse premier treft Tusk eind deze week op de G7-top in de Franse badplaats Biarritz.
MSN 20.08.2019 Europese functionarissen in Dublin en Brussel hebben Boris Johnsons eis voor heronderhandeling van de Brexitdeal tijdens zijn ontmoetingen met Angela Merkel en Emmanuel Macron later deze week onmiddellijk afgewezen.
Premier Johnson had Donald Tusk, de president van de Europese Raad, maandag aangeschreven met de eis dat de EU de Noord-Ierse backstop uit het uittredingsakkoord moest verwijderen. De backstop is een noodoplossing ter voorkoming van een ‘harde’ grens met grenscontroles tussen Ierland en het Britse Noord-Ierland, waarbij het hele Verenigd Koninkrijk (VK) in de douaneunie blijft, tenzij er een akkoord over de grens op tafel ligt na de overgangsperiode. Het uittredingsakkoord is vorig jaar door de EU en de VK overeengekomen en is dit jaar drie keer door het Britse parlement verworpen.
In zijn brief beschrijft Johnson de backstop als anti-democratisch en inconsistent met de soevereiniteit van het VK “omdat het het VK vast zou houden in de EU’s douaneunie”. In plaats daarvan stelt hij voor om een ‘alternatieve regeling’ en ‘technologische oplossingen’ te implementeren aan de Ierse grens, in ruil voor nieuwe, niet verder gespecificeerde ‘toezeggingen’ van het VK met betrekking tot de grens.
De EU heeft nog niet formeel gereageerd op de brief. Niettemin hebben bronnen in Brussel al uitgesloten dat er een heronderhandeling over het uittredingsakkoord komt. Een bron vertelde de Britse krant The Guardian maandagavond: “We hebben een onderhandelingsproces van tweeënhalf jaar achter de rug waarbij de EU water bij de wijn heeft gedaan, ook over de backstop.”
EU-functionarissen zijn ervan overtuigd dat de backstop nodig is om de integriteit van de Europese interne markt en het Ierse vredesproces in stand te houden: “Het uittredingsakkoord kan niet opnieuw onderhandeld worden en de backstop kan niet worden veranderd. De juridisch afdwingbare backstop ter vermijding van een harde grens is een essentieel onderdeel van het uittredingsakkoord voor de EU27.”
‘Nieuwe verdraaiing’
Fine Gael, de regerende partij in Ierland, heeft Johnsons eisen voor de verwijdering van de backstop ook verworpen. Senator Richmond Neale, Fine Gaels woordvoerder voor Europese zaken, heeft gezegd dat Johnsons beschrijving van de backstop als ‘anti-democratisch’ een ‘nieuwe verdraaiing’ is. Hij tweette dat Johnson er eerder dit jaar nog voor had gestemd als onderdeel van het uittredingsverdrag en voegde toe dat de meerderheid van de bevolking van Noord-Ierland de backstop steunt en dat deze het vredesverdrag niet bedreigt, maar beschermt.
Johnson heeft vlak voordat de brief openbaar werd ruim een uur met de Ierse premier Leo Varadkar gesproken, waarbij de twee leiders hun tegengestelde standpunten uiteen hebben gezet. Ze hebben ook afgesproken om elkaar begin september in Dublin te ontmoeten.
Volgens Johnsons plan zal het VK op 31 oktober de EU verlaten. Boris Johnson heeft beloofd de Brexit te implementeren, deal of geen deal. Dit ondanks de waarschuwingen van leiders uit het zakenleven dat dit tot verstoringen in het handelsverkeer en dus tot grote problemen voor vele ondernemingen zou leiden.
Sommige parlementariërs geloven dat Johnsons eisen voor concessies van de EU zo onrealistisch zijn dat hij het opzettelijk tot een ‘no deal’ zal brengen, waarbij het VK zonder afspraken de EU verlaat.
Desondanks benadrukt Johnson in de brief dat hij streeft naar een uitonderhandelde overeenkomst met Brussel. “U heeft mijn persoonlijke toezegging dat deze regering er met energie en vastberadenheid aan zal werken om tot een overeenstemming te komen”, schrijft hij. “Dat is onze hoogste prioriteit.”
Woensdag ontmoet Johnson Angela Merkel in Berlijn en donderdag ontmoet hij Emmanuel Macron in Parijs, ter voorbereiding op de G7-top dit weekend.
MSN 18.08.2019 Op het moment dat de Britse premier Boris Johnson zich opmaakt voor gesprekken met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel, zijn gedetailleerde overheidsdocumenten over een No Deal-Brexit gelekt. The Sunday Times publiceert gelekte documenten met daarin de door de regering verwachte gevolgen als het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de Europese Unie treedt.
Het als officieel gevoelig aangemerkte overheidsdocument beschrijft de waarschijnlijke gevolgen van een No Deal-Brexit. Het lek van deze documenten is volgens een bron van The Sunday Times tekenend voor de frustratie over het gebrek aan transparantie rondom de Brexitvoorbereidingen.
Onder de codenaam ‘Operatie Yellowhammer’ blijken allerlei zaken tot in detail te zijn beschreven: er wordt een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland verwacht. Die kwestie lag altijd erg gevoelig tijdens de Brexitonderhandelingen. De huidige plannen om grootschalige controles te voorkomen zijn „onhoudbaar” aangezien het kan leiden tot protesten, wegblokkades en „directe acties”. De overheid denkt ook dat er na de Brexit protesten ontstaan in de VK waar mogelijk een „aanzienlijke hoeveelheid politie” voor nodig is.
Franse grenscontroles en vertraging
Een ander punt dat de Britse overheid heeft laten uitzoeken, zijn de problemen die zullen ontstaan bij de grenzen. Naar verwachting is tot 85 procent van de vrachtwagens niet klaar is voor de Franse grenscontroles. Dat kan zorgen voor vertragingen tot tweeënhalve dag.
Voor reizigers die per Eurostar op treinstation St. Pancras aankomen, of via luchthavens, de Eurotunnel en de haven van Dover het VK betreden, wordt ook vertraging verwacht. De toevoer van medicijnen, die voor driekwart via het Kanaal het land binnenkomen, ondervindt „ernstige langdurige vertragingen”. Met een harde Brexit zal er minder vers voedsel beschikbaar zijn en zullen de prijzen stijgen. In de sociale zorg zullen de kosten ook stijgen, kleinere aanbieders hebben daar naar verwachting sneller last van dan grotere bedrijven.
De importtarieven op benzine zullen „onbedoeld” leiden tot het sluiten van twee olieraffinaderijen. Tweeduizend mensen zouden hierbij hun baan verliezen. De regering houdt rekening met stakingen en mogelijk brandstoftekorten. De voorspelling is dat op de dag van de uittrede, 31 oktober, 282 schepen illegaal in Britse wateren zullen varen.
Op het moment dat de Britse premier Boris Johnson zich opmaakt voor gesprekken met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel, zijn gedetailleerde overheidsdocumenten over een No Deal-Brexit gelekt. The Sunday Times publiceert gelekte documenten met daarin de door de regering verwachte gevolgen als het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de Europese Unie treedt.
“Britain faces shortages of fuel, food and medicine, a three-month meltdown at its ports, a hard border with Ireland and rising costs in social care in the event of a no-deal Brexit, according to an unprecedented leak of government documents that lay bare the gaps in contingency planning.”
The documents, which set out the most likely aftershocks of a no-deal Brexit rather than worst-case scenarios, have emerged as the UK looks increasingly likely to crash out of the EU without a deal.
Het als officieel gevoelig aangemerkte overheidsdocument beschrijft de waarschijnlijke gevolgen van een No Deal-Brexit. Het lek van deze documenten is volgens een bron van The Sunday Times tekenend voor de frustratie over het gebrek aan transparantie rondom de Brexitvoorbereidingen.
Onder de codenaam ‘Operatie Yellowhammer’ blijken allerlei zaken tot in detail te zijn beschreven: er wordt een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland verwacht. Die kwestie lag altijd erg gevoelig tijdens de Brexitonderhandelingen. De huidige plannen om grootschalige controles te voorkomen zijn „onhoudbaar” aangezien het kan leiden tot protesten, wegblokkades en „directe acties”. De overheid denkt ook dat er na de Brexit protesten ontstaan in de VK waar mogelijk een „aanzienlijke hoeveelheid politie” voor nodig is.
Franse grenscontroles en vertraging
Een ander punt dat de Britse overheid heeft laten uitzoeken, zijn de problemen die zullen ontstaan bij de grenzen. Naar verwachting is tot 85 procent van de vrachtwagens niet klaar is voor de Franse grenscontroles. Dat kan zorgen voor vertragingen tot tweeënhalve dag.
Voor reizigers die per Eurostar op treinstation St. Pancras aankomen, of via luchthavens, de Eurotunnel en de haven van Dover het VK betreden, wordt ook vertraging verwacht. De toevoer van medicijnen, die voor driekwart via het Kanaal het land binnenkomen, ondervindt „ernstige langdurige vertragingen”. Met een harde Brexit zal er minder vers voedsel beschikbaar zijn en zullen de prijzen stijgen. In de sociale zorg zullen de kosten ook stijgen, kleinere aanbieders hebben daar naar verwachting sneller last van dan grotere bedrijven.
De importtarieven op benzine zullen „onbedoeld” leiden tot het sluiten van twee olieraffinaderijen. Tweeduizend mensen zouden hierbij hun baan verliezen. De regering houdt rekening met stakingen en mogelijk brandstoftekorten. De voorspelling is dat op de dag van de uittrede, 31 oktober, 282 schepen illegaal in Britse wateren zullen varen.
Deze week G7-top
Gibraltar, buurland van Spanje dat sinds 1713 in Britse handen is, zal vermoedelijk een paar maanden lang vertragingen aan de grens met Spanje hebben. De economie wordt hier waarschijnlijk „negatief door beïnvloedt”.
De G7, met daarin het VK, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, de Verenigde Staten en Canada, komt deze week bijeen in Biarritz. Minister-president Mark Rutte zei vrijdag geen plannen te hebben Johnson te ontmoeten. Het Verenigd Koninkrijk lijkt aan te sturen op een aanpassing van het al gesloten akkoord. De Britten hebben hiervoor zelf de rode lijnen getrokken. „Als die rode lijnen niet wijzigen zie ik niet hoe wij in de politieke verklaring beweging kunnen maken”, aldus Rutte.
Begin april werd het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uitgesteld tot 31 oktober. Boris Johnson wil koste wat kost op die dag de EU verlaten, desnoods met een No Deal. Er circuleert zelfs een scenario dat de premier het Lagerhuis buiten spel zet, bijvoorbeeld door het uitschrijven van nieuwe verkiezingen die net na de Brexitdatum moeten plaatsvinden.
NU 18.08.2019 Het Verenigd Koninkrijk zal na een ‘no deal-Brexit’ te maken krijgen met grote tekorten aan voedsel, brandstof en medicijnen. Dat staat in officiële regeringsdocumenten die naar de Britse krant The Sunday Times zijn gelekt.
Volgens de documenten gaat het om de waarschijnlijkste gevolgen van een ‘no deal-Brexit’, dus zijn de bevindingen in het rapport niet per se het slechtste scenario.
De regering verwacht dat bij een ‘no deal-Brexit’ tot 85 procent van de vrachtwagens die gebruikmaken van de Kanaaltunnel “mogelijk niet klaar zijn” voor de Franse douane. Dat betekent dat de verstoringen in de havens zeker drie maanden zouden kunnen duren totdat de doorstroom verbetert. Trucks kunnen in die maanden naar schatting maximaal 2,5 dag vertraging oplopen.
De Britse overheid denkt ook dat een harde grens tussen de Britse provincie van Noord-Ierland en de Ierse Republiek waarschijnlijk zal zijn. Dit omdat de huidige plannen om wijdverspreide controles te vermijden, niet kunnen worden gehandhaafd.
Minister Kwasi Kwarteng (Energie) liet zondagmorgen weten niets te vrezen. “Ik denk dat er een hoop bangmakerij is. We zullen goed voorbereid zijn als we op 31 oktober vertrekken zonder deal”, zei Kwarteng tegen Sky News.
Het deze maand opgestelde rapport heeft de codenaam Operation Yellowhammer gekregen, schrijft The Sunday Times. “Het dossier is gemarkeerd als ‘gevoelige informatie’ en geeft tot nu toe het meest uitgebreid weer in hoeverre het Verenigd Koninkrijk klaar is voor een ‘no deal-Brexit’.”
De Britse premier Boris Johnson heeft meermaals benadrukt dat de Britten op 31 oktober zonder afspraken uit de Europese Unie zullen stappen, tenzij de EU instemt om opnieuw te onderhandelen. Volgens tegenstanders zal een plots vertrek enorme economische schade veroorzaken en ook de wereldwijde economische groei aantasten. Brexit-voorstanders zeggen echter dat de Britse economie slechts kort last zal hebben van een no deal-vertrek, maar daarna juist zal floreren.
NOS 18.08.2019 Het Verenigd Koninkrijk zal naar verwachting te maken krijgen met voedsel-, brandstof- en medicijnentekorten als het land zonder deal uit de EU stapt. Dat schrijft de Britse krant The Sunday Times op basis van gelekte documenten met de inschattingen van de Britse regering. Daarin staat verder dat de havens tijdelijk verstoord zullen worden en dat er waarschijnlijk grenscontroles tussen Ierland en Noord-Ierland nodig zullen zijn.
De Britse minister van Energie, Kwasi Kwarteng, doet de berichten af als bangmakerij. “Ik denk dat er een hoop bangmakerij is. We moeten ons voorbereiden op een brexit zonder akkoord. We zullen volledig voorbereid zijn op een vertrek uit de EU zonder akkoord op 31 oktober.” Premier Johnson wil geen commentaar geven op het artikel.
The Sunday Times schreef al eerder over de mogelijkheden na een no-deal-brexit en wist toen te melden dat de tekorten en vastgelopen havens alleen werden verwacht in een rampscenario. Uit de nieuwe documenten blijkt volgens The Times dat de regering dit niet langer als worst-case-scenario ziet, maar als de meest waarschijnlijke situatie na een brexit zonder akkoord.
‘Havens drie maanden verstoord’
In de documenten staat onder meer dat 85 procent van de vrachtwagens “mogelijk niet klaar is” voor de Franse grenscontroles. Daardoor zouden er naar verwachting tot drie maanden lang ernstige verstoringen kunnen ontstaan in de Britse havens. Daarbij moet rekening worden gehouden met vertragingen van maximaal tweeënhalve dag, meldt de krant.
In de stukken staat verder dat de regering een harde grens tussen het Britse Noord-Ierland en het onafhankelijke Ierland “waarschijnlijk” noemt. Dat is omdat de mogelijkheden voor een “onzichtbare grens”, bijvoorbeeld door middel van hi-tech-systemen, als onhoudbaar worden gezien na een no-deal-brexit. Ook zouden er na zo’n vertrek uit de EU protesten worden verwacht in het hele land.
Operatie Yellowhammer
De gelekte documenten hebben volgens The Sunday Times de codenaam Operatie Yellowhammer en zijn alleen in te zien voor mensen die daar nadrukkelijk toestemming voor hebben gekregen. Volgens de krant gaat het om “een zeldzame inkijk in de geheime plannen die worden gemaakt om een catastrofale ineenstorting van ’s lands infrastructuur af te wenden”.
Begin april werd het Britse vertrek uit de EU uitgesteld tot 31 oktober. De nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk, Boris Johnson, zei al direct na zijn aantreden dat hij op die datum ook uit de EU wil stappen, met of zonder akkoord met Brussel. Johnson heeft de deal van zijn voorganger Theresa May doodverklaard en wil een nieuwe deal sluiten. De EU wil niet meer sleutelen aan het akkoord.
‘Lagerhuis kan brexit niet stoppen’
In het Britse Lagerhuis, ook binnen zijn eigen Conservatieve partij, ligt Johnsons voornemen om zo nodig zonder akkoord te vertrekken gevoelig. De vrees is dat Johnson het parlement wil schorsen om zo op 31 oktober een no-deal-brexit door te drukken. De Britse oud-premier Major legt die stap uit als het begin van een constitutionele crisis, zei hij vorige maand.
Juist gisteravond meldden anonieme bronnen dat Johnson tegen Europese leiders wil zeggen dat het parlement in zijn land de brexit niet kan tegenhouden. De bronnen zeggen tegen de Britse krant The Daily Telegraph dat hij dat volgende week wil zeggen tegen de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron. Zo zou hij de EU-leiders willen dwingen tot een vertrekovereenkomst die voor de Britten acceptabel is.
AD 18.08.2019 Brandstof-, voedsel en medicijntekorten, maandenlange chaos in de havens, stijgende zorgkosten en een harde grens met Ierland. Dat verwacht de Britse regering als het land op 1 november zonder deal uit de Europese Unie zou stappen. Dat staat in een gelekt rapport waar de Britse krant The Sunday Times de hand op wist te leggen.
Het rapport, dat onder de codenaam ‘Operation Yellowhammer’ deze maand werd samengesteld door de Cabinet Office, laat zien hoe de Britse overheid in het geheim al bezig is met het treffen van maatregelen om een rampzalige ineenstorting van de Britse infrastructuur te voorkomen in geval van een no deal-brexit.
In het rapport heeft het kabinet de meest aannemelijke naschokken van een dergelijk scenario uiteengezet, aangezien het er steeds sterker op begint te lijken dat het Verenigd Koninkrijk zich begin november zonder overeenkomst uit de EU zal losscheuren.
Blijkens het rapport verwacht de Britse regering dat zo’n 85 procent van de Britse vrachtwagens die regelmatig het Kanaal oversteken ,,mogelijk niet klaar is’’ voor de Europese douanechecks. Dat zou betekenen dat het minstens drie maanden duurt voordat de vlotte doorstroom van het goederenverkeer weer gegarandeerd kan worden.
Verder staat volgens The Sunday Times in het rapport dat de regering uitgaat van een harde grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek, aangezien de regering de huidige plannen om de zachte grens te behouden bestempelt als ,,onhoudbaar’’. Dit omdat de huidige plannen om wijdverspreide controles te vermijden volgens het rapport niet kunnen worden gehandhaafd.
De Britse premier Johnson houdt intussen vast aan een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU op 1 november, of dat nu met of zonder deal is. Om dat te forceren, heeft hij zelfs al gedreigd het parlement buitenspel te zetten.
Johnson bezoekt komende week de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron, met wie hij de naderende brexit zal bespreken voordat de drie leiders vanaf zaterdag 24 augustus deelnemen aan de G7-top in het Franse Biarritz. Dat meldt de Engelse krant The Daily Telegraph. Volgens de krant zal Johnson de Europese leiders vertellen dat ,,het Britse parlement de brexit niet kan tegenhouden’’.
Naar verwachting zal Johnson zijn Europese collega’s eveneens duidelijk maken dat ze ,,twee maanden de tijd hebben om tot een voor de Britten acceptabele vertrekovereenkomst te komen’’. Lukt dit niet, dan volgt volgens Johnson een no-deal brexit op 1 november.
Minister noemt no-deal-voorspelling onzin
De Britse minister Kwasi Kwarteng (Energie) maakt korte metten met het verhaal dat Groot-Brittannië na een no-deal-brexit te maken krijgt met tekorten aan voedsel, brandstof en medicijnen. ,,Ik denk dat er een hoop bangmakerij is. We zullen goed voorbereid zijn als we op 31 oktober vertrekken zonder deal”, aldus Kwarteng.
MSN 18.08.2019 De Britse premier Boris Johnson zal komende week aan Europese leiders vertellen dat het parlement van zijn land de brexit niet kan tegenhouden. Dat meldt de Engelse krant Daily Telegraph in de editie van zondag.
Johnson gaat in de loop van volgende week op bezoek bij de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron. Hij zal er de brexit bespreken voor de drie leiders vanaf zaterdag 24 augustus deelnemen aan de G7-top in het Franse Biarritz.
Naar verwachting zal Johnson zijn Europese collega’s duidelijk maken dat ze twee maanden de tijd hebben om tot een voor de Britten acceptabele vertrekovereenkomst te komen. Lukt dit niet dan volgt volgens Johnson een no-dealbrexit op 1 november 2019.
De voormalige FVD-senator Henk Otten richt een nieuwe partij op, zo meldt De Telegraaf maandag 19.08.2019.
Eerste Kamerlid Henk Otten neemt Forum voor Democratie-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker mee naar zijn nieuwe politieke partij. Drie weken geleden werd Otten geroyeerd als lid van Forum na verdenking van fraude.
Telegraaf 19.08.2019
De oprichtingsvergadering heeft plaatsgevonden op een hotelterras in Zwolle, schrijft De Telegraaf. De breuk zou betekenen dat de Forum-fractie in de Eerste Kamer teruggaat van twaalf naar negen zetels.
AD 20.08.2019
De Eerste Kamer heeft vanochtend naar buiten gebracht dat Otten inderdaad verder gaat als ‘fractie-Otten’. Wie er deel gaan uitmaken van de fractie is niet officieel gemeld.
AD 06.09.2019
Otten bevestigde maandagochtend 19.08.2019 in het NPO Radio 1 Journaal de berichtgeving in de krant dat Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker zich bij hem aansluiten. Rookmaker en De Vries zetten zich eerder nog in voor het herstellen van de relatie tussen Otten en partijleider Thierry Baudet.
AD 03.02.2020
Telegraaf 19.08.2019
Speerpunten
Otten was mede-oprichter van Forum voor Democratie, maar raakte met Baudet in conflict over de koers en de structuur van de partij. Eind juli werd het Eerste Kamerlid geroyeerd, volgens Forum vanwege een “vermoedelijke poging tot fraude met overheidssubsidie”. Otten sprak toen van smaad en behield zijn zetel in de senaat.
Telegraaf 29.08.2019
Kort daarna liet Otten weten met een eigen partij te komen. Ook hintte hij erop dat andere Forum-senatoren hem zouden volgen. De speerpunten van de partij worden volgens Otten beter bestuur, koopkrachtverbetering, het klimaat- en het immigratiebeleid. Een naam is er nog niet.
Bekijk hieronder een uitgebreid interview met Henk Otten in Nieuwsuur van eind juli:
Baudet reageert tegenover de NOS op een verhaal in De Telegraaf. Die krant meldde vanmorgen dat Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries uit de fractie van Forum voor Democratie stappen en zich aansluiten bij Henk Otten. De voormalige penningmeester van de partij werd een maand geleden geroyeerd als lid omdat hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan “ernstige financiële malversaties”.
AD 28.01.2020
Otten zelf zegt dat er een conflict over de koersvan Forum voor Democratie aan zijn royement ten grondslag lag. Baudet noemde dat “kwaadsprekerij” en “een poging om de aandacht af te leiden van het financiële conflict dat nu al een half jaar speelt”. Hij verwacht dat meer FvD’ers zich bij hem zullen aansluiten.
Telegraaf 20.08.2019
Na het overlopen van drie Eerste Kamerleden van Forum voor Democratie naar de nieuwe partij van Henk Otten, stapt ook Noord-Hollands Statenlid Robert Baljeu over. Baljeu verlaat Forum uit loyaliteit met Otten en Jeroen de Vries, die de partij eveneens verlieten.
Telegraaf 30.11.2019
AD 30.11.2019
AD 02.12.2019
„Ik vindt het schandalig hoe Thierry Baudet Henk Otten kapot heeft gemaakt door hem in de media zonder wederhoor van schandalige zaken te beschuldigen.”
En ook het Zeeuwse Statenlid Robèrt Brunkeverlaat Forum voor Democratie. Hij geeft zijn zetel niet terug, maar gaat verder onder de naam ‘Nieuw Nederland’. Het is volgens Brunke een inhoudelijke keuze.
Telegraaf 24.08.2019
En ook FVD-Statenlid Van den Berg stapt over naar de nieuwe partij van Henk Otten. Dat meldt het AD vrijdag. In zijn opzegbrief aan het partijbestuur van Forum voor Democratie stelt de voormalig dominee dat de „bejegening van partijgenoten en medewerkers” een van de redenen is om de partij te verlaten. Van den Berg is Statenlid in Flevoland. Forum voor Democratie en Van den Berg waren vrijdag niet bereikbaar voor commentaar.
“Aanleiding is de handelwijze van het partijbestuur aangaande het beleid en de interne machtsstrijd die via de media wordt uitgevochten”, laat hij in een persbericht weten. “De standpunten en uitlatingen van Thierry Baudet kan ik niet langer uitdragen en ondersteunen.”
En ook Statenlid Caroline Persenaire stapt over !!
En er is opnieuw een politicus van Forum voor Democratie overgestapt naar de nieuwe partij van Henk Otten, de geroyeerde mede-oprichter van FvD. Het gaat om het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire. Zij bevestigt een tweet van Otten hierover en schrijft dat ze vanmiddag haar lidmaatschap van FvD heeft opgezegd. Hiermee is de partij in de Provinciale Staten van Zuid-Holland niet langer de grootste: FvD heeft er nu nog tien zetels, net als de VVD.
Persenaire is het vierde Statenlid dat de partij van Thierry Baudet de rug toekeert. Anderhalve week geleden zegde Cornelis van den Berg uit Flevoland zijn lidmaatschap op. Ook hij zoekt aansluiting bij Otten, evenals Robert Baljeu uit Noord-Holland. Die werd in mei uit Forum voor Democratie gezet.
Twee weken geleden hield het Zeeuwse Statenlid Robèrt Brunke het voor gezien bij FvD. Net als de andere vertrekkers behoudt hij zijn zetel, maar hij sluit zich niet aan bij Otten.
Onwaarschijnlijk
Eerder was al duidelijk geworden dat de Eerste Kamerleden Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker meegaan naar de ‘fractie-Otten’, zoals de naam luidt waaronder Otten in de senaat verder gaat. Otten zei toen al te verwachten dat zich nog meer FvD’ers bij hem zouden aansluiten, ook uit de kringen van de Provinciale Staten.
Fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur van FvD zei vorige week in Nieuwsuur nog dat hij het onwaarschijnlijk acht dat nog meer senatoren de overstap maken.
Morgenavond is in Zaandam een ledenavond van Forum voor Democratie. Naar verwachting zullen daar alle ontwikkelingen die er van de zomer in de partij waren aan de orde komen. Otten heeft naar aanleiding van zijn royement aangifte gedaan tegen de partijtop van FvD wegens smaad.
Telegraaf 21.08.2019
Baudet bewoog niet: ‘Bal lag bij Rookmaker’
Wankelende reputaties, een breuk die niet wil helen en zelfs groter dreigt te worden. Maar lijmen wilde de leider van Forum voor Democratie Thierry Baudet niet. Bedoeling was dat de rel rond mede-oprichter Henk Otten over zou waaien.
Forum-leider Thierry Baudet zegt dat er de afgelopen weken uitgebreide gesprekken zijn gevoerd met het duo. Fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur had tot vorige week contact met voormalig fractievoorlichter De Vries. En Europarlementariër Derk Jan Eppink sprak tot en met afgelopen zondag nog met Senator Dorien Rookmaker, die eerder al liet weten te twijfelen of ze bij Forum zou blijven. Baudet: ,,Afgaand op die gesprekken hadden we geen zicht op een vertrek.”
FvD de Grootste
Van alle Nederlandse politieke partijen had Forum voor Democratie (FVD) in 2019 de meeste leden. Op 1 januari 2020 had FVD in totaal 42.794 leden. Daarmee streefde de partij van Thierry Baudet de PvdA (41.078) en het CDA (39.187) voorbij, blijkt maandag uit cijfers van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen.
Telegraaf 01.02.2020
Aantal leden per politieke partij
Forum voor Democratie: 42.794 (+39,5% tov 2019)
PvdA: 41.078 (-3,2%)
CDA: 39.187 (-9,1%)
SP: 31.977 (-11,9%)
GroenLinks: 30.438 (+5,6%)
SGP: 29.655 (-1,4%)
ChristenUnie: 25.234 (+0,3%)
D66: 24.955 (-5,7%)
VVD: 23.907 (-6,5%)
PvdD: 18.344 (+7,6%)
50PLUS: 5.104 (-10,5)
DENK: 3.705 (+0,7%)
Totaal: 316.378 (+0,4%)
Het DNPP spreekt van een “unieke ontwikkeling” voor een partij die pas sinds de verkiezingen van 2017 in de Tweede Kamer is vertegenwoordigd.
Hoe ontstond Forum voor Democratie? Hoe kwamen Thierry Baudet en Theo Hiddema in de Tweede Kamer? NPO Focus maakte dit portret van Forum voor Democatie.
Telegraaf 04.09.2019
Vertrouwen in FvD omlaag
De electorale glans van Forum voor DemocratieFVD is afgenomen, constateert Maurice de Hond zondag 25.08.2019in een peiling. “Terwijl begin augustus het gedoe rondom Henk Otten bij FVD nog vrij weinig electoraal effect leek te hebben, is dat nu wel goed te zien”, aldus de peiler.
FVD zakt naar 16 zetels, een daling van 4 zetels ten opzichte van de vorige peiling drie weken geleden. Daarnaast, aldus de Hond, zegt nog maar 61 procent van de mensen die bij de provinciale statenverkiezingen op FVD stemde dat ook bij Tweede Kamerverkiezingen te zullen doen. Eind maart was dat nog 90 procent en eind mei 81 procent.
Reactie Tweede Kamerlid Theo Hiddema FvD
Hij valt in een al opgenomen item van talkshow Jinek van dinsdagavond 27.08.2019 zijn Kamerkompaan en partijleider Thierry Baudet af. Die voerde aan dat penningmeester Otten sjoemelde met de financiën, maar Hiddema wijt de breuk aan een botsing van karakters.
AD 28.08.2019
Tweede Kamerlid Theo Hiddema vindt dat Henk Otten op een onterechte manier uit het Forum voor Democratie is gezet. Zelf heeft Otten de beschuldigingen altijd ontkend. En Tweede Kamerlid Theo Hiddema zegt dat Otten op een onterechte manier uit de partij is gezet. Hiddema noemt de beslissing “te abrupt”.
Telegraaf 28.08.2019
Dat zei hij dinsdagavond in de talkshow van Eva Jinek. “Ik vind de beslissing te abrupt, want het geeft een heleboel commotie en naar mijn beste beschouwing had het zo niet gehoeven.”
Jineks politiek verslaggever Jaïr Ferwerda sprak Hiddema in de Belgische badplaats Knokke, waar Hiddema op vakantie is. Op de vraag of hij het terecht vindt dat Otten op deze wijze uit de partij is gezet zegt Hiddema:
“Nee, dat vind ik niet. Daarin verschil ik van mening met Baudet. Maar dat kan, want Baudet zit in het bestuur met Rooken, ik niet. Die moeten een beslissing nemen en dat hebben ze zo gedaan.”
FvD-kamerlid Hiddema: Otten onterecht uit partij gezet
Volgens Hiddema zijn “persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren het geweest die de doorslag hebben gegeven tot een ongecontroleerde setting”.Het liefst had hij Otten en ook de overgelopen senator Jeroen de Vries binnen de partij gehouden. “Natuurlijk. Echt wel, daar zit geen kwaad an.”
Geen nieuwe overstappers
Cliteur vindt dat Otten overdrijft in zijn kritiek op de partij. “Het gaat om het woord boreaal, en dat betekent noordelijk. Ik vind het een beetje vreemd dat Otten daar een heel groot conflict, een richtingenstrijd, aan verbindt. Die is er gewoon niet.”
Wat is eigenlijk de richting die Forum op wil? Nieuwsuur vroeg het Cliteur:
‘We willen een verandering van denken bewerkstelligen’
De fractievoorzitter van Forum voor Democratie in de Eerste Kamer, Paul Cliteur, verwacht niet dat er nog meer van zijn fractiegenoten zullen overstappen naar de nieuwe partij van Henk Otten, zegt hij in Nieuwsuur. Bronnen hadden tegen het programma gezegd dat nog een of mogelijk twee senatoren overwegen om over te stappen.
“Je kunt niks garanderen in het leven, er kan altijd wat gebeuren”,zegt Cliteur. “Maar ik kan me niet voorstellen dat er mensen zijn die er nog eens over nadenken en na een paar weken zeggen ‘nu denk ik er toch anders over’. Erg onwaarschijnlijk.”
Henk Otten doet aangifte tegen FvD
Eerste Kamerlid Otten heeft aangifte van smaad gedaan tegen de partijtop van Forum voor Democratie. Het Openbaar Ministerie moet onderzoeken of er sprake is van smaad en laster, zegt Otten, die wil dat zijn naam wordt gezuiverd.
De aangifte is gericht tegen partijleider Thierry Baudet, bestuurslid Rob Rooken en adviseur Paul Fentrop, bevestigt advocatenkantoor Wladimiroff Advocaten, dat Otten bijstaat. Otten kondigde vorige maand al aan aangifte te gaan doen.
De mede-oprichter en voormalig penningmeester van Forum werd uit de partij gezet omdat hij volgens de partij fraude had gepleegd. Dat zou blijken uit een intern onderzoeksrapport dat FvD zelf liet opstellen. Volgens Otten is er geen hoor en wederhoor gepleegd en is het rapport opgesteld om hem te beschadigen. Zijn aangifte is gericht op beschuldigingen die in het onderzoek worden gedaan.
Elsevier 03.09.2020 Forum voor Democratie is erin geslaagd de administratieve ‘puinhoop’ te saneren. De partij draait niet langer met verlies en is volop aan het sparen voor de verkiezingscampagne van volgend jaar. Dat zegt bestuurslid en FVD-senator Lennart van der Linden (36). Fractievoorzitter Thierry Baudet heeft volgens hem ‘tienduizenden euro’s’ aan de partij gedoneerd. Mede-oprichter Henk Otten krijgt de schuld van de ‘administratieve chaos’. Otten doet de beschuldiging af als ‘je reinste flauwekul’.
Vorig jaar werd Eerste Kamerlid Henk Otten, toen FVD-penningmeester, ‘wegens malversaties’ geroyeerd. Volgens Van der Linden heeft Otten een administratieve chaos achtergelaten. De partij wist niet eens hoeveel leden er stonden ingeschreven. Er kwamen wel contributiebedragen binnen op de bankrekening, maar van wie precies was niet meer te achterhalen. Die onduidelijkheid betekende een groot risico voor de partij: het ministerie van Binnenlandse Zaken keert alleen subsidie uit indien het ledental door een accountant onomstotelijk is vastgesteld.
Per 1 januari 2019 kon de accountant daarover geen goedkeurende verklaring afgeven. Per 1 januari 2020 lukte dat wel. Daarmee werd de subsidie veiliggesteld. ‘We hebben schoon schip kunnen maken,’ zegt Van der Linden. FVD – qua ledenaantal de grootste politieke partij – blijkt nog meer leden te hebben dan eerder gemeld: niet 42.794, maar 43.716 betalende leden (peildatum: 1 januari 2020).
FVD ‘scheerde langs het randje van de afgrond’
Het had volgens Van der Linden heel slecht kunnen aflopen: ‘Een jaar geleden scheerden we langs het randje van de afgrond. De vorige penningmeester heeft veel geld er doorheen gejaagd.’
De in september 2019 aangetreden nieuwe bestuursleden zeggen hard te hebben gewerkt aan de administratieve sanering. Woensdag maken zij de financiële documenten van de partij bekend. Hieruit blijkt dat een verlies van 112.000 euro over 2018 is omgetoverd in een positief resultaat van 192.000 euro over 2019.
Volgens Van der Linden stortte partijleider Thierry Baudet een groot bedrag in de partijkas. Hoeveel Baudet precies doneerde, wil Van der Linden niet zeggen, maar het zou gaan om ‘tienduizenden euro’s’.
FVD is hard bezig de oorlogskas te spekken, aldus het partijbestuur. In de begroting staat dat Forum een miljoen euro nodig heeft voor de verkiezingscampagne van 2021. ‘Met het oog op de verkiezingen en onze strijd tegen de kartelpartijen, zijn we druk in de weer om sponsoren te zoeken en de contributiebetalingen gesmeerd te laten verlopen,’ zegt Van der Linden.
Ruzie Forum-oprichters laait weer op. Otten: ‘Je reinste flauwekul’
Voormalig penningmeester en FVD-medeoprichter Henk Otten wijst de beschuldigingen resoluut van de hand. ‘Dit is je reinste flauwekul. Tot april 2019 was ik penningmeester van FVD en het was géén puinhoop. Misschien kon het iets beter, maar ik was bezig de zaak te optimaliseren.’ Verder was de ledenadministratie een taak van de partijsecretaris, niet van de penningmeester.
Otten zegt dat hij destijds ‘midden in de afronding van de cijfers zat, toen Baudet het nodig vond mij te lozen. Opeens werd mij alles uit handen getrokken.’
Volgens Otten heeft Baudet geen benul van administratie: ‘Hij kan nog geen debet van credit onderscheiden.’ Voorjaar 2019 was FVD financieel gezond, bezweert Otten: ‘De fondsenwerving was mijn werk. Er kwamen miljoenen binnen. Mij wordt nu verweten er een puinhoop van te hebben gemaakt, maar dat is alleen maar een poging van Baudet om mijn nieuwe partij electoraal te beschadigen.’
Otten richtte in juni samen met Henk Krol – tot dan leider van 50Plus – een nieuwe politieke formatie op: Partij voor de Toekomst.
AD 03.02.2020 Nasrdin Dchar heeft op Facebook op emotionele wijze gereageerd op de rel die is ontstaan na de ‘Marokkanenrel’-tweet van Thierry Baudet. De Mocro Maffia-acteur schreef een open brief die hij afsluit met: ‘Wij gaan niet weg. Wij blijven hier.’
Baudet twitterde vrijdagavond dat twee vriendinnen van hem zouden zijn lastiggevallen door ‘vier Marokkanen in de trein’, gevolgd door een toevoeging op wanhopige toon: Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land!’ De tweet werd massaal opgepakt en ook op zijn Facebook-pagina reageerden veel mensen op een bericht over dit incident.
Zowel de NS als diverse ooggetuigen verklaarden dat Baudets tweet niet klopt. De vrouwen zouden in de trein door controleurs in burgerkleding zijn gevraagd naar hun vervoersbewijzen. Omdat ze niet geloofden dat het echt om controleurs ging, zou het even hebben geduurd voor ze hun vervoersbewijs wilden tonen.
Dchar is helemaal klaar met de fractievoorzitter van Forum voor Democratie. ‘Je liet Nederland weer zien wat voor een kwaadaardige politicus je bent. Bravo!’, schrijft hij. En: ‘Je noemt het overgrote deel van de Nederlanders kinderlijk naïef. Gelukkig val ik daar niet onder, omdat ik zeker weet dat jij mij nooit als Nederlander zal zien. Maar wat een kwetsende woorden om te tweeten over je landgenoten.’
Hij sluit af met: ‘En beste Baudet, nu we het toch over Marokkanen hebben. Deze Marokkaan gaat vanaf 9 februari weer het theater in (…). Waarbij elke avond met honderden mensen 50 jaar Marokkaanse migratie wordt gevierd. Want zo lang zijn wij er al. Dus, beste Baudet, je kan Nederland van van alles willen redden, maar wij gaan niet weg. Wij blijven hier.’
De open brief van de acteur krijgt veel bijval. Baudet heeft zelf nog niet inhoudelijk gereageerd op zijn oorspronkelijke lezing over het incident.
NU 03.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet schrijft maandag op Facebook dat hij zich “te snel en te stevig” heeft uitgelaten over wat hij omschreef als Marokkanen die twee vriendinnen van hem lastigvielen in de trein. Het bleek te gaan om een kaartcontrole van de NS.
Uit het bericht op Facebook ontstaat de indruk dat Baudet wist dat het om een kaartcontrole ging. De FVD-leider was ook maandag niet bereikbaar voor een nadere toelichting.
Volgens Baudet zouden de vrouwen “hoogst onaangenaam zijn bejegend”. Zij hadden hem “ernstig overstuur” verteld over de controle.
“Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig”, aldus Baudet. Hij voegt toe dat hij de controle “te haastig in een bredere politieke context” heeft getrokken, namelijk in de context van immigratie en integratie.
Hoe de kaartcontrole daarmee samenhangt, wordt niet duidelijk.
Baudet postte afgelopen weekend op sociale media dat twee vriendinnen van hem door vier Marokkanen zouden zijn lastiggevallen. In werkelijkheid ging het om NS-personeel in burger dat een kaartcontrole uitvoerde. Bij de controle was ook een politieagent betrokken.
Volgens Baudet zou er “wapengerei” zijn getoond, maar de NS laat weten dat controleurs niet bevoegd zijn om wapens te dragen. De agent in burger, die zich later bij de controleurs voegde, is wel bevoegd.
Politie overweegt aangifte tegen Baudet
De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. Dat schrijft de NS ook op de website. De controles worden volgens een woordvoerder ook altijd eerst omgeroepen. Dat is bij de controles van de vriendinnen van Baudet ook gebeurd.
De Nationale Politie kondigde eerder op maandag aan te onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit.
Een woordvoerder van de politie zegt dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet. “Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Er wordt overwogen aangifte te doen tegen de volksvertegenwoordiger.
De politiewoordvoerder noemt de gewraakte tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”.
NOS 03.02.2020 Thierry Baudet vindt achteraf dat hij te snel een bericht op sociale media heeft geplaatst over het incident in de trein waarbij twee vriendinnen van hem betrokken waren.
Op Instagram en Twitter schreef de leider van Forum voor Democratie vrijdag dat de twee ernstig waren lastiggevallen door Marokkanen. Het bleken controleurs van de NS. Dat bericht was te snel en te stevig, laat Baudet nu weten op Facebook.
“Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren”, schrijft hij. “Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik de NS inmiddels ook laten weten.”
‘Controleurs waren intimiderend’
Na de tweet van vrijdag ontstond ophef op sociale media, omdat de NS de versie van Baudet al gauw tegensprak. De ‘Marokkanen’ bleken controleurs in burger en de vrouwen hadden aanvankelijk geweigerd hun kaartje te laten zien.
Op Facebook schrijft Baudet nu dat het voor de vrouwen niet duidelijk was dat het om controleurs ging. Bovendien was hun gedrag intimiderend, meldt hij. “Ook nadat zij geldige vervoersbewijzen toonden bleef de groep mannen de rest van de reis op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen hangen.” Volgens Baudet hebben de jonge vrouwen hem “ernstig overstuur” over de kwestie verteld en heeft hem dat geraakt.
NS: we staan pal achter medewerkers
De NS heeft inmiddels weer gereageerd op de verklaring van Baudet. “Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening. NS laat de zaak nu achter zich.”
Baudet schrijft in zijn verklaring dat de vrouwen hem vertelden dat er door de controleurs “openlijk en meermalen wapengerei werd getoond”. Maar ook dat klopt niet volgens de spoorwegen:
NS online @NS_online
@Jaimyvdlaan Onze controleurs hebben geen wapengerei. Daartoe zijn ze niet bevoegd. Ze zijn namelijk bijzonder opsporingsambtenaar. Er is later wel een agent in burger bij gehaald. Agenten zijn wel bevoegd een wapen te dragen. Helaas kunnen we er verder inhoudelijk geen uitspraken over 1/2
Met zijn verklaring doorbreekt de Forum-leider zijn stilzwijgen over de zaak. Ondanks aanhoudende verzoeken was hij het afgelopen weekend niet bereikbaar voor commentaar.
Verschillende collega-Kamerleden, onder wie fractievoorzitters, vinden dat hij excuses moet aanbieden:
Kamerleden boos op Baudet
Vandaag werd ook bekend dat de politie overweegt om aangifte te doen tegen Baudet. Onderzocht wordt of er sprake is van een strafbaar feit.
Telegraaf 03.02.2020 Thierry Baudet heeft in een verklaring afstand genomen van zijn trein-tweet over vermeende intimidatie van vriendinnen van hem door ’Marokkanen’. De leider van Forum voor Democratie erkent dat hij zich ’te snel en te stevig’ heeft uitgelaten over de kwestie.
„Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik inmiddels de NS ook laten weten.”
De verklaring kwam nadat Baudet zich bijna twee dagen lang onbereikbaar hield in de ophef die hij met zijn tweet had veroorzaakt. Op Twitter stelde hij dat twee dierbare vriendinnen in de trein waren geïntimideerd door Marokkanen. Vervolgens noemde hij Nederland naïef en riep hij op op zijn partij te stemmen.
Toen de NS meldde dat het om een kaartcontrole was gegaan, waaraan de vrouwen in kwestie niet hadden willen meewerken, zwol de ophef over Baudets conclusies aan.
„Twee jonge vrouwen die goede bekenden van mij zijn, vertelden me dat zij in de trein hoogst onaangenaam zijn bejegend door een groep mannen”, begint Baudet zijn relaas nu op Facebook. „Dit waren controleurs, maar dat was voor de vrouwen onduidelijk. Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ’legitimatie’ toonden.”
„Die legitimatie bevreemdde de vrouwen, omdat zij in vorm en stijl (lettertype) afwijkende geplastificeerde papiertjes te zien kregen. Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen en een onaangenaam gevoel”, aldus Baudet.
Hoe de FvD-leider tot de conclusie is gekomen dat het Marokkanen betrof, en waarom hij niet benoemde dat de mannen aangaven controleurs en agenten te zijn, blijft onduidelijk; hij is immers nog altijd onbereikbaar.
Wel laat hij weten dat de vrouwen zich ’zeer onveilig hebben gevoeld’. „Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt. Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig.”
NS: geen intimidatie
De NS heeft de verklaring van Baudet inmiddels gelezen en ontkent dat er sprake is geweest van intimiderend gedrag. „Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening.”
De tweet en het Instagram-bericht van Baudet leidden tot veel ophef. De NS corrigeerde het Tweede Kamerlid op sociale media en de fractievoorzitters van de coalitie eisten tegenover De Telegraaf een excuus.
„Als je ernaast zit, zit je ernaast. Dat kan. Maar als iets niet gebeurd is en je hebt het verkeerd gehoord, aangedikt, of bij elkaar verzonnen, dan lijkt het me wel dat je naar de mensen die gewoon hun werk doen, laat weten dat je ernaast zat en je excuses aanbiedt”, aldus VVD-voorman Klaas Dijkhoff.
De politie gaf al aan ’te onderzoeken’ of er strafbare feiten zijn begaan. Mogelijk kan de politie daarna zelf aangifte doen. „De mensen die de controle uitvoerden, sloegen steil achterover van verbazing toen ze die tekst van Baudet lazen”, reageert een woordvoerder van de Landelijke Eenheid van de politie. Het gezelschap – meerdere NS-controleurs en één agent in burger – had overigens gezien dat de vrouwen nog een foto van hem namen, vertelt de woordvoerder.
AD 03.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet erkent dat hij zich dit weekeinde ‘te snel en te stevig’ op Twitter heeft uitgelaten over Marokkanen die twee vriendinnen van hem zouden hebben lastiggevallen in de trein.
Al snel bleek dat verhaal niet te kloppen. Volgens de NS ging het om drie conducteurs en een agent in burger die de vervoersbewijzen controleerden. De vrouwen in kwestie weigerden aanvankelijk mee te werken aan de controle
Volgens Baudet waren zijn vriendinnen ‘ernstig overstuur’en heeft hem dat ‘geraakt’. In een verklaring op Facebook schrijft hij dat hij vervolgens te snel conclusies heeft getrokken: ,,Daarbij heb ik de kwestie te haastig in een bredere politieke context getrokken: de context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft.’’
Baudet kreeg veel kritiek omdat hij zich zo lang in stilzwijgen hulde nadat bleek dat het verhaal dat hij vertelde niet klopte. In zijn verklaring trekt hij echter niet helemaal het boetekleed aan. Volgens hem was het voor zijn vriendinnen onduidelijk dat de mannen in kwestie conducteurs waren.
Ook rept hij er in zijn verklaring niet meer over dat hij ten onrechte Marokkanen beschuldigde van het lastig vallen van zijn vriendinnen. Wel dat Nederlanders de gevolgen ervaren van massa-immigratie en dat hij het gebeuren ‘te haastig in die context wilde plaatsen’.
Intimiderend
Volgens Baudet was de wijze waarop zijn vriendinnen werden aangesproken ‘voor de vrouwen zeer intimiderend’. ,,Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ‘legitimatie’ toonden.‘’
Ook zou de getoonde legitimatie van de conducteurs er verdacht hebben uitgezien. ,,Omdat zij in vorm en stijl (lettertype) afwijkende geplastificeerde papiertjes te zien kregen. Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen en een onaangenaam gevoel. Toen de vrouwen dat kenbaar maakten, werd gedreigd hen ‘mee te nemen’.
Van de-escalatie van de zijde van het personeel, was volgens hen geen sprake. Ook nadat zij geldige vervoersbewijzen toonden bleef de groep mannen de rest van de reis op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen hangen.’’
De NS heeft direct gereageerd op de verklaring van Baudet. Volgens de vervoerder hebben controleurs geen wapengerei. Daartoe zijn ze niet bevoegd.
Lastiggevallen
Dit weekeinde twitterde Baudet dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig lastig waren gevallen door vier Marokkanen in de trein’. Vervolgens fulmineerde hij dat aangifte doen ‘natuurlijk volstrekt zinloos’ was. Om daar aan toe te voegen: ,,Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land!’’
De Nederlandse Spoorwegen kwamen al snel met een reactie. Volgens het spoorbedrijf ging het om drie controleurs en een agent in burger die plaatsbewijzen controleerden. Voordat zij de coupé inkwamen, werd omgeroepen dat mensen door hen zouden worden gecontroleerd. De vrouwen in kwestie weigerden volgens de NS aanvankelijk hun kaartjes te laten zien.
Aangifte
De Landelijke Eenheid van de politie laat weten dat er onderzocht wordt of er sprake is van strafbare feiten en of er mogelijkheid is om aangifte te doen tegen de politicus. Over de inhoud van het onderzoek kan de politie nog niets zeggen. ,,Experts kijken naar alle juridische aspecten van het voorval, en dan beslissen we of er reden is om aangifte te doen’’, aldus politiewoordvoerder Ed Kraszewski.
Wat hij wel kwijt kan, is dat de politie het een rare actie vindt van de voorman van Forum voor Democratie. ,,Twee NS-medewerkers vragen om het vervoersbewijs van twee reizigers. Een collega van ons wordt erbij gehaald omdat ze die niet willen laten zien. Uiteindelijk komen de kaartjes tevoorschijn en lijkt er niks aan de hand. Een paar minuten later lees je dit soort berichten op sociale media.’’
RTL 03.02.2020 FvD-leider Thierry Baudet zegt dat hij zijn Marokkanen-tweet ‘te snel en te stevig’ heeft geformuleerd, maar blijft van mening dat het NS-personeel zich intimiderend heeft gedragen.
Baudet wordt veelvuldig bekritiseerd om een tweet die hij vrijdag stuurde. Daarin schreef hij dat twee dierbare vriendinnen ernstig waren lastiggevallen door vier Marokkanen in een trein. Later bleek dat het om een kaartcontrole door NS-medewerkers in burger ging.
Zeer intimiderend
“De wijze waarop de vrouwen werden aangesproken was zeer intimiderend”, schrijft Baudet in een nieuwe verklaring op Facebook. “Ze gaven mij aan dat er openlijk en meermalen wapengerei werd getoond, dat er sprake was van intimiderend verbaal en non-verbaal gedrag en dat de mannen op agressieve wijze hun ‘legitimatie’ toonden. Van de-escalatie van de zijde van het personeel, was volgens hen geen sprake.”
“Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt. Ik heb me daar vervolgens over geuit op social media – te snel, en te stevig. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft”, zegt Baudet, die zegt inmiddels contact te hebben gehad met de NS.
Reactie NS
“Wij staan pal achter de handelwijze van onze collega’s en de betrokken politieagent. We laten de beschrijving van wat zich heeft voorgedaan in de trein geheel voor zijn rekening. We hebben kennis genomen van zijn excuses. NS laat de zaak nu achter zich.”
Partijgenoot Theo Hiddema zegt tegen RTL Nieuws dat hij wil uitzoeken wat er nu precies is gebeurd, voordat hij een reactie geeft. Hiddema: “Ik ben niet van het duiken, maar wil in dit soort situaties precies weten wat er gebeurd is.”
De fractievoorzitters van de coalitiepartijen eisten vanmiddag de excuses van FVD-voorman Baudet. “Als de feiten niet kloppen, wees dan een vent en zet het even recht”, zegt Klaas Dijkhoff (VVD). “Biedt je excuses aan de mensen om wie het gaat.”
Ook Rob Jetten van D66 vraagt om een verontschuldiging: “Het zou de heer Baudet sieren om te erkennen dat zijn tweet onterecht was, en dat hij daarmee onnodig groepen tegenover elkaar heeft gezet.”
Polarisatie
Gert-Jan Segers (ChristenUnie) wijst op de toon van het gewraakte bericht. “Zijn tweet polariseert, het zet mensen tegen elkaar op. Dat is olie op het vuur in plaats van olie op de golven.”
MSN 03.02.2020 FVD-leider Thierry Baudet heeft vrijdag “te snel en te stevig” een bericht op Twitter geplaatst over de vermeende intimidatie van twee vriendinnen in een trein. De vrouwen waren volgens Baudet “ernstig lastiggevallen door vier Marokkanen”, maar later bleek dat het om een kaartcontrole door NS-medewerkers in burger ging.
Baudet zegt nu in een verklaring dat hij “de kwestie te haastig in een bredere politieke context” heeft getrokken.
“De context namelijk van de gevolgen van de massale immigratie, integratieproblemen en het gebrek aan veiligheid dat vele Nederlanders daardoor dagelijks zien en ervaren. Uiteraard heb ik niemand willen beschuldigen die geen blaam treft. Dit heb ik de NS inmiddels ook laten weten.”
Veel commotie
Baudet blijft erbij dat de vrouwen zich geïntimideerd en lastiggevallen voelden. De legitimatie van de controleurs “bevreemdde de vrouwen”, omdat die er afwijkend zou hebben uitgezien.
“Dat gaf de vrouwen weinig vertrouwen. Toen ze dat kenbaar maakten, werd gedreigd ‘hen mee te nemen’. Van de-escalatie van de zijde van het personeel was volgens hen geen sprake.” Het NS-personeel zou na de controle “op een voor de vrouwen intimiderende manier om hen heen” hebben gehangen. “De vrouwen in kwestie hebben zich zowel het restant van de treinreis, als na het uitstappen zeer onveilig gevoeld. Ernstig overstuur hebben ze mij over de kwestie verteld en dat heeft me geraakt.”
De tweet leidde tot veel commotie, vooral toen ooggetuigen en de NS het verhaal van Baudet onderuit haalden.
NU 03.02.2020 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet is ook maandag niet bereikbaar voor een reactie op zijn omstreden tweet over Marokkanen. Ondertussen onderzoekt politie of er aangifte gedaan tegen FVD’er kan worden. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer veroordeelden zijn uitlatingen scherp en enkelen vragen Baudet om excuses.
De politie gaat onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. De woordvoerder van de Landelijke Eenheid zegt in een toelichting dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet. “Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Waarvan precies aangifte kan worden gedaan, wordt nog onderzocht.
Baudet schreef vrijdagavond dat twee vriendinnen in de trein “ernstig lastiggevallen” zijn door vier Marokkanen. Later bleek het om NS-personeel in burger en een agent te gaan. De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. De controles worden ook altijd aangekondigd in de trein, benadrukt een woordvoerder.
De politiewoordvoerder noemt de tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”. De politie neemt het hem ook kwalijk dat hij zijn eventuele vergissing niet rechtzet.
Baudet liet zich in het weekend van zijn tweet niet meer over de kwestie uit en ook maandag bleef het na herhaaldelijke verzoeken om contact stil rondom de FVD-leider.
D66’er Jetten beticht Baudet van stemmingmakerij
De coalitieleiders van VVD, CDA, D66 en CU hebben geen goed woord over voor de actie van de FVD-voorman. Als Baudet de tweet niet rechtzet, laat hij volgens Rob Jetten (D66) “zijn ware aard zien”. “Hij maakt mensen zwart, ook al is dat onterecht”, zei Jetten maandag na het coalitieoverleg.
“De tweet was duidelijk bedoeld om kwaad te spreken over Marokkanen in Nederland en niet zozeer om op te komen voor mensen die worden lastiggevallen in de trein. Hij maakt heel nadrukkelijk een koppeling met de etniciteit en dat doet hij moedwillig.”
Jetten heeft het over “stemmingmakerij”. Als Baudet een oprechte fout heeft gemaakt, is het volgens de D66’er wel zo netjes om dat te erkennen en excuses te maken.
Excuses aanbieden zou ‘hem sieren’
Ook Klaas Dijkhoff (VVD) vindt excuses op zijn plaats. “Het zou hem sieren”, zei de fractieleider. “Als iets niet gebeurd is, maar je hebt het wel verkeerd gehoord of gewoon verzonnen, dan lijkt het me dat je de mensen van de NS – die gewoon hun werk doen – laat weten dat je ernaast zit en je excuses aanbiedt.”
Of Baudet bewust de feiten heeft verdraaid, is volgens Dijkhoff moeilijk te zeggen. “Het is op zijn minst onzorgvuldig.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt de tweet “polariserend”. “Je zet mensen tegen elkaar op”, aldus Segers die excuses ook op zijn plaats vindt.
CDA-fractieleider Pieter Heerma was kort in zijn commentaar: “Je moet eerst nadenken voordat je iets twittert.”
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Baudet vanwege conferentie in Rome afwezig in Tweede Kamer
Normaal gesproken is Baudet dinsdagmiddag in de Tweede Kamer aanwezig, maar spreekt die dag waarschijnlijk op een conferentie over nationaalconservatisme in Rome.
Op die bijeenkomst, georganiseerd door conservatieve Amerikaanse en Europese denktanks, spreken enkele rechtse leiders zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán en de Italiaan Matteo Salvini, leider van het rechts-populistische partij Lega. Beiden zijn tegenstanders van immigratie.
NOS 03.02.2020 De Landelijke Eenheid van de politie doet mogelijk aangifte tegen Forum voor Democratie-leider Baudet. De politicus twitterde vrijdag dat “dierbare vriendinnen” in de trein waren lastiggevallen door vier Marokkanen.
De NS weersprak dat gisteren. Het ging namelijk om NS-medewerkers in burger die de vrouwen controleerden op hun vervoersbewijzen. Nadat de controleurs zich hadden gelegitimeerd en er ook nog een agent in burger bij was gehaald die zich ook legitimeerde, lieten de vrouwen zich overtuigen en hun vervoersbewijzen controleren. Zij reden overigens niet zwart.
“Wij zijn aan het kijken of er een strafbaar feit is gepleegd”, zegt een woordvoerder van de politie over Baudets tweet. “Als daar sprake van is, dan zullen wij aangifte doen.” Volgens de politie zijn er verder geen mensen die aangifte hebben gedaan tegen de FvD-leider.
Dat het zinloos is om aangifte te doen van dit soort incidenten in de trein, zoals Baudet in zijn tweet stelde, noemt de woordvoerder een onverstandige uitspraak. “Informatie van de burger is heel belangrijk. Als er meerdere aangiftes volgen, weten wij beter of er iets speelt.”
Baudet zelf heeft nog niet gereageerd op de commotie over zijn ‘Marokkanen-tweet’, maar partijen in de Tweede Kamer zijn verontwaardigd. VVD-Kamerlid El Yassini vindt het “bij elkaar fantaseren van beschuldigingen” walgelijk, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
“Als er Marokkaans bloed door je aderen stroomt, ben je bij Baudet op voorhand een verdachte, ondanks je Nederlandse hart”, zegt El Yassini. Hij vindt het kwalijk dat de NS-medewerkers “die ons veilig proberen te houden” worden aangevallen.
De fractie van Denk wil een debat over de kwestie en over de gevolgen voor de samenleving als politici “leugens en haatzaaiende tweets” gaan verspreiden. Andere partijen zoals GroenLinks, willen dat Baudet zijn excuses aanbiedt. “Dit is wat extreemrechts doet”, zegt partijleider Klaver. “Racistische drek de wereld in slingeren zodat iedereen ermee bezig is.”
De regeringspartijen CDA, VVD en D66 vinden dat Baudet wat heeft uit te leggen:
Kamerleden boos op Baudet
Baudet wijdde behalve een tweet ook een Instagram-post aan het voorval in de trein. Daarbij plaatste hij ook een foto.
Hij heeft de posts op zijn sociale media niet verwijderd en heeft nog niet op alle kritiek gereageerd. Een medewerker van zijn partijkantoor zegt dat hij op weg is naar Rome, of daar al is, voor de ‘National Conservatism Conference’. Volgens het programma spreekt Baudet daar morgenmiddag om 13.30 uur.
NU 03.02.2020 De politie onderzoekt of er aangifte gedaan kan worden naar aanleiding van de omstreden tweet van Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet over Marokkanen. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer veroordeelden zijn uitlatingen scherp en enkelen vragen om excuses.
De politie gaat onderzoeken of Baudet zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. De woordvoerder van de Landelijke Eenheid zegt in een toelichting dat agenten zich gekwetst voelen door de uitlatingen van Baudet.
“Dit zijn collega’s die een publieke taak hebben: zij zorgen voor veiligheid.” Waarvan precies aangifte kan worden gedaan, wordt nog onderzocht.
Baudet schreef vrijdagavond dat twee vriendinnen in de trein “ernstig lastiggevallen” zijn door vier Marokkanen. Later bleek het om NS-personeel in burger en een agent te gaan. De NS benadrukt dat controles in burger routine zijn. De controles worden ook altijd aangekondigd in de trein, benadrukte een woordvoerder.
De politiewoordvoerder noemt de tweet van de FVD’er “totaal uit de lucht gegrepen”. De politie neemt het hem ook kwalijk dat hij zijn eventuele vergissing niet rechtzet.
Baudet liet zich in het weekend van zijn tweet niet meer over de kwestie uit. Maandag bleef het na herhaaldelijke verzoeken om contact lang stil rondom de FVD-leider. Uiteindelijk reageerde hij aan het einde van de middag via zijn Facebook-pagina waarop hij schreef dat hij zich “te snel en te stevig” had geuit.
D66’er Jetten beticht Baudet van stemmingmakerij
De coalitieleiders van VVD, CDA, D66 en CU hebben geen goed woord over voor de actie van de FVD-voorman. Als Baudet de tweet niet rechtzet, laat hij volgens Rob Jetten (D66) “zijn ware aard zien”. “Hij maakt mensen zwart, ook al is dat onterecht”, zei Jetten maandag na het coalitieoverleg.
“De tweet was duidelijk bedoeld om kwaad te spreken over Marokkanen in Nederland en niet zozeer om op te komen voor mensen die worden lastiggevallen in de trein. Hij maakt heel nadrukkelijk een koppeling met de etniciteit en dat doet hij moedwillig.”
Jetten heeft het over “stemmingmakerij”. Als Baudet een oprechte fout heeft gemaakt, is het volgens de D66’er wel zo netjes om dat te erkennen en excuses te maken.
Excuses aanbieden zou ‘hem sieren’
Ook Klaas Dijkhoff (VVD) vindt excuses op zijn plaats. “Het zou hem sieren”, zei de fractieleider. “Als iets niet gebeurd is, maar je hebt het wel verkeerd gehoord of gewoon verzonnen, dan lijkt het me dat je de mensen van de NS – die gewoon hun werk doen – laat weten dat je ernaast zit en je excuses aanbiedt.”
Of Baudet bewust de feiten heeft verdraaid, is volgens Dijkhoff moeilijk te zeggen. “Het is op zijn minst onzorgvuldig.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt de tweet “polariserend”. “Je zet mensen tegen elkaar op”, aldus Segers die excuses ook op zijn plaats vindt.
CDA-fractieleider Pieter Heerma was kort in zijn commentaar: “Je moet eerst nadenken voordat je iets twittert.”
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Avatar
Auteur
thierrybaudet
Moment van plaatsen
21:22 – 31 januari 2020
Baudet vanwege conferentie in Rome afwezig in Tweede Kamer
Normaal gesproken is Baudet dinsdagmiddag in de Tweede Kamer aanwezig, maar spreekt die dag waarschijnlijk op een conferentie over nationaalconservatisme in Rome.
Op die bijeenkomst, georganiseerd door conservatieve Amerikaanse en Europese denktanks, spreken enkele rechtse leiders zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán en de Italiaan Matteo Salvini, leider van het rechts-populistische partij Lega. Beiden zijn tegenstanders van immigratie.
Aanvankelijk had dit bericht de kop: ‘Baudet onbereikbaar na ‘Marokkanen’-tweet, politie onderzoekt aangifte’. Dat is na de reactie van Baudet aangepast naar ‘Politie onderzoekt aangifte na ‘Marokkanen’-tweet Baudet, scherp oordeel coalitie’
AD 03.02.2020 De politie noemt de tweet van Thierry Baudet van afgelopen vrijdag een ‘rare actie’. De politicus twitterde dat ‘vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door Marokkanen in een trein’, dat bleken in werkelijkheid NS-controleurs in burger. De fractievoorzitters van de coalitiepartijen hebben de FvD-voorman opgeroepen zijn excuses aan te bieden.
De Landelijke Eenheid van de politie laat weten dat er onderzocht wordt of er sprake is van strafbare feiten en of er mogelijkheid is om aangifte te doen tegen de politicus. Over de inhoud van het onderzoek kan de politie nog niets zeggen. ,,Experts kijken naar alle juridische aspecten van het voorval, en dan beslissen we of er reden is om aangifte te doen’’, aldus politiewoordvoerder Ed Kraszewski.
Wat hij wel kwijt kan, is dat de politie het een rare actie vindt van de voorman van Forum voor Democratie. ,,Twee NS-medewerkers vragen om het vervoersbewijs van twee reizigers. Een collega van ons wordt erbij gehaald omdat ze die niet willen laten zien. Uiteindelijk komen de kaartjes tevoorschijn en lijkt er niks aan de hand. Een paar minuten later lees je dit soort berichten op sociale media.’’
Volgens de NS en ooggetuigen was er sprake van een gewone kaartcontrole door controleurs in burger. De vrouwen zouden in eerste instantie niet hebben geloofd dat het NS-medewerkers waren die om hun vervoersbewijs vroegen. Op sociale media brak een golf van verontwaardiging los.
Ook de fractievoorzitters van de coalitiepartijen zijn niet te spreken over de actie van Baudet. Ze hebben de FvD-voorman vanmiddag opgeroepen zijn excuses aan te bieden. Partij Denk vroeg een debat aan in de Tweede Kamer. Volgens Denk zijn afgelopen weekend ‘duizenden Marokkaans-Nederlandse dierbare vrienden’ ernstig lastiggevallen door ‘nepnieuws’ van Baudet. Denk wil ook opheldering van het kabinet. Denk vreest gevolgen voor de samenleving als politici ‘leugens en haatzaaiende tweets’ verspreiden.
Baudet noch een van zijn medewerkers is vandaag bereikbaar voor commentaar. Waarschijnlijk is hij morgen ook niet in de Tweede Kamer omdat hij is gevraagd te spreken op een conferentie in Rome over de macht van de Europese Unie.
Telegraaf 03.02.2020 De fractievoorzitters van de coalitiepartijen hebben FvD-voorman Thierry Baudet opgeroepen zijn excuses aan te bieden. Baudet zwijgt nog altijd over de ophef die zijn tweet van afgelopen vrijdag veroorzaakte. Ook de politie eist uitleg – en overweegt zelfs een aangifte.
In de tweet schreef Baudet dat ’twee dierbare vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door vier Marokkanen in de trein’. Maar de NS liet weten dat het ging om medewerkers in burger die een gewone kaartcontrole deden. Er was ook een agent bij. De vrouwen zouden niet hebben geloofd dat ze echt bij NS en de politie werkten.
De leiders van coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU zeggen dat Baudet zijn excuses aan zou moeten bieden. „Het zou hem sieren”, zegt VVD-voorman Klaas Dijkhoff. „Als je ernaast zit, zit je ernaast. Dat kan. Maar als iets niet gebeurd is en je hebt het verkeerd gehoord, aangedikt, of bij elkaar verzonnen, dan lijkt het me wel dat je naar de mensen die gewoon hun werk doen, laat weten dat je ernaast zat en je excuses aanbiedt.”
Volgens D66-leider Rob Jetten is het de ’hoogste tijd’ dat Baudet met een spijtbetuiging komt. Doet hij dat niet, dan laat dat volgens Jetten ’de ware aard van Baudet’ zien: „Mensen zwartmaken, ook al is het onterecht. Hij heeft onnodig groepen tegen elkaar opgezet.” De D66-leider wil de tweet van Baudet niet racistisch noemen, maar sluit niet uit dat hij het moedwillig heeft gedaan.
Rutte houdt zich koest
Ook de leiders van de christelijke coalitiepartijen doen een beroep op Baudet. „Dit lijkt me een duidelijk geval dat je ook in de politiek na moet denken voor je iets doet”, zegt CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma. CU-leider Gert-Jan Segers laat op zijn beurt weten dat het goed zou zijn als Baudet zijn excuses aanbiedt.
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land! 4,38410:22 PM – Jan 31, 2020
Premier Rutte wil niet reageren op de ophef: „Dan word ik zo’n commentator.” Baudet zelf was nog steeds niet bereikbaar voor commentaar.
Politie: agent zag de foto gemaakt worden
Bij het gezelschap NS-controleurs was ook een agent aanwezig. Ook die was in burger. Er werd vooraf in de trein opgeroepen dat de controles zouden plaatsvinden. Bij de twee dames ’ging het stroef’, vertelt woordvoerder Thomas Aling van de Landelijke Eenheid waar de agent onder valt.
„De vrouwen zeiden: we geloven het niet. Toen kwam de agent erbij. Ze legitimeerden zichzelf. Ze hebben zelfs aangeboden om mee te gaan naar het bureau in Amsterdam, zodat ze konden checken dat het écht agenten waren. Daarna was het klaar. Toen ze wegliepen, werd nog wel een foto gemaakt. Dat mag natuurlijk. Onze agent ging nog wel even terug, en vroeg: ’Wat is er aan de hand, het was klaar toch?’. Vervolgens duikt die foto op.”
Politie wil mogelijk zélf aangifte doen
De politie stoort zich niet zozeer op de foto van agenten in burger. „Maar die tekst erbij… De mensen die de controle uitvoerden, sloegen stijl achterover van verbazing. ’Dit slaat helemaal nergens op’, zeiden ze.”
De politie onderzoekt of er met die tweet strafbare feiten zijn gepleegd, en bekijkt daarna of de organisatie eventueel aangifte wil doen. Ook wil de politie dat Baudet niet langer zwijgt. „Als je vrij snel erbij bent om zo’n bericht te plaatsen, wat feitelijk totaal onjuist is, dan moet je ook uitleg geven. We eisen geen excuus, maar vertel in ieder geval hoe het wél zit, meng je in de discussie. Hij moet verduidelijking geven. Dat hij dat niet doet, is eigenaardig.”
MSN 03.02.2020 De politie gaat onderzoeken of er aangifte gedaan kan worden tegen Forum-Leider Thierry Baudet vanwege zijn ‘Marokkanen-tweet’ van afgelopen vrijdag. “We gaan kijken of er sprake is van een strafbaar feit en onderzoeken of we aangifte kunnen doen”, laat een woordvoerder van de Landelijke Eenheid weten aan RTL Nieuws.
FvdD-leider Baudet schreef vrijdag in een tweet dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig werden lastiggevallen door vier Marokkanen in een trein’.
Maar al snel doken op sociale media berichten op dat het verhaal anders in elkaar zou steken. Ook de NS kwam met die lezing: van ‘lastigvallen’ was geen sprake. Het ging om conducteurs in burger die bezig waren met een kaartjescontrole.
De vrouwen wilden volgens de NS-woordvoerder niet geloven dat het om NS-medewerkers ging, ondanks dat ze zich gewoon konden legitimeren. Daarom werd er een agent in burger bijgeroepen, die ook in de trein aanwezig was.
Omdat er ook een agent bij het incident betrokken was, overweegt de politie om aangifte te doen. Een woordvoerder van de Landelijke Eenheid, waar de agent onder valt, zegt tegen RTL Nieuws: “We vinden het heel kwalijk wat er gebeurd is en nog kwalijker dat er nog geen reactie is gekomen.”
Er wordt onderzocht of de agent zelf aangifte gaat doen, of dat de aangifte gedaan wordt via de werkgever: de politie.
Baudet: geen commentaar
Baudet is sinds zondagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Ook zijn partij is sindsdien onbereikbaar.
De NS en politie hebben ook nog niets van de politcus gehoord. “Eerst vrijdag van de hoogste toren blazen, terwijl het echt anders in elkaar zit. Enorm kwalijk. Zeker als volksvertegenwoordiger”, vervolgt de woordvoerder van de Landelijke Politie.
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Ook Kamerleden halen hard uit naar Baudet. “Beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk”, zegt VVD-Kamerlid Zohair el Yassini in een tweet. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers reageert kort maar krachtig: ‘Sorry seems to be the hardest word’. Ook GroenLinks-leider Klaver eist excuses.
DENK heeft al aangegeven een debat te willen over de kwestie.
MSN 03.02.2020 Kamerleden halen hard uit naar Forum-leider Thierry Baudet vanwege zijn ‘Marokkanen-tweet’. “Beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk”, zegt VVD-Kamerlid Zohair el Yassini in een tweet.
Aanleiding is een bericht dat Forum-leider Thierry Baudet vrijdagavond op sociale media deelde: ‘Twee dierbare vriendinnen waren ernstig lastig gevallen door vier Marokkanen in de trein’, aldus Baudet.
Maar al snel doken op sociale media berichten op dat het verhaal anders in elkaar zou steken. Ook de NS bevestigde dat: het zogenoemde ‘lastigvallen’ zou zijn gebeurd omdat het om conducteurs in burger ging die bezig waren met een kaartjescontrole.
Boze Kamerleden
VVD-Kamerlid Zohair el Yassini: “Als er Marokkaans bloed door je aderen stroomt, ben je bij Thierry Baudet op voorhand een verdachte ondanks je Nederlandse hart.”
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers reageert kort maar krachtig: ‘Sorry seems to be the hardest word’. D66-Kamerlid Jan Paternotte schrijft op Twitter: ‘Bah!’
Baudet is sinds zondagmiddag niet bereikbaar voor commentaar. Ook zijn partij is sindsdien onbereikbaar.
De NS reageerde gisterenmiddag. Een NS-woordvoerder liet weten dat een collega zichzelf herkende op de foto die Baudet bij het bericht had gezet. Hij liet weten dat het inderdaad ging om een kaartjescontrole die in burger werd uitgevoerd. Dat gebeurt meerdere malen per week.
De vrouwen wilden volgens de NS-woordvoerder niet geloven dat het om NS-medewerkers ging. Ze konden zich gewoon legitimeren, maar de twee vrouwen weigerden nog steeds te geloven dat het een echte controle was. Daarom werd er een agent bijgeroepen, die al in de trein aanwezig was.
‘Nog geen excuses’
“Ook wij hebben nog niets van Baudet gehoord. Geen sorry of excuses”, laten zowel de woordvoerders van NS en politie in een reactie aan RTL Nieuws weten.
‘Laf’
VVD-Kamerlid Yassini noemt de reactie van Baudet ‘laf’: “Als er iets fout is: benoem het. Maar beschuldigingen bij elkaar fantaseren is walgelijk en dan ook weigeren je woorden terug te nemen.”
D66-Kamerlid Paternotte: “Je zult maar een Nederlander met een Marokkaanse opa zijn. Je werk doen. Vervoersbewijzen controleren. Beleefd blijven als twee vrouwen die niet willen laten zien. En dan van Baudet horen dat je helemaal geen Nederlander bent en vrouwen lastigvalt.”
Zo ontstond de ophef
Baudet twittert vrijdagavond rond 22.30 uur dat ‘twee dierbare vriendinnen ernstig worden lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein’.
Al snel melden getuigen dat het verhaal anders in elkaar steekt: ‘Zij hebben de vrouwen niet lastiggevallen, de twee vrouwen wilden met moeite meewerken aan de controle. Ze wilden hun vervoersbewijs niet laten zien.”
De lezing van getuigen wordt op Instagram bevestigd door Kevin Karssies, buitengewoon opsporingsambtenaar bij de NS en naar eigen zeggen een van de mensen die de vrouwen aanspraken. “Ik kan dit beamen.”
Daarna bevestigt ook de NS dit verhaal.
Op sociale media is het incident trending.
Kamerleden van onder andere D66 en VVD halen hard uit naar Baudet.
MSN 03.02.2020 Peter R. de Vries heeft op Twitter flink uitgehaald naar Thierry Baudet. Hij noemt hem een lafaard die aan gevaarlijke stemmingmakerij doet.
Baudet
Thierry Baudet ligt onder vuur nadat hij een foto deelde van twee meisjes die zouden zijn lastiggevallen in een trein. Het zou gaan om Marokkanen, terwijl het eigenlijk gewoon NS-medewerkers in burger waren.
NS
De twee medewerkers wilde de meisjes controleren op hun kaartjes, maar zij dachten dat het jongens waren die hen lastigvielen en dat ze de boel belazerden. Uiteindelijk kon er door tussenkomst van politie duidelijkheid worden geschaft aan de meisjes. Deze hadden beiden gewoon een geldig vervoersbewijs.
Het ging echter mis toen Thierry Baudet beelden deelde van het incident. “Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders. Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul. Red dit land.”
De Vries
Medereizigers zagen echter dat de tweet van Baudet niet klopte en meldden dit. Daarop heeft de NS bevestigd dat het inderdaad ging om controleurs. Peter R. de Vries haalde dan ook flink uit naar de berichtgeving van Baudet. “Kijk, dit zegt alles over Baudet en Forum… gevaarlijk stemmingmakerij, grenzend aan racisme, maar excuses ho maar…! Hij zit er helemaal naast: het ging gewoon om NS-controleurs. En nu horen we niks van de lafaard, bah!!!”
“Kijk, dit zegt alles over Baudet en Forum… gevaarlijke stemmingmakerij, grenzend aan racisme, maar excuses ho maar…! Hij zit er helemaal naast: Het ging gewoon om NS-controleurs. En nu horen we niks van de lafaard, bah!!!”
NU 02.02.2020 Een foto die Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vrijdag op Instagram postte, toont een NS-controleur in burger. Dat bevestigt de NS aan NU.nl na berichtgeving van NOS. Baudet schreef bij de foto dat het ging om “vier Marokkanen” die twee vriendinnen in de Sprinter-trein “ernstig” lastigvielen.
Naar aanleiding van het ‘incident’ deed Baudet een oproep aan Nederlanders om los te breken uit “politiek correct gelul”.
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastiggevallen door vier Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD”, was de begeleidende tekst bij de Instagramfoto van Baudet. In een tweet schrijft hij ongeveer hetzelfde.
Niet lang na de posts van Baudet doken er op sociale media twee getuigen op, een medepassagier en een NS-medewerker, die zeiden dat het ging om NS-controleurs in burger. Dit verhaal lijkt nu bevestigd te worden door NS-woordvoerder Geert Koolen, die laat weten dat een NS-controleur zich herkent in de foto van Baudet.
Forum voor Democratie was zondagavond telefonisch niet bereikbaar voor commentaar.
NS bevestigt dat foto controleur toont
Volgens Koolen voerde de controleur samen met twee andere collega’s en een politieagent vrijdagavond rond 20.45 uur een routinecontrole in burger uit op de sprinter van Weesp naar Amsterdam.
Tijdens die controle troffen de vier mannen twee vrouwen aan die niet wilden geloven dat zij medewerkers van de NS waren, laat de woordvoerder weten. Nadat de controleurs en de politieagent zich hadden gelegitimeerd, lieten de vrouwen hun vervoersbewijzen zien. “Er ontstond een soort welles-nietesverhaal”, voegt hij toe.
In de vrijdagavond rond 22.30 uur geplaatste posts van Baudet staat niet om welke trein het gaat. “Alleen naar aanleiding van de foto kan ik zeggen dat het dezelfde trein is”, zegt Koolen.
De twee vrouwen reden overigens niet zwart, laat Koolen weten.
Controles in burger komen vaker voor
Koolen benadrukt dat controles in burger routine zijn. Dat schrijft de NS ook op de website. De controles worden volgens Koolen ook altijd eerst omgeroepen. Dat is in dit geval volgens hem ook gebeurd. “Op sociale media wordt er gezegd dat wij geen controles in burger uitvoeren. Dat is niet waar”, zegt Koolen.
Op Instagram reageerde een van de drie NS-controleurs die erbij was tegen Baudet: “Ik vind het bijzonder dat jij dit gebruikt om ‘het Marokkaanse volk’ zwart te maken. Ik en mijn collega zijn geboren en getogen in Nederland. Mijn moeder is geboren in Friesland en mijn vader in Drenthe.”
Er is wat onduidelijkheid over controles in burger die NS samen met de politie doet. Meer weten? https://t.co/5frd5fPWGu Heel Nederland werkt bij NS en al onze 22.000 medewerkers zijn ons net als alle reizigers even lief. Behandel ze met respect 💙💛
NOS 02.02.2020 Twee “dierbare vriendinnen”, twitterde Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vrijdagavond, waren “ernstig lastig gevallen door vier Marokkanen in de trein”.
Thierry Baudet @thierrybaudet
Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!
Hij plaatste hetzelfde bericht ook op Instagram, met een foto erbij uit een trein, waarop een man te zien is.
Maar al snel doken via sociale media reacties op dat dit verhaal niet zou kloppen, en dat er iets heel anders aan de hand zou zijn geweest. Namelijk dat de vrouwen werden gecontroleerd op hun vervoersbewijzen door NS-medewerkers. Ook mensen die zeiden erbij te zijn geweest, deelden die lezing.
Vanmiddag heeft de NS dat bevestigd. De controle werd gedaan door NS-medewerkers in burgerkleding, waarmee de NS poogt zwartrijden tegen te gaan.
‘Moet deze controle zijn geweest’
Een van de mannen op de Instagramfoto van Baudet is een NS-medewerker, zegt een woordvoerder van het spoorwegbedrijf. “Het moet deze controle zijn geweest.” Tegenover Joop.nl zegt Kevin Karssies, een van de buitengewoon opsporingsambtenaren die bij de controle aanwezig waren, de andere lezing te kunnen beamen.
Het voorval speelde zich af in de sprinter van Weesp naar Amsterdam, op vrijdagavond rond 20.45 uur. In die trein troffen de controleurs twee vrouwen aan die niet wilden geloven dat zij NS-medewerkers waren, zegt de woordvoerder.
Nadat de controleurs zich hadden gelegitimeerd en er ook nog een agent in burger bij was geweest, die zich ook legitimeerde, lieten de vrouwen zich overtuigen en hun vervoersbewijzen controleren. Zij reden overigens niet zwart.
Geen vermeldenswaardig incident
Voor de NS-medewerkers was de kous daarmee af. Het gebeurt vaker dat hun wordt gevraagd zich te legitimeren. Volgens de woordvoerder was het “geen vermeldenswaardig incident” en hebben de eigen medewerkers zich correct gedragen.
Hij wijst er overigens op dat de NS geregeld controles in burger laat uitvoeren, omdat zwartrijders erg alert zijn op geüniformeerd personeel en zo vaak de dans weten te ontspringen. Als conducteurs in burger vervoersbewijzen komen controleren, wordt dat in de trein omgeroepen.
De NS twitterde vandaag nog wel een uitleg over controles in burger:
NS online @NS_online
Er is wat onduidelijkheid over controles in burger die NS samen met de politie doet. Meer weten? https://t.co/5frd5fPWGu Heel Nederland werkt bij NS en al onze 22.000 medewerkers zijn ons net als alle reizigers even lief. Behandel ze met respect 💙💛
De NOS heeft Baudet en zijn woordvoerder vanmiddag herhaaldelijk om commentaar gevraagd, maar zij reageren vooralsnog niet.
MSN 02.02.2020 Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet zwijgt voorlopig over de ophef die is ontstaan nadat hij op Twitter liet weten dat ’twee dierbare vriendinnen ernstig lastig zijn gevallen door vier Marokkanen in de trein’.
Baudet deed naar aanleiding van zijn verhaal een oproep op sociale media om ’eindelijk te stemmen voor verandering’. „Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land! #FVD.”
De bewering van Baudet dat zijn ’vriendinnen’ zijn lastiggevallen leidt tot veel ophef. Er wordt op sociale media ernstig getwijfeld aan of het verhaal van de Forum-fractieleider wel klopt. Er hebben zich inmiddels twee getuigen gemeld die met een heel ander verhaal komen. Zij beweren bij het ’incident’ te zijn geweest.
“Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door vier marokkanen in een trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los van politiek correct gelul! Red dit land!”
Volgens de getuigen, een andere passagier en een NS-medewerker, wilden de ’dierbare vriendinnen’ van Baudet hun vervoersbewijs niet laten zien toen NS-controleurs daarom vroegen. De controleurs waren in burger en zouden gewoon beleefd om het vervoersbewijs van de twee vrouwen hebben gevraagd.
Bovendien waren ze controleurs volgens een van de getuigen helemaal niet van Marokkaanse origine. Baudet liet bij zijn bericht ook nog weten geen vertrouwen te hebben in de rol die de politie kan spelen na een dergelijk voorval. „Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos.” Tot op heden was de Forum-voorman onbereikbaar voor commentaar.
AD 02.02.2020 Thierry Baudet heeft zich op sociale media de woede op zijn hals gehaald door een ‘opruiend’ bericht op sociale media. De leider van Forum voor Democratie beweerde op Twitter en Instagram dat twee ‘dierbare vriendinnen’ van hem in de trein waren lastiggevallen door Marokkanen. De NS weerspreekt dat verhaal. In werkelijkheid verzetten de vrouwen zich tegen een kaartcontrole.
‘Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul. Red dit land! #FVD’, luidt de tweet van Baudet.
Hoewel uit de tekst niet is op te maken waar en wanneer het incident precies plaatsvond, plaatste de politicus op Instagram een foto bij dezelfde tekst. Een woordvoerder van de NS vertelt dat een collega zichzelf herkende op de foto en een andere lezing van de gebeurtenis heeft.
,,Er werd die avond een controle in burger uitgevoerd door twee collega’s en een politieagent’’, vertelt de woordvoerder. ,,De dames in kwestie geloofden niet dat het om een echte controle ging, ook niet toen de medewerkers zich legitimeerden. Pas toen de agent zich legitimeerde, geloofden ze het.’’ De vrouwen lieten vervolgens hun kaartje zien, waarna de mannen hun werk konden voortzetten.
Het incident vond plaats op vrijdagavond tussen 20.00 uur en 21.00 uur in de sprinter tussen Amsterdam en Weesp. ,,Dit hebben we kunnen achterhalen op basis van de foto”, aldus de woordvoerder. Hij vertelt dat de NS regelmatig veiligheidsmedewerkers inzet om controles uit te voeren in burger.
,,Dat doen we omdat zwartrijders gefocust zijn op conducteurs. Ze zien waar de conducteur instapt en stappen vervolgens zelf aan de andere kant van de trein in. Na het sluiten van de deuren wordt omgeroepen dat er een controle in burger zal worden uitgevoerd.”
Afkomst
Baudet geeft in zijn bericht geen details over het incident, maar dat de vrouwen ‘ernstig zijn lastiggevallen’ lijkt dus niet te kloppen. Los van het feit dat de mannen gewoon hun werk deden, zouden ze ook niet (allemaal) van Marokkaanse afkomst zijn geweest.
In een reactie op Baudets instagrampost zegt een vrouw erbij te zijn geweest en geeft daarbij eenzelfde beschrijving van het incident als de NS-woordvoerder. Zij vertelt dat de agent ‘inderdaad een buitenlands uiterlijk’ had, maar benadrukt dat het vooral de vrouwen waren die lastig deden. ‘Zij hebben deze vrouwen niet lastiggevallen, de twee vrouwen wilden met moeite meewerken aan een controle.’
De NS-woordvoerder doet geen uitspraken over de afkomst van de mannen. ,,Al onze collega’s zijn ons even lief en deze mannen deden gewoon hun werk.”
Thierry Baudet was zondagavond niet bereikbaar voor commentaar.
De beschuldiging van Baudet doet denken aan een soortgelijk verhaal dat afgelopen najaar de gemoederen bezighield. Op 25 september stak een man drie mensen neer op een terras in Groningen, waarna PVV-senator Marjolein Faber tweette dat de dader een Noord-Afrikaans uiterlijk had. Ze verweet de media dit te verzwijgen. Twee van de slachtoffers spraken dit echter al snel tegen en ook bronnen binnen de politie meldden dat het om een blanke Nederlandse man van 67 ging.
Hoewel de politie en het OM normaal nooit uitspraken doen over de afkomst van daders tenzij er een terroristisch motief is, corrigeerde het OM Faber uiteindelijk toch naar aanleiding van de ophef. ‘Het onjuiste beeld van de PVV-senator is adequaat gecorrigeerd door getuigen in de (sociale) media’, luidde de reactie van justitie.
Faber nam haar tweet niet terug, maar noemde hem wel ‘onhandig’.
AD 07.01.2020 Thierry Baudet staat te popelen te domineren aan het Binnenhof. Interne ruzies én verkiezingswinst tekenden zijn politieke volwassenwording. Een jaar in het spoor van de leider van Forum voor Democratie. ,,Dit is gewoon een hele leuke club.’’
Het zweet parelt op zijn voorhoofd, maar Thierry Baudet blijft handen schudden in Gouda. Het is juli en Baudet geeft deze bloedhete zomerdag een spreekbeurt in – jawel – een kerk. Hij is niet gelovig, maar ziet in het christendom wat hij zelf wil, de ‘herwaardering’ van de westerse beschaving.
Baudet is er ver weg van partijgenoten, maar vooral omringd door SGP’ers die wel voor het christelijke uitstapje van Baudet voelen. Forum voor Democratie heeft immers al wat ‘afvalligen’ van die partij mogen verwelkomen bij de recente verkiezingen. Maar zijn speech in een kerk tekent vooral hoe de Forum-leider er denkt voor te staan, zo halverwege het jaar. Hij durft zijn populariteit ook buiten de eigen achterban af te tasten.
Met bravoure zwaait hij daarna zijn toehoorders uit. Zijn chauffeur heeft de auto al draaiende staan, op de achterbank zit vriendin Davide geduldig te wachten. Al mokken op de achtergrond beveiligers die hem bij publieke optredens begeleiden dat hij ‘zich nooit eens aan de tijdschema’s kan houden’. ,,Die gozer komt overal te laat of blijft er te lang.’’
Kus
Maar dat ontgaat Baudet geheel. Terwijl de auto wegrolt, pakt hij het hoofd van zijn eega met twee handen beet. Een lange, uitbundige kus volgt. In alles is het beeld: Nederland ligt aan zijn voeten. Wie maakt Thierry Baudet wat? Niemand kan dan bevroeden dat de partij een paar dagen later in de hens komt te staan.
Toch broeit het dan al in eigen gelederen. Op de begane grond van het Tweede Kamergebouw, in de statige vertrekken van het voormalige ministerie waar Forum huist, is het hommeles.
Forum was een ‘eenheid’, zeiden Baudet en zijn kompaan, de zakenman Henk Otten. Maar er zijn scheuren ontstaan tussen de partijoprichters.
De rollen binnen de partij waren: Baudet het uithangbord, Otten de bedrijfsleider. Dat ging lang goed, maar aan het begin van het jaar zijn spanningen ontstaan.
Baudet vindt dat hij te veel moet dulden van Otten. Zo ontsteekt Baudet in woede als hij ontdekt dat hij niet eens toegang heeft tot de Facebookpagina van de partij. Of de partijrekening. Of het Twitteraccount. Otten is de poortwachter. Bij nagenoeg alles. ,,Dat kon Thierry niet verkroppen’’, zegt een FvD’er.
Als er eind april een chocolade paashaas wordt bezorgd bij het partijkantoor ‘ontploft’ Baudet. Het is een bedankje van de RAI dat de partij er mogelijk een ledenvergadering wil gaan houden. Maar Baudet weet van niets. Otten, vindt Baudet, sluit hem buiten.
Partijbaron Otten denkt ondertussen juist dat hij Baudet méér moet bijsturen. De verkiezingsoverwinning in maart voor de Provinciale Staten is een eclatant succes geweest. Maar Baudet heeft opzien gebaard met zijn speech waarin hij woorden als ‘boreaal’ gebruikt. Dat levert alleen maar weer beschuldigingen van ‘extreemrechts gelul’ op. Als Otten hem daarover bekritiseert in een interview is de breuk aanstaande.
Een waardeloze situatie waarin al het moois dat was opgebouwd, ineens gevaar loopt, aldus FVD’er over ruzie tussen Henk Otten en Baudet.
Baudet zegt daags daarna dat Otten – als penningmeester – een greep uit de partijkas heeft gedaan. Hij zet hem uit het bestuur. Otten spreekt van ‘karaktermoord’. Baudet betitelt hem niet langer als ‘volstrekt onmisbaar’, maar als ‘fraudeur’.
Het zal dé test blijken van Baudet als partijleider, dit jaar. Hoewel hij het ontkent, scheurt zijn partij in de nasleep van de affaire in twee kampen. ,,De Borealen van Baudet’’, zegt het kamp-Otten, die zichzelf de ‘realisten’ noemen.
Hoe dan ook kan Baudet zich niet ontdoen van Otten, omdat deze verkozen gaat worden voor de Eerste Kamer. Het ‘hele zaakje’ komt ‘compleet klem te zitten’, zegt een ingewijde. ,,Een waardeloze situatie waarin al het moois dat was opgebouwd, ineens gevaar loopt.’’
Naar de buitenwacht probeert Baudet uit te stralen dat de rust met zijn ingrijpen is wedergekeerd, maar de voortdurende onrust sijpelt wel degelijk naar buiten.
Zo zeggen de Baudetianen dat Otten ‘overheersend’ is, ‘alles naar zijn hand zet’ en als ‘een dictator’ de boel bestiert, terwijl hij dus ook nog ‘de eigen zakken vult met partijgeld’. Er wordt zelfs een gerucht verspreid dat Otten de planten die Baudet had aangeschaft voor de FvD-kamers in het parlement heeft laten afsterven. Omdat Otten moeite zou hebben gehad met de kostprijs van 9000 euro, zou hij er een fles witte wijn in hebben gekieperd, om ze te laten vergaan.
Het kamp-Otten laat zich al evenmin onbetuigd. Baudet zou met het afstoten van Otten allemaal ‘ja-knikkers om zich heen verzamelen’. Stuk voor stuk ‘fanboys’ om zijn ‘narcistische persoonlijkheid’ voortdurend ‘bevestiging’ te ‘voeden’. Toch heeft Baudet wel degelijk een machtspositie verworven. In aanloop naar de Europese verkiezingen in mei onderkennen de andere partijen de electorale kracht van Forum voor het eerst echt.
De verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart zijn immers ruimschoots gewonnen door Forum: in de Eerste Kamer is de partij zelfs de grootste geworden. Het is een aardverschuiving die zich in de peilingen aftekende, maar dus ook écht heeft doorgezet.
Dat zet ook de VVD aan het denken. Hield Rutte zich in maart nog wat afzijdig van Baudet, in mei, voor de verkiezingen om het Europese Parlement, wordt de premier wél in stelling gebracht.
Hij daagt Baudet zelfs uit tot een één-op-ééndebat. Als de FvD-leider nog niet serieus genomen werd, dan is het nu wel een feit: Rutte geeft er openlijk mee aan de tweestrijd aan te willen.
Het debat verloopt uiteindelijk langs voorspelbare lijnen, maar Baudet weet wel te verrassen als hem wordt gevraagd of hij eigenlijk zelf iets wil weten van Rutte. Hij vraagt wanneer deze voor het laatst heeft gehuild. ,,Toen mijn zus overleed’’, antwoordt Rutte. Baudet lijkt zich geen raad te weten met die respons.
Het moment zorgt voor discussie binnen de partij. Er zijn FvD’ers die er de authenticiteit van Baudet in zien. ,,Hij had oprechte interesse in Ruttes drijfveren en emoties.’’
Voor anderen markeert het hoe onvoorbereid Baudet in déze campagne staat. Nu Otten niet meer als campagneleider fungeert, is van targeting van kiezersgroepen – bijvoorbeeld via sociale media – minder sprake. ,,En Otten repeteerde oeverloos met Baudet achterin de auto op weg naar Den Haag en debatten. Dat miste hij nu echt in aanloop naar de confrontatie met Rutte’’, zegt een ingewijde.
Otten repeteerde oeverloos met Baudet achterin de auto op weg naar Den Haag debatten, aldus FVD’er.
De verkiezingsuitslag die volgt is een teleurstellende, hoezeer Baudet deze probeert te verkopen als winst. Ondanks hoge peilingen, verzilvert hij ‘slechts’ drie zetels in Europa.
Al geeft Baudet van chagrijn geen blijk. Als de Eerste Kamer weer bijeenkomt in juni, staan er immers twaalf zetels klaar. Tegenvaller is wel dat in provincies veel Forum-afdelingen buiten de boot vallen bij besprekingen om te gaan besturen. Alleen in Limburg is er – via een speciale bestuursvorm – plek aan het roer. Dat is geen ramp, zegt een FvD’er. ,,Vanuit de oppositie kunnen we dan groeien en werken aan de opbouw van de partij.’’
Maar het beeld is ook: een stem op Forum is niet meer dan een proteststem. Als in juli het royement van Otten een feit wordt, gelardeerd met beschuldigingen van financiële malversaties, lijkt Baudet verder te kunnen stomen.
Maar Otten slaat terug: hij lokt twee FvD-senatoren mee in zijn kamp. Met drie zetels vormen ze de Fractie-Otten, waardoor Forum met negen zetels verder moet in de Eerste Kamer. ,,Zetelroof’’, snuift Baudet eerst. Maar op een partijbijeenkomst in september in Zaandam probeert Baudet het met pathos. ,,Deze affaire heeft mij een vriend gekost”, zegt hij het publiek.
Aan de zijkant van de zaal, buiten de zoeklichten, heeft hij even ervoor de wangen bol geblazen vanwege de spanning. Baudet is er duidelijk niet gerust op dat de openlijk uitgevochten strijd met Otten goed is gevallen bij de achterban.
Des te meer is hij aan het einde van de avond opgelucht. ,,Ik denk echt dat iedereen weer, met mij, vooruit wil kijken’’, zegt hij aan de rand van het podium.
Als het roerige jaar hem al aan het wankelen heeft gebracht, dan laat hij in november, op het ledencongres, alle twijfel achter zich. De zaal zit vol, een serie sprekers toont dat Baudet vertegenwoordigers om zich heen heeft verzameld.
Vraagtekens
Niemand in de zaal stelt er lastige vragen. Niet dat hij er ‘vraagtekens’ bij heeft gezet of Rusland achter de aanslag op de MH17 zat. Niet dat hij in het parlement nadrukkelijk aandacht vraagt voor de allochtone komaf van geweldplegers.
Voordat hij de camera’s van de NOS bedient, staat hij in een hoekje te glunderen. Dan stapt hij uit de schaduw van een trap en zegt: ,,Ik kan mij niet anders voorstellen dan dat mensen hiernaar kijken en denken: dit is gewoon een hele leuke club geworden en daar wil ik bij horen.”
MSN 01.12.2019 In de NRC was er geen aandacht voor de opmerkelijke uitspraak die voormalig LTO-bestuurder, oprichter van de Nederlandse Melkveehoudersvakbond en drijvende kracht achter het Mesdagfonds en Agrifacts, Jan Cees Vogelaar deed tijdens het Forum voor Democratie-congres afgelopen zaterdag in Barneveld, het hart van traditioneel boeren-Nederland.
Vogelaar sprak vanaf een moderne groene John Deere-trekker op het podium. Vogelaar zei recent zijn lidmaatschap van het CDA – een partij van ‘spiegeltjes en kraaltjes’ volgens Vogelaar – op en blijkt inmiddels te hebben gekozen voor Forum. Vogelaar is een fenomeen in boeren-Nederland en zet daarmee na de al eerder uitgesproken steun van oud-CDA-staatssecretaris Henk Bleker een nadrukkelijke toon: boeren hebben behoefte aan een partij die voor oude tradities en gevestigde belangen opkomt.
Op Foodlog zeiden we eerder dat Forum-leider Thierry Baudet met zijn steun aan de gevestigde belangen van boeren precies weet wat hij doet: burgers weten intuïtief dat wat boeren wordt afgenomen straks ook hen wordt afgenomen. Door zijn steun aan ‘de gewone boer’ wint hij stemmen onder burgers. Vogelaar citeert in zijn maidenspeech voor het Forum-congres de watermeloen-metafoor van Baudet: groen van buiten, rood van binnen. Ieder woord van de speech is voer voor interpretatie.
AD 01.12.2019 Het was een roerig jaar voor Forum voor Democratie, maar partijsenior Theo Hiddema (75) maakt tevreden de balans op. ‘De partij zit in de lift, dat geeft de burger moed.’
De mobiele telefoon van Hiddema gaat. De Grote Leider, is op het beeldscherm te lezen. ,,Dag Thierry,’’ zegt Hiddema. Hij maakt er een buiging bij. ,,Ik bel je zo terug.’’
En dan: ,,Ja, want er is een angstcultuur bij ons, hé? Niemand durft Baudet de maat te nemen, ik ook natuurlijk niet. Dus ik heb hem maar Grote Leider gedoopt,’’ zegt hij met een knipoog.
Een partijcongres gister besluit een woelig jaar voor FvD. Er was de spectaculaire ruzie en breuk met partijoprichter Henk Otten. Maar ook de even indrukwekkende winst bij de Statenverkiezingen.
En het zelfvertrouwen wordt gevoed door de hoge peilingen, weet Hiddema. ,,Ja, we zitten in de lift hé, als ik de peilingen volg. Dat geeft de burger moed.”
Heeft u in de Tweede Kamer al veel voor elkaar gekregen?
,,Nee, dat is mijn grote frustratie. We zijn maar met z’n tweeën. We gooien de beuk erin. Maken herrie. Laten zien waar we voor staan. Dat we een waardevol bestaan leiden. We hebben het klimaatdebat gedomineerd.
Zonder ons had niemand van het Marrakesh-pact geweten. We agenderen. Maar voor onze standpunten halen de anderen hun neus op. Als we straks terugkomen met twintig zetels, dan wordt er anders gepiept. In de tussentijd moeten we vooral de luis in de pels zijn. Zo hoorde ik de staatssecretaris van Asiel kloeke taal spreken over Marokkanen terugsturen naar dat land. Maar ik ontdekte dat de minister aldaar niet eens met haar wilde spreken. Beschamende vertoning.’’
U ontbreekt tegelijk nog wel eens bij een vergadering.
,,Heeft u wel eens gekeken naar zo’n commissievergadering? Daar zitten er 26 op een rijtje en die nemen hun al vaste overtuigingen mee naar de volgende vergadering. Moet ik daar mijn uren zitten versnijden? Dat vergaderen word ik soms gek van, stop mij maar in de buitendienst. Die partij op stoom brengen. Met 17 mensen van de partij wordt dat anders, want dan worden de anderen plooibaar.”
Ik wil mij niet als een vis in het water voelen daar, ik wil de haai zijn
In drie provincies werd FvD de grootste, maar uw partij kwam slecht in één provinciebestuur. Heeft het dan wel zin om op Forum te stemmen?
,,Daar vraag je me wat. Het helpt wel als we met meer zijn. Maar er ligt een cordon sanitaire om ons heen, want we zitten aan de broodwinning van die beroepspolitici. Kennelijk is dat de eerste stuiptrekking van het einde.”
Hiddema is zelf in de Kamer soms de scherpe provocateur, soms een vreemde eend in de bijt, erkent hij. ,,Ik wil mij niet als een vis in het water voelen daar, ik wil de haai zijn. Want het land moet gered.’’
De meeste turbulentie doorstond Forum in maart toen Baudet zijn ‘boreale’ overwinningstoespraak had, net als de breuk met Otten die de ‘te rechtse’ koers hekelde.
Jullie peilingen zijn minder geworden sinds die momenten.
,,Ik denk dat het rumoer van invloed is, want ons beleid is niet gewijzigd. En die kul over die speech…Ik wist niet eens wat het betekende. Maar zeg mij eens, staan wij een boreale belastingpolitiek voor ofzo? Nee, Baudet zag zich die avond als de stuurman van de natie. Na zo’n overwinning ook zo gek niet. En hij wilde dat in historisch perspectief plaatsen. Hij wilde het cachet meegeven. Maar wat een toestanden daarvan worden gemaakt…’’
De aftocht van Otten vond Hiddema ‘spijtig’, maar onvermijdelijk door het ‘kastekort’ dat Otten als penningmeester zou hebben veroorzaakt. Hoewel Baudet sprak van een greep uit de kas, kiest Hiddema andere woorden. ,,Ik weiger te geloven dat het platte diefstal was.’’
Hij ‘mist hem wel’, net als Jeroen de Vries, die uit de fractie van FvD in de Eerste Kamer overstapte naar Otten, samen met Dorien Rookmaker. Maar die overstap vond Hiddema ‘niet koosjer’. ,,We hebben met Henk en Jeroen uren over de partijkoers zitten praten. Bij het bespreken van de moties over fietspaadjes in Drenthe was er ook geen rechtse koers. Die verwijten van discriminatie en racisme, nee, dan moet je bij mij wezen. Ik kom al jaren als advocaat in gevangenissen, dat zijn multiculturele paleizen.
Daar heb ik geleerd dat de hebbelijkheden en onhebbelijkheden van de mens, het moreel besef, dwars door alle kleurtjes heen gaan. Kom bij mij niet aan met racisme. Er was geen richtingenstrijd over de koers, er was geen boreale politiek. Er was een kastekort. Er is ook helemaal geen angstcultuur. Iedereen die ik spreek vraag ik om kritiek. Kruip niet in je schulp, maar zeg het. Als ik in mijn omgeving merk dat er dictatoriaal wordt opgetreden, dan is dat niks voor mij.’’
Denkt u dat de gematigde kiezer zich nog bij FvD op zijn plek voelt?
,,De asielketen loopt vast, de klimaatpolitiek wordt onbetaalbaar, de dingen waar wij tegen vechten worden alleen maar grotere problemen. Onze beweging is onafwendbaar, of ik het nu ben, Baudet of een ander: er komen mensen die hetzelfde standpunt verkondigen als wij. We hebben de tijd mee. Het beleid dat wij voorstaan gaat gevoerd moeten worden.
Ja, je zou er een team van psychiaters op los kunnen laten hoe het mogelijk is dat de VVD nog steeds stemmen trekt. Mensen laten zich knechten. Maar dat is aan het veranderen. Wat wij vinden zit in de harten van de mensen gebakken.’’
Telegraaf 30.11.2019 Op het partijcongres van Forum voor Democratie in Barneveld richtte Thierry Baudet zijn pijlen op hoe de democratie in Nederland werkt. „We moeten werken met wisselende meerderheden”.
Daarmee greep Baudet op het congres in SGP-bolwerk Barneveld terug op de boodschap die hij aan het begin van zijn politieke carrière al vaker verkondigde: een zakenkabinet, waarin per onderwerp wordt bekeken of er in de Kamer een meerderheid voor is.
„We moeten af van de coalitieakkoorden en werken met wisselende meerderheden. Dat is de enige manier waarop we heel Nederland mee laten praten”, waren de woorden waarmee Baudet het congres afsloot.
’Parlementaire gebeuren is theaterstuk’
De FvD-voorman wees er zelf op dat zijn partij dit standpunt een beetje uit het oog verloren was. „We zijn een partij die ontstaan is uit principiële kritiek op de democratie die niet functioneert”, zei Baudet. „Het is belangrijk om daar weer bij stil te staan. Het hele parlementaire gebeuren is een theaterstuk dat met grootst mogelijke tijdsverkwisting wordt gespeeld. Het doet er allemaal niet toe, het besluit staat al vast.”
FvD had veel sprekers uitgenodigd over uiteenlopende onderwerpen. De zorg, het onderwijs, veiligheid, Europa, immigratie: alles kwam voorbij. „We waaieren steeds verder uit”, concludeerde Baudet.
Jensen als interviewer
Ook Forum-prominenten gaven acte de présence. Baudet zelf fungeerde als spreekstalmeester. Kamerlid Theo Hiddema en Amsterdams raadslid Annabel Nanninga lieten zich interviewen door talkshowhost Robert Jensen.
Net als de vele sprekers die op het congres voorbijkwamen, hield Baudet het in zijn slotspeech vrij kort. Ook de opvallendste gast Pete Hoekstra, Amerikaans ambassadeur in ons land, moest zich houden aan een streng tijdslot. Meer dan tien minuten was de sprekers niet gegeven.
De Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra sprak tijdens het FvD-congres. Ⓒ ANP
Over zijn komst was vooraf veel te doen geweest in het Haagse, maar Hoekstra zelf relativeerde dat. „Waarom ik hier sta?”, stelde hij zelf de vraag maar. „Omdat jullie ervoor kozen om mij uit te nodigen. En ik koos ervoor dat te accepteren.”
Hoekstra gebruikte zijn spreektijd om te sneren naar de Chinese (’stelen ons intellectueel eigendom’) en Russische overheid. En voorafgaand aan de NAVO-top van komende week, herhaalde hij nog maar eens de boodschap van zijn president Trump dat ook Nederland het defensiebudget op moet krikken: „Jullie moeten meer betalen.”
Corporale mannen en senioren
Forum wist zaterdagmiddag in Gelderland veel mensen op de been te krijgen. Het clichébeeld van de FvD-aanhanger als jonge man met een corps-uitstraling bleek niet te kloppen. Ook veel senioren wisten hun weg naar de relatief nieuwe partij inmiddels te vinden. Forum pleit dan ook al langer voor meer koopkracht voor ouderen, een bevriezing van de AOW-leeftijd op 66 jaar en AOW voor iedereen die 40 jaar zwaar werk heeft gedaan.
Het middagprogramma volgde op een ochtendsessie met de algemene ledenvergadering. Daar waren de media niet welkom. Daardoor werd het ook niet duidelijk hoe er werd gereageerd op de ruzie die Baudet dit jaar uitvocht met zijn voormalige steunpilaar Henk Otten en de daaropvolgende splitsing in de Eerste Kamer-fractie van de partij, waardoor FvD drie van de twaalf zetels verloor.
NOS 30.11.2019 “Jullie moeten meer betalen voor defensie”, zei Pete Hoekstra, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland op het congres van Forum voor Democratie in Barneveld. Hij herhaalde als gastspreker op het congres dat Nederland twee procent van zijn bruto nationaal product aan defensie moet uitgeven, in overeenstemming met de NAVO-norm. “Wij gaan voor de twee procent”, reageerde partijleider Thierry Baudet.
De ambassadeur is een van de opvallende sprekers op de ledenvergadering van FvD, die met meer dan 2000 bezoekers druk bezocht is. Hoekstra begon zijn speech met de vraag waarom hij naar het partijcongres van Forum is gekomen. “Simpel, jullie hebben me uitgenodigd. Ik besloot te komen.” Dat doet Hoekstra, omdat hij zo veel mogelijk over Nederland wil leren, zegt hij. “En ik deel de visie van Amerika waar ik kan.”
Congres Forum voor Democratie: Meer geld naar defensie
Zijn verhaal ging verder over het vernieuwen van de transatlantische relatie tussen de VS en Europa. Die bestaat uit gedeelde waarden, economische samenwerking en sterk veiligheidsbeleid, stelde hij.
Hoekstra noemde China en Rusland als bedreigingen en hamerde dus op meer investeringen in defensie. “Een Europees leger supporten wij niet”, zei Hoekstra. Ook sprak hij over populisme en kreeg hij een lang applaus toen hij zich vertegenwoordiger van zijn president, Donald Trump, noemde.
Nexit
FvD-Europarlementariër Rob Roos sprak zich onomwonden uit voor een vertrek van Nederland uit de Europese Unie. “Ik ben ervan overtuigd dat Nederland beter af is als we het contract met de EU verbreken.” Roos denkt dat de Britse economie over vijf jaar beter draait dan die van de EU.
Dit in tegenstelling tot een andere spreker, de Belgische politicus Theo Francken van N-VA. “Het zou me vreselijk pijn doen als Nederland de EU zal verlaten. En ik weet niet of het de oplossing is voor migratieproblemen”, zei hij. Volgens Francken zijn internationale verdragen de oorzaak van migratie naar Nederland en België, en niet de EU.
Partijleider Baudet benadrukte in zijn speech dat hij de democratie wil vernieuwen. “Het kabinet heeft nu gewoon een meerderheid en wat de mensen vinden kan ze niet meer schelen.” Hij wil daarom af van ‘dichtgetimmerde coalitieakkoorden’ en naar een zakenkabinet dat met wisselende meerderheden gaat werken.
“We moeten weer naar de democratie zoals die bedoeld is”, zei Baudet. Volgens hem is er een meerderheid in de Tweede Kamer voor het inperken van migratie, voor het afschaffen van de rekenrente bij pensioenfondsen en voor meer referenda. Nu gebeurt daar volgens Baudet niets mee, omdat alles in het coalitieakkoord is vastgelegd.
Aan het begin van de middag zong Lange Frans een voor FvD aangepaste versie van zijn lied Het land van, begeleid door Baudet op piano. Voor het openbare congres werd een besloten ledenvergadering gehouden.
Rumoerig jaar
Andere sprekers op het congres zijn de ‘blokkeerfriezin’ Jenny Douwes, oud-politieman Klaas Wilting en partijleider Baudet. Forum hoopt tijdens het partijcongres het vizier weer op de toekomst te richten na een rumoerig jaar. FvD werd bij de Provinciale Statenverkiezingen van maart de grootste partij van Nederland, maar kwam alleen in Limburg in het provinciebestuur.
Enkele maanden later werd mede-oprichter Henk Otten geroyeerd na ruzie met Baudet. Hij begon zijn eigen partij, Groep Otten, waar hij ook twee andere senatoren mee naar toe nam. Ook in verschillende provincies kozen enkele FvD’ers de kant van Otten.
Het partijcongres van Forum voor Democratie is live te volgen op NPO Politiek
AD 30.11.2019 Vergezeld van ronkend applaus zette Forum voor Democratie tijdens een congres vooral de nieuwe partijstructuur op, met meer bestuursleden. Zo wordt de leegte van de verstoten Henk Otten gevuld, al wordt die naam gemeden.
Luid applaus voor Thierry Baudet. Alweer. Het golft geregeld door de zaal in Barneveld, waar FvD is neergestreken voor een druk bezocht congres. ,, Ik voel het in elke vezel en ik hoop dat jullie dat ook voelen: dat we een partij zijn waarop we trots kunnen zijn!’’
Zijn speech oogst instemming, maar het belangrijkste heeft zich een uur of drie ervoor voltrokken bij het formelere deel: de Algemene Ledenvergadering. Die is besloten, de media hebben eigenlijk geen toegang, maar na verloop van tijd gaat de deur toch op een kier.
Er wordt besloten dat– na eerdere aankondigingen– Lennart van der Linden, ook senator, tot vicevoorzitter wordt benoemd. En dat het bestuur wordt uitgebreid met nog twee leden. Ondernemer Astrid de Groot, straks vooral organisatorisch leider, en met Olaf Ephraim, die als financiële man school moet maken.
Sinds de ruzie en breuk met Henk Otten wordt diens naam niet meer genoemd, maar eigenlijk moet het ruimere bestuur de leegte vullen die hij achterliet. Otten bestierde zo’n beetje alle posities, maar dat moest dus robuust worden opgevangen, besloot partijleider Thierry Baudet al langer geleden. Zo komt er ook een ‘commissie integriteit’, toch moeilijk los te zien van de beschuldigingen van Baudet aan Otten dat hij ‘een greep uit de kas’ zou hebben gedaan als penningmeester.
Statuten
Officieel is er over die bestuursbenoemingen gestemd, maar statutair hadden tienduizenden leden moeten komen opdraven om de benoeming van de door Baudet voorgedragen bestuursleden tegen te houden. Een aanpassing van die regel wordt overigens wel geagendeerd. Volgend jaar, zeggen ingewijden.
Het regent overigens toch al geen kritische geluiden, gedurende de dag. Al zijn ze er wel. Zo zetten leden er vraagtekens bij dat Baudet partijvoorzitter én partijleider is. En dat er hoe dan ook veel dubbelfuncties worden bekleed. Als bij de rondvraag iemand het over het Rusland-standpunt van de partij wil praten, kapt Baudet hem af. ,,Dat is hier niet de plek of het tijdstip voor. Het gaat hier om de rondvraag.’’
Applaus
Veel vaker is er ruimte voor applaus, vooral tijdens het ‘congres-deel’ van de dag – dat een opeenvolging van sprekers is. Zeker als Lange Frans (‘Kom uit het land van Thierry B.’) een FvD-vriendelijke variant op ‘Het land van’ zingt, op de piano begeleidt door Baudet zelf. Of wanneer Robert Jensen zoals in zijn show Annabel Nanninga, Forum-leider in Amsterdam, en Theo Hiddema interviewt. ,,Meneer Hiddema, hoe gaat het met uw kat?’’
Telegraaf 12.09.2019 Thierry Baudet verliest alweer een steunpilaar. Zijn woordvoerder Christo Ruijs, in juli aangesteld, stopt er alweer mee. Van ruzie is geen sprake, bezweert Ruijs. Het was meer dat hij van het werk ’niet gelukkig’ werd. „Of het aan de partij ligt of aan de politiek weet ik niet. Er zit geen verhaal achter. Ik vond het gewoon niet leuk. En ik ben dan niet iemand die door hobbelt.”
Ruijs was de opvolger van Jeroen de Vries, die Eerste Kamerlid werd voor Forum voor Democratie, maar die overstapte naar de fractie van voormalig Forum-bestuurder en -penningmeester Henk Otten. Ook senator Dorien Rookmaker en enkele Statenleden stapten over. Zij richten een nieuwe, eigen partij op.
Sinds de openlijke ruzie met Otten is Forum gekelderd in de peilingen. Van de 20 tot 26 gepeilde zetels voor Forum bleven er in recente peilingen nog 11 tot 15 over.
NOS 11.09.2019 In de nieuwste Peilingwijzer is de VVD bijna twee keer zo groot als de achtervolgers. De partij van premier Rutte stijgt naar 30 tot 34 Kamerzetels. Daarachter komen GroenLinks (15 tot 19 zetels), CDA en PvdA (beide 13 tot 17).
Volgens politicoloog Tom Louwerse is een dergelijke terugval in de peilingen niet geheel uniek: kort na de kabinetsformatie van 2012 maakte de VVD een soortgelijke duikvlucht na de commotie rond de inkomensafhankelijke zorgpremie. “Maar het is duidelijk dat dit niet al te vaak gebeurt”, zegt de maker van de Peilingwijzer.
Baudet negatief
Louwerse wijst erop dat het ten tijde van de vorige Peilingwijzer, half juli, al maanden openlijk rommelde in FvD, maar dat had toen nog weinig effect in de peilingen. Dat veranderde nadat een week later Eerste Kamerlid Henk Otten uit de partij werd gezet, een nieuwe partij oprichtte en verschillende senatoren en Statenleden overstapten. Van de 20 tot 26 zetels voor Forum zijn er in de Peilingwijzer nu nog 11 tot 15 over.
Uit onderzoek van I&O blijkt dat FvD-stemmers het optreden van Otten en Baudet negatief beoordelen, maar dat van Baudet als veel negatiever. Bij zowel I&O als bij EenVanDaag/Ipsos is Baudets algemene kiezerswaardering de afgelopen tijd verder gedaald, naar een cijfer rond de 3,5.
Peilingwijzer
De partij die het meest lijkt te profiteren van de strubbelingen bij Forum voor Democratie is de PVV, die in de Peilingwijzer nu op 11 tot 15 Kamerzetels uitkomt, evenveel als Forum voor Democratie. Dat is 4 zetels meer dan in juli, maar nog altijd duidelijk minder dan de 20 die de partij van Geert Wilders momenteel in de Tweede Kamer bezet.
D66 (10-12 zetels) en SP (7-11) blijven op stevig verlies staan. Daarachter komen de ChristenUnie (7 tot 9 zetels), de Partij voor de Dieren, 50Plus (beide 5-7) en de SGP (2-4). Denk scoort 1 tot 3 zetels.
AD 08.09.2019 Opnieuw zou Forum voor Democratie (FvD) minder zetels krijgen in de Tweede Kamer als er nu verkiezingen zouden zijn. Uit de peiling van Maurice de Hond blijkt dat FvD daalt naar veertien zetels, als het gaat om de virtuele Nederlandse politieke zetelverdeling. Dat zijn er twee minder dan vorige week. Op dit moment zit FvD daadwerkelijk met twee mensen in de Kamer.
Uit cijfers van De Hond komt ook naar voren dat de PVV en GroenLinks even groot zijn als Forum, zij krijgen virtueel ook 14 zetels. Voor het eerst sinds heel lange tijd zijn VVD, PvdA en CDA de drie grootste partijen, stelt De Hond. ,,Het aantal zetels dat die partijen samen halen (63) is echter nog een stuk lager dan die drie partijen samen bij Tweede Kamerverkiezingen haalden tot en met 2012.”
De peiling van Maurice de Hond wordt via internet gehouden onder ten minste 2500 mensen, uit een steekproef onder ruim 40.000 personen die zich ooit voor zijn panel hebben aangemeld.
Telegraaf 08.09.2019 Opnieuw zou Forum voor Democratie minder zetels krijgen in de Tweede Kamer als er nu verkiezingen zouden zijn.
Uit de peiling van Maurice de Hond blijkt dat FvD daalt naar 14 zetels, als het gaat om de virtuele Nederlandse politieke zetelverdeling. Dat zijn er 2 minder dan vorige week. Op dit moment zit FvD daadwerkelijk met twee mensen in de Kamer.
Uit cijfers van De Hond komt ook naar voren dat de PVV en GroenLinks even groot zijn als Forum, zij krijgen virtueel ook 14 zetels. Voor het eerst sinds heel lange tijd zijn VVD, PvdA en CDA de drie grootste partijen, stelt De Hond. „Het aantal zetels dat die partijen samen halen (63) is echter nog een stuk lager dan die drie partijen samen bij Tweede Kamerverkiezingen haalden tot en met 2012.”
De peiling van Maurice de Hond wordt via internet gehouden onder ten minste 2500 mensen, uit een steekproef onder ruim 40.000 personen die zich ooit voor zijn panel hebben aangemeld.
MSN 04.09.2019 In april stond Forum voor Democratie nog op 25 zetels in de peilingen. In juli waren dat er nog 18 en nu zijn er daar nog 11 van over blijkt uit De Peiling van EenVandaag en Ipsos.
Belangrijkste reden is het gerommel in de partijtop meldt EenVandaag. De afsplitsing van voorzitter Henk Otten en enkele andere belangrijke partijleden doet denken aan andere rechtse partijen waar het misging, zoals de LPF. Veel kiezers zitten daar niet op te wachten. Verder vinden ze dat leider Thierry Baudet zijn verwachtingen niet waarmaakt en meer bezig is met zichzelf dan met de partijkoers.
Mogelijk is ook die partijkoers niet helemaal naar de zin van veel kiezers. Zelfs de meest aartsconservatieve FvD-stemmer zit niet per se te wachten op het geflirt met extreemrechts en de racistisch getinte opmerkingen van Baudet.
MSN 04.09.2019 Henk Otten verliest door zijn vertrek uit Forum voor Democratie een prestigieuze taak in de Eerste Kamer. Die moet de senator, die met twee andere afgesplitste FVD’ers voor zichzelf is begonnen, afstaan aan FVD’er Paul Frentrop.
Otten was de lijsttrekker van FVD in de Eerste Kamerverkiezingen. Door de klinkende overwinning van de partij van Thierry Baudet kon Otten aanspraak maken op het voorzitterschap van de senaatscommissie voor Financiën. Maar in de tussentijd escaleerde een slepend conflict tussen Otten en Baudet en werd Otten aan de kant gezet. Hij bouwt samen met senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries aan een nieuwe partij.
FVD is door de exodus in de Eerste Kamer weliswaar niet langer de grootste, maar nog wel de tweede partij: drie keer zo groot als de groep-Otten. Otten moet daarom van de senaat een stap terug doen en wordt tweede man van een minder belangrijke commissie. Paul Frentrop, een belangrijke adviseur van Baudet, krijgt de leiding over de commissie Financiën. Otten schildert Frentrop af als de kwade genius achter zijn val.
Telegraaf 03.09.2019 De interne ruzies bij Forum voor Democratie lijken behoorlijke invloed te hebben op de populariteit van de partij onder de Nederlandse kiezers. In de jongste peiling van EenVandaag verliest de partij zeven van de achttien virtuele zetels die ze in juli nog had.
De ruzie tussen oprichters Thierry Baudet en Henk Otten heeft de gemoederen flink beziggehouden bij FVD. Partijleider Baudet zette Otten, voormalig penningmeester en lijsttrekker voor de Eerste Kamer, uit de jonge partij. Het geroyeerde lid is in de Eerste Kamer zijn eigen fractie begonnen, en nam twee oud-FVD-senatoren mee.
Tijdens een partijavond in Zaandam op maandag liet Baudet nog weten de perikelen achter zich te willen laten. De partij richt zich nu op de verkiezingen voor de Tweede Kamer die in maart 2021 plaatsvinden. Maar de kiezer lijkt de problemen niet zo snel te vergeten. Waar de partij in april nog op 24 zetels stond, moet FVD het nu met 11 doen.
Vooral de PVV lijkt te profiteren van het gerommel bij FVD. Ten opzichte van vorige maand won die partij vier virtuele zetels. Otten plukt nog niet de vruchten van de problemen bij zijn oude partij. Slechts een op de tien FVD-stemmers is geïnteresseerd in de partij die hij wil oprichten.
Ook in de peiling van Maurice de Hond voelt Baudet het electorale effect van de problemen bij zijn partij. In de peiling van De Hond van zondag stond FVD op 16 zetels, ten opzichte van 22 zetels in begin juli.
AD 03.09.2019 Forum voor Democratie zakt deze maand fors weg in de peilingen. De partij van Thierry Baudet zakt van 18 zetels in juli naar 11 nu, blijkt uit de De Peiling van EenVandaag en Ipsos. Niet eerder leverde de partij zoveel zetels in. Kiezers blijken vooral teleurgesteld over het voortdurende geruzie in de partijtop.
Het is niet voor het eerst dat Forum in de peilingen daalt: sinds april is het aantal zetels al gehalveerd. Vlak daarvoor stond de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen nog op 25 zetels. In mei waren dat er nog 22, in juni 21, in juli 18, en nu dus nog maar 11. Daarmee is Forum weer terug op het niveau van begin dit jaar.
Kiezers zijn volgens EenVandaagvooral teleurgesteld over al het gesteggel dat er in de top van de partij is. Zo is de rel rond het royement van prominent Henk Otten een belangrijke reden om Forum links te laten liggen, blijkt uit een rondgang onder meer dan 3000 Forum-stemmers. Ook vindt een deel dat de partij zijn beloften niet waarmaakt en dat leider Baudet meer met zichzelf bezig is dan met het partijprogramma.
Het is overigens niet zo dat de teleurgestelde kiezers overstappen naar de nieuwe partij van Henk Otten. Slechts 1 op de 10 Forum-stemmers heeft interesse in zijn initiatief, dat overigens ook nog geen naam of programma heeft. De meeste afhakers weten op dit moment niet waar ze op zouden stemmen. Een deel kiest voor de PVV, die deze maand met vier zetels stijgt in de peilingen.
Bekijk hieronder de volledige peiling van EenVandaag en Ipsos:
MSN 03.09.2019 De interne ruzies bij Forum voor Democratie lijken behoorlijke invloed te hebben op de populariteit van de partij onder de Nederlandse kiezers. In de jongste peiling van EenVandaag verliest de partij zeven van de achttien virtuele zetels die ze in juli nog had.
De ruzie tussen oprichters Thierry Baudet en Henk Otten heeft de gemoederen flink bezig gehouden bij FVD. Partijleider Baudet zette Otten, voormalig penningmeester en lijsttrekker voor de Eerste Kamer, uit de jonge partij. Het geroyeerde lid begint in de Eerste Kamer zijn eigen fractie, en nam twee oud-FVD-senatoren mee.
Tijdens een partijavond in Zaandam op maandag liet Baudet nog weten de perikelen achter zich te willen laten. De partij richt zich nu op de verkiezingen voor de Tweede Kamer die in maart 2021 plaatsvinden. Maar de kiezer lijkt de problemen niet zo snel te vergeten. Waar de partij in april nog op 24 zetels stond, moet FVD het nu met 11f doen.
Vooral de PVV lijkt te profiteren van het gerommel bij FVD. Ten opzichte van vorige maand won die partij vier virtuele zetels.
Telegraaf 03.09.2019 Thierry Baudet had twee reizen met een privéjet van een zakenman „gewoon” bij de Tweede Kamer moeten melden. Het maakt geen verschil of de leider van Forum voor Democratie (FVD) die gunst gebruikte voor zijn politieke werk of niet, zegt Kamervoorzitter Khadija Arib.
HP/DeTijd meldde maandag dat Baudet twee reizen met het vliegtuig van Fokke de Jong, oprichter van SuitSupply, niet heeft gemeld bij het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Die reizen zijn duizenden euro’s waard.
Volgens Baudet hoefden de reizen niet te worden gemeld aan het Kamerregister. Maar hij zou daarover met Arib gaan overleggen, liet hij maandag nog weten. „Als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen.”
Baudet was ’met vrienden op vakantie in Ibiza’, zo vertelde hij eerder tegen journalisten. Hij reisde wel vaker met het gezelschap, vertelde de FvD-voorman, soms per auto en soms per met andere vervoersmiddelen. Baudet ziet er geen belangenverstrengeling in.
Eerder dit jaar bleek ook dat twee Kamerleden een vergoeding opstreken omdat ze op grote afstand van Den Haag zouden wonen, terwijl dat niet zo was. Maar de Kamer gaat niet strenger toezien op wat parlementariërs aannemen of opgeven, zei Arib op de eerste Kamerdag na het zomerreces. Dat is „de eigen verantwoordelijkheid van Kamerleden”.
AD 03.09.2019 Thierry Baudet van Forum voor Democratie had de twee reizen met een privéjet van Suitsupply-oprichter Fokke de Jong wel degelijk moeten melden bij de Tweede Kamer. Dat zegt Kamervoorzitter Khadija Arib vanmorgen tijdens de opening van het politiek jaar. ,,Het maakt niet uit of de reisjes privé of zakelijk zijn’’, meent ze.
Baudet kwam gisteren in opspraak nadat HP de Tijd publiceerde over de twee peperdure vliegreisjes, die hij niet had aangegeven bij het giftenregister van de Tweede Kamer. Hij ging onder meer naar Ibiza voor een bezoek aan de bekende Club Lio. Tijdens het tripje op 4 juni 2017 zou hij in het gezelschap zijn geweest van De Jong en Buitenhof-presentator Jort Kelder.
Op de terugweg werd Baudet afgezet voor een partijbijeenkomst in Maastricht, meldt HP De Tijd. Voormalig Forum-leden Henk Otten en Jeroen de Vries bevestigen het verhaal.
Het doel van het geschenken- of reizenregister is onder meer om de transparantie over het Kamerwerk en de belangen en connecties van Kamerleden te verhogen. Volgens Arib had Baudet de vliegreizen, goed voor enkele duizenden euro’s, moeten melden.
,,Buitenlandse reizen die geheel of gedeeltelijk door derden worden betaald, moet je altijd melden’’, benadrukte ze vanmorgen bij de opening van het politiek jaar in het Haagse Nieuwspoort. Of hij de reisjes inzette voor een politiek doel of dat het om een privékwestie ging, doet volgens haar niet ter zake.
De FvD-voorman zei gisteren nog van te mening te zijn dat dat niet hoeft. Maar ‘als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen’, liet hij weten. Baudet zegt de kwestie ook in het FvD-bestuur te zullen bespreken.
Arib is overigens niet voornemens strenger toe te zien op wat parlementariërs aannemen of opgeven. Dat is volgens haar ‘de eigen verantwoordelijkheid van Kamerleden’.
Appje
Baudet was wel gewaarschuwd, nota bene door Henk Otten, die hem via een appje op het hart drukte dat melding van de vluchten noodzakelijk was. Hij schreef onder meer: ‘Je begrijpt natuurlijk wel dat je die trip met de privéjet van Fokke moet melden bij de Tweede Kamer.
Dit is absoluut meldingsplichtig in het giftenregister. Voor je het weet kom je in een Pechtold-rel terecht. Ik vind het enorm onverstandig en je brengt de partij in gevaar met dit gedrag.’ Otten verwees naar de ophef die ontstond over een aantal giften aan D66-voorman Alexander Pechtold. Baudet viel Pechtold daar destijds flink op aan.
Otten vond dat de aanwezigheid van Jort Kelder politiek gevaarlijk was, omdat hij een goede vriend van premier Mark Rutte is. ‘Zet jij weer alles op het spel voor een snelle ego-kick. Met Jort Kelder (…) je maakt jezelf chantabel’, schreef Otten.
Baudet noemde Henk Otten gisteren op een partijbijeenkomst toch nog een ‘persoonlijke vriend’.
Giftenregister
In de integriteitsregels van de Kamer staat het volgende: ‘De leden dienen opgave te doen van (…) buitenlandse reizen waarvan de vervoers- en verblijfskosten geheel of gedeeltelijk door derden zijn betaald.’ In de regels wordt geen onderscheid gemaakt tussen een Kamerlid in functie of als privépersoon.
De vluchten met het toestel van de Suitsupply-eigenaar lijken onder deze noemer te vallen. De regels van de Kamer bieden echter wel een nuance: ‘Het is aan het lid zelf om te bepalen of een specifieke omstandigheid redelijkerwijs als relevant voor zijn functioneren kan worden beschouwd.
Als een willekeurige toeschouwer zonder veel omwegen zou kunnen denken dat een bepaalde private omstandigheid van een lid van invloed is op diens stellingname in een publiek vraagstuk, kan het raadzaam zijn omstandigheid in het register te doen opnemen.’
MSN 03.09.2019 Thierry Baudet had twee reizen met een privéjet van een zakenman “gewoon” bij de Tweede Kamer moeten melden. Het maakt geen verschil of de leider van Forum voor Democratie (FVD) die gunst gebruikte voor zijn politieke werk of niet, zegt Kamervoorzitter Khadija Arib.
HP/DeTijd meldde maandag dat Baudet twee reizen met het vliegtuig van Fokke de Jong, oprichter van SuitSupply, niet heeft gemeld bij het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Volgens Baudet hoefden de reizen niet te worden gemeld aan het Kamerregister. Maar hij gaat daarover met Arib overleggen, zei hij maandag. “Als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen.” Baudet zegt de kwestie ook in het FVD-bestuur te zullen bespreken.
Eerder dit jaar bleek ook dat twee Kamerleden een vergoeding opstreken omdat ze op grote afstand van Den Haag zouden wonen, terwijl dat niet zo was. Maar de Kamer gaat niet strenger toezien op wat parlementariërs aannemen of opgeven, zei Arib op de eerste Kamerdag na het zomerreces. Dat is “de eigen verantwoordelijkheid van Kamerleden”.
NU 03.09.2019 Het vizier bij Forum voor Democratie (FVD) moet zo snel mogelijk weer op de toekomst gericht worden. Partijleider Thierry Baudet ziet de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 als “het grote moment” en wil daarom het gedonder binnen de partij zo snel mogelijk achter zich laten.
“Er zijn geen vragen gesteld over het verleden, dat betekent dat jullie door willen. Dat gaan we ook doen”, stelde Baudet maandagavond tevreden vast.
FVD hield in Zaandam vlak voor de aftrap van het politieke seizoen in een bomvolle zaal een bijeenkomst om vooruit te kijken, maar er werd toch ook even stilgestaan bij het verleden. Afgelopen zomer stormde het bij FVD en die storm is nog niet gaan liggen.
Henk Otten, oud-penningmeester, medeoprichter, voormalig vertrouweling van Baudet met nog tal van dat soort functies die duiden op een vroegere hechte band met FVD, werd eind juli uit de partij gezet. Inmiddels heeft de Groep-Otten drie zetels.
Baudet: ‘Dingen gebeurd die mij een vriend hebben gekost’
Dit was een beslissing die vooral Baudet veel pijn heeft gedaan. Althans, als je zijn inleidende woorden in Zaandam mag geloven. “Er zijn dingen gebeurd het afgelopen half jaar die mij persoonlijk heel veel verdriet hebben gedaan. Die mij een vriend hebben gekost”, zei Baudet over het vertrek van Otten, zonder zijn naam uit te spreken.
Maar toch, zei Baudet er direct achteraan, het royement van Otten was onvermijdelijk. Volgens hem zou “geen enkele vereniging kunnen accepteren” wat Otten heeft gedaan met subsidiegeld. De oud-penningmeester wordt door het FVD-bestuur beschuldigd van fraude, maar Otten ontkent in alle toonaarden en heeft zelfs aangifte gedaan van smaad en laster.
Ook volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken is er niet gesjoemeld met overheidsgeld.
Daarover wordt met geen woord gerept in Zaandam. Ook niet over de richtingenstrijd die volgens Otten wel, maar volgens Baudet niet gevoerd wordt.
Theo Hiddema en Thierry Baudet in Zaandam. (Foto: Pro Shots)
Partij wil nu vooral eenheid uitstralen
Deze avond moest vooral duidelijk maken dat FVD eenheid uitstraalt. Partijkopstukken Baudet, Theo Hiddema (Tweede Kamerlid), Paul Cliteur (fractievoorzitter Eerste Kamer), Derk Jan Eppink (Europees Parlement) en Annabel Nanninga (gemeenteraad Amsterdam) hielden te midden van de ongeveer drieduizend bezoekers een korte speech over hoe zij Nederland willen veranderen.
Hiddema gaat onderzoeken hoe de asielprocedure in Nederland werkt en maakt daar een documentaire over. Eppink belooft wél de Nederlandse burger in Brussel te vertegenwoordigen, Cliteur benadrukt dat de overgebleven negen FVD-senatoren “een hechte club” vormen. En Baudet herhaalt dat Nederland bang is voor de eigen taal, de eigen geschiedenis en de eigen cultuur. Kortom: de angst voor het eigene, oftewel oikofobie.
De partij moet weer op de rails gezet worden. Daarom werd en passant de uitbreiding van het bestuur van drie naar vijf personen aangekondigd. De bestuurders in spe zaten al op de eerste rij en werden netjes voorgesteld aan de zaal. Iemand uit de zaal wilde weten of de leden daar ook iets over te zeggen hebben. “Absoluut”, antwoordde Baudet. “Wij zijn een democratische partij.” De regels binnen FVD zijn alleen op zo’n manier opgesteld dat partijleden daar praktisch geen invloed op hebben.
‘Wanneer ga jij je afsplitsen, Theo?’
Er waren vooral veel lachende gezichten en zo leek de bijeenkomst geenszins op crisismanagement. Er kon zelfs worden gegrapt over Hiddema’s aandeel in de onrust. “Wanneer ga jij je afsplitsen, Theo?”, vroeg Baudet. Het Tweede Kamerlid had namelijk vorige week tegen een verslaggever van talkshow Jinek gezegd dat Otten wat hem betreft onterecht uit de partij is gezet.
Maar ook die uitspraak werd vakkundig weggemasseerd. Het zou een Jinek-item worden over hem en zijn kat in de Belgische badplaats Knokke-Heist, maar er kwamen alleen maar vragen over “een zekere” Otten. “Die kat kwam nauwelijks aan bod”, zei een verbouwereerde Hiddema. De conclusie was simpel: een frame van de media. Het zoveelste frame.
Het publiek was niet naar Zaandam gekomen om de volksvertegenwoordigers ter verantwoording te roepen. Ze wilden zien dat de partij er weer staat en dat is precies wat ze kregen.
MSN 03.09.2019 Tijdens een partijbijeenkomst in Zaandam maandagavond heeft Forum voor Democratie (FvD) geprobeerd onrust in de achterban weg te nemen over de ruzie tussen partijleider Thierry Baudet en de gewezen penningmeester Henk Otten. Verslaggever Jeroen Holtrop neemt een kijkje.
MSN 03.09.2019 Het vizier bij Forum voor Democratie (FVD) moet weer zo snel mogelijk weer gericht op de toekomst. Partijleider Thierry Baudet ziet de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 als “het grote moment” en wil daarom het gedonder binnen de partij zo snel mogelijk achter zich laten.
“Er zijn geen vragen gesteld over het verleden, dat betekent dat jullie door willen. Dat gaan we ook doen”, stelde Baudet maandagavond tevreden vast.
FVD hield in Zaandam voor een bomvolle zaal vlak voor de aftrap van het politieke seizoen een bijeenkomst om vooruit te kijken, maar er werd toch ook even stilgestaan bij ‘het verleden’.
Want afgelopen zomer stormde het bij FVD en die storm is nog niet gaan liggen.
Henk Otten, oud-penningmeester, medeoprichter, voormalig vertrouweling van Baudet en nog tal van dat soort functies die duiden op een vroegere hechte band met FVD, werd eind juli uit de partij gezet. Inmiddels heeft ‘de Groep-Otten’ drie zetels.
Baudet: ‘Dingen gebeurd die mij een vriend hebben gekost’
Een beslissing die vooral Baudet veel pijn heeft gedaan. Althans, als je zijn inleidende woorden in Zaandam mag geloven. “Er zijn dingen gebeurd het afgelopen half jaar die mij persoonlijk heel veel verdriet hebben gedaan. Die mij een vriend hebben gekost”, zei Baudet over het vertrek van Otten, zonder zijn naam uit te spreken.
Maar toch, zei Baudet er direct achteraan, het royement van Otten was onvermijdelijk. Volgens hem zou “geen enkele vereniging kunnen accepteren” wat Otten heeft gedaan met subsidiegeld. De oud-penningmeester wordt door het FVD-bestuur beschuldigd van fraude, maar Otten ontkent in alle toonaarde en heeft zelfs aangifte gedaan van smaad en laster.
Daarover geen woord in Zaandam. Ook niet over de richtingenstrijd die er volgens Otten wel, maar volgens Baudet niet is.
Partij wil nu vooral eenheid uitstralen
Deze avond moest vooral duidelijk maken dat FVD eenheid uitstraalt. Partijkopstukken Baudet, Theo Hiddema (Tweede Kamerlid), Paul Cliteur (fractievoorzitter Eerste Kamer), Derk Jan Eppink (Europees Parlement) en Annabel Nanninga (gemeenteraad Amsterdam) hielden te midden van de ongeveer drieduizend bezoekers een korte speech met hoe zij Nederland willen veranderen.
Hiddema gaat onderzoeken hoe de asielprocedure in Nederland werkt en maakt daar een documentaire over. Eppink belooft wél de Nederlandse burger in Brussel te vertegenwoordigen, Cliteur benadrukt dat de overgebleven negen FVD-senatoren “een hechte club” vormen. Baudet herhaalt hoe Nederland bang is voor de eigen taal, de eigen geschiedenis en de eigen cultuur. Kortom: de angst voor het eigene, of oikofobie.
De partij moet weer op de rails komen. Daarom werd en passant de uitbreiding van het bestuur van drie naar vijf personen aangekondigd. De bestuurders in spe zaten al op de eerste rij en werden netjes voorgesteld aan de zaal. Krijgen de leden daar niet wat over te zeggen, wilde iemand uit de zaal weten? “Absoluut”, antwoordde Baudet. “Wij zijn een democratische partij”. De regels binnen FVD zijn alleen zo opgesteld, dat partijleden daar praktisch geen invloed op hebben.
‘Wanneer ga jij je afsplitsen, Theo?’
Er waren vooral veel lachende gezichten. Zo leek de bijeenkomst geenszins op crisismanagement. Er kon zelfs worden gegrapt over Hiddema’s aandeel aan de onrust. “Wanneer ga jij je afsplitsen, Theo?”, vroeg Baudet. Het Tweede Kamerlid had namelijk vorige week tegen een verslaggever van talkshow Jinek gezegd dat Otten wat hem betreft onterecht uit de partij is gezet.
Maar ook die uitspraak werd vakkundig weggemasseerd. Het zou een item worden over hem en zijn kat in de Belgische badplaats Knokke-Heist, maar er kwamen alleen maar vragen over “een zekere” Otten. “Die kat kwam nauwelijks aan bod”, zei een verbouwereerde Hiddema. De conclusie was simpel: een frame van de media. De zoveelste.
Het publiek was niet naar Zaandam gekomen om hun volksvertegenwoordigers ter verantwoording te roepen. Ze wilden zien dat de partij er weer staat en dat is precies wat ze kregen.
NOS 02.09.2019 Leden van Forum voor Democratie lijken zich niet erg druk te maken over de recente ruzie binnen de partij, die leidde tot de afsplitsing van drie senatoren en een aantal Statenleden. Op een drukbezochte partijbijeenkomst in Zaandam stelde bijna niemand een kritische vraag over de gebeurtenissen. Die gingen vooral over andere dingen, zoals de negatieve rente en het migratiebeleid.
Partijleider Baudet en fractievoorzitter Cliteur in de Eerste Kamer gingen in hun toespraken wel in op de kwestie. Volgens Baudet was het een pijnlijke affaire geweest, ook voor hem. “Ik heb een vriend verloren”, zei hij, duidend op mede-oprichter Henk Otten die uit de partij is gezet.
Cliteur constateerde dat hij een kwart van zijn senatoren kwijt is, maar de overgebleven negen Eerste Kamerleden van Forum vormen volgens hem een hecht team. Hij weet zeker dat verder niemand zich zal afscheiden of zal overlopen naar de Groep Otten.
Nieuwe bestuursleden
Baudet heeft naar eigen zeggen wel lessen geleerd uit de affaire. Zo heeft hij besloten zich voortaan niet meer te bemoeien met de dagelijkse zaken van de partijorganisatie. Die dingen worden voortaan gedaan door drie nieuwe, extra bestuursleden: Lennart van der Linden (ook Eerste Kamerlid), Olaf Ephraïm en Astrid de Groot. Baudet blijft wel partijvoorzitter.
Over dat besluit kwam de enige kritische vraag uit de zaal: of de algemene ledenvergadering niets te zeggen heeft over zo’n bestuurswisseling. “Natuurlijk”, zei Baudet. “We zijn een democratische partij!” Die algemene ledenvergadering staat gepland voor november, de nieuwe bestuursleden gaan ondertussen al wel aan de slag.
“Ik hoop dat we vanavond een streep kunnen zetten”, zei Baudet, “en dat we ons weer helemaal kunnen richten op onze doelen.” Dat zijn wat hem betreft vooral de eerstvolgende Tweede Kamerverkiezingen. De ruim 2000 aanwezigen in Zaandam steunen hem daarin, zo werd wel duidelijk.
Telegraaf 02.09.2019 Tijdens een partijbijeenkomst van Forum voor Democratie in Zaandam wil Thierry Baudet de leden bijpraten over de turbulente zomer die de partij heeft meegemaakt. Het wegsturen van oud-penningmeester Henk Otten, was een ’noodzakelijk besluit’, zo geeft de partij de leden mee.
Otten richt een nieuwe partij op en lijft daarbij ook drie FvD-senatoren en enkele Statenleden in. De scheiding tussen Baudet en Otten werd via de media uitgespeeld, met openlijke hatelijkheden over en weer.
Voorafgaand aan de bijeenkomst ging Baudet ook in op de gratis reizen die hij in 2017 en 2018 maakte in het privéjet van Fokke de Jong, oprichter van Suit Supply. Hij gaf de reizen niet op in het geschenkenregister van de Tweede Kamer.
AD 02.09.2019 Thierry Baudet noemt de recente affaires binnen zijn partij ‘spijtig’, maar volhardt in zijn standpunt dat het ‘onvermijdelijk’ was dat Henk Otten uit Forum voor Democratie is gezet. Dat er vervolgens twee Eerste Kamerleden en vier lokale FvD’ers naar Otten overstapten is een ‘verlies’, maar de partij moet door, zei hij bij een partijbijeenkomst in Zaandam.
Na een zomer van affaires die volgde op het vertrek van Henk Otten, probeerde de partij op de bijeenkomst het chagrijn te verdrijven.
Baudet’s ‘analyse’ is dat dit ‘conflict’ hem ‘een vriend heeft gekost’. ,,Dat spijt mij, maar er zijn dingen gebeurd die binnen geen enkele partij zouden zijn toegestaan. Het vervelendst van allemaal is het voor mij. Dit is een verlies van een persoonlijke vriend geweest’’, zegt hij over Otten, zonder diens naam te noemen. ,,Maar,’’ zegt hij, ,,de feiten spreken voor zich. We zijn hier nu vooral om vooruit te blikken.’’
Na beschuldigingen van financiële malversaties, royeerde Baudet zijn voormalige boezemvriend Henk Otten definitief. Al moet gezegd: de relatie was al verzuurd, omdat Otten de ‘te rechtse’ koers van Baudet had gehekeld. Met het royement bleek Baudet echter niet van Otten verlost. Sterker: die sloeg terug.
Otten kondigde prompt aan zelf een partij te beginnen en wist twee FvD-Eerste Kamerleden – waaronder pijnlijk genoeg Baudets persvoorlichter Jeroen de Vries – én vier lokale FvD’ers te verleiden tot een overstap naar hem. Allen haalden vervolgens hard uit naar Baudets ‘schofterige’ behandeling van Otten.
Om nieuwe ‘ongelukken’ te voorkomen wordt het partijbestuur uitgebreid en zegt Baudet zich te manoeuvreren in een ‘niet uitvoerende rol’. ,,Ik wil dat we ons nu weer richten op onze politieke doelen. Over de verkiezingen in maart 2021. Dan moeten we er klaar voor zijn.’’ Want zegt hij, Forum is ‘een noodzakelijke regeringspartij’ om ‘het klimaatbeleid en de migratie’ te stoppen.
RTL 02.09.2019 Opnieuw stapte dit weekend een politicus van Forum voor Democratie politicus naar de partij van Henk Otten. Vanavond komt het door interne strubbelingen geplaagde FvD bijeen in Zaandam. “Om eenheid uit te stralen”, zegt FvD-expert Chris Aalberts. “Nee hoor, we zijn door de crisis”, zegt FvD-fractievoorzitter in de Senaat Paul Cliteur.
Het rommelde al langer tussen FvD-leider Thierry Baudet en mede-partijoprichter Henk Otten toen in juli de bom barstte. Otten werd de partij uitgezet vanwege een ‘poging tot fraude met overheidssubsidie’ en het achteroverdrukken van de opbrengst van de verkoop van partijartikelen.
Vertrek senatoren
Otten ontkent alle aantijgingen. Hij weigert zijn Senaatszetel op te geven en scheidt zich af van de FvD. Niet lang daarna volgen Forum-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker zijn voorbeeld.
De twee zijn ontevreden over de koers van Baudet en het bevalt hen niet hoe Henk Otten door Baudet is behandeld. De FvD-fractie gaat terug van 12 naar 9 zetels en is niet langer de grootste partij in de Eerste Kamer.
Paul Cliteur, fractievoorzitter in de Eerste Kamer, zegt vandaag tegen RTL Nieuws dat het ‘steekt’ dat er drie senatoren zijn opgestapt. “Het was leuker geweest als het niet gebeurd was.” Toch denkt Cliteur dat het hierbij blijft, althans, wat betreft de Senaat.
“Het is niet gelukt een scheuring teweeg te brengen. Ik verwacht ook geen verder afsplitsing. Dat kan ik wat de Eerste Kamer betreft wel met grote zekerheid zeggen. Nee hoor, we zijn door de crisis, denk ik.”
Opstappende Statenleden
Maar Otten zegt dat er wel degelijk meer FvD-politici het ‘boreale geleuter van Baudet zat zijn’, en dat het voorbeeld van De Vries en Rookmaker door meer politici worden gevolgd. Onduidelijk is of hij doelt op senatoren of regionale politici. Het eerste Forumlid dat de Eerste Kamerleden volgde was in elk geval Robert Baljeu, Statenlid in Noord-Holland.
Enkele dagen daarna stapte ook Cornelis van den Berg, Statenlid in Flevoland, op. Ook voor hem was de onvrede over het optreden van Baudet en het royement van Otten de druppel. “Baudet is voor mij door de mand gevallen”, zei Van den Berg. Afgelopen weekend maakte FvD-Statenlid in Zuid-Holland Caroline Persenair op Twitter bekend over te stappen naar Otten.
De timing van die aankondiging is geen toeval denkt journalist en FvD-watcher Chris Aalberts. “Dit heeft Otten natuurlijk expres gedaan, zo vlak voor de bijeenkomst van Forum vanavond. Zodat die overstap nog een beetje rondzingt.”
FvD houdt vanavond een bijeenkomst in Zaandam. Daar zullen Thierry Baudet, Theo Hiddema en andere kopstukken van de partij met honderden partijleden bijeenkomen. Er wordt onder meer gesproken over de interne conflicten binnen de partij.
Doorrommelen
“De bijeenkomst vanavond is om te laten zien dat het allemaal nog heel erg goed gaat met Forum voor Democratie, ondanks het gedoe door het vertrek van Otten”, zegt Aalberts.
Toch rommelt het volgens hem nog steeds in de partij. “Vooral in de provincies. We weten dat er weinig aandacht was voor de kiesprogramma’s in de provincie en dat de leden van de FvD-fracties elkaar daar slecht kennen. Er zijn geen trainingen gehouden en er is geen onderlinge band.”
Een voorbeeld daarvan is de FvD-fractie in de provinciale Staten in Zeeland. “Daar is een Statenlid uit FvD gestapt, maar hij heeft wel zijn zetel gehouden. En de overgebleven leden zijn in twee groepen uiteen gevallen.”
Uitloop gaat verder
De uitloop is niet afgelopen denkt Aalberts. “De komende tijd zullen druppelsgewijs FvD’ers opstappen. De reden is simpel: Baudet is grillig, die doet wat hij wil, zoals die ‘boreale’ opmerkingen. Baudet is ook niet weg te sturen. Tegelijkertijd zet hij, zoals Otten het zei, zijn mensen in de wind. We weten dat er heel veel mensen van de partij twijfel hebben. Een deel daarvan zal langzaam vertrekken.”
Telegraaf 02.09.2019 Partijleider Thierry Baudet van Forum voor Democratie (FVD) gaat met Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overleggen over twee reizen met een privéjet die hij niet heeft gemeld bij de Kamer. Ook gaat hij de zaak met het partijbestuur bespreken. „We gaan het intern onderzoeken.” Dat zei Baudet in een gesprek met Dit is de Dag op Radio 1.
HP/DeTijd meldde maandag dat Baudet twee reizen met het vliegtuig van Fokke de Jong, oprichter van SuitSupply, niet heeft gemeld bij het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Volgens Baudet hoefden de reizen niet te worden gemeld aan het Kamerregister. Maar „als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen.”
De FVD-leider was gewaarschuwd door medeoprichter Henk Otten om de reizen aan te melden bij de Kamer. Maar anderen, onder wie Kamerleden, hadden een andere mening, aldus Baudet. Otten is deze zomer door het bestuur van FVD uit de partij gezet wegens „vermoedelijke fraude.”
Baudet noemt de zaak-Otten ’heel vervelend” en schadelijk voor de partij. Maar hij had naar eigen zeggen geen andere keuze. Zijn partij heeft „zeer zorgvuldig gehandeld.” Otten heeft inmiddels aangifte tegen FVD gedaan wegens smaad. Baudet ziet een mogelijke rechtszaak met vertrouwen tegemoet, zei hij in Dit is de Dag.
De hele kwestie met Otten wordt nog een keer door het partijbestuur onder de loep genomen en besluit dan volgens Baudet of er „juridische stappen moeten volgen.” Dat partijbestuur wordt uitgebreid met drie personen, voegde hij eraan toe. Baudet blijft algemeen bestuurslid, maar zal zich niet meer met de dagelijkse gang van zaken bezighouden.
AD 02.09.2019 Partijleider Thierry Baudet van Forum voor Democratie (FVD) gaat met Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overleggen over twee reizen met een privéjet die hij niet heeft gemeld bij de Kamer. Ook gaat hij de zaak met het partijbestuur bespreken.
,,Ik was gewoon met een vriendengroep weg. Soms gaan we met de auto, soms anders. Maar als ik dit had moeten opgeven ga ik dat alsnog doen. Ik had niet het idee dat dit ook maar iets te maken had met mijn werk als politicus
HP De Tijd meldde vandaag dat Baudet – volgens direct betrokkenen – minstens twee keer een vlucht gemaakt heeft in de privéjet van Suitsupply-oprichter Fokke de Jong. De vluchten zijn niet gemeld in het giftenregister van de Tweede Kamer. Bestemming was onder meer Ibiza, waar de partijleider van Forum voor Democratie de bekende Club Lio bezocht. De tweede vlucht zou een bezoek aan Schotland betreffen.
Dat meldtHP De Tijd, dat ook foto’s van het tripje naar Ibiza toont. Buitenhof-presentator Jort Kelder zou Baudet en De Jong, oprichter van SuitSupply, een herenmodebedrijf met 125 vestigingen over de hele wereld, hebben vergezeld op de vlucht naar Ibiza, die plaats vond op 4 juni 2017. Op de terugweg zette het toestel Baudet af voor een politiek optreden in Maastricht, meldt HP De Tijd. Het verhaal wordt bevestigd door Henk Otten en Jeroen de Vries, die Forum inmiddels allebei hebben verlaten.
Beide vluchten, die volgens het tijdschrift een waarde hebben van vele duizenden euro’s, meldde het Kamerlid niet in het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Het doel van dat register is onder meer om de transparantie over het werk, de belangen en de connecties van Kamerleden te verhogen.
Volgens Baudet hoefden de reizen niet te worden gemeld aan het Kamerregister. Maar ‘als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen’. Overigens meldt ex-partijgenoot Henk Otten dat hij Baudet in een eerder stadium gewaarschuwd heeft dat melding van de vluchten noodzakelijk was.
Nuance
In de integriteitsregels van de Kamer staat het volgende: ‘De leden dienen opgave te doen van (…) buitenlandse reizen waarvan de vervoers- en verblijfskosten geheel of gedeeltelijk door derden zijn betaald.’ In de regels wordt geen onderscheid gemaakt tussen een Kamerlid in functie of als privépersoon.
De vluchten met het toestel van de Suitsupply-eigenaar lijken onder deze noemer te vallen. De regels van de Kamer bieden echter wel een nuance:
‘Het is aan het lid zelf om te bepalen of een specifieke omstandigheid redelijkerwijs als relevant voor zijn functioneren kan worden beschouwd. Als een willekeurige toeschouwer zonder veel omwegen zou kunnen denken dat een bepaalde private omstandigheid van een lid van invloed is op diens stellingname in een publiek vraagstuk, kan het raadzaam zijn omstandigheid in het register te doen opnemen.’
Uit whatsapp-berichten die Henk Otten, inmiddels partijparia, aan HP De Tijd heeft laten zien, zou blijken dat er intern meteen discussie was over de vluchten. Destijds was de relatie tussen Otten en Baudet nog goed, in elk geval richting de buitenwereld. Otten schreef onder meer dit: ‘Je begrijpt natuurlijk wel dat je die trip met de privéjet van Fokke moet melden bij de Tweede Kamer. Dit is absoluut meldingsplichtig in het giftenregister. Voor je het weet kom je in een Pechtold-rel terecht. Ik vind het enorm onverstandig en je brengt de partij in gevaar met dit gedrag.’
Met de Pechtold-rel doelt Otten op een aantal omstreden giften die voormalig D66-leider Alexander Pechtold niet deelde met het register van de Kamer. Baudet reageert volgens HP De Tijd onder andere als volgt: ,,Volgens mij interpreteer je de regels verkeerd. Ik zal het eens aan Khadija vragen.’’ De partijleider doelt daarmee op Kamervoorzitter Khadija Arib. Die laat HP De Tijd weten nooit een vraag van Baudet over de vluchten te hebben gehad.
Twijfel is melden
Een woordvoerder van Arib laat weten dat een politicus altijd een eigen afweging maakt, of een bepaalde gift al dan niet gemeld moet worden. Het advies in de regels is wel om bij twijfel een melding te doen: ,,Dan kan immers nooit gesteld worden dat die omstandigheid verborgen is gehouden. Het gaat er niet om of die omstandigheid daadwerkelijk van invloed is geweest. Dat, noch het tegendeel, is immers te bewijzen.’’
Otten was destijds van mening dat het feit dat Jort Kelder bij de vlucht aanwezig was politiek gevaar kon opleveren, omdat dat een goede vriend van premier Mark Rutte is. ,,Zet jij weer alles op het spel voor een snelle ego-kick. Met Jort Kelder (…) je maakt jezelf chantabel’’, schrijft Otten. Hij is bang dat Rutte de niet gemelde vlucht met Kelder tegen Forum kan gebruiken in het politieke spel.
In de eigen integriteitscode schrijft Forum dat de partij streeft naar een open, tolerante en collegiale partijcultuur waarin ‘maximale transparantie’ bestaat over besluiten, beloningen, posities en verantwoordelijkheden.
Forum van Democratie was vanmiddag niet bereikbaar voor een reactie.
MSN 02.09.2019 Partijleider Thierry Baudet van Forum voor Democratie (FVD) gaat met Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib overleggen over twee reizen met een privéjet die hij niet heeft gemeld bij de Kamer. Ook gaat hij de zaak met het partijbestuur bespreken. “We gaan het intern onderzoeken”, zei hij in een gesprek met Dit is de Dag op Radio 1.
HP/DeTijd meldde maandag dat Baudet twee reizen met het vliegtuig van Fokke de Jong, oprichter van SuitSupply, niet heeft gemeld bij het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Volgens Baudet hoefden de reizen niet te worden gemeld aan het Kamerregister. Maar “als ik dingen moet melden zal ik dat met plezier doen”.
Telegraaf 02.09.2019 Partijleider Thierry Baudet van Forum voor Democratie heeft minstens twee keer een vlucht gemaakt in de privéjet van een Nederlandse zakenman. Daarbij verzuimde hij de reisjes op te geven in het geschenkenregister van de Tweede Kamer.
Dat meldt HP De Tijd. Bestemming was onder meer Ibiza, waar de bekende Club Lio werd bezocht. Beide vluchten, die een waarde hebben van vele duizenden euro’s, meldde het FvD-Kamerlid niet in het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. Baudet vindt het een privékwestie.
„Het zijn reisjes met een vriendengroep. De ene keer gaan we met de auto, de andere keer met het vliegtuig.”Toch zal hij over de kwestie overleggen met Kamervoorzitter Arib, zo zei hij voorafgaand aan een partijbijeenkomst in Zaandam.
Een meerdaagse vlucht met een dergelijk vliegtuig kost gemiddeld vele tienduizenden euro’s. De eigenaar van het privévliegtuig is Fokke de Jong, oprichter van Suit Supply, een herenmodebedrijf met 125 vestigingen over de hele wereld. Het gaat om vluchten in 2017 en 2018.
Baudet gewaarschuwd
Volgens de eigen regels dienen Kamerleden geschenken van boven de 50 euro op te geven in het geschenkenregister, ook als het om betaalde reisjes gaat. Het is echter aan Kamerleden zelf om zich over geschenken en beïnvloeding te verantwoorden. De griffie van de Tweede Kamer attendeert Kamerleden er twee keer per jaar op vooral het geschenkenregister in te vullen.
Niet alleen de griffie, ook toenmalig penningmeester Henk Otten zou Baudet hebben gewaarschuwd de vluchten per privéjet op te geven in het geschenkenregister. Otten is inmiddels uit de partij gezet, heeft in de Eerste Kamer een eigen fractie en is bezig een nieuwe partij op te richten.
Appjes van Otten
De gewezen FvD’er heeft HP De Tijd oude Whatsapp-berichten overhandigd waarin hij Baudet waarschuwt. „Je begrijpt natuurlijk wel dat je die trip met de privéjet van Fokke moet melden bij de Tweede Kamer. Dit is absoluut meldingsplichtig in het giftenregister. Voor je het weet kom je in een Pechtold-rel terecht. Ik vind het enorm onverstandig en je brengt de partij in gevaar met dit gedrag.”
Pechtolds penthouse
Toenmalig D66-leider Pechtold raakte in opspraak toen hij een vlucht in een privéjet van een Rotterdamse zakenman naar Oekraïne niet opgaf. Later deed hij appartement van 135.000 euro hij cadeau kreeg van een voormalige Canadese diplomaat af als ’privékwestie’. Behalve de PVV en de SP keurde alleen Forum voor Democratie de verzwegen gift af.
NOS 02.09.2019 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet heeft volgens ingewijden minstens twee keer een vlucht gemaakt in een privévliegtuig van een zakenman van Suit Supply, en dat niet gemeld in het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer.
De vluchten, die volgens HP/De Tijd duizenden euro’s waard waren, vonden plaats in 2017 en 2018. Baudet werd in maart 2017 als Kamerlid geïnstalleerd. Bestemming van de vluchten was volgens HP/De Tijd onder meer Ibiza, waar Club Lio werd bezocht, een bekende uitgaansgelegenheid op het eiland.
Groepje vrienden
Baudet reageerde op de radio, bij Dit is de Dag. Volgens hem is er helemaal niets gebeurd waar hij zich voor moet schamen. “We hebben een groepje vrienden en we gaan wel eens pad.” Het register van de Tweede Kamer is volgens Baudet ook helemaal niet voor dit soort zaken bedoeld, alleen als er echt sprake kan zijn van belangenverstrengeling.
“Maar als we dit soort dingen moeten melden, zal ik dat met alle plezier doen.” Baudet zei dat hij eens gaat uitzoeken wat het interne beleid is van Forum en hij zal ook Kamervoorzitter Arib om raad vragen.
Aanmelden
Kamerleden dienen hun nevenfuncties, giften en buitenlandse reizen in openbare registers te vermelden. Giften vanaf 50 euro dienen te worden vermeld. Bij cadeaus van familie of vrienden moeten Kamerleden zelf een inschatting maken of er sprake kan zijn van belangenverstrengeling.
Een betrokkene bevestigt tegenover de NOS dat hij Baudet meermalen geadviseerd heeft de reizen aan te melden in het register.
Een nieuw tosti-ijzer van een oud-tante of meereizen op vakantie met een vriend. Wie in de registers kijkt ziet dat veel Kamerleden melding maken van ontvangen boeken, beeldjes, of tickets voor een concert.
Kamerleden moeten bij alles wat ze krijgen dus zelf een inschatting maken of er sprake kan zijn van belangenverstrengeling. Dit staat daarover in de regels:
Als een willekeurige toeschouwer zonder veel omwegen zou kunnen denken dat een bepaalde private omstandigheid van een lid van invloed is op diens stellingname in een publiek vraagstuk, kan het raadzaam zijn omstandigheid in het register te doen opnemen. Dan kan immers nooit gesteld worden dat die omstandigheid verborgen is gehouden.
Het appartement was een schenking van een Canadese oud-diplomaat aan de D66-voorman. Sommigen vonden dat Pechtold de schenking had moeten melden in het geschenkenregister. Pechtold deed dat niet omdat hij het als een privékwestie zag.
De Hoge Raad oordeelde later dat er geen aanwijzingen waren voor een misdrijf en er geen aanleiding was voor een strafrechtelijk onderzoek.
MSN 02.09.2019 FvD-Kamerlid Thierry Baudet heeft – volgens direct betrokkenen – minstens twee keer een vlucht gemaakt in de privéjet van een Nederlandse zakenman.
Dat meldt HP De Tijd. Bestemming was onder meer Ibiza, waar de bekende Club Lio werd bezocht. Beide vluchten, die een waarde hebben van vele duizenden euro’s, meldde het FvD-Kamerlid niet in het geschenken- of reizenregister van de Tweede Kamer. De woordvoerder van Baudet spreekt van een ’privékwestie’, aldus HP De Tijd.
Een meerdaagse vlucht met een dergelijk vliegtuig kost gemiddeld vele tienduizenden euro’s. De eigenaar van het privévliegtuig is volgens HP De Tijd Fokke de Jong, oprichter van SuitSupply, een herenmodebedrijf met 125 vestigingen over de hele wereld.
Telegraaf 01.09.2019 De scheuring bij Forum voor Democratie was afgelopen zomer dé traktatie voor de gevestigde partijen. Zij hadden twee jaar lang, aanvankelijk honend, toen met ongemak en uiteindelijk radeloos, gekeken naar de opmars van Baudet en de zijnen, die ondanks veelvuldige schandaaltjes maar niet wilden struikelen. Opeens stond Forum daar openlijk ruziënd z’n zuilen zelf af te breken. Met een nieuw parlementair jaar in aantocht en verkiezingen die nog anderhalf jaar op zich laten wachten, is de vraag hoe de jonge partij zich herpakt.
„Druk geweest met de toestanden van Forum zeker?” Een VVD-Kamerlid kan zijn leedvermaak nauwelijks verhullen als hij een verslaggever vraagt naar zijn werkzaamheden van de voorbije weken. Het was bij de partij van Thierry Baudet inderdaad bal afgelopen zomer. Wat zijn opmerkingen over vrouwen en Rusland noch zijn interesse in extreem-rechts ooit vermochten, gebeurde nu overduidelijk: onrust in de achterban, kiezers die aangaven af te haken.
Vorig jaar was het een naaktfoto, dit jaar een kunstzinnige foto waarmee Baudet de schijnwerpers op zich wist te richten. Ⓒ MARIE-JEANNE VAN HÖVELL TOT WESTERFLIER
Zonder duidelijke aanleiding zette Baudet eind juli zijn voormalige kompaan Henk Otten uit de partij, een daad die hij per tweet wereldkundig maakte. Terwijl het conflict voor de buitenwacht al lang leek uitgevochten: Otten had als penningmeester zo’n 30.000 euro aan zichzelf overgemaakt, was daardoor zijn positie als kasbewaarder kwijtgeraakt, uit het partijbestuur gedwongen en had het fractievoorzitterschap in de Eerste Kamer ingeleverd.
Baudet had in april nog de excuses van Otten geaccepteerd en gezegd in het partijbelang de blik te willen richten op de toekomst. Nu werd de hele kwestie weer volop via de media uitgevochten, met hatelijke beschuldigingen over en weer.
Het Forum-bestuur (Baudet en Rob Rooken) had bij het ministerie van Binnenlandse Zaken melding gemaakt van fraude met overheidssubsidie. Otten, vader van twee kinderen, zou partijgeld hebben besteed aan een ’minnares’. Smaad en laster, riep de gewezen Forum-bestuurder, die afgelopen vrijdag nog aangifte deed tegen zijn oude oogappel.
Trouwens: niet hij, maar Baudet had partijgeld verbrast door er een vakantie naar Thailand van te bekostigen, sloeg Otten terug. De buitenwacht zag een partij waarvan de top zichzelf niet in de hand heeft en waar kennelijk met ledengeld wordt gesmeten.
Vanwaar die escalatie? „Moet je niet aan mij vragen”, zegt Otten. „Van mij had het niet gehoeven.” Baudet blijft erbij: dit was een noodzakelijke opschoning van de partij die louter met gesjoemel van doen had. Al zal Baudet heus het risico hebben onderkend dat Otten vanaf de achterbankjes van de senaat geen tweede viool maar stoorzender zou spelen.
Otten had al niet kunnen laten ’zie je wel’ te zeggen bij het teleurstellende resultaat na de Europese verkiezingen, drie zetels, de eerste campagne die niet onder zijn leiding was gevoerd. Beter een vijand aan de andere kant van het net dan een intrigant in de gelederen, moet Baudet hebben gedacht.
Partij-ideoloog Paul Cliteur, de nieuwe fractieleider in de Eerste Kamer, suggereert in een soort interview op de partijwebsite dat de breuk met Otten is geforceerd omdat die een ’tijdbommetje’ in de fractie was. „Het eendrachtig functioneren van de fractie werd bemoeilijkt omdat Otten onophoudelijk op de kwestie terugkwam.”
“„Ik heb meermaals gewaarschuwd voor al te veel dagdromerij en geflirt met extreem-rechts””
Otten, inmiddels veilig beëdigd in de Eerste Kamer, richtte een eigen fractie op en nam behalve Rookmaker FvD’er van het eerste uur Jeroen de Vries mee. Forum, grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen van 20 maart, verloor met de drie senatoren in één klap een kwart van z’n Eerste Kamerfractie.
Op een terras in Zwolle werden de drie ex-FvD’ers gespot. Ⓒ ROBIN UTRECHT
Waar Baudet financiële malversaties als reden voor de breuk opgaf, hield Otten het op een geëxplodeerde richtingenstrijd, met Otten als rechtse realist en Baudet als intellectuele schuinsmarcheerder. „Ik heb meermaals gewaarschuwd voor al te veel dagdromerij en geflirt met extreem-rechts”, zegt Otten nu. En overstapper van Forum naar de club van Otten, Statenlid Robert Baljeu, twitterde ter illustratie zelfs een foto van een stapel boeken die hij in zijn tijd bij Forum voor Baudet in ontvangst had moeten nemen: allemaal over ideologen van Hitler.
FvD, een verse persvoorlichter in de gelederen, besloot er deze keer maar niet op de reageren. Toch kan de partij niet meer doen alsof er niets aan de hand is. Opiniepeiler Maurice de Hond mat een teruggang en stelde vorige week vast dat de jonge-hondenclub van Baudet z’n electorale glans had verloren.
„De manier waarop Otten uit de partij is gezet, was niet goed”, vindt Tweede Kamerlid Theo Hiddema, van wie de breuk niet had gehoeven. „Hierdoor kunnen de mensen die ons niet goedgezind zijn zich in de handjes wrijven.”
„We moeten er wel wat mee”, bekent Freek Jansen, voorzitter van de jongerenafdeling. Maandagavond houdt Forum voor Democratie een partijbijeenkomst in Zaandam waar Baudet en de andere kopstukken Cliteur, Eppink, Hiddema en Nanninga nader ingaan op de ’moeilijke periode’ die de partij heeft doorgemaakt en de ’pijnlijke, maar noodzakelijke besluiten’ die ze heeft moeten nemen. „We moeten het erover hebben, en er zullen zeker vragen over komen van onze leden. Maar we gaan natuurlijk niet alleen terugkijken. We willen vooruit.”
Buitenspel
De vraag is hoe. Ondanks de daverende overwinning in de provincies, bestuurt de partij nergens mee, afgezien van een gedeputeerde in Limburg. In de Eerste Kamer positioneert de afsplitsing Otten zich nu als het redelijk-rechtse alternatief. Het kabinet, dat geen meerderheid heeft in de senaat, is daardoor de komende jaren voor het doorvoeren van wetten niet alleen afhankelijk van PvdA en GroenLinks, maar kan, met SGP, de Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF) en Otten ook over rechts.
„We moeten ook realistisch zijn”, zegt Cliteur op de website. Voor een benodigde meerderheid kan het kabinet bij elke fractie of combinatie van fracties terecht met meer dan zes zetels. Met andere woorden: voor de invloed van zijn partij maakt het niks uit, al is er volgens de rechtsgeleerde wel symbolische schade doordat FvD niet langer de grootste is in de Eerste Kamer.
Paul Cliteur zag een kwart van zijn fractie vertrekken. Ⓒ DIJKSTRA BV
Het Europees Parlement, waar Forum drie zetels heeft, is niet echt een publicitair platform. Het Europese standpunt – wil de partij nou wel of niet uit de EU? – is bovendien onduidelijk. In de Tweede Kamer heeft Forum met z’n twee zetels nog altijd maar beperkte invloed. Van aangekondigde initiatiefwetten, zoals die ter bescherming van Nederlandse waarden, is niets meer vernomen. Dat vice-premier Hugo de Jonge alvast aangeeft samenwerking met Forum niet te zien zitten, is evenmin een teken dat FvD z’n standpunten snel zal kunnen verwezenlijken.
Ook de grilligheid van boegbeeld Baudet blijft een risico voor de partij. Dat hij na de grootste verkiezingsoverwinning in maart een twintig minuten durende toespraak gaf vol gezwollen verwijzingen naar de Klassieken, wilden zijn sympathisanten hem nog wel vergeven.
Lastiger werd dat nadat de ChristenUnie in Zuid-Holland de onderhandelingen met Forum afbrak over een nieuw provinciebestuur nadat Baudet een filmpje had getwitterd dat in extreem-rechtse kringen circuleert, over het verband tussen migratie en verkrachting van westerse vrouwen. De claim dat Forum, anders dan de PVV, wél een partij is die dingen gedaan wil krijgen, boette ermee in aan geloofwaardigheid.
Een omhoog gestoken duim, maar voor hoe lang? Ⓒ Robin Utrecht
De aandacht vasthouden? Er zijn voorlopig geen verkiezingen, al is dat voor Forum in dit stadium waarschijnlijk een zegen; er is immers genoeg tijd voor herstel. De actieve aanhang lijkt nog allerminst geslonken.
Maandagavond hebben, afgezien van de nep-reserveringen die politieke tegenstanders hebben gedaan, minstens tweeduizend FvD-leden en -sympathisanten een kaartje gekocht om Baudet en Hiddema te zien spreken. Wie voor Forum voor Democratie nu al een neergang als de LPF voorspelt, is op z’n minst voorbarig.
Telegraaf 01.09.2019 Het vertrouwen van kiezers in FvD-aanvoerder Thierry Baudet is afgenomen. Waar hij in april nog naar de zevende plek was geklommen in de rangorde van mate van vertrouwen in de fractievoorzitters in de Tweede Kamer in de peiling van Maurice de Hond, staat Baudet nu op de twaalfde plaats. Daarmee scoort hij slechter dan PVV-voorman Geert Wilders, die op dit moment de elfde positie inneemt.
Vorige week zondag constateerde De Hond al in zijn wekelijkse peiling dat de electorale glans van Forum voor Democratie is afgenomen. „Terwijl begin augustus het gedoe rondom Henk Otten bij FvD nog vrij weinig electoraal effect leek te hebben, is dat nu wel goed te zien”, aldus de peiler vorige week. FvD zakte vorige week naar 16 zetels, een daling van 4 zetels ten opzichte van de vorige peiling drie weken eerder. Ook deze zondag staat de partij van Baudet op 16 zetels.
CU-voorman Gert-Jan Segers geniet momenteel het meeste vertrouwen van de fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Vorig jaar stond hij nog derde. De toenmalig koploper Klaas Dijkhoff (VVD) staat nu tweede. Tunahan Kuzu (DENK) sluit net als in april en net als vorig jaar rond deze tijd de rij met de dertiende plek als het om vertrouwen in fractievoorzitters gaat.
Van alle ministers geniet Wopke Hoekstra (CDA, Financiën) het meeste vertrouwen. Vorig jaar stond hij nog zevende, maar het vertrouwen in hem schoot in februari omhoog rond de aankoop van aandelen van Air France-KLM.
Premier Mark Rutte daalde vorig jaar nog sterk van de zevende naar de vijftiende plaats, vanwege zijn opstelling rondom de dividendbelasting. De VVD’er staat nu echter weer op de zevende plek.
Lees hier een uitgebreide terugblik op de Forum-perikelen door politiek verslaggever Niels Rigter:
MSN 01.09.2019 Het vertrouwen van kiezers in FVD-aanvoerder Thierry Baudet is afgenomen. Waar hij in april nog naar de zevende plek was geklommen in de rangorde van mate van vertrouwen in de fractievoorzitters in de Tweede Kamer in de peiling van Maurice de Hond, staat Baudet nu op de twaalfde plaats. Daarmee scoort hij slechter dan PVV-voorman Geert Wilders, die op dit moment de elfde positie inneemt.
Vorige week zondag constateerde De Hond al in zijn wekelijkse peiling dat de electorale glans van Forum voor Democratie is afgenomen. “Terwijl begin augustus het gedoe rondom Henk Otten bij FVD nog vrij weinig electoraal effect leek te hebben, is dat nu wel goed te zien”, aldus de peiler vorige week. FVD zakte vorige week naar 16 zetels, een daling van 4 zetels ten opzichte van de vorige peiling drie weken eerder. Ook deze zondag staat de partij van Baudet op 16 zetels.
CU-voorman Gert-Jan Segers geniet momenteel het meeste vertrouwen van de fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Vorig jaar stond hij nog derde. De toenmalig koploper Klaas Dijkhoff (VVD) staat nu tweede. Tunahan Kuzu (DENK) sluit net als in april en net als vorig jaar rond deze tijd de rij met de dertiende plek als het om vertrouwen in fractievoorzitters gaat.
Van alle ministers geniet Wopke Hoekstra (CDA, Financiën) het meeste vertrouwen. Vorig jaar stond hij nog zevende, maar het vertrouwen in hem schoot in februari omhoog rond de aankoop van aandelen van Air France-KLM. Premier Mark Rutte daalde vorig jaar nog sterk van de zevende naar de vijftiende plaats, vanwege zijn opstelling rondom de dividendbelasting. De VVD’er staat nu echter weer op de zevende plek.
NU 01.09.2019 Het Zuid-Hollandse Provinciale Statenlid Caroline Persenaire verlaat Forum voor Democratie (FVD) en stapt over naar de groep van Henk Otten. Ruim een week geleden deed een Statenlid in Flevoland hetzelfde.
Persenaire deelde via Twitter mee dat ze opstapt bij FVD. “Morgen zal ik de commissaris van de Koning in Zuid-Holland hierover informeren”, aldus Persenaire.
Hierbij bevestig ik dit bericht. Morgen zal ik de Commissaris van de Koning in Zuid-Holland hierover informeren. Mijn lidmaatschap van #FVD heb ik zojuist beëindigd. https://t.co/jS36n5KD4B
Avatar
Auteur caroline_pers
FVD gaat door deze stap terug naar tien Statenleden in Zuid-Holland en is daarmee niet meer de grootste partij. De VVD heeft ook tien Statenleden in Zuid-Holland.
Otten geroyeerd na verdenking van fraude
Forum voor Democratie kondigde in juli aan dat Otten uit de partij zou worden gezet. Hij wordt door de partij verdacht van fraude met subsidiegeld. Dit zou zijn gebleken uit intern onderzoek naar de partijadministratie in 2018. De accountant van FVD en het ministerie van Binnenlandse Zaken weerspreken echter dat er gefraudeerd is.
Naar aanleiding van de jaarrekening van FVD over 2018 werd een intern onderzoek ingesteld. Bij het opstellen daarvan kwamen financiële onregelmatigheden naar voren. Otten zou volgens het interne onderzoek partijfondsen hebben gebruikt voor een “ongeoorloofde betaling” aan een relatie op basis van een valse factuur. Dat bedrag heeft hij weer terugbetaald.
Dat was voor Forum voor Democratie voldoende aanleiding om hem te royeren als partijlid. Hoewel Baudet ook dreigde aangifte te doen, is het daar tot op heden niet van gekomen.
Volgens Otten is er geen spraken van fraude, maar zijn de beschuldigingen van Baudet een manier om hem uit de partij te werken nadat hij in april in een interview met NRC kritiek uitte op de rechtse, “alt-right-koers” van Baudet.
NOS 01.09.2019 Er is opnieuw een politicus van Forum voor Democratie overgestapt naar de nieuwe partij van Henk Otten, de geroyeerde mede-oprichter van FvD. Het gaat om het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire. Zij bevestigt een tweet van Otten hierover en schrijft dat ze vanmiddag haar lidmaatschap van FvD heeft opgezegd. Hiermee is de partij in de Provinciale Staten van Zuid-Holland niet langer de grootste: FvD heeft er nu nog tien zetels, net als de VVD.
Persenaire is het vierde Statenlid dat de partij van Thierry Baudet de rug toekeert. Anderhalve week geleden zegde Cornelis van den Berg uit Flevoland zijn lidmaatschap op. Ook hij zoekt aansluiting bij Otten, evenals Robert Baljeu uit Noord-Holland. Die werd in mei uit Forum voor Democratie gezet.
Twee weken geleden hield het Zeeuwse Statenlid Robèrt Brunke het voor gezien bij FvD. Net als de andere vertrekkers behoudt hij zijn zetel, maar hij sluit zich niet aan bij Otten.
Onwaarschijnlijk
Eerder was al duidelijk geworden dat de Eerste Kamerleden Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker meegaan naar de ‘fractie-Otten’, zoals de naam luidt waaronder Otten in de senaat verder gaat. Otten zei toen al te verwachten dat zich nog meer FvD’ers bij hem zouden aansluiten, ook uit de kringen van de Provinciale Staten.
Fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur van FvD zei vorige week in Nieuwsuur dat hij het onwaarschijnlijk acht dat nog meer senatoren de overstap maken.
Morgenavond is in Zaandam een ledenavond van Forum voor Democratie. Naar verwachting zullen daar alle ontwikkelingen die er van de zomer in de partij waren aan de orde komen. Otten heeft naar aanleiding van zijn royement aangifte gedaan tegen de partijtop van FvD wegens smaad.
Telegraaf 01.09.2019 Weer stapt er iemand over van Forum voor Democratie naar de groep Otten. Nu maakt het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire de overstap.
Dat maakt ze bekend op Twitter. ,,Morgen zal ik de commissaris van de Koning in Zuid-Holland hierover informeren’’, meldt Persenaire. Ruim een week geleden stapte ook een Statenlid uit Flevoland over van Forum naar Otten.
Volgens Otten heeft Persenaire ’de gebeurtenissen van afgelopen weken zorgvuldig afgewogen’. ,,Vandaag heeft ze besloten zich aan te sluiten bij de groep Otten om samen de noodzakelijke politieke verandering te realiseren’’, laat hij weten.
FVD gaat door deze stap terug naar tien Statenleden in Zuid-Holland en is daarmee niet meer de grootste partij. De VVD heeft ook tien Statenleden in Zuid-Holland. Otten werd in juli uit FVD gezet. Hij is samen met Thierry Baudet een van de oprichters van Forum. Otten nam na de breuk zijn zetel in de Eerste Kamer mee en senatoren Rookmaker en De Vries van FVD sloten zich aan bij Otten. Hij wil een eigen partij oprichten.
AD 01.09.2019 Het Forum voor Democratie is opnieuw een vooraanstaand lid armer. Caroline Persenaire, Statenlid in de provincie Zuid-Holland, keert de partij van Thierry Baudet de rug toe en voegt zich bij de groep van de geroyeerde medeoprichter Henk Otten. Dat melden beide politici op twitter. Persenaire is niet het eerste Statenlid dat overstapt.
Caroline Persenaire zegt haar lidmaatschap van Forum voor Democratie omstreeks 18 uur te hebben beëindigd. Het Provinciale Statenlid zal de Commissaris van de Koning in Zuid-Holland morgen informeren over haar overstap
Die politieke ‘move’ vloeit voort uit een “zorgvuldige afweging van de gebeurtenissen van afgelopen periode”, bevestigt Persenaire na een tweet van Henk Otten. Doel van haar aansluiting van de nieuwe partij van de geroyeerde mede-oprichter van Forum is “samen de noodzakelijke politieke verandering te realiseren.”
Eerdere overstappers
Persenaire is niet het eerste Statenlid dat Forum voor Democratie de rug toekeert en zich bij de Groep Otten voegt. Otten meldde medio augustus op Twitter dat het Noord-Hollandse Statenlid Robert Baljeu, eerder al geroyeerd door Forum, zich bij hem aansluit. In Zeeland stapte Robert Brunke uit de partij. Hij zegt zich niet meer in de ‘politieke koers en uitlatingen’ te herkennen en begint voor zichzelf.
Otten meldde op 19 augustus dat senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries zich ook bij hem aansluiten omdat zij zich net als hij niet kunnen vinden in de koers van Thierry Baudet.
MSN 01.09.2019 Een nieuwe tegenslag voor Forum voor Democratie. Statenlid in Zuid-Holland Caroline Persenair maakt de overstap naar de partij van Henk Otten. Dat laat Otten weten op Twitter.
Persenaire zou vandaag het besluit hebben genomen om zich aan te sluiten bij Otten. Ze zijn samen te zien op een foto die Otten deelde op Twitter.
Op haar eigen account zegt Persenaire dat ze morgen de Commissaris van de Koning zal informeren. “Mijn lidmaatschap van #FVD heb ik zojuist beëindigd.”
Otten richtte Forum samen met Baudet op, maar werd geroyeerd na beschuldigingen van fraude. Otten spreekt dat tegen en zegt dat hij en Baudet een meningsverschil hadden over de partijkoers.
Otten besloot een eigen partij op te richten en zijn zetel in de Eerste Kamer mee te nemen. Twee andere senatoren sloten zich direct bij Otten aan, een Statenlid in Flevoland volgde vorige week.
‘Had niet zo gehoeven’
Afgelopen week liet Forum-Kamerlid Theo Hiddema nog weten dat Otten volgens hem onterecht uit de partij is gezet. Hij viel daarmee Baudet publiekelijk af. Het had volgens hem ‘niet zo gehoeven’.
Hiddema had Otten en diens bondgenoot senator Jeroen de Vries het liefst binnenboord gehouden, want er ‘zit geen kwaad aan’, heeft hij gezegd. Het waren ‘persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren die de doorslag hebben gegeven’ in de breuk, stelt de tweede man van FvD.
OmroepWest 01.09.2019 Het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire verlaat Forum voor Democratie (FVD) en stapt over naar de groep van Henk Otten. Ruim een week geleden deed een Statenlid in Flevoland hetzelfde.
‘Morgen zal ik de commissaris van de Koning in Zuid-Holland hierover informeren’, schrijft Persenaire op Twitter. FVD gaat door deze stap terug naar tien Statenleden in Zuid-Holland en is daarmee niet meer de grootste partij. De VVD heeft ook tien Statenleden in Zuid-Holland.
Otten werd in juli uit FVD gezet. Hij is samen met Thierry Baudet een van de oprichters van de partij. Otten nam na de breuk zijn zetel in de Eerste Kamer mee en twee andere senatoren van FVD sloten zich aan bij Otten. Hij wil een eigen partij oprichten.
‘Achter de rug’
Fractievoorzitter Matthijs Sandmann zei afgelopen donderdag nog in het Radio West-programma Studio Haagsche Bluf dat hij niet verwachtte dat er nog meer FvD’ers zouden opstappen. ‘Het gaat helemaal goed’, zei hij. ‘We hebben het nu wel achter de rug, denk ik.’
NU 30.08.2019 Henk Otten doet vrijdag aangifte tegen zijn voormalige partij Forum voor Democratie (FVD). Hij wil dat het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt of er sprake is van smaad, laster en lasterlijke aanklacht, laat hij vrijdag aan NU.nl weten.
“Mijn naam moet worden gezuiverd”, zegt Otten. Het onderzoek zal zich waarschijnlijk op partijleider en bestuurslid Thierry Baudet, Rob Rooken (bestuurslid) en Paul Frentrop (adviseur) richten. Wie er precies bij betrokken zijn, moet justitie nu gaan uitzoeken, benadrukt Otten.
Als er personen schuldig worden bevonden, kunnen er geldboetes en gevangenisstraffen van maximaal twee jaar worden opgelegd.
Otten heeft advocatenkantoor Wladimiroff Advocaten uit Den Haag in de arm genomen.
Otten: ‘Flutrapport alleen om mij te beschadigen’
Smaad (het opzettelijk beschadigen van iemands goede naam) en laster (het opzettelijk liegen om iemand te beschadigen) hebben betrekking op het interne onderzoeksrapport over Otten dat FVD zelf liet opstellen. Daarin staat onder meer dat Otten fraudeerde met subsidiegelden; op basis daarvan werd hij eind juli uit de partij gezet.
“Dat onderzoek is op geen enkele professionele manier gedaan. Er was geen hoor en wederhoor”, zegt Otten. Een onafhankelijk, extern onderzoek naar de boekhouding van de partij werd volgens hem door Baudet afgewezen. Otten pleitte daar juist wel voor.
“Dit flutrapport is alleen gemaakt om mij te beschadigen. Ik werk al bijna dertig jaar in de financiële wereld. Je werkt daar op basis van vertrouwen. Ik ben ook nog gewoon lid van de Eerste Kamer en ben daar voorzitter van de financiële commissie. Ik wil dat werk gewoon weer oppakken.”
Baudet dreigde met aangifte, maar zag ervan af
Omdat FVD het onderzoek naar het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft doorgestuurd, beschuldigt Otten de partij ook van lasterlijke aanklacht. Dat is het geval wanneer iemand opzettelijk een valse klacht of aangifte bij de overheid indient om iemand te beschadigen.
FVD zag zich genoodzaakt om de mogelijke subsidiefraude bij het ministerie te melden, maar Binnenlandse Zaken liet toen al weten dat er volgens hen geen sprake van fraude was.
Baudet dreigde aanvankelijk ook met aangifte tegen Otten, maar kwam daar later op terug. Je schiet er weinig mee op, het duurt eindeloos en het kost enorm veel geld, liet hij destijds via Twitter weten.
In 2018 deed Baudet nog wel aangifte tegen minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) vanwege smaad en laster, maar het OM kon geen strafbare feiten vinden. FVD wilde vrijdag niet reageren op de aangifte.
PS voor wie hoopt op aangifte: daar schiet je weinig mee op (al blijft het nog altijd een mogelijkheid). Het duurt eindeloos (als er überhaupt iets mee wordt gedaan), kost enorm veel geld, geeft #zetelrovers een podium en het geld komt er niet mee terug. Liever kijken we vooruit.
Avatar
Auteur
thierrybaudet
Nieuw hoofdstuk in ruzie Otten en Baudet
De aangifte is een nieuw hoofdstuk in de ruzie tussen Baudet en Otten. Ze richtten samen FVD op en werkten sindsdien nauw samen. De partij kwam in 2017 met twee zetels in de Tweede Kamer en werd dit jaar via de Provinciale Statenverkiezingen zelfs de grootste in de Eerste Kamer.
Otten zou aanvankelijk zelfs fractieleider in de senaat worden. Samen zouden ze optrekken tegen de oude politiek, was hun idee. Maar de wereld ziet er enkele maanden later compleet anders uit. “Ik laat me niet voor fraudeur uitmaken”, zegt Otten nu. “Ik heb drie jaar keihard gewerkt voor die club en Baudet gekregen op de plek waar hij nu zit.”
Otten kon zich niet meer vinden in “boreale praatjes” van Baudet, die daarmee volgens hem met extreemrechtse ideeën flirt. “Ik probeerde Baudet steeds weer naar het politieke centrum te duwen, maar er was geen houden meer aan. Baudet is geradicaliseerd. Ik wil mijn reputatie niet te grabbel gooien.”
Telegraaf 30.08.2019 Henk Otten heeft vandaag aangifte gedaan tegen de partijtop van Forum voor Democratie. Hij vindt dat zijn voormalige partij zich schuldig heeft gemaakt aan smaad, laster en lasterlijke aanklacht met de beschuldigingen aan zijn adres en wil dat het OM de kwestie onderzoekt.
Eerste Kamerlid Otten, tevens de voormalig oprichter en penningmeester van Forum voor Democratie, bevestigt berichtgeving van NU.nl daarover. „Een uur geleden heb ik aangifte gedaan.” Verder wil hij er niks er over zeggen.
Otten kondigde eerder al aan dat hij van plan was om aangifte te doen tegen de partijtop en dat hij daarbij specifiek partijleider Thierry Baudet, bestuurslid Rob Rooken en partijadviseur Paul Fentrop zou gaan noemen. Vandaag is dat ook daadwerkelijk gebeurd.
Otten vindt dat zijn oude partij hem onterecht beschuldigt van vermoedelijke fraude met partij- en belastinggeld. Volgens het Eerste Kamerlid komt zijn oude partij alleen maar met deze beschuldigingen omdat ze daar van hem af willen na kritiek op Baudet.
Inmiddels is Otten zijn eigen fractie begonnen in de Eerste Kamer. Twee andere oud-leden van de fractie van Forum zijn met hem meegegaan.
AD 30.08.2019 Henk Otten heeft aangifte gedaan van smaad en laster door zijn oude partij Forum voor Democratie (FVD). De in ongenade gevallen ex-penningmeester gaat ervan uit dat het politieonderzoek zich richt op partijleider Thierry Baudet, medebestuurder Rob Rooken en adviseur Paul Frentrop. Dat laat hij weten na berichtgeving van NU.nl.
Forum voor Democratie heeft Otten uit de partij gezet omdat hij met de kas zou hebben gerommeld en zich zelfs aan fraude met overheidssubsidie zou hebben bezondigd. Otten ontkent en wil zijn naam zuiveren. Het rapport dat de FVD-top na onderzoek opstelde rammelde en wederhoor ontbrak, stelt Otten, die inmiddels bouwt aan een nieuwe partij. ,,Dit flutrapport is alleen gemaakt om mij te beschadigen”.
Omdat FVD het rapport doorstuurde naar het ministerie van Binnenlandse Zaken, de verstrekker van de subsidie, verwijt Otten de partij ook ‘lasterlijke aanklacht’. Het ministerie liet eerder weten geen aanleiding te zien om Otten van onrechtmatigheden te verdenken.
Baudet schermde eerder op zijn beurt met aangifte tegen Otten, maar hij bedacht zich.
NOS 30.08.2019 Eerste Kamerlid Otten heeft aangifte gedaan tegen de partijtop van Forum voor Democratie. Het Openbaar Ministerie moet onderzoeken of er sprake is van smaad en laster, zegt Otten, die wil dat zijn naam wordt gezuiverd.
De aangifte is gericht tegen partijleider Thierry Baudet, bestuurslid Rob Rooken en adviseur Paul Fentrop, bevestigt advocatenkantoor Wladimiroff Advocaten, dat Otten bijstaat. Otten kondigde vorige maand al aan aangifte te gaan doen.
De mede-oprichter en voormalig penningmeester van Forum werd uit de partij gezet omdat hij volgens de partij fraude had gepleegd. Dat zou blijken uit een intern onderzoeksrapport dat FvD zelf liet opstellen. Volgens Otten is er geen hoor en wederhoor gepleegd en is het rapport opgesteld om hem te beschadigen. Zijn aangifte is gericht op beschuldigingen die in het onderzoek worden gedaan.
Otten beschuldigt Forum ook van lasterlijke aanklacht, omdat het interne onderzoek naar het ministerie van Binnenlandse Zaken is doorgestuurd. Er is sprake van lasterlijke aanklacht wanneer iemand opzettelijk een valse klacht of aangifte bij de overheid indient om iemand te beschadigen. Het ministerie heeft al laten weten dat er volgens het ministerie geen sprake van fraude was.
Eigen fractie
Otten gaat zelfstandig verder als Eerste Kamerfractie. Twee andere senatoren vertrokken uit de fractie van Forum van Democratie en sloten zich bij Otten aan.
MSN 30.08.2019 Henk Otten doet vrijdag aangifte tegen zijn voormalige partij Forum voor Democratie (FVD). Hij wil dat het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt of er sprake is van smaad, laster en lasterlijke aanklacht, laat hij vrijdag aan NU.nl weten.
“Mijn naam moet worden gezuiverd”, zegt Otten. Het onderzoek zal zich waarschijnlijk op partijleider en bestuurslid Thierry Baudet, Rob Rooken (bestuurslid) en Paul Fentrop (adviseur) richten. Wie er precies bij betrokken zijn, moet justitie nu gaan uitzoeken, benadrukt Otten.
Als er personen schuldig worden bevonden, kunnen er geldboetes en gevangenisstraffen van maximaal twee jaar worden opgelegd.
Otten heeft advocatenkantoor Wladimiroff Advocaten uit Den Haag in de arm genomen.
Otten: ‘Flutrapport alleen om mij te beschadigen’
Smaad (het opzettelijk beschadigen van iemands goede naam) en laster (het opzettelijk liegen om iemand te beschadigen) hebben betrekking op het interne onderzoeksrapport over Otten dat FVD zelf liet opstellen. Daarin staat onder meer dat Otten fraudeerde met subsidiegelden; op basis daarvan werd hij eind juli uit de partij gezet.
“Dat onderzoek is op geen enkele professionele manier gedaan. Er was geen hoor en wederhoor”, zegt Otten. Een onafhankelijk, extern onderzoek naar de boekhouding van de partij werd volgens hem door Baudet afgewezen. Otten pleitte daar juist wel voor.
“Dit flutrapport is alleen gemaakt om mij te beschadigen. Ik werk al bijna dertig jaar in de financiële wereld. Je werkt daar op basis van vertrouwen. Ik ben ook nog gewoon lid van de Eerste Kamer en ben daar voorzitter van de financiële commissie. Ik wil dat werk gewoon weer oppakken.”
Baudet dreigde met aangifte, maar zag ervan af
Omdat FVD het onderzoek naar het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft doorgestuurd, beschuldigt Otten de partij ook van lasterlijke aanklacht. Dat is het geval wanneer iemand opzettelijk een valse klacht of aangifte bij de overheid indient om iemand te beschadigen.
FVD zag zich genoodzaakt om de mogelijke subsidiefraude bij het ministerie te melden, maar Binnenlandse Zaken liet toen al weten dat er volgens hen geen sprake van fraude was.
Baudet dreigde aanvankelijk ook met aangifte tegen Otten, maar kwam daar later op terug. Je schiet er weinig mee op, het duurt eindeloos en het kost enorm veel geld, liet hij destijds via Twitter weten.
In 2018 deed Baudet nog wel aangifte tegen minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) vanwege smaad en laster, maar het OM kon geen strafbare feiten vinden.
Nieuw hoofdstuk in ruzie Otten en Baudet
De aangifte is een nieuw hoofdstuk in de ruzie tussen Baudet en Otten. Ze richtten samen FVD op en werkten sindsdien nauw samen. De partij kwam in 2017 met twee zetels in de Tweede Kamer en werd dit jaar via de Provinciale Statenverkiezingen zelfs de grootste in de Eerste Kamer.
Otten zou aanvankelijk zelfs fractieleider in de senaat worden. Samen zouden ze optrekken tegen de oude politiek, was hun idee. Maar de wereld ziet er enkele maanden later compleet anders uit. “Ik laat me niet voor fraudeur uitmaken”, zegt Otten nu. “Ik heb drie jaar keihard gewerkt voor die club en Baudet gekregen op de plek waar hij nu zit.”
Otten kon zich niet meer vinden in “boreale praatjes” van Baudet, die daarmee volgens hem met extreemrechtse ideeën flirt. “Ik probeerde Baudet steeds weer naar het politieke centrum te duwen, maar er was geen houden meer aan. Baudet is geradicaliseerd. Ik wil mijn reputatie niet te grabbel gooien.”
RTL 30.08.2019 Henk Otten heeft aangifte gedaan van smaad en laster door zijn oude partij Forum voor Democratie (FvD). De in ongenade gevallen ex-penningmeester gaat ervan uit dat het politieonderzoek zich richt op partijleider Thierry Baudet, medebestuurder Rob Rooken en adviseur Paul Frentrop.
Dat laat hij weten na berichtgeving van NU.nl.
Gerommeld
Forum voor Democratie heeft Otten uit de partij gezet omdat hij met de kas zou hebben gerommeld en zich zelfs aan fraude met overheidssubsidie zou hebben bezondigd. Otten ontkent en wil zijn ‘naam zuiveren’.
Het rapport dat de FvD-top na onderzoek opstelde rammelde en wederhoor ontbrak, stelt Otten, die inmiddels bouwt aan een nieuwe partij. Dit ‘flutrapport’ is ‘alleen gemaakt om mij te beschadigen’.
Omdat FvD het rapport doorstuurde naar het ministerie van Binnenlandse Zaken, de verstrekker van de subsidie, verwijt Otten de partij ook ‘lasterlijke aanklacht’. Het ministerie liet eerder weten geen aanleiding te zien om Otten van onrechtmatigheden te verdenken.
Baudet schermde eerder op zijn beurt met aangifte tegen Otten, maar hij bedacht zich.
Telegraaf 29.08.2019 Gewezen Forum-bestuurder Henk Otten is voor zijn nieuwe partij op zoek naar een vrouwelijke leider. Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 zal hij namelijk niet zelf het lijsttrekkerschap op zich nemen, maar op zoek gaan naar een aansprekend gezicht. „Er melden zich genoeg mensen, en niet de minsten”, zegt Otten, die de voorkeur heeft voor een vrouw als toekomstige lijsttrekker.
De komende jaren willen Otten en mede-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker naar eigen zeggen in de Eerste Kamer een ’constructieve’ rol gaan spelen en kabinetsbeleid steunen als dat past. Voor de coalitie is het gunstig dat ze voor een meerderheid niet alleen naar links (PvdA en GL) hoeft te kijken, maar via de drie senatoren van Otten en de SGP ook over rechts kan. „Er vinden al gesprekken plaats”, zegt Otten.
Een van de onderwerpen waarop de coalitie met de Forum-afsplitsing kan samenwerken, is landbouw, zegt Otten, zelf een boerenzoon. „De Eerste Kamerfractie van Forum wordt geleid door Cliteur, die voorheen bij de Dierenpartij zat. Wij willen ons inzetten voor onze boeren.”
Tussenjaar
Haast heeft de afgescheiden Forum-bestuurder niet. „Dit jaar gaan we vanuit de Eerste Kamer aan de partij bouwen. Volgend jaar, een tussenjaar, gaan we daarmee verder. Het jaar daarop zijn er pas verkiezingen.” Volgens hem staan er nog steeds Forum-volksvertegenwoordigers op het punt over te stappen naar de afsplitsing, al ziet hij dat zelf niet zo. „Ik zie het als een doorstart.”
“Ik zie het als een doorstart”
Otten, medeoprichter van Forum voor Democratie, werd afgelopen zomer uit de partij gezet wegens vermeende financiële malversaties als penningmeester. In die functie had hij onder meer geld aan zichzelf overgemaakt. Volgens partijleider Baudet, die Otten beschuldigde van het zoekmaken van ledengeld en het verbrassen van partijgeld aan een ’minnares’, waren de financiële flaters de enige reden voor het royement. Volgens Otten gebruikte zijn voormalige kompaan dit slechts als excuus om hem te lozen en was de werkelijke reden een richtingenstrijd binnen de partij.
Zijn taak als schatbewaarder was hem al ontnomen, evenals het fractieleiderschap in de Eerste Kamer. Na zijn royement begon hij zijn eigen fractie, waarin hij ook FvD’ers van het eerste uur Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker meenam. Forum raakte daardoor een kwart (drie van de twaalf) Eerste Kamerzetels kwijt en vormt daar sindsdien niet langer de grootste fractie.
NU 27.08.2019 Forum voor Democratie-Kamerlid Theo Hiddema vindt dat Henk Otten onterecht uit de partij is gezet, zegt hij dinsdagavond in een uitzending van talkshow Jinek. Volgens zijn mede-Kamerlid en partijleider Thierry Baudet sjoemelde penningmeester Otten met de financiën, maar Hiddema wijt de breuk aan een botsing van karakters.
Baudet en zijn overgebleven medebestuurder Rob Rooken royeerden Otten, die ook voor FVD in de Eerste Kamer zat, eind vorige maand. Otten nam zijn zetel mee, kreeg bijval van twee andere senatoren en begint met hen een nieuwe partij. Ook meerdere Statenleden van FVD stapten vorige week over naar Otten.
Hiddema had Otten en diens bondgenoot senator Jeroen de Vries het liefst binnenboord gehouden, want er “zit geen kwaad an”, zei hij bij Jinek in een vooraf opgenomen fragment. Het waren volgens hem “persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren die de doorslag hebben gegeven”. Het had volgens hem “niet zo gehoeven”.
Volgens Baudet kon de partij niet verder met Otten, omdat die met de partijkas zou hebben gerommeld en zich schuldig zou hebben gemaakt aan subsidiefraude. Dat zou zijn gebleken uit intern onderzoek naar de partijadministratie. De accountant van FVD en het ministerie van Binnenlandse Zaken weerspreken echter dat er gefraudeerd is.
Hiddema ziet geen probleem in meningsverschil
FVD schermde tijdelijk met aangifte tegen Otten, maar daar zag de partij uiteindelijk van af. Volgens Otten zijn de beschuldigingen een manier geweest om hem uit de partij te werken.
Hiddema is naast partijleider Baudet het enige andere Tweede Kamerlid van FVD. Hij ziet geen probleem in zijn meningsverschil met Baudet. Het partijbestuur gaat nu eenmaal over de ruzie met Otten, voert hij aan. Hiddema zit niet in dit bestuur en Baudet wel.
NOS 27.08.2019 Tweede Kamerlid Theo Hiddema vindt dat Henk Otten op een onterechte manier uit het Forum voor Democratie is gezet. Dat zegt hij vanavond in de talkshow van Eva Jinek. Otten werd door het bestuur onder leiding van Thierry Baudet geroyeerd omdat hij gesjoemeld zou hebben met partijgelden.
“Ik vind de beslissing te abrupt, want het geeft een heleboel commotie en naar mijn beste beschouwing had het zo niet gehoeven.”
Jineks politiek verslaggever Jaïr Ferwerda sprak Hiddema in de Belgische badplaats Knokke, waar Hiddema op vakantie is. Op de vraag of hij het terecht vindt dat Otten op deze wijze uit de partij is gezet zegt Hiddema:
“Nee, dat vind ik niet. Daarin verschil ik van mening met Baudet. Maar dat kan, want Baudet zit in het bestuur met Rooken, ik niet. Die moeten een beslissing nemen en dat hebben ze zo gedaan.”
FvD-kamerlid Hiddema: Otten onterecht uit partij gezet
Volgens Hiddema zijn “persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren het geweest die de doorslag hebben gegeven tot een ongecontroleerde setting”. Het liefst had hij Otten en ook de overgelopen senator Jeroen de Vries binnen de partij gehouden. “Natuurlijk. Echt wel, daar zit geen kwaad an.”
Geen nieuwe overstappers
De fractievoorzitter van Forum voor Democratie in de Eerste Kamer, Paul Cliteur, verwacht niet dat er nog meer van zijn fractiegenoten zullen overstappen naar de nieuwe partij van Henk Otten, zegt hij in Nieuwsuur. Bronnen hadden tegen het programma gezegd dat nog een of mogelijk twee senatoren overwegen om over te stappen.
“Je kunt niks garanderen in het leven, er kan altijd wat gebeuren”, zegt Cliteur. “Maar ik kan me niet voorstellen dat er mensen zijn die er nog eens over nadenken en na een paar weken zeggen ‘nu denk ik er toch anders over’. Erg onwaarschijnlijk.”
Telegraaf 27.08.2019 Tweede Kamerlid Theo Hiddema (Forum voor Democratie) vindt het onverstandig hoe er door partijleider Baudet over het gedwongen vertrek van senator Henk Otten is gecommuniceerd. De ’tweede man’ van Forum zegt het echter wel te begrijpen dat Otten de laan uit is gestuurd.
Volgens Hiddema escaleerde het in een tijdsbestek van twee dagen door berichten op sociale media waarin Otten werd beschuldigd van subsidiefraude, een betaling aan een geliefde en het spoorloos laten verdwijnen van ledengeld. Hiddema vindt het ’onverstandig’ van partijleider Baudet dat dergelijke beschuldigingen in een tweet de wereld zijn ingeslingerd. ,,De manier waarop is niet goed.’’
“’De manier waarop is niet goed’”
Het Tweede Kamerlid zegt niet van mening te zijn dat Otten onterecht uit de partij is gezet door het bestuur van Forum voor Democratie. Daarover berichten diverse media naar aanleiding van uitspraken van Hiddema in het programma Jinek. Die worden volgens hem echter verkeerd uitgelegd. ,,Otten heeft lang genoeg de tijd gehad om opheldering te geven, maar dat is niet gebeurd. Hij moest het boetekleed aantrekken.’’ Hiddema zegt dat het ’een zaak van het bestuur is’ om de senator uit de partij te zetten en dat hij best begrijpt waarom dat is gebeurd. ,,Maar ik zit niet in het bestuur en hou ook totaal niet van besturen, dus dat is niet aan mij.’’
’Geen ruzie’
De ’tweede man’ van Forum ontkent stellig dat hij afstand neemt van zijn partijleider Baudet. ,,Zeker niet, wij krijgen geen ruzie.’’ Hiddema haalt bovendien nog uit naar senatoren die na de breuk tussen Otten en Baudet overlopen naar eerstgenoemde. ,,Er is helemaal geen schisma ontstaan door boreale toestanden. Die mensen hebben zich netjes laten beëdigen, terwijl ze al van die uitspraken wisten. Dan hadden ze dat ook niet moeten doen.’’
Baudet en zijn overgebleven medebestuurder Rob Rooken royeerden Otten, die ook voor FVD in de Eerste Kamer zat, eind vorige maand. Otten nam zijn zetel mee, kreeg bijval van twee andere senatoren en begint met hen en enkele medestanders uit FVD een nieuwe partij.
AD 27.08.2019 Henk Otten is ten onrechte uit Forum voor Democratie (FvD) gezet, vindt Tweede Kamerlid Theo Hiddema. Hij valt in een al opgenomen item van talkshow Jinek van vanavond zijn Kamerkompaan en partijleider Thierry Baudet af. Die voerde aan dat penningmeester Otten sjoemelde met de financiën, maar Hiddema wijt de breuk aan een botsing van karakters.
Baudet en zijn overgebleven medebestuurder Rob Rooken royeerden Otten, die ook voor FvD in de Eerste Kamer zat, eind vorige maand. Otten nam zijn zetel mee, kreeg bijval van twee andere senatoren en begint met hen en enkele medestanders uit FvD een nieuwe partij
Hiddema had Otten en diens bondgenoot senator Jeroen de Vries het liefst binnenboord gehouden, want er ‘zit geen kwaad an’. Het waren ‘persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren die de doorslag hebben gegeven’ in de breuk, stelt de tweede man van FvD in de Kamer. Het had volgens hem ‘niet zo gehoeven’.
Volgens Baudet kon de partij niet verder met Otten omdat die met de kas zou hebben gerommeld en zich zou hebben bezondigd aan subsidiefraude. FvD schermde ook met aangifte tegen de in ongenade gevallen medeoprichter, maar daarin ziet de partij bij nader inzien geen heil.
Hiddema ziet overigens geen probleem in zijn meningsverschil met Baudet. Het partijbestuur gaat nu eenmaal over de ruzie met Otten, voert hij aan. Daarin zit Hiddema niet en Baudet wel.
Rommelt
Het rommelt al weken binnen Forum van Democratie. Twee senatoren van hebben de partij al verlaten en zijn overgestapt over naar de nieuwe partij van Otten. Het gaat om de senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker, die zich eerder nog inzette voor een ultieme lijmpoging tussen Baudet en Otten.
Toen Otten de twee senatoren meenam naar zijn nieuwe partij, was de scheuring in Forum voor Democratie een feit. Van de twaalf Eerste Kamerleden die de partij dit voorjaar haalde bij de verkiezingen, zijn er nu nog maar negen over. Volgens Otten zullen er meer politici de overstap naar zijn nieuwe partij maken, ook leden uit de Provinciale Staten.
Ontevreden
In het NOS Radio 1 Journaal zei hij dat veel FvD’ers ontevreden zijn over de koers die de partij van Baudet vaart. ,,Dat is begonnen op 20 maart, bij de boreale speech. Daar zijn heel veel mensen van geschrokken. Het gaat een kant op, waar wij ons niet achter willen stellen.’’
Otten heeft Forum samen met Thierry Baudet opgericht. De twee vormden lange tijd een team, maar begin dit jaar ontstond er ruzie. Otten Uitte openlijk kritiek op de koers die Baudet inzette, die zou volgens Otten te extreem zijn. Ook zou Baudet te weinig rekening houden met anderen.
Otten deed bij Jinek zijn verhaal over zijn breuk met Forum voor Democratie.
MSN 27.08.2019 Henk Otten is ten onrechte uit Forum voor Democratie (FVD) gezet, vindt Tweede Kamerlid Theo Hiddema. Hij valt in uitzending van talkshow Jinek van dinsdag zijn Kamerkompaan en partijleider Thierry Baudet af. Die voerde aan dat penningmeester Otten sjoemelde met de financiën, maar Hiddema wijt de breuk aan een botsing van karakters.
Baudet en zijn overgebleven medebestuurder Rob Rooken royeerden Otten, die ook voor FVD in de Eerste Kamer zat, eind vorige maand. Otten nam zijn zetel mee, kreeg bijval van twee andere senatoren en begint met hen en enkele medestanders uit FVD een nieuwe partij.
Hiddema had Otten en diens bondgenoot senator Jeroen de Vries het liefst binnenboord gehouden, want er “zit geen kwaad an”. Het waren “persoonlijke sentimenten, temperamenten en humeuren die de doorslag hebben gegeven” in de breuk, stelt de tweede man van FVD in de Kamer. Het had volgens hem “niet zo gehoeven”.
Subsidiefraude
Volgens Baudet kon de partij niet verder met Otten omdat die met de kas zou hebben gerommeld en zich zou hebben bezondigd aan subsidiefraude. FVD schermde ook met aangifte tegen de in ongenade gevallen medeoprichter, maar daarin ziet de partij bij nader inzien geen heil.
Hiddema ziet overigens geen probleem in zijn meningsverschil met Baudet. Het partijbestuur gaat nu eenmaal over de ruzie met Otten, voert hij aan. Daarin zit Hiddema niet en Baudet wel.
Telegraaf 25.08.2019 De electorale glans van Forum voor Democratie is afgenomen, constateert Maurice de Hond zondag in een peiling. „Terwijl begin augustus het gedoe rondom Henk Otten bij FVD nog vrij weinig electoraal effect leek te hebben, is dat nu wel goed te zien”, aldus de peiler.
FVD zakt naar 16 zetels, een daling van 4 zetels ten opzichte van de vorige peiling drie weken geleden. Daarnaast, aldus de Hond, zegt nog maar 61 procent van de mensen die bij de provinciale statenverkiezingen op FVD stemde dat ook bij Tweede Kamerverkiezingen te zullen doen. Eind maart was dat nog 90 procent en eind mei 81 procent.
Otten, die door FVD uit de partij werd gezet en een nieuwe partij is begonnen, gooit electoraal geen hoge ogen. Van de mensen die recent op de FVD stemden, zegt slechts 1 procent zeker op de partij van Otten te gaan stemmen. 5 procent geeft die partij „een grote kans” op zijn of haar stem. „Als dit de cijfers zouden zijn vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen dan is de kans klein dat de partij een zetel haalt”, aldus De Hond.
De PVV profiteert het meeste van de situatie bij FVD. De partij van Geert Wilders krijgt in de peiling 13 zetels, 2 meer dan drie weken geleden. In april stond de PVV nog op 8 zetels. SP, 50PLUS en D66 winnen een zetel. De partij van Rob Jetten verliest daarmee nog altijd 8 zetels ten opzichte van het aantal huidige zetels in de Tweede Kamer.
MSN 25.08.2019 De electorale glans van Forum voor Democratie is afgenomen, constateert Maurice de Hond zondag in een peiling. “Terwijl begin augustus het gedoe rondom Henk Otten bij FVD nog vrij weinig electoraal effect leek te hebben, is dat nu wel goed te zien”, aldus de peiler.
FVD zakt naar 16 zetels, een daling van 4 zetels ten opzichte van de vorige peiling drie weken geleden. Daarnaast, aldus de Hond, zegt nog maar 61 procent van de mensen die bij de provinciale statenverkiezingen op FVD stemde dat ook bij Tweede Kamerverkiezingen te zullen doen. Eind maart was dat nog 90 procent en eind mei 81 procent.
Otten, die door FVD uit de partij werd gezet en een nieuwe partij is begonnen, gooit electoraal geen hoge ogen. Van de mensen die recent op de FVD stemden, zegt slechts 1 procent zeker op de partij van Otten te gaan stemmen. 5 procent geeft die partij “een grote kans” op zijn of haar stem. “Als dit de cijfers zouden zijn vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen dan is de kans klein dat de partij een zetel haalt”, aldus De Hond.
De PVV profiteert het meeste van de situatie bij FVD. De partij van Geert Wilders krijgt in de peiling 13 zetels, 2 meer dan drie weken geleden. In april stond de PVV nog op 8 zetels. SP, 50PLUS en D66 winnen een zetel. De partij van Rob Jetten verliest daarmee nog altijd 8 zetels ten opzichte van het aantal huidige zetels in de Tweede Kamer.
RTL 23.08.2019 Een Statenlid van Forum voor Democratie in Flevoland stapt op uit onvrede over het optreden van partijleider Thierry Baudet en het royement van medeoprichter Henk Otten. “Baudet is voor mij door de mand gevallen”, aldus Cornelis van den Berg.
Otten richtte Forum samen met Baudet op, maar werd geroyeerd na beschuldigingen van fraude. Otten weerspreekt de aantijgingen en zegt dat een conflict over de partijkoers aan de breuk ten grondslag ligt. Hij besloot een eigen partij op te richten en zijn zetel in de Eerste Kamer mee te nemen. Twee andere senatoren sloten zich bij Otten aan.
‘Baudet valt door de mand’
Daar voegt Van den Berg zich nu op provinciaal niveau bij. Hij stapt over naar de groep van Otten. Van den Berg is boos dat Otten publiekelijk werd beschimpt ‘zonder bewijsvoering, zonder wederhoor en zonder aangifte te doen’. “Hij is door Thierry Baudet aan de schandpaal genageld”, schrijft Van den Berg in een brief aan het partijbestuur.
“Hij is voor mij door de mand gevallen”, aldus Van den Berg over Baudet. “Hij had voor het front van de natie het boetekleed moeten aantrekken en zijn spijt moeten bekrachtigen met de mededeling dat hij aftreedt.”
Forum laat in en reactie weten geen opzegging te hebben ontvangen.
NU 23.08.2019 Er is opnieuw iemand van Forum voor Democratie (FVD) naar Henk Otten overgestapt. Cornelis van den Berg werd voor de partij van Thierry Baudet gekozen als Statenlid in Flevoland, maar kan zich niet meer vinden in de koers, meldt het AD vrijdag.
Eerder deze week maakten oud-FVD-senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries bekend dat zij zich aansluiten bij de nieuwe fractie van Otten in de Eerste Kamer. Ook zij hekelen het optreden van Baudet.
Van den Berg noemt met name de manier hoe Otten door FVD behandeld is als reden om de partij te verlaten.
“Het bestuur heeft dit optreden niet gecorrigeerd en zodoende impliciet gebillijkt. Thierry Baudet trad niet alleen als aanklager en rechter op, maar voltooide zijn actie door Henk Otten te royeren”, citeert het AD de opzegbrief van Van den Berg aan het FVD-bestuur.
Otten werd eind juli door FVD geroyeerd vanwege “financiële malversaties en bestuurlijk wangedrag”. Otten bestrijdt die beschuldigingen en besloot zijn zetel in de Eerste Kamer te behouden.
‘Baudet is voor mij door de mand gevallen’
Ook de koers van Baudet is voor Van den Berg een belangrijke oorzaak om FVD in te ruilen voor Otten. “Aan de geschiedenis met Thierry Baudet heb ik een kater overgehouden. Hij is voor mij door de mand gevallen.”
Van den Berg noemt Baudet in zijn brief “kinderlijk”. “Hij treedt heel erg eigenmachtig op. Heeft een chronische behoefte aan aandacht. En nu verzamelt hij allemaal jaknikkers om zich heen. Dat is niet de partij waarin ik wil functioneren.”
Het overgelopen Statenlid zegt nog wel achter de FVD-standpunten te staan, behalve het pleidooi om Nederland uit de Europese Unie te halen (Nexit). “Ik ben gekozen door en voor de Flevolanders op basis van het programma. Daar houd ik aan vast, nu ik gezien heb dat de partij in verkeerde handen is gevallen.”
NOS 23.08.2019 Het Provinciale Statenlid Cornelis van den Berg uit Flevoland stapt uit Forum voor Democratie. Hij sluit zich aan bij de groep van het Eerste Kamerlid Henk Otten en neemt zijn zetel mee.
In een brief aan het bestuur van Forum voor Democratie, die de NOS via de groep-Otten in handen heeft gekregen, schrijft de oud-dominee Van den Berg dat hij een kater heeft overgehouden aan de manier waarop FvD-leider Baudet met Otten is omgegaan.
“In strijd met de goedkeuring van een accountantsrapport is Henk Otten door Thierry Baudet in de openbaarheid van malversaties beschuldigd zonder bewijsvoering, zonder wederhoor en zonder aangifte te doen”, aldus Van den Berg. Forum zegt nog geen opzegging te hebben ontvangen.
Schandpaal
Otten is inmiddels geroyeerd als lid van Forum voor Democratie. “Hij is door Thierry Baudet aan de schandpaal genageld”, schrijft Van den Berg. Hij vindt dat het bestuur van de partij had moeten ingrijpen door Baudet zijn functie te ontnemen. Toen het dit niet deed verloor het zijn respect.
Van zetelroof is volgens hem geen sprake. “Ik ben gekozen door en voor de Flevolanders op basis van het programma. Daar houd ik aan vast, nu ik gezien heb dat de partij in verkeerde handen is gevallen. Ik beroof niet, maar ben beroofd.”
Eerder deze week werd bekend dat het Zeeuwse Statenlid Robèrt Brunke de partij verlaat. Ook hij geeft zijn zetel niet terug. Hij sluit zich niet aan bij Otten, maar gaat verder onder de naam ‘Nieuw Nederland’.
Het Noord-Hollandse Statenlid Robert Baljeu, dat in mei uit Forum voor Democratie werd gezet, sluit zich wel aan bij Otten, die een nieuwe partij wil oprichten. Dat geldt ook voor twee FvD-senatoren.
Telegraaf 23.08.2019 Opnieuw stapt een volksvertegenwoordiger van Forum voor Democratie over naar Henk Otten, de bij FvD vertrokken politicus die nu een eigen partij wil oprichten. Het gaat om Cornelis van den Berg die voor FvD in de Provinciale Staten van Flevoland zit. Hij stapt uit onvrede op.
Otten richtte FVD samen met Baudet op, maar raakte in ongenade bij zijn kompaan. Baudet beticht Otten van fraude en zette hem uit de partij. Otten weerspreekt de aantijgingen en zegt dat een conflict over de partijkoers aan de breuk ten grondslag ligt. Hij besloot een eigen partij op te richten en zijn zetel in de Eerste Kamer mee te nemen. Twee andere senatoren sloten zich bij de ’zetelroof’ van Otten aan.
Daar voegt Van den Berg zich nu op provinciaal niveau bij. Hij zegt zijn lidmaatschap van de partij op en hekelt „de bejegening van partijgenoten en medewerkers, in het bijzonder Henk Otten”, door Baudet. Die heeft Otten „aan de schandpaal genageld”, schrijft hij in een brief aan het partijbestuur. Otten werd geroyeerd na beschuldigingen van fraude. Volgens Van den Berg ging dat „zonder bewijsvoering, zonder wederhoor en zonder aangifte te doen.”
„Hij is voor mij door de mand gevallen”, schrijft Van den Berg over Baudet. Het leeuwendeel van het partijprogramma van FVD steunt hij nog wel, wat de reden is dat hij zich bij Otten aansluit.
Forum laat in en reactie weten geen opzegging te hebben ontvangen.
AD 23.08.2019 Opnieuw stapt een volksvertegenwoordiger van Forum voor Democratie over naar Henk Otten, de bij FvD vertrokken politicus die nu een eigen partij wil oprichten. Het gaat om Cornelis van den Berg die voor FvD in de Provinciale Staten zit in de provincie Flevoland.
Volgens Van den Berg, oud-dominee en voormalig kerkhistoricus aan de Vrije Universiteit, is Baudet voor hem ‘door de mand gevallen’. In zijn opzegbrief aan het partijbestuur van FvD schrijft hij dat de ‘bejegening van partijgenoten en medewerkers’ in het bijzonder van Henk Otten’ een reden voor vertrek uit de partij is.
Die werd geroyeerd uit de partij na beschuldigingen van fraude. Volgens Van den Berg ging dat ‘zonder bewijsvoering, zonder wederhoor en zonder aangifte te doen’. ,,Het bestuur heeft dit optreden niet gecorrigeerd en zodoende impliciet gebillijkt Thierry Baudet trad niet alleen als aanklager en rechter op, maar voltooide zijn actie door Henk Otten te royeren. De uitwerking daarvan op de reputatie en de existentie van Henk Otten en zijn gezin moet verwoestend zijn’’, schrijft Van den Berg.
Hij meent zelfs dat Baudet had moeten opstappen: ,,Hij had voor het front van de natie het boetekleed moeten aantrekken en zijn spijt moeten bekrachtigen met de mededeling dat hij aftreedt.”.
‘Radicaliseert’
In een toelichting zegt Van den Berg: ,,Ik zie bovendien dat Thierry radicaliseert. Ik wist dat hij een man was van de performance, maar hij vervalt nu toch wel erg vaak in grootspraak. Zo beaamde hij in een vraaggesprek dat hij de leidende intellectueel van Nederland was. Dat vind ik allemaal wat kinderlijk. Hij treedt heel erg eigenmachtig op. Heeft een chronische behoefte aan aandacht. En nu verzamelt hij allemaal ja-knikkers om zich heen. Dat is niet de partij waarin ik wil functioneren.”
De overstap is opnieuw een tik voor Baudet. Volgens ingewijden sprak Baudet lang met Van den Berg om hem bij de partij te krijgen en vervolgens te houden. De godsdienstgeleerde stond –vond Baudet- de juiste koers voor. Zo brak Van den Berg in het verleden met de Protestantse Kerk Nederland (PKN) vanwege de ‘pro-islamkoers’ die er gevaren zou worden.
Bovendien stapten afgelopen week de twee Eerste Kamerleden Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker ook al over naar de geroyeerde Henk Otten. Daarmee raakte FvD drie van de 12 zetels in de senaat kwijt.
Zetelroof
Baudet noemde dat ‘jammer en moeilijk te begrijpen’, maar ‘geen ramp’. Hij sprak van ‘zetelroof’. ,,Ze zeggen dat het is om de koers, maar de koers is niet veranderd. Er is bij Forum voor Democratie alle ruimte voor discussie en meningsverschillen.”
Otten was al weggestuurd na beschuldigingen van ‘ernstige financiële malversaties’ die hij als penningmeester van Forum zou zijn begaan. De voormalige partijoprichter en vertrouweling van Baudet zegt aangifte te gaan doen van smaad en laster vanwege die aantijgingen. Baudet liet al weten geen aangifte te gaan doen van de vermeende fraude.
Dat Van den Berg ook een ‘zetelrover’ is, spreekt hij zelf tegen in zijn opzegbrief. ,, Aan de geschiedenis met Thierry Baudet heb ik een kater overgehouden. Hij is voor mij door de mand gevallen,’’ schrijft hij. ,,Mijn waardering voor de hoofdpunten van het programma (excl. NEXIT) is gebleven. Henk Otten en andere partijgenoten zijn vastbesloten daaraan uitvoering te geven.
Daarom is mijn vervolgbesluit dat ik mij bij deze groep aansluit, ook als lid van de Staten van Flevoland. Ik ben gekozen door en voor de Flevolanders op basis van het programma. Daar houd ik aan vast, nu ik gezien heb dat de partij in verkeerde handen is gevallen. Ik beroof niet, maar ben beroofd.”
MSN 23.08.2019 FVD-Statenlid Cornelis van den Berg stapt over naar de nieuwe partij van Henk Otten. Dat meldt het AD vrijdag. In zijn opzegbrief aan het partijbestuur van Forum voor Democratie stelt de voormalig dominee dat de „bejegening van partijgenoten en medewerkers” een van de redenen is om de partij te verlaten. Van den Berg is Statenlid in Flevoland. Forum voor Democratie en Van den Berg waren vrijdag niet bereikbaar voor commentaar.
Volgens Van den Berg is Otten „zonder bewijsvoering, zonder wederhoor en zonder aangifte te doen” uit de partij gezet. Hij vindt dat FVD-leider Thierry Baudet „door de mand is gevallen” en had moeten aftreden. Volgens Van den Berg was het royement van Otten „verwoestend” voor de politicus en zijn familie.
Tegenover het AD stelt Van den Berg bovendien dat FVD in negatieve zin is veranderd. Volgens het Statenlid vervalt Baudet te vaak in grootspraak en treedt hij „eigenmachtig” op. De partijleider zou bovendien „allemaal ja-knikkers” om zich heen verzamelen. De beschuldigingen doen denken aan de kritiek van Otten, die stelt dat hij de partij is uitgewerkt omdat hij Baudet durfde tegen te spreken.
Derde in een week tijd
Van den Berg stelt dat de nieuwe, nog naamloze partij zich zal richten op dezelfde hoofdpunten als FVD, de partij zal alleen geen Nexit bepleiten. Van den Berg staat onder meer bekend als uitgesproken criticus van de islam. Het Statenlid is de vierde politicus die de afgelopen tijd overstapte van Baudet naar Otten. Afgelopen week maakten Eerste Kamerleden Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker en het Noord-Hollandse Statenlid Robert Baljeu hun overstap bekend.
Henk Otten, die met Baudet in 2016 Forum voor Democratie oprichtte, werd eind juli geroyeerd als lid van de partij. Volgens FVD heeft Otten zich schuldig gemaakt aan „financiële malversaties en bestuurlijk wangedrag”, Otten zelf beweert dat hij de partij is uitgewerkt omdat hij openlijk kritiek uitte op de partijtop en Baudet.
Achter de schermen bij FVD was het nooit rustig: het rommelen is nooit gestopt.
Telegraaf 20.08.2019 Het moddergooien tussen Forum voor Democratie en het kamp dat zich van de partij heeft afgesplitst, gaat onverminderd door. Er worden wederom harde beschuldigingen van stal gehaald, tot racisme aan toe.
De drie voormalig Forum-senatoren die zich hebben afgesplitst – Henk Otten, Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker – zeggen in een gezamenlijk interview met EenVandaag dat Baudet ’vaak tegen het racistische aan’ zat en dat hij ook allemaal boeken over de ideologen van Hitler las.
Baudet zou volgens deze drie Eerste Kamerleden vaak in het gareel gehouden moeten worden om domme missers te voorkomen, maar het trio merkt dat de Forum-leider momenteel nu nog maar weinig interne tegenspraak heeft na het vertrek van onder meer Otten.
De woordvoerder van Baudet zegt desgevraagd dat de partij niet op deze jongste beschuldigingen wil reageren. Baudet benadrukt op Twitter vanavond wel dat de breuk met Otten niet is vanwege een richtingenstrijd. Dat ’is erbij gefantaseerd als cover up’.
De echte reden van de breuk is volgens Baudet ’ernstige financiële malversaties’ door Otten. Hij somt op: „Onder andere spoorloos verdwenen ledengelden van ALLE events in 2018, een betaling van 9.680 euro aan geliefde en 30.250 aan zichzelf, een poging tot fraude met subsidiegeld enz.”.
Veel mensen vragen zich af waarom Baudet, als hij deze beschuldigingen richting Otten echt meent, dan geen aangifte doet. „Daar schiet je weinig mee op”, schrijft Baudet daarover. Al blijft het volgens hem altijd nog een mogelijkheid om dat alsnog te doen. „Het duurt eindeloos (als er überhaupt iets mee wordt gedaan), kost enorm veel geld, geeft zetelrovers een podium en het geld komt er niet mee terug. Liever kijken we vooruit.”
Een “richtingenstrijd” is erbij gefantaseerd als cover up. Natuurlijk waren er verschillende richtingen – die zullen er ook altijd zijn. Gelukkig maar! We zijn een brede, open partij met vele gezichten en geluiden. Zo hoort en zo blijft het! En nu door. #FVD618 7:18 PM – Aug 20, 2019
Otten blijft erbij dat de beschuldigingen niet kloppen en dat er met hem wordt afgerekend omdat hij kritiek had op de koers van Baudet. Over de berichten van Baudet op Twitter: „Pure smaad dit!” Hij brengt in herinnering dat er voorgesteld werd om een onafhankelijke externe accountant naar de boeken van Forum te laten kijken om te zien of Otten echt zo fout heeft gehandeld. Otten op Twitter richting Baudet: „Ik stemde hier meteen mee in maar jij en je mede-bestuurder Rooken weigeren dit. See you in court!”
Een “richtingenstrijd” is erbij gefantaseerd als cover up. Natuurlijk waren er verschillende richtingen – die zullen er ook altijd zijn. Gelukkig maar! We zijn een brede, open partij met vele gezichten en geluiden. Zo hoort en zo blijft het! En nu door. #FVD
PS voor wie hoopt op aangifte: daar schiet je weinig mee op (al blijft het nog altijd een mogelijkheid). Het duurt eindeloos (als er überhaupt iets mee wordt gedaan), kost enorm veel geld, geeft #zetelrovers een podium en het geld komt er niet mee terug. Liever kijken we vooruit. 636 7:24 PM – Aug 20, 2019
AD 19.08.2019 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet noemt de overstap van twee senatoren naar de fractie van ex-partijgenoot Henk Otten ‘moeilijk te begrijpen’ en ‘heel weinig chic’, maar volgens hem is er geen grote schade voor de partij. Het vertrek heeft bovendien niets te maken met de koers van Forum, zegt hij.
Volgens Otten sluiten senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries zich bij hem aan omdat zij zich net als hij niet kunnen vinden in de koers van Baudet. Vandaag roerden ook twee Provinciale Statenleden zich. Otten meldt op Twitter dat het Noord-Hollandse Statenlid Robert Baljeu, eerder al geroyeerd door Forum, zich bij hem aansluit. In Zeeland stapte Robert Brunke uit de partij. Hij zegt zich niet meer in de ‘politieke koers en uitlatingen’ te herkennen en begint voor zichzelf.
Baudet reageerde eerder vandaag op het vertrek van senatoren De Vries en Rookmaker. De partijleider zegt te gissen naar hun redenen; de twee hebben zich volgens hem nog niet gemeld bij Forum. ,,Het is moeilijk te begrijpen wat Rookmaker en De Vries beweegt”, aldus Baudet. Als zij inderdaad hun zetel meenemen naar de fractie van Otten, dan is dat volgens hem ‘tegen de geest’ van Forum. ,,We zijn deze partij nooit begonnen vanwege de baantjes. Het is heel weinig chic om je zetel mee te nemen.”
Aan de koers kan het volgens Baudet niet liggen. ,,De speech waar Otten zoveel bombarie over maakt, is bijna identiek aan de speech die ik in 2017 hield. Ook toen gebruikte ik het woord boreaal al. Het is echt een verzonnen verhaal dat Otten gebruikt om de aandacht af te leiden van de financiële malversaties die tot zijn royement hebben geleid. Ik heb ook nog heel weinig standpunten van Otten gehoord die afwijken van de onze. Die zogenaamde richtingenstrijd is er gewoon bijgesleept als camouflage.”
Die zogenaamde richtingenstrijd is er gewoon bijgesleept als camouflage, aldus Thierry Baudet.
De Forum-leider zegt dat er de afgelopen weken uitgebreide gesprekken zijn gevoerd met het duo. Fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur had tot vorige week contact met voormalig fractievoorlichter De Vries. En Europarlementariër Derk Jan Eppink sprak tot en met afgelopen zondag nog met Rookmaker, die eerder al liet weten te twijfelen of ze bij Forum zou blijven. Baudet: ,,Afgaand op die gesprekken hadden we geen zicht op een vertrek.”
Baudet houdt vol dat vol dat de koers van Forum niet is veranderd en dat er binnen de partij ‘alle ruimte’ is voor discussie en meningsverschillen. Zo verkondigen Forum-prominenten als Annabel Nanninga, Paul Cliteur en Derk Jan Eppink regelmatig afwijkende standpunten en is daar ook ruimte voor, aldus Baudet. ,,Er is altijd discussie geweest in onze partij en ik hoop ook dat dat zo blijft.”
Baudet stelt verder dat het vertrek van drie van de twaalf Forum-senatoren in ‘beperkte’ mate schadelijk is voor zijn partij. „Ik wil het niet bagatelliseren, want het is natuurlijk vervelend. Maar wij zijn een oppositiepartij. Als je als coalitiepartij zetels verliest en daardoor de meerderheid wegvalt, is de schade veel groter.”
Archieffoto van een congres van Forum. Robert Brunke was al jarenlang lid van de beweging die later een politieke partij werd. Ⓒ ANP
Telegraaf 19.08.2019 Na het overlopen van drie Eerste Kamerleden van Forum voor Democratie naar de nieuwe partij van Henk Otten, stapt ook Noord-Hollands Statenlid Robert Baljeu over. Een Zeeuws Statenlid verlaat de partij.
Baljeu verlaat Forum uit loyaliteit met Otten en Jeroen de Vries, die de partij eveneens verlieten. „Ik vindt het schandalig hoe Thierry Baudet Henk Otten kapot heeft gemaakt door hem in de media zonder wederhoor van schandalige zaken te beschuldigen.”
Die kritiek had hij naar eigen zeggen intern al geuit, waarop Baudet hem zijn statenlidmaatschap probeerde te ontnemen. Nu sluit hij zich aan bij Otten, mede-oprichter van Forum die brak met Baudet, volgens de laatste wegens poging tot fraude en achteroverdrukken van ledengeld. Otten houdt het op een richtingenstrijd. Hij bereidt een smaadzaak voor tegen de aantijgingen.
Ook voor Baljeu zijn afgezien van zijn afkeer van de omgangsvormen binnen Forum inhoudelijke overwegingen leidend. „Ons gaat het om het ideaal van een goed bestuurd Nederland. Met het leiderschap van Baudet komen we er niet. Hij is alleen maar bezig de hele dag loyaliteitesten te doen bij zijn eigen mensen.” Volgens Baljeu wil de nieuwe partij onder leiding van Otten dat Nederland in de EU blijven. FvD wil een Nexit.
Behalve Baljeu stapt ook het Zeeuwse Statenlid Robert Brunke uit Forum voor Democratie, zo maakte hij maandag bekend. Brunke zegt de standpunten van Forum niet langer te kunnen verdedigen. „We werden ontvangen als rechtse partij. Daar voelde ik me sowieso al niet in thuis, maar nu loopt het de spuigaten uit.” Ook zint het hem niet dat ’privé-oorlogjes’ tussen Baudet en Otten via de media zijn uitgevochten.
Hij stapt dan ook niet over naar de afsplitsing die Henk Otten opricht samen met mede-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker. „Ik wil er niks mee te maken hebben. Mijn Zeeuwse achterban, daar zitten mijn kiezers.”
Of Brunke, eigenaar van een broodjeszaak in Vlissingen, niet vooraf had kunnen weten van wat voor partij hij lid werd? „Nee. Ik ben al lid vanaf het begin. Toen ging het vooral over democratisering.”
NOS 19.08.2019 Het Zeeuwse Statenlid Robèrt Brunke verlaat Forum voor Democratie. Hij geeft zijn zetel niet terug, maar gaat verder onder de naam ‘Nieuw Nederland’. Het is volgens Brunke een inhoudelijke keuze.
“Aanleiding is de handelwijze van het partijbestuur aangaande het beleid en de interne machtsstrijd die via de media wordt uitgevochten”, laat hij in een persbericht weten. “De standpunten en uitlatingen van Thierry Baudet kan ik niet langer uitdragen en ondersteunen.”
Hij zegt dat hijzelf en veel kiezers zich niet meer in de partij herkennen. “De achterban, waar ik regelmatig contact mee heb, morde al langer en dan is het moeilijk om dingen te verdedigen waar je zelf niet meer achter staat.”
Eerder op de dag werd bekend dat het door Forum verbannen Eerste Kamerlid Henk Otten een eigen partij opricht. Twee senatoren hebben zich bij hem aangesloten. Het is toeval dat dit op dezelfde dag komt, zegt Brunke. “Ik heb vorige week al deze beslissing genomen. Dit heeft niets met de afscheiding van de FvD-senatoren te maken.”
Voorkeurstemmen
Het is voor hem geen optie om zijn zetel aan de partij terug te geven. “Ik ben met voorkeursstemmen gekozen. Ik heb een belofte gedaan en die wil ik waarmaken.”
Door het vertrek van Brunke heeft de Zeeuwse afdeling van Forum voor Democratie nog vier zetels over.
MSN 19.08.2019 Na het overlopen van drie Eerste Kamerleden van Forum voor Democratie naar de nieuwe partij van Henk Otten, verlaat ook Zeeuws Statenlid Robert Brunke de partij van Thierry Baudet.
Brunke zegt de standpunten van Forum voor Democratie niet langer te kunnen verdedigen. „We werden ontvangen als rechtse partij. Daar voelde ik me sowieso al niet in thuis, maar nu loopt het de spuigaten uit.” Ook zint het hem niet dat ’privé-oorlogjes’ tussen Baudet en Otten via de media zijn uitgevochten.
Hij stapt dan ook niet over naar de afsplitsing die Henk Otten opricht samen met mede-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker. „Ik wil er niks mee te maken hebben. Mijn Zeeuwse achterban, daar zitten mijn kiezers.”
Of Brunke, eigenaar van een broodjeszaak in Vlissingen, niet vooraf had kunnen weten van wat voor partij hij lid werd? „Nee. Ik ben al lid vanaf het begin. Toen ging het vooral over democratisering.”
Telegraaf 19.08.2019 Chef parlementaire redactie Wouter de Winther vertelt wat de overstap van FvD-senatoren naar de nieuwe partij van Otten betekent voor de partij van Baudet.
NOS 19.08.2019 FvD-leider Baudet vindt het “jammer en moeilijk te begrijpen” dat twee senatoren overstappen naar de nieuwe Eerste Kamer-fractie van het geroyeerde lid Henk Otten. “Ze zeggen dat het is om de koers, maar de koers is niet veranderd. Er is bij Forum voor Democratie alle ruimte voor discussie en meningsverschillen.”
Baudet reageert tegenover de NOS op een verhaal in De Telegraaf. Die krant meldde vanmorgen dat Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries uit de fractie van Forum voor Democratie stappen en zich aansluiten bij Henk Otten. De voormalige penningmeester van de partij werd een maand geleden geroyeerd als lid omdat hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan “ernstige financiële malversaties”.
Otten zelf zegt dat er een conflict over de koers van Forum voor Democratie aan zijn royement ten grondslag lag. Hij verwacht dat meer FvD’ers zich bij hem zullen aansluiten. Baudet noemt dat “kwaadsprekerij” en “een poging om de aandacht af te leiden van het financiële conflict dat nu al een half jaar speelt”.
Baudet vindt het jammer, maar noemt het geen ramp:
‘Ik vind het jammer maar het is natuurlijk geen ramp’
Hij vindt het verhaal over de koers “op geen enkele manier geloofwaardig”. Hij wijst op mensen als fractievoorzitter Paul Cliteur, senator Annabel Nanninga, Tweede Kamerlid Hiddema en Europarlementariër Derk Jan Eppink, die volgens hem ook regelmatig een afwijkende mening hebben. Dat is wat hem betreft prima. “Alle partijen hebben meerdere vleugels.”
“Wat ook steekt”, zegt Baudet, “is dat ze hun zetels meenemen. Die zetels zijn opgebracht door de kiezers.” Hij vindt dat er sprake is van zetelroof.
Je zetel meenemen, mag dat zomaar?
Senatoren die een nieuwe partij beginnen, terwijl ze voor FvD zijn gekozen: dat roept de vraag op of dat zomaar kan. Het korte antwoord: ja, dat kan. Volksvertegenwoordigers worden op persoonlijke titel gekozen.
“Formeel word je als individu gekozen en is je zetel geen eigendom van de partij”, zei parlementair historiscus Bert van den Braak , naar aanleiding van het vertrek van Femke Merel van Kooten uit de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren.
Door het vertrek van de drie senatoren uit Forum voor Democratie gaat de Eerste Kamerfractie van twaalf naar negen zetels. Maar daar moet je volgens de partijleider geen halszaak van maken.
“Je moet dat niet overschatten. Voor een coalitiepartij is dat lastig, maar als oppositiepartij sta je toch al een beetje aan de zijlijn. Je moet gewoon zorgen dat je een duidelijk geluid laat horen. ” Volgens hem krijgt het kabinet voor klimaat- en immigratiebeleid al voldoende steun van linkse oppositiepartijen als GroenLinks en de PvdA, dus wat dat betreft verandert er niks.
Verandert er eigenlijk iets in de Eerste Kamer door het besluit van Otten? Politiek verslaggever Ron Fresen legt uit:
Overigens is Baudet voorlopig niet van plan om aangifte van fraude te doen tegen Otten. “We vinden een royement, iemand uit de partij zetten, een heel zware sanctie. En om dan ook nog een strafzaak te beginnen, dat is een ontzettend gedoe waar niemand op zit te wachten. Maar het is nog steeds een mogelijkheid.”
AD 19.08.2019 Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet noemt de overstap van twee senatoren naar de fractie van ex-partijgenoot Henk Otten ‘moeilijk te begrijpen’ en ‘heel weinig chic’, maar volgens hem is er geen grote schade voor de partij. Het vertrek heeft bovendien niets te maken met de koers van Forum, zegt hij.
Volgens Otten sluiten senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries zich bij hem aan omdat zij zich net als hij niet kunnen vinden in de koers van Baudet. De partijleider zegt echter te gissen naar hun redenen; de twee hebben zich volgens hem nog niet gemeld bij Forum. ,,Het is moeilijk te begrijpen wat Rookmaker en De Vries beweegt”, aldus Baudet. Als zij inderdaad hun zetel meenemen naar de fractie van Otten, dan is dat volgens hem ‘tegen de geest’ van Forum. ,,We zijn deze partij nooit begonnen vanwege de baantjes. Het is heel weinig chic om je zetel mee te nemen.”
Aan de koers kan het volgens Baudet niet liggen. ,,De speech waar Otten zoveel bombarie over maakt, is bijna identiek aan de speech die ik in 2017 hield. Ook toen gebruikte ik het woord boreaal al. Het is echt een verzonnen verhaal dat Otten gebruikt om de aandacht af te leiden van de financiële malversaties die tot zijn royement hebben geleid. Ik heb ook nog heel weinig standpunten van Otten gehoord die afwijken van de onze. Die zogenaamde richtingenstrijd is er gewoon bijgesleept als camouflage.”
Die zogenaamde richtingenstrijd is er gewoon bijgesleept als camouflage, aldus Thierry Baudet .
De Forum-leider zegt dat er de afgelopen weken uitgebreide gesprekken zijn gevoerd met het duo. Fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur had tot vorige week contact met voormalig fractievoorlichter De Vries. En Europarlementariër Derk Jan Eppink sprak tot en met afgelopen zondag nog met Rookmaker, die eerder al liet weten te twijfelen of ze bij Forum zou blijven. Baudet: ,,Afgaand op die gesprekken hadden we geen zicht op een vertrek.”
Baudet houdt vol dat vol dat de koers van Forum niet is veranderd en dat er binnen de partij ‘alle ruimte’ is voor discussie en meningsverschillen. Zo verkondigen Forum-prominenten als Annabel Nanninga, Paul Cliteur en Derk Jan Eppink regelmatig afwijkende standpunten en is daar ook ruimte voor, aldus Baudet. ,,Er is altijd discussie geweest in onze partij en ik hoop ook dat dat zo blijft.”
Baudet stelt verder dat het vertrek van drie van de twaalf Forum-senatoren in ‘beperkte’ mate schadelijk is voor zijn partij. „Ik wil het niet bagatelliseren, want het is natuurlijk vervelend. Maar wij zijn een oppositiepartij. Als je als coalitiepartij zetels verliest en daardoor de meerderheid wegvalt, is de schade veel groter.”
Elsevier 19.08.2019 De geroyeerde bestuurder van Forum voor Democratie Henk Otten neemt zeker twee senatoren mee naar zijn nieuwe partij. Dit weekeinde spraken Otten, Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries af in Zwolle voor een ‘oprichtingsvergadering’.
Dat meldt De Telegraaf maandag. Dat betekent dat nu een kwart van de Eerste Kamer is opgestapt. Volgens Otten volgen er binnenkort meer, ‘ook uit de provincies,’ zei hij maandag 19 augustus tegen NOS Radio 1 Journaal.Otten heeft herhaaldelijk gezegd dat sinds de ‘boreale overwinningsspeech’ van Thierry Baudet in maart veel onvrede bestaat over de partijkoers.
Rookmaker zette zich eind juli nog in voor een ultieme lijmpoging tussen Otten en Forum voor Democratie (FVD). Ex-woordvoerder Jeroen de Vries was al een tijd uitgespeeld bij de partij door zijn loyaliteit aan Otten. Otten meldde eerder dat De Vries daardoor zonder pardon zijn autosleutel bij de partij kon inleveren.
In een cordon sanitaire gepositioneerd
Volgens Otten heeft FVD zich ‘door al dat extreme gedoe’ in een cordon sanitaire gepositioneerd. Bij het vormen van provinciebesturen de afgelopen maanden bleef de partij bij vrijwel alle provincies (behalve Limburg) buiten beeld.
Hij, Rookmaker en De Vries willen ‘dingen gedaan krijgen’. De drie hebben volgens Otten veel gemeen, omdat ze uit het bedrijfsleven komen. Meer dan met Baudet en fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Cliteur, die beiden een rechtsfilosofische achtergrond hebben.
Er is volgens Otten al een globaal partijprogramma waarbij koopkrachtverbetering, immigratie, beter bestuur en de strijd tegen klimaatmaatregelen de belangrijkste speerpunten zijn. Otten benadrukt dat er bij zijn nieuwe club geen ‘boreaal geleuter meer à la Baudet’ zal zijn.
Met het vertrek gaat de partij van twaalf naar negen zetels in de Eerste Kamer. De VVD is daardoor nu de grootste partij met twaalf zetels.
Partijleider Thierry Baudet vindt ‘het moeilijk te begrijpen dat je meegaat met zo iemand,’ zegt hij tegen RTL Nieuws. Volgens Baudet gaat het Otten niet om de ideologische richting van de partij, maar is het een afleiding van zijn financiële malversaties in zijn rol als voormalig penningmeester.
Bom barstte in april
Tegen Elsevier Weekblad zei Baudet vorige week al dat hij niet van plan was de rel rond Otten te lijmen. Ook was hij niet van plan om de weifelende Rookmaker uit alle macht voor de partij te behouden. ‘De bal ligt bij haar, zij zal zelf een besluit moeten nemen. Het partijbestuur of de politiek leider heeft daar verder geen rol in,’ zei Baudet.
De ruzie tussen Baudet en Otten gaat terug tot april. In een interview in het NRC haalde Otten hard uit naar Baudet. Die zou de partij te veel naar rechts trekken en het succes niet genoeg met anderen delen. Kort daarna legde Otten zijn functie als penningmeester neer en werd hij gevraagd op te stappen als medewerker van de Tweede Kamerfractie.
Op 25 april 2019 meldde NRC dat Otten 30.000 euro naar zichzelf zou hebben overgemaakt uit de partijkas. Toen Otten hierop was aangesproken, stortte hij het geld terug. Otten vindt overigens dat hij nog steeds recht heeft op het geld, omdat het volgens hem gaat om een vergoeding voor ‘bovenmatige uren’. Hij noemde de bekendmaking ‘karaktermoord’ en legde zijn functie als partijbestuurder neer.
Op 29 april werd duidelijk dat Otten ook niet langer de beoogd fractievoorzitter was voor FVD in de Eerste Kamer. Paul Cliteur nam die rol op zich.
Twee hadden eerder juist goede samenwerking
In juli laaide de ruzie opnieuw op en royeerde Baudet Otten officieel als partijlid. Op een verklaring op de site was te lezen dat dit was besloten na ‘onaanvaardbare financiële malversaties, eigenmachtig optreden zonder de vereiste zakelijke en professionele afstemming en het ontbreken van deugdelijke verantwoording voor geld van leden en van overheidsinstanties’.
Otten bereidt inmiddels een smaadzaak tegen de aantijgingen voor. Hij besloot zich af te splitsen en zijn zetel in de Eerste Kamer te behouden.
Toen Otten en Baudet in november 2018 bekendmaakten dat Otten de lijsttrekker voor de Eerste Kamer zou worden, benadrukten zij juist de prettige samenwerking, die ze wilden voortzetten in beide Kamers. Otten gold tot het interview in NRC als vertrouweling van Baudet en had grote invloed in de partij. Samen met Baudet richtte hij FVD in 2015 op.
MSN 19.08.2019 Thierry Baudet heeft gereageerd op de afsplitsing binnen zijn partij Forum voor Democratie. Senatoren Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries vertrekken samen met Henk Otten. “Ik vind het moeilijk te begrijpen dat je meegaat met zo iemand”, zegt Baudet.
Baudet bevestigt nogmaals dat hij van zowel De Vries als Rookmaker niets heeft vernomen over een mogelijk vertrek. “Ik heb het nieuws gezien, maar het is nog maar de vraag of het ook echt waar is. Wij baseren ons puur op berichtgeving uit De Telegraaf. ”
‘Boreaal geneuzel’
Volgens Otten was er al langer onrust binnen de partij. Het optreden van Baudet op verkiezingsavond, was volgens hem de druppel. “Veel mensen schrokken van de ‘boreale speech’ en zijn bovendien niet tevreden over de extreme koers die de partij nu inslaat”, zei Otten.
Baudet vindt dit zeer ongeloofwaardig. “De koers is al jaren hetzelfde. We zijn een brede partij met veel verschillende geluiden. Juist de verschillen zijn onze kracht.” Volgens hem probeert Otten de aandacht af te leiden van de reden waarom hij uit de partij is gezet.
Forum zette Otten uit de partij omdat hij fraude zou hebben gepleegd met overheidssubsidie. Otten ontkent de beschuldigingen. Volgens hem is er sprake van een afrekening, omdat hij niet op één lijn zat met Baudet.
Thierry Baudet is niet bang dat Forum voor Democratie verder uit elkaar valt. Hij baalt wel van de zetelroof, al zegt hij nog niks te hebben gehoord van de vertrekkende senatorenRookmaker en De Vries.
Thierry Baudet vindt het jammer dat het met Otten zo gelopen is. ‘Ik ben ook een vriend kwijt. Maar het gaat om malversaties, die konden we niet tolereren.’
Baudet is niet bang voor concurrentie van een mogelijk nieuwe partij van Otten. “Het is een vrij land, ik wens hem succes.” Hij gelooft ook niet dat meer partijleden Otten zullen volgen.
“Het is jammer dat dit gebeurt, maar het hoort er ook een beetje bij. Soms willen mensen iets anders doen. Het is even vervelend, maar wij gaan gewoon door”, zegt Baudet.
NOS 19.08.2019 Eerste Kamerlid Henk Otten, die vorige maand is geroyeerd als lid voor Forum voor Democratie, neemt twee Eerste Kamerleden mee naar zijn nieuwe partij. Het zijn Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries. Otten verwacht dat zich nog meer mensen bij hem zullen aansluiten, “ook uit de provincies”.
Otten zei in het NOS Radio 1 Journaal dat veel Forum voor Democratie-leden ontevreden zijn over de koers die de partij van Thierry Baudet vaart. “Dat is begonnen op de verkiezingsavond op 20 maart, bij de boreale speech. Daar zijn heel veel mensen van geschrokken. Het gaat een kant op, waar wij ons niet achter willen schuilen.”
Bekijk hier de volledige toespraak van Thierry Baudet
De Telegraaf schreef vanmorgen al dat twee Eerste Kamerleden zich aansluiten bij Otten. De krant had de drie zien vergaderen op een hotelterras in Zwolle. Op de radio bevestigde Otten de conclusie dat zij samen een nieuwe partij willen oprichten.
Niet maar wat roepen
Forum voor Democratie zegt nog geen officiële melding te hebben gekregen van de overstap van de twee senatoren naar Otten. “De FvD-fractie in de Eerste Kamer bereidt zich voor op het nieuwe parlementaire jaar. Dat zal zijn zonder voormalig senator Otten. FvD heeft kennis genomen van een bericht in De Telegraaf over een mogelijke afsplitsing van drie leden uit de fractie.
Er heeft zich echter nog niemand gemeld bij het fractiebestuur en/of het partijbestuur dat de inhoud van dit bericht bevestigt. Mocht dat gebeuren dan gaan wij ervan uit dat we ook met de nieuwe Groep Otten kunnen samenwerken en we wensen de nieuwe groep succes in het realiseren van hun politieke programma.”
De Eerste Kamer heeft vanochtend naar buiten gebracht dat Otten inderdaad verder gaat als ‘fractie-Otten’. Wie er deel gaan uitmaken van de fractie is niet officieel gemeld.
Otten wil een partij vormen die concrete maatregelen neemt en zich constructief opstelt. “En niet maar wat roepen en in filosofische debatten verdwijnen. Hij noemt de koopkracht, immigratie en “een rationele aanpak van het klimaat” als speerpunten.
Otten denkt dat meer mensen binnen de FvD het op dit gebied met hem eens zijn, vertelde hij vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal.
Otten verwacht dat meer FvD’ers bij zijn nieuwe partij aansluiten.
De senator is er naar eigen zeggen nooit op uit geweest om met Forum voor Democratie te breken. “Ik heb achter de schermen een heleboel dingen gedaan voor de partij. Dat wil je niet van de ene op andere dag weggooien. Maar van de kant van Baudet was er niet veel behoefte aan een gesprek. Hij ligt structureel op ramkoers.”
Stijl van politiek bedrijven
Otten werd geroyeerd omdat hij zich als penningmeester van FvD schuldig zou hebben gemaakt aan “onaanvaardbare financiële malversaties”. Politiek verslaggever Ron Fresen zegt dat Baudet er alles aan doet om het conflict met Otten af te doen als een incident dat alleen over fraude met partijgeld gaat.
“Maar nu Otten niet meer alleenstaat, is dat niet meer vol te houden. Dit gaat wel degelijk ook over de koers, over stijl van politiek bedrijven en over wat je met de partij wil bereiken aan invloed.”
“Grote vraag is nu: blijft het hierbij of is dit het begin van nog meer afsplitsingen in de provincies? Vergeet niet dat veel Provinciale Statenleden door Otten zijn binnengehaald.”
Je zetel meenemen, mag dat zomaar?
Senatoren die een nieuwe partij beginnen, terwijl ze voor FvD zijn gekozen: dat roept de vraag op of dat zomaar kan. Het korte antwoord: ja, dat kan. Volksvertegenwoordigers worden op persoonlijke titel gekozen.
“Formeel word je als individu gekozen en is je zetel geen eigendom van de partij”, zei parlementair historiscus Bert van den Braak , naar aanleiding van het vertrek van Femke Merel van Kooten uit de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren.
AD 19.08.2019 Twee senatoren van Forum voor Democratie (FvD) verlaten de partij en stappen over naar de nieuwe partij van de eerder opgestapte Henk Otten. Otten stond aan de wieg van FVD en werd drie weken geleden door die partij geroyeerd.
Het gaat om de senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker, die zich eerder nog inzette voor een ultieme lijmpoging tussen Thierry Baudet en Henk Otten. Beide senatoren zijn vooralsnog niet bereikbaar voor commentaar.
Nu Otten twee senatoren meeneemt naar zijn nieuwe partij, is de scheuring in Forum voor Democratie een feit. Van de twaalf Eerste Kamerleden die de partij dit voorjaar haalde bij de verkiezingen, zijn er nu nog maar negen over.
Volgens Otten zullen er meer politici de overstap naar zijn nieuwe partij maken, ook leden uit de Provinciale Staten. In het NOS Radio 1 Journaal zei hij dat veel FvD’ers ontevreden zijn over de koers die de partij van Thierry Baudet vaart. ,,Dat is begonnen op 20 maart, bij de boreale speech. Daar zijn heel veel mensen van geschrokken. Het gaat een kant op, waar wij ons niet achter willen stellen.’’
Otten heeft Forum samen met Thierry Baudet opgericht. De twee vormden lange tijd een team, maar begin dit jaar ontstond er ruzie. Otten Uitte openlijk kritiek op de koers die Baudet inzette, die zou volgens Otten te extreem zijn. Ook zou Baudet te weinig rekening houden met anderen.
Na die kritiek werd Otten ervan beschuldigd geld van de partij naar zichzelf te hebben overgemaakt voor werkzaamheden zonder dat te overleggen met de rest van het partijbestuur. De ruzie escaleerde. Nadat Otten nog wel voor FvD werd verkozen in de Eerste Kamer, werd hij begin van de zomer door Baudet uit de partij gezet. Otten besloot hierop zijn zetel te behouden en zelf een partij te beginnen.
Otten deed bij Jinek zijn verhaal over zijn breuk met Forum voor Democratie.
NOS 19.08.2019 Eerste Kamerlid Henk Otten, die vorige maand werd geroyeerd als lid van Forum voor Democratie, neemt twee Forum-senatoren mee naar zijn nieuwe politieke partij. Otten retweette aan het begin van de nacht een artikel daarover van De Telegraaf, die als eerste over de kwestie had bericht.
Het gaat volgens De Telegraaf om Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries, FvD-woordvoerder en vertrouweling van partijleider Thierry Baudet. De Vries heeft het artikel vannacht ook geretweet.
Hun overstap zou betekenen dat de Forum-fractie in de Eerste Kamer teruggaat naar negen zetels. De partij kwam bij de Eerste Kamerverkiezingen in mei met twaalf zetels binnen.
Stigma van nieuwe partijen
Volgens politiek verslaggever Wilma Borgman is de stap van Rookmaker opvallend. “Juist zij had zich bij het conflict tussen Otten en Baudet opgeworpen als bemiddelaar. Maar daarna werd ze rondom de breuk wel kritischer over Baudet. Dus misschien is dit wel een logische stap van haar.”
Dat De Vries aan de kant van Otten stond, was al eerder bekend, zegt Borgman. “Toch blijft ook dat opmerkelijk, want De Vries was, net als Otten en Baudet, vanaf het eerste moment betrokken bij Forum voor Democratie en stond in de boeken als vertrouweling van Baudet.”
Baudet zegt in De Telegraaf niet op de hoogte te zijn gebracht. “Voor zover ik weet, is er niemand overgestapt”, wordt hij geciteerd. “Maar als mensen een nieuwe partij willen oprichten, moeten ze dat vooral doen.”
“Het pijnlijke is dat Forum juist vanaf het begin heeft willen voorkomen dat het stigma van nieuwe partijen ook voor hen zou gelden, namelijk dat er ruzie, gedonder en scheuringen zouden ontstaan”, zegt Borgman. “We moeten nu vaststellen dat dat precies is wat er is gebeurd.”
Speerpunten
Otten was mede-oprichter van Forum voor Democratie, maar raakte met Baudet in conflict over de koers en de structuur van de partij. Eind juli werd het Eerste Kamerlid geroyeerd, volgens Forum vanwege een “vermoedelijke poging tot fraude met overheidssubsidie”. Otten sprak toen van smaad en behield zijn zetel in de senaat.
Kort daarna liet Otten weten met een eigen partij te komen. Ook hintte hij erop dat andere Forum-senatoren hem zouden volgen. De speerpunten van de partij worden volgens Otten beter bestuur, koopkrachtverbetering, het klimaat- en het immigratiebeleid. Een naam is er nog niet.
Bekijk hieronder een uitgebreid interview met Henk Otten in Nieuwsuur van eind juli:
NU 19.08.2019 Henk Otten, de voormalige FVD-senator die drie weken geleden geroyeerd werd, richt een nieuwe partij op en neemt zeker twee FVD-senatoren mee, zo meldt De Telegraaf maandag.
Otten bevestigde maandagochtend in het NPO Radio 1 Journaal de berichtgeving in de krant dat Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker zich bij hem aansluiten. Rookmaker en De Vries zetten zich eerder nog in voor het herstellen van de relatie tussen Otten en partijleider Thierry Baudet.
De medeoprichter van Forum zei verder te verwachten dat nog meer FVD’ers zich bij hem zullen voegen, “ook uit de provincies”. Hij stelt dat veel partijleden ontevreden zijn over de “boreale koers” van Baudet. “In de senaat en in de Statenfracties zijn meer mensen die willen overstappen. We smeden een hechte club”, zegt hij tegen de krant.
Baudet noemt het vertrek van de twee senatoren “jammer en moeilijk te begrijpen”. Tegenover de NOS zegt hij dat er volgens hem geen strijd om de koers in de partij gaande is. Volgens Baudet zijn vermeende financiële malversaties de reden van het vertrek van Otten.
Otten geroyeerd na verdenking van fraude
Forum voor Democratie kondigde in juli aan dat Otten uit de partij zou worden gezet. Hij wordt door de partij verdacht van fraude met subsidiegeld. Dit zou zijn gebleken uit intern onderzoek naar de partijadministratie in 2018. De accountant van FVD en het ministerie van Binnenlandse Zaken weerspreken echter dat er gefraudeerd is.
Naar aanleiding van de jaarrekening van FVD over 2018 werd een intern onderzoek ingesteld. Bij het opstellen daarvan kwamen financiële onregelmatigheden naar voren. Otten zou volgens het interne onderzoek partijfondsen hebben gebruikt voor een “ongeoorloofde betaling” aan een relatie op basis van een valse factuur. Dat bedrag heeft hij weer terugbetaald.
Dat was voor Forum voor Democratie voldoende aanleiding om hem te royeren als partijlid. Hoewel Baudet ook dreigde aangifte te doen, is het daar tot op heden niet van gekomen.
Volgens Otten is er geen spraken van fraude, maar zijn de beschuldigingen van Baudet een manier om hem uit de partij te werken nadat hij in april in een interview met NRC kritiek uitte op de rechtse, alt-right koers van Baudet.
MSN 19.08.2019 Eerste Kamerlid Henk Otten neemt Forum voor Democratie-senatoren Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker mee naar zijn nieuwe politieke partij. Drie weken geleden werd Otten geroyeerd als lid van Forum na verdenking van fraude.
De oprichtingsvergadering heeft plaatsgevonden op een hotelterras in Zwolle, schrijft De Telegraaf. De breuk zou betekenen dat de Forum-fractie in de Eerste Kamer teruggaat van twaalf naar negen zetels. Maar volgens Otten zullen nog meer FVD’ers overstappen naar zijn nieuwe partij.
FVD-partijleider Baudet weet volgens de krant niets van het opstappen van partijleden. “Voor zover ik weet, is er niemand overgestapt. Maar als mensen een nieuwe partij willen oprichten, moeten ze dat vooral doen.”
Er is volgens Otten al een globaal partijprogramma. Hierin zijn beter bestuur, koopkrachtverbetering en de strijd tegen klimaatmaatregelen en immigratie de belangrijkste punten.
De oud-FvD’er benadrukt dat er bij zijn nieuwe club geen ‘boreaal geleuter meer à la Baudet’ zal zijn.
Jeroen de Vries, Dorien Rookmaker en Henk Otten bespreken de toekomst in de politiek. Ⓒ ROBIN UTRECHT
Telegraaf 19.08.2019 Henk Otten, die aan de wieg stond van Forum voor Democratie en drie weken geleden door die partij werd geroyeerd als lid, richt een nieuwe partij op. Hij neemt zeker twee FvD’ers mee: partijman van het eerste uur Jeroen de Vries en Dorien Rookmaker, die zich eerder nog inzette voor een ultieme lijmpoging tussen Thierry Baudet en Henk Otten.
Nu Otten twee senatoren meeneemt naar zijn nieuwe partij, is de scheuring in Forum voor Democratie een feit. Een kwart van de FvD-senaatsfractie is overgestapt. Volgens Otten worden het er nog meer.
Een oprichtingsvergadering, zo mag je de bijeenkomst op een hotelterras in Zwolle best noemen. Uitgerekend van de mede-oprichter van Forum voor Democratie: Henk Otten. Nu die partij hem het nest uit heeft gewerkt, richt hij een eigen partij op.
Aan tafel in Zwolle zaten twee andere Eerste Kamerleden die nu officieel nog volksvertegenwoordiger zijn namens Forum voor Democratie. Allereerst is daar Jeroen de Vries, FvD’er van het eerste uur, voormalig rechterhand van Baudet als diens woordvoerder en chauffeur. De loyaliteit van De Vries aan Otten was bekend. Ook de andere overstappende senator, Dorien Rookmaker, had haar twijfels over de koers van FvD al laten blijken.
Nu ze gesnapt zijn door een fotograaf kunnen ze niet meer om hun ’coming out’ heen: ze stappen over naar de nieuwe partij van Otten. Daar blijft het niet bij, zegt de oprichter. „In de senaat en in de Statenfracties zijn meer mensen die willen overstappen. We smeden een hechte club.” Er is al een shortlist met mogelijke namen voor de nieuwe partij.
Een globaal partijprogramma is er ook, waarin beter bestuur, koopkrachtverbetering en de strijd tegen klimaatmaatregelen en immigratie de belangrijkste punten zijn. En er zijn een paar voornemens: bij deze nieuwe club geen ’boreaal geleuter meer à la Baudet’, belooft Otten.
“We smeden een hechte club”
Is Forum voor Democratie dan zo’n vreselijke partij? Dat ook weer niet, geeft de gevallen Forum-bestuurder toe. Van hem had het ook zo ver niet hoeven komen. „Ik nam genoegen met een rol als backbencher in de Eerste Kamer, omdat ik het partijbelang vooropstelde.” Zijn functies als fractievoorzitter en partijbestuurder waren hem al ontnomen, net als zijn positie als penningmeester. Hij had immers als kasbewaarder ruim 30.000 euro aan zichzelf overgemaakt, een bedrag dat hij later, na ontdekking, had teruggestort.
Smaadzaak
Het conflict smeulde maanden als een veenbrand, maar laaide zo’n drie weken geleden alsnog op toen Baudet zijn oude kompaan Otten plots uit de partij zette. Aanleiding was ’een vermoedelijke poging tot fraude met overheidssubsidie’. Otten bereidt inmiddels een smaadzaak tegen de aantijgingen voor.
Achter de ruzie sluimerde al die tijd een richtingenstrijd. Otten heeft weinig op met de filosofische vergezichten van Baudet en waarschuwde voor diens gesjans met extreem-rechts. „Dat hebben Dorien en Jeroen met mij gemeen. Ook zij komen uit het bedrijfsleven. Wij willen dingen gedaan krijgen. Terwijl Forum voor Democratie twee rechtsfilosofen heeft als fractievoorzitters – Thierry Baudet in de Tweede Kamer en Paul Cliteur in de Eerste – die hoogdravende betogen houden in internationale tijdschriften die normale mensen nooit te zien krijgen.”
De overstappers Rookmaker en De Vries hebben Baudet noch Cliteur op de hoogte gesteld van de plannen. Baudet beaamt dat hij ’van niks’ weet. „Voor zover ik weet, is er niemand overgestapt. Maar als mensen een nieuwe partij willen oprichten, moeten ze dat vooral doen.”
Premier Rutte op zijn eerste persconferentie na de vakantie ANP
Met de begroting op weg naar 2020
Op 2 september 2019begint de Tweede Kamer weer. Ruim twee weken later, op 17september 2019, is het Prinsjesdag.
Het kabinet wil bij de koopkracht“evenwichtige verhoudingen” binnen de Nederlandse bevolking. Maar premier Rutte wilde er na de eerste ministerraad na de vakantie weinig over kwijt hoe dat moet gebeuren. Daar gaat het kabinet de komende weken over praten, bij de voorbereiding van de begroting 2020. Die wordt op Prinsjesdag gepresenteerd.
Prinsjesdag 2019
De gemiddelde Nederlander is er vorig jaar 0,3 procent in koopkracht op vooruitgegaan ten opzichte van 2017, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Sinds het einde van de economische crisis in 2013 is de groei van de koopkracht niet meer zo gering geweest, meldt het statistiekbureau donderdag 12.09.2019.
Op donderdag 15.08.2019 maakte het CPB de nieuwste economische ramingen met een nieuw koopkrachtcijfer bekend: alle huishoudens hebben in 2020 volgens het planbureau 1,2 procent meer te besteden.
De economische groei zal in 2020 teruglopen naar 1,4 procent groei. Dat stelt de Augustusraming van het Centraal Planbureau (CPB), die voor het kabinet als uitgangspunt dient voor besluiten over de begroting en de koopkracht voor volgend jaar.
Rutte benadrukte dat de economische groei volgend jaar iets terug lijkt te lopen en dat het begrotingsoverschot kleiner wordt. Hij sloot zich aan bij uitspraken van CPB-directeur Van Geest dat “ook Nederland te maken krijgt met de gure winduit het buitenland”.
Telegraaf 21.08.2019
Ramingen komen niet altijd uit
Het gaat in eerste instantie om een raming en die komt logischerwijs niet altijd uit. Zo werd over 2017 achteraf door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) geconcludeerd dat de ontwikkeling van de koopkracht een stuk slechter uitpakte dan waar vooraf rekening mee werd gehouden. Ook de prognose voor dit jaar is inmiddels naar beneden bijgesteld.
Telegraaf 23.08.2019
Telegraaf 23.08.2019
‘Koopkrachtplaatje bepaalt niet hoe je portemonnee eruitziet’
Die kanttekeningen zijn in de loop der jaren zoekgeraakt, vinden ze bij het planbureau. Daarom deden Laura van Geest en Patrick Koot, respectievelijk directeur en onderzoeker bij het CPB, vorig jaar een poging het koopkrachtcijfer te nuanceren.
Telegraaf 24.08.2019
AD 24.08.2019
AD 24.08.2019
“Je kunt met de koopkrachtplaatjes in de hand niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar gaat uitzien”, schreven ze in een ingezonden stuk in de Volkskrant. “Het voorspellen van de contractloonontwikkeling, de inflatie en de nominale zorgpremie blijkt een uitdagende klus en uitdagender naarmate het verder in de tijd ligt.” De onderzoekers kunnen aan dit rijtje nog gerust de energierekening toevoegen.
Goed tweede kwartaal
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde gisteren nog dat de Nederlandse economie een goed tweede kwartaal achter de rug heeft. De economische groei is gelijk aan die van de afgelopen kwartalen. De groei is vooral te danken aan bedrijfsinvesteringen. Zo werd er meer geld gestoken in woningen, gebouwen, machines en vervoersmiddelen zoals vliegtuigen.
AD 23.08.2019
Bedrijfsleven
Rutte wilde niet vooruitlopen op de vraag of de lonen genoeg stijgen en of hij het dreigement doorzet om lastenverlichtingen voor het bedrijfsleven niet door te laten gaan. Op een VVD-bijeenkomst in juni zei hij dat bedrijven de salarissen van het personeel fors moeten verhogen. De premier onderstreepte dat hij die uitspraken als VVD-voorman heeft gedaan en dat hij niet weet hoe de coalitie hier uiteindelijk over denkt.
20.08.2019
Minister Hoekstraliet zich vanochtend tevreden uit over het economische beeld, zoals dat deze week naar buiten kwam. Hoewel het wereldwijd minder goed gaat met de economie, ziet minister Hoekstra van Financiën geen reden “om onszelf nu al in de put te praten”. “Het gaat in Nederland minder goed dan de afgelopen paar jaar, maar het ziet er voor volgend jaar nog behoorlijk solide uit”.
Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek is de economie het tweede kwartaal met 0,5 procent gegroeid en het Centraal Planbureau voorziet voor 2020 een groei van 1,4 procent. Hoekstra sprak van “gematigd positief nieuws voor de Nederlandse economie, als je het vergelijkt met andere landen”.
Hij erkende de “forse internationale risico’s” voor de Nederlandse economie, zoals de onzekerheid over de brexit en de spanningen over de handel, maar volgens hem is het effect van de terugval van de Duitse economie op Nederland minder groot dan vroeger. “Het klassieke gezegde dat als Duitsland niest Nederland verkouden is, lijkt in dit geval mee te vallen.”
AD 13.09.2019
Oppassen met belofte
Het Centraal Planbureau zei gisteren dat Nederlanders er volgend jaar in koopkracht op vooruit gaan, maar de cijfers zijn niet voor alle inkomens even gunstig. Hoekstra zei daarover dat het kabinet natuurlijk altijd kijkt naar de koopkracht van alle groepen in de samenleving. “Maar we moeten oppassen om de inschatting van het Planbureau meteen te vertalen in een belofte; daar moeten we terughoudend mee zijn.”
Ook minister Koolmees vindt dat de cijfers er “redelijk goed uitzien”. Hij maakt zich wel zorgen over de slechte positie van de pensioenfondsen, die mogelijk ook gevolgen heeft voor de koopkracht van de ouderen. “Dat is een opletpunt voor ons allemaal, maar we kijken we naar de koopkracht voor alle groepen, dus ook de gepensioneerden.”
AD 21.08.2019
Rutte 3 in Oisterwijk de Hei op
Zoals meestal trapt het Kabinet traditioneel het nieuwe politieke seizoenaf met een informele bijeenkomst. Die is dinsdag in een hotel in Oisterwijk. Voor die locatie is gekozen omdat het hotel een bijzondere rol heeft gespeeld in de laatste periode van de Tweede Wereldoorlog.
Het hotel was in 1944 de residentie van leden van het kabinet-Gerbrandy die uit ballingschap waren teruggekeerd. Dat deel van Nederland was toen al bevrijd. Later dit jaar en volgend jaar wordt herdacht dat die bevrijding 75 jaar geleden was.
Uitgelekt
Het kabinet denkt erover om miljarden te reserveren voor investeringenin de toekomst. Dat bevestigen bronnen in Den Haag. Het is nog onduidelijk of het geld in een fonds gaat, of dat het op een andere manier in de Rijksbegroting wordt geregeld. “Het plan is nog niet zo concreet”,zegt politiek verslaggever Lars Geerts. “Een fonds is een van de mogelijkheden.”
AD 23.08.2019
De Telegraaf schreef vanmorgen dat de coalitie misschien een miljardenfonds wil oprichten voor als er economische tegenwind opsteekt. Dat zou onderdeel zijn van de begrotingsonderhandelingen, die deze week in aanloop naar Prinsjesdag zijn begonnen.
Bronnen beamen tegenover de NOS dat er inderdaad wordt nagedacht over het opzijzetten van miljarden nu het economisch nog goed gaat. Dat geld kan dan worden ingezet voor bijvoorbeeld infrastructuur en kenniseconomie als het economisch slechter gaat.
Het plan moet nog worden uitgewerkt. Het is nog niet duidelijk hoeveel geld ermee is gemoeid. Volgens De Telegraaf wordt op het Binnenhof gesproken over maximaal 50 miljard euro, die op de kapitaalmarkt moet worden geleend. Dat is op dit moment zeer voordelig: de rente is negatief zodat de staat aan het lenen van geld verdient. Als het allemaal doorgaat moet het plan op Prinsjesdag worden gepresenteerd.
Gure wind
Directeur Van Geest van het Centraal Planbureauwaarschuwde vorige week dat er een “gure” economische wind opsteekt. Dat heeft te maken met de handelsoorlog tussen de VS en China, de dreigende brexit en de onzekere politieke situatie in Italië. Maar minister Hoekstra zei maandag dat er vooralsnog geen reden is “om onszelf in de put te praten”. “De Nederlandse economie ziet er voor volgend jaar nog behoorlijk solide uit.”
Het kabinet wil daarom nu al iets doen om te voorkomen dat het straks minder gaat, zegt Lars Geerts. “Dat kan variëren van enkele miljarden tot 50 miljard”, zei Geerts. “De staatsschuld hebben we in de afgelopen jaren al behoorlijk teruggebracht, dus het risico om weer wat extra te gaan lenen is weer wat kleiner. Grote kans dat we hier op Prinsjesdag meer over horen.”
In september presenteert de coalitie een nieuwe begroting. Wat kan het kabinet doen om de middeninkomens tegemoet te komen? Econoom Mathijs Bouman van Nieuwsuur zet de opties van het kabinet op een rij:
RTL 12.09.2019 Vooral middeninkomens zullen er volgend jaar flink op vooruit gaan. Dat blijkt uit cijfers die op Prinsjesdag openbaar worden gemaakt en in handen zijn van RTL Nieuws. Ook andere inkomensgroepen zien hun koopkracht toenemen.
De cijfers staan in de augustusbrief. Daarin legt de minister van Financiën de Prinsjesdagafspraken tussen hem en de andere ministers vast. Later worden deze verwerkt in de Miljoenennota die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd.
Koopkrachtcijfers
Vooral middeninkomens zijn spekkoper met een koopkrachtstijging van ruim twee procent. Maar ook lage inkomens gaan erop vooruit. Dit zijn de cijfers voor de verschillende inkomensgroepen:
Vooral middeninkomens profiteren
Inkomensgroep
Koopkrachtstijging
Tot 22.000
1,4%
22.000 – 35.000 euro
1,8%
35.000 – 52.000 euro
2,2%
52.000 – 75.000 euro
2,4%
75.000 euro en hoger
2,3%
‘Kabinet heeft flink de portemonnee getrokken voor middeninkomens’
“Als het kabinet niks had gedaan was de gemiddelde koopkrachtstijging 1,2 procent. Dat vond het kabinet te mager”, zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers. “Vooral middengroepen moeten gaan merken dat het beter gaat.
Daarom heeft het kabinet flink de portemonnee getrokken om ervoor te zorgen dat de koopkrachtstijging hoger uitvalt. Het bedrijfsleven betaalt daarvoor grotendeels de rekening. Eerder werd al bekend dat de verlaging van de winstbelasting wordt uitgesteld. En het mes gaat in een belastingvoordeel voor zzp’ers: de zelfstandigenaftrek.”
Tegenvaller
De laatste jaren blijken de koopkrachtvoorspellingen die met Prinsjesdag gedaan worden, lang niet altijd overeen te komen met de werkelijkheid.
Eerder vandaag bleek bijvoorbeeld uit cijfers van het CBS dat de koopkracht van ouderen de afgelopen jaren gedaald is, terwijl een stijging voorspeld werd.
Koopkracht zus en koopkracht zo, maar wat zegt het?
NU 12.09.2019 Mensen met een midden en hoger inkomen gaan er volgend jaar flink op vooruit. Het kabinet rekent voor hen op ruim 2 procent extra koopkracht, bevestigen bronnen na berichtgeving van RTL Nieuws.
Mensen met een lager inkomen moeten het met een iets kleinere koopkrachtstijging doen. Zij kunnen 1,4 tot 1,8 procent meer koopkracht verwachten.
De koopkrachtcijfers worden altijd op Prinsjesdag bekendgemaakt en zijn tot die tijd strikt geheim. Maar RTL Nieuws bemachtigde de zogeheten augustusbrief, een concept dat vervolgens nauwelijks meer wordt gewijzigd.
Uit onderzoek bleek onlangs dat de groei van de koopkracht vorig niet zo gering was geweest sinds het einde van de economische crisis in 2013. De gemiddelde Nederlander ging er vorig jaar 0,3 procent in koopkracht op vooruit ten opzichte van 2017, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het kabinet heeft sinds zijn aantreden steeds gezegd dat de mensen nu moeten voelen dat het beter gaat met de economie. Maar terwijl bedrijven forse winsten maken en de overheidsfinanciën verbeteren, blijven de lonen en daarmee de koopkracht juist achter.
Wat de huishoudens vooral merkten, was dat de boodschappen duurder zijn geworden door de btw-verhoging en dat de energierekening onverwacht fors is gestegen.
Haagse bronnen bevestigen de verwachte gemiddelde koopkrachtstijging van ruim 2 procent, maar de uiteindelijke cijfers kunnen nog een fractie daarvan verschillen.
In augustus bleek uit cijfers van het CPB dat de gemiddelde koopkrachtstijging voor komend jaar zonder extra maatregelen op 1,2 procent zou uitkomen.
CPB-directeur Van Geest zei daarbij verder dat Nederland een exportland is en te maken krijgt ” met de gure wind uit het buitenland”.
De nieuwe koopkrachtcijfers zijn gebaseerd op gegevens van het ministerie van Financiën uit augustus. Het CPB heeft doorgerekend of de maatregelen inderdaad tot die uitkomst leiden. De definitieve cijfers op Prinsjesdag kunnen hiervan nog een fractie verschillen, bevestigen bronnen.
De koopkrachtvoorspellingen zijn afgelopen jaren niet altijd uitgekomen. Dat komt onder meer doordat economische ontwikkelingen in binnen- en buitenland slechts beperkt te voorspellen zijn.
Premier Rutte heeft over koopkrachtcijfers al vaker gezegd dat het geen beloften zijn en dat ze van geval tot geval kunnen verschillen.
AD 12.09.2019 Mensen met een midden- en hoger inkomen gaan er volgend jaar 2 procent of meer op vooruit. Mensen met een lager inkomen moeten het met een iets kleinere koopkrachtstijging doen. Zij kunnen 1,4 tot 1,8 procent meer koopkracht verwachten.
Dat blijkt uit koopkrachtcijfers waarop RTL Nieuws de hand heeft weten te leggen. Deze zijn afkomstig uit de zogeheten augustusbrief van het ministerie van Financiën, waarin de afspraken over koopkrachtreparatie op een rijtje zijn gezet. De getallen in deze brief zijn doorgaans een goede graadmeter voor de cijfers die het kabinet op Prinsjesdag presenteert, al kunnen de definitieve koopkrachtcijfers nog een fractie afwijken, stelt een goed ingevoerde regeringsbron
Eerder was al uitgelekt dat de regeringspartijen tijdens het sluitstuk van de begrotingsonderhandelingen voor komend jaar inzetten op koopkrachtverbetering. Door de lasten in totaal voor 3 miljard euro te verlichten zou de doorsnee Nederlander er zo’n 2 procent op vooruit gaan, meer dan de koopkrachtplus van 1,2 procent die eerder nog was voorzien.
De laagste inkomens kwamen er aanvankelijk met 0,7 procent het bekaaidst af, terwijl de hoogste inkomens toen op 1,5 procent koopkrachtverbetering mochten rekenen. Door het gedraai aan allerlei knoppen komt de koopkracht komend jaar uiteindelijk voor alle groepen hoger uit. De grootste plus is volgens de augustusbrief weggelegd voor inkomens tussen 52.000 en 75.000 euro: deze groep krijgt in 2020 2,4 procent meer te besteden.
AD 12.09.2019 De koopkracht van Nederlanders is ondanks forse economische groei vorig jaar in doorsnee met 0,3 procent toegenomen. Dat is de kleinste koopkrachtverbetering sinds 2013, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De helft van de bevolking ging er in het eerste volle begrotingsjaar van Rutte III meer op vooruit dan 0,3 procent, de helft juist minder. Op Prinsjesdag 2017 was nog een koopkrachtstijging van 0,6 procent voorspeld.
De verschillen tussen groepen waren in 2018 groot. Zo profiteerden werkenden veel sterker van de economische groei, die vorig jaar op 2,7 procent uitkwam, het op een na hoogste groeicijfer sinds 2017. Werknemers hadden mede daardoor vorig jaar een doorsnee koopkrachtstijging van 1,8 procent, terwijl gepensioneerden juist een koopkrachtdaling van 0,5 procent moesten slikken.
Concreet betekenen die percentages dat een doorsnee huishouden met een inkomen rond modaal (34.000 euro) er met 0,3 procent 105 euro op jaarbasis op vooruit ging. Voor werkenden met een doorsnee besteedbaar inkomen van 43.000 euro kwam de netto koopkrachtstijging uit op 775 euro. Een doorsnee seniorenhuishouden met een besteedbaar inkomen van 27.000 euro moest het met 135 euro minder doen dan het jaar ervoor.
Twee jaar op rij in de min
Gepensioneerden zagen in 2018 hun koopkracht voor het tweede jaar op rij de min in gaan. In 2017 was er ook al een daling van 0,2 procent. Deze groep is voor hun koopkrachtontwikkeling sterk afhankelijk van de indexering van de AOW en van hun aanvullend pensioen.
Hoewel de AOW-uitkeringen ook in 2018 stegen, lukte het pensioenfondsen niet of nauwelijks de aanvullende pensioenuitkeringen te verhogen. Senioren met een relatief hoog aanvullend pensioen van 20.000 euro of meer, bovenop hun AOW, gingen daardoor 0,9 procent de min in, ofwel 350 euro per maand. Deze groep rijkste ouderen heeft sinds 2008 in doorsnee ruim 12 procent aan koopkracht ingeleverd, aldus het CBS.
AD 11.09.2019 Het extra geld dat het kabinet op Prinsjesdag uittrekt voor de woningmarkt, zet woningcorporaties niet aan tot nieuwbouw en verduurzaming. De corporaties betalen de komende jaren juist honderden miljoenen euro méér belasting, zegt koepel Aedes.
We halen de klimaatdoelstellingen niet, waardoor mensen langer in een slecht huis met een hoge gasrekening zitten, aldus Marnix Norder, Aedes-voorzitter.
Uit nieuwe cijfers blijkt dat woningcorporaties de komende jaren veel meer kwijt zijn aan belastingen dan eerder was geraamd door het ministerie van Financiën. De extra meevaller voor corporaties die het kabinet op Prinsjesdag aankondigt – een korting van 1 miljard euro op de verhuurdersheffing, uitgesmeerd over tien jaar – valt daarbij in het niet, zegt Aedes-voorzitter Marnix Norder.
Dat heeft verregaande consequenties, waarschuwt Norder. ,,We halen de klimaatdoelstellingen niet, waardoor mensen langer in een slecht huis met een hoge gasrekening zitten, zonder dat ze daar iets aan kunnen doen. En we kunnen elk jaar minder woningen bouwen. Als corporaties zouden we graag elk jaar 30.000 nieuwe woningen bouwen om de crisis op de Nederlandse woningmarkt op te lossen. Maar in 2018 kwamen we niet verder dan 13.000. En dat zal alleen maar minder worden.’’
De pijn zit in de invoering van ATAD, een Europese belastingrichtlijn. Die zorgt ervoor dat woningcorporaties vanaf dit jaar veel minder rente mogen aftrekken en daardoor meer vennootschapsbelasting betalen.
Het kabinet heeft de Tweede Kamer op basis van oude, achterhaalde cijfers geïnformeerd over de gevolgen die ATAD heeft voor de sociale huursector, zegt Norder. ,,Die cijfers zijn tot wel drie keer lager dan de werkelijkheid van nu. Dat scheelt honderden miljoenen.”
700 miljoen
Het kabinet schatte in november 2018 dat corporaties dit jaar 244 miljoen euro kwijt zouden zijn aan de nieuwe belasting. Maar uit berekeningen van Aedes – getoetst door accountantsbureau PwC – blijkt dat de corporaties dit jaar een kleine 700 miljoen euro aan vennootschapsbelasting betalen. Dat bedrag loopt volgend jaar verder op door het besluit van het kabinet om de winstbelasting minder sterk te verlagen.
Aedes-voorzitter Norder wil dat er meer geld wordt uitgetrokken om de belastingverhoging te compenseren, zodat corporaties de komende jaren meer kunnen bouwen.
NOS 03.09.2019 Net als de afgelopen jaren stopt Tweede Kamerlid Ronald van Raak (SP) zijn boosheid niet onder stoelen of banken, als het gaat om het lekken van nieuwe plannen van het kabinet naar de pers. “Twee miljard voor de woningmarkt, drie miljard naar lastenverlichting en een investeringsfonds van 50 miljard. De plannen voor Prinsjesdag vliegen ons weer om de oren”,zegt Van Raak.
Al sinds 2008 maakt Van Raak een punt van het voortijdig uitlekken van punten uit de Miljoenennota naar verschillende media. Hij wil dat de embargoregeling wordt afgeschaft. Die bepaalt dat de Tweede Kamer de vrijdag voor Prinsjesdag de Miljoenennota in handen krijgt, maar erover moet zwijgen totdat de koning de troonrede voorleest.
Geen respect
Dit jaar richt de woede van Van Raak zich op het uitlekken van verschillende plannen, zoals een investeringsfonds voor grote projecten. “U heeft geen respect voor de Kamer, niet voor de kiezer en niet voor de koning”, aldus Van Raak tegen vicepremier De Jonge. “Ik deel de irritatie van Van Raak”, zei de vice-premier. “Dit zijn echter nog geen Prinsjesdagstukken, want de besluitvorming is nog bezig. Er zijn dus geen begrotingsstukken naar de pers gestuurd.”
Daarop verweet Van Raak de vicepremier dat hij stond te liegen. “Dit is gênant. U moet optreden tegen lekkende politici. Als u dat niet doet, bent u medeverantwoordelijk voor dit immorele gedrag.”
Zelf is het Kamerlid de tel van zijn vragen over Prinsjesdag kwijtgeraakt. “Het zou best kunnen dat ik het de afgelopen 10 jaar elk jaar heb geagendeerd”, zegt hij desgevraagd. En volgens Van Raak was dat niet zonder resultaat: “Het lekken wordt minder, maar we zijn er nog niet.”
Elsevier 02.09.2019 Het nieuwe politieke jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III in het najaar van 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
De haperende economie
Een recessie dreigt, al blijft Nederland vooralsnog uit de wind.
Uit cijfers van het tweede kwartaal dit jaar blijkt dat de Nederlandse economie is gegroeid met 0,5 procent. Omringende landen doen het een stuk slechter: de Duitse economie kromp met 0,1 procent, de Britse met 0,2 procent. Als Duitsland niest, is Nederland verkouden, luidt een oud gezegde.
De economische tegenwind komt ook door de aanhoudende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China en de politieke instabiliteit in Italië. Beurzen zijn daardoor al weken in mineur.
Een hoofdbreker blijft het stikstofdossier. De reden voor de zorgen in Den Haag is een recente uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde negatief over het Programma Aanpak Stikstof: PAS. Door middel van dat programma werd compensatie geregeld voor de uitstoot van stikstof die vrijkomt tijdens de bouw van grote bouwprojecten.
Tientallen projecten dreigen nu te sneuvelen; onder meer de opening van Lelystad Airport komt in gevaar. Vorige maand zette de Raad van State al een streep door de bouw van honderden woningen in Roermond door de strenge regels voor stikstofuitstoot. Maandag was het weer raak en gooide het stikstofbesluit roet in het eten voor de geplande verhoging van de maximumsnelheid op de A2 tussen knooppunt Holendrecht en Maarssen. Op vier andere trajecten gaat de maximumsnelheid omlaag van 130 naar 120 kilometer per uur. Daardoor zijn automobilisten tussen de 11 seconden en 2,5 minuut langer onderweg.
De stijgende zorgkosten blijven ook het komende jaar een belangrijk dossier.
De uitgaven in de gezondheidszorg zijn vorig jaar met 3,1 procent gestegen naar 100 miljard euro. Dat is de sterkste toename sinds 2010, schreef het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag op basis van voorlopige cijfers.
In totaal werd er in 2018 per persoon voor 5.805 euro aan zorg uitgegeven via de overheid, verzekeringen en eigen betalingen, schrijft het CBS. Een stijging van 140 euro in vergelijking met de uitgaven in 2017.
De vergrijzing is een belangrijke oorzaak, maar ook de torenhoge prijzen voor medicijnen. Die kosten soms wel een ton per patiënt per jaar. Minister van Medische Zorg Bruno Bruins (VVD) dreigde dinsdag fabrikanten van peperdure medicijnen aan de schandpaal te nagelen, als zij niet kunnen uitleggen waarom zij zo’n hoge prijs vragen voor hun geneesmiddelen. De bewindsman deed dat in een open brief in de Volkskrant. Hij hoopt op die manier de maatschappelijke druk op de farma-industrie op te voeren.
De scheidingsdatum van 31 oktober komt steeds dichterbij. Dat de Britse premier Boris Johnson daar serieus werk van wil maken, blijkt uit zijn besluit woensdag om de werkzaamheden van het parlement in Londen op te schorten tot 14 oktober. Gevolg is dat tegenstanders van een no deal-Brexit wellicht onvoldoende tijd hebben om nog te proberen die uittreding uit de Europese Unie te voorkomen.
Dinsdag 3 september komt het Britse Lagerhuis weer voor het eerst samen na het zomerreces. De oppositie wil er meteen wetgeving doorheen loodsen die een harde Brexit voorkomt. De schorsing begint 9 september en duurt vijf weken.
Volgens een insider zou Johnson Conservatieve Britse parlementariërs hebben gewaarschuwd. Zij die het wagen mee te stemmen met een voorstel om een no deal-Brexit te voorkomen, worden uit de partij gezet. De partij van Johnson heeft maar een zeer kleine meerderheid in het parlement.
Op korte termijn is de belangrijkste zorg voor Nederland bij een harde Brexit dat er geen problemen ontstaan bij de douane. Op de langere termijn wordt bij een harde Brexit de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven harder geraakt dan die van bedrijven uit andere Europese landen, meldde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) donderdag in een nieuw onderzoek.
Die initiële gevolgen voor Nederland zullen vooral in bedrijfstakken als de voedingsmiddelenindustrie, landbouw, chemie en handel te voelen zijn in de vorm van een kostenverhoging. De financiële dienstverlening, telecom en de reisbranche daarentegen zullen juist baat hebben bij Brexit.
Lastenverlichting
Misschien wel de belangrijkste vraagstuk voor het kabinet is hoe de lasten moeten worden verlicht. Burgers moeten de economische vooruitgang van de afgelopen jaren nu ook eindelijk eens voelen in de portemonnee.
Vooralsnog is dat nog niet gebeurd. Terwijl bedrijven forse winsten maken en bij de overheid het geld tegen de plinten klotst, blijven de lonen en de koopkracht juist achter.
Vlak voor de zomer deed premier Mark Rutte (VVD) een oproep aan bedrijven om de lonen te laten stijgen. Gebeurt dat niet, dan draait hij de voorgenomen verlaging van de winstbelasting voor het grote bedrijfsleven terug, dreigde hij. De komende weken zal blijken of de VVD ook de daad bij het woord voegt.
MSN 31.08.2019 Ondernemend Nederland krijgt de komende jaren een flinke lastenverzwaring voor de kiezen, blijkt uit de afspraken die het kabinet heeft gemaakt voor de begroting voor volgend jaar. Dat bevestigen ingewijden tegen onze politieke redactie.
Nu het stof van de begrotingsonderhandelingen een beetje is neergedaald ziet het ernaar uit dat gewone burgers op een plus mogen rekenen en het bedrijfsleven de tol betaalt.
De totale lastenverzwaring voor het bedrijfsleven loopt op tot een kleine 4 miljard euro. Dat komt omdat de vennootschapsbelasting (vpb) minder zal dalen dan is beloofd en de zelfstandigenaftrek wordt ingeperkt. De eerste maatregel levert 1 miljard op, de tweede 2,3 miljard.
Kortingen afgeschaft
Daarnaast zullen ondernemers zo’n 0,6 miljard extra kwijt zijn omdat de belastingtarief voor innovaties (innovatiebox) stijgt naar 9 procent (140 miljoen), de liquiditeitsverliesregeling wordt afgeschaft (265 miljoen) en dat geldt ook voor de betalingskorting in de vpb. Deze korting krijgen ondernemers die de vennootschapsbelasting niet in termijnen betalen maar in één keer.
Daar tegenover staan miljarden aan lastenverlichtingen voor burgers. Vooral de middeninkomens moeten volgend jaar aan hun trekken komen.
VVD in het nauw
De lastenverzwaring is politiek vooral zwaar voor de VVD, zegt politiek duider Frits Wester. “En dat heeft de partij aan zichzelf te danken want al voor de zomer kondigden de VVD-kopstukken Dijkhoff en Rutte aan dat volgend jaar de middeninkomens er financieel echt op vooruit moesten gaan. Premier Rutte dreigde toen dat het bedrijfsleven voor de kosten daarvan zou moeten opdraaien. Dan mag je verwachten dat je daaraan wordt gehouden.”
De spanning liep tijdens de besprekingen af en toe hoog op, vertellen ingewijden. Zo kwam premier Rutte onder vuur te liggen omdat hij zich te veel als een partijman op zou hebben gesteld. In plaats van zelf met voorstellen te komen vroeg hij vooral de coalitiepartners hoe zij de lastenverlichting wilden regelen.
“Met als bijbedoeling dat die partners dan ook de politieke prijs zouden betalen”, zegt een betrokkene. Daar waren CDA, D66 en CU niet van gediend. In de onderhandelingen hebben de andere coalitiepartijen de liberalen aan hun uitspraak gehouden. “Bij het begin van de besprekingen leek de buitenwereld van de VVD niet op de binnenwereld. Toen hebben we gezegd, kom op vrienden, buiten een grote mond, dan ook hier leveren”, zegt een betrokkene.
Onderonsje Dijkhoff en Hoekstra
Vorige week werd de sfeer in de coalitie ook even vrij grimmig. De VVD wilde dat minister Hoekstra (Financiën, CDA) zich wat soepeler zou opstellen. Hoekstra wilde best geld leveren maar daar moesten dan echte hervormingen tegenover staan.
Pas nadat Hoekstra en VVD-fractievoorzitter Dijkhoff zich een uurtje met zijn tweeën in een hokje hadden teruggetrokken ontstond vorige week de ruimte voor een compromis rond lastenverzwaringen voor ondernemers en geld uit de schatkist voor burgers. “Met als verhouding twee staat tot een”, zegt een betrokkene. “Twee miljard uit de schatkist, 1 miljard opbrengst hervormingen.”
Boze werkgeversclub
Bij de VVD wijzen ze er op dat juist door hun inzet de burgers er nu echt op vooruit zullen gaan. Dat Rutte en Dijkhoff hun beloften hebben waargemaakt. De liberalen werden niet gedwongen akkoord te gaan met stevige lastenstijgingen voor het bedrijfsleven. “Er ligt een mooi pakket voor iedereen op tafel”, zeggen ze.
Tegelijkertijd wijzen coalitiepartners er glimlachend op dat er ‘in het kantoor van werkgeversclub VNO-NCW boos naar de VVD wordt gekeken’. “Het moet toch minstens een beetje pijn doen bij de partij van de premier die nog geen anderhalf jaar geleden tot in zijn vezels voelde dat afschaffen van de dividendbelasting voor het bedrijfsleven noodzakelijk was voor een sterke economie”, analyseert Wester. “Het ruime miljard lastenverlichting van toen maakt plaats voor een lastenverzwaring van bijna 4 miljard nu.”
AD 29.08.2019 Het kabinet doet aan symboolpolitiek en toont zich onbetrouwbaar door bedrijven op te laten draaien voor koopkrachtverbetering, vindt voorzitter Jacco Vonhof van MKB Nederland. ,,De enige bij wie het geld tegen de plinten klotst is Wopke Hoekstra.”
De voorzitter van MKB Nederland is boos over de uitgelekte maatregelen die het kabinet op Prinsjesdag bekend maakt om de koopkracht op te vijzelen. Bedrijven krijgen volgens hem onterecht een deel van de rekening gepresenteerd. Zo wordt de beloofde verlaging van de winstbelasting (vpb) een jaar uitgesteld en afgezwakt, en wordt de zelfstandigenaftrek beperkt.
Dat het kabinet de koopkracht van burgers wil opvijzelen, is heel goed, meent Vonhof. Maar het verhaal waarmee bedrijven de rekening krijgen gepresenteerd is vals, stelt hij. ,,Er wordt gedaan alsof kleine ondernemers worden ontzien, doordat alleen het toptarief voor winsten boven de 200.000 euro wordt aangepakt.
Maar men vergeet erbij te vertellen dat het hier om ruim 50.000 mkb-bedrijven gaat die in dat toptarief vallen. Dat zijn veelal doodgewone familiebedrijven, die de plaatselijke voetbalvereniging steunen of arbeidsgehandicapten in dienst nemen. Maar in Den Haag doen ze alsof het gaat om multinationals als Shell en Unilever. Nou, volgens mij was de discussie nou net dat die bedrijven helemaal geen vpb betalen.”
Er wordt gedaan alsof kleine ondernemers worden ontzien. Men vergeet erbij te vertellen dat het hier om ruim 50.000 mkb-bedrijven gaat, aldus Jacco Vonhof.
Nog kwalijker vindt hij de inperking van de zelfstandigenaftrek. Die wil het kabinet in tien jaar tijd verlagen van 7280 euro naar 5000 euro. Daarbij wordt volgens Vonhof het verhaal gehouden dat daarmee schijnzelfstandigheid wordt bestreden. Maar wie echt de dupe is, is de winkelier met een eenmanszaak of VOF, voorspelt hij.
Groenteboer
,,Neem bijvoorbeeld een groenteboer of bloemist die 60 uur per week werkt, niet omdat hij daar zoveel mee verdient – als je de uren omrekent kom je vaak onder het minimumloon uit – maar omdat hij dit graag doet.
Dat zijn ondernemers die een betrouwbare overheid nodig hebben, en het kabinet trekt zo even het kleedje onder hen vandaan. En waarom? Om een politiek probleem op te lossen. Ik begrijp dat men schijnzelfstandigheid wil aanpakken, maar zit dan niet ondernemers in de portemonnee. Dit is symboolpolitiek.”
Ondernemers hebben een betrouwbare overheid nodig, maar dit kabinet trekt het kleedje onder hen vandaan.aldus Jacco Vonhof
Vonhof verzet zich tegen ‘het beeld’ in de samenleving dat bedrijven worden ontzien en hun verantwoordelijkheid ontlopen. ,,Er is een stemming aan het ontstaan dat ondernemers niet meer meedoen, dat het grote graaiers zijn. Veel ondernemers zijn niet zielig, maar ze verdienen niet allemaal heel veel geld. De politieke discussie gaat vaak over grote bedrijven, maar 99 procent van ons bedrijfsleven behoort tot het mkb.”
Asscher
Het is volgens Vonhof een hardnekkig misverstand dat de burger de afgelopen jaren de belastingen alleen maar verhoogd zag worden en bedrijven juist minder zijn gaan betalen. Hij wijst op het regeerakkoord: netto nemen de lasten voor het bedrijfsleven ook onder dit kabinet gewoon toe. Tegenover de verlaging van het vpb-tarief staat verbreding van de grondslag, waardoor over een groter deel van de winst belasting verschuldigd is.
,,Onder de streep gaan de lasten omhoog. Door de vpb-maatregel komt daar nog eens ruim een miljard euro bij. Dat is geen klein bier. En dan zegt Lodewijk Asscher van de PvdA in jullie krant dat de beloofde verlaging van de winstbelasting helemaal niet door moet gaan. Maar we betalen al fors meer, we betalen die vpb-verlaging nota bene zelf. Zijn verhaal raakt echt kant noch wal.”
Rutte
Hij voelt zich niet aangesproken door de uithaal van minister-president Mark Rutte, dat de winsten ‘tegen de plinten klotsen’, terwijl de lonen amper zouden zijn gestegen. ,,De contractloonstijgingen gaan in het mkb inmiddels richting de 3 procent, nog los van incidentele loonstijgingen”, stelt Vonhof. ,,Tegelijkertijd loopt de winstgevendheid van bedrijven terug.
Nederlandse toeleveranciers in de auto-industrie merken bijvoorbeeld nu al de terugval in Duitsland. De economie vlakt intussen verder af. Wat je straks krijgt is dat winsten verder afnemen, terwijl loonstijgingen in cao’s nog gewoon doorlopen. Dan krijgen ondernemers het natuurlijk lastig.”
Dat Nederlandse burgers desondanks hun koopkracht amper hebben zien stijgen is volgens Vonhof het bedrijfsleven niet aan te rekenen. ,,Werkenden zijn sinds de crisis 300 euro per maand meer kwijt aan belastingen en premies. Het grootste deel van de loonstijging gaat bij minister Hoekstra de staatskas in. De enige bij wie het geld tegen de plinten klotst is Hoekstra.”
Vorig jaar hield de minister van Financiën 11 miljard euro over. Ook dit jaar is er een overschot. Vonhof: ,,En toch moeten bedrijven mede opdraaien voor koopkrachtverbetering. Ik snap dat je een goede huisvader wilt zijn, maar nu er een overschot is en geld lenen voor de overheid zelfs gratis is, is sprake van een optimum. Onze staatschuld zit ruim onder de 60 procent. Misschien is de staatschuld zelfs wel te klein aan het worden. Die lastenverlichting kan het kabinet prima zelf betalen.”
RTL 24.08.2019 Of er daadwerkelijk een miljardenfonds komt om de economie op de been te houden in tijden van slecht weer, zoals De Telegraaf deze week uit bronnen hoorde, moet worden afgewacht. Het bericht wordt door niemand bevestigd, wat normaal is met uitgelekte plannen die pas op Prinsjesdag naar buiten horen te komen.
Alle bewindspersonen hebben een slot op de mond, met voorop Mark Rutte en Wopke Hoekstra, de vermoedelijke architect van het plan. Lekken uit de Miljoenennota is ongeveer het ergste misdrijf dat een politicus kan begaan. Het kostte Paul Tang (PvdA) destijds het woordvoerderschap financiën, voor een maandje.
Het ontbreken van een bevestiging heeft wonderwel geen enkele invloed op de reacties op dat nieuws. Politici, journalisten, werkgevers, vakbondsleiders, lobbyisten; iedereen neemt klakkeloos aan dat het bericht klopt, bij gebrek aan een ontkenning. Maar als je als kabinet de geheimhouding huldigt, dan kun je niks bevestigen maar ook niks ontkennen. Geheim is geheim.
Ondanks de slogan die het tegendeel beweert, is geld lenen tegenwoordig gratis.
Het plan gaat om een fonds, waarin maximaal 50 miljard euro wordt gestort; het kan ook minder zijn. Het kabinet wil dat geld op de markt lenen, want ondanks de slogan die het tegendeel beweert, is geld lenen tegenwoordig gratis.
Het ongelooflijk grote bedrag maakt iedereen hongerig. NS-baas Roger van Boxtel is de buit al aan het binnenharken. “Dat zou toch mooi zijn als het kabinet besluit tot fonds van miljarden voor onder andere infra en OV”, twittert hij.
Omdat volgens de berichtgeving het geld vooral aan OV en infrastructuur ten goede zal komen, is een ware strijd losgebarsten onder lobbyisten; de een pleit voor realisering van de Lelylijn, een spoorverbinding tussen Lelystad en Groningen, waarvoor ook VNONCW-voorzitter Hans de Boer zich sterk maakt. De ander wil juist snellere spoorverbindingen van het achterland naar de Randstad.
In de politiek wil iedereen een greep in de kas doen om de eigen achterban te pleasen.
En nu we het toch over het noorden van het land hebben, Groningers claimen miljarden voor de provincie als compensatie voor het gasdrama en om te investeren in de regionale economie. Een mogelijke veerdienst van Schotland naar de Eemshaven, als de brexit een feit is, zou helpen. Maar dan moet er ook nog wel een spoorlijn bij om optimaal te profiteren van dit brexit-buitenkansje.
In de politiek wil iedereen een greep in de kas doen om de eigen achterban te pleasen. Kamerlid Henk Nijboer van de PvdA ziet het geld het liefst gaan naar onderwijs en woningbouw. Ook D66 zou een miljardeninvestering in het onderwijs toejuichen.
50PLUS-senator Martin van Rooijen is het van harte eens met een columnist die vaststelt dat er nu ook geld moet worden vrijgemaakt voor pensioenen en AOW. VVD’ers en CDA’ers willen wel wat meer geld voor Defensie.
Het fonds is bedoeld om in slechte tijden het hoofd boven water te houden, de werkgelegenheid op peil te houden met grote projecten. Dus niet voor nu.
De gretigheid van elke politiek partij om een deel van het geld op te eisen, is begrijpelijk. Tientallen jaren lang werden overschotten, voor zover die er waren, gebruikt om de staatsschuld te verminderen. En waren er geen overschotten, dan werden bezuinigingen afgekondigd uit vrees dat de staatsschuld zou oplopen.
Nooit werd overwogen om geld te lenen om in de economie te investeren; dan zou de staatsschuld oplopen. Maar nu mag het: een paar jaar terug was die staatsschuld nog meer dan 65 procent, volgend jaar ligt die aanzienlijk lager, ergens tussen de 45 en 50 procent.
Het fonds is bedoeld om in slechte tijden het hoofd boven water te houden, de werkgelegenheid op peil te houden met grote projecten en nieuwe banen in sectoren die nog onvoldoende benut worden. Dus niet voor nu, nu het economisch nog altijd goed gaat. Wie zich rijk rekent en verwacht dat er in het volgend begrotingsjaar miljarden klaarliggen voor nieuwe projecten, komt van een koude kermis thuis. Het zal nog wel even duren.
AD 24.08.2019 Sandra Phlippen is hoofd Nederland bij het economisch bureau van ABN Amro en universitair docent aan de Erasmus School of Economics.
Er wordt getrokken en geduwd achter de schermen in voorbereiding voor Prinsjesdag, zoveel is zeker. Donderdagochtend lekte het plan voor een groot fonds van tussen de 10 en 50 miljard euro uit waarmee grote langjarige projecten kunnen worden gefinancierd die onze economie naar een hoger groeipad moeten tillen.
Nog geen 24 uur later leek het plan afgeschoten omdat er “wrevel ontstond over het uitlekken van de plannen”. Weer een uur later veranderde Teletekst weer in: “het fonds ligt even stil. De coalitie is het er nog niet over eens”.
Wij economen stonden op een rij te juichen toen het plan naar buiten kwam. Eindelijk deelt het Kabinet met Prinsjesdag eens geen suikergoed uit voor kortdurende populariteit, maar gaat er substantieel geld naar het vergroten van de economische taart. Geld, dat de staat gratis kan lenen en niet eens in zijn geheel hoeft terug te betalen, nu de rente negatief is.
De staatsschuld en het begrotingstekort staan er zo rooskleurig voor dat we – volgens onze berekeningen – makkelijk 9 tot 25 miljard euro kunnen ophalen op de markt, zonder tegen het vingertje van Europa op te lopen. Eindelijk durft een minister van Financiën het aan om ver vooruit te kijken en in het belang van onze toekomst te handelen. Eindelijk een minister die durft voor te sorteren op een mogelijke economische neergang zodat investeringen de gevolgen daarvan kunnen verzachten.
De geruchten over waar die miljarden naartoe zouden gaan, waren ook al zeer hoopgevend. Een eerste gerucht was dat het zou gaan om investeringen in het OV en de energietransitie. Of dat nu gaat om innovaties die klimaatneutraal bouwen (zonder stikstofoxide) mogelijk maken, of om het aanleggen van elektriciteitsnetten die het aankunnen dat stroom zowel vanuit centrales als vanuit daken met zonnepanelen het net op kunnen.
Het tweede gerucht betrof investeringen in kunstmatige intelligentie. Daarmee kan de arbeidsproductiviteit van werkend Nederland worden opgeschroefd, is het idee. Een belangrijk voorstel, omdat onze productiviteit per gewerkt uur al tijden stil ligt, terwijl we wel meer loon willen. Die combinatie van lage productiviteit, maar wel een hoger loon willen, maakt dat we onszelf langzaam onaantrekkelijk maken. Dan zijn de Chinezen of hun Robots ons altijd een stapje voor.
Wat kan er nu in hemelsnaam gebeurd zijn dat deze geweldige plannen on hold staan? Ik kan mij twee obstakels indenken. Het eerste is dat VNO-NCW hier weer een vinger in de pap heeft. Dat ze -onder het mom van ‘laat ons bepalen wat goede investeringen zijn’ – proberen de investeringen om te buigen in een lastenverlichting voor het bedrijfsleven.
Een tweede obstakel zou kunnen zijn, dat politici het toch weer moeilijk vinden om hun handen uit de snoeppot te houden. Dat ze aan de miljarden willen komen om wat koopkracht kruimels uit te delen.
Dat laatste zou even zonde zijn als een lastenverlichting voor het bedrijfsleven, want het gaat ons financieel voor de wind nu. Het inkomen van de meeste Nederlandse huishoudens groeit nu harder dan de economie. Laten we eens solidair zijn met de toekomst. Het is nog niet te laat zolang het fonds nog ‘in de lucht’ hangt.
AD 24.08.2019 Het uitgelekte kabinetsplan voor een miljardenfonds ter versterking van de economie biedt de Haagse regio weer hoop. ‘Geld voor de lightrail? Kom maar op!’
Nee, er is nog niets zeker. Sinds De Telegraaf onthulde dat het kabinet denkt aan een investeringsfonds van tientallen miljarden om de groei van de Nederlandse economie op peil te houden, buitelen de onbevestigde berichten over elkaar heen..
Het gaat om 10 tot 20 miljard euro, zegt het ene medium. Nee, om 50 miljard, weet de ander. Het geld zou gaan naar infrastructuur en wetenschap, zo heet het. Of nog specifieker naar de aanleg van extra lightrailverbindingen rond de grote steden. Dat meldde bijvoorbeeld de NOS.
En dus gaat in de grote steden de vlag voorzichtig uit. Ook in Den Haag, waar verkeerswethouder Robert van Asten zo’n 2,5 miljard euro nodig heeft om het openbaar vervoer in en om de stad flink op te waarderen. Dat is hoogst noodzakelijk, aangezien Den Haag er volgens de prognoses tot 2040 pakweg 100.000 inwoners en 50.000 woningen bij krijgt. En al die extra mensen moeten wel worden vervoerd.
Den Haag heeft samen met Zuid-Holland en de Metropoolregio de vervoersplannen al klaarliggen, aldus Van Asten.
Tot nu toe ving de Haagse wethouder, net als zijn Rotterdamse en Amsterdamse collega’s, bot bij het kabinet. Het mogelijke investeringsfonds wordt daarom jubelend onthaald. ,,Dit klinkt as een geweldige kans”, reageert wethouder Van Asten. ,,Den Haag heeft samen met Zuid-Holland en de Metropoolregio de vervoersplannen al klaarliggen. Kom maar op met dit fonds.”
Injectie
Ook Haagse politici reageren. Raadslid Marieke van Doorn van D66 pleit gelijk maar voor een flinke financiële injectie voor de zogeheten Koningscorridor en de Leyenburgcorridor. De eerste is de gedroomde snelle lightrailverbinding tussen Scheveningen, Madurodam, De Binckhorst, Den Haag CS en de regio (Zoetermeer en Leiden). De laatste is een snelle lightrailverbinding tussen Zoetermeer en Zuid-west/Loosduinen, waarvan een flink deel (vanaf de tramtunnel in de Grote Marktstraat) ondergronds moet gaan.
Maar natuurlijk is Den Haag niet de enige gemeente die onmiddellijk haar vinger opsteekt bij de aankondiging van een mogelijk investeringsfonds van miljarden voor infractructuur en ov. Vanuit het noorden pleitten ze meteen voor de zo gewenste snelle verbinding met de Randstad en ook Rotterdam en Amsterdam roeren zich direct met grootse plannen.
Voorlopig is het wachten op Prinsjesdag. Dan moet blijken of het miljardenfonds er werkelijk komt. Intussen melden media dat het gesprek over het onderwerp stil ligt. Partijen zouden boos zijn dat het plan is gelekt.
Elsevier 23.08.2019 Tijdens een overleg op het ministerie van Financiën zijn de coalitiepartijen donderdagavond nieuwe belastingplannen overeengekomen. Met een lastenverlichting van drie miljard euro moet de koopkracht van vooral lage en middeninkomens omhoog. En belastingkortingen voor bedrijven, waar volgens premier Rutte ‘de winsten tegen de plinten klotsen’, worden verlaagd en uitgesteld. Ook is er extra geld voor woningbouw, die onder meer door klimaatregels stagneert.
Vlak vóór het einde van het zomerreces, komende dinsdag, en met Prinsjesdag (15 september) voor de deur wordt steeds meer duidelijk over de begrotingsplannen van het kabinet. Nadat De Telegraaf donderdag onthulde dat de overheid vanwege de lage rente op de kapitaalmarkt miljarden – mogelijk tot wel 50 miljard euro – gaat lenen voor een miljardenfonds, lijken de belastingplannen ook in grote lijnen rond. Diverse media meldden donderdagavond dat het overleg tussen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op het ministerie van Financiën heeft geleid tot een akkoord over lastenverlichting.
Lastenverlaging voor lage en middeninkomens voor koopkrachtstijging
Het nieuws werd bevestigd door D66-fractieleider Rob Jetten. ‘Het is nu aan de ministerraad, maar voor ons als coalitiefracties zit het werk er nu op.’ Toch wilde hij nog weinig over de afspraken kwijt, net als CDA-voorman Pieter Heerma. ‘Met Prinsjesdag komt alles naar buiten.’ Toch maakt De Telegraaf vrijdagochtend al melding van een ‘extra plus‘ voor burgers: een lastenverlichting ter grootte van drie miljard euro. Dit omdat alle coalitiepartijen het erover eens zijn dat de koopkracht van de lage en middeninkomens omhoog moet. Voor 2020 mikt het kabinet-Rutte III op een koopkrachtstijging van 2 procent.
Volgens de krant wordt het grootste deel van de belastingverlaging betaald uit de schatkist van het kabinet, die de afgelopen jaren flink is volgelopen. Zo kreeg de overheid in 2018 11 miljard euro meer binnen dan zij uitgaf. Een ander deel van het geld moet worden opgebracht door de winstbelasting van het bedrijfsleven minder te verlagen dan de bedoeling was. Ook wordt de verlaging van het toptarief een jaar uitgesteld naar 2021.
Premier Mark Rutte (VVD) hintte in juni al op dergelijke maatregelen, toen hij tijdens het VVD-‘festival’ het bedrijfsleven waarschuwde dat de lastenverlichting niet door zou gaan als de lonen niet voldoende zouden stijgen: ‘Op dit moment klotsen de winsten tegen de plinten, maar het enige wat stijgt, is het salaris van de topmannen.’
‘Miljard voor woningcorporaties om vastgelopen huizenmarkt te stimuleren’
Een ander speerpunt voor de begroting is de woningbouw die vastloopt: de laatste jaren keldert het aantal verkochte nieuwbouwwoningen, die onbetaalbaar dreigen te worden voor starters. De Telegraaf meldt dat het kabinet structureel 100 miljoen euro aan ‘geld van de lange termijn’ naar voren wil halen ‘via een boekhoudkundige truc’. Zo zou in korte tijd een miljard euro kunnen worden uitgegeven om woningcorporaties te stimuleren om te gaan bouwen.
Naast dit bedrag moet nog een miljard worden vrijgemaakt om ‘problemen rond infrastructuur, stikstof en grondstofprijzen weg te werken’. Tal van infrastructurele en woningbouwprojecten sneuvelen omdat op basis van Europese regels veel vergunningen worden ingetrokken door de Raad van State. Volgens ABN Amro staan door de beruchte ‘stikstofuitspraak‘ bouwprojecten ter waarde van in totaal 14 miljard euro op losse schroeven. VVD-Kamerlid Arne Weverling noemt dat getal ‘vreselijk’, en vindt het ‘tijd voor onorthodoxe maatregelen’. Hij stelt dat er tot 2030 1 miljoen nieuwe woningen nodig zijn.
De stikstofuitspraak van de Raad van State bezorgt de bouwsector een miljardenstrop, blijkt uit onderzoek van de ABN Amro. Volgens de bank loopt de wegen- en woningbouw de komende vijf jaar 14… bnr.nl 6
Met het geld voor woningbouw hoopt het kabinet een begin te maken om dat grote aantal te realiseren. Ook D66-leider Jetten noemde tijdens de onderhandelingen in Den Haag de beschikbaarheid van woningen voor starters een speerpunt, schrijft het AD. Het ‘ziet het er allemaal goed uit,’ zei hij over de geldinjectie voor de huizenmarkt, waarover ook CDA-voorman Heerma zich tevreden toonde.
Het afgesproken plan moest donderdagavond af zijn, omdat het uiterlijk vandaag naar de Raad van State moet worden gestuurd, die het moet goedkeuren. Die deadline heeft het kabinet zeer waarschijnlijk net gehaald.
Getouwtrek om geld uit ‘miljardenfonds’ al begonnen
Het nieuws volgt op uitgelekte plannen voor een ‘miljardenfonds’ van maximaal 50 miljard euro, die het kabinet op de kapitaalmarkt wil lenen omdat de rente historisch laag staat. De coalitie lijkt de miljarden vooral te willen inzetten voor wetenschappelijk onderzoek en infrastructuur, vooral het openbaar vervoer.
Veel details zijn nog niet bekend over het fonds, maar het getouwtrek om het geld is al in volle gang. Zo aast de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) op een jaarlijks bedrag van 2,5 miljard euro voor universiteiten en wetenschappelijk onderzoek. Voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt dat de overheid de miljarden zo snel mogelijk moet steken in grote infrastructurele projecten als Schiphol op Zee en de Lelylijn, een spoorverbinding tussen Lelystad en Groningen die tot dusver nooit van de grond kwam.
Vrijdagmiddag zal premier Rutte meer toelichting geven over het begrotingsnieuws van de afgelopen dagen. EW-redacteur in Den Haag Carla Joosten zal aanwezig zijn en verslag doen van de wekelijkse persconferentie na de ministerraad in Den Haag.
AD 23.08.2019 Om de koopkracht van lagere en -middeninkomens te verbeteren, stelt het kabinet de beoogde verlaging van de winstbelasting met een jaar uit. Ook gaat het toptarief in de komende jaren minder naar beneden dan eerder nog was afgesproken. Dat zijn de vier regeringspartijen volgens Haagse bronnen overeengekomen in de koopkrachtonderhandelingen, die gisteravond zijn afgerond.
Een deel van de koopkrachtverbetering wordt betaald door bedrijven in 2020 meer winstbelasting (vpb)te laten betalen dan eerder nog de bedoeling was. De aangekondigde daling van het vpb-tarief in 2020 wordt met een heel jaar uitgesteld: ook volgend jaar betalen bedrijven over winsten hoger dan 200.000 euro het toptarief van 25 procent. Ook gaat het tarief na 2020 minder fors omlaag dan eerder de bedoeling was. Het nieuwe toptarief zou uiteindelijk uitkomen op 21,7 procent, in plaats van de vorig jaar nog voorgestelde 20,5 procent.
De forse daling van het vpb-tarief was deels bedoeld om bedrijven tegemoet te komen voor het besluit om de dividendbelasting te handhaven. Minister-president Mark Rutte waarschuwde voor de zomer echter dat de lastenverlaging voor het bedrijfsleven niet doorgaat als zij de lonen onvoldoende verhoogt. „Op dit moment klotsen de winsten tegen de plinten, maar het enige wat stijgt, is het salaris van de topmannen”, zei hij toen.
CDA, D66 en ChristenUnie vonden dat de VVD die woorden waar moest maken. Met het besluit bedrijven mee te laten betalen aan de lastenverlichting voor burgers lijkt dat inderdaad te gebeuren. Daarnaast is afgesproken dat er extra investeringen komen voor woningbouw. Vandaag moet de ministerraad nog een klap geven op het pakket, maar omdat de coalitie het nu eens is, lijkt dat een formaliteit.
Wensenlijst
De regeringspartijen hadden extra lastenverlichting alle vier op het wensenlijstje staan, nadat het Centraal Planbureau eerder meldde dat de doorsnee Nederlander er komend jaar 1,2 procent op vooruit gaat. Dat cijfer werd door de coalitiepartners te mager geacht. Vooral voor de middeninkomens wilden zij wat extra doen.
AD 23.08.2019 Het kabinet broedt op een plan om met geleend geld de Nederlandse economie toekomstbestendig te maken. Door de historisch lage rente is geld zowat gratis, maar er zitten wel haken en ogen aan het plan.
Op zich heeft het kabinet geld genoeg nu het economisch goed gaat. Maar lenen is nu zó voordelig voor de Nederlandse Staat, dat het overweegt wat minder de nadruk te leggen op aflossen van de staatsschuld.
Hoeveel de miljardeninjectie precies zal bedragen is nog onderwerp van discussie, al wordt in Haagse wandelgangen uitgegaan van ‘tientallen miljarden’. Het is de bedoeling dat op Prinsjesdag een plan wordt gepresenteerd. Het ‘fonds’ – over het precieze instrument wordt nog gediscussieerd – mag alleen gebruikt worden voor investeringen die bijdragen aan de ‘structuur van de economie’, heet het.
De coalitiepartijen denken daarbij aan infrastructurele projecten en investeringen in onderwijs en wetenschap. Ook de woningmarkt wordt als optie genoemd. Het is echter niet de bedoeling dat er extra geld wordt uitgetrokken voor ‘lopende zaken’ zoals de gezondheidszorg, benadrukt een betrokkene. ,,De investeringen moeten wel renderen.”
Niet de eerste keer
Het is niet de eerste keer dat een kabinet een investeringsfonds wil optuigen dat de economie moet versterken. In 2014 kreeg voormalig D66-leider Alexander Pechtold gedaan dat een deel van de aardgasbaten in een Toekomstfonds zou worden gestopt, zoals Noorwegen al decennia doet.
Nu de gaswinning drastisch is teruggeschroefd en de gaskraan uiteindelijk helemaal dicht gaat, droogt de voeding van dit fonds echter op. Ook kwam de regering op de proppen met Invest NL: een soort investeringsbank waarin 2,5 miljard euro is gestopt. Daarmee kunnen – samen met private investeerders – grote projecten worden gefinancierd, zoals de energietransitie.
Het grote verschil met die eerdere initiatieven is dat het kabinet nu actief geld wil lenen op de kapitaalmarkt om te kunnen investeren. Dat zou een kentering zijn. Overheidseconoom Bas Jacobs spreekt onomwonden van een ‘belangrijke en toe te juichen ommezwaai in het macro-economische denken’.
Hij was de afgelopen jaren een van de felste criticasters van het overheidsbeleid waarin de nadruk vooral op terugdringen van het begrotingstekort lag via bezuinigingen en lastenverzwaringen. Volgens de Rotterdamse hoogleraar heeft dit ‘fetisjisme’ de crisis van de Nederlandse economie verdiept. ,,De weg van calvinistische zuiverheid loopt dood”, betoogde hij onlangs in het Financieele Dagblad.
Hoeveel de miljardeninjectie precies zal bedragen is nog onderwerp van discussie, al wordt in Haagse wandelgangen uitgegaan van ‘tientallen miljarden’.
Symboolpolitiek
Maar het enthousiasme van Jacobs om geld te lenen om te investeren wordt – zoals gebruikelijk in economenland – niet door alle collega’s gedeeld. Monetair econoom Lex Hoogduin vreest dat het kabinet vooral ‘symboolpolitiek’ bedrijft door een fonds op te tuigen dat vooral zal investeren in projecten die toch al in de pijplijn zaten.
Zo kan er op de reguliere begroting meer geld vrij worden gemaakt voor een andere wens van het kabinet: lastenverlichting. Gevolg daarvan is dat de ruimte voor volgende kabinetten beperkt wordt.
Maandag en gisteren is er in coalitieverband over het toekomstfonds gesproken. De bewindslieden van Rutte III werden dinsdag bijgepraat tijdens de informele ‘heisessie’ van het kabinet in Oisterwijk. Premier Rutte zei toen al dat de regeringsploeg ‘accenten wil zetten hoe je Nederland op termijn welvarend houdt’.
‘Mister No’
Hoe het fonds er precies uit gaat zien is nog onderwerp van discussie. Waarschijnlijk moet het plan na Prinsjesdag nog verder worden uitgewerkt. Over de initiatiefnemer voor het plan klinken in de coalitie verschillende geluiden. Minister van Financiën Wopke Hoekstra wordt door sommigen aangeduid als geestelijk vader, terwijl anderen stellen dat hij als ‘mr. No’ juist het moeilijkst is te overtuigen om investeringen te doen met geleend geld.
Opvallend detail: afgelopen dinsdag betoogde Hoekstra nog dat het kabinet naast lastenverlichting en investeren ook mikt op aflossing van de staatsschuld: ,,We hebben immers nog steeds 400 miljard op de teller staan”, zei hij toen.
Door nu extra te investeren moet worden voorkomen dat Nederland straks de boot mist, stelt een ingewijde: ,,Nu is ons onderwijs nog van hoog niveau, maar er zijn investeringen nodig om dat zo te houden. Hetzelfde geldt voor de infrastructuur: we moeten voorkomen dat de Randstad vastloopt.”
Premier Mark Rutte en fractievoorzitter Klaas Dijkhof (VVD) vertrekken bij het ministerie van Financien na afloop van een overleg van de coalitiepartijen over de begroting voor volgend jaar. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.08.2019 De coalitie wil de komende jaren de knip trekken om de woningmarkt een impuls te geven. Bronnen melden aan De Telegraaf dat VVD, CDA, D66 en CU daarvoor opgeteld twee miljard euro gaan vrijmaken. Het geld is bedoeld om het opzetten van nieuwe woonwijken te stimuleren. Daarnaast wordt het budget gebruikt om voorzieningen voor die woonwijken te betalen. Er wordt structureel honderd miljoen euro uitgetrokken om woningcorporaties te stimuleren om te bouwen.
Door het structurele geld van de lange termijn via een boekhoudkundige truc naar de komende jaren te halen, kan het snel uitgegeven worden en optellen tot een miljard euro extra.
Daarnaast maakt het kabinet eenmalig een miljard euro vrij om woningbouw te vergemakkelijken. Dat geld is bedoeld om problemen rond infrastructuur, stikstof en grondprijzen weg te werken. Alles bij elkaar opgeteld moet er dus op korte termijn twee miljard euro richting woningen gaan. Zo hoopt de coalitie alles op alles te zetten om te zorgen dat er snel meer wordt gebouwd.
De top van het kabinet en de fractieleiders van de regeringspartijen besloten gisteravond eveneens om in 2020 de lasten met zo’n drie miljard euro extra te verlichten. Deze ingreep komt bovenop de lastenverlichting die al gepland was voor komend jaar en was afgesproken in het regeerakkoord.
In coalitiekringen wordt benadrukt dat de extra lastenverlaging met name terecht komt bij de middeninkomens. Die hebben volgens de regeringspartijen nog onvoldoende kunnen profiteren dat het beter gaat met Nederland.
De extra belastingverlaging wordt onder meer betaald uit een minder grote daling van de lasten voor het bedrijfsleven. Aan het Binnenhof valt te horen dat het tarief van de winstbelasting voor grote bedrijven richting de 22 procent zou gaan. De voorgenomen verlaging van de vennootschapsbelasting wordt bovendien een jaar uitgesteld.
Over de hele linie wordt rekening gehouden met een koopkrachtstijging van twee procent in 2020. Dit is echter een indicatie en geen garantie dat iedereen in Nederland er in deze mate op vooruit gaat. Er zijn altijd uitschieters aan boven- en onderkant. Bovendien zijn er verschillen tussen inkomensgroepen, mede op basis van gezinssamenstelling en het hebben van werk.
De coalitie is nog steeds voornemens om fors te gaan lenen op de kapitaalmarkt voor een miljardeninjectie in de economie. De details hiervan worden de komende weken nog uitgewerkt; het was gisteren nog niet nodig om daar een beslissing over te nemen.
Wel is er wat chagrijn onder coalitiepartners dat het plan donderdag in de De Telegraaf stond. Zoals vaker gebeurt bij uitgelekt nieuws, parkeren de onderhandelaars het onderwerp dan even. De bedoeling is nog steeds dat het plan in de miljoenennota op Prinsjesdag het licht ziet.
NOS 23.08.2019 De zelfstandigenaftrek wordt vanaf volgend jaar verlaagd. Hij gaat uiteindelijk naar 5000 euro, ruim 2000 euro minder dan nu het geval is. Volgens Haagse bronnen zijn de coalitiepartijen het eens geworden over deze maatregel.
Over het beperken van de aftrek waren in het regeerakkoord al afspraken gemaakt, maar dit gaat verder: nu wordt dus ook het maximaal af te trekken bedrag verlaagd en het belastingvoordeel gaat sneller naar beneden.
Met de beperking van de belastingaftrek voor zelfstandigen moet een deel van een lastenverlichting voor burgers worden betaald. De maatregel is ook bedoeld om de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen te verkleinen, zoals minister Koolmees wil. Het streven past ook in het beleid om het aantal schijnzelfstandigen terug te dringen.
ZZP Nederland is het niet eens met de verlaging. Volgens voorzitter Maarten Post gaat het erom dat toekomstige inkomensrisico’s van zzp’ers met belastingkortingen kunnen worden afgedekt. Het heeft wel zijn voorkeur dat ondernemers makkelijker dan nu bij het geld kunnen. In dat geval kan het niet alleen voor het pensioen, maar ook voor bijvoorbeeld scholing worden gebruikt.
Zelfstandigen kunnen bij de belastingaangifte een bedrag automatisch aftrekken van de winst, zodat ze minder belasting hoeven te betalen. Over 2019 is dit bedrag maximaal 7280 euro.
Critici, zoals in het verleden het Centraal Planbureau, vinden het algemene belastingvoordeel geen nut hebben voor de economie omdat er niet gericht een probleem mee wordt aangepakt.
Van de zelfstandigen zijn iets meer dan 1 miljoen ondernemers zzp’er. Zo’n 350.000 ondernemers hebben wel personeel in dienst. Alle zelfstandigen hebben recht op de zelfstandigenaftrek.
Koopkracht gemiddeld 2 procent omhoog
Met de beperking van de belastingaftrek voor zelfstandigen moet een deel van 3 miljard euro aan lastenverlichting voor burgers worden betaald. Die lastenverlichting wordt ook voor een belangrijk deel gefinancierd door het bedrijfsleven meer winstbelasting te laten betalen dan eerder de bedoeling was.
Het kabinet wil vooral de middeninkomens tegemoetkomen. Het voorziet een gemiddelde stijging van de koopkracht met zo’n 2 procent. Het hele pakket maakt deel uit van de belastingmaatregelen die op Prinsjesdag worden gepresenteerd en waarover de regeringspartijen gisteravond in grote lijnen overeenstemming bereikten.
Werkgevers hebben begrip voor het doel om de lasten voor burgers en middeninkomens te verlagen, maar zijn niet te spreken over de manier waarop. In een gezamenlijke reactie zeggen VNO-NCW en MKB Nederland dat door de verlaging van de winstbelasting uit te stellen, tienduizenden kleine en middelgrote bedrijven worden geraakt. Dat zijn bedrijven waar de winst volgens de werkgevers niet tegen de plinten klotst.
Ook wijzen de belangenverenigingen erop dat het totale belastingenpakket voor het bedrijfsleven deze kabinetsperiode op z’n gunstigst neutraal uitpakt, als de beloofde lagere winstbelasting wél zou worden meegerekend.
Woningmarkt
De coalitie is het verder eens over extra maatregelen om de woningmarkt te stimuleren en meer mensen aan een huis te helpen, vooral starters. Daarvoor wordt vanaf volgend jaar structureel 100 miljoen euro extra uitgetrokken.
Ook willen de regeringspartijen volgend jaar eenmalig nog eens 1 miljard euro besteden aan dit doel. Dat bedrag is vooral bedoeld voor specifieke knelpunten in regio’s. Het gaat daarbij ook om maatregelen die tegemoet moeten komen aan de uitspraak van de Raad van State over stikstof. Door die uitspraak staat een groot aantal bouwprojecten op losse schroeven.
Premier Mark Rutte en fractievoorzitter Klaas Dijkhof (VVD) vertrekken bij het ministerie van Financien na afloop van een overleg van de coalitiepartijen over de begroting voor volgend jaar. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.08.2019 De coalitiepartijen hebben overeenstemming bereikt over de belastingplannen voor volgend jaar. Dat is de uitkomst van het overleg dat donderdagavond tot laat werd gevoerd op het ministerie van Financiën. Over de precieze inhoud van de plannen wilden de leiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet veel kwijt. Vrijdag worden de plannen besproken in de ministerraad.
De afgelopen dagen hadden alle partijen de wens uitgesproken in ieder geval iets te doen voor de koopkracht van de lage en middeninkomens. „Het is nu aan de ministerraad, maar voor ons als coalitiefracties zit het werk er nu op”, zei D66-voorman Rob Jetten.
Jetten noemde de afgelopen dagen ook het bereikbaar maken van woningen voor starters als speerpunt, iets dat ook Pieter Heerma van het CDA nog eens onderstreepte. Ook op dit punt „ziet het er allemaal goed uit”, aldus Jetten.
„Met Prinsjesdag komt alles naar buiten”, zo verwoordde Heerma de slag om de arm die alle vier de partijleiders nog hielden.
De coalitie praatte lang door, ook omdat het belastingplan vrijdag voor goedkeuring naar de Raad van State moet worden gestuurd. Die deadline lijkt in ieder geval te worden gehaald.
RTL 23.08.2019 Lage en middeninkomens moeten meer te besteden krijgen en starters moeten weer aan een huis kunnen komen. Dat moeten de speerpunten worden van de belastingplannen voor komend jaar, vinden de vier regeringspartijen.
De fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie vergaderden tot laat op het ministerie van Financiën. Tegen middernacht waren ze eruit. Veel wilden ze niet kwijt over de inhoud, maar wel dat dit de twee belangrijkste punten moeten worden.
Maar het laatste woord is uiteindelijk aan de ministerraad, die vanochtend vergadert.
“Het is nu aan de ministerraad, maar voor ons als coalitiefracties zit het werk er nu op”, zei D66-voorman Rob Jetten.
Het belastingplan moet ook uiterlijk vandaag voor goedkeuring naar de Raad van State worden gestuurd. Met Prinsjesdag worden de plannen officieel gepresenteerd.
NOS 22.08.2019 De coalitiepartijen zijn het in grote lijnen eens over de belastingmaatregelen die ertoe moeten leiden dat de gevolgen voor de koopkracht volgend jaar eerlijk worden verdeeld. Ook over het verbeteren van de woningmarkt, met name voor starters, zitten ze op één lijn.
Dat bleek gisteravond laat na overleg op het ministerie van Financiën. “We hebben weer stappen gezet op weg naar Prinsjesdag”, zei premier Rutte na afloop. Op de derde dinsdag in september is er vrijwel zeker goed nieuws voor de koopkracht van de lage en middeninkomens. Ook gaat er geïnvesteerd worden in de economie en de woningmarkt.
De ministers en fractievoorzitters wilden na afloop niet veel kwijt over de precieze inhoud van de plannen. Ze verwezen allemaal naar Prinsjesdag, de dag waarop het de bedoeling is dat alle kabinetsplannen naar buiten komen.
“We zijn heel ver gekomen”, zei D66-fractievoorzitter Jetten. “We willen woningen bereikbaar maken voor starters, nou dat ziet er allemaal goed uit.” Ook CDA-voorzitter Heerma was positief: “We zijn hard aan de slag, met ambitie voor de toekomst van Nederland.”
Winstbelasting
Het is nog onduidelijk of de eerder aangekondigde verlaging van de winstbelasting voor bedrijven komend jaar al doorgevoerd wordt. Door die maatregel uit te stellen of uit te smeren over langere tijd zou het kabinet geld overhouden om de koopkracht van de lage en middeninkomens te verbeteren.
Het overleg stond onder tijdsdruk, omdat het Belastingplan 2020 morgen naar de Raad van State moet voor advies, om op tijd klaar te zijn voor Prinsjesdag. Het kabinet wil morgen, bij de wekelijkse ministerraad op vrijdag, alles afronden.
Fonds
Op het ministerie werd niet meer gesproken over de uitgelekte plannen voor een speciaal fonds om de komende jaren grote investeringen te doen in de infrastructuur en de woningbouw. Dat fonds zou gevuld moeten worden met geleende miljarden. Door de lage rente is het voor de overheid erg aantrekkelijk om geld te lenen.
In de loop van de dag bleek dat VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het nog lang niet eens zijn over zo’n fonds.
AD 22.08.2019 De coalitiepartijen hebben overeenstemming bereikt over de belastingplannen voor volgend jaar. Dat is de uitkomst van het overleg dat vanavond tot laat werd gevoerd op het ministerie van Financiën.
Over de precieze inhoud van de plannen wilden de leiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet veel kwijt. Morgen worden de plannen besproken in de ministerraad.
De afgelopen dagen hadden alle partijen de wens uitgesproken in ieder geval iets te doen voor de koopkracht van de lage en middeninkomens. “Het is nu aan de ministerraad, maar voor ons als coalitiefracties zit het werk er nu op”, zei D66-voorman Rob Jetten.
Jetten noemde de afgelopen dagen ook het bereikbaar maken van woningen voor starters als speerpunt, iets dat ook Pieter Heerma van het CDA nog eens onderstreepte. Ook op dit punt “ziet het er allemaal goed uit”, aldus Jetten.
“Met Prinsjesdag komt alles naar buiten”, zo verwoordde Heerma de slag om de arm die alle vier de partijleiders nog hielden.
De coalitie praatte lang door, ook omdat het belastingplan vrijdag voor goedkeuring naar de Raad van State moet worden gestuurd. Die deadline lijkt in ieder geval te worden gehaald.
Minister Hoekstra arriveert op het Binnenhof, waar een verbouwing gaande isANP
NOS 22.08.2019 Het kabinet heeft plannen voor het optuigen van een groot investeringsfonds voor de economie. Er zouden de komende jaren miljarden geleend worden op de kapitaalmarkt of gebruikt uit de staatskas, bedragen tussen de 10 en 20 miljard euro doen de ronde.
Geld dat geïnvesteerd moet worden in infrastructuur zoals openbaar vervoer, wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling, kunstmatige intelligentie en technologie, stikstofvrije woningbouw of in lastenverlichting.
De roep om een overheid die in de economie investeert klinkt al een tijd. Het IMF verwijt Nederland en ook Duitsland dat de overheid te weinig investeert. Landen die gezien hun sterke financieel-economische positie veel meer kunnen doen.
Er valt bovendien genoeg te investeren. Het gaat ook niet om geld uitgeven of uitdelen, maar om geld steken in de economie. Nederland moet meer uitgeven in plaats van de zuinige boekhouder spelen.
Econoom en oud-directeur van het Centraal Planbureau Coen Teulings vindt het goed nieuws dat kabinet zich realiseert dat voortzetting van huidige begrotingsbeleid niet mogelijk is. “Nederland is schatrijk, we kunnen het makkelijk lijden en worden per saldo een beter land.”
Waar komen die miljarden vandaan?
Het geld zou opgehaald kunnen worden op de kapitaalmarkt in de vorm van staatsobligaties. De staatsschuld zou daarmee wel weer oplopen, maar dat is gezien de huidige omvang eigenlijk geen punt. De overheidsschuld zit momenteel een stuk onder de Europese begrotingsafspraken van maximaal 60 procent van het bruto binnenlands product.
Eenvoudiger is nog om het geld te halen uit een versoepeling van het begrotingsbeleid. Nederland heeft structureel geld over. Het financieringstekort is omgeslagen in een overschot. Vorig jaar hielden we 11 miljard euro over. Dat geld vloeit nu linea recta naar de aflossing van de staatsschuld.
Die daalt sinds een paar jaar al hard en meer is volgens Teulings helemaal niet nodig. “Schuld afbouwen is onverstandig en heeft meer problemen gegeven dan opgelost.” Volgens ABN Amro-econoom Sandra Phlippen is er structureel zo’n 9 miljard euro ruimte en als je de regels een beetje oprekt is dat bij een begrotingsevenwicht en -overschot zelfs 25 miljard euro.
Geoormerkt en gelabeld
Er is echter wel een probleem: het kabinet krijgt het geld niet uitgegeven. Onderbesteding heet dat. De plannen en projecten zijn er wel en het geld is beschikbaar, maar er gebeurt niks, omdat er geen mensen zijn om het werk uit te voeren. Bij grote investeringen kan dat nog problematisch worden.
Anderzijds is het ook niet de bedoeling dat al het geld in een keer in projecten wordt gestoken. Jaarlijks is 5 à 10 miljard euro wellicht al meer dan voldoende.
De pot met miljarden is uiteraard geen enorme zak met geld die binnenkort klaarstaat en waaruit vervolgens naar hartenlust geput kan worden. Het geld zal geoormerkt en gelabeld in delen opgehaald worden, en tred houden met projecten en bestemmingen waarvoor het nodig is. In de loop van de jaren groeit dat fonds telkens verder in omvang, is de bedoeling.
Taboe op schuld is weg
Er gaan steeds meer stemmen op om op te houden met bezuinigen en schuld afbouwen. Het taboe op schuld lijkt weg. Schuld is niet zo erg: zolang je de rekening kunt betalen en schuldeisers niet aan de deur staan is het eigenlijk prima. Het gaat immers niet om geld uitgeven en consumeren, maar om investeren en dat verdient zich terug.
Schuld is een beladen woord. De grote schuldencrisis ligt nog maar tien jaar achter ons. We leefden op de pof en leenden erop los, gewoon omdat het kon. Een huis kopen betaalde zichzelf terug, een boot of auto of vakantie financierden we doodleuk door de hypotheek te verhogen, liefst aflossingsvrij.
De financiële crisis en de instortende huizenmarkt lieten ons verweesd achter met veel te hoge schulden. De schuld was een waterhoofd geworden waaraan huishoudens en zelfs landen dreigden te bezwijken. Dat nooit meer, was de gedachte.
Meer schuld wordt minder erg gevonden, want door de lage rente kost schuld bijna niks. Dat lag tot nu toe anders. Schuld afbouwen en zorgen dat je niet teveel schulden op je neemt is de norm, met de overheid en huishoudens voorop.
“Rente op schuld werd vooral gezien als ‘zondegeld’ en compensatie voor het risico van investeerders in overheidsschuld. Maar dat is aan het verschuiven., aangejaagd door de hele lage of zelfs negatieve rente. Schuld kost steeds minder geld”, legt Teulings uit.
Het is dus een ideaal financieel-economisch klimaat, met die superlage rente. Geld is ruim voorhanden en zelfs gratis, sterker nog: de staat krijgt op schuld zelfs geld toe. Minder schuld hoeft niet meer, evenveel of zelfs een beetje meer schuld maken kan geen kwaad, integendeel. Schuld heet voortaan ‘investering’.
In de jaren 80 en begin jaren 90 liep de overheidsschuld op, om door de groeiende economie daarna af te nemen. In 2007 zakte de schuld naar 43 procent. Toen brak de financiële crisis los, gevolgd door de ‘Grote Recessie’.
Het redden van banken kostte de schatkist miljarden. De staatsschuld liep pijlsnel op, tot 67,9 procent, een stuk boven de Europese norm van maximaal 60 procent van het bbp.
In 2015 begon de schuld weer te dalen dankzij bezuinigingen en het economisch herstel.
NOS 22.08.2019 “115 euro is mijn leefgeld per week. Daar moet ik met mijn gezin met twee kinderen mijn boodschappen van doen, kleding van kopen en andere dingen van doen.” Dat zegt glazenwasser Vincent Roeleveld. Hij is een van de 250.000 Nederlanders die kampen met schulden en worden begeleid bij het doen van hun uitgaven.
Die groep hield de afgelopen tien jaar steeds minder geld over. Dat blijkt uit een steekproef van Zelf, een netwerk van maatschappelijke bewindvoerders. Na aftrek van de vaste lasten houden mensen met schulden en lage inkomens gemiddeld dit jaar nog 386 euro over per maand voor primaire levensbehoeften.
Vincent heeft een gezin met twee kinderen en zit sinds 2009 in de schulden. Met jubelverhalen over hoe goed het gaat met Nederland kan hij niks:
Vincent zit al jaren in de schulden: ‘We merken niks van die jubelverhalen’
Hoewel dat bedrag 14 procent hoger ligt dan in 2009 en de inkomens meestal zijn gestegen, houden ze door een verhoging van de vaste lasten en een prijsstijging van consumptiegoederen toch minder geld over.
En dat kan Vincent, die sinds 2009 in de schulden zit, alleen maar beamen. “In principe verdien ik nog steeds hetzelfde als wat ik voorheen verdiende, maar ik heb niks extra. 115 euro per week is echt heel krap. Daar kan ik net mijn boodschappen van doen. Een etentje of een keer naar een pretpark zit er niet in.”
Daarom krijgt hij sinds 2016 hulp van een sociaal bewindvoerder. En met succes, want als alles goed gaat, is hij over twee jaar definitief uit de schulden. Een dag waar hij allang naar uitkijkt. “Dan gaan bij mij de slingers aan de muur en dan gaat de vlag uit.”
Agenda
Het ministerie van Sociale Zaken zegt dat ze de koopkracht van kwetsbare groepen hoog op de agenda hebben staan. Op Prinsjesdag worden de plannen voor volgend jaar bekendgemaakt.
Een van de ideeën is om de Noord/Zuidlijn door te trekken naar SchipholANP
NOS 22.08.2019 De regeringscoalitie werkt aan plannen om volgend jaar al miljarden euro’s vrij te maken voor een aantal grote bouwprojecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de aanleg van extra lightrailverbindingen rond de grote steden en het doortrekken van de Amsterdamse Noord/Zuid-metrolijn naar Schiphol. In een overleg tussen de vier partijen vandaag moeten daar knopen over worden doorgehakt, melden bronnen in Den Haag.
Het idee is dat er voor de investeringen geld wordt geleend. Dat is momenteel heel voordelig; de rente is negatief, zodat de staat aan het lenen op de kapitaalmarkt verdient. Dat mag effect hebben op de staatsschuld. Die loopt sneller terug dan verwacht, wat extra financiële ruimte biedt. Als de plannen doorgaan, worden ze op Prinsjesdag bekend gemaakt.
“Het inzetten van de staatsschuld zou een breuk zijn met het verleden en de manier waarop de overheid met zijn geld omgaat”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. “Normaal gesproken wordt elke meevaller ingezet voor het aflossen van de staatsschuld, maar dat zou nu niet meer het geval zijn. Dat kan ook, omdat het lenen van geld nu niets extra’s kost.”
Miljardenfonds
Naast de investeringen op korte termijn moet er een fonds met zo’n 10 tot 20 miljard komen voor grote investeringen op de langere termijn, als het economisch minder goed gaat.
D66-fractieleider Jetten zei voorafgaand aan het beraad tussen de vier regeringspartijen, dat hij het goed zou vinden als het kabinet met een concrete investeringsagenda komt. “Er is een stille ramp gaande op de woningmarkt voor starters, er zijn heel veel ov-projecten die niet van de grond komen en er is heel veel kennis en kunde die wij echt kunnen stimuleren met een forse investering.” Hij voegt daaraan toe dat het zo gaat met de Nederlandse staatsschuld “dat we moeten kijken hoe we verstandig extra kunnen investeren in de toekomst van Nederland.”
Verbetering koopkracht
Behalve over investeringen moet er een besluit worden genomen over verbetering van de koopkracht van de midden- en lage inkomens. Drie van de vier coalitiepartijen willen dat doen door bedrijven meer winstbelasting te laten betalen dan de bedoeling was.
De vraag is nog of de VVD daarmee akkoord gaat. Partijleider Rutte zei vlak voor het reces dat de verlaging van de winstbelasting mogelijk niet doorgaat als bedrijven de lonen van personeel niet fors verhogen. De andere partijen houden de VVD daar graag aan. Jetten zei vanmiddag al: “Dat is eerder ook door de premier gezegd, dat misschien de winstbelasting van bedrijven wat minder naar beneden kan en je dat ten goede kan laten komen aan lastenverlichting voor mensen.”
De andere coalitiegenoten willen niets zeggen over de plannen. “We praten nu over de begroting”, zegt VVD-fractievoorzitter Dijkhoff. “Maar het moet tot Prinsjesdag wel een verrassing blijven.” Minister Schouten zegt dat er nog geen besluiten zijn genomen. “Er zijn nog keuzes te maken, gesprekken te voeren.”
Elsevier 22.08.2019 Om een eventuele economische recessie voor te zijn, wil het kabinet volgens De Telegraaf een ‘miljardenfonds’ van tot wel 50 miljard euro optuigen. Hoewel nog veel onzeker is, lijkt het erop dat infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek een flinke impuls krijgen. Maar het blijft onzeker of de koopkracht, die wordt afgeremd door hoge belastingdruk en de energietransitie, ook wordt aangepakt.
Ondanks de vrees voor een recessie staat de Nederlandse economie er nog altijd relatief goed voor. Uit cijfers van het tweede kwartaal dit jaar bleek dat de Nederlandse economie is gegroeid met 0,5 procent. Toch blijven de zorgen over een nieuwe recessie, omdat omringende landen het een stuk slechter doen: de Duitse economie kromp met 0,1 procent, de Britse met 0,2 procent. België en Frankrijk groeiden met 0,2 procent wel, maar niet zo hard als Nederland. Vooral de situatie in Duitsland baart economen en politici zorgen: als Duitsland niest, wordt Nederland verkouden, zo luidt het gezegde.
Voortekenen dat goed draaiende economie tegenslagen gaat krijgen
Zover is het nog niet, maar er zijn wel degelijk voortekenen dat de goed draaiende economie – waar veel Nederlanders door de stijgende belastingdruk lang niet altijd iets van merken – tegenslagen te verwerken zal krijgen. Het kabinet-Rutte III wil met het miljardenfonds dan ook voorkomen dat het zover komt, schrijft De Telegraaf donderdag.
Het geld zou worden gereserveerd voor de langere termijn, tot ver na 2021, wanneer het huidige kabinet – mits het niet eerder valt – regeert. De coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zou voornemens zijn te breken met de gewoonte om de staatsschuld niet te ver te laten oplopen. Dit vanwege de historisch lage rente: daardoor kan minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA), die volgens bronnen aan het Binnenhof de architect is van het plan, zelfs geld toe krijgen op staatsleningen.
Bedrag tot wel 50 miljard euro, maar kan ook (aanzienlijk) lager uitvallen
De precieze grootte en invulling van het miljardenfonds zijn nog onzeker, maar het gaat volgens De Telegraaf om een bedrag van tot wel 50 miljard euro. De kans is echter ook dat het (aanzienlijk) lager uitvalt, waarbij de getallen kunnen variëren van ‘enkele miljarden tot tientallen miljarden’.
Waarvoor het geleende geld wordt gebruikt, is evenmin zeker, maar genoemd worden onder meer infrastructuur (vooral openbaar vervoer) en wetenschappelijk onderzoek. Het kabinet zou vol willen inzetten op kunstmatige intelligentie, omdat Nederland – en de gehele Europese Unie (EU) – op dat gebied een behoorlijke achterstand heeft in te halen ten opzichte van landen als de Verenigde Staten en China.
Kunstmatige intelligentie moet arbeidsproductiviteit verhogen
Door kunstmatige intelligentie kan het land productiever worden, wat hard nodig is gezien de stagnatie van de arbeidsproductiviteit. Daardoor stijgen de lonen ondanks de opkrabbelende economie al jaren niet meer, meldde het Centraal Plan Bureau (CPB) in november. Een van de oplossingen is volgens het CPB het benutten van nieuwe ICT-technologieën door fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.
In Elsevier Weekblad van deze week geven redacteuren Carla Joosten en Joris Heijn in een commentaar al adviezen aan het kabinet-Rutte III die nuttig zijn voor het begrotingsoverleg voor 2020. Volgens hen zou het verlagen van de lastendruk voor burgers, die de laatste jaren vooral voor de middenklasse flink is gestegen, een topprioriteit moeten zijn. Maar afgaande op de onthullingen van De Telegraaf zijn grootschalige belastingverlagingen geen belangrijk onderdeel van het miljardenfonds.
Terwijl de overheid genoeg geld op de plank heeft liggen dat nog niet is uitgegeven: van de 5 miljard euro die het kabinet vorig jaar had willen uitgeven, is 1 miljard niet uitgegeven. ‘Dat geld kan terug naar de burgers,’ schrijven Heijn en Joosten. Dat kan bijvoorbeeld door de btw-verhoging op groente en fruit van 6 naar 9 procent terug te draaien en de loonbelasting te verlagen.
Een andere kostenpost is de energietransitie. Zo heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat 2,5 miljard euro op de plank laten liggen voor allerlei subsidies voor de productie van duurzame energie. Het is nog maar zeer de vraag of die subsidies allemaal doeltreffend zijn, en of die investeringen zich op de langere termijn terugbetalen.
Zo leidt de verplichting om nieuwe woningen zonder gasaansluiting te bouwen tot een flinke prijsstijging voor nieuwbouwwoningen: de gemiddelde prijs voor een nieuwbouwwoning is nu 387.000 euro, 80.000 euro meer dan een gemiddelde bestaande woning. Donderdag 22 augustus meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek dat vorig kwartaal het aantal afgegeven bouwvergunningen stevig is gedaald: gemeenten gaven 12.800 nieuwbouwvergunningen af, 14 procent minder dan in het tweede kwartaal van 2018.
In een eerste reactie op het nieuws over het miljardenfonds doen diverse politici op Twitter alvast voorstellen waar geldinjecties het hardst nodig zijn. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer noemt de huizenmarkt als een van de speerpunten waarin het kabinet geld zou moeten steken. ‘Er is woningnood, starters komen er niet tussen, huren rijzen de pan uit en het kabinet staat er tot nu toe bij en kijkt er naar.’ Ook zou hij graag investeringen zien in onderwijs, openbaar vervoer en duurzame energie.
Kees Verhoeven van coalitiepartij D66 noemt het fonds ‘broodnodig’: hij maakt zich hard voor kunstmatige intelligentie, omdat niets doen volgens hem ‘ten koste gaat van onze concurrentiepositie en dus toekomstige welvaart’.
50Plus-leider Henk Krol vindt de ontwikkeling van ‘technologie die langer zelfstandig wonen mogelijk en vooral leuk maakt’ een prioritei . Lilian Helder van de PVV is vooral sceptisch, ook over het genoemde bedrag van 50 miljard euro. ‘Toeval bestaat niet: exact het bedrag dat Rutte II heeft bezuinigd. Krijgt de burger nu geld terug? Wordt de bezuiniging op de politie ongedaan gemaakt?’
Volgens De Telegraaf zijn diverse experts het erover eens dat dit vanwege de negatieve rente hét moment is om geld te lenen en te investeren, zodat de economie kan worden aangezwengeld of ‘toekomstbestendig’ kan worden gemaakt. Toch staan lang niet alle economen te juichen. In onderstaande reeks tweets schrijft econoom Lex Hoogduin (Universiteit Groningen) dat het miljardenfonds ‘de ruimte voor volgende kabinetten voor lastenverlichting beperkt’.
Belangengroepen zullen overigens pogen de definitie van wat een investering is, steeds verder op te rekken3.
lex hoogduin@lexhoogduin
Het kabinet lijkt dan op korte termijn meer investeren en koopkrachtverbetering te combineren, maar volgende kabinetten worden in hun afwegingen beperkt.4
Hoogleraar van de Universiteit van Tilburg Tilburg Sylvester Eijffinger is bij BNR Nieuwsradio juist positief. ‘Er is een overschot op de begroting, er is een zeer fors lopend rekeningoverschot, de staatsschuld is fors onder de 60 procent. Zowel Duitsland als Nederland heeft te maken met een negatieve rentecurve, dus als je het nu niet doet, dan doe je het nooit meer.’
Wat het kabinet precies wil met het miljardenfonds en hoe groot de investeringen zullen zijn, wordt vermoedelijk pas volgende maand duidelijk. Op dinsdag 15 september leest koning Willem-Alexander de Troonrede voor tijdens Prinsjesdag. Naar verwachting wordt het fonds op die dag ook officieel uit de doeken gedaan.
Telegraaf 22.08.2019 Om Nederland toekomstbestendig te houden in slechtere economische tijden moet er volgens het kabinet een miljardenfonds komen. DFT-columnist Martin Visser over de uitgelekte plannen.
AD 22.08.2019 Het kabinet broedt op een plan voor een miljardenfonds waarmee de Nederlandse economie toekomstbestendig moet worden gemaakt. De Staat zal daarvoor fors moeten lenen op de kapitaalmarkt, maar vanwege de historisch lage rente hoeft dat amper iets te kosten, melden bronnen in Den Haag.
Hoeveel de miljardeninjectie precies zal bedragen is nog onderwerp van discussie, al wordt uitgegaan van ‘tientallen miljarden’. Het is de bedoeling dat op Prinsjesdag een plan wordt gepresenteerd. Het fonds mag alleen gebruikt worden voor investeringen die bijdragen aan de ‘structuur van de economie’. Concreet wordt hierbij gedacht aan infrastructurele projecten en investeringen in onderwijs en wetenschap.
Ook de woningmarkt wordt als optie genoemd. Het is echter niet de bedoeling dat er extra geld wordt uitgetrokken voor ‘lopende zaken’ zoals de gezondheidszorg, benadrukt een betrokkene. ,,De investeringen moeten wel renderen.”
Maandag en gisteren is er in coalitieverband over het toekomstfonds gesproken. De bewindslieden van Rutte III werden dinsdag bijgepraat tijdens de informele ‘heisessie’ van het kabinet in Oisterwijk. Premier Rutte zei toen al dat de regeringsploeg ‘accenten wil zetten hoe je Nederland op termijn welvarend houdt’.
Discussie
Hoe het fonds er precies uit gaat zien is nog onderwerp van discussie. Waarschijnlijk moet het plan na Prinsjesdag nog verder worden uitgewerkt. Over de initiatiefnemer voor het plan klinken in de coalitie verschillende geluiden. Minister van Financiën Wopke Hoekstra wordt door sommigen aangeduid als geestelijk vader, terwijl anderen stellen dat hij als ‘mr. No’ juist het moeilijkst is te overtuigen om investeringen te doen met geleend geld.
Het is niet voor het eerst dat er in Den Haag wordt gesproken over een toekomstfonds. Voormalig D66-leider Alexander Pechtold kreeg in 2014 van het kabinet gedaan dat een deel van de aardgasbaten in een soortgelijk fonds zou worden gestopt. Nu de gaswinning drastisch is teruggeschroefd en de gaskraan uiteindelijk helemaal dicht gaat, droogt de voeding van dit fonds echter op.
Investeringsklimaat
De aanhoudend lage rente biedt in dat opzicht goede kansen om alsnog extra investeringen te kunnen doen, zonder hoge kosten, is de gedachte. De Nederlandse staat krijgt op leningen van 30 jaar inmiddels al geld toe op de kapitaalmarkt.
Door nu extra te investeren moet worden voorkomen dat Nederland straks de boot mist, stelt een ingewijde: ,,Nu is ons onderwijs nog van hoog niveau, maar er zijn investeringen nodig om dat zo te houden. Hetzelfde geldt voor de infrastructuur: we moeten voorkomen dat de Randstad vastloopt.”
MSN 22.08.2019 Verschillende politieke partijen reageren alvast enthousiast op het plan om een miljardenfonds op te richten waarmee de overheid investeringen kan doen. Ze opperen direct ideeën over waar het geld naartoe moet.
De Telegraaf onthulde vanochtend dat de coalitie broedt op het plan om een pot met miljarden euro’s te creëren waarmee investeringen in onze economie gedaan kunnen worden. Nu de rente voor de overheid negatief is en de staat dus geld toe krijgt als die leent, zouden er voor dat plan miljarden euro’s geleend kunnen worden onder gunstige voorwaarden.
Er wordt over verschillende scenario’s gepraat, zelfs over een fonds ter grootte van maximaal 50 miljard euro waarmee onze economie toekomstbestendig gemaakt kan worden.
„Die investeringen kunnen niet snel genoeg van start gaan, de problemen zijn er nu”, reageert PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. De politicus staat positief tegenover extra investeringen in de publieke sector, benadrukt hij nog eens. „Die zijn hard nodig. Er is woningnood, starters komen er niet tussen, huren rijzen de pan uit en het kabinet staat er tot nu toe bij en kijkt er naar.” Volgens Nijboer moet er geïnvesteerd worden in betaalbare huizen, onderwijs, openbaar vervoer en duurzame energie.
50Plus-voorman Henk Krol denkt ook direct na over hoe dat geld besteed kan worden. „50Plus wil dat een deel wordt geïnvesteerd in maatschappelijke innovatie, niet als verloren geld, maar als een bijdrage in de ontwikkeling van technologie die langer zelfstandig wonen mogelijk en vooral leuk maakt.” Volgens hem is het geld een ’mooie kans’ om hier als Nederland in voorop te lopen.
D66-Kamerlid Kees Verhoeven is blij dat in het Telegraafbericht over het fonds gemeld wordt dat het kabinet in elk geval fors wil inzetten op kunstmatige intelligentie en daarin wil investeren om banen te creëren. „Broodnodig en het werd tijd”, zegt het Kamerlid dat al vaker aandacht vroeg voor dit onderwerp. „Verder achterop raken ten opzichte van China en de VS zou ten koste gaan van onze concurrentiepositie en dus toekomstige welvaart.”
PVV-Kamerlid Lilian Helder moet het nog maar zien. Ze ziet dat er in het Telegraafbericht wordt gesproken van maximaal 50 miljard euro in het fonds. „Toeval bestaat niet: exact het bedrag dat Rutte II heeft bezuinigd. Krijgt de burger nu geld terug? Wordt de bezuiniging op de politie ongedaan gemaakt?”
Telegraaf 22.08.2019 In aanloop naar Prinsjesdag spreken Martin Visser en Herman Stam met de mensen die er deze weken echt toe doen. Werkgeversvoorzitter Hans de Boer doet in deze podcast een oproep aan het kabinet: nu is de tijd om die pot met geld uit te geven, want alleen zo blijft ons land economisch gezond. Ook denkt hij dat de aanstaande pensioenkortingen voorkomen kunnen worden.
Deze podcast is opgenomen voordat deze krant onthulde dat het kabinet broedt op een miljardenfonds om de economie te redden.
NOS 22.08.2019 Het kabinet denkt erover om miljarden te reserveren voor investeringen in de toekomst. Dat bevestigen bronnen in Den Haag. Het is nog onduidelijk of het geld in een fonds gaat, of dat het op een andere manier in de Rijksbegroting wordt geregeld. “Het plan is nog niet zo concreet”, zegt politiek verslaggever Lars Geerts. “Een fonds is een van de mogelijkheden.”
De Telegraaf schreef vanmorgen dat de coalitie misschien een miljardenfonds wil oprichten voor als er economische tegenwind opsteekt. Dat zou onderdeel zijn van de begrotingsonderhandelingen, die deze week in aanloop naar Prinsjesdag zijn begonnen.
Bronnen beamen tegenover de NOS dat er inderdaad wordt nagedacht over het opzijzetten van miljarden nu het economisch nog goed gaat. Dat geld kan dan worden ingezet voor bijvoorbeeld infrastructuur en kenniseconomie als het economisch slechter gaat.
Het plan moet nog worden uitgewerkt. Het is nog niet duidelijk hoeveel geld ermee is gemoeid. Volgens De Telegraaf wordt op het Binnenhof gesproken over maximaal 50 miljard euro, die op de kapitaalmarkt moet worden geleend. Dat is op dit moment zeer voordelig: de rente is negatief zodat de staat aan het lenen van geld verdient. Als het allemaal doorgaat moet het plan op Prinsjesdag worden gepresenteerd.
Gure wind
Directeur Van Geest van het Centraal Planbureau waarschuwde vorige week dat er een “gure” economische wind opsteekt. Dat heeft te maken met de handelsoorlog tussen de VS en China, de dreigende brexit en de onzekere politieke situatie in Italië. Maar minister Hoekstra zei maandag dat er vooralsnog geen reden is “om onszelf in de put te praten”. “De Nederlandse economie ziet er voor volgend jaar nog behoorlijk solide uit.”
Het kabinet wil daarom nu al iets doen om te voorkomen dat het straks minder gaat, zegt Lars Geerts. “Dat kan variëren van enkele miljarden tot 50 miljard”, zei Geerts. “De staatsschuld hebben we in de afgelopen jaren al behoorlijk teruggebracht, dus het risico om weer wat extra te gaan lenen is weer wat kleiner. Grote kans dat we hier op Prinsjesdag meer over horen.”
Telegraaf 22.08.2019 De coalitie broedt op een plan om een miljardenfonds op te richten waarmee de economische groei op de lange termijn moet worden gewaarborgd. De Staat zal daarvoor fors extra moeten lenen op de kapitaalmarkt, wat voordelig is vanwege de historisch lage rente, melden bronnen aan De Telegraaf.
Vanuit het fonds moeten in de toekomst grote investeringen worden betaald in bijvoorbeeld infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek. Aan het Binnenhof circuleert een bedrag van maar liefst 50 miljard euro dat maximaal in het fonds zou worden gestort, maar de grootte van het bedrag is nog niet definitief vastgesteld. Ook de precieze vormgeving van het fonds, dat naar verluidt uit de koker komt van minister Wopke Hoekstra (Financiën), is nog onderdeel van gesprek.
De top van de coalitie sprak er maandag over tijdens haar reguliere overleg; op de heisessie van afgelopen dinsdag in Oisterwijk is het plan met alle bewindspersonen gedeeld. Woensdagavond overlegde de top van de coalitie er opnieuw over op het ministerie van Financiën. De bedoeling was dat het fonds groot nieuws zou worden op Prinsjesdag; het plan moet deel gaan uitmaken van de miljoenennota.
Tien voor negen woensdagavond. Topoverleg op het ministerie, met (v.l.n.r.) staatssecretaris Snel, D66-fractievoorzitter Jetten en minister Koolmees. Ⓒ Serge Ligtenberg
Telegraaf 22.08.2019 Het optuigen van een miljardenfonds om de economie te stutten was bedoeld als groot nieuws dat het kabinet op Prinsjesdag wilde onthullen. De Telegraaf kan vandaag al details melden over het onorthodoxe plan dat ervoor moet zorgen dat de welvaart in ons land op de langere termijn op peil blijft.
De coalitie denkt al maanden na over een manier waarop de economische voorspoed in ons land kan blijven bestaan. De crisis is nog niet eens zo lang geleden en toch doemen nu al weer de eerste donderwolken op; in bijvoorbeeld Duitsland gaat het al slecht.
De coalitie denkt al maanden na over een manier waarop de economische voorspoed in ons land kan blijven bestaan. De crisis is nog niet eens zo lang geleden en toch doemen nu al weer de eerste donderwolken op; in bijvoorbeeld Duitsland gaat het al slecht.
Menig Nederlander heeft het gevoel nog nauwelijks van het economisch zonnige weer te profiteren, met name de middenklasse zwoegt onder hoge belastingdruk. Nieuwe economische tegenslag, met mogelijk nieuwe bezuinigingen, is een horrorscenario voor het kabinet.
Want de kosten voor zorg en sociale zekerheid blijven alleen maar stijgen, mede omdat mensen steeds langer blijven leven. Zo wordt verwacht dat Nederlanders over twintig jaar twee keer zo veel zorg nodig hebben, de zogenoemde zorgvraag verdubbelt.
Online
Intussen verandert in de wereld de manier waarop geld wordt verdiend. Veel Nederlanders kopen tegenwoordig bijvoorbeeld spullen online, waar ze er vroeger nog voor naar het warenhuis gingen. Dit soort veranderingen vindt in allerlei sectoren plaats. Om die het hoofd te bieden, praat het kabinet over het plan om voor de lange termijn een zak geld klaar te zetten, in de vorm van een fonds.
Miljarden moeten erin, zodat investeringen in openbaar vervoer en andere infrastructuur kunnen worden betaald. Ook wetenschappelijk onderzoek kan op een flinke injectie rekenen. Het kabinet wil fors inzetten op het thema kunstmatige intelligentie.
Door die technologie zou de komende jaren een hoop werk kunnen ontstaan en men wil in Den Haag niet achterblijven bij andere landen. Het zijn dit soort innovatieve maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de zogenoemde verdiencapaciteit van Nederland op orde blijft.
Het kabinet ziet dat, als er niks wordt gedaan, er bedreigingen zijn voor onze economische groei. Doordat de productiviteit per werknemer bijna niet groeide de afgelopen jaren, bleven onze lonen ook achter.
Het Centraal Planbureau waarschuwde zelfs dat onze arbeidsproductiviteit volgend jaar achteruit kan gaan. Het idee is dat we met slimme investeringen – bijvoorbeeld in die kunstmatige intelligentie – productiever kunnen worden en dus ook meer kunnen gaan verdienen als land.
Het grote investeringsplan van Rutte III staat in schril contrast met de grote bezuinigingsoperatie van Rutte II. Toen moest het land alle zeilen bijzetten om aan de Europese begrotingsnormen te voldoen en het tekort op ’s lands huishoudboekje weg te werken.
Rente
Anno 2019 is alles anders. Nederland kan inmiddels langlopende leningen van dertig jaar zo voordelig afsluiten, dat beleggers die geld willen lenen aan de Staat, geld moeten toeleggen in plaats van dat ze rente krijgen.
Door deze negatieve rente roepen meerdere experts al tijden dat dit hét moment is voor Nederland om flink te investeren. Als de overheid nu geen geld leent, is ze eigenlijk een dief van de eigen portemonnee, redeneren zij. Nu lenen om te investeren zou de economie bovendien verder aan kunnen zwengelen of in elk geval meer toekomstbestendig kunnen maken.
De coalitie blijkt nu gevoelig te zijn voor die redenering. Binnen het kabinet is enthousiasme over het plan van minister Wopke Hoekstra (Financiën) om inderdaad miljarden te gaan lenen voor een fonds dat de economische ontwikkeling voor ons land op de lange termijn moet garanderen, dus niet alleen voor deze kabinetsperiode.
Coalitietoppers zijn ook enthousiast, maar de partijen hebben nog wel vragen. Over de grootte van het fonds circuleert aan het Binnenhof een getal van tot wel 50 miljard euro, maar dat bedrag zou nog niet zeker zijn. Er wordt gesproken over varianten van enkele miljarden tot tientallen miljarden.
Verwijt
Het wegzetten van geld voor investeringen voor de lange termijn is politiek niet onomstreden. Het lenen van extra geld lijkt te breken met een decennialang Haags streven om zo snel mogelijk de staatsschuld af te bouwen. Daarnaast kan de coalitie van VVD, CDA, D66 en CU het verwijt krijgen over het eigen politieke graf te willen regeren, want het kabinet zit er slechts tot in 2021.
Momenteel overleggen de partijen over de precieze vormgeving van het fonds. Het is niet de bedoeling dat een volgend kabinet met opzij gezette miljarden allerlei plannetjes gaat betalen die niet helpen om de economie te versterken. Het fonds zou op Prinsjesdag aangekondigd moeten worden in de miljoenennota.
Met het fonds wil de coalitie ook laten zien dat ze nog lang niet uitgeregeerd is. Nu veel van de plannen uit het regeerakkoord door het parlement zijn geloodst, werd in Den Haag de vraag opgeworpen wat het kabinet eigenlijk nog te doen had. In de marge van de heisessie in Oisterwijk zeiden ministers dat het nu aankomt op een goede uitvoering.
Maar voor de vier partijen speelt ook mee dat de onderlinge samenwerking het afgelopen halfjaar sterk is verbeterd.
Klimaatakkoord
De verhoudingen kwamen op scherp te staan toen VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff zinspeelde op een kabinetscrisis als plannen uit het klimaatakkoord niet fors zouden worden bijgesteld. Na een aanvankelijk crisisachtige sfeer vonden de vier partijen elkaar weer en maakten melding van hersteld onderling vertrouwen. Zo werden de maatregelen uit het klimaatakkoord inderdaad afgezwakt en kwam de coalitie uit een impasse over de verruiming van het kinderpardon.
Intussen verloor de coalitie kopstukken als Halbe Zijlstra (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66). Insiders bezweren dat het vertrek van deze mede-onderhandelaars van het regeerakkoord de onderlinge samenwerking niet heeft verstoord, wat in vorige coalities nogal eens gebeurde.
Dit heeft de coalitiepartijen het vertrouwen gegeven dat ze met elkaar door willen en ook de komende jaren belangrijke maatregelen willen nemen, die als aanvulling op het regeerakkoord dienen. Het miljardenfonds moet daarvan het bewijs worden.
Daarnaast is de coalitie volgens betrokkenen voornemens om komend jaar de lasten te verlichten, de koopkracht op peil te houden en met maatregelen te komen om de woningmarkt vlot te trekken.
AD 21.08.2019 Rommelig, slordig en sáái. Imago-experts zijn niet te spreken over de outfits van de ministers tijdens de heidag gisteren. Maar in een opzicht zijn Rutte en co wel geslaagd: ze komen in hun casual kleding dood- en doodnormaal over. Imagodeskundige Maussen: ‘Dat kan zomaar eens de intentie zijn’.
Een dag na de traditionele ‘heidag’ zijn deskundigen vooral verbaasd over de kledingkeuze van, jawel, de premier zelf. Want hoewel Rutte de leider van het hele stel is, ziet hij er dit keer volgens imagodeskundige Zabeth van Veen het minst indrukwekkend uit. ,,Je hebt een hiërarchie in kledingstukken voor mannen waarbij het pak natuurlijk bovenaan staat en een hemdje helemaal onderaan.
Rutte draagt bij deze gelegenheid een kledingstuk met heel lage status: een sportshirt met ronde halsopening. Zouden we hem niet kennen, zouden we nóóit denken dat hij de hoogste in rang was. Zelfs Hugo de Jonge, die naast Rutte op de ‘bordesfoto’ staat, oogt nog indrukwekkender omdat zijn polo wel een kraag heeft.’’
Wat Van Veen, die veel zakenmensen adviseert, verder opvalt is dat de mannen in het kabinet klaarblijkelijk meer worstelen met zo’n dresscode als ‘casual’ dan de vrouwen. ,,Als ik naar het geheel kijk, vind ik dat de vrouwen een betere indruk maken dan de mannen. Zo iemand als minister Ollongren heeft zich zeker aan de dresscode ‘casual’ gehouden maar er, met haar bruine pantalon en wit shirt met kraagje, toch iets netjes van gemaakt.
Ook minister Bijleveld springt er, met haar nonchalante pak met opvallende plantenprint, op een positieve manier uit.’’ In negatieve zin valt alleen Ankie Broekers-Knol op. Van Veen: ,,Haar zwarte outfit is natuurlijk flatteus maar voor de gelegenheid wel erg somber: ze had ‘m met een mooie, fleurige sjaal een oppepper kunnen geven.’’
Volgens Zabeth van Veen is ‘casual’ voor veel Nederlandse mannen een worsteling. ,,Mannen met hoge posities weten zich tegenwoordig wel een goed pak aan te meten – en dat geldt zeker ook voor zo iemand als Rutte- maar als het om vrijetijdskleding gaat, wordt het altijd wat moeizaam.
Meestal vinden mannen het overdreven om voor hun casual kleding advies te vragen van een personal shopper en vaak hebben ze ook maar weinig vrijetijdskledingstukken: juist omdat ze altijd zo druk met werk zijn.’’ Jammer, vindt ze, zeker als je ook nog op de foto moet. ,,Deze politici wisten natuurlijk dat ze op de heidag gefilmd en gefotografeerd zouden worden; dan mag je er wel iets meer van maken.’’
Stylist Bastiaan van Schaik valt vooral de nietszeggendheid op. ,,Als Nederlanders casual gaan, is het altijd zo saai en dat geldt dus ook voor onze politici. Spijkerbroek, overhemd, sneakers: klaar. Maar, mensen, casual mag echt wel iets meer ‘oempf’ hebben.
Kijk maar eens naar hoe Italianen dat doen. Die trekken zo een geel overhemd boven een roze chino aan en, ja, dat ziet er dan geweldig uit.’’ Mocht zo’n heftige kleurencombinatie de ministers afschrikken, heeft Van Schaik nog wel een écht dwingend stijladvies: strijk! Want het verkreukelde olijfgroene shirt van minister Sander Dekker: kan écht niet. ,,Casual betekent dus niet: onverzorgd.’’
Ook Van Veen benadrukt dat er nogal wat valkuilen zijn als het om vrijetijdskleding gaat. ,,Minister Grapperhaus ziet er op zich best aardig uit met een goede kleur overhemd en een goede jeans maar zijn overhemd hoort wel ín de broek, niet eruit.’’
En Sander Dekker heeft niet alleen de verkeerde stofkeuze gemaakt (‘linnen kreukt altijd verschrikkelijk’) maar had ook zijn broekzakken even leeg moet halen. ,,Mannen proppen hun zakken nog wel eens vol met sleutels, portemonnee en mobiel en mijn advies is altijd: haal dat er uit vóór je een podium opgaat; het leidt echt af.’’
Overigens vermoedt Van Schaik dat er misschien toch een idee achter de rommelige ‘bordesfoto’ gaat. De stylist: ,,Het zou best kunnen zijn dat politici op deze manier vooral willen laten zien dat ze heel normaal zijn, dat ze niet ver van de gewone Nederlanders af staan. En dat ze er daarom voor waken ‘overgestyled’ op de foto te gaan.’’
Ook imagodeskundige Bart Maussen gaat er vanuit dat er een gedachte achter het bij elkaar geraapte geheel zit. ,,Als je niet zou weten wie dit waren, zou je zomaar kunnen denken dat het wat docenten van een middelbare school waren en dat is misschien precies de bedoeling. Dat wij, Nederlanders, tijdens zo’n heidag het gevoel krijgen dat daar allemaal heel normale mensen staan.’’
NOS 20.08.2019 Premier Rutte vindt dat het kabinet “accenten zal moeten zetten hoe je Nederland op lange termijn welvarend houdt”. Dat zei hij in een pauze van de jaarlijkse informele sessie van de ministers en staatssecretarissen aan het begin van het politieke seizoen. Die is dit jaar in een hotel in Oisterwijk.
Rutte benadrukte dat in Nederland de economie “relatief goed draait”, dat er groei is, dat de werkloosheid laag blijft en dat de koopkracht blijft toenemen, maar hij onderstreepte ook dat de vooruitzichten wat afzwakken. Hij wees daarbij ook op de situatie in Duitsland, waar de economie in het tweede kwartaal is gekrompen.
Op de vraag wat het voor een jaar wordt voor het kabinet antwoordde de premier verder dat er ook veel aan uitvoering zal moeten worden gedaan. Hij verwees daarbij bijvoorbeeld naar de akkoorden over klimaat en pensioenen, en dat het “een bak werk” is om die uit te werken. Vicepremier De Jonge voegde eraan toe dat het kabinet zo’n beetje op de helft van de regeerperiode is en hij voorziet een “werk-in-uitvoeringsjaar”.
Premier Gerbrandy
Vanaf morgen praat het kabinet over de begroting voor volgend jaar, die op Prinsjesdag bekend wordt.
Als aftrap van het politieke seizoen was voor het hotel in Oisterwijk gekozen, omdat dat 75 jaar geleden een bijzondere rol heeft gespeeld in de laatste periode van de Tweede Wereldoorlog. In het hotel vergaderden in 1944 uit Londen teruggekeerde leden van het kabinet, onder leiding van premier Gerbrandy.
Dit en volgend jaar wordt gevierd dat Nederland 75 jaar geleden werd bevrijd.
Telegraaf 20.08.2019 Het kabinet is vandaag in vrijetijdskleding bijeengekomen voor een heidag in Oisterwijk. In spijkerbroeken en sneakers gehuld bespreken de bewindslieden de koers voor het komende jaar. Woningbouw, de Brexit en flexwerk waren daarbij in elk geval belangrijke onderwerpen.
„Even uit het ritme en iets verder kijken”, zegt premier Rutte, gehuld in een T-shirt van een hardloopmerk, over de heidag. Met zijn ploeg bespreekt hij onder meer welke onderwerpen er bij Prinsjesdag aan de orde moeten komen.
Er wordt ook verder vooruit gekeken. Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) vat dat brainstormen samen: „Wat gaan we nou de tweede helft van de kabinetsperiode doen?”
Dat brainstormen gebeurt duidelijk in goede sfeer, zo bleek tijdens het ingelaste persmoment vanmiddag in de tuin van Hotel Bos & Ven.
Die locatie was niet zomaar gekozen. Het kabinet-Gerbrandy, dat in oorlog in ballingschap in Londen zat, vergaderde bij terugkeer in 1944 in dit hotel. Toen was alleen het zuiden nog bevrijd.
Dit jaar en volgend jaar wordt gevierd dat Nederland 75 jaar is bevrijd, dus het kabinet leek vergaderen op deze locatie een passende aftrap van die bijzondere periode. De rest van de dag wordt er door vergaderd.
Bewindspersonen mogen tijdens de heidag aangeven wat er op hun terrein speelt en delen waar het kabinet rekening mee zou moeten houden. Duidelijk werd in elk geval dat bewindslieden in willen zetten op de woningmarkt, daar is nog veel krapte. Er moeten simpelweg veel meer huizen bij gebouwd worden. Ook de zorgen over de Brexit zijn besproken en het kabinet wil zich buigen over het vele flexwerk en over de vraag hoe die werknemers beter beschermd kunnen worden.
Het kabinet bespreekt achter de schermen ook dat het een andere toon wil aanslaan. Niet langer meer zo focussen op koopkrachtbeloftes, daar raken mensen achteraf alleen maar teleurgesteld van. Minder er over praten, meer het de mensen laten merken dat het goed gaat, is het idee. Maar hoe precies, dat is de uitdaging voor de komende weken.
AD 20.08.2019 Voordat het kabinet morgen begint aan de onderhandelingen over de begroting van 2020, hielden de ministers hun jaarlijkse ‘heidag’. Ze vrezen dat iedereen straks maar op één ding let: de koopkracht.
Een maand voor Prinsjesdag geven de ministers van Rutte-3 een winstwaarschuwing af. Dit kabinet gaat níet beloven dat íedereen er volgend jaar op vooruit gaat. ,,Ja, de belastingen gaan voor iedereen omlaag. En ja, we streven ernaar dat iedereen dat ook merkt. Maar garanties bestaan niet’’, benadrukt minister van Financiën Wopke Hoekstra op het gazon van hotel Bos en Ven in Oisterwijk.
Elk jaar als de ministers terug zijn van reces gaat Rutte met zijn hele kabinet ergens op de hei ‘het hoofd leeg maken’. Zaterdag gingen ze met hun gezinnen een dagje sporten. Vandaag volgde een benen-op-tafel-sessie om alle neuzen weer dezelfde kant op te krijgen. ,,Zodat we het – even weg van de waan van de dag – kunnen hebben over allerlei nieuwe ontwikkelingen, zoals de internationale veiligheid en de wereldeconomie’’, zegt premier Mark Rutte. ,,Moeten we dingen aanpassen aan ons beleid?’’
In september presenteert het kabinet de begroting voor komend jaar. En 2020 is het laatste volledige jaar dat Rutte en de zijnen nog kunnen laten zien wat ze waard zijn. In maart 2021 staan de verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer alweer voor de deur en wordt de ministersploeg demissionair. Het is daarmee ook de laatste kans om de belofte gestand te doen dat ‘iedereen moet voelen dat het beter gaat met Nederland’.
En daar is ook geld voor, benadrukt Hoekstra. ,,Zo gaan we de belasting op de energierekening verlagen. Maar als het een extreem koude winter wordt en mensen veel moeten stoken, gaat de rekening toch niet omlaag.’’
Voorgaande jaren viel de voorspelde koopkracht achteraf telkens tegen. Bijvoorbeeld door de hogere energierekening. De hele kabinetsploeg grijpt daarom nu de gelegenheid aan om te benadrukken dat het kabinet zijn best doet, maar ‘we hebben de koopkracht niet aan een touwtje’, aldus minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken).
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vindt sowieso dat we te veel op koopkracht gefixeerd zijn. ,,Ik wil dat we het nu ook gaan hebben over het verdienvermogen over vijf en tien jaar. Hoe zorgen we dat de welvaart in Nederland blijft? Misschien moeten we op zoek naar een nieuw economisch model.’’
Donkere wolken
Dat de ministers voorzichtig zijn, is wel te verklaren. Hoewel het Centraal Planbureau (op wiens voorspellingen het kabinet doorgaans vaart) ook voor volgend jaar nog economische groei verwacht, pakken zich wel donkere wolken samen. De wereldeconomie hapert. Er zijn de volstrekt onvoorspelbare gevolgen van de brexit eind oktober. De groeiverwachtingen zijn al naar beneden bijgesteld. In de ons omringende landen is zelfs al een krimp waar te nemen.
Hoekstra zegt zich niet te willen laten afleiden door de ‘slechte geluiden’. ,,We willen én lastenverlichting geven én investeren in belangrijke zaken als onderwijs en defensie én de staatsschuld aflossen. We hebben immers nog steeds 400 miljard schuld op de teller staan.’’
Toch heeft koopkracht voor alle vier de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nu even prioriteit. De komende weken zal weer druk gedraaid worden aan allerlei knoppen als de ouderenkorting en andere belastingtarieven om ervoor te zorgen dat alle inkomensgroepen op Prinsjesdag een ongeveer even groot plusje laten zien.
De komende twee weken moeten de ministers het eens worden over de verdeling van het geld. Maar daarna moet het kabinet zich buigen over twee enorme problemen waar het iets mee moet. Zo zijn er de dreigende kortingen op pensioenen van veel ouderen. Ook al is er dan een pensioenakkoord gesloten vlak voor de zomer, die kortingen zijn nog steeds niet van tafel.
Koolmees werd er tijdens zijn vakantie zelfs op aangesproken toen hij op het terras zat, vertelt hij. ,,De pensioenfondsen hebben echter last van dingen waar het kabinet weinig aan kan doen, zoals de inzakkende wereldeconomie.’’
En dan werd het kabinet voor de zomer ook nog eens geconfronteerd met een andere tegenvaller: de rechter zette een streep door de zogeheten PAS-regeling. Daardoor liggen abrupt allerlei bouwprojecten in het hele land stil omdat er door de bedrijvigheid te veel stikstof vrij komt. Dat is slecht voor de natuur. Windmolenparken, boerenbedrijven, nieuwe wegen, van alles staat ineens ‘on hold’.
Volgens landbouwminister Carola Schouten is de PAS-ellende géén gespreksonderwerp tijdens de heidag. ,,We hebben het er wel vaak over, maar vandaag even niet’’, zegt ze.
Kleedkamer
Al met al heeft geen van de aanwezigen het gevoel dat dit kabinet aan zijn laatste volledige jaar bezig is. Vicepremier Hugo de Jonge: ,,We zitten eigenlijk in de kleedkamer, we moeten de tweede helft nog spelen. Er is echt heel veel te doen. We moeten ook het hele pensioenakkoord én het klimaatakkoord nog uitwerken.’’
Bovendien, valt Hoekstra hem bij, is dit kabinet na de verkiezingen van maart 2021 niet ineens weg. ,,Misschien moeten we net als onze voorgangers nog bijna een jaar demissionair doorregeren.’’
NOS 19.08.2019 Hoewel het wereldwijd minder goed gaat met de economie, ziet minister Hoekstra van Financiën geen reden “om onszelf nu al in de put te praten”. “Het gaat in Nederland minder goed dan de afgelopen paar jaar, maar het ziet er voor volgend jaar nog behoorlijk solide uit”.
Hoekstra begint deze week optimistisch aan de onderhandelingen over de begroting voor volgend jaar, die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd. “We gaan gewoon verder, ook met onze plannen op het gebied van investeringen en lastenverlichtingen.”
“Het goede nieuws is dat de werkgelegenheid in Nederland nog steeds van een heel hoog niveau is. Dat betekent dat er veel mensen in Nederland zijn die vorig jaar of het jaar daarvoor nog sollicitatiebrieven zaten te schrijven, en die zijn nu gewoon aan het werk. Dus dat is heel positief.”
Leuke verrassingen
Na het zomerreces is het kabinet afgelopen vrijdag weer aan het werk gegaan. Vandaag zijn er coalitiebesprekingen met de fractieleiders van de vier regeringspartijen.
Voorman Gert-Jan Segers van de ChristenUnie: “Het zijn spannende tijden. Want hoe gaan we het hoofd bieden aan zwaarder economisch weer en tegelijkertijd de economie van Nederland op peil houden?” Hij wil dat iedereen in de laatste anderhalf jaar van dit kabinet gaat merken dat het ondanks de vooruitzichten wel beter gaat met Nederland.
“Mijn inzet is een mooie begroting waar leuke verrassingen in zitten”, zegt fractievoorzitter Dijkhoff van de VVD. Hij koerst op meer koopkracht voor de middenklasse en een lagere energierekening.
D66-fractieleider Jetten is heel benieuwd “hoe het kabinet ervoor gaat zorgen dat iedereen in zijn portemonnee merkt dat het nog steeds goed gaat met de Nederlandse economie”.
Morgen hebben de ministers en staatssecretarissen een zogenoemde heidag, in informele setting, in Oisterwijk. Woensdag staan de eerste echte begrotingsbesprekingen op het programma.
Op 2 september 2019 begint de Tweede Kamer weer. Ruim twee weken later, op 17 september 2019, is het Prinsjesdag.
Telegraaf 16.08.2019 De minister en staatssecretarissen van Rutte III gaan dinsdag op heidag naar Oisterwijk. Het is inmiddels een traditie dat het kabinet na de zomervakantie op een locatie buiten het Binnenhof vooruitblikt op het nieuwe politieke jaar.
Dit keer is voor hotel Bos & Ven gekozen, dat in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog de verzamelplek was van het toenmalige kabinet Gerbrandy. De verre voorganger van premier Rutte vergaderde na het ballingschap in Londen met zijn ministers in het hotel en stuurde van daaruit het herstel van het landsbestuur aan.
Volgens historicus Loe de Jong vergaderden de bewindspersonen destijds ’in dikke overjassen gehuld’. De eerste vergadering zou zijn geëindigd toen de uit Londen meegebrachte kaars was opgebrand. De werkomstandigheden beloven nu royaler te zijn.
Herdenking
Het kabinet koos voor de locatie, omdat Nederland dit jaar herdenkt dat de bevrijding 75 jaar geleden begon. Tijdens de heidag wordt in ontspannen sfeer aan ministers en staatssecretarissen gevraagd wat zij zien als de grootste uitdagingen voor het kabinet.
Eerdere edities van de heidag hadden plaats op een Overijssels landgoed, een Wassenaarse strandtent en Delft. Vorig jaar troffen de kabinetsleden elkaar in het Catshuis.
Krijgt extreemrechts voet aan de grond in Nederland?
Over de dader van de aanslag in El Paso, Texas, waarbij op 03.08.201920 mensen werden gedood, is officieel nog weinig bekend. Wel ontstaat op internet een beeld van de 21-jarige schutter. Het lijkt erop dat hij zijn daad vlak van tevoren aankondigde in een manifest op forumwebsite 8chan en dat het gaat om een extreemrechtse nationalist.
AD 10.12.2019
Christchurch
Amerikaanse media melden dat de man een manifest online heeft gezet waarin hij sympathie uit voor de schutter van de aanslag op twee moskeeën in Christchurch in maart. Ook staat in het manifest dat de aanval op de Walmart een reactie is op de “invasie van Hispanics in Texas”.
Uithaal
Volgens The New York Times werd het manifest, The Inconvenient Truthgetiteld, bijna twintig minuten voor de eerste melding bij de hulpdiensten op het online forum 8chan geplaatst.
In het manifest spreekt de schrijver zijn steun uit voor de dader van de aanslag in Christchurch. Bij die aanslag op twee moskeeën in Nieuw-Zeeland in maart werden 49 mensen gedood. Ook de dader van die aanslag was een extreemrechtse nationalist en actief op forumwebsite 8chan. Dagelijks zijn er op dat forum verwijzingen naar het nazisme te vinden en ook extreemrechtse opmerkingen zijn er aan de orde van dag.
De aanslag in El Paso is het 291e incident dit jaar in de Verenigde Staten waarbij met vuurwapens op vier of meer mensen wordt geschoten. Daarbij zijn in totaal 335 mensen gedood. Op 04.08.2019 is er alweer een nieuw incident bijgekomen: in Dayton, Ohio schoot een man negen mensen dood.
De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
AD 12.08.2019
Aanslag Noorwegen
Zaterdag 10.08.2019, iets na vier uur, drong de man de Al-Noor moskee binnen in Bærum, bij Oslo. Hij loste vier schoten. Een man raakte lichtgewond. Of hij geraakt is door een kogel is niet duidelijk. De schutter werd overmeesterd door de 65-jarige moskeeganger Mohamed Rafiq, schrijft de Noorse krant Aftenposten.
Door de schietpartij bij de al-Noor moskee in de Noorse plaats Bærum is zeker één persoon gewond geraakt. De politie meldt dat een 20-jarige Noor is gearresteerd. Tegenover Noorse media zegt de politie dat het gaat om een ‘jonge witte man’ die alleen handelde.
De moskee die hij aanviel heeft dezelfde naam als het gebedshuis waar eerder dit jaar een bloedbad is aangericht in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Moslims vieren dit weekend het Offerfeest. Daarom waren veel mensen bijeen in de moskee.
De politie in Noorwegen behandelt de aanval op een moskee in de plaats Baerum zaterdagavond als een „poging tot een terroristische daad.”„Uit onderzoek is gebleken dat de dader extreemrechtse opvattingen heeft”, aldus een politiewoordvoerder.
In het gebedshuis kwam niemand om het leven, een persoon raakte gewond. De verdachte werd in de moskee overmeesterd voordat de politie arriveerde. Daarop werd hij gearresteerd.
Ook zou de 20-jarige verdachte vijandig staan tegenover migranten en sympathie hebben voor Vidkun Quisling(1887-1945), de collaborerende Noorse leider tijdens de Duitse bezetting.
De Noorse politie heeft ook een dode vrouw aangetroffen in het huis van de twintigjarige man die zaterdag heeft geschoten in een moskee in Baerum. De vrouw was familie van de schutter.
Dankzij het heldhaftige optreden van onder anderen Mohamed Rafiqbleef het bloedbad beperkt. “Ik ben dankbaar voor alle hulp en steun die we hebben gekregen”, zei hij volgens de Noorse krant Aftenposten. Terwijl hijzelf de schutter tegen de grond hield, sloeg Mohamed Iqbal, bestuurslid van de moskee, de verdachte tegen het hoofd.
AD 13.08.2019
De jongeman die afgelopen weekend om zich heen schoot in een kleine moskee vlakbij Oslo en die extreemrechtse ideeën zou hebben, filmde die aanval. Dat zeggen aanklagers, die spreken van “essentieel bewijs”.
Vandaag verscheen Manshaus met een gehavend gezicht in de rechtszaal voor een gesloten zitting. Hij had een camera op zijn helm, zeggen autoriteiten. Die zien het beeldmateriaal als waardevol bewijs. Zeker nu hij alle beschuldigingenontkent die tegen hem geformuleerd zijn.
Philip Manshaus (21) wordt namelijk beschuldigd van moord en poging tot moord. Daarom blijft hij langer vastzitten. De rechter verlengde het voorarrest van Manshaus namelijk met vier weken. Manshaus ontkent schuld, net als de aanslagpleger in Christchurch eerder deed.
Manshaus ging eerder bewapend met jachtgeweren naar de al-Noor-moskee in de Noorse plaats Bærum, vijftien kilometer ten westen van Oslo, en begon te schieten. Hij werd snel overmeesterd en aangehouden. Volgens de Noorse krant Dagbladetzou Manshaus geïnspireerd zijn door de schutter uit Nieuw-Zeeland.
Bekentenis Philip Manshaus
De 21-jarige man die vorige week een aanslag pleegde op een Noorse moskee, heeft zijn daden bekend. Eerder zei Philip Manshaus nog onschuldig te zijn en zweeg hij tegenover rechercheurs, maar tijdens een verhoor van ruim vier uur was hij er gisteren klaar voor om zijn verhaal te doen, aldus zijn advocaat in Noorse media.
Dat heeft de Noorse officier van justitie vrijdagavond laat meegedeeld. De man heeft toegegeven de dader te zijn, maar heeft nog niet formeel bekend schuldig te zijn aan moord en het plegen van een terroristische daad.
Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Nederland
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Utrecht
Hij sleepte een gewonde vrouw in veiligheid, werd beschoten, zag iemand sterven en kreeg als dank een stortvloed aan haat over zich heen. De 21-jarige Nicky van Grinsven was getuige van de tramaanslag in Utrecht. Op de dag van de aanslag was hij te zien op het NOS-journaal en in Nieuwsuur.
Hij vertelde dat de schutter ’Allahu akbar’ had geroepen. Na de uitzending stroomden de haatreacties binnen in de inbox van zijn sociale media-accounts.
Enschede
Hoewel de rechter in 2016celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet alleen een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
AD 15.08.2019
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Behring Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”,aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens“.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD !!!
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunningvan de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld“ en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen.
Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
NCTV: rechts-extremisme gevaar voor Nederlandse maatschappij
Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappijonder druk.
Al eerder schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid(NCTV) dit in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk.
Daar is helaas nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan !!!!
De grootste terreuraanslagen in de 21e eeuw:
Aanslagen in de Verenigde Staten, 11 september 2001
Sinds de 21ste eeuw van start ging is de Westerse wereld al vele malen opgeschrikt door verschrikkelijke aanslagen. De grootste en dodelijkste aanslag is die op 11 september 2001 in New York en Washington D.C. Twee gekaapte passagiersvliegtuigen boren zich in de Twin Towers in New York.
Een ander vliegtuig boort zich in het Pentagon bij Washington D.C. Een vierde vliegtuig stort neer in Pennsylvania nadat de kapers worden overmeesterd. In totaal komen er op 9/11 bijna 3000 mensen om het leven. Al Qaida onder leiding van Osama bin Laden wordt verantwoordelijk gehouden voor de aanslagen.
Moord op Pim Fortuyn, 6 mei 2002
Op 6 mei 2002, negen dagen voor Tweede Kamerverkiezingen, wordt politicus Pim Fortuyn vermoord op het Media Park in Hilversum. De dader is de links-radicale milieuactivist Volkert van der Graaf.
Bomaanslag in Istanboel, 20 november 2003
In 2003 wordt de Turkse stad Istanboel opgeschrikt door een dubbele bomaanslag, een bij het Britse consulaat en een bij een vestiging van de bank HSBC, waardoor 32 mensen om het leven komen en meer dan 400 mensen gewond raken. Volgens onderzoek zit de militantengroep Hezbollah achter de aanslag.
Bomaanslag in Madrid, 11 maart 2004
In de ochtend van 11 maart 2004 ontploffen er in vier forensentreinen in de Spaanse hoofdstad Madrid bommen. 191 mensen komen om het leven, en nog eens 1857 mensen raken gewond. Aangenomen wordt dat een aan Al Qaida verbonden islamitische groep achter de aanslagen zit.
Moord op Theo van Gogh, 2 november 2004
Op 2 november 2004 wordt filmmaker, columnist en regisseur Theo van Gogh dood geschoten door moslimextremist Mohammed Bouyeri, die verbonden was aan de Hofstadgroep. Dit gebeurde toen Van Gogh ’s ochtends door de Linnaeusstraat in Amsterdam fietste.
Tijdens de ochtendspits van 7 juli 2005 gaan er in Londen vier bommen af, waarvan drie in metro’s en een in een bus. 56 mensen, waaronder de vier daders vinden de dood, en 700 mensen raken gewond. Al Qaida eist de aanslag op.
Aanslagen in Utøya en Oslo, 22 juli 2011
Op 22 juli 2011 wordt in de regeringswijk in de Noorse hoofdstad Oslo een bomaanslag gepleegd. Bij de aanslag komen acht mensen om het leven en vallen er zeventien gewonden, waarvan twee zwaar. Het kantoor van de premier en andere ministers staat vlakbij de plek van de bom, maar zij blijven ongedeerd.
Twee uur na de aanslag bereikt de dader, de radicaal rechtse en anti-islamitische Anders Breivikmeermeermeermeermeer, het 50 km verderop gelegen eiland Utøya, waar op dat moment een jeugdkamp van de sociaaldemocratische Noorse Arbeiderspartij gaande is. 69 mensen, veelal jongeren, vinden de dood als Breivik om zich heen begint te schieten.
In de Belgische stad Luik wordt op 13 december 2011 een aanslag gepleegd door Nordine Amrani Nordine Amrani, een Belg van Marokkaanse afkomst. Hij gooit in de middag granaten naar bussen en schiet met een automatisch geweer. De dader maakt zeven dodelijke slachtoffers (die ochtend vermoordt hij in zijn huis al een schoonmaakster) en pleegt vervolgens zelfmoord. 123 mensen raken gewond.
Drie schietpartijen in Midi-Pyrénées, maart 2012
Op 11, 15 en 19 maart 2012 vinden er drie schietpartijen plaats in de Franse regio Midi-Pyrénées. De dader is de Algerijnse Mohammed Merahmeer. Op 11 maart doodt hij een Franse militair in Toulouse, gevolgd door twee militairen in Montauban op 15 maart en op 19 maart doodt hij nog eens drie kinderen en een man bij een Joodse school in Toulouse.
Bomaanslag tijdens de marathon van Boston, 15 april 2013
Bij de finish van de marathon in de Amerikaanse stad Boston komen twee bommen vlak na elkaar tot ontploffing. Drie mensen komen om en er vallen honderden gewonden, waarvan er zestien mensen ledematen verliezen. Een van de daders, Tamerlan Tsjarnajevmeer, kan op 18 april worden opgepakt na een vuurgevecht met de politie. Hij overlijdt even later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Zijn jongere broer Dzjochar Tsarnajev wordt de volgende dag, na een klopjacht van 23 uur, gevonden in een boot.
Schietpartij in Brussel, 24 mei 2014
In het Joods Museum van België in Brussel begint op 24 mei 2014 Mehdi Nemmoucheaanslag, die mogelijk banden heeft met IS, rond te schieten. Vier mensen komen om het leven.
Crash MH17, 17 juli 2014
Op 17 juli 2014 stort een Boeing van Malaysia Airlines, de MH17meer die van Amsterdam op weg is naar het Maleisische Kuala Lumpur, neer in Oekraïne nadat het vliegtuig wordt geraakt door een luchtdoelraket. Alle 283 passagiers en 15 bemanningsleden komen om het leven. Onder hen zijn 193 Nederlanders.
De precieze oorzaak van de crash is niet bekend, hoewel het zeker is dat er sprake was van een explosie in de lucht door een luchtdoelraket. Op het moment van de crash is er een pro-Russische opstand gaande. Alle betrokkenen bij het conflict in Oost-Oekraïne, Oekraïne, Rusland en de pro-Russische separatisten, ontkennen elke betrokkenheid. Een vergissing wordt niet uitgesloten.
Gijzeling in Sydney, 15 december 2014
Op 15 en 16 december 2014 voert de aan IS verwante radicale geestelijke Man Haron Monis een gijzeling uit in een café in het Australische Sydney. Acht medewerkers en tien bezoekers worden 16 uur lang gegijzeld. ’s Middags weten vijf gijzelaars te ontsnappen en ’s nachts nog eens twee. Daarop stormt de politie het café binnen. Uiteindelijk komen drie mensen om het leven, waaronder de dader.
Aanslag op de redactie van Charlie Hebdo, 7 januari 2015
Op 7 januari 2015 wordt er een aanslagmeer gepleegd op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. De Frans-Algerijnse broers Chérif en Saïd Kouachi schieten in totaal twaalf mensen dood. De daders vluchten en worden twee dagen later door de politie gedood als ze zich in een drukkerij in Dammartin-en-Goële schuilhouden. Al Qaida eist de aanslag op.
Bij twee schietincidenten komen op 14 februari 2015 twee mensen om het leven en raken meerdere mensen gewond in de Deense hoofdstad Kopenhagen. De dader stormde eerst het cultuurcentrum Krudttønden in, waar hij de filmregisseur director Finn Nørgaard om het leven brengt en drie politieagenten verwondt. Later doodt hij een joodse bewaker in een synagoge en verwondt hij nog twee politieagenten, voordat hij, IS-aanhanger Omar Abdel Hamid el-Hussein, wordt doodgeschoten door de politie.
Aanslagen in Tunesië, Lyon en Koeweit, 26 juni 2015
Op 26 juni 2015 worden er drie aanslagen gepleegd door IS. Op het strand van de Tunesische badplaats Sousse opent die dag een Tunesiër het vuur op toeristen. 39 mensen komen om het leven; 30 Britten, drie Ieren, twee Duitsers, een Belg, Rus en Portugees. De dader wordt doodgeschoten door beveiligingspersoneel.
Op dezelfde dag wordt er bij een gasfabriek in Lyon (foto) een persoon onthoofd. Twee personen raken gewond. De derde aanslag vindt plaats in Koeweit, waar door een zelfmoordterrorist van IS minstens 27 mensen de dood vinden.
Mislukte aanslag in de Thalys, 21 augustus 2015
Op 21 augustus 2015 stormt een man ter hoogte van de Franse stad Arras het toilet van de Thalys-trein, die vanuit Amsterdam op weg is naar Parijs, uit met een kalasjnikov en meerdere messen. De dader kan worden overmeesterd door passagiers en wordt later gearresteerd. Drie personen raken daarbij gewond. IS eist de mislukte aanslag op.
Crash Russisch vliegtuig in de Sinaïwoestijn, 31 oktober 2015
Op 31 oktober 2015 stort Kogalymavia vlucht 9268, die van het Egyptische Sharm-el-Sheikh op weg is naar Sint-Petersburg, neer in de Sinaïwoestijn. Alle 217 passagiers en zeven bemanningsleden komen om het leven. De Egyptische tak van IS eist de aanslag op, maar zowel Egyptische als Russische autoriteiten spreken die claim tegen. Wel wordt er in het algemeen van uitgegaan dat het vliegtuig crashte als gevolg van een explosie.
Aanslagen in Parijs, 13 november 2015
De wereld wordt opgeschrikt door een vijftal aanslagen in de Franse hoofdstad Parijs en een aanslag in voorstad Saint-Denis op de avond en nacht van 13 november 2015. In totaal komen 130 mensen om het leven, en er raken nog eens meer dan 350 mensen gewond. IS eist de aanslag op.
Bij aanslagen op drie cafés, een restaurant en het stadion State de France, waar op dat moment een vriendschappelijk wedstrijd wordt gespeeld tussen Frankrijk en Duitsland, komen tientallen mensen om het leven. De meeste slachtoffers vallen bij de aanslag op concertzaal Bataclan, waar op dat moment een concert van Eagles of Death Metal aan de gang is. Drie terroristen beginnen te schieten op de aanwezige bezoekers. 89 mensen vinden hier de dood, waaronder de drie daders.
Bomaanslag in Ankara, 13 maart 2016
Minstens 37 mensen komen om het leven en talloze mensen raken gewond wanneer een autobom ontploft in het hart van de Turkse stad, op de Atatürk Boulevard. De Koerdische Vrijheidsvalken, een militante groep die uit zijn op een onafhankelijke Koerdische staat in het (zuid-)oosten van Turkije, eisen de aanslag een paar dagen later op.
Bomaanslagen in Brussel, 22 maart 2016
Ruim vier maanden na de aanslagen in Parijs wordt Europa opnieuw opgeschrikt door aanslagen. Op 22 maart 2016 vallen in Brussel 35 dodelijke slachtoffers, waaronder de drie daders, en ongeveer 340 gewonden. IS eist de aanslagen dezelfde dag nog op.
Twee bommen ontploffen in de ochtend op het Brusselse vliegveld Zaventem, waarbij veertien personen de dood vinden. Nog geen kwartier later ontploft er een bom in de metro onder de Wetstraat, waarbij 21 mensen om het leven komen.
Schietpartij in Orlando, 12 juni 2016
Op 12 juni 2016 opent Omar Mateen het vuur in homoclub Pulse in de Amerikaanse stad Orlando. 50 mensen komen om het leven, waaronder de dader die wordt neergeschoten door de politie, en nog eens 53 mensen raken gewond. Hoewel de schutter naar eigen zeggen handelt namens IS, lijkt het toch een eenmansactie te zijn.
Aanslag op de boulevard van Nice, 14 juli 2016
Op 14 juli 2016, de Franse nationale feestdag, rijdt een vrachtwagen in op een menigte op de boulevard van Nice. Het voertuig rijdt nog twee kilometer door over de drukke boulevard, waar veel mensen bijeen zijn om te kijken naar een vuurwerkshow.
Zeker 86 mensen komen om het leven en meer dan 300 mensen raken gewond. De politie schiet de chauffeur dood. Hoewel IS de aanslag opeist, is nog niet duidelijk of de dader, de 31-jarige Tunesiër Mohamed Lahouaiej Bouhlel, alleen handelde of in opdracht van de terroristische organisatie.
Aanslag in een trein in Würzburg, 18 juli 2016
In de avond van 18 juli 2016 slaagt een 17-jarige Afghaanse vluchteling erin om in de trein tussen het Duitse Treuchlingen en Würzburg vier mensen uit Hongkong te verwonden met een bijl en een mes. Wanneer hij probeert te vluchten wordt hij doodgeschoten door de politie. In de kamer van de tiener wordt een zelfgemaakte vlag van IS gevonden.
Bomaanslagen in Istanboel, 10 december 2016
In de avond van 10 december 2016 ontploft er naast het voetbalstadion van de club Besiktas in het Turkse Istanboel een autobom, en 45 seconden later blaast een zelfmoordterrorist zichzelf op in een park in dezelfde stad. 46 mensen komen om, waarvan 36 agenten, 8 burgers en 2 zelfmoordterroristen. De Koerdische Vrijheidsvalken (TAK) eisen de aanslagen op.
Aanslag op de kerstmarkt in Berlijn, 19 december 2016
Op 19 december worden bezoekers van de kerstmarkt van Berlijn opgeschrikt wanneer een vrachtwagen op een menigte inrijdt aan de Breitscheidplatz. 12 mensen komen om het leven en 56 mensen raken gewond. De dader is een Tunesische asielzoeker, die vier dagen later door de politie wordt neergeschoten in het Italiaanse Milaan.
Moord op Andrei Karlov, 19 december 2016
In december 2016 wordt de Russische diplomaat Andrej Karlov in het Turkse Ankara tijdens een tentoonstelling voor het oog van de camera’s acht keer in zijn rug geschoten door de 22-jarige politieagent Mevlut Mert Altintas. De dader weet de tentoonstelling binnen te komen door zich voor te doen als beveiliger. Zijn daad is naar eigen zeggen een wraakaktie voor Russische bombardementen in Aleppo. Een half uur na de moord wordt hij zelf neergeschoten door agenten.
Schietpartij in een nachtclub in Istanboel, 1 januari 2017
Tijdens nieuwjaarsnacht opent een schutter het vuur in de populaire Turkse nachtclub Reina. Hij brengt 39 mensen, onder wie veel buitenlanders, om het leven, en 69 mensen raken gewond. IS eist de aanslag op, en de schutter kan op 16 januari worden opgepakt door de politie.
Aanslag bij het parlementsgebouw in Londen, 22 maart 2017
Drie voetgangers komen om het leven wanneer een auto in de middag van 22 maart de Westminster Bridge over rijdt. Daarna stapt hij uit en doodt hij in het parlementsgebouw een agent, waarna hij zelf wordt neergeschoten door de politie.
Bomaanslag in de metro van Sint-Petersburg, 3 april 2017
Op 3 april komt in een metro in de Russische stad Sint-Petersburg een bom tot ontploffing. Er vallen 14 doden en tientallen gewonden. De vermoedelijke dader is de 22-jarige geradicaliseerde student Akbar Dzjalilov uit Kirgizië. Een tweede bom verstopt hij in een tas op het Plein van de Opstand in dezelfde stad, maar deze komt niet tot ontploffing.
Aanslag in een winkelstraat in Stockholm, 7 april 2017
In de Zweedse hoofdstad Stockholm rijdt een truck met hoge snelheid in op personen in een drukke winkelstraat. Daarbij vallen vier doden en zeker vijftien gewonden. Twee verdachten van de vermoedelijk terroristische daad zijn opgepakt.
Aanslag in Londen, 3 juni 2017
Minstens zeven mensen, waaronder drie daders, vinden de dood en ongeveer 40 mensen raken gewond nadat een busje inrijdt op voetgangers op de London Bridge. De drie daders verlaten daarna de auto om op mensen in te gaan steken in Borough Market, dat bekend staat om de vele bars en restaurants. Binnen acht minuten worden ze doodgeschoten door politieagenten. Premier Theresa May verklaart daarna dat de aanslag een daad van terrorisme is.
Aanslag op de Ramblas in Barcelona, 17 augustus 2017
’s Middags rijdt een witte bestelwagen in de toeristische straat Ramblas voetgangers aan. Minstens 14 mensen overleden daarbij. IS eiste de aanslag op. Het is de dodelijkste aanslag in Spanje na die in Madrid in 2004. Er volgden nog een aantal incidenten in Barcelona en omstreken. Daarbij vielen geen onschuldige slachtoffers.
Steekincident in het Finse Turku, 18 augustus 2017
Een man steekt willekeurige mensen neer in Turku. Er vallen twee doden en vijf gewonden.
Schietpartij en gijzeling in Luik, 29 mei 2018
Een gedetineerde die penitentiair verlof had gekregen richtte op 29 mei een bloedbad aan in Luik. Eerst bedreigde hij twee agentes en nam hij hun wapen af, om ze daar vervolgens mee dood te schieten. Daarna schoot hij op enkele toevallige voorbijgangers, waarbij er één vrouw dodelijk getroffen werd. Ten slotte liep hij een schoolgebouw binnen, waar hij een schoonmaakster gijzelde.
Fietstoeristen aangereden en neergestoken in Tadjikistan, 29 juli 2018
In Tadjikistan kwamen vier toeristen (twee Amerikanen, een Zwitser en een Nederlander) om bij een terreuraanslag. Ze werden aangereden door een wagen en vervolgens neergestoken. De aanslag werd later opgeëist door Islamitische Staat.
Steekpartij in Amsterdam-Centraal, 31 augustus 2018
Een Afghaanse man met terroristisch motief begint in het wilde weg mensen neer te steken. Daarbij raken uiteindelijk twee Amerikanen zwaargewond, en verschillende anderen lichtgewond. De man wordt uiteindelijk neergeschoten en gearresteerd.
Schietpartij op een kerstmarkt in Straatsburg, 11 december 2018
Op 11 december 2018 rijdt Chérif Chekatt, die bij de Franse politie bekendstond als geradicaliseerd en vuurgevaarlijk, tot vlakbij de kerstmarkt in Straatsburg waar hij vervolgens uitstapt en in het rond begint te schieten. Er volgt een vuurgevecht tussen Chekat en de politie, waarna de terrorist weet te ontkomen met een gestolen taxi. Op 13 december wordt hij uiteindelijk doodgeschoten in Straatsburg, nadat hij andermaal in een schietpartij met de politie verwikkeld raakt. Uiteindelijk zouden er 5 doden en 11 gewonden vallen bij de aanslag.
Aanval op Luxehotel in Nairobi, 15 januari 2019
De Somalische terreurorganisatie Al-Shabaab voert gecoördineerd een urenlang durende aanval uit op een luxehotel in Nairobi, de hoofdstad van Kenia. Daarbij vallen in totaal 21 doden en meer dan 30 gewonden, voornamelijk burgers.
Moskee-aanslagen in Christchurch, 15 maart 2019
Op 15 maart 2019 loopt de extreemrechts geradicaliseerde man Brenton Tarrant zwaar bewapend een moskee in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch binnen, waar hij in koelen bloede een veertigtal moskeegangers neerschiet. Vervolgens begaf hij zich met de wagen naar een tweede moskee, waar hij enkele slachtoffers maakte alvorens weggejaagd te worden. Niet veel later werd de 28-jarige schutter door de politie opgepakt. In totaal maakte hij 50 dodelijke slachtoffers. Tijdens een groot deel van de schietpartij droeg hij een camera op zijn lichaam, waarmee hij alles live op Facebook streamde.
Het weekend ervoor schoot een man in de Amerikaanse grensstad El Paso 22 mensen dood. Hij had het op Latijns-Amerikaanse immigranten gemunt en ook de verdachte van deze aanslag noemde Tarrant een inspiratiebron.
Statistieken suggereren dat de oproep tot geweld tegen minderheden, door mensen als Brenton Tarrant, vaker wordt opgevolgd. In West-Europa en de VS is het aantal aanslagen uit extreem-rechtse of extreem-nationalistische hoek namelijk fors gestegen, blijkt uit meerdere onderzoeken.
‘Golf aan extreem-rechts geweld’
In Amerika zijn er na de aanslagen van 11 september 2001 inmiddels meer doden gevallen door extreem-rechts geweld dan door jihadisten. In Europa zijn in dezelfde periode meer slachtoffers gevallen door terroristische aanslagen door moslimextremisten, maar rechtsextremisten pleegden wel meer aanslagen. In West-Europa waren dat er 28 in 2017, het hoogste aantal in bijna twintig jaar tijd, volgens de Global Terrorism Index.
“Er is in West-Europa een golf aan extreem-rechts geweld: van hate crimes tot aanslagen”, zegt Daniel Köhler. Hij is de oprichter van het Duitse Instituut over Radicalisering en Deradicalisering (GIRDS) en deed in de VS en Europa onderzoek naar extreem-rechts geweld. “We zien steeds meer dat individuen als Breivik en Tarrant met hun manifesten rolmodellen of helden worden voor jongemannen die met een wapen een moskee in willen stormen.”
Bekijk de grafiek hieronder voor de ontwikkelingen. Het hoge aantal dodelijke slachtoffers in 2011 wordt veroorzaakt door de aanslagen van de Noor Anders Breivik in Oslo en op het eiland Utøya:
Deze statistieken komen uit de Global Terrorism Index 2018 Vision of Humanity/ NOS / Rogier Leijen
De opkomst van rechts-extremisme in Europa valt volgens Köhler samen met de vluchtelingencrisis. Extremistische groepen speelden in op de angst onder een deel van de bevolking voor de komst van miljoenen vluchtelingen naar Europa.
Duitsland nam de meeste vluchtelingen op en daar was in 2015 en 2016 een piek in het aantal bomaanslagen en brandstichtingen gericht tegen immigranten of etnische minderheden. De extremen van specifiek dit type geweld vlakten daarna af, maar het aantal incidenten met extreem geweld uit rechts-extremistische hoek verdubbelde van 2017 naar 2018.
Inlichtingendiensten in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, de Verenigde Staten en Nederland waarschuwen voor het groeiende gevaar van rechts-extremisme. De AIVD concludeerde dat er in ons land een lichte opleving is, maar dat die nauwelijks tot geweld heeft geleid. Met als uitzondering bijvoorbeeld de brandstichting bij een moskee in Enschede in 2016.
“We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze streng in complottheorieën geloven.”, aldus Daniel Koehler
Complottheorieën spelen volgens Köhler een cruciale rol bij de radicalisering. “We weten uit onderzoek dat mensen sneller gewelddadig handelen als ze daar streng in geloven.” Internetfora en sociale media maken het makkelijker om zulke theorieën snel en anoniem te verspreiden.
De great replacement wordt gezien als een van de meest invloedrijke samenzweringstheorieën uit de rechts-radicale hoek. De Noor Breivik en de Australiër Tarrant refereerden in hun manifesten aan deze omvolking-theorie. De kern ervan is dat de witte bevolking in Europa en de VS zou worden vervangen door een “invasie” van immigranten.
Terrorisme-expert Jelle van Buuren legde in Nieuwsuur uit waar de term ‘omvolking’ vandaan komt’:
Philip Manshaus (21), de verdachte van de aanslag op de moskee in Oslo, zou online een voorstander van deze theorie zijn geweest. En ‘El Paso-verdachte’ Patrick Crusius (21) zei tegen agenten dat zijn aanslag een reactie was op de “invasie van latino’s”.
De anti-immigrantenretoriek van president Trump heeft volgens Köhler grote invloed op de toename van rechts-extremisme in de VS. “Hij gebruikt taal die vanuit Duits perspectief doet denken aan een nationaal-socialistisch regime. Hij dehumaniseert immigranten en wakkert angst aan.”
De opkomst van rechts-populistische partijen in Europa, met een vergelijkbare boodschap als Trump, heeft volgens Köhler een vergelijkbaar effect gehad. Maar ook de grote aanslagen van jihadistische organisaties als Islamitische Staat hebben bijgedragen aan de toename van geweld door radicaal-rechts, zegt hij.
‘Aandacht is allerbelangrijkste’
Aanslagen als die van al-Qaida in Madrid (2004) en Londen (2005) en IS in Parijs (2015) en Berlijn (2016) waren voor extreem-rechtse groeperingen juist goed, zegt Köhler. “Om mensen te mobiliseren om nú in actie te komen. Extremistische bewegingen hebben elkaar nodig als vijand.”
Aandacht, dat is volgens Köhler uiteindelijk het allerbelangrijkste voor terroristen. Ongeacht hun politieke motivatie.
“Mijn persoonlijke mening is dat de media worden bespeeld door IS en extreem-rechtse aanslagplegers. Want ze hebben al die media-aandacht nodig om hun boodschap voort te laten leven. Daarom zouden er meer ethische richtlijnen moeten komen voor de berichtgeving. Zodat aanslagplegers niet al die roem krijgen.”
NU 18.08.2019 De dader van de aanslag in de Amerikaanse grensstad El Paso schreef waarschijnlijk een manifest waarin hij de omstreden samenzweringstheorie van ‘omvolking’ van de witte bevolking als motivatie gebruikte voor de terroristische daad. Ook in Nederland krijgt deze omvolkingstheorie voet aan de grond.
Nog geen half uur voordat Patrick Crusius het vuur opende in El Paso en een bloedbad aanrichtte waarbij 22 mensen om het leven kwamen, verscheen op het extreemrechtse forum 8chan een racistisch manifest, vermoedelijk van de hand van de 21-jarige witte man.
Crusius spreekt over een “invasie” van Latino’s en verwijst naar The Great Replacement, een extreemrechtse samenzweringstheorie. Aanhangers van deze theorie stellen dat de witte bevolking dreigt te worden vervangen door immigranten.
‘Rechts-extremisme overschrijdt landsgrenzen’
Volgens Bart Schuurman, terrorismedeskundige van de Universiteit Leiden, is dit gedachtegoed niet een uniek Amerikaans probleem. “Voorheen was rechts-extremisme meer nationalistisch van aard; gericht op het geloof in de superioriteit van een specifiek land en diens inwoners”, aldus Schuurman. “Nu overschrijdt rechts-extremisme de landsgrenzen en gaat het om het beschermen van ‘de witte mens’ of ‘het Westen’ tegen ‘het vreemde’. Dat zijn moslims, immigranten en ook Joden.”
De terrorismedeskundige verwijst naar de aanslag op een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waarbij 51 moslims werden gedood en de Noorse extreemrechtse terrorist Anders Breivik die in 2011 77 dodelijke slachtoffers maakte. Onlangs werd de Duitse politicus Walter Lübcke vermoord en de Duitse justitie gaat uit van een extreemrechts motief.
“Deze aanslagen mogen we niet als een serie geïsoleerde incidenten zien, ze hangen met elkaar samen”, aldus Schuurman. The New York Times maakte een overzicht van extreemrechtse aanslagen vanaf 2011 waarin de aanslagplegers op verschillende manieren naar elkaar verwijzen.
Extreemrechts in Nederland van beperkte omvang
Ook in Nederland vindt het extreemrechtse gedachtegoed weerklank, maar zeker de gewelddadige vorm is van beperkte omvang, stelt Schuurman. “In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn de problemen groter. Daar heeft het lang niet de aandacht gehad die het had moeten hebben, net als in de VS.”
Hoewel de rechter in 2016 celstraffen oplegde voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede, stelt Schuurman dat Nederland geen probleem met extreemrechts terrorisme heeft. “De aanslag lijkt een incident geweest te zijn, maar we moeten scherp blijven. Het heeft de aandacht van onder andere de AIVD en ik heb het idee dat zij er goed op zitten.”
De AIVD wil geen uitspraken doen over hoe groot extreemrechts in Nederland is. Een woordvoerder laat wel weten dat er sprake is van verschillende harde kernen met sympathisanten van wisselende omvang. Over de grootte van de groepen doet de AIVD dan ook geen uitspraken. “We willen mensen niet wijzer maken over wat we wel en niet weten”, aldus een woordvoerder.
AIVD ziet lichte opleving, zorgen over agressieve toon
Binnen terrorismebestrijding gaat de meeste aandacht van de AIVD nog altijd uit naar jihadistisch terrorisme. Volgens de inlichtingendienst is concrete geweldsdreiging vanuit rechts-extremisten in Nederland beperkt, maar de AIVD ziet sinds 2014 een lichte opleving van extreemrechts die samenhangt met de opkomst van IS en de daaropvolgende vluchtelingenstroom, staat in een AIVD-rapport over rechts-extremisme.
Hoewel gewelddadigheden van rechts-extremisten zeldzaam zijn, maakt de AIVD zich wel zorgen om “een steeds agressievere en meer opruiende” toon. De dienst ziet bij deze extremisten een “grote fascinatie voor vuurwapens”.
Dit betekent niet per definitie dat zij daadwerkelijk geweld gaan gebruiken. “Maar deze ontwikkelingen en de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed baren wel zorgen”, schrijft de AIVD.
“Ze creëren namelijk een klimaat waarin het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen geweld zullen inzetten om een statement te maken, groter is dan in het verleden.”
Ook in Nederland is sprake van een verschuiving in het rechts-extremistisch gedachtegoed van neonazistisch, fascistisch en antisemitisch naar een anti-islamitisch gedachtegoed. “Daarbij wordt nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en antimigratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie”, schrijft de AIVD.
Daarnaast zijn er zorgen over het uit de VS overgewaaide alt-right-gedachtegoed. Dit gedachtegoed is gestoeld op de ‘rassenleer’. Aanhangers zijn tegen de ‘rassenvermenging’ en streven een homogene witte ‘etnostaat’ na. Het doel, zo schrijft de AIVD, is dat er een “culturele omwenteling plaatsvindt naar een maatschappij waarin racisme normaal is”. “Dit om uiteindelijk de weg vrij te maken voor een politiek bestel dat alleen de grondrechten van de blanke burger waarborgt.”
‘PVV en FVD verspreiden omvolkingstheorie’
In de politiek is de omvolkingstheorie te horen bij de radicaal-rechtse PVV en FVD.
Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting, blijkt dat de partijen van Geert Wilders en Thierry Baudet de samenzweringstheorie dat de Nederlandse bevolking wordt ‘omgevolkt’ verspreiden.
De PVV-leider verspreidt geregeld video’s waarin hij waarschuwt voor “invasies” uit Afrika en islamitische landen.
Baudet sprak eerder over de “homeopathische verdunning van de Nederlandse bevolking met alle volkeren van de wereld” en zei dat hij wil dat Europa “dominant blank” blijft.
De FVD-leider verspreidde onlangs nog een video van een extreemrechtse en openlijk antisemitische website. Het filmpje is van de Oostenrijkse rechts-extremistische Identitäre Bewegung (IB) die de samenzweringstheorie van ‘omvolking’ aanhangt.
‘Xenofobie en angstbeelden in politiek debat’
In een in juni verschenen rapport van European Commission against Racism and Intolerance (ECRI) uitten onafhankelijke onderzoekers hun zorgen over het publieke debat in Nederland dat sterk wordt beïnvloed door “xenofobie” en “angstbeelden” die verspreid worden door PVV en FVD.
De ECRI constateert dat andere partijen “wij-zij-tegenstellingen” hebben overgenomen in hun uitlatingen en onderscheid maken tussen “de gewone Nederlander” en Nederlanders met een migratieachtergrond.
Zo verwijzen de onderzoekers naar uitlatingen van premier Mark Rutte (VVD) in 2017. Hij riep vluchtelingen en Nederlanders met een migratieachtergrond die “moeite hebben met ons land” op om de afweging te maken of zij nog in Nederland willen blijven.
Ook wijst de ECRI op uitlatingen van minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD), die vorige zomer stelde dat hij geen multiculturele samenlevingen kent die vreedzaam zijn en dat het genetisch bepaald is dat de mens zich niet aan “onbekende mensen” bindt.
Hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen denken over de omvolkingstheorie en in hoeverre zij extreemrechts gedachtegoed aanhangen, is niet duidelijk. Daar is onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
NOS 05.11.2018 Het gedachtengoed en incidenteel geweld van rechts-extremisten zet de Nederlandse maatschappij onder druk. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het rapport: De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa.
Ondanks gewelddadige acties, zoals de terroristische aanslag op een moskee in Enschede, is de NCTV niet bang voor grootschalig terroristisch geweld met veel slachtoffers. Wel kan een optelsom van “jarenlange gewelddadige incidenten” angst zaaien, en zo het functioneren van de democratie ondermijnen, schrijft de NCTV.
Verhit debat
Het rapport onderschrijft de conclusies van inlichtingendienst AIVD van vorige maand. Die dienst signaleerde een lichte opleving van rechts-extremisme. Dat richt zich tegen moslims en migranten, en omvat sterke opvattingen over de nationale identiteit. De agressie manifesteert zich vooral online, de stap naar fysiek geweld wordt slechts incidenteel gemaakt.
Extreem-rechts geweld komt in Nederland nauwelijks voor in groot georganiseerd verband. Wel kan het verhitte debat er volgens de NCTV toe leiden dat eenlingen of kleine groepen snel radicaliseren. Polarisatie, bijvoorbeeld in discussies over migranten, Zwarte Piet of het slavernijverleden, kan geweld aanjagen of door gewelddadige mensen worden opgevat als steun voor hun daden.
De NCTV schrijft ook dat de dreiging kan worden onderschat en gebagatelliseerd, vanwege het “relatief ongeorganiseerde en weinig strategische karakter”.
Ongeveer honderd mensen hebben vrijdagmiddag 09.08.2019 op de Koekamp bij het Malieveld in Den Haag gedemonstreerd tegen het boerkaverbod. Sommige betogers droegen de gezichtsbedekkende nikab. Tussen de demonstranten stonden ook een paar aanhangers van de anti-islamitische beweging Pegida en hun voorman Edwin Wagensveld, maar de demonstratie bleef rustig.
De initiatiefnemers van de betoging zeggen dat het verbod hen treft in het belijden van hun geloof. “Ik hoef niet bevrijd te worden, ik ben al vogelvrij”, zei een van de spreeksters.
Vrijheid
“We willen gewoon ons geloof uiten zoals wij dat willen.” De demonstranten hielden bordjes en spandoeken vast met teksten als “hoe kan ik vrij zijn als jullie me niet vrij laten zijn”.
De organisatie heeft de betogers opgeroepen niet met de media te praten. Hier en daar werd er geduwd en getrokken als een journalist toch in contact probeerde te komen met een demonstrant.
Een vrouw die toch voor de camera wilde, zegt dat ze nu regelmatig wordt aangesproken op straat over haar nikab:
Demonstranten spreken zich uit tegen boerkaverbod: ‘Je voelt de spanning’
De As-Soennah-moskee heeft aangegeven het protest te steunen, maar niet met een oproep te komen na het vrijdagmiddaggebed. De Federatie Islamitische Organisaties, de Haagse koepelorganisatie van 27 moskeeën, heeft wel een oproep gedaan. De moskeebesturen hebben een e-mail gekregen met de oproep om aandacht aan de betoging te besteden en om mee te doen aan de demonstratie.
1/3 Bij de bijeenkomst waren zo’n 100 mensenANP
2/3 Onder hen was ook Sylvana Simons, van de Amsterdamse partij Bij1ANP
3/3 De vrouwen vinden dat hun vrijheid is aangetast ANP
Tijdens de demonstratie werden niqabs uitgedeeld aan sympathisanten die uit solidariteit met de draagsters ook zo’n kledingstuk aan willen trekken, werd gemeld op de Facebookpagina van de organisatie. Met sponsorgeld zouden vijftig niqabs zijn aangeschaft, waarvan de helft al door sympathisanten zou zijn gereserveerd.
Ook waren enkele politici ter plaatse: zo is Sylvana Simons (Bij1, lokale partij in Amsterdam) gespot en staat Arnoud Van Doorn(Partij van de Eenheid, moslimpartij in Den Haag) op de Koekamp.
De aankondiging van de demonstratie kon op veel kritiek rekenen vanuit de landelijke politiek. ‘Ze zetten niqab-dragende vrouwen neer als heldinnen die vechten voor de vrijheid’ zei René Peters, Tweede Kamerlid van de CDA. ‘Maar het tegendeel is waar. Het zijn zeer radicale mensen die ongelijkheid en intolerantie preken. En die op geen enkele manier willen participeren in onze moderne westerse maatschappij. Iemand die een niqab draagt, omdat zij voor vrijheid wil strijden, heeft er niet veel van begrepen.’
AD 14.07.2019
Telegraaf 10.08.2019
Omstreden
Het boerkaverbod, zoals het verbod op gezichtsbedekkende kleding in de volksmond heet, is op 1 augustus ingegaan. Vanaf dat moment is gezichtsbedekkende kleding verboden in onder meer scholen, ziekenhuis en overheidsgebouwen. Ook in treinen, bussen, trams en metro’s is het verboden om het gezicht te bedekken.
De boete bedraagt minimaal 150 euro. Het gaat niet alleen om de boerka, maar ook om nikabs, integraalhelmen en bivakmutsen. Mensen moeten elkaar kunnen aankijken en herkennen, is het idee, zowel voor de communicatie als voor identificatie. Het verbod geldt niet op straat en ook niet bij haltes, op perrons, in stationshallen en in taxi’s.
Het boerkaverbod is omstreden. Meerdere gemeenten en openbaarvervoerbedrijven hebben gezegd dat ze de wet niet willen handhaven.
AD 15.08.2019 Rene Noordzij werd afgelopen vrijdag met een bivakmuts op ingerekend in de stationshal van Den Haag Centraal. Hij deed het erom.
Het was niet voor niets dat er vrijdag een haag van fotografen en cameralui om Noordzij heenliep, toen hij na de demonstratie tegen het boerkaverbod op de Koekamp naar het station ging, zijn bivakmuts opzette en geld op zijn ov-chipkaart zette. Op weg naar de trein werd hij vervolgens staande gehouden door een agent. En nadat hij, net als eerder bij de demonstratie, zijn identiteitsbewijs liet zien, werd de boomlange Hagenees aangehouden.
Twee uur lang zat Noordzij daarna vast op het politiebureau. ,,Deze keer kreeg ik er wel een kopje thee bij”, blikt hij terug. Wat wel hetzelfde was als de vorige keer: hij kreeg geen proces-verbaal mee naar huis. De politie meldde vervolgens dinsdag dat de aanhouding onterecht was geweest.
,,Toen ik op het bureau zat, was de toon heel anders. Toen zei de hulpofficier van justitie nog dat ze aangifte tegen me wilde doen omdat ik door het dragen van de bivakmuts voor chaos had gezorgd op het station, waardoor een gevaarlijke situatie kon ontstaan. Dat is geen overtreding, zoals het dragen van gezichtsbedekkende kleding in de trein, maar een misdrijf.’’
Ik wilde laten zien dat er in Nederland met twee maten wordt gemeten, aldus Rene Noordzij.
Noordzij liet het allemaal over zich heen komen. Hij had zijn punt al gemaakt. ,,Ik wilde laten zien dat er in Nederland met twee maten wordt gemeten. Het islamitische raadslid Arnoud van Doorn was immers al een week met zijn in boerka geklede vrouw aan het rondsjouwen door de stad. Puur provoceren natuurlijk. De politie liet hen met rust, maar mij niet.’’
Zijn aanhouding vrijdag was de derde keer binnen driekwart jaar dat hij hardhandig met de lange arm der wet te maken kreeg. Afgelopen december gebeurde dat tweemaal in één week. Op 4 december werd hij door de agenten in de Tweede Kamer van de publieke tribune in de plenaire zaal verwijderd, tijdens het debat over het pact van Marrakech, een VN-verdrag dat gereguleerde migratie moet bevorderen.
,,De mensen die me wegtrokken zeiden dat dit in opdracht gebeurde van Kamervoorzitter Arib. Die zou zelfs het debat hebben stilgelegd. Maar een dag later zei ze al dat ze helemaal geen opdracht had gegeven.”
Later schreef ze in een brief dat de ordebewakers hem op eigen gezag van de tribune hadden gehaald, staat in de brief die Noordzij tevoorschijn haalt. Op grond van het reglement van orde van het parlement is het verboden om je mening of ongenoegen te uiten. Het aantrekken van een geel hesje was zo’n uiting, is Arib het eens met de actie van de agenten.
Noodverordening
De zaterdag voor dit debat, bij het allereerste gelehesjesprotest, zat Noordzij zes uur vast in een politiecel. ,,Ik zou een noodverordening hebben overtreden toen ik in m’n eentje in een geel hesje op het Binnenhof stond, geleund tegen de fontein.
Via Twitter zou burgemeester Krikke een noodbevel hebben gegeven om het Binnenhof te ontruimen. Nou, ik heb geen Twitter. Toen mijn advocaat later opheldering vroeg, bleek er helemaal geen noodbevel te zijn.’’
Nadat hij vrijdag werd aangehouden en de hulpofficier van justitie hem verweet dat hij chaos had kunnen veroorzaken en dat dat ‘in deze tijd een misdrijf’ is, had Noordzij de agenten tuk, vertelt hij over de afloop van zijn jongste onvrijwillige verblijf bij de politie. ,,In geval van een misdrijf heb je recht op een advocaat.
Dus liet ik het kaartje van strafpleiter Richard Korver zien en vertelde ik dat ze hem mochten bellen. Toen droop die agent af. Tien minuten later mocht ik gaan.’’
Niet gek
De opdracht om Noordzij aan te houden bleek geen goede, zegt een politiewoordvoerder nu. ,,Zelfs het vragen om het id op het station had niet gehoeven, omdat meneer zich bij de demonstratie op de Koekamp al had geïdentificeerd.
We wisten dus al wie hij was. Maar mensen met bivakmutsen zien er dreigend uit, dus iedereen zal begrijpen dat een agent je staande zal houden als je zo rondloopt. Dat is niet gek. De bank doet de deur ook niet open als je aanbelt met een bivakmuts op je hoofd.’’
Noordzij vindt dat niet gek, maar vraagt zich wel af waarom mensen met een boerka of nikab dan níet om hun id werd gevraagd. ,,Dat is onbehoorlijk bestuur, vind ik.’’
AD 14.08.2019 De Haagse politie weet zich geen raad met het boerkaverbod. Dat blijkt uit de vele tegenstrijdige berichten over de arrestatie van een tegenbetoger bij het boerkaprotest afgelopen vrijdag.
Deze René werd na de demonstratie aangehouden op het Centraal Station, omdat hij een bivakmuts droeg. Dat gebeurde ‘in opdracht’ volgens de agent die de aanhouding verrichtte. De man droeg een T-shirt van de Britse anti-islam activist Tommy Robinson
Toen deze krant hier vrijdag contact over opnam met de politie, ontkende deze de aanhouding. Zondag werd het wel erkend, en gaf een woordvoerder aan dat de man niet verder zal worden vervolgd. Maandag tweette de politie dat de aanhouding onterecht was, en gisteren volgde uiteindelijk nog een persbericht. ,,Zowel het vragen naar het identiteitsbewijs als de aanhouding waren onterecht, omdat er geen bedreigende situatie was.”
Binnen
Daar komt nog bij dat het boerkaverbod niet op stations en perrons geldt, maar alleen in een voertuig. Dat is opmerkelijk, want bij overheidsgebouwen geldt het verbod zowel binnen als buiten.
Ondanks herhaalde pogingen weigert de politie antwoord te geven op de vraag wie de opdracht gaf voor de arrestatie. Ook mogen burgers niet weten waarom op het station vrouwen in boerka en nikaab niet staande werden gehouden.
Telegraaf 13.08.2019 Een man die vrijdag was opgepakt op station Den Haag CS omdat hij een bivakmuts droeg, had niet moeten worden gearresteerd. Het was „een verkeerde inschatting”, gaf de politie dinsdag toe.
Kort voor zijn arrestatie was de man bij een protest tegen het boerkaverbod in de buurt van het station. Hij droeg de bivakmuts uit protest tegen moslimvrouwen die hun gezicht bedekken. Na afloop van de betoging liep hij, met de bivakmuts nog op zijn hoofd, naar Den Haag Centraal. Agenten hielden hem daar tegen en vroegen om zijn legitimatie. De man weigerde zijn bivakmuts af te doen. Omdat zijn identiteit niet kon worden vastgesteld, werd hij opgepakt.
„Achteraf bleek zowel het vragen om zijn ID als de aanhouding onterecht. Er was geen grond voor, omdat de situatie niet bedreigend was”, aldus de politie. De man is inmiddels weer op vrije voeten.
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in onder meer scholen, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Ook in treinen, bussen, trams en metro’s is het verboden om het gezicht te bedekken, maar het verbod geldt niet bij haltes, op perrons en in stationshallen. Niet alleen islamitische kleding als de boerka en de nikab zijn gedeeltelijk verboden, maar ook integraalhelmen en bivakmutsen. De boete bedraagt minimaal 150 euro.
Den HaagFM 13.08.2019 De man die met een bivakmuts een kaartje op Den Haag Centraal ging kopen tijdens de demonstratie tegen het boerkaverbod is onterecht aangehouden. Dat meldt de politie. ‘De aanhouding van een man met bivakmuts bleek na voorgeleiding aan de hulpofficier van justitie op juridische basis onterecht.’ Hierop is de man weer vrijgelaten.
De man trok de aandacht door tijdens de demonstratie op het Malieveld tegen het boerkaverbod met een bivakmuts op te lopen. Gezichtsbedekkende kleding is sinds kort verboden in het openbaar vervoer, het onderwijs, de zorg en in overheidsgebouwen. Er wordt ook wel gesproken over een boerkaverbod. Maar ook bivakmutsen en integraalhelmen zijn op die plekken verboden.
Dat de man werd aangesproken door agenten toen hij met een bivakmuts op het centraal station in liep is niet zo gek. Toen hij de muts niet af wilde zetten is hij aangehouden. Onterecht zo blijkt nu.
De man met bivakmuts werd op het station van Den Haag onder toeziend oog van de pers gearresteerd. Ⓒ Pownews
Telegraaf 12.08.2019 De man die vrijdag op het station van Den Haag werd aangehouden omdat hij een bivakmuts droeg, is onterecht aangehouden. Dat meldt de politie op Twitter.
Het gaat om een demonstrant die een tegengeluid wilde geven bij de pro-boerkademonstratie bij het Malieveld. Dat deed hij door een bivakmuts op te doen. Vervolgens liep hij met de muts op naar het station. Eenmaal binnen werd hij onder toeziend oog van verslaggevers al snel aangesproken en meegenomen door agenten.
De aanhouding ’bleek na voorgeleiding aan de hulpofficier van justitie op juridische basis onterecht’, aldus de politie maandag. „De man is direct heengezonden. Echter, als je met een bivakmuts op het CS loopt, is het niet vreemd als je door agenten wordt aangesproken.”
Het verbod op gezichtsbedekkende kleding geldt niet op het station, maar wel in het openbaar vervoer zodra er ingecheckt is.
AD 12.08.2019 De politie heeft op vrijdag 9 augustus een man aangehouden die op het centraal station in Den Haag met een bivakmuts op rondliep. Die aanhouding was echter onterecht, meldt de politie vandaag. De man werd weer vrijgelaten.
De man werd opgepakt vanwege het verbod op gezichtsbedekkende kleding, maar dit verbod geldt niet in het station. Dat maakt dat de aanhouding niet terecht was. ,,De man is na voorgeleiding aan de hulpofficier van justitie dan ook direct weer heengezonden”, laat een politiewoordvoerster weten. ,,Maar als je met een bivakmuts op in het het station loopt, kun je wel verwachten dat je wordt aangesproken door agenten.”
Den HaagFM 09.08.2019 De demonstratie tegen het boerkaverbod dat sinds 1 augustus geldt, is vrijdagmiddag verlopen zoals de organisatoren het bedoeld hadden; rustig en zonder ophef. Voor de demonstratie hadden ongeveer honderd deelnemers zich verzameld op het Koekamp. Zij kregen gezelschap van toeschouwers, pers en de politie.
Organisator Esther zegt dat de demonstratie volgens haar nodig was omdat de situatie sinds 1 augustus is verslechterd voor vrouwen die een niqab dragen. “We krijgen bijna dagelijks meldingen van incidenten”, zegt ze tegen Den Haag FM. “Dat kunnen verschillende dingen zijn zoals scheldpartijen, bespuugd worden, gefilmd worden, fysiek aangevallen worden.. Van alles.
We zijn hier vandaag om gezamenlijk een tegengeluid te laten horen.” Ze wordt aangevuld door Tamara, spreker op de demonstratie: “De burger voelt zich gelegitimeerd om zich als politie te gaan gedragen, op internet hebben we veel berichten gezien over dat er een klopjacht is geopend op niqab-dragers. Dan denk ik; Waar gaan we nou naartoe?”
Uiteindelijk is Tamara tevreden met het verloop van de demonstratie. “Het was een mooie opkomst met gemengd publiek, en het heeft voor verbinding gezorgd. Ik denk dat dat één van de hoofddoelen was.” Esther denkt dat dit niet de laatste keer is dat ze van zich laat horen. “Wij zijn zeker van plan om ons vaker uit te spreken, tot deze wet is teruggedraaid. We hopen de komende tijd om ons samengebundeld sterk te kunnen maken tegen deze wet.”
NOS 09.08.2019 In Den Haag zijn zo’n honderd mensen bijeen geweest voor een demonstratie tegen het boerkaverbod. Onder de betogers waren politici als Sylvana Simons en Arnoud van Doorn. Tussen de demonstranten stonden ook Pegida-voorman Edwin Wagensveld en een paar van zijn aanhangers, maar de betoging verliep rustig.
De demonstratie was in de buurt van station Den Haag Centraal. Een dertigtal mensen was gesluierd en er waren ook niet-moslims aanwezig om onder grote mediabelangstelling hun steun te betuigen aan de betogers. Er waren veel agenten ter plekke die alles filmden.
De actievoerders vinden dat het verbod op gezichtsbedekkende kleding vrouwen juist onderdrukt. Volgens een van de sprekers worden boerkadragende vrouwen weggezet als vrouwen die niet meedoen in de maatschappij, terwijl ze zelf zeggen dat dat wel zo is.
Vrijheid
“We willen gewoon ons geloof uiten zoals wij dat willen.” De demonstranten hielden bordjes en spandoeken vast met teksten als “hoe kan ik vrij zijn als jullie me niet vrij laten zijn”.
De organisatie heeft de betogers opgeroepen niet met de media te praten. Hier en daar werd er geduwd en getrokken als een journalist toch in contact probeerde te komen met een demonstrant.
Een vrouw die toch voor de camera wilde, zegt dat ze nu regelmatig wordt aangesproken op straat over haar nikab:
Demonstranten spreken zich uit tegen boerkaverbod: ‘Je voelt de spanning’
De As-Soennah-moskee heeft aangegeven het protest te steunen, maar niet met een oproep te komen na het vrijdagmiddaggebed. De Federatie Islamitische Organisaties, de Haagse koepelorganisatie van 27 moskeeën, heeft wel een oproep gedaan. De moskeebesturen hebben een e-mail gekregen met de oproep om aandacht aan de betoging te besteden en om mee te doen aan de demonstratie.
Het boerkaverbod is op 1 augustus ingegaan. Het is niet meer toegestaan om gezichtsbedekkende kleding te dragen in overheidsgebouwen, scholen, ziekenhuizen en het openbaar vervoer.
1/3 Bij de bijeenkomst waren zo’n 100 mensenANP
2/3 Onder hen was ook Sylvana Simons, van de Amsterdamse partij Bij1ANP
3/3 De vrouwen vinden dat hun vrijheid is aangetast ANP
AD 09.08.2019 Ongeveer honderd mensen hebben vanmiddag op de Koekamp bij het Malieveld in Den Haag gedemonstreerd tegen het boerkaverbod. Sommige betogers droegen de gezichtsbedekkende nikab. Tussen de demonstranten stonden ook een paar aanhangers van de anti-islamitische beweging Pegida en hun voorman Edwin Wagensveld, maar de demonstratie bleef rustig.
De initiatiefnemers van de betoging zeggen dat het verbod hen treft in het belijden van hun geloof. “Ik hoef niet bevrijd te worden, ik ben al vogelvrij”, zei een van de spreeksters.
Bij de demonstratie werden nikabs uitgedeeld aan sympathisanten die er normaal geen dragen. Enkele politici waren ter plaatse: zo is Sylvana Simons (Bij1, lokale partij in Amsterdam) gespot en staat Arnoud van Doorn (Partij van de Eenheid, moslimpartij in Den Haag) op de Koekamp.
Maar ook voorstanders van het boerkaverbod verzamelen zich op het Malieveld, onder anderenvoorman Edwin Wagensveld van de anti-islamitische beweging Pegida. Wagensveld staat op een paar meter afstand van enkele vrouwen in nikab. De sfeer is vooralsnog rustig.
De demonstratie was een stil protest . Deelnemers kregen het verzoek niet te schreeuwen of roepen en zelf geen posters, spandoeken of flyers mee te nemen. Er waren enkele sprekers aanwezig .
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in onder meer scholen, ziekenhuis en overheidsgebouwen. Ook in treinen, bussen, trams en metro’s is het verboden om het gezicht te bedekken. De boete bedraagt minimaal 150 euro. Het gaat niet alleen om de boerka, maar ook om nikabs, integraalhelmen en bivakmutsen. Mensen moeten elkaar kunnen aankijken en herkennen, is het idee, zowel voor de communicatie als voor identificatie. Het verbod geldt niet op straat en ook niet bij haltes, op perrons, in stationshallen en in taxi’s.
Het boerkaverbod is omstreden. Meerdere gemeenten en openbaarvervoerbedrijven hebben gezegd dat ze de wet niet willen handhaven.
MSN 09.08.2019 Enkele tientallen mensen zijn vrijdag samengekomen in de buurt van station Den Haag Centraal voor een protest tegen het ‘boerkaverbod’. De betoging is gericht tegen de nieuwe regel, maar onder de aanwezigen is voorman Edwin Wagensveld van de anti-islamitische beweging Pegida.
Wagensveld staat op een paar meter afstand van enkele vrouwen in nikab. De sfeer is vooralsnog rustig.
De initiatiefnemers van de betoging zeggen dat het verbod hen treft in het belijden van hun geloof.
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in onder meer scholen, ziekenhuis en overheidsgebouwen. Ook in treinen, bussen, trams en metro’s is het verboden om het gezicht te bedekken. De boete bedraagt minimaal 150 euro. Het gaat niet alleen om de boerka, maar ook om nikabs, integraalhelmen en bivakmutsen.
Telegraaf 09.08.2019 In Den Haag werd gedemonstreerd tegen het nikabverbod. Normaal gesproken mag je bij demonstraties geen gezichtsbedekkende kleding dragen, maar dat verbod werd speciaal voor dit protest opgeheven.
OmroepWest 09.08.2019 Op de Koekamp in Den Haag waren vrijdagmiddag ongeveer honderd mensen bijeen om te demonstreren tegen het boerkaverbod. Een aantal vrouwen droegen een niqab en er waren een aantal politici aanwezig, waaronder Sylvana Simons en Arnoud van Doorn. ‘Onze grondrechten zijn geschonden’, zegt initiatiefneemster Esther. ‘En daarom willen wij ons ongenoegen vrijdag laten merken.’ De demonstratie is rustig verlopen.
Het boerkaverbod, zoals het verbod op gezichtsbedekkende kleding in de volksmond heet, is op 1 augustus ingegaan. Sindsdien is het niet toegestaan om gezichtsbedekkende kleding te dragen in overheidsgebouwen, scholen, ziekenhuizen en het openbaar vervoer.
Esther, die niet met haar achternaam genoemd wil worden, zegt dat zij haar gedrag niet heeft veranderd. ‘Er is geen algeheel verbod, dus het is niet zo dat je je niqab niet meer aan mag, maar je moet hem af doen op de plaatsen waar dit eigenlijk zou moeten.’
Niet handhaven
Veel instellingen en gemeenten hebben aangegeven dat ze het boerkaverbod niet gaan handhaven, tot tevredenheid van Esther. ‘Het is een goed teken dat organisaties de wet niet willen handhaven, maar eigenlijk zijn die organisaties niet onze grootste zorg. We zijn vooral bang voor andere burgers die het heft in eigen handen willen nemen.’
De demonstranten willen dat de wet ongedaan gemaakt wordt. Volgens Esther lost het boerkaverbod ook niets op. ‘Er zijn ons helemaal geen problemen bekend met vrouwen die een boerka dragen, dus deze wet gaat ook niets oplossen. Ik merk niet dat er iets is veranderd sinds 1 augustus. Het enige verschil is dat de vrijheid van vrouwen wordt beperkt.’
Intolerantie
De aankondiging van de demonstratie kon op veel kritiek rekenen vanuit de landelijke politiek. ‘Ze zetten niqab-dragende vrouwen neer als heldinnen die vechten voor de vrijheid’ zei René Peters, Tweede Kamerlid van de CDA. ‘Maar het tegendeel is waar. Het zijn zeer radicale mensen die ongelijkheid en intolerantie preken. En die op geen enkele manier willen participeren in onze moderne westerse maatschappij. Iemand die een niqab draagt, omdat zij voor vrijheid wil strijden, heeft er niet veel van begrepen.’
Esther kan zich totaal niet vinden in die typering van Peters. ‘Wij zijn heldinnen van de vrijheid en we participeren allemaal in de maatschappij. We zijn allemaal studenten of werknemers en doen echt wel mee. Ik denk dat de heer Peters nog nooit een vrouw in een niqab heeft gezien of gesproken. We nodigen hem dan ook van harte uit met ons in gesprek te gaan.’
Telegraaf 09.08.2019 Ongeveer honderd mensen hebben vrijdag bij het Malieveld in de buurt van station Den Haag Centraal gedemonstreerd tegen het boerkaverbod. Sommige betogers droegen de gezichtsbedekkende nikab. Tussen de demonstranten stonden ook een paar aanhangers van de anti-islamitische beweging Pegida en hun voorman Edwin Wagensveld, maar de demonstratie bleef rustig.
Ongeveer honderd mensen hebben vrijdag bij het Malieveld in de buurt van station Den Haag Centraal gedemonstreerd tegen het boerkaverbod. Sommige betogers droegen de gezichtsbedekkende nikab. Tussen de demonstranten stonden ook een paar aanhangers van de anti-islamitische beweging Pegida en hun voorman Edwin Wagensveld, maar de demonstratie bleef rustig.
Den HaagFM 09.08.2019 Met leuzen als ‘Geertje blijf van mijn kleertje’, ‘ik word beroofd van mijn vrijheid’ en ‘mijn niqab, mijn keuze, mijn vrijheid’ werd vrijdagmiddag op de Koekamp gedemonstreerd tegen het boerkaverbod. De organisatie vindt dat met de nieuwe wetgeving tegen gezichtsbedekkende kleding grondrechten worden geschonden. Een aantal vrouwen was vrijdagmiddag gekleed in een niqab aanwezig op de Koekamp. Ook was een aantal politici aanwezig, waaronder het Amsterdamse raadslid Sylvana Simons en Arnoud van Doorn van de Partij van de Eenheid.
Op Facebook hadden vooraf honderden mensen aangegeven aanwezig te zullen zijn. Een van de deelneemsters zegt tegen Den Haag FM bij het protest te zijn geweest om haar steun uit te spreken. “Iedereen moet kunnen dragen wat ie wil. Het feit dat iemand een niqab of boerka draagt zegt niets over iemand als persoon.”
De aankondiging van de demonstratie kon op veel kritiek rekenen vanuit de landelijke politiek. Het CDA sprak van zeer radicale mensen die ongelijkheid en intolerantie preken. Ook PVV-leider Geert Wilders zei het protest “helemaal niets” te vinden.
Verbod op gezichtsbedekkende kleding
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in onder meer scholen, ziekenhuis en overheidsgebouwen. Ook in treinen, bussen, trams en metro’s is het verboden om het gezicht te bedekken. Het verbod geldt niet alleen om de boerka, maar ook om nikabs, integraalhelmen en bivakmutsen. De boete bedraagt minimaal 150 euro.
Den HaagFM 09.08.2019 Op de Koekamp gaan actievoerders vanmiddag nikabs uitdelen als protest tegen het boerkaverbod. De demonstratie begint om 15.30 uur. Een nikab is vergelijkbaar met een boerka.
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in openbare gebouwen. Volgens de initiatiefneemsters van de betoging veroorzaakt het verbod grote onrust in de maatschappij en is het in strijd is met de grondwettelijke bepaling rondom vrijheid van godsdienst.
Volgens de organisatie van de betoging gaat het om een stille bijeenkomst, waarbij de boodschap zal worden overgebracht middels posters, spandoeken en flyers. Ook roept de organisatie op een positieve houding in te nemen. “Er is respect voor elkaar. Uitdagend gedrag, een agressieve houding, bespottelijk of beledigend taalgebruik zijn allemaal onacceptabel.”
Telegraaf 09.08.2019 Het protest in Den Haag tegen het nikabverbod overtreedt de Haagse regels voor demonstraties. Hoewel het dragen van gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties verboden is, legt de gemeente nikabdraagsters vrijdagmiddag wat dat betreft geen strobreed in de weg.
,,Als uitgangspunt geldt dat gezichtsbedekkende kleding niet wordt toegestaan’’, laat een woordvoerder van de gemeente Den Haag weten. „Omdat dit het voorkomen en bestrijden van wanordelijkheden bemoeilijkt. Mensen zijn dan minder goed aanspreekbaar en wanen zich anoniem, waardoor zij eerder kunnen overgaan tot ordeverstoringen.’’
Verstoringen zijn in dit geval echter niet te verwachten, aldus de woordvoerder. ,,Daarbij komt dat het onderwerp van nou juist déze demonstratie over het dragen van gezichtsbedekkende kleding gaat en dus onlosmakelijk samenhangt met de inhoud van de meningsuiting. De beperking opleggen om geen gezichtsbedekkende kleding te mogen dragen, zou in dit geval een veel ingrijpender beperking van het grondrecht op betoging inhouden.’’
Geen precedent
De gemeente verwacht niet dat er een precedent wordt geschapen door gezichtsbedekking in dit geval toe te staan. ,,Elke demonstratie wordt afzonderlijk beoordeeld.’’
De organisatoren van de demonstratie, vanmiddag op de Koekamp in het centrum, hebben strenge regels opgesteld voor deelneem(st)ers. Die mogen niet met de pers praten, leuzen roepen of zelfgemaakte spandoeken meenemen.
Tijdens de demonstratie worden ook nikabs uitgedeeld. PVV-leider Geert Wilders is daar op tegen laat hij op Twitter weten. „Beter deelt men tickets uit voor enkele reizen naar Saoedi-Arabië. Wegwezen, hoe eerder ze ons land verlaten hoe beter.’’ Ook het CDA vindt het een slechte zaak dat nikabdraagsters als heldinnen worden afgeschilderd.
Het protest vrijdag begint om 15.30 uur op de Koekamp in Den Haag.
MSN 09.08.2019 Het protest in Den Haag tegen het nikabverbod overtreedt de Haagse regels voor demonstraties. Hoewel het dragen van gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties verboden is, legt de gemeente nikabdraagsters vrijdagmiddag geen strobreed in de weg.
,,Als uitgangspunt geldt dat gezichtsbedekkende kleding niet wordt toegestaan’’, laat een woordvoerder van de gemeente Den Haag weten. „Omdat dit het voorkomen en bestrijden van wanordelijkheden bemoeilijkt. Mensen zijn dan minder goed aanspreekbaar en wanen zich anoniem, waardoor zij eerder kunnen overgaan tot ordeverstoringen.’’
Verstoringen zijn in dit geval echter niet te verwachten, aldus de woordvoerder. ,,Daarbij komt dat het onderwerp van nou juist déze demonstratie over het dragen van gezichtsbedekkende kleding gaat en dus onlosmakelijk samenhangt met de inhoud van de meningsuiting. De beperking opleggen om geen gezichtsbedekkende kleding te mogen dragen, zou in dit geval een veel ingrijpender beperking van het grondrecht op betoging inhouden.’’
De gemeente verwacht niet dat er een precedent wordt geschapen door gezichtsbedekking in dit geval toe te staan. ,,Elke demonstratie wordt afzonderlijk beoordeeld.’’
De organisatoren van de demonstratie, vanmiddag op de Koekamp in het centrum, hebben strenge regels opgesteld voor deelneem(st)ers. Die mogen niet met de pers praten, leuzen roepen of zelfgemaakte spandoeken meenemen.
Tijdens de demonstratie worden ook nikabs uitgedeeld. PVV-leider Geert Wilders is daar op tegen laat hij op Twitter weten. „Beter deelt men tickets uit voor enkele reizen naar Saoedi-Arabië. Wegwezen, hoe eerder ze ons land verlaten hoe beter.’’ Ook het CDA vindt het een slechte zaak dat nikabdraagsters als heldinnen worden afgeschilderd.
Het protest vrijdag 09.08.2019begint om 15.30 uur op de Koekamp in Den Haag.
Den HaagFM 08.08.2019 Er is kritiek op de geplande protestactie tegen het boerkaverbod. Op de Koekamp worden vrijdag nikabs, vergelijkbaar met de boerka, uitgedeeld. Vooral de Tweede Kamerfracties van PVV en CDA hebben zorgen.
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in openbare gebouwen. Volgens de initiatiefneemsters van de betoging veroorzaakt het verbod grote onrust in de maatschappij en is het in strijd is met de grondwettelijke bepaling rondom vrijheid van godsdienst. Eén van de initiatiefneemsters zegt dat er voor de actie van vrijdag veel steun is van niet-moslimvrouwen.
De landelijke politiek uit kritiek op de betoging. PVV-leider Geert Wilders vindt het helemaal niets. “Nikabs uitdelen? Beter deelt men tickets uit voor enkele reizen naar Saoedi-Arabië. Wegwezen, hoe eerder ze ons land verlaten hoe beter!”, Twittert hij.
Ook regeringspartij CDA heeft moeite met de betoging tegen het verbod op gezichtsbedekkende kleding in openbare gebouwen. Daarbij worden nikabs uitgedeeld aan sympathisanten die er normaal gesproken geen dragen, aldus CDA’er René Peters.
AD 07.08.2019 Tegenstanders van het boerkaverbod houden vrijdagmiddag een demonstratie bij het Malieveld in Den Haag. Daarbij zullen niqabs worden uitgedeeld aan sympathisanten die er normaal geen dragen.
De demonstratie tegen het boerkaverbod wordt mede georganiseerd door de Haagse As-Soennahmoskee. Hoeveel demonstranten worden verwacht, is niet bekend. ,,Daar willen we ons niet over uitlaten. In elk geval zullen er vier of vijf niqabdraagsters aanwezig zijn’’, zegt niqabdraagster Esther, een van de initiatiefneemsters.
Tijdens de demonstratie zullen niqabs worden uitgedeeld aan mensen die uit solidariteit met de draagsters ook zo’n kledingstuk aan willen trekken, wordt gemeld op de facebookpagina van de organisatie. Met sponsorgeld zouden vijftig niqabs zijn aangeschaft, waarvan de helft al door sympathisanten zou zijn gereserveerd.
Het verbod om een boerka of niqab te dragen in het openbaar vervoer, overheidsgebouwen, ziekenhuizen en scholen is een week geleden van kracht gegaan. De Tweede Kamer stemde al in het najaar van 2016 in met het wetsvoorstel. De Eerste Kamer ging in juni vorig jaar akkoord met wat officieel de Wet Gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding heet.
Of het nu inmiddels niet wat laat is om er nog tegen de protesteren? Volgens de organisatie niet. ,,We waren het al eerder van plan, maar toen kwam een demonstratie niet van de grond. We zien nu dat mensen wakker zijn geschud’’, zegt Esther, die haar achternaam niet wil geven. ,,We willen zorgen dat dit onderwerp meer aandacht krijgt en eisen dat het verbod wordt opgeheven. Want de nieuwe wet tast onze individuele vrijheid aan.’’
De demonstratie moet een stil protest worden. Deelnemers krijgen het verzoek niet te schreeuwen of roepen en zelf geen posters, spandoeken of flyers mee te nemen. Tijdens het protest zullen verschillende uitgesproken tegenstanders van het boerkaverbod het woord krijgen, onder wie antropoloog Martijn de Koning, hoogleraar moslimsamenlevingen Annelies Moors, hoogleraar crosscultureel recht Tom Zwart en Ibtissam Abaaziz van meldpunt Meld Islamofobie.
OmroepWest 07.08.2019 In de Tweede Kamer is kritiek op een geplande protestactie tegen het boerkaverbod vrijdag in Den Haag, waarbij de vrijwel met een boerka vergelijkbare nikabs worden uitgedeeld. De demonstratie tegen het boerkaverbod begint vrijdag om 15.30 uur op de Koekamp in Den Haag.
Sinds 1 augustus is gezichtsbedekkende kleding verboden in openbare gebouwen. Volgens de initiatiefneemsters van de Haagse betoging veroorzaakt het verbod grote onrust in de maatschappij en is het in strijd is met de grondwettelijke bepaling rondom vrijheid van godsdienst. Eén van de initiatiefneemsters zegt dat er voor de actie van vrijdag veel steun is van niet-moslimvrouwen. ‘Er zijn bijvoorbeeld ook feministen die zich bij de actie aansluiten.’
De landelijke politiek uit kritiek op de betoging. PVV-leider Geert Wilders vindt het helemaal niets. ‘Nikabs uitdelen? Beter deelt men tickets uit voor enkele reizen naar Saoedi-Arabië. Wegwezen, hoe eerder ze ons land verlaten hoe beter!’, twittert het kopstuk van de oppositiepartij.
‘Nikab-draagster neergezet als heldin voor vrijheid’
Maar ook regeringspartij CDA heeft moeite met de betoging tegen het verbod op gezichtsbedekkende kleding in openbare gebouwen. Daarbij worden nikabs uitgedeeld aan sympathisanten die er normaal gesproken geen dragen, aldus CDA’er René Peters.
Volgens hem spelen de organisatoren van de demonstratie het handig. ‘Ze zetten nikab-dragende vrouwen neer als heldinnen die vechten voor de vrijheid. Maar het tegendeel is waar. Het zijn zeer radicale mensen die ongelijkheid en intolerantie preken. En die op geen enkele manier willen participeren in onze moderne westerse maatschappij.’ Volgens Peters is het verbod een goede zaak. ‘Iemand die een nikab draagt, omdat hij voor vrijheid wil strijden, heeft er niet veel van begrepen.’
Stille bijeenkomst
Volgens de organisatie van de betoging gaat het om een stille bijeenkomst, waarbij de boodschap zal worden overgebracht middels posters, spandoeken en flyers. Ook roept de organisatie op een positieve houding in te nemen. ‘Er is respect voor elkaar. Uitdagend gedrag, een agressieve houding, bespottelijk of beledigend taalgebruik zijn allemaal onacceptabel.’
MSN 07.08.2019 In de Tweede Kamer is kritiek op een geplande demonstratie tegen het boerkaverbod vrijdag in Den Haag, waarbij de vrijwel met een boerka vergelijkbare nikabs worden uitgedeeld. PVV-leider Geert Wilders vindt het helemaal niets. “Nikabs uitdelen? Beter deelt men tickets uit voor enkele reizen naar Saoedi-Arabië. Wegwezen, hoe eerder ze ons land verlaten hoe beter!”, twittert het kopstuk van de grootste oppositiepartij.
Maar ook regeringspartij CDA heeft moeite met de betoging tegen het verbod op gezichtsbedekkende kleding in openbare gebouwen. Daarbij worden nikabs uitgedeeld aan sympathisanten die er normaal gesproken geen dragen, aldus CDA’er René Peters.
Volgens hem spelen de organisatoren van de demonstratie het handig. “Ze zetten nikab dragende vrouwen neer als heldinnen die vechten voor de vrijheid. Gek genoeg zijn er genoeg mensen die dat geloven ook. Maar het tegendeel is waar. Het zijn zeer radicale mensen die ongelijkheid en intolerantie preken.
En die op geen enkele manier willen participeren in onze moderne westerse maatschappij. Tot op zekere hoogte moeten ze dat zelf weten. Maar de norm mag dat niet worden. Dat verbod is een goede zaak. En iemand die een nikab draagt, omdat hij voor vrijheid wil strijden, heeft er niet veel van begrepen.”
Sinds 1 augustus 2019is gezichtsbedekkende kleding verboden in openbare gebouwen.
AD 06.08.2019 Mensen die vrijdagmiddag willen meedoen aan een demonstratie tegen het boerkaverbod op de Koekamp bij het Malieveld mogen niet met de media praten.
Ook is het niet de bedoeling dat ze leuzen gaan roepen of eigen protestborden meenemen. Die worden door de organisatie ‘voorzien’, schrijft de organisatie. Die is in handen van Romy van der Deijl, een Nederlandse bekeerlinge die halal speelgoed verkoopt.
Fraude bij de VVD-statenfractie provincie Flevoland
De VVD heeft opnieuw te maken met een integriteitskwestie. Oud-penningmeester Huib van Vliet uit Flevoland wordt ervan verdacht tussen 2012 en 2017 grote hoeveelheden geld te hebben gestolen van de fractie van de partij en de provincie.
De VVD in de provincie Flevoland heeft inmiddels aangifte gedaan tegen de eigen oud-penningmeester. Volgens de liberalen zou het gaan om een bedrag van meer dan 60.000 euro.
AD 02.08.2019
Gaten vullen
De fraude kwam aan het licht toen de VVD in Flevoland een nieuwe penningmeester kreeg na de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2019. Toen die pas na maanden, op 21 juni 2019, beschikking kreeg over de bankrekeningen van de fractie en de saldi daarvan checkte, kwam hij erachter dat er dingen niet klopten.
„Hij heeft dit kunnen volhouden, door het ene gat met het andere te vullen”, aldus de VVD-fractie in een persbericht.
Eerder in de fout
In 2017 werd Van Vliet al eens veroordeeld tot een werkstraf van 180 uur omdat hij zich een groot deel van een erfenis van zijn tante had toegeëigend. Hij maakte als bewindvoerder 110.000 euro naar zichzelf en zijn vrouw over, terwijl de boedel nog niet was verdeeld. Later bleek dat hij slechts recht had op 94.000 euro. Naar aanleiding van die kwestie stapte hij in 2016 al op als Statenlid.
Hiermee is de lijst affaires rond de integriteit en het handelen van VVD’ers opnieuw gegroeid.
Kortom, de VVD is dus nog steeds DE koploper bij dergelijke affaires !!!
De VVD haalt de laatste jaren vaker het nieuws door sjoemelende leden, belangenverstrengeling en foutief ingediende declaraties. De partij heeft daarvoor een speciale helpdesk opgericht voor partijleden die dilemma’s willen voorleggen.
Telegraaf 01.08.2019 De VVD in de provincie Flevoland heeft aangifte gedaan tegen de eigen oud-penningmeester. Volgens de liberalen zou Huib van Vliet tussen 2012 en 2017 ’grote bedragen’ hebben gestolen, zo meldt Omroep Flevoland. Om hoeveel geld het precies gaat, wil de partij niet zeggen.
„Hij heeft dit kunnen volhouden, door het ene gat met het andere te vullen”, aldus de VVD-fractie in een persbericht. De fraude werd ontdekt door de nieuwe penningmeester.
Huib van Vliet was tot oktober 2016 Statenlid van de VVD. In dat jaar werd bekend dat hij een deel van een erfenis van een tante zou hebben verduisterd. Een rechter veroordeelde hem toen tot 180 uur werkstraf.
NOS 01.08.2019 De VVD heeft opnieuw te maken met een integriteitskwestie. Oud-penningmeester Huib van Vliet uit Flevoland wordt ervan verdacht tussen 2012 en 2017 grote hoeveelheden geld te hebben gestolen van de fractie van de partij en de provincie. Het gaat om een bedrag van meer dan 60.000 euro.
De partij heeft aangifte gedaan en de 61-jarige Van Vliet is inmiddels geroyeerd. Het hoofdbestuur van de VVD zegt erg geschrokken te zijn van de diefstal. Een woordvoerder zegt dat het bestuur de regionale afdeling waar mogelijk ondersteunt.
Gaten vullen
De fraude kwam aan het licht toen de VVD in Flevoland een nieuwe penningmeester kreeg na de Provinciale Statenverkiezingen van maart. Toen die pas na maanden, op 21 juni, beschikking kreeg over de bankrekeningen van de fractie en de saldi daarvan checkte, kwam hij erachter dat er dingen niet klopten.
De nieuwe penningmeester heeft daarop alle boekingen sinds 2011 doorgenomen en daarbij kwam naar voren dat zijn voorganger grote bedragen achterover had gedrukt. Van Vliet hield dat jarenlang ongemerkt vol doordat hij het ene gat vulde met het andere. In de loop van 2019 lukte dat niet meer, omdat het geld vrijwel op was. Hij schortte toen ook een aantal terugbetalingen aan de provincie op.
“Na het trekken van deze pijnlijke conclusie hebben we gemeend meteen aangifte te moeten doen van een strafbaar feit bij de politie. Dit is op 30 juni dan ook gedaan”, schrijft de fractie in een verklaring. “De huidige fractie – en met name de oud-fractiegenoten van betrokkene – zijn erg geschrokken.”
Eerder in de fout
In 2017 werd Van Vliet al veroordeeld tot een werkstraf omdat hij zich een groot deel van een erfenis van zijn tante had toegeëigend. Hij maakte als bewindvoerder 110.000 euro naar zichzelf en zijn vrouw over, terwijl de boedel nog niet was verdeeld. Later bleek dat hij recht had op 94.000 euro.
Naar aanleiding van die kwestie stapte hij in 2016 al op als Statenlid.
De VVD haalt de laatste jaren vaker het nieuws door sjoemelende leden, belangenverstrengeling en foutief ingediende declaraties. De partij heeft daarvoor een speciale helpdesk opgericht voor partijleden die dilemma’s willen voorleggen.
Telegraaf 01.08.2019 De VVD heeft de voormalig penningmeester van de afdeling Flevoland geroyeerd als lid. Dat laat het landelijk partijbureau weten aan De Telegraaf.
Volgens de provinciale afdeling zou voormalig penningmeester Huib van Vliet tussen 2012 en 2017 minstens 60.000 euro hebben gestolen. Er ligt een aanmaning van dat bedrag vanuit de provincie. Die schuld heeft te maken met het fractiebudget dat iedere partij jaarlijks ontvangt, gebaseerd op het aantal fractieleden. ,,Je gebruikt het bijvoorbeeld voor cursussen voor fractiemedewerkers”, licht fractievoorzitter van VVD Flevoland Mirjam Smeels-Zechner toe.
Sinds 2017 zijn de spelregels hiervoor aangepast, zegt een woordvoerder van de provincie Flevoland. ,,Partijen mogen sindsdien geen reserves meer opbouwen en moeten hetgeen niet gebruikt is dus terugstorten.” Tot dusverre is dat nog niet gebeurd.
Van Vliet drukte ook geld van de VVD-spaarrekening achterover. ,,Het geld dat wij normaal gesproken achter de hand houden voor de verkiezingen, heeft hij van ons gestolen”, vertelt Smeels-Zechner. ,,En daarvan zijn wij enorm geschrokken.”
De fraude werd ontdekt door de nieuwe penningmeester, die na de verkiezingen aan de slag ging. Hij kreeg in juni de inloggegevens van de bankrekeningen en zag dat het saldo niet klopte. Hoeveel Van Vliet in totaal precies verduisterd heeft, kan Smeels-Zechner niet zeggen. ,,In ieder geval nog meer dan de 60.000 euro die wij de provincie verschuldigd zijn.”
Er is aangifte gedaan tegen de oud-politicus. Van Vliet was eerder Statenlid voor de liberalen in de polderprovincie. In 2017 kreeg de oud-politicus een taakstraf van de rechter voor het verduisteren van een groot deel van de erfenis van zijn tante.
Het landelijk hoofdbestuur reageert met afschuw op de zoveelste integriteitskwestie. „Wij zijn erg geschrokken van de diefstal”, laat het hoofdbestuur weten in een verklaring aan De Telegraaf. „De VVD Flevoland heeft ons vanaf het begin op de hoogte gehouden van de situatie en wij staan in nauw contact met het bestuur daar. We ondersteunen hen waar mogelijk. De voormalig penningmeester is inmiddels geroyeerd als VVD-lid.”
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/52d86150-f015-11e9-b40f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b171d408-f001-11e9-ac22-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f4c4c10e-efe6-11e9-b40f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4dea7320-ef63-11e9-80e8-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/48eb3720-ec10-11e9-bda4-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b1107ae2-d6ba-11e9-acd1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ed10fbf8-d61e-11e9-baff-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2c34b16a-d54f-11e9-95b7-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5220c27a-d535-11e9-b8b3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a5927b70-d48f-11e9-bc1d-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b4ae40ba-d4af-11e9-9211-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4e136196-d3e7-11e9-b0b0-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3e953774-d3da-11e9-a6c7-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4b3248e0-d3ea-11e9-abac-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a98a8b7c-d350-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a9cde732-d350-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a9df84f6-d350-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aa05aa96-d350-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aa798290-d350-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8300a19a-d32c-11e9-b8b3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/83a4fb3c-d32c-11e9-b8b3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a0c854c-d30d-11e9-8099-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f8c2ca3c-d2fc-11e9-b8b3-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e1f61700-d270-11e9-abac-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4de6cfd8-cfc2-11e9-896b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1d8eb1e2-cef1-11e9-a6c6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3d3e194c-ce56-11e9-a0a1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3977969e-ce2e-11e9-8ce8-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1f0a6ae6-cc8c-11e9-b5f2-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3af99750-cb32-11e9-a65f-0217670beecd.jpg)
Maarten Groothuizen @GroothuizenD66
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1beddaac-cb1d-11e9-ad0b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2bc538d8-1502-11ea-b350-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/79103182-14fe-11ea-b918-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a3d79f9c-12a9-11ea-96c1-0218eaf05005.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data51960704-a44d3d.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data51930826-646170.jpg)
David Jan Godfroid @djmoskou:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bd2d05ca-06e9-11ea-9b73-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6044e812-ea6c-11e9-8a16-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e5f93156-e487-11e9-8df0-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ddc7758-d4c1-11e9-acd1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/179b8d70-d3d6-11e9-b0b0-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3143f9de-d16e-11e9-9b97-0218eaf05005.jpg)
Chris van Dam @ChrisvanDamCDA
Donald J. Trump @realDonaldTrump
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9dabf6a4-d190-11e9-aeae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ddf9a86-d190-11e9-aeae-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/08893726-d163-11e9-ad49-0255c322e81b.jpg)
Eliot Higgins @EliotHiggins
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f1a03454-d178-11e9-859e-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7c4945d6-cff9-11e9-896b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1860ead0-cfde-11e9-a3f1-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f42bbf12-cfd5-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b046dac6-cfd4-11e9-9773-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9ec9c98c-cf2c-11e9-a6c7-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/81a65e42-cced-11e9-b9ef-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/96b4824a-cae1-11e9-99ee-02d2fb1aa1d7.jpg)
Hoe staan de Britten ervoor?
Wat is de rol van het Hogerhuis?
Welke opties heeft Johnson nog?
Of komen er toch verkiezingen?
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f2682144-d092-11e9-a415-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f47e0032-cefa-11e9-bef6-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cce824da-cf2c-11e9-ad49-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/15d3ed6c-d01a-11e9-abac-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b3d95066-cfce-11e9-b751-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0c70a720-d005-11e9-80b1-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b62145c4-cfbd-11e9-896b-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c83cdfb4-d005-11e9-970a-0218eaf05005.jpg)
Auteur HouseofCommons
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cce824da-cf2c-11e9-ad49-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4ee5fad6-ce9a-11e9-9c40-0218eaf05005.jpg)
Alex Partridge 🚡 @alexpartridge87
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/252ad4fa-ce5e-11e9-9a41-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7081f998-cdae-11e9-8ce8-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/81579884-cd97-11e9-b5f2-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/961f4996-cd6b-11e9-a0a1-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4ca5b18a-cd5f-11e9-8880-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/5bf7ac70-cd54-11e9-b1b3-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8b74b148-cbef-11e9-a7aa-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bb9b3bb0-cb4c-11e9-a7aa-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/26bc449e-cb1a-11e9-b5f2-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1191f2a-ca6b-11e9-92ca-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1806cd4-ca6b-11e9-92ca-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a440d932-ca81-11e9-bd30-0217670beecd.jpg)
Hugh Grant @HackedOffHugh
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/375c100c-ca81-11e9-9182-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9161b9cc-c9d1-11e9-8073-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9c20a70e-c9a6-11e9-9a41-02d2fb1aa1d7.jpg)
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0cb0ac38-c986-11e9-8e7f-0255c322e81b.jpg)
Auteur
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/18471304-c993-11e9-bef2-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b0ddd9e6-c4d8-11e9-a65f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b1686bd8-c4d8-11e9-a65f-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cfd1a566-c33a-11e9-aa2e-02d1dbdc35d1.jpg)
NS online @NS_online
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6709c2a-46ac-11ea-b9bb-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ba0ad960-468d-11ea-8c98-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dbb11170-1392-11ea-9333-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dd490448-1392-11ea-9333-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c3cc97fe-d554-11e9-a415-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6da325b2-d20e-11e9-b0b0-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf0157fe-ce57-11e9-8fe5-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d1a26bb4-ce20-11e9-aa74-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/69347a2c-cdad-11e9-b5f2-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d6173adc-cda6-11e9-a497-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/954fbd0e-cdaa-11e9-942c-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/204f41f2-cccc-11e9-8534-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2154b136-cccc-11e9-8534-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/21c1c4f6-cccc-11e9-8534-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/22304070-cccc-11e9-8534-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2254ae7e-cccc-11e9-8534-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/92048c70-cc9b-11e9-bd30-0217670beecd.jpg)
Auteur caroline_pers
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fb765d56-cce0-11e9-9a41-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/378e997a-cb1f-11e9-b5f2-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/459ee326-c9df-11e9-9c40-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30d4e520-c8fa-11e9-8073-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1bb5da88-c714-11e9-a497-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d2e31cf2-c5c5-11e9-8073-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ec82150c-c384-11e9-9a41-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f83a97f8-c2b1-11e9-9558-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c2d537fe-c29c-11e9-867f-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a6dd7af2-c297-11e9-b10a-02c309bc01c1.jpg)
Eerste Kamer @EersteKamer
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2d83c99e-c298-11e9-9729-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a2673892-c4d5-11e9-92cc-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2b01b7ac-c596-11e9-92cc-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6e50cf3e-c52d-11e9-b9ef-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0b030cce-c4d0-11e9-9c40-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/78aab826-c4e9-11e9-b9ef-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/94336822-c499-11e9-b75d-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/856bf7c8-c476-11e9-bf11-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ce6eb586-c373-11e9-864e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cf368c96-c373-11e9-864e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cf5fb4a4-c373-11e9-864e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cf846ec0-c373-11e9-864e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cfe9caa4-c373-11e9-864e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c6b93a26-c069-11e9-8555-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/afe97ce8-bac9-11e9-a999-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ece3de8-bdda-11e9-80a5-02d1dbdc35d1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2bb6ba28-bd10-11e9-99ae-02d1dbdc35d1.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/979686fe-bac9-11e9-a6e1-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a553def0-ba82-11e9-91d8-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bfd68600-b457-11e9-a50a-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7dfdce4a-b467-11e9-8572-02c309bc01c1.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f83a97f8-c2b1-11e9-9558-02d1dbdc35d1.jpg%0dZeeuws%20Statenlid%20Forum%20stapt%20uit%20partij%0dNa%20het%20overlopen%20van%20drie%20Eerste%20Kamerleden%20van%20Forum%20voor%20Democratie%20naar%20de%20nieuwe%20partij%20van%20Henk%20Otten,%20verlaat%20ook%20Zeeuws%20Statenlid%20Robert%20Brunke%20de%20partij%20van%20Thierry%20Baudet.%0dtelegraaf.nl%0d){kind=link}
Deze Rus zegt dat zijn land achter de MH17-ramp zit – en dat kostte hem zijn baan
AD 15.11.2019 De Russische luchtvaartexpert Vadim Loekasjevitsj heeft van meet af aan geloofd dat een Russische BUK-raket MH17 op 17 juli 2014 neerschoot boven Oost-Oekraïne. En dat blijft hij zeggen. Het kostte hem zijn baan. ,,Ze zeiden: je bent de vijfde colonne, de vijand.’’
“Moet je kijken’’, zegt Vadim Loekasjevitsj, terwijl hij naar zijn computerscherm tuurt. ,,Ik verzamel foto’s van de slachtoffers. En zoek er hun levensgeschiedenissen bij. Ik wil er een boek van maken.’’
Het illustreert de betrokkenheid van de luchtvaartexpert, die niet alleen het technische dossier van de aanslag op MH17 zonder aflatende energie volgt, maar er ook emotioneel door is geraakt.
De luchtvaarexpert weet waarover hij praat. In 1985 voltooit hij zijn studie Luchtvaarttechniek aan het Polytechnisch Instituut in Komsomolsk aan de Amoer. Later promoveert hij op een proefschrift over hoe je het best gevechtsvliegtuigen kunt ontwerpen om ze van een vliegdekschip aanvallen te laten uitvoeren.
Lees ook;
Impeachment-verhoren Trump: weinig vuurwerk bij politiek gevecht van het decennium
Lees meer
Onderzoeksteam MH17 op zoek naar Russische topfunctionarissen
Lees meer
Straaljager
Jarenlang werkt Loekasjevitsj daarna voor Soechoj, de belangrijkste leverancier van gevechtsvliegtuigen in de voormalige Sovjet-Unie. ,,Ik kan nog altijd aan elk type straaljager aanwijzen dat ik heb ontworpen’’, glimlacht hij minzaam. ,,Ik was een goed ontwerper, denk ik.’’
Maar de USSR valt in 1992 uiteen, met als gevolg veel minder geld voor de wapenindustrie. Loekasjevitsj vindt in verschillende bedrijven emplooi en belandt in 2011 uiteindelijk bij de hightech-universiteit Skolkovo. Dan volgt op 17 juli 2014 de aanslag op MH17. Het vliegtuig wordt neergeschoten boven Oost-Oekraïne, de Donbass. De bijna driehonderd inzittenden, onder wie 196 Nederlanders, komen om. In maart 2020 begint in Nederland de strafzaak tegen de vier hoofdverdachten. Ook dat proces volgt Loekasjevitsj op de voet.
U heeft vanaf het begin gezegd, dat er een Buk-raket is gebruikt. Hoe wist u dat zo zeker?
,,Het Russische ministerie van Defensie suggereerde direct dat de Boeing was neergeschoten door een Oekraïense Soe-25. Maar ik begreep als aviatiek-ingenieur: dat is technisch niet mogelijk. Die raketten zijn te klein. Ze brengen hooguit schade toe aan het toestel, waardoor het hoogte verliest en uiteindelijk neerstort. MH17 is al op 10 kilometer hoogte uit elkaar gevallen. Dus als het geen vliegtuig kon zijn, dan was het zeker een grond-luchtraket. Voor mij en andere experts was dat meteen duidelijk.’’
U bent vanwege uw standpunt ontslagen van de hightech-universiteit Skolkovo. Wat bent u toen gaan doen?
,,Het bestuur van Skolkovo vond me een probleem worden. Toen ze me wegstuurden, kreeg ik te horen dat er druk ‘van boven’ was geweest om dat te doen. Ik heb nog gesolliciteerd, maar niemand nam me meer in dienst. Met de reden dat ik ‘onbetrouwbaar’ ben. De veiligheidsdienst van Roskosmos (de Russische evenknie van NASA, red.), zei tegen me: jij komt er niet door, want je behoort tot de vijfde colonne, jij bent de vijand. Ik ben nu freelancer. Als scenarist en consultant. Ook schrijf ik artikelen.’’
Kunt u daarvan rondkomen?
,,Het lukt, zij het met moeite. Maar ik vind de mogelijkheid om te zeggen wat ik denk en te praten met wie ik wil veel belangrijker. Niet alle boemerangen keren terug, een aantal kiest voor de vrijheid.’’
De autoriteiten zullen niet blij zijn met uw werk?
,,Nee, natuurlijk niet. Maar ik zeg alleen wat allang bekend is door het onderzoek. Ik zal u eerlijk zeggen dat ik het in 2015 heel moeilijk had. Het onderzoek liep, maar er waren nog geen resultaten. En ik was praktisch de enige in Rusland, die zei waar het op stond. Maar toen in oktober de OVV openbaarde dat het inderdaad een Buk was uit het gebied dat de separatisten onder controle hadden, bleek ik het bij het juiste eind te hebben gehad.’’
Zitten de autoriteiten u op een of andere manier dwars?
,,Dat mijn telefoon wordt afgeluisterd, weet ik zeker. Maar het probleem voor de Russische autoriteiten is niet Loekasjevitsj. Het is niet gelukt jullie Nederlanders de mond te snoeren. Júllie zijn het belangrijkste probleem.’’
Ik ben niet het probleem voor de Russische autoriteiten. Jullie Nederlanders zijn het belangrijkste probleem, aldus Vadim Loekasjevitsj, Luchtvaartdeskundige in Rusland.
Bijna een jaar na de tragedie met MH17 liet Rusland de theorie over de Soe-25 plotseling los. Het zou toch om een Buk-raket gaan, maar eentje die was gelanceerd vanuit Zarosjtsjenske, een dorp in de Donbass dat volgens Rusland op dat moment in handen was van het Oekraïense leger. Een paar maanden later deed de Russische Buk-leverancier Almaz-Antej een test, waaruit dat moest blijken. Het plaatste een cockpit op het testterrein en liet daarnaast een Buk-raket ontploffen.
Kunt u eenvoudig uitleggen waarom volgens u de test van de Buk-leverancier niet deugde?
,,Professioneel gezien was de test van Almaz-Antej een schoolvoorbeeld van hoe je een serieus experiment niet moet doorvoeren. Want in plaats van een Boeing-cockpit gebruikte het bedrijf de cockpit van een Il-86. Dat is gewoon een ander vliegtuig. Verder is het heel lastig een situatie van twee vliegende objecten in de lucht na te bootsen op de grond. De meest bezopen fout: ze hebben de windrichting verward.
In werkelijkheid kwam die uit het zuidwesten en Almaz-Antej zegt in het experiment: uit het noordoosten. Dat heeft consequenties voor de hoek van de inslag, omdat het vliegtuig bij verschillende windrichtingen anders in de lucht hangt. Daarnaast koersen vliegtuigen op een kompas, dat altijd het noorden aanwijst. Daarmee wordt in de luchtvaart het ‘magnetische noorden’ bedoeld en niet het geografische noorden, dat Almaz-Antej hanteert. Daarin zit een verschil van zo’n zes graden.’’
U veronderstelt dat de Buk-leverancier toerekent naar de gewenste uitkomt?
Ja, het geeft een maand na de eerste publicatie in de zomer van 2015 ineens andere graden aan van de inslaghoek van de Buk en MH17. Daardoor moet de afvuurlocatie drastisch naar het oosten worden verlegd. Maar niet voor Almaz-Antej, voor hen blijft het Zarosjtsjenske. De uitkomst van hun onderzoek stond van tevoren vast. In plaats van te onderzoeken en dan tot een conclusie te komen.”
Brokstukken van vlucht MH17, kort nadat het neerstortte in Oekraïne. © AFP
In september 2018 toonde het Russische ministerie van Defensie plots speciaal gedeclassificeerde documenten van een Buk-fragment, die het Joint Investigation Team (JIT) in mei van dat jaar had laten zien. Het nummer erop herleidde het ministerie tot een raket die al in 1986 aan Oekraïne was geleverd en daar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was gebleven. Het bewijs dat Oekraïne achter het neerschieten van MH17 zat.
Wat vindt u van die ‘bewijsvoering’?
,,Van het raketfragment dat het JIT heeft getoond, heeft het nooit gezegd: dit is de raket die het vliegtuig heeft neergeschoten. Daarnaast weten we niet hoe dat fragment in handen is gekomen van het JIT. Het zegt daar niets over. Ook heeft het ministerie van Defensie gezegd, dat volgens bepaalde aktes de bewuste Buk-raket naar Oekraïne is gegaan, maar heeft het die aktes niet getoond. Dat is heel raar.’’
Twee jaar geleden schreef u in de Russische editie van Forbes, dat Rusland aan de vooravond van de aanslag plotseling een vliegbeperking oplegde boven de Russsische regio Rostov (dat grenst aan het gebied in Oost-Oekraïne waar MH17 werd neergehaald). Wat is er toen precies gebeurd?
,,Middernacht van 16 op 17 juli 2014 heeft Rusland het luchtruim van het naburige Rostov aan de Don gesloten. Het is een opmerkelijk toeval dat dezelfde dag MH17 wordt neergeschoten. Je zou kunnen denken dat de Russische luchtvaartdienst Rosaviatsia wist dat het gevaarlijk was om er te vliegen, omdat Rusland diezelfde dag een Buk-raketsysteem Oost-Oekraïne had binnengebracht.
Maar het gekke is wel, dat Rusland zelf de vliegrestrictie niet heeft niet nageleefd en gewoon vliegtuigen heeft doorgelaten. In mijn artikel in Forbes probeer ik daarom heel voorzichtig te zijn. Ik heb het recht niet conclusies te trekken. Het detail staat evenwel ook vermeld in het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV). De Nederlandse onderzoekers hebben Rosaviatia gevraagd waarom die vliegbeperking was ingesteld. Maar juist over deze kwestie heeft de raad nooit een antwoord gekregen.’’
96 procent
De Tweede Kamer heeft onlangs ook besloten tot een onderzoek naar de vraag waarom Oekraïne het luchtruim niet heeft gesloten. Maar dat hoort niet thuis in het strafrechtelijke onderzoek, vindt Loekasjevitsj. ,,Die vraag is al uitgebreid en nauwkeurig beantwoord in het technische onderzoek van de OVV.’’
Evengoed was er achteraf gezien alle reden voor. Er is immers een passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten.
,,Ja, er was reden voor. Maar het was niet verplicht. Daarom draagt Oekraïne een morele, ethische en menselijke verantwoordelijkheid. Geen juridische. In het OVV-onderzoek komt ook naar voren dat er boven twintig andere conflictgebieden op geen enkel moment op wat voor manier dan ook het luchtruim is gesloten. De hele regelgeving over wanneer luchtruimen moeten worden gesloten, is nog niet vastgelegd.’’
Maar voor Rusland toont het niet sluiten van het luchtruim op 17 juli 2014 de schuld van Oekraïne aan.
,,Je moet zaken niet door elkaar halen. Natuurlijk draagt Oekraïne verantwoordelijkheid, maar veel belangrijker zijn de vragen: van wie was de Buk? Hoe kwam hij daar terecht? Wie heeft hem geleverd? Wie heeft de opdracht gegeven hem te gebruiken? Wie waren de mensen die op de knop hebben gedrukt?’’
Hebt u de afgelopen vijf jaar in uw eigen omgeving gemerkt dat mensen anders over MH17 zijn gaan denken?
,,Absoluut niet. Nog altijd is 96 procent van de Russen ervan overtuigd dat Rusland niets met MH17 te maken heeft. Dat het allemaal wordt gedaan om Rusland zwart te maken en de hele wereld tegen ons is. En dat de beschuldiging aan het adres van Rusland een gevolg is daarvan. Niet omdat we schuldig zijn, maar omdat niemand van ons houdt.’’