De positie van de pers en de kunsten in Turkije is dezer dagen een veelbesproken onderwerp. Zondag liet Turkije de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar vrij, die een nacht vastzat omdat ze president Recep Tayyip Erdogan zou hebben beledigd. Het Duitse Openbaar Ministerie beraadt zich nog over de mogelijke vervolging van televisiekomiek Jan Böhmermann voor hetzelfde vergrijp.
De zaterdagavond gearresteerde Ebru Umar is intussen op vrije voeten, maar moet wel in Turkije blijven, en zich een paar dagen melden bij het politiebureau. ‘Ik voel me een soort Syriër.’
Terwijl columniste Ebru Umar nog wordt gehoord, is de volgende Turkse rel rond een Griekse persfotograaf van Bild al weer in de maak. De onder meer voor de Duitse krant Bild werkende fotograaf Giorgios Moutafis (38) is vandaag op de luchthaven van Istanboel met de eerste vlucht terug gestuurd naar Athene. De Griek mag Turkije niet in, meldt Bild op zijn website.
Ebru Umar, een kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst, is in Turkije door de politie uit haar huis in Kusadasi gehaald. Umar heeft dat zaterdagavond telefonisch bevestigd aan The Post Online. Ze is naar eigen zeggen opgepakt omdat ze zich op Twitter kritisch heeft uitgelaten over de Turkse president Recep Erdogan.
Volgens de columniste wordt ze in staat van beschuldiging gesteld voor het plaatsen van haar berichten. Op Twitter meldt ze zaterdag om middernacht dat ze waarschijnlijk nog niet naar huis mag. Haar mobiele telefoon heeft ze moeten afgeven.
Op zaterdagavond schreef Umar op Twitter: ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.’ Daarna werd ze meegenomen naar het bureau. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte is en dat de medewerkers ‘ermee bezig zijn’. Meer wilde een woordvoerder vooralsnog niet kwijt.
Umar is onder meer columnist voor Metro. Aan die krant vertelde ze zaterdagavond: ‘Ik sta nu achter een gesloten hek bij het politiebureau. Ik moest mee met de politie. In eerste instantie moest ik ook naar het ziekenhuis. Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld. Maar kennelijk is er iets in werking getreden, want ik ben nog niet naar het ziekenhuis geweest. Ik kan op dit moment echt even niet helder nadenken.’
Opheldering
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: ‘Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.’
Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie: ‘Kunt u de Kamer in het licht van deze zorgelijke ontwikkelingen en de dubieuze staat van dienst van Turkije inzake persvrijheid met spoed, zo spoedig mogelijk laten weten wat de reden is voor de Turkse autoriteiten om mevrouw Umar aan te houden of te arresteren en of het optreden van de Turkse autoriteiten verband houdt met de inhoud van haar columns?’
‘Blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan’, schrijft Geert Wilders (PVV), eveneens op Twitter.
Kritische column
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’
Elsevier 09.07.2016 De Turkse staatsmedia noemen haar een gevaar voor het regime. Meral Aksener, ook wel de Turkse Marine Le Pen’ genoemd, wil de plannen van Erdogan om de absolute macht te grijpen, blokkeren.
Ze wordt door AK-partij-adepten met regelmaat gelinkt aan Fethullah Gulen, de aartsvijand van Erdogan. Gulen, in ballingschap in de Verenigde Staten, wordt er door de regering van Erdogan van verdacht een ‘parallelle staat’ te creëren. Iedereen die zich met Gulen associeert kan rekenen op de toorn van Erdogan.
Grote oppositie
‘Het feit dat ik aan Gulen gelieerd wordt, is een duidelijk teken dat Erdogan bang voor mij is’, sprak Aksener (59) eerder met trots in een interview met Politico.
Ze doet mee aan de race om het voorzitterschap van de ultranationalistische partij MHP. ‘Ze weten dat als ik win, de oppositie een heel andere aard krijgt,’ aldus Aksener. Zondag zijn de voorzittersverkiezingen van de MHP, en Aksener hoopt het stokje over te nemen van de huidige leider Devlet Bahceli. Onder Bahceli werd de MHP de kleinste partij in de Turkse oppositie.
Bijna de helft van alle Turkse kiezers steunt een oppositiepartij. De links-seculiere CHP is de grootste oppositiepartij, met daarna de MHP en de linkse pro-Koerdische HDP-partij. Die laatste partij geldt in feite als de tegenpool van de MHP, die als nationalistisch, extreemrechts en anti-Koerdisch geldt. De Grijze Wolven, de paramilitaire tak van de MHP, executeerden in de jaren ’70 en ’80 tientallen activisten, journalisten en Koerden.
Erdogans achterban
De MHP-partij zou wel een cruciale rol kunnen spelen bij het stoppen van het steeds autoritairder wordende regime van Erdogan. Volgens de huidige peilingen heeft Aksener twee derde van de MHP-stemmers achter zich. Ook zou de partij met haar als leider een groot deel van de huidige achterban van Erdogans AK-partij achter zich kunnen krijgen. De MHP zou daarmee met 20 procent kunnen groeien.
Ze is van plan de oppositie meer kracht in te boezemen als ze wint. Dit kan mogelijk roet in het eten gooien voor Erdogan, die de laatste tijd alles doet om meer macht naar zich toe te trekken. Zijn ultieme doel is het absolute presidentschap.
De verkiezingen binnen de MHP-partij zouden eigenlijk in mei al gehouden worden, in Ankara. Maar daar stak de regering een stokje voor. Toen de leden arriveerden, bleek het hotel waar de bijeenkomst werd georganiseerd gebarricadeerd met politievoertuigen. Dit werd afgekondigd door de gouverneur van Ankara, volgens Aksener het bewijs dat Erdogan via zijn onderschikten een krachtiger MHP probeerde te dwarsbomen.
Sowieso vormt de partij een probleem voor Erdogan, die de MHP nodig heeft om een meerderheid te krijgen voor het absolute presidentschap en daarmee de verandering van de grondwet die hij wil doorvoeren. Aksener heeft al benadrukt de plannen van Erdogan niet te gaan steunen.
Het kantoor van Erdogan reageert ogenschijnlijk nonchalant op de MHP-verkiezingen: ‘Erdogan maakt zich geen zorgen over Aksener, maar hij kijkt wel met interesse naar de verkiezingen, net als iedereen anders,’ zegt een woordvoerder van Erdogan tegen The Financial Times.
‘Ik ga niet alleen binnen mijn eigen partij de strijd aan, maar ook met de premier en de president,’ zegt Aksener, die er geen geheim van maakt de huidige premier Binali Yildirim op korte termijn te willen vervangen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 06.07.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft geen enkel gevoel voor humor. Daarom kan hij satire en spotprenten niet waarderen. ‘Hij weet donders goed dat lachen de angst doodt’.
Kemal Kilicdaroglu, de leider van de grootste oppositiepartij CHP, haalt fel uit naar Erdogan wegens zijn ‘gebrek aan gevoel voor humor’. Passend genoeg doet hij dit in het Turkse satirische blad Karakarga, meldt Hurriyet.
Dictators
‘Elk humoristisch blad in de schappen van een boekwinkel herinnert hem aan het feit dat er mensen bestaan die niet bang voor hem zijn. Daarom is hij zo genadeloos tegen humoristen,’ aldus Kilicdaroglu.
De leider van de CHP-partij vindt satire een ‘essentieel onderdeel van een gezonde en functionerende maatschappij’. Kilicdaroglu zegt verder in het interview dat dictators altijd al bang zijn geweest voor satire en humor. Hij citeert de Italiaanse schrijver Umberto Eco (De Naam van de Roos) en zegt: ‘De lach doodt de angst’.
Satire
Volgens Kilicdaroglu is de jeugd die sociale media gebruikt de grootste bedreiging voor Erdogan. Jongeren zetten sociale media zeer efficiënt in om zij beleid belachelijk te maken en te bekritiseren, aldus Erdogan. Het is niet voor niets dat er momenteelduizenden strafzaken in Turkije lopen wegens het ‘beledigen van het staatshoofd’, tegen onder meer schoolkinderen, cartoonisten en de voormalige Miss Turkey.
Die laatste, Merve Buyuksarac (27), werd begin juni veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 14 maanden, opnieuw met een proefperiode van 5 jaar. Haar misstap was dat ze een satirische post over het Turkse volkslied had gedeeld op Instagram.
Kilicdaroglu wijst naar de protesten in het Gezi-park, waarbij overwegend jongeren demonstreerden tegen de Turkse regering. De protesten ontlokten een duidelijk boze reactie bij Erdogan. ‘Humor is de beste manier om je te verzetten tegen een verlakkende dictator die elke kans aangrijpt om vijandigheid, angst en haat in de maatschappij te injecteren,’ aldus Kilicdaroglu.
Zaterdag deed Erdogan nog een poging om de Duitse cabaretier Jan Böhmermann opnieuw de mond te snoeren. Het controversiële gedicht over Erdogan, waarin hij onder meer een geitenneuker wordt genoemd, moet in zijn geheel verboden worden, vindt de Turkse president. Erdogan spande eerder een rechtszaak aan tegen de Duitse humorist.
NU 02.07.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil het volledige satirische gedicht van Jan Böhmermann laten verbieden. In het gedicht beledigt de satiricus Erdogan.
In mei besloot een Duitse rechter al dat de 35-jarige Böhmermann bepaalde delen van het gedicht niet meer mocht herhalen. Het ging hierbij om de delen die lasterlijke inhoud over de Turkse president bevatten.
Volgens de Duitse advocaat van Erdogan, Michael-Hubertus von Sprenger, heeft hij namens zijn client een zaak aangespannen in Hamburg om het volledige gedicht verbieden.
Passages die nu nog mogen worden gepubliceerd bevatten onder meer referenties naar de Turkse behandeling van minderheden.
Vervolgd
Los van het verbod wordt in de Duitse stad Mainz onderzocht of Böhmermann strafrechtelijk vervolgd kan worden vanwege het beledigen van een buitenlands staatshoofd.
De Duitse regering gaf de aanklagers groen licht om het onderzoek te starten. Dit zorgde voor veel kritiek op de Duitse bondskanselier Angela Merkel.
Elsevier 02.07.2016 Het verspreiden van delen van het satirische gedicht van cabaretier Jan Böhmermann over de Turkse leider Recep Tayyip Erdogan was al verboden. Dat is voor Erdogan niet genoeg: hij wil een verbod op de gehele tekst.
Zijn advocaat Michael Hubertus von Sprenger heeft een nieuwe klacht ingediend bij het gerecht in Hamburg, meldt het tijdschrift Der Spiegelzaterdag. Von Sprenger heeft een extra argument voor de rechtszaak: ‘Böhmermann kan zich niet beroepen op de vrijheid van kunstuitingen, omdat hij heeft toegegeven dat het niet zijn kunstwerk was.’
In een interview met Die Zeitantwoordde Böhmermann met gevoel voor humor op de vraag of hij het gedicht zelf had geschreven: ‘Nee. De bron: internet.’
Pedofiel
In het gedicht, dat Böhmermann voorlas in zijn tv-show Neo-Magazin Royal, werd Erdogan onder meer uitgemaakt voor pedofiel en geitenneuker. Tijdens de scène zegt Böhmermann meermaals dat ‘we dit eigenlijk niet mogen uitzenden’.
De Turkse president reageerde woedend op de uitzending. Omroep ZDF haalde de betreffende video offline, maar dat was niet genoeg. Erdogan vroeg aan de Duitse regering om vervolging van Böhmermann toe te staan. Bondskanselier Angela Merkel besloot, na veel politieke druk, akkoord te gaan en de aanklager onderzoek te laten doen naar het beledigen van een buitenlands staatshoofd.
Straf
De rechter bepaalde in mei al dat delen van het gedicht niet mogen worden verspreid, omdat het de grens van satire zou hebben overschreden. Erdogan wil nu dat het hele gedicht wordt verboden en niet meer mag worden verspreid.
Er loopt ook een andere rechtszaak tegen Böhmermann, waarvoor de cabaretier zelfs een celstraf zou kunnen krijgen. Ook moest hij onder politiebeveiliging worden gesteld, nadat hij werd bedreigd door boze aanhangers van de Turkse president.
De advocaat van Erdogan zei eerder al niet te rekenen op een zware straf voor Böhmermann. Wel op ‘een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging’.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
VK 01.07.2016 De hoogste Turkse rechtscolleges gaan op de schop. Het parlement heeft een wet aangenomen waardoor het gros van de 711 rechters van twee van de hoogste rechtbanken van het land wordt ontslagen.
Volgens de AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan moet de reorganisatie de rechtsgang versoepelen. Er zouden nu nog twee miljoen zaken op de plank liggen, sommige hebben al jaren vertraging opgelopen.
Tegenstanders van de wet wijzen erop dat Erdogan op deze manier rechters die hem in de weg staan, de laan uit kan sturen. Hierdoor kan hij bijvoorbeeld in de toekomst makkelijker een grondwetswijziging erdoorheen krijgen.
Alle rechters van de Raad van State en het Opperste Hof van Beroep worden in eerste instantie ontslagen. Hoeveel er opnieuw zullen worden aangesteld is niet bekend. Alle rechters mogen opnieuw op hun baan solliciteren.
De CHP, de grootste oppositiepartij van Turkije, kondigde aan naar het Constitutioneel Hof te stappen.
NU 01.07.2016 De hoogste Turkse rechtscolleges gaan op de schop. Het gros van de 711 rechters van twee van de hoogste rechtbanken van het land, de Raad van State en het Opperste Hof van Beroep, krijgt ontslag.
De reorganisatie geeft president Recep Tayyip Erdogan de mogelijkheid om hem onwelgevallige rechters de laan uit te sturen en zijn greep op de rechterlijke macht te versterken, klagen tegenstanders.
De Hoge Raad van Rechters en Aanklagers, die onder het ministerie van Justitie valt, beslist over her- en nieuwe benoemingen.
Het Turkse parlement gaf de reorganisatie zijn zegen. Die is volgens Erdogans AK-partij, die over een meerderheid in de volksvertegenwoordiging beschikt, bedoeld om de rechtsgang te versoepelen. Maar de oppositie verzet zich fel tegen de maatregel.
De CHP, de grootste oppositiepartij van Turkije, kondigde aan naar het constitutioneel hof te stappen.
Elsevier 01.07.2016 Het Turkse parlement heeft een controversiële wet aangenomen die een reorganisatie van de rechterlijke macht voorschrijft. Puur om de rechtsgang te versoepelen, zeggen voorstanders. Een poging om de overgebleven kritische rechters eruit te gooien, meent de Turkse oppositie.
Onderdeel van de wet is om alle 711 rechters van de twee hoogste rechtbanken van het land te ontslaan, schrijft persbureau Reuters. Ze zullen allemaal opnieuw moeten solliciteren op hun oude baan. Een klein deel krijgt zijn baan terug.
De Hoge Raad van Rechters, dat valt onder het ministerie van Justitie en onlangs al een grote ontslagronde zag, bepaalt wie de gelukkigen zijn. Een kwart van de rechters zal direct door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan worden gekozen.
Minder rechters
De Turkse AK-partij zegt dat de reorganisatie het rechtssysteem gestroomlijnder zal maken, onder meer omdat er zo’n 400 rechters minder zullen zijn na de veranderingen. De partij van Erdogan heeft een meerderheid in het Turkse parlement en kon de plannen dus zelf doordrukken. Wel werd drie dagen lang over de wet gedebatteerd.
De grootse oppositiepartij, CHP, noemtde veranderingen ongrondwettelijk en stapt naar het Turkse hof. De partij betoogt dat de wet een nieuwe poging is om aanhangers van Fethullah Gülen, de aartsrivaal en voormalige bondgenoot van Erdogan, uit machtige posities te krijgen. Het zou het ook makkelijker maken voor Erdogan om de Turkse grondwet aan te passen en zijn macht als president te vergroten.
Beledigingen
Of er nog iets aan de wet gedaan kan worden, is twijfelachtig. Naar verwachting worden de nieuwe rechters zo snel gekozen door Erdogan en de Hoge Raad van rechters, dat een oordeel van het Constitutionele Hof de wet niet meer kan terugdraaien.
Het Turkse rechtssysteem wordt al langer bekritiseerd, onder meer door de Europese Unie, omdat die president Erdogan directe invloed zou hebben op de rechterlijke macht. Zo zijn honderden journalisten, activisten en academici die kritiek hadden op Erdogan, opgepakt en veroordeeld tot celstraffen. In 2014 en 2015 werden 1.845 rechtszaken aangespannen tegen mensen die de Turkse president zouden hebben beledigd.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media.
Telegraaf 27.06.2016 Namens verscheidene Duitse politici, mensenrechtenactivisten en prominenten hebben twee Hamburgse advocaten een aanklacht ingediend tegen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en andere Turkse overheidsfunctionarissen. Zij beschuldigen hen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
De tenlastelegging van meer dan tweehonderd pagina’s werd maandag in Berlijn gepresenteerd. Het gaat vooral om militair ingrijpen in de Koerdische gebieden in het zuidoosten van Turkije, met name in de stad Cizre. In september 2015, toen de noodtoestand was uitgeroepen, kwamen daar 21 burgers om het leven. Een ander zwaarwegend punt is de dood van ten minste 178 mensen in de periode december tot maart, toen een uitgaansverbod gold.
De advocates Britta Eder und Petra Dervishaj zeiden dat hun opdrachtgevers zich ethisch verplicht voelen ,,hier in de Bondsrepubliek aangifte te doen van de systematische oorlogsmisdaden in Turkije.” Dat is volgens de volkenrechtwetgeving mogelijk.
De 178 slachtoffers werden aangetroffen in een drietal schuilkelders waar ze vergeefs bescherming zochten tegen de aanvallen van het Turkse leger. De geborgen lijken waren grotendeels verkoold. Op grond van getuigenverklaringen en ander bewijsmateriaal bestaat de verdenking dat veiligheidstroepen benzine in de ruimtes hebben gegoten en aangestoken. Ook is geopperd dat de mensen eerst met zware wapens zijn gedood en daarna verbrand.
Erdogan wordt daarvoor verantwoordelijk gehouden. De aanklacht is ook ingediend tegen onder anderen oud-premier Ahmet Davutoglu.
AD 27.06.2016 Namens verscheidene Duitse politici, mensenrechtenactivisten en prominenten hebben twee Hamburgse advocaten een aanklacht ingediend tegen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en andere Turkse overheidsfunctionarissen. Zij beschuldigen hen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
De tenlastelegging van meer dan tweehonderd pagina’s werd vandaag in Berlijn gepresenteerd. Het gaat vooral om militair ingrijpen in de Koerdische gebieden in het zuidoosten van Turkije, met name in de stad Cizre. In september 2015, toen de noodtoestand was uitgeroepen, kwamen daar 21 burgers om het leven. Een ander zwaarwegend punt is de dood van ten minste 178 mensen in de periode december tot maart, toen een uitgaansverbod gold.
De advocates Britta Eder und Petra Dervishaj zeiden dat hun opdrachtgevers zich ethisch verplicht voelen ,,hier in de Bondsrepubliek aangifte te doen van de systematische oorlogsmisdaden in Turkije.” Dat is volgens de volkenrechtwetgeving mogelijk.
De 178 slachtoffers werden aangetroffen in een drietal schuilkelders waar ze vergeefs bescherming zochten tegen de aanvallen van het Turkse leger. De geborgen lijken waren grotendeels verkoold. Op grond van getuigenverklaringen en ander bewijsmateriaal bestaat de verdenking dat veiligheidstroepen benzine in de ruimtes hebben gegoten en aangestoken. Ook is geopperd dat de mensen eerst met zware wapens zijn gedood en daarna verbrand.
Erdogan wordt daarvoor verantwoordelijk gehouden. De aanklacht is ook ingediend tegen onder anderen oud-premier Ahmet Davutoglu.
Elsevier 27.06.2016 Een groep advocaten en activisten heeft de Duitse autoriteiten aangespoord een onderzoek te beginnen naar de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
Dat meldt onder meer ABC News. De groep richt zich vooral op de acties van Turkse veiligheidsdiensten in de Koerdische stad Cizre. Daar zou het Turkse leger tientallen Koerden hebben gedood, waaronder zo’n twintig Koerden die in brand werden gestoken nadat ze een maand waren opgesloten in een kelder. Volgens de advocaten is Erdogan schuldig aan de moorden.
De Turkse president wordt echter ook beschuldigd van een reeks misdaden tegen Koerden in Turkije. De Koerdische activistengroep Civaka Azad was een van de initiatiefnemers van de tenlastelegging. Verschillende mensenrechtenactivisten en –advocaten schaarden zich achter de groep.
Op maandag presenteerde de activistengroep de aanklacht in de vorm van een document van meer dan tweehonderd pagina’s in Berlijn. De Duitse autoriteiten zijn nu verplicht de aanklacht te onderzoeken en te kijken of er genoeg bewijs is voor een vervolging.
De Verenigde Naties hebben ook al aangegeven de beweringen te onderzoeken dat tientallen Koerden in Cizre werden gedood.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Hij wordt gestraft voor het beledigen van het Turkse staatshoofd. Kortom, het is opnieuw een incident in een reeks aan dubieuze straffen voor critici van Erdogan.
Gezichten
Als de man, Rifat Cetin, binnen de komende vijf jaar opnieuw ‘in de fout gaat’ moet hij alsnog een jaar de cel in. Ook is hij uit de ouderlijke macht gezet. PersbureauReuters vroeg het Turkse hof daarover om opheldering, maar kreeg geen commentaar. Vermoedelijk is dit ook een straf voor het beledigen van het staatshoofd.
Cetin vergeleek Erdogan met het ‘kleine, slijmerige wezen’ uit de boeken van J.R.R. Tolkien in een aantal posts op sociale media. In 2014 uploadde hij een drietal foto’s op Facebook waarin hij gezichtsuitdrukkingen van Erdogan en Gollum naast elkaar had gezet.
Binnen de Turkse wet staat er een maximale gevangenisstraf van vier jaar op het beledigen van het staatshoofd.
Gedateerd
De wet is vrij gedateerd, en werd al bijna niet meer gebruikt. Totdat Erdogan aan de macht kwam. Sindsdien zijn er in het kader van die wet duizenden strafzaken gevoerd tegen onder meer cartoonists, schoolkinderen en de voormalige Miss Turkey.
Die laatste, Merve Buyuksarac (27), werd begin juni veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 14 maanden, opnieuw met een proefperiode van 5 jaar. Haar misstap was dat ze een satirische post over het Turkse volkslied had gedeeld op Instagram.
Gollum-vergelijker Cetin heeft aangegeven dat hij in beroep gaat tegen het vonnis, aangezien Erdogan destijds premier was en geen president. Hij was dus feitelijk geen staatshoofd op het moment dat het ‘misdrijf’ werd begaan. Naast Cetin wordt ook Bilgin Ciftci, een arts, vervolgd voor het uploaden van de Erdogan-Gollum foto’s.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
NU 23.06.2016 De rechtbank in Istanbul heeft een Turkse man veroordeeld die in 2014 de toenmalige premier Recep Tayyip Erdogan vergeleek met het personage Gollum uit The Lord of the Rings.
Rifat Cetin werd schuldig bevonden aan het beledigen van de president.
De man is uit de ouderlijke macht gezet, meldt het dagblad Hurriyet. Ook kreeg hij een voorwaardelijke celstraf van een jaar en vijftien dagen, met een proeftijd van vijf jaar.
Cetin vroeg zich na het vonnis hardop af hoe hij kan worden veroordeeld voor het beledigen van de president, aangezien hij de vergelijking op internet plaatste toen Erdogan nog premier van Turkije was. Hij zei tegen dagblad BirGun in beroep te gaan tegen het vonnis.
Slijmerig wezen
Het is niet de eerste zaak vanwege de vergelijking tussen Erdogan en Gollum. Eerder klaagde de Turkse president ook al een arts aan omdat hij op sociale media plaatjes verspreidde waarop hij wees op de overeenkomsten tussen de president en het slijmerige rivierwezen.
De openbaar aanklager in deze zaak stelde dat de arts Erdogan vergeleek met een monster. De advocaat van de man bestreed dit en stelde dat Erdogan zich net als het personage “continue in een tweespalt tussen goed en kwaad bevindt. Hij is een slachtoffer van de maatschappij.”
Peter Jackson
Lord of the Rings-regisseur Peter Jackson verklaarde naar aanleiding van deze zaak dat de afbeeldingen die de dokter gebruikte niet Gollum betreft, maar Smeagol, die de goede kanten van het wezen verbeeldt. “Smeagol is een vrolijk, lief wezen. Hij liegt niet, bedriegt niet en manipuleert niet. Smeagol en Gollum moeten niet door elkaar worden gehaald.”
Op belediging van de president staat in Turkije in theorie vier jaar celstraf. Erdogan klaagt vaker Turken aan die hem in zijn ogen hebben beledigd. In totaal zijn de afgelopen jaren meer dan 1800 mensen in Turkije aangeklaagd voor dit vergrijp. Onder hen zijn ook journalisten, cartoonisten en een voormalige Miss Turkije.
AD 23.06.2016 Een man in Turkije die in 2014 de toenmalige premier Recep Tayyip Erdogan in beeld vergeleek met het personage Gollum uit The Lord of the Rings is vandaag uit de ouderlijke macht gezet. Dat meldt dagblad Hurriyet. Rifat Cetin werd schuldig bevonden aan het beledigen van de president. Naast het verlies van zijn kind kreeg Cetin ook een voorwaardelijke celstraf van een jaar, met een proeftijd van vijf jaar.
Cetin vroeg zich na het vonnis hardop af hoe hij kan worden veroordeeld voor het beledigen van de president, aangezien hij de vergelijking op internet plaatste toen Erdogan nog premier van Turkije was. Hij zei tegen dagblad BirGun in beroep te gaan tegen het vonnis.
In totaal zijn de afgelopen jaren meer dan 1800 mensen in Turkije aangeklaagd voor het beledigen van Erdogan. Onder hen zijn ook journalisten, cartoonisten en een voormalige Miss Turkije.
AD 21.06.2016 Een Duits gerechtshof heeft dinsdag een hoger beroep van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan afgewezen in een zaak tegen de topman van de Duitse uitgever Axel Springer.
Erdogan had een lagere rechtbank vergeefs een voorlopige voorziening gevraagd om te voorkomen dat Mathias Döpfner een denigrerende opmerking over de Turkse leider zou herhalen.
Döpfner had publiekelijk zijn steun uitgesproken voor het omstreden gedicht dat cabaretier Jan Böhmermann in maart voor de Duitse televisie had voorgelezen. Daarin werd de Turkse leider bespottelijk gemaakt en onder meer uitgemaakt voor geitenneuker.
Het hof van beroep bevestigde het vonnis van mei, omdat de opmerkingen van Döpfner vallen onder de Duitse wettelijk beschermde vrijheid van meningsuiting.
Telegraaf 21.06.2016 Een Duits gerechtshof heeft dinsdag een hoger beroep van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan afgewezen in een zaak tegen de topman van de Duitse uitgever Axel Springer.
Erdogan had een lagere rechtbank vergeefs een voorlopige voorziening gevraagd om te voorkomen dat Mathias Döpfner een denigrerende opmerking over de Turkse leider zou herhalen. Döpfner had publiekelijk zijn steun uitgesproken voor het omstreden gedicht dat cabaretier Jan Böhmermann in maart voor de Duitse televisie had voorgelezen. Daarin werd de Turkse leider bespottelijk gemaakt en onder meer uitgemaakt voor geitenneuker.
Het hof van beroep bevestigde het vonnis van mei, omdat de opmerkingen van Döpfner vallen onder de Duitse wettelijk beschermde vrijheid van meningsuiting.
VK 20.06.2016 Een rechter in Turkije heeft drie journalisten laten arresteren die zich sterk maken voor de persvrijheid in het land. Het drietal zou zich volgens justitie schuldig hebben gemaakt aan ‘propaganda voor terrorisme’. Dit maakte hun advocaat Özcan Kilic maandag bekend. De arrestaties zullen de spanningen met de EU verder vergroten.
Amnesty International heeft het aanhoudingsbevel scherp veroordeeld. Het kantoor van president Erdogan weigerde commentaar op de arrestatie van het drietal.
Het gaat om de Turkijedeskundige van de internationale organisatie Verslaggevers zonder Grenzen (RSF), de voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie TIHV en de journalist Ahmet Aziz Nesin. Het is nog onduidelijk hoe lang ze moeten vastzitten en wanneer hun proces zal worden gehouden.
Alle drie de verdachten hebben een Turks paspoort. Ze worden vervolgd op grond van de omstreden Turkse antiterreurwetgeving, die de Europese Unie juist geschrapt wil zien voor zij de visumplicht voor Turken wil afschaffen. Het drietal is betrokken bij het verzet van het Koerdischgezinde dagblad Özgür Gündem tegen de druk die op de krant zou worden uitgeoefend.
RSF-medewerker Erol Önderoglu, TIHV-voorman Sebnem Korur Fincanci en journalist Nesin zouden het daarmee hebben opgenomen, aldus justitie, voor een spreekbuis van Koerdische terroristen. Özgür Gündem begon op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, een campagne tegen de repressie die de krant te verduren zou hebben.
Medestanders doen zich sindsdien voor als de hoofdredactie van de krant om de werkelijke redactie uit de wind te houden en te steunen. Dat komt hun nu op strafvervolging te staan, zei raadsman Kilic.
Vorige maand kwam Turkije internationaal onder vuur te liggen wegens de veroordeling van twee vooraanstaande journalisten van de oppositiekrant Cumhuriyet. Ze werden veroordeeld tot vijf jaar cel voor het onthullen van staatsgeheimen in een zaak waarin Erdogan betrokken was.
De autoriteiten hebben het afgelopen jaar ook diverse kritische kranten gesloten om veiligheidsredenen en zelfs in beslag genomen. Ook werden presentators van de buis gehaald. De regering-Erdogan ontkent dat de maatregelen bedoeld zijn om de persvrijheid aan banden te leggen.
De EU en Turkije spraken in maart af dat vluchtelingen die de oversteek naar Griekenland maken, worden teruggestuurd naar Turkije. Een van de belangrijkste redenen voor Ankara om met deze deal in te stemmen was dat het visumvrij reizen voor Turken mogelijk zou maken. De EU stelde wel als voorwaarde dat Turkije dan eerst haar antiterreurwet moet aanpassen. Dit weigert Turkije te doen.
Bondskanselier Merkel waarschuwde in mei dat de EU-vrijstelling van de visumplicht voor Turken waarschijnlijk niet zoals gepland per 1 juli ingaan. Merkel zei na een ontmoeting met president Erdogan dat sommige vereisten voor een visumvrij regime per 1 juli ‘nog niet zijn vervuld’.
Ze doelde met name op het schrappen van de antiterreurwet. Merkel uitte in het gesprek haar bezorgdheid over het recente besluit van het Turkse parlement een grote groep parlementariërs hun immuniteit te ontnemen. Critici hebben gesteld dat de beslissing om de immuniteit in te trekken een stap is die waarschijnlijk is bedoeld om pro-Koerdische politici op een zijspoor te kunnen zetten.
NU 20.06.2016 De Turkse rechter heeft de arrestatie bevolen van de Turkijedeskundige van Verslaggevers zonder Grenzen (RSF), de voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie TIHV en een journalist. Ze zouden schuldig zijn aan propaganda voor terrorisme, zei advocaat Özcan Kilic maandag.
Alle drie de verdachten hebben een Turks paspoort. Ze worden vervolgd op grond van de Turkse antiterreurwetgeving, die de Europese Unie juist geschrapt wil zien voor zij de visumplicht voor Turken wil afschaffen.
Het drietal is betrokken bij het verzet van het Koerdischgezinde dagblad Özgür Gündem tegen de druk die op de krant zou worden uitgeoefend. RSF-medewerker Erol Önderoglu, TIHV-voorman Sebnem Korur Fincanci en journalist Ahmet Aziz Nesin zouden het daarmee hebben opgenomen voor een spreekbuis van Koerdische terroristen.
Amnesty International hekelt het aanhoudingsbevel. Turkije tracht de oppositie de mond te snoeren, klaagt de mensenrechtenorganisatie.
Özgür Gündem begon op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, een campagne tegen de repressie die de krant te verduren zou hebben. Medestanders doen zich sindsdien voor als de hoofdredactie van de krant om de werkelijke redactie uit de wind te houden en te steunen. Dat komt hun nu op strafvervolging te staan, zei Kilic.
Telegraaf 20.06.2016 De Turkse rechter heeft de arrestatie bevolen van de Turkijedeskundige van Verslaggevers zonder Grenzen (RSF), de voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie TIHV en een journalist. Het drietal zou zich schuldig hebben gemaakt aan propaganda voor terrorisme, zei advocaat Özcan Kilic maandag.
Alle drie de verdachten hebben een Turks paspoort. Ze worden vervolgd op grond van de Turkse antiterreurwetgeving, die de Europese Unie juist geschrapt wil zi en voor zij de visumplicht voor Turken wil afschaffen.
Het drietal is betrokken bij het verzet van het Koerdischgezinde dagblad Özgür Gündem tegen de druk die op de krant zou worden uitgeoefend. RSF-medewerker Erol Önderoglu, TIHV-voorman Sebnem Korur Fincanci en journalist Ahmet Aziz Nesin zouden het daarmee hebben opgenomen voor een spreekbuis van Koerdische terroristen.
Amnesty International hekelde het aanhoudingsbevel. Turkije tracht de oppositie de mond te snoeren, klaagt de mensenrechtenorganisatie.
Özgür Gündem begon op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, een campagne tegen de repressie die de krant te verduren zou hebben. Medestanders doen zich sindsdien voor als de hoofdredactie van de krant om de werkelijke redactie uit de wind te houden en te steunen. Dat komt hun nu op strafvervolging te staan, zei Kilic.
AD 20.06.2016 De Turkse rechter heeft de arrestatie bevolen van de Turkijedeskundige van Verslaggevers zonder Grenzen (RSF), de voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie TIHV en een journalist. Het drietal zou zich schuldig hebben gemaakt aan propaganda voor terrorisme, zei advocaat Özcan Kilic maandag.
Alle drie de verdachten hebben een Turks paspoort. Ze worden vervolgd op grond van de Turkse antiterreurwetgeving, die de Europese Unie juist geschrapt wil zien voor zij de visumplicht voor Turken wil afschaffen.
Het drietal is betrokken bij het verzet van het Koerdischgezinde dagblad Özgür Gündem tegen de druk die op de krant zou worden uitgeoefend.
RSF-medewerker Erol Önderoglu, TIHV-voorman Sebnem Korur Fincanci en journalist Ahmet Aziz Nesin zouden het daarmee hebben opgenomen voor een spreekbuis van Koerdische terroristen.
Amnesty International hekelde het aanhoudingsbevel. Turkije tracht de oppositie de mond te snoeren, klaagt de mensenrechtenorganisatie.
Özgür Gündem begon op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, een campagne tegen de repressie die de krant te verduren zou hebben.
Medestanders doen zich sindsdien voor als de hoofdredactie van de krant om de werkelijke redactie uit de wind te houden en te steunen. Dat komt hun nu op strafvervolging te staan, zei Kilic.
VK 17.06.2016 De Turkse president Erdogan heeft uit eigen belang de positie van Turkije steeds verder verzwakt. Recep Tayyip Erdogan onderwerpt het belang van Turkije aan zijn eigen belang en brengt zo het land in gevaar. Binnen- en buitenlandse kwesties en militaire zaken zijn persoonlijke politiek geworden.
Alles wordt ingezet om president Erdogan aan een meerderheid van stemmen te helpen en hem zo tot de eerste gekozen islamitische dictator van de Turkse Republiek te maken. Voor Erdogan geldt: Turkije, c’est moi.
Al tierend tegen de EU en het Westen heeft Erdogan Turkije verzwakt. Hij destabiliseert het land door de tegenstelling tussen soennitische en Alevitische moslims en tussen Turken en Koerden op de spits te drijven.
Ooit was Turkije een militair zwaargewicht. Maar alles wat het onder Erdogan op militair gebied en in de buitenlandse politiek heeft ondernomen, is op niets uitgelopen. Toen Erdogan en zijn AKP in 2002 de verkiezingen wonnen werd Turkije aan de Arabische wereld als voorbeeld voorgehouden. Een gematigd islamitische regering, een groeiende economie, een redelijk opgeleide bevolking. Maar Turkije is niet langer een voorbeeld om na te volgen.
Syrië
Amerika trekt zich nog maar weinig aan van Erdogans Turkije
In de Syrische oorlog heeft Turkije het onderspit gedolven. Assad moest weg van Erdogan. Hij zit er nog steeds. Turkije heeft van de Syrische oppositie die al jaren onder AKP-bescherming in Istanbul zetelt, geen eenheid weten te smeden. Het heeft de VS niet kunnen overtuigen om samen een no-fly zone te creëren in het noorden van Syrië om daar de miljoenen ontheemden op te vangen.
Amerika trekt zich nog maar weinig aan van Erdogans Turkije. Onlangs publiceerden de media een foto van Amerikaanse soldaten met het insigne van het vrouwenleger van het Syrisch-Koerdische bewind, de PYD, op hun rechtermouw genaaid. De PYD is de Syrische arm van de Turks-Koerdische guerrillabeweging PKK, de allergrootste vijand van Turkije. In Syrië vechten Amerikanen samen met de PYD/PKK tegen IS. Maar NAVO bond-genoot Turkije is in eigen land al meer dan 30 jaar in een oorlog met diezelfde PKK gewikkeld. Erdogan dreigde de VS met harde maatregelen als het de PYD zou gaan steunen. Het Amerikaanse antwoord was de foto van de soldaat met het Koerdische insigne.
De Koerden hebben in Syrië wel successen behaald op IS. Maar de salafistische groepen die door Turkije worden gesteund, krijgen weinig tot niets voor elkaar. Drie weken geleden nog verloren ze de slag met IS om zeven dorpen tussen Aleppo en de Turkse grens.
Boemerang
Erdogan hielp het terroristische Jabhat al-Nusra, maar ook IS
Erdogan heeft niet alleen het terroristische Jabhat al-Nusra geholpen. Hij hielp ook IS door de andere kant op te kijken als buitenlandse rekruten via Turkije naar de Islamitische Staat reisden. IS-fondsen stroomden ongestoord tussen Gaziantep, Istanbul, Europa en de Golfstaten. Tot IS aanslagen pleegde in Turkije.
Erdogans Turkije lijkt de Pakistaanse weg op te gaan. Pakistan hielp de Taliban en Al Qaida om een barrière op te werpen tegen India en de Afghaans-Russische vijanden. Dat werk- te als een boemerang: Pakistan is totaal verzwakt. Taliban, Al Qaida en binnenlandse salafistische groepen kunnen er hun gewelddadige gang gaan. In Turkije vinden soortgelijke gewelddadigheden plaats, gepleegd door aanvankelijke ‘vrienden’. Washington ziet Turkije al als een even onbetrouwbare partner als Pakistan.
Een ander fiasco van Erdogan is de omsingeling van Turkije door Poetins Rusland. Met de inlijving van de Krim is de noordkust van de Zwarte Zee voor Turkije afgesloten. De moslimse Tartaren aan wie de Turken zich verwant voelen, wordt er door de Russen het leven zuur gemaakt. Rusland heeft de militaire hulp aan Armenië opgevoerd en zijn luchtmachtbasis dicht bij de grens met Turkije versterkt. Aan de westkant van de Zwarte Zee is Transnistrië een Russische vazalstaat, zoals Ossetië en Abchazië dat aan de oostkant zijn. Afgelopen jaar kostte het de Russen weinig moeite zich aan Turkijes zuidflank in Syrië te nestelen.
Binnen de grenzen van Turkije zelf heeft Rusland ook voet aan de grond. Dat bewees een filmpje waarop je ziet hoe een Koerdische guerrilla met een Russische schouderraket een Turkse helikopter treft, die brandend op een berg te pletter slaat.
Despoot
Ook nu al doen rechters angstvallig Erdogans zin: hij hoeft niet eens het bevel te geven hem te gehoorzamen
Intussen bestaat steeds minder twijfel dat Erdogan in 2015 de oorlog tegen de Koerden bewust heeft hervat om de stemmen van Turkse nationalisten te winnen. Eerder leek hij de Koerdische kwestie vreedzaam te zullen oplossen. Nu verkeert Turkije in een burgeroorlog. Bij de parlementsverkiezingen vorige zomer verloor Erdogans AKP tientallen zetels aan de Koerdische HDP. Daardoor kan hij niet de benodigde tweederde van de stemmen bij elkaar krijgen om de grondwet in zijn voordeel te wijzigen.
De AKP noemt de nieuwe grondwet een presidentieel systeem à la Turka, niet veel anders dan het Amerikaanse of Franse systeem. Maar dat is niet waar. Obama en Hollande zijn geen dictators. Erdogan daarentegen krijgt onder de nieuwe grondwet alle bevoegdheden van een despoot. Hij benoemt de minister van Justitie die op zijn beurt de rechters benoemt. Die zijn aan hem onderhorig. Ook nu al doen de rechters angstvallig Erdogans zin: hij hoeft niet eens het bevel te geven hem te gehoorzamen.
Het is bekend dat rechters kritische journalisten de mond snoeren, maar dat zij ook de wraakzucht en misogynie van hun staatshoofd hebben overgenomen, bleek in het proces tegen de journaliste Arzu Yildiz, moeder van een kind van 6 en een baby van vier maanden. Arzu had verslag gedaan van geheime Turkse wapenzendingen aan de terroristische Nusra-rebellen in Syrië. De rechtbank strafte haar wegens ‘spionage’ met 20 maanden cel en ontzetting uit de ouderlijke macht. Een ‘spionne’ kan geen goede moeder zijn, luidde de verklaring.
Opportunisme
Verwacht niet dat Erdogan wetten die hem in het zadel houden, afschaft in ruil voor visumvrij reizen naar Europa
Wellicht was de oorlog in Zuidoost-Turkije niet te vermijden. Tijdens de vredesbesprekingen hebben zowel het Turkse leger als de PKK zich versterkt. Kort nadat de Koerdische HDP haar grote verkiezingswinst had gevierd, werden twee grote zelfmoordaanslagen op Koerdische bijeenkomsten gepleegd: meer dan 130 doden. De daders zouden van IS zijn, maar de Koerden stelden de Turkse staat verantwoordelijk op grond van oogluikende hulp aan de islamitische ultra-radicalen. Als wraak schoot de PKK twee agenten in hun bed dood. Meteen daarop brandde de oorlog los.
Een minder opportunistische president had de gemoederen kunnen kalmeren. Al was het maar met het aanbieden van condoleances aan de families van de slachtoffers. Die zijn er nooit gekomen. Die binnenlandse oorlog zal zeker nog tot de volgende verkiezingen of het referendum voor de nieuwe grondwet duren. Erdogan heeft de stemmen nodig van ultranationalisten als de Grijze Wolven.
Op instigatie van Erdogan heeft het Turkse parlement de onschendbaarheid van 80 Koerdische volksvertegenwoordigers opgeheven. Binnenkort zullen die wegens ‘terrorisme’ tot lange gevangenisstraffen worden veroordeeld. Ook deze antidemocratische maatregel is genomen om Erdogan aan genoeg stemmen te helpen om alleenheerser te worden.
Als Erdogan er al geen been in ziet het landsbelang op te offeren aan zijn eigen belang, verwacht dan niet dat hij de wetten die hem in het zadel houden (bijvoorbeeld die tegen kritische journalisten) afschaft in ruil voor visumvrij reizen naar Europa.
Telegraaf 17.06.2016 Columniste Ebru Umar heeft vrijdagochtend afscheid genomen van haar woning aan de Admiraal de Ruijterweg in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer.
“Zo ziet een columnist eruit die na 18 jaar verhuist uit Amsterdam. Succes ermee”, schrijft Umar bij een foto van zichzelf waarop ze nogal triest kijkt.
Umar zat van 23 april tot 10 mei vast in Turkije omdat ze via Twitter de Turkse president Erdogan zou hebben beledigd. In de tijd dat ze vastzat werd door inbrekers haar woning overhoop gehaald. “Ik zie dit als een hele bewuste provocatie en intimidatie uit Nederturkse hoek”, zei ze toen.
De Nederlandse columniste van Turkse afkomst is vertrokken naar een geheim adres.
NU 16.06.2016 Tegen de Turkse oud-topvoetballer en ex-parlementslid Hakan Sükür is in Turkije vier jaar cel geëist. Hij zou president Recep Tayyip Erdogan hebben beledigd.
Sükur uitte de vermeende beledigingen via Twitter.
De ex-topsporter ontkent dat de digitale boodschappen over de president of diens zoon gingen. De inhoud van de tweets is niet bekend.
Sükür was een van de succesvolste voetballers en schopte het tot gevierd international. In 2011 werd hij gekozen tot lid van het parlement voor Erdogans AK-partij. Hij stapte uit de partij toen Erdogan botste met de verbannen islamitische leider Fethullah Gülen. Sükür is een aanhanger van de in de VS wonende Gülen.
Elsevier 16.06.2016 Met president Recep Tayyip Erdogan aan het roer in Turkije, heeft de politiek niemand anders nodig. Het volk heeft maar één taak, en dat is om hem te steunen. Dat zijn de woorden van Yigit Bulut, economisch adviseur van Erdogan.
Protesteren
‘Er is al een leider in dit land en hij bedrijft politiek. Er is dus geen reden voor iemand anders om de politiek in te gaan. Hij doet het zowel in ons land als daarbuiten, en onze taak is om hem te steunen,’ zei Bulut bij een talkshow op de Turkse staatstelevisie.
Hij kritiseert verder studenten en middelbare scholieren die onlangs protesteerden tegen de regering. ‘Jullie slaan op elkaar in alsof jullie in de steentijd leven. Wat kunnen jullie niet met ons delen?,’ aldus Bulut.
Bulut is een opmerkelijk figuur. De voormalige nieuwslezer en hoofdredacteur van de commerciële omroep Kanal 24 waarschuwde de AK-partij van Erdogan in 2008 nog dat ze ‘het pad van de Nazi’s bewandelen’ met de richting waarin de partij opging. Hijzelf was toen een felle tegenstander van de partij. In 2013 werd hij toch aangesteld als adviseur van Erdogan.
Complottheorie
Tijdens de protesten in het Gezi-park in Istanbul kwam Bulut met een bizarre complottheorie waar ook de Turkse president in geloofde. Zijn analyse van de protesten kwam op het volgende neer: De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa voerde een complot tegen Erdogan, en was de instigator van de protesten.
Waarom? De airline zou zich volgens Bulut bedreigd hebben gevoeld door plannen van Erdogan om een derde vliegveld in Istanbul te bouwen. Lufthansa zou concurrentie voor de luchthaven van Frankfurt, die als belangrijk transitpunt voor vliegverkeer tussen de Verenigde Staten en het oosten geldt, vrezen. Er zouden daarom complotten gaande zijn om Erdogan ‘van veraf’ te vermoorden, met methoden ‘als telekinese’, aldus Bulut.
Ook bracht hij het hardnekkige gerucht de wereld in dat Duitsland 65 procent van de Turkse media in handen zou hebben, iets wat niet waar is.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 14.06.2016 De EU-ambassadeur in Turkije, die dinsdagmorgen onverwacht zijn ontslag indiende, legde geen respect voor de Turkse waarden en voor de Turkse president aan de dag. Hansjörg Haber schond daarmee de basisregels van de diplomatie, vindt de Turkse minister van EU-Zaken Ömer Çelik. De 63-jarige Duitser veroorzaakte vorige maand een diplomatieke rel met onverbloemde kritiek op Turkse laksheid in het uitvoeren van de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije.
Haber werd vorige maand nog op het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden. Het ministerie nam aanstoot aan kritische uitlatingen van de gezant over de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije. De door hem gebezigde Duitse uitdrukking ‘beginnen als een Turk en eindigen als een Duitser’, was in het verkeerde keelgat geschoten bij de medewerkers van het ministerie.
Het gezegde zou uitdrukken dat iets wat met groot enthousiasme wordt begonnen, met de discipline van een Duitser zou moeten worden afgemaakt. ‘Hier is het precies omgekeerd”, had Haber gezegd.
Haber deed deze uitspraken in het licht van de vluchtelingendeal en de versoepeling van de visumregels voor Turken. ‘We hebben onze woede over de uitspraken van de ambassadeur en onze veroordeling van de bewoordingen waarvan hij zich heeft bediend aan hem overgebracht’, stelde een bron destijds na afloop van het onderhoud tegen persbureau Reuters.
De hoofdonderhandelaar voor Turkse toetreding tot de EU, oud-minister Volkan Bozkir, hekelde Habers ‘neerbuigende opmerkingen’. Hij noemde ze ‘ongepast voor een ambassadeur’.
Haber zwaait per 1 augustus af, liet de Europese Commissie dinsdagochtend weten. Hij is dan nog geen jaar in functie als EU-gezant in Turkije. Eerder was hij de Duitse ambassadeur in het land, van 1993 tot 1996.
De woordvoerder van de Commissie wilde niet ingaan op de suggestie dat het vertrek van de ambassadeur iets te maken heeft met de gewraakte uitspraken.
Turkije voldoet nog altijd niet aan de voorwaarden die de EU heeft verbonden aan het intrekken van de visumplicht voor reizen naar de EU. Die geste was een wederdienst voor het terugnemen van naar de EU uitgeweken Syrische vluchtelingen door Turkije.
AD 14.06.2016 De ambassadeur van de Europese Unie in Turkije heeft zijn ontslag ingediend. Hansjörg Haber, een 63-jarige Duitser, veroorzaakte vorige maand een diplomatieke rel met kritiek op de Turkse houding bij de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije.
Hij legde geen respect voor de Turkse waarden en voor de Turkse president aan de dag. Hansjörg Haber schond daarmee de basisregels van de diplomatie, vindt de Turkse minister van EU-Zaken Ömer Çelik.
Haber zwaait per 1 augustus af, liet de Europese Commissie weten. Hij is dan nog geen jaar in functie. Een woordvoerder wilde niet zeggen of het vertrek van de ambassadeur iets te maken heeft met de uitlatingen die hij vorige maand deed.
De diplomaat werd in mei op het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden nadat hij tegen een groep journalisten had gerefereerd aan een Turks gezegde: ,,Beginnen als een Turk, eindigen als een Duitser”.
Daarmee bedoelde hij dat iets wat met groot enthousiasme wordt begonnen, met de discipline van een Duitser zou moeten worden afgemaakt. ,,Bij de vluchtelingendeal is het precies omgekeerd”, zei Haber.
Ongepast
Volgens de hoofdonderhandelaar voor Turkse toetreding tot de EU, oud-minister Volkan Bozkir, zijn dergelijke ,,neerbuigende opmerkingen ongepast voor een ambassadeur”.
Turkije voldoet nog altijd niet aan de voorwaarden die visumvrij reizen naar de EU mogelijk maken, in ruil voor het terugnemen uit Griekenland van Syrische vluchtelingen.
NU 14.06.2016 De EU-gezant voor Turkije, Hansjörg Haber, stapt op. De ambassadeur van de Europese Unie in Turkije werd eerder door het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken op het matje geroepen omdat hij kritiek had geuit op de Turkse aanpak omtrent de migratiedeal.
De delegatie van de EU in Ankara bevestigt dat Haber vertrekt, maar wil nog niet ingaan op de reden voor het besluit. Haber wordt in augustus vervangen, meldt de Europese Commissie (EC). Een woordvoerder van de EC benadrukt dat Turkije een belangrijke partner blijft.
Als onderdeel van de migratiedeal die de EU en Turkije sloten om de asielstroom vanuit Turkije richting Europa een halt toe te roepen is de Turken 6 miljard euro, heropening van de EU-toetredingsgesprekken en visumvrijstelling in het vooruitzicht gesteld.
Haber werd op 18 mei door het ministerie op het matje geroepen voor uitspraken die hij deed op een persconferentie op 13 mei. “We hebben een gezegde: ‘Beginnen als een Turk en eindigen als een Duitser, maar het omgekeerde is hier gebeurd”, zou Haber hebben gezegd over de Turkse aanpak van de migratiedeal.
Trouw 14.06.2016 De EU-ambassadeur in Turkije, die dinsdagmorgen onverwacht zijn ontslag indiende, had geen respect voor de Turkse waarden en voor de Turkse president. Hansjörg Haber schond daarmee de basisregels van de diplomatie, vindt de Turkse minister van EU-Zaken Ömer Çelik.
De 63-jarige Duitser veroorzaakte vorige maand een diplomatieke rel met onverbloemde kritiek op Turkse laksheid in het uitvoeren van de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije.
Haber werd op het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden nadat hij voor het gehoor van een groep journalisten de Duitse uitdrukking ‘Beginnen als een Turk, eindigen als een Duitser’ had gedebiteerd.
Het gezegde zou uitdrukken dat iets wat met groot enthousiasme wordt begonnen, met de discipline van een Duitser zou moeten worden afgemaakt. “Hier is het precies omgekeerd”, had Haber gezegd.
Ongepast
De hoofdonderhandelaar voor Turkse toetreding tot de EU, oud-minister Volkan Bozkir, hekelde Habers ‘neerbuigende opmerkingen’ indertijd al. Hij noemde ze ‘ongepast voor een ambassadeur’.
Haber zwaait per 1 augustus af, liet de Europese Commissie vandaag weten. Hij is dan nog geen jaar in functie. Haber, die behalve vloeiend Turks, ook Russisch, Engels en Frans spreekt, heeft een lange staat van dienst als diplomaat. In de jaren negentig werkte hij een aantal jaren als politiek adviseur op de Duitse ambassade in Turkije.
De woordvoerder van de Europese Commissie wilde niet ingaan op de suggestie dat het vertrek van de ambassadeur iets te maken heeft met de gewraakte uitspraken.
Turkije voldoet nog altijd niet aan de voorwaarden die de EU heeft verbonden aan het intrekken van de visumplicht voor reizen naar de EU. Die geste was een wederdienst voor het terugnemen van naar de EU uitgeweken Syrische vluchtelingen door Turkije.
Telegraaf 10.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft woest de rouwdienst van bokslegende Muhammad Ali aan zich voorbij laten gaan. Erdogan was speciaal voor de rouwdienst naar Louisville gevlogen, maar toen hij van de familie van Ali geen toestemming kreeg om uit de Koran te lezen tijdens de dienst, ontstak de Turkse president in woede.
Recep Tayyip Erdogan en zijn vrouw Emine Erdogan in het Muhammad Ali Museum in Louisville.
Foto: AP
Erdogan was afgelopen donderdag bij een gebedsdienst voor Ali en hij was ook, net als andere internationale politieke leiders, uitgenodigd voor de rouwdienst. Volgens de Turkse nieuwsdienst Dogan, die zich baseert op bronnen rond Erdogan, ontstak de politieke leider in woede toen de organisators van de rouwdienst lieten weten dat Erdogan geen gewaad van de Kaaba mocht dragen (met beeltenis van de beroemde moskee van Istanbul) tijdens de rouwdienst van Ali.
Voorlezen uit Koran geweigerd
Daarnaast hadden Erdogan en de Mehmet Gormez, een soennitische voorganger, een verzoek ingediend om te lezen uit de Koran. Dat verzoek werd geweigerd. Ook kregen beveiligers van Erdogan het aan de stok met geheimagenten van US Secret Service.
Tijdens zijn bezoek aan Louisville was Erdogan vol lof over Ali. Hij noemde hem onder meer „de eerste vechter voor de Moslims. Niet alleen in de ring, maar in het algemeen. Naast zijn sportsuccessen schuwde hij niet om zijn stem buiten de ring te laten horen. Hij werd de stem van de onderdrukten en slachtoffers onder de moslims waar ook ter wereld.”
Aanslag Istanbul
Erdogan was in eigen land in opspraak, aangezien op de dag van vertrek elf mensen omkwamen tijdens een bomaanslag in Istanbul. De aanslag werd opgeëist door Koerdische militanten.
Volg verslaggever Herman Stam, die live aanwezig is bij de rouwdienst voor Muhammad Ali.
Elsevier 10.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is in de Verenigde Staten om de uitvaartdienst van bokskampioen Muhammad Ali bij te wonen. Maar hij heeft de rouwplechtigheden alweer vroegtijdig verlaten, omdat hij zich beledigd voelt.
Wat er precies aan de hand, is niet duidelijk. Een officiële verklaring voor het vertrek uit het Amerikaanse Louisville wil de Turkse afvaardiging niet geven.
Ego
Maar diverse Turkse media denken te weten hoe het zit. Erdogan zou naar verluidt een doek van de Kaaba in Mekka op de kist van Ali hebben willen leggen. Maar daar staken de nabestaanden een stokje voor, schrijft Hurriyet op basis van circulerende berichten.
Erdowie, Erdowo, Erdogan is boos. Dat is hij, de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, eigenlijk continu. Hij meent de sultan van zijn land te zijn. Een Ottomaanse sultan. Dit gevoel ontwikkelde zich geleidelijk, Erdogan vestigde zijn machtsbasis met geweld en sluwheid. Lees deze blog van Afshin Ellian>
En dus is het ego van de Turkse president gekrenkt. Mogelijk speelt er (ook) nog iets anders. Hij zou beledigd zijn geweest, omdat hij niet uit de Koran mocht voorlezen tijdens de begrafenis vrijdag. Ali was een devoot aanhanger van de islam.
Bodyguards
De bokser werd geboren als Cassius Marcellus Clay, maar veranderde zijn naam nadat hij lid was geworden van de Nation of Islam. Later bekeerde hij zich tot het soennisme, een van de twee hoofdstromingen van de religie. Erdogan prees Ali eerder uitbundig voor zijn rol als ‘stem van de onderdrukten‘. Hij heeft bewondering voor het feit dat Ali, ondanks alle ‘weerstand’ in Amerika, op het ‘voor hem juiste pad’ bleef – het pad van de islam dus.
In de planning stond Erdogan aangemerkt als een van de sprekers, maar dat ging niet door. Zijn toespraak werd geschrapt omdat er simpelweg niet voldoende ruimte voor was, aldus Ali’s familie. De komst van de veelbesproken Erdogan naar Louisville zorgde eerder al voor ophef. Zijn bodyguards gingen op de vuist met agenten van de Amerikaanse veiligheidsdiensten, schrijft The Daily Mail.
Ali, die vorige week op 74-jarige leeftijd overleed, wordt vandaag onder grote belangstelling begraven. Voorafgaand is er eerst een processie door Louisville (gelegen in de Amerikaanse staat Kentucky), later gevolgd door een herdenkingsdienst in het sportcentrum. Er is plaats voor 22.000 toeschouwers. Oud-president Bill Clinton mag in tegenstelling tot Erdogan wél spreken tot de enorme menigte.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
NU 09.06.2016 De Europese Commissie en het Europees Parlement maken zich grote zorgen over de opheffing van de onschendbaarheid van vooral Koerdisch-gezinde Turkse parlementsleden.
Die maatregel ondergraaft de rechtsstaat, snoert minderheden de mond en dreigt de betrekkingen tussen de Europese Unie en Turkije te schaden, waarschuwden verschillende europarlementariërs woensdag.
Volgens de Nederlandse europarlementariër Kati Piri, Turkije-rapporteur van het Europees Parlement, is de opzet van de intrekking van de immuniteit voor strafvervolging om de Koerdisch-gezinde partij HDP te muilkorven. De maatregel gaat daarom lijnrecht in tegen de democratische beginselen, zegt Piri.
Als de Turkse regering parlementariërs voor terreurdelicten wil vervolgen zet zij volgens Piri ook de felbegeerde afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen op het spel. Brussel wil daartoe pas overgaan als Ankara de terreurwetgeving versoepelt.
Onverstandig
Piri noemde de opheffing van de parlementaire onschendbaarheid bovendien onverstandig. Als Ankara het Koerdische volksdeel de mond snoert, verlaat dat zich voortaan mogelijk nog meer op het geweld van de PKK, aldus de sociaaldemocrate.
Het liberale EP-lid Marietje Schaake ziet het intrekken van de immuniteit van HDP-leden in het licht van het streven van Erdogan naar een presidentieel systeem, waarvoor hij bevoegdheden wil overhevelen naar het ambt dat hijzelf bekleedt.
Zowel Piri als Schaake drong er echter ook op aan dat de HDP afstand neemt van de gewapende strijd, zoals de PKK die voert.
Telegraaf 09.06.2016 De Europese Commissie en het Europees Parlement maken zich grote zorgen over de opheffing van de onschendbaarheid van vooral Koerdisch gezinde Turkse parlementsleden. Die maatregel ondergraaft de rechtsstaat, snoert minderheden de mond en dreigt de betrekkingen tussen de Europese Unie en Turkije te schaden, waarschuwden verscheidene Europarlementariërs woensdag.
Volgens de Nederlandse Europarlementariër Kati Piri, Turkije-rapporteur van het EP, is de opzet van de intrekking van de immuniteit voor strafvervolging, de Koerdisch gezinde partij HDP te muilkorven. De maatregel gaat daarom lijnrecht in tegen de democratische beginselen, zei ze. Als de Turkse regering parlementariërs voor terreurdelicten wil vervolgen, zet zij volgens Piri ook de felbegeerde afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen op het spel. Brussel wil daartoe pas overgaan als Ankara de terreurwetgeving versoepelt.
Telegraaf 09.06.2016 De voorzitter van het Duitse parlement heeft dreigementen aan het adres van parlementariërs van Turkse origine veroordeeld.
De Bondsdag accepteerde vorige week een resolutie waarin het bloedbad onder Armeniërs door Ottomaanse troepen in 1915 genocide werd genoemd. Sindsdien hebben Duitse politici met Turkse wortels doodsbedreigingen gekregen en werden ze uitgescholden. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan stelde dat hun bloed is vervuild en zou moeten worden getest.
„Iedereen die druk uitoefent op individuele parlementariërs moet weten dat ze het hele parlement aanvallen”, zei Norbert Lammert donderdag onder luid applaus bij de opening van de Bondsdagzitting.
Ook de voorzitter van het Europese Parlement, Martin Schulz, haalt in een open brief aan Erdogan scherp uit naar de kritiek op de parlementariërs. De brief verschijnt vrijdag, maar was donderdag al in handen van Der Spiegel.
„Parlementariërs die binnen hun mandaat voor hun mening uitkomen, moeten niet in verband worden gebracht met terroristen”, stelt Schulz.
Elsevier 09.06.2016 Europarlementariërs zijn bezorgd over het Turkse besluit om de immuniteit van Koerdische parlementsleden op te heffen. Of de Europese Unie (EU) ook de migratiedeal op het spel wil zetten om tegen Erdogan in te gaan, is nog maar de vraag.
In een debat in Brussel op woensdagavond waren zowel het Europees Parlement en eurocommissaris Johannes Hahn zeer kritisch over een nieuwe Turkse wet, die de weg vrijmaakt voor president Recep Tayyip Erdogan om Koerdische politici te laten vervolgen.
De Nederlandse europarlementariër Marietje Schaake (D66) noemde de volksvertegenwoordiging van Koerden in het Turkse parlement ‘essentieel voor de democratie’. Op Twitter schreef ze na afloop dat het opheffen van immuniteit voor parlementsleden een nieuwe ‘stap in de richting van een presidentieel systeem’ is.
Ook de Duitse europarlementariër Renate Sommer (CDU) is bang voor een presidentieel dictatorschap onder Erdogan. ‘Het is tijd voor actie,’ zei zij volgensDeutsche Welle. ‘Zet de onderhandelingen over de migratiedeal stil.’
De Europese Commissie lijkt de reeks Turkse misstanden eigenlijk het liefst zo min mogelijk te bespreken. Om de aandacht rond de Koerdische kwestie te beperken, werd het debat van woensdag naar laat op de avond verplaatst. Daarnaast was Federica Mogherini, Ankara-onderhandelaar en hoogste Buitenlandgezant van de EU, afwezig bij het debat. In zijn speech liet haar vervanger, de minder prominente Hahn, weten dat de commissie ‘ernstig bezorgd’ is.
‘Zet de onderhandelingen over de migratiedeal stil’, aldus – Renate Sommer (CDU).
Controversiële acties van de Turkse overheid werden de afgelopen maanden meermaals aangekaart binnen de EU, maar ingegrepen werd er nog niet. De voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz stuurde donderdag nog een brief naar Erdogan, waarin hij zijn politieke keuzes ernstig afkeurt, maar daar geen consequenties aan verbindt.
Maatregelen
Het Europees Parlement durft wel karakter te tonen, in ieder geval voorlopig. Op het moment is er geen meerderheid meer voor visumliberalisering, een eis van de Turken om de migratiedeal in stand te houden. Het parlement wil dat Turkije eerst aan alle voorwaarden voor visumvrij reizen voldoet, voor over het onderwerp wordt gestemd.
De EU zou in theorie het besluit kunnen nemen het migratieakkoord met Turkije op te blazen, om zo Erdogan van zijn machtspositie te beroven. Dat zit er voorlopig niet in. Europarlementariër Judith Sargentini (GroenLinks) zei eerder al tegen Elsevierdat, hoewel zij de migratiedeal ‘graag ziet sneuvelen’, ze verwacht dat de grootste partijen in het Europees Parlement uiteindelijk zullen inbinden. Door de deal is de EU namelijk afhankelijk van Turkije geworden.
De Turken zijn zich hier ook van bewust, en trekken zich voorlopig weinig aan van de Europese bezorgdheid. ‘De EU heeft ons harder nodig, dan Turkije de EU’,zei president Erdogan eerder al.
Jelmer Kos (1992) is sinds juni 2016 actief op de Buitenlandredactie van Elsevier. Hij studeert Europese Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Interesses: Europese politiek Populisme Israëlisch/Palestijns conflict Sport Biografie: Sinds 1 juni 2016 stagiair bij de Buitenlandredactie. Geboren op 21 juli 1992 in Blaricum. Middelbare school in Huizen, vervolgens Europese Studies aan de UvA. …
NU 08.06.2016 De Europese Commissie en het Europees Parlement maken zich grote zorgen over de opheffing van de onschendbaarheid van vooral Koerdisch-gezinde Turkse parlementsleden.
Die maatregel ondergraaft de rechtsstaat, snoert minderheden de mond en dreigt de betrekkingen tussen de Europese Unie en Turkije te schaden, waarschuwden verschillende europarlementariërs woensdag.
Volgens de Nederlandse europarlementariër Kati Piri, Turkije-rapporteur van het Europees Parlement, is de opzet van de intrekking van de immuniteit voor strafvervolging om de Koerdisch-gezinde partij HDP te muilkorven. De maatregel gaat daarom lijnrecht in tegen de democratische beginselen, zegt Piri.
Als de Turkse regering parlementariërs voor terreurdelicten wil vervolgen zet zij volgens Piri ook de felbegeerde afschaffing van de visumplicht voor Turken die naar de EU reizen op het spel. Brussel wil daartoe pas overgaan als Ankara de terreurwetgeving versoepelt.
Onverstandig
Piri noemde de opheffing van de parlementaire onschendbaarheid bovendien onverstandig. Als Ankara het Koerdische volksdeel de mond snoert, verlaat dat zich voortaan mogelijk nog meer op het geweld van de PKK, aldus de sociaaldemocrate.
Het liberale EP-lid Marietje Schaake ziet het intrekken van de immuniteit van HDP-leden in het licht van het streven van Erdogan naar een presidentieel systeem, waarvoor hij bevoegdheden wil overhevelen naar het ambt dat hijzelf bekleedt.
Zowel Piri als Schaake drong er echter ook op aan dat de HDP afstand neemt van de gewapende strijd, zoals de PKK die voert.
NU 07.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft dinsdag de grondwetswijziging bekrachtigd waardoor parlementsleden niet langer onschendbaar zijn.
Volgens critici wil Erdogan met de wijziging de pro-Koerdische oppositie HDP aanpakken. De president is van mening dat die partij een spreekbuis is voor de terroristische PKK (Koerdische Arbeiderspartij).
De HDP heeft momenteel 59 zetels en is daarmee de derde grootste partij in het Turkse parlement. Erdogans partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AK-partij) heeft 317 zetels.
Volgens de Turkse krant Zaman worden 138 parlementsleden verdacht van strafbare feiten. Het gaat om 51 CHP’ers, 50 HDP’ers, 27 AKP’ers, 9 MHP’er en een onafhankelijk parlementslid.
Gevangenis
De HDP maakte in een eerder stadium al bekend dat een overgroot deel van de partij in de gevangenis kan belanden voor meningen die zij hebben geuit.
Trouw 07.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft vandaag een wet ondertekend die het mogelijk maakt parlementariërs hun immuniteit te ontnemen. Het parlement ging vorige maand al akkoord met de grondwetswijziging.
De maatregel is vooral gericht op de Koerdische partij HDP, die volgens Erdogan en de zijnen de politieke arm vormt van de gewapende Koerdische afscheidingsbeweging PKK. De HDP heeft 59 zetels in het parlement. De mensen op die zetels moeten nu allemaal vrezen voor vervolging. De HDP ontkent overigens banden te onderhouden met de PKK.
Naar 138 van de 550 Turkse parlementariërs lopen momenteel onderzoeken, maar vooralsnog konden er geen strafzaken worden ingesteld. Van de 138 parlementariërs die onder het vergrootglas liggen zijn er 101 van de HDP of de CHP, de andere grote oppositiepartij.
De wet wordt pas van kracht als deze in het staatsblad is gepubliceerd.
VK 07.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft dinsdag een wet ondertekend die het mogelijk maakt parlementariërs hun immuniteit te ontnemen. Het parlement ging vorige maand al akkoord met de grondwetswijziging.
De wet is er vooral op gericht om de onschendbaarheid van parlementsleden van de pro-Koerdische HDP op te heffen. De regerende AK-partij ziet de HDP als de politieke arm van de PKK waarmee het Turkse leger in het zuidoosten zware strijd voert. De HDP heeft 59 zetels in het parlement. De mensen op die zetels moeten nu allemaal vrezen voor vervolging.
Het lukte Erdogan en zijn AK-partij bij de verkiezingen op 1 november niet om de HDP volledig buiten het parlement te houden. Maar via deze omweg is de oppositie alsnog zo goed als uitgeschakeld. De grondwetswijziging wachtte alleen nog op de handtekening van president Erdogan, die zich direct na de uitslag zeer tevreden toonde. Die handtekening is nu gezet.
787 strafrechtelijke onderzoeken naar parlementsleden
Er lopen momenteel maar liefst 787 strafrechtelijke onderzoeken tegen in totaal 138 leden van het parlement. Een aantal van deze parlementariërs kan nu worden aangepakt en binnenkort in de gevangenis belanden.
De meeste aanklachten, meer dan zeventig, staan op naam van Selahattin Demirtas, de leider van de HDP fractie in het parlement. Behalve tegen Demirtas lopen er tegen 50 van de 59 parlementsleden van de HDP strafrechtelijke onderzoeken. Vrijwel alle aanklachten tegen de HDP, zoals steun aan of propaganda voor een terroristische organisatie, zijn gebaseerd op de strikte Turkse antiterrorisme wetgeving.
Het besluit is pas officieel rechtsgeldig als het in het staatsblad is gepubliceerd.
NU 07.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft dinsdag de grondwetswijziging bekrachtigd waardoor parlementsleden niet langer onschendbaar zijn.
Volgens critici wil Erdogan met de wijziging de pro-Koerdische oppositie HDP aanpakken. De president is van mening dat die partij een spreekbuis is voor de terroristische PKK (Koerdische Arbeiderspartij).
De HDP heeft momenteel 59 zetels en is daarmee de derde grootste partij in het Turkse parlement. Erdogans partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AK-partij) heeft 317 zetels.
Volgens de Turkse krant Zaman worden 138 parlementsleden verdacht van strafbare feiten. Het gaat om 51 CHP’ers, 50 HDP’ers, 27 AKP’ers, 9 MHP’er en een onafhankelijk parlementslid.
Gevangenis
De HDP maakte in een eerder stadium al bekend dat een overgroot deel van de partij in de gevangenis kan belanden voor meningen die zij hebben geuit.
AD 05.06.2016 Duizenden mensen hebben zondag in Turkse steden gedemonstreerd tegen de opheffing van de immuniteit van sommige Turkse parlementsleden. In Istanbul kwamen meer dan 1000 mensen op de been en in de overwegend Koerdische stad Diyarbakir ongeveer 3000. In andere steden waren de demonstraties verboden.
Wij zijn niet bang om terecht te staan, aldus Selahattin Demirtas, co-voorzitter van de HDP.
De demonstraties waren georganiseerd door de pro-Koerdische oppositiepartij HDP. Het merendeel van de bijna 140 parlementsleden die nu strafrechtelijke vervolging boven het hoofd hangt behoort tot die partij. ,,Wij zijn niet bang om terecht te staan”, zei co-voorzitter van de HDP, Selahattin Demirtas in Istanbul. ,,Maar het is ons recht dat wij worden berecht door een echte gerechtelijke autoriteit. En die is er niet.”
Grondwetswijziging
De grondwetswijziging die vervolging mogelijk maakt komt uit de koker van de AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan. Die beschuldigde de HDP ervan een tak van de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK) te zijn en eiste hun vervolging wegens terrorisme.
Elsevier 30.05.2016 Soms is een deal met de vijand verstandig. Je kunt er tijd mee kopen. Tijd die nodig is om later, bij het bestrijden van de vijand, te beschikken over voldoende kracht en middelen. Die kracht wordt omgezet in macht, waarna de strijd opnieuw kan beginnen.
Politici die een deal sluiten met de vijand, moeten buitengewoon behoedzaam zijn. Het is een riskante onderneming – sommige vijanden zijn immers niet te pacificeren met een deal. Maar een deal met een bondgenoot die langzaam transformeert in een sluwe vijand, is altijd onverstandig. Het Turkije van Recep Tayyip Erdogan is zo’n bondgenoot in transitie.
De Turkse deal wordt gewurgd. En dat kon ook niet anders. Lees verder >
De Europese Unie sloot een vluchtelingendeal met de Turkse regering. Op de dag waarop de deal werd gesloten, werden in Turkije journalisten opgepakt. De EU-politici maakten daartegen geen bezwaar. Het doel, namelijk het terugdringen van de migrantenstroom, heiligde de stilte. Zoals alle contracten kent ook de afspraak met Turkije twee kanten: Turkije zal zijn grenzen bewaken en illegale migranten terugnemen. Een simpele opgave voor een staat. Het kost hen geen geld en geen buitensporige inspanning.
Perfect onderhandeld
De tegenprestatie van de EU bestaat niet uit één handeling, maar uit verschillende handelingen. Ten eerste betaalt de EU, dus ook wij, 6 miljard euro aan Turkije voor de opvang van Syrische vluchtelingen. Ten tweede neemt de EU voor iedere teruggebrachte migrant een Syrische vluchteling mee. Ten derde wordt de visumplicht voor de Turkse burgers opgeheven.
Erdogans regering heeft perfect onderhandeld. De Turken hoeven niets bijzonders te doen, ze moeten hun eigen grenzen bewaken. Dat behoort tot de normale taken van de Turkse regering. Dat is ze zelfs verplicht, zowel volgens het Turkse recht als volgens het internationale recht.
De illegale migranten zijn al in Turkije. Het terugnemen van migranten brengt voor de Turkse regering geen nieuwe plichten of kosten met zich mee: de niet-Syriërs worden het land uitgezet en de Syriërs worden naar de vluchtelingenkampen gebracht. Anders moeten ze – vooral de niet Syrische migranten – onder erbarmelijke omstandigheden leven als illegaal.
Wapensystemen
Turkije is een bondgenoot, een NAVO-lidstaat. De Turken maken gebruik van de veiligheidsparaplu van deze organisatie. Wanneer ze bang zijn voor hun buren, zoals wijlen Saddam Hussein of de Syrische president Bashar al-Assad, vragen ze aan NAVO-lid Nederland om hun luchtruim te beschermen. Bovendien beschikt Turkije over wapensystemen die de Verenigde Staten in het kader van de NAVO aan het Turkse leger gaven. De logische vraag waarmee velen worstelen is waarom een militaire bondgenoot niet bereid is om zijn eigen grenzen te bewaken.
Turkije als NAVO-bondgenoot heeft de ambitie om lid te worden van de EU. De Turkse regering wil toetreden tot de Europese familie. Maar Erdogans regering kiesteen gangsterachtige manier om dat lidmaatschap af te dwingen: Ankara chanteert Brussel. Dit is geen deal, maar een zelfmoordpact met een tiran.
Het is een electorale geste vanwege de aanstaande verkiezingen in diverse Europese landen. De vluchtelingendeal met Turkije is slecht en verwerpelijk: slecht omdat de EU zich nooit moeten laten chanteren, verwerpelijk omdat een tiran wordt beloond met de onbeperkte toegang tot alle Europese steden.
‘Ongelovigen’
Erdogan is een kwaadaardige tiran. De Telegraafmeldde dat Erdogan woedend was vanwege een foto van een Amerikaanse militair met een uniformteken van de YPG. De YPG is de militaire arm van de Syrische Koerdenpartij (PYD). Onder leiding van de CIA en de speciale eenheden worden 25.000 Syrische Koerden ingezet voor een militaire confrontatie met IS nabij Raqqa, de hoofdstad van het kalifaat. Daar is niets mis mee, maar sultan Erdogan is een andere mening toegedaan. Volgens hem zijn de Koerdische opstandelingen ’ongelovigen’ en ‘zoroastriërs’.
Erdogan gebruikt dezelfde woorden als IS om de Koerden aan te duiden. IS bestempelde de Yezidi’s (de Koerden in Irak) als ’ongelovigen zoroastriërs’ die het verdienden om te worden gedood. Vrouwen en kinderen werden op de slavenmarkt van IS verhandeld.
Erdogan praat in de taal van het kalifaat en is een kwaadaardige sultan. Hij praat conform de ideologie van de IS-terroristen en handelt eveneens als een terrorist: hij is de slachter van duizenden Koerdische burgers. Maak een einde aan de deal met de sultan van de islamisten.
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
Journalist Fréderike Geerdink werd vorig jaar Turkije uitgezet. Hoe vergaat het haar achtergebleven Koerdische kennissen? ‘Vrienden en buurjongens vochten mee. Hun half vergane lijken liggen op straat.Het leger geeft geen toestemming ze op te halen.’
Elsevier 23.05.2016 De recente acties van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn een ‘stuitende afwijzing van de waarden van Europa’. Ook maken ze een Turks lidmaatschap van de EU ‘effectief onmogelijk’.
Dat zegt voorzitter van de Europese Raad Martin Schulz maandag in een interview met de Kölner Stadt-Anzeiger. Schulz laat zich in vergelijking met andere Europese politici steeds feller uit over het beleid van Erdogan.
Immuniteit
‘Turkije vormt zich onder Erdogan tot een eenmansstaat,’ zegt Schulz. Hij verwijst daarbij naar het opheffen van de immuniteit voor parlementsleden van de oppositie. Van die maatregel worden vooral leden van de pro-Koerdische HDP-partij het slachtoffer.
Ook is Schulz niet te spreken over de nieuwe Turkse premier Binali Yildirim, de opvolger van Ahmet Davutoglu. Yildirim is een trouwe bondgenoot van Erdogan, en heeft al aangegeven zich voor een machtsuitbreiding van de Turkse president te gaan inzetten.
Erdogan wil een grondwetswijziging doorvoeren, waarbij de president ook de executieve macht in handen krijgt. Yildirim werd zondag unaniem door leden van de AK-partij verkozen als nieuwe premier. Het parlement, tevens gedomineerd door de AK-partij, moet dit nog wel goedkeuren.
Monopolie
Schulz herhaalde wat hij eerdermeermaals zei over visumliberalisering: dat kan niet doorgaan tenzij Turkije aan alle 72 eisen van de EU voldoet. Daaronder valt ook een aanpassing van de anti-terreurwetgeving, iets wat Erdogan pertinent weigert te doen. ‘We moeten duidelijk maken dat we niet passief de monopolisering van de macht door één man zullen accepteren,’ aldus Schulz.
Hoewel hij zijn toon richting Erdogan verscherpt, is hij geen voorstander van het schrappen van de migratiedeal. De vluchtelingen zullen daar uiteindelijk de dupe van worden, zegt Schulz. ‘We moeten wel doorgaan met de samenwerking met Turkije, maar we moeten niet stil blijven’.
Erdogan en de Duitse bondskanselier Angela Merkel spreken elkaar maandag over de migratiedeal. Beide staatshoofden, evenals premier Mark Rutte, zijn aanwezig bij deWorld Humanitarian Summitin Istanbul. Rutte spreekt met Erdogan onder meer over de arrestatie van columniste Ebru Umar.
Elif Isitman(1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 22.05.2016 De beoogde nieuwe Turkse premier Binali Yildirim wil de huidige grondwet wijzigen om president Recep Tayyip Erdogan meer macht te geven. De grondwetswijziging is een ‘absolute topprioriteit’.
De congreshal stond bol van enorme posters van Erdogan, en overal waren filmpjes te zien van Erdogans tijd als premier en president, schrijft Hurriyet.
Davutoglu
‘De AK-partij heeft slechts een leider, en dat is onze president Recep Tayyip Erdogan’. Deze boodschap werd voorgelezen door de Turkse minister van Justitie Bekir Bozdag, die het congres voorzit.
Yildirim (60) is naar voren geschoven als opvolger van Davutoglu. Hij staat bekend als een trouwe bondgenootvan Erdogan. Hij is de enige kandidaat die de partij naar voren heeft geschoven, en werd op zondag door de leden van de AK-partij unaniem verkozen tot opvolger van Davutoglu. Het parlement moet er wel nog mee instemmen, maar die wordt tevens gedomineerd door de AK-partij.
In 2001 was Yildirim samen met Erdogan een van de mensen die de AK-partij stichtten. Daarna bekleedde hij een reeks politieke posities, waaronder vijfmaal minister van Transport, Zeevaart en Communicatie.
Brief
Een nieuwe grondwet geeft Erdogan executieve bevoegdheden, waarmee hij feitelijk de absolute macht in handen zou krijgen. Het is iets waar de president al geruime tijd op aanstuurt, en tevens iets wat de voormalige premier Davutoglu probeerde te blokkeren. Het is vermoedelijk de reden waarom Davutoglu het veld moest ruimen, al geeft hij dat nergens toe.
Erdogan schreef in aanloop naar het partijcongres van zondag een brief, waarin hij zijn eisen voor de volgende regering uiteenzet. ‘Ik geloof dat deze vreemde regel waarbij de president geen banden mag hebben met de politieke echelons snel zal worden verwijderd als onderdeel van ons doel om de grondwet en regering te hervormen,’ stond onder meer in zijn brief.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 19.05.2016 Boris Johnson heeft een geldprijs gewonnen met een beledigend gedicht over Erdogan. De voormalige burgemeester van Londen deed mee aan een competitie van het Britse maandbladThe Spectator.
In april kondigde Spectator-journalist Douglas Murray een competitie aan voor lezers van het tijdschrift. Hij wilde zoveel mogelijk beledigende ‘poëzie’ verzamelen overRecep Tayyip Erdogan. Volgens Murray ontving The Spectator duizenden inzendingen.
‘Ik vind het zelf geweldig dat een politieke leider heeft laten zien dat Groot-Brittannië niet zal buigen voor de kalief in Ankara,’ zei Murray. Het gedicht van Johnson was relatief nog erg netjes. The Spectatorontving naar eigen zeggen een groot aantal bizarre en grove gedichten.
Johnson, die zelf vroeger hoofdredacteur is geweest van The Spectator, had het in zijn gedicht over Erdogan de ‘rukker’, die ‘zijn zaad zaait met behulp van een geit’. Het maandblad beloofde een geldprijs van 1.000 pond (1.304 euro) uit te reiken aan de winnaar. Johnson zal het geld waarschijnlijk een doneren een goed doel.
Volle laag
De competitie van The Spectator werd gehouden naar aanleiding van de aanklachttegen Jan Böhmermann, die Erdogan beledigde in een satirisch gedicht op Duitse televisie. Ankara wilde dat de komiek werd vervolgd. Volgens een Duitse rechter zijn bepaalde delen van het bericht niet toegestaan.
Met de competitie wilde The Spectator de censuurpogingen van Erdogan bespotten. De president kreeg de volle laag van satirici en voorvechters van vrijheid van meningsuiting na de Böhmermann-kwestie.
Bauke Schram(1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Elsevier 19.05.2016 De AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan heeft een kandidaat naar voren geschoven om premier Ahmet Davutoglu op te volgen. Binali Yildirim, een trouwe bondgenoot van Erdogan, was onder meer verantwoordelijk voor de Turkse pogingen sociale media te censureren.
De 60-jarige Yildirim is nu nog minister van Transport, maar is door de AK-partij als enige kandidaat naar voren geschoven om de nieuwe partijvoorzitter te worden. Als hij zondag op het partijcongres wordt verkozen, wordt hij ook de nieuwe premier van het land.
De zittende premier, Ahmet Davutoglu, maakte twee weken geleden bekend op te stappen, na meerdere aanvaringen met Erdogan. De president zou vinden dat Davutoglu te veel macht wilde. Ook probeerde Davutoglu het invoeren van een presidentieel stelsel te bemoeilijken, tot irritatie van Erdogan.
Trouwe bondgenoot Yilidirim, geschoold in de zeevaart, werkt al sinds de jaren negentig samen met Erdogan. Destijds was Yildirim de baas van het grootste veerbotenbedrijf in Istanbul, Erdogan was de burgemeester van de stad. In 2001 was Yildirim samen met Erdogan een van de mensen die de AK-partij stichtten. Daarna bekleedde hij een reeks politieke posities, waaronder vijfmaal minister van Transport, Zeevaart en Communicatie.
Hij kwam tijdens zijn termijnen als minister meermaals in opspraak. In 2009 stelde hij voor dat de Turkse overheid veel meer telefoons moest gaan aftappen. ‘Als je geen illegale zaak hebt, hoef je je geen zorgen te maken over afluisteren, praat zoveel als je wilt,’ verdedigde Yildirim zich tegen kritiek op het plan. ‘En als je niet wilt worden afgeluisterd, gebruik gewoon je telefoon niet.’
Als minister van Communicatie was hij ook verantwoordelijk voor het censureren van sociale media. Dat begon bij het blokkeren van kritische video’s op YouTube, maar is daarna verder uitgebreid. Yildirim eiste eind vorig jaar nog dat Twitter een boete van 50.000 dollar zou betalen, voor het verspreiden van ‘terroristische propaganda’.
Waterdrager Na de nominatie op donderdag zei Yildirim trots te zijn en beloofde hij door te gaan met de strijd tegen de ‘terroristische dreiging’ tegen Turkije. Over de migratiedeal die de EU en Turkije sloten, zei hij niets.
‘Het zal een onkritische nieuwe waterdrager van Erdogan worden,’ voorspelde Turkije-expert Sami Faltas eerder al tegen Elsevier.nl. Dat is waarschijnlijk niet in het belang van Turkije, waar de macht steeds meer in de handen van één persoon komt. Het is ook niet in het belang van de EU, zegt Faltas, dat kan verwachten dat de relaties met Turkije zullen verslechteren.
Het vertrek van de Turkse premier Ahmet Davutoglu kwam niet geheel onverwachts. Tot onvrede van president Recep Tayyip Erdogan zou de premier steeds meer macht willen hebben. De migratiedeal met de EU lijkt de druppel te zijn geweest.
De geruchten over onmin tussen de Turkse president Erdogan en de premier gingen al een tijdje. Volgens ingewijden zou Erdogan vinden dat Davutoglu, sinds augustus 2014 premier, te dominante machtsambities had.
‘Erdogan is al heel lang bezig om zijn machtsbasis te vergroten en iedereen die in zijn weg komt, opzij te schuiven,’ vertelt Sami Faltas, als Turkije-expert verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, tegen Elsevier. ‘Aan de ene kant was Davutoglu een waardevolle bondgenoot, aan de andere kant was hij niet gecharmeerd van het presidentiële stelsel dat Erdogan wil.’ Ook dacht Davutoglu aan nieuwe vredesgesprekken met de Koerden en was hij de architect van de veelbesproken migratiedeal met de EU.
Druppel De politiek rondom het sluiten van dat akkoord zou wel eens de definitieve druppel kunnen zijn geweest voor Erdogan. Volgens de Britse krant Financial Timesstapte Davutoglu in maart op eigen houtje naar de Duitse bondskanselier Angela Merkel met het plan om migranten uit te gaan wisselen tussen Griekenland en Turkije. Erdogan zou niet zijn geconsulteerd en hield zich tot de dag van vandaag relatief afzijdig van de deal.
Wel reageerde hij deze week op opvallende wijze op het eindigen van de visumplichtvoor Turken die naar de EU willen reizen. ‘Tijdens mijn periode als minister werd al aangekondigd dat dit in oktober 2016 zou gebeuren,’ zei Erdogan. ‘Ik snap niet waarom het verschil van vier maanden wordt gezien als zo’n grote overwinning.’
Straf Afgelopen week werd Davutoglu voor de eerste maal gestraft. Het bestuur van de AK-partij besloot dat de premier niet langer de macht zou hebben om provinciale ambtenaren en regionale leiders van de AK-partij aan te wijzen.
Het bleek een voorbode: woensdag zou Erdogan in een ontmoeting met regionale leiders Davutoglu hebbengewaarschuwd ‘niet te vergeten wie je deze baan heeft gegeven’. Even later droeg hij Davutoglu op om een speciaal partijcongres in te lasten.
Daarmee vroeg hij indirect om zijn ontslag, want op het congres zal een nieuwe premier worden gekozen. ‘Het zal een onkritische nieuwe waterdrager van Erdogan worden,’ voorspelt Faltas. Dat is waarschijnlijk niet in het belang van Turkije, waar de macht steeds meer in de handen van één persoon komt. Het is ook niet in het belang van de EU, zegt Faltas, dat kan verwachten dat de relaties met Turkije zullen verslechteren.
Het is vooralsnog onduidelijk of met het vertrek van Davutoglu de EU-deal in gevaar komt. Buitenlandchef van de EU Federica Mogherini zei donderdag eerst met de Turkse autoriteiten willen spreken voordat ze kan inschatten wat de gevolgen zijn.
Emile Kossen Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Telegraaf 18.05.2016 Presentatrice Sylvana Simons begint haar nieuwe rol als kandidaat-Kamerlid bij de partij DENK met een opvallende uitspraak. De BN’er praat de arrestatie van columniste Ebru Umar in Turkije goed.
De oprichters van DENK, Kamerleden Öztürk en Kuzu, baren in het parlement opzien door zich niet uit te willen spreken tegen de Turkse persbreidel en andere aanvallen uit Ankara op de vrijheid van meningsuiting. De presentatrice, die bekend werd bij muziekzender TMF, sluit zich nu aan bij deze club en komt op de kandidatenlijst.
Begrip
In het programma De Wereld Draait Door keurde ze de arrestatie van columniste Ebru Umar in Turkije niet af. Integendeel: ze toonde er zelfs begrip voor omdat Umar iets deed wat volgens de Turkse regels niet mag. Volgens haar is er sprake van ’selectieve verontwaardiging’ over de arrestatie daar, terwijl er bij Nederlandse aangelegenheden weggekeken zou worden.
Over de komst van Simons wilden de betrokkenen niks kwijt aan deze krant; alle verzoeken om informatie werden zoals gebruikelijk genegeerd. In het openbaar waren Kuzu en Öztürk niet te zien. Bij twee belangrijke Kamerdebatten over Turkije, een onderwerp waar ze normaal graag hun achterban vertegenwoordigen, waren zij niet aanwezig. Öztürk liet ook verstek gaan bij een actie van een goed doel waar hij aanwezig bij zou zijn.
’Tegengeluid’
Het was bij hetzelfde De Wereld Draait Door dat Simons gemotiveerd raakte om de politiek in te gaan. Ze was geschokt dat Martin Šimek daar de term ’zwartjes’ gebruikte. „Dát was het moment dat ik besloot om zaken als racisme en Zwarte Piet niet meer zonder tegengeluid te laten passeren”, laat ze in een persbericht weten. „Ik zie het nu als mijn taak om mijn stem te laten horen in de arena waar ik écht iets blijvends kan bijdragen: de politiek.”
Elsevier 18.05.2016 Er is opnieuw een relletje ontstaan tussen Turkije en de Europese Unie (EU). Kritische uitspraken van de EU-ambassadeur in Turkije Hansjörg Haber zijn de Turken in het verkeerde keelgat geschoten.
Haber zei vorige week tijdens een persconferentie dat Turkije het geheel aan zichzelf te danken heeft dat visumliberalisering nog geen vaststaand feit is. De visumvoorwaarden zijn al sinds 2013 bekend, legde de topdiplomaat uit. Toch weigert de Turkse president Recep Tayyip Erdogan nog steeds om alle eisen in te willigen. ‘In Duitsland hebben we een spreekwoord: wie begint als een Turk, kan eindigen als een Duitser’, zei Haber. ‘In dit geval is het omgekeerde gebeurd.’
Kleineren
De uitspraken leidden tot boze reacties van de Turken. Minister van Europese Zaken Volkan Bozkir noemde het een aanval op Erdogan en een poging om Turkije te kleineren. Erdogan zelf zei overeenkomsten te willen sluiten met Brussel, niet met individuen.
Toch is de Duitse EU-politicus op het matje geroepen door het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken, blijkt woensdag. Haber moet komen uitleggen waarom hij de ‘roekeloze’ uitspraken heeft gedaan. De Turken zijn ‘woedend’, benadrukt een bron binnen het ministerie tegen Haber7.
Lastige route
De weg naar snelle visumliberalisering wordt ondertussen steeds lastiger. Turkije weigert de antiterreurwetten aan te passen, die nu veelvuldig worden gebruikt om journalisten en activisten op te pakken en de mond te snoeren. Het Europees Parlement heeftaangegeven niet te willen stemmen over visumvrij reizen voor de Turken, zolang ze niet aan alle 72 voorwaarden hebben voldaan.
In Europa zijn veel zorgen over de gevolgen van visumvrij reizen voor 78 miljoen Turken. In een nog niet gepubliceerd rapport van de Europese Commissie wordt gewaarschuwd dat buitenlandse terroristen en criminele netwerken misbruik kunnen maken van het systeem. Ze hebben dan enkel een Turks paspoort nodig om de EU binnen te komen, schrijft de Commissie.
Rutte: uitlevering Umar aan Turkije uitgesloten
Elsevier 18.05.2016 Volgens premier Mark Rutte is het ‘uitgesloten’ dat columniste Ebru Umar na een veroordeling zal worden uitgeleverd aan Turkije. Hij wilde niet vooruitlopen op een eventuele veroordeling.
Umar werd drie weken geleden opgepakt in de Turkse badplaats Kusadasi, omdat ze#fuckerdogan twitterde.
Gelul
Het proces tegen Umar in Turkije loopt nog, maar zijzelf zit inmiddels weer in Nederland. Volgens Rutte is uitlevering alleen mogelijk in zaken waar in Nederland een vergelijkbare straf op staat en bovendien minimaal één jaar. ‘Dat is in het Nederlands recht niet denkbaar,’ aldus Rutte woensdag tijdens een Kamerdebat over de kwestie.
Het CDA vindt dat het niet hard genoeg heeft opgetreden tegen Ankara. ‘Wat een gelul,’ reageerde Rutte prompt, toen CDA-Kamerlid Raymond Knops dat ter sprake bracht. Rutte zegt dat de Nederlandse regering geen concessies heeft gedaan aan Turkije in ruil voor de vrijlating van Umar.
Stilte
Knops zei dat onder meer de Turkse ambassadeur op het matje geroepen had moeten worden om de zaak, en dat minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken duidelijker stelling had moeten nemen.
Koenders werd door Rutte juist geprezen, vanwege de vrijlating van Umar. Koenders heeft ‘het leeuwendeel gedaan volgens de beste regels van de stille democratie,’ zei Rutte. De vrijlating van Umar werd achter de schermen geregeld en gebeurde in redelijke stilte.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VN 18.05.2016 De Tweede Kamer maakt zich boos over de arrestatie van Ebru Umar en de Lange Arm van Erdogan, maar offert en passant de vrijheid van meningsuiting in de strijd tegen haatimams.
Elsevier 17.05.2016 De Duitse rechter heeft delen van het satirische ‘geitenneuker’-gedicht die de Duitse komiek Jan Böhmermann over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan voorlas, verboden. Sommige delen van het gedicht zijn toegestaan, maar het grootste gedeelte niet, aldus de rechter.
De rechter in Hamburg oordeelt dat het inderdaad om satire gaat, maar dat een groot deel van het gedicht volgens de Duitse wet niet mag, meldt Der Spiegel.
Seksuele connotatie
Ook de niet-verboden delen van het gedicht leveren kritiek op Erdogan, maar het gaat hierbij om een ‘toegestane vorm van harde kritiek’. Hieronder valt onder meer de zin ‘Sackdoof, feige und verklemmt ist Erdogan, der Präsident’ en ‘Er ist der Mann der Mädchen schlägt und dabei Gummimasken trägt’.
Het gedeelte dat volgens de rechter niet mag, verreweg het grootste deel van het gedicht, is vooral vanwege de ‘seksuele connotatie’ van de woorden niet toegestaan. Het gaat hier vermoedelijk om het gedeelte waarin Erdogan een geitenneuker wordt genoemd en een liefhebber van kinderporno.
Overtreedt Böhmermann het bevel van de rechter, dan komt hem dat op een boete van 250.000 euro of een celstraf van maximaal zes maanden te staan.
Artistieke vrijheid
‘Ik ben erg tevreden over de goede rechtsspraak in Duitsland,’ zei de Michael von Sprenger, de advocaat van Erdogan, na afloop. Christian Schertz, de advocaat van Böhmermann, kan zich hier vanzelfsprekend niet in vinden
De beslissing van de rechter om bepaalde delen van het gedicht te isoleren, waardoor er op zichzelf staande beledigingen overblijven, druist in tegen de artistieke vrijheid, aldus Schertz. ‘Het gedicht moet als een geheel worden beschouwd, en ook binnen de context van het programma, waarin het gedicht wordt voorgelezen’. Böhmermann las het gedicht voor tijdens Neo Magazin Royale, een satirisch tv-programma.
De advocaat van Erdogan stelde vast dat de rechtbank stukken van het gedicht als laster heeft opgevat en dat het in dit geval niet om een kwestie van smaak gaat.
Erdogan wil ook dat Böhmermann strafrechtelijk wordt vervolgd wegens belediging van een bevriend staatshoofd. Bondskanselier Angela Merkel heeft eerder toestemming gegeven voor een dergelijke zaak, maar het is uiteindelijk aan de Duitse openbare aanklager om de knoop door te hakken.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 13.05.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan houdt Europa in een wurggreep en lijkt alles te kunnen maken. De EU is door de migratiecrisis afhankelijk geworden van Turkije, gaf de Duitse bondskanselier Angela Merkel toe. Toch is Turkije ook kwetsbaar, vooral op economisch vlak.
De discussie over visumliberalisering wordt steeds feller. Op donderdag benadrukte Erdogan dat hij de Turkse antiterreurwetten, die ook worden gebruikt om journalisten het zwijgen op te leggen, niet zal aanpassen. ‘Sinds wanneer besturen jullie dit land? Wie heeft jullie die autoriteit gegeven?’ sneerde de Turkse president.
De Europese reactie op de recente ontwikkelingen in Turkije, waaronder het vertrek van de kritische premier Ahmet Davutoglu en een reeks pogingen van Erdogan om de persvrijheid in Europa in te perken, was om de Turken visumvrij reizen te beloven. ‘De EU heeft ons harder nodig, dan Turkije de EU’, concludeerde Erdogan.
Toeristenboycot
Toch is Turkije zeer kwetsbaar, vooral op economisch vlak. Voor gas en olie zijn de Turken afhankelijk van andere landen, waarvoor buitenlandse valuta nodig zijn. Kreeg Turkije die eerder nog volop van de grote stroom toeristen, vooral uit Europa, daar is de afgelopen tijd verandering in gekomen.
Nationaliteit van toeristen die in 2015 naar Turkije kwamenDuitsland: 5,6 miljoen
Rusland: 3,6
Groot-Brittannië: 2,5
Georgië: 1,9
Nederland: 1,2
Na het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig dicht bij de Turks-Syrische grens riep de Russische president Vladimir Poetin reisbureaus eind vorig jaar op geen reizen meer naar Turkije aan te bieden. Ook Duitse toeristen mijden het land in groten getale, nadat twaalf Duitsers omkwamen bij een aanslag in Istanbul. Het aantal Nederlandse boekingen lag eind april de helft lager dan het jaar ervoor.
Het gevolg: acht opeenvolgende maanden daalde het aantal toeristen dat naar Turkije kwam, in maart nog met 13 procent. De Japanse bank Nomura schat in dat Turkije dit jaar minder dan 20 miljard euro zal verdienen aan het toerisme, het laagste bedrag sinds 2008. In februari meldden Turkse en Russische media al dat meer dan 1.300 hotels langs de Turkse kust in de verkoop zijn gezet.
Politieke onrust
De reeks problemen in Turkije – van de migratiecrisis tot de oorlog die wordt gevoerd met de Koerdische PKK – heeft ook gevolgen voor de binnenlandse bestedingen, deoverheidsuitgaven en de economische groei. Erdogan houdt vol dat het land dit jaar een groeipercentage van zo’n 4,5 procent zal behalen, maar vicepremier Mehmet Şimşek noemde dit door ‘fundamentele economische problemen’ een grote uitdaging. De Wereldbank stelde het verwachte groeipercentage onlangs naar beneden bij, tot 3,5 procent.
Politieke onrust vergroot de financiële kwetsbaarheid van Turkije. Vooral na het vertrek van Ahmet Davutoglu – volgens analisten een teken dat Erdogan nog meer macht wil hebben – daalde de waarde van de Turkse lira hard en kelderde de beurs in Istanbul.
Wellicht zit er nog een omstreden machtswissel aan te komen. Vicepremier Şimşek, die jarenlang de economische koers uitzette, zou bij het speciale partijcongres kunnen worden vervangen, meldt Bloomberg. Onder economen wordtgevreesd dat Erdogan daarna eigenhandig het Turkse economische beleid in handen neemt.
De rel met de EU over visumvrij reizen voor de Turken duurt ondertussen voort. Tegen FT zeggen EU-officials dat Erdogan echt wel weet dat hij Europa nodig heeft en voorspellen ze dat hij uiteindelijk een compromis zal sluiten. De uitspraken van de Turkse president zouden vooral pogingen zijn om de kwetsbaarheid van zijn land te maskeren.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Buitenland De Nederlandse journaliste en columniste Ebru Umar is terug in Nederland. Ze mocht dinsdagavond Turkije verlaten, zo maakte minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken bekend. Umar landde op Schiphol met een vlucht uit Izmir….
Elsevier 06.05.2016
De Turkse journalisten Can Dundar en Erdem Gul zijn veroordeeld tot vijf jaar en tien maanden cel. Ze stonden terecht wegens het lekken van staatsgeheimen.
Dundar werd eerder op de dag nog beschoten net buiten de rechtbank in Istanbul. Na het vonnis sprak Dundar collega-journalisten buiten het gebouw toe: ‘Wij moeten allemaal dapper zijn’.
Ongedeerd
De schutter, volgens Turkse autoriteiten ene Murat Sahin, werd direct na het incident door onder meer de vrouw van Dundar, Dilek, vastgepakt. Hij is opgepakt door de politie. De aanslagpleger riep tijdens zijn aanval naar Dundar ‘je bent een verrader, je bent een verrader!’. De schutter miste echter zijn doel en Dundar kwam er ongedeerd vanaf.
Een andere journalist werd wel in een been getroffen. Dundar is hoofdredacteur van de linkse oppositiekrant Cumhuriyet. Samen met Gul, de correspondent van de krant in Ankara, werd hij beschuldigd van onder meer spionage.
De twee werden aangeklaagd nadat zij een reportage maakten waarin Turkse wapenleveranties aan rebellen in Syrië werden onthuld. De wapens zouden uiteindelijk bij terreurbeweging Islamitische Staat (IS) zijn beland. Ze werden niet veroordeeld voor een poging de regering van president Recep Tayyip Erdogan omver te werpen, een andere aanklacht die nog stond.
Aartsrivaal
De twee worden ook beschuldigd van het ‘steunen van een terroristische organisatie’, maar zijn nog niet veroordeeld. Met de ‘terroristische organisatie’ in kwestie wordt de beweging van de islamitische geleerde Fethullah Gulen, die sinds eind jaren ’90 in de Verenigde Staten woont, bedoeld. Hij was eerder een bondgenoot van Erdogan, maar de twee kregen ruzie nadat Erdogan vond dat Gulen steeds belangrijkere banen opeiste. Sindsdien ziet Erdogan hem als aartsrivaal.
Iedereen die met Gulen wordt geassocieerd aangepakt. Erdogan verdenkt zijn ex-bondgenoot ervan de staat omver te willen werpen, en beschuldigt hem vaak van het creëren van een ‘parallele staat’. Of Dundar en Gul ook hiervoor worden veroordeeld, moet de rechter nog bepalen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 06.05.2016 De Turkse journalist Can Dundar werd vrijdag beschoten voor de deur van de rechtbank in Istanbul. Hij bleef ongedeerd en de dader is opgepakt.
De dader zou tijdens de aanslag ‘je bent een verrader’ hebben geroepen, meldtHurriyet. Dat doet vermoeden dat de aanslag is gepleegd door een sympathisant van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dundar staat namelijk terecht voor onder meer ‘misdaden tegen de overheid’.
Onder meer zijn vrouw Dilek wist de aanslagpleger te stoppen. Op sociale media circuleren filmpjes van het moment waarop de aanslagpleger wordt gepakt.
Erdogan wil de hoofdredacteur van de vooraanstaande Turkse krantCumhuriyet levenslang de gevangenis in sturen. De krant publiceerde beelden van Turkse wapenleveranties aan rebellen in Syrië, die vermoedelijk uiteindelijk bij terreurbeweging Islamitische Staat (IS) zijn terechtgekomen.
Videobeelden
Vorig jaar juni publiceerde de krant videomateriaal dat laat zien dat leden van de MIT, de Turkse inlichtingendiensten, wapens versturen naar rebellengebieden in Syrië. Het is niet bekend wat er met de wapens gebeurd is, maar mogelijk zijn zij uiteindelijk in handen gekomen van IS. De videobeelden dateren van 19 januari 2014.
Cumhuriyet is een linkse, seculiere krant die vaak openlijk kritiek levert op hetstrenge regime van Erdogan en zijn islamitische AK-partij. De Turkse regering zou er dan ook al langer op uit zijn om de krant te ‘pakken’.
Hoofdredacteur Can Dundar staat in Istanbul terecht voor ‘misdaden tegen de overheid’ en ‘het lekken van informatie die de staatsveiligheid in gevaar kan brengen’.
Dundar reageerde op Twitter door te zeggen dat hij slechts zijn werk deed: ‘Wij zijn journalisten, geen ambtenaren. Het is niet onze taak om de smerige geheimen van de staat te bewaren, maar juist om haar namens de burger te ondervragen,’ twitterde hij destijds.
De Turkse Raad van de Journalistiek kwam indertijd op het hoofdkantoor vanCumhuriyet in Sisli, het zakelijk district van Istanbul, om steun te betuigen aan Dundar: ‘Als er een prijs betaald moet worden, dan betalen wij die samen,’ luidde de boodschap van voorzitter Pinar Turenc.
President Erdogan zei na de arrestatie van Dundar tegen de staatsomroep TRT dat de journalist die de video publiceerde ‘zal boeten’ voor zijn daden. Hij verklaarde daarop juridische actie te ondernemen.
Eerder lekten er al documenten uit waaruit bleek dat MIT betrokken zou zijn bij wapenleveranties aan rebellengroeperingen in Syrië. Door wapens te leveren aan Syrische gebieden die in handen zijn van rebellen, zou de Turkse overheid indirect terreurbeweging IS hebben gefaciliteerd.
De Syrische regering beweert dat Turkije, die de missie heeft het regime van de Syrische president Bashar al-Assad om zeep te helpen, naast wapens ook strijders de grens over heeft gestuurd, van wie sommigen zich bij IS zouden hebben gevoegd.
Volgens Erdogan waren de MIT-vrachtwagens met wapens op weg naar Syrië om de minderheid van Turkmenen te helpen. Aanklagers zouden volgens hem geen autoriteit hebben om de MIT-voertuigen te doorzoeken, aangezien zij namens de ‘parallelle staat’ zouden handelen.
De term ‘parallelle staat‘ valt vaker bij Erdogan: de Turkse president beschuldigt zijn huidige aartsrivaal en voormalige bondgenoot Fethullah Gulen, die momenteel in de Verenigde Staten woont, ervan een ‘parallelle staat’ te runnen, die erop uit zou zijn om Erdogan en de AK-partij ten val te brengen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 06.05.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft vrijdag fel uitgehaald naar de Europese Unie. Een van de eisen van EU-visumliberalisering voor Turken is dat Turkije haar terreurwetten aanpast, iets waar Erdogan duidelijk niet op zit te wachten.
‘Wij gaan onze eigen weg, en jullie ook,’ zei hij tijdens een speech die live werd uitgezonden.
De regering-Erdogan gebruikt de antiterreurwetten veelal om critici de mond te snoeren, iets wat volgens Europese richtlijnen niet mag.
Propaganda
In Turkije wordt een aantal journalisten vervolgd voor het ‘verspreiden vanterreurpropaganda’ en het lekken van staatsgeheimen, aanklachten die de regeringvaak inzet om journalisten het zwijgen op te leggen. Het proces tegen Cumhuriyet-journalisten Can Dundar en Erdem Gul is daar een voorbeeld van. De twee publiceerden een verhaal over de oorlog in Syrië, waarbij beelden werden gepubliceerd van Turkse wapenleveranties aan rebellen, die uiteindelijk vermoedelijk bij terreurbeweging Islamitische Staat (IS) zijn terechtgekomen.
Eerder deze week was er zowel van Turkse als Europese kant vertrouwen dat het land aan alle eisen voor visumliberalisering zou voldoen. Met de nieuwste uitspraak van Erdogan lijkt dat iets minder zeker.
De Turkse minister van Justitie en afgezant voor de EU Volkan Bozkir zei donderdag dat hij verwachtte dat de liberalisering vanaf 30 juni van kracht kon gaan, omdat Turkije aan bijna alle van de 72 eisen had voldaan.
Percepties
Bozkir verwachtte dat de visumliberalisering het moeilijkste door het Europees Parlement heen te loodsen zou zijn. ‘In het parlement heersen percepties van ons die wij niet verdienen. Die percepties moeten gebroken worden’. De minister gaat volgende week naar Brussel en Straatsburg om met onder meer voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz verder te praten over de visumliberalisering.
Hij heeft er alle vertrouwen in. ‘Ik geloof niet dat er een punt is waar we het niet eens over kunnen worden’. Donderdagavond zou Bozkir nog met Brussel hebben gebeld over het ‘meningsverschil’ over de antiterreurwetten waar Erdogan zich vrijdag zo druk over maakt. Volgens Bozkir zou het slechts gaan om een ‘aantal vragen’ vanuit de EU, die naar behoren beantwoord kunnen worden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 06.05.2016 Het vertrek van de Turkse premier Ahmet Davutoglu kwam niet geheel onverwachts. Tot onvrede van president Recep Tayyip Erdogan zou de premier steeds meer macht willen hebben. De migratiedeal met de EU lijkt de druppel te zijn geweest.
De geruchten over onmin tussen de Turkse president Erdogan en de premier gingen al een tijdje. Volgens ingewijden zou Erdogan vinden dat Davutoglu, sinds augustus 2014 premier, te dominante machtsambities had.
‘Erdogan is al heel lang bezig om zijn machtsbasis te vergroten en iedereen die in zijn weg komt, opzij te schuiven,’ vertelt Sami Faltas, als Turkije-expert verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, tegen Elsevier. ‘Aan de ene kant was Davutoglu een waardevolle bondgenoot, aan de andere kant was hij niet gecharmeerd van het presidentiële stelsel dat Erdogan wil.’ Ook dacht Davutoglu aan nieuwe vredesgesprekken met de Koerden en was hij de architect van de veelbesproken migratiedeal met de EU.
Druppel
De politiek rondom het sluiten van dat akkoord zou wel eens de definitieve druppel kunnen zijn geweest voor Erdogan. Volgens de Britse krant Financial Timesstapte Davutoglu in maart op eigen houtje naar de Duitse bondskanselier Angela Merkel met het plan om migranten uit te gaan wisselen tussen Griekenland en Turkije. Erdogan zou niet zijn geconsulteerd en hield zich tot de dag van vandaag relatief afzijdig van de deal.
Wel reageerde hij deze week op opvallende wijze op het eindigen van de visumplichtvoor Turken die naar de EU willen reizen. ‘Tijdens mijn periode als minister werd al aangekondigd dat dit in oktober 2016 zou gebeuren,’ zei Erdogan. ‘Ik snap niet waarom het verschil van vier maanden wordt gezien als zo’n grote overwinning.’
Straf
Afgelopen week werd Davutoglu voor de eerste maal gestraft. Het bestuur van de AK-partij besloot dat de premier niet langer de macht zou hebben om provinciale ambtenaren en regionale leiders van de AK-partij aan te wijzen.
Het bleek een voorbode: woensdag zou Erdogan in een ontmoeting met regionale leiders Davutoglu hebbengewaarschuwd ‘niet te vergeten wie je deze baan heeft gegeven’. Even later droeg hij Davutoglu op om een speciaal partijcongres in te lasten.
Daarmee vroeg hij indirect om zijn ontslag, want op het congres zal een nieuwe premier worden gekozen. ‘Het zal een onkritische nieuwe waterdrager van Erdogan worden,’ voorspelt Faltas. Dat is waarschijnlijk niet in het belang van Turkije, waar de macht steeds meer in de handen van één persoon komt. Het is ook niet in het belang van de EU, zegt Faltas, dat kan verwachten dat de relaties met Turkije zullen verslechteren.
Het is vooralsnog onduidelijk of met het vertrek van Davutoglu de EU-deal in gevaar komt. Buitenlandchef van de EU Federica Mogherini zei donderdag eerst met de Turkse autoriteiten willen spreken voordat ze kan inschatten wat de gevolgen zijn.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Elsevier 06.05.2016 De Nederlandse columnist Ebru Umar, die al bijna twee weken in Turkije ‘landarrest’ heeft na beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, heeft aangifte gedaan van bedreiging. Voorlopig mag ze zelf het land nog niet uit.
Umar vertelt tegen Elsevier dat ze op straat door een Turkse man werd aangesproken. Hij zei te weten waar Umar in Nederland woont en dreigde ‘wel even langs te komen’ omdat ze zijn ‘land, vlag en president heeft beledigd’.
‘Hij was trots op zijn uitspraken, en zei zelfs dingen als “Weet je wel wat er met je gebeurt na je dood?”‘Donderdagavond heeft Umar aangifte gedaan op het politiebureau van Kusadasi. De man zou ook aangifte hebben gedaan tegen Umar, die hem driemaal een klootzaak noemde.
Nieuwe aanklachten
Voorlopig moet Umar in Turkije blijven, nadat donderdag bekend werd dat er twee nieuwe aanklachten tegen haar zijn ingediend. Een cartoon waarin Umar een gevangenisbal aan haar enkel heeft waarop de Turkse vlag prijkt, en een Skype-interview dat ze had met De Telegraaf zouden aanleiding zijn geweest voor de aanklachten.
De aanklachten zijn ingediend door Turkse Nederlanders, daar is Umar van overtuigd. Op Twitter verklaarde ze donderdag de oorlog aan ‘klikturken’. Even laterpubliceerde ze op sociale media de e-mailadressen van de ‘verklikkers’.
Landarrest
Umar werd eind april op haar vakantieadres in de Turkse badplaats Kusadasi gearresteerd vanwege een aantal kritische tweets over Erdogan. Sindsdien zit ze in ‘landarrest’, zoals ze het zelf noemt. Ze zit inmiddels al twee weken gedwongen in Turkije en moet zich twee keer per week bij het politiebureau melden.
Eerder deze week werd bekend dat haar veiligheid ook in Nederland in gevaar kan komen. Zelfs premier Mark Rutte (VVD) zou zich zorgen maken. Net na haar arrestatie in Turkije werd ingebroken in haar huis in Amsterdam. Er werd onder meer de tekst ‘hoer’ op de muur gekalkt.
Telegraaf 27.04.2016 Turkije blijft ook in de nieuwe grondwet een seculiere staat waarbij geloof en staat gescheiden zijn. Dat heeft de Turkse premier Ahmet Davutoglu woensdag verklaard.
Hij reageerde op de Turkse parlementsvoorzitter Ismail Kahraman die maandag verkondigde dat Turkije een nieuwe, expliciet religieuze grondwet moet krijgen waarin het idee van een seculiere staat wordt afgewezen. Hij verraste daarmee de commissie die momenteel werkt aan een nieuwe grondwet.
Davutoglu maakte korte metten met Kahramans opmerkingen tijdens een toespraak bij een bijeenkomst van de regerende AK-partij. Kahraman verklaarde later overigens dat zijn opmerkingen een ,,persoonlijke mening” waren.
VK 27.04.2016 De nieuwe grondwet van Turkije zal een seculier karakter kennen. Dat heeft de Turkse permier Davutoglu vandaag gezegd tijdens een toespraak voor de fractie van zijn AK-partij in het Turkse parlement.
Waarom Erdogan snel op zijn pik getrapt is
Als je zo hoog staat in de pikorde, kan er eenvoudig niet met je gespot worden. Zou dat de reden zijn dat Erdogan zo gauw beledigd is? Of is er een meer psychologische verklaring? (+)
De opmerkingen van de premier komen een dag nadat de parlementsvoorzitter Ismail Kahraman – ook van de AK-partij – had gezegd dat de grondwet een islamitisch karakter zou moeten kennen, om zo recht te doen aan de overweldigende meerderheid van moslims in het land. Die opmerkingen veroorzaakten een storm van protest. Davutoglu lijkt met zijn opmerkingen de geest weer in de fles te willen krijgen. Kahraman krabbelde eerder ook al terug: zijn uitlatingen waren ‘zijn persoonlijke visie’ en religieuze vrijheden waren nog steeds zeer belangrijk, aldus de parlmentsvoorzitter. De Turkse grondwet spreekt zich niet uit over een officiële staatsreligie.
Dat is te danken aan Mustafa Kemal Atatürk, de eerste president van Turkije, die in 1923 van Turkije een republiek maakte en de sharia uit de grondwet schrapte. Vanaf dat moment is er een stikte scheiding tussen geloof en staat. Maar sinds de AK-partij van Erdogan aan de macht is, wordt Turkije langzaam aan steeds meer religieuzer. Het hoofddoekverbod is bijvoorbeeld gedeeltelijk opgegeven en het is lastiger geworden om drank te kopen.
De AK-partij pleit er al langer voor om de huidige grondwet, die werd opgesteld nadat het leger in 1980 de macht had gegrepen, te vervangen. Erdogan wil meer macht en bevoegdheden overhevelen naar zijn eigen ambt. De AK-partij heeft 317 van de 550 zetels in het parlement en heeft 330 stemmen nodig om een referendum te organiseren over een wijziging van de grondwet. Dat betekent dat het daarvoor ook stemmen nodig heeft van andere partijen.
Trouw 27.04.2016 Het Turkije van president Erdogan bestrijdt niet alleen critici in binnen- en buitenland, maar probeert ook het karakter van de Turkse staat te veranderen. De strikte scheiding tussen kerk en staat lijkt stukje bij beetje te verdwijnen.
Erdogan maakt er de afgelopen jaren al geen geheim van dat hij de scheiding tussen kerk en staat in Turkije te strikt vindt
Als het een proefballon was, had hij het effect van een atoombom. Voor een publiek van islamitische geestelijken liet Ismail Kahraman, voorzitter van het Turkse parlement en vertrouweling van president Erdogan, zich maandagavond ontvallen dat de nieuwe grondwet waar Erdogan naar streeft een islamitische grondslag moet krijgen. “We zijn een moslimland en dus zouden we ook een religieuze grondwet moet hebben”, aldus Kahraman. En daarmee zette dit prominente lid van de regerende AK-partij de bijl aan de wortel van een van de belangrijkste grondprincipes van de Turkse Republiek. De grote oppositiepartijen reageerden furieus.
Zo zei Devlet Bahceli, leider van de nationalistische MHP, dat het seculiere karakter van de staat niet ter discussie mag staan. Hij eiste dat Kahraman zijn woorden terugneemt. In Ankara betoogden onder anderen parlementariërs van de seculiere CHP, de grootste oppositiepartij, tegen de uitspraken van de parlementsvoorzitter. Ook vanuit de islamitische AKP zelf klonk reserve. Mustafa Sentop, de afgevaardigde die namens de AKP de parlementaire grondwetscommissie voorzit, liet weten dat de laïciteit – de strikte scheiding van kerk en staat in Turkije – tijdens de beraadslagingen van die commissie niet ter discussie staat.
Ondenkbaar
Maar critici zien in de woorden van Kahraman een trend bevestigd. “Zo’n opmerking als die van Kahraman zou tien jaar geleden nog ondenkbaar zijn geweest”, zegt bijvoorbeeld Ahmet Insel, politicoloog en auteur van een boek over de jaren dat Erdogan premier was (2002-2014). De scheiding van kerk en staat is diep verankerd in de in 1923 door Atatürk gestichte Turkse republiek, “zozeer dat het een cultus op zichzelf werd, met het leger als belangrijkste tempelbewaker”, aldus Insel. Maar naarmate de AKP zich het afgelopen decennium dieper in de staatsinstellingen nestelde, kwam de positie van het leger onder druk, culminerend in een aantal geruchtmakende processen.
Erdogan zorgde dat vrouwen hoofddoeken op de universiteit mochten dragen en moedigde godsdienstlessen op lagere scholen aan
Erdogan maakt er de afgelopen jaren al geen geheim van dat hij de scheiding tussen kerk en staat in Turkije te strikt vindt. Hij zorgde dat vrouwen hoofddoeken op de universiteit mochten dragen en moedigde godsdienstlessen op lagere scholen aan. Via restricties op alcoholverkoop kwam de islam ook een beetje de huiskamer binnen. Lang werd dat gezien als een gerechtvaardigde correctie op al te harde onderdrukking van religie door de seculiere partijen in Turkije en het leger. Maar nu de AKP zelf al 14 jaar aan de macht is, groeit de vrees dat de balans nu naar de andere kant doorslaat. Helemaal nu de partij werkt aan een nieuwe grondwet, waarin de president – Erdogan – grote macht zal krijgen.
Kritische pers
“De AKP valt steeds meer samen met de overheid”, stelt Ayse Çavdar, die de opkomst van islamisten in steden als Istanbul en Ankara onderzocht. “Tegelijk zijn vrijwel alle reguliere tegenmachten onschadelijk gemaakt”. Dat geldt niet alleen voor de seculiere oppositie en het leger, maar ook voor bijvoorbeeld een groot deel van de kritische pers. Kritiek vanuit het buitenland, op persbreidel of op de dominante positie van Erdogan zelf, wordt fel bestreden, zoals de Nederlandse columniste Ebru Umar dit weekeinde ervoer. Net als eerder de Duitse komiek Jan Böhmermann. In Turkije zelf lijkt Erdogan nog op veel steun te kunnen rekenen. Zo is volgens Çavdar een eventueel voorstel tot een islamitische grondwet niet bij voorbaat kansloos.
“Uiteindelijk gaat het om de steeds terugkerende vraag waar Turkije bij wil horen: het seculiere westen of het islamitische oosten. In de huidige context van problematische verhoudingen met Europa neigen veel Turken naar het oosten.” Tegelijk is de steun voor de AKP onder de kiezers volgens Çavdar in veel gevallen allesbehalve religieus. “De islamisten veroverden de macht door arbeiders tot de middenklasse te promoveren. Vanuit dat perspectief zou de partij zich beter kunnen richten op de economie dan op een religieuze grondwet.” Maar woorden zoals die van parlementsvoorzitter Kahraman vergroten de vrees dat Erdogan en zijn AKP zich daar niet langer toe willen beperken.
Telegraaf 26.04.2016 Turkije moet een nieuwe, expliciet religieuze grondwet krijgen waarin het idee van een seculiere staat wordt afgewezen. Dat heeft de Turkse parlementsvoorzitter Ismail Kahraman maandagavond gezegd.
Kahraman is lid van de AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan. Die partij pleit er al langer voor om de huidige grondwet, die werd opgesteld nadat het leger in 1980 de macht had gegrepen, te vervangen. Erdogan wil meer macht en bevoegdheden overhevelen naar zijn eigen ambt. Maar Kahraman voegde daar maandag aan toe dat ,,de nieuwe grondwet geen secularisme zou moeten bevatten”.
De commissie die momenteel werkt aan een nieuwe grondwet werd verrast door Kahramans uitlatingen. Voorzitter Mustafa Sentop liet weten dat het principe van secularisme gewoon in de conceptversie staat en dat de AK-partij op geen moment heeft geopperd dat deel te schrappen.
Telegraaf 05.05.2016 Tunahan Kuzu eist beveiliging, nu er via sociale media en andere kanalen bedreigingen tot hem worden gericht. Het Kamerlid van de door hem en Selcuk Öztürk opgerichte partij DENK vindt dat VVD-collega Ockje Tellegen een hetze heeft gecreëerd, via een interview dat ze gaf aan De Telegraaf. Kuzu eist nu beveiliging.
„De hetze vanuit een groot deel van de mainstream media en collega-politici, waaronder VVD-er Ockje Tellegen, creëren een sfeer waarin men niet meer zichzelf mag zijn. Zodra je het geluid laat horen van de mensen die zich onvoldoende vertegenwoordigd voelen, word je aangevallen door de gevestigde orde”, laat Kuzu weten via een persbericht.
Tellegen zei eerder deze week tegen De Telegraaf dat ze wil dat leden van de Commissie Stiekem door de AIVD worden gescreend. Kuzu en Öztürk gaven eerder aan de arrestatie van columniste Ebru Umar wegens haar kritiek op de Turkse president Erdogan niet af te keuren. Tellegen ziet daarin een bewijs voor het effect van de ’lange arm van Ankara’.
Kuzu en Öztürk willen Kamervragen stellen over de kwestie. Daarnaast eist Kuzu beveiliging voor volksvertegenwoordigers die regelmatig bedreigd worden.
Telegraaf 05.05.2016 Columniste Ebru Umar verklaart naar eigen zeggen ‘de oorlog’ aan ’klikturken’ die aangifte tegen haar hebben gedaan. Ze heeft e-mailadressen van de melders in handen en wil die publiceren. Daarmee reageert Umar donderdag op het nieuws dat er twee nieuwe aanklachten tegen haar zijn gedaan.
Het wordt de Nederlandse van Turkse afkomst verweten dat zij zich in tekst en beeld negatief heeft uitgelaten over het beleid van Erdogan en de islam. De columniste heeft dit donderdag gehoord van de openbaar aanklager. Ze mag het land nog niet uit.
Umar ligt nu onder vuur vanwege een interview dat zij via Skype aan deze krant gaf, meldt Metro donderdag. Daarin haalde ze passages uit haar column voor het dagblad aan. Ook een cartoon van Umar met kogel aan haar voet wordt haar verweten.
Klucht
,,Elk optreden in de Nederlandse media levert een klacht op”, aldus Umar. „Maar ik schrik hier nergens meer van. Ik ga er nog steeds van uit dat ik vandaag of morgen hoor dat mijn landarrest wordt opgeheven. Ik heb me erbij neergelegd dat ik vanaf nu vakantie heb. Het is een klucht.”
De columniste zit nu al bijna twee weken gedwongen in Turkije, nadat ze in haar huis in Kusadasi werd opgepakt wegens beledigende twitterberichten aan het adres van de Turkse president Erdogan. Na een nacht in de cel werd ze weer vrijgelaten, maar ze mag Turkije nog niet verlaten.
Kamerleden eisen van minister Koenders van Buitenlandse Zaken dat hij financiën beschikbaar stelt om Umar bij te staan in haar juridische strijd in Turkije.
Telegraaf 05.05.2016 De positie van columniste Ebru Umar, die onlangs werd gearresteerd in Turkije vanwege kritische uitlatingen over de Turkse president Erdogan, lijkt te verslechteren nu er twee nieuwe aanklachten tegen haar zijn gedaan.
Het wordt de Nederlandse van Turkse afkomst verweten dat zij zich in tekst en beeld negatief heeft uitgelaten over het beleid van Erdogan en de islam. De columniste heeft dit donderdag gehoord van de openbaar aanklager. Ze mag het land nog niet uit.
Umar ligt nu onder vuur vanwege een interview dat zij via Skype aan deze krant gaf, meldt Metro donderdag. Daarin haalde ze passages uit haar column voor het dagblad aan. Ook een cartoon van Umar met kogel aan haar voet wordt haar verweten.
Snel Turkije uit
,,Elk optreden in de Nederlandse media levert een klacht op’’, aldus Umar. „Maar ik schrik hier nergens meer van. Ik ga er nog steeds van uit dat ik vandaag of morgen hoor dat mijn landarrest wordt opgeheven.’’
De columniste zit nu al bijna twee weken gedwongen in Turkije, nadat ze in haar huis in Kusadasi werd opgepakt wegens beledigende twitterberichten aan het adres van de Turkse president Erdogan. Na een nacht in de cel werd ze weer vrijgelaten, maar ze mag Turkije nog niet verlaten.
Kamerleden eisen van minister Koenders van Buitenlandse Zaken dat die financiën beschikbaar stelt om Umar bij te staan in haar juridische strijd in Turkije.
VK 05.05.2016 In Turkije zijn twee nieuwe aanklachten ingediend tegen de Nederlandse journaliste en columniste Ebru Umar. Ze heeft dit donderdag gehoord van de openbaar aanklager. Ze mag daarom het land nog niet uit. ‘Ik ben nog even in Turkije hoor’, meldt ze op Twitter.
Turken over Ebru Umar
In Nederland is met ontsteltenis gereageerd op de aanhouding in Turkije van columniste Ebru Umar, in de Kanaalstraat Maar in Utrecht denken veel Turkse Nederlanders daar anders over: ‘Hoe durft ze haar eigen volk zo te beledigen.’ (+)
Umar mag al twee weken niet terugkeren naar Nederland. Ze werd opgepakt vanwege beledigende tweets aan het adres van de Turkse president Erdogan.
Er is onder andere een nieuwe klacht ingediend naar aanleiding van een interview dat ze aan een krant heeft gegeven en waarin ze een tekst uit een column in de Metro aanhaalde. In deze column haalde ze fel uitnaar de Turken in Nederland die haar arrestatie steunen.
‘GEFELICITEERD met jullie loyaliteit aan een stel berggeiten uit Turkije, geitenneukers zo je wilt, die jullie volgen zodra ze oproepen tot NSB-gedrag’, schreef Umar toen. Ook is er een klacht vanwege een cartoon waarop Umar zit te tikken met een kogel aan haar been met daarop de Turkse vlag.
Umar zat na haar aanhouding vorige maand een dag vast op het politiebureau. Ze kreeg daarna ‘landarrest’. Ze moet zich een paar keer per week bij de politie melden.
Nationaliteit
‘Elk optreden in de Nederlandse media levert een klacht op’, aldus Umar vanuit haar zomerhuis in Turkije. De aanklachten lijken haar situatie niet te verbeteren. ‘Maar ik schrik hier nergens meer van. Ik ga er nog steeds van uit dat ik vandaag of morgen hoor dat mijn landarrest wordt opgeheven.’
De columniste kondigde vorige week aan, naar aanleiding van haar arrestatie, afstand te zullen doen van haar Turkse nationaliteit. Haar advocaat in Turkije is een procedure gestart om dat voor elkaar te krijgen. Umar heeft een Nederlands paspoort, maar ze kreeg bij haar geboorte ook automatisch de Turkse nationaliteit.
Ze wilde er al langer vanaf, maar tot dusver vonden haar ouders dat niet goed, zei ze tegen Giel Beelen. Inmiddels hebben zij volgens Umar door dat ‘het misschien toch wel verstandig is voor hun kinderen om maar één nationaliteit te hebben.’ Hoe lang de procedure gaat duren, weet ze niet.
Elsevier 05.05.2016 Columniste Ebru Umar moet voorlopig nog in Turkije blijven. Er zijn twee nieuwe aanklachten tegen haar ingediend.
Een cartoon en een Skype-interview dat ze had met De Telegraaf worden haar door Turkse autoriteiten niet in dank afgenomen, meldt haar werkgever Metro donderdag.
Timeline. Ik zit nog even in Turkije hoor. En dank je wel voor de cartoon @lindazoon jammer dat je niet naar T komt. https://t.co/mZNJJczGzX— Ebru Umar (@umarebru) May 05, 2016
Op de illustratie, gemaakt door de Rotterdamse illustrator Linda Zoon, is Umar schrijvend te zien met een kogel aan haar enkel waarop de Turkse vlag prijkt. De cartoon sierde een artikel in dagboekvorm dat Umar vorige week voor haar krant schreef. Een inwoner van Rotterdam diende een klacht in over de cartoon bij Turkse autoriteiten.
Umar werd eind april op haar vakantieadres in de Turkse badplaats Kusadasi gearresteerd vanwege een aantal kritische tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Sindsdien zit ze in ‘landarrest’, zoals ze het zelf noemt. Ze zit inmiddels al twee weken gedwongen in Turkije en moet zich twee keer per week bij het politiebureau melden.
Enkele Kamerleden, onder wie Sjoerd Sjoerdsma (D66), zijn inmiddels op de bres voor de columniste. Zij eisen dat minister Bert Koenders (PvdA) van Buitenlandse Zaken geld beschikbaar stelt om Umar juridisch bij te staan.
Umar hoopte eind deze week naar huiste kunnen, maar zei daarbij te vrezen voor haar veiligheid. Het feit dat er vorige week in haar huis werd ingebroken, en er onder meer de tekst‘hoer’ op de muur werd gekalkt, vindt zij beangstigend. Daarom wil Umar bij terugkomst waarschijnlijk niet terug naar huis in Amsterdam. Premier Mark Rutte heeft toegezegd haar zowel in Turkije als in Nederland bescherming te bieden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
NU 05.05.2016 Turkije zal naar verwachting geen nieuwe verkiezingen houden als de regerende AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal “veilig” doorgaan tot het mandaat van de huidige regering in 2019 afloopt. Dat zei presidentieel adviseur Cemil Ertem donderdag.
Turkije en de economie zullen verder stabiliseren wanneer een premier aantreedt die meer op één lijn zit met president Recep Tayyip Erdogan, voegde hij eraan toe tijdens een televisie-interview.
Woensdag werd duidelijk dat de Turkse regeringspartij premier Ahmet Davutoglu wil vervangen als partijleider. Voor de stemming wordt op 22 mei een tussentijds partijcongres georganiseerd, bevestigen partijfunctionarissen.
Meningsverschillen
De laatste tijd zijn er meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen. De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering.
Het huidige economische management blijft gehandhaafd, zei adviseur Ertem, die geen veranderingen verwacht in het monetaire en fiscale beleid. Waardedalingen van Turkse activa, met name de lira, door zorgen over de politieke onrust, zullen niet aanhouden. De lira kan zelfs overgewaardeerd raken, wat de export kan ondermijnen, zei hij.
Telegraaf 05.05.2016 Turkije zal naar verwachting geen nieuwe verkiezingen houden als de regerende AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal ,,veilig” doorgaan tot het mandaat van de huidige regering in 2019 afloopt. Dat zei presidentieel adviseur Cemil Ertem donderdag.
Turkije en de economie zullen verder stabiliseren wanneer een premier aantreedt die meer op één lijn zit met president Recep Tayyip Erdogan, voegde hij eraan toe tijdens een televisie-interview.
Woensdag werd duidelijk dat de Turkse regeringspartij premier Ahmet Davutoglu wil vervangen als partijleider. Voor de stemming wordt uiterlijk 6 juni een tussentijds partijcongres georganiseerd, aldus bronnen bij de AKP.
De laatste tijd zijn er meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen. De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering.
Het huidige economische management blijft gehandhaafd, zei adviseur Ertem, die geen veranderingen verwacht in het monetaire en fiscale beleid. Waardedalingen van Turkse activa, met name de lira, door zorgen over de politieke onrust, zullen niet aanhouden. De lira kan zelfs overgewaardeerd raken, wat de export kan ondermijnen, zei hij.
Telegraaf 05.05.2016 Het vertrek van de Turkse premier Ahmet Davutoglu is donderdag negatief ontvangen op de financiële markten. Turkse staatsobligaties werden in groten getale van de hand gedaan, terwijl de beurs van Istanbul voor de vijfde achtereenvolgende handelsdag op verlies stond.
Beleggingsstrateeg Kevin Daly van vermogensbeheerder Aberdeen sprak van ‘ouderwets hard ellebogenwerk’ van president Recep Tayyip Erdogan. “Premier Davutoglu had kennelijk kritiek op Erdogans pogingen om Turkije op te schuiven naar een presidentieel politiek systeem. De gang van zaken versterkt de politieke risico’s waar wij altijd al bezorgd om waren.”
‘Gebulder van president’
Volgens Daly heeft Erdogan nooit oor gehad voor afwijkende meningen. “De premier is gewoon het volgende slachtoffer van het gebulder van de president. Dit past bij Erdogans aanhoudende pogingen om zoveel mogelijk macht naar zich toe te trekken. Het probleem is dat machtsconcentratie bij één persoon zelden goed afloopt.”
Door de politieke onrust liep de rente op Turkse staatsobligaties donderdag met 0,3 procentpunten op naar bijna 10%. De Turkse lira bereikte woensdag het laagste punt in acht jaar en krabbelde vandaag iets op.
Hoge prijs
Daly van vermogensheerder Aberdeen houdt er rekening mee dat de Turkse munt binnenkort opnieuw onder druk komt te staan. Tegelijkertijd worstelt het land met een inflatieprobleem. “Erdogans focus op het vergroten van zijn macht kan wel eens een zeer hoge prijs hebben.”
VK 05.05.2016 Amper een dag na het behalen van de klinkende Turkse overwinning om voortaan visumvrij naar Europa te mogen reizen, trad donderdag de Turkse premier Ahmet Davutoglu af. Toenemende onenigheid met president Tayyip Erdogan over diens machtsambities zou zijn positie onhoudbaar hebben gemaakt.
Davutoglu kondigde zijn aftreden donderdagmiddag aan. Hij zei zich ‘onder de huidige omstandigheden’ niet verkiesbaar te willen stellen als partijleider van de regerende AK-partij. Woensdag vertelde een vijftal partijpleden al aan persbureau Reuters dat de partij Davutoglu wil vervangen als partijleider en daarmee ook als premier.
De Turkse oppositie sprak donderdag van een ‘paleiscoup’. Gevreesd wordt dat opnieuw verkiezingen de derde binnen achttien maanden – worden uitgeroepen om alsnog een parlementaire meerderheid te verkrijgen voor de grondwetswijziging die nodig is om de presidentiële bevoegdheden van Erdogan uit te breiden.
Ook in het buitenland is bezorgd gereageerd. Met Davutoglu is de meest constructieve Turkse gesprekspartner weg gevallen in urgente dossiers zoals de internationale strijd tegen Islamitische Staat (IS) en de vluchtelingencrisis. In Duitsland twijfelden diverse politici al of de migratiedeal nu stand houdt, maar EU-buitenlandcoördinator Federica Mogherini zei dat het te vroeg is om conclusies te trekken.
De AK-partij heeft een extra congres ingelast op 22 mei om een nieuwe partijleider en premier te kiezen. Verwacht wordt dat een Erdogan-gezinde partijprominent naar voren wordt geschoven. Analisten noemden zelfs al de naam van Erdogan’s schoonzoon en minister van Energie Berat Albayrak.
Davutoglu zei donderdag ‘geen woede of wrok te voelen’, ook sprak hij zijn loyaliteit naar president Erdogan uit: ‘mijn eer is verbonden aan de eer van de president’. Zijn beslissing zou zijn ingegeven door de wens ‘de eenheid binnen de partij te behouden’.
Democratische hervormingen
Premier Davutoglu en president Erdogan botsten de laatste maanden steeds vaker. Zo zou Davutoglu hebben geïnsinueerd dat vredesbesprekingen met de Koerden konden worden hervat, terwijl Erdogan volhield dat het militair geweld op de Koerden door blijft gaat ‘totdat de laatste PKK-militant is gedood’.
Ook zou Davutoglu publiekelijk zijn ongemak hebben geuit over het opsluiten van journalisten en academici. Dit stond haaks op de democratische hervormingen die hij probeerde door te voeren om kans te maken op het EU-lidmaatschap en die ook onderdeel uitmaakten van de vluchtelingendeal die Turkije en de EU op 18 maart afsloten.
Nu lijkt de vluchtelingendeal Davutoglu de kop hebben gekost. Als hoofdonderhandelaar wist hij weliswaar de felbegeerde visumliberalisatie binnen te slepen, maar hij beloofde ook Syrische vluchtelingen van Europa terug te nemen. Dit zou hij volgens diverse media hebben toegezegd zonder eerst Erdogan te hebben geraadpleegd.
Breekpunt
Maar belangrijkste breekpunt is het fundamentele verschil van inzicht over de toenemende dictatoriale ambities van president Erdogan. Davutoglu zou geen voorstander zijn van de grondswetswijziging die Erdogan wil invoeren om zijn presidentiële macht uit te breiden. Niet alleen betekent dit dat zijn eigen positie als premier betekenislozer wordt als Erdogan geen louter ceremoniële functie meer bekleedt, het tekent ook de richting waar het Turkije van Erdogan naar toe gaat.
Davutoglu stond sinds de start van zijn politieke carrière in 2002 altijd pal achter Erdogan. Als minister van Buitenlandse Zaken haalde hij diplomatieke banden met buurlanden aan en hielp hij Erdogan met zijn neo-Ottomaanse ambities, maar hij waakte ook over de economische agenda en de seculiere staat. Die onvoorwaardelijke loyaliteit brokkelde af nadat Erdogan in 2014 tot president werd verkozen en steeds autoritairder en minder seculiere trekjes begon te vertonen.
NU 05.05.2016 De Turkse premier Ahmet Davutoglu heeft donderdag zijn terugtreden als partijleider van de regerende AK-partij aangekondigd. Hij deed dit op een persconferentie in Ankara.
De positie van Davutoglu was onhoudbaar geworden, nadat er meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid waren gekomen.
Davutoglu en Erdogan zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering.
Eerder op de dag maakte de AK-partij van president Erdogan bekend een extra congres te houden op 22 mei om Davutoglu te vervangen. De premier gaf daarop zelf aan zich ‘onder de huidige omstandigheden’ niet meer beschikbaar te willen stellen.
Davutoglu werd vorig jaar tijdens de jaarlijkse partijdag als voorzitter benoemd en hij werd daardoor automatisch de lijsttrekker voor de islamitisch-conservatieven. In augustus 2014 werd hij premier toen Erdogan tot president werd gekozen.
Trouw 05.05.2016 In de machtsstrijd met president Recep Tayyip Erdogan heeft de Turkse premier Ahmet Davutoglu vandaag zijn terugtreden als partijleider van de regerende AK-partij aangekondigd. Zonder het partijleiderschap is ook de post van minister-president ondenkbaar.
Na een vergadering met het partijbestuur zei Davutoglu in een toespraak dat hij zich ‘onder de huidige omstandigheden’ niet kandidaat zal stellen voor het partijleiderschap tijdens een extra congres op 22 mei. Voorafgaand aan zijn mededelingen had de premier met het partijbestuur gesproken.
Davutoglu is Erdogan opgevolgd als partij- en regeringsleider toen die in augustus 2014 tot president werd verkozen. Davutoglu zei dat hij hoopte dat het speciale partijcongres ‘nieuwe wegen opent’. Hij zal wel zijn werk als parlementslid blijven doen.
Meningsverschillen
Vijf hoge partijfunctionarissen vertelden persbureau Reuters gisteren dat de AKP Davutoglu wilde vervangen als partijleider – en dus als premier. De laatste tijd zijn er oplopende meningsverschillen tussen hem en president Erdogan naar buiten gekomen. De twee zouden het bijvoorbeeld oneens zijn over de betrekkingen met Europa en de vervolging van journalisten en andere critici.
Eerder vandaag liet presidentieel adviseur Cemil Ertem weten dat Turkije geen nieuwe verkiezingen zal houden als de AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal ‘veilig’ doorgaan tot het mandaat van de huidige regering in 2019 afloopt, zei hij.
Telegraaf 05.05.2016 In de machtsstrijd met president Recep Tayyip Erdogan heeft de Turkse premier Ahmet Davutoglu donderdag zijn terugtreden als partijleider van de regerende AK-partij aangekondigd. Zonder het partijleiderschap is ook de post van minister-president ondenkbaar.
Na een vergadering met het partijbestuur zei Davutoglu in een toespraak dat hij zich ,,onder de huidige omstandigheden” niet kandidaat zal stellen voor het partijleiderschap tijdens een extra congres op 22 mei. Voorafgaand aan zijn mededelingen had de premier met het partijbestuur gesproken.
Davutoglu was Erdogan opgevolgd als partij- en regeringsleider toen die in augustus 2014 tot president werd verkozen. Davutoglu zei dat hij hoopte dat het speciale partijcongres ,,nieuwe wegen opent”. Hijzelf zal zijn werk als parlementslid blijven doen, zei hij.
Vijf hoge partijfunctionarissen vertelden persbureau Reuters woensdag dat de AKP Davutoglu wilde vervangen als partijleider, en dus als premier. De laatste tijd zijn er oplopende meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen. De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering.
Eerder donderdag had presidentieel adviseur Cemil Ertem laten weten dat Turkije geen nieuwe verkiezingen zal houden als de AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal ,,veilig” doorgaan tot het mandaat van de huidige regering in 2019 afloopt, zei hij.
De tegenstanders van het regime-Erdogan spraken klare taal. De belangrijkste oppositieleider Kemal Kiliçdaroglu zei dat het afserveren van Davutoglu naadloos past in het streven van Erdogan naar versterking van zijn positie als president. ,,Het afscheid van Davutoglu valt niet uit te leggen als een interne partijkwestie. Alle aanhangers van de democratie moeten zich verzetten tegen deze paleisrevolutie”, aldus Kiliçdaroglu tijdens een persconferentie van zijn Republikeinse Volkspartij (CHP) in het hoofdkwartier in Ankara.
Elsevier 05.05.2016 De Turkse AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan houdt op 22 mei een extra partijcongres. Vermoedelijk zal de partij daar besluiten de huidige premier Ahmet Davutoglu te vervangen. Dat meldt Hurriyet op basis van verklaringen van partijfunctionarissen.
Gefeliciteerd
Woensdag kwamen er geruchten dat Davutoglu binnenkort het veld moet ruimen, na een toenemende machtsstrijd met Erdogan. De mededeling kwam donderdag na een bijeenkomst van Davutoglu en het partijbestuur.
Davutoglu zelf gaf ook een verklaring en zei: ‘Ik heb geen enkel gevoel van falen of spijt bij deze beslissing’. Ook Erdogan reageerde met ‘gefeliciteerd’ en benadrukte dat het de ‘premiers eigen beslissing’ is geweest. Tijdens zijn premierschap is Davutoglu onder meer verantwoordelijk geweest voor de onderhandelingen met de EU over de omstreden migratiedeal.
Eerder op donderdag liet presidentieel adviseur Cemil Ertem weten dat Turkije geen nieuwe verkiezingen zal houden als de AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal ‘veilig’ doorgaan tot het mandaat van de regering in 2019 afloopt, aldus Ertem. Hij verklaarde verder dat ‘Turkije en de economie verder zullen stabiliseren wanneer een premier aantreedt die meer op één lijn zit met Erdogan’.
Vrijwillig
De laatste tijd zouden er steeds vaker meningsverschillen optreden tussen Erdogan en Davutoglu, die ook in de openbaarheid kwamen. De twee zouden het onder meer niet eens kunnen worden over de betrekkingen met Europa en de vervolging van Erdogan-kritische mensen in Turkije. Daarmee lijkt het er niet op dat het vertrek van Davutoglu geheel vrijwillig is.
Er lopen inmiddels minstens 2.000 strafzaken tegen mensen die Erdogan als staatshoofd zouden hebben beledigd. De president laat de zweep gaan over iedereen die zich kritisch over hem uitlaat.
Ook de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar wordt daarbij niet gespaard. Donderdag werd bekend dat haar ‘landarrest’ verder verlengd wordt, omdat de regering nieuwe aanklachten tegen haar ingediend heeft. Ze mag dus voorlopig nog niet terug naar Nederland.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 05.05.2016 In de machtsstrijd met president Recep Tayyip Erdogan heeft de Turkse premier Ahmet Davutoglu donderdag zijn terugtreden als partijleider van de regerende AK-partij aangekondigd. Zonder het partijleiderschap is ook de post van minister-president ondenkbaar.
Na een vergadering met het partijbestuur zei Davutoglu in een toespraak dat hij zich ‘onder de huidige omstandigheden’ niet kandidaat zal stellen voor het partijleiderschap tijdens een extra congres op 22 mei. Voorafgaand aan zijn mededelingen had de premier met het partijbestuur gesproken.
Opvolger
Davutoglu was Erdogan opgevolgd als partij- en regeringsleider toen die in augustus 2014 tot president werd verkozen. Davutoglu zei dat hij hoopte dat het speciale partijcongres ‘nieuwe wegen opent’. Hijzelf zal zijn werk als parlementslid blijven doen, zei hij.
Vijf hoge partijfunctionarissen vertelden persbureau Reuters woensdag dat de AKP Davutoglu wilde vervangen als partijleider, en dus als premier. De laatste tijd zijn er oplopende meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen. De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering.
Eerder donderdag had presidentieel adviseur Cemil Ertem laten weten dat Turkije geen nieuwe verkiezingen zal houden als de AK-partij een nieuwe leider kiest. Het land zal ‘veilig’ doorgaan tot het mandaat van de huidige regering in 2019 afloopt, zei hij.
Verzet
De tegenstanders van het regime-Erdogan spraken klare taal. De belangrijkste oppositieleider Kemal Kiliçdaroglu zei dat het afserveren van Davutoglu naadloos past in het streven van Erdogan naar versterking van zijn positie als president. ,,Het afscheid van Davutoglu valt niet uit te leggen als een interne partijkwestie. Alle aanhangers van de democratie moeten zich verzetten tegen deze paleisrevolutie”, aldus Kiliçdaroglu tijdens een persconferentie van zijn Republikeinse Volkspartij (CHP) in het hoofdkwartier in Ankara.
Trouw 05.05.2016 In Turkije zijn twee nieuwe aanklachten ingediend tegen Ebru Umar. De columniste heeft dit vandaag gehoord van de openbaar aanklager. Ze mag het land nog niet verlaten.
Umar werd elf dagen geleden opgepakt in Turkije, na tweets waarin ze de Turkse president Erdogan zou hebben beledigd. Nu ligt ze opnieuw onder vuur vanwege een skype-interview met de Telegraaf. Daarin citeerde ze passages uit een column voor Metro.
Ook een cartoon waarop Umar zit te tikken met een kogel aan haar been met daarop de Turkse vlag, leverde een klacht op. Die tekening stond bij een dagboek dat Umar voor Metro maakte. “Elk optreden in de Nederlandse media levert een klacht op”, aldus Umar. De aanklachten lijken haar situatie niet te verbeteren, maar de columniste ‘schrikt nergens meer van’. “Ik ga er nog steeds van uit dat ik vandaag of morgen hoor dat mijn landarrest wordt opgeheven.”
Umar zit inmiddels bijna twee weken gedwongen in Turkije. Ze heeft landarrest en moet zich twee keer per week bij het politiebureau melden. Inmiddels zijn ook enkele Kamerleden in actie gekomen. Zij eisen van minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) dat hij geld beschikbaar stelt om Umar bij te staan in haar juridische strijd in Turkije.
De kwestie rond Umar is een ‘pijnlijke illustratie’ van de verschillen in opvatting over het vrije woord tussen Nederland en Turkije, zei Khadija Arib, gisteren tijdens een persconferentie. De Kamervoorzitter waarschuwde dat de bedreiging van het vrije woord steeds dichterbij komt.
AD 05.05.2016 In Turkije zijn twee nieuwe aanklachten ingediend tegen Ebru Umar. De columniste heeft dit donderdag gehoord van de openbaar aanklager. Ze mag het land nog niet uit.
Er kwam een klacht binnen naar aanleiding van een interview dat ze aan een krant heeft gegeven en waarin ze een tekst uit een column in de Metro aanhaalde. Ook was er een klacht vanwege een cartoon waarop Umar zit te tikken met een kogel aan haar been met daarop de Turkse vlag. Lucas Waagmeester @NOSWaagmeester
Ebru Umar mag Turkije nog niet verlaten. Onduidelijk of er een aanklacht komt. Officier laat haar weten: afwachten. 10:43 AM – 5 May 2016
,,Elk optreden in de Nederlandse media levert een klacht op”, aldus Umar. De aanklachten lijken haar situatie niet te verbeteren. ,,Maar ik schrik hier nergens meer van. Ik ga er nog steeds van uit dat ik vandaag of morgen hoor dat mijn landarrest wordt opgeheven.”
Umar mag al twee weken het land niet verlaten. Ze was opgepakt vanwege beledigende tweets aan het adres van de Turkse president Erdogan. Ze zat een dag vast op het politiebureau en kreeg daarna ‘landarrest’. Ze moet zich een paar keer per week bij de politie melden.
Ophef
De aanhouding van Umar veroorzaakte veel ophef in Nederland. Politici spraken hun ongenoegen uit over de arrestatie. Ook de journalistenbond NVJ kwam in actie en vroeg om opheldering. Minister Bert Koenders vindt dat het gedrag van Turkije rond de arrestatie van de Nederlandse columniste niet past bij een land dat lid wil worden van de Europese Unie.
Korte tijd na de arrestatie werd er ingebroken in de woning van Ebru Umar (45) in Amsterdam. Volgens Ebru had de inbraak te maken met haar aanhouding in Turkije. Er werd een oude laptop gestolen en iemand schreef het woord hoer op de muur in haar trappenhuis.
Veiligheid
In een gesprek met NRC gaf Umar aan dat premier Mark Rutte zich zorgen maakt over haar veiligheid als ze weer terug is in Nederland. Hij zou hebben aangedrongen op beveiliging. De Nederlandse ambassade in Turkije zorgt ervoor dat Umar sinds vorige week permanent vergezeld is van een medewerker.
Elsevier 04.05.2016 Er gaan geruchten dat de Turkse premier Ahmet Davutoglu met het idee speelt om ontslag te nemen. Een machtsstrijd met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zou ervoor zorgen dat hij erover nadenkt vervroegd met pensioen te gaan. Dat melden verschillende Turkse media, waaronder Hurriyet.
Sneer
Davutoglu (57) is sinds augustus premier van Turkije, en heeft een groot deel van zijn macht moeten overhevelen aan Erdogan, die op datzelfde moment president werd. Sindsdien is Erdogan de overduidelijke dominante macht binnen de AK-partij.
De twee mannen zouden nu intern overhoop liggen. Davutoglu en Erdogan komen woensdag bij elkaar voor hun wekelijkse bijeenkomst. De meeting stond eigenlijk gepland voor donderdag, maar is om onduidelijke redenen een dag vervroegd.
Dinsdag gaf Davutoglu een speech voor het parlement waarin hij aangaf dat hij elke functie die hem zou worden aangeboden zou afwijzen. ‘Ik zou mijn eigen ego vertrappen als dat nodig is,’ sneerde de premier tijdens zijn speech.
Davutoglu zou gefrustreerd zijn over een beslissing van de Raad van Bestuur van de AK. Dat orgaan besloot vorige week dat de premier (Davutoglu, dus) niet langer de macht moet hebben om provinciale ambtenaren en regionale leiders aan te wijzen. Die beslissing wordt door politieke analisten in Turkije gezien als het startschot van het opbouwende conflict tussen Erdogan en Davutoglu, die zijn macht ziet afnemen.
Oriënterend
De huidige leden van de RvB van de AKP werden tijdens een partijcongres in september verkozen. Volgens de Turkse grondwet moet de president zich daarvan afzijdig en onpartijdig opstellen, al is het in dit geval de vraag of Erdogan dat heeft gedaan. Hij zou persoonlijke connecties in het bestuur hebben geplaatst, waarbij de voorkeur van Davutoglu zou worden overschaduwd.
Na zijn speech op dinsdag werd Davutoglu gevraagd of het een afscheidsspeech was, aangezien dat volgens verschillende aanwezigen zo klonk. ‘Ik heb mijn beslissing nog niet gemaakt. Ik zit nog in de oriënterende fase,’ was het antwoord van de premier op die vraag.
Hij benadrukte dat hij zich niet zou inlaten met beslissingen die de AKP ‘mogelijk in gevaar kunnen brengen’. De beslissing van de RvB kwam daags nadat geruchten de kop opstaken dat Davutoglu het ‘advies’ van de president de afgelopen tijd niet meenam bij het aanwijzen van nieuwe regionale leiders.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 04.05.2016 De Turkse regeringspartij AKP wil premier Ahmet Davutoglu vervangen als partijleider. Dat hebben bronnen bij de AKP woensdag gezegd. Voor de stemming wordt uiterlijk 6 juni een tussentijds partijcongres georganiseerd.
De laatste tijd zijn er meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen. De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering. De premier en president spraken woensdag ruim 1,5 uur met elkaar, maar over de bijeenkomst werden geen mededelingen gedaan.
NU 04.05.2016 De Turkse regeringspartij AKP wil premier Ahmet Davutoglu vervangen als partijleider. Dat hebben bronnen bij de AKP woensdag gezegd. Voor de stemming wordt uiterlijk 6 juni een tussentijds partijcongres georganiseerd.
De laatste tijd zijn er meningsverschillen tussen de premier en president Recep Tayyip Erdogan in de openbaarheid gekomen.
De twee zouden het oneens zijn over onder meer de betrekkingen met Europa en de vervolging van critici van de regering. De premier en president spraken woensdag ruim 1,5 uur met elkaar, maar over de bijeenkomst werden geen mededelingen gedaan.
De premier werd vorig jaar tijdens de jaarlijkse partijdag opnieuw als voorzitter benoemd en werd daardoor automatisch de lijsttrekker voor de islamitisch-conservatieven. Davutoglu nam het voorzitterschap in 2014 over van Erdogan, die toen tot president werd gekozen.
Vluchtelingencrisis
In februari had Nederlandse premier Mark Rutte nog contact met Davutoglu over de voortgang van de maatregelen met betrekking tot de vluchtelingencrisis. Turkije en de EU hebben een plan van aanpak afgesproken om de stroom migranten naar Europa in te dammen.
De vluchtelingenstroom vanuit Turkije blijft sterk. In de eerste twintig dagen van februari kwamen 33.767 migranten per boot aan in Griekenland vanuit Turkije, zo meldde de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR.
AD 04.05.2016 Ahmet Davotoglu zou overwegen te stoppen als premier van Turkije vanwege een conflict met president Recep Tayyip Erdogan. Dat meldt persbureau AP.
Het meningsverschil met Erdogan gaat onder andere over een grondwetswijziging waarbij de president meer macht zou krijgen en de premier juist minder.
Koerden
De twee verschillen ook van mening over het conflict met Koerdische rebellen in het zuidoosten van Turkije. Davutoglu sprak zich in het openbaar uit over een mogelijke vrede met de Koerden, en dit irriteerde Erdogan. De president reageerde hierop door in een toespraak te verklaren dat de militaire acties door zouden gaan ‘totdat de laatste rebel gedood was’.
Erdogan werd in 2014 gekozen als president en had toen iemand nodig die zijn politieke partij AKP kon leiden en tegelijkertijd premier kon zijn. Hij koos voor voormalig professor Davutoglu. Het was de bedoeling dat Davutoglu tweede viool zou spelen terwijl Erdogan het presidentschap veranderde van een ceremoniële functie naar die van een staatsman met bevoegdheden.
Explosie
De twee hebben woensdagavond een mondelinge afspraak om het conflict uit te praten. De woordvoerder van Davutoglu was niet bereikbaar voor commentaar.
,,Het is voor de buitenwereld niet echt zichtbaar, maar er is op een paar niveaus een ruzie gaande. Het is een kwestie van tijd voordat dit explodeert”, schrijft Semih Idiz, een columnist van de Turkse krant Hurriyet Daily News over de affaire.
Elsevier 04.05.2016 Een ‘pijnlijke illustratie’ van de verschillen in opvatting over het vrije woord. Zo typeerde Kamervoorzitter Khadija Arib de arrestatie van de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar.
De arrestatie van Umar vanwege een kritische tweet over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de afgelopen anderhalve week veel stof doen opwaaien.
Umar zit vast in Turkije in afwachting van de officiële aanklacht, maar hoopt eind deze week terug naar Nederland te kunnen keren.
Wat weten we over haar?
Bedrijfsleven
Umar (45) werd geboren in Den Haag als dochter van twee artsen. Haar moeder is oogarts, en haar vader patholoog-anatoom. Umar zelf groeide op in Rotterdam. Ze studeerde bedrijfskunde en werkte daarna bijna tien jaar in het bedrijfsleven, alvorens de journalistiek in te gaan.
Ze begon haar carrière in 2003 als columniste voor De Gezonde Roker, de website van wijlen Theo van Gogh. Al snel daarna publiceerde ze onder meer in het AD, het Parool, Nieuwe Revu enOpzij. Daarnaast houdt ze wekelijks een interview met bekende Nederlanders in het vrouwenblad Libelle.
In 2004 publiceerde zij het boek Burka en Blahniks, waarin politieke en maatschappijkritische columns en stukken van haar worden afgewisseld met persoonlijke verhalen over het leven als single vrouwelijke dertiger in Amsterdam. Na de publicatie van dit boek besloot Umar zich te storten op fulltime schrijven. In 2005 nam zij de wekelijkse column van Theo van Gogh over in dagblad Metro. De column werd daarvoor door de redactie een jaar lang leeg gehouden, nadat hij vermoord was.
Vuist
Umar staat bekend om haar scherpe mening, vooral wat de islam aangaat. In 2006 kreeg zij in de buurt van het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes bij een confrontatie met twee Marokkaanse jongens een vuist in haar gezicht. Haar kritische uitspraken over de islam en de laatste tijd over Erdogan, ontlokken op sociale media nog altijd een stortvloed aan bedreigingen.
Vorige week zaterdag werd zij door de Turkse politie gearresteerd in haar vakantiehuis in de badplaats Kusadasi, naar aanleiding van haar tweets over Erdogan, die kritiek van journalisten doorgaans niet kan waarderen. In haar tweet gebruikte Umar onder meer de hashtag #fuckerdogan.
Umar hoopt eind deze week naar huis te kunnen, maar zegt daarbij wel te vrezen voor haar veiligheid. Het feit dat er vorige week in haar huis werd ingebroken, en er onder meer de tekst ‘hoer’ op de muur werd gekalkt, vindt zij beangstigend. Daarom wil Umar bij terugkomst waarschijnlijk niet terug naar huis in Amsterdam. Premier Mark Rutte heeft toegezegd haar zowel in Turkije als in Nederland bescherming te bieden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 04.05.2016 De kwestie rond de opgepakte Turks-Nederlandse journaliste Ebru Umar in Turkije is een ,,pijnlijke illustratie” van de verschillen in opvatting over het vrije woord. Dat zei de voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib, in perscentrum Nieuwspoort.
Op de dag van de dodenherdenking waarschuwde Arib dat de bedreiging van het vrije woord steeds dichterbij komt. Ze verwees onder meer naar de aanslag op het Franse tijdschrift Charlie Hebdo. Ook noemde ze Turkije, waar de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid ,,steeds verder in het gedrang komen”.
Het is duidelijk dat er tussen Turkije en Europa nog heel grote culturele verschillen in opvatting zijn over wat wel en niet geoorloofd is met het vrije woord, aldus Arib. ,,De kwestie rond de Duitse komiek Jan Böhmermann en Ebru Umar is daarvan een pijnlijke illustratie.”
Telegraaf 04.05.2016 Als ze Turkije mag verlaten, kan Metro-columniste Ebru Umar niet terug naar haar huis in Amsterdam. In haar Amsterdamse woning werd kort na haar arrestatie in Turkije ingebroken. Daarbij werden leuzen op de muur geklad.
„Zoals het er nu naar uitziet, ga ik in elk geval niet terug”, liet ze weten bij Van Liempt Live. „Ik krijg allerlei woningen aangeboden maar op dit moment weet ik nog niet wat ik ga doen.” Umar zegt dat het nog niet duidelijk is welke maatregelen nodig zijn om haar veiligheid te garanderen. Ze sprak recentelijk met premier Mark Rutte over de situatie.
Umar werd een week geleden thuis opgepakt wegens beledigende twitterberichten over de Turkse president Erdogan. Na een nacht in de cel werd ze weer vrijgelaten, maar ze mag Turkije nog niet verlaten.
In de dagen na haar arrestatie liet ze weten afstand te doen van haar Turkse nationaliteit.
VK 03.05.2016 De Duitse krant Die Tageszeitung heeft dinsdag een speciale tweetalige Turks-Duitse editie uitgebracht waarin het naar eigen zeggen de censuur van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aanklaagt. Dat gebeurde naar aanleiding van de internationale dag van de persvrijheid.
In de speciale editie beschuldigt de krant de Duitse regering en de Europese Unie ervan onvoldoende kritisch te reageren op de Turkse beperkingen van de persvrijheid. Volgens de Duitse krant willen beide instanties de Turkse medewerking aan het vluchtelingenakkoord tussen Turkije en de Europese Unie niet in gevaar brengen.
Het vluchtelingenakkoord tussen Turkije en de Europese Unie, dat 20 maart inging, bepaalt dat illegale vluchtelingen op de Griekse eilanden naar Turkije worden teruggestuurd. In ruil voor de Turkse medewerking wordt weer gesproken over een mogelijke Turkse toetreding tot de EU en wordt de visumplicht voor Turkse reizigers naar Europa versneld afgeschaft.
‘We kunnen de heftigheid waarmee de Turkse president de persvrijheid bestrijdt, niet negeren’, aldus Die Tageszeitung. ‘Wij zullen daaraan niet medeplichtig zijn, want het zijn onze Turkse collega’s die de prijs betalen voor onze nalatigheid.’
Geitenneuker
Journalistiek bedrijven in landen waar dood of straf dreigt
De voorbije weken kwam de Duitse bondskanselier Angela Merkel onder vuur te liggen, omdat ze instemde met een strafzaak tegen de Duitse televisiepresentator Jan Böhmermann, die in een ‘hekelgedicht’ Erdogan onder meer een pedofiel en een geitenneuker noemde.
Erdogan heeft herhaaldelijk laten weten dat van een beperking van de vrijheid van meningsuiting of de persvrijheid in zijn land geen sprake is. Toch liggen Erdogan en de vrije pers geregeld met elkaar in de clinch.
Veel Turkse journalisten zitten achter de tralies. Begin vorige maand namen de Turkse autoriteiten de oppositiekrant Zaman over en werd de hoofdredacteur de laan uitgestuurd.
Turkije staat inmiddels op de 151ste plaats van de World Press Freedom Index, een organisatie die de persvrijheid in 180 landen meet. Tien jaar geleden stond het nog op de 98ste plek.
Elsevier 03.05.2016 De Duitse komiek Jan Böhmermann heeft in een interview hard uitgehaald naar bondskanselier Angela Merkel. Het is de eerste keer dat hij zich in de media uitspreekt, na de ophef over zijn gedicht over de Turkse president Erdogan dat hij voorlas op tv.
Het bleef lang stil rond de satiricus. Maar nu treedt Böhmermann weer in de openbaarheid – en hij zet de bondskanselier flink op haar nummer. Hij vindt dat zij hem in de steek heeft gelaten, zegt hij in een interview met de Duitse krant Die Zeit.
Niet buigen
‘Ze mag niet buigen als het om de vrijheid van meningsuiting gaat. Maar in plaats daarvan heeft zij mij gefileerd en bij de thee geserveerd aan een zenuwlijdende despoot. Merkel maakt een Duitse Ai Wei Wei van mij’ – een verwijzing naar de door China onderdrukte kunstenaar.
Gedreven door rancune en de ambitie om van Turkije weer een islamitische grootmacht te maken, slaat Recep Tayyip Erdogan (62) wild om zich heen. Portret van een mediterrane macho met wie het Westen gedwongen is samen te werken. Lees meer >
Merkel bestempelde het voorgelezen gedicht van Böhmermann tegenover Erdogan als ‘bewust kwetsend’. In het gedicht veegde de komiek de vloer aan met de Turkse president, die daarop een klacht indiende.
Vervolging
Erdogan werd onder meer een ‘geiten- en schapenneuker’ genoemd en een liefhebber van pedofilie. Merkel besloot het Openbaar Ministerie (OM) naar de kwestie te laten kijken. Het OM kan door deze omstreden beslissing mogelijk tot vervolging overgaan.
De Turkse vicepremier Numan Kurtulmuş noemde de video zelfs een ‘misdaad tegen de menselijkheid’. Böhmermann dook daarna onder en liet weten voorlopig niet meer op tv te verschijnen. Ook in Nederland leidde de kwestie tot beroering. Die werd nog eens verder aangewakkerd toen de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umardoor de Turkse autoriteiten werd meegenomen en een tijdje vastgehouden. Zij mag het land nog altijd niet verlaten.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 03.05.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann heeft voor het eerst gereageerd op de rel rond zijn Erdogan-gedicht. Böhmermann richt zijn woede in een interiew met het blad Zeit met name op bondskanselier Angela Merkel. „Zij mag niet buigen als het om de vrijheid van meningsuiting gaat. Maar in plaats daarvan heeft ze mij gefileerd en opgezadeld met een idiote despoot. Ze maakt zo een Duitse Ai Wei Wei van mij”, verwees Böhmermann naar de China verketterde mensenrechtenactivist.
Foto: AFP
Böhmermann had in zijn satirische tv-show Neo Magazin Royale de Turkse president in een gedicht bespot. Hij noemde de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer een geitenneuker. De Turkse president eiste daarop van Duitsland juridische stappen tegen de komiek. Een paar dagen later gaf bondskanselier Angela Merkel toestemming voor een mogelijke vervolging van Böhmermann. Twee derde van de Duitsers is daar tegen.
Na de felle debatten over zijn Erdogan-gedicht kondigde Böhmermann een vier weken durende televisiepauze aan. Ook in Nederland ontstond discussie over de lange arm van Erdogan, onder anderen na de arrestatie in Turkije van Metro-columniste Ebru Umar. Ook cabaretier Hans Teeuwenmengde zich in de discussie.
Telegraaf 03.05.2016 Volksvertegenwoordigers moeten gescreend worden door de AIVD voordat ze mogen worden bijgepraat over geheime informatie in de commissie-stiekem.
Dat bepleit onder meer de VVD. Die partij en andere Kamerleden maken zich zorgen over ’de lange arm van Ankara’ in het Nederlandse parlement.
Fractievoorzitters van partijen die door verkiezingen in de Kamer komen, mogen zitting nemen in de commissie-stiekem. Dat kan ook de Turks-Nederlandse Kamerleden Kuzu en Öztürk gebeuren, die met hun partij Denk op één virtuele zetel staan. Dat zit niet iedereen lekker, vanwege hun vermeende warme banden met Ankara. Dit terwijl in ’stiekem’ zeer gevoelige geheime informatie van de inlichtingendiensten wordt gedeeld.
De VVD wil dan ook verscherpte eisen aan toetreding tot de commissie en bepleit een AIVD-screening voor alle leden. Ook de PVV wil veel strengere eisen.
Telegraaf 03.05.2016 Het kabinet zou een fonds moeten oprichten voor juridische bijstand aan Nederlandse journalisten die vervolgd dreigen te worden in een land waar de de persvrijheid onder druk staat. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma pleit daar dinsdag voor, op de Internationale Dag van de Persvrijheid.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Foto: AFP
Volgens Sjoerdsma laat de zaak Ebru Umar zien dat persvrijheid niet in alle landen vanzelfsprekend is. De columniste werd onlangs opgepakt in Turkije wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Na een nacht cel werd Umar weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit.
Nederland biedt in dit soort zaken consulaire bijstand. D66 wil dat minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zorgt voor een fonds zodat journalisten standaard financieel worden bijgestaan in juridische kosten. ,,De kosten daarvan zijn beperkt, maar journalisten zijn er enorm mee geholpen. Zij kunnen nu financieel kapot geprocedeerd worden door autoritaire regimes´´, vindt Sjoerdsma. Hij denkt met een half miljoen euro, dat uit het Mensenrechtenfonds kan komen, al een eind te kunnen komen.
AD 03.05.2016 Het kabinet zou een fonds moeten oprichten voor Nederlandse journalisten die in het buitenland worden vervolgd door het onder druk staan van de persvrijheid. Dat oppert D66. Er moet volgens de partij geld beschikbaar komen om journalisten juridisch bij te staan.
De zaak van Ebru Umar laat zien dat persvrijheid niet in alle landen vanzelfsprekend is. De columniste werd onlangs opgepakt in Turkije wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Na een nacht in de cel werd Umar weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit. Zij heeft Ruttedinsdag persoonlijk moeten beloven dat ze zich laat beveiligen en heeft hem in een persoonlijk gesprek beloofd zich coöperatief op te stellen als beveiliging nodig is.
Fonds
D66 wil dat minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) zorgt voor een fonds zodat journalisten standaard financieel worden bijgestaan in juridische kosten. ,,De kosten daarvan zijn beperkt, maar journalisten zijn er enorm mee geholpen. Zij kunnen nu financieel kapot geprocedeerd worden door autoritaire regimes”, zegt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma. Hij is initiatiefnemer van het plan en denkt met een half miljoen euro uit het Mensenrechtenfonds ver te kunnen komen.
,,Nederlandse journalisten moeten ook in het buitenland gewoon hun werk kunnen doen. Dat houdt in dat Nederland ook financiële bijstand moet bieden om juridische kosten te kunnen betalen”, aldus Sjoerdsma.
Persvrijheid
Het is geen toeval dat D66 dit plan dinsdag naar buiten brengt, omdat dan de Dag van de Persvrijheid wordt gevierd. In Nederland en de westerse wereld is het vrije woord vanzelfsprekend. In andere delen van de wereld niet. Het recht om te schrijven, te publiceren en te fotograferen staat steeds meer onder druk.
Elsevier 03.05.2016 Als columnist Ebru Umar terugkeert uit Turkije moet ze waarschijnlijk worden beveiligd in Nederland. Zelfs premier Mark Rutte (VVD) maakt zich zorgen over haar veiligheid.
Twee weken geleden werd Metro-columnist Umar opgepakt in Turkije naar aanleiding van tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Turks-Nederlandse journalist werd kort daarna vrijgelaten, maar ze moet wel in Turkije blijven in afwachting van de officiële aanklacht.
Zodra het landarrest is opgeheven en Umar weer in Nederland is, moet ze waarschijnlijk worden beveiligd. Dat vindt niet alleen Umar zelf, maar ook Premier Mark Rutte zou dat tegen Umar hebben gezegd, zegt ze tegen NRC.
Rutte heeft Umar laten beloven dat ze zal meewerken als beveiliging noodzakelijk blijkt te zijn. De Nederlandse staat heeft een politieliaison gestuurd om samen met de columnist een risicoprofiel op te stellen.
De beveiliging zou nodig zijn omdat een aantal Nederlandse Turken juist blij reageerden op de arrestatie en haar via sociale media bedreigingen stuurden. ‘Hoera, eindelijk een landverrader gepakt’, en ‘Hard aanpakken zulke monsters’, staat onder andere op een Facebookpagina voor Nederlandse Turken.
Ook werd vorige week bij Umar ingebroken. Volgens de journalist zelf was er sprake van ‘pure intimidatie en provocatie’. Een muur in haar huis werd beklad met het woord ‘hoer’.
‘De inbraak was een heel gerichte actie op Ebru Umar,’ zegt Umar zelf tegen NRC. ‘Het gaat niet om mijn geld, het gaat om de persóón Ebru Umar. Dat is heel bedreigend.’ De journalist wil dan ook niet meer terug naar Amsterdam. In een interview met BNR zegt Umar: ‘Het fijnste van Amsterdam is mijn huis. Maar dat is gecompromitteerd. Ik ben daar niet meer veilig.’
Vrijheidsberoving
De columnist heeft het idee dat haar leven in Nederland zoals het er voor de arrestatie uitzag nu voorbij is. ‘Ik denk dat degenen die dit op hun geweten hebben het geweldig vinden als ik beveiligd zou moeten worden,’ zegt de Turkse journalist. ‘Er is geen grotere vrijheidsberoving dan beveiliging.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Trouw 03.05.2016 Premier Rutte heeft columniste Ebru Umar, die momenteel Turkije niet uit mag, persoonlijk gesproken over haar veiligheid. Dat zegt Umar zelf in NRCvandaag. In het gesprek zou ook een ‘veiligheidsanalyse’ van Umar aan de orde zijn gekomen.
Zo zou Umar aan Rutte hebben moeten beloven dat als ze in Nederland is, ze zich dan laat beveiligen. Bovendien heeft ze donderdag een gesprek gevoerd met een Nederlandse politieliason in Turkije, die haar beveiliging aanbood in Turkije zelf. Umar wordt nu permanent vergezeld van een medewerker van de ambassade.
De columniste zit voorlopig nog vast in Turkije. Ze zit niet in de gevangenis, maar mag Turkije niet uit. Umar werd twee weken geleden opgepakt, nadat ze in een aantal tweets de Turkse president Erdogan beledigd zou hebben. Vorige week werd nog ingebroken bij het huis van Umar in Nederland.
AD 03.05.2016 Premier Mark Rutte maakt zich zorgen over de veiligheid van Ebru Umar als ze naar Nederland komt. De Nederlandse staat heeft een politieliaison afgevaardigd om samen met de columniste een risicoprofiel op te stellen. Dit vertelt Umar in een gesprek met NRC.
Volgens de krant meldt Umar dat zij Rutte persoonlijk heeft moeten beloven dat ze zich laat beveiligen en heeft ze hem in een persoonlijk gesprek beloofd zich coöperatief op te stellen als beveiliging nodig is.
Vorige week donderdag voerde Umar het gesprek met de Nederlandse politieliaison in Turkije, vertelt ze. Deze bood Umar namens de Nederlandse overheid ook beveiliging aan in Turkije. De ambassade zorgt ervoor dat Umar sinds vorige week permanent vergezeld is van een medewerker.
Opgepakt
Umar werd twee weken geleden opgepakt in Turkije. Ze zit niet meer vast, maar moet wel in het land blijven. Minister Bert Koenders vindt dat het gedrag van Turkije rond de arrestatie van de Nederlandse columniste niet past bij een land dat lid wil worden van de Europese Unie.
Trouw 02.05.2016 Niet alleen journalisten, maar ook gewone Turken moeten er rekening mee houden dat kritiek op president Erdogan negatieve gevolgen kan hebben.
Omdat de grens tussen kritiek en beledigen niet duidelijk gedefinieerd is, weet je nooit waar je aan toe bent.
Emre denkt tegenwoordig wel twee keer na voor hij iets op Facebook deelt. “Wat denk je nu helemaal”, zegt de manager bij een Amerikaans elektronicabedrijf in Istanbul, een vroege dertiger. “Als er tegen zoveel mensen processen lopen, laat dat me niet koud. Of ik het nu wil of niet, ik ben veel behoedzamer geworden op sociale media.” Emre, die vanwege zijn functie niet met zijn achternaam in de krant wil, doelt op de ongeveer 2000 Turken die sinds het aantreden van Recep Tayyip Erdogan als president, in 2014, zijn vervolgd voor het beledigen van het Turkse staatshoofd.
Emre gaat gekleed in een dik wollen vest, draagt een gecoiffeerde baard en heeft een Ray-Ban zonnebril nonchalant in de kraag van zijn donkergroene T-shirt gestoken. Ik spreek hem op de veerboot van het Europese deel van Istanbul naar het Aziatische deel – naar Kadiköy om precies te zijn. Deze wijk staat behalve zijn excellente visrestaurants bekend om zijn overwegend linkse populatie – een progressief eiland in een verder conservatieve stad. Emre deelt nog wel linkjes, maar onthoudt zich als het even kan van politiek getint commentaar. “Veel van wat over Erdogan gezegd wordt is geen belediging, maar kritiek. Maar omdat de grens niet duidelijk gedefinieerd is, weet je nooit waar je aan toe bent.”
‘De lange arm van Erdogan’
Er is veel gezegd over ‘de lange arm van Erdogan’, de manier waarop de Turkse autoriteiten hun invloed over de grens laten gelden. Maar de ‘korte arm’ deed zich afgelopen tijd ook nadrukkelijk gelden. Denk aan de sluiting van kranten als Zaman of het proces tegen de hoofdredacteur van Cumhuriyet – de krant die foto’s publiceerde van Turkse wapenleveranties over de grens met Syrië aan Turkmeense rebellen wellicht, maar het zou ook aan de jihadisten van Nursa kunnen zijn.
Denk aan de cartoonisten die werden veroordeeld vanwege een reeks spotprenten over de Turkse president. Of anders aan de meer dan duizend academici die worden vervolgd vanwege een petitie waarin ze zich uitspreken tegen het ‘staatsgeweld’ tegen de Koerdische burgerbevolking in het zuidoosten van Turkije.
Het zijn allemaal geruchtmakende zaken die ook buiten Turkije veel media-aandacht kregen. Maar zelden hoor je over de impact die ze op de levens van gewone Turken heeft. Een dagje pendelen op de veerboot over de Bosporus leert dat die aanzienlijk is. Zeker bij meer progressieve Turken. Een representatieve steekproef is het zeker niet, maar van de ongeveer twintig mensen die ik sprak en die actief zijn op sociale media gaf nagenoeg iedereen te kennen zoniet zelfcensuur te plegen, dan toch twee keer na te denken eer hij iets op Facebook of Twitter zet.
Oplettender
“Met spioneren en aangeven heb ik nog nooit te maken gehad”, zegt Derya (30) op het achterdek van de veerboot die haar van huis in Kadiköy naar haar werkplek brengt, een nieuwsorganisatie nabij het Taksimplein. Ook zij wil vanwege haar baan niet met haar achternaam in de krant. “Maar tegelijk ken je de verhalen, je voelt gewoon dat het er is.” Ze zegt oplettender te zijn geworden met wat ze retweet, en al helemaal op welke posts ze commentaar levert. “Je weet niet wie er mee kijkt”, zegt ze, terwijl ze zich in de stroom mensen richting de uitgang bij de halte Karaköy begeeft.
Meeuwen krijsen en terwijl boeg richting de zee van Marmara draait kijkt Utku Can Simsek naar het imposante Topkapi paleis – ooit de residentie van de Ottomaanse sultans. Hij studeert in Ankara en is op familiebezoek in Istanbul. “Ja, ook ik let sinds een paar maanden beter op met wat ik op Facebook zet, vooral politieke dingen”, zegt hij. Bovendien steun ik de HDP (een linkse pro-Koerdische partij), dat maakt het allemaal nog erger”. Simsek lacht.
Veel Turken associëren de HDP met de militante verzetsbeweging PKK. Sinds de strijd tussen de Turkse staat en de PKK vorig jaar zomer oplaaide is alles wat naar de Koerdische kwestie riekt radio-actief – alsof in het nationaal onderbewuste een sluimerende paranoia geactiveerd is. Na een reeks aanslagen – deels gepleegd door de PKK, maar ook door andere partijen – openden de autoriteiten de jacht op terroristen.
Tegelijk wil Erdogan dat de wet wordt opgerekt zodat ook mensen die terreur ‘ondersteunen’ wegens terreurdaden kunnen worden vervolgd: ngo’s, advocaten, journalisten, iedereen die op een verkeerd moment zijn sympathie met de Koerdische zaak laat blijken.
Je moet niet schelden tegen de president, wie dat doet moet niet vreemd opkijken als ie wordt aangeklaagd.
Schelden
“Goed, die neiging om tegengeluid te smoren met een beschulding van terreur is verwerpelijk”, zegt Simseks buurman, een veertiger met een groen-wit blokjeshemd die Souad Öskay zegt te heten en op de AKP stemt. “Maar je moet niet schelden tegen de president, wie dat doet moet niet vreemd opkijken als ie wordt aangeklaagd.” Een levendige discussie ontspint zich, slechts onderbroken door het mannetje dat op het achterdek rondgaat met thee in kleine tulpenglaasje.
Mehmet Kayali, een oudere heer met een speldje op zijn revers in de vorm van de Turkse vlag houdt het erop dat Erdogan een minderwaardigheidscomplex heeft.
“Dat kan wezen, maar we moeten wel beleefd tegen elkaar blijven”, benadrukt Öskay. “Wie het niet met Erdogan eens is kan hem bij de volgende verkiezingen wegstemmen”. Volgens Kayali is het probleem van Turkije dat de oppositie zo weinig voorstelt. “Daardoor raken de mensen gefrustreerd en gaan ze schelden.” Öskay: “Mogelijk, maar als je niet oppast kruipt dat gescheld ook de familiesfeer in. En dat zou onwenselijk zijn. Nee, ik blijf erbij, wie beledigt gaat over de schreef, die moet worden aangepakt.”
Mensen in overheidsdienst moeten extra oppassen.
Conservatieve buurt
Wanneer de boot aanmeert bij het Aziatische deel van Istanbul en Kayali en de AKP-stemmer zijn opgestaan om aan land te gaan, blijft Simsek nog even zitten. “Weet je, aanvankelijk wilde ik niet eens spreken met een journalist”, zegt de student. Hij vertelt dat een vriend van hem onlangs is gearresteerd, precies omdat hij de president beledigd zou hebben. Hij woont in een conservatieve buurt in Ankara, waar veel AKP-aanhang woont. “We weten niets zeker, maar we denken dat hij daar is verklikt. Nu denkt hij erover om te verhuizen.”
Juist vanwege dat geklik zijn veel Turken voorzichtiger geworden. Wat de Nederlandse columniste Ebru Umar op haar vakantieadres gebeurde staat allerminst op zich zelf. Zo is er het vaak aangehaalde voorbeeld van die vrouw die haar man aangaf omdat hij Erdogan zou hebben beledigd (de twee lagen in scheiding). En hoewel het fenomeen ongrijpbaar is, is het voor veel mensen een realiteit waar ze in hun dagelijks leven rekening mee houden.
“Erdogan heeft een heel leger internettrollen klaarstaan”, zegt Eren Kayhan (25) in het overdekte gedeelte van de veerboot. Hij draagt een opengewerkte wollen trui, een zonnebril en is afkomstig uit de regio van de Zwarte Zee. Ook hij zegt rekening te houden met wat hij online zet. “Zeker omdat ik als leraar aan de bak probeer te komen. Mensen in overheidsdienst moeten extra oppassen.”
‘AK-trollen’
Volgens The Wall Street Journal huurde de AKP afgelopen jaar duizenden mensen in wier taak het is om het regeringsbeleid online in een gunstig daglicht te stellen. Volgens de Amerikaanse krant komt dat voort uit het besef dat de partij het internet te veel over heeft gelaten aan linkse activisten. Volgens critici gaat de rol van het online pro-regeringsoffensief veel verder.
Zogeheten ‘AK-trollen’ zouden online lynchpartijen organiseren, critici trachten zwart te maken en onwenselijk commentaar melden bij speciaal daarvoor in het leven geroepen diensten.
Kayhan vertelt dat hij recent zijn tijdlijn op Facebook nog eens goed heeft uitgekamd. Naar de reden waarom de regering de laatste maanden de teugels op alle fronten aantrekt kan hij slechts gissen. “Er is veel onzekerheid binnen de AKP – ook vanwege al die eerdere corruptieaantijgingen”, zegt hij onder verwijzing naar het ‘gas-voor-goudschandaal’ dat eind 2013 uitbrak en waarop diverse ministers sneuvelden.
Sinds de verkiezingen van 1 november ziet Kayhan een versnelling. “Erdogan weet met hoeveel moeite hij die overwinning voor elkaar gebokst heeft. Dat lukte alleen door kiezers angst aan te jagen, met het spook van terreuraanslagen of een escalerende oorlog in het zuidoosten.”
Kwetsbaar
Op het achterdek van de veerboot terug naar het Europese deel ziet Zeynep Ozünal (16) het kantelpunt bij de Gezi-protesten van de zomer van 2013, toen jongeren massaal de straat op gingen. Met haar vriendje, de eveneens zestienjarige Sarp Gürhan, zit ze gearmd op het zijdek. Ze zijn vrij van hun chique lisesi (lyceum) en maken zich op voor een dagje slierten rondom het Taksim plein. Zij met haar gezicht vol jeugdpuistjes, hij met zijn jas waar ‘Bad to the Bone’ op staat.
“Tijdens Gezi besefte Erdogan voor het eerst dat hij ook kwetsbaar was”, zegt Ozünal wereldwijs. Erdogan, toen nog premier, liet het neerslaan van protesten gepaard gaan met beschuldigingen aan het adres van geheimzinnige ‘buitenlandse machten’ die het op de stabiliteit van Turkije hadden voorzien.
Zowel Ozünal als Gürhan bekennen tevoren na te denken eer ze iets op Facebook delen. Zelfs als ze nog nooit direct te maken hebben gehad met aangevers of trollen. “Zo werkt het”, zegt Gürhan, “je hoort die verhalen om je heen.” En dan zijn er al die aanklachten, niet alleen tegen journalisten, maar ook tegen burgers, zoals vorig jaar tegen een 16-jarige jongen die Erdogan voor dief had uitgemaakt. “Dat kruipt onder je huid”, aldus Ozünal. “Ja”, zegt Gürhan, “het is intimiderend.”
Zelfcensuur sluipt er geleidelijk in
Wanneer besluiten mensen zichzelf te censureren? Volgens de sociologe Defne Över is het een geleidelijk proces. In Turkije begon dat met de concentratie van economische macht in de handen van grote conglomeraten en van de politieke macht in die van de AKP. Wat volgde was een politisering van de openbare ruimte. Plotseling zijn er berichten over arrestaties. Vrienden spreken er onderling over. Een geruchtenmachine komt op gang.
Een atmosfeer van wantrouwen en angst ontstaat, waarin mensen steeds behoedzamer worden. Över, die deze zomer hoopt te promoveren aan de Amerikaanse Cornell universiteit, deed onderzoek naar zelfcensuur in de Turkse media. Volgens Över zijn het niet de topjournalisten en stercolumnisten die aan zelfcensuur doen, want die voelen zich beschermd door hun maatschappelijke status. “Het is eerder het middenkader, de journalisten in de newsrooms, die twee keer nadenken over wat ze opschrijven.”
Telegraaf 02.05.2016 Columniste Ebru Umar (Metro, Libelle) en schrijver/columnist Theodor Holman (Parool) zijn genomineerd voor de Pim Fortuyn Prijs. Dat heeft jurylid Joost Eerdmans maandag aan het ANP laten weten. De drie andere genomineerden zijn journalist Wierd Duk, schrijver Leon de Winter en het Amsterdamse VVD-raadslid Dilan Yesilgoz.
Het is de tweede keer dat de Pim Fortuyn Prijs wordt uitgereikt. Hij is bedoeld voor ‘de meest Fortuynistische persoon in Nederland’, die wordt gekozen uit opiniemakers, politici of bestuurders die verwant zijn met het gedachtegoed van Fortuyn en dat ook uitdragen.
De winnaar wordt op 25 mei bekendgemaakt. Hij of zij krijgt in Den Haag een wisselbokaal uit handen van publicist Afshin Ellian, die de prijs vorig jaar won.
In de jury zitten behalve Eerdmans ook Simon Fortuyn (voorzitter), oud-politica Rita Verdonk en Fortuyn-biograaf Leonard Ornstein.
Telegraaf 01.05.2016 Driekwart van de mensen hoopt dat Ebru Umar zich niet gaat inhouden als ze over Turkije en Turken schrijft. Dat blijkt uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond. Bijna net zoveel mensen vinden dat cabaretiers en columnisten alles moeten kunnen zeggen wat ze willen over hoogwaardigheidsbekleders.
Verder is 82 procent er voor dat de strafbaarheid van het beledigen van buitenlandse staatshoofden uit onze wet wordt geschrapt, evenals de straf voor het beledigen van de koning (65 procent).
Op de vraag of Europa en Nederland de afspraken moeten opzeggen met de Turken over de opvang van vluchtelingen, zegt 47 procent ja (vooral PVV , SP en CDA) en 40 procent nee (vooral D66, de regeringspartijen en GroenLinks).
Zetels
Voor wat betreft de zetelverdeling als er verkiezingen zouden zijn, zijn er deze week alleen kleine verschuivingen. GroenLinks stijgt er eentje naar 17, de hoogste score die De Hond voor deze partij heeft gemeten. PVV en SP dalen er een (naar 37 en 15 zetels).
Trouw 30.04.2016 Agenten van de Turkse antiterrorismedienst hebben de Turkse journalist Hamza Aktan aangehouden. Zijn advocaat zei zaterdag tegen de Turkse krant Hürriyet dat zijn cliënt is opgepakt voor tweets die hij heeft verspreid.
De open armen van Erdogan
De Turkse president Erdogan oogst veel kritiek met zijn repressieve beleid tegenover journalisten en satirici. Toch is hij zeer populair onder Turkse Nederlanders. Waarom eigenlijk? Trouw-redacteur Wilfred van de Poll gaat op zoek naar een antwoord.
Over de inhoud van de twitterberichten liet de advocaat zich niet uit. De 33-jarige Aktan werkt in Istanbul bij de zender IMC TV. Politieagenten deden vrijdag een inval in het huis van de journalist en namen hem mee.
Vorige week werd de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar opgepakt wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Zij noemde hem in Metro ‘de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent’. Na een nacht in de cel werd zij weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit.
NU 30.04.2016 Agenten van de Turkse antiterrorismedienst hebben de Turkse journalist Hamza Aktan aangehouden. Zijn advocaat zei zaterdag tegen de Turkse krant Hürriyet dat zijn cliënt is opgepakt voor tweets die hij heeft verspreid.
Over de inhoud van de twitterberichten liet de advocaat zich niet uit. De 33-jarige Aktan werkt in Istanbul bij de zender IMC TV.
Politieagenten deden vrijdag een inval in het huis van de journalist en namen hem mee.
Vorige week werd de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar opgepakt wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Zij noemde hem in Metro ”de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent”. Na een nacht in de cel werd zij weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit.
Telegraaf 30.04.2016 Agenten van de Turkse antiterrorismedienst hebben de Turkse journalist Hamza Aktan aangehouden. Zijn advocaat zei zaterdag tegen de Turkse krant Hürriyet dat zijn cliënt is opgepakt voor tweets die hij heeft verspreid.
Over de inhoud van de twitterberichten liet de advocaat zich niet uit. De 33-jarige Aktan werkt in Istanbul bij de zender IMC TV. Politieagenten deden vrijdag een inval in het huis van de journalist en namen hem mee.
Ebru Umar
Vorige week werd de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar opgepakt wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Zij noemde hem in Metro ,,de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent”. Na een nacht in de cel werd zij weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit.
Telegraaf 29.04.2016 Turks-Nederlandse ondernemers die kritisch zijn over president Erdogan, worden geïntimideerd vanuit het Turkse consulaat. Dat zegt Mehmet Cerit van de kritische krant Zaman Vandaag tegen BNR.
“Het is heel subtiel: die ondernemers krijgen bezoekjes via mensen die gelieerd zijn aan de consulaten. Ze worden geadviseerd om hun gedachten over de Turkse regering en Erdogan te herzien, omdat dat verstandiger is voor hun zaken in Turkije”, zegt Cerit.
Volgens Cerit kreeg een ondernemer te maken met lastercampagnes in zijn wijk. In moskeeën en koffiehuizen werd opgeroepen om hem te boycotten. Een andere ondernemer zou alle contracten in Turkije hebben verloren.
Telegraaf 29.04.2016 Columniste Ebru Umar wordt inmiddels zo erg bedreigd, dat de de Nederlandse ambassade aan de bel heeft getrokken bij de Turkse politie.
De gealarmeerde Turken hebben haar daarom gisteren extra politiebeveiliging aangeboden. Ook heeft een zogeheten internationaal opererende ’politie liaison’ van de Korps landelijke politiediensten (KLPD) haar bezocht om het dreigingsniveau te bespreken. Niettemin heeft Umar naar eigen zeggen extra beveiliging vooralsnog geweigerd.
Umar mag al sinds afgelopen zondag Turkije niet uit. De Turken willen haar aanklagen voor het beledigen van president Erdogan.
Umar zegt dat de Nederlandse ambassade eerder deze week een brief naar de Turkse politie heeft gestuurd. Daarin wijst de ambassade de Turken op de stortvloed aan bedreigingen die Umar sinds zondag over zich heen krijgt, vooral via sociale media. Volgens Umar zijn de dreigementen met name afkomstig uit de Nederlands-Turkse gemeenschap.
Umar: „Ik heb de Turkse politie bedankt voor het aanbod om me extra in de gaten te houden, maar ik voel me hier in Turkije niet bedreigd. Ik ben hier nog steeds een anoniem persoon. Ik heb geen behoefte extra aandacht op me te vestigen door opeens met beveiliging rond te lopen.”
Umar is wel wat gewend als het gaat om bedreigingen. Na de moord op de met haar bevriende Theo van Gogh in 2004 liet toenmalig minister Verdonk haar benedenwoning in Amsterdam beveiligen.
Twee jaar geleden besloot Umar zelf om te verhuizen naar de bovenwoning op hetzelfde adres. Daarmee verviel het speciale veiligheidsregime, bevestigt ze desgevraagd.
Niettemin bleef de controversiële columniste in Nederland „altijd extra op haar hoede”, zegt ze. Opvallend genoeg hebben onbekenden in de nacht van zondag op maandag ingebroken in haar onbeveiligde bovenwoning in Amsterdam. Toch is dit alles geen reden voor extra onderzoek, zo liet een politiewoordvoerder eerder al weten.
Umar dient overigens vandaag een bezwaar in tegen het ’landarrest’ dat haar is opgelegd. Daarover wordt volgende week al een uitspraak verwacht.
Elsevier 28.04.2016 Terwijl Turkije in veel Europese landen probeert de persvrijheid in te perken, blijkt donderdag nog maar eens hoe gevaarlijk de situatie al is voor journalisten in het land. Twee Turkse columnisten van een Erdogan-kritische krant werden in Istanbul tot twee jaar cel veroordeeld.
Reden voor de veroordeling was het publiceren van een Mohammed-cartoon afkomstig uit het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdo, zei de advocaat van Hikmet Cetinkaya and Ceyda Karan tegen persbureau AFP. De cartoons verschenen in de eerste editie van Charlie Hebdo nadat er een terreuraanslag was gepleegd op het kantoor van het tijdschrift. Met het afdrukken van de cartoon zou de krantCumhuriyet ‘religieuze waarden hebben beledigd’.
Cumhuriyet had een verkleinde versie van deze Mohammed-cartoon gepubliceerd. Foto: AFP
‘Open provocatie’
Na de uitspraak van de rechter zouden de eisers ‘Allah Akbar’ – Allah is groot – hebben geschreeuwd, volgens Cumhuriyet. De Turkse premier Ahmet Davutoglu zei eerder al dat het publiceren van cartoons met daarin de Islamitische profeet een ‘open provocatie’ is.
Cumhuriyet is een krant die openlijk strijdt tegen de islamitische regering van president Recep Tayyip Erdogan. Zo hangt ook de hoofdredacteur en een redactiechef een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd voor het onthullen van staatsgeheimen in de krant.
Umar
De Turkse overheid doet er de laatste tijd alles aan om kritische journalisten de mond te snoeren. Naast invallen bij mediaorganisaties worden ook op grote schaal journalisten opgepakt. Volgens het Comité ter Beschermingvan Journalistenzaten aan het einde van 2015 zeker 14 journalisten voor langere tijd vast in de Turkse gevangenis.
Afgelopen week werd ook de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar in Turkije aangehouden omdat ze Erdogan op Twitter zou hebben beledigd. Umar zit momenteel niet in de gevangenis, maar mag het land niet verlaten. Donderdag gaf ze aan dat ze haar Turkse nationaliteit wil opgeven.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Trouw 28.04.2016 De greep die Ankara probeert te houden op Turkse Nederlanders, is hun niet onwelgevallig: velen zijn dol op de Turkse president Erdogan. Waarom eigenlijk?
Fuck de Nederturken.’ Met die woorden spuwde Ebru Umar dinsdag op Twitter haar gal uit over Turkse Nederlanders die haar aanhouding toejuichten. Dat waren er niet weinig. De Metro-columniste werd in Turkije opgepakt voor het beledigen van Erdogan.
In Amsterdam brak tijdens datzelfde weekend iemand haar woning binnen en kladde ‘hoer’ op de muur – een woord dat ze de afgelopen dagen ook op sociale media naar haar hoofd kreeg geslingerd. Umar verweet haar belagers ‘NSB-gedrag’: ze denkt dat iemand in Nederland haar heeft verlinkt bij de Turkse autoriteiten.
Dat is geen gekke gedachte. Vorige week lekte een brief uit van het Turkse consulaat aan Turkse verenigingen in Nederland met de oproep beledigingen van Erdogan te melden. De brief blies discussies over de lange arm van Ankara nieuw leven in. Maar waar seculiere Turken en critici van Erdogan angst voelen, halen veel andere Turkse Nederlanders hun schouders op over zo’n kliklijn.
Een meerderheid ziet het probleem überhaupt niet, zegt Turkije-deskundige Lily Sprangers van de Universiteit Leiden. Beïnvloeding vanuit Ankara en loyaliteit aan Erdogan ervaren zij als iets vanzelfsprekends. Ze ziet dat ook onder de tweede en derde generatie. “Erdogan staat voor een Turkije dat zich door niemand laat koeioneren, zijn eigen waarden heeft. Ook buiten de directe aanhang van Erdogans AK-partij vindt die houding steun.”
De economie groeit, en op het wereldtoneel is Turkije een speler waar niemand omheen kan. Turken zien: ons land doet er weer toe.
Die aanhang is op zichzelf al groot in Nederland. Tenminste, als de verkiezingsuitslagen van november vorig jaar een goede graadmeter zijn. De AK-partij kreeg in Turkije 50 procent van de stemmen, in Nederland 64 – meer dan in enig ander land. Erdogan is geliefd.
Hoe komt dat? Ongetwijfeld speelt mee dat de AK-partij zijn electorale basis heeft in Anatolië, waar de meeste Turkse migranten in Nederland vandaan komen. Maar een interessanter antwoord begint elders: bij Erdogans successen. Anders dan Marokkanen zijn Turken altijd trots geweest op het land van herkomst.
Turkije is nooit gekoloniseerd of onderdrukt, het hield vroeger juist anderen onder de knoet. Sinds Erdogan aan de macht is, maakt het land een spectaculaire comeback, zegt Sprangers: “Er is een economische inhaalslag, met een verdubbeling van het bruto nationaal product, en op het wereldtoneel is Turkije een speler waar niemand meer omheen kan. Turken zien: ons land doet er weer toe.”
Ministerie voor migranten
Een tweede antwoord ligt in Erdogans aandacht voor de Turkse migranten in Europa. Anders dan zijn voorgangers speelt hij actief in op hun behoeften. Hij richtte in 2010 zelfs een speciaal ministerie voor hen op. Hij snapt wat hij voor hen moet doen, zegt columnist en sociaal wetenschapper Cemil Yilmaz. Zo heeft hij de afkoopsom voor de dienstplicht verlaagd en maakt hij zich sterk voor visumvrij reizen naar Europa. “Zijn boodschap is: jullie horen bij Turkije, mijn armen staan open.”
Dit alles geeft Ankara macht: je valt onder Turkse regels. En je hebt iets te verliezen
Geen lange arm, maar open armen: zo kun je het ook zien. Erdogan hoopt er garen bij te spinnen. In 2014 veranderde zijn regering de Turkse kieswet: Turken die in het buitenland wonen mogen nu ook stemmen als ze zich tijdens de verkiezingen níet in Turkije bevinden. Voorheen kon dit niet. Zo wordt de diaspora voor het eerst electoraal ontgonnen. Er wonen naar schatting 3,5 miljoen Turken in Europa – geen onbeduidend aantal. Vorig jaar belandde bij veel Turken in Nederland dan ook een brief met een stemadvies voor de AK-partij.
Erdogans uitstraling als leider en zijn bemoeienis met de diaspora verklaren veel, maar niet alles. Er zijn meer redenen voor de nauwe band die Turken in Nederland met het herkomstland ervaren. Praktische bijvoorbeeld. Negentig procent van de Turken in Nederland heeft een dubbele nationaliteit, wat betekent dat ze geregeld naar een van de drie Turkse consulaten (in Rotterdam, Deventer of Amsterdam) moeten om hun kind in te schrijven of een nieuw paspoort aan te vragen.
Ze gaan op vakantie naar Turkije, waar ze familie hebben wonen en waar velen zelf een huis hebben. Daar moeten ze Turkse belastingen voor afdragen. Dit alles geeft Ankara macht: je valt onder Turkse regels. En je hebt iets te verliezen.
Daarnaast zijn er in Nederland ontwikkelingen waardoor Turken niet opgaan in het land van aankomst. De belangrijkste: segregatie. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is er klip en klaar over in het rapport ‘Werelden van verschil’ uit december vorig jaar. Bevolkingsgroepen drijven van elkaar weg. Met name Marokkanen en Turken staan op grote afstand van de autochtone samenleving. De helft van de Turken is ‘matig gesegregeerd’, een kwart leeft ‘gesegregeerd’ en ‘etnisch geïsoleerd’.
Zo kan Erdogans invloed groeien, vooral omdat Nederland nog steeds geen greep weet te krijgen op de eigen Turkse gemeenschap
Historicus Zihni Özdil zoekt de wortels van deze segregatie in de jaren zeventig. Vanuit het multiculturele ideaal werden reactionaire en nationalistische Turkse clubs in Nederland geen strobreed in de weg gelegd. Ze kregen zelfs subsidie. Geef ze hun eigen cultuur, was het idee, zo integreren ze het beste. Dat heeft volgens Özdil desastreus uitgepakt: Turken werden niet gedwongen Nederlandse waarden aan te nemen, maar konden een eigen zuil optuigen, waarin een conservatief-nationalistische wereldbeeld wortel schoot.
Dit integratiebeleid is inmiddels afgeschaft, maar het effect is nog zichtbaar. Stromingen binnen de Turkse gemeenschap zijn hecht en kennen een hoge graad van zelforganisatie. Ironisch genoeg heeft het dichtdraaien van subsidiekranen geen hernieuwde oriëntatie op Nederland opgeleverd.
Tal van clubs wendden hun blik daarna juist naar Turkije, zegt Lily Sprangers. “Ze voelen zich in de steek gelaten door Den Haag. Nu, dan hebben we nog een tweede vaderland, denken ze: ze hopen dat Ankara in het subsidiegat springt. Dat doet Ankara vooralsnog niet, maar de hoop werd wel gevoed door de oprichting van het ministerie voor Turken in het buitenland.”
Zo kan Erdogans invloed groeien, vooral omdat Nederland nog steeds geen greep weet te krijgen op de eigen Turkse gemeenschap. Er gaan wel stemmen op voor een strengere monitoring, maar plannen om conservatief-nationalistische verenigingen zoals Milli Görüs onder curatele te stellen, strandden.
Turkse jongeren zijn afgeknapt op Nederlandse media en kijken vooral naar Turks nieuws
Eigen tv-zenders
Wat de neiging tot afzondering onder de Turkse Nederlanders nog versterkt, is het gevoel slachtoffer te zijn van een vijandig klimaat jegens ‘allochtonen’, zegt Cemil Yilmaz: “Over de islam is de berichtgeving alleen maar negatief, net als over Turkije. Er wordt met twee maten gemeten, is het gevoel. Aanslagen in Parijs krijgen veel aandacht, die in Ankara niet.” Turkse jongeren knappen daardoor af op Nederlandse media en kijken vooral naar Turks nieuws. Dat vergroot nog eens extra hun afstand tot Nederland, want Turkse zenders zijn er sinds Erdogan alleen maar nationalistischer op geworden, zegt Yilmaz.
Sprangers spreekt van een parallelle samenleving. “Ik kom twintigers en dertigers tegen die nog nooit met autochtone Nederlanders hebben samengewerkt. Thuis spreken ze Turks, ze stromen niet door in het onderwijs en blijven hangen in de eigen etnische groep.” Ze houdt overigens hoop: “Ik zie óók een kleine, maar gelukkig wel groeiende groep Turken die hoog is opgeleid, op Nederland is gericht en probleemloos banen vindt in de advocatuur, bij de overheid of in het bedrijfsleven.”
141 moskeeën in Nederland worden vanuit Turkije gefinancierd en van imams voorzien
Dan is er nog een laatste trend: toenemende religiositeit. De sociale en culturele scheidslijnen spitsen zich volgens Richard Staring van de Erasmus Universiteit Rotterdam toe op de islam. Hij onderzocht voor het SCP de maatschappelijke ontwikkeling van Turkse migranten in Nederland. Alle jongeren die hij interviewde, of ze nu laag- of hoogopgeleid waren, gaven aan hun geloof zeer belangrijk te vinden. Ze zetten de islam op nummer één.
Deze trend speelt de AK-partij in de kaart. De meeste Turkse moskeeën in Nederland vallen linea recta onder het Turkse ministerie van algemene zaken, via Diyanet (het ‘presidium voor godsdienstzaken’). Diende dit in het Turkije van Atatürk juist om de islam in bedwang te houden, onder Erdogan is het uitgegroeid tot een soort motor van islamisering. Ook in Nederland is de invloed niet te onderschatten: 141 moskeeën worden vanuit Turkije gefinancierd en van imams voorzien. Als ergens Erdogans lange arm te vinden is, kortom, dan hier. En niets wijst er op dat zijn greep verslapt.
Met grote tegenzin begint Micha Wertheim aan deze bekentenis. Maar nog voor de rest er over begint, wil hij toch tóch nog even wat kwijt over de afterparty van dat satire-congres in Turkije. Zijn kant van het verhaal.
Laat ik beginnen met te verklaren dat ik deze bekentenis met grote tegenzin opschrijf. De reden dat ik toch van mij laat horen is dat het niet lang zal duren voordat er een filmpje opduikt waarin te zien is hoe een aantal zelfverklaarde satirici seksuele handelingen met elkaar verrichten. Het is niet ondenkbaar dat – als de bewuste opnamen opduiken – ook ik herkenbaar in beeld verschijn, zij aan zij met Recep Tayyip Erdogan. De beelden staan nog niet eens online en iedereen heeft er al een mening over. Daarom hecht ik eraan hier alvast mijn kant van het verhaal te vertellen.
Toen ik mij vorig jaar opgaf voor het congres Satire in het Tijdperk Van De Manische Reproduceerbaarheid, deed ik dat ook omdat het een kans was om weer naar Istanbul af te reizen. Ik was twee keer eerder in Turkije geweest en het land is betoverend: het heerlijke eten, het warme weer, de paradijselijke stranden, de archeologische schatten en natuurlijk de vriendelijke mensen. Ik weet het, ik klink alsof ik en reisbureau heb, maar geloof me: het is waar. Het is niet moeilijk te begrijpen dat Turken trots zijn op hun land. Ik besloot eerst een paar dagen rond te trekken om af te sluiten met het driedaagse congres.
Nu moet ik er bij zeggen dat congressen voor satirici een stuk minder leuk zijn dan je zou verwachten. Niet alleen is er veel onderlinge afgunst, de meeste satire die je tijdens zo’n congres voorbij ziet komen is obligaat, voorspelbaar of onbegrijpelijk. Daar komt bij dat het nogal een apenrots is: veel blanke mannen, waarvan vooral de politieke satirici zich zelf vele malen belangrijker en relevanter vinden dan zij die zich bijvoorbeeld beperken tot slapstick of het maken van poepgeluiden. Terwijl iedereen zal moeten beamen dat juist die laatste twee vaak vele malen grappiger zijn. Ik zou zelfs willen betogen dat ze ook belángrijker zijn, omdat zij erin slagen met minimale middelen het menselijk tekort te tonen.
Dit jaar was er nog al wat gedoe over wie er wel en niet aanwezig mocht zijn bij het satire-congres. De organisatie had besloten om iedereen toe te laten die interesse had. Zelf was ik het daar niet helemaal mee eens, omdat ik erg bang ben voor vervaging van de disciplinaire grenzen. Zo zijn er de laatste jaren steeds meer columnisten die de ene keer beweren ernstig te zijn, en op het moment dat je ze daarop aanspreekt, zich verschuilen achter de ironische ongrijpbaarheid van satire. Toch begreep ik de beslissing van de organisatie wel: als wij, als satirici, willen dat onze mening serieus genomen wordt, dan moeten we niet spastisch doen als de mensen wiens werk bestaat uit het formuleren van meningen zich op ons terrein begeven. Achteraf denk ik dat het dáár fout is gegaan.
Je zou je af kunnen vragen waarom er nog een congres wordt georganiseerd voor mensen die het bijna in alles met elkaar oneens zijn. Waarom? Nou ja, misschien omdat het op ten duur verstikkend is om je te omringen met mensen die overal hetzelfde over denken.
Het congres begon met een mooie lezing over zogenaamde ‘Entartete Kunst‘ van de door mij zeer bewonderde professor dr. Arnold Ratsberger. Ratsberger lukt het kunstwerken van Klee, Kandinsky, Kirchner, en Chagall inzichtelijk te maken. Kunstwerken die wij nu vooral mooi en volslagen ongevaarlijk vinden, maar in 1937 door brede lagen van de Duitse bevolking als afstotend, obsceen en zelf immoreel werden gezien. Ratsberger gebruikte deze voorbeelden om duidelijk te maken dat dictatoriale regiems vaak door brede lagen van hun eigen bevolking worden gesteund, als het gaat om wat gezien wordt als het naleven van fatsoen en goede smaak. Wat opviel was dat iedereen na afloop van de lezing uitermate tevreden met zichzelf aan het congresdiner zat.
Satire werkt alleen bij publiek dat de mening van de satiricus deelt.
Prikkelend was ook de Powerpoint-presentatie die dr. Naomi Sluizer gaf over de ontvangst vanThe Great Dictator. De toentertijd zeer controversiële film, waarin Charlie Chaplin de draak stak met het bevriende staatshoofd Adolf Hitler. Sluizer hielp haar gehoor er fijntjes aan herinneren dat Chaplin niet alleen veel tegenwerking kreeg bij het maken van wat inmiddels wordt gezien als zijn meesterwerk, maar dat hij door het maken van die film uiteindelijk ook slachtoffer werd van de communistenjacht die het naoorlogse Hollywood in zijn greep hield. Conservatieve denkers namen het Chaplin kwalijk, zo toonde Sluizer aan, dat hij door stelling te nemen tegen Hitler, indirect het communisme zou hebben gediend. Wat de Powerpoint-presentatie vooral duidelijk maakte was dat satire alleen werkt bij publiek dat de mening van de satiricus deelt.
Sluizers presentatie sloot aan bij het verhaal dat Simon Retspih hield over de ironie van ironie. Het probleem met ironie (geveinsde onwetendheid ), zo betoogde Retspih, is dat het een stijlvorm is die per definitie alleen werkt bij mensen met een zelfde culturele achtergrond en opleiding. Ze gaat er vanuit dat de ironicus en diens gehoor er allemaal hetzelfde over denken. Onder gelijkgestemden is ironie een bindmiddel dat de gelijkgestemdheid bevestigt. Maar wat als die achtergrond divers is? Dan leidt deze stijlvorm, hoe goed bedoeld ook, per definitie tot misverstanden en wantrouwen.
En alsof dat nog niet genoeg was, werden we er in de aansluitende paneldiscussie door professor Ratsberger aan herinnerd hoe populair het NSB cabaret van Paulus de Ruiter was. Ratsberger wees erop dat het persifleren van de macht lang niet altijd subversief is, maar vaak ook reactionair; zoals Jacques van Tol, die met succes de draak bleef steken met Joden, ook toen toen vrijwel alle Joden allang uit Nederland gedeporteerd waren.
De tentoonstelling van cartoonisten over religie was gek genoeg vorig jaar wél aangekondigd, maar nú nergens te vinden. In plaat daarvan gaf Hans Teeuwen een goedbezochte en zeer overtuigende presentatie over orale sex als vorm van satirische zelfverdediging.
Zelf zou ik een workshop geven met als titel: One liners; how the democratization of satire has helped anti-democratic populism find its vernacular. Gebaseerd op het boek:How intellectualism can help us postpone the urgency of immediate action. Daarin wilde ik onderzoeken in hoeverre het een bedreiging voor de democratie is dat de grens tussen satire en het politiek discours steeds meer vervaagt. Met als gevolg dat satirici bij talkshows en op Twitter menen te weten hoe politici hun werk moeten doen, zonder stil te staan bij de compromissen en paradoxen die nu eenmaal onvermijdelijk zijn in een democratie. Dit maakt dat politici zich verdedigen door steeds meer oneliners te gebruiken, om te verhullen dat hun werk er nu eenmaal uit bestaat compromissen met de werkelijkheid te sluiten.
Erdogan is geïnfiltreerd in de politiek door zichzelf democratisch te laten kiezen.
Helaas werd mijn workshop afgelast vanwege een totaal gebrek aan inschrijvingen. Dat had er misschien ook mee te maken dat ik geprogrammeerd stond tegenover de workshop van Tayyip Erdogan. Een radicale Turkse satiricus die verder gaat waar Sasha Baron Cohen ophield. Erdogan is geïnfiltreerd in de politiek door zichzelf democratisch te laten kiezen. Nu gebruikt hij zijn positie om te laten zien waar de zwakheden van diezelfde rechtstaat zitten, om die rechtstaat zo van binnenuit te ontmaskeren als een paradoxale constructie vol tegenstrijdigheden. De satirische centrifuge heette zijn workshop. Het kwam er op neer dat je met een paar strategisch gekozen aanvallen, en een beroep op loyaliteit en fatsoen, een soort politieke centrifuge in gang kan zetten die mensen dwingt partij te kiezen in een conflict waar ze liever niet bij betrokken zouden worden. Behalve Jan Roos, zaten ook Putin, Wilders, Órban, Netanyahu en Trump in de zaal aandachtig mee te schrijven met de inzichten van Erdogan. Waarbij ik wel moet aantekenen dat zij zich na afloop stuk voor stuk distantieerden van de politiek van Erdogan, wat overigens een tip was die Erdogan zelf aan zijn publiek had meegegeven.
Na afloop van het congres was er een groot feest om wat stoom af te blazen. Dat is ieder jaar zo. Dit jaar was het in het paleis van Erdogan zelf. Ik ben niet zo goed in feesten, maar ik was toch blijven hangen. Ook omdat ik dacht dat het een besloten feestje was.
Inmiddels weet de halve wereld dat er tijdens dat feest allerlei seksueel handelingen hebben plaatsgevonden. Maar ik hecht er aan te verklaren dat dat op vrijwillige basis gebeurde. Dat ik zelf geen intiem contact met Erdogan heb gehad, heeft er vooral me te maken dat ik heel de nacht werd aangerand door een zekere Bart Nijman, van de website GeenStijl, die daarmee wilde bewijzen dat hij geen antisemiet is. Wel zag ik hoe Erdogan zichzélf op een gegeven moment terugtrok om zich te bevredigen door te kijken naar foto’s van gevangengenomen journalisten en mensenrechtenactivisten.
Omdat Erdogan zijn mond niet kon houden, liggen er nu allemaal apenverhalen op straat. En straks is er dus dat filmpje, waar half Nederland zich nu al op af zit te trekken, terwijl de andere helft er schande van spreekt. Nu is het heel simpel, wie aanstoot neemt aan het filmpje kan ook besluiten er geen kennis van te nemen. Maar omdat ik waarschijnlijk zélf ook op de beelden sta, voel ik mij gedwongen iets te zeggen om dat beeld te herstellen. Al snap ik het ook heel goed dat sommige satirici die op het feest waren juist geen zin hebben om er iets over te zeggen. Het is onzin om te beweren dat zij daarom geen goede satirici zouden zijn. Sterker nog, als het congres mij één ding geleerd heeft is het wel dat een ‘goede satiricus’ een contradictio in terminis is. Zoals gezegd, een goed getimede scheet kan vele malen effectiever zijn dan de scherpste politieke belediging.
Erdogan moet alleen niet doen alsof hij het slachtoffer is. Sterker nog, het feest was bij hem thuis en wie goed kijkt ziet hem met volle teugen genieten.
Telegraaf 28.04.2016 De vrijheid van de pers is vorig jaar wereldwijd beland op het laagste punt in twaalf jaar tijd. Dat blijkt uit een jaarlijks rapport van Free Press Unlimited en Freedom House, die ijveren voor toegang tot onafhankelijk nieuws voor iedereen.
De teruggang in persvrijheid wordt veroorzaakt door politieke, criminele en terroristische krachten die proberen de media naar zich toe te trekken of tot zwijgen te brengen. In het Midden-Oosten en Turkije wordt de persvrijheid het sterkst beïnvloed door de regering en militante groepen, die journalisten – soms met geweld- onder druk zetten om partij te kiezen. In China groeide de censuur op nieuws over de economie en milieuvervuiling.
Nederland doet het goed in de ranglijst en staat op een gedeelde tweede plaats met België, Finland en Zweden. Toch mogen we hier niet achteroverleunen, zegt Leon Willems van Free Press United. Voor afluisteren van journalisten is toestemming nodig, maar als die journalist toevallig wordt meegenomen in een massasurveillance hoeft dat niet, aldus Willems.
Telegraaf 28.04.2016 We moeten niet marchanderen met persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, vindt minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken). Ook niet als we met Turkije afspraken maken over andere zaken. „Dat staat los van elkaar.”
Dat schrijft Koenders in een brief aan de Tweede Kamer over de arrestatie van Metro-columnist Ebru Umar in Turkije wegens belediging van president Erdogan. De PvdA-bewindsman zegt nogmaals dat hij en premier Rutte hun Turkse ambtgenoten heus duidelijk hebben laten weten hoe Nederland over de arrestatie denkt. „Wij hebben beiden onderstreept dat het een kandidaatlidstaat van de Europese Unie niet past om te tornen aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting.” Koenders heeft zijn collega Cavusoğlu laten weten de gang van zaken ’te betreuren’.
Het kabinet heeft na de arrestatie van Umar uit de Kamer felle kritiek gekregen om de voorzichtige reactie richting Ankara. Koenders merkt in de brief op dat het debat ’op stevige toon’ is gevoerd. Hij roept op tot ’actieve tolerantie’.
Turkse nationaliteit
Umar gaf woensdag aan afstand te doen van haar Turkse nationaliteit. Zij heeft haar advocaat opdracht gegeven de procedure in gang te zetten.
De columnist wilde eerder al van haar Turkse nationaliteit af, maar haar ouders wilden dat niet. Inmiddels hebben zij hun verzet opgegeven: ,,Zij hebben er niks meer op tegen.”
Umar werd vorige week in het Turkse Kusadasi opgepakt wegens belediging van president Erdogan. Zij noemde hem inMetro ,,de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent.” Na een nacht in de cel werd zij weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit. Justitie in Turkije werkt aan een aanklacht tegen haar.
Telegraaf 28.04.2016 Een Turkse rechtbank heeft twee journalisten veroordeeld tot twee jaar cel voor het afdrukken van een controversiële voorpagina van het Franse satirische magazine Charlie Hebdo. Dat heeft hun krant Cumhuriyet donderdag laten weten, schrijft persbureau Reuters. De reporters zijn veroordeeld voor blasfemie.
Hikmet Cetinkaya
Foto: AFP
Na de uitspraak zullen de zorgen rond de persvrijheid in Turkije weer toenemen. Onlangs werd ook de Turks Nederlandse Metro-columniste Ebru Umar opgepakt na kritische uitlatingen over president Erdogan. Umar wil nu van haarTurkse nationaliteit af.
De veroordeelde journalisten zijn Ceyda Karan en Hikmet Cetinkaya. Na de aanslagen van januari 2015 in Parijs publiceerde het duo een karikatuur van de profeet Mohammed. Karan liet kort na de uitspraak weten tegen de straf in beroep te gaan. „We zullen dit land niet overlaten aan islamitische fascisten”, liet ze fel weten via Twitter.
Het seculiere Cumhuriyet kwam in Turkije zwaar onder vuur te liggen toen het zich na de aanslagen in Parijs solidair verklaarde met de Franse collega’s. Hoofdredacteur Can Dundar kan zelfs levenslang in de cel verdwijnen omdat hij aangeklaagd kan worden voor spionage. In mei 2014 publiceerde hij een video waarop te zien zou zijn hoe Turkse inlichtingendiensten een truck met wapens naar Syrië smokkelen.
Donderdag werd een onderzoek gepresenteerd waaruit blijkt dat het in 12 jaar niet zo slecht is gesteld met de persvrijheid.
NU 28.04.2016 Twee Turkse journalisten zijn veroordeeld tot twee jaar cel voor het publiceren van een cartoon van Charlie Hebdo. Dat meldt hun advocaat donderdag.
Het gaat om de cartoon van de profeet Mohammed die het Franse satirische nieuwsblad op 7 januari publiceerde, kort na de aanslag op Charlie Hebdo waarbij 12 mensen om het leven kwamen.
De journalisten Ceyda Karan en Hikmet Çetinkaya, werkzaam bij de Turkse krant Cumhuriyet, werden veroordeeld voor het “beledigen van mensen hun religieuze waarden”, schrijft de Hurriyet Daily News.
Hoofdredacteur
Begin deze week werd de hoofdredacteur van Cumhuriyet veroordeeld tot een boete van negenduizend euro wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan, diens zoon en verschillende bewindslieden.
Dündar had columns geschreven over een corruptieschandaal uit 2013. Verscheidene ministers van de islamitisch-conservatieve AKP-regering, hun zonen en de zoon van Erdogan werden er toen van verdacht betrokken te zijn bij corruptie.
Trouw 28.04.2016 De Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar wil afstand doen van haar Turkse nationaliteit. Dat heeft ze gezegd in de ochtendshow van Giel Beelen op 3FM.
Umar wilde al eerder van haar Turkse nationaliteit af, maar stuitte op verzet van haar ouders. “Ik heb nooit afstand van die nationaliteit mogen doen van mijn ouders. Maar mijn ouders hebben intussen door dat het toch wel verstandig is voor hun kinderen om maar een nationaliteit te hebben.”
Een advocaat heeft nu de procedure in gang gezet, aldus Umar. “Mijn advocaat heeft het maar druk met me”, zei ze in de ochtendshow.
‘De megalomaanste dictator’
Umar werd zaterdag opgepakt in haar buitenhuis in Turkije, en aangeklaagd voor het beledigen van de Turkse president Erdogan. Ze twitterde verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en noemde hem ‘de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent’. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag het land voorlopig niet uit.
Telegraaf 28.04.2016 De Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar wil afstand doen van haar Turkse nationaliteit. Dat heeft ze gezegd in de ochtendshow van Giel Beelen op 3FM.
„Ik heb de Turkse nationaliteit, geen Turks paspoort”, vertelt ze aan Beelen. „Het verheugt mij om mede te kunnen delen dat mijn advocaat bezig is om mij van deze nationaliteit af te helpen.”
Umar wilde al eerder van haar Turkse nationaliteit af, maar stuitte op verzet van haar ouders. Die zijn inmiddels akkoord gegaan. Een advocaat heeft nu de procedure in gang gezet. Ze weet niet hoe lang dit gaat duren.
Umar werd vorige week in het Turkse Kusadasi opgepakt wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan. Zij noemde hem in Metro ,,de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent”. Na een nacht in de cel werd zij weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije niet uit. Justitie in Turkije werkt aan een aanklacht tegen haar.
AD 28.04.2016 De Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar wil afstand doen van haar Turkse nationaliteit. Zij heeft haar advocaat opdracht gegeven de procedure in gang te zetten, meldde Umar donderdag.
De columniste wilde al eerder van haar Turkse nationaliteit af, maar stuitte op verzet van haar ouders. Die zijn inmiddels akkoord gegaan. ,,Zij hebben er niks meer op tegen.”
Aangehouden
Umar is een bekend Erdogan-criticus en schreef vorige week een column in Metro over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden.
De columniste schreef onder meer: ,,Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
‘Geen grap’
Zaterdagavond twitterde Umar dat er politie voor haar deur stond. ‘Geen grap.’ Ze werd door de Turkse politie meegenomen uit haar buitenverblijf in de Turkse plaats Kusadasi. Ze werd vanwege haar tweets over de Turkse president Erdogan in staat van beschuldiging gesteld. ,,Ik wil naar Nederland al is het alleen maar voor de Libelle Zomerweek”, zei ze tegen Metro
Trouw 27.04.2016 De vrijheid van columniste Ebru Umar moet verdedigd worden, maar haar stukken zijn haatzaaiend, vindt jurist en filosoof Mihai Martoiu Ticu.
Ebru Umar schendt een van de meest fundamentele argumentatieregels: wie stelt, moet bewijzen.
In hun prachtige boek ‘The Outrage Industry’ beschrijven de Amerikaanse politicoloog Jeffrey M. Berry en sociologe Sarah Sobieraj de problematische explosieve toename van ordinaire media in de VS. Het zijn vooral talkshows, zoals die van Rush Limbaugh en Bill O’Reilly, maar ook geschreven stukken tonen toenemende polarisatie.
De outrage- of verontwaardigingsretoriek probeert emotionele reacties te veroorzaken, zoals angst, woede en haat. Men is partijdig en vijandig, en verkondigt feitenvrije opinies. Men verdraait feiten en woorden. Dit staat in sterk contrast met normatieve rationele theorieën van politiek debat. Debat en argumentatie veronderstellen dat we geweld afzweren en bepaalde discussieregels volgen – want anders kunnen we elkaar net zo goed opsluiten of vermoorden. Deze welwillende coöperatie is rationeel, inclusief, onpartijdig, gericht op consensus en is feitelijk onderbouwd. De verontwaardigingsretoriek daarentegen speelt vals, strooit met vitriool en hyperbolen, en bezondigt zich aan spotternij, angstzaaierij en complottheorieën.
GeenStijl
Ook in Nederland bestaat verontwaardigingsretoriek en het beste voorbeeld is Ebru Umar. Neem haar stuk op GeenStijl , getiteld ‘WEG MET ONS, HOERAAAAA!’: ‘Mensen die toestaan dat die fucking islamieten de Nederlandse boel overnemen, die verdienen een standrechtelijke executie. Dát zijn de mensen over wie ík nadenk. Al jaren. … Met dank aan ons wetboek en onze bestuurders. Artikel 1GW stelt dat iedereen gelijk is, maar bij geval van twijfel is de godsdienst de baas. U wilt vrouwen mishandelen? Uit naam van Allah mag dat. U wilt kinderen eerwraken? Uit naam van Allah moet dat. U wilt mannen de baas maken? Uit naam van Allah ga je je gang maar. U wilt ongelovigen onthoofden? Daarvoor moet je eerst uit naam van Allah naar Syrië.’
Umars stukken zijn giftige dolken.
Dit citaat illustreert de verontwaardigingsretoriek. Het roept sterke emotionele reacties op, van angst en haat. Het roept op tot geweld: men moet bestuurders standrechtelijk executeren. Het is ook een feitenvrije hyperbool. Ebru Umar weigert, zelfs na herhaald verzoek, bewijs te leveren dat eerwraak en vrouwenmishandeling legaal zijn voor moslims in Nederland. Zij schendt een van de meest fundamentele argumentatieregels: wie stelt, moet bewijzen. Of anders haar woorden intrekken. Zo simpel is het.
Typemachine als honkbalknuppel
Nee, Ebru Umar verdient geen celstraf voor het beledigen van president Erdogan. Zij pleegt geen genocide zoals de Servische dichter Radovan Karadzic in Bosnië; zij pleegt slechts massamoord op karakters. Zoals in haar column ‘Zwijg!’, waarin ze haar typemachine gebruikt als honkbalknuppel.
‘Naema Tahir is een omhooggevallen allochtoons meisje… met een minderwaardigheidscomplex…hunkerend naar acceptatie door het establishment… smachtend naar grachtengordelvriendjes (…) met hun NRC-abonnementen en geaffecteerde uitspraak die geldt als toelatingscode voor het clublidmaatschap tot de bende van Oud Geld en Fatsoen.’
Tahir is volgens Umar dus een golddigger: ze trouwde met hoogleraar Andreas Kinneging voor de status en daardoor kreeg ze een column in ‘Buitenhof’. Sterker nog, suggereert Umar, Kinneging schrijft die.
Umars stukken zijn giftige dolken. Hiermee wil ik niet zeggen dat Umar haar arrestatie verdient. Ik wil slechts waarschuwen voor de psychologische neiging om te geloven dat slachtoffers gelijk hebben. Dus vecht voor haar rechten, maar laat haar stukken links liggen. Want er bestaan ook kwade martelaars en zij is er een van.
Ebru Umar nog week vast in Turkije
Columniste Ebru Umar zit zeker nog een week vast in Turkije, liet zij vandaag via Twitter weten. Zaterdagavond werd ze in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht, naar het bureau meegenomen en later voorgeleid aan een onderzoeksrechter vanwege haar kritische uitlatingen over de Turkse president Erdogan. Zondagmiddag werd Umar op vrije voeten gesteld, onder de voorwaarde dat ze in Turkije blijft.
VK 27.04.2016 Europa buigt niet voor het Turkse dreigement om het vluchtelingenakkoord met de Europese Unie op te zeggen als de visumplicht voor Turken niet versneld wordt opgeheven. ‘De EU laat zich zeker niet chanteren’, zegt vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans tegen het Duitse weekblad Die Zeit.
Aan de visumvrijstelling zijn duidelijke voorwaarden verbonden, aldus Timmermans. ‘Turkije is nu aan zet’. Hij stelt verder ‘dat Turkije ons uiteindelijk meer nodig heeft dan wij hen’.
Bij de vorige maand gemaakte afspraken beloofde de EU dat Turken eind juni zonder visum naar Europa kunnen reizen als aan alle voorwaarden is voldaan. De stand vorige week was dat Turkije voldeed aan 35 van de 72 vereisten. De Europese Commissie rapporteert volgende week over de vorderingen.
Ankara bedong ook versnelling van de onderhandelingen over toetreding tot de EU. Daarbij zijn de Turkse omgang met grondrechten en persvrijheid van belang, maar het land heeft op die terreinen de laatste jaren stappen achteruitgezet, aldus Timmermans.
Voor het eerst sinds het verdrag tussen de EU en Turkije van kracht werd over het terugsturen van migranten in Griekenland, is een aantal Syriërs op Lesbos teruggestuurd. Een groep van twaalf Syrische vluchtelingen is woensdag vanaf het Griekse eiland overgebracht naar Turkije
Eerder waren al 374 migranten uit andere landen vanaf Lesbos per schip teruggebracht naar Turkije. Het ging vooral om Pakistanen en Afghanen.
Lesbos is een van de bestemmingen waar veel asielzoekers heen proberen te varen omdat het eiland dicht bij de kust van Turkije ligt. Op dinsdag braken in een opvangcentrum op Lesbos onlusten uit.
De politie werd onder meer met stenen bekogeld kort nadat onder anderen de Nederlandse staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie en de Griekse minister voor Migratie er een bezoek hadden gebracht.
Sinds het akkoord met Turkije van kracht werd, zijn nu vier keer groepen asielzoekers vanuit Griekenland naar Turkije teruggestuurd. De derde groep die werd overgebracht, bestond uit 49 vluchtelingen. Ze werden dinsdag van Lesbos, Kos en Chios met veerboten naar de Turkse havenstadjes Gulluk, Cesme en Dikili gebracht. Het ging om Afghanen, Iraniërs, Pakistanen en Birmezen.
De Europese landen hopen zo de toestroom van vluchtelingen uit deze landen, die door mensensmokkelaars worden geholpen, flink in te dammen. Turkije heeft beloofd ze terug te nemen. Voor elke Syriër die wordt teruggestuurd, nemen de Europese landen een Syriër op uit de vluchtelingenkampen in Turkije.
NU 27.04.2016 Europa buigt niet voor het Turkse dreigement om het vluchtelingenakkoord met de Europese Unie op te zeggen als de visumplicht voor Turken niet versneld wordt opgeheven.
”De EU laat zich zeker niet chanteren’’, zegt vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans tegen het Duitse weekblad Die Zeit.
Aan de visumvrijstelling zijn duidelijke voorwaarden verbonden, aldus Timmermans. ”Turkije is nu aan zet.’’ Hij stelt verder ”dat Turkije ons uiteindelijk meer nodig heeft dan wij hen’’.
Bij de vorige maand gemaakte afspraken beloofde de EU dat Turken eind juni zonder visum naar Europa kunnen reizen als aan alle voorwaarden is voldaan. De stand vorige week was dat Turkije voldeed aan 35 van de 72 vereisten. De Europese Commissie rapporteert volgende week over de vorderingen.
Versnelling
Ankara bedong ook versnelling van de onderhandelingen over toetreding tot de EU. Daarbij zijn de Turkse omgang met grondrechten en persvrijheid van belang, maar het land heeft op die terreinen de laatste jaren stappen achteruitgezet, aldus Timmermans.
Trouw 27.04.2016 Europa buigt niet voor het Turkse dreigement om het vluchtelingenakkoord met de Europese Unie op te zeggen als de visumplicht voor Turken niet versneld wordt opgeheven. “De EU laat zich zeker niet chanteren”, zegt vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans tegen het Duitse weekblad Die Zeit.
Aan de visumvrijstelling zijn duidelijke voorwaarden verbonden, aldus Timmermans. “Turkije is nu aan zet.” Hij stelt verder ‘dat Turkije ons uiteindelijk meer nodig heeft dan wij hen’.
Bij de vorige maand gemaakte afspraken beloofde de EU dat Turken eind juni zonder visum naar Europa kunnen reizen als aan alle voorwaarden is voldaan. In het voortgangsrapport van vorige maand had Turkije voldaan aan 35 van de 72 vereisten. De Europese Commissie rapporteert volgende week over de vorderingen.
Ankara bedong ook versnelling van de onderhandelingen over toetreding tot de EU. Daarbij zijn de Turkse omgang met grondrechten en persvrijheid van belang, maar het land heeft op die terreinen de laatste jaren stappen achteruitgezet, aldus Timmermans.
Telegraaf 27.04.2016 Europa buigt niet voor het Turkse dreigement om het vluchtelingenakkoord met de Europese Unie op te zeggen als de visumplicht voor Turken niet versneld wordt opgeheven. ,,De EU laat zich zeker niet chanteren’’, zegt vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans tegen het Duitse weekblad Die Zeit.
Aan de visumvrijstelling zijn duidelijke voorwaarden verbonden, aldus Timmermans. ,,Turkije is nu aan zet.’’ Hij stelt verder ,,dat Turkije ons uiteindelijk meer nodig heeft dan wij hen’’.
Bij de vorige maand gemaakte afspraken beloofde de EU dat Turken eind juni zonder visum naar Europa kunnen reizen als aan alle voorwaarden is voldaan. In het voortgangsrapport van vorige maand had Turkije voldaan aan 35 van de 72 vereisten. De Europese Commissie rapporteert volgende week over de vorderingen.
Ankara bedong ook versnelling van de onderhandelingen over toetreding tot de EU. Daarbij zijn de Turkse omgang met grondrechten en persvrijheid van belang, maar het land heeft op die terreinen de laatste jaren stappen achteruitgezet, aldus Timmermans.
AD 27.04.2016 Columniste Ebru Umar zit zeker nog een week vast in Turkije. De schrijfster twitterde dat woensdagmiddag zelf.
Ze werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht, naar het bureau meegenomen en later voorgeleid aan een onderzoeksrechter. Die stelde haar op vrije voeten onder de voorwaarde dat ze in Turkije zou blijven.
Bezwaarschrift
Vrijdag zal Umar officieel een bezwaarschrift indienen bij de Turkse autoriteiten tegen haar ‘landendetentie’. Die hebben dan drie dagen de tijd om de zaak te behandelen waarna er uiterlijk volgende week donderdag een beslissing genomen zou moeten zijn.
Justitie in Turkije werkt aan de tenlastelegging tegen de Metro-columniste. De aanklacht luidt waarschijnlijk ‘belediging van het staatshoofd’, zei ze maandag na overleg met haar advocaat.
Telegraaf 27.04.2016 Columniste Ebru Umar zit zeker nog een week vast in Turkije. De schrijfster twitterde dat woensdagmiddag zelf.
Ze werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht, naar het bureau meegenomen en later voorgeleid aan een onderzoeksrechter. Die stelde haar op vrije voeten onder de voorwaarde dat ze in Turkije zou blijven.
Vrijdag zal ze officieel een bezwaarschrift indienen bij de Turkse autoriteiten tegen haar ‘landendetentie’, zei ze woensdag tegen het ANP. Die hebben dan drie dagen de tijd om de zaak te behandelen waarna er uiterlijk volgende week donderdag een beslissing genomen zou moeten zijn.
Justitie in Turkije werkt aan de tenlastelegging tegen de Metro-columniste. De aanklacht luidt waarschijnlijk ,,belediging van het staatshoofd”, zei ze eerder deze week na overleg met haar advocaat.
AD 27.04.2016 De rel rond Ebru Umar heeft er een dimensie bij: spanningen tussen Nederlanders die de arrestatie verafschuwen tegenover Nederturken die haar goedkeuren. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken, PvdA) roept op om ‘naar elkaar te luisteren’.
Het zijn van beide kampen reacties die ik niet geweldig vind, maar de Nederlandse regering heeft geen gedachtepolitie, aldus Minister Bert Koenders.
Nederlandse Turken, die zich bij ons vaak tweederangs burgers voelen, zien zich gesterkt door zijn optreden als sterke man, aldus Erik-Jan Zürcher, hoogleraar Turkse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden, over Erdogan
Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu heeft een stapeltje A4’tjes meegenomen naar de interruptiemicrofoon om daaruit voor te dragen. ‘We gaan op Turkenjacht.’ ‘Eruit met jullie kankergezwellen.’ ‘We gaan jullie van het hoogste gebouw gooien. Splash.’
Het is een greep uit mailtjes aan zijn partij Denk, die weigert afstand te nemen van de arrestatie van columniste Umar. Na iedere voorgedragen belediging tijdens dit vragenuurtje werpt Kuzu theatraal een A4’tje weg. Het blijft liggen onder de interruptiemicrofoon. Kuzu: ,,Vrijheid van meningsuiting betekent blijkbaar dat je maar één mening mag hebben.”
Daags na de geboorte van de diplomatieke rel tussen Turkije en Nederland – ook nog eens tegen de achtergrond van de wankele vluchtelingendeal – heeft het kabinet er een kopzorg bij. Vooral via e-mails, internetfora en op Twitter bestoken voor – en tegenstanders van Erdogan in Nederland elkaar met haatdragende verwensingen.
Kuzu en zijn Denk-partij fungeren als spreekbuis van Turkse Nederlanders die Umars arrestatie begrijpen. Terwijl de columniste afgelopen weekend vastzat op het politiebureau in Kusadasi, vierden deze ‘Nederturken’ feest. De reacties op Facebook en Twitter: Umar mocht levenslang krijgen, rotten in de cel. Wat weer een storm van verontwaardigde reacties opriep.
Spanningen
Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft oog voor die spanningen. ,,Het zijn van beide kampen reacties die ik niet geweldig vind, maar de Nederlandse regering heeft geen gedachtepolitie.” Hooguit doet hij ‘de oproep’ om ‘naar elkaar’ te luisteren. ,,Zorg dat we elkaars mening accepteren.”
De van de PvdA afkomstige Kuzu en Selçuk Öztürk staan geïsoleerd in hun pleidooi dat Nederland zich niet heeft te bemoeien met de arrestatie van Umar, zeker omdat ze ook een Turkse pas heeft en mogelijk in dat land de geldende wet overtrad.
Steun
Zo eenzaam als hun standpunt in het parlement is, zo breedgedragen lijkt de opvatting van Denk in het land. Nergens is relatief gezien de steun aan Erdogan zo groot als in Nederland. In november stemde nog 69 procent van de Turkse Nederlanders op zijn AK-partij. Voor een deel is dat geografisch bepaald, weet Erik-Jan Zürcher, hoogleraar Turkse taal en cultuur aan de Universiteit Leiden, omdat de Turkse gastarbeiders veelal van het platteland kwamen. De wat conservatievere, gelovige Turken lieten de AK-partij nooit helemaal los.
Inmiddels is hun integratie deels geslaagd, denkt Zürcher. Zeker in sociaal-economisch opzicht. Ze zijn hoogopgeleid, hebben vaak een goede baan. ,,Maar qua gedachtegoed zijn ze dat helemaal niet. In andere landen zitten meer politieke vluchtelingen en intellectuelen die seculier georiënteerd zijn. In Nederland wonen de conservatieveren. Die lezen Turkse kranten, kijken Turkse tv en tonen meer interesse in wat in Turkije gebeurt dan wat in Nederland speelt.”
Die oriëntatie op het ‘vaderland’ heeft alles te maken met Erdogan. ,,Nederlandse Turken, die zich bij ons vaak tweederangs burgers voelen, zien zich gesterkt door zijn optreden als sterke man. In hun ogen heeft hij Turkije groot en welvarend gemaakt. Juist als hij Europa de les leest, voelen zíj zich in Nederland maatschappelijk sterker.”
‘Turkijenpartij’
In het parlement etteren de spanningen die dat oplevert nog wel even na. PVV’er Raymond de Roon verwijt het de ‘Turkenpartij’ van Kuzu zelfs dat zij de jubelende reacties over Umars arrestatie verdedigen. Hij ziet het ronduit als teken dat de integratie is mislukt. Ook PvdA neemt afstand. Kamerlid Keklik Yücel, zelf van Turkse komaf, begrijpt ook niets van het gejuich om de arrestatie van Umar. ,,Integratie betekent namelijk ook dat je gemeenschappelijke waarden hebt. Zo niet, dan is die mislukt.”
VK 27.04.2016 Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Erdogan. Hij noemde Erdogan daarin onder andere een geitenneuker. Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat. Een van de aangiftes is van Erdogan zelf.
De Turkse president besloot als een van de eersten aangifte van belediging te doen in Mainz, de hoofdstad van de deelstaat Rijnland-Palts.
Hij heeft daarbij de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd. Het verzoek leidde tot veel kritiek op bondskanselier Merkel, die zich kritisch had uitgelaten over de satirische opmerkingen van Böhmermann.
In Zwitserland heeft Turkije echter bakzeil gehaald bij een poging een kritische foto, die Erdogan onwelgevallig is, verwijderd te krijgen van een tentoonstelling in Genève. De foto blijft gewoon in een groot, open venster hangen op het centrale plein voor het Europese hoofdkwartier van de VN.
Dat heeft de Geneefse wethouder Guillaume Barazzone bekendgemaakt in een tv-uitzending van SRF. ‘Genève en Zwitserland staan garant voor de vrijheid van meningsuiting’, aldus de wethouder.
Maling Zwitsers
Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Erdogan. Hij noemde Erdogan daarin onder andere een geitenneuker. Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat. Een van de aangiftes is van Erdogan zelf.
Op de foto van Demir Sönmez, die een Koerdisch-Armeense achtergrond heeft maar al sinds 1980 in Zwitserland woont en werkt, wordt Erdogan verantwoordelijk gesteld voor de dood van een jonge demonstrant in Istanbul.
Naast het portret van de jongen staat op het spandoek de tekst: ‘Ik heet Berkin Elvan, die politie heeft me op bevel van de Turkse minister-president gedood’. Erdogan was toen nog premier. De Turkse consul wil dat de afbeelding wordt weggehaald, maar de Zwitsers hebben daar maling aan.
Trouw 27.04.2016 Het satirische gedicht van de Duitse komiek Jan Böhmermann over de Turkse premier Erdogan blijft de gemoederen bezighouden. Justitie in Duitsland heeft honderden aangiften tegen hem ontvangen.
Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat. Erdogan heeft ook aangifte van belediging gedaan in Mainz, de hoofdstad van deelstaat Rijnland-Palts. Hij heeft de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd. In het gedicht noemt Böhmermann de president onder meer een geitenneuker.
Ook het Nederlandse kabinet zit nog steeds met Erdogan in de maag. De Tweede Kamer verweet het kabinet dinsdagavond dat het te slap reageert op de arrestatie van columniste Ebru Umar. Zij kwam in de problemen nadat ze op Twitter de Turkse vlag had gecombineerd met een belediging van Erdogan.
Nederland kan zich niet al te zeer mengen in die kwestie, stelde minister Bert Koenders van buitenlandse zaken. Hij zei zich niet te kunnen mengen in de rechtsgang van een ander land, al doet zijn ministerie er wel alles aan om te zorgen dat Umar juridische en consulaire bijstand krijgt
‘Turkije moet zich wel beter gedragen’
Koenders zei ook dat hij kritisch is op de afnemende persvrijheid in Turkije, maar dat uiteindelijk alleen de regering in Ankara dat kan verbeteren. Hij voegde er wel aan toe dat als Turkije daadwerkelijk vooruitgang wil boeken bij de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie, het land de persvrijheid moet verbeteren. De Kamer is nog niet tevreden met die antwoorden. Deze week moet Koenders de zaak-Umar schriftelijk verder toelichten. Volgende maand komt er een debat.
In ieder geval één ander land trekt zich niets aan van Erdogans pogingen om critici de mond te snoeren. Een spandoek in het Zwitserse Genève, waarop de Turkse president verantwoordelijk wordt gesteld voor de dood van een Koerdisch-Armeense demonstrant, blijft gewoon hangen. Dat heeft de Geneefse burgemeester Barazzone laten weten. “Genève en Zwitserland staan garant voor de vrijheid van meningsuiting”, zei hij op de Zwitserse televisie.
Telegraaf 27.04.2016 Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij noemde de bewindsman daarin onder andere een geitenneuker.
Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat, aldus Duitse media woensdag. Erdogan heeft ook aangifte van belediging gedaan in Mainz, de hoofdstad van de deelstaat Rijnland-Palts. Hij heeft daarbij de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd.
NU 27.04.2016 Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Böhmermann noemde de bewindsman in het gedicht onder andere een geitenneuker.
Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat, aldus Duitse media woensdag. Erdogan heeft ook aangifte van belediging gedaan in Mainz, de hoofdstad van de deelstaat Rijnland-Palts.
Hij heeft daarbij de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd.
AD 27.04.2016 Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat, aldus Duitse media woensdag.
In zijn schrijfsel, dat Böhmermann live voorlas op televisiezender ZDF, beledigde hij de Turkse politicus tientallen keren. Hij noemde hem ‘geitenneuker’ en ‘pedofiel’ en betichtte Erdogan van het hebben van ‘een kleine penis’.
De president deed aangifte van belediging. Hij heeft daarbij de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd.
Bondskanselier Angela Merkel meldde vervolgens dat ze de beslissing over het wel of niet vervolgen aan het Openbaar Ministerie liet. Böhmermann dook uit angst voor boze Erdogan-aanhangers onder en kreeg politiebescherming.
VK 27.04.2016 Turkije heeft geen zwarte lijst met buitenlandse journalisten die het land niet in mogen. Dat heeft een bron binnen de regering gezegd tegen het Duitse persagentschap dpa. Wanneer een verslaggever het land niet in mag, ‘dan ligt dat niet aan zijn mening of zijn berichtgeving’, aldus de regeringsbron.
In ons land is ophef ontstaan over de arrestatie in Turkije van de van oorsprong Turkse columniste Ebru Umar. Naar eigen zeggen zou ze zijn opgepakt omdat ze kritische tweets had verstuurd over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Het is niet de eerste keer dat een journalist in de problemen komt in Turkije.
Arrestatie
Zo werd de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink vorig jaar gearresteerd toen ze een groep activisten volgde in het grensgebied met Irak, en werd ze beschuldigd van steun aan een terroristische organisatie.
Onlangs werden diverse journalisten de toegang tot het land ontzegd, zoals David Lepeska, een freelancejournalist voor onder meer de New York Times en The Guardian, en fotograaf voor Bild Giorgos Moutafis, en werd de persaccreditatie van de journalisten van de Noorse krant Aftenposten en het Duitse blad Der Spiegel niet verlengd.
AD 27.04.2016 Turkije heeft geen zwarte lijst met buitenlandse journalisten die het land niet in mogen. Dat heeft een bron binnen de regering gezegd tegen het Duitse persagentschap dpa. Wanneer een verslaggever het land niet in mag, ‘dan ligt dat niet aan zijn mening of zijn berichtgeving’, aldus de regeringsbron.
In ons land is ophef ontstaan over de arrestatie in Turkije van de van oorsprong Turkse columniste Ebru Umar. Naar eigen zeggen zou ze zijn opgepakt omdat ze kritische tweets had verstuurd over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Het is niet de eerste keer dat een journalist in de problemen komt in Turkije.
Arrestatie
Zo werd de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink vorig jaar gearresteerd toen ze een groep activisten volgde in het grensgebied met Irak, en werd ze beschuldigd van steun aan een terroristische organisatie.
Onlangs werden diverse journalisten de toegang tot het land ontzegd, zoals David Lepeska, een freelancejournalist voor onder meer de New York Times en The Guardian, en fotograaf voor Bild Giorgos Moutafis, en werd de persaccreditatie van de journalisten van de Noorse krant Aftenposten en het Duitse blad Der Spiegel niet verlengd.
Moutafis zou te horen hebben gekregen dat hij op een zwarte lijst staat, maar het is nooit bevestigd dat er daadwerkelijk zo’n lijst bestaat. Dat wordt nu dus door de regering ontkent.
Trouw 27.04.2016 Turkije heeft geen zwarte lijst met buitenlandse journalisten die het land niet in mogen. Dat heeft een bron binnen de regering gezegd tegen het Duitse persagentschap dpa. Wanneer een verslaggever het land niet in mag, ‘dan ligt dat niet aan zijn mening of zijn berichtgeving’, aldus de regeringsbron.
In ons land is ophef ontstaan over de arrestatie in Turkije van de van oorsprong Turkse columniste Ebru Umar. Naar eigen zeggen zou ze zijn opgepakt omdat ze kritische tweets had verstuurd over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Het is niet de eerste keer dat een journalist in de problemen komt in Turkije.
Arrestatie
Zo werd de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink vorig jaar gearresteerd toen ze een groep activisten volgde in het grensgebied met Irak, en werd ze beschuldigd van steun aan een terroristische organisatie.
Onlangs werden diverse journalisten de toegang tot het land ontzegd, zoals David Lepeska, een freelancejournalist voor onder meer de New York Times en The Guardian, en fotograaf voor Bild Giorgos Moutafis, en werd de persaccreditatie van de journalisten van de Noorse krant Aftenposten en het Duitse blad Der Spiegel niet verlengd.
Moutafis zou te horen hebben gekregen dat hij op een zwarte lijst staat, maar het is nooit bevestigd dat er daadwerkelijk zo’n lijst bestaat. Dat wordt nu dus door de regering ontkent.
VK 26.04.2016 Dirk-Jan van Baar ergert zich aan het gemak waarmee de kritische meute over bondskanselier Merkel is heengevallen na haar behoedzame reactie in de Böhmermann-affaire. Nee, antwoordt Paul Brill: deze kwestie raakt aan de kern van vrijheid van meningsuiting. Zij etaleert onmacht.
Een verblijf in Berlijn is een goede gelegenheid om ook de Bondsdag te bezoeken. Maar ik ben er nog niet geweest en ik weet niet of het er nog van gaat komen. Politiek is iets voor op televisie en in talkshows. Die kun je thuis ook zien. Daarbij erger ik me wild aan al die kritiek op Angela Merkel, die het volgens de media weer eens totaal fout heeft gedaan. Dat zij heeft ingestemd met de vervolging van de ZDF-komiek Jan Böhmermann, door wie de Turkse president Erdogan zich beledigd voelt, zou een historische blunder zijn, verraad aan de eigen waarden en een bedreiging van de persvrijheid. Ook zou Erdogan er een aanmoediging in kunnen zien voor de vervolging van journalisten in eigen land.
Allemaal zwaar overdreven. Erdogan heeft geen Merkel nodig om journalisten op te sluiten, daar is hij – met steun van het eigen volk – mans genoeg voor. Turkse journalisten zeggen over Erdogan veel ernstiger dingen dan ‘geitenneuker’; in Turkije is de vrijheid van meningsuiting werkelijk in het geding. Bij ons niet. Hier windt de goegemeente zich op omdat een lolbroek op een Duitse staatszender over een bevriend staatshoofd geen grappen mag maken. Lekker belangrijk. Daarbij zou de bondskanselier voor de nieuwe sultan door de knieën zijn gegaan – inmiddels ingeburgerde populistenkritiek – terwijl de rechter nog een uitspraak moet doen op basis van een uit de keizertijd stammend wetsartikel waarvan Merkel zelf al heeft laten weten dat ze het overbodig vindt. Niet briljant geformuleerd, maar verraad aan de rechtsstaat is het niet.
Eigenzinnige denkers
Nederland dankt de vrijheid van drukpers aan onverschilligheid, niet aan pal staan voor de meningenvrijheid
Mij stoort dat je als journalist solidair zou moeten zijn met de ZDF-coryfee. Mijn ervaring is dat journalisten nóóit solidair zijn, telkens achter dezelfde dingen aanrennen en elkaar altijd napraten. De vrijheid van meningsuiting is gebaat bij concurrentie, niet bij eenstemmigheid. Nederland dankt de vrijheid van drukpers aan onverschilligheid, niet aan pal staan voor de meningenvrijheid. Die staat – of valt – bij de gratie van eigenzinnige denkers.
Regenten zijn daar nooit echt in geïnteresseerd, zij hebben een andere verantwoordelijkheid, en politici kan het niet kwalijk worden genomen wanneer zij andere afwegingen maken. Daar is niks lafs aan. Merkel heeft ook te maken met de deal die ze met Erdogan heeft gesloten om de vluchtelingenstroom uit Klein-Azië in te dammen. Die deal is veel belangrijker dan een grappenmaker als Böhmermann, die nog niet is veroordeeld en op alle juridische steun van zijn werkgever kan rekenen. Kom daar in Nederland eens om!
Dilemma’s voor Merkel
Ik heb nog steeds geen realistisch alternatief gehoord voor de koers van Merkel, die met haar rationalisme de lieve vrede in Europa als geen ander bewaakt
Verder stoort mij dat de critici de dilemma’s waarvoor Merkel staat niet willen zien. Als bondskanselier moet zij vele ballen tegelijk in de lucht houden, en dan valt er weleens eentje. Voortdurend wordt zij opgeroepen op te komen voor westerse vrijheden, voor democratie en mensenrechten, wat zij naar vermogen doet. Niemand kan zeggen dat deze thema’s haar niet interesseren, maar dan doet zij een reële poging om hierover met Erdogan een regeling te treffen, en is het weer niet goed.
In tijden van grote geopolitieke spanningen is het belangrijk de eigen westerse leiders het voordeel van de twijfel te gunnen. Maar in de media wordt er onder het mom van kritisch en onafhankelijk zijn alleen maar gezeurd. Daarbij heb ik nog steeds geen realistisch alternatief gehoord voor de koers van Merkel, die met haar rationalisme de lieve vrede in Europa als geen ander bewaakt. Wie dat appeasement vindt, weet niet wat machtspolitiek is.
Wat mij het meest stoort, is het strategisch onbenul dat aan de dag wordt gelegd, vooral door onze wakkere islamcritici, die blind zijn voor het belang dat Turkije voor het Westen heeft. Zo is Erdogan een NAVO-partner, waar Poetin dat niet is. Dat betekent dat Erdogan werkelijk een bevriend staatshoofd is en door westerse regeringen ook zo moet worden behandeld. Dan is het stupide om zo’n man, die in naam van alle Turken – ook de Duitse – vaak verongelijkt reageert, op een staatszender (!) tot op het bot te beledigen.
Eén Theo van Gogh is genoeg, het wordt vervelend als ze dat in serieuze landen als Duitsland gaan kopiëren. Verstandig dat Merkel daarvan afstand neemt en dat aan de rechter laat. Tegen de goegemeente ingaan, is ook niet zwak, maar sterk. Het Westen kan inzake Syrië niet om Turkije heen, en de Turken hebben als het om vluchtelingenopvang gaat werkelijk recht van spreken. Of we dat nu leuk vinden of niet.
VK 26.04.2016 opinieDirk-Jan van Baar ergert zich aan het gemak waarmee de kritische meute over bondskanselier Merkel is heengevallen na haar behoedzame reactie in de Böhmermann-affaire. Nee, antwoordt Paul Brill: deze kwestie raakt aan de kern van vrijheid van meningsuiting. Zij etaleert onmacht.
Geeft het inderdaad geen pas om president Erdogan op een Duitse ‘staatszender’ tot op het bot te beledigen, zoals Dirk-Jan van Baar betoogt? Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet altijd verrukt ben van de politieke satire die in Duitsland – en soms ook in Nederland – wordt bedreven. Of laat ik het zo zeggen: ik hoop zeer dat er om de volgende satirische uithaal naar een hoogmoedige dictator ook eens wat te lachen valt.
Maar smaak is een slecht hanteerbaar criterium voor wat op dit punt wel en niet geoorloofd of opportuun is. In elk geval is het ongewenst dat voor een Duitse ‘staatszender’ normen worden aangelegd die Erdogan pleegt voor te schrijven aan Turkse media, namelijk dat ze zich geheel voegen naar het staatsbelang zoals hij dat definieert.
Bondskanselier Merkel moge goede of zelfs dwingende redenen hebben om zaken te doen met Erdogan ter oplossing van de vluchtelingencrisis, maar in een westers land kan, nee mag niet worden verwacht dat een (deels) door de overheid bekostigde omroep zich vervolgens onthoudt van uitingen die dezelfde overheid in de wielen rijden. Ik houd niet van grote woorden, maar hier raken we wel degelijk de kern van de vrijheid van meningsuiting.
Merkel is zelf verantwoordelijk
Merkel heeft zich volledig verkeken op zowel het Duitse absorptievermogen als de Europese solidariteit
Wordt Merkel, die volgens Van Baar ‘vele ballen tegelijk in de lucht moet houden’, tekortgedaan wanneer ze wordt bekritiseerd voor de manier waarop ze is omgegaan met de Turkse verontwaardiging over het optreden van komiek Böhmermann? Merkel is nog steeds een politicus van formaat en verdient ook de nodige waardering, maar laten we niet verhullen dat ze zelf verantwoordelijk is voor een aantal van de ballen die haar nu zo veel kramp bezorgen. Haar ernstigste miscalculatie: de opengrenzenpolitiek die ze in eerste instantie heeft gevolgd in de vluchtelingencrisis (‘Wir schaffen das’). Dat was een ondoordachte stap, die de migrantenstroom enorm heeft doen groeien en waarbij ze zich volledig heeft verkeken op zowel het Duitse absorptievermogen als de Europese solidariteit.
Een van de gevolgen is dat Europa inderdaad in hoge mate afhankelijk is geraakt van het Turkije van Erdogan om de situatie weer enigszins onder controle te krijgen. Sommige dingen zullen we moeten slikken, maar het is misleidend om, zoals Van Baar doet, een en ander te presenteren als een superieure vorm van ‘machtspolitiek’. Onder leiding van Merkel heeft de Europese Unie zich gecommitteerd aan intensivering van de onderhandelingen over toetreding van Turkije op een moment dat het land zich qua eerbiediging van de rechtsstaat en de vrije meningsuiting juist demonstratief verwijdert van de normen die in Europa als elementaire eis gelden.
De Turkse ‘diaspora’
Er gaat 6 miljard euro naar Turkije, maar de financiering van een serieuze bewaking van de Europese buitengrens blijft ondermaats
Iets wat nog eens pijnlijk wordt geïllustreerd met de aanhouding van de Nederlands-Turkse columniste Ebru Umar. Deze affaire laat ook zien dat Erdogan actief bezig is om de Turkse ‘diaspora’ voor zijn karretje te spannen en als strategisch drukmiddel in te zetten, wat de integratieproblematiek in West-Europa alleen maar zal vergroten.
Het kan niet verbazen dat velen negatief reageren op de Europese tournure, waarbij Merkel zozeer het voortouw heeft genomen en waarvan trouwens nog valt te bezien of ze op langere termijn voldoende soelaas biedt. Zoals ook moeilijk valt uit te leggen waarom er wel 6 miljard euro naar Turkije gaat, maar de financiering van een serieuze bewaking van de Europese buitengrens ondermaats blijft.
Dit soort contradicties laat zich niet wegvlakken met de term machtspolitiek. Helaas is veeleer sprake van onmachtspolitiek.
Telegraaf 27.04.2016 Justitie in het Duitse Mainz heeft honderden aangiften binnengekregen tegen de tv-komiek Jan Böhmermann vanwege diens gedicht over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij noemde de bewindsman daarin onder andere een geitenneuker.
Justitie schat dat het aantal aangiften richting de duizend gaat, aldus Duitse media woensdag. Erdogan heeft ook aangifte van belediging gedaan in Mainz, de hoofdstad van de deelstaat Rijnland-Palts. Hij heeft daarbij de Duitse regering gevraagd de komiek te vervolgen op basis van een artikel in de Duitse wet over belediging van een buitenlands staatshoofd.
Telegraaf 26.04.2016 De bemoeienis van Ankara met buitenlandse kunst, pers en vrije meningsuiting wordt steeds groter. Nu is de Turkse regering beledigd door een Duits muziekstuk dat de historische volkerenmoord op zo’n anderhalf miljoen Armeniërs als thema opvoert.
Het stuk Aghet wordt in Dresden door het plaatselijke symfonieorkest met Turkse, Armeense en Duitse musici opgevoerd en door de Europese Unie met 200.000 euro gesubsidieerd. De titel van het stuk betekent in het Armeens ’catastrofe’, net zoals de Shoah in het Hebreeuws op de Holocaust duidt. De Turkse wet vat een verwijzing naar volkerenmoord door Turkije als een belediging van het eigen land op.
Vanwege dit toneelstuk dreigt de Turkse ambassadeur zelfs met het afbreken van de onderhandelingen met de Europese Unie over toetreding van Ankara. Ook een herziening van het EU-verdrag met Turkije over de terugname van de vluchtelingen staat ter discussie. Een gepland optreden van Aghet in Istanbul werd afgezegd.
Turkije eist nu van Brussel dat het theaterstuk wordt stopgezet, dat de subsidie wordt ingetrokken en dat de opvoering van regisseur Markus Rindt nergens meer wordt genoemd. Brussel ging op de laatste eis in. „Dat is een massale aanval op de vrijheid van meningsuiting. En ook een belediging van de slachtoffers en hun nakomelingen”, aldus regisseur Rindt.
Telegraaf 26.04.2016 Turkije heeft bakzeil gehaald bij een poging een kritische foto, die president Recep Tayyip Erdogan onwelgevallig is, verwijderd te krijgen van een tentoonstelling in Genève. De plaat blijft gewoon in een groot, open venster hangen op het centrale plein voor het Europese hoofdkwartier van de VN. Dat heeft de Geneefse wethouder Guillaume Barazzone dinsdag gezegd in een tv-uitzending van SRF. ,,Genève en Zwitserland staan garant voor de vrijheid van meningsuiting.”
Op de foto van Demir Sönmez, die een Koerdisch-Armeense achtergrond heeft maar al sinds 1980 in Zwitserland woont en werkt, wordt Erdogan verantwoordelijk gesteld voor de dood van een jonge demonstrant in Istanbul. Naast het portret van de jongen staat op het spandoek de tekst: ,,Ik heet Berkin Elvan, die politie heeft me op bevel van de Turkse minister-president gedood”. Erdogan was toen nog premier.
De Turkse consul wil dat de afbeelding wordt weggehaald, maar de Zwitsers hebben daar maling aan.
Elsevier 26.04.2016 Zwitserland heeft lak aan de censuur van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Turkse regering klaagde over een foto-expositie bij het kantoor van de Verenigde Naties in Genève en vroeg om de verwijdering van een specifieke foto, maar Zwitserland weigert.
De foto blijft gewoon hangen op het centrale plein voor het Europese VN-hoofdkwartier. Dat zei Guillaume Barazzone, wethouder in Genève, dinsdag. ‘Genève en Zwitserland staan garant voor de vrijheid van meningsuiting’. De Turken vroegen Genève maandag de foto weg te halen.
Protest
De expositie wordt onder meer gesponsord door Reporters Without Borders, een ngo voor journalistiek en persvrijheid. De foto toont een protest tegen Erdogan. Op het spandoek van een van de demonstranten is de vijftienjarige Berkin Elvan, een jongen die omkwam na de anti-Erdogan-protesten in het Gezi-park in Istanbul, te zien.
Elvan werd geraakt door een bus met traangas, die door politieagenten werd gegooid. Hij lag 269 dagen lang in coma en overleed in maart 2014. Elvan wordt door de oppositie van Erdogan gebruikt als symbool voor de hardhandigheid van de politie.
Spandoek
De fotograaf is Demir Sönmez, die eenKoerdisch-Armeense achtergrond heeft maar al sinds 1980 in Zwitserland woont en werkt. Sönmez wil met de foto naar eigen zeggen de ‘verschillende worstelingen van het Turkse volk’ blootleggen.
Op de foto wordt Erdogan verantwoordelijk gesteld voor de dood van Elvan. Naast het portret van de jongen staat op het spandoek de tekst: ‘Ik heet Berkin Elvan: de politie heeft me op bevel van de Turkse minister-president gedood’. Erdogan was toen nog premier. De Turkse consul vroeg de Zwitsers de afbeelding weg te halen, maar de Zwitsers weigeren dat te doen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 26.04.2016 Het kabinet durft Nederlanders en Turkse Nederlanders op dit moment niet de garantie te geven dat zij niet in de problemen komen door hun kritische uitlatingen over de Turkse regering zodra zij afreizen naar Turkije. ‘Garanties zijn niet te geven’, aldus minister Koenders van Buitenlandse Zaken dinsdag in de Tweede Kamer. ‘We hebben net een zaak die precies onderschrijft wat er kan gebeuren. Ik snap daarom de grote onrust hierover in de Nederlandse samenleving.’
‘Ik baal. Ik baal ontzettend. Ik ben Ebru Umar’
Lees hier de nieuwsbreak met columniste Ebru Umar terug.
Naar aanleiding van de arrestatie van columniste Ebru Umar benadrukte Koenders in de Kamer dat de Turkse president Erdogan toetreding tot de Europese Unie kan vergeten als de persvrijheid in Turkije niet verbetert. ‘Turkije zal z’n gedrag aanmerkelijk moeten verbeteren’, aldus de bewindsman.
Het CDA-Kamerlid Knops riep Koenders naar het wekelijkse Vragenuur om duidelijk te maken wat het kabinet doet om Umar zo snel mogelijk vrij te krijgen. Koenders benadrukt dat het kabinet ‘zeer actief’ is. ‘Wij hopen dat ze spoedig huiswaarts kan keren. Maar over het verdere verloop van de juridische procedure kan en wil ik niet niet veel zeggen.’ De minister noemt het ‘misselijkmakend’ dat intussen ook nog is ingebroken in Umars woning in Nederland.
Persvrijheid en vrijheids van meningsuiting
Ik werp verre van mij dat we onze principes verkwanselen, aldus Minister Koenders van Buitenlandse Zaken.
In navolging van premier Rutte stoort Koenders zich in hoge mate aan de verwijten dat het kabinet onvoldoende zou ondernemen om Umar Turkije uit te krijgen. ‘Wij hebben duidelijk gemaakt dat de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting ononderhandelbaar zijn en dat dit gedrag niet past bij een kandidaat-lidstaat van de EU. Ik werp verre van mij dat we onze principes verkwanselen.’
Hij vindt het niet gek dat Rutte alleen contact heeft met de Turkse premier en niet met president Erdogan zelf. ‘De premier is de evenknie van Rutte. Het Turkse presidentschap is een ceremoniële functie.’
‘Eruit met jullie kankergezwellen’
Vanuit de immigrantenpartij DENK klinkt intussen het verwijt dat het kabinet juist te weinig doet om de Turkse gemeenschap in Nederland te beschermen. Het Kamerlid Kuzu kwam met een bloemlezing uit de scheldpartijen die via sociale media tot hem komen deze week. ‘We gaan op Turkenjacht….Eruit met jullie kankergezwellen….Opkankeren of van het hoogste gebouw…Een grote groep mensen wordt gestigmatiseerd en bedreigd. De vrijheid van meningsuiting is hier verworden tot het recht op het hebben van slechts één mening. Wat doet het kabinet om die stigmatisering tegen te gaan?’
Koenders antwoordde dat de vrijheid van meningsuiting voorop staat. ‘Het is vervolgens aan eenieder om daar op eigen wijze gebruik van te maken. We hebben een wet en die kan gebruikt worden door mensen die zich beledigd voelen. Maar laten we in tolerantie met elkaar dit debat voeren. Ga met elkaar in gesprek.’
Telegraaf 26.04.2016 Het blijft riskant voor critici van de Turkse president Erdogan om zich op Turkse bodem te begeven. Minister Koenders (Buitenlandse Zaken) stelde dinsdag in de Tweede Kamer ’geen garanties’ te kunnen geven dat arrestaties in de toekomst uit zullen blijven.
VNL-Kamerlid Bontes wilde van de minister weten of vakantiegangers in Turkije in de problemen kunnen komen door kritische tweets. Maar volgens Koenders kan hij daar ’geen algemeen reisadvies’ over geven.
In de confrontatie met de Kamer vanwege de arrestatie van de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar bleef Koenders stellig ontkennen dat de regering „met meel in de mond praat” richting Turkije om de afspraken over de opvang van vluchtelingen niet in gevaar te brengen. „We nemen deze zaak hoog op”, benadrukte hij meerdere keren.
’Niet eens met arrestatie’
Evenwel was de PvdA-minister niet bereid om te zeggen dat hij de arrestatie ’veroordeelt’. „Ik ben het er niet mee eens”, verwoordde hij het liever.
Het kabinet kreeg veel kritiek van de oppositie omdat het te terughoudend zou reageren op de aanhouding van Umar. Premier Rutte reageerde daarop gisteren zeer getergd. „De premier wordt pas echt boos als er kritiek op hem is”, constateerde CDA-Kamerlid Knops tijdens het Vragenuurtje.
Telegraaf 26.04.2016 De Europese Commissie bemoeit zich ook met de zaak van Ebru Umar, de Turkse-Nederlandse journaliste die Turkije niet mag verlaten. Dat gebeurt op Nederlands verzoek, zei minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) dinsdag in de Tweede Kamer.
Volgens hem past het gedrag van Turkije niet bij een land dat lid wil worden van de Europese Unie. Turkije moet zijn ,,gedrag wel verbeteren”. De vluchtelingendeal tussen de Europese Unie en Turkije staat echter los van deze zaak, benadrukte hij.
Umar is vermoedelijk opgepakt wegens kritische uitlatingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Het kabinet neemt de kwestie hoog op, zei Koenders op vragen van het CDA. Met persvrijheid en vrijheid van meningsuiting mag niet worden gemarchandeerd, voegde hij eraan toe. ,,Wij hebben dat luid en duidelijk kenbaar gemaakt.”
Op de vraag waarom nog geen contact is gezocht met Erdogan antwoordde Koenders dat het kabinet niet zal ,,schuwen anderen te benaderen als dat zinvol is voor deze zaak”. Zowel Koenders als premier Mark Rutte heeft verscheidene keren contact gehad met hun Turkse ambtgenoten over Umar.
In het juridische traject zal de Nederlandse overheid ,,zeer actief” steun bieden aan Umar. De bewindsman zei regelmatig contact te hebben met de journaliste, die dinsdagmiddag bij de aanklager moest langskomen.
AD 26.04.2016 Minister Bert Koenders vindt dat het gedrag van Turkije rond de arrestatie van de Nederlandse columniste Ebru Umar niet past bij een land dat lid wil worden van de Europese Unie. In de Tweede Kamer zei de minister van Buitenlandse Zaken dinsdag dat het land zijn gedrag moet verbeteren.
In de Kamer liet Koenders ook weten dat de Europese Commissie betrokken is bij de zaak, nu de Turkse-Nederlandse journaliste Turkije niet mag verlaten. Umar is vermoedelijk opgepakt wegens kritische uitlatingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Het kabinet neemt de zaak ‘hoog op’, antwoordde Koenders op vragen van het CDA. Met persvrijheid en vrijheid van meningsuiting mag niet worden gemarchandeerd, voegde hij eraan toe. ,,Wij hebben dat luid en duidelijk kenbaar gemaakt.” In het juridische traject zal de Nederlandse overheid ‘zeer actief’ steun bieden aan Umar. De bewindsman zei regelmatig contact te hebben met de journaliste, die dinsdagmiddag bij de aanklager moest langskomen.
The prosecutor has requested to see me at 14.30 Turkish time. Off for some ice cream now. Might be the last in years. 11:51 AM – 26 Apr 2016
Op de vraag waarom nog geen contact is gezocht met Erdogan antwoordde Koenders dat het kabinet niet zal ‘schuwen anderen te benaderen als dat zinvol is voor deze zaak’.
Zwitserland trotseert Erdogan
Dinsdag werd ook bekend dat Turkije tevergeefs heeft geprobeerd een kritische foto verwijderd te krijgen van een tentoonstelling in Genève. De plaat blijft gewoon in een groot, open venster hangen op het centrale plein voor het Europese hoofdkwartier van de VN. Dat heeft de wethouder van de Zwitserse stad gezegd: ,,Genève en Zwitserland staan garant voor de vrijheid van meningsuiting.”
Op de foto van Demir Sönmez, die een Koerdisch-Armeense achtergrond heeft maar al sinds 1980 in Zwitserland woont en werkt, wordt Erdogan verantwoordelijk gesteld voor de dood van een jonge demonstrant in Istanbul. Naast het portret van de jongen staat op het spandoek de tekst: ,,Ik heet Berkin Elvan, die politie heeft me op bevel van de Turkse minister-president gedood.” Erdogan was toen nog premier. De Turkse consul wil dat de afbeelding wordt weggehaald, maar de Zwitsers hebben daar maling aan.
VK 26.04.2016 De in Turkije opgepakte journaliste Ebru Umar heeft dinsdag fel en hard uitgehaald in haar column in Metro, de eerste die ze heeft geschreven sinds ze in Turkije werd gearresteerd. Ze is vooral boos op Nederlanders van Turkse komaf, die er volgens haar voor hebben gezorgd dat ze Turkije niet mag verlaten.
Ebru Umar opgepakt
In Nederland is met ontsteltenis gereageerd op de aanhouding in Turkije van columniste Ebru Umar, in de Kanaalstraat in Utrecht denken veel Turkse Nederlanders daar anders over: ‘Hoe durft ze haar eigen volk zo te beledigen.’ (+)
Umar, die vastzat vanwege kritische tweets over de Turkse president Erdogan, verwijt een deel van de Turkse Nederlanders ‘NSB-gedrag’ omdat ze haar aanhouding goedpraten.
‘Gefeliciteerd, nageboorte van een mislukte gastarbeidersgeneratie’, schrijft ze op emotionele wijze. ‘GEFELICITEERD met jullie totaal mislukte Nederlanderschap. GEFELICITEERD met jullie loyaliteit aan een stel berggeiten uit Turkije, geitenneukers zo je wilt, die jullie volgen zodra ze oproepen tot NSB-gedrag.’
Umar betoogt dat de Turkse Nederlanders met hun steun voor het repressieve beleid van Erdogan en haar arrestatie ‘Nederland beroven van alle vrijheden waar ook jullie ouders een leven aan gewijd hebben’. Umar: ‘Enig idee wat een NSB’er was? O wacht nee, die lessen over de Tweede Wereldoorlog zijn geschrapt he? Ja, dank voor het weg met ons. Ik feliciteer jullie Nederturken met je NSB-gedrag. Jullie zijn de reden dat ik vastzit in Turkije.’
Ze dankt in haar column ook familie, vrienden en collega’s voor alle steun. Volgens Umars advocaat wordt een rechtszaak tegen haar voorbereid met als onderwerp belediging van het staatshoofd. Ze heeft zeven dagen om het uitreisverbod op te heffen. ‘Daar wordt aan gewerkt maar laten we eerlijk zijn: dat gaat natuurlijk niet gebeuren’, aldus de journaliste.
Trouw 26.04.2016 Ebru Umar heeft vandaag hard uitgehaald in haar column in Metro, de eerste die ze heeft geschreven sinds haar arrestatie in Turkije. Ze is vooral boos op Nederlanders van Turkse komaf, die er volgens haar voor hebben gezorgd dat ze Turkije niet mag verlaten.
Ik feliciteer jullie Nederturken met je NSB-gedrag, Ebru Umar.
Na een bedankje aan alle vrienden, familie en collega’s die haar de afgelopen week hebben gesteund, laakt Umar het ‘NSB-gedrag’ van de ‘Nederturken’. ‘GEFELICITEERD met jullie totaal mislukte Nederlanderschap’, schrijft ze in haar column.
‘Ik denk dat jullie ouders, die huis en haard verlaten hebben om jullie een thuis in vrijheid en veiligheid te bieden, trots zijn op jullie. (…) Ik feliciteer jullie Nederturken met je NSB-gedrag. Jullie zijn de reden dat ik vastzit in Turkije. Jullie zijn de reden waarom mijn huis in Amsterdam nu verzegeld is. Jullie zijn de reden waarom ik dagelijks Mark Rutte, Lodewijk Asscher en Bert Koenders aan de lijn heb.’
‘De megalomaanste dictator’
Umar werd zaterdag opgepakt in haar buitenhuis in Turkije, en aangeklaagd voor het beledigen van de Turkse president Erdogan. Ze twitterde verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en noemde hem ‘de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent’. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag het land voorlopig niet uit.
In de nacht van zondag op maandag werd er ingebroken in haar Amsterdamse woning. Umar betitelt de inbraak als ‘pure intimidatie en provocatie’. Ze gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband tussen haar aanhouding in Turkije. Volgens Umar is in elk geval een laptop ontvreemd.
De columniste bezocht maandagochtend haar advocaat. Hij adviseerde haar geen uitlatingen in de media te doen die haar zaak zouden kunnen schaden. Die aanbeveling legt zij naast zich neer, getuige de tweet ‘Fuck you Nederturken’ die Umar daarna de wereld in stuurde.
Kliklijn
De arrestatie van Ebru Umar past in een bredere trend: sinds het aantreden van president Erdogan in 2014 werden in Turkije al meer dan 2000 mensen aangeklaagd wegens ‘beledigen van de president’. Oppositionele kranten worden gesloten, journalisten die onwelgevallige informatie publiceren kunnen ontslag of vervolging tegemoetzien.
Ook in Europa strekt ‘de lange arm van Ankara’ zich uit: het Turkse consulaat in Rotterdam riep Turkse organisaties in Nederland vorige week op om beledigingen te melden ‘aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, aan Turkije en/of het Turkse volk’.
De oproep viel niet in goede aarde bij het Nederlandse kabinet, dat protest heeft aangetekend bij de Turkse regering. “Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. “We moeten de vrijheid van meningsuiting in Nederland beschermen.”
Telegraaf 26.04.2016 Ebru Umar heeft dinsdag hard uitgehaald in haar column in Metro, de eerste die ze heeft geschreven sinds ze in Turkije werd gearresteerd. Ze is vooral boos op Nederlanders van Turkse komaf, die er volgens haar voor hebben gezorgd dat ze Turkije niet mag verlaten.
,,GEFELICITEERD met jullie totaal mislukte Nederlanderschap”, schrijft Umar. ,,GEFELICITEERD met jullie loyaliteit aan een stel berggeiten uit Turkije, geitenneukers zo je wilt, die jullie volgen zodra ze oproepen tot NSB-gedrag. Enig idee wat een NSB’er was? O wacht nee, die lessen over de Tweede Wereldoorlog zijn geschrapt he? Ja, dank voor het weg met ons. Ik feliciteer jullie Nederturken met je NSB-gedrag. Jullie zijn de reden dat ik vastzit in Turkije.”
Ze dankt in haar column ook familie, vrienden en collega’s voor alle steun. De columniste schrijft verder dat ze verwacht dat ze de komende dagen opnieuw wordt opgepakt, zodat de autoriteiten haar langer in Turkije kunnen houden. ,,Ik heb zeven dagen om het uitreisverbod op te heffen. (…) Nog voordat die zeven dagen voorbij zijn, zal k weer opgepakt worden, deze keer met een andere oorzaak.”
AD 26.04.2016 Ebru Umar heeft dinsdag in haar column in Metro snoeihard uitgehaald naar Nederlanders van Turkse komaf. Die hebben er volgens haar voor gezorgd dat ze nu vastzit in Turkije. Het is de eerste column die ze heeft geschreven sinds ze afgelopen weekend in Turkije werd opgepakt voor belediging van president Erdogan.
Jullie zijn de reden dat ik vastzit in Turkije, aldus Ebru Umar.
,,GEFELICITEERD met jullie totaal mislukte Nederlanderschap”, schrijft Umar. ,,GEFELICITEERD met jullie loyaliteit aan een stel berggeiten uit Turkije, geitenneukers zo je wilt, die jullie volgen zodra ze oproepen tot NSB-gedrag. Enig idee wat een NSB’er was? O wacht nee, die lessen over de Tweede Wereldoorlog zijn geschrapt he? Ja, dank voor het weg met ons. Ik feliciteer jullie Nederturken met je NSB-gedrag. Jullie zijn de reden dat ik vastzit in Turkije.”
,,Ik heb zeven dagen om het uitreisverbod op te heffen. Daar wordt aan gewerkt maar laten we eerlijk zijn: dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Nog voordat die zeven dagen voorbij zijn, zal ik weer opgepakt worden, deze keer met een andere oorzaak. Weet ik, weet de advocaat, weet elke Turk (én Nederlander) maar mijn ouders zitten in de ontkenningsfase”, schrijft Umar verder. Ze bedankt in haar column ook familie, vrienden en collega’s voor alle steun.
Belediging
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht enaangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Zo twitterde ze verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en ze noemde hem ‘Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent’. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag Turkije voorlopig niet verlaten.
Dit weekend werd er in haar woning in Amsterdam ingebroken. Ebru gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband met haar aanhouding. De politie wil niet zover gaan.
‘Achterlijke gladiolen’
We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen, aldus Mark Rutte.
,,Een paar achterlijke gladiolen”, aldus premier Rutte over de inbrekers. De premier noemde het verschrikkelijk dat dat is gebeurd. Wel wimpelde hij maandag de kritiek af dat de Nederlandse regering te weinig doet in de kwestie Umar.
,,Het is nog erger. Er wordt zelfs gesuggereerd dat we te weinig zouden doen omdat we afspraken met Turkije hebben over vluchtelingen.” Volgens Rutte kun je nooit marchanderen met fundamentele waarden als de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. ,,We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.”
Zorgen
Het is niet in ons belang de afspraken over vluchtelingen stop te zetten, aldus Frans Timmermans.
De Europese Commissie heeft ‘met zorg kennisgenomen‘ van de arrestatie van Umar. Brussel houdt de zaak ‘nauwgezet’ in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, benadrukte in een interview met de NOS dat de arrestatie van Umar geen aanleiding om de gesloten migratiedeal met Turkije te laten varen. Hij vindt de twee zaken los van elkaar staan. ,,Het is niet in ons belang de afspraken over vluchtelingen stop te zetten.”
Telegraaf 25.04.2016 Justitie in Turkije heeft een tenlastelegging tegen Ebru Umar in voorbereiding. De aanklacht luidt waarschijnlijk ,,belediging van het staatshoofd”, aldus de Metro-columniste maandagavond na een nieuw gesprek met haar advocaat.
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht. Vervolgens werd ze aangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Zo twitterde ze verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en ze noemde hem ,,Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent”. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag Turkije voorlopig niet verlaten.
AD 25.04.2016 Justitie in Turkije heeft een tenlastelegging tegen Ebru Umar in voorbereiding. De aanklacht luidt waarschijnlijk ‘belediging van het staatshoofd’, aldus de Metro-columniste maandagavond na een nieuw gesprek met haar advocaat.
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht. Vervolgens werd ze aangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Zo twitterde ze verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en ze noemde hem ‘Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent’. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag Turkije voorlopig niet verlaten.
Waarden
Premier Mark Rutte wimpelde maandag de kritiek dat de Nederlandse regering te weinig doet in de kwestie Umar af. ,,Het is nog erger. Er wordt zelfs gesuggereerd dat we te weinig zouden doen omdat we afspraken met Turkije hebben over vluchtelingen.” Volgens Rutte kun je nooit marchanderen met fundamentele waarden als de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. ,,We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.”
We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen, aldus Premier Mark Rutte.
Rutte reageerde fel op elke suggestie dat de Nederlandse regering zich minder inzet voor Umar en ‘voorzichtig’ zou zijn om de afspraken met Turkije over het indammen van de vluchtelingenstroom niet te dwarsbomen. ,,Als er ook maar een begin van waarheid in die aanname zat, dan zouden Nederland, het kabinet en onze hele samenleving door en door verrot zijn.”
De premier benadrukte dat hij en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) meerdere keren rechtstreeks contact hebben gehad met hun Turkse collega’s over de kwestie. Volgens hem is dat ‘zeer ongebruikelijk.’ Hij zei ‘de hele dag met niets anders bezig’ te zijn, net als Koenders, om de kwestie op te lossen en Umar vrij te krijgen. ,,Maar dat is ons werk.”
Inbraak
In de Amsterdamse woning van Umar is dit weekend ingebroken. Volgens de columnist is er een verband tussen haar aanhouding in Turkije en de inbraak. ,,Een paar achterlijke gladiolen”, noemde Rutte de inbrekers. De premier noemde het verschrikkelijk dat dat is gebeurd.
Zorg
De Europese Commissie heeft ‘met zorg kennisgenomen‘ van de arrestatie van Umar. Brussel houdt de zaak ‘nauwgezet’ in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Het Turkse consulaat in Rotterdam riep Nederlandse Turken op om beledigingen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. Het nieuws zorgde voor veel ophef in Nederland, maar stelt volgens Belgische Turken weinig voor in vergelijking met de praktijken in België.
De Belgische Turken zijn niet verbaasd over de kliklijn die het Turkse consulaat in Nederland instelde. De praktijken die Erdogan in eigen land toepast, zien ze ook steeds vaker terug in België. Internetspionnen – vaak jongeren van Erdogans AKP-partij – speuren websites af op zoek naar kritische berichten over het Turkse regime.
Critici worden op een lijst gezet of gebrandmerkt als ‘staatsvijand’ op de Facebook-pagina van de AKP, zo vertelt een Belgische Turk dinsdag aanDe Standaard. Ook worden er leugens verspreid en houdt de regering een zwarte lijst bij van Turken die het land niet meer in mogen.
Zwarte lijsten
Op die lijst staan momenteel 1.224 Turken met een verblijfsvergunning in België. De Belgische regering zou meer informatie over die lijst krijgen vanuit Ankara, maar heeft tot op heden niets gehoord. Vermoedelijk staan er vooral politieke activisten op de lijst.
In ruil voor meer informatie over de lijst, vroeg Turkije aan België om kennis te delen over terrorisme, maarErdogan beschouwt journalisten, juristen en academici ook als terroristen, dus blijft Brussel terughoudend.
Duitsland
De Turkse regering heeft een Duitse journalist voor de tweede keer geweigerd om het land binnen te komen. Voorzitter Martin Schulz van het Europees Parlement ziet dat de Turkse praktijken niet stroken met de Europese waarden voor persvrijheid.
‘Lijsten met namen van ongewenste journalisten hebben geen plaats in een democratie,’ zei Schulz dinsdag tegen Bild – de werkgever van de journalist die werd geweigerd op het vliegveld in Istanbul. De naam van de verslaggever stond inderdaad op een lijst, werd hem op het vliegveld verteld.
Thomas Borst Borst (1992) is sinds augustus 2015 online redacteur bij Elsevier.
Elsevier 25.04.2016 De arrestatie van de Nederlandse columnist Ebru Umar is geen op zichzelf staand incident. Op maandag blijkt opnieuw dat het regime van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan door heel Europa de confrontatie zoekt en zo de vrijheid van meningsuiting wil inperken.
Zo kwam maandag naar buiten dat de Turkse ambassade in het Zweedse Stockholm de zender TV4 heeft gevraagd om een documentaire over de Armeense Genocide – deze week 101 jaar geleden – niet uit te zenden. Die zou ‘niet objectief’ zijn. De zender reageerde verbolgen en publiceerde de brief van de persofficier op hun website.
De Turkse regering heeft ook de Europese Commissie onder druk gezet om een subsidie van 200.000 euro voor een Duits orkest in te trekken. Reden: in een geplande uitvoering van de Philharmonie uit Dresden zou het woord ‘genocide’ worden gezongen.
De Europese Commissie heeft het orkest nu gevraagd om mogelijk gevoelige termen uit de voorstelling te halen. ‘Erg twijfelachtig,’reageerde de directeur van het orkest maandag op de controverse.
Geen kritische foto’s a.u.b.
Op dezelfde dag melden Zwitserse media dat de Turkse president problemen heeft met een foto-expositie bij het hoofdkantoor van de Verenigde Naties in Genève, Zwitserland. Op een van de foto’s is een protest tegen Erdogan te zien. Een spandoek van de demonstranten toont een vijftienjarige jongen die omkwam bij anti-Erdogan acties in Istanbul in 2013. Het stadsbestuur van Genève bekijkt of ze iets doen met de Turkse klacht.
Eerder eiste Erdogan al dat de Duitse cabaretier Jan Böhmermann wordt vervolgd voor een satirisch gedicht over de Turkse president. De Duitse bondskanselier Angela Merkel stond vervolging toe. Ook bleek vorige week dat Turkse consulaten in Nederland mails verstuurden waarin Turkse Nederlanders worden opgeroepen om ‘beledigers’ van Erdogan met naam en toenaam te melden.
Dit weekend werd bovendien de Nederlandse columnist Ebru Umar in Turkije opgepakt. Ze werd zondag door de Turkse politie vrijgelaten, maar moet in het land blijven totdat ze hoort waar ze van wordt beschuldigd. Zelf denkt de columnist, die steevast zeer kritisch is over Erdogan, dat de aanklacht ‘belediging van het staatshoofd’ zal zijn. Daar worden in Turkije momenteel 1.845 mensen voor vervolgd.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Telegraaf 26.04.2016 Premier Rutte reageert getergd op de kritiek dat ons land buigt voor Turkije. Volgens de minister-president staat het kabinet wel degelijk pal voor kernwaarden als persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting.
Rutte’s verweer komt na aantijgingen dat hij te laks reageert naar aanleiding van het oppakken van columniste Ebru Umar in Turkije. De oppositie heeft Rutte voor de voeten geworpen dat het kabinet ’een laffe houding’ aanneemt in de kwestie.
De minister-president ontkent echter in alle toonaarden dat het kabinet met meel in de mond spreekt om de Turken niet te schofferen vanwege de vluchtelingendeal die de EU met Ankara heeft gemaakt. „Die suggestie werp ik verre van mij. Dit gaat om fundamentele waarden als persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Die zijn niet onderhandelbaar”, aldus Rutte. „We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.”
Zondag wilde het kabinet niet verder gaan dan de mededeling de arrestatie van Ebru Umar in Turkije ’te betreuren’.
Elsevier 25.04.2016 Voor het eerst sinds de aanhouding van de Nederlands-Turkse columnist Ebru Umar heeft premier Mark Rutte (VVD) zich publiekelijk uitgelaten over de kwestie. Over de vrijheid van meningsuiting valt niet te onderhandelen, zegt hij.
De premier heeft naar eigen zeggen twee keer een gesprek gevoerd met de Turkse premier Ahmet Davutoglu, zegt hij in het Duitse Hannover tegenover Het Financieele Dagblad. Rutte neemt de arrestatie van Umar ‘hoog op’.
Kritiek
Rutte is het niet eens met kritiek dat hij zich op de vlakte houdt vanwege hetmigratieakkoord met Turkije – erg belangrijk voor Europa, vanwege het aan banden leggen van de stroom migranten. Hij speelde een grote rol bij het bereiken van die deal.
‘Iedereen met een dubbele nationaliteit die daarnaartoe gaat en zich kritisch uitlaatover het regime loopt nu gevaar,’ zegt VVD-politicus Dilan Yeşilgöz in een gesprek metElsevier.nl. Erdogan wil volgens haar een staat binnen een staat creëren. Lees meer uit dit gesprek >
‘Dat is fundamenteel niet waar en het is niet hoe Bert Koenders (minister van Buitenlandse Zaken, PvdA), ik of het kabinet in de wedstrijd zit. Wij doen zaken met heel veel landen die opvattingen hebben die niet helemaal de onze zijn, maar dat staat volledig los van de vraag hoe je met deze kwestie omgaat,’ zegt hij voor de microfoon van BNR.
Dat er bij Umar is ingebroken in haar huis in Amsterdam, noemde Rutte ‘een schofterige zaak’. De columnist mag ondanks haar vrijlating Turkije nog altijd niet verlaten. Volgens de premier wordt er ‘achter de schermen hard doorgewerkt’.
Kliklijn
Zondag telefoneerde Rutte al met Umar, nadat zij de avond ervoor was aangehouden door de Turkse politie. De reden: ze zou zich ‘beledigend’ hebben uitgelaten over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in een column voor Metro en in tweets. De islamist kan het maar moeilijk hebben als mensen kritiek op hem hebben, of de draak met hem steken.
Dat heeft de veelbesproken kliklijn van het Turkse consulaat in Rotterdam en de affaire rond de Duitse komiek Jan Böhmermann wel bewezen. De Europese Commissie heeft intussen laten weten ‘bezorgd’ te zijn, en de zaak ‘nauwgezet’ in de gaten te houden.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 26.04.2016 Ebru Umar meldde zich maandagavond volgens afspraak bij het politiebureau in de Turkse plaats Kusadasi. De columniste, die zondag werd opgepakt wegens kritiek op de Turkse president Erdogan, stuitte echter op een muur van onbegrip.
Umar schrijft op Twitter dat de politie geen idee had wie ze was en wat ze kwam doen. „Hmm, hoe zou het gaan als ik het land wil verlaten”, vraagt Umar zich af, die voorlopig ’landarrest’ heeft en zich dagelijks moet melden bij de autoriteiten.
VK 25.04.2016 Haast onophoudelijk gaat de telefoon van Ebru Umar over. De 45-jarige columniste van onder meer Metro en Libelle die het afgelopen weekeinde werd opgepakt in Turkije omdat zij op Twitter de Turkse president Erdogan zou hebben beledigd, baalt van alle commotie rond haar persoon: ‘Het ergste is dat ik zelf niks kan doen. Dat is zó niet Ebru.’
Laten we met een open deur beginnen; hoe gaat het met u?
‘Die vraag kan ik zo langzamerhand niet meer horen. Die heb ik al zeker honderd keer moeten beantwoorden sinds ik zaterdag werd aangehouden. Ik zit hier en kan niet weg. Dat zegt genoeg.’
U had vanochtend een onderhoud met uw advocaat. Hij raadde u aan om geen uitlatingen te doen in de media die uw zaak zouden kunnen schaden. Toch stuurde u tweets de wereld in als ‘Fuck you Nederturken’ en ‘Ik ga mezelf niet veranderen, ik ben al bijna 46 jaar Ebru Umar en ik laat mij niet intimideren.’
‘Wat moet ik anders doen? Heel vriendelijk ja knikken en in een hoekje stilletjes gaan janken?’
Nou ja, is het verstandig om verder olie op het vuur te gooien.
‘Weet je, er gebeurt nu van alles rondom mij waar ik weinig aan kan doen. Ik zit 3.500 kilometer weg van alle commotie. Ik eet hier een ijsje in de zon terwijl van alles en iedereen zich druk maken om wat hier gebeurt en wat in Amsterdam gebeurt. Journalisten en de overheid bellen mij over de aanhouding, mijn buurman Daan belt mij over de inbraak in mijn huis. En ik kan zelf weinig eraan doen.’
Hoe voelt u zich eronder?
‘Ik baal. Ik baal ontzettend. Ik ben Ebru Umar. Ik wil iets doen, maar ik kan niets doen. Dat is zo niet Ebru. Dat geeft een raar gevoel. Al ben ik intussen natuurlijk ook dankbaar voor alle mensen die zich voor mij inzetten. Het is hartverwarmend dat al die mensen met mij bezig zijn.’
Hartelijk menselijk contact, de eerste stap naar integratie
‘Journalist in Turkije, hállo cel’ schreef Ebru Umar eens in een stukje over Frederike Geerdink waarbij ze zich cynisch afvroeg waarom de journaliste zich in godsnaam in Turkije had gevestigd. Nu werd ze zelf van haar bed gelicht in haar huis in Kusadasi. Inmiddels is kritisch of beledigend tweeten, toch van een andere orde dan in een medium publiceren, al niet meer mogelijk. Weerzinwekkend. Lees hier de column van Harriet Duurvoort.
Hoe nu verder? Heeft u al gehoord waarvoor u precies wordt aangeklaagd?
‘Nee, nog steeds niet. Stom, door alle drukte heb ik het vanochtend niet eens aan mijn advocaat gevraagd. Ik weet alleen dat ik mij bij de Turkse politie moet melden en het land niet uit mag.’
Heeft u uw paspoort ook moeten inleveren?
‘Mijn paspoort heb ik nog. Het enige dat ik moet doen is mij twee keer per week bij de Turkse politie melden. Maandagavond om 18.00 uur moet ik mij melden en vrijdagavond om 18.00 uur weer.’
U verwacht dus dat u vrijdag nog altijd in Turkije bent?
‘Jazeker. Dat verwacht ik niet, dat weet ik zeker dat ik hier vrijdag nog zit. Als ik maar op tijd terug ben voor de Libelle Zomerweek (23 tot en met 29 mei bij het Almeerderstrand in Almere).’
Komt u, ten slotte, door alle toestanden nog wel toe aan het schrijven van uw columns?
‘Door al dat bellen kom ik er inderdaad bijna niet aan toe. Vanochtend heb ik nog een halve column proberen te schrijven voor Metro. Maar ik besef nu dat ik een ander onderwerp heb gevonden. Nu nog zien te schrijven.’
Telegraaf 25.04.2016 Een Amerikaanse journalist die in Turkije werkt en woont komt na een bezoek aan Italië het land niet meer in. Freelancer David Lepeska, die schreef voor de Guardian, Al Jazeera, Foreign Affairs en nog een aantal andere publicaties, kreeg van immigratieambtenaren op de luchthaven van Istanbul te horen dat op zijn visum een ,,inreisverbod” was geplaatst. Na ruim twintig uur wachten liet Lepeska via Twitter weten dat hij maar het vliegtuig nam naar Chicago.
Na ruim twintig uur wachten liet Lepeska via Twitter weten dat hij maar het vliegtuig nam naar Chicago. ,,Mij is geen reden gegeven voor het inreisverbod, noch een bevestiging dat dit blijvend of tijdelijk is”, zei hij.
Een Turkse functionaris zei dat Lepeska niet over een perskaart of journalistenvisum beschikte, noch in dienst was van een mediabedrijf. Het is geen kwestie van persbreidel, maar van procedures, zei hij. ,,Personen die de juiste wettelijke wegen volgen, krijgen niet met zulke problemen te maken.”
Permanente buitenlandse correspondenten in Turkije dienen bij het bureau van de premier accreditatie aan te vragen.
Deze maand werden al een journalist van de Duitse publieke televisie en een vertegenwoordiger van een Russisch persbureau geweerd. Ook een Griekse fotograaf van een Duitse krant werd zaterdag op de luchthaven van Istanbul de toegang tot Turkije ontzegd. In februari en maart werd correspondenten van het Noorse Aftenposten en het Duitse Der Spiegel accreditatie geweigerd.
Pers monddood
Turkse journalisten en media werden in de afgelopen maanden vervolgd, onder curatele gesteld, opgedoekt of uit de lucht genomen. De regering ontkent de pers monddood te willen maken. Zij zegt alleen aan ondersteuning van verboden militante groepen een eind te willen maken.
NU 25.04.2016 De Turkse journalist Can Dündar is door de rechtbank in Istanbul tot omgerekend negenduizend euro boete veroordeeld wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan, diens zoon Bilal en verscheidene bewindslieden. Dat heeft de advocaat van Dündar maandag laten weten.
Dündar had columns geschreven over een corruptieschandaal uit 2013. Verscheidene ministers van de islamitisch-conservatieve AKP-regering, hun zonen en de zoon van Erdogan werden er toen van verdacht betrokken te zijn bij corruptie.
Advocaat Bülent Utku kondigde aan in beroep te gaan. “Mijn cliënt heeft alleen maar zijn plicht als journalist gedaan. Hij heeft geen beledigend woord gebruikt.” Waar het vonnis precies op is gebaseerd, is nog niet bekend.
Dündar is hoofdredacteur van de krant Cumhuriyet. Met Erdem Gül, de correspondent van de krant in de hoofdstad Ankara, staat hij nog in een ander proces terecht.
Ze worden onder meer beschuldigd van spionage, poging tot omverwerping van de regering en ondersteuning van een terroristische organisatie vanwege onthullingen over Turkse wapenleveranties aan rebellen in Syrië. In die zaak hangt hun levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.
Telegraaf 25.04.2016 De Turkse journalist Can Dündar is door de rechtbank in Istanbul tot omgerekend 9000 euro boete veroordeeld wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan, diens zoon Bilal en verscheidene bewindslieden. Dat heeft de advocaat van Dündar maandag laten weten.
Dündar had in columns geschreven over een corruptieschandaal uit 2013. Verscheidene ministers van de islamitisch-conservatieve AKP-regering, hun zonen en de zoon van Erdogan werden er toen van verdacht betrokken te zijn bij corruptie.
dvocaat Bülent Utku kondigde aan in beroep te gaan. ,,Mijn cliënt heeft alleen maar zijn plicht als journalist gedaan. Hij heeft geen beledigend woord gebruikt.” Waar het vonnis precies op is gebaseerd, is nog niet bekend.
Foto: AFP
Dündar is hoofdredacteur van de krant Cumhuriyet. Met Erdem Gül, de correspondent van de krant in de hoofdstad Ankara, staat hij nog in een ander proces terecht. Ze worden onder meer beschuldigd van spionage, poging tot omverwerping van de regering en ondersteuning van een terroristische organisatie vanwege onthullingen over Turkse wapenleveranties aan rebellen in Syrië. In die zaak hangt hun levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.
VK 25.04.2016 De Turkse ambassade in Stockholm heeft geprobeerd om de uitzending van een kritische documentaire over de Armeense genocide tegen te houden. Dit heeft programmadirecteur Viveka Hansson van de Zweedse zender TV4 aan de Zweedse krant The Local laten weten.
Volgens Hansson heeft Arif Gulen, de persvoorlichter van de Turkse ambassade in Stockholm, een e-mail gestuurd met het dringende verzoek ‘de beslissing te heroverwegen’ een documentaire uit te zenden over de massamoord op Armeniërs en andere minderheden door het Ottomaanse Rijk (de voorloper van het moderne Turkije) tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Turkije verwerpt en veroordeelt het hanteren van de term genocide voor de Armeense kwestie. Het land spreekt van oorlogsslachtoffers. De meeste historici zijn het er over eens dat sprake is van genocide of volkerenmoord, waarbij 1,5 miljoen slachtoffers vielen.
Programmadirecteur Hansson heeft in een verklaring op de website van TV4 laten weten het Turkse verzoek van de hand te hebben gewezen. ‘We kunnen zoiets nooit accepteren. We zullen protesteren tegen elke poging om druk uit te oefenen aangezien dit de vrijheid van meningsuiting bedreigt’, aldus Hansson.
‘Dit is ernstig. Het is daarom belangrijk om zoiets te signaleren als het zich voordoet. We laten geen ambassades, politici of andere groepen onze inhoud controleren’, verklaarde Hansson tot besluit.
Het is het zoveelste incident rond een Turkse optreden jegens kritische journalisten die ‘antiregeringspropaganda’ zouden verspreiden, of de Turkse president Erdogan zouden beledigen. Zo werd de Nederlandse columniste Ebru Umar wereldnieuws omdat zij in Kusadasi werd aangehouden door de politie. Umar wordt verweten president Erdogan beledigd te hebben op Twitter. Vorige jaar werd de Nederlandse journaliste Frederike Geerdink enkele dagen vastgehouden met een groep Koerdische activisten en vervolgens Turkije uitgezet.
Afgelopen vrijdag tekende de Nederlandse regering protest aan bij de Turkse regering vanwege de brief die door het Turkse consulaat in Rotterdam was verzonden. Daarin werd opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. ‘Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn’, zei minister Koenders van Buitenlandse Zaken vrijdag.
Daarnaast werd vorige de Duitse journalist Volker Schwenck, de chef van het kantoor van de Duitse omroep ARD in Caïro, die Turkije binnen wilde komen op het vliegveld van Istanbul aangehouden. Vervolgens werd hij teruggestuurd naar de Egyptische hoofdstad. Eerder lagen Turkije en Duitsland al overhoop om de Duitse cabaretier Jan Böhmermann, die in een ‘hekelgedicht’ Erdogan onder meer een pedofiel en een geitenneuker noemde.
Persvrijheid
Video: persvrijheid in Turkije holt achteruit
Als het ergens slecht gaat met de persvrijheid, is het wel in Turkije. Bijna nergens zitten zoveel journalisten in de gevangenis, en president Erdogan zelf klaagde journalisten aan. Bekijk deze video over de mediavrijheid in Turkije.
Erdogan heeft herhaaldelijk laten weten dat van een beperking van de vrijheid van meningsuiting of de persvrijheid in zijn land geen sprake is. Toch liggen Erdogan en de vrije pers geregeld met elkaar in de clinch.
Veel Turkse journalisten zitten achter de tralies. Begin vorige maand namen de Turkse autoriteiten de oppositiekrant Zaman over en werd de hoofdredacteur de laan uitgestuurd.
Als het gaat om het verwijderen van accounts en berichten op sociale media scoort Turkije hoog. Na een aanslag worden alle sociale media doorgaans geblokkeerd in Turkije, en daarnaast dient het land wereldwijd het vaakst een verzoek in bij Twitter om een bepaalde account of tweet te verwijderen, ongeacht of sprake is van een ‘noodsituatie’.
Prominenten en mensenrechtenorganisaties reageren geregeld met ontzetting op de terugkerende Twitter- en YouTube-blokkades in Turkije. Zo verklaarde de Turkse Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk (Literatuur, 2006) vorige maand dat het ‘nog nooit zo slecht gesteld is geweest met de vrijheid van meningsuiting in Turkije’.
Trouw 25.04.2016 De Turkse ambassade heeft de Zweedse televisiezender T4 aangeschreven om de uitzending van een documentaire over de Armeense genocide te dwarsbomen. T4 negeerde het verzoek en zond de film zondagavond toch uit. Het station heeft de gewraakte brief van de ambassade op zijn website geplaatst.
Turkije vindt het woord ‘genocide’ niet van toepassing op de massamoord op Armeniërs, die in 1915 begon. Turkije erkent wel dat in de nadagen van het Ottomaanse Rijk veel Armeniërs zijn omgekomen, maar verzet zich fel tegen het beladen etiket ‘volkenmoord’, dat onder meer de Verenigde Naties en Nederland aan de gebeurtenissen hebben gehecht. De Turkse ambassade in Stockholm benadrukte in haar verzoek aan T4 dat zij de vrijheid van meningsuiting eerbiedigt, maar hoopt de zender toch van haar lezing te overtuigen.
In Europa groeit de argwaan over Turkse bemoeienis met de pers en de kunsten. De Turkse regering vroeg Duitsland de afgelopen weken onder meer om de vervolging van tv-komiek Jan Böhmermann en maakt veel werk van het uitdragen van haar standpunt over heikele kwesties als de Armeense genocide.
Telegraaf 25.04.2016 De Turkse ambassade heeft de Zweedse televisiezender T4 aangeschreven om die te weerhouden van het uitzenden van een documentaire over de Armeense genocide. T4 negeerde het verzoek echter en zond de film zondagavond toch uit. Het station heeft de gewraakte brief van de ambassade op zijn website geplaatst.
Turkije erkent wel dat in de nadagen van het Ottomaanse Rijk veel Armeniërs zijn omgekomen, maar verzet zich fel tegen het beladen etiket ‘volkenmoord’, dat onder meer de Verenigde Naties en Nederland aan de gebeurtenissen hebben gehecht. De Turkse ambassade in Stockholm benadrukte in haar verzoek aan T4 dat zij de vrijheid van meningsuiting eerbiedigt, maar hoopt de zender van haar lezing te overtuigen.
n Europa groeit de argwaan over Turkse bemoeienis met de pers en de kunsten. De Turkse regering vroeg Duitsland de afgelopen weken onder meer om de vervolging van een televisiekomiek en maakt veel werk van het uitdragen van haar standpunt over heikele kwesties als de Armeense genocide.
Elsevier 25.04.2016 Na de oproep van het Turkse consulaat om melding te maken van beledigingen van president Recep Tayyip Erdogan, was het een kwestie van tijd voordat de eerste Erdogan-kritische Turkse Nederlander zou worden opgepakt. De arrestatie van Ebru Umar is slechts de eerste stap.
‘Iedereen met een dubbele nationaliteit die daarnaartoe gaat en zich kritisch uitlaat over het regime loopt nu gevaar,’ zegt VVD-politicus Dilan Yeşilgöz in een gesprek met Elsevier.nl.
Yeşilgöz vreest dat Erdogan een ‘staat binnen een staat’ probeert te creëren, door zijn eigen rechtsorde naar Europa uit te breiden. ‘Het gebeurde al binnen een paar dagen. En dit is niet de laatste stap natuurlijk. Het geval van Umar is eigenlijk gewoon een vreselijke casus. Er zijn er daarvoor meer geweest en er zullen er helaas meer volgen.’
Statement
Yeşilgöz noemt het voorbeeld van de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink, die weliswaar geen Turkse nationaliteit bezit, maar wel werd opgepakt voor het ‘verspreiden van terreurpropaganda’ en het land werd uitgezet. Geerdink houdt onder meer een blog bij over de situatie van Koerden in Turkije. Daarnaast zitten er in Turkije tal van Turkse journalisten vast.
‘Geerdink werd lang en breed voor de oproep van het consulaat opgepakt, dus zo’n meldpunt heeft men er niet voor nodig. Maar de arrestatie van Ebru Umar was wel een duidelijk statement van de Turkse staat: we houden jullie in de gaten. En dat bewijzen ze dan ook,’ zegt de VVD’er. Het feit dat Umar in hechtenis haar telefoon mocht houden, was daarbij juist pure strategie. ‘Juist zodat ze over dit statement kon communiceren’, denkt Yeşilgöz.
Erdogan probeert zijn macht tentoon te spreiden, onder andere door uit te halen naar de Duitse komiek Jan Böhmermann. ‘Toen men in West Europa daarvoor losging en er niet door de overheden ingegrepen werd, kwam het consulaat met die kliklijn. De arrestatie en intimidatie van Umar is een volgende stap daarin’.
Kortzichtig
‘Erdogan-filiaal DENK in de Tweede Kamer bedreigt vrijheid in Nederland.’ schrijft Afshin Ellian. Lees zijn blog hier >
‘De eerste stap is de bemoeienis en de lange arm van Ankara hier in Nederland onder ogen zien. Belangrijk is om je af te vragen waarom überhaupt meer dan 60 procent van de Turkse Nederlanders op Erdogan stemt, iemand die haaks staat op al onze vrijheden en democratie. Hoe kan dat? Er gaat iets fundamenteel fout als zo’n groot deel van een bepaalde bevolkingsgroep onze normen en waarden niet onderschrijft of uitdraagt.’
Ze denkt niet dat het elimineren van een dubbele nationaliteit de oplossing biedt, daarvoor is de arm van Ankara simpelweg te lang en de Erdogan-aanhang te trouw. ‘Het is kortzichtig om te denken dat met dat papiertje je dubbele loyaliteit of je loyaliteit naar een ander zou bevestigen.
Na de uitgelaten reactie van een groot deel van de Turkse Nederlanders op de arrestatie, maakt Yeşilgöz zich zorgen over de veiligheid van critici als Umar. Maandagochtend werd bekend dat er is ingebroken bij het huis van de columnist in Amsterdam, die zelf nog altijd in Turkije moet verblijven. Daarbij werd onder meer een laptop meegenomen.
Yeşilgöz, die zich zelf ook nogal eens kritisch uitlaat over het beleid van Erdogan op sociale media, laat zich naar eigen zeggen niet intimideren. ‘Het geeft natuurlijk een nieuwe dimensie als je naar Turkije reist, maar ik ga gewoon zoals ik altijd ga. En ik hoop dat anderen dat ook blijven doen.’
Weerslag
Op Twitter wemelde het van de berichten van mensen die hun vakantie naar Turkije hebben omgeboekt. ‘Erdogans acties hebben een erg negatieve weerslag op het land en op de mensen, en ook op Turkse Nederlanders hier. Ik heb niet dat het idee dat dit het einde ervan is. Die man is net begonnen’. ‘Het wordt tijd dat we beseffen wie we tegenover ons hebben. Iemand met de meeste kaarten in handen, die totaal niet onder de indruk is als wij zeggen “ja maar, onze vluchtelingendeal” of “ja maar mensenrechten”. We moeten ons focussen op wat er in ons eigen land gebeurt en dat is ook zeer zorgelijk.’
De reactie van Turkse Nederlanders op de arrestatie van Umar is daarbij volgens haar exemplarisch. ‘Daar hebben we echt nog een megaprobleem en dat hebben we heel lang laten groeien.’
Moskeeën
Yeşilgöz is van mening dat er kritischer moet worden gekeken naar de Turkse organisaties waar de Nederlandse overheid zaken mee doet. ‘Met wat voor moskeeën zijn we bijvoorbeeld in gesprek? Als je daarnaar kijkt, weet je dat er een heleboel zijn die worden aangestuurd door Ankara, en dat legitimeren wij. Die afweging mag wel opnieuw gemaakt worden.’
Ze benadrukt haar zorgen over wat er in Nederland gebeurt, onder meer de kliklijn van het consulaat. ‘Je vraagt Nederlandse staatsburgers om andere Nederlandse staatsburgers te verklikken. En dan niet eens alleen op basis van belediging, wat al belachelijk is, daar hebben we ons eigen rechtssysteem voor, maar ook op basis van kritische uitlatingen over Erdogan, zijn beleid, het volk en noem maar op. Dat is echt een context waarbij je een staat binnen een staat probeert te creëren, een eigen rechtsorde. Er komt steeds meer bemoeienis.’
Slachtoffer-denken
Het feit dat dat wordt toegejuicht zegt volgens haar een groot deel over hoe Erdogan-aanhangers in Nederland denken. ‘Steeds weer dat slachtoffer-denken. Ik zei al eerder: als je onze vrijheden en rechten hier zo verschrikkelijk vindt, en je zo blij bent met hoe ze in Turkije met burgers omgaan, dan kan ik je adviseren om vooral daarheen te gaan. Er is hier niemand die je tegenhoudt.’
Yeşilgöz benadrukt ook dat er nog steeds een groot deel van de Turks- Nederlandse gemeenschap tegen Erdogan is: ‘Weliswaar stemt 60 procent voor hem, maar er is nog steeds 30 procent anti-Erdogan hier in Nederland. En in Turkije wonen ook veel mensen die vrijheden willen en daarvoor strijden, die moeten we niet vergeten en te allen tijde steunen’.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 25.04.2016 Premier Rutte noemt kritiek dat de regering te weinig doet in de zaak van de opgepakte journaliste Ebru Umar totale onzin. ‘Het is nog erger’, zei Rutte maandag. ‘Er wordt zelfs gesuggereerd dat we te weinig zouden doen omdat we afspraken met Turkije hebben over vluchtelingen. We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.’
Rutte deed zijn felle uitlatingen in Duitsland waar hij maandag de grote industriebeurs Hannover Messe bezocht.
‘Als er ook maar een begin van waarheid in die aanname zat’, aldus de premier, ‘dan zouden Nederland, het kabinet en onze hele samenleving door en door verrot zijn’. Hij zei dat hij en minister Koenders van Buitenlandse Zaken meerdere keren rechtstreeks contact hebben gehad met hun Turkse collega’s over de kwestie. Volgens hem is dat ‘zeer ongebruikelijk’.
De premier zegt ‘de hele dag met niets anders bezig’ te zijn, net als Koenders, om de kwestie op te lossen en Umar vrij te krijgen. ‘Maar dat is ons werk.’ De premier stelde dat Umar het tien keer zwaarder heeft. Hij verwees daarbij ook naar de inbraak in haar woning in Amsterdam door een ‘paar achterlijke gladiolen’. Rutte noemde het verschrikkelijk dat dat is gebeurd.
Umar liet aan de krant Metro weten dat er bij haar was ingebroken. Ze gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband tussen haar aanhouding in Turkije en de daaropvolgende inbraak in haar woning.
Umar betitelt de inbraak tegenover Metro als ‘pure intimidatie en provocatie’. Haar buurman stelde de 46-jarige columniste op de hoogte van de inbraak. Haar voordeur is geforceerd en alles zou overhoop zijn gehaald.
De Amsterdamse politie doet onderzoek in de woning van Umar. Of er iets is weggenomen, kon de politie nog niet zeggen.
‘Ik bevind me momenteel in een draaikolk’, heeft Umar telefonisch aan Metro laten weten. ‘Er gebeurt zoveel, maar ik zit hier vast. Mag niet naar Nederland. Veel dingen gaan langs me heen. Mijn huis is opengebroken. De voordeur is geforceerd en alles is overhoop gehaald. Mijn oude laptop is gestolen. Gelukkig heb ik mijn nieuwe meegenomen naar Turkije.’
Oud-verslaggever Cornald Maas sprak in 2008 met M. Halit Umar (65), gepensioneerd patholoog-anatoom, en S. Kübra Umar-Furtina (63), oogarts, uit Rotterdam. Zij zijn de ouders van schrijver-columnist Ebru Umar), die zondag werd vrijgelaten in Turkije nadat ze president Erdogan op Twitter zou hebben beledigd. ‘Het heeft geen zin tegen Ebru te zeggen dat ze haar mond moet houden’
De aanhouding van Umar afgelopen weekend veroorzaakte flink wat reuring. Veel politieke partijen eisten opheldering en actie van zowel premier Mark Rutte als minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken), aangezien de persvrijheid in Turkije weer in het geding is.
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht. Vervolgens werd ze aangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Umar is uiterst kritisch op Erdogan en steekt dat niet onder stoelen of banken.
Rutte en Koenders namen verschillende malen contact op met hun Turkse ambtgenoten om het belang van vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid te benadrukken en om aan te dringen op een snelle terugkomst van Umar naar Nederland.
De columniste heeft vanochtend een afspraak gehad met haar advocaat. Hij adviseerde haar geen uitlatingen in de media te doen die haar zaak zouden kunnen schaden. Die aanbeveling legt de columniste naast zich neer, getuige de tweet ‘Fuck you Nederturken’ die zij na haar bezoek aan de jurist maandagmiddag de wereld in stuurde.
‘Ik ga mezelf niet veranderen, ik ben al bijna 46 jaar Ebru Umar en ik laat mij niet intimideren’, aldus de columniste op de sociale media.
De Europese Commissie heeft ‘met zorg kennisgenomen” van de arrestatie van Umar afgelopen weekeinde. Brussel houdt de zaak ‘nauwgezet’ in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Kritische column
Hartelijk menselijk contact, de eerste stap naar integratie….
‘Journalist in Turkije, hállo cel’ schreef Ebru Umar eens in een stukje over Frederike Geerdink waarbij ze zich cynisch afvroeg waarom de journaliste zich in godsnaam in Turkije had gevestigd. Nu werd ze zelf van haar bed gelicht in haar huis in Kusadasi. Inmiddels is kritisch of beledigend tweeten, toch van een andere orde dan in een medium publiceren, al niet meer mogelijk. Weerzinwekkend. Lees hier de column van Harriet Duurvoort.
Umar schreef vorige week een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’
Journalistenvakbond NVJ ontstemd
Journalistenvakbond NVJ reageerde ontstemd op de aanhouding van Umar en plaatste ernstige vraagtekens bij de mensenrechtensituatie in het land. ‘Het is helaas niet ongebruikelijk dat er journalisten worden opgepakt’, stelde algemeen secretaris Thomas Bruning tegenover het ANP.
‘Het land denkt zich alles te kunnen permitteren’, aldus de vakbondsman die in zijn reactie ook verwijst naar de eerdere arrestatie van journaliste Frederike Geerdink en anderen. Politieke druk en veel media-aandacht zijn volgens Bruning de wapens die we op dit moment hebben om Umar te steunen en helpen. De NVJ heeft contact opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken om meer helderheid te krijgen over de zaak.
Trouw 25.04.2016 De kritiek dat de Nederlandse regering te weinig doet in de kwestie Umar is totale onzin. Dat zei premier Mark Rutte maandag.
“Het is nog erger. Er wordt zelfs gesuggereerd dat we te weinig zouden doen omdat we afspraken met Turkije hebben over vluchtelingen.” Volgens Rutte kun je nooit marchanderen met fundamentele waarden als de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. “We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.”
Rutte reageerde fel op elke suggestie dat de Nederlandse regering zich minder inzet voor Umar en voorzichtig zou zijn om de afspraken met Turkije over het indammen van de vluchtelingenstroom niet te dwarsbomen. “Als er ook maar een begin van waarheid in die aanname zat, dan zouden Nederland, het kabinet en onze hele samenleving door en door verrot zijn.”
Achterlijke gladiolen
De premier benadrukte dat hij en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) meerdere keren rechtstreeks contact hebben gehad met hun Turkse collega”s over de kwestie. Volgens hem is dat zeer ongebruikelijk. Hij zei de hele dag met niets anders bezig te zijn, net als Koenders, om de kwestie op te lossen en Umar vrij te krijgen. “Maar dat is ons werk.”
De premier stelde dat Umar het tien keer zwaarder heeft. Hij verwees daarbij ook naar de inbraak in haar woning in Amsterdam door een ‘paar achterlijke gladiolen’. Rutte noemde het verschrikkelijk dat dat is gebeurd.
Telegraaf 25.04.2016 De kritiek dat de Nederlandse regering te weinig doet in de kwestie Umar is totale onzin. Dat zei premier Mark Rutte maandag.
Het is nog erger. Er wordt zelfs gesuggereerd dat we te weinig zouden doen omdat we afspraken met Turkije hebben over vluchtelingen.” Volgens Rutte kun je nooit marchanderen met fundamentele waarden als de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. ,,We laten ons op geen enkele manier beïnvloeden door het feit dat er ook nog andere belangen spelen.”
Rutte reageerde fel op elke suggestie dat de Nederlandse regering zich minder inzet voor Umar en ,,voorzichtig” zou zijn om de afspraken met Turkije over het indammen van de vluchtelingenstroom niet te dwarsbomen. ,,Als er ook maar een begin van waarheid in die aanname zat, dan zouden Nederland, het kabinet en onze hele samenleving door en door verrot zijn.”
De premier benadrukte dat hij en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) meerdere keren rechtstreeks contact hebben gehad met hun Turkse collega’s over de kwestie. Volgens hem is dat ,,zeer ongebruikelijk.” Hij zei ,,de hele dag met niets anders bezig” te zijn, net als Koenders, om de kwestie op te lossen en Umar vrij te krijgen. ,,Maar dat is ons werk.”
Rutte: ’Achterlijke gladiolen’
De premier stelde dat Umar het tien keer zwaarder heeft. Hij verwees daarbij ook naar de inbraak in haar woning in Amsterdam door een ,,paar achterlijke gladiolen”. Rutte noemde het verschrikkelijk dat dat is gebeurd.
Elsevier 25.04.2016 Voor het eerst sinds de aanhouding van de Nederlands-Turkse columnist Ebru Umar heeft premier Mark Rutte (VVD) zich publiekelijk uitgelaten over de kwestie. Over de vrijheid van meningsuiting valt niet te onderhandelen, zegt hij.
De premier heeft naar eigen zeggen twee keer een gesprek gevoerd met de Turkse premier Ahmet Davutoglu, zegt hij in het Duitse Hannover tegenover Het Financieele Dagblad. Rutte neemt de arrestatie van Umar ‘hoog op’.
Kritiek
Rutte is het niet eens met kritiek dat hij zich op de vlakte houdt vanwege hetmigratieakkoord met Turkije – erg belangrijk voor Europa, vanwege het aan banden leggen van de stroom migranten. Hij speelde een grote rol bij het bereiken van die deal.
‘Iedereen met een dubbele nationaliteit die daarnaartoe gaat en zich kritisch uitlaatover het regime loopt nu gevaar,’ zegt VVD-politicus Dilan Yeşilgöz in een gesprek metElsevier.nl. Erdogan wil volgens haar een staat binnen een staat creëren. Lees meer uit dit gesprek >
‘Dat is fundamenteel niet waar en het is niet hoe Bert Koenders (minister van Buitenlandse Zaken, PvdA), ik of het kabinet in de wedstrijd zit. Wij doen zaken met heel veel landen die opvattingen hebben die niet helemaal de onze zijn, maar dat staat volledig los van de vraag hoe je met deze kwestie omgaat,’ zegt hij voor de microfoon van BNR.
Dat er bij Umar is ingebroken in haar huis in Amsterdam, noemde Rutte ‘een schofterige zaak’. De columnist mag ondanks haar vrijlating Turkije nog altijd niet verlaten. Volgens de premier wordt er ‘achter de schermen hard doorgewerkt’.
Kliklijn
Zondag telefoneerde Rutte al met Umar, nadat zij de avond ervoor was aangehouden door de Turkse politie. De reden: ze zou zich ‘beledigend’ hebben uitgelaten over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in een column voor Metro en in tweets. De islamist kan het maar moeilijk hebben als mensen kritiek op hem hebben, of de draak met hem steken.
Dat heeft de veelbesproken kliklijn van het Turkse consulaat in Rotterdam en de affaire rond de Duitse komiek Jan Böhmermann wel bewezen. De Europese Commissie heeft intussen laten weten ‘bezorgd’ te zijn, en de zaak ‘nauwgezet’ in de gaten te houden.
Telegraaf 25.04.2016 Ebru Umar vindt niet dat ze voorzichtiger had moeten zijn met haar tweets. De columniste, die zaterdag werd opgepakt in Turkije, vond vorig jaar nog wel dat de arrestatie van collega Fréderike Geerdink min of meer haar eigen schuld was.
„Wat heb je daar te zoeken? Ga weg?! Als je journalist bent in Turkije, loop je gewoon veel kans achter de tralies te verdwijnen”, zei Umar destijds tegen radioprogramma Dit is de Dag.
Geerdink werd in 2015 opgepakt omdat ze schreef over de onderdrukking van de Koerden. Die arrestatie was logisch, betoogde Umar: „Het recht is daar nu eenmaal niet recht.”
’Leven riskeren’
De presentator van het programma was verbaasd over haar uitspraak. „Jij zegt eigenlijk tegen Fréderike: ga weg, wat doe je daar?”, stelde hij. Umar stemde in : „Ja, dat zeg ik ook.” Volgens de presentator kon je Geerdink ook als dappere journalist omschrijven. Umar: „Hartstikke goed, maar ga je daarvoor je leven riskeren?”
Haar eigen arrestatie is een ander verhaal, vindt Umar. Ze noemde de Turkse president een ’megalomane dictator’ en schreef ’ f*ck Erdogan’ op Twitter.
De Telegraaf-presentator Maarten Steendam vraagt Umar in een interview voor Telegraaf Vandaag of ze de problemen niet op zich heeft afgeroepen. „Nee”, zegt ze. „Ik ben zo anoniem als de pest in Turkije. Niemand kent me.” De arrestatie is volgens de columniste dan ook begonnen in de Turks-Nederlandse gemeenschap.
’Kliklijn’
Umar wijst naar het Turkse consulaat in Nederland, dat opriep beledigingen aan het adres van Erdogan te melden. „Het eerste slachtoffer van hun kliklijn ben ik. Daarmee wil ik graag de Nederturkjes feliciteren. Ze zijn er maar druk mee, met mij.”
Geerdink reageerde gisteren op het nieuws van Umar, maar sprak niet over de uitspraken die Umar over haar deed.
Telegraaf 25.04.2016 De Europese Commissie heeft ,,met zorg kennisgenomen” van de arrestatie in Turkije van de Turks-Nederlandse journaliste Ebru Umar. Brussel houdt de zaak ,,nauwgezet” in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Ze wees erop dat kandidaat-lidstaten de democratische normen en waarden moeten respecteren en die houden ook mediavrijheid en vrijheid van meningsuiting in. Deze onderwerpen zijn ,,onderdeel van onze constructieve gesprekken”, zei zij.
EU en Turkije bliezen onlangs de in het slop geraakte onderhandelingsgesprekken over toetreding tot de unie nieuw leven in. Bovendien hebben de twee partijen afspraken gemaakt samen de migratiestroom aan te pakken.
Voor Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, is de arrestatie van Umar geen aanleiding om de gesloten migratiedeal met Turkije te laten varen, zo zei hij in een interview met de NOS. Hij vindt de twee zaken los van elkaar staan. ,,Het is niet in ons belang de afspraken over vluchtelingen stop te zetten.”
Timmermans benadrukte wel dat hij én de Europese Commissie Turkije geregeld en blijvend zullen aanspreken over persvrijheid. ,,Als Turkije de ambitie heeft bij de EU te komen, dan zal het vooruit moeten met de persvrijheid. Dan helpt dit niet. Dit verwijdert Turkije van de EU.”
Persoonlijk heeft hij geen contact gehad met Umar, maar wel met de Europese autoriteiten in Turkije en met Nederland. Timmermans zei dat hij de zaak ,,op de voet” zal volgen. ,,We blijven strijden voor journalisten en commentatoren om te zeggen wat ze willen binnen de grenzen van de wet.”
AD 25.04.2016 De Europese Commissie heeft ,,met zorg kennisgenomen” van de arrestatie in Turkije van de Turks-Nederlandse journaliste Ebru Uma . Brussel houdt de zaak ,,nauwgezet” in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Als Turkije de ambitie heeft bij de EU te komen, dan zal het vooruit moeten met de persvrijheid, aldus Frans Timmermans.
Ze wees erop dat kandidaatlidstaten de democratische normen en waarden moeten respecteren en die houden ook mediavrijheid en vrijheid van meningsuiting in. Deze onderwerpen zijn ,,onderdeel van onze constructieve gesprekken”, zei zij. Umar werd zaterdagavond opgepakt, maar mocht de cel een dag later verlaten. Wel heeft ze landarrest.
Voor Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, is de arrestatie van Umar geen aanleiding om de gesloten migratiedeal met Turkije te laten varen, zo zei hij in een interview met de NOS. Hij vindt de twee zaken los van elkaar staan. ,,Het is niet in ons belang de afspraken over vluchtelingen stop te zetten.”
Persvrijheid
Timmermans benadrukte wel dat hij én de Europese Commissie Turkije geregeld en blijvend zullen aanspreken over persvrijheid. ,,Als Turkije de ambitie heeft bij de EU te komen, dan zal het vooruit moeten met de persvrijheid. Dan helpt dit niet. Dit verwijdert Turkije van de EU.”
Persoonlijk heeft hij geen contact gehad met Umar, maar wel met de Europese autoriteiten in Turkije en met Nederland. Timmermans zei dat hij de zaak ,,op de voet” zal volgen. ,,We blijven strijden voor journalisten en commentatoren om te zeggen wat ze willen binnen de grenzen van de wet.”
EU en Turkije bliezen onlangs de in het slop geraakte onderhandelingsgesprekken over toetreding tot de unie nieuw leven in. Bovendien hebben de twee partijen afspraken gemaakt samen de migratiestroom aan te pakken.
AD 25.04.2016 De Turkse journalist Can Dündar is door de rechtbank in Istanbul tot omgerekend 9000 euro boete veroordeeld wegens belediging van president Recep Tayyip Erdogan, diens zoon Bilal en verscheidene bewindslieden. Dat heeft de advocaat van Dündar maandag laten weten.
Dündar had in columns geschreven over een corruptieschandaal uit 2013. Verscheidene ministers van de islamitisch-conservatieve AKP-regering, hun zonen en de zoon van Erdogan werden er toen van verdacht betrokken te zijn bij corruptie. Advocaat Bülent Utku kondigde aan in beroep te gaan. ,,Mijn cliënt heeft alleen maar zijn plicht als journalist gedaan. Hij heeft geen beledigend woord gebruikt.” Waar het vonnis precies op is gebaseerd, is nog niet bekend.
Dündar is hoofdredacteur van de krant Cumhuriyet. Met Erdem Gül, de correspondent van de krant in de hoofdstad Ankara, staat hij nog in een ander proces terecht. Ze worden onder meer beschuldigd van spionage, poging tot omverwerping van de regering en ondersteuning van een terroristische organisatie vanwege onthullingen over Turkse wapenleveranties aan rebellen in Syrië. In die zaak hangt hun levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.
Trouw 25.04.2016 De woning in Amsterdam van de dit weekend in Turkije opgepakte columniste Ebru Umar is opengebroken. Dat heeft ze laten weten aan Metro. Haar voordeur is geforceerd en alles zou overhoop zijn gehaald.
Haar buurman stelde Umar op de hoogte van de inbraak. “Ik werd gebeld door mijn buurman die vertelde dat mijn huis met grof geweld is opengebroken”, aldus Umar telefonisch vanuit Kusadasi. Vrienden nemen de schade op en hebben de politie ingeschakeld.
Umar gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband tussen haar aanhouding in Turkije en de daaropvolgende inbraak in haar woning. Ze betitelt de inbraak als ‘pure intimidatie en provocatie’.
De politie bevestigt de inbraak en zegt in en om het huis sporenonderzoek te doen. Of er iets is weggenomen, kon de politie nog niet zeggen. Volgens Umar is in elk geval een laptop ontvreemd, zo heeft zij van haar vrienden vernomen.
Gearresteerd
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht. Vervolgens werd ze aangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Zo twitterde ze verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan.
Umar schreef afgelopen week bovendien een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag Turkije voorlopig niet verlaten. De columniste heeft later in de maandagochtend een afspraak met haar advocaat. “Ik ga de mogelijkheden bespreken om me te verweren tegen de aanklacht. Ik heb nu nog geen idee wat daarvoor de mogelijkheden zijn”, aldus Umar.
Elsevier 25.04.2016 Columnist Ebru Umar beleeft roerige dagen. Zaterdagavond werd zij in het Turkse Kusadasi opgepakt omdat ze de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zou hebben beledigd. Terwijl ze vastzat in Turkije, is er ingebroken in haar huis in Amsterdam. De spullen in haar huis zijn volledig overhoop gehaald.
‘Ik werd maandagochtend gebeld door mijn buurman die vertelde dat mijn huis met grof geweld is opengebroken,’ zegt Umar vanuit Kusadasi tegen persbureau ANP. Ze noemt de inbraak ‘pure intimidatie en provocatie’. De muur in het huis van de journalist is beklad met de tekst ‘hoer’, schrijft Metro.
Haar buurman hoorde zondagnacht rond half drie gerommel in het huis. Vrienden van de columnist nemen de schade op en hebben de politie ingeschakeld.
Onderzoek
De politie van Amsterdam heeft de inbraak in het huis van Umar tegen Elsevierbevestigd. Maandagochtend werd er melding gedaan. Volgens de politie is het nog onduidelijk of er een verband is tussen de inbraak en de arrestatie van de columnist. Zelf weet ze zeker dat er een link is met de zaak in Turkije.
Umar werd zaterdagavond opgepaktomdat ze zich op Twitter kritisch had uitgelaten over Erdogan. ‘Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van het republiek in 1923 kent,’ schreef ze onder meer.
Verweer
Zondag mocht de columnist het politiebureau verlaten, maar ze moet voorlopig – tegen haar zin – in Turkije blijven. Maandag zal ze spreken met haar advocaat om zich te verweren tegen de aanklacht. ‘Ik heb nu nog geen idee wat daarvoor de mogelijkheden zijn,’ aldus Umar.
Het nieuws over Umar zorgde voor gemengde reacties in Nederland. Naast steunbetuigingen voor de columnist waren er ook veel Turkse Nederlandersdie blij waren met de arrestatie. ‘Hoera eindelijk een landverrader gepakt’, was er onder meer te lezen op sociale media.
Thomas Borst (1992) is sinds augustus 2015 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 25.04.2016 De politie behandelt de inbraak in het Amsterdamse huis van Ebru Umar als iedere andere inbraak. Er worden geen extra maatregelen genomen.
Terwijl de timing en verdwenen spullen bij de inbraak tonen dat hier een politiek in plaats van hebzuchtig motief speelt, aldus de columniste van Metro. Afgelopen weekeinde werd zij in Turkije opgepakt na kritische tweets over president Erdogan. Zij bracht uren door op het politiebureau en in de rechtbank.
Maandagmorgen werd er vervolgens in Amsterdam een oude laptop meegenomen en er stond ‘Hoer’ op haar slaapkamermuur. Umar kan nog niet naar huis vanwege een Turks uitreisverbod.
Een woordvoerder van de politie in Amsterdam: ,,Wij bevestigen alleen dat er bij Ebru Umar een inbraak is, omdat zij dat zelf bekend heeft gemaakt. Anders zouden wij ons daarin terughoudender opstellen. Net als bij iedere inbraak is er hier ook een sporenonderzoek gedaan. Over de uitkomst daarvan doen wij geen mededelingen.”
Telegraaf 25.04.2016 Het huis van columniste Ebru Umar in Amsterdam is zondagnacht niet alleen overhoop gehaald, de muur is bovendien beklad met de tekst ’hoer’.
De politie doet onderzoek bij het huis van columniste Ebru Umar waar is ingebroken.
Foto: ANP
Dat schrijft Metro, de krant waar Ebru Umar haar column in heeft. De tekst staat op de muur in de slaapkamer van de schrijfster.
Umar is in het nieuws omdat de columniste zaterdag in Turkije werd opgepakt wegens kritische tweets aan het adres van de Turkse president Erdogan.
De politie doet onderzoek bij het huis van columniste Ebru Umar waar is ingebroken.
Het gaat niet om een willekeurige inbraak, weet de Nederlandse columniste van Turkse afkomst zeker. „Dit is intimidatie en provocatie uit Turkse hoek”, zegt Umar tegen De Telegraaf. De grove tekst op haar muur maakt dat beeld alleen maar sterker.
Umar is bij veel Turkse Nederlanders niet erg populair, omdat ze zich regelmatig kritisch uit over de islam en over de Turkse politiek. Op Twitter wordt Umar regelmatig beledigd en bedreigd door boze twitteraars. Umar schold maandag terug met de tweet: ’FUCK YOU, NEDERTURKEN’. Die uitspraak leverde haar een hoop kritiek én steun op.
NU 25.04.2016 In de Amsterdamse woning van columniste Ebru Umar, die afgelopen weekend werd opgepakt in Turkije, is in de nacht van zondag op maandag ingebroken door onbekenden.
Tegenover Metro, waarvoor Umar haar columns schrijft, laat Umar weten dat haar buurman haar belde met slecht nieuws.
“Mijn huis is opengebroken. De voordeur is geforceerd en alles is overhoop gehaald. Mijn oude laptop is gestolen. Gelukkig heb ik mijn nieuwe meegenomen naar Turkije.”
De man hoorde rond 2.45 uur ’s nachts gestommel. “Omdat ik verder in huis niets zag, ben ik weer gaan slapen”, aldus de buurman. “Vanmorgen zag ik een enorme scheur in de voordeur van Ebru. Het is wel beangstigend allemaal.”
Sporenonderzoek
De politie bevestigt de inbraak tegenover NU.nl en doet momenteel sporenonderzoek in de woning.
Umar noemt de inbraak “pure intimidatie en provocatie”. De columniste heeft maandag een afspraak met haar advocaat. “Ik ga de mogelijkheden bespreken om me te verweren tegen de aanklacht. Ik heb nu nog geen idee wat daarvoor de mogelijkheden zijn.”
Een vriend van de columniste, Thomas Schlijper, is in het huis geweest en heeft een foto op Twitter geplaatst waarop het woord ‘hoer’ te zien is op een muur in de gang van de woning.
Arrestatie
De kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst werd zaterdag in Turkije gearresteerd door de politie vanwege haar tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Zondag werd Umar weer vrij gelaten, maar ze mag voorlopig Turkije niet verlaten.
“Ik bevind me momenteel in een draaikolk”, laat Umar aan Metro weten. “Er gebeurt zoveel, maar ik zit hier vast. Mag niet naar Nederland. Veel dingen gaan langs me heen.”
“Ik kan mijn telefoon niet aanzetten of ik word helemaal platgebeld. Ik heb nog niks op Twitter kunnen lezen, maar ik heb inmiddels begrepen dat ik dat maar beter niet kan doen ook.”
De Europese Commissie heeft “met zorg kennisgenomen” van de arrestatie. Brussel houdt de zaak “nauwgezet” in de gaten, zei een woordvoerster van het dagelijks bestuur van de EU maandag.
Ze wees erop dat kandidaatlidstaten de democratische normen en waarden moeten respecteren en die houden ook mediavrijheid en vrijheid van meningsuiting in. Deze onderwerpen zijn “onderdeel van onze constructieve gesprekken”, zei zij.
EU en Turkije bliezen onlangs de in het slop geraakte onderhandelingsgesprekken over toetreding tot de unie nieuw leven in. Bovendien hebben de twee partijen afspraken gemaakt samen de migratiestroom aan te pakken.
AD 25.04.2016 In de woning van de Turk-Nederlands columniste Ebru Umar (45) is dit weekend ingebroken. De inbraak komt net na het nieuws dat zij dit weekend in Turkije is opgepakt vanwege haar tweets over de Turkse president Erdogan. Volgens Ebru heeft de inbraak hiermee te maken.
Om kwart voor negen maandagmorgen kwam de melding van de inbraak binnen. Volgens de politie wordt er sporenonderzoek gedaan in de woning van Ebru in Amsterdam.
De politie weet nog niet wat er precies is meegenomen, dat moet uit het onderzoek nog blijken. De columniste vertelt zelf aan Metro dat haar oude laptop is meegenomen. ,,Gelukkig heb ik mijn nieuwe meegenomen naar Turkije.”
Buurman
Haar buurman stelde haar op de hoogte van de inbraak. ,,Veel dingen gaan langs me heen. Mijn buurman belde me dat hij slecht nieuws voor me had. Mijn huis is opengebroken. De voordeur is geforceerd en alles is overhoop gehaald”, aldus Ebru.
Ebru gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband tussen haar aanhouding in Turkije en de daaropvolgende inbraak in haar woning. Vrienden nemen de schade op en hebben de politie ingeschakeld. De politie wil niet stellen dat de inbraak verband houdt met de aanhouding zaterdag.
Zaterdagavond werd Umar door de Turkse politie meegenomen uit haar buitenverblijf in de Turkse plaats Kusadasi. Ze twitterde zondag dat ze was vrijgelaten, maar in Turkije moet blijven. Ze heeft het over ‘landarrest’.
Telegraaf 25.04.2016 In de woning van Ebru Umar in Amsterdam is afgelopen nacht ingebroken. Umar is in het nieuws omdat de columniste van Metro afgelopen zaterdag in Turkije werd opgepakt wegens kritische tweets aan het adres van de Turkse president Erdogan.
Dat het hier niet om toeval gaat, weet de Nederlandse columniste van Turkse afkomst, zeker. „Dit is intimidatie en provocatie uit Turkse hoek”, zegt Umar tegen de Telegraaf.
De woning is overhoop gehaald en een laptop is gestolen. De Amsterdamse politie heeft inmiddels plaatsgemaakt voor haar technische collega’s. Een team van zes mensen is het huis van Umar binnengegaan om te kijken wat er precies is gebeurd. Een vriend van de columniste staat voor de deur om foto’s te maken van de woning. Hij mag er pas in als de onderzoekers klaar zijn. ,,Ebru heeft mij gevraagd alles op beeld te zetten. Zij heeft een heel raar weekend achter de rug. Dat dit er een dag later gelijk overheen komt, is natuurlijk zorgwekkend. Ja, zij maakt zich erge zorgen.”
Drie verschillende buren vragen zich af wat er allemaal aan de hand is. ,,Worden er filmopnames gemaakt, of zo?” Vragen zij lachend. Als zij horen dat het huis van Ebru Umar overhoop is gehaald, houden twee dames op leeftijd hun hand voor hun mond. ,,Zal dat iets te maken hebben met die zaak van afgelopen weekend? Nee, dat kán toch niet.”
„Ik bevind me momenteel in een draaikolk”, zegt Umar tegen Metro. “Er gebeurt zoveel, maar ik zit hier vast. Mag niet naar Nederland. Veel dingen gaan langs me heen. Mijn buurman belde me dat hij slecht nieuws voor me had. Mijn huis is opengebroken. De voordeur is geforceerd en alles is overhoop gehaald. Mijn oude laptop is gestolen. Gelukkig heb ik mijn nieuwe meegenomen naar Turkije.”
Umar werd zaterdagavond in haar vakantiehuis in Kusadasi door de politie van haar bed gelicht. Vervolgens werd ze aangeklaagd voor het beledigen van president Erdogan. Zo twitterde ze verschillende keren met de hashtag #fuckerdogan en noemde ze hem ,,Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent”.
De columniste bezocht maandagochtend haar advocaat. Hij adviseerde haar geen uitlatingen in de media te doen die haar zaak zouden kunnen schaden. Die aanbeveling legt zij naast zich neer, getuige de tweet ‘Fuck you Nederturken’ die zij na haar bezoek aan de jurist de wereld in stuurde. ,,Ik ga mezelf niet veranderen, ik ben al bijna 46 jaar Ebru Umar en ik laat mij niet intimideren”, aldus het argument van de columniste.
Telegraaf 25.03.2016 Nederland buigt voor de nieuwste aanval van Turkije op Europese democratische vrijheden. De arrestatie van Metro-columniste Ebru Umar, na kritiek op de Turkse president Erdogan, blijkt voor het kabinet geen reden om de diplomatieke terughoudendheid te laten varen en pal te gaan staan voor westerse verworvenheden zoals de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting.
Nadat Umar, een Nederlandse van Turkse afkomst die afgelopen week in de gratis krant Metro een kritische column schreef over het Turkse staatshoofd, zaterdagavond op haar vakantieadres in Kusadasi was opgepakt, kwam minister Koenders (Buitenlandse Zaken) gisteren niet verder dan de mededeling de gang van zaken ‘te betreuren’.
Ook vanuit de coalitiepartijen wordt met meel in de mond gepraat. Die terughoudendheid van Nederland, nota bene EU-voorzitter, wordt in verband gebracht met de vluchtelingendeal tussen Brussel en Ankara. De vrees bestaat dat Turkije die zou kunnen opzeggen. Onder de Haagse oppositie wordt gezegd dat het kabinet „een laffe houding” aanneemt.
Umar, die inmiddels vrij is maar Turkije niet mag verlaten, stelt te zijn „verlinkt” door leden van de Turkse gemeenschap in Nederland „Dat weet ik wel zeker, want in Turkije kent echt helemaal niemand mij”, zegt ze tegen De Telegraaf. Vorige week deed het Turkse consulaat in Nederland een oproep aan de Turkse gemeenschap om beledigingen aan het adres van president Erdogan te melden. Umar is een eerste slachtoffer, zegt ze.
„Beangstigend”, vindt de seculiere Republikein Kaan Özgök die oproep van het consulaat. Hij startte vorige week, nog vóór de aanhouding van Umar, de Facebookpagina The Free Society against Erdogan. Hij ontving honderden likes, maar ook volop bedreigingen. „Jij eerloze ongelovige”, leest Özgök voor. „Jij wil alleen maar ongelovige honden blij maken.”
Het is tekenend voor de liefde die veel Turkse Nederlanders klaarblijkelijk voelen voor Erdogan. Hoe groot die aanhang is, bleek wel bij de laatste presidentsverkiezingen. Dik 64% van de stemgerechtigde Nederlandse Turken stemde op Erdogan, relatief veel meer dan in Turkije zelf, constateerde historicus Zihni Özdil gisteren. „Erdogan is nergens in de wereld zo populair als in Nederland”, aldus Özdil.
Telegraaf 25.03.2016 Columniste Ebru Umar heeft via Twitter haar dank uitgesproken voor de vele steunbetuigingen die ze heeft gekregen na haar arrestatie in Turkije, zaterdagavond. Ze meldt ook dat al haar tweets en telefoongesprekken worden gemonitord.
De politiemensen waren vriendelijk en hebben me goed behandeld, laat Umar weten. Maar de Nederlandse vertaler die bij het politieverhoor zat was een ,,asshole”, aldus Umar, omdat hij zijn mening liet doorklinken in zijn vertalingen. ,,Ik heb hem gezegd dat hij zijn mond moest houden”.
Ebru Umar werd zondag vrijgelaten, maar mag Turkije niet uit en moet zich twee keer in de week melden bij het politiebureau.
NU 24.04.2016 Premier Mark Rutte heeft na de vrijlating van Ebru Umar nogmaals met de Turkse premier Ahmet Davutoğlu gebeld “om druk op de zaak te houden”.
Dat zegt een woordvoerder van de premier zondagavond. Rutte heeft in de avond opnieuw met zijn ambtgenoot gebeld om het belang van vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid te benadrukken, aldus de woordvoerder. Ook heeft Rutte aangegeven de zaak enorm te betreuren.
In de ochtend sprak de premier ook al telefonisch met Davutoğlu. Dat was voordat Umar werd vrijgelaten. Zij werd zaterdagavond door de politie meegenomen uit haar huis in Kusadasi.
Umar werd zondagmiddag weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije voorlopig niet verlaten. Zij is vermoedelijk aangehouden omdat ze zich kritisch heeft uitgelaten over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Ook minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken heeft opnieuw gebeld met zijn Turkse ambtgenoot Mevlüt Çavuşoğlu. “Er is intensief contact over de zaak”, aldus een woordvoerster. Geprobeerd wordt de columniste zo snel mogelijk terug naar Nederland te krijgen.
Koenders heeft ook voor een tweede keer contact gehad met Umar. De bewindsman zei eerder “opgelucht” te zijn over haar vrijlating.
Steunbetuigingen
De columniste heeft zondag via Twitter haar dank uitgesproken voor de vele steunbetuigingen die ze heeft gekregen na haar arrestatie in Turkije, zaterdagavond. Ze meldt ook dat al haar tweets en telefoongesprekken worden gemonitord.
De politiemensen waren vriendelijk en hebben me goed behandeld, laat Umar weten. Maar de Nederlandse vertaler die bij het politieverhoor zat was een “asshole”, aldus Umar, omdat hij zijn mening liet doorklinken in zijn vertalingen. “Ik heb hem gezegd dat hij zijn mond moest houden”.
Ebru Umar werd zondag vrijgelaten, maar mag Turkije niet uit en moet zich twee keer in de week melden bij het politiebureau.
Telegraaf 24.03.2016 Premier Mark Rutte heeft na de vrijlating van Ebru Umar nogmaals met de Turkse premier Ahmet Davutoğlu gebeld ,,om druk op de zaak te houden”. Dat meldde een woordvoerder van de premier zondagavond.
Hij heeft in de avond opnieuw met zijn ambtgenoot gebeld om het belang van vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid te benadrukken, aldus de woordvoerder. Ook heeft Rutte aangegeven de zaak enorm te betreuren.
In de ochtend sprak de premier ook al telefonisch met Davutoğlu. Dat was voordat Umar werd vrijgelaten. Zij werd zaterdagavond door de politie meegenomen uit haar huis in Kusadasi.
Umar werd zondagmiddag weer vrijgelaten, maar zij mag Turkije voorlopig niet verlaten. Zij is vermoedelijk aangehouden omdat ze zich kritisch heeft uitgelaten over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Ook minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken heeft opnieuw gebeld met zijn Turkse ambtgenoot Mevlüt Çavuşoğlu. ,,Er is intensief contact over de zaak”, aldus een woordvoerster. Geprobeerd wordt de columniste zo snel mogelijk terug naar Nederland te krijgen.
Koenders heeft ook voor een tweede keer contact gehad met Umar. De bewindsman zei eerder ,,opgelucht” te zijn over haar vrijlating.
Trouw 24.04.2016 Als de definitie van een columnist is: iemand die prikkelt, provoceert en tegen heilige huisjes schopt, dan is Ebru Umar een columniste van het zuiverste water. Zelf vindt ze dat ook, getuige haar Twitter-account. ‘Born columnist’, staat er.
Ze deed meermaals aangifte wegens bedreigingen die ze kreeg als reactie op haar publicaties.
Dit weekend zat de Nederlandse columniste met Turkse roots een nacht vast in een Turkse cel, vermoedelijk vanwege twee kritische tweets over president Erdogan. Umar werd vanmiddag vrijgelatenmaar mag het land niet verlaten.
Umar (Den Haag, 1970) kreeg al verschillende keren de poppen aan het dansen met de stukjes die ze schreef voor onder meer GeenStijl en Metro, het gratis dagblad waar ze in 2005 de plek innam van de vermoorde Theo van Gogh. Daar vult ze de plek – die door de redactie van Metro een jaar lang was leeggehouden – geheel in de geest van de cineast. Naast columns mengt Umar zich vaak in het debat via twitterberichten en opiniestukken in bijvoorbeeld NRC Handelsblad.
Haar boodschap is consequent: kritisch tegenover de conservatieve islam en pal staand voor de vrije meningsuiting. En dus kritisch ten opzichte van de politiek in het land van haar ouders, Turkije. Ze deed meermaals aangifte wegens bedreigingen die ze kreeg als reactie op haar publicaties.
Umar studeerde bedrijfskunde maar stortte zich na tien jaar werken in het bedrijfsleven op het schrijven. Ze beperkt zich daarbij overigens niet tot columns; voor damesblad Libelle interviewt ze bekende Nederlanders.
Umar schreef ook verschillende boeken. In ‘Turkse verleidingen’ (2008) prijst zij nog de vooruitgang die Turkije had doorgemaakt, toen ze in 2004 na tien jaar voor een bezoek terugkeerde naar het land waar zij in haar jeugd vakantie vierde.
Umar was vanzelfsprekend lastig bereikbaar vandaag, maar tegen drieën neemt ze toch even kort haar telefoon op, om gehaast mee te delen: “Ik ga jou ophangen, want ik heb wel andere dingen aan mijn hoofd. Maar ik ben vrij.”
RTVWEST 24.04.2016 Ebru Umar wil zo snel mogelijk terug naar Nederland. De in Den Haag geboren columniste zei dit vlak na haar vrijlating tegen Metro. ‘Ik wil naar Nederland al is het alleen maar voor de Libelle Zomerweek’, zei ze, gehuld in oranje shirt, verwijzend naar de jaarlijkse feestweek van het vrouwenblad waar ze voor schrijft.
Umar werd zondag vrijgelaten nadat ze zaterdag door twee agenten vanaf haar buitenhuis in het Turkse Kusadasi was meegenomen naar het politiebureau omdat ze de Turkse premier Erdogan zou hebben beledigd. ‘Ik moest mee vanwege twee tweets. Ik heb de hele avond vastgezeten, maar ik moet zeggen dat ik keurig ben behandeld. Ik heb een gezellige avond gehad met een 55-jarige man. We hebben over de Turkse politiek gepraat en dat het allemaal wel zal loslopen. Maar ik ben niet helemaal vrij, mag het land niet uit. Ik voel mij een soort Syriër. Er is een advocaat bezig om die reisbeperking op te heffen. Ik moet mij nu wel een paar dagen melden op het politiebureau.’
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’
Trouw 24.04.2016 Turkije heeft een Griekse persfotograaf van de Duitse krant Bild de toegang tot het land ontzegd. De 38-jarige Giorgos Moutafis kreeg gisteren op het vliegveld van Istanbul te verstaan dat hij rechtsomkeert moest maken naar Athene, meldt zijn werkgever.
Moutafis staat volgens de Turkse autoriteiten op een zwarte lijst. Waaraan hij dat verdiend heeft zouden zij in het midden hebben gelaten. Een halfjaar geleden kon de fotograaf, die de oorlog in Syrië en de vluchtelingencrisis versloeg, nog vrij naar en door Turkije reizen. Afgelopen week weerde Turkije ook al de bureauchef van de Duitse omroep ARD in Caïro. Bondskanselier Angela Merkel zou het inreisverbod dat deze Volker Schwenck kennelijk is opgelegd bij de Turkse premier Ahmet Davutoglu hebben aangesneden. De positie van de pers en de kunsten in Turkije is dezer dagen een veelbesproken onderwerp. Zondag liet Turkije de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar vrij, die een nacht vastzat omdat ze president Recep Tayyip Erdogan zou hebben beledigd. Het Duitse Openbaar Ministerie beraadt zich nog over de mogelijke vervolging van televisiekomiek Jan Böhmermann voor hetzelfde vergrijp.
Telegraaf 24.04.2016 Terwijl columniste Ebru Umar nog wordt gehoord, is de volgende Turkse rel rond een journalist al weer in de maak. De onder meer voor de Duitse krant Bild werkende fotograaf Giorgios Moutafis (38) is vandaag op de luchthaven van Istanboel met de eerste vlucht terug gestuurd naar Athene. De Griek mag Turkije niet in, meldt Bild op zijn website.
Moutafis is vooral bekend van zijn indringende reportages over de vluchtelingenstroom van Turkije naar de Griekse eilanden.
Moutafis kreeg zaterdagavond bij de paspoortcontrole te horen dat zijn naam op een lijst staat van mensen die niet langer welkom zijn in Turkije. Vervolgens namen de douaniers zijn paspoort in.
Vandaag kreeg hij zijn pas weer terug en werd hij dus het land uitgezet. Moutafis laat weten niet te begrijpen waarom hij opeens niet meer welkom is in het land van president Erdogan.
Behalve voor Bild werkt Moutafis ook voor CNN, Reuters, Time, Al Jazeera en Newsweek. Onlangs kreeg ook de Duitse ARD-journalist Volker Schwenck ook al een inreisverbod. Daar lagen volgens de Turken ‘veiligheidsredenen’ aan ten grondslag.
VK 24.04.2016 Columniste Ebru Umar is zondag vrijgelaten. Umar werd zaterdagavond opgepakt in het Turkse Kusadasi omdat ze de Turkse president Erdogan op Twitter zou hebben beledigd. Ze mag het land nog niet verlaten, zo meldt ze via Twitter.
Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is ‘opgelucht’ over de vrijlating van Ebru Umar. Dit heeft zijn ministerie zondagmiddag laten weten. Het ministerie wijst er tevens op dat ‘de juridische procedure kennelijk nog voortduurt.’ ‘Ik heb Ebru Umar vandaag gesproken. Het was een geruststelling te horen dat ze het naar omstandigheden goed maakt’, zegt Koenders. ‘Het is natuurlijk niet niks om midden in de nacht te worden aangehouden voor verhoor.’ Het ministerie verleent bijstand en heeft contact met de Turkse autoriteiten. Koenders heeft ook gesproken met zijn Turkse ambtgenoot Mevlüt Çavu¿o¿lu. ‘Ik heb duidelijk gemaakt dat persvrijheid en vrijheid van meningsuiting een groot goed is’, aldus de minister. ‘Het hoort ook bij een kandidaat-lidstaat van de EU dat niet getornd wordt aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting.
Ik heb dat al vaak benadrukt in gesprekken met Turkse collega’s en dat blijf ik doen. Het is nodig, dat blijkt nu weer.’ Premier Mark Rutte heeft zaterdagavond nog telefonisch contact gehad met Umar. De premier belde de columniste nadat ze was meegenomen naar het politiebureau. ‘Ik heb telefonisch contact gehad met @umarebru gisteravond. Onze ambassade heeft nauw contact met haar voor bijstand. Koenders en BZ zitten er bovenop’, laat Rutte via Twitter weten.
Meegenomen
Umar meldde eerder aan The Post Online dat ze zondagochtend zou worden voorgeleid. De columniste, die schrijft voor de nieuws- en opiniewebsite, zegt dat ze goed wordt behandeld op het politiebureau. ‘Ik zit hier buiten met een kop thee’, liet ze eerder zondagmorgen weten. De voorgeleiding zou al om 10.00 uur zijn. Umar zal naar verluidt worden bijgestaan door een advocaat die is geregeld door de Nederlandse honorair consul in Izmir. Volgens de columniste wordt ze in staat van beschuldiging gesteld voor het plaatsen van haar berichten. Op zaterdagavond schreef Umar op Twitter: ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.’ Daarna werd ze meegenomen naar het bureau.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte is en dat de medewerkers ‘ermee bezig zijn’. Meer wilde een woordvoerder vooralsnog niet kwijt. Umar is onder meer columnist voor Metro. Aan die krant vertelde ze zaterdagavond: ‘Ik sta nu achter een gesloten hek bij het politiebureau. Ik moest mee met de politie. In eerste instantie moest ik ook naar het ziekenhuis. Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld. Maar kennelijk is er iets in werking getreden, want ik ben nog niet naar het ziekenhuis geweest. Ik kan op dit moment echt even niet helder nadenken.’
Opheldering
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: ‘Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.’ Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie: ‘Kunt u de Kamer in het licht van deze zorgelijke ontwikkelingen en de dubieuze staat van dienst van Turkije inzake persvrijheid met spoed, zo spoedig mogelijk laten weten wat de reden is voor de Turkse autoriteiten om mevrouw Umar aan te houden of te arresteren en of het optreden van de Turkse autoriteiten verband houdt met de inhoud van haar columns?’ ‘Blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan’, schrijft Geert Wilders (PVV), eveneens op Twitter.
Kritische column
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’ Journalistenvakbond NVJ is ontstemd over de aanhouding van Umar en plaatst ernstige vraagtekens bij de mensenrechtensituatie in het land. ‘Het is helaas niet ongebruikelijk dat er journalisten worden opgepakt’, stelt algemeen secretaris Thomas Bruning zondagochtend tegenover het ANP.
‘Het land denkt zich alles te kunnen permitteren’, aldus de vakbondsman die in zijn reactie ook verwijst naar de eerdere arrestatie van journaliste Frederike Geerdink en anderen. Politieke druk en veel media-aandacht zijn volgens Bruning de wapens die we op dit moment hebben om Umar te steunen en helpen. De NVJ heeft contact opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken om meer helderheid te krijgen over de zaak.
Elsevier 24.04.2016 De Nederlandse columniste Ebru Umar is vrijgelaten, maar mag Turkije voorlopig niet verlaten. Umar werd zaterdagavond door de politie meegenomen, en voor de rechter gebracht. Ze meldt haar vrijlating zelf via haar Twitter-account. In een bericht heeft zij het, vanwege het verbod Turkije te verlaten, over ‘landarrest’. De columnist zegt tegen Metro – een van haar werkgevers – zo mogelijk terug naar Nederland te willen.
‘Ik moest mee vanwege twee tweets. Ik heb de hele avond vastgezeten, maar ik moet zeggen dat ik keurig ben behandeld. Ik heb een gezellige avond gehad met een 55-jarige man. We hebben over de Turkse politiek gepraat en dat het allemaal wel zal loslopen,’ zegt Umar. ‘Maar ik ben niet helemaal vrij, mag het land niet uit. Ik voel mij een soort Syriër. Er is een advocaat bezig om die reisbeperking op te heffen. Ik moet mij nu wel een paar dagen melden op het politiebureau.’
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) zegt ‘opgelucht’ te zijn, maar zijn ministerie wijst er tevens op dat ‘de juridische procedure kennelijk nog voortduurt’. Het is niet duidelijk of Turkije tot vervolging overgaat.
Politie
Umar was zaterdagavond in haar huis in het Turkse Kusadasi, toen er plotseling politie voor haar deur stond. Ze werd meegenomen, naar eigen zeggen ‘vanwege haar tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan’.
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro over de e-mail die het Turkse consulaat rondstuurde over het meldpunt, waar mensen ‘beledigingen’ aan het adres van de Turkije en Erdogan kunnen melden. De president probeert opiniemakers, komieken en journalisten het zwijgen op te leggen – en beperkt zich daarbij dus niet alleen tot Turkije zelf.
Boosheid
Op sociale media zijn ook een heleboel juichende reacties te lezen. Op de Facebookpagina van Hollandali Türkler, een pagina van en voor Turkse Nederlanders, is het volgende te lezen: ‘Ebru Umar is opgepakt in Turkije na een belediging tegenover Erdogan. Hoera!’. Lees meer >
De kwestie leidt tot grote boosheid, maar onder sommige Turkse Nederlanders ook tot blijdschap. Die vreugde wordt geuit op sociale media,zoals op Facebook. Umar gaf overigens te kennen goed te zijn behandeld.
Ze is voorgeleid aan de rechter, en is nu dus op vrije voeten – zolang ze zich naar eigen zeggen op Turks grondgebied begeeft.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 24.04.2016 Columniste Ebru Umar is sinds zondagmiddag weer op vrije voeten. Dat heeft ze bevestigd aan Metro en De Telegraaf. Ze moet wel in Turkije blijven, zo laat ze weten op Twitter. Ze rept over ‘landarrest’. De columniste heeft inmiddels via Metronieuws een eerste reactie gegeven na haar vrijlating.
„Ik ben niet helemaal vrij, ik mag het land niet uit. Ik voel mij een soort Syriër. Ik moet me nu wel een paar dagen melden op het politiebureau. Er is wel een advocaat bezig om de beperking op te heffen”, aldus Umar voor de camera van Metro. „Ik wil naar Nederland al is het alleen maar voor de Libelle Zomerweek”, zei ze, gehuld in oranje Metro-shirt.
Over de arrestatie vertelt ze: „Twee mannen stonden op mijn deur te bonken en ik dacht dat het de buurvrouw was. Ik wilde nog zeggen: ga weg. Toen ik de deur opendeed stonden er twee agenten en moest ik mee naar het bureau. Ik ben de hele avond vastgehouden.”
Umar, een kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst, was in de Turkse plaats Kusadasi door de politie meegenomen, naar wordt aangenomen vanwege haar kritische tweets over de Turkse president Erdogan. Ze meldde toen telefonisch aan ThePostOnline dat ze in staat van beschuldiging zou worden gesteld voor het plaatsen van haar berichten.
Opgelucht
Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is ‘opgelucht’ over de vrijlating. Dit heeft zijn ministerie zondagmiddag laten weten. Het ministerie wijst er tevens op dat ,,de juridische procedure kennelijk nog voortduurt”.
,Ik heb Ebru Umar vandaag gesproken. Het was een geruststelling te horen dat ze het naar omstandigheden goed maakt. Het is natuurlijk niet niks om midden in de nacht te worden aangehouden voor verhoor”, aldus Koenders. ,,We blijven bijstand verlenen en hebben voortdurend contact met de Turkse autoriteiten, in Ankara en in Kusadasi. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Ebru Umar geadviseerd in de keuze voor een advocaat om haar bij te staan. We hebben ook intensief contact met haar familie gehad.”
Koenders heeft contact gehad met zijn Turkse ambtgenoot Mevlüt Çavuşoğlu en ,,duidelijk gemaakt dat persvrijheid en vrijheid van meningsuiting een groot goed is. Het hoort ook bij een kandidaat-lidstaat van de EU dat niet getornd wordt aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Ik heb dat al vaak benadrukt in gesprekken met Turkse collega’s en dat blijf ik doen. Het is nodig, dat blijkt nu weer.”
Premier Mark Rutte heeft contact gehad met zijn Turkse ambtgenoot Ahmet Davutoğlu en laten weten dat hij de gang van zaken uitermate betreurt.
Trouw 24.04.2016 Ebru Umar, een kritische Nederlandse columniste die gisteren werd gearresteerd in Turkije, is weer vrij. Ze mag het land echter niet verlaten. Het ministerie van buitenlandse zaken probeert haar zo snel mogelijk naar Nederland te krijgen.
Premier Mark Rutte belde vanavond nogmaals met de Turkse premier Ahmet Davuto¿lu ‘om druk op de zaak te houden’. Ook minister Bert Koenders van buitenlandse zaken had opnieuw contact met zijn Turkse ambtgenoot Mevlüt Çavusoglu. Eerder liet Koenders weten ‘opgelucht’ te zijn over de vrijlating van Umar. “Ik heb Ebru Umar vandaag gesproken. Het was een geruststelling te horen dat ze het naar omstandigheden goed maakt”, aldus Koenders.
Het ministerie heeft Umar geadviseerd in de keuze voor een advocaat om haar bij te staan. Het wijst er op dat ‘de juridische procedure kennelijk nog voortduurt’. Koenders had eerder vandaag ook al contact met zijn ambtgenoot om duidelijk te maken ‘dat persvrijheid en vrijheid van meningsuiting een groot goed is. Het hoort ook bij een kandidaat-lidstaat van de EU dat niet getornd wordt aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Ik heb dat al vaak benadrukt in gesprekken met Turkse collega’s en dat blijf ik doen. Het is nodig, dat blijkt nu weer.’
Volgens Umar is ze opgepakt vanwege twee kritische tweets aan het adres van de Turkse premier Recep Erdogan. Daarom werd ze gisteravond door de Turkse politie uit haar buitenhuis in de Turkse stad Kusadasi gehaald. Dat was kort nadat ze op Twitter schreef: ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.” Ze moest een nacht in een cel doorbrengen, maar zegt dat ze heel goed werd behandeld.
Ze wil het liefst snel naar Nederland, zegt ze in een video die ze via dagblad Metro plaatste. “Al was het alleen maar vanwege de Libelle Zomerweek.” Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken had de Nederlandse ambassade in Ankara gisteravond kort na de arrestatie contact met Umar. De situatie heeft ‘de volle aandacht van de ambassade’, twitterde het ministerie van buitenlandse zaken later. Ook Mark Rutte zei dat hij gisteravond nog met de columniste had gebeld. Tegen Metro zei Umar gisteravond dat ze zich moet verantwoorden voor een aantal tweets. “Ik moest mee met de politie.
In eerste instantie moest ik ook naar het ziekenhuis. Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld. Maar kennelijk is er iets in werking getreden, want ik ben nog niet naar het ziekenhuis geweest. Ik kan op dit moment echt even niet helder nadenken.” Umar schreef afgelopen week bovendien een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden.
De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
Politici willen snel debat
Nederlandse politici hebben gevraagd om opheldering. CDA-Kamerlid Raymond Knops en VVD’er Han Ten Broeke roepen Rutte op snel duidelijkheid te geven. Geert Wilders twitterde ook: ‘blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan’. Later vandaag sloten PvdA-Kamerleden Ahmed Marcouch en Marit Meij zich bij die oproep aan. Ook zij stuurden vragen in naar het ministerie. De Nederlandse journalistenvakbond NVJ is ontstemd over de arrestatie, liet algemeen secretaris Thomas Bruning weten. Volgens hem zijn politieke druk en media-aandacht de wapens om Umar te steunen.
AD 24.04.2016De Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar (45) twittert zondag dat ze is vrijgelaten, maar in Turkije moet blijven. Ze heeft het over ‘landarrest’. Zaterdagavond werd ze door de Turkse politie meegenomen uit haar buitenverblijf in de Turkse plaats Kusadasi. Ze werd vanwege haar tweets over de Turkse president Erdogan in staat van beschuldiging gesteld. ,,Ik wil naar Nederland al is het alleen maar voor de Libelle Zomerweek”, zei ze tegen Metro.
Umar: ,,Ik moest mee vanwege twee tweets. Ik heb de hele avond vastgezeten, maar ik moet zeggen dat ik keurig ben behandeld. Ik heb een gezellige avond gehad met een 55-jarige man. We hebben over de Turkse politiek gepraat en dat het allemaal wel zal loslopen. Maar ik ben niet helemaal vrij, mag het land niet uit. Ik voel mij een soort Syriër. Er is een advocaat bezig om die reisbeperking op te heffen.
Ik moet mij nu wel een paar dagen melden op het politiebureau.” Umar heeft zondag via Twitter haar dank uitgesproken voor de vele steunbetuigingen die ze heeft gekregen na haar arrestatie in Turkije, zaterdagavond. Ze meldt ook dat al haar tweets en telefoongesprekken worden gemonitord. ,,De politiemensen waren vriendelijk en hebben me goed behandeld, laat Umar weten. Maar de Nederlandse vertaler die bij het politieverhoor zat was een asshole”, aldus Umar, omdat hij zijn mening liet doorklinken in zijn vertalingen.
,,Ik heb hem gezegd dat hij zijn mond moest houden”. Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is ‘opgelucht’ over de vrijlating van Ebru Umar. Dit heeft zijn ministerie zondagmiddag laten weten. Het ministerie wijst er tevens op dat ‘de juridische procedure kennelijk nog voortduurt’. ,,Ik heb Ebru Umar vandaag gesproken. Het was een geruststelling te horen dat ze het naar omstandigheden goed maakt.
Het is natuurlijk niet niks om midden in de nacht te worden aangehouden voor verhoor”, aldus Koenders. ,,We blijven bijstand verlenen en hebben voortdurend contact met de Turkse autoriteiten, in Ankara en in Kusadasi. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Ebru Umar geadviseerd in de keuze voor een advocaat om haar bij te staan. We hebben ook intensief contact met haar familie gehad.”
Persvrijheid
Koenders heeft contact gehad met zijn Turkse ambtgenoot en ‘duidelijk gemaakt dat persvrijheid en vrijheid van meningsuiting een groot goed is. Het hoort ook bij een kandidaat-lidstaat van de EU dat niet getornd wordt aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Ik heb dat al vaak benadrukt in gesprekken met Turkse collega’s en dat blijf ik doen. Het is nodig, dat blijkt nu weer.” Premier Mark Rutte heeft na de vrijlating van Ebru Umar nogmaals met de Turkse premier Ahmet Davuto¿lu gebeld ,,om druk op de zaak te houden”. Dat meldde een woordvoerder van de premier zondagavond.
Hij heeft in de avond opnieuw met zijn ambtgenoot gebeld om het belang van vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid te benadrukken, aldus de woordvoerder. Ook heeft Rutte aangegeven de zaak enorm te betreuren. In de ochtend sprak de premier ook al telefonisch met Davuto¿lu. Dat was voordat Umar werd vrijgelaten. Zij werd zaterdagavond door de politie meegenomen uit haar huis in Kusadasi.
Politie voor de deur
Op Twitter schreef Umar zaterdagavond: ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.’ Haar laptop werd in beslag genomen en Umar moest mee naar het bureau. Umar dacht al eerder te worden vrijgelaten, maar toen bleek het om een ziekenhuisbezoek te gaan. ,,Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld.”
Beledigingen
Umar is een bekend Erdogan-criticus en schreef afgelopen week een spitse column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ,,Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
De Nederlandse journalistenvakbond NVJ en diverse politici hebben zaterdagnacht en zondagochtend onstemd gereageerd op de aanhouding.
Telegraaf 24.04.2016 Eurocommissaris Frans Timmermans moet tijdens zijn bezoek momenteel aan Turkije de arrestatie van columniste Ebru Umar aankaarten bij president Erdogan.
Dat stellen verschillende Nederlandse Europarlementariërs. Timmermans is samen met de Duitse Bondskanselier Merkel en EU-president Tusk dit weekend in Turkije in het kader van de afspraken die de EU met Turkije heeft gemaakt over de opvang van vluchtelingen.
VVD-Europarlementariër Hans van Baalen vindt dat Timmermans het bezoek moet aangrijpen om aan te dringen op de vrijlating van Umar. „Het is onaanvaardbaar dat hiermee opnieuw de persvrijheid wordt geschonden. De EU-delegatie moet er alles aan doen om haar zo spoedig mogelijk vrij te krijgen. Ik hoef geen publiek statement, ik wil resultaten zien.”
Advertentie
Volgens Van Baalen moeten de afspraken over de opvang van vluchtelingen ’volstrekt los gekoppeld worden’ van de arrestatie van Umar en eerdere aanvaringen met Erdogan vanwege beledigingen aan zijn adres. “Nergens in die afspraken staat dat we geen kritiek meer mogen hebben op Turkije. We moeten dus niet omwille daarvan met meel in de mond gaan spreken. Maar het is ook geen reden om nu die overeenkomst voorlopig stil te leggen, zoals weleens wordt geopperd.”
Ook D66-Europarlementariër Marietje Schaake vindt dat Timmermans tijdens zijn bezoek de arrestatie van Umar moet aankaarten. Ze heeft er echter een hard hoofd in: “Ik vrees dat hij dat opnieuw niet zal doen”, zo twittert ze.
AD 24.03.2016 De arrestatie en aanklacht tegen columniste Ebru Umar in Turkije is onderdeel van de groeiende sfeer van intolerantie tegen kritiek op de conservatief islamitische AKP regering.
Haar arrestatie is niet de eerste keer dat een kritische journalist wordt opgepakt en het zal helaas niet de laatste zijn, aldus Yavuz Baydar.
Yavuz Baydar, een ontslagen Turkse journalist en mede-oprichter van het P24 platform voor onafhankelijke journalisten, zegt dat dit een ‘nieuw voorbeeld is van de steeds grotere druk op de media en vrijheid van meningsuiting’.
Volgens hem toont de aanklacht tegen de Duitse komiek en de arrestatie van Ebru Umar aan dat de ‘Turkse intolerantie tegen kritische geluiden geen grenzen meer kent’. Europese regeringsleiders zoals bondskanselier Merkel en premier Rutte moeten zich volgens Baydar afvragen ‘of een akkoord over Syrische vluchtelingen ten koste moet gaan van fundamentele rechten en vrijheden’. ,,Haar arrestatie is niet de eerste keer dat een kritische journalist wordt opgepakt en het zal helaas niet de laatste zijn.
Dissidente journalisten worden in de regeringsgezinde media zwartgemaakt als ‘landverraders’, ‘terroristen’, ‘vijanden van de natie’, en ‘spionnen’ in dienst van de vijanden van Turkije.
Gezi-protesten Sinds de landelijke Gezi-protesten in de zomer van 2013 tegen het beleid van toenmalig premier Erdogan zijn honderden journalisten aangeklaagd, geïntimideerd, en ontslagen wegens kritische artikelen, columns, uitspraken tegen de regering. Kranten en andere media die de autoriteiten kritisch volgen zijn door de overheid overgenomen en de inhoud veranderd in regeringspropaganda. Dat overkwam in maart Zaman, de grootste oppositiekrant van Turkije.
Dissidente journalisten worden in de regeringsgezinde media zwartgemaakt als ‘landverraders’, ‘terroristen’, ‘vijanden van de natie’, en ‘spionnen’ in dienst van de vijanden van Turkije. Op de nieuwste internationale persvrijheidsindex van Reporters without Borders, die vorige week bekend werd gemaakt, zakte Turkije ten opzichte van vorig jaar nog verder in de onderste regionen. EU kandidaat Turkije staat nu op nummer 151 van de 180 landen, lager dan Rusland, Zimbabwe en Afghanistan. Buitenlandse corespondenten zijn het land uitgezet, zoals de Nederlandse Frederike Geerdink, of werden gedwongen het land te verlaten omdat hun perskaart en verblijfsvergunning niet werden verlengd.
Vrijheid van meningsuiting
Ook de vrijheid van meningsuiting wordt steeds verder ingesnoerd in het uiterst nationalistische en conservatieve Turkije. In januari ontketende de regering een heksenjacht tegen academici die een vredespetitie hadden ondertekend waarin werd opgeroepen een eind te maken aan de militaire contra-terrorisme operaties in het zuidoosten van Turkije en de schendingen van de mensenrechten tegen Koerdische burgers.
De ondertekenaars werd uitgescholden als ‘terroristen’, omdat ze het geweld van de Koerdische PKK niet hadden veroordeeld. Velen werden ontslagen door hun universiteiten en tegen vier van hen is vorige week een proces begonnen op beschuldiging van het maken van ‘terroristische propaganda’. De oppositie veroordeelt deze intimidatiecampagnes als een ondermijning van de democratie en loopt te hoop tegen de groeiende autoritaire stijl van regeren.
Telegraaf 24.04.2016 De Tweede Kamer wil zo snel mogelijk met het kabinet in debat nu columniste Ebru Umar na een beledigende tweet is opgepakt in Turkije. Donderdag was al een debat aangevraagd door de SP vanwege de oproep van het Turkse consulaat om Erdogan-beledigingen te melden. Sindsdien blijkt ook nog de Nederlandse ambassadeur in Ankara op het matje te zijn geroepen vanwege beledigingen aan het adres van de Turkse president en werd Umar zaterdagavond in haar Turkse woonplaats gearresteerd.
Michiel Servaes(PvdA) Foto: ANP
Het zou goed zijn als het debat snel ingepland kan worden”, vindt PvdA-Kamerlid Michiel Servaes daarom. VVD-Kamerlid Han ten Broeke sluit zich daar desgevraagd bij aan.
Onlangs diende president Erdogan een aanklacht in tegen een Duitse TV-presentator nadat hij een satirisch gedicht over hem had voorgedragen. Sindsdien kreeg de president ook in Nederland een stortvloed aan beledigingen en spot over zich heen.
Telegraaf 24.04.2016 Politici in Den Haag vragen opheldering over de aanhouding van Ebru Umar door de Turkse politie. De kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst werd zaterdagavond meegenomen vanwege ,,mijn tweets over de Turkse president Erdogan”, aldus Umar. Op Twitter reageren politici fel en roepen ze om actie.
,,Blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan”, schrijft Geert Wilders (PVV).
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: ,,Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.” Ook de SP Kamerlid wil een debat met Rutte. Roemer zegt op Twitter: Snel handelen nodig!” De partij VoorNederland vraagt om opheldering en roept op tot ,,Actie, nu!”. ,,Kom eens in actie @MinPres. Nu!”
Onacceptabel
Aan de Telegraaf laat PvdA-Kamerlid Michiel Servaes weten: “Het is uiteraard onacceptabel en ze moet zo snel mogelijk vrij komen. Ik begrijp dat het ministerie van Buitenlandse Zaken er bovenop zit dus we moeten hen nu even de ruimte geven.”
Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie: ,,Kunt u de Kamer in het licht van deze zorgelijke ontwikkelingen en de dubieuze staat van dienst van Turkije inzake persvrijheid met spoed, zo spoedig mogelijk laten weten wat de reden is voor de Turkse autoriteiten om mevrouw Umar aan te houden of te arresteren en of het optreden van de Turkse autoriteiten verband houdt met de inhoud van haar columns?”
De JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, vindt dat Koenders de ambassadeur van Turkije in Nederland per direct moet ontbieden. Voorzitter Matthijs van de Burgwal: ,,De Turkse Poetin president Erdogan pakt aan de lopende band verslaggevers op en lapt consequent de vrijheid van meningsuiting aan zijn laars. De Nederlandse regering moet nu laten zien voor welke belangrijke waarden ons land staat en de ambassadeur op het matje roepen.”
Telegraaf 24.04.2016 Bij een aanhouding zoals die van columnist Ebru Umar duikt de Nederlandse ambassade in Turkije er direct bovenop. Dat zegt Fréderike Geerdink, de Nederlandse journalist die in 2015 zelf twee keer is opgepakt in Turkije.
“De Nederlandse ambassadeur heeft mij regelmatig gebeld toen ik vast zat in Turkije. Ze duiken er echt bovenop. En ik heb gemerkt dat het ze ook echt wat kan schelen”, zegt Geerink.
Tegelijkertijd is Umar toch ook vooral afhankelijk van de luimen van de lokale autoriteiten, denkt Geerdink. “Er is nou eenmaal een limiet aan wat je als ambassade in zo’n geval kunt doen. Ik had het geluk dat minister Koenders (Buitenlandse Zaken) op bezoek was in Turkije. Hij zei toen direct, ik ga terug. Dat heeft wel geholpen, denk ik.”
Juist dit weekend brengt een Europese delegatie een bezoek aan Turkije. In dat gezelschap is ook eurocommissaris Frans Timmermans. “Misschien dat hij ook iets kan doen, al is hij daar niet als vertegenwoordiger van Nederland”, zegt Geerdink.
De journaliste was zelf “verbijsterd” toen ze in januari 2015 voor het eerst werd aangehouden door de Turkse politie. “Dat was toen nog groot nieuws, omdat het ongebruikelijk was. Maar inmiddels hebben meer dan 1700 mensen, en lang niet alleen journalisten, problemen met de Turkse autoriteiten. Zelfs iemand die op Facebook alleen maar een like had geplaatst onder een kritisch artikel over Erdogan”, vertelt Geerdink.
Ebru Umar heeft inmiddels via verschillende berichten aan het thuisfront laten weten dat ze verder wel goed wordt behandeld. Geerdink heeft dezelfde ervaring: “Ik kreeg ook gewoon warme thee en broodjes. Ook had ik genoeg dekens om onder te slapen. En ik mocht met de mannelijke bewakers mee-eten in de kantine. Ik ben verder niet mishandeld, uitgescholden of bedreigd.”
Voorlopig is Geerdink echter niet meer welkom in Turkije, het land waar ze jarenlang onder meer verslag deed van de Koerdische strijd tegen het Turkse centrale gezag. “Maar Ebru kunnen ze niet zo maar voor langere tijd het land uit schoppen. Zij heeft immers ook een Turks paspoort”, aldus Geerdink.
Telegraaf 24.04.2016 Op Facebook is de arrestatie van columniste Ebru Umar met gejuich ontvangen door honderden Turkse Nederlanders. “Ebru Umar is opgepakt in Turkije na een belediging tegenover Erdogan. Hoera!”, kopt bijvoorbeeld Hollandale Türkler, een facebookpagina van en voor Turkse Nederlanders.
Er onder stromen de hatelijke reacties aan het adres van Umar binnen. “Nu kunnen we lekker feesten!”, schrijft een bezoeker. Een ander schrijft: “Gelijk naar de dierentuin, dat is waar ze thuis hoort!” Of: “Levenslang opsluiten in een paardenstal. Wat ben ik blij zeg.”
Het is bepaald niet voor het eerst dat Ebru Umar vanuit haar eigen gemeenschap te maken krijgt met hatelijke mails en zelfs doodsbedreigingen, zegt hoofdredacteur Robert van Brandwijk van de gratis krant Metro.
Column over moskee
Dat is volgens hem twee jaar geleden begonnen, toen ze voor Metro een column schreef over lawaaioverlast van een moskee in een Turkse badplaats. De familie van Ebru bezit daar een vakantiehuisje. Van Brandwijk: “Ze kreeg toen een lawine van bedreigingen over haar heen. Wat opviel is dat die vooral afkomstig lijken van derde en vierde generatie Turkse Nederlanders. Je zou verwachten dat die inmiddels meer Nederlands dan Turks zijn. Maar dat blijkt toch anders te zijn.”
Van Brandwijk omschrijft Ebru Umar als een columnist die “tot aan het randje gaat, maar er nooit over”. Umar volgde de door een moslimfundamentalist vermoorde Theo van Gogh op als columnist van de gratis krant.
Reactie PvdA
Tweede Kamerlid Keklik Yucel van de PvdA reageert fel op de Turkse Nederlanders die instemmen met de arrestatie van Umar. „Blije tweets Erdogan-aanhang in Nederland. Schaam je! Hier opgroeien en je als anti-democraat ontwikkelen – mislukte integratie”, schrijft ze op Twitter.
Elsevier 24.04.2016 De aanhouding van columnist Ebru Umar in Turkije zorgt voor grote verontwaardiging. De politiek reageert ontzet op het nieuws, en diverse Kamerleden willen opheldering wat hier precies gaande is.
Premier Mark Rutte (VVD) heeft naar eigen zeggen met Umar gebeld. ‘Ik heb telefonisch contact gehad met @umarebru gisteravond. Onze ambassade heeft nauw contact met haar voor bijstand. Koenders en BZ (Buitenlandse Zaken) zitten er bovenop,’ laat Rutte via Twitter weten.
Blijdschap
Minister van Cultuur Jet Bussemaker (PvdA) noemde het ‘redelijk absurd dat je op basis van een tweet kan worden opgepakt’. De zaak moet snel diepgaand onderzocht worden, voegde ze daar verder aan toe in het tv-programma WNL Op Zondag.
Maar op sociale media zijn ook een heleboel juichende reacties te lezen. Op de Facebookpagina van Hollandali Türkler, een pagina van en voor Turkse Nederlanders, is het volgende te lezen: ‘Ebru Umar is opgepakt in Turkije na een belediging tegenover Erdogan. Hoera!’.
De bewuste Facebook-pagina
Ook onder dit bericht veel blije, bikkelharde reacties. ‘Hoera eindelijk een landverrader gepakt’, ‘Hard aanpakken zulke monsters’ en ‘Gelijk naar de dierentuin brengen daar waar ze thuis hoort’. Ene Fadime Boraze schrijft: ‘Goed zo. Weet niks over ons land maar schrijft alleen maar crap samen met haar vriend Geert en zijn joodse vrienden.’
Ook op Twitter wordt gal gespuwd. ‘Het nieuws dat EbruUmar is opgepakt maakt mij gelukkiger dan wanneer er op dit moment een medicijn tegen kanker zou worden gepresenteerd,’ zegt Meho Cheek.
Rechter
Umar is vanochtend naar eigen zeggen voorgeleid bij de rechter. De columnist, onder meer voor Metro, wordt naar eigen zeggen goed behandeld: ‘Ik zit hier buiten met een kop thee,’ zei ze tegen The Post Online. Ze is inmiddels op weg naar een rechtbank. Umar zal naar verluidt worden bijgestaan door een advocaat die is geregeld door de Nederlandse honorair consul in Izmir.
De arrestatie van Umar zorgt voor veel boze reacties. Onder anderen VVD-Kamerlid Han ten Broeke gaat Kamervragen stellen. En wat zei Geert Wilders? Lees meer >
Umar was zaterdagavond in haar huis in het Turkse Kusadasi, toen er plotseling politie voor haar deur stond. Ze werd meegenomen, naar eigen zeggen ‘vanwege haar tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan’. Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metroover de e-mail die het Turkse consulaat rondstuurde over het meldpunt, waar mensen ‘beledigingen’ aan het adres van de Turkije en Erdogan kunnen melden. De president probeert opiniemakers, komieken en journalisten het zwijgen op te leggen – en beperkt zich daarbij dus niet alleen tot Turkije zelf.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 24.04.2016 Het kabinet heeft de Turkse regering laten weten de gang van zaken rond de arrestatie van de columniste Ebru Umar te ‘betreuren’.
„Ik heb de Turkse minister Mevlut Çavuşoğlu laten weten dat, ondanks dat de rechtsgang zich in een ander land bevindt, ik de gang van zaken uitermate betreur. Premier Rutte heeft bovendien dezelfde boodschap overgebracht aan de Turkse premier Davutoğlu”, aldus minister Koenders van Buitenlandse Zaken in een verklaring die na de vrijlating van Umar aan journalisten is rondgestuurd.
Ook zegt hij daarin: „Ik heb minister Çavuşoğlu duidelijk gemaakt dat persvrijheid en vrijheid van meningsuiting een groot goed is. Het hoort ook bij een kandidaat-lidstaat van de EU dat niet getornd wordt aan persvrijheid en vrijheid meningsuiting. Ik heb dat al vaak benadrukt in gesprekken met Turkse collega’s en dat blijf ik doen. Het is nodig, dat blijkt nu weer.”
Volgens Koenders is vanaf het moment van de arrestatie nauw contact geweest tussen de Nederlandse overheid en Ebru Umar. Bijvoorbeeld bij de keuze voor een advocaat om haar bij te staan. Ook is er ‘intensief’ contact met haar familie gehouden.
Momenteel is Umar op vrije voeten, maar ze mag Turkije nog niet verlaten. Koenders zegt daarover dat „de juridische procedure kennelijk nog voortduurt”. „We blijven bijstand verlenen en hebben voortdurend contact met de Turkse autoriteiten, in Ankara en in Kusadasi.”
Telegraaf 24.04.2016 Premier Mark Rutte heeft zaterdagavond nog telefonisch contact gehad met Ebru Umar. Hij belde de columniste nadat ze was meegenomen naar het politiebureau.
,,Ik heb telefonisch contact gehad met @umarebru gisteravond. Onze ambassade heeft nauw contact met haar voor bijstand. Koenders en BZ zitten er bovenop”, laat Rutte via Twitter weten.
Telegraaf 24.04.2016 Ebru Umar wordt zondagochtend al voorgeleid bij de rechtbank. De columniste van Turkse afkomst heeft dit aan The Post Online laten weten. Ze werd zaterdag meegenomen naar het politiebureau vanwege een aantal kritische tweets over de Turkse president Erdogan.
De columniste, die schrijft voor de nieuws- en opiniewebsite, zegt dat ze goed wordt behandeld op het politiebureau. ,,Ik zit hier buiten met een kop thee”, liet ze eerder zondagmorgen weten. De voorgeleiding zou al om 10.00 uur zijn.
Telegraaf 24.04.2016 De Nederlandse journalistenvakbond NVJ is ontstemd over de aanhouding van columniste Ebru Umar in Turkije en plaatst ernstige vraagtekens bij de mensenrechtensituatie in het land. Het is helaas niet ongebruikelijk dat er journalisten worden opgepakt, stelt algemeen secretaris Thomas Bruning zondagochtend.
,,Het land denkt zich alles te kunnen permitteren”, aldus de vakbondsman die in zijn reactie ook verwijst naar de eerdere arrestatie van journaliste Fréderike Geerdink en anderen. Politieke druk en veel media-aandacht zijn volgens Bruning de wapens die we op dit moment hebben om Umar te steunen en helpen.
Fréderike Geerdink hoopt ook dat politieke druk zal helpen om Umar snel vrij te krijgen. De journaliste werd al twee keer opgepakt. In september vorig jaar zat ze vast omdat ze op verboden gebied in Turkije zou zijn geweest. Ze weet wat Umar doormaakt.
,,Dit is echt verschrikkelijk en slaat helemaal nergens op. Ze zal net als ik toen verbijsterd zijn geweest toen ze ineens bij haar voor de deur stonden. Je gelooft het gewoon niet dat je meedoet en schiet behoorlijk in de stress. Ebru zal zich vast niet gek laten maken. Maar dit is een heel zorgelijke situatie. Ze moet echt zo snel mogelijk vrij.”
Geerdink kreeg veel steun vanuit Nederland. ,,Ik neem aan dat dit voor Ebru ook zo zal zijn. De ambassade in Ankara duikt er meteen bovenop. Er wordt vast hard voor haar gewerkt. Nederland is hier altijd heel snel mee.”
De NVJ heeft contact opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken om meer helderheid te krijgen over de zaak.
AD 24.04.2016 De Nederlandse journalistenvakbond NVJ en diverse politici hebben zaterdagnacht en zondagochtend ontstemd gereageerd op de aanhouding van de Turks-Nederlandse columniste Ebru Umar. Er worden ernstige vraagtekens bij de mensenrechtensituatie in het land geplaatst.
Het is helaas niet ongebruikelijk dat er journalisten worden opgepakt, stelt algemeen secretaris van de NVJ Thomas Bruning zondagochtend. ,,Het land denkt zich alles te kunnen permitteren”, aldus de vakbondsman die in zijn reactie ook verwijst naar de eerdere arrestatie van journaliste Frederike Geerdink en anderen. Politieke druk en veel media-aandacht zijn volgens Bruning de wapens die we op dit moment hebben om Umar te steunen en helpen. De NVJ heeft contact opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken om meer helderheid te krijgen over de zaak. Politici Ook veel politici reageerden direct op de aanhouding via twitter. Zo schreef CDA-Kamerlid Raymond Knops dat hij zo spoedig mogelijk opheldering wil van minister Koenders van Buitenlandse Zaken. Han ten Broeke (VVD) gaf aan Kamervragen te stellen. Minister Jet Bussemaker van Onderwijs noemde de arrestatie in de uitzending van WNL op Zondag ,,redelijk absurd dat je op basis van een tweet opgepakt kan worden”. De zaak moet snel diepgaand onderzocht worden, voegde ze daar verder aan toe
Op Twitter wordt veel gereageerd op de arrestatie van Umar, onder meer met spotprenten van de Turkse President Erdogan. Ook vinden veel twitteraars dat de politiek snel maatregelen moet treffen tegen het huidige beleid in Turkije. Daar tegenover staat dat er ook in Nederland door veel Turken enthousiast wordt gereageerd op de arrestatie. Hollandali Türkler, een facebookpagina van en door Turkse Nederlanders schrijft op haar pagina: ‘Ebru Umar is opgepakt in Turkije na een belediging tegenover Erdogan. Hoera!’. Daarnaast wordt er onder nieuwsberichten en op diverse fora druk gediscussieerd over de aanhouding. Onder meer de persvrijheid, de onschendbaarheid van de Turkse president en de huidige maatstaven naar waar geleefd wordt in Turkije zijn punt van discussie.
Telegraaf 24.04.2016 Politici in Den Haag vragen opheldering over de aanhouding van Ebru Umar door de Turkse politie. De kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst werd zaterdagavond meegenomen vanwege ,,mijn tweets over de Turkse president Erdogan”, aldus Umar. Op Twitter reageren politici fel en roepen ze om actie.
,,Blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan”, schrijft Geert Wilders (PVV).
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: ,,Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.” Ook de SP Kamerlid wil een debat met Rutte. Roemer zegt op Twitter: Snel handelen nodig!” De partij VoorNederland vraagt om opheldering en roept op tot ,,Actie, nu!”. ,,Kom eens in actie @MinPres. Nu!”
Onacceptabel
Aan de Telegraaf laat PvdA-Kamerlid Michiel Servaes weten: “Het is uiteraard onacceptabel en ze moet zo snel mogelijk vrij komen. Ik begrijp dat het ministerie van Buitenlandse Zaken er bovenop zit dus we moeten hen nu even de ruimte geven.”
Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie: ,,Kunt u de Kamer in het licht van deze zorgelijke ontwikkelingen en de dubieuze staat van dienst van Turkije inzake persvrijheid met spoed, zo spoedig mogelijk laten weten wat de reden is voor de Turkse autoriteiten om mevrouw Umar aan te houden of te arresteren en of het optreden van de Turkse autoriteiten verband houdt met de inhoud van haar columns?”
De JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, vindt dat Koenders de ambassadeur van Turkije in Nederland per direct moet ontbieden. Voorzitter Matthijs van de Burgwal: ,,De Turkse Poetin president Erdogan pakt aan de lopende band verslaggevers op en lapt consequent de vrijheid van meningsuiting aan zijn laars. De Nederlandse regering moet nu laten zien voor welke belangrijke waarden ons land staat en de ambassadeur op het matje roepen.”
Telegraaf 24.04.2016 Ebru Umar, een kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst, is in Turkije door de politie uit haar huis in Kusadasi gehaald. Umar heeft dat zaterdagavond telefonisch bevestigd aan Metro en The Post Online. Op Twitter schrijft ze: ,,Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.”
Aan Metro vertelt Umar zaterdagavond: „Ik sta nu achter een gesloten hek bij het politiebureau. Ik moest mee met de politie. In eerste instantie moest ik ook naar het ziekenhuis. Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld. Maar kennelijk is er iets in werking getreden, want ik ben nog niet naar het ziekenhuis geweest. Ik kan op dit moment echt even niet helder nadenken.
Tweets
Wat precies de aanleiding is, is nog niet bekend. Volgens de columniste zelf wordt ze in staat van beschuldiging gesteld voor het plaatsen van tweets, schrijft Metro. Ook zou haar laptop in beslag zijn genomen.
Rond middernacht Nederlandse tijd twitterde Umar: „Ik ben niet vrij. Ik moet mee naar het ziekenhuis.” Een half uur later: „Ik heb het niet gehoord, maar er is gefluisterd dat ik vast blijf zitten.” Dat werd later bevestigd in een sms aan The Post Online, waarna ze haar telefoon moest inleveren.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken volgt de zaak op de voet. Een woordvoerster liet weten dat er ,,direct na de arrestatie nauw contact is geweest met Umar”. Volgens het ministerie is de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte. De medewerkers ,,zijn ermee bezig”.
Kritische column
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden.
De columniste schreef onder meer: ,,Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
Politici reageren onmiddellijk
CDA-Kamerlid Raymond Knops reageerde snel via Twitter. Hij wil opheldering van minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Ook VVD’er Han ten Broeke heeft vragen gesteld.
Turkije heeft de Nederlandse ambassadeur in Ankara vrijdag op het matje geroepen over kritische Erdogan-cartoons in Nederland.
Geerdink
In september 2015 werd de Nederlandse journaliste Fréderike Geerdink door de politie in het zuidoosten van Turkije opgepakt. Drie dagen later werd ze het land uitgezet en keerde terug in Nederland.
NU 24.04.2016 Ebru Umar, een kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst, is in Turkije door de politie meegenomen vanwege haar tweets over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Dat meldde ze zaterdagavond laat telefonisch aan The Post Online. Volgens de columniste wordt ze in staat van beschuldiging gesteld voor het plaatsen van haar berichten. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zaterdagmiddag om 14.45 uur nog geen update over haar situatie.
Eerder op de avond werd ze door de politie uit haar huis in Kusadasi gehaald. Op Twitter schreef ze: “Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.”
Het ministerie van Buitenlandse Zaken volgt de zaak op de voet. Een woordvoerster liet weten dat er “direct na de arrestatie nauw contact is geweest met Umar”. Volgens het ministerie is de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte. De medewerkers “zijn ermee bezig”.
Voorgeleid
Umar wordt zondagochtend al voorgeleid bij de rechtbank. De columnist zegt op The Post Online dat ze goed wordt behandeld op het politiebureau. “Ik zit hier buiten met een kop thee”, liet ze eerder zondagmorgen weten. De voorgeleiding zou al om 10.00 uur zijn.
Umar zal naar verluidt worden bijgestaan door een advocaat die is geregeld door de Nederlandse honorair consul in Izmir. Volgens Metro, waar Umar ook voor schrijft, is haar laptop in beslag genomen.
Minister Jet Bussemaker van Onderwijs heeft ontstemd gereageerd op de aanhouding. De bewindsvrouw noemde het in de uitzending van WNL op Zondag “redelijk absurd dat je op basis van een tweet opgepakt kan worden”. De zaak moet snel diepgaand onderzocht worden, voegde ze daar verder aan toe.
Premier Mark Rutte heeft zaterdagavond nog telefonisch contact gehad met Ebru Umar. Hij belde de columniste nadat ze was meegenomen naar het politiebureau.
Kritiek
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metroover de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden.
De columniste schreef onder meer: “Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.”
Opheldering
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: “Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.”
Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie.
Ook de partij VoorNederland vraagt om opheldering bij Rutte en Koenders en roept op tot “Actie, nu!”. PVV-leider Geert Wilders zegt via Twitter ook ontstemd te zijn over de arrestatie.
NVJ ontstemd
De Nederlandse journalistenvakbond NVJ is ontstemd over de aanhouding van columniste Ebru Umar in Turkije en plaatst ernstige vraagtekens bij de mensenrechtensituatie in het land. Het is helaas niet ongebruikelijk dat er journalisten worden opgepakt, stelt algemeen secretaris Thomas Bruning zondagochtend.
“Het land denkt zich alles te kunnen permitteren”, aldus de vakbondsman die in zijn reactie ook verwijst naar de eerdere arrestatie van journaliste Frederike Geerdink en anderen. Politieke druk en veel media-aandacht zijn volgens Bruning de wapens die we op dit moment hebben om Umar te steunen en helpen.
De NVJ heeft contact opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken om meer helderheid te krijgen over de zaak.
Geitenneuker
In Duitsland besloot bondskanselier Angela Merkel onlangs op aandringen van president Erdogan de vervolging van komiek Jan Böhmermann, omdat deze zich in een satirisch gedicht kritisch had uitgelaten over de Turkse leider. Justitie kan hem aanklagen voor het beledigen van Erdogan. Volgens de Turkse president heeft Böhmermann alle 78 miljoen Turken beledigd toen hij hem een “geitenneuker” noemde.
In reactie op dit besluit kreeg Böhermann veel bijval van andere Europese komieken en politici. Zo maakte Hans Teeuwen de Turkse president uit voor een “jongenshoertje” en stelde cabaretier Arjen Lubach dat Erdogan “een laffe, vrijheidsbedreigende, vrouwenhatende klootzak” is.
Meldpunt
Nederland kent ook een wet die belediging van een buitenlands staatshoofd en het Nederlandse staatshoofd verbiedt. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil af van het verbod op belediging van een buitenlands staatshoofd.
Het Turkse consulaat in Rotterdam stuurde deze week een brief naar Nederlandse Turken met daarin de oproep beledigingen aan het adres van Erdogan te melden. Premier Mark Rutte liet zich vrijdag zeer kritisch uit over de brief. “Vrijheid van meningsuiting is een essentieel onderdeel van onze samenleving”, beklemtoonde Rutte. Het kabinet heeft protest aangetekend tegen het meldpunt.
Elsevier 24.04.2016 Ebru Umar, een Nederlandse columniste van Turkse afkomst, is in Turkije door de politie meegenomen ‘vanwege haar tweets over de Turkse president Erdogan’. Ze zou naar eigen zeggen in staat van beschuldiging worden gesteld vanwege het plaatsen van haar berichten op Twitter.
Ze is meegenomen uit haar huis in Kusadasi, meldde de columnist zaterdagavond per telefoon aan The Post Online. ‘Mij is inmiddels duidelijk dat ik ben meegenomen vanwege enkele tweets over de Turkse president Erdogan,’ heeft ze gezegd tegen de website.
Ze zou zondagochtend al worden voorgeleid voor een rechter, aldus de columnist tegen The Post Online. Umar wordt naar eigen zeggen goed behandeld: ‘Ik zit hier buiten met een kop thee.’ Ze is inmiddels op weg naar een rechtbank. Umar zal naar verluidt worden bijgestaan door een advocaat die is geregeld door de Nederlandse honorair consul in Izmir.
Kritische column
Eerder op de avond schreef ze via Twitter ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.’ Het ministerie van Buitenlandse Zaken volgt de zaak op de voet. Een woordvoerder liet weten dat er ‘meteen na de arrestatie nauw contact is geweest met Umar’. Volgens het ministerie is de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte. De medewerkers ‘zijn ermee bezig’.
Tegenover Metro, een van haar werkgevers, laat de columniste weten dat ze naar het ziekenhuis moet ‘om te bewijzen dat je niet bent mishandeld’. De gratis krant tekende bovendien uit haar mond op dat Umars laptop is geconfisqueerd. Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro over de e-mail die het Turkse consulaat rondstuurde.
‘Erdowie, Erdowo, Erdogan is boos. Dat is hij, de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, eigenlijk continu. Hij meent de sultan van zijn land te zijn. Een Ottomaanse sultan. Dit gevoel ontwikkelde zich geleidelijk, Erdogan vestigde zijn machtsbasis met geweld en sluwheid. En nu denkt de hoogmoedige Turkse president ook de sultan van Europa te zijn.’ Lees de blog van Afshin Ellian >
Dictator
Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen ‘beledigingen’ aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. Ze schreef onder meer (…) ‘maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA). Hij reageerde op Twitter op het nieuws van de actie van de Turkse autoriteiten.
Ook VVD- woordvoerder Han ten Broeke wil weten wat hier precies aan de hand is. Ook Geert Wilders deed zijn zegje:
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 24.04.2016 De Turkse autoriteiten hebben bij de Nederlandse ambassadeur in Ankara geklaagd over hoe Erdogan op sociale media wordt afgebeeld. Dat zou vrijdag zijn gebeurd in een gesprek waarin Nederland juist klaagde over een Turks klik-plan. Dit meldt de NOS zaterdag.
Volgens de NOS sprak Turkije de Nederlandse ambassadeur Cornelis van Rij aan op Erdogan-cartoons die in Nederland op Facebook en Twitter worden geplaatst. De Turken vinden die beledigend. Van Rij heeft geantwoord dat sociale media onder vrijheid van meningsuiting vallen, aldus de NOS.
De afgelopen weken stikt het op Facebook en Twitter van de Erdogan-plaatjes en -filmpjes. Ze zijn een reactie op een discussie in Duitsland waar de regering op verzoek van Erdogan een onderzoek wil naar de komiek Jan Böhmermann. Hij maakte de Turkse president in een gedicht belachelijk.
‘Lastercampagne’
In Nederland riep het Turkse consulaat op om beledigingen aan het adres van Erdogan te melden. De Nederlandse regering reageerde ontstemd en het consulaat liet weten dat het om een misverstand ging. Desondanks tekende de Nederlandse regering vrijdag in Ankara officieel protest aan. Bij dat gesprek lieten de Turkse autoriteiten dus weten niet blij te zijn met spottende plaatjes op sociale media van Erdogan.
Gisteren liet de Turkse ambassade al aan de Volkskrant weten dat er in Nederland ‘een haat- en lastercampagne’ woedt tegen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, het Turkse volk en Turkije. Volgens persattaché Emrullah Cuma Akgündüz ontvangt de ambassade momenteel veel schunnige en grievende mails. ‘Het is niet nieuw, maar er is wel een behoorlijke toename sinds de situatie-Böhmermann in Duitsland’, aldus Akgündüz.
Geruststellende Merkel
Bondskanselier Angela Merkel heeft zaterdagavond gezegd dat ze regelmatig met de Turkse regering praat over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. De situatie werd extra actueel door de belediging van Erdogan door Böhmermann. Nu Berlijn en Ankara door het vluchtelingenvraagstuk veel vaker met elkaar overleggen, spreekt Merkel haar Turkse collega’s bijna automatisch ook aan op het belang van persvrijheid, aldus de bondskanselier. Burgers hoeven niet bang te zijn dat die geen thema meer is ‘aangezien Duitsland een zekere afhankelijkheid van Turkije heeft gekregen’. De bondskanselier, die een bezoek bracht aan een vluchtelingenkamp bij de Syrische grens, stelde hen gerust. ‘Als er een geval is, dan wordt het aangekaart en op tafel gelegd.’
De roep om de goudgerande wachtgeldregeling voor politici te versoberen blijkt aan het Binnenhof aan dovemansoren gericht.
De meeste Tweede Kamerleden voelen er niets voor om de regels die op henzelf betrekking hebben aan te scherpen, na de affaire rond Wassila Hachchi, die al drie maanden in de VS vakantie viert op kosten van de belastingbetaler.
Regeringspartijen VVD en PvdA duiken weg na het pleidooi van VVD-CORYFEE WIEGEL om de ’grappenmakerij’ van de misbruikte wachtgeldregeling aan te pakken. Het pleidooi van Wiegel kwam naar aanleiding van de ophef rondom (ex-)D66-Kamerlid Wassila Hachchi, die geheel uit het niets haar koffers pakte en naar de Verenigde Staten vertrok om op vrijwillige basis te helpen bij de campagne voor presidentskandidaat Hillary Clinton. Kort na haar plotselinge vertrek, werd zij al flyerend gespot in New Hampshire.
JOVD-preses
Van de Burgwal pleit voor een soberder regeling, CDJA’er Terpstra spreekt van een ’typisch geval van een kloof tussen politiek en burger.’
JS-voorzitter Van Bruggen vindt dat het geen kwaad kan als de Kamer over goede alternatieven gaat praten.
Hans Wiegel
Het pleidooi van Wiegel kwam naar aanleiding van de ophef rondom (ex-)D66-Kamerlid Wassila Hachchi, die geheel uit het niets haar koffers pakte en naar de Verenigde Staten vertrok om op vrijwillige basis te helpen bij de campagne voor presidentskandidaat Hillary Clinton. Kort na haar plotselinge vertrek, werd zij al flyerend gespot in New Hampshire.
Twitteren
Lang was de vraag of Hachchi gebruik maakte van de wachtgeldregeling. Onlangs bleek inderdaad dat het ex-Kamerlid sinds haar vertrek teert op het Nederlandse wachtgeld. In de afgelopen drie maanden heeft ze daarmee al 18.000 euro aan wachtgeld opgestreken.
Wiegel vindt dat de wachtgeldregeling een stuk soberder kan. Als politici zelf besluiten om zonder politieke reden op te stappen, zouden ze er niet voor in aanmerking moeten komen, vindt de VVD-coryfee en oud-minister van Binnenlandse Zaken. ‘Daar is de regeling niet voor bedoeld’. Hij vindt verder dat de kamer zelf met een initiatiefwetsvoorstel moet komen om de regeling aan te pakken. ‘Dat moeten we niet aan minister Plasterk overlaten, want die heeft het te druk met twitteren,’ aldus Wiegel.
Recht
Zowel regeringspartijen VVD en PvdA willen de wachtgeldregeling houden zoals hij is, meldt De Telegraaf donderdag. De oppositiepartijen CDA en GroenLinks sluiten zich daarbij aan.
Oppositiepartijen PVV en SP vinden dat vrijwillige vertrekkers geen recht moeten hebben op wachtgeld. De SP wil zelfs helemaal van de wachtgeldregeling af. ChristenUnie en D66 laten het in het midden, en zeggen open te staan voor suggesties om het anders te doen.
De huidige wachtgelduitkering voor een Tweede Kamerlid bedraagt in het eerste jaar 80 procent van het inkomen. Vanaf het tweede jaar is het 70 procent. In het eerste jaar komt dat neer op zo’n 6.800 euro per maand.
Een oud-politicus krijgt net zo lang wachtgeld als hij of zij in de politiek heeft gezeten, met een minimum van twee jaar en een maximum van drie jaar en twee maanden. Wel geldt er, net als bij de ‘gewone’ WW, een sollicitatieplicht. Hachchi zat al bijna zes jaar in de Kamer en heeft daarmee dus ‘recht’ op het maximumbedrag. Overigens net als oud-GroenLinks’er Tofik Dibi, die woensdagavond in Pauw zei ook de volledige duur van het wachtgeld te hebben benut.
Niets veranderen aan het Wachtgeld
De fractieleiders van de coalitie laten backbenchers de kastanjes uit het vuur halen om te zeggen dat er aan de bestaande praktijk niets hoeft te veranderen. CDA en GroenLinks sluiten zich daar bij aan.
Bij anderen klinkt meer begrip. De PVV vindt dat vrijwillige vertrekkers nergens recht op hebben. „Henk en Ingrid die zelf tussentijds hun baan opzeggen krijgen ook geen WW”, aldus partijleider Wilders. De SP wil helemaal van de wachtgeldregeling af. De ChristenUnie en D66 staan open voor suggesties om het anders te doen, zeggen ze.
Terugblik
Kortom Wassila Hachchi kan opgelucht ademhalen. De Tweede Kamer foeterde flink op de ex-D66’er, maar houdt desonanks halsstarrig vast aan de wachtgeldregeling. Kamerleden willen niets liever dan na een eventueel vertrek in een fluwelen bedje belanden. SP’er Ronald van Raak is het er niet mee eens: ‘Gewoon de WW voor politici.’
De wachtgeldregeling ligt regelmatig onder vuur. Minister Ronald Plasterk van BZK heeft in het verleden laten al laten weten dat het wachtgeld niet verder teruggeschroefd moet worden. Lees hier het opiniestuk
“Het werk van een politicus kan grillig zijn”, zegt de woordvoerder van Plasterk. “Wachtgeld voorkomt dat een politieke ambtsdrager bij beslissingen rekening houdt met eventuele negatieve financiële consequenties, en daardoor geen zuiver oordeel meer zou kunnen vormen.”
Politici zouden ook hun financiële zekerheden opzij zetten voordat zij een politieke carrière beginnen. De wachtgeldregeling zorgt er dan ook voor dat het ambt van politicus aantrekkelijker wordt ten opzichte van een vaste aanstelling of een eigen bedrijf.
Kamerleden
Sinds 2012 is er bijna 15 miljoen euro aan wachtgeld uitgekeerd o.a. aan vertrokken Tweede Kamerleden, staatssecretarissen,ministers etc. Dat meldt NU.nl op basis van cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken
De meeste Nederlanders hoorden pas van het bestaan van Wassila Hachchi toen ze haar Tweede Kamerlidmaatschap voor D66 plotseling neerlegde om voor het campagneteam van Hillary Clinton te werken. ‘Ik moet aannemen dat het betaald werk is,’ zei D66-leider Alexander Pechtold die net zo verrast leek als de rest van Nederland.
Volgens ingewijden liep ze al een tijdje ‘met haar ziel onder de arm’ en besloot ze daarom het einde van haar termijn niet af te wachten. Al snel rees de vraag op of het om een betaalde functie ging en, zo niet, of Hachchi dan gebruik zou maken van wachtgeld. Reeds aangekomen in New York zaaide het ex-Kamerlid met een nieuwe verklaring voor nog meer verwarring. ‘Wassila Hachchi streeft ernaar af te kunnen zien van wachtgeld, zodra zij een arbeidscontract heeft getekend,’ was te lezen in de verklaring. Wordt dat arbeidscontract nu getekend bij de firma Clinton of niet? Daarover blijft het voorlopig speculeren…
Kathleen Ferrier is vrijwel op de dag af tien jaar Kamerlid voor het CDA als ze op 21 mei 2012 haar vertrek uit de Kamer aankondigde. De CDA-‘dissident’ had geen betere dag voor haar vertrek kunnen uitkiezen. Ze was op dat moment 55 jaar oud, tien jaar in dienst en had dus tot haar pensioen, op 65ste leeftijd, recht op wachtgeld.
Ook was het vertrek goed getimed, omdat de wachtgeldregeling enkele maanden later zou worden versoberd.Die versobering gold dus niet voor Ferrier, die tot haar pensioen jaarlijks ruim 70.000 euro aan wachtgeld ontvangt. Het wachtgeld zou pas stoppen bij het aannemen van een nieuwe baan. Maar Ferrier verhuisde naar Hong Kong en geniet daar naar verluidt van een vervroegd pensioen. Dit zorgt voor de nodige frustratie bij haar wachtgeldregelingcritici.
Aan de rijzende ster van Tofik Dibi bij GroenLinks kwam een einde toen hij zich in september 2012 in de strijd wierp om het lijsttrekkerschap van de partij. Dibi verloor de strijd tegen partijleider Jolande Sap en verliet de Tweede Kamer.
Na zijn Kamerlidmaatschap ging Tofik Dibi Media en Cultuur studeren aan de Universiteit van Amsterdam en volgde hij een opleiding tot leraar maatschappijleer. Beide opleidingen maakte hij niet af. Omdat Dibi geen baan wist te vinden ontving hij tot november vorig jaar wachtgeld. Het eerste jaar kreeg hij maandelijks 5.849 en het tweede jaar 5.118 euro. Dibi kreeg veel kritiek over het feit dat hij nooit een baantje heeft kunnen vinden, al werden die soms aangeboden. In een interview met Trouw zei Dibi het als ‘frustrerend’ te hebben ervaren van wachtgeld te moeten leven. ‘Dat wachtgeld is een diepe, diepe frustratie voor mij geweest omdat ik niet in staat was een baan te vinden, en nog steeds niet.
Na de dertigste brief denk je: heeft het nog zin?,’ zei hij. Eind oktober blijkt dat Dibi zijn wachtgeld voor een goed deel heeft gebruikt om aan een boek te werken. In Djinn vertelt hij over zijn Marokkaanse achtergrond, zijn politieke carrière en de lang door hem zelf ontkende homoseksualiteit. Worden de inkomsten uit de boekverkopen nu verrekend met het ontvangen wachtgeld?
Burgemeesters
Peter Rehwinkel (PvdA) maakte op 24 april 2013 bekend geen tweede ambtstermijn te willen als burgemeester van Groningen. Officieel was de geplande, gemeentelijke herindeling de reden voor Rehwinkels vertrek. Achter de schermen speelden ook de ontwikkelingen rond de rellen in Haren een rol. Enkele maanden later werd duidelijk dat Rehwinkel zijn ambtstermijn, dat nog door zou lopen tot 2015, niet vol zou maken. Er wachtte hem een baan bij United Cities and Local Governments in Barcelona die hij niet aan zich voorbij kon laten gaan.
Rond die baan ontstond de nodige ophef, omdat niet duidelijk was of het om een betaalde functie ging. De betaalde functie kwam er uiteindelijk niet. Volgens Rehwinkel ging de baan vooral niet door vanwege de publiciteit die erover ontstond. Rehwinkel stortte drie maanden wachtgeld terug, maar maakte vervolgens wel gebruik van de regeling. De oud-burgemeester startte zijn eigen adviesbureau, werd associate directeur bij een pr-bureau en heeft zijn wachtgeld vorig jaar ‘op nihil’ laten zetten.
‘Vertrekkende wethouders beter begeleiden’ – Aftredende wethouders moeten meer hulp krijgen bij het zoeken naar andere functies. Op die manier ontstaat minder snel getouwtrek over wachtgeldregelingen. Dat stelt de uit Nijmegen vertrekkende wethouder Paul Depla.
Raadsleden
Het Utrechtse gemeenteraadslid Bert van der Roest kwam eind 2013 in het nieuws omdat hij veel geld zou hebben ontvreemd uit de kas van straatkrant Straatnieuws. Volgens de straatkrant ging het om 40.000 euro, volgens Van der Roest om veel minder. Van der Roest werd uit het bestuur van Straatnieuws gezet en stapte op als gemeenteraadslid. Tegen de wil van het landelijke PvdA-bestuur in, maakte Van der Roest gebruik van de toen nog voor raadsleden geldende wachtgeldregeling. Het ging om een totaalbedrag van 7.000 euro.
Afgezwaaide Kamerleden, staatssecretarissen en ministers hebben de afgelopen vijf jaar bijna 20 miljoen euro aan wachtgeld ontvangen. Dat blijkt uit gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken die EenVandaag in handen heeft gekregen op basis van een Wob-verzoek.
Afgezwaaide Kamerleden, staatssecretarissen en ministers hebben de afgelopen vijf jaar bijna 20 miljoen euro aan wachtgeld ontvangen. Dat blijkt uit gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken die EenVandaag in handen heeft gekregen op basis van een Wob-verzoek.
NU 23.01.2018 Afgezwaaide Haagse politici hebben de afgelopen vijf jaar bijna 20 miljoen euro aan wachtgeld ontvangen.
Dat blijkt uit gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken, die EenVandaag kreeg na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
In totaal ontvingen 178 ex-Kamerleden, achttien oud-ministers en vijftien voormalig staatssecretarissen wachtgeld, gemiddeld voor ruim 93.000 euro per persoon. Kamerleden waren goed voor het grootste deel: ruim 16,5 miljoen euro. Ministers en staatssecretarissen ontvingen ruim 3 miljoen.
Een voormalig staatssecretaris ontving het meest: bijna 465.000 euro. De kleinste ontvanger was een Kamerlid dat een uitkering kreeg van 25 euro en 8 cent. Staatssecretarissen ontvingen met ruim duizend euro gemiddeld het hoogste bedrag aan wachtgeld, zo blijkt uit de geanonimiseerde gegevens.
Haagse politici die vertrekken hebben op dit moment recht op een wachtgelduitkering van maximaal drie jaar en twee maanden.
BB 23.01.2018 Afgezwaaide Haagse politici hebben de afgelopen vijf jaar bijna 20 miljoen euro aan wachtgeld ontvangen. Dat blijkt uit gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken, die EenVandaag kreeg na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).
Gemiddeld 93.000 euro
In totaal ontvingen 178 ex-Kamerleden, achttien oud-ministers en vijftien voormalig staatssecretarissen wachtgeld, gemiddeld voor ruim 93.000 euro per persoon. Kamerleden waren goed voor het grootste deel: ruim 16,5 miljoen euro. Ministers en staatssecretarissen ontvingen ruim 3 miljoen.
Wachtgeldregeling
Een voormalig staatssecretaris ontving het meest: bijna 465.000 euro. De kleinste ontvanger was een Kamerlid dat een uitkering kreeg van 25 euro en 8 cent. Staatssecretarissen ontvingen met ruim een ton gemiddeld het hoogste bedrag aan wachtgeld, zo blijkt uit de geanonimiseerde gegevens. Haagse politici die vertrekken hebben op dit moment recht op een wachtgelduitkering van maximaal drie jaar en twee maanden. (ANP)
AD 06.02.2017 De overstap naar de Tweede Kamer bezorgt wethouders kopzorgen. Want wat te doen tot 15 maart: doorwerken of toch op campagne met wachtgeld?
Ik wil niet in de spagaat komen om campagne te voeren en tegelijkertijd ook mijn werk goed te doen, aldus Arne Weverling,
Voor VVD-kandidaat Arne Weverling zit het er al op. Sinds 1 februari is hij, zoals dat heet, ‘in between jobs’. Hij heeft na acht jaar zijn wethouderschap in de gemeente Westland neergelegd om zich volledig te richten op de campagne. Weverling staat op plaats 29 van de VVD-lijst en hoopt een goede kans te maken op een blauwe zetel bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. Omdat hij niemand voor het hoofd wil stoten, is hij zes weken voor de verkiezingen gestopt als bestuurder. ,,Ik wil niet in de spagaat komen om campagne te voeren en tegelijkertijd ook mijn werk goed te doen. Het wethouderschap kost veel tijd.”
Weverling is zeker niet de enige wethouder die de overstap hoopt te maken naar de Tweede Kamer. Ook op de lijsten van het CDA, D66 en GroenLinks prijken de namen van kansrijke kandidaten, die nu nog hun brood verdienen in de gemeentepolitiek.
Anders dan kandidaten die nu al in de Tweede Kamer zitten, krijgen politici van buiten het Binnenhof geen betaald verlof om campagne te voeren. Ook beschikken zij niet over vakantiedagen. Dus staan zij voor de keuze te flyeren en debatteren onder werktijd of eerder te stoppen met hun wethouderschap.
In het laatste geval hebben zij recht op wachtgeld. Maar het ‘W-woord’ ligt uiterst gevoelig, zo bleek maar weer toen D66-Kamerlid Wassila Hachchi besloot de Kamer te verlaten om met wachtgeld bij de campagne voor Hillary Clinton te helpen. Het kwam haar op een stortvloed aan kritiek te staan.
Ik heb er wettelijk recht op en als het goed is, is het maar voor een zeer korte periode, aldus Arne Weverling.
Wettelijk
Een week voordat Weverling zijn wethouderschap neerlegt, is hij nog stellig: hij zal het wachtgeld aanvaarden. ,,Ik heb er wettelijk recht op en als het goed is, is het maar voor een zeer korte periode”, stelt hij. Het is voor hem een principiële zaak. ,,Laten we hier nu niet te krampachtig over doen. Als je nog mensen wilt voor dit ambt, moeten we niet in zo’n kramp schieten.”
Op andere gemeentehuizen worden andere afwegingen gemaakt. Zo werkt Leeuwarder Harry van der Molen, nummer acht bij het CDA, door tot 15 maart. Dat is hij het college en zijn partij verschuldigd, meent hij, nu een andere CDA-wethouder eind vorig jaar is opgestapt. ,,Ik vind het netjes om de nieuwe wethouder in te werken.”
Campagneactiviteiten plant Van der Molen zoveel mogelijk in de avonduren en de weekenden, zodat zijn werk er niet onder lijdt. ,,Het is heel druk, maar daar kies ik zelf voor.” Van der Molen wil geen principiële uitspraken doen over wachtgeld. Welke keuze collega-wethouders maken, is aan hen. ,,Wachtgeld zal in een aantal gevallen onvermijdelijk zijn.”
Sparen
Dat geldt niet voor de Haagse D66-wethouder Ingrid van Engelshoven. Zij zwaait 16 februari voortijdig af om zich op de campagne te storten, maar maakt geen gebruik van wachtgeld. ,,Daarvoor is de wachtgeldregeling niet gemaakt”, zegt de nummer vijf op de lijst. ,,De politiek is een risicovol vak, maar als je als wethouder stopt om lid te worden van de Tweede Kamer, dan is dat een vrije keuze. Dat hoeft niet op kosten van de belastingbetaler.”
Ingrid van Engelshoven zegt de maand zonder inkomen uit eigen zak te betalen. ,,Beetje sparen om die vier weken door te komen kan best.”
Afgelopen dinsdag, op de dag voor zijn afscheid, meldt Weverling in een appje dat hij alsnog afziet van het wachtgeld. ,,Alles overdenkend ben ik tot de conclusie gekomen dat ik daarmee nog steeds een rekening bij de inwoners van Westland zou leggen. Campagne voeren op kosten van de gemeenschap voelt niet goed en past niet bij mij.”
BB 23.12.2016 Publieke beloningen liggen onder een vergrootglas en zorgen in toenemende mate voor ophef. Daarom is het in sommige gevallen niet onverstandig om bijvoorbeeld als bestuurder geen wachtgeld te claimen. Dat zeggen onderzoekers die integriteitskwesties in het openbaar bestuur door de jaren heen bestudeerden. ‘Ook al heb je daar als ex-politicus recht op, misschien is het verstandig om er snel afstand van te doen, voordat er schande over wordt gesproken’, aldus onderzoeker Patrick Overeem van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Volledig legitiem
De onderzoekers lichtten tientallen integriteitskwestie vanaf de Tweede Wereldoorlog door. Hieruit blijkt dat veel zaken in het openbaar bestuur niet eenvoudig liggen. Ook al zijn sommige kwesties vanuit juridisch oogpunt volledig legitiem toch kunnen ze als niet-integer worden ervaren. ‘Onze perceptie van integriteit verandert constant,’ verklaren de onderzoekers. ‘Een van de hete hangijzers van deze tijd is zoals genoemd hoge salarissen van bestuurders. Als je ziet hoe de publieke opinie daarover aan het veranderen is, dan is de kans groot dat daar schandalen over ontstaan’, aldus Overeem.
Salarissen boven de norm
Minister Plasterk maakte deze week nog bekend dat er nog steeds honderden topambtenaren en hoge semi-ambtenaren zijn die meer dan het ministerssalaris (178 duizend euro) verdienen. Volgens minister Plasterk van Binnenlandse Zaken zit 14 procent van de leidinggevende topfunctionarissen boven de norm. Dat percentage is even hoog als in 2014. Het gaat om 1224 leidinggevende topfunctionarissen en 109 toezichthoudende topfunctionarissen die nog in een overgangssituatie zitten. Toch waren er 17 gevallen waarbij er een daadwerkelijke overtreding is geconstateerd. Maar bij vrijwel allemaal is het salaris van boven de 178 duizend vooralsnog dus geoorloofd.
Maatschappelijke onderstroom
Ook al staat men officieel in hun recht, het is volgens de onderzoekers dus niet de goede manier om gevoelens uit de samenleving te negeren. Ze raden bestuurders aan om altijd op de maatschappelijke onderstroom te letten. Die bepaalt de normen van de toekomst, benadrukken de wetenschappers. ‘Veel bestuurders verkijken zich daar op’, aldus Overeem. ‘Ze kijken naar de huidige regels en negeren de gevoelens die heersen in de maatschappij. Kijk bijvoorbeeld naar alle ophef over declaraties of over hoge bonussen. Ook al houd je je aan de geldende regels, dan nog kan er veel discussie ontstaan.’
NU 26.04.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën vindt dat de Tweede Kamer de wachtgeldregeling voor politici nog eens kritisch moet bekijken.
“De Kamer moet zichzelf afvragen of een regeling die zo afwijkt van wat burgers krijgen in de WW te verdedigen is”, zegt de minister tegen RTL Z.
Dijsselbloem benadrukt wel dat de regering niet voornemens is om de regeling zelf aan te passen, maar het een kwestie van de Tweede Kamer zelf is.
Voormalige politici kunnen een beroep doen op de wachtgeldregeling nadat zij ontslag hebben genomen. Hun inkomen wordt dan voor minstens twee jaar en hooguit drie jaar en twee maanden aangevuld met een deel van hun oorspronkelijke salaris.
Wassila Hachchi
De discussie laaide recent op nadat Wassila Hachchi plotseling vertrok uit de Kamer en haar lidmaatschap bij D66 beëindigde. De politica is gaan werken voor het campagneteam van Hillary Clinton in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
De nieuwe baan van Hachchi is onbetaald, daarom doet ze een beroep op de wachtgeldregeling. “Als onderwerpen blijven terugkeren op verjaardagsfeestjes, en het is heel lastig uit te leggen. Dan moet je je afvragen of het wel uit te leggen is”, zegt Dijsselbloem tegen RTL Z.
Sinds 2012 is bijna 15 miljoen euro aan wachtgeld uitgekeerd aan Tweede Kamerleden, staatssecretarissen en ministers.
Telegraaf 22.04.2016 De jongerenafdelingen van VVD, PvdA en CDA voeren de druk op de politiek op om de wachtgeldregeling tegen het licht te houden. Ze vinden dat de Tweede Kamer de kop in het zand steekt voor misbruik van het royale vangnet voor politici.
JOVD-preses Van de Burgwal pleit voor een soberder regeling, CDJA’er Terpstra spreekt van een ’typisch geval van een kloof tussen politiek en burger.’
JS-voorzitter Van Bruggen vindt dat het geen kwaad kan als de Kamer over goede alternatieven gaat praten.
Net als VVD-coryfee Hans Wiegel eerder deze week, reageren de drie jongerenpartijen op het misbruik van de wachtgeldregeling door ex-D66 Tweede Kamerlid Hachchi.
Telegraaf 20.04.2016 De politiek moet het mes zetten in de eigen wachtgeldregeling. Na de affaire rond ex-D66-Kamerlid Wassila Hachchi, die zelf besloot op te stappen en toch al 18.000 euro wachtgeld opstreek, is de riante regeling onhoudbaar.
Wassila Hachchi (D66)
Foto: ANP
VVD-coryfee Hans Wiegel veegt de vloer aan met de huidige gang van zaken. Vooral het feit dat politici die zelf voor een vertrek kiezen, recht hebben op de volle mep wachtgeld zet kwaad bloed. „Hiervoor is de wet niet bedoeld”, vindt Wiegel. „We moeten stoppen met deze grappenmakerij.” De voormalig minister van Binnenlandse Zaken signaleert dat de uitkeringsregeling voor werkloze politici, die veel royaler is dan de ww die voor het rest van het land geldt, nu misbruikt lijkt te worden.
Wiegel meent dat er wel een vangnet moet zijn voor politici die van de ene op de andere dag geen baan meer hebben, als bijvoorbeeld een kabinet valt. Ook kunnen er andere situaties zijn die een vertrek met wachtgeld rechtvaardigen. Een speciale commissie zou in de toekomst moeten kijken of uitzonderingen mogelijk zijn.
Elsevier 21.04.2016 Door Elif Isitman – 21 April 2016 De meerderheid van de Tweede Kamerleden zien er niets in om de huidige wachtgeldregeling aan te passen. Een pleidooi van VVD-prominent Hans Wiegel om de wachtgeldregeling op de schop te gooien, kan op weinig steun rekenen vanuit de Tweede Kamer.
Het pleidooi van Wiegel kwam naar aanleiding van de ophef rondom (ex-)D66-Kamerlid Wassila Hachchi, die geheel uit het niets haar koffers pakte en naar de Verenigde Staten vertrok om op vrijwillige basis te helpen bij de campagne voor presidentskandidaat Hillary Clinton. Kort na haar plotselinge vertrek, werd zij al flyerend gespot in New Hampshire.
Twitteren
Lang was de vraag of Hachchi gebruik maakte van de wachtgeldregeling. Onlangs bleek inderdaad dat het ex-Kamerlid sinds haar vertrek teert op het Nederlandse wachtgeld. In de afgelopen drie maanden heeft ze daarmee al 18.000 euro aan wachtgeld opgestreken.
Wiegel vindt dat de wachtgeldregeling een stuk soberder kan. Als politici zelf besluiten om zonder politieke reden op testappen, zouden ze er niet voor in aanmerking moeten komen, vindt de VVD-coryfee en oud-minister van Binnenlandse Zaken. ‘Daar is de regeling niet voor bedoeld’.
Hij vindt verder dat de kamer zelf met een initiatiefwetsvoorstel moet komen om de regeling aan te pakken. ‘Dat moeten we niet aan minister Plasterk overlaten, want die heeft het te druk met twitteren,’ aldus Wiegel.
Recht
Zowel regeringspartijen VVD en PvdA willen de wachtgeldregeling houden zoals hij is, meldt De Telegraaf donderdag. De oppositiepartijen CDA en GroenLinks sluiten zich daarbij aan.
Oppositiepartijen PVV en SP vinden dat vrijwillige vertrekkers geen recht moeten hebben op wachtgeld. De SP wil zelfs helemaal van de wachtgeldregeling af. ChristenUnie en D66 laten het in het midden, en zeggen open te staan voor suggesties om het anders te doen.
De huidige wachtgelduitkering voor een Tweede Kamerlid bedraagt in het eerste jaar 80 procent van het inkomen. Vanaf het tweede jaar is het 70 procent. In het eerste jaar komt dat neer op zo’n 6.800 euro per maand.
Een oud-politicus krijgt net zo lang wachtgeld als hij of zij in de politiek heeft gezeten, met een minimum van twee jaar en een maximum van drie jaar en twee maanden. Wel geldt er, net als bij de ‘gewone’ WW, een sollicitatieplicht. Hachchi zat al bijna zes jaar in de Kamer en heeft daarmee dus ‘recht’ op het maximumbedrag. Overigens net als oud-GroenLinks’er Tofik Dibi, die woensdagavond in Pauw zei ook de volledige duur van het wachtgeld te hebben benut.
Telegraaf 21.04.2016 Wassila Hachchi kan opgelucht ademhalen. De Tweede Kamer foeterde flink op de ex-D66’er, maar houdt desonanks halsstarrig vast aan de wachtgeldregeling. Kamerleden willen niets liever dan na een eventueel vertrek in een fluwelen bedje belanden. SP’er Ronald van Raak is het er niet mee eens: ‘Gewoon de WW voor politici.’ Verder: Ex-staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en Tweede Kamerlid Fred Teeven moet vandaag getuigen in de zaak tegen Joris Demmink. En: De prijs van een kopje koffie wordt stukken duurder. De roep om de goudgerande wachtgeldregeling voor politici te versoberen blijkt aan het Binnenhof aan dovemansoren gericht. De meeste Tweede Kamerleden voelen er niets voor om de regels die op henzelf betrekking hebben aan te scherpen, na de affaire rond Wassila Hachchi, die al drie maanden in de VS vakantie viert op kosten van de belastingbetaler. Lees meer.
Telegraaf 21.04.2016 De roep om de goudgerande wachtgeldregeling voor politici te versoberen blijkt aan het Binnenhof aan dovemansoren gericht.
De meeste Tweede Kamerleden voelen er niets voor om de regels die op henzelf betrekking hebben aan te scherpen, na de affaire rond Wassila Hachchi, die al drie maanden in de VS vakantie viert op kosten van de belastingbetaler.
Regeringspartijen VVD en PvdA duiken weg na het pleidooi van VVD-coryfee Wiegel om de ’grappenmakerij’ van de misbruikte wachtgeldregeling aan te pakken. De fractieleiders van de coalitie laten backbenchers de kastanjes uit het vuur halen om te zeggen dat er aan de bestaande praktijk niets hoeft te veranderen. CDA en GroenLinks sluiten zich daar bij aan.
Bij anderen klinkt meer begrip. De PVV vindt dat vrijwillige vertrekkers nergens recht op hebben. „Henk en Ingrid die zelf tussentijds hun baan opzeggen krijgen ook geen WW”, aldus partijleider Wilders. De SP wil helemaal van de wachtgeldregeling af. De ChristenUnie en D66 staan open voor suggesties om het anders te doen, zeggen ze.
Lezers van De Telegraaf zijn onverbloemd in hun mening over het wachtgeld. „Geen uitkering bij zelf opstappen”, zo vinden de meesten. De Stelling van de Dag ’Schaf wachtgeld helemaal af’ op de dagelijkse pagina met lezersreacties krijgt ditmaal bijval van 89% van de deelnemers.
De vraag is wie nu het grootste slachtoffer is van de hele affaire. D66? Het gevallen Kamerlid zelf? Of misschien de wachtgeldregeling, die een nieuw ongemakkelijk hoofdstuk aan z’n bestaan heeft toegevoegd.
Zeker is dat het definitief uit is tussen D66 en Wassila Hachchi, die haar partijgenoten begin dit jaar in verbijstering achterliet, naar de VS vertrok om Hillary Clinton terzijde te staan in haar campagne en sindsdien bijzonder weinig meer van zich liet horen. D66 moest zich opeens verweren tegen het verwijt dat je bij die partij kennelijk zomaar uit de Kamer kunt weglopen om met behoud van wachtgeld vrijwilligerswerk te gaan doen in het buitenland.
Een verwijt waar de partijtop uiteraard zo snel mogelijk vanaf wilde. Hachchi stond voor de keus: snel betaald werk vinden en haar wachtgeld inleveren of de partij verlaten. De onderhandelingen achter de schermen leverden de afgelopen weken niets op en vandaag brak het lijntje: Hachchi verlaat de partij en kiest voor het wachtgeld, al beklemtoont zij in haar verklaring dat zij snel een baan hoopt te vinden.
De partijtop zal er niet rouwig om zijn. Die heeft vandaag, op het partijcongres in Arnhem, één lastige vraag minder te beantwoorden …. !!!
Vertrek
Wasilla Hachchi, voormalig Tweede Kamerlid voor D66, zegt haar lidmaatschap van de partij per direct op. Ze kwam onder vuur te liggen toen ze zonder medeweten van haar eigen partijgenoten de Kamer verliet.
Hachchi vertrok in januari naar Amerika, waar ze als vrijwilliger aan de slag ging voor presidentskandidaat Hillary Clinton. Ondertussen maakte ze wel aanspraak op wachtgeld, tot op heden zo’n 18.000 euro, wat tot een storm van kritiek leidde.
In een verklaring zegt Hachchi dat ze door alle commotie om haar vertrek uit de Kamer nu zelf heeft besloten haar partijlidmaatschap op te zeggen. D66 zou al hebben overwogen om haar uit de partij te zetten als ze niet snel met een goed verhaal kwam.
‘Partijloyaliteit’ Ze geeft in de verklaring ook wat meer uitleg over de omstandigheden rondom haar vertrek. Hachchi zegt dat de D66-fractie al sinds begin 2015 wist van haar wens om te vertrekken. ‘Uit partijloyaliteit’ bleef ze en liet ze naar eigen zeggen ‘twee betaalde banen voorbij gaan’.
Rechts op de foto Wasilla Hachchi tijdens een campagne-evenement voor Clinton in New York. Foto: Reuters
Na haar vertrek dit jaar was er juist grote verwarring. Zelfs binnen haar eigen fractie zei men geen idee te hebben waar Hachchi opeens heen was. Ze was zelf lange tijd totaal onbereikbaar.
Even daarna dook ze op bij het hoofdkantoor van Hillary Clinton in New York. Daar mocht ze als vrijwilliger aan de slag om foldertjesuit te delen, maar ze schrijft dat haar doel nog altijd is om een betaalde baan bij de Clinton-campagne te krijgen. Volgens Hachichi is dit door de ‘ontstane turbulentie’ een stuk moeilijker geworden.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
De mysterieuze verdwijning van het Bredase Tweede Kamerlid Wassila Hachchi (D66) naar Amerika riep eerder al vele vragen op. Bij haar collega’s binnen de partij, maar ook bij Kirsten Verdel, de eerste Nederlander op een landelijk partijbureau in verkiezingstijd in Amerika, tegen RTL Nieuws.
Wat Hachchi precies voor Clinton ging doen, of er meer redenen waren voor haar vertrek en of ze gebruik ging maken van wachtgeld was nog steeds onduidelijk. D66 zegt dat het opgestapte Kamerlid er geen openheid van zaken over wilde geven. In Den Haag klinkt dat Hachchi al langere tijd moeite had met de autoritaire stijl van leidinggeven die Pechtold zou hebben. De D66-voorman zegt dat zijn fractie hem scherp houdt, maar dat zij hem dit niet heeft verweten.
BB 06.09.2017 Ze pendelt tegenwoordig als sociaal ondernemer tussen de Verenigde Staten en Nederland. Voor de maatschappelijke projecten die Wassila Hachchi (36) doet zijn grenzen namelijk minder van belang. Als coach, spreker, trainer en campagneconsultant draait haar werk om de dialoog. ‘Achteraf was dat altijd al een rode draad in mijn carrière’, zegt ze daarover. Het grote publiek kent haar als D66-kamerlid, maar de overheid kende haar al eerder. Namelijk toen ze in 2007, als beleidsmedewerker bij Economische Zaken, Jonge Ambtenaar van het Jaar werd.
De ‘Jonge Ambtenaar van het Jaar’, georganiseerd door FUTUR, is zo’n beetje de hoogste onderscheiding die je als jonge overheidsprofessional kan krijgen. De trofee voorspelt een glansrijke toekomst in de publieke sector. Wat is er geworden van de winnaars van weleer? Binnenlands Bestuur zocht deze zomer een aantal ‘oude’ jonge ambtenaren op. Ex-Kamerlid Wassila Hachchi sluit deze serie af.
Mijlpaal
Het winnen van de Jonge Ambtenaar van het Jaar-verkiezing, nu tien jaar geleden, is een belangrijke mijlpaal in haar leven geweest, zeg ze. ‘Pas nu zie ik waarom ik die destijds won’, vertelt ze. ‘Mijn eindspeech heb ik vanuit mijn hart maar ook zeker vanuit mijn tenen gegeven. Over mijn persoonlijke strijd om jezelf te kunnen zijn, geaccepteerd voelen en jezelf blijven. Die kwetsbaarheid werd op prijs gesteld.’ Ze vertelt dat er na de verkiezing mensen met visitekaartjes op haar afkwamen, dat ze uitnodigingen kreeg om te spreken. Enkele weken later belde Alexander Pechtold haar en de rest is geschiedenis.
Campagne Hillary
Maar die geschiedenis eindigde vorig jaar na zes jaar abrupt. Ze stopte onverwacht als Kamerlid voor D66, om af te reizen naar de Verenigde Staten en zich bij Hillary Clintons campagneteam te voegen. Ze kreeg daar vanuit Nederland veel kritiek op omdat ze dat op vrijwillige basis deed en tegelijkertijd wel wachtgeld ontving. Zelf zegt ze daarover dat ze zich precies aan de regels heeft gehouden die hiervoor gelden, voor alle politici. ‘Ik heb die regels zelf niet bedacht’, aldus Hachchi. De reden dat ze Den Haag ontvluchtte was dat ze zich niet langer thuis voelde in de omgeving. ‘Je hebt in de politiek debatten en gesprekken maar dialogen komen er bijna niet voor’, vertelt ze met teleurstelling in haar stem. ‘Mijn ervaring van zes jaar in de Kamer is dat de dialoog vrijwel volledig ontbreekt. Het gaat in de politiek met name om scoren, strijd, en verschillen uitvergroten. Je wilt namelijk bij de volgende verkiezingen genoeg stemmen krijgen’.
Ex-militair
Als beleidsmedewerker bij de directie Financieel-Economische Zaken van het Ministerie van Economische Zaken voelde ze zich op haar plek. Net als bij haar baan daarvoor, als officier bij de Koninklijke Marine. Ze kreeg niet langer energie meer van het politieke spel, geeft ze toe. ‘Ik als ex-militair voelde me in deze dynamiek eigenlijk niet thuis’, vertelt ze. ‘De cultuur bij de marine is dat je daadwerkelijk bereid bent je leven te geven voor een ander tijdens een missie. De politiek is het andere uiterste. Het was destijds pijnlijk, maar ik kan er wel met dankbaarheid op terugkijken’, legt Wassila uit. ‘Hierdoor werd ik op mezelf teruggeworpen en gedwongen om te kijken naar wie ik werkelijk ben en wat ik wil’.
Politiek moet moderner
Ze vervolgt: ‘Politiek is een systeem dat we in de loop van de tijd zelf hebben bedacht en het verandert niet. Ik geloof er heilig in dat het moderner moet. De politicus wordt geacht meer dan de burger te weten, de burger vertrouwt zijn stem aan hem toe en dan is het maar hopen dat er iets goeds mee gebeurt’, beschrijft ze. ‘Maar in dit internettijdperk gaat die vlieger niet meer op’, benadrukt ze, ‘die kiezer weet waarschijnlijk zelfs meer dan de politicus. Dus het klopt niet. Het jaar in Amerika heeft bij mij echt de ogen geopend, dat ik van dichtbij zag hoe Trump won bijvoorbeeld’.
Radicalisering
Een voorbeeld van een vraagstuk waar ze aan werkt is radicalisering. ‘Dat is zo’n thema dat ons keihard in het gezicht terugslaat’, beschrijft ze, ‘we begrijpen die jongeren immers niet. De menselijke connectie ontbreekt compleet bij dit vraagstuk, maar mogelijk ligt daar wel de oplossing’. Wassila Hachchi spreekt hierover op een Canadese conferentie waarbij jongeren en leiders uit de moslimwereld praten over radicalisering en met ideeën komen.’
Businessmodel
Of ze weer ambtenaar wil worden? ‘Het gaat mij niet zozeer om de functie, maar meer om de rol. Ik zou mijn doel kunnen bereiken als ambtenaar, maar ook zeker als sociaal ondernemer’. In die hoedanigheid werkt ze overigens niet non-profit, maar volgens een businessmodel. Komt haar studie bedrijfskunde ook nog van pas. ‘Volgens mij is dat ook de toekomst om maatschappelijke problemen op te lossen, die samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven’. Mijn doel is niet om rijk te worden maar om veranderingen teweeg te brengen die groter zijn dan ikzelf’.
De nominatieperiode voor de nieuwe Jonge Ambtenaar van het Jaar is weer gestart. Ben of ken jij een veelbelovende ambtenaar van onder de 35 jaar? De jonge ambtenarenorganisatie is met name op zoek naar zogenoemde ‘Verandervoerders’, jonge ambtenaren die verandering voortbrengen. Meer informatie op futur.nl.
Telegraaf 17.07.2017 Oud-Kamerlid Wassila Hachchi, die begin vorig jaar plotseling uit de Tweede Kamer verdween, heeft een nieuwe carrière. Ze is in te huren als spreker en dagvoorzitter. Een lezing van 30 tot 60 minuten kost 7500 euro.
De Speakers Academy, waar Hachchi te boeken is, denkt dat het niet storm zal lopen, vanwege het hoge tarief van Hachchi. De meeste sprekers vragen 2000 tot 5000 euro. In de begeleidende tekst op de website staat dat Hachchi haar hele leven ’de publieke zaak heeft gediend’. „Als militair officier, ambtenaar en Tweede Kamerlid. Zij blijft de publieke zaak dienen, nu als sociaal ondernemer. (…) Haar werk kent één rode draad: dialoog. Ze is zelfbewust en weet echte menselijke verbinding te maken.”
Hachchi ging na haar vertrek als vrijwilliger aan de slag voor de presidentscampagne van Hillary Clinton. Ze krijgt tot drie jaar en twee maanden na haar vertrek wachtgeld.
Spoorloos
Hachchi verbijsterde haar partij nadat ze zich op 17 januari telefonisch bij haar fractievoorzitter Pechtold meldde, met de medeling dat zij per direct weg wil omdat ze aan de slag gaat voor Clinton. Ondanks zware druk uit de partijtop om dat besluit te heroverwegen, zette ze door. Niemand van haar voormalige collega’s kon daarna nog met haar in contact komen. Niet veel later dook ze op in New York in de buurt van het Democratische hoofdkantoor van Clinton, maar ze hield haar kaken stijf op elkaar. Na alle commotie in Nederland belde zij nog wel met Kamervoorzitter Arib en Pechtold, maar helderheid over haar motieven heeft ze tot op heden niet gegeven.
AD 17.07.2017 Wassila Hachchi, het veelbesproken voormalig D66-Kamerlid uit Breda, is voortaan te boeken als spreker op bijeenkomsten. Hachchi rekent voor een speech wel het lieve sommetje van 7500 euro.
Vanmiddag zette de ex-parlementariër, die haar partij begin vorig jaar ineens de rug toekeerde om zich aan te sluiten bij het campagneteam van Hillary Clinton, de aankondiging op Twitter dat ze beschikbaar is als spreker en dagvoorzitter bij Speakers Academy.
In haar bijgeleverde biografie staat: ‘Wassila Hachchi is een inspirerende Spreker, Campaign Consultant en Coach. Haar werk kent één rode draad: dialoog. Ze is zelfbewust en weet echte menselijke verbinding te maken’.
Een woordvoerder van Speakers Academy zegt desgevraagd dat Hachchi 7500 euro vraagt voor een lezing van 30 tot 60 minuten, inclusief voorbereiding en telefonische werkbespreking. Daarbij heeft zij – door haar verleden als militair officier, ambtenaar en Tweede Kamerlid – bepaalde specialisaties, maar over de invulling van de speech valt te praten.
,,Ik denk niet dat het ontzettend storm loopt”, zegt de medewerker op de vraag of er haast moet worden gemaakt met een boeking. ,,Dat komt niet door haar achtergrond, maar door de prijs die ze vraagt voor een lezing.”
Ongeveer 80 procent van de sprekers vraagt tussen de 2000 en 5000 euro voor een lezing. Hachchi zou zelf hebben aangeven dat ze een hogere prijsklasse waard is. Mocht het budget van een organisatie echter bescheidener zijn, dan is Speakers Academy bereid met Hachchi te overleggen over ‘een aanpassing van de reguliere prijs’.
Riante wachtgeldregeling
Hachchi is vooralsnog niet bereikbaar voor verdere toelichting. Ze ontving tijdens haar werkzaamheden als vrijwilliger voor de Clinton-campagne een riante wachtgeldregeling voor vertrokken Kamerleden. Daarover wilde Hachchi alleen afgelopen december aan verschillende media kwijt zich aan de regels te houden die er gelden voor de politiek. ,,Regels die ik niet zelf heb bedacht en die voor alle politici gelden.”
Elsevier 20.01.2017 Het vertrokken D66-Kamerlid Wassila Hachchi publiceerde haar verhaal al in een boekje dat alleen online verkrijgbaar was, nu vertelt ze ook over haar campagnetijd in de Verenigde Staten en het wachtgeld dat ze kreeg. ‘Ik houd me aan de regels van de politiek.’
Felbegeerde betaalde kantoorbaan
‘Ik houd me aan de regels en dat zijn regels die ik niet zelf heb verzonnen en die voor alle politici gelden, dus ook voor mij.’ Volgens haar doet deze discussie geen recht aan wie zij is. ‘Ik heb hart voor de publieke zaak.’ Ze wijst op haar staat van dienst: ze zat in het leger, was ambtenaar, vervolgens volksvertegenwoordiger (‘die in haar eigen tijd een platform voor dialoog begon’).
Hachchi heeft naar eigen zeggen veel geleerd van het vrijwillig campagnevoeren voor de Democratische presidentskandidaat Hillary Clinton, en daarom ‘iets teruggeven aan Nederland’. Ze wil de ervaring die ze opdeed als campaigner graag delen. ‘Ik ben ook beschikbaar als consultant voor bedrijven (…). Het is doodzonde als mijn inzichten in mijn hoofd blijven hangen.’ Het vertrokken D66-Kamerlid baalde dat ze die felbegeerde betaalde kantoorbaan op Clintons hoofdkantoor niet kreeg. ‘Maar zodra ik daar binnenkwam. draaiden de mensen om: ‘It’s her, the Dutch politician!’
Publicatie van boekje
De 36-jarige Hachchi zorgde voor opschudding toen zij vorig jaar plotseling opstapte als Kamerlid, mysterieus verdween, en later opdook in de Verenigde Staten. Daar bleek ze foldertjes te gaan uitdelen voor de Democratische campagne. Omdat het om een vrijwillige functie ging, kon Hachchi ook in Amerika gebruikmaken van de riante wachtgeldregeling voor vertrekkende Kamerleden. Binnen haar eigen partij D66 werd daarop geërgerd gereageerd.
In april verklaarde Hachchi dat ze vanwege alle commotie haar D66-lidmaatschap had opgegeven. D66 zou al hebben overwogen om haar uit de partij te zetten als ze niet snel met een goed verhaal kwam. Ook na de publicatie van haar boekjeListen, think, speak begin december bleven er vragen te over, want meer openheid van zaken over het hoe en waarom van haar wachtgeldregeling wilde ze niet geven. Dat wat ze toen wilde vertellen, ging vooral over het feit dat ze zich niet meer geaccepteerd voelde, en het vertrouwen in de politiek had verloren.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 08.12.2016 Even plots als ze vertrok, keert ze terug in het publieke debat: per persbericht klopt ex-D66-Kamerlid Wassila Hachchi donderdag aan bij de media die ze bijna een jaar heeft genegeerd. De e-mail linkt naar een e-book waarin ze haar worsteling beschrijft.
Hachchi verliet in januari de Kamer om zich aan te sluiten bij de Clinton-campagne. Een louterende tijd, blijkt uit haar Engelstalige boekje Listen. Think. Speak. Onder het uiterlijk van professionele politica schuilde jaren een onzeker mens op zoek naar erkenning. ‘Ik heb mijn hele leven in publieke dienst gewerkt om te worden geaccepteerd.’
Als kind hunkerde ze naar de goedkeuring van haar ouders. Later wilde ze rolmodel te zijn voor Marokkaanse Nederlanders. ‘Elk land telt een minderhedengroep die continu wordt gestigmatiseerd. In Nederland is dat de Marokkaanse gemeenschap.’ Het voedde haar ‘honger’ naar acceptatie. Pas bij de marine voelde ze zich voor het eerst geaccepteerd ‘als Nederlander’.
Ze werd rijksambtenaar, kreeg veel waardering, maar het verlangen naar acceptatie bleef. In 2010 maakte ze de overstap naar de politiek, maar het vergrootglas van het Binnenhof bracht geen verlossing. ‘Meer dan ooit voelde ik me niet geaccepteerd.’
Toch bleef ze nog vier jaar ‘doorworstelen’ als Kamerlid. Een angstige ervaring tijdens een boswandeling gaf de doorslag. Ze werd aangevallen door een hond en vond de kracht om terug te vechten. Ze vertrok naar Amerika en liet het Binnenhof in verbazing achter.
Er was een affaire noch gedoe in de fractie. Ze was zichzelf kwijtgeraakt
Nee, er was geen affaire, ook geen gedoe in de fractie. Ze was zichzelf kwijtgeraakt. Nu ze zichzelf heeft gevonden, lanceert ze ‘Dialogue Digital’, een platform waar mensen vanuit ‘hun volledige zelf’ kunnen bijdrage aan ‘sociale verandering’.
Zij is veranderd, de pers is hetzelfde gebleven. De Telegraaf belt op met vragen over wachtgeld en haar curieuze verlopen vertrek. Ze heeft zich aan de regels gehouden, reageert ze. Maar belangrijker nog: ‘Ik weet wie ik ben, voor wie ik het doe. Moet ik dat uitleggen of bevechten?’
Telegraaf 08.12.2016 Wassila Hachchi wilde haar roeping volgen en mensen helpen ’in dialoog’ te gaan. Dat was de reden dat ze vorig jaar als een dief in de nacht de Tweede Kamer verliet om vrijwilliger te worden voor de Clinton-campagne. Het voormalig D66-Kamerlid genoot al die tijd van een riante wachtgeldregeling, maar liet alle vragen over haar vertrek onbeantwoord. Nu heeft ze een boekje gepubliceerd waarin die vragen naar eigen zeggen wel worden beantwoord.
Maar echte antwoorden krijgen we niet. Waar ze haar geld mee verdient, hoe ze haar werkvergunning regelde in de Verenigde Staten, of ze nog wachtgeld ontvangt – op geen van die vragen komt een antwoord. Nadere uitleg via de telefoon voegt ook weinig toe. „Als het gaat om financiën, heb ik maar één reactie; ik hou me aan de regels die er gelden voor politici, regels die ik niet zelf heb bedacht en die voor alle politici gelden”, aldus Hachchi vanuit de VS. „Dat is mijn antwoord.”
Roeping
Hachchi beschrijft in haar boekje dat ze al sinds januari 2015 rondliep met het idee om te vertrekken uit de politiek. Ze was daar zichzelf kwijtgeraakt. Ze wilde haar roeping volgen: een online platform opzetten voor dialoog. Voor dat initiatief was in Nederland weinig enthousiasme, en in haar boek geeft ze toe dat ze daar best teleurgesteld over was. Waarom ze niet toen al uit de politiek vertrok? Het was de ’honger naar acceptatie’ die haar weerhield.
Gelukkig was er in de Verenigde Staten wél enthousiasme, zegt Hachchi vanuit Amerika. „Amerikanen zijn altijd voorlopers geweest als het op innovatie aankomt.” Toch bleef ze in de Kamer.
Gevecht met ’Killer’
Totdat er in januari 2016 iets bijzonders gebeurde terwijl ze tijdens het hardlopen diep in gedachten was verzonken. „Ik sprak met God en ik vroeg Hem wat ik moest doen en ik zag een energie”, zo begint ze een opmerkelijke passage in haar boek.
Ze schrijft over haar twijfels (’wat zullen de mensen zeggen?’, ’word ik wel geaccepteerd in de VS?’) en hoe er plots een herdershond, die ze Killer noemt, op haar afrent. „Al mijn angsten verschoven naar overleven en hoe ik Killer moest bevechten.” Dat gevecht had ze nodig om de knoop door te hakken.
Afscheid
Vragen over waarom ze niet keurig in de Kamer afscheid heeft genomen en op welk moment ze de partijleiding heeft ingelicht van haar vertrek, wil ze niet beantwoorden. Waarom het zo lang geduurd heeft voordat ze iets over haar vertrek wereldkundig wilde maken? „Lees mijn ’short read’, dan weet je het. Een dialoog betekent: eerst luisteren en nadenken voordat we onze mond opentrekken. En luisteren betekent zoveel meer.”
Kritiek raakt haar niet, zegt Hachchi. „Ik weet wie ik ben, voor wie ik het doe, dat mijn hart bij de samenleving ligt. Moet ik dat uitleggen of bevechten?”
Elsevier 08.12.2016 Waarom vertrok D66’er Wassila Hachchi begin dit jaar in allerijl uit de Tweede Kamer om voor Hillary Clinton te gaan werken? Al die tijd wilde ze er niets over zeggen. Tot vandaag, want nu ligt er een boek waarin Hachchi haar verhaal optekent.
In een gratis boek dat is te bestellen en te downloaden op internet, zegt Hachchi dat ze uit de Tweede Kamer zou zijn gestapt, omdat ze zich niet meer geaccepteerd voelde en het vertrouwen in de politiek had verloren.
Op zoek naar een ‘roeping’
Hachchi schrijft dat ze zich kwetsbaar voelde en zichzelf kwijtraakte. ‘Dat heeft niemand me gevraagd, ik heb mezelf weggegeven. Ik werd op een ochtend wakker en was het kwijt alsof ik mijn schoenen kwijt was.’ Ze zou in die periode ‘twee hebben aangeboden,’ schrijft ze, maar wilde die niet aannemen. Hachchi ging op zoek naar haar ‘roeping’. Hillary Clinton, die toen al volop campagne voerde om president van de Verenigde Staten te worden (en dat niet werd), bood uitkomst.
Eind 2015 kreeg ze van Clintons campagneteam een ‘uitnodiging’. ‘Hoewel het geen concrete baan was, was het concreet genoeg om mijn innerlijke stem luid en duidelijk te horen,’ schrijft ze. Pas toen een herdershond haar in januari dit jaar flink beet, zag ze ‘het licht’ en nam ze de beslissing. In Amerika zou ze vervolgensenthousiast zijn onthaald en foldertjes zijn gaan uitdelen voor de Democraten.
Commotie over wachtgeld
Tegenover De Telegraafwil Hachchi niets zeggen over haar wachtgeldregeling – maakt ze daar nog gebruik van? En waarom nam ze niet gewoon netjes afscheid van de Kamer en de D66-fractie onder leiding van Alexander Pechtold? Over het waarom van haar lange stilte zegt Hachchi: ‘Lees mijn ’short read’, dan weet je het. Een dialoog betekent: eerst luisteren en nadenken voordat we onze mond opentrekken. En luisteren betekent zoveel meer.’
Het feit dat ze aanspraak maakte op wachtgeld – terwijl het ex-Kamerlid er toch echt zelf voor koos om voortijdig op te stappen – leidde tot flinke protesten. In april verklaarde Hachchi dat ze vanwege alle commotie haar D66-lidmaatschap had opgegeven. D66 zou al hebben overwogen om haar uit de partij te zetten als ze niet snel met een goed verhaal kwam. Maar de vele vragen rond haar vertrek zijn er ook na haar boek nog altijd.
AD 08.12.2016 Het begin dit jaar plotseling uit de politiek vertrokken D66-Kamerlid Wassila Hachchi heeft van zich laten horen. Eindelijk vertelt ze waarom in een eigen, gratis, Engelstalig e-boekListen, Think, Speak van 28 pagina’s.
Hoewel het geen concrete baan was, was het concreet genoeg om mijn innerlijke stem luid en duidelijk te horen, aldus Wassila Hachchi.
Ze schrijft dat ze al in januari 2015 de beslissing nam om te stoppen met de politiek, maar dat destijds niet deed omdat ze zocht naar acceptatie. Als dochter van Marokkaanse immigranten wilde ze haar ouders trots laten zijn, fungeren als rolmodel en zich ‘Nederlands’ voelen. Daarom koos ze eerst voor een carrière als militair, daarna als ambtenaar en vervolgens voor de politiek. Daar voelde ze zich juist níet geaccepteerd, verhaalt ze.
Ze verloor het vertrouwen in de politiek. Ze voelde zich kwetsbaar en raakte zichzelf kwijt. ,,Dat heeft niemand me gevraagd, ik heb mezelf weggegeven”, constateert ze. ,,Ik werd op een ochtend wakker en was het kwijt alsof ik mijn schoenen kwijt was.”
Roeping
Ze kreeg in de periode twee banen aangeboden, schrijft ze, maar accepteert die niet. In plaats daarvan gaat ze op zoek naar haar ‘roeping’. Eind 2015 krijgt ze een ‘uitnodiging’ van de campagne van Hillary Clinton, op basis van haar discussieplatform Dialogue Digital. ,,Hoewel het geen concrete baan was, was het concreet genoeg om mijn innerlijke stem luid en duidelijk te horen”, schrijft ze.
Toch aarzelt ze. Op een ochtend, als ze aan tijdens het hardlopen bij haar geboorteplaats God aanroept, verschijnt er een herdershond. Die hond noemt ze in haar boek ‘Killer’ – de echte naam herinnert ze zich niet. Als die een flinke hap uit haar onderarm neemt, ziet ze het licht. ,,Ik vond het antwoord op al mijn vragen.”
Spoorslags
Hachchi vertrok spoorslags uit de Tweede Kamer en reisde kort daarna naar de Verenigde Staten om voor de Clinton campagne te gaan werken. Daar werd ze naar eigen zeggen door de campagnemedewerkers al herkend. ,,It’s her, it’s her.”
Ze schrijft veel te hebben geleerd over campagnevoeren en over de behoefte aan verandering die bij veel mensen bestaat. Ze besluit haar boekje – gepubliceerd op dezelfde dag dat haar oud-partijleider Alexander Pechtold zijn boek presenteert – met de conclusie dat mensen ‘klaar zijn’ voor haar online discussieplatform en roept iedereen op daaraan mee te doen.
AD 04.10.2016 Voormalig D66-parlementariër Wassila Hachchi, omstreden vanwege haar plotse vertrek uit de Tweede Kamer, blijkt genomineerd voor een VIVA400-award. Deze prijs gaat naar vrouwen die ‘opvallen in hun vakgebied vanwege hun succes, doorzettingsvermogen en talent’.
Begin dit jaar verliet Hachchi zonder vooraankondiging ineens het Binnenhof, naar eigen zeggen om voor het campagneteam van Hillary Clinton in de Verenigde Staten te gaan werken. Ze weigerde verder iedere toelichting en stapte razendsnel op het vliegtuig.
Het besluit van het Kamerlid bracht haar partij, D66, in een lastig parket. Het wordt niet gezien als netjes wanneer verkozen Kamerleden zomaar tussentijds afhaken voor een andere baan. Daarnaast ontstonden speculaties over de reden achter het plotse vertrek van Hachchi.
Onbezoldigd
Toen ook nog bleek dat het in de VS ging om een onbezoldigde functie, en dat Hachchi gebruik wilde maken van wachtgeld, overwoog D66 haar te royeren. Op 15 april werd bekend dat Hachchi haar D66-lidmaatschap had opgezegd.
Ondanks alle gebeurtenissen is Hachchi door Viva genomineerd in de categorie ‘Knappe Koppen’. Op de website staat een wel heel interessante weergave van de feiten achter haar vertrek. ,,Toen oud-Kamerlid Wassila Hachchi een baan kreeg aangeboden in het campagneteam van Hillary Clinton, besloot ze haar lidmaatschap bij D66 op te zeggen en ervoor te gaan”, schrijft de Viva-redactie in de aanbeveling.
‘Slechts speculaties’
Sinds 4 juli heeft de Viva ‘ruim duizend aanmeldingen’ ontvangen, waaronder ook nominaties voor Hachchi. Het blad is ‘op de hoogte’ van de speculaties rondom haar vertrek bij D66 en haar werk voor Clintons campagneteam. ,,Maar omdat dit tot op heden slechts speculaties betreffen, heeft de redactie van Viva besloten haar op te nemen in de VIVA400-lijst vanwege haar carrièrepad van de afgelopen jaren en omdat zij voor anderen een inspirerende vrouw is.”
Op 17 november worden de winnaars van de VIVA400-award bekendgemaakt, staat op de website.
Trouw 16.04.2016 D66-leider Alexander Pechtold ziet een kans in de boosheid en onvrede die hij in de Nederlandse samenleving waarneemt. Op het partijcongres zaterdag in Arnhem zei hij dat hij dat hij er bezorgd over is, maar ook dat hij in die boosheid ‘vooral betrokkenheid’ ziet.
‘Hoe onbeholpen soms ook, ik zie in boosheid vooral betrokkenheid. De roep van veel mensen om gehoord te worden mag nooit smoren in conservatieve angst mensen écht invloed te geven. Het is mij veel waard iedereen erbij te houden, deze mensen met alles wat ik in me heb te overtuigen’, aldus Pechtold, die kandidaat-lijsttrekker voor de volgende verkiezingen is.
‘Anders laten we hen in handen van iemand die met z’n nepparlement en z’n neprechters ons democratische stelsel in elkaar wil laten donderen. Dat nooit!”, zei hij verwijzend naar Geert Wilders van de PVV.
Pechtold wil verder geen “hokjesmaatschappij”: ‘In een levendige democratie verstoppen mensen zich niet voor andere meningen en ideeën. Anders vervreemd je van de ander. Die vervreemding begint met denken in stereotypen. Dan zie je al snel geen individuen meer, maar groepen, die als anders en in het slechtste geval als minderwaardig of als vijand worden weggezet.’
VK 16.04.2016 D66-leider Pechtold maakt een einde aan de speculaties over zijn ambitie en motivatie voor de komende jaren. Op het partijcongres in Arnhem stelde hij zich vanmiddag opnieuw kandidaat als lijsttrekker voor de komende verkiezingen en als deelnemer in de volgende coalitie. ‘We zijn klaar voor de volgende stap: een stevig D66 in een stabiele, daadkrachtige regering. Een opdracht waar ik persoonlijk graag ja tegen zeg.’
Met Rutte (VVD) en Wilders (PVV behoort Pechtold inmiddels – sinds 2006 – tot de routiniers onder de partijleiders. Binnen en buiten de partij werd het afgelopen jaar gespeculeerd over zijn ambitie om er nog een ronde aan vast te knopen. Pechtold toonde zich in Arnhem vastbesloten: ‘Ik ben tevreden met wat we deze periode vanuit de oppositie hebben bereikt. Maar met dit kabinet komt Nederland niet meer verder. Dit kabinet van VVD en PvdA is uitgepraat. Ik niet.’
Traditiegetrouw zette Pechtold zich in zijn toespraak af tegen PVV-leider Wilders. ‘Mijn Nederland is geen vat vol nostalgie, maar een belofte voor de toekomst. Geen vastomlijnd idee, maar een levende identiteit. Geen gesloten bastion, maar een open samenleving.’ Rechtstreeks richtte hij zich tot VVD-fractieleider Zijlstra: ‘Hoe diep kunnen we zakken als we Syrische vluchtelingen aanwrijven dat ze voor ooglidcorrecties en borstvergrotingen naar Nederland komen?’
Staande ovatie
Pechtold oogstte een staande ovatie voor zijn kandidatuur, maar kritiek klinkt er ook in Arnhem. Voorzitter Elene Walgenbach van de Jonge Democraten vindt dat Pechtold en zijn Kamerfractie meer bravoure en lef moeten tonen, zeker in het 50-jarig jubileumjaar van de partij. ‘We zijn een serieuze factor geworden op het Binnenhof. Een partij om rekening mee te houden, die dingen voor elkaar krijgt. Maar tonen wij nog wel hetzelfde lef als 50 jaar terug?’
Walgenbach: ‘Onze laatste handtekening zetten we eind vorig jaar onder het belastingplan. D66 vond dat te weinig ambitieus: te weinig aandacht voor vergroening, er werd niks gedaan aan de complexiteit van het belastingstelsel. Alleen die lastenverlichting van 5 miljard. Dit was een kans voor D66 om echt lef te tonen, vast te houden aan idealen en om broodnodige vernieuwingen te realiseren. Maar D66 tekende toch. We zijn er bekaaid vanaf gekomen. Daar miste ik het lef.’
Opvallend positief over PvdA
Pechtold zelf, die de afgelopen jaren enkele keren stevige aanvaringen had met Diederik Samsom, toont zich nu opvallende positief over de PvdA. Samsoms houding in het asieldebat noemde hij ‘welwillend’ en ‘moedig’.
Pechtold: ‘Ik heb respect voor politici die hun nek uitsteken. Het is goed om te merken dat twee partijen met een sociaal gezicht en een open houding op zo’n bepalend onderwerp niet tegenover elkaar staan, maar naast elkaar. (…) In mijn Nederland gelooft Geert Wilders nog als laatste – geheel passend bij een eenmanspartij – in zijn eigen extremistische ideeën, in zijn polariserende politiek. Hem zal ik niet overtuigen, maar zijn kiezers reik ik nadrukkelijk de hand.’
Regels om affaires te voorkomen
Interview Demmers
‘Dat wachtgeld, daar zijn we niet zo blij mee.’ Lees hier een interview (+) met D66-voorzitter Letty Demmers over de zaak-Hachchi in begin maart 2016.
D66 onderneemt vandaag ook een poging om zichzelf in de toekomst te vrijwaren van affaires zoals die rond het vertrokken Tweede Kamerlid Wassila Hachchi. Het partijbestuur wil regels opstellen om haar volksvertegenwoordigers beter te doordringen van hun plicht om vier jaar te blijven zitten.
Vrijdag kwam er eindelijk een einde aan het conflict tussen de partij en Hachchi, die drie maanden geleden plots vertrok. Dit nooit meer, denkt het partijbestuur, dat nu een fractiereglement op wil tuigen. Daarin moet worden benadrukt dat Kamerleden trouw dienen te zijn aan hun mandaat of anders voorzichtig moeten omspringen met wachtgeld.
Hachchi liet haar partijgenoten in januari in verbijstering achter toen ze met de noorderzon vertrok. Sinds haar vertrek streek zij al zo’n 18 duizend euro wachtgeld op. Met dit geld financierde ze haar avontuur in de Verenigde Staten., waar ze zich als vrijwilliger bij de campagne van Hillary Clinton aansloot.
Haar beweegredenen waren lange tijd onduidelijk en ook de communicatie met D66 verliep uiterst moeizaam. Begin maart waarschuwde partijvoorzitter Letty Demmers de politica voor een royement. ‘Het is een laatste middel, maar wel een dat we als bestuur kunnen inzetten.’
Zo ver kwam het uiteindelijk niet. Hachchi en D66 stelden vrijdag in een gezamenlijke verklaring dat zij het lidmaatschap uit eigen beweging neerlegt. Dat wil niet zeggen dat zij afstand doet van het wachtgeld: die regeling loopt door, lidmaatschap of niet. Voorzitter Demmers is voorstander van een fractiereglement waarin Kamerleden haarfijn op hun plichten worden gewezen.
Dat een dergelijke afspraak niet zaligmakend is, bleek wel uit het vertrek van Peter Oskam bij het CDA. Bij die partij moeten kandidaat-Kamerleden een verklaring ondertekenen waarin ze beloven de volledige regeerperiode uit te zullen zitten. Het weerhield Oskam er niet van tussentijds burgemeester te worden in Capelle aan den IJssel.
Een intentieverklaring om te blijven heeft dan ook geen enkele juridische basis, weet Demmers. ‘Afdwingen lukt nooit, maar je kan elkaar er dan wel makkelijker op aanspreken.’
NU 16.04.2016 D66-leider Alexander Pechtold heeft zichzelf kandidaat gesteld om weer lijsttrekker te worden bij de komende Kamerverkiezingen. Hij deed dit zaterdag op het partijcongres van de partij in Arnhem.
Pechtold leidt de partij in de Kamer sinds 2006. D66 bestaat dit jaar vijftig jaar; het partijcongres vormt de aftrap van een jaar vol vieringen.
Pechtold ziet een kans in de boosheid en onvrede die hij in de Nederlandse samenleving waarneemt. Op het partijcongres zei hij dat hij dat hij er bezorgd over is, maar ook dat hij in die boosheid “vooral betrokkenheid” ziet.
“Hoe onbeholpen soms ook, ik zie in boosheid vooral betrokkenheid”, stelde hij. “De roep van veel mensen om gehoord te worden mag nooit smoren in conservatieve angst mensen écht invloed te geven. Het is mij veel waard iedereen erbij te houden, deze mensen met alles wat ik in me heb te overtuigen.”
Hokjesmaatschappij
Wanneer dit niet gebeurt, dan “laten we hen in handen van iemand die met z’n nepparlement en z’n neprechters ons democratische stelsel in elkaar wil laten donderen”, aldus Pechtold, die hiermee verwees naar PVV-leider Geert Wilders.
Pechtold wil verder geen “hokjesmaatschappij. In een levendige democratie verstoppen mensen zich niet voor andere meningen en ideeën. Anders vervreemd je van de ander.” Die vervreemding begint met denken in stereotypen, waarschuwt de politicus. “Dan zie je al snel geen individuen meer, maar groepen, die als anders en in het slechtste geval als minderwaardig of als vijand worden weggezet.”
AD 16.04.2016 Na drie klinkende overwinningen op rij dreigt de klad erin te komen bij D66. Amper een jaar voor de Tweede Kamerverkiezingen hapert de partij in de peilingen. Blijft de grote beloning voor boegbeeld Alexander Pechtold straks weer uit?
D66 heeft altijd de neiging te vervallen in kleine onderwerpjes. Daar moet het voor blijven waken, Boris van der Ham.
Natuurlijk, in de peilingen staat D66 nog altijd op winst. ,,Dat is toch iets om te markeren,” zegt Hans Engels, de langstzittende senator der democraten, opgeruimd. Hij is een van de weinige nog actieve D66-politici die de bijna-doodervaring van de partij in 2006 van nabij hebben meegemaakt.
Maar zonder roze bril oogt het landschap niettemin een stuk grijzer. Er zijn interne sores, zoals de affaire-Hachchi, het ex-Kamerlid dat gisteren haar lidmaatschap opzegde na aanhoudend rumoer over haar wachtgeld. Er is opeens de bijna 90-jarige Edo Spier, die aan de wieg stond van de partij. Via Trouw laat hij weten dat partijleider Alexander Pechtold zijn langste tijd heeft gehad. En dan zijn er die peilingen zelf, waarin D66 nog geen jaar geleden moeiteloos 25 zetels wist te scoren. Inmiddels zijn dat er zo’n tien minder. Tja.
Lastige periode
De partij die zaterdag congresseert op Papendal maakt kortom een lastige periode door, vooral nu ze niet langer doorslaggevend is voor meerderheden in de Eerste Kamer. Dat bleek wennen. De sociaalliberalen lieten zich verrassen door het CDA, dat opeens ook constructieve oppositie bleek te kunnen voeren. D66 dreigde nog eventjes de lastenverlichting van 5 miljard euro tegen te houden, maar schrok daar net op tijd voor terug. Andere partijen reageren nog altijd besmuikt op die actie.
Engels erkent dat D66 het beter deed toen het via een rits akkoorden nog oppositie vóór het kabinet kon voeren. ,,Maar we zijn ook niet meer de jojo-partij van vroeger. We zijn stabiel en dat is goed,” stelt hij vast. D66 timmerde onder Alexander Pechtold aan de weg als hervormingsgezinde partij die, vaak als eerste, taboedoorbrekende thema’s op de agenda zette, zoals de verhoging van de AOW-leeftijd. Het huidige kabinet van VVD en PvdA heeft daarvan veel overgenomen en omgezet in wetgeving.
Onzichtbaar
Dat succes mag worden gevierd, maar de ideeënvorming mag niet opdrogen, waarschuwt oud-Kamerlid Boris van der Ham. ,,D66 heeft altijd de neiging te vervallen in kleine onderwerpjes. Daar moet het voor blijven waken. Dan gaat het opeens over de vraag of ‘Bij de gratie Gods’ nog wel boven wetten moet staan en gaat men ruzie zoeken met de ChristenUnie. Terwijl er wordt weggedoken bij echt ernstige discussies over de radicale elementen in de islam. Het standpunt is nu vooral ‘wat Wilders zegt, hoort niet’, maar wat vindt D66 dan wél? Ook was D66 erg onzichtbaar in het debat over de vluchtelingen.”
Pas als een van de laatste partijen kwam D66 onlangs met een voorstel om de vluchtelingencrisis het hoofd te bieden. Pechtold ontlokte daarmee schampere reacties, omdat dit ‘plan-Pechtold’ gretig putte uit ideeën die andere politici eerder al hadden aangedragen. Van der Ham verwelkomt echter de stap die D66 heeft gezet. ,,Gelukkig wordt het opgepakt, ook al had dat veel eerder gekund.”
De grote bekroning
De verkiezingen mogen dan nog bijna een jaar op zich laten wachten, D66 wordt nu al beschouwd als geheide coalitiepartner in een volgend kabinet. Het zou voor Pechtold de grote bekroning zijn. In ruim 10 jaar leiderschap werd zijn partij twee keer achter elkaar gepasseerd voor kabinetsdeelname. Hij zal het niet leuk vinden als de huidige trend doorzet en de partij voor de derde keer op rij er niet in slaagt het kiezerspotentieel van pakweg 25 of zelfs meer zetels te verzilveren.
Want de overwinningen bij verkiezingen voor de gemeenteraad, het Europees Parlement en de Provinciale Staten smaakten weliswaar zoet, de Tweede Kamer is Pechtolds arena. En dan voelt een winstje van drie of vier zetels al snel als een troostprijs.
Haarvaten
Volgens oud-minister Thom de Graaf, Pechtolds steunpilaar in de Eerste Kamer, zal het zo’n vaart niet lopen. ,,Onze partij zit in de haarvaten van de samenleving, in gemeentebesturen, in de provincie. Dat betaalt zich uiteindelijk weer uit. Ja, de peilingen zijn nu even minder, maar dat is nog verre van een aanwijzing dat zij straks ook mindere resultaten gaan opleveren.”
Toch doemt na 10 jaar leiderschap onvermijdelijk de vraag over de houdbaarheidsdatum van de leider op. Pechtold zegt nog altijd zeer gemotiveerd te zijn om opnieuw lijsttrekker te worden. Maar helemaal onomstreden is hij in eigen kring niet.
Mediamomentjes
Kritisch partijlid Ilona Kingma besloot eerder de kat de bel aan te binden. De partij draait volgens haar te veel om de persoon Pechtold en te weinig om ideologische standpunten van D66. ,,Hij is ook mediageniek, dus ik snap de route wel, maar het zijn mediamomentjes. Het baart me zorgen dat vanaf het moment dat Pechtold de leiding kreeg een groep kritische geesten met tegengeluid is verdwenen. Kijk naar de fractie in de Tweede Kamer nu. Deze mensen weten veel van hun beleidsterrein, maar de ideologie, het D66-geluid, mis ik te vaak.”
Veel openlijke bijval krijgt Kingma vooralsnog niet, al wordt er in de achterban wel degelijk anoniem gemord over de fractie, die ‘te corporaal en eenkleurig’ zou zijn. Toch lijkt ten minste één zorg van Kingma breder te worden gevoeld: het opvolgingsprobleem. Intern is Pechtold erop aangesproken dat hij daaraan moet werken, stelt een vertrouweling. Kingma: ,,Als hij er morgen mee stopt, is er niets over. De mensen weten nog te weinig waar de partij voor staat, terwijl opvolgers niet te bekennen zijn.”
Gat
,,Een onontkoombare opvolger dient zich nog niet aan,” erkent senator Hans Engels. Hij had er ‘niet aan moeten denken’ dat Pechtold zou hebben bedankt voor het lijsttrekkerschap. ,,We moeten in besloten kring kijken, om te zorgen dat er geen gat valt. Er moet straks iemand in de fractie zijn die het kan overnemen.” Makkelijk is het niet: ,,Als je iemand hebt die zo goed is als Pechtold, dan maak je het voor welke opvolger dan ook niet eenvoudig.”
Boris van der Ham gelooft niet dat D66 niemand heeft om Pechtold op te volgen. ,,Die vraag lost zich vanzelf op als dat moment zich aandient.” Bij elke partij is het volgens hem zo dat de partij wordt vereenzelvigd met de partijleider. ,,Alexander was bij zijn start helemaal niet succesvol. Hij haalde het laagste zetelaantal ooit: drie. Hij groeide. Dat zal met een opvolger ook gebeuren. Laten we dit niet problematiseren.”
Telegraaf 16.04.2016 Alexander Pechtold stelt zich opnieuw kandidaat als lijstrekker van D66. Hij hoopt dat zijn partij deel uit gaat maken van een ‘stabiel en betrouwbaar’ kabinet. D66 is vandaag bijeen in Arnhem voor een partijcongres. De partij bestaat dit jaar vijftig jaar en maakt zich op voor de verkiezingen van volgend jaar maart.
In zijn congresspeech zei Pechtold dat VVD en PvdA zijn ‘uitgepraat’. Hij stelde tevreden te zijn met wat D66 de afgelopen jaren vanuit de oppositie heeft bereikt, maar wil nu gaan meeregeren.
Inmiddels is hij tien jaar partijleider. De partij is de laatste tijd wat weggezakt in de peilingen. De affaire rond inmiddels ex-lid Wassila Hachchi heeft de partij het schaamrood op de kaken bezorgd. Zij vertrok met wachtgeld richting VS om voor Hillary Clinton te gaan werken. Pechtold maakte geen woorden aan haar vuil in zijn speech.
Betrokkenheid
Pechtold zei wel een kans te zien in de boosheid en onvrede die hij in de Nederlandse samenleving waarneemt. Op het partijcongres zei hij dat hij dat hij er bezorgd over is, maar ook dat hij in die boosheid ,,vooral betrokkenheid” ziet. ,,Hoe onbeholpen soms ook, ik zie in boosheid vooral betrokkenheid. De roep van veel mensen om gehoord te worden mag nooit smoren in conservatieve angst mensen écht invloed te geven. Het is mij veel waard iedereen erbij te houden, deze mensen met alles wat ik in me heb te overtuigen”, aldus Pechtold.
,,Anders laten we hen in handen van iemand die met z’n nepparlement en z’n neprechters ons democratische stelsel in elkaar wil laten donderen. Dat nooit!”, zei hij verwijzend naar Geert Wilders van de PVV.
Pechtold wil verder geen “hokjesmaatschappij”: ,,In een levendige democratie verstoppen mensen zich niet voor andere meningen en ideeën. Anders vervreemd je van de ander. Die vervreemding begint met denken in stereotypen. Dan zie je al snel geen individuen meer, maar groepen, die als anders en in het slechtste geval als minderwaardig of als vijand worden weggezet.”
VK 15.04.2016 Wassila Hachchi brak vandaag met D66, drie maanden nadat ze als donderslag bij heldere hemel haar Kamerlidmaatschap neerlegde. PvdA’er Dick Dolman, van 1979 tot en met 1989 voorzitter van de Tweede Kamer, vond het in zijn tijd al betreurenswaardig als Kamerleden vroegtijdig vertrokken. ‘Dat het toen anders was, is een misvatting.’
Wassila Hachchi legt haar lidmaatschap van D66 neer, drie maanden nadat ze naar Amerika vertrok om de campagne van Clinton daar te ondersteunen. Heeft u zoiets ooit meegemaakt in uw tijd als Kamervoorzitter?
‘Nee, dat kan ik niet zeggen. Zó internationaal was de politiek toen nog niet ingesteld.’
Kamerleden zijn in de afgelopen periode veelvuldig vroegtijdig vertrokken.
Wat vindt u daarvan?
‘Als voorzitter vond ik het altijd betreurenswaardig als mensen het vroegtijdig voor gezien hielden. Je hebt nu eenmaal de beslissing genomen om vier jaar in de Kamer te zitten, dan ben je het je kiezers ook verschuldigd om die periode uit te zitten. Maar natuurlijk ligt het ook aan de opgegeven reden. Je gezondheid, iets in de familie, dat is een ander verhaal.’
In Hachchi’s geval gaat het om een buitenlandse campagne op vrijwilligersbasis. ‘Dat lijkt me inderdaad onvoldoende reden.’
Een ander Kamerlid, CDA’er Peter Oskam, vertrok om burgemeester te worden in Capelle aan de IJssel.
‘Maar dat is ook een politieke functie. Als het het ambt van burgemeester ziet als een verbetering en je denkt dat er niet gauw een andere kans voorbij komt… In mijn eigen tijd werd Kamerlid Ko Wierenga bijvoorbeeld burgemeester van Enschede. Daar was iedereen tevreden over, en die heeft het toentertijd ook goed gedaan. Maar het ligt natuurlijk ook aan de grootte van de gemeente. Capelle is geen Enschede.’
Bart de Liefde was blijkbaar niet voldoende doordrongen van het feit dat hij door het volk is aangesteld
En wat vindt u dan van VVD’er Bart de Liefde, die onlangs zijn zetel achterliet om lobbyist te worden bij taxibedrijf Uber?
‘Dat hij lobbyist is geworden tijdens zijn mandaat lijkt me niet juist. Hij was blijkbaar niet voldoende doordrongen van het feit dat hij door het volk is aangesteld.’
Bleven Kamerleden in uw tijd langer aan het pluche plakken?
‘Nee hoor. Dat het vroeger anders zou zijn, is een misvatting. In de vroege jaren ’70 was het op een gegeven moment zelfs zo dat de gemiddelde duur van een Kamerlidmaatschap vier en een half jaar was, uitzonderlijk laag. En dat was dus het gemiddelde: er waren ook mensen die nog eerder vertrokken.’
Hoe straalt de uittocht van Kamerleden af op het instituut van de Tweede Kamer?
‘Niet goed, uiteraard. Mensen gaan denken dat Kamerleden lichtzinnig met hun ambt omgaan, en dat is geen goed nieuws. Zoiets leeft echt niet alleen bij de media.’
Het CDA heeft wel geprobeerd om het vertrek van Kamerleden te voorkomen door ze een verklaring te laten tekenen. Oskam nam alsnog de benen.
‘Het is blijkbaar niet te voorkomen dat mensen vertrekken, zelfs niet als ze een handtekening hebben gezet. Dat blijkt wel uit de praktijk.’
Toch wil D66 ook met zo’n verklaring komen. Voor Hachchi te laat: die zit al in Amerika, actief in de Clinton-campagne.
‘Ik hoop niet dat Clinton wint. Ik ben voor Bernie Sanders.’
VK 15.04.2016 D66 en het voormalig Tweede Kamerlid Wassila Hachchi gaan uit elkaar. Hachchi vertrok begin dit jaar plotseling uit de Tweede Kamer om het campagneteam van presidentskandidate Hillary Clinton in de Verenigde Staten te ondersteunen. Dat is onbetaald werk. Sindsdien ontvangt zij wachtgeld. Door de kritiek en commotie die daardoor is ontstaan, voelt ze zich nu genoodzaakt afscheid te nemen van haar partij.
Interview Demmers
‘Dat wachtgeld, daar zijn we niet zo blij mee.’ Lees hier een interview (+) met D66-voorzitter Letty Demmers over de zaak-Hachchi in begin maart 2016.
Hachchi liet haar partijgenoten in januari in verbijstering achter toen ze met de noorderzon vertrok. Sinds haar vertrek streek zij al zo’n 18 duizend euro op. Met dit geld financierde ze haar avontuur in de VS, waar ze zich als vrijwilliger bij de campagne van Hillary Clinton aansloot. Haar beweegredenen waren lange tijd onduidelijk en ook de communicatie tussen het partijbureau van D66 en Hachchi verliep uiterst moeizaam. Begin maart waarschuwde partijvoorzitter Letty Demmers de politica voor een royement als ze zich niet anders zou gaan opstellen. ‘Het is een laatste middel, maar wel een dat we als bestuur kunnen inzetten.’
Zo ver is het officieel niet gekomen, maar het effect is hetzelfde: Hachchi en D66 stellen nu in een gezamenlijke verklaring dat zij het lidmaatschap uit eigen beweging neerlegt. Hiermee komt zij naar eigen zeggen tegemoet aan de kritiek en de commotie die is ontstaan rondom haar vertrek. Dat wil niet zeggen dat zij afstand doet van het wachtgeld: die regeling loopt door, lidmaatschap of niet. Hachchi zegt bij haar vertrek als doel te hebben gehad om zo snel mogelijk betaald aan de slag te gaan bij Clinton. Door de onstane turbulentie is dit lastig geworden, zegt zij. Ze zal daarom ook andere mogelijkheden voor een passende betaalde baan niet afslaan.
Radiostilte
Aaf over de afscheidsbrief van Hachchi
Misschien vonden mensen het gewoon fijn om de heerlijk bekkende vraag ‘Waar is Wassila?’ te kunnen stellen (+).
Er waren heel veel vragen, ook van buitenaf, aldus D66-voorzitter Demmers.
D66-voorzitter Demmers is blij dat er, in ieder geval vanuit het oogpunt van de partij, een punt achter de soap kan worden gezet. ‘Dit zou anders teveel boven de markt zijn blijven hangen. Er waren heel veel vragen, ook van buitenaf.’ Dat komt mede doordat de oplossing erg lang op zich liet wachten, geeft ze toe. ‘Iedereen hoopte dat dit eerder zou zijn opgelost, Wassila ook. Maar het was belangrijk om tot een verklaring te komen die recht doet aan wat wij als D66 van belang vinden. En we wilden dat ook doen met respect voor haar.’
Toch houden ze bij de partij een onverkwikkelijk gevoel over aan de zaak. Vraagtekens over de snelheid van Hachchi’s vertrek en de manier waarop die zich voltrok zijn overeind blijven staan. ‘Dat is echt jammer, en het geeft een beetje een raar gevoel. Het is jammer dat de samenwerking tussen D66 en haar nu zo eindigt, maar soms kan het niet op een andere manier. Wassila is een aantal jaar een zeer succesvol Kamerlid geweest, daar gaan we ook niet aan voorbij. Het is alleen jammer dat we niet meer de gelegenheid hebben gehad om dit tegen haar te kunnen zeggen.’
Telegraaf 15.04.2016 Wassila Hachchi zegt zelf haar lidmaatschap van D66 op. Dit is zij overeengekomen met partijvoorzitter Letty Demmers.
Hachchi is er bijna drie maanden na haar plotselinge vertrek uit de Tweede Kamerfractie van D66 nog altijd niet in geslaagd een betaalde baan te vinden. Inmiddels heeft ze 18.000 euro aan wachtgeld binnengehaald, wat de partij het schaamrood op de kaken heeft bezorgd.
Hachchi wilde tot nog toe nergens op reageren en komt vandaag met een nieuwe verklaring. „In 2015 na het vertrek van twee collega’s heb ik uit partijloyaliteit twee betaalde banen voorbij laten gaan. Begin 2016 heb ik via mijn contacten de mogelijkheid gekregen om de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten van dichtbij mee te maken en ter plekke te bezien hoe ik betaald aan de slag kan.”
Vrijwilligerswerk
Op dit moment is Hachchi in de Verenigde Staten om mee te werken aan de verkiezingscampagne van Hillary Clinton. Meer dan vrijwilligerswerk doet ze vooralsnog niet. Door de ontstane commotie zou het volgens de gezamenlijke verklaring ’lastig’ voor haar zijn geworden om nog een betaalde baan bij Clinton te krijgen. Daarom zal ze ook andere mogelijkheden van een passende betaalde baan niet onbenut laten. Voor Hachchi gaat drie maanden na haar vertrek een sollicitatieplicht gelden.
Hachchi neemt „rekenschap van de kritiek en commotie die is ontstaan rondom haar vertrek”. Dat betekent dat zij zelf haar lidmaatschap van D66 opzegt. D66, dat overwoog haar uit de partij te zetten als ze niet met een goed verhaal kwam over hoe ze weer aan de bak denkt te komen, betreurt de situatie, maar respecteert het besluit van Hachchi. „Wij wensen Wassila de ruimte toe om zich weer met open vizier op haar toekomst te kunnen richten”, aldus partijvoorzitter Letty Demmers.
NU 15.04.2016 Oud-Kamerlid Wassila Hachchi heeft na de kritiek op haar plotselinge vertrek in januari nu ook haar lidmaatschap van D66 beëindigd. Ze ontvangt nog wel wachtgeld.
“Zij neemt daarom haar verantwoordelijkheid en heeft besloten hiertoe haar lidmaatschap van D66 op te zeggen”, aldus de partij vrijdag in een verklaring.
Hachchi vertrok praktisch van de ene op de andere dag om te gaan werken voor het campagneteam van Hillary Clinton in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zelfs haar partijleider Alexander Pechtold was pas kort van tevoren op de hoogte gesteld van deze stap.
D66 laat nu weten dat haar besluit sinds januari 2015 bekend was bij direct betrokkenen in de fractie. Hachchi in de verklaring: “In 2015 na het vertrek van twee collega’s heb ik uit partijloyaliteit twee betaalde banen voorbij laten gaan. Begin 2016 heb ik via mijn contacten de mogelijkheid gekregen om de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten van dichtbij mee te maken en ter plekke te bezien hoe ik betaald aan de slag kan.”
Wachtgeld
Hachchi heeft nog geen arbeidscontract en ontvangt daarom nog altijd wachtgeld. Dat bevestigt een woordvoerder van D66 aan NU.nl.
Betaald werk vinden binnen het campagneteam van Clinton is wel het doel van Hachchi, laat de partij weten, maar “door de ontstane turbulentie is dit voor haar lastig geworden”. Ze zal daarom andere mogelijkheden van een passende betaalde baan “niet onbenut laten”.
Commotie
Volgens D66 neemt Hachchi haar verantwoordelijkheid voor de kritiek en commotie die is ontstaan rondom haar vertrek. De partij betreurt de situatie, maar respecteert het besluit. Partijvoorzitter Letty Demmers zegt in de verklaring: “Wij wensen Wassila de ruimte toe om zich weer met open vizier op haar toekomst te kunnen richten.”
Hachchi zat ruim vijf jaar in de Kamer. Ze voerde het woord over onder meer Defensie en het Caribisch gebied. Salima Belhaj volgt haar op in de Tweede Kamer.
Elsevier 15.04.2016 Wasilla Hachchi, voormalig Tweede Kamerlid voor D66, zegt haar lidmaatschap van de partij per direct op. Ze kwam onder vuur te liggen toen ze zonder medeweten van haar eigen partijgenoten de Kamer verliet.
Hachchi vertrok in januari naar Amerika, waar ze als vrijwilliger aan de slag ging voor presidentskandidaat Hillary Clinton. Ondertussen maakte ze wel aanspraak op wachtgeld, tot op heden zo’n 18.000 euro, wat tot een storm van kritiek leidde.
In een verklaring zegt Hachchi dat ze door alle commotie om haar vertrek uit de Kamer nu zelf heeft besloten haar partijlidmaatschap op te zeggen. D66 zou al hebben overwogen om haar uit de partij te zetten als ze niet snel met een goed verhaal kwam.
‘Partijloyaliteit’
Ze geeft in de verklaring ook wat meer uitleg over de omstandigheden rondom haar vertrek. Hachchi zegt dat de D66-fractie al sinds begin 2015 wist van haar wens om te vertrekken. ‘Uit partijloyaliteit’ bleef ze en liet ze naar eigen zeggen ‘twee betaalde banen voorbij gaan’.
Rechts op de foto Wasilla Hachchi tijdens een campagne-evenement voor Clinton in New York. Foto: Reuters
Na haar vertrek dit jaar was er juist grote verwarring. Zelfs binnen haar eigen fractie zei men geen idee te hebben waar Hachchi opeens heen was. Ze was zelf lange tijd totaal onbereikbaar.
Even daarna dook ze op bij het hoofdkantoor van Hillary Clinton in New York. Daar mocht ze als vrijwilliger aan de slag om foldertjesuit te delen, maar ze schrijft dat haar doel nog altijd is om een betaalde baan bij de Clinton-campagne te krijgen. Volgens Hachichi is dit door de ‘ontstane turbulentie’ een stuk moeilijker geworden.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Telegraaf 15.04.2016 Wassila Hachchi zegt zelf haar lidmaatschap van D66 op. Dit is zij overeengekomen met partijvoorzitter Letty Demmers.
Hachchi is er bijna drie maanden na haar plotselinge vertrek uit de Tweede Kamerfractie van D66 nog altijd niet in geslaagd een betaalde baan te vinden. Inmiddels heeft ze 18.000 euro aan wachtgeld binnengehaald, wat de partij het schaamrood op de kaken heeft bezorgd.
Hachchi wilde tot nog toe nergens op reageren en komt vandaag met een nieuwe verklaring. „In 2015 na het vertrek van twee collega’s heb ik uit partijloyaliteit twee betaalde banen voorbij laten gaan. Begin 2016 heb ik via mijn contacten de mogelijkheid gekregen om de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten van dichtbij mee te maken en ter plekke te bezien hoe ik betaald aan de slag kan.”
Vrijwilligerswerk
Op dit moment is Hachchi in de Verenigde Staten om mee te werken aan de verkiezingscampagne van Hillary Clinton. Meer dan vrijwilligerswerk doet ze vooralsnog niet. Door de ontstane commotie zou het volgens de gezamenlijke verklaring ’lastig’ voor haar zijn geworden om nog een betaalde baan bij Clinton te krijgen. Daarom zal ze ook andere mogelijkheden van een passende betaalde baan niet onbenut laten. Voor Hachchi gaat drie maanden na haar vertrek een sollicitatieplicht gelden.
Hachchi neemt „rekenschap van de kritiek en commotie die is ontstaan rondom haar vertrek”. Dat betekent dat zij zelf haar lidmaatschap van D66 opzegt. D66, dat overwoog haar uit de partij te zetten als ze niet met een goed verhaal kwam over hoe ze weer aan de bak denkt te komen, betreurt de situatie, maar respecteert het besluit van Hachchi. „Wij wensen Wassila de ruimte toe om zich weer met open vizier op haar toekomst te kunnen richten”, aldus partijvoorzitter Letty Demmers.
Trouw 15.04.2016 Wassila Hachchi, die in januari plotseling uit de Tweede Kamer vertrok, heeft haar lidmaatschap van D66 opgezegd. De reden voor het besluit is de commotie rond haar vertrek.
Hachchi verbaasde iedereen toen ze de Kamer verliet. Ze zei in de Verenigde Staten aan de slag te gaan bij het campagneteam van Hillary Clinton, maar was daarna dagenlang onbereikbaar – zelfs voor haar eigen partij. Ook Kamervoorzitter Khadija Arib bemoeide zich ermee en riep Hachchi op snel openheid van zaken te geven.
Al gauw bleek dat het campagnewerk een onbetaalde baan was en dat Hachchi aanspraak maakte op wachtgeld: ‘flyeren op kosten van de Nederlandse belastingbetaler’, in de woorden van De Telegraaf. Ondertussen raakte het D66-partijbestuur geïrriteerd. Voorzitter Letty Demmers liet begin maart weten dat Hachchi geroyeerd zou kunnen worden als zij niet duidelijk zou maken hoe ze een baan dacht te krijgen, zodat ze geen wachtgeld meer zou hoeven ontvangen.
Turbulentie
De verklaring van Hachchi kwam vandaag. Daarin zegt Hachchi dat zij al een jaar weg wilde uit de Tweede Kamer. Omdat vorig jaar ook Gerard Schouw en Magde Berndsen uit haar fractie vertrokken, bleef ze echter. Ze zou haar wensen wel kenbaar hebben gemaakt aan ‘direct betrokkenen in de fractie’.
Begin dit jaar greep ze dus wel de mogelijkheid aan om deel uit te maken van de Clinton-campagne. Haar plan was om ter plaatse te onderzoeken of ze dat werk ook betaald zou kunnen doen. Ze zegt dat ze op dit moment nog steeds betaald aan de slag wil voor Clinton, maar dat dit ‘door de ontstane turbulentie’ lastig is geworden. Daarom staat ze nu ook open voor ander werk. Hachchi neemt volgens de verklaring ‘rekenschap van de kritiek en commotie die is ontstaan rondom haar vertrek’ en zegt daarom haar lidmaatschap van D66 op.
Morgen begint het partijcongres van D66, die dan ook feestelijk haar 50-jarig bestaan viert. Zonder Hachchi, dus.
AD 15.04.2016 Wassila Hachchi heeft haar lidmaatschap van de D66 opgezegd. Ze neemt volgens een woordvoerder van D66 haar verantwoordelijkheid voor de kritiek en commotie die is ontstaan rondom haar vertrek en heeft daarom besloten op te zeggen. D66 betreurt de situatie, maar respecteert het besluit van Hachchi.
Wij wensen Wassila de ruimte toe om zich weer met open vizier op haar toekomst te kunnen richten, aldus Partijvoorzitter Letty Demmers.
Het ex-Kamerlid blijft wachtgeld ontvangen, omdat ze nog geen betaalde baan heeft gevonden.
Wassila Hachchi liet in januari haar fractie, partij en kiezers verbijsterd achter met de mededeling dat ze in de VS voor Hillary Clinton gaat werken.
Onberoerde werkplek
Haar werkplek liet ze onberoerd achter, telefoontjes werden genegeerd. Verder dan de twee regels uitleg in haar ontslagbrief (‘ik ga nu internationaal, naar het campagneteam van Clinton’) kwam het niet. Opmerkelijk, helemaal voor een partij die transparantie hoog in het vaandel heeft staan.
Haar lidmaatschap van de Tweede Kamer beëindigde Hachchi al in januari, blijkt uit de verklaring. Haar besluit om op te willen stappen bij de D66-fractie was ook al sinds januari 2016 bekend bij direct betrokkenen in de fractie.
Al spreken bronnen binnen de partij dit tegen. Op aandringen van Hachchi zou in de verklaring zijn opgenomen dat ze haar wens om te vertrekken al een jaar geleden kenbaar had gemaakt, maar zo is dat destijds ‘niet geïnterpreteerd’. Hooguit had ze in functioneringsgesprekken aangegeven om ‘in de toekomst’ iets ‘meer internationaal’ te willen gaan doen. ,,Maar dat ze zo abrupt weg wilde…die indruk had niemand bij ons,” zegt een partijbron.
Wachtgeld
Hachchi heeft in de drie maanden na haar plotselinge vertrek uit de Tweede Kamer nog geen betaalde baan gevonden, maar wel al 18.000 euro aan wachtgeld ontvangen. Eerder gaf ze aan dat ze er naar streefde om geen wachtgeld te ontvangen.
Over haar vertrek bij de partij zegt Hachchi: ,,In 2015, na het vertrek van twee collega’s, heb ik uit partijloyaliteit twee betaalde banen voorbij laten gaan. Begin 2016 heb ik via mijn contacten de mogelijkheid gekregen om de Presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten van dichtbij mee te maken en ter plekke te bezien hoe ik betaald aan de slag kan.”
Op dit moment is Hachchi dus in de Verenigde Staten om mee te werken aan de verkiezingscampagne van Hillary Clinton. Hachchi heeft als doel betaald aan de slag te gaan binnen het campagneteam van Clinton. Door de ontstane turbulentie is dit voor haar lastig geworden, schrijft de partij.
Partijvoorzitter Letty Demmers: ,,Wij wensen Wassila de ruimte toe om zich weer met open vizier op haar toekomst te kunnen richten.”
Telegraaf 15.04.2016 Wassila Hachchi, het Kamerlid van D66 dat op kosten van de belastingbetaler besloot te gaan flyeren voor Hillary Clinton, moet aan de bak. De politica heeft in drie maanden tijd 18.000 euro wachtgeld opgestreken, maar voor haar gaat nu toch echt de sollicitatieplicht gelden. Verder: Asielzoekers die een zedendelict plegen, moeten linea recta het land uit, vindt een meerderheid van de Tweede Kamer. En: Opnieuw veel banen weg bij Blokker. Hier lees je alles om op de hoogte te zijn van het laatste nieuws en mee te kunnen doen aan het gesprek van de dag.
Telegraaf 15.04.2016 Bijna drie maanden na haar plotselinge vertrek uit de Tweede Kamer, heeft Wassila Hachchi nog altijd geen betaalde baan gevonden. Verder dan vrijwilligerswerk voor de campagne van Hillary Clinton komt ze vooralsnog niet.
Dit stelt D66-voorzitter Letty Demmers, die met Hachchi in overleg is over haar toekomst. Volgens Demmers kijkt Hachchi nu naar wat er mogelijk is, ook wat betreft haar internationale ambities. Inmiddels heeft Hachchi 18.000 euro aan wachtgeld binnen geharkt. Begin vorige maand kondigde Demmers aan dat Hachchi een royement wacht als zij niet met een goed verhaal komt over hoe ze weer aan de bak denkt te komen, zodat haar wachtgeld kan worden stopgezet.
Hachchi is nu bijna drie maanden weg en dan gaat een sollicitatieplicht gelden. De partij is in grote verlegenheid gebracht door Hachchi die spoorslags uit de Kamer vertrok en richting de Verenigde Staten ging om daar op kosten van de Nederlandse belastingbetaler te gaan flyeren.
Demmers stelt dat er eerdaags een gezamenlijke verklaring zal komen. Zaterdag congresseert de partij, waarbij de pijnlijke kwestie als een donkere wolk in de lucht hangt. Er komt een motie in stemming die Kamerleden van de partij opdraagt een volledige periode van vier jaar uit te zitten. De bepaling moet worden opgenomen in de huishoudelijke regels van de fractie.
Onbereikbaar
Hachchi houdt zich al bijna drie maanden onbereikbaar voor commentaar. Volgens Demmers – die haar alleen via e-mail af en toe spreekt – werkt zij wel voor Clinton, maar betreft het een vrijwilligersbaan. Meer dan een bescheiden onkostenvergoeding krijgt ze niet. Van een betaalde functie, waar Hachchi aanvankelijk mee schermde, is in ieder geval geen sprake.
Hachchi verbijsterde haar partij nadat ze zich op 17 januari telefonisch bij haar fractievoorzitter Pechtold meldde, met de medeling dat zij per direct weg wil omdat ze aan de slag gaat voor Clinton. Ondanks zware druk uit de partijtop om dat besluit te heroverwegen, zette ze door. Ze was niet bij haar eigen afscheid, wat zeer ongebruikelijk is. Ze haalde zelfs haar spullen niet op, terwijl ze sinds 2010 Kamerlid was. Niemand van haar voormalige collega’s kon daarna nog met haar in contact komen.
Niet veel later dook ze op in New York in de buurt van het Democratische hoofdkantoor van Clinton, maar ze hield haar kaken stijf op elkaar. Na alle commotie in Nederland belde zij nog wel met Kamervoorzitter Arib en Pechtold, maar helderheid over haar motieven heeft ze tot op heden niet gegeven.
PvdA’ers Diederik Samsom en Hans Spekman worden niet vervolgd voor hun uitspraken over Marokkanen. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam dinsdag bepaald.
‘Oneerlijk’
Het hof heeft niet inhoudelijk gekeken naar de eis van de klagers. Ze zijn namelijk geen belanghebbenden, vinden de rechters.
De PVV-klagers vinden het oneerlijk dat hun voorman Geert Wilders wel wordt vervolgd voor zijn ‘minder Marokkanen’ uitspraken en Samsom en Spekman niet voor hun uitlatingen. Wilders zelf vindt het ,,De waanzin ten top, onrechtvaardig. Politici van de coalitie worden beschermd en een oppositieleider gepakt. Het bewijst het politieke karakter van mijn flutproces.”
,,De mannen die zeggen dat Marokkanen vernederd moeten worden en een etnisch monopolie op overlast hebben, worden niet vervolgd en degene die vraagt of men meer of minder Marokkanen wil wordt wel vervolgd”, mopperde PVV-voorman Geert Wilders.
Terugblik
OM
De PVV had het hof gevraagd het Openbaar Ministerie te dwingen de twee te laten berechten voor hun uitspraken. Volgens de klagers is sprake van groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van mensen wegens hun ras. Het OM had eerder al besloten Samsom en Spekman niet te vervolgen.
Fractievoorzitter Diederik Samsom zei in een interview in NRC Handelsblad van 15 december 2011 over straatoverlast: ,,Het klopt dat het vooral Marokkanen zijn. Deze jongens hebben een etnisch monopolie op dit soort overlast gekregen.”
Partijvoorzitter Hans Spekman zei in Vrij Nederland in 2008: ,,En van celstraf krijgen ze alleen maar meer status in hun groep. Je moet ze zien te raken dat ze hun status juist verliezen. De Marokkanen die niet willen deugen, moet je vernederen, voor de ogen van hun eigen mensen.”
PvdA-bestuurder Fouad Sidali heeft Geert Wilders eerder al eens vergeleken met Adolf Hitler op Twitter. Dat deed hij naar aanleiding van Wilders’ uitspraak over de Haagse Marokkanen. Volgens Wilders stemmen zijn kiezers voor ‘een stad met minder lasten en als het even kan wat minder Marokkanen.
Aangifte
De twee volksvertegenwoordigers van de PVV, Kamerlid Fleur Agema en lijsttrekker bij de Europese verkiezingen Marcel de Graaff deden daarom aangifte tegen twee PvdA‘ers: fractievoorzitter Diederik Samsom en partijvoorzitter Hans Spekman.
Het was bedoeld als tegenactie na de 5000 aangiftes tegen partijleider Geert Wilders vanwege zijn uitspraken over ‘minder Marokkanen’.
NSB-Kamerlid Marinus Rost van Tonningen
Aangifte
Het is niet gebruikelijk dat Kamerleden elkaar aanklagen !!!
Dat kwam maar één keer eerder voor in de parlementaire geschiedenis !!!
Bert van den Braak, onderzoeker bij het Parlementair Documentatiecentrum, kent maar één eerder geval. Het NSB-Kamerlid Marinus Rost van Tonningen deed aangifte tegen Henricus Ruytervan de Roomsch-Katholieke Staatspartij wegens belediging. Ruyter had hem op 1 maart 1939 een landverrader genoemd. In oktober 1939 veroordeelde de rechtbank in Den Haag Ruyter tot een boete van 25 gulden. zie verder
VK 12.04.2016 PvdA’ers Diederik Samsom en Hans Spekman worden niet vervolgd voor hun uitspraken over Marokkanen. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam dinsdag bepaald.
De PVV had het hof gevraagd het Openbaar Ministerie te dwingen de twee te laten berechten voor hun uitspraken. Volgens de klagers is sprake van groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van mensen wegens hun ras. Het OM had eerder al besloten Samsom en Spekman niet te vervolgen.
Samsom zei in een interview in NRC Handelsblad van 15 december 2011: ‘Het klopt dat het vooral Marokkanen zijn. Deze jongens hebben een etnisch monopolie op dit soort overlast gekregen.’
Spekman zei in Vrij Nederland in 2008: ‘En van celstraf krijgen ze alleen maar meer status in hun groep. Je moet ze zien te raken dat ze hun status juist verliezen. De Marokkanen die niet willen deugen, moet je vernederen, voor de ogen van hun eigen mensen.’
PVV
Ongeveer 140 mensen hadden aangifte gedaan tegen de PvdA’ers wegens discriminatie. Onder de klagers waren PVV’ers die wilden terugslaan voor de discriminatie-aangiften tegen Geert Wilders. Die had tijdens een campagnebijeenkomst gezegd dat Den Haag ‘een stad met minder lasten, en als het even kan wat minder Marokkanen’ zou moeten worden. Ook liet hij zijn publiek scanderen dat er ‘minder, minder, minder’ Marokkanen zouden moeten zijn. Die uitlatingen werden door het OM wel als strafbaar gezien.
Volgens Wilders gingen de uitspraken van Samsom en Spekman verder dan die van hemzelf. ‘Als Vrouwe Justitia echt blind is, dan zouden dit soort uitspraken gelijk behandeld moeten worden’, zei Wilders destijds.
Omdat het OM besloot Spekman en Samsom niet te vervolgen, begon de PVV een procedure bij het gerechtshof om het duo alsnog te laten berechten. De fractievoorzitter van de partij in de Eerste Kamer, Marjolein Faber, en de delegatieleider in het Europees Parlement, Marcel de Graaff, dienden bij het gerechtshof een klacht (artikel 12) in. Het hof heeft echter niet eens inhoudelijk gekeken naar de eis van de klagers, omdat de rechters vinden dat zij geen belanghebbenden zijn.
Telegraaf 12.04.2016 PvdA-kopstukken Diederik Samsom en Hans Spekman worden niet vervolgd voor hun omstreden uitspraken over Marokkanen. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam dinsdag bepaald.
De PVV had het hof gevraagd het Openbaar Ministerie te dwingen de twee te laten berechten voor hun uitspraken over Marokkanen. Volgens de klagers is sprake van groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van mensen wegens hun ras. Het OM had eerder al besloten Samsom en Spekman hier niet voor te vervolgen.
Fractievoorzitter Samsom zei in een interview in NRC Handelsblad van 15 december 2011 over straatoverlast: ,,Het klopt dat het vooral Marokkanen zijn. Deze jongens hebben een etnisch monopolie op dit soort overlast gekregen.”
Partijvoorzitter Spekman zei in Vrij Nederland in 2008: ,,En van celstraf krijgen ze alleen maar meer status in hun groep. Je moet ze zien te raken dat ze hun status juist verliezen. De Marokkanen die niet willen deugen, moet je vernederen, voor de ogen van hun eigen mensen.”
Oneerlijk
Het hof heeft niet inhoudelijk gekeken naar de eis van de klagers. Ze zijn namelijk geen belanghebbenden, vinden de rechters.
De PVV-klagers vinden het oneerlijk dat hun voorman Geert Wilders wel wordt vervolgd voor zijn ‘minder Marokkanen’ uitspraken en Samsom en Spekman niet voor hun uitlatingen. Wilders zelf vindt het ,,De waanzin ten top, onrechtvaardig. Politici van de coalitie worden beschermd en een oppositieleider gepakt. Het bewijst het politieke karakter van mijn flutproces.”
,,De mannen die zeggen dat Marokkanen vernederd moeten worden en een etnisch monopolie op overlast hebben, worden niet vervolgd en degene die vraagt of men meer of minder Marokkanen wil wordt wel vervolgd”, mopperde de PVV-voorman tegen het ANP.
AD 12.04.2016 PvdA-kopstukken Diederik Samsom en Hans Spekman worden niet vervolgd voor hun omstreden uitspraken over Marokkanen. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam dinsdag bepaald.
De PVV had het hof gevraagd het Openbaar Ministerie te dwingen de twee te laten berechten voor hun uitspraken over Marokkanen. Volgens de klagers is sprake van groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van mensen wegens hun ras. Het OM had eerder al besloten Samsom en Spekman hier niet voor te vervolgen.
Uitspraken
Fractievoorzitter Samsom zei in een interview in NRC Handelsblad van 15 december 2011 over straatoverlast: ,,Het klopt dat het vooral Marokkanen zijn. Deze jongens hebben een etnisch monopolie op dit soort overlast gekregen.”
Partijvoorzitter Spekman zei in Vrij Nederland in 2008: ,,En van celstraf krijgen ze alleen maar meer status in hun groep. Je moet ze zien te raken dat ze hun status juist verliezen. De Marokkanen die niet willen deugen, moet je vernederen, voor de ogen van hun eigen mensen.”
‘Oneerlijk’
Het hof heeft niet inhoudelijk gekeken naar de eis van de klagers. Ze zijn namelijk geen belanghebbenden, vinden de rechters.
De PVV-klagers vinden het oneerlijk dat hun voorman Geert Wilders wel wordt vervolgd voor zijn ‘minder Marokkanen’ uitspraken en Samsom en Spekman niet voor hun uitlatingen. Wilders zelf vindt het ,,De waanzin ten top, onrechtvaardig. Politici van de coalitie worden beschermd en een oppositieleider gepakt. Het bewijst het politieke karakter van mijn flutproces.”
,,De mannen die zeggen dat Marokkanen vernederd moeten worden en een etnisch monopolie op overlast hebben, worden niet vervolgd en degene die vraagt of men meer of minder Marokkanen wil wordt wel vervolgd”, mopperde de PVV-voorman tegen het ANP.
NU 12.04.2016 PvdA-voorman Diederik Samsom en PvdA-partijvoorzitter Hans Spekman worden definitief niet vervolgd vanwege uitspraken over Marokkaanse jongens die overlast veroorzaken.
Het gerechtshof in Amsterdam verklaarde dinsdag de klagers niet-ontvankelijk omdat zij niet direct belanghebbenden zijn.
Marjolein Faber en Marcel de Graaff, beiden PVV, dienden namens de partij in november 2014 bij het gerechtshof een klacht (artikel 12) in nadat het Openbaar Ministerie had besloten Spekman en Samsom niet te vervolgen omdat hun uitspraken over Marokkanen over gedrag gingen en niet over ras.
Samsom zei in 2011 in NRC Handelsblad dat Marokkaanse jongeren een ‘etnisch monopolie’ op overlast hebben. Spekman liet in 2008 in Vrij Nederlandoptekenen dat Marokkanen die niet deugen moeten worden ‘vernederd’.
PVV-leider Geert Wilders riep daarna op om aangifte tegen de PvdA’ers te doen vanwege die uitlatingen, nadat tegen hem duizenden aangiften waren binnengekomen over zijn belofte dat hij voor ‘minder Marokkanen’ in Den Haag zou zorgen. Zo’n 140 mensen deden daarop aangifte.
Jodenvervolging
Volgens de PVV riepen de uitspraken van Samsom en Spekman discriminerende associaties op, die hen doen denken aan de jodenvervolging rond en in de periode van de Tweede Wereldoorlog.
Daarnaast zou de keuze van het OM om Wilders wel te vervolgen en de politici van de PvdA niet, impliceren dat niet iedereen gelijk is voor de wet.
Het gerechtshof oordeelt dat de klacht vooral gericht is op het gelijkheidsbeginsel en dat daarmee een algemeen belang wordt geformuleerd. Het hof gaat daarom niet verder in op de zaak omdat slechts persoonlijk en rechtstreeks belanghebbenden ontvankelijk zijn bij een artikel 12-procedure.
Het OM verdenkt de politicus niet alleen van het sjoemelen met de burgemeestersbenoeming, maar ook van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Op de derde zittingsdag kijkt de rechtbank in de zaak-Van Rey naar de verdenking van corruptie en omkoming. Als Van Rey deze ambtsmisdrijven niet alleen als wethouder van Roermond, maar ook als senator zou hebben gepleegd, dan moet de Hoge Raad tot een oordeel komen.
Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) moet komen getuigen in de zaak tegen voormalig VVD-politicus Jos van Rey. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam na uitvoerig beraad besloten.
Plasterk mengde zich afgelopen week op Twitter in een discussie over de rechtszaak. De minister reageerde op uitspraken van Van Rey, die onder meer wordt verdacht van het lekken van geheime informatie naar een mede-VVD’er. Tegen de rechter zei Van Rey dat dit geen misdrijf is, maar een normale gang van zaken. Plasterk tweette daarop de tekst: ‘”Iedereen doet aan klankborden” is niet waar.’
Trias politica
Gitte Stevens, advocaat van de van corruptie verdachte Van Rey, beweerde maandag dat de minister zich op deze manier doelbewust met de zaak heeft bemoeid.
‘Hij zet zichzelf neer als een soort ervaringsdeskundige,’ aldus Stevens, maar daardoor schendt hij wel de scheiding der machten in Nederland. ‘Dat is ongehoord.’
Ongelukkig
De rechtbank noemde de timing van de tweet ‘niet gelukkig’, en honoreerde het verzoek om de minister te laten getuigen. Van Rey zou belang kunnen hebben bij de getuigenverklaring van Plasterk, omdat de minister kenbaar maakte veel te weten over hoe benoemingen van burgemeesters normaliter verlopen.
De minister reageerde tegenover RTL Nieuws dat hij met ‘alle plezier’ zijn tweet komt uitleggen. Plasterk hoeft niet te komen getuigen als de rechtbank concludeert niet bevoegd te zijn om te oordelen.
Telegraaf 10.07.2016 Dinsdag is D-day voor oud-VVD’er Jos van Rey. De Limburgse ex-politicus krijgt dan het oordeel van de rechtbank te horen. De eis is twee jaar cel voor omkoping, verkiezingsfraude en witwassen. Ook wil het Openbaar Ministerie dat hij drie jaar niet meer voor de overheid mag werken.
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen en de juiste antwoorden hebben doorgespeeld naar zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Ook zou Van Rey smeergeld hebben aangenomen van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol, in ruil voor opdrachten. Tegen Van Pol is daarom ook twee jaar cel geëist. Ook hij hoort dinsdag de uitspraak.
Van Rey wordt er verder van verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en van het witwassen van 175.000 euro.
Hij was voor de VVD onder meer raadslid en wethouder in Roermond, lid van Provinciale Staten in Limburg en lid van de Eerste en Tweede Kamer. De VVD heeft Van Rey vanwege de verschillende verdenkingen tegen hem uit de partij gezet.
Van Rey zelf werpt alle beschuldigingen ver van zich. „Dit is te absurd voor woorden”, reageerde hij op de eis. „Ze hebben niks. Ik heb nooit uit eigen belang gehandeld, nooit!”
Profiel Jos van Rey
Naam: Jos van Rey
Geboren: 15 april 1945, in een Roermonds slagersgezin
Opleiding: mulo en hbs, niet afgemaakt
Politieke carrière: begon in 1974 als gemeenteraadslid in Roermond. Van 1979 tot oktober 1982 wethouder maatschappelijk welzijn en onderwijs. Daarna was hij afwisselend Tweede Kamerlid, lid van Provinciale Staten in Limburg, gemeenteraadslid in Roermond, opnieuw wethouder in die stad en Eerste Kamerlid.
Hij is eigenaar van Van Rey Vastgoed. In 1998 werd Van Rey Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij legde op 22 oktober 2012 zijn wethouderschap en lidmaatschap van de Eerste Kamer neer.
Vervolgd voor: onder meer corruptie, verkiezingsfraude en witwassen. Er is daarom twee jaar cel geëist tegen de oud-VVD’er.
BB 28.06.2016 De zestig uur werkstraf in hoger beroep voor de oud-burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermans, blijft in stand. Dat heeft de Hoge Raad dinsdag besloten.
Geheimhoudingsplicht
Het gerechtshof gaf Offermans in maart vorig jaar deze werkstraf. De politicus kreeg die straf voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht in de sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012 .
Corruptie
Het hof sprak Offermans toen vrij van de zwaardere beschuldiging van corruptie. Zijn toenmalig VVD-partijgenoot en wethouder in Roermond, Jos van Rey, zou sollicitatievragen en goede antwoorden hebben doorgespeeld aan Offermans. Om van corruptie te kunnen spreken is een tegenprestatie nodig, maar volgens het hof was niet bewezen dat Van Rey iets van Offermans terug wilde.
Taakstraf
De rechtbank in Rotterdam veroordeelde Offermans in eerste aanleg wel voor passieve ambtelijke corruptie. Dat kwam hem aanvankelijk op 120 uur taakstraf te staan. (ANP)
NU 28.06.2016 De Hoge Raad heeft een cassatieverzoek van VVD’er Ricardo Offermanns afgewezen. De taakstraf van zestig uur die hij kreeg, blijft daarom in stand.
Offermanns kreeg de taakstraf voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht door Jos van Rey.
In 2012 solliciteerde Offermanns, toen burgemeester van Meerssen, naar de vrijgekomen burgemeesterspost van Roermond.
Telefoontje
Van Rey was destijds wethouder in Roermond. Hij belde Offermanns op en speelde hem vertrouwelijke informatie toe over de sollicitatieprocedure. Het ging om twee vragen die Offermanns zou krijgen en de gewenste antwoorden.
De rechtbank gaf hem 120 uur taakstraf voor ambtelijke corruptie. Na hoger beroep bleef er 60 uur taakstraf over en werd hij vrijgesproken van ambtelijke corruptie. Volgens het hof stond het namelijk niet vast dat Van Rey voor zijn informatie een wederdienst verlangde van Offermanns.
De 60 overgebleven uur taakstraf was voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht van Van Rey. Twee weken na deze uitspraak tekende Offermanns beroep in cassatie aan tegen deze 60 uur.
De Hoge Raad heeft dinsdag beslist dat het verstrekken van informatie tijdens een sollicitatieprocedure inderdaad een schending van de geheimhoudingsplicht oplevert. De veroordeling van Offermanns blijft daarom in stand.
Offermanns heeft al eerder erkend dat hij het telefoontje met Van Rey had moeten afbreken op het moment dat de wethouder begon over de burgemeestersbenoeming: “Ik had moeten roepen: ‘Stop, stop, Jos!'”
Telegraaf 28.06.2016 De zestig uur werkstraf in hoger beroep voor de oud-burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermans, blijft in stand. Dat heeft de Hoge Raad dinsdag besloten.
Het gerechtshof gaf Offermans in maart vorig jaar deze werkstraf. De politicus kreeg die straf voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht in de sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012 .
Het hof sprak Offermans toen vrij van de zwaardere beschuldiging van corruptie. Zijn toenmalig VVD-partijgenoot en wethouder in Roermond, Jos van Rey, zou sollicitatievragen en goede antwoorden hebben doorgespeeld aan Offermans. Om van corruptie te kunnen spreken is een tegenprestatie nodig, maar volgens het hof was niet bewezen dat Van Rey iets van Offermans terug wilde.
De rechtbank in Rotterdam veroordeelde Offermans in eerste aanleg wel voor passieve ambtelijke corruptie. Dat kwam hem aanvankelijk op 120 uur taakstraf te staan
AD 28.06.2016 De zestig uur werkstraf in hoger beroep voor de oud-burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermans, blijft in stand. Dat heeft de Hoge Raad vandaag besloten.
Het gerechtshof gaf Offermans in maart vorig jaar deze werkstraf. De politicus kreeg die straf voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht in de sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012.
Het hof sprak Offermans toen vrij van de zwaardere beschuldiging van corruptie.
Jos van Rey
Zijn toenmalig VVD-partijgenoot en wethouder in Roermond, Jos van Rey, zou sollicitatievragen en goede antwoorden hebben doorgespeeld aan Offermans. Dat ‘lekken’maakt onderdeel uit van de strafzaak tegen Van Rey. Hij zei daarover dat het ‘zo altijd gaat in Nederland. Alle partijen doen het, op alle niveaus’.
Om van corruptie te kunnen spreken is een tegenprestatie nodig, maar volgens het hof was niet bewezen dat Van Rey iets van Offermans terug wilde.
De rechtbank in Rotterdam veroordeelde Offermans in eerste aanleg wel voor passieve ambtelijke corruptie. Dat kwam hem aanvankelijk op 120 uur taakstraf te staan.
Telegraaf 28.06.2016 De Hoge Raad oordeelt dinsdag of de uitspraak in hoger beroep over oud-burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermans, in stand blijft. Het gerechtshof gaf hem in maart vorig jaar een werkstraf van zestig uur. Hij kreeg die straf voor medeplichtigheid aan het schenden van de geheimhoudingsplicht in de sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012 .
Het hof sprak Offermans vrij van de zwaardere beschuldiging van corruptie. Zijn toenmalig VVD-partijgenoot en wethouder in Roermond, Jos van Rey, zou sollicitatievragen en goede antwoorden hebben doorgespeeld aan Offermans. Om van corruptie te kunnen spreken is een tegenprestatie nodig, maar volgens het hof was niet bewezen dat Van Rey iets van Offermans terug wilde.
De rechtbank in Rotterdam veroordeelde Offermans in eerste aanleg wel voor passieve ambtelijke corruptie. Dat kwam hem aanvankelijk op 120 uur taakstraf te staan.
Telegraaf 26.06.2016 De tweet die minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in april plaatste over de zaak-Van Rey, heeft minstens 5800 euro gekost. Dat is het bedrag dat de landsadvocaat in rekening bracht voor een mondeling advies.
RTL Nieuws meldt dat op basis van opgevraagde documenten van het ministerie. Plasterk plaatste zijn tweet, omdat de Roermondse oud-wethouder Jos van Rey had gezegd dat het delen van vertrouwelijke informatie over burgemeestersbenoemingen vaker voorkomt. Plasterk schreef: ,,’Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar.” Daarom moest hij als getuige verschijnen in de rechtszaak tegen Van Rey. Plasterk wilde van de landsadvocaat weten wat hij ,,tijdens de zitting mocht verwachten”.
Het ministerie liet ambtenaren uitzoeken hoe vaak er is gelekt bij benoemingen van burgemeesters. Sinds 2012 zijn 103 burgemeesters benoemd en bij elf daarvan waren onregelmatigheden. In twee gevallen ging het om het delen van vertrouwelijke informatie.
AD 26.06.2016 De tweet die minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in april plaatste over de zaak-Van Rey, heeft minstens 5800 euro gekost. Dat is het bedrag dat de landsadvocaat in rekening bracht voor een mondeling advies. RTL Nieuws meldt dat op basis van opgevraagde documenten van het ministerie.
Plasterk plaatste zijn tweet, omdat de Roermondse oud-wethouder Jos van Rey had gezegd dat het delen van vertrouwelijke informatie over burgemeestersbenoemingen vaker voorkomt. Plasterk schreef: ,,’Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar.” Daarom moest hij als getuige verschijnen in de rechtszaak tegen Van Rey. Plasterk wilde van de landsadvocaat weten wat hij ,,tijdens de zitting mocht verwachten”.
Het ministerie liet ambtenaren uitzoeken hoe vaak er is gelekt bij benoemingen van burgemeesters. Sinds 2012 zijn 103 burgemeesters benoemd en bij elf daarvan waren onregelmatigheden. In twee gevallen ging het om het delen van vertrouwelijke informatie.
AD 02.06.2016 Oud-VVD’er Jos van Rey heeft vandaag tijdens de laatste dag van de rechtszaak tegen hem het laatste woord. Van Rey wordt verdacht van van corruptie, verkiezingsfraude en witwassen. In mei hoorde de politicus in de rechtbank van Rotterdam twee jaar cel tegen zich eisen.
Naast Van Rey komt ook Piet van Pol aan het woord, de projectontwikkelaar die Van Rey zou hebben omgekocht door middel van diverse giften. Daarvoor komen de advocaten van Van Rey en Van Pol, Gitte Stevens en Peer Szymkowiak, nog aan het woord. Zij reageren voor een laatste keer op de beschuldigingen van het Openbaar Ministerie tegen hun cliënten. Ook de vrouw, zoon en dochter van Van Rey en de echtgenote van Van Pol zijn aanwezig.
In mijn broek is nooit een onrechtmatige euro verdwenen, Jos van Rey.
,,Zondag heb ik tien A4’tjes volgetikt. Dat is wat veel, maar die bewaar ik voor mijn boek”, begint Van Rey zijn slotpleidooi meldt 1Limburg. Vervolgens haalt hij een stuk van De Limburger aan: ,,Het laatste woord kan je zaak maken of breken.” Dat stuk ging over berouw, maar dat heeft Van Rey niet, verklaart hij. ,,Want ik heb geen zonde begaan. In mijn broek is nooit een onrechtmatige euro verdwenen.”
Daarnaast zegt hij dat hij al vier jaar veroordeeld is, ,,sinds oktober 2012”. ,,”Ik ben altijd open geweest als wethouder. Net als ik was toen ik in de Kamer zat, in de Senaat, of nu in het Limburgs parlement. Maar ik ben niet de eerste waarmee zomaar wordt afgerekend. Zonder te weten waarom. Je zou er gek van kunnen worden. Maar dat is mij gelukkig niet gebeurd.” Ook haalt Van Rey uit naar de media en het OM. Hij verklaart dat de media verzwijgen dat de zaak tegen #VanRey is begonnen met de ,,rancuneuze informant Walraven”. ,,Het OM had mij moeten onderzoeken met een spiegel, en niet met een vergrootglas. De rest leest u wel in mijn boek.”
,,Zaken die je van een OM niet kan en mag verwachten waren mijn deel, met grote impact voor mij en familie tot gevolg”, verklaart Van Pol tijdens de rechtszaak. De beschuldiging dat er 5 tot 7 miljoen euro in de zakken van Van Pol was verdwenen, raakt volgens hem kant noch wal. Van Pol hoopt op een rechtvaardige uitspraak, zegt hij.
Corruptie en omkoping
Deze hechte vriendschap kende geen bijbedoelingen, Gitte Stevens, advocaat van Jos van Rey.
De oud-wethouder van Roermond belandde volgens het Openbaar Ministerie in een wereld van vriendjespolitiek, omkoping en corruptie. Hij zou onder meer zijn positie misbruikt hebben bij een burgemeestersbenoeming in 2012 en stemmen geronseld hebben bij verkiezingen. Daarnaast zou hij giften ter waarde van 107.814 euro hebben aangenomen van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol en 175.000 euro hebben witgewassen.
Voor de laatste beschuldiging vraagt advocaat Gitte Stevens vrijspraak. Hierover heeft de belastingrechter al in het voordeel van Van Rey besloten. ,,Leuker kan ik het niet maken, wel makkelijker”, aldus Stevens.
Van Rey ontving vooral giften van Van Pol, maar ook beveiligingsbedrijf Red Security en bouwbedrijf Meulen Groep zouden Van Rey het een en ander hebben toegestopt. Het ging met name om vakanties, waar de projectontwikkelaar tienduizenden euro’s aan besteedde. Van Rey betaalde soms wel wat terug, maar slechts een fractie. Van Rey stelde steeds dat hij en Van Pol al 30 jaar bevriend zijn en dat het meestal privéreizen betrof.
Szymkowiak zegt aan het begin van de zitting dat de beschuldigingen tegen Van Pol nog altijd onduidelijk zijn. Bovendien snapt de advocaat niet waarom het OM nog altijd denkt dat de giften bedoeld waren voor een wederdienst. ,,Een gemaskerde man in een bank kan een overvaller zijn, maar ook de vriend van de cassière die een grap uithaalt”, zegt Szymkowiak als voorbeeld. Daarnaast vraagt de advocaat van Van Pol zich af of hij de enige pleger is van het doen van giften, of dat er ook andere daders zijn.
De advocaat van Van Pol vindt het bovendien grof dat het OM de ontwikkelaar afschildert als iemand die alleen voor reclamedoeleinden goede doelen steunde. ,,En daarom pleit ik voor nietigverklaring en anders vrijspraak”, besluit de advocaat zijn verhaal. Ook advocaat Gitte Stevens benadrukt de vriendschap tussen Van Pol en Van Rey. ,,Deze hechte vriendschap kende geen bijbedoelingen.” Bovendien kan een wethouder niet alleen besluiten nemen, stelt de advocate.
Van Rey wordt er verder van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Advocate Gitte Stevens stelt in haar slotpleidooi dat de geheimhoudingsplicht een schending van de vrijheid van meningsuiting is. Daarnaast stelt Stevens dat het OM en de Rijksrecherche geen verstand hebben van lokaal bestuur. Dit zou uit de opnames van de verhoren blijken.
Ontzetting uit ambt
Van Rey was voor de VVD onder meer raadslid en wethouder in Roermond, lid van de Provinciale Staten in Limburg en lid van de Eerste en Tweede Kamer. De partij heeft hem vanwege de verschillende verdenkingen tegen hem, uit de partij gezet. De openbaar aanklager eist naast twee jaar cel ook drie jaar ontzetting uit een politiek ambt. ,,Ik hoop dat ik bij uw uitspraak op 12 juli hoor, dat ik nog niet met pensioen hoef”, zegt Van Rey hierover tijdens de rechtszaak.
Op 12 juli krijgen Van Rey en medeverdachten Piet van Pol en Tilman Schreurs het vonnis te horen. Tilman Schreurs, de derde verdachte, is oud-wethouder in Roermond en moest voor de rechtbank verschijnen voor zijn aandeel in de zaak. Het OM eist een taakstraf van 180 uur en twee jaar ontzetting uit een politiek ambt tegen hem.
Trouw 01.06.2016 Sommige bestuurders declareren niets meer: je zult maar in een bonnetjesaffaire verstrikt raken. “De toenemende aandacht voor het gebrek aan integriteit is een enorme bananenschil geworden.”
Bijna tachtig twijfelende burgemeesters hebben advies gevraagd aan een nieuw steunpunt voor integriteitsonderzoek. Een duidelijk vonnis in de zaak Van Rey moet helderheid bieden.
Jurist Hans Groot (56) was coördinator integriteit bij het ministerie van buitenlandse zaken. Hij werd in 2011 hoofd van het bureau integriteit van de gemeente Amsterdam en stelde orde op zaken bij de provincie Noord-Holland na het vertrek van gedeputeerde Ton Hooijmaijers, die later voor corruptie werd veroordeeld. Sinds 1 januari is hij verbonden aan het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers.
Integritisme, noemt Hans Groot het: de overdreven angst van burgemeesters, wethouders en raadsleden om beschuldigd te worden van niet-integer handelen. Ze weten daardoor niet van welke tennisclub ze nog lid kunnen zijn en kopen hun auto buiten de gemeentegrens. Ze declareren niets meer: je zult maar in een bonnetjesaffaire verstrikt raken.
“Dat zogenaamde ‘gebrek aan integriteit’ is een enorme bananenschil aan het worden”, zegt Groot. “De toenemende aandacht voor dit begrip moet er niet toe leiden dat niemand meer zin heeft in bestuurlijk werk. We hebben in dit land bijvoorbeeld wel 1700 capabele wethouders nodig, en duizenden raadsleden die tegen een geringe vergoeding hun avonduren opofferen.”
Groot is de drijvende kracht achter het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers, dat sinds 1 januari 2015 de commissarissen van de koning, burgemeesters en voorzitters van waterschappen adviseert over de aanpak van bestuurders en volksvertegenwoordigers die mogelijk een scheve schaats hebben gereden. Het steunpunt doet zelf géén onderzoek, maar begeleidt de hulpvrager bij diens eigen speurtocht.
Is er al met de ‘verdachte’ gesproken? Wie is de aangever? Doet de burgemeester zelf het onderzoek of besteedt hij dit uit? Wat mag het kosten? En is er gedacht aan nazorg en eventuele rehabilitatie als de melding geen grond blijkt te hebben?
Hoeders bestuurlijke integriteit
Burgemeesters worstelen steeds meer met zulke vragen, omdat de Gemeentewet hen sinds dit jaar opvoert als ‘hoeders van de bestuurlijke integriteit’. Dat vraagt om actief optreden. Uit het jaaroverzicht 2015 dat vandaag verschijnt, blijkt dat ze 76 keer formeel om advies van het steunpunt hebben gevraagd.
Er bestaat in Nederland grote onduidelijkheid over wat in het bestuur kan, en wat niet kan, zegt Groot. “De meeste schendingen bestaan uit naïef gedrag in een grijs gebied. Met opzet gepleegde criminele handelingen zijn echt uitzondering.”
Groot verwacht veel van het zogenoemde Van Rey-effect, dat zal optreden als straks het vonnis tegen deze van corruptie verdachte oud-wethouder wordt uitgesproken. “Die kwestie is de aanjager die we nodig hebben. Treurig, maar waar. In dat vonnis komen nieuwe definities te staan van integriteit en belangenverstrengeling. Daarop kan de vraag beantwoord worden wat in Nederland een acceptabele bestuurscultuur is.” Nadat de rechter heeft gesproken, is het volgens Groot hoog tijd voor de zogenoemde moresprudentie.
Het lokale bestuur hangt volgens Groot ‘aan elkaar van belangenverstrengeling’. Dat kan ook niet anders. “Het raadslidmaatschap is liefdewerk oud papier, dat naast een reguliere baan bestaat. Een raadslid heeft verbondenheid met allerlei organisaties, en vanwege die netwerken en specifieke kennis wordt hij of zij vaak ook gekozen. Het gaat pas fout als de zuiverheid van de besluitvorming in het geding is. Je bent als raadslid eindcontroleur, je kunt niet actief ambtenaren aansturen. Als je bemoeienis door de ambtenaar als druk wordt ervaren, is het al foute boel.”
Vadertje Drees
We hoeven niet allemaal als vadertje Drees te opereren, benadrukt Groot, die niet eens een pen van de zaak gebruikt voor zijn privé-correspondentie. “Maar als een gemeente een echte macher binnenhaalt om de stad eens ‘op de kaart’ te zetten, moet ze zich er wel van vergewissen dat deze geen dubieuze zaken doet.”
Diezelfde onduidelijkheid heerst bij gemeenteraadsleden die ánderen gebrek aan integriteit verwijten, aldus Groot. Soms wordt de term ‘schending van integriteit’ gebruikt als er slechts een politiek conflict is. Dit leidt nu eenmaal tot meer dynamiek. Die onterechte beschuldiging is een soort modder die moeilijk uitwasbaar is, waarschuwt hij. Raadsleden en bestuurders worden zo afgeserveerd, terwijl zij prima functioneren.
De schendingen, de verlammende angst daarvoor en het misbruik van het begrip integriteit, kunnen volgens Groot aanzienlijk worden teruggedrongen als er afspraken worden gemaakt in vredestijd, zoals hij dit noemt.
“Je zou alle dilemma’s op dit gebied moeten bespreken als de thema’s nog niet politiek actueel zijn, aan het begin van een raadsperiode bijvoorbeeld. Wat doen we met cadeaus en reisjes? Willen we als raad wel een gratis passe-partout voor de schouwburg? Als dit soort gesprekken normaal worden, neemt de kans op een uitglijder enorm af.”
Telegraaf 01.06.2016 Steeds meer burgemeesters, wethouders en raadsleden zijn bang om beschuldigd te worden van niet-integer handelen. Ze weten daardoor niet van welke tennisclub ze nog lid kunnen zijn en kopen hun auto buiten de gemeentegrens. Ze declareren niets meer: je zult maar in een bonnetjesaffaire verstrikt raken. Dat zegt jurist Hans Groot woensdag in Trouw. Hij is verbonden aan het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers.
,,Dat zogenaamde ‘gebrek aan integriteit’ is een enorme bananenschil aan het worden”, zegt Groot. ,,De toenemende aandacht voor dit begrip moet er niet toe leiden dat niemand meer zin heeft in bestuurlijk werk. We hebben in dit land bijvoorbeeld wel 1700 capabele wethouders nodig, en duizenden raadsleden die tegen een geringe vergoeding hun avonduren opofferen.”
In totaal 76 twijfelende burgemeesters hebben vorig jaar advies gevraagd aan het nieuwe steunpunt voor integriteitsonderzoek. Een duidelijk vonnis in de zaak-Van Rey moet volgens Groot helderheid bieden. De oud-wethouder van Roermond wordt verdacht van corruptie.
VK 23.05.2016 De advocaat van Jos van Rey heeft maandag in haar pleidooi fel uitgehaald naar het onderzoek en de bewijsvoering van het Openbaar Ministerie tegen de oud-wethouder van Roermond. ‘Mijn cliënt wordt door het OM neergezet als een corrupte geldwolf die jarenlang zijn eigen zakken vulde ten koste van de gemeenschap. Niets is minder waar’, zei Gitte Stevens.
Ze pleit voor vrijspraak op alle punten: corruptie, witwassen, verkiezingsfraude en het lekken van vertrouwelijke informatie. ‘Hoe kapot kun je iemand maken? Hoe ver kun je iemand afbreken? Hoe onterecht is dit en hoe kun je dit volhouden op basis van een flinterdunne bewijsvoering?’
Ze spreekt van een politiek proces en trial by media. ‘Op meerdere plekken, ook in de media, is gesteld dat Van Rey niet reflectief is’, aldus Stevens. ‘Maar waarop moet hij reflecteren als hij niets fout heeft gedaan?’
Jos van Rey en projectontwikkelaar Piet van P. zijn al 35 jaar goede vrienden en ‘niet onbemiddeld’. Het is geenszins verboden, laat staan een vorm van omkoping, als deze vrienden reizen maken, beurzen of voetbalwedstrijden bezoeken, zegt Stevens. ‘Gezien de levensstandaard van de heren verbleven ze meestal in luxe hotels en aten ze in goede restaurants en dronken ze goede wijn.’
Het OM heeft mijn cliënt bedekt met een nietsontziende en allesverzengende lavastroom van verdachtmakingen, insinuaties en sfeerscheppende en tendentieuze omschrijvingen, aldus Gitte Stevens, advocaat Jos van Rey.
Volgens haar is door het OM het volstrekt verkeerde beeld gecreëerd dat Van Rey ‘zich liet paaien of omkopen door deze luxe reizen’. Het OM heeft berekend dat Van Rey ten minste 91 duizend euro aan giften en diensten heeft ontvangen van Van P. Volgens Stevens kloppen die berekeningen van geen kant. Van Rey zelf verklaarde in de pauze dat het zelfs ‘min 10’ is. ‘Van P. heeft van mij een gift van 10 duizend euro ontvangen’, kraaide de oud-wethouder.
De advocaat sprak van ‘een extreme toerekening van kosten’ in het nadeel van haar cliënt. Zo sliep Van Rey enkele malen in de suite in het vijfsterrenhotel in Cannes die Van P. al sinds 2002 elk jaar huurt. Ze citeerde de verklaring van Van P.: ‘Als Van Rey mee was, deelde ik mijn suite met hem. Het was een suite met twee slaapkamers. Als hij niet mee was, deelde ik mijn suite met niemand.’
Ze haalde ook stedentrips aan naar Berlijn, Parijs, Londen en Rome, die beide vrienden om en om betaalden. Op verzoek van de verdediging heeft een accountant een eigen berekening gemaakt van alle reisjes, die als bijlage naar de rechtbank is gestuurd. Daaruit zou blijken, aldus Stevens, dat Van Rey juist 10 duizend euro meer betaalde dan Van P.
‘Om een verband te leggen tussen de manier van reizen en de stand van zaken in projecten kan alleen verzonnen worden door iemand die nooit heeft deelgenomen aan het lokaal-politiek bestuur’, aldus Stevens. ‘Het succes van Roermond is te danken aan het feit dat alle ondernemers hetzelfde worden behandeld en dankzij een bestuurscultuur van aanpakken.’
‘Moreel kompas kwijt’
‘Lariekoek’
In een interview met de Volkskrant (+) eind vorige maand noemt de oud-wethouder het verwijt van omkoping ‘onzin’, de verkiezingsfraude ‘lariekoek ‘en het witwassen ‘een fiscale kwestie, die het OM bij gebrek aan beter heeft aangewend om de dagvaarding aan te dikken’. Hij erkent alleen dat hij gelekt heeft uit de vertrouwenscommisssie, ‘maar iedereen doet dat, de gemeentewet is achterhaald’.
Het hoofd van Jos van Rey staat op een spandoek, maar hij heeft niks met de ex-wethouder, zegt de initiatiefnemer van de protestmars die zaterdag plaatsvond in Roermond.‘We zijn de leugens in de media gewoon zat.’ (+)
Het OM, dat twee jaar celstraf heeft geëist, hekelde juist de bestuurscultuur in Roermond: een cultuur waarin een dominante bestuurder zijn zin kon doordrijven, van machtsbederf, vriendjespolitiek en corruptie. Van Rey zou zijn moreel kompas zijn kwijtgeraakt, het democratisch proces hebben gemanipuleerd en de stad financiële schade hebben berokkend. ‘Misselijkmakende termen voor mijn cliënt’, aldus Stevens.
Dat de gemeente twee gebouwen van Van P. voor een veel te hoog bedrag heeft aangekocht (schade 5 tot 7 miljoen euro, aldus het OM) noemt Stevens ‘quatsch’ en ‘grievend’. Stevens: ‘Nooit heeft hij de stad Roermond benadeeld, nooit heeft hij zich laten omkopen.’
Bij het begin van het pleidooi vroeg ze het OM niet ontvankelijk te verklaren, onder meer wegens ‘de verdwenen Teeven-tap’. Tijdens het onderzoek naar schending van het ambtsgeheim werd uitgerekend een telefoongesprek met toenmalig VVD-staatssecretaris Fred Teeven niet getapt. ‘We hebben voldoende aanwijzingen ingebracht om te kunnen beweren dat het tapsysteem bewust en opzettelijk is stilgelegd’, zegt ze. Daardoor zijn de rechten van de verdachte ‘doelbewust geschonden’.
Ook voor verwijt van lekken uit de vertrouwenscommissie vroeg ze vrijspraak. Volgens haar heeft Van Rey de wettelijke plicht tot geheimhouding niet geschonden en is ‘sparren rondom en met’ burgemeesterskandidaten heel gewoon.
NU 23.05.2016 Het Openbaar Ministerie (OM) heeft in de zaak tegen Jos van Rey “te grof geschut” gebruikt. Het bewijs tegen de van corruptie verdachte oud-VVD’er is bovendien flinterdun, stelt zijn advocaat maandag in de rechtszaal van Rotterdam.
Twee weken geleden eiste het OM een celstraf van twee jaar tegen de oud-wethouder van Roermond.
Van Rey staat onder meer terecht voor corruptie. Hij zou in zijn tijd als wethouder steekpenningen hebben aangenomen van een projectontwikkelaar die een goede vriend van hem is.
Daarnaast wordt Van Rey vervolgd voor witwassen, schending van geheimhoudingsplicht en stemfraude. Volgens de aanklager leefde hij in een zelfgecreëerde wereld waar alleen zijn eigen regels en wetten gelden.
Idioot
Volgens zijn advocaat Gitte Stevens is daar niks van waar. Ze denkt dat het OM de rechten van haar cliënt doelgericht heeft beschadigd. “De hele zaak is in één woord idioot”, zegt ze volgens de lokale nieuwszender L1.
Er zou amper bewijs zijn tegen Van Rey en daarom meent Stevens dat het OM geen poot heeft om op te staan. Toch is er volgens haar overgegaan tot vervolging, omdat justitie op een gegeven moment “niet meer kon of wilde stoppen”.
Telegraaf 17.05.2016 Het Heerlense raadslid Christian Petermann neemt een time-out van een maand om te werken aan ,,een stuk zelfreflectie’’, zoals hij dat maandag omschrijft in een mail aan de burgemeester en de gemeenteraad.
Petermann kwam vorige week in opspraak na een tweet over officier van justitie Anja Janssen in de strafzaak tegen politicus Jos van Rey. In die tweet vergeleek hij haar met een kampbeul in Auschwitz. Hij kreeg een stortvloed van kritiek over zich heen en het Openbaar Ministerie deed aangifte tegen hem.
In de e-mail schrijft hij ,,dat de afgelopen dagen een grote impact hebben gehad op mij als politicus en mens. Ik heb derhalve besloten om het politieke en publieke leven een maand te verlaten en te werken aan een stuk zelfreflectie’’.
BB 17.05.2016 Het Heerlense raadslid Christian Petermann neemt een time-out van een maand om te werken aan ,,een stuk zelfreflectie’’, zoals hij dat maandag omschrijft in een mail aan de burgemeester en de gemeenteraad.
Officier van justitie
Petermann kwam vorige week in opspraak na een tweet over officier van justitie Anja Janssen in de strafzaak tegen politicus Jos van Rey. In die tweet vergeleek hij haar met een kampbeul in Auschwitz. Hij kreeg een stortvloed van kritiek over zich heen en het Openbaar Ministerie deed aangifte tegen hem.
Zelfreflectie
In de e-mail schrijft hij ,,dat de afgelopen dagen een grote impact hebben gehad op mij als politicus en mens. Ik heb derhalve besloten om het politieke en publieke leven een maand te verlaten en te werken aan een stuk zelfreflectie’’. (ANP)
NU 13.05.2016 Politicus Jos van Rey is als raadslid in Roermond niet welkom in een nieuwe gemeentelijke commissie.
De liberaal, tegen wie het Openbaar Ministerie dinsdag twee jaar cel eiste wegens onder meer corruptie, kreeg donderdagavond niet het vertrouwen van de Roermondse gemeenteraad. Daarbij wordt verwezen naar “de actualiteit”, zonder dat dit verder gespecificeerd wordt.
De partij van Van Rey had hem als kandidaat voor de commissie naar voren geschoven, die het functioneren van de Roermondse burgemeester Rianne Donders (CDA) moet gaan evalueren. De commissie gaat nu aan de slag, maar dan zonder de inbreng van Van Rey’s fractie, oppositiepartij LVR.
Deze weigerde namelijk om nog deel van de nieuwe commissie uit te maken. De partij gaat nu een eigen evaluatie doen naar het functioneren van de burgemeester.
BB 13.05.2016 Politicus Jos van Rey is als raadslid in Roermond niet welkom in een nieuwe gemeentelijke commissie. De liberaal, tegen wie het Openbaar Ministerie dinsdag twee jaar cel eiste wegens onder meer corruptie, kreeg donderdagavond niet het vertrouwen van de Roermondse gemeenteraad. Daarbij wordt verwezen naar ‘de actualiteit’, zonder dat dit verder gespecificeerd wordt.
Functioneren burgmeester Donders
De partij van Van Rey had hem als kandidaat voor de commissie naar voren geschoven, die het functioneren van de Roermondse burgemeester Rianne Donders (CDA) moet gaan evalueren. De commissie gaat nu aan de slag, maar dan zonder de inbreng van Van Rey’s fractie, oppositiepartij LVR. Deze weigerde namelijk om nog deel van de nieuwe commissie uit te maken. De partij gaat nu een eigen evaluatie doen naar het functioneren van de burgemeester. (ANP)
BB 12.05.2016 Het landelijk parket van het Openbaar Ministerie (OM) heeft donderdag aangifte gedaan om een tweet van het Heerlense raadslid Christian Petermann. Die vergeleek officier van justitie Anja Janssen dinsdag op Twitter met een kampbeul in het Duitse concentratiekamp Auschwitz en wenste haar dood.
Nog vanavond verongelukken
Janssen formuleerde dinsdag de eis tegen het Roermondse raadslid Jos van Rey. Zij eiste twee jaar celstraf tegen Van Rey wegens corruptie, witwassen en lekken uit een vertrouwenscommissie. Petermann vergeleek haar op Twitter met Irma Grese, een kampbeul in Auschwitz. ‘Ik hoop dat Anja Janssen-De Boer, oftewel ‘de Irma Grese van het OM’, nog vanavond verongelukt’, twitterde hij dinsdag. Vijf minuten later verwijderde hij die tweet weer.
Politieke vriend Van Rey
Het parket heeft aangifte gedaan bij de hoofdofficier in Limburg, die een onderzoek is begonnen. Het parket vindt de uitlatingen ‘ongepast en een grove belediging voor de officier van justitie in kwestie.’
Petermann is een politieke vriend van Jos van Rey. Hij zei donderdag desgevraagd de tweet in een emotionele bui gepost te hebben, om snel weer tot bezinning te komen. ‘Het was pure beeldspraak’, zei hij donderdag. ‘Ik reageerde op haar uitstraling, die vileine kilheid.’ Meer wilde hij er niet over kwijt.
Burgemeester Ralf Krewinkel van Heerlen noemde de tweet donderdag onacceptabel. Temeer omdat Petermann geen excuses aanbood. (ANP)
BB 10.05.2016 Politicus Jos van Rey belandde in een wereld van vriendjespolitiek, omkoping en corruptie. Dat concludeert het Openbaar Ministerie dinsdag in de aanloop naar het formuleren van de strafeis tegen de voormalig VVD’er. Er werd 2 jaar celstraf geëist.
Corruptie
‘Het lijkt erop dat de verdachte is meegesleurd in zijn eigen succes en het gevoel heeft verloren wat wel en niet kan’, concluderen de aanklagers. Van Rey staat bij de rechtbank in Rotterdam terecht voor corruptie, verkiezingsfraude en witwassen. Hij was voor de VVD onder meer raadslid en wethouder in Roermond, lid van Provinciale Staten in Limburg en lid van de Eerste en Tweede Kamer. De partij heeft Van Rey vanwege de verschillende verdenkingen tegen hem uit de partij gezet.
Veel schade
Volgens het OM heeft Van Rey als wethouder van Roermond goede dingen gedaan ‘die niet ter discussie staan’. Maar hij heeft de stad ook veel schade toegebracht door zijn handelen. Van Rey wordt ervan beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Smeergeld
Verder staat Van Rey terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol en het witwassen van 175.000 euro. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen. (ANP)
Trouw 10.05.2016 Er is twee jaar cel geëist tegen politicus Jos van Rey. De oud-VVD’er staat bij de rechtbank in Rotterdam terecht voor omkoping, verkiezingsfraude en witwassen. Het Openbaar Ministerie wil ook dat de rechtbank bepaalt dat hij drie jaar niet meer voor de overheid mag werken.
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen en de juiste antwoorden hebben doorgespeeld naar zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Verder staat Van Rey terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol, in ruil voor opdrachten. Ook wordt hij ervan verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en van het witwassen van 175.000 euro.
Hij was voor de VVD onder meer raadslid en wethouder in Roermond, lid van Provinciale Staten in Limburg en lid van de Eerste en Tweede Kamer. De partij heeft Van Rey vanwege de verschillende verdenkingen tegen hem uit de partij gezet.
“Het lijkt erop dat de verdachte is meegesleurd in zijn eigen succes en het gevoel heeft verloren wat wel en niet kan”, concluderen de aanklagers. Volgens het OM heeft Van Rey als wethouder van Roermond goede dingen gedaan “die niet ter discussie staan”. Maar hij heeft de stad ook veel schade toegebracht door zijn handelen.
AD 10.05.2016 Politicus Jos van Rey belandde in een wereld van vriendjespolitiek, omkoping en corruptie. Hij misbruikte zijn positie bij een burgemeestersbenoeming en ronselde stemmen bij verkiezingen. Het Openbaar Ministerie eist twee jaar cel en drie jaar ontzetting uit een publiek ambt tegen de voormalig VVD’er. ,,Het lijkt erop dat de verdachte is meegesleurd in zijn eigen succes en het gevoel heeft verloren wat wel en niet kan.”
Van Rey stond bij de rechtbank in Rotterdam terecht voor corruptie, verkiezingsfraude en witwassen. ,,Dit is te absurd voor woorden”, reageerde Van Rey kwaad op de eis. ,, Ze hebben niks. Ik heb nooit uit eigen belang gehandeld, nooit!”
De zaak begon dinsdagochtend met enige vertraging. Van Rey stond in de file. Medeverdachten Piet van Pol (projectontwikkelaar) en Tilman Schreurs (oud-wethouder Roermond) waren afwezig. Tegen Van Pol werd twee jaar cel geëist, terwijl Schreurs 180 uur taakstraf tegen zich hoorde eisen.
Giften
Het OM startte zijn verhaal met de vermeende omkoping van Van Rey door Van Pol. De opsomming van de tripjes die het tweetal samen, en met hun vrouwen maakte, oogt eindeloos: vastgoedbeurzen, WK- en EK-voetbalwedstrijden, privévluchten en de twintig verblijven van de politicus in de Zuid-Franse vakantievilla van Van Pol. De ontwikkelaar betaalde tienduizenden euro’s die het OM beschouwt als giften. ,,Alsof Jos van Rey ergens zijn moreel kompas is kwijtgeraakt.” Hij betaalde soms wel wat terug, maar slechts een fractie.
Van Rey stelde steeds dat hij en Van Pol al 30 jaar bevriend zijn en dat het meestal privéreizen betrof. De opsomming deed Van Rey, in combinatie met de melding van de officier van justitie dat ‘bevriend zijn’ op zichzelf niet strafbaar is, besluiten de zaal kort te verlaten. Hij vindt het ‘verduveld moeilijk’ het verhaal van het OM – ‘vol met leugens’ – aan te horen.
Kinderen
Van Pol deed ook betalingen aan Liba, het bedrijfje op naam van de kinderen van de politicus. Liba trainde en ondersteunde jonge VVD’ers maar het OM stelt dat feitelijk Van Rey er de touwtjes in handen had. Ook door andere bedrijven en bedrijfjes uit de bouw- en vastgoedsector werden in totaal voor duizenden euro’s gedoneerd ‘aan de VVD’.
Het OM stelde de zakelijke en vriendschapsbanden tussen Van Rey en Van Pol voortdurend door elkaar lopen. De ‘giften’ van de projectontwikkelaar lopen op in de jaren dat hij de politicus zakelijk nodig heeft voor zijn projecten. Van Rey en Van Pol zouden een structureel geheim overleg hebben gevoerd over vastgoedprojecten in Roermond, onder meer om deze voor te koken.
Burgemeester
Het OM stelde het lekken van vertrouwelijke informatie door van Rey bij een burgemeesterbenoeming in 2012 dinsdagmiddag aan de orde. Hij zou op die manier een partijgenoot, Ricardo Offermans, aan de functie hebben geholpen. De politicus verdedigde zich eerder door te stellen dat het lekken van zulke informatie bij benoemingen ‘normaal is in Nederland‘.
In de rechtszaal werd een afgetapt telefoongesprek tussen Van Rey en Offermans geluisterd. Van Rey daarin: ‘niemand mag merken dat we contact hebben gehad’. Hij ondermijnde op deze manier het werk van de commissie. Bovendien zou Offermans – die de burgemeestersbenoeming binnenhaalde – hem volgens het OM zo een wederdienst schuldig zijn. Van Rey werd later als gedeputeerde voorgedragen door de VVD Limburg, waarvan Offermans voorzitter was. ,,Van Rey misbruikte zijn positie.”
Verkiezingsfraude
In het huis van Van Rey zijn ook veel blanco stempassen en volmachten gevonden. Daarmee kon de politicus op zichzelf stemmen. Stemmen bij volmacht is echter ‘bedoeld voor mensen die bijvoorbeeld ziek zijn, niet om in bulk stemmen binnen te harken’, legt het OM uit. ,,Ook hier heeft Van Rey zijn eigen interpretatie van de wet.”
Witwasen
De laatste aanklacht die wordt behandeld op dinsdag is witwassing. Van Rey zou zich schuldig hebben gemaakt aan witwassing via Liba, het bedrijf dat op naam stond van zijn kinderen. Het bedrijf zou bedoeld zijn om advies te verlenen aan jonge VVD’ers. De Officier van Justitie zet hier echter vraagtekens bij en stelt dat Van Rey het bedrijf gebruikte voor de meest uiteenlopende persoonlijke zaken zoals diners, cadeaus en bloemen. ,,Hij creeërde met Liba een papieren werkelijkheid en ontweek zo belastingen”, aldus het OM.
Stiekem
Van Rey heeft de aanklachten steeds ontkend: ,,Ik doe niks stiekem”. Hij krijgt op 23 en 24 mei de kans zijn verdere verdediging te voeren.
Trouw 10.05.2016 Hoe zal Jos van Rey vandaag reageren, als hij hoort welke straf het OM tegen hem eist voor corruptie, lekken en witwassen?
Zullen zijn ogen weer vuurspugen richting het bankje van de officieren van justitie? Waarschijnlijk heft hij in vertwijfeling zijn handen, en mompelt iets als ‘schandalig’ -net hard genoeg om verstaanbaar te zijn op de perstribune.
Na afloop zal hij opnieuw melden dat hij eigenlijk al veroordeeld is, en geen vertrouwen meer heeft in de rechtsstaat. “Barbertje moet hangen.” Misschien voegt hij er nog een andere Van Rey-klassieker aan toe: “Ik ben vermoord, maar ik leef nog.”
Zeker is dat er vandaag weer een forse Van Rey-fanclub op de tribune zit: familieleden en regionale en lokale politieke vrienden. De Roermondse oud-wethouder en oud-VVD-senator draait zich tijdens het proces om de haverklap naar hen om, met een knipoog of blik van verstandhouding. Of om demonstratief naar zijn keel te grijpen, en een pak Strepsils tevoorschijn te vissen uit zijn koffer met initialen ‘JVR’.
Misschien voegt hij er nog een andere Van Rey-klassieker aan toe: “Ik ben vermoord, maar ik leef nog.”
Explosief karakter versus nonchalante stijl
Het explosieve karakter van Van Rey paste tijdens de afgelopen weken wonderwel bij de nonchalante stijl van rechtbankvoorzitter Jacco Janssen, die de verhoren lardeerde met verhalen over zijn eigen sollicitaties, reizen en hockeyjeugd. Janssen is er duidelijk op uit om Van Rey zoveel mogelijk te laten praten, met zo min mogelijk ontploffingen. Op de eerste zittingsdag citeert hij Van Rey, die zich in een interview had voorgenomen ‘niet de eerste vijf minuten’ al ruzie te maken met het OM. “Ik ga u daarbij helpen.”
“Ik vind dat het heel plezierig verloopt, dit gesprek”, constateert Janssen later die dag. “Soms rijst in de media het beeld…” Van Rey: “Dat ik een wilde bruut ben? Dat is niet zo. Ik ben heel blij dat u dit zegt.”
“Daar zitten meestal de stoorzenders”, bromt Van Rey, als een technische hapering afkomstig blijkt van de microfoons van de officieren. De zaal lacht. “Dat was echt een hele goede grap”, reageert Janssen. “Zelfs de officieren moesten lachen.”
Dan voorzichtig berispend: “Maar het is de vraag of ze blijven lachen als u dat nog een keer doet, zo’n grap.” Na een korte stilte: “Het was echt precies goed getimed. Dat is belangrijk, dat de timing goed is. Niet veel mensen kunnen dat.” Janssens aanpak werkt. De sfeer in de zaal is over het algemeen goed.
Dapper worstelt de rechtbank zich door de uitgeschreven telefoontaps van Van Rey, vrijwel allemaal in plat Roermonds
Cultuur- en taalbarrière
En dat ondanks de cultuur- en taalbarrière. De Limburger staat in Rotterdam terecht, omdat zijn zaak is aangebracht door het landelijk parket van het OM. Het zorgt ervoor dat rechter Janssen af en toe komt met verbaasde bespiegelingen over de Limburgse volksaard – al is de vraag of dat verstandig is, op basis van dit corruptiedossier.
Dapper worstelt de rechtbank zich door de uitgeschreven telefoontaps van Van Rey, vrijwel allemaal in plat Roermonds. Zoals de gesprekken rond de Roermondse burgemeestersbenoeming, waarmee Van Rey gesjoemeld zou hebben door te lekken aan kandidaten. Janssen: “Excuseert u mijn Limburgs, maar u zegt hier: ‘Houd oe mond, maar de vertrouwenscommissie is unaniem vur dich’.” (‘Houd je mond, maar de vertrouwenscommissie is unaniem voor jou.’)
De grootste kloof tussen de rechtbank en Van Rey – die nog steeds geen kwaad ziet in het lekken – gaapt toch eerder op moreel dan op cultureel gebied. Zo blijkt ook weer als Van Rey op deze tap reageert. “Ik ben juist heel voorzichtig in dit gesprek. Ik zeg er nog netjes bij: ‘houd je mond’.” Het is een logica die de rechtbank zichtbaar ontgaat.
Na de strafeis vandaag zijn er nog zeven zittingsdagen gepland, met onder andere de pleidooien van Van Rey en zijn medeverdachten. Aan Van Rey de taak om nu te zwijgen in de rechtszaal, tot hij straks het laatste woord krijgt. Het zal moeilijk voor hem worden.
AD 19.04.2016 In de rechtbank van Rotterdam is dinsdag het proces tegen oud-wethouder Jos van Rey voortgezet. Vandaag kwamen de beschuldiging van witwassen en de ontvangst van giften aan de orde.
In het proces tegen Van Rey neemt de verdenking van corruptie een grote plaats in. Zo heeft de voormalig wethouder van Roermond volgens het Openbaar Ministerie (OM) ter waarde van 107.814 euro aan giften ontvangen. Het gaat daarbij om vakantiereizen en donaties aan Liba BV, een campagnebedrijfje op naam van zijn kinderen. Van Rey had tussen 1998 en 2012 onder andere volkshuisvesting en stadsontwikkeling onder zijn hoede.
#VanRey ontkent dat er ooit sprake is geweest van een voorkeurspositie voor de ene of de andere ontwikkelaar. “Nooit!”
12:01 PM – 19 Apr 2016
Het leeuwendeel van de giften zou afkomstig zijn geweest van projectontwikkelaar Piet van Pol, maar ook beveiligingsbedrijf Red Security en bouwbedrijf Meulen Groep zouden Van Rey het een en ander hebben toegestopt. De rechtbank stelde dinsdag vooral vragen over de oprichting van Liba en projecten die aan Meulen Groep werd toegekend.
Voorzitter Jacco Janssen wilde onder meer weten of het normaal was dat Van Rey intensief overleg pleegde met Meulen Groep, dat jarenlang regelmatig grond opkocht in Roermond om te ontwikkelen en vaak aan Liba doneerde. Volgens Limburg1, dat via Twitter verslag uitbrengt van de zaak, stelde Van Rey dat het inderdaad om heel normaal overleg ging. Er was volgens hem geen enkel verband tussen de gesprekken, de donaties van Meulen aan Liba en het werk van het bouwbedrijf in stad.
Was ik in 2010 maar gewoon opgehouden als wethouder. Dan was me dit bespaard, dan was ik fijn senator gebleven, aldus Jos van Rey.
Smeerolie
,,Had u dat niet op uw klompen kunnen aanvoelen dat u dat eigenlijk niet had moeten doen?”, wilde Janssen weten. Van Rey vindt van niet. De rechtbankvoorzitter drong aan: ,,Maar als Meulen de VVD en Van Rey sponsort, doen ze dat toch om u in het zadel te houden?” De verdachte ontkende echter stellig dat er sprake is geweest van een voorkeurspositie. ,,Nooit! Welke ontwikkelaar iets zou gaan doen is mij worst. Ik doe niks stiekem, zo zit ik niet in elkaar.”
Toch is dat wat de voormalige eigenaar van Meulen – het bedrijf is in 2014 overgenomen – eerder verklaarde. Van Rey was volgens hun ,,de smeerolie voor ondernemers in Roermond”, en daarom doneerden ze via Liba aan zijn partij. Van Rey wuifde deze opmerking weg door te zeggen dat de verklaring van Meulen onder grote druk is afgelegd.
Daarop raakt de ex-wethouder emotioneel; hij had, zo zegt hij, het idee dat hij na 7 dagen proces het idee van ‘voor wat hoort wat’ wel had weggenomen. ,,Was ik in 2010 maar gewoon opgehouden als wethouder. Dan was me dit bespaard, dan was ik fijn senator gebleven.”
“Als liberaal heb ik altijd gevochten voor de kleine burger tegen de grote overheid. En nu word ik zelf verpletterd” #VanRey — 4:28 PM – 19 Apr 2016
Witwassen
Daarna ging de rechtbank in op een ander verwijt: Van Rey zou tussen 2002 en 2012 175.000 euro hebben witgewassen. Ook deze beschuldiging verwees de oud-politicus naar het rijk der fabelen. ,,Politiek kunt u mij alles verwijten. Maar dat ik hier de zaak doelbewust… Nee, daar kan ik niet tegen.”
Van Rey wordt naast corruptie en witwassen ook beschuldigd van verkiezingsfraude en van lekken. Een deel van de aanklacht wordt mogelijk doorverwezen naar de Hoge Raad. Daarover beslist de rechtbank volgende week.
Een emotioneel slot
,,Wat heeft deze zaak voor u betekend?”, wilde voorzitter van de rechtbank dinsdag als laatste weten van Van Rey. De oud-wethouder van Roermond ging daar uitgebreid op in, zo laat Limburg1 weten in een Twitter-verslag.
,,19 oktober 2012 is mijn leven totaal verwoest. Ik ben vermoord, maar ik leef nog. Dankzij vrouw, kinderen familie, vrienden. Dankzij oude VVD-collega’s en Roermondenaren.”
Op die bewuste dag in 2012 zat hij in joggingbroek te thuis te werken toen de bel ging. Hij deed open, en werd overrompeld door de rechercheurs. Van Rey vertelde daarna dat hij nog even een nette broek mocht aantrekken, maar dat tandenpoetsen niet meer ging. Toen hij werd meegenomen voor verhoor, stond volgens hem de pers al in de straat. En na een broodje tijdens het verhoor kreeg hij buikloop. ,,Met open deur op het toilet, de rijksrecherche ernaast. Mensonterend”, zo twittert Limburg1.
De inval, het onderzoek en het proces zou bovendien flinke gevolgen hebben voor zijn familie. Van Rey zei dat zijn kleinkinderen niet meer bij hem durven te logeren, omdat ze bang zijn voor een inval. Zijn dochter zou bovendien geen hypotheek meer kunnen krijgen.
BB 18.04.2016 Het is niet normaal dat leden van een vertrouwenscommissie vertrouwelijke informatie delen met sollicitanten voor burgemeestersfuncties. Dat is volgens mij strafbaar, zei minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) maandag als getuige bij de rechtbank in Rotterdam. De rechtbank ondervroeg hem omdat Plasterk zich op 5 april heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
‘Klankborden’
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk twitterde in reactie daarop: ‘Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar’.
Onregelmatigheden
Volgens Plasterk krijgt hij bij voordrachten van burgemeestersbenoemingen een voorstel. Daarin staat ook een passage of er zich incidenten of onregelmatigheden hebben voorgedaan. Onder meer op basis daarvan baseert de minister zijn standpunt dat het niet normaal is dat er vanuit vertrouwenscommissies informatie wordt gelekt aan kandidaat-burgemeesters tijdens sollicitatieprocedures.
Informatie aan sollicitanten
Plasterk laat weten dat hij bij 103 benoemingen van burgemeesters betrokken is geweest. ‘Als het zo zou zijn dat vertrouwenscommissies allemaal informatie aan sollicitanten zouden verschaffen dan zou dat via, via echt wel bij mij terecht zijn gekomen.’ Dat is niet het geval, aldus Plasterk.
Geheimhoudingsplicht geschonden
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Smeergeld
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro. (ANP)
VK 18.04.2016 Het is niet normaal dat leden van een vertrouwenscommissie vertrouwelijke informatie delen met sollicitanten voor burgemeestersfuncties. ‘Dat is volgens mij strafbaar’, zei minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) maandag als getuige bij de rechtbank in Rotterdam. De rechtbank ondervraagt Plasterk omdat hij zich onlangs via Twitter uitliet over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk werd door de advocaat van Van Rey, Gitte Stevens, opgeroepen nadat hij op 5 april middels een tweet had gereageerd op Van Reys uitspraken. ‘Heb nu zeer veel burgemeesters en commissarissen van de Koning voorgedragen zien worden. “Iedereen doet aan klankborden” is niet waar’, schreef de minister over de zaak.
Daarmee zou de minister zich rechtstreeks met de strafzaak bemoeien, vindt de advocaat. De minister zou met zijn online bericht ‘de scheiding der machten schenden’. De verdediging ziet in de tweet het ‘zoveelste bewijs’ dat het een politiek geladen proces is. Vorige week was de rechtbank ook al kritisch op de reactie van Plasterk. Rechtbankvoorzitter Jacco Janssen noemde de timing van Plasterk ‘niet gelukkig’ en zei dat het beter was geweest als de minister het bericht niet had verstuurd.
Het ‘klankborden’ over bestuurlijke benoemingen, zoals de omstreden politicus Jos van Rey het noemt, is inderdaad gebruikelijk in bestuurlijk Nederland, zegt oud-partijvoorzitter van D66 Wim Vrijhoef.
Plasterk zei dinsdag tijdens de zitting dat klankborden wel voorkomt, maar de stelling dat iedereen het doet, is volgens hem niet juist: ‘Als iedereen zou klankborden, dan zou ik dat weten’, aldus de minister. Onder klankborden verstaat Plasterk ‘het preparen van kandidaten’.
Hij benadrukte dat hij bij de benoeming van 103 burgemeesters betrokken is geweest. Volgens Plasterk krijgt hij bij voordrachten van burgemeestersbenoemingen een voorstel. Daarin staat ook een passage of er zich incidenten of onregelmatigheden hebben voorgedaan. Onder meer op basis daarvan baseert de minister zijn standpunt dat het niet normaal is dat er vanuit vertrouwenscommissies informatie wordt gelekt aan kandidaat-burgemeesters tijdens sollicitatieprocedures.
Volgens Volkskrant-verslaggever Peter de Graaf is Plasterk tijdens de zitting achter zijn tweet blijven staan. ‘Hij voelde zich geroepen om de suggestie van Van Rey weg te nemen’, aldus De Graaf. ‘Dat Plasterk nu is gehoord kan in het nadeel van Van Rey werken omdat zijn eerdere uitspraken nu zijn weerlegd.’
Plasterk zei dat er wel lijstjes worden bijgehouden met kandidaten, maar dat is een verschil met de vertrouwenscommissie van de gemeenteraad. Het is niet gebruikelijk dat iemand uit die commissie lekt. Als dat wel vaak gebeurt, dan zou dat volgens de minister via de Commissaris van de Koning uiteindelijk wel bij hem terechtkomen.
Geen opnames
Plasterk wilde niet dat er opnames van hem werden gemaakt tijdens de hoorzitting. De rechtbank heeft dat verzoek ingewilligd. Het is niet bekend waarom Plasterk dat verzoek heeft gedaan.
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Trouw 18.04.2016 Het Openbaar Ministerie voelde zich zichtbaar ongemakkelijk bij het vooruitzicht Ronald Plasterk op te moeten roepen als getuige in het proces tegen Jos van Rey. Hoeveel ruimte moest de minister inruimen in zijn agenda? Indien nodig de hele middag, reageerde rechtbankvoorzitter Jacco Janssen vorige week. “Zo lang als wij hem nodig hebben. Dit is dan wel een bijzondere getuige, maar ook weer niet helemaal.”
En zo zat Plasterk gisterenmiddag in het bankje waar ’s ochtends Jos van Rey nog zat. Van Rey, oud-wethouder van Roermond en oud-VVD-senator, wordt berecht voor (onder andere) corruptie en lekken uit een vertrouwenscommissie. Van Rey noemt dat zelf ‘klankborden’ met de VVD-kandidaten voor de burgemeesterspost – iets dat in elke partij zou gebeuren. “‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar”, zo reageerde Plasterk op Twitter. En daarover wilde Van Reys advocaat, Gitte Stevens, hem aan de tand voelen.
Wat Plasterk betreft is het helder. Binnen politieke partijen bestaat overleg over vrijkomende burgemeestersposten: dat mag. “Er zijn functionarissen in de Tweede Kamer die partijgenoten attenderen op interessante vacatures”, vertelde Plasterk. Hij sloot niet uit dat zijn kandidaten ook coachen. “Of dat je voorkomt dat drie zware kandidaten uit je partij op dezelfde post reageren.”
Maar het lekken van vertrouwelijke informatie vanuit een sollicitatiecommissie, dat mag niet. En dat gebeurt volgens Plasterk niet vaak. “Het aantal keren dat de vertrouwelijkheid wordt geschonden is betrekkelijk laag. Mijn ervaring is dat de mensen in het land zich heel scherp bewust zijn van de wetten die gelden.”
Klankborden
Van Rey zelf schaart beide activiteiten onder ‘klankborden’, maar Plasterk doelde met zijn tweet alleen op het ‘strafbare klankborden’. Hij reageerde op een tweet van een journalist. “Die presenteerde ‘iedereen doet aan klankborden’ als een feit. Ik vond het belangrijk voor het beeld van het openbaar bestuur om dat te weerspreken.” Ook wilde Plasterk voorkomen dat leden van andere vertrouwenscommissies in de verleiding komen om dan ook maar te gaan lekken.
Advocaat Stevens betwijfelde of de minister altijd weet heeft van lekken. “Laat u leden van vertrouwenscommissies 24 uur per dag volgen?”, vroeg ze. “Ik heb 103 burgemeestersbenoemingen gedaan”, reageerde de minister. “Als het waar zou zijn dat iedereen altijd zou klankborden, dan zou ik het weten. Dan zouden mij signalen bereikt hebben in het land of via de commissarissen van de Koning.”
Stevens onderwierp Plasterk aan een spervuur van voorbeelden van overleg over burgemeestersposten, maar Plasterk hield strikt vast aan zijn onderscheid tussen legaal en strafbaar. “Ik ga bijna antwoord geven voor de getuige. Die kant moeten we niet op”, verzuchtte rechter Jacco Janssen, om meer herhaling te voorkomen. Toch was Stevens na afloop tevreden. “De minister heeft zijn tweet genuanceerd.”
NU 18.04.2016 Het is niet normaal dat leden van een vertrouwenscommissie vertrouwelijke informatie delen met sollicitanten voor burgemeestersfuncties. Volgens minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) is dat zelfs strafbaar. Hij zegt dat maandag als getuige bij de rechtbank in Rotterdam tijdens de zaak tegen Jos van Rey.
De rechtbank ondervraagt hem omdat Plasterk zich op 5 april heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk twitterde in reactie daarop: ”Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar”.
Voorstel
Volgens Plasterk krijgt hij bij voordrachten van burgemeestersbenoemingen een voorstel. Daarin staat ook een passage of er zich incidenten of onregelmatigheden hebben voorgedaan.
Onder meer op basis daarvan baseert de minister zijn standpunt dat het niet normaal is dat er vanuit vertrouwenscommissies informatie wordt gelekt aan kandidaat-burgemeesters tijdens sollicitatieprocedures.
Plasterk laat weten dat hij bij 103 benoemingen van burgemeesters betrokken is geweest. ”Als het zo zou zijn dat vertrouwenscommissies allemaal informatie aan sollicitanten zouden verschaffen dan zou dat via, via echt wel bij mij terecht zijn gekomen.” Dat is niet het geval, aldus Plasterk.
Geheimhoudingsplicht
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012.
Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro.
Telegraaf 18.04.2016 Het is niet normaal dat leden van een vertrouwenscommissie vertrouwelijke informatie delen met sollicitanten voor burgemeestersfuncties. Dat is volgens mij strafbaar, zei minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) maandag als getuige bij de rechtbank in Rotterdam.
De rechtbank ondervroeg hem omdat Plasterk zich op 5 april heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk twitterde in reactie daarop: ,,Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar”.
Volgens Plasterk krijgt hij bij voordrachten van burgemeestersbenoemingen een voorstel. Daarin staat ook een passage of er zich incidenten of onregelmatigheden hebben voorgedaan. Onder meer op basis daarvan baseert de minister zijn standpunt dat het niet normaal is dat er vanuit vertrouwenscommissies informatie wordt gelekt aan kandidaat-burgemeesters tijdens sollicitatieprocedures.
Plasterk laat weten dat hij bij 103 benoemingen van burgemeesters betrokken is geweest. ,,Als het zo zou zijn dat vertrouwenscommissies allemaal informatie aan sollicitanten zouden verschaffen dan zou dat via, via echt wel bij mij terecht zijn gekomen.” Dat is niet het geval, aldus Plasterk.
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro.
Elsevier 18.04.2016 Het delen van vertrouwelijke informatie met burgemeesterskandidaten is strafbaar en geen ‘normale zaak’ in de politiek. Dat benadrukte minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) als getuige bij de rechtbank in Rotterdam.
Plasterk getuigde op maandag in de rechtszaak tegen Jos van Rey, die onder meer wordt verdacht van het lekken van informatie rondom de benoeming van de nieuwe burgemeester van Roermond. De rechter had Plasterk opgeroepen te getuigen in de zaak nadat de PvdA’er zich had uitgelaten over de opmerking van Van Rey dat ‘klankborden’ heel normaal is in de politiek.
Plasterk beweerde in een tweet dat dit niet het geval is. Door zijn opmerkingen schond Plasterk de scheiding der machten in de Trias Politica, beweerde de advocaat van Van Rey. De rechter wilde dat de minister getuigde omdat zijn tweet anders een rol zou blijven spelen in de rechtszaak.
Volgens Plasterk is het op de hoogte houden van kandidaten en het helpen bij een sollicitatiegesprek een normale zaak. Maar het oneerlijk bevoordelen van een kandidaat door het lekken van vertrouwelijke informatie absoluut niet. ‘Volgens mij is dat strafbaar,’ zei de minister. ‘Als het waar zou zijn dat iedereen bij benoemingen altijd zou klankborden, dan zou ik het weten,’ zei hij.
Plasterk benadrukte dat hij betrokken was bij de benoeming van 103 burgemeesters. Daarbij is vrijwel nooit sprake van incidenten of onregelmatigheden, volgens de minister.
Het strafproces tegen oud-VVD’er Van Rey ging op 4 april eindelijk van start, vier jaar nadat hij werd aangehouden. De ex-politicus wordt verdacht van het aannemen van smeergeld, het witwassen van 175.000 euro en het sjoemelen met de benoeming van partijgenoot Ricardo Offermans tot burgemeester van Roermond.
Achterhaald
Van Rey gaf volgens het OM sollicitatievragen door aan Offermans in 2012. Met zijn acties zou de voormalige VVD-wethouder de Gemeentewet hebben overtreden en zijn positie hebben misbruikt, maar Van Rey noemt die wet ‘achterhaald’. Ook zei hij dat iedereen in de politiek aanstellingen onderling overlegt.
‘Neemt u van mij nou maar aan dat het bij andere partijen ook zo gaat,’ zei Van Rey begin april tegen de rechter. ‘Het gebeurt bij alle politieke benoemingen. Lokaal, provinciaal en landelijk.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Elsevier 18.04.2016 Vandaag moet minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) getuigen in het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey. Waarom deze zaak volgens Arendo Joustra een schandvlek is voor de rechtsstaat >
Nederland is er altijd als de kippen bij om andere landen de les te lezen. Zeker als het gaat om mensenrechten en een eerlijke procesgang. Als land kun je dit natuurlijk alleen maar doen als je zelf van onbesproken gedrag bent.
Voormalig VVD-wethouder Jos van Rey – Foto: ANP
Helaas is dat niet zo als je kijkt naar de wijze waarop de Limburgse politicus Jos van Rey (70) is aangepakt. Drieënhalf jaar geleden, in oktober 2012, zijn rechercheurs zijn huis binnengevallen. Hij was destijds lid van de Eerste Kamer en locoburgemeester van Roermond.
Arendo Joustra (1957) is sinds 1 januari 2000 hoofdredacteur van Elsevier. Portefeuille
BB 16.04.2016 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet maandagmiddag om 13.00 uur getuigen in het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey. De rechtbank in Rotterdam wil de bewindsman aan de tand voelen omdat Plasterk zich op 5 april heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Klankborden
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk twitterde in reactie daarop: ‘Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. “Iedereen doet aan klankborden” is niet waar’. Het is niet gebruikelijk dat politici en bewindslieden zich uitlaten over lopende strafzaken. Dit om de onafhankelijkheid van rechters niet in de weg te zitten.
Geheimhouding
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Smeergeld
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro. Plasterk heeft volgens de rechtbank geen toestemming gegeven om beeld- of geluidsopnames van zijn getuigenis te maken. Daarom geven de rechters hiervoor ook geen toestemming. (ANP)
NU 15.04.2016 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet maandagmiddag om 13.00 uur getuigen in het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey. De rechtbank in Rotterdam wil de minister horen over zijn uitspraken over Van Rey.
Plasterk liet zich op 5 april uit over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting. De voormalig VVD’er zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’.
Plasterk twitterde in reactie daarop: ”Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar’.”
Het is ongebruikelijk dat politici en bewindslieden zich uitlaten over lopende strafzaken. Dit zou de onafhankelijkheid van rechters kunnen beïnvloeden.
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en smsjes hebben verstuurd naar zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro.
Plasterk heeft volgens de rechtbank geen toestemming gegeven om beeld- of geluidsopnames van zijn getuigenis te maken. Daarom geven de rechters hiervoor ook geen toestemming.
Telegraaf 15.04.2016 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet maandagmiddag om 13.00 uur getuigen in het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey. De rechtbank in Rotterdam wil de bewindsman aan de tand voelen omdat Plasterk zich op 5 april heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Van Rey zei toen dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. Hij noemde dat ‘klankborden’. Plasterk twitterde in reactie daarop: ,,Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar”.
Het is niet gebruikelijk dat politici en bewindslieden zich uitlaten over lopende strafzaken. Dit om de onafhankelijkheid van rechters niet in de weg te zitten.
Van Rey wordt er in het proces onder meer van beschuldigd dat hij zijn geheimhoudingsplicht heeft geschonden als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012. Hij zou sollicitatievragen hebben doorgespeeld naar en sms-verkeer hebben gevoerd met zijn favoriete kandidaat, VVD-partijgenoot en burgemeester van Meerssen, Ricardo Offermanns.
Verder staat de oud-VVD-politicus terecht voor het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook wordt hij verdacht stemmen te hebben geronseld voor verkiezingen en het witwassen van 175.000 euro.
Plasterk heeft volgens de rechtbank geen toestemming gegeven om beeld- of geluidsopnames van zijn getuigenis te maken. Daarom geven de rechters hiervoor ook geen toestemming.
AD 14.04.2016 In de rechtbank van Rotterdam ging donderdag het corruptieproces tegen oud-wethouder Jos van Rey weer verder. Dit keer werd de gang van zaken rond een aantal vastgoedprojecten besproken. Van Rey en de twee medeverdachten kozen opnieuw voor de aanval tegen het Openbaar Ministerie.
Wat hier is gebeurd, kent zijn weerga niet, aldus Jos van Rey.
Het OM stelt dat Van Rey bouwprojecten aan Van Pol toespeelde in ruil voor onder meer snoepreisjes en etentjes. Maar volgens de oud-wethouder en projectontwikkelaar waren die giften puur vriendschappelijk.
Van Pol zei dat justitie de indruk wekte dat hij alle klussen in Roermond kreeg toebedeeld. Dat klopt niet, zei de projectontwikkelaar. Hij vond dat het OM de feiten niet goed op orde had. ,,Wat een geklungel.”
De impact op mij en mijn vrouw. Het idee dat we zijn afgeluisterd, aldus Tilman Schreurs,
Werkwijze
Ook Van Rey beschuldigde justitie van onzorgvuldigheid. In een van de dossiers zou het OM een datum verkeerd hebben vermeld. Volgens de rechtbank een kleine fout, maar daar dacht de ex-politicus uit Roermond anders over. ,,Als een burger dit zou doen, zou hij worden vervolgd voor valsheid in geschrifte.”
Van Rey viel het OM opnieuw aan vanwege de werkwijze die justitie hanteerde bij het onderzoek naar de oud-wethouder. ,,Wat hier is gebeurd, kent zijn weerga niet”, zei de oud-wethouder over de telefoons die werden getapt bij verschillende politici in Roermond.
Schreurs
Ook medeverdachte en oud-wethouder Tilman Schreurs was ontdaan over de manier waarop justie hem heeft behandeld. ,,De impact op mij en mijn vrouw. Het idee dat we zijn afgeluisterd. Ik was wethouder, geen crimineel”, zei hij geëmotioneerd.
VK 13.04.2016 Het ‘klankborden’ over bestuurlijke benoemingen, zoals de omstreden politicus Jos van Rey het noemt, is inderdaad gebruikelijk in bestuurlijk Nederland, zegt oud-partijvoorzitter van D66 Wim Vrijhoef. In de Nieuwsbreak neemt hij het op voor de van corruptie verdachte ex-VVD’er. ‘Iedereen die op een hogere plek in een partij actief is, weet dat er over en met kandidaten wordt gepraat.’
Vrijhoef was van 1992 tot 1996 partijvoorzitter van D66. In 1997 was hij kandidaat voor het burgemeesterschap van Tilburg. Zijn partijleiding had hem verzekerd dat hij de enige kandidaat was. De functie ontglipte hem nadat ‘plotseling, tegen alle regels in’ de pers berichtte dat er nog twee kandidaten in de race waren. Het was voor hem een bevestiging van wat hij als partijvoorzitter al had ervaren: dat ‘in de partijlijn’ over benoemingen wordt gesproken.
Nu de Roermondse politicus Van Rey geen bijval krijgt van partijgenoten, vindt Vrijhoef, momenteel wethouder in het Gelderse Voorst, dat het zijn ‘burgerplicht’ is om zich uit te spreken. ‘Mensen die er verstand van hebben moeten op zo’n moment kunnen zeggen: luister eens, dit is niet abnormaal wat daar is gebeurd.’
Waarom voelt u de behoefte het voor de gevallen Roermondse wethouder op te nemen?
‘Ik zag Van Rey op televisie. Hij beschreef een praktijk die ik herken. Vervolgens zei hij dat hij totaal geen bijval krijgt omdat mensen vrezen voor hun goede naam. Daar voel ik me ongemakkelijk bij. Ik wil niet bij degenen horen die hun mond houden.’
Op dat moment weet je: het gesprek moet nog plaatsvinden, maar blijkbaar ligt elders al vast wat de richting wordt.
Van Rey wordt verdacht van het lekken van informatie uit een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad naar een burgemeesterskandidaat.
Is ‘klankborden’ niet wat eufemistisch uitgedrukt?
‘Ik weet niet hoe binnen de VVD mensen worden begeleid. Ik weet wel dat er bij benoemingen, zoals bij mij destijds in Tilburg, met je wordt overlegd of je kansrijk bent en over wat je nodig hebt om de procedure te laten slagen.’
Tot aan het doorspelen van vragen uit de sollicitatiecommissie?
‘Dat heb ik binnen D66 zelf niet zo ervaren. Maar iedere partij heeft daar zo zijn eigen interne procedures voor, dus het verbaast mij niks dat Van Rey zegt: bij ons in de VVD is dit gebruikelijk. Toen ik kandidaat was voor Tilburg kreeg ik, nog voordat het kabinet zich erover boog, vanuit een andere partij te horen dat ik het niet zou worden. Op dat moment weet je: het gesprek moet nog plaatsvinden, maar blijkbaar ligt elders al vast wat de richting wordt.’
Welke ervaring had u met ‘klankborden’ als partijvoorzitter?
‘Een kandidaat voor de positie van commissaris van de koningin in Zuid-Holland belde mij met het verzoek om druk uit te oefenen op D66-bewindspersonen in het toenmalige kabinet. Kandidaten proberen op hun manier een benoeming te beïnvloeden. Ik heb dat toen afgewezen, maar per partij zal verschillen hoe daarmee wordt omgegaan.’
Vindt u het woord ‘klankborden’ goed gekozen?
‘Het heeft ook met de cultuur in een partij te maken. Dat kun je klankborden noemen, maar dat zal voor iedere partij anders liggen.’
Een van de meest beroerde Nederlandse uitspraken is: waar rook is, is vuur. Dan ben je dus eigenlijk al veroordeeld
Vindt u het goed dat het gebeurt?
‘Ik denk dat je er in een procedure niet aan ontkomt, wil je mensen op een goede manier kunnen begeleiden naar dit soort functies. Nogmaals, de manier waarop zal per partij verschillen, maar dat hoort ook binnen een partij te blijven.’
U trok in de jaren negentig aan het kortste end. Toch bent u voor ‘klankborden’.
‘Dat is zo, en in de tussentijd is een en ander veranderd. Wat niet te ontkennen valt is dat partijen zich op benoemingen moeten voorbereiden en daar met kandidaten mee bezig zijn.’
‘Niet waar’, twitterde minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in reactie op Van Rey.
‘Ik weet niet over welke informatie de minister beschikt, maar ik denk dat er meer aan de hand is dan wat hij daarmee suggereert.’
U bent in 2003 veroordeeld voor het verduisteren van geld van een publieke instantie in Gelderland waar u in de jaren negentig leiding aan gaf. U heeft altijd ontkend.
Voelt u zich door die ervaring verwant met Van Rey?
‘Je zit televisie te kijken en herkent voor jezelf iets van meer dan tien jaar geleden. Destijds was het een complete overval. Je hele familie wordt erbij betrokken. Je wordt al veroordeeld voordat überhaupt een proces aan de gang is. Ik kan me emotioneel daar enorm mee verbinden. Hoge bomen mogen veel wind vangen, maar zóveel wind op deze manier? Hoe eerlijk is dat?
‘Een van de meest beroerde Nederlandse uitspraken is: waar rook is, is vuur. Dan ben je dus eigenlijk al veroordeeld. Dan doet het er niet eens meer toe wat wel en niet waar is.’
Vreest u niet dat vanwege uw verleden uw reactie nu weinig serieus zal worden genomen?
‘Dat weet ik niet. Ik zoek gewoon naar feiten. Ik denk niet dat hier een relatie ligt met mijn verleden.’
U bent geboren in Roermond. Kent u Van Rey persoonlijk?
‘Nee, nee. Ik heb alleen de kleuterklas nog meegemaakt in Roermond. Sindsdien heb ik in Brabant en Gelderland gewoond.’
Wat vindt u daarvan?
‘Dat kan ik op afstand moeilijk beoordelen. Het enige wat me is opgevallen is dat het blijkbaar transparant in het college van B&W gemeld is. Dan is het een kwestie van de mores in een gemeente hoe je daarmee omgaat. Ik ben ooit wethouder in Nijmegen geweest. Bij ons waren ook altijd afspraken over dat soort reisjes, dat betekent dat we een deel van de kosten voor onze rekening namen.
‘De mores’ kunnen gelden als verzachtende omstandigheid?
‘Het hangt zeer sterk af van wat je met elkaar als b&w en raad daarover hebt afgesproken.’
Telegraaf 12.04.2016 Het corruptieproces tegen de Limburgse ex-VVD’er Jos van Rey gaat dinsdag de vierde dag in. In de rechtbank in Rotterdam gaat de inhoudelijke behandeling verder.
Van Rey staat op meerdere zittingsdagen tot en met juni terecht wegens onder meer het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou de verdachte stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen, stelt het Openbaar Ministerie.
Volg de zaak via de tweets van onze rechtbankverslaggeefster Saskia Belleman. Tweets door @SaskiaBelleman
Trouw 12.04.2016 Piet van Pol spreekt, nadat hij jaren heeft gezwegen. In de rechtszaal in Rotterdam doet de Limburgse vastgoedman zijn mond open over de beschuldigingen dat hij de Roermondse wethouders Jos van Rey en Tilman Schreurs heeft omgekocht. Niet alleen zijn G, maar ook zijn L klinkt boterzacht als hij met doorrookte stem verzucht: “Belachelijk!”
Als ik me op mijn leeftijd nog dingen kon herinneren van tien jaar geleden, dan kon ik met dat kunstje op de markt gaan staan, aldus Piet van Pol.
Van Pol was betrokken bij tal van belangrijke bouwprojecten in Roermond: het Kazernevoorterrein, het retailpark en het nieuwe stadskantoor. Volgens het Openbaar Ministerie werd hij voorgetrokken door Schreurs en Van Rey (ook oud-VVD-senator).
Van Pol, Van Rey en Schreurs overlegden regelmatig met eten erbij, in een restaurant of in een kasteeltje in Hattem. Van Pol betaalde de rekening. “Het waren wat hapjes, geen uitgebreide diners”, stelt van Pol. Hij begrijpt niets van de verdenking van omkoping. “Het is alsof je op straat knipoogt naar een mooie vrouw op straat, en ze dan meteen zeggen: ‘Hij gaat vreemd.'”
Van Pol lijkt, met zijn gedrongen postuur, verweerde gezicht en zijn pak met dubbele rij gouden knopen en pochet, zo te zijn weggelopen uit Saint-Tropez. Daar heeft hij dan ook een tweede huis. Door zijn Limburgse tongval en zijn zachte stem heeft de rechtbank in Rotterdam moeite hem te verstaan.
Op vragen van de rechter reageert Van Pol (‘geen bouwer, maar projectontwikkelaar!’) met omhaal van woorden. “U kent mijn geboortejaar. Als ik me op mijn leeftijd nog dingen kon herinneren van tien jaar geleden, dan kon ik met dat kunstje op de markt gaan staan. Dan werd ik schatrijk”, zegt hij, over een etentje uit 2006. Onbemiddeld is hij ook nu niet: volgens het FD is zijn bedrijf Van Pol Beheer goed voor een eigen vermogen van 35 miljoen.
Buitenlandse reisjes
Maandag bleek al dat Van Pol de wethouders meenam op buitenlandse reisjes. Vandaag werd duidelijk dat de drie regelmatig overlegden. Ambtenaren van de gemeente Roermond hadden op die bijeenkomsten geen grip, blijkt uit het dossier.
Zo spraken de drie al in 2005 over het verplaatsen van de publiekswinkel van het gemeentehuis naar een pand van Van Pol. Dat was ver voordat er in de gemeente überhaupt werd nagedacht over een verhuizing. Later kwamen ambtenaren met een negatief advies. Het weerhield de gemeente niet het gebouw voor 14 miljoen aan te schaffen.
‘Niets geheimzinnigs’
De ambtelijke top ontraadde ook om een parkeergarage te kopen, die deels van Van Pol was. De garage zou onrendabel zijn. Toch nam Roermond die in 2005 voor ruim 6 miljoen over. Van Rey was daarbij ‘sturend, trekkend, allesbepalend’, verklaarde een ambtenaar. Volgens Van Rey en Schreurs gingen zij altijd in opdracht van het college met Van Pol praten, en waren daar vaak ook ambtenaren bij. Niets geheimzinnigs dus.
Van Pol doneerde volgens het OM ruim 16.000 euro aan Liba bv, een bedrijf van de zoon en dochter van Van Rey, opgericht om VVD-campagnes te voeren in Roermond. Rechtbankvoorzitter Jacco Janssen: “De gedachte dringt zich op dat het geld niet alleen bedoeld was om de VVD in het zadel te houden, maar ook om Jos van Rey in het zadel te houden.” Van Pol: “Dat is een absurde gedachte.”
Tilman Schreurs
Wie is Tilman Schreurs, de man die als derde verdachte terechtstaat in het proces Van Rey? Ook Schreurs was VVD-wethouder van Roermond, van 2002 tot 2010. Daarna werd hij directeur van de Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg (OML), die voor de overheid bedrijventerreinen ontwikkelt en beheert. Dat is hij nu nog. Schreurs wordt ervan verdacht dat hij in zich als wethouder door Piet van Pol liet omkopen met onder andere etentjes, bezoeken aan het EK en WK voetbal ter waarde van ruim 7000 euro en donaties aan zijn fanfare (1000 euro) en carnavalsvereniging (7000 euro). Het gaat om veel kleinere bedragen dan in de zaak tegen Van Rey.
AD 12.04.2016 In de zaak tegen oud-wethouder Jos van Rey kwamen dinsdag verschillende ‘geschenken’ van projectontwikkelaar Piet van Pol aan de orde. De rechtbank van Rotterdam bekeek in hoeverre Van Rey reisjes, giften en etentjes aannam in ruil voor het geven van vastgoedopdrachten aan Van Pol. Ook werden verschillende Roermondse vastgoedprojecten bekeken. Justitie denkt dat de projecten mogelijk onder corrupte omstandigheden zijn gerealiseerd. Van Rey deed de beschuldigingen af als suggestief: ,,Barbertje moet hangen.”
Van Rey wordt verdacht van belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld, ronselen van stemmen, verstrekken van vertrouwelijke informatie aan partijgenoot en burgemeesterkandidaat Offermanns en het witwassen van 175.000 euro. Van Pol en oud-wethouder Tilman Schreurs zijn mede-verdachten.
In de ochtend zoomde de rechtbank in op de belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld. Reisjes naar Europese bestemmingen, giften, etentjes en presentjes, betaald door Van Pol kwamen aan de orde. Dinsdagmiddag werden verschillende vastgoedprojecten behandeld waarbij het OM vraagtekens plaatst, namelijk: het uitgaans- en kantoorcomplex op het Kazernevoorterrein en de bijbehorende parkeergarage, beide in Roermond. Van Rey, oud-wethouder Tilman Schreurs en projectontwikkelaar Piet van Pol werden hierover door de rechtbank aan de tand worden gevoeld, te beginnen met het kazernevoorterrein.
“Van mijn advocaat mag ik niet zeggen dat het overal zo gaat, maar ik doe het toch” #VanRey over de gang van zaken rond kazerrnevoorterrein 1:39 PM – 12 Apr 2016
Kazernevoorterrein
De kantoren op het terrein stonden leeg en waren van projectontwikkelaar Van Pol. Roermond kocht het terrein om er het ambtelijk apparaat onder te brengen. De ontwikkeling van het project werd aan Van Pol gegund, drie andere kandidaten vielen af. Bij die aanbesteding waren de vastgoedman en Van Rey samen op vakantie in Zuid-Frankrijk. Van Rey: ,,Van mijn advocaat mag ik niet zeggen dat het overal zo gaat, en het heel normaal is, maar ik doe het toch.”
Volgens de oud-bestuurder was de gunning aan Van Pol unaniem door het college gekomen. De vraag die justitie heeft, is of de voor Van Pol gunstige beslissing onder invloed van omkoping tot stand kwam.
Ook werd de waarde van het kazernevoorterrein aanvankelijk op 16 miljoen getaxeerd en later op 12. De gemeente kocht het terrein uiteindelijk voor 14 miljoen van Van Pol. De rechtbank wil weten of Van Rey een rol heeft gespeeld in de wisselende taxaties.
Volgens Van Rey wisten ook andere politici van de plannen met het terrein. Dat stond volgens hem op de geluidsbanden van verhoren, maar niet in de uitgewerkte verslagen daarvan. De oud-bestuurder noemt de uitwerkingen en zijn vervolging – niet voor het eerst – suggestief. ,,Barbertje moet hangen.” En: ,,De verhoren worden gemanipuleerd. Mag ik dat zeggen? Dat mag ik zeggen!”
Parkeergarage
In het kazernevoorweggebied werd ook een parkeergarage gerealiseerd, tegen het advies van de ambtenaren in. Qpark wees de koop van de garage met 400 plaatsen af omdat er grote twijfels bestonden over het exploiteren ervan. De garage zou onrendabel zijn. In de buurt kon voor 2 euro worden geparkeerd, gehandhaafd werd er nauwelijks. Van Pol: ,,Dat wist iedereen.”
Na een half jaar kocht de gemeente de parkeerplaatsen voor 17.000 euro per stuk. Het gaat om een probleem dat de gemeente zichzelf op de hals haalde, aldus Van Pol. ,,Als de gemeente normale parkeertarieven had gevraagd, had de gemeente de parkeergarage niet hoeven te kopen.”
De projectontwikkelaar, Schreurs en Van Rey bespraken de verhuizing van het ambtelijk apparaat naar het terrein op de wethouderskamer van de laatste, in sommige gevallen zonder dat daarbij ambtenaren aanwezig waren. Het was slechts één van de ideeën tussen vele andere, aldus Van Rey. ,,Er is nooit kritiek geweest van het college over de gang van zaken.”
Toch bleven Schreurs en Van Rey doorpraten over de verhuizing, terwijl de politiek in Roermond het terrein in 2007-2008 niet als een geschikte locatie zag. Schreurs benadrukt echter dat hij niks deed zonder dat het college het wist.
Andere politieke partijen hebben overigens ook zulke bedrijven of stichtingen om campagne te voeren, zegt #VanRey over Liba. 10:13 AM – 12 Apr 2016
Reisjes
Dinsdagochtend was eerst gestart met het chronologisch behandelen van de tripjes die de Limburgse bestuurder samen met Van Pol, en vaak hun echtgenotes, ondernam. In 2006 waren Lourdes en Berlijn de bestemming. Daarna volgden tweemaal München, een kerstborrel in Londen en Rome. Van Rey stelt dat het om privé-reizen ging. Hij declareerde ze niet bij de gemeente waar hij als wethouder actief was en Van Rey en Van Pol betaalden om en om.
Ook een betaling van Van Pol in 2006 aan adviesbureau Liba BV kwam aan de orde. De zoon en dochter van Van Rey leiden dat bureau. Liba hield zich bezig met het opleiden van jonge VVD’ers en het organiseren van campagnes. Van Pol stelt dat hij met zijn gift de VVD steunde en niet Jos van Rey.
Het OM verdenkt de oud-bestuurder van het witwassen van geld via het bedrijf en vraagt Van Pol waarom hij niet direct aan de politieke partij doneerde. Volgens de projectontwikkelaar en Van Rey zelf was de gang van zaken echter heel normaal. ,,Als dit niet mag, dan moet iedere politieke partij in Nederland in het beklaagdenbankje zitten”, aldus een felle Van Rey.
Net als tijdens eerdere dagen vraagt de rechtbank aan Van Rey of hij zelf niet inziet dat sommige feiten twijfels kunnen oproepen. Zaken en betalingen lopen door elkaar heen. ,,Nee, dat is toch normaal”.
Reclamezuil en etentjes
Andere ‘geschenken’ van Van Pol die aan de orde kwamen, waren een donatie voor de reclamezuil voor Frans Weekers aan de A73 en de vele etentjes die hij betaalde.
De etentjes waren aangelegenheden met zakelijke contacten, en gingen bijvoorbeeld over het kazernevoorterrein. Van Pol betaalde, Van Rey en anderen schoven aan. Van Pol zegt de rechter zich niet precies te herinneren wat er tien jaar geleden precies is gebeurd. Hij betaalde veel van de etentjes, maar ja, ‘die paar centen’. ,,Als ik iemand zou willen omkopen, dan doe ik dat toch niet met een ijsje. Ik vind het onnozel!” aldus Van Pol over het gespreksonderwerp.
Volgens ex-wethouder Schreurs waren etentjes met samenwerkende partijen in een project heel gebruikelijk in Roermond. Hij vindt het raar dat hij is aangeklaagd voor omkoping, terwijl ook andere wethouders regelmatig aanschoven. Schreurs vroeg nooit om rekeningen of om het betalen van zijn deel. ,,Ik ben naïef hè.”
In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, die vorige week begon, met daar bovenop vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
AD 12.04.2016 In de zaak tegen oud-wethouder Jos van Rey kwamen dinsdag verschillende ‘geschenken’ van projectontwikkelaar Piet van Pol aan de orde. De rechtbank van Rotterdam bekeek in hoeverre Van Rey reisjes, giften en etentjes aannam in ruil voor het geven van vastgoedopdrachten aan Van Pol. Ook werden verschillende Roermondse vastgoedprojecten bekeken. Justitie denkt dat de projecten mogelijk onder corrupte omstandigheden zijn gerealiseerd. Van Rey deed de beschuldigingen af als suggestief: ,,Barbertje moet hangen.”
Van Rey wordt verdacht van belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld, ronselen van stemmen, verstrekken van vertrouwelijke informatie aan partijgenoot en burgemeesterkandidaat Offermanns en het witwassen van 175.000 euro. Van Pol en oud-wethouder Tilman Schreurs zijn mede-verdachten.
In de ochtend zoomde de rechtbank in op de belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld. Reisjes naar Europese bestemmingen, giften, etentjes en presentjes, betaald door Van Pol kwamen aan de orde. Dinsdagmiddag werden verschillende vastgoedprojecten behandeld waarbij het OM vraagtekens plaatst, namelijk: het uitgaans- en kantoorcomplex op het Kazernevoorterrein en de bijbehorende parkeergarage, beide in Roermond. Van Rey, oud-wethouder Tilman Schreurs en projectontwikkelaar Piet van Pol werden hierover door de rechtbank aan de tand worden gevoeld, te beginnen met het kazernevoorterrein.
Kazernevoorterrein
De kantoren op het terrein stonden leeg en waren van projectontwikkelaar Van Pol. Roermond kocht het terrein om er het ambtelijk apparaat onder te brengen. De ontwikkeling van het project werd aan Van Pol gegund, drie andere kandidaten vielen af. Bij die aanbesteding waren de vastgoedman en Van Rey samen op vakantie in Zuid-Frankrijk. Van Rey: ,,Van mijn advocaat mag ik niet zeggen dat het overal zo gaat, en het heel normaal is, maar ik doe het toch.”
Volgens de oud-bestuurder was de gunning aan Van Pol unaniem door het college gekomen. De vraag die justitie heeft, is of de voor Van Pol gunstige beslissing onder invloed van omkoping tot stand kwam.
Ook werd de waarde van het kazernevoorterrein aanvankelijk op 16 miljoen getaxeerd en later op 12. De gemeente kocht het terrein uiteindelijk voor 14 miljoen van Van Pol. De rechtbank wil weten of Van Rey een rol heeft gespeeld in de wisselende taxaties.
Volgens Van Rey wisten ook andere politici van de plannen met het terrein. Dat stond volgens hem op de geluidsbanden van verhoren, maar niet in de uitgewerkte verslagen daarvan. De oud-bestuurder noemt de uitwerkingen en zijn vervolging – niet voor het eerst – suggestief. ,,Barbertje moet hangen.” En: ,,De verhoren worden gemanipuleerd. Mag ik dat zeggen? Dat mag ik zeggen!” Parkeergarage
In het kazernevoorweggebied werd ook een parkeergarage gerealiseerd, tegen het advies van de ambtenaren in. Qpark wees de koop van de garage met 400 plaatsen af omdat er grote twijfels bestonden over het exploiteren ervan. De garage zou onrendabel zijn. In de buurt kon voor 2 euro worden geparkeerd, gehandhaafd werd er nauwelijks. Van Pol: ,,Dat wist iedereen.”
Na een half jaar kocht de gemeente de parkeerplaatsen voor 17.000 euro per stuk. Het gaat om een probleem dat de gemeente zichzelf op de hals haalde, aldus Van Pol. ,,Als de gemeente normale parkeertarieven had gevraagd, had de gemeente de parkeergarage niet hoeven te kopen.”
De projectontwikkelaar, Schreurs en Van Rey bespraken de verhuizing van het ambtelijk apparaat naar het terrein op de wethouderskamer van de laatste, in sommige gevallen zonder dat daarbij ambtenaren aanwezig waren. Het was slechts één van de ideeën tussen vele andere, aldus Van Rey. ,,Er is nooit kritiek geweest van het college over de gang van zaken.” Toch bleven Schreurs en Van Rey doorpraten over de verhuizing, terwijl de politiek in Roermond het terrein in 2007-2008 niet als een geschikte locatie zag. Schreurs benadrukt echter dat hij niks deed zonder dat het college het wist.
Reisjes
Dinsdagochtend was eerst gestart met het chronologisch behandelen van de tripjes die de Limburgse bestuurder samen met Van Pol, en vaak hun echtgenotes, ondernam. In 2006 waren Lourdes en Berlijn de bestemming. Daarna volgden tweemaal München, een kerstborrel in Londen en Rome. Van Rey stelt dat het om privé-reizen ging. Hij declareerde ze niet bij de gemeente waar hij als wethouder actief was en Van Rey en Van Pol betaalden om en om.
Ook een betaling van Van Pol in 2006 aan adviesbureau Liba BV kwam aan de orde. De zoon en dochter van Van Rey leiden dat bureau. Liba hield zich bezig met het opleiden van jonge VVD’ers en het organiseren van campagnes. Van Pol stelt dat hij met zijn gift de VVD steunde en niet Jos van Rey.
Het OM verdenkt de oud-bestuurder van het witwassen van geld via het bedrijf en vraagt Van Pol waarom hij niet direct aan de politieke partij doneerde. Volgens de projectontwikkelaar en Van Rey zelf was de gang van zaken echter heel normaal. ,,Als dit niet mag, dan moet iedere politieke partij in Nederland in het beklaagdenbankje zitten”, aldus een felle Van Rey.
Net als tijdens eerdere dagen vraagt de rechtbank aan Van Rey of hij zelf niet inziet dat sommige feiten twijfels kunnen oproepen. Zaken en betalingen lopen door elkaar heen. ,,Nee, dat is toch normaal”.
Reclamezuil en etentjes
Andere ‘geschenken’ van Van Pol die aan de orde kwamen, waren een donatie voor de reclamezuil voor Frans Weekers aan de A73 en de vele etentjes die hij betaalde.
De etentjes waren aangelegenheden met zakelijke contacten, en gingen bijvoorbeeld over het kazernevoorterrein. Van Pol betaalde, Van Rey en anderen schoven aan. Van Pol zegt de rechter zich niet precies te herinneren wat er tien jaar geleden precies is gebeurd. Hij betaalde veel van de etentjes, maar ja, ‘die paar centen’. ,,Als ik iemand zou willen omkopen, dan doe ik dat toch niet met een ijsje. Ik vind het onnozel!” aldus Van Pol over het gespreksonderwerp.
Volgens ex-wethouder Schreurs waren etentjes met samenwerkende partijen in een project heel gebruikelijk in Roermond. Hij vindt het raar dat hij is aangeklaagd voor omkoping, terwijl ook andere wethouders regelmatig aanschoven. Schreurs vroeg nooit om rekeningen of om het betalen van zijn deel. ,,Ik ben naïef hè.”
In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, die vorige week begon, met daar bovenop vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
AD 12.04.2016 In de zaak tegen oud-wethouder Jos van Rey kwamen dinsdag verschillende ‘geschenken’ van projectontwikkelaar Piet van Pol aan de orde. De rechtbank van Rotterdam bekeek in hoeverre Van Rey reisjes, giften en etentjes aannam in ruil voor het geven van vastgoedopdrachten aan Van Pol. Ook werden verschillende Roermondse vastgoedprojecten bekeken. Justitie denkt dat de projecten mogelijk onder corrupte omstandigheden zijn gerealiseerd. Van Rey deed de beschuldigingen af als suggestief: ,,Barbertje moet hangen.”
Van Rey wordt verdacht van belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld, ronselen van stemmen, verstrekken van vertrouwelijke informatie aan partijgenoot en burgemeesterkandidaat Offermanns en het witwassen van 175.000 euro. Van Pol en oud-wethouder Tilman Schreurs zijn mede-verdachten.
In de ochtend zoomde de rechtbank in op de belangenverstrengeling en het aannemen van smeergeld. Reisjes naar Europese bestemmingen, giften, etentjes en presentjes, betaald door Van Pol kwamen aan de orde. Dinsdagmiddag werden verschillende vastgoedprojecten behandeld waarbij het OM vraagtekens plaatst, namelijk: het uitgaans- en kantoorcomplex op het Kazernevoorterrein en de bijbehorende parkeergarage, beide in Roermond. Van Rey, oud-wethouder Tilman Schreurs en projectontwikkelaar Piet van Pol werden hierover door de rechtbank aan de tand worden gevoeld, te beginnen met het kazernevoorterrein.
Kazernevoorterrein
De kantoren op het terrein stonden leeg en waren van projectontwikkelaar Van Pol. Roermond kocht het terrein om er het ambtelijk apparaat onder te brengen. De ontwikkeling van het project werd aan Van Pol gegund, drie andere kandidaten vielen af. Bij die aanbesteding waren de vastgoedman en Van Rey samen op vakantie in Zuid-Frankrijk. Van Rey: ,,Van mijn advocaat mag ik niet zeggen dat het overal zo gaat, en het heel normaal is, maar ik doe het toch.”
Volgens de oud-bestuurder was de gunning aan Van Pol unaniem door het college gekomen. De vraag die justitie heeft, is of de voor Van Pol gunstige beslissing onder invloed van omkoping tot stand kwam.
Ook werd de waarde van het kazernevoorterrein aanvankelijk op 16 miljoen getaxeerd en later op 12. De gemeente kocht het terrein uiteindelijk voor 14 miljoen van Van Pol. De rechtbank wil weten of Van Rey een rol heeft gespeeld in de wisselende taxaties.
Volgens Van Rey wisten ook andere politici van de plannen met het terrein. Dat stond volgens hem op de geluidsbanden van verhoren, maar niet in de uitgewerkte verslagen daarvan. De oud-bestuurder noemt de uitwerkingen en zijn vervolging – niet voor het eerst – suggestief. ,,Barbertje moet hangen.” En: ,,De verhoren worden gemanipuleerd. Mag ik dat zeggen? Dat mag ik zeggen!”
Parkeergarage
In het kazernevoorweggebied werd ook een parkeergarage gerealiseerd, tegen het advies van de ambtenaren in. Qpark wees de koop van de garage met 400 plaatsen af omdat er grote twijfels bestonden over het exploiteren ervan. De garage zou onrendabel zijn. In de buurt kon voor 2 euro worden geparkeerd, gehandhaafd werd er nauwelijks. Van Pol: ,,Dat wist iedereen.”
Na een half jaar kocht de gemeente de parkeerplaatsen voor 17.000 euro per stuk. Het gaat om een probleem dat de gemeente zichzelf op de hals haalde, aldus Van Pol. ,,Als de gemeente normale parkeertarieven had gevraagd, had de gemeente de parkeergarage niet hoeven te kopen.”
De projectontwikkelaar, Schreurs en Van Rey bespraken de verhuizing van het ambtelijk apparaat naar het terrein op de wethouderskamer van de laatste, in sommige gevallen zonder dat daarbij ambtenaren aanwezig waren. Het was slechts één van de ideeën tussen vele andere, aldus Van Rey. ,,Er is nooit kritiek geweest van het college over de gang van zaken.” Toch bleven Schreurs en Van Rey doorpraten over de verhuizing, terwijl de politiek in Roermond het terrein in 2007-2008 niet als een geschikte locatie zag. Schreurs benadrukt echter dat hij niks deed zonder dat het college het wist.
Reisjes
Dinsdagochtend was eerst gestart met het chronologisch behandelen van de tripjes die de Limburgse bestuurder samen met Van Pol, en vaak hun echtgenotes, ondernam. In 2006 waren Lourdes en Berlijn de bestemming. Daarna volgden tweemaal München, een kerstborrel in Londen en Rome. Van Rey stelt dat het om privé-reizen ging. Hij declareerde ze niet bij de gemeente waar hij als wethouder actief was en Van Rey en Van Pol betaalden om en om.
Ook een betaling van Van Pol in 2006 aan adviesbureau Liba BV kwam aan de orde. De zoon en dochter van Van Rey leiden dat bureau. Liba hield zich bezig met het opleiden van jonge VVD’ers en het organiseren van campagnes. Van Pol stelt dat hij met zijn gift de VVD steunde en niet Jos van Rey.
Het OM verdenkt de oud-bestuurder van het witwassen van geld via het bedrijf en vraagt Van Pol waarom hij niet direct aan de politieke partij doneerde. Volgens de projectontwikkelaar en Van Rey zelf was de gang van zaken echter heel normaal. ,,Als dit niet mag, dan moet iedere politieke partij in Nederland in het beklaagdenbankje zitten”, aldus een felle Van Rey.
Net als tijdens eerdere dagen vraagt de rechtbank aan Van Rey of hij zelf niet inziet dat sommige feiten twijfels kunnen oproepen. Zaken en betalingen lopen door elkaar heen. ,,Nee, dat is toch normaal”.
Reclamezuil en etentjes
Andere ‘geschenken’ van Van Pol die aan de orde kwamen, waren een donatie voor de reclamezuil voor Frans Weekers aan de A73 en de vele etentjes die hij betaalde.
De etentjes waren aangelegenheden met zakelijke contacten, en gingen bijvoorbeeld over het kazernevoorterrein. Van Pol betaalde, Van Rey en anderen schoven aan. Van Pol zegt de rechter zich niet precies te herinneren wat er tien jaar geleden precies is gebeurd. Hij betaalde veel van de etentjes, maar ja, ‘die paar centen’. ,,Als ik iemand zou willen omkopen, dan doe ik dat toch niet met een ijsje. Ik vind het onnozel!” aldus Van Pol over het gespreksonderwerp.
Volgens ex-wethouder Schreurs waren etentjes met samenwerkende partijen in een project heel gebruikelijk in Roermond. Hij vindt het raar dat hij is aangeklaagd voor omkoping, terwijl ook andere wethouders regelmatig aanschoven. Schreurs vroeg nooit om rekeningen of om het betalen van zijn deel. ,,Ik ben naïef hè.”
In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, die vorige week begon, met daar bovenop vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
Trouw 11.04.2016 Twee dikke vrienden zaten gisteren in de rechtszaal in Rotterdam. “Dertig jaar vriendschap”, zei Jos van Rey herhaaldelijk. “Samen zagen we mijn huis in Saint-Tropez groeien”, schetste medeverdachte Piet van Pol. “Dan vlogen we van Brussel naar Nice. Daar zaten we dan tussen de Franssprekende bouwvakkers in een bouwkeet.”
Toen Van Rey wethouder werd, bleef projectontwikkelaar Van Pol reisjes met hem maken. Naar zijn huis in Saint-Tropez – dat inmiddels af was. Naar internationale voetbalwedstrijden. En naar een vastgoedbeurs in Cannes.
Van Pol nam naar die beurs alleen ‘vriendjes’ mee, geen zakelijke contacten, bezwoer hij gisteren. “Het is daar heel gezellig, en de zon schijnt. Ik heb graag mensen om me heen die ik leuk vind. Ik had Jos ook meegenomen als hij geen wethouder was.” Ze vlogen soms in een privévliegtuig, vaak met een man of zes, en verbleven in Cannes in een hotelsuite op kosten van Van Pol. De vraag is: was dat omkoping?
Horten en stoten
De corruptiezaak tegen Van Rey, Van Pol en Tilman Schreurs (eveneens een oud-wethouder van Roermond die zou zijn gefêteerd) kwam vandaag met horten en stoten op gang. De rechtbank besliste eerst over een verzoek van de advocaat van Van Rey om minister Ronald Plasterk te horen over een tweet over Van Rey (zie kader). Plasterk moet inderdaad komen getuigen De minister geeft ‘graag’ een toelichting, zo liet hij weten.
De rechters bekeken ook of ze wel bevoegd zijn in deze zaak. Omdat Van Rey ook senator was, hoort een deel van de verdenkingen misschien thuis bij de Hoge Raad. De rechtbank besloot gisteren om die lastige vraag vooruit te schuiven tot het vonnis, als alle feiten bekend zijn.
Daarna kwamen de corruptieverdenkingen aan bod. De reisjes die Van Pol aan Van Rey aanbood, kostten samen ruim 52.000 euro, zo heeft het Openbaar Ministerie uitgerekend. Van Rey spreekt dat tegen, en komt nog met een eigen rekensom.
Privéreisjes
Bovendien waren de tripjes niet zakelijk, maar privé, betoogden Van Rey en Van Pol gisteren. En als privégift vielen ze volgens Van Rey niet onder de toenmalige gedragscode van de gemeente Roermond, die het aannemen van geschenken van meer dan 50 euro verbood.
Regelmatig kwam Van Rey op zo’n reis toch zakelijke contacten tegen. In notulen van het bedrijf van Van Pol werd zelfs beschreven dat ‘de grootste beslisser van Roermond, Jos van Rey’, aanwezig zou zijn bij een lunch die Van Pol organiseerde rond een vastgoedbeurs in München.
“U zegt: ik ging als vriend mee, maar er lijkt toch ook een zakelijke kant te zijn. Er waren toch ontmoetingen”, zei rechter Jorien Koekebakker. “Als ik daar ben, en ik word aangesproken, zeg ik niet: ‘Komt u maar naar Roermond'”, reageerde Van Rey.
Tegemoetkoming vliegreis
Van Rey meldde de reizen vooraf in het college, zoals dat in Roermond was afgesproken. ‘De reiskosten betaal ik uiteraard zelf’, mailde Van Rey een keer aan de gemeentesecretaris. En inderdaad, Van Rey maakte meestal een bedrag van rond de 1500 euro over aan Van Pol. Gisteren sprak hij van een ‘tegemoetkoming’ voor de vliegreis. De werkelijke kosten waren volgens het OM veel hoger.
De grote vraag de komende dagen, wat rechtbankvoorzitter Jacco Janssen betreft: “Moest u op uw boerenklompen aanvoelen dat er mogelijk een bijbedoeling was?”
De rechtbank gaat tot maandag verder met de zwaarste beschuldigingen tegen Van Rey: die van corruptie. Met hem staan nu ook Piet van Pol en oud-wethouder Tilman Schreurs terecht. Waarschijnlijk volgende week moet minister Ronald Plasterk komen getuigen over zijn tweet over burgemeestersbenoemingen. Dat zou maandag kunnen zijn, of op de uitloopdagen volgende week dinsdag of donderdag.
Ging Plasterk over de schreef?
Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken moet volgende week een tweet uitleggen in de rechtszaal, in de zaak Van Rey. “Iedereen doet aan klankborden”, zei Van Rey vorige week, toen het ging over de sollicitatieprocedure voor een nieuwe burgemeester van Roermond.
Van Rey zou vertrouwelijke informatie uit de sollicitatiecommissie hebben gelekt aan twee VVD-kandidaten. Dinsdag reageerde Plasterk. “Iedereen doet aan klankborden’ klopt niet”, schreef hij.
Ging Plasterk over de schreef? Volgens Van Reys advocaat Gitte Stevens wel. “Ongehoord”, zei ze gisteren in de rechtbank.
Over het algemeen bemoeien politici zich niet met zaken die onder de rechter zijn. Ook de rechtbank vindt de uitspraak onhandig. “Met zijn tweet reageert de minister op de kern van de verdediging”, zei voorzitter Jacco Janssen. “De timing is niet gelukkig. Het is eerst aan de rechtbank om daarover tot een oordeel te komen.” De rechtbank wil nu van Plasterk horen of ‘klankborden’ vaker voorkomt. Dat kan van invloed zijn op de hoogte van een eventuele straf voor Van Rey.
VK 11.04.2016 Hij nam de wethouder, al meer dan 30 jaar zijn vriend, mee naar dure voetbalwedstrijden tijdens EK en WK. Of naar vastgoedbeurzen in Cannes en München, waar ze in luxe hotels overnachtten. Maar met omkoping had dat helemaal niets te maken, bezweert de Roermondse projectontwikkelaar Piet van P. (72) maandag voor de rechtbank in Rotterdam.
‘Ik wou alleen gezellige mensen mee naar het voetbal’, zegt hij. ‘Er is een onderscheid tussen vriendschap en giften. Ook als Jos van Rey geen wethouder was geweest, had ik hem even goed meegenomen. Want hij kan best gezellig zijn.’ Van Rey: ‘Daar hoef ik niet eens mijn best voor te doen.’
Het tweetal wordt maandagmiddag eindelijk aan de tand gevoeld over het zwaarste verwijt in de zaak-Van Rey: liet de vastgoedwethouder zich omkopen door zijn vriend de projectontwikkelaar?
Van tevoren waarschuwt rechtbankvoorzitter Jacco Janssen dat voor passieve corruptie geen concreet bewijs behoeft te worden geleverd van een tegenprestatie: ‘Een ambtenaar kan op zijn boerenklompen aanvoelen dat giften niet worden gedaan omdat ‘ie zo’n leuke vent is, maar dat er ook iets wordt verwacht.’
Steekpenningen
Rechter Janssen: ‘Kon u niet vermoeden dat het giften waren met een bijbedoeling?’ Van Rey: ‘Geen sprake van. We zijn al meer dan 30 jaar bevriend. Ik ging als privépersoon.’
Hij wil daarom niet in detail ingaan op alle bouwprojecten in de stad waarbij Van P. wel of geen voordeel zou hebben genoten. ‘We hebben al die projecten doorgeakkerd’, aldus Janssen. Maar om het ‘behapbaar’ te maken wil hij die niet allemaal gaan bespreken tijdens de zitting. Zijn collega noemt slechts twee projecten die de rechtbank de komende dagen aan de orde wil stellen: de aankoop van het Stadskantoor en de gang van zaken rond de ECI Cultuurfabriek.
Dinsdag worden de steekpenningen omschreven waarmee Van P. de voormalige VVD-wethouder zou hebben omgekocht. Die bestaan vooral uit berekeningen die het Openbaar Ministerie heeft gemaakt van alle dure uitstapjes naar voetbalwedstrijden, vastgoedbeurzen en het vakantiehuis van Van P. in Saint-Tropez.
Financieel voordeel voor Van Rey bij bezoek aan vastgoedbeurs in Cannes in 2008, aldus het OM: ruim 13 duizend euro. In 2009: 9 duizend. In 2010: 6 duizend euro. Hetzelfde laken een pak voor vier bezoeken aan een vastgoedbeurs in München, en vier wedstrijden van Oranje.
Rechter Janssen: ‘Kon u niet vermoeden dat het giften waren met een bijbedoeling?’ Van Rey: ‘Geen sprake van. We zijn al meer dan 30 jaar bevriend. Ik ging als privépersoon.’ Het waren allemaal uitnodigingen ‘van vriend tot vriend’, die hij niettemin ‘in het kader van de transparantie’ meldde aan het college. Ook droeg hij uit eigen zak vaak 1500 euro bij aan de reiskosten, onderstreept hij.
‘Belangrijkste beslisser van Roermond’
Er zijn geen bijbedoelingen. Voor mij is er geen verschil tussen een weekendje Parijs met de families en deze reisjes. Het is allemaal privé, aldus Jos van Rey.
In interne notulen van het bedrijf van Van P. werd Van Rey aangeduid als ‘de belangrijkste beslisser van Roermond’, die ook aanwezig zou zijn tijdens de vastgoedbeurzen. Van P. daarover: ‘Dat zou niet handig kunnen zijn voor ons, maar voor anderen.’
Volgens het OM heeft Van Rey bijna een ton aan giften aangenomen van Van P. Van Rey bestrijdt niet alleen het doel van de reisjes, maar ook de berekeningen. Van P. vindt het ‘te belachelijk voor woorden’ dat het OM zelfs privéreisjes naar zijn vakantievilla aanmerkt als giften. Moet hij zijn vriend dan 150 euro gaan vragen voor een overnachting? Of 5 euro voor een gebakken eitje bij het ontbijt.
‘Ik vind het een grof schandaal’, fulmineert de projectontwikkelaar. Het bewijst volgens hem dat het OM geen enkel bewijs heeft gevonden van omkoping en daarvan zo gefrustreerd is geraakt dat het de privéreizen er maar bij heeft gesleept. ‘Het is allemaal zo gezocht’, aldus Van P. Van Rey: ‘Er zijn geen bijbedoelingen. Voor mij is er geen verschil tussen een weekendje Parijs met de families en deze reisjes. Het is allemaal privé.’
Plaster moet getuigen
Lees ook
Minister Plasterk moet getuigen in de zaak tegen Van Rey, omdat hij vorige week over de zaak heeft getwitterd. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam maandag bepaald. Lees hier meer.
Maandagmorgen boekt zijn advocaat Gitte Stevens een onverwachte overwinning als de rechter haar verzoek toestaat om minister Ronald Plasterk als getuige op te roepen. De PvdA-minister van Binnenlandse Zaken had vorige week via twitter gereageerd op Van Reys opmerking dat alle partijen lekken uit de vertrouwenscommissie en binnen de partijlijn ‘klankborden’ met en over burgemeesterskandidaten. ‘Niet waar’, aldus Plasterk.
Rechter Janssen noemt de timing van Plasterks tweet ‘niet gelukkig’ en onderstreept dat alleen de rechtbank kan oordelen in deze zaak. ‘De minister heeft gereageerd op de kern van het verweer’, aldus de rechtbankvoorzitter. Hij is een ervaringsdeskundige en weet bij uitstek hoe vaak dat lekken wel of niet voorkomt. Dat kan van belang zijn, aldus Janssen, bij het bepalen van de strafmaat. ‘Hoe we het ook wenden of keren, we ontkomen er niet aan.’
Plasterk zal volgende week als getuige worden opgeroepen in de rechtbank. Ook besluit de rechtbank om de vraag of de ambtsmisdrijven van ex-senator Van Rey niet door de Hoge Raad moeten worden vervolgd, nog even niet te beantwoorden. Dat zal pas bij het eindvonnis worden bepaald.
AD 11.04.2016 Het proces tegen oud-wethouder Jos van Rey is maandag hervat. De vraag die centraal stond, was of Van Rey giften heeft aangenomen van een bevriende projectontwikkelaar in ruil voor miljoenendeals. Het OM ging verder akkoord met het oproepen van minister Plasterk als getuige bij een andere beschuldiging.
Van Rey wordt naast corruptie beschuldigd van verkiezingsfraude,lekken uit de vertrouwenscommisie bij de benoeming van een burgemeester en witwassen. Vorige week ging Van Rey al in op die mogelijke fraude en het lekken. Nu staat de corruptie centraal.
De zitting begon maandag met de vraag of een deel van de aanklacht moest worden doorverwezen naar de Hoge Raad. De zaak kwam namelijk aan het licht in de tijd dat Van Rey lid was van de Eerste Kamer. De rechtbank neemt in het vonnis pas het besluit of ze bevoegd is om te oordelen over de verdenkingen die Van Rey als ambtsmisdrijf zou hebben gepleegd.
Plasterk als getuige
Vervolgens boog het OM zich over het verzoek van Van Rey’s advocate Gitte Stevens om minister Plasterk op te roepen als getuige in de zaak. Die weersprak vorige week dinsdag op Twitter dat het lekken van geheime informatie aan burgemeesterskandidaten gangbaar is in Nederland.
Van Rey bestempelde het delen van vertrouwelijke informatie, zoals hij zou hebben gedaan rond de benoeming van een burgemeester, in een eerdere zitting vorige week als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.”
Het verzoek van Sanders is voorwaardelijk toegewezen. De woordvoerder van Plasterk liet weten dat de minister graag toelicht wat hij heeft getwitterd. De rechtbank in Rotterdam wil de bewindsman volgende week horen.
Omkoping
In het tweede deel van de zitting zocht de rechtbank antwoord op de vraag of Van Rey zich heeft laten omkopen als wethouder van Roermond. Volgens het Openbaar Ministerie zou hij reisjes aangenomen hebben van de bevriende projectontwikkelaar Piet van Pol, in ruil voor een paar miljoenenklussen. Van Rey had namelijk tussen 1998 en 2012 onder andere volkshuisvesting en stadsontwikkeling onder zijn hoede, waardoor de lijntjes erg kort waren. Ook ex-wethouder Tilman Schreurs staat daarvoor deze week voor de rechter.
Van Pol liet maandag in de rechtbank weten dat de reisjes een vriendendienst waren. ,,Als hij geen wethouder was, had ik hem ook meegenomen.” Toch stond Van Rey er wel op om zelf in ieder geval zijn reiskosten te betalen. ,,Ook al gingen we als vrienden.”
Emotioneel
Over de overnachtingen in de vakantievilla van Van Pol was Van Rey helder: ,,Ik zou me doodschamen als ik een vriend die bij me logeert een overnachting of gebakken eitje in rekening moet gaan brengen.” Schreurs werd tijdens zijn verhoor enigzins emotioneel: ,,Ik word hier twee jaar van beticht, van iets dat verre van mij is. Als die reis een voor wat, hoort wat verhaal was geweest, was ik nooit meegegaan.”
De zaak gaat dinsdag verder. In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met daar bovenop vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
Het proces tegen ex-VVD’er Jos Van Rey gaat zijn interessantste week in: vanaf vandaag draait het vooral om de corruptieverdenkingen van de oud-wethouder.
Hoe kon het dat Van Rey de door hemzelf zo verfoeide vriendjespolitiek zelf ging bedrijven? Lees hier een analyse.
Van Rey staat op maar liefst negentien zittingsdagen tot en met juni terecht wegens onder meer het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou de verdachte stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen, stelt het Openbaar Ministerie.
Vorige week ontkende de oud-wethouder tijdens de eerste zittingsdag iets fout te hebben gedaan. Toen moest hij zich verantwoorden voor de beschuldiging dat hij geheime informatie uit een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad zou hebben gelekt naar burgemeesterskandidaat en partijgenoot Ricardo Offermanns, vlak voor diens sollicitatiegesprek.
‘Klankborden’
Hij beschuldigde met name het CDA ervan eveneens politieke benoemingen te arrangeren. Die partij is naar zijn zeggen “wereldkampioen in benoemingen geweest”. Trouw-verslaggever Marten van de Wier tweet vandaag vanuit de rechtszaal over de derde zittingsdag in de rechtszaak tegen Jos van Rey.
Volgens van Rey is het volkomen normaal om binnen de partijlijn te ‘klankborden’ over kandidaten. “Dat doen alle partijen op alle niveaus, lokaal, provinciaal en landelijk, tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. En niemand die daar van opkijkt”, aldus Van Rij, voormalig wethouder in Roermond.
Trouw-verslaggever Marten van de Wier tweet vandaag vanuit de rechtszaal over de derde zittingsdag in de rechtszaak tegen Jos van Rey.
Over het motief voor zijn handelen in de burgemeestersbenoeming in Roermond was hij helder: “Dat er na honderd jaar eindelijk een VVD-burgemeester in Roermond zou komen.” Om die reden klankbordde hij tevens met een andere sollicitant van VVD-huize. Daarna was het aan de kandidaten zelf. Die werkwijze verhoogde volgens de politicus de kwaliteit van de keuze.
BB 11.04.2016 Minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) ´licht graag toe’ wat hij getwitterd heeft in reactie op het strafproces tegen VVD’er Jos van Rey. Dat zegt zijn woordvoerder.
Twitter
De rechtbank in Rotterdam zou de bewindsman volgens verschillende media willen horen, nu Plasterk zich op 5 april via twitter heeft uitgelaten over uitspraken die Van Rey deed tijdens een eerdere zitting.
Klankborden
Van Rey zei dat het gangbaar was om geheime informatie bij burgemeestersbenoemingen te delen. ´Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. “Iedereen doet aan klankborden” is niet waar’, twitterde Plasterk. Het is niet gebruikelijk dat politici zich uitlaten over lopende strafzaken.
Smeergeld
Van Rey staat tot en met juni terecht voor onder meer het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou hij stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen, stelt het Openbaar Ministerie.
Hoge Raad
De rechtbank neemt in het vonnis pas het besluit of ze bevoegd is om te oordelen over de verdenkingen die Van Rey als ambtsmisdrijf zou hebben gepleegd. Het is namelijk de vraag of de Hoge Raad die niet moet behandelen. Van Rey was toen zijn vervolging begon immers lid van de Eerste Kamer. In het onderzoek kwam onder meer een afgeluisterd telefoontje van Van Rey naar voren over de burgemeestersbenoeming in Roermond. De oud-wethouder van Roermond was toen ook lid van de Eerste Kamer. Leden van de Eerste en Tweede Kamer moeten voor ambtsmisdrijven voor de Hoge Raad terechtstaan als daarvoor een koninklijk besluit is of een besluit van de Tweede Kamer. (ANP)
Elsevier 11.04.2016 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) moet komen getuigen in de zaak tegen voormalig VVD-politicus Jos van Rey. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam na uitvoerig beraad besloten.
Plasterk mengde zich afgelopen week op Twitter in een discussie over de rechtszaak. De minister reageerde op uitspraken van Van Rey, die onder meer wordt verdacht van het lekken van geheime informatie naar een mede-VVD’er. Tegen de rechter zei Van Rey dat dit geen misdrijf is, maar een normale gang van zaken. Plasterk tweette daarop de tekst: ‘”Iedereen doet aan klankborden” is niet waar.’
Trias politica
Gitte Stevens, advocaat van de van corruptie verdachte Van Rey, beweerde maandag dat de minister zich op deze manier doelbewust met de zaak heeft bemoeid.
‘Hij zet zichzelf neer als een soort ervaringsdeskundige,’ aldus Stevens, maar daardoor schendt hij wel de scheiding der machten in Nederland. ‘Dat is ongehoord.’
Ongelukkig
De rechtbank noemde de timing van de tweet ‘niet gelukkig’, en honoreerde het verzoek om de minister te laten getuigen. Van Rey zou belang kunnen hebben bij de getuigenverklaring van Plasterk, omdat de minister kenbaar maakte veel te weten over hoe benoemingen van burgemeesters normaliter verlopen.
De minister reageerde tegenover RTL Nieuws dat hij met ‘alle plezier’ zijn tweet komt uitleggen. Plasterk hoeft niet te komen getuigen als de rechtbank concludeert niet bevoegd te zijn om te oordelen.
Op de derde zittingsdag kijkt de rechtbank in de zaak-Van Rey naar de verdenking van corruptie en omkoming. Als Van Rey deze ambtsmisdrijven niet alleen als wethouder van Roermond, maar ook als senator zou hebben gepleegd, dan moet de Hoge Raad tot een oordeel komen.
VK 11.04.2016 Minister Plasterk moet getuigen in de zaak tegen de Roermondse politicus Jos van Rey. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam, waar het proces plaatsvindt, maandag bepaald.
De advocaat van de van corruptie verdachte Van Rey, Gitte Stevens, zei maandag tijdens de derde zittingsdag in het proces dat Plasterk zich rechtstreeks met deze strafzaak heeft bemoeid door er een bericht over op Twitter te plaatsen. Plasterk weersprak daarin dat het lekken van geheime informatie aan burgemeesterskandidaten (‘klankborden’) gangbaar is in Nederland, zoals Van Rey vorige week beweerde in de Rotterdamse rechtbank.
Een woordvoerder van de minister zegt tegenover het ANP dat Plasterk ‘graag komt toelichten’ wat hij heeft getwitterd.
Het Openbaar Ministerie (OM) zegt de tweet van Plasterk niet als bewijsmiddel te zien, en vindt daarom niet dat de minister moet worden opgeroepen. Stevens is het daarmee niet eens. ‘Als een minister iets beweert, kun je dat niet zomaar terzijde schuiven.’ Volgens haar schendt Plasterk met zijn tweet de zogenoemde trias politica, de scheiding der machten. ‘Hij zet zichzelf neer als een soort ervaringsdeskundige.’
Als intellectueel zwaargewicht werd Ronald Plasterk de politiek binnengehaald. Superslim, origineel, mediageniek en dan ook nog een bèta. Waar en waarom ging het mis? (+)
De rechtbank heeft veel kritiek op de tweet van de minister. Rechtbankvoorzitter Jacco Janssen noemt de timing ‘niet gelukkig’. ‘Het was beter geweest als hij het bericht niet had verstuurd.’ De rechtbank benadrukt niet inhoudelijk op de tweet te reageren, maar vindt dus wel dat de minister moet komen getuigen.
Op deze maandag, de derde zittingsdag van de zaak tegen Van Rey, richt de rechtbank zich op de verdenking van corruptie en omkoping. Pleegde hij die vermeende ambtsmisdrijven als wethouder, of ook als senator? Als dit laatste het geval is, is de rechbank mogelijk niet bevoegd om over deze zaak te oordelen. Ambtsmisdrijven door Eerste en Tweede Kamerleden moeten volgens de wet namelijk worden vervolgd door de procureur-generaal van de Hoge Raad. Op deze zittingsdag moet daarover meer duidelijkheid komen.
Over het verhoor van Plasterk werd aanvankelijk nog een slag om de arm gehouden: als zou blijken dat de rechtbank niet bevoegd is om de beschuldiging van corruptie te behandelen, zou Plasterk niet hoeven komen. Maar na beraad besloot de rechtbank dat er pas bij het eindberaad een oordeel over de bevoegdheid zal worden geveld. Het verhoor van Plasterk gaat dus hoe dan ook door.
Volgens Volkskrantverslaggever Peter de Graaf, aanwezig in de rechtszaal, ziet de verdediging in de tweet van Plasterk het zoveelste bewijs dat de zaak tegen Van Rey een politiek geladen proces is. ‘Maar een getuigenis van Plasterk kan zich ook tegen Van Rey keren. De rechtbank wil de minister vooral graag horen om zo te kunnen bepalen of de uitspraken van Van Rey over klankborden inderdaad onjuist waren, zoals Plasterk beweert. Mede op basis hiervan zal de strafmaat worden bepaald.’
Vorige week richtte de eerste zittingsdag van het proces zich op de vermeende schending van het ambtsgeheim waarvan Van Rey wordt verdacht. Hij zou geheime informatie uit de vertrouwenscommissie hebben gelekt naar twee Roermondse burgemeesterskandidaten van VVD-huize: Ricardo Offermanns en Vincent Zwijnenberg.
Volgens Van Rey heeft hij de normale gang van zaken gevolgd. ‘Er vindt geen politieke benoeming plaats zonder overleg binnen de partijlijn. Dat is ingeburgerd in Nederland. We doen alsof hier hel en verdoemenis is uitgebroken, maar zo gaat het met alle benoemingen. De gemeentewet is verouderd’, aldus de Roermondse politicus tegenover de rechter.
De medeverdachten van Van Rey, projectontwikkelaar Piet van P. en oud-wethouder Tilman Schreurs, schuiven maandagmiddag nog aan in de rechtbank.
Niet bevoegd
Vermeende verkiezingsfraude
Tijdens de verkiezingsstrijd in september 2012 plaatste Van Rey een reclamezuil langs de A73 bij Roermond met daarop een beeltenis van Weekers en de tekst ‘Stem Limburgs’. Later bleek dat Van Rey Weekers, die later staatssecretaris van Financiën zou worden, had benaderd met het idee. Weekers was akkoord gegaan.
Volgens advocate Stevens is de rechtbank bij een aantal tenlasteleggingen niet bevoegd om deze zaak te behandelen. De Graaf: ‘Het gaat onder andere over het klankborden tijdens de burgemeestersverkiezing. Dat heeft hij gedaan met de beveiligde telefoon van de Eerste Kamer. Ook tijdens de vermeende verkiezingsfraude in 2012 zou Van Rey in de hoedanigheid van senator hebben gehandeld.
Het OM vindt echter dat geen enkele vermeende overtreding is gepleegd als senator, en dat de hele zaak dus in de rechtbank moet worden behandeld.
NU 11.04.2016 Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk moet getuigen in de zaak tegen oud-wethouder Jos van Rey. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam maandag bepaald, melden bij de zaak aanwezige journalisten.
Van Rey wordt onder meer vervolgd voor het doorspelen van vertrouwelijke informatie aan oud-partijgenoot Ricardo Offermanns over de sollicitatieprocedure van het burgemeesterschap in Roermond.
Van Rey verdedigde zich door te stellen dat “klankborden” normaal is binnen de politiek als het gaat om burgemeestersbenoemingen. Plasterk twitterde vorige week dinsdag over het verweer van Van Rey dat het niet waar is dat iedereen aan klankborden doet.
“Heb nu zeer veel burgemeesters en CdKs voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar”, stelde Plasterk. Hij reageerde daarmee op een tweet van een journalist van de Volkskrant.
De advocaat van Van Rey, Gitte Stevens, noemt de opmerking van Plasterk ongepast en vindt dat hij zijn commentaar moet duiden voor de rechtbank.
Toelichten
Plasterk “licht graag toe” wat hij getwitterd heeft. Dat zegt zijn woordvoerder. Het is niet gebruikelijk dat politici zich uitlaten over lopende strafzaken.
Plasterk moet volgende week verschijnen in de rechtbank. Dat wordt zeer waarschijnlijk maandag, dinsdag of donderdag.
Bevoegd
De rechtbank neemt nog geen beslissing of het bevoegd is om de zaak tegen Van Rey te behandelen. Van Rey was ten tijde van de start van de vervolging lid van de Eerste Kamer en vermeende ambtsmisdrijven die door “de leden van de Staten-Generaal, de ministers en de staatssecretarissen” worden begaan, moeten volgens de grondwet door de Hoge Raad worden behandeld.
Het Openbaar Ministerie laat weten geen beletsel te zien in het behandelen van deze zaak door de rechtbank omdat er geen verband was tussen de strafbare feiten en zijn werk als Eerste Kamerlid. Volgens Het OM pleegde hij de fraude als wethouder.
Telegraaf 11.04.2016 Minister Plasterk moet getuigen in het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey en twee medeverdachten. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam vanmorgen na uitvoerig beraad besloten.
Reden voor de opmerkelijke beslissing is een reactie die Plasterk vorige week twitterde, op de bewering van Van Rey dat over alle politieke benoemingen binnen de partijgelederen wordt “geklankbord”. Dat is niet waar, schreef Plasterk. Hij twitterde meerdere benoemingen van burgemeesters en commissarissen van de Koning te hebben meegemaakt waarbij van dat klankborden geen sprake was.
“Ongehoord en een flagrante schending van de trias politica”, noemde advocate Gitte Stevens de tweet van Plasterk. Volgens haar wordt het proces tegen Van Rey door de uitlating van Plasterk nu nog meer een politiek proces dan het al was. “Het gaat niet om de wethouder van Lutjebroek die dit zegt, het is een minister!” Stevens vroeg de rechtbank vervolgens om Plasterk op te roepen als getuige in het proces tegen haar cliënt.
De rechtbank vond dat Van Rey een duidelijk belang heeft bij een getuigenverklaring van Plasterk, die er volgens de rechtbank blijk van heeft gegeven dat hij als minister precies weet hoe de gang van zaken is bij benoemingen van burgemeesters en commissarissen van de Koning. Plasterk reageerde via zijn tweet op de kern van het verweer van Van Rey tegen de beschuldiging dat hij vertrouwelijke informatie zou hebben gelekt over de burgemeestersvacature in Roermond, aldus de rechtbank, die de tweet “qua timing niet gelukkig” noemde. “Een oordeel over dat verweer is aan de rechtbank.”
Minister Plasterk kan nog ontkomen aan de verplichting om te komen getuigen. Dat kan als de rechtbank vanmiddag concludeert niet bevoegd te zijn om te oordelen over het lekken van informatie over de burgemeestersbenoeming. Van Rey was in de periode dat hij verdachte werd, lid van de Eerste Kamer. Volgens de wet moet de Hoge Raad oordelen over ambtsmisdrijven die zijn gepleegd door ambtsdragers, zoals ministers, of Kamerleden. De rechtbank neemt vanmiddag een beslissing over de eigen bevoegdheid.
AD 11.04.2016 Het proces tegen oud-wethouder Jos van Rey wordt maandag hervat. De vraag die deze dag centraal staat, is of Van Rey giften heeft aangenomen van een bevriende projectontwikkelaar. Daarnaast bekeek de rechtbank of de zaak moest worden doorverwezen naar de Hoge Raad
Volgens het Openbaar Ministerie zou Van Rey als wethouder van Roermond reisjes aangenomen hebben van de bevriende projectontwikkelaar Piet van Pol, in ruil voor een paar miljoenenklussen. Van Rey had namelijk tussen 1998 en 2012 onder andere volkshuisvesting en stadsontwikkeling onder zijn hoede, waardoor de lijntjes erg kort waren. De oud-wethouder gaat maandag in de rechtbank in op de verdenkingen.
Beschuldigingen
Van Rey wordt naast corruptie ook beschuldigd van verkiezingsfraude, lekken uit de vertrouwenscommisie, en witwassen. Vorige week ging Van Rey al in op die mogelijke fraude en het lekken. Hij bestempelde het delen van vertrouwelijke informatie, zoals hij zou hebben gedaan rond de benoeming van een burgemeester, als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.”
Minister Plasterk weersprak vorige week dinsdag op Twitter dat het lekken van geheime informatie aan burgemeesterskandidaten gangbaar is in Nederland. Om die reden vroeg de advocate van Van Rey maandag aan het OM om hem op te roepen als getuige. Dat verzoek is voorwaardelijk toegewezen. De woordvoerder van Plasterk liet weten dat de minister graag toelicht wat hij heeft getwitterd.
Hoge Raad
Het OM berraadde zich ook op de vraag of een deel van de aanklacht moest worden doorverwezen naar de Hoge Raad. De zaak kwam namelijk aan het licht in de tijd dat Van Rey lid was van de Eerste Kamer. Volgens de rechtbank zou Van Rey het ambtsmisdrijf echter hebben begaan als wethouder en dus is een doorverwijzing niet aan de orde. Dat houdt ook de optie voor een hoger beroep nog open.
In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met daar bovenop vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
Telegraaf 11.04.2016 Minister Plasterk heeft gezorgd voor commotie op de derde dag van het strafproces tegen ex-VVD’er Jos van Rey en twee medeverdachten.
Vorige week twitterde Plasterk dat de bewering van Van Rey dat over alle politieke benoemingen binnen de partijgelederen wordt „geklankbord” niet waar is. Hij schreef meerdere benoemingen van burgemeesters en commissarissen van de Koning te hebben meegemaakt waarbij van dat klankborden geen sprake was.
Ongehoord en een flagrante schending van de trias politica”, noemde advocate Gitte Stevens de tweet van Plasterk. Volgens haar wordt het proces tegen Van Rey door de uitlating van Plasterk nu nog meer een politiek proces dan het al was. „Het gaat niet om de wethouder van Lutjebroek die dit zegt, het is een minister!” Stevens wil dat Plasterk wordt opgeroepen als getuige in het proces tegen haar cliënt.
De rechtbank bleek eveneens onaangenaam verrast. Plasterk reageerde via zijn tweet op de kern van het verweer van Van Rey tegen de beschuldiging dat hij vertrouwelijke informatie zou hebben gelekt over de burgemeestersvacature in Roermond. De rechtbank noemde de tweet „qua timing niet gelukkig. Een oordeel over dat verweer is aan de rechtbank.”
Telegraaf 11.04.2016 Afgeluisterde telefoongesprekken die onderdeel vormen van politieonderzoek, zogenoemde tapgesprekken, gaan regelmatig verloren of komen pas later door vanwege technische problemen.
Daarover klagen gebruikers van de technische systemen die door de recherche worden ingezet bij vaak belangrijke strafrechtelijke onderzoeken. Het regelmatig haperen van de afluistertechniek zorgt volgens politiemensen niet alleen voor grote ongemakken, maar kan er ook toe leiden dat belangrijk bewijsmateriaal tegen een verdachte soms verloren gaat.
Uit onderzoek van deze krant en ict-deskundige Brenno de Winter lijkt aannemelijk te zijn dat het afgeluisterde telefoongesprek tussen oud-politicus Jos van Rey en toenmalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven ook door een technische storing is verdwenen. Vandaag zal de rechtszaak tegen de oud-VVD-politicus Van Rey inhoudelijk door de rechtbank Rotterdam worden behandeld.
De controverse rondom een satirisch gedicht op Duitse tv over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan duurt voort. Nu heeft Erdogan zelfs persoonlijk aangifte gedaan tegen de Duitse komiek Jan Böhmermann.
Erdogan deed schriftelijk aangifte in Mainz, zegt de openbaar aanklager in de Duitse stad maandagavond. Eerder meldde de ambassadeur in Duitsland al dat de Turkse regering wil dat Böhmermann wordt vervolgd.
Volgens Frankfurter Allgemeinebetekent de persoonlijke aangifte dat het openbaar ministerie onderzoek kan doen, ook als de Duitse regering beslist mogelijke vervolging van de komiek niet door te zetten.
In zijn tv-programma Neo Magazine Royale las Böhmermann een gedicht voor waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakt voor ‘geitenneuker’ en een liefhebber van kinderporno.
‘Misdaden tegen de menselijkheid’ Numan Kurtulmuş, de Turkse vicepremier, zei volgens de Duitse omroep ARD dat de video niet alleen een belediging is voor president Erdogan, maar voor alle 78 miljoen Turken. Hij zou het zelfs een ‘misdaad tegen de menselijkheid’ hebben genoemd.
Belediging van een buitenlands staatshoofd is volgens artikel 103f in de Duitse Wetboek van Strafrecht strafbaar in Duitsland, er staat maximaal drie jaar cel op. De Duitse regering onderzoekt of de komiek zich daar daadwerkelijk schuldig aan heeft gemaakt.
Dit heeft alle grenzen van schaamteloosheid overtroffen, aldus Turkse vicepremier Numan Kurtulmuş.
‘Europa is humor kwijt’
Bondskanselier Angela Merkel noemde de satirische video vorige week in een telefoongesprek met de Turkse premier Ahmet Davutoglu ‘bewust kwetsend’. Die woorden hielpen niet om de Turken gerust te stellen, Merkel wordt nu nauw betrokken bij het Duitse onderzoek.
Ondertussen komen uit Duitsland en uit het buitenland veel steunbetuigingen voor de cabaretier. Nadat de baas van mediaconcern Springer het in een open brief voor Böhmermann opnam, deed ook een van zijn satirische doelwitten dat. De voormalige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis tweette dat ‘Europa eerst zijn ziel verloor (in de migratiedeal met Turkije), nu ook zijn humor.’
VK 24.04.2016 Ebru Umar, een kritische Nederlandse columniste van Turkse afkomst, is in Turkije door de politie uit haar huis in Kusadasi gehaald. Umar heeft dat zaterdagavond telefonisch bevestigd aan The Post Online. Ze is naar eigen zeggen opgepakt omdat ze zich op Twitter kritisch heeft uitgelaten over de Turkse president Recep Erdogan.
Volgens de columniste wordt ze in staat van beschuldiging gesteld voor het plaatsen van haar berichten. Op Twitter meldt ze zaterdag om middernacht dat ze waarschijnlijk nog niet naar huis mag. Haar mobiele telefoon heeft ze moeten afgeven.
Op zaterdagavond schreef Umar op Twitter: ‘Oké. Politie voor de deur timeline. Geen grap.’ Daarna werd ze meegenomen naar het bureau. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat de Nederlandse ambassade in Ankara van de kwestie op de hoogte is en dat de medewerkers ‘ermee bezig zijn’. Meer wilde een woordvoerder vooralsnog niet kwijt.
Umar is onder meer columnist voor Metro.Aan die krant vertelde ze zaterdagavond: ‘Ik sta nu achter een gesloten hek bij het politiebureau. Ik moest mee met de politie. In eerste instantie moest ik ook naar het ziekenhuis. Dat moet om te bewijzen dat je niet bent mishandeld. Maar kennelijk is er iets in werking getreden, want ik ben nog niet naar het ziekenhuis geweest. Ik kan op dit moment echt even niet helder nadenken.’
Opheldering
CDA-Kamerlid Raymond Knops wil opheldering van premier Mark Rutte en minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Hij twittert: ‘Timmermans, Tusk en Merkel bezoeken Turkije, op zelfde moment pakt Turkije NL journalist @umarebru op. Wil zsm uitleg MP Rutte/Koenders.’
Han ten Broeke van de VVD heeft eveneens via Twitter vragen gesteld aan de minister. In een bijgesloten document vraagt hij Koenders onder meer naar de aanleiding van de arrestatie: ‘Kunt u de Kamer in het licht van deze zorgelijke ontwikkelingen en de dubieuze staat van dienst van Turkije inzake persvrijheid met spoed, zo spoedig mogelijk laten weten wat de reden is voor de Turkse autoriteiten om mevrouw Umar aan te houden of te arresteren en of het optreden van de Turkse autoriteiten verband houdt met de inhoud van haar columns?’
‘Blijf met je islamofascistische poten van onze @umarebru af Erdogan’, schrijft Geert Wilders (PVV), eveneens op Twitter.
Kritische column
Umar schreef afgelopen week een kritische column in Metro, over de mail die het Turkse consulaat rondstuurde. Daarin worden Turkse Nederlanders opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. De columniste schreef onder meer: ‘Maar tegen elke Nederturk die de oproep van het Turkse consulaat steunt en meent NSB’ertje te kunnen spelen over wat Nederlanders in Nederland zeggen over Sultan Erdogan, de megalomaanste dictator die Turkije sinds de oprichting van de republiek in 1923 kent, heb ik maar een ding te zeggen: go fuck yourself.’
AD 23.04.2016 Bondskanselier Angela Merkel heeft zaterdagavond gezegd dat ze regelmatig met de Turkse regering praat over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Die onderwerpen zijn extra actueel door de beledigingen van de Duitse grappenmaker Jan Böhmermann aan het adres van de Turkse president Erdogan. De Duitse satiricus moet zich daarvoor mogelijk in eigen land voor de rechter verantwoorden.
Nu Berlijn en Ankara door het vluchtelingenvraagstuk veel vaker met elkaar overleggen, spreekt Merkel haar Turkse collega’s bijna automatisch ook aan op het belang van persvrijheid. Burgers hoeven niet bang te zijn dat die geen thema meer is ,,aangezien Duitsland een zekere afhankelijkheid van Turkije heeft gekregen”.
De bondskanselier, die zaterdag een bezoek bracht aan een vluchtelingenkamp bij de Syrische grens, stelde hen gerust. ,,Als er een geval is, dan wordt het aangekaart en op tafel gelegd.”
Davutoglu
Angela Merkel bezocht het vluchtelingenkamp van Nizip onder de strengste veiligheidsmaatregelen. Het kamp ligt in het zuidoosten van Turkije, bij de Syrische grens. Merkel werd vergezeld door EU-president Donald Tusk, de vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans en de Turkse premier Ahmet Davutoglu een beeld gevormd van de opvang.
Mensenrechtenorganisaties zijn niet te spreken over het bezoek. Het vluchtelingenkamp zou voor de gelegenheid ‘opgepoetst’ zijn. Volgens de organisaties zouden de EU-leiders zich meer moeten bekommeren om de tienduizenden Syrische vluchtelingen die volgens hen Turkije niet in mogen.
Miljarden
De EU trekt de komende jaren volgens de afspraak met Turkije miljarden euro’s uit om de mensen die het oorlogsgeweld zijn ontvlucht te helpen en hun kinderen naar school te sturen. De ellende en de uitzichtloosheid in de opvangkampen zijn de reden dat de mensen naar Europa willen. In Turkije verblijven naar schatting in totaal 2,7 miljoen vluchtelingen.
Merkel drong bij de afsluitende persconferentie aan op veilige zones voor vluchtelingen in Syrië in de buurt van de Turkse grens. Dat moet bij vredesbesprekingen een doelstelling zijn. ,,Ik heb andermaal aangedrongen op gebieden waar het staakt-het-vuren in het bijzonder wordt nageleefd en waar een aanzienlijk veiligheidsniveau is gewaarborgd.”
Tevreden
Ze maakte zich ook sterk voor scholing. ,,Het is heel belangrijk dat de EU daarvoor haar verantwoordelijkheid neemt. Duitsland doet dat graag.” Davutoglu sprak met tevredenheid over de eerste resultaten van het akkoord met de EU, dat de Turken ook visumvrij reizen moet opleveren. In plaats van zesduizend wanhopigen die in november dagelijks probeerden via de Egeïsche Zee Griekenland te bereiken zijn dat er nog maar 130. ,,En sommige dagen helemaal niemand.”
VK 23.04.2016 De Turkse autoriteiten hebben bij de Nederlandse ambassadeur in Ankara geklaagd over hoe Erdogan op sociale media wordt afgebeeld. Dat zou vrijdag zijn gebeurd in een gesprek waarin Nederland juist klaagde over een Turks klik-plan. Dit meldt de NOS zaterdag.
Volgens de NOS sprak Turkije de Nederlandse ambassadeur Cornelis van Rij aan op Erdogan-cartoons die in Nederland op Facebook en Twitter worden geplaatst. De Turken vinden die beledigend. Van Rij heeft geantwoord dat sociale media onder vrijheid van meningsuiting vallen, aldus de NOS.
De afgelopen weken stikt het op Facebook en Twitter van de Erdogan-plaatjes en -filmpjes. Ze zijn een reactie op een discussie in Duitsland waar de regering op verzoek van Erdogan een onderzoek wil naar de komiek Jan Böhmermann. Hij maakte de Turkse president in een gedicht belachelijk.
‘Lastercampagne’
In Nederland riep het Turkse consulaat op om beledigingen aan het adres van Erdogan te melden. De Nederlandse regering reageerde ontstemd en het consulaat liet weten dat het om een misverstand ging. Desondanks tekende de Nederlandse regering vrijdag in Ankara officieel protest aan. Bij dat gesprek lieten de Turkse autoriteiten dus weten niet blij te zijn met spottende plaatjes op sociale media van Erdogan.
Gisteren liet de Turkse ambassade al aan de Volkskrantweten dat er in Nederland ‘een haat- en lastercampagne’ woedt tegen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, het Turkse volk en Turkije. Volgens persattaché Emrullah Cuma Akgündüz ontvangt de ambassade momenteel veel schunnige en grievende mails. ‘Het is niet nieuw, maar er is wel een behoorlijke toename sinds de situatie-Böhmermann in Duitsland’, aldus Akgündüz.Geruststellende Merkel
Bondskanselier Angela Merkel heeft zaterdagavond gezegd dat ze regelmatig met de Turkse regering praat over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. De situatie werd extra actueel door de belediging van Erdogan door Böhmermann. Nu Berlijn en Ankara door het vluchtelingenvraagstuk veel vaker met elkaar overleggen, spreekt Merkel haar Turkse collega’s bijna automatisch ook aan op het belang van persvrijheid, aldus de bondskanselier.Burgers hoeven niet bang te zijn dat die geen thema meer is ‘aangezien Duitsland een zekere afhankelijkheid van Turkije heeft gekregen’. De bondskanselier, die een bezoek bracht aan een vluchtelingenkamp bij de Syrische grens, stelde hen gerust. ‘Als er een geval is, dan wordt het aangekaart en op tafel gelegd.’
Trouw 23.04.2016 De Turkse regering in Ankara heeft de Nederlandse ambassadeur deze week laten weten dat het cartoons over de Turkse president Erdogan niet waardeert. Dat schrijft de Turkse krant Hurriyet zaterdag op basis van anonieme bronnen.
Ambassadeur Cornelis van Rij zou op het matje hebben moeten komen voordat donderdag de brief naar buiten kwam waarin Turkse Nederlanders werden opgeroepen beledigingen aan het adres van Erdogan te melden. Van Rij zou echter pas gisteren op het Turkse ministerie van buitenlandse zaken zijn geweest, toen het bestaan van de brief naar buiten was gekomen. Van Rij zou om duidelijkheid daarover hebben gevraagd.
Nederlandse cartoonisten maakten de laatste dagen regelmatig cartoons over Erdogan. De allereerste aanleiding daarvoor was de discussie in Duitsland rond de komiek Jan Böhmermann. Erdogan heeft hem aangeklaagd, omdat Böhmermann de Turkse president onder meer een geitenneuker noemde.
Donderdag kwam de brief van de Turkse ambassade daar nog overheen. In de brief deed de ambassade een oproep aan Turks-Nederlandse organisaties om beledigingen richting ‘onze president, Turkije of de Turkse bevolkingsgroep’ te melden. De Turkse ambassade liet later weten dat het een misverstand betrof.
Elsevier 23.04.2016 De Turkse regering riep de Nederlandse ambassadeur Cornelis van Rij eerder deze week op het matje om beledigende cartoons over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dit gebeurde voordat het Turkse consulaat in Rotterdam deze week een e-mail stuurde naar Turkse organisaties om melding te maken van beledigingen op sociale media. Dat meldt de Turkse krant Hurriyet op basis van ‘betrouwbare bronnen’.
Ophef
De Turken zouden Van Rij hebben geïnformeerd over het groeiende ongenoegen van de regering over beledigende Erdogan-cartoons op sociale media. De ambassadeur heeft intussen ook zijn vragen gesteld over de mail van het consulaat, waar afgelopen week ophef over ontstond. Van Rij zou al zijn opgeroepen, voordat bekend werd dat de mail werd rondgestuurd.
Vrijdag was de Nederlandse ambassadeur op het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken, waar hij het ongenoegen van het kabinet communiceerde naar Ankara. Een afgevaardigde van de CHP, de grootste oppositiepartij, heeft minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu om bevestiging gevraagd dat de kliklijn op persoonlijk verzoek van Erdogan is gekomen.
Het is nog niet bekend of een soortgelijk meldpunt ook in andere landen is opgericht. In de mail van het consulaat in Rotterdam stond de tekst: ‘Wij vragen u dringend om namen en inhoudelijke verklaringen van mensen die denigrerende, kleinerende, hatelijke en lasterlijke uitingen over de Turkse president, Turkije als land en de Turkse maatschappij, hebben gedaan’. Het consulaat stuurde de mail naar verschillende Turkse organisaties in Nederland.
In de oproep stond de e-mailadressen of sociale medialinks van mensen voor donderdagmiddag door te geven aan het consulaat. Premier Mark Rutte reageerde, evenals verschillende partijen in de Tweede Kamer, verbijsterd op de mail. ‘Ik ben verbaasd. Het is mij niet duidelijk wat de Turkse regering hiermee wil. Onze ambassadeur in Ankara zal om een verklaring vragen,’ zei hij donderdag tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Duitse bondskanselier Angela Merkel. De affaire komt net na de satire-rel met de Duitse komiek Jan Böhmermann.
Het Turkse consulaat doet het af als een ‘misverstand’. Het consulaat beweert dat een medewerker een ‘ongelukkige woordkeuze’ gebruikte in de mail, die verkeerd geïnterpreteerd is.
Intussen wil het Ministerie van Justitie ervoor zorgen dat het verbod op het beledigen van een bevriend staatshoofd verdwijnt. Een dergelijk verbod bestaat ook in het Nederlandse Wetboek van Strafrecht. Een persoon die een buitenlands staatshoofd beledigt kan volgens het wetsartikel maximaal twee jaar gevangenisstraf krijgen.
Minister Ard van der Steur (VVD) van Justitie vindt het een achterhaald wetsartikel. Enkele partijen, waaronder de VVD, riepen de minister afgelopen week op het wetsartikel te snel te schrappen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 23.04.2016 Het kabinet kan in alle staten zijn over de oproep van het Turkse consulaat beledigingen aan Erdogan te melden, maar Turkse Nederlanders staan massaal achter hem. Zijn achterban is in ons land juist opvallend groot.
Turken worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt en hebben het gevoel hier niet welkom te zijn. Dat zorgt er zelfs voor dat de derde generatie, de huidige jongeren, zich richten op Turkije, aldus Floris Vermeulen.
,,Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koendersvan Buitenlandse Zaken vrijdag over de oproep van het Turkse consulaat om beledigingen aan het adres van de Turkse president te melden. Het kabinet is op zijn zachtst gezegd not amused over de Turkse bemoeienis en heeft formeel protest aangetekend.
De commotie over Erdogans recente bemoeienissen is groot. De storm rond zijn aanval op de Duitse cabaretier Jan Böhmermann was nog niet gaan liggen, of het Turks consulaat in Rotterdam bracht de bekritiseerde oproep uit, die inmiddels is ingetrokken. Erdogan zal er allemaal niet wakker om liggen. Hij weet dat de Turks-Nederlandse bevolking zijn trouwste aanhangers zijn.
Veel Nederlandse stemmen
Erdogans verkiezingsoverwinning mocht afgelopen jaar nipt zijn, maar dat lag niet aan de stemmen uit Nederland. Ruim 69 procent van de Turkse Nederlanders stemde in november op zijn AK-partij. Dat is het hoogste percentage ter wereld, met België als goede tweede. Opvallend was ook het opkomstpercentage van meer dan 49 procent. Zeker als je beseft dat er maar enkele stemlocaties in het land waren.
De grote steun voor Erdogans AK-partij is deels geografisch bepaald, zegt Floris Vermeulen van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies. ,,De Turkse gastarbeiders komen veel van het platteland, regio’s waar veel conservatieve moslims wonen. Zij vormen de achterban van de AK-partij.” Veel Turken zijn trots op het land dat Erdogan wist op te bouwen, denkt Vermeulen. ,,Ze zijn nationalistisch opgevoed, en dat gevoel heeft Erdogan bevestigd. Turkije is weer een belangrijk land in de regio. Ze zijn trots op hun roots.”
Ik ken mensen hier die kritisch op Erdogan zijn, maar zich inhouden uit angst, aldus Sadet Karabulut.
Discriminatie op arbeidsmarkt
Die trots staat in schril contrast met het gevoel buitengesloten te zijn door de Nederlandse samenleving, concludeert Vermeulen. ,,Ze worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt en hebben het gevoel hier niet welkom te zijn. Dat zorgt er zelfs voor dat de derde generatie, de huidige jongeren, zich richten op Turkije. Dat zij zich zo sterk met hun land verbonden voelen, is opmerkelijk.”
Toch is lang niet iedereen een aanhanger van Erdogan. Turkije is een gepolariseerde samenleving, en dat zet zich ook in Nederland voort, weet SP-Kamerlid Sadet Karabulut, dochter van een Koerdische immigrant. Minderheden voelen zich ook in Nederland bedreigd door Erdogans machtspolitiek, zegt ze. ,,Ik ken mensen hier die kritisch op Erdogan zijn, maar zich inhouden uit angst. Ze zijn bijvoorbeeld bang voor gevolgen als ze voor vakantie of familiebezoek naar Turkije gaan.”
Brieven met stemadvies
De arm van Erdogan in Nederland is lang en wordt steeds langer, constateert Karabulut. ,,Denk aan de brieven die afgelopen jaar aan Turkse Nederlanders zijn verstuurd met een stemadvies op zijn AK-partij. En de recente oproep van het consulaat. Daardoor zaait hij angst. Een deel haalt zijn schouders op, maar een ander deel laat zich er wel degelijk door beïnvloeden.”
Volgens Karabulut doet de Nederlandse regering er slecht aan om met maatschappelijke organisaties in zee te gaan die onder zijn directe invloed staan. ,,Organisaties als Diyanet of Milli Görüs krijgen voorschriften vanuit Ankara. Er wordt te weinig gedaan tegen zulke parallelle structuren hier.”
Trouw 22.04.2016 In Thailand kun je met gemak de rest van je leven in de cel slijten voor het beledigen van koning Bhumibol. In West-Europa is het minder erg. Maar wie in Nederland koning Willem-Alexander beschimpt riskeert nu nog maximaal vijf jaar cel of een boete die kan oplopen tot 20.000 euro.
Zo ver kwam het de afgelopen jaren nooit, en het zou ook niet mogen, vinden veel politici. Zij vinden een verbod op majesteitsschennis uit de tijd. Vandaag diende D66 een wetsvoorstel in om het beledigen van het koningshuis en bevriende staatshoofden niet langer strafbaar te stellen. Directe aanleiding is deaanklacht van de Turkse president Erdogan aan het adres van de Duitse cabaretier Jan Böhmermann die Erdogan in een gedicht een ‘geitenneuker’ noemde.
In de Tweede Kamer lijkt zich een meerderheid af te tekenen om beide verboden uit de wet te schrappen. Loopt Nederland daarmee voorop? Zijn er landen waar je ‘fuck de koning‘ mag roepen?
Wetgeving om een bevriend staatshoofd te beschermen stamt uit de negentiende eeuw, aldus Hoogleraar Wim Voermans.
Een eenvoudige vraag met een ingewikkeld antwoord, meent hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. “Er zijn een aantal landen waar echt heel zware straffen staan op het beledigen van de koning”, zegt hij. “Denk aan Thailand, of Myanmar.”
Daarnaast, zegt hij, kennen vrijwel alle landen wel een wet die het beledigen van burgers en smaad strafbaar stelt, of het om de lokale prins carnaval gaat, of koning Willem-Alexander. “Als je als burger beledigd of uitgescholden wordt en daar aanstoot aanneemt kun je aangifte doen. Dan moet je wel een schedeldak als een eierschaal hebben natuurlijk, en je staat behoorlijk voor gek, maar het kan”, zegt Voermans. “Daar staat maximaal een paar honderd euro boete op.”
Wakker geschud
Naast algemene wetgeving tegen beledigen kennen de meeste Europese monarchieën nog altijd een verbod op majesteitsschennis en op het beledigen van bevriende staatshoofden. Zulke wetgeving om buitenlandse staatshoofden te beschermen dateert veelal uit de negentiende eeuw, zegt Voermans. “Toen zaten staatshoofden heel dicht tegen de monarchie aan, en je wilde geen gedoe met staatsbezoeken. Tegenwoordig staat dit soort wetgeving in veel landen in de reservestand. Ook in Duitsland zag je ze wakker schrikken met Erdogan: o jee, hebben we dat nog?”
In België werd voor het laatst in 2006 een Belg veroordeeld wegens majesteitsschennis.
Dat geldt ook voor Groot Brittannië, waar wetgeving rond majesteitsschennis een slapend bestaan leidt. Theoretisch staat er een geldboete of gevangenisstraf op, maar sinds 1840 is er niemand meer vervolgd. In Denemarken is het niet veel anders. In Noorwegen en Zweden kunnen majesteitsschenners celstraf krijgen, maar er wordt zelden of nooit vervolgd.
In Spanje zijn ze minder mild. Zo werden de laatste jaren een aantal keer demonstranten beboet voor het verbranden van een foto van het koningspaar. Een satirisch blad werd in 2007 uit de handel gehaald voor het afdrukken van een spotprent waarin het koninklijk paar de liefde bedrijft.
België
In België, waar men maximaal drie jaar achter de tralies kan verdwijnen, werd in 2006 voor het laatst een Belg veroordeeld. Een man uit Lommel kreeg acht maanden celstraf en een boete van 3300 euro, omdat hij tientallen mails had gestuurd naar onder meer de premier en ministers waarin hij beledigingen uitte tegen toenmalig Koning Albert.
Ook in België gaan van tijd tot tijd stemmen op om het wetsartikel helemaal te schrappen. De laatste jaren maakt met name de Vlaams-nationalistische N-VA zich er sterk voor om de uit 1847 stammende wet te laten verdwijnen, maar vooralsnog zonder succes.
Belgen mogen sinds 2005 wel de draak steken met bevriende staatshoofden. Het wetsartikel dat dit verbood werd geschrapt nadat het Europees Hof van de Rechten van de Mens had geoordeeld dat de Franse krant Le Monde onterecht was bestraft voor majesteitsschennis aan het adres van de Marokkaanse koning. Aparte wetgeving met betrekking tot buitenlandse staatshoofden was in strijd met de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid, oordeelde het Europees Hof toen. Daarop besloot ook België het wetsartikel in de ban te doen.
Hoogleraar Voermans verwacht in Nederland uiteindelijk ook een Belgisch compromis. “Ik denk dat wij een Belgische oplossing krijgen. Wij houden veel meer van Willem-Alexander dan van buitenlandse staatshoofden. Het hemd is nader dan de rok.”
Trouw 22.04.2016 De EU mag zich nooit afhankelijk maken van Turkije, vindt Rob de Wijk. Maar omdat de vluchtelingencrisis een bedreiging is voor de hele unie, heeft Erdogan ons in de tang.
Op de deal met Turkije om voor miljarden euro’s vluchtelingen uit Griekenland terug te nemen, en voor elke teruggenomen Syriër er een legaal naar een lidstaat van de Europese Unie te sturen, ben ik nooit dol geweest. Niet omdat het plan niet kan werken, maar omdat de EU zich nooit afhankelijk mag maken van een land als Turkije. Want daarmee maken de EU en de lidstaten zich chantabel.
Al eerder bleek dat Turkije er niet voor terugdeinsde om in plaats van drie, zes miljard euro voor min of meer dezelfde deal te vragen. Omdat de Europese Unie compleet klem zat, kreeg de Turkse president Erdogan zijn zin.
Wat de perverse effecten van deze deal zijn, blijkt nu uit de affaire rond de Duitse cabaretier Jan Böhmermann, die met een ‘hekelgedicht’ Erdogan te grazen nam. Erdogan werd zo boos dat hij maatregelen eiste, die bondskanselier Merkel vervolgens inwilligde. Zeker, Böhmermann wist dat hij fout zat. De belediging van een bevriend staatshoofd is in Duitsland verboden, maar Merkel zou ongetwijfeld haar schouders hebben opgehaald als zij Erdogan niet heel hard nodig zou hebben voor het hanteerbaar maken van de vluchtelingencrisis.
In ieder geval heeft Böhmermann Merkel, en daarmee de hele Europese Unie, in een lastig parket gebracht. Daarmee is maar weer eens aangetoond dat net als elke publieke figuur ook komieken even moeten nadenken over de effecten van hun woorden.
Natuurlijk klinkt het moreel verheven om het punt te maken dat dit nu eenmaal de vrijheid van meningsuiting is, dat dit het hoogste democratische goed is en dat Erdogan eerst maar eens naar zichzelf moet kijken voordat hij anderen de maat neemt. Allemaal waar, maar dat is het punt niet.
Het punt is dat Duitsland, en daarmee de rest van de EU, zich met de deal in een positie heeft geplaatst waarin het de vragende partij is, en Erdogan de biedende. En omdat de vluchtelingencrisis een bedreiging voor de hele unie is, heeft Erdogan ons in de tang en kan Böhmermann niet langer zeggen wat hij wil. Dit hadden we allemaal kunnen weten.
De affaire-Böhmermann maakt pijnlijk duidelijk dat Europese landen niet langer in staat zijn op basis van de wetmatigheden te handelen die nu eenmaal aan de basis liggen van de betrekkingen tussen landen.
Böhmermann had lekker kunnen oreren als de EU-landen hun buitengrenzen onder controle hadden, grote vluchtelingenkampen in crisisgebieden of in de lidstaten zelf hadden ingericht en hadden besloten dat elke vluchteling die de unie binnenkwam naar zo’n kamp zou worden gestuurd. Een fijne oplossing is dat niet, maar iets anders zit er niet in, omdat kennelijk de gemiddelde Europese burger uit angst voor verlies aan welvaart, veiligheid en identiteit al die vluchtelingen niet kan verdragen.
We zijn dus inmiddels in een situatie beland waarin de vrijheid van meningsuiting voor een hoger doel aan banden wordt gelegd. Door de vluchtelingencrisis waren al eerder typisch Europese waarden als compassie en tolerantie gesneuveld. De vraag is wat volgt.
Trouw 22.04.2016 De ontevredenheid onder de Duitsers over bondskanselier Angela Merkel groeit. De gebeurtenissen waar haar kiezers problemen mee hebben, rijgen zich aaneen.
Recent zorgden haar toegeeflijke houding ten opzichte van Turkije en haar kritische opstelling tegenover de komiek Jan Böhmermann, die de Turkse president Erdogan sterk op de hak nam, voor ongenoegen onder de Duitsers. Ze noemde Böhmermanns gedicht ‘met opzet kwetsend”.
Op de barometer voor politici die de omroep ZDF recent bekendmaakte, zakte haar populariteit het sterkst. Een onderzoek onder kiezers bracht als uitkomst dat de helft van het electoraat niet gelooft dat Merkel na de verkiezingen volgend jaar als kanselier zal terugkeren. Waar ze een tijd geleden nog onbetwist de populairste politicus was, is ze nu afgezakt naar de vijfde plek.
Zouden er nu verkiezingen worden gehouden, dan zou de CDU-CSU-fractie in de Bondsdag 33 procent van de stemmen verwerven. Dat is het laagste percentage sinds Merkel aan het bewind is.
Elsevier 22.04.2016 De affaire rondom de komiek Jan Böhmermann en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan begint de Duitse bondskanselier Angela Merkel parten te spelen. De ontevredenheid onder de Duitse kiezers over Merkel is scherp gestegen.
Dat meldt de Duitse publieke omroep ZDF op basis van politieke peilingen. ZDF is tevens de werkgever van Böhmermann, die naar aanleiding van de gebeurtenissen heeft besloten een sabbatical in te lassen.
Toegeeflijk
Böhmermann zette kwaad bloed in Turkije door een satirisch gedicht voor te lezen waarin hij Erdogan onder meer uitmaakt voor geitenneuker. De Duitse regering besloot vorige week om een eventuele vervolging van Böhmermann voor het beledigen van een bevriend staatshoofd niets in de weg te leggen.
Merkels toegeeflijke houding ten opzichte van Turkije en haar kritische opstelling tegenover Böhmermann zaait ongenoegen onder de Duitse bevolking. Merkel noemde het gedicht van de cabaretier ‘opzettelijk kwetsend.
Volgens de peiling gelooft de helft van haar electoraat niet dat Merkel volgend jaar zal terugkeren als bondskanselier. Een tijd geleden was ze steevast de populairste politicus, nu is ze gedaald naar de vijfde plek. Mochten er nu verkiezingen worden gehouden, dan zou de CDU-CSU-fractie in de Bondsdag 33 procent van de stemmen verwerven. Dat is het laagste percentage sinds Merkel aan het bewind is.
Fout
Merkel heeft intussen vrijdag publiekelijk erkend dat ze fout zat bij de Erdogan-Böhmermann-affaire, meldt Deutsche Welle. Althans gedeeltelijk. Ze betreurt dat ze het gedicht ‘opzettelijk kwetsend’ heeft genoemd, maar blijft erbij dat strafrechtelijke vervolging op zijn plek is.
Onder een aantal mensen is het gevoel ontstaan dat hun vrijheid van meningsuiting er niet toe doet, en dat is niet zo, aldus Merkel. ‘Mensenrechten, burgerlijke vrijheden, en de vrijheid van de pers zijn essentiële normen,’ benadrukte ze.
Deze verklaring komt ruim een week nadat er ophef ontstond over de toen nog mogelijke vervolging van Böhmermann. Merkel reist zaterdag met Frans Timmermans en Donald Tusk naar Turkije om opnieuw te praten over de uitvoering van de migratiedeal met de EU.
Samen met haar Europese collega’s ontmoet ze de Turkse premier Ahmet Davutoglu in een vluchtelingenkamp in Gaziantep, vlakbij de Syrische grens. Merkel zal bij dit bezoek naar eigen zeggen ook de ‘kwestie van mensenrechten’ aankaarten.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 22.04.2016 Angela Merkel heeft vrijdag toegegeven dat ze een fout heeft gemaakt in de affaire rondom het Erdogan-gedicht van cabaretier Jan Böhmermann. Ze noemde het gedicht ‘bewust kwetsend’, zonder dat iemand om haar mening had gevraagd. Nu vindt ze dat ze voor haar beurt gesproken heeft.
‘Het lijkt nu alsof mijn persoonlijke oordeel in deze kwestie van belang is’, zei Merkel volgens het Duitse persbureau DPA. ‘Dat is achteraf gezien een fout.’ Wel bleef ze nadrukkelijk staan achter de beslissing van de Duitse regering om toestemming te verlenen voor eventuele vervolging van Böhmermann voor het beledigen van een buitenlands staatshoofd.
De meeste Duitsers interpreteren Merkels kritiek op Böhmermanns satire als handreiking aan, of zelfs knieval voor, de Turkse president Erdogan. Daardoor ontstond de indruk dat Merkel de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting ondergeschikt maakte de politieke vriendschap met Erdogan, die vanwege de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije zo belangrijk is.
Volgens een peiling heeft de populariteit van Merkel nu het zoveelste historische dieptepunt bereikt
Orkaan van kritiek
En zo groeide een gedicht dat bedoeld was als college over de grenzen van satire, uit tot een internationale discussie over de moraliteit van de Bondskanselier.
Vorige week probeerde Merkel de orkaan van kritiek, die haar uit binnen- en buitenland in het gezicht woei, al tot bedaren te brengen door te benadrukken dat ze de mensenrechten en vrijheid van meningsuiting wel degelijk zal verdedigen als ze in het geding zijn. Ook kondigde ze toen aan dat haar regering de bewuste paragraaf, afkomstig uit 1871, uit de grondwet wil schrappen.
Die suspogingen hadden nauwelijks effect, bleek vrijdagmorgen. Volgens een peiling in opdracht van televisiezender ZDF heeft de populariteit van Merkel nu het zoveelste historische dieptepunt bereikt. Op een schaal van – 5 tot 5 is haar populariteit nog maar 0,9 – zo slecht scoorde ze sinds 2011 niet meer.
Of Jan Böhmermann daadwerkelijk zal worden vervolgd is nog niet bekend
Als belangrijkste redenen voor het vertrouwensgebrek gaven veel ondervraagden de affaire Böhmermann en hun scepsis over de vluchtelingendeal aan.
Zaterdag brengt Merkel overigens een bezoek aan de Turks-Syrische grensstreek bij de stad Gaziantep, waar ze vergezeld van EU-president Tusk en Frans Timmermans en de situatie in de vluchtelingenkampen van dichtbij bekijkt. Ze benadrukte zelf dat er geen ontmoeting met Erdogan of Davutoglu op het programma staat.
NU 22.04.2016 Bondkanselier Angela Merkel heeft er spijt van dat ze het gedicht van de Duitse komiek Jan Böhmermann “opzettelijk beledigend” heeft genoemd. Dat heeft ze vrijdag tijdens een persbijeenkomst gemeld. De politica stelt met deze uitspraak vooruit te lopen op het oordeel van de justitie, melden Duitse media.
Merkel besloot vorige week vervolging van Böhmermann toe te staan. Justitie kan hem aanklagen voor het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Voor de vervolging van een persoon voor belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse staat formeel toestemming geven.
Erdogan diende een aanklacht in tegen Böhmermann. Hij wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen van alle 78 miljoen Turken in een televisieprogramma.
Geitenneuker
Böhermann zou dit hebben gedaan in een gedicht dat hij op 31 maart op de Duitse publieke televisiezender ZDF voordroeg. De komiek maakte de Turkse president in zijn satirische televisieprogramma onder andere uitgemaakt voor geitenneuker.
Het besluit kwam Merkel op veel kritiek te staan, in binnen- en buitenland. De oppositie vindt dat vervolging een knieval betekent tegenover Erdogan. De Duitse regering liet weten van de wet af te willen.
Afschaffen
Böhermann kreeg veel bijval van andere Europese komieken en politici. Zo maakte Hans Teeuwen de Turkse president uit voor een “jongenshoertje” en stelde cabaretier Arjen Lubach dat Erdogan “een laffe, vrijheidsbedreigende, vrouwenhatende klootzak” is.
Nederland kent ook een wet die belediging van een buitenlands staatshoofd en het Nederlandse staatshoofd verbiedt. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil af van het verbod op belediging van een buitenlands staatshoofd.
Telegraaf 22.04.2016 Een Turk uit Istanboel die zijn vrouw helemaal in elkaar heeft geslagen, bleek een nogal bijzondere reden hiervoor te hebben opgegeven. Toen de politie hem ondervroeg, stelde hij dat hij door het lint was gegaan omdat zijn vrouw het zomaar had gewaagd om president Erdogan te beledigen.
Kadir E. uit Istanboel vond dat zo verschrikkelijk, dat hij spontaan zijn vrouw Hülya aanviel. Volgens artikel 299 van het Turkse wetboek van Strafrecht kan je van één tot vier jaar gevangenisstraf krijgen als je het staatshoofd beledigt.
De ruzie was ontstaan toen het echtpaar samen naar de tv keek en beelden van de terreuraanslag in Brussel zag. Kadir E. mopperde dat de wereld veel meer meeleefde met de slachtoffers in Brussel dan de slachtoffers van terreur in Turkije.
Hülya, half Turks en half Belgisch, zei daarop dat Erdogan de schuldige van de aanslagen was en begon over hem te klagen. Daarop zou haar man woedend zijn geworden. „Hij riep dat hij me blind zou maken, me uit het raam zou gooien en me om zou brengen”, zei Hülya tegen de politie. Ze had veel letsel aan haar gezicht opgelopen.
Het gebeurt vaker dat de spanningen binnen Turkse gezinnen hoog oplopen vanwege verschillende visies over president Erdogan.
NU 22.04.2016 Vier Turkse academici die zijn opgepakt op beschuldiging van het verspreiden van terroristische propaganda zijn vrijdag in afwachting van hun proces vrijgelaten, meldde persbureau Dogan.
De Turkse autoriteiten arresteerden de vier in maart nadat ze publiekelijk een verklaring hadden voorgelezen die opriep de veiligheidsoperaties in het overwegend Koerdische zuidoosten te beëindigen.
Zij maakten deel uit van meer dan 2000 academici die een petitie voor vrede hadden ondertekend. President Recep Tayyip Erdogan zei later dat degenen die de petitie hadden ondertekend een prijs voor hun “verraad” zouden betalen.
NU 22.04.2016 De acties van Turkije naar aanleiding van vermeende beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, staan volgens premier Mark Rutte los van de Europese afhankelijkheid van Turkije voor het slagen van de migratiedeal.
“Het is totale onzin dat Erdogan ons in de tang houdt door de deal”, zei Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie na afloop van de ministerraad.
Deze week verstuurde het Turkse consulaat in Rotterdam een brief naar Nederlandse Turken met daarin de oproep beledigingen aan het adres van Erdogan te melden.
Aanleiding voor de oproep zou de Böhmermann-affaire in Duitsland zijn. Sindsdien komen er meer meldingen van haatberichten binnen, stelde de Turkse ambassade. De Duitse komiek Jan Böhmermann nam eind maart op de Duitse omroep ZDF Erdogan op de hak. Erdogan heeft geëist dat de komiek wordt vervolgd.
Niet de eerste keer
De brief gericht aan Nederlanders met een Turkse afkomst “bevreemdde” de premier. “Vrijheid van meningsuiting is een essentieel onderdeel van onze samenleving.” Het kabinet heeft daarom eerder op de dag protest aangetekend bij de Turkse regering tegen de brief van het consulaat.
Hoewel Turkije zich meerdere malen nadrukkelijk heeft bemoeid met Nederlandse aangelegenheden, zoals het versturen van een stemadvies en de bemoeienis van Erdogan in de zaak-Yunus, denkt Rutte dat het protest “een krachtig genoeg” signaal is.
De discussie die is ontstaan over de Turkse inmenging terwijl Nederland met de Europese Unie nauw samenwerkt met Erdogan om de vluchtelingencrisis te controleren, noemde minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) vrijdag “terecht” en Rutte begrijpt de ophef. Voor het terugdringen van de asielmigratie heeft de EU Turkije hard nodig.
Maar de brief van het consulaat moet wel losgekoppeld worden van de afspraken die zijn gemaakt met Turkije. “Die afspraken zullen er niet toe leiden dat wij concessies doen”, aldus Rute. Hij benadrukte dat Nederland niet altijd de landen kan uitzoeken waar het mee wil samenwerken.
Majesteitsschennis
Vrijdag diende D66 ook het initiatiefwetsvoorstel in om de wet te schrappen die het strafbaar stelt om de koning en buitenlandse staatshoofden te beledigen.
Het kabinet voelt er voor om het beledigingsverbod voor buitenlandse staatshoofden uit te wet te halen, maar heeft nog geen kabinetsstandpunt geformuleerd over het verbod op majesteitsschennis. Rutte zei dat eerst goed onderzocht moet worden wat de consequenties van het schrappen van het verbod zouden zijn voor de koning, omdat hij zich door de ministeriële verantwoordelijkheid niet kan kan verdedigen in een openbaar debat.
Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) gaat snel met D66 in overleg om te bezien hoe het wetsvoorstel er het beste uit kan komen te zien.
Telegraaf 22.04.2016 Nederland gaat nauwgezet volgen of zich ooit nog zoiets voordoet als de oproep van het Turkse consulaat om beledigingen aan het adres van de Turkse president te melden. Dat zei premier Mark Rutte vrijdag.
Hij kon niet zeggen of de kou uit de lucht is, nu de oproep is teruggenomen en er door Nederland is geprotesteerd bij de Turkse regering. Je weet pas hoe pudding smaakt als je hem proeft, aldus de premier. Nederland heeft met zijn protest een sterk signaal afgegeven en het is volgens Rutte ’goed’ dat de oproep is teruggenomen. Nu is het kijken „hoe het zich ontwikkelt en of het zich herhaalt”.
Het is volgens Rutte ’totale onzin’ dat president Recep Tayyip Erdogan ons in de tang kan houden door de Europees-Turkse deal over de vluchtelingenstroom. „We moeten nu eenmaal afspraken maken met landen van buiten de EU, die misschien ook andere maatstaven hebben.” Maar dat mag volgens Rutte „nooit leiden tot concessies aan onze kernwaarden”, zoals de vrijheid van meningsuiting.
Telegraaf 22.04.2016 Het verbod op het beledigen van een bevriend staatshoofd verdwijnt. Het kabinet is het eens met minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) en de Tweede Kamer.
Dat meldt de NOS. Enkele partijen riepen het kabinet afgelopen week op de wet snel aan te passen. De kwestie is actueel omdat de Duitse komiek Jan Böhmermann mogelijk strafrechtelijk wordt vervolgd wegens zijn uitspraken over de Turkse president Erdogan.
Majesteitsschennis
De wet die majesteitsschennis verbiedt wordt voorlopig nog niet geschrapt. Het kabinet neemt de tijd om na te denken over het schrappen van deze wet, zei minister-president Mark Rutte vrijdag. D66 diende vrijdag een initiatiefwet in die het beledigen van het staatshoofd moet afschaffen.
Volgens de premier gaat het om een ingewikkelde kwestie. Aan de wet liggen ,,bijzondere omstandigheden” ten grondslag. ,,De koning kan zich niet in het openbare debat verdedigen.” Dat maakt een ,,langdurige afweging noodzakelijk”, aldus de premier.
Hij sluit niet uit dat het wetsartikel verdwijnt. ,,Misschien is de conclusie van die zorgvuldige weging wel dat je die ook kunt schrappen. Maar zover ben ik nog niet.” Majesteitsschennis heeft niet de hoogste prioriteit, voegde Rutte eraan toe.
Mensen die de koning beledigen, riskeren een celstraf van maximaal vijf jaar en kunnen hun kiesrecht verliezen. ,,Waarom moet het beledigen van de koning of een buitenlands staatshoofd anders beoordeeld worden dan belediging van alle andere Nederlanders? Zo’n zwaardere strafmaat is niet meer van deze tijd en onnodig”, meent Kees Verhoeven van D66. Hij wijst er daarbij op dat tussen 2000 en 2012 zestien mensen zijn veroordeeld voor majesteitsschennis.
Telegraaf 22.04.2016 Een adviseur van de Turkse president Erdogan helpt Nederlandse Turken online bij aangifte doen tegen Hans Teeuwen. De Rotterdamse advocaat Ejder Köse stelt dat de cabaratier kan worden vervolgd om zijn beledigende woorden. „De rechter kan maximaal vier maanden cel opleggen”, zegt de raadsman.
Advocaat Ejder Köse denkt dat Teeuwen vervolgd kan worden.
Erdogan wil dat de Duitse komiek Jan Böhmermann wordt vervolgd voor het beledigen van alle 78 miljoen Turken in een televisieprogramma. Foto: Reuters
Köse liep deze week voorop in de discussie over het bestrijden van alle beschimpingen van de president. Zijn eis aan Duitsland om een presentator te vervolgen maakte hem mikpunt van spot en hoon. Het Turks consulaat in Nederland verzamelt hier nu voorbeelden van dit soort belediging, ogenschijnlijk om aangifte te doen, bleek tenminste aanvankelijk uit een mail aan Turkse organisaties.
Dit leidde donderdag tot een golf van boosheid aan het Binnenhof. Premier Rutte roept de Turkse ambassadeur hierover op het matje. Minister Asscher (Integratie) vindt dat de integratie van immigranten uit het land wordt verstoord. „Iedereen in dit land kan zelf zijn keuzes maken. Daar hebben anderen zich niet mee te bemoeien.”
In de Kamer wordt geschokt gereageerd en een debat over de kwestie is al aangevraagd. „Dit staat haaks op de cultuur van vrijheid in ons land”, zegt VVD-Kamerlid Taverne. „De lange arm van Erdogan intimideert Turkse Nederlanders”, zegt SP-Kamerlid Karabulut.
Na een dag ophef zei het Turkse consulaat plots dat de ophef berust op een misverstand. Het was enkel de bedoeling om aan organisaties hier te vragen of zij iets merken van haatcampagnes, is nu ineens de boodschap.
Advocaat Köse zegt dat de Nederlandse wet beledigingen, zoals die van cabaretier Teeuwen, vervolgbaar maakt. Hij zegt niet op te treden namens de Turkse overheid. Maar in het verleden werd hij in ieder geval eenmaal door de Turkse overheid ingeschakeld, om de familie bij te staan van een jongen die in 2011 onder verdachte omstandigheden om het leven kwam in een politiecel. Bovendien werd Köse in 2012 benoemd in een adviesraad van Erdogan, gericht op het bevorderen van banden met Turken in het buitenland. „Een onbetaalde functie”, zegt hij. „En de afgelopen twee jaar zijn we niet eens bij elkaar gekomen.”
Belediging
Vervolging van Teeuwen kan na aangiften wegens ‘eenvoudige belediging’, en niet op grond van de wet over belediging van bevriende mogendheden, die de Tweede Kamer wil schrappen. „Die geldt namelijk alleen als dit staatshoofd in Nederland is.”
Op belediging staat een lagere straf, maar die kan met een derde worden verhoogd bij het beschimpen van een bevriend staatshoofd. „Dat betekent maximaal vier maanden celstraf of een boete”, schetst de Rotterdamse raadsman. Vlak na de actie van Teeuwen deed hij op Facebook in detail uit de doeken hoe ’Nederturken’ aan berechting bij kunnen dragen.
Zo kunnen ze volgens hem aangifte doen. „U zult zich wellicht herinneren dat de uitlatingen van de PVV-leider Geert Wilders tegen de Marokkanen in heel Nederland een storm aan aangiftes heeft veroorzaakt.”
Teeuwen noemde de Turkse leider in een uitzending van RTL Nieuws een ’jongenshoer, van wie hij nog ’een blowjob tegoed’ had. Köse: „Deze uitspraken deed hij niet op het podium, maar in een serieuze nieuwsuitzending op televisie. Dat is dus geen cabaret, maar een politiek statement.”
AD 22.04.2016 Cabaretier Hans Teeuwen zou kunnen worden berecht vanwege zijn uitspraken over de Turkse president Erdogan. Dat stelt de Rotterdamse advocaat Ejder Köse in De Telegraaf.
In een interview met RTL Nieuws nam Hans Teeuwen het eind vorige week op voor de Duitse komiek Jan Böhmermann, die een spottend gedicht schreef over Erdogan. ,,Ik zit hier om een kunstbroeder te verdedigen”, aldus Teeuwen. ,,Ik ken Erdogan nog uit de tijd dat hij een jongenshoertje was in een bordeel in Istanbul en ik kwam daar regelmatig, omdat ik homoseksuele stoom moet afblazen.”
Strafbaar
Volgens Köse zijn beledigingen zoals die van Teeuwen strafbaar. Daarvoor zouden in Nederland woonachtige Turken aangifte tegen de cabaretier moeten doen, zo schreef Köse op Facebook. Teeuwen zou volgens de advocaat vier maanden cel kunnen krijgen wegens eenvoudige belediging.
Zowel bij Turkse Nederlanders als in de Tweede Kamer ontstond donderdag al beroering nadat het Turkse consulaat in Rotterdam in een e-mail opriep ‘beledigers’ van president Erdogan aan te geven. Het bericht zou volgens het consulaat echter verkeerd geïnterpreteerd zijn: de instantie wilde alleen meer weten over racistische uitingen en haatcampagnes.
Telegraaf 22.04.2016 Het Nederlandse kabinet heeft vrijdag protest aangetekend bij de Turkse regering tegen de brief die door het Turkse consulaat in Rotterdam is verzonden. Daarin werd opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. ,,Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken vrijdag.
Het consulaat heeft na alle ophef laten weten dat het om een ‘misverstand’ gaat. De brief zou niet officieel van het consulaat zijn en door een medewerker zijn verstuurd. Nederland heeft overigens meer dan één Turks consulaat. Vrijdag bleek dat ook het Turkse consulaat in Deventer dergelijke berichten heeft verstuurd naar Turkse Nederlanders.
,,Het is goed dat die brief nu is teruggenomen, maar het is wel belangrijk om als Nederland te zeggen dat het geen goede zaak is”, aldus Koenders.
We moeten de vrijheid van meningsuiting in Nederland beschermen, zei de bewindsman voor het begin van de ministerraad. ,,Als er problemen zijn met een belediging zijn daar juridische middelen voor en daarom hebben wij ook protest aangetekend bij de Turkse regering vandaag.”
Verscheidene partijen in de Tweede Kamer riepen het kabinet donderdag op om de ambassadeur van Turkije op het matje te roepen. De brief van het consulaat leidde meteen ook tot onrust onder Turkse Nederlanders. De Federatie Koerden in Nederland noemde het vrijdag ,,zorgwekkend dat een consulaat een meldpunt in Nederland start voor een buitenlandse mogendheid. Kennelijk zijn de behoeftes van president Erdogan belangrijker. Erger nog, het consulaat wil burgers tegen elkaar opzetten.”
NU 22.04.2016 Het Nederlandse kabinet heeft vrijdag protest aangetekend bij de Turkse regering tegen de brief die door het Turkse consulaat in Rotterdam is verzonden. Daarin werd opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. “Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zegt minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken vrijdag.
Het consulaat heeft na alle ophef laten weten dat het om een ‘misverstand’ gaat. De brief zou niet officieel van het consulaat zijn en door een medewerker zijn verstuurd.
Nederland heeft overigens meer dan één Turks consulaat. Vrijdag bleek dat ook het Turkse consulaat in Deventer dergelijke berichten heeft verstuurd naar Turkse Nederlanders.
“Het is goed dat die brief nu is teruggenomen, maar het is wel belangrijk om als Nederland te zeggen dat het geen goede zaak is”, aldus Koenders.
Beschermen
We moeten de vrijheid van meningsuiting in Nederland beschermen, zei de bewindsman voor het begin van de ministerraad. “Als er problemen zijn met een belediging zijn daar juridische middelen voor en daarom hebben wij ook protest aangetekend bij de Turkse regering vandaag.”
Koenders meldde donderdag al dat de Nederlandse ambassade in de Turkse hoofdstad Ankara de Turken om opheldering zou gaan vragen.
Verscheidene partijen in de Tweede Kamer riepen het kabinet donderdag op om de ambassadeur van Turkije op het matje te roepen. Premier Mark Rutte liet weten de oproep “vreemd” te vinden en “verbaasd” te zijn over de actie.
Net als Koenders vindt hij de inmenging “geen goede zaak”. Ook minister Lodewijk Asscher (Integratie) is niet te spreken over de oproep. “Het bevalt me niet”, zei hij donderdag.
Onrust
De brief van het consulaat leidde meteen ook tot onrust onder Turkse Nederlanders.
De Federatie Koerden in Nederland noemde het vrijdag “zorgwekkend dat een consulaat een meldpunt in Nederland start voor een buitenlandse mogendheid. Kennelijk zijn de behoeftes van president Erdogan belangrijker. Erger nog, het consulaat wil burgers tegen elkaar opzetten.”
Aanleiding voor de oproep zou de Böhmermann-affaire in Duitsland zijn. Sindsdien komen er meer meldingen van haatberichten binnen, stelde de Turkse ambassade. De Duitse komiek Jan Böhmermann nam eind maart op de Duitse omroep ZDF Erdogan op de hak nam. De president heeft geëist dat de komiek wordt vervolgd.
Op dit moment is het volgens de Nederlandse wet verboden om een buitenlandse staatshoofd te beledigen. Het kabinet onderzoekt samen met de Kamer of het beledigingsverbod kan worden aangepast.
NU 22.04.2016 D66-Kamerlid Kees Verhoeven dient vrijdag een initiatiefwetsvoorstel in om de wet te schrappen waarin staat dat belediging van buitenlandse en binnenlandse staatshoofden strafbaar is. Het voorstel krijgt steun van PvdA, SP en GroenLinks, meldt de Volkskrant.
Alleen de PVV of VVD zouden nog moeten meedoen om een meerderheid te vormen. Zij nemen volgens de Volkskrant later een standpunt in.
Het initiatiefvoorstel is een reactie op de commotie rond de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Zo zou onder andere het Turkse consulaat in Rotterdam hebben opgeroepen om beledigingen van de Turkse president Erdogan te melden, wat later werd uitgelegd als ‘een misverstand‘.
Strenger
Het beledigen van koning Willem-Alexander of buitenlandse staatshoofden kan op dit moment strenger bestraft worden dan het beledigen van een ‘gewone’ Nederlander.
“In onze moderne samenleving met een moderne koning is deze ongelijkheid niet wenselijk”, zegt Verhoeven in de Volkskrant. “De vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheden voor maatschappelijk debat moeten zwaarder wegen.”
Alleen de wetten die smaad(schrift), laster en eenvoudige belediging verbieden zouden worden behouden met het initiatiefwetsvoorstel.
Actievoerder
Verhoeven is al langer bezig met een wetsvoorstel. In 2015 zei hij al hieraan tewerken nadat een actievoerder een straf boven het hoofd hing omdat hij ‘Fuck de koning’ had geroepen.
Koning Willem-Alexander zei eerder over zaak dat hij vindt dat de wet die majesteitsschennis verbiedt, besproken moet kunnen worden. En dat hij het debat daarover volgt en accepteert wat de uitkomsten zijn.
Zie ook: Fuck de koning: Is straf majesteitsschennis nog te verdedigen?
Lees meer over: Majesteitsschennis
Oproep melden beledigingen Erdogan berust op ‘misverstand’
NU 22.04.2016 De oproep van het Turkse consulaat in Rotterdam om beledigingen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden, berust volgens het Turkse consulaat op een misverstand. Het consulaat zegt dat in een mail die donderdagavond is uitgestuurd.
Sadet Karabulut van de SP in de Tweede Kamer heeft de mail gezien en bevestigt een bericht van de NOS erover. Volgens het schrijven is er ongelukkig geformuleerd waardoor de tekst verkeerd wordt geïnterpreteerd.
Het consulaat zou alleen meer willen weten over racistische uitingen en haatcampagnes. Een medewerker van het consulaat zou volgens de NOS een fout hebben gemaakt, waardoor de suggestie werd gewekt dat Turkse Nederlanders beledigingen moeten melden. Het consulaat distantieert zich van de inhoud die is verstuurd.
In de nieuwe brief moet duidelijk blijken dat het meldpunt bedoeld is voor Turkse organisaties. Zij kunnen daar klachten melden over bijvoorbeeld haatcampagnes bij het Turkse consulaat.
VVD, CDA en SP laten de NOS weten dat de zaak nog niet afgedaan is. De partijen vinden dat de zaak verder moet worden bekeken.
‘Vreemd’
De oproep riep bij het kabinet donderdag de nodige vragen op. Premier Mark Rutte noemde de oproep “vreemd” en is “verbaasd” over de actie.
Net als de minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders vindt hij de inmenging “geen goede zaak”. Ook minister Lodewijk Asscher (Integratie) is niet te spreken over de oproep. “Het bevalt me niet”, zei hij.
Bij Turkse Nederlanders ontstond donderdag veel onrust. De Nederlandse afdeling van de Turkse oppositiepartij CHP (CHP Hollanda) kreeg veel telefoontjes van bezorgde mensen die bang zijn omdat ze in het verleden op iets kritisch hebben gereageerd op bijvoorbeeld Facebook of Twitter.
De Nederlandse ambassade in de Turkse hoofdstad Ankara gaat om opheldering vragen, kondigde Koenders al aan.
Haatberichten
Aanleiding voor de oproep zou de Böhmermann-affaire in Duitsland zijn. Sindsdien komen er meer meldingen van haatberichten binnen, stelde de Turkse ambassade.
De Duitse komiek Jan Böhmermann las op 31 maart een gedicht voor in het Duitse ZDF-programma Neo Magazin Royal, waarin hij Erdogan op de hak nam. Erdogan heeft geëist dat de komiek wordt vervolgd.
Op dit moment is het volgens de Nederlandse wet verboden om een buitenlandse staatshoofd te beledigen. Of de wet overtreden wordt, is aan de rechter om te beoordelen, zei Asscher. Het kabinet onderzoekt samen met de Kamer of het beledigingsverbod kan worden aangepast.
Trouw 22.04.2016 Turken in Nederland voelen zich geïntimideerd door de regering in Ankara. Ze zijn voorzichtiger met wat zij op sociale media schrijven, vrezen aanklachten en mijden soms de moskee. De oproep van het Turkse consulaat in Rotterdam woensdag om beledigingen aan president Erdogan te melden leidt tot nog meer zelfcensuur, is de vrees.
Het Nederlandse kabinet heeft vandaag protestaangetekend bij de Turkse regering tegen oproep van het consulaat. “Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.
Het consulaat verstuurde de oproep per e-mail aan Turkse verenigingen. Turkse Nederlanders werden opgeroepen om tot gisteravond kritische uitingen op sociale media-accounts te melden. In de avond meldde het consulaat dat het om een misverstand ging; het was de bedoeling alleen te vragen om racistische uitlatingen te melden.
Mehmet Cerit, hoofdredacteur van de kritische Turks-Nederlandse krant Zaman Vandaag gelooft die uitleg niet. Hij denkt dat het consulaat geschrokken is van de reacties op de brief. Het zou hem niet verbazen als de Turkse overheid aanklachten voorbereidt tegen komieken in Nederland. De Duitse komiek Jan Böhmermann wordt mogelijk vervolgd, omdat hij Erdogan een ‘geitenneuker’ noemde. Ook de Nederlandse cabaretier Hans Teeuwen dreef de spot met de Turkse president.
Maar in de oorspronkelijke oproep ging het niet alleen om schimpscheuten als die van Teeuwen. Turkse Nederlanders werden ook aangespoord kritische uitingen van andere Turken te melden. Zulke oproepen waren er in Turkije de afgelopen jaren ook, zegt Cerit. “Daar worden burgers massaal geregistreerd.” Er lopen in Turkije duizenden rechtszaken wegens het beledigen van de president.
Een beller zei: ‘Ik heb best wat kritiek geuit op Erdogan, ook op sociale media. Moet ik die posts op Facebook nu wissen?’
Kliklijn
De e-mail leidt tot woede en bezorgdheid bij Turkse verenigingen. “Het consulaat is er om burgerzaken te regelen, toch niet om een kliklijn te openen?”, zegt Emre Ünver, voorzitter van het Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT). “Komt er een lijst op het consulaat te liggen van mensen die kritiek hebben op Erdogan?”
Het IOT kreeg gisteren tientallen telefoontjes van bezorgde Turken in Nederland, zegt Ünver. “Een beller zei: ‘Ik heb best wat kritiek geuit op Erdogan, ook op sociale media. Moet ik die posts op Facebook nu wissen?’ Hij vroeg zich af of hij nog wel naar Turkije op vakantie kon. “En als ik er nog steeds in kom, krijg ik dan dáár een rechtszaak aan mijn broek?”
Turkse verenigingen zeggen dat de intimidatie van Turkije ook bedrijven treft en tot in de moskeeën doordringt. Zaman-hoofdredacteur Cerit: “Ondernemers krijgen te horen: ‘Ik zou voorzichtig zijn met kritiek, je doet zaken in Turkije’.” Ook mijden Turken moskeeën, wanneer zij daar bekendstaan als criticus van Erdogan, signaleren enkele organisaties. Cerit: “Kritiek op Erdogan staat gelijk aan landverraad. En landverraders zijn niet welkom in moskeeën.”
Binnenkort vergadert de Tweede Kamer over de kwestie. Kamerleden stelden vragen over de e-mail. De Nederlandse ambassade in Ankara vraagt om opheldering, liet minister Koenders weten.
VK 22.04.2016 De Nederlandse regering heeft vrijdag bij de Turkse regering protest aangetekend tegen de brief die door het Turkse consulaat in Rotterdam is verzonden. Daarin werd opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden. ‘Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn’, zei minister Koenders van Buitenlandse Zaken vrijdag.
Het consulaat heeft na alle ophef donderdag laten weten dat het om een ‘misverstand’ gaat. De brief zou niet officieel van het consulaat zijn en door een medewerker zijn verstuurd.
Premier Rutte zei vrijdag dat Nederland nauwgezet gaat volgen of zich ooit nog zoiets voordoet. Hij kon niet zeggen of de kou uit de lucht is, nu de oproep is teruggenomen en er door Nederland is geprotesteerd bij de Turkse regering. Je weet pas hoe pudding smaakt als je hem proeft, aldus de premier. Nederland heeft met zijn protest een sterk signaal afgegeven en het is volgens Rutte ‘goed’ dat de oproep is teruggenomen. Nu is het kijken ‘hoe het zich ontwikkelt en of het zich herhaalt’.
Het is volgens Rutte ‘totale onzin’ dat president Recep Tayyip Erdogan ons in de tang kan houden door de Europees-Turkse deal over de vluchtelingenstroom. ‘We moeten nu eenmaal afspraken maken met landen van buiten de EU, die misschien ook andere maatstaven hebben.’ Maar dat mag volgens Rutte ‘nooit leiden tot concessies aan onze kernwaarden’, zoals de vrijheid van meningsuiting.
Nederland heeft overigens meer dan één Turks consulaat. Vrijdag bleek dat ook het Turkse consulaat in Deventer dergelijke berichten heeft verstuurd naar Turkse Nederlanders. ‘Het is goed dat die brief nu is teruggenomen, maar het is wel belangrijk om als Nederland te zeggen dat het geen goede zaak is’, aldus Koenders.
We moeten de vrijheid van meningsuiting in Nederland beschermen, zei de bewindsman voor het begin van de ministerraad. ‘Als er problemen zijn met een belediging zijn daar juridische middelen voor. Ook daarom hebben wij vandaag protest aangetekend bij de Turkse regering.’
Verscheidene partijen in de Tweede Kamer riepen het kabinet donderdag op om de ambassadeur van Turkije op het matje te roepen. De brief van het consulaat leidde ook tot onrust onder Turkse Nederlanders.
In de oproep van het consulaat in Rotterdam werd Turks-Nederlandse organisaties opgeroepen om beledigingen richting ‘onze president, Turkije of de Turkse bevolkingsgroep’ te melden, liefst met vermelding van het e-mail-, twitter- of facebookadres van de persoon die de belediging uit.
Volgens de Turkse ambassade was die oproep slechts bedoeld om de situatie in Nederland te ‘monitoren’. ‘Dat doen alle ambassades ter wereld’, aldus persattaché Emrullah Cuma Akgündüz in de Volkskrant. ‘Het is ons werk.’
Haatcampagne
Volgens de ambassade woedt in Nederland ‘een haat- en lastercampagne’ tegen de Turkse president, het Turkse volk en Turkije’. Dit constateert de ambassade naar aanleiding van een scherpe toename in het aantal ‘haatberichten’ die de diplomatiek post binnenkrijgt.
Akgündüz zegt dat de ambassade momenteel veel schunnige en grievende mails ontvangt. ‘Het is niet nieuw, maar er is wel een behoorlijke toename sinds de situatie-Böhmermann in Duitsland’, aldus Akgündüz, die daarmee verwijst naar de Duitse komiek Jan Böhmermann die mogelijk wordt vervolgd wegens het beledigen van president Erdogan.
In een reactie op de ophef over de oproep van het Turkse consulaat zei de Federatie Koerden in Nederland vrijdag het ‘zorgwekkend’ te vinden dat een consulaat een meldpunt in Nederland start voor een buitenlandse mogendheid. ‘Kennelijk zijn de behoeftes van president Erdogan belangrijker. Erger nog, het consulaat wil burgers tegen elkaar opzetten.’
Elsevier 22.04.2016 De Tweede Kamer reageerde al verbolgen, en nu wil ook het kabinet opheldering van Ankara over het meldpunt voor ‘beledigers’ van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Het Nederlandse kabinet heeft vrijdag officieel protest aangetekend bij de Turkse regering in Ankara. Premier Mark Rutte (VVD) vindt het ‘vreemd’, en zegt ‘verbaasd’ te zijn over de opmerkelijke actie.
‘Geen behoefte aan’
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) vindt de oproep van het consulaat in Rotterdam ‘geen goede zaak’. ‘We moeten de vrijheid van meningsuiting beschermen. Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn’, zei Koenders voor het begin van de wekelijkse kabinetsvergadering.
Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders. ‘Als er problemen zijn met beledigingen, dan zijn daar juridische wegen voor.’
Het consulaat riep op om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk die mensen via e-mail hebben ontvangen of zijn tegenkomen op sociale media te melden aan het consulaat. Er werd ook gevraagd om ‘namen en e-mail of sociale media-adressen’ van de beledigers in kwestie. Het consulaat zei na alle ophef dat de oproep berust op een ‘misverstand‘.
De Nederlandse afdeling van de CHP, de grootste Turkse oppositiepartij, reageert met ontsteltenis op de oproep van het consulaat. Ontvangers hebben tot aan het einde van de middag op donderdag om Erdogan-beledigingen te melden. Nagenoeg alle partijen in de Kamer reageerden verontwaardigd. ‘Een nieuw hoofdstuk rond de lange arm van Ankara,’ zei bijvoorbeeld SP-Kamerlid Sadet Karabulut tegen de NOS. Volgens haar zullen Turkse Nederlanders zich door dit bericht behoorlijk geïntimideerd voelen.
Erdogan lijkt een ware campagne te zijn begonnen tegen mensen die de draak met hem steken. Zijn aangifte tegen de Duitse komiek Jan Böhmermann leidde tot grote ophef, zeker nadat bondskanselier Angela Merkel ook nog eens besloot om het Openbaar Ministerie ernaar te laten kijken. Mogelijk wordt tot vervolging overgegaan.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Trouw 22.04.2016 Het Nederlandse kabinet heeft vandaag protest aangetekend bij de Turkse regering tegen de brief die door het Turkse consulaat in Rotterdam is verzonden. Daarin werd opgeroepen beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. “Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.
Het Turkse consulaat heeft na alle ophef inmiddels laten weten dat het om een ‘misverstand’ gaat. De brief zou niet officieel van het consulaat zijn en door een medewerker zijn verstuurd. Nederland heeft overigens meer dan één Turks consulaat. Vandaag bleek dat ook het Turkse consulaat in Deventer dergelijke berichten heeft verstuurd naar Turkse Nederlanders.
“Het is goed dat die brief nu is teruggenomen, maar het is wel belangrijk om als Nederland te zeggen dat het geen goede zaak is”, aldus Koenders.
Koenders vindt dat we de vrijheid van meningsuiting in Nederland moeten beschermen. “Als er problemen zijn met een belediging zijn daar juridische middelen voor en daarom hebben wij ook protest aangetekend bij de Turkse regering vandaag.”
Verscheidene partijen in de Tweede Kamer riepen het kabinet donderdag op om de ambassadeur van Turkije op het matje te roepen. De brief van het consulaat leidde meteen ook tot onrust onder Turkse Nederlanders. De Federatie Koerden in Nederland noemde het “zorgwekkend dat een consulaat een meldpunt in Nederland start voor een buitenlandse mogendheid. Kennelijk zijn de behoeftes van president Erdogan belangrijker. Erger nog, het consulaat wil burgers tegen elkaar opzetten.”
AD 22.04.2016 Het Nederlandse kabinet heeft vrijdag protest aangetekend bij de Turkse regering tegen de brief die in Nederland wonenden Turken oproept om alle beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. De brief werd verstuurd door het Turkse consulaat in Rotterdam.
Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn, aldus Bert Koenders, minister van Buitenlandse Zaken.
,,Wij hebben geen behoefte aan een kliklijn”, zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken vrijdag. Het Turkse consulaat heeft na alle ophef inmiddels laten weten dat het om een ‘misverstand’ gaat.
De brief zou niet officieel van het consulaat zijn en door een medewerker zijn verstuurd. Koenders is daarover tevreden. ,,Het is goed dat die brief nu is teruggenomen, maar het is wel belangrijk om als Nederland te zeggen dat het geen goede zaak is.”
Vrijheid beschermen
We moeten de vrijheid van meningsuiting in Nederland beschermen, zei de bewindsman voor het begin van de ministerraad. ,,Als er problemen zijn met een belediging zijn daar juridische middelen voor en daarom hebben wij ook protest aangetekend bij de Turkse regering vandaag.”
In de Tweede Kamer werden donderdag vragen over de zaak gesteld. Meerdere partijen riepen het kabinet op om de ambassadeur van Turkije op het matje te roepen. Mark Rutte noemde de brief eerder ‘vreemd‘.
VK 22.04.2016 Gesteund door PvdA, SP en GroenLinks wil D66 niet alleen de strafbare belediging van buitenlandse staatshoofden uit de wet schrappen, maar ook de belediging van ons eigen staatshoofd, koning Willem-Alexander. In reactie op alle commotie rond de Turkse president Erdogan dient het D66-Kamerlid Kees Verhoeven daartoe vandaag een initiatiefwetsvoorstel in. Een Kamermeerderheid is binnen bereik.
Op beide delicten staat nu een strengere straf dan voor het beledigen van een gewone Nederlander. Als ook de VVD of de PVV meedoen, haalt de initiatiefwet een Kamermeerderheid. Die partijen nemen later een standpunt in.
‘In onze moderne samenleving met een moderne koning is deze ongelijkheid niet wenselijk’, zegt Verhoeven. ‘De vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheden voor maatschappelijk debat moeten zwaarder wegen.’
D66 wil alleen de algemene bepalingen voor smaad(schrift), laster en eenvoudige belediging handhaven, met maximaal 3 maanden celstraf. Ieder die zich beledigd voelt kan op grond daarvan naar de rechter stappen. Ook de koning. De artikelen met straffen tot 5 jaar voor majesteitsschennis en tot 2 jaar voor het beledigen van een bevriend staatshoofd moeten vervallen. Verhoeven: ‘Wij zijn niet opeens voor beledigen, maar dat zijn veel te zware straffen. Wie de koning beledigt, kan zelfs zijn kiesrecht verliezen. Dat is niet van deze tijd.’
Fuck de koning, fuck de koningin, fuck het koningshuis, aldus Activist Abulkasim Al-Jaberi.
Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie (VVD) schreef de Kamer woensdag dat het kabinet zal kijken of ‘ten aanzien van buitenlandse staatshoofden en regeringsleden kan worden volstaan met de algemene beledigingsartikelen’. Hij was daartoe in het Vragenuurtje uitgedaagd door een partijgenoot, Kamerlid Joost Taverne.
Verhoeven werkt aan een voorstel sinds een incident uit 2014. Actievoerder Abulkasim Al-Jaberi riep toen tijdens op het Museumplein in Amsterdam ‘Fuck de koning, fuck de koningin, fuck het koningshuis’. Het OM wilde vervolgen, maar zag er onder maatschappelijke druk vanaf. Van der Steur overweegt nu of Verhoevens voorstel ‘voorrang kan krijgen op een wetsvoorstel van de zijde van het kabinet’.
Verhoeven vreest dat handhaving van de wetsartikelen tot ‘zelfcensuur’ onder journalisten en kunstenaars zal leiden. In het eerder dit jaar verschenen boek Weg met de koning! schrijft onderzoeker Gerard Aalders dat zijn manuscript door twee uitgevers werd geweigerd uit ‘koudwatervrees’ dan wel ‘hermelijnkoorts’.
Trouw 21.04.2016 Het is natuurlijk wrang dat een staatshoofd dat het in eigen land niet zo nauw neemt met de vrijheid van meningsuiting in een democratischer land een rechtszaak kan afdwingen tegen een hem ongevallige komiek. De Turkse president Erdogan bracht de Duitse bondskanselier Merkel ermee gevoelig in verlegenheid. Ze leek alleen maar te kunnen verliezen; Erdogan had haar schaakmat.
In werkelijkheid koos Merkel met de toelating van een rechtszaak tegen tv-komiek Jan Böhmemann een politiek geniale en juridisch loepzuivere uitweg. Het is aan de rechter, niet aan de regering te oordelen over de toelaatbaarheid van diens smaadgedicht over Erdogan, benadrukte zij terecht. Tegelijk zette zij die laatste daarmee politiek op zijn plaats. Het is nu aan Erdogan te laten zien dat hij wel degelijk begrepen heeft wat de betekenis is van een democratische rechtsorde, waarop ook hij zich formeel beroept.
Knieval
Toch is dat Merkel niet in dank afgenomen. Duitse media en een flink deel van de publieke opinie verwijten haar een knieval voor iemand die alleen in naam geen dictator is. Dat is niet helemaal onjuist. Erdogan heeft Europa in de tang en dat laat hij merken. Zo werkt het harde spel van de machtspolitiek nu eenmaal. Soms moet je daarbij enige ergernis verbijten; de ‘schöne Seele’ heeft op dit vlak weinig te zoeken.
Behalve wanneer die ethische ziel zelf een politieke lading krijgt. Dat Erdogan in Europa als een dwingeland te boek staat, zal hem weinig kunnen schelen. Maar wanneer hij de trekken krijgt van kleinzielige rancune, kan dat anders uitpakken. Dan wordt het ethische wèl een politieke factor, want een dictator die zichzelf belachelijk maakt zaagt aan zijn eigen stoelpoten.
Of de bondskanselier daarmee haar achterban tevreden zal stellen, is een andere vraag. Voorspelbaar werd er na haar beslissing op hoge toon geklaagd over de aantasting van de vrije meningsuiting: zo langzamerhand hèt kroonjuweel van de democratie. Zelf had Böhmermann ‘willen aangeven waar de Duitse grenzen van satire liggen,’ zo schreef Saskia Jonker zaterdag in deze krant. Dat is een veelzeggende formulering, want ze impliceert dat er in ieder geval grenzen zíjn.
Grote-bekkenmaatschappij
In werkelijkheid lijkt een groot deel van de vrije-meningsridders binnen en buiten Duitsland dat helemaal niet te accepteren. Voor hen betekent die vrijheid het recht ‘te mogen zeggen wat men wil’ – wàt dat ook is. Daarom is hun protest zo voorspelbaar en worden hun acties, bij elke concessie van de staat, steeds grover. Het resultaat is een grote-bekkenmaatschappij, zoals Tom-Jan Meeus dat diezelfde dag in NRC-Handelsblad noemde.
De misvatting dat het democratisch recht op vrije meningsuiting samenvalt met een losgeslagen recht op belediging, laster en leugen heeft zich inmiddels stevig in de samenleving gevestigd. De professionals daarvan (cabaretiers, columnisten, schrijvers soms) staan er pal voor, met een gretigheid die een nuchterder opvatting waardig zou zijn. In hun strijdmiddelen van steeds verder opgevoerde driestheid spreiden zij een ondoordachtheid ten toon die te groot is voor servet maar te klein voor tafellaken.
Hoe ziet dat tafellaken van de vrije meningsuiting er dan uit? Dat mag van grondwet tot grondwet verschillen maar één ding heeft het in elke democratische orde gemeen: er zitten randen aan. Élke wetgeving erkent dat het recht op meningsuiting niet onbeperkt is. Het eindigt waar andere grond- of persoonlijke rechten hun gelding opeisen, of waar spreken daadwerkelijk riskant, gevaarlijk of zelfs dodelijk wordt. Woorden zijn niet zonder betekenis. In bepaalde gevallen kunnen zij onoverzienbaar onheil aanrichten. Een verstandige rechtsorde zorgt ervoor dat het daartoe niet komt.
Dank de staat voor zijn censuur
Wonderlijk genoeg zouden juist de musketiers van de vrije mening dat moeten toejuichen. De zorg van de staat en het recht geeft die laatste pas haar gewicht. Zou álles zonder beperking gezegd kunnen worden, dan zou het woord niets meer te zeggen hebben. Het zou bij voorbaat van alle scherpte zijn ontdaan – want nooit zou het er waar dan ook nog toe doen.
Dank de staat dus voor zijn censuur en de grenzen die hij het vrije woord oplegt. Elke schrijver, columnist en cabaretier zou dat boven zijn werktafel moeten schrijven. Wordt het woord wèrkelijk vrij, dan heeft hun bestaan geen zin meer – en is de samenleving naar de grote-bekkenknoppen. Dat betekent niet dat de staat daar lichtvaardig gebruik van moet maken – zoals in Turkije momenteel gebeurt. Misschien moet hij er zelfs helemáál geen gebruik van maken. Het bestáán van de grens van de vrijheid zou voor die laatste genoeg moeten zijn: alleen dankzij die rand is zij wat zij is.
Het Duitse gerecht kan Böhmermann nog altijd vrijspreken – zoals ongetwijfeld gebeuren zal. Men veroordeelt iemand tenslotte niet op grond van onvolwassenheid. Maar zelfs zo’n vrijspraak bevestigt dat ieder woord zijn grens heeft, en dat vrije meningsuiting alleen daarbínnen iets betekent.
Elsevier 21.04.2016 De lange arm van Ankara laat zich weer gelden in Nederland, met een kliklijn voor beledigingen tegen president Erdogan. Maar de berichten worden nu ontkend: het zou allemaal op een ‘misverstand’ berusten.
De oproep aan Turkse Nederlanders om beledigingen aan het adres van president Erdogan te melden, is volgens het Turkse consulaat niets meer dan een misverstand. Het consulaat in Rotterdam stuurt daarover een brief aan Turkse organisaties in Nederland.
Volgens het Turkse consulaat heeft een medewerker een fout gemaakt, waardoor de suggestie wordt gewekt dat Turken beledigingen moeten melden, schrijft de NOS.
Woordkeuze
De medewerker had wel goede bedoelingen, maar door een ongelukkige woordkeuze is de brief verkeerd geïnterpreteerd, schrijft het consulaat. SP-Kamerlid Sadat Karabulut heeft de mail ook onder ogen gehad. Ze bevestigt tegenover ANP het bericht erover, maar trekt de geloofwaardigheid ervan in twijfel.
Het consulaat zou alleen maar willen weten over racistische uitingen en haatcampagnes. In de tweede e-mail staat dat de eerst gestuurde e-mail geen officieel bericht is van het consulaat.
Eerder op de dag leidde de oproep tot het verklikken van mensen die zich ‘beledigend’ uitlaten over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan tot flinke opschudding.
Opheldering
De Tweede Kamer reageerde ontzet – met Kamervragen tot gevolg – en het kabinet heeft om opheldering gevraagd. We zijn heel benieuwd met welk verhaal Ankara komt, klinkt het. Premier Mark Rutte (VVD) reageerde tijdens zijn persconferentie, met nota bene Angela Merkel naast zich, verbaasd. De Duitse bondskanselier ligt onder vuur vanwege haar beslissing om komiek Jan Böhmermann mogelijk te laten vervolgen. Rutte vindt de recentste Turkse actie maar vreemd, en heeft de Nederlandse ambassade opdracht gegeven uit te zoeken hoe het precies zit.
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) vindt de oproep van het consulaat in Rotterdam in elk geval ‘geen goede zaak’. Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders. Zoals een beroep doen op het Nederlandse recht. Koenders benadrukt dat Nederland vrijheid van meningsuiting kent. Daar sta ik voor, zegt hij, ‘los van wat je van alle uitlatingen vindt’.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam zegt dat de omstreden oproep om beledigingen aan het adres van president Erdogan te melden, berust op een misverstand. Het consulaat schrijft dit een brief aan Turkse organisaties in Nederland. Dit meldt de NOS. Het nieuws over de oproep zorgde vandaag voor veel ophef, met name in Den Haag.
Volgens het Turkse consulaat heeft een medewerker een fout gemaakt, waardoor de suggestie werd gewekt dat Turken in Nederland beledigingen moesten melden aan het consulaat.
De medewerker zou wel goede bedoelingen hebben gehad, maar door een ongelukkige woordkeuze is de brief verkeerd geïnterpreteerd, schrijft het consulaat nu. Premier Rutte zei eerder vandaag in een reactie op de oproep de Turkse actie ‘vreemd’ te vinden en ‘verbaasd’ te zijn. De Nederlandse ambassade in Turkije kreeg opdracht om opheldering te vragen in Ankara van de Turkse regering.
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken noemde de overheidsoproep aan Nederlands-Turkse organisaties ‘geen goede zaak’. Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders, zoals een beroep op het Nederlandse recht. Het is volgens de bewindsman ‘niet nodig’ om een aparte ‘lijn’ te organiseren via een consulaat in Nederland. Hij benadrukte ook dat Nederland vrijheid van meningsuiting heeft.
Beledigingen aan het adres van Erdogan
Via een mail vroeg het Turkse consulaat in Rotterdam aan verschillende Turkse organisaties in Nederland om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk te melden. De beledigingen ‘geuit via Facebook, Twitter of e-mail’ kunnen tot en met donderdag doorgegeven worden, staat in het mailbericht.
Ook in de Tweede Kamer zijn kritische vragen gerezen over de oproep. Er komt een debat over de kwestie, maar wanneer is nog niet bekend.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut bestempelde de oproep als Erdogan’s lange arm in Nederland en noemde het onacceptabel. Ze sprak over ongewenste bemoeienis en beïnvloeding en vergeleek het met een kliklijn. Een brede meerderheid van de Kamer steunde haar verzoek voor een debat.
De onafhankelijke leden Joram van Klaveren en Louis Bontes spreken over een trieste oproep aan Turkse organisaties in Nederland. Zij keuren de ‘lange arm’ van de Turkse regering in Ankara af. Het duo verwacht maatregelen van de Nederlandse regering om te zorgen dat de Turkse overheid stopt met ‘deze storende bemoeienis’. De twee willen ook dat het consulaat zo spoedig mogelijk op het matje wordt geroepen.
Zij vinden dat de Turken moet worden gewezen op de fundamentele waarde van de vrijheid van meningsuiting, en op de vervolging van 2.000 burgers in Turkije wegens ‘zogenaamde belediging’ van Erdogan.
De Nederlandse afdeling van de Turkse oppositiepartij CHP (CHP Hollanda) krijgt veel telefoontjes van bezorgde mensen. ‘Mensen zijn bang omdat ze in het verleden ergens kritisch op hebben gereageerd, bijvoorbeeld op Facebook of Twitter. Ze maken zich zorgen of ze straks nog wel met een gerust hart op vakantie naar Turkije kunnen of dat ze straks worden tegengehouden aan de grens. Dit is zeer zorgelijk en we keuren deze oproep dan ook nadrukkelijk af’, aldus voorzitster Azu Ozalp.
De Turkse Arbeidersvereniging in Nederland (HTIB) roept Turken in Nederland op het consulaat te bestoken met e-mails, met protesten tegen de oproep. De HTIB zegt dat de oproep ‘doet denken aan de voetstappen van fascisme in Turkije’.
‘Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of rechtsstaat’, aldus de HTIB. ‘Wij roepen alle Turken in Nederland op om naar het bovengenoemde e-mailadres protest e-mails te sturen.’
Mehmet Cerit, hoofdredacteur van Zaman Vandaag, de Nederlandse zusterkrant van de Turkse krant Zaman, noemt de oproep ‘te gek voor woorden’. Het dagblad Zaman stond te boek als kritisch tot de krant in maart door de Turkse overheid werd overgenomen.
‘Dit is een poging om mensen massaal te registeren’, aldus Cerit. Het is volgens hem onduidelijk wat er met de meldingen gaat gebeuren. ‘Ik kan alleen maar speculeren. Maar ik zou niet verbaasd zijn als dit een voorzet is om ook een aanklacht in te dienen, zoals in Duitsland is gedaan.’
In Duitsland is recent grote ophef ontstaan over beledigingen aan het adres van de Turkse president. Die eist dat de Duitse komiek Jan Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat hij eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een geitenneuker.
De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering kan wel met onderzoek naar mogelijke vervolging instemmen. Dat is intussen gebeurd.
Van der Steur gaat na op welke wijze het artikel, nummer 267 van het wetboek van strafrecht, kan worden afgeschaft. D66 werkt al aan een initiatiefwetsvoorstel in deze kwestie. Als dat wordt ingediend, kijkt Van der Steur of dit voorstel voorrang kan krijgen.
Trouw 21.04.2016 De oproep van het Turkse consulaat om beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden is een ‘misverstand’, dat schrijft het consulaat vandaag in een mail die is uitgestuurd.
Sadat Karabulut van de SP in de Tweede Kamer heeft de mail in kwestie gezien en bevestigt dat het consulaat nu spreekt van een misverstand. Volgens de mail is er ongelukkig geformuleerd waardoor de tekst verkeerd wordt geïnterpreteerd. Het consulaat zou alleen meer willen weten over racistische uitingen en haatcampagnes.
Het Turkse consulaat in Rotterdam stuurde vanmiddag een e-mail aan verschillende Turkse organisaties in Nederland waarin Turkse Nederlanders werden opgeroepen mensen aan te geven die de Turkse president Erdogan beledigen.
De beledigingen – ‘geuit via Facebook, Twitter of e-mail’ – kunnen tot vanmiddag doorgegeven worden, stond in het bericht. “Wij verzoeken met klem de namen en geschreven uitingen van personen (…) vast te stellen (…) en per email naar het Consulaat-generaal in Rotterdam te sturen.”
De mail zorgde voor veel onrust. Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders liet weten dat de Nederlandse ambassade in Ankara om opheldering zou vragen over de oproep van het Turkse consulaat. Koenders vindt de oproep ‘geen goede zaak’, volgens hem kan Turkije beter een beroep doen op het Nederlandse recht als ze problemen hebben met bepaalde zaken en is het niet nodig ‘een aparte lijn’ te organiseren via een consulaat in Nederland. Premier Mark Rutte liet weten ‘verbaasd’ te zijn over de actie van Turkije.
Aanklachten
Uit Turkse hoek werd ook met verbazing gereageerd op de ‘kliklijn’. Mehmet Cerit, hoofdredacteur van de Turks/Nederlandse krant Zaman Vandaag: “Wij proberen al de hele dag het Turkse consulaat in Rotterdam te bereiken om te vragen wat hier achter zit. Maar ze nemen niet op. Het zou me niets verbazen als de Turkse overheid ook aanklachten voorbereidt tegen Nederlandse komieken die Erdogan beledigd hebben, zoals in Duitsland is gebeurd.”
“Het is te gek voor woorden dat zulke praktijken zich ook in Nederland voordoen”, zegt Cerit. “De brief gaat verder dan alleen het melden van komieken of cartoonisten die Erdogan beledigen. Hij is gericht aan alle Turken. Dat gebeurde de afgelopen drie jaar ook in Turkije: werkgevers en wijkagenten werden opgeroepen om het te meldden wanneer mensen kritiek hadden op Erdogan.”
“In Turkije worden mensen massaal geregistreerd”, gaat Cerit verder. “Mensen worden bang gemaakt. Ze durven openlijk geen kritiek te uiten. Dat gebeurt ook in Nederland, op subtiele manieren. Ondernemers die zaken doen in Turkije, worden bijvoorbeeld gewaarschuwd dat zij voorzichtig moeten zijn met kritiek op Turkije.”
Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of een rechtsstaat, aldus De Turkse Arbeidersvereniging in Nederland.
Bestoken met e-mails
De Turkse Arbeidersvereniging in Nederland (HTIB) riep Turken in Nederland vandaag op het consulaat te bestoken met e-mails waarin wordt geprotesteerd tegen de oproep. “Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of een rechtsstaat”, aldus de HTIB. “De oproep doet denken aan de voetstappen van fascisme in Turkije.”
Sabri Kenan Bagci van HTSKF, de Turkse Federatie van Sport en Cultuur in Nederland: “Het is niet normaal dat die brief is opgestuurd. Ik verwacht dat de Nederlandse overheid hier maatregelen tegen neemt en het Turks consulaat hierop aanspreekt.”
“Onze federatie probeert zich niet te bemoeien met wat er in Turkije gebeurt. Wij leven hier en richten ons op een toekomst in Nederland. Wat daar gebeurt is aan Turkije. Wij gaan daar eens in de twee of drie jaar heen op vakantie. Waar Erdogan mee bezig is, dat hoort niet. Hij wil sultan worden, zoals in de tijd van het Ottomaanse Rijk. De democratie Turkije bestaat niet. Hij bepaalt alleen wat er gebeurt. Dat is heel erg.”
Kamerdebat
Er is ook een Kamerdebat aangekondigd over de kwestie. De onafhankelijke Kamerleden Joram van Klaveren en Louis Bontes willen bovendien dat het Turkse consulaat op het matje wordt geroepen.
PvdA-Kamerleden Marit Maij en Ahmed Marcouch zijn bang dat de oproep zelfcensuur bevordert en vinden dat de beperkingen van de persvrijheid in Turkije zo ook Nederland raken. Ook SP-Kamerlid Sadet Karabulut vindt ‘Erdogan’s lange arm in Nederland’ ongewenste bemoeienis en beïnvloeding en ze vergelijkt het met een kliklijn.
Duitsland
In Duitsland is recent grote ophef ontstaan over beledigingen aan het adres van de Turkse president. Die eist dat de Duitse komiek Jan Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat de komiek eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een geitenneuker.
De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering kan wel met onderzoek naar mogelijke vervolging instemmen. Dat is intussen gebeurd. Ook Nederland kent zo’n wet, maar deze wordt geschrapt, liet justitieminister Ard van der Steur woensdag aan de Tweede Kamer weten.
NU 21.04.2016 De oproep van het Turkse consulaat in Rotterdam om beledigingen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden, roept bij het kabinet de nodige vragen op. Premier Mark Rutte vindt de oproep “vreemd” en is “verbaasd” over de actie.
Net als de minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders vindt hij de inmenging “geen goede zaak”. Ook minister Lodewijk Asscher (Integratie) is niet te spreken over de oproep. “Het bevalt me niet”, zei hij donderdag.
Via een mail heeft het consulaat Turkse organisaties opgeroepen om beledigingen te melden. Sinds de Böhmermann-affaire in Duitsland komen er meer meldingen van haatberichten binnen, stelt de Turkse ambassade.
De Nederlandse ambassade in de Turkse hoofdstad Ankara gaat de Turken om opheldering vragen, zei Koenders.
Asscher benadrukte dat in Nederland “een ruime vrijheid van meningsuiting” geldt die alleen begrensd wordt door de wet. Op dit moment is het volgens de Nederlandse wet verboden om een buitenlandse staatshoofd te beledigen. Of de wet overtreden wordt, is aan de rechter om te beoordelen, zei Asscher. Het kabinet onderzoekt samen met de Kamer of het beledigingsverbod kan worden aangepast.
Ook Koenders verwees de Turken naar het Nederlands wetboek. Het is volgens de bewindsman “niet nodig” om een aparte “lijn” te organiseren via een consulaat in Nederland.
Ook in de Tweede Kamer is verontwaardigd gereageerd op de oproep van het Turkse consulaat.
De VVD wil dat Koenders de Turkse ambassadeur op het matje roept om nog eens duidelijk te maken wat vrijheid van meningsuiting in Nederland betekent. “De oproep van het Turkse consulaat staat zo ontzettend haaks op wat wij in onze samenleving zo belangrijk vinden, namelijk dat wij juist onze politici kunnen bespotten”, zegt Kamerlid Joost Taverne.
Ook de PvdA maakt zich grote zorgen over de oproep, aldus Kamerlid Michiel Servaes.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut bestempelde de oproep als “Erdogan’s lange arm” in Nederland en noemde het “onacceptabel”. Ze sprak over ongewenste bemoeienis en beïnvloeding en vergeleek het met een kliklijn. Een brede meerderheid van de Kamer steunde haar verzoek voor een debat.
CDA-Kamerlid Raymond Knops: “Dit is het zoveelste bewijs dat Erdogan en Turkije zich actief inmengen in buitenlandse aangelegenheden.”
Böhmermann
De Duitse komiek Jan Böhmermann las op 31 maart een gedicht voor in het Duitse ZDF-programma Neo Magazin Royal. Daarin nam hij Erdogan op de hak. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een pedofiel.
In het lied wordt ook de toenemende persbreidel in Turkije en de slechte behandeling van vrouwen in Turkije aangesneden. De clip bestaat uit recente journaalbeelden over deze onderwerpen.
Erdogan heeft geëist dat de komiek wordt vervolgd.
Elsevier 21.04.2016 De Tweede Kamer reageerde al verbolgen, en nu wil ook het kabinet opheldering van Ankara over het meldpunt voor ‘beledigers’ van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Premier Mark Rutte (VVD) vindt het ‘vreemd’, en zegt ‘verbaasd’ te zijn over de opmerkelijke actie. De Nederlandse ambassade in Ankara gaat verhaal halen bij de Turkse regering.
‘Geen goede zaak’
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) vindt de oproep van het consulaat in Rotterdam in elk geval ‘geen goede zaak’. Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders. Zoals een beroep doen op het Nederlandse recht.
Het is volgens de bewindsman ‘niet nodig’ om een aparte ‘lijn’ te organiseren via een consulaat in Nederland. Koenders benadrukt dat Nederland vrijheid van meningsuiting kent. Daar sta ik voor, zegt hij, ‘los van wat je van alle uitlatingen vindt’. Maar veel meer wilde hij er ook niet over kwijt. ‘Eerst maar eens netjes vragen hoe het allemaal precies zit.’
Het consulaat roept dus op om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk die mensen via e-mail hebben ontvangen of zijn tegenkomen op sociale media te melden aan het consulaat. Er wordt ook gevraagd om ‘namen en e-mail of sociale media-adressen’ van de beledigers in kwestie.
De Nederlandse afdeling van de CHP, de grootste Turkse oppositiepartij, reageert met ontsteltenis op de oproep van het consulaat. Ontvangers hebben tot aan het einde van de middag op donderdag om Erdogan-beledigingen te melden. Nagenoeg alle partijen in de Kamer reageerden verontwaardigd. ‘Een nieuw hoofdstuk rond de lange arm van Ankara,’ zei bijvoorbeeld SP-Kamerlid Sadet Karabulut tegen de NOS. Volgens haar zullen Turkse Nederlanders zich door dit bericht behoorlijk geïntimideerd voelen.
Erdogan lijkt een ware campagne te zijn begonnen tegen mensen die de draak met hem steken. Zijn aangifte tegen de Duitse komiek Jan Böhmermann leidde tot grote ophef, zeker nadat bondskanselier Angela Merkel ook nog eens besloot om het Openbaar Ministerie ernaar te laten kijken. Mogelijk wordt tot vervolging overgegaan.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Elsevier 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam heeft Turken in Nederland opgeroepen om ‘beledigers’ van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. Het gaat om beledigingen die via sociale media worden geuit. Dat meldt de krant Zaman Vandaag op basis van een e-mail van het consulaat aan tientallen Turkse organisaties in Nederland.
Sociale media
Het consulaat roept op om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk die mensen via e-mail hebben ontvangen of zijn tegenkomen op sociale media te melden aan het consulaat. Er wordt ook gevraagd om ‘namen en e-mail of sociale media-adressen’ van de beledigers in kwestie. De Nederlandse afdeling van de CHP, de grootste Turkse oppositiepartij, reageert met ontsteltenis op de oproep van het consulaat.
Ontvangers hebben tot aan het einde van de middag op donderdag om Erdogan-beledigingen te melden. De Tweede Kamer reageert ‘met afschuw’ op het bericht. De VVD wil dat minister Bert Koenders (PvdA) van Buitenlandse Zaken de Turkse ambassadeur op het matje roept. Ook regeringspartner PvdA is er niet blij mee.
Vrijwel alle partijen sloten zich erbij aan. De Kamer wil zo snel mogelijk van het kabinet weten hoe Nederland hierop gaat reageren. ‘Een nieuw hoofdstuk rond de lange arm van Ankara,’ zegt SP-Kamerlid Sadet Karabulut tegen de NOS. Volgens haar zullen Turkse Nederlanders zich door dit bericht behoorlijk geïntimideerd voelen.
Erdogan is een kruistocht begonnen tegen mensen die hem op de hak nemen. Hij diende onlangs een aanklacht in tegen de Duitse cabaretierJan Böhmermann wegens belediging. De aanklacht werd afgelopen weekend gehonoreerd door de Duitse regering.
Böhmermann las in het satirische tv-programma Neo Magazin Royal een hekeldicht voor over Erdogan, waarin hij de Turkse president onder meer voor schapen- en geitenneuker uitmaakte.
In aanloop naar de meest recente parlementsverkiezingen kregen Turkse Nederlanders ook al te maken met de lange arm van Erdogan. Turkse Nederlanders kregen een brief van premier Ahmet Davutoglu op de mat met daarin de oproep op de islamitische AK-partij van Erdogan te stemmen. Het is nog altijd niet bekend hoe de AK-partij aan de adressen van deze mensen is gekomen, maar het is niet onwaarschijnlijk dat het Turkse consulaat in Nederland daar iets mee te maken heeft gehad.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 21.04.2016 De Nederlandse ambassade in de Turkse hoofdstad Ankara gaat daar om opheldering vragen over de oproep van het Turkse consulaat in Rotterdam om beledigingen aan het adres van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden.
Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders donderdag gezegd in Eindhoven. Hij vindt de oproep in ieder geval ,,geen goede zaak”. Dat zei premier Mark Rutte ook. De minister-president vindt het ,,vreemd” en is ,,verbaasd” over de actie.
Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders, zoals een beroep doen op het Nederlandse recht. Het is volgens de bewindsman ,,niet nodig” om een aparte ,,lijn” te organiseren via een consulaat in Nederland.
Daarbij heeft Nederland vrijheid van meningsuiting, aldus de minister, en daar staat hij voor: ,,Los van wat je van alle uitlatingen vindt.”
Een waardeoordeel wilde hij verder niet geven. Het is ,,netjes” om eerst even te vragen hoe het allemaal zit.
Elsevier 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam heeft Turken in Nederland opgeroepen om ‘beledigers’ van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan te melden. Het gaat om beledigingen die via sociale media worden geuit.
Dat meldt de krant Zaman Vandaag op basis van een e-mail van het consulaat aan tientallen Turkse organisaties in Nederland.
Sociale media
Het consulaat roept op om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk die mensen via e-mail hebben ontvangen of zijn tegenkomen op sociale media te melden aan het consulaat. Er wordt ook gevraagd om ‘namen en e-mail of sociale media-adressen’ van de beledigers in kwestie. De Nederlandse afdeling van de CHP, de grootste Turkse oppositiepartij, reageert met ontsteltenis op de oproep van het consulaat.
Ontvangers hebben tot aan het einde van de middag op donderdag om Erdogan-beledigingen te melden. De Tweede Kamer reageert ‘met afschuw’ op het bericht. De VVD wil dat minister Bert Koenders (PvdA) van Buitenlandse Zaken de Turkse ambassadeur op het matje roept. Ook regeringspartner PvdA is er niet blij mee.
Vrijwel alle partijen sloten zich erbij aan. De Kamer wil zo snel mogelijk van het kabinet weten hoe Nederland hierop gaat reageren. ‘Een nieuw hoofdstuk rond de lange arm van Ankara,’ zegt SP-Kamerlid Sadet Karabulut tegen de NOS. Volgens haar zullen Turkse Nederlanders zich door dit bericht behoorlijk geïntimideerd voelen.
Erdogan is een kruistocht begonnen tegen mensen die hem op de hak nemen. Hij diende onlangs een aanklacht in tegen de Duitse cabaretierJan Böhmermann wegens belediging. De aanklacht werd afgelopen weekend gehonoreerd door de Duitse regering.
Böhmermann las in het satirische tv-programma Neo Magazin Royal een hekeldicht voor over Erdogan, waarin hij de Turkse president onder meer voor schapen- en geitenneuker uitmaakte.
In aanloop naar de meest recente parlementsverkiezingen kregen Turkse Nederlanders ook al te maken met de lange arm van Erdogan. Turkse Nederlanders kregen een brief van premier Ahmet Davutoglu op de mat met daarin de oproep op de islamitische AK-partij van Erdogan te stemmen. Het is nog altijd niet bekend hoe de AK-partij aan de adressen van deze mensen is gekomen, maar het is niet onwaarschijnlijk dat het Turkse consulaat in Nederland daar iets mee te maken heeft gehad.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 21.04.2016 Zowel bij Turkse Nederlanders als in de Tweede Kamer is donderdag beroering ontstaan, nadat het Turkse consulaat in Rotterdam opriep ‘beledigers’ van president Erdogan aan te geven. De Nederlandse ambassade in de Turkse hoofdstad Ankara wil opheldering over de oproep.
Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of rechtsstaat, aldus HTIB.
Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders donderdag gezegd in Eindhoven. Hij vindt de oproep in ieder geval ,,geen goede zaak”. Dat zei premier Mark Rutte ook. De minister-president vindt het ,,vreemd” en is ,,verbaasd” over de actie. Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders, zoals een beroep doen op het Nederlandse recht. Het is volgens de bewindsman ,,niet nodig” om een aparte ,,lijn” te organiseren via een consulaat in Nederland. Daarbij heeft Nederland vrijheid van meningsuiting, aldus de minister, en daar staat hij voor: ,,Los van wat je van alle uitlatingen vindt.”
Misverstand
De oproep van het Turkse consulaat om beledigingen aan het adres van de Turkse president Erdogan te melden is een ‘misverstand’. Het consulaat zegt dat in een mail die is uitgestuurd. Sadet Karabulut van de SP in de Tweede Kamer heeft de mail gezien en bevestigt een bericht van de NOS erover. Ze gelooft er niet erg in, maar volgens het schrijven is er ongelukkig geformuleerd waardoor de tekst verkeerd wordt geïnterpreteerd. Het consulaat zou alleen meer willen weten over racistische uitingen en haatcampagnes.
Fascisme
De Turkse Arbeidersvereniging in Nederland (HTIB) roept Turken in Nederland op het consulaat te bestoken met e-mails, met protesten tegen de oproep. De HTIB zegt dat de oproep ‘doet denken aan de voetstappen van fascisme in Turkije’. ,,Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of rechtsstaat.”
In de Tweede Kamer zijn kritische vragen gerezen over de kwestie. Er komt een debat, maar wanneer is nog niet bekend. PvdA-Kamerleden Marit Maij en Ahmed Marcouch vinden dat de oproep niet kan en dat die de zelfcensuur bevordert. De beperkingen van de persvrijheid in Turkije raken zo ook Nederland, zeggen ze.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut vindt ‘Erdogan’s lange arm in Nederland’ ongewenste bemoeienis en beïnvloeding en ze vergelijkt het met een kliklijn. De onafhankelijke Kamerleden Joram van Klaveren en Louis Bontes willen dat het consulaat vanwege de ‘trieste oproep’ aan Turkse organisaties en Turken in Nederland op het matje wordt geroepen. Er komt een debat over de kwestie, maar wanneer is onbekend.
‘Te gek voor woorden’
De oproep bleek uit een interne mail die in handen is van de Nederlands-Turkse krant Zaman vandaag. De beledigingen kunnen worden gemeld tot het einde van de middag. ,,Het is te gek voor woorden dat zulke praktijken plaatsvinden”, zei Mehmet Cerit, hoofdredacteur van Zaman Vandaag. ,,Dit is een poging om mensen massaal te registreren.”
De Nederlandse afdeling van de Turkse oppositiepartij CHP (CHP Hollanda) krijgt veel telefoontjes van bezorgde mensen. ,,Ze maken zich zorgen of ze straks nog wel met een gerust hart op vakantie naar Turkije kunnen of dat ze straks worden tegengehouden aan de grens. Dit is zeer zorgelijk en we keuren deze oproep dan ook met klem af”, aldus voorzitster Azu Ozalp.
Lees ook
VK 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam zegt dat de omstreden oproep om beledigingen aan het adres van president Erdogan te melden, berust op een misverstand. Het consulaat schrijft dit een brief aan Turkse organisaties in Nederland. Dit meldt de NOS. Het nieuws over de oproep zorgde vandaag voor veel ophef, met name in Den Haag.
Volgens het Turkse consulaat heeft een medewerker een fout gemaakt, waardoor de suggestie werd gewekt dat Turken in Nederland beledigingen moesten melden aan het consulaat.
De medewerker zou wel goede bedoelingen hebben gehad, maar door een ongelukkige woordkeuze is de brief verkeerd geïnterpreteerd, schrijft het consulaat nu. Premier Rutte zei eerder vandaag in een reactie op de oproep de Turkse actie ‘vreemd’ te vinden en ‘verbaasd’ te zijn. De Nederlandse ambassade in Turkije kreeg opdracht om opheldering te vragen in Ankara van de Turkse regering.
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken noemde de overheidsoproep aan Nederlands-Turkse organisaties ‘geen goede zaak’. Er staan de Turken ook andere wegen open als ze problemen hebben met bepaalde zaken, aldus Koenders, zoals een beroep op het Nederlandse recht. Het is volgens de bewindsman ‘niet nodig’ om een aparte ‘lijn’ te organiseren via een consulaat in Nederland. Hij benadrukte ook dat Nederland vrijheid van meningsuiting heeft.
Beledigingen aan het adres van Erdogan
Via een mail vroeg het Turkse consulaat in Rotterdam aan verschillende Turkse organisaties in Nederland om beledigingen aan het adres van Erdogan, Turkije en het Turkse volk te melden. De beledigingen ‘geuit via Facebook, Twitter of e-mail’ kunnen tot en met donderdag doorgegeven worden, staat in het mailbericht.
Ook in de Tweede Kamer zijn kritische vragen gerezen over de oproep. Er komt een debat over de kwestie, maar wanneer is nog niet bekend.
SP-Kamerlid Sadet Karabulut bestempelde de oproep als Erdogan’s lange arm in Nederland en noemde het onacceptabel. Ze sprak over ongewenste bemoeienis en beïnvloeding en vergeleek het met een kliklijn. Een brede meerderheid van de Kamer steunde haar verzoek voor een debat.
De onafhankelijke leden Joram van Klaveren en Louis Bontes spreken over een trieste oproep aan Turkse organisaties in Nederland. Zij keuren de ‘lange arm’ van de Turkse regering in Ankara af. Het duo verwacht maatregelen van de Nederlandse regering om te zorgen dat de Turkse overheid stopt met ‘deze storende bemoeienis’. De twee willen ook dat het consulaat zo spoedig mogelijk op het matje wordt geroepen.
Zij vinden dat de Turken moet worden gewezen op de fundamentele waarde van de vrijheid van meningsuiting, en op de vervolging van 2.000 burgers in Turkije wegens ‘zogenaamde belediging’ van Erdogan.
De Nederlandse afdeling van de Turkse oppositiepartij CHP (CHP Hollanda) krijgt veel telefoontjes van bezorgde mensen. ‘Mensen zijn bang omdat ze in het verleden ergens kritisch op hebben gereageerd, bijvoorbeeld op Facebook of Twitter. Ze maken zich zorgen of ze straks nog wel met een gerust hart op vakantie naar Turkije kunnen of dat ze straks worden tegengehouden aan de grens. Dit is zeer zorgelijk en we keuren deze oproep dan ook nadrukkelijk af’, aldus voorzitster Azu Ozalp.
De Turkse Arbeidersvereniging in Nederland (HTIB) roept Turken in Nederland op het consulaat te bestoken met e-mails, met protesten tegen de oproep. De HTIB zegt dat de oproep ‘doet denken aan de voetstappen van fascisme in Turkije’.
‘Dit soort rekbare uitingen en beschuldigingen horen niet thuis in een democratie of rechtsstaat’, aldus de HTIB. ‘Wij roepen alle Turken in Nederland op om naar het bovengenoemde e-mailadres protest e-mails te sturen.’
Mehmet Cerit, hoofdredacteur van Zaman Vandaag, de Nederlandse zusterkrant van de Turkse krant Zaman, noemt de oproep ‘te gek voor woorden’. Het dagblad Zaman stond te boek als kritisch tot de krant in maart door de Turkse overheid werd overgenomen.
‘Dit is een poging om mensen massaal te registeren’, aldus Cerit. Het is volgens hem onduidelijk wat er met de meldingen gaat gebeuren. ‘Ik kan alleen maar speculeren. Maar ik zou niet verbaasd zijn als dit een voorzet is om ook een aanklacht in te dienen, zoals in Duitsland is gedaan.’
In Duitsland is recent grote ophef ontstaan over beledigingen aan het adres van de Turkse president. Die eist dat de Duitse komiek Jan Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat hij eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een geitenneuker.
De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering kan wel met onderzoek naar mogelijke vervolging instemmen. Dat is intussen gebeurd.
Van der Steur gaat na op welke wijze het artikel, nummer 267 van het wetboek van strafrecht, kan worden afgeschaft. D66 werkt al aan een initiatiefwetsvoorstel in deze kwestie. Als dat wordt ingediend, kijkt Van der Steur of dit voorstel voorrang kan krijgen.
Telegraaf 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam heeft Turken in Nederland opgeroepen beledigers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aan te geven bij het consulaat. Dat blijkt uit een interne e-mail, die in bezit is van de wesbite Zaman Vandaag.
Ook beledigingen aan het adres van Turkije en/of het Turkse volk moeten worden gemeld, zo staat te lezen in de mail, die is verstuurd naar verschillende Turkse organisaties in Nederland.
In Turkije worden ongeveer 2000 mensen vervolgd voor het beledigen van Erdogan. In Duitsland is recent grote ophef ontstaan over beledigingen aan het adres van de Turkse president. Die eist dat de Duitse komiek Jan Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat de komiek eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een geitenneuker.
Wet
De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering kan wel met onderzoek naar mogelijke vervolging instemmen. Dat is intussen gebeurd. Ook Nederland kent zo’n wet, maar deze wordt geschrapt, liet justitieminister Ard van der Steur woensdag aan de Tweede Kamer weten.
Wat het consulaat van plan is met beledigers in Nederland, is niet bekend. De beledigingen – “geuit via Facebook, Twitter of e-mail” – kunnen tot en met donderdag doorgegeven worden, staat in het bericht.
AD 21.04.2016 Het Turkse consulaat in Rotterdam heeft Turken in Nederland opgeroepen ‘beledigers’ van president Erdogan aan te geven bij het consulaat. Dat blijkt uit een interne mail die in handen is van de Nederlands-Turkse krant Zaman Vandaag.
De beledigingen kunnen gemeld worden tot het einde van de middag, aldus het consulaat in de mail. De Nederlandse afdeling van de Turkse oppositiepartij CHP, CHP Hollanda, roept het consulaat op de oproep terug te trekken en dreigt met juridische stappen.
In Turkije worden rond de 2000 mensen vervolgd omdat zij Erdogan beledigd zouden hebben. Erdogan deed eerder aangifte van belediging tegen de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann. De komiek droeg op 31 maart in de tv-show Neo Magazin Royal een hekeldicht voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
VK 20.04.2016 Na Finland is Nederland het land met de meeste persvrijheid. Dit blijkt uit een meting door Reporters Sans Frontières (RSF), een onderzoeksgroep die zich bekommert om de pers. Eritrea (positie 180) is het land waar journalisten het minst goed hun beroep kunnen beoefenen.
RSF uit in het rapport zijn zorgen over de persvrijheid die wereldwijd onder druk staat. De organisatie spreekt van een ‘angstklimaat gecombineerd met een toenemende controle van overheden en de private sector op nieuwsredacties.’
De waakhond prijst Nederland om zijn lange traditie van vrije pers, maar tikt ons land wel op de vingers omdat parlementariërs op het Binnenhof niet zonder toestemming mogen worden gefilmd.
Europa doet het het best, met zeven landen in de top tien. De Europese uitschieter is Turkije op de 151e plek. President Erdogan wordt bekritiseerd om zijn harde optreden jegens kritische journalisten die ‘antiregeringspropaganda’ verspreiden. Zo werd de Nederlandse Frederike Geerdink vorig jaar enkele dagen vastgehouden met een groep Koerdische activisten. De recente onder curatele stelling van oppositiekrant Zaman en de oproep aan het adres van Merkel om satiricus Jan Böhmmerman te vervolgen zijn niet meegenomen in het onderzoek dat over 2015 verhaalt.
In Polen is de situatie sinds de laatste meting over 2014 het meest verslechterd. Het land verschoof op de ranglijst van positie 18 naar 47. De conservatieve regering nam in 2015 een wet aan die de minister van Financiën in staat stelt om directeuren van staatszenders te benoemen en te ontslaan. Dit om de katholieke waarden in het land te herstellen. Onder de vorige liberale regering zouden journalisten te vooringenomen hebben gewerkt. De zenders moeten onder de nieuwe koers uitgroeien tot ‘nationale cultuurinstituten’.
De grote stijgers in de ranglijst zijn Tunesië (van positie 126 naar 96) en Oekraïne (van positie 127 naar 107). De afname van geweld in beide landen wordt door RSF aangedragen als reden voor de verbetering. Desalniettemin is het slecht gesteld met de situatie in de landen. Zo is in het door de rebellen gecontroleerde Oost-Oekraïne geen sprake van vrije pers en kunnen buitenlandse journalisten er niet vrij werken. In Tunesië werd vorig jaar antiterrorismewetgeving gebruikt om journalisten vast te zetten nadat ze foto’s publiceerden van de auto waarin de daders van de aanslag in kustplaats Sousse zich vervoerden.
Onderaan de lijst bungelt zoals in eerdere rapportages het ‘helse trio’, bestaande uit Turkmenistan, Noord-Korea en Eritrea. In deze landen is alle pers in handen van de overheid en kunnen buitenlandse journalisten amper tot niet hun werk uitoefenen.
NU 20.04.2016 De persvrijheid is in 2015 wereldwijd verslechterd. Vooral in landen als Turkije, Polen, Tajikistan en Egypte hebben journalisten veel minder vrijheid ervaren om hun werk naar behoren te kunnen doen.
Daarvoor waarschuwt internationale perswaakhond Reporters Sans Frontières (RSF) in het jaarlijkse overzicht dat woensdag is gepubliceerd. RSF publiceertelk jaar een ranglijst van landen waar journalisten in vrijheid kunnen schrijven en publiceren wat ze willen.
In de genoemde landen bemoeit de overheid zich in toenemende mate met de publicaties van journalisten. Dit baart de journalisten grote zorgen.
In Nederland gaat het overigens zeer goed met de persvrijheid. Samen met Finland, Noorwegen, Denemarken en Nieuw-Zeeland vormt Nederland de top 5 van landen waar journalisten hun werk in grote vrijheid kunnen doen. Nederland staat de afgelopen jaren doorlopend op een zeer hoge plek in het lijstje.
De vijf landen waar dit het minste het geval is, zijn China, Syrië, Turkmenistan, Noord-Korea en Eritrea.
Druk uitoefenen
Een woordvoerder van RSF noemt de afname van persvrijheid “zeer verontrustend”. Als belangrijke oorzaak noemt de organisatie de risico’s die “religieuze ideologieën” van sommige overheden met zich meebrengen.
Ook het feit dat rijken steeds vaker mediabedrijven opkopen en druk uitoefenen op de inhoud van kranten en tv-kanalen, baart RSF grote zorgen.
Het is het tweede achtereenvolgende jaar dat RSF de noodklok luidt over het verslechteren van de persvrijheid in de wereld. De organisatie publiceert de cijfers jaarlijks voorafgaand aan 3 mei, de dag van de internationale persvrijheid.
VK 20.04.2016 Het kabinet gaat het wetsartikel afschaffen dat belediging van buitenlandse staatshoofden en regeringsleden strafbaar stelt. Dit schrijft minister Ard van der Steur woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.
Er zijn de afgelopen decennia nauwelijks zaken geweest waarbij belediging van een bevriend staatshoofd een rol heeft gespeeld, aldus de bewindsman. Hij gaat na op welke wijze het artikel, nummer 267 van het wetboek van strafrecht, kan worden afgeschaft. D66 werkt al aan een initiatiefwetsvoorstel in deze kwestie. Als dat wordt ingediend, kijkt Van der Steur of dit voorstel voorrang kan krijgen.
Volgens het wetsartikel staat er maximaal twee jaar cel op het beledigen van een buitenlands staatshoofd of regeringslid. Die kunnen overigens alleen een beroep doen op de wet als zij officieel op bezoek zijn in Nederland. Belediging van een buitenlands staatshoofd is op ieder ander moment alleen strafbaar als het gaat om laster of smaad.
De zaak was door de VVD dinsdag aan de orde gesteld tijdens het vragenuurtje naar aanleiding van de gebeurtenissen in Duitsland, waar de tv-komiek Jan Böhmermann wordt aangeklaagd door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij heeft hem onder meer een ‘geitenneuker’ genoemd.
Tweede Kamer
Vrijdag hield VVD’er Joost Taverne in de Tweede Kamer al een pleidooi voor het afschaffen van de wet, waarbij hij op veel bijval kon rekenen. ‘Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving’, aldus Taverne.
Kamerleden van de SP, PVV en PvdA schaarden zich achter hem. ‘Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet’, aldus Ronald van Raak (SP).
D66 wil niet alleen van het verbod op het beledigen van een bevriend staatshoofd af, maar ook van de strafbaarstelling van majesteitsschennis.
Beledigde staatshoofden
In de jaren dertig zijn drie Nederlanders aangeklaagd voor het beledigen van Adolf Hitler, die toen nog als bevriend staatshoofd gold. Zo was er een predikant uit Brabant die bij de bespreking van godsdienstige vraagstukken ten aanzien van Hitler het woord ‘boef’ had gebruikt. Zijn zaak resulteerde niet in een veroordeling. Volgens de predikant had hij gezegd ‘dat Hitler, al doet hij dit en dat, in het geheel nog niet een boef genoemd mag worden’.
In de jaren zestig kwam de wet onder vuur te liggen toen verschillende Nederlanders werden vervolgd voor protesten tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam. Ze riepen ‘Johnson, moordenaar!’, verwijzend naar de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson, die weigerde de troepen terug te trekken. De Nederlandse demonstranten leerden snel. Om aanhouding te voorkomen verbasterden sommigen de leus naar ‘Johnson, molenaar!’.
Trouw 20.04.2016 Het kabinet gaat het wetsartikel afschaffen dat belediging van buitenlandse staatshoofden en regeringsleden strafbaar stelt. Dat schrijft minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie woensdag aan de Tweede Kamer.
Hij had een dag eerder in de Kamer al gezegd hiernaar te zullen kijken. Er zijn de afgelopen decennia nauwelijks zaken geweest waarbij belediging van een bevriend staatshoofd een rol heeft gespeeld, aldus de bewindsman. Er kan trouwens alleen een beroep op het artikel worden gedaan als een staatshoofd of regeringsleden officieel op bezoek zijn in ons land. Er staat maximaal twee jaar cel op.
De zaak was dinsdag door de VVD aan de orde gesteld tijdens het vragenuurtje. Dat gebeurde naar aanleiding van een zaak in Duitsland. Daar onderzoekt het OM of de tv-komiek Jan Böhmermann een buitenlands staatshoofd heeft beledigd. Böhmermann noemde de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer een geitenneuker.
‘Dank de staat voor zijn censuur’
Trouw-columnist Ger Groot boog zich afgelopen weekend over de zaak-Böhmermann. Er bestond veel druk om de Duitse bondskanselier Merkel om de zaak niet in behandeling te nemen. Dat ze de zaak toch
doorverwees naar justitie, noemde Groot een verstandige beslissing. Niet omdat hij sympathie heeft voor de lichtgeraaktheid van Erdogan, of omdat hij hoopt dat Böhmermann veroordeeld wordt. Maar wel omdat elke democratische rechtsorde nu eenmaal grenzen stelt aan wat er gezegd mag worden, en omdat de rechter degene is die zich over zulke grenzen uit dient te spreken.
Bovendien ontleent het woord nu juist ook zijn kracht aan die grenzen. Dat zouden volgens Groot juist de ‘musketiers van de vrije mening’ moeten toejuichen. “Zou álles zonder beperking gezegd kunnen worden, dan zou het woord niets meer te zeggen hebben. Het zou bij voorbaat van alle scherpte zijn ontdaan – want nooit zou het er waar dan ook nog toe doen. Dank de staat dus voor zijn censuur en de grenzen die hij het vrije woord oplegt. Elke schrijver, columnist en cabaretier zou dat boven zijn werktafel moeten schrijven.”
NU 20.04.2016 Het kabinet wil het initiatiefwetsvoorstel van D66 om het beledigen van buitenlandse staatshoofden te schrappen uit de wet zo snel mogelijk behandelen.
Dat schrijft minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie woensdag aan de Tweede Kamer.
Hij wil samen met de indiener van het voorstel, Kamerlid Kees Verhoeven, kijken of het voorstel “voorrang kan krijgen op de voorbereiding van een wetsvoorstel van de zijde van het kabinet”.
Verhoeven ziet het voorstel van Van der Steur als een stap in de goede richting, zegt hij tegen NU.nl. Aan zijn initiatiefwet moeten nog de puntjes op de i worden gezet, waarna de D66’er het voorstel spoedig zal indienen; misschien wel deze week.
Hij wijst er echter op dat zijn voorstel zich niet beperkt tot bevriende staatshoofden. “Ook ons eigen staatshoofd, de koning, moet op dezelfde manier als alle burgers beschermd worden tegen belediging. Dat is een logisch gevolg als je de regels voor belediging van buitenlandse staatshoofden wil aanpassen. Het is inconsequent als je alleen de regels voor bevriende staatshoofden wil aanpassen.”
Van der Steur schrijft in zijn brief dat hij alleen wil kijken naar de verbodsbepalingen die van toepassing zijn op buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders.
‘Geitenneuker’
De zaak was dinsdag door de VVD aan de orde gesteld tijdens het vragenuurtje. Dat gebeurde naar aanleiding van een zaak in Duitsland. Daar is de tv-komiek Jan Böhmermann aangeklaagd door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, omdat die hem onder meer een geitenneuker had genoemd.
De aanklacht van Erdogan heeft in veel Europese landen tot veel commotie geleid. Diverse politici en komieken hebben hun steun betuigd aan Böhmermann, die afgelopen weekend bekendmaakte voorlopig even te stoppen met zijn programma.
Zo maakte cabaretier Hans Teeuwen de Turkse president voor de camera van RTL Nieuws belachelijk door herinneringen op te halen aan een bezoek dat hij aan Erdogan bracht toen deze nog als “hoertje in een bordeel” in Istanbul werkte.
Adolf Hitler
Van der Steur schrijft verder in zijn brief dat er de afgelopen decennia nauwelijks zaken zijn geweest waarbij belediging van een bevriend staatshoofd een rol heeft gespeeld. Er kan trouwens alleen een beroep op het artikel worden gedaan als een staatshoofd of regeringsleden officieel op bezoek zijn in ons land.
Op belediging van een bevriend staatshoofd staat in Nederland een maximum straf van twee jaar. Het is de afgelopen eeuw enkele malen gebeurd dat Nederlanders hiervoor werden veroordeeld.
In de jaren 30 van de twintigste eeuw zijn drie Nederlanders vervolgd wegens het beledigen van Adolf Hitler. In 1966 kreeg een student uit Amsterdam twee weken gevangenisstraf na het beledigen van de Amerikaanse president Johnson tijdens een demonstratie.
Telegraaf 20.04.2016 Het kabinet gaat het wetsartikel afschaffen dat belediging van buitenlandse staatshoofden en regeringsleden strafbaar stelt. Dat blijkt woensdag uit de brief van justitieminister Ard van der Steur aan de Tweede Kamer.
Er zijn de afgelopen decennia nauwelijks zaken geweest waarbij belediging van een bevriend staatshoofd een rol heeft gespeeld, aldus de bewindsman. Hij gaat na op welke wijze het artikel kan worden afgeschaft. D66 werkt namelijk ook aan een initiatiefwetsvoorstel in deze kwestie. Als dat wordt ingediend, gaat Van der Steur kijken of dit voorstel voorrang kan krijgen.
Op het af te schaffen artikel kan trouwens alleen een beroep worden gedaan als een staatshoofd of regeringsleden officieel op bezoek zijn in ons land. Er staat maximaal twee jaar cel op. Belediging van een buitenlands staatshoofd is op een ander moment dan tijdens een officieel bezoek alleen strafbaar als het gaat om laster of smaad.
De zaak was door de VVD dinsdag aan de orde gesteld tijdens het vragenuurtje. Dat gebeurde naar aanleiding van een zaak in Duitsland. Daar is de tv-komiek Jan Böhmermann aangeklaagd door de Turkse president Recep Tayyip Erdogan omdat die hem onder meer een geitenneuker had genoemd. Van der Steur zei dinsdag al dat hij wilde kijken of het artikel kan worden afgeschaft.
Elsevier 20.04.2016 Turkije heeft een Duitse journalist die het land binnen wilde op het vliegveld van Istanbul tegengehouden en kort vastgehouden in een ruimte voor uitzettingen. Daarna werd hij teruggestuurd naar Caïro waar hij vandaag kwam.
Het gaat om Volker Schwenck, de chef van het kantoor van omroep ARD in de Egyptische hoofdstad. Hij maakte via Twitter melding van de actie van de Turkse autoriteiten. Daarbij voegde hij een foto met documenten die hij van functionarissen had gekregen, toen zij hem de toegang weigerden.
De Duitse regering reageerde bezorgd en geërgerd. Bondskanselier Angela Merkel liet weten dat zij de affaire ‘natuurlijk met enige zorg’ in de gaten zou houden.
Endstation Istanbul. Einreise in Türkei verweigert. Es sei ein Vermerk an meinem Namen. Bin Journalist. Ein Problem? 06:31 – 19 april 2016
Reportage
Ook gaf ze aan dat het ministerie van Buitenlandse Zaken is ingeschakeld. ‘Ik doe er uiteraard alles aan om ervoor te zorgen dat de journalist snel zijn werk kan hervatten,’ zei Merkel tijdens een persconferentie met de Palestijnse leider Mahmoud Abbas.
Waarom hij werd tegengehouden, is niet helemaal duidelijk. Duitse mediasuggereren dat Schwenck werd aangehouden en geen toegang had tot Turkije vanwege een recente reportageover de Koerdische strijd tegen Islamitische Staat in Syrië en Irak. Nu was hij onderweg voor een reportage over vluchtelingen in het grensgebied.
Verbod?
Hij is vaker via Turkije naar het noorden van Syrië gereisd om vanuit rebellengebied zijn werk te doen. Er zijn berichten dat hij een inreisverbod had omdat hij twee jaar geleden illegaal de Turks-Syrische grens had overschreden. Een Turkse regeringswoordvoerder bevestigt dat een Duitse journalist is aangehouden en het land zal worden uitgewezen.
De journalist had doelbewust geprobeerd een verbod te overtreden, zei de woordvoerder, maar welk verbod dan met voeten zou zijn getreden, wilde hij niet kwijt. Volgens ARD zegt Schwenck zelf nog niet te weten waarom hem de toegang werd ontzegd. ‘De enige manier om in het noorden van Syrië te komen, is via Turkije. Als dat niet meer kan, hebben we een groot probleem, zegt de journalist. Deze transfer ‘is voor de berichtgeving over Syrië absoluut noodzakelijk’.
Gevoelig moment
De zaak komt op een uiterst gevoelig moment. Duitsland en Turkije zijn nog altijd verwikkeld in een rel rond de Duitse komiek Jan Böhmermann. Merkel besloot onlangs dat het Openbaar Ministerie hem mag vervolgen, nadat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan aangifte had gedaan.
De reden: een satirisch gedicht dat Böhmermann voorlas op de Duitse tv, waarin Erdogan stevig op de hak werd genomen. De islamist werd onder meer een geitenneuker genoemd, en een liefhebber van pedofilie. Na Merkels beslissing brak er een storm van protest los, bijvoorbeeld vanuit de gelederen van coalitiepartner SPD. Dit weekeinde reist de bondskanselier af naar Turkije.
Coalitiegenoot SPD verlangt van bondskanselier Angela Merkel (CDU/CSU) dat zij zich op bezoek in Turkije duidelijk uitspreekt vóór de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Lees meer>
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
NU 19.04.2016 Turkije heeft een Duitse journalist op het vliegveld van Istanbul tegengehouden en vastgezet. Het gaat om Volker Schwenck, de chef van het kantoor van omroep ARD in Caïro, die naar de Syrische grens wilde reizen.
Waarom Schwenck werd tegengehouden, is niet duidelijk. Volgens Turkse media is hij ook uitgewezen. De Duitse regering reageerde bezorgd en geïrriteerd.
Schwenck was vanuit Caïro onderweg naar het grensgebied om een reportage te maken over vluchtelingen. Hij is vaker via Turkije naar het noorden van Syrië gereisd om vanuit rebellengebied te berichten.
Zwarte lijst
Volgens een Turkse functionaris probeerde de journalist een zwarte lijst te omzeilen. Om welke lijst het precies gaat en wie daar allemaal opstaan is niet bekend.
Bondskanselier Angela Merkel liet weten dat Berlijn de kwestie ”natuurlijk met zekere zorg” in de gaten houdt en dat het ministerie van Buitenlandse Zaken is ingeschakeld.
Trouw 19.04.2016 Justitieminister Ard van der Steur gaat kijken of het wetsartikel dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, kan worden geschrapt.
Van der Steur zei dat dinsdag in de Tweede Kamer op vragen van VVD’er Joost Taverne. Deze reageerde op de ophef over de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann, die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Erdogan diende een aanklacht tegen hem in.
Volgens Taverne mag de vrijheid van meningsuiting nooit door een buitenlandse leider met lange tenen ter discussie worden gesteld: de macht moet bespot kunnen worden. Hij vindt het niet nodig dat een apart wetsartikel bevriende staatshoofden beter beschermt tegen belediging dan andere burgers.
Van der Steur wil de Kamer eind deze week laten weten of en wanneer het bewuste artikel kan worden geschrapt. Hij bekijkt ook hoe vaak het artikel is gebruikt. Het Wetboek van Strafrecht is immers nooit bedoeld als museum voor in onbruik geraakte artikelen, meent Van der Steur.
NU 19.04.2016 Turkije heeft een Duitse journalist op het vliegveld van Istanbul tegengehouden en vastgezet. Het gaat om Volker Schwenck, de chef van het kantoor van omroep ARD in Caïro, die naar de Syrische grens wilde reizen.
Waarom Schwenck werd tegengehouden, is niet duidelijk. Volgens Turkse media is hij ook uitgewezen. De Duitse regering reageerde bezorgd en geïrriteerd.
Schwenck was vanuit Caïro onderweg naar het grensgebied om een reportage te maken over vluchtelingen. Hij is vaker via Turkije naar het noorden van Syrië gereisd om vanuit rebellengebied te berichten.
Zwarte lijst
Volgens een Turkse functionaris probeerde de journalist een zwarte lijst te omzeilen. Om welke lijst het precies gaat en wie daar allemaal opstaan is niet bekend.
Bondskanselier Angela Merkel liet weten dat Berlijn de kwestie ”natuurlijk met zekere zorg” in de gaten houdt en dat het ministerie van Buitenlandse Zaken is ingeschakeld.
Telegraaf 19.04.2016 Turkije heeft een Duitse journalist die het land binnen wilde op het vliegveld van Istanbul tegengehouden en kort vastgehouden in een ruimte voor uitzettingen. Daarna werd hij teruggestuurd naar Caïro waar hij vandaag kwam.
Het gaat om Volker Schwenck, de chef van het kantoor van omroep ARD in Caïro. De Duitse regering reageerde bezorgd en geïrriteerd. Waarom hij werd tegengehouden, is niet duidelijk.
Schwenck was vanuit Caïro onderweg naar het grensgebied tussen Turkije en Syrië om een reportage te maken over vluchtelingen. Hij is vaker via Turkije naar het noorden van Syrië gereisd om vanuit rebellengebied te berichten.
Bondskanselier Angela Merkel liet weten dat Berlijn de kwestie ,,natuurlijk met zekere zorg” in de gaten hield en dat het ministerie van Buitenlandse Zaken was ingeschakeld.
Elsevier 19.04.2016 De Turkse politie zet de jacht op aanhangers van de Gülen-beweging voort. Na de massa-arrestatie van maandag, heeft de politie opnieuw 28 mensen aangehouden op verdenking van lidmaatschap van de beweging van de aartsrivaal van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Onder hen zijn journalisten, juristen en politieagenten.
Dat meldt het Turkse persbureau Anadolu dinsdag. In totaal heeft het Openbaar Ministerie de opsporing van 140 personen bevolen.
Sleutelposities
Erdogan beschuldigt Fethullah Gülen, een islamitische geleerde die in ballingschap in de Verenigde Staten leeft, ervan een ‘parallelle staat’ te willen vormen om zijn regering omver te werpen. Volgens Erdogan zou Gülen zijn aanhangers hebben geplaatst in sleutelposities in de rechterlijke macht, de politie en de pers. Gülen zelf ontkent alle aantijgingen.
De arrestanten worden aangehouden wegens ‘lidmaatschap van een terroristische organisatie’ en ‘financiering van het terrorisme’. Maandag werden ook al 90 mensenopgepakt. In maart was de grote oppositiekrantZaman de klos. Het dagblad is gelinkt aan de Gülen-beweging en schroomde niet om kritisch te berichten over het regime van Erdogan.
De geestelijke , die sinds 1997 in de Verenigde Staten woont, was met zijn miljoenen aanhangers in Turkije een belangrijke ondersteunende factor voor de macht van Erdogan en zijn AK-partij – alweer veertien jaar aan de leiding in Turkije. Maar intussen liggen beide mannen dus met elkaar in de clinch. Gülen heeft aanhangers over de hele wereld, die hem zien als verbinder, als een bruggenbouwer.
Hij heeft eigen scholen, steunt tal van instellingen en bedrijven. Maar hierin schuilt volgens Erdogan juist het gevaar: hij verdenkt Gülen ervan zijn invloed aan te wenden om een staatsgreep te plegen. Volgens de president infiltreren duizenden aanhangers in het rechtssysteem, binnen de politie en dus in diverse media. Gülen wordt er tevens van verdacht terroristische activiteiten te ontplooien, en is daarvoor aangeklaagd. Critici zien Gülen en zijn aanhangers als een sekte.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 19.04.2016 De Turkse politie heeft 28 mensen aangehouden die zij verdenkt van het lidmaatschap van de Gülenbeweging. Onder de arrestanten zijn journalisten, juristen en politieagenten, meldt staatspersbureau Anadolu. Het Openbaar Ministerie heeft de opsporing van in totaal 64 personen bevolen.
De regering van president Recep Tayyip Erdogan beticht Fethullah Gülen, de naar de Verenigde Staten uitgeweken voorman van de beweging, ervan aan een ‘parallelle staat’ te bouwen die de macht van het reguliere staatsapparaat zou willen overnemen. De geestelijke zou aanhangers naar sleutelposten in de rechterlijke macht, de politie en de pers hebben gedirigeerd. Gülen spreekt de aantijgingen tegen.
NU 19.04.2016 Justitieminister Ard van der Steur gaat kijken of het wetsartikel dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, kan worden geschrapt.
Van der Steur zei dat dinsdag in de Tweede Kamer op vragen van VVD’er Joost Taverne. Deze reageerde op de ophef over de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann, die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Erdogan diende een aanklacht tegen hem in.
Volgens Taverne mag de vrijheid van meningsuiting nooit door een buitenlandse leider met lange tenen ter discussie worden gesteld: de macht moet bespot kunnen worden. Hij vindt het niet nodig dat een apart wetsartikel bevriende staatshoofden beter beschermt tegen belediging dan andere burgers.
Van der Steur wil de Kamer eind deze week laten weten of en wanneer het bewuste artikel kan worden geschrapt. Hij bekijkt ook hoe vaak het artikel is gebruikt. Het Wetboek van Strafrecht is immers nooit bedoeld als museum voor in onbruik geraakte artikelen, meent Van der Steur.
AD 19.04.2016 Minister van Justitie Ard Van der Steur (Veiligheid en Justitie) gaat onderzoeken of het wetsartikel dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, kan worden geschrapt. Van der Steur zei dat dinsdag in de Tweede Kamer op vragen van VVD-Tweede Kamerlid Joost Taverne.
De wet is onder de aandacht gekomen naar aanleiding van demogelijke vervolging van de Duitse komiek Jan Böhmermann. Hij maakte live op de Duitse televisie de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uit voor ‘geitenneuker’ en ‘pedofiel’. Erdogan diende een aanklacht tegen hem in en volgens de Duitse wet moet de regering zich in zo’n geval uitspreken over de vraag of belediging van een bevriend staatshoofd vervolgd mag worden.
In Nederland is een soortgelijke wet van kracht. Volgens Taverne mag de vrijheid van meningsuiting nooit door een buitenlandse leider met lange tenen ter discussie worden gesteld: de macht moet bespot kunnen worden. Hij vindt het niet nodig dat een apart wetsartikel bevriende staatshoofden beter beschermt tegen belediging dan andere burgers.
Museum
Van der Steur is voornemens de Kamer eind deze week laten weten of en wanneer het bewuste artikel kan worden geschrapt. Hij bekijkt ook hoe vaak het artikel is gebruikt. Het Wetboek van Strafrecht is immers ‘nooit bedoeld als museum voor in onbruik geraakte artikelen’, meent Van der Steur.
Telegraaf 19.04.2016 Justitieminister Ard van der Steur gaat kijken of het wetsartikel dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, kan worden geschrapt. Van der Steur zei dat dinsdag in de Tweede Kamer op vragen van VVD’er Joost Taverne. Deze reageerde op de ophef over de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann, die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Erdogan diende een aanklacht tegen hem in.
Volgens Taverne mag de vrijheid van meningsuiting nooit door een buitenlandse leider met lange tenen ter discussie worden gesteld: de macht moet bespot kunnen worden. Hij vindt het niet nodig dat een apart wetsartikel bevriende staatshoofden beter beschermt tegen belediging dan andere burgers.
Van der Steur wil de Kamer eind deze week laten weten of en wanneer het bewuste artikel kan worden geschrapt. Hij bekijkt ook hoe vaak het artikel is gebruikt. Het Wetboek van Strafrecht is immers nooit bedoeld als museum voor in onbruik geraakte artikelen, meent Van der Steur.
Elsevier 18.04.2016 De Turkse regering is nog lang niet klaar met de beweging van rivaal Fethullah Gülen. Tijdens een grote operatie verspreid over negen provincies zijn rond de negentig personen opgepakt.
Zij worden ervan verdacht financiële links te hebben met het netwerk van de invloedrijke geestelijke, meldt het Turkse staatspersbureau Anadolu.
‘Terrorisme’
Openbaar aanklagers zouden volgens Hürriyet nog 140 mensen op de korrel hebben. Er is een aanhoudingsbevel tegen hen uitgevaardigd vanwege ‘lidmaatschap van een terroristische organisatie’ en ‘financiering van het terrorisme’. Onder hen die vandaag zijn aangehouden, zijn medewerkers en managers van Bank Aysa.
De Turkse autoriteiten plaatsten de islamitische financiële instelling vorig jaar onder toezicht. Justitie verdenkt medewerkers en zakenmensen van de bank voor meer dan 15 miljoen financiële steun te hebben gegeven aan de beweging van Gülen. In maart was de grote oppositiekrant Zamande klos. Het blad is gelinkt aan de Gülen-beweging en schroomde niet om kritisch te berichten over het steeds autocratischer regime van president Recep Tayyip Erdogan.
In de clinch
De geestelijke , die sinds 1997 in de Verenigde Staten woont, was met zijn miljoenen aanhangers in Turkije een belangrijke ondersteunende factor voor de macht van Erdogan en zijn AK-partij – alweer veertien jaar aan de leiding in Turkije. Maar intussen liggen beide mannen dus met elkaar in de clinch. Gülen heeft aanhangers over de hele wereld, die hem zien als verbinder, als een bruggenbouwer.
Hij heeft eigen scholen, steunt tal van instellingen en bedrijven. Maar hierin schuilt volgens Erdogan juist het gevaar: hij verdenkt Gülen ervan zijn invloed aan te wenden om een staatsgreep te plegen. Volgens de president infiltreren duizenden aanhangers in het rechtssysteem, binnen de politie en dus in diverse media. Gülen wordt er tevens van verdacht terroristische activiteiten te ontplooien, en is daarvoor aangeklaagd. Critici zien Gülen en zijn aanhangers als een sekte.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Coalitiegenoot SPD verlangt van bondskanselier Angela Merkel (CDU/CSU) dat zij zich op bezoek in Turkije duidelijk uitspreekt vóór de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Merkel reist zaterdag naar Turkije, samen met Jean-Claude Juncker en Frans Timmermans.
De bestemming van deze trip is volgens Duitse media Gaziantep in het zuiden van Turkije, niet ver van een vluchtelingenkamp bij de grens met Syrië.
De SPD wil dus dat Merkel dit bezoek met beide handen aangrijpt om een en ander recht te zetten. ‘Zonder (…) basale vrijheden is democratie niet denkbaar. De Turkse regering moet dat ook inzien,’ zei de secretaris-generaal van de sociaaldemocratische partij, Katarina Barley, tegen Bild am Sonntag.
Bart de Wever, voorzitter van het Belgische N-VA en burgemeester van Antwerpen, is woedend over de rel met de Duitse komiek Jan Böhmermann en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij roept de Duitsers op om de tekst van de komiek over Erdogan ‘massaal te delen op Facebook, hoe smakeloos die ook is’. Meer lezen >
Knieval
De SPD vindt dat Merkel buigt voor de autocratische Erdogan, die het in het algemeen niet zo op satire heeft. Oppositiepartij De Groenen eisen van Merkel dat zij niet alleen duidelijk is wat betreft de woorden die zij kiest, maar dat zij ook iets doet. Arrangeer een ontmoeting met Erdogan-kritische journalisten, klinkt het uit die gelederen.
Ook veel Duitsers zijn het oneens met de beslissing van Merkel om komiek Jan Böhmermann eventueel te laten vervolgen. Of dat uiteindelijk ook echt gebeurt, ligt bij het Duitse Openbaar Ministerie. Uit een peiling van zondagskrant Bild am Sonntag blijkt dat twee derde van de Duitse bevolking Merkels knieval voor Turkije afwijst.
Verbod
Een boze Erdogan eist dat Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat de komiek eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een schapen- en geitenneuker en een liefhebber van pedofilie. De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering moet wel met vervolging instemmen.
Merkel liet vrijdag weten dat de aanklagers hun pijlen wat haar betreft op Böhmermann kunnen richten. Tegen de zin van de Duitse omroep ZDF, die al liet weten dat Böhmermann op alle steun kan rekenen als justitie een strafzaak tegen hem begint wegens het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. ‘We zullen hem bijstaan tot aan de hoogste rechter.’ De veelbesproken komiek zelf is ondergedoken, en heeft besloten voorlopig even niet op tv te verschijnen.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Trouw 17.04.2016 Het is natuurlijk wrang dat een staatshoofd dat het in eigen land niet zo nauw neemt met de vrijheid van meningsuiting in een democratischer land een rechtszaak kan afdwingen tegen een hem ongevallige komiek. De Turkse president Erdogan bracht de Duitse bondskanselier Merkel ermee gevoelig in verlegenheid. Ze leek alleen maar te kunnen verliezen; Erdogan had haar schaakmat.
In werkelijkheid koos Merkel met de toelating van een rechtszaak tegen tv-komiek Jan Böhmemann een politiek geniale en juridisch loepzuivere uitweg. Het is aan de rechter, niet aan de regering te oordelen over de toelaatbaarheid van diens smaadgedicht over Erdogan, benadrukte zij terecht. Tegelijk zette zij die laatste daarmee politiek op zijn plaats. Het is nu aan Erdogan te laten zien dat hij wel degelijk begrepen heeft wat de betekenis is van een democratische rechtsorde, waarop ook hij zich formeel beroept.
Knieval
Toch is dat Merkel niet in dank afgenomen. Duitse media en een flink deel van de publieke opinie verwijten haar een knieval voor iemand die alleen in naam geen dictator is. Dat is niet helemaal onjuist. Erdogan heeft Europa in de tang en dat laat hij merken. Zo werkt het harde spel van de machtspolitiek nu eenmaal. Soms moet je daarbij enige ergernis verbijten; de ‘schöne Seele’ heeft op dit vlak weinig te zoeken.
Tenzij wanneer die ethische ziel zelf een politieke lading krijgt. Dat Erdogan in Europa als een dwingeland te boek staat, zal hem weinig kunnen schelen. Maar wanneer hij de trekken krijgt van kleinzielige rancune, kan dat anders uitpakken. Dan wordt het ethische wèl een politieke factor, want een dictator die zichzelf belachelijk maakt zaagt aan zijn eigen stoelpoten.
Of de bondskanselier daarmee haar achterban tevreden zal stellen, is een andere vraag. Voorspelbaar werd er na haar beslissing op hoge toon geklaagd over de aantasting van de vrije meningsuiting: zo langzamerhand hèt kroonjuweel van de democratie. Zelf had Böhmermann ‘willen aangeven waar de Duitse grenzen van satire liggen,’ zo schreef Saskia Jonker zaterdag in deze krant. Dat is een veelzeggende formulering, want ze impliceert dat er in ieder geval grenzen zíjn.
Grote-bekkenmaatschappij
In werkelijkheid lijkt een groot deel van de vrije-meningsridders binnen en buiten Duitsland dat helemaal niet te accepteren. Voor hen betekent die vrijheid het recht ‘te mogen zeggen wat men wil’ – wàt dat ook is. Daarom is hun protest zo voorspelbaar en worden hun acties, bij elke concessie van de staat, steeds grover. Het resultaat is een grote-bekkenmaatschappij, zoals Tom-Jan Meeus dat diezelfde dag in NRC-Handelsblad noemde.
De misvatting dat het democratisch recht op vrije meningsuiting samenvalt met een losgeslagen recht op beleding, laster en leugen heeft zich inmiddels stevig in de samenleving gevestigd. De professionals daarvan (cabaretiers, columnisten, schrijvers soms) staan er pal voor, met een gretigheid die een nuchterder opvatting waardig zou zijn. In hun strijdmiddelen van steeds verder opgevoerde driestheid spreiden zij een ondoordachtheid ten toon die te groot is voor servet maar te klein voor tafellaken.
Hoe ziet dat tafellaken van de vrije meningsuiting er dan uit? Dat mag van grondwet tot grondwet verschillen maar één ding heeft het in elke democratische orde gemeen: er zitten randen aan. Élke wetgeving erkent dat het recht op meningsuiting niet onbeperkt is. Het eindigt waar andere grond- of persoonlijke rechten hun gelding opeisen, of waar spreken daadwerkelijk riskant, gevaarlijk of zelfs dodelijk wordt. Woorden zijn niet zonder betekenis. In bepaalde gevallen kunnen zij onoverzienbaar onheil aanrichten. Een verstandige rechtsorde zorgt ervoor dat het daartoe niet komt.
Trouw 17.04.2016 ‘De lange arm van Ankara’ vatte de Duitse cabaretier Jan Böhmermann stevig in de kraag. Zijn dreigende vervolging is uniek in Duitsland, maar in Turkije zelf strijden satirici al sinds jaar en dag tegen censuur en intimidatie. Zo ook cartoonist Ercan Akyol. Hij werkt voor de krant Milliyet, die de laatste jaren steeds meer onder invloed van de Turkse regering kwam.
Militairen stapten gewoon een krantenredactie binnen en zeiden: ‘Jullie krant is voor de komende drie maanden gesloten.’ aldus Ercan Akyol, cartoonist.
Akyol begon na de coup van 1980 spotprenten te maken. Terwijl het leger in de jonge jaren van zijn carrière bepaalde wat wel en wat niet kon, zag Akyol de civiele AKP-regering het repressieve stokje de afgelopen jaren grif overnemen.
In zijn woonkamer vertelt de tekenaar dan ook dat de censuur in Turkije niet van vandaag of gisteren is. “Toen ik net begon met tekenen, stapten de militairen gewoon een krantenredactie binnen en zeiden: ‘Jullie krant is voor de komende drie maanden gesloten.’ Nu zijn het de hoofdredacties die ons uit angst voor de regering vertellen wat wel en niet kan. Men gaat tegenwoordig misschien subtieler te werk, maar de censuur heeft altijd bestaan.”
Intimidatie
Toch voelde Akyol zich als jonge tekenaar onder het militaire bewind vrijer dan de afgelopen jaren onder de AKP van Erdogan. “Als ik vroeger kritische cartoons over de regering maakte, wist ik dat ik de enige zou zijn die verantwoordelijk gehouden zou worden. Bovendien waren er veel meer mensen bereid om voor je in de bres te springen. Nu ligt dat anders. De intimidatie is groter en door mijn tekeningen kunnen redacteuren enorm in de problemen raken.”
Persoonlijke kritiek aan het adres van de president is de laatste jaren het grootste taboe, aldus Ercan Akyol, cartoonist.
“Zo worden mijn ideeën al voordat ik ze op papier zet gecensureerd”, zegt Akyol, die ondanks de zelfcensuur continu vreest zijn baan te verliezen.
Rechtszaken
Naast de angst voor ontslag zagen verschillende collega’s zich ook geconfronteerd met rechtszaken. Neem Musa Kart, een bevriende collega van Akyol bij de krant Cumhuriyet, een seculiere oppositiekrant waarvan hoofdredacteur Can Dündar en redacteur Erdem Gül onlangs vervolgd werden voor een verhaal over wapentransporten van de Turkse geheime dienst naar Syrië. Na twee maanden gevangenschap kwamen de twee, die aangeklaagd werden voor spionage, eind februari vrij. Hun proces loopt nog altijd.
“Musa Kart publiceerde een cartoon waarop Erdogan afgebeeld stond als kat verstrengeld in een bol wol. Het was een verwijzing naar een nieuwe wet over het hoger onderwijs, die zo gecompliceerd was dat Erdogan erin verstrikt raakte. Ik vond het ongelooflijk dat hij vervolgd werd, want ik heb veel heftiger tekeningen gemaakt. Dat is ook de moeilijkheid: je weet niet wat wel en wat niet kan. Maar persoonlijke kritiek aan het adres van de president is de laatste jaren het grootste taboe”, zegt Akyol.
Te slim af
Ondanks alle moeilijkheden blijft hij onverdroten doortekenen, vanuit de overtuiging dat humor machthebbers uiteindelijk toch te slim af is. “Ik geloof dat humor de sterkste manier is om machthebbers te bekritiseren. Machthebbers zijn bang voor humor omdat ze het zelf niet hebben. Reguliere kritiek is makkelijker af te wenden. Humor kunnen ze alleen censureren.”
Ondanks de censuur verschijnen in Turkije nog satirische tijdschriften, zoals Leman, Penguen en Uykusuz, populair onder jongeren in de steden in het westen van het land. Vaak is de AKP-regering het mikpunt van spot. Met hun censuur schieten de machthebbers zichzelf volgens Akyol in de voet. “Hoe repressiever de machthebbers, hoe meer ze de aandacht vestigen op een cartoon.”
Elsevier 17.04.2016 Coalitiegenoot SPD verlangt van bondskanselier Angela Merkel (CDU/CSU) dat zij zich op bezoek in Turkije duidelijk uitspreekt vóór de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Merkel reist zaterdag naar Turkije, samen met Jean-Claude Juncker en Frans Timmermans.
De bestemming van deze trip is volgens Duitse media Gaziantep in het zuiden van Turkije, niet ver van een vluchtelingenkamp bij de grens met Syrië.
De SPD wil dus dat Merkel dit bezoek met beide handen aangrijpt om een en ander recht te zetten. ‘Zonder (…) basale vrijheden is democratie niet denkbaar. De Turkse regering moet dat ook inzien,’ zei de secretaris-generaal van de sociaaldemocratische partij, Katarina Barley, tegen Bild am Sonntag.
Bart de Wever, voorzitter van het Belgische N-VA en burgemeester van Antwerpen, is woedend over de rel met de Duitse komiek Jan Böhmermann en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij roept de Duitsers op om de tekst van de komiek over Erdogan ‘massaal te delen op Facebook, hoe smakeloos die ook is’. Meer lezen >
Knieval
De SPD vindt dat Merkel buigt voor de autocratische Erdogan, die het in het algemeen niet zo op satire heeft. Oppositiepartij De Groenen eisen van Merkel dat zij niet alleen duidelijk is wat betreft de woorden die zij kiest, maar dat zij ook iets doet. Arrangeer een ontmoeting met Erdogan-kritische journalisten, klinkt het uit die gelederen.
Ook veel Duitsers zijn het oneens met de beslissing van Merkel om komiek Jan Böhmermann eventueel te laten vervolgen. Of dat uiteindelijk ook echt gebeurt, ligt bij het Duitse Openbaar Ministerie. Uit een peiling van zondagskrant Bild am Sonntag blijkt dat twee derde van de Duitse bevolking Merkels knieval voor Turkije afwijst.
Verbod
Een boze Erdogan eist dat Böhmermann wordt vervolgd vanwege een satirisch gedicht dat de komiek eind maart voorlas op televisie. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een schapen- en geitenneuker en een liefhebber van pedofilie. De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering moet wel met vervolging instemmen.
Merkel liet vrijdag weten dat de aanklagers hun pijlen wat haar betreft op Böhmermann kunnen richten. Tegen de zin van de Duitse omroep ZDF, die al liet weten dat Böhmermann op alle steun kan rekenen als justitie een strafzaak tegen hem begint wegens het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. ‘We zullen hem bijstaan tot aan de hoogste rechter.’ De veelbesproken komiek zelf is ondergedoken, en heeft besloten voorlopig even niet op tv te verschijnen.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 17.04.2016 Tweederde van de Duitsers is het oneens met het besluit van bondskanselier Angela Merkel dat cabaretier Jan Böhmermann door het Duitse Openbaar Ministerie mag worden vervolgd voor zijn ‘hekeldicht’ over de Turkse president Recip Erdogan.
Böhmermann kreeg dit weekend ook steunbetuigingen uit Nederland, van onder anderen zijn Nederlandse vakgenoot Hans Teeuwen en zanger en componist Daniel Lohues. Böhmermann zelf verdwijnt tot midden mei van televisie, maakte hij zaterdagmorgen via Facebook bekend. Hij stopt met de uitzending Neo Magezine Royal ‘tot de publieke opinie en het internet zich weer op daadwerkelijk belangrijke zaken kunnen concentreren, zoals de vluchtelingencrisis, kattenvideo’s en het liefdesleven van Sophia Tomalla.’
Geheel in stijl bedankte Böhmermann ook ‘iedereen die niet president Erdogan is’ voor hun steun. Televisiezender ZDF liet weten tijdens welke juridische procedure dan ook achter Böhmermann te blijven staan.
Overigens heeft Böhmermann in Turkije nogal wat lotgenoten: volgens de Duitse televisiezender ZDF heeft Erdogan sinds augustus 2014 in Turkije meer dan 1.800 mensen laten vervolgen omdat ze hem beledigd zouden hebben – ongeveer drie per dag.
Hans Teeuwen
De Nederlandse cabaretier Hans Teeuwen steunde Böhmermann in een interview met RTL door zich eveneens op satirische wijze uit te laten over Erdogan: ‘Ik ken Erdogan nog uit de tijd dat hij een kindhoertje was in Istanbul’, zei hij, om vervolgens te beweren dat hij ‘nog een pijpbeurt van hem tegoed’ heeft.
Teeuwen is niet bang dat Erdogan ook hem aanklaagt. Als dat toch gebeurt, ‘dan haal ik al die andere mensen erbij die nog iets van hem tegoed hebben.’ Desgevraagd ontkende Teeuwen ten stelligste dat hij dit alles ‘satirisch’ bedoelde.
In zijn column in het Dagblad van het Noorden noemt Daniel Lohues de hele affaire ‘een film om van te huilen.’ Volgens hem stookt Erdogan het vuurtje in Duitsland, waar ‘geweldig veel Turken wonen’ in deze tijd van hoog oplopende politieke polarisatie in Europa nog wat op. ‘Extreem-islamitisch is al los. Extreem rechts is klaar om los te gaan.’
Slechts 22 procent van de Duitsers heeft begrip voor het besluit van de regering, blijkt uit een peiling van Bild am Sontag. Ook onder de CDU-stemmers is het percentage dat geen begrip heeft voor Merkels besluit hoog: 63 procent. De meerderheid van de commentatoren in de Duitse media is het er daarentegen over eens dat de juridische weg in dit geval de juiste is. Daarmee zou Merkel laten zien hoe zo’n geval in een ‘westerse democratie’ wordt afgehandeld.
AD 17.04.2016 Twee derde van de Duitse bevolking is het niet eens met de beslissing van bondskanselier Angela Merkel om komiek Jan Böhmermann eventueel te laten vervolgen. Dat blijkt uit een peiling die zondag werd gepubliceerd door zondagskrant Bild am Sonntag.
Böhmermann las twee weken geleden live op de Duitse televisiezender ZDF een gedicht voor waarin de Turkse president Erdogan onder meer ‘geitenneuker’ en ‘pedofiel’ werd genoemd. Ook betichtte de komiek Erdogan er van een kleine penis te hebben.
Dat viel in het verkeerde keelgat van de Turkse president. Hij noemde het satirische filmpje zelfs een ‘misdaad tegen de menselijkheid’. Erdogan eist dat Böhmermann wordt vervolgd.
Wet
De Duitse wet kent een verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden, maar de regering moet wel met vervolging instemmen. Merkel liet vrijdag weten dat de aanklagers hun pijlen wat haar betreft op Böhmermann kunnen richten. De kwestie is een splijtzwam gebleken in de coalitie van Merkels christendemocraten en de sociaaldemocratiche SPD.
Merkel reist zaterdag naar Turkije en de SPD heeft haar opgeroepen zich achter de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid te scharen. ,,Zonder deze basale vrijheden is democratie niet denkbaar. De Turkse regering moet dat ook inzien”, zei de secretaris-generaal van de SPD, Katarina Barley tegen Bild am Sonntag.
Trouw 16.04.2016 Dat Angela Merkel in eigen land onder vuur zou komen te liggen door haar optreden in de vluchtelingencrisis, had ze waarschijnlijk wel ingeschat; ze zette de deur immers open voor meer dan een miljoen vluchtelingen. Maar dat ze, nu die vluchtelingenstroom is verminderd en haar akkoord tussen de EU en Turkije de eerste resultaten laat zien, zo hevig zou worden bekritiseerd om een veel kleinere zaak, had ze waarschijnlijk niet kunnen bevroeden.
De zaak-Böhmermann, zoals de affaire in Duitsland wordt genoemd, is binnen een paar weken totaal geëscaleerd. Jan Böhmermann las ruim twee weken terug een lastergedicht over Erdogan voor in zijn tv-show. Hoewel de tv-komiek met het gedicht, waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakte voor pedofiel en beschuldigde van bestialiteit, zei aan te willen geven waar de Duitse grenzen van satire liggen, reageerde Erdogan furieus.
In het weekend daarna maakte Merkel een inschattingsfout. De bondskanselier, die er alle belang bij heeft de relatie met Turkije goed te houden nu dat land een cruciale rol speelt in het verminderen van de vluchtelingenstroom, hoopte dat ze iets van de Turkse boosheid kon wegnemen. In een gesprek met de Turkse premier Davutoglu vertelde ze dat ze het gedicht ook ‘smakeloos’ en ‘bewust kwetsend’ vond. Bovendien dacht ze volgens Duitse media te voorkomen dat Turkije naar de rechter zou stappen.
Ze bereikte geen van tweeën. Turkije diende vorig weekend een officieel verzoek in bij de Duitse regering om Böhmermann te vervolgen voor ‘belediging van een buitenlands staatshoofd’. Het land beriep zich daarbij op een oude Duitse wet, die bovendien bepaalt dat Berlijn moet oordelen of de klacht ontvankelijk is. Erdogans woede nam niet af: afgelopen maandag diende hij ook een civiele klacht in bij de rechter in Mainz.
Maar bovenal leidde Merkels telefoontje tot ophef in eigen land. De bondskanselier boog voor Turkije, luidde de kritiek van grote Duitse kranten. Politici van de SPD en linkse oppositiepartijen Die Linke en Die Grünen stelden ook dat de CDU-voorvrouw pal voor de komiek en Duitse grondrechten van vrijheid van meningsuiting en kunst had moeten staan.
Geopolitiek gezien is Merkels aanpak wel handig. Erdogan kan haar niets verwijten als vrijspraak volgt.
Kritiek die gisteren alleen maar toenam, toen Merkel bekendmaakte dat haar regering de zaak aan de rechter overlaat. Böhmermann mag strafrechtelijk worden vervolgd als de openbaar aanklager daartoe besluit. Want ‘in een rechtsstaat is het niet aan de regering, maar aan openbaar aanklagers en rechters om rechten van het individu en andere belangen af te wegen tegen persvrijheid en vrijheid van kunsten’, aldus de kanselier, die ook zei dat de regering intern verdeeld was.
Daarmee bewandelt Merkel de officiële, juridische weg. Ze wil niet op de stoel van de rechter zitten en ziet haar beslissing om vervolging toe te staan als enige juiste. Als ze vervolging blokkeert, bepaalt ze immers eigenhandig dat het lastergedicht niet beledigend is. Prominente media zijn het met haar eens. ‘Zo is het goed, zo is het correct’, schrijft de Süddeutsche Zeitung. Der Spiegel vindt dat Merkel Turkije nu leert hoe een rechtsstaat werkt.
Veel andere Duitsers, onder wie politici van haar coalitiepartij SPD, zien in het besluit juist een knieval voor Ankara. Op Twitter werden gistermiddag veel berichten geplaatst met #nichtmeinekanzlerin. SPD-fractievoorzitter Thomas Oppermann stelde dat vervolging wegens ‘majesteitsschennis’ niet in een moderne democratie past.
Merkel heeft door haar inlevende telefoontje aan Davutoglu de schijn tegen. Ze heeft Böhmermann al eens veroordeeld. Dat ze de oude wet vanaf 2018 wil afschaffen, maakt haar in ogen van haar critici niet geloofwaardiger: waarom moet deze ‘paragraaf 103’ dan nu nog wel worden toegepast?
Zo vervreemdt de bondskanselier zich van een deel van haar kiezers, net als in de vluchtelingencrisis, terwijl ze toch al onder vuur ligt binnen haar eigen partij. Geopolitiek is Merkels beslissing wel handig. Mocht de zaak voor de rechter komen en Böhmermann wordt vrijgesproken, dan kan Erdogan haar niets verwijten. Nu ook niet. Maar daarvoor betaalt ze in eigen land een hoge prijs.
VK 16.04.2016 De Duitse cabaretier Jan Böhmermann, die vorige maand in een ‘hekelgedicht’ de Turkse president Erdogan op de korrel nam, neemt enkele weken pauze van zijn televisiewerk. Dat heeft hij in een ironische post op zijn Facebook-pagina laten weten.
Op 31 maart droeg Böhmermann als presentator van een satirisch ZDF-programma een vilein gedicht voor waarin hij Erdogan onder meer een pedofiel en een geitenneuker noemde.
De Turkse president diende woedend een klacht in, wat in Duitsland tot een fel debat heeft geleid over de vrijheid van meningsuiting. Maar ook over de positie van bondskanselier Merkel en de zo precaire vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije, bedoeld om de grote migrantenstromen naar met name populaire lidstaten als Duitsland te beteugelen.
Het Duitse wetboek van strafrecht verbiedt beledigingen van buitenlandse bevriende staatshoofden, maar laat het aan de overheid om te beslissen of officieren van justitie een strafzaak mogen beginnen. De Duitse regering gaf vrijdag toestemming voor een eventuele vervolging van de komiek.
De Duitse publieke omroep ZDF heeft Böhmermann, die al dagen ondergedoken zit, alle steun toegezegd als de Duitse justitie een strafzaak tegen hem begint wegens belediging van Erdogan. ‘We zullen hem helpen tot aan de hoogste rechter’, zei ZDF-directeur Thomas Bellut zaterdag tegen het Duitse blad Der Spiegel.
Böhmermann zelf heeft in een korte post op Facebook laten weten dat hij in geval tot 10 mei van de buis verdwijnt. Hij neemt die beslissing naar eigen zeggen ‘zodat het publiek en het internet zich weer op belangrijke dingen kunnen concentreren als de vluchtelingencrisis, kattenvideo’s en het liefdesleven van (de Duitse actrice) Sophia Thomalla. Want er zijn misschien wel belangrijkere thema’s dan een gedicht dat in een satirisch programma werd voorgelezen.’
Telegraaf 16.04.2016 Na de felle debatten over zijn Erdogan-gedicht hebben televisiekomiek Jan Böhmermann en productiemaatschappij BTF zaterdag een vier weken durende televisiepauze aangekondigd. De publieke zender ZDF en internet ,,moeten zich weer op de echt belangrijke dingen zoals de vluchtelingencrisis, kattenvideo’s of het liefdesleven van Sophia Thomalla concentreren”, schreef de satiricus op zijn bekende ironische wijze op Facebook.
Böhmermann had in zijn satirische tv-show Neo Magazin Royale de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in een gedicht bespot. Hij noemde Erdogan onder meer een geitenneuker. De Turkse president eiste daarop van Duitsland juridische stappen tegen de komiek. Vrijdag gaf bondskanselier Angela Merkel toestemming voor een mogelijke vervolging van Böhmermann.
Trouw 16.04.2016 Na de felle debatten over zijn Erdogan-gedicht hebben televisiekomiek Jan Böhmermann en productiemaatschappij BTF zaterdag een vier weken durende televisiepauze aangekondigd.
De publieke zender ZDF en internet “moeten zich weer op de echt belangrijke dingen zoals de vluchtelingencrisis, kattenvideo’s of het liefdesleven van Sophia Thomalla concentreren”, schreef de satiricus op zijn bekende ironische wijze op Facebook.
Böhmermann had in zijn satirische tv-show Neo Magazin Royale de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in een gedicht bespot. Hij noemde Erdogan onder meer een geitenneuker. De Turkse president eiste daarop van Duitsland juridische stappen tegen de komiek. Vrijdag gaf bondskanselier Angela Merkel toestemming voor een mogelijke vervolging van Böhmermann.
NU 16.04.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann last een korte tv-pauze in na de commotie om de uitzending over de Turkse president Erdogan. Böhmermann kondigde de pauze zaterdag aan op zijn Facebookpagina.
Hij heeft dit besloten ondanks het feit dat de Duitse publieke omroep ZDF hem alle steun toezegt als justitie een strafzaak tegen hem begint wegens belediging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. “We zullen hem helpen tot aan de hoogste rechter”, zei ZDF-directeur Thomas Bellut zaterdag tegen Der Spiegel.
Erdogan heeft geëist dat Duitsland de komiek aanklaagt nadat deze als presentator van een satirisch ZDF-programma de Turkse president onder meer had uitgemaakt voor geitenneuker.
Het Duitse wetboek van strafrecht verbiedt beledigingen tegen buitenlandse bevriende staatshoofden, maar laat het aan de overheid om te beslissen of officieren van justitie een strafzaak mogen beginnen. De Duitse regering gaf vrijdag toestemming voor een eventuele vervolging van de komiek.
Delen op Facebook
Inmiddels heeft Böhmermann al talloze steunbetuigingen gehad van collega’s en politici in andere landen. Burgemeester Bart De Wever van de Belgische stad Antwerpen riep vrijdagavond op om de tekst van Böhmermann “massaal te delen op Facebook, hoe smakeloos de tekst ook is”.
Volgens Het Laatste Nieuwsvindt De Wever dat Merkel “Europa weerloos maakt en in de handen van het cynische spel van Erdogan legt.” De Vlaamse politicus spreekt van een “kantelmoment, waarop Europa zijn waarden niet meer durft te verdedigen.” Hij denkt dat de Duitse strafzaak tegen Böhmermann wordt geseponeerd.
Orale seks
Cabaretier Hans Teeuwen heeft vrijdagavond in een interview met RTL Nieuws de spot gedreven met de Turkse president Erdogan. Hij stelde op zijn eigenzinnige wijze dat Erdogan zich niet met satire moet bemoeien.
Teeuwen klaagt voor de camera dat hij nog orale seks tegoed heeft van Erdogan. “Ik ken hem nog uit de periode dat hij een jongenshoertje was in Istanbul”, aldus de komiek. “Af en toe moest ik wat homoseksuele stoom afblazen, en dus ging ik met hem mee naar dat kamertje. Maar nadat ik meneer Erdogan oraal en anaal had gestimuleerd, op het moment dat ik aan de beurt was, zei hij dat het maar een toneelstukje was.”
Wetsartikel schrappen
Ook in Nederland staat op belediging van een bevriend staatshoofd een maximum straf van twee jaar cel. Onder een bevriende staat wordt verstaan een buitenlandse mogendheid waarmee Nederland niet in een gewapend conflict is verwikkeld. Zo is het enkele malen voorgekomen dat Nederlandse burgers zijn veroordeeld voor het beledigen van een staatshoofd.
Diverse Kamerleden pleitten er vrijdagavond voor om het wetsartikel te schrappen dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt. “Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving”, aldus VVD’er Joost Taverne.
AD 16.04.2016 Na de felle debatten over zijn Erdogan-gedicht hebben televisiekomiek Jan Böhmermann en productiemaatschappij BTF zaterdag een vier weken durende televisiepauze aangekondigd. De publieke zender ZDF en internet ,,moeten zich weer op de echt belangrijke dingen zoals de vluchtelingencrisis, kattenvideo’s of het liefdesleven van Sophia Thomalla concentreren”, schreef de satiricus op zijn bekende ironische wijze op Facebook.
De ZDF heeft inmiddels tegenover Der Spiegel laten weten dat zij Böhmermann alle steun zullen geven wanneer justitie overgaat tot vervolging van de komiek. “We zullen hem helpen tot aan de hoogste rechter”, zei ZDF-directeur Thomas Bellut zaterdag.
Böhmermann had in zijn satirische tv-show Neo Magazin Royale de Turkse president Recep TayyipErdogan in een gedicht bespot. Hij noemde Erdogan onder meer een geitenneuker. De Turkse president eiste daarop van Duitsland juridische stappen tegen de komiek.
Toestemming Merkel
Vrijdag gaf bondskanselier Angela Merkel toestemming voor een mogelijke vervolging van Böhmermann. Volgens de Duitse wet moet de regering zich uitspreken over de vraag of belediging van een bevriend staatshoofd vervolgd mag worden. Die toestemming is er nu bij monde van bondskanselier Angela Merkel. Dit betekent overigens niet dat ze een oordeel velt over de kwestie.
Zij benadrukte dat de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting tot de belangrijkste waarden in Duitsland horen, maar wees tegelijkertijd op de Duitse wet die een buitenlands staatshoofd het recht geeft om vervolging te vragen als hij of zij zich beledigd voelt.
Telegraaf 16.04.2016 De Duitse publieke omroep ZDF zal televisiekomiek Jan Böhmermann alle steun geven als justitie een strafzaak tegen hem begint wegens belediging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. ,,We zullen hem helpen tot aan de hoogste rechter”, zei ZDF-directeur Thomas Bellut zaterdag tegen Der Spiegel.
Erdogan heeft geëist dat Duitsland de komiek aanklaagt nadat deze als presentator van een satirisch ZDF-programma de Turkse president onder meer had uitgemaakt voor geitenneuker.
Het Duitse wetboek van strafrecht verbiedt beledigingen tegen buitenlandse bevriende staatshoofden, maar laat het aan de overheid om te beslissen of officieren van justitie een strafzaak mogen beginnen. De Duitse regering gaf vrijdag toestemming voor een eventuele vervolging van de komiek.
Elsevier 16.04.2016 Bart de Wever, voorzitter van het Belgische N-VA en burgemeester van Antwerpen, is woedend over de rel met de Duitse komiek Jan Böhmermann en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Hij roept de Duitsers op om de tekst van de komiek over Erdogan ‘massaal te delen op Facebook, hoe smakeloos die ook is’.
Daarna moeten de Duitsers zichzelf gaan aangeven bij de politie, ‘zodanig dat die iedereen moet vervolgen. Hij heeft flinke kritiek op de Duitse bondskanselier Angela Merkel in het Belgische programma TerZake.
Grappen
‘Er zijn kantelmomenten waarop Europa zijn waarden niet meer durft te verdedigen. Dit is een van die momenten,’ zegt De Wever. Het is een reactie op de beslissing van de Duitse regering om de Duitse komiek Böhmermann strafrechtelijk te laten vervolgen wegens satirische grappen over Erdogan. De Turkse president deed vorige week aangifte tegen de Duitser wegens belediging van een buitenlands staatshoofd, een zeer oud wetsartikel uit het Duitse wetboek van strafrecht.
Merkel heeft zich met de migratiecrisis ‘totaal afhankelijk gemaakt’ van Turkije, zegt De Wever. ‘Hij gebruikt die ruimte om zijn regels en zijn visie op de democratie op te leggen. Daar mag je toch nooit aan toegeven?’
Erdogan staat erom bekend het niet zo nauw te nemen met de persvrijheid. Onlangs nog stonden twee journalisten van de links-seculiere krant Cumhuriyet voor de rechter wegens het ‘lekken van staatsgeheimen’ en ‘spionage’, in een reportage over mogelijke Turkse wapenleveranties die uiteindelijk vermoedelijk bij terreurbeweging Islamitische Staat (IS) zijn terechtgekomen.
Merkel zei vrijdag dat het aan de rechter is om te beslissen of Böhmermann schuldig is, niet aan de politiek. Toch moest de regering eerst toestemming geven om vervolging te laten doorgaan. Dat gebeurde niet unaniem: de stem van Merkel was doorslaggevend bij het maken van de beslissing.
De Duitse advocaat van Erdogan gaf deze week aan ‘tot het uiterste’ te willen gaan om Böhmermann te laten veroordelen. Hij verwacht niet dat het een hoge straf wordt, maar wel een ‘die hem weer op het rechte pad’ brengt.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 16.04.2016 Het beledigen van een bevriend staatshoofd mag in Nederland dan bij wet verboden zijn, maar cabaretier Hans Teeuwen laat zich door het, volgens veel politici achterhaalde wetsartikel, niet afschrikken. Teeuwen haalt tegenover RTL Nieuws flink uit naar de Turkse president Erdogan, nadat bondskanselier Merkel vandaag toestond dat een Duitse komiek voor hetzelfde feit vervolgd mag worden.
,,Ik heb nog een pijpbeurt van hem tegoed”, grapt Teeuwen als hij het opneemt voor Jan Böhmermann, die een spottend gedicht schreef voor Erdogan. In het schrijfsel, dat Böhmermann live voorlas op televisiezender ZDF, beledigt hij de Turkse politicus tientallen keren. Hij noemt hem ‘geitenneuker’ en ‘pedofiel’. Ook beticht hij Erdogan van het hebben van ‘een kleine penis’.
Storm van kritiek
De voordracht leidde tot een storm van kritiek uit Turkse hoek. Als reactie op het voorlezen van het gedicht deed Erdogan aangifte tegen de komiek. Böhmermann dookuit angst voor boze Erdogan-aanhangers onder en kreeg politiebescherming. Teeuwen is duidelijk niet bang voor eventuele acties in zijn richting. Ook niet ondanks het gegeven dat in Nederland niet eerst de politiek over vervolging hoeft te beslissen, maar het OM direct tot actie kan overgaan.
,,Ik zit hier om een kunstbroeder te verdedigen”, zegt Teeuwen. ,,Ik ken Erdogan nog uit de tijd dat hij een jongenshoertje was in een bordeel in Istanbul en ik kwam daar regelmatig, omdat ik homoseksuele stoom moet afblazen.” Teeuwen schertst dat Erdogan er rondliep in een kort ‘jongenshoerenbroekje’ en hij uiteindelijk inging op diens avances. Hij zou Erdogan ‘oraal hebben bevredigd’ en ‘anaal hebben gestimuleerd’, maar deze zou Teeuwen ‘onbevredigd’ hebben laten zitten.
Ontevreden klanten
Erdogan zou vervolgens een toneelstukje hebben opgevoerd, waarvan Teeuwen zegt: ,,Als ik iemand nodig heb, die met een varkensmasker voor op tafel schijt, kan ik net zo goed mijn moeder vragen.” Voordat Erdogan zich bemoeit met wat satirici doen, meent Teeuwen dat hij zich beter kan bekommeren om alle ‘ontevreden klanten, die nog een blowjob tegoed hebben’. Met satire heeft Teeuwens reactie volgens hem niets te maken. Rutte zou ‘dezelfde ervaringen’ met Erdogan hebben.
Mocht Erdogan zich aangesproken voelen door de aantijgingen van Teeuwen, dan riskeert de cabaretier in Nederland een maximum van twee jaar cel. Gevraagd naar een reactie op de kwestie Böhmermann zei premier Rutte vandaag: ,,Dit is een zaak tussen Duitsland en Turkije. De Turkse president voelt zich beledigd, de Duitse regering moet daarop reageren. Het raakt Europa niet.” Een meerderheid van VVD, SP, PVV, D66 en GroenLinks wil echter dat de wet wordt aangepast.
Teeuwen, die zegt dat ‘prostitutie, satire en vrijheid’ hem na aan het hart liggen, vindt tot besluit dat iedereen zijn werk op een normale manier moet doen. Hij verduidelijkt zijn harde woorden: ,,Een satiricus maakt satire, een jongenshoertje bevredigt mannen en een politicus probeert het land te besturen en als dat door elkaar gaat lopen, krijgen we een kliederboel.”
Telegraaf 15.04.2016 Cabaretier Hans Teeuwen lijkt niet onder de indruk van het feit dat een Duitse komiek vervolgd kan worden voor het beledigen van de Turkse president Erdogan. Hij haalt op geheel eigen wijze uit naar de Turkse leider.
Gevraagd door RTL Nieuws naar zijn mening over de gebeurtenissen in Duitsland, antwoordt Teeuwen: „Nou, ik wil het liever even hebben over Erdogan.” Daarna volgt een stuk satire waarin hij verklaart Erdogan nog te kennen uit de tijd dat de president een „jongenshoertje in Istanbul” was en dat hij „nog een pijpbeurt van hem tegoed heeft.”
Aan het einde van zijn absurdistische betoog laat de grappenmaker doorschemeren wat hij bedoelt te zeggen: „Ik vind dat iedereen op een normale manier zijn werk moet doen. Een satiricus maakt satire, een jongenshoertje bevredigt mannen en een politicus probeert het land te besturen en als dat door elkaar heen gaat lopen dan krijgen we een kliederboel.”
De Duitse komiek Jan Böhmermann had Erdogan onder meer uitgemaakt voor geitenneuker, waarna de Turkse president Duitsland verzocht om hem te vervolgen. Angela Merkel liet vrijdag weten dat de regering toestemming geeft voor eventuele vervolging. Justitie beslist nog of het daadwerkelijk tot een zaak komt.
Trouw 15.04.2016 Het pleidooi van VVD’er Joost Taverne om het wetsartikel te schrappen waardoor het beledigen van een bevriend staatshoofd niet meer strafbaar is, krijgt vrijdag bijval in de Tweede Kamer. “Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving”, aldus Taverne.
Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen, aldus Kamerlid Joost Taverne.
De VVD’er reageert op de ophef rond de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Op zijn beurt diende Erdogan een aanklacht in tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator.
Taverne vindt het onbegrijpelijk dat de Duitse komiek voor zoiets vervolgd kan worden. Humor hoort erbij, aldus het VVD-Kamerlid, dat denkt dat een buitenlands staatshoofd zich een volgende keer best beledigd zou kunnen voelen door een Nederlandse cartoonist. “Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.”
Het pleidooi van Taverne wordt ondersteund door diverse partijen. D66 vindt het ‘geen pas geven dat mensen nu kunnen worden vervolgd omdat ze een grap maken’. De partij werkt al langer aan een voorstel om dit artikel en het verbod op majesteitsschennis te schrappen.
Ook SP en PVV willen van het wetsartikel af. “Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet”, aldus Ronald van Raak (SP).
De Groep Bontes/Van Klaveren kondigt aan dat binnenkort ook met een voorstel te komen om het bewuste artikel te schrappen.
Jeroen Recourt (PvdA) vindt ook dat cabaretiers niet moeten worden vervolgd. Hij wijst erop dat ‘iedere buitenlander, staatshoofd of niet, die zich vanuit Nederland beledigd voelt hier aangifte kan doen’. “Dan is het vervolgens aan het Openbaar Ministerie om er iets mee te doen. Dat is anders dan in Duitsland, waar de premier het OM moet aansporen om te vervolgen. In Nederland zal een situatie zoals in Duitsland niet voorkomen.”
VK 16.04.2016 Het pleidooi van VVD’er Joost Taverne om het wetsartikel te schrappen waardoor het beledigen van een bevriend staatshoofd niet meer strafbaar is, krijgt vrijdag bijval in de Tweede Kamer. ‘Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving’, aldus Taverne.
De VVD’er reageerde in de kamer op de ophef rond de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Daarop diende Erdogan een aanklacht in tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator, waarop het OM toestemming kreeg van de Duitse regering om mogelijke vervolging te onderzoeken.
Taverne vindt het onbegrijpelijk dat de Duitse komiek voor zoiets vervolgd kan worden. Humor hoort erbij, aldus het VVD-Kamerlid, dat denkt dat een buitenlands staatshoofd zich een volgende keer best beledigd zou kunnen voelen door een Nederlandse cartoonist. ‘Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.’
Een grap
D66 vindt het ‘geen pas geven dat mensen nu kunnen worden vervolgd omdat ze een grap maken’. De partij werkt al langer aan een voorstel om dit artikel en het verbod op majesteitsschennis te schrappen.
Ook SP en PVV willen van het wetsartikel af. ‘Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet’, aldus Ronald van Raak (SP).
De Groep Bontes/Van Klaveren kondigt aan dat binnenkort ook met een voorstel te komen om het bewuste artikel te schrappen.
Jeroen Recourt (PvdA) vindt ook dat cabaretiers niet moeten worden vervolgd. Hij wijst erop dat ‘iedere buitenlander, staatshoofd of niet, die zich vanuit Nederland beledigd voelt, hier aangifte kan doen. Dan is het vervolgens aan het Openbaar Ministerie om er iets mee te doen. Dat is anders dan in Duitsland, waar de premier het OM moet aansporen om te vervolgen. In Nederland zal een situatie zoals in Duitsland niet voorkomen.’
Erdogan en de vrije pers liggen geregeld met elkaar in de clinch. Sinds zijn verkiezing in 2004 zijn Turkse aanklagers zeker 2.000 procedures tegen artiesten, journalisten en gewone burgers gestart. Meestal leiden deze processen tot voorwaardelijke gevangenisstraffen.
NU 15.04.2016 Het pleidooi van VVD’er Joost Taverne om het wetsartikel te schrappen dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, krijgt vrijdag bijval van andere Kamerfracties.
“Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving”, aldus Taverne.
De VVD’er reageert op de ophef rond de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Op zijn beurt diende Erdogan een aanklacht in tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator.
Taverne vindt het onbegrijpelijk dat de Duitse komiek voor zoiets vervolgd kan worden. Humor hoort erbij, aldus het VVD-Kamerlid, dat denkt dat een buitenlands staatshoofd zich een volgende keer best beledigd zou kunnen voelen door een Nederlandse cartoonist. “Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.”
Majesteitsschennis
D66 vindt het “geen pas geven dat mensen nu kunnen worden vervolgd omdat ze een grap maken”. De partij werkt al langer aan een voorstel om dit artikel en het verbod op majesteitsschennis te schrappen. Ook SP en PVV willen van het wetsartikel af. “Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet”, aldus Ronald van Raak (SP).
De Groep Bontes/Van Klaveren kondigt aan dat binnenkort ook met een voorstel te komen om het bewuste artikel te schrappen.
Hans Teeuwen
Jeroen Recourt (PvdA) vindt ook dat cabaretiers niet moeten worden vervolgd. Hij wijst erop dat “iedere buitenlander, staatshoofd of niet, die zich vanuit Nederland beledigd voelt hier aangifte kan doen. Dan is het vervolgens aan het Openbaar Ministerie om er iets mee te doen. Dat is anders dan in Duitsland, waar de premier het OM moet aansporen om te vervolgen. In Nederland zal een situatie zoals in Duitsland niet voorkomen.”
Cabaretier Hans Teeuwen sprak vrijdagavond in het RTL Nieuws zijn steun uit voor zijn Duitse collega. Hij haalde voor de camera herinneringen op aan een bezoek aan president Erdogan toen deze nog als hoertje in een bordeel in Istanbul werkte. “Een satiricus moet satire maken, een president moet een land besturen. En al dat door elkaar gaat lopen, wordt het een kliederboel”, aldusTeeuwen.
Maximum straf
Op belediging van een bevriend staatshoofd staat in Nederland een maximum straf van twee jaar. Onder een bevriende staat wordt verstaan een buitenlandse mogendheid waarmee Nederland niet in een gewapend conflict is verwikkeld.
Zo is het enkele malen voorgekomen dat Nederlandse burgers zijn veroordeeld voor het beledigen van een staatshoofd. In de jaren 30 van de twintigste eeuw zijn drie Nederlanders vervolgd wegens het beledigen van Adolf Hitler. In 1966 kreeg een student uit Amsterdam twee weken gevangenisstraf na het beledigen van de Amerikaanse president Johnson tijdens een demonstratie.
Telegraaf 15.04.2016 Het pleidooi van VVD’er Joost Taverne om het wetsartikel te schrappen waardoor het beledigen van een bevriend staatshoofd niet meer strafbaar is, krijgt vrijdag bijval in de Tweede Kamer. ,,Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving’’, aldus Taverne.
De VVD’er reageert op de ophef rond de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Op zijn beurt diende Erdogan een aanklacht in tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator.
Taverne vindt het onbegrijpelijk dat de Duitse komiek voor zoiets vervolgd kan worden. Humor hoort erbij, aldus het VVD-Kamerlid, dat denkt dat een buitenlands staatshoofd zich een volgende keer best beledigd zou kunnen voelen door een Nederlandse cartoonist. ,,Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.”
D66 vindt het ,,geen pas geven dat mensen nu kunnen worden vervolgd omdat ze een grap maken”. De partij werkt al langer aan een voorstel om dit artikel en het verbod op majesteitsschennis te schrappen. Ook SP en PVV willen van het wetsartikel af. ,,Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet’’, aldus Ronald van Raak (SP).
De Groep Bontes/Van Klaveren kondigt aan dat binnenkort ook met een voorstel te komen om het bewuste artikel te schrappen.
Jeroen Recourt (PvdA) vindt ook dat cabaretiers niet moeten worden vervolgd. Hij wijst erop dat ,,iedere buitenlander, staatshoofd of niet, die zich vanuit Nederland beledigd voelt hier aangifte kan doen. Dan is het vervolgens aan het Openbaar Ministerie om er iets mee te doen. Dat is anders dan in Duitsland, waar de premier het OM moet aansporen om te vervolgen. In Nederland zal een situatie zoals in Duitsland niet voorkomen.’’
NU 15.04.2016 Het pleidooi van VVD’er Joost Taverne om het wetsartikel te schrappen dat het beledigen van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt, krijgt vrijdag bijval van andere Kamerfracties.
“Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld. Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving”, aldus Taverne.
De VVD’er reageert op de ophef rond de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann die de Turkse president Recep Tayyip Erdogan onder meer uitmaakte voor geitenneuker. Op zijn beurt diende Erdogan een aanklacht in tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator.
Taverne vindt het onbegrijpelijk dat de Duitse komiek voor zoiets vervolgd kan worden. Humor hoort erbij, aldus het VVD-Kamerlid, dat denkt dat een buitenlands staatshoofd zich een volgende keer best beledigd zou kunnen voelen door een Nederlandse cartoonist. “Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.”
Majesteitsschennis
D66 vindt het “geen pas geven dat mensen nu kunnen worden vervolgd omdat ze een grap maken”. De partij werkt al langer aan een voorstel om dit artikel en het verbod op majesteitsschennis te schrappen. Ook SP en PVV willen van het wetsartikel af. “Iedereen die zich beledigd voelt, mag aangifte doen. Een apart haakje voor staatshoofden is helemaal niet nodig. We mogen onze eigen premier beledigen, dus waarom die van een ander land niet”, aldus Ronald van Raak (SP).
De Groep Bontes/Van Klaveren kondigt aan dat binnenkort ook met een voorstel te komen om het bewuste artikel te schrappen.
Hans Teeuwen
Jeroen Recourt (PvdA) vindt ook dat cabaretiers niet moeten worden vervolgd. Hij wijst erop dat “iedere buitenlander, staatshoofd of niet, die zich vanuit Nederland beledigd voelt hier aangifte kan doen. Dan is het vervolgens aan het Openbaar Ministerie om er iets mee te doen. Dat is anders dan in Duitsland, waar de premier het OM moet aansporen om te vervolgen. In Nederland zal een situatie zoals in Duitsland niet voorkomen.”
Cabaretier Hans Teeuwen sprak vrijdagavond in het RTL Nieuws zijn steun uit voor zijn Duitse collega. Hij haalde voor de camera herinneringen op aan een bezoek aan president Erdogan toen deze nog als hoertje in een bordeel in Istanbul werkte. “Een satiricus moet satire maken, een president moet een land besturen. En al dat door elkaar gaat lopen, wordt het een kliederboel”, aldusTeeuwen.
Maximum straf
Op belediging van een bevriend staatshoofd staat in Nederland een maximum straf van twee jaar. Onder een bevriende staat wordt verstaan een buitenlandse mogendheid waarmee Nederland niet in een gewapend conflict is verwikkeld.
Zo is het enkele malen voorgekomen dat Nederlandse burgers zijn veroordeeld voor het beledigen van een staatshoofd. In de jaren 30 van de twintigste eeuw zijn drie Nederlanders vervolgd wegens het beledigen van Adolf Hitler. In 1966 kreeg een student uit Amsterdam twee weken gevangenisstraf na het beledigen van de Amerikaanse president Johnson tijdens een demonstratie.
AD 15.04.2016 De Tweede Kamer vindt dat het beledigen van een bevriend staatshoofd niet meer strafbaar zou moeten zijn. Nu kan iemand daar nog maximaal 2 jaar celstraf voor krijgen. Maar een meerderheid van VVD, SP, PVV, D66 en GroenLinks wil dat veranderen. ,,Onze vrijheid van meningsuiting mag nooit door een buitenlandse leider zoals Erdogan ter discussie worden gesteld,” zegt VVD-Kamerlid Joost Taverne.
Het is niet van deze tijd om belediging van een staatshoofd zwaarder te straffen dan van een gewone burger, aldus Kees Verhoeven.
Taverne zal ‘zo snel mogelijk’ met een motie komen die het kabinet opdraagt de wet aan te passen. ,,Humor, satire, spot en belediging horen bij onze open en vrije samenleving. Het kan niet zo zijn dat buitenlandse leiders met lange tenen via de rechter proberen onze grondrechten te ondermijnen.”
Oppositiepartij D66 werkt al aan een eigen wetsvoorstel om het artikel geschrapt te krijgen. ,,Het is niet meer van deze tijd om belediging van een staatshoofd zwaarder te straffen dan van een gewone burger,” zegt D66’er Kees Verhoeven.
In Duitsland is een storm van kritiek losgebarsten nadat bondskanselier Merkel het Openbaar Ministerie (OM) toestemming heeft gegeven om de cabaretier Jan Böhmermann te vervolgen. De Turkse president Erdogan had een aanklacht tegen hem ingediend omdat Böhmermann hem onder andere geitenneuker had genoemd.
Enerzijds zegt Merkel dat zij het artikel uit de wet wil schrappen, anderzijds biedt ze wel de ruimte om de cabaretier te vervolgen, aldus Kees Verhoeven.
In Nederland is het ook bij wet verboden om een bevriend staatshoofd te beledigen. In tegenstelling tot in Duitsland hoeft hier niet eerst de politiek te beslissen of het OM tot vervolging mag overgaan. Maar mocht een Nederlandse cabaretier de Turkse premier Erdogan hier een geitenneuker noemen, dan kan hij hier een klacht indienen en kan het OM overgaan tot vervolging. De maximale straf is 2 jaar cel, dat is meer dan iemand voor belediging van een gewone burger kan krijgen.
In de jaren ’30 zijn er personen vervolgd voor belediging van Adolf Hitler. Een schrijver kreeg 200 gulden boete omdat hij Hitler ‘hysterisch’ noemde. In de jaren ’60 is een student veroordeeld tot 2 weken cel voor het scanderen van de leus: ‘Johnson moordenaar’ over de Amerikaanse president Lyndon Johnson. Daarna is de wet veranderd en kan iemand alleen worden vervolgd als het staatshoofd zelf aangifte doet, zoals Erdogan vorige week deed in Duitsland.
Premier Rutte wil nog niet reageren op de kwestie. In het verleden vond Rutte altijd dat de vrijheid van meningsuiting niet beknot mocht worden, maar in dit geval wil hij zijn vingers er niet aan branden. ,,Dit is een zaak tussen Duitsland en Turkije. De Turkse president voelt zich beledigd, de Duitse regering moet daarop reageren. Het raakt Europa niet.”
Volgens meerdere partijen in de Tweede Kamer moet echter snel de wet worden aangepast. Volgens de SP moet het ‘natuurlijk’ worden geregeld. Ook GroenLinks is voor: ,,Het is uit een ver verleden,” zegt Kamerlid Rik Grashoff. ,,Al hoef je niet alles te zeggen wat mag.”
Conflicten verkleinen
Ik ben niet voor het vervolgen van cabaretiers, maar schrappen zou niets uitmaken, aldus Madeleine van Toorenburg.
Het CDA neigt er ook naar, al twijfelt die partij nog. CDA-Kamerlid Van Toorenburg: ,,We hebben dit nu in de wet staan om conflicten tussen staten te verkleinen. Het lijkt erop dat het er in Duitsland juist toe leidt dat het conflict alleen maar groter wordt. Dan moeten we ons afvragen of het verstandig is in de wet te laten staan dat dit strafbaar is.”
De PvdA vindt aanpassing overbodig. ,,Ik ben niet voor het vervolgen van cabaretiers, maar schrappen zou niets uitmaken. Belediging is hoe dan ook strafbaar als iemand er aangifte van doet, of het nu een staatshoofd is of niet,” zegt PvdA-Kamerlid Recourt.
AD 15.04.2016 Duitsland heeft toestemming gegeven voor de eventuele vervolging van komiek Jan Böhmermann voor belediging van de Turkse president Erdogan. Het Openbaar Ministerie (OM) moet nu besluiten of er daadwerkelijk wordt overgegaan tot vervolging, zei bondskanselier Angela Merkel vrijdag.
Volgens de Duitse wet moet de regering zich uitspreken over de vraag of belediging van een bevriend staatshoofd vervolgd mag worden. Die toestemming is er nu bij monde van bondskanselier Angela Merkel. Dit betekent overigens niet dat ze een oordeel velt over de kwestie.
Zij benadrukte dat de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting tot de belangrijkste waarden in Duitsland horen, maar wees tegelijkertijd op de Duitse wet die een buitenlands staatshoofd het recht geeft om vervolging te vragen als hij of zij zich beledigd voelt.
Pedofiel
Böhmermann las twee weken geleden live op de Duitse televisiezender ZDF een gedicht voor waarin Erdogan onder meer werd uitgemaakt voor ‘geitenneuker’ en ‘pedofiel’. Ook betichtte de komiek Erdogan er van een kleine penis te hebben.
Erdogan deed als reactie hierop aangifte van belediging tegen Böhmermann. De vicepremier van Turkije Numan Kurtulmus sprak zelfs van een misdaad tegen de menselijkheid. Het gedicht leidde tot een storm van kritiek vanuit de Turkse gemeenschap. Uit angst voor boze aanhangers van Erdogan dook de komiek dinsdag onder. Ook stond hij onder politiebescherming.
Turkije is een belangrijke bondgenoot van de EU in het vluchtelingenprobleem sinds er is afgesproken dat Turkije actief vluchtelingen die naar de EU willen afreizen tegenhoudt. Minister-president Mark Rutte noemde de zaak op een persconferentie: ,,Dit gaat niet over de vluchtelingenproblematiek. Het is echt een zaak tussen Duitsland en Turkije”.
Elsevier 15.04.2016 De Duitse bondskanselier Angela Merkel bevestigde vrijdag dat de Duitse komiek n mag worden vervolgd wegens het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Door die beslissing kwam zij onder vuur te liggen.
‘Merkel maakt een knieval voor Erdogan,’ is in Duitse media te lezen. Ook op sociale media krijgen zowel de Duitse bondskanselier als Erdogan er flink van langs, onder meer met spotprenten en cartoons.
Het feit dat er nu mag worden overgegaan tot vervolging, zegt niets over het standpunt van het Duitse kabinet zelf, benadrukte Merkel tijdens haar verklaring. Zij laat inhoudelijke beslissingen over aan de rechtbank.
‘In een rechtsstaat is het geen zaak van de regering, maar van openbare aanklagers en rechters om het persoonlijkheidsrecht en andere belangen af te wegen tegen de vrijheid van de pers en kunst,’ aldus de bondskanselier.
Toch heeft zij wel degelijk een rol gehad in de beslissing om door te gaan met vervolging. De beslissing van het kabinet was niet unaniem, maar bij het staken van de stemmen was de stem van Merkel de doorslaggevende factor. Merkel heeft Erdogan nodig om het akkoord over het stremmen van de migratiestroom naar Europa te laten werken.
Migratie
Merkel verwees bij haar verklaring naar de nauwe banden tussen Berlijn en Ankara, de drie miljoen Duitse Turken in haar land, en de samenwerking binnen het bondgenootschap NAVO. Op 23 april reist Merkel samen met EU-president Donald Tusk en vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans naar Turkije om opnieuw te praten over de migratiecrisis.
Premier Mark Rutte vindt vooral dat Nederland en andere Europese landen zich er niet mee moeten bemoeien. De zaak is een kwestie tussen Duitsland en Turkije, die Europa niet raakt, aldus Rutte in reactie op de kwestie.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 15.04.2016 De Duitse regering heeft vrijdag besloten toe te staan dat het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek doet naar televisiekomiek Jan Böhmermann. Die heeft de Turkse president RecepTayyip Erdogan op de ziel getrapt met een ,,smaadgedicht”, waarin hij suggereerde dat de Turkse leider meisjes slaat, kinderporno bekijkt en seks bedrijft met dieren.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan (links) en de Duitse cabaretier Jan Böhmermann. Foto: AFP
Erdogan had de Duitse regering om vervolging gevraagd. De regering gaf het OM vrijdag toestemming dat te onderzoeken. Bondskanselier Angela Merkel wees er in een verklaring op dat het kabinet met de beslissing geen uitspraak doet over de zaak zelf. ,,In een rechtsstaat is het geen zaak van de regering, maar van openbare aanklagers en rechters om het persoonlijkheidsrecht en andere belangen af te wegen tegen de vrijheid van de pers en kunst”, zei Merkel.
De beslissing van het kabinet was niet unaniem, maar bij het staken van de stemmen gaf die van de bondskanselier de doorslag. Dit kwam Merkel op het verwijt van critici te staan dat zij een knieval maakte voor Erdogan, die zij nodig heeft om de toestroom van vluchtelingen via Turkije naar Europa te stoppen. Zelf verwees zij naar de nauwe en vriendschappelijke banden tussen Berlijn en Ankara, de drie miljoen mensen van Turkse afkomst in de Bondsrepubliek en de samenwerking binnen de NAVO.
Merkel reist op 23 april met EU-president Donald Tusk en vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans naar Turkije voor vervolgoverleg over de migratieproblematiek. Premier Mark Rutte vindt de zaak een kwestie tussen Duitsland en Turkije, die ,,niet Europa raakt”. Nederland is momenteel voorzitter van de Europese Unie.
Trouw 15.04.2016 De Duitse komiek Jan Böhmermann kan in Duitsland vervolgd worden voor de belediging van de Turkse president Erdogan, wegens ‘belediging van een buitenlands staatshoofd’. Dat maakte bondskanselier Angela Merkel vandaag bekend.
Duitsers kunnen Böhmermann niet bijbenen
Jan Böhmermann is ongekend populair, maar geen Duitser begrijpt hem echt. Wie is deze 35-jarige komiek?
Böhmermann had de toorn van Erogan op zich geladen, toen hij op de de televisiezender ZDF een spotdicht over het Turkse staatshoofd voordroeg waarin hij duidelijk maakte welke beledigingen in Duitsland verboden zijn. In het spotdicht zei hij onder meer dat de Turkse president seks heeft met schapen en geiten. Ook zei hij dat Erdogan graag ‘minderheden onderdrukt, Koerden schopt en christenen slaat terwijl hij kinderporno kijkt’. (De hele video is hier te zien.)
De Turkse president diende vervolgens formeel een verzoek in om tot strafvervolging van Böhmermann over te gaan…..
Obscure wet
Maar voor vervolging wegens ‘belediging van een vertegenwoordiger of orgaan van een buitenlandse staat’ moet de Duitse overheid formeel toestemming geven. Dat heeft Merkel vandaag gedaan, mogelijk met de gedachte dat zij Erdogan te vriend moet houden omdat hij een sleutelrol speelt in de vluchtelingencrisis.
Merkel kondigde ook direct aan dat de Duitse regering af wil van het wetsartikel over belediging van buitenlandse staatshoofden. De bondskanselier noemde het wetsartikel – paragraaf 103 in het Duitse wetboek van strafrecht – niet meer van deze tijd en overbodig. Ze zei dat het in 2018 komt te vervallen.
De wet wordt zelden gebruikt. Veel gerespecteerde advocaten en politici hebben er nog nooit van gehoord. “De paragraaf was er altijd al, maar wordt amper gebruikt,” zegt advocaat Holger Heinen, die promoveert op de paragraaf, tegen de Britse krant The Guardian.
De wet werd vooral gebruikt in de tijd dat Europese diplomatie nog werd beoefend tussen snel geagiteerde staatshoofden. In 1871 kon je voor het beledigen van een staatshoofd levenslang de bak in draaien.
Elsevier 15.04.2016 De Duitse komiek Jan Böhmermann zou volgens de Ottomaanse heersers een misdaad tegen de menselijkheid hebben gepleegd. Dit is een curieuze bewering van een regime dat zijn eigen bevolking, namelijk de Koerden, bombardeert. De topambtenaren van het Kanzleramt proberen een uitweg te vinden in deze satire-affaire.
Deze kwestie roept herinneringen op aan 1987, toen Rudi Carrell grappen maakte over de Iraanse leider ayatollah Khomeini. In Teheran vielen aanhangers van Khomeini de Duitse ambassade aan, maar niemand haalde het in zijn hoofd om Carrell te vervolgen.
Lastig
Nu, in 2016, wordt in Berlijn onderzocht of Böhmermann moet worden vervolgd – een omgekeerde evolutie. Het onderzoek wordt gebaseerd op artikel 103 van het Duitse Wetboek van Strafrecht: ‘Beleidigung von Organen und Vertretern ausländischer Staaten,’ Het beledigen van een buitenlands staatshoofd is strafbaar mits aan een aantal voorwaarden is voldaan: Duitsland moet diplomatieke betrekkingen hebben met het land van het beledigde staatshoofd, en de beledigde staat moet aangifte doen. Ten slotte moet de federale staat instemmen met de vervolging, aldus artikel 104 van het Strafgesetzbuch.
Turkije trekt zich niets aan van berispend EU-rapport Lees verder >
Turkije heeft aangifte gedaan tegen de komiek, en Duitsland en Turkije onderhouden diplomatieke betrekkingen. Volgens deze wet moeten de federale autoriteiten die rechtstreeks onder de bondskanselier vallen, nu besluiten of de komiek wegens het beledigen van president Recep Tayyip Erdogan moet worden vervolgd. Dat wordt heel lastig voor Duitsland.
Vluchtelingendeal
Bondskanselier Angela Merkel heeft zichzelf in de nesten gewerkt. Als zij besluit om de komiek te vervolgen, zal dat door de meeste Duitsers en andere Europeanen worden veroordeeld. En omgekeerd, als Merkel besluit om de komiek niet te vervolgen, zal dat leiden tot ernstige verstoring van de vluchtelingendeal met Turkije.
Er is een derde weg, een weg die we in Nederland heel goed kennen. Ik zou Angela Merkel adviseren om een commissie in het leven te roepen ter beantwoording van de vraag of de komiek volgens de Duitse rechtsorde moet worden vervolgd.
Die commissie moet een jaar de tijd krijgen en moet bestaan uit drie hoogleraren: een in de rechtsfilosofie, een in het strafrecht en een in de internationale betrekkingen. We noemen het zoiets als: Die Staatliche Kommission für Beleidigung des Präsidenten Erdogan, kortheidshalve commissie-Erdogan. Erdogan vindt het vast leuk dat een commissie naar hem wordt vernoemd.
Kansloos
De commissie-Erdogan moet allereerst de vraag beantwoorden of er een reële kans bestaat op veroordeling van de komiek – het is niet efficiënt om een proces te beginnen dat bij voorbaat kansloos is. Zelfs Erdogan zal dit principe begrijpen, hoop ik.
De strafrechtjurist zal een reeks uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) citeren waaruit blijkt dat kunstexceptie de strafbaarheid van een handeling wegneemt. Er bestaat immers ruime vrijheid voor columnisten en kunstenaars. Het gedicht van Böhmermann is in dat kader voorgedragen. De beledigingen binnen dat gedicht hebben een serieuze functie: het gedicht maakt deel uit van het publieke debat over de situatie in Turkije. Gelukkig weet Erdogan dat ook zijn land participeert in het EHRM.
Noodzaak
De rechtsfilosoof zal een lange, gedetailleerde, bijna rechtshistorische uiteenzetting schrijven over tolerantie in relatie tot vrijheid van meningsuiting en de noodzaak van kritiek op de heersende macht. Hij zal ongetwijfeld memoreren aan de duistere perioden uit de Duitse geschiedenis, te weten het Derde Rijk en DDR.
Hoogmoedige Erdogan waant zich ook sultan van Europa Lees verder >
Ook zal hij met een beroep op de Duitse jurist en filosoof Gustav Radbruch (1878-1949) uitleggen waarom toepassing van deze wetsbepalingen op deze komiek zal leiden tot onrecht: naast de legaliteit geldt in Duitsland ook de toets van gerechtigheid. Wanneer de toepassing van een bepaling in concreto botst met doelmatigheid en rechtvaardigheid, wordt de wet niet toegepast. Anders zou de tegenspraak tussen gerechtigheid en de wetstoepassing onverdraaglijk groot zijn.
Immuniteit
Dat is de conclusie van de Duitse rechtsfilosoof. Het is ook absoluut ondoelmatig, aangezien een vervolging zal leiden tot nog meer belediging van de Turkse president. Terwijl de vervolging juist beoogt om verdere belediging van Erdogan te voorkomen.
Het derde commissielid, de hoogleraar internationale betrekkingen, zal aan de hand van diverse voorbeelden uitvoerig ingaan op de internationale betrekkingen en de bespotting van de zittende staatshoofden. Er bestaat binnen de internationale betrekkingen geen regel van immuniteit voor staatshoofden in relatie tot satire of maatschappelijke protesten.
Interessant beeld
Dit commissielid neemt een Duitse student van Turkse afkomst in dienst om Turkse kranten en tv-programma’s door te pluizen. Zo wordt hem duidelijk hoe Erdogans Turkije omgaat met andere staatshoofden, zoals de presidenten van Israël, de Verenigde Staten, Iran, het autonome Iraakse Koerdistan en Rusland.
Daaruit zal ongetwijfeld een interessant beeld naar voren komen. Zodra staten hun burgers vervolgen wegens het beledigen van een ander staatshoofd, zouden velen in Europa – ook in Turkije – moeten worden vervolgd. Bijvoorbeeld wegens het beledigen van de Amerikaanse president Barack Obama en de Duitse bondskanselier Angela Merkel. De internationale betrekkingen gaan gewoon door ondanks de burgerlijke protesten of satirische programma’s. Dit geldt ook voor Turkije.
De adviescommissie komt tot de conclusie dat de satiricus niet moet worden vervolgd. Bespaar president Erdogan zijn ‘geitenneukerproces’. Dat is pas beledigend.
Afshin Ellian Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
NU 15.04.2016 Duitsland staat vervolging van de Duitse komiek Jan Böhmermann voor het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan toe. Bondskanselier Angela Merkel heeft dat vrijdag gezegd.
Voor de vervolging van een persoon voor belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse staat formeel toestemming geven.
Erdogan diende begin deze week een aanklacht in tegen Böhmermann. Hij wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen van alle 78 miljoen Turken in een televisieprogramma. Böhermann zou dit hebben gedaan in een gedicht dat hij op 31 maart op de Duitse publieke televisiezender ZDF voordroeg.
Böhmermann had de Turkse president in zijn satirische televisieprogramma onder andere uitgemaakt voor geitenneuker.
“Onder de coalitiepartners klonken verschillende meningen”, aldus Merkel. “De conclusie is dat de Duitse overheid toestemming geeft in deze zaak.”
Knieval
De Duitse regering zat behoorlijk in haar maag met de kwestie en heeft er een week over gedaan om een besluit te nemen. De oppositie verkondigde al de hele week dat vervolging een knieval zou zijn tegenover Erdogan.
Nederland kent ook een wet die belediging van een bevriend staatshoofd verbiedt. In 1968 diende voor het laatst een zaak waarbij deze wet werd toegepast. Betogers kregen straffen voor het roepen van ‘Johnson moordenaar’, over de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson.
Smaadartikel
De Duitse regering zegt vrijdag af te willen van het artikel in de Duitse wet over belediging van buitenlandse staatshoofden. Dat gebeurt nu op grond van artikel 103 van het Duitse wetboek van strafrecht, dat een buitenlandse staatshoofd het recht geeft om strafvervolging te vragen als deze zich beledigd voelt.
Merkel noemt het wetsartikel niet meer van deze tijd en overbodig. Ze zei dat het in 2018 komt te vervallen.
Civiele zaak
Behalve twee strafzaken krijgt de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann ook nog een civiele zaak aan zijn broek vanwege het beledigen van de Turkse president Erdogan. De Duitse advocaat van Erdogan kondigde dat vrijdag aan.
Volgens Michael-Hubertus von Sprenger heeft Böhmermann geweigerd een verklaring te ondertekenen waarin hij belooft te stoppen met het voordragen van het gedicht waarin hij Erdogan onder andere voor geitenneuker uitmaakte. De advocaat noemt een gang naar de rechter daarom “onvermijdelijk” en kondigde aan de zaak voor het eind van de maand te zullen aanspannen. Via de rechter wil Erdogan afdwingen dat het Böhmermann wordt verboden het gewraakte vers nog eens voor te dragen.
Rutte
Volgens premier Rutte raakt de zaak Europa niet’. “Dit is een zaak tussen Duitsland en Turkije. De Turkse president voelt zich beledigd, de Duitse regering moet daarop reageren. Het raakt Europa dus niet.” Nederland is momenteel voorzitter van de Europese Unie.
Merkel en Europese topfunctionarissen brengen op 23 april een bezoek aan Turkije om de migratiedeal te bespreken.
VK 15.04.2016 De Duitse regering staat toe dat komiek Jan Böhmermann mogelijk wordt vervolgd omdat hij de Turkse president Erdogan zou hebben beledigd. Het Duitse OM heeft van bondskanselier Merkel toestemming gekregen om een zaak tegen de cabaretier te openen vanwege zijn ‘hekeldicht’ waarin hij onder andere suggereert dat Erdogan met geiten neukt.
‘Het is aan een onafhankelijke rechter om te beslissen of Böhmermann schuldig is’, zei Merkel tegen de in haar kanselarij verzamelde journalisten. ‘Niet aan de politiek.’ Ze voegde daaraan toe dat vervolging niet automatisch veroordeling betekent.
Onenigheid tussen de twee coalitiepartijen en tussen de verschillende bij de zaak betrokken ministeries was de reden dat het regeringsbesluit zo lang op zich liet wachten, gaf Merkel tijdens haar persconferentie toe. De sociaaldemocratische vice-primier Sigmar Gabriel was tegen.
In het geval van een rechtszaak kan de aanklager zich beroepen op een oud wetsartikel dat ‘belediging van bevriend staatshoofd’ strafbaar stelt. De regering moet toestemming geven voordat iemand kan worden vervolgd volgens deze wet. Hoewel Merkel de wetgeving gedateerd noemt en per 2018 wil afschaffen, heeft haar regering nu wel groen licht daarvoor gegeven.
Maandagavond deed Erdogan persoonlijk aangifte van belediging, nadat hij al eerder in een diplomatieke brief had gevraagd om bestraffing van de cabaretier. Hierdoor is het Duitse gerechtshof verplicht uit te zoeken of Böhmermann strafbaar is voor het beledigen van de Turkse president.
In veler ogen zwicht de Duitse regering met dit besluit voor de spreekwoordelijke lange arm van Ankara. Merkel zou ermee bewijzen dat ze in het licht van de vluchtelingencrisis de politieke banden met Erdogan, een regeringsleider die de democratie hoogstens een lippendienst bewijst, laat prevaleren voor het verdedigen van de vrijheid van meningsuiting.
Merkel anticipeerde in haar speech op dit verwijt door te stellen dat de mensenrechtensituatie in Turkije, in het bijzonder die van journalisten, haar en haar regering zorgen baart. Maar, zei ze, in dit specifieke geval staan we vervolging toe, ‘juist omdat ik vertrouwen heb in de rechtsstaat.’
Hoewel de regering nu officieel overeenstemming heeft bereikt over de kwestie, zal de storm die Böhmermann heeft veroorzaakt in politiek Berlijn nog niet meteen luwen. Direct na de persconferentie twitterde de voorzitter van de SPD, Thomas Oppermann, al dat hij vindt dat hij vervolging van een cabaretier wegens majesteitsschennis ‘niet vindt passen in een moderne democratie.’
Vrijdag werd ook bekend dat Merkel op 23 april een bezoek zal brengen aan Ganiantep in de Truks-Syrische grensregio, samen met voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk en Frans Timmermans.
In Neo Magazine Royal, een satirisch tv-programma op de publieke omroep ZDF, las Böhmermann twee weken geleden een ‘lastergedicht’ voor over de Turkse president. ‘Het meest houdt hij van geiten neuken en minderheden onderdrukken, Koerden trappen, Christenen rammen. En ’s avonds in plaats van slapen, orale seks met duizend schapen.’
Turkije reageerde zeer verontwaardigd. De Turkse vicepremier Numan Kurtulmus sprak van ‘een misdaad tegen de menselijkheid’. Op aandringen van Erdogan onderzochten verschillende Duitse ministeries of ze de cabaretier zouden laten vervolgen door het Openbaar Ministerie. Uit angst voor boze aanhangers van Erdogan is Böhmermann dinsdag ondergedoken en staat hij onder politiebescherming.
Elsevier 15.04.2016 De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft vrijdag bekendgemaakt dat de Duitse regering toestemming geeft voor een strafrechtelijk onderzoek naar komiek Jan Böhmermann wegens het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Merkel zwicht voor de Turkse druk en geeft gehoor aan de eis van Erdogan.
Merkel vindt dat het aan de rechter, en niet aan de politiek is om te oordelen of Böhmermann strafbaar is, zei ze in een toelichting op de Duitse televisie. De bondskanselier sprak haar vertrouwen uit in de rechtsstaat en riep Turkije op de vrijheid van meningsuiting te respecteren.
Erdogan had de Duitse regering officieel verzocht om Böhmermann te vervolgen. In zijn tv-programma Neo Magazine Royale las de satiricus een gedicht voor waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakt voor ‘geitenneuker’ en een liefhebber van kinderporno.
Omroep ZDF verwijderde de beelden van de website, maar dat was niet genoeg voor de woedende Erdogan, die eiste dat Böhmermann vervolgd zou worden. Meer dan honderd mensen – vooral Duitse Turken – steunden de Turkse president en deden aangifte tegen de cabaretier.
Onderduiken
Het gedicht heeft het nodige stof doen opwaaien in Duitsland. Böhmermann zelf zou onder druk komen te staan om excuses aan te bieden. Door alle commotie moest de komiek onderduiken, hij staat volgens de politie in Keulen onder constante bescherming. Böhmermann is niet van plan een verklaring af te leggen waarin hij belooft zijn gedrag te verbeteren.
Omdat het om een politieke kwestie gaat, moest de Duitse regering oordelen over de zaak. De advocaat van Erdogan zei dinsdag tot het uiterste te willen gaan om de komiek te vervolgen. Hij rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, wel ‘een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging’.
Knieval
De Duitse regering heeft een week genomen om te beslissen over de zaak. Volgens Merkel is het besluit unaniem genomen. De Duitse oppositie vindt dat het vervolgen van Böhmermann een knieval zou zijn tegenover Erdogan. Nu laat de bondskanselier de Duitse justitie beslissen over het lot van de satiricus.
Merkel zat met de zaak in een lastige spagaat: enerzijds wilde ze de Duitse persvrijheid en vrijheid van meningsuiting verdedigen, anderzijds wilde zij de verhouding met Erdogan niet op het spel zetten, aangezien de Turkse president een cruciale rol speelt in het migratievraagstuk van de EU.
De bondskanselier benadrukte vrijdag dat de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting tot de belangrijkste waarden van haar land behoren. Maar ze wees ook op de Duitse wet, die een buitenlands staatshoofd het recht geeft om vervolging aan te vragen als hij zich beledigd voelt.
Thomas Borst (1992) is sinds augustus 2015 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 15.04.2016 De Duitse regering geeft toestemming om de komiek Jan Böhmermann eventueel te vervolgen wegens belediging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dat heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel vrijdag bekendgemaakt. Of het ook tot een zaak tegen de komiek komt, is niet duidelijk. Justitie zal daar nu over beslissen.
Angela Merkel (r) en Erdogan. Foto: AP
Erdogan had de Duitse regering om vervolging gevraagd. Böhmermann had de Turkse president in zijn satirische televisieprogramma onder meer uitgemaakt voor geitenneuker. Voor de mogelijke vervolging wegens belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse staat formeel toestemming geven aan het OM.
De Duitse regering zat behoorlijk in haar maag met de kwestie en heeft er een week over gedaan om een besluit te nemen. Het besluit was niet unaniem, liet de bondskanselier weten. De oppositie verkondigde al de hele week dat vervolging een knieval zou zijn tegenover Erdogan. Die heeft onder meer een machtspositie vanwege de samenwerking met de EU op het gebied van vluchtelingen.
Merkel benadrukte dat de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting tot de belangrijkste waarden in Duitsland behoren. Maar ze wees ook op de Duitse wet die een buitenlands staatshoofd het recht geeft om om vervolging te vragen als hij of zij zich beledigd voelt. Dat laatste staat in artikel 103 van de Duitse strafwet. De maximumstraf bedraagt vijf jaar cel.
Civiele zaak
Behalve twee strafzaken krijgt de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann ook nog een civiele zaak aan zijn broek vanwege het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Duitse advocaat van Erdogan kondigde dat vrijdag aan.
Volgens Michael-Hubertus von Sprenger heeft Böhmermann geweigerd een verklaring te ondertekenen waarin hij belooft te stoppen met het voordragen van het gedicht waarin hij Erdogan onder andere voor geitenneuker uitmaakte. De advocaat noemt een gang naar de rechter daarom ,,onvermijdelijk” en kondigde aan de zaak voor het eind van de maand te zullen aanspannen. Via de rechter wil Erdogan afdwingen dat het Böhmermann wordt verboden het gewraakte vers nog eens voor te dragen.
Telegraaf 15.04.2016 De onenigheid binnen de Duitse regering over de vervolging van televisiekomiek Jan Böhmermann voor belediging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan liep langs partijlijnen.
De betrokken SPD-ministers stemden tegen, maar de voorstem van bondskanselier en CDU-leider Angela Merkel gaf de doorslag, liet fractievoorzitter Thomas Oppermann vrijdagmiddag weten. Van een kabinetscrisis is volgens hem echter geen sprake.
Het besluit om de vervolging van Böhmermann voor belediging van een bevriend staatshoofd toe te staan, past volgens Oppermann ,,niet in een moderne democratie”. Ook de voorman van de Turkse gemeenschap in Duitsland toonde zich teleurgesteld. Gökay Sofuoglu kan zich vervolging van Böhmermann voor belediging voorstellen, maar ziet niets in vervolging wegens belediging van een bevriend staatshoofd.
Merkels eigen CDU schaarde zich achter de bondskanselier. Volgens de algemeen secretaris toont de toestemming voor de vervolging van Böhmermann dat ,,de regering de rechtsstaat serieus neemt, ook als dat pijn doet”.
Telegraaf 15.04.2016 Behalve twee strafzaken krijgt de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann ook nog een civiele zaak aan zijn broek vanwege het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Duitse advocaat van Erdogan kondigde dat vrijdag aan.
Volgens Michael-Hubertus von Sprenger heeft Böhmermann geweigerd een verklaring te ondertekenen waarin hij belooft te stoppen met het voordragen van het gedicht waarin hij Erdogan onder andere voor geitenneuker uitmaakte.
De advocaat noemt een gang naar de rechter daarom ,,onvermijdelijk” en kondigde aan de zaak voor het eind van de maand te zullen aanspannen. Via de rechter wil Erdogan afdwingen dat het Böhmermann wordt verboden het gewraakte vers nog eens voor te dragen.
Telegraaf 15.04.2016 De Duitse regering geeft toestemming om de komiek Jan Böhmermann eventueel te vervolgen wegens belediging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Dat heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel vrijdag bekendgemaakt. Of het ook tot een zaak tegen de komiek komt, is niet duidelijk. Justitie zal daar nu over beslissen.
Angela Merkel (r) en Erdogan. Foto: AP
Erdogan had de Duitse regering om vervolging gevraagd. Böhmermann had de Turkse president in zijn satirische televisieprogramma onder meer uitgemaakt voor geitenneuker. Voor de mogelijke vervolging wegens belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse staat formeel toestemming geven aan het OM.
De Duitse regering zat behoorlijk in haar maag met de kwestie en heeft er een week over gedaan om een besluit te nemen. Het besluit was niet unaniem, liet de bondskanselier weten. De oppositie verkondigde al de hele week dat vervolging een knieval zou zijn tegenover Erdogan. Die heeft onder meer een machtspositie vanwege de samenwerking met de EU op het gebied van vluchtelingen.
Merkel benadrukte dat de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting tot de belangrijkste waarden in Duitsland behoren. Maar ze wees ook op de Duitse wet die een buitenlands staatshoofd het recht geeft om om vervolging te vragen als hij of zij zich beledigd voelt. Dat laatste staat in artikel 103 van de Duitse strafwet. De maximumstraf bedraagt vijf jaar cel.
Civiele zaak
Behalve twee strafzaken krijgt de Duitse tv-komiek Jan Böhmermann ook nog een civiele zaak aan zijn broek vanwege het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. De Duitse advocaat van Erdogan kondigde dat vrijdag aan.
Volgens Michael-Hubertus von Sprenger heeft Böhmermann geweigerd een verklaring te ondertekenen waarin hij belooft te stoppen met het voordragen van het gedicht waarin hij Erdogan onder andere voor geitenneuker uitmaakte. De advocaat noemt een gang naar de rechter daarom ,,onvermijdelijk” en kondigde aan de zaak voor het eind van de maand te zullen aanspannen. Via de rechter wil Erdogan afdwingen dat het Böhmermann wordt verboden het gewraakte vers nog eens voor te dragen.
Telegraaf 15.04.2016 Turkije heeft vrijdag de Turkse site van het Russische staatspersbureau Sputnik geblokkeerd. Dat meldt het persbureau zelf via Twitter.
De maatregel kan de relaties tussen Ankara en Moskou verder op scherp zetten. Die waren al uiterst gespannen sinds Turkije vorig jaar een Russisch gevechtsvliegtuig neerschoot.
Volgens de Turkse telecomautoriteiten is de blokkade in lijn met de wet. ,,Een site wordt eerst geblokkeerd als er informatie opstaat die in strijd is met de wet. De rechter beslist uiteindelijk of de site weer open mag of geblokkeerd blijft.”
Het Russische ministerie van Defensie noemde de blokkade vrijdag in een verklaring ,,onwettig” en een ,,grove schending van fundamentele mensenrechten en vrijheid”.
VK 14.04.2016 Vijf mannen zijn in Turkije gearresteerd voor het beledigen van president Recep Tayyip Erdogan. De vijf mannen, afkomstig uit de zuidelijke provincie Sanliurfa, worden ervan beschuldigd de Turkse president te hebben beledigd op sociale netwerken.
Sinds zijn verkiezing in augustus 2014 is het aantal rechtszaken voor het beledigen van Erdogan toegenomen. De Turkse aanklagers begonnen zeker 2.000 procedures tegen artiesten, journalisten en gewone burgers. Meestal leiden deze processen tot voorwaardelijke gevangenisstraffen.
Op 20 januari werd de Turkse econome Filiz Akinci echter veroordeeld tot elf maanden gevangenis, omdat ze een ‘obsceen’ gebaar had gemaakt tijdens een manifestatie in maart 2014. Het incident vond plaats toen Erdogan een bijeenkomst van zijn AK-partij verliet op een plein in Izmir. Akinci stond op een balkon, schreeuwde en maakte een beledigende armgebaar toen Erdogan voorbij liep.
Persvrijheid
Video: persvrijheid in Turkije holt achteruit
Als het ergens slecht gaat met de persvrijheid, is het wel in Turkije. Bijna nergens zitten zoveel journalisten in de gevangenis, en president Erdogan zelf klaagde journalisten aan. Bekijk deze video over de mediavrijheid in Turkije.
De Turkse president heeft herhaaldelijk laten weten dat van een beperking van de vrijheid van meningsuiting of de persvrijheid in zijn land geen sprake is. Toch liggen Erdogan en de vrije pers geregeld met elkaar in de clinch. Veel Turkse journalisten zitten achter de tralies. Begin vorige maand namen de Turkse autoriteiten de oppositiekrant Zaman over en werd de hoofdredacteur de laan uitgestuurd.
Turkije staat inmiddels op de 149ste plaats van de World Press Freedom Index, een organisatie die de persvrijheid in 180 landen meet. Tien jaar geleden stond het nog op de 98ste plek.
Als het gaat om het verwijderen van accounts en berichten op sociale media scoort Turkije hoog. Na een aanslag worden alle sociale media doorgaans geblokkeerd in Turkije, en daarnaast dient het land wereldwijd het vaakst een verzoek in bij Twitter om een bepaalde account of tweet te verwijderen, ongeacht of sprake is van een ‘noodsituatie’.
Prominenten en mensenrechtenorganisaties reageren geregeld met ontzetting op de terugkerende Twitter- en YouTube-blokkades in Turkije. Zo verklaarde de Turkse Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk (Literatuur, 2006) vorige maand dat het ‘nog nooit zo slecht gesteld is geweest met de vrijheid van meningsuiting in Turkije’.
Komiek
Niet één Turkse Duitser die het voor de komiek opneemt…
De Duitse komiek Jan Böhmermann droeg op Duitse tv een gedicht voor waarin hij de Turkse president belachelijk maakte. De algemeen gedeelde mening in de Duitse media getuigt niet van verontwaardiging, maar sommige Duitsers van Turkse komaf zijn gekwetst. ‘Dat Duitsers vrijheid van meningsuiting belangrijk vinden, betekent nog niet dat ze de Turkse president mogen beledigen.’ Lees hier de reportage van Volkskrant-correspondent Sterre Lindhout
Dinsdag werd bekend dat de Duitse cabaretier Jan Böhmermann is ondergedoken na de jongste woedeaanval van Erdogan. De Turkse president heeft Duitsland opgeroepen om Böhmermann te vervolgen omdat hij hem zou hebben beledigd. Böhmermann droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een ‘hekeldicht’ op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
Onlangs beklaagde Erdogan zich ook al over een aflevering van het Duitse programma Extra 3. Op 17 maart werd in de satirische muziekclip ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ de draak gestoken met de Turkse president.
Trouw 14.04.2016 Zelf heb ik de Turkse president Erdogan onlangs een paar keer mogen beledigen. Ik gebruikte toen de term ‘schurk’ die volgens Van Dale’s ‘Groot woordenboek van synoniemen’ iets als ‘spitsboef’, ‘zwijnjak’, of ‘galgeaas’ betekent. Genoeg dunkt me om in Turkije drie maal levenslang te krijgen en in Nederland een rel te veroorzaken.
Dat Erdogan het niet fijn vindt om met zoöfilie te worden geassocieerd kan ik begrijpen…
Helaas leest de president nooit de achterpagina van Trouw en zodoende bleef ik langs de Bosporus en elders in het sultanaat een illustere onbekende. Wel kijkt Erdogan graag naar Duitse zenders en werd hij lichtelijk geraakt door een optreden van satirist Jan Böhmermann die hem in zijn tv-show voor ‘geitenneuker’ had uitgemaakt.
Niet bijster slim en een tikkeltje vulgair weliswaar, maar wij, in het Westen, zijn van onze komieken wel wat gewend. Denk aan de denkbeeldige vrijpartij van Hans Teeuwen met toenmalige koningin Beatrix of de ontheiliging van een Christus op zijn kruis door Theo Maassen.
Ik vermoed dat sinds zijn politieke huwelijk met Angela Merkel de sultan/president zich in de Duitse tv-studio’s waant als in de kelders van zijn gevangenissen waar hij talrijke Jan Böhmermanns vasthoudt. Daarom ook vraagt hij nu om het hoofd van de Duitse komiek. Dat Erdogan het niet fijn vindt om met zoöfilie te worden geassocieerd kan ik begrijpen. Toch is seks met dieren zo oud als de weg naar het kippenhok of de koeienstal.
Op school zat bijvoorbeeld bij ons ene Mardoché, een gezette jongen die in het plaatselijke voetbalelftal als keeper dienst deed. Helaas had Mardoché net zomin succes met al die meisjes die hij voordurend lastigviel als met de strepen en lobs die hij bijna nooit tegenhield.
Zoekend naar een uitweg voor zijn dwingende libido brak hij op een dag in bij de kippenruimte van de buren. Niet zozeer het feit dat hij een van het mooiste pluimvee-exemplaar van het hok van achteren nam, werd hem door de eigenaar ervan kwalijk genomen, maar vooral dat hij het beest levenloos achterliet. De legende van Mardoché-de-kippenneuker was geboren.
Van mijn grootmoeder Suzanne heb ik die andere anekdote van die jonge boerenzoon met zijn broek op de enkels die zij, op een dag, in haar koeienstal betrapte. Om zijn daad met meer gemak te kunnen verrichten was de bewuste koeienneuker zelf op een kruk gaan staan.
Maar is het niet spijkers op laag water zoeken om een Duitse komiek, zoals de Turkse vicepremier Numan Kurtulmus eergisteren deed, van ‘misdaden tegen de menselijkheid’ te betichten? Van geitenneuker naar mierenneuker is de afstand betrekkelijk kort. Meestal worden plegers van dit soort misdaad opgehangen, zoals de nazi’s uit de Neurenberg-processen (1946).
Overigens is dit niet de eerste keer dat een regime van misdaden tegen de menselijkheid werd beschuldigd. Het gebeurde ook aan het einde van WO I door de geallieerden: toen werden de Turken van het Ottomaanse Rijk aangeklaagd wegens massamoord, ontvoeren, doden en martelen van Armeense en Griekse burgers.
Elsevier 14.04.2016 De ondergedoken Duitse komiek Jan Böhmermann zou onder steeds grotere druk staan om een verklaring af te geven waarin hij belooft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan niet meer te persifleren.
De cabaretier laat via zijn advocaat weten dat zijn omstreden hekelgedicht vooral verkeerd begrepen wordt ‘Blijkbaar wordt over het hoofd gezien dat het gedicht niet op zichzelf staat, maar een overzicht geeft van wat wel en niet is toegestaan in Duitsland,’ zegt zijn advocaat tegen Süddeutsche Zeitung. Böhmermann is dan ook niet van plan een verklaring af te geven waarin hij belooft zijn gedrag te beteren, meldt de krant.
‘Geitenneuker’
In zijn tv-programma Neo Magazine Royale las Böhmermann een gedicht voor waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakt voor ‘geitenneuker’ en een liefhebber van kinderporno. In de video zegt hij ook meermaals tegen zijn sidekick dat zijn uitspraken eigenlijk niet mogen.
Ondanks dat omroep ZDF de betreffende videooffline haalde, wil de Turkse regering dat Böhmermann wordt vervolgd voor belediging van een buitenlands staatshoofd. Meer dan honderd mensen – vooral Duitse Turken – deden aangifte tegen Böhmermann, onder wie de Turkse president Erdogan zelf.
Politiebescherming
Böhmermann is na alle commotie ondergedoken en staat volgens de politie in Keulen onder constante politiebescherming. Omdat het om een politieke kwestie gaat, is het aan de Duitse regering om toestemming te geven voor mogelijke vervolging. In de komende dagen wordt een beslissing verwacht, volgensSüddeutsche Zeitung vergroot de houding van Böhmermann de kans op een rechtszaak.
De advocaat van Erdogan zei dinsdag tot het uiterste te willen gaan om de komiek te vervolgen. Hij rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, wel ‘een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging’.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Elsevier 13.04.2016 Erdowie, Erdowo, Erdogan is boos. Dat is hij, de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, eigenlijk continu. Hij meent de sultan van zijn land te zijn. Een Ottomaanse sultan. Dit gevoel ontwikkelde zich geleidelijk, Erdogan vestigde zijn machtsbasis met geweld en sluwheid.
Hierdoor heeft hij het gevoel gekregen dat de voorzienigheid hem zo ver heeft gebracht. De nalatigheid van een deel van Turkse bevolking, de succesvolle reïslamisering van een deel van Turkije en het visieloze Turkijebeleid van de Europese Unie hebben van Erdogan een sultan gemaakt.
Tirannie
Het manipuleren van het volk gaat gepaard met het inperken van de persvrijheid. Terwijl Erdogan een krant onteigende, werd hij probleemloos ontvangen door een Europese leider. Uit dit feit leidde Erdogan af dat de Ottomaanse voorzienigheid achter hem staat en gelooft hij dat hij zijn Ottomaanse macht moet aanwenden om de persvrijheid ook in Europa in te perken.
Erdogan gaat tot het uiterste tegen ondergedoken Duitse komiek Lees verder >
De eerste casus diende zich aan: het liedje Erdowie, Erdowo, Erdogan, over de heersende tirannie in Turkije. Sultan Erdogan zou zich echter zomaar kunnen herkennen in dat liedje, en dat is het probleem. Erdogan riep de Duitse ambassadeur op het matje.
Kamelendief
De sultan was beledigd. Maar niemand binnen het federale bestuur van Europa durfde Erdogans regime te waarschuwen voor zijn baldadigheid. Hiervoor bestaat een mooi Perzisch gezegde: van eierendiefstal naar kamelendiefstal. Dit betekent dat wanneer bij een klein delict (het stelen van eieren) niet wordt opgetreden, niemand verbaasd moet zijn wanneer de dief evolueert tot een echte dief, een kamelendief.
Lang geleden hielden Perzen kennelijk veel van hun kamelen. Maar inmiddels, nu Erdogan een echte kamelendief is geworden, blijkt dat de Europeanen niet langer houden van hun eigen kamelen, ofwel van hun onvervreemdbare waarden.
Kwetsend
In het satirische tv-programma NeoMagazine Royale las Jan Böhmermann een gedicht voor waarin hij de Turkse president kritiseerde over het gebrek aan persvrijheid en de onderdrukking van de Koerden. Erdogan werd in het gedicht ook aangeduid als ‘geitenneuker’ – een uitvinding van Theo van Gogh.
Erdogan: ik heb lak aan westerse lessen in democratie Lees verder >
Böhmermann voegde eraan toe: ‘Dit mag niet gezegd worden.’ De Duitse omroep ZDF capituleerde meteen, evenals Angela Merkel: zij veroordeelde de dichter. Daarna belde de bondskanselier de Turkse premier Ahmet Davutoglu, ‘in een poging de Turken gerust te stellen’. Merkel kwalificeerde het gedicht als ‘bewust kwetsend’. Dat was voor de sultan niet genoeg. Overigens zijn alle satirische producten bewust kwetsend.
Smaad
Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken vroeg de Duitse regering om de komiek Jan Böhmermann te vervolgen voor zijn satirische gedicht. De dichter heeft zich schuldig gemaakt aan laster, aldus het sultanaat. Dat delict wordt meestal zo geformuleerd: ‘Hij die opzettelijk iemands eer of goede naam aanrandt, door telastlegging van een bepaald feit, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, wordt, als schuldig aan smaad (…) Hij die het misdrijf van smaad of smaadschrift pleegt, wetende dat het te last gelegde feit in strijd met de waarheid is, wordt, als schuldig aan laster.’
Erdogan moet wel gaan opletten: als de strafwaardigheid van het gedicht wordt bewezen, dan staat strafrechtelijk vast dat Erdogan geen geitenneuker is. Om dit te kunnen vaststellen, moet dat begrip eerst worden gedefinieerd. Is dat een intentie, een hoop of een visioen aangaande intiem contact met geiten? Daarna moet Erdogan bewijzen dat hij geen geitenneuker is. Hoe de bewijsconstructie er in dit geval uit zou zien, valt moeilijk te voorspellen. Het is absurd, even absurd als dat gedicht.
Satire
Is dat wat Erdogan wil, een proces Erdogan versus de Duitse dichter? Erdogan en zijn aanhang hebben ook aangifte gedaan tegen Böhmermann wegens belediging. Maar satire is per definitie beledigend. Niet-beledigende satire is geen satire. De satiricus beledigt altijd iemand, dat is de kern van satire. Volgens de Europese jurisprudentie zou de machtige sultan van Turkije verliezen van de Duitse komiek.
Die Duitse komiek is ondergedoken en wordt door de federale politie beveiligd. Erdogans Turkse aanhang vormt volgens de Duitse politie een regelrecht gevaar voor Böhmermanns leven. Zelfs het communistische DDR-regime was niet in staat om een Duitse komiek te bedreigen. En straks kunnen alle Turken visumvrij naar Europa. De macht van sultan Erdogan moet worden beperkt tot zijn eigen sultanaat. Lees meer
Afshin Ellian (Teheran, 1966) is momenteel hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschap en wetenschappelijk directeur van Instituut voor Metajuridica aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden.
VN 13.04.2016 De Duitse komiek Jan Böhmermann noemde Erdogan op televisie een geitenneuker. Waar hadden we dat ook alweer eerder gehoord? Voor Nederland is de affaire een déjà vu, naar de tijd van Theo van Gogh en Piet Hein Donner. Er staat Duitsland nog heel wat te wachten.mailto:?subject=&body=
De rel over de Duitse TV-komiek die Erdogan een geitenneuker noemde is voor Nederlanders een déja vu: remember Theo van Gogh en Piet Hein Donner.
Lang geleden is het niet dat in Duitsland met verbijstering werd gekeken naar Nederland, waar na de moord op Pim Fortuyn en op Theo van Gogh de polarisatie over de islam en de immigratie om zich heen greep, en Geert Wilders in de peilingen de grootste kon worden. Wat was er aan de hand in dat voorheen zo tolerante landje? Dat kon toch niet het voorland van Duitsland zijn? Maar sinds ruim een jaar grijpt de polarisatie ook in Duitsland snel om zich heen, onder druk van de vluchtelingencrisis. In tal van opzichten doet het hevig opvlammende debat in Duitsland denken aan wat Nederland al ruim tien jaar geleden meemaakte: de morele verontwaardiging over de xenofobie, het gevoel van miskenning van de boze burger, de verdeeldheid binnen de gevestigde partijen over het juiste antwoord, de verwarring onder intellectuelen over religiekritiek en de vrijheid van meningsuiting.
Een nieuw déja vu diende zich deze week aan, met de rel over de komiek en ZDF-presentator Jan Böhmermann, die de Turkse premier Erdogan in een spotvers een ‘geitenneuker’ noemde. Toen Erdogan de Duitse regering om bestraffing van de cabaretier vroeg en vervolgens aangifte van belediging deed was de beer los, en al helemaal toen Angela Merkel haar woordvoerder ongevraagd liet verklaren dat het satirische vers van Böhmermann ‘onnodig beledigend’ was voor het bevriende staatshoofd.
‘Am liebsten mag er Ziegen ficken, und Minderheiten unterdrücken, Kurden treten, Christen hauen, und dabei Kinderpornos schauen. Und selbst abends heißt statt schlafen, Fellatio mit hundert Schafen. Ja, Erdogan ist voll und ganz, ein Präsident mit kleinem Schwanz.‘
Nóg pijnlijker werd het toen Böhmermann niet lang daarna moest onderduiken omdat hij werd bedreigd door Erdogan-getrouwen.
Terwijl de cabaretier zelf bekritiseerd werd vanwege zijn smakeloosheid en grove woordgebruik – had hij de boze reacties uit Ankara niet aan zichzelf te wijten? – kreeg Angela Merkel de halve oppositie over zich heen én de halve Duitse intelligentsia: waarom had de Bundeskanzlerin zo’n knieval gedaan voor de Turkse machthebber die in eigen land regelmatig journalisten opsluit en nu ook nog eens censuur in Duitsland probeerde te plegen? Waarom deed ze zo’n opzichtige poging om haar twijfelachtige vluchtelingendeal met Turkije zeker te stellen, en stond ze niet pal voor de vrijheid van meningsuiting?
De affaire lijkt een beetje op de ophef rond Theo van Gogh, de polemist en filmmaker die in de eerste jaren van het vorige decennium keer op keer van leer trok tegen Mohammed, de ‘geitenneuker uit Mekka’, en de ‘vijfde colonne van geitenneukers’ die onder ons zou zijn. Die satirische kanonnades kwamen hem niet alleen te staan op harde kritiek uit progressieve kring omdat zijn uitspraken nodeloos kwetsend zouden zijn voor moslims, maar ook op bedreigingen – zoals Böhmermann nu. Waar Van Gogh zich helemaal niets van aantrok, totdat hij in 2004 door Mohammed B. werd vermoord. Op het feest bij Theo’s begrafenis zetten zijn vrienden demonstratief twee opgezette geiten naast de kist, ‘voor wie de aandrang voelt.’
Na Van Goghs dood was het toenmalig CDA-minister van Justitie Piet Hein Donner die het verbod op smadelijke godslastering wilde aanscherpen, en prompt net zulke felle kritiek kreeg van schrijvers, intellectuelen en cabaretiers als Angela Merkel deze week: hoe durfde hij voor de lieve vrede de vrijheid van meningsuiting te beperken?
Toen premier Balkenende twee jaar eerder in het kader van hetzelfde normen en waarden-offensief kritiek had op TV-programma’s waarin de Koningin werd bespot – inderdaad: het eigen staatshoofd – werd er in Nederland nog vrolijk om gelachen. Maar na de moord op Theo van Gogh kreeg het debat een grimmige wending. Sindsdien laait de veenbrand telkens weer op.
Böhmermann is niet Theo van Gogh, Merkel is niet Donner en Erdogan is niet de Profeet, al lijkt hij daar zelf soms anders over te denken. Maar de overeenkomsten in het debat zijn treffend. Als Nederland inderdaad het voorland is, is de polarisatie in Duitsland nog maar net begonnen.
Trouw 13.04.2016 De rel die is ontstaan rond een satire van de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan stuit op verbazing en onbegrip bij de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker. In een debat in het Europees Parlement in Straatsburg zei hij woensdag dat ‘dit ons niet dichter tot elkaar brengt, maar juist verder verwijdert’.
Erdogan deed aangifte van belediging tegen Böhmermann. De televisienar droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een hekeldicht op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
Turkije en de EU maakten onlangs afspraken om gezamenlijk de migratieproblematiek aan te pakken. Onderdeel van de deal is dat de gesprekken over toetreding tot de EU van Turkije worden versneld.
Juncker hamerde erop dat de fundamentele rechten van de EU overeind blijven, zoals de persvrijheid. Hij zei dan ook dat in het kader van de toetredingsgesprekken ‘Turkije ons tegemoet zal moeten komen’.
Wie is Böhmermann precies? Lees hier meer over de komiek die aangeklaagd is door Erdogan.
NU 13.04.2016 De rel die is ontstaan rond een satire van de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan stuit op verbazing en onbegrip bij de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker.
In een debat in het Europees Parlement in Straatsburg zei hij woensdag dat ”dit ons niet dichter tot elkaar brengt, maar juist verder verwijdert”.
Erdogan deed aangifte van belediging tegen Böhmermann. De televisienar droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een hekeldicht op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
Turkije en de EU maakten onlangs afspraken om gezamenlijk de migratieproblematiek aan te pakken. Onderdeel van de deal is dat de gesprekken over toetreding tot de EU van Turkije worden versneld. Juncker hamerde erop dat de fundamentele rechten van de EU overeind blijven, zoals de persvrijheid.
Hij zei dan ook dat in het kader van de toetredingsgesprekken ”Turkije ons tegemoet zal moeten komen”.
Twijfel
Andere parlementariërs betwijfelden of Turkije een veilig land is voor teruggestuurde migranten. Anderen vinden dat de EU naar de pijpen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan danst.
EU-president Donald Tusk verdedigde de deal door te zeggen dat ”het gevaarlijk is te geloven in één ideale en 100 procent effectieve oplossing”. In politiek is het zoeken naar ”gemakkelijke en simpele oplossingen” niet alleen moeilijk, maar ”in dit geval bijkans onmogelijk”, aldus Tusk.
Klagen
Eerder klaagde Erdogan bij Duitsland ook al over een satirisch lied op de Duitse televisie. In een aflevering van het programma Extra 3 op 17 maart werd in een liedje met de titel Erdowi, Erdowo, Erdogan de draak gestoken met de Turkse president.
Telegraaf 13.04.2016 De rel die is ontstaan rond een satire van de Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan stuit op verbazing en onbegrip bij de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker. In een debat in het Europees Parlement in Straatsburg zei hij woensdag dat ,,dit ons niet dichter tot elkaar brengt, maar juist verder verwijdert”.
Erdogan deed aangifte van belediging tegen Böhmermann. De televisienar droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een hekeldicht op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
Turkije en de EU maakten onlangs afspraken om gezamenlijk de migratieproblematiek aan te pakken. Onderdeel van de deal is dat de gesprekken over toetreding tot de EU van Turkije worden versneld. Juncker hamerde erop dat de fundamentele rechten van de EU overeind blijven, zoals de persvrijheid. Hij zei dan ook dat in het kader van de toetredingsgesprekken ,,Turkije ons tegemoet zal moeten komen”.
Elsevier 13.04.2016 De Duitse raadsman van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil alle rechtsmiddelen benutten om ervoor te zorgen dat Erdogan zijn gelijk haalt. De Turkse president hoopt dat de betrokkene wordt bestraft.
De komiek, Jan Böhmermann, moet duidelijk worden gemaakt dat hij ‘het in de toekomst uit zijn hoofd laat om nog zoiets te doen’, zegt Erdogans advocaat Michael-Hubertus von Sprenger.
Rechte pad
De advocaat rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, maar wel ‘een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging’. Erdogan heeft aangifte van belediging gedaan tegen Böhmermann. De komiek las vorige week tijdens een uitzending van zijn programma op de Duitse omroep ZDF een gedicht voor waarin hij Erdogan onder meer uitmaakte voor pedofiel en geitenneuker.
Böhmermann zou dinsdag uit angst voor boze aanhangers van Erdogan zijn ondergedoken en staat onder politiebescherming. De cabaretier laat de volgende aflevering van Neo Magazin Royal, zijn satirische tv-programma waarin hij eerder Erdogan belachelijk maakte, voorlopig even voor wat het is.
Pijnlijk
Numan Kurtulmuş, de Turkse vicepremier, zei volgens de Duitse omroep ARD dat de video niet alleen een belediging is voor president Erdogan, maar voor alle 78 miljoen Turken. Hij zou het zelfs een ‘misdaad tegen de menselijkheid’ hebben genoemd. Belediging van een buitenlands staatshoofd is volgens artikel 103f in het Duitse Wetboek van Strafrecht strafbaar in Duitsland, er staat maximaal drie jaar cel op.
De Duitse regering onderzoekt of de komiek zich daar daadwerkelijk schuldig aan heeft gemaakt. De kwestie is pijnlijk voor bondskanselier Angela Merkel, omdat zij de Turken te vriend wil houden na de totstandkoming van de migratiedeal, waarbij ze een hoofdrol speelde. Ze noemde de satirische video in een telefoongesprek met de Turkse premier Ahmet Davutoglu ‘bewust kwetsend’.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 13.04.2016 Facebook heeft excuses aangeboden aan de Nederlandse cartoonist Ruben L. Oppenheimer, nadat het sociale netwerk een cartoon van hem had verwijderd waarop de Turkse president Erdogan te zien is terwijl hij de blauwe ‘Twitter-vogel’ van achteren neemt. De cartoon is inmiddels teruggeplaatst.
‘Een lid van ons team heeft per abuis iets verwijderd dat u op Facebook had geplaatst. Dit was een fout, en wij veronschuldigen ons hier oprecht voor’, schrijft Facebook aan Oppenheimer. De fout van Facebook komt op een saillant moment. Erdogan is vooral de laatste dagen veel in het nieuws omdat hij kritiek heeft op cabaretiers en satirici die hem ‘beledigen’.
‘Fantastisch, de lange arm van Ankara heeft ook Facebook bereikt’, reageerde Oppenheimer sarcastisch op Twitter, nadat zijn post was verwijderd van Facebook. Het is overigens niet duidelijk of Facebook de afbeelding op aandringen van de Turkse autoriteiten had weggehaald. Het sociale netwerk staat erom bekend zelf ook vrij preuts te zijn. Facebook zelf zegt alleen dat het een ‘fout’ was.
Geblokkeerd
Lees ook:
Hij was een tijdje weggeweest, maar ineens dook hij weer op in wat toch wel een vrolijk weerzien mag worden genoemd: de geitenneuker. Dat schrijft Max Pam in zijn column. (+)
Als het gaat om het verwijderen van accounts en berichten op sociale media scoort Turkije hoog. Na een aanslag worden alle sociale media doorgaans geblokkeerd in Turkije, en daarnaast dient het land wereldwijd het vaakst een verzoek in bij Twitter om een bepaalde account of tweet te verwijderen, ongeacht of sprake is van een ‘noodsituatie’.
‘In Turkije worden geregeld cartoonisten veroordeeld. Als ik mij hier niet in zou mengen, zou ik denk ik geen goede cartoonist zijn’, lichtte Oppenheimer afgelopen maandag in de talkshow Pauw zijn cartoon toe. ‘Dit is een kolfje naar mijn hand.’
Maar de cartoon gaat volgens Oppenheimer niet direct over Turkije. Het is kritiek op de Nederlandse media. ‘Als ik in Istanbul loop, zie ik ook wel mensen met een hoofddoekje, maar ook minirokjes, hotpants, travestieten homoseksuelen die hand in hand lopen. Die worden in de Nederlandse media niet getoond omdat er een bepaald beeld van Turkije moet worden neergezet.’
Gisteren werd bekend dat de Duitse cabaretier Jan Böhmermann is ondergedoken na een woedeaanval van Erdogan. De Turkse president heeft Duitsland opgeroepen om Böhmermann te vervolgen omdat hij hem zou hebben beledigd in een satirisch ‘hekeldicht’ dat de cabaretier op televisie had voorgedragen.
Onlangs wilde Erdogan ook al de satirische Duitse muziekclip ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ laten verbieden omdat hij zich erdoor beledigd voelt.
Telegraaf 13.04.2016 Facebook heeft excuses aangeboden voor het verwijderen van een Erdogan-cartoon van de Nederlandse cartoonist Ruben Oppenheimer. De tekening, waarop te zien is hoe de Turkse president de Twittervogel van achteren neemt, is weer te zien.
Dat laat de cartoonist weten op Twitter. Facebook stuurde hem een mail waarin Facebook uitlegt dat een medewerker de tekening per abuis had verwijderd.
„Geweldig! De lange arm van Ankara heeft nu ook Facebook bereikt,” schreef Oppenheimer eerder vandaag bij een screenshot van het eerste bericht dat hij van Facebook kreeg.
„Erdogan is geen geitenneuker,” luidt de tekst boven de cartoon. Daarmee verwijst Oppenheimer naar de Duitse komiek Jan Böhmermann die dat over de president had gezegd. Daarop riep Erdogan Duitsland op om Böhmermann te vervolgen wegens belediging.
Ook een afbeelding van TIJM magazine werd van Facebook gehaald. Daarop werd Erdogan naakt met twee geiten getoond naast een bord met daarop de tekst ‘ je suis Tayyip‘. De edele delen van Erdogan worden gecensureerd met Turkse vlaggen. Ook deze afbeelding is nu weer te zien.
AD 13.04.2016 Woensdagmiddag werd tijdelijk een spotprent van de Nederlandse cartoonist Ruben Oppenheimer verwijderd van Facebook. Op de cartoon is te zien hoe de Turkse president Erdogan seks heeft met het blauwe twittervogeltje. Boven de afbeelding staat: ‘Erdogan is not a goatfucker’. Inmiddels is de prent weer zichtbaar. Volgens Facebook was het een foutje.
Het is een beetje alsof je een glas laat vallen en dan zegt ‘oh sorry, je hebt een vlek op je broek’, aldus Ruben Oppenheimer, cartoonist .
De cartoon werd enkele uren verwijderd, maar later weer teruggeplaatst. Facebook noemde het in reactie aan Oppenheimer ‘een vergissing’ om de cartoon te verwijderen.
Oppenheimer: ,,Het is een grote soap geworden. Waarschijnlijk hebben ze bij Facebook gezien dat toch wel heel veel mensen het niet pikten dat de prent verwijderd is en hem toen snel teruggeplaatst. Het is een beetje alsof je een glas laat vallen en dan zegt ‘oh sorry, je hebt een vlek op je broek’. Een lullig excuus”.
De cartoonist zegt naar aanleiding van de prent veel boze reacties te hebben gehad in ‘half Turks, half Nederlands.’
Tepels
Er was nog een andere prent die door Facebook werd verwijderd; die kwam van de Nederlandse site Tijm Magazine. Op die prent was te zien hoe Erdogan naakt op de foto staat met twee geiten. Facebook noemde dit ‘niet in lijn met de richtlijnen van Facebook’. Tijm Magazine plaatste als reactie hierop direct een nieuwe foto, waarop ook de geslachtsdelen en de tepels van de geiten zijn afgeplakt. Die staat nog steeds online.
Misdaad tegen de mensheid
Er is de afgelopen dagen veel commotie geweest over creatieve uitingen waarin Erdogan het mikpunt van spot is. Op de Duitse zender ARD werd een gedicht uitgezonden waarin Erdogan fel onder vuur werd genomen. Hierin werd Erdogan onder andere een ‘geitenneuker’ genoemd.
In de Turkse gemeenschap werd hier heftig op gereageerd. De Turkse vicepremier Numan Kurtulmus noemde dit een ‘misdaad tegen de mensheid’. De maker van het gedicht dook onder naar aanleiding van de bedreigingen die hij ontving.
Telegraaf 12.04.2016 De Duitse raadsman van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil alle rechtsmiddelen benutten om Erdogans recht te halen. Dat zei advocaat Michael-Hubertus von Sprenger, die Erdogan bijstaat bij diens aangifte tegen televisiekomiek Jan Böhmermann, dinsdagavond tegen de Duitse omroep ZDF.
De Turkse president ,,hoopt dat de betrokkene bestraft wordt en het ook in de toekomst uit zijn hoofd laat zoiets nog eens te doen”, zei Von Sprenger. De advocaat rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, maar wel ,,een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging”.
Erdogan heeft aangifte van belediging gedaan tegen Böhmermann omdat die in zijn satirische ZDF-programma een hekeldicht op de Turkse president heeft voorgedragen. Böhmermann zou dinsdag uit angst voor boze aanhangers van Erdogan zijn ondergedoken en staat onder politiebescherming.
NU 12.04.2016 De Duitse raadsman van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan wil alle rechtsmiddelen benutten om Erdogans recht te halen. Dat zei advocaat Michael-Hubertus von Sprenger, die Erdogan bijstaat bij diens aangifte tegen televisiekomiek Jan Böhmermann. Von Sprenger deed zijn uitlatingen dinsdagavond tegen de Duitse omroep ZDF.
De Turkse president “hoopt dat de betrokkene bestraft wordt en het ook in de toekomst uit zijn hoofd laat zoiets nog eens te doen”, zei Von Sprenger. De advocaat rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, maar wel “een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging”.
Erdogan heeft aangifte van belediging gedaan tegen Böhmermann omdat die in zijn satirische ZDF-programma een hekeldicht op de Turkse president heeft voorgedragen. Böhmermann zou dinsdag uit angst voor boze aanhangers van Erdogan zijn ondergedoken en staat onder politiebescherming.
78 miljoen Turken
De Turkse president wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen van alle 78 miljoen Turken in een televisieprogramma. Böhermann deed dit in een gedicht dat hij op 31 maart op de Duitse publieke televisiezender ZDF voordroeg.
Eerder klaagde Erdogan bij Duitsland ook al over een satirisch lied op de Duitse televisie. In een aflevering van het programma Extra 3 op 17 maart werd in een liedje met de titel Erdowi, Erdowo, Erdogan de draak gestoken met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Persbreidel
Het twee minuten durende liedje, dat de melodie heeft van de hit Irgendwie, Irgendwo, Irgendwann van zangeres Nena, beschrijft onder meer het enorme paleis in Ankara waar Erdogan intrek heeft genomen. Ook wordt de toenemende persbreidel in Turkije en de slechte behandeling van vrouwen in Turkije in het lied aangesneden.
Van kritiek op zijn persoon of de omgang met journalisten moet Erdogan weinig hebben. Zo stoorde hij zich enorm aan buitenlandse diplomaten die de eerste procesdag tegen de journalisten Can Dündar en Erdem Gül bijwoonden en daarover twitterden.
Trouw 12.04.2016 Onverwacht meldde Jan Böhmermann zich afgelopen week af bij het Grimme-Institut, dat hem vrijdagavond een prestigieuze tv-prijs zou overhandigen. “Ik ben teleurgesteld in alles wat ik ooit heb geloofd”, verklaarde hij zijn afwezigheid. Is de 35-jarige er werkelijk kapot van dat hij mogelijk wordt vervolgd voor zijn lastergedicht over de Turkse president Erdogan? Of is dit ook weer een grap? De ZDF-presentator heeft Duitsland vaker in het ootje genomen.
Het zijn vragen die Duitsers haast automatisch moeten stellen bij beweringen van Böhmermann. De ZDF-presentator, die volgens het Duitse Focus zou zijn ondergedoken uit angst voor boze Erdogan-aanhangers, heeft het land immers vaker in het ootje genomen. Neem de grap waarvoor hij de Grimme-prijs kreeg. Die draaide om de middelvinger van Yannis Varoufakis, Griekse oud-minister van financiën.
In maart vorig jaar confronteerde talkshowhost Günter Jauch de toenmalige minister met beelden uit 2013 waarop te zien was dat Varoufakis zijn middelvinger opstak naar Duitsland. ‘Gefabriceerd’, beweerde de Griek. Maar publieke omroep ARD schaarde zich achter Jauch.
En toen kwam Böhmermann, wiens taak het is twintigers en dertigers naar de verouderende omroep ZDF te trekken, met een stunt. Hij beweerde een dag later in een internetfilmpje dat Varoufakis gelijk had en dat zijn programma ‘Neo Magazine Royale’ de middelvinger had gemanipuleerd. Bijbehorende beelden toonden tot in detail hoe dat was gebeurd. Varoufakis eiste daarop excuses van Jauch.
Meta-komedie
Het verhaal kreeg een onverwachte twist toen Böhmermanns zender ZDF daarna verklaarde dat juist het fabricageverhaal van de presentator onzin was. De middelvinger bleek tóch echt. Meta-komedie, waarmee Böhmermann pijnlijk aantoonde dat Duitsland zich tijdens het dieptepunt van de Griekse crisis slechts bezighield met of iemand een middelvinger opstak of niet.
Het is kenmerkend voor zijn stijl; met slimme filmpjes en sketches zendt de Keulenaar onjuiste of dubbele boodschappen uit – zijn publiek in verwarring achterlatend. Voor veel 35-minners is hij daardoor een held. En als geen ander weet Böhmermann, die over zijn privéleven niet meer vertelt dan dat hij ‘meervoudig vader’ is, wat een hit wordt op internet en wat niet.
Zijn videoclip ‘Ich hab Polizei’ bijvoorbeeld, sinds november 13,7 miljoen keer op YouTube bekeken, leidde tot flinke ophef in Duitsland. Wie werd belachelijk gemaakt in het filmpje waar Böhmermann in straattaal rapt over de politie als zijn reddende engel? Sommigen interpreteerden de clip als belediging van de Duitse rapscene, anderen zagen er juist kritiek in op politiegeweld. Het echte antwoord maakt door alle reuring niet meer uit.
Smakeloos of satire?
Bij zijn Erdogan-sketch heeft die verwarring voor het eerst vervelende gevolgen: de komiek wordt mogelijk vervolgd voor het beledigen van een staatshoofd. De zaak verdeelt Duitsland deze dagen in twee kampen: zij die het gedicht (waarin Erdogan onder meer pedofiel wordt genoemd) smakeloos vinden en zij die het zien als de hoogste vorm van satire. Böhmermann gaf immers voor en tijdens het opdragen ervan aan dat dit soort lastergedichten in Duitsland verboden zijn, is hun bewering.
Varoufakis hoort tot die laatste categorie: ‘Handen af van Böhmermann’, twitterde hij maandag. Velen, zoals bondskanselier Merkel, tot de eerste. Het gedicht is ‘ons allemaal wat veel meta’, schreef een journalist van de Süddeutsche Zeitung dinsdag. ‘We zijn ontmaskerd.’
Merkels dilemma
Buigt Angela Merkel voor de Turkse president Erdogan of bemoeit ze zich met justitie? Voor dit duivelse dilemma staat de bondskanselier volgens Duitse media na het Turkse verzoek om komiek Jan Böhmermann te vervolgen. Dat de Duitse regering daar deze week over moet beslissen, is het gevolg van een oude wetsbepaling over beledigen van een staatshoofd.
Die bepaling moet weg, vinden veel Duitse prominenten nu. Maar tot die tijd moet Merkel de zaak overdragen aan onafhankelijke rechters, schrijft onder meer Die Zeit – zelfs als ze daarmee de schijn wekt dat ze met oog op de Turks-Europese vluchtelingendeal toegeeft aan Erdogan. De weekkrant gokt erop dat het Duitse recht Böhmermann gelijk geeft.
NU 12.04.2016 De Duitse komiek Jan Böhmermann krijgt politiebescherming. Hij zou bedreigd worden door aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, omdat de cabaretier een smaadgedicht over de politicus voordroeg.
Waar de presentator op dit moment verblijft is niet bekend. Ook zal een tv-optreden van Böhmermann geen doorgang vinden, melden Duitse media dinsdag.
Maandag werd bekend dat president Erdogan een aanklacht heeft ingediend tegen Böhmermann. Erdogan wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen van alle 78 miljoen Turken in een televisieprogramma.
Böhermann deed dit in een gedicht dat hij op 31 maart op de Duitse publieke televisiezender ZDF voordroeg.
Donderdag zou Böhmermann wederom op ZDF verschijnen, maar de producent van het programma Neo Magazin Royal zegt in een verklaring daarvan af te zien. Volgens hem zou er op dit moment veel te veel aandacht besteed worden aan Böhmermann. Duitse media denken dat de zender niet nog een risico wil lopen.
Elsevier 12.04.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann is dinsdag ondergedoken. Hij zou de boze aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan vrezen en staat nu onder politiebescherming. Dat meldt de Duitse website Focus Online.
Pedofiel
De cabaretier laat de volgende aflevering van Neo Magazin Royal, zijn satirische tv-programma waarin hij eerder Erdogan belachelijk maakte, voorlopig op de plank liggen.
Dit weekend deed Erdogan persoonlijk aangifte tegen Böhmermann. Erdogan, die geen fan is van Duitse satire, wil hem aanklagen wegens smaad en ‘belediging’, en sprak van een ‘misdaad tegen de menselijkheid’. Böhmermann las vorige week tijdens een uitzending van zijn programma op de Duitse omroep ZDF een gedicht voor waarin hij Erdogan onder meer uitmaakte voor pedofiel en geitenneuker.
Na de uitzending kwamen woedende reacties binnen, vooral van Turkse zijde, en werd het filmpje offline gehaald. De Duitse bondskanselier Angela Merkel belde daarop ook met de Turkse premier Ahmet Davutoglu om haar excuses aan te bieden voor de ‘kwetsende’ inhoud van de video.
Artistieke vrijheid
Voor de vervolging van Böhmermann voor belediging van een bevriend staatshoofd, het wetsartikel waaronder deze casus valt, moet de Duitse regering toestemming geven. Merkel liet dinsdag al weten dat aan de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid en artistieke vrijheid in Duitsland niet kan worden getornd.
Ondertussen probeerde de Turkse staatsomroep TRT Haber dinsdag ook een duit in het zakje te doen. Een verslaggever van de omroep probeerde met een cameraploeg het terrein van ZDF, de werkgever van Böhmermann, in Mainz binnen te dringen. Het team werd niet binnengelaten, volgens de verslaggever in kwestie het ‘bewijs van de slechte staat van de persvrijheid in Duitsland. In een reportage is te zien hoe hij de camera in kijkt en concludeert: ‘Zo zie je hoe het gesteld is met de persvrijheid in Duitsland’.
Woordvoerder Alexander Stock van ZDF reageert tegen de Frankfürter Allgemeine luchtig op de actie van TRT Haber en doet het af als ‘vermakelijk’. De verslaggever heeft nooit geprobeerd in gesprek met hem te treden, aldus Stock, en ook had hij geen afspraak of toestemming om op het terrein rond te lopen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 12.04.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann is dinsdag uit angst voor boze aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ondergedoken en staat onder politiebescherming. Dat meldt het Duitse opinieblad Focus op zijn website.
Böhmermann laat de volgende aflevering van Neo Magazin Royal, zijn satirische tv-programma op de publieke omroep ZDF, in overleg met de productiemaatschappij voorlopig op de plank liggen.
De komiek doet dat naar aanleiding van het satirische ‘hekeldicht’ op de Turkse president Erdogan, dat cabaretier Jan Böhmermann op de Duitse televisie heeft voorgedragen. Erdogan voelt zich hierdoor beledigd en heeft de Duitse justitie opgeroepen om Böhermann te vervolgen.
De kwestie bracht de Duitse bondskanselier Merkel en haar regering in een pijnlijke spagaat tussen het verdedigen van de vrijheid van meningsuiting en het onderhouden van goede banden met Turkije, voor het stelpen van de vluchtelingenstroom onontbeerlijk.
Merkel liet dinsdag weten dat de kwestie-Böhermann los staat van het vinden van een oplossing in de vluchtelingencrisis. Ook wees ze op de vrijheden die in Duitsland zijn verankerd in de grondwet.
‘Ik wil benadrukken wat gisteren ook al is benadrukt’, aldus Merkel. We hebben fundamentele waarden in onze grondwet en een daarvan is Artikel 5, wat staat voor de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van wetenschap en natuurlijk ook artistieke vrijheid.’
Volgens de bondskanselier bestudeert Duitsland het verzoek nauwgezet en zal het over een paar dagen met een oordeel komen.
De Turkse vicepremier Numan Kurtulmus noemde het gedicht dinsdag tegenover de Duitse zender ARD ‘een misdaad tegen de menselijkheid’.
Verschillende Duitse ministeries onderzoeken nu of ze de cabaretier inderdaad zullen laten vervolgen door het Openbaar Ministerie. In dat geval gaat het erom vast te stellen of Böhmermann schuldig is. Het ministerie van Justitie is niet van plan hem te veroordelen.
De Duitse raadsman van Erdogan wil alle rechtsmiddelen benutten om Erdogans recht te halen. Dat zei advocaat Michael-Hubertus von Sprenger, die Erdogan bijstaat bij diens aangifte tegen Böhmermann, dinsdagavond tegen de Duitse omroep ZDF. De Turkse president ‘hoopt dat de betrokkene bestraft wordt en het ook in de toekomst uit zijn hoofd laat zoiets nog eens te doen’, zei Von Sprenger.
De advocaat rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, maar wel ‘een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging’.De paragraaf op basis waarvan Böhmermann strafbaar zou kunnen blijken, is 103f in het Duitse wetboek van strafrecht, die het beledigen van een buitenlands staatshoofd verbiedt. De laatste keer dat het artikel werd gebruikt, was in 1967, toen leden van het linkse studentenprotest werden bestraft voor hun scheldkanonnades op de Sjah van Iran.
De vermeende strafbaarheid van Böhmermann splijt het hele land. In een internetpetitie kreeg de cabaretier steun van 300 duizend Duitsers en ook Bild Zeitung nam het voor hem op. Maar het ZDF zelf haalde het flimpje van zijn website en van YouTube af omdat het ‘niet aan de kwaliteitseisen voldoet die de zender aan satire stelt.’ Veel andere media volgden dat voorbeeld.
‘Domme zak, laf en bekrompen’
‘Domme zak, laf en bekrompen, is Erdogan de president’, las Böhmermann op 31 maart voor in Neo Magazine Royal, een satirisch tv-programma op de publieke omroep ZDF. De 35-jarige cabaretier zat voor een grote Turkse vlag, in het pak en met uitgestreken gezicht, zoals Erdogan zelf tijdens persconferenties. Zijn stemgeluid was plechtig en monotoon, zoals dat van een kind dat een sinterklaasgedicht voordraagt:
Het is de tweede keer in korte tijd dat Erdogan valt over een uitzending op de Duitse televisie. Op 17 maart werd de clip ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ uitgezonden via de publieke omroep ARD als onderdeel van het programma extra 3, dat door de regionale publieke omroep NDR wordt gemaakt. Het lied is een satirische parodie op Nena’s meezinger Irgendwie, Irgendwo, Irgendwann. Het origineel gaat over de liefde, de parodie gaat over fraude en geweld tegen minderheden en het gebrek aan persvrijheid, oftewel: de manier waarop Erdogan Turkije regeert.
De Turkse president wilde het lied verbieden, omdat hij zich erdoor beledigd voelt. De Duitse ambassadeur werd in Erdogans residentie ontbonden. Hij heeft daar waarschijnlijk moeten uitleggen dat dat wat de Turkse staatshoofd wilde in Duitsland niet eens kon – vanwege de persvrijheid.
Telegraaf 12.04.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann is dinsdag uit angst voor boze aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ondergedoken en staat onder politiebescherming. Dat meldt het Duitse opinieblad Focus op zijn website.
Böhmermann laat de volgende aflevering van Neo Magazin Royal, zijn satirische tv-programma op de publieke omroep ZDF, in overleg met de productiemaatschappij voorlopig op de plank liggen.
Erdogan heeft aangifte van belediging gedaan tegen Böhmermann. De vicepremier van Turkije sprak zelfs van een misdaad tegen de menselijkheid. De televisienar droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een hekeldicht op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
Voor vervolging van Böhmermann voor belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse regering toestemming geven. Berlijn heeft al laten weten dat aan de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid en de artistieke vrijheid in Duitsland niet kan worden getornd.
AD 12.04.2016 De Duitse televisiekomiek Jan Böhmermann is dinsdag uit angst voor boze aanhangers van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ondergedoken en staat onder politiebescherming. Dat meldt het Duitse opinieblad Focus op zijn website.
Böhmermann laat de volgende aflevering van Neo Magazin Royal, zijn satirische tv-programma op de publieke omroep ZDF, in overleg met de productiemaatschappij voorlopig op de plank liggen.
Erdogan heeft aangifte van belediging gedaan tegen Böhmermann. De vicepremier van Turkije sprak zelfs van een misdaad tegen de menselijkheid. De televisienar droeg op 31 maart in Neo Magazin Royal een hekeldicht op de Turkse president voor. Hij maakte Erdogan onder meer uit voor pedofiel.
De Duitse raadsman van Erdogan, advocaat Michael-Hubertus von Sprenger, zegt alle rechtsmiddelen te zullen benutten om Erdogans recht te halen. De Turkse president ,,hoopt dat de betrokkene bestraft wordt en het ook in de toekomst uit zijn hoofd laat zoiets nog eens te doen”, zei hij dinsdagavond tegen de Duitse omroep ZDF.
Onbeschoft
De advocaat rekent niet op een zware straf voor Böhmermann, maar wel ,,een die hem op het rechte pad kan terugbrengen om de satire te beoefenen en niet de onbeschofte belediging”.
Voor vervolging van Böhmermann voor belediging van een bevriend staatshoofd moet de Duitse regering toestemming geven.
Berlijn heeft al laten weten dat aan de vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid en de artistieke vrijheid in Duitsland niet kan worden getornd.
De controverse rondom een satirisch gedicht op Duitse tv over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan duurt voort. Nu heeft Erdogan zelfs persoonlijk aangifte gedaan tegen de Duitse komiek Jan Böhmermann.
Erdogan deed schriftelijk aangifte in Mainz, zegt de openbaar aanklager in de Duitse stad maandagavond. Eerder meldde de ambassadeur in Duitsland al dat de Turkse regering wil dat Böhmermann wordt vervolgd. Volgens Frankfurter Allgemeinebetekent de persoonlijke aangifte dat het openbaar ministerie onderzoek kan doen, ook als de Duitse regering beslist mogelijke vervolging van de komiek niet door te zetten.
In zijn tv-programma Neo Magazine Royale las Böhmermann een gedicht voor waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakt voor ‘geitenneuker’ en een liefhebber van kinderporno. Na de uitzending kwamen er woedende reacties vanuit Turkije, waarna omroep ZDF de betreffende video van de website en uit de uitzendingen haalde.
‘Misdaden tegen de menselijkheid’ Numan Kurtulmuş, de Turkse vicepremier, zei volgens de Duitse omroep ARD dat de video niet alleen een belediging is voor president Erdogan, maar voor alle 78 miljoen Turken. Hij zou het zelfs een ‘misdaad tegen de menselijkheid’ hebben genoemd.
Belediging van een buitenlands staatshoofd is volgens artikel 103f in de Duitse Wetboek van Strafrecht strafbaar in Duitsland, er staat maximaal drie jaar cel op. De Duitse regering onderzoekt of de komiek zich daar daadwerkelijk schuldig aan heeft gemaakt.
Dit heeft alle grenzen van schaamteloosheid overtroffen, aldus Turkse vicepremier Numan Kurtulmuş
‘Europa is humor kwijt’ Bondskanselier Angela Merkel noemde de satirische video vorige week in een telefoongesprek met de Turkse premier Ahmet Davutoglu ‘bewust kwetsend’. Die woorden hielpen niet om de Turken gerust te stellen, Merkel wordt nu nauw betrokken bij het Duitse onderzoek.
Ondertussen komen uit Duitsland en uit het buitenland veel steunbetuigingen voor de cabaretier. Nadat de baas van mediaconcern Springer het in een open brief voor Böhmermann opnam, deed ook een van zijn satirische doelwitten dat. De voormalige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis tweette dat ‘Europa eerst zijn ziel verloor (in de migratiedeal met Turkije), nu ook zijn humor.’
AD 12.04.2016 Het satirische filmpje over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat onlangs werd getoond op de Duitse televisie was een misdaad tegen de menselijkheid. Dat heeft de Turkse vicepremier Numan Kurtulmus gezegd, meldt de Duitse zender ARD.
De gewraakte opname, die door de satirist Jan Böhmermann werd omschreven als een ‘lasterdicht’, heeft tot felle kritiek van de lichtgeraakte Turkse president geleid. Hij wil dat Duitsland Böhmermann vervolgt. Kurtulmus doet nog een schepje bovenop die eis door het filmpje te betitelen als een ‘zware misdaad tegen de menselijkheid’.
Wet
Duitsland heeft een wet die belediging van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt. Als de aanklager tot vervolging wil overgaan moet hij daarvoor wel toestemming krijgen van de regering, aldus de ARD.
Lied
Eerder dit jaar werd de satirische clip ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ uitgezonden op de Duitse televisie. President Erdogan wilde het lied verbieden omdat hij zich er persoonlijk door beledigd voelde.
NU 12.04.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft een aanklacht ingediend tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator Jan Böhmermann.
Erdogan wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen in een televisieprogramma van alle 78 miljoen Turken.
Dat heeft het Openbaar Ministerie in het Duitse Mainz maandagavond laten weten. Böhmermann las op 31 maart een gedicht voor in het ZDF-programma Neo Magazin Royal. Daarin nam hij Erdogan op de hak. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een pedofiel.
In het lied wordt ook de toenemende persbreidel in Turkije en de slechte behandeling van vrouwen in Turkije aangesneden. De clip bestaat uit recente journaalbeelden over deze onderwerpen.
Persvrijheid
Eerder sprak Erdogan al zijn woede uit over het lied. Het Duitse tv-programma Extra 3 besloot het liedje daarop nog eens uit te zenden. Ditmaal had het satirische programma de video van Erdowi, Erdowo, Erdogan voorzien van Turkse ondertiteling. Want, zei presentator Christian Ehring: “Misschien heeft Erdogan het niet begrepen?” Het liedje is geschreven op de muziek van het populaire jaren 80-nummer Irgendwie, Irgendwo, irgendwann
Eerder zei de Duitse regering in een reactie op het optreden van Böhmermann dat aan de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in Duitsland niet kan worden getornd.
VK 12.04.2016 Het satirische filmpje over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat onlangs werd getoond op de Duitse televisie was een misdaad tegen de menselijkheid. Dit heeft de Turkse vicepremier Numan Kurtulmus gezegd, meldt de Duitse zender ARD.
De gewraakte opname, die door de satiricus Jan Böhmermann werd omschreven als een ‘lasterdicht’, heeft ook tot felle kritiek van de Turkse president geleid. Hij wil dat Duitsland Böhmermann vervolgt. Verschillende ministeries onderzoeken nu of ze de cabaretier inderdaad zullen laten vervolgen door het Openbaar Ministerie. In dat geval gaat het erom vast te stellen of Böhmermann schuldig is. Het ministerie van Justitie is niet van plan hem te veroordelen.
De kwestie brengt kanselier Angela Merkel en haar regering in een pijnlijke spagaat tussen het verdedigen van de vrijheid van meningsuiting en het onderhouden van goede banden met Turkije, voor het stelpen van de vluchtelingenstroom onontbeerlijk.
Paragraaf 103f
De paragraaf op basis waarvan Böhmermann strafbaar zou kunnen blijken, is 103f in het Duitse wetboek van strafrecht, die het beledigen van een buitenlands staatshoofd verbiedt. De laatste keer dat het artikel werd gebruikt, was in 1967, toen leden van het linkse studentenprotest werden bestraft voor hun scheldkanonnades op de Sjah van Iran.
De vermeende strafbaarheid van Böhmermann splijt het hele land. In een internetpetitie kreeg de cabaretier steun van 300 duizend Duitsers en ook Bild Zeitung nam het voor hem op. Maar het ZDF zelf haalde het flimpje van zijn website en van YouTube af omdat het ‘niet aan de kwaliteitseisen voldoet die de zender aan satire stelt.’ Veel andere media volgden dat voorbeeld.
‘Domme zak, laf en bekrompen’
‘Domme zak, laf en bekrompen, is Erdogan de president’, las Böhmermann op 31 maart voor in Neo Magazine Royal, een satirisch tv-programma op de publieke omroep ZDF. De 35-jarige cabaretier zat voor een grote Turkse vlag, in het pak en met uitgestreken gezicht, zoals Erdogan zelf tijdens persconferenties. Zijn stemgeluid was plechtig en monotoon, zoals dat van een kind dat een sinterklaasgedicht voordraagt:
Het is de tweede keer in korte tijd dat Erdogan valt over een uitzending op de Duitse televisie. Op 17 maart werd de clip ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan’ uitgezonden via de publieke omroep ARD als onderdeel van het programma extra 3, dat door de regionale publieke omroep NDR wordt gemaakt. Het lied is een satirische parodie op Nena’s meezinger Irgendwie, Irgendwo, Irgendwann. Het origineel gaat over de liefde, de parodie gaat over fraude en geweld tegen minderheden en het gebrek aan persvrijheid, oftewel: de manier waarop Erdogan Turkije regeert.
De Turkse president wilde het lied verbieden, omdat hij zich erdoor beledigd voelt. De Duitse ambassadeur werd in Erdogans residentie ontbonden. Hij heeft daar waarschijnlijk moeten uitleggen dat dat wat de Turkse staatshoofd wilde in Duitsland niet eens kon – vanwege de persvrijheid.
Telegraaf 12.04.2016 Het satirische filmpje over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat onlangs werd getoond op de Duitse televisie was een misdaad tegen de menselijkheid. Dat heeft de Turkse vicepremier Numan Kurtulmus gezegd, meldt de Duitse zender ARD.
De gewraakte opname, die door de satirist Jan Böhmermann werd omschreven als een ,,lasterdicht”, heeft tot felle kritiek van de lichtgeraakte Turkse president geleid. Hij wil dat Duitsland Böhmermann vervolgt. Kurtulmus doet nog een schepje bovenop die eis door het filmpje te betitelen als een ,,zware misdaad tegen de menselijkheid”.
Duitsland heeft een wet die belediging van een bevriend staatshoofd strafbaar stelt. Als de aanklager tot vervolging wil overgaan moet hij daarvoor wel toestemming krijgen van de regering, aldus de ARD.
Telegraaf 11.04.2016 De Duitse regering onderzoekt het verzoek van Turkije om televisiekomiek Jan Böhmermann te vervolgen voor zijn voordracht van een hekeldicht op de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Foto: AP
Het onderzoek neemt een paar dagen in beslag, liet de regering maandag weten.
De vrijheid van de kunsten en de persvrijheid zijn voor bondskanselier Angela Merkel niet onderhandelbaar, in binnen- noch in buitenland, aldus de bondsregering. Dat staat geheel los van haar mening of de gewraakte kunstuiting smakeloos is of niet. Ook de samenwerking met Turkije om het vluchtelingenvraagstuk op te lossen zou met deze kwestie niets van doen hebben.
Böhmermann las het spotdicht op Erdogan, Smaadkritiek getiteld, 31 maart voor in het ZDF-programma Neo Magazin Royal. Hij leidde het in met de opmerking dat wat zou volgen niet in Duitsland zou zijn toegestaan. Het Duitse Openbaar Ministerie heeft de zaak sindsdien in onderzoek.
VK 11.04.2016 De Turkse president Recep Erdogan wil dat de Duitse justitie de cabaretier Jan Böhmermann vervolgt, omdat hij vindt dat Böhmermann hem heeft beledigd in een op tv voorgedragen gedicht. Hij heeft daartoe aangifte gedaan tegen de cabaretier. Verschillende ministeries onderzoeken nu of ze de cabaretier inderdaad zullen laten vervolgen door het Openbaar Ministerie. In dat geval gaat het erom vast te stellen of Böhmermann schuldig is. Het ministerie van Justitie is niet van plan hem te veroordelen.
De kwestie rond wat in Duitsland het ‘lastergedicht’ wordt genoemd, brengt kanselier Angela Merkel en haar regering in een pijnlijke spagaat tussen het verdedigen van de vrijheid van meningsuiting en het onderhouden van goede banden met Turkije, voor het stelpen van de vluchtelingenstroom onontbeerlijk.
‘Domme zak, laf en bekrompen, is Erdogan de president’, las Böhmermann op 31 maart voor in Neo Magazine Royal, een satirisch tv-programma op de publieke omroep ZDF. De 35-jarige cabaretier zat voor een grote Turkse vlag, in het pak en met uitgestreken gezicht, zoals Erdogan zelf tijdens persconferenties. Zijn stemgeluid was plechtig en monotoon, zoals dat van een kind dat een sinterklaasgedicht voordraagt:
‘Het meest houdt hij van geiten neuken en minderheden onderdrukken, Koerden trappen, Christenen rammen. ‘En ’s avonds in plaats van slapen, orale seks met duizend schapen.’ (de volledige tekst staat hier)
Tweede keer in drie weken
Dat Erdogan niet zo te spreken was over dit profiel op rijm, zal weinigen verbazen. Maar kan hij satire in Duitsland verbieden? Dat lijkt zeer onwaarschijnlijk. Toch is het al de tweede keer in drie weken dat Erdogan dat probeert: ook de makers van het veel onschuldigere liedje Erdowie, Erdowo, Erdogan van een regionale publieke omroep wilde de Turkse president laten bestraffen.
Toen had de Duitse regering, ondanks de vluchtelingen, meteen een antwoord klaar: nee, aan de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid wordt in Duitsland niet getornd. Het gedicht van Böhmermann is een reactie op dat lied.
‘Bewust kwetsend’
Mediacensuur in Turkije
In de tweede helft van 2015 dienden Turkse instanties 2.211 verwijderinsverzoeken in bij Twitter. Alleen Rusland komt met 1.735 verzoeken in de buurt. Lees hier meer.
Maar nu was het Merkel zelf die vorige week uit eigen beweging in een telefoongesprek met de Turkse premier Ahmet Davutoglu liet weten de tekst van Böhmermann ‘bewust kwestsend’ te vinden. De uiterst ingewikkelde positie waarin de Duitse regering zich na het verzoek van Erdogan bevindt, valt Merkel dus tot op zekere hoogte zelf aan te rekenen.
De paragraaf op basis waarvan Böhmermann strafbaar zou kunnen blijken, is 103f in het Duitse wetboek van strafrecht, die het beledigen van een buitenlands staatshoofd verbiedt. De laatste keer dat het artikel werd gebruikt, was in 1967, toen leden van het linkse studentenprotest werden bestraft voor hun scheldkanonnades op de Sjah van Iran.
Nu splijt de vermeende strafbaarheid van Böhmermann het hele land. In een internetpetitie kreeg de cabaretier steun van 300 duizend Duitsers en ook Bild Zeitung nam het voor hem op. Maar het ZDF zelf haalde het flimpje van zijn websiteen van YouTube af omdat het ‘niet aan de kwaliteitseisen voldoet die de zender aan satire stelt.’ Veel andere media volgden dat voorbeeld.
Smakeloos of geniaal? Dat is de vraag die Böhmermann oproept. In deze kwestie, maar ook meer in het algemeen. Geniaal, oordeelde de jury de Grimme-prijs, van meest prestigieuze Duitse televisieprijs, die de cabaretier zaterdag kreeg. De man die in zijn nog niet eens zo lange carrière al vaak enfant terrible werd genoemd, kwam de prijs niet zelf ophalen, omdat de discussie rond zijn Erdogangedicht hem ‘schokt in alles wat ik ooit heb geloofd.’
Toch speculeren Duitse media dit hoogoplopende debat precies is wat Böhmermann met zijn gedicht beoogde: een antwoord vinden op de vraag hoe serieus de Duitsers de vrijheid van meningsuiting nemen als er grote politieke belangen op het spel staan.
Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Duitse regering officieel gevraagd om de komiek Jan Böhmermann te vervolgen voor een satirische video over de Turkse president Recep Tayyip Erdogan…..
In een nota aan de federale regering schrijft de Turkse ambassadeur in Duitsland dat Turkije verwacht dat de cabaretier strafrechtelijk wordt aangepakt voor laster. Een woordvoerder van de Duitse regering zegt tegen Der Tagesspiegelhet verzoek ‘zorgvuldig en zo snel mogelijk te overwegen.’
‘Geitenneuker’
In zijn tv-programma Neo Magazine Royale las Böhmermann een gedicht voor waarin hij de Turkse president onder meer uitmaakt voor ‘geitenneuker’. Na de uitzending kwamen er woedende reacties vanuit Turkije, waarna omroep ZDF de betreffende video van de website en uit de uitzendingen haalde.
Wat de ZDF nu gedaan heeft, staat gelijk aan censuur, aldus Parlementariër Harald Petzold (Die Linke).
Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken zocht in allerijl uit of de uitspraken van Böhmermann strafbaar waren en concludeerde dat voor het beledigen van een buitenlands leider maximaal drie jaar cel staat. De Duitse bondskanselier Angela Merkel belde daarop met de Turkse premier Ahmet Davutoglu, in een poging de Turken gerust te stellen. Ze noemde de video ‘bewust kwetsend’.
Toch vervolgen
Duitse regeringsbronnen zeiden afgelopen weekend dat verdere stappen van de Turkse regering niet werden verwacht, maar in een week tijd kan veel veranderen. Zeker 20 mensen in Duitsland deden aangifte tegen Böhmermann, terwijl in Istanbul demonstraties werden georganiseerd tegen de komiek.
De Turkse regering wil nu toch dat Böhmermann voor de rechter verschijnt. Na het officiële verzoek van de Turken is het aan de Duitse federale regering om te beslissen of de komiek daadwerkelijk wordt vervolgd of niet. Merkel wordt constant ingelicht over de status van het onderzoek, schrijft Der Tagesspiegel.
‘Onderwerping’
Ondertussen komt er steeds meer kritiek in Duitsland op de manier waarop de coalitie van CDU/CSU en SPD met de kwestie omgaat. De CEO van mediaconcern Axel Springer schrijft zondag in een open brief dat de Duitse regering ‘zich onderwerpt’ aan Erdogan en zijn uitspraken ‘probeert goed te praten’. Turkije speelt een essentiële rol in Merkels plannen om de migratiecrisis aan te pakken.
De dreigementen vanuit Turkije ontmoedigen Duitse komieken vooralsnog niet. Na de eerdere rel rondom de video ‘Erdowie, Erdowo, Erdogan‘ kwam het NDR-programma Extra 3 afgelopen week met een nieuwe satirische video waarin de Turkse president op de hak wordt genomen.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Telegraaf 11.04.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft een aanklacht ingediend tegen de Duitse cabaretier en tv-presentator Jan Böhmermann. Erdogan wil dat de komiek wordt vervolgd voor het beledigen in een televisieprogramma van alle 78 miljoen Turken.
Dat heeft het Openbaar Ministerie in het Duitse Mainz maandagavond laten weten. Böhmermann las op 31 maart een gedicht voor in het ZDF-programma Neo Magazin Royal. Daarin nam hij Erdogan op de hak. Böhmermann noemde Erdogan onder meer een pedofiel.
Eerder zei de Duitse regering in een reactie op het optreden van Böhmermann dat aan de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in Duitsland niet kan worden getornd.
Vergrootglas
Het spoorbedrijf ligt onder een vergrootglas na een reeks schandalen. NS raakte met name in opspraak door gesjoemel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Die affaire kostte de vorige topman Timo Huges de kop. Hij werd opgevolgd door oud-minister Roger van Boxtel.
AD 02.02.2019
AD 09.01.2019
AD 08.01.2019
Financiële puinhoop
Uit interne raportages van ProRail blijkt het bij de spoorbeheerder ook een ‘financiële puinhoop’ te zijn. Grote projecten, zoals het opknappen van stations, vielen de afgelopen jaren veel duurder uit dan aanvankelijk begroot.
De verbouwing van Utrecht Centraal leverde bijvoorbeeld een tegenvaller van bijna 30 miljoen euro op. Ook bleek uit interne rapportages dat tientallen miljoenen euro’s aan belastinggeld niet konden worden verantwoord.
Volgens een externe accountant is een deel van ProRails financiële personeel zo ‘slecht’ dat er ‘maar beter afscheid van genomen kan worden.’ ProRail, dat jaarlijks een miljard euro van de overheid ontvangt en 4000 werknemers heeft, stoomt over de periode 2018 tot 2028 af op een tekort van 475 miljoen euro. Inmiddels is Bert Groenewegen de nieuwe financiele topman bij NS.
NS krijgt van het kabinet nog een keer de kans om de hogesnelheidslijn te exploiteren….!!!
Reizigers moeten echter nog zeker twee jaar wachten op een alternatief voor de Fyra. De nieuwe dienstregeling gaat pas in 2018 in. Het gaat dan om gewone intercity’s en dus geen flitstreinen, waarvan er twaalf treinen per dag van Amsterdam naar Brussel gaan over het spoor van de hsl zullen rijden. De trein zal Den Haag vaker overslaan om de reistijd te verkorten.
…. dat staat in een conceptplan van het kabinet dat in handen is van De Telegraaf….!!!!
Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) broedt al maanden op een reactie op de parlementaire commissie die het floppen van de Fyra onderzocht. Deze reactie is bijna af. Het kabinet gaat er binnenkort over discussiëren. Dan pas komt de PvdA-bewindsvrouw met een definitief plan naar buiten voor de hogesnelheidstrein (hsl) en de dienstregeling op deze lijn. Dat blijkt uit een concept-kabinetsreactie op de parlementaire enquête Fyra, aldus RTL Nieuws.
AD 17.11.2017
Enquêtecommissie
De parlementaire enquêtecommissieFyra oordeelde dat de reiziger op de hsl nooit het vervoer heeft gekregen dat hem ooit is beloofd. Dat komt doordat zowel NS als overheid financiële belangen belangrijker vonden dan de belangen van de reiziger.
De enquêtecommissie adviseerde het kabinet ervoor te zorgen dat er meer snelle en betaalbare treinen komen op de hsl. Uit het uitgelekte concept van het kabinet blijkt echter dat de treinen van het kabinet niet harder hoeven gaan rijden. Wel komt er tijdwinst doordat de Beneluxtrein minder vaak Den Haag hoeft aan te doen.
Uit het concept blijkt verder dat het kabinet van plan is om de complete spoorordening tegen het licht te houden. Ook dat was een van de aanbevelingen van de enquêtecommissie. Het plan is om vier scenario’s uit te werken. In het eerste scenario komt het complete spoor in handen van NS. Het tweede scenario is het spoor houden zoals het nu is, waarbij NS het hoofdrail houdt en marktpartijen een paar lijntjes aan de randen daarvan.
Een andere mogelijkheid die moet worden onderzocht is om het complete Nederlandse spoor aan te besteden, waar zowel marktpartijen als NS op mogen bieden. Het laatste scenario is er een waarin het spoor wordt opgehakt in grote blokken die dan vervolgens worden aanbesteed.
Verder wil het kabinet dat het ministerie van Infrastructuur de leiding neemt bij ProRail. Het bedrijf blunderde met grote spoorverbouwingen. Die liepen financieel compleet uit de hand.
Door de spoorbeheerder onder de vleugels van het ministerie te brengen hoopt staatssecretaris Dijksma orde op zaken te kunnen stellen. Het kabinet neemt daarover nog dit jaar een beslissing, blijkt uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien.
Klachten reizigers
Zo’n 10.000 mensen hebben de afgelopen weken foto’s gestuurd van overvolle treinen. ConsumentenClaim heeft hiermee naar eigen zeggen voldoende bewijs verzameld om eventueel een rechtszaak tegen de NS te beginnen.
Eind 2015 bleek uit cijfers dat ruim 40 procent van de treinuitval veroorzaakt wordt door problemen met rails, wissels en bovenleidingen. Ook dat is de verantwoordelijkheid van ProRail.
NOS 01.02.2019 Staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur vindt dat de manier waarop ProRail grond bij het spoor aankoopt beter moet. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft ze dat twee grondaankopen in 2017 en 2018 niet verantwoord zijn verlopen. Volgens de staatssecretaris is er onnodig veel publiek geld naar de grond gegaan.
Het gaat om percelen die in 2010 en 2014 door de NS zijn aangeboden aan ProRail. Omdat de stukken grond niet nodig werden geacht voor het werk van de spoorbeheerder, werden ze uiteindelijk verkocht aan private partijen.
Die ondernemers kwamen in conflict met ProRail. Bij één van de partijen leidde dat tot rechtszaken. “Hierdoor ontstonden vertragingen, noodzakelijke wijzigingen van aanlegprojecten en aanzienlijke kostentoenames”, schrijft de staatssecretaris.
Maatschappelijk verantwoord
Volgens Van Veldhoven heeft ProRail uiteindelijk de gronden alsnog moeten aankopen om zijn werk te kunnen blijven uitvoeren. De kosten waren veel hoger dan jaren eerder het geval zou zijn geweest. Eind vorig jaar kwamen twee gevallen naar buiten van ondernemers die miljoenen van ProRail kregen voor de grond.
“Het maatschappelijk verantwoord besteden van beschikbare middelen is belangrijk. Ik constateer dat dit hier niet is gelukt”, schrijft Van Veldhoven. “Het is nu zaak om lessen te trekken om herhaling te voorkomen”, vindt ze. Daarom gaat ProRail voortaan uitvoeriger analyseren of percelen nodig zijn, niet alleen voor toekomstige projecten maar ook voor bijvoorbeeld werkzaamheden.
Convenant
“Ook zullen NS en ProRail hun samenwerking verder verbeteren en hun werkwijze rondom grondverkopen en aankopen in een convenant vastleggen”, aldus Van Veldhoven. Daarbij moet ook worden vastgelegd hoe grondprijzen worden overeengekomen.
ProRail-topman Eringa en NS-topman Van Boxtel staan achter de verbeterplannen. “Wij hebben er vertrouwen in dat we met deze verbetermaatregelen beter in staat zijn om percelen die nu of in de toekomst nodig zijn voor spoorse doeleinden te behouden”, schrijven ze in een gezamenlijke brief.
NU 08.01.2019 Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt de omstreden verkoop van NS-gronden aan een vastgoedondernemer in 2014.
Het gaat om de transactie waarbij NS-grond aan Bakkhe Vastgoed verkocht werd.
Volgens het OM hebben twee verdachten zich rond de deal mogelijk schuldig gemaakt aan niet-ambtelijke omkoping, bevestigt woordvoerder Valentine Hoen van het Functioneel Parket dinsdag in het AD. Het onderzoek richt zich niet op NS en ProRail.
In zowel 2010 als 2014 verkocht de NS grote hoeveelheden grond langs het spoor aan twee verschillende vastgoedhandelaren. Zij hoefden niets te betalen en kregen zelfs miljoenen euro’s toe. De gronden werden ook aangeboden aan ProRail, maar dat zag af van aankoop.
Later bleek ProRail veel van de gronden nodig te hebben voor spoorverbreding en andere werkzaamheden, waardoor het de grondpakketten moest kopen van de vastgoedhandelaren. Voor de eerste deal betaalde de spoorbeheerder in 2017 ruim 18 miljoen euro aan het bedrijf RailSide, voor de tweede vorig jaar 15 miljoen aan Bakkhe Vastgoed.
NOS 08.01.2019 Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar de verkoop van grond langs het spoor in Nederland door de NS. Een woordvoerder meldt dat aan het AD. Bij de verkoop van 645 hectare grond in 2014 is mogelijk sprake geweest van omkoping.
Het OM wil alleen bevestigen dat er in deze zaak twee verdachten in beeld zijn. Eén van hen zou twee partijen hebben gediend zonder dat te melden. Het onderzoek richt zich op de gevolgen hiervan, meldt het OM. NS of ProRail maken daar geen onderdeel van uit.
Miljoenenstrop
In 2010 en 2014 verkocht de NS honderden stukken grond langs het spoor aan twee verschillende bedrijven, RailSide en Bakkhe Vastgoed. Ze kregen de grond voor een klein bedrag en ook nog eens miljoenen euro’s extra voor het onderhoud ervan.
De stukken grond waren eerder aangeboden aan ProRail, maar dat besloot niet tot aankoop over te gaan. De NS benaderde daarna andere bedrijven.
Jaren later bleek ProRail het land alsnog nodig te hebben voor spoorverbreding en het plaatsen van bijvoorbeeld hekken en spoorbruggen. De stukken grond werden in 2017 voor respectievelijk 18,1 miljoen euro en 15 miljoen euro teruggekocht.
Aandeelhouder
De verkoop van NS-grond aan Bakkhe Vastgoed in 2014 wordt volgens het AD nu door het OM onderzocht. RailSide was in 2014 ook in de race voor die aankoop, maar denkt dat een voormalig aandeelhouder kennis over hun voorstel heeft doorgespeeld aan Bakkhe Vastgoed. Met die informatie zou Bakkhe Vastgoed de aanbesteding vervolgens hebben gewonnen, schrijft de krant.
Het OM wil volgens de krant niet bevestigen of de eigenaar van het bedrijf één van de twee betrokken verdachten is.
AD 08.01.2019 Ook het Openbaar Ministerie (OM) doet nu onderzoek naar de omstreden deals met grond langs het spoor. Vijf vragen over een affaire die almaar groter wordt.
Hoe zit de zaak ook alweer in elkaar?
Bij de verkoop van stroken grond langs het spoor in heel Nederland zijn de afgelopen jaren miljoenenblunders gemaakt, ontdekte deze krant vorige maand. De NS deed twee keer een grote hoeveelheid percelen van de hand voor een symbolisch bedrag van 1 euro. De tweevastgoedhandelarendie de grond overnamen, kregen daarbij bovendien elk 8,1 miljoen euro mee voor het onderhoud.
Spoorbeheerder ProRail had de grond ook aangeboden gekregen, maar paste daarvoor op advies van het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat, omdat ‘de noodzaak daarvoor op dat moment ontbrak’. Later besefte ProRail dat de gronden wel degelijk nodig waren. Daarvoor moest de spoorbeheerder toen diep in de buidel tasten: één keer telde het 18 miljoen euro neer, een tweede keer 15 miljoen.
Wie wordt nu verdacht van omkoping?
Het gaat om iemand die een rol speelde bij de tweede verkoop van gronden door de NS, in 2014. Volgens het OM heeft deze persoon ‘twee partijen gediend zonder dit te melden’, en zich daarbij schuldig gemaakt aan omkoping. Het gaat niet om iemand van ProRail of de NS.
Vermoedelijk was het iemand die informatie over een andere bieder doorspeelde aan Bakkhe Vastgoed. Dat zou met die kennis de aanbesteding hebben gewonnen. De vastgoedhandelaar van de eerste deal denkt dat een voormalig zakenpartner van hem informatie doorspeelde aan Bakkhe. Deze voormalig aandeelhouder ontkent dat, Bakkhe Vastgoed reageerde de afgelopen weken niet op vragen van deze krant.
Had het ministerie destijds niet moeten ingrijpen?
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat (nu Infrastructuur en Milieu) raadde ProRail in 2010 afom de gronden aan te schaffen, die later keihard nodig bleken. Volgens ProRail-topman Pier Eringa had het ministerie destijds moeten ingrijpen, omdat de directies van de NS en ProRail met elkaar overhoop lagen.
Wie onderzoekt nu wat er is misgegaan?
Dat zijn drie partijen. Het Openbaar Ministerie neemt de omkoping onder de loep. Daarnaast doet spoorbeheerder ProRail intern onderzoek naar het ‘gepruts’, zoals de eigen baas Pier Eringa het vorige week betitelde.
Ook de Tweede Kamer eist opheldering over de vastgoedblunders. Er zijn Kamervragen gesteld door onder andere D66en de SP. De Kamerleden willen onder meer weten hoe het kan dat een makelaar ‘handig gebruik heeft gemaakt van de situatie om vervolgens 18 miljoen euro op te strijken’.
Wanneer horen we meer?
De onderzoeken van het OM en ProRail lopen voorlopig nog. Maar na het weekend horen we waarschijnlijk al meer over de kwestie: dan worden de Kamervragen van de diverse fracties over deze affaire beantwoord.
Leeshier meer over de vastgoeddeal die het Openbaar Ministerie onderzoekt: Snelle jongen loopt binnen dankzij ProRail en NS (Premium)
Leeshier de complete reconstructie over dit miljoenengevecht: Rotterdamse zakenman kost ProRail 18 miljoen: wie betaalt dat? Jij! (Premium)
Tips?
Heb je tips over deze zaak of over andere opvallende grondverkopen, dan komen we graag met je in contact. Gebruik onze WhatsApp-tiplijn 06-11568540 of mail naar oproep@ad.nl (je gegevens nemen we in vertrouwen in behandeling volgens ons privacy-statement).
NOS 22.12.2018 Spoorbeheerder ProRail heeft nog eens miljoenen betaald voor de aankoop van grond langs het spoor. Het staatsbedrijf heeft honderden stukjes grond overgenomen van een ondernemer voor 15 miljoen euro.
Die had het drie jaar daarvoor van NS gekocht voor een euro en kreeg er 6,7 miljoen euro bij voor het onderhouden en mogelijk saneren van de grond, meldt het AD. Vorige week kwam via de krant een soortgelijke kwestie naar buiten.
De ondernemer kocht in 2014 in totaal 645 hectare grond, bestaande uit honderden percelen langs het Nederlandse spoor. Die waren in handen van NS Vastgoed, dat het in eerste instantie aanbood aan ProRail. De spoorbeheerder besloot de gronden niet te kopen, waarop NS andere partijen benaderde.
Drie jaar later had ProRail de grond echter wel nodig en betaalde dus 15 miljoen euro voor de grond aan de ondernemer.
‘Andere voorwaarden’
In een reactie zegt een woordvoerder van ProRail dat het bedrijf de grond in 2013 inderdaad van de vastgoedtak van NS had kunnen overnemen, maar niet tegen de gunstige voorwaarden die NS stelde aan marktpartijen.
“Wij vinden het bijzonder dat je als enige echte belanghebbende niet voor een tweede gesprek wordt uitgenodigd, nadat de NS opeens de voorwaarden heeft aangepast”, zegt de woordvoerder. Maar een NS-woordvoerder zegt dat ook ProRail gunstige voorwaarden kreeg aangeboden, maar niet wilde kopen. “Daarop zijn we gaan kijken in de markt”, zegt ze.
Spoorbruggen en hekken
Vorige week bleek al dat de spoorbeheerder miljoenen heeft betaald aan een andere ondernemer voor stukjes grond, die jaren daarvoor voor vrijwel niets overgenomen hadden kunnen worden van NS Vastgoed.
De perceeltjes waren nodig voor het plaatsen van spoorbruggen en hekken. Uiteindelijk kocht ProRail de grond van de Rotterdamse ondernemer voor in totaal 18,1 miljoen euro.
AD 28.09.2018 Het kabinet denkt dat de prestaties van de flitslijn HSL-Zuid pas richting 2040 ‘toegroeien’ naar het niveau dat nu wordt gehaald op het gewone spoornet. Extra maatregelen om sneller resultaat te bereiken zitten voorlopig niet in de pijplijn. NS-topman Roger van Boxtel is verbijsterd.
De snelle spoorlijn naar het zuiden kampt de laatste jaren met vele vertragingen en uitval. Op het spoor zijn vaak technische problemen en reizigers zijn regelmatig de dupe. Er wordt al langere tijd gewerkt aan een structurele oplossing, maar die laat dus nog geruime tijd op zich wachten.
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (spoor) wil eerst de introductie afwachten van nieuwe treinen, bij de dienstregeling 2021. En een nieuw spoorveiligheidssysteem zal op belangrijke locaties niet voor 2030 worden ingevoerd.
Teleurgesteld
Ik heb een teleurgesteld sinterklaasgevoel, aldus Roger van Boxtel (NS) .
NS-topman Roger van Boxtel is ronduit verbijsterd over de kabinetsvisie op de flitslijn, laat hij deze site weten. ,,Ik heb een teleurgesteld sinterklaasgevoel. We hebben een mooi wensenlijstje ingeleverd voor de HSL-Zuid en krijgen nu een pakje terug waar niets in zit”, zegt de NS-baas.
NS en spoorbeheerder ProRail zijn volgens Van Boxtel ‘terecht onder druk gezet’ om de prestaties te verbeteren op de HSL. Dat is ook gebeurd, blijkt uit extern onderzoek. ,,Daarin staat dat NS en ProRail de sinaasappel volledig hebben uitgeknepen. Nu resteert dat de lijn opgeknapt moet worden voor 600 tot 700 miljoen euro.”
Geen geld
En dat geld is er niet, schrijft staatssecretaris Van Veldhoven aan de Tweede Kamer. ,,Op dit moment is de budgettaire ruimte voor het uitvoeren van de voorgestelde maatregelen ontoereikend.”
NS en ProRail hebben eerder al voorgesteld het spoorveiligheidssysteem ERTMS te verbeteren op de snelle HSL-Zuid. Daarnaast moet dit systeem er zo snel mogelijk komen op het normale spoor bij Rotterdam, waar ook snelle treinen rijden.
Ten derde willen de vervoerder en de spoorbeheerder dat twee van de tien zogeheten spanningssluizen op de HSL-Zuid worden verplaatst en vernieuwd. Dit is een stuk van het bovenleidingsnetwerk waar een elektrische trein overgaat van de ene op de andere spanning. Er is daar een korte onderbreking in de bovenleiding en dat geeft nu grote problemen.
Eerlijk
Van Boxtel is blij dat de bewindsvrouw eerlijk benoemt dat het geld voor de voorgestelde ingrepen er niet is. ,,Maar we hadden hoge ambities en krijgen het lid op de neus. Dit is zeer teleurstellend voor de reizigers en onze machinisten.”
Overigens noemt de NS-baas de HSL-Zuid vooral in de Randstad een succesvolle en steeds populairder wordende lijn. Van Boxtel: ,,Dit was eerst onze achilleshiel, inmiddels is door de inzet van de NS en ProRail de situatie verbeterd. De bal ligt nu bij het kabinet.”
Het doet me pijn dat ik nu juist degene ben die het de heer Van Boxtel moet verklappen, maar… Sinterklaas bestaat niet, aldus Staatssecretaris Van Veldhoven.
Staatssecretaris Van Veldhoven laat in een reactie weten: ,,Natuurlijk is er altijd nog meer mogelijk als er opnieuw een grote zak geld naar de hogesnelheidslijn zou gaan. En het doet me pijn dat ik nu juist degene ben die het de heer Van Boxtel moet verklappen, maar… Sinterklaas bestaat niet.”
Van Veldhoven verwacht van NS en ProRail dat zij ‘ook de komende jaren blijvende aandacht en inzet tonen om de reiziger op de hogesnelheidslijn het maximale te bieden’.
Om voor de korte en middellange termijn de complexiteit van de HSL-Zuid te verminderen en de prestaties te verbeteren maakte het kabinet eerder al 60 miljoen euro vrij.
De HSL-Zuid is een snelle spoorlijn van 125 kilometer lang tussen de Amsterdamse metropool en de Belgisch grens. De peperdure lijn werd in 2009 in gebruik genomen.
Na bijna tien jaar wachten, kun je vanaf 9 april 2020 eindelijk rechtstreeks met de trein van Breda naar Antwerpen.
NU 14.05.2018 Het kabinet is niet erg enthousiast over de plannen van ProRail om de buitenlandse markt op te gaan. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur waarschuwt de spoorbeheerder dat de Nederlandse reiziger voorrang moet krijgen “boven extra internationale activiteiten”.
ProRail-directeur Pier Eringa kondigde maandag in de Volkskrant aan dat zijn bedrijf, dat helemaal in handen is van de Staat, ook in het buitenland actief wil worden.
Naar bijvoorbeeld het nieuwe beveiligingssysteem van ProRail zou veel vraag zijn. Eringa wijst erop dat NS bijvoorbeeld ook in andere Europese landen reizigers vervoert.
Van Veldhoven vindt dat ProRail wel wat anders aan het hoofd heeft. Ze “verwacht van ProRail dat de prioriteit voor de komende jaren bij de Nederlandse reiziger en vervoerder ligt: minder storingen, meer treinen per uur, en allemaal veilig en op tijd”.
Bovendien is het kabinet juist bezig de teugels voor ProRail weer wat aan te trekken, stelt ze. Ook dat is een van “de belangrijke uitdagingen voor de komende jaren”.
Telegraaf 14.05.2018 Het kabinet is niet erg enthousiast over de plannen van ProRail om de buitenlandse markt op te gaan. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur waarschuwt de spoorbeheerder dat de Nederlandse reiziger voorrang moet krijgen „boven extra internationale activiteiten”.
ProRail-directeur Pier Eringa kondigde maandag in de Volkskrant aan dat zijn bedrijf, dat helemaal in handen is van de Staat, ook in het buitenland actief wil worden. Naar bijvoorbeeld het nieuwe beveiligingssysteem van ProRail zou veel vraag zijn. Eringa wijst erop dat ook bijvoorbeeld NS in andere Europese landen reizigers vervoert.
Van Veldhoven vindt dat ProRail wel wat anders aan het hoofd heeft. Ze „verwacht van ProRail dat de prioriteit voor de komende jaren bij de Nederlandse reiziger en vervoerder ligt: minder storingen, meer treinen per uur, en allemaal veilig en op tijd.” Bovendien is het kabinet juist bezig de teugels voor ProRail weer wat aan te trekken, stelt ze. Ook dat is een van „de belangrijke uitdagingen voor de komende jaren”.
AD 14.05.2018 Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (spoor) en grote partijen in de Tweede Kamer zijn niet te spreken over het voornemen van spoorbeheerder ProRail om in het buitenland zaken te gaan doen.
Staatsbedrijf ProRail wil, net als de NS al jaren geleden heeft gedaan, de Europese markt op, zei president-directeur Pier Eringa vanmorgen in de Volkskrant. ,,ProRail is een goed exportproduct.”
Het kabinet is momenteel juist bezig om meer greep te krijgen op de spoorbeheerder, door de organisatiestructuur om te bouwen. Daarnaast ontving ProRail recent nog een voorwaardelijke boete van 1,275 miljoen euro, omdat het aantal grote storingen nog steeds te hoog was in 2017.
Staatssecretaris Van Veldhoven is desgevraagd glashelder over de rol van de spoorbeheerder in haar ogen. ,,Ik verwacht van ProRail dat de strategische prioriteit voor de komende jaren bij de Nederlandse reiziger en – vervoerder ligt, boven extra internationale activiteiten: minder storingen, meer treinen per uur, en allemaal veilig en op tijd.”
Vleugels uitslaan
Op zich zijn wij niet tegen het elders vermarkten van onze kennis, maar ik zeg: stap voor stap, aldus VVD-Kamerlid Erik Ziengs.
Regeringspartij VVD reageert ook lauw op het voornemen om in het buitenland het avontuur aan te gaan. ,,Prima dat ze ambitie hebben bij ProRail, maar voordat ze hun vleugels uitslaan moet eerst de pittige verandering van de organisatie geregeld zijn”, aldus Kamerlid Erik Ziengs. ,,Op zich zijn wij niet tegen het elders vermarkten van onze kennis, maar ik zeg: stap voor stap.”
CDA-Kamerlid Mustafa Amhaouch vraagt zich af of expansie over de grens nu het hoogste punt moet zijn op het verlanglijstje van ProRail. ,,Dat zou je niet verwachten. Want, wat is de toegevoegde waarde voor de Staat als aandeelhouder en voor de reizigers?” Deze partijen willen gewoon goed trein- en goederenvervoer. Kortom, wij vragen ons af of het allemaal nu moet.”
Buitenlandse activiteiten van ProRail liggen niet voor de hand, aldus D66-Kamerlid Rob Jetten.
Coalitiepartner D66 reageert nog het meest afwijzend. Kamerlid Rob Jetten: ,,ProRail is de laatste jaren druk bezig met het verbeteren van de prestaties voor de reiziger en goederenvervoerder. Daar mag je trots op zijn en het is mooi als andere landen naar Nederland komen om te leren. Maar buitenlandse activiteiten van ProRail liggen niet voor de hand.”
Volgens een woordvoerder van ProRail worden de prestaties van de spoorbeheerder steeds beter en is de recente voorwaardelijke boete grotendeels niet de schuld van het bedrijf. Hij benadrukt dat ook in andere sectoren staatsbedrijven hun vleugels al hebben uitgeslagen naar het buitenland, zoals stroombeheerder TenneT.
VK 14.05.2018 Spoorbeheerder ProRail wil, net als de NS al jaren geleden heeft gedaan, de Europese markt op. ‘ProRail is een goed exportproduct’, vindt president-directeur Pier Eringa, nu steeds vaker buitenlandse spoorbeheerders op bezoek komen die willen weten hoe ProRail een nieuw Europees beveiligingssysteem voor het spoor toepast en erin slaagt de drukte op het spoor te regelen.
Dat ProRail in het buitenland actief wil worden zal weerstand oproepen, voorziet Eringa. Tegen reizigers en vervoersbedrijven zegt hij: ‘We hebben de boel hier nu aardig op orde.’
Tegen het kabinet, dat doende is ProRail voor 2021 om te bouwen van een bv tot een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) om zo meer greep te hebben op de spoorbeheerder: ‘Ik vind het slap als we geen ambitie tonen. In het buitenland kijkt iedereen vol waardering naar wat wij hier klaarspelen. Nederland moet veel meer in Europees perspectief denken.’
Enig aandeelhouder
Op andere markten, telefonie, energie, zijn vergelijkbare bedrijven met de staat als enig aandeelhouder al lange tijd in het buitenland actief. Woordvoerder Jeroen Brouwers van Tennet, net als ProRail een bedrijf dat infrastructuur beheert (hoogspanningsnetwerk): ‘Wij zijn al sinds 2009 in Duitsland actief. Sinds 2014 mogen we ook partner worden in buitenlandse bedrijven. De staat moet daarvoor toestemming geven en de belangrijkste overweging is of het de maatschappij iets oplevert in de vorm van dividend.’
ProRail reist komende maand voor het eerst mee in het gevolg van koning Willem-Alexander en koningin Máxima die op staatsbezoek gaan naar de Baltische Staten. Dat bezoek begint op 10 juni, de handelsmissie is rond het gespreksonderwerp transport geformeerd.
De spoorbeheerder krijgt in Nederland steeds vaker buitenlandse delegaties op bezoek. De afgelopen anderhalf jaar zijn collega-spoorbeheerders uit Noorwegen, Denemarken, Frankrijk en Litouwen komen kijken naar ervaringen van ProRail met het nieuwe veiligheidssysteem ERTMS. Ook uit Australië, Turkije, Taiwan en Zuid-Korea zijn spoorbeheerders op bezoek geweest, voornamelijk om te kijken hoe in Nederland op drukke trajecten zes keer per uur een intercity kan laten rijden.
Eringa: ‘We geven nu alles gratis weg. We kunnen beter onze kennis en ervaring in het buitenland te gelde maken.’
Volgens ProRail staat Europese spoorwetgeving werkzaamheden in het buitenland niet in de weg. Als het om goederenvervoer gaat, werken spoorbeheerders nu al in andere landen aan zogeheten TEN-T-corridors. Dat zijn internationale spoorwegnetwerken die Europa subsidieert om vervoer over de weg te verminderen.
‘Waarom zouden we als beheerders van het spoor ook niet actief zijn als het gaat om het personenvervoer?’, vraagt Eringa zich hardop af. ‘Personenvervoerders zelf doen dat al jaren. NS is heel succesvol in het buitenland. Op ons eigen spoor rijden heel veel buitenlandse personenvervoerders.’
Winst
NS verdiende vorig jaar 58 miljoen euro aan buitenlandse activiteiten, aldus een woordvoerder. Dat is althans de winst waarvan ook de Nederlandse staat als aandeelhouder profiteert. De NS Groep als internationale holding is vooral in Engeland en Schotland actief, niet alleen in het treinvervoer maar ook in busvervoer. Ook verdient NS in het buitenland aan de exploitatie van winkelformules.
Sinds de marktwerking op het spoor zijn NS en ProRail bedrijven geworden, met de staat als grootaandeelhouder. Het kabinet gaat nu de greep op ProRail weer versterken, onder meer omdat de spoorbeheerder wordt verweten dat bij grote infrastructurele werken en de bouw van nieuwe stations de kosten uit de hand zijn gelopen.
Met de prestaties op het spoor gaat het met ProRail de laatste jaren de goede kant op. Eringa: ‘Al jaren rijdt 90 procent van alle treinen op tijd. Op zo’n druk spoor als het onze is dat een wereldprestatie.’ Al staat voor dit en komend jaar vrijwel vast dat prestatieafspraken over het benutten van de Hogesnelheidslijn niet gehaald zullen worden. Op de HSL wordt het steeds drukker met treinen, waardoor de punctualiteit onder druk komt te staan.
Volgens Eringa speelt daarbij een rol dat Nederland extreem hoge veiligheidsnormen hanteert. Eringa is voorzitter van de Europese branchevereniging van spoorbeheerders EIM: ‘Nogmaals: we zijn een goed exportproduct.’
Telegraaf 09.05.2018 – NS pakt de overvolle treinen tussen Amsterdam, Schiphol en Rotterdam over de hogesnelheidslijn nog dit jaar rigoureus aan.
Er komen zo’n 200.000 zitplaatsen per week bij. Begin 2019 gaat het om circa 50 procent meer stoelen dan nu, van 400.000 naar 600.000 per week. Zo’n snelle expansie op het spoor is nog niet eerder vertoond.
Het is volgens NS-topman Roger van Boxtel hard nodig om de enorme reizigersgroei op dit drukste spoortraject van Nederland op te vangen. Het aantal reizigers nam hier vorig jaar 25 procent toe, terwijl de eerdere prognose 10 procent was.
’Steeds aantrekkelijker’
„De korte reistijd van IC Direct is ook door de automobilist ontdekt. De economische voorspoed en de groei van het aantal luchtvaartpassagiers van en naar Schiphol zijn ook factoren die deze snelle treinroute steeds aantrekkelijker maken”, meent Van Boxtel.
Reisbrancheorganisatie ANVR verwacht deze zomer 10 procent meer Nederlandse luchtreizigers. „We zetten met spoed extra hsl-intercity’s in. De IC Direct-treinen worden samen met IC Brussel ook verlengd, is gisteren door de directie besloten”, aldus een NS-woordvoerder.
’Opgeknipt’
Uitbreiding van de capaciteit over de complexe hsl is volgens hem technisch nog niet zo makkelijk. „We gaan het aantal ritten in beide richtingen vergroten van vier naar vijf per uur. En elke trein krijgt een zevende rijtuig met ruim tachtig zitplekken boven op de huidige zes rijtuigen.”
In de NS-werkplaats in Watergraafsmeer worden de treinen ’opgeknipt’, waarna een nieuw deel ertussen wordt geplaatst. „Het gaat om speciale treinen die echt verbouwd moeten worden om over de hsl te kunnen rijden. Het is dus niet even een wagonnetje aankoppelen.”
35 rijtuigen per uur
Het resultaat is dat in de nieuwe dienstregeling 2019 elk uur 35 rijtuigen in beide richtingen tussen Amsterdam en Rotterdam via Schiphol razen. Dat is exclusief flitstreinen Thalys (Parijs) en Eurostar (Londen).
Woensdag doet de rechtbank Utrecht uitspraak in de zaak die ConsumentenClaim namens meer dan 10.000 gedupeerde spitsreizigers heeft aangespannen om genoeg zitplaatsen in de piekuren af te dwingen. „Anders de helft van het geld terug als mensen elke dag moeten staan”, is de eis.
’Soms hoort staan erbij’
Een NS-zegsman wil niet vooruitlopen op het vonnis. „Staan hoort er in de spits soms bij, net als files op de weg. Maar we doen ons uiterste best om waar mogelijk meer stoelen in te zetten, dat blijkt wel uit onze ingreep op de hsl”, stelt hij.
Daarnaast experimenteert NS volgens hem met kortingen in daluren en aan de randen van de spits om reizigers te spreiden. Ook de IC Direct-toeslag is tijdelijk voordeliger. „Dat biedt echter niet genoeg soelaas. De meeste mensen zijn afhankelijk van piekritten om op tijd op hun werk of studie te verschijnen. Daar kunnen wij niets aan veranderen.”
NU 09.05.2018 De NS gaat in januari de treinen op de hogesnelheidslijn verlengen. De Intercity Direct-treinen worden van zes naar zeven rijtuigen uitgebreid om de toegenomen drukte het hoofd te kunnen bieden.
Het aantal reizigers op de snelle lijn tussen Amsterdam en Rotterdam steeg in het afgelopen jaar met 25 procent, waar 10 procent werd verwacht.
De maatregel komt boven op de verlenging van de IC Brussel, waar momenteel aan wordt gewerkt, en de geplande uitbreiding van het aantal ritten van vier naar vijf per uur in december. Met alle aanpassingen groeit de capaciteit binnen een jaar met zo’n 35 procent, aldus de NS.
Een woordvoerder laat aan NU.nl weten dat de langere Intercity Direct-treinen stapsgewijs worden ingezet. Dit komt doordat op de hogesnelheidslijn speciale treinen in een vaste samenstelling rijden. Voordat een extra rijtuig kan worden toegevoegd, moeten de treinen worden opgeknipt op de onderhoudsplaats.
Momenteel rijden op de hogesnelheidslijn per richting elk uur 24 rijtuigen. Dit moeten er uiteindelijk 33 tot 35 worden. De Thalys en Eurostar zijn niet meegenomen in deze cijfers.
Voorkomen
De NS meldt dat het ondanks de maatregelen in de spits nog druk kan blijven, maar dat “de grootste spitshinder” op deze manier wordt voorkomen.
Begin april besloot het spoorwegbedrijf een tijdelijke korting in te voeren voor reizigers die buiten de spitsuren gebruikmaken van de Intercity Direct, waar een speciale toeslag voor geldt. Volgens de NS is het hierdoor minder druk, maar biedt dat “onvoldoende soelaas”.
NOS 09.05.2018 De NS-treinen op het hogesnelheidstraject tussen Amsterdam, Schiphol en Rotterdam krijgen er nog dit jaar veel zitplaatsen bij. De NS gaat met spoed alle treinen verlengen van zes naar zeven rijtuigen om de explosieve groei van het aantal reizigers op het traject te kunnen opvangen.
Volgens de spoorwegen wordt daarmee voorkomen dat de hsl-lijn aan zijn eigen succes ten onder gaat.
Vorig jaar reisden 25 procent meer reizigers over het hsl-traject dan het jaar ervoor, terwijl op tien procent was gerekend. Dat komt onder meer doordat Schiphol steeds meer reizigers trekt.
Aanpassen
De verlenging van de treinen komt boven op de geplande uitbreiding van het aantal ritten van vier naar vijf per uur op het hsl-traject. Zo’n snelle uitbreiding van de capaciteit is nog niet eerder vertoond.
De komende tijd gaat de NS de hsl-treinen technisch aanpassen. Er worden stukken tussen geplaatst; volgens de NS kunnen niet zomaar extra wagons aan de andere wagons worden gekoppeld en daarom is het nodig dat de treinen worden “opgeknipt”.
Door de uitbreiding van het aantal zitplaatsen rijden er volgend jaar in beide richtingen elk uur 33 tot 35 rijtuigen tussen Amsterdam en Rotterdam via Schiphol over de hogesnelheidslijn.
Hoofdpijndossier
De hsl is al jaren een hoofdpijndossier voor de NS. De kosten van de aanleg vielen met 7,2 miljard euro veel hoger uit dan gepland en de Italiaanse Fyra-treinen die over het traject zouden rijden, werden na veertig dagen alweer van het spoor genomen vanwege technische mankementen.
Ook hebben reizigers last van vertragingen en uitval op het hsl-traject. De treinen en infrastructuur moeten aangepast worden om de punctualiteit te verbeteren. Het is nog niet duidelijk hoeveel de aanpassingen gaan kosten en wanneer die worden uitgevoerd.
Politiek
De politiek heeft geregeld kritiek geuit op de NS. Onlangs zei staatssecretaris Van Veldhoven nog dat de reiziger er niet langdurig last van mag hebben dat de hsl drukker bereden gaat worden.
“Dat meer treinen over de hogesnelheidslijn gaan rijden, is al jaren de planning, ook van de NS zelf. We hebben die kostbare lijn immers niet voor niets aangelegd”, zei Van Veldhoven.
Telegraaf 02.05.2018 De Nederlandse Spoorwegen (NS) stappen naar de rechter om een boete van bijna 41 miljoen euro van tafel te krijgen. Het vervoersbedrijf kreeg die boete vorig jaar van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De NS tekende eerder bezwaar aan tegen de boete, maar de ACM heeft besloten deze overeind te houden en alleen de motivering wat te verduidelijken.
Het spoorbedrijf kreeg de boete voor misbruik van zijn economische machtspositie bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. ,,Ook na heroverweging is de ACM van oordeel dat NS misbruik heeft gemaakt van haar economische machtspositie’’, aldus de waakhond over de beslissing de bezwaren van de NS naast zich neer te leggen.
De NS hoopt dat de rechter de hele boete doorstreept. ,,Wij zijn het oneens met het oordeel en de onderbouwing ervan’’, aldus een woordvoerder.
NS won de aanbesteding via dochterbedrijf Abellio, maar speelde vals. Het bedrijf maakte gebruik van vertrouwelijke informatie over concurrent Veolia die van een ex-directeur van die onderneming afkomstig was. Ook benadeelde NS concurrenten door bruikbare informatie laat door te geven, terwijl Abellio daar wel over kon beschikken. Het uiteindelijke bod van de NS was volgens de ACM verlieslatend, maar de NS sprak dat eerder tegen.
Als gevolg van de affaire greep NS in 2015 al in in de eigen organisatie. Onder meer topman Timo Huges moest als gevolg van de affaire vertrekken. De ACM stelde echter dat Huges niet verantwoordelijk kon worden gehouden voor de fraude. Eind december sprak ook de rechtbank in Den Bosch Huges vrij van fraude bij de aanbesteding. Ook alle andere verdachten werden vrijgesproken. Tegen de betrokken directeuren waren straffen geëist tot een jaar cel. Het Openbaar Ministerie heeft tegen al deze vrijspraken beroep aangetekend.
VK 28.03.2018 ProRail en NS hebben hun zaakjes op het Nederlandse spoor steeds beter voor elkaar, maar door externe factoren is het aantal grote verstoringen afgelopen jaar toch licht gestegen. Vooral door suïcides, spoorlopers, aanrijdingen en extreme weersomstandigheden zijn overal in Nederland grote verstoringen opgetreden met veel treinuitval.
Zelfs voor hét zorgenkindje van ProRail en NS, de hogesnelheidslijn (HSL), kunnen de spoorbeheerder en het vervoersbedrijf goede cijfers overleggen, maar de vreugde is waarschijnlijk van korte duur. Op die dure lijn, onverbrekelijk verbonden met het drama van de Fyra-trein, gaan vanaf dit jaar steeds meer treinen rijden waardoor nu al is te voorzien dat afspraken over punctualiteit niet kunnen worden nagekomen.
Dat laatste voorspellen onderzoekers die door ProRail en NS zijn ingehuurd om de toekomstige ontwikkelingen op de HSL in kaart te brengen. ‘De rek is uit het systeem’ zo staat in het onderzoeksrapport dat verantwoordelijk staatssecretaris Stientje van Veldhoven (spoor, D66) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Veel vertragingen
Volgens de onderzoeksbureaus Realistics en Triple Bridge staat nu al vast dat dit en volgend jaar reizigers op de HSL met veel vertragingen te kampen krijgen. De ‘bodemwaarde’ voor vertragingen, afgesproken met het ministerie van I en W, zal zeker niet gehaald worden.
Op de HSL rijdt, na het drama met de wrakke Fyra’s, sinds 2013 de IC Direct van Amsterdam naar Breda. Sinds enige tijd wordt op een deel van het dure traject (aanlegkosten ruim zeven miljard euro) ook door de IC Den Haag-Eindhoven gereden. Over twee weken komt ook de IC Brussel (Amsterdam-Brussel) daarbij en de hogesnelheidslijn wordt behalve door de Thalys ook sinds kort door de Eurostar (Amsterdam-Londen) benut.
Die toename van het treinverkeer gaat tot problemen leiden, voorspellen de onderzoekers. ‘De prestaties staan onder druk.’ Dat is met name voor vervoerder NS een somber vooruitzicht. Dat bedrijf ligt onder de loep van Den Haag nu er sinds de aanleg van de lijn heel veel is misgegaan. Het vorige kabinet heeft een marktonderzoek ingesteld om te inventariseren of eventueel andere vervoersbedrijven tot betere prestaties in staat zijn op die lijn.
Meer overheidssteun
In reactie op het onderzoeksrapport en de prestatierapporten van ProRail en NS, die staatssecretaris Van Veldhoven ook naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, pleit het spoorbedrijf nu al voor meer overheidssteun om niet in problemen te komen op de HSL. Omdat dat tracé ook nog voor een deel over conventioneel spoor leidt, met aparte veiligheidssystemen, is een forse extra investering in de infrastructuur nodig (vermoedelijk honderden miljoenen euro’s) om uitval en vertraging van treinen te beperken.
Over 2017 blijft NS hoe dan ook een boete van de overheid bespaard nu prestatieafspraken zijn nagekomen. Voor ProRail, dat het aantal storingen in de belangrijkste ‘hinderklassen’ (bepaalde hoeveelheid uitgevallen of vertraagde treinen) zag oplopen van 610 naar 628 heeft Van Veldhoven wel een ‘boete onder voorbehoud’ in petto. Die bedraagt 1,2 miljoen euro.
NU 28.03.2018 Staatssecretaris Stientje Van Veldhoven (Infrastructuur) ziet voorlopig geen reden om fors te gaan investeren in de hogesnelheidslijn (HSL). Volgens een extern onderzoek in opdracht van NS en ProRail is veel geld nodig om in de toekomst goede prestaties te kunnen leveren op deze spoorlijn.
”Ik hoor de oproep om extra investeringen in het HSL-spoor. Op dit moment heb ik 60 miljoen gereserveerd voor concrete maatregelen die op korte termijn aantoonbaar effect hebben voor de reiziger. Voor andere wensen heb ik nog geen onderbouwd verzoek ontvangen”, laat ze in een reactie weten.
De spoorbedrijven vrezen dat de prestaties op de HSL in 2018 onder druk komen te staan mede door de drukte op het reguliere spoor van de HSL-verbinding en door de complexe infrastructuur. Door de introductie van de Eurostar en de IC Brussel op de HSL in april wordt het nog een stuk drukker.
Reizigers moeten de komende twee jaar rekening houden met uitval. Alleen door ingrijpende wijzigingen aan de spoorbaan kan dezelfde betrouwbaarheid als op het regulier spoor worden verwacht, stellen de onderzoekers in de analyse naar de verbetermaatregelen. Onder meer stroom en beveiligingssystemen zouden moeten worden aangepakt.
Gesprek
NS en Prorail willen over de plannen in gesprek met het ministerie. Hoe hoog de kosten oplopen is niet bekend. Ingewijden noemen in NRC Next een bedrag van 700 miljoen euro. Van Veldhoven noemt de bedragen die rondgaan ”ontzettend groot”. Ze heeft geen extra geld beschikbaar. ”De bestaande financiële kaders zijn leidend.”
Ze wil ook dat reizigers zo weinig mogelijk last hebben van de komst van de nieuwe treindiensten op de HSL. ”Dat meer treinen over de hogesnelheidslijn gaan rijden is al jaren de planning – ook van NS zelf.” Het mag niet zo zijn dat de reiziger ”langdurig last” krijgt van de komst van de nieuwe treinen.
Telegraaf 28.03.2018 Staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur) accepteert geen langdurige problemen op de hogesnelheidslijn. Staatsbedrijf NS en spoorbeheerder ProRail vrezen voor meer oponthoud nu het steeds drukker wordt op het veelbesproken traject, maar de bewindsvrouw wil daar niks van weten. Het kabinet is ook niet van plan om opnieuw honderden miljoenen in de lijn te pompen.
De twee spoorbedrijven hebben onderzoek laten doen. Ze vrezen dat door de introductie van de Eurostar en de snelle intercity naar Brussel er toe kan leiden dat treinen minder vaak op tijd rijden. Reizigers moeten ook rekening houden met uitval.
Staatssecretaris Van Veldhoven is verrast. „Dat meer treinen over de hsl gaan rijden is al jaren de planning, ook van de NS zelf. We hebben die kostbare lijn niet voor niets aangelegd”, reageert de D66-bewindsvrouw. „Het kan en mag dan ook niet zijn dat de reiziger langdurig last heeft van een zogeheten introductie-effect van de IC Brussel.”
Miljoenen
Ze wijst er verder op dat de introductie van nieuwe treindiensten in het verleden ook zonder al te veel grote problemen hebben plaatsgevonden. „Ik reken er natuurlijk op dat zij ook nu alles op alles zetten voor de reiziger.”
De baas van ProRail heeft in een interview met NRC laten weten dat er „honderden miljoenen” nodig zijn om de infrastructuur te verbeteren. Van Veldhoven trekt 60 miljoen euro uit om op korte termijn een aantal problemen op te lossen.
„Voor andere wensen heb ik nog geen onderbouwd verzoek ontvangen”, laat de staatssecretaris weten. „De bedragen die ik nu voorbij hoor komen, zijn ontzettend groot.”
Debacle
De hsl is nog altijd een hoofdpijndossier in politiek Den Haag. De lijn heeft ruim zeven miljard euro gekost, veel duurder dan gepland. Het debacle met de Fyra zorgde uiteindelijk voor een parlementaire enquête. In de jaren daarna zijn er strenge afspraken gemaakt om geblunder in de toekomst te voorkomen.
NU 28.03.2018 Een ingrijpende wijziging aan de infrastructuur is nodig om de prestaties van de IC Direct op de hogesnelheidslijn (HSL) te verbeteren. Dat is de conclusie van een extern onderzoek in opdracht van NS en ProRail.
De spoorbedrijven vrezen dat de prestaties van de treinen op de HSL in 2018 onder druk komen te staan mede door de drukte op het reguliere spoor van de HSL-verbinding en door de complexe infrastructuur. Door de introductie van de Eurostar en de IC Brussel op de hogesnelheidslijn in april wordt het daarnaast een stuk drukker. Dat kan er toe leiden dat treinen minder vaak op tijd rijden.
Reizigers moeten de komende twee jaar rekening houden met uitval. Alleen door ingrijpende wijzigingen aan de spoorbaan kan dezelfde betrouwbaarheid als op het regulier spoor worden verwacht, stellen de onderzoekers in de analyse naar de verbetermaatregelen.
Om goede prestaties in de toekomst te kunnen leveren, moet de infrastructuur groots worden aangepakt, met veranderingen aan de stroom- en beveiligingssystemen. De spoorbedrijven willen plannen hiervoor met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bespreken.
Telegraaf 28.03.2018 Een ingrijpende wijziging aan de infrastructuur is nodig om de prestaties van de IC Direct op de hogesnelheidslijn (HSL) te verbeteren. Dat is de conclusie van een extern onderzoek in opdracht van NS en ProRail.
De spoorbedrijven vrezen dat de prestaties van de treinen op de HSL in 2018 onder druk komen te staan mede door de drukte op het reguliere spoor van de HSL-verbinding en door de complexe infrastructuur. Door de introductie van de Eurostar en de IC Brussel op de hogesnelheidslijn in april wordt het daarnaast een stuk drukker. Dat kan er toe leiden dat treinen minder vaak op tijd rijden
Reizigers moeten de komende twee jaar rekening houden met uitval. Alleen door ingrijpende wijzigingen aan de spoorbaan kan dezelfde betrouwbaarheid als op het regulier spoor worden verwacht, stellen de onderzoekers in de analyse naar de verbetermaatregelen.
Om goede prestaties in de toekomst te kunnen leveren, moet de infrastructuur groots worden aangepakt, met veranderingen aan de stroom- en beveiligingssystemen. De spoorbedrijven willen plannen hiervoor met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bespreken.
Een precies bedrag voor de kosten van de investeringen geven NS en ProRail niet.
NU 27.03.2018 ProRail heeft een voorwaardelijke boete van 1,275 miljoen euro gekregen vanwege de prestaties in 2017. Dat zegt staatssecretaris van Infrastructuur Stientje van Veldhoven tegen de Tweede Kamer.
Ondanks de boete zijn de prestaties van NS en ProRail enorm verbeterd volgens de staatssecretaris. De NS krijgt geen boeten omdat alle doelen zijn gehaald.
Vorig jaar kregen beide bedrijven nog een boete van in totaal 2,3 miljoen euro omdat hun prestaties van de Hogesnelheidslijn (HSL) in 2016 onder de maat waren gebleven. Op de HSL werd vorig jaar naar behoren gepresteerd. “Daarmee is een flinke stap gezet”, aldus Van Veldhoven.
ProRail krijgt een voorwaardelijke boete omdat het aantal verstoringen aan de infrastructuur waarvan klanten flink last hebben, hoger is dan afgesproken. Als de spoorbeheerder in 2018 alsnog aan de norm voldoet hoeft ze geen boete over 2017 te betalen.
De spoorbeheerder haalde de afspraken over ‘treinpunctualiteit goederenvervoer’ ook niet. Maar de bewindsvrouw ziet hiervoor een rechtvaardiging en geeft daarom geen boete.
Verder heeft NS een extern onderzoek laten doen naar het programma voor verbetering van de HSL. Daarin staat dat dit jaar een tijdelijke dip in de prestaties te verwachten is door de introducties van nieuwe treindiensten (IC Brussel en Eurostar).
Van Veldhoven verwacht dat de ingezette verbetering op de HSL met “kracht” wordt voortgezet en dat de NS maatregelen neemt om de dip zoveel mogelijk te beperken.
Telegraaf 27.03.2018 Hoewel de prestaties van NS en ProRail vorig jaar volgens staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) een „flinke verbetering” hebben laten zien, ontkomt spoorbeheerder ProRail toch niet aan een voorwaardelijke boete van 1,275 miljoen euro. De NS heeft alle gemaakte afspraken gehaald en blijft zodoende een financiële straf bespaard.
Dat heeft de staatssecretaris dinsdag de Tweede Kamer laten weten. Vorig jaar kregen beide bedrijven nog een boete van in totaal 2,3 miljoen euro omdat hun prestaties van de Hogesnelheidslijn (HSL) in 2016 onder de maat waren gebleven. Op de HSL werd vorig jaar naar behoren gepresteerd. „Daarmee is een flinke stap gezet”, aldus Van Veldhoven.
ProRail krijgt een voorwaardelijke boete omdat het aantal verstoringen aan de infrastructuur waarvan klanten flink last hebben, hoger is dan afgesproken. Als de spoorbeheerder in 2018 alsnog aan de norm voldoet hoeft ze geen boete over 2017 te betalen. ProRail haalde de afspraken over ’treinpunctualiteit goederenvervoer’ ook niet. Maar de bewindsvrouw ziet hiervoor een rechtvaardiging en geeft daarom geen boete.
Verder heeft NS een extern onderzoek laten doen naar het programma voor verbetering van de HSL. Daarin staat dat dit jaar een tijdelijke dip in de prestaties te verwachten is door de introducties van nieuwe treindiensten (IC Brussel en Eurostar). Van Veldhoven verwacht dat de ingezette verbetering op de HSL met „kracht” wordt voortgezet en dat de NS maatregelen neemt om de dip zoveel mogelijk te beperken.
AD 27.03.2018 Hoewel de prestaties van NS en ProRail vorig jaar volgens staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) een ‘flinke verbetering’ hebben laten zien, ontkomt spoorbeheerder ProRail toch niet aan een voorwaardelijke boete van 1,275 miljoen euro. De NS heeft alle gemaakte afspraken gehaald en blijft zodoende een financiële straf bespaard.
Dat heeft de staatssecretaris vandaag aan de Tweede Kamer laten weten. Vorig jaar kregen beide bedrijven nog een boete van in totaal 2,3 miljoen euro omdat hun prestaties van de Hogesnelheidslijn (HSL) in 2016 onder de maat waren gebleven. Op de HSL werd vorig jaar naar behoren gepresteerd. ,,Daarmee is een flinke stap gezet”, aldus Van Veldhoven.
ProRail krijgt een voorwaardelijke boete omdat het aantal verstoringen aan de infrastructuur waarvan klanten flink last hebben, hoger is dan afgesproken. Als de spoorbeheerder in 2018 alsnog aan de norm voldoet hoeft ze geen boete over 2017 te betalen. ProRail haalde de afspraken over ‘treinpunctualiteit goederenvervoer’ ook niet. Maar de bewindsvrouw ziet hiervoor een rechtvaardiging en geeft daarom geen boete.
Verder heeft NS een extern onderzoek laten doen naar het programma voor verbetering van de HSL. Daarin staat dat dit jaar een tijdelijke dip in de prestaties te verwachten is door de introducties van nieuwe treindiensten (IC Brussel en Eurostar). Van Veldhoven verwacht dat de ingezette verbetering op de HSL met ,,kracht” wordt voortgezet en dat de NS maatregelen neemt om de dip zoveel mogelijk te beperken.
NU 07.03.2018 Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat moet mogelijk miljoenen euro’s bijleggen om schade aan de hogesnelheidslijn (HSL) te herstellen.
De beheerder van de HSL, Infraspeed, heeft een schadeclaim ingediend omdat de intercity’s die er nu rijden het spoor zouden beschadigen.
De claim bedraagt voorlopig 10 miljoen euro, maar de schade kan de komende jaren nog oplopen. Infraspeed wil die op het ministerie verhalen, omdat die intercity’s toestaat op de hsl sinds het misliep met de hogesnelheidstrein Fyra.
Het ministerie is er nog niet van overtuigd dat de intercity’s de boosdoener zijn. Het laat de beheerder van het gewone spoor, ProRail, onderzoeken of het niet aan het onderhoud schort of aan de kwaliteit van het spoor zelf. Daarvoor is Infraspeed zelf verantwoordelijk.
Ook moet uit dat onderzoek duidelijk worden hoeveel schade er precies is aangericht en hoeveel dat gaat kosten. Het onderzoek is binnenkort klaar. Infraspeed repareert intussen gewoon de schade.
AD 07.03.2018 De miljardenverslindende HSL wordt alweer duurder. Beheerder Infraspeed eist een fors bedrag van het ministerie van Infastructuur omdat het onderhoud van de hogesnelheidslijn beduidend kostbaarder blijkt dan gepland. De claim kan de komende jaren verder oplopen.
Door het Fyradebacle laat de NS sinds 2013 noodgedwongen gewone intercity-treinen rijden op het hogesnelheidsspoor. Die zijn echter beduidend zwaarder dan de reguliere flitstreinen waardoor de rails en bovenleiding sneller slijten en mankementen vertonen.
Volgens Infraspeed is daardoor extra onderhoud nodig en dat zou tientallen miljoenen per jaar kosten, meldt De Telegraaf. Volgens het contract moet Infraspeed de hogesnelheidslijn tot 2030 onderhouden.
Het ministerie van Infrastructuur is bekend met de schade op het hsl-traject, maar stelt dat Infraspeed tot nu toe slechts een claim van 10 miljoen euro heeft neergelegd. ,,Dat is volgens hen de schade tot en met 2017,” meldt een zegsvrouw. Het lijkt waarschijnlijk dat er voor de jaren erna nog een claim volgt. ,,We wachten af of dat gebeurt.”
Momenteel brengt Infrastructuur de omvang van de kosten in kaart, plus wie daarvoor verantwoordelijk is. Het uitgebreide hsl-contract met Infraspeed bevat een clausule die stelt dat de beheerder een claim mag neerleggen als er zich afwijkingen voordoen waardoor het werk duurder wordt.
11 miljard
De NS stelt in De Telegraaf geen partij bij de claim te zijn. Het spoorbedrijf heeft een vrijstelling van het ministerie. ,,Al onze papieren, inclusief toelating op de hsl door de inspectie kloppen.”
De aanleg van het in 2009 gereed gekomen hsl-spoor kostte de belastingbetaler een slordige 11 miljard euro, bracht de parlementaire enquête over het Fyradebacle drie jaar geleden aan het licht. In dat bedrag zitten ook de aanleg van bruggen en tunnels, het onderhoud en de aanschaf van treinen.
De Fyratreinen van de Italiaanse bouwer AnsaldoBreda gingen in december 2012 op het hogesnelheidsspoor rijden tussen Amsterdam en Brussel. Ze werden ruim een maand later alweer uit dienst genomen, nadat ernstige mankementen aan het licht waren gekomen.
OmroepWest 05.02.2018 ‘Een belangrijke stap’ voor de bereikbaarheid van de regio, maar er moeten nog meer stappen worden gezet om dit gebied ook op langere termijn bereikbaar te houden. Dat stelt de Metropoolregio Rotterdam Den Haag in een reactie op het besluit om vanaf 2025 fors meer treinen te laten rijden tussen Den Haag en Rotterdam.
Het kabinet stelt 300 miljoen euro beschikbaar voor de verdubbeling van de sporen tussen Rijswijk en Delft-Zuid. Op die manier kan er vanaf 2025 elke vijf minuten een trein gaan rijden tussen Den Haag en Rotterdam.
De Delftse wethouder en regiobestuurder Lennart Harpe (VVD) zegt dat de regio en Delft daar blij mee zijn. ‘Veertien treinen per uur, zes sprinters, acht intercity’s: dat betekent dat je niet meer in het spoorboekje hoeft te kijken om te zien hoe laat de trein vertrekt.’
Hij wijst er ook op dat de regio al lang bezig is om woningbouw vooral rond knooppunten van het openbaar vervoer te plegen. Dat het ov nu wordt verbeterd, leidt er volgens hem weer toe dat belangrijke economische toplocaties als de TU en ook nieuwe woonwijken nog makkelijker van de grond komen.
Vier sporen tussen Delft-Zuid en Schiedam
Maar, zegt Harpe ook, de planning is dat tot 2040 nog 240.000 woningen moeten worden bijgebouwd in de regio. Daarom is het noodzakelijk dat er op termijn ook vier sporen komen tussen Delft-Zuid en Schiedam. ‘We moeten de ov-verbindingen robuust houden om die woningbouwopgave ook mogelijk te maken.’
Een andere belangrijke wens van de regio is dat Schiedam Centrum de status van intercitystation behoudt. Dat gaat nu verloren omdat er meer treinen gaan rijden en er op dat station dan te weinig spoorcapaciteit is.
Schiedam intercitystation
Volgens Harpe is het enorm belangrijk voor bijvoorbeeld Voorne-Putten en de gemeenten rond Schiedam dat dat een intercitystation blijft. Een idee over hoe dat moet, is er ook al. Op de Hoekse Lijn gaat de RET met metrovoertuigen rijden. De vrijkomende spoorlijnen op Schiedam moeten aan het spoor richting Den Haag/Rotterdam worden geknoopt. Een operatie die ongeveer 40 miljoen euro kost en de regio wil daarover in het najaar in gesprek met de staatssecretaris. Harpe: ‘Want dit is heel belangrijk voor een duurzame bereikbaarheid in de regio.’
Staatsecretaris Stientje van Veldhoven zegt in een reactie op de wensen van de metropoolregio dat ze het geld dat beschikbaar is, daar wil inzetten waar het het meest oplevert voor de reiziger. Daar komt het stuk tussen Rotterdam en Den Haag als heel positief uit naar voren. ‘We hebben nog meer geld, maar ik moet ook naar andere regio’s kijken. Bijvoorbeeld bij Schiphol is het ook erg druk en ook Utrecht heeft grote uitdagingen. Maar we kijken natuurlijk nog naar het geheel.’
OmroepWest 05.02.2018 Er is nog veel werk aan de winkel voor spoorbeheerder ProRail. Op het spoor tussen Den Haag en Rotterdam gaan vanaf 2025 fors meer treinen rijden, maar voordat het zover is moet er nog veel gebeuren.
Het aantal reizigers op het spoor neemt toe. Voor staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur is het daarom hoog tijd om actie te ondernemen. Maandag maakte ze bekend 300 miljoen beschikbaar te stellen om het traject Den Haag-Rotterdam te upgraden.
De lijn moet een zogenoemde ‘hoogfrequente spoorlijn’ worden. ‘We gaan meer sprinters en intercity’s laten rijden op dit traject, waardoor het een soort metro-achtige verbinding wordt ‘, zegt de staatssecretaris tegen Omroep West.
Spoor verdubbelen
Tussen Den Haag en Rotterdam rijden nu zes intercity’s en vier sprinters per uur in beide richtingen. Daar moeten twee intercity’s en twee sprinters per uur bij komen. Om dat voor elkaar te krijgen moet bijvoorbeeld het spoor tussen Rijswijk en Delft-Zuid worden verdubbeld van twee naar vier.
Bij het aanleggen van de spoortunnel in Delft is rekening gehouden met deze plannen. Er is al een tweede tunnelbuis aangelegd voor die extra sporen. In die tweede buis moet nog wel flink worden geklust. Er hangt nog geen bovenleiding en er liggen nog geen sporen.
Meer aanpassingen
Ook op andere plaatsen moet het spoor worden aangepakt om een hoogfrequente lijn van het traject te maken. In Rijswijk komt een onderdoorgang ter vervanging van overweg ’t Haantje, op de grens van Rijswijk en Delft vervangt ProRail de spoorbrug over de Kerstanjewetering door een bredere spoorbrug.
Station Delft Zuid krijgt een nieuw station met meer perrons en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers. Tussen Schiedam Centrum en Rotterdam Centraal doet ProRail aanpassingen aan spoor en perrons, zodat treinen sneller kunnen binnenkomen en vertrekken.
Even wachten
Treinreizigers moeten nog wel even geduld hebben. Medio 2019 denkt ProRail te kunnen beginnen met de werkzaamheden. Eind 2024 zijn die naar verwachting afgerond. Vanaf 2025 komen de extra treinen dan in de dienstregeling.
AD 05.02.2018 Reizigers kunnen vanaf 2025 elke 5 minuten een trein nemen tussen Rotterdam en Den Haag. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven trekt ruim 300 miljoen euro uit om het spoor daarvoor geschikt te maken, maakt ze vandaag bekend.
Het traject – een van de meest bereden van Nederland – moet eerst deels geschikt worden gemaakt voor het rijden met acht intercity’s en zes sprinters per uur per richting. De belangrijkste verandering is de uitbreiding van twee naar vier sporen tussen Rijswijk en Delft-Zuid. En nu de spoortunnel in Delft af is, kan de capaciteit op dit stuk spoor flink worden vergroot.
Staatssecretaris Van Veldhoven: ,,Het aantal treinreizigers neemt zeer snel toe. Zeker in de Randstad, waar de bevolking de komende tien jaar met een half miljoen mensen groeit. Door nú te investeren in uitbreiding van het spoor, zorgen we ervoor dat reizigers tussen Den Haag en Rotterdam ook in de toekomst comfortabel de trein kunnen pakken.”
Met het grote aantal treinen dat er gaat rijden, zullen reizigers straks tussen Den Haag en Rotterdam een haast metro-achtige verbinding krijgen. Naast uitbreiding van het spoor, worden ook stations op het traject zo aangepast dat treinen sneller kunnen aankomen en vertrekken.
Op de schop
De vraag is hoeveel last reizigers ervan gaan krijgen dat zo’n druk traject enkele jaren deels op de schop gaat. Volgens Coen van Kranenburg, woordvoerder van spoorbeheerder ProRail, is het de bedoeling ‘de winkel zoveel mogelijk open te houden’ de komende jaren.
,,Er rijden dan wat minder treinen dan normaal, maar slechts op enkele momenten zal er – vooral op gunstige tijdstippen voor de reiziger – totaal geen verkeer mogelijk zijn. Ik verwacht echter geen jarenlange zware overlast. We lossen dat goed op.”
Volgens Van Kranenburg is de klus best omvangrijk. ,,De tweede tunnelbuis van Delft moet nog worden opgetuigd en op dat station komt er een perron bij.” Daarnaast moet er bij Delft-Zuid bijvoorbeeld een oversteek worden gemaakt voor reizigers. ,,Daar komt straks een modern, overkapt station met goede voorzieningen.” Ook voor een onderdoorgang bij Rijswijk moet veel gebeuren.
Ik verwacht geen jarenlange zware overlast. We lossen dat goed op
Broodnodig
Floor Vermeulen (VVD), gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland, vindt de miljoeneninvestering in zo’n belangrijk traject broodnodig. ,,Je ziet dat de capaciteit en betrouwbaarheid daar stukken beter kan. Daarnaast is dit een heel belangrijke verbinding voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Daarom hebben we eerder als provincie al geïnvesteerd in extra spoorruimte bij de Delftse spoortunnel.”
Mede daardoor is deze nieuwe ingreep makkelijker geworden, aldus de bestuurder. De ruim 300 miljoen euro gaat volgens hem vooral naar grondaankopen, extra rails, de vervanging en verhoging van een belangrijke brug en de installatie van nieuwe spoorbeveiliging, waardoor treinen straks nog dichter op elkaar kunnen rijden.
Vaker per uur
De aanpak van het spoortraject Den Haag-Rotterdam is onderdeel van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer, waarmee het kabinet stapsgewijs de drukste spoortrajecten in Nederland geschikt maakt om treinen vaker per uur te laten rijden.
Nu rijdt al iedere tien minuten een trein tussen Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. Ook reizigers tussen Schiphol en Nijmegen kunnen over een paar jaar ‘spoorboekloos’ gaan reizen.
OmroepWest 05.02.2018 Tussen Den Haag en Rotterdam moet vanaf 2025 elke vijf minuten een trein rijden. Staatssecretaris Stientje Van Veldhoven (D66) trekt hier ruim 300 miljoen euro voor uit.
De bedoeling is dat straks tussen beide steden acht intercity’s en zes sprinters per uur in elke richting gaan tijden. Dat is nodig, aldus het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, om het groeiend aantal reiziger te kunnen vervoeren.
Staatssecretaris Van Veldhoven (D66) wijst er in een verklaring op dat in de Randstand de bevolking het komend jaar met een half miljoen mensen groeit. ‘Door nú te investeren in uitbreiding van het spoor, zorgen we ervoor dat reizigers tussen Den Haag en Rotterdam ook in de toekomst comfortabel de trein kunnen pakken. En met het grote aantal treinen dat hier straks gaat rijden, hoeven reizigers ook nooit langer dan een paar minuten te wachten’.
Metro-achtige verbinding
De belangrijkste verandering is de uitbreiding van twee naar vier sporen tussen Rijswijk en Delft-Zuid. Dat is mogelijk omdat de spoortunnel in Delft nu af is. Volgens het departement ontstaat door het grote aantal treinen straks ‘een haast metro-achtige verbinding’. Naast uitbreiding van het spoor, worden ook stations op het traject zo aangepast dat treinen sneller kunnen aankomen en vertrekken.
De aanpak van het spoortraject Den Haag-Rotterdam is onderdeel van het ‘Programma Hoogfrequent Spoorvervoer’ waarmee stapsgewijs de drukste spoortrajecten in Nederland geschikt gemaakt worden voor intensievere benutting door treinen die vaker per uur gaan rijden.
NOS 05.02.2018 Staatssecretaris Van Veldhoven trekt ruim 300 miljoen euro uit om meer treinen te laten rijden tussen Den Haag en Rotterdam. De bedoeling is dat er vanaf 2025 elke vijf minuten een trein rijdt.
Om dat te bereiken, moet het spoor op het traject geschikt worden gemaakt voor acht intercity’s en zes sprinters per uur in beide richtingen. Ook worden de stations op het traject Den Haag-Rotterdam zo aangepast, dat treinen er sneller kunnen aankomen en vertrekken.
De belangrijkste verandering is de uitbreiding van twee naar vier sporen tussen Rijswijk en Delft-Zuid. Dat is mogelijk nu de spoortunnel in Delft af is.
Half miljoen mensen erbij
De verbetering is nodig omdat het aantal treinreizigers snel toeneemt. Dat is zeker het geval in de Randstad, waar de bevolking de komende tien jaar met een half miljoen mensen groeit.
De aanpak van het spoortraject Den Haag-Rotterdam is onderdeel van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS), waarmee stapsgewijs de drukste spoortrajecten in Nederland geschikt worden gemaakt voor intensiever gebruik. Sinds december is er bijvoorbeeld al een definitieve tienminuten-dienstregeling tussen Amsterdam, Utrecht en Eindhoven.
RO 05.02.2018 Staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) trekt ruim 300 miljoen euro uit om het spoor op het traject Den Haag – Rotterdam geschikt te maken voor het rijden met acht intercity’s en zes sprinters per uur per richting. Hierdoor kunnen reizigers op dit traject straks elke 5 minuten een trein nemen. De intensievere benutting van het spoor is nodig om de groeiende groep reizigers ook in de toekomst te kunnen bedienen. Per dienstregeling 2025 kunnen de extra treinen gaan rijden.
Staatssecretaris Van Veldhoven: ‘Het aantal treinreizigers neemt snel toe. Zeker in de Randstad, waar de bevolking de komende tien jaar met een half miljoen mensen groeit. Door nú te investeren in uitbreiding van het spoor, zorgen we ervoor dat reizigers tussen Den Haag en Rotterdam ook in de toekomst comfortabel de trein kunnen pakken. En met het grote aantal treinen dat hier straks gaat rijden, hoeven reizigers ook nooit langer dan een paar minuten te wachten.’
De belangrijkste verandering is de uitbreiding van twee naar vier sporen tussen Rijswijk en Delft-Zuid. Nu de spoortunnel in Delft af is, kan de capaciteit op het spoor flink worden vergroot. Dit is goed nieuws voor alle reizigers tussen Den Haag en Rotterdam, die met het hoge aantal treinen dat straks op dit traject kan rijden een haast metro-achtige verbinding krijgen. Naast uitbreiding van het spoor, worden ook stations op het traject zo aangepast dat treinen sneller kunnen aankomen en vertrekken.
De aanpak van het spoortraject Den Haag-Rotterdam is onderdeel van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) waarmee stapsgewijs de drukste spoortrajecten in Nederland geschikt gemaakt worden voor intensievere benutting door treinen die vaker per uur gaan rijden. Sinds de dienstregeling 2018, die is ingegaan in december 2017, is het eerste traject waar zo’n ‘tienminutentrein’ rijdt een feit: tussen Amsterdam-Utrecht-Eindhoven rijden nu zes in plaats van vier intercity’s per uur per richting en tussen Utrecht en Houten Castellum rijden nu zes in plaats van vier sprinters tijdens de spits.
NU 05.02.2018 Over zeven jaar moet er elke vijf minuten een trein rijden tussen Den Haag en Rotterdam. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) trekt daarvoor ruim 300 miljoen euro uit. De verbinding is een van de drukste van het land.
De miljoenen zijn nodig om het spoor tussen de residentie en de Maasstad geschikt te maken voor acht intercity’s en zes stoptreinen per uur, in beide richtingen. Vooral tussen Schiedam Centrum en Delft-Zuid moet nog veel gebeuren, omdat daar nu nog maar twee sporen liggen. Dat moeten er vier worden. In 2025 moet het werk klaar zijn.
Het ministerie belooft de reiziger van de toekomst “een haast metro-achtige verbinding” tussen beide steden. Dat is volgens Van Veldhoven nodig, want “het aantal treinreizigers neemt snel toe. Zeker in de Randstad, waar de bevolking de komende tien jaar met een half miljoen mensen groeit.”
NU 31.01.2018 De omvorming van spoorbeheerder ProRail tot een publieke organisatie moet in deze kabinetsperiode zijn afgerond. Dat zei staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) in de Tweede Kamer.
Door het bedrijf – een bv die volledig in handen is van de staat – om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo) kan het ministerie Prorail beter aansturen.
Er gaat 2 miljard euro belastinggeld naar de spoorbeheerder.
“Dat geld moet je goed kunnen verantwoorden”, aldus de bewindsvrouw. “Als zbo is de eerste regel dat je het algemeen belang dient.” Het is een “principiële keuze”. Prorail had de afgelopen jaren te maken met onder meer kostenoverschrijdingen bij projecten.
Arbeidsvoorwaarden
Onder meer SP en PVV voelen niets voor het plan omdat het te veel geld zou kosten. “Wat brengt een zbo ons”, vroeg PVV’er Roy van Aalst zich af. Ook andere partijen maken zich zorgen over de kosten. Zij willen niet dat de reizigers, vervoerders of werknemers uiteindelijk opdraaien voor de kosten. Dat wil het kabinet ook niet.
In de spoorsector bestaan ook veel bezwaren tegen de omvorming. Van Veldhoven neemt hun zorgen over zaken als kosten en arbeidsvoorwaarden “heel serieus”. Ze gaat met deze partijen “kijken wat goede oplossingen zijn.”
NOS 31.01.2018 Het kabinet wil dat de omvorming van spoorbeheerder ProRail tot een publieke organisatie binnen deze regeerperiode klaar is. Staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur zei dat in de Tweede Kamer.
Het vorige kabinet had al tot de verandering besloten en de huidige coalitie neemt die over: ProRail, nu nog een privaat bedrijf, wordt een ‘zelfstandig bestuursorgaan’.
Beter aansturen
De staatssecretaris zei in de Kamer dat het kabinet de spoorbeheerder in de nieuwe opzet beter kan aansturen en dat daarmee duidelijker wordt dat het om het algemeen belang gaat. Ze wees erop dat ProRail zo’n 2 miljard euro aan belastinggeld per jaar krijgt.
Van Veldhoven benadrukte dat de reizigers en vervoerders niet de prijs mogen betalen voor de verandering.
Vakmanschap bij vakmensen
Ze zei in de Kamer verder dat ook na de omvorming de dagelijkse beslissingen op het spoor niet door het ministerie worden genomen. De staatssecretaris noemde als voorbeeld de storm van twee weken geleden. Toen bepaalde ProRail dat een groot deel van de dag geen treinen zouden rijden. Van Veldhoven zei daarover dat je vakmanschap bij de vakmensen moeten laten. “Dat zal ook zo zijn in de nieuwe situatie.”
PVV en SP zetten grote vraagtekens bij de omvorming van ProRail, met name vanwege de kosten. Ook in de spoorsector bestaan zorgen. Van Veldhoven zei die serieus te nemen.
Telegraaf 31.01.2018 NS-baas Roger van Boxtel mag in de boeken neuzen van concurrent Arriva Nederland om te kijken of er winst naar het buitenland vloeit. Deze opmerkelijke uitnodiging kwam van topman Anne Hettinga tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over het liberaliseren van spoorlijnen.
Een vakbondsman reageerde in het overleg woedend over de plannen van het kabinet om op een aantal trajecten andere vervoerders toe te laten. De overheid zou staatsbedrijf NS willen minimaliseren ten faveure van Franse en Duitse staatsbedrijven.
NS-topman Van Boxtel stelde onlangs dat bij een vervoerder als Arriva ’iedere euro naar het buitenland verdwijnt’. Arriva-topman Anne Hettinga reageerde als door een wesp gestoken: „Er is nog nooit een euro dividend naar de moedermaatschappij gegaan. Alles is geherinvesteerd. Alles zou volgens Van Boxtel naar Berlijn zijn gestort.”
Hettinga nodigde daarop Van Boxtel uit om naar het hoofdkantoor van het dochterbedrijf van Deutsche Bahn te komen. „Na ondertekening van een geheimhoudingsverklaring mag hij zes jaarrekeningen zien met het bewijs. Dit verhaal moet nu en altijd de wereld uit.”
Van Boxtel heeft geen interesse. „Ik vind het leuk hoor, maar ik geloof Hettinga op zijn woord”, zo laat hij desgevraagd weten. Desondanks is de topman niet van plan om zijn verwijten terug te nemen.
Telegraaf 31.01.2018 Treinkaartjes mogen van staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur) niet duurder worden als gevolg van de ‘nationalisatie’ van spoorbeheerder ProRail. Bijna de hele Tweede Kamer maakt zich zorgen over de fiscale gevolgen van de omvorming van het bedrijf tot een overheidsorganisatie (zbo).
„Reizigers en vervoerders mogen niet de prijs betalen van deze verandering”, zei Van Veldhoven woensdagmiddag in een Kamerdebat. „Dat is voor mij een belangrijke voorwaarde.”
Btw aftrekken
Bij een hoorzitting met de Tweede Kamer, eerder op de dag, waren er verschillende organisaties bezorgd over de fiscale gevolgen. Een overheidsorganisatie kan in tegenstelling tot een bedrijf geen btw aftrekken. Rover vreest daarom voor duurdere treinkaartjes.
De zorgen van de reizigersorganisatie worden breed gedeeld door bijna alle politieke partijen. Van Veldhoven geeft toe dat de btw-kwestie een probleem is waar een oplossing voor moet worden gevonden.
Staatssteun
„We zijn samen met ProRail aan het verkennen hoe de fiscale effecten niet bij vervoerders en reizigers terechtkomen”, zei de staatssecretaris. „Bij compensatie komt ook staatssteun om de hoek kijken. Er zijn verschillende opties, niet overal komt dit probleem in beeld.”
Een aantal politieke partijen is kritisch over nut en noodzaak van de omvorming van ProRail. Volgens Van Veldhoven gaat het om een principiële keuze. De bewindsvrouw wil dat de reiziger tot in de haarvaten centraal staat. „Een bv behartigt de belangen van de toekomst van de bv, bij een zbo dien je als eerste het algemeen belang.”
De spoorbeheerder raakte in het verleden regelmatig in opspraak. Het kabinet hoopt door de omvorming meer grip te krijgen op ProRail waar jaarlijks twee miljard euro belastinggeld heen vloeit.
Telegraaf 31.01.2018 De spoorwereld vreest voor duurdere treinkaartjes door het ’nationaliseren’ van spoorbeheerder ProRail. Dat bleek woensdagochtend bij een hoorzitting in de Tweede Kamer.
ProRail is nu nog een bedrijf, maar het kabinet wil de spoorbeheerder omvormen tot een semi-zelfstandige overheidsorganisatie. Die mogen in tegenstelling tot bedrijven geen btw aftrekken.
„Het gaat altijd fout met de overheid bij btw-kwesties”, zei Rover-voorzitter Arriën Kuyt. „De kaartjes dreigen duurder te worden. Daar zitten we niet op te wachten.”
Staatssteun
Het ministerie van Infrastructuur heeft als uitgangspunt dat de reiziger geen hinder mag ondervinden van de omvorming van ProRail. Topadvocaat Heleen Kersten van Stibbe waarschuwde voor compensatie om duurdere treinkaartjes te voorkomen: „Dat kan door de Europese Commissie misschien worden gezien als staatssteun.”
Ook onder Kamerleden waren er veel vragen over de btw-kwestie. ProRail-topman Pier Eringa heeft nog geen beeld van de gevolgen: „Wij hebben gezien dat het een hele lange studie is tot nu toe en dat het nog niet veel heeft opgeleverd.”
In de spoorsector is veel weerstand over de kabinetsplannen met het spoorconcern. Eringa liet doorschemeren dat ProRail het zelf niet wil, maar dat ze de wens van Den Haag wel loyaal gaan uitvoeren.
„Het moet zorgvuldig en transparant. We doen het met opgeheven hoofd en we gaan met opgestoken mouwen aan de slag”, zegt Eringa.
Wanbeleid
De omvorming van ProRail is door het vorige kabinet ingezet na jarenlang wanbeleid bij de spoorbeheerder. Staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur) gaat door met de plannen.
De spoorbeheerder raakte in opspraak door financieel wanbeleid, gedoe met contracten en slechte prestaties. Als er in de toekomst nieuwe problemen ontstaan kan Den Haag zelf aan de touwtjes trekken.
Vanmiddag is er een debat in de Tweede Kamer over het spoor.
Telegraaf 31.01.2018 Als het aan reizigersvereniging Rover ligt, raakt NS het monopolie op het hoofdrailnet kwijt. „Alle stoptreinen moeten in Nederland aanbesteed worden, zodat de beste vervoerder ermee aan de slag kan”, zegt voorzitter Arrien Kruyt woensdag op een hoorzitting in de Tweede Kamer.
Ook is volgens hem een betere afstemming nodig tussen sprinters en de streek- en stadsbus.„Dat moet regionaal overal goed geregeld worden”, vindt Kruyt. NS mag van hem het landelijke intercitynetwerk behouden inclusief de hogesnelheidslijn. „Die kan daarin geïntegreerd worden”, meent hij.
De Kamer debatteert woensdag over de gewenste nieuwe ’ordening’ op het Nederlandse spoor, waarover de regering later moet besluiten.
Monopolie
Nu heeft NS het monopolie op het hoofdrailnet en de hsl.Onder andere topman Anne Hettinga van Arriva, dochter van Deutsche Bahn, wil graag de aanval op NS openen. Hij vraagt Den Haag gelijke kansen voor alle vervoerders die actief zijn in ons land. „Het ov moet volledig worden geliberaliseerd. Daar heeft de reiziger profijt van”, stelt hij vast.
„Afgelopen twintig jaar heeft aanbesteding in de regio goed gewerkt. Meer concurrentie zorgt voor kwaliteit, innovatie en lagere kosten. De regionale spoorlijnen zijn door buitenlandse treinmaatschappijen als Arriva, Connexxion en Keolis op een hoger niveau getild. Stoptreinen zijn de ruggengraat van het ov, met name in het woon-werkverkeer”, aldus Kruyt.
’Meer regie en toezicht’
Rover pleit voor meer regie en toezicht van de rijksoverheid, zodat de ov-regio’s naadloos op elkaar aansluiten. „Alleen zo kan de enorme reizigersgroei opgevangen worden en laten we de auto vaker staan”, zegt hij.
NS heeft Maurice de Hond een opinieonderzoek onder de Nederlandse bevolking laten doen. Daaruit blijkt dat 68% niet wil dat buitenlandse bedrijven de baas worden over ons hoofdspoor. „ Slechts 16% ziet Deutsche Bahn daar wel zitten”, zegt de NS-woordvoerder.
Derde positief over NS
De Hond vroeg ook naar de mening van Nederlanders over NS in het algemeen. Een derde is positief, een kwart negatief en de rest maakt het weinig uit of heeft geen mening.
Ministerie en NS investeren miljoenen om overvolle treinen te voorkomen
VK 31.01.2018 Reizigers tussen Schiphol en Nijmegen kunnen over een paar jaar ook ‘spoorboekloos’ gaan reizen. Met zes treinen per uur gaat er elke tien minuten een trein tijden tussen de bestemmingen.
Op het traject Breda en Eindhoven gaan er vier in plaats van de gebruikelijke twee treinen rijden. De extra treinen tussen Schiphol en Nijmegen komen er vanaf 2021, die tussen Breda en Eindhoven vanaf eind 2024. Dat heeft staatssecretaris Stientje van Velthoven van Infrastructuur en Waterstaat (D66) woensdag bekendgemaakt in een brief aan de Tweede Kamer. ‘Deze maatregelen zijn hard nodig om overvolle treinen te voorkomen.’
Ook reizigersvereniging Rover verwelkomt de maatregelen, als de sprinters op die trajecten maar niet teveel in de verdrukking komen
In totaal is 70 miljoen euro nodig om de nieuwe plannen te realiseren. Daarvan neemt de NS ongeveer 27 miljoen euro voor zijn rekening. Het ministerie stelt 43 miljoen beschikbaar voor spoorwegbeheerder ProRail. Het geld is nodig om onder meer personeel te trainen, reisinformatie en perrons aan te passen, laat een woordvoerder van de NS weten. Ook worden sensoren ingezet om storingen sneller op te merken en te voorkomen, schrijft Van Velthoven.
De eerste tienminutentreinen rijden sinds december vorig jaar tussen Amsterdam en Eindhoven. Dat bleek tot dusver een succes; onderzoek onder reizigers wijst uit dat 90 procent positief is. De treinen rijden gemiddeld een procent stipter, aldus de woordvoerder van de NS. Ook reizigersvereniging Rover verwelkomt de maatregelen, ‘als de sprinters op die trajecten maar niet teveel in de verdrukking komen’, laat een woordvoerder weten. ‘Tussen Alkmaar en Eindhoven zien we dat reizigers nu al langer moeten wachten op de tussenstations.’
De tienminutentrein heeft inderdaad gevolgen voor de dienstregeling. ‘Daarin moeten we keuzes maken’, zegt de woordvoerder van de NS. ‘Dat is deels op te vangen met een uitbreiding van inhaalsporen en wissels.’ Maar op sommige trajecten moeten reizigers rekening moeten houden met slechtere overstap en een langere reistijd. ‘Maar dat weegt niet op tegen de voordelen van de tienminutentrein.’
De staatssecretaris voorziet in de toekomst op meer trajecten meer treinen voor zowel vervoer van personen als goederen in te gaan zetten. ‘We gaan uit van een groei van 5 procent reizigers per jaar. Dat gaat nijpend worden. We rijden al in treinen met maximale lengte. Dus de enige manier is extra treinen in te zetten.’
NS-topman Roger van Boxtel: ‘Er staat nu een NS waarbij gerommel minder snel voorkomt’
Al het geklaag over de NS, Roger van Boxtel zit er niet mee. ‘Het bewijst slechts dat we ertoe doen.’ Met een fraai rapport over 2017 op zak kijkt hij tevreden terug. En er is ambitie: de NS duikt weer de regio in. ‘Onder meer de concessie Dordrecht-Geldermalsen komt vrij.’
NS veroorzaakte vorig jaar meer grote storingen – maar treinen reden wel vaker op tijd
Spoorvervoerder NS veroorzaakte vorig jaar 117 keer een grote storing. Dat zijn er 29 meer dan in 2016, toen NS 88 keer schuldig was aan het veroorzaken van een grote storing op het spoor.
VK 31.01.2018 Hogesnelheidstrein Eurostar gaat vanaf dit voorjaar rechtstreeks van Amsterdam en Rotterdam naar Londen rijden. Wel leidt de paspoortcontrole voorlopig nog tot extra oponthoud in Brussel.
Dat komt doordat er Britse douaneposten moeten komen op de twee Nederlandse stations. De internationale verdragen voor die paspoortcontroles zijn nog niet getekend.
‘Voor de Eurostar moet er een stukje Verenigd Koninkrijk in Nederland komen voor de paspoortcontroles’, zegt een woordvoerder van ProRail, de beheerder van de spoorinfrastructuur. ‘Voorlopig is er dus nog wat ongemak voor de reizigers, omdat die controles nog in Brussel zullen plaatsvinden.’
Paspoortcontroles
De Eurostar is de rechtstreekse trein tussen Brussel en Londen, die sinds 1994 rijdt. Er bestaan al lang plannen om de treinverbinding door te trekken naar Amsterdam, maar de uitvoering daarvan is meerdere keren uitgesteld.
Eurostar in Londen wil niet ingaan op ‘details’ rond de paspoortcontroles, zegt een woordvoerder. ‘Momenteel treffen we de laatste voorbereidingen voor de dienstregeling om meer routine te krijgen op het traject, met proefritten en trainingen voor het personeel. Onze bedoeling is om in de lente van 2018 dagelijks twee treinen in beide richtingen te laten rijden voor passagiers.’
Op zowel Amsterdam als Rotterdam CS worden de perrons aangepast zodat grensautoriteiten er in de toekomst paspoortcontroles kunnen uitvoeren. Daartoe worden de perrons volgens ProRail opgesplitst in twee delen. De A-zijde is dan voor reizigers naar Londen die een paspoort- en bagagecontrole moeten ondergaan. Op de B-zijde kunnen dan reizigers naar Brussel instappen zonder paspoortcontrole.
De route van Amsterdam naar Londen duurt iets meer dan vier uur, de terugreis zal iets korter zijn
Die controles staan los van de Brexit. Ze zijn noodzakelijk omdat het Verenigd Koninkrijk geen deel uitmaakt van de Schengenzone. Aan boord van de Eurostar zal het niet mogelijk zijn om van het Brusselse naar het Londense treindeel te lopen.
In Amsterdam is de speciale Eurostar-terminal al bijna klaar en zal de trein vanaf spoor 15 vertrekken. Op Rotterdam CS werkt ProRail tot eind maart dag en nacht door om het station geschikt te maken voor de Eurostar. Het perron bij spoor 1 wordt vier meter breder gemaakt en er komt een wachtruimte van 400 vierkante meter.
De route van Amsterdam naar Londen duurt iets meer dan vier uur, de terugreis zal iets korter zijn. De trein stopt niet op Schiphol, omdat er op dat station geen ruimte is voor check in-faciliteiten. Ook station Antwerpen wordt overgeslagen.
Prijzenoorlog
Qua netto reistijd wordt het verschil met het vliegtuig minimaal, aldus NS Internationaal.
‘We hebben de afgelopen anderhalf jaar al testritten gefaciliteerd’, zegt een woordvoerder van NS Internationaal. ‘Maar Eurostar bepaalt de tarieven van de tickets en de startdatum. De NS heeft voor het nieuwe traject wel machinisten en treinmanagers opgeleid. De laatstgenoemden zijn conducteurs met een aantal extra taken.’
Britse transportdeskundigen voorzien een prijzenoorlog tussen trein en vliegtuig op het traject Londen-Amsterdam. Eurostar wil echter niet zeggen hoeveel de tickets op het traject gaan kosten. Vroegboekers zijn net als bij luchtvaartmaatschappijen goedkoper uit. Vliegmaatschappijen hebben het voordeel dat ze geen btw hoeven te heffen op vliegtickets en dat ze geen accijns betalen op kerosine.
‘Wij zijn als NS ook zeer benieuwd naar de tarieven van Eurostar’, zegt een woordvoerder van NS Internationaal. ‘Ze willen een concurrerend aanbod gaan bieden voor de luchtvaart. Qua netto reistijd wordt het verschil met het vliegtuig minimaal. Je bent op luchthavens meer tijd kwijt met inchecken en Heathrow ligt nog een behoorlijk eind buiten Londen. Bovendien is reizen met de trein duurzamer.’
NU 31.01.2018 Om op twee nieuwe trajecten het zogenoemde spoorboekloos reizen te realiseren, krijgt spoorbeheerder ProRail 43,3 miljoen euro van staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur). Het gaat om de trajecten tussen Schiphol en Nijmegen en tussen Breda en Eindhoven, schrijft ze aan de Tweede Kamer.
De extra treinen zijn nodig om het groeiende aantal passagiers te kunnen vervoeren. Eind 2021 moet de tienminutentrein gaan rijden tussen Schiphol, Utrecht, Arnhem en Nijmegen.
Vanaf eind 2024 moeten er dan meer intercity’s rijden tussen Breda en Eindhoven, schrijft Van Veldhoven woensdag aan de Tweede Kamer. De NS draagt 27 miljoen bij om het te realiseren. Het geld is bedoeld om onder meer sporen en perrons aan te passen.
Na een testperiode is in december de tienminutentrein tussen Amsterdam en Eindhoven in de nieuwe dienstregeling van de NS opgenomen. De eerste resultaten zijn positief, aldus de bewindsvrouw. ”Er is meer zitplaats en reisgemak voor reizigers, zonder dat de betrouwbaarheid wordt aangetast.”
NOS 31.01.2018 Spoorbeheerder ProRail krijgt 43 miljoen euro om op meer trajecten ‘spoorboekloos’ te gaan rijden. Dat schrijft staatssecretaris Van Veldhoven aan de Tweede Kamer. Het gaat om de trajecten Schiphol-Utrecht-Nijmegen en Breda-Eindhoven.
Spoorboekloos rijden houdt in dat er elke tien minuten een intercity gaat. De afgelopen maanden was dat al het geval tussen Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. Een proef dit najaar op dat traject bleek succesvol.
2021 en 2024
De ‘tienminutentrein’ levert volgens NS en ProRail 15 procent meer capaciteit op, wat leidt tot minder wachttijd en meer kans op een zitplaats. Naast de 43 miljoen van ProRail draagt de NS 27 miljoen bij. Met het geld worden sporen en perrons aangepast.
De dienstregeling van het traject Schiphol-Nijmegen moet eind 2021 zijn aangepast. Die van Breda-Eindhoven eind 2024.
AD 30.12.2017 ,,Als NS zo graag wil meedingen naar regionale spoorlijnen. Prima. Laat andersom andere vervoerders zoals Arriva dan ook meedingen naar het Hoofdrailnet. Want dat is nu niet toegestaan.’’ Directeur Anne Hettinga van Arriva reageert gepikeerd op uitspraken van NS-topman Roger van Boxtel.
NS wil de regionale spoorlijnen terughebben, zo kondigde Van Boxtel vandaag aan. Van Boxtel heeft zijn oog laten vallen op de trajecten Dordrecht-Geldermalsen van Arriva en de Valleilijn van Amersfoort naar Ede/Wageningen, waarop nu Connexxion rijdt. Van beide spoorlijnen lopen de komende jaren de vervoersconcessies af.
Van Boxtel vindt dat NS als ‘oer-Nederlands bedrijf’ bij nieuwe regionale aanbestedingen best voorrang mag krijgen. ,,Ik vind het bizar dat Kamerleden iedere dag naar de microfoon hollen om voor Akzo, Unilever of PostNL overnames uit het buitenland tegen te houden, maar bij NS denken: laat dat bedrijf nog maar een paar lijnen inleveren. Met welk doel? Waarom nog meer versnippering?’’, aldus de NS-topman in de Volkskrant.
,,Als het gaat om bedrijven die in Nederland door de overheid worden beschermd dan staat NS op nummer één’’, reageert Arriva-directeur Hettinga. Hij wijst daarbij op het alleenrecht dat NS als staatsbedrijf heeft op het hoofdrailnet. Eind januari komt in de Tweede Kamer de toekomst van het spoor na 2024 aan de orde. Arriva hoopt vurig dat de Kamer eindelijk concurrentie op het hoofdspoor toelaat.
Buitenland
Er gaat geen dividend of geld naar het buitenland. Alles wordt weer geïnvesteerd in Nederland, aldus Directeur Anne Hettinga van Arriva.
Arriva steekt niet onder stoelen en banken dat NS te willen verdringen. De volle dochter van Deutsche Bahn is vastbesloten uit te groeien tot de grootste trein- en busvervoerder van Nederland te worden.
Dat bij een vervoerder als Arriva ‘iedere euro naar het buitenland verdwijnt’ , zoal Van Boxtel in het vraaggesprek beweert, schiet bij Hettinga in het verkeerde keelgat. ,,Dat klopt niet.’’ Arriva investeert honderden miljoenen in treinen en bussen in Nederland, zegt hij. ,,Er gaat geen dividend of geld naar het buitenland. Alles wordt weer geïnvesteerd in Nederland. De heer Van Boxtel kan dat trouwens lezen in onze jaarrekening.’’
Oorvijg
Hettinga ziet een krachtmeting met NS vol vertrouwen tegemoet. ,,Als de aanbesteding tenminste eerlijk verloopt. En er tenminste niet opnieuw sprake is van prijsdumping.’’
NS kreeg deze zomer een boete opgelegd van ruim 40 miljoen euro de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor het sjoemelen met de aanbesteding voor het Limburgs spoor. Om de concurrentie te dwarsbomen deed NS bewust een verlieslatend bod. Zo wilde het spoorbedrijf koste wat het kost voorkomen dat andere vervoerders de aanbesteding zou winnen. Inmiddels rijdt Arriva in Limburg.
Hettinga: ,,NS kreeg een flinke oorvijg. Het bedrijf hield zich even rustig, maar werpt die bescheidenheid alweer tamelijk snel van zich af.’’
Connexxion wil niet reageren op de uitspraken van Van Boxtel.
Telegraaf 30.12.2017 De Nederlandse Spoorwegen willen meedingen naar de exploitatie van regionale spoorlijnen. Dat laat NS-topman Roger van Boxtel in een interview in de Volkskrant weten. Hij is al bij provinciale bestuurders langs geweest om dat duidelijk te maken.
Als eerste heeft Van Boxtel zijn oog laten vallen op de trajecten Dordrecht-Geldermalsen en Amersfoort-Wageningen, waarvan de vervoersconcessies de komende jaren aflopen.
De topman reageert ook op kritiek dat er sprake zou zijn van oneerlijke concurrentie, omdat de NS een staatsbedrijf is. Hij vindt niet dat op het spoor een volledige marktwerking functioneert. „Onze concurrenten houden ons scherp, maar bij hen verdwijnt iedere verdiende euro wel naar het buitenland”, aldus Van Boxtel.
Bizar
„Ik vind het bizar dat Kamerleden iedere dag naar de microfoon hollen om voor Akzo, Unilever of PostNL overnames uit het buitenland tegen te houden, maar bij NS denken: laat dat bedrijf nog maar een paar lijnen inleveren. Met welk doel? Waarom nog meer versnippering?”
NU 30.12.2017 De Nederlandse Spoorwegen (NS) willen meedingen naar de exploitatie van regionale spoorlijnen. Dat laat NS-topman Roger van Boxtel in een interview in de Volkskrant weten. Hij is al bij provinciale bestuurders langsgeweest om dat duidelijk te maken.
Als eerste heeft Van Boxtel zijn oog laten vallen op de trajecten Dordrecht-Geldermalsen en Amersfoort-Ede-Wageningen, waarvan de vervoersconcessies de komende jaren aflopen, zegt hij tegen de krant.
De topman reageert ook op kritiek dat er sprake zou zijn van oneerlijke concurrentie, omdat de NS een staatsbedrijf is. Hij vindt niet dat op het spoor een volledige marktwerking functioneert. “Onze concurrenten houden ons scherp, maar bij hen verdwijnt iedere verdiende euro wel naar het buitenland”, aldus Van Boxtel.
“Ik vind het bizar dat Kamerleden iedere dag naar de microfoon hollen om voor Akzo, Unilever of PostNL overnames uit het buitenland tegen te houden, maar bij NS denken: laat dat bedrijf nog maar een paar lijnen inleveren. Met welk doel? Waarom nog meer versnippering?”
AD 30.12.2017 De Nederlandse Spoorwegen willen meedingen naar de exploitatie van regionale spoorlijnen. NS-topman Roger van Boxtel heeft zijn oog laten vallen op de trajecten Dordrecht-Geldermalsen en Amersfoort-Wageningen, waarvan de vervoersconcessies de komende jaren aflopen.
Hij is al bij provinciale bestuurders langs geweest om dat duidelijk te maken laat Van Boxtel in een interview in de Volkskrant weten.
De topman reageert ook op kritiek dat er sprake zou zijn van oneerlijke concurrentie, omdat de NS een staatsbedrijf is. Hij vindt niet dat op het spoor een volledige marktwerking functioneert. ,,Onze concurrenten houden ons scherp, maar bij hen verdwijnt iedere verdiende euro wel naar het buitenland”, aldus Van Boxtel.
,,Ik vind het bizar dat Kamerleden iedere dag naar de microfoon hollen om voor Akzo, Unilever of PostNL overnames uit het buitenland tegen te houden, maar bij NS denken: laat dat bedrijf nog maar een paar lijnen inleveren. Met welk doel? Waarom nog meer versnippering?”
NOS 30.12.2017 De Nederlandse Spoorwegen willen weer meebieden op regionale spoorlijnen. Dat zegt president-directeur Roger van Boxtel in een interview met de Volkskrant.
De afgelopen jaren bood de NS niet mee bij de aanbestedingen van het regionale spoorvervoer. Deze lijnen buiten de Randstad die geen deel uitmaken van het hoofdrailnet, zijn nu in handen van buitenlandse concurrenten als Arriva en Syntus.
De NS mengde zich niet in de strijd op aandringen van toenmalig minister Dijsselbloem van Financiën. Hij vreesde dat het spoorbedrijf vanuit een monopoliepositie buitenlandse concurrentie uit de markt zou drukken. Ook vond hij dat de NS zich moest concentreren op het verbeteren van de kwaliteit van het hoofdrailnet.
Verder speelde een rol dat NS-dochter Abellio had gefraudeerd bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Weer in de race
Tegen de Volkskrant zegt Van Boxtel dat de NS weer in de race is voor regionale spoorlijnen, zoals de trajecten Dordrecht – Geldermalsen en Amersfoort – Ede-Wageningen. “Ik heb overal interesse in. We hebben de laatste jaren gigantisch veel nieuwe Sprinters gekocht. Die kunnen we inzetten op kortere trajecten.”
Het nieuwe kabinet heeft volgens Van Boxtel geen bezwaren tegen uitbreiding van de NS. Ook daalt het aantal vertragingen en zijn reizigers steeds tevredener. Van Boxtel: “NS presteert al op wereldniveau. Waarom zouden we het spoorwegennet verder opknippen?”
VK 29.12.2017 NS wil weer meebieden op het regionale spoorvervoer. Na het gesjoemel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg, hield het staatsbedrijf zich de laatste jaren op aandringen van Den Haag buiten de strijd om de exploitatie van regionale spoorlijnen, maar daaraan komt nu een eind.
President-directeur Roger van Boxtel kondigt morgen in een interview in de Volkskrant aan dat NS ‘absoluut’ weer in de race is om het spoornetwerk uit te breiden met regionaal vervoer. Van Boxtel heeft al een rondgang gemaakt langs provinciale bestuurders om aan te geven dat NS interesse heeft om op lijnen te gaan rijden die nu nog in handen zijn van buitenlandse concurrenten als Arriva en Syntus.
Ik heb overal interesse in, aldus President-directeur Roger van Boxtel.
NS heeft al het oog laten vallen op trajecten als Dordrecht-Geldermalsen en Amersfoort-Wageningen, die respectievelijk in 2018 en 2021 vrijkomen. Van Boxtel: ‘Ik heb overal interesse in. We hebben de laatste jaren gigantisch veel nieuwe Sprinters gekocht. Die kunnen we inzetten op kortere trajecten.’
Bij de aanbesteding van het Limburgse openbaar vervoer speelde een directeur van vervoersbedrijf Veolia, dat toen de concessie bezat, vertrouwelijke informatie door aan een dochterbedrijf van NS. Die onregelmatigheden leidden tot een strafzaak tegen NS en een boete van 41 miljoen euro wegens overtreding van mededingingsregels. Bovendien wilde de toenmalige minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, dat NS zich niet meer zou richten op de exploitatie van regionale spoorlijnen.
Dat vervoerders als Arriva klagen dat de NS al wordt bevoordeeld, laat Van Boxtel koud
Het spoorbedrijf bood vorig jaar niet mee op de lijn Groningen-Leeuwarden omdat de Staat dat had ontraden. Ook vanuit de Tweede Kamer klonk bij herhaling de roep dat NS eerst maar eens orde op zaken moest stellen op het hoofdrailnet en de hsl. Nu NS betere prestaties kan overleggen en het nieuwe kabinet meebieden op regionale concessies toestaat, wil Van Boxtel geen tijd verspelen.
Marktwerking houdt NS ‘scherp’, zegt Van Boxtel, maar hij ziet niet in waarom alleen buitenlandse concurrenten hun aandeel in de spoormarkt mogen vergroten. ‘NS presteert al op wereldniveau. Waarom zouden we het spoorwegennet verder opknippen?’ Dat vervoerders als Arriva klagen dat de NS al wordt bevoordeeld met de onderhandse gunning van het hoofdrailnet en de hsl (en dat die ‘oneerlijke concurrentie’ toeneemt als het staatsbedrijf weer de regio intrekt) laat Van Boxtel koud.
Oud-politicus Van Boxtel, eind 2015 in dienst gekomen bij NS als opvolger van de weggestuurde Timo Huges, verlengde dit jaar zijn contract bij het spoorbedrijf tot medio 2019. In het interview met deze krant bevestigt hij dat hij niet in de running is voor het burgemeesterschap in Amsterdam, de stad waar zijn partij D66 de grootste is. ‘Het was ooit echt mijn droombaan. Een keer probeerde ik het, in 2010. Toen nam ik het op tegen mijn goede maatje Eberhard (van der Laan, red.) en redde ik het niet.
Dit schreven we in 2017 zoal over de NS;
Voormalig president-directeur NS vrijgesproken
De rechtszaak over de aanbestedingsfraude door de NS is voor het Openbaar Ministerie (OM) op een faliekante mislukking uitgedraaid. De rechtbank in Den Bosch sprak oud-NS-topman Timo Huges vrij van alle beschuldigingen, waaronder omkoping en valsheid in geschrifte. Ook vijf andere verdachten in deze zaak en NS zelf gaan vrijuit.
Timo Huges: gebeten hond van NS en justitie
De mantra van de voormalige president-directeur van NS Timo Huges was: ‘De reiziger hoort op 1, 2 én 3 te staan.’ Hoe kortstondig hij ook aan het roer stond van de NS, bij de vakbonden en reizigersorganisaties zijn ook nu nog – ondanks het optreden van het Openbaar Ministerie – amper lelijke woorden op te vangen over Huges. (+)
De hsl is gered: gewoon de boel even anders berekenen
Met een nieuwe rekenmethode heeft de NS het gemiddelde aantal zitplaatsen in de treinen op de Hogesnelheidslijn (HSL) drastisch weten te verhogen. Althans, op papier.
Stopcontacten, dimlicht en een snelheid tot 200 km/u: dit zijn onze treinen voor de komende 30 jaar
De reizigers die bij de onthulling mochten zijn hadden er zelfs een applausje voor over: het ontwerp van de nieuwe intercitytrein van de NS. Nu maar hopen dat er niets tussen komt en hij in 2021 echt gaat rijden.
Staking machinisten loopt volledig uit de hand Het liep allemaal wat uit de hand op 6 juli tijdens de avondspits, zegt Dick van der Meulen. Zijn Amsterdams Machinisten Kollectief (AMK) wilde vreedzaam tegen de NS protesteren. Tegen de slechte arbeidsomstandigheden van machinisten en conducteurs, maar zeker ook tegen het kille klimaat binnen het vervoersbedrijf. Maar uiteindelijk greep de NS keihard in.
Klapperbord keert terug
Op de centrale stations van de vier grote steden keert volgend jaar het grote klapperbord terug, waarop van grote afstand en in één oogopslag de vertrektijden voor het komende half uur te zien zijn. De NS is gezwicht voor klachten van reizigers.
Hoogste boete ooit
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt de NS in juni de hoogste boete op die het ooit aan een bedrijf uitdeelde: ruim 40 miljoen euro. Dit vanwege vermeend machtsmisbruik bij de aanbesteding van het regionaal vervoer in Limburg. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?
Boete voor hsl
Als de Intercity Direct al reed, waren er te weinig vrije zitplekken. En dan kwam de trein vaak ook nog eens te laat. Ondanks een verbeterprogramma loopt het nog steeds niet met de hogesnelheidslijn, constateerde toenmalig staatssecretaris Dijksma in april. Dit ging er allemaal mis.
Dit verliezen we zoal in de trein
Er worden meer spullen achtergelaten in de trein, en daarom heeft de NS het magazijn voor gevonden voorwerpen uitgebreid. We namen een kijkje in het depot.
‘NS dreigt tweede KLM te worden’
De NS is bezig een tweede KLM te worden. In navolging van de nationale luchtvaartmaatschappij lijkt ook de nationale spoorvervoerder doende zichzelf te ontmantelen en in de uitverkoop te gooien, waarschuwt de Ondernemingsraad (OR) en van de vakbonden.
Telegraaf 22.12.2017 Het Openbaar Ministerie gaat in beroep tegen de vrijspraak van alle zes NS-topmanagers en NS zelf, die gisteren integraal zijn vrijgesproken door de rechtbank Den Bosch van fraude en omkoping in de zogeheten ‘Limburgse smeergeldaffaire.’
,,We gaan het vonnis bestuderen en maken binnenkort bekend op welke punten tegen welke verdachten we beroep aantekenen”, aldus het Functioneel Parket tegenover De Telegraaf.
Volgens de advocaten van de beklaagden, die ‘integraal vrijspraak’ kregen, willen zij nu vooral eerherstel. ,,Er is sinds 2014 veel reputatieschade geleden en menselijk leed aangericht. Onterecht. Onverstandig dat het OM beroep aantekent in een strafzaak die volgens de rechter in feite geen strafzaak is ”, vinden ze.
Volgens advocaat Daan Doorenbos van voormalig NS-topman Timo Huges zijn al deze mensen bij voorbaat door het OM publiekelijk aan de schandpaal genageld. ,,Zeer ongebruikelijk om buiten de rechtszaal zo uit te halen. Ze zijn volkomen onterecht afgeschilderd als criminelen. Er is geen enkel strafbaar feit gepleegd, zoals wij al de hele tijd bepleiten”, aldus zijn reactie.
De officieren van justitie, die een afschrikwekkend voorbeeld wilden stellen aan vermeende witte boorden criminaliteit, hebben hun hand ook volgens NS-advocaat Joost Italianer overspeeld. ,,De luchtbel van het OM is genadeloos doorgeprikt door de rechter.”
Andere advocaten spreken van ‘een gerechtelijke dwaling’ die wel eens juridische consequenties zou kunnen krijgen. Ook de Nederlandse regering is volgens hen blind meegegaan met de onterechte verwijten van het OM. Er was niet eens formeel aangifte gedaan om tot strafrechtelijke vervolging over te gaan. Die is door de politie vervalst.”
De rechter bevestigde dat donderdag, waardoor de officieren van justitie op bepaalde punten niet ontvankelijk zijn verklaard. ,,Het bewijsmateriaal is onbetrouwbaar door het gerommel met procesverbalen. Dat is een ernstig vormverzuim. Voor de rest van de aanklachten ontbreekt elk hard bewijs”, aldus het vonnis.
,,De goede naam van hardwerkende NS’ers is besmeurd, hun beroepsmatige en privéleven soms verwoest. Daar moet de Nederlandse Staat aansprakelijk voor worden gesteld”, menen advocaten, die niet uitsluiten dat er in civiele procedures eisen tot schadevergoeding volgen. Maar eerst moet het hoger geroep nog dienen. De betrokkenen verkeren mogelijk weer jaren in onzekerheid.
Huges, die om deze kwestie als NS-baas werd gedwongen op te stappen, blijft volgens zijn advocaten zitten met een dubbel gevoel, ,,omdat het OM haar juridisch kompas kwijt is”, aldus Doorenbos in gesprek met deze krant.
Telegraaf 21.12.2017 NS en de zes topmanagers die integraal zijn vrijgesproken van fraude en omkoping in de Limburgse aanbestedingszaak, zijn blij met het vonnis van de Bosche rechter. Maar ze zijn wel jaren door het Openbaar Ministerie en de regering aan de schandpaal genageld. Onterecht, blijkt nu.
Ook voormalig NS-topman Timo Huges, die om deze kwestie ontslag moest nemen, reageert verheugd. Maar hij blijft volgens zijn advocaten wel zitten met een enorme reputatieschade. Ook de andere aangeklaagde managers binnen de NS-groep likken hun materiële en geestelijke wonden.
De officieren van justitie hebben twee weken de tijd om in beroep te gaan. „We gaan het vonnis eerst eens goed bestuderen”, zeiden ze donderdag tegen De Telegraaf.
Alle advocaten, die vanmiddag op de rechtbank in Den Bosch aanwezig waren bij de uitspraak, verwachten dat het OM haar lesje echter heeft geleerd.
„Het juridisch kompas van de officieren was zoek. Zij hebben de compleet verkeerde zaak uitgekozen om een afschrikwekkend voorbeeld te willen stellen door middel van een strafzaak. Dat is het totaal niet, heeft de rechter geconcludeerd. Gelukkig is die luchtbel doorgeprikt”, aldus advocaat Daan Doorenbos van Huges.
De verwachting is dat de Nederlandse Staat in civielrechtelijke procedures later ter verantwoording zal worden geroepen door de vrijgesproken managers. Ook zullen er mogelijk schadeclaims volgen.
NS heeft eerder erkend dat er bij de aanbesteding van het ov in Limburg zaken verkeerd zijn gegaan en heeft maatregelen genomen om dit in de toekomst te voorkomen. „Maar het ging niet om strafbare feiten, heeft de rechter nu ondubbelzinnig bevestigd”, stelt advocaat Joost Italianer vast.
De onregelmatigheden bij de aanbesteding waren voor de huidige NS-directie aanleiding om in te grijpen in de bedrijfsvoering en de risicobeheersing te verbeteren. Daarnaast heeft NS een integriteitsportaal ingericht. Veel medewerkers hebben trainingen gevolgd.
VK 21.12.2017 De voormalige president-directeur van NS, Timo Huges, hoeft niet de gevangenis in vanwege de onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. De rechtbank in Den Bosch sprak Huges donderdag vrij van alle beschuldigingen, waaronder omkoping en valsheid in geschrifte. Ook vijf andere verdachten in deze zaak en NS zelf gaan vrijuit.
Daarmee is de rechtszaak over de aanbestedingsfraude voor het Openbaar Ministerie (OM) op een faliekante mislukking uitgedraaid. Het OM had fors ingezet, eiste enkele weken geleden tegen Huges een gevangenisstraf van een jaar, en beschouwde het proces als een ‘referentiekader’ om onregelmatigheden waarbij staatsbedrijven betrokken zijn aan de kaak te stellen.
De rechtbank liet gisteren niets heel van de bewijsvoering en oordeelde in feite dat deze zaak nooit voor de strafrechter had moeten komen. Ook moest het OM kritiek slikken over hoe de zaak strafrechtelijk in gang was gezet. De rechtbank sprak van een ‘onherstelbaar ernstig verzuim’ dat een verzoek van NS-concurrent Veolia, om onderzoek in te stellen naar de gang van zaken bij de aanbesteding, later door politie en justitie zelf werd opgewerkt tot een verzoek tot vervolging.
Qbuzz en Abellio
NS raakte ruim twee jaar geleden in opspraak toen duidelijk werd dat er ‘vals spel’ was gespeeld bij het winnen van de concessie om het openbaar vervoer te verzorgen in Limburg voor de periode 2017-2031. Met die concessie, die NS-dochterbedrijven Qbuzz en Abellio later weer kwijtraakten aan vervoersbedrijf Arriva, was ruim twee miljard euro gemoeid. Vanwege de onregelmatigheden moest een aantal directeuren opstappen, onder wie topman Huges.
Huges advocaat Doorenbos overweegt een procedure tegen de Staat om schadevergoeding te eisen
Spil in de hele zaak was een oud-directeur van vervoersbedrijf Veolia die volgens het OM door NS via een schijnconstructie in dienst was genomen. Waarbij welbewust het anti-concurrentiebeding werd geschonden, zo betoogde het OM. Als dat al zou zijn gebeurd, dan was er ‘mogelijk’ sprake van een ‘onrechtmatige daad’, oordeelde de rechtbank gisteren, maar dat is niet voldoende voor strafrechtelijke vervolging.
Huges advocaat Doorenbos overweegt een procedure tegen de Staat om schadevergoeding te eisen. Hij sluit niet uit dat ex-minister Jeroen Dijsselbloem, die als grootaandeelhouder van NS Huges op straat zette, wordt gedaagd. Voor NS zelf is de aanbestedingszaak overigens niet schadevrij verlopen. De Autoriteit Consument en Markt legde het spoorbedrijf eerder dit jaar een boete op van 41 miljoen euro vanwege overtreding van aanbestedingsregels.
Timo Huges, de gebeten hond van NS en justitie;
De mantra van de voormalige president-directeur van NS Timo Huges was: ‘De reiziger hoort op 1, 2 én 3 te staan.’ Hoe kortstondig hij ook aan het roer stond van de NS, bij de vakbonden en reizigersorganisaties zijn ook nu nog – ondanks het optreden van het Openbaar Ministerie – amper lelijke woorden op te vangen over Huges. (+)
Telegraaf 21.12.2017 De rechtbank in Den Bosch heeft alles zes verdachten en NS vrijgesproken van strafbare feiten in de zogeheten smeergeldaffaire bij de aanbesteding van het Limburgse ov in 2014. Ook voormalig NS-topman Timo Huges valt volgens de rechter niets te verwijten. ,,Omkoping en valsheid in geschrifte is niet bewezen.”
De officier van justitie wordt niet ontvankelijk verklaard in de vermeende schending van bedrijfsgeheimen. Huges werd verdacht van betrokkenheid bij fraude. Tegen hem werd 1 jaar cel geëist.
Tegen oud-directeur van Veolia René de Beer is acht maanden cel geëist; hij zou vertrouwelijke bedrijfsinformatie naar NS hebben gelekt. De NS zelf moet volgens het OM een boete krijgen 3 miljoen.
Geen valsheid in geschrifte
Volgens het OM nam NS Groep NV via een schijnconstructie De Beer in dienst, waardoor hij informatie kon doorspelen naar NS. Daardoor kon de NS de aanbesteding winnen. Toen de fraude uitkwam, ging de concessie voor de periode 2017-2031 naar Arriva. De verdachten hebben zich volgens de officier van justitie schuldig gemaakt aan valsheid in geschrifte, omkoping en het lekken van bedrijfsgeheimen. De rechter weerlegt die beschuldigingen nu.
’Wist van niets’
Huges zei tijdens het proces dat hij ten onrechte wordt beschuldigd. Hij zou niet hebben geweten van de fraude en zich nauwelijks hebben bemoeid met de aanbesteding. Huges moest als gevolg van de affaire aftreden.
Tegen twee directeuren van NS-dochterbedrijf Qbuzz werden werkstraffen en boetes tot 50.000 euro geëist. De bestuurder van NS-dochter Abellio hoorde tien maanden cel eisen.
NOS 21.12.2017 De rechter in Den Bosch heeft voormalig NS-topman Timo Huges vrijgesproken van de aanklacht van fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg in 2015. Ook de andere leden van de top van de NS en oud-Veolia-directeur René de Beer zijn vrijgesproken.
Tegen Huges was een jaar cel geëist, maar de rechter zei dat er bij de aanbesteding geen sprake is geweest van valsheid in geschrifte en omkoping. De rechter liet in het midden of bedrijfsgeheimen waren gelekt.
NS-dochter Abellio/Qbuzz kreeg aanvankelijk een vergunning voor het openbaar vervoer in Limburg, maar toen er vermoedens van fraude waren, ging de aanbesteding naar Arriva. Bij de aanbesteding zou de NS van De Beer bedrijfsinformatie hebben gekregen, zodat de NS de aanbesteding kon winnen.
De affaire leidde destijds tot het ontslag van Huges als president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen.
De officier van justitie reageerde teleurgesteld op het vonnis. Het OM overweegt in hoger beroep te gaan.
AD 21.12.2017 De Tweede Kamer wil dat staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) de NS en ProRail houdt aan strenge prestatieafspraken. Van Veldhoven stuurde deze week een brief waarin ze aankondigt dat treinen vaker te laat mogen rijden zonder dat een boete volgt.
De commissie Infrastructuur en Waterstaat in de Tweede Kamer wil dat Van Veldhoven die maatregel voorlopig niet uitvoert en fluit haar in een brief terug.
VVD-Kamerlid Erik Ziengs kaartte de zaak aan toen hij enkele dagen geleden in een Kamerbrief van Van Veldhoven las dat de regels over vertraging op het spoor voor 2018 worden versoepeld als NS en ProRail qua punctualiteit in de problemen komen door de invoering van de nieuwe tienminutentrein op verschillende trajecten.
Het is de taak van de staatssecretaris om de NS en ProRail scherp te houden en dat betekent dat ze geen water bij de wijn mag doen, aldus Kamerlid Erik Ziengs (VVD).
Van Veldhoven noemt de gewijzigde afspraken in haar brief ‘redelijk, omdat deze kwaliteitssprong voor de reiziger van groot belang is’.
Daar wil de spoorcommissie meer over weten, blijkt uit de vandaag verstuurde brief. ,,Wij verzoeken u om de Kamer per afzonderlijke brief helder en concreet te informeren over de wijzigingen in de prestatie-indicatoren voor NS en de impact daarvan. De commissie verzoekt u tevens deze wijzigingen niet te effectueren totdat de behandeling daarvan met de Kamer is afgerond.”
Geen slap aftreksel
Ziengs: ,,We mogen ons hier niet in laten rommelen. Het is de taak van de staatssecretaris om de NS en ProRail scherp te houden en dat betekent dat ze geen water bij de wijn mag doen. Anders blijft er een slap aftreksel over van de prestatie-indicatoren. Van Veldhoven moet dus naar de commissie luisteren, vindt het Kamerlid. ,,Ze mag niks veranderen totdat we erover hebben gesproken.”
Dat debat zal half februari plaatsvinden in de Tweede Kamer. Een woordvoerder van de bewindsvrouw laat weten dat de staatssecretaris het redelijk acht de proef met elke tien minuten een trein een faire kans te geven. Daarbij geldt nog steeds dat NS en Prorail een boete zullen krijgen als ze echt slecht scoren.
Tot nu toe wordt alleen zogeheten spoorboekloos gereden op het traject tussen Amsterdam en Eindhoven.
NU 28.11.2017 Op de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Breda (HSL-Zuid) zijn betere prestaties mogelijk dan de NS tot dusver levert. Dat staat in een marktverkennend onderzoek in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Daaruit blijkt ook dat samenwerking van NS met een andere vervoerder er niet in zit .
Uit de marktverkenning komt naar voren dat “prestatieverbetering op de huidige vervoersdienst mogelijk is”, schrijft staatssecretaris Stientje van Veldhoven aan de Tweede Kamer.
De Intercity Direct waarmee de NS op de HSL rijdt, heeft vaak last van vertraging. NS en spoorbeheerder Prorail kregen dit jaar een flinke boete van het ministerie omdat de prestaties op de HSL onder de maat blijven. Ook in de eerste helft van dit jaar vielen de prestaties tegen.
Samenwerking
Drie vervoerders hebben aangeven zelf op de HSL te willen gaan rijden, maar beschikken niet over materieel om het al op korte termijn van de NS over te nemen. Samenwerking van de NS met andere vervoerders op de HSL blijkt “in de praktijk lastig.” Zij willen alleen met de NS samenwerken als ze zeker zijn dat dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren.
De verbeteringen die de andere spoorvervoerders hebben aangeven zijn bovendien door de NS zonder samenwerking met een andere vervoerder te realiseren. “Dit geeft volgens de marktverkenning de andere vervoerders een zwakke positie in eventuele gesprekken met NS”, aldus de staatssecretaris.
Fyra
De marktverkenning werd toegezegd na de parlementaire enquête naar het mislukken van de Fyra. Die hogesnelheidstrein verdween na een korte tijd van de HSL vanwege gebreken. De NS rijdt sindsdien met een intercity op de hogesnelheidslijn, maar kampt met veel problemen op het technisch ingewikkelde traject. In 2021 krijgt de NS pas nieuwe treinen die met tweehonderd kilometer per uur over de HSL kunnen rijden.
Topman Roger van Boxtel herhaalde dinsdag in een reactie op de marktverkenning ”ervan overtuigd te zijn dat we onze doelen op de hogesnelheidslijn dit jaar gaan halen”. ”Daarvoor wordt alles uit de kast gehaald”, zegt de bestuursvoorzitter van het vervoersbedrijf.
Conclusies uit een recent rapport die de verbeteringen van prestaties van NS op de HSL onderbouwen, worden volgende week aan de staatssecretaris aangeboden. ”Die conclusies zijn van latere datum dan het rapport over marktverkenning”, aldus Van Boxtel. Hij wil geen kwalificaties hechten aan de conclusies van de marktverkenning. Wel merkt hij op dat ”wij iedere suggestie voor kleine verbeteringen ter harte nemen”.
Contract
Als de NS drie keer op rij haar prestaties op de HSL niet haalt kan het ministerie het contract of delen daarvan van de NS afpakken. Als het gaat om zitplaatsen heeft de NS al twee keer op rij een negatieve beoordeling gehad. Naar verluidt gaat het nu beter op dit vlak. Op punctualiteit heeft de NS nu een keer een slecht oordeel gehad.
De NS mag tot 2025 op de HSL rijden. Maar in 2020 is er een evaluatie.
NOS 28.11.2017 Op de Hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en het zuiden zijn betere prestaties mogelijk dan de NS tot nu toe levert. Dat is de uitkomst van een ‘marktverkenning’ die het ministerie van Infrastructuur heeft laten doen. Staatssecretaris Van Veldhoven heeft de resultaten naar de Tweede Kamer gestuurd.
Er is veel discussie over de HSL-Zuid. De Intercity Direct, waarmee de NS op de HSL rijdt, heeft vaak vertraging. Van Veldhovens voorganger Dijksma gaf de NS en Pro Rail eerder dit jaar een boete vanwege ondermaatse prestaties in 2016 en Dijksma waarschuwde vorige maand dat ze ook ontevreden is over de eerste helft van dit jaar.
Drie keer op rij
Ook andere bedrijven dan de NS hebben interesse om op de HSL te gaan rijden. Volgens de marktverkenning is samenwerking tussen de vervoerders in de praktijk lastig te realiseren. Maar er zijn wel partijen die interesse hebben om het zelf te gaan doen en ze hebben ook aannemelijk gemaakt dat ze dat aankunnen. De andere vervoerders hebben overigens gezegd dat ze nu nog niet voldoende treinen hebben.
Van Veldhoven wijst erop dat het huidige contract van de NS voor de HSL gewoon doorloopt. Maar als de NS drie keer op rij de afgesproken prestaties niet haalt, komen ook andere bedrijven in beeld. De staatssecretaris benadrukt dat ze nu weet dat drie andere vervoerders mogelijke betere prestaties kunnen leveren dan de NS nu.
VK 16.11.2017 Het is geen alledaags beeld in strafzaken voor de rechtbank: leidinggevenden van een staatsbedrijf die zich verweren tegen de aanklacht zich schuldig te hebben gemaakt aan onder meer omkoping en valsheid in geschrifte. Het gebeurde Timo Huges donderdag.
De voormalig president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen (NS) is een van de zeven verdachten in de strafzaak over de malversaties bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Op de eerste dag van het proces deed Huges er donderdag alles aan om rechter ervan te overtuigen dat hij in een verkeerd toneelstuk is beland.
Vals spel
Volgens het Openbaar Ministerie staat het vast dat de NS en dochterbedrijven QBuzz en Abellio vanaf 2013 vals spel hebben gespeeld bij het binnenhalen van de Limburgse ov-concessie voor de periode 2017-2031. De NS raakte die buit kwijt toen de malversaties aan het licht kwamen. Concurrent Arriva is nu verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg.
Huges zelf werd voor zijn rol in dat vals spel halverwege 2015 door de grootaandeelhouder (ministerie van Financiën) de laan uitgestuurd. Hij beklemtoonde voor de rechtbank dat hij als hoogste in rang vrijwel geen rol speelde in deze kwestie. Ruim twee miljard euro was er met de Limburgse concessie gemoeid, over een periode van vijftien jaar, maar volgens Huges was zijn bemoeienis verwaarloosbaar.
‘In feite ging het om een omzet van tien miljoen euro op twee stoplijntjes in Limburg’, zei hij. ‘Beperkt’ noemde Huges het financiële belang van de NS, een bedrijf met een jaarlijkse omzet van meer dan vijf miljard.
Daarbij: de strijd om het Limburgse openbaar vervoer was een aangelegenheid voor de dochterbedrijven en vereiste zeker geen actieve rol van de hoogste in rang. Op de vraag van de rechter of het hier geen ‘Chefsache’ betrof: ‘Welnee..’ De aanschaf van nieuwe intercity’s (kosten twee miljard) of het publiekelijk opkomen voor een mishandelde conductrice in Hoofddorp, dat zijn zaken waarmee een president-directeur van de NS zich bemoeit, zei Huges.
Hoezeer Huges zijn eigen rol ook bagatelliseerde, uit het dertien ordners dikke dossier waarmee het Openbaar Ministerie (OM) de strafzaak ingaat, rijst het beeld op dat NS en dochterbedrijven er heel veel aan gelegen was de buit in Limburg binnen te halen. In Limburg werden voor het eerst in Nederland treinverkeer en ander openbaar vervoer in één concessie aanbesteed.
Machtspositie
De NS, dat door het rijk het alleenrecht is vergund op het rijden op het hoofdrailnet, vreesde dat Limburg het begin kon worden van aantasting van die machtspositie. Als concurrenten als Veolia of Arriva treinen mochten laten rijden in Limburg zou dat tot een ‘boktoreffect’ kunnen leiden, zo staat in interne NS-stukken die door het OM in beslag zijn genomen. Er zou ook elders ‘geknabbeld’ kunnen worden aan de monopoliepositie van NS op grote delen van het spoornet, voorzag het staatsbedrijf.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had
De NS ging in de voorbereiding op het bieden op het Limburgse openbaar vervoer in zee met een oud-directeur van Veolia, de spin in het web in de hele kwestie. Veolia was tot dan verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg en de oud-directeur voorzag NS en dochterbedrijven Abellio en Qbuzz van allerhande nuttige data. De man, een van de zes verdachten in deze zaak, schond daarmee het concurrentiebeding en werd daartoe aangezet door NS die een ‘schijnconstructie’ voor zijn werk optuigde, zegt het OM.
Om die reden omvat de aanklacht van het OM niet alleen omkoping en valsheid in geschrifte, maar ook de schending van bedrijfsgeheimen. Zo complex is de zaak dat de rechtbank er acht procesdagen voor heeft uitgetrokken. Het OM neemt de zaak hoog op. Juist omdat er bij de toch al vaak ondoorzichtige aanbestedingsprocedures van een staatsbedrijf een smetteloos optreden mag worden verwacht.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had. Zijn rol was vooral de reputatie van de NS te beschermen. ‘Dus ben ik eens gaan eten met een Limburgse gedeputeerde die zich onaardig over ons had uitgelaten.’
VK 29.06.2017 De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt de NS de hoogste boete op die het ooit aan een bedrijf uitdeelde: ruim 40 miljoen euro. Volgens de toezichthouder heeft het spoorbedrijf zijn machtspositie misbruikt bij de aanbesteding van het regionaal vervoer in Limburg. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? En waarom is die boete zo hoog? Vijf vragen.
Waarom ging het mis?
Als de provincie Limburg in het najaar van 2014 een openbare aanbestedingsprocedure voor het regionale vervoer start, is dat voor de NS absoluut geen lokale kwestie. De NS weet dat de overheid Limburg als ‘decentralisatieproeftuin’ ziet – een plek waar verschillende vervoerders vreedzaam over één spoor boemelen- en wil koste wat koste voorkomen dat dergelijke experimenten al te veel succes hebben.
Goede resultaten in Limburg vergroten immers ‘de kans dat op den duur ook andere delen van het hoofdrailnet regionaal zullen worden aanbesteed’, schrijft het ACM. Om te voorkomen dat de NS ‘zijn’ spoor steeds vaker met anderen moet delen en zo terrein verliest biedt het bedrijf via dochteronderneming Abellio een enorme smak geld voor de concessie, maar drie jaar later blijkt dat dit allesbehalve een winnend bod was.
Het hoge bod leverde de NS namelijk niet de felbegeerde Limburgse concessie op, maar wel een boete van 40 miljoen euro voor machtsmisbruik. Dat laatste maakte de ACM donderdag bekend.
Wat heeft de NS precies misdaan?
Uit interne mailwisselingen en andere documenten die toezichthouder ACM in handen heeft blijkt dat de NS om concurrentie te dwarsbomen bewust een zogeheten ‘verlieslatend bod’ deed. Dit bod was zo hoog dat de kosten die de NS zou maken de te verwachten opbrengsten uit het regionaal vervoer in Limburg ruimschoots overtroffen. Hierdoor hadden andere inschrijvers op de aanbesteding geen eerlijke kans, schrijft de ACM. ‘Zij konden het bod van NS niet evenaren of overtreffen zonder zelf verlies te lijden, ook al zouden zij net zo efficiënt zijn als de NS.’
In eerste instantie was het verlieslatende bod van de NS overigens succesvol: dochter Abellio won de concessie. Maar toen het gerommel bij de aanbesteding in 2015 aan het licht kwam verscheurde Limburg het contract en gunde de het vervoer aan Arriva.
De boete die de ACM nu oplegt komt volgens de toezichthouder ook voort uit andere ‘acties’ van de Nederlandse Spoorwegen. Zo speelde de NS tijdens de aanbestedingsprocedure vertrouwelijke informatie door aan dochter Abellio en benadeelde het bedrijf concurrenten door traag en onvolledig op hun verzoeken te reageren. ‘De NS wilde winnen.’
40 miljoen euro. Kan de NS dat wel betalen?
De NS krijgt geen voorkeurspositie ten opzichte van andere bedrijven
Volgens een woordvoerder legde de ACM nooit eerder zo’n hoge boete aan één enkel bedrijf op, maar is het bedrag ‘in verhouding’. De boetes die de ACM aan bedrijven uitdeelt mogen maximaal 10 procent van de jaaromzet bedragen, en de NS behaalde in 2016 5.093 miljoen euro omzet. ‘Ze kunnen dit dus dragen.’ De boete had zelfs nog veel hoger kunnen zijn, zegt de ACM. ‘Het ging om een concessie voor het Limburgse vervoer over de periode 2016 -2031. Dat is vijftien jaar. Wij hebben nu maar één jaar beboet.’
Door de boete van de ACM ontvangt de Staat 40 miljoen euro voor de staatskas, maar kan ditzelfde bedrag tegelijk ook kwijtraken. De NS is immers nog steeds een Staatsbedrijf, dat de boete in mindering kan brengen op de winstuitkering aan de Staat. Vestzak-broekzak, erkent de ACM, maar de toezichthouder maakt geen onderscheid tussen publieke en private ondernemingen. ‘De NS krijgt geen voorkeurspositie ten opzichte van andere bedrijven.’ Daarnaast gelooft de ACM in de ‘disciplinerende werking’ van deze boete. ‘Ook al wordt niemand er rijker van, het heeft wel een afschrikwekkend effect.’
NS heeft bezwaar aangetekend tegen het ACM-rapport. Naar eigen zeggen heeft het spoorbedrijf nooit een verlieslatend bod uitgebracht. Minister Dijsselbloem van Financiën steunt het bedrijf in zijn bezwaar, maar alleen omdat hij wil laten vastleggen wat een verlieslatend bod nu precies is. Tegelijkertijd is het ‘zeer ernstig’ wat er bij NS is voorgevallen, aldus de minister.
Oud NS- topman Timo Huges en oud-financieel directeur Engelhardt Robbe hoeven het bezwaar van de NS in ieder geval niet af te wachten. Huges moest in 2015 het veld ruimen omdat de ACM vermoedens had dat hij en Robbe ‘een leidinggevende rol’ hadden in het gerommel bij de Limburgse aanbesteding, maar nu zegt de toezichthouder dit niet te kunnen bewijzen. Huges en Robbe hoeven daarom geen individuele boete te betalen.
Telegraaf 29.06.2017 De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt de Nederlandse Spoorwegen een boete op van bijna 41 miljoen euro. Het spoorbedrijf heeft volgens de toezichthouder zijn economische machtspositie misbruikt bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Uit interne e-mails en andere documenten maakt de ACM op dat NS een verlieslatend bod deed om de concurrentie te dwarsbomen. Dat is niet toegestaan. Daarnaast maakte het bedrijf tijdens de aanbestedingsprocedure gebruik van vertrouwelijke informatie die het verkregen had van een ex-directeur van concurrent Veolia.
Traag en onvolledig
Verder benadeelde NS zijn concurrenten door traag en onvolledig te reageren op hun verzoeken om toegang tot bepaalde diensten en voorzieningen op stations. Ook hield de onderneming bruikbare informatie over reizigersopbrengsten achter voor haar rivalen.
,,De spoormarkt kan alleen goed functioneren als alle spelers zich aan de spelregels houden”, zei ACM-voorzitter Chris Fonteijn. Hij benadrukte dat aanbestedingen in het openbaar vervoer er de afgelopen twintig jaar voor hebben gezorgd dat meer reizigers een goede dienstverlening hebben gekregen.
Steun Dijsselbloem
Minister Dijsselbloem (Financiën) laat weten dat hij het besluit van de NS steunt om bezwaar aan te tekenen tegen de uitspraak. “Ik vind het belangrijk dat het ACM-besluit wordt getoetst en dat we daarmee onder meer duidelijkheid krijgen over de definitie van een verlieslatend bod”, schrijft hij in een reactie aan de Tweede Kamer.
Wel herhaalt hij dat hij de “onregelmatigheden die zich bij NS rond de aanbesteding van de concessie in Limburg hebben voorgedaan zeer ernstig” vindt. Ook wijst hij op de stappen die nu worden genomen om herhaling van zulke misstanden te voorkomen, zoals het aanscherpen van de regels en het doorvoeren van verbetervoorstellen. Binnenkort zal Dijsselbloem de Kamer daarover verder informeren.
Bezwaarschrift
NS stelde in 2015 zelf al vast dat het eigen personeel de regels heeft overtreden bij de aanbesteding in Limburg. Daarop is ,,hard ingegrepen” in de eigen organisatie. Het bedrijf betwist evenwel dat het een bod onder de kostprijs heeft uitgebracht en heeft op dat punt een bezwaarschrift ingediend.
De ACM stelt verder vast dat voormalig topman Timo Huges en financieel directeur Engelhardt Robbe niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de fraude. Uit onderzoek is namelijk niet gebleken dat zij ervan wisten. Via hun advocaat lieten de twee ex-bestuurder weten blij te zijn met dat besluit.
De aanbesteding in Limburg werd aanvankelijk gewonnen door NS-dochter Abellio. Toen duidelijk werd dat dit bedrijf vals had gespeeld, werd die gunning evenwel ingetrokken. Uiteindelijk ging concurrent Arriva met de concessie aan de haal.
AD 29.06.2017 De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft de Nederlandse Spoorwegen (NS) een boete van 41 miljoen euro opgelegd vanwege aanbestedingsfraude. Het vervoersbedrijf heeft bij de aanbesteding van het regionaal openbaar vervoer in Limburg misbruik gemaakt van haar economische machtspositie.
De ACM heeft interne e-mails en andere documenten in handen waaruit blijkt dat de NS een ‘verlieslatend’ bod deed om de concurrentie te dwarsbomen, wat een bod onder de kostprijs is. Hierdoor was er geen eerlijke concurrentie met de andere spelers, vindt de ACM. Eerder kwam naar buiten dat verschillende kopstukken van het vervoersbedrijf betrokken waren bij het doorspelen van vertrouwelijke informatie in de Limburgse zaak van concurrent Veolia (tegenwoordig opgegaan in Transdev BBA) aan NS-dochter Qbuzz. Voormalig topman Timo Huges werd ontslagen.
Inmiddels is bekend geworden dat NS en Transdev BBA een schikking hebben getroffen over de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Beide partijen hebben afgesproken om geen verdere details naar buiten te brengen.
Verwijten
De spoormarkt kan alleen goed functioneren als alle spelers zich aan de spelregels houden, aldus Chris Fonteijn, ACM-voorzitter.
De ACM verwijt de NS ook dat het traag en onvolledig reageerde op verzoeken van concurrenten om toegang tot diensten en voorzieningen op stations. Justitie kondigde vorig jaar aan dat het de NS en meerdere ex-toplieden van het spoorbedrijf en zusterbedrijven gaat vervolgen.
,,De spoormarkt kan alleen goed functioneren als alle spelers zich aan de spelregels houden”, zei ACM-voorzitter Chris Fonteijn. Hij benadrukte dat aanbestedingen in het openbaar vervoer er de afgelopen twintig jaar voor hebben gezorgd dat meer reizigers goede dienstverlening hebben gekregen.
Ontkenning
De NS ontkent in een reactie op het nieuws dat zij een verlieslatend bod zou hebben gedaan bij de aanbesteding van het Limburgse OV. Het bod zou ook voldoen aan andere aanvullende eisen. Van de andere overtredingen nam het bedrijf naar eigen zeggen in 2015 al afstand door direct ‘hard te grijpen in de eigen organisatie’. Volgens een woordvoerder heeft de NS een bezwaarschrift ingediend bij ACM met de verzoek om het besluit te heroverwegen.
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) steunt het besluit van de NS om bezwaar aan te tekenen. ,,Ik vind het belangrijk dat het besluit wordt getoetst en dat we daarmee duidelijkheid krijgen over de definitie van een verlieslatend bod”, aldus Dijsselbloem. De eerste stap is volgens de minister het maken van bezwaar. Hij maakt er de kanttekening bij dat ‘wat er bij NS is voorgevallen zeer ernstig is’.
Eind vorig jaar bepaalde de rechtbank in Den Bosch dat Dijsselbloem niet hoefde te getuigen in de zaak. De advocaat van Timo Huges had daarom gevraagd. De minister had volgens Huges criminaliserende uitlatingen over hem gedaan, maar de rechtbank ging daar niet in mee.
Niet verantwoordelijk
De ACM constateerde daarnaast dat voormalig topman Timo Huges en financieel directeur Engelhardt Robbe niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de fraude. Uit onderzoek is namelijk niet gebleken dat zij ervan wisten. Via hun advocaat lieten de twee ex-bestuurders weten blij te zijn met dat besluit.
De aanbesteding in Limburg werd aanvankelijk gewonnen door NS-dochter Abellio. Toen duidelijk werd dat dit bedrijf vals had gespeeld, werd die gunning evenwel ingetrokken. Uiteindelijk ging concurrent Arriva met de concessie aan de haal.
VK 29.06.2017 De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt de NS een boete op van ruim 40 miljoen euro. Het is de hoogste geldstraf die de toezichthouder ooit aan een bedrijf uitdeelde. Volgens de toezichthouder heeft de NS bij de aanbesteding van het regionaal openbaar vervoer in Limburg misbruik gemaakt van haar economische machtspositie. Dat concludeert de ACM aan de hand van interne emails en documenten.
Uit deze documenten blijkt dat de NS bij de aanbestedingsprocedure van het vervoer in Limburg een verlieslatend bod deed om de concurrentie te dwarsbomen. Dit bod was dusdanig hoog dat de kosten die de NS zou maken, hoger waren dan de opbrengsten die ze met het regionaal vervoer in Limburg zouden behalen.
Andere inschrijvers op de aanbesteding hadden zo geen eerlijke kans, schrijft de ACM. ‘Zij konden het bod van NS niet evenaren of overtreffen zonder zelf verlies te lijden, ook al zouden zij net zo efficiënt zijn als de NS.’
Door het verlieslatende bod werd de concessie in eerste instantie door NS-dochter Abellio gewonnen, maar toen duidelijk werd dat er bij de aanbesteding was gerommeld, verscheurde Limburg het contract en gunde het Limburgse openbaar vervoer aan Arriva.
René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia speelde een cruciale rol in de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald. Reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
De hoogte van de boete die de ACM nu oplegt – bijna 41 miljoen euro – heeft ook te maken andere ‘acties’ van de NS, schrijft de toezichthouder. Zo gebruikte de NS tijdens de aanbestedingsprocedure vertrouwelijke informatie die het via een ex-directeur van concurrent Veolia verkregen had en benadeelde het bedrijf concurrenten door traag en onvolledig op verzoeken te reageren.
Transdev BBA, het bedrijf waar Veolia in op is gegaan, spande ook een rechtszaak aan vanwege het benadelen van de concurrentie. Donderdag werd ook bekend dat de NS met hen geschikt heeft voor een onbekend bedrag.
Volgens Chris Fonteijn, voorzitter van de ACM, kan de spoormarkt alleen goed functioneren als alle spelers zich aan de spelregels houden. ‘Regionale aanbestedingen van openbaar vervoer zorgden de afgelopen twintig jaar voor meer reizigers en goede dienstverlening. Daar hebben reizigers baat bij. De ACM vindt een forse boete op zijn plaats.’
‘Hard ingegrepen’
NS stelde in 2015 zelf ook vast dat eigen personeel regels heeft overtreden. Daarop is ‘hard ingegrepen’ in de eigen organisatie, aldus het bedrijf. NS-topman Timo Huges moest in 2015 het veld ruimen omdat hij concurrentiegevoelige informatie van vervoersbedrijf Veolia naar NS-dochter Qbuzz zou hebben doorgestuurd, maar de ACM stelt nu vast dat Huges en financieel directeur Engelhardt Robbe niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de fraude. Nader onderzoek leverde niet genoeg bewijs op om hen een ‘leidinggevende rol’ in het machtmisbruik toe te dichten, schrijft het ACM nu. De advocaat van de twee ex-bestuurders laat aan persbureau ANP weten blij te zijn met die conclusie.
NS accepteert een groot deel van het rapport, maar tekent bezwaar aan tegen het feit dat de eigen bieding onder de kostprijs zou zijn geweest. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën steunt het aangetekende bezwaar van de NS, omdat het belangrijk vindt dat wordt vastgelegd wat een verlieslatend bod nu precies is. Daarbij maakt Dijsselbloem wel de kanttekening dat wat er bij NS is voorgevallen ‘zeer ernstig’ is.
Elsevier 29.06.2017 De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft de Nederlandse Spoorwegen een boete van bijna 41 miljoen euro opgelegd. Bij de aanbesteding van het regionaal openbaar vervoer in Limburg, maakte NS misbruik van zijn machtspositie.
Chris Fonteijn, voorzitter van de ACM, zegt dat NS zich niet aan de spelregels heeft gehouden. ‘De ACM vindt een forse boete op zijn plaats,’ aldus Fonteijn.
Verlieslatend bod
In 2014 begon de provincie Limburg met een aanbestedingsprocedure voor het regionaal openbaar vervoer. Vier vervoersbedrijven schreven zich in: NS, Abellio (een dochterbedrijf van NS), Arriva en Veolia. Via Abellio diende NS een bod in waarop het bedrijf hoogstwaarschijnlijk verlies zou lijden. Door dit zogeheten verlieslatende bod kreeg de concurrentie geen eerlijke kans: zij konden dit bod niet overtreffen zonder zelf verlies te lijden.
Volgens de ACM maakte NS meer overtredingen. Zo wist NS vertrouwelijke informatie te verkrijgen van een voormalige directeur van Veolia, het bedrijf dat in de periode 2006-2016 treinvervoer faciliteerde in Limburg. Ook bemoeilijkte NS de toegang tot stations voor andere vervoersbedrijven.
Jeroen Dijsselbloem (PvdA), demissionair minister van Financiën, wil dat het besluit van de ACM wordt getoetst. De minister wil vooral weten wat een ‘verlieslatend bod’ precies inhoudt.
Dijsselbloem raakte in 2015 betrokken bij de aanbesteding, nadat hij zich had uitgesproken tegen oud-NS-topman Timo Huges. De minister bekritiseerde Huges, omdat hij betrokken was bij het verkrijgen van vertrouwelijke informatie van concurrent Veolia. Bovendien zou hij zichzelf prematuur een bonus hebben uitgekeerd.
NS heeft inmiddels bezwaar aangetekend tegen de miljoenenboete.
Milan Bruynzeel (1991) is sinds februari 2017 stagiair op de webredactie. Momenteel studeert hij European Studies aan de Haagse Hogeschool.
Trouw 23.06.2017 De verwachte kostenvoordelen vallen tegen, diensten worden duurder: privatisering blijkt geen heilige graal.
Je ziet het momenteel overal in de wereld gebeuren. Of het nu gaat om lokale water- en energiebedrijven, zwembaden of de catering van scholen, ze komen langzaam weer terug in overheidshanden. Dat blijkt uit het gisteren gepubliceerde rapport van The Transnational Institute (TNI), dat over een periode van ruim vijftien jaar 835 renationalisatieprojecten van lokale overheidsdiensten heeft getraceerd in meer dan 1600 steden verspreid over 45 landen.
Al decennialang worden overheidsdiensten geprivatiseerd of wordt er samenwerking gezocht met het bedrijfsleven. Dat gebeurt op lokaal, regionaal en landelijk niveau en vooral uit kostenoverwegingen. Overheden zochten en zoeken daarnaast ook vaak samenwerking met het bedrijfsleven om hun diensten draaiende te houden of nieuwe initiatieven te ontplooien. Met wisselend succes.
Op lokaal niveau zijn er geen aansprekende Nederlandse voorbeelden van het terugdraaien van privatisering, maar nationaal is dat bijvoorbeeld ProRail, verantwoordelijk voor het onderhoud van het spoor. Het kabinet wil de verzelfstandiging van het bedrijf weer terugdraaien wegens slechte prestaties. In Japan is na de kernramp in Fukushima de Tokyo Electric Power Company onteigend en – in ieder geval voor enkele jaren – weer in handen gekomen van de Japanse overheid.
Kostenvoordelen
Afgezien van slecht management of nationale rampen blijkt ook in de rest van de wereld privatisering niet altijd de heilige graal. De verwachte kostenvoordelen vallen tegen of wegen niet op tegen bijvoorbeeld verslechtering van de arbeidsomstandigheden voor de werknemers van de geprivatiseerde bedrijven. Ook worden de diensten na privatisering vaak duurder en minder toegankelijk en komen daardoor buiten bereik van bepaalde groepen inwoners.
Gemeenten realiseren zich in toenemende mate dat dit de sociale en economische stabiliteit in hun steden niet bevordert. Ook hebben ze zo minder invloed als het gaat om klimaatmaatregelen.
De wens om weer zeggenschap te krijgen over de lokale economie en over de eigen energiebronnen wordt dan ook prominenter volgens het onderzoeksrapport. Deze wens kan uiteindelijk leiden tot het terugdraaien van privatisering of het oprichten van nieuwe overheidsdiensten. Dat gebeurt nu al veel op initiatief van gemeenten zelf of als burgerinitiatief. Ook werknemers organiseren zich en komen met voorstellen om de privatisering van het voormalige overheidsbedrijf waar ze werken weer terug te draaien.
Een goed voorbeeld is Duitsland, dat jaren voorop heeft gelopen met de privatisering van energiebedrijven. Het rapport van TNI maakt duidelijk dat van alle onderzochte gevallen waarbij een geprivatiseerd energiebedrijf weer in handen komt van de overheid het voor 90 procent om Duitse initiatieven gaat.
In Frankrijk betreft het vooral waterbedrijven die weer teruggaan naar gemeenten. Opmerkelijk in een land met een lange geschiedenis als het gaat om privatisering van waterbedrijven, dat bovendien de thuisbasis is voor grote watermultinationals als Suez en Veolia.
Gezondheidszorg
Terugkeer naar de overheid van gezondheidszorg en maatschappelijk werk is weer veel te zien in Noorwegen en andere Scandinavische landen. Maar ook buiten Europa is deze trend waar te nemen, zoals in Latijns-Amerika. Daar zijn in de jaren negentig veel overheidsbedrijven geprivatiseerd om de economische stabiliteit te herstellen na de schuldencrisis die dat deel van de wereld toen hard trof. Dat wordt nu weer deels teruggedraaid.
Vraag is of het een trend is om serieus rekening mee te houden. Worden er niet nog altijd meer bedrijven geprivatiseerd dan opnieuw genationaliseerd?
De data uit dit onderzoek zijn zeker onvoldoende om hierop antwoord te bieden. Er is inderdaad ook nog altijd sprake van een privatiseringstrend, maar de tegenovergestelde beweging wint aan belang. En die trend laat volgens The Transnational Institute zien hoe sociaal en financieel onhoudbaar, en daarmee onwenselijk, sommige privatiseringen van overheidsdiensten op lokaal niveau zijn.
VK 13.04.2017 Als de Intercity Direct al reed, waren er te weinig vrije zitplekken. En dan kwam de trein vaak ook nog eens te laat. Ondanks een verbeterprogramma loopt het nog steeds niet met de hogesnelheidslijn, constateert staatssecretaris Dijksma vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Ze is ontevreden over de prestaties van NS en ProRail en legt beide bedrijven een flinke boete op.
NS en ProRail reageerden direct geïrriteerd. ‘Het is symboolpolitiek’, zei NS-topman Roger van Boxtel vandaag op NPO Radio 1. De NS krijgt twee boetes van in totaal 1,25 miljoen euro, ProRail een boete van 1,05 miljoen euro. Daarnaast schrijft Dijksma dat de NS zich mogelijk moet opmaken voor een gedwongen samenwerking met een concurrent op het hogesnelheidstraject. Die samenwerking moet de prestaties verbeteren.
Wat ging er tot nu toe allemaal mis met de hogesnelheidslijn?
1) Te weinig zitplaatsen in de spits
Op de lijn van Amsterdam via Rotterdam naar Breda is het te druk. NS rijdt sinds eind 2015 met vier in plaats van twee treinen per uur van Amsterdam naar Rotterdam, de zogenoemde Intercity Direct (IC-direct). Toch is het niet gelukt om de afspraken te halen. Het aantal bezette stoelen tijdens het drukste moment van de spits is nog altijd te hoog.
Ook vorig jaar lukte het de NS niet om de afspraken na te leven. Daarvoor kreeg het bedrijf een boete van 500 duizend euro. Nu bedraagt de boete 750 duizend euro omdat het de tweede keer op rij is.
2) De hsl rijdt vaak niet
De hogesnelheidslijn was in 2016 niet alleen te druk, maar viel ook te veel uit. Met name in de eerste helft van 2016 reed de IC-direct te vaak niet. In de tweede helft ging het beter, maar dat was niet genoeg om het gemiddelde boven de ‘bodemwaarde’ uit te trekken. De NS moet daarom 500 duizend euro aan het ministerie betalen.
Dijksma noemde de uitval in 2015 ook al ‘zorgwekkend’. Destijds bleef de uitval echter nog net boven de bodemwaarde en volgde er dus geen boete.
3) Meer dan drie minuten vertraging
Ook bij ProRail is vooral de hogesnelheidslijn de zwakke plek. De spoorbeheerder wordt door het ministerie afgerekend op het aantal treinen dat met minder dan drie minuten vertraging aankomt. Afgesproken was dat 80 procent van de directe intercity’s binnen de marge zouden blijven. In de praktijk gebeurde dit in 78,6 procent van de gevallen.
Naast de IC-direct kwamen er ook te veel goederentreinen te laat. Hiervoor krijgt ProRail geen boete. ProRail kon niet aan de afspraken voor goederentreinen voldoen, omdat er grote werkzaamheden rond Utrecht en op de Betuweroute plaatsvonden in 2016.
4) Dit alles ondanks een verbeterprogramma
Om de prestaties van NS en ProRail op de hogesnelheidslijn te verbeteren, begonnen de bedrijven samen met het ministerie aan een verbeterprogramma. ‘Ondanks dit programma is het in 2016 helaas niet gelukt om de afspraken te halen’, liet Dijksma donderdagochtend weten op NPO Radio 1. ‘We zien wel dat het de laatste maanden zijn vruchten aan het afwerpen is. Dus ik hoop van harte dat het dit jaar een stuk beter gaat.’
Reacties van NS en ProRail
NS-topman Van Boxtel voelt zich overvallen door de boete. ‘Ik heb het idee dat ik in een verkeerd toneelstuk terecht ben gekomen.’ Van Boxtel is met name verbaasd vanwege de stijgende lijn door het verbeterprogramma. ‘En dan krijg je een jaar later alsnog een boete opgelegd. Ik kan dit niet uitleggen.’
Daarnaast zegt Van Boxtel het bericht via de media vernomen te hebben. ‘Dit valt ons rauw op het dak.’ Dijksma ontkent dat NS niet is ingelicht over de boete.
ProRail is niet verrast door de boete. Toch zegt ProRail-directeur Pier Eringa dat hij niet blij is. ‘Het zit me dwars, niet vanwege het geld maar door de reputatieschade die het oplevert. Het is deels een gevolg van een erfenis uit het verleden. Daar worden we nu voor gestraft.’ Eringa steekt ook de hand in eigen boezem. ‘We hebben beloften gedaan die we niet konden waarmaken.’
RO 13.04.2017 Er zit een stijgende lijn in de prestaties van NS en ProRail op het spoor. Zo verbeterde de reisinformatie en was de impact van werkzaamheden en storingen voor treinreizigers en goederenvervoerders kleiner dan voorheen. Op de hogesnelheidslijn (HSL) ging het nog niet goed genoeg. Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur en Milieu) legt NS en ProRail daarom samen voor 2,3 miljoen euro aan boetes op. Dit geld moet ten goede komen aan de reiziger. Dijksma heeft consumentenorganisaties daarom gevraagd mee te denken over de besteding van het geld. Dit schrijft zij vandaag aan de Tweede Kamer.
NS moet 1,25 miljoen euro betalen omdat afspraken over de zitplaatskans van reizigers op de HSL en het percentage reizigers op deze lijn dat op tijd op bestemming aankwam in 2016 onvoldoende zijn nagekomen. ProRail krijgt een boete van 1,05 miljoen euro, omdat op de HSL in dat jaar minder treinen op tijd aankwamen dan afgesproken.
Staatssecretaris Dijksma: ‘Over de hele linie presteerden NS en ProRail in 2016 beter dan de jaren daarvoor. Maar de HSL blijft helaas voor beiden een achilleshiel. Dit moet écht beter. Want net als op de rest van het spoor hebben reizigers op deze lijn recht op een trein die op tijd rijdt en een grote kans op een zitplaats.’
NS
Hoewel het oordeel van reizigers over de HSL relatief goed is en het aantal reizigers in de IC Direct snel toeneemt, is op de HSL nog het nodige te verbeteren. Zo is de kans op een tweede klas zitplaats voor reizigers in de drukste spitstrein van de dag lager dan afgesproken. En hoewel in de tweede helft van 2016 meer reizigers op tijd op hun bestemming aankwamen, was deze verbetering niet genoeg om de slechte score hierop van het eerste half jaar te compenseren. Beide prestatieafspraken zijn door NS niet nagekomen, wat leidt tot boetes van respectievelijk 750.000 euro en 500.000 euro.
Het is de tweede keer op rij dat NS onderpresteert op de afgesproken zitplaatskans op de HSL. Als uit de nu lopende marktverkenning blijkt dat samenwerking met een andere vervoerder kan leiden tot een betere HSL verbinding voor reizigers, dan zal NS zich op deze samenwerking moeten voorbereiden. In de zomer is bekend of dit het geval is.
Op het hoofdrailnet zitten de prestaties van NS in de lift. Zo blijft het bedrijf de reisinformatie verbeteren, is de Wifi capaciteit in Intercity’s verdrievoudigd en wordt het treinverkeer steeds duurzamer. In 2016 reed 73 procent van de NS treinen op groene stroom, vanaf 1 januari 2017 is dit zelfs 100 procent. Samen met ProRail maakt NS veel werk van het verbeteren van de toegankelijkheid van het spoor voor reizigers met een beperking. Om de drukte in spitstreinen verder te verminderen, is het belangrijk dat NS de schouders er flink onder blijft zetten – zoals al gebeurt met de versnelde instroom van nieuwe treinen.
ProRail
ProRail moet een boete van 1,05 miljoen euro betalen, omdat op de HSL in 2016 minder treinen op tijd kwamen dan afgesproken. De spoorbeheerder zal, samen met NS, moeten sturen op een betere punctualiteit. Vanaf 2017 worden beide partijen hier ook gezamenlijk verantwoordelijk voor gehouden. Het maakt voor de reiziger immers niet uit door welke oorzaak hij of zij vertraagd is.
In 2016 reden ook minder goederentreinen op tijd dan afgesproken. ProRail heeft aangegeven een boete hiervoor niet rechtvaardig te vinden, omdat werkzaamheden rondom Utrecht, op de Betuweroute en snelheidsbeperkingen op de Moerdijkbrug van grote invloed zijn geweest op de punctualiteit. De staatssecretaris is het hiermee eens, maar benadrukt dat de spoorbeheerder er alles aan moet doen om te zorgen dat in 2017 meer goederentreinen op tijd rijden.
Bij ProRail is in 2016 op veel gebieden sprake geweest van verbetering. Zo is de financiële beheersing nu meer op orde en worden belanghebbenden beter geïnformeerd over werkzaamheden en storingen. Dit zorgt ervoor dat de impact hiervan voor reizigers en verladers kleiner is dan voorheen. Ook is hard gewerkt aan de voorbereiding van het spoor door Vught, zodat vanaf eind dit jaar spoorboekloos gereden kan worden tussen Amsterdam – Utrecht – Eindhoven.
Concessies NS en ProRail
Op 1 januari 2015 gingen de huidige concessies, contracten, van NS en ProRail op het Nederlandse spoornetwerk in voor een periode van tien jaar. Als concessieverlener stuurt de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu de vervoerder en spoorbeheerder aan op het leveren van een zo goed mogelijk spoor voor reizigers en verladers. Als de afgesproken doelen niet gehaald worden, kunnen NS en ProRail boetes krijgen van respectievelijk maximaal 6,5 miljoen euro en 2,75 miljoen euro per jaar. Deze boetes komen altijd ten goede aan de reiziger.
NU 13.04.2017 De NS gaat de boete die staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) donderdag heeft opgelegd juridisch aanvechten. “We gaan bezwaar aantekenen bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen”, aldus een NS-woordvoerder.
NS en spoorbeheerder ProRail moeten in totaal 2,3 miljoen euro betalen omdat hun prestaties van de hogesnelheidslijn (hsl) in 2016 wederom ondermaats waren.
NS kreeg een boete van 1,25 miljoen opgelegd omdat afspraken over het aantal zitplaatsen niet zijn nagekomen en reizigers te veel last van vertragingen hadden.
ProRail moet dik een miljoen euro betalen omdat minder treinen op tijd reden. Topman Pier Eringa zei daarover: “Het zit me dwars, niet vanwege het geld, maar door de reputatieschade die het oplevert.”
Of ook de spoorbeheerder in beroep gaat tegen de boete, liet een woordvoerster donderdagavond in het midden.
NOS 13.04.2017 De NS wil juridisch bezwaar gaan maken tegen de boete die het bedrijf heeft gekregen van staatssecretaris Dijksma. NS-topman Roger van Boxtel zegt dat tegen de NOS.
Eerder vandaag sprak Van Boxtel al zijn verbazing uit over de boete, die de NS kreeg vanwege slechte prestaties op de hogesnelheidslijn. Hij kan het naar eigen zeggen niet uitleggen aan zijn medewerkers en aan de reiziger. “Ik heb echt het idee dat ik in een verkeerd toneelstuk terecht ben gekomen.”
Van Boxtel zegt dat de NS zich heeft gehouden aan de voorwaarden van de concessie. Hij noemt de boete, van 1,25 miljoen euro, onterecht.
Verbeterplan
Dijksma wees er vandaag op dat de NS de prestatieafspraken niet is nagekomen. Op de hsl van Schiphol naar het zuiden vallen vaker treinen uit dan op andere trajecten en ook zijn er te weinig zitplaatsen voor reizigers. Over een verbeterplan is Dijksma wel te spreken.
Ook spoorbeheerder ProRail kreeg een boete, van 1,05 miljoen euro. Directeur Pier Eringa zei vanmiddag dat de reputatieschade die dat oplevert hem dwarszit, omdat het volgens hem “een erfenis uit het verleden” betreft uit een tijd dat ProRail “beloften deed die we niet konden waarmaken”.
Een woordvoerder geeft geen reactie op de plannen van de NS, maar zegt wel dat er sinds vanmiddag niets is veranderd aan het standpunt van ProRail.
Telegraaf 13.02.2017 De Nederlandse Spoorwegen (NS) gaan de boete die staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) donderdag heeft opgelegd juridisch aanvechten. „We gaan bezwaar aantekenen bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen”, aldus een NS-woordvoerder.
NS en spoorbeheerder ProRail moeten in totaal 2,3 miljoen euro betalen omdat hun prestaties van de hogesnelheidslijn (hsl) in 2016 wederom ondermaats waren.
Zo kreeg de NS een boete van 1,25 miljoen opgelegd omdat afspraken over het aantal zitplaatsen niet zijn nagekomen en reizigers te veel last van vertragingen hadden.
’Het zit me dwars’
ProRail moet dik een miljoen euro betalen omdat minder treinen op tijd reden. Topman Pier Eringa zei daarover: „Het zit me dwars, niet vanwege het geld, maar door de reputatieschade die het oplevert.” Of ook de spoorbeheerder in beroep gaat tegen de boete, liet een woordvoerster donderdagavond in het midden.
Telegraaf 13.04.2017 Reizigersclub Voor Beter OV vindt dat reizigers van de IC-Direct en de IC-Brussel compensatie moeten krijgen voor de „schandalige kwaliteit” van de twee lijnen. Voor Beter OV heeft zo zijn bedenkingen bij de boetes die demissionair staatssecretaris Sharon Dijksma aan NS en ProRail heeft opgelegd wegens de te slechte prestaties op de HSL-Zuid.
„De boetes komen niet ten goede aan de reiziger, terwijl de NS de zoveelste aller-, maar dan ook echt allerlaatste waarschuwing krijgt”, stelt de organisatie. „In plaats van de treindienst op de HSL te laten uitvoeren door een spoorwegmaatschappij die dat wél kan, zadelen de achtereenvolgende PvdA-staatssecretarissen de reiziger op met een waardeloze treindienst, waarvoor door middel van een toeslag tussen Schiphol en Rotterdam zelfs extra moet worden betaald.”
Telegraaf 13.04.2017 Prorail is niet blij met de boete van ruim 1 miljoen euro die staatssecretaris Sharon Dijksma heeft opgelegd. „Het zit me dwars, niet vanwege het geld maar door de reputatieschade die het oplevert”, zegt topman Pier Eringa. „Het is deels een gevolg van een erfenis uit het verleden. Daar worden we nu voor gestraft.”
„Met 78,6 procent van de hogesnelheidstreinen die op tijd reden, werd in 2016 niet aan de eis van 80 procent voldaan. Daarom is ProRail ook niet tevreden over de prestaties van de treinen op de HSL en steekt daarom ook de hand ook in eigen boezem. We hebben beloften gedaan die we niet konden waarmaken.”
Volgens Eringa werkt ProRail hard aan verbeteringen om de hogesnelheidslijn minder kwetsbaar te maken. „We zien dat het aantal storingen aan de infrastructuur het afgelopen jaar is afgenomen. We hebben er vertrouwen in dat we met de maatregelen het aantal storingen verder kunnen brengen.”
Telegraaf 13.04.2017 De NS is onaangenaam verrast door de miljoenenboete die staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) het spoorbedrijf heeft opgelegd. „Ik heb het idee dat we in een verkeerd toneelstuk terecht zijn gekomen”, zegt NS-topman Roger van Boxtel.
Van Boxtel sprak donderdagochtend over de opgelegde boete met de NOS. „Ik heb de brief nog niet eens gezien en moet dit horen via de radio. We hebben vorig jaar zelf gezegd dat het beter moet en zijn met ProRail en het ministerie een verbetertraject gestart en nu krijgen we een jaar later nog een boete. Ik ben tamelijk verbaasd. Dit is symboolpolitiek.”
Volgens Van Boxtel gaat het nu juist de goede kant op en zijn er positieve geluiden van de reizigers. „Dit is dan echt niet uit te leggen. Ik begrijp het niet. Dit valt echt rauw op ons dak.” De topman kon nog niet zeggen of de NS in beroep gaat tegen de boete. „We gaan ons hier eerst rustig over buigen en ons over de boete beraden.”
Demissionair staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) ontkent dat de Spoorwegen niet op de hoogte waren. „Dat is niet waar. De NS wist dat we dit van plan waren. Maar dat betekent niet dat we het altijd met elkaar eens zijn”, reageert de bewindsvrouw. In een interview met de Telegraaf in 2015waarschuwde ze de NS al dat haar menens was. „We zien dat het de laatste maanden beter gaat. Ik begrijp heel goed dat de NS boos is. Als ze het er niet mee eens zijn kunnen ze het aanvechten.”
Dijksma vindt het boetebedrag ’gepast’. „Als je afspraken maakt dan moet je ze ook nakomen.”
De staatssecretaris zegt dat de NS de mogelijkheid heeft de beslissing aan te vechten. Ze wacht dit naar eigen zeggen met vertrouwen af.
De NS kan maximaal een boete krijgen van 6,5 miljoen euro als het bedrijf de afgesproken doelen niet haalt. Het boetegeld gaat naar het reizigersfonds. Dijksma gaat met consumentenorganisaties overleggen hoe dit geld het beste besteed kan worden.
NOS 13.04.2017 NS-topman Roger van Boxtel heeft met verbazing en cynisme gereageerd op de miljoenenboete die zijn bedrijf van staatssecretaris Dijksma moet betalen voor slechte prestaties op de hogesnelheidslijn. Van Boxtel vindt de boete niet uit te leggen en spreekt tegen de NOS van symboolpolitiek.
Dijksma maakte vanochtend bekend dat de NS en spoorbeheerder ProRail ieder een boete van ruim 1 miljoen euro krijgen, omdat prestatieafspraken niet zijn nagekomen. Op de hsl van Schiphol naar het zuiden vallen vaker treinen uit dan op andere trajecten en ook zijn er te weinig zitplaatsen voor reizigers.
Met name de Intercity Direct is storingsgevoelig. Voor exploitant NS loopt de boete op tot 1,25 miljoen euro; ProRail moet 1,05 miljoen betalen. “Ik doe wat de afspraak is”, zegt Dijksma over de sancties.
Ik heb echt het idee dat ik in een verkeerd toneelstuk terecht ben gekomen, aldus Roger van Boxtel, president-directeur NS.
Maar NS-topman Van Boxtel is verbaasd dat hij de portemonnee moet trekken. “Ik heb echt het idee dat ik in een verkeerd toneelstuk terecht ben gekomen”, zegt hij.
Van Boxtel benadrukt dat de NS vorig jaar al heeft erkend dat het op de hsl beter moet en dat daartoe een verbeterprogramma is ingesteld. “Allemaal in samenspraak met ProRail en het ministerie. En dan krijg je een jaar later alsnog een boete opgelegd. Ik kan dit niet uitleggen.”
Dijksma is weliswaar te spreken over het verbeterplan, maar hamert erop dat het “over 2016 gewoon niet is gelukt” om de prestatieafspraken na te komen. “Ik hoop van harte dat het dit jaar beter gaat, maar we weten dat er de laatste tijd ook nog veel uitval was en dat de kans op een zitplek te klein was. Dat ervaren reizigers ook. Ik probeer altijd proportioneel te zijn.”
‘Rauw op ons dak’
De staatssecretaris spreekt tegen dat de NS niet vooraf is geïnformeerd over de boetes. Van Boxtel zei dat hij via de media over de boetebedragen had gehoord. “Ik vind het ook fantastisch dat de staatssecretaris het geld al aan het uitgeven is”, zei hij met enig cynisme.
Dijksma heeft consumentenorganisaties gevraagd om mee te denken over de besteding van het boetegeld. Dat moet volgens haar ten goede komen aan de reizigers.
NS zei eerder vanochtend al dat het bedrijf op 10 van de 12 punten uit de prestatieafspraken goed scoort. Ook zou uit onderzoek blijken dat andere vervoerders op dezelfde problemen zouden stuiten als de NS, als ze op de hsl zouden rijden. “Juist daarom valt het rauw op ons dak.”
Elsevier 13.04.2017 De Nederlandse Spoorwegen en ProRail krijgen elk een boete van meer dan 1 miljoen euro van staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA). Vooral de NS krijgt ervan langs: de staatssecretaris geeft het bedrijf een laatste waarschuwing.
Het kabinet tikt de NS op zijn vingers vanwege de tegenvallende prestaties op de hogesnelheidslijn. Het bedrijf voldoet niet aan de eisen van Dijksma en als de situatie niet snel verbetert, moet de NS gaan samenwerken met concurrenten.
Dijksma hekelt de problemen op de hogesnelheidslijn van Schiphol naar Rotterdam en België. Op die lijn vallen vaker treinen uit dan gemiddeld en er is een tekort aan zitplaatsen. ‘Dit moet echt beter,’ aldus de staatssecretaris, die de hogesnelheidslijn een achilleshiel noemt.
Als uit onderzoek blijkt dat de treinen vaker op tijd rijden wanneer de NS de lijn deelt met een andere spooraanbieder, wil Dijksma ervoor zorgen dat NS met concurrenten gaat samenwerken. Overigens was de staatssecretaris over het algemeen tevreden over het presteren van NS en ProRail.
‘Rauw op ons dak’
Voor de NS komt de boete uit de lucht vallen. ‘Ik heb echt het idee dat ik in een verkeerd toneelstuk terecht ben gekomen,’ zegt NS-topman Roger van Boxtel verontwaardigd. ‘Dit valt rauw op ons dak.’ Hij hekelt de symboolpolitiek van Dijksma en ergert zich eraan dat hij het nieuws over de miljoenenboete via de media heeft moeten vernemen.
‘We hebben vorig jaar zelf gezegd dat het beter moet en we zijn een verbetertraject gestart, allemaal in samenspraak met ProRail en het ministerie. En nu krijgen we een jaar later nog een boete. Ik ben tamelijk verbaasd.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Trouw 12.04.2017 De Nederlandse Spoorwegen en ProRail moeten samen 2,3 miljoen euro boete betalen vanwege treinuitval en vertraging op de Hogesnelheidslijn van Schiphol naar België.
Dat schrijft staatssecretaris Sharon Dijksma van infrastructuur aan de Tweede Kamer. In het algemeen presteerden de spoorbedrijven in 2016 beter dan de jaren ervoor, stelt Dijksma. “Maar de HSL blijft helaas voor beiden een achilleshiel. Dit moet echt beter.”
Ruim de helft van de boete, 1,25 miljoen, is voor de NS omdat die afspraken over voldoende zitplaatsen niet nakwam. Ook hadden reizigers, vooral in de eerste helft van vorig jaar, te veel last van vertraging. ProRail moet 1,05 miljoen betalen omdat minder treinen op tijd reden: 78,6 procent in plaats van de eis van 80 procent.
Een extra vervoerder op het spoor
Dijksma laat onderzoeken of de treinen vaker op tijd zouden rijden wanneer ook een andere spooraanbieder op de lijn zou gaan rijden. Als dat zo is, gaat Dijksma de NS vragen zich op deze samenwerking voor te bereiden. Dat wordt deze zomer duidelijk.
De HSL is een complexe spoorlijn, onder meer vanwege een ander beveiligingssysteem dan op het reguliere spoor. Onderzoekers stelden vorig jaar dat een even grote betrouwbaarheid als de gewone intercity op de HSL niet haalbaar is.
Op het gewone spoornetwerk gaat het volgens Dijksma wel goed. Hier zitten de prestaties ‘in de lift’. De reisinformatie en de wifi-capaciteit werden verbeterd. Goederentreinen reden vorig jaar minder op tijd, maar dat kwam vooral door werkzaamheden.
Symboolpolitiek
NS-topman Roger van Boxtel noemt de boete ‘symboolpolitiek’. “Ik heb het idee dat we in een verkeerd toneelstuk terecht zijn gekomen”, zei hij op NPO Radio 1. “Ik heb de brief nog niet eens gezien en moet dit horen via de radio.” Volgens Dijksma is dat niet waar.
Van Boxtel zei verder dat er sinds vorig jaar samen met de overheid wordt gewerkt aan verbeteringen. Hij vind het raar dat er ‘een jaar later alsnog een boete’ komt. “De staatssecretaris moet het maar uitleggen. Ik begrijp het niet.” Of het bedrijf tegen de boete in beroep gaat is nog niet duidelijk.
De NS kan maximaal een boete krijgen van 6,5 miljoen euro als het bedrijf de afgesproken doelen niet haalt. Het boetegeld gaat naar het reizigersfonds. Dijksma gaat met consumentenorganisaties overleggen hoe dit geld het beste besteed kan worden.
Reizigersorganisatie Voor Beter OV wil dat reizigers van de Intercity Direct en de Intercity Brussel geld terugkrijgen vanwege de ‘schandalige kwaliteit’ en de ‘waardeloze treindienst’ die zij hebben gekregen. Helemaal omdat zij daar op een deel van het traject extra voor moeten betalen. De organisatie ziet minder in boetes voor de spoorwegen. Daar heeft de reiziger immers niets aan en ze veranderen niets. Ze heeft liever dat een andere spoorwegmaatschappij de lijn overneemt, ‘die dat wel kan’.
Telegraaf 13.04.2017 NS moet zich voorbereiden op samenwerking met concurrenten op de Hogesnelheidslijn na een miljoenenboete van demissionair staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur). De Spoorwegen krijgen een boete van 1,25 miljoen euro vanwege slechte prestaties op de beruchte snelle spoorlijn. Ook spoorbeheerder ProRail moet een miljoen betalen.
Dat heeft demissionair staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) bekendgemaakt. De NS faalt met name met de beschikbaarheid van zitplaatsen in de tweede klas van de IC Direct. Ook was er vorig jaar te veel vertraging. De bewindsvrouw hanteert na het Fyra-debacle strenge regels. De NS krijgt na twee keer falen een laatste kans. Als het spoorbedrijf dit jaar weer slecht presteert op de lijn moet het samenwerken met concurrenten. De marktverkenning is al begonnen.
,,Over de hele linie presteerden NS en ProRail in 2016 beter dan de jaren daarvoor. Maar de HSL blijft helaas voor beiden een achilleshiel. Dit moet écht beter”, aldus de bewindsvrouw.
De NS krijgt een boete van 1,25 miljoen omdat afspraken over het aantal zitplaatsen niet zijn nagekomen en de reizigers te veel last van vertragingen hadden. In de tweede helft van 2016 is het aantal vertragingen wel afgenomen. ProRail moet 1,05 miljoen betalen omdat minder treinen op tijd reden.
De HSL is een complexe spoorlijn. Dat komt omdat er onder meer een ander beveiligingssysteem is en er een ander voltage wordt gebruikt dan op het reguliere spoor. Onderzoekers stelden vorig jaar dat een even grote betrouwbaarheid als de gewone intercity op de HSL niet haalbaar is.
Op het gewone hoofdrailnet gaat het volgens Dijksma wel goed. Hier zitten de prestaties ,,in de lift”. De reisinformatie en de wifi-capaciteit werden verbeterd. Goederentreinen reden vorig jaar minder op tijd, maar dat kwam vooral door werkzaamheden.
NU 13.04.2017 De Nederlandse Spoorwegen (NS) en ProRail krijgen van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) een miljoenenboete vanwege tegenvallende prestaties op de hogesnelheidslijn (HSL). Als de NS dit jaar wederom niet voldoet aan de eisen wordt de vervoerder verplicht samen te werken met concurrenten.
De NS krijgt een boete van 1,25 miljoen euro vanwege tegenvallende prestaties op de hogesnelheidslijn naar België, meldt de staatssecretaris donderdag. Spoorbeheerder ProRail moet 1,05 miljoen euro betalen vanwege het niet nakomen van de afspraken.
Volgens de staatssecretaris presteerden NS en ProRail in 2016 over het algemeen beter dan het jaar ervoor. “Maar de hogesnelheidslijn blijft helaas een achilleshiel. Dit moet écht beter. Want net als op de rest van het spoor hebben reizigers op deze lijn recht op een zitplaats en een trein die op tijd rijdt”, zegt zij in een interview met AD.
Dijksma stelt als eis dat 97,5 procent van de reizigers in de spits binnen een kwartier na instappen een zitplaats moet hebben. De score van de NS op dat vlak bij de hogesnelheidslijn is 87,6 procent. De snelle trein rijdt in 93,7 procent van de gevallen op tijd. Dijksma eist 94 procent.
Het is het tweede jaar op rij dat de NS de gestelde eisen niet haalt. Vorig jaar legde de staatssecretaris al een boete op van een half miljoen euro. Dijksma hanteert het ‘three strikes out-principe’.
Als NS twee keer achter elkaar op hetzelfde punt onder de maat presteert, moet het bedrijf zich voorbereiden op samenwerking met concurrenten. Bij de derde ondermaatse prestatie wil Dijksma dat NS de hogesnelheidslijn deelt met concurrerende vervoerders.
“We hebben begin vorig jaar al erkend dat het beter moet”, laat NS-directeur Roger van Boxtel weten tegen de krant. “Daar werken onze mensen sinds april vorig jaar iedere dag keihard aan, samen met ProRail én met het ministerie”. Op tien van de twaalf punten scoorde de NS goed, aldus de vervoerder. Alleen punctualiteit en capaciteit vallen tegen bij de HSL.
In een vorig jaar uitgevoerd onafhankelijk onderzoek kwam ook naar voren dat elke vervoerder met deze problemen zou kampen. “Juist daarom valt het rauw op ons dak als dit tot een boete leidt.” De NS overweegt stappen te ondernemen tegen de boete.
Begrip
Staatssecretaris Dijksma begrijpt dat Van Boxtel boos is. “Dat is zijn goed recht”, zei de staatssecretaris tegen de NOS. “Maar het is niet zo dat hij dit in de krant heeft moeten lezen. We hebben hier steeds duidelijke afspraken over gemaakt.”
“De HSL moest verbeterd worden, maar dat is in 2016 niet gelukt. Reizigers rekenen hier wel op”, aldus Dijksma “Het verbeterprogramma werpt de laatste maanden zijn vruchten af. Ik hoop oprecht dat het een succes wordt en dat het lukt om er een product van te maken waar we met elkaar trots op kunnen zijn.”
AD 07.04.2017 Het is beter om pas over twee jaar een besluit te nemen over een andere rol voor de Nederlandse Spoorwegen. Grote veranderingen op het spoor moeten sowieso stapsgewijs gebeuren, stelt een onderzoekscommissie vast in het rapport ‘Kiezen voor een goed spoor’ dat vanmiddag is verschenen.
Dit rapport ligt er na harde kritiek van de parlementaire enquêtecommissie Fyra op de moeizame relatie tussen de Staat en de NS en de gebrekkige visie van de overheid op het spoor. Een commissie kreeg vervolgens de opdracht van het kabinet om meerdere hoofdscenario’s voor de toekomst uit te werken.
Centraal staat de vraag wie er onder welke voorwaarden mag rijden op het spoor na 2024. Daarbij hebben alle scenario’s voordelen en nadelen.
Vinger in de pap
Bij het eerste model zal de NS als nationaal vervoerder het gehele spoorvervoer in Nederland worden gegund. Voordeel is dan dat de ministeries een flinke vinger in de pap houden en dat spoorbeheerder ProRail en de NS zo veel mogelijk onder één paraplu kunnen worden gebracht. Nadeel is lagere kwaliteit van vervoer en hogere kosten door gebrek aan concurrentie.
In een ander plan wordt de NS een vervoerder als alle andere vervoerders. ProRail en NS kunnen in dat concurrentiemodel in geen geval ‘onder dezelfde paraplu’ worden gebracht. De stations kunnen ook niet langer eigendom zijn van (één van de) vervoerders. Een strijd zal wel de prijzen drukken en zorgen dat iedere vervoerder zijn beste beentje voorzet om goed vervoer te leveren.
Het derde scenario is min of meer vergelijkbaar met de huidige situatie: het hoofdrailnet wordt steeds gegund aan NS met afspraken voor prestatieverbetering. Als de NS vervolgens onvoldoende presteert, kan (een deel van) het hoofdrailnet openbaar worden aanbesteed en naar een andere vervoerder gaan.
Big bang
De onderzoekers maken geen keuze. Ze stellen wel vast dat een overgang naar een nieuw systeem op het spoor kostbaar en tijdrovend is. In plaats van een big bang worden stapsgewijze wijzigingen aanbevolen. Wel kunnen nu al wat maatregelen worden genomen waardoor de politiek beter weet wat er speelt op het spoor.
Het rapport is besproken in de ministerraad, maar een volgende kabinet moet besluiten welke koers er straks wordt gevaren. De onderzoekers benadrukken wel dat er pas in 2019 meer informatie beschikbaar is om gedegen te kiezen. Dan zullen ook de huidige prestaties van de NS op het hoofdrailnet zijn geëvalueerd.
NU 06.04.2017 ProRail en de NS hebben een aantal aanpassingen in de organisatie doorgevoerd naar aanleiding van een grote stroomstoring in januari dit jaar in Amsterdam. Door de stroomuitval was het treinverkeer vrijwel de hele dag ontregeld.
Een van de verbeteringen die de NS nastreeft, is het sneller heropstarten van het treinverkeer. Op 17 januari begon de stroomstoring in grote delen van Amsterdam om 4.19 uur, maar de treinen reden om 21.00 uur pas weer en volgens een aangepaste dienstregeling.
Om deze problemen in de toekomst te voorkomen willen ProRail en de NS dat de noodstroomvoorziening vanaf meerdere plekken handmatig is aan te zetten, zodat men niet meer afhankelijk is van een onderhoudsaannemer zoals op 17 januari.
In eerste instantie vingen batterijen het treinbesturingssysteem op bij de verkeersleidingspost in Amsterdam en het besturingscentrum van ProRail. Het noodstroomaggregaat dat er voor zorgt dat die batterijen gevoed worden, bleek echter niet te werken.
Hierdoor vielen de systemen van het treinbesturingscentrum diezelfde dag om 4.40 uur alweer uit, met treinuitval tot gevolg. Een gewaarschuwde onderhoudsaannemer wist het noodstroomaggregaat uiteindelijk bijna een uur later handmatig weer op te starten.
De problemen hielden vervolgens aan omdat door de stroomstoring de reisinformatiesystemen en de toegangspoortjes niet werkten.
Extra controle
ProRail zal naast de handmatige besturing van de noodstroom ook extra controles implementeren en waar nodig een systeemupgrade uitvoeren.
Medewerkers zullen ook worden getraind om zich aan te melden bij de systemen voor incidenten. “Hier blijkt behoefte aan te zijn doordat bij herstel van de energievoorziening problemen ontstonden”, aldus ProRail.
Hoogspanning
De treinproblemen op 17 januari ontstonden toen Netbeheerder Liander te kampen had met een storing bij die veroorzaakt werd door een fout in een verdeelstation van Energiebedrijf TenneT.
Volgens de netbeheerde werden ruim 360.000 huishoudens getroffen. De storing in Amsterdam was rond 8.00 uur weer opgelost.
NU 21.03.2017 Treinreizigers hebben dit jaar te kampen met veel extra vertragingen door defecte treinen. Dit jaar gingen al 188 treinen kapot, dat is 61 procent meer dan in het eerste kwartaal van 2015. Een defecte trein is al snel goed voor een uur vertraging voor reizigers.
Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV zegt tegen het AD dat de NS onderhoud uitstelt door een tekort aan materieel. “Als je meer kilometers maakt tot de volgende onderhoudsbeurt, gaat er meer stuk”, aldus Spithorst. Machinisten zouden aan de krant hebben bevestigd dat er sprake is van achterstallig onderhoud.
De NS ontkent de aantijgingen van achterstallig onderhoud maar constateert wel dat er een stijging is in het aantal defecte treinen. “We zien dat treinen vaker stilvallen en we duiken erin om de precieze oorzaak te achterhalen”, zegt een woordvoerder.
De cijfers die de krant opvoert zijn afkomstig van de website rijdendetreinen.nl, maar volgens de NS geven deze cijfers een vertekend beeld. Een woordvoerder van ProRail zegt tegen NU.nl dat alleen op het traject van de Intercity Direct tussen Amsterdam en Breda, de hsl, sprake is van meer defecte treinen op het spoor. Volgens de spoorbeheerder is die toename te wijten aan het materieel van de NS.
Telegraaf 06.03.2017 NS voert een afbraakbeleid door niet mee te dingen naar regionale concessies en zijn winkelactiviteiten op de stations af te bouwen. Daarvoor heeft de centrale ondernemingsraad van de spoorvervoerder maandag gewaarschuwd.
NS heeft ervoor gekozen zich toe te leggen op het spoorvervoer op het hoofdrailnet in Nederland. Het bedrijf wil zich geleidelijk terugtrekken uit de exploitatie van stationswinkels- en restaurants en maakt momenteel pas op de plaats met het bieden op regionale lijnen.
Vorige week ontving de or een adviesaanvraag voor de verkoop van vrijwel alle retailactiviteiten van NS. De directie liet bovendien weten dat zij niet van plan is mee te dingen naar een nieuwe concessie voor het spoorvervoer in de provincies Friesland en Groningen. Over beide ontwikkelingen is het medezeggenschapsorgaan zeer verbolgen.
Politieke druk
“Steeds meer lijkt duidelijk te worden dat de directie van NS onder druk van de politiek kiest voor afbouw van zijn activiteiten in Nederland”, schrijft or-voorzitter Gerard Wold. “Daarmee wordt, na bijvoorbeeld KLM en KPN, weer een begin gemaakt met de ontmanteling van een groot Nederlands bedrijf.” De or zal zich daar niet zonder slag of stoot bij neerleggen, aldus de voorzitter.
Volgens Wold dreigen retailformules in de markt te worden gezet die NS zelf succesvol heeft ontwikkeld, en die bijdragen aan zowel de “reisbeleving” van passagiers als aan de winst van het spoorbedrijf. Dat zou niet alleen slecht zijn voor het bedrijf, maar ook voor de circa 4000 werknemers die mogelijk tegen slechtere arbeidsvoorwaarden bij een nieuwe baas aan de slag moeten.
Reactie NS
NS liet weten dat de retailformules niet worden verkocht, maar in concessie uitgegeven. Zo houdt het bedrijf naar eigen zeggen de regie over bijvoorbeeld openingstijden en de kwaliteit en diversiteit van het aanbod. Medewerkers behouden daarbij hun arbeidsvoorwaarden, aldus NS.
Dat NS zich voorlopig concentreert op het hoofdrailnet en de regio even links laat liggen, is volgens het bedrijf een bewuste keuze waar de reiziger nu al van profiteert. ,,Afgelopen jaar is de klanttevredenheid gestegen en kwamen meer reizigers op tijd.”
Telegraaf 28.02.2017 De ontslagvergoedingen voor twee topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen zijn de verantwoordelijkheid van het bedrijf zelf. Het is aan NS om verder toe te lichten hoe deze bedragen tot stand zijn gekomen.
Dat zegt minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) dinsdag in een reactie op de ophef over een ontslagvergoeding van bij elkaar bijna zes ton voor twee NS-managers. De bewindsman benadrukt dat hij als aandeelhouder van NS over de benoemingen en beloningen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen gaat.
“Benoemingen en beloningen elders in de organisatie zijn een verantwoordelijkheid van de NS-directie, uiteraard binnen de normale standaarden van het arbeidsrecht”, aldus de minister.
Telegraaf 28.02.2017 De ontslagvergoedingen voor twee topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen zijn de verantwoordelijkheid van het bedrijf zelf. Het is aan NS om verder toe te lichten hoe deze bedragen tot stand zijn gekomen.
Dat zegt minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) dinsdag in een reactie op de ophef over een ontslagvergoeding van bij elkaar bijna zes ton voor twee NS-managers. De bewindsman benadrukt dat hij als aandeelhouder van NS over de benoemingen en beloningen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen gaat.
„Benoemingen en beloningen elders in de organisatie zijn een verantwoordelijkheid van de NS-directie, uiteraard binnen de normale standaarden van het arbeidsrecht”, aldus de minister.
Telegraaf 28.02.2017 De Nederlandse Spoorwegen willen dinsdag niet inhoudelijk ingaan op het vertrek van twee topmanagers die bijna 6 ton ontslagvergoeding hebben meegekregen.
„In 2016 is afscheid genomen van twee managers op sleutelposities door middel van een zogeheten vaststellingsovereenkomst. Dit heeft geleid tot de betaling van de genoemde beëindigingsvergoeding”, aldus een NS-woordvoerder. In een vaststellingsovereenkomst maken werkgever en werknemer afspraken over het beëindigen van de arbeidsovereenkomst.
Het spoorbedrijf gaat niet in op de reden waarom de contracten met het tweetal zijn beëindigd.
Telegraaf 28.02.2017 Twee hoge managers van de Nederlandse Spoorwegen hebben vorig jaar samen bijna zes ton aan ontslagvergoedingen meegekregen.
Dat is te lezen in het jaarverslag van de NS, dat dinsdag is verschenen. Het gaat om twee managers op ’sleutelposities’. Om wie het gaat en wat ze deden, wordt niet vermeld. De twee zaten niet in de raad van bestuur.
„In 2016 is afscheid genomen van twee managers op sleutelposities door middel van een vaststellingsovereenkomst.”
Foto: NSjaarverslag.nl
De vertrekpremie van NS-topman Timo Huges leidde twee jaar geleden al tot enorme ophef. Huges kreeg 175.000 euro mee toen hij moest opstappen als gevolg van zijn betrokkenheid bij de Limburgse aanbestedingsfraude. Hoewel minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem zei dat de ex-topman geen geld zou meekrijgen, moest hij daar uiteindelijk op terugkomen.
Uit het jaarverslag van NS blijkt ook dat oud-bestuurder Engelhardt Robbe geen vertrekpremie heeft meegekregen. Robbe, verantwoordelijk voor de buitenlandse tak van de NS, stapte op in 2015. Hij was enige tijd de baas van de NS, toen Huges werd gedwongen af te treden. Daarna werd hij opgevolgd door D66’er Roger van Boxtel.
Reacties uit politiek
Partijen in de Tweede Kamer reageren dinsdag verbolgen over de hoge ontslagvergoeding voor topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen. Oppositiepartijen CDA en SP vragen zich af hoe het kan dat twee bobo’s bijna zes ton meekregen.
„De reiziger op 3, 4 en 5…. Die twee managers stonden op 1 en 2”, twittert CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. SP-Kamerlid Renske Leijten wil weten of minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën, als aandeelhouder van NS, hier voor tekende.
AD 28.02.2017 Volgens minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) zijn de ontslagvergoedingen voor twee topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen de verantwoordelijkheid van het bedrijf zelf. Het is volgens hem aan de NS om verder toe te lichten hoe deze bedragen tot stand zijn gekomen.
Benoemingen en beloningen elders in de organisatie zijn een verantwoordelijkheid van de NS-directie, aldus Jeroen Dijsselbloem, minister van Financiën.
De bewindsman benadrukte in een reactie dat hij als aandeelhouder van NS over de benoemingen en beloningen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen gaat. ,,Benoemingen en beloningen elders in de organisatie zijn een verantwoordelijkheid van de NS-directie, uiteraard binnen de normale standaarden van het arbeidsrecht”, aldus de minister.
Partijen in de Tweede Kamer reageerden vandaag boos op de hoge ontslagvergoeding voor topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen. Oppositiepartijen CDA en SP vroegenzich af hoe het kan dat twee topmannen bijna zes ton meekregen.
,,De reiziger op 3, 4 en 5…. Die twee managers stonden op 1 en 2”, twittert CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. Hij en CDA-collega Pieter Omtzigt eisten opheldering van minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem en staatssecretaris Sharon Dijksma van Infrastructuur. SP-Kamerlid Renske Leijten wilde weten of minister Dijsselbloem, als aandeelhouder van NS, hier voor tekende.
Sleutelpositie
De politici reageerden op een bericht van de Telegraaf, die meldde dat het gaat om twee managers op een zogenoemde sleutelpositie. Zij zaten niet in de raad van bestuur. Vorig jaar kregen ze samen bijna zes ton mee toen ze ontslagen werden. Om wie het precies gaat, is niet bekend.
Twee jaar geleden leidde een schikking met NS-topman Timo Huges tot enorme ophef. Huges kreeg 175.000 euro mee nadat hij moest vertrekken wegens fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Het CDA vroeg de bewindslieden Dijsselbloem en Dijksma wanneer zij op de hoogte waren van deze ‘te ruime’ uitkering aan de managers. Ook vraagt de partij of het duo toestemming heeft gegeven. Daarnaast wil het CDA weten of deze vertrekregeling in verband staat met de fraude bij NS rond het openbaar vervoer in Limburg.
Telegraaf 28.02.2017 Twee hoge managers van de Nederlandse Spoorwegen hebben vorig jaar samen bijna zes ton aan ontslagvergoedingen meegekregen.
Dat is te lezen in het jaarverslag van de NS, dat dinsdag is verschenen. Het gaat om twee managers op ’sleutelposities’. Om wie het gaat en wat ze deden, wordt niet vermeld. De twee zaten niet in de raad van bestuur.
„In 2016 is afscheid genomen van twee managers op sleutelposities door middel van een vaststellingsovereenkomst.”
Foto: NSjaarverslag.nl
De vertrekpremie van NS-topman Timo Huges leidde twee jaar geleden al tot enorme ophef. Huges kreeg 175.000 euro mee toen hij moest opstappen als gevolg van zijn betrokkenheid bij de Limburgse aanbestedingsfraude. Hoewel minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem zei dat de ex-topman geen geld zou meekrijgen, moest hij daar uiteindelijk op terugkomen.
Uit het jaarverslag van NS blijkt ook dat oud-bestuurder Engelhardt Robbe geen vertrekpremie heeft meegekregen. Robbe, verantwoordelijk voor de buitenlandse tak van de NS, stapte op in 2015. Hij was enige tijd de baas van de NS, toen Huges werd gedwongen af te treden. Daarna werd hij opgevolgd door D66’er Roger van Boxtel.
Reacties uit politiek
Partijen in de Tweede Kamer reageren dinsdag verbolgen over de hoge ontslagvergoeding voor topmanagers van de Nederlandse Spoorwegen. Oppositiepartijen CDA en SP vragen zich af hoe het kan dat twee bobo’s bijna zes ton meekregen.
„De reiziger op 3, 4 en 5…. Die twee managers stonden op 1 en 2”, twittert CDA-Kamerlid Martijn van Helvert. SP-Kamerlid Renske Leijten wil weten of minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën, als aandeelhouder van NS, hier voor tekende.
NU 28.02.2017 De NS prestenteerde dinsdag haar jaarcijfers over 2016. Het bedrijf maakte meer winst en had een hogere klanttevredenheid. Het niet halen van de prestatienormen voor de Hogesnelheidslijn (HSL) blijft echter niet zonder consequenties voor de NS.
Dit zegt het ministerie van Infrastructuur en Milieu in reactie op de dinsdag gepresenteerde cijfers van de spoorvervoerder. Wat de gevolgen precies zijn, is nog niet bekend. Voor de zomer wordt uitsluitsel gegeven.
De NS haalde twee eisen met betrekking tot de HSL niet. De punctualiteit bleef steken op 93,7 procent. Lager dan de geëiste 94 procent.
Verder kwam de vervoercapaciteit uit op 87,6 procent. Fors lager dan de afgesproken bodemwaarde van 97,5 procent.
Staatssecretaris Sharon Dijksma krijgt op korte termijn een verantwoording van zowel de NS als Prorail over 2016. Het ministerie heeft de mogelijkheid om boetes uit te delen.
De NS zegt samen met Prorail te kijken naar een verbetertraject.
Over 2015 kreeg de NS een boete van een half miljoen euro omdat de prestatienormen niet werden behaald. Als het bedrijf drie keer de eisen niet haalt, kan de concessie worden afgenomen.
Er is al een marktverkenning gestart om te kijken of andere vervoerders betere prestaties kunnen leveren met de HSL.
Op de vraag in hoeverre NS-topman Roger Van Boxtel zich hier zorgen over maakt, verwijst hij naar een onderzoek waaruit blijkt dat de NS er alles aan doet om betere prestaties te leveren. Maar het is aan de staatssecretaris om te beslissen of het niet halen van de eisen ook leidt tot een boete, aldus de topman.
Ontslagvergoeding
Ook werd er bekend dat er in 2016 afscheid is genomen van twee managers op ‘sleutelposities’. Ze kregen bijna 600.000 euro ontslagvergoeding mee. De NS wil niet inhoudelijk ingaan op het vertrek van twee topmanagers.
”In 2016 is afscheid genomen van twee managers op sleutelposities door middel van een zogeheten vaststellingsovereenkomst. Dit heeft geleid tot de betaling van de genoemde beëindigingsvergoeding”, aldus een NS-woordvoerder. In een vaststellingsovereenkomst maken werkgever en werknemer afspraken over het beëindigen van de arbeidsovereenkomst.
Partijen in de Tweede Kamer reageren verbolgen over de hoge ontslagvergoeding. Oppositiepartijen CDA en SP vragen zich af hoe het kan dat de twee managers zoveel geld meekregen.
Volgens minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is dat een zaak voor de NS-directie zelf, omdat hij als aandeelhouder alleen iets te zeggen heeft over de benoemingen en beloningen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen.
Klanttevredenheid
Naast de slechte prestaties van de HSL wist de NS de prestatieafspraken op tien van de twaalf punten wel te halen. Een van de belangrijke onderdelen daarbij is de klanttevredenheid op het hoofdrailnetwerk. In 2016 steeg de klanttevredenheid van 74 procent naar 77 procent. Ook de punctualiteit steeg licht van 91 procent, naar 91,3 procent.
Reizigersorganisatie Rover herkent zich echter niet in het beeld dat er vorig jaar verbeteringen waren op het spoor. Meer treinen reden weliswaar op tijd, maar door het ontbreken van een aansluitgarantie missen veel reizigers dagelijks nog steeds hun aansluiting als een eerdere trein vertraagd is, zegt Rover in een reactie. “En dan kun je ’s avonds zomaar een half uur wachten”, zegt een woordvoerder.
Daarnaast wordt er bij de reizigersorganisatie nog dagelijks geklaagd over te volle treinen. Rover ontving, net als de NS zelf, een recordaantal klachten na de invoering van de nieuwe dienstregeling in december vorig jaar.
Telegraaf 28.02.2017 NS-topman Roger van Boxtel wil dat er meer geld wordt uitgetrokken om stedelijke gebieden op termijn goed bereikbaar te houden via de weg en het spoor. Volgens Van Boxtel is daarvoor jaarlijks 1 miljard euro extra nodig.
De Randstad en de regio’s rond Nijmegen, Arnhem, Eindhoven, Groningen en Maastricht hebben sneller vervoer nodig, stelt de president-directeur van NS. Hij wil kunnen concurreren met gebieden als Londen en Parijs, waar miljarden in mobiliteit worden geïnvesteerd. „Op de weg lopen we helemaal vast, soms ook op het spoor. Je wilt daarbij straks niet hopeloos achterlopen in bereikbaarheid. Daarvoor is echt die 1 miljard euro nodig.”
Van Boxtel vraagt met zijn oproep aandacht van politiek Den Haag voor mobiliteit. Het is zaak dat we niet in slaap sukkelen, maar letterlijk in beweging blijven, stelt hij. „We moeten slimmer kijken waar we woonwijken of bedrijfsterreinen maken, hoe goed die bereikbaar moeten zijn en of dat dan moet met auto, trein of met een metroachtige verbinding. Die vragen zijn we nu met elkaar aan het uitzoeken en daar zal heel veel extra geld voor nodig zijn.”
NU 21.02.2017 Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) is onduidelijk geweest in haar informatievoorziening naar de Tweede Kamer over de inzet van extra NS-materiaal om de drukte op het spoor te kunnen opvangen.
Dat zegt CDA-Kamerlid Martijn van Helvert tegen NU.nl. Hij spreekt van “mistige informatievoorziening” door de staatssecretaris.
Eind 2015 schrijft Dijksma aan de Tweede Kamer hoe zij de verwachte drukte op het spoor wil gaan aanpakken. Door de aantrekkende economie en vele werkzaamheden, dreigt er in 2016 een materiaaltekort te ontstaan.
Dijksma schrijft dat het treintype Mat ’64, ook wel aangeduid als apekop, tot 1 april 2016 wordt ingezet als reservemateriaal als één van de oplossingen. Deze treinen zouden eigenlijk met ingang van het nieuwe spoorboekje dat jaar uit dienst worden genomen.
Ook worden sprinters omgebouwd zodat er extra zitplaatsen zijn en rijden op sommige trajecten bussen.
“Met het toevoegen van extra capaciteit wordt het tekort aanzienlijk verkleind”, schrijft Dijksma in 2015 over de plannen. De Mat ’64 kan in geval van storingen te hulp schieten, aldus de bewindsvrouw.
Gesloopt
Uit documenten van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) blijkt dat er op 16 november 2015 38 Mat ’64 treinstellen zijn gesloopt, terwijl er in totaal 43 van dit type treinstellen actief waren op het spoor. Dat betekent dat er maar vijf treinstellen beschikbaar waren om te worden gebruikt om de materiaalproblemen op te lossen.
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu laat in een reactie weten dat deze vijf treinstellen zijn ‘opgeknipt’ waardoor er uiteindelijk meerdere treinen hebben kunnen rijden.
Oppositie
Van Helvert is verontwaardigd dat hij destijds niet door de staatssecretaris werd geïnformeerd dat het om slechts vijf extra treinstellen ging. “Het is dan misschien geen liegen van de staatssecretaris, maar wij hebben als Kamer ook niet de volledige waarheid gekregen”, zegt de CDA’er. Hij vraagt zich af wat de andere aangedragen oplossingen nog voorstellen.
“Dat er wel eens wat fout gaat, kan ik me goed voorstellen. Het duurt alleen altijd zo lang voordat de NS heeft bijgestuurd. En de staatssecretaris laat zich altijd weer gebruiken als dekmantel”, aldus Van Helvert.
Haringen
Stientje van Veldhoven (D66) vindt het vooral opmerkelijk dat er 38 treinen zijn gesloopt terwijl men wist dat er op dat moment juist extra materiaal nodig was.
“We wisten als Kamer dat het aantal reizigers in 2016 zou toenemen en dat er een materiaaltekort zou ontstaan. Waarom sloop je dan 38 treinen in plaats van die beschikbaar te stellen om de problemen op te lossen?”, vraagt Van Veldhoven zich af.
“Er zitten zoveel mensen elke dag als haringen opeengepakt in treinen en lezen nu dat er meer treinen hadden kunnen zijn”, aldus de D66-politica.
Ook PVV’er Barry Madlener was al zeer verbaasd dat er oud materiaal weg zou gaan zonder dat er iets voor in de plaats zou komen. “Je moet geen oude schoenen weggooien voordat je de nieuwe binnen hebt.”
Madlener erkent dat Dijksma vooraf al had gewaarschuwd voor een trits aan problemen op het spoor. Maar als de staatssecretaris een oplossing presenteert, moet je daar ook de getallen bij noemen als je die hebt. “Dat is essentiële informatie”, aldus Madlener.
Dijksma
Dijksma laat in een reactie weten dat van alle maatregelen richting de Kamer precies is aangegeven hoeveel sta- en zitplaatsen ze opleveren.
In eerdere debatten is uitgebreid stilgestaan bij de bezwaren om de Mat ’64 langer in de dienstregeling te houden. Juist dit was volgens Dijksma de reden waarom ze een ‘alles uit de kast’ scenario aan de NS heeft gevraagd om de verwachte drukte in treinen tegen te gaan.
NU 15.12.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën hoeft niet te getuigen in de zaak rond het gesjoemel bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg. De rechtbank in Den Bosch heeft dat donderdag besloten.
De raadsman van voormalig NS-topman en verdachte Timo Huges had daarom verzocht omdat Dijsselbloem volgens hem vorig jaar en dit jaar criminaliserende uitlatingen over Huges had gedaan.
Volgens de rechtbank is niet gebleken dat Dijsselbloem een bepalende rol zou hebben gespeeld bij de start of het verloop van het strafrechtelijk onderzoek naar de fraude.
Buitenspel
Evenmin is er volgens de rechters sprake van dat de bewindsman druk uitoefende op de top van de NS om het vervoerscontract in Limburg binnen te halen. Daarom zijn er geen goede gronden om de minister als getuige te laten horen.
De zaak draait om fraude bij het verwerven van een vervoerscontract in Limburg in de periode tussen 2017 en 2031. Daarin zou NS hebben samengespannen met dochterbedrijven Abellio en Qbuzz om andere concurrenten buitenspel te zetten.
Telegraaf 15.12.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) hoeft niet te getuigen in de zaak rond het gesjoemel bij de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
De rechtbank in Den Bosch heeft dat donderdag besloten. De raadsman van voormalig NS-topman en verdachte Timo Huges had daarom verzocht omdat Dijsselbloem volgens hem vorig jaar en dit jaar criminaliserende uitlatingen over Huges had gedaan.
Volgens de rechtbank is niet gebleken dat Dijsselbloem een bepalende rol zou hebben gespeeld bij de start of het verloop van het strafrechtelijk onderzoek naar de fraude. Evenmin is er volgens de rechters sprake van dat de bewindsman druk uitoefende op de top van de NS om het vervoerscontract in Limburg binnen te halen. Daarom zijn er geen goede gronden om de minister als getuige te laten horen.
De zaak draait om fraude bij het verwerven van een vervoerscontract in Limburg in de periode tussen 2017 en 2031. Daarin zou NS hebben samengespannen met dochterbedrijven Abellio en Qbuzz om andere concurrenten buitenspel te zetten.
Trouw 13.12.2016 De NS worden beschuldigd van fraude bij de aanbesteding van het ov in Limburg. Vandaag begint de rechtszaak.
René de B. mocht tot een jaar na zijn vertrek bij Veolia niet bij een concurrent aan de slag
Voor de rechtbank van Den Bosch moeten de Nederlandse Spoorwegen zich verweren tegen de volgende aanklachten: valsheid in geschrifte, omkoping en schending van bedrijfsgeheimen. Ook vier oud-bestuurders staan terecht.
Onder hen Timo Huges, de NS-topman die in 2015 werd ontslagen omdat hij zou hebben geweten van de Limburgse affaire. Ook in de beklaagdenbank twee voormalige bestuurders van busbedrijf Qbuzz – een dochterbedrijf van Abellio, dat weer een dochter is van de NS – net als de man waarmee het allemaal begon: oud-directeur van ov-bedrijf Veolia, René de B.
Eind 2013 wilde Abellio René de B. binnenhalen. Veolia verzorgde op dat moment het bus- en regionale treinvervoer in de provincie Limburg, maar in 2015 zou de provincie opnieuw een bedrijf selecteren dat het bus- en treinverkeer de komende vijftien jaar zou verzorgen. Abellio was in de race voor dat openbaarvervoercontract ter waarde van 2 miljard euro, net als Veolia en ov-bedrijf Arriva.
Als Veolia-directeur was De B. goed op de hoogte van de lokale openbaarvervoermarkt. Hij leek de ideale man om het biedingsteam van Abellio te versterken. Er was alleen een probleem: De B. had in zijn contract met Veolia een concurrentiebeding staan. Oftewel: hij mocht tot een jaar na zijn vertrek bij Veolia niet bij een concurrent aan de slag.
Schijnconstructie
Nog voordat De B. uit dienst was bij Veolia deelde hij bedrijfsgevoelige informatie van zijn werkgever
Dus bedacht Abellio-dochter Qbuzz een schijnconstructie. De B. zou in het jaar van zijn concurrentiebeding werken voor een extern adviesbureau, van 1 mei 2014 tot en met 30 april 2015. Qbuzz zou hem via dit adviesbureau inhuren en daarvoor een bedrag betalen ter hoogte van ongeveer een jaarsalaris. Na afloop van dat jaar kreeg De B. een arbeidsovereenkomst bij Qbuzz.
Nog voordat De B. uit dienst was bij Veolia deelde hij bedrijfsgevoelige informatie van zijn werkgever, via de e-mail en usb-sticks. Ook kreeg hij al voor hij wegging bij Veolia een mobiele telefoon van Qbuzz en een e-mailadres van het busbedrijf onder een andere naam.
De B. verschafte een deel van de informatie op eigen initiatief, maar kreeg ook verzoeken om informatie van het team dat bij Qbuzz en Abellio bezig was met het bod voor de aanbesteding.
Onregelmatigheden
In februari 2015 won Abellio de aanbesteding. Niet veel later kwamen de NS er zelf achter dat er wellicht sprake was van onregelmatigheden. Het spoorbedrijf liet intern onderzoek doen door advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek.
Aanvankelijk leek het erop dat de NS-top van niets wist, totdat bestuurders van Qbuzz verklaarden dat NS-topman Timo Huges wel degelijk op de hoogte was van de gang van zaken. Dit leidde ertoe dat Huges werd ontslagen. Aangezien het ontslag rommelig verliep, kreeg Huges een vertrekpremie van 175.000 euro.
NU 13.12.2016 Voormalig NS-topman Timo Huges wil minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) laten oproepen als getuige in de strafzaak rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
De bewindsman moet volgens raadsman Daan Doorenbos van Huges onder meer uitleg geven over ”criminaliserende uitlatingen” die Dijsselbloem zou hebben gedaan aan het adres van de ex-topman.
Dat bleek dinsdag tijdens de regiezitting voor de rechtbank in Den Bosch, waar de NS Groep en zes verdachten terechtstaan wegens fraude en omkoping bij de vervoersaanbesteding in Limburg.
Volgens de raadsman van Huges heeft Dijsselbloem in juni 2015 gezegd aangifte te overwegen tegen de topman. Daarnaast heeft hij in een debat in de Tweede Kamer in februari van dit jaar in stellige bewoordingen Huges beschuldigd, aldus Doorenbos. Hij loopt daarmee de rechter voor de voeten en handelt in strijd met het grondbeginsel dat bepaalt dat verdachten onschuldig zijn totdat het tegendeel is bewezen.
Dijsselbloem zegt geen spijt te hebben van zijn kritiek op Huges.
Afgewezen
Doorenbos citeerde Dijsselbloem uit de Kamerstukken van 3 februari: ”Naar mijn oordeel zijn het echt ernstige misstanden waarbij sprake is van wetsovertredingen en fraude.”
Het Openbaar Ministerie zegt dat de minister zich niet heeft bemoeid met het strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie vindt dat een getuigenis van Dijsselbloem niets toevoegt en wijst het verzoek tot een verhoor af. De rechtbank zal donderdag beslissen of de bewindsman inderdaad als getuige mag worden gehoord.
De zaak draait om onregelmatigheden bij het verwerven van een concessie voor het openbaar vervoer in Limburg. Volgens de aanklacht heeft Huges feitelijk leiding gegeven aan het op ongeoorloofde wijze binnenhalen van die vijftienjarige vervoersconcessie (2017-2031).
‘Vals spel’
Er is volgens de officier van justitie door hem en andere leidinggevenden van dochterbedrijven Abellio en Qbuzz ”een vals spel op een miljardenmarkt” gespeeld. Enkele medeverdachten hebben inmiddels schikkingen variërend van 12.500 tot 30.000 euro en werkstraffen van 60 tot 120 uur getroffen.
De NS Groep zei als verdachte een bescheiden opstelling aan te nemen en eerder al het boetekleed te hebben aangetrokken. Volgens raadsman Joost Italianer zijn door NS wel civielrechtelijke overtredingen begaan, maar geen strafbare feiten gepleegd.
De rechtbank verwacht in oktober of november aan de inhoudelijke behandeling toe te komen.
Telegraaf 13.12.2016 Vijf voormalige topbestuurders van de vervoersbedrijven NS, Abellio en QBuzz staan dinsdag in Den Bosch in een zogenoemde regiezitting voor de rechter wegens fraude en omkoping rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
De NS Groep en de voormalige bestuurders van de betrokken vervoersbedrijven worden door het Openbaar Ministerie verdacht van omkoping, valsheid in geschrift en/of het schenden van bedrijfsgeheimen. Ook een extern adviseur is verdachte in deze zaak. Het vervoerscontract van 2017 tot en met 2031 heeft een waarde van 2 miljard euro. De zitting wordt gehouden om te bepalen wat de stand van zaken is in het fraudeonderzoek. Pas later wordt de strafzaak tegen de verdachten inhoudelijk door de rechtbank beoordeeld.
Vanwege de onregelmatigheden moest voormalig NS-topman Timo Huges in juni 2015 het veld ruimen. Hij heeft volgens de NS destijds onjuiste en onvolledige verklaringen afgelegd over zijn rol in de affaire rond de aanbesteding.
Het Openbaar Ministerie heeft meer verdachten op de korrel, maar over hen is nog geen vervolgingsbeslissing genomen.
Telegraaf 13.12.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) heeft geen spijt van zijn kritiek op voormalig NS-topman Timo Huges. De bewindsman noemde Huges ooit slordig. De ex-topman zou in strijd met de wet hebben gehandeld rond de aanbestedingen van het openbaar vervoer in Limburg.
De uitlatingen zijn voor Huges reden om Dijsselbloem te laten oproepen als getuige in de strafzaak rond de aanbestedingen, bleek dinsdag. Het is nu aan de rechter om daar een beslissing over te nemen, aldus de minister bij RTLZ. Dijsselbloem wijst op zijn verantwoordelijkheid als aandeelhouder van NS. Volgens hem waren er ,,zeer ernstige overtredingen”.
Advocaat Daan Doorenbos van Huges spreekt over ,,criminaliserende uitlatingen” van Dijsselbloem aan het adres van de ex-topman. Hij zei dat tijdens een zogenoemde regiezitting voor de rechtbank in Den Bosch, waar de NS Groep en zes verdachten terechtstaan wegens fraude en omkoping bij de vervoersaanbesteding in Limburg.
Volgens de raadsman heeft Dijsselbloem in juni 2015 gezegd aangifte te overwegen tegen de topman. Daarnaast heeft hij in februari in de Tweede Kamer in stellige bewoordingen Huges beschuldigd, aldus Doorenbos. Hij loopt daarmee de rechter voor de voeten en handelt in strijd met het grondbeginsel dat bepaalt dat verdachten onschuldig zijn totdat het tegendeel is bewezen.
Het Openbaar Ministerie zegt dat de minister zich niet heeft bemoeid met het strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie vindt dat een getuigenis van Dijsselbloem niets toevoegt. De rechtbank zal donderdag beslissen of de bewindsman inderdaad als getuige mag worden gehoord.
De zaak draait om onregelmatigheden bij het verwerven van een concessie voor het openbaar vervoer in Limburg. Volgens de aanklacht heeft Huges feitelijk leiding gegeven aan het op ongeoorloofde wijze binnenhalen van die vervoersconcessie voor de periode 2017-2031. Er is volgens de officier van justitie door hem en andere leidinggevenden van dochterbedrijven Abellio en Qbuzz ,,een vals spel op een miljardenmarkt” gespeeld. Enkele medeverdachten hebben inmiddels schikkingen getroffen variërend van 12.500 tot 30.000 euro en werkstraffen van 60 tot 120 uur getroffen.
AD 13.12.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën heeft geen spijt van zijn kritiek op voormalig NS-topman Timo Huges. De bewindsman noemde Huges ooit slordig. De ex-topman zou in strijd met de wet hebben gehandeld rond de aanbestedingen van het openbaar vervoer in Limburg.
De uitlatingen zijn voor Huges reden om Dijsselbloem te laten oproepen als getuige in de strafzaak rond de aanbestedingen, bleek vandaag. Het is nu aan de rechter om daar een beslissing over te nemen, aldus de minister bij RTLZ. Dijsselbloem wijst op zijn verantwoordelijkheid als aandeelhouder van NS. Volgens hem waren er ‘zeer ernstige overtredingen’.
Volgens de raadsman van Huges zei Dijsselbloem in juni 2015 aangifte te overwegen tegen de topman. Daarnaast beschuldigde hij in een debat in de Tweede Kamer in februari van dit jaar in stellige bewoordingen Huges, aldus Doorenbos.
,,Naar mijn oordeel zijn het echt ernstige misstanden waarbij sprake is van wetsovertredingen en fraude”, zegt Doorenbos die Dijsselbloem uit de kamerstukken van 3 februari citeerde. Dijsselbloem loopt daarmee de rechter voor de voeten en handelt in strijd met het grondbeginsel dat bepaalt dat verdachten onschuldig zijn totdat het tegendeel is bewezen.
Bemoeien
Het OM zegt dat de minister zich niet heeft bemoeid met het strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie vindt dat een getuigenis van Dijsselbloem niets toevoegt en wijst het verzoek tot een verhoor af. De rechtbank beslist donderdag of de bewindsman inderdaad als getuige mag worden gehoord.
De zaak draait om onregelmatigheden bij het verwerven van een concessie voor het openbaar vervoer in Limburg. Volgens de aanklacht heeft Huges feitelijk leiding gegeven aan het op ongeoorloofde wijze binnenhalen van die vijftienjarige vervoersconcessie (2017-2031).
Vals spel
Er is volgens de officier van justitie door hem en andere leidinggevenden van dochterbedrijven Abellio en Qbuzz ‘een vals spel op een miljardenmarkt’ gespeeld. Enkele medeverdachten hebben inmiddels schikkingen variërend van 12.500 tot 30.000 euro en werkstraffen van 60 tot 120 uur getroffen.
De NS Groep zei als verdachte een bescheiden opstelling aan te nemen en eerder al het boetekleed te hebben aangetrokken. Volgens raadsman Joost Italianer zijn door NS wel civielrechtelijke overtredingen begaan, maar geen strafbare feiten gepleegd.
De rechtbank verwacht in oktober of november aan de inhoudelijke behandeling toe te komen.
Telegraaf 13.12.2016 Voormalig NS-topman Timo Huges wil minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) laten oproepen als getuige in de strafzaak rond de aanbesteding van openbaar vervoer in Limburg.
De bewindsman moet volgens raadsman Daan Doorenbos van Huges onder meer uitleg geven over „criminaliserende uitlatingen” die Dijsselbloem zou hebben gedaan aan het adres van de ex-topman. Dat bleek dinsdag tijdens de regiezitting voor de rechtbank in Den Bosch, waar de NS Groep en zes verdachten terechtstaan wegens fraude en omkoping bij de vervoersaanbesteding in Limburg.
Volgens de raadsman van Huges heeft Dijsselbloem in juni 2015 gezegd aangifte te overwegen tegen de topman. Daarnaast heeft hij in een debat in de Tweede Kamer in februari van dit jaar in stellige bewoordingen Huges beschuldigd, aldus Doorenbos. Hij loopt daarmee de rechter voor de voeten en handelt in strijd met het grondbeginsel dat bepaalt dat verdachten onschuldig zijn totdat het tegendeel is bewezen.
NU 18.11.2016 ProRail en de NS gaan binnen een centraal team intensief samenwerken om sneller te kunnen ingrijpen bij grote verstoringen op het spoor. ProRail krijgt de leiding over het team specialisten dat besluiten neemt over de dienstregeling bij problemen op het spoor.
Volgens NS en ProRail wordt er één persoon verantwoordelijk voor alle beslissingen bij een verstoring op het spoor. Dit wordt de zogenoemde officier van dienst-spoor.
De verantwoordelijkheid voor keuzes in de dienstregeling na grote storingen ligt nu bij NS en ProRail samen. Per keer wordt in overleg gekeken welke treinen kunnen blijven rijden of worden opgeheven. In de nieuwe situatie kan er volgens de NS en ProRail slagvaardiger gewerkt worden om treinverkeer te herstellen.
De nieuwe werkwijze wordt deze winter stapsgewijs ingevoerd. Een aantal medewerkers van NS zal hiervoor overstappen naar ProRail. De operatie moet in het voorjaar zijn afgerond.
Dit doet de NS om vertraging door gladheid te voorkomen
Analyse
Het plan is bedacht door wetenschapper Dennis Huisman, die vrijdag bijzonder hoogleraar Openbaar Vervoer Optimalisatie wordt aan de Erasmus Universiteit. Hij analyseerde enkele winterse dagen in februari 2012, waarbij het behoorlijk mis ging op het spoor. Hij adviseerde NS en ProRail hoe zij beter om kunnen gaan met deze situaties.
Telegraaf 18.11.2016 NS en spoorbeheerder ProRail lanceren een nieuwe crisisorganisatie, die grote verstoringen op het hoofdrailnet sneller moet oplossen.
Opvallend is dat ProRail in dit nieuwe expertteam de leiding krijgt en ook voor NS besluiten over het aanpassen van de treindienstregeling kan nemen. Vrijdag worden de plannen bekendgemaakt door beide partijen.
„Het doel is om de overlast voor reizigers drastisch terug te dringen als er problemen op het spoor zijn, met veel minder vertragingen”, aldus ProRail. Begin 2017 is dit centrale team volgens de woordvoerster operationeel.
In 2012 kregen ProRail en NS er genadeloos van langs na een winter vol chaos met de treinenloop. Honderdduizenden reizigers stonden in de kou door de belabberde organisatie na bevroren wissels, defecte bovenleidingen, aanrijdingen en kapot materieel.
Door alle ellende was er een pleidooi voor het weer samengaan van NS en ProRail. „We hebben toen besloten om serieus aan verbeteringen van de bijsturing te gaan werken. Het resultaat is één kapitein op het spoor in plaats van eindeloos onderling overleg”, aldus NS.
De nieuwe werkwijze wordt vandaag toegelicht door professor Dennis Huisman van de Erasmus Universiteit, die parttime bij NS werkt om de complexe logistieke processen na verstoringen in kaart te brengen. Hij heeft NS en ProRail geadviseerd. „Door betere voorspellingen over de gevolgen kan de controle gelijk worden teruggepakt en de reiziger vroegtijdig worden geïnformeerd”, meent de hoogleraar.
ProRail wil dat de dagen waarop minder dan 85 procent van de treinen op tijd rijdt, zo gauw mogelijk worden uitgebannen.
„Om slagvaardiger te kunnen zijn zal een aantal NS’ers overstappen naar ProRail, dat de eindverantwoording krijgt om slechte dagen terug te dringen en een betrouwbare dienstregeling te waarborgen”, aldus de NS-zegsman.
Telegraaf 04.10.2016 ProRail levert onder de nieuwe bedrijfsleiding betere prestaties en een verandering in de bedrijfsstructuur is nu niet verstandig. Dat staat in een brief van onder meer de Nederlandse Spoorwegen, FNV Spoor en het Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) aan staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur).
Het kabinet wil meer grip op de spoorbeheerder om die beter aan te kunnen sturen. Dijksma kondigde voor de zomer aan dat ze de touwtjes wil aanhalen en er een zelfstandige overheidsorganisatie van wil maken. In de brief die dinsdag is verstuurd doen de organisaties een dringend beroep op de staatssecretaris om niet over één nacht ijs te gaan en „de opgaande lijn die ProRail is ingeslagen niet te verstoren.”
ProRail had in voorgaande jaren te kampen met enorme kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten. Het is nu een staatsbedrijf met privaatrechtelijke grondslag. „We dringen zelf ook aan op zorgvuldigheid”, aldus een woordvoerster in een reactie op de brief aan het ministerie. „Eerst goed en gedegen onderzoek doen en daarna pas besluitvorming. Dit besluit heeft impact op sector en personeel.”
Een verandering in de positie van ProRail heeft volgens de briefschrijvers vergaande gevolgen voor reizigers en betrokken partijen. De organisaties, waaronder ook de Rotterdamse ondernemersvereniging Deltalinqs en reizigersvereniging Rover, zijn bang dat de kosten 21 procent hoger worden als ProRail een overheidsorganisatie wordt. Ze willen weten wat het betekent voor de prijs van een treinkaartje en voor de kosten van het goederenvervoer.
Topman Pier Eringa vroeg zich tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer in juni al af wat de voordelen zouden zijn als het ministerie meer te zeggen krijgt over ’zijn’ ProRail. NS-baas Roger van Boxtel vroeg de Kamer toen ProRail en NS tijd te geven om zaken te verbeteren.
Telegraaf 23.09.2016 ProRail legt zich neer bij de plannen van staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) om de spoorbeheerder onder de vleugels van de overheid te brengen.
Dat blijkt uit een brief van de Raad van Commissarissen (RvC) en Raad van Bestuur van ProRail aan de staatssecretaris. In de brief, die in handen is van De Telegraaf, schrijft de top de keuze van het kabinet te respecteren en mee te zullen werken aan de uitwerking en invulling van de plannen.
Weglekken
Dijksma onderzoekt momenteel in welke vorm dat het beste kan. ProRail was in juni nog zeer kritisch. De organisatie sprak angst uit voor afleiding van de operatie en voor het weglekken van energie en kennis.
Maar na een ’verhelderend’ gesprek tussen de staatssecretaris en RvC begin september is het voor het miljardenbedrijf duidelijk geworden dat ze voor een voldongen feit staat. „Nu door u een principiële keuze is gemaakt kunt u rekenen op medewerking van ProRail”, valt te lezen in de brief.
Het personeel is fel tegen directe invloed van het ministerie. Ze vrezen voor slechtere arbeidsomstandigheden en hun pensioenen. De bonden staan vierkant achter de spoormedewerkers.
Debacles
Dijksma wil ProRail terugbrengen onder de vleugels van het departement. Bij het bedrijf was het jarenlang een puinhoop. Keer op keer kwam er een spoor van financiële debacles aan het licht. De staatssecretaris en haar voorgangers werden tot hun grote frustratie steeds weer in de Kamer op het matje geroepen als het misgaat, terwijl ze feitelijk niet de touwtjes in handen hebben.
CDA-Kamerlid Van Helvert is kritisch over de gang van zaken: „Wij hebben gevraagd geen onomkeerbare stappen te zetten. Het onderzoek naar de beste organisatievorm voor ProRail is nog bezig en toch heeft ze al besloten dat het gaat gebeuren. Dit besluit neemt ze als reactie op de Fyra-enquête, terwijl ProRail niets te verwijten valt. NS wordt daarin wél alles verweten. Maar de NS krijgt nog een 734e kans.”
Andere partijen zijn juist enthousiast. D66 pleit in het verkiezingsprogramma dat ProRail dezelfde structuur moet krijgen als Rijkswaterstaat. Bronnen bij de PvdA stellen dat de sociaaldemocraten in hun programma op hetzelfde spoor zitten.
VK 05.09.2016 In het fraudeschandaal rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg heeft justitie besloten om de zaken tegen de NS-dochterbedrijven Abellio en Qbuzz te schikken. Dat heeft de NS in zijn halfjaarbericht 2016 bekendgemaakt.
‘Het OM heeft inmiddels besloten NS Groep te gaan dagvaarden en de zaken tegen Qbuzz, Abellio Transport Holding en Abellio Nederland buitengerechtelijk af te willen doen’, zo schrijft de raad van bestuur van NS onder leiding van president-directeur Roger van Boxtel. ‘Op welke wijze dit zal gebeuren en welke financiële consequenties dit zal hebben (hoogte boete, transactie etc.) valt op dit moment niet betrouwbaar vast te stellen.’
Het OM wil het bericht niet bevestigen en zegt slechts dat ‘we nog bezig zijn met het nemen van een vervolgingsbeslissing’. Formeel wordt die beslissing pas genomen als het hele proces is afgerond, oftewel als er ook een akkoord is bereikt over het schikkingsbedrag.
Voor de zomervakantie maakte het OM al bekend de hoofdverdachten in het aanbestedingsschandaal te dagvaarden. Dat zijn in de eerste plaats de NS en zijn oud-topman Timo Huges, die vorig jaar als gevolg van het gesjoemel werd ontslagen. De weggestuurde president-directeur, die volgens een onderzoeksrapport in opdracht van het kabinet op de hoogte was van de malversaties, kreeg tot ergernis van minister Dijsselbloem (Financiën) een contractueel vastgelegde vertrekpremie van 175 duizend euro mee.
Justitie verdenkt oud-NS-topman Huges en de vier anderen van niet-ambtelijke omkoping, valsheid in geschrifte en/of schending van het bedrijfsgeheim
Daarnaast gaat het om een oud-bestuurder van Abellio Transport Holding, twee oud-bestuurders van Qbuzz en een extern adviseur van het spoorbedrijf. Die voormalige NS-adviseur is oud-Veolia-directeur René de Beer, die door NS-dochter Abellio via een schijnconstructie was ingehuurd en vertrouwelijke bedrijfsinformatie meenam.
Abellio won in februari 2015 de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg (bus en trein, behalve de NS-intercity’s) voor de periode 2017-2031, met een waarde van circa 2 miljard euro. Toen later bleek dat de aanbesteding niet eerlijk was verlopen, werd de concessie aan Arriva gegund. Veolia, een andere mededinger, heeft de NS aansprakelijk gesteld voor de schade die het heeft geleden rond de frauduleuze aanbesteding.
Justitie verdenkt oud-NS-topman Huges en de vier anderen van niet-ambtelijke omkoping, valsheid in geschrifte en/of schending van het bedrijfsgeheim. ‘Aanbestedingen moeten eerlijk verlopen’, aldus een woordvoerder van het functioneel parket. ‘Ook is er sprake van fraude. Dit ondermijnt het vertrouwen in de rechtsstaat.’ Volgens het OM is in december een regiezitting gepland. De verdachten kunnen een gevangenisstraf van maximaal zes jaar krijgen.
Claims
In het halfjaarbericht laat de NS weten rekening te houden met forse boetes en claims. Maar omdat het spoorbedrijf daarover geen betrouwbare schattingen kan maken, zijn nog geen voorzieningen opgenomen. In het eerste halfjaar boekte de NS een omzet van ruim 2,5 miljard euro en een winst van 69 miljoen euro.
Behalve met het strafrechtelijke traject moet het staatsbedrijf ook rekening houden met een boete van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) plus schadeclaims van concurrent Veolia en mogelijk andere partijen. De ACM heeft begin juli geconcludeerd dat de NS ‘misbruik heeft gemaakt van haar machtspositie en daarmee de mededingingsregels heeft overtreden’. De toezichthouder kan hiervoor een boete opleggen van maximaal 10 procent van de omzet.
Op 22 juli heeft Veolia de NS en enkele daaraan verbonden ondernemingen gedagvaard ‘in verband met gedragingen van deze partijen rondom de aanbesteding’. Het vervoersbedrijf vordert in de procedure niet alleen een vergoeding voor alle geleden schade, maar ook een verbod om ‘informatie te gebruiken die van Veolia zou zijn gestolen’, aldus het NS-halfjaarbericht.
Telegraaf 26.08.2016 ProRail kan het ministerie van Infrastructuur en Milieu een meevaller melden. De spoorbeheerder heeft 30 miljoen euro bespaard op een groot project rond de Zuidtak Amsterdam en de Flevolijn.
Daar worden kilometers aan extra sporen, wissels, seinen, bruggen en viaducten aangelegd. Eind dit jaar kunnen daardoor meer treinen tussen Schiphol en Almere/Lelystad rijden.
Het totale budget is 640 miljoen euro. De besparing komt doordat ‘risicobudgetten’ voor tegenvallers niet hoefden te worden aangesproken. ,,Het gaat voorspoedig. Het project loopt nog, maar dit is al binnen”, aldus een woordvoerder van ProRail vrijdag.
BB 21.07.2016 Justitie gaat de NS en meerdere ex-toplieden van het spoorbedrijf en zusterbedrijven vervolgen voor de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer (ov) in Limburg. Zij worden verdacht van valsheid in geschrifte en/of omkoping en het schenden van bedrijfsgeheimen bij de aanbesteding van het Limburgse openbaar vervoer.
Dat bevestigt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie naar aanleiding van berichtgeving van de regionale omroep L1. De hoofdverdachten zijn NS Groep NV en een oud-bestuurder, een bestuurder van de transportholding van Abellio, twee bestuurders van QBuzz en een externe adviseur.
Juridisch oordeel
In totaal zijn twintig concessies en aanbestedingen onder de loep genomen die tussen 1 januari 2010 en april van dit jaar zijn verkregen door Qbuzz, Abellio en NS. Vanwege onregelmatigheden bij de aanbesteding van het ov in Limburg moest NS-topman Timo Huges destijds het veld ruimen. In een reactie laat de NS weten dat het spoorbedrijf bij het onderzoek van het OM de volledige medewerking heeft verleend. ,,Het is nu aan de rechter om een juridisch oordeel te geven of er bij de aanbesteding in Limburg sprake is geweest van strafbare feiten”, aldus de NS.
Risicobeheersing
Topbestuurder Roger van Boxtel laat weten dat de onregelmatigheden voor de NS aanleiding zijn geweest direct in te grijpen. ,,Maar we willen verder ook een structurele verbeterslag doorvoeren in onze bedrijfsvoering en risicobeheersing”, laat Van Boxtel weten ,,Dat is niet van de ene op de andere dag gebeurd, maar hier wordt door NS hard en gericht aan gewerkt.”
Miljoenenschade
Vervoerder Veolia liet donderdag weten de NS te dagvaarden voor de miljoenenschade als gevolg van tegenwerking en spionage rond de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Veolia stelde de NS vorig jaar al aansprakelijk voor de geleden schade. Gesprekken met de NS over het vergoeden van de schade liepen op niets uit. Daarom stapt Veolia naar de rechter. (ANP)
VK 21.07.2016 Vier oud-topfunctionarissen van NS en een voormalige adviseur van het spoorbedrijf komen voor de rechter als uitvloeisel van het schandaal met de aanbesteding van het openbaar vervoer in de provincie Limburg. Justitie beschuldigt ze van valsheid in geschrifte, omkoping en het schenden van bedrijfsgeheimen.
Het Openbaar Ministerie (OM) wilde donderdag geen namen geven van de verdachten. Oud-NS-topman Timo Huges is een van hen. Ook drie oud-topbestuurders van dochterbedrijven Abellio en Qbuzz worden verdacht, zo bevestigde de NS gisteren zelf.
Advocatenbureau De Brauw, dat het schandaal op verzoek van het kabinet onderzocht, concludeerde al eerder dat Timo Huges, tot vorig jaar juni topman van de NS en nadien opgevolgd door oud-minister Roger van Boxtel, van alle malversaties op de hoogte was.
Dat gold ook voor de voormalige ‘bazen’ van spoorbedrijf Abellio en busbedrijf Qbuzz, beide NS-dochters. Abellio won aanvankelijk de geruchtmakende aanbesteding (alle ov in Limburg voor de periode 2017-2031; waarde twee miljard euro) maar na het bekend worden van het gesjoemel kreeg vervoersbedrijf Arriva het werk toegewezen door de opdrachtgever, de provincie Limburg.
Vertrouwelijke informatie
Ook de NS als bedrijf is door het Openbaar Ministerie (OM) gedaagd. De verdachte voormalige NS-adviseur is oud-Veoliadirecteur René de Beer, de spin in het web. Veolia is het bedrijf dat nog tot eind dit jaar het openbaar vervoer in Limburg exploiteert en vergeefs aasde op contractverlenging.
De NS huurde De Beer in als adviseur om een goed bod te kunnen doen voor de aanbesteding. De Beer lekte bedrijfsgeheimen van zijn oude werkgever. Dat is duidelijk geworden uit onderzoek van zowel advocatenbureau De Brauw als van de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Het dubbelspel van een Limburgse ov-topman
Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg speelde René de Beer van de directie van vervoersbedrijf Veolia een cruciale rol. Zonder dat iemand het wist, gaf hij essentiële informatie door aan concurrent Qbuzz. Daarvoor werd hij via een U-bocht betaald. Lees hier de reconstructie van een oneerlijke biedingsstrijd.
Na tal van gerechtelijke procedures van vervoersbedrijven onderling, gebruikelijk bij aanbestedingen in de ov-markt, breekt nu een periode van strafrechterlijke vervolging aan. Het Openbaar Ministerie (OM) wil de NS en de vijf verdachten ‘zo snel mogelijk’ voor de rechter in Den Bosch krijgen, zo zei een woordvoerster van het OM gisteren.
Op het plegen van valsheid in geschrifte staat een maximumstraf van zes jaar. Dat geldt ook voor omkoping. Wat de zaak in strafrechterlijke en ethische zin extra gevoelig maakt is dat de verdachten werkten voor een bedrijf dat als staatsbedrijf kan worden aangeduid. NS is weliswaar een NV maar de staat is de enige aandeelhouder.
Het was minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem die vorig jaar juni NS-topman Timo Huges ontsloeg, nadat alle malversaties aan het licht waren gekomen. Huges kreeg 175 duizend euro aan ‘vertrekpremie’ mee, tot ergernis van Dijsselbloem, maar een ‘logisch’ uitvloeisel van zijn contract.
Lucratieve ov-exploitatie
Met de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg was het hoogste bedrag gemoeid sinds de invoering van marktwerking. De meest lucratieve ov-exploitatie, die van het hoofdrailnet, wordt NS onderhands gegund door het kabinet. Voor streekvervoer, per trein, bus of anderszins, dingt NS zelf of met dochterbedrijven mee met andere vervoersbedrijven.
Nadat het ‘vals spel’ van NS bij de aanbesteding in Limburg aan het licht kwam, besliste de provincie Limburg uiteindelijk dat Arriva tot 2031 treinen (buiten het hoofdrailnet van NS) en bussen mag gaan rondrijden. Arriva is een dochterbedrijf van het Duitse staatsbedrijf Deutsche Bahn en in Nederland voornamelijk in het noorden van het land actief.
Trouw 21.07.2016 Justitie gaat de NS en meerdere ex-topmensen van het spoorbedrijf en zusterbedrijven vervolgen voor de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Zij worden verdacht van valsheid in geschrifte, omkoping en het schenden van bedrijfsgeheimen.
Dat bevestigt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie naar aanleiding van berichtgeving van de Limburgse omroep L1. De hoofdverdachten zijn NS Groep NV en een oud-bestuurder, een bestuurder van NS-dochter Abellio, twee bestuurders van busbedrijf QBuzz en een externe adviseur.
In totaal zijn twintig concessies en aanbestedingen onder de loep genomen die tussen januari 2010 en april 2016 zijn verkregen door Qbuzz, Abellio en NS. Vanwege onregelmatigheden bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg moest NS-topman Timo Huges vorig jaar het veld ruimen.
Volledige medewerking
In een reactie laat de NS weten dat het spoorbedrijf bij het onderzoek van het OM de volledige medewerking heeft verleend. “Het is nu aan de rechter om een juridisch oordeel te geven of er bij de aanbesteding in Limburg sprake is geweest van strafbare feiten”, aldus de NS.
Topbestuurder Roger van Boxtel laat weten dat de onregelmatigheden voor de NS aanleiding zijn geweest direct in te grijpen. “We willen een structurele verbeterslag doorvoeren in onze bedrijfsvoering en risicobeheersing”, laat Van Boxtel weten. “Dat is niet van de ene op de andere dag gebeurd, maar hier wordt door NS hard en gericht aan gewerkt.”
Telegraaf 21.07.2016 Justitie gaat de NS en meerdere ex-toplieden van het spoorbedrijf en zusterbedrijven vervolgen voor de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Zij worden verdacht van valsheid in geschrifte en/of omkoping en het schenden van bedrijfsgeheimen bij de aanbesteding van het Limburgse openbaar vervoer.
Dat bevestigt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie naar aanleiding van berichtgeving van de regionale omroep L1. De hoofdverdachten zijn NS Groep NV en een oud-bestuurder, een bestuurder van de transportholding van Abellio, twee bestuurders van QBuzz en een externe adviseur.
In totaal zijn twintig concessies en aanbestedingen onder de loep genomen die tussen 1 januari 2010 en april van dit jaar zijn verkregen door Qbuzz, Abellio en NS. Vanwege onregelmatigheden bij de aanbesteding van het ov in Limburg moest NS-topman Timo Huges destijds het veld ruimen.
In een reactie laat de NS weten dat het spoorbedrijf bij het onderzoek van het OM de volledige medewerking heeft verleend. ,,Het is nu aan de rechter om een juridisch oordeel te geven of er bij de aanbesteding in Limburg sprake is geweest van strafbare feiten”, aldus de NS.
Topbestuurder Roger van Boxtel laat weten dat de onregelmatigheden voor de NS aanleiding zijn geweest direct in te grijpen. ,,Maar we willen verder ook een structurele verbeterslag doorvoeren in onze bedrijfsvoering en risicobeheersing”, laat Van Boxtel weten ,,Dat is niet van de ene op de andere dag gebeurd, maar hier wordt door NS hard en gericht aan gewerkt.”
AD 21.07.2016 Justitie gaat de NS en meerdere ex-toplieden van het spoorbedrijf en zusterbedrijven vervolgen voor de omstreden aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Zij worden verdacht van valsheid in geschrifte en/of omkoping en het schenden van bedrijfsgeheimen bij de aanbesteding van het Limburgse openbaar vervoer. Dat bevestigt een woordvoerster van het Openbaar Ministerie naar aanleiding van berichtgeving van de regionale omroep L1.
De hoofdverdachten zijn NS Groep NV en een oud-bestuurder, een bestuurder van de transportholding van Abellio, twee bestuurders van QBuzz en een externe adviseur. Het OM wil de zaak zo snel mogelijk voor de rechter brengen. Mogelijk worden nog andere verdachten vervolgd.
Onder de loep
In totaal zijn twintig concessies en aanbestedingen onder de loep genomen die tussen 1 januari 2010 en april van dit jaar zijn verkregen door Qbuzz, Abellio en NS.
Een daarvan is een omstreden ov-concessie in Limburg die werd gewonnen door NS-dochter Abellio. Later bleek dat het bedrijf daarbij gebruik had gemaakt van geheime Veolia-informatie die het had verkregen van oud-Veolia-directeur René de Beer. Hij was via een schijnconstructie door Abellio aangetrokken. Het bedrijf raakte daarop de klus kwijt.
Vanwege onregelmatigheden bij de aanbesteding van het ov in Limburg moest NS-topman Timo Huges destijds het veld ruimen.
Het is nu aan de rechter om een juridisch oordeel te geven of er bij de aanbesteding in Limburg sprake is geweest van strafbare feiten
De NS in een verklaring
Medewerking
In een reactie laat de NS weten dat het spoorbedrijf bij het onderzoek van het OM de volledige medewerking heeft verleend. ,,Het is nu aan de rechter om een juridisch oordeel te geven of er bij de aanbesteding in Limburg sprake is geweest van strafbare feiten”, aldus de NS.
Topbestuurder Roger van Boxtel laat weten dat de onregelmatigheden voor de NS aanleiding zijn geweest direct in te grijpen. ,,Maar we willen verder ook een structurele verbeterslag doorvoeren in onze bedrijfsvoering en risicobeheersing”, laat Van Boxtel weten ,,Dat is niet van de ene op de andere dag gebeurd, maar hier wordt door NS hard en gericht aan gewerkt.”
Telegraaf 15.07.2016 De NS schaft 79 nieuwe, extra snelle intercity’s aan die met een maximale snelheid van 200 kilometer per uur op onder meer het traject van de hogesnelheidslijn gaan rijden. Vanaf 2021 rijden de treinen tussen Amsterdam, Rotterdam en Breda over de HSL. Later worden de voertuigen ook ingezet tussen Den Haag en Eindhoven over de hogesnelheidslijn en het hoofdrailnet. De NS koopt de treinen voor meer dan 800 miljoen euro van het Franse bedrijf Alstom.
Siemens, een van de andere treinbouwers in de race om de opdracht, spande onlangs een kort geding aan over de aanbesteding. De NS meldt dat dat kort geding vrijdag in haar voordeel is beslist, waardoor het contract met Alstom nu officieel kan worden beklonken.
De bestelde snelle intercity’s bieden in totaal ongeveer 25.000 zitplaatsen, toiletten, wifi, gescheiden afvalinzamelingsbakken, led-verlichting, extra bagageruimte en stopcontacten in zowel eerste als tweede klasse. De treinen moeten kunnen rijden op de bovenleidingspanning van de hogesnelheidslijn (25 kV) en het hoofdrailnet (1,5 kV). NS heeft de optie er op termijn meer te bestellen.
Trouw 15.07.2016 Treinvervoer op het hoofdspoor, dat is de kerntaak waar de NS werk van willen maken. Daarom worden regionale vervoersbedrijven nu versneld afgestoten.
De NS hebben regelmatig te kampen met vertragingen, maar wat betreft de nieuwe strategie, doet het vervoersbedrijf zijn uiterste best op tijd te rijden
De NS hebben regelmatig te kampen met vertragingen, maar wat betreft het doorvoeren van de nieuwe strategie, terug naar de kern van de NS, doet het vervoersbedrijf zijn uiterste best op tijd te rijden.
Belangrijkste punt van de strategie die de NS in maart verkondigden is dat het spoorbedrijf de aandacht volledig richt op een goede dienstverlening op het hoofdspoor en zich niet meer bemoeit met trein-, bus- of tramvervoer in de regio. Dat betekent niet meer meedingen naar concessies om regiovervoer te verzorgen. De NS willen ook niet langer aandeelhouder zijn in regionale vervoersbedrijven als HTM.
Een aantal belangrijke stappen
Dus zette topman Roger van Boxtel de afgelopen weken razendsnel een aantal belangrijke stappen. Hij sprak met de gemeente Den Haag af dat die geleidelijk de NS-aandelen van het Haagse vervoersbedrijf HTM terugkoopt. Deze week voegde het spoorbedrijf nog maar eens de daad bij het woord en zette Qbuzz, dat onder meer bus- en tramvervoer levert in Utrecht, in de verkoop. Een tweede belangrijke stap.
Het ergste is de NS tot dusver echter bespaard gebleven
Het zijn drastische beslissingen. Maar de NS konden niet anders dan ingrijpend hervormen na de vele klachten over overvolle treinen, het debacle rond hogesnelheidstrein Fyra en de fraude die er werd gepleegd bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg door NS-dochter Abellio, waar zelfs de vorig NS-topman Timo Huges bij betrokken was. Voor al deze ellende moeten de NS nu bloeden.
Het ergste is de NS tot dusver echter bespaard gebleven. Het spoorbedrijf heeft ondanks alle toestanden nog altijd het recht om het vervoer te mogen verzorgen over het hoofdspoor en de hogesnelheidslijn. Tenminste: tot 2024, dan loopt deze concessie af.
Nu heeft de overheid er als enig aandeelhouder niet al te veel belang bij om het bedrijf de nek om te draaien door de concessie aan een buitenlandse partij te gunnen. Maar om dit te verkopen aan de burger moeten de NS nu wel het allerbeste beentje voor zetten om de reiziger te plezieren.
Ook wil het spoorbedrijf dat er vaker treinen rijden en dat ze minder vaak uitvallen
Investeringen
De NS investeren daarom de komende jaren 2,5 miljard in uitbreiding en vernieuwing van treinen. Ook wil het spoorbedrijf dat er vaker treinen rijden en dat ze minder vaak uitvallen. Het staatsbedrijf slankt dus af, om meer aandacht te hebben voor het hoofdspoor en de hogesnelheidslijn. Behalve de verkoop van belangen in de regionale vervoersbedrijven, betekent dat ook het afstoten van de winkelformules op de stations.
Maar sommige nevenactiviteiten blijven wel. Zo haalde NS-dochter Abellio in het buitenland concessies binnen, zoals begin deze maand in het Rijn-Ruhrgebied, waar het de regionale S-Bahn treindiensten gaat exploiteren. Abellio gaat in tegenstelling tot Qbuzz niet in de verkoop.
Onderdeel van de nieuwe strategie is ook dat Van Boxtel wil dat de vervoerder zich niet in de eerste plaats als bedrijf, maar als maatschappelijke organisatie opstelt. Om dit te illustreren noemen de NS zelf de opkomst van langeafstandsbussen. Waar het bedrijf dit soort bedrijvigheid voorheen misschien zag als concurrentie, hebben de NS zich nu voorgenomen om in samenwerking met busbedrijven te streven naar een zo goed mogelijk vervoersaanbod.
De NS willen af van Qbuzz. Qbuzz verzorgt in Utrecht, en de noordelijke provincies vervoer voor 210.000 reizigers.
Al deze goede voornemens moeten uiteindelijk leiden tot een tevreden treinreiziger. Uiteindelijk, want voorlopig merkt de treinreiziger nog maar weinig van de verbeterplannen van de NS, zo stelde Van Boxtel in maart al. De reiziger krijgt in ieder geval tot eind dit jaar nog te maken met overvolle treinen doordat het nieuwe materieel van de NS nog even op zich laat wachten.
De eerste stappen zijn gezet. Nu nog afwachten of het inderdaad aan alle nevenactiviteiten van de NS lag dat het spoorbedrijf weinig meer goed kon doen bij reiziger en politiek.
Telegraaf 21.06.2016 D66 en CDA willen dat de hogesnelheidslijn in het jaar 2025 opnieuw openbaar wordt aanbesteed. Daarmee wordt volgens de partijen recht gedaan aan het Fyra-debacle.
De Tweede Kamer debatteert morgen met het kabinet over het parlementaire onderzoek naar de Fyra, de Italiaanse flitstrein die na een maand rijden al uit de dienstregeling moest worden genomen. De politieke commissie die het geblunder onderzocht kwam onder andere tot de conclusie dat de NS in het treinendrama de eigen belangen belangrijker vond dan de belangen van de reiziger. Het kabinet wil desondanks de hsl-lijn in handen houden van de NS. Alleen als het bedrijf slecht blijft presteren op het flitsspoor kan het contract met NS worden opgebroken en kan de hsl al dan niet gedeeltelijk aan een concurrent worden gegeven.
D66 en CDA vinden die houding jegens de NS te mild. Morgen zullen ze in de Tweede Kamer dan ook voorstellen om de hsl in het jaar 2025, wanneer het huidige contract met NS afloopt, hoe dan ook opnieuw openbaar aan te besteden. Het kabinet zou nu al moeten beginnen met de voorbereidingen. Volgens Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) kan alleen op die manier goed bekeken worden of de dienstverlening die NS nu aanbiedt echt wel het maximaal haalbare is.
Volgens de politica heeft het geen zin om het hsl-contract tussen NS en Staat nu al te ontbinden. „Daarmee zijn reizigers alleen maar slechter af, want dan rijden er geen treinen meer.” Een openbare aanbesteding neemt meestal veel tijd in beslag en mocht een concurrent de concessie binnenslepen dan zullen er nieuwe treinen moeten worden besteld. Zo’n procedure neemt jaren in beslag.
NU 08.06.2016 Pier Eringa, president-directeur van ProRail, vindt het geen goed idee als de onafhankelijke positie van de spoorbeheerder wordt aangepast.
Dat zegt Eringa woensdag tijdens een hoorzitting over de positionering van ProRail in de Tweede Kamer.
“ProRail is van iedereen. Van de reizigers, van de goederenvervoerders en andere vervoerders op het spoor. Dat vraagt om een onafhankelijke positie”, zegt Eringa. “Europese afspraken vragen hier ook om.”
Daarom kan het bedrijf volgens Eringa niet bij de Nederlandse Spoorwegen (NS) of bij de overheid worden ondergebracht.
Fyra
De discussie over de positie van ProRail komt voort uit de kabinetsreactie op de parlementaire enquête naar de Fyra. Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) wil de spoorbeheerder dichter naar het ministerie trekken.
Nu is de organisatie een zelfstandig bedrijf, met een eigen raad van commissarissen, een eigen directie en met de staat als enige aandeelhouder.
Dijksma wil met de structuurwijziging meer zeggenschap krijgen over ProRail, maar het plan stuitte op veel verzet van onder meer de vakbonden en deondernemingsraad van ProRail. Er werd met verbazing gereageerd dat het kabinet erkent dat de organisatie weinig te maken heeft met het Fyra-debacle, maar tegelijkertijd wel moet veranderen in een publieksorganisatie.
Eringa, zelf ooit directeur geweest van een ziekenhuis, vergelijkt het kabinet met een overijverige dokter. “Ze gaan met de patiënt in de weer, terwijl ik juist geloof dat het eigen immuunsysteem van ProRail het werk zelf kan doen.”
Hoorzitting ProRail
Acuut
Er valt nog wel winst te behalen in de operationele slagkracht. Zo is ProRail volgens Eringa goed in de geplande zorg, maar bij een acuut probleem op het spoor kan er sneller worden geschakeld. “Daar moet nog een cultuuromslag plaatsvinden. Wie heeft de leiding op het spoor? Als we de commandostructuur verbeteren, worden de problemen beter opgelost.”
NS-baas Roger van Boxtel, ook in de Kamer aanwezig bij het gesprek, vindt dat de discussie teveel over de spelregels gaat. Dat leidt af van de hoofdzaak.
Van Boxtel vindt de structuur een zaak voor de politiek, maar geeft wel advies mee. “Ga niet knippen in ProRail, houd het in samenhang. Ik hoop op een visie die voor jaren rust biedt. Daar moet je energie in stoppen.”
Telegraaf 08.06.2016 Het valt wel mee met de problemen bij ProRail. Dat beeld schetst topman Pier Eringa van de spoorbeheerder. Eringa, die tot voor kort ziekenhuisbestuurder was, vergelijkt ProRail met een patiënt, die ’een beetje koorts ’ heeft gehad. Het bedrijf heeft slechts ’een sinasprilletje, of paracetamolletje’ nodig om er weer bovenop te komen. „ProRail heeft nu nog een beetje hoofdpijn, maar kan op eigen kracht genezen.”
De opmerkingen van Eringa vielen niet goed bij VVD-Kamerlid Betty de Boer. Zij meent dat ’patiënt’ ProRail er ernstiger aan toe is en meer zorg behoeft. „Zachte heelmeesters maken stinkende wonden”, waarschuwde zij de ProRail-topman.
Het kabinet is na ernstige problemen bij ProRail van plan om het ministerie van Infrastructuur meer invloed te geven binnen het bedrijf. Het idee is om de raad van commissarissen op te doeken en het toezicht op het bedrijf door ambtenaren over te laten nemen.
De kabinetsingreep volgt na een reeks van problemen bij de spoorbeheerder. Zo zijn er nog steeds veel sein- en wisselstoringen op het spoor en bleek de financiële afdeling een janboel te zijn.
Toch is er bij tal van organisaties verzet tegen de oplossing die het kabinet nu aandraagt. Zo zijn reizigersorganisaties, maar ook vakbonden en vervoerders er niet van overtuigd dat meer overheidsinvloed tot betere prestaties van ProRail leidt.
Zelf noemt Eringa het kabinetsplan ’een quicky’, oftewel een vluggertje. Ook NS-topman Van Boxtel meent dat het kabinet „te snel en op het verkeerde moment” de spelregels wil veranderen.
AD 08.06.2016 Pier Eringa, topman bij spoorbeheerder ProRail, ziet geen enkel voordeel in het plan van het kabinet om het ministerie van Infrastructuur meer te zeggen te geven over ProRail.
Als we de effectiviteit verbeteren, zul je zien dat er incidenten blijven, maar dat die sneller worden opgelost, aldua Pier Eringa, topman ProRail.
Staatssecretaris Sharon Dijksma kondigde onlangs aan dat zij de touwtjes bij ProRail wil aanhalen en er een zelfstandige overheidsorganisatie van wil maken. Eringa vraagt zich af wat nu eigenlijk de noodzaak is om zo snel in te grijpen bij ProRail.
,,Je kunt naar de ordening kijken. Die discussie vindt elke paar jaar plaats. Maar doe dat in alle rust, overweeg het goed. Nu weten we niet wat de gevolgen zijn, financieel en voor het personeel”, zei hij vandaag tijdens een hoorzitting over ProRail in de Tweede Kamer. Het gaat er nu volgens hem vooral om ProRail effectiever te laten opereren. ,,Als we dat verbeteren, zul je zien dat er incidenten blijven, maar dat die sneller worden opgelost.”
Spelregels
Ook NS-topman Roger van Boxtel is kritisch over de timing van het kabinet. Hij vindt dat de spelregels te snel en op het verkeerde moment worden veranderd. Dat leidt de aandacht volgens hem erg af van de hoofdzaak. ,,We willen betere prestaties op het hoofdrailnet. Ik hoop daarbij op rust aan het front, want daar moeten we de energie in kunnen steken.”
Van Boxtel gaf aan dat Eringa en hij net een jaar in functie zijn. Geef beide bedrijven met een nieuwe leiding ook echt de kans om zaken te verbeteren, hield hij de Kamerleden voor. Want: ,,Ik denk dat de reiziger er het meest bij gebaat is dat wij elkaar ook bijna echt elke dag opzoeken als het op het spoor niet goed gaat.”
Telegraaf 08.06.2016 Het kabinet heeft miljarden gevonden om het zogeheten Infrastructuurfonds te verlengen. Dat blijkt uit een uitgelekt document van het ministerie van Infrastructuur. Vanuit dit fonds worden aanleg en renovatie van wegen en spoorwegen betaald. Het fonds wordt met twee jaar verlengd tot 2030. In de praktijk komt dat neer op zo’n twaalf miljard euro, melden bronnen.
De verlenging van het Infrafonds was een vurige wens van de VVD. Coalitiegenoot PvdA zette vooral in op betere fietspaden. 18,5 miljoen euro gaat daarom naar snelfietsroutes, waarvan 5,5 miljoen voor een fietsbrug over de Lek.
Ook het Deltafonds kan rekenen op een verlenging van twee jaar. Hierdoor komt er een à twee miljard euro vrij voor de bescherming tegen overstromingen en de zoetwatervoorziening.
In het uitgelekte document staat tevens dat er een nieuwe verkeersanalyse komt. Hierin wordt onderzocht welk effect zelfrijdende auto’s en andere technologische ontwikkelingen op de files zullen hebben.
VK 08.06.2016 Het plan van het kabinet om spoorbeheerder ProRail om te bouwen tot een overheidsorgaan kan in de spoorsector op geen enkele steun rekenen. Vervoersbedrijven, reizigersorganisaties en vakbonden betwisten dat meer Haagse bemoeienis tot betere prestaties van ProRail leiden.
Dat blijkt uit de inbreng van de spoorsector tijdens een hoorzitting over de toekomst van ProRail die dinsdag in de Tweede Kamer wordt gehouden. Staatssecretaris Sharon Dijksma wil dat de spoorbeheerder, nu nog een BV met een eigen raad van commissarissen, onder directe verantwoordelijkheid van haar ministerie (Infrastructuur en Milieu) wordt geplaatst. Binnen de spoorsector krijgt Dijksma daarvoor de handen niet op elkaar, zo valt op te maken uit de position papers van de organisaties.
Hoewel de spoorbeheerder de laatste jaren veel kritiek te verduren kreeg over verstoringen op het spoor en zwak financieel beleid, lijkt niemand behoefte te hebben aan een drastische ingreep om ProRail om te bouwen tot een zelfstandig bestuursorgaan (zoals Staatsbosbeheer) of een agentschap van het ministerie (zoals Rijkswaterstaat).
Algemeen is de teneur dat ProRail het steeds beter doet en dat niemand in de spoorsector behoefte heeft aan nieuwe onrust. ‘Een discussie over structuurverandering leidt alleen maar af’, vindt de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), de bedrijven in het reizigersvervoer exclusief de NS. Verladersorganisatie EVO waarschuwt dat het onderbrengen van taken bij de overheid ‘niet per definitie leidt tot efficiëntere inzet van middelen’.
Falend beleid
Ook aan een hernieuwde discussie over samenvoeging van ProRail met de NS heeft niemand behoefte. Staatssecretaris Dijksma wil dat toch weer onderzoeken, maar laat besluitvorming daarover aan een volgend kabinet.
ProRail is sinds 2005 een zelfstandig bedrijf met de staat als enig aandeelhouder. Als uitvloeisel van de parlementaire enquête naar het Fyra-debacle kondigde Dijksma eind april aan haar greep op de spoorbeheerder te willen verstevigen. FNV Spoor noemt het ‘frappant’ dat juist ProRail slachtoffer dreigt te worden van een debacle waarin het geen rol speelde en waarbij juist de politiek opzichtig faalde.
Ook reizigersorganisaties vragen zich af wat de ‘winst’ kan zijn als het ministerie van I en M meer greep krijgt op de dagelijkse gang van zaken bij de spoorbeheerder, waar vierduizend mensen werken. ‘De deskundigheid daarvoor ontbreekt bij het ministerie’, zegt Rover-voorzitter Arriën Kruyt. Volgens Rover heeft het ministerie al mogelijkheden genoeg om in geval van falend beleid bij ProRail bij te sturen.
Vrijwel alle partijen die vandaag in de Tweede Kamer aan het woord komen (waaronder ook nog Koninklijk Vervoer Nederland, het Rotterdamse Havenbedrijf en ProRail) kraken het kabinetsplan. Alleen de NS houdt het kruit nog even droog, al beklemtoont een woordvoerder dat ‘de samenwerking met ProRail steeds beter loopt’. De NS ligt zelf onder vuur vanwege de problemen met overvolle treinen en de slechte benutting van de hogesnelheidslijn.
ProRail kampt met kostenoverschrijdingen bij de bouw en opknapbeurten van stations en komt, volgens het ministerie, in de periode 2018-2028 475 miljoen euro tekort voor beheer, onderhoud en vervanging van spoor. De nieuw aangetreden directie van de spoorbeheerder spreekt dat tegen. Bij de presentatie van de jaarcijfers over 2015 zei ProRail-topman Pier Eringa vorige maand weinig te voelen voor ‘armpje drukken met Dijksma’.
NU 02.06.2016 Roger van Boxtel, de baas van de Nederlandse Spoorwegen (NS), is niet van plan de conclusies van het onderzoek naar het Fyra-alternatief op voorhand over te nemen.
Dat zegt Van Boxtel donderdag tijdens een rondetafelgesprek over de spoorwegvervoerder in de Tweede Kamer.
Het kabinet kondigde eind april een marktverkenning aan naar een beter alternatief voor de Fyra, omdat het door de NS gepresenteerde alternatief, de Intercity Direct, geen volwaardige vervanging is voor de reiziger.
“Ik ga serieus kijken naar de uitkomsten van de marktverkenning, maar ik ga die nooit op voorhand overnemen. Dat is overvragen”, zegt Van Boxtel.
Proces van jaren
VVD-Kamerlid Betty de Boer zei eerder tegen NU.nl dat de NS zich op voorhand moet committeren aan de uitkomst daarvan.
Van Boxtel: “We halen zelf alles uit de kast om de Intercity Direct ernstig te gaan verbeteren. Dat is een proces van jaren.” Hij wil ook benadrukken dat er wel degelijk wordt gereden op de HSL. “We moeten wegblijven van het beeld dat er niets gebeurt op die lijn. Er wordt heel veel op gereden.”
Mocht er een andere vervoerder worden aangewezen om over de hogesnelheidslijn (HSL) naar België te rijden, dan loopt die vervoerder volgens Van Boxtel “tegen exact dezelfde problemen op hetzelfde traject” aan.
Maar zo ver komt het wat hem betreft niet. “Je moet er juridisch zuiver naar kijken. Wij hebben die vervoersconcessie gekregen. Die voeren we nu ook uit.”
De overheid, 100 procent eigenaar van de NS, heeft het vervoer over de HSL-Zuid tot en met 2024 in een concessie exclusief uitbesteed aan de vervoerder.
Van Boxtel: “Los van of iets goed gegaan is of niet; het is de realiteit. Ik zou geen knip voor mijn neus waard zijn als ik niet zou zeggen: ik sta voor het NS-belang.”
De vijf meest kardinale fouten in het Fyra-proces
Wereldvreemd
Anne Hettinga, voorzitter van vervoerdersorganisatie FMN en directeur van Arriva, noemt de marktverkenning van het kabinet “een wereldvreemd voorstel”.
“Die marktverkenning is niet op basis van gelijkwaardigheid. Kijk ook naar andere partijen en maak daar beleid op”, zegt Hettinga.
FMN, een samenwerking tussen Veolia, Arriva, Connexxion en Syntus, heeft in 2013 een voorstel ingediend om over de HSL te gaan rijden. Volgens Hettinga kon daarmee binnen drie jaar treinen over de HSL rijden. “Dat plan was de moeite waard om te bekijken, maar we kregen geen respons”, aldus Hettinga.
Na het debacle met de Fyra, de HSL-trein die slechts enkele weken reed, oordeelde een parlementaire enquêtecommissie vorig jaar oktober hard over het optreden van vrijwel alle betrokken partijen. Toenmalig staatssecretaris Wilma Mansveld trad af na de publicatie van het rapport.
Den HaagFM 02.05.2016 Het stadsbestuur moet er van de gemeenteraad alles aan doen om ervoor te zorgen dat er vanuit Den Haag meer dan vier tre…lees meer
RTVWEST 02.05.2016 Het Haagse stadsbestuur moet er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de stad een goede treinverbinding houdt met Brussel. Dat vindt de Haagse gemeenteraad.
De raad vindt het niet acceptabel dat straks nog maar vier keer per dag een trein tussen beide steden gaat rijden. Ook de reizigers vinden minder treinen een heel slecht plan.
De hele Haagse raad is onaangenaam getroffen door dat besluit. Volgens D66, de grootste partij, is dit ‘volstrekt onvoldoende’, zegt raadslid Rachid Guernaoui. Hij – en veel andere politici – pleiten ervoor dat Den Haag zich via de Metropoolregio hard gaat maken voor een veel betere verbinding.
Ook VVD-raadslid Monique van der Bijl onderschrijft de noodzaak van de lijn voor de stad. ‘Die is niet alleen van groot belang voor mensen die een dagje willen winkelen in Brussel. Maar we hebben hier ook allemaal leegstaande kantoorgebouwen waar we internationale bedrijven willen vestigen, die weer voor banen zorgen in Den Haag. Daarvoor is een goede bereikbaarheid, ook met de trein, van groot belang.’
De Haagse tak van reizigersorganisatie Rover benadrukt eveneens het grote belang van de lijn. ‘Den Haag is een internationale stad en er is een goede verbinding met Brussel nodig,’ zegt bestuurslid Marc Schram.
Tijdwinst boeken
Volgens hem is het ook goed mogelijk om een goede snelle verbinding met Brussel te behouden. Het niet meer stoppen in Den Haag is een noodgreep om tijdwinst te boeken, zegt hij. Die tijdwinst zou ook in België kunnen worden geboekt, bijvoorbeeld door niet meer te stoppen op de luchthaven Zaventem.
Den HaagFM 01.05.2016 Wethouder Tom de Bruijn van Verkeer is niet te spreken over het nieuwe plan voor de snelle treinverbinding met Brussel. …lees meer
BB 30.04.2016 Den Haag komt er in de nieuwe snelle treinverbinding met Brussel maar karig vanaf. Dat zegt wethouder Tom de Bruijn (Verkeer, D66) zaterdag tegen het ANP.
Vier keer
‘In het voorstel van staatssecretaris Dijksma staat dat er vanaf 2018 nog maar vier keer per dag een trein tussen Den Haag en Brussel gaat rijden. Dat is echt veel te weinig voor een internationale stad als Den Haag’, aldus De Bruin. Hij zegt zeer teleurgesteld te zijn en wil erover in gesprek met zowel Sharon Dijksma (Infrastructuur) als de Nederlandse Spoorwegen. ‘Vier keer is echt te weinig. Bovendien doet die trein er ook nog eens ruim een half uur te lang over, omdat hij te vaak stopt in België en via Breda in plaats van Roosendaal gaat.
Compromis
Hoe vaak de trein naar Brussel wat hem betreft zou moeten rijden, wil De Bruijn niet zeggen. ‘In de pre-Fyratijd reed hij zestien keer per dag, straks maar vier. Er moet een compromis te vinden zijn’, hoopt hij. (ANP)
RTVWEST 30.04.2016 Wethouder Tom de Bruijn (D66) van Den Haag is ontevreden met het plan voor de nieuwe snelle treinverbinding met Brussel. In het voorstel van staatssecretaris Dijksma staat dat er vanaf 2018 vier keer per dag een trein tussen Den Haag en Brussel gaat rijden. ‘Dat is echt te weinig voor een internationale stad als Den Haag’, aldus De Bruijn.
De Bruijn wil hierover in gesprek met zowel Dijksma als de Nederlandse Spoorwegen. ‘Vier keer is echt te weinig. Bovendien doet die trein er ook nog eens ruim een half uur te lang over, omdat hij te vaak stopt in België en via Breda in plaats van Roosendaal gaat’, aldus De Bruijn.
De wethouder wil niet zeggen hoe vaak de trein volgens hem dan zou moeten rijden. ‘In de pre-Fyratijd reed hij zestien keer per dag, straks maar vier. Er moet een compromis te vinden zijn.’
Staatssecretaris Sharon Dijksma voert de druk op de Nederlandse Spoorwegen (NS) op om het vervoer over de hogesnelheidslijn HSL-Zuid snel te verbeteren.
NU 29.04.2016 Na het Fyra-debacle moet de NS van het kabinet een marktverkenning laten uitvoeren om te bezien of er geen beter alternatief is voor de hogesnelheidslijn (HSL) dan waar de NS …
AD 27.04.2016 Het kabinet gaat onderzoeken of de NS en ProRail in de toekomst weer één bedrijf kunnen worden. Ook dreigt de NS de concessie op de internationale lijn naar België te moeten gaan delen met andere vervoerders, melden Haagse bronnen.
Het kabinet wil dat het vervoer op het spoor beter wordt. Samensmelting van de NS met ProRail is één van de verregaande opties die daarom straks worden onderzocht. Ook komen scenario’s op tafel om op het spoor één nationale vervoerder te laten rijden en om alles via de markt te regelen.
Slechte prestaties
De ministerraad wil vrijdag over het spoor praten. ,,Welke verandering het ook wordt, het gaat zeker tijd kosten”, zegt een betrokkene. ,,Maar de reiziger heeft recht op een betere inrichting van het spoor.” Vrijdag moet nog wel worden bepaald of het kabinet een ministerie of een onafhankelijke partij het nieuwe onderzoek laat uitvoeren.
Volgens ingewijden is het kabinet ook klaar met de slechte prestaties van de NS op de HSL-Zuid, de internationale spoorlijn naar het zuiden. Als de vervoerder daar blijft onderpresteren, wordt de NS gedwongen straks samen te werken met een andere vervoerder, om reizigers richting België beter te bedienen.
De NS ligt de laatste jaren continu onder vuur vanwege volle treinen in de spits, de mislukte lancering van de Italiaanse hogesnelheidstrein Fyra en de geforceerde breuk tussen spoorgebruik en spoorbeheer, dat bij het geplaagde ProRail ligt. Eerder deze maand werd al duidelijk dat het kabinet overweegt van ProRail een soort Rijksspoordienst te maken.
Het is echter het goedkoopst om de spoorbeheerder een zelfstandige organisatie te laten zijn, die overheidstaken uitvoert. Het ministerie is dan niet direct verantwoordelijk voor de gang van zaken, maar kan bestuurders benoemen. Over 3 jaar staat een tussenevaluatie van de huidige afspraken met de NS op het programma.
Spoorwereld
In de spoorwereld werd al gespeculeerd dat het kabinet privatiseringsplannen zou hebben met de NS, zoals een beursgang. Straks ligt een fusie dus ook nadrukkelijk op tafel. Afhankelijk van de samenstelling van de coalitie kan tegen die tijd een volgende stap worden bekokstoofd, is de verwachting nu op het Binnenhof.
NS-topbestuurders hebben al eens laten doorschemeren dat zij een samensmelting met ProRail het meest logisch zouden vinden. Enkele jaren terug bepleitte ov-expert Jaap Bierman (nu directeur bij HTM), al in een onderzoeksrapport dat de overheid de strikte scheiding tussen de NS en ProRail ongedaan zou moeten maken, zodat de problemen met het treinverkeer definitief aangepakt kunnen worden.
Telegraaf 16.04.2016 De provincie Limburg heeft een rechtszaak van vervoerder Veolia afgekocht voor 2 miljoen euro. Veolia maakte bezwaar tegen de gunning van het openbaar vervoer aan Arriva. Deze vervoerder kreeg het streekvervoer in handen, nadat NS-dochter Abellio betrapt was op fraude.
De NS-dochter had het reizigersvervoer in eerste instantie gewonnen, maar moest van de miljardenconcessie afzien vanwege fraude. NS had een directeur van Veolia omgekocht met een baan, om zo gevoelige informatie in handen te krijgen.
,,We ruimen nu de rotzooi van de NS op’’, zegt een woordvoerster van Veolia. Het bedrijf zegt af te zien van de rechtszaak omdat de uitkomt ongewis was en de juridische procedures tijdrovend zouden zijn. ,,We zijn over ons eigen belang heen gestapt in het belang van de reiziger en het personeel’’, zegt directeur Bart Schmeink van Veolia;
Directeur Anne Hettinga van Arriva is blij dat het nu zeker is dat zijn bedrijf vanaf 11 december in Limburg gaat rijden. Arriva had al 200 miljoen euro in nieuw materieel geïnvesteerd.
In de overeenkomst ziet de provincie Limburg af van een boete van 8 ton, die het Veolia had opgelegd. En betaalt het Veolia een bonus van 1,2 miljoen uit.
VK 11.04.2016 Het einde van ProRail als zelfstandig bedrijf is in zicht. Om beter toezicht te kunnen houden is ‘het kabinet voornemens ProRail om te vormen tot een publieke uitvoeringsorganisatie’, zo staat te lezen in een conceptreactie van het kabinet op de Fyra-enquête, waaruit RTL Nieuws dit weekeinde citeerde.
Uit het concept blijkt verder dat het kabinet nog dit jaar wil beslissen in welke vorm ProRail met zijn vierduizend werknemers verdergaat. Mogelijk wordt het een zelfstandig bestuursorgaan. Maar het zou ook iedere zelfstandigheid kunnen verliezen en een overheidsdienst kunnen worden, zo stelt het kabinet in het concept.
‘We kennen de status van dit document niet en verwijzen door naar het ministerie’, is het enige dat een woordvoerder van ProRail zondag kwijt wil. Ook het ministerie vindt het niet gepast commentaar te leveren, ‘omdat er nog geen besluit is genomen’.
De kabinetsreactie op de Fyra-enquête wordt komende maand naar de Tweede Kamer gestuurd. Ingewijden menen dat de kans klein is dat er nog verandering in het kabinetsstandpunt over ProRail komt.
Bij de Fyra-enquête daalde er veel kritiek neer op het bedrijf. Dat is verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van het spoorwegnet en speelde een belangrijke rol bij de introductie van de gammele, Italiaanse flitstrein.
Het bedrijf is in de afgelopen jaren verder in opspraak gekomen vanwege zijn grote, financiële problemen en een eindeloze reeks problemen bij het spooronderhoud. Storingen aan rails, wissels en bovenleidingen zijn verantwoordelijk voor 40 procent van de treinuitval. Ook speelde de slechte verhouding tot het oorspronkelijke moederbedrijf, de NS, regelmatig op.
Afsplitsing
Pier Eringa moet Prorail gaan redden
‘Dat zullen we nog weleens zien’, is het geliefde antwoord van president-directeur Pier Eringa van ProRail als hij weerstand ondervindt bij het oplossen van treinstoringen en -vertragingen. Zijn opdracht: De samenleving moet gaan houden van ProRail. Lees morgen zijn profiel op de Volkskrant.
In 1995 werd het spoorwegbeheer van de verzelfstandigde NS afgesplitst en in 2005 leidde dat tot de vorming van ProRail als zelfstandig bedrijf. Tijdens de Fyra-enquête werd de suggestie gedaan ProRail weer in de NS te laten opgaan, zodat er een efficiëntere organisatie zou ontstaan. Maar dat zou ten nadele zijn van andere aanbieders van spoorvervoer en dus van de marktwerking. Omdat het kabinet er niettemin van overtuigd is dat ingrijpen geboden is, wordt nu de andere route gevolgd en komt het bedrijf weer onder de overheidsparaplu.
Met meer vat op ProRail, dat bekendstaat om zijn gesloten bedrijfscultuur, hoopt het ministerie van Infrastructuur en Milieu ook de financiële problemen aan te pakken. In de komende twee jaar houdt ProRail geld over, omdat allerlei projecten zijn uitgesteld. Maar tot 2028 laat de begroting een tekort zien van 475 miljoen euro.
De vorig jaar april aangetreden topman Pier Eringa zei in september in een interview met het Financieele Dagblad dat hij ‘scherpte in de tent’ miste: zijn organisatie ontbeerde risicobeheersing en vakkennis. Dat illustreerde hij treffend: op de vierduizend medewerkers waren er maar twee met echt verstand van bovenleidingen.
AD 11.04.2016 Het is afgelopen met de zelfstandige positie van Prorail. Het kabinet gaat ‘de teugels strakker aantrekken’ bij de blunderende spoorbeheerder. Volgens ingewijden ligt het zeer voor de hand dat Prorail straks een Rijksdienst wordt die onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu komt te hangen.
Staatssecretaris Dijksma wil in haar laatste jaar niet nat gaan op gedoe bij de spoorbeheerder.
Bronnen bevestigen een bericht van RTL Nieuws van zaterdag dat het kabinet de leiding overneemt bij de falende spoororganisatie. Die boodschap zou staan in een ‘zeer vroege’ conceptreactie van het kabinet op de parlementaire enquête naar het fiasco met blundertrein Fyra. In het vertrouwelijke document worden meerdere scenario’s geschetst over de toekomst van Prorail, zeggen betrokkenen desgevraagd.
De voorgestelde verandering met het meeste politieke draagvlak behelst een ‘Rijkswaterstaat-achtige’ constructie voor de spoorbeheerder. In dat geval trekt het ministerie van Infrastructuur en Milieu direct aan de touwtjes en wordt Prorail een ondergeschikt uitvoeringsonderdeel: een Rijksspoordienst.
Alternatieven voor het kabinet zijn een agentschap (een zelfstandig onderdeel van een ministerie met een eigen directie en begroting) of een zelfstandig bestuursorgaan. Dat is een organisatie die overheidstaken uitvoert, maar niet direct onder het gezag van een ministerie valt.
Vooral die laatste optie wordt erg onwaarschijnlijk geacht, omdat een zelfstandig opererend Prorail de laatste jaren is uitgedraaid op een regelrecht fiasco. Het bedrijf is nu een niet-beursgenoteerde vennootschap met de Nederlandse staat als eigenaar van alle aandelen.
Zorgenkindje
De noodzaak voor verandering is groot. Prorail is financieel en organisatorisch een zorgenkindje. De organisatie worstelt met enorme potentiële tekorten op toekomstige projecten. Ook is er onvrede bij vervoerders, reizigers en politici over voortdurende problemen met sporen, wissels en bovenleidingen.
De kabinetsreactie wordt waarschijnlijk in mei openbaar. ,,Maar zeker is al dat de teugels veel harder worden aangetrokken bij Prorail,” verklaart een bron. ,,Staatssecretaris Dijksma wil in haar laatste jaar niet nat gaan op gedoe bij de spoorbeheerder,” laat een ander weten.
Opmerkelijk genoeg beschrijft het kabinet in het nog geheime document niet de mogelijkheid om de NS en Prorail weer te laten fuseren, waarbij de spoorbeheerder dan de uitvoerder van ’s lands grootste vervoerder zou worden. Deze mogelijkheid werd eerder wél op tafel gelegd door ov-expert Jaap Bierman.
Speculatie in de spoorwereld is dat het kabinet andere plannen heeft met de NS in de toekomst, zoals privatisering via een (gedeeltelijke) beursgang. Dat besluit zal naar verwachting wel worden overgelaten aan een volgend kabinet.
Besluit
De woordvoerder van staatssecretaris Sharon Dijksma, verantwoordelijk voor het spoor, wil alleen kwijt dat er nog geen besluit is genomen over een kabinetsreactie. Naar verluidt zouden de voorbereidende besprekingen tussen kabinetsleden, die moeten leiden tot een plan in de ministerraad, nog niet eens hebben plaatsgevonden.
De chaos bij Prorail nam het laatste jaar groteske vormen aan. In februari werd een gat in de begroting van een groot spoorproject gevonden, dat het voor reizigers mogelijk moet maken op de trein te stappen zonder een reisplanner te raadplegen. De exacte schade is nog onbekend. En in september bleek al dat de falende spoorbeheerder een gat van ongeveer 475 miljoen euro heeft op de begroting voor onderhouds- en vervangingsprojecten.
RTL Nieuws meldde afgelopen weekend ook dat reizigers nog zeker 2 jaar moeten wachten op een fatsoenlijk alternatief voor de Fyra. Op zijn vroegst in 2018 gaat de NS twaalf keer per dag met een gewone intercity rijden tussen Amsterdam en Brussel.
NU 09.04.2016 Het alternatief voor de Fyra komt pas over minstens twee jaar. De NS gaat op zijn vroegst in 2018 twaalf keer per dag met een gewone Intercity rijden tussen Amsterdam en Brussel. Dat blijkt uit een concept-kabinetsreactie op de parlementaire enquête Fyra, aldus RTL Nieuws.
“Om de rijtijd van de IC Amsterdam-Brussel te verkorten, zal de Hogesnelheidslijn(HSL)-infrastructuur beter worden benut door de intercity Amsterdam-Brussel 12 keer per dag volledig over de HSL-Zuid te laten rijden”, zou volgens de RTL in de kabinetsreactie staan. “Hierdoor wordt de rijtijd tussen Amsterdam en Brussel circa een half uur korter.”
Vier keer zal een intercity rijden die twee uur over de rit doet. De overige acht keer zal de rit 2,5 uur duren. De NS-treinen doen over hetzelfde traject nu nog drie uur.
Hollands Diep
De Intercity Direct rijdt op dit moment over het Nederlandse deel van de Hogesnelheidslijn (HSL). Op de brug over het Hollands Diep waait het vaak te hard, waardoor veel trein uitvallen. Dit probleem wordt voorlopig niet opgelost, blijkt uit de plannen.
Het kabinet wil dat er eerst geld wordt verdiend met de huidige treinen naar Brussel. Dat geld moet dan geïnvesteerd worden in het verbeteren van de HSL.
AD 09.04.2016 NS gaat pas op zijn vroegst in 2018 rijden met een gewone intercity tussen Amsterdam en Brussel. Dat blijkt uit een conceptbrief van het kabinet aan de parlementaire enquêtecommissie over de blundertrein Fyra. Dat meldt RTL Nieuws zaterdag.
Het oorspronkelijke plan was dat de Fyra op hoge snelheid heen en weer zou rijden tussen de Nederlandse en Belgische hoofdsteden. Een gewone trein doet minimaal twee en een half uur over de route maar op dit moment duurt de reis zelfs ruim drie uur.
Het kabinet schrijft: ,,Om de rijtijd van de IC Amsterdam-Brussel te verkorten, zal de HSL-infrastructuur beter worden benut door de intercity Amsterdam-Brussel 12 keer per dag volledig over de HSL-Zuid te rijden. Hierdoor wordt de rijtijd tussen Amsterdam en Brussel circa een half uur korter.”
Sinds het faliekant mislukken van de Fyra rijden treinen van de NS over het hogesnelheidsspoor, maar niet verder dan de Belgische grens. Dat kost de reiziger onnodig tijd.
Kans verkeken
Martijn van Helvert, Tweede Kamerlid voor het CDA, vindt dat de NS zijn kans heeft verkeken. ,,Al 15 jaar lang proberen de NS tot een fatsoenlijke HSL te komen. Al 15 jaar lang lukt dat niet. En opnieuw zegt de staatssecretaris: we gaan het nog een keer proberen met NS. Het CDA heeft al veel eerder gezegd: laat ook andere aanbieders meedenken op die lijn.”
D66-Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven vindt dat de NS de huidige prestaties op de hogesnelheidslijn eerst moet verbeteren voor gepraat kan worden over Nederlandse intercity’s naar Brussel.
VK 09.04.2016 Het kabinet gaat de leiding overnemen bij ProRail. Staatssecretaris Dijksma wil volgens RTL Nieuws meer zeggenschap krijgen over de spoorbeheerder. Het bedrijf kwakkelt met het onderhoud van het Nederlandse spoor.
ProRail is een zelfstandig bedrijf met de Nederlandse Staat als enige aandeelhouder. Dijksma wil van ProRail een zogenoemde publieke uitvoeringsorganisatie maken. Het is nog niet duidelijk of de spoorbeheerder een agentschap, een zelfstandig bestuursorgaan of een overheidsdienst wordt. Het kabinet wil daar later dit jaar een beslissing over nemen.
Eind 2015 bleek dat ruim 40 procent van de treinuitval wordt veroorzaakt door problemen met rails, wissels en bovenleidingen. Dat is de directe verantwoordelijkheid van ProRail. Daarnaast krijgt het bedrijf van reizigersorganisatie Rover het verwijt dat het te weinig rekening houdt met de belangen van de reizigers. Treinen vallen uit doordat ProRail werkzaamheden ook overdag laat uitvoeren.
Belastinggeld
Jaarlijks ontvangt ProRail 1 miljard euro van de overheid. In september bleek uit interne rapportages dat het ProRail zijn financien niet op orde heeft. Zo konden miljoenen euro’s aan belastinggeld niet worden verantwoord en viel de verbouwing van Utrecht Centraal tientallen miljoenen duurder uit.
Ook bleek uit Prinsjesdagstukken dat er mogelijk een half miljard te weinig is begroot voor het spooronderhoud. Dat leidde bijna tot het vertrek van Staatssecretaris Mansveld, die uiteindelijk na het Fyra-rapport opstapte. Ze werd opgevolgd door Dijksma.
NU 09.04.2016 Het kabinet gaat de leiding van spoorbeheerder ProRail overnemen. Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Sharon Dijksma wil meer zeggenschap krijgen over het bedrijf, dat verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud van het spoor in Nederland.
Dijksma wil van ProRail een publieke uitvoeringsorganisatie maken. Welke organisatie precies is nog niet duidelijk. Daarover wordt later dit jaar door het kabinet een beslissing genomen, melden bronnen aan RTL Nieuws zaterdag.
Eind 2015 bleek uit cijfers dat ruim 40 procent van de treinuitval veroorzaakt wordt door problemen met rails, wissels en bovenleidingen. Dat is de verantwoordelijkheid van ProRail.
Ook bleek uit interne rapportages dat tientallen miljoenen euro’s aan belastinggeld niet konden worden verantwoord. Grote projecten als het opknappen van stations vielen duurder uit dan begroot. De verbouwing van Utrecht Centraal leverde bijvoorbeeld een tegenvaller van bijna 30 miljoen euro op.
Tekort
Tevens stevent ProRail, een zelfstandig bedrijf met de Nederlandse Staat als enig aandeelhouder, af op een tekort van 475 miljoen euro voor het onderhoud en beheer van het spoor in de periode 2018-2028. Terwijl ProRail geld overhoudt van de periode tot 2018, omdat een aantal projecten zijn uitgesteld. Ze ontvangen jaarlijks 1 miljard euro van de overheid.
Een externe accountant concludeerde aan de hand van deze gegevens dat het financiële personeel van ProRail te slecht functioneerde en vervangen moest worden.
Het ministerie laat aan NU.nl weten dat het besluit nog niet genomen is en daarom ze het nieuws niet kunnen bevestigen.
Telegraaf 09.04.2016 Het kabinet neemt de leiding over bij de falende spoorbeheerder ProRail. RTL Nieuws meldt dat staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) de teugels wil gaan aanhalen bij de spoorbeheerder.
Sinds 2005 is ProRail een zelfstandig bedrijf met de Nederlandse Staat als enig aandeelhouder. Dijksma wil dat ProRail een agentschap, een zelfstandig bestuursorgaan of een overheidsdienst wordt waar het ministerie beter toezicht op kan houden. Het kabinet neemt daarover nog dit jaar een beslissing, blijkt uit stukken die RTL heeft ingezien.
Telegraaf 09.04.2016 NS krijgt van het kabinet nog een keer de kans om de hogesnelheidslijn te exploiteren. Reizigers moeten echter nog zeker twee jaar wachten op een alternatief voor de Fyra. De nieuwe dienstregeling gaat pas in 2018 in.
Het gaat dan om gewone intercity’s en dus geen flitstreinen, waarvan er twaalf treinen per dag van Amsterdam naar Brussel gaan over het spoor van de hsl zullen rijden. De trein zal Den Haag vaker overslaan om de reistijd te verkorten. Dat staat in een conceptplan van het kabinet dat in handen is van De Telegraaf.
Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) broedt al maanden op een reactie op de parlementaire commissie die het floppen van de Fyra onderzocht. Deze reactie is bijna af. Het kabinet gaat er binnenkort over discussiëren. Dan pas komt de PvdA-bewindsvrouw met een definitief plan naar buiten voor de hogesnelheidstrein (hsl) en de dienstregeling op deze lijn.
De enquêtecommissie Fyra oordeelde dat de reiziger op de hsl nooit het vervoer heeft gekregen dat hem ooit is beloofd. Dat komt doordat zowel NS als overheid financiële belangen belangrijker vonden dan de belangen van de reiziger.
De enquêtecommissie adviseerde het kabinet ervoor te zorgen dat er meer snelle en betaalbare treinen komen op de hsl. Uit het uitgelekte concept van het kabinet blijkt echter dat de treinen van het kabinet niet harder hoeven gaan rijden. Wel komt er tijdwinst doordat de Beneluxtrein minder vaak Den Haag hoeft aan te doen.
Uit het concept blijkt verder dat het kabinet van plan is om de complete spoorordening tegen het licht te houden. Ook dat was een van de aanbevelingen van de enquêtecommissie. Het plan is om vier scenario’s uit te werken. In het eerste scenario komt het complete spoor in handen van NS. Het tweede scenario is het spoor houden zoals het nu is, waarbij NS het hoofdrail houdt en marktpartijen een paar lijntjes aan de randen daarvan.
Een andere mogelijkheid die moet worden onderzocht is om het complete Nederlandse spoor aan te besteden, waar zowel marktpartijen als NS op mogen bieden. Het laatste scenario is er een waarin het spoor wordt opgehakt in grote blokken die dan vervolgens worden aanbesteed.
Verder wil het kabinet dat het ministerie van Infrastructuur de leiding neemt bij ProRail. Het bedrijf blunderde met grote spoorverbouwingen. Die liepen financieel compleet uit de hand. Door de spoorbeheerder onder de vleugels van het ministerie te brengen hoopt staatssecretaris Dijksma orde op zaken te kunnen stellen.
AD 09.04.2016 Het kabinet neemt de leiding over bij de falende spoorbeheerder ProRail. RTL Nieuws meldt dat staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) de teugels wil gaan aanhalen bij de spoorbeheerder.
ProRail houdt te weinig rekening met het belang van treinreizigers, aldus Reizigersvereniging Rover.
Sinds 2005 is ProRail een zelfstandig bedrijf met de Nederlandse Staat als enig aandeelhouder. Dijksma wil dat ProRail een agentschap, een zelfstandig bestuursorgaan of een overheidsdienst wordt waar het ministerie beter toezicht op kan houden. Het kabinet neemt daarover nog dit jaar een beslissing, blijkt uit stukken die RTL Nieuws heeft ingezien.
Reizigersvereniging Rover stelt dat ProRail ‘te weinig rekening houdt met het belang van treinreizigers’. Eind vorig jaar bleek dat problemen met de rails, wissels en bovenleidingen voor 40 procent van de treinuitval zorgden. ProRail, dat daar direct voor verantwoordelijk is, laat werkzaamheden overdag door ingehuurde aannemers uitvoeren. Daarmee worden de kosten gedrukt, maar dat heeft treinuitval tot gevolg.
Financiële puinhoop
Uit interne raportages van ProRail blijkt het bij de spoorbeheerder ook een ‘financiële puinhoop’ te zijn. Grote projecten, zoals het opknappen van stations, vielen de afgelopen jaren veel duurder uit dan aanvankelijk begroot. Tientallen miljoenen aan belastinggeld konden niet worden verantwoord, schrijft RTL.
Volgens een externe accountant is een deel van ProRails financiële personeel zo ‘slecht’ dat er ‘maar beter afscheid van genomen kan worden.’ ProRail, dat jaarlijks een miljard euro van de overheid ontvangt en 4000 werknemers heeft, stoomt over de periode 2018 tot 2028 af op een tekort van 475 miljoen euro.
Geld dat begroot is voor het beheren en onderhouden van het Nederlandse spoor. Door tot aan die periode projecten uit te stellen, houdt de spoorbeheerder juist geld over, zo blijkt. Naast de overheidsbijdrage betalen de Nederlandse Spoorwegen, en andere gebruikers van het spoornet, ProRail nog eens 260 miljoen.
Uitgelekt conceptplan
De Telegraaf meldt, op basis van een ‘uitgelekt conceptplan’ van het kabinet, dat de Nederlandse Spoorwegen nog een kans krijgen om de hogesnelheidslijn (HSL) te exploiteren. De treinen gaan minder vaak Den Haag aandoen en mogen langzamer rijden om de lijn rendabeler te maken. Ook hoeven er minder treinen over het hogesnelheidstraject.
De treinreiziger heeft, volgens de enquêtecommissie Fyra, nooit gekregen wat hem beloofd is, omdat zowel NS als de overheid de ‘financiële belangen belangrijker vonden, dan de belangen van de reiziger’. Het advies van de commissie aan het kabinet was, om te zorgen voor meer snelle en betaalbare treinen op het traject. Uit het gelekte concept, meldt de krant, blijkt echter dat de treinen niet harder hoeven te rijden.
Het kabinet neemt, zo spreekt uit het concept, vier scenario’s in overweging om de spoorordening te verbeteren, een aanbeveling van de commissie. Bij het eerste plan komt het complete spoor in handen van NS. Bij het tweede scenario blijft de verdeling gelijk, en houdt NS het hoofdspoor en andere vervoerders de kortere lijnen aan de rand.
Derde optie is om het gehele Nederlandse spoornet aan te besteden aan de hoogste bieder, waarbij NS kan meebieden. In vierde instantie zou het spoor worden opgedeeld in een aantal grote delen en eveneens worden aanbesteed.
Trouw 06.04.2016 Bert Groenewegen wordt de nieuwe financiële topman van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Hij volgt medio september Engelhardt Robbe op, die eind vorig jaar zijn vertrek aankondigde.
Groenewegen bekleedde van 2010 tot 2015 dezelfde functie bij kabelmaatschappij Ziggo. Daarvoor was hij achtereenvolgens financieel directeur en algemeen directeur van PCM, voordat het bedrijf werd overgenomen door De Persgroep. Hij krijgt bij NS een salaris ‘dat past binnen het beloningsbeleid’ en ziet af van bonussen, aldus het spoorbedrijf.
Robbe vertrekt al deze week bij NS. Groenewegen moet echter eerst afstand doen van een aantal bijbanen en zich daarnaast ‘inhoudelijk voorbereiden’ op zijn nieuwe functie. De raad van commissarissen zal voor de periode tot medio september zorgen voor een ‘adequate’ tussenoplossing.
Vergrootglas
Een nevenfunctie die Groenewegen alvast opgeeft, is zijn commissariaat bij Wereldhave. Daar vertrekt hij per 1 september, meldde het vastgoedbedrijf. Ook van zijn commissarispost bij financieel dienstverlener Intertrust moet nog blijken of die te combineren is met zijn nieuwe functie bij NS.
Het spoorbedrijf ligt onder een vergrootglas na een reeks schandalen. NS raakte met name in opspraak door gesjoemel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Die affaire kostte de vorige topman Timo Huges de kop. Hij werd opgevolgd door oud-minister Roger van Boxtel.
In februari kreeg NS er in de persoon van Susi Zijderveld een derde directielid bij. Zij is met name verantwoordelijk voor risicobeheer en toezicht op naleving van de regels voor goed bestuur.
AD 04.04.2016 Duizenden treinreizigers hebben in een tijdsbestek van twee weken 4000 foto’s ingestuurd van overvolle treinen. ConsumentenClaim heeft hiermee naar eigen zeggen voldoende bewijs verzameld om eventueel een rechtszaak tegen de NS te beginnen. De NS gaat graag met de organisatie in gesprek en laat weten dat de beloofde maatregelen tijd kosten.
Klagen kan alleen over veiligheid
Juridisch gezien is het treinkaartje een ‘overeenkomst tot openbaar passagiersvervoer’. Dit houdt in dat de NS verplicht is reizigers veilig en zonder vertraging te vervoeren naar de plaats van bestemming. Je hebt hierbij geen recht op een zitplaats, zo blijkt uit de algemene voorwaarden van de NS. Dat houdt in dat je alleen je beklag kunt doen over vertraging en veiligheid. Geadviseerd wordt om daarbij altijd een foto te nemen.
Indien er genoeg klachten binnenkomen, wordt de NS er op gewezen dat er zich onveilige situaties aan boord van de treinen voordoen. In dat geval is zij zich dus bewust van de onveilige situaties en dat is in het voordeel van de reiziger bij eventuele rechtszaken. Neemt de NS geen maatregelen en gebeurt er een ongeval in een overvolle trein waardoor passagiers gewond raken, dan zal zij mogelijk geen beroep op die beperkte aansprakelijkheid kunnen doen en kan volledige schadevergoeding worden verhaald.
(bron: arag.nl)
Het is momenteel overal druk in de spits, ook op de weg. Dat hoort er een beetje bij, Erwin Kroeze, NS.
De steekproef van Consumentenclaim is gehouden in maart op bekende trajecten rondom Utrecht, Den Bosch, Leiden en Amsterdam op diverse tijdstippen onder 10.000 reizigers.
Door middel van de foto’s kan worden aangetoond dat het niet sporadisch druk is in de trein, maar dat het om een structureel probleem gaat. Stef Smit van Consumentenclaim: ,,De NS zegt vaak dat drukte te herleiden is na een storing of defecte trein, dat is dus niet waar.”
Rechter?
Het is nog niet duidelijk of en wanneer de organisatie naar de rechter stapt. Met de NS is afgesproken dat de organisatie eerst het onafhankelijke onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu afwacht naar de drukte in de treinen. ,,We verwachten dat er over een week of twee meer duidelijkheid over is. De NS heeft aangegeven daarna met ons te willen praten. Dat doen we, pas daarna kunnen we eventueel een procedure starten”, aldus Smit.
De organisatie denkt in ieder geval een sterke zaak te hebben. ,,Naast de foto’s hebben we genoeg andere argumenten om aan te tonen dat de NS niet genoeg inspanning levert voor de reizigers.” Zo heeft de NS volgens Smit fouten gemaakt, zoals het niet rijvaardig maken van diesellocs, die daarom ‘stof staan te trekken’.
Geen recht op zitplaats
Interim-topman van de NS Roger van Boxtel reageerde eerder bij Nieuwsuur op de claim: ,,Er is geen recht op een zitplaats. We hebben bijna de hele dag een zitplaats, maar niet in de spits. Daar moeten we toch doorheen. En dat vraagt om inschikkelijkheid.” Deze uitspraak deugt volgens Smit voor geen meter. ,,De NS moet zich houden aan een inspanningsregel voor de reiziger.”
NS-woordvoerder Erwin Kroeze benadrukt dat de Nederlandse Spoorwegen druk bezig zijn met de in december beloofde maatregelen om drukte terug te dringen. ,,Van de 1.000 omgebouwde zitplaatsen in Sprinters van eerste naar tweedeklas, hebben we er nu al 400 gedaan. Maar alles doorvoeren kost nu eenmaal tijd.” De zegsman zegt het onafhankelijke onderzoek af te wachten alvorens te reageren op de beschuldigingen. Kroeze voegt daar nog wel aan toe: ,,Het is momenteel overal druk in de spits, ook op de weg. Dat hoort er een beetje bij.”
Volgens Consumentenclaim hebben de 10.000 forensen in ieder geval recht op 50 procent van de reiskosten tot het probleem van de overvolle treinen is opgelost. Het gaat om een miljoenenclaim.
Telegraaf 04.04.2016 Zo’n 10.000 mensen hebben de afgelopen weken foto’s gestuurd van overvolle treinen. ConsumentenClaim heeft hiermee naar eigen zeggen voldoende bewijs verzameld om eventueel een rechtszaak tegen de NS te beginnen. De organisatie vindt dat reizigers compensatie moeten krijgen voor het reizen in te volle treinen.
Dat zegt directeur Stef Smit van ConsumentenClaim, die de helft van de vervoerskosten via de rechter wil terugvorderen wegens wanprestatie. ,,NS heeft een inspanningsplicht om genoeg zitplaatsen te leveren. Het tekort aan treinen is het bestuur te verwijten, dat veel te laat ingrijpt.”
NS ontkent dat. ,,Er is sprake van een maatschappelijk probleem. In de hyperspits zal het altijd te druk zijn op weg en spoor. Daarom roepen we hoger onderwijs en bedrijfsleven met klem op flexibeler om te gaan met studie- en werktijden. Die gesprekken zijn gaande”, aldus de woordvoerder.
58 nieuwe sprinters
Vanaf eind dit jaar krijgt NS volgens hem 58 nieuwe sprinters erbij. ,,Dat zal in 2017 geen soelaas bieden aan soms overvolle treinen. We hebben al extra maatregelen genomen om de overlast te beperken, maar oplossen is onmogelijk.”
De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu laat onafhankelijk onderzoek doen naar de effecten van die NS-maatregelen. ,,Nog deze maand verwachten we de resultaten, inclusief aanbevelingen voor eventuele nieuwe acties”, aldus NS.
Uit eigen onderzoek van ConsumentenClaim onder treinreizigers blijkt volgens Smit dat 70% stelt dat er niks is verbeterd, 17% vindt van wel en 13% is van mening dat het nog erger is geworden. ,,Daar schieten we dus niks mee op.”
Reorganisatie bij NS
Volgende week neemt NS-topman Roger van Boxtel een besluit over de reorganisatie van het spoorbedrijf, die afstoten van stationswinkels, stads/streekvervoer en regionale spoorlijnen en kortere lijnen in het management inhoudt.
De centrale ondernemingsraad adviseert grotendeels negatief, maar de verwachting is dat NS dat naast zich neer zal leggen. Volgens vakbond FNV is het draagvlak op de werkvloer ver te zoeken. ,,We beraden ons op acties als ook het kabinet instemt.”
Boete zwartrijden verhoogd
Het boetebedrag voor bewust zwartrijden in het openbaar vervoer overigens verhoogd van 35 naar 50 euro. Wel is er meer coulance voor OV-abonnees die vergeten zijn in te checken.
NU 04.04.2016 Organisatie ConsumentenClaim zegt voldoende bewijs te hebben om eventueel een rechtszaak tegen de NS te beginnen, nadat zo’n vierduizend mensen de afgelopen weken foto’s hebben gestuurd van overvolle treinen.
De organisatie vindt dat reizigers compensatie moeten krijgen voor het reizen in te volle treinen.
Door middel van aaneengesloten reeksen foto’s kan volgens ConsumentenClaim worden aangetoond dat het niet sporadisch druk is in de trein, maar dat het om een structureel probleem gaat.
Het is nog niet duidelijk of en wanneer ConsumentenClaim naar de rechter stapt. Met de NS is afgesproken dat de organisatie eerst het onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu afwacht naar de drukte in de treinen.
”We verwachten dat er over een week of twee meer duidelijkheid over is. De NS wil graag met ons om de tafel voor een gesprek, als de evaluatie in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu is afgerond. Pas daarna kunnen we een procedure starten”, zegt een woordvoerder van ConsumentenClaim tegen NU.nl.
Maatregelenpakket
Op 22 december vorig jaar informeerde staatssecretaris Sharon Dijksma de Tweede Kamer over het maatregelenpakket van de NS om het materiaaltekort te lijf te gaan.
Het ministerie heeft nu een consultantsbureau ingehuurd dat namens het ministerie evalueert of de NS die maatregelen ook daadwerkelijk uitvoert en of deze een aantoonbaar effect hebben.
Justitieminister Ard van der Steur heeft nog tot donderdag de tijd om zich voor te bereiden op de rest van het debat met de Tweede Kamer over de aanslagen in Brussel. Dat blijkt uit de agenda van de Kamer.
Het debat werd geschorst, omdat Van der Steur lang niet op alle vragen uit de Kamer een afdoend antwoord had. Inmiddels zijn er nog meer vragen gerezen.
De minister krijgt waarschijnlijk een stevige dobber aan de voortzetting van de vergadering. Die was afgelopen week nog maar amper onderbroken, of Van der Steur moest alweer melden dat niet de FBI Nederland informatie stuurde over de aanslagplegers Ibrahim en Khalid El Bakraoui, zoals hij eerder had beweerd, maar een andere Amerikaanse opsporingsinstantie, de Intelligence Division van de New York Police Department (NYPD).
Die vergissing, die overigens aan de inhoud van het bericht niets veranderde, boezemt met name de oppositie weinig vertrouwen in. Zelf houdt de bewindsman volop de moed erin, zo deed hij vrijdagmiddag voorkomen.
Kritiek uit oppositie
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer eisen opheldering. Van der Steur ligt al onder vuur in de nasleep van de radicaalislamitische aanslagen in Brussel. Een van de aanslagplegers kon vorig jaar ongemoeid Nederland binnenkomen, hoewel hij Turkije was uitgezet. Ook was er onduidelijkheid over Amerikaanse informatie over deze man.
“Het lijkt erop dat minister Van der Steur de zaken voor de zoveelste keer niet op orde heeft, afspraken met de Kamer niet nakomt en de Kamer niet juist informeert”, reageerde SP-leider Emile Roemer. PVV-leider Geert Wilders twitterde dat de minister beter de eer aan zichzelf kan houden. Lees:opstappen.
D66-kopstuk Alexander Pechtold sprak bij RTL over toenemende verwarring: “Een werkgroep die nooit bijeenkomt noem ik geen werkgroep. Hoe langer deze kwestie voortsleept, hoe meer vragen er rijzen in plaats van dat er antwoorden komen.”
CDA-leider Sybrand Buma wil onmiddellijk duidelijkheid van de minister: “Syriëgangers komen bijna allemaal terug via Turkije dus zijn harde afspraken met Turkije essentieel.”
In een brief geeft Van der Steur antwoord op de vragen vanuit de Tweede Kamer over de zaak-El Bakraoui. Nederland is kort voor de aanslagen in Brussel tweemaal op de hoogte gebracht van de komst van de jihadist: eerst door de New Yorkse politie en daarna door de Belgische autoriteiten.
Toen werd ook duidelijk dat Ibrahim El Bakraoui en zijn broer Khalid El Bakraoui in contact stonden met Salah Abdeslam – op dat moment de enige voortvluchtige terrorist van de aanslagen in Parijs. Abdeslam werd vier dagen voor de aanslagen in de Belgische hoofdstad opgepakt in de Brusselse wijk Molenbeek.
Ibrahim El Bakraoui landde vorig jaar in de zomer op Schiphol, nadat hij door Turkse autoriteiten werd opgepakt bij de Syrische grens. Turkije zond een waarschuwing naar de Nederlandse ambassade in Ankara, maar dit werd nooit gelezen. Van der Steur schrijft dat de jihadist waarschijnlijk niet lang in Nederland verbleef na zijn uitzetting, ook al is dat niet onderzocht.
Kritiek
De druk op de minister is flink toegenomen nadat de informatie over El Bakraoui aan het licht is gekomen. Vorige week werd het debat over Brussel gestaakt, omdat de VVD’er onvoldoende antwoorden paraat had op het spervuur aan vragen vanuit de oppositie over de terreurbestrijding.
Van der Steur buigt niet voor de kritiek en blijft bij zijn standpunt, volgens hem zijn ‘de acties uitgevoerd die uitgevoerd moesten worden’. De bewindsman geeft toe dat de internationale samenwerking verbeterd moet worden en dat er alerter moet worden gehandeld. Donderdag moet Van der Steur zich opnieuw verantwoorden tegenover de Kamer.
Werkgroep
Vijf maanden geleden beloofde de minister bij een werkbezoek aan Turkije om samen op te trekken bij onder meer de bestrijding van jihadisme. Van de afspraken blijkt nog niks terechtgekomen.
Zo blijkt uit berichtgeving van RTL Nieuws dat een in november beloofde werkgroep nooit is samengekomen. De werkgroep zou moeten bestaan uit Turkse en Nederlandse ambtenaren, met als doel beter samen te werken op het gebied van ‘drugscriminaliteit, contraterrorisme en jihadreizigers’. De Tweede Kamer heeft zelfs nog nooit van de werkgroep gehoord.
Gevoelig
Het is saillant dat Van der Steur beoogde om beter samen te werken met zijn Turkse ambtgenoot, omdat hij momenteel juist onder vuur ligt als gevolg van een zeer gebrekkige samenwerking met Turkije.
De Turkse autoriteiten waarschuwden Nederland voor de komst van zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui, maar met die informatie werd niets gedaan. El Bakraoui kon Schiphol zonder problemen verlaten en blies zichzelf twee weken geleden op in Brussel.
Opheldering
De Tweede Kamer reageert andermaal met grote verbazing. ‘Hoe langer deze kwestie voortsleept, hoe meer vragen er rijzen in plaats van dat er antwoorden komen,’ zei Alexander Pechtold (D66) tegen RTL Nieuws.
‘Het lijkt erop dat minister Van der Steur de zaken voor de zoveelste keer niet op orde heeft, afspraken met de Kamer niet nakomt en de Kamer niet juist informeert,’ aldus SP-leider Emile Roemer. Het ministerie van Justitie belooft in reactie op de berichtgeving dat de werkgroep ‘op korte termijn’ voor het eerst bijeen zal komen.
Tijdens het Kamerdebat over de aanslagen in Brussel raakte Van der Steur al in opspraak nadat hij de Kamer verkeerd inlichtte over terreurinformatie van de Amerikaanse autoriteiten. Omdat er veel vragen waren waarop Van der Steur niet kon antwoorden, werd besloten het debat komende donderdag voort te zetten.
AD 18.06.2016 Nederland moet meer geld steken in het verzamelen en analyseren van informatie over potentiële terroristen. Dat zeggen diverse terreurbestrijders op anonieme basis tegen de NOS. Volgens de terreurbestrijders ligt de focus te veel op politie-eenheden die snel reageren op dreigingen en te weing op preventie.0 reacties
Volgens bronnen bij de politie zijn er door de reorganisatie veel mensen die worden overgeplaatst naar nieuwe functies en die het vak dus nog moeten leren. Ook is de kwaliteit van de analisten onder de maat. Daardoor kunnen deze politiemensen niet optimaal doen wat ze moeten doen. Er is te weinig geld voor opleidingen.
De politie laat weten dat ook tijdens de reorganisatie terreurbestrijding prioriteit heeft en dat ze er alles aan doet om vacatures door herplaatsingen zo snel mogelijk op te vullen.
Telegraaf 18.06.2016 Nederland moet meer geld steken in het verzamelen en analyseren van informatie over potentiële terroristen. Dat zeggen diverse terreurbestrijders op anonieme basis tegen de NOS. Volgens de terreurbestrijders ligt de focus te veel op politie-eenheden die snel reageren op dreigingen en te weinig op preventie.
Volgens bronnen bij de politie zijn er door de reorganisatie veel mensen die worden overgeplaatst naar nieuwe functies en die het vak dus nog moeten leren. Ook is de kwaliteit van de analisten onder de maat. Daardoor kunnen deze politiemensen niet optimaal doen wat ze moeten doen. Er is te weinig geld voor opleidingen.
De politie laat weten dat ook tijdens de reorganisatie terreurbestrijding prioriteit heeft en dat ze er alles aan doet om vacatures door herplaatsingen zo snel mogelijk op te vullen.
Elsevier 31.05.2016 Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft dinsdag een waarschuwing uitgedaan aan Amerikanen die deze zomer naar Europese landen reizen. De kans op terroristische aanslagen zou aanzienlijk zijn.
‘De enorme aantallen toeristen die naar Europa komen, zullen een groot doelwit vormen voor terroristen die aanslagen willen plegen op publieke plekken, specifiek rondom grote evenementen,’ schrijft het ministerie in het nieuwe reisadvies dat dinsdag verscheen.
In het algemeen zouden restaurants, winkelcentra en het openbaar vervoer een vergroot risico op aanslagen lopen. Eerder werd een soortgelijke reiswaarschuwing uitgegeven voor toeristen in Turkije.
Wereldjongerendag
Twee evenementen worden met naam en toenaam genoemd. Naar de Wereldjongerendag van de Katholieke kerk in het Poolse Krakau (eind juli) komen naar verwachting 2,5 miljoen mensen. De lokale infrastructuur is daar niet op gebouwd, waarschuwt het ministerie, dat toeristen adviseert om grote mensenmassa’s te ontlopen.
Daarnaast schat het Amerikaanse ministerie in dat de kans op aanslagen groot is rondom het Europees Kampioenschap voetbal in Frankrijk, dat tussen 10 juni en 10 juli wordt gehouden in meerdere Franse steden. De Franse autoriteiten geven toe dat jihadisten waarschijnlijk bezig zijn met het plannen van aanslagen rond de wedstrijden, maar ook dat de diensten de terreurdreiging aan kunnen.
Noodtoestand
Sinds de aanslagen in Parijs van afgelopen jaar is de noodtoestand uitgeroepen in het land, waardoor de politie in grotere aantallen kan worden ingezet en bovendien meer macht heeft. Die noodtoestand is onlangs verlengd tot het einde van de zomer, na het EK en de Tour de France.
In totaal zullen 90.000 agenten worden ingezet tijdens het EK, zei de minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve afgelopen week. De Franse diensten moeten overigens niet alleen rekening houden met jihadisten van Islamitische Staat, de grote groepen rellende Fransen zorgen ook voor problemen. Vakbonden hebben voor het EK nieuwe stakingen aangekondigd, die nu al het land deels platleggen.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
BB 20.05.2016 De grillige betrokkenheid van overheden bij de aanpak van terreur en radicalisering heeft consequenties gehad voor het gezamenlijke interventievermogen van de overheid. Dat stellen Utrechtse wetenschappers in de Evaluatie nationale contraterrorisme-strategie 2011-2015 die zij in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie opstelden. Onderzoekers Mirko Noordegraaf en Scott Douglas leggen uit.
Hoe moeilijk was deze evaluatie?
Noordegraaf: ‘Heel moeilijk. De aard van het fenomeen terrorisme is complex en het ontstaan van radicalisering is onder experts een omstreden onderwerp. In Nederland behelst contraterrorisme een brede aanpak met repressieve en preventieve maatregelen en zowel veiligheidsgerichte als sociaalgerichte interventies. Het gaat om de combinatie ervan. Je voorkomt geen terrorisme door alleen een paspoort in te nemen. Wij keken in de evaluatie naar doelgerichtheid, legitimiteit en robuustheid van het gezamenlijk interventievermogen en hebben daarin patronen ontdekt.’
Douglas: ‘Het interventievermogen betekent of je met z’n allen in staat bent te reageren op wat er gebeurt. Dat hebben we vanuit verschillende hoeken benaderd. Dan zie je dat veel patronen zich herhalen op landelijk en lokaal niveau.’
Wat vonden jullie zelf de belangrijkste uitkomst?
Douglas: ‘De kracht van de Nederlandse aanpak: veiligheids- en sociaalgerichte maatregelen combineren. Dat vereist wel dat partijen met elkaar verbonden zijn. Uit veiligheidsperspectief wil de politie een verdacht persoon verhoren, maar uit sociaal perspectief is het belangrijk dat hij zijn baan behoudt. Uitkomst is dan dat deze persoon in het weekend wordt verhoord. Dat is goede samenwerking en combineert veiligheid voor de samenleving met een perspectief voor de persoon.’
Maar zo gaat het niet altijd.
Douglas: ‘Als de dreiging niet zichtbaar is, zie je die verbinding afbrokkelen. De partners drijven uit elkaar. Dat gebeurde in de periode 2011-2013. Pas als het weer zichtbaar wordt, zoeken ze elkaar weer op. Casusoverleggen met de gemeente in de regierol kunnen heel krachtig gaan. De kracht zit hem in coördinatie en afstemming.
Het kan fout gaan als er bijvoorbeeld een landelijke “bevriezingsmaatregel” komt en partijen niet goed verbonden zijn. Alle bankrekeningen worden geblokkeerd. Dat kan om goede redenen zijn, maar de sociale dienst wordt vanuit een supermarkt gebeld dat iemand niet kan pinnen. Dan loopt het allemaal spaak. Die noodzakelijke coördinatie zie je eind 2015 weer verbeteren.’
Toch lijkt het ook op jojobeleid. Of is dat inherent aan contraterrorismebeleid?
Noordegraaf: ‘Wij gebruiken die term niet. Na een aanslag is alles heel tastbaar. Dan weet iedereen: hier gaat het over. Gevaarlijk is dan dat de aandacht voor andere vormen van terrorisme afneemt, terwijl dit niet de enige dreiging is. Er is wel weer politieke aandacht: organisaties worden opgebouwd, geld vrijgemaakt, bezuinigingen teruggedraaid.
We zagen dat de capaciteit vanaf 2011 werd afgebouwd en in 2013 na een tastbare dreiging weer werd opgebouwd. Als die tastbaarheid en bestuurlijke urgentie wegebben, zou je kunnen veronderstellen dat het de komende tijd weer de andere kant opgaat. Dat hebben we niet onderzocht.’
Douglas: ‘Het is moeilijk koers te houden als het stormt, maar als het windstil is, dan dobber je juist uit elkaar. Dat is het gevaar.’
Ook lokaal.
Douglas: ‘Ja, we noemen bijvoorbeeld een grote stad waar tot 2013 slechts 0,2 fte voor radicalisering was vrijgemaakt. Die persoon stond er alleen voor en had ook nog andere taken.’
Hoe borg je dat dan wel?
Noordegraaf: ‘De brede benadering moet je overeind houden en ook bepaalde kernwaarden, zoals de open samenleving. Probeer er verder flexibel op in te spelen: zorg dat je signaleringscapaciteit hebt, houd contacten in de maatschappelijke haarvaten in wijken en buurten.
Douglas: ‘Het gaat niet zozeer om het borgen van de gereedschappen, maar om de verbindingen. Je hoort van ambtenaren niet dat ze instrumenten missen. Maar gemeenten die voor 2013 niet met een moskee spraken, moeten die verbinding nu in alle haast leggen.’
De strategische plannen kunnen onbedoeld gebruikt worden als beleidscatalogus waar partijen selectief uit kunnen kiezen, schrijven jullie. Gebeurt dat vaak en wat is het gevaar daarvan?
Noordegraaf: ‘Het gaat niet alleen om het maken van een plan, maar ook om de constante planning en herijking. Als de dreiging van terrorisme groeit, wordt de strategie geactiveerd, zoals door het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme uit 2014. De kunst is om het in het licht van de actuele dreigingen steeds bij de tijd te brengen. Lokaal besturen vereist dan behendigheid en stuurmanskunst. Een kunst om “imagination” te plegen, het ondenkbare te bedenken. Uit de gebaande paden en routines treden. Dat vraagt heel wat van lokaal bestuur.’
Sommige gemeenten zetten de stap naar een regionale structuur voor hun radicaliseringsbeleid. Is dat beter?
Douglas: ‘Die gemeenten houden goed vast aan de brede benadering, maar qua niveau bewegen ze mee met de mate van dreiging. Als terroristische netwerken zich regionaal gaan organiseren, moeten gemeenten dat ook doen. Als er maar aandacht voor is, dan is er ook flexibiliteit om mee te bewegen.’
In hoeverre was het nou verantwoord dat die capaciteit, kennis en contacten weg waren? Was het daardoor minder veilig in Nederland? ‘De grilligheid van de betrokkenheid heeft echter al consequenties gehad voor de doelgerichtheid, legitimiteit en robuustheid van het interventievermogen’, staat in de evaluatie.
Douglas: ‘Daarmee rekken we onze beoordeling zover mogelijk op als we kunnen en dan houdt het ook op. Aan burgemeesters en politiechefs geef je de vraag mee: hoe staat het met je interventievermogen? Kunnen we omgaan met moeilijke cases en zaken die op ons afkomen? Dat is je focus in deze woelige zee. Op lokaal niveau wordt die beweging naar een krachtiger interventievermogen nu gemaakt, maar ze moeten het vasthouden als het straks weer rustig lijkt.’
Noordegraaf: ‘Het is moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren de komende jaren. Je kunt wel een plan maken, maar het gaat ook om het voorstellingsvermogen dat een totaal nieuwe dreiging zich aandient.’
Douglas: ‘Het is een complex onderwerp. Ik ken niemand die de opmars van ISIS precies heeft voorspeld. Je kunt beter worden in voorspellen, maar moet vooral beter worden in het reageren op wat de toekomst kan brengen.’
BB 19.05.2016 De aandacht voor radicalisering en terrorisme nam vanaf 2011 zowel landelijk als lokaal af bij verminderde dreiging of politieke aandacht. Dat blijkt uit de Evaluatie nationale contraterrorisme-strategie 2011-2015 die vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd. De tijd om verloren capaciteit, contacten en kennis na de hernieuwde dreiging vanaf 2013 weer op te tuigen had consequenties voor het gezamenlijke interventievermogen.
Last van weggelekte kennis
De integrale lokale aanpak van terrorisme en radicalisering is uiteindelijk krachtig, maar ondervindt hinder van eerder weggelekte kennis, contacten en capaciteit. Belangrijkste struikelblok is beperkte kennis en capaciteit op het thema radicalisering. Professionals op straat blijken niet altijd over de vaardigheden te beschikken om radicaliserende personen aan te spreken. Respondenten in de drie onderzochte gemeenten (een grote, een middelgrote en een kleine) signaleren herhaaldelijk dat er in 2013/2014 veel inspanning nodig is om de capaciteit van essentiële deelnemers te organiseren, met name bij politie en OM. De lokale aanpak leunt sterk op contacten en betrokkenheid van enkele lokale medewerkers. Dat maakt de lokale aanpak kwetsbaar, ook omdat deze enkele personen overbelast dreigen te raken.
Bestuurlijke retoriek
Soms worden lokale trajecten doorkruist door landelijke interventies en bestuurlijke retoriek waarbij men geen rekening met de lokale aanpak. Termen als “jihadisme” en “contraterrorisme” kunnen maatschappelijke samenwerkingspartners uit de islamitische gemeenschap afstoten. Belemmerende factoren zijn daarnaast het ontbreken van een duidingskader voor radicalisering, beperkte mogelijkheden voor informatiedeling door privacywetgeving en afnemende bereidheid van potentiële uitreizigers vrijwillig mee te werken.
Toerusten professionals blijft zorg
Wel zeggen respondenten dat ze voldoende instrumenten hebben om op casusniveau een maatwerkaanpak vorm te geven. Ook concluderen de onderzoekers dat eind 2015 meer menskracht beschikbaar is, onderlinge afstemming is verbeterd en de samenwerking verder is ingebed in bestaande lokale overlegorganen, zoals het Veiligheidshuis. Toch blijft het toerusten van professionals een zorg. Het is volgens de onderzoekers ook maar de vraag of de herwonnen capaciteit niet weer afneemt als de politieke aandacht verslapt.
Gezamenlijke interventievermogen
Doel van de evaluatie was inzichtelijk te maken welke bijdrage de strategie 2011-2015 had op het verminderen van het risico op en de vrees voor aanslagen en het beperken van mogelijke schade na aanslagen. Om vast te stellen of de overheid krachtig heeft opgetreden bekeken de onderzoekers in hoeverre het gezamenlijk interventievermogen gericht, gedragen en geborgd is geweest op het niveau van strategische planning, landelijke samenwerking en de integrale lokale aanpak.
Lokale aanpak cruciaal
De integrale lokale aanpak is cruciaal in de reactie op de toegenomen dreiging na 2012 en wordt met name ingezet in gemeenten met veel uitreizigers. Gemeentelijke diensten, politie, Openbaar Ministerie en hulpverleningsorganisaties werken samen in een multidisciplinair casusoverleg. Daarin stellen ze een maatwerkpakket op van interventies gericht op individuen met daarin zowel repressieve als preventieve en veiligheids- en sociaalgerichte maatregelen.
Selectieve aandacht
De onderzoekers concluderen dat naast het feit dat de capaciteit dus sterk fluctueert de strategie zo breed georiënteerd is dat onbedoeld ruimte ontstaat voor selectieve aandacht. Als gevolg daarvan krijgen veiligheidsgerichte maatregelen onbedoeld prioriteit. De strategie wordt in plaats van een kompas voor alle partners onbedoeld een beleidscatalogus waaruit je vrij kunt kiezen. Verder zien sociaalgerichte partners in tijden van verminderde aandacht voor terrorisme geen expliciete rol meer voor zichzelf, terwijl veiligheidsgerichte spelers wel actief zijn. Voor de brede benadering zijn beide bijdragen nodig. Bij zichtbare dreiging groeit de rol van de sociaalgerichte partners weer.
Verandering en onzekerheid
De onderzoekers adviseren het herstelde interventievermogen voor de strategie 2016-2020 beter te borgen. De vraag is hoe, zeker als de dreiging wegebt of van aard verandert. Dit vergt volgens de onderzoekers flexibel plannen, sturen en leren en dat moet gepaard gaan met meer gefixeerde perspectieven, rollen, posities, en borging van tijd, aandacht en capaciteit. De strategie 2011-2015 heeft niet alles kunnen voorspellen en ook de toekomstige strategie zal trends missen. De onderzoekers noemen het belangrijk dat de strategie zich instelt op verandering en onzekerheid.
AD 26.04.2016 De aanslagen in Brussel hebben ook gevolgen voor de Haagse Koningsnach. Rootz, een van de grootste uitgaansgelegenheden, gaat alle bezoekers preventief fouilleren en hun tassen controleren.
Het fouilleren bij Rootz – met 700 bezoekers – is een controle op zogenoemd extreem geweld. Dat betekent dat vooral gekeken wordt naar de aanwezigheid van wapens. Omdat dit nooit om minuscule voorwerpen gaat, moet een controle snel gedaan zijn en verwacht eigenaar Patrick van Aller dinsdagavond en woensdag geen lange wachtrijen voor Rootz aan de Grote Markt in Den Haag.
Bizar
Van Aller doet de extra controle na de aanslagen in Brussel. Bizar, vindt hij, dat hij daar tegenwoordig rekening mee moet houden. ,,Vroeger zeiden ze dat je als horecaman maar een vak had moeten leren. Maar dit is nu dus de wereld in 2015. Dat ik over dit soort zaken moet nadenken.”
Wie zijn zaak binnenkomt had sowieso al te maken met controles. Die zijn voornamelijk gericht op het vinden van drugs. ,,Die pakjes zijn veel kleiner. Als we die kunnen ontdekken dan vinden we die draden en die wekker van de bomgordel ook wel. Voor de zekerheid doen we nu echter een tassencontrole en fouilleren we iedereen.”
Alert
Of de Haagse politie na de aanslagen in Brussel extra controleert tijdens de Koningsnach en Koningsdach wil een woordvoerder niet zeggen. Ook de organisatie van Life I Live wil vrijwel niets kwijt. ,,We zijn alert en met veel man op de been.”
Terreurbestrijder Dick Schoof (NCTV) meldde zondag wel dat er tijdens de Koningsdagfeesten in het hele land extra veiligheidsmaatregelen genomen worden. Er zijn meer agenten op straat en ook worden er ‘onzichtbare maatregelen’ genomen, stelde Schoof.
Fors
De beveiliging van de oranjefeesten is altijd al flink, stelt Maarten Hinloopen, eigenaar van bijna alle horecazaken op de Grote Markt. Dat is na de aanslagen in Parijs en Brussel eigenlijk niet anders. ,,Bij Life I live is al jaren een behoorlijke hoeveelheid beveiligers en diensten op de been. Dat is nog een erfenis van de Koninginnenach,” zegt Hinloopen, ook voorzitter van Koninklijke Horeca Den Haag. ,,Elk jaar verwonder ik me weer over de hoeveelheid, voor een evenement dat al jaren bewijst dat het een leuke avond is.”
NU 24.04.2016 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Dick Schoof, zegt zondag dat voor Koningsdag alle maatregelen zullen worden genomen die nodig zijn om alles veilig te laten verlopen.
“Natuurlijk worden extra maatregelen genomen en zullen de politie en wij extra mensen inzetten”, aldus Schoof in het programma WNL op Zondag.
Schoof sprak van zichtbare en onzichtbare maatregelen om ervoor te zorgen dat het feest normaal gevierd kan worden. “Mensen die iets zouden kunnen doen, houden we extra in de gaten”, aldus Schoof.
De Zwolse burgemeester Henk-Jan Meijer zei zaterdag in een televisie-interview al dat hij zich geen zorgen maakt over de veiligheid van het bezoek van de koning aan de stad. Na de terreuraanslagen in Brussel vorige maand is nog eens goed gekeken naar alle maatregelen, maar ook daarvoor al was Koningsdag “een van de meest beveiligde evenementen van ons land”.
De NCTV werd in 2012 ingesteld om Nederland te beschermen tegen bedreigingen die de maatschappij kunnen ontwrichten.
Weersverwachting
De gemeente Zwolle hoopt dat het weer woensdag geen spelbreker wordt bij de viering van Koningsdag. De weersvoorspellingen zijn somber, met regen en temperaturen onder de tien graden.
Koning Willem-Alexander zei vorige week bij het Koningsdagconcert dat als opwarmertje in de Overijsselse hoofdstad werd gehouden, dat hij uitkijkt naar het feest.
Naar verwachting zal de koninklijke familie compleet aanwezig zijn op Koningsdag, inclusief prinses Alexia die eind februari tijdens de wintersportvakantie in Lech haar rechterbovenbeen brak. “We gaan proberen haar zoveel mogelijk mee te laten doen. Ze wil zelf heel graag”, aldus de koning.
Ankerpunten
Voor het programma in Zwolle is lering getrokken uit de eerste Koningsdag ‘nieuwe stijl’ vorig jaar in Dordrecht, waar het bezoek ruim een uur uitliep. Zo is de route die de Oranjes afleggen korter, zijn er geen binnenactiviteiten omdat die de vaart eruit halen en wordt er strenger gelet op de klok.
Er zijn vier ankerpunten met elk een eigen thema, inclusief cultuur, een grote parade en sport, en tussen die verschillende onderdelen wandelt het gezelschap langs het publiek.
AD 24.04.2016 Zwolle hoopt dat het weer woensdag geen spelbreker wordt bij de viering van Koningsdag. De weersvoorspellingen zijn somber, met regen en temperaturen onder de tien graden. Koning Willem-Alexander kijkt niettemin uit naar het feest.
Dat zei hij vorige week bij het Koningsdagconcert dat als opwarmertje in de Overijsselse hoofdstad werd gehouden. Het ziet er ook naar uit de koninklijke familie compleet zal zijn, inclusief prinses Alexia die eind februari tijdens de wintersportvakantie in Lech haar rechterbovenbeen brak.
,,We gaan proberen haar zoveel mogelijk mee te laten doen. Ze wil zelf heel graag”, aldus de koning.
Veiligheid
Burgemeester Henk-Jan Meijer zei zaterdag in een televisie-interview zich geen zorgen te maken over de veiligheid. Na de terreuraanslagen in Brussel vorige maand is nog eens goed gekeken naar alle maatregelen, maar ook daarvoor al was Koningsdag “een van de meest beveiligde evenementen van ons land.”
Voor de programmering is lering getrokken uit de eerste Koningsdag ‘nieuwe stijl’ vorig jaar in Dordrecht, waar het bezoek een uur uitliep. Zo is de route die de Oranjes afleggen korter, zijn er geen binnenactiviteiten omdat die de vaart eruit halen en wordt er strenger gelet op de klok. Er zijn vier ankerpunten met elk een eigen thema, inclusief cultuur, een grote parade en sport, en tussen die verschillende onderdelen wandelt het gezelschap langs het publiek.
Telegraaf 24.04.2016 Voor Koningsdag zullen extra veiligheidsmaatregelen genomen worden om alles veilig in goede banen te leiden. Dat verklaarde Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Dick Schoof zondag.
Natuurlijk worden extra maatregelen genomen en zullen de politie en wij extra mensen inzetten, aldus Schoof. Hij had het over zichtbare en onzichtbare maatregelen om ervoor te zorgen dat we het feest met zijn allen kunnen vieren. ,,Mensen die iets zouden kunnen doen, houden we extra in de gaten”, zei hij in WNL op Zondag.
Trouw 21.04.2016 De terreurdreiging van jihadisten komt van steeds meer kanten en wordt diffuser. We moeten er serieus rekening mee houden dat Islamitische Staat vanuit Syrië een aanslag in Nederland voorbereidt. Maar zo’n aanslag kan ook beraamd worden door een solist op een zolderkamer, ergens in het land. Of door Al-Qaida of een andere islamitische terreurgroep.
Dat schrijft de AIVD in haar jaarverslag over 2015. De inlichtingendienst zag vorig jaar twee grote dreigingen: jihad-terreur en cyberspionage vanuit Rusland, China en Iran. Dat laatste moeten we wat de AIVD betreft niet onderschatten: vorig jaar noteerde ze een recordaantal digitale spionage-aanvallen op Nederlandse overheidsinstellingen die ‘een dreiging voor de nationale veiligheid vormen’. Een overzicht van de bevindingen.
Moslimextremisten minder grijpbaar
Het wordt volgens de inlichtingendienst lastiger om grip te krijgen op de dreiging van die groepen: ze opereren via grote netwerken, maar ook via ‘lone wolves’. “Het kan gaan om professionele, lang van tevoren geplande, grootschalige aanslagen of juist relatief eenvoudige, kleinschalige geweldsdaden”, schrijft de AIVD.
IS en Al-Qaida strijden om de titel van gevaarlijkste terreurgroep, en een aanslag in Nederland kan een manier zijn om hun superioriteit te tonen. Verder concurreren ze beiden met groepen als Jabhat al-Nusra en Khorasan. Die zijn vooral in Syrië actief, maar zouden ook in staat zijn in het Westen dood en verderf te zaaien.
Nog een gevaarlijke ontwikkeling: dat jihadisten in Jemen en Libië zich hebben aangesloten bij IS en Al-Qaida. Die landen kunnen uitgroeien tot een vrijhaven van waaruit de groepen ‘aanslagen tegen het Westen kunnen plegen’. Het gaat IS trouwens niet alleen voor de wind. Tegenover die winsten elders in het Midden-Oosten staat de onvrede onder jihadisten over IS’ slecht bestuurde kalifaat en de voortdurende luchtaanvallen door onder meer het Westen.
Jihadisten zoeken in Nederland naar wapens
Eind 2015 stond de teller van personen met jihad-aspiraties die uit Nederland vertrokken naar Syrië en Irak op 230. Een deel was teruggekeerd, zo’n 150 waren nog steeds ter plekke. De AIVD houdt de terugkeerders uiteraard in de gaten. “De aanslagen in Parijs hebben onder meer laten zien dat terugkeerders een dreiging kunnen vormen.”
En inderdaad, er zijn in Nederland jihadisten op zoek naar wapens. Dat hoeft niet direct te betekenen dat zij aanslagen beramen, meent de AIVD. Sommigen staan met één been in het jihadisme en met het andere in de georganiseerde misdaad. Maar gezien de aanslagen van de afgelopen tijd is de kans dat zij ook terreurplannen hebben natuurlijk wel realistisch. Om hoeveel personen dat gaat, meldt de dienst niet.
De spanningen in het Midden-Oosten zorgen voor een klimaat waarin de salafistische boodschap meer gehoor vindt..
Jihadisten reizen soms mee met vluchtelingen
Net als in voorgaande jaren gebruikten sommige jihadisten in 2015 migrantenroutes om Europa binnen te komen. Het is lastig om hen eruit te pikken. De AIVD heeft in 2015 enkele meldingen onderzocht, maar zag naar eigen zeggen ‘geen aanwijzingen van structureel misbruik van migrantenstromen en asielprocedures door terroristische organisaties’.
IS doet meer aan offensief cyberjihadisme
Opvallend is de groeiende dreiging die uitgaat van IS’ ‘cyberjihadisme’. De online techneuten van de organisatie zijn sinds de zomer van 2014 sterk geprofessionaliseerd. Ze lijken nu centraal te worden aangestuurd, en houden zich naast propaganda onder meer bezig met het publiceren van persoonsgegevens van ‘veelal Westers militair- en overheidspersoneel’. Zo zaaien ze angst en maken ‘benoemen ze potentieel doelwitten’.
Salafisten roeren zich nadrukkelijker
Moslims die het salafisme, een ultra-orthodoxe stroming binnen de islam, uitdragen, worden mondiger. Het ‘aanbod van salafistische boodschappen’ groeit, zowel online als offline, constateert de AIVD. “Bovendien zorgen de spanningen in het Midden-Oosten voor een klimaat waarin de salafistische boodschap meer gehoor vindt. Dit draagt bij aan de groei van potentiële aanhang.”
Eerder constateerde de dienst al dat hoewel de gemiddelde salafist zelf geen directe terreurdreiging vormt, de stroming wel een ‘emanciperende werking’ kan hebben voor het jihadisme. Ofwel: wie vertrouwd is met de ideeën van het salafisme, maakt sneller de overstap naar extremisme.
Over de toenemende invloed van salafisten is de dienst vaag maar omineus. “Sommige salafisten proberen hun gedachtegoed aan hun omgeving op te leggen”, schrijft ze. “Met name gematigde moslimgemeenschappen staan onder druk van dergelijke ideologen. Daarnaast richten zij zich met hun boodschap bewust op kwetsbare groepen, zoals vluchtelingen.”
We zijn digitaal nog te naïef…
Overheid wordt digitaal volop bespioneerd…
Dan de cyberspionage. Nederlandse overheidsdiensten zijn volgens de AIVD ‘structureel doelwit van omvangrijke en geavanceerde digitale spionage-aanvallen’. Die zijn vaak afkomstig van ‘statelijke actoren’, met name Rusland, China en Iran.
De landen zijn hoogstwaarschijnlijk uit op informatie over politieke besluitvorming, politieke en economische plannen en onderhandelingstactieken. Waarschijnlijk worden de meeste van die aanvallen niet opgemerkt, merkt de AIVD op, en zien we alleen het topje van de ijsberg.
… net als Nederlandse bedrijven
Bedrijven in sectoren waarin Nederland uitblinkt, zoals energie, high tech en watervoorziening, zijn ook volop doelwit van cyberaanvallen. De aanvallers zijn volgens de dienst ‘op zoek naar zeer specialistische en soms zelfs experimentele technologie die zijn marktwaarde nog moet bewijzen’.
“Deze technologieën zijn essentieel voor het huidige en toekomstige verdien- model van de getroffen bedrijven”, meent de AIVD. “Maar ook en vooral van grote waarde voor een stabiele en groeiende economie die de basis vormt van onze welvaart.” Ofwel: buitenlandse hackers proberen concurrentievoorsprong te krijgen door bij Nederlandse bedrijven kennis af te kijken. Daarmee ‘ondermijnen ze de Nederlandse kenniseconomie’.
De aanvallers gebruiken bekende hackmethoden, maar ze gaan wel steeds geraffineerder te werk. Zo volgen ze soms ICT-medewerkers van het bedrijf dat ze hacken, om erachter te komen welke maatregelen die willen nemen. De hackers kunnen dan zorgen dat ze die medewerkers voor zijn.
Veel bedrijven zijn niet opgewassen tegen aanvallen
“We zijn digitaal nog te naïef”, vindt de AIVD. Individuen, bedrijven en de overheid zijn zich ‘nog onvoldoende bewust van die digitale kwetsbaarheid, waardoor maatregelen daartegen achterblijven’.
Een treffend voorbeeld is het bedrijf dat volop in de gaten houdt of er iemand in zijn systemen binnen wil dringen, maar geen rekening houdt met de hackers die al binnen zijn. Daardoor kunnen buitenlandse spionnen volgens soms jarenlang ongezien meelezen en -luisteren. Op dat gebied valt er volgens de dienst nog een hoop te winnen.
Elsevier 21.04.2016 Er lopen in Nederland radicale moslims rond die op zoek zijn naar wapens en worden aangespoord door terreurgroepen Islamitische Staat (IS) en Al-Qa’ida om aanslagen in ons land te plegen.
Die verontrustende waarschuwing staat in het jaarverslag van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
‘Het is niet altijd duidelijk met welk primair doel wapens worden gezocht,’ schrijft de AIVD. ‘Wapens in handen van jihadisten hoeven niet per se voor terroristische aanslagen te worden gebruikt, maar gezien voorbeelden in onder andere Canada, de Verenigde Staten en Frankrijk, is de kans hierop wel reëel.’ Er lopen verschillende onderzoeken naar acute dreigingen in en tegen Nederland.
Concurrentiestrijd
Nederlandse moslims worden sterk beïnvloed door de professionele propagandamachine van IS, die terrorisme gelijkstelt aan heroïsme en moslims naar Syrië en Irak lokt. Ook Al-Qa’ida probeert mensen te ronselen. De ‘concurrentie’ tussen de twee terreurgroepen vergroot de kans op een grootschalige aanslag in Europa of Amerika, constateert de AIVD.
Al-Qa’ida lijkt invloed te hebben ingeleverd, wat ook een gevaar met zich meebrengt. ‘Voor Al-Qa’ida is het belangrijk om op afzienbare termijn een “spectaculaire” aanslag te plegen om het verloren gegane prestige te herwinnen,’ aldus de AIVD.
Voedingsbodem
Volgens de veiligheidsdienst zijn er in Nederland drie verschillende groepen jihadisten. Er zijn zo’n veertig teruggekeerde Syriëgrangers, die gevechtservaring hebben opgedaan en daarom een vergroot risico met zich meebrengen. De tweede groep bestaat uit jihadisten die willen uitreizen, maar bij wie dat niet lukt. De derde groep jihadisten wil alleen strijd in Nederland leveren. Dat kan zijn door aanslagen te plegen, maar ook door met criminele daden de jihadstrijd te financieren.
Veel jihadisten zijn hier geboren en opgegroeid, maar beschouwen desondanks het Westen als zondig en als vijand van de islam en zijn bereid om hier een gewelddadige jihad te voeren.
Een andere verontrustende ontwikkeling in Nederland is de opkomst van het salafisme. ‘De onverdraagzame en polariserende boodschap’ die salafisten verspreiden, zijn een ‘voedingsbodem voor radicalisering naar het jihadisme’, aldus de veiligheidsdienst.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
RO 21.04.2016 De dreigingen tegen Nederland komen van alle kanten en zijn complex en veelzijdig. Dat schrijft de AIVD in zijn jaarverslag over 2015. Zo heeft de jihadistische dreiging zich in 2015 nadrukkelijker gemanifesteerd door diverse aanslagen in Europa. De AIVD heeft een recordaantal cyberspionage-aanvallen op Nederlandse overheidsinstellingen onderkend.
De internationale politieke verhoudingen veranderden snel door de moeilijk voorspelbare koers van Rusland. In eigen land heeft de toenemende stroom aan migranten geleid tot grotere tegenstellingen in de samenleving. Al deze ontwikkelingen bepaalden in 2015 het dreigingsbeeld en zullen dat voorlopig blijven doen.
De AIVD heeft zich het afgelopen jaar samen met zijn partners ingezet om dreiging voor de nationale veiligheid tegen te gaan. Aan afnemers als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, het Openbaar Ministerie, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en diverse diensten en ministeries zijn in totaal meer dan 800 analyses, rapporten en ambtsberichten verstrekt en presentaties gegeven over de dreiging die de AIVD ziet. De inlichtingen van de AIVD hebben ook in 2015 anderen de mogelijkheid geboden om hun taak beter uit te voeren.
ISIS-propaganda lokt strijders en voedt radicalisering
Vanuit jihadistische hoek lijkt de dreiging complexer en diffuser dan ooit tevoren. In 2015 bleek dat strijders van de Islamitische Staat in Irak en al-Sham (ISIS) terugkeerden naar Europa voor het plegen van aanslagen. Daarnaast onderhouden strijders vanuit het strijdgebied vooral via sociale media contacten met jihadisten die zich nog in Europa bevinden.
Het gaat daarbij veelal om mensen die hier zijn geboren en opgegroeid, maar die desondanks het Westen als zondig en als vijand van de islam beschouwen en bereid zijn om hier een gewelddadige jihad te voeren. Ook gaat dreiging uit van Nederlandse ingezetenen die hun strijd in ISIS-gebied wilden voeren, maar van wie een poging tot uitreizen mislukt is.
De professionele propagandamachine van ISIS lokt strijders naar het oorlogsgebied in het Midden-Oosten en heeft grote invloed op de radicalisering van, vooral jonge, moslims in Nederland. In de boodschap verheerlijkt ISIS terrorisme als heroïsme.
Zorgen over groeiende invloed van salafisme
Naast de ontwikkelingen binnen het jihadisme ziet de AIVD een groeiende invloed van het salafisme in Nederland. De AIVD is bezorgd over de onverdraagzame en polariserende boodschap die door een aantal van hen wordt verspreid. Ook kan het salafistisch gedachtegoed een voedingsbodem vormen voor radicalisering naar het jihadisme.
Complexe digitale aanvallen dreiging voor nationale veiligheid
Andere staten zijn meer dan ooit geïnteresseerd in de politieke besluitvorming van ons land om zichzelf een betere informatiepositie te verschaffen. Veelal gebeurt dit door cyberspionage. Ook richten landen zich meer op specialistische kennis en innovatieve ontwikkelingen, die van belang zijn voor een sterke en stabiele Nederlandse economie. De complexiteit en de professionaliteit van die aanvallen neemt almaar toe.
Rusland belangrijk aandachtsgebied
De relatie tussen de Russische Federatie en het Westen is sinds de volksopstand in de Oekraïne eind 2013 ernstig verslechterd. De Russische geopolitieke grootmachtsaspiraties zorgen voor instabiliteit in en aan de grenzen van Europa. De ideologische en politieke tegenstellingen tussen Rusland, de NAVO en de EU uiten zich onder meer in wederzijdse economische sancties en een informatieoorlog. Dit maakt Rusland tot een belangrijk aandachtsgebied.
Zorgen over migrantenstromen
De migrantenstroom vanuit het Midden-Oosten en Noord-Afrika, die in 2015 sterk toenam, heeft de druk op Europa en haar solidariteit vergroot. Ook in eigen land leidde besluitvorming over de opvang van migranten tot verhitte discussies, waarbij ondemocratische middelen niet werden geschuwd. Extremisten grepen deze gelegenheid aan om hun eigen ideologie kracht bij te zetten en gewelddadig op te treden.
NU 21.04.2016 Er zijn jihadisten in Nederland die in eigen land strijd willen voeren. Dat kan betekenen dat ze hier ook een aanslag willen plegen. Geheime dienst AIVD concludeert dit in zijn jaarverslag over 2015.
”De oproepen van zowel Islamitische Staat (IS) als Al-Qaeda om in eigen land aanslagen te plegen, werken daarbij stimulerend.”
Er lopen onderzoeken naar acute dreigingen tegen en in Nederland. De dienst heeft geconstateerd dat er jihadisten in Nederland zijn die zoeken naar wapens.
”Het is niet altijd duidelijk met welk primair doel die wapens worden gezocht’’, schrijft de AIVD. ”Wapens in handen van jihadisten hoeven niet per se voor terroristische aanslagen worden gebruikt, maar gezien voorbeelden in onder andere Canada, de Verenigde Staten en Frankrijk, is de kans hierop wel reëel.”
Drie vormen
Volgens de AIVD zijn er drie vormen van dreiging. Syriëgangers die met gevechtservaring naar Nederland terugkeren, gefrustreerde jihadisten die worden tegengehouden als ze willen uitreizen naar strijdgebieden en extremisten die in Nederland zelf strijd willen voeren.
De grote instroom van asielzoekers krijgt bij het terrorisme-onderzoek van de inlichtingendienst extra aandacht. Dit om te kijken of die gevolgen heeft voor de Nederlandse veiligheid. De AIVD nam vorig jaar enkele meldingen onder de loep, maar zag geen aanwijzingen dat terroristische organisaties hier structureel misbruik van maakten.
Gestegen
In 2015 is het aantal omgekomen Nederlandse jihadisten fors gestegen. ”Waren het er tot eind 2014 ongeveer twintig, in het afgelopen jaar is dat aantal verdubbeld”, stelt de AIVD in zijn jaarverslag.
Tot eind vorig jaar vertrokken ongeveer 230 personen uit jihadistische motieven uit Nederland naar Syrië of Irak. Van hen waren er eind 2015 nog ongeveer 150 in die landen. Onder hen zijn bijna zeventig vrouwen.
Het merendeel heeft zich aangesloten bij Islamitische Staat (IS), een klein deel bij de terroristische organisatie Jabhat al-Nusra. Het aantal Nederlandse jihadisten in andere strijdgebieden ligt naar schatting niet boven de twintig, aldus de AIVD.
Kinderen
Minstens zeventig kinderen van Nederlandse ouders zijn er in Syrië en Irak. Een derde van hen is daar geboren.
”Deze kinderen groeien op te midden van oorlogsgeweld en worden van jongs af aan geïndoctrineerd in de jihadistische ideologie van haat tegen alles wat westers of anderszins ‘onislamitisch’ is”, stelt de inlichtingendienst vast. ”De aanslagen in Parijs hebben onder meer laten zien dat terugkeerders een bedreiging kunnen vormen. In Nederland bevonden zich eind 2015 een kleine veertig terugkeerders.”
Die waren doorgaans kort in Syrië. De AIVD: ”In vergelijking met deze teruggekeerden, kan van toekomstige terugkeerders een hogere dreiging uitgaan. Dat komt omdat zij beter getraind zijn en meer gevechtservaring hebben opgedaan.”
Cyberjihadisme
De AIVD waarschuwt dat jihadisten gerichter en effectiever zijn geworden op het gebied van cyberaanvallen. “Er lijkt sprake te zijn van een centraal orgaan dat hackersgroeperingen aanstuurt, die voorheen onafhankelijk opereerden.”
De Nederlandse overheid heeft te maken met steeds meer digitale spionagepogingen. Ook bedrijven in onder meer de technologie-, energie- en gezondheidssector hebben hier steeds vaker last van. De AIVD zegt regelmatig bedrijven te informeren over digitale aanvallen of voorbereidingen daartoe.
Plasterk maakt zich ‘serieus zorgen’ over de kwetsbaarheid van de Nederlandse samenleving voor terrorisme. Bij de presentatie van het jaarverslag verwees hij naar de recente aanslagen in Brussel, ”op nog geen 200 kilometer hier vandaan”.
Hij pleit daarom voor een snelle modernisering van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, die in aantocht is.
Directeur-Generaal Rob Bertholee van de AIVD erkent dat de veiligheidsdiensten verrast werden door de recente aanslagen in Parijs en Brussel, met een link naar Nederland. ”Ze verrassen ons doordat ze waarmaken wat wij denken dat zou kunnen gebeuren”, aldus Bertholee. Zijn dienst probeert daarom ”vooruit te rechercheren en te waarschuwen.”
Telegraaf 21.04.2016 De onderling wedijverende terreurorganisaties Islamitische Staat en Al-Qaeda willen allebei binnen kort tijd een grootschalige, spectaculaire aanslag uitvoeren in Europa en Amerika, om daarmee te bewijzen dat zij het leiderschap hebben over de wereldwijde jihadistische beweging.
,,Voor Al-Qaeda is het belangrijk om op afzienbare termijn zo’n ‘spectaculaire’ aanslag te plegen om het verloren gegane prestige te herwinnen”, aldus de AIVD. Volgens de geheime dienst ,,draagt de wedijver tussen beide groepen zeker bij aan een hogere terrorismedreiging”.
Vanuit Al-Qaeda komt de grootste dreiging via de lokale Syrische aftakkingen Khorasan-groep en Jabhat al-Nusra, aldus de AIVD. Een aanzienlijke groep Nederlandse jihadisten, met name uit Arnhem en omgeving, vecht bij Jabhat al-Nusra. Die groepering is geen haar beter dan de weerzinwekkende jihadgroep IS, aldus de AIVD: ,,Het ‘gematigde’ beeld dat de groep probeert te schetsen, klopt niet. Jabhat al-Nusra heeft onder andere tot doel het Westen met aanslagen te treffen.”
Het leeuwendeel van de Nederlandse jihadisten heeft zich aangesloten bij IS. Afgelopen jaar is slechts een handjevol Syriëgangers, alleen vrouwen, teruggekeerd naar Nederland. ,,IS beschouwt weggaan als desertie en daarop staat de doodstraf. Hardopuitspreken weg te willen is dus geen optie. Terugkeer naar Nederland moet in het geheim worden georganiseerd.”
Ronduit verontrustend is de constatering dat in Nederland radicale moslims rondlopen die zoeken naar wapens. ,,Niet altijd is duidelijk met welk primair doel die wapens gezocht worden”, aldus de AIVD. Die wapens zouden ook gebruikt kunnen worden voor ‘gewone’ criminele activiteiten. De groep jihadisten in Nederland vertoont overlap met criminele kringen. ,,Wapens in handen van jihadisten hoeven niet per se voor terroristische aanslagen te worden gebruikt, maar gezien voorbeelden in onder andere Canada, de Verenigde Staten en Frankrijk is de kans hierop wel reëel.”
De AIVD wijst nadrukkelijk naar Al-Qaeda in Jemen ,,dat in staat is gebleken gebieden te veroveren en te beheersen. Dit geeft vervolgens de mogelijkheid om een vrijhaven te creëren van waaruit het onder andere aanslagen tegen het Westen kan plegen”. Eerder al luidde oud-MIVD-analist Ronald Sandee de noodklok dat kern-Al-Qaeda zich hergroepeerde in Jemen. Topman Ayman al-Zawahiri zou zich daar inmiddels ook verschuilen.
Het cyberjihadisme is sinds het uitroepen van het IS-kalifaat in rap tempo professioneler en gevaarlijker geworden, aldus de AIVD. ,,Er lijkt sprake van een centraal orgaan dat hackersgroepeneringen aanstuurt, die voorheen onafhankelijk opereerden.” Zo worden met hacks de persoonsgegevens achterhaald van westers militair- en overheidspersoneel. Hun namen en adressen worden gepubliceerd als doelwit voor aanslagen.
De ultraorthodoxe islam in Nederland ziet de AIVD als een groot gevaar. Binnen het zogeheten salafisme –een fundamentalistische stroming binnen de soennitische islam die streeft naar wat zij de ‘zuivere islam’ noemen– gaan predikers schuil die een antidemocratische, polariserende en onverdraagzame boodschap verspreiden. Die stroming is volgens de AIVD een voedingsbodem voor jongeren die zo radicaal zijn dat zij als jihadist uitreizen. De AIVD maakt zich zorgen over het groeiende aanbod van salafistische boodschappen op internet en tijdens lezingen.”
Een deel van de salafistische stroming is volgens de AIVD uit op een confrontatie met de Nederlandse samenleving. ,,Bepaalde salafisten proberen met provocerende acties een reactie van hun omgeving of de overheid uit te lokken. Daarmee trachten ze steeds opnieuw het beeld te schetsen dat zij slachtoffer zijn van de westerse samenleving. Dit slachtofferbeeld gebruiken gebruiken zij als legitimatie voor hun antiwesterse en antidemocratische boodschap.”
NU 21.04.2016 Er zijn jihadisten in Nederland die in eigen land strijd willen voeren. Dat kan betekenen dat ze hier ook een aanslag willen plegen. Geheime dienst AIVD concludeert dit in zijn jaarverslag over 2015.
”De oproepen van zowel Islamitische Staat (IS) als Al-Qaeda om in eigen land aanslagen te plegen, werken daarbij stimulerend.”
Er lopen onderzoeken naar acute dreigingen tegen en in Nederland. De dienst heeft geconstateerd dat er jihadisten in Nederland zijn die zoeken naar wapens.
”Het is niet altijd duidelijk met welk primair doel die wapens worden gezocht’’, schrijft de AIVD. ”Wapens in handen van jihadisten hoeven niet per se voor terroristische aanslagen worden gebruikt, maar gezien voorbeelden in onder andere Canada, de Verenigde Staten en Frankrijk, is de kans hierop wel reëel.”
Drie vormen
Volgens de AIVD zijn er drie vormen van dreiging. Syriëgangers die met gevechtservaring naar Nederland terugkeren, gefrustreerde jihadisten die worden tegengehouden als ze willen uitreizen naar strijdgebieden en extremisten die in Nederland zelf strijd willen voeren.
De grote instroom van asielzoekers krijgt bij het terrorisme-onderzoek van de inlichtingendienst extra aandacht. Dit om te kijken of die gevolgen heeft voor de Nederlandse veiligheid. De AIVD nam vorig jaar enkele meldingen onder de loep, maar zag geen aanwijzingen dat terroristische organisaties hier structureel misbruik van maakten.
Gestegen
In 2015 is het aantal omgekomen Nederlandse jihadisten fors gestegen. ”Waren het er tot eind 2014 ongeveer twintig, in het afgelopen jaar is dat aantal verdubbeld”, stelt de AIVD in zijn jaarverslag.
Tot eind vorig jaar vertrokken ongeveer 230 personen uit jihadistische motieven uit Nederland naar Syrië of Irak. Van hen waren er eind 2015 nog ongeveer 150 in die landen. Onder hen zijn bijna zeventig vrouwen.
Het merendeel heeft zich aangesloten bij Islamitische Staat (IS), een klein deel bij de terroristische organisatie Jabhat al-Nusra. Het aantal Nederlandse jihadisten in andere strijdgebieden ligt naar schatting niet boven de twintig, aldus de AIVD.
Kinderen
Minstens zeventig kinderen van Nederlandse ouders zijn er in Syrië en Irak. Een derde van hen is daar geboren.
”Deze kinderen groeien op te midden van oorlogsgeweld en worden van jongs af aan geïndoctrineerd in de jihadistische ideologie van haat tegen alles wat westers of anderszins ‘onislamitisch’ is”, stelt de inlichtingendienst vast. ”De aanslagen in Parijs hebben onder meer laten zien dat terugkeerders een bedreiging kunnen vormen. In Nederland bevonden zich eind 2015 een kleine veertig terugkeerders.”
Die waren doorgaans kort in Syrië. De AIVD: ”In vergelijking met deze teruggekeerden, kan van toekomstige terugkeerders een hogere dreiging uitgaan. Dat komt omdat zij beter getraind zijn en meer gevechtservaring hebben opgedaan.”
Cyberjihadisme
De AIVD waarschuwt dat jihadisten gerichter en effectiever zijn geworden op het gebied van cyberaanvallen. “Er lijkt sprake te zijn van een centraal orgaan dat hackersgroeperingen aanstuurt, die voorheen onafhankelijk opereerden.”
De Nederlandse overheid heeft te maken met steeds meer digitale spionagepogingen. Ook bedrijven in onder meer de technologie-, energie- en gezondheidssector hebben hier steeds vaker last van. De AIVD zegt regelmatig bedrijven te informeren over digitale aanvallen of voorbereidingen daartoe.
Zorgen
Plasterk maakt zich ‘serieus zorgen’ over de kwetsbaarheid van de Nederlandse samenleving voor terrorisme. Bij de presentatie van het jaarverslag verwees hij naar de recente aanslagen in Brussel, ”op nog geen 200 kilometer hier vandaan”.
Hij pleit daarom voor een snelle modernisering van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, die in aantocht is.
Directeur-Generaal Rob Bertholee van de AIVD erkent dat de veiligheidsdiensten verrast werden door de recente aanslagen in Parijs en Brussel, met een link naar Nederland. ”Ze verrassen ons doordat ze waarmaken wat wij denken dat zou kunnen gebeuren”, aldus Bertholee. Zijn dienst probeert daarom ”vooruit te rechercheren en te waarschuwen.”
RTVWEST 20.04.2016 De Haagse aanpak van Syriëgangers lijkt vruchten af te werpen. Door geharde jihadisten op te sluiten en ‘meelopers’ te helpen, is een netwerk van tientallen moslimradicalen uit elkaar gespeeld. Dat zegt de gemeente Den Haag tegen de NRC.
Uit cijfers die dinsdagavond werden verstrekt, blijkt dat de afgelopen 8 maanden 7 Syriëgangers uit Den Haag zijn vertrokken. Dit is een afname ten opzichte van het jaar ervoor.
Het voormalige jihadnetwerk rond Azzedine C. – die propaganda maakte voor terreurbeweging IS – is volgens de gemeente grofweg in 3 delen uiteengevallen. Een deel doet weer mee in de maatschappij en gaat naar school of werk, een deel zit nog in hulpverleningstrajecten of is vervallen in de criminaliteit en een aantal overblijvers sympathiseert nog steeds met het jihadisme.
‘Afschrikwekkende werking’
De gemeente ziet volgens de krant een verband tussen het uiteenvallen van het netwerk en haar antiradicaliseringsaanpak. Ook het opsluiten van de kopstukken – een aantal van hen werd in december veroordeeld tot celstraffen – zou ‘een afschrikwekkende werking’ hebben gehad op de rest van het netwerk.
Uit de gepubliceerde cijfers blijkt verder dat er 32 mensen in Den Haag wonen met een ‘gewelddadige jihadistische intentie’ die graag naar Syrië willen reizen. Van 42 mensen is het paspoort afgepakt of staan gesignaleerd om te voorkomen dat zij ‘uitreizen’. In september vorig jaar ging het nog om 7 afgepakte paspoorten. Volgens de gemeente is de grote toename het gevolg van ‘een intensivering van de aanpak’.
Den HaagFM 20.04.2016 De Haagse aanpak van Syriëgangers lijkt vruchten af te werpen. Door geharde jihadisten op te sluiten en ‘meelopers’ te helpen, is een netwerk van tientallen moslimradicalen uit elkaar gespeeld. Dat zegt de gemeente Den Haag tegen de krant NRC. Uit cijfers die dinsdagavond werden verstrekt, blijkt dat de afgelopen acht maanden zeven jihadisten uit Den Haag zijn vertrokken. Dit is een afname ten opzichte van het jaar ervoor.
Het voormalige jihadnetwerk rond Azzedine C. is volgens de gemeente grofweg in drie delen uiteengevallen. Een deel doet weer mee in de maatschappij en gaat naar school of werk, een deel zit nog in hulpverleningstrajecten of is vervallen in de criminaliteit en een aantal overblijvers sympathiseert nog steeds met het jihadisme. De gemeente ziet volgens een verband tussen het uiteenvallen van het netwerk en haar antiradicaliseringsaanpak. Ook het opsluiten van de kopstukken doro Justitie zou een afschrikwekkende werking hebben gehad op de rest van het netwerk.
Uit de gepubliceerde cijfers blijkt verder dat er 32 mensen in Den Haag wonen met een “gewelddadige jihadistische intentie” die graag willen uitreizen naar Syrië. Van 42 mensen is het paspoort afgepakt of gesignaleerd om te voorkomen dat zij uitreizen. In september vorig jaar ging het nog om zeven afgepakte paspoorten. Volgens Den Haag is de grote toename het gevolg van “een intensivering van de aanpak”. …lees meer
Trouw 20.04.2016 Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) bindt de strijd aan met de radicalisering van vooral jonge moslims in Nederland. De organisatie wil jongeren, die radicale denkbeelden via bijvoorbeeld internet opdoen, nadrukkelijk in contact brengen met algemene moskeeën om ze een ander beeld van hun geloof te geven.
“Jongeren zijn doorgeschoten in hun religieuze denkbeelden op een manier die wij vanuit de in Nederland gevestigde moslimtraditie niet kunnen plaatsen”, zegt CMO-woordvoerder Rasit Bal. “Onze ervaring is dat de nieuwe generatie moslims onvoldoende in aanraking komt met de normale koers van de reguliere moskeeën. Ze raken vervreemd van de werkelijkheid door radicale beelden die ze bijvoorbeeld op internet opdoen.”
Onder de noemer ‘Tegengeluid en Perspectief’ houdt het CMO de komende jaren onder meer jongerendebatten en geeft de organisatie voorlichting aan jongeren, ouders en moskeebestuurders. Bal: “De eerste generatie moslims die indertijd in Nederland kwam wonen, heeft hier een stevige religieuze stroming gevestigd. Deze mensen verkondigen een goed verhaal. Maar we constateren dat er onder jongeren een vorm van minachting tegenover die stroming is ontstaan omdat de boodschap niet zuiver genoeg zou zijn. Dat willen we op deze manier bestrijden.”
Telegraaf 20.04.2016 Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) bindt de strijd aan met de radicalisering van vooral jonge moslims in Nederland. De organisatie wil jongeren, die radicale denkbeelden via bijvoorbeeld internet opdoen, nadrukkelijk in contact brengen met algemene moskeeën om ze een ander beeld van hun geloof te geven.
,,Jongeren zijn doorgeschoten in hun religieuze denkbeelden op een manier die wij vanuit de in Nederland gevestigde moslimtraditie niet kunnen plaatsen”, zegt CMO-woordvoerder Rasit Bal. ,,Onze ervaring is dat de nieuwe generatie moslims onvoldoende in aanraking komt met de normale koers van de reguliere moskeeën. Ze raken vervreemd van de werkelijkheid door radicale beelden die ze bijvoorbeeld op internet opdoen.”
Onder de noemer ‘Tegengeluid en Perspectief’ houdt het CMO de komende jaren onder meer jongerendebatten en geeft de organisatie voorlichting aan jongeren, ouders en moskeebestuurders. Bal: ,,De eerste generatie moslims die indertijd in Nederland kwam wonen, heeft hier een stevige religieuze stroming gevestigd. Deze mensen verkondigen een goed verhaal. Maar we constateren dat er onder jongeren een vorm van minachting tegenover die stroming is ontstaan omdat de boodschap niet zuiver genoeg zou zijn. Dat willen we op deze manier bestrijden.”
Telegraaf 14.04.2016 De terroristische dreiging van IS in Europa is ongekend en overweldigend. Europese veiligheidsdiensten zijn nauwelijks in staat om die dreiging het hoofd te bieden.
Dat constateert het toezichtsorgaan van het Amerikaanse Homeland Security, het ministerie voor Binnenlandse Veiligheid, waar de Volkskrant donderdag over schrijft.
Vorig jaar werden door IS elke maand in Europa bijna twee pogingen tot aanslagen gedaan, aldus het ministerie. Sinds 2014 gaat het om 35 pogingen, waarvan 22 in het afgelopen jaar.
De Amerikanen brengen de terroristische dreiging expliciet in verband met de vluchtelingenstroom uit onder meer Syrië. IS zou deze toestroom misbruiken om terroristen naar Europa te brengen.
AD 14.04.2016 De terroristische dreiging van IS in Europa is ongekend en overweldigend. Europese veiligheidsdiensten zijn nauwelijks in staat om die dreiging het hoofd te bieden. Dat constateert het toezichtsorgaan van het Amerikaanse Homeland Security, het ministerie voor Binnenlandse Veiligheid, waar de Volkskrant donderdag over schrijft.
Vorig jaar werden door IS elke maand in Europa bijna twee pogingen tot aanslagen gedaan, aldus het ministerie. Sinds 2014 gaat het om 35 pogingen, waarvan 22 in het afgelopen jaar.
De Amerikanen brengen de terroristische dreiging expliciet in verband met de vluchtelingenstroom uit onder meer Syrië. IS zou deze toestroom misbruiken om terroristen naar Europa te brengen.
AD 14.04.2016 Europa moet hard werken aan het verbeteren van haar grenscontroles en het uitwisselen van informatie tussen inlichtingendiensten. ,,We moeten naar een andere manier van terreurbestrijding, dat kan niet meer lokaal, dat moet samen”, vindt Justin Siberell, de hoogste anti-terreur adviseur van John Kerry, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken.
Het is erg belangrijk dat Europa haar buitengrenzen beschermt: als je personen kunt controleren, moet je ze controleren, aldus Justin Siberell, anti-terreuradviseur Kerry.
Siberell toerde de afgelopen dagen door Europa en sprak met onder meer terreurbestrijders in Brussel en Den Haag. In Nederland woonde hij deze week een bijeenkomst bij van het Global Counterterrorism Forum bij, het internationale terreurbestrijdingsoverleg waarvan Nederland mede-voorzitter is.
Siberell heeft bij zijn Europese collega’s aangedrongen op samenwerking: onderling én met Amerika. ,,Het is erg belangrijk dat Europa haar buitengrenzen beschermt: als je personen kunt controleren, moet je ze controleren. Maar dat is een gemeenschappelijke discussie, geen disagreement.”
VS zit niet op Syriëgangers te wachten
De VS vindt die controle onder meer van belang omdat veel inwoners van Europa zonder veel beperkingen door kunnen reizen naar de VS. De Amerikanen willen niet dat teruggekeerde Europese Syriëgangers op die manier naar de VS kunnen komen.
Een commissie van het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid stelde onlangs nog de terreurdreiging in Europa ‘ongekend en overweldigend‘ is. Europese veiligheidsdiensten zouden die dreiging nauwelijks het hoofd kunnen beiden.
Watchlist van namen
Siberell laat zich daar niet specifiek over uit, maar stelt wel dat uitwisseling van gegevens door inlichtingendiensten van groot belang is. ,,Het is ingewikkeld, maar je kunt denken aan een gemeenschappelijke ‘watchlist’ met namen, geboortedata en adresgegevens. Als er dan bij een controle zo’n naam opduikt, kunnen de meest betrokken diensten contact met elkaar opnemen. Maar in de VS heeft het na de aanslagen van 9/11 ook nog een tijd geduurd voordat de muren tussen alle veiligheidsdiensten verdwenen waren.”
Op die manier zouden mogelijk personen als de door Turkije naar Nederland uitgezette Ibrahim El Bakraoui, een van de aanslagplegers in Brussel, beter gesignaleerd kunnen worden. ,,Dergelijke personen moeten gestopt worden.”
Er zijn zo veel potentiële jihadisten in Europa en ze kunnen zo makkelijk door de Europese Unie reizen, dat Europese veiligheidsdiensten grote moeite hebben de terreurdreiging onder controle te houden. Dat schrijft de Amerikaanse parlementscommissie van Binnenlandse Veiligheid, Homeland Security, in een rapport.
Het aantal potentiële jihadisten dat wordt gevolgd door Europese diensten groeit hard, staat in het European Terror Threat Snapshot. Frankrijk kent meer dan 2.000 personen die banden met terroristische netwerken zouden hebben.
In Duitsland worden meer dan duizend ‘geradicaliseerden’ gevolgd, terwijl er ook nog eens 300 radicale islamisten in het land bekend zijn die nieuwe leden ronselen. Afgevaardigde Michael McPaul zegt dat ‘de dreiging op het continent zo groot is, dat we nu waarschijnlijk alleen het topje van jihadistische ijsberg in Europa zien.’
België gaf daags voor de aanslagen in Brussel aan dat ze de terreursituatie niet meer onder controle hadden. ‘We hebben niet de infrastructuur om honderden verdachte individuelen fatsoenlijk te volgen, of om de honderden open zaken te onderzoeken. Het is een onmogelijke en gevaarlijke situatie,’ zei een Belgische terrorismebestrijder.
Jihadisten van IS planden sinds 2014 35 aanslagen in Europa, schrijft het rapport. Vorig nam het aantal vergevorderde plannen toe tot 22. De laatste maanden sloegen IS-terroristen toe in Parijs en Brussel.
Open grenzen
Volgens de Amerikanen kon IS de afgelopen tijd eenvoudig gebruik maken van de open grenzen en konden ze opgaan in de migratiestroom naar West-Europa. ‘De daders van de aanslagen in Parijs en Brussels hebben zeker negen verschillende EU-landen bezocht: Frankrijk, België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Oostenrijk, Italië, Hongarije en Nederland,’ staat in het rapport.
De Duitse inlichtingendienst gaf eerder al toe dat IS-terroristen zich vermomden als Syrische asielzoekers. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) schreef in maart dat ‘reisbewegingen van extremisten kunnen niet altijd “worden gedetecteerd”.
VK 07.04.2016 Ard van der Steur kan verder. De minister van Veiligheid en Justitie leunde tijdens een lastig Kamerdebat op premier Mark Rutte, en de genade van D66 en CDA.
Ard van der Steur wilde eigenlijk al weer gaan zitten toen hij nog een kleine vingerwijzing kreeg van de premier.
‘O ja,’ zei de minister van Veiligheid en Justitie zachtjes en ging weer achter het spreekgestoelte staan. De VVD-bewindspersoon was vergeten dat hij nog wilde ‘reflecteren’ op zijn eigen rol. Hij deed het alsnog vroom, met dank aan de waarschuwing van Rutte.’Ik ben bereid om van deze casus te leren. Ik zal mijn aanpak zichtbaar veranderen.’
Zo ging het vaker tijdens het Kamerdebat waarin Van der Steur vocht voor zijn bestaan als minister. Een hoofdknik, een briefje, een omhoog gehouden telefoonscherm, telkens was de sturende rol van premier Rutte zichtbaar.
Een stap extra doen
Van der Steur kan zich geen fout meer permitteren…
‘Een olifant die zijn eigen porseleinkast meeneemt.’ Ard van der Steur, fervent verzamelaar van Churchillsigarenbandjes, -munten, -post-zegels en -boeken, weet vast dat zijn idool Winston Churchill dat ooit zei over de onbeholpen Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Foster Dulles. Pijnlijk genoeg komt die sneer inmiddels dicht in de buurt van het beeld dat op het Binnenhof is ontstaan van Van der Steur zelf: een onhandige bestuurder die onnodig veel scherven veroorzaakt. (+)
Bijvoorbeeld toen GroenLinks-leider Jesse Klaver meer zelfkastijding eiste van Van der Steur. ‘Ik wil gewoon van u horen dat u fouten heeft gemaakt,’ zei Klaver op hoge toon. Van der Steur keek naar de premier rechts naast hem. Die schudde gedecideerd het hoofd. De minister wist genoeg: ‘Ik ga niet erkennen dat er fouten zijn gemaakt. Wel moeten we een stap extra doen.’
Klaver was niet tevreden met die in zijn ogen gebrekkige zelfkritiek. De GroenLinks-leider steunde uiteindelijk de motie van wantrouwen tegen de bewindspersoon van Veiligheid en Justitie, net als de PVV, SP, Partij voor de Dieren, 50Plus, VNL en Denk.
Het was een verlies dat Van der Steur zich kon permitteren. De rest van de Kamer bleef achter hem staan, ondanks zijn weigering om dieper door het stof te gaan.
Een nieuw mea culpa had Van der Steurs aanzien alleen nog maar verder aangetast. Eindeloos is de afgelopen weken herhaald dat de VVD’er tijdens zijn korte ministerschap al drie keer ‘sorry’ moest zeggen. ‘Ik heb excuses aangeboden en nu wordt mij verweten dat ik dat heb gedaan,’ merkte de VVD’er enigszins verbolgen op.
‘Alerter, proactiever en assertiever’ optreden
De oppositiepartijen CDA, D66, ChristenUnie en SGP namen genoegen met Van der Steurs belofte voortaan nóg ‘alerter, proactiever en assertiever’ op te treden. In de woorden van SGP-leider Kees Van der Staaij: ‘Er zijn geen ernstige fouten gemaakt die een motie van wantrouwen rechtvaardigen.’
Als compensatie voor die mildheid eist de ‘loyale oppositie’ snel extra geld voor de politie.
Van der Steur blijft in het zadel, maar ongehavend is hij allerminst. In het debat vorige week dreef de VVD’er zijn eigen partijgenoten tot wanhoop omdat hij de feiten over de uitzetting van de zelfmoordterrorist Ibraham el Bakraoui naar Nederland niet op een rij had. Het heeft zijn standing binnen de partij verder aangetast.
En ook gisteren beleefde de minister hachelijke momenten toen hij zich liet verleiden tot een discussie over het verblijf van El Bakraoui in Nederland. Van der Steur hield star vol dat hij alleen verdere naspeuringen kan doen naar de Nederlandse connectie van de zelfmoordterrorist als België daar expliciet om vraagt. ‘Dat zijn nu eenmaal de regels. Zij leiden het onderzoek.’
De oppositie begreep weinig van die ‘passieve houding’. ‘Er is toch ook een belang van Nederland om te weten wat hij hier gedaan heeft,’ aldus D66-leider Alexander Pechtold. ‘Bel gewoon de Belgen om te vragen of we het kunnen uitzoeken.’ Pas na aanhoudende kritiek – PVV-leider Geert Wilders sprak van een ‘onbevredigend onzinverhaal’ – beloofde Van der Steur alsnog naar te regels te kijken.
De spanning ebde verder weg toen Rutte eenmaal het woord nam. De premier zei dat Van der Steur zijn werk ‘in algemene zin’ goed doet en nam zelf een deel van de verantwoordelijkheid op zich. ‘Als er zaken beter kunnen, raakt dat ook mij,’ zei Rutte, die tevens suggereerde dat hij zich nog intensiever gaat bemoeien met zijn bekritiseerde minister. ‘Ik ga er voor zorgen dat ik er nog nauwer bij aangesloten ben.’
De VVD hoopt zo de verkiezingen te halen zonder nieuwe ongelukken op het ministerie Veiligheid en Justitie. Makkelijk gaat dat niet woorden. Voor de zomer komt er nog een rapport van de commissie Oosting over de van bovenaf gestaakte zoektocht naar het bonnetje van de Teevendeal.
Ook dat rapport kan weer tot pijnlijke vragen leiden voor Van der Steur, een minister die zich geen excuses meer kan veroorloven.
Trouw 07.04.2016 De oppositie in de Tweede Kamer is zeer bezorgd over ‘een schrijnend gebrek’ aan urgentie bij de aanpak van terreurbestrijding. Ze vinden dat justitieminister Ard van der Steur niet actief genoeg optreedt, bleek vandaag bij het vervolg van het debat over de aanslagen in Brussel. Een motie van wantrouwen, ingediend door de PVV, krijgt echter niet vanalle partijen steun.
Alle oppositiepartijen drongen vandaag aan op meer zelfreflectie bij de minister in het debat over de aanslagen in Brussel, waarbij El Bakraoui en diens broer betrokken waren. Die boodschap lijkt vooralsnog niet aan te komen bij de minister, klaagt de oppositie.
De PVV diende zoals verwacht een motie van wantrouwen in tegen Van der Steur. Deze krijgt echter niet de steun van alle oppositiepartijen binnen de kamer. De SP en GroenLinks steunen de motie wel, net als de Partij voor de Dieren, de Groep Bontes/Van Klaveren en 50PLUS. Maar het CDA en D66 niet.
De oppositiepartijen eisen voor 1 mei harde toezeggingen van het kabinet om de terreurbestrijding te verbeteren.
Van der Steur kreeg eerder op de dag stevige kritiek op de ‘assertieve’ houding die de minister van zijn ministerie wenst. Maar als je zegt assertief te zijn, waarom zijn dan de gangen van El Bakraoui in Nederland inmiddels nog niet nagegaan, wilde GroenLinks weten. Van der Steur antwoordde dat Nederland daar Belgische toestemming voor nodig had. Dat antwoord schoot een groot deel van de Kamer in het verkeerde keelgat. ‘Bel de Belgen dan’, was een veelgehoord argument.
CDA-leider Sybrand Buma vindt het een fout dat Van der Steur ‘geen harde afspraken had gemaakt met Turkije’. Bekend was volgens Buma immers dat de meeste jihadstrijders via dat land naar Syrië gaan. Niettemin werd een van de latere aanslagplegers naar Nederland uitgezet, maar dat leidde in ons land niet tot enige actie.
Ook SP-leider Emile Roemer hekelde het feit dat Van der Steur pas afgelopen maandag afspraken maakte met Turkije. Hij begrijpt evenmin dat er niet actief is gehandeld toen in januari bekend werd dat de twee aanslagplegers, de broers El Bakraoui, gelinkt waren aan terrorisme. Alexander Pechtold van D66 benadrukte dat mensen in deze tijd van terreurdreiging een minister willen ‘die weet hoe het zit’.
De PVV vindt dat het tijd voor de minister om op te stappen. Geert Wilders, die het openingswoord had, laakte het ‘gekluns en geklungel’ van Van der Steur.
Van der Steur: ‘meer bovenop zitten’
De minister blijft erbij dat er geen fouten zijn gemaakt, maar dat het op onderdelen wel beter en actiever had gemoeten. Zo had hij ‘er meer bovenop moeten zitten’ om afspraken te maken met Turkije over uitzettingen van jihadstrijders. Het was beter geweest om met de Turken te bellen, zei hij op het eind van zijn termijn. “Om dat extra stapje te zetten. Proactief.”
Premier Rutte zei dat Van der Steur het ‘in algemene zin goed doet’. “Het is een hele zware baan. Wel is er ruimte voor verbeteringen, zoals de minister zelf ook heeft aangegeven. Zoals de samenwerkingen met Turkije en de samenwerking intern.”
VK 07.04.2016 Minister Van der Steur krijgt het voordeel van de twijfel van een meerderheid van de Kamer. Zijn positie stond ter discussie sinds twee weken geleden, twee dagen na de aanslagen in Brussel, bleek dat Nederland vorig jaar een van de terroristen heeft laten lopen. Slechts een deel van de oppositie heeft vandaag in het Kamerdebat het vertrouwen in hem opgezegd. De Volkskrant deed live verslag. Lees het hieronder terug
Kamer geeft minister nog een kans
Deel twee van het Brusseldebat kent een positief einde voor minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie. Hij krijgt een motie van wantrouwen voor de kiezen, maar slechts enkele oppositiepartijen steunen de motie van PVV-leider Wilders. Een ruime Kamermeerderheid van VVD, PvdA, CDA, D66, ChristenUnie en SGP gunnen Van der Steur nog een kans. Hij zal de komende tijd moeten bewijzen dat hij ‘pro-actief, alert en assertief’ leiding zal geven aan de veiligheidsdiensten en de uitvoering van het anti-terreur-beleid.
Enkele oppositiepartijen vragen om meer geld voor de politie en de veiligheidsdiensten. Ook vraagt de Kamer om uitbreiding van de mogelijkheid om Syriëgangers te kunnen vastzetten bij terugkomst.
De Kamer debatteerde vandaag een tweede keer over de aanslagen in Brussel. Een van de daders was vorig jaar in Nederland, maar werd niet aangehouden door de Nederlandse politie. Dit riep veel vragen op in de Kamer. De Nederlandse diensten hebben alle procedures gevolgd, stelde de minister. Hij beloofde dat in het vervolg een extra stap zal worden gezet en ook ‘controlevragen’ zullen worden gesteld aan bevriende buurlanden.
Elsevier 07.04.2016 Minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD) kan voorlopig aanblijven, ondanks een opeenstapeling van fouten bij de bestrijding van terreur. Hij overleefde een motie van wantrouwen.
Onder meer oppositiepartijen SP, GroenLinks en PVV reageerden tijdens het debat donderdag geërgerd op de houding van Van der Steur en dienden een motie van wantrouwen in. Een meerderheid van de Kamer gaf aan de minister toch nog één kans te geven. In ruil daarvoor belooft het kabinet onder meer om de informatie-uitwisseling met buitenlandse inlichtingendiensten te verbeteren.
Van der Steur moest verantwoording afleggen voor de manier waarop Nederland omging met informatie over terreurverdachte Ibrahim El Bakraoui. Deze Belg kon – ondanks waarschuwingen van Turkije en later de politie van New York – ongestoord naar Schiphol komen en naar België reizen. Op vliegveld Zaventem blies hij zichzelf uiteindelijk op.
Terrorist werd niet gevolgd
Tijdens het debat gaf Van der Steur toe dat de terrorist niet door Nederland werd gevolgd. Hij was niet internationaal gesignaleerd en was dan ook niet bekend bij de opsporingsdiensten. Ook werd later geen actie genomen na informatie dat Ibrahim en zijn broer Khalid terreur voorbereidden. Daarvoor had Nederland geen ‘wettelijke bevoegdheden’, volgens de minister.
Donderdag hield Van der Steur lange tijd vol dat er ‘geen enorme fouten’ zijn gemaakt, maar uiteindelijk gaf hij toch toe dat zijn ministerie beter had functioneren. Hij beloofde de Tweede Kamer te tonen dat zijn aanpak van het terrorisme ‘zichtbaar verandert’. Van der Steur zei overal beter op te gaan zitten en pro-actiever te worden. De Tweede Kamer nam uiteindelijk genoegen met beloftes.
Lees hier het liveblog terug:
16.54 uur Volgens VVD-voorman Halbe Zijlstra zijn er door de minister ‘stappen gezet’ in het terreurbeleid en heeft Nederland over het algemeen de zaakjes goed op orde. ‘Er kunnen dingen beter, maar we moeten ons ook realiseren dat er zaken mis kunnen gaan. Ook in de toekomst.’
16.51 uur Van der Steur behoudt de steun van de PvdA, blijkt uit de woorden van Diederik Samsom. Hij dient een motie in om de informatie-uitwisseling tussen Europese veiligheidsdiensten te verbeteren. Daarmee lijkt de kou uit de lucht, en ziet het ernaar uit dat de minister van Justitie kan aanblijven.
16.48 uur GroenLinks-leider Jesse Klaver zegt het vertrouwen in minister Van der Steur te zijn verloren. Emile Roemer van de SP zegt dat de fouten van de minister onuitwisbaar zijn. Ook de Partij van de Dieren en 50Plus steunen de motie van wantrouwen.
16.45 uur Het CDA en D66 eisen voor 1 mei harde toezeggingen van het kabinet om de terreurbestrijding te verbeteren. Het lijkt erop dat de partijen bereid zijn om Van der Steur te laten zitten, als hij belooft beter zijn best te gaan doen.
16.35 uur Na de schorsing van het debat maakt de PVV bekend een motie van wantrouwen tegen de minister in te dienen.
16.25 uur Alle ogen zijn weer gericht op Van der Steur. Vorige week kwam hij in moeilijkheden tijdens het debat over de nasleep van de aanslagen in Brussel, en de daarbij betrokken terrorist Ibrahim El Bakraoui, die ongezien Nederland wist binnen te komen. Redt Van der Steur zich eruit?
16.00 uur GroenLinks-leider Jesse Klaver wil dat de minister vooral ook naar zichzelf kijkt, en toegeeft dat hij fouten heeft gemaakt. Van der Steur zegt daarop dat hij er onvoldoende bovenop heeft gezeten. ‘ik had zelf moeten controleren of afspraken met de Turken werden uitgevoerd.’
14.30 uur Van innige samenwerking met Turkije, waarover Van der Steur sprak, is nooit echt sprake geweest. Vijf maanden geleden beloofde de minister bij een werkbezoek aan Turkije om samen op te trekken bij onder meer de bestrijding van jihadisme. Van de afspraken blijkt nog niks terechtgekomen. Een in vorig jaar beloofde werkgroep – met daarin ambtenaren uit beide landen – is nooit bijeengekomen. De Kamer had nog nooit van deze werkgroep gehoord. En dus ontstonden er al snel weer nieuwe problemen voor de VVD-minister.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
AD 07.04.2016 Het was erop of eronder voor minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie. De geplaagde VVD-minister werd donderdag opnieuw op het matje geroepen over de rol die de Nederlandse veiligheidsdiensten speelden bij het doorlaten van Ibrahim el Bakraoui, de terrorist die zich opblies tijdens de recente aanslagen in Brussel. Van der Steur overleefde een motie van wantrouwen, maar hij kan zich geen misstap meer veroorloven. ,,Het is vijf over twaalf”, aldus CDA-leider Buma.
Lees alle ontwikkelingen hier terug in ons liveblog. Het kan even duren voordat het blog volledig is geladen.
Telegraaf 07.04.2016 Justitieminister Ard van der Steur kreeg bakken kritiek over zich heen tijdens het debat over de aanslagen in Brussel, maar hij vond de vergadering ‘fair’. Dat zei hij na afloop.
Hij heeft alle vertrouwen in de terreurbestrijding in de nabije toekomst: ,,Iedereen heeft de volledige wens het goed te doen en beter dan we al deden.” Hij wees erop dat het wel ,,heel ingewikkeld” is om het goed te doen. Maar iedereen probeert zich elke dag weer aan te passen aan nieuwe omstandigheden, bezwoer de minister die ontsnapte aan een motie van wantrouwen. Daarvoor is geen meerderheid.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie is volgens Van der Steur ,,een uitdagend departement”. Ook in de toekomst bestaat de kans op fouten, maar dan moet je de problemen oplossen en er niet voor weglopen, aldus de bewindsman.
Rutte
Het debat was volgens premier Mark Rutte ,,goed en fair”. Rutte zei dat iedere minister ,,te maken krijgt met moties van wantrouwen en afkeuring. Zelf heb ik er ook een paar overleefd. Dat hoort op zich bij het parlementaire werk.”
Waar het volgens Rutte om gaat, is de inhoud van het debat. ,,Ik denk dat in deze zaak de diensten hebben gedaan wat ze moesten doen maar dat we wel moeten vaststellen dat we lessen kunnen trekken.” Dat betekent onder meer dat de afspraken met de Turken goed moeten worden vastgelegd en dat heeft Van der Steur ook allemaal benoemd, aldus Rutte.
Telegraaf 07.04.2016 De Tweede Kamer wil dat de Europese lidstaten hun informatie over terreurdreiging beter gaan uitwisselen, zo bleek donderdag tijdens het debat met veiligheidsminister Ard van der Steur over de aanslagen in Brussel. In de uitwisseling van informatie over toekomstige daders ging voorafgaand aan dat drama nogal wat mis.
PvdA-leider Diederik Samsom zei dat samenwerking in Europa tegen terreur ,,dwingender” moet worden opgelegd. Hij vindt dat gegevens verplicht moeten worden gedeeld met de terrorisme-afdeling van Europol. GroenLinks-leider Jesse Klaver wil dat de Europese lidstaten hun opsporingslijsten koppelen. Dat moet verplicht worden, benadrukte hij. Ook de ChristenUnie en D66 drongen op betere samenwerking aan.
Van der Steur schreef deze week al dat hij ,,de les trekt dat een ruimere communicatie tussen diensten in internationaal verband, binnen de wettelijke bevoegdheden, een bijdrage kan leveren aan de bestrijding van het terrorisme.” En hij verwacht van de diensten dat zij zich ,,proactief, alert en assertief” opstellen.
Volg het terreurdebat in de Tweede Kamer hier live.
Elsevier 07.04.2016 Minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD) kan voorlopig aanblijven, ondanks een opeenstapeling van fouten bij de bestrijding van terreur. Hij overleefde een motie van wantrouwen.
Onder meer oppositiepartijen SP, GroenLinks en PVV reageerden tijdens het debat donderdag geërgerd op de houding van Van der Steur en dienden een motie van wantrouwen in. Een meerderheid van de Kamer gaf aan de minister toch nog één kans te geven. In ruil daarvoor belooft het kabinet onder meer om de informatie-uitwisseling met buitenlandse inlichtingendiensten te verbeteren.
Van der Steur moest verantwoording afleggen voor de manier waarop Nederland omging met informatie over terreurverdachte Ibrahim El Bakraoui. Deze Belg kon – ondanks waarschuwingen van Turkije en later de politie van New York – ongestoord naar Schiphol komen en naar België reizen. Op vliegveld Zaventem blies hij zichzelf uiteindelijk op.
Terrorist werd niet gevolgd
Tijdens het debat gaf Van der Steur toe dat de terrorist niet door Nederland werd gevolgd. Hij was niet internationaal gesignaleerd en was dan ook niet bekend bij de opsporingsdiensten. Ook werd later geen actie genomen na informatie dat Ibrahim en zijn broer Khalid terreur voorbereidden. Daarvoor had Nederland geen ‘wettelijke bevoegdheden’, volgens de minister.
Donderdag hield Van der Steur lange tijd vol dat er ‘geen enorme fouten’ zijn gemaakt, maar uiteindelijk gaf hij toch toe dat zijn ministerie beter had functioneren. Hij beloofde de Tweede Kamer te tonen dat zijn aanpak van het terrorisme ‘zichtbaar verandert’. Van der Steur zei overal beter op te gaan zitten en pro-actiever te worden. De Tweede Kamer nam uiteindelijk genoegen met beloftes.
Lees hier het liveblog terug:
16.54 uur Volgens VVD-voorman Halbe Zijlstra zijn er door de minister ‘stappen gezet’ in het terreurbeleid en heeft Nederland over het algemeen de zaakjes goed op orde. ‘Er kunnen dingen beter, maar we moeten ons ook realiseren dat er zaken mis kunnen gaan. Ook in de toekomst.’
16.51 uur Van der Steur behoudt de steun van de PvdA, blijkt uit de woorden van Diederik Samsom. Hij dient een motie in om de informatie-uitwisseling tussen Europese veiligheidsdiensten te verbeteren. Daarmee lijkt de kou uit de lucht, en ziet het ernaar uit dat de minister van Justitie kan aanblijven.
16.48 uur GroenLinks-leider Jesse Klaver zegt het vertrouwen in minister Van der Steur te zijn verloren. Emile Roemer van de SP zegt dat de fouten van de minister onuitwisbaar zijn. Ook de Partij van de Dieren en 50Plus steunen de motie van wantrouwen.
16.45 uur Het CDA en D66 eisen voor 1 mei harde toezeggingen van het kabinet om de terreurbestrijding te verbeteren. Het lijkt erop dat de partijen bereid zijn om Van der Steur te laten zitten, als hij belooft beter zijn best te gaan doen.
16.35 uur Na de schorsing van het debat maakt de PVV bekend een motie van wantrouwen tegen de minister in te dienen.
16.25 uur Alle ogen zijn weer gericht op Van der Steur. Vorige week kwam hij in moeilijkheden tijdens het debat over de nasleep van de aanslagen in Brussel, en de daarbij betrokken terrorist Ibrahim El Bakraoui, die ongezien Nederland wist binnen te komen. Redt Van der Steur zich eruit?
16.00 uur GroenLinks-leider Jesse Klaver wil dat de minister vooral ook naar zichzelf kijkt, en toegeeft dat hij fouten heeft gemaakt. Van der Steur zegt daarop dat hij er onvoldoende bovenop heeft gezeten. ‘ik had zelf moeten controleren of afspraken met de Turken werden uitgevoerd.’
14.30 uur Van innige samenwerking met Turkije, waarover Van der Steur sprak, is nooit echt sprake geweest. Vijf maanden geleden beloofde de minister bij een werkbezoek aan Turkije om samen op te trekken bij onder meer de bestrijding van jihadisme. Van de afspraken blijkt nog niks terechtgekomen. Een in vorig jaar beloofde werkgroep – met daarin ambtenaren uit beide landen – is nooit bijeengekomen. De Kamer had nog nooit van deze werkgroep gehoord. En dus ontstonden er al snel weer nieuwe problemen voor de VVD-minister.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
AD 07.04.2016 Minister Van der Steur overleeft dus wederom een zwaar debat. Maar hij ligt meer dan ooit onder een vergrootglas. Nog een misstap en het zijden draadje waaraan hij hangt zal knappen. Geen fijn vooruitzicht met verkiezingen op komst. View as slideshow
VK 07.04.2016 We zouden het bijna vergeten, maar ook premier Rutte neemt deel aan het debat. Hij beantwoordt enkele gestelde vragen over lopende anti-terreurwetgeving en de zorgen over de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee. ‘Zelfs al zou je geld toevoegen, dan is dat niet de oplossing voor deze zomer. Eventuele extra middelen raken niet aan de capaciteitsproblemen die nu voorliggen.’
Enkele oppositieleiders hebben alsnog vragen aan de premier over het functioneren van Van der Steur. ‘Ik denk dat hij in algemene zin zijn werk goed doet. Hij bekleedt een van de zwaarste ministersposten van het kabinet’, zegt Rutte. ‘Je ontdekt wel waar nog verbetering kan worden aangebracht. Ik meen dat de minister van Veiligheid en Justitie op een goede manier daarop heeft gereflecteerd. Dat spreekt mij aan.’ Hij stelt dat hij als premier eindverantwoordelijke is voor alles wat eventueel niet goed gaat.
Uit deze zaak valt ‘hoe paradoxaal dat ook klinkt’ ook vertrouwen te putten, zegt Rutte. ‘Onze mensen doen echt alles om een aanslag te voorkomen. En als we ontdekten dat iets beters of anders kan, dan doen we dat onmiddellijk.’ Wanneer een aanslag plaatsvindt hoeven niet per definitie fouten te zijn gemaakt. ‘Je kunt alles goed doen en toch kan er een aanslag plaatsvinden. Je hebt er wel altijd naar te kijken: zitten hier fouten achter, hadden we dingen beter kunnen doen?’
NU 07.04.2016 De SP, PVV, GroenLinks, PvdD, VNL, 50Plus en Denk hebben er geen vertrouwen in dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) de juiste man is om het justitiedepartement in tijden van een ‘substantiële’ terreurdreiging te leiden.
De partijen dienden donderdag tijdens het debat over de aanslagen in Brussel een motie van wantrouwen in, maar de minister voelt voldoende vertrouwen om door te gaan. De motie werd door een meerderheid van de Kamer afgewezen.
Hoewel ook het CDA, D66, ChristenUnie en de SGP kritisch zijn op het optreden van de VVD-bewindsman, denken zij dat het wegsturen van Van der Steur de problemen niet oplost. Buma (CDA): “Er kan niet worden vastgesteld of het optreden van de Nederlandse diensten de oorzaak van de aanslagen is.”
De partijen eisen dat Van der Steur en premier Mark Rutte duidelijk gaan laten zien hoe zij terreur gaan bestrijden. Ze willen dat het kabinet de tekorten bij de politie en elite-eenheden aanpakt en willen voor de Voorjaarsnota in mei zien hoe zij de gaten in de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie gaan dichten.
Van der Steur verdedigde donderdag opnieuw zijn ministerschap. Eerder moest hij al diep door het stof vanwege zijn optreden in de kwestie rond de MH17-anatoom George Maat, de geënsceneerde foto van Volkert van der Graaf en zijn rol in de politieke nasleep van de Teevendeal. Na het Brussel-debat is hij weer een beschadiging rijker.
‘Gigantische puinhoop’
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer trokken tijdens het debat fel van leer tegen het optreden van Van der Steur in de kwestie rond de uitzetting van Inbrahim El Bakraoui.
De Belg werd als potentiële jihadist in het grensgebied tussen Turkije en Syrië opgepakt en uitgezet naar Nederland, waarna hij uit het oog van alle diensten verdween. Hij was betrokken bij de aanslagen in Brussel op 22 maart.
Hoewel Van der Steur de Kamer beloofde dat de Nederlandse veiligheidsdiensten na de aanslagen in Brussel “proactiever” en “assertiever” te werk zouden gaan, stelde hij geen onderzoek in om de gangen van de aanslagpleger na te trekken.
D66-leider Alexander Pechtold en Geert Wilders (PVV) wilden in het debat weten waarom er tot op de dag van vandaag niet is nagegaan waar El Bakraoui in Nederland is geweest en met wie hij contact heeft gehad. “Deze minister heeft er een gigantische puinhoop van gemaakt”, stelde Wilders.
Van der Steur overleeft motie van wantrouwen
Geen verzoek
Volgens Van der Steur heeft de politie geen onderzoek ingesteld, omdat dat niet binnen de wettelijke bevoegdheden valt en er geen verzoek van de Belgen ligt om de gangen van El Bakraoui na te gaan. “Als de Belgen ons wat vragen, doen we dat.”
De beantwoording leidde tot verbazing en onbegrip in de Kamer. De Kamer hekelt dat de minister zich “verschuilt” achter protocollen. Jesse Klaver (GroenLinks): “Is dit nu de nieuwe assertieve proactieve houding?”
Volgens de oppositiepartijen had Van der Steur zelf de telefoon moeten pakken en de Belgen moeten vragen om onderzoek te doen naar El Bakraoui. Dat zou wel binnen de wettelijke kaders vallen.
Van der Steur onder vuur tijdens Brussel-debat
Geen antwoord
Vorige week in het eerste deel van het debat werd de minister door de oppositie met 68 aanvullende vragen terug naar het ministerie gestuurd, omdat hij de feiten niet paraat had en geen antwoord kon geven op een aantal basale vragen.
Uit de beantwoording van Van der Steur blijkt dat hij blijft volhouden dat uit niets blijkt dat Nederland meer had kunnen doen om de Brusselse aanslagpleger in de kraag te vatten. Tegelijkertijd erkent hij dat de diensten zich moeten ontwikkelen om proactief en assertief op te kunnen treden. “We moeten blijven leren”, zei hij tijdens het debat.
‘Alles op alles’
Van der Steur vindt zichzelf de juiste man om het ministerie van Veiligheid en Justitie te blijven leiden. Hij zei “alles op alles” te zetten om de veiligheid van Nederland te garanderen. Hij beloofde te laten zien dat zijn aanpak zichtbaar zou veranderen.
Daar nemen de oppositiepartijen geen genoegen mee. Emile Roemer (SP) vraagt zich af hoeveel de minister nog moet leren. Hij heeft het gevoel dat het ministerie na de aanslagen op Charlie Hebdo in januari 2015 niets is opgeschoten.
“Ik krijg het gevoel dat er geen urgentie is en er geen fundamentele structurele verbeteringen zijn”, aldus Roemer. Buma (CDA): “De minister moet vanaf het begin assertief en proactief zijn.”
Elsevier 07.04.2016 Donderdag zijn alle ogen weer gericht op minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD). Vorige week kwam hij in moeilijkheden tijdens het debat over de nasleep van de aanslagen in Brussel, en de daarbij betrokken terrorist Ibrahim El Bakraoui, die ongezien Nederland wist binnen te komen.
Omdat de minister niet het antwoord had op alle vragen die de Tweede Kamer hem in overvloed stelde, mag hij het vandaag nog eens proberen.
Lakse aanpak
Hij moet overeind zien te blijven in de storm van kritiek vanwege de in hun ogen lakse aanpak van het terrorisme. Want El Bakraoui kon niet alleen ongehinderd via Turkije naar Nederland komen – ondanks een melding van de Turkse autoriteiten, maar Nederland deed ook niets met de informatie over El Bakraoui en zijn broer.
De politie van New York gaf de gegevens hierover, en niet de FBI zoals eerder nog werd gemeld. Van der Steur zelf is optimistisch gestemd: ‘Ik denk dat het een heel mooi en goed debat zal worden.’ Maar als het hem niet lukt het vertrouwen te winnen van de Kamer, dan is de kans groot dat een deel het vertrouwen in hem opzegt.
Minister Ard van der Steur (VVD) van Veiligheid en Justitie moet de Tweede Kamer donderdag opnieuw tekst en uitleg geven over de Brusselse terrorist Ibrahim El Bakraoui. De New Yorkse politie had Nederland gewaarschuwd voor de komst van de terrorist, maar er werd geen actie ondernomen tegen El Bakraoui. Lees meer
Klungel
Geert Wilders opent net als vorige week het debat. Opnieuw noemt de PVV-leider hem een klungel, iemand die terroristen niet opspoort, maar laat lopen. ‘Nederland kan uw geklungel niet veroorloven. Ik heb eigenlijk maar een vraag aan de minister: wordt het geen tijd om op te stappen?’ aldus Wilders.
Volgens Sybrand van Haersma Buma (CDA) gaat het hier om een heel urgente zaak. ‘Ik wil weten wat het kabinet gaat doen.’ Buma vindt het een fout dat Van der Steur ‘geen harde afspraken had gemaakt met Turkije’. Mensen willen zeker weten of de minister in control is. Had Nederland werkelijk niets meer kunnen doen om deze El Bakraoui tegen te houden, vraagt D66-leider Alexander Pechtold zich retorisch af. ‘De Kamer moest twee weken lang informatie lospeuteren. De minister had zijn antwoord de hele tijd al klaar. Nederland heeft daar niks aan kunnen doen.’
Zelfkritiek
Pechtold hoopt op zelfkritiek bij Van der Steur. Ook bij regeringspartij PvdA zijn er nog vragen, bijvoorbeeld over de bestrijding van de radicalisering in de grote steden en over de samenwerking hieromtrent binnen de Europese Unie. Groep Bontes/Van Klaveren wijst op de vele blunders die Van der Steur hiervoor al maakte: van de affaire rond de patholoog-anatoom George Maat tot en met de zaak rond Cees Helman.
De meerderheid van de Nederland heeft het vertrouwen in het functioneren van de minister al verloren. Het is duidelijk: de oppositie vindt dat Van der Steur onvoldoende doet, en dat er bij hem ‘een schrijnend gebrek’ is aan urgentie bij de aanpak van terreurbestrijding. Maar VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra is, samen met zijn fractiegenoten, gerustgesteld over een groot deel van de antwoorden die van Van der Steur vorige week gaf.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Trouw 07.04.2016 Ard van der Steur gaat vandaag met de Tweede Kamer in debat over de aanpak van terrorisme en in het bijzonder Ibrahim El Bakraoui, een van de aanslagplegers in Brussel. De minister van veiligheid en justitie moet de Kamer opnieuw overtuigen van zijn eigen kwaliteit en die van zijn diensten.
Niemand zit een jaar voor de verkiezingen te wachten op zijn val en alweer een nieuwe minister.
“Het was geen goed idee om Ard van der Steur mijn tekst te laten schrijven”, zegt premier Mark Rutte op 10 februari tijdens zijn conference op het Correspondents’ Dinner in de Amsterdamse Beurs van Berlage. Hij steekt een zwartgelakt A4’tje omhoog, als knipoog naar Van der Steurs Kamerbrief over MH17-anatoom George Maat. De minister van veiligheid en justitie kan er die avond helaas niet bij zijn, vervolgt Rutte. “Hij biedt daarvoor zijn welgemeende excuses aan.”
Veel beter kon de premier zijn gehavende minister niet op de hak nemen. In het jaar dat Van der Steur nu aan het roer staat van het superdepartement, heeft hij vooral bekendheid verworven als praatgrage brokkenpiloot die zijn fouten schoorvoetend toegeeft, om daarna excuses te maken. De onhandigheden in de zaak van de naar Nederland uitgezette Ibrahim El Bakraoui, die zich vorige maand opblies in Brussel, vormen het nieuwste hoofdstuk.
“Zijn imago speelt hem parten”, zegt SP-Kamerlid Michiel van Nispen, “maar er is ook wel steeds iets aan de hand”. Van de door justitie geënsceneerde foto’s van Volkert van der G. wist Van der Steur niet af, zijn snelle verwijten aan het adres van patholoog-anatoom Maat bleken onterecht en toen hij als Kamerlid toenmalig minister Ivo Opstelten hielp bij het persbericht over de Teevendeal, had hij zelf anders kunnen besluiten. Van Nispen: “Als hij in die eerste gevallen had gezegd: ‘We gaan het onderzoeken’, in plaats van er meteen wat uit te flappen, waren die zaken niet zo geëscaleerd.”
Toch is dat niet wat hem dit keer het meest verweten wordt. In het debat over de aanslagen in Brussel, vorige week, zei hij niet te veel, maar juist te weinig, vond de Kamer. Die was erop gebrand te weten waarom de politie in New York (en niet de FBI, zoals Van der Steur aanvankelijk meldde) Nederland een week voor de aanslagen waarschuwde voor El Bakraoui en diens broer. “Ik heb geen idee”, zei Van der Steur. “Daarover zou ik moeten gaan speculeren.” Ontevreden brak de Kamer rond middernacht het debat af, om het vandaag na nieuwe schriftelijke antwoorden voort te zetten.
Tijdens het debat ging ik me steeds meer afvragen of de minister en zijn diensten wel weten hoe het precies zit, aldus SP-kamerlid Michiel van Nispen.
Ongemakkelijk
Het debat gaf Van Nispen een ‘ongemakkelijk’ gevoel. “Vóór het debat maakte ik mij zorgen over de samenwerking tussen de veiligheidsdiensten. Daar wilde ik zakelijk naar kijken, zonder als oppositie opportunistisch voor de camera’s te springen. Maar tijdens het debat ging ik me steeds meer afvragen of de minister en zijn diensten wel weten hoe het precies zit. Een week na de aanslagen moet je onze vragen toch kunnen beantwoorden? Zaten die antwoorden niet in zijn map of heeft hij die map niet goed gelezen?”
Ook ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers had zich voorgenomen ‘een oorlog op leven en dood niet te laten ontaarden in Haags politiek gedoe’, maar zag het debat vorige week met stijgende verbazing aan. Dat Van der Steur niet kon vertellen waarom de Amerikanen Nederland daags voor de aanslagen hadden gewaarschuwd en wat daar vervolgens mee is gedaan, vindt Segers ‘heel moeilijk om te begrijpen’. “Dan vraag je als minister in de voorbereiding toch door? Dan wil je toch het naadje van de kous weten?”
Het ongemak over de ontstane situatie blijkt ook uit een rondgang langs Kamerleden. Van Nispen en Segers willen wel meewerken, Jeroen Recourt (PvdA), Madeleine van Toorenburg (CDA) en Sjoerd Sjoerdsma (D66) niet – die laatste twee zitten zelden verlegen om commentaar op justitie.
Ook de VVD houdt zich stil. Het zegt iets over hoe precair partijen de situatie achten.
Daarbij speelt mee dat eigenlijk niemand een jaar voor de verkiezingen zit te wachten op Van der Steurs val en weer een nieuwe minister, ook Van Nispen niet. “Ik hoop niet dat het nodig is en ik ben er niet op uit. Dat betekent niet dat hij al veilig is. Ik stel die lastige vragen omdat ik me zorgen maak, juist omdat het om zulke belangrijke zaken gaat. Ik wil een minister die dan gretig op zoek gaat naar de waarheid.”
Hij moet laten zien dat hij in control is en op de toppen van zijn kunnen presteert, aldus ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers.
Terreurbestrijding
Segers noemt het ‘twijfelachtig’ of de terreurbestrijding geholpen is met het vertrek van Van der Steur. “Maar als er een minister zit die er geen prioriteit van maakt, wordt het lastig. Waar het nu op aankomt, is dat Van der Steur heel vertrouwenwekkend leiding geeft aan de strijd tegen dit kwaad. Hij moet laten zien dat hij in control is en op de toppen van zijn kunnen presteert.”
Een eerste stap in die richting heeft minister Van der Steur dinsdagavond willen zetten met een hele serie Kamerstukken waarin hij beterschap belooft.
Zoals: betere afspraken met Turkije en ‘ruimere communicatie’ tussen internationale diensten. Om eraan toe te voegen dat de Nederlandse diensten in het geval van El Bakraoui ‘strafvorderlijk’ hebben gedaan ‘wat van ze kon worden verwacht’, óók na de waarschuwing uit de VS waaruit bleek dat de broers werden gelinkt aan de bij de Parijse aanslagen betrokken Salah Abdeslam.
Aan Van der Steur om de Kamer daar vandaag van te overtuigen.
AD 07.04.2016 Het was erop of eronder voor minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie. De geplaagde VVD-minister werd donderdag opnieuw op het matje geroepen over de rol die de Nederlandse veiligheidsdiensten speelden bij het doorlaten van Ibrahim el Bakraoui, de terrorist die zich opblies tijdens de recente aanslagen in Brussel. Van der Steur overleefde een motie van wantrouwen, maar hij kan zich geen misstap meer veroorloven. ,,Het is vijf over twaalf”, aldus CDA-leider Buma.
Telegraaf 07.04.2016 Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) kan aanblijven, maar is nog verder beschadigd. In een groot Kamerdebat over terreurbestrijding kreeg hij het zwaar te verduren. Een deel van de oppositie zegt het vertrouwen in hem op, maar een Kamermeerderheid geeft hem nog een kans.
Oppositieleden zijn zwaar geërgerd over Van der Steur die fouten niet toegeeft en de terreurbestrijding, volgens hen, niet onder controle heeft. „Stuitend”, vindt PVV-voorman Wilders dat.
De PVV dient een motie van wantrouwen in tegen de fel bekritiseerde bewindsman. Ook SP, GL, PvdD, 50Plus, Bontes/Van Klaveren en Kuzu/Öztürk vinden dat Van der Steur weg moet en steunen de motie. „Dit kan zo niet langer”, meent SP-leider Roemer.
Onder meer CDA en D66 geven de minister nog een kans om verbeteringen aan te brengen. Ook CU-voorman Segers doet dat: „Hij heeft beloften gemaakt om zichzelf te verbeteren. Die kans wil ik hem geven.” Maar Segers heeft wel getwijfeld over een motie van wantrouwen: „Het vertrouwen in Van der Steur heeft wel een deuk gekregen.”
Er stond vooraf veel druk op de minister. Die werd al bekritiseerd om zijn vermeende laksheid in dit dossier. In plaats van dat hij met geruststellende antwoorden kwam, werkte Van der Steur zich in het debat echter alleen maar verder in de nesten.
De oppositie kan nog steeds niet begrijpen dat Nederland niets leek te doen toen er uit het buitenland waarschuwingen kwamen over de broers El Bakraoui. Zij bliezen zich later op in Brussel. Nederland wist van tevoren al dat zij terroristische banden hadden, wist dat een van hen hier mogelijk in het land was omdat die via Schiphol was gereisd, maar deed ogenschijnlijk toch niks. Van der Steur maakte eerder al andere missers in dit belangrijke dossier.
Extra stapje
Van der Steur moest van de oppositie in het debat zijn fouten toegeven en zich deemoedig opstellen. De bewindsman leek dat echter niet te kunnen opbrengen. „Ik ga niet erkennen dat er fouten zijn gemaakt”, zei de minister na een vragenvuur van de Kamerleden. Wel zegt hij dat er dingen beter kunnen. „De les die ik zal trekken is om altijd een stapje extra te zetten.”
Foto: Serge Ligtenberg
Tot verbazing van Kamerleden ontdekten zij tijdens het debat dat Nederland nog altijd dat extra stapje niet lijkt te zetten. Justitie heeft nog steeds niet onderzocht wat Ibrahim El Bakraoui in Nederland heeft gedaan na zijn landing op Schiphol. Volgens Van der Steur mag dat juridisch pas als België daartoe een verzoek doet. De oppositie kan er niet bij dat de minister niet van de zuiderburen eist dat zij zo’n verzoek doen. Er is immers ook een groot Nederlands belang om te weten wat de latere zelfmoordterrorist hier deed. Wellicht had hij contact met medestanders die hier een aanslag willen plegen.
Tijdens premier Ruttes beurt om de Kamer toe te spreken zag hij zich genoodzaakt om Van der Steur te verdedigen. „In algemene zin doet de minister van Veiligheid en Justitie zijn werk goed”, zei hij. „Het is een van de zwaarste ministersposten in het kabinet.” Een deel van de oppositie kon hij echter niet overtuigen.
Gekluns
Volgens PVV-voorman Wilders kan Nederland zich al dit „gekluns” niet veroorloven. Ook CDA-leider Buma was hard: „De premier zei dat we in oorlog zijn. Zo gaan we die oorlog niet winnen.”
De oppositie is extra geërgerd omdat het kabinet telkens met de vinger naar andere landen wijst terwijl Nederland ook steken heeft laten vallen. De fouten rondom de aanslagen in Brussel zouden vooral in het buitenland gemaakt zijn, suggereert Van der Steur keer op keer. GL-leider Klaver: „De fout is altijd van de ander. De Belgen, de Turken..”
AD 07.04.2016 Het aftreden van minister Ard van der Steur (Veiligheid, VVD) lijkt aanstaande, tenzij de coalitiepartijen hem nog één keer de hand boven het hoofd houden. Ook de reputatie van de VVD als partij van law & order staat op het spel.
In woorden doet men veel, maar of dat in daden ook zo is, dat moet nu echt maar eens duidelijk gaan worden, Aldus Sybrand Buma.
De pijn zit diep bij de liberalen. Het in 2010 speciaal opgetuigde ‘superministerie’ van Veiligheid en Justitie zou het uithangbordje van de VVD worden. Strengere straffen, sobere gevangenissen, rechten voor slachtoffers. Verlekkerd ging persbericht na persbericht uit over hoe de VVD schoon schip zou maken met crimineel Nederland.
Nu na Ivo Opstelten en Fred Teeven met Van der Steur al een derde bewindspersoon door een affaire dreigt te sneuvelen, is alle glans weg. Er zal besmuikt worden gelachen als de VVD het durft om zich in de volgende campagne weer te presenteren als de partij van law & order.
Tegenover dalende criminaliteitscijfers, staat een reeks aan incidenten. De bonnetjesaffaire van Teeven en Opstelten. Het gedraal met informatie. De verziekte sfeer op het ministerie. De missers van Van der Steur. Zo wordt een ministerscrisis ook een partijprobleem van premier Mark Rutte als VVD-voorman. Verkiezingen zijn immers nog maar 11 maanden weg.
Politieke dood
De vooruitzichten voor donderdag zijn niet best. Alle ingrediënten voor een politieke dood zijn daar. Een verstoorde vertrouwensband met zijn ambtenaren, gebutste geloofwaardigheid en een hausse aan kritiek in de media. Dus balanceert Van der Steur in het debat over de Brusselse aanslagpleger Ibrahim el Bakraoui op het randje.
,,In woorden doet men veel, maar of dat in daden ook zo is, dat moet nu echt maar eens duidelijk gaan worden,” zegt CDA-leider Sybrand Buma. ,,De indruk is steevast gewekt dat we de zaakjes op orde hebben, maar als er vragen worden gesteld, is het antwoord niet eens in orde. Of het beleid dat wel is, zal in het debat moeten blijken.”
Zeker nu Van der Steur dinsdagavond in een Kamerbrief beaamde dat de diensten ‘scherper’ hadden moeten zijn toen de latere Brusselse aanslagpleger El Bakraoui door Turkije werd uitgezet naar ons land. Zonder dat de Turken meldden wie hij exact was en waarom hij werd uitgewezen. Uit die brief blijkt bovendien dat Nederland enkele weken voor de aanslag hoorde dat El Bakraoui was gelinkt aan de aanslagen in Parijs. Het blijft onduidelijk waarom onze politie toen niet naar hem op zoek is gegaan.
Excuses In het verdedigingsarsenaal van Van der Steur ontbreekt donderdag in ieder geval het wapen van de excuses. Daar kan hij na drie eerdere affaires en evenzovele knievallen niet meer mee aankomen.
Er waren de affaires rond professor George Maat en Volkert van der G. – toen hij onjuiste informatie gaf en onterechte kritiek uitte – en zijn eigen vreemde rol in de Teevendeal waarbij hij als controlerend Kamerlid meeschreef aan een kwalijk persbericht van het ministerie dat hij daarna zou erven. Van der Steur moet vooral tonen dat hij ‘controle’ heeft over de terreurbestrijding. Waar andere ministers snel zouden worden vergeven, kan een verbaal foutje hem fataal worden. ChristenUnie, CDA, D66: niemand zegt per se uit te zijn op zijn scalp. Want: wordt de terreurbestrijding beter van wéér een nieuwe minister?
Maar de maat is vol: het moet vlekkeloos. Overleeft hij wel, dan zal de oppositie hem de volgende 11 maanden onder curatele houden en voortdurend herinneren aan eerdere missers. Niet zo prettig, met de verkiezingscampagne op komst.
NU 06.04.2016 De Nederlandse veiligheidsdiensten hebben rond de uitzetting van de Brusselse aanslagpleger Ibrahim El Bakraoui naar Nederland “strafvorderlijk gedaan wat van ze kon worden verwacht”, maar moeten in het vervolg “proactiever” te werk gaan.
Dat schrijft minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) dinsdagavond in een antwoord op de 66 aanvullende vragen van de Tweede Kamer.
Het is volgens Van der Steur noodzakelijk dat de diensten in internationaal verband beter met elkaar communiceren. “Ook al komen de handelingen niet voort uit voorschriften, er wordt van de diensten verwacht dat zij zich proactief, alert en assertief opstellen”, schrijft de VVD-bewindsman.
Daarbij zal de bewapening en uitrusting van de Dienst Speciale Interventies (DSI) en andere specialistische politieteams beter worden geregeld.
De politie zorgt er al voor dat er geen onnodige vertraging meer optreedt bij de bestelling van bewapening, uitrusting en middelen voor bijzondere en speciale eenheden. “Ik heb de korpschef, Erik Akerboom, verzocht waar mogelijk een verdere versnelling aan te brengen”, aldus Van der Steur.
Verkeerde informatie
Van der Steur kwam vorige week opnieuw onder vuur te liggen toen hij tijdens het debat over de aanslagen in Brussel de kamer verkeerd informeerde over informatie die van de Amerikaanse FBI zou komen. Dit bleek om een afdeling van de politie van New York te gaan.
Centraal in dat debat stond de uitzetting van Ibrahim El Bakraoui, die door Turkije was opgepakt aan de Turks-Syrische grens en vervolgens op een vliegtuig naar Schiphol werd gezet. Hij liep vervolgens ongestoord langs de Nederlandse douane.
Uitzetting
Oppositiepartijen wilden weten waarom de Nederlandse diensten geen actie hebben ondernomen. De Turkse autoriteiten hadden niet gemeld waarom El Bakraoui naar Nederland werd uitgezet. De Belg van Marokkaanse afkomst, met een flink strafblad achter zijn naam, had de Turkse autoriteiten verzocht naar Nederland te worden uitgezet.
Van der Steur zei vorige week dat de Turken daarmee afweken van de gebruikelijke werkwijze. Volgens oppositiepartijen zou dat juist een aanleiding moeten zijn om tot op de bodem uit te zoeken waarom de Belg El Bakraoui naar Nederland werd uitgezet.
De minister schrijft donderdagavond dat hoewel Nederland op basis van alle beschikbare informatie heeft gedaan wat moest er achteraf “wel [kan] worden geconstateerd dat er kansen zijn geweest om meer proactief in internationaal verband te werken.”
Schorsing
Het debat over de aanslagen werd vorige week geschorst, omdat de bewindsman de feiten niet op een rijtje had. Zo was onduidelijk wat Nederland had gedaan met de waarschuwing van de Amerikanen dat van de gebroeders El Bakraoui een terroristische dreiging uitging. De politie van New York, die de informatie deelde, waarschuwde ook voor de met de aanslagen in Parijs en de connectie met Salah Abdeslam, die verdacht wordt van betrokkenheid bij de aanslagen in Parijs.
Die informatie is echter met meerdere landen gedeeld, schrijft Van der Steur. Maar ook al wisten de Nederlandse veiligheidsdiensten niet waar Barkaoui zich na de landing op Schiphol bevond, en zich dus in Nederland kon ophouden, is er geen opsporingbevel uitgevaardigd. Dat kon volgens Van der Steur niet, omdat El Bakraoui niet internationaal “gesignaleerd” stond.
Het debat over de aanslagen wordt donderdag hervat.
Telegraaf 06.04.2016 Minister Van der Steur heeft opdracht gegeven aan politiebaas Erik Akerboom om snel maatregelen te nemen binnen de Dienst Speciale Interventies (DSI). Zo moet de bedrijfsvoering rond de bewapening van bijvoorbeeld antiterreureenheden sneller op orde zijn.
Dat staat in een brief van Van der Steur aan de Tweede Kamer. De minister wil dat Akerboom hem om de drie maanden informeert over de voortgang van de uitbreiding van de uitrusting van de leden van de speciale dienst. Die bestaat uit onder meer arrestatieteams en antiterreur-groepen.
Vorige week schreef deze krant over onvrede binnen de DSI over de werkdruk, leidinggevenden, de uitrusting van eenheden en een langslepende procedure over urencompensatie.
De korpsleiding zei vrijdag ’zich niet te herkennen in de onvrede’. Dit naar aanleiding van wat gesprekken met DSI’ers die door leidinggevenden waren opgetrommeld. De verklaring zette weer kwaad bloed bij ontevreden leden van de dienst.
In de brief van Van der Steur erkent de minister nu dat de DSI’ers zich zorgen maken over de werkdruk. Een gepland onderzoek naar de werkbeleving binnen de DSI wordt naar voren gehaald. Ook wil de minister dat het werk van de dienst ’zo veel mogelijk binnen de grenzen van de Arbeidstijdenwet wordt georganiseerd’.
Twintig leden van de belangrijkste politiedienst namen een advocaat in de arm, vanwege een conflict over arbeidsomstandigheden. Akerboom moet er van de minister voor zorgen dat de kwestie op korte termijn wordt afgerond.
Abert Springer van Nederlandse Politiebond (NPB) is blij dat er maatregelen zijn getroffen. „De korpschef Akerboom heeft na een eerste reactie toch ontdekt dat er wat aan de hand is. Ik ben erg blij dat er nu wat gebeurt. Het is ook fijn voor de mensen van de DSI die hun nek durfden uit te steken.”
Van der Steur en Akerboom zeggen signalen uit de DSI zeer serieus te nemen.
Telegraaf 06.04.2016 Nederland wist voor de aanslagen in Brussel al dat Ibrahim El Bakraoui, die eerder via Schiphol ons land binnenkwam, in verband werd gebracht met de aanslagen in Parijs.
Dat blijkt uit een serie antwoorden die minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) naar de Kamer heeft gestuurd. Hij moet donderdag in een debat uitleg geven over de aanslagen in Brussel en de Nederlandse rol daarin. Het belooft, na een reeks eerdere fouten, een erg lastig debat voor hem te worden.
Uit de beantwoording van de minister blijkt dat een kleine week voor de aanslagen met België is overlegd over de broers El Bakraoui, de latere Brusselse zelfmoordterroristen. Dit overleg vond plaats naar aanleiding van informatie van de New Yorkse politie. Toen werd aangegeven dat de broers waren geradicaliseerd en in verband werden gebracht met Saleh Abdeslam, de man die wordt verdacht van betrokkenheid bij de Parijse aanslagen.
Wat Nederland met die alarmerende informatie heeft gedaan, is onduidelijk. Dit terwijl Den Haag op dat moment wist dat Ibrahim El Bakraoui via Schiphol was gereisd, daarna onvindbaar bleek en dus misschien nog in Nederland was. Een kleine week later bliezen de broers zich op in Brussel. Den Haag heeft in elk geval geen opsporingsbevel uitgedaan, en volgens de minister kon dat ook niet.
Van der Steur blijft er bij dat Nederland aanvankelijk geen aanleiding had om El Bakraoui op Schiphol aan te houden. Destijds stond hij nog niet zichtbaar gesignaleerd.
De minister erkent wel dat er „ruimere communicatie” nodig is bij de bestrijding van terrorisme. In de uitwisseling van informatie had er alerter, assertiever en meer proactief gewerkt kunnen worden, volgens de bewindsman. Nederland wil zich er als EU-voorzitter voor inzetten dat dit ook echt gebeurt.
Trouw 06.04.2016 Nederland wist vóór de aanslagen in Brussel dat de broers El-Bakraoui in verband werden gebracht met de aanslagplegers in Parijs. Daags na het emailbericht van de New Yorkse politie van 16 maart 2016 bespraken de Nederlandse en Belgische politie ‘dat de broers zijn geradicaliseerd en in verband werden gebracht met Salah Abdeslam’. Een maand later bliezen de twee zich op in Brussel.
Minister Ard van der Steur (VVD, veiligheid en justitie) schrijft dat in stukken die hij vanavond naar de Tweede Kamer heeft verstuurd. Hij meent dat ‘rekening houdend met de beschikbare informatie en binnen de juridische mogelijkheden, de Nederlandse diensten strafvorderlijk hebben gedaan wat van ze kon worden verwacht’.
‘De les die ik hieruit trek’, schrijft Van der Steur, ‘is dat een ruimere communicatie tussen diensten in internationaal verband (…) een bijdrage kan leveren aan de bestrijding van het terrorisme.’ De Kamer debatteert morgenochtend verder over de aanslagen in Brussel. Dat debat werd vorige week gestaakt omdat de Kamer vond dat Van der Steur over te weinig informatie beschikte.
VK 05.04.2016 Een tip van de New Yorkse politie over Ibrahim el Bakraoui hield geen verband met een acute dreiging voor Nederland. Volgens minister Ard van Steur was de Amerikaanse melding onderdeel van de ‘reguliere informatieverstrekking’. Daarom is er ook geen opsporingsactie ondernomen tegen El Bakraoui, die in 2015 nog was uitgezet naar Nederland.
Dat blijkt uit antwoorden die de bewindspersoon gisteravond laat naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Een kleine week voor de aanslagen in Brussel werd Nederland eerst door de New Yorkse politie NYPD en daarna door de Belgische autoriteiten ingeseind over de broers El Bakraoui. Toen hoorde Nederland ook dat de twee latere zelfmoordterroristen in contact stonden met Salah Abdeslam, die toen gezocht werd wegens betrokkenheid bij de aanslagen in Parijs.
De oudste broer, Ibrahim el Bakraoui, was in de zomer van 2015 op Schiphol geland, nadat hij door Turkije was gearresteerd in het grensgebied met Syrië. Volgens Van der Steur zijn er geen aanwijzingen dat El Bakraoui na die uitzetting langer in Nederland is gebleven, hoewel daar verder ook geen onderzoek naar lijkt te zijn gedaan.
De antwoorden maken evenmin duidelijk of de Nederlandse autoriteiten ooit een link hebben gelegd tussen de waarschuwingen over El Bakraoui in 2016 en zijn landing op Schiphol in 2015. Van der Steur blijft volhouden dat ‘strafvorderlijk’ alles is gedaan wat nodig is. Tegelijkertijd erkent hij dat de communicatie met andere landen beter moet. Daar werkt hij nu aan.
Donderdag debat
Lees ook
Kamerleden hebben nog veel vragen na het eerste debat met minister Van der Steur (Veiligheid, VVD). Volgende week moet hij wederom uitleg geven in het parlement. Ondertussen blijken er een paar hardnekkige misverstanden te bestaan. Vier vragen over de informatieuitwisseling tussen inlichtingendiensten. (+)
De VVD’er ligt onder vuur, omdat de zaak El Bakraoui volgens de oppositie ernstige lacunes in de terreurbestrijding aan het licht heeft gebracht. Zo is een Turks bericht over de uitzetting van de El Bakraoui destijds nooit gelezen door de Nederlandse ambassade in Ankara. Inmiddels is ook duidelijk dat de Belgen al sinds januari 2016 de broers El Bakraoui in het vizier hadden. Nederland werd daar pas in maart over ingeseind, hoewel de Belgen ook wisten dat de oudste broer eerder op Schiphol was geland.
Donderdag debatteert de Kamer verder over de zaak.
Elsevier 06.04.2016 Minister Ard van der Steur (VVD) van Veiligheid en Justitie moet de Tweede Kamer donderdagavond opnieuw tekst en uitleg geven over de Brusselse terrorist Ibrahim El Bakraoui. De New Yorkse politie had Nederland gewaarschuwd voor de komst van de terrorist, maar er werd geen actie ondernomen tegen El Bakroaui.
Van der Steur zegt dat de informatie vanuit Amerika onderdeel van een ‘reguliere informatieverstrekking’. De tip werd verspreid onder politieliaisons van verschillende ambassades, waaronder de Nederlandse. Volgens de bewindsman was de waarschuwing niet specifiek aan Nederland gericht, waardoor er geen opsporingsactie werd ondernomen.
In een brief geeft Van der Steur antwoord op de vragen vanuit de Tweede Kamer over de zaak-El Bakraoui. Nederland is kort voor de aanslagen in Brussel tweemaal op de hoogte gebracht van de komst van de jihadist: eerst door de New Yorkse politie en daarna door de Belgische autoriteiten.
Toen werd ook duidelijk dat Ibrahim El Bakraoui en zijn broer Khalid El Bakraoui in contact stonden met Salah Abdeslam – op dat moment de enige voortvluchtige terrorist van de aanslagen in Parijs. Abdeslam werd vier dagen voor de aanslagen in de Belgische hoofdstad opgepakt in de Brusselse wijk Molenbeek.
Ibrahim El Bakraoui landde vorig jaar in de zomer op Schiphol, nadat hij door Turkse autoriteiten werd opgepakt bij de Syrische grens. Turkije zond een waarschuwing naar de Nederlandse ambassade in Ankara, maar dit werd nooit gelezen. Van der Steur schrijft dat de jihadist waarschijnlijk niet lang in Nederland verbleef na zijn uitzetting, ook al is dat niet onderzocht.
Kritiek
De druk op de minister is flink toegenomen nadat de informatie over El Bakraoui aan het licht is gekomen. Vorige week werd het debat over Brussel gestaakt, omdat de VVD’er onvoldoende antwoorden paraat had op het spervuur aan vragen vanuit de oppositie over de terreurbestrijding.
Van der Steur buigt niet voor de kritiek en blijft bij zijn standpunt, volgens hem zijn ‘de acties uitgevoerd die uitgevoerd moesten worden’. De bewindsman geeft toe dat de internationale samenwerking verbeterd moet worden en dat er alerter moet worden gehandeld. Donderdag moet Van der Steur zich opnieuw verantwoorden tegenover de Kamer.
Thomas Borst (1992) is sinds augustus 2015 online redacteur bij Elsevier.
Trouw 04.04.2016 Een werkgroep met Turkije over onder meer terreurbestrijding komt op ‘korte termijn’ bijeen. Dat zegt het ministerie van Veiligheid en Justitie maandagavond in een reactie op berichtgeving van RTL Nieuws.
Volgens RTL laat minister Ard van der Steur zijn afspraken met de Turken over de werkgroep versloffen. De groep over brede samenwerking op justitiegebied was medio november aangekondigd.
“We hebben niet stilgezeten”, aldus een woordvoerder van het ministerie. Er is gekeken ‘op welke wijze deze brede samenwerking nog verder kan worden verdiept’.
De Nederlandse en Turkse ambtenaren buigen zich in de groep ook over de aanpak van onder meer drugscriminaliteit en mensensmokkel. Het moet tot concrete afspraken leiden.
Kritiek uit oppositie
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer eisen opheldering. Van der Steur ligt al onder vuur in de nasleep van de radicaalislamitische aanslagen in Brussel. Een van de aanslagplegers kon vorig jaar ongemoeid Nederland binnenkomen, hoewel hij Turkije was uitgezet. Ook was er onduidelijkheid over Amerikaanse informatie over deze man.
“Het lijkt erop dat minister Van der Steur de zaken voor de zoveelste keer niet op orde heeft, afspraken met de Kamer niet nakomt en de Kamer niet juist informeert”, reageerde SP-leider Emile Roemer. PVV-leider Geert Wilders twitterde dat de minister beter de eer aan zichzelf kan houden. Lees: opstappen.
D66-kopstuk Alexander Pechtold sprak bij RTL over toenemende verwarring: “Een werkgroep die nooit bijeenkomt noem ik geen werkgroep. Hoe langer deze kwestie voortsleept, hoe meer vragen er rijzen in plaats van dat er antwoorden komen.”
CDA-leider Sybrand Buma wil onmiddellijk duidelijkheid van de minister: “Syriëgangers komen bijna allemaal terug via Turkije dus zijn harde afspraken met Turkije essentieel.”
Elsevier 04.04.2016 De problemen voor minister van Justitie Ard van der Steur (VVD) blijven zich opstapelen. Vijf maanden geleden beloofde de minister bij een werkbezoek aan Turkije om samen op te trekken bij onder meer de bestrijding van jihadisme. Van de afspraken blijkt nog niks terechtgekomen.
Zo blijkt uit berichtgeving van RTL Nieuws dat een in november beloofde werkgroep nooit is samengekomen. De werkgroep zou moeten bestaan uit Turkse en Nederlandse ambtenaren, met als doel beter samen te werken op het gebied van ‘drugscriminaliteit, contraterrorisme en jihadreizigers’. De Tweede Kamer heeft zelfs nog nooit van de werkgroep gehoord.
Gevoelig
Het is saillant dat Van der Steur beoogde om beter samen te werken met zijn Turkse ambtgenoot, omdat hij momenteel juist onder vuur ligt als gevolg van een zeer gebrekkige samenwerking met Turkije.
De Turkse autoriteiten waarschuwden Nederland voor de komst van zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui, maar met die informatie werd niets gedaan. El Bakraoui kon Schiphol zonder problemen verlaten en blies zichzelf twee weken geleden op in Brussel.
Opheldering
De Tweede Kamer reageert andermaal met grote verbazing. ‘Hoe langer deze kwestie voortsleept, hoe meer vragen er rijzen in plaats van dat er antwoorden komen,’ zei Alexander Pechtold (D66) tegen RTL Nieuws.
‘Het lijkt erop dat minister Van der Steur de zaken voor de zoveelste keer niet op orde heeft, afspraken met de Kamer niet nakomt en de Kamer niet juist informeert,’ aldus SP-leider Emile Roemer. Het ministerie van Justitie belooft in reactie op de berichtgeving dat de werkgroep ‘op korte termijn’ voor het eerst bijeen zal komen.
Tijdens het Kamerdebat over de aanslagen in Brussel raakte Van der Steur al in opspraak nadat hij de Kamer verkeerd inlichtte over terreurinformatie van de Amerikaanse autoriteiten. Omdat er veel vragen waren waarop Van der Steur niet kon antwoorden, werd besloten het debat komende donderdag voort te zetten.
Elsevier 04.04.2016 In de Rotterdamse flat waar de Franse terreurverdachte Anis B. zich schuilhield heeft de politie 45 kilo aan munitie gevonden voor kalasjnikovs. Het lijkt een nieuwe aanwijzing dat B. en zijn kompanen verregaande plannen hadden om een aanslag te plegen.
Anis B. werd vorige week zondag in Rotterdam-West gearresteerd. In zijn flat werden enorme hoeveelheden kogels van het kaliber 7.62 gevonden, bevestigt een woordvoerder van het landelijk parket maandag. Die kogels kunnen onder meer worden gebruikt in kalasjnikovs. Er werden ook telefoons, sim-kaarten, geld en drugs gevonden.
De 32-jarige B. – die al twee keer in Frankrijk werd veroordeeld voor gewapende overvallen – werd sinds december door de Franse politie gezocht. Via zijn vriend Reda Kriket kwam hij in het vizier van de Nederlandse politie. Kriket reed in een auto die op naam stond van B. en belde naar Nederlandse telefoonnummers die naar B. leidden.
Op handen zijnde aanslag
Twee weken geleden werd Kriket al in een voorstad van Parijs opgepakt. In zijn huis – waar B. ook heeft geslapen – werd een waar arsenaal aan wapens gevonden, met onder meer kalasjnikovs en explosieven. De Franse autoriteiten concludeerden dat Kriket onderdeel was van een terreurnetwerk dat dichtbij ‘een daad van extreem geweld was’.
Kriket en B. zouden volgens de Franse aanklager de afgelopen tijd heen- en weer hebben gereisd tussen Nederland, Frankrijk en België. Volgens het Nederlandse OM zouden de plannen van B. en Kriket in elk geval niet zijn gericht op Nederland.
Uitleveren
Het OM doet verder onderzoek naar wat B. precies in Nederland heeft gedaan. Frankrijk wil dat hij zo snel mogelijk wordt uitgeleverd, maar B. wil niet meewerken.
Bij de arrestatie van B. werden ook drie Algerijnen gearresteerd: twee van hen zitten nog vast op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Trouw 04.04.2016 De Amsterdamse politie heeft geen concrete informatie dat hoofdstedelijke moslimjongeren dusdanig zijn geradicaliseerd dat ze op termijn een aanslag zouden kunnen plegen. Dat liet de politie vandaag weten na een gesprek met jongerenimam Yassin Elforkani.
De imam zei in een zaterdag gepubliceerd interview in Het Parool dat tientallen moslimjongeren in Amsterdam zo geradicaliseerd zijn dat niets hen meer lijkt tegen te houden. “De terroristische netwerken staan klaar (..) Veel mensen in de wijken weten ervan, maar kiezen ervoor hun mond te houden.” Hij voorspelt dat binnen anderhalf jaar een aanslag zal worden gepleegd, als die netwerken niet worden opgerold.
“We nemen alle signalen bijzonder serieus en hebben naar aanleiding van het interview maandag een gesprek met Elforkani gevoerd”, aldus een politiewoordvoerder. “Dit heeft echter totaal geen concrete informatie opgeleverd. Er is niets nieuws naar voren gekomen.”
Telegraaf 04.04.2016 De Amsterdamse politie heeft geen concrete informatie dat hoofdstedelijke moslimjongeren dusdanig zijn geradicaliseerd dat ze op termijn een aanslag zouden kunnen plegen. Dat liet de politie maandag weten na een gesprek met jongerenimam Yassin Elforkani.
De imam zei in een zaterdag gepubliceerd interview in Het Parool dat tientallen moslimjongeren in Amsterdam zo geradicaliseerd zijn dat niets hen meer lijkt tegen te houden. ,,De terroristische netwerken staan klaar (..) Veel mensen in de wijken weten ervan, maar kiezen ervoor hun mond te houden.” Hij voorspelt dat binnen anderhalf jaar een aanslag zal worden gepleegd, als die netwerken niet worden opgerold.
,,We nemen alle signalen bijzonder serieus en hebben naar aanleiding van het interview maandag een gesprek met Elforkani gevoerd”, aldus een politiewoordvoerder. ,,Dit heeft echter totaal geen concrete informatie opgeleverd. Er is niets nieuws naar voren gekomen.”
De Amsterdamse politie heeft geen concrete informatie dat hoofdstedelijke moslimjongeren dusdanig zijn geradicaliseerd dat ze op termijn een aanslag zouden kunnen plegen. Dat liet de politie maandag weten na een gesprek met jongerenimam Yassin Elforkani.
De imam zei in een zaterdag gepubliceerd interview in Het Parool dat tientallen moslimjongeren in Amsterdam zo geradicaliseerd zijn dat niets hen meer lijkt tegen te houden. ,,De terroristische netwerken staan klaar (..) Veel mensen in de wijken weten ervan, maar kiezen ervoor hun mond te houden.” Hij voorspelt dat binnen anderhalf jaar een aanslag zal worden gepleegd, als die netwerken niet worden opgerold.
,,We nemen alle signalen bijzonder serieus en hebben naar aanleiding van het interview maandag een gesprek met Elforkani gevoerd”, aldus een politiewoordvoerder. ,,Dit heeft echter totaal geen concrete informatie opgeleverd. Er is niets nieuws naar voren gekomen.”
AD 04.04.2016 De politie in Amsterdam heeft gesproken met de jongerenimam die waarschuwde voor een aanslag in Nederland. Volgens een woordvoerder wilde de politie achterhalen of de imam, Yassin Elforkani, meer weet dan de autoriteiten.
Elforkani (33) zei afgelopen weekend in een interview met Het Parool dat hij binnen anderhalf jaar een aanslag verwacht in Amsterdam, als er niets gebeurt. De politie zegt dat het gesprek met de imam geen ,,concrete, actuele of nieuwe informatie heeft opgeleverd”.
,,We nemen dit soort signalen altijd serieus”, zei een woordvoerder. ,,Daarom zijn we vandaag ook meteen met Elforkani in gesprek gegaan”.
Geradicaliseerd
De jongerenimam zei in het interview dat er terroristische netwerken klaarstaan. Die bestaan volgens hem uit tientallen moslimjongeren in Amsterdam. Zij zouden zo geradicaliseerd zijn, dat niets hen weerhoudt om aanslagen te plegen.
Volgens de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland had Elforkani die informatie meteen moeten delen met de autoriteiten en niet eerst met de krant.
Telegraaf 03.04.2016 De Duitse regering voelt niets voor een Europese terreurbestrijdingsdienst. Wel wil Berlijn de uitwisseling van gegevens tussen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten van de lidstaten van de Europese Unie verbeteren, zegt minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière in een vraaggesprek met de Tagesspiegel am Sonntag.
Alleen al in het Duitse Gezamenlijke Terreurbestrijdingscentrum (GTAZ) werken veertig diensten samen, zei de Maizière, en dat is al moeilijk genoeg. ,,Een Europees terreurbestrijdingscentrum zou ontelbare diensten uit 28 landen moeten verenigen.” Bovendien vergt dat de overdracht van bevoegdheden door de lidstaten, en dat heeft nogal wat voeten in de aarde.
Sinds de terreuraanslagen in Parijs en Brussel gaan meer en meer stemmen op om binnen de Europese Unie beter samen te werken tegen terrorisme.
NU 03.04.2016 Een kleine meerderheid van de Nederlanders (52 procent) vindt volgens een peiliing van Maurice de Hond dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) moet aftreden.
Van der Steur kan vooral geen genade vinden in de ogen van mensen die stemmen op SP, PVV en CDA.
De politicus kwam afgelopen week in opspraak nadat was gebleken dat hij de Tweede Kamer verkeerd heeft ingelicht over Amerikaanse terreurinformatie.
Ook moest hij tijdens een debat over de aanslagen in Brussel op verschillende vragen het antwoord schuldig blijven.
Overigens denken de meeste kiezers dat de fout niet direct bij Van der Steur ligt, maar eerder bij zijn ministerie. Dat heeft grote fouten gemaakt, vindt 65 procent van de kiezers. En zulke fouten zijn geen incident maar komen wel vaker voor, meent 57 procent.
AD 03.04.2016 Een kleine meerderheid van de Nederlanders (52 procent) vindt dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) moet aftreden. Dat blijkt uit een peiling van Maurice de Hond. Van der Steur kan vooral geen genade vinden in de ogen van mensen die stemmen op SP, PVV en CDA.
Van der Steur kwam afgelopen week in opspraak nadat was gebleken dat hij de Tweede Kamer verkeerd heeft ingelicht over Amerikaanse terreurinformatie. Ook moest hij tijdens een debat over de aanslagen in Brussel op verschillende vragen het antwoord schuldig blijven.
Overigens denken de meeste kiezers dat de fout niet direct bij Van der Steur ligt, maar eerder bij zijn ministerie. Dat heeft grote fouten gemaakt, vindt 65 procent van de kiezers. En zulke fouten zijn geen incident maar komen wel vaker voor, meent 57 procent.
Telegraaf 02.04.2016 De waarschuwende woorden van jongerenimam Elforkani over terroristische netwerken van jonge moslims in Amsterdam, moeten serieus genomen worden.
Dat vinden politici die reageren op de geruchtmakende uitspraken van Yassin Elforkani. Die zei zaterdag in een interview met Het Parool dat er terroristische netwerken klaarstaan, bestaande uit tientallen moslimjongeren, die binnen anderhalf jaar een aanslag kunnen plegen. Volgens Elforkani moet er snel ingegrepen worden door de veiligheidsdiensten.
Kritiek
Kritiek kwam er al snel, onder meer van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland, die vindt dat Elforkani angst zaait en zijn informatie zou moeten delen met de politie, en niet met de media. De politie meldt desgevraagd dat Elforkani binnenkort wordt uitgenodigd voor een gesprek. ,,Hij lijkt vooralsnog niet over andere informatie te beschikken dan wij’’, aldus een zegsman van de politie. Maar in Amsterdam is de waarschuwing van de islamitische geestelijke wel degelijk aangekomen.
„Elforkani zegt dit heus niet zomaar, dus dit moet serieus genomen worden. Maar de suggestie dat er niets gebeurt nu, klopt niet”, aldus VVD-raadslid Dilan Yesilgöz die samen met de rest van de gemeenteraad regelmatig in het geheim op de hoogte wordt gebracht van de inspanningen tegen radicalisering. „We zitten erbovenop en we doen het beter dan welke stad dan ook, daarvan ben ik overtuigd. En van mij mogen we nog harder optreden tegen ronselaars, met enkelbanden en gebiedsverboden. Maar we moeten niet doen alsof het hier is zoals in Molenbeek.”
Van Gogh
De precieze aanpak van terroristen wordt in zeer kleine kring gedeeld. Als er acties van de veiligheidsdiensten plaatsvinden in de hoofdstad, zoals het verzamelen van inlichtingen, krijgt burgemeester Eberhard van der Laan een ambtsbericht. Die deelt hij met een zeer kleine groep professionals, zoals de hoofdcommissaris van politie. Maar de gemeente heeft zelf ook een aanpak ontwikkeld na de moord op Theo van Gogh in 2004 door een geradicaliseerde moslim, om extreme types in de gaten te houden.
Elforkani zou volgens ingewijden momenteel geen sleutelpersoon zijn. Dit is een groep van om en nabij de 150 mensen in alle lagen van de islamitische gemeenschap in de hoofdstad, die korte lijnen houden met het stadhuis. Hoewel niet precies duidelijk is waar Elforkani zijn waarschuwingen op baseert, kan een gesprek met de imam geen kwaad. „Onze vervolgvraag moet zijn: hoe ga je ons helpen?” vindt PvdA-raadslid Sofyan Mbarki. „Als hij concrete aanwijzingen heeft, ga met hem in gesprek en geef hem een rol in de aanpak van radicalisering”, aldus het raadslid.
Zwijgen
De bewering van Elforkani dat er in de Marokkaanse gemeenschap angstvallig wordt gezwegen over extremisme en radicalisering, verwerpt Mbarki. Het belang van openheid wordt er juist steeds meer erkend, denkt hij. „Moslims in Nederland weten dat ze bij een eventuele aanslag dubbel getroffen worden. Een aanslagpleger maakt namelijk geen onderscheid tussen wie er omkomen, en bovendien wijzen beschuldigende vingers na een aanslag direct naar de islamitische gemeenschap. Dus als ik iets in mijn omgeving opmerk, meld ik dat, en de mensen om mij heen doen precies hetzelfde.”
Imam Elforkani was niet beschikbaar om zijn woorden toe te lichten.
Telegraaf 02.04.2016 Jongerenimam Yassin Elforkani moet geen suggestieve verhalen vertellen over terreurnetwerken in Nederland. Dat zegt voorzitter Yahia Bouyafa van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) zaterdag in een reactie op uitspraken van Elforkani in Het Parool
Yassin Elforkani.
De jongerenimam zegt in de krant dat tientallen moslimjongeren in Amsterdam zo geradicaliseerd zijn dat niets hen meer lijkt tegen te houden. “De terroristische netwerken staan klaar (..) Veel mensen in de wijken weten ervan, maar kiezen ervoor hun mond te houden”, zegt Elforkani. Hij voorspelt dat binnen anderhalf jaar een aanslag zal worden gepleegd, als die netwerken niet worden opgerold.
Bouyafa vindt “dergelijke angstzaaierij gevaarlijk. Elforkani moet de informatie waarover hij concreet lijkt te beschikken zo snel mogelijk melden aan de autoriteiten en niet aan de krant.”
Verder voegt de RMMN eraan toe dat hij alles in het werk stelt om radicalisering tegen te gaan: “Mensen die zich bezighouden met terreur kunnen en mogen zich op geen enkele manier veilig wanen in de islamitische gemeenschap.”
Elsevier 02.04.2016 Binnen anderhalf jaar zal Amsterdam worden getroffen door een terroristische aanslag, voorspelt jongerenimam Yassin Elforkani. ‘De terroristische netwerken staan al klaar. Het is gewoon hard ingrijpen nu,’ onderstreept de voormalig woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO).
Als de terroristische netwerken niet snel worden opgerold in Amsterdam, is de hoofdstad de volgende na Brussel en Parijs, zo denkt Elforkani. In een interview met Het Paroolroept hij de Tweede Kamer op hervormingen door te voeren, voor het te laat is.
‘Veel mensen in de wijken weten van de terroristische netwerken, maar kiezen ervoor hun mond te houden en deze jongeren te beschermen,’ zegt de jongerenimam. De groeperingen van radicale moslims die vier jaar geleden zijn gesticht, moeten worden opgerold.
Theologie
‘Er is een Koranvers dat zegt: chaos creëren is soms erger dan doden. Deze jongeren zien dat als aansporing. Als je de ideologie accepteert, handel je ernaar.’ Elforkani vindt dat teruggekeerde Syriëgangers preventief moeten worden vastgezet. Ookbepleit hij een humane polderislam, waarin gelovigen niet ophouden met zelf nadenken.
Sinds 2012 zijn er circa vierduizend jihadisten vanuit de Europese Unie naar Syrië en Irak vertrokken om te vechten voor Islamitische Staat. Van hen is 30 procent teruggekeerd naar Europa. Dat staat in een rapport van het Internationale Centrum voor Contra-Terrorisme dat vrijdag werd gepresenteerd.
Syriëgangers
In Nederland spelen wijkagenten een sleutelrol in het voorkomen, in elk geval tijdig signaleren van radicalisering. Lees verder >
De jhadisten worden steeds jonger: de meerderheid van de huidige generatie Syriëgangers is tussen de achttien en twintig jaar. Ook radicaliseren ze sneller – sommigen hadden slechts aan maand nodig om zich over te geven aan de jihad.
Het radicaliseringsproces heeft bij 90 procent van de gevallen plaats in verstedelijkte gebieden in Europa. De radicale moslims komen vaak uit dezelfde buurten, dat duidt er op dat zij in Europa al opereerden in extremistische netwerken, zoals Elforkani waarschuwt.
Als voorbeeld wordt Amsterdam niet genoemd in het rapport, maar Den Haag, Delft, Zoetermeer en Arnhem zijn volgens de onderzoekers wel voorbeelden van Nederlandse steden met gevaarlijke buitenwijken. In België worden Antwerpen en Brussel genoemd.
De Brusselse deelgemeente Molenbeekis de laatste jaren uitgegroeid tot een kweekvijver voor jihadisten. Een groot deel van het terreurnetwerk dat in Brussel en Parijs aanslagen pleegde, groeide op in Molenbeek.
Salah Abdeslam, de enige terrorist die de aanslag in de Franse hoofdstad overleefde, zat wekenlang ondergedoken in de wijk. De schuilplaats van de terrorist was bekendbij een aantal omwonenden, maar zij waarschuwden de inlichtingendiensten niet.
Thomas Borst (1992) is sinds augustus 2015 online redacteur bij Elsevier.
Telegraaf 02.04.2016 In de top van de grootste regeringspartij VVD zijn grote twijfels gerezen of de liberale minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur eind volgende week nog wel op zijn stoel zit.
‘Kopzorgen’, ‘gestuntel’ en ‘geklungel’ zijn kwalificaties uit de mond van verschillende VVD-prominenten. Dat schrijft het AD zaterdag.
Van der Steur vecht aanstaande donderdag voor zijn politieke leven in het Kamerdebat over de aanslagen in Brussel. Zijn gebrekkige optreden tot nu toe gaat het voorstellingsvermogen van VVD’ers te boven. De opvolger van Ivo Opstelten heeft al driemaal sorry tegen de Kamer moeten zeggen. Het optreden van de minister afgelopen dinsdag in het Kamerdebat over de zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui tastte zijn geloofwaardigheid verder aan.
Telegraaf 02.04.2016 Terwijl Haagse politici de afgelopen tijd motie na motie aannamen om ervoor te zorgen dat het salafisme wordt gestopt, geeft het Internationaal Centrum voor Contraterorisme (ICCT) in Den Haag zaterdag een heel ander signaal: de huidige generatie Syriëgangers is amper door religie geïnspireerd, schrijft Trouw.
De jihadganger van nu is een hele of halve crimineel voor wie een reis naar Syrië gewoon het volgende spannende ding in zijn leven is, of iemand die ontgoocheld is geraakt.
Zaterdag presenteert het ICCT een internationaal onderzoek naar de aard en aanpak van Syriëgangers in alle Europese landen. Het onderzoek werd in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding uitgevoerd en brengt voor het eerst in kaart hoe groot het aantal uitreizigers en terugkeerders precies is.
Trouw 01.04.2016 De Belgische Bilal Hafdi was 20 jaar toen hij zichzelf opblies buiten het Stade de France in Parijs. Hij was de jongste aanslagpleger. Tussen het moment dat hij rookte en blowde, radicaliseerde, naar Syrië vertrok, terugkeerde en een aanslag pleegde zat een maand. Zo gaat het tegenwoordig. Het nieuwe type terroristen, de zogenaamde tweede generatie, verdiept zich niet eerst jaren in de islam.
De jihadganger van nu is of een hele of halve crimineel voor wie een reis naar Syrië gewoon het volgende spannende ding in zijn leven is.
Terwijl Haagse politici de afgelopen tijd motie na motie aannamen om ervoor te zorgen dat het salafisme wordt gestopt, geeft het internationaal centrum voor contra-terorisme (ICCT) in Den Haag vandaag een heel ander signaal: de huidige generatie Syriëgangers is amper door religie geïnspireerd.
De jihadganger van nu is een hele of halve crimineel voor wie een reis naar Syrië gewoon het volgende spannende ding in zijn leven is, of iemand die ontgoocheld is geraakt – die is buitengesloten of gediscrimineerd. Men zoekt eerder een doel om zijn frustratie op te richten, dan dat de jihad geldt als religieuze verplichting.
Hedendaagse jihadgangers
Vandaag presenteert dat ICCT een internationaal onderzoek naar de aard en aanpak van Syriëgangers in alle Europese landen. Het onderzoek werd in opdracht van de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding uitgevoerd in het kader van het Europees voorzitterschap, waarin terreurbestrijding één van de aandachtspunten is.
Het rapport brengt voor het eerst in kaart hoe groot het aantal uitreizigers en terugkeerders precies is. Vooral de laatste groep baart overheden grote zorgen – de kans dat IS strijders opzettelijk naar Europa terugstuurt om aanslagen te plegen is groot.
Een aanzienlijk deel heeft een crimineel verleden en er zijn aanwijzingen dat een deel van de uitreizigers al eerder geestelijke problemen had
Behalve het aantal onderzocht het ICCT ook het profiel van de hedendaagse Syriëganger. Meest is het een jonge man, afkomstig uit een grote stad. Opvallend, schrijft het ICCT, is de steeds jongere leeftijd van de uitreizigers en de groeiende groep vrouwen die zich mengt in de strijd. Van de Franse jihadgangers is 22 procent vrouw, in Duitsland 20 procent en van de Belgische uitreizigers is één op de tien vrouw.
Een aanzienlijk deel heeft een crimineel verleden en er zijn aanwijzingen dat een deel van de uitreizigers al eerder geestelijke problemen had. Ook valt de groeiende groep bekeerlingen op. In sommige landen, zoals in Frankrijk, is bijna een kwart van de uitreizigers niet van islamitische origine. Bij een verijdelde aanslag in Barcelona bijvoorbeeld, in het voorjaar van 2015, waren onder de 11 arrestanten vijf bekeerlingen.
Propaganda
Gemiddeld is een derde van de ongeveer 4000 uitreizigers weer terug in het land van herkomst. Hoewel er onmogelijk te voorspellen is welk deel daarvan een eventuele aanslagpleger is, doet de ICCT er toch een gooi naar: eerder onderzoek wees op een percentage van 6 procent.
Zo rekenend lopen er in België, Nederland, Oostenrijk, Zweden, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk samen ongeveer 80 terroristen rond. Daar komen dan nog de mensen bij die nooit naar Syrië vertrokken, maar door gewoon in eigen land radicaliseerden, mede onder invloed van de 46.000 accounts op Twitter waarop effectieve IS-propaganda wordt verspreid. IS wordt daarin voortdurend afgebeeld als een winnaar, het kalifaat als een veilig en fijn land.
Het ICCT benadrukte gisteren het belang van reïntegratieprojecten voor terugkerende Syriëgangers.
Telegraaf 01.04.2016 Justitieminister Ard van der Steur heeft nog tot donderdagmorgen de tijd om zich voor te bereiden op de rest van het debat met de Tweede Kamer over de aanslagen in Brussel. Dat blijkt uit de agenda van de Kamer.
Het debat werd dinsdagavond geschorst, omdat Van der Steur lang niet op alle vragen uit de Kamer een afdoend antwoord had. Inmiddels zijn er nog meer vragen gerezen.
De minister krijgt waarschijnlijk een stevige dobber aan de voortzetting van de vergadering. Die was afgelopen week nog maar amper onderbroken, of Van der Steur moest alweer melden dat niet de FBI Nederland informatie stuurde over de aanslagplegers Ibrahim en Khalid El Bakraoui, zoals hij eerder had beweerd, maar een andere Amerikaanse opsporingsinstantie, de Intelligence Division van de New York Police Department (NYPD).
Die vergissing, die overigens aan de inhoud van het bericht niets veranderde, boezemt met name de oppositie weinig vertrouwen in. Zelf houdt de bewindsman volop de moed erin, zo deed hij vrijdagmiddag voorkomen.
,,Ik denk dat het een heel mooi en goed debat zal worden. We gaan netjes antwoord geven op de 66 vragen die er zijn gesteld bovenop de 166 vragen die de Kamer al had. Problemen zijn er om op te lossen en niet om voor weg te lopen.” Stoppen is dan ook nog niet in hem opgekomen, aldus de minister die denkt donderdag overtuigend te kunnen zijn.
Hij wil graag minister blijven. ,,Ik vind het een ongelofelijk mooie baan.” Vice-premier Lodewijk Asscher zei vrijdag dat het ,,natuurlijk niet wenselijk” is als de minister van Veiligheid en Justitie het veld ruimt. ,,We moeten aan de záák werken”.
Telegraaf 01.04.2016 Naast de grote ontevredenheid die bij de oppositie leeft, begint nu ook in de coalitie de steun voor minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) af te brokkelen. De VVD-bewindsman zal in het komende debat over terreurbestrijding alles op alles moeten zetten om te overleven, valt achter de schermen bij de regeringspartijen te horen.
Een nauw betrokken PvdA-Kamerlid zegt dat het alle kanten op kan gaan, maar dat het er niet goed uit ziet voor de minister die er pas een jaar zit. „Bij dit onderwerp moet je het vertrouwen van de bevolking hebben. Je moet kunnen zeggen dat ze rustig kunnen gaan slapen omdat er over ze gewaakt wordt. Mensen hebben dat vertrouwen niet meer in hem”, aldus de sociaaldemocraat.
Een ander vooraanstaand PvdA-parlementariër zegt dat het komende terreurdebat, dat voor donderdag gepland staat „slecht kan aflopen voor hem.” De sociaaldemocraten zullen in principe steun verlenen, zegt dit Kamerlid. „Maar als die dynamiek van het vorige debat zich herhaalt, is er een probleem.” De PvdA’er verwacht dat het dan aan de VVD is om de stekker eruit te trekken.
Bij de liberalen valt te horen dat ze hun bewindsman nooit zullen wegstemmen, maar dat ze ook niet meer gaan ’interveniëren’ om hun minister te redden. Hij zal het zelf moeten opknappen. Ook kan zich een situatie voordoen dat Van der Steur zelf zijn knopen telt, als het debat dramatisch verloopt en er in de Kamer breed wantrouwen begint te leven jegens hem. SP en PVV lijken al tabak te hebben van hem en ook in het CDA valt te horen dat een motie van afkeuring of wantrouwen serieus in beeld komt.
Meerdere parlementariërs vragen zich wel af wat een ministerswissel op zou leveren. Binnen de kortste keren zal er waarschijnlijk weer een probleem zijn op het moeilijke ministerie van Veiligheid en Justitie. „Achteraf denkend had Opstelten er aanvankelijk nog redelijk de wind onder”, blikt een PvdA-Kamerlid terug.
Van der Steur lijkt te beseffen dat het erop of eronder is. Hij zou dit weekend eigenlijk naar de VS voor een werkbezoek, maar die trip heeft hij geannuleerd.
Elsevier 01.04.2016 De politiedienst die zich in Nederland specialiseert in het bestrijden van terrorisme is zwaar onderbezet en heeft een conflict met de politietop.
Anti-terreureenheden van de Dienst Speciale Interventies (DSI) draaien geregeld diensten van achttien uur per dag, er is een tekort van vijftig agenten en te weinig specialistisch materiaal, melden politiebronnen aan De Telegraaf.
‘De problemen zijn zodanig geëscaleerd en het gevaar voor de samenleving kan zo groot worden, dat dit naar buiten moet,’ zegt een van hen.
Dringende gesprekken
Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP bevestigt dat ze ‘weten van dit soort conflicten.’ ‘We voeren dringende gesprekken met de leiding,’ aldus Van de Kamp. ‘Het conflict moet zo snel mogelijk uit de wereld.’ De nieuwe politiechef Erik Akerboom gaat vrijdag naar aanleiding van de berichten op bezoek bij de antiterreureenheid.
Het ministerie van Justitie had eerder beloofd om zeker 20 tot 30 miljoen euro te investeren in de anti-terreurdienst, maar dat geld zou nooit bij de DSI terecht zijn gekomen. Volgens een woordvoerder van de politie is het geld zeker niet ‘verdwenen’.
Meer problemen
Premier Mark Rutte (VVD) sprak donderdag in Washington DC over veiligheid in Nederland. Volgens de premier moet er meer geld worden vrijgemaakt in de strijd tegen terreur en moet de wetgeving worden aangescherpt. Dat kan wel ten koste gaan van de privacy van Nederlanders, waarschuwde de premier.
De berichten over problemen bij de anti-terreurpolitie komen nadat deze week bleek dat de Nederlandse veiligheidsdienst in de fout is gegaan in het dossier Ibrahim El Bakraoui. Nederland werd gewaarschuwd voor de Belgische terrorist, maar toch kon de man na aankomst op Schiphol vrij doorreizen. Daarnaast zou informatie van Amerikaanse diensten door Nederland zijn doorgegeven aan de Belgische politie, maar dat wordt van Belgische zijde betwist.
Elsevier 31.03.2016 Het is overduidelijk dat we meer moeten doen aan de veiligheid, dat we hier meer geld aan moeten besteden. Ook de wetgeving moet worden aangescherpt, vindt premier Mark Rutte (VVD).
‘Er moet meer aan veiligheid worden gespendeerd,’ zei hij donderdag in Washington tijdens een gesprek met studenten van de American University.
Top
Rutte is in de Amerikaanse hoofdstad voor de nucleaire top. Op de Nuclear Security Summit, in 2014 nog in Den Haag, worden afspraken gemaakt om onder meer nucleair terrorisme te voorkomen.
Wat gaat er allemaal nog meer mis met de aanpak van terroristen? Als er in het geval van Ibrahim El Bakraoui, die zich vorige week op de Brusselse luchthaven Zaventem opblies, ook aan Nederlandse zijde zo veel mis ging, wat gaat er dan eigenlijk wel goed met het indammen van het jihad-terrorisme? Lees dit commentaar van Syp Wynia >
Als de wetgeving wordt aangescherpt, kan dat betekenen dat de privacy hierdoor in sommige gevallen in het geding komt, waarschuwde de premier. ‘We moeten constant kijken naar de balans.’
Extra geld
Verder moeten de Europese inlichtingendiensten beter en sneller samenwerken. Hij hoopt dat op dit vlak nog een aantal stappen gezet kunnen worden tijdens het halfjaarlijkse Nederlandse voorzitterschap van de EU.
Het kabinet heeft een deel van de bezuinigingen op de ministeries van Veiligheid en Justitie en Defensie teruggedraaid. In de Kamer wordt, zeker na de aanslagen in Brussel vorige week, aangedrongen op extra geld voor Justitie. Alle oppositiepartijen eisen dat de financiële tekorten bij de politie nu echt ongedaan worden gemaakt.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 31.03.2016 Het Openbaar Ministerie onderzoekt of Nederland dienst doet als schuilplaats voor Belgische en Franse terreurverdachten. Dat schrijftNRC. Officier van justitie Bart den Hartigh houdt er rekening mee dat de klopjacht op terreurverdachten in België en Frankrijk tot gevolg heeft dat de verdachten uitwijken naar Nederland.
Terroristen maken op precies dezelfde manier gebruik van de maatschappij zoals wij dat doen, aldus Jelle van Buuren.
Den Hartigh is verantwoordelijk voor de terrorisme-aanpak binnen het OM. Na de aanslagen in Parijs, op 13 november 2015, is het aantal huiszoekingen in onder meer de voorsteden van Parijs en de Brusselse deelgemeente Molenbeek sterk gestegen. ,,Ik kan mij voorstellen dat men denkt: ik kan beter ergens anders gaan zitten. Dat onderzoeken we nu”, zegt hij tegen NRC.
Volgens Jelle van Buuren, terrorismeonderzoeker aan de Universiteit Leiden, is het niet zeker dat Nederland wordt gebruikt als schuilhaven. ,,Terroristen maken op precies dezelfde manier gebruik van de maatschappij zoals wij dat doen. Je gaat ergens heen waar je iemand kent, of waar een milieu is waar je gemakkelijk in op kunt gaan. In een diverse stad als Rotterdam zullen zij bijvoorbeeld minder gauw opvallen”, zegt hij tegen NRC.
Huiszoekingen
Afgelopen week vonden in de havenstad meerdere huiszoekingen plaats. De eerste was in Rotterdam-West. Hierbij werd onder meer de 32-jarige Fransman Anis B. aangehouden. Hij reisde eerder samen met Reda Kriket naar Syrië. Kriket zou betrokken zijn geweest bij de aanslagen in Parijs. Beide mannen maken naar verluidt deel uit van het zogeheten Zerkani-netwerk, dat een sleutelrol speelde bij de aanslagen in Brussel en Parijs.
Bij de huiszoeking in Rotterdam-West werden ook drie Algarijnen gearrestereerd, waarvan er al een is vrijgelaten. Hij was volgens het OM op de verkeerde tijd op de verkeerde plek.
Kralingen
In de nacht van dinsdag op woensdag deed een speciale politie-eenheid wederom een inval in een woning in Rotterdam, toen in de wijk Kralingen. Bij de inval werden geen wapens of explosieven gevonden en niemand werd gearresteerd.
NU 01.04.2016 De bewering van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat België en Nederland weinig snappen van jihadisme, wordt “helemaal niet herkend” door veiligheidsminister Ard van der Steur. Dat zei de bewindsman vrijdagochtend over de uitlatingen van de president op CNN.
“We weten heel veel van terrorisme en jihadisme. We hebben het behoorlijk in de gaten en voor zover dat gaat, goed onder controle”, aldus Van der Steur. “We weten wat we zouden moeten willen weten en we zijn elke dag bezig onze kennis nog verder te vergroten.”
Hij wees erop dat een veiligheid van 100 procent niet te geven is, maar dat er alles aan gedaan wordt om de kans op een aanslag zo klein mogelijk te houden. ”100.000 mensen werken er onder mijn verantwoordelijkheid dag in, dag uit aan om Nederland veilig te houden.”
Minister Ronald Plasterk (Veiligheidsdiensten) zei dat Nederland doet “wat het redelijkerwijs kan en moet doen”.
Neigingen
Erdogan haalde in het interview uit naar Nederland en België. De president reageerde op de verwijten van Nederland dat Turkije niet duidelijk zou hebben aangegeven dat de geradicaliseerde Ibrahim El Bakraoui, die in juli werd uitgezet, jihadistische neigingen zou hebben.
“Om iemand die jihadistische intenties heeft te begrijpen, moet je wel eerst snappen wat het betekent”, aldus Erdogan. “Nederland en België begrijpen niet waar jihadisme voor staat.”
Onduidelijkheid
Begin deze week debatteerde de Tweede Kamer over de aanslagen in Brussel en de onduidelijkheid rond de uitzetting van El Bakraoui. Omdat minister Van der Steur niet alle informatie over de gang van zaken rond de uitzetting voorhanden had, wordt het debat volgende week hervat.
Hij zal zich dan moeten verantwoorden voor het feit dat hij de Kamer verkeerd heeft ingelicht over de herkomst van de informatie. Tegen de Kamer zei hij dat de informatie van de FBI afkomstig was, maar later bleek dat die door de New Yorkse politie met Nederland is gedeeld.
Elsevier 31.03.2016 Wat gaat er allemaal nog meer mis met de aanpak van terroristen? Als er in het geval van Ibrahim El Bakraoui, die zich vorige week op de Brusselse luchthaven Zaventem opblies, ook aan Nederlandse zijde zo veel mis ging, wat gaat er dan eigenlijk wel goed met het indammen van het jihad-terrorisme?
Dat zijn de vragen die zich opdringen bij het geblunder bij de Nederlandse overheid rond de Belgische zelfmoordterrorist en het klungelige optreden van Ard van der Steur, VVD-minister van Veiligheid en Justitie, in de Tweede Kamer.
Gearresteerd
Op 14 juli 2015 werd Ibrahim El Bakraoui door Turkije naar Nederland uitgezet, nadat hij een maand eerder bij de Turks-Syrische grens was gearresteerd, kennelijk onderweg naar Syrië.
Van der Steur weer de mist in: ‘Pijnlijk en verontrustend’ Lees verder >
Turkije meldde het uitzetten netjes aan de Nederlandse ambassade, zij het in een bericht in een elektronische mailbox. Dat bericht – in het Turks – werd door het Turkse personeel op de Nederlandse ambassade niet geopend en bleef bij de Nederlandse autoriteiten onbekend, tot de Turkse president Recep Tayyip Erdogan het op 23 maart, na de aanslagen in Brussel, wereldkundig maakte.
Van der Steur schuift een deel van de verantwoordelijkheid terug naar Turkije, omdat de Turken er bij soortgelijke uitwijzingen normaliter ook nog een begeleidend telefoontje aan zouden hebben gewijd.
FBI
Op 16 maart van dit jaar zou volgens Van der Steur de Amerikaanse federale politie FBI de Nederlandse politie hebben geïnformeerd over de criminele en jihadistische achtergronden van Ibrahim El Bakraoui en zijn broer Khalid, de latere zelfmoordterrorist in de Brusselse metro.
Volgens Van der Steur was die informatie een dag later doorgegeven aan de Belgische politie, wat van Belgische zijde wordt betwist. Gisteren bleek dat de informatie trouwens helemaal niet van de FBI kwam, maar van de New Yorkse politie. En Van der Steur wist ook gisteren nog niet waarom uitgerekend Nederland over de terreurbroers werd ingelicht (en België kennelijk niet).
Voorkomen
Het verbijsterende aan de affaire-El Bakraoui is, dat het niet ontbrak aan het doorgeven van informatie door buitenlandse mogendheden aan Nederland, maar dat er met die informatie niets gebeurde dat – met de kennis van nu – de terreuraanslagen in Brussel had kunnen voorkomen. Daarenboven is de informatieverstrekking door minister Van der Steur aan het parlement onjuist, dan wel onvolledig en op het amateuristische af.
Is Nederland verworden tot schuilplek voor terroristen? Lees verder >
Hoewel de roep om aftreden van Van der Steur weer opdoemt, is het tegelijkertijd de vraag of het iets oplevert en of zo’n aftreden zelfs maar kans maakt. Ard van der Steur is geen overtuigende opvolger van zijn een jaar geleden afgetreden partijgenoot Ivo Opstelten, en kwam al een paar keer eerder in ernstige problemen. Maar wat schiet het land ermee op als Van der Steur nu ook weer vertrekt? Dat lijkt ook de opvatting van een deel van de oppositie, die de VVD-minister liever als aangeschoten wild laat bungelen.
De klungelige blunders in de zaak-El Bakraoui illustreren dat de Nederlandse overheid qua jihad-terreur kennelijk onvoldoende op scherp staat, en dat er bij gelegenheid maar wat wordt aangerommeld. Dat gegeven is heel wat alarmerender dan dat er bij Justitie wederom een zwakke minister aan het roer staat.
Syp Wynia (1953) is sinds 1997 redacteur van Elsevier. Hij schrijft columns, commentaren en analyses in weekblad Elsevier en essays in maandblad Elsevier Juist over politiek, economie en samenleving, dikwijls met een grensoverschrijdende blik.
Hoewel het onderzoek tegen de voormalige wethouder in 2012 al begon, gaat de rechtszaak pas vier jaar later van start. De rechter heeft Van Rey gegarandeerd dat het een eerlijk proces zal worden.
Van Rey zegt in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm “grote impact” hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin.
“Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt”, aldus Van Rey. Hij noemde de doorzoeking van zijn woning en die van zijn kinderen “een inval, een van de grootste doorzoekingen sinds de Tweede Wereldoorlog”.
“We zitten hier om dat te waarborgen”, zei de rechtbankpresident aan het begin van een reeks zittingsdagen, die tot 7 juni duren.
Ex-VVD’er Jos van Rey, die eindelijk voor de rechtbank verscheen, beweert dat het lekken van informatie bij benoemingen compleet normaal is in de Nederlandse politiek.
Dat zei Van Rey (70) tijdens de eerste zittingsdag van zijn strafproces. In de rechtbank van Rotterdam besprak de rechter op maandag de rol van Van Rey in de burgemeestersbenoeming in Roermond in 2012.
De omstreden politicus gaf volgens het Openbaar Ministerie (OM) twee sollicitatievragen door aan toenmalig partijgenoot en burgemeesterskandidaat Ricardo Offermans.
Klankbord
Met zijn acties zou de voormalige VVD-wethouder de Gemeentewet hebben overtreden en zijn positie hebben misbruikt, maar Van Rey noemt die wet ‘achterhaald’. Ook zei hij dat iedereen in de politiek aanstellingen onderling overlegt.
Er is niemand in Nederland die ervan opkijkt
‘Neemt u van mij nou maar aan dat het bij andere partijen ook zo gaat,’ zei Van Rey tegen de rechter. ‘Het gebeurt bij alle politieke benoemingen. Lokaal, provinciaal en landelijk.’ De voormalig politicus hield in de rechtbank vol dat hij alleen als klankbord voor Offermans fungeerde.
Boos
Van Rey heeft zich sinds het begin van het strafrechtelijke onderzoek boos en verontwaardigd uitgesproken over het OM. Op maandag herhaalde hij de woorden die hij in 2013 al sprak: ‘Ik ben vermoord, maar ik leef nog.’
Het OM verdenkt de politicus niet alleen van het sjoemelen met de burgemeestersbenoeming, maar ook van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Portefeuille Economie Internationale politiek Media Verre Oosten Biografie Bauke werkt sinds april 2016 voor de webredactie van Elsevier. Ze studeerde journalistiek aan Kingston University in Londen. In de Britse hoofdstad heeft zij als redacteur voor de International Business Times UK gewerkt en stage gelopen …
‘Niet netjes; politiek moet zich niet bemoeien met rechtsgang’
VK 05.04.2016 Minister Plasterk heeft zich op Twitter gemengd in de rechtszaak tegen Jos van Rey (VVD). De minister van Binnenlandse Zaken weerspreekt dat het lekken van geheime informatie aan burgemeesterskandidaten (‘klankborden’) gangbaar is in Nederland, zoals de oud-wethouder van Roermond maandag beweerde in de Rotterdamse rechtbank.
Het is opmerkelijk dat de minister zich openlijk bemoeit met de rechtsgang. In Nederland is het gebruikelijk dat de politiek zich onthoudt van commentaar op een rechtszaak, laat staan een lopende. Maandag begon het proces tegen Van Rey, die onder meer wordt verdacht van het lekken van geheime informatie uit de vertrouwenscommissie naar twee burgemeesterskandidaten van VVD-huize.
Op de vraag van de officier van justitie wat Van Rey vindt van dit verwijt, wat hij zelf ‘klankborden’ noemt, zei hij maandag: ‘Er vindt geen politieke benoeming plaats zonder overleg binnen de partijlijn. Dat is ingeburgerd in Nederland. We doen alsof hier hel en verdoemenis is uitgebroken, maar zo gaat het met alle benoemingen. De gemeentewet is verouderd.’
‘Niet waar’
Het gaat werkelijk nergens over, maar de minister moet dit niet doen, aldus Andreas Kinneging, hoogleraar recht van de rechtsfilosofie.
Plasterk (PvdA) denkt daar heel anders over en vond het dinsdag nodig om op Twitter te reageren op een tweet waarin, naar aanleiding van Van Reys openbaringen, wordt gesproken van een ‘interessant inkijkje in burgemeestersbenoemingen’. Plasterk: ‘Heb nu zeer veel burgemeesters en commissarissen van de koning(in) voorgedragen zien worden. ‘Iedereen doet aan klankborden’ is niet waar.’
‘Het gaat werkelijk nergens over, maar de minister moet dit niet doen’, zegt Andreas Kinneging, hoogleraar recht van de rechtsfilosofie aan Universiteit Leiden. ‘Het is niet netjes; de politiek moet zich gewoon niet bemoeien met de rechtsgang.’ Daarmee is niet gezegd dat dit een inbreuk is op de rechtsstaat, benadrukt Kinneging. ‘Dit is van een heel andere orde dan een politicus die een hoge rechter belt om hem te vertellen wat de uitspraak moet worden.’
Voor de eventuele strafbepaling wil de rechter weten hoe aannemelijk is dat het klankborden inderdaad vaker gebeurt. Is het niet aannemelijk dat de rechter nu druk voelt mee te gaan met het oordeel van de minister van Binnenlandse Zaken? Kinneging: ‘Dit zou inderdaad kunnen, maar rechters zijn in Nederland onafhankelijk genoeg om eigen oordeel te kunnen vellen’.
Tijdens de eerste zittingsdag zei Van Rey het jammer te vinden ‘dat er geen bestuurders opstaan die zeggen: Jos heeft gelijk, zo gaat dat’. Enkelen hadden wel beloofd dat te doen, volgens hem, maar hebben hem laten vallen uit angst voor hun carrière.
Het klankborden is niet de enige aanklacht tegen Van Rey. Dinsdag komt de mogelijke verkiezingsfraude van Van Rey aan de orde. Hij zou tientallen stempassen hebben geronseld. Volgende week komt aan de orde of de wethouder zich wel of niet heeft laten omkopen door een bevriende projectontwikkelaar.
Voorafgaand aan die zitting willen de rechters zich eerst, in samenspraak met OM en verdediging, buigen over de vraag of de rechtbank wel bevoegd is. Want ambtsmisdrijven door leden van de Eerste en Tweede Kamer moeten eigenlijk door de Hoge Raad worden behandeld. En Van Rey was bij de inval van justitie in zijn huis in oktober 2012 niet alleen wethouder van Roermond, maar ook lid van de Eerste Kamer.
Telegraaf 05.04.2016 Ronald Plasterk heeft zich gemengd in het debat rond de rechtszaak van Jos van Rey. Volgens de minister zegt Van Rey dingen die niet waar zijn.
Van Rey heeft informatie doorgespeeld aan een burgemeesterskandidaat in Roermond. Volgens de VVD’er is dat ’klankborden’ volstrekt normaal. Hij zegt dat benoemingen van politici bijna altijd tot stand komen na overleg binnen de partij. Volgens de wet is dat verboden.
Plasterk stelt dat de uitspraken van Van Rey niet deugen. Als Minister van Binnenlandse Zaken weet hij waarover hij praat, zegt hij. „Ik heb nu zeer veel burgemeesters en Commissarissen van de Koning aangesteld zien worden. Dat iedereen aan klankborden zou doen, is niet waar”, schrijft hij op Twitter.
Het is opvallend dat Plasterk zich uitlaat over een lopende rechtszaak. Dat gebeurt doorgaans niet.
Rechtbank vindt tientallen stembiljetten wel erg ’opvallend’
AD 05.04.2016 Het proces tegen oud-wethouder Jos van Rey is dinsdag hervat. Onder meer de verkiezingsfraude waar Van Rey van wordt beschuldigd, komt aan de orde. De verdenking van de fraude komt voort uit de vondst van tientallen stempassen en volmachten in het huis van Van Rey.
Wet is wet, maar er is ook een politieke realiteit, aldus Jos van Rey.
De gevonden volmachten waren al half ingevuld, waarmee Van Rey al kant-en-klare stemmen klaar had liggen. Volgens de kieswet mag een kiezer slechts voor twee anderen een volmachtstem uitbrengen.
De voormalig VVD’er gaf aan de passen alleen ‘uit behulpzaamheid’ in zijn bezit te hebben. De rechtbank zei dinsdag tijdens de zitting dat zij het wel erg opvallend vindt dat Van Rey zo behulpzaam is met mensen die zelf om wat voor reden dan ook niet kunnen gaan stemmen.
Daarnaast is het volgens Van Rey ‘geen enkel probleem’ als mensen hun stempas half ingevuld afstaan om iemand te machtigen.
Smeergeld
Van Rey wordt naast verkiezingsfraude ook beschuldigd van lekken uit de vertrouwenscommisie, corruptie (onder meer het aannemen van smeergeld) en witwassen. Een deel van de aanklacht wordt mogelijk doorverwezen naar de Hoge Raad. Daarover beslist de rechtbank volgende week. In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
Het lekken uit de vertrouwenscommissie, waarover het maandat op de eerste dag in het proces vooral ging, wordt gezien als ‘bijvangst’ in het corruptieproces.
Klankborden
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Onterecht, betoogde de ex-politicus tegenover de rechtbank. Hij bestempelde het delen van informatie als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.
Minister Plasterk weerspreekt dinsdag op Twitter dat het lekken van geheime informatie aan burgemeesterskandidaten gangbaar is in Nederland.
‘Wet is wet’
Van Rey zei eveneens: ,,Wet is wet, maar er is ook een politieke realiteit. En die maakt de geheimhouding rond een burgemeestersbenoeming tot niets meer dan een theaterstuk. ,,Een idioot schouwspel” zelfs, aldus Jos van Rey.
De komende dagen verschijnen er ook twee medeverdachten voor de rechter: Piet van Pol en Tilman Schreurs.
BB 05.04.2016 De rechtbank in Rotterdam spreekt zich pas volgende week eventueel uit over de vraag of zij bevoegd is te oordelen over de ambtsmisdrijven waarvan de Roermondse politicus Jos van Rey (70) verdacht wordt. De vraag is of de Hoge Raad de ambtsmisdrijven niet moet behandelen.
Lid Eerste Kamer
Van Rey was ten tijde van de start van de vervolging immers lid van de Eerste Kamer. In het onderzoek kwam onder meer een afgeluisterd telefoontje van Van Rey naar voren over de burgemeestersbenoeming in Roermond. Op dat moment was de oud-wethouder van Roermond tevens lid van de Eerste Kamer.
Formeel punt
In artikel 119 van de Grondwet, waarin ambtsmisdrijven worden behandeld, staat: ,,De leden van de Staten-Generaal, de ministers en de staatssecretarissen staan wegens ambtsmisdrijven in die betrekkingen gepleegd, ook na hun aftreden terecht voor de Hoge Raad. De opdracht tot vervolging wordt gegeven bij koninklijk besluit of bij een besluit van de Tweede Kamer.” De rechtbank laat het aan het Openbaar Ministerie en de verdediging of over dit formele punt moet worden beslist.
Eerlijk proces
Bij de start van het proces vanmorgen garandeerde de Rotterdamse rechtbank Jos van Rey een eerlijk proces. ‘We zitten hier om dat te waarborgen’, zei de rechtbankpresident aan het begin van een reeks zittingsdagen, die tot 7 juni duren. De rechtbank ging aan het begin van het proces tegen de oud-wethouder en voormalig lid van de Eerste en Tweede Kamer (VVD) in op diens uitspraken dat hij het vertrouwen in de rechtstaat was verloren. Gewezen werd op de enorme aandacht voor de zaak in de media. Het dossier telt meer dan 100 dossiers en beslaat volgens de rechtbank ruim 31 gigabyte.
In ellende gestort
Van Rey zei in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm ‘grote impact’ hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin. ‘Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt’, aldus Van Rey. Hij noemde de doorzoeking van zijn woning en die van zijn kinderen ‘een inval, een van de grootste doorzoekingen sinds de Tweede Wereldoorlog’. De aantijgingen van het Openbaar Ministerie en de slepende procedure hebben hem en zijn familie ‘in ellende gestort’. Van Rey herhaalde zijn woorden die hij sprak bij zijn afscheid uit de Eerste Kamer: ‘Ik ben vermoord, maar ik leef nog.’
Smeergeld en geronselde stemmen
De politicus wordt verdacht van het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou Van Rey stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen.
Klankborden
Op de eerste zittingsdag kwam de schending van zijn geheimhoudingsplicht als lid van de vertrouwenscommissie bij de benoeming van een nieuwe burgemeester van Roermond in 2012 ter sprake. Volgens Van Rey komt in Nederland geen politieke benoeming tot stand zonder overleg binnen de partijlijn. ‘Zo werkt dat in dit land. Je klankbordt binnen de partijlijn over kandidaten. Dat doen alle partijen op alle niveaus, lokaal, provinciaal en landelijk, tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. En niemand die daar van opkijkt’, aldus Van Rij, voormalig wethouder in Roermond.
Gemeentewet verouderd
Van Rey stelt dat de Gemeentewet op dat punt is verouderd. ‘Uit langjarige ervaring weet ik dat het zo gebeurt. De wet is alleen ter bescherming van de namen van de sollicitanten.’ Hem wordt onder meer verweten dat hij heeft geschonden. (ANP)
Elsevier 04.04.2016 Ex-VVD’er Jos van Rey, die vandaag eindelijk voor de rechtbank verscheen, beweert dat het lekken van informatie bij benoemingen compleet normaal is in de Nederlandse politiek.
Dat zei Van Rey (70) tijdens de eerste zittingsdag van zijn strafproces. In de rechtbank van Rotterdam besprak de rechter op maandag de rol van Van Rey in de burgemeestersbenoeming in Roermond in 2012.
De omstreden politicus gaf volgens het Openbaar Ministerie (OM) twee sollicitatievragen door aan toenmalig partijgenoot en burgemeesterskandidaat Ricardo Offermans.
Klankbord
Met zijn acties zou de voormalige VVD-wethouder de Gemeentewet hebben overtreden en zijn positie hebben misbruikt, maar Van Rey noemt die wet ‘achterhaald’. Ook zei hij dat iedereen in de politiek aanstellingen onderling overlegt.
Er is niemand in Nederland die ervan opkijkt
‘Neemt u van mij nou maar aan dat het bij andere partijen ook zo gaat,’ zei Van Rey tegen de rechter. ‘Het gebeurt bij alle politieke benoemingen. Lokaal, provinciaal en landelijk.’ De voormalig politicus hield in de rechtbank vol dat hij alleen als klankbord voor Offermans fungeerde.
Boos
Van Rey heeft zich sinds het begin van het strafrechtelijke onderzoek boos en verontwaardigd uitgesproken over het OM. Op maandag herhaalde hij de woorden die hij in 2013 al sprak: ‘Ik ben vermoord, maar ik leef nog.’
Hoewel het onderzoek tegen de voormalige wethouder in 2012 al begon, gaat de rechtszaak pas vier jaar later van start. De rechter heeft Van Rey gegarandeerd dat het een eerlijk proces zal worden.
Het OM verdenkt de politicus niet alleen van het sjoemelen met de burgemeestersbenoeming, maar ook van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Elsevier 04.04.2016 Vier jaar na de aanvang van het strafrechtelijk onderzoek tegen ex-VVD-politicus Jos van Rey begint dan maandag eindelijk de inhoudelijke behandeling van de strafzaak. De rechtszaak had eigenlijk eind 2015 van start moeten gaan, maar vanwege het grote aantal getuigen, in totaal 55, is de zaak vertraagd.
Waarom staat de Limburgse Jos van Rey – die ook wel de ‘onderkoning van Roermond’ werd genoemd – in het beklaagdenbankje?
Wie is Jos van Rey?
Van Rey (70) is ondernemer en ex-politicus van de VVD. Hij was in totaal veertien jaar lid van de Tweede Kamer, en ook enige tijd Senator voor de liberalen. Maar hij was vooral heel lang, van 1998 tot 2012, wethouder in Roermond, en in die hoedanigheid misschien wel machtiger en invloedrijker dan de burgemeester van de Limburgse stad.
Dat leverde hem de bijnaam ‘de onderkoning van Roermond’ op. Momenteel is hij Statenlid en gemeenteraadslid voor de Liberale Volkspartij, de partij die hij zelf oprichtte nadat hij in opspraak kwam. Want vanaf 2012 ging het goed mis voor de omstreden politicus.
Waar wordt hij van verdacht?
In oktober van dat jaar deed de recherche een inval in het huis van Van Rey in Herten, in zijn werkkamer, op het stadhuis, alsook bij zijn zoon en dochter. Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de politicus onder meer van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, en het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Wat hem ook wordt aangerekend, is het doorspelen van vertrouwelijke informatie aan zijn toenmalige partijgenoot Ricardo Offermans. Van Rey zou zijn positie hebben misbruikt om Offermans op weg te helpen naar het burgemeesterschap van Roermond. Projectontwikkelaar Van Pol staat ook terecht. Dat geldt ook voor oud-wethouder Tilman Schreurs. Van Pol zou steekpenningen hebben betaald aan zowel Van Rey als Schreurs.
Hoe lang gaat dit allemaal duren?
De rechtbank in Rotterdam, waar het proces zal worden gehouden, heeft de nodige tijd uitgetrokken voor de behandeling van de zaak-Van Rey en zijn twee medeverdachten.
In april zijn acht dagen uitgetrokken voor de feitenbehandeling, inclusief twee uitloopdagen. In mei volgt het requisitoir van het OM en vijf dagen waarop de advocaten hun pleidooi kunnen houden. Uiterlijk 7 juni moet de inhoudelijke behandeling zijn afgerond.
Wat vindt Van Rey er zelf van?
Die uitte in het verleden stevige taal. Hij suggereerde een ‘politieke afrekening’ en sprak in 2013 dat hij ‘al was vermoord door justitie’. Van Rey zei in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn huis in Herten en de daaropvolgende mediastorm ‘grote impact’ hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin.
‘Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt,’ aldus Van Rey. Hij is alle vertrouwen in de rechtstaat verloren. De rechtbank garandeert hem een eerlijk proces.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Telegraaf 04.04.2016 Vrijwel alle politieke benoemingen in Nederland komen tot stand door overleg via de partijkanalen, stelde politicus Jos van Rey (70) maandag. Hij deed dat op de eerste zittingsdag van zijn corruptieproces bij de rechtbank van Rotterdam.
De Gemeentewet is op het punt van geheimhouding en partijoverleg in zijn ogen verouderd. Volgens hem wordt door alle partijen op lokaal, provinciaal en landelijk niveau ,,via de partijlijn” overleg gevoerd over kandidaten voor politieke functies. ,,Zo werkt dat in dit land”, aldus de voormalig wethouder in Roermond en oud-lid van de Eerste en Tweede Kamer namens de VVD.
Van Rey staat op meerdere zittingsdagen tot en met juni terecht wegens onder meer het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou de verdachte stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen, stelt het Openbaar Ministerie.
De verdachte ontkende maandag iets fout te hebben gedaan. Hij beschuldigde met name het CDA ervan eveneens politieke benoemingen te arrangeren. Die partij is naar zijn zeggen ,,wereldkampioen in benoemingen geweest”.
Over het motief voor zijn handelen in de burgemeestersbenoeming in Roermond was hij helder: ,,Dat er na honderd jaar eindelijk een VVD-burgemeester in Roermond zou komen.” Om die reden ,,klankbordde” hij tevens met een andere sollicitant van VVD-huize. Daarna was het aan de kandidaten zelf. Die werkwijze verhoogde volgens de politicus de kwaliteit van de keuze.
Van Rey moet zich dinsdag verantwoorden voor een volgende punt op de aanklacht, het werven van stemmen en volmachten bij verkiezingen.
AD 04.04.2016 Oud-wethouder Jos van Rey heeft bij de rechtbank in Rotterdam betoogd dat het normaal is dat er informatie wordt gelekt bij benoemingen in gemeenten. ,,Zo gaat het altijd in Nederland”, zei de voormalig VVD’er op de eerste zittingsdag van het corruptieproces tegen hem.
In 2012 zou de toenmalige wethouder in de gemeente Roermond vertrouwelijke informatie hebben doorgespeeld bij de benoeming van een burgemeester. Op die manier zou Van Rey een partijgenoot, Ricardo Offermans, aan de functie hebben geholpen.
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Onterecht, betoogde de ex-politicus tegenover de rechtbank. Hij bestempelde het delen van informatie als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.”
Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas, aldus Jos van Rey.
Getapt
Van Rey zei dat hij tips heeft gegeven aan Offermans en Vincent Zwijnenberg, een andere VVD-kandidaat voor de functie van burgemeester van Roermond. Hij benadrukte dat die werkwijze veel wordt gebruikt in de politiek. De oud-wethouder noemde het CDA ,,wereldkampioen in benoemingen”.
Volgens de voormalig VVD’er was er absoluut geen sprake van: ,,voor wat, hoort wat”. Hij zei dat het CDA en de media dat verhaal de wereld in hebben geholpen. Een getapt telefoongesprek met Tweede Kamerlid Fred Teeven had die bewering moeten onderschrijven, maar het telefoontje zou door een storing niet zijn opgenomen. Van Rey: ,,Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas.”
Prettig gesprek
Op Twitter schreef Telegraaf-verslaggeefster Saskia Belleman dat Van Rey een groot deel van de zitting aan het woord was. Dat viel ook de president van de rechtbank op. ,,U geeft soms meer antwoorden, dan ik vragen stel”, zei hij. Toch sprak de president van een prettig gesprek.
Dinsdag wordt het corruptieproces tegen Van Rey om 10.00 uur hervat. Dan wordt gesproken over de verkiezingsfraude die de oud-wethouder zou hebben gepleegd. Er verschijnen de komende dagen ook twee medeverdachten voor de rechter.
Van Rey wordt verder beschuldigd van corruptie en witwassen. Een deel van de aanklacht wordt mogelijk doorverwezen aan de Hoge Raad. Daarover beslist de rechtbank volgende week. In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
Elsevier 04.04.2016 Ex-VVD’er Jos van Rey, die vandaag eindelijk voor de rechtbank verscheen, beweert dat het lekken van informatie bij benoemingen compleet normaal is in de Nederlandse politiek.
Dat zei Van Rey (70) tijdens de eerste zittingsdag van zijn strafproces. In de rechtbank van Rotterdam besprak de rechter op maandag de rol van Van Rey in de burgemeestersbenoeming in Roermond in 2012.
De omstreden politicus gaf volgens het Openbaar Ministerie (OM) twee sollicitatievragen door aan toenmalig partijgenoot en burgemeesterskandidaat Ricardo Offermans.
Klankbord
Met zijn acties zou de voormalige VVD-wethouder de Gemeentewet hebben overtreden en zijn positie hebben misbruikt, maar Van Rey noemt die wet ‘achterhaald’. Ook zei hij dat iedereen in de politiek aanstellingen onderling overlegt.
Er is niemand in Nederland die ervan opkijkt
‘Neemt u van mij nou maar aan dat het bij andere partijen ook zo gaat,’ zei Van Rey tegen de rechter. ‘Het gebeurt bij alle politieke benoemingen. Lokaal, provinciaal en landelijk.’ De voormalig politicus hield in de rechtbank vol dat hij alleen als klankbord voor Offermans fungeerde.
Boos
Van Rey heeft zich sinds het begin van het strafrechtelijke onderzoek boos en verontwaardigd uitgesproken over het OM. Op maandag herhaalde hij de woorden die hij in 2013 al sprak: ‘Ik ben vermoord, maar ik leef nog.’
Hoewel het onderzoek tegen de voormalige wethouder in 2012 al begon, gaat de rechtszaak pas vier jaar later van start. De rechter heeft Van Rey gegarandeerd dat het een eerlijk proces zal worden.
Het OM verdenkt de politicus niet alleen van het sjoemelen met de burgemeestersbenoeming, maar ook van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier Portefeuille Economie Internationale politiek Media Verre Oosten Biografie Bauke werkt sinds april 2016 voor de webredactie van Elsevier. Ze studeerde journalistiek aan Kingston University in Londen. In de Britse hoofdstad heeft zij als redacteur voor de International Business Times UK gewerkt en stage gelopen …
Elsevier 04.04.2016 Vier jaar na de aanvang van het strafrechtelijk onderzoek tegen ex-VVD-politicus Jos van Rey begint dan maandag eindelijk de inhoudelijke behandeling van de strafzaak. De rechtszaak had eigenlijk eind 2015 van start moeten gaan, maar vanwege het grote aantal getuigen, in totaal 55, is de zaak vertraagd.
Waarom staat de Limburgse Jos van Rey – die ook wel de ‘onderkoning van Roermond’ werd genoemd – in het beklaagdenbankje?
Wie is Jos van Rey?
Van Rey (70) is ondernemer en ex-politicus van de VVD. Hij was in totaal veertien jaar lid van de Tweede Kamer, en ook enige tijd Senator voor de liberalen. Maar hij was vooral heel lang, van 1998 tot 2012, wethouder in Roermond, en in die hoedanigheid misschien wel machtiger en invloedrijker dan de burgemeester van de Limburgse stad.
Dat leverde hem de bijnaam ‘de onderkoning van Roermond’ op. Momenteel is hij Statenlid en gemeenteraadslid voor de Liberale Volkspartij, de partij die hij zelf oprichtte nadat hij in opspraak kwam. Want vanaf 2012 ging het goed mis voor de omstreden politicus.
Waar wordt hij van verdacht?
In oktober van dat jaar deed de recherche een inval in het huis van Van Rey in Herten, in zijn werkkamer, op het stadhuis, alsook bij zijn zoon en dochter. Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de politicus onder meer van het aannemen van smeergeld van zijn vriend, ondernemer Piet van Pol, en het ronselen van stemmen, en het witwassen van 175.000 euro.
Wat hem ook wordt aangerekend, is het doorspelen van vertrouwelijke informatie aan zijn toenmalige partijgenoot Ricardo Offermans. Van Rey zou zijn positie hebben misbruikt om Offermans op weg te helpen naar het burgemeesterschap van Roermond. Projectontwikkelaar Van Pol staat ook terecht. Dat geldt ook voor oud-wethouder Tilman Schreurs. Van Pol zou steekpenningen hebben betaald aan zowel Van Rey als Schreurs.
Hoe lang gaat dit allemaal duren?
De rechtbank in Rotterdam, waar het proces zal worden gehouden, heeft de nodige tijd uitgetrokken voor de behandeling van de zaak-Van Rey en zijn twee medeverdachten.
In april zijn acht dagen uitgetrokken voor de feitenbehandeling, inclusief twee uitloopdagen. In mei volgt het requisitoir van het OM en vijf dagen waarop de advocaten hun pleidooi kunnen houden. Uiterlijk 7 juni moet de inhoudelijke behandeling zijn afgerond.
Wat vindt Van Rey er zelf van?
Die uitte in het verleden stevige taal. Hij suggereerde een ‘politieke afrekening’ en sprak in 2013 dat hij ‘al was vermoord door justitie’. Van Rey zei in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn huis in Herten en de daaropvolgende mediastorm ‘grote impact’ hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin.
‘Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt,’ aldus Van Rey. Hij is alle vertrouwen in de rechtstaat verloren. De rechtbank garandeert hem een eerlijk proces.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Trouw 04.04.2016 ‘Brigadier Snuf’ stond altijd vooraan als hij op het Binnenhof gesjoemel rook. Maar vandaag moet ex-VVD’er Jos van Rey als eerste Nederlandse parlementariër zelf voor de strafrechter verschijnen wegens corruptie. Waar is het misgegaan?
Het schijnt dat Jos van Rey ’s morgens eerst even tegen het CDA vloekt en pas dan zijn dag begint.
Wat háát hij het CDA. De partij die zo lang in zijn Limburg de touwtjes in handen had. Politieke kongsi’s vormde. Functies weggaf en opdrachten verdeelde. Zich in zijn ogen niets aantrok van oppositiepartijen en te verwaand was voor samenwerking. Het schijnt dat Jos van Rey ’s morgens eerst even tegen het CDA vloekt en pas dan zijn dag begint.
Die afkeer van de macht van de christen-democraten vormde de grote motivatie om ze te pakken waar hij ze maar pakken kon. Als Kamerlid voor de VVD, maar ook als raadslid in Roermond, was Van Rey de man die keer op keer de nauwe banden tussen het bedrijfsleven en de politiek bestreed, en met ‘politiek’ bedoelde hij dan vooral het CDA, dat hij steevast als ‘Corrupt Democratisch Appèl’ aanduidde.
Rechtszaak tegen Van Rey
Trouw-verslaggever Marten van de Wier tweet vanuit de rechtszaal over de eerste zittingsdag in de rechtszaak tegen Jos van Rey.
Hoe kon het dan gebeuren dat toen de macht van het CDA afbrokkelde, en de VVD in Roermond aan het roer kwam, Van Rey de door hemzelf zo verfoeide vriendjespolitiek zelf ging bedrijven?
Smeergeld
Vandaag moet Van Rey voor de Rotterdamse rechtbank verschijnen omdat hij (in zijn functie als wethouder) wordt beschuldigd van het aannemen van smeergeld van zijn oude vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. En van witwassen van crimineel geld, het ronselen van stemmen. En het verstrekken van vertrouwelijke informatie aan zijn partijgenoot Ricardo Offermanns, die solliciteerde voor het burgemeesterschap van Roermond. Tien jaar geleden had Van Rey beslist gezegd dat dit allemaal ‘CDA-streken’ waren. Maar nu moet hij zichzelf verantwoorden.
Integriteitsschendingen kunnen pas gedijen in een ondersteunend klimaat. Wie door het leven van Jos van Rey bladert, moet tot de conclusie komen dat daarin tal van factoren aanwezig zijn die grensoverschrijdend gedrag kunnen verklaren, of hij daar uiteindelijk voor wordt veroordeeld of niet.
Geen tegenspraak
Zo is Van Rey een dominante man, die geen tegenspraak duldt. Hij heeft een grote mond, het hart op de tong, is gevat, én bezit grote dossierkennis. Ga daar maar eens overheen. Hij is ook een machtspoliticus met een helder doel. Na de mono-cultuur van het CDA voerde hij een nieuwe mono-cultuur in als wapen tegen de oude: die van de VVD. Elke tegenmacht ontbrak in het Limburgse.
Van Rey bouwde door de jaren heen aan een gigantisch netwerk, zowel politiek als zakelijk. Hij had een assurantiekantoor. Hij was niet alleen raadslid en wethouder, maar ook Statenlid, Kamerlid en senator. Soms combineerde hij die functies. Daardoor kon hij zijn landelijke contacten inzetten voor lokale kwesties, en andersom.
Van Rey zat weliswaar jaren in de politiek, maar bleef denken als een zakenman. Hij liet zijn zakelijke vrienden ook niet los, met wie hij vaak oude banden had. Daarbij vergat hij dat gedrag dat in de commerciële wereld als normaal wordt beschouwd, in de politiek een geheel andere betekenis heeft. Zakenmensen mogen samen op vakantie naar Saint Tropez, maar een projectontwikkelaar en een wethouder?
Man van het volk
De politicus Van Rey stond in het Limburg van familiebanden en onderlinge loyaliteiten bekend als een man van en voor het volk (daarom is hij er nog steeds populair), een soort ombudsman die zich inzette voor de persoonlijke zaak. Maar dat kon juist in deze provincie ook uitmonden in een soort cliëntelisme, waarbij de burger met het probleem na de oplossing daarvan schatplichtig wordt.
Door het ontbreken van een politieke tegenmacht of een kritische ambtenarij, was er een onafhankelijk openbaar ministerie nodig dat op 19 oktober 2012 bij Van Rey een inval deed. Inmiddels zijn er 200 getuigen gehoord, en bestaat er een dossier van 100 ordners.
Van Rey zit inmiddels voor de nieuwe Liberale Volkspartij Roermond in de gemeenteraad. Hij is uit de VVD gezet. Toch kan de affaire voor de liberalen schadelijk zijn. Vóór zijn val had Van Rey de steun van de top van de VVD. Hij is de derde VVD-politicus in vijf jaar tijd die wordt vervolgd voor omkoping. De Noord-Hollandse gedeputeerde Ton Hooijmaijers (2,5 jaar cel) en voormalig Statenlid en wethouder Sjoerd Swane uit Maarssen (2 jaar cel) gingen hem voor.
Negentien dagen
Naast Jos van Rey staan vanaf vandaag ex-wethouder Tilman Schreurs en projectontwikkelaar Piet van Pol terecht. Ook Schreurs wordt ervan verdacht dat hij zich heeft laten omkopen door Van Pol.
Ricardo Offermanns, die van Van Rey vertrouwelijke informatie kreeg over de burgemeestersbenoeming in Roermond, is inmiddels voor schending van de geheimhoudingsplicht veroordeeld tot een taakstraf van zestig uur.
De Rotterdamse rechtbank heeft tussen april en juni maar liefst negentien zittingsdagen gereserveerd voor de inhoudelijke behandeling van de corruptiezaak.
VK 04.04.2016 ‘We doen alsof hier hel en verdoemenis is uitgebroken, maar zo gaat het met alle politieke benoemingen in Nederland.’ Dat zei de van corruptie verdachte Roermondse politicus Jos van Rey maandag tegen de rechtbank in Rotterdam, tijdens de eerste zittingsdag van zijn proces.
Van Rey zou geheime informatie uit een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad hebben gelekt naar burgemeesterskandidaat en partijgenoot Ricardo Offermanns, vlak voor diens sollicitatiegesprek. Volgens Van Rey is dit echter de gebruikelijke gang van zaken. ‘Er vindt altijd overleg in de partijlijn plaats. De gemeentewet is achterhaald. Geheimhouding geldt alleen voor de namen van de kandidaten. Die mag je niet aan derden doorgeven.’
Op verschillende vragen van de rechtbank bleef de Roermondse politicus zijn theorie volhouden. ‘Zo werkt dat in dit land. Je klankbordt binnen de partijlijn over kandidaten. Dat doen alle partijen op alle niveau’s, lokaal, provinciaal en landelijk, tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. En niemand die daar van opkijkt.’
Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken kan zich niet vinden in die uitspraken, zo laat hij weten via Twitter. ‘Ik heb nu veel burgemeesters en Commissarissen van de Koning voorgedragen zien worden. “Iedereen doet aan klankborden” is niet waar’, aldus de minister.
Het Openbaar Ministerie heeft Van Rey vier strafrechtelijke vergrijpen ten laste gelegd: het aannemen van steekpenningen, verkiezingsfraude, schending van het ambtsgeheim en witwassen. Ook twee andere verdachten staan terecht. Het gaat om projectontwikkelaar Piet van P., een goede vriend van Van Rey, en oud-wethouder Tilman Schreurs. Alle drie ontkennen ze de beschuldigingen. Alleen Van Rey kwam maandag opdagen voor de rechtbank.
In een interview met de Volkskrant zei Van Rey eerder dat hij het vertrouwen in de rechtsstaat is kwijktgeraakt. ‘Ik probeer alleen maar aan waarheidsvinding te doen, iets wat de rijksrecherche heeft nagelaten’, aldus Van Rey in dat gesprek. In de rechtbank liet Van Rey maandag weten dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm ‘grote impact’ hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin. ‘Het is een trieste dag. Ik ben door de officier van Justitie in zeer diepe ellende gestort. Dit heeft een enorme impact gehad, het is onbeschrijfelijk. Bij mijn vertrek uit de Eerste Kamer zei ik al: ‘Ik ben vermoord maar ik leef nog.”
De Rotterdamse rechbank garandeerde Van Rey maandag bij aanvang van de zitting dat hij een eerlijk proces zal krijgen. We zitten hier om dat te waarborgen’, aldus de rechtbankpresident.
Wat je ook van Jos van Rey mag vinden, never a dull moment met de liberale politicus uit Roermond, schreef Peter de Graaf in 2014 een profiel: ‘Onderkoning’, dat doet Van Rey nog tekort.
De rechtbank vroeg zich aan begin van de zitting nog af of het verwijt van corruptie niet door de Hoge Raad moet worden behandeld. Want Van Rey was lid van de Eerste Kamer. En leden van Eerste en Tweede Kamer kunnen alleen door de Hoge Raad worden vervolgd.
Dit punt wordt volgende week maandag besproken, voorafgaand aan de behandeling van de tenlastelegging van corruptie en omkoping. ‘Een Rotterdamse oplossing’, noemde rechtbankvoorzitter Jacco Janssen dit.
Bij mijn vertrek uit de Eerste Kamer zei ik al: ‘Ik ben vermoord maar ik leef nog.’, aldus Jos van Rey.
Het corruptieonderzoek tegen Van Rey begon vier jaar geleden en geldt als een van de spraakmakendste in Nederland. Van Rey zou, zo luidt de verdenking van justitie, tussen 2004 en 2012 bijna 1 ton aan smeergeld hebben aangenomen van Piet van P. Het bedrag is gebaseerd op 22 reizen naar de vakantievilla van de projectontwikkelaar in Saint-Tropez, maar ook op tripjes naar voetbalwedstrijden bij het WK en EK en naar meerdere vastgoedbeurzen, en op een donatie aan de verkiezingskas.
Van Rey is momenteel nog steeds gemeenteraadslid en statenlid in Roermond.
De rechtszaak zou eigenlijk al eind 2015 van start gaan, maar werd uitgesteld vanwege het grote aantal getuigen dat op de planning staat om te worden gehoord: 55. Voor de zaak zijn veertien dagen plus vier uitloopdagen uitgetrokken. De inhoudelijke behandeling van de zaak moet uiterlijk op 7 juni zijn afgerond.
Telegraaf 04.04.2016 Hij heeft geen idee waarom hij is aangemerkt als verdachte. Ex-Kamerlid, ex-Statenlid, ex-wethouder van Roermond en ex-VVD’er Jos van Rey beklaagde zich vanmorgen tijdens de eerste dag van zijn strafproces weer uitgebreid over zijn vervolging wegens ambtelijke corruptie, verkiezingsfraude en witwassen.
Zijn hele gezin is in de ellende gestort, aldus van Rey, door de inval in zijn huis ,,en de grootste doorzoeking sinds de Tweede Wereldoorlog.” Hij vindt dat hem niets valt te verwijten. ,,Ik ben vermoord, maar ik leef nog.”
De rechtbank begon vanmorgen met het eerste onderdeel van de verwijten die het Openbaar Ministerie Van Rey maakt: zijn handelen als adviseur van de sollicitatiecommissie die ging over de benoeming van een nieuwe burgemeester voor Roermond. Van Rey wordt verweten dat hij vertrouwelijke informatie lekte naar partijgenoot en kandidaat Ricardo Offermanns, destijds nog burgemeester van Meerssen.
Volgens de Gemeentewet is dat strafbaar, maar die wet is achterhaald, vindt Van Rey. Volgens hem wordt over alle benoemingen vooraf binnen alle partijen overleg gevoerd. ,,Klankborden”, noemt hij dat. ,,Anders vindt er geen enkele politieke benoeming meer plaats.”
Dit gebeurt overal, doceerde Van Rey: ,,Op lokaal, provinciaal en landelijk niveau.” Het overleg via ,,partijkanalen” is volgens Van Rey binnen de politiek volkomen geaccepteerd. Ook door de man op straat.
Voorzitter Jacco Janssen: ,,Dan wordt er toch een toneelstukje opgevoerd tijdens de sollicitatiegesprekken? Hoe illusoir wordt zo’n gesprek als de helft van de kandidaten de vragen al kent?” Volgens Van Rey kan er op die manier wel degelijk sprake zijn van echte competitie, en gaat het erom welke partij zijn favoriete kandidaat het beste voorbereid. ,,Bovendien zijn sommige kandidaten zo nerveus dat ze tijdens het gesprek zijn vergeten wat de vragen waren. Wat ik heb gedaan is volkomen ingeburgerd in Nederland.”
Voorzitter Janssen: ,,Is het nou zo dat u zegt: Als iedereen het doet, dan mag het?” Daar komt het volgens Van Rey wel op neer. ,,Zo werkt dat in het land. En niemand die er verbaasd van opkijkt.”
NU 04.04.2016 De rechtbank in Rotterdam wil volgende week maandag standpunten horen over de vraag door wie een belangrijk deel van de zaak tegen de Roermondse politicus Jos van Rey moet worden behandeld: de rechtbank of de Hoge Raad.
Van Rey was ten tijde van de start van de vervolging immers lid van de Eerste Kamer. Maandag wordt het vraagstuk behandeld, voorafgaand aan de behandeling van de tenlastelegging van corruptie en omkoming.
In het onderzoek kwam onder meer een afgeluisterd telefoontje van Van Rey naar voren over de burgemeestersbenoeming in Roermond. Op dat moment was de oud-wethouder van Roermond tevens lid van de Eerste Kamer.
In artikel 119 van de Grondwet, waarin ambtsmisdrijven worden behandeld, staat: ”De leden van de Staten-Generaal, de ministers en de staatssecretarissen staan wegens ambtsmisdrijven in die betrekkingen gepleegd, ook na hun aftreden terecht voor de Hoge Raad. De opdracht tot vervolging wordt gegeven bij koninklijk besluit of bij een besluit van de Tweede Kamer.”
Grote impact
Van Rey zegt in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm “grote impact” hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin.
“Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt”, aldus Van Rey. Hij noemde de doorzoeking van zijn woning en die van zijn kinderen “een inval, een van de grootste doorzoekingen sinds de Tweede Wereldoorlog”.
“We zitten hier om dat te waarborgen”, zei de rechtbankpresident aan het begin van een reeks zittingsdagen, die tot 7 juni 2016 duren.
Jos van Rey voor de rechter
Vertrouwen
De rechtbank ging aan het begin van het proces tegen de oud-wethouder en voormalig lid van de Eerste en Tweede Kamer (VVD) in op diens uitspraken dat hij het vertrouwen in de rechtstaat was verloren. Gewezen werd op de enorme aandacht voor de zaak in de media. Het dossier telt meer dan 100 dossiers en beslaat volgens de rechtbank ruim 31 gigabyte.
De aantijgingen van het Openbaar Ministerie en de slepende procedure hebben hem en zijn familie “in ellende gestort”. Van Rey herhaalde zijn woorden die hij sprak bij zijn afscheid uit de Eerste Kamer: “Ik ben vermoord, maar ik leef nog.”
De politicus wordt verdacht van het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou Van Rey stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen.
AD 04.04.2016 Oud-wethouder Jos van Rey heeft bij de rechtbank in Rotterdam betoogd dat het normaal is dat er informatie wordt gelekt bij benoemingen in gemeenten. ,,Zo gaat het altijd in Nederland”, zei de voormalig VVD’er op de eerste zittingsdag van het corruptieproces tegen hem.
In 2012 zou de toenmalige wethouder in de gemeente Roermond vertrouwelijke informatie hebben doorgespeeld bij de benoeming van een burgemeester. Op die manier zou Van Rey een partijgenoot, Ricardo Offermans, aan de functie hebben geholpen.
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Onterecht, betoogde de ex-politicus tegenover de rechtbank. Hij bestempelde het delen van informatie als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.”
Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas, aldus Jos van Rey.
Getapt
Van Rey zei dat hij tips heeft gegeven aan Offermans en Vincent Zwijnenberg, een andere VVD-kandidaat voor de functie van burgemeester van Roermond. Hij benadrukte dat die werkwijze veel wordt gebruikt in de politiek. De oud-wethouder noemde het CDA ,,wereldkampioen in benoemingen”.
Volgens de voormalig VVD’er was er absoluut geen sprake van: ,,voor wat, hoort wat”. Hij zei dat het CDA en de media dat verhaal de wereld in hebben geholpen. Een getapt telefoongesprek met Tweede Kamerlid Fred Teeven had die bewering moeten onderschrijven, maar het telefoontje zou door een storing niet zijn opgenomen. Van Rey: ,,Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas.”
Prettig gesprek
Op Twitter schreef Telegraaf-verslaggeefster Saskia Belleman dat Van Rey een groot deel van de zitting aan het woord was. Dat viel ook de president van de rechtbank op. ,,U geeft soms meer antwoorden, dan ik vragen stel”, zei hij. Toch sprak de president van een prettig gesprek.
Dinsdag wordt het corruptieproces tegen Van Rey om 10.00 uur hervat. Dan wordt gesproken over de verkiezingsfraude die de oud-wethouder zou hebben gepleegd. Er verschijnen de komende dagen ook twee medeverdachten voor de rechter.
Van Rey wordt verder beschuldigd van corruptie en witwassen. Een deel van de aanklacht wordt mogelijk doorverwezen aan de Hoge Raad. Daarover beslist de rechtbank volgende week. In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
NU 04.04.2016 De rechtbank in Rotterdam spreekt zich pas volgende week uit over de vraag of zij bevoegd is te oordelen over de ambtsmisdrijven waarvan de Roermondse politicus Jos van Rey (70) verdacht wordt.
De vraag is of de Hoge Raad de ambtsmisdrijven niet moet behandelen.
De advocate van Van Rey, Gitte Stevens, stelde bij aanvang van het proces dat de rechtbank in Rotterdam niet bevoegd is om een politicus te vervolgen wegens ambtsmisdrijven. Haar cliënt was ten tijde van de start van de vervolging immers lid van de Eerste Kamer.
Stevens verwees naar artikel 119 van de Grondwet, waarin ambtsmisdrijven worden behandeld. ”De leden van de Staten-Generaal, de ministers en de staatssecretarissen staan wegens ambtsmisdrijven in die betrekkingen gepleegd, ook na hun aftreden terecht voor de Hoge Raad. De opdracht tot vervolging wordt gegeven bij koninklijk besluit of bij een besluit van de Tweede Kamer.”
Grote impact
Van Rey zegt in zijn openingswoord dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm “grote impact” hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin.
“Het is onbeschrijfelijk wat wij hebben meegemaakt”, aldus Van Rey. Hij noemde de doorzoeking van zijn woning en die van zijn kinderen “een inval, een van de grootste doorzoekingen sinds de Tweede Wereldoorlog”.
“We zitten hier om dat te waarborgen”, zei de rechtbankpresident aan het begin van een reeks zittingsdagen, die tot 7 juni duren.
Vertrouwen
De rechtbank ging aan het begin van het proces tegen de oud-wethouder en voormalig lid van de Eerste en Tweede Kamer (VVD) in op diens uitspraken dat hij het vertrouwen in de rechtstaat was verloren. Gewezen werd op de enorme aandacht voor de zaak in de media. Het dossier telt meer dan 100 dossiers en beslaat volgens de rechtbank ruim 31 gigabyte.
De aantijgingen van het Openbaar Ministerie en de slepende procedure hebben hem en zijn familie “in ellende gestort”. Van Rey herhaalde zijn woorden die hij sprak bij zijn afscheid uit de Eerste Kamer: “Ik ben vermoord, maar ik leef nog.”
De politicus wordt verdacht van het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol. Ook zou Van Rey stemmen hebben geronseld voor verkiezingen, vertrouwelijke informatie over een burgemeestersbenoeming hebben doorgespeeld en 175.000 euro hebben witgewassen.
VK 04.04.2016 ‘We doen alsof hier hel en verdoemenis is uitgebroken, maar zo gaat het met alle politieke benoemingen in Nederland.’ Dat zei de van corruptie verdachte Roermondse politicus Jos van Rey maandag tegen de rechtbank in Rotterdam, tijdens de eerste zittingsdag van zijn proces.
Van Rey zou geheime informatie uit een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad hebben gelekt naar burgemeesterskandidaat en partijgenoot Ricardo Offermanns, vlak voor diens sollicitatiegesprek. Volgens Van Rey is dit echter de gebruikelijke gang van zaken. ‘Er vindt altijd overleg in de partijlijn plaats. De gemeentewet is achterhaald. Geheimhouding geldt alleen voor de namen van de kandidaten. Die mag je niet aan derden doorgeven.’
Op verschillende vragen van de rechtbank bleef de Roermondse politicus zijn theorie volhouden. ‘Zo werkt dat in dit land. Je klankbordt binnen de partijlijn over kandidaten. Dat doen alle partijen op alle niveau’s, lokaal, provinciaal en landelijk, tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. En niemand die daar van opkijkt.’
Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken kan zich niet vinden in die uitspraken, zo laat hij weten via Twitter. ‘Ik heb nu veel burgemeesters en Commissarissen van de Koning voorgedragen zien worden. “Iedereen doet aan klankborden” is niet waar’, aldus de minister.
Het Openbaar Ministerie heeft Van Rey vier strafrechtelijke vergrijpen ten laste gelegd: het aannemen van steekpenningen, verkiezingsfraude, schending van het ambtsgeheim en witwassen. Ook twee andere verdachten staan terecht. Het gaat om projectontwikkelaar Piet van P., een goede vriend van Van Rey, en oud-wethouder Tilman Schreurs. Alle drie ontkennen ze de beschuldigingen. Alleen Van Rey kwam maandag opdagen voor de rechtbank.
In een interview met de Volkskrant zei Van Rey eerder dat hij het vertrouwen in de rechtsstaat is kwijktgeraakt. ‘Ik probeer alleen maar aan waarheidsvinding te doen, iets wat de rijksrecherche heeft nagelaten’, aldus Van Rey in dat gesprek. In de rechtbank liet Van Rey maandag weten dat de doorzoeking in zijn woning in Herten en de daaropvolgende mediastorm ‘grote impact’ hebben gehad op zijn leven en dat van zijn gezin. ‘Het is een trieste dag. Ik ben door de officier van Justitie in zeer diepe ellende gestort. Dit heeft een enorme impact gehad, het is onbeschrijfelijk. Bij mijn vertrek uit de Eerste Kamer zei ik al: ‘Ik ben vermoord maar ik leef nog.”
De Rotterdamse rechbank garandeerde Van Rey maandag bij aanvang van de zitting dat hij een eerlijk proces zal krijgen. We zitten hier om dat te waarborgen’, aldus de rechtbankpresident.
Wat je ook van Jos van Rey mag vinden, never a dull moment met de liberale politicus uit Roermond, schreef Peter de Graaf in 2014 een profiel:‘Onderkoning’, dat doet Van Rey nog tekort.
De rechtbank vroeg zich aan begin van de zitting nog af of het verwijt van corruptie niet door de Hoge Raad moet worden behandeld. Want Van Rey was lid van de Eerste Kamer. En leden van Eerste en Tweede Kamer kunnen alleen door de Hoge Raad worden vervolgd.
Dit punt wordt volgende week maandag besproken, voorafgaand aan de behandeling van de tenlastelegging van corruptie en omkoping. ‘Een Rotterdamse oplossing’, noemde rechtbankvoorzitter Jacco Janssen dit.
Bij mijn vertrek uit de Eerste Kamer zei ik al: ‘Ik ben vermoord maar ik leef nog.’, aldus Jos van Rey.
Het corruptieonderzoek tegen Van Rey begon vier jaar geleden en geldt als een van de spraakmakendste in Nederland. Van Rey zou, zo luidt de verdenking van justitie, tussen 2004 en 2012 bijna 1 ton aan smeergeld hebben aangenomen van Piet van P. Het bedrag is gebaseerd op 22 reizen naar de vakantievilla van de projectontwikkelaar in Saint-Tropez, maar ook op tripjes naar voetbalwedstrijden bij het WK en EK en naar meerdere vastgoedbeurzen, en op een donatie aan de verkiezingskas.
Van Rey is momenteel nog steeds gemeenteraadslid en statenlid in Roermond.
De rechtszaak zou eigenlijk al eind 2015 van start gaan, maar werd uitgesteld vanwege het grote aantal getuigen dat op de planning staat om te worden gehoord: 55. Voor de zaak zijn veertien dagen plus vier uitloopdagen uitgetrokken. De inhoudelijke behandeling van de zaak moet uiterlijk op 7 juni zijn afgerond.
Telegraaf 04.04.2016 Maar liefst achttien dagen heeft de rechtbank in Rotterdam uitgetrokken voor de megastrafzaak tegen ex-VVD coryfee Jos van Rey en twee medeverdachten, die maandag begint.
Van Rey wordt verdacht van ambtelijke corruptie, verkiezingsfraude door het ronselen van stemmen, en het witwassen van een bedrag van 175.000 euro.
Iedere volgens het Openbaar Ministerie verdachte transactie waarmee Van Rey als openbaar bestuurder te maken heeft gehad, zal in detail worden besproken. Voor de VVD is de zaak pijnlijk. Van Rey was veertien jaar lid van de Tweede Kamer, hij maakte deel uit van Provinciale Staten in Limburg en was jaren wethouder in Roermond. Ook al royeerde de VVD hem in april 2015, zijn vervolging is er één van vele die de partij aankleven.
Eerder werd ex-VVD gedeputeerde Ton Hooijmaijers veroordeeld voor corruptie. Kathalijne de Kruif, fractievoorzitter van de VVD in Stichtse Vecht eveneens, voor witwassen, valsheid in geschrifte én het lekken van vertrouwelijke informatie. Tweede Kamerlid Mark Verheijen stapte op wegens integriteitsproblemen in zijn tijd als gedeputeerde in Limburg, en minister Opstelten en staatssecretaris Teeven ruimden het veld vanwege het beruchte bonnetje over de deal met crimineel Cees H.
De voorbereidingen om de zaak Van Rey panklaar te maken voor de zitting hebben bijna vier jaar geduurd. Justitie ondervroeg een groot aantal getuigen. Daar kwamen er nog eens 55 bij op verzoek van de verdediging. Onder hen in ieder geval Ricardo Offermans, die burgemeester was van Meerssen. Hij kreeg van Van Rey vertrouwelijke informatie over de burgemeestersvacature in Roermond. Offermans werd in hoger beroep vrijgesproken van passieve ambtelijke corruptie, en alleen veroordeeld voor het schenden van de geheimhoudingsplicht.
De rechtbank wees het verzoek van de verdediging af om ex-minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie en ex-staatssecretaris Fred Teeven aan de tand te mogen voelen. Stevens wilde Teeven ondervragen over een telefoontje van 1.23 minuten dat Van Rey op 20 september 2012 pleegde met Teeven, over de burgemeestersbenoeming in Roermond. Van Rey werd toen al afgeluisterd, maar door een storing in het tapsysteem zou het voor Van Rey belangrijke gesprek niet zijn opgenomen. Advocate Stevens vindt dat „te toevallig”. Zij denkt dat het gesprek bewust niet is geregistreerd.
Van Rey laat zich niet als een mak lam naar de slachtbank leiden. Hij vindt dat hem niets te verwijten valt. Het Openbaar Ministerie noemde hij eerder „een losgeslagen bende” die hem ten onrechte behandelt als „staatsvijand nummer één.” Zijn ondervragers vond hij „beulen.” Mét Van Rey staan vastgoedondernemer Piet van Pol en ex-wethouder Tilman Schreurs terecht. Van Pol zou steekpenningen aan zowel Van Rey als aan Schreurs hebben betaald.
AD 04.04.2016 Oud-wethouder Jos van Rey heeft bij de rechtbank in Rotterdam betoogd dat het normaal is dat er informatie wordt gelekt bij benoemingen in gemeenten. ,,Zo gaat het altijd in Nederland”, zei de voormalig VVD’er op de eerste zittingsdag van het corruptieproces tegen hem.
In 2012 zou de toenmalige wethouder in de gemeente Roermond vertrouwelijke informatie hebben doorgespeeld bij de benoeming van een burgemeester. Op die manier zou Van Rey een partijgenoot, Ricardo Offermans, aan de functie hebben geholpen.
Het OM beschuldigt Van Rey ervan dat hij zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Onterecht, betoogde de ex-politicus tegenover de rechtbank. Hij bestempelde het delen van informatie als ‘klankborden’. ,,Dat doen alle partijen op alle niveaus. Lokaal, provinciaal en landelijk. Tot aan de voorzitter van de Algemene Rekenkamer aan toe. Er is niemand in Nederland die daar van opkijkt.”
Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas., aldus Jos van Rey.
Getapt
Van Rey zei dat hij tips heeft gegeven aan Offermans en Vincent Zwijnenberg, een andere VVD-kandidaat voor de functie van burgemeester van Roermond. Hij benadrukte dat die werkwijze veel wordt gebruikt in de politiek. De oud-wethouder noemde het CDA ,,wereldkampioen in benoemingen”.
Volgens de voormalig VVD’er was er absoluut geen sprake van: ,,voor wat, hoort wat”. Hij zei dat het CDA en de media dat verhaal de wereld in hebben geholpen. Een getapt telefoongesprek met Tweede Kamerlid Fred Teeven had die bewering moeten onderschrijven, maar het telefoontje zou door een storing niet zijn opgenomen. Van Rey: ,,Wie dat gelooft, gelooft in Sinterklaas.”
Prettig gesprek
Op Twitter schreef Telegraaf-verslaggeefster Saskia Belleman dat Van Rey een groot deel van de zitting aan het woord was. Dat viel ook de president van de rechtbank op. ,,U geeft soms meer antwoorden, dan ik vragen stel”, zei hij. Toch sprak de president van een prettig gesprek.
Dinsdag wordt het corruptieproces tegen Van Rey om 10.00 uur hervat. Dan wordt gesproken over de verkiezingsfraude die de oud-wethouder zou hebben gepleegd. Er verschijnen de komende dagen ook twee medeverdachten voor de rechter.
Van Rey wordt verder beschuldigd van corruptie en witwassen. Een deel van de aanklacht wordt mogelijk doorverwezen aan de Hoge Raad. Daarover beslist de rechtbank volgende week. In totaal zijn er veertien dagen uitgetrokken voor de rechtszaak, met vier reservedagen. De datum van de uitspraak is nog niet bekend.
BB 03.04.2016 De rechtszaak tegen de van corruptie verdachte Roermondse politicus Jos van Rey, die eigenlijk eind 2015 zou plaatsvinden, begint maandag. De oorzaak van de vertraging is het grote aantal getuigen (55) dat moest worden gehoord.
Smeergeld en ronseling
De oud-wethouder wordt verdacht van het aannemen van smeergeld van zijn vriend en projectontwikkelaar Piet van Pol, die maandag ook voor de rechter moet verschijnen. Ook zou Van Rey stemmen hebben geronseld voor verkiezingen en vertrouwelijke informatie hebben verstrekt aan partijgenoot Ricardo Offermanns, om hem te helpen bij zijn sollicitatie naar het burgemeesterschap van Roermond. Bovendien wordt Van Rey verdacht van het witwassen van 175.000 euro.
Geroyeerd
Vanwege deze schandalen legde Van Rey, die in 1974 zijn politieke carrière begon in de gemeenteraad van Roermond, op 22 oktober 2012 zijn wethouderschap en lidmaatschap van de Eerste Kamer neer. In april 2015 werd hij ook nog door de VVD geroyeerd als landelijk lid, maar dat had te maken met zijn overstap naar de Liberale Volkspartij Roermond. De politicus tekende destijds tevergeefs bezwaar aan. In april zijn acht dagen uitgetrokken voor de feitenbehandeling van de zaak. In mei volgen het requisitoir van het Openbaar Ministerie en vijf dagen waarop de advocaten hun pleidooi kunnen houden. Uiterlijk 7 juni moet de inhoudelijke behandeling zijn afgerond. (ANP)
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
@umarebru
Ebru Umar 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/00778f04-5768-11e8-876c-676f87df70ff.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/546ee422-530d-11e8-a3d8-8d04dd08f5bb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6d4b49b2-4dff-11e8-a6eb-0583e430f27b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bf58134c-3280-11e8-aa50-d32f6d195b42.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c73c6390-3246-11e8-8fa5-a11c1c2e15a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/91b5dbbc-31fa-11e8-ab7d-f5f170da4166.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0db158b2-06a0-11e8-a7dd-23ab02c56445.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/be7d42c6-069d-11e8-8575-23b6f2d388ef.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/16395e9e-067d-11e8-a2ca-090306d47599.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fde4a0a0-065a-11e8-baa8-352e6fc02594.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bc46efe2-ed26-11e7-8bdf-a3df142ea09b.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fa2ad4e6-e708-11e7-ba29-8f2151a7e64c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e97dafa8-e657-11e7-9308-290be1b4b6b9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/581fcb94-e649-11e7-8050-ad498cf6800f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/581fcb94-e649-11e7-8050-ad498cf6800f.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
/http:/metronieuws.tcdn.nl/field/image/inline/61f7c9a34057d45af3fc197cc88b0be8-1462437311.jpg){kind=link}
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.