Het nieuwe kabinet maakte de weg vrij voor de directgekozen burgemeester. De vier formerende partijen (VVD, CDA, D66 en CU) schaarde zich in 2017 achter de grondwetswijziging die dat mogelijk maakt. Daardoor is de vereiste tweederde meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer verzekerd, omdat ook voldoende oppositiepartijen voorstander zijn.
Onder Rutte II is al een eerste stap gezet naar de gekozen burgemeester. Het initiatiefwetsvoorstel van D66 ‘tot deconstitutionaliseringvan de aanstelling van de burgemeester’ is in 2015 bij gewone meerderheid door beide Kamers gekomen. Maar een grondwetswijziging vereist twee stemronden, met tussentijds verkiezingen. Nu die op 15 maart hebben plaatsgevonden en het nieuwe kabinet aantreedt, moeten beide Kamers zich in de ‘tweede lezing’ opnieuw achter het voorstel scharen, dan met tweederde meerderheid.
Vanaf 1966 gaat het behalve om democratisering van het bestuur ook om het beëindigen van de achterkamertjespolitiek. De bestuurskundige Wim Derksen wees er in deze krant op dat de huidige gang van zaken extreem ondoorzichtig is. Dat komt omdat de selectieprocedure is uitbesteed aan vertrouwenscommissies uit de gemeenteraden.
Nu staat in de Grondwet:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’ De initiatiefwet verandert deze Kroonbenoeming in: ‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze. Krachtens de wet kunnen nadere regels worden gesteld over de daarbij te volgen procedures.’
De Grondwet zal worden:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze’
Hoe die nieuwe wetstekst eruit komt te zien, laat het regeerakkoord in het midden. De nieuwe coalitie wil volgens ingewijden bredere steun dan van alleen de eigen achterban (76 respectievelijk 38 zetels in Tweede en Eerste Kamer) bij de uitwerking, mede omdat de verhoudingen in de senaat in 2019 alweer veranderen.
D66 grijpt zijn kans
De gekozen burgemeester was een van de wenken van de Volkskrant voor het nieuwe kabinet. Pechtold heeft zijn kans gegrepen. Al sinds de oprichting van de D66 werd er over de invoering van de gekozen burgemeester gesproken. In een commentaar en een opiniestuk werd de fractieleider de afgelopen tijd dan ook opgeroepen om deze kans om het voor elkaar te krijgen niet te laten lopen.
Een eerder wetsvoorstel voor invoering van de gekozen burgemeester sneuvelde in maart 2005 in de Eerste Kamer omdat de tegenstemmen van de PvdA ervoor zorgden dat het voorstel niet de benodigde tweederde meerderheid haalde. Want ook de SP, GroenLinks, ChristenUnie en SGP waren tegen het voorstel van D66-ministerThom de Graaf voor bestuurlijke vernieuwing. De Graaf trad vervolgens af en werd opgevolgd door de huidige D66-leider Alexander Pechtold.
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Het overgrote deel van de burgemeesters in Nederland is nog altijd lid van CDA, VVD of PvdA. Vorig jaar was 83 procent van de burgemeesters lid van een van deze drie traditionele politieke partijen, blijkt uit cijfers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
De meeste burgemeesters zijn van VVD-huize (30%), gevolgd door de PvdA (27%) en het CDA (27%). Traditioneel waren dit ook de drie grootste partijen. De PvdA hoort daar sinds de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar niet meer bij.
Het aantal vrouwelijke burgemeesters is de afgelopen jaren licht toegenomen: van 19 procent in 2002 tot 23 procent in 2016. Ze zijn het vaakst lid van een lokale partij (33%), gevolgd door een lidmaatschap van GroenLinks (29%) en van het CDA (25%).
Van de burgemeesters van lokale partijen is 33 procent vrouw, het hoogste percentage. De gemiddelde leeftijd van burgemeesters is 57,8 jaar. Ook hier zit een stijgende lijn in: in 2002 was het 55,5 jaar.
Staatscommissie Parlementair Stelsel
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
Telegraaf 08.11.2018 In de coalitie zijn zorgen over afspraken rond de gekozen burgemeester. De Eerste Kamer zou komende week definitief obstakels weg moeten nemen voor de invoering ervan, maar CDA-senatoren kunnen roet in het eten gooien.
D66 dacht in het regeerakkoord met de andere coalitiepartijen zeker te hebben gesteld dat de benoemingswijze van de burgemeester uit de grondwet zou worden gehaald. Zo’n plan moet twee keer door de Tweede en de Eerste Kamer worden aangenomen. De tweede keer is zelfs een tweederde meerderheid nodig.
De Eerste Kamer is dinsdag aan die tweede lezingtoe. Binnen D66 valt te horen dat men door CDA-leider Buma en VVD’er Jorritsma, fractievoorzitter in de Eerste Kamer, verzekerd is dat de beloofde stemmen geleverd zullen worden.
Zeer sceptisch
Het CDA spreekt echter tegen dat er al een garantie is gegeven. De christendemocraten waren al kritisch en sommige senatoren zouden zich bovendien gesterkt voelen door het partijcongres dat eerder ook zeer sceptisch was over een stap richting een gekozen burgemeester. Partijleider Buma is onlangs bij de Eerste Kamerfractie geweest om over het probleem te praten.
Een van de namen die genoemd wordt als mogelijke dwarsligger is senator Ton Rombouts. „We zijn nog druk in overleg met de fractie”, zegt hij over het standpunt. Rombouts wil niet hardop zeggen wat hij nu vindt, maar verwijst wel naar eerdere keren dat hij sceptisch was over de gekozen burgemeester.
Gesplitst stemmen
Andere CDA-senatoren stellen ook dat hun standpunt nog niet bepaald is en geen van de bevraagden wil nu al zeggen de coalitie-afspraak te gaan steunen. „We zijn nog niet zo ver dat we weten wat we gaan stemmen”, zegt Eerste Kamerlid Joop Atsma. In de partij valt eveneens te horen dat er wordt gepraat over de mogelijkheid van gesplitst stemmen, waarbij een deel van de fractie voor en een deel tegen stemt. „Alles is mogelijk in het leven”, zegt senator Ben Knapen daarover.
De kans lijkt klein dat senatoren van de VVD dwarsliggen. „We hebben vorige keer unaniem ingestemd met uit de grondwet halen van de benoemingswijze, dat zegt wel wat”, vertelt VVD-senator Huijbregts.
Stranden van de grondwetswijziging
Het eventueel stranden van de grondwetswijziging zal de verhoudingen in de coalitie onder druk zetten. D66 gaf aan het begin van de kabinetsperiode groen licht voor de afschaffing van het raadgevend referendum, een kroonjuweel van de partij. Een stap op weg naar de gekozen burgemeester zou daar tegenover moeten staan. De partij houdt er rekening mee dat de CDA-senatoren vooral voor de bühne terughoudend zijn en uiteindelijk wel zullen instemmen.
Zeker 60 procent van de Nederlanders is voor de invoering van een gekozen burgemeester. Van deze mensen wil 44 procent liever zelf naar de stembus gaan, dan de keuze over te laten aan de gemeenteraad. Het grootste draagvlak voor een gekozen burgemeester is te vinden onder de mensen met een politieke voorkeur voor PVV, 50PLUS en de SP. Beeld ANP XTRA
Die zogeheten deconstitutionalisering is een eerste stap om een direct of indirect gekozen burgemeester mogelijk te maken.
De 31 ondertekenaars van de brandbrief zijn lid van verschillende politieke partijen. Ahmed Marcouch (Arnhem), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) en Paul Depla (Breda) zijn prominente PvdA’ers. Liesbeth Spies (Alphen aan den Rijn), Jos Wienen (Haarlem) en Hubert Bruls (Nijmegen) zijn lid van het CDA. Wouter Kolff (Dordrecht), Jack Mikkers (Den Bosch) en Charlie Aptroot (Zoetermeer) behoren tot de VVD. Onno van Veldhuizen (Enschede) is van D66, Sebastiaan van ’t Erve (Lochem) van GroenLinks, Bort Koelewijn (Kampen) van de ChristenUnie.
De Eerste Kamer ontving een tweede brief met dezelfde strekking. Die is van de hand van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Daarmee maakt vrijwel het volledige lokaal bestuur van Nederland een voorbehoud bij de gekozen burgemeester.
Volgende week dinsdag buigt de Eerste Kamer zich in tweede lezing over het wetsvoorstel om de benoeming van de burgemeester uit de Grondwet te halen. Dat is de laatste hindernis op weg naar een andere wijze van burgemeesters aanstellen. De Tweede Kamer stemde in januari dit jaar bijna unaniem vóór deze initiatiefwet – alleen de SGP stemde tegen. Voor een Grondwetswijziging is een tweederde meerderheid nodig.
‘Een bij wet te bepalen wijze’
Veel partijen gaven aan het voorstel juist te steunen omdat dat in het midden laat hoe de burgemeester in de toekomst zal worden gekozen. De letterlijke tekst luidt: ‘De Commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze.’ In het regeerakkoord van Rutte III is een zin met vergelijkbare strekking opgenomen.
Zo maakt de wetswijziging een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester mogelijk, maar ook een getrapte verkiezing, waarbij de gemeenteraad de burgemeester kiest. Of een stemming in twee ronden, waarbij tussentijds coalities kunnen worden gevormd.
Wordt de burgemeester gekozen, dan krijgt het ambt een meer politieke lading, en moet de taakverdeling tussen burgemeester en wethouders worden herbezien. De kritiek van de burgemeesters is dat het wetsvoorstel daar geen invulling aan geeft. Ze willen eerst een ‘grondige inhoudelijke discussie over ons ambt’ en zijn bang dat ‘de terecht in de Grondwet verankerde ordening van het lokaal bestuur wordt overgeleverd aan de politieke waan van de dag.’
Huidige gang van zaken
De gang van zaken is nu dat een uit gemeenteraadsleden bestaande vertrouwenscommissie sollicitatiegesprekken voert met door de Commissaris van de Koning geselecteerde kandidaten. Haar voordracht gaat als advies naar de Minister van Binnenlandse Zaken, die daar in de praktijk altijd mee instemt.
De namen van kandidaten worden niet bekendgemaakt, volgens Wouter Kolff, burgemeester van Dordrecht en een van de briefschrijvers, om te voorkomen dat kandidaten worden ontmoedigd of schade oplopen. Hij vreest dat het voor een gekozen burgemeester moeilijker zal zijn boven de partijen te staan. ‘Belangrijk is dat er eerst grondig wordt nagedacht over lokale democratie als geheel. Vreemd dat zo’n visie er nog niet ligt.’
Amsterdam, Den Haag en Utrecht
Er zijn ook prominente burgemeesters die de brief niet tekenden. Femke Halsema (Amsterdam, GroenLinks), Pauline Krikke (Den Haag, VVD) en Jan van Zanen (Utrecht, VVD) deden niet mee. Van Zanen ondertekende wel de tweede brief, maar dan als voorzitter van de VNG.
In Den Haag wordt al lang over de gekozen burgemeester gesproken. In 2005 sneuvelde bij tweede lezing een voorstel in de Eerste Kamer; D66-minister Thom de Graaf trad daarna af. Veruit de meeste burgemeesters in Nederland zijn lid van VVD, CDA, PvdA en D66. Partijlozen of lokale politici worden zelden benoemd.
BB 06.11.2018 Burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten dringen er bij de Eerste Kamer op aan de huidige aanstellingswijze van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. Het wetsvoorstel hiertoe wordt volgende week dinsdag in de senaat behandeld.
Risicovol
Zonder een visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur is het risicovol om de benoemingswijze uit de Grondwet te schrappen, schrijven de koepels van deze gremia in een gezamenlijke brief aan de senaat. Het gaat om het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Wethoudersvereniging.
In aanvulling daarop hebben 31 burgemeesters een brief gestuurd waarin zij benadrukken dat de verankering van de aanstellingswijze van burgemeesters in de Grondwet hen helpt in hun functioneren, ‘hoe gecompliceerd en soms onveilig ons ambt door de jaren heen ook is geworden’.
Probleemanalyse
Uit zo’n visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur moet duidelijk worden welke plaats de burgemeester in het gemeentebestuur inneemt en welke aanstellingswijze daar bij past. ‘Tot heden is er nog geen probleemanalyse over of beschouwing op het gemeentelijk bestel in de volle breedte gekomen’, schrijven de koepels van burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten.
Als de Kroonbenoeming uit de Grondwet wordt gehaald, ligt de weg open voor bijvoorbeeld een direct of indirect gekozen burgemeester. De aanstellingswijze van de burgemeester wordt dan als ‘geïsoleerd vraagstuk’ behandeld waarvoor slechts een enkelvoudige meerderheid nodig is.
Onafhankelijke positie
De 31 burgemeesters schrijven in hun brief te hechten aan hun ‘onafhankelijke positie, boven de partijen en tussen onze inwoners’. Ook vinden de burgemeesters – van onder meer Rotterdam, Eindhoven, Arnhem, Haarlem, Breda en Maastricht – het belangrijk om samen met politie, Openbaar Ministerie en andere instanties aan de handhaving van veiligheid en openbare orde te werken. ‘Of we nu bedreigd worden of niet.
En in een steeds meer gepolariseerd politiek krachtenveld hechten wij aan de verbindende en integriteitbevorderende rol die wij kunnen vervullen jegens onze gemeenteraden en colleges. Een rol waarbij wij bijdragen aan een situatie waarin gekozen politici hun werk goed kunnen doen.’
Samenhang
Ook de 31 burgmeesters stellen dat voor deconstitutionalisering eerst een ‘grondige, inhoudelijke’ discussie moet worden gevoerd over het burgemeestersambt ‘bezien in samenhang met de rol die de gemeenteraad en de wethouders vervullen in het lokale politieke bestel’.
OmroepWest 06.11.2018 Een groep van 31 burgemeesters heeft in een brief de Eerste Kamer opgeroepen om het benoemen van burgemeesters niet uit de grondwet te halen. Het wetsvoorstel, dat al is aangenomen door de Tweede Kamer, is een volgende stap in de richting van een gekozen burgemeester.
Onder de ondertekenaars bevinden zich Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn, Marja van Bijsterveldt van Delft, Agnes van Ardenne van de gemeente Westland, Charlie Aptroot van Zoetermeer en Gert-Jan Kats van Zuidplas. Pauline Krikke van Den Haag en Henri Lenferink van Leiden hebben de brief niet ondertekend.
In de brief schrijven de burgervaders en -moeders dat hun onafhankelijkheid te danken is aan de manier waarop ze benoemd zijn. Een gekozen burgemeester zal het ambt een politieke lading geven waardoor het voor hen moeilijker wordt om boven de partijen te staan. In een steeds meer gepolariseerd landschap zijn de burgemeesters bang om hun verbindende rol te verliezen.
Eerst een grondige discussie
De burgemeesters vinden dat het aanpassen van de grondwet – en daarmee de manier waarop ze gekozen worden – pas kan plaatsvinden na een grondige discussie over het ambt. Hierbij zou ook moeten worden gekeken naar de rol van de gemeenteraad en wethouders in de lokale politiek. Zonder deze discussie vrezen zij dat het lokale bestuur wordt overgeleverd aan de waan van de dag.
BB 13.04.2018 Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) wil niet dat de huidige aanstellingswijze van burgemeesters uit de Grondwet wordt gehaald. De NGB roept de Eerste Kamer dan ook op om niet in stemmen met het wetsvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de Koning en van de burgemeester. Ook bij de Kring van commissarissen van de Koning gaan de handen niet op elkaar.
Geen tekort
‘Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters vraagt zich af voor welk probleem het voorstel een oplossing is. In de huidige positie en aanstellingswijze van de burgemeester is noch sprake van een democratisch tekort, noch van een legitimiteitstekort’, stelt het NGB in een position paper aan de Eerste Kamer. ‘Juist vanwege de onafhankelijke, boven de partijen staande positie vervult de burgemeester belangrijke functies in de lokale samenleving en in het lokaal bestuur. Er is grote waardering voor en vertrouwen in deze niet gepolitiseerde functie.’
Visie ontbreekt
Deze week hield de Eerste Kamer een expertmeeting over het initiatiefwetsvoorstel Jetten. Als de Eerste Kamer instemt met de wet, wordt de weg vrij gemaakt voor een andere aanstellingswijze van burgemeesters. Daarbij wordt onder meer gedacht aan een rechtstreeks door de gemeenteraad of door de bevolking gekozen burgemeester.
Als er al naar de benoemingswijze gekeken wordt, dan moet dat in het bredere perspectief van het gehele lokaal bestuur gebeuren, benadrukt het NGB. ‘Ondanks eerdere verzoeken vanuit de Eerste en Tweede Kamer en toezeggingen van de minister van Binnenlandse Zaken ontbreekt een gedegen analyse en consistente visie op het lokaal bestuur.’ Het huidige benoemingsproces is evenwichtig en democratisch.
Geen heil
Ook de Kring van commissarissen van de Koning ziet op dit moment niets in een andere aanstellingswijze voor burgemeesters. ‘Eerst moet worden bepaald hoe het lokaal openbaar bestuur in Nederland er uit moet zien, daarna kan worden beoordeeld welke positie van de burgemeester daarbij past. Daaruit vloeit de keuze voor de aanstellingswijze dan vanzelfsprekend voort.
Veel te vaak wordt alleen gesproken over de positie en benoemingswijze van de burgemeester. Maar verander je de aanstellingswijze van de burgemeester, dan verander je ook het bestel’, aldus de Kring in zijn position paper. ‘Ook beschouwen de commissarissen de onafhankelijke positie van de burgemeester boven de partijen als een groot goed dat behouden zou moeten blijven.’
Onafhankelijke positie
Tegen de deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de koning (cdk) heeft de kring eveneens zijn bedenkingen. ‘Voor het functioneren van zowel de burgemeester als de commissaris is het hebben van een onafhankelijke positie nog steeds van groot belang. Om voor alle partijen acceptabel te kunnen zijn en een dienende rol te kunnen spelen, maar ook om de rug recht te houden in woelige tijden of op te kunnen treden in crisissituaties.
In 1848 werd de Grondwet als garantie beschouwd voor een onafhankelijke positie. Wij zien niet in dat dit staatsrechtelijk nu anders zou moeten worden gezien.’
Het is nog niet bekend wanneer de Eerste Kamer over het wetsvoorstel debatteert. Hij is nu bezig met de schriftelijke voorbereiding. Vermoedelijk zal voor de zomer wel een besluit vallen.
VK 12.04.2018 De invoering van de gekozen burgemeester stuit al jaren op obstructie van onder meer de VVD. Het bevalt nog altijd uitstekend – ongekozen bestuurders met een partijpet op.
Totdat ze hun eigen gang gaan. Want diezelfde VVD beklaagt zich nu over oud-partijleider Jozias van Aartsen, tussentijds burgemeester in Amsterdam, die in de strijd tegen de krakers weigert de harde VVD-lijn te volgen. ‘Hij staat zo ver boven de partijen dat hij inmiddels volledig lijkt losgezongen van de VVD’, mopperde het VVD-Kamerlid Arno Rutte deze week.
Juist. De hoogste tijd voor een echte, direct gekozen partijburgemeester, zou je zeggen. Wat houdt de liberalen nog tegen? Het zal toch niet het vermoeden zijn dat Amsterdam dan überhaupt nooit meer een VVD-burgemeester krijgt?
BB 01.03.2018 In profielschetsen voor een nieuwe burgemeester benutten gemeenteraden te weinig de mogelijkheden voor lokaal maatwerk. De lokale omstandigheden worden niet tot nauwelijks in specifieke eisen vertaald. Gemeenteraden die een nieuwe burgemeester zoeken, willen vooral integere netwerkers en verbinders, die daadkrachtig, inlevend en communicatief zijn. Gemeentegrootte maakt geen verschil in de eisen die aan een burgemeesterskandidaat worden gesteld.
Dezelfde eisen
Dat blijkt uit een analyse van 231 profielschetsen voor nieuwe burgemeesters die van 2008 tot en met 2015 zijn opgesteld. In die periode gebruikten gemeenten de handreiking benoemingsproces
burgemeesters van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit 2007. In 2016 is deze vervangen door een herziene handreiking. Raden worden gestimuleerd om de handreiking te gebruiken. ‘Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters’, concluderen Niels Karsten van de Universiteit van Tilburg en Hans Oostendorp en Frank van Kooten van Necker van Naem in hun artikel Gezocht: integere en daadkrachtige verbinder (m/v) in het recent verschenen Bestuurswetenschappen.
Integriteit
Een profielschets bestaat uit een aantal onderdelen, waaronder de zogeheten basiscondities. In de handreiking van BZK 2007 worden zes basiscondities onderscheiden: integriteit, stressbestendigheid, onafhankelijkheid, signaalgevoeligheid, identificatie en bindend vermogen. Gemiddeld bevat een profielschets 3,7 basiscondities, zo blijkt uit de analyse, waarbij integriteit de belangrijkste is.
Deze basisconditie komt in 79 procent van de schetsen voor. ‘Daarmee wordt het onmiskenbare belang van integriteit als centrale waarde in het burgemeestersambt’, aldus de auteurs. Ook bindend vermogen scoort met 65 procent relatief hoog.
Verbinder
Het burgemeestersambt kent – volgens de handreiking van BZK 2007 – vier bestuursstijlen: verbinder, netwerker, aanjager en procesregisseur. Het is de bedoeling dat gemeenteraden een van die vier bestuursstijlen in de profielschets opnemen; het moet een hoog onderscheidend gehalte hebben. In de praktijk worden gemiddeld 1,6 bestuursstijlen genoemd als beoogde stijl van de nieuwe burgemeester.
De netwerker en verbinder zijn in gemeenteland het meest gezocht. Er bestaan rondom bestuursstijlen, evenals bij de basiscondities, geen significante verschillen tussen grote of kleine gemeenten, zo concluderen Karsten, Oostendorp en Van Kooten. ‘Kleinere gemeenten vragen dus niet om een andere bestuursstijl dan grotere gemeenten, of andersom.’
Daadkracht
Het derde onderdeel van het competentieprofiel voor burgemeesters gaat over de bestuursvaardigheden. In de handreiking van BZK staan er twintig genoemd – zoals bestuurlijke gevoeligheid en daadkracht – en beschreven. In meer dan 90 procent van de profielschetsen zijn een of meer bestuursvaardigheden opgenomen, waarbij de letterlijke formulering vanuit de handreiking zijn gebruikt. Daadkracht komt met 46 procent het meest voor in profielschetsen.
Omgevingsbewustzijn
Ook hier geldt, een enkele uitzondering daargelaten, dat gemeenten van verschillende grootte door de bank genomen niet om andere kwaliteiten van burgemeesterskandidaten vragen. Gemeenten van 20.001-50.000 inwoners significant vaker om communicatieve burgemeesters. ‘Verder wordt omgevingsbewustzijn in die gemeenten significant vaker gevraagd, terwijl die vaardigheid in 100.000+-gemeenten minder belangrijk wordt geacht’, aldus de onderzoekers.
Durf te kiezen
Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters, concluderen de onderzoekers. ‘Waar we op basis van de ruimte die de profielschets biedt voor lokaal maatwerk pluriformiteit zouden verwachten, zien we dus grote uniformiteit tussen profielschetsen.’ Er is volgens de drie voldoende ruimte om het ‘onderscheidend vermogen van profielschetsen te vergroten.’
Gemeenteraden doen er goed aan hun ‘prioriteiten scherper te benoemen’. Raden moeten daarnaast meer durven te kiezen om daarmee de ruimte voor lokaal maatwerk beter te benutten.
BB 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Zeggenschap van burgers
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend. ‘We gaan nog even door met inzamelen, omdat sommige handtekeningen misschien ongeldig worden verklaard’, zegt woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer. Afgelopen zaterdag gaf hij als motivatie voor de petitie: ‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden.’
Juridisch haalbaar
Het plan is juridisch haalbaar, aldus Dubbelboer. ‘Juristen hebben naar ons plan gekeken. Het kan binnen de huidige wettelijke mogelijkheden. Als er maar politieke wil is.’ Hij wil binnen twee weken met de ingezamelde handtekeningen naar het college van B&W, dat de zaak op zijn beurt – na overleg met de referendumcommissie – kan voorleggen aan de gemeenteraad. Als het aan Dubbelboer ligt, kan dan eind mei de burgerraadpleging worden gehouden. Eberhard van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester. Hij blijft waarschijnlijk aan tot de zomer. (ANP)
Telegraaf 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend.
„De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden”, zei woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer zaterdag.
Van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester.
Elsevier 06.02.2018 De deftige burgemeester. Een echte heer in zwart pak met ambtsketen, of misschien zelfs nog wel in groot tenue, zoals dat in de negentiende eeuw ging, met een sabel aan zijn riem! Iemand, kortom, die het gezag belichaamt, de rust uitstraalt en de orde handhaaft.
Lang vervlogen tijden? Nou… Stiekem voelen veel burgemeesters en andere bestuurders zich nog precies als deze burgervader. Deftig, verstandig en vooral nooit te beroerd om die dekselse democratie een draai om de oren te geven.
De democratie krijgt standje van provincieopzichter
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart begint het bij allerlei bestuurders weer te kriebelen. Ze moeten hun goede raad kwijt, hun zorgen over de gemeentepolitiek. Aan wie het maar horen wil beklagen ze zich over die verraderlijke democratie, met haar versnippering en schadelijke gevolgen voor de bestuurbaarheid van ons prachtige land.
De Overijsselse Commissaris van de Koning Boele Staal bijvoorbeeld, kon zijn ergernis niet inhouden. Gevraagd door Nieuwsuur naar de bestuurbaarheid, sprak hij plechtig: ‘Daar maak ik me zéér zorgen over.’ Vooral de vele fracties in bijvoorbeeld de gemeenteraad van Almelo, daar kon de D66-provincieopzichter niet over uit: ‘Het draagt ook niets bij aan democratie. Je kunt wel met 16 miljoen in de Tweede Kamer gaan zitten, maar dat verhoogt de bestuurbaarheid van het land nog niet. Het lijkt heel democratisch, maar dat is het natuurlijk niet. Het verlamt.’
Staal is niet de eerste bestuurder die zonder onderbouwing grote uitspraken doet over de democratie, waarbij hij ‘bestuurbaarheid’ en ‘democratie’ als volstrekte synoniemen lijkt te beschouwen. En Staal heeft zich blijkbaar nooit verdiept in de vele eeuwen dat Nederlandse volksvertegenwoordigingen nog niet overzichtelijk waren opgeknipt in fracties van (midden)partijen.
Ongekozen burgemeester moet slim zijn
Gisteren citeerde Trouween heel legertje burgemeesters, zoals burgemeester Gerard Beukema (PvdA) van Delfzijl, Charlie Aptroot (VVD) van Zoetermeer en Pauline Krikke (VVD) van Den Haag, die allen mee huilden met de wolven in het bos. Wat opvalt, is dat deze burgemeesters níet gekozen zijn – daaraan kunnen ze zelf ook niet zoveel doen – maar dat ze wel bij een politieke partij horen. En juist dít zijn de partijen die steen en been klagen over de ‘versnippering’.
Niet zo gek! Die versnippering is meestal ontstaan doordat veel partijen deelnemen aan de verkiezingen. Dit zijn veelal ongrijpbare, lokale clubs met veel aanhang en retorisch bombast. Die doen het veel beter dan de traditionele bestuurderspartijen waar al die burgemeesters in groot zijn geworden. Want ook al is bijna een derde van alle raadszetels in Nederland ‘lokaal’, deze lokale partijen leveren maar een beschamende 3 procent van alle burgemeesters. Meer dan acht van de tien burgemeesters is CDA-, VVD- of PvdA-lid.
Lokale partijen kunnen prima besturen
Terwijl lokale partijen allang bewezen hebben prima te kunnen besturen, zo schreef NRC gisteren terecht, kunnen bestuurders het niet aanzien. Ze katten op lokale partijen, of op landelijke partijen die minder op besturen en meer op politieke thema’s zijn gericht. ‘Populisten’ noemen ze dat, die de stabiliteit van het bestuur in gevaar brengen.
De maatregelen die de traditionele partijen bepleiten, zijn ronduit schadelijk voor de democratie: een kiesdrempel, kandidaatsselectie aan regels onderwerpen, ‘zetelroof’ verbieden. Het is dom en kwaadaardig hoe ongekozen bestuurders zich te weer stellen tegen grondwettelijk verankerde rechten en democratische vrijheden. Bovendien werkt hun paternalistische bemoeienis averechts. Daar komen zij 21 maart vanzelf wel achter.
VK 04.02.2018 Amsterdammers moeten zelf kunnen bepalen wie de opvolger van burgemeester Eberhard van der Laan wordt. Een petitie om dat voor elkaar te krijgen, staat sinds zaterdag online en vindt veel steun. Maar volgens juristen is het plan niet mogelijk binnen Amsterdamse regelgeving.
Met de petitie wordt de gemeenteraad gevraagd om een referendum te organiseren waarmee inwoners van Amsterdam kunnen stemmen op kandidaten. ‘We willen in Amsterdam niet weer een burgemeester die via achterkamertjes wordt benoemd’, zegt een van de initiatiefnemers Niesco Dubbelboer, voormalig PvdA-Kamerlid en mede-oprichter van stichting Meer Democratie.
De petitie wordt gesteund door prominente Amsterdamse politici zoals voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham en oud-wethouder Frits Huffnagel (VVD). Als 1.200 Amsterdammers de petitie ondertekenen, moet de gemeenteraad het plan bespreken. Op zondagmiddag stond de teller al op meer dan 800 handtekeningen.
Traditie of stemming
Niesco Dubbelboer (Meer Democratie) wil een volksraadpleging afdwingen
Daarmee is opnieuw de discussie over de gekozen burgemeester opgelaaid. De Tweede Kamer schrapte onlangs de benoemde burgemeester uit de Grondwet, toch kan het nog jaren duren voor burgers hun eigen burgemeester kunnen kiezen. De Commissaris van de Koning in Noord-Holland, Johan Remkes, wil nog voor de zomervakantie via de traditionele procedure een opvolger benoemen van de in de herfst overleden Eberhard van der Laan. Als het aan de stichting Meer Democratie ligt, kiezen Amsterdammers die opvolger zelf.
Volgens Dubbelboer kan de gemeente Amsterdam haar inwoners, binnen de bestaande wetgeving, hun eigen burgemeester laten kiezen. De gemeenteraad moet in de profielschets als selectiecriterium opnemen dat kandidaten zichzelf publiekelijk bekend maken. Vervolgens moet de gemeenteraad een referendum uitschrijven waarin alle kiesgerechtigde Amsterdammers kunnen stemmen op de kandidaten. Als de gemeenteraad het plan voor een gekozen burgemeester afkeurt, wil de oud-politicus een volksraadpleging over het plan afdwingen. Daarvoor zijn 27 duizend handtekeningen nodig.
Juridische twijfels
Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon…
Dubbelboer wijst bezwaren van de hand
Juristen hebben grote twijfels bij het plan. Leonard Besselink, hoogleraar constitutioneel recht aan de Universiteit van Amsterdam en Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatrechts aan de Radboud Universiteit, wijzen op de Amsterdamse regelgeving over het volksinitiatief (zoals deze petitie) en het referendum. Daarin staat expliciet dat de bevolking geen uitspraak mag doen over individuele kwesties, zoals ontslagen, schorsingen of een benoeming.
Volgens Dubbelboer gaat zijn petitie niet over individuele benoemingen maar over de procedure van de burgemeestersbenoeming. ‘Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon.’ Het voormalig-Kamerlid en fervent voorvechter van het referendum, denkt dat zijn initiatief kansrijk is. ‘Het ziet er goed uit. GroenLinks, D66 en SP zijn al voor dit plan.’
Non-keuze
Een primeur is een referendum voor een burgemeester niet. Tussen 2001 en 2008 werden er in meerdere gemeentes adviserende volksraadplegingen voor burgemeesters gehouden. Zo konden inwoners van Utrecht in 2007 kiezen uit twee PvdA-kandidaten: Ralph Pans en Aleid Wolfsen. Omdat veel burgers dat een non-keuze vonden was de opkomst bijzonder laag: 9 procent en werd het referendum ongeldig verklaard. Een jaar later werd de wet die referenda mogelijk maakte afgeschaft.
BB 03.02.2018 De beweging Meer Democratie is in Amsterdam een campagne begonnen om een nieuwe burgemeester te kiezen als opvolger van de vorig jaar overleden Eberhard van der Laan. De beweging heeft hiervoor een comité opgericht en wil dat de gemeenteraad een verkiezing organiseert.
1200 handtekeningen
Als het initiatief door minimaal 1200 Amsterdammers wordt getekend, moet de gemeenteraad het plan behandelen, aldus het comité van het volksinitiatief Wij willen onze burgemeester kiezen! Het comité bestaat onder anderen uit Frits Huffnagel (oud-VVD-wethouder Amsterdam), Boris van der Ham (oud-Kamerlid voor D66) en Sadet Karabulut (Tweede Kamerlid van de SP).
Hoogste functie
‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden’, aldus Niesco Dubbelboer, woordvoerder Meer Democratie en oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA. Op Kiesdeburgemeester.nl kan iedere Amsterdammer van 18 jaar of ouder het volksinitiatief tekenen. Sinds begin december is Jozias van Aartsen waarnemend burgemeester van de hoofdstad. (ANP)
BB 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Tweederde meerderheid
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederde meerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Kiezen of benoemen
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Gemeenteraad
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest. Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. (ANP)
NU 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft besloten dat het benoemen van de burgemeester en de commissaris van de Koning door de regering uit de Grondwet kan.
Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Twijfels
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort.
Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Vorige poging
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
Telegraaf 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
AD 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft vanmiddag besloten uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Dat was een belangrijk obstakel voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Ook coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie steunden Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Desalniettemin vinden ze dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort, hoewel ze benadrukken dat dat niet per se betekent dat burgemeesters straks rechtstreeks door het volk gekozen zullen worden.
Gemeenteraad
Het is niet de eerste keer dat D66 probeert de Grondwet te wijzigen over dit punt. De vorige poging, in 2005, liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
BB 18.01.2018 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. De Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Burgemeestersverkiezing
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
Gemeenteraad
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester dan moet worden aangewezen. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig. (ANP)
NOS 18.01.2018 Het blijft voorlopig onduidelijk op welke manier burgemeesters in de toekomst worden gekozen. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vindt dat de burgemeestersbenoeming eerst uit de Grondwet moet verdwijnen.
“Het past niet om nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, zei Ollongren in de Tweede Kamer op vragen van Kamerleden over een nieuw systeem.
Nog een keer
Nu staat in de Grondwet dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon, maar bijna alle partijen willen hiervan af. De Eerste en Tweede Kamer stemden enkele jaren geleden al voor een aanpassing, maar voor een grondwetswijziging moeten de Staten-Generaal nog een keer instemmen en dan met tweederde meerderheid.
De tweede ronde was vanavond in de Tweede Kamer en die tweederde meerderheid is er. Dinsdag is de officiële stemming.
Alleen de SGP is nadrukkelijk tegen, ook omdat niet duidelijk is wat er in de toekomst gaat gebeuren. “Welke richting slaan we in?”, vraagt het SGP-Kamerlid Bisschop zich af. “Wordt de burgemeester straks door het volk gekozen? Door de raad? Door een kiescollege? Of verandert er niets?”
“Het past niet op nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, aldus Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken over de toekomst van de burgemeestersbenoeming.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kunnen sollicitanten een brief sturen naar de commissaris van de koning. Die maakt een selectie.
– De gemeenteraad stelt een vertrouwenscommissie in, die met de geselecteerde kandidaten sollicitatiegesprekken voert.
– Deze vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent.
Minister Ollogren van D66 vindt dat vanwege de zorgvuldigheid pas na instemming van de Eerste Kamer besproken moet worden hoe de burgemeester gekozen gaat worden. Ze wil er uitvoerig met de Tweede Kamer en allerlei betrokkenen over praten.
Haar partij pleit al sinds haar oprichting in 1966 voor een door de bevolking gekozen burgemeester, maar de huidige coalitiepartijen VVD, CDA en de ChristenUnie zijn hierover veel minder enthousiast.
De VVD en het CDA zijn tevreden met de huidige praktijk, waarin de gemeenteraad de belangrijkste stem heeft. De Kroon, zoals het in de wet staat, volgt altijd de voordracht van de raad. In de toekomst zou de raad volgens hen het best de burgemeester kunnen kiezen. Dat is ook al jarenlang het standpunt van de PvdA.
De VVD en het CDA vinden het goed dat de burgemeester onafhankelijk is en boven de partijen staat. “Nu gaat het heel zorgvuldig,” zegt VVD-Kamerlid Koopmans. “Voor ons is het erg belangrijk dat hij een strikt onafhankelijke positie heeft en een centrale functie heeft in de democratie.”
Ook de oppositiepartijen GroenLinks en SP hebben een voorkeur voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester en de PVV en Forum voor Democratie sluiten weer aan bij D66 met een door de bevolking gekozen burgemeester.
Het is nog onbekend wanneer de Eerste Kamer over de grondwetswijziging stemt.
Telegraaf 17.01.2017 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. Een groot deel van de Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester moet worden aangewezen als die benoemingswijze makkelijker veranderd kan worden. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig.
Dat de Tweede Kamer het voorstel bijna unaniem steunt, wil nog niet zeggen dat die tweederdemeerderheid ook in de Eerste Kamer gehaald wordt. Zeker op dit onderwerp hebben de senatoren al vaker laten zien dat ze anders durven te stemmen dan hun partijgenoten in de Tweede Kamer.
NOS 17.01.2018 De Tweede Kamer praat vanavond opnieuw over burgemeestersbenoemingen. Op tafel ligt een voorstel van D66 om de huidige procedure te veranderen. De gekozen burgemeester stond al vaker op de agenda van de Kamer. Vijf vragen over het debat van vanavond.
Waar gaat het debat over?
Het gaat over een verandering van de Grondwet. Daarin staat nu nog dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon (oftewel het kabinet en de koning). Maar sommige partijen willen af van de schijn dat de benoemingen in achterkamertjes worden geregeld. In 2015 stemde de Eerste Kamer in met het schrappen van het grondwetsartikel. Twee jaar eerder, in 2013, ging de Tweede Kamer al akkoord. Maar daarmee was het nog niet geregeld.
Voor een grondwetswijziging is het nodig dat de Tweede en Eerste Kamer nóg een keer akkoord gaan, dit keer met tweederde meerderheid. De tweede ronde in de Tweede Kamer begint vanavond. Het kan nog even duren voordat het voorstel voor de tweede keer in de Eerste Kamer wordt behandeld.
Het schrappen van de benoeming van de burgemeester door de regering is een idee van D66. Die partij hoopte op deze manier de weg vrij te maken voor de invoering van een gekozen burgemeester in Nederland. Maar zo ver is het nog niet. Het gaat nu alleen over het afschaffen van een artikel uit de Grondwet, niet over hoe de benoeming in de toekomst geregeld wordt.
Eerste stemronde (2015): ook Eerste Kamer stemt vóór
Maakt het wetsvoorstel in deze tweede ronde een kans?
Zeker. Het kabinet van VVD, CDA, ChristenUnie en D66 spreekt zich in het regeerakkoord uit voor de grondwetswijziging. Daarmee is er in elk geval een Kamermeerderheid. Voor een grondwetswijziging is in deze tweede ronde een tweederde meerderheid nodig. Ook die lijkt er te zijn.
Het regeerakkoord wijdt één zin aan de benoeming van burgemeesters. “De behandeling van het initiatiefvoorstel tot grondwetsherziening in tweede lezing inzake de deconstitutionalisering van de benoeming van de burgemeester en de Commissaris van de Koning wordt voortgezet.” Met andere woorden: het kabinet blijft zich ervoor inzetten om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen.
Is al eerder geprobeerd om de gekozen burgemeester erdoor te krijgen?
In 2005 sneuvelde een eerder plan om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen op het allerlaatste moment, bij de laatste stemming erover in de Eerste Kamer. Ook toen was een tweederde meerderheid nodig, maar de PvdA stemde onverwacht tegen. Dat was in de zogenoemde Nacht van Van Thijn, genoemd naar de toenmalige PvdA-senator Ed van Thijn. D66-minister en vice-premier Thom de Graaf, groot pleitbezorger van de gekozen burgemeester, trad hierna af.
Tussen 2002 en 2008 konden gemeenten experimenteren met raadgevende burgemeestersreferenda. Bij een opkomst van 30 procent moest de gemeenteraad rekening houden met de uitslag. Er kwamen referenda in Delfzijl, Best, Vlaardingen, Boxmeer, Leiden, Zoetermeer, Utrecht en Eindhoven. Maar de ervaringen vielen tegen. De opkomst was laag en er was te weinig keuze in kandidaten.
In artikel 131 van de Grondwet staat: “De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.” Ook in de Gemeentewet wordt de benoeming van burgemeesters besproken. In artikel 61 lees je dat de burgemeester ‘bij koninklijk besluit’ wordt benoemd ‘op voordracht van Onze Minister’ en ‘voor de tijd van zes jaar’.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
Er zijn veel verschillende partijen betrokken bij de benoeming van een burgemeester.
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kun je solliciteren.
– Dat doe je door een sollicitatiebrief te sturen naar de commissaris van de koning, de vertegenwoordiger van de regering in de provincie. Deze commissaris maakt een selectie van geschikte kandidaten.
– In de tussentijd heeft de gemeenteraad van de gemeente in kwestie een vertrouwenscommissie ingesteld. Daarin zitten raadsleden en soms ook wethouders, als adviseurs. De commissaris van de koning stuurt zijn kandidatenselectie naar die vertrouwenscommissie. Daarna voeren de leden van de commissie de sollicitatiegesprekken.
– De vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent. Over dit onderdeel van de benoeming gaat vanavond het debat.
Tot nu toe zijn trouwens veruit de meeste burgemeesters lid van VVD, CDA, D66 en PvdA, allemaal partijen die regelmatig deel hebben uitgemaakt van een kabinet. Als ‘de Kroon’ uit de Grondwet wordt gehaald, ontstaat er ruimte om de benoeming anders in te vullen.
Mogen we dan straks zelf onze burgemeester kiezen?
Dat is nog maar de vraag. Het debat in de Tweede Kamer gaat alleen over het schrappen van de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet. Als ook de Eerste Kamer daarmee instemt, kan het makkelijker worden om de rol van de koning en de ministers bij de benoeming van burgemeesters te verkleinen. Maar hoe die benoeming dán moet worden geregeld, is de vraag. Daar moeten na de grondwetswijziging weer nieuwe debatten over worden gevoerd. Er zijn grofweg twee scenario’s denkbaar:
De gemeenteraad kiest de burgemeester. In dit geval verandert de situatie in de praktijk nauwelijks. De gemeenteraad (in de vorm van een vertrouwenscommissie) blijft de sollicitatiegesprekken zelf voeren en kiest de meest geschikte kandidaat, net als nu.
De inwoners van de gemeente kiezen hun burgemeester. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een burgemeestersreferendum. Maar hiertegen bestaat ook weerstand. Eind vorig jaar bleek nog uit een enquête van Nieuwsuurdat maar 1 op de 10 burgemeesters een gekozen burgemeesterschap ziet zitten. Zij zeggen bang te zijn dat bijvoorbeeld Prins Carnaval de sleutel van de stad in handen krijgt.
Het debat in de Tweede Kamer begint vanavond 17.01.2018 om 19.00 uur en is live te volgen op NPO Politiek.
BB 16.01.2018 Van de commissaris der koning in Utrecht hoeft het niet zo, de rechtstreeks gekozen burgemeester. Volgens Willibrord van Beek wordt dan de boven de partijen staande burgervader vervangen door een politicus. ‘Het is maar de vraag of Nederland daar beter mee af is.’
Van Beek sprak zijn reserves uit tijdens de herbenoeming van Koos Janssen als burgemeester van Zeist. Deze week wordt het wetsvoorstel dat het pad moet effenen voor de direct gekozen burgemeester besproken in de Tweede Kamer: het uit de Grondwet halen van de aanstellingswijze van de burgemeester.
Crimefighter
‘Mijns inziens is het geen verstandige zet’, aldus Van Beek. ‘Een mening die ik deel met anderen. Ik denk in dit verband aan de eerste burger van Breda, Paul Depla. Aanvankelijk een voorstander van de direct gekozen burgemeester. Maar sinds hij te maken heeft met ondermijnende criminaliteit en de bijbehorende nieuwe taken als crimefighter, begint hij te schuiven, bekent hij. Wat blijkt: als onpartijdig bestuurder krijg je veel makkelijker de nodige maatregelen van de grond dan als politiek voorman.’
Eigen verkiezingsprogramma
Er zijn volgens commissaris Van Beek (VVD) grofweg twee stromingen in ons land. De eerste ziet de burgemeester als een populaire bestuurder die we graag zelf willen kiezen. De tweede ziet de burgemeester als een boven de partijen staande, gewaardeerde bestuurder die er voor iedereen is. Een bestuurder waar we zuinig op moeten zijn. ‘Die twee beelden zijn strijdig met elkaar.
Ze verdragen elkaar niet. Want op het moment dat inwoners hun burgemeester rechtstreeks gaan kiezen, wordt deze een politicus. Waarom zouden we een publieke functie, die goed vervuld wordt, vervangen door een politicus met een eigen verkiezingsprogramma en een eigen mandaat? Juist politici staan helemaal niet hoog aangeschreven’, aldus Van Beek.
Onafhankelijk
Als democraat in hart en nieren zegt hij ‘uiteraard’ vóór verkiezingen te zijn. Hij wijst erop dat Nederland in feite nu al een gekozen burgemeester heeft. Alleen, het is geen openbare procedure naar Amerikaans model. ‘In Nederland hanteren wij een goed georganiseerd sollicitatiemodel dat eindigt met een Kroonbenoeming. En juist die Kroonbenoeming voegt iets heel speciaals toe, want die stelt de burgemeester in staat echt boven de partijen te functioneren. Dus onafhankelijk.’
Achteraan beginnen
Tegelijk, zo benadrukt hij, heeft de gemeenteraad de meest verstrekkende zeggenschap die maar mogelijk is. Niet de commissaris van de koning kiest de burgemeester, maar de gemeenteraad. ‘Als je al iets verandert, moet je dit op de juiste manier doen. Stel eerst vast wat het probleem is, en vergewis je ervan dat de voorgestelde oplossing beter is dan de huidige situatie’, aldus Van Beek.
‘Naar mijn oordeel is de indirect gekozen burgemeester met Kroonbenoeming sowieso niet het probleem. Eerst moeten we nadenken over het bestuurlijke stelsel dat we in Nederland willen hebben. Daarna volgt de discussie over de plaats van de burgemeester hierbinnen. En dan volgt daaruit bijna automatisch de wijze van aanstelling van de burgemeester. Tot nu toe gaan de gesprekken vooral over het laatste. Maar dat is achteraan beginnen.’
VK 16.01.2018 Dertien jaar na de eerste mislukte poging verdwijnt de benoemde burgemeester dan toch uit de Grondwet. Dat maakt de weg vrij voor burgemeestersverkiezingen. Maar over de vraag hoe dat precies moet, bestaat onder de gevestigde partijen nog grote verdeeldheid.
De landelijke middenpartijen VVD, CDA en PvdA leveren nog altijd meer dan tweederde van alle burgemeesters, decennialange politieke turbulentie en de opkomst van lokale partijen ten spijt. Toch werken deze partijen nu mee aan iets dat hun traditionele machtsbasis flink kan ondermijnen: de komst van de gekozen burgemeester.
Vanavond debatteert de Tweede Kamer over de wijziging van de Grondwet die daarvoor nodig is. Die is op initiatief van D66 al in de vorige regeerperiode, onder een kabinet van VVD en PvdA, in gang gezet. Zowel Tweede als Eerste Kamer heeft er in 2013 en 2015 mee ingestemd dat de aanstelling van de burgemeester – en de commissaris van de koning – niet langer met een Kroonbenoeming gebeurt, zoals nu nog in artikel 131 staat.
Verandering
Oude tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’
Nieuwe tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze.’
Maar voor een grondwetswijziging zijn in beide Kamers twee stemronden nodig, met tussenliggende verkiezingen. Nu deze vorig jaar maart hebben plaatsgevonden, gaat de tweede ronde in. Daarbij geldt de bijzonderheid dat een tweederde meerderheid nodig is. In de huidige politieke verhoudingen tekent deze zich in beide Kamers af. In de vorige ronde (‘lezing’) stemden alleen SGP en ChristenUnie tegen. De CU heeft zich nu in het regeerakkoord gecommitteerd aan deze verandering.
Na dit deconstitutionaliseren (uit de Grondwet halen) ligt de weg open om bij gewone wet vast te leggen hoe iemand burgemeester of commissaris van de koning kan worden. Daarvoor bestaan verschillende varianten. Vanaf dat punt lopen ook de meningen van de partijen uiteen, wat betekent dat de eerste daadwerkelijke burgemeestersverkiezing nog wel even op zich zal laten wachten.
Toch is de Grondwetswijziging van belang, met name voor D66. De partij heeft er een geschiedenis mee. In 2005 was de grondwetswijziging zelfs al voor tweede lezing in de Eerste Kamer, toen het mis ging met het kroonjuweel. De partij had de verandering van de Grondwet gekoppeld aan een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester door de plaatselijke bevolking. Dat stuitte toenmalig PvdA-senator en oud-burgemeester Ed van Thijn tegen de borst. Het D66-initiatief sneefde in de ‘Nacht van Van Thijn’ en toenmalig D66-minister Thom de Graaf van Bestuurlijke Vernieuwing trad af. Zijn opvolger: huidig partijleider Alexander Pechtold.
Kiezers geven al zeker 25 jaar aan meer greep te willen op de lokale democratie
Voor D66 speelt ook mee dat de partij op een ander punt van democratische vernieuwing heeft moeten inleveren. In deze periode komt er geen bindend referendum en het raadgevend referendum wordt afgeschaft. Het laatste raadgevend referendum dat er nog wel komt, ligt gevoelig bij D66. Het gaat over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waar D66 tegen was. Maar nu, in het nieuwe kabinet van VVD, CDA, D66 en CU, steunt zij de wet. Bovendien is een D66-minister, Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), er nu verantwoordelijk voor.
Zo hebben meer regeringspartijen pijn, want het CDA op zijn beurt staat zeker niet te juichen bij een eventueel rechtstreeks gekozen burgemeester. Wat de partijen bindt, is de wetenschap dat het electoraat al zeker 25 jaar in onderzoeken aangeeft meer greep te willen hebben op de lokale democratie. De opkomst van lokale partijen is er het bewijs van. De wens de burgemeester te kunnen kiezen, zit diep – het bleek ook weer in december uit het tweejaarlijkse SCP-rapport De staat van Nederland. Nu de landelijke partijen gestaag krimpen, kunnen zij in feite niet meer om de gekozen burgemeester heen.
Nederland
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
Ex-informateur Wouter Bos is ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-partijleider Diederik Samsom is de PvdA als een onzelfzuchtige arts: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij. Maar de chirurg is dood. Hij heeft zichzelf door de pols gesneden.’
Interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’
Deze en vele andere PvdA-kopstukken komen aan het woord in de recent verschenen interviewbundel ‘De neergang van de PvdA’ van NOS-journalist Wilco Boom. En dat levert een verrassend inkijkje op in de psyche van de partij. Verslaggever Frank Hendrickx: ‘Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen.’ De moeder aller nederlagen krijgt zo soms zelfs heroïsche trekjes.
In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de bestekabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Neergang PvdA
De ontwikkeling van de Partij van de Arbeid is tekenend voor de politieke ontwikkeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit een historisch perspectief blijkt dat de neergang van de Partij van de Arbeid al begon rondom 1966.
De eerste tien jaar na de Tweede Wereldoorlog was het land sterk gericht op herstel. Het land was inwaarts gericht en er was vooralsnog weinig aanleiding tot globalisering van het bedrijfsleven. Door de geleide loonpolitiek hadden veel Nederlandse gezinnen in de jaren veertig en vijftig weinig geld te besteden.
De nadruk lag op zuinig doen met het gezinsloon. In de jaren zestig veranderde dit beeld. Door het loslaten van loonmatiging stegen de inkomens fors en ging men meer consumeren.
Tussen 1955 en 1965 stegen de consumptieve uitgaven van de Nederlandse huishoudens met 42 procent. Een minder groot deel van de uitgaven werd besteed aan de eerste levensbehoeften, zoals voedsel en huisvesting en steeds meer aan kleding, comfort en inrichting van het huis. In de jaren vijftig ging 43 procent van de Nederlanders niet op vakantie, daarna werd vakantie naar het buitenland vrij algemeen.
Verzorgingsstaat
De economie groeide zo hard dat capaciteitstekort optrad. Begin jaren zestig werden de eerste laaggeschoolde en goedkope ‘gastarbeiders’ uitgenodigd om de economie verder uit te bouwen. Aanvankelijk kwamen ze uit Europese landen als Italie, Portugal, Griekenland en Spanje.
Later uit niet-Europese landen als Marokko en Turkije. Nederland werd steeds meer ‘outward looking’: minder nationalistisch, meer kosmopolitisch, meer globalisering.
Deze trend kreeg logischerwijze ook een politieke vertaling. Indicatief hiervoor is hoe het de PvdA is vergaan. De tweede helft van de jaren zestig was in politiek opzicht een roerige tijd. Nieuwe politieke partijen werden opgericht, in de gevestigde partijen heerste onrust.
D66, opgericht en geleid door Hans van Mierlo, kwam voor het eerst in de Kamer met zeven zetels. Progressieve KVP-ers en ARP-ers richtten een eigen partij op: de Politieke Partij Radikalen (PPR).
Door de verzorgingsstaat konden sociale problemen en dreigende armoede worden opgevangen. Iedereen in Nederland kreeg recht op financiële bijstand in geval van nood. In de jaren zestig van de vorige eeuw raakte de verzorgingsstaat goeddeels gereed. De gedachte was dat het werk vrijwel af was. Het imago van de arbeidersklasse als zielige underdog was verdwenen.
De arbeiders hadden zich verheven, vooral ook in de dienstensector. Er ontstond een bloeiende middenklasse van ondernemers. En met hen had ook het partijkader van de Partij van de Arbeid zich verheven, gestudeerd en mogelijk zelfs een leerstoel aan de universiteit verworven. De PvdA ontwikkelde zich tot een elite, een regentenklasse, maar wilde dit zelf niet weten.
Marxistische filosofie
Eén voorbeeld is algemeen bekend: PvdA-coryfee Arie van der Zwan, wiens vader visboer was. Arie was opgeklommen tot hoogleraar commerciële economie en bedrijfsstatistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De PvdA ontwikkelde een zeker dedain in het partijkader en afkeer van de patatetende en sportkleding dragende voormalige arbeidersklasse, ook wel ‘klootjesvolk’ genoemd.
De lotsverbetering van het proletariaat was voltooid.
Die verbetering vond mede plaats dankzij de economische groei. Het Kapitalismeen de Globaliseringfloreerde vooral in de tweede helft jaren tachtig en jaren negentig. De socialisten gingen op zoek naar een andere achtergestelde doelgroep danwel onderdrukte klasse. PvdA-leden vonden nieuwe onderdrukten in ontwikkelingslanden, landen die volgens hen onderontwikkeld waren gebleven door het kolonialisme. De marxistische filosofie gaf de nodige theoretische onderbouwing aan dergelijk gedachtegoed.
Nieuw Links
De CPN was binnen het Nederlandse politieke bestel een vaste waarde. Zoals PvdA-prominent en oud-communist dr. Paul Scheffer. Onder de naam Nieuw Links smeedde een groepje PvdA’ers binnen de partij een vernieuwingsbeweging die van 1966 tot 1971 opgeld deed. Initiatiefnemers waren de journalist Han Lammers en de econoom Hans van den Doel. In september 1966 werd het manifest10 over Rood(meer en meer en nog veel meer) gepubliceerd. De tekst werd geschreven door Hans van den Doel, Arie van der Hek, Reinier Krooshof, Han Lammers, André van der Louw, Tom Pauka, Rob de Rooi en Arie van der Zwan.
Een belangrijk programmapunt was de ‘onvoorwaardelijke erkenning van de DDR’. Toen dat ideaal in duigen viel kwam de onvoorwaardelijke steun aan Europese integratie daarvoor in de plaats. De nationale grenzen konden volgens Nieuw Links worden opgeheven, Europese grenzen zouden daarvoor in de plaats komen.
Een ander programmapunt was: ‘De PvdA neemt niet deel aan een regering, tenzij vaststaat dat de ontwikkelingshulp twee procent van het nationale inkomen bedraagt.’ Er moest geld naar de arme mensen daar, vooral ook omdat wij medeschuldig zijn aan hun achterstelling vanwege ons koloniale verleden. De hongerende kindertjes in Biafra verschenen dan ook veelvuldig op de beeldbuis.
Globalisering
Globalisering werd stevig omarmd. De PvdA kwam steeds verder af te staan van de eigen achterban en keerde zich hier in feite tegen, ook wel ‘het verraad van de arbeidersklasse’ genoemd. In feite werd in 1966 met Nieuw Links de kiem gelegd voor de afstraffing die de partij in 2017 zou ondergaan.
Nieuw Links sloeg aan: de optiek van de PvdA verschoof van ‘benauwde en kortzichtige’ binnenlandse belangen naar belangen van onze medemens in het buitenland: “Wij hebben het immers hier zo goed en zij zo slecht”, was het motto. Voortaan was de rode kleur van de PvdA gekoppeld aan de ontwikkelingsproblematiek, de onvoorwaardelijke steun aan de armen aldaar en steun voor de Europese integratie.
Ontwikkelingslanden
Opvallend is dat veel prominente (ex)-PvdA’ers zich tegen de nieuwe ideologie keerden. Willem Drees, premier van vier kabinetten, was de eerste. Hij zag tot zijn afgrijzen dat de PvdA een volgens hem volslagen verkeerde richting insloeg. Hij brak met de partij en stierf miskend.
Er volgde een lange rij politici die eveneens miskend werden, zoals de verguisde en ‘door de kogel die van links kwam’ vermoordde Pim Fortuyn en Jan Nagel. PvdA-icoon Joop den Uyl was een uitgesproken nationalist en kon in feite niets met Nieuw Links. Hij werd gedoogd op basis van zijn statuur.
De nieuwe lijn van links was gericht op ontwikkelingslanden en Europa. De signatuur was kosmopolitisch, weg van nationalisme (hetgeen soms zelfs op één lijn werd gesteld met fascisme). Deze internationale oriëntatie viel samen met de (neo)liberale lijn van rechts om ruim baan te verlenen aan multinationals.
Bedrijven als bijvoorbeeld Shell, Unilever, Philips, Akzo, Ahold, DSM, Heineken en diverse grootbanken profiteerden volop hiervan. Het in dit opzicht samenvallen van liberalen en socialisten leidde tot het faciliteren van internationale bedrijfsleven door fiscalisten (belastingontwijking via taxhavens), accountants, advocaten, consultants, wetenschap en de ondersteunende bureaucratie in den brede.
Rechts met de veren van links
Wat ooit elite was en rechts, ging zich met de veren van links tooien. Dit ging, en gaat, met de nodige arrogantie gepaard. De term ‘onderbuikgevoelens’ is een geliefkoosde uitdrukking, dit afgewisseld met ‘racist’ of zelfs ‘fascist’ voor de wat steviger gevallen. De vroeger gangbare politieke termen ‘rechts’ en ‘links’ hadden hun inhoud verloren, in feite waren de termen van plaats gewisseld.
Degenen die achterbleven waren de laagopgeleiden en middenklassers, wier inkomens relatief steeds verder achterbleven. De stagnatie van lagere inkomensgroepen deed zich voor terwijl de reële inkomens van de top 1 procent hoogste inkomens in de wereld met 60 procent zijn gestegen sinds het midden van de jaren ’70.
In die tijd kwam ook de kreet ‘links lullen, rechts vullen’ in zwang, naar aanleiding van de lange rij mensen die zich ‘links’ noemden maar zichzelf ‘rechts’ wisten te verrijken. Voor de extremere inkomens had oud-premier Wim Kok het over “exhibitionistische zelfverrijking”, terwijl deze oud vakbondsman, PvdAer en socialistisch spreker later zelf maar al te graag lid werd van Raad van Commissarisen bij multinationals.
Meedoen in onzekerheid
De kabinetten Kok I (1994-1998) en Kok II (1998-2002), beiden gevormd door PvdA, VVD en D66 werden ‘paars’ genoemd, een bijzonderheid omdat voor het eerst sinds 1918 geen confessionele partijen zitting in een kabinet hadden. De omhelzing van de sociaal democraten met de liberalen was als die van een wurgslang. Dit met welgemeende deelneming van de liberalen.
De globalisering van bedrijven heeft veel meer geholpen hun winsten te verbeteren dan het de lonen deed toenemen. Geen wonder dat Nederlanders niet meer geloven dat de ‘gewone man’ een eerlijk aandeel in de welvaart krijgt.
Dat de reële lonen voor de werkende en middenklasse gedurende vele decennia stagneren wordt ondermeer bevestigd in de inaugurele rede getiteld Meedoen in onzekerheid (juni 2016) van het hoofd van de onderzoekssector Arbeid en Participatie van het Sociaal Cultureel Planbureau, prof. dr. J.C. Vrooman.
De publieke ontevredenheid hing, en hangt, vooral samen met het stagneren van lonen. Een schrale troost voor de PvdA is dat een vergelijkbaar patroon zich voordoet in andere westerse landen, uiteraard ieder met een eigen accent. Zo beschouwde de Franse econoom Thomas Piketty het thema economische ongelijkheid vanuit een historisch en statistisch oogpunt. Hij kreeg internationale bekendheid na de publicatie van Le Capital au XXIe siècle in 2013 .
Populistische revolte
Zolang de levensstandaard verbetert, zoals tot aan 2008, kunnen werknemers leven met een toename van de inkomensongelijkheid. Dit impliceert dat als de stagnatie van de lonen voortduurt de populistische revolte zal aanhouden. De problematiek betreft met name een verdelingsvraagstuk. Trump is gekozen om dat probleem op te lossen: “The forgotten people will be forgotten no longer“.
Interessant in dit verband is de stellingname van ex-communist Paul Scheffer. Hij verwijt Nederlanders in zijn boek De vrijheid van de grens (2016) dat ze ‘nationalistisch, behoudzuchtig, hoogmoedig, populistisch en geborneerd’ zijn. Hij adviseert zijn medeburgers een “waarachtig kosmopolitische levenshouding aan te nemen” en dat we “enthousiast dienen te zijn over open grenzen”.
Gelet op het mondiaal opkomend populisme lijken steeds minder burgers te voelen voor kosmopolitisme. Ze bewegen zich juist in tegenovergestelde richting. Daar waar de nationale staat wordt uitgehold neemt vertrouwen in solidariteit af en neemt de hunkering naar lokale verbondenheid toe. De overheid wil een participatiemaatschappij, maar wordt door de ontwikkelingen ingehaald. De overheid mag blij zijn als zij mág participeren in burgerinitiatieven en burgercoöperaties.
Nationalisme
Steden en lokale politieke partijen worden belangrijker binnen het politieke spectrum. Het is de trend dat mensen nauwer betrokken willen zijn bij wat er gebeurt in hun leefomgeving. De macht, de inspraak en het denken gaat terug naar de basis, als reactie op het afstandelijker geraken van het bestuur. Nederland is een koploper qua internationale oriëntatie, terwijl de burger betrokken en geïnspireerd is, nu meer zijn eigen wereld creërend om heer en meester te zijn over het dagelijkse leven, na een periode van sterke globalisering: kosmopolitisch qua wereldoriëntatie en een sterkere nadruk op nationale en locale belangen bestaan thans naast elkaar.
De stellingname van Scheffer is indicatief hoe ver de PvdA verwijderd is van wat er in de maatschappij leeft. Maar niet alleen dat, men zit contrair aan de richting waarin deze beweegt en de partij schijnt het zich niet te realiseren. Geen wonder dat PvdA’er Rob Oudkerk adviseert de PvdA dan maar op te heffen.
Toekomst van Nederland en Europa
Hoe gaan we de toekomst tegemoet voor Nederland en Europa? Er lijkt helaas weinig reden voor overmatige vrolijkheid. Aan de economie zal het niet liggen. We werken hard en het consumentenvertrouwen is goed.
Met het vertrouwen in de sociaal-culturele ontwikkeling is het veel minder goed gesteld. Globalisering is dé drijvende kracht achter economie en maatschappelijke ontwikkelingen.
Merkwaardigerwijs blijft het onbenoemd tijdens iedere verkiezingscampagne. We hebben gezien dat de ontwikkeling van globalisering een sterke invloed heeft gehad op het financieel-economische profiel van landen. Dat heeft z’n politieke vertaling gekregen, maar veel minder zichtbaar.
We gaan een periode van deglobalisering tegemoet en de verwachting is dat dit wederom diepe sporen zal nalaten. Dat betekent dat we weer richting nationalisme gaan. CDA’er Sybrant Buma wenst het volkslied staande te laten zingen in klaslokalen. Premier en opperzwabberaar Mark Rutte roept op ‘normaal te doen’ en allen die dat niet doen kunnen ‘oppleuren’.
Te voorzien is dat niet alleen muren gebouwd zullen worden tussen de VS en Mexico en muren om huizen in de gegoede buurten in de grote steden van Zuid-Amerika, maar ook in Europa. Dat schrikbeeld moet helaas niet uitgesloten worden. Met alle varianten, erger en minder erg, van dien.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
Elsevier 31.12.2017 Voor de PvdA gaat het jaar 2017 de boeken in als annus horribilis. Op een verrassende verkiezingsoverwinning in Leeuwarden na, viel er weinig te vieren. Zelfs na de Kerstdagen blijft de partij intern verscheurd, en hangt de toekomst van het negende Kamerlid William Moorlag aan een zijden draadje. Maar het belangrijkste was natuurlijk de nederlaag op 15 maart. Daarover schreef NOS-verslaggever Wilco Boom een boek met interviews.
Op 15 maart leed de PvdA het grootste zetelverlies in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Ideale gelegenheid om prominente sociaal-democraten aan een grondig zelfonderzoek te onderwerpen. Gewezen ministers, backbenchers en partij-ideologen blikken terug op de zeperd, die binnen de gelederen van de sociaal-democraten kennelijk ‘Zwarte Woensdag’ wordt genoemd.
Waaraan die nederlaag te wijten is? Met die vraag gaat Boom langs een groot aantal prominenten, die stuk voor stuk een rol speelden bij de PvdA in de afgelopen jaren. Verklaringen voor het verlies zijn er te over, blijkt uit de rondgang: De Derde Weg, de opkomst van het populisme, verregaande bezuinigingen passeren de revue. Opvallend veel vingers wijzen in de richting van Wouter Bos, als architect van Rutte-II. Volgens Adri Duivesteijn, voormalig Eerste Kamerlid, een ‘strategische fout’ bij de formatie. Samsom had juist iemand moeten meenemen die linkser was, ‘als contragewicht’.
Ook gewezen partijvoorzitter Hans Spekman oogst weinig lof met zijn ongemakkelijke lijsttrekkersverkiezingen. Oud-partijvoorzitter Ruud Koole, ooit architect van de leiderschapsverkiezingen van de PvdA zegt tegen Boom: ‘Het verwijt dat ik Samsom en Spekman maak, is dat zij de ledenraadpleging te veel hebben gezien als instrument om de partij weer een gezicht te geven bij de kiezers en om de positie van Samsom te versterken, in plaats van invloed aan de leden te geven.’ Dat Spekman niet direct na de desastreuze nederlaag is opgestapt vindt Koole ‘heel onverstandig’.
Het boek geeft een heldere inzage in de interne politieke strijd binnen de PvdA. Met een veelheid aan analyses wordt nog eens teruggeblikt op de afgelopen kabinetsperiode. Dat levert boeiende en openhartige interviews op. Toch blijft door de grote hoeveelheid Haagse politici de internationale trend een beetje onderbelicht, terwijl die nu juist interessant is voor een langere prognose. Daar staat dan wel weer een mooi interview met René Cuperus tegenover met het memorabele citaat: ‘Heb jij weleens een bankier zien demonstreren op het Malieveld?’
Door vast te houden aan dezelfde vraagstructuur, worden de interviews in een wat beknellend korsetje geperst. En Felix Rottenberg ontbrak, terwijl juist hij de afgelopen jaren een van de vaste criticasters was!
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Herman Tjeenk Willink vraagt zich af hoe de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij weer een politieke partij kan worden die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt: > lees verder
Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij waarvan de vertegenwoordigers hun positie aan het bestaande politieke bestel ontlenen, weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?
Meer dan 40 jaar ben ik lid van de PvdA; nooit stemde ik iets anders, al scheelde dat soms buitengewoon weinig en steeds minder.1 Dat heeft niets te maken met de wijze waarop het laatste kabinet van VVD en PvdA heeft geopereerd. Het kabinet heeft in moeilijke omstandigheden heel behoorlijk en fatsoenlijk bestuurd en stabiliteit gebracht. Mijn onvrede betreft de volstrekt onhelder geworden eigen visie van de PvdA op de maatschappij waarin we leven en de rol van de overheid daarin.
Bij mijn aarzeling spelen verschillende soorten vragen. Wat houdt een eigen visie nog in als in de praktijk de Partij van de Arbeid het verschaffen van werk overlaat aan de markt, die markt uiterst onzeker is en groepen uitsluit? Bevordering van voldoende werkgelegenheid was toch, ingevolge de Grondwet, ‘een voorwerp van zorg der overheid’ (artikel 19-1 Grondwet). Maar wat moet in de toekomst onder arbeid worden verstaan, gelet ook op de fundamentele veranderingen als gevolg van digitalisering en automatisering? Wat betekenen die veranderingen voor dat andere element dat de sociaal-democratie traditioneel dierbaar was: persoonlijke ontplooiing en verheffing?
En wat is het antwoord op de behoefte aan basiszekerheid (meer dan geld) in een wereld waarin de grenzen voor kapitaal en arbeid vervagen? Zou door die grensvervaging geen extra nadruk moeten liggen op de internationale oriëntatie die ook een kenmerk van het socialisme was? Maar waarom is dan de PvdA-visie op Europa zo bleek, juist nu de traditionele ‘trans-Atlantische route’ nauwelijks meer perspectief biedt, de rest van de wereld niet meer op de VS zit te wachten en bondgenoot Groot-Brittannië een eigen koers probeert te varen?
Of weet ook de PvdA niet wat ze met Europa aan moet omdat ze niet weet wat ze met Nederland aan moet? En wat heeft, ten slotte, de partij de afgelopen decennia gedaan aan het onderhoud en de versterking van de democratische rechtsorde en de instituties die die orde schra- gen? Toch is de democratische rechtsorde ook, en misschien wel in de eerste plaats bedoeld voor diegenen die geen financiële of andere machtsmiddelen hebben. Waarom voelen juist zij zich vaak niet meer vertegenwoordigd? Waarom krijgen juist zij vaak moeilijk toegang tot ‘het recht’? Allemaal vragen die de Partij van de Arbeid zich als eerste zou moeten stellen.
Zoals bekend is de grens vaag tussen het ‘zondig ras der reformisten’ (den Uyl) dat met kleine stapjes, zonder revolutie, fundamentele wijzigingen in de bestaande maatschappelijke verhoudingen wil aanbrengen en diegenen die de scherpste kantjes van de bestaande verhoudingen willen afvijlen zonder uit te zijn op een drastische wijziging van het bestel. Maar is de PvdA die vage grens al niet lang gepasseerd?
De structurele neergang van de partij begon immers al in de jaren tachtig, de periode van depolitisering waarin de overheid in financiële problemen verkeerde, politiek vooral meebesturen werd en het bestuur in de ban van het new public management raakte. De neergang – met zo nu en dan een incidentele opleving – zette door toen de sociaal-democratische Derde Weg bleek dood te lopen. Bedoeling van die derde weg was, in de woorden van Anthony Giddens, om ‘(neo-)liberale ideeën te gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken’. Het resultaat was het tegenovergestelde. De PvdA veinsde het ook na 2002 niet te zien en bleek niet bij machte de koers te verleggen.
Maar hoe houdbaar is een maatschappelij- ke bestel als zich volgens het SCP bij 28% van de Nederlandse bevolking problemen opstapelen op het terrein van arbeid, inkomen, opleiding en dergelijke en dat aantal groeiende is? En als het aantal mensen met psychische stoornissen en het aantal jongeren in de problemen stijgt? Zijn dat tijdelijke verschijnselen? Is het individueel onvermogen, eigen schuld? Of heeft Paul Verhaeghe gelijk wanneer hij, in zijn in 2012 verschenen boek Identiteit schrijft: ‘de dwang tot (economisch) succes en (individueel) geluk blijkt een keerzijde te hebben: het leidt tot verlies van zelfbesef, tot desoriëntatie en vertwijfeling’? Ik denk het wel.
De rol van de overheid
De vraag naar de eigen politieke visie van de PvdA is een dubbele: een visie op waar het met de maatschappij heen moet en een visie op de rol van de overheid. Voor het eerste bevat het Van Waarde-project van de WBS de nodige aanzetten. Ik beperk me hier tot het tweede, al was het maar omdat de democratische rechtsstaat zo centraal stond in mijn werk als regeringscommissaris als voorzitter van de Eerste Kamer en als vicepresident van de Raad van State.
Om hun doeleinden te verwezenlijken heb- ben sociaal-democraten altijd veel belang gehecht aan de overheid. In een notitie uit 1978 voor de WBS-werkgroep Partij Politieke Processen staat het zo: ‘In een discussie over ‘het Staatsbeeld van de Sociaal Democratie’ moeten tenminste drie aspecten worden onderscheiden:
de staat als instrument in het streven naar een socialistische samenleving (hetgeen een visie op die samenleving impliceert);
de staat als deel van de bestaande machts- verhoudingen (hetgeen inzicht in de poli- tieke, bestuurlijke en maatschappelijke verhoudingen vereist);
de staat als kader voor democratische machtsuitoefening (hetgeen kennis van de waarden – ruimte en grenzen – van een democratische rechtsorde veronderstelt).’
Het derde aspect is een brug tussen de eerste twee aspecten. Socialisten raakten als sociaal-democraten overtuigd van de smalle marges van de democratische politiek, maar ook van de noodzaak én de mogelijkheid die smalle marges te benutten. Waar de overheid zo be- langrijk is voor het stap voor stap realiseren van de sociaal-democratische doelstellingen, burgers in een zwakke positie ook zo van die overheid afhankelijk zijn, zou het dus voor de hand liggen dat de PvdA:
zorgvuldig omspringt met de democratische rechtsstaat en zijn instituties;
behalve van de kracht ook doordrongen is van de kwetsbaarheid van democratie en rechtsorde;
weet hoe de overheid functioneert en de ‘eigen rationaliteit’ van politiek, bestuur en bureaucratie onderkent;
de structurele problemen doorziet waarmee de overheid worstelt (denk bijvoorbeeld aan de vele bestuurlijke ontsporingen) en waarvan in de praktijk burgers in een zwakke positie en de professionele uitvoerders van het beleid de eerste slachtof- fers zijn;
beseft dat de overheid mede door eigen toedoen van positie is veranderd en dat dit ook direct het burgerschap als publiek ambt raakt.
De belangstelling voor deze vijf punten is binnen de PvdA echter bepaald gering. Maar als de eigen visie vaag is, de betekenis van de democratische rechtsorde wordt ondergewaardeerd, de structurele problemen in het functi- oneren van overheid (en markt) niet worden doorzien en burgers toch vooral als cliënten, klanten of kiezers worden benaderd, kom je als sociaal-democratische partij die fundamentele veranderingen zegt na te streven niet ver. Tegen die achtergrond noem ik in dit verband een paar punten die van belang zijn voor de positiebepaling van de PvdA in de oppositie.
Wat is politiek?
Als politiek wezenlijk iets anders is en in ieder geval méér dan meebesturen, is het zeker voor een oppositiepartij essentieel te definiëren wat de eigen politieke functie inhoudt: het steeds opnieuw bepalen wat het algemeen belang ver- eist. Daarvoor is allereerst nodig een visie op de rol van de overheid. Met bijvoorbeeld een antwoord op de vraag hoe de PvdA invulling wil geven aan de sociale grondrechten. Kennen ook volksvertegenwoordigers nog hun betekenis? De sociale grondrechten bevatten, met de klassieke grondrechten, de kernverantwoordelijkheden van de overheid.
Daarnaast is open parlementair debat nodig, met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten, over grote maatschappelijke vraagstukken. Dat legitimeert beslissingen meer en beter dan incidenteel een referendum. Tenslotte is de politieke functie alleen goed uit te oefenen met kennis van de eisen die een democratie stelt, van de grenzen die het recht trekt, van het functioneren van de overheid in de praktijk en van de wijze waarop economische en maatschappelijke krachten op dat functioneren inwerken.
Wanneer in elk parlementair onderzoek naar bestuurlijke ontsporingen de Tweede Kamer zichzelf tegen komt, aan die ontsporing steeds zelf blijkt te hebben bijgedragen, dan is het van belang, zeker als oppositiepartij, opnieuw te definiëren wat de functies van de volksvertegenwoordiging zijn. Het is merkwaardig te constateren dat de Kamer zo nu en dan wel over het eigen functioneren praat (commis- sies Dolman, Deetman, Verbeet), maar nooit een discussie over de eigen functies voert. Wat heeft de PvdA-fractie geleerd van bijvoorbeeld de uitkomsten van het parlementaire onderzoek onderwijsvernieuwingen uit 2008 (commissie-Dijsselbloem)?
Waarom heeft de PvdA nooit gepleit voor een secundaire analyse op de uitkomsten van de verschillende parlementaire enquêtes en onderzoeken? In de gesignaleerde problemen zit immers een gemeenschappelijk patroon.
Bij de functies en het functioneren van het parlement wordt de controle op de uitvoering en de effecten van het beleid voor de burgers stelselmatig verwaarloosd; ondergeschikt gemaakt aan de vorming van nieuw beleid, nieuwe regels, nieuwe controlemechanismen. Maar waar tevoren niet alles te voorzien en te plannen valt, waar de samenleving veelkleurig is en niet in protocollen of modellen te vangen, hangt de geloofwaardigheid van de overheid vooral af van de kwaliteit van de uitvoering.
Vanaf 1985, toen ik regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst was, tot op de dag van vandaag (zie mijn bijlage bij het eindverslag van de informateur), heb ik ‘Den Haag’ proberen te overtuigen van de noodzaak structureel meer aandacht te besteden aan de uitvoerbaarheid van het beleid, de ruimte voor de professionele uitvoerders en de effecten van het beleid voor individuele burgers. De respons was en is mager, zo niet afwezig , ook nu nog; ook van de zijde van de PvdA-fractie.
Dat is het gevolg van de ontwikkelingen in de politiek-bestuurlijke praktijk sinds de jaren tachtig. De uitvoering van het beleid werd op afstand van de departementen gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd. Op de departementen werd via de kaasschaaf bezuinigd. Door beide ontwikkelingen liep de inhoudelijke- en uitvoeringsdeskundigheid op die departementen dramatisch terug, ook op departementen onder leiding van PvdA-ministers.2 Het aantal managers nam toe. Ministers omringden zich met adviseurs en voorlichters met de taak hen zoveel mogelijk uit de wind te houden.
Alle – vaak ambtelijk geïnitieerde – veranderingen in organisatie en functioneren van de centrale overheid waren vooral intern gericht. Kostenbeheersing en bedrijfsmatig werken waren de voornaamste drijfveren. Vele consultants verleenden daaraan hun hartelijke medewerking, met Hay Consultants voor de marktconforme beloning. De politiek oefende op die reorganisaties nauwelijks controle uit.
De resultaten waren ronduit pover. De mantra in de afgelopen dertig jaar – een periode waarin de PvdA twintig jaar regeringsverantwoordelijkheid droeg – van een kleinere overheid die goedkoper en kwalitatief beter zou zijn, meer ‘klantgericht’ zou werken en ‘maatwerk’ zou leveren, resulteerde per saldo in een aanzienlijke groei van het aantal regels, formulieren en controleurs waarmee professionele uit- voerders te maken krijgen en waarvan juist burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden. Dat wordt – terecht – vooral ook de PvdA zwaar aangerekend.
Tegen deze achtergrond zou de PvdA strijd moeten leveren. Het gaat immers om het door- breken van bestaande machtsverhoudingen binnen de publieke dienst.
Die strijd gaat ten minste over de volgende punten;
Vergroting van de ruimte voor de professionals op de werkvloer. Alleen zo kan daadwerke- lijk maatwerk worden geleverd en is een ketenaanpak van complexe problemen mogelijk. Voor die ruimte moet zowel de regelzucht, ook van semipublieke en private instellingen, worden teruggedrongen als de professionaliteit op de werkvloer worden vergroot. Tot die professionaliteit behoren: vakdeskundigheid, beroepsethiek, gerichtheid op de individuele burger (patiënt, leerling) en publieke verantwoording. De PvdA als oppositiepartij zou ten behoeve van haar inbreng in de Tweede Kamer daadwerkelijke belangstelling moeten hebben voor de kennis en praktijkervaring van de professionals op de werkvloer, moeten nagaan waardoor hun ruimte steeds meer is beperkt en voorstellen moeten doen om de oorzaken van die beperkingen weg te nemen.
Deze vergroting van de ruimte voor professionals vergt drastische inperking van de tussenlaag tussen de professionals op de werkvloer en de minister die voor het beleid uiteindelijk politiek verantwoordelijk is. Een tussenlaag die nog altijd groeit. Daarvoor is allereerst inzicht nodig in de kosten van die tussenlaag. Het is wonderlijk dat niemand deze schijnt te kennen noch ernaar vraagt, ook de PvdA niet. Daardoor blijft verborgen dat de verhouding tussen de werkvloer en de indirecte tussenlaag volstrekt scheef is, evenals de beloningen respectievelijk op de werkvloer en in die tussenlaag.
De inperking van die tussenlaag vergt vergroting van de eigen deskundigheid binnen de publieke dienst, te beginnen op de departementen. Waarom wel de schoonmakers weer in overheidsdienst en niet de vakjurist, de ingenieur, de onderwijsdeskundige en anderen? Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal. Die deskundigheid is teruggelopen. Het zou goed zijn als, bij wijze van voorbeeld, bij enkele departementale directies eens een onderzoekje zou worden gedaan naar de achtergrond (opleiding / ervaring) van medewerkers dertig jaar geleden en nu. Kritische tegenspraak wordt al gauw als partijpolitieke tegenstand gezien. Loyaliteit wordt soms verengd tot: ‘de minister uit de wind’ houden. Ook de PvdA heeft deze sluipende aantasting van de bureaucratie laten gebeuren. Die sloop moet worden gestopt.
Deskundigheid in de publieke dienst houdt ook in: helder zicht op het begrip burgerschap als publiek ambt. Voorwaarde voor het individueel staatsburgerschap is erkenning door de overheid, want ‘geen staat zonder burgers, geen burgers zonder staat’. Die erkenning is onmogelijk als de overheid en dus de politieke partijen burgers vooral als patiënten, klanten of kiezers beschouwt of beschouwen. Zicht op het burgerschap betekent: politieke erkenning van de maatschappelijke pluriformiteit en kansen bieden aan burgerinitiatieven. Het houdt in het besef dat elk protocol, elk model, elk formulier een versimpeling van de pluriforme werkelijkheid betekent. Altijd dreigt het gevaar dat het uitgangspunt dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden, verkeert in zijn spiegelbeeld: gelijke behandeling vereist gelijke gevallen. In de praktijk is de publieke ruimte, de ruimte voor burgerinitiatieven, dan ook niet groter maar kleiner geworden. Bovendien vraagt dit zicht op burgerschap als publiek ambt het verwijderen van belemmeringen die aan die burgerinitiatieven in de weg staan, en het actief steun verlenen aan initiatieven voor de oplossing van gemeenschappelijke problemen, empowerment.
Bescherming door en van de rechter
Ten slotte moet het de PvdA gaan om de verdediging van de rechtsstaat waarvoor niet alleen de rechter maar juist ook wetgever en bestuur verantwoordelijkheid dragen. Een burger-samenleving kan immers alleen tot ontwikkeling komen als de rechtsstaat is gegarandeerd. Burgers moeten worden beschermd tegenover de staat, tegenover de markt en tegenover andere burgers.
Anders geldt het recht van de sterkste. Die bescherming moet uiteindelijk de rechter bieden zeker als politiek en bestuur het laten afweten. Als politici hun eigen functie ondergeschikt maken aan de eisen van het bestuur en in het bestuur de nadruk ligt op financieel beheer en daadkracht, neemt de betekenis van het tegenwicht van de rechter – de onafhankelijke derde macht – toe. Vandaar dat de druk op de rechter groeit.
Door reorganisaties en bestuurlijke maatregelen is de laatste decennia geprobeerd die druk te beperken. Geen van die reorganisaties was echter gebaseerd op een visie op de in- houd van rechterlijke functie noch op de ver- anderde rol van het recht in de samenleving. Toch hebben beide Kamers steeds aan die reorganisaties meegewerkt.
De verbestuurlijking nam toe. De Raad voor de rechtspraak speelde daarin een belangrijke rol. De door de Raad geïnitieerde – en door de Kamers goed- gekeurde – schaalvergroting droeg aan die verbestuurlijking belangrijk bij. De toegang tot de rechter werd daardoor beperkt. Eenvoud en nabijheid zijn – vaak meer nog dan financiële draagkracht – essentiële voorwaar- den voor toegang tot de rechter.
Is het niet vreemd dat, met de nodige moeite en veel energie, hier en daar met ‘vrederechters’ wordt geëxperimenteerd en dat in het regeerakkoord ‘buurtrechters’ worden aangekondigd, terwijl Nederland, nog in een nabij verleden, beschikte over een goed werkend en fijnmazig systeem van kantonrechters?
Het zou de PvdA-fractie daarom sieren als zij zich weer wat meer zou verdiepen in de betekenis van het recht en de eigen functie van de rechter. Misschien zou dan ook duidelijk worden dat door het gebrek aan juridische en constitutionele kennis bij politici, bestuurders, ambtenaren en journalisten en door het nog steeds ontbreken van een Constitutioneel Hof – in tegenstelling tot de meeste landen in continentaal Europa – niet alleen de democratie maar ook de Nederlandse rechtsstaat kwetsbaarder is dan nodig.
Dit is een bewerking van een inleiding voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA, eind augustus 2017.
Illustratief in dit verband is de verklaring die Dijksma onlangs na haar aftreden als staatssecretaris gaf, dat gebrek aan deskundigheid op haar vroegere ministerie voor fouten zorgde in het Lelystad Airport-dossier.
De steun van de middenklasse is voor de PvdA noodzakelijk om weer een betekenisvolle factor te worden in het parlement, meent Wimar Bolhuis.
‘De afgelopen decennia was de middenklasse altijd prominent aanwezig in de electorale achterban. Dat was zeer belangrijk omdat het aantal traditionele arbeidersbanen steeds verder afnam. In maart 2017 bleek dat de steun voor de PvdA echter onder alle bevolkingsgroepen afgebrokkeld was behalve onder ouderen.
Erkenning dat de electorale steun van de middenklasse essentieel is om in het politieke landschap weer een verschil te kunnen maken, is de enige kansrijke basis voor politieke wederopbouw van de PvdA.’ > Lees verder
VK 20.12.2017 ‘Hoe wordt de PvdA van een gedepolitiseerde bestuurderspartij (…) weer een politieke partij die zich niet bij het bestaande maatschappelijke bestel neerlegt?’ Het is niet een oprisping van een nieuwe beweging in de PvdA, geen Nieuw Nieuw Links die deze vraag opwerpt. Het is Herman Tjeenk Willink, zowat de meest bestuurlijke van alle PvdA-zwaargewichten.
Op de site van de Wiardi Beckman Stichting haalt Tjeenk Willink ongebruikelijk fel uit naar de partij waarvan hij al meer dan 40 jaar vooraanstaand lid is. Hij was voorzitter van de Eerste Kamer, vice-voorzitter van de Raad van State, oftewel ‘onderkoning van Nederland’, hij was regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdiensten, en hij trad driemaal op als informateur bij kabinetsformaties, de laatste keer in de aanloop naar het huidige kabinet Rutte III. Hij was een vertrouweling van Beatrix toen zij koningin was, maar hij bleef altijd zijn partij trouw.
Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven?
Dat, schrijft hij nu, is helemaal niet meer vanzelfsprekend. En dat komt doordat de visie van de PvdA op de maatschappij en op de rol van de overheid daarin ‘volstrekt onhelder’ is geworden. In zijn betoog onder de titel ‘Makkers, ten laatsten male?’, een citaat uit het in de PvdA al bijna vergeten socialistenlied
De Internationale, vraagt hij zich af wat aan te vangen met een PvdA die ‘het verschaffen van werk overlaat aan de markt’. Hij wijst zijn partij op de tradities van ‘persoonlijke ontplooiing en verheffing’: wat is daarvan overgebleven? En waarom is de visie van de PvdA op Europa zo bleek, net nu die zo hard nodig is?
Tjeenk verwijt zijn partij al sinds de jaren tachtig te zijn gedepolitiseerd. De partij ‘gebruikte neoliberale ideeën om socialistische doelen te bereiken’, een omschrijving van de zogenaamde Derde Weg die hij ontleent aan Tony Blairs adviseur Anthony Giddens.
De partij heeft de afgelopen 30 jaar, waarvan 20 jaar in de regering, bezuinigd en overheidsdiensten gerationaliseerd, bedrijfsmatig werken bevorderd en dus ook het aantal managers en adviseurs. De overheid moest vooral ‘klantgericht’ worden, en ‘maatwerk’ leveren. Hetgeen resulteerde in een vloed van regels ‘waarvan juist de burgers in de zwakste positie als eerste het slachtoffer worden’.
Tjeenk Willink vindt dat overheidsdiensten de deskundigen niet meer moeten inhuren maar in dienst nemen. ‘Een goed functionerende democratische rechtsstaat heeft een bureaucratie die inhoudelijk deskundig is, kritisch en loyaal.’ En als rechtgeaard jurist pleit hij voor een versterking van de rechterlijke macht, volgens hem essentieel om te voorkomen dat ‘het recht van de sterkste’ zal prevaleren. Daarom, schrijft hij, moet er een Constitutioneel Hof komen, zoals in bijna alle Europese landen.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
Partijleider Asscher: terugkeer naar oude glorie zit er niet snel in
VK 07.12.2017 In een nieuwe interviewbundel kijken negentien PvdA’ers terug op de epische verkiezingsnederlaag van hun partij. Wrok en zelfkritiek strijden om voorrang. ‘Elke stap voorwaarts is uitgevent als een totale nederlaag.’
Van 38 zetels terugvallen naar 9 zetels: het hoeft een politicus niet noodzakelijkerwijs nederig te stemmen. In de vandaag verschijnende interviewbundel De neergang van de PvdA van NOS-journalist Wilco Boom krijgt de moeder aller politieke nederlagen soms heroïsche trekjes. De PvdA heeft zich in de ogen van enkele hoofdrolspelers onverschrokken opgeofferd voor het landsbelang. Dan maar de lucht in, anno 2017.
Volgens Wouter Bos gaat Rutte II de geschiedenis in als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’
Zo is ex-informateur Wouter Bos ervan overtuigd dat Rutte II de geschiedenis ingaat als ‘een van de beste kabinetten die we gehad hebben in Nederland’. Ex-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem vindt dat er ‘heel veel dingen goed zijn gedaan’ en volgens ex-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans is het overeind houden van de PvdA van secundair belang. ‘Uiteindelijk is er maar één maatstaf: laat je het land beter achter dan je het hebt aangetroffen.’
Ex-partijleider en hoofdarchitect van Rutte II, Diederik Samsom, zit ook op die lijn. In zijn gesprek met Boom omschrijft hij de PvdA als een onzelfzuchtige arts. Samsom: ‘De patiënt, Nederland, ligt er prima bij, die doet het geweldig. Maar de chirurg is dood, hij heeft zichzelf door de pols gesneden. Als ik dan toch moet kiezen met mijn diepcalvinistische inborst: de operatie moet slagen, de patiënt moet beter worden, dus dan de chirurg maar.’
Dankbaarheid
René Cuperus meent dat Samsom ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’
Blijft de vraag waarom de opgeknapte patiënt geen greintje dankbaarheid toonde. De antwoorden die in het boek worden gegeven, lopen nogal uiteen, maar de negentien geïnterviewde PvdA’ers – van kopstukken tot kritische buitenstaanders – constateren wel dat de ideologische bleekheid (‘waar staan we voor in drie heldere zinnen?’) al eerder is opgetreden. Het bezuinigingskabinet-Rutte II zette een turbo op de neergang.
René Cuperus, ex-medewerker van het wetenschappelijk bureau van PvdA en Volkskrant-columnist, prijst ‘op zich’ de moed van Samsom, maar verwijt de ex-partijleider technocratische ‘ingenieurspolitiek’ en meent dat hij ‘totaal geen gevoel had voor de kwetsbaarheid van de sociaal-democratie’. De loodzware hervormingsagenda van Rutte II bleef overeind; de PvdA kreeg ‘een zenuwinzinking’.
Geen geloof meer
Die laatste diagnose is overigens weer van Samsom, die zijn eigen partij in meerdere varianten hekelt als ‘de grootste tegenstander van wat we aan het doen waren’. ‘Wij als club zijn er vier jaar lang in geslaagd werkelijk elke overwinning, elke stap voorwaarts te beleven én uit te venten als een totale nederlaag.’ En: ‘De club die vlak voor de finish z’n leider van de wagen gooit, geeft één duidelijke boodschap aan de kiezer: wij geloven er niet meer in.’
Ook Frans Timmermans klaagt dat kritische PvdA’ers voordurend deden alsof de partij door de coalitie met de VVD was ‘uitgeleverd aan de baarlijke duivel’. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat de kiezers bij je weglopen.’
Omgekeerd uiten andere PvdA’ers weer harde kritiek op de losgezongen partijtop. Ex-directeur van het wetenschappelijk bureau Monika Sie Dhian Ho: ‘Samsom, Dijsselbloem en Bos zijn met alle respect carrièrepolitici die niet veel hebben met de partij, met de vereniging die de PvdA is.’
Asscher wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten
Oude rekeningen
Zo worden en passant enkele oude rekeningen vereffend in het boek van Boom. Aan Lodewijk Asscher, de nieuwe partijleider die vandaag het eerste exemplaar in ontvangst neemt, de taak om het allemaal goed te maken. Hij toont in het boek zelfkritiek over zijn rol in het kabinet-Rutte II (‘dat het anders had gemoeten is volstrekt evident’) en hij wil nooit meer zonder een andere linkse partij in ‘een rechts kabinet’ zitten.
Een terugkeer naar oude glorie zit er volgens Asscher niet snel in – ‘de tijd van de grote partijen is voorbij’ – maar er blijft volgens hem een rol weggelegd voor de PvdA. ‘Het is mijn taak om de PvdA een nieuwe plek te geven. Wat die plek ook is.’
Ik mag graag zeggen dat dit het kabinet-Bos was. Omdat hij de founding father is van dit regeerakkoord, omdat het regeerakkoord zo’n dwangbuis is geweest voor de bewindslieden, omdat hij zo dicht bij Samsom en Dijsselbloem staat en omdat ook Asscher zich blijft oriënteren op Bos.
Monika Sie Dhian Ho, ex-directeur van het wetenschappelijk bureau, over informateur Bos
Op de ledenraad na de Kamerverkiezingen concludeerden jullie, journalisten, zogenaamd grootmoedig maar gniffelend dat het zo goed was dat de PvdA die bijeenkomst hield. Neeeeee! Het was One Flew Over the Cuckoo’s Nest wat daar gebeurde.
Diederik Samsom over de PvdA-ledenraad na de verkiezingsnederlaag
Zijn hoge denk- en werktempo, zijn drive, maken het voor Samsom heel lastig mensen mee te nemen, om met zijn rug tegen een stoel te gaan zitten en gewoon eens te luisteren naar anderen.
Angelien Eijsink, ex-PvdA-Kamerlid
Het coördinatieoverleg van de vier heren was gericht op alles wegduwen wat vraagtekens zette bij wat er gebeurde.
Agnes Jongerius, PvdA-europarlementariër over het vierkoppige leiderschap van Samsom, Dijsselbloem, Asscher en Spekman.
We hebben afspraken gemaakt die voor linkse kiezers buitengewoon moeilijk te verteren waren. En ook dingen gedaan die we achteraf misschien niet hadden moeten doen.
Lodewijk Asscher over het regeerakkoord van Rutte II.
Terugblikken en ‘hergroeperen’
Zo gaan de ministers van Rutte II de geschiedenis in
Het langstzittende naoorlogse kabinet stevent op het einde af. Rutte II ging stoïcijns de crisis te lijf, maar wist zichzelf niet geliefd te maken. Hoe gaan de ministers de politieke geschiedenis in? (+)
Hoopvol gestemd PvdA met meer linksere accenten
In een woonwinkelcentrum te Nieuwegein was de PvdA in oktober bijeen om zichzelf te ‘hergroeperen’. ‘Politiek gaat niet over statistieken maar over mensen en geluk.’ De partij hoopt dat de ‘linkse lente’ is begonnen.
Deze politieke memoires zijn de moeite waard
Politieke memoires: Nederland heeft er geen rijke traditie in. De oud-premiers Drees en Den Uyl? Géén memoires. Wim Kok bleef stil na acht jaar premierschap, evenals Jan Peter Balkenende. Recordpremier Ruud Lubbers zegt dat hij al zijn herinneringen twintig jaar geleden als eens heeft opgeschreven maar niet overging tot publicatie. Ergens ligt dus nog een goudmijn te wachten. Deze zijn de moeite waard volgens politieke commentator Raoul du Pré.
De Tweede Kamer zal pas over de begrotingen voor 2018 debatteren als het nieuwe kabinet er is. Dan pas is duidelijk wat het nieuwe kabinet wil veranderen aan de begrotingen die op Prinsjesdag zijn ingediend. Eerder besloot de Tweede Kamer ook al de Algemene Politieke Beschouwingen en de Algemene Financiële Beschouwingen uit te stellen. Kamerlid Mark Harbers (VVD) deed het verzoek tot uitstel van de begrotingsbehandelingen woensdagmiddag 4 oktober tijdens de regeling van werkzaamheden. Hij kreeg steun van een meerderheid in de Kamer.
Door het uitstel vinden de verschillende debatten in de gebruikelijke volgorde plaats:
Debat over de regeringsverklaring: zodra het nieuwe kabinet er is en zijn plannen bekend heeft gemaakt, zal de Tweede Kamer eerst een debat over de regeringsverklaring organiseren. Zo’n debat is vergelijkbaar met de Algemene Politieke Beschouwingen. Het is een belangrijk debat, omdat daarin duidelijk wordt welke ruimte het kabinet heeft om zijn plannen daadwerkelijk uit te voeren en hoe groot de steun daarvoor is. Het debat duurt meestal twee dagen. De media besteden er gewoonlijk veel aandacht aan.
Kort daarna zullen de Algemene Financiële Beschouwingen gepland worden. In dit debat bespreken de financieel specialisten van de Kamerfracties de rijksbegroting, samen met de minister en de staatssecretaris van Financiën.
Daarna zal de Tweede Kamer de begrotingen van elke ministerie afzonderlijk behandelen. In de Tweede Kamer worden sommige voorstellen gewijzigd en aangepast, sommige worden geschrapt en andere voorstellen worden ongewijzigd overgenomen. Alleen de Tweede Kamer heeft amendementsrecht en mag wetsvoorstellen wijzigen. De Eerste Kamer mag dat niet.
VOORZITTER KHADIJA ARIB: ZORGVULDIGE BEHANDELING VAN DE BEGROTING IS BELANGRIJK
Voorzitter Khadija Arib gaat samen met het Presidium bekijken hoe de begrotingsdebatten ingepland worden. Ze vindt het belangrijk dat de Kamer de tijd en ruimte krijgt om de begrotingen zorgvuldig te behandelen. Tijdens de regeling van werkzaamheden zei ze: “Ik vind het niet goed als de nieuwe Tweede Kamer eerst een halfjaar moet wachten, en dan op het laatste moment alles moet afraffelen.”
Lekkende Begroting 2018
Wie nog dacht dat de bijna-kabinetscrisis van eind augustus om de inhoud ging, weet sinds vanmiddag beter: het ging alleen om politiek prestige.
In een notendop:
PvdA-leider en vicepremier Asscher eiste op hoge toon 270 miljoen euro om de onderwijzers in het basisonderwijs komend jaar een salarisverhoging van 3 procent te geven.
Coalitiepartner VVD weigerde toe te stemmen omdat tegelijkertijd aan de formatietafel financiële afspraken moesten worden gemaakt.
Eerst moest het aanstaande regeerakkoord door het Centraal Planbureau worden doorgerekend, daarna viel er pas meer te zeggen over het budget voor de onderwijzers.
Binnenskamers viel toen al te horen: met die 270 miljoen komt het wel goed, maar Asscher moest niet proberen de eer naar zichzelf toe te trekken.
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270 miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt…!!
Prinsjesdag komt dichterbij en zoals altijd de afgelopen jaren lekken er dan cijfers uit. “Verschrikkelijk”, reageert premier Rutte. “Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
19.09.2017
En ziedaar, wat een korte adempauze niet kan doen. In de vanmiddag 15.09.2017 uitgelekte begrotingscijfers voor 2018staat het dan toch gewoon:270 miljoen voor de leraren. Tegelijkertijd lieten de formerende partijen weten dat hun akkoord nog niet naar het CPB kan. Toch nemen ze deze investering alvast voor lief, ongetwijfeld in de hoop dat het nu niet meer alleen op Asscher zal afstralen.
De basisschoolleraren eisen overigens 10 procent loonsverhoging, dus dit zal niet genoeg zijn om de al aangekondigde staking van 5 oktober 2017 af te wenden.
Nota vol goed nieuws Dit zijn de belangrijkste punten uit de begroting van komend jaar:
Met de economische cijfers feliciteert het kabinet zichzelf. De groei voor 2017 wordt geschat op 3,3 procent. Voor volgend jaar is de groei van de economie naar schatting 2,5 procent. De werkloosheid daalt naar 390.000 mensen.
Dit jaar staat Prinsjesdag vooral in het teken van de formatie. Want wat blijft er van de begroting voor 2018 overeind, als de formerende partijen het eens worden over een nieuw regeerakkoord?
Volgens premier Rutte veel. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen.”
Prinsjesdag
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt:
* De leraren krijgen er 270 miljoen euro bij voor salarisverhoging
* De verpleegzorg krijgt er de komende vier jaar 130 miljoen euro bij, op de 435 miljoen extra
* De Belastingdienst krijgt 75 miljoen om problemen op te lossen
* Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit
* De werkloosheid daalt naar 390.000
* Het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent
Rutte is de verbindende schakel tussen het oude en het nieuwe kabinet. Buma en Segers van CDA en ChristenUnie gaan (waarschijnlijk) voor het eerst in jaren regeren, dus die leggen het accent anders dan Rutte.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Segers noemt de Prinsjesdagstukken wel echte plannen, maar die wijzigingen zullen er zeker komen, zegt hij.
Uiteindelijk gaat de Nederlander er qua Koopkracht gemiddeld maar 0,6 procent op vooruit. Werkenden profiteren het meest (0,8 procent). Om te voorkomen dat uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden erop achteruitgaan wordt 425 miljoen euro uitgetrokken.
AD 16.09.2017
Koopkrachtstijging, per groep
In de bijstand: 0,3 procent Gepensioneerd: 0,6 procent Werkend: 0,8 procent
– Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) schrijft in het voorwoord dat zowel de overheidsbestedingen als bedrijfsinvesteringen toenemen. De groei wordt enigszins geremd door de lagere gasproductie.
– Intussen daalt de staatsschuld naar 53,7 procent van het BNP en kan het kabinet wijzen naar een overschot op de begroting van 0,8 procent.
– Er wordt wordt flink geïnvesteerd in de zorg, een half miljard in 2018. Het eigen risico stijgt naar 400 euro. De zorgtoeslag voor lage inkomens gaat ook omhoog.
Formatie en Regeerakkoord
Over de formatie en het concept-regeerakkoord wordt overigens ook gelekt. Gisteren werd bekend dat de vier onderhandelende partijen het eens zijn over vluchtelingendeals en een nieuwe bed-bad-broodregeling.
Maandag 18.09.2017 gaan de onderhandelingen verder. Dinsdag 19.09.2017 is het Prinsjesdag.
Want met een demissionair kabinet zijn er geen grote plannen, geen vergezichten, geen met vers beleid gestutte visie op de toekomst.
Geen climax van het politieke seizoen, maar een verplicht nummer !!!
Qua rituelen zal de liefhebber niets tekortkomen, en toch is deze Prinsjesdag anders. Achter de feestelijkheden gaapt een leegte. Want wie schetst waar het heen moet met het land?
Zo op het eerste gezicht zal het een Prinsjesdag als alle andere zijn. Een Ridderzaal vol Kamerleden en hoogwaardigheidsbekleders. Luisterend naar de Koning die op plechtige toon de Troonrede voorleest. Een parade van dames met hoedjes waarover is nagedacht en heren in kraakverse pakken.
Goed, de Gouden Koets is in groot onderhoud, dus verplaatsen koning en koningin zich, voor het tweede jaar, per Glazen Koets. De route is wel weer klassiek. Vanwege de aanleg van een ondergrondse parkeergarage moest vorig jaar worden uitgeweken naar de Korte Houtstraat. Dit jaar gaat de koninklijke rijtoer als vanouds via de Korte Vijverberg naar het Binnenhof.
De Algemene Politieke Beschouwingen zijn verdaagd, tot na het regeerakkoord van een nieuw kabinet
Saluutschoten, ere-escorte van cavalerie, grenadiers, marechaussee en politie te paard – qua ritueel zal de liefhebber niets tekortkomen. Het zal niet genoeg zijn om te verhullen dat daarachter een grote leegte gaapt. Geen grote plannen, geen vergezichten, geen met vers beleid gestutte visie op de toekomst. Er is geen regering die de koning de woorden in de mond kan leggen om te schetsen waar het heen moet met ons land – de Troonrede als hoofdpijndossier. De begroting wordt een verlengstuk van die van vorig jaar.
Dit wordt de Prinsjesdag die niemand wilde, de dag die gehouden wordt omdat het nu eenmaal zo in de grondwet (artikel 65) staat. Wat normaal gesproken de climax van het politieke seizoen is, zal nu een verplicht nummer zijn. Ook de Algemene Politieke Beschouwingen – het debat van twee dagen waarin de oppositie de regering het vuur aan de schenen kan leggen – zijn verdaagd, tot na het regeerakkoord van een nieuw kabinet.
In plaats daarvan gaat het dezer dagen in de plenaire zaal over onderwerpen als misstanden in de bokkenhouderij en het gebruik van drones door Limburgse landbouwers. Nu de regering amper nog besluiten neemt, droogt de Kameragenda steeds verder op. Dat geldt in verhevigde mate voor de Eerste Kamer.
Als het aan de SP had gelegen, was dat anders gelopen. Dan waren de Beschouwingen gewoon doorgegaan. ‘Waarom zou je het primaat bij een demissionaire regering laten’, zegt Peter Kwint (32), Kamerlid sinds maart. ‘We hadden deze periode kunnen gebruiken om als Kamer accenten aan te geven.’ De pogingen die de SP daartoe ondernam, door te proberen de verhoging van de salarissen in het lager onderwijs en de verlaging van het eigen risico in de zorg te forceren, hadden niet het gewenste resultaat. Kwint, door Kamervoorzitter Arib gekapitteld toen hij zonder jasje de Kamer toesprak, komt vandaag in pak. ‘Ik heb nog wel wat in de kast hangen.’ Zijn moeder vergezelt hem.
Waar Kwint vol ongeduld wacht totdat zijn Kamerlidmaatschap echt losbrandt, heeft Gijs van Dijk (36), nieuw Kamerlid voor de PvdA, het razend druk. Zijn toch al gedecimeerde fractie bestaat voor de helft uit demissionaire bewindspersonen. Omdat die hun handen nog vol hebben aan hun ministerie, bemoeit Van Dijk zich met zowat alles. ‘Wonen, politie, sociale zaken, koninkrijksrelaties, basisregistratie personen – het is een stoomcursus. Ik ga van commissie naar commissie.’ Van Dijk, ook geen pakkendrager, bezocht de Suit Supply. ‘Je komt niet naar de Kamer voor die poespas, en toch doet het me wat.’
Suzanne Kröger (41), nieuw bij GroenLinks, heeft deze week wel iets anders aan haar hoofd dan Prinsjesdag. Ze heeft debatten over de uitbreiding van de luchthaven Lelystad, over de vervuiling bij Chemours en over een noodpakket luchtkwaliteit. Een soort apotheose van haar eerste half jaar als Kamerlid. ‘Dit is de week waarvoor je het doet’, zegt ze. ‘Voor mij komt alles samen.’ Haar hoop voor de Troonrede? Dat er hoge prioriteit aan klimaatverandering wordt gegeven. Over haar Prinsjesdagkleding heeft ze nog niet nagedacht. ‘Volgend jaar ben ik ook op dat punt ingewerkt.’
René Peters (42), die als kandidaat-Kamerlid drie stond op de CDA-lijst, heeft in zijn fractie de portefeuille schulden en armoede en is daar druk mee. ‘Veel is controversieel verklaard en kan dus niet worden behandeld. Maar ik ga heel veel op werkbezoek, geef lezingen, eet alle letters die over dit onderwerp worden geschreven, wil m’n contacten perfect op orde hebben. Dit is helemaal mijn terrein.’ Hij wordt dinsdag vanaf het ontbijt gevolgd door Omroep Brabant. ‘Alles nieuw en tiptop, tot en met sokken en schoenen. Het pak is gemaakt door een kleermaker in Oss.’ Zijn ouders zullen langs de route staan.
Een Prinsjesdag om te laten zien dat alles gewoon doormarcheert. Ook als de formatie eindeloos lijkt te duren.
Samenvatting Platform 31
Nederland is sterker uit de crisis gekomen. Zo luidde de centrale boodschap van de Miljoenennota 2018 die werd gepresenteerd op Prinsjesdag.
De jaarlijkse rijksbegroting repte onder meer over een groeiende economie en dalende werkloosheid. Welke belangrijkste maatregelen en beleidswijzigingen voor stad en regio sprongen er verder uit?
De rijksbegroting van dit jaar gaat, vanwege een demissionair kabinet, de geschiedenis in als een beleidsarm document. Nederland wacht vol spanning op het aanstaande regeerakkoord. U ontvangt daarom dit jaar – anders dan u van Platform31 gewend bent – maar liefst twee analyses: een samenvatting van de rijksbegroting_2018 én een gedetailleerdere analyse van het regeerakkoord_2018. In deze eerste samenvatting bundelen we de meest opvallende maatregelen en beleidswijzigingen voor u, geordend naar de ministeries die het meest relevant zijn voor stad en regio. Zodra er een nieuw regeerakkoord is, maakt Platform31 een uitgebreide analyse en duiding en brengen we de consequenties voor steden en regio’s in beeld.
NOS 17.08.2018 Het kabinet houdt voorlopig vast aan het afschaffen van de dividendbelasting. Gisteren bleek dat de maatregel meer kost dan tot nu toe werd gedacht, waardoor er opeens een gat van 600 miljoen op de begroting is.
Staatssecretaris Snel van Financiën, die over belastingen gaat, zei na de eerste ministerraad na de vakantie dat hij ervan uitgaat dat de afschaffing van de dividendbelasting doorgaat. “Het is een maatregel die geld kost, maar dat hebben wij ervoor over.”
Hij is ervan overtuigd dat het schrappen van de heffing die bedrijven betalen over de winst die zij aan hun aandeelhouders uitkeren, goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid. “En ik ga ervan uit dat we deze maatregel uit het regeerakkoord gewoon gaan uitvoeren.”
Financiële dekking
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk vanuit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro per jaar aan inkomsten zou schelen. Maar nu zeggen ingewijden dat het kan oplopen tot 2 miljard, waardoor minister Hoekstra van Financiën nog voor Prinsjesdag een oplossing moet zoeken voor het verschil van 600 miljoen euro.
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar dat staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van staatssecretaris Snel. Hij moet voor elke euro die de afschaffing van de dividendbelasting kost, financiële dekking vinden.
Prinsjesdag
Premier Rutte wilde niet op de berichtgeving ingaan, omdat hij niet vooruit wil lopen op de plannen die op Prinsjesdag worden gepresenteerd. Hij zei wel dat het kabinet op dit moment bezig is om de afspraken uit het regeerakkoord uit te voeren.
Het afschaffen van de dividendbelasting is omstreden omdat de maatregel vooral ten goede komt aan grote bedrijven en er geen bewijs is dat hierdoor meer bedrijven naar Nederland komen. De oppositie spreekt van een ‘cadeautje voor multinationals’.
VK 16.08.2018 De Nederlandse economie blijft groeien, zo blijkt uit de nieuwste cijfers. Wat betekenen deze voor de plannen van het kabinet, en voor de portemonnee van de burger?
Begroten is voor dit kabinet een feest…
Miljoenennota’s maken is voor dit kabinet een feest. Gedwongen door de economische crisis stortte Rutte-II noodgedwongen de ene lastenverzwaring na de andere bezuiniging over het volk uit, maar Rutte-III geniet van een hoogconjunctuur. Minister Wopke Hoekstra van Financiën krijgt bij het opstellen van de rijksbegroting rugwind van de prachtige economische cijfers die het Centraal Planbureau (CPB) donderdag publiceerde.
Helaas voor het kabinet zijn die cijfers wel een tikje minder prachtig dan een paar maanden geleden. In maart dacht het planbureau nog dat de Nederlandse economie dit jaar met 3,2 procent zou groeien en volgend jaar met 2,7 procent. Die groeiverwachting heeft het CPB nu verlaagd naar respectievelijk 2,8 en 2,5 procent. Ook de ontwikkeling van de werkloosheid en de koopkracht ziet er sinds donderdag net iets minder rooskleurig uit dan daarvoor.
Het kabinet let bij het maken van de rijksbegroting altijd scherp op de koopkrachtontwikkeling die het CPB voorspelt. Is die wel evenwichtig? Welke kiezersgroepen blijven achter bij het gemiddelde? Moeten we voor die mensen iets extra’s doen, dus compenserende maatregelen nemen? De noodzaak daarvoor lijkt dit jaar gering. Volgens het CPB gaan alle huishoudens er in 2019 grosso modo op vooruit. Die doorsnee koopkrachtverbetering (1,3 procent) is ook substantieel groter dan dit jaar (0,4 procent).
Toch valt die voorspelling een beetje tegen. In juni ging het CPB nog uit van een koopkrachtstijging van 0,6 procent in 2018 en 1,6 procent volgend jaar. CPB-directeur Laura van Geest geeft twee redenen voor het neerwaarts bijstellen van de raming: de inflatie stijgt sneller dan eerder geraamd en de cao-lonen juist langzamer.
Het mysterie van de achterblijvende lonen is nog niet opgehelderd. Het CPB speculeert dat de onderhandelingspositie van arbeidskrachten is verzwakt ten opzichte van hun werkgevers. Dat zou onder andere liggen aan de digitalisering en robotisering van taken die vroeger door mensen werden gedaan en aan de internationalisering van de arbeidsmarkt (concurrentie uit lagelonenlanden). De economische wetenschap is er nog niet over uit. De ramingen van het CPB waren tot nu toe in elk geval telkens te optimistisch. In maart dacht het CPB nog dat de lonen met 3,2 procent zouden stijgen, in juni stelde het instituut dat bij naar 3,1 procent en in de voorspelling van donderdag is dat 2,9 procent.
Van alle huishoudens gaan de laagste inkomens (minder dan 23.700 bruto per jaar) er in 2019 het minst op vooruit (0,5 à 0,7 procent). Dit zijn hoofdzakelijk uitkeringsgerechtigden. Dit komt onder andere doordat de uitkeringen in mindere mate stijgen dan de lonen van werkenden. Een deel van deze groep (13 tot 14 procent) krijgt volgend jaar zelfs minder te besteden (tenzij het kabinet dat met nieuwe maatregelen voorkomt). Het CDA en de ChristenUnie kunnen ondertussen tevreden zijn over de koopkracht van alleenverdieners: die stijgt volgend jaar bovengemiddeld, net als die van huishoudens die meer dan 55.000 euro bruto per jaar verdienen. Het regeerakkoord pakt dus denivellerend uit.
Vergeleken met andere huishoudens komen gepensioneerden er dit jaar bekaaid vanaf, maar 2019 wordt ook voor hen een goed jaar. Maar liefst 96 procent van de AOW’ers gaat er dan in koopkracht op vooruit, voorspelt het CPB. Dat hebben de ouderen onder meer te danken aan een verhoging van de ouderenkorting, maar ook aan de verdere verlaging van de vermogensrendementsheffing en een (geraamde) rentestijging.
Gepensioneerden hebben gemiddeld meer spaargeld en beleggingen dan andere leeftijdsgroepen en profiteren daarom relatief meer van deze ontwikkelingen, voorspellen de rekenmeesters van het CPB. Ouderenpartij 50Plus eiste woensdag nog ‘compensatie voor AOW’ers’, omdat die ‘niet of nauwelijks’ zouden meedelen in de lastenverlichtingen van dit kabinet.
…totdat de dividendbelasting de sfeer bederft
Ondanks het financiële zomerweer moet het kabinet in de Miljoenennota (die het op Prinsjesdag publiceert) minimaal twee flinke tegenvallers wegwerken: de lagere aardgasbaten en – paradoxaal genoeg – een hoger dan geraamde opbrengst van de dividendbelasting. Het Rijk verliest tot en met 2022 1,9 miljard euro aan gasopbrengsten als gevolg van het besluit de gaskraan in Groningen sneller dicht te draaien dan gepland. Hoekstra zei in mei dat hij voor die tegenvaller al dekking heeft gevonden, maar niet welke. Waarschijnlijk vangt het kabinet de gastegenvaller pijnloos op met verwachte meevallers aan de uitgavenkant (besparingen op gezondheidszorg en sociale zekerheid). Een bron in Den Haag bevestigt dat.
De geplande afschaffing van de dividendbelasting, die toch al uiterst gevoelig ligt, stelt het kabinet nu ook nog voor een akelig begrotingsprobleem. Dankzij de florerende economie en de meegroeiende bedrijfswinsten brengt deze bedrijfstaks steeds meer geld in het laatje. Het AD berichtte donderdag dat de dividendbelasting de schatkist dit jaar minstens 1,9 miljard euro oplevert.
Dat is 500 miljoen euro meer dan begroot. Voor dit jaar is dat een mooie meevaller, maar de keerzijde is dat het schrappen van de dividendbelasting steeds duurder wordt. In het regeerakkoord hield het kabinet rekening met een inkomstenderving van 1,4 miljard euro vanaf 2020 (het jaar dat de belasting verdwijnt). Nu dat inkomstenverlies groter blijkt dan geraamd, moet Rutte-III volgens de begrotingsregels het verschil van 500 miljoen euro al in de aanstaande Miljoenennota compenseren. Volgens diezelfde begrotingsregels kan dat alleen met extra lastenverzwaringen, niet met budgettaire meevallers.
Het kabinet moet dus andere belastingen verhogen (of minder verlagen dan beloofd) om een impopulair douceurtje voor multinationals te kunnen bekostigen. En dat een half jaar voor de Provinciale Statenverkiezingen. Op het Binnenhof wordt druk gespeculeerd dat coalitiepartijen D66 en ChristenUnie, die eigenlijk tegen het afschaffen van de dividendbelasting zijn, de oplopende kosten zullen aangrijpen om dit onderdeel van het regeerakkoord opnieuw ter discussie te stellen tijdens de komende begrotingsonderhandelingen.
Zelfs bij initiatiefnemer VVD is het enthousiasme voor de maatregel maar matig. VVD-prominent Frank de Grave heeft publiekelijk zijn scepsis laten blijken en fractievoorzitter Klaas Dijkhoff onderkende vorig jaar in een Kamerdebat dat er geen bewijs is voor de veronderstelde heilzame uitwerking op het vestigingsklimaat. Volgens Dijkhoff is de afschaffing van de dividendbelasting ‘een gok’. Een dure gok bovendien, blijkt nu.
AD 16.08.2018 De Nederlandse economie groeit dit jaar en volgend jaar iets minder hard dan eerder werd voorzien, blijkt uit een nieuwe raming van het het Centraal Planbureau (CPB).
Het CPB voorziet nu voor 2018 een groei van 2,8 procent en van 2,5 procent in 2019. In juni ging het planbureau nog uit van een groei van respectievelijk 2,9 en 2,7 procent. ,,Ook in economisch opzicht is het een mooie zomer, met aanhoudende groei en verder dalende werkloosheid. Maar het is niet alleen maar zonneschijn. Onzekerheden rond brexit, het handelsbeleid van de VS en het economisch beleid in Italië kunnen het beeld doen kantelen”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Volgens haar zijn de ‘neerwaartse risico’s’ voor de economie toegenomen. ,,De handelsconflicten die kunnen uitmonden in een handelsoorlog zijn verder verscherpt. Het risico op een harde brexit wordt met de dag groter. Het economische beleid in Italië en de groeivertraging in een aantal opkomende economieën, zoals Turkije, brengen onzekerheid met zich mee voor het eurogebied”, aldus Van Geest.
Historisch laag niveau
Het CPB wijst er wel op dat de economie blijft groeien in een bovengemiddeld tempo. Dat komt onder meer door gunstige consumptiecijfers van huishoudens, de overheidsbestedingen en investeringen in woningen. Daarbij daalt de werkloosheid naar verwachting in 2019 verder naar een ‘historisch laag niveau’ van 3,5 procent.
Het CPB voorziet in zijn nieuwe raming ook dat de inflatie iets sterker toeneemt. Dit jaar wordt het leven naar verwachting 1,6 procent duurder en volgend jaar komt de inflatie vermoedelijk uit op 2,4 procent. Volgens het planbureau wordt de inflatie vooral gestuwd door een hoger btw-tarief.
Machines
Gisteren meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nog dat de economie het goed blijft doen. De groei hebben we te danken aan de binnenlandse bestedingen, export en bedrijfsinvesteringen. Vooral de bouw maakte het afgelopen kwartaal het verschil, aldus het CBS.
Zo is in het tweede kwartaal fors meer geïnvesteerd in woningen, bedrijfsgebouwen en infrastructuur. Verder schaften bedrijven opnieuw meer auto’s aan. Ook werd meer geld uitgetrokken voor machines.
Ook consumenten laten het geld rollen en jagen daarmee de groei aan. Al zeventien kwartalen op rij geven huishoudens meer uit dan een jaar eerder. Vooral voor auto’s en elektrische apparaten wordt flink de knip getrokken. Daarnaast geven mensen meer geld uit aan diensten, met name op het gebied van horeca, vervoer en communicatie.
Eurozone
Al met al doet onze economie het duidelijk beter dan het gemiddelde van de landen van de eurozone. Volgens een nieuwe schatting van Europees statistiekbureau Eurostat ging de economie van het eurogebied met 0,4 procent vooruit op kwartaalbasis, net als in het eerste kwartaal.
CPB raming: de Nederlandse economie ontwikkelt zich gunstig, dit jaar een groei van 2,8% en volgend jaar 2,5%. Verhoging lage BTW tarief duwt inflatie in 2019 omhoog naar 2,4%. Meer informatie: http://bit.ly/2MPOjJo 7:01 AM – Aug 16, 2018
cMEV raming: de economie groeit in 2018 en 2019 door in een bovengemiddeld tempo. De werkloosheid daalt in 2019 verder naar een historisch laag niveau van 3,5%, de overheidsschuld daalt naar 49%. Meer informatie: http://bit.ly/2MtFS9U 7:02 AM – Aug 16, 2018
CPB koopkrachtraming: bijna alle huishoudens kennen in 2019 een positieve koopkrachtontwikkeling, met uitschieters tot boven de 4%. De presentatie van de koopkrachtontwikkeling is gewijzigd; de spreiding van koopkrachteffecten krijgt meer aandacht http://bit.ly/2MNknxG 7:03 AM – Aug 16, 2018
NOS 16.08.2018 De Nederlandse economie groeit volgend jaar bovengemiddeld, maar het tempo van de groei neemt wel af.
Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in de conceptversie van de MEV 2019, de Macro Economische Verkenning. De MEV-cijfers en ramingen voor de economie, de koopkracht en de arbeidsmarkt vormen voor het kabinet het vertrekpunt voor de rijksbegrotingen en de koopkrachtplaatjes voor volgend jaar. Op Prinsjesdag (18 september) komt de definitieve MEV.
De economische groei komt volgend jaar uit op 2,5 procent. Dit jaar wordt er een groei van 2,8 procent verwacht. De werkloosheid blijft dit jaar en volgend jaar dalen en komt uit op het laagste niveau sinds 2001.
Turkije
Het Centraal Planbureau waarschuwt dat er steeds meer risico’s zijn voor de Nederlandse economie. Handelsconflicten kunnen uitlopen op een handelsoorlog en als er geen deal komt rond de brexit raakt dat ook de Nederlandse economie. Daarnaast wijzen de economen op de problemen in Turkije, die tot onzekerheid in het eurogebied leiden.
Vaak wordt er ook met extra belangstelling gekeken naar de cijfers over de koopkracht die het Centraal Planbureau presenteert. De mediane koopkracht stijgt in 2019 met 1,3 procent. Ook dat cijfer is naar beneden bijgesteld. De laagste inkomens gaan er het minst op vooruit. Ruim 1 op de 10 lage inkomens gaat er zelfs op achteruit.
Is het nou mediaan of gemiddelde?
Mediane koopkracht is niet hetzelfde als gemiddelde koopkracht. Een gemiddelde is de optelsom van de koopkracht van alle huishoudens gedeeld door het totale aantal huishoudens. Die koopkracht wordt voor verschillende soorten huishoudens berekend: alleen of meerpersoons, met of zonder kinderen, een- of tweeverdiener, werkend of uitkering of gepensioneerd. Zo’n gemiddelde levert een vertekend beeld op. Een kleine groep mensen met grote koopkracht vertekent het cijfer voor de mensen uit diezelfde groep die minder koopkracht hebben.
Een mediaan koopkrachtcijfer geeft daarom een beter beeld. We spreken van de mediane koopkracht als er in dezelfde groep evenveel huishoudens zijn die meer koopkracht hebben als huishoudens die minder koopkracht hebben.
Een positief koopkrachtcijfer betekent niet dat iedereen erop vooruit gaat. Het koopkrachtcijfer zegt dat de meesten erop vooruitgaan maar niet per se alle huishoudens. Koopkrachtplaatjes zijn ook statisch en houden geen rekening met de gevolgen van loonsverhoging, werk vinden of ontslagen worden, een kind krijgen, scheiden en ouder worden. Dat soort zaken hebben veel meer effect op de koopkracht.
Eerder deze week maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek groeicijfers over het afgelopen halfjaar bekend. Daaruit blijkt dat de Nederlandse economie harder is gegroeid dan veel andere Europese economieën.
AD 16.08.2018 De voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting valt honderden miljoenen duurder uit dan gepland. Volgens bronnen in Den Haag loopt de rekening op in de richting van de 2 miljard euro.
De maatregel is van meet af aan zeer omstreden. Geen van de vier regeringspartijen had afschaffing van de dividendbelasting in het verkiezingsprogramma opgenomen. Desondanks besloot het kwartet tot afschaffing van de belasting op de winstuitkering van ondernemingen aan hun aandeelhouders.
Bij het aantreden van het kabinet gingen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie er nog vanuit dat het schrappen van de dividendbelasting 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. In mei bleek echter al dat dit bedrag te laag was ingeschat, omdat de opbrengsten in 2017 200 miljoen hoger waren.
Economische groei
Aangejaagd door de economische groei en toegenomen winsten neemt het bedrag intussen alleen maar verder toe, stellen ingewijden. Voor de zomer werd de opbrengst in kabinetskringen over 2018 al op 1,9 miljard euro geschat, aldus een betrokkene: ,,Het kan zomaar zijn dat het meer dan 2 miljard wordt.”
Het kabinet wil de dividendbelasting per 1 januari 2020 schrappen. Het wetsvoorstel dat de afschaffing regelt, komt echter komende Prinsjesdag al naar de Tweede Kamer, als onderdeel van een omvangrijk Belastingplan. In dat wetsvoorstel staat ook hoe groot de inkomstenderving is.
Daarvoor heeft het ministerie van Financiën zich te baseren op de meest actuele cijfers. Voor elke euro bovenop de 1,4 miljard uit het regeerakkoord zal extra dekking moeten worden gevonden. ,,Hier staat veel druk op”, bevestigt een ingewijde.
Vestigingsklimaat
Minister-president Mark Rutte heeft de maatregel altijd fanatiek verdedigd omdat die zou leiden tot een beter Nederlands vestigingsklimaat. Handhaving van de dividendbelasting zou voor grote bedrijven een reden kunnen zijn om hun hoofdkantoor niet in Nederland te vestigen of te verplaatsen naar het buitenland.
Volgens het Centraal Planbureau is er echter geen hard bewijs dat de maatregel effect heeft en komt de opbrengst ten goede aan buitenlandse overheden. Ook ambtenaren van Financiën uitten in memo’s aan de formerende partijen grote twijfels over het nut van de maatregel.
Nieuwe raming
Vandaag bleek uit een nieuwe raming van het Centraal Planbureau dat de Nederlandse economie dit jaar en volgend jaar iets minder hard groeit dan eerder werd voorzien. Het CPB voorziet nu voor 2018 een groei van 2,8 procent en van 2,5 procent in 2019. In juni ging het planbureau nog uit van een groei van respectievelijk 2,9 en 2,7 procent.
,,Ook in economisch opzicht is het een mooie zomer, met aanhoudende groei en verder dalende werkloosheid. Maar het is niet alleen maar zonneschijn. Onzekerheden rond brexit, het handelsbeleid van de VS en het economisch beleid in Italië kunnen het beeld doen kantelen”, zegt CPB-directeur Laura van Geest.
Morgen komt het kabinet voor het eerst sinds de vakantie weer bijeen voor de ministerraad.
NU 16.08.2018 De afschaffing van de dividendbelasting gaat jaarlijks mogelijk 2 miljard euro of meer kosten, in plaats van de 1,4 miljard euro die in het regeerakkoord wordt genoemd, bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving door het AD.
Het plan is om de dividendbelasting in 2020 af te schaffen, maar het wetsvoorstel dat dat moet regelen wordt volgende maand al ingediend.
AD schrijft dat het bedrag volgens ingewijden verder toeneemt door de economische groei en toegenomen winsten. Omdat de economie goed draait, wordt er meer belasting betaald – ook over dividend, de winstuitkering van bedrijven aan hun aandeelhouders.
De maatregel is een van de meest omstreden uit het regeerakkoord. Geen van de vier coalitiepartijen had afschaffing in het verkiezingsprogramma staan. Alleen de VVD van premier Mark Rutte is en blijft een uitgesproken voorstander.
Het afschaffen van deze belasting moet het vestigingsklimaat ten goede komen, maar feitelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt.
Definitieve cijfers komen op Prinsjesdag
In eerste instantie meldde het kabinet dat de maatregel per 2020 de schatkist jaarlijks 1,4 miljard euro zou kosten, maar dat werd later verhoogd naar 1,6 miljard. Tijdens Prinsjesdag op 18 september worden de definitieve cijfers gepubliceerd.
Nederlandse aandeelhouders kunnen de afgedragen belasting over dividend via de Belastingdienst terugkrijgen. Dit maakt de afschaffing van de dividendbelasting vooral voordelig voor buitenlandse aandeelhouders in Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.
Bedrijven zouden zo makkelijker aan buitenlands kapitaal moeten kunnen komen. Ze profiteren in ieder geval van minder administratieve lasten.
Motie van afkeuring voor Rutte
Het afschaffen van de dividendbelasting is uitgegroeid tot een hoofdpijndossier voor het kabinet en leverde Rutte in april een breed gedragen motie van afkeuring op vanwege zijn rol in de zoektocht naar de omstreden memo’s die tijdens de formatie gebruikt zijn om de belasting af te schaffen.
Rutte en de coalitiepartijen beweerden eerder dat er voor zover zij zich konden herinneren geen memo’s waren, maar die memo’s bleken er toch te zijn.
NOS 16.08.2018 Het afschaffen van de dividendbelasting kost veel meer dan gedacht. Minister Hoekstra van Financiën moet nog voor Prinsjesdag op zoek naar 600 miljoen euro op de Rijksbegroting, zeggen bronnen in Den Haag na berichtgeving in het AD.
Het kabinet-Rutte III ging er aanvankelijk van uit dat de omstreden maatregel 1,4 miljard euro aan inkomsten zou schelen. Dat bedrag zal de komende jaren alleen maar toenemen, omdat het goed gaat met de economie. Dividendbelasting wordt namelijk betaald over de winst die bedrijven uitkeren aan hun aandeelhouders. Hoe hoger de winst, hoe hoger de opbrengst voor de staatskas.
Ingewijden zeggen dat het zou kunnen oplopen tot 2 miljard per jaar. Dat betekent dat Hoekstra vanaf 2020 jaarlijks met een gat van 600 miljoen zit. Om dat te dichten zou hij bijvoorbeeld andere belastingen kunnen verhogen.
Financiële dekking
Het kabinet wil de dividendbelasting op 1 januari 2020 afschaffen, maar het voornemen staat aanstaande Prinsjesdag al in het Belastingplan van minister Hoekstra. Hij moet zich baseren op de meest actuele cijfers en voor elke extra euro die het kost financiële dekking zoeken.
Premier Rutte is een groot voorstander van de afschaffing van de dividendbelasting voor buitenlandse bedrijven. Hij denkt dat de maatregel ertoe leidt dat grote bedrijven hun hoofdkantoor eerder in Nederland houden of vestigen. De oppositie verwijt het kabinet dat het zijn oren te veel naar grote bedrijven laat hangen, die van de heffing af willen. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat het afschaffen van dividendbelasting goed is voor het Nederlandse vestigingsbeleid.
AD 14.08.2018 De Nederlandse economie blijft het goed doen. In het tweede kwartaal werd de economie 0,7 procent groter in vergelijking met de eerste drie maanden van dit jaar. Op jaarbasis komt dit neer op een groeicijfer van 2,9procent. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De groei hebben we te danken aan de binnenlandse bestedingen, export en bedrijfsinvesteringen. Vooral de bouw maakte het afgelopen kwartaal het verschil, aldus het CBS.
Zo is in het tweede kwartaal fors meer geïnvesteerd in woningen, bedrijfsgebouwen en infrastructuur. Verder schaften bedrijven opnieuw meer auto’s aan. Ook werd meer geld uitgetrokken voor machines.
Ook consumenten laten het geld rollen en jagen daarmee de groei aan. Al zeventien kwartalen op rij geven huishoudens meer uit dan een jaar eerder. Vooral voor auto’s en elektrische apparaten wordt flink de knip getrokken. Daarnaast geven mensen meer geld uit aan diensten, met name op het gebied van horeca, vervoer en communicatie.
De huidige indicatoren geven aan dat de groei dit jaar uitkomt rond de 3 procent. ,,In de eerste helft van dit jaar ligt de groei rond de 2,9 procent, dus we liggen goed op schema”, aldus CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.
De consumptiegroei is in lijn met het verder aantrekken van de werkgelegenheid, de daling van de werkloosheid en het verdere herstel op de woningmarkt. Volgens het CBS is het aantal vaste banen in het tweede kwartaal opnieuw toegenomen: 159.000 meer dan vorig jaar.
Er is sprake van stijgende krapte op de arbeidsmarkt. Voor iedere vacature zijn er nu 1,4 werklozen. Op het hoogtepunt van de crisis waren dat er 7. Die krapte vertaalt zich echter nog altijd niet in forse cao-loonstijgingen. ,,Op het loonstrookje is het effect minder zichtbaar”, aldus Van Mulligen.
Al met al doet onze economie het duidelijk beter dan het gemiddelde van de landen van de eurozone. Volgens een nieuwe schatting van Europees statistiekbureau Eurostat ging de economie van het eurogebied met 0,4 procent vooruit op kwartaalbasis, net als in het eerste kwartaal.
AD 02.07.2018 De Nederlandse economie groeit snel en is sterk. Dat komt onder andere door de overheidssubsidies die we hier kennen, door groeiende werkgelegenheid en door het zelfverzekerde karakter van de economie. Dat meldt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Iedere twee jaar neemt de OESO de Nederlandse economie onder de loep om te kijken wat goed gaat en wat beter kan. Ook dit jaar is het rapport positief gestemd. De Nederlandse economie zal dit jaar met 3,3 procent groeien en volgend jaar naar verwachting met 2,9 procent. Dat is fors boven het Europese gemiddelde. Ook de werkeloosheid is flink afgenomen.
Angel Gurria, secretaris-generaal van de OESO, reageert op het rapport: ,,De Nederlandse economie doet het extreem goed. Het toont prijzenswaardige weerstand sinds de wereldwijde financiële crisis. Er zijn echter wel belangrijke uitdagingen die aangepakt moeten worden om een duurzame en inclusieve groei te realiseren in de toekomst.”
Toekomstige stabiliteit
Die toekomstige economische stabiliteit is nodig om een meer inclusieve arbeidsmarkt te realiseren. Zo zou Nederland goed aan doen om toch een beperkte vorm van sociale verzekeringen voor zelfstandigen in te voeren en de excessieve fiscale voordelen voor zzp’ers geleidelijk af te bouwen. De verschillen tussen de soorten arbeidsverbanden worden daardoor teruggebracht, waardoor meer Nederlanders kunnen profiteren van de sterke economische groei. Ook pleit de denktank voor een langer vaderschapsverlof.
Het is de OESO opgevallen dat Nederlandse vrouwen relatief een stuk minder pensioen opbouwen dan mannen, doordat ze vaker parttime werken. Volgens de onderzoekers is de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen met gemiddeld dik 42 procent bijna nergens zo groot als hier. Als vaders vanaf het begin al langer bij de zorg van hun kind betrokken kunnen worden zou dit de seksverschillen op het gebied van parttimewerk wat kunnen beperken, adviseert het rapport.
Staatsschuld
Met een staatsschuld van bijna zestig procent van het bruto nationaal product (bnp) blijft Nederland onder de Europese norm. Griekenland heeft de grootste staatsschuld met 180 procent van het bnp, al is daar wel een lichte groei in de economie te zien.
Staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken benadrukt in een reactie dat een eerlijkere arbeidsmarkt ,,een van de prioriteiten” is van het kabinet. ,,Ook ondersteunt de OESO de Nederlandse aanpak als het gaat om belastingontwijking en belastingontduiking”, aldus de bewindsvrouw die verder niet inhoudelijk op de aanbevelingen uit het rapport ingaat.
Er gaan al langer stemmen op om te snijden in de zelfstandigenaftrek en bijvoorbeeld een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers verplicht te stellen. De politiek is evenwel verdeeld over het onderwerp. Zelfstandigenorganisaties hebben erop gewezen dat veel ondernemers zelf helemaal niet zitten te wachten op allerlei vergaande verplichtingen over het aangaan van verzekeringen.
AD 19.06.2018 De economie van Nederland blijft zich gunstig ontwikkelen, maar de groeipiek ligt vermoedelijk achter ons. Dat schrijft het Centraal Planbureau (CPB) in een nieuw rapport over de groeiramingen. Volgens het planbureau blijft Nederland profiteren van gunstige omstandigheden in eigen land en van ,,prima groei” van de wereldhandel.
Het CPB-rapport volgt op nieuwe ramingen die De Nederlandsche Bank (DNB) gisteren naar buiten bracht. De toezichthouder stelde de verwachtingen voor de groei neerwaarts bij naar 2,5 procent dit jaar. Eerder ging DNB voor 2018 uit van 3,1 procent groei. De mindere vooruitzichten dit jaar hebben vooral te maken met een tegenvallend eerste kwartaal. Volgens het CPB is de lichte terugval vermoedelijk van tijdelijke aard.
Voor dit jaar gaat het CPB uit van een economische groei van 2,9 procent, tegen 3,2 procent vorig jaar. In 2019 zal de economie met 2,7 procent groeien. Verder zal de inflatie verder oplopen. Dit jaar 1,5 procent en een jaar later wordt het leven gemiddeld 2,3 procent duurder. De werkloosheid daalt volgend jaar naar 3,4 procent van de beroepsbevolking.
Door de krapte op de arbeidsmarkt zullen ook de lonen stijgen. Verder dragen oplopende olieprijzen en een verhoging van de indirecte belastingen bij aan de oplopende inflatie. De overheid houdt een overschot op de begroting.
Italië en Brexit
Wel wijst het CPB op ontwikkelingen in het buitenland die een risico kunnen vormen. Daarbij wordt onder meer gewezen op de politieke ontwikkelingen in Italië en de brexit. Ook het aanhoudende conflict met de Verenigde Staten over internationale handel kan de Nederlandse economie negatief beïnvloeden.
Het effect van de al ingevoerde importheffingen op de wereldwijde groei noemt het CPB ,,verwaarloosbaar”. Een escalatie van het handelsconflict kan wel ,,verstrekkende gevolgen” op de economische groei, met name op de langere termijn. Ook DNB wees al op de risico’s van een volwaardige handelsoorlog.
RO 28.05.2018 De overheidsfinanciën vertonen onverminderd een positief beeld. Financiële meevallers helpen in 2018 bij het opvangen van de kosten van het verlagen van de gaswinning. De lagere gasbaten als gevolg van dit besluit lopen naar verwachting op tot 900 miljoen euro in 2022. Financiële meevallers zijn voornamelijk te vinden bij de zorg en sociale zekerheid.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de Voorjaarsnota 2018 die minister Hoekstra van Financiën op 28 mei aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In de Voorjaarsnota staan de wijzigingen voor het begrotingsjaar 2018 ten opzichte van de Startnota, de vertaling van de financiële afspraken uit het Regeerakkoord.
Economisch en budgettair beeld
Cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) laten zien dat de economische groei hoger was dan bij de Startnota geraamd. Deze extra groei wordt vooral verklaard door een hogere uitvoer, die het gevolg is van een hoger dan geraamde wereldhandel. Ook de woningmarkt draagt bij aan de groei. De werkloosheid blijft met 3,9 procent ongewijzigd ten opzicht van de Startnota.
Ook de raming van het overheidssaldo is onveranderd en komt uit op 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld is verder gedaald tot 53,3 procent bbp. De belangrijkste reden hiervoor is dat de schuld in 2017 lager uitkwam dan verwacht en doorwerkt in de voorjaarsnotacijfers.
Niettemin is het kabinet zich ervan bewust dat met name internationale risico’s, zoals de uitwerking van de Brexit en het (handels)beleid van de Verenigde Staten, kunnen de economische groei drukken.
Aanpassingen
Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2018 extra geld vrijgemaakt voor onder andere het opvangen van de lagere gasbaten en meer mankracht bij de Brexit-voorbereidingen voor Douane en keuringsdiensten (34 miljoen). Financiële meevallers zijn er onder andere door lagere uitgaven aan genees- en hulpmiddelen (350 miljoen) en een lager dan verwacht aantal AOW-gerechtigden (95 miljoen). Ook bij de huurtoeslag is er een meevaller van 100 miljoen.
Hogere uitgaven zijn er dit jaar onder andere door een hoger dan geraamd aantal leerlingen en studenten (200 miljoen) en doordat de gunstige economische omstandigheden meer mensen doen besluiten gebruik te maken van kinderopvang (80 miljoen).
De inkomsten komen lager uit door de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie over de fiscale eenheid en doordat zorgverzekeraars de nominale zorgpremie uiteindelijk lager hebben vastgesteld dan eerder geraamd. De economische groei zorgt – in mindere mate – juist voor hogere inkomsten.
Gasbesluit
In de Voorjaarsnota zijn de budgettaire effecten verwerkt van het kabinetsbesluit over de gaswinning in Groningen. Het gaat hier om gederfde ontvangsten voor begrotingsjaar 2018 en de meerjarige doorwerking hiervan tot en met 2022. De gedetailleerde financiële dekking van het besluit wordt zichtbaar op Prinsjesdag, waarbij traditioneel de integrale begrotingsbesluitvorming voor het jaar 2019 en verder wordt gepresenteerd.
Volgens de huidige inzichten leidt het verlagen van de gaswinning in 2018 tot 150 miljoen euro lagere baten, en loopt dit bedrag op tot 900 miljoen in 2022. Daarnaast is er structureel 200 miljoen euro gereserveerd voor diverse kosten van het Rijk voor onder andere de kosten voor de aardbevingen en het bieden van een perspectief voor de regio.
Beide maatregelen worden in 2018 gedekt uit meevallers en geld op de verschillende departementale begrotingen wat niet tot besteding zal komen, in het bijzonder die van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De meerjarige dekking wordt gepresenteerd op Prinsjesdag.
AD 28.05.2018 Meevallers op de rijksbegroting zijn dit jaar groot genoeg om het gat te dichten dat geslagen wordt door het verder terugschroeven van de gaswinning in Groningen. Daarnaast is er ruimte om enkele tegenvallers op te vangen zonder elders te hoeven bezuinigen, blijkt uit de vandaag gepresenteerde Voorjaarsnota.
Het kabinet gaf al eerder aan niet extra te zullen bezuinigen om de kosten van het dichtdraaien van de Groningse gaskraan op te vangen. Het besluit om de gaskraan in 2030 helemaal dicht te draaien werd enkele weken geleden al genomen, maar onduidelijk was tot dusver welk prijskaartje daaraan hangt en hoe die rekening moet worden betaald. Hoe het kabinet dat vanaf 2019 denkt te gaan oplossen, wordt op Prinsjesdag bekendgemaakt.
Het besluit om de gaskraan verder dicht te draaien kost dit jaar 150 miljoen euro aan misgelopen gasbaten. Doordat de gaswinning de komende jaren helemaal wordt afgebouwd, loopt dat bedrag fors verder op naar 900 miljoen euro in 2022. Daarnaast wordt structureel 200 miljoen euro opzijgezet om het aardbevingsgebied in Groningen te helpen.
Onverminderd positief
Meevallers zijn er dit jaar met name bij de gezondheidszorg en de sociale zekerheid. Zo hoeft minder geld te worden uitgegeven aan genees- en hulpmiddelen, aan de AOW en aan huurtoeslagen. Daar staan hogere uitgaven tegenover aan onderwijs en kinderopvang. Ook gaat extra geld naar de douane en keuringsdiensten ter voorbereiding op het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU.
De overheidsfinanciën vertonen volgens minister Wopke Hoekstra (Financiën) onverminderd een positief beeld. Het kabinet gaat nog altijd uit van een begrotingsoverschot van 0,5 procent van het bruto binnenlands product. De economie draait nog altijd op volle toeren, en groeit zelfs harder dan waar vanuit werd gegaan bij het opstellen van de begroting voor dit jaar.
Het kabinet waakt desondanks voor al te veel optimisme, omdat er ook risico’s op de loer liggen. De gevolgen van bijvoorbeeld de brexit en het handelsbeleid van de Verenigde Staten kunnen de economische groei drukken.
NU 23.05.2018 Zodra er plannen voor de toekomst worden gesmeed, staan politici maar wat graag vooraan. Maar zodra er teruggeblikt moet worden, is dat een ander verhaal. Ook na de achttiende Verantwoordingsdag op de derde woensdag in mei, vorige week, is dat beeld nog niet veranderd. Deze woensdag debatteert de Kamer met de premier over de jaarverslagen van de ministeries.
De tegenhanger van Verantwoordingsdag, Prinsjesdag op de derde dinsdag in september, is een stuk bekender bij het grote publiek.
Toch onderschrijft iedereen in Den Haag het belang van volledige en transparante verantwoording over wat er met belastinggeld is gebeurd.
Een week na Verantwoordingsdag, waarop de jaarverslagen van de ministeries en de toelichting daarop zijn gepubliceerd, debatteert de Kamer woensdag de hele dag met premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra over de verantwoordingsstukken.
Aandacht
“Politici die plannen maken, krijgen veel aandacht. Terugkijken of die plannen ook hun doel hebben behaald, komt veel minder in het nieuws”, zegt D66-Kamerlid Joost Sneller.
Sneller voelt zich een ambassadeur van Verantwoordingsdag. Hij begeleidde als parlementariër een project waarin honderd burgers naar aanleiding van de verantwoordingsstukken zelf vragen aan het kabinet kunnen stellen.
“Het viel bijvoorbeeld iemand op dat er goed geschoold personeel in de zorg nodig is, maar dat slechts een vijfde van het budget door het ministerie daarvoor is gebruikt.” Een terechte vraag, vindt Sneller. Het kabinet moet nog antwoorden.
Sneller vindt eveneens dat de nadruk vooral ligt op wat er wordt uitgegeven aan nieuw beleid en te weinig wordt gekeken naar wat het dan oplevert. Maar kijkend naar het verleden ziet hij ook verbeteringen.
“Pas in 1993 werd het jaarverslag van de rijksoverheid voor het eerst goedgekeurd door de accountant. Nu scoren we traditioneel erg hoog op het gebied van rechtmatige rijksuitgaven.”
Verplicht
Veel onduidelijkheid kan vooraf worden weggenomen als ministers bij nieuwe wetgeving duidelijke doelen formuleren. Zo kan achteraf door de Kamer gemakkelijk worden beoordeeld of die doelen ook zijn gehaald.
Er is sinds dit jaar een wet van kracht die ministers verplicht meer inzicht te geven in de doelmatigheid en doeltreffendheid van hun beleid, maar gezien de conclusies van de Rekenkamer is er nog werk aan de winkel. Meer informatie heeft niet geleid tot meer inzicht in wat er met het belastinggeld is gebeurd, schrijft de organisatie.
Het valt Sneller ook op dat er nog winst valt te behalen op dit punt, maar het geheel moet volgens hem ook meer worden gezien als een lopend proces dat tijd nodig heeft.
GroenLinks-Kamerlid Bart Snels heeft het over “puzzelstukjes” die uiteindelijk tot een helder en transparant totaalbeeld moeten leiden.
“Wanneer je vooraf kijkt welke doelen je wilt behalen, kun je daar achteraf veel makkelijker verantwoording over afleggen. Zo til je het politieke debat naar een hoger niveau en zien burgers wat er met hun belastinggeld gebeurt”, zegt Snels.
Eén zo’n puzzelstukje is het onderzoek naar onze welvaart, die dit jaar voor het eerst door het Bureau voor de Statistiek (CBS) op verzoek van de Kamer is gepubliceerd.
In het onderzoek, dat onder de naam Monitor Brede Welvaart is uitgebracht, wordt naar de zogenaamde zachte waarden gekeken; gezondheid, vrije tijd, klimaat en kennis in plaats van harde economische groeicijfers uitgedrukt in het bbp waarover politici doorgaans debatteren.
Welvaart
Het algemene beeld dat dit jaar naar voren komt, is dat de welvaart in Nederland stijgt of gelijk blijft, al zijn er natuurlijk verschillen per bevolkingsgroep. Zaken als leeftijd, geslacht, etniciteit en opleidingsniveau hebben veel invloed op brede welvaart.
Snels ziet het liefst dat er bij het maken van beleid ook wordt verteld wat er bijvoorbeeld gebeurt met het klimaat, de inkomensverschillen en de natuur. Die zaken moeten dan met concrete doelstellingen in de begroting per ministerie worden opgenomen.
De Monitor is wat GroenLinks betreft een goede stap in de goede richting, maar Snels weet ook dat het een traag proces is. “We hebben het er al twintig jaar over dat de politiek duidelijke doelen moet stellen die we achteraf kunnen beoordelen. Oud-minister Gerrit Zalm begon met die discussie.”
Dividendbelasting
Voor de oppositie is het debat van woensdag een aanleiding om het wederom over de afschaffing van de dividendbelasting te hebben, de omstreden maatregel die het kabinet vanaf 2019 jaarlijks 1,6 miljard euro kost.
“Ik heb al meerdere keren vragen aan het kabinet gesteld over deze maatregel, maar ik krijg maar geen antwoord”, aldus Snels. “De discussie rondom het afschaffen van de dividendbelasting staat wat mij betreft symbool voor het grotere probleem; het gebrek aan openheid bij beleidsvorming.”
Ook PvdA-Kamerlid Henk Nijboer heeft zijn laatste vraag over dit onderwerp nog niet gesteld. “Natuurlijk ga ik het over de afschaffing van de dividendbelasting hebben. Het is echt onbegrijpelijk dat die maatregel nog op tafel ligt.”
Nijboer ziet ook positieve punten. Zo heeft het vorige kabinet de overheidsfinanciën in 2017 gezond achtergelaten. Dat de PvdA’er hierover begint is natuurlijk geen toeval, zijn partij was daar destijds medeverantwoordelijk voor.
Op hoe het geld door het nieuwe kabinet vervolgens wordt besteed, valt wel wat af te dingen, vindt Nijboer.
Over het belang van het begrip ‘brede welvaart’ lijken oppositie- en coalitiepartijen het wel eens. “Er is meer dan economische groei alleen”, zegt Nijboer.
D66-Kamerlid Sneller hoopt dat de verantwoordingsstukken en de Monitor Brede Welvaart langzaam maar zeker samensmelten.
ICT
Alleen bij de VVD willen ze het woensdag vooral over de door de Rekenkamer geconstateerde ICT-problemen bij de overheid hebben. Die zijn zelfs zo ernstig dat er gevreesd werd voor een datalek bij een onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Ik ben echt verbaasd dat de ICT-problemen nog steeds niet zijn opgelost”, zegt VVD-Kamerlid Roald van der Linde. Hij wijst op een zeer kritisch overheidsonderzoek dat in 2014 al voor deze risico’s waarschuwde. Er moeten grote stappen worden gezet, vindt hij. “Er zijn te veel ideetjes en te weinig ideeën.”
Over brede welvaart zullen de liberalen het minder hebben, al heeft Van der Linde wel iets opgepikt uit het CBS-onderzoek: “Laten we wel wezen, Nederlanders zijn hartstikke tevreden.”
Telegraaf 23.05.2018 Het financiële reilen en zeilen van het Rijk en het kabinetsbeleid van 2017 staan centraal bij het grote verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer, woensdag vanaf 10.30 uur. Dat is precies een week na de zogenoemde gehaktdag of Verantwoordingsdag, waarop de cijfers zijn gepresenteerd.
Het gaat om het eerste verantwoordingsdebat met het kabinet-Rutte III. Het kabinet moet verantwoording afleggen over het jaar 2017, dat nog door Rutte II is gedomineerd.
De overheidsfinanciën blijken vorig jaar verder verbeterd. Het overschot steeg tot 8 miljard euro. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort.
Beveiliging slecht
De Algemene Rekenkamer, die toetst of het Rijk belastinggeld goed besteedt, plaatste vorige week wel een reeks kanttekeningen. Volgens de waakhond is vaak onduidelijk of de burger wel waar krijgt voor zijn geld.
Ook was er kritiek op de ministeries, waar bijna overal de beveiliging van computersystemen niet op orde is. Ook rammelt bij het minsterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de verlening van subsidies.
Telegraaf 16.05.2018 Het is de eerste ’gehaktdag’ van het kabinet-Rutte III. Op deze derde woensdag van mei, die officieel Verantwoordingsdag heet, moet duidelijk worden wat er het afgelopen jaar van de plannen van het kabinet is terechtgekomen en wordt er financiële verantwoording afgelegd.
Minister Wopke Hoekstra (Financiën) komt net als op Prinsjesdag met een speciaal koffertje naar de Tweede Kamer om het financieel jaarverslag aan te bieden. Verder komt elk ministerie met een eigen jaarverslag, met een oordeel van de Algemene Rekenkamer.
Wat de gevolgen van het beleid zijn, is trouwens niet altijd vast te stellen. Vorig jaar meldde de Rekenkamer bijvoorbeeld dat het onduidelijk is hoeveel de overheid heeft bijgedragen aan de verbetering van de luchtkwaliteit de afgelopen jaren. Daar is tussen 2005 en 2015 wel 1,6 miljard euro voor vrijgemaakt.
’Een overbodig fremdkörper’
Verantwoordingsdag moest de tegenhanger worden van Prinsjesdag, maar heeft die status nooit bereikt. Kort na de invoering in 2000 brak dan ook al een discussie los of het moest worden aangepast of zelfs verdwijnen. Toenmalig SP-leider Jan Marijnissen noemde Verantwoordingsdag in 2008 „een overbodig fremdkörper.”
RO 16.05.2018 De economie groeit fors en de overheidsfinanciën staan er in 2017 goed voor. In de Miljoenennota 2017 werd nog uitgegaan van een begrotingstekort van 0,5%, maar dat werd een overschot van 1,1% (bbp). Daarmee was 2017 het tweede opeenvolgende jaar met een begrotingsoverschot. De economische groei bedroeg vorig jaar 3,2%; de hoogste groei sinds 2008.
De overheidschuld lag met € 416,1 miljard in 2017 € 24,4 miljard lager dan het kabinet verwachtte bij het opstellen van de begroting voor 2017. De schuld is gelijk aan 56,7% van het bbp; een daling van 5,4 procentpunt. Daarmee komt de schuld voor het eerst sinds het uitbreken van de economische crisis uit onder de EU-norm van 60% van het bbp.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag Rijk (FJR) 2017, waarin het kabinet verantwoording aflegt over de ontvangsten en uitgaven van het Rijk. Minister Hoekstra van Financiën heeft het FJR en alle andere verantwoordingsstukken vandaag officieel aangeboden aan de Tweede en Eerste Kamer. Het Verantwoordingsdebat met de Tweede Kamer volgt op 23 mei 2018.
‘Het FJR 2017 biedt veel cijfers om tevreden over te zijn, maar zoals bekend bieden resultaten uit het verleden geen garanties voor de toekomst. De financiële gevolgen van de Brexit zijn nog moeilijk te voorspellen, internationale ontwikkelingen, zoals de dreiging van een handelsoorlog en militaire spanningen, zorgen voor onrust. Dat dwingt ons steeds de juiste balans te houden tussen geld uitgeven en buffers opbouwen voor economisch slechtere tijden’, aldus minister Hoekstra.
Begrotingstekort / Overheidssaldo
2012
2013
2014
2015
2016
2017
als % bbp
-3,9
-2,4
-2,3
-2,1
0,4
1,1
in miljard €
-25,1
-15,5
-15,0
-14,0
2,6
8
Overheidsschuld
2012
2013
2014
2015
2016
2017
als % bbp
66,3
67,8
68
64,6
61,8
56,7
in miljard €
428
443
451
441
434
416
Arbeidsmarkt
Het aantal werkenden nam in 2017 toe met bijna 200.000: de sterkste stijging sinds 2008. De werkloosheid daalde tot onder de 5%. Eind 2017 lag de werkloosheid zelfs op het laagste niveau in meer dan 8 jaar. De lonen stegen in 2017 gematigd; met 1,5% ten opzichte van 2016. De lonen stegen in de marktsector sneller dan bij de overheid en groeiden ongeveer even snel als de prijzen.
Woningmarkt
De huizenprijzen bleven in 2017 stijgen. Een huis in Nederland was eind 2017 gemiddeld 8,2% duurder dan een jaar eerder. Daarmee stegen de prijzen in het hoogste tempo in 15 jaar. Met name in de 4 grote steden was er grote krapte op de huizenmarkt.
Financiële sector
Het afgelopen jaar heeft het kabinet flinke voortgang geboekt om de interventies af te bouwen, die het Rijk tijdens de crisis in de financiële sector heeft gedaan. De minister van Financiën heeft in 2017 zowel aandelen van ABN AMRO als de laatste aandelen van verzekeringsmaatschappij a.s.r. die de overheid nog in bezit had, verkocht.
Europa
Ook in de Europese Unie (EU) en de rest van de wereld trok de economische groei in 2017 aan. De EU en eurozone kenden een hogere groei dan voorgaande jaren, en lieten een verbetering van de overheidsfinanciën zien. Ook de overheidsschuld daalde licht, hoewel een aantal landen een schuld hebben die duidelijk boven de EU-norm van 60% bbp ligt.
Telegraaf 16.05.2018 De overheidsfinanciën zijn vorig jaar flink verder verbeterd. Het overschot op de rijksbegroting is ten opzichte van 2016 verdrievoudigd tot 8 miljard euro, 1,1 procent van de totale omvang van de Nederlandse economie. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort van 0,5 procent.
Dat staat in het Financieel Jaarverslag Rijk dat minister Wopke Hoekstra (Financiën) heeft aangeboden aan de Tweede Kamer. Het is het tweede jaar op rij waarin de overheid minder uitgaf dan dat er binnenkwam. Dat is mede te danken aan de sterker dan verwachte economische groei. Die kwam in 2017 uit op 3,2 procent, het hoogste niveau sinds 2008. De sterke groei zorgt ervoor dat minder mensen werkloos thuiszitten. „Dat leidt automatisch tot meer belastinginkomsten en minder overheidsuitgaven”, aldus Hoekstra.
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Hoekstra noemt het „een mijlpaal” dat de staatsschuld daarmee voor het eerst in jaren onder de Europese norm van 60 procent lag. „Dat is erg goed nieuws”, aldus de minister. „Het betekent namelijk dat de last van de overheidsschuld steeds kleiner wordt.” Zo daalden de rentelasten op de overheidsschuld afgelopen jaar met 3,2 miljard euro.
„Dat is veel geld”, benadrukt Hoekstra. „Als we de schuld verder verlagen, dan krijgen we ruimte voor andere uitgaven en investeringen in onderwerpen die we met elkaar zo belangrijk vinden: in veiligheid, in onderwijs, in zorg, in duurzaamheid en het klimaat.” Bovendien is het volgens de bewindsman zaak een buffer aan te leggen voor als het economisch tij weer tegen gaat zitten.
AD 16.05.2018 De rijksoverheid heeft 2017 afgesloten met een begrotingsoverschot van 8 miljard euro. Dat blijkt uit het financiële jaarverslag dat minister van Financiën Wopke Hoekstra aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Gaat het goed in de wereld, dan gaat het goed met Nederland, aldus Minister Hoekstra.
Ook met de staatsschuld gaat het goed. De overheidsschuld zakte voor het eerst sinds de crisis weer onder de kritische grens van 60 procent die in de Europese Unie als maximum wordt gehanteerd. ,,Een mijlpaal”, aldus Hoekstra. Maar we zijn er nog niet, meent hij. Voor de crisis zat Nederland op een schuld van 43 procent. ,,Het moet verder naar beneden.” Het overschot wordt ingezet om de staatsschuld verder af te lossen.
Volgens Hoekstra profiteert Nederland sterk van de groeiende wereldeconomie. ,,Gaat het goed in de wereld, dan gaat het goed met Nederland.” Belastinginkomsten namen toe doordat meer mensen een baan vonden, terwijl de uitgaven aan bijvoorbeeld uitkeringen juist daalden.
Staatsschuld
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Hoekstra waarschuwt wel voor een onterechte juichstemming: ,,Sommige experts voorzien al het einde van de hoogconjunctuur.;; Ook de brexit brengt risico’s voor de Nederlandse economie met zich mee.
Vandaag 16.05.2018 , de derde woensdag in mei, is het verantwoordingsdag. Dit is de tegenhanger van Prinsjesdag, die op de derde dinsdag van september plaatsvindt.
NU 16.05.2018 De overheidsfinanciën zijn in 2017 flink verder verbeterd. Het overschot op de rijksbegroting is ten opzichte van 2016 verdrievoudigd tot 8 miljard euro, 1,1 procent van de totale omvang van de Nederlandse economie. Toen het vorige kabinet de begroting voor 2017 opstelde, rekende het nog op een tekort van 0,5 procent.
Dat staat in het Financieel Jaarverslag Rijk dat minister Wopke Hoekstra (Financiën) aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
Het is het tweede jaar op rij waarin de overheid minder uitgaf dan dat er binnenkwam. Dat is mede te danken aan de sterker dan verwachte economische groei. Die kwam in 2017 uit op 3,2 procent, het hoogste niveau sinds 2008.
De staatsschuld daalde naar 416 miljard euro. Dat is ruim 24 miljard euro minder dan waar het vorige kabinet in de Miljoenennota voor 2017 van uitging. De schuld was gelijk aan 56,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van 5,4 procentpunt ten opzichte van 2016.
Teruggekeken
Op de derde woensdag in mei, Verantwoordingsdag, wordt traditioneel teruggekeken op het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Het draait dan om drie belangrijke vragen: wat waren de plannen voor het afgelopen jaar, wat is er bereikt en wat heeft dat gekost? Kortom: is het door burgers betaalde belastinggeld wel op de juiste manier uitgegeven?
De Algemene Rekenkamer, het instituut dat de uitgaven van de rijksoverheid controleert, heeft het Financieel Jaarverslag Rijk nagekeken en beoordeeld. De rijksuitgaven zijn voor ruim 99,5 procent goed besteed, maar er valt over het algemeen nog wel wat aan te merken op het beleid. Er zijn in totaal 35 onvolkomenheden geconstateerd door de Rekenkamer, ongeveer net zoveel als vorig jaar.
Overgangsjaar
Hoekstra zei bij het overhandigen van de verantwoordingsstukken aan de Kamer dat hij in 2017 “maar” 67 dagen verantwoordelijk was voor de overheidsfinanciën en dat het kabinet-Rutte III 225 dagen demissionair was.
2017 was een overgangsjaar, concludeert Hoekstra. “En dus kan ik mijn invloed op de staat van de overheidsfinanciën van vorig jaar eigenlijk alleen maar overschatten. Maar niettemin ben ik erg blij met het goede rapport dat ik u kan overhandigen.”
AD 16.05.2018 De controle op zorg – en sportsubsidies die het ministerie van Volksgezondheid verstrekt, laat zwaar te wensen over. De tekortkomingen waren in 2017 zelfs zo pittig dat de Rekenkamer spreekt over ‘ernstige onvolkomenheden’.
Zo merkte het ministerie bij een subsidie aan een sportbond niet op dat deze bond voor de inzet van ‘stagiairs’ een dagvergoeding betaalde van 350 euro bruto. Terwijl de officiële stagevergoeding van het rijk maximaal 586 euro bruto per maand bedroeg.
Geen incident
Dit is geen incident, ziet de Rekenkamer. ,,Wij constateren dat de minister van VWS nog geen sluitend beleid ter voorkoming van misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies heeft. Vorig jaar wezen wij de minister ook op deze tekortkomingen. Naar ons oordeel zijn deze in 2017 ernstiger dan wij vorig jaar aangaven.”
Als gevolg daarvan bestaat onzekerheid over de rechtmatigheid van diverse subsidies, aldus de rekenmeesters. De Rekenkamer telde fouten en onzekerheden (de vraag of de subsidie rechtmatig was) op tot een totaal van 960,9 miljoen euro.
De Rekenkamer telde fouten en onzekerheden (de vraag of de subsidie rechtmatig was) op tot een totaal van 960,9 miljoen euro.
Dat bedrag heeft voor ruim 95 procent betrekking op subsidies, aldus de rekenmeesters. Het ministerie heeft in 2017 voor ongeveer 1,36 miljard euro aan zulke financiële injecties verleend.
Vorig jaar wezen wij de minister ook op deze tekortkomingen. Naar ons oordeel zijn deze in 2017 ernstiger dan wij vorig jaar aangaven, aldus Algemene Rekenkamer.
De Rekenkamer meldt verder dat er is nog te weinig vooruitgang is geboekt bij het toetsen van subsidies op staatssteun (daarvan moet melding zijn gemaakt in Brussel en ze moeten zijn toegestaan door de Europese Commissie). Bijna de helft van de regelingen moet nu nog worden getoetst. En als er al een controle heeft plaatsgevonden, dan is die niet altijd goed uitgevoerd.
Niet nieuw
Het probleem met controles op subsidies is niet nieuw, maar wel verergerd. Zowel in 2016 als over de periode 1999-2012 merkte de Rekenkamer het subsidiebeheer aan als een ‘onvolkomenheid’. Ook in andere jaren is aandacht gevraagd voor verbetering.
In een reactie onderschrijft minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid het belang van een toets op staatssteun. ,,Het is mijn inzet om alle subsidies te toetsen op staatssteun.” Al noemt De Jonge dit een ‘forse reparatie’.
Wat betreft het misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies gaat de minister dit jaar een aantal controles verder verbeteren, belooft hij. Het gaat om risicoanalyses en het delen van bevindingen. Verder wordt de kwaliteit van het beheer intern in de gaten gehouden. Ook de controles zelf worden nagelopen en zo nodig aangescherpt, aldus de bewindsman.
AD 16.05.2018 Het kabinet geeft lang niet altijd goed inzicht in het geld dat ministers besteden. Burgers weten daarom niet of ze waar krijgen voor hun geld.
Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie en communicatietijdperk leven, aldus Arno Visser
Die kritiek uitte de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, vanochtend bij het aanbieden van de verantwoordingsstukken over 2017. Hij noemt de beperkte informatieverstrekking ‘niet van deze tijd’. ,,Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie- en communicatietijdperk leven”, aldus Visser.
Visser noemt als voorbeeld het Rijksvastgoedbedrijf. Daar werden resultaten mooier voorgespiegeld dan ze in werkelijkheid waren. Het kabinet meldt aan de Kamer dat de verkoop van 83 Rijksgebouwen 102 miljoen euro heeft opgebracht. Het verzuimt echter te melden dat de boekwaarde van deze panden eerst met 100 miljoen euro naar beneden werd gebracht. De werkelijke opbrengst was per saldo dus maar 2 miljoen, concludeert de Rekenkamer.
Reïntegratietrajecten
Een ander voorbeeld van onduidelijke informatieverstrekking komt van het ministerie van Sociale Zaken, en dan specifiek over de resultaten die het UWV heeft behaald om mensen vanuit een uitkering aan het werk te krijgen. In het jaarverslag van het ministerie staat slechts vermeld dat het UWV een kwart van het budget van 206 miljoen euro niet heeft opgemaakt. Onvermeld blijft dat dat komt omdat het UWV minder reïntegratietrajecten inkocht dan het eerder verwachtte. Die informatie is echter alleen in het jaarverslag van het UWV zelf te lezen.
AD 16.05.2018 Het kabinet geeft lang niet altijd goed inzicht in het geld dat ministers besteden. Burgers weten daarom niet of ze waar krijgen voor hun geld.
Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie en communicatietijdperk leven, aldus Arno Visser.
Die kritiek uitte de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, vanochtend bij het aanbieden van de verantwoordingsstukken over 2017. Hij noemt de beperkte informatieverstrekking ‘niet van deze tijd’. ,,Uit ons onderzoek blijkt steeds weer dat de informatie die nodig is om vooruit te kijken er niet is. En dat terwijl we in een informatie- en communicatietijdperk leven”, aldus Visser.
Visser noemt als voorbeeld het Rijksvastgoedbedrijf. Daar werden resultaten mooier voorgespiegeld dan ze in werkelijkheid waren. Het kabinet meldt aan de Kamer dat de verkoop van 83 Rijksgebouwen 102 miljoen euro heeft opgebracht. Het verzuimt echter te melden dat de boekwaarde van deze panden eerst met 100 miljoen euro naar beneden werd gebracht. De werkelijke opbrengst was per saldo dus maar 2 miljoen, concludeert de Rekenkamer.
Reïntegratietrajecten
Een ander voorbeeld van onduidelijke informatieverstrekking komt van het ministerie van Sociale Zaken, en dan specifiek over de resultaten die het UWV heeft behaald om mensen vanuit een uitkering aan het werk te krijgen. In het jaarverslag van het ministerie staat slechts vermeld dat het UWV een kwart van het budget van 206 miljoen euro niet heeft opgemaakt. Onvermeld blijft dat dat komt omdat het UWV minder reïntegratietrajecten inkocht dan het eerder verwachtte. Die informatie is echter alleen in het jaarverslag van het UWV zelf te lezen.
Telegraaf 16.05.2018 Het ministerie van Cultuur verstrekt te makkelijk subsidies aan musea en theaters, vindt de Algemene Rekenkamer. Eerder hadden de rekenmeesters al aangegeven dat het Rijk subsidiegeld moet terugvorderen als cultuurinstellingen niet goed presteren. Het ministerie heeft weliswaar stappen gezet, maar de Rekenkamer is nog verre van tevreden.
Voor de subsidieperiode 2013-2016 heeft toenmalig minister Jet Bussemaker (Cultuur) vier prestatie-eisen aan cultuurinstellingen opgelegd. Om in aanmerking te kunnen komen voor het met 1,9 miljard euro gevulde subsidiepotje voor cultuur moesten ze een bepaald bezoekersaantal halen, ruime openingstijden hanteren, en voldoende leerlingen trekken uit een basis- en voortgezet onderwijs.
De Algemene Rekenkamer ziet echter dat het ministerie besloten heeft om alleen maar tot terugvordering van subsidies over te gaan als bezoekersaantallen niet worden gehaald, de overige eisen heeft de PvdA-bewindsvrouw laten varen. De Rekenkamer vindt dat slap en stelt ook vast dat de Tweede Kamer er door Bussemaker niet over is geïnformeerd. Dat had ‘wel voor de hand’ gelegen.
Onvoldoende bezoekers
Van de 86 gesubsidieerde cultuurinstellingen hebben er in 2013-2016 zeven onvoldoende bezoekers weten te trekken, constateert de Rekenkamer. Het ministerie heeft ze voor zo’n 56.000 euro aan sancties opgelegd. Dat bedrag had waarschijnlijk dus veel hoger kunnen en moeten zijn.
AD 16.05.2018 Het gaat goed met Nederland. De zogenaamde brede welvaart in ons land laat op de meeste gebieden een stijgende lijn zien. Zo gaat de veiligheid omhoog, evenals de gezonde levensverwachting en het vertrouwen in de medemens en in organisaties. Dat volgt uit de resultaten van de Monitor Brede Welvaart 2018 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Om de brede welvaart te bepalen is niet alleen gekeken naar inkomen en vermogen, maar ook naar zaken als de ervaren gezondheid, woonlasten, het persoonlijk welzijn en vertrouwen in anderen. Nederland scoort in vergelijking met veel andere landen in Europa op de meeste onderdelen hoog tot zeer hoog. Ook de materiële welvaart en het welzijn stijgen.
Ongelijk
De welvaart is nog steeds wel ongelijk verdeeld. Hoogopgeleiden en inwoners met een Nederlandse achtergrond hebben een hogere brede welvaart dan laagopgeleiden en mensen met een niet-westerse achtergrond.
Niet alles gaat goed. De filedruk, de invloed van burgers op het openbaar bestuur, de kwaliteit van wonen en de tevredenheid over de vrije tijd staan licht in de min. Ook wat het milieu betreft zijn er zorgen, met name over de waterkwaliteit en de biodiversiteit.
Het CBS heeft ook gekeken naar de invloed van onze welvaart op het buitenland, en dan met name op de armste landen. Daar scoren we beduidend minder. De trend geeft aan dat wij in toenemende mate fossiele brandstoffen en biomassa uit de rest van de wereld betrekken. Het CBS neemt deze cijfers mee omdat hiermee natuurlijk kapitaal aan deze landen wordt onttrokken.
De broeikasgas-voetafdruk, de mate waarin Nederland verantwoordelijk is voor het schadelijke broeikasgas, nam in 2017 eveneens toe.
Telegraaf 16.05.2018 Het gaat redelijk tot goed met de welvaart in Nederland, maar niet iedereen vaart daar wel bij. Hoogopgeleide autochtone mannen hebben een hogere levensstandaard dan de rest van de bevolking.
Er is een kloof tussen die groep en vrouwen, lager opgeleiden en allochtonen, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek vanochtend in een eerste onderzoek naar de ’brede welvaart’. Het CBS kijkt daarin niet alleen naar het inkomen, maar ook naar zaken als gezondheid, woonlasten en sociale samenhang.
Criminaliteit
Op bijna al die punten scoren hoogopgeleiden, dus mensen met een hbo- of universitair diploma, (ver) boven het landelijk gemiddelde. Hun enige pijnpunt: ze zijn vaker slachtoffer van criminaliteit. Nederlanders met een mbo-achtergrond of lager zijn op veel punten juist slechter af dan het gemiddelde.
Ook uitgesplitst naar achtergrond zijn er duidelijke verschillen, zegt het CBS: autochtone Nederlanders scoren op geen enkel punt onder het gemiddelde, allochtonen – uit westerse landen of niet, maakt weinig uit – zitten op (bijna) alle aspecten van welvaart onder het gemiddelde.
Overgewicht
Dat gemiddelde ligt overigens best hoog, vindt het CBS. „De brede welvaart gaat over het algemeen omhoog. Alleen bij het aantal mensen met overgewicht, de tevredenheid met vrije tijd en het oppervlak aan beschermde natuur is de trend de afgelopen acht jaar negatief geweest.” Ook vergeleken met andere EU-landen doen ’we’ het qua welvaart best goed.
Op een aantal vlakken moeten we wel opletten, waarschuwen de statistici. Zo horen onze schoolklassen tot de grootste van Europa, en zijn ze de laatste jaren ook steeds groter geworden. Tegelijkertijd dalen onze uitgaven aan onderwijs, en zijn er relatief weinig docenten ten opzichte van de totale bevoling.
Ook geven Nederlanders opvallend veel geld uit om te wonen: de ’woonquote’, het gedeelte van het inkomen dat opgaat aan huur of hypotheek, is in bijna geen ander EU-land hoger dan hier.
Natuur
De ontwikkelingen van de brede welvaart op termijn, is minder positief dan die van nu. Vooral op het gebied van klimaat en energie is sprake van een slechter beeld. Ook zijn er zorgen over de krimp van het areaal beschermde natuurgebieden. Met het percentage bos en natuur van het totale landoppervlakte scoort Nederland met 16 procent het laagste van alle EU-landen.
NOS 16.05.2018 We zijn gelukkig, met onze economie gaat het goed en socialer dan nu zijn we nog nooit geweest, blijkt uit de Monitor Brede Welvaart, een onderzoek naar de welvaart van Nederland van het CBS. Maar, vraag je je misschien af, waarom merk ik hier persoonlijk niets van? Bovenstaande conclusies zijn gebaseerd op gemiddelden, voor elke bevolkingsgroep zijn er natuurlijk uitschieters naar boven en beneden.
Zo is er een groot verschil in het rapport dat meteen opvalt: hoogopgeleiden hebben het op de meeste terreinen beter dan laagopgeleiden. Dat geldt voor het inkomen, vermogen, werkloosheid, ervaren woonlasten, vrijwilligerswerk, vertrouwen in andere mensen en persoonlijk welzijn (financiële situatie, gezondheid, sociaal leven, etc.) Mensen met een hogere opleiding zijn eigenlijk op alle vlakken positiever dan laagopgeleiden, met uitzondering van de tevredenheid met het sociale leven.
Het verschil tussen het welvaartsniveau tussen hoog- en laagopgeleiden komt het duidelijkst naar voren bij het persoonlijk welzijn. Ruim drie kwart van de hoogopgeleiden beoordeelt dit positief, tegenover de helft van de laagopgeleiden.
Ook zijn er verschillen tussen geslacht. Mannen ervaren een hogere welvaart dan vrouwen, maar vrouwen zijn wel gelukkiger met hun reistijd naar het werk. Daarnaast is te zien dat mensen met een migratieachtergrond op veel onderdelen een lagere brede welvaart hebben dan mensen met een Nederlandse achtergrond. Dat is deels te verklaren doordat zij jonger en lager opgeleid zijn dan gemiddeld.
Wat weten we nog meer?
In 2017 was 85,4 procent van de volwassenen tevreden met hun leven. 3,5 procent was dat niet. Daarbij valt op dat mensen in de leeftijd van 65 tot 75 jaar iets meer dan gemiddeld tevreden zijn (88,9 procent): dan zijn ze namelijk aan hun pensioen begonnen. Ook zijn hoogopgeleiden (89,6 procent) tevredener dan laagopgeleiden (81,3 procent).
Mensen met een Nederlandse of een westerse achtergrond zijn gelukkiger dan personen met een niet-westerse migratieachtergrond, blijkt uit de cijfers. Iets meer dan 75 procent van de mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is tevreden.
CBS/BEWERKING NOS
Op gebied van persoonlijk welzijn scoren mannen (64,6 procent) hoger dan vrouwen (59,4 procent). Dat komt omdat vrouwen zich vaker onveilig voelen. Jongeren hebben een hoger persoonlijk welzijn dan ouderen: zij geven over het algemeen aan tevredener te zijn met hun gezondheid, meer vertrouwen te hebben in de instituties en zich veiliger te voelen dan ouderen.
Opleiding
Bijna een derde van de Nederlanders is hoogopgeleid (30,1 procent). Meer dan 30 procent van de mannen is hoogopgeleid en 29,9 procent van de vrouwen. Hoger opgeleiden hebben vaker een langere levensduur, betere gezondheid en participeren meer in de maatschappij. Het aantal hoogopgeleiden stijgt al jaren: zowel bij mannen als vrouwen, al stijgt het iets meer bij vrouwen. Daarom is het percentage voor het eerst vrijwel gelijk. Van de mensen met een niet-westerse achtergrond is ongeveer een vijfde (20,8 procent) hoogopgeleid.
En goed nieuws, want bijna 80 procent van de Nederlanders vindt hun gezondheid (zeer) goed. Meer dan 81 procent van de mannen en 77 procent van de vrouwen is tevreden. Vrouwen zijn iets minder positief omdat ze vaker last hebben van langdurige aandoeningen, lichamelijke beperkingen en belemmeringen door pijn. Natuurlijk neemt de (ervaren) gezondheid af met leeftijd: zo voelt 95,2 procent van de 15-jarigen zich nog gezond, maar van de 75-plussers maar 59,2 procent. Jonge mensen met een niet-westerse migratieachtergrond zijn vaak positiever over hun gezondheid dan jongeren met een westerse achtergrond.
CBS/BEWERKING NOS
De huizenmarkt, daar hebben we de laatste tijd genoeg negatieve verhalen over gehoord. De huizen worden steeds duurder en dan moet je het geluk hebben om überhaupt een huis te kunnen kopen. Bijna 5 procent van de huiseigenaren geeft aan onder een zware financiële last gebukt te gaan. Huishoudens met een kostwinner van 35 tot 65 jaar ervaren de woonlasten zwaarder dan jongere huishoudens.
Voor huurders is de financiële last nog hoger: meer dan 20 procent vindt het lastig om maandelijks de huur te betalen. Vooral huurders tot 35 jaar zijn een relatief groot deel van hun inkomen kwijt aan woonlasten, toch vinden de 35- tot 65-jarigen de financiële lasten zwaarder.
Wantrouwen?
Maar geven al die financiële lasten dan geen wantrouwen in de maatschappij? Blijkbaar niet, want 62,2 procent van de mensen heeft vertrouwen in de medemens. Mannen vertrouwen iets sneller (64,8 procent) dan vrouwen (59,6 procent). Het vertrouwen in anderen is bij de leeftijdsgroep 65 tot 75 jaar het laagst (54,4 procent). Ook mensen met een niet-westerse migratieachtergrond (43,9 procent) en laagopgeleiden (48,4 procent) vertrouwen minder dan gemiddeld mensen.
CBS/BEWERKING NOS
De cijfers verschillen dus per groep, maar toch is de grote lijn hetzelfde: we zijn gewoon echt gelukkiger, hebben meer vertrouwen en voelen ons gezond. Ook al lijkt dat misschien soms niet zo.
NOS 16.05.2018 Over het algemeen lijkt het alsof het niet zo goed gaat met Nederland. We klagen veel: over de politiek, de economie, het weer en soms zelfs over het Eurovisie Songfestival. Toch klopt dit negatieve beeld niet, want het gaat gemiddeld heel goed met ons land. Op economisch, sociaal en cultureel gebied, hoe gelukkig we zijn en hoeveel vertrouwen we hebben. Alles verbetert, maar er is een kanttekening: onze invloed op het milieu. Onze welvaart laat onder meer een grote ‘broeikasgasvoetafdruk’ achter.
Dat blijkt uit de Monitor Brede Welvaart, een onderzoek naar de welvaart van Nederland van het CBS. Die zogeheten brede welvaart is een maatstaf voor meer dan alleen inkomen: het gaat ook over de samenleving, veiligheid, wonen, gezondheid en meer.
En wil je de uitgebreide uitleg van alle cijfers?Klik dan hier.
De brede welvaart in Nederland gaat omhoog. Vergeleken met andere landen in de Europese Unie is onze welvaart hoog en op een aantal vlakken zelfs heel hoog. Zo zijn veel mensen tevreden: maar liefst 85 procent van de Nederlanders gaf het leven een 7 of hoger in 2017. Daarmee staan we op plek 1 van Europa, we zijn dus het gelukkigst. In 2016 stonden we nog op de 13de plek.
Ook het opleidingsniveau is gestegen. In 2010 had 72 procent in de leeftijd van 25 tot en met 64 jaar minimaal een startkwalificatie op de arbeidsmarkt (havo-, vwo- of mbo-diploma), in 2017 was dit percentage gestegen tot 78. Daarmee behoort Nederland tot de middenmoot van Europa.
CBS/BEWERKING NOS
Ook werkte vorig jaar 67 procent van de bevolking tussen de 15 en 74 jaar oud. Niet veel? Jawel hoor, we staan daarmee op de vijfde plek van de ranglijst van Europa. En in 2016 stond Nederland nog op plek 28. In Nederland kennen we ook een grote groep vrijwilligers: met 40 procent aan Nederlanders die vrijwilligerswerk doen, staan we op de eerste plek van Europa.
Ook ons sociale leven bloeit. In 2010 gaf 92 procent van de Nederlanders aan meerdere keren per maand contact te hebben met vrienden, familie en collega’s. In 2016 is dit toegenomen tot 94 procent. Het vertrouwen in de mensen om ons heen is tevens gegroeid: 58 procent van de Nederlanders gaf in 2010 aan mensen om zich heen te vertrouwen, nu is dat 63 procent. Met deze cijfers staan we ook boven aan de ranglijst van Europa.
De toekomst ziet er ook rooskleurig uit. De economie blijft waarschijnlijk aantrekken, het vertrouwen van burgers is stabiel en ook de gezondheid en het opleidingsniveau is positief.
CBS/BEWERKING NOS
Maar er is niet alleen maar optimisme: Nederland legt druk op het milieu en de niet-hernieuwbare grondstoffen in andere landen. De blootstelling aan fijnstof is wel verbeterd (van 17,3 microgram per m3 lucht tot 11,8 microgram), en het vermogen om hernieuwbare elektriciteit op te wekken, is ook gestegen. Maar nog steeds staan we met deze indicatoren als Nederland onder in de Europese ranglijst. De fijnstofconcentratie overschrijdt zelfs op meerdere plekken de Europese norm.
Ook is in de periode 2010 tot en met 2017 het percentage beschermd natuurgebied gedaald naar 13. Hiermee staat Nederland op de 19de plaats van Europa. Ook het stikstofoverschot, door de uitstoot van boerenbedrijven, is hoog (plek 27 op ranglijst).
Broeikasgasvoetafdruk
Maar het grootste probleem is nog onze broeikasgasvoetafdruk. Dat is de schade op het milieu van onder meer de (productie van) spullen die we kopen, het voedsel dat we eten en de reizen die we maken. Onze broeikasgasvoetafdruk is vorig jaar met meer dan 8 procent gestegen: van 14 ton CO2-equivalenten per inwoner in 2016 naar 15 ton in 2017. En hoe groter die afdruk, des te meer effect op klimaatverandering.
De jaarlijkse broeikasgasuitstoot op Nederlands grondgebied neemt dan wel af, toch staat Nederland nog steeds onder aan de ranglijst binnen de EU. In 2015 werd besloten dat de uitstoot in 2020 25 procent lager moet zijn, we zitten nu op 13 procent lager.
Het gaat goed met de brede welvaart in Nederland, nu het milieu nog.
Telegraaf 16.05.2018 Het is onduidelijk of het geld dat Nederland uitgeeft voor vluchtelingenopvang rond Syrië goed is besteed. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in het onderzoek waarin ze de uitgaven van alle ministeries onder de loep neemt.
Voor opvang van Syrische vluchtelingen in buurlanden Turkije, Libanon, Irak en Jordanië geeft het kabinet meer geld uit dan het jaarverslag van minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) meldt. Over 2016 en 2017 werd in totaal 424 miljoen euro besteed, inclusief 95 miljoen voor Syrië zelf, terwijl er voor die periode eigenlijk maar 260 miljoen euro beschikbaar was, zo schrijft de Rekenkamer.
„Voor het parlement is het lastig uit het jaarverslag van BHOS op te maken waaraan de budgetten besteed worden”, schrijft de Rekenkamer. „Ook de begroting biedt dat inzicht niet vooraf. Of dit geld doeltreffend is besteed, kan wellicht pas over enkele jaren vastgesteld worden.”
NU 15.05.2018 In Den Haag staat de derde woensdag in mei traditiegetrouw in het teken van Verantwoordingsdag. Het kabinet legt dan verantwoording af aan het parlement over het voorgaande kalenderjaar.
We kennen allemaal Prinsjesdag, de derde dinsdag in september, waarop het kabinet de begroting voor het komende jaar presenteert.
Het gebeurt niet vaak in Den Haag dat er zo uitgebreid wordt teruggekeken op gevoerd beleid.
Het draait op Verantwoordingsdag om drie belangrijke vragen: Wat waren de plannen voor het afgelopen jaar, wat is er bereikt en wat heeft dat gekost? Kortom: is het door burgers betaalde belastinggeld wel op de juiste manier uitgegeven?
Het kabinet publiceert de verantwoordingstukken in de vorm van jaarverslagen van alle ministeries (het Rijksjaarverslag) en de toelichting daarop (het Financieel Jaarverslag van het Rijk). De Tweede Kamer wordt zo geholpen met haar belangrijkste taak: het controleren van de regering.
Eigenlijk wordt op Verantwoordingsdag gekeken naar wat er terecht is gekomen van de beloften op Prinsjesdag. Op beide dagen overhandigt de minister van Financiën de stukken aan de Kamer in een speciaal koffertje.
Verschillen Verantwoordingsdag en Prinsjesdag
Verantwoordingsdag
Kabinet blikt terug
Minister van Financiën biedt Financieel Jaarverslag van het Rijk en Rijksjaarverslag aan
Antwoord op de vragen:
Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?
Hebben we gedaan wat we daarvoor zouden doen?
Heeft het gekost wat we dachten dat het zou kosten?
Prinsjesdag
Kabinet blikt vooruit
Minister van Financiën biedt Miljoenennota en Rijksbegroting aan
Antwoord op de vragen:
Wat willen we bereiken?
Wat gaan we daarvoor doen?
Wat gaat dat kosten?
Rekenen
Er is die dag ook een grote rol weggelegd voor de Algemene Rekenkamer, het instituut dat de uitgaven van de rijksoverheid controleert. Want tegelijkertijd met de publicatie van de jaarverslagen, geeft de Algemene Rekenkamer per ministerie een oordeel over de stukken.
Hebben de ministers het geld in 2017 volgens de regels geïnd en uitgegeven? Zijn de zaken goed georganiseerd op de ministeries? Hebben de ministers voldoende zicht of het beleid de juiste resultaten heeft? Die vragen staan voor de Rekenkamer centraal.
Zo’n oordeel kan soms hard aan komen. Dat weten ze in ieder geval nog bij de Belastingdienst (als onderdeel van Financiën). Het ministerie kreeg de afgelopen twee jaar nogal wat te verstouwen op Verantwoordingsdag. De Algemene Rekenkamer heeft het dan in jargon over ‘onvolkomenheden’ of zelfs ‘ernstige onvolkomenheden’ als men het echt te bont heeft gemaakt.
Dat klinkt allemaal erg formeel, maar zo’n stempel kan nogal wat gevolgen hebben. De bewindspersoon in kwestie moet in het debat dat volgt op de verantwoordingsstukken laten weten hoe de problemen worden aangepakt en opgelost.
Soms krijgt het hele kabinet een tik op de vingers van de Rekenkamer, zoals vorig jaar gebeurde. De effecten van de overheidsuitgaven waren in het jaar 2016 onduidelijk, luidde de conclusie.
Daarmee werd direct de kernvraag beantwoord of burgers waar voor hun belastinggeld hebben gekregen.
Afronden
Het debat over de stukken volgt meestal een week na de publicatie. De minister van Financiën en de minister-president zijn daar in ieder geval bij aanwezig.
De jaarverslagen worden vervolgens door de Tweede en eerste Kamer behandeld als wetsvoorstellen. Als beide Kamers die wetten aannemen, is het begrotingsjaar afgesloten.
AD 15.05.2018 Nederlanders laten het geld dankzij de sterk draaiende economie weer volop rollen. Met name aan auto’s, elektrische apparaten, woninginrichting, kleding en horeca geven we meer geld uit, blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.
De consumptie groeide het eerste kwartaal van 2018 met 3 procent, aldus Centraal Bureau voor Statistiek.
Het was jarenlang dé grote makke van de economie. Nederlanders waren tot lang na de crisis zo pessimistisch dat ze de hand op de knip hielden en geen grote uitgaven durfden te doen. Dat sentiment is nu totaal gekeerd.
In de eerste drie maanden van dit jaar gaven huishoudens 3 procent meer uit dan in het eerste kwartaal van 2017, aldus het Centraal Bureau voor Statistiek. Dat is de grootste groei in zeventien jaar. In totaal geven we al zestien kwartalen meer uit dan een jaar eerder.
Het geld gaat vooral naar auto’s, elektrische apparaten, kleding en de inrichting van woningen. Meer geld gaven we eveneens uit aan restaurants, cafébezoek en diensten. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen uit.
Het CBS verklaart de forse groei doordat steeds meer Nederlanders aan het werk zijn en de woningmarkt nog altijd in de lift zit.
Eerder maakte het Centraal Bureau voor Statistiek al bekend dat het aantal banen in het eerste kwartaal met 76.000 gestegen is en dat voor het eerst weer meer vaste contracten zijn uitgedeeld aan werknemers dan dat er een flexibele arbeidsrelatie werd aangegaan.
Al met al groeide de Nederlandse economie het eerste kwartaal met een half procent. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie 2,8 procent gegroeid. Of te wel: samen verdienen we dus bijna 3 procent meer dan de eerste maanden van 2017.
Export
Behalve dat consumenten meer hun portemonnee trekken, investeren bedrijven ook meer in machines, huisvesting en vervoermiddelen. Van de export moest Nederland het dit keer minder hebben. Opmerkelijk is wel dat de import voor het eerst in ruim twee jaar harder aantrok dan de export.
De uitvoer van goederen en diensten dikte op jaarbasis met bijna 4 procent aan. Een kwartaal eerder groeide de export nog bijna twee keer zo sterk. De import ging met bijna 5 procent vooruit.
NU 15.05.2018 SP-Kamerlid Ronald van Raak heeft dinsdag hard uitgehaald naar het kabinet en in het bijzonder naar premier Mark Rutte. Van Raak heeft er geen goed woord voor over dat het kabinet plannen lekt naar de media zonder eerst de Tweede Kamer daarover te informeren.
“Dit kabinet trekt zich opnieuw niets aan van de Tweede Kamer”, zei hij. Van Raak verwijst naar het recente lek met betrekking tot de Voorjaarsnota. Zo zou er extra geld naar onderwijs en veiligheid gaan.
“Maar het lekken is structureel”, merkt hij op. “Ministeries lekken structureel goed nieuws naar bevriende journalisten met als doel om de eigen minister positief in beeld te brengen. Vervolgens krijgen Kamerleden telefoontjes van journalisten om op de gelekte plannen te regeren.” En dat is waar het volgens Van Raak schuurt.
Kamerleden kunnen niet reageren op plannen waar zij niet over geïnformeerd zijn, zegt hij. “Dit is te gênant voor woorden. Dit is onfatsoenlijk. Zo dreigt dit een nepparlement te worden.”
Niet gewoon
Van Raak maakt zich al een langere tijd zorgen om het lekken vanuit het kabinet. Zo is het bijna een parlementaire traditie geworden dat de plannen uit de Miljoenennota al op straat liggen voordat het Prinsjesdag is. “Maar we mogen dit niet gewoon gaan vinden. Dit is niet gewoon”, zegt Van Raak.
“Dit gaat ook over het manipuleren van media. Dit is geen incident, dit is beleid. Dit gaat over de reusachtige afdelingen voorlichting die bezig zijn met manipuleren van media en publieke opinie.”
Hij pleit ervoor dat de premier de kwestie serieus neemt en strafrechtelijk onderzoek laat instellen naar de lekken. Het zal er waarschijnlijk niet van komen, “omdat de lekken vanuit de ministers komen”.
‘Onaanvaardbaar’
Van Raak staat overigens niet alleen in zijn kritiek op Rutte, die als premier eindverantwoordelijk is voor de lekken naar media. Onlangs tikte Kamervoorzitter Khadija Arib de premier in een brief op de vingers vanwege de vele lekken vanuit de ministeries. “Het behoeft geen betoog dat dit verschijnsel vanuit staatsrechtelijk oogpunt zeer ongewenst, zo niet onaanvaardbaar is”, schreef zij.
Een debat over de nieuwe lekken kreeg geen steun van de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU. Zij vinden het voldoende als het kabinet nog een keer op de brief van Arib gewezen wordt.
Van Raak: “Dat kan twee dingen betekenen: of deze partijen leggen zich erbij neer dat zij de strijd over hun eigen informatiepositie verloren hebben, of deze partijen worden eerder dan de rest van de Kamer over kabinetsplannen geïnformeerd. In beide gevallen is dat een kwalijke zaak.”
AD 09.05.2018 Het kabinet heeft overeenstemming bereikt over de zogeheten voorjaarsnota, waarmee de begroting voor dit jaar wordt aangepast. Hoe het kabinet het wegvallen van de inkomsten van de gaswinning wil opvangen, wil minister Wopke Hoekstra (Financiën) nog niet zeggen.
De regering maakt ieder voorjaar een tussenbegroting om de begroting van Prinsjesdag bij de tijd te brengen. Naar deze voorjaarsnota werd dit jaar extra uitgekeken, omdat het kabinet moet beslissen over de kostbare gevolgen van het terugschroeven van de gaswinning.
Het zou kunnen beslissen de staatsschuld te laten oplopen, het gat met eventuele meevallers te dichten of toch weer te gaan bezuinigen, maar tegen al die opties zijn ook weer bezwaren. Het kabinet bestaat uit partijen die zich laten voorstaan op een zuinig begrotingsbeleid, maar heeft ook beloofd dat burgers de economische groei in hun portemonnee moeten merken.
Hoekstra zwijgt nog over de manier waarop het kabinet het vraagstuk wil oplossen, omdat hij ‘dat eerst met de Tweede Kamer wil delen’.
NOS 09.05.2018 Het kabinet trekt extra geld uit voor onderwijs en de aanpak voor de knelpunten bij de politie en het Openbaar Ministerie. Onderwijs krijgt er dit jaar zo’n 65 miljoen bij vanwege een tegenvaller, die is ontstaan omdat er meer leerlingen en studenten naar school en de universiteit gaan. Het ministerie van Justitie en Veiligheid kan rekenen op een eenmalig bedrag van ook zo’n 65 miljoen euro.
Niets kwijt
Dit staat in de Voorjaarsnota van minister Hoekstra van Financiën, zo bevestigen bronnen rondom het kabinet. De Voorjaarsnota moet voor 1 juni naar de Tweede Kamer. Minister Hoekstra wilde nog niets kwijt over dit belangrijke overzicht over de mee- en tegenvallers van de afgelopen periode. “Ik ga eerst de Tweede Kamer informeren.”
Gas
Verder is de coalitie het na veel discussie eens geworden over de betaling van de kosten van het dichtdraaien van de gaskraan. De tegenvallende gasinkomsten moeten binnen de begroting worden opgevangen, dat heet officieel binnen het “uitgavenkader”. Het is nog onbekend om hoeveel geld het gaat.
Belangrijk besluit
Het herstel en de versteviging van de beschadigde huizen daarentegen hoeven niet te worden betaald uit de bestaande begroting, vinden VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. Dit geld komt uit de staatskas, waardoor het afbouwen van de staatsschuld minder snel gaat. Een belangrijk besluit, zegt NOS-verslaggever Ron Fresen.
“Door deze grote kostenpost op deze manier te betalen, wordt gezorgd dat er altijd geld is. Ook wordt voorkomen dat het schadeherstel in Groningen iedere jaar weer een speelbal wordt in de discussie over geld. Het kabinet hoeft dan niet te zeggen dat er bijvoorbeeld geen geld is voor de zorg, omdat de huizen daar verstevigd moeten worden.”
Compromis
De belofte van extra geld naar onderwijs en veiligheid is een compromis tussen de partijen, aldus Fresen. “De VVD en het CDA wilden geld voor veiligheid, de ChristenUnie en D66 hebben zich hard gemaakt voor onderwijs.”
Wat is de Voorjaarsnota?
Het is een tussentijds overzicht van de lopende begroting van het Rijk. Daaruit blijkt of sommige ministeries teveel geld hebben uitgegeven (‘tegenvallers) of dat er extra geld is (‘de meevallers’).
Als een minister meer geld blijkt nodig te hebben, wordt de begroting die op Prinsjesdag is gepresenteerd nog veranderd.
Werkdruk
Het extra geld voor onderwijs voorkomt dat het ministerie de komende tijd op andere uitgaven moet bezuinigen.
De coalitie wil voorkomen dat de sector, die onder druk staat in verband met de werkdruk en lagere salarissen, de dupe wordt van die verkeerde inschatting van de leerling- en studentenaantallen. Het gaat om geld dat wel op Prinsjesdag officieel wordt geregeld, voor de afgelopen tijd is al zo’n oplossing gevonden.
Naar verluidt zijn er grote meevallers omdat het ministerie van Sociale Zaken en het ministerie van Volksgezondheid geld overhouden. Bij Sociale Zaken komt dat door lagere AOW-uitgaven, bij Volksgezondheid omdat de lonen en prijzen minder zijn gestegen dan werd aangenomen.
Trouw 07.03.2018 De economie draait fantastisch, maar wie meer wil verdienen moet hopen op promotie of een nieuwe, beter betaalde baan. Wie blijft zitten waar ‘ie zit, gaat er nauwelijks op vooruit.
Voor loonstijgingen moeten werknemers nog even geduld hebben, meldt het Centraal Planbureau. Dit jaar merken werkenden – en dan vooral tweeverdieners – wel al een iets in hun portemonnee, dankzij belastingmaatregelen die voor hen gunstig uitvallen, maar de meeste Nederlanders moeten wachten tot 2019.
Dit jaar stijgen de lonen iets meer dan vorig jaar, verwacht het planbureau. In 2017 gingen ze 1,6 procent omhoog, dat zal in 2018 gemiddeld 2,2 procent zijn. Pas in 2019 maken óf de vakbonden een vuist, óf is er geen personeel meer te vinden, want dan zullen werkgevers instemmen met een loonstijging van gemiddeld 3,2 procent, voorspelt het CPB.
Vakcentrale voor professionals (VCP) is nog niet gerust op de effecten voor de koopkracht. “Een goed draaiende economie betekent niet per definitie een hoger besteedbaar inkomen. Tot op de dag van vandaag voelen de midden- en hogere inkomens de maatregelen die tijdens de crisis in gang zijn gezet. De lasten moeten nu echt omlaag, zodat werken weer lonend wordt”, zegt VCP-voorzitter Nic van Holstein.
Uiterst laag
Het kabinet heeft lastenverlichtingen aangekondigd voor volgend jaar, maar de grootste winst in koopkracht is een daling van de werkloosheid. Een werkloze die een uitkering weet in te wisselen voor betaalde baan heeft pas echt meer te besteden.
En daar heeft het CPB goed nieuws: de werkloosheid daalt van 4,9 procent in 2017 naar 3,9 procent dit jaar. Voor 2019 voorziet het een verdere afname naar een uiterst lage 3,5 procent. Maar dat cijfer gaat alleen om de groep die actief naar een baan zoekt en per direct beschikbaar is: op dit moment iets minder dan 400.000 mensen.
Dan is er nog een groep, van bijna 3,9 miljoen mensen, die geen werk heeft. Het gros daarvan wil niet werken, is gepensioneerd of is te ziek. Maar zeker een half miljoen van hen wil wel aan de slag, maar staat niet als werkloos in de boeken. Daarnaast zijn er de parttimers die meer uren willen draaien. Dus wellicht is de ruimte op de arbeidsmarkt minder krap dan die lijkt.
Het CPB verwacht toch dat door ‘de toenemende schaarste aan arbeidskrachten’ bedrijven vaker een vast contract aanbieden. Een op de vijf bedrijven heeft al een personeelstekort, meldt het CPB. Toch blijft ook het aantal flexbanen toenemen en blijft Nederland, in de woorden van de vakbonden, kampioen flexwerk.
Telegraaf 06.03.2018 De economie groeit volgens het Centraal Planbureau als kool. D66-leider Pechtold wil, als er geld overblijft, dat het kabinet dat stopt in het verkleinen van de staatsschuld. „In tijden dat het toeneemt, moet je het niet allemaal zomaar weer uitgeven.”
Pechtold deed zijn uitspraken in praatprogramma Pauw. De democraat vindt het ’fijn’ dat Nederland weer goede cijfers noteert. Wel benadrukte hij dat het slechts om ’prognoses’ gaat.
Naast het terugschroeven van de staatsschuld hoopt de D66-voorman dat het kabinet de kans ziet om de belastingen voor werkenden in te perken. Als derde wens op zijn verlanglijst staan investeringen. „Het CDA zal dan veiligheid roepen, D66 mikt op onderwijs.”
VK 06.03.2018 Het gaat uitstekend met de Nederlandse economie, zo blijkt uit nieuwe prognoses van het Centraal Planbureau. ‘De Nederlandse economie is op stoom.’ Dit en volgend jaar groeit de economie met respectievelijk 3,2 en 2,7 procent. Nederland hoort daarmee bij de beter presterende eurolanden.
Als het CEP, het Centraal Economisch Plan, niet elk jaar rond dezelfde datum zou verschijnen, zou je haast vermoeden dat het CPB de coalitiepartijen een zetje wil geven twee weken voor de raadsverkiezingen. Deze jubelende ramingen schreeuwen de kiezer toe: de crisis ligt achter ons, we leven in hoogtijdagen. De Nederlandse economie is momenteel een zoete cocktail van ‘aantrekkende werkgelegenheid, hoger beschikbaar inkomen, hogere consumptie en meer investeringen’.
Wellicht het mooiste nieuws voor het kabinet: de werkloosheid daalt volgend jaar naar 3,5 procent. Sinds 2001 was dat cijfer niet zo laag. De vraag naar werk stijgt tegelijkertijd, maar dat kan de economie simpel aan: ‘De krachtige werkgelegenheidsgroei absorbeert met gemak het stijgende arbeidsaanbod.’
Nederland surft op een mondiale hoogconjunctuur, een wereldwijde economische golf, en doet het extra goed vanwege twee binnenlandse factoren: een bloeiende woningmarkt en ‘expansief begrotingsbeleid’. Oftewel, de regering geeft flink geld uit – aan onder meer zorg, onderwijs en defensie – en dat is goed voor de economie. Die spendeerdrift heeft wel gevolgen voor de begrotingsbalans. Het overschot, het geld dat aan het eind van het jaar onder de streep overblijft, groeit minder hard dan de andere economische cijfers: 1,1 procent van het bruto binnenlands product dit jaar en 0,7 volgend jaar.
Jarenlang moest premier Rutte bij nieuwe CPB-cijfers constateren dat de economie weliswaar aantrok, maar dat de burger er nog weinig van merkte. Nu kan hij met het nieuwste CEP in de hand sparren met stijgende koopkrachtcijfers. Mensen vinden weer werk, hebben meer te besteden en laten het dan ook letterlijk rollen. Toch kan CPB-baas Laura van Geest het niet laten een beetje roet in het eten te gooien. Koopkrachtplaatjes zijn niet zaligmakend, schrijft ze vandaag in de Volkskrant: de individuele situatie is simpelweg niet af te lezen uit een verraderlijk absoluut koopkrachtcijfer.
Een CEP zonder kanttekeningen bestaat niet, dat geldt ook voor deze prognose. Het Planbureau waarschuwt voor onzekerheden in het buitenland. Het Verenigd Koninkrijk gaat door zwaar Brexit-weer en blijft economisch achter bij de eurozone. ‘Onzekerheid over de Brexit ontmoedigt investeringen.’ Ook binnen de eurozone liggen risico’s op de loer, zoals ‘een aantal zwakke banken’ en ‘beperkte beleidsruimte’ van de Europese Centrale Bank om economische schokken op te vangen. Nog niet opgenomen in dit CEP: de Italiaanse verkiezingsuitslag, die daar tot een politieke impasse dreigt te leiden.
NU 06.03.2018 De goede cijfers over de Nederlandse economie betekenen niet dat er automatisch meer geld beschikbaar is om uit te geven. Daarvoor waarschuwt minister Wopke Hoekstra (Financiën) na publicatie van de jongste prognoses.
Hoekstra hamert op de noodzaak om in goede tijden een buffer op te bouwen en te zorgen voor ”vlees op de botten”. Dan hoeft er niet meteen te worden bezuinigd als het tijdelijk economisch slechter gaat.
De bewindsman benadrukt ook dat de mooie cijfers geen garanties voor de toekomst geven. ”We moeten rekening houden met onzekerheden. Nederland is een open economie en daardoor zeer gevoelig voor de ontwikkelingen in de wereldeconomie.”
Het kabinet gaat nu kijken wat de cijfers voor de begroting betekenen: ”Welke mee- en tegenvallers er zijn en hoe we tegenvallers kunnen oplossen.”
Telegraaf 06.03.2018 De Nederlandse economie trekt verder aan. Het Centraal Planbureau becijfert voor dit jaar een groei van 3,2 procent en een groei van 2,7 procent in 2019.
Daarmee zit Nederland boven het Europese gemiddelde, waar het Verenigd Koninkrijk momenteel juist achterblijft. Onder andere door het vooruitzicht van de Brexit zijn bedrijven daar huiverig te investeren.
Op de Nederlandse arbeidsmarkt is een steeds groter tekort aan mensen op de werkvloer. Volgens de rekenmeesters daalt de werkloosheid in 2019 naar het laagste niveau sinds 2001, naar 3,5 procent. Door die krapte bieden bedrijven vaker een vast arbeidscontract of zijn ze bereid hogere lonen te betalen.
Wel stijgt de inflatie door de hogere arbeidskosten en ook door de verhoging van het lage btw-tarief volgend jaar.
Overschot
Het begrotingsoverschot is ondanks de groeiende economie dit jaar kleiner dan vorig jaar. Voor 2018 schat het CPB dat er een overschot is van 0,7 procent, voor volgend jaar zou dat 0,9 procent zijn.
De besluiten die nog moeten worden genomen rondom de gaswinning in Groningen hebben ongunstige gevolgen voor de overheidsfinanciën en de economische groei. Omdat dit nog allemaal niet uitgekristalliseerd is, zijn deze gevolgen nog niet in de cijfers verwerkt.
Gunstig
In een reactie zegt minister Wiebes (Economische Zaken) dat de ramingen bevestigen ’wat we eigenlijk al weten’: „De Nederlandse economie staat er goed voor.” Hij verwacht dat burgers en bedrijven ook steeds meer daarvan zullen merken. „Dat is ook een goede uitgangspositie voor de grote maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, zoals het energie- en klimaatvraagstuk en het betaalbaar houden van onze zorgkosten.”
Wel wijst hij nog op de risico’s voor de economie. „Denk aan onze intensieve handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk en de Brexit, of de dreiging van importheffingen in de Verenigde Staten”, aldus Wiebes. „Het kabinet zal zich blijven inzetten voor vrijhandel en een gelijk speelveld.”
Trouw 06.03.2018 De Nederlandse economie blijft, in Europees perspectief, bovengemiddeld presteren. Eén van de belangrijkste redenen, volgens het Centraal Planbureau: de stijgende overheidsuitgaven. Maar is het wel verstandig om veel geld uit te geven als het toch al goed gaat?
De conclusie van het Centraal Planbureau (CPB) komt juist op het moment dat het debat over al dan niet hogere overheidsuitgaven oplaait. De overheidsuitgaven stijgen onder dit centrum-rechtse kabinet snel.
Vorig jaar, het jaar dat het derde kabinet-Rutte aantrad, was nog sprake van een bescheiden groei, maar dit en volgend jaar groeit de begroting met respectievelijk ruim drie en ruim twee procent. Vrijwel gelijk opgaand met de economische groei, die in diezelfde jaren op 3,2 en 2,7 procent geraamd wordt. Vooral de extra uitgaven in het onderwijs en in defensie zijn daar debet aan. Eerder berekende De Nederlandsche Bank (DNB) al dat zonder die extra uitgaven de economie een klein procentpunt minder hard zou groeien.
Klassieke discussie
De discussie of overheidsuitgaven moeten meebewegen met de stand van de economische conjunctuur is klassiek. In tijden van voorspoed kun je groei nog eens extra stimuleren met de dan ook bij de overheid ruimer aanwezige middelen. Je kunt echter ook redeneren dat in tijden van voorspoed buffers moeten worden aangelegd voor slechter tijden. Voor de overheidsfinanciën zou dat betekenen dat in het laatste geval de overheidsschuld wordt afgelost, zodat er in slechtere tijden weer geleend kan worden.
Er komt, zeker in de huidige economische omstandigheden, een overweging bij. De overheid kan de economie stimuleren, maar als die al zo groeit ontstaat het gevaar van oververhitting: de productiemiddelen zijn al bijna optimaal bezet en er ontstaat een tekort aan arbeidskrachten, waardoor prijzen en lonen snel gaan stijgen.
Voor De Nederlandsche Bank en economen van de Rabobank was het al duidelijk voor deze nieuwste CPB-cijfers. De overheid dient op de rem te trappen. Volgens een rapport van de Rabobank doet de overheid het nog immer verkeerd: te veel bezuinigen in slechte tijden en te veel uitgeven als de zon weer schijnt. DNB-directeur Job Swank zei onlangs dat hij het politiek gezien wel begrijpt, maar ‘economisch is al dat stimuleren niet nodig’.
Loonstijging
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) stelde vorige week in een rapport over de Nederlandse economie dat overheidsuitgaven in onderwijs en onderzoek omhoog moeten. Door elders daarvoor ruimte vrij te maken, dan wel door hogere uitgaven. Bovendien, aldus het IMF, dienen de Nederlandse lonen te stijgen. Het fonds is kennelijk niet bang voor oververhitting, want ook meer koopkracht betekent een extra impuls voor economische groei.
De nieuwe minister van financiën Wopke Hoekstra heeft zich de waarschuwing van De Nederlandsche Bank kennelijk aangetrokken. Hij voert nu een begroting uit met fors meer uitgaven, maar daar moet het bij blijven. In een reactie op de CPB-cijfers stelde Hoekstra dat er niet meer geld voor uitgaven beschikbaar komt. Hij benadrukte dat in goede tijden een buffer voor slechtere tijden moet worden opgebouwd.
Bovendien zijn deze mooie cijfers geen garantie voor de toekomst. “We moeten rekening houden met onzekerheden. Nederland is een open economie en daardoor zeer gevoelig voor ontwikkelingen in de wereldeconomie”, aldus Hoekstra.
VK 06.03.2018 Het kabinet en de Tweede Kamer moeten hun fixatie op koopkrachtplaatjes loslaten. Die oproep doet Laura van Geest, directeur van het Centraal Planbureau, dinsdag in de Volkskrant. Koopkrachtplaatjes spelen een grote rol in debatten over inkomens, maar zijn onnauwkeurig.
Toch probeert de politiek koopkrachtcijfers met één cijfer achter de komma te sturen. Dat ‘wegpoetsen van minnen’, stelt Van Geest, kost miljarden euro’s, zorgt voor veel bureaucratie en voor een complex belastingstelsel.
Met haar CPB is Van Geest zelf de leverancier van koopkrachtplaatjes. Dinsdag komt de rekenmeester van het kabinet met de nieuwste. Met haar analyse hoopt Van Geest de politiek ervan te doordringen dat de waarde ervan beperkt is. ‘In de koopkrachtplaatjes vind je geen baan, maak je nooit promotie, krijg je geen kinderen, ga je niet scheiden, ga je nooit met pensioen’, aldus Van Geest. ‘Je kunt met de koopkrachtplaatjes in de hand niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar uit gaat zien.’
Het CPB levert sinds een halve eeuw de cijfers die de effecten van het regeringsbeleid vertalen naar wat mensen werkelijk te besteden hebben. Maar de invloed van politieke besluiten op het inkomen is zeer klein. Veranderingen in individuele levens zoals scheiding en werkloosheid hebben juist de grootste invloed op de koopkracht, maar kunnen onmogelijk in ‘het plaatje’. Daarbij is het ook steeds moeilijker geworden de zaken te voorspellen die er wel in zitten, zoals inflatie en algehele loonstijgingen.
Geen huishouden hetzelfde
Elke subgroep van een subgroep heeft inmiddels zijn eigen koopkrachtcijfer
Vroeger, toen werknemers hun hele leven in vaste dienst bij één werkgever bleven, was het makkelijk koopkrachtplaatjes maken. Het begon in 1968 met eentje van een fictieve werknemer met een doorsnee loon en twee kinderen. Twee jaar later maakte het CPB meer plaatjes, maar allemaal van werknemers – alleen hun inkomen verschilde.
Nu zijn er puntenwolken die de koopkrachtverandering van honderdduizenden echte huishoudens laten zien – ze tonen vooral dat geen huishouden hetzelfde is. Elke subgroep van een subgroep heeft inmiddels zijn eigen koopkrachtcijfer op tienden van procenten nauwkeurig. Dat er nu zoveel koopkrachtplaatjes zijn, is niet vreemd. Er zijn sinds 1968 allerlei typen werknemers bijgekomen, denk aan flexwerkers, zelfstandigen en jobhoppers. Bovendien is de politiek versnipperd geraakt. Veel partijen zijn in het bijzonder bezorgd om hun eigen doelgroep: hoe gaan we de koopkracht verbeteren van de eenverdiener, de gepensioneerde en zzp’er?
De politiek kan ze goed gebruiken om het verschil in koopkracht tussen alle groepen niet te veel te laten oplopen
Zo is het koopkrachtplaatje op het Binnenhof uitgegroeid tot een populair instrument, een voornaam thema in elk begrotingsdebat. Afschaffing ervan, daar pleit CPB-directeur Van Geest niet voor. Volgens haar zijn de plaatjes zeer geschikt om onderling te vergelijken. De politiek kan ze goed gebruiken om het verschil in koopkracht tussen alle groepen niet te veel te laten oplopen. Sturen op een evenwichtige inkomensontwikkeling, noemt het CPB dat.
Het tegenovergestelde is het met tienden van procenten sturen op het koopkrachtcijfer voor een specifieke groep. Zolang dat cijfer maar niet onder de nul komt, signaleert Van Geest. Maar dat ‘wegpoetsen van minnen’ kost miljarden en dan nog is de uitkomst door al zijn beperkingen onzeker. Bovendien heeft het bijsturen van de plaatjes een niet in geld uit te drukken prijs, vindt Van Geest: ‘Een ingewikkeld stelsel van belastingen, premies en toeslagen.’
Met koopkrachtplaatjes in de hand kun je niet bepalen hoe je eigen portemonnee er volgend jaar uit gaat zien
Koopkrachtcijfers spelen in de politiek een grote rol. Veel aandacht en actie. Maar wat koop je ervoor, vragen Laura van Geest en Patrick Koot zich af.
AD 06.03.2018 De werkloosheid daalt in Nederland snel tot het laagste niveau sinds 2001. De economie blijft groeien. Dat blijkt uit de nieuwste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB), dat nu uitgaat van een groei van 3,2 procent in 2018 en 2,7 procent in 2019.
De werkloosheid daalt snel, naar 3,9 procent dit jaar en 3,5 procent in 2019. De krachtige werkgelegenheidsgroei zorgt ervoor dat nieuwe toetreders op de arbeidsmarkt worden opgenomen. Bedrijven bieden vaker een vast arbeidscontract aan en betalen hogere lonen om mensen te kunnen aantrekken of te behouden.
Vorig jaar nam het bruto binnenlands product (bbp) met 3,1 procent toe. Dat was de sterkste groei in tien jaar. Tot dusver ging het CPB ook voor dit jaar uit van een groei van 3,1 procent. Nederland overtreft hiermee de groeicijfers van de eurozone.
De Nederlandse economische voorspoed is het gevolg van de groeiende internationale economie, lage rentes, begrotingsbeleid en een krachtige woningmarkt. Met die laatste twee factoren onderscheidt Nederland zich.
‘Geen fraai verhaal’
Werkenden merken van de economische voorspoed nog altijd te weinig in hun portemonnee. Dat zegt voorzitter Maurice Limmen van vakbond CNV in een reactie. ,,Het CPB voorspelt ook voor de komende jaren mooie economische cijfers, maar het verhaal achter die cijfers is minder fraai”, vindt hij.
Volgens CNV blijft Nederland kampioen flexwerk in Europa. ,,Die doorgeschoten flexibilisering drukt de lonen en zorgt ervoor dat steeds meer mensen in onzekerheid leven”, aldus Limmen. Daarnaast vindt de vakbondsbestuurder dat nog steeds een te grote groep mensen ongewild langs de zijlijn staat. ,,Daar moet wat aan gebeuren. En met deze economische rugwind is dat geen kwestie van kunnen maar van willen.”
Brexit
In de schatting van het CPB is rekening gehouden met een mild brexitscenario waarin een handelsovereenkomst wordt bereikt. Als de uittreding van de Britten uit de Europese Unie chaotisch verloopt of als de uitkomst tegenvalt kan dat schadelijk zijn voor de economie, meldt het onderzoeksinstituut.
VK 28.02.2018 Ondanks hogere overheidsuitgaven houdt Nederland nog altijd te vaak de hand op de knip. Het nieuwe kabinet zou het geld veel meer moeten laten rollen, vindt het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
Die boodschap botst met de waarschuwingen van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau. Zij zetten de afgelopen maanden juist vraagtekens bij de door het kabinet-Rutte III aangekondigde miljardenuitgaven aan onder meer onderwijs, zorg en defensie. Zonder die extra impuls zou de Nederlandse economie de komende jaren 0,8 procent minder groeien.
‘Politiek gezien begrijp ik het, na jarenlang bezuinigen’, vatte DNB-directeur Job Swank het standpunt samen. ‘Maar economisch is het niet nodig.’ De critici vrezen dat Nederland met haar begrotingsbeleid zowel de economische pieken als de dalen vergroot. ‘Juist in de jaren na de crisis, toen de economie wel wat stimulans kon gebruiken, bezuinigde de overheid hard om de begroting op orde te brengen’, schreven economen van Rabobank in reactie op het regeerakkoord. ‘Nu de economie is hersteld, gaat de overheid alleen maar verder stimuleren.’
Het IMF vindt dat niet bezwaarlijk. Integendeel, de regering dient het gaspedaal nog wat dieper in te drukken. ‘Wij denken dat de economie het zó goed doet, dat er ruimte is om extra geld uit te geven’, zei Thomas Dorsey, hoofd van de IMF-delegatie die deze week Nederland bezocht, woensdag op een persbijeenkomst in Amsterdam. Volgens zijn prognoses zal de overheidsschuld in 2023 gedaald zijn tot 42 procent van het BBP – ruim onder het Europese maximum van 60 procent. ‘Dat is een flinke veiligheidsmarge’, meent Dorsey. ‘Nederland kan met zulke vooruitzichten makkelijk meer uitgeven, en desondanks nog altijd een degelijk begrotingsbeleid voeren.’
De extra overheidsinvesteringen moeten wat het IMF betreft gestoken worden in onderwijs en onderzoek. Ook kunnen met behulp van dit geld de lasten op arbeid verder omlaag. Op die manier zouden nog meer Nederlanders gestimuleerd worden om een betaalde baan te zoeken, of meer uren te werken.
Mondiale bril
Het opvallende verschil in inzicht tussen Nederland en het IMF komt mede door de mondiale bril waardoor die laatste naar de economie kijkt. Door de populariteit van zijn goederen en diensten verdient Nederland veel meer aan het buitenland dan omgekeerd. Dat handelsoverschot is goed nieuws voor Nederlandse exportbedrijven. Voor andere landen die worstelen met een handelstekort, zoals in Zuid-Europa, is het daarentegen minder positief. Zij zien bestedingen en banen over de grens verdwijnen.
Het IMF ziet zulke ‘economische onevenwichtigheden’ graag kleiner worden. Behalve meer overheidsuitgaven helpt het daarbij ook als de lonen in Nederland harder gaan stijgen. Delegatieleider Dorsey herhaalde gisteren het eerdere IMF-pleidooi voor hogere inkomens. ‘In heel Noordwest-Europa groeien de lonen langzaam, maar in Nederland gaat het wel erg traag.’ Het IMF botst daarbij met de vakbonden. Die hechten naast loonstijgingen ook veel belang aan meer zekerheid voor werknemers. Het IMF is juist voorstander van verdergaande flexibilisering. ‘We zien liever dat de vakbonden focussen op hogere lonen, in plaats van meer vaste contracten’, aldus Dorsey.
Maar hogere lonen en vaste contracten zijn nodig om de burger nu echt te laten spenderen
VK 14.02.2018 De Nederlandse economie heeft het beste jaar in een decennium achter de rug, al ziet de gemiddelde inwoner dat nauwelijks terug in zijn portemonnee. Maar de krapte op de arbeidsmarkt kan daar verandering in brengen.
Het werd al voorspeld, maar nu is het zeker: 2017 was in economisch opzicht het beste jaar in een decennium. Met de crisis achter de rug groeide de Nederlandse economie met 3,1 procent, maakte het CBS woensdag bekend. De laatste keer dat de zon zo hard scheen in de economie was in 2007. Aan de vooravond van de grootste recessie sinds de jaren dertig bedroeg de groei 3,7 procent.
Extra bemoedigend is dat ook op andere fronten het welzijn in Nederland lijkt toe te nemen. Steeds meer economen erkennen dat het bruto binnenlands product wat dat betreft een gammele graadmeter is. Als alle ouders vanaf morgen aan de ontbijttafel hun kinderen een euro laten betalen per gesmeerde boterham, stuwt dat het bbp op, zonder dat Nederland er daadwerkelijk welvarender op wordt.
Het is de dalende werkloosheid die de burger bovenal moed geeft
Positief in dit opzicht is dat de CO2-uitstoot in Nederland, ondanks een economie op stoom, volgens het CBS vorig jaar licht afnam. Dat komt onder meer doordat er minder steenkool gebruikt wordt bij de productie van elektriciteit. Ook stoelt de hoogconjunctuur, anders dan in het verleden, amper op Groningse grondstoffen. Zou de gaskraan niet deels zijn dichtgedraaid, dan was de economische groei in 2017 zelfs nog iets hoger uitgevallen.
Het is de dalende werkloosheid die de burger bovenal moed geeft. Het aantal banen nam in de laatste drie maanden van 2017 met 57 duizend toe. ‘Niet meer bang zijn om (door de crisis) je baan te verliezen, is voor veel mensen ook enorme winst’, twitterde hoofdeconoom Marieke Blom van ING Nederland woensdag. ‘Geen euro’s, maar wel een veel beter gevoel.’
Zorgwekkend blijft dat de gemiddelde Nederlander de economische bloei amper terugziet in de eigen portemonnee. De lonen strompelen achter de bbp-groei aan. Mede hierdoor valt de consumptie door huishoudens tegen vooral in het afgelopen kwartaal. Ook bij de bejubelde banenbonanza passen kanttekeningen. Hoewel het aantal vaste contracten flink toeneemt, blijkt het aantal flexbanen verhoudingsgewijs harder te groeien. De helft van alle extra werkgelegenheid komt bovendien voor rekening van de uitzendbranche. Dat zijn niet de best betaalde, meest zekere banen.
‘Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge kosten van de zorg, kunnen betalen’, reageerde een trotse minister Eric Wiebes van Economische Zaken woensdagochtend op de CBS-cijfers. ‘Maar uiteindelijk willen we natuurlijk vooral dat Nederlanders de groei nu ook zelf merken.’
De vraag is of de Nederlandse economie dit groeitempo lang genoeg kan volhouden om dat voor elkaar te krijgen. Is straks het feest voorbij, zonder dat de gewone burger van de taart heeft mogen snoepen? Feit is dat de groeimotoren van de afgelopen jaren niet eeuwig kunnen blijven ronken. Zo behoort, net als in 2007, de huizenmarkt tot de drijvende krachten achter het economische succes. De huizengekte vertaalt zich in een hoog consumentenvertrouwen en extra uitgaven aan bijvoorbeeld de inrichting van de woning. Ook had de bouw het afgelopen jaar opnieuw een stevig aandeel in de groei van de investeringen en het aantal banen.
Bijna een kwart miljoen bestaande koopwoningen wisselden in 2017 van eigenaar. Dat is een record dat niet snel zal worden verbroken. De koortsachtige bouw- en verbouwactiviteit zal afnemen.
Maar om de huidige groei te laten voortduren, zal ook in eigen land de burger het geld moeten laten rollen
Personeelstekorten
Een ander veelgenoemd punt van zorg zijn de groeiende personeelstekorten. Het CBS spreekt inmiddels van ‘een relatief gespannen arbeidsmarkt’. Tegenover elke openstaande vacature staan slechts 1,8 werklozen. Dat is nog altijd meer dan de 1,3 van vóór de crisis, maar het aantal werklozen slinkt snel. Werkgevers in sectoren als de bouw, horeca, onderwijs en ICT klagen al langer dat ze nauwelijks geschikte mensen kunnen vinden. Deskundigen beschouwen krapte op de arbeidsmarkt dan ook van oudsher als de ultieme economische bad guy een bedreiging voor verdere groei.
Gek genoeg kan het dit keer omgekeerd uitpakken. De economie profiteerde volgens het CBS ook afgelopen jaar vooral van de sterke export (plus 5,5 procent) en investeringen (plus 6 procent). Nederlandse machines, apparaten en chemische producten blijken buitengewoon gewild over de grens. Maar om de huidige groei te laten voortduren, zal ook in eigen land de burger het geld moeten laten rollen. Dat vinden tegenwoordig niet alleen de vakbonden en linkse partijen, maar ook instituten als het Centraal Planbureau en De Nederlandsche Bank.
Zoiets gebeurt pas als diezelfde burger vertrouwen heeft in de toekomst én meer te besteden krijgt. Daarvoor zijn meer vaste contracten en hogere lonen nodig. Twee eisen die werknemers doorgaans pas echt luid en duidelijk durven te stellen wanneer ze niet langer bang zijn dat hun werkgever hen inruilt voor een ander. Met andere woorden: wanneer er werkelijk een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten ontstaat.
AD 14.02.2018 De Nederlandse economie is vorig jaar met liefst 3,1 procent gegroeid. Dat is de allerhoogste toename sinds 2007 en een procent meer dan in 2016. Dat meldt het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) vanochtend in zijn jaarlijkse ‘Stand van de Economie’.
Het is belangrijk dat Nederlanders de economische groei nu ook zélf merken, aldus Eric Wiebes, minister EZ.
Veel economen dachten dat groeicijfers van boven de 3 procent na de economische crisis niet langer mogelijk waren. Maar na jaren van forse bezuinigingen draait de BV Nederland op volle toeren.
De investeringen van bedrijven en burgers groeiden liefst 6 procent. Dat geld ging vooral naar woningen, terwijl bedrijven meer aan machines, installaties en investeringen uitgaven.
Gewone Nederlanders gaven eveneens meer uit, hoewel de bestedingen met 1,8 procent wel wat achterbleven. Huishoudens kochten meer kleding, elektrische apparaten en besteedden flinke bedragen aan woninginrichting. Ook spendeerden we meer aan horeca, recreatie en cultuur. Toch dikt die kleine twee procent aan: uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptie uit.
Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, spreekt van ‘hoogconjunctuur’. ,,Het is vandaag Valentijnsdag, maar we hoeven geen roze bril op te zetten om te zien hoe mooi de economie er voor staat.” Volgens Van Mulligen is de bouw voor een fors deel verantwoordelijk voor de groei. ,,Dat is ook niet vreemd omdat de bouw na de crisis totaal stilviel. Nu is er een inhaalslag.”
Trots
Minister Wiebes (Economische Zaken & Klimaat) reageert verheugd. ,,De Nederlandse economie staat er goed voor en daar mogen we best trots op zijn. Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge koste van de zorg kunnen betalen.”
Maar de VVD-bewindsman zegt het vooral belangrijk te vinden dat Nederlanders de groei eindelijk zelf merken. Zelf stelt het CBS dat de economische groei “breed wordt gedragen”. Wat het gebruikelijke vakjargon is voor zeer positieve cijfers.
Achter de hoge economische groei gaan véél méér mooie rapportcijfers schuil. Afgelopen jaar wisselden ruim 250.000 koopwoningen van eigenaar, een record. Elke 2 minuten werd er een woning verkocht. 176.000 mensen vonden een baan.
In de laatste maanden van 2017 nam het aantal banen zelfs met 57.000 toe, het hoogste aantal sinds eind 2008. Gemiddeld waren er eind vorig jaar 10,3 miljoen banen in Nederland. In totaal werkten werknemers en zelfstandigen vorig jaar 13 miljard uren. Dat is een miljard uur meer dan rond de eeuwwisseling. Per baan werken we gemiddeld 24,5 uur per week.
Tegelijk stijgt vooral het aantal flexibele banen. De uitzendbranche is verantwoordelijk voor de helft van de totale banengroei. De sector is daarmee inmiddels goed voor 834.000 jobs, waarmee ongeveer één op de tien Nederlanders een uitzendbaan heeft.
Toch groeiden ook het aantal vaste banen. Die hoeveelheid lag eind vorig jaar 112.000 hoger dan eind 2016. En het aantal vacatures stijgt nog steeds. In december stonden liefst 227.000 vacatures open. Vooral in de bouw nam de vraag naar werk toe.
Het aantal werkloze Nederlanders zakte ondertussen onder de 400.000. Eind vorig jaar zaten 398.000 mensen zonder baan. Dat is 4,4 procent van de beroepsbevolking, het laagste percentage sinds medio 2009.
Nederlanders werkten 13 miljard uren in 2017, een miljard uur meer dan in 2000
CBS-cijfers
Gewend
We hebben door de crisis nog steeds een economische achterstand van 5-6 procent op Duitsland en het VK, aldus Peter Hein van Mulligen, CBS.
Voor komend jaar wordt opnieuw een groei van 3,1 procent verwacht. Toch waarschuwt Wiebes dat groeicijfers van boven de 3 procent niet iets zijn om aan gewend te raken.
Door het lage geboortecijfer en de vergrijzing groeit het arbeidsaanbod nauwelijks meer. ,,Dus moeten we het voor onze groei steeds meer hebben van de verhoging van de arbeidsproductiviteit,” schrijft EZ. ,,Dit vraagt om technologische ontwikkeling, innovaties en het slimmer organiseren van productieprocessen.
En zo vallen er meer kanttekeningen te maken: tijdens de crisis liep de Nederlandse economie harder terug dan onze Europese buurlanden. Nog steeds lopen we daardoor 5 tot 6 procent achter op Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. ,,We zullen dus jaren harder moeten groeien om dat verschil goed te maken,” zegt CBS-econoom Van Mulligen.
Daarnaast is er kans op oververhitting, zeker op de woningmarkt. ,,In grote steden als Amsterdam en Utrecht, wordt dat zichtbaar,” aldus Van Mulligen.
Reactie CNV en economen
Deze mooie cijfers zijn slechts de helft van het verhaal, aldus Maurice Limmen, voorzitter CNV.
In een eerste reactie stelt vakbond FNV blij te zijn met de cijfers. Toch vormen de fraaie resultaten slechts de helft van het verhaal, stelt voorzitter Maurice Limmen.
Hij wijst op het feit dat er met name uitzendbanen bijkomen. ,,De groei komt te weinig terecht bij de mensen die er keihard voor werken. De flexibilisering van de arbeidsmarkt is een van de redenen dat de lonen maar niet stijgen, oordeelde onlangs ook nog eens De Nederlandsche Bank en dat mensen steeds meer blijven hangen in onzeker werk.”
Volgens het CNV ontlopen werkgevers ontlopen hun verantwoordelijkheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat zijn er liefst 1,3 miljoen, aldus eerdere CBS cijfers. ,,Dat is het verhaal waar het nu over zou moeten gaan,” meent Limmen. ,,Van mooie bedrijfsresultaten krijgen we net zoals de resultaten bij de Olympische Spelen een fijn Oranjegevoel, maar dat helpt talloze mensen die nog steeds op de reservebank zitten niet aan vast werk.”
Euforie overdreven
Econoom Bas Jacobs laat per Twitter weten de euforie overdreven te vinden. ,,Totale euforie van 3,1 procent groei is sterk overtrokken. Het historisch gemiddelde tussen 1970 en 2007 was 2,6% per jaar. Nederland had wat in te halen na de netto nul groei in de periode 2008-2015.” I
ING-econoom Marieke Blom stelt op dat gewone burgers de groei nog niet of onvoldoende merken.
NOS 14.02.2018 De Nederlandse economie is in tien jaar tijd niet eerder zo hard gegroeid als vorig jaar. De groei bedroeg in 2017 3,1 procent ten opzichte van 2016, becijferde het CBS. De groei in de laatste drie maanden nam iets af, maar is met 2,9 procent nog altijd stevig.
Vooral investeringen en de export droegen in het vierde kwartaal bij aan de groei. Huishoudens consumeerden iets minder hard, maar de industrie groeide juist sterker.
“De Nederlandse economie staat er goed voor”, zegt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. “Economische groei maakt het mogelijk dat we grote maatschappelijke uitdagingen zoals de energie- en klimaattransitie en de hoge kosten van de zorg kunnen betalen. Maar we willen ook dat Nederlanders de groei nu ook zelf merken.”
De economieën van de ons omringende landen zijn ook stevig gegroeid. De Duitse economie, onze belangrijkste handelspartner, groeide met 2,3 procent.
Economische groei 2001-2017
Investeringen
De investeringen zijn afgelopen jaar met 6 procent gegroeid. Het gaat dan vooral om investeringen in woningen. Ook hebben bedrijven veel meer geld uitgegeven aan machines en installaties. Ook de uitgaven aan personenauto’s en bedrijfsgebouwen zijn hoger dan een jaar eerder.
De uitvoer van goederen en diensten groeide in 2017 met 5,5 procent. Nederlandse bedrijven hebben beduidend meer (elektrische) machines en apparaten uitgevoerd dan een jaar eerder. Ook werden er meer chemische producten geëxporteerd.
De invoer lag 4,9 procent hoger dan in 2016.
BART KAMPHUIS | NOS
Consumenten
Consumenten gaven vorig jaar 1,8 procent meer uit dan in 2016. Dat gebeurde vooral aan kleding, woninginrichting en elektrische apparaten. Ook in de horeca, aan recreatie en cultuur werd meer geld besteed.
De zakelijke dienstverlening (zoals de uitzendbranche) en de bouw groeiden het sterkst. Ook de industrie produceerde in 2017 meer dan een jaar eerder.
Elsevier 19.01.2018 Nederland wil de miljard euro korting op de Europese meerjarenbegroting niet zomaar opgeven. Dat zei premier Mark Rutte (VVD) na de ministerraad.
Maar als vervolgens het plafond van de uitgaven in de Europese Unie enorm omhooggaat en Nederland houdt de miljard korting, dan zou Nederland alsnog netto meer gaan bijdragen en dat is niet de bedoeling, aldus Rutte.
Vanaf komende zomer beginnen in de Europese Unie de onderhandelingen over de nieuwe meerjarenbegroting (2021-2027). Afgelopen week begonnen in Den Haag de inleidende beschietingen. Zo spraken Rutte, minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en de Tweede Kamer met Europees begrotingscommissaris Günther Oettinger.
Oettinger presenteert over enkele maanden een voorstel voor die begroting, maar liet in een interview met het FD al blijken dat Nederland de miljard euro korting die in 2005 werd binnengehaald, gaat verliezen.
Rutte legt zich daar niet bij neer. ‘Uiteindelijk is het van belang dat onze netto-positie niet verslechtert. We betalen geld aan Europa en dat leidt ook tot inkomsten,’ zei Rutte, die het standpunt van Oettinger ‘vanuit het oogpunt van eenvoud’ zegt te kunnen begrijpen.
‘Nettoost betaler’
De Nederlandse korting is een korting op de Britse korting en die valt weg wegens het vertrek van de Britten uit de EU. Maar Nederland is al een van de ‘nettoost’ betalers, aldus Rutte, en daarom wil hij het miljard niet zo maar opgeven.
Rutte liet zich niet verleiden tot de uitspraak ‘geen cent meer’ voor Europa. ‘Want behalve bezuinigen, vanwege het vertrek van de Britten, willen we ook moderniseren,’ zei Rutte.
Minder geld
Nederland wil dat er minder geld gaat naar cohesiefondsen en structuurfondsen en meer naar innovatiemiddelen, waar Nederland veel uit terugkrijgt.
En daarmee heeft Nederland precies dezelfde positie als zeven jaar geleden. Ook toen werd ingezet op meer geld voor innovatie en minder naar landbouw en structuur- en cohesiefondsen. Dat gebeurde mondjesmaat.
Onder de streep
Nu zegt Rutte: ‘Als die begroting niet moderniseert en er blijven honderden miljarden gaan naar structuur- en cohesiefondsen en het gemeenschappelijk landbouwbeleid, waarvan we overigens ook niet veel terugkrijgen, en er moderniseert verder niets, dan zullen wij kijken wat het betekent onder de streep.’
De onderhandelingen van de dan 27 EU-landen – de vertrekkende Britten onderhandelen niet mee over de begroting – gaan minstens tot medio 2019 duren, maar waarschijnlijk nog tot 2020.
Het worden lastige onderhandelingen, want elk land kan de EU-begroting vetoën. De omvang bedraagt 1 procent van het totale bruto nationale inkomen in de EU.
Voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie zei eerder deze maand al dat de EU-afdrachten na het vertrek van de Britten omhoog moeten, maar Nederland wil dat niet.
Carla Joosten (1960) werkt sinds 2000 voor redactie Nederland bij Elsevier Weekblad. Ze is politiek redacteur in Den Haag en covert het koningshuis. Voor de Leven & Dood-pagina’s van Elsevier Weekblad verzorgt zij de nieuwtjes over mensen.
NOS 18.01.2018 Nederland wil niet twee keer de dupe worden van de brexit. Die boodschap heeft het kabinet overgebracht aan Eurocommissaris Oettinger. “Wij zijn een van de landen die economisch het meest door de brexit worden geraakt. Het is onrechtvaardig als we ook nog eens meer budget moeten betalen”, vindt minister Hoekstra.
Oettinger was vandaag in Den Haag om te praten over de Europese meerjarenbegroting vanaf 2020. De onderhandelingen over die begroting beginnen in mei. Door de brexit wordt een gat in de Europese begroting geslagen van 12 tot 13 miljard euro en daar moet een oplossing voor komen. De eurocommissaris gaat nu alle lidstaten langs om daar over te praten.
Hij zou het liefst zien dat een korting, die na het vertrek van Groot-Brittannië alleen Nederland nog krijgt, wordt afgeschaft. Handelsland Nederland is een van de grote nettobetalers door de relatief kleine bevolking. Daar staat een jaarlijkse korting van ongeveer 1 miljard euro tegenover.
Kleine groep
Het kabinet heeft laten weten dat het niet akkoord zal gaan met afschaffing van de korting. “Er is een kleine groep landen die veel harder wordt geraakt door de brexit dan anderen”, zei Hoekstra. “En daar hoort Nederland bij.” Meer betalen aan Europa is volgens de minister van Financiën geen optie. Hij vindt dat het Europese budget na het vertrek van Groot-Brittannië verkleind moet worden. “Dat is onze uitgangspositie”, zei Hoekstra, “en daar willen we ook op uitkomen.”
Of die korting echt sneuvelt “hangt af van de onderhandelingen”, zei Oettinger. Die gaan een jaar duren. Hij wees erop dat de lidstaten unaniem moeten instemmen met de meerjarenbegroting. Hij zei dat duidelijk is hoe Nederland erin staat. “Het is nu mijn verantwoordelijkheid om tot een uitgebalanceerd voorstel te komen, waar ook Nederland mee uit de voeten kan.”
Elsevier 18.01.2018 Nederland hoeft er niet op te rekenen dat het opnieuw een korting van 1 miljard euro krijgt op zijn bijdrage aan de Europese Unie, zegt eurocommissaris Günther Oettinger voor Begrotingszaken. Volgens Oettinger zijn de kortingen die Nederland, het Verenigd Koninkrijk en andere lidstaten krijgen ‘enorm bureaucratisch en complex in de uitvoering’.
Nu de Britten volgend jaar de EU zullen verlaten – en dus hun korting ‘de moeder aller kortingen’ verdwijnt – is het een mooi moment om de kortingen van andere lidstaten ook te schrappen, zegt Oettinger in een interview met FD, dat vrijdag verschijnt.
Eurocommissaris Oettinger was donderdag in Den Haag om het toekomstig Meerjarig Financieel Kader (MFK) te bespreken, onder anderen met premier Mark Rutte.
Oettinger vraagt ‘flexibiliteit’ om te compenseren voor gat door Britten
Volgens Oettinger is een groot deel van die kortingen er om de directe en indirecte gevolgen door de Britse korting richting bijvoorbeeld de Nederlandse afdracht te verlagen.
De korting van de Britten, die in 1984 door de Conservatieve oud-premier Margaret Thatcher werd afgedwongen, had een permanent karakter, in tegenstelling tot die van andere lidstaten. De andere kortingen lopen af als het huidige meerjarige financiële kader stopt. Dat is in 2020.
Maar het feit dat de Britten de EU volgend jaar verlaten, heeft meer consequenties dan alleen het vervallen van hun korting. Ze laten een miljardengat achter op de algehele begroting van de EU, een gat dat volgens Oettinger voor de helft moet worden opgevuld door te snijden in de uitgaven van de EU.
De andere helft moet worden opgevangen door andere EU-lidstaten, die op een verhoogde bijdrage moeten rekenen. Oettinger vraagt flexibiliteit van de lidstaten voor het nieuwe MFK, dat in 2020 moet ingaan en ook weer een looptijd heeft van zeven jaar.
Maar het verhogen van de bijdragen gebeurt niet zomaar. In de Europese Raad moeten alle EU-lidstaten er unaniem mee akkoord gaan, waarna ook alle 27 nationale parlement ermee moeten instemmen.
Kabinet wil korting niet afstaan
Minister Wopke Hoekstra van Financiën liet eerder echter weten dat het kabinet wil vasthouden aan de korting. Ook wil Nederland niet extra bijdragen aan de EU, wanneer Groot-Brittannië is weggevallen. De Britten zijn de grootste nettobetaler aan de EU, en nemen naar schatting een bijdrage van ruim 13 miljard euro op jaarbasis voor hun rekening.
Hoekstra, evenals de Tweede Kamer, vindt dat de EU maar moet bezuinigen om het gat op te vullen. Hoekstra, die donderdag ook met Oettinger sprak in Den Haag, pleit bovendien voor een modernisering van de begroting, waarbij er minder geld zou gaan naar subsidies voor landbouw en armere EU-landen, en meer geld uitgetrokken wordt voor innovatie.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 07.01.2018 2018 belooft al economische zonneschijn, maar het nieuwe kabinet doet er nog een schepje bovenop. Gevaarlijk, waarschuwen economen. En hoe denken de felste voorstanders van extra overheidsuitgaven in crisistijd hierover?
Als de Nederlandse economie een barbecue is, dan dreigt het kabinet dit jaar de rol te vervullen van de iets te enthousiaste buurman. Met een scheut spiritus stookt die het vuurtje nog eens extra op.
Steeds meer economen waarschuwen voor zo’n oververhitting. ‘De overheid jaagt de economische groei verder aan’, constateerde het Centraal Planbureau vorige maand niet zonder zorgen in zijn vooruitblik op 2018. De uitgaven – aan onder meer leger, verpleeghuizen, onderwijs – lopen met maar liefst 3,5 procent op. Zonder die extra stimulans zou de Nederlandse economie maar liefst 0,8 procent minder groeien. Dit verklaart volgens het CPB ‘voor een belangrijk deel de hogere BBP-groei dan die in onze buurlanden’.
Dat lijkt mooi, maar de aloude economenwijsheid schrijft voor dat overheden in de vette jaren juist een financiële buffer aanleggen. Anders is er, zoals Jozef in het Oude Testament de farao al voorhield, in de magere jaren geen graan meer om uit te delen. Zo’n ‘anticyclisch beleid’ blijkt desondanks politiek moeilijk te verkopen.
In plaats van de economie af te remmen, wordt het gaspedaal nog dieper ingedrukt – ook buiten Nederland. Zo zal de belastingverlaging van president Trump de toch al florerende Amerikaanse economie verder opzwepen. Ondertussen blijft de geldpers van de Europese Centrale Bank draaien. Tot dit najaar worden voor 270 miljard euro aan extra staats- en bedrijfsobligaties opgekocht. Dat komt boven op de reeds aangeschafte schuldenberg van meer dan 2300 miljard euro. ‘Een te langzame afbouw’ van dit historisch ongekende monetaire stimuleringsprogramma, schrijft het CPB, ‘kan leiden tot oververhitting van de economie.’
‘Economisch niet nodig’
Behalve het Planbureau zet ook De Nederlandsche Bank vraagtekens bij de miljardenuitgaven die Rutte III voor ogen heeft. ‘Politiek gezien begrijp ik het, na jarenlang bezuinigen’, zei DNB-directeur Job Swank onlangs bij een persconferentie. ‘Maar economisch is het niet nodig.’ Minder omfloerst formuleren de economen van de Rabobank het in een rapport: ‘Juist in de jaren na de crisis, toen de economie wel wat stimulans kon gebruiken, bezuinigde de overheid hard om de begroting op orde te brengen. Nu de economie is hersteld, gaat de overheid alleen maar verder stimuleren.’ Dat maakt de Nederlandse economie kwetsbaar. De pieken worden hoger, maar in tijden van crisis is het dal ook extra diep.
Met die kritiek keert het uit de crisis bekende bezuinigingsdebat voorzichtig terug – zij het in spiegelbeeld. Toen luidde de kritiek van sommige economen dat de regering de hand te veel op de knip hield. Nu wordt juist iets meer calvinisme bepleit.
Er is wel een groot verschil in de toon van de discussie. Die is heel wat minder fel. Logisch: ondanks fors hogere overheidsuitgaven, kan het kabinet ook de staatsschuld terugdringen. Dat is het voordeel van economische groei. Daar komt bij dat bezuinigingen veel meer weerstand oproepen dan extra uitgaven. Nederland kent nu eenmaal geen krachtige belangengroepen, zoals in Duitsland de Bond van Belastingbetalers, die de regering om de oren slaan met elke extra cent belasting die over de balk wordt gesmeten.
‘Wereldwijde economische situatie verre van normaal’
Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam:
Hoewel hij zelf niet tegen méér economische stimulering door de overheid is, vindt de Rotterdamse hoogleraar economie Bas Jacobs die gelatenheid onbegrijpelijk. ‘Volstrekt inconsequent’, gedraagt de Nederlandse politiek zich volgens hem. ‘De partijen die de afgelopen crisisjaren het hardst geroepen hebben dat er bezuinigd moet worden, hebben nu collectief hun budgettaire orthodoxie overboord gegooid. Echt, daar zit geen enkele diepere economische gedachte achter. Het ergste is dat vrijwel niemand hier een woord aan vuil lijkt te maken.’
Natuurlijk onderschrijft hij het bekende adagium van de econoom Keynes: wie in slechte tijden de economie wil stimuleren, moet sparen als het economisch voor de wind gaat. Toch is Bas Jacobs, in de voorbije crisis een van de felste critici van het bezuinigingsbeleid, niet per se tegen de extra uitgaven van Rutte III.
‘Het is erg lastig in te schatten op welk punt in de economische cyclus Nederland zit’, legt hij uit. ‘Er is een aanwijzing voor oververhitting: de extreem lage werkloosheid. Tegelijkertijd groeit de economie al een paar jaar veel harder dan verwacht, terwijl de lonen en prijzen heel gematigd stijgen. Dat wijst nog op overcapaciteit. Daarnaast blijft de wereldwijde economische situatie verre van normaal, met de rente van de Europese Centrale Bank die op nul staat.’
In die situatie acht Jacobs het economische risico van bezuinigingen – tegenvallende groei – groter dan het risico van wat oververhitting. ‘Als landen als Nederland en Duitsland met hogere lonen en extra investeringen zorgen voor meer inflatie in het Eurogebied, helpt dat de ECB om het monetaire beleid te normaliseren. Dat is belangrijk, wil de centrale bank bij een volgende recessie nog iets uit kunnen richten.’
Ook de voormalige CPB-directeur is geen voorstander van extra zuinigheid. De reden daarvoor heeft niet zozeer te maken met de economische conjunctuur, maar is fundamenteler: net als buurland Duitsland spaart Nederland te veel.
‘De staatsschuld daalt razendsnel, van ruim 60 procent in 2016 naar iets meer dan 50 procent van het BBP in 2019. Het pensioenvermogen is de afgelopen tien jaar toegenomen van 120 naar 160 procent van het BBP. Dat klinkt mooi, maar mondiaal gezien is het een onhoudbare situatie. Tegenover de besparingen van het ene land, moeten immers wel spaartekorten van een ander land staan. Je kunt niet met zijn allen tegelijkertijd sparen. Dat is een recept voor chaos. Vergeet niet: voorafgaande aan de crisis van 2008 was het het enorme spaaroverschot van China dat de zeepbel op de Amerikaanse huizenmarkt opblies, met alle gevolgen van dien.’
De oplossing ligt voor de hand: laat de lonen stijgen en het geld binnenlands rollen. Wat Teulings betreft, had dit het beste tijdens de crisis kunnen gebeuren, om de pijn te verzachten. Tegen de economische cyclus in dus. ‘Het kabinet heeft indertijd gekozen voor forse bezuinigingen. Het gevolg is dat we, nu het beter gaat, weinig anders kunnen doen dan opnieuw procyclisch handelen: niet besparen. Maar laten we het vooral van de positieve kant bekijken. We zijn veel rijker dan we denken.’
Dit schreven we eerder over de economische feeststemming
Is de huidige economische feeststemming een voorbode van een nieuwe zeepbel plus crisis? Stapt Nederland in dezelfde valkuil als tien jaar geleden, toen het aan de vooravond van de grootste economische crisis sinds de jaren dertig bleek te staan?
De economische paradox van 2017
In 2017 zijn Nederlandse huizenbezitters gemiddeld enkele tienduizenden euro’s rijker geworden. Als hun huis in de Randstad staat, is die winst vaak nog groter. De gewonnen rijkdom is wel van papier. Leidt die duurdere woning in de praktijk tot een dikkere portemonnee?
VK 04.01.2018 De cao-lonen zijn in het afgelopen jaar minder gestegen dan in het jaar ervoor, ondanks de krapte op de arbeidsmarkt. Vorig jaar namen de lonen 1,5 procent toe. In 2016 kregen werknemers er nog 1,8 procent bij. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Dat de loonstijging lager uitvalt dan in 2016 zou kunnen komen door het uitblijven van bepaalde cao-akkoorden, laat een woordvoerder van het CBS weten. Zo kregen de kappers- en uitvaartbranche nog geen nieuwe cao en heeft het CBS geen cijfers gepubliceerd over de sector onderwijs. In die sector zijn onvoldoende akkoorden getekend. In 2016 stond het onderwijs nog voor een loonstijging 3,9 procent in de boeken.
Ook speelt mee dat de ambtenarij in 2016 een goed jaar had. Overheidsdienaren kregen in dat jaar 3,2 procent extra. Vorig jaar kregen ambtenaren er nog slechts 1,1 procent bij. Bij de overheid werken relatief veel mensen, zodat het akkoord zwaar meetelt.
Wel goed doet de sector landbouw, bosbouw en visserij het. Werknemers in die branche kregen er het afgelopen jaar 2,3 procent bij.
Inflatie
De tegenvallende cijfers betekenen dat Nederlandse werknemers er qua loon in 2017 zeer weinig op vooruit zijn gegaan
De tegenvallende cijfers betekenen dat Nederlandse werknemers er qua loon in 2017 zeer weinig op vooruit zijn gegaan. De definitieve inflatiecijfers zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat de inflatie in het afgelopen jaar ook rond de 1,5 procent zal liggen. Bij dat percentage gaat de gehele stijging van de lonen op aan het duurder worden van goederen en diensten.
In 2016 was de inflatie nog historisch laag, waardoor de reële lonen (stijging van de lonen min stijging van de prijzen) sterk stegen.
De loonstijging die het CBS meldt is een paar tienden lager dan de eerdere berekeningen vakbond FNV (1,76 procent erbij tot december en AWVN (1,78 procent erbij). Dat komt doordat die organisaties anders meten. FNV en AWVN turven de nieuw afgesloten CAO’s. Het CBS weegt werknemers zonder nieuwe cao ook mee.
Daarnaast beschikt het CBS over fijnmazige data. Het statistiekbureau weet beter hoeveel werknemers in een sector actief zijn en op welk salarisniveau zij zitten. Voor iemand met een hogere functie betekent een loonsverhoging van vijftig euro procentueel minder dan voor een werknemer met het minimumloon.
Wordt 2018 het jaar dat Nederland weer gaat staken?
In de nieuwe cao’s stijgen de lonen gemiddeld meer dan 2 procent per jaar; een symbolische grens. Is het de aanzet voor een langere periode met sterk stijgende lonen en groeiende welvaart voor de werknemer?
De economie groeit, de orderportefeuilles zijn vol en vacatures lastig in te vullen. Toch stijgen de lonen amper en gaat Nederland niet de straat op. Zijn we vergeten dat actievoeren loont? (+)
AD 04.01.2018 De meeste werknemers vinden deze maand nauwelijks extra geld op hun loonstrookje terug. Hoge inkomens gaan er het meest op vooruit, minima met een laag loontje leveren in. Dat blijkt uit berekeningen die loonstrookjesverwerker ADP vanmorgen heeft gepubliceerd.
Doordat het nieuwe kabinet net is gestart, zijn er weinig wijzigingen in de salarisstrook dit jaar, aldus Dik van Leeuwerden, ADP
Werknemers met een modaal salaris (2.894 euro) ontvangen straks netto 7 euro meer. Wie anderhalf keer modaal verdient, ziet nog 1 euro extra op de loonstrook. Mensen die meer verdienen (twee keer modaal) gaan er 16 euro op vooruit.
Bekaaid ervan af komen deeltijdwerknemers met een minimaal loontje van tussen de 1.000 en 1.500 euro per maand. Zij ontvangen tot vier euro minder. Werknemers met een minimaal salaris van 1.578 euro vinden 7 euro extra terug op hun salarisstrook.
Veel verdienende werknemers (5.750 euro of daarboven) profitereren doordat het top belastingtarief van 52 naar 51,95 procent daalt. Zij vinden eind januari tot 18 euro meer terug op hun salarisstrookje.
Veranderingen
De berekeningen van ADP zijn gebaseerd op alle veranderingen in onder meer fiscale regels, werknemerspremies en pensioenen. Ze staan los van loonsverhogingen die mensen krijgen doordat er een nieuwe CAO is afgesloten of doordat zij een treden in hun loonschaal stijgen. De CAO-lonen stegen vorig jaar gemiddeld met 1,5 procent, maakte het CBS vanmorgen bekend.
Het ADP, dat voor 1,4 miljoen werknemers de salarissen verwerkt, spreekt van een relatief saai jaar. ,,Doordat het vorige kabinet vanwege de lange formatie het grootste deel van 2017 demissionair was zie je dat veel veranderingen van Rutte III pas in 2019 ingaan,” zegt algemeen directeur Martijn Brand. ,,Daardoor zijn er weinig grote wijzigingen en veranderen de lonen relatief weinig.”
De reparatie van het derde WW-jaar drukt de lonen. Werknemers betalen daarvoor, aldus ADP.
De achteruitgang bij lage inkomens komt doordat de arbeidskorting niet geheel kan worden benut. Dat geldt voor alle inkomens tot 1750 euro per maand, zegt ADP-loonspecialist Dik van Leeuwerden.
,,Deze werknemers moeten er daarom goed op letten dat ze na 2018 het verschil via de aangifte inkomensbelasting terugvragen van de Belastingdienst.” Dat kan wel 250 euro opleveren.
De lonen voor de meeste werknemers stijgen iets ondanks dat de belastingtarieven in de tweede en derde schijf omhoog gaan naar 40,85 procent. ,,Maar omdat de inkomensgrenzen voor deze tarieven hoger zijn geworden en de heffingskortingen iets hoger zijn, blijft voor de meeste mensen uiteindelijk een kleine plus over,” aldus Van Leeuwerden.
Een factor die de loonstijging drukt is de reparatie van het derde WW-jaar. Het kabinet heeft bepaald dat werknemers die hun baan kwijtraken nog maximaal twee jaar recht op een WW-uitkering hebben. Met sociale partners is afgesproken dat het derde jaar toch mogelijk blijft maar dat werknemers de rekening betalen.
Het ADP keek naast algemene veranderingen ook naar branchegerelateerde werknemerspremies en grote pensioenregelingen bij onder andere ABP, Zorg & Welzijn en Metaal & Techniek.
Kijken we naar specifieke sectoren dan komen ambtenaren er bekaaid af. Omdat zij dit jaar meer pensioenpremie moeten betalen, gaat een modaal verdienende ambtenaar er slechts 5 euro per maand op vooruit. Overheidsdienaren die op twee keer modaal zitten zien hun loon zelfs een euro per maand op achteruit.
Bouwvakkers met doorsnee salaris gaan er 8 euro per maand op vooruit. In de zorg daalt de pensioenpremie licht en houdt personeel met een modaal salaris maandelijks 6 euro extra over. Voor 2,5 keer modaal is dat 15 euro.
Ook voor werknemers in de metaal en techniek zijn er iets lagere pensioenpremies. Een gemiddeld salaris stijgt 6 euro, voor twee keer modaal is dat 11 euro.
Pensionado’s
Pensioengerechtigen met een aanvullend pensioen of lijfrente zien hun uitkering iets dalen. Bij een aanvullend pensioen van 500 euro ontvangt iemand 1,25 euro minder per maand. Bij 750 euro is dat 1,88 euro. Het verschil loopt op tot bijna zeven euro bij een aanvullend pensioen van maandelijks 2.750 euro.
Reden van de daling is hun verhoogde bijdrage voor de Zorgverzekeringswet. Die steeg van 5,4 naar 5,65 procent. Wel profiteren pensioengerechtigden met een uitkering tussen de 1.700 en 2.650 euro lichtjes van de verlenging van de eerste belastingschijf.
Werkgevers
Voor werkgevers gaan de arbeidskosten omhoog. Een ambtenaar met modaal salaris kost de overheid 23 euro per maand meer. Voor werkgevers in de bouw blijven de lasten grotendeels gelijk. Dat veel organisaties en bedrijven duurder uit zijn komt doordat de verplichte bijdrage voor de Zorgverzekeringswet van 6,65 naar 6,90 procent stijgt.
Ook de grondslag waarop deze bijdrage wordt berekend ligt hoger. De verplichte Algemene Werkloosheidspremie (AWF) neemt toe van 2,64 naar 2,85 procent. De zogeheten AOF-premie stijgt van 6,66 naar 6,77 procent. Voor een gemiddelde werknemer met modaal salaris betekent dit 21 euro hogere werkgeverslasten.
Bekijk in de infographic hieronder de loonwijzigingen voor 2018:
AD 04.01.2018 De cao-lonen zijn in 2017 minder hard gestegen dan in 2016. Gemiddeld gingen de lonen er afgelopen jaar met 1,5procent op vooruit, terwijl dat een jaar eerder nog 1,8procent was. Het minst stegen de lonen in de bedrijfstak ‘overige dienstverlening’, zo blijkt uit cijfers van het CBS.
Tot deze bedrijfstak behoren onder meer kappers en uitvaartverzorgers. Hier klommen de lonen met slechts 1 procent omhoog. In 24 procent van de cao’s kwam er voor deze groep geen nieuw akkoord tot stand.
Landbouwwerkers zijn er volgens het CBS het meest op vooruit gegaan: gemiddeld kregen zij een loonsverhoging van 2,3 procent.
Dit jaar is in de cao’s een gemiddelde loonstijging van 2,14% afgesproken. Dat betekent dat we er in 2018 dus wél weer op vooruit gaan wat betreft de cao-lonen.
AD 03.01.2018 De Nederlandse staat denkt dit jaar minder geld te moeten lenen dan gedacht. Dat blijkt uit een nieuwe raming van het Agentschap van de Generale Thesaurie van het ministerie van Financiën.
De staat schat in voor dit jaar genoeg te hebben aan 50,5 miljard euro, dat geleend zal worden op de kapitaal- en geldmarkt. De financieringsbehoefte ligt daarmee 3 miljard euro lager dan bij een eerdere raming medio december.
De verlaging hangt samen met een verbetering van de kaspositie aan het einde van 2017. Het agentschap verwacht tussen de 23 miljard en 29 miljard euro op te halen met de uitgifte van langlopend schuldpapier. In de rest van de financieringsbehoefte wordt voorzien met behulp van kortlopende leningen.
Telegraaf 02.01.2017 Voor beleggers remmen de winsten van 2017 komend jaar af. De eerste kwartalen houden stevige economische groei, vooral in Europa. Centrale banken, bedrijfsschulden en forsere correcties risico’s kunnen degelijke rendementen later in 2018 drukken, aldus strategen voor 2018.
De economie voorspellen blijft lastig. De consensus van doorzettende groei is opvallend onder strategen van alle zakenbanken en een tiental vermogensbeheerders. Het IMF rekent op een 3,7% beter bbp voor de wereld.
,,De markten staan op full steam ahead”, typeert hoofdeconoom Janwillem Acket van het Zwitserse Julius Bär. ,,Daar is economisch gezien voorlopig ook reden voor. Later in het jaar vind ik het verstandig wat kapitaal vrij te maken om snel van strategie te kunnen wisselen.”
Vooral de schuldenlast van bedrijven en huishoudens in China zijn, de grootste onder de kopzorgen van strategen (zie overzicht illustratie). Maar de dictatuur kan ook vrij snel ingrijpen, nuanceren de strategen meteen.
Meer voltatiliteit
De hele markt reageert nauwelijks op problemen zoals Noord-Koreaanse raketaanvallen. Maar de volatiliteit zal gaan toenemen, waarschuwt BlackRock, ’s werelds grootste vermogensbeheerder die tot 2020 wel groeiende aandelenmarkten voorziet. Want de nog steeds lage inflatie naast de aanhoudende monetaire steun van de ECB en de Federal Reserve bieden bedrijven en investeerders voldoende goedkoop kapitaal.
De verkiezingen dit jaar met anti-EU-partijenkrachten in Italië, en die in Mexico, Brazilië en Rusland, kunnen het stabiele sentiment verstoren. Terwijl de Brexit volgens de strategen al is ingeprijsd.
Het optimisme voor 2018 is historisch gezien zeer hoog. ,,We zitten in een bubbel, maar die barst nog niet”, typeert hoofdeconoom Keith Wade van vermogensbeheerder Schroders. Er is nog volop groei mogelijk voor beleggers, zegt ook hij. Voornamelijk in aandelen, claimt dit fonds. ,,Obligaties zullen met een half procent rentestijging in 2018 al een heel slecht rendement boeken”, bevestigt Corné van Zeijl (Actiam Vermogensbeheer).
Verschil rentetempo
De renteverschillen tussen de VS en de eurozone lopen in 2018 verder op. De Amerikaanse Fed onder leiding van nieuweling Jeremy Powell heeft drie renteverhogingen gepland, de ECB niet een. Met die afbouw zal de dollar stijgen tegen de euro, meent ETF Securities.
Volgens obligatiespecialist Mary Pieterse-Bloem van ABN Amro moeten beleggers rekening gaan houden dat een plots flink stijgende inflatie tot afwijkende, onverwachte ingrepen van centrale banken kan leiden.
,,Beleidsfouten door centrale bankiers behoren tot de grootste risico”, zegt hoofdstrateeg Jim McDonald van Northern Trust. Zonder uitzondering noemen strategen het grillige gedrag van Trump als rode vlag voor beleggers.
Oplopende waarderingen
De ECB zal de komende kwartalen sowieso de handen vol hebben aan het stoppen met het massaal opkopen van obligaties. Na de afbouw van het stimuleringsprogramma zal de ECB „in de lente of de zomer van 2019 voor het eerst de rente weer gaan verhogen”, stelt het Belgische Candriam. Maar vlakkere obligatiecurves tonen dat het herstel geleidelijker gaat dan hiervoor, waarschuwt ETF Securities.
Alle fondsen zijn daarnaast, met enige argwaan, enthousiast over Trumps belastingverlagingen. Amerikaanse bedrijven zullen profiteren. Het vrijgespeelde geld zal naar aandeelhouders gaan, wat tot oplopende waarderingen leidt. Maar die zijn al aan de stevige kant.
Europese aandelen blijven daarmee bij analisten favoriet voor 2018. „Wereldwijd zijn bedrijven uit de eurozone het meest aantrekkelijk geprijsd. Ook hun winsten zitten in de lift”, zegt hoofdeconoom Anton Brender van Candriam. Hij verwacht dat de Europese economie stabiel blijft groeien met 2,2%.
Gewilde sectoren
Opkomende markten zullen met hun opmars bijdragen aan een wereldwijde groei, van gemiddeld 3,6%, het hoogste niveau in tien jaar. „Het aantal kwetsbare landen, zoals Venezuela, is klein”, aldus Brender.
Naar sector bekeken trekken omzetten onder defensiebedrijven, financials, de entertainment-, sport- en reisbranche aan.
De autoproducenten blijven net als media-, retailconcerns, telecom-en kabelbedrijven en vastgoed gemiddeld vlak, tot zo’n 3% groei. De opmars van de elektrische auto krijgt nog weinig impact. Oliekartel OPEC zal bovendien zijn prijzen niet sterk kunnen verhogen, om schalieproducenten buiten de deur te houden.
Wat, afgezien van schokjes, in 2018 voor geringe prijsstijgingen van stook- en energieprijzen leidt.
Trouw 02.01.2018 Jubelen over de economie kan weer komend jaar. Voor het eerst sinds de crisis gaan alle remmen los.
Een economisch feestje wordt 2018 en het is bijna niet meer te verstoren. De consument is koopzuchtig, het bedrijfsleven wil volop investeren en geld lenen kost nog altijd bijna niets. Zie daar de ingrediënten die maken dat 2018 door een roze bril kan worden bezien. Economen hebben het over ‘hoogconjunctuur’ en een ‘groeispurt’. Kan het dan echt niet meer tegenvallen in 2018?
“Voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis hebben we weer een echt goed jaar voor de boeg, waarin de werkloosheid laag is, de economie op volle toeren draait en de overheid ook nog eens grote uitgaven doet”, zegt Menno Middeldorp, hoofd onderzoek Nederlandse economie bij Rabobank. “Met de crisis in de achteruitkijkspiegel zijn we daar helemaal niet meer aan gewend.”
De Nederlandse economie groeit dit jaar met 3,1 procent, zo becijferde het Centraal Planbureau. De werkloosheid daalt naar het laagste niveau in tien jaar, namelijk naar 3,9 procent van de beroepsbevolking.
Hausse op de woningmarkt
Met de crisis in het achterhoofd zien veel consumenten de jubelstemming op de woningmarkt als een groot risico, zo blijkt uit een enquête van ING onder zijn klanten. Maar volgens Marieke Blom, hoofdeconoom van ING, is dit een verkeerde inschatting en is er niets ongezonds aan de hand. “Nederlanders blijven ook volgend jaar volop huizen kopen, omdat de hypotheekrente historisch laag blijft en de huizenprijzen gemiddeld lager liggen dan voor de crisis.”
Die goed draaiende woningmarkt is een belangrijke aanjager van de economie. Wie een huis koopt, geeft immers ook geld uit aan andere zaken. Denk aan een schilderbeurt, nieuwe gordijnen en meubilair. Het aantal woningen dat te koop staat, is in 2018 wel kleiner, zegt Blom. “Dat komt doordat er de afgelopen jaren te weinig woningen bij zijn gebouwd.” Blom verwacht dat het aantal huizen dat verkocht wordt daarom zal teruglopen. “Vooral in de Randstad zie je dat de markt droogkookt. Voor de toekomst moet er echt flink bijgebouwd worden.”
Halen huizenkopers zich niet veel te hoge hypotheekschulden op de hals? Dat valt gelukkig mee, vindt Middeldorp. “De regels voor het verkrijgen van een hypotheek zijn een stuk strenger geworden. Het gaat in de grote steden hard op de huizenmarkt, maar anders dan bij het uitbreken van de financiële crisis worden de aankopen niet gefinancierd met te hoge schulden. We hebben wel iets geleerd van alles wat er mis ging.”
Alleen in Amsterdam, waar de prijzen tot grote hoogten zijn gestegen, is het volgens Blom wel oppassen geblazen. “Wie voor een korte periode een huis wil kopen en daarvoor veel moet lenen, kan zich beter bedenken.” Volgens Middeldorp is Amsterdam een verhaal apart. “Wat daar gebeurt op de woningmarkt is zo anders dan in de rest van het land. Amsterdam krijgt steeds meer het karakter van een wereldstad als Londen of Parijs. Als je het met zo’n stad vergelijkt, zijn de ontwikkelingen beter te verklaren.”
De overheid trekt de portemonnee
Het kopen en verkopen op de woningmarkt gaat in 2018 dus vrolijk door. Valt er dan wellicht onheil te verwachten van het aflopen van het economisch steunprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB)? Ook die kans is klein. Sowieso blijft het stimuleringsbeleid nog doorlopen tot en met september, waardoor de rente laag blijft. En of het eind september 2018 echt voorbij is, hangt af van de economische omstandigheden van dat moment. Bankpresident Mario Draghi lijkt economische schokken in de eurozone koste wat het kost te willen voorkomen. “De ECB zal heel rustig en geleidelijk te werk gaan”, zegt Middeldorp.
Nederland gaat het in 2018 zelfs beter doen dan buurlanden, omdat de overheid de uitgaven fors opschroeft, zo schrijft het CPB. Er gaat meer geld naar onderwijs, defensie en zorg. Was de groei van de overheidsbestedingen in 2017 nog 0,4 procent, in 2018 wordt dat 3,5 procent.
Economen zijn niet per se blij met dit beleid. Een bekende economische aanname is namelijk dat de overheid juist bij economisch hoogtij moet sparen voor slechtere tijden. En in zwaar economisch weer moet de overheid geld uitgeven om de neerwaartse trend tegen te gaan. De politiek heeft echter de neiging om precies mee te bewegen met de economische golfbeweging, zegt Luc Aben, hoofdeconoom van vermogensbeheerder Van Lanschot. “Typisch procyclisch beleid.”
Ook de Nederlandse overheid haalde tijdens de crisis de broekriem aan en strooit nu het goed gaat met geld. Niet dat de schatkist daar nu echt last van krijgt: de inkomsten liggen volgend jaar hoger dan de uitgaven en dus is er nog steeds een begrotingsoverschot van 0,5 procent.
Geen bubbel, maar normalisering
Nu iedereen weer volop aan het besteden is en de economie weer op volle toeren draait, dringt de vraag zich op of er geen risico is op oververhitting. Maar volgens Blom is er geen sprake van een nieuwe zeepbel. “De economie is nog altijd bezig te normaliseren na het diepe dal. Wat we nu zien is een normale, positieve conjunctuurbeweging.” Wie denkt dat de economie oververhit raakt, kijkt volgens Blom te weinig naar de historie. “De crisis was uitzonderlijk. Als je kijkt naar hoe de economie daarvoor draaide, zie je dat er nu nog ruimte is voor verder herstel.”
In 2018 komt wel het moment dat de Nederlandse economie op de toppen van haar kunnen draait, zegt Aben. “De vrije capaciteit die er nog was om extra te produceren, is benut. Om verder te groeien moeten bedrijven investeren.”
Wat tot dusver tegenvalt is dat de economische voorspoed nog niet heeft geleid tot een grote loonstijging. Het CPB verwacht echter wel dat dit volgend jaar beter gaat en raamt een stijging van 2,2 procent. Volgens Blom is de loonstijging tot dusver tegengevallen, omdat lonen nu eenmaal traag meebewegen met economische veranderingen. “Tijdens de crisis duurde het ook even voordat je de lonen zag reageren.”
De ruime schil van flexibele arbeidskrachten is ook een mogelijke verklaring dat de loonstijging van het vaste personeel tot dusver tegenvalt. Zzp’ers krijgen meer opdrachten als het weer economisch goed gaat. “De verdiensten van zzp’ers knallen omhoog en omlaag met de toppen en dalen van de economie”, zegt Blom. Kees Vendrik, hoofdeconoom bij Triodos Bank, vreest echter dat de beperkte loonstijging blijvend is, te verklaren door de uitholling van de positie van de vakbonden. “Zij kunnen het onderhandelingsspel aan de cao-tafel minder hard spelen, waardoor het minder goed lukt om bedrijfswinsten in te zetten voor het verhogen van de lonen. Bedrijven besteden liever geld aan het belonen van de aandeelhouders of aan investeringen.”
Politiek loopt het wel los
Anders dan vorig jaar lijken economen zich over politieke risico’s in 2018 niet al te druk te maken. De economische gevolgen van de verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en Nederland zijn meegevallen. “2017 was een jaar van blije verrassingen”, zegt Aben. “Het ging allemaal veel beter dan verwacht.”
En dus is nu de inschatting dat het met de Italiaanse verkiezingen ook wel los zal lopen. Een overwinning van de populistische Vijfsterrenbeweging kan natuurlijk leiden tot politieke turbulentie, maar dan nog zal dit de Europese economische motor niet schaden, zegt Aben. “Nu het zo goed gaat, is de kans op economische tegenwind klein.”
Is er dan niets dat het feestje kan verpesten? Daar lijkt het niet op. De ellende van de eurocrisis, die Nederland in 2011 nog in een recessie stortte, is grotendeels voorbij. Dat alle signalen voor de Nederlandse economie op groen staan, is zelfs te danken aan het opbloeien van de eurozone, aldus Aben. “De Europese consument profiteert van de afbrokkelende werkloosheid. Zelfs in het zuiden zie je dat steeds meer mensen weer aan het werk komen. Het resultaat is een groot vertrouwen bij consumenten en producenten. De eurozone staat eindelijk weer stevig op de eigen benen en is daardoor minder afhankelijk van gebeurtenissen in de rest van de wereld.”
Zelfs al mocht de Brexit, het uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, wat moeizamer verlopen dan verwacht, dan nog kan dat de pret niet drukken, zegt Corné van Zeijl, vermogensbeheerder bij Actiam. “Nederland exporteert veel naar het Verenigd Koninkrijk. Dat kan teruglopen bij een moeizame Brexit. Maar het gaat nu zo goed met de Nederlandse economie dat we van zo’n tegenslag weinig zullen merken.”
Oververhitting in de Verenigde Staten
Als Van Zeijl toch een risico moet noemen, dan is dat de Amerikaanse economie, die al wel erg lang in een opwaartse beweging zit. “Met de belastingmaatregel stimuleert Trump nu extra, terwijl dat helemaal niet nodig is. De kans op oververhitting van de economie neemt daardoor toe.” Bij oververhitting is de vraag veel groter dan het aanbod, waardoor de inflatie stijgt. De Fed, de Amerikaanse Centrale Bank, zal dan de rente laten stijgen om de vraag te temperen. Het wordt dan namelijk weer aantrekkelijker om te sparen en minder aantrekkelijk om geld te lenen. “Vroeg of laat komt er een terugslag. En zo’n correctie in de Verenigde Staten, voel je ook in de Europa.”
Ook hangen de oplopende schulden in China nog altijd als een donkere wolk boven de internationale markt. Om de hoge economische groei vol te kunnen houden, blijven de schulden verder stijgen. De gigantische schuldenberg wordt al jaren gezien als een risico voor de financiële stabiliteit in de wereld. “Het is de vraag of de Chinese overheid voldoende controle heeft om ervoor te zorgen dat dit geen probleem wordt”, aldus Van Zeijl.
En wie verder kijkt dan de economie van vandaag de dag, ziet dat we juist deze tijden van economische voorspoed moeten gebruiken om structurele problemen aan te pakken, zegt Vendrik. “Ja, de Nederlandse economie groeit met 3,1 procent. Maar daarbij hoort de krachtige kanttekening dat deze groei voornamelijk mogelijk wordt gemaakt door fossiele brandstof. De welvaart van nu zouden we moeten gebruik om de transitie naar duurzame energie te versnellen. Het klimaatakkoord dat minister Wiebes gaat sluiten in 2018 is daarbij cruciaal.”
Telegraaf 30.12.2017 Het kabinet sluit extra lastenverlichting niet uit. Minister Hoekstra van Financiën zet de deur op een kier om een deel van eventuele begrotingsoverschotten terug te geven aan de belastingbetaler.
In een interview met deze krant wijst de CDA’er erop dat het kabinet traditiegetrouw in het voorjaar bekijkt of er onder de streep extra geld overblijft. Doordat de economie harder groeit dan eerder werd voorspeld, is het niet ondenkbaar dat er meer belastinggeld wordt opgehaald dan gedacht. Zo kende de begroting ook dit jaar een miljardenoverschot.
Regeringspartij VVD drong er bij monde van VVD-Kamerlid Hennis vlak voor de kerst al op aan dat bij meevallers de belastingbetaler meedeelt in de pot. Minister Hoekstra (Financiën) benadrukt echter zuinig te zijn en gevraagd naar een scenario van overschotten wil hij eerst kijken of er nog geld moet worden uitgetrokken voor specifieke onderwerpen. Maar lastenverlichting noemt hij vervolgens ook een ’optie’.
De bewindsman waarschuwt echter dat de Brexit nog voor een flinke tegenslag voor de economie kan zorgen. „Dat is evident een van de grootste risico’s die de komende jaren op ons afkomt.” Bovendien erkent Hoekstra dat de klimaatrekening fors kan oplopen.
NU 20.12.2017 Minister Wopke Hoekstra (Financiën) is bereid te kijken of er op termijn een formule gemaakt kan worden voor wat er moet gebeuren met eventuele financiële meevallers bij de overheid.
Nu is het zo dat meevallers terugvloeien naar de staatsschuld. Dat noemen ze op het ministerie “trendmatig begrotingsbeleid”.
VVD-Kamerlid Jeanine Hennis vroeg aan Hoekstra naar de mogelijkheden voor zo’n “meevallersformule”.
Ze wil, zonder het overschot “te verbrassen”, extra lastenverlichting zodat mensen de economische groei ook in hun portemonnee voelen. Het trendmatig begrotingsbeleid “fijnslijpen”, noemt de VVD-politica dat.
“Ik ga daarover nadenken”, zei Hoekstra woensdag tegen Hennis in de Tweede Kamer.
Als er extra geld is te verdelen, zijn er volgens de bewindsman drie smaken: andere overheidsuitgaven, teruggeven aan burgers in lastenverlichting of terug laten lopen naar de staatsschuld.
Maar zo ver is het nog niet. In het voorjaar wordt pas de balans opgemaakt en beoordeelt Hoekstra het wensenlijstje van zijn collega-ministers. “Dan hak ik die gordiaanse knoop door.”
Het vorige kabinet kende zo’n formule wel, maar toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem deed hier uiteindelijk niets mee toen er wel een overschot was, benadrukte PVV’er Tony van Dijck. In het huidige regeerakkoord is hier niets over afgesproken.
Meevallers
De vraag is zeer actueel omdat de economie weer fors aantrekt. Woensdagochtend schroefde het Centraal Planbureau (CPB) de economische groeiverwachting voor 2018 nog op naar ruim 3 procent.
Hoekstra noemt het trendmatig begrotingsbeleid “het belangrijkste anker dat we hebben”. Hij brengt in herinnering dat Nederland ongeveer zes miljard euro per jaar aan rente betaalt. Het is daarom niet zo gek dat het “zuurverdiende geld” van werkend Nederland naar de staatsschuld vloeit.
Hoekstra vraagt zich daarom in de Kamer hardop af of de VVD-wens niet haaks staat op deze methode. Je weet namelijk niet waar de Nederlandse economie zich in de conjunctuur precies bevindt. Zit je net voor het punt van oververhitting, dan is het onverstandig om extra geld uit te geven, vindt de bewindsman.
Dus wat doe je in het geval als er extra geld is te verdelen: De staatsschuld verder terugschroeven of de lasten voor burgers verlichten? “Vraag aan drie economen wat je moet doen, en je krijgt vier verstandige antwoorden. Daarom ben ik voorzichtig”, aldus Hoekstra.
Olie op het vuur
Ook PvdA-Kamerlid Henk Nijboer waakt voor de mogelijkheid van extra investeringen terwijl de economie misschien tegen oververhitting aan zit. “Wij gooien geen olie op het vuur”, zei hij.
Maar Nijboer verwacht dat de politieke druk om het overschot toch uit te geven toe zal nemen. In dat geval wil de PvdA dat er extra wordt geïnvesteerd in onderwijs, huren, politie en zorg.
Hoekstra zal begin februari in een brief aan de Kamer verder uiteenzetten of hij iets ziet in een meevallersformule en zo ja, hoe die formule er dan precies uitziet.
Telegraaf 20.12.2017 Regeringspartij VVD zou graag zien dat een deel van toekomstige overschotten op de begroting worden gebruikt voor lastenverlichting. Minister Hoekstra (Financiën) reageert echter zeer terughoudend.
Dit jaar is er op de begroting een overschot van zo’n 3 miljard euro. In principe is afgesproken dat overschotten gebruikt worden om de staatsschuld te verlagen. Maar woensdag tijdens een debat over de begroting van 2017 pleitte VVD-Kamerlid Jeanine Hennis ervoor dat in de toekomst ook een deel wordt gebruikt voor lastenverlichting, volgens een nog te bepalen ‘meevallersformule’.
In het vorige regeerakkoord tussen VVD en PvdA was zelfs afgesproken dat een kwart van de overschotten voor lastenverlichting zou worden. Maar door de crisis waren er pas plussen toen het kabinet al demissionair werd. Toenmalig minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vond het daarom niet gepast om alsnog dat geld uit te gaan geven.
Zo’n afspraak is nu niet gemaakt in het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU, terwijl er wel van wordt uitgegaan dat er jaarlijks een overschot van zo’n 0,5 procent overblijft. Hennis vindt dat over de besteding daarvan nadere afspraken moeten worden gemaakt.
Aarzelend
Huidig minister Wopke Hoekstra van Financiën reageerde echter aarzelend op de suggestie van de VVD. Hij wees er tijdens het debat op dat de coalitiepartijen dit keer niet zo’n afspraak hebben gemaakt en dat er voorzichtig moet worden omgesprongen met de financiën.
Wel zei de bewindsman toe de komende maanden in een brief aan de Tweede Kamer hierop terug te komen nadat hij zijn licht nog eens heeft laten schijnen over het begrotingsbeleid.
Koopkracht
Tijdens het debat werd ook ingegaan op de nieuwe voorspellingen van het Centraal Planbureau. PVV-Kamerlid Teun van Dijck noemt de verwachte koopkrachtstijging van 0,6 procent voor 2018 ‘kruimels’. „Nederland mag zich een slag in de rondte werken voor een schijntje.”
Hij wijst erop dat koopkrachtstijging mede afhankelijk is van stijgende lonen en dat dit nog moeizaam gaat. Tegelijkertijd stijgen wel de uitgaven van de overheid, wat wordt bekostigd door de extra inkomsten aan belastingen en premies. „Alles voor Wopke, niks voor Henk en Ingrid”, schamperde Van Dijck daarover aan het adres van de minister van Financiën.
Sociale partners
Hoekstra erkende daarop dat de koopkracht achter blijft en dat dit niet alleen afhankelijk is van het kabinetsbeleid, maar ook van de lonen. „Onze waarneming is dan ook dat er ruimte is voor loonstijging en we roepen de sociale partners op om rond de tafel te gaan om tot goede nieuwe afspraken te komen.”
De lastenverlichting die het kabinet voor Nederland in petto heeft door te draaien aan de belastingtarieven gaat pas per 2019 in.
NOS 20.12.2017 De meeste huishoudens gaan er volgend jaar in koopkracht licht op vooruit. Minister Koolmees van Sociale Zaken heeft in een brief aan de Tweede Kamer de effecten van alle maatregelen nog eens op een rij gezet, en daarbij ook rekening gehouden met de vandaag gepubliceerde ramingen van het Centraal Planbureau.
Koolmees erkent in zijn brief dat de stijging niet voor alle groepen geldt. Zo gaan alleenverdieners met een modaal inkomen die kinderen hebben er gemiddeld 0,2 procent op achteruit en leveren AOW’ers met een pensioen tot 10.000 euro en alleenstaanden met een uitkering, zonder kinderen, 0,1 procent in.
Gepensioneerden met alleen AOW
Voor gepensioneerden met alleen AOW blijft de koopkracht gelijk of ze gaan er licht op vooruit. Dat geldt ook voor sociale minima met kinderen.
Volgens de tabellen van Sociale Zaken is de grootste stijging in de ‘voorbeeldhuishoudens’ 0,5 procent: die geldt voor tweeverdieners met kinderen van wie de ene partner twee maal modaal verdient en de andere een half maal modaal, plus voor alleenstaanden met twee keer modaal en alleenstaande ouders met het minimumloon. Het CPB schat het modale inkomen volgend jaar op 37.500 euro per jaar.
Loonstrookje
Bij de berekeningen van het ministerie is gekeken naar de ontwikkeling van de lonen in 2018, de inflatie, de zorgpremie en de toeslagen. De lastenverlichting die in het regeerakkoord is afgesproken, zal pas vanaf 2019 effect hebben.
Ook de loonstrookjes laten voor de meeste mensen een lichte plus zien. Koolmees benadrukt dat de ontwikkeling van de koopkracht een vollediger beeld geeft van het besteedbaar inkomen dan het loonstrookje.
AD 20.12.2017 De economie mag dan op volle toeren draaien, Nederlanders zien daar voorlopig amper iets van terug in hun portemonnee. Het eerste loonstrookje in januari zal voor de meeste mensen slechts een heel klein plusje laten zien. Ouderen zien hun AOW-uitkering weliswaar iets toenemen, maar die verhoging wordt bijna helemaal ongedaan gemaakt door een lager aanvullend pensioen.
Dat blijkt uit de jaarlijkse loonstrookjesbrief die het ministerie van Sociale Zaken vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Pas in 2019 zal de koopkracht van mensen meer toenemen, omdat de lastenverlichting die het nieuwe kabinet wil doorvoeren zich dan laat voelen.
Het Centraal Planbureau (CPB) becijferde vanochtend dat de economische groei in 2018 op 3,1 procent uitkomt. Daarmee is er sprake van hoogconjunctuur, die deels wordt aangejaagd doordat de overheid het geld flink laat rollen. Lastenverlichting blijft echter uit: Nederlanders blijven in 2018 een even groot deel van hun inkomen afdragen aan belastingen en premies, gemiddeld bijna 39 procent.
Magere toename
Hoewel de gemiddelde loonstijging volgens het CPB komend jaar toeneemt van 1,6 naar 2,2 procent per jaar, gooien stijgende prijzen – de inflatie stijgt van 1,4 naar 1,6 procent – roet in het eten.
Onder de streep blijft volgens Sociale Zaken daardoor een magere toename van het besteedbaar inkomen over van hooguit 0,5 procent. Dit geldt vooral voor gezinnen met kinderen en alleenstaanden die twee keer modaal (ongeveer 70.000 euro) verdienen. Pas in 2019 zal de gemiddelde koopkrachtstijging boven 1 procent uitkomen.
Slechter af zijn modale eenverdieners met kinderen, en ouderen met een aanvullend pensioen. Zij leveren onder de streep respectievelijk 0,2 en 0,1 procent in.
NOS 20.12.2017 De economie piekt. Na de positieve berichten van De Nederlandsche Bank maandag ziet ook het Centraal Planbureau de economische toekomst zonnig in.
Volgens het CPB komt dat onder meer doordat de overheid meer geld uitgeeft. Zo gaat er komend jaar meer geld naar defensie en onderwijs. Daarnaast zullen ook de uitgaven aan zorg toenemen.
Net als dit jaar zal de economie volgend jaar met meer dan 3 procent groeien, stelt het CPB. Verder daalt de werkloosheid naar het laagste niveau sinds 2008 en zal de inflatie – het prijspeil en de kosten van levensonderhoud – met 1,5 procent vrij laag zijn.
Meer loon
Omdat de werkloosheid daalt en er minder mensen beschikbaar zijn om de beschikbare banen te vullen, zullen werkgevers meer loon gaan betalen om personeel te krijgen en houden.
De lonen zullen dan ook stijgen, verwacht het CPB. Wel gaan ze dit en komend jaar iets minder hard omhoog dan eerder verwacht, omdat sommige nieuwe loonafspraken langer op zich laten wachten dan gedacht.
Verder blijft er volgend jaar netto gemiddeld wat meer geld over van het loon om te besteden. De loonstijging is dan namelijk nog iets hoger dan de stijging van de inflatie.
Maar in 2019 lijkt dat verschil kleiner te worden. Maandag signaleerde DNB al dat de inflatie dat jaar hoger zal zijn, en dat mensen dus ondanks een hoger loon minder geld zullen overhouden.
Elsevier 20.12.2017 De Nederlandse economie groeit in 2018 harder dan eerder werd gedacht. Het Centraal Planbureau (CPB) rekent op 3,1 procent groei.
Het CPB ging bij de raming in augustus nog uit van 2,5 procent groei. Eerder deze week verhoogde ook De Nederlandsche Bank (DNB) zijn groeiverwachtingen voor 2018 tot boven de 3 procent. ABN AMRO, ING en Rabobank gaan nog uit van iets minder dan 3 procent groei.
Voor 2017 komt de economische groei in Nederland volgens het CPB uit op 3,2 procent. Daarmee zijn de rekenmeesters van het kabinet iets minder optimistisch dan die van DNB, die uitgaan van 3,3 procent groei. Groei met meer dan 3 procent kwam voor het laatst voor in 2007, voorafgaand aan de crisis.
Het zijn volgens het CPB vooral de overheidsbestedingen die de positieve ontwikkeling aanjagen. Door de in het Regeerakkoord aangekondigde maatregelen nemen de bestedingen komend jaar met 3,5 procent toe. In 2017 werd nog 0,4 procent meer uitgegeven door de overheid.
De extra uitgaven aan onder meer onderwijs en defensie en de stijgende zorgkosten zorgen niet voor problemen met de begroting. Er blijft sprake van een begrotingsoverschot van 0,5 procent.
Stijging van de koopkracht door loonsverhoging
De werkloosheid daalt verder naar 3,9 procent van de beroepsbevolking, het laagste niveau in tien jaar. Dat komt door een groei van de werkgelegenheid met 2 procent, terwijl het arbeidsaanbod minder snel toeneemt.
De verwachting is dat bedrijven door de krapte op de arbeidsmarkt de lonen verhogen om personeel te kunnen vinden en behouden. Dat zorgt weer voor een stijging van de koopkracht.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Al zal deze huidige, harde groei niet eeuwig doorgaan, waarschuwt DNB
VK 19.12.2017 Als de huizenprijzen niet zo hard waren gestegen, zou de economische groei de afgelopen jaren ruim een kwart lager zijn geweest. De Nederlandsche Bank (DNB) publiceerde maandag eigen berekeningen waaruit blijkt hoe afhankelijk de Nederlandse economie is van de woningmarkt.
Had de woningmarkt zich in een ‘normaler’, gematigd tempo hersteld, dan waren de consumentenuitgaven zelfs 60procent lager geweest. Dat komt doordat hoge huizenprijzen huiseigenaren een gevoel van welstand bezorgen, waardoor huishoudens meer geld uitgeven. Bovendien zijn tal van bedrijven van de bouw tot doe-het-zelfketens voor hun inkomsten direct afhankelijk van de woningmarkt.
Personeelstekorten
Afhankelijkheid van huizenmarkt maakt economie er een van pieken en dalen, aldus DNB-directeur Job Swank.
Dat is geen goed nieuws, zei DNB-directeur Job Swank maandagochtend tijdens een persconferentie. ‘Je zou willen dat onze economie ook zonder die woningmarkt krachtig groeit.’ In plaats daarvan blijft Nederland mee ademen met de huizenprijzen. Gaan die omhoog, dan draait de economie op volle toeren. Dalen ze, zoals in de recente crisis, dan is de malaise des te groter. ‘De Nederlandse economie is er een van pieken en dalen’, constateert Swank. ‘Dat leidt ertoe dat je pech- en geluksgeneraties krijgt.’
Swank zou dat conjunctuureffect, dat in Nederland dus wordt versterkt door de woningmarkt, graag willen dempen. ‘Niet op de laatste plaats omdat de huidige, harde groei op de huizenmarkt niet eeuwig door zal gaan.’
Sinds het dieptepunt in 2013 zijn de huizenprijzen met gemiddeld ruim eenvijfde gestegen. In Amsterdam zijn woningen nu zelfs een kwart duurder dan aan de vooravond van de crisis in 2008, in Rotterdam 13 procent.
Gekte op woningmarkt
Sinds het dieptepunt in 2013 zijn de huizenprijzen gemiddeld met ruim een vijfde gestegen
Ondanks zijn latere kanttekening over de woningmarkt begon Swank zijn persconferentie op ongebruikelijk opgewekte toon. DNB verwacht namelijk dat de economie ook volgend jaar zal groeien en bloeien. ‘Ik heb een boel goed nieuws voor u’, meldde Swank. De economische vooruitzichten waarmee hij strooit zijn ongekend positief. Na de piek van 3,3 procent dit jaar verwacht DNB voor 2018 een groei van 3,1 procent.
De staatsschuld smelt weg als sneeuw onder de zon. Werkloosheid? Die daalt verder van 4,9 procent dit jaar naar een extreem lage 3,5 procent in 2019. Een op de vijf bedrijven zegt een tekort aan personeel of productiemiddelen te ervaren. Daarnaast laten huishoudens het geld rollen en neemt zelfs het aantal vaste contracten na een jarenlange daling sinds kort weer serieus toe. ‘Alles werkt mee’, concludeert Swank, die binnen DNB verantwoordelijk is voor monetaire zaken en financiële stabiliteit.
DNB is zelfs nog iets positiever over de economische groei dan Rabobank en ABN Amro de afgelopen dagen waren. Woensdag komt het Centraal Planbureau met zijn nieuwste raming.
Lonen beginnen te stijgen
Een half jaar geleden waarschuwde DNB dat de Nederlandse lonen achterblijven bij de snelle economische groei. Daarin lijkt voorzichtig verandering te komen. De contractlonen stijgen de komende jaren met meer dan 2 procent. Ook de zogenoemde ‘arbeidsinkomensquote’ – het deel van de taart dat naar de werkenden gaat – verbetert tot en met 2019 licht, van 72,3 naar 73,4 procent.
Desondanks durft DNB nog niet van een definitieve ommekeer te spreken. Daarvoor zijn de loonstijgingen te bescheiden. Na aftrek van inflatie blijft er weinig over. DNB-directeur Swank toont zich daarom ‘een beetje’ tevreden. ‘Maar er blijft ruimte voor loonstijgingen in sectoren als de horeca, handel, vervoer en zakelijke diensten.’
‘Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om gaswinning omlaag te krijgen’
VK 16.12.2017 De jaarlijkse economische groei van Nederland gaat de komende dertig jaar op aan de kosten van de energietransitie. Die kosten voor het overgaan van fossiele brandstoffen op hernieuwbare energie als zon en wind komen uiteindelijk terecht bij huishoudens.
Aldus overhandigde VVD-minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zijn geloofsbrieven aan de Tweede Kamer. Hij deed dat deze week bij zijn eerste grote debat als minister. ‘De transitie, geachte leden en aanwezigen, die kost geld.’ Zo expliciet hoorden we het kabinet-Rutte III nog niet.
Circa 1 tot 3 procent van het bruto binnenlands product kost het elk jaar om het einddoel te halen, schatte Wiebes bij het debat over zijn begroting – zoals alle ministers van Rutte III greep hij zijn begrotingsdebat aan voor een minitroonrede over zijn belangrijkste opdracht de komende kabinetsperiode. Het einddoel volgt uit het mondiale klimaatakkoord van Parijs: in 2050 moet Nederland vrijwel volledig zijn overgeschakeld op duurzame energie en moet de uitstoot van broeikasgassen nihil zijn. Dit is nodig, dicteert ‘Parijs’, om de opwarming van de aarde flink onder de 2 graden Celcius te houden, liefst onder de 1,5 graad.
Een kostenpost van 1 tot 3 procent van de omvang van de economie komt neer op 7- tot 21 miljard euro per jaar. ‘Dat is de economische groei van dit jaar’, zei Wiebes. ‘Die reserveren we de komende dertig jaar voor het transitiedoel.’ Het kan erger, hield Wiebes de Kamer voor: minder efficiënt. ‘Als we het met onze ogen dicht en onnozel doen, dan hebben we het over veel meer dan 1 tot 3 procent.’
Waar bestaan die kosten volgens Wiebes uit? ‘Heb ik het nou over de energierekening? Nee, daar heb ik het absoluut niet over.’ Wat dan wel? Specifieker dan ‘inflatie, huur en producten’ werd de minister niet. Die kosten komen in eerste instantie terecht bij bedrijven en huishoudens.
‘Na acht uur ’s avonds ben ik echt niets meer waard’, zei de minister tijdens het debat dat een half uur eerder was begonnen en dat tot kwart voor twee ’s nachts zou duren
Maar omdat bedrijven hun kosten doorberekenen, stelt Wiebes, komen ze in tweede instantie ‘uiteindelijk weer terecht bij consumenten en consumenten zijn weer huishoudens’. Die gaan dat terugzien in hogere belastingen. Volgens Wiebes vindt driekwart van Nederland dat redelijk. Maar als de kosten nog hoger worden, is zijn overtuiging, haakt Nederland af.
Kamerleden sloegen niet erg aan op het weidse kostenplaatje dat Wiebes hun voorhield. ‘Een niet om aan te horen ellendig lang betoog’, zei PVV’er Dion Graus. Van andere Kamerleden kreeg Wiebes vragen over de samenhang van zijn visie met mestvergisting, de duurzaamheid van overheidsgebouwen en de verhoging van het lage btw-tarief. Als zijn meeslepend bedoelde betoog wordt onderbroken door zulke praktische zaken, gaat Wiebes’ stem steevast een octaaf omlaag en reageert hij enigszins vermoeid. ‘Na acht uur ’s avonds ben ik echt niets meer waard’, zei de minister tijdens het debat dat een half uur eerder was begonnen en dat tot kwart voor twee ’s nachts zou duren.
De afhankelijkheid van Gronings gas raken we kwijt. Dat zou zo welkom zijn. Maar ik zeg er gelijk bij: dat is straks
GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee wilde wel meer weten van het ‘de energietransitie kost heel veel geld’-verhaal van Wiebes. Wat betekent het voor de koopkracht? Want als de economische groei – die ook een keer ophoudt – opgaat aan de energietransitie, geldt dat wellicht ook voor de groei van de micro-economie op huishoudniveau. Dan verdwijnt de door Rutte III beloofde lastenverlichting als sneeuw voor de zon – zeker als lagere inkomens zich het niet kunnen veroorloven om bijvoorbeeld zonnecellen te plaatsen of hun (huur)woning te laten isoleren.
Nederland timmert al een halve eeuw koopkrachtplaatjes in elkaar, was de Wiebesiaanse reactie. In de modellen die eraan ten grondslag liggen wordt expliciet rekening gehouden met de energietransitie, stelde de minister. ‘Dit regeerakkoord zorgt ervoor dat alle groepen erop vooruitgaan.’
Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om het winningsniveau omlaag te krijgen. Het is niet eenvoudig. Je zal er maar verantwoordelijk voor zijn
Los daarvan, doceerde hij met brede armgebaren, na die transitie zijn we niet meer afhankelijk van olielanden. ‘De gemiddelde autorijder maakt daar gewoon 500 euro per jaar naar over.’ Ook mooi: ‘De afhankelijkheid van Gronings gas raken we kwijt. Dat zou zo welkom zijn. Maar ik zeg er gelijk bij: dat is straks.’
‘Kunt u in elk geval concreet maken dat we de komende twee jaar die gaskraan flink gaan dichtdraaien?’, was de inhaker van het Groningse SP-Kamerlid Sandra Beckerman. Wiebes’ stem ging weer omlaag, de blik ging op ‘na acht uur’. Er volgde: ‘Alles wat ik in mij heb zal ik inzetten om het winningsniveau omlaag te krijgen.’ Concreter werd Wiebes niet. ‘Het is niet eenvoudig. Het is hoogst oncomfortabel.’ En dan, meer voor zichzelf: ‘Je zal er maar verantwoordelijk voor zijn.’
AD 14.12.2017 Het vertrouwen in de economie is onveranderd hoog en dat blijkt ook uit de verwachtingen voor volgend jaar. Ook dan blijft de economie flink groeien, met bijna 3 procent.
Dat blijkt uit onderzoeksrapport Outlook 2018van het ING Economisch Bureau. Het enige dat de groei de komende jaren in de weg zou kunnen staan, is volgens het onderzoek het personeelstekort dat momenteel ontstaat in alle sectoren.
,,Al met al gaat het economisch goed met Nederland”, aldus Marieke Blom, hoofdeconoom van het ING Economisch Bureau. ,,Die constatering wordt echter vaak omgezet in de vraag: ‘hoelang gaat het nog goed?’ Zowel consumenten als bedrijven zijn een beetje getraumatiseerd door de lange crisis die we achter de rug hebben. Begrijpelijk, maar de groei is breed gedragen en er is nog geen sprake van oververhitting.”
De economie van het eurogebied is steeds beter gaan draaien en daar profiteert Nederland van, blijkt uit het onderzoek. Maar de economische groei komt voornamelijk uit het binnenland. Zowel consumenten als bedrijven geven meer uit en het regeerakkoord van 2018 voorziet extra overheidsuitgaven. Dat extra geld besteedt de overheid aan onder meer het onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, infrastructuur, openbaar bestuur en defensie. Dit geeft volgens het ING Economisch Bureau een impuls aan de economie.
Kijkend naar het Nederlandse bedrijfsleven, verwacht het ING Economische Bureau groei in alle sectoren, waarbij vooral de sectoren transport, toerisme, zorg, de bouw en de zakelijke dienstverlening in 2018 een bovengemiddelde groei zullen tonen.
Toch kan de economie de komende jaren ook weer onder druk komen te staan, voorziet het onderzoek. Door de aanhoudende groei vinden ook steeds meer mensen werk en dat leidt tot tekorten aan arbeidskrachten. De eerste voortekenen van krapte op de arbeidsmarkt zijn te zien in specifieke sectoren, met name in de bouw, ICT en in de industriesector. Volgens de ING-economen is dit pas het begin.
,,Een op de zes bedrijven ervaart inmiddels een tekort aan personeel, en dat loopt snel op”, stelt Marieke Blom. ,,Het is dan ook belangrijk dat bedrijven hun productiviteit verhogen door zowel te investeren in mensen als in technologie. Bedrijven die dit niet doen dreigen daarmee groeikansen te missen, zeker als de arbeidsmarkt krapper en krapper wordt. Dat zou ook de groei in Nederland kunnen schaden, terwijl Nederland nu juist bezig is met een conjuncturele inhaalslag ten opzichte van andere Europese landen.”
De krapte is volgens Blom nog niet te vergelijken met 2008. ,,Dit zal zich daarom ook maar geleidelijk vertalen in hogere lonen. De prijsdruk neemt daardoor ook pas op termijn toe. In 2018 blijft in Nederland de inflatie voor consumenten laag en komt uit op 1,5%.”
De angst voor zeepbelvorming in de huizenmarkt is volgens het rapport niet reëel. Blom: ,,Met uitzondering van Amsterdam zie ik eerder een normalisering dan een zeepbel op de woningmarkt. Sterker nog, ik zie een normalisatie van de brede economie. De groei heeft robuuste fundamenten. Dat betekent dat we nog een aantal jaren door kunnen groeien.”
NOS 29.11.2017 De Tweede Kamer wil opheldering van het kabinet over een tekort op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Gisteren werd duidelijk dat minister Ollongren op zoek is naar 200 miljoen euro om de uitvoering van de Omgevingswet te betalen.
Na de formatie werd de Omgevingswet overgeheveld van het ministerie van Infrastructuur naar Binnenlandse Zaken. In die wet worden diverse regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigd en samengevoegd. De uitvoering ervan is een arbeidsintensieve klus, die het ministerie van Ollongren eenmalig 200 miljoen kost. Dat geld heeft ze niet.
Krantenwijk zonder fiets
“Het lijkt erop dat de nieuwe minister wel de krantenwijk heeft overgenomen, maar vergeten is te vragen of de fiets er ook bij komt”, zei GroenLinks-Kamerlid Van Tongeren. Volgens PvdA-woordvoerder Nijboer lijkt het een rekenblunder. Hij is bang dat het probleem wordt afgewenteld op de huurders.
De Kamer wil een brief, waarin het kabinet uitlegt hoe dit wordt opgelost.
NOS 28.11.2017 Het nieuwe kabinet zit al in de eerste weken met een politiek probleem in zijn maag. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken blijkt een cadeau te hebben gekregen waar ze zelf voor moet betalen. Ze heeft daardoor nu al een tekort van ongeveer 200 miljoen euro en heeft geen idee waar ze het geld vandaan moet halen.
Wat waren ze na de formatie blij op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Want op het allerlaatste moment, tijdens het verdelen van de taken, werd werk weggehaald bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu en overgeheveld naar Binnenlandse Zaken. Het gaat om de prestigieuze Omgevingswet van minister Schultz. Het is een van de grootste hervormingen van het vorige kabinet en een van de meest ingewikkelde wetgevingsprocessen ooit.
Minder vergunningen
De Omgevingswet is bedoeld om de regels voor ruimtelijke ontwikkeling te vereenvoudigen en samen te voegen. Daardoor zijn bijvoorbeeld minder vergunningen nodig, verlopen procedures sneller en is het makkelijker om een bouwproject te beginnen.
De Omgevingswet werd in 2015 aangenomen door de Tweede Kamer en in 2016 door de Eerste. De wet wordt nu uitgewerkt in diverse algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen.
Zwaar teleurgesteld
Ollongren, die al over Wonen gaat, wilde de Omgevingswet er ook graag bij hebben. Maar al snel kwam ze erachter dat het invoeren van de wet haar eenmalig ongeveer 200 miljoen euro gaat kosten. Zelf heeft ze dat geld niet. Conclusie: het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft extra taken binnengehaald zonder dat er geld tegenover staat.
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (tegenwoordig Infrastructuur en Waterstaat), dat de wet maakte, zocht al tijden tevergeefs naar geld voor de uitvoering. Maar nu de taak is verdwenen, staakt het ministerie de zoektocht. Volgens bronnen is I&W zwaar teleurgesteld over de overheveling van de Omgevingswet, omdat de wet het troetelkindje van het ministerie was.
‘Moeten het oplossen’
In het kabinet en in het wekelijks coalitie-overleg is er al een paar keer over het probleem gepraat. “We moeten het oplossen”, zegt een bron uit de coalitie. Maar niemand weet nog hoe.
Een soortgelijk probleem speelt ook bij Onderwijs. Dat ministerie kreeg het landbouwonderwijs erbij van Economische Zaken. De Wageningen Universiteit en een aantal mbo-opleidingen moeten nu volgens de onderwijsnormen worden betaald. Die zijn een stuk hoger.
NU 24.11.2017 Het begrotingsoverschot dit jaar zal iets lager zijn dan op Prinsjesdag werd geraamd. Het loopt terug van 0,6 naar 0,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Daar staat een meevaller van 700 miljoen in de zorg tegenover.
Dat maakte minister Wopke Hoekstra van Financiën vrijdag na de ministerraad bekend. “We lijken het jaar voorlopig goed af te sluiten”, zei de bewindsman.
De cijfers staan in de nog niet gepubliceerde Najaarsnota, de laatste stand van de begroting, die door de ministerraad is goedgekeurd.
De zorgmeevaller is te danken aan mindere uitgaven aan de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en medicijnen.
Het kabinet baseert deze bedragen op de declaraties bij de zorgverzekeraars over de eerste zes maanden van dit jaar en een inschatting van de verzekeraars over de tweede helft van 2017.
Ook kan het kabinet een meevaller aan belastinginkomsten bijschrijven van 51 miljoen euro.
Verder is er bij enkele ministeries minder geld uitgegeven dan aanvankelijk verwacht. Dat geldt vooral voor Defensie, Sociale Zaken, Onderwijs en Financiën.
Tegenvallers
Tegenvallers zijn onder meer de hulp aan Sint-Maarten na de orkaan Irma. Daar is alleen al voor het wederopbouwfonds 550 miljoen euro uitgetrokken.
Ook is er vertraging aan de inkomstenkant van de schenk- en erfbelasting van 450 miljoen euro. Dat bedrag komt in 2018 binnen. Hoekstra wil niet direct spreken van een meevaller omdat het een verschuiving is.
Het is dus allerminst zeker of dat geld volgend jaar kan worden besteed, er is van tevoren een afgesproken maximum aan uitgaven (het uitgavenkader).
Sowieso vloeien meevallers zoals gebruikelijk naar de staatsschuld. Zo worden ook de rentelasten lager, maar zo waarschuwt Hoekstra, volgend jaar wordt er naar verwachting alsnog 6 miljard euro aan rente over de staatsschuld betaald.
In het voorjaar wordt opnieuw de balans opgemaakt en kijkt het kabinet naar “de wensen en tegenvallers”, aldus Hoekstra.
EU-regels
Ondanks de tegenvallers, benadrukt Hoekstra dat Nederland er goed opstaat, ook in vergelijking met andere Europese landen.
“We zijn een van de vier landen in Europa met een begrotingsoverschot en een staatsschuld van onder de 60 procent van het bbp”, zei de bewindsman.
Daarmee voldoet Nederland ruim aan de regels die de Europese Unie stelt aan de overheidsfinanciën.
AD 24.11.2017 Het begrotingsoverschot dit jaar zal iets lager zijn dan op Prinsjesdag werd geraamd. Het loopt terug van 0,6 naar 0,4 procent, zei minister Wopke Hoekstra van Financiën na de ministerraad. ,,Maar dit jaar gaan we voorlopig goed afsluiten”, zei hij.
Er komt meer dan een miljard minder in de schatkist. Tegenvallers zijn onder meer de hulp aan Sint-Maarten na de orkaan Irma. Daar is alleen al voor het wederopbouwfonds 550 miljoen euro uitgetrokken. Verder gaat er 67 miljoen naar de twee andere Bovenwindse eilanden Sint-Eustatius en Saba. Ook is er vertraging in de schenk- en erfbelasting. Dat scheelt 450 miljoen euro. Dat komt naar verwachting in de eerste helft van volgend jaar pas binnen, zei Hoekstra.
Daar staat tegenover een meevaller van 700 miljoen in de zorg. Er is minder dan verwacht uitgegeven aan geneesmiddelen. Ook is er 51 miljoen euro meer aan belastingen binnengekomen.
,,Ik denk nog steeds dat het heel goed nieuws is”, zei de bewindsman. Weinig landen in Europa stevenen volgens hem af op zo’n overschot. Dat is te danken aan ,,de robuustheid van de Nederlandse economie” en ,,het verstandige beleid van het vorige kabinet”.
De cijfers zijn verwerkt in de Najaarsnota, de laatste stand van de begroting, die door de ministerraad is goedgekeurd. Het overschot gaat naar aflossing van de staatsschuld.
Elsevier 14.11.2017 Minister Halbe Zijlstra verdedigt dinsdag en woensdag zijn eerste begroting van Buitenlandse Zaken. Redt hij het als rechtse houwdegen of moet hij zich opwerpen als volbloed diplomaat? De postduivensecretaris is een nuchtere Fries: al te goed is buurmans gek.
De harde leerschool van Halbe Zijlstra stond in Utrecht. Van 1998 tot 2006 was hij gemeenteraadslid met een onderbreking van twee jaar wegens werkzaamheden in het buitenland.
Het was een heftige episode. In de Utrechtse raad ging het er wild aan toe. Popzanger en kroegbaas Henk Westbroek kwam met Leefbaar Utrecht als de daverende winnaar binnen en het zou lange tijd niet meer rustig worden. Linkse populisten zetten de toon. Kortom een ideale kweekvijver voor een rechtse politicus. Geert Wilders was er een jaartje eerder ook begonnen, maar stoomde in 1998 meteen door naar de Tweede Kamer.
Zoon van politieman schopte het tot raadslid in grote stad
Op de dag dat Zijlstra werd beëdigd, reisden zijn ouders vanuit Friesland naar Utrecht. In paasbeste kleren woonden zij de plechtigheid bij. De zoon van een politieman uit Oosterwolde schopte het tot gemeenteraadslid in een grote stad.
Toen de trotse Zijlstra’s eenmaal op de publieke tribune zaten, keken ze geschokt toe hoe andere raadsleden in sjofele spijkerbroek werden beëdigd. En hoe menigeen zich onbeschoft gedroeg tegenover de burgemeester.
Rechts is voor Zijlstra geen scheldwoord
Aan die tumultueuze periode in de gemeenteraad hield Zijlstra de liefde van zijn leven over: VVD-gemeenteraadslid Ingrid de Bondt, later wethouder, gedeputeerde en dijkgraaf. Plus een enorme zelfverzekerdheid, die zou nooit meer weg gaan, ook niet toen hij eind 2006 verkaste naar het Binnenhof. Hij is een van de weinige Haagse politici voor wie rechts geen scheldwoord is. Hij geniet er juist van tegenstanders en media te prikkelen. Meteen ontstaat verontwaardiging en kan Zijlstra weer gniffelen. Zijn provocatie werkte!
Als fractieleider ging hij een paar keer in de fout. Hij flapte er bijvoorbeeld uit dat asielzoekers hiernaartoe komen voor gratis ooglidcorrecties en borstvergrotingen. Hij kon het niet staven en moest zijn woorden intrekken. Ook in de Zwarte Piet-discussie gleed hij uit: ‘Het Sinterklaasfeest wordt vermoord.’ Vervolgens praatte hij er een beetje omheen en moest hij zich excuseren: ‘Er is ruimte voor verbetering.’
Politieke stuntman
Toen vorige maand bekend werd dat Zijlstra in Rutte III de prestigieuze post van minister van Buitenlandse Zaken zou krijgen, ontstond ter linkerzijde ophef. Wat moest deze politieke stuntman op dat deftige departement? Hoe kon Nederland zich laten vertegenwoordigen door zo’n rabiate houwdegen? Want je kunt veel van hem zeggen, maar níet dat hij een geboren diplomaat is.
Media hoonden dat hij ervaring had als secretaris van de postduivenvereniging Oosterwolde. Partijgenoten verdedigden hem door te zeggen dat Zijlstra heus affiniteit had met het buitenland en dat hij zelfs ooit – toen hij in de jaren ’90 voor Shell werkte – op bezoek is geweest in de datsja van Vladimir Poetin. Later sprak Shell dit tegen. Opnieuw werd de spot gedreven met de postduivensecretaris.
Geen VVD-kroonprins
Het moet hem gestoken hebben, want hier werd hij geraakt in zijn ambities. En dat is nou juist het punt waarop hij zich kwetsbaar had gemaakt door nooit geheimzinnig te doen over wat hij wilde bereiken. Zijlstra maakte er ook nimmer een geheim van dat hij Rutte wilde opvolgen als VVD-leider. Al is hij sindsdien nogal buiten beeld geraakt als VVD-kroonprins.
In zijn rol als fractieleider dekte Zijlstra van 2012 tot vorige maand de rechterflank van de VVD af. Dat was niet altijd een dankbare taak. In juli 2015 sprak de VVD-top af dat premier Mark Rutte tijdens de Euro-top keihard zou vasthouden aan de verkiezingsbelofte ‘geen cent meer voor de Grieken’. De volgende dag zette Zijlstra thuis in Wassenaar de televisie aan en hoorde Rutte verklaren dat Nederland toch akkoord ging met extra financiële steun. Zijlstra ontstak in woede. Dit was precies wat ze niet hadden afgesproken.
Ruzie in de VVD-top, maar Rutte won en Zijlstra verloor, al trok hij daar wel een wijze les uit. Rutte verdedigde zich door te zeggen dat er een verschil is tussen politiek en bestuur. Wat had het voor zin te blijven vasthouden aan de VVD-lijn? Bondskanselier Angela Merkel had al besloten. Finland, Oostenrijk en eventuele andere bondgenoten van Nederland waren al gedraaid. Bestuur is geen kamikaze, hield Rutte zijn verbolgen partijgenoot voor. Zijlstra gaf toe. Hij regelde dat de VVD-fractie de lijn-Rutte zou verdedigen. Slechts één fractielid, Joost Taverne, stemde tegen.
Volgens bronnen in de VVD beloofde Rutte in ruil voor de politieke steun dat hij Zijlstra minister zou maken. Maar heel grote betekenis had dit niet, want in de VVD lopen wel meer politici rond met een halve toezegging van Rutte dat ze in het kabinet komen, waarna het toch niet doorgaat.
Eerste begroting
In de Tweede Kamer verdedigt Zijlstra de komende dagen zijn eerste begroting. Eerder maakte hij al zijn debuut in de Europese Unie. Wat opvalt is dat hij erg zijn best doet over te komen als geroutineerd diplomaat en dat hij scherp op zijn woorden let. Om niet uit de bocht te vliegen, bedient hij zich nu van eufemismen. Als hij de militaire dreiging vanuit Rusland wil duiden, heeft hij het over ‘de niet zo vriendelijke landen’ of beweert hij ‘dat de wereld er minder gezellig op wordt’.
Ook in de Kamer zal hij nu de neiging tot provoceren bedwingen. Want hij weet wat hij wil. Hij is geen rasdiplomaat voor wie elke overeenkomst beter is dan géén overeenkomst. Hij is gezegend met het oerinstinct van de doorsnee Fries: al te goed is buurmans gek.
Het departement van Buitenlandse Zaken is sterk hiërarchisch. Het absolute tegendeel van de Utrechtse gemeenteraad van twintig jaar geleden. Bezoekers van de minister mogen hun jas ophangen, maar niet op het haakje met een M want dat is voor de minister en ook niet op het haakje met een R want dat is voor de minister van Buitenlandse Handel. En ook niet op het haakje met een S want dat is van de secretaris-generaal.
Zijlstra is opgeleid als socioloog en is bedreven in de handel. Hij zal spelen met zijn nieuwe omgeving en in het parlement maakt sowieso niemand hem wat wijs.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
RO 14.11.2017 De Nederlandse economie is het derde kwartaal van 2017 opnieuw gegroeid, en wel met 0,4% ten opzichte van een kwartaal eerder en 3,3% ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Dit maakte het CBS vandaag bekend in haar nieuwste kwartaalcijfers. Daarmee is de Nederlandse economie nog steeds goed op weg om dit jaar met meer dan 3% te groeien. Zowel de consumptie, investeringen en export dragen bij aan deze groei.
Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes: “Economische groei krijgt pas écht betekenis wanneer Nederlanders ervan beginnen te profiteren. In de cijfers zien we dat nu gebeuren: De groei van de werkgelegenheid zet zich door. In het derde kwartaal van 2017 kwamen er 51 duizend banen bij. Dat is goed nieuws.”
Aantal banen blijft groeien
Op de arbeidsmarkt zijn de ontwikkelingen positief. In het derde kwartaal kwamen er 51 duizend banen bij. Daarmee is er al vier kwartalen op rij sprake van een banengroei van boven de 50 duizend. Volgens het CPB mogen we volgend jaar een stijging in de contractlonen van 2,5% verwachten, en in 2019 zelfs een stijging van 3,5%.
Groei in alle bedrijfstakken
Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder, is sprake van een economische groei van 3,0%. Na correctie voor het aantal werkdagen is de groei zelfs 3,3%. Bij de meeste bedrijfstakken is de groei zichtbaar. De zakelijke dienstverlening (+6,1%) en de handel, vervoer en horeca (+5%) laten de hoogste groei zien. Al met al passen de nieuwe groeicijfers in het beeld van een robuust groeiende economie.
CO2 uitstoot
De cijfers van vandaag geven aan dat de uitstoot van CO2 na correctie voor weereffecten in het derde kwartaal is gekrompen met één procent ten opzichte van een jaar eerder. Wiebes: “Dat is mooi meegenomen, maar om onze nationale klimaatdoelstellingen te halen, is meer nodig.”
VK 14.11.2017 De Nederlandse economie is in het derde kwartaal met 0,4 procent gegroeid. Het bruto binnenlands product (bbp) steeg een stuk minder dan in het tweede kwartaal, maar dat was met 1,5 procent groei een uitzonderlijk kwartaal, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De economie laat al veertien kwartalen achtereen groei zien, variërend van 0,3 tot 0,9 procent.
De groei is vooral te danken aan investeringen in woningen, vliegtuigen en personenauto’s. Bedrijven staken ook meer geld in machines. De hogere investeringen in het derde kwartaal zijn in lijn met het positieve vertrouwen van de Nederlandse ondernemers, zo stelt het CBS.
Een andere stuwende factor was de toename van de export. Die groeide met bijna 7 procent. De uitvoer van goederen en diensten groeide in het derde kwartaal van 2017 sterker dan in de eerste twee kwartalen van 2017. Nederlandse bedrijven hebben vooral meer machines en apparaten uitgevoerd. Daarnaast gingen ook meer chemische producten en auto’s de grens over.
De wederuitvoer (de uitvoer van eerder ingevoerde producten) groeide bijna twee keer zo snel als de export van Nederlands product.
Consumptie
Van alle bedrijfstakken groeide de zakelijke dienstverlening in het derde kwartaal het sterkst
Consumenten hebben in het derde kwartaal opnieuw meer uitgegeven dan een jaar eerder. Hun bestedingen groeiden iets sterker dan in de voorgaande kwartalen. Consumenten gaven vooral meer uit aan elektrische apparaten, kleding en de inrichting van hun huis.
Ook werd er meer besteed aan diensten, zoals horeca en recreatie. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft uit van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen.
Van alle bedrijfstakken groeide de zakelijke dienstverlening in het derde kwartaal het sterkst, met 6,2 procent ten opzichte van een jaar geleden. Die toename is vooral toe te schrijven aan de aanwas in de uitzendbranche. Dat is ook terug te zien in de banencijfers die CBS vandaag bekendmaakte. Het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie, waartoe ook werknemers met uitzicht op een vaste baan worden gerekend, groeide in het afgelopen jaar met 98 duizend. Het aantal zzp’ers nam toe met 27 duizend.
Dat de groei achter lijkt te blijven in vergelijking met het vorige kwartaal is niet verwonderlijk, zo signaleert het CBS. Een groei van 1,5 procent deed zich sinds het begin van deze eeuw pas twee keer eerder voor.
Telegraaf 27.10.2017 Het budgetvoorlichtingsinstituut berekende voor bijna honderd veel voorkomende huishoudens wat die te besteden hebben als het regeerakkoord wordt doorgevoerd.
Werkenden
De komende vier jaar stijgt de koopkracht van alle werkenden, van een kleine 4% tot ruime 6%, hierin is inflatie meegenomen. Nibud houdt rekening met een loonstijging die hoger is dan de prijsstijging. Daarnaast profiteren werkenden van de hogere arbeidskorting en lagere belastingtarieven.
Wie werkt maar een laag inkomen geniet, tot €20.000, ziet zijn koopkracht minder stijgen. Dit omdat het inkomen in de eerste belastingschijf valt. Dit is juist de schijf waarvan het belastingtarief stijgt, waardoor er dus meer belasting moet worden betaald. De middeninkomens en voor een groot deel de hoge inkomens, vallen in 2019 ook in deze schijf. De schijven met hogere tarieven die nu nog voor hen gelden komen te vervallen.
Bijstand
Ook bijstandsgerechtigden gaan er nauwelijks op vooruit. Een alleenstaande zonder kinderen heeft met de nieuwe maatregelen slechts €21 meer te besteden dan nu het geval is. Een alleenstaande met kind in de bijstand kan €15 meer uitgeven. Deze zuinige stijging van de koopkracht van bijstandsgerechtigden komt omdat zij geen arbeidskorting ontvangen en omdat de uitkeringen minder stijgen dan de lonen.
Gepensioneerd
Mensen die AOW-leeftijd hebben bereikt, profiteren ook niet van de loonstijging en arbeidskorting. Wel stijgt de AOW de komende vier jaar, maar de verwachting is dat de aanvullende pensioenen nauwelijks omhoog zullen gaan. In het regeerakkoord staan ook maatregelen om de koopkracht van ouderen te ondersteunen, zo wordt de ouderinkorting verhoogd en minder snel afgebouwd. Hier profiteren vooral ouderen met alleen AOW en een klein aanvullend pensioen van.
Nibud verwacht dat met name ouderen met een hoog aanvullend pensioen erop achteruit gaan. Het is voor hen moeilijk om prijsstijgingen om te vangen door de geringe stijging van de aanvullende pensioenen.
Btw-tarief
De prijzen stijgen onder meer omdat het kabinet het lage btw-tarief wil verhogen van 6 naar 9%. Dit betreft een aantal producten en diensten dat noodzakelijk is, zoals voedingsmiddelen. Met de btw-verhoging stijgt de de inflatie met ongeveer 0,7 procentpunt. Dit betekent dat een stel in de bijstand met twee kinderen zo’n €15 per maand meer kwijt is.
Kinderen
Huishoudens met kinderen krijgen een meevaller door de verhoging van de kinderbijslag en het inkomensafhankelijke kindgebonden budget. De afbouw daarvan begint nu nog bij een bruto jaarinkomen van €20.000, straks is dat voor paren ruim €39.000. Daarbij stijgt ook het kindgebonden budget voor het tweede kind. Volgens Nibud gaat het gezin met een werkende partner die €40.000 per jaar verdient, er meer op vooruit dan voorgaande jaren. Het eenverdienersgezin heeft €172 per maand meer te besteden dan nu.
Huurtoeslag
Het nieuwe kabinet verandert ook de regels voor huurtoeslag. Nu gelden er inkomensgrenzen waardoor je bij een bepaald inkomen geen recht hebt op huurtoeslag. Als de nieuwe regels ingaan, wordt de huurtoeslag lager naarmate het inkomen stijgt. Huishoudens die nu helemaal geen huurtoeslag krijgen, hebben daar straks wel recht op. Sommige profiteren daar behoorlijk van en hebben €160 per maand meer te besteden. Zo gaat de alleenstaande gepensioneerde met een aanvullend pensioen van jaarlijks €7500 euro er met €166 per maand er bijna 10% op vooruit. Zonder huurtoeslag zou deze gepensioneerde er slechts 1,6%, €27 per maand, op vooruit gaan.
Woningeigenaren
De koopkracht van woningbezitters met een hypotheek stijgt iets minder dan die van mensen met dezelfde woonlast die geen woning bezitten. De lagere belastingtarieven en de afbouw van de hypotheekrenteaftrek pakken nadelig uit voor huizenbezitters. Voor hen geldt: hoe hoger de hypotheek, hoe kleiner de koopkrachtstijging. Huishoudens die hun hypotheek volledig hebben afgelost, moeten door de afbouw van de wet-Hillen vanaf 2019, 10% van het eigenwoningforfait optellen bij hun inkomen in box 1. Wat dit uiteindelijk gaat kosten, is afhankelijk van het inkomen en de waarde van de woning.
Telegraaf 27.10.2017 De welvaart van ons land, gemeten naar zaken als inkomen, baanzekerheid, onderwijsniveau, gezondheid en woongenot, zit nog onder het niveau van 2008, blijkt uit onderzoek dat de Universiteit Utrecht en Rabobank vanochtend naar buiten brengen.
In Noord-Drenthe is het het best toeven, blijkt uit de meting. Naast Amsterdam, Rotterdam en Utrecht blijven ook Groningen, Zuid-Limburg en Flevoland achter bij het landelijk gemiddelde. „Het beeld van de grote steden wordt bepaald door de mensen die het daar gemaakt hebben”, zegt UU-hoogleraar Bas van Bavel, „maar die groep is niet representatief.”
Op het kaartje hieronder kunt u zien hoe welvarend uw regio is ten opzichte van de rest van Nederland. Hoe hoger het cijfer, hoe welvarender de regio. Geen kaartje te zien? Klik dan hier.
Politici moeten zich minder blindstaren op economische groei, vindt ook Rabo-econoom Sjoerd Harreman. .
NOS 26.10.2017 Nederland hoeft eenmalig 460 miljoen euro minder af te dragen aan de Europese Unie. De meevaller blijkt uit de laatste brief van minister van Financiën Dijsselbloem aan de Tweede Kamer.
Dijsselbloem schrijft op zijn laatste dag als demissionair minister dat de EU de begroting voor 2017 begin oktober heeft aangepast. Daardoor hoeven de lidstaten dit jaar minder af te dragen. Voor Nederland gaat het om een korting van 361 miljoen euro.
Omdat de EU ook 2,2 miljard euro meer aan boete-geld heeft geïnd dan verwacht, komt bovenop de meevaller waarschijnlijk nog een bedrag van 99 miljoen euro. Daardoor hoeft er in totaal 460 miljoen euro minder naar Brussel.
Nieuwe kabinet
De meevaller kwam pas begin oktober aan het licht en kan daarom niet meer voor dit jaar in de boeken worden verwerkt. Hij schuift nu door naar volgend jaar, naar het nieuwe kabinet.
Het gaat om een eenmalige meevaller, waarschuwt Dijsselbloem, die nog een poosje voorzitter van de Eurogroep blijft. In latere jaren zal de bijdrage naar verwachting juist hoger uitpakken.
De EU stond voor ruim 7 miljard in de begroting. De EU-afdracht loopt de komende jaren op tot 9,3 miljard euro in 2022.
Elsevier 19.09.2017 De laatste keer dat de Koning een troonrede houdt die is opgesteld door het kabinet Rutte-II. Prinsjesdag heeft dit jaar een apart karakter: iedereen kijkt reikhalzend uit naar een nieuw kabinet. Is het vandaag een verplicht nummertje?
Den Haag is van top tot teen beveiligd op de derde dinsdag van september. Toeschouwers die zijn gekomen om naar de Glazen Koets te kijken, kunnen erop rekenen dat ze worden gefouilleerd . Ook zijn er betonblokken op strategische plekken langs de wegen gezet. Dit om aanslagen met bestelbusjes, zoals in Barcelona, Berlijn of Londen te voorkomen. Het is niet mogelijk om in de buurt van het Binnenhof te komen met een auto.
Al deze maatregelen zijn genomen omdat Prinsjesdag van grote symbolische waarde is voor Nederland, waardoor het een doelwit voor aanslagen is.
Opvallend aan deze Prinsjesdag is dat de Miljoenennota geen uitgebreide vergezichten biedt voor de toekomst van Nederland. Het wachten is op het nieuwe kabinet, dat ook de begroting van 2018 naar eigen wens zal modelleren.
Wel doet het demissionaire kabinet, met instemming van de formerende partijen, een aantal investeringen: zo krijgen de basisschoolleraren 270 miljoen euro extra, een vurige wens van de PvdA. Ook wordt er 435 miljoen euro uitgetrokken voor verpleeghuiszorg, en 425 miljoen euro voor extra koopkracht voor gepensioneerden. Dit is in tegenspraak met de ongeschreven regel dat een demissionair kabinet een beleidsarme begroting moet opstellen. De Miljoenennota lekte vorige week al uit.
Algemene beschouwingen
De algemene politieke beschouwingen, waarin het kabinet de begroting moet verdedigen tegen kritiek en een tegenbegroting van de oppositie, blijft uit. Dat debat wordt pas gevoerd als het nieuwe kabinet is geïnstalleerd. Dan worden in de Tweede Kamer de degens gekruist over de plannen in het Regeerakkoord.
Naar verwachting is dit nog een kwestie van weken. De financiële plannen van de formerende partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie gaan deze week naar het Centraal Planbureau (CPB), om te worden doorgerekend.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
NOS 18.09.2017 Op het Binnenhof in Den Haag zullen vanmiddag minstens honderd basisschoolleerlingen rondlopen. Niet voor een uitje van hun school, maar omdat ze de Kinder Miljoenennota aan de Tweede Kamer gaan aanbieden. Met uitgaven die zíj belangrijk vinden. Vorig jaar werd de ‘kinderbegroting’ voor het eerst aan de Kamer aangeboden.
De Kinder Miljoenennota is door 9000 basisschoolleerlingen samengesteld. Ze mochten voor negen posten aangeven hoeveel geld het kabinet er het komende jaar aan uit moet geven. “Een ding valt echt op: de kinderen willen veel meer geld geven aan het leger”, vertelt initiatiefnemer Bas Banning van Prodemos, het huis voor democratie en rechtsstaat, in het NOS Radio 1 Journaal. “Voor de rest wordt het geld gelijkmatig verdeeld.”
De echte reden voor het hoge bedrag voor defensie is niet duidelijk, maar Banning heeft wel een vermoeden. “Het heeft natuurlijk te maken met de huidige situatie in de wereld, met de terroristische aanslagen. Kinderen willen dat er zeker 1 miljard euro meer aan defensie wordt uitgegeven.”
Jade Couwmans tijdens de overhandiging van het koffertje met de Kinder Miljoenennota vorig jaar ANP
Ook wordt er veel geld weggezet voor de natuur en voor sport en cultuur. “De zorg is minder, daar willen ze een derde van wat we nu uitgeven aan besteden”, legt Banning uit.
De kinderen vulden de Kinder Miljoenennota in tijdens uitjes naar het mini-Binnenhof in Madurodam in Den Haag, als onderdeel van een educatief programma. In Madurodam gaven ze aan hoe ze vonden dat het geld verdeeld moest worden. Het gemiddelde van de scholen vormde de Kinder Miljoenennota. “Zo kunnen ze ervaren hoe moeilijk het is om al dat geld te verdelen”, zegt Banning.
Telegraaf 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleerkrachten in de nieuwe begroting was geen gunst aan de PvdA, vindt D66-leider Alexander Pechtold. „Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken.”
„Ik vond dat de PvdA daar een terecht punt had”, zei Pechtold een dag voor het demissionaire kabinet de begroting presenteert. „We vonden dat eigenlijk allemaal, Kamerbreed.”
De partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet voelden wel voor een extraatje voor juffen en meesters, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opgenomen zien omdat ze nog volop rekenden aan de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren. Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
Het getouwtrek over het cadeautje voor het basisonderwijs leek lang te draaien om de vraag wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet. Maar „als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom ze dan niet ook maar opgeschreven?”, vroeg Pechtold zich af.
Het vergelijk tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de vorige partner van de VVD, de PvdA, smaakte volgens Pechtold naar meer. Samenwerking zoals deze „móet in de politiek gebeuren.” „Ik hoop ook in de toekomst dat we niet zulke scherpe lijnen hebben tussen oppositie en coalitie als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn.”
De regeringscoalitie in aanbouw heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en de Eerste Kamer en lonkt al langer naar bondgenoten.
AD 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleerkrachten in de nieuwe begroting was geen gunst aan de PvdA, vindt D66-leider Alexander Pechtold. ,,Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken.”
,,Ik vond dat de PvdA daar een terecht punt had”, zei Pechtold een dag voor het demissionaire kabinet de begroting presenteert. ,,We vonden dat eigenlijk allemaal, Kamerbreed.”
De partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet voelden wel voor een extraatje voor juffen en meesters, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opgenomen zien. De reden daarvoor was dat ze nog volop bezig waren met het uitrekenen van de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren.
Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
De eer
Het getouwtrek over de toezegging aan het basisonderwijs leek lang te draaien om de vraag wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet. Maar ,,als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom ze dan niet ook maar opschrijven?”, vroeg Pechtold zich af.
Het akkoord tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de vorige partner van de VVD, de PvdA, smaakte volgens Pechtold naar meer. Samenwerking zoals deze ‘moet in de politiek gebeuren’. ,,Ik hoop ook in de toekomst dat we niet zulke scherpe lijnen hebben tussen oppositie en coalitie als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn.”
De regeringscoalitie in aanbouw heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en de Eerste Kamer en lonkt al langer naar bondgenoten.
Elsevier 18.09.2017 Het opnemen van extra geld voor basisschoolleraren in de nieuwe begroting was volgens D66-leider Alexander Pechtold ‘geen gunst’ aan de PvdA. Volgens hem vond de gehele kamer dat de PvdA ‘daar terecht een punt had’.
‘Het is gewoon een kwestie van goed samenwerken,’ zegt Pechtold in reactie op de afgewende crisis over de verhoging van de lerarensalarissen in het demissionaire kabinet, een dag voordat de nieuwe begroting wordt gepresenteerd.
Er moest nog gerekend worden
De partijen die onderhandelen over de formatie van een nieuw kabinet voelden allemaal wel voor een extraatje voor de leerkrachten, maar wilden dat aanvankelijk nog niet in de begroting opnemen omdat er nog gerekend werd aan de inkomsten en uitgaven voor de komende jaren. Maar vorige week was het rekenwerk volgens ingewijden toch zover gevorderd, dat ze het demissionaire kabinet al groen licht konden geven voor het opnemen van 270 miljoen in de begroting.
Het getouwtrek over het extraatje aan de leraren leek lang te draaien om wie daarvoor met de eer zou mogen strijken: het oude of het nieuwe kabinet (dat nog altijd gevormd moet worden). Maar ‘als dingen eenmaal duidelijk zijn, waarom zijn ze dan niet ook maar opgeschreven,’ vraagt Pechtold zich af.
Bondgenoten
Pechtold hoopt dat er in de toekomst meer wordt samengewerkt, en dat er minder scherpe lijnen ontstaan tussen oppositie en coalitie ‘als we het over zaken gewoon eens kunnen zijn’. De regeringscoalitie waar nog aan getimmerd wordt heeft de kleinst mogelijke meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer, en zal naar alle waarschijnlijkheid dus veel afhankelijk zijn van bondgenoten.
Dinsdag wordt tijdens Prinsjesdag de begroting van het huidige kabinet voor volgend jaar gepresenteerd. Omdat het kabinet-Rutte II demissionair is, staat er relatief weinig nieuw beleid in de begrotingsplannen. Dat wordt momenteel dus uitgestippeld in de formatiebesprekingen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 18.09.2017 Zoals elk jaar lekten ook dit jaar de Prinsjesdagstukken met de plannen voor volgend jaar weer ruim voor de derde dinsdag van september uit. Afgelopen vrijdag was daarom al grotendeels bekend wat we dinsdag te weten gaan komen. Een overzicht van de belangrijkste punten.
Lerarensalarissen
Het demissionaire kabinet maakt in de Rijksbegroting voor 2018 alsnog 270 miljoen euro vrij voor de verhoging van de salarissen van de basisschoolleraren.
De verhoging van de salarissen was een wens van demissionair vice-premier Lodewijk Asscher (PvdA) die de kwestie de afgelopen maanden hoog liet oplopen. Hij dreigde zelfs uit het kabinet te stappen als er niet extra geld naar de leraren zou gaan.
Groei economie
Uit de gelekte Prinsjesdagstukken blijkt verder dat de economie volgend jaar groeit met 2,5 procent, zoals het Centraal Planbureau in augustus al raamde. De groei wordt enigszins afgeremd door de lagere gasproductie.
De koopkracht neemt met gemiddeld 0,6 procent toe en het aantal werklozen daalt verder naar 390.000. Dat is een lichte verbetering vergeleken met de CPB-cijfers in augustus. Het begrotingsoverschot komt volgend jaar uit op 0,8 procent, terwijl de rekenmeester vorige maand nog rekening hield met een overschot van 0,9 procent.
Verder trekt het kabinet 425 miljoen euro uit om de koopkracht van de minima te verbeteren. Globaal gezien gaan uitkeringsgerechtigden er 0,3 procent op vooruit.
Asscher beloofde al dat het kabinet extra geld zou uittrekken zodat iedereen er volgend jaar iets op vooruit gaat. Ook gepensioneerden (0,6 procent) en werkenden (0,8 procent) zien hun koopkracht stijgen in 2018.
Beleidsarme begroting
Omdat het kabinet demissionair is, staan er in de Miljoenennota weinig nieuwe plannen en beleid. Het is namelijk gebruikelijk dat dat wordt overgelaten aan het nieuwe kabinet.
Toch werd al eerder bekend dat het kabinet Rutte II in zijn laatste begroting extra geld vrijmaakt voor de zorg. Zo gaat er vanaf volgend jaar structureel 435 miljoen, wat in 2021 oploopt tot 2,1 miljard euro, naar de verpleeghuiszorg en komt daar de komende vier jaar nog eens 130 miljoen euro bovenop.
Ook is al bekend dat het eigen risico in de zorg stijgt naar 400 euro. Daar staat tegenover dat de zorgtoeslag wordt verhoogd.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) krijgt er na de fipronilcrisis 25 miljoen euro bij, de belastingdienst 75 miljoen, zo maakte RTL Nieuwseerder deze week bekend.
Veiligheid
In totaal komt er voor 116 miljoen bij voor veiligheid. Dat geld wordt onder meer besteed aan een expertisecentrum terrorisme, de politie, de AIVD en de MIVD. Voor de aanpak van mensenhandel wordt structureel 2 miljoen extra beschikbaar gesteld. Voor de aanpak van cybercrime 25 miljoen vrijgesteld.
Zodra een nieuw kabinet op het bordes staat, gaat de Tweede Kamer in de begrotingsdebatten echter nog sleutelen aan de begroting. Bij de behandeling van de diverse begrotingen kan daarmee dit najaar dus nog van alles worden aangepast. De onderhandelaars zullen dan echter wel vaart moeten maken.
NOS 15.09.2017 Prinsjesdag komt dichterbij en zoals altijd de afgelopen jaren lekken er dan cijfers uit. “Verschrikkelijk”, reageert premier Rutte. “Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
Dit jaar staat Prinsjesdag vooral in het teken van de formatie. Want wat blijft er van de begroting voor 2018 overeind, als de formerende partijen het eens worden over een nieuw regeerakkoord?
Volgens premier Rutte veel. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen.”
Prinsjesdag
Van de totale overheidsbegroting 2018 van 270 miljard euro zijn al een paar dingen uitgelekt:
* De leraren krijgen er 270 miljoen euro bij voor salarisverhoging
* De verpleegzorg krijgt er de komende vier jaar 130 miljoen euro bij, op de 435 miljoen extra
* De Belastingdienst krijgt 75 miljoen om problemen op te lossen
* Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit
* De werkloosheid daalt naar 390.000
* Het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent
Rutte is de verbindende schakel tussen het oude en het nieuwe kabinet. Buma en Segers van CDA en ChristenUnie gaan (waarschijnlijk) voor het eerst in jaren regeren, dus die leggen het accent anders dan Rutte.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Segers noemt de Prinsjesdagstukken wel echte plannen, maar die wijzigingen zullen er zeker komen, zegt hij.
Gelekt
Over de formatie en het concept-regeerakkoord wordt overigens ook gelekt. Gisteren werd bekend dat de vier onderhandelende partijen het eens zijn over vluchtelingendeals en een nieuwe bed-bad-broodregeling.
Maandag gaan de onderhandelingen verder. Dinsdag is het Prinsjesdag.
AD 15.09.2017 De inhoud van de Miljoenennota voor 2018 lag vandaag, ruim vijf dagen voor Prinsjesdag, al op straat. Onze parlementaire redactie heeft de hoogtepunten voor je op een rijtje gezet.
Het eigen risico in de zorg stijgt naar 400 euro in 2018, maar de zorgtoeslag wordt tegelijkertijd verhoogd met maximaal 130 euro.• Voedselveiligheidsorganisatie NVWA krijgt 25 miljoen euro extra. De Belastingdienst mag zelfs uitkijken naar 75 miljoen euro bovenop het budget. De regering trekt ongeveer 30 miljoen uit voor werving van extra verpleeghuispersoneel.• Voor lerarensalarissen in het basisonderwijs is 270 miljoen extra beschikbaar gesteld. Dat levert hen tussen de 500 tot 1000 euro per jaar extra loon op.• De economische groei voor dit jaar wordt geschat op maar liefst 3,3 procent en voor volgend jaar op 2,5 procent. De gemiddelde Nederlander kan volgend jaar uitkijken naar 0,6 procent meer te besteden. In totaal wordt 425 miljoen euro uitgetrokken om burgers meer koopkracht te geven.
Meer Nederlanders kunnen hopelijk uitkijken naar een baan. De werkloosheid daalt volgend jaar naar 390.000 mensen.• Voor veiligheid is 116 miljoen euro extra gereserveerd in 2018. Dat gaat onder meer naar de marechaussee en wordt ingezet op het gebied van cyberveiligheid.• De staatsschuld daalt naar 53,7 procent.
NOS 15.09.2017 Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld 0,6 procent op vooruit, de werkloosheid daalt naar 390.000, het begrotingsoverschot komt op 0,8 procent en de economische groei op 2,5 procent, meldt De Telegraaf.
Opnieuw zijn er vlak voor Prinsjesdag, aanstaande dinsdag, cijfers uit de begroting uitgelekt.
“Daar vind ik al zeven jaar hetzelfde van”, reageert premier Rutte. “Verschrikkelijk. Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.”
Nieuw kabinet
Rutte onderhandelde vanmiddag verder over een nieuw regeerakkoord met CDA-leider Buma, D66-voorman Pechtold en ChristenUnie-leider Segers.
Aan hen de vraag wat de Miljoenennota eigenlijk betekent, als er toch binnenkort een nieuw kabinet komt met dus nieuwe plannen.
Buma: “De Miljoenennota is van het demissionaire kabinet en het nieuwe kabinet zal een heleboel wijzigingen hebben.” Volgens Pechtold gaat dat snel gebeuren, hij zegt dat de partijen meters maken.
Poppenkast
De vier onderhandelaars vinden niet dat Prinsjesdag daardoor een beetje een poppenkast zal worden.
“Prinsjesdag is een mooie gebeurtenis”, zegt Buma. “En dit komt vaker voor.” In 2012 was er ook een demissionair kabinet met een begroting die werd achterhaald door een nieuw kabinet.
“Niet alles verandert onmiddellijk met een nieuw kabinet”, zegt Rutte. “Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen. Het gaat om accenten.”
Compromissen
Rutte wijst op de Nederlandse politiek die er een is van compromissen. Het grootste deel van het beleid voor volgend jaar is in overleg met veel politieke partijen tot stand gekomen.
Ook Segers vindt de Prinsjesdagstukken echte plannen, al gaat het nieuwe kabinet wel bepaalde veranderingen aanbrengen, zegt hij.
NOS 15.09.2017 Het demissionaire kabinet trekt de komende vier jaar 130 miljoen euro extra uit voor de verpleeghuiszorg. Het geld is bedoeld voor een wervingscampagne en voor omscholing.
Het bedrag staat in de Miljoenennota die dinsdag, op Prinsjesdag, wordt gepresenteerd, Het komt bovenop het extra bedrag dat staatssecretaris Van Rijn eerder al naar buiten bracht: vanaf 2018 jaarlijks 435 miljoen.
Er is een groot tekort aan personeel in de verpleeghuizen. Het kabinet wil dat er een campagne met onder meer televisiespots komt. Het is de bedoeling dat het voor personeel dat al in de verpleegzorg werkt aantrekkelijk wordt om dat te blijven doen. Daarnaast moeten bijvoorbeeld herintreders enthousiast gemaakt worden.
Elsevier 15.09.2017 Ook dit jaar is de Miljoenennota ruim voor Prinsjesdag gelekt. Het meeste nieuws is positief; gemiddeld hebben Nederlanders volgend jaar 0,6 procent meer te besteden.
Het is een traditie geworden, in de week voor Prinsjesdag: het is nit meer de vraag of, maar wanneer de begrotingsplannen uitlekken. Dit jaar is het De Telegraafdie met de eer strijkt. ‘Daar vind ik al zeven jaar hetzelfde van,’ zegt premier Mark Rutte (VVD) erover. ‘Verschrikkelijk. Maar ja, het is onderdeel van Den Haag.’
Nota vol goed nieuws
Dit zijn de belangrijkste punten uit de begroting van komend jaar:
– Met de economische cijfers feliciteert het kabinet zichzelf. De groei voor 2017 wordt geschat op 3,3 procent. Voor volgend jaar is de groei van de economie naar schatting 2,5 procent. De werkloosheid daalt naar 390.000 mensen.
– Uiteindelijk gaat de Nederlander er qua koopkracht gemiddeld maar 0,6 procent op vooruit. Werkenden profiteren het meest (0,8 procent). Om te voorkomen dat uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden erop achteruitgaan wordt 425 miljoen euro uitgetrokken.
Koopkrachtstijging, per groep
In de bijstand: 0,3 procent
Gepensioneerd: 0,6 procent
Werkend: 0,8 procent
– Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) schrijft in het voorwoord dat zowel de overheidsbestedingen als bedrijfsinvesteringen toenemen. De groei wordt enigszins geremd door de lagere gasproductie.
– Intussen daalt de staatsschuld naar 53,7 procent van het BNP en kan het kabinet wijzen naar een overschot op de begroting van 0,8 procent.
– Er wordt wordt flink geïnvesteerd in de zorg, een half miljard in 2018. Het eigen risico stijgt naar 400 euro. De zorgtoeslag voor lage inkomens gaat ook omhoog.
Hoe zinvol is de nota?
Omdat het kabinet-Rutte demissionnair is, staat er relatief weinig nieuw beleid in de begrotingsplannen. Dat wordt momenteel uitgestippeld in de formatiebesprekingen. Daardoor is de koopkrachtvoorspelling dit jaar relatief onzeker. Een nieuw kabinet zal met een reeks voorstellen komen die de economie beïnvloeden, stellen onder meer CDA-leider Sybrand Buma en D66-fractieleider Alexander Pechtold.
Maar, zo zegt premier Rutte: ‘Niet alles verandert onmiddellijk met een nieuw kabinet. Het gaat om een begroting van 270 miljard euro, dat gaan wij echt niet ineens allemaal anders doen. Het gaat om accenten.’
Emile Kossen is sinds maart 2017 correspondent Verenigde Staten in Washington D.C. Werkte vanaf 2015 als (online) redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 15.09.2017 Gemiddeld hebben Nederlanders volgend jaar 0,6 procent meer te besteden. De werkloosheid daalt naar 390.000. Dat blijkt uit cijfers in de begroting voor 2018, in handen van deze krant.
De begroting zoals die nu is opgesteld kent volgend jaar een overschot van 0,8 procent, ongeveer 6 miljard euro. De staatsschuld daalt naar 53,7 procent. Dat is grotendeels te danken aan de bloeiende economie. Voor volgend jaar wordt de groei geschat op 2,5 procent, dit jaar is dat zelfs 3,3 procent.
Eerder had PvdA-leider Asscher al verklapt dat iedereen er volgend jaar op vooruit gaat. De ’minnetjes’ in de koopkrachtplaatjes zijn weggewerkt. Gepensioneerden komen hierdoor uit op een plus van 0,6 procent en uitkeringsgerechtigden op 0,3 procent.
Gezinnen met kinderen zien hun portemonnee gemiddeld het meest opbollen, met 0,9 procent, gevolgd door werkenden met 0,8 procent.
Voor het ’substantiële’ bedrag dat was bedacht voor de lerarensalarissen, heeft de formatietafel inmiddels zijn fiat gegeven. Het gaat om 270 miljoen euro die extra in de begroting is opgenomen.
Groei
In de inleiding van de miljoenennota schrijft minister Dijsselbloem (Financiën) dat zowel de bedrijfsinvesteringen als de overheidsbestedingen toenemen. Alleen de lagere gasproductie remt de groei enigszins.
Dat de economie in 2018 minder hard groeit dan nu, komt volgens de demissionaire bewindsman door de invloed van ’gematigder groei’ van de investeringen. „Op dit moment profiteert Nederland als open economie van de gunstige economische ontwikkelingen in Europa als open economie”, stelt hij. „Daar staat tegenover dat Nederland relatief grotere risico’s loopt als het economisch tij in Europa of daarbuiten keert.”
Omdat het kabinet demissionair is, staat er in vergelijking met andere jaren weinig nieuw beleid in de miljoenennota die coalitiepartijen VVD en PvdA volgende week op Prinsjesdag officieel presenteren. Dat is immers aan een nieuwe regering.
Zorg
Van de besluiten die wel nog genomen zijn, lekte er de afgelopen weken al een aantal uit. Er gaat met name veel geld naar de zorg. Dat is vooral het gevolg van de miljardenimpuls voor verpleeghuizen waar de politiek zich begin dit jaar aan heeft gecommitteerd. In totaal gaat het voor volgend jaar bijna om een half miljard.
Daar tegenover staat dat het eigen risico meestijgt met de zorgkosten, naar 400 euro in 2018. De premies gaan eveneens omhoog. Om ervoor te zorgen dat mensen met een laag inkomen hierdoor niet in de problemen raken, verhoogt het kabinet de zorgtoeslag met in totaal zo’n 130 euro.
Buffer
Voor de marechaussee en voor cyberveiligheid worden ook alvast miljoenen uitgetrokken. Verder gaat er 25 miljoen euro extra naar voedselwaakhond NVWA, waarvan deze zomer tijdens de eiercrisis bleek dat dit hard nodig is.
Ook gaat er 75 miljoen euro naar de belastingdienst, een buffer om er ook volgend jaar van verzekerd te zijn dat de dienst blijft draaien. En 27 miljoen euro is gereserveerd voor de sanering van de Zeeuwse fosforfabriek Thermphos.
VK 15.09.2017 Lodewijk Asscher krijgt alsnog zijn zin: het demissionaire kabinet trekt 270 miljoen euro uit voor de verhoging van salarissen van basisschoolleerkrachten, goed voor een loonstijging van 3 procent. Het bedrag, waarover PvdA en VVD al langer discussieerden, staat in de Miljoenennota 2018 die Rutte II komende Prinsjesdag presenteert en de Volkskrant heeft ingezien.
Daarin staat ook een bedrag van 425 miljoen gereserveerd voor koopkrachtverbetering voor de lage inkomens. De twee extra uitgaven verlagen volgend jaar het overschot op de begroting van 0,9 naar 0,8 procent van het bbp.
Eind augustus eiste PvdA-leider en vicepremier Lodewijk Asscher 270 miljoen euro extra voor onderwijzers zodat het salarisgat met leraren in het voortgezet onderwijs wat verkleind kon worden. Eerder had Asscher gedreigd dat alle PvdA-ministers uit het demissionaire kabinet zouden stappen als de leerkrachten in het basisonderwijs er niets bij zouden krijgen.
Coalitiepartner VVD weigerde met de 270 miljoen in te stemmen, omdat premier Rutte tegelijkertijd aan de formatietafel financiële afspraken wilde maken met CDA, D66 en ChristenUnie. Wat Rutte betrof diende eerst het aanstaande regeerakkoord door het Centraal Planbureau worden doorgerekend. Pas daarna viel er meer te zeggen over het budget voor de onderwijzers. Asscher bond in na de toezegging van Rutte dat er ‘een substantieel bedrag’ naar de salarissen in het primair onderwijs zouden gaan.
Staking
Dat substantiële bedrag blijkt dus al in de begroting voor volgend jaar te staan en is exact hetzelfde als waar Asscher op inzette. De leraren willen echter geen 3 procent (tussen de 500 en 1000 euro per jaar) maar 10 procent loonsverhoging om het gat met leraren in het voortgezet onderwijs te vullen. Ze eisen daarmee 900 miljoen extra. Ze organiseren op 5 oktober een staking van een dag om die eis kracht bij te zetten.
Demissionair minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën (PvdA) liet de Tweede Kamer in juli weten twee zaken te willen regelen als hij ook de begroting van 2018 zou moeten maken: de salarissen van onderwijzers en koopkrachtverbetering voor lage inkomens. Normaal gesproken is de begroting van een demissionair kabinet bescheiden en zonder nieuw beleid. Maar Dijsselbloem meent dat hoe langer de formatie duurt, hoe meer vrijheid zijn partij als demissionaire coalitiepartner heeft om nieuwe uitgaven aan de begroting toe te voegen.
Koopkracht
0,6 procent hebben alleenverdieners meer te besteden dankzij de koopkrachtreparatie van VVD en PvdA. Zonder dat extra geld was hun koopkrachtstijging 0,4 procent geweest. Maar kostwinners horen bij CDA en ChristenUnie. Die partijen vinden dat dankzij VVD en PvdA één kostwinner verhoudingsgewijs meer belasting is gaan betalen dan twee tweeverdieners.
Zo blijkt uit de Miljoenennota dat het demissionaire kabinet 425 miljoen euro extra uittrekt om de koopkracht te verbeteren van uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Mensen met een uitkering hebben daardoor 0,3 procent meer te besteden. Zonder de extra miljoenen zou dat – 0,1 procent zijn. Ouderen gaan er 0,6 procent op vooruit in plaats van 0,1 procent op achteruit. Alle huishoudens samen zouden 0,6 procent meer te besteden moeten hebben. Mensen met werk gingen en gaan er 0,8 procent in koopkracht op vooruit.
Statistiekbureau CBS meldde vrijdag dat de koopkracht in 2016 met 2,7 procent gestegen is. Dat is conform de eerdere voorspelling van het kabinet. Het is de sterkste koopkrachtstijging sinds 2007, het laatste jaar voor de financiële crises. Het is tegelijk een eenmalige opleving. In de jaren ervoor en erna zijn de koopkrachtverbeteringen bescheidener. De oorzaak van de eenmalige piek is een belastingverlaging 5 miljard. Dat geld was eigenlijk bedoeld om een hervorming van het belastingstelsel te financieren, maar die mislukte doordat VVD en PvdA er geen overeenstemming over konden bereiken.
Staking gaat door
Het extra geld betekent niet dat de onderwijsstaking op 5 oktober van de baan is. ‘270 miljoen euro extra voor het primair onderwijs is immers onvoldoende om de problemen op onze arbeidsmarkt te beteugelen’, reageert Liesbeth Verheggen van de Algemene Onderwijsbond op de gelekte miljoenennota. ‘Het is fijn dat de PvdA is overtuigd van de noodzaak van extra geld. Het is winst dat het ze is gelukt ook de VVD te overtuigen. Dat is best een prestatie als je bedenkt dat het kabinet demissionair is en de PvdA slechts negen zetels overheeft.’
Volgens Verheggen is er tijdens de economische crisis te hard gesnoeid in de publieke sector. ‘Het onderwijs is daarvan een van de voornaamste slachtoffers. Vooral in het primair onderwijs lopen de salarissen fors achter vergeleken met die van hoogopgeleiden in andere sectoren.’ Een baan in het onderwijs is onaantrekkelijk, aldus de AOB ‘zolang de eisen hoog zijn en de beloning laag is’.
Telegraaf 15.09.2017 Het demissionaire kabinet van VVD en PvdA trekt in de begroting van volgend jaar toch al geld uit voor de leraren in het basisonderwijs. Het gaat om 270 miljoen euro volgens Haagse bronnen.
Het geld is bedoeld voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden van leraren. Het bedrag zou genoeg zijn voor een loonsverhoging per leraar van 3 procent; 500 tot 1000 euro per jaar. Ingewijden wijzen er echter ook op dat het geld niet per se hoeft op te gaan aan salarissen.
Het geld voor de leraren komt, hoewel het bedrag eerder al werd genoemd, als een verrassing. De PvdA en met name vicepremier Lodewijk Asscher wilde al in de begroting die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd miljoenen uittrekken. Uiteindelijk leek dit niet te lukken, doordat de partijen aan de formatietafel hun financiële plaatje nog niet rond hadden en niet wilden instemmen.
Asscher nam na dagen onderhandelen met de VVD genoegen met de toezegging van een onbekend maar „substantieel” bedrag op een later moment. Hij had eerder gedreigd dat zijn partij het kabinet zou verlaten als er geen extra geld zou worden gereserveerd in de begroting van 2018 voor de leraren.
’Onder de maat’
De PO-raad, de sectororganisatie voor het primaire onderwijs, is niet tevreden. „Zwaar onder de maat. De geplande staking op 5 oktober gaat gewoon door”, aldus een woordvoerder.
„Die 270 miljoen verandert niets aan onze stakingsplannen. We hebben al tijden een claim van 900 miljoen voor salarissen en 500 miljoen voor verlichten van de werkdruk. Dat is het totaalpakket wat wij hebben berekend en waar wij voor gaan.”
’Staking gaat door’
De Algemene Onderwijsbond vindt het fijn dat er een begin is gemaakt, maar zegt ook dat de staking gewoon doorgaat. „Wie denkt dat ons onderwijs is gered met dit bedrag, vergist zich”, zegt voorzitter Liesbeth Verheggen. De bond verwacht van een nieuw kabinet ambitie om de sector erbovenop te helpen.
De vakbonden hadden al eerder aangekondigd dat basisschoolleraren op 5 oktober het werk neerleggen, gesteund door de PO-raad. Al eerder circuleerden bedragen van 270 miljoen euro, maar het basisonderwijs vond dat toen ook al te weinig.
NU 15.09.2017 Het demissionaire kabinet maakt in de Rijksbegroting voor 2018 alsnog 270 miljoen euro vrij voor de verhoging van de salarissen van de basisschoolleraren. Dat staat in de Miljoenennota 2018, schrijven de Volkskrant en het AD.
De verhoging van de salarissen was een wens van demissionair vice-premier Lodewijk Asscher (PvdA) die de kwestie de afgelopen maanden hoog liet oplopen. Hij dreigde zelfs uit het kabinet te stappen als er niet extra geld naar de leraren zou gaan. De VVD vond echter dat dergelijke grote uitgaven aan het nieuwe kabinet zouden moeten worden overgelaten.
Uiteindelijk moest Asscher genoegen nemen met de “inspanningsbelofte” van premier Mark Rutte – die waarschijnlijk aan het hoofd van een volgend kabinet zal staan – dat er een “substantieel bedrag” zal worden gereserveerd. Dat blijkt nu dus 270 miljoen euro te zijn, zoals verschillende media vorige maand al meldden.
De PO-raad, de sectororganisatie voor het primaire onderwijs, vindt het niet genoeg en kondigt aan dat de geplande staking op 5 oktober “gewoon doorgaat”. “Die 270 miljoen verandert niets aan onze stakingsplannen. We hebben al tijden een claim van 900 miljoen voor salarissen en 500 miljoen voor verlichten van de werkdruk. Dat is het totaalpakket wat wij hebben berekend en waar wij voor gaan”, aldus een woordvoerder.
Groei economie
Uit de gelekte Prinsjesdagstukken blijkt verder dat de economie volgend jaar groeit met 2,5 procent, zoals het Centraal Planbureau in augustus al raamde. De groei wordt enigszins afgeremd door de lagere gasproductie.
De koopkracht neemt met 0,6 procent toe en het aantal werklozen daalt verder naar 390.000. Dat is een lichte verbetering vergeleken met de CPB-cijfers in augustus. Het begrotingsoverschot komt volgend jaar uit op 0,8 procent, terwijl de rekenmeester vorige maand nog rekening hielden met een overschot van 0,9 procent.
Verder trekt het kabinet 425 miljoen euro uit om de koopkracht van de minima te verbeteren. Globaal gezien gaan uitkeringsgerechtigden er 0,3 procent op vooruit. In de eerdere berekeningen stond deze groep op de nul. Asscher beloofde al dat het kabinet extra geld zou uittrekken zodat iedereen er volgend jaar iets op vooruit gaat. Ook gepensioneerden (0,6 procent) en werkenden (0,8 procent) zien hun koopkracht stijgen in 2018.
Omdat het kabinet demissionair is staan er in de Miljoenennota weinig nieuwe plannen en beleid. Het is gebruikelijk dat dat wordt overgelaten aan een nieuw kabinet.
Toch werd al eerder bekend dat het kabinet Rutte II in zijn laatste begroting extra geld vrijmaakt voor de zorg. Zo gaat er vanaf volgend jaar structureel 435 miljoen, wat in 2021 oploopt tot 2,1 miljard euro, naar de verpleeghuiszorg en komt daar de komend vier jaar nog eens 130 miljoen euro bovenop.
Ook is al bekend dat het eigen risico in de zorg naar alle waarschijnlijkheid stijgt naar 400 euro. Daar staat tegenover dat de zorgtoeslag wordt verhoogd.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) krijgt er na de fipronilcrisis 25 miljoen euro bij en datzelfde bedrag wordt structureel ingeboekt voor cyberveiligheid. De Belastingdienst krijgt er 75 miljoen euro bij, zo maakte RTL Nieuws eerder deze week bekend.
Zodra er een nieuw kabinet op het bordes staat, gaat de Tweede Kamer in de begrotingsdebatten nog sleutelen aan de begroting. Op die manier zullen de coalitiefracties de kabinetsplannen in de nieuwe budgetten verwerken.
Geheimhouding
De inhoud van de Miljoenennota hoort geheim te blijven tot na de troonrede die Koning Willem-Alexander op Prinsjesdag zal uitspreken. De Tweede Kamerfracties krijgen een paar dagen voor Prinsjesdag de stukken al in te zien.
De plannen zijn daarvoor al bekend bij de ministeries. Ondanks de geheimhoudingsplicht worden in de weken voorafgaand aan Prinsjesdag de plannen regelmatig naar de media gelekt.
Telegraaf 15.09.2017 Voor veel huishoudens was 2016 financieel een prima jaar. Werkenden hadden de sterkste koopkrachtstijging sinds 2001, en gepensioneerden maakten een heuse ’klapper’, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS.
De koopkracht van gepensioneerden steeg vorig jaar in doorsnee met 0,9%, blijkt uit cijfers die het CBS vanochtend publiceert. „Dat lijkt weinig”, zegt Van Mulligen, „maar tijdens de crisis is deze groep er hard op achteruit gegaan.” De laatste keer dat de koopkracht van gepensioneerden harder steeg dan vorig jaar, was in 2007. „Dit mag je best een klapper noemen”, vindt de econoom. De meeste pensioenen zijn in 2016 niet geïndexeerd, maar veel gepensioneerden kregen een ouderenkorting op hun belastingaanslag.
Groen
Voor alle Nederlandse huishoudens samen komt de doorsnee koopkrachtstijging uit op 2,7%. „Dat is harder dan de economische groei”, benadrukt Van Mulligen. Voor werkenden stonden alle seinen op groen: de 4,9% stijging voor een doorsnee werkend gezin is de hoogste in vijftien jaar.
Of er dit jaar weer feest kan worden gevierd valt te bezien: op Prinsjesdag 2016 ging het kabinet voor bijna iedereen uit van een stijging tot 1%. Wel daalt de werkloosheid hard, zodat veel gezinnen het in de praktijk beter hebben gekregen.
Belasting
De forse toename van vorig jaar is deels het gevolg van hogere lonen, maar nog meer van gunstige belastingmaatregelen, zoals de hogere arbeidskorting en de lagere tarieven in de tweede en derde schijf.
Kregen we dan zo toch de beruchte ’duizend euro van Rutte’? „Nou, zelfstandigen gaan er veel minder hard op vooruit”, zegt Van Mulligen. „Dus gemiddeld zul je nog niet aan dat bedrag zitten, al durf ik er ook geen harde uitspraken over te doen.”
Inflatie
Ook de extreem lage inflatie, van 0,3%, hielp mee: zelfs wie in harde euro’s niet veel meer te besteden had, kon daar bijna hetzelfde van kopen. Van dat effect profiteren gepensioneerden ook.
Ondanks alle plussen zag maar liefst een derde van alle huishoudens de koopkracht afnemen. „Daar zitten mensen tussen die werkloos zijn geworden, minder zijn gaan werken, of met pensioen zijn gegaan”, verklaart Van Mulligen.
AD 15.09.2017 De koopkracht in Nederland steeg vorig jaar gemiddeld met 2,7 procent, de sterkste stijging sinds 2007. Toch profiteerde niet iedereen even veel. Vooral gezinnen en werkenden gaan erop vooruit. Gepensioneerden hielden in hun portemonnee nauwelijks extra geld over.
Werkenden zijn er verreweg het meest op vooruit gegaan. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van nieuwe cijfers. Hun koopkracht steeg gemiddeld met 4,9 procent. Dit is het hoogst in 15 jaar tijd. Naast de stijging van de cao-lonen profiteerden werknemers van fiscale maatregelen, zoals verhoging van de arbeidskorting en een verlaging van het tarief in de tweede en derde schijf van de inkomstenbelasting.
Ondanks die lastenverlichting op arbeid daalde de koopkracht vorig jaar toch bij 28 procent van de werknemers, bijvoorbeeld omdat zij minder uren gingen werken. De ontwikkeling van de koopkracht is ook afhankelijk van bijvoorbeeld premies voor pensioen, zorgverzekering en van de belasting.
Gepensioneerden
Gepensioneerden zagen hun koopkracht het minst toenemen. Gemiddeld nam die toe met 0,9 procent. In veel gevallen hadden pensioenontvangers profijt van een verhoging van de ouderenkorting, maar ze hadden ook nog steeds te maken met het niet of beperkt indexeren van aanvullende pensioenen. Daarnaast betekende het afschaffen van de ouderentoeslag dat een deel van de gepensioneerden meer belasting over hun vermogen moest betalen.
Al eerder hoorde we Geert Wilders over Minder, minder, minder toen over Marokkanen !!! Vervang nu het woord Jodenvoor Moslims dan komen we uiteindelijk bij Adolf Hitler terecht!!! Ra Ra wie ben ik ?? aldus Donald Trump !!
‘Moslimban’
VVD-premier Mark Rutte staat onder druk van de Tweede Kamer om het beleid van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump scherper te veroordelen dan hij tot nu heeft gedaan. Aankomende donderdag zullen volksvertegenwoordigers hem in een debat bevragen over het omstreden inreisverbod dat Trump heeft ingesteld voor moslims uit zeven landen en in welke mate hij dat moreel laakbaar vindt. Ook schort Nederland onderhandelingen op over Amerikaanse grenscontroles op Schiphol.
Een meerderheid in de Tweede Kamer wil een hoorzitting over het inreisverbod voor burgers uit zeven islamitische landen dat de Amerikaanse president Donald Trump heeft ingesteld.
D66 en GroenLinks deden hun oproep zondag. Het voorstel van D66 en GroenLinks wordt gesteund door onder meer de PvdA, het CDA en de SP, aldus D66.
Koenders neemt maatregelen tegen Amerika na ‘moslimban’
De Nederlandse regering nam al afstand van het inreisverbod ingesteld door de Amerikaanse president Donald Trump, maar neemt nu extra maatregelen. Onderhandelingen over Amerikaanse grenscontroles op Schiphol worden opgeschort.
Trumps plannen om inwoners uit zeven moslimlanden tijdelijk te weren, leidde tot internationale kritiek. Ook premier Mark Rutte (VVD) en minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) veroordeelden de ‘moslimban’. In de Tweede Kamer maakte Koenders dinsdag bekend dat het kabinet aanvullende maatregelen heeft genomen.
Maatregel tegen ‘discriminatie van Trump’
Nederland onderhandelde sinds vorig jaar over de komst van Amerikaanse paspoortcontroles op Nederlands grondgebied. Als bezoekers van de Verenigde Staten al op Schiphol worden gecontroleerd, zou dat wachtrijen in Amerika verkleinen. Rutte noemde het plan ‘goed voor de Nederlandse economie’.
Maar door het immigratiebeleid van de nieuwe president worden de onderhandelingen bevroren, aldus Koenders. ‘In het licht van de huidige situatie spreekt het voor zich dat het kabinet de onderhandelingen heeft opgeschort.’ Opnieuw haalde de minister uit naar Trump. ‘Verdeel en heers en discriminatie zijn geen manier om terrorisme te bestrijden, laat staan om vreemdelingenbeleid te voeren.’
Wilders en Koenders botsen
In het Kamerdebat liet PVV-leider Geert Wilders weten dat hij daar heel anders over dacht. ‘Als wij in de EU hadden gedaan wat Trump doet, waren mensen uit Syrië, waaronder terroristen, niet onze kant opgekomen. Dan hadden veel slachtoffers van terreur in Europa nog geleefd.’ Volgens Wilders vond de regering ‘het goed’ dat er terroristen naar Europa kwamen. ‘Omdat u ze niet wilde controleren.’
Koenders noemde dat ‘flauwekul’. ‘Hoe krijgt u het in uw hoofd het zo bij elkaar te vegen alsof de Nederlandse regering verantwoordelijk is voor aanslagen? U heeft het verkeerde medicijn en u maakt het land onveilig.’
De minister zei dat vooralsnog onduidelijk is hoe Nederlanders met een dubbele nationaliteit precies worden beïnvloed door het inreisverbod. Het reisadvies voor mensen die naar Amerika willen reizen, is inmiddels aangepast. Het ministerie adviseert Nederlanders met een tweede nationaliteit uit Irak, Iran, Jemen, Libië, Soedan, Somalië of Syrië om naar het Amerikaanse consulaat te stappen.
Telegraaf 02.02.2017 Het inreisverbod voor zeven islamitische landen dat de Amerikaanse president Trump heeft afgekondigd is „in de kern discriminerend.” De maatregel is in strijd „met onze waarden en niet effectief.” Dat zei premier Rutte donderdag in de Tweede Kamer, waar werd gedebatteerd over de Europese top die vrijdag op Malta begint. De Tweede Kamer had er bij Rutte op aangedrongen zich scherper uit te spreken tegen het omstreden presidentiële decreet.
„Wij betreuren de maatregel”, zei Rutte. „Het duwt mensen precies de verkeerde kant op. Daarmee wordt de wereld niet veiliger, maar juist onveiliger.”
Over de aanwezigheid van vice-premier Asscher bij de anti-Trumpdemonstratie op het Malieveld hield Rutte zich op de vlakte. Kwestie van ’accentverschillen’ tussen de PvdA en de VVD, zei hij. „Demonstreren is niet mijn stijl.”
’Te laf en te laat’
De premier bezwoer dat hij en PvdA-minister Koenders (Buitenlandse Zaken) precies hetzelfde denken over de tijdelijke reisbeperking in de VS. De linkse partijen in de Kamer hadden de premier deze week verweten te laf en te laat te reageren. Zaterdag stuurde het kabinet de boodschap uit dat de maatregel niet mocht leiden tot discriminatie. Later sprak Koenders onomwonden van een ’discriminerende maatregel’. Nu gebruikt Rutte die woorden ook.
Het kabinet maakte dinsdag al bekend dat het overleg met de VS over Amerikaanse douanecontroles op Schiphol is opgeschort. Inmiddels blijkt de maatregel geen Nederlanders met een dubbel paspoort te treffen.
EU in lastig parket
Rutte werd ook gevraagd wat hij vond van de brief van EU-president Tusk. Die sprak zijn zorgen uit over de machtswisseling in de VS, die de EU in een lastig parket brengt en die „het Amerikaanse buitenlandbeleid van de afgelopen 70 jaar in twijfel trekt.” Rutte noemde Tusk ’één van de meest beschaafde mensen we die in Europa hebben’ en diens brief ’verstandig’. „Er is wel wat aan de hand. En de nieuwe regering van de Verenigde Staten is geen standaard-regering.”
Trouw 02.02.2017 Premier Mark Rutte heeft vandaag nadrukkelijker afstand genomen van de Amerikaanse president Donald Trump en diens inreisverbod voor moslims. De maatregel is volgens hem in strijd ‘met onze waarden en niet effectief’.
De minister-president noemde de maatregel vandaag in een debat in de Tweede Kamer ‘in de kern discriminerend’. “Wij betreuren de maatregel”, aldus de premier. “Het duwt mensen naar de verkeerde keuze.” Rutte snapt wel dat de Amerikaanse regering zich zorgen maakt over het feit dat zich mogelijk terroristen tussen migranten verbergen. Daar moeten we alles tegen doen, voegde hij eraan toe.
De Tweede Kamer had Rutte gevraagd zich duidelijker uit te spreken tegen de maatregel van de Amerikaanse president Donald Trump. Verschillende partijen vonden de eerdere kritiek van Rutte op het omstreden inreisverbod onvoldoende. De premier zei zondag het verbod af te wijzen en te betreuren.
In een gezamenlijke verklaring met minister Bert Koenders van buitenlandse zaken liet Rutte toen weten dat “Nederland ervan overtuigd is dat vluchtelingen van oorlog en geweld een veilig heenkomen verdienen ongeacht hun afkomst of geloof. Deze opvatting blijven we uitdragen. Wij zijn alert op de mogelijkheid dat potentiële terroristen misbruik maken van asielprocedures. Veiligheidsdiensten hebben hier een belangrijke taak”, aldus Rutte en Koenders.
Die verklaring was voor ondermeer Jesse Klaver, lijsttrekker van GroenLinks, niet afdoende. Die vond dat dat Rutte zich scherper moest uitspreken en “het voortouw nemen om samen met andere EU-landen een duidelijk statement te maken”. Klaver verzocht de minister-president dinsdag al naar de Kamer te komen.
Tot ongenoegen van veel partijen liet Rutte zich vervangen door minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders, die bekend maakte dat het overleg met de VS over Amerikaanse douanecontroles op Schiphol is opgeschort.
‘Discriminerende maatregelen’
Ook andere Kamerleden eisten van Rutte dat hij zich harder zou uitspreken tegen de nieuwe immigratiemaatregelen. PvdA-Tweede Kamerlid Michiel Servaes riep zondag op tot een debat over de kwestie. Hij noemde de maatregelen van Trump in een tweet ‘walgelijke discriminatie’.
Vicepremier Lodewijk Asscher, lijsttrekker van de PvdA, twitterde zaterdagavond al over de ban: ‘Mensen weigeren op basis van geloof of geboorteplek is discriminatie. Een klap in het gezicht van onze vrije wereld.’
Volgens D66-leider Alexander Pechtold is de ‘absurde’ maatregel van Trump je reinste discriminatie. SP-leider Emile Roemer twitterde eerder: ‘Mensen weigeren. Niet om wat ze doen, maar om wat ze geloven. Waar is @MinPres als je ‘m nodig hebt?’
PVV-leider Geert Wilders daarentegen zei dat een einde van de immigratie uit welk moslimland ‘precies is wat we nodig hebben’. Ook in Nederland, voegt hij eraan toe in een Engelstalige tweet. Want islam en vrijheid zijn onverenigbaar, aldus Wilders.
Door de afwezigheid van Rutte afgelopen dinsdag zag de Kamer zich genoodzaakt het geplande debat over de komende Europese top van vandaag uit te breiden. Zo kunnen ook de ‘discriminerende maatregelen’ van Trump aan de orde komen, aldus initiatiefnemer Michiel Servaes van de PvdA-fractie. Rutte zou dat debat al samen met Koenders bijwonen.
NU 02.02.2017 Het Amerikaanse inreisverbod voor mensen uit zeven moslimlanden is volgens premier Mark Rutte “op papier discriminerend”.
“Deze maatregel wijzen wij af”, aldus Rutte donderdag in het debat over het decreet van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump.
De Tweede Kamer had de premier naar de Kamer geroepen om stelling te nemen. Dinsdag in het Vragenuur stuurde de premier nog minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) naar de Kamer om het kabinetsstandpunt te verdedigen.
“Wij nemen hier fors afstand van”, zei Koenders dinsdag, maar dat was voor een deel van de Kamer onvoldoende.
De PvdA hekelde de onzichtbaarheid van de premier in de afgelopen dagen. “Het inreisverbod vroeg om een stevige reactie van de premier. Zowel politiek, als moreel”, zei PvdA’er Michiel Servaes donderdag.
In het debat benadrukte Rutte dat Koenders zijn uitspraken deed namens het kabinet. Hij voegde daaraan toe dat het beoordelen van groepen mensen, in plaats van individuen, “gewoon discriminerend” is. Maar hij realiseert zich dat er zorgen zijn dat er tussen groepen migranten terroristen zitten.
“Wij zijn een beschaafd land en zullen openstaan voor mensen die vluchten voor oorlog en geweld”, zei de premier, die eraan toevoegde dat het belangrijk is dat er goed gescreend wordt.
Trumps decreet gaat volgens Rutte daarom in tegen de waarden van de westerse wereld en helpt bovendien niet in de strijd tegen terrorisme, omdat ook de Nederlandse militairen leunen op samenwerking van de lokale bevolking zoals de Koerdische strijders in Irak.
Volgens Rutte plaatst het inreisverbod deze groepen mensen voor een dilemma voor welke kant zij moeten kiezen in de strijd tegen terreur. “Het duwt mensen naar de verkeerde keuze”, zei de premier.
Als gevolg van de maatregel van Trump besloot het kabinet dinsdag de onderhandelingen met de VS over Amerikaanse grenscontroles op Schiphol voorlopig op te schorten.
Telegraaf 02.02.2017 Premier Mark Rutte zal donderdag in de Tweede Kamer meer afstand moeten nemen van de Amerikaanse president Donald Trump en diens inreisverbod voor moslims. Tenminste, als het aan meerdere partijen ligt.
Zij vinden de kritiek van Rutte op het omstreden inreisverbod voor burgers van zeven moslimlanden onvoldoende. De premier zei het verbod af te wijzen en te betreuren.
GroenLinks-leider Jesse Klaver riep de minister-president dinsdag al naar de Kamer, maar die liet zich tot ongenoegen van veel partijen vervangen door minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders. Die maakte bekend dat het overleg met de VS over Amerikaanse douanecontroles op Schiphol is opgeschort.
De Kamer besloot het geplande debat donderdag over de komende Europese top uit te breiden. Zo kunnen ook de ,,discriminerende maatregelen” van Trump aan de orde komen, aldus initiatiefnemer Michiel Servaes van de PvdA-fractie. Rutte zou dat debat al samen met Koenders bijwonen.
VK 31.01.2017 VVD-premier Mark Rutte staat onder druk van de Tweede Kamer om het beleid van de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump scherper te veroordelen dan hij tot nu heeft gedaan. Aankomende donderdag zullen volksvertegenwoordigers hem in een debat bevragen over het omstreden inreisverbod dat Trump heeft ingesteld voor moslims uit zeven landen en in welke mate hij dat moreel laakbaar vindt. Ook schort Nederland onderhandelingen op over Amerikaanse grenscontroles op Schiphol.
Coalitiegenoot PvdA verwacht ‘politieke en moreel leiderschap’ van Rutte om ‘de discriminerende maatregelen’ van Trump klip en klaar te veroordelen, aldus PvdA-Kamerlid Michiel Servaes dinsdag in de Tweede Kamer. PvdA-minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken haalde dinsdag al hard uit tegen Trump, een week eerder deed PvdA-minister van Lilianne Ploumen voor Ontwikkelingssamenwerking dat ook al.
Ruttes verklaring van afgelopen zondag dat hij Trumps inreisverbod ‘betreurt en afwijst’ is voor de meeste partijen niet genoeg…..
Ruttes verklaring van afgelopen zondag dat hij Trumps inreisverbod ‘betreurt en afwijst’ is voor de meeste partijen niet genoeg. GroenLinks-leider Jesse Klaver riep hem hierover naar de Kamer. Maar tot ongenoegen van PvdA, GroenLinks, D66, SP en andere partijen liet hij zich dinsdag vervangen door minister Koenders.
Aankomende donderdag moet Rutte alsnog opdraven. ‘Ik wil de garantie dat op Nederlands grondgebied nooit discriminatie plaatsvindt en dat we nooit aan dit besluit zullen hoeven meewerken’, zei Klaver dinsdag. Op die vraag antwoordde Koenders stevig: ‘De Nederlandse regering wijst het besluit van Trump af. Het druist in tegen al onze normen en waarden. Religie mag nooit een reden zijn om mensen te weren.’
Staat inreisverbod op gespannen voet met Amerikaanse Grondwet?
Lees hier vier vragen over de juridische gevolgen van Trumps inreisverbod. (+)
Om het ongenoegen over het inreisverbod te laten blijken heeft het kabinet de reeds in 2016 gestarte onderhandelingen met de VS over het gedeeltelijk verplaatsen van Amerikaanse grenscontroles naar Schiphol opgeschort. Doel hiervan is dat reizigers bij aankomst in de VS lange wachtrijen kunnen omzeilen. Maar Nederland wil niet verder praten over deze ‘pre-clearence’ vanwege het mogelijke discriminerende karakter, legde Koenders dinsdag uit.
Koenders is ‘bezig om met Duitsland en andere Europese landen gezamenlijk op te komen voor onze mensen met een dubbele nationaliteit’
Tot nu is Rutte zeer terughoudend geweest met een oordeel vellen over Trump en zijn beleid. Op de dag van Trumps inauguratie, anderhalve week geleden, beloofde Rutte dat hij zal ‘kijken naar de daden’ van de nieuwe Amerikaanse president, maar uitte hij zich nog optimistisch. ‘Voor Nederland en de Verenigde Staten geldt dat wij vrienden en bondgenoten zijn. Ik zie er naar uit om de uitstekende samenwerking tussen onze twee landen de komende jaren te kunnen voortzetten.’
PVV-leider Geert Wilders vindt de kritiek van het kabinet al veel te ver gaan. Rutte noemde hij dit weekeinde een ‘slapjanus’ vanwege diens afwijzing van het inreisverbod. Over Trump is hij juist zeer te spreken. ‘Wat een verademing’, zei Wilders dinsdag over Trumps immigratiebeleid. ‘Als wij in de EU hadden gedaan wat Trump nu doet waren mensen uit Syrië, waaronder terroristen, niet onze kant opgekomen. Dan hadden veel slachtoffers van terreur in Europa nog geleefd’, beet Wilders Koenders toe.
De minister reageerde als door een wesp gestoken. ‘Wat een flauwekul’, zei hij met verheven stem. ‘Hoe krijgt u het in uw hoofd het zo bij elkaar te vegen alsof de Nederlandse regering verantwoordelijk is voor aanslagen? De Terroristen, die zijn verantwoordelijk.’
Telegraaf 31.01.2017 De Tweede Kamer krijgt donderdag toch de kans premier Mark Rutte te bevragen over het omstreden inreisverbod dat de Amerikaanse president Donald Trump heeft afgekondigd. Dinsdag riep GroenLinks-leider Jesse Klaver de minister-president al naar de Kamer, maar die liet zich tot ongenoegen van veel partijen vervangen door minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders.
De Kamer besloot dinsdag een gepland debat over de aanstaande top van de Europese Unie uit te breiden, zodat ook de ,,discriminerende maatregelen” van Trump daarin aan de orde kunnen komen, zo vatte initiatiefnemer Michiel Servaes (PvdA) samen. Rutte zou dat debat al samen met Koenders bijwonen.
Servaes wil meer weten over de gevolgen van het inreisverbod voor Nederlanders met een dubbel paspoort, voor vluchtelingen en voor Nederlandse bedrijven en organisaties. Ook wil hij meer weten over het antwoord van de EU op de maatregel.
NU 30.01.2017 Een meerderheid in de Tweede Kamer wil een hoorzitting over het inreisverbod voor burgers uit zeven islamitische landen dat de Amerikaanse president Donald Trump heeft ingesteld.
D66 en GroenLinks deden hun oproep zondag. Het voorstel van D66 en GroenLinks wordt gesteund door onder meer de PvdA, het CDA en de SP, aldus D66.
Bij de hoorzitting willen ze onder meer vragen stellen aan KLM, de marechaussee en een expert op het gebied van volkenrecht. Ook de ChristenUnie, de Partij voor de Dieren, Groep Kuzu/Öztürk en onafhankelijk Kamerlid Norbert Klein zijn voor een hoorzitting.
De maatregel van Trump heeft ook impact op Nederland. KLM weerde bijvoorbeeld enkele passagiers van vluchten naar de VS.
“Wat kan bijvoorbeeld Schiphol als eigenaar en beheerder van terminal 4 op vliegveld JFK in New York? Welke rol hebben marechaussee en andere diensten?'”, willen GroenLinks en D66 weten.
De Europese Commissie neemt “om juridische redenen de tijd” om na te gaan wat het door Trump afgekondigde inreisverbod voor gevolgen kan hebben voor EU-burgers met een dubbele nationaliteit.
“We zullen erop toezien dat EU-burgers niet worden gediscrimineerd”, aldus de woordvoerder van de commissie maandag. Een reactie van de EU op de maatregelen van Trump liet lang op zich wachten.
Internationaal is er ook veel kritiek op de invoering van het inreisverbod door Trump. Zo hebben Nederland en Duitsland al eerder gevraagd om opheldering en uitleg van de maatregel. Duitsland adviseerde mensen voor wie het inreisverbod geldt maandag zelfs om niet af te reizen naar de Verenigde Staten. De Franse president Hollande heeft gezegd dat protectionisme in de huidige wereldproblematiek “een vruchteloos antwoord” is.
Een federale rechter in de staat New York heeft heeft ondanks het geldende inreisverbod geoordeeld dat personen die in de VS zijn geland en een geldig visum hebben, moeten worden toegelaten.
Meer dan een miljoen Britten hebben op hun beurt een petitie getekend waarin ze oproepen om het staatsbezoek van Donald Trump aan het Verenigd Koninkrijk te annuleren. Het aantal handtekeningen van de petitie nam een sterke vlucht na de aankondiging van het inreisverbod.
Hoewel een woordvoerder van de Britse premier May zei dat de Britse regering het inreisverbod van de VS afkeurt, zetten politici in het land vraagtekens bij de relatie tussen Trump en het Verenigd Koninkrijk. Dinsdag worden de ontwikkelingen in de Verenigde Staten onder het bewind van Trump besproken in het Britse parlement.
Opnieuw protesten tegen Trumps inreisverbod
Irak
Volgens verschillende internationale persbureaus heeft het Iraakse parlement maandag aan Amerikaanse regering gevraagd het inreisverbod voor inwoners van islamitische landen, waaronder Irak op te heffen.
Ondertussen zou het land zelf werken aan een eigen inreisverbod voor Amerikanen. Een wet die is aangenomen moet regelen dat Amerikanen een apart verzoek moeten doen om naar Irak te mogen reizen. Voor welke Amerikanen dit gaat gelden en hoe de maatregel er verder uit zou moeten zien, is onduidelijk.
Het geldende inreisverbod voor de Verenigde Staten is volgens Irak verder een “verkeerd besluit”. Volgens Irak werkt het land hard aan de relaties tussen het land en de Verenigde Staten. Dat zou onder meer blijken uit de bijdrage van Irak in de strijd tegen Islamitische Staat. “We herbevestigen de wens om de samenwerking tussen onze landen te versterken”, zo luidt een verklaring van Irak.
Telegraaf 30.01.2017 Een meerderheid in de Tweede Kamer wil een hoorzitting over het inreisverbod voor burgers uit zeven islamitische landen dat de Amerikaanse president Donald Trump heeft ingesteld. Het voorstel van D66 en GroenLinks wordt gesteund door onder meer PvdA, CDA en SP, aldus D66.
D66 en GroenLinks deden hun oproep zondag. Bij de hoorzitting willen ze onder meer vragen stellen aan KLM, de marechaussee en een expert op het gebied van volkenrecht. Ook de ChristenUnie, de Partij voor de Dieren, Groep Kuzu/Öztürk en onafhankelijk Kamerlid Norbert Klein zijn voor een hoorzitting.
De maatregel van Trump heeft ook impact op Nederland. KLM weerde bijvoorbeeld enkele passagiers van vluchten naar de VS. „Wat kan bijvoorbeeld Schiphol als eigenaar en beheerder van terminal 4 op vliegveld JFK in New York? Welke rol hebben marechaussee en andere diensten?”, vragen D66 en GroenLinks zich af.
Nederlandse militairen zullen de Afghaanse strijdkrachten ook volgend jaar adviseren en trainen. Ook blijft Nederland de wederopbouw van Afghanistan financieel ondersteunen. Dit schrijft het kabinet vrijdag in een brief aan de Kamer waarin verlenging van de missie tot eind 2017 wordt aangekondigd.
De Nederlandse militaire missie in Afghanistan zal niet alleen actief zijn in Mazar-e-Sharif maar ook in andere steden in het noorden van het land zoals Kunduz. Zo bevestigt berichtgeving hierover door RTL Nieuws.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen leveren vanuit Mazar-e-Sharif een bijdrage aan de NAVO-missie Resolute Support.
De Nederlanders adviseren en trainen sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie. Dat gebeurt incidenteel ook al buiten Mazar-e-Sharif, maar ,,deze meer flexibele inzet zal in de komende periode naar verwachting worden voortgezet en wellicht worden uitgebreid”.
De NAVO-missie ging eind 2014 van start en telt 12.000 militairen. In juni dit jaar besloot het Atlantische bondgenootschap de missie ook na 2017 voort te zetten.
Nederland
Nederland levert op dit moment zo’n honderd militairen aan Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Minister van Defenise Jeanine Hennis zei toen dat de Nederlandse bijdrage “niet groots wordt gewijzigd of uitgebreid”. Wel werd op verzoek een team van ongeveer zes chirurgen naar Mazar-e-Sharif uitgezonden.
Commandostructuur
Woensdag 08.11.2017 begint in Brussel een twee dagen durend NAVO-overleg, waarbij Nederland wordt vertegenwoordigd door de nieuwe defensieminister Ank Bijleveld. De defensieministers van de 29 NAVO-landen nemen woensdag onder meer een principebesluit over de aanpassing van de commandostructuur in Europa, liet Stoltenberg weten. Volgens hem moeten soldaten, tanks en ander militair materieel snel en efficiënt hun weg door Europa kunnen vinden als er een brandhaard is.
Om dit te coördineren wordt een aparte NAVO-commandant aangesteld. Nederland pleitte eerder voor een ‘militair Schengengebied’, waarbij militaire transporten centraal worden gecoördineerd en technische, logistieke en financiële obstakels worden weggenomen.
De bewindslieden zullen naar verwachting ook instemmen met een nieuwe commando-eenheid die moet zorgen voor betere beveiliging van de militaire transporten tussen de VS en Europa over zee. Volgens Stoltenberg is dit erg belangrijk voor de Atlantische samenwerking.
Wat heeft de wederopbouw van Uruzgan nou eigenlijk opgeleverd?
Kom woensdag 11 januari 2017 naar Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. De avond wordt gepresenteerd door onze Harm Ede Botje, die zich op de kwestie stort met vijf Uruzgan-experts. Een van de gasten is Jan Willem Petersen , die bebaard op een brommer door Uruzgan trok, op zoek naar wat er daadwerkelijk terecht was gekomen van de door Nederland gebouwde scholen, wegen, klinieken en politieposten.
P.S . Entree is gratis! Je hoeft je alleen maar op de reserveer-button te klikken .
Elsevier 10.11.2017 Minister Ank Bijleveld van Defensie maakte een soepel debuut in de NAVO. Voor het eerst woonde zij een vergadering bij in Brussel met haar 28 collega’s. Die knikten instemmend toen Bijleveld vertelde dat Den Haag het defensiebudget met 1,5 miljard euro verhoogt tot 10,4 miljard in 2021.
Ook Denemarken, Noorwegen en Canada maakten onlangs een hoger defensiebudget bekend. ‘We zijn op de goede weg,’ zei Bijleveld (CDA). Overigens voldoet Nederland nog lang niet aan de afspraak uit 2015 om 2 procent van het nationaal inkomen uit te geven aan defensie. Het percentage kruipt langzaam omhoog van 1,1 naar 1,3 procent.
Drieduizend militairen naar Afghanistan
De ministers van Defensie van de 29 NAVO-landen besloten gisteren drieduizend extra militairen te sturen naar Afghanistan. Op dit moment trainen en ondersteunen dertienduizend NAVO-militairen het Afghaanse leger en de politie, maar het land is nog altijd kwetsbaar en telkens slaan de Taliban en andere opstandelingen toe. Nederland heeft honderd militairen in Afghanistan.
Bijleveld verhoogt dat aantal niet, maar beloofde wel een chirurgisch team te sturen; wat in NAVO-kringen werd uitgelegd als een kwaliteitsimpuls en dus als een extra bijdrage van Nederland.
De defensieministers vergaderden in het NAVO-hoofdkwartier ook over de nieuwe commandostructuur, in reactie op de toegenomen dreiging vanuit Rusland. Bijleveld constateerde tevreden dat ‘niet wordt getornd aan het Joint Force Command in Brunssum’. In februari volgend jaar valt het definitieve besluit over de nieuwe commandostructuur, maar het hoofdkwartier in Zuid-Limburg – waar militaire operaties worden gepland – hoeft niet te vrezen voor het verlies van taken en blijft een impuls voor de regionale economie.
‘Flitsmacht’ NAVO vertraagd door douanes
Bijleveld incasseerde ook de tamelijk uitvoerige complimenten van haar Amerikaanse ambtgenoot James Mattis. De baas van het Pentagon prees het Nederlandse initiatief om te komen tot een ‘militaire Schengenzone’. Bij grootscheepse NAVO-oefeningen, zoals Noble Jump, moeten troepen en materieel in snel tempo worden verplaatst van West- naar Midden-Europa en de Baltische Staten. Daarbij ontstaat vaak vertraging doordat tunnels, bruggen en viaducten niet berekend zijn op de omvang en het gewicht van het hedendaagse materieel.
Aan de Europese binnengrenzen moet de ‘flitsmacht’ van de NAVO halt houden, want de douaniers eisen dat eerst een enorme papierwinkel wordt afgehandeld. ‘Soms moeten honderden formulieren worden ingevuld. In een ander geval mag het vervoer niet op zondag,’ schetst een medewerkster van minister Bijleveld de ambtelijke rompslomp en het nodeloze tijdverlies.
Het kabinet speelt een voortrekkersrol bij het bezweren van die bureaucratie. Het is van groot belang dat troepenverplaatsingen snel kunnen gebeuren als de nood aan de man komt. Bijleveld en VVD-minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken ondertekenen daartoe volgende week een document bij de Europese Unie als startsein voor de militaire Schengenzone.
Aan het slot van zijn persconferentie gisteren op het NAVO-hoofdkwartier complimenteerde minister Mattis Nederland daarvoor. ‘Ik begroet deze Nederlandse inspanning. Vaak moeten we deze problemen oplossen met lokale regelingen. Dankzij het Nederlandse voorstel kunnen we het gestandaardiseerd aanpakken,’ zei Mattis.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 27.10.2017 Het kabinet heeft een officieel verzoek ontvangen van de Amerikaanse regering om meer troepen te leveren voor de missie in Afghanistan. De passage uit een Kamerbrief waarin toenmalig minister van Defensie Klaas Dijkhoff melding maakt van dat verzoek, is donderdag echter kort na de verzending aan de Tweede Kamer uit de digitale brief gehaald.
In de oude versie van de brief, waarover deze krant beschikt, staat dat de regering op 18 oktober een brief heeft ontvangen van de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis ‘waarin hij Nederland verzoekt om een aanvullende bijdrage’ aan de NAVO-missie Resolute Support in Afghanistan. Die zin is later verdwenen. Ook is uit de brief gehaald dat het verzoek ‘zoals altijd, serieus zal worden onderzocht’.
Tandvlees
Waarom mogen wij dit niet weten? Wat precies willen de Amerikanen dan?, aldus Sadet Karabulut, SP-Kamerlid.
Al blijkt uit een eveneens verdwenen zin dat de Amerikaanse minister weinig kans maakt op de gevraagde extra militairen. De regering schreef over ‘beperkingen’ die ‘van kracht zijn’. De Nederlandse krijgsmacht loopt immers op z’n tandvlees. Maar een belangrijke bondgenoot in de kou laten staan, ligt internationaal ook gevoelig.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie zijn de zinnen verwijderd omdat het Amerikaanse verzoek ‘iets te prematuur is om nu al naar buiten te brengen’. Het zou pas aan de orde moeten komen bij een Kamerdebat over de verlenging van de missie. Dat debat staat nog niet gepland.
Opheldering
SP-Kamerlid Sadet Karabulut, die de geschrapte passage opmerkte, eist opheldering. ,,Waarom mogen wij dit niet weten? Nu dit verzoek er ligt, moet het kabinet ook de Kamer inlichten. Wat precies willen de Amerikanen dan?”
Zeker is dat de missie in Afghanistan, waaraan Nederland met 100 militairen deelneemt, kampt met tekorten. De Amerikaanse president Donald Trump voerde op de NAVO-top in juni de druk al op. Van een officieel verzoek was – tot nu toe – niets bekend.
Eerder deed de NAVO al een oproep aan de bondgenoten om een aanvullende bijdrage te leveren. Dijkhoff benadrukt in de laatste versie van de brief dat ‘een substantiële toename van de Nederlandse bijdrage’ vanwege ‘de beperkte capaciteit van de krijgsmacht’ niet haalbaar is.
NU 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd.
Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is.
Geweld
Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
Telegraaf 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daar op aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Bloedvergieten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 14.09.2017 Het kabinet ziet weinig in een nieuwe evaluatie van de militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan. Een meerderheid van de Tweede Kamer had daarop aangedrongen.
CDA-Kamerlid Raymond Knops zei dat de Kamer minister Jeanine Hennis (Defensie) aan een belofte wil houden houden van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd. Het zou duidelijk moeten maken wat de effecten zijn geweest van de inspanningen van de Nederlandse militairen. De missie duurde van 2006 tot 2010.
Het kabinet schrijft echter dat zo’n zogeheten post-missiebeoordeling niet zinvol is. Na al die jaren is nauwelijks na te gaan wat de invloed van de inzet van toen is op de situatie van nu, menen Hennis en haar collega Bert Koenders van Buitenlandse Zaken. Na Nederland kreeg Australië de verantwoordelijkheid in het gebied. De slechte veiligheidssituatie ter plaatse maakt het onderzoek bovendien moeilijk en duur.
Doorzetten
Als de Kamer doorzet, wil het kabinet zich wel inspannen om toch een evaluatie te doen.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
RO 11.09.2017 Nederland blijft ook volgend jaar actief meedoen aan de VN-vredesmissie in Mali, de internationale strijd tegen ISIS en de NAVO-missie in Afghanistan. De ministerraad heeft ingestemd met deze verlengingen, waarover het kabinet de Tweede Kamer maandag schriftelijk heeft geïnformeerd.
De internationale veiligheidssituatie vraagt er volgens het kabinet om dat Nederland zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. Militaire en civiele bijdragen aan missies zijn gericht op de ring van instabiliteit rond Europa, die onze eigen veiligheid direct raakt. De prioriteit ligt bij de bestrijding van terrorisme en het voorkomen van irreguliere migratie.
De mandaten voor de Nederlandse deelname aan MINUSMA in Mali, de anti-ISIS-coalitie en Resolute Support in Afghanistan lopen aan het einde van het jaar af. Het demissionaire kabinet vond het noodzakelijk om nu een besluit te nemen over verlenging, omdat Nederland een betrouwbare partner wil zijn voor onze bondgenoten, vanwege planningsdoeleinden en om tijdig duidelijkheid te kunnen geven aan de uit te zenden militairen en hun families. De Nederlandse bijdrage aan de drie missies wordt verlengd tot eind 2018.
Via de deelname aan MINUSMA draagt Nederland bij aan stabiliteit in Mali en daarmee de bredere Sahel-regio. Stabiliteit daar is in het directe veiligheidsbelang van Europa. De Nederlandse blauwhelmen richten zich ook volgend jaar vooral op het verzamelen en analyseren van inlichtingen voor de VN-missie.
Een eenheid voor lange afstandsverkenning met nationale ondersteuning vormt de kern van de bijdrage. Nederland levert daarnaast een aantal stafofficieren, marechaussees en politiefunctionarissen en civiele adviseurs. Dankzij de overdracht van het beheer van Kamp Castor eind 2017 aan Duitsland kan het aantal Nederlandse militairen in de missie in 2018 worden teruggebracht tot maximaal 250.
Met de voortgezette inzet aan de internationale coalitie tegen ISIS levert Nederland een belangrijke bijdrage aan het breken van de slagkracht en de ideologische aantrekkingskracht van de terreurorganisatie. Ongeveer 155 Nederlandse trainers ondersteunen en adviseren de Iraakse strijdkrachten en vanaf begin januari dragen vier Nederlandse F-16’s opnieuw bij aan het militair verslaan van ISIS in Irak en Oost-Syrië.
Het detachement ter ondersteuning van de gevechtsvliegtuigen bestaat uit ongeveer 150 militairen. Om ISIS duurzaam te bestrijden, blijft Nederland zich ook onverminderd richten op het stoppen van de stroom van buitenlandse strijders, het aanpakken van de inkomstenbronnen van ISIS en het ontkrachten van de perverse ISIS-ideologie. Stabilisatie en wederopbouw van op ISIS heroverde gebieden is daarbij essentieel.
Ongeveer 100 Nederlandse militairen blijven in Afghanistan meedoen aan Resolute Support. Sinds 2015 is de Afghaanse regering zelf verantwoordelijk voor veiligheid in het land, maar internationale betrokkenheid blijft vooralsnog nodig. De NAVO-missie richt zich op het trainen, adviseren en assisteren van het Afghaanse leger en de politie.
De Nederlandse adviseurs delen hun kennis op het gebied van operationele planning, logistiek, bedrijfsvoering en gender. De medische-, transport- en beveiligingseenheden zorgen ervoor dat de NAVO-adviseurs in en rond Mazar-e-Sharif hun werk kunnen blijven uitvoeren. Vanaf begin 2018 zal Nederland op verzoek van de NAVO ook een chirurgisch team sturen.
VK 04.09.2017 Het demissionaire kabinet Rutte II regeert noodgedwongen over zijn graf heen en verlengt de bijdrage aan de vijf grote Nederlandse militaire missies. Hoeveel manschappen en materieel er in 2018 precies naar Mali, Afghanistan, Irak, Litouwen en de Hoorn van Afrika worden gestuurd, wordt ‘op korte termijn’ bekendgemaakt.
Dit schrijven de demissionaire ministers Koenders (Buitenlandse Zaken), Hennis (Defensie), Blok (Veiligheid en Justitie) en Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) maandagochtend in een brief aan de Tweede Kamer.
‘De internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert aan de internationale (militaire) inspanningen om instabiliteit het hoofd te bieden’, staat in de kabinetsbrief. De ‘aanpak van de complexe conflicten en problemen in onder andere Syrië, Irak, Afghanistan en Mali vergen een langdurige inzet en geïntegreerde aanpak’.
Hetzelfde geldt voor de geruststellingsmissie in Litouwen (tegen het ‘zorgwekkende optreden van Rusland’) en de antipiraterij-missie nabij de Hoorn van Afrika.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, moet het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen doorhakken.
Nederland wil haar ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden
Een besluit nog langer uitstellen is niet meer verantwoord vanwege de vereiste ‘militaire planning’, schrijft het kabinet. Zo moeten militairen die worden uitgezonden gemiddeld vier maanden voor vertrek beginnen met trainen.
Nederland wil bovendien zijn ‘reputatie als betrouwbare partner’ hoog houden door bondgenoten ‘duidelijkheid te verschaffen’ over de toekomstige inzet. Zowel Rutte als Koenders en Hennis moet in de maand september op diverse internationale fora duidelijk maken hoeveel en hoe lang Nederland militairen inzet in diverse conflictgebieden.
Strijd gaat door
Zeker is dat Nederland in 2018 haar krijgsmacht en militaire middelen vooral weer zal inzetten in de ‘ring van instabiliteit rondom Europa’, schrijft het kabinet.
Zo is de strijd tegen terreurgroep IS in Irak en Syrië ‘nog niet gestreden’, geeft het kabinet toe. Ook al is ‘sinds 2014 70 duizend vierkante kilometer heroverd op IS’. De Nederlandse Irak-missie met 190 man zal nog hard nodig zijn om de strijd voort te zetten. De F16-piloten zijn in januari klaar met hun bijscholing, waardoor ook zij hoogstwaarschijnlijk weer ingezet worden in de strijd tegen IS in Irak en Syrië.
Op ‘korte termijn’ krijgt de Tweede Kamer zogenoemde artikel 100-brieven waarin per missie staat beschreven hoe de bijdrage wordt vormgegeven en welke financiële bedragen daarbij horen.
NOS 04.09.2017 Nederlandse militairen zullen ook volgend jaar op verschillende plekken in de wereld actief zijn. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft het demissionaire kabinet dat de missies in Mali, Afghanistan, Litouwen en voor de kust van Afrika (tegen de piraterij) zullen worden verlengd.
Ook aan de strijd tegen IS in Irak en Syrië blijft Nederland een bijdrage leveren. Vanaf volgend jaar zullen er ook weer F-16’s worden ingezet. De gevechtsvliegtuigen worden waarschijnlijk gestationeerd in Jordanië om van daaruit stellingen van de terreurgroep aan te vallen.
Tot juni 2016 waren Nederlandse F-16’s ook al actief in het Midden-Oosten. Ze werden teruggehaald voor noodzakelijk onderhoud. Dat is nu afgerond.
Verantwoordelijkheid nemen
Het besluit om de militaire missies te verlengen werd al verwacht. De ministers Hennis, Koenders en Ploumen schrijven dat de internationale veiligheidssituatie vereist dat Nederland ook in 2018 verantwoordelijkheid neemt en actief bijdragen levert.
Omdat de verlenging voorbereiding vergt wil het demissionaire kabinet niet wachten tot de formatie is afgerond en er een nieuwe ministersploeg zit. Binnenkort komt het kabinet met meer informatie, ook over de aantallen militairen en het materiaal dat ze meekrijgen.
Om welke vijf missies gaat het?
– Syrië/Irak. In de strijd tegen IS levert Nederland gevechtsvliegtuigen en militaire trainers.
– Mali. Voor de VN-missie MINUSMA verzamelen Nederlandse militairen informatie.
– Afghanistan. Opbouwmissie. Nederlanders trainen leger en politie.
– Litouwen. Vanwege de dreiging van Rusland zijn NAVO-partners daar aanwezig.
– Afrikaanse kust. Marineschepen bestrijden daar in EU-verband de piraterij.
AD 04.09.2017 Alle lopende militaire missies van Nederland worden komend jaar voorgezet. De internationale veiligheidssituatie ‘vereist dat Nederland verantwoordelijkheid neemt’, zo schrijft het demissionaire kabinet vanochtend aan de Tweede Kamer.
Daarom wachten de demissionaire ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie niet op een nieuw aangetreden ministersploeg, maar kondigen ze nu al aan de VN-missie in Mali, trainingen in Irak en Afghanistan, de NAVO-aanwezigheid in Litouwen en antipiraterijacties voor de kust van Somalië te willen voortzetten. Ook gaan er, zoals al het voornemen was, weer F-16’s naar IS-gebied.
Alle missies zijn zo goed als onomstreden bij CDA, D66 en ChristenUnie, de partijen die nu met de VVD onderhandelen voor een nieuw kabinet. Toch zou de Kamerbrief niet vooraf zijn afgestemd met de formerende partijen. Wel zijn zij geïnformeerd over dit voornemen van het kabinet. Dat de brief is verstuurd, wordt gezien als teken dat zij geen bezwaar hebben gemaakt. Het demissionaire kabinet mag weliswaar geen nieuw beleid maken, maar wel over lopende zaken beslissen. Bij internationale zaken heeft het dan meer speelruimte.
Meerderheid
Formeel is het uitzenden van Nederlandse troepen voorbehouden aan het kabinet, maar het gebruik om voor die besluiten steun te vragen aan de Tweede Kamer. De formerende partijen, aangevuld met demissionaire coalitiepartij PvdA, hebben daar een meerderheid. Die partijen hebben deze missies in het verleden altijd gesteund.
Het kabinet komt binnenkort, mogelijk nog deze week, met de eerste formele besluiten voor verlenging. Dan wordt ook duidelijk hoeveel Nederlandse militairen naar welk missiegebied worden uitgezonden. Mogelijk wordt de missie in Mali verder afgeslankt.
NU 29.08.2017 Het demissionaire kabinet gaat volgende week waarschijnlijk de militaire missies in Mali, Afghanistan en Litouwen verlengen.
Op dit moment zitten er nog 290 Nederlanders voor de VN-missie MINUSMA in Mali. Hoewel er dus plannen zijn de deelname aan de missie te verlengen, wordt het aantal Nederlandse militairen wel teruggeschroefd, zo melden bronnen aan persbureau ANP naar aanleiding van berichten van De Telegraaf.
Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp stelde tegenover Radio 1 dat besluiten hierover echter nog niet definitief genoemen zijn.
Het demissionaire kabinet zou zich ook buigen over de inzet van Nederlandse F16’s. Deze zullen volgens de berichten opnieuw ingezet worden om vanuit Jordanië terreurgroep IS in Syrië en Irak te bestrijden. De gevechtsvliegtuigen lossen dan in januari de Belgen af.
Tussen oktober 2014 en juni 2016 namen Nederlandse F-16’s deel aan de strijd tegen IS. Belgische vliegtuigen namen daarna de taak over.
Het kabinet liet eerder dit jaar al weten weer F-16’s te zullen sturen als de internationale coalitie tegen IS daar om zou vragen.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid
VK 28.08.2017 Als Nederlandse militairen ook volgend jaar deelnemen aan de missies in Irak, Afghanistan, Mali en Litouwen, moeten zij vanaf september gaan trainen. Doordat er nog geen nieuw kabinet is, laat de beslissing op zich wachten.
Ruim 850 Nederlandse militairen verkeren al maanden in onzekerheid of zij aankomende januari worden uitgezonden naar een oorlogsgebied. Door de voortslepende gesprekken over een nieuw kabinet is nog steeds geen besluit genomen over het verlengen van de missies in Mali, Irak, Afghanistan en Litouwen.
Mandaat
Officieel eindigt het mandaat van de vier grote militaire missies in december 2017. Als een nieuwe groep militairen in januari klaar moet staan, dan moeten zij vanaf 1 september gaan trainen. Gemiddeld oefenen militairen die op uitzending gaan vier maanden voor vertrek. Tot nog toe weten de militairen die aan de training beginnen niet of zij ook ingezet gaan worden.
Premier Mark Rutte had gehoopt een besluit over de toekomst van de militaire missies te kunnen nemen met zijn nieuwe ministersploeg. Maar nu de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie voortduren, zal het demissionaire kabinet van VVD en PvdA alsnog knopen moeten doorhakken.
Militairen planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III, aldus Insider over de (internationale) besluitvorming.
Bondgenoten willen duidelijkheid
Niet alleen vanwege de trainingsdeadline van 1 september moet het kabinet-Rutte II over de brug komen met een besluit. Ook internationale bondgenoten verwachten duidelijkheid over de Nederlandse inbreng vanaf 2018. ‘Militaire planners hebben geen tijd meer om te wachten op kabinet-Rutte III’, zegt een insider.
Minister Jeanine Hennis van Defensie kwam in juni al klem te zitten toen haar militair strategen bij overleg in Brussel werden bevraagd of Nederland door zou gaan met de Afghanistan-missie. Ze moest het antwoord schuldig blijven.
Aanstaande 7 september moet Hennis zelf naar Brussel om de Europese defensieministers te vertellen dat Nederland nog steeds geen antwoord heeft. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken moet op 7 en 8 september in de Estse hoofdstad Tallinn ook zeggen dat hij het nog niet weet. Het leidt tot onnodige irritatie bij bondgenoten in de EU, de NAVO en de VN.
Verenigde Naties
Rutte zag de bui van boze militaire planners en bondgenoten in juni al hangen, toen hij in de Tweede Kamer opmerkte dat het vooral voor het optreden in het buitenland van ‘heel groot belang is dat dit land zo snel mogelijk weer een volledige, stabiele missionaire regering krijgt’.
De minister-president moet zelf eind september bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een signaal afgeven over de toekomstige militaire bijdrage aan bijvoorbeeld de door de VN geleide Mali-missie. Op 19 oktober staat de strijd tegen terrorisme weer op de agenda tijdens de EU-top in Brussel. Ook daar wil Rutte niet met zijn mond vol tanden staan.
Op de departementen van Hennis en Koenders wordt daarom koortsachtig gewerkt aan een brief over de toekomst van alle militaire missies. Dat besluit moet dan toch maar genomen worden door de demissionaire ministers, heeft Rutte bedacht. Dit zorgt voor opmerkelijke afwegingen.
Kostbare strijdkrachten
Zo zijn de VVD en de PvdA erg verdeeld over de 290 man sterke Mali-missie. PvdA-minister Koenders wil deze missie graag voortzetten. Maar de VVD en ook veel Defensiemensen willen de kostbare strijdkrachten liever elders inzetten. Het compromis dat nu in het vat zit: nog één jaar verlengen, maar tegelijkertijd nadrukkelijk afbouwen en taken overdragen aan andere partijen.
In de wandelgangen van het Binnenhof en de departementen van Defensie en Buitenlandse Zaken gonst het ook van de geruchten over de toekomst van de andere missies.
Litouwen gaat door, zo wordt gefluisterd. De 270 Nederlandse militairen daar dienen als ‘geruststellende maatregel’ voor het ‘zorgwekkende optreden’ van Rusland langs de oostgrens van Europa. Dit blijft een prioriteit in 2018.
Ook de Irak-missie met 190 man wordt hoogstwaarschijnlijk verlengd en per januari mogelijk zelfs weer uitgebreid met F-16’s. De strijd tegen terreurbeweging IS is nog lang niet klaar.
Om dezelfde reden wordt de Afghanistan-trainingsmissie met ongeveer honderd militairen hoogstwaarschijnlijk verlengd en mogelijk ook een beetje uitgebreid. In het land steken steeds vaker groepen als IS de kop op. Maar de bijdrage wordt niet echt fors opgeschroefd: het blijft een land ver weg en Nederland heeft daar al een steentje bijgedragen. Op meer dan twintig man extra hoeven de planners en bondgenoten niet te rekenen.
Trump
Opvallend is dat de beoogde coalitiepartijen D66 en CDA niet moeilijk doen als gevraagd wordt of een beperkte bijdrage aan een vechtmissie in Afghanistan ook een optie is, als aanvulling op de huidige risicoloze trainingsmissie. De Amerikaanse president Trump heeft in augustus in heldere taal laten weten dat hij niet meer is geïnteresseerd in nation building – zoals Nederland nu doet – maar wel in het doden van terroristen. Als Nederland zijn voorbeeld volgt, wordt het een heel andere Afghanistan-missie.
De PvdA zit helemaal niet op die lijn, maar de buitenlandwoordvoerder van de VVD, Han ten Broeke, heeft eerder al laten weten dat zijn partij vindt dat vechten in een oorlog er soms nou eenmaal bij hoort. D66 en CDA delen die mening, zeggen ze nu.
Het kabinet heeft geen toestemming van het parlement nodig om een militaire missie te beginnen, verlengen of af te bouwen. In artikel 100 van de Grondwet staat wel dat het kabinet verplicht is de Tweede Kamer per brief te informeren bij de inzet van militairen in het buitenland. Na de brief volgt een debat in de Tweede Kamer.
Het kabinet hecht eraan dat een ruime Kamermeerderheid na dit debat zijn steun uitspreekt voor de missie. In de recente praktijk is het niet voorgekomen dat een missie toch begon terwijl steun van een Kamermeerderheid ontbrak. Het is een erg Nederlands verschijnsel. In landen als Frankrijk zijn de straaljagers allang aan het bombarderen voordat het parlement is geïnformeerd.
‘Het zou zomaar kunnen dat een kleine groep special forces inderdaad gaat meedoen aan een vechtmissie. Zeker als de VS duidelijk maken dat dit een grote wens is’, zegt defensiespecialist Ko Colijn van instituut Clingendael. ‘De Noren en Denen hebben in dit opzicht goed gescoord bij de Amerikanen.’
Hennis suggereerde op 22 juni al in de Tweede Kamer dat de VS hebben gevraagd aan Nederland om de bijdrage in Afghanistan te ‘intensiveren’ en te wijzigen. Er is volgens Hennis toen gevraagd om ‘schaarse capaciteiten’ in te zetten.
Special forces zijn schaars voor Nederland. Hennis had er destijds niet veel zin in: ‘Wij opereren al de hele tijd samen met de Duitsers in een gebied; ik zie niet in waarom wij dat ineens naar een ander deel van Afghanistan zouden moeten verleggen met een andere lead nation.’ ‘Maar’, zegt Colijn: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar.’ Praktisch probleem: de special forces kampen met grote materieeltekorten en ze zijn nog aan het herstellen van hun recente inzet in Mali.00
Het kabinet zal een voornemen over de missies in Mali, Litouwen, Irak en Afghanistan eind augustus of begin september in een ‘totaalbrief’ aankondigen. Dit wordt daarna besproken met de nieuwe Kamerleden. Op 5 september krijgen zij uitleg over de procedure voor het verlengen of afbouwen van een militaire missie – de zogenoemde artikel 100-procedure.
Er is Rutte, Hennis en Koenders veel aan gelegen om vrijwel direct daarna in een Kamerdebat knopen door te hakken. Dat kunnen zij nog net op de internationale fora in september en oktober de militaire plannen van Nederland
Telegraaf 28.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigt hij. Nu pas kunnen we overzien „wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid, etcetera”, stelt Knops.
Onafhankelijk
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
NU 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan.
Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
Volgens CDA’er Raymond Knops wil de Kamer minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio.
Nu pas kunnen we overzien “wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid et cetera”, stelt Knops.
25 militairen
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
AD 26.08.2017 Het kabinet moet de missie in Uruzgan nogmaals tegen het licht houden. Daarop dringt een meerderheid van de Tweede Kamer aan. Nu er zeven jaar zijn verstreken, kan in kaart worden gebracht wat er van de inspanningen van de Nederlandse militairen in de Afghaanse provincie terecht is gekomen.
CDA’er Raymond Knops wil minister Jeanine Hennis houden aan een belofte van het vorige kabinet dat grote missies na een jaar of vijf nog eens worden geëvalueerd, bevestigde hij na berichtgeving van Reporter Radio. Nu pas kunnen we overzien ,,wat er onomkeerbaar is bereikt op het gebied van onderwijs, infrastructuur, veiligheid etcetera”, stelt Knops.
Sommige partijen zien liever een onafhankelijk onderzoek, maar Knops wijst erop dat aan een nieuwe evaluatie al deskundigen van buiten zouden meewerken. De christendemocraat denkt dat minister Hennis weinig voelt voor het sturen van nieuwe onderzoekers naar Uruzgan omdat ze het daar nu te gevaarlijk vindt. Hennis wil nog niet reageren.
De missie in Uruzgan kostte 25 Nederlandse militairen het leven. Na afloop gleed de provincie weer snel af in geweld en bloedvergieten. Veteranen vrezen dat veel van de geboekte vooruitgang teniet is gedaan.
VS hebben formeel verzoek al ingediend bij Hennis en Koenders
VK 23.08.2017 Het Nederlandse kabinet zal eind augustus hoogstwaarschijnlijk de knoop doorhakken om de trainingsmissie in Afghanistan te verlengen. Zowel minister Hennis (Defensie) als Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft dinsdag gehint op een positief besluit hierover.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif, en een handjevol in Kabul. Hennis benadrukte dinsdag dat een grote uitbreiding niet wordt verwacht, maar dat Defensie wel kijkt wat de mogelijkheden zijn. De krijgsmacht is al zwaar belast met andere missies zoals die in Irak.
AD 23.08.2017
Ook Koenders ‘acht het niet uitgesloten’ dat Nederland de inzet in Afghanistan voortzet en uitbreidt. Het is volgens de minister wel belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. De VS hebben op 24 mei al een ‘formeel politiek verzoek’ aan Nederland gedaan om Afghanistan militair te blijven steunen. Hennis en Koenders lieten toen aan de Tweede Kamer weten ‘serieus’ en ‘met een positieve grondhouding’ naar het verzoek te kijken.
Het kabinet hecht eraan dat een meerderheid van de Tweede Kamer het eens is over het uitzenden van Nederlandse militairen naar een land in oorlog. De nieuwe Kamerleden krijgen op de eerste Kamerdag, 5 september, uitleg over de procedure voor het verlengen van een militaire missie. Kort daarna valt een besluit over Afghanistan. De beoogde nieuwe coalitiepartners steunen de Afghanistan-missie. De VVD, D66 en de ChristenUnie zijn gecommitteerd aan langdurige vrede in het land. Het CDA wil de missie al langer uitbreiden.
NU 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. ”Omdat hij heel duidelijk inzet op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot vierduizend extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen.
Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet ”groots wordt gewijzigd of uitgebreid”.
Koenders
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan.
Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. ”Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. ”Dat lijkt me niet aan de orde.”
Telegraaf 22.08.2017 Het kabinet is tevreden over de Afghanistan-strategie die de Amerikaanse president Donald Trump naar buiten heeft gebracht. „Hij zet heel duidelijk in op het voortzetten van de Amerikaanse aanwezigheid”, zei minister Jeanine Hennis (Defensie) dinsdag.
Vermoedelijk gaan de Amerikanen tot 4000 extra militairen naar Afghanistan sturen, vooral om Afghaanse militairen te trainen. Het Amerikaanse leger moet nog met een voorstel komen over de versterking. Voor hij president werd, was Trump voorstander van terugtrekken van troepen uit het land.
Nederland
Ongeveer honderd Nederlandse militairen zijn actief in de Afghaanse stad Mazar-e-Sharif. Het kabinet neemt zeer binnenkort een beslissing over verlenging van deze trainingsmissie. Hennis zei eerder in de Tweede Kamer dat de missie in dat geval niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) is het belangrijk dat de Amerikanen hoofdverantwoordelijke blijven voor de strijd in Afghanistan. Ook benadrukt hij dat het plan dat Trump maandag aankondigde nog moet worden uitgewerkt. Of Nederland in NAVO-verband actief blijft of zijn inzet uitbreidt is nog de vraag. „Ik acht het niet uitgesloten”, aldus Koenders. Nederland helpt in NAVO-verband bij het opleiden van Afghaanse troepen.
Over een gevechtsmissie voor Nederlandse militairen was Koenders stelliger. „Dat lijkt me niet aan de orde.”
NU 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens demissionair minister Jeanine Hennis niet “groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven.
De NAVO wil ook meer troepen. Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. In het noorden van Afghanistan trainen en adviseren ze sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. Ze denkt wel dat de missie “flexibeler” moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in het inzetten van Nederlandse troepen in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. In juni besloot Duitsland de missie in Afghanistan met vijf jaar te verlengen; Australië overweegt extra inzet.
Telegraaf 22.06.2017 Als de Nederlandse bijdrage aan de NAVO-missie in Afghanistan wordt verlengd, dan zal die volgens minister Jeanine Hennis (Defensie) niet „groots worden gewijzigd of uitgebreid”. Het militaire bondgenootschap heeft het kabinet al gevraagd langer in Afghanistan te blijven. De NAVO wil ook meer troepen.
Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Ze trainen en adviseren hier sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie.
Hennis zei donderdag in de Tweede Kamer bij verlenging niets hieraan te willen veranderen. De demissionaire bewindsvrouw denkt wel dat de missie flexibeler moet worden als die langer blijft. Maar ze ziet niets in inzet in een ander deel van Afghanistan of het sturen van schaarse middelen (zoals bijvoorbeeld helikopters) zoals door de NAVO is gevraagd.
De ministers van Defensie van de NAVO-lidstaten praten volgende week over verlenging van de missie. Het kabinet staat daar positief tegenover. Het CDA steunt een verlenging en is voor uitbreiding, zei Raymond Knops.
Telegraaf 14.06.2017 Het kabinet maakt 4,5 miljoen euro extra vrij voor hulp aan kwetsbare groepen in Afghanistan. Het geld gaat naar een alliantie van Nederlandse hulporganisaties en is bestemd voor onder meer voedsel, waterputten en tenten.
„Alleenstaande ouders, kinderen, zieken en zwangere vrouwen hebben dringend extra bescherming nodig”, aldus minister Lilianne Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) woensdag. De totale Nederlandse hulp aan Afghanistan komt dit jaar uit op ongeveer 70 miljoen euro.
AD 09.11.2017 Veel Navo-landen staan niet te springen om extra troepen naar Afghanistan te sturen, ook al is het maar voor trainingswerk. Van de 3.000 die VS-president Donald Trump er extra wil, moet hij zeker de helft zelf leveren. Dat bleek op de laatste dag van een tweedaags beraad van de Navo-defensieministers in Brussel.
Trump wil het totale aantal westerse troepen opvoeren van 13.000 nu naar 16.000 volgend jaar. Van die 13.000 komt ruwweg de helft uit andere landen dan Amerika. Navo-baas Jens Stoltenberg houdt goede hoop dat de verdeling 50/50 blijft, zo zei hij vanmiddag. Dat betekent: de helft uit Amerika en de helft uit de 38 andere deelnemende landen (Navo plus partners). Precieze cijfers verstrekte hij niet omdat het plaatje nog incompleet is en de Navo nog middenin haar proces van ‘force generating’ (troepen zoeken) zit.
Volgens Stoltenberg is het logisch dat het Amerikaanse aandeel relatief groot is, omdat de operaties in Afghanistan begonnen na de aanval op de twin towers in New York in september 2001, de eerste en tot nu toe enige keer dat de Navo haar beroemde bijstandsartikel 5 (‘een aanval op één is een aanval op allen’) activeerde.
Fantastisch
Stoltenberg zei ook dat het ‘fantastisch’ is om te zien hoe gemotiveerd de Navo-landen na 16 jaar in Afghanistan nog steeds zijn. ,,Ze zien in dat door de terreur daar te bestrijden, ze ook hun eigen landen veiliger maken.”
Overigens heeft de Navo er geen gevechtsmissies meer. Het Afghaanse leger is nu zelf verantwoordelijk voor de veiligheid in het land, de Navo-soldaten beperken zich tot training. De Afghaanse strijdkrachten hebben wel behoefte aan snelle uitbreiding om de Taliban de baas te kunnen blijven. Of om hen, zoals dat bij de Navo heet, de beslissende slag te kunnen toebrengen.
Ze zien in dat door de terreur daar te bestrijden, ze ook hun eigen landen veiliger maken, aldus Jens Stoltenberg, Navo-baas.
NU 07.11.2017 Afghaanse veiligheidstroepen hebben een aanval afgeslagen op een trainingscentrum van de politie in de provincie Wardak. De lokale politiechef zei tegen nieuwszender TOLO dat zeker vijftien Talibanstrijders de basis bestormden. Zij zouden allemaal gedood zijn.
De aanvallers gebruikten volgens de eerste berichten zwaar geschut en explosieven, maar dat is nog niet bevestigd door de autoriteiten. Voor zover bekend vielen geen slachtoffers aan de kant van de veiligheidstroepen.
Enkele uren eerder vielen zeker twee doden bij een aanval op een aanval op een televisiestation in hoofdstad Kabul. Ook raakten twintig mensen gewond, onder meer omdat medewerkers uit ramen sprongen om zichzelf in veiligheid te brengen. De verantwoordelijkheid voor die aanval is opgeëist door terreurgroep Islamitische Staat.
NOS 07.11.2017 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn twee of drie gewapende mannen het gebouw van Shamshad TV binnengevallen. Volgens de politie hebben ze twee mensen gedood. Daarop schoten agenten de aanvallers dood. Ongeveer twintig medewerkers van het tv-station liggen gewond in het ziekenhuis.
Tijdens de aanval waren ruim honderd mensen in het gebouw; ongeveer twintig van hen zijn meteen door agenten via de achterdeur bevrijd. Anderen konden later naar buiten.
Een van de daders zou een bomgordel hebben gedragen. Ook zouden de aanvallers handgranaten bij zich hebben gehad. Ze lieten eerst een explosief ontploffen en konden toen het gebouw in.
Het is niet duidelijk wie de aanvallers zijn. IS heeft de verantwoordelijkheid opgeëist, maar het is niet bekend of die claim serieus is. De Taliban hebben al laten weten dat zij er niet achter zitten. Ook is niet duidelijk waarom juist dit station is aangevallen. Shamshad TV is een van de grootste tv-stations van het land.
Beveiligingspersoneel verzamelt bij het gebouw van de tv-zender / AFP
AD 07.11.2017 Twee gewapende mannen verkleed als agenten zijn vanochtend vroeg een televisiestation in de Afghaanse hoofdstad Kabul binnengevallen. De uitzending is nog steeds stilgelegd. Beiden mannen zijn neergeschoten. Er zijn twee doden en twintig gewonden gevallen.
De aanval is de zoveelste op media en journalisten in Afghanistan. Hoewel de mannen niet uit zouden dragen dat zij namens een organisatie handelen, klonk als snel dat de Taliban de aanslag opeisten. Dat werd later door hen ontkend, toen bleek dat ook terreurgroep IS eist de aanslag opeiste. Inmiddels heeft een woordvoerder van de Afghaanse politie bevestigd dat de aanslag is gepleegd door IS.
De mannen, beiden zwaar bewapend, vielen het station binnen nadat ze een explosie hadden veroorzaakt. Een van de mannen werd bij het binnendringen door een bewaker neergeschoten. De ander wist zich een weg te banen door met granaten te gooien. Een derde man heeft zich in het gebouw opgeblazen.
Het tv-station werd na de aanval omsingeld en binnengevallen door het Afghaanse leger. Het is nog niet bekend of de daders zijn gearresteerd.
Een van de medewerkers twitterde vanuit het gebouw dat er twee tot vijf doden zijn gevallen. Binnen zouden zich zo’n honderd tot honderdvijftig medewerkers hebben bevonden. Twintig mensen wisten via de achterdeur te ontsnappen. De rest kon met behulp van het leger naar buiten komen.
Vorig jaar vielen er zeven doden bij een vergelijkbare aanval op de grootste commerciële zender van het land, Tolo. Een zelfmoordterrorist van de Taliban blies zich toen op in het gebouw.
NU 07.11.2017 De militaire trainingsmissie van de NAVO in Afghanistan wordt opnieuw uitgebreid. De deelnemende landen hebben toegezegd drieduizend extra troepen te leveren aan de operatie Resolute Support. De NAVO-missie in Afghanistan bestaat nu nog uit ruim dertienduizend man.
De troepen blijven de Afghaanse politie en veiligheidstroepen trainen en adviseren, maakte secretaris-generaal van de militaire alliantie Jens Stoltenberg dinsdag bekend in Brussel. Een gevechtsmissie is niet aan de orde.
Het besluit om extra troepen te sturen komt voort uit een oproep van de commandant van de Amerikaanse troepen in Afghanistan, generaal John Nicholson. Hij stelde in februari dat hij “enkele duizenden troepen” nodig heeft om de huidige patstelling in de strijd tegen de Taliban te doorbreken. Groeperingen als de Taliban en Al-Qaeda rukken de afgelopen tijd weer op. Daarom werd de trainingsmissie in juni ook al uitgebreid.
VS
Ongeveer de helft van de extra troepen komt volgens Stoltenberg uit de Verenigde Staten. De Amerikaanse president Donald Trump kondigde in augustus al aan extra troepen naar Afghanistan te sturen, en stelde dat de Amerikanen zich voorlopig niet terug zullen trekken uit het land. Dat zou volgens Trump een machtsvacuüm scheppen, waar terroristische organisaties gebruik van zullen maken.
Nederland levert op dit moment zo’n honderd militairen aan Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Eerder wel al bekend dat de Nederlandse bijdrage niet wordt uitgebreid, maar wel wordt op verzoek een team van ongeveer zes chirurgen naar Mazar-e-Sharif uitgezonden.
Commandostructuur
Woensdag 08.11.2017 begint in Brussel een twee dagen durend NAVO-overleg, waarbij Nederland wordt vertegenwoordigd door de nieuwe defensieminister Ank Bijleveld. De defensieministers van de 29 NAVO-landen nemen woensdag onder meer een principebesluit over de aanpassing van de commandostructuur in Europa, liet Stoltenberg weten. Volgens hem moeten soldaten, tanks en ander militair materieel snel en efficiënt hun weg door Europa kunnen vinden als er een brandhaard is.
Om dit te coördineren wordt een aparte NAVO-commandant aangesteld. Nederland pleitte eerder voor een ‘militair Schengengebied’, waarbij militaire transporten centraal worden gecoördineerd en technische, logistieke en financiële obstakels worden weggenomen.
De bewindslieden zullen naar verwachting ook instemmen met een nieuwe commando-eenheid die moet zorgen voor betere beveiliging van de militaire transporten tussen de VS en Europa over zee. Volgens Stoltenberg is dit erg belangrijk voor de Atlantische samenwerking.
NU 05.11.2017 Een Amerikaanse militair is in het oosten van Afghanistan om het leven gekomen. Dat bevestigt het Amerikaanse leger in het land. Wie het slachtoffer is en hoe de soldaat is omgekomen is nog niet bekendgemaakt.
“De militair is overleden aan verwondingen bij een operatie van het leger in de provincie Logar in het oosten van het land”, zo staat in de verklaring van het Amerikaanse commando in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
Vorige week kwam in hetzelfde gebied ook al een Amerikaanse militair om het leven bij een helikoptercrash.
Telegraaf 01.11.1017 Aan de vrachtwagens waren kleefbommen bevestigd. Door de klap werd een autobus vernietigd, hetgeen veel passagiers het leven kostte. Ook werden voorbijgangers gedood. De aanslag is nog door niemand opgeëist. Op dinsdag kwamen acht mensen om in de hoofdstad Kabul, toen een zelfmoordenaar zich opblies.
Charikar is de hoofdstad van de provincie Parvan, in het noorden van het land.
Telegraaf 31.10.2017 Een jongen heeft dinsdag een bom laten ontploffen in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Naast de jongen vielen er vijf doden. Circa twintig mensen raakten gewond.
De jongen liet de bom ontploffen in de wijk Wazir Akbar Khan, in een buurt waar buitenlandse ambassades en veel regeringskantoren zijn gevestigd. Volgens de politie was hij tussen de tien en veertien jaar oud. De politie sluit niet uit dat de jongen de bom van iemand anders had gekregen en dat hij niet wist dat het om een explosief ging.
De jongen liet de bom ontploffen in de wijk Wazir Akbar Khan, in een buurt waar buitenlandse ambassades en veel regeringskantoren zijn gevestigd. Volgens de politie was hij tussen de tien en veertien jaar oud. De politie sluit niet uit dat de jongen de bom van iemand anders had gekregen en dat hij niet wist dat het om een explosief ging.
Terreurgroep Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid voor de explosie opgeëist. In een verklaring die via het persbureau Amaq werd verspreid, liet IS weten dat het bij de explosie in de diplomatenwijk in de Afghaanse hoofdstad om een zelfmoordaanslag met een explosievengordel ging.
Telegraaf 29.10.2017 Door enkele aanvallen van de Taliban zijn in Afghanistan zeker 38 mensen om het leven gekomen, onder wie 28 politieagenten. Ook kwam een flink aantal terroristen om, zo claimde de gouverneur van de provincie Kunduz zonder aantallen te noemen.
De aanvallen waren specifiek gericht op politieposten. De Taliban voerden hun aanvallen uit in de nacht van zaterdag op zondag in zowel de noordelijke provincie Kunduz als in het zuiden van Afghanistan. Het is nog niet bekend hoeveel mensen gewond raakten tijdens de acties.
De afgelopen weken doodden de Taliban meer dan 150 agenten en burgers bij aanvallen. Bij een aanval op een legerbasis in Kandahar vermoordden ze ook nog eens 58 soldaten.
NU 29.10.2017 Door enkele aanvallen van de Taliban zijn in Afghanistan zeker negentien politiemensen om het leven gekomen. Ook kwam een onbekend aantal terroristen om.
De aanvallen waren specifiek gericht op politieposten. De Taliban voerden hun aanvallen in zowel de noordelijke provincie Kunduz als in het zuiden van Afghanistan uit.
Het is nog niet bekend hoeveel mensen gewond raakten tijdens de acties.
NOS 29.10.2017 Bij aanvallen van de Taliban op politieposten in Afghanistan zijn zeker negentien agenten gedood. Ook een onbekend aantal Talibanstrijders kwam om.
De aanvallen werden uitgevoerd op posten in de noordelijke provincie Kunduz en in het zuiden van Afghanistan. In Kunduz werden dertien agenten gedood, één agent wist te ontsnappen.
Taliban
Gisteren kwamen nog negen politieagenten om bij aanslagen op controleposten in de oostelijke provincie Ghazni. Zes Talibanstrijders werden gedood.
De gevechtsmissie van de NAVO in Afghanistan werd eind 2014 afgerond. Vanaf 2015 werd een kleinere missie op touw gezet met als doel het opleiden van het Afghaanse leger en politie. Ook het Nederlandse leger is nog altijd in Afghanistan aanwezig. Sinds het einde van de gevechtsmissie is het aantal aanslagen door de Taliban echter sterk toegenomen.
Hoofdstad Kabul is de laatste maanden vaak het doelwit, maar ook politieposten in andere delen van het land worden geregeld door de terreurgroep aangevallen. Alleen al in oktober kwamen meer dan tweehonderd mensen om.
NU 28.10.2017 Een Amerikaanse militair is om het leven gekomen doordat een helikopter neerstortte in Afghanistan. Volgens een verklaring van de NAVO-coalitie zaterdag gaat het om een ongeval en is het toestel niet uit de lucht geschoten.
De helikopter crashte in de provincie Logar ten zuiden van de hoofdstad Kabul. Zes bemanningsleden raakten gewond. De helikopter zou een of meer bomen hebben geraakt.
De Taliban claimden kort na het ongeval dat zij de helikopter hadden neergeschoten en dat er 43 Amerikaanse militairen waren omgekomen. Dat wordt door de NAVO ontkend.
Elsevier 24.10.2017 Gematigde leden van de Taliban moeten volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson kunnen plaatsnemen in de regering van Afghanistan. Dat zei hij maandag tijdens een flitsbezoek aan het land.
Tegelijkertijd gaf hij aan dat de Verenigde Staten zullen blijven vechten tegen de Taliban, meldt de Volkskrant. ‘Ze moeten begrijpen dat ze nooit zullen winnen. Maar we geloven dat er gematigde stemmen zijn die niet eeuwig willen doorstrijden, en niet willen dat hun kinderen eeuwig zullen strijden.’ Amerikaanse soldaten vechten al zestien jaar tegen terreur in Afghanistan.
Regeringskandidaten moeten het geweld afzweren, terrorisme veroordelen en zich willen inzetten voor een stabiel Afghanistan, zei Tillerson na afloop van zijn ontmoeting met de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Ook spoorde hij Pakistan aan om meer actie te ondernemen tegen terroristen op zijn grondgebied. Ten slotte had hij een boodschap voor India: dat zou banen moeten creëren in Afghanistan om het land er weer bovenop te helpen.
Uit veiligheidsoverwegingen reisde de Amerikaanse minister in een onopvallend grijs vliegtuig vanuit Doha, de hoofdstad van Qatar. Hij ontmoette de Afghaanse premier in een zwaarbeveiligde bunker en riskeerde geen rit naar het nabijgelegen Kabul. Bij een recent bezoek van de Amerikaanse defensieminister James Mattis namen Talibanstrijders de luchthaven van Kabul onder vuur.
Uruzgan deels veroverd
De Taliban slaagden er onlangs in om een gebied in de provincie Uruzgan te veroveren. Ook voeren ze geregeld aanslagen uit, zoals vorige week op een militaire basis in de zuidelijke provincie Kandahar. Daarbij vielen zeker 64 doden.
Maar volgens Tillerson is het land op de goede weg. ‘Als je de huidige situatie vergelijkt met een paar jaar geleden, heeft het stappen gemaakt op het gebied van een actieve samenleving, een beter bestuur en onderwijs en een grotere economie.’
Vandaag bezoekt Tillerson Pakistan, woensdag reist hij naar India.
NOS 23.10.21017 Gematigde leden van de Taliban moeten plaats kunnen nemen in de Afghaanse regering, vindt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson. De bewindsman bracht vandaag een zorgvuldig geheim gehouden bezoek aan het Aziatische land waar Amerikaanse militairen al zestien jaar actief zijn in de strijd tegen terreur.
Voorwaarde voor regeringsdeelname is wel dat de leden van de terroristische organisatie geweld afzweren, terrorisme veroordelen en zich willen inzetten voor een stabiel Afghanistan, zei Tillerson na afloop van zijn onderhoud met president Ghani.
Hij zei er zeker van te zijn dat er gematigde elementen in de Taliban zijn, die inzien dat hun strijd nergens toe leidt. Verder pleitte hij voor een keiharde aanpak van alle extremisten in de regio.
Grijs vliegtuig
Tillerson ontmoette het Afghaanse staatshoofd en diens rechterhand Abdullah Abdullah op de streng beveiligde Amerikaanse vliegbasis Bagram, ten noordwesten van de hoofdstad Kabul. Hij was voor dag en dauw opgestegen in een onopvallend grijs militair toestel vanuit Doha, de hoofdstad van Qatar, begeleid door een kleine groep journalisten. Bij een recent bezoek van de Amerikaanse minister Mattis van Defensie aan Afghanistan vuurden de Taliban projectielen af op de luchthaven van Kabul.
Tillerson benadrukte in Afghanistan dat de hele regio moet samenwerken om extremisten op te sporen, uit hun schuilplaatsen te jagen en uit te schakelen, zoals president Trump onlangs ook uiteenzette. Morgen bezoekt Tillerson Pakistan, woensdag reist hij naar India.
Onderduiken
Vooral Pakistan biedt in de ogen van de VS en Afghanistan terroristen nog te veel mogelijkheden om onder te duiken en aanslagen voor te bereiden. “We moeten de Taliban zodanig aanpakken dat ze zich realiseren dat ze nooit een militaire zege zullen boeken”, zei Tillerson op de terugweg naar Doha. In Pakistan zal hij duidelijk maken dat een keiharde aanpak van extremisme de voorwaarde is voor een goede relatie met de VS.
Voor India heeft Tillerson de boodschap dat het zijn invloed moet aanwenden in Afghanistan, en er banen moet scheppen om het land er weer bovenop te helpen.
De VS heeft nog zo’n 8400 militairen gestationeerd in Afghanistan. In NAVO-verband zijn ze vooral actief bij het trainen en superviseren van de Afghaanse strijdkrachten. De Taliban zijn er recent in geslaagd gebied in de regio Uruzgan te heroveren.
Ook voeren ze geregeld bloedige aanslagen uit, zoals vorige week op een militaire basis in Kandahar. Daarbij vielen zeker 64 doden.
NOS 21.10.2017 Afghanistan is voor de tweede keer in 24 uur getroffen door een aanslag. In de hoofdstad Kabul liet een zelfmoordterrorist een auto vol explosieven ontploffen toen een groep militairen een trainingscentrum van het leger uitliep. Vijftien soldaten kwamen om het leven, vier raakten gewond.
Militairen en politie doelwit
Gisteren werden in Kabul tientallen gelovigen gedood bij een aanslag op een moskee. Ook elders in het land werden moskeebezoekers gedood. Alleen al deze week zijn bij aanslagen in Afghanistan zeker 150 doden gevallen, vooral militairen en politiemensen waren het doelwit.
De verantwoordelijkheid voor aanslagen in het land wordt vaak opgeëist door de Taliban. Maar er zijn meer terreurgroepen actief in Afghanistan.
NU 21.10.2017 Zeker vijftien militairen zijn om het leven gekomen door een aanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Een zelfmoordterrorist in een auto met explosieven blies zich volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie op buiten een trainingscentrum van de strijdkrachten.
“Medewerkers van het leger verlieten de Marshal Fahim University toen een zelfmoordmoordterrorist hen tot doelwit maakte”, zei de woordvoerder. Daarbij raakten ook zeker vier personen gewond. Het is niet bekend of het gaat om Afghaanse of buitenlandse militairen.
De Afghaanse hoofdstad werd vrijdag ook al opgeschrikt door een bloedige aanslag. Toen blies een zelfmoordterrorist zich op in een moskee. Tientallen mensen kwamen om het leven.
Telegraaf 21.10.2017 „Medewerkers van het leger verlieten de Marshal Fahim University toen een zelfmoordmoordterrorist hen tot doelwit maakte”, zei de woordvoerder. Daarbij raakten ook zeker vier personen gewond. Het is niet bekend of het gaat om Afghaanse of buitenlandse militairen.
De Afghaanse hoofdstad werd vrijdag ook al opgeschrikt door een bloedige aanslag. Toen blies een zelfmoordterrorist zich op in een moskee. Tientallen mensen kwamen om het leven.
NOS 20.10.2017 Bij twee zelfmoordaanslagen in Afghanistan zijn vandaag meer dan zeventig mensen omgekomen. Beide aanslagen vonden tijdens het vrijdaggebed plaats en zijn nog niet opgeëist.
In hoofdstad Kabul was de sjiitische Imam Zaman-moskee het doelwit. Minstens 39 mensen kwamen om en zeker 45 personen raakten gewond toen de dader zichzelf opblies. Sjiieten vormen een minderheid in Afghanistan.
Een aanslag op een soennitische moskee in de westelijke Afghaanse provincie Ghor eiste nog eens 33 levens. Een onbekend aantal mensen raakte gewond. Vermoedelijk was een voormalig krijgsheer die door de regering is aangesteld als lokaal commandant het doelwit van de aanslag. Onder de doden zijn zeven van zijn lijfwachten.
Deze week waren er weer veel aanslagen in het land, met zeker 150 doden tot gevolg. Onder hen waren veel politieagenten en militairen.
De Taliban krijgen weer steeds meer greep op Afghanistan. Volgens SIGAR, dat onderzoek doet naar de wederopbouw van Afghanistan, is sinds het schrikbewind van de Taliban in 2001 werd verdreven nog nooit zo’n groot gebied onder hun invloed geweest. De Taliban zijn vooral sterk in landelijke gebieden in het midden en zuiden van het land.
Sinds 2007 zijn er nog nooit zoveel gewapende conflicten geweest in Afghanistan als nu. Veel families en stammen vechten onderling om land en drugs. Wel hebben ze allemaal één gezamenlijke vijand: de centrale overheid in Kabul.
De Taliban eisen geregeld de verantwoordelijkheid op voor aanslagen waarbij burgers en vaak ook politiemensen om het leven komen.
Ook Islamitische Staat pleegt aanslagen in Afghanistan. In maart kwamen bij een aanslag van IS op een militair ziekenhuis 50 mensen om het leven.
NU 20.10.2017 Bij een bomaanslag in een moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vrijdagavond lokale tijd 39 doden gevallen. Kort daarna vielen bij een aanslag op een moskee in het midden van het land ten minste 33 doden.
De zelfmoord aanslag in Kabul vond plaats in de sjiitische Imam Zaman moskee in het westen van Kabul. De dader blies zich op in de op dat moment dat de moskee vol zat.
Volgens de veiligheidsdiensten hebben troepen die aanwezig zijn op de plek al zeker dertig lichamen geborgen. Een woordvoerster van het ministerie van Binnenlandse Zaken zei dat 45 anderen gewond zijn geraakt, onder wie vrouwen en kinderen.
Minder dan een uur later volgde een terreuraanval op een moskee in Ghor, in Centraal-Afghanistan, met eveneens een aanzienlijke sjiitische Hasara-gemeenschap. Een woordvoerder van de politie in de regio Dolaina zei dat daar ten minste 33 doden zijn te betreuren. De klap was zo groot dat het dak naar beneden kwam. Volgens de provinciale regering ging het om een soennitische moskee en was een leider van de politieke partij Jamiat het doelwit.
Verantwoordelijkheid
Islamitische Staat eiste de verantwoordelijkheid voor de aanslag op. Het zei in een verklaring dat de dader een bomvest liet ontploffen. Bij beide aanslagen is kans aanwezig dat het dodental nog oploopt.
De sjiitische gemeenschap in Afghanistan is dit jaar al meerdere malen getroffen door aanslagen. Volgens een rapport van de Verenigde Naties zijn daarbij zeker 84 doden en 194 gewonden gevallen.
Telegraaf 20.10.2017 Door aanslagen op twee moskeeën in Afghanistan zijn vrijdag tientallen doden gevallen en nog meer gewonden. Een veiligheidsfunctionaris zei in een gebedshuis in Kabul ten minste dertig lichamen te hebben gezien na een zelfmoordactie. Een woordvoerster van het ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde later dat zeker 39 gelovigen om het leven zijn gekomen en 45 gewond geraakt, onder wie vrouwen en kinderen.
Deze aanslag was opnieuw in een wijk waar veel sjiieten wonen, in het westen van de hoofdstad. De dader blies zich op in de op dat moment dat de Imam Zaman-moskee vol zat.
Minder dan een uur later volgde een terreuraanval op een moskee in Ghor, in Centraal-Afghanistan, met eveneens een aanzienlijke sjiitische Hasara-gemeenschap.
Een woordvoerder van de politie in de regio Dolaina zei dat daar ten minste 33 doden zijn te betreuren. De klap was zo groot dat het dak naar beneden kwam. Volgens de provinciale regering ging het om een soennitische moskee en was een leider van de politieke partij Jamiat het doelwit.
Reeks terreurdaden
De sjiitische minderheid in Afghanistan is dit jaar het slachtoffer van een reeks terreurdaden. Volgens een VN-rapport van vorige week zijn er in 2017 al zeker 84 sjiitische burgers om het leven gekomen door bloedige aanvallen op hun gebedshuizen en religieuze bijeenkomsten. Daarnaast vielen er 194 gewonden. In augustus en september sloegen jihadisten ook al toe in twee moskeeën in Kabul.
Wie achter deze aanslagen zit, is nog niet bekend. Tot dusver eiste de soennitische terreurorganisatie Islamitische Staat meestal de verantwoordelijkheid op voor de bloedbaden in sjiitische moskeeën.
AD 20.10.2017 Door aanslagen op twee moskeeën in Afghanistan zijn vandaag tientallen doden gevallen en nog meer gewonden. Het zou om zowel een sjiitische als een soennitische moskee gaan.
Een veiligheidsfunctionaris zei in een gebedshuis in Kabul ten minste dertig lichamen te hebben gezien na een zelfmoordactie. Een woordvoerster van het ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde later dat zeker 39 gelovigen om het leven zijn gekomen en 45 gewond geraakt, onder wie vrouwen en kinderen. De dader blies zich op in de op dat moment dat de Imam Zaman-moskee vol zat.
Minder dan een uur later volgde een terreuraanval op een moskee in Ghor, in Centraal-Afghanistan, met eveneens een aanzienlijke sjiitische Hasara-gemeenschap. Een woordvoerder van de politie in de regio Dolaina zei dat daar ten minste 33 doden zijn te betreuren. De klap was zo groot dat het dak naar beneden kwam. Volgens de provinciale regering ging het om een soennitische moskee en was een leider van de politieke partij Jamiat het doelwit.
Minderheid
De sjiitische minderheid in Afghanistan is dit jaar het slachtoffer van een reeks terreurdaden. Volgens een VN-rapport van vorige week zijn er in 2017 al zeker 84 sjiitische burgers om het leven gekomen door bloedige aanvallen op hun gebedshuizen en religieuze bijeenkomsten. Daarnaast vielen er 194 gewonden. In augustus en september sloegen jihadisten ook al toe in twee moskeeën in Kabul.
Wie achter deze aanslagen zit, is nog niet bekend. Tot dusver eiste de soennitische terreurorganisatie Islamitische Staat meestal de verantwoordelijkheid op voor de bloedbaden in sjiitische moskeeën.
NOS 20.10.2017 De afgelopen week waren er weer meerdere aanslagen in Afghanistan, met zeker 150 doden tot gevolg. Onder hen waren veel politie-agenten en militairen. Ook gisteren vielen nog tientallen doden bij een aanslag door de Taliban.
De terreurorganisatie is bezig aan een opmars in het land, maar de situatie is ingewikkelder dan dat. “Het conflict in Afghanistan staat er niet goed voor”, zegt journalist Bette Dam, die momenteel haar tweede boek over Afghanistan schrijft, in het NOS Radio 1 Journaal.
De Taliban wordt steeds groter, bevestigt NOS-correspondent Aletta André. “Maar dat is eigenlijk al een paar jaar zo.” Volgens SIGAR, een organisatie die onderzoek doet naar de wederopbouw van Afghanistan, is nog nooit zo’n groot gebied onder controle van de Taliban geweest sinds 2001, het jaar dat het schrikbewind werd afgezet.
Sinds een aantal maanden zijn er bijna dagelijks aanslagen op posten van Afghaanse veiligheidstroepen. Zo was er dinsdagochtend een grote aanslag op een trainingscentrum van de politie in de oostelijke provincie Paktia. Zeker 48 mensen kwamen om het leven.
In februari van dit jaar stond nog maar iets meer dan de helft van het land onder controle van de regering: 57 procent. Vorig jaar was dat nog 63 procent. De Taliban is vooral sterk in landelijke gebieden in het midden en zuiden van het land.
Het is helemaal niet zo’n duidelijke oorlog als je denkt. aldus Bette Dam.
“Het lijkt alsof het nu erger is dan bijvoorbeeld drie jaar geleden, maar het conflict rommelt gewoon op deze manier voort”, zegt Dam. Maar volgens haar is de strijd in het land wel ingewikkelder geworden. “Veel mensen denken dat het een oorlog is tussen de overheid en Taliban, maar eigenlijk is het onduidelijker. Heel veel families en stammen vechten om land en drugs. Het is niet zo’n duidelijke oorlog als je denkt.”
Een ding is duidelijk: de Taliban, de families en stammen hebben één gezamenlijke vijand en dat is de centrale overheid in Kabul. Die geeft hun tegenstanders ook genoeg redenen om te vechten, zegt Dam. “Hun land en geld worden afgepakt. De overheid speelt een vals spel, is corrupt en niet objectief.”
Maar ook de slechtere veiligheidssituatie en werkloosheid leiden tot meer geweld, vult André aan.
Misschien is praten een oplossing, en niet meer al die bommen, aldus Bette Dam.
Sinds 2007 zijn er nog nooit zoveel gewapende conflicten geweest in Afghanistan als nu.
Het is dus een ingewikkeld conflict, zegt Dam. “Het is een gevecht tussen alle groepen, niet alleen de overheid en Taliban. Misschien is praten een oplossing, en niet meer al die bommen.”
NU 19.10.2017 Door een aanval van de Taliban op een legerkamp in de provincie Kandahar in het zuidoosten van Afghanistan zijn volgens Afghaanse media rond veertig militairen gedood.
Twee mannen mannen voerden de aanval uit met gestolen legervoertuigen die waren volgestouwd met explosieven, aldus de zender Solo TV.
Het Afghaanse ministerie van Defensie bevestigde dat er een aanval was geweest op een legerbasis in het district Maiwand, maar wilde geen bijzonderheden geven. De Taliban claimden zelfs zestig militairen te hebben gedood.
De Taliban voeren sinds enkele maanden bijna dagelijks aanvallen uit op posten en bases van Afghaanse veiligheidstroepen.
Troepenmacht
Zo kwamen dinsdag 48 mensen om door een aanval op een opleidingscentrum van de politie in de oostelijke provincie Paktia.
Sinds het einde van de NAVO-gevechtsmissie en de terugtrekking van het grootste deel van de internationale troepenmacht uit Afghanistan in december 2014 hebben Afghaanse veiligheidstroepen grote verliezen geleden.
NU 17.10.2017 Door zelfmoordaanslagen in Afghanistan zijn dinsdag zeker 61 mensen omgekomen. De Taliban hebben de aanslagen opgeëist.
Door een zelfmoordaanslag op een politiehoofdkantoor in de provincie Paktia kwamen 33 mensen om en raakten 160 mensen gewond. Een van de doden was de hoofdcommandant.
De aanslag was gericht op een politietrainingscentrum, meldt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook vijf aanvallers werden gedood. Het dodenaantal neemt naar verwachting nog toe.
In de provincie Ghazni vonden vijftien veiligheidsbeambten en twaalf burgers de dood bij aanvallen door de Taliban. Leden van de extremistische groepering hadden onder meer explosieven geplaatst in pantservoertuigen nabij het kantoor van de provinciegouverneur. Negentien mensen raakten gewond.
VK 17.10.2017 Het geldt als het succesnummer van de buitenlandse steun aan Afghanistan en werd in 2001 aangevoerd als een reden voor de Amerikaanse interventie in het land: onderwijs voor meisjes. Maar zestien jaar na het verjagen van het Talibanbewind is eerder sprake van een mislukking.
Zeker tweederde van de meisjes gaat niet naar school, stelt Human Rights Watch (HRW) in een vandaag verschenen rapport.
Volgens HRW daalt in sommige districten het aantal meisjes dat onderwijs volgt. Dat is niet alleen, en niet in de eerste plaats, het gevolg van de weerstand bij de Taliban en andere extremisten tegen meisjesonderwijs. Een reeks andere factoren speelt een rol, waaronder gebrek aan politieke wil bij de Afghaanse overheid.
‘Het ministerie van Onderwijs discrimineert meisjes openlijk’, zegt Heather Barr, onderzoekster van HRW. ‘De staat bouwt meer scholen voor jongens dan voor meisjes.’ Het HRW-team kwam in Afghanistan op plekken waar jongens les kregen in een gebouw, terwijl meisjes verderop in een tent zaten.
Ook donorlanden doen volgens Barr ongewild mee aan de discriminatie. Zij verkleinen hun diplomatieke staf in het land en doen steeds minder direct zaken met ngo’s, die vaak toegewijd werken voor meisjes. Het donorgeld gaat steeds meer naar door de Wereldbank beheerde fondsen. De bank op zijn beurt sluist het door naar het ministerie.
De lage status van vrouwen en meisjes in de Afghaanse samenleving is de grondoorzaak van de deerniswekkende staat van het meisjesonderwijs. Veel families vinden het niet belangrijk – en soms zelfs ongewenst – dat dochters naar school gaan.
In het rapport wordt de 15-jarige Zahra geciteerd, nota bene dochter van een leraar op een jongensschool. Zij is nooit naar school gegaan en zegt dat er geroddeld wordt over meisjes die dat wel doen. ‘De mensen zeggen dat het schandelijk is als families hun dochter onderwijs laten volgen.’
Onveilig
De achterstelling van meisjes wordt groter naarmate de beslissing van ouders wordt bemoeilijkt door armoede en onveiligheid. Veel ouders hebben geen geld om hun kinderen, of in ieder geval hun dochters, naar school te sturen. Veel meisjes werken op het land of in de huishouding. Zeker een kwart van alle kinderen tussen 5 en 11 jaar werkt.
De toegenomen onveiligheid pakt rampzalig uit voor het meisjesonderwijs, aldus HRW. Ouders schatten mogelijke risico’s voor dochters veel hoger in dan voor zoons, zeker als ze een grote afstand moeten afleggen naar school. Vooral in afgelegen gebieden zijn veel te weinig scholen.
De Taliban en andere opstandelingen zijn de afgelopen jaren opnieuw in meer gebieden actief geworden. Afgezien van het willekeurige oorlogsgeweld worden soms meisjesscholen gericht aangevallen door de extremisten. Onderwijzers durven zich niet meer op school te vertonen.
Hoeveel kinderen precies naar school gaan in Afghanistan is niet goed vast te stellen, aldus het rapport. Uiteenlopende cijfers doen de ronde. Unicef schat, uitgaande van gegevens van de Afghaanse regering, dat 40 procent van de kinderen geen onderwijs volgt.
Volgens HRW zijn er goede redenen sceptisch te zijn over de officiële cijfers, al was het maar omdat de regering een kind pas als niet-schoolgaand registreert nadat het zich drie jaar lang niet in de klas heeft laten zien. ‘De opgeblazen cijfers wekken de indruk dat het voortdurend de goede kant op gaat, terwijl de aantallen in sommige delen van het land juist
NU 15.10.2017 De Afghaanse politie heeft zondagavond een vrachtwagen onderschept die met meer dan 2.500 kilo explosieven hoofdstad Kabul wilde binnenrijden. De vrachtwagen werd tegengehouden bij een controlepost buiten de bebouwde kom.
De chauffeur negeerde het stopsignaal en gaf gas. Hij crashte even verder op. In de laadbak vonden de bewakers verstopt onder de tomaten een grote hoeveelheid materiaal om bommen te maken, waaronder ammoniumnitraat maar ook explosieven die het leger gebruikt.
In mei kwamen door een enorme bomaanslag met een vrachtwagen meer dan 150 mensen om in Kabul.
Elsevier 14.10.2017 Het Amerikaans-Canadese gezin Boyle dat in 2012 in Afghanistan werd ontvoerd door een aan de Taliban gelieerde groep, is weer in Canada. Joshua Boyle, Caitlan en hun drie kinderen arriveerden vrijdag (lokale tijd) in Toronto, na eerder deze week te zijn bevrijd door het Pakistaanse leger. Het leger hoorde van de Amerikanen dat de gijzelaars naar Pakistan waren gebracht, meldt de Canadese regering.
Gevangengenomen tijdens reis door Afghanistan
Ze werden deze week in het noordwesten van Pakistan bevrijd, vlakbij de grens met Afghanistan. De Amerikanen beschuldigen Pakistan er al geruime tijd van niet genoeg op te treden tegen het Haqqani-netwerk.
Het netwerk heeft hetzelfde doel als de Taliban: het verdrijven van de door Amerika gesteunde regering in Kabul. Wel hebben de twee groepen een andere organisatiestructuur.
Het echtpaar Boyle verdween vijf jaar geleden tijdens een backpackersreis in Afghanistan. Ze vielen vermoedelijk in handen van het zogenaamde Haqqani-netwerk, dat banden heeft met de Taliban. Coleman was op dat moment zwanger. De drie kinderen werden allemaal in gevangenschap geboren.
Verkracht door een cipier
‘Het is natuurlijk van het grootste belang voor mijn gezin dat we een veilig onderkomen kunnen vinden waar onze kinderen die het wel hebben overleefd, zich thuis voelen,’ sprak Boyle tijdens een korte persverklaring op Pierson International Airport in de Canadese stad. Hij las zijn verklaring met kalme stem op van een briefje. De Amerikaanse Coleman was niet aanwezig bij de verklaring.
Volgens Boyle hebben de Taliban – die hij zelf aanduidde als het Islamitische Emiraat van Afghanistan – vorig jaar een onderzoek ingesteld, waaruit is geconcludeerd dat de misdaden tegen zijn gezin zijn gepleegd door leden van Haqqani. Volgens Boyle werd zijn vrouw verkracht door een cipier, onder supervisie van een commandant en met hulp van zijn chef.
Familieleden van Boyle en Coleman zouden herhaaldelijk zijn gevraagd waarom het stel had besloten om in een dergelijk gevaarlijk gebied te gaan backpacken, vooral gezien de zwangerschap van Coleman. Volgens Boyle waren ze daar om ‘dorpelingen die diep in het Taliban-gecontroleerd gebied wonen’ te helpen, gezien het ‘gebrek aan NGOs, hulpverleners en een regering’.
‘Als God dat wil, komt deze reeks stommiteiten op het graf van het Haqqani-netwerk te staan, aldus Boyle, die de Taliban oproept om de daders te straffen, en daarmee ‘gerechtigheid’ voor zijn familie te brengen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 12.10.2017 Het aantal burgerdoden in Afghanistan als gevolg van bombardementen door de Amerikaanse en de Afghaanse luchtmacht is fors gestegen. Tot nu kwamen dit jaar 50 procent meer burgers om het leven dan in dezelfde periode vorig jaar, zo melden de Verenigde Naties. Meer dan tweederde van de slachtoffers zijn vrouwen en kinderen.
Woensdag maakte het Pentagon bekend dat de Amerikaanse luchtmacht meer bombardementen boven Afghanistan uitvoert dan ooit sinds het hoogtepunt van de Amerikaanse militaire bemoeienis met het land in 2010, de periode van de ‘surge’. In september wierpen Amerikaanse vliegtuigen 751 bommen af, tegen 503 in augustus. Dat is dus eveneens een stijging met 50 procent.
De toename van de militaire activiteit van zowel Amerikanen als Afghanen is een direct gevolg van de nieuwe strategie voor Afghanistan die in augustus werd afgekondigd door president Donald Trump.
In plaats van zijn handen van Afghanistan af te trekken, zoals hij in zijn de verkiezingscampagne had beloofd, besloot Trump juist tot een grotere inzet. Als de VS zich overhaast terugtrekken, zei hij, ontstaat er een vacuüm dat meteen zal worden opgevuld door de Taliban en terroristen van Al Qaida en Islamitische Staat. Dat bleek al toen de meeste Amerikaanse troepen zich eind 2014 terugtrokken uit het land.
De VS blijven voor onbepaalde tijd in Afghanistan en de omvang van de Amerikaanse troepenmacht wordt verhoogd met minstens 4000, ook een toename van circa 50 procent. ‘De strategie van de president is meer proactief extremistische groepen aan te vallen die de veiligheid van de Afghaanse bevolking bedreigen’, aldus het Pentagon.
Uit de recente VN-cijfers blijkt echter dat ook de nieuwe strategie slecht kan uitpakken voor de veiligheid van de Afghaanse bevolking. Van de burgerdoden door bombardementen is 38 procent toe te schrijven aan buitenlandse (meestal Amerikaanse) troepen. De rest komt op het conto van de Afghaanse luchtmacht, die ook actiever is geworden.
Het totaal aantal burgerdoden in de Afghaanse burgeroorlog (dus niet allen door luchtacties) is veel minder sterk toegenomen, van 2.616 vorig jaar tot 2.640 dit jaar. Het aantal gewonden daalde van 5.915 tot 5.379. De Taliban en andere opstandelingengroepen zijn verantwoordelijk voor de meeste burgerslachtoffers.
NOS 09.10.2017 Het Internationale Rode Kruis vermindert zijn activiteiten in Afghanistan en haalt een onbekend aantal medewerkers weg uit het land. Monica Zanarelli, hoofd van het Rode Kruis in Afghanistan, zegt dat hulpverleners met steeds meer grote risico’s en levensbedreigende situaties te maken krijgen. “Daarom moeten we onze aanwezigheid in Afghanistan drastisch terugschroeven.”
In het noorden van het land werken ongeveer driehonderd medewerkers van het Rode Kruis. Het is nog niet duidelijk hoeveel hulpverleners het gebied verlaten, maar veel lokale medewerkers zullen werkzaam blijven.
Met name de activiteiten in het noorden van Afghanistan worden door het Rode Kruis gestopt. Daar is het aantal aanslagen door strijders van de Taliban en Islamistische Staat toegenomen. Het Rode Kruis is al meer dan dertig jaar actief in Afghanistan.
Medewerkers gedood
Eerder dit jaar legde het Rode Kruis de werkzaamheden in Afghanistan al een tijdje stil, nadat in het noorden zeker zes Afghaanse collega’s waren vermoord. Buitenlandse medewerkers werden toen teruggetrokken.
Later schoot een man in dezelfde regio een fysiotherapeute van de hulporganisatie dood. “Dit soort aanslagen bemoeilijken en vertragen de hulpverlening in de conflictgebieden, omdat extra veiligheidsmaatregelen moeten worden getroffen”, zegt het Rode Kruis nu.
Onder de mensen die worden teruggehaald, zijn geen Nederlandse hulpverleners.
NU 09.10.2017 Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) schroeft zijn activiteiten in Afghanistan ”drastisch” terug. De chef van de Afghaanse tak van het ICRC, Monica Zanarelli, zei ”geen keus” te hebben, na het dodelijke geweld tegen hulpverleners van de organisatie.
Zes medewerkers van het Rode Kruis verloren in februari het leven bij een aanval op een konvooi. Later schoot een Afghaanse patiënt een Spaanse fysiotherapeute van de hulporganisatie dood in de stad Mazar-i-Sharif.
”Blootstaan aan risico’s is onze grootste uitdaging en zorg geworden”, zei Zanarelli op een persconferentie in hoofdstad Kabul. ”We hebben geen keus. We moeten onze aanwezigheid in Afghanistan drastisch terugschroeven”, stelde ze. Dat besluit heeft vooral betrekking op activiteiten in het noorden van Afghanistan.
Nu 13.09.2017 Zeker drie mensen zijn om het leven gekomen door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul. De aanslagpleger blies zich op bij een controlepost buiten het cricketstadion in de Afghaanse hoofdstad, zeggen veiligheidsbronnen tegen nieuwszender TOLOnews.
In het stadion was op het moment van de aanslag een wedstrijd bezig. De toeschouwers en spelers bleven volgens de autoriteiten ongedeerd. De slachtoffers zijn volgens bronnen leden van de veiligheidstroepen.
Telegraaf 13.09.2017 Zeker twee mensen zijn om het leven gekomen door een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
De aanslagpleger blies zich op bij een controlepost buiten het cricketstadion in de Afghaanse hoofdstad, zeggen veiligheidsbronnen tegen nieuwszender TOLOnews.
In het stadion was op het moment van de aanslag een wedstrijd bezig. De toeschouwers en spelers bleven volgens de autoriteiten ongedeerd. De twee slachtoffers zijn volgens bronnen leden van de veiligheidstroepen.
Telegraaf 02.09.2017 De inspecteur-generaal van de Australische strijdkrachten onderzoekt „geruchten” over mogelijke oorlogsmisdaden van Australische militairen in Afghanistan. Hij vraagt iedereen die daar meer over weet contact met hem op te nemen.
De oproep volgt op berichten van de Australische publieke omroep in juli over het toedekken van de dood van een Afghaanse jongen. Ook zijn er documenten uitgelekt over geheime operaties van Australische speciale eenheden.
Australië is een belangrijke bondgenoot van de Verenigde Staten en heeft sinds 2002 militairen in Afghanistan. Momenteel zijn er ongeveer driehonderd Australische militairen in dat land.
NU 02.09.2017 De inspecteur-generaal van de Australische strijdkrachten onderzoekt “geruchten” over mogelijke oorlogsmisdaden van Australische militairen in Afghanistan. Hij vraagt iedereen die daar meer over weet contact met hem op te nemen.
De oproep volgt op berichten van de Australische publieke omroep in juli over het toedekken van de dood van een Afghaanse jongen. Ook zijn er documenten uitgelekt over geheime operaties van Australische speciale eenheden.
Australië is een belangrijke bondgenoot van de Verenigde Staten en heeft sinds 2002 militairen in Afghanistan. Momenteel zijn er ongeveer driehonderd Australische militairen in dat land.
Telegraaf 30.08.2017 Het Pentagon heeft woensdag bevestigd dat er al ongeveer 11.000 Amerikaanse militairen in Afghanistan verblijven, verscheidene duizenden meer dan waarvan eerder werd uitgegaan. Het is voor het eerst in jaren dat Defensie een nauwkeuriger beeld geeft van het aantal manschappen die in het land zijn gestationeerd.
De bekendmaking kwam nadat de verantwoordelijke minister Jim Mattis zijn frustratie had uitgesproken over de becijfering van Amerikaanse soldaten in conflictgebieden en zegt niets over eventuele uitbreiding van de inzet. „Dit betreft geen toename van de gelegerde eenheden maar is een poging transparanter te zijn over de totale omvang van de Amerikaanse strijdkrachten daar”, zei woordvoerster Dana White.
Het Pentagon zei eerder dat er ongeveer 8400 Amerikaanse militairen waren in Afghanistan, de limiet die tijdens de regering-Obama was gesteld. Trump liet onlangs weten extra manschappen te willen sturen voor de strijd tegen islamitische terroristen, Mattis noemde een aantal van 4000. Het Amerikaans leger zit sinds oktober 2001 in Afghanistan.
VK 23.08.2017 De nieuwe Amerikaanse strategie voor Afghanistan is in de regio kritisch ontvangen. Buurland Pakistan en regionale grootmacht China zijn boos vanwege de kritiek van president Donald Trump op Pakistan, dat een veilige haven zou bieden aan ‘agenten van chaos, geweld en terrorisme’.
Pakistan ontkent dat het terroristen of militanten herbergt die de VS of de Afghaanse regering in Kabul bevechten. ‘Onze inzet voor de oorlog tegen het terrorisme is zonder weerga en ongebroken’, zei minister van Buitenlandse Zaken Khawaja Asif woensdag in een tv-interview. ‘De VS moeten Pakistan niet tot zondebok maken van hun eigen mislukkingen in Afghanistan.’
Trump zei maandag dat de VS de al 16 jaar aanslepende oorlog in Afghanistan zullen voortzetten omdat opgeven een gevaarlijk vacuüm zou creëren waarin groepen als de Taliban, Al Qaida en IS kunnen springen. Ook riep hij Pakistan op een grotere bijdrage te leveren aan de strijd tegen het terrorisme.
We gaan onze steun aan en relatie met Pakistan afhankelijk maken van de resultaten die ze boeken’, legde minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson later uit. Als Pakistan niet meewerkt gaan de VS hun ontwikkelingshulp afbouwen en zou kernmacht Pakistan de status van belangrijke niet- Navo-bondgenoot kunnen verliezen.
Pakistan doet al veel in Afghanistan en zal dat blijven doen, liet de Pakistaanse legerchef generaal Qamar Javed Bajwa gisteren afgemeten weten. ‘Niet om iemand te gerieven maar in lijn met ons eigen nationale belang.’
Amerika is de vijand van de islamitische ummah (gemeenschap), aldus Sami-ul Haq, geestelijk leider.
Reacties van Pakistan en China;
Autobom
Als om te onderstrepen dat de VS nog jarenlang de handen vol zullen hebben aan Afghanistan liet een zelfmoordterrorist van de Taliban woensdag een autobom ontploffen bij een politiebureau in Lashkar Gah, de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand. Zeker zeven mensen kwamen om en 42 mensen raakten gewond. De meeste slachtoffers waren agenten die wachtten op hun soldij.
De VS erkennen dat Pakistan militaire steun heeft geleverd aan de strijd tegen Al Qaida en IS. Maar tegelijk steunen delen van het Pakistaanse leger en de geheime dienst ISI militante groepen, zoals de Taliban en het Haqqani-netwerk, om invloed uit te oefenen in Afghanistan, alsook moslimrebellen in Kashmir, om India dwars te zitten.
Pakistaanse geestelijken veroordeelden woensdag de VS. ‘Amerika is de vijand van de islamitische ummah (gemeenschap)’, stelde Sami-ul Haq, geestelijk leider van een islamitische school waar veel Afghaanse Taliban studeerden. ‘De regering van Pakistan dient de alliantie voor de oorlog tegen het zogenaamde terrorisme te verlaten.’
Saillant was ook de Chinese reactie dinsdag. Een zegsman van het ministerie van Buitenlandse Zaken verdedigde Pakistan tegen Trumps verwijten. Volgens China vecht Pakistan in de voorste linies van de strijd tegen het terrorisme en had het ‘belangrijke bijdragen’ geleverd en ‘grote offers’ gebracht.
De Pakistaanse en Chinese reacties lijken mede ingegeven door Trumps lovende woorden over beider grote rivaal India.
De Pakistaanse en Chinese reacties lijken mede ingegeven door Trumps lovende woorden over beider grote rivaal India. Trump noemde India de grootste democratie ter wereld en een cruciale economische en veiligheidspartner van de VS. Hij riep ook India op een grotere bijdrage te leveren aan de strijd in Afghanistan, een oproep die in India met instemming werd begroet.
India is Pakistans aartsvijand (en de regionale tegenpool van China). De grootste angst van Pakistan is altijd geweest dat India en Afghanistan samenspannen en Pakistan militair in de tang nemen. Dit is volgens analisten ook de reden dat Pakistan de Afghaanse Taliban jarenlang hebben gesteund.
De harde Amerikaanse aanpak van Pakistan lijkt volgens veel waarnemers tot mislukken gedoemd. De VS hebben het land nodig om de strijd in Afghanistan te kunnen voeren, want voor de aanvoer van militairen en materiaal zijn de wegen en het luchtruim van Pakistan onmisbaar. Ook is Pakistan nodig om druk te zetten op de Taliban.
Isolatie
Trumps pogingen om via toenadering tot India Pakistan te isoleren zullen volgens de Pakistaanse analist Zahid Hussain averechts uitpakken. Mogelijk wordt Pakistan in de armen van China, Rusland of Iran gedreven. Het kan ook tot spanningen leiden met China, dat Pakistan als cruciale bondgenoot ziet en 60 miljard dollar in Pakistaanse infrastructuur voor haar ‘Nieuwe Zijderoute’ heeft gestoken.
De Amerikaanse regering is intussen bezig de schade te beperken. David Hale, de Amerikaanse ambassadeur in Pakistan, sprak woensdag met legerchef Bajwa om de nieuwe strategie toe te lichten. Minister Tillerson, die vooraf aan Trumps rede al premier Shadid Khaqan Abbasi telefonisch had ingeseind, reist binnenkort naar Pakistan om ambtsgenoot Asif te ontmoeten.
NU 22.08.2017 De VS gaat zich intensiever bezighouden met het conflict in Afghanistan. Dat heeft de Amerikaanse president Donald Trump dinsdag aangekondigd. Daarbij zullen opnieuw Amerikaanse gevechtstroepen worden ingezet in het land.
Volgens ingewijden uit het Pentagon en het Witte Huis gaat het om zo’n vierduizend soldaten.
Trump zelf ging tijdens de aankondiging van zijn nieuwe beleid over Afghanistan echter niet in op specifieke aantallen troepen die hij naar het land wil sturen. Volgens de president zijn dit besluiten die overgelaten worden aan zijn legerleiding en leden van het kabinet.
Vlak na zijn aantreden droeg Trump zijn kabinet en legerleiding op om met een een strategie voor Afghanistan te komen om het conflict in het land te kunnen beëindigen. Trump stelde namelijk dat de oorlog in Afghanistan lange tijd “te veel tijd, geld en vooral levens” heeft gekost.
Trump zei dat hij Afghanistan voorafgaand aan de ontwikkeling van zijn nieuwe strategie “in detail en vanuit elke mogelijke hoek” heeft bestudeerd.
Hij stelt dat de Verenigde Staten niet meer zullen doen “aan het opbouwen van naties naar ons evenbeeld”. Wel is Trump van mening dat Amerika moet zoeken naar “een bestendige uitkomst” in het conflict, die de “enorme offers die zijn gemaakt”, waard zijn.
De president stelde daarom dat de Verenigde Staten zich voorlopig niet terug zullen trekken uit het land, zoals Trump eerder wel eens gesuggereerd heeft. Trump noemt de gevolgen van een snelle aftocht “zowel voorspelbaar als onacceptabel” en zei door zijn militaire adviseurs te zijn overgehaald om in Afghanistan te blijven.
Volgens de president zou terugtrekking van troepen uit Afghanistan een machtsvacuüm scheppen, waar terroristische organisaties gebruik van zullen maken. In plaats daarvan kondigde hij acties aan tegen dergelijke organisaties. “We gaan terroristen doden”, zo sprak Trump.
Ook zei de Amerikaanse president dat de VS geen aankondigingen meer zal doen over start- of einddata van militaire offensieven, noch over de aantallen troepen die daarbij zullen worden ingezet. Volgens Trump is dat informatie waar de vijand gebruik van kan maken. De nieuwe Amerikaanse strategie in Afghanistan zal Trump baseren op de “situatie op de grond”.
Critici voerden na de toespraak van de president aan dat hij niet veel concrete veranderingen van beleid aanstipte. Wat hij wel zei, zou veel lijken op de benadering van zijn voorgangers.
NAVO
Het besluit van Trump om troepen in Afghanistan te houden en deze ook uit te breiden, sluit aan bij een oproep van de NAVO. De commandant van de Amerikaanse en NAVO-troepen in Afghanistan, generaal John Nicholson, heeft enkele maanden geleden namelijk gezegd dat hij “enkele duizenden troepen” nodig heeft om de huidige patstelling in de strijd tegen de Taliban te doorbreken. Groeperingen als de Taliban en Al-Qaeda rukken de afgelopen tijd weer op.
De VS is sinds 2001 in het land aanwezig. Het is daarmee het langst lopende conflict waarbij de Amerikanen betrokken zijn. Er zijn momenteel ongeveer 8.400 Amerikaanse militairen aanwezig in het land, die zich vooral bezighouden met het trainen, adviseren en assisteren van Afghaanse troepen die tegen de Taliban strijden. Ook voeren zij anti-terrorismemissies uit tegen Islamitische Staat en Al-Qaeda.
De Amerikaanse militairen maken deel uit van de NAVO-trainingsmissie Resolute Support, die ruim 12.000 manschappen telt. NAVO-topman Jens Stoltenberg heeft positief gereageerd op Trumps boodschap. Vijftien NAVO-landen lieten in juni al weten bereid te zijn meer troepen te leveren.
Aan de missie doen sinds 2015 ongeveer honderd Nederlandse militairen mee, in Mazar-e-Sharif onder commando van de Duitsers. Defensieminister Jeanine Hennis zei twee maanden geleden dat de Nederlandse bijdrage niet “groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
De vierduizend extra militairen waarmee Trump nu bij wil dragen aan de strijd, zullen waarschijnlijk worden ingebed in fronteenheden van het Afghaanse leger. Ook zullen ze de slagkracht van de Afghaanse luchtmacht en speciale eenheden versterken.
Trumps voorganger Obama stuurde er juist in zijn eerste termijn op aan om de meeste Amerikaanse troepen uit Afghanistan terug te trekken.
Naast acties in Afghanistan zelf, wil de Amerikaanse president dat buurlanden meer doen tegen het conflict in de regio. Zo wil Trump Pakistan onder druk zetten om meer te doen in de strijd tegen extremisme. Het land biedt nu een “veilige haven” aan terroristen, zo stelt hij.
Ook India werd aangesproken. Het land moet als “strategisch partner en grootverdiener aan de handel met de VS” meer doen aan de economische wederopbouw van Afghanistan, vindt Trump.
Taliban
De Taliban hebben Trump in een reactie op zijn toespraak gewaarschuwd dat ze “tot de laatste adem een heilige oorlog zullen voeren” tegen de Amerikaanse militairen in Afghanistan. “We zijn nog lang niet oorlogsmoe en we zullen blijven vechten zolang er Amerikaanse militairen in Afghanistan zijn. We zullen ze angst aanjagen”, liet een Talibanwoordvoerder weten.
De Afghaanse president Ashraf Ghanu heeft dinsdag laten weten “dankbaar” te zijn voor het besluit van Trump om tegen de Taliban te willen blijven vechten.
Telegraaf 22.08.2017 President Donald Trump wil extra militairen naar Afghanistan sturen, zo heeft hij laten weten in een televisietoespraak op maandag (lokale tijd). Zijn nieuwe aanpak is erop gericht te voorkomen dat Afghanistan een vrijplaats wordt voor islamitische terroristen.
Tijdens zijn verkiezingscampagne liet hij nog herhaaldelijk weten dat de oorlog in Afghanistan te veel geld en levens kosten. Trump liet niet los hoeveel extra militairen het betreft, maar volgens Defensieminister James Mattis gaat het om 4000 extra militairen bovenop de al 8400 in Afghanistan gestationeerde troepen. Zij maken deel uit van de NAVO-trainingsmissie Resolute Support, die ruim 12.000 manschappen telt.
De Verenigde Staten zijn al sinds oktober 2001 actief in Afghanistan, het is daarmee het langst lopende militaire conflict waar het land bij betrokken is.
De militaire alliantie droeg de verantwoordelijkheid voor de veiligheid in 2014 over aan de Afghanen. NAVO-topman Jens Stoltenberg reageerde positief op Trumps boodschap. Vijftien NAVO-landen lieten in juni al weten bereid te zijn meer troepen te leveren.
Aan de missie doen sinds 2015 ongeveer honderd Nederlandse militairen mee, in Mazar-e-Sharif onder commando van de Duitsers. Defensieminister Jeanine Hennis zei twee maanden geleden dat de Nederlandse bijdrage niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
Heilige oorlog
De Taliban hebben in een reactie Trump gewaarschuwd dat ze „tot de laatste adem een heilige oorlog zullen voeren” tegen de Amerikaanse militairen in Afghanistan. „We zijn nog lang niet oorlogsmoe en we zullen blijven vechten zolang er Amerikaanse militairen in Afghanistan zijn. We zullen ze angst aanjagen”, liet een Talibanwoordvoerder weten.
Elsevier 22.08.2017 De Amerikaanse president Donald Trump benadrukt graag dat hij een America First-politiek wil voeren, maar ontkomt er toch niet aan om mogelijk duizenden extra militairen naar Afghanistan te sturen. De radicaal-islamitische Taliban waarschuwen de Amerikanen in een snoeiharde reactie voor een ‘heilige oorlog’.
Trump kondigde de extra troepeninzet maandag (lokale tijd) aan in een tv-toespraak. ‘De Verenigde Staten zullen overwinnen!’ zei hij in een toelichting op zijn besluit.
Snelle uittocht uit Afghanistan is ‘onacceptabel’
De Amerikaanse president denkt dat een snelle uittocht uit het land ‘zowel voorspelbaar als onacceptabel is’ en laat weten dat hij zich er door zijn militaire adviseurs van heeft laten overtuigen in Afghanistan te blijven. Koste wat het kost wil hij ‘een machtsvacuüm’ en een ‘vrijplaats voor terroristen’ voorkomen. Volgens bronnen in het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, en in het Witte Huis gaat het om zo’n vierduizend soldaten. Trump noemde zelf geen aantallen.
De Taliban hebben Trump gewaarschuwd dat ze ‘tot de laatste snik een heilige oorlog zullen voeren’ tegen de Amerikaanse militairen in Afghanistan. De verklaring is een reactie op Trumps toespraak.
‘We zijn nog lang niet oorlogsmoe en we zullen blijven vechten zolang er Amerikaanse militairen in Afghanistan zijn. We zullen ze angst aanjagen,’ liet een Taliban-woordvoerder weten.
Tijdens zijn verkiezingscampagne stelde Trump diverse keren dat de oorlog in Afghanistan te veel geld en Amerikaanse levens kost. Op dit moment zijn er 8.400 Amerikaanse militairen in het land.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 22.08.2017 De Taliban waarschuwen president Donald Trump dat ze ‘tot de laatste adem een heilige oorlog zullen voeren’ tegen de Amerikaanse militairen in Afghanistan. Trump zei afgelopen nacht dat Washington de militaire campagne in Afghanistan mogelijk juist gaat opvoeren.
,,We zijn nog lang niet oorlogsmoe en we zullen blijven vechten zolang er Amerikaanse militairen in Afghanistan zijn. We zullen ze angst aanjagen”, liet Taliban-woordvoerder Zabiullah Mujahid weten. ,,Het zal een nieuw kerkhof worden voor de VS.”
Trump zei in een televisietoespraak dat hij de Amerikaanse militairen niet weghaalt uit Afghanistan. Hij zette zelfs de deur open voor het sturen van meer troepen naar het land, maar noemde geen aantallen. De president wil voorkomen dat Afghanistan een vrijplaats wordt voor islamitische terroristen.
Tijdens zijn verkiezingscampagne liet Trump herhaaldelijk weten dat de oorlog in Afghanistan te veel geld en levens kost. ,,Mijn eerste instinct was om terug te trekken,” erkende Trump dan ook. Maar zo simpel is het niet, leerde hij als president. ,,De consequenties van een snelle exit zijn onacceptabel.” Er zou een vacuüm ontstaan waarin terreurgroepen vrij spel hebben, schetste Trump, die verwees naar de opkomst van IS in Irak nadat de Amerikanen daar vertrokken. ,,We kunnen in Afghanistan niet de fouten herhalen die onze leiders in Irak hebben gemaakt.”
Taliban-woordvoerder Mujahid noemde de plannen van Trump ook nog ‘verouderd en vaag’. ,,Er zit niets nieuws in en hij was absoluut niet duidelijk.”
NAVO
Op dit moment zijn er 8.400 Amerikaanse militairen in het land. Zij maken deel uit van de NAVO-trainingsmissie Resolute Support, die ruim 12.000 manschappen telt. De militaire alliantie droeg de verantwoordelijkheid voor de veiligheid in 2014 over aan de Afghanen. NAVO-topman Jens Stoltenberg reageerde positief op Trumps boodschap. Vijftien NAVO-landen lieten in juni al weten bereid te zijn meer troepen te leveren.
Aan de missie doen sinds 2015 ongeveer honderd Nederlandse militairen mee, in Mazar-e-Sharif onder commando van de Duitsers. Defensieminister Jeanine Hennis zei twee maanden geleden dat de Nederlandse bijdrage ‘niet groots wordt gewijzigd of uitgebreid’.
VK 22.08.2017 De Amerikanen blijven in Afghanistan, zo heeft president Donald Trump maandagavond gezegd in een toespraak tot de natie. We mogen ons niet overhaast terugtrekken, want dan ontstaat er een vacuüm dat meteen zal worden opgevuld door de terroristen van Al-Qaida en ‘Islamitische Staat’ (IS). Met deze boodschap nam Trump de president, afstand van Trump de kandidaat. Vier jaar geleden twitterde hij nog: ‘Wegwezen daar!’ Nu erkent ook hij dat Amerika zich niet zomaar kan losmaken van de zogeheten ’11-septemberoorlogen’, hoe graag het dat ook wil.
Deze oorlogen in Afghanistan en Irak, die een reactie waren op de aanslagen op de Twin Towers in New York en het Pentagon in Washington DC, begonnen respectievelijk in 2001 en 2003. Trumps voorganger, president Obama, trok conform een verkiezingsbelofte de Amerikaanse strijdkrachten eind 2011 terug uit Irak. Dit land verviel vervolgens weer in chaos waarna de opmars van IS Obama een paar jaar later dwong opnieuw troepen en bommenwerpers te sturen.
In zijn toespraak zei Trump dat hij de fout van een te vroege aftocht niet wil herhalen in Afghanistan. Wel zag hij zich genoodzaakt zijn besluit expliciet te verdedigen tegenover zijn kiezers. ‘Mijn oorspronkelijke instinct was terugtrekken, en historisch gezien volg ik graag mijn instincten. Maar mijn hele leven heb ik al gehoord dat beslissingen heel anders zijn als je achter het bureau zit in de Oval Office.’
Nieuwe strategie
Wie weet hoe belangrijk 21 augustus 2017 achteraf zal blijken in het presidentschap van Trump. Bij het begin van zijn achtste maand in het Witte Huis heeft hij kennelijk besloten niet meer uitsluitend naar zijn instincten te luisteren.
Voor het eerst nam hij een besluit waarbij min of meer de traditionele Washingtonse methode werd gevolgd. Over de nieuwe strategie werd maandenlang overlegd door de meest betrokken veiligheidsdepartementen, met een hoofdrol voor minister van Defensie James Mattis en de nationale-veiligheidsadviseur H.R. McMaster. Het ministerie van Buitenlandse Zaken deed naar verluidt nog niet zo mee, daar lopen de zaken nog niet zoals het moet, maar voor de rest leek er het begin van een normaal bureaucratisch proces.
Er waren over het onderwerp geen splijtende lekken en geen impulsieve presidentiële tweets. Over de plaats van de toespraak was duidelijk nagedacht: een militaire basis vlak bij Washington. Een passend decor voor ’s lands opperbevelhebber, die vervolgens de tekst keurig voorlas van de autocue, in zekere zin de ketting met ijzeren bal waarmee de staf en ministers hopen te voorkomen dat de president zich laat meeslepen door zijn driften.
Als er na het tumult van Charlottesville een nieuwe Trump is opgestaan; dan wellicht op deze dag in Fort Myer, Virginia. Een nieuwe Trump ook die net als menig voorganger leert dat in de praktijk van het regeren campagnebeloftes niet onversneden de eindstreep halen.
Bescheiden vermeerdering
Ik zeg niet wanneer we gaan aanvallen, maar aanvallen zullen wij
Voorzichtigheid blijft geboden bij Trump. Voor hem is onvoorspelbaarheid niet alleen maar een nood, maar ook een deugd. Het is goed als je vijanden niet weten wat je gaat doen. Hij heeft dat meermalen gezegd en hij herhaalde het maandagavond. Van tevoren was gemeld dat hij waarschijnlijk een bescheiden vermeerdering van het aantal troepen in Afghanistan zou aankondigen. Dat deed hij niet.
Trump: ‘We zullen niet spreken over troepenaantallen en militaire plannen. De omstandigheden op het slagveld, en niet willekeurig gekozen tijdslimieten, zullen onze strategie bepalen. Amerika’s vijanden mogen nooit weten wat we gaan doen, mogen niet geloven dat ze ons vertrek gewoon kunnen afwachten. Ik zeg niet wanneer we gaan aanvallen, maar aanvallen zullen wij.’
Dat Trump geen troepenaantallen noemde, was waarschijnlijk om zijn kiezers te ontzien. Dat Amerika in Afghanistan blijft, is voor hen al bezwaarlijk genoeg; een mededeling dat de troepensterkte zal worden opgevoerd, zouden ze mogelijk niet trekken.
De uiterst-rechtse nieuwssite Breitbart, populair bij de Trump-aanhang, was nu al niet blij met wat de president te zeggen had. Trumps ‘sombere ommezwaai-speech’, stond in een kop. Steve Bannon, Trumps voormalige strateeg en ex-baas van Breitbart, was erg tegen de troepenversterkingen. Dat hij vorige week werd ontslagen, kan misschien worden gezien als een onderdeel van Trumps ‘normalisatie’.
Overigens wil het feit dat Trump niet een troepenvermeerdering aankondigde, niet zeggen dat die er niet komt. Minister Mattis kreeg al eerder de bevoegdheid om 3900 extra man te sturen als hij dat nodig vindt. En dat vindt hij waarschijnlijk. In juni zei hij bij de Navo in Brussel dat de troepensterkte in Afghanistan de afgelopen jaren ‘te snel’ was teruggebracht. Vijftien Navo-landen zegden toen onder druk van Mattis toe meer troepen te zullen sturen.
Er zijn momenteel in totaal 8400 Amerikaanse militairen gestationeerd in Afghanistan. De meesten van die manschappen maken deel uit de van 13.000 man sterke Navo-missie Resolute Support die bedoeld is om de Afghaanse regeringstroepen te trainen en te adviseren in de strijd tegen de Taliban-rebellen. Tweeduizend Amerikaanse militairen zijn belast met gevechtstaken in het kader van de strijd tegen terreurgroepen als de ‘Islamititische Staat in Khorasan’.
De moordenaars moeten weten dat ze zich nergens zullen kunnen verschuilen, dat er geen plek is die buiten het bereik van de Amerikaanse macht en Amerikaanse wapens ligt
Nation building
Dat dit plaatselijke IS-filiaal aan terrein wint, is een belangrijke rechtvaardiging voor Trump om Amerika in Afghanistan te laten blijven. Hij wil in het kader van zijn motto ‘America First’ meer aandacht aan Amerika zelf besteden, maar hij heeft ook altijd beloofd er alles aan te zullen doen om het internationale terrorisme te verslaan. Een voortgezet verblijf probeert hij nu aan zijn kiezers te ‘verkopen’ als noodzakelijk kwaad in de strijd tegen de terreur.
Nation building, het bouwen van bruggen en scholen in landen als Afghanistan, zei hij niet meer te willen. Maar in de oorlog tegen het terrorisme mogen alle remmen los. De Amerikaanse militairen krijgen meer vrijheid in de jacht op terroristen. ‘De moordenaars moeten weten dat ze zich nergens zullen kunnen verschuilen, dat er geen plek is die buiten het bereik van de Amerikaanse macht en Amerikaanse wapens ligt.’ Trump gelooft in de overwinning. ‘Op het eind winnen we.’
Dat was weer de Trump zoals de wereld hem heeft leren kennen. Vol bravoure en bluf. De strijd in Afghanistan duurt al zestien jaar, er vielen 100.000 doden, er sneuvelden 2000 Amerikanen, het kostte Amerika 700 miljard dollar. Het is de langste oorlog die de Amerikanen ooit hebben gevoerd. Het einde is nog niet in zicht.
Meer lezen?
Afghanistan raakt weer in de greep van fundamentalisten
De Amerikaanse president Donald Trump heeft vannacht Nederlandse tijd aangekondigd dat de VS zich militair niet zullen terugtrekken uit Afghanistan. Dat zou de Taliban en islamitische extremisten als IS in de kaart spelen. Onduidelijk is nog of Trump ook extra troepen stuurt. Vooralsnog rukken de Taliban echter op. Lees hier het hele artikel. (+)
‘Geheime’ oorlog Amerika: mariniers bestoken IS klokje rond met granaten
Verscholen in de Syrische woestijn, onder een zandkleurig net, schieten Amerikaanse mariniers met hun M777-houwitser granaten af op IS-strijders in Raqqa. In het geniep en onafgebroken. Ze vormen Amerika’s geheime bijdrage aan het offensief om de jihadisten te verdrijven uit de hoofdstad van het kalifaat. Zonder de honderden granaten die zo’n 20 kilometer verderop neerdalen op de hoofden van de IS-strijders, zou de val van Raqqa niet nabij zijn.
VK 22.08.2017 Tijdens een toespraak op de Amerikaanse televisie heeft president Donald Trump zijn plannen voor Afghanistan uit de doeken gedaan. Het was zijn eerste officiële toespraak op televisie in zes maanden tijd. Trump kondigde onder meer aan dat het Amerikaanse leger zich voorlopig niet terug zal trekken uit Afghanistan en er meer verantwoordelijkheid zal komen te liggen bij het leger zelf.
De VS blijven voorlopig in Afghanistan, waar het land al zestien jaar een militaire aanwezigheid heeft, omdat terugtrekking volgens de president een vacuüm zou achterlaten dat zal worden opgevuld door onder meer Islamitischde Staat (IS) en de Taliban. Als voorbeeld noemde hij de Amerikaanse terugtrekking uit Irak in 2011, die zou de weg hebben vrijgemaakt voor de opkomst van IS.
Trump liet zich vanaf de de militaire basis van Fort Myer in Arlington (Virginia) echter niet specifiek uit over het sturen van extra troepen. In plaats daarvan zei hij dat de Amerikaanse strategie in Afghanistan wordt aangepast: militaire acties zullen niet meer vooraf worden aangekondigd en militaire leiders te plekke krijgen meer ruimte om zelf beslissingen te nemen. ‘De vijanden van Amerika zullen nooit weten wat we van plan zijn’, aldus Trump. ‘Met micro-managing in Washington D.C. winnen we geen gevechten.’
Onduidelijk is dus, hoeveel extra Amerikaanse troepen er zullen worden gestuurd. John Nicholson, de Amerikaanse NAVO-bevelhebber in Afghanistan, zei in februari tegen het Amerikaanse Congres dat er meer manschappen nodig zijn om de militaire patstelling in Afghanstan te doorbreken. De regering en de Taliban hebben allebei ongever evenveel districten in handen. Ingewijden zeiden eerder dat er 4.000 extra soldaten naar Afghanistan gaan.
Tijdens zijn campagne beloofde Trump herhaaldelijk een politiek van ‘Amerika eerst’; oftewel een terugtrekking uit Afghanistan. Die mening heeft hij bijgesteld nadat hij zich uitgebreid in de complexe situatie Afghanistan verdiepte, zei de president.
De VS zullen samenwerken met de Afghaanse regering en het leger met als doel het uitbannen van terrorisme, maar de tijd van ‘nation building’ is voorbij; Amerika heeft geen interesse in aan andere landen voorschrijven hoe ze moeten regeren, aldus Trump.
Pakistan en India
Afghanistan raakt weer in de greep van fundamentalisten
Dat de VS hun militairen niet terugtrekken uit Afghanistan zou de Taliban en islamitische extremisten als IS in de kaart spelen. Onduidelijk is nog of Trump ook extra troepen stuurt. Vooralsnog rukken de Taliban echter op.
Pakistan zal in de toekomst harder worden afgerekend op het herbergen van terroristen en terroristische organisaties, aldus Trump. De VS geeft grote hoeveelheden geld aan een land dat onderdak biedt aan de terroristen waar nu juist tegen gevochten wordt, en dat moet stoppen.
Afgezien van zijn belofte om zich niet langer stil te houden over de terroristische organisaties die zich volgens Trump in Pakistan ophouden met medeweten van de Pakistaanse regering, kwam uit zijn toespraak niet naar voren hoe hij dit probleem wil gaan oplossen.
Ook India kwam kort aan bod: van dit land verwacht Trump meer hulp als het aankomt op Afghanistan, zowel financieel als diplomatiek.
Aan het begin en einde van zijn voorgelezen toespraak, waarin Trump niet leek af wijken van de tekst op zijn teleprompter, riep de president op tot eenheid. Na de rellen in Charlottesville afgelopen week, waarbij onder meer een vrouw om het leven kwam, lag de president onder vuur omdat hij extreem-rechtse demonstranten en witte nationalisten niet bij naam zou willen noemen. ‘Beide kanten’ hadden schuld, aldus Trump, zowel rechts als links. Dat kwam hem op veel kritiek te staan.
Hij leek de afgelopen dagen een milder pad te bewandelen. Eerst twitterde hij bemoedigende woorden richting liberale demonstranten in Boston, die met tienduizenden kwamen opdagen om een relatief kleine een neo-nazi mars te dwarsbomen.
In zijn toespraak van vanavond zei hij dat soldaten het verdienen om thuis te komen in een Amerika zonder haat, waarin alle mensen gelijk zijn. ‘De mannen en vrouwen die over de grens voor ons oorlogen uitvechten, verdienen het om thuis te komen in een land dat niet in oorlog is met zichzelf’.
Vannacht maakt de Amerikaanse president zijn Afghanistan-beleid bekend
VK 21.08.2017 President Donald Trump spreekt maandagavond het Amerikaanse volk toe over Afghanistan. Hij kreeg de afgelopen maanden diverse opties voorgelegd: van wegwezen tot blijven, van outsourcen tot meer eigen troepen. Waarschijnlijk zal hij een troepenversterking bekendmaken. Hoewel het daarbij naar verluidt om bescheiden aantallen gaat, zou het een breuk betekenen met de gestage dalingen van de afgelopen jaren.
Het blijkt weer eens dat een oorlog beëindigen moeilijker is dan een oorlog beginnen. De Amerikanen en de Navo hadden allang weg willen zijn uit Afghanistan. Maar dat lukt niet. Zestien jaar zitten ze nu in dat land maar ze krijgen de Taliban er niet onder. In juni liet het bondgenootschap weten dat vijftien lidstaten positief hadden geantwoord op een verzoek van de militaire commandanten om extra troepen.
Maandag is het naar verwacht de beurt aan Trump. Vanaf de militaire basis van Fort Myer in Arlington, Virginia, zal hij zich om 9 uur ’s avonds (3 uur vannacht Nederlandse tijd) tot de natie richten. Dat is voor het eerst sinds hij in januari een toespraak hield tot het Congres. Zijn de berichten juist dat hij zo’n 4000 extra manschappen gaat sturen, dan heeft hij ook echt iets uit te leggen. Met name tegenover zijn achterban.
America First maar Afghanistan een beetje Second
Als presidentskandidaat profileerde Trump zich als een isolationist. Hij vond dat het na de uitputtende oorlogen in Afghanistan en Irak hoog tijd was dat de Amerikanen weer eerst aan zichzelf zouden gaan denken. In de rede bij zijn beëdiging zei hij het een paar keer met grote klem: ‘Amerika Eerst! Amerika Eerst!’ Maandagnacht moet hij wellicht bekennen: America First maar Afghanistan een beetje Second.
Het zal interessant zijn om te zien hoe Trump een ommezwaai zal rechtvaardigen. Hij wil meer aandacht besteden aan Amerika zelf, maar hij heeft ook altijd beloofd er alles aan te zullen doen om het internationale terrorisme te verslaan. Een eventuele troepenversterking kan hij aan zijn kiezers ‘verkopen’ als noodzakelijk kwaad in de strijd tegen de terreur, zeker nu een filiaal van ‘Islamitische Staat’ (IS) terreinwinst boekt in Afghanistan.
Daarnaast kan Trump erop wijzen dat de Navo-landen eveneens een extra bijdrage zullen gaan leveren, wat hem in staat stelt te zeggen dat Amerika er niet meer goeddeels alleen voor opdraait.
Het is uitgesloten dat het bondgenootschap weer gevechtsoperaties gaat uitvoeren, aldus Navo-chef Jen Stoltenberg.
Er zijn momenteel in totaal 8.400 Amerikaanse militairen gestationeerd in Afghanistan. De meesten van die manschappen maken deel uit van de 13.000 man sterke Navo-missie Resolute Support die bedoeld is om de Afghaanse regeringstroepen te trainen en te adviseren in de strijd tegen de Taliban-rebellen.
Tweeduizend Amerikaanse militairen zijn belast met gevechtstaken in het kader van de strijd tegen terreurgroepen als de ‘Islamititische Staat in Khorasan’, het plaatselijke IS-filiaal. Hoeveel man extra de Navo-landen willen gaan leveren, is nog niet bekend. Deze troepen zullen uitsluitend bedoeld zijn voor de trainingsmissie. Volgens Navo-chef Jen Stoltenberg is het uitgesloten dat het bondgenootschap weer gevechtsoperaties gaat uitvoeren.
Daar zijn de Amerikanen ook niet zo tuk op. Reden waarom er een optie op tafel lag om geen extra manschappen uit de reguliere strijdkrachten te sturen maar het werk uit te besteden aan huurlingen van particuliere beveiligingsorganisaties. Trumps strateeg Steve Bannon was voor dit outsourcen, maar het lijkt er niet op dat daarvoor wordt gekozen. Bannon werd vorige week ontslagen.
Het is moeilijk voor Amerika zich te onttrekken aan Afghanistan
Het is moeilijk voor Amerika zich te onttrekken aan Afghanistan. De vorige Amerikaanse president, Barack Obama, had gehoopt zich voor het eind van zijn presidentschap uit Afghanistan te kunnen terugtrekken. Vanwege de aanhoudende kracht van de Taliban zag hij af van dat plan. Hij had geleerd van Irak.
Dat land verviel weer in chaos kort na het vertrek van de Amerikaanse strijdkrachten in december 2011. Door de opmars van het terreurleger van IS zag hij zich zelfs gedwongen troepen en bommenwerpers terug te sturen naar Irak.
Een dergelijk scenario moest worden voorkomen in Afghanistan. De westerse aanwezigheid werd de afgelopen jaren niet beëindigd. Zij werd wel verminderd en veranderde van karakter. Het aantal troepen werd gereduceerd van 140.000 tot 17.000 in totaal en gevechtstaken werden overgedragen aan de Afghaanse strijdkrachten.
De Navo-landen stopten in 2015 met hun gevechtsmissie. In plaats daarvan gingen zij in het kader van Resolute Support de Afghanen helpen vechten.
Een chaos als in Irak is vermeden maar in de strijd met de Taliban heerst een ‘patstelling’, zei Stoltenberg in juni. Die lijken de VS en de Navo nu te willen doorbreken met toch weer meer troepen. De zogenaamde ’11-septemberoorlogen’ die Amerika na de aanslagen in 2001 tegen het islamitisch extremisme ontketende, blijken nog moeilijker te beëindigen dan gewone oorlogen.
De Amerikaanse minister van Defensie James Mattis verklaarde in juni in Brussel dat de troepensterkte in Afghanistan de afgelopen jaren ‘te snel’ is teruggebracht.
Telegraaf 21.08.2017 De Amerikaanse president Donald Trump houdt maandagavond een televisietoespraak om uitleg te geven over zijn strategie voor Afghanistan. The New York Times en andere Amerikaanse media berichten dat Trump vermoedelijk zal aankondigen dat hij de Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan met enkele duizenden militairen gaat versterken.
De Verenigde Staten hebben op dit moment ongeveer 8400 militairen in Afghanistan. Mogelijk wil Trump een kleine vierduizend extra militairen sturen om het Afghaanse leger beter te kunnen trainen en helpen bij operaties tegen de Taliban en andere militante groepen in het Centraal-Aziatische land.
Telegraaf 13.08.2017 Bij bombardementen van het Amerikaanse leger tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) in Afghanistan zijn volgens het leger van de Verenigde Staten zeker vier kopstukken van IS gedood.
De aanval vond afgelopen donderdag plaats, maar werd pas zondag bekendgemaakt. Belangrijkste slachtoffer van de aanval is volgens een zegsman van het leger Abdul Rahman, de emir van de provincie Kunar in het noordoosten van het land.
Naast hem werden nog drie IS-leiders uit het gebied gedood. Rahman is volgens de Amerikanen de derde emir van IS die binnen een jaar tijd in de regio door de Amerikanen is gedood.
„De dood van Rahman is de zoveelste klap die we uitdelen aan de leiding van IS”, zei Generaal John Nicholson, de Amerikaanse militaire bevelhebber in Afghanistan. Nicholson zei verder dat het nog altijd het doel is om „IS voor het eind van dit jaar volledig te hebben uitgeschakeld.”
AD 13.08.2017 Bij bombardementen van het Amerikaanse leger tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) in Afghanistan zijn volgens het leger van de Verenigde Staten zeker vier kopstukken van IS gedood. Dat melden Amerikaanse autoriteiten.
De aanval vond afgelopen donderdag plaats, maar werd vandaag pas bekendgemaakt. Belangrijkste slachtoffer van de aanval is volgens een zegsman van het leger Abdul Rahman, de emir van de provincie Kunar in het noordoosten van het land.
Naast hem werden nog drie IS-leiders uit het gebied gedood. Rahman is volgens de Amerikanen de derde emir van IS die binnen een jaar tijd in de regio door de Amerikanen is gedood.
Uitschakeling
,,De dood van Rahman is de zoveelste klap die we uitdelen aan de leiding van IS”, zei Generaal John Nicholson, de Amerikaanse militaire bevelhebber in Afghanistan. Nicholson zei verder dat het nog altijd het doel is om ,,IS voor het eind van dit jaar volledig te hebben uitgeschakeld.”
Volgens de Afghaanse autoriteiten kwamen bij de aanval ook 16 burgers om. De Amerikanen ontkennen dat en zeggen dat er alleen militanten zouden zijn gedood.
De dood van Rahman is de zoveelste klap die we uitdelen aan de leiding van IS
NU 06.08.2017 Opstandelingen hebben in Afghanistan zondag zeker vijftig mensen vermoord bij een aanval op een dorp in de noordelijke provincie Sar-e Pul. Dit melden de autoriteiten in Afghanistan.
Onder de slachtoffers zijn ouderen, vrouwen en kinderen. Zabihullah Amani, woordvoerder van de provinciale gouverneur, zegt dat de slachtoffers op een “brute, onmenselijke manier” zijn vermoord.
De opstandelingen, waaronder buitenlandse militanten, vielen in de nacht van zaterdag op zondag een beveiligingspost aan in het gebied Mirza Olang in Sayaad, waar nog steeds wordt gevochten. Volgens Amani zijn bij de aanval zo’n dertig woningen in brand gestoken.
Bij de gevechten zijn tot dusver zeven leden van de Afghaanse veiligheidsmachten om het leven gekomen. Ook zijn er opstandelingen gedood.
Het is nog onduidelijk wie achter de aanval zit. Volgens Amani gaat het om strijders van de terreurgroeperingen Islamitische Staat en Taliban. De laatstgenoemde ontkent betrokkenheid en beschuldigt de Afghaanse minister van propaganda.
Telegraaf 06.08.2017 Ten minstens 58 mensen, onder wie vijftig burgers, zijn zondag in het noorden van Afghanistan doodgeschoten door militanten van de Taliban en Islamitische Staat. Onder de doden zijn zeven politieagenten en een Afghaanse soldaat.
De groep militanten stormde donderdagavond het dorp Mirza Olang binnen en raakte daarna verwikkeld in een hevig vuurgevecht met agenten en andere opstandelingen. Na 48 uur hadden de strijders van de terroristische organisaties het dorp veroverd. Ze dreven de inwoners vervolgens bijeen en schoten hen dood.
Circa 25 dorpsbewoners zijn vermist. Vermoedelijk zijn ze door IS-aanhangers ontvoerd.
NU 01.08.2017 Bij een explosie in een moskee in de Afghaanse stad Herat zijn dinsdag zeker twintig doden en tientallen gewonden gevallen.
Volgens een woordvoerder van de lokale politie was er waarschijnlijk meer dan een aanvaller. Een van de daders zou zichzelf hebben opgeblazen, terwijl de ander granaten naar biddende mensen gooide. Beide aanvallers zijn omgekomen.
De aanval vond plaats tijdens het avondgebed. Volgens AFP is er ook geschoten tijdens de aanslag. De lokale autoriteiten verwachten dat het dodental nog verder oploopt, want er zijn zeker dertig gewonden.
Herat ligt dicht bij de grens met Iran en staat niet als gewelddadig bekend.
Telegraaf 01.08.2017 Door een zelfmoordaanslag op een sjiitische moskee in de West-Afghaanse stad Herat zijn dinsdag ten minste 25 mensen gedood. Dat is het aantal doden dat volgens een woordvoerder van het provinciaal ministerie van Gezondheidszorg naar het grootste plaatselijke ziekenhuis is gebracht. Daar zijn ook nog 35 gewonden opgenomen.
De autoriteiten proberen na te gaan of er ook slachtoffers naar privéklinieken zijn vervoerd. Gevreesd wordt dat het dodental nog zal oplopen. De verantwoordelijkheid voor de bomaanslag is nog niet opgeëist. De voorbije maanden zaaiden soennitische IS-terroristen vooral dood en verderf in hoofdstad Kabul.
NU 31.07.2017 Bij een aanslag op de Iraakse ambassade in Kabul zijn zes doden gevallen, onder wie twee Afghaanse bewakers. Het ambassadepersoneel is veilig.
Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist.
Maandag liet een zelfmoordterrorist van IS bij de ingang van de ambassade een bom afgaan, waardoor drie gewapende IS-strijders naar binnen konden.
Afghaanse strijdkrachten hebben in de ambassade urenlang tegen de indringers gevochten en ze alle drie uiteindelijk gedood, meldt een woordvoerder van de Afghaanse regering.
Telegraaf 31.07.2017 Bij een aanslag op de Iraakse ambassade in Kabul zijn zes doden gevallen, onder wie twee Afghaanse bewakers. Het ambassadepersoneel is veilig. Terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) heeft de aanval opgeëist.
Maandag liet een zelfmoordterrorist van IS bij de ingang van de ambassade een bom afgaan, waardoor drie gewapende IS-strijders naar binnen konden. Afghaanse strijdkrachten hebben in de ambassade urenlang tegen de indringers gevochten en ze alle drie uiteindelijk gedood, meldde een woordvoerder van de Afghaanse regering.
IS heeft in Kabul al meerdere aanslagen gepleegd, voornamelijk gericht op het overwegend sjiitische Hazaravolk. In Afghanistan heerst bezorgdheid over mogelijk veel IS-strijders die uit Irak en Syrië zijn overgelopen naar Afghanistan.
Behalve IS, is er nog altijd de constante dreiging van de Taliban in Afghanistan. Vorige week nog pleegde de terreurgroep een aanslag op overheidspersoneel waarbij 35 mensen om het leven zijn gekomen. De Taliban, die vecht voor invoering van strenge islamitische wetgeving in Afghanistan, heeft zich tegen IS uitgesproken.
NU 24.07.2017 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zondagnacht zeker 35 mensen omgekomen.
Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken raakten zeker veertig mensen gewond. De aanslag is door de Taliban opgeëist.
De slachtoffers zijn gevallen door het ontploffen van een autobom, rond 05.00 uur ’s ochtends in het district Gulai-e Dawachana in Kabul, een wijk waar overwegend sjiieten wonen. De auto trof een bus die voorbij reed. Op foto’s zijn verkoolde bomen te zien, meerdere kleine branden en zwaar beschadigde huizen en winkels.
Het doelwit van de aanslag is nog niet duidelijk.
Kabul
Het is de tiende zware aanval in Kabul sinds begin dit jaar. De Afghaanse troepen strijden tegen de Taliban en Islamitische Staat (IS). De Verenigde Naties maakten onlangs bekend dat in de eerste zes maanden 1.662 burgers in het land zijn omgekomen en 3.581 inwoners gewond zijn geraakt.
In juni werd bekend dat de militaire trainingsmissie van de NAVO in Afghanistan wordt uitgebreid. Vijftien landen hebben toegezegd extra troepen te leveren aan de operatie Resolute Support, die het Afghaanse leger helpt in de strijd tegen islamitisch extremisme.
Telegraaf 24.07.2017 Een zelfmoordaanslag heeft maandagochtend in Kabul aan minstens 35 mensen het leven gekost. Zeker veertig anderen zijn in de Afghaanse hoofdstad gewond geraakt en naar ziekenhuizen overgebracht.
Omstreeks vijf uur ’s ochtends explodeerde volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken een autobom in het district Gulai-e Dawachana, een wijk waar overwegend sjiieten wonen. De auto trof een bus die voorbij reed. De verantwoordelijkheid werd later opgeëist door de Taliban. Die claimde dat er 37 doden waren gevallen.
In Afghanistan wordt zowel door de Taliban als een variant van Islamitische Staat aanslagen gepleegd. Ook kleinere groeperingen plegen verzet tegen de regering. Dit jaar was Kabul al tien keer het doelwit, maar ook in andere plaatsen vinden bloedige aanslagen plaats. Door de strijd in Afghanistan zijn in de eerste zes maanden van dit jaar zeker 1662 burgers om het leven gekomen en 3581 gewond geraakt.
AD 24.07.2017 Het dodenaantal als gevolg van een zelfmoordaanslag in het Afghaanse Kabul, is inmiddels opgelopen naar 35. Zeker veertig mensen raakten gewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht, aldus de autoriteiten.
Gisternacht ontplofte rond 05.00 uur een autobom in het district Gulai-e Dawachana. Op foto’s zijn verkoolde bomen te zien, meerdere kleine branden en zwaar beschadigde huizen en winkels.
Het is de tiende zware aanval in Kabul sinds begin dit jaar. De Afghaanse troepen strijden tegen de Taliban en tegen Islamitische Staat (IS). Wie achter de nieuwe bomaanslag zit, is nog niet duidelijk, maar de verantwoordelijkheid werd wel opgeëist door de Taliban. Die claimde dat er 37 doden waren gevallen.
Burgerslachtoffers
Door de oorlog in het land zijn in de eerste zes maanden zeker 1662 burgers om het leven gekomen en 3581 gewond geraakt, werd eerder deze maand bekend. De onderzoekers zeiden dat de Taliban verantwoordelijk waren voor minstens 43 procent van alle burgerslachtoffers.
Terreurgroep Islamitische Staat werd beschuldigd van 5 procent van het aantal, terwijl niet nader geïdentificeerde anti-overheidsgroepen verantwoordelijk waren voor nog eens 19 procent van het totaal.
NU 23.07.2017 Zeker zeven Afghaanse burgers zijn vermoord nadat ze eerder deze week werden ontvoerd door strijders van de Taliban. In totaal zouden zestig mensen zijn gegijzeld, waarvan een deel inmiddels is vrijgelaten.
Dat zegt een een hooggeplaatste functionaris van de Afghaanse politie. Volgens hem worden nog minimaal dertig mensen vastgehouden. Zo’n dertig anderen zijn al vrijgelaten. De burgers zouden zijn ontvoerd uit hun huizen in een dorp langs de snelweg tussen de provincies Kandahar en Tarin Kowt.
Volgens de autoriteiten was de meest recente aanval gericht tegen een legerkamp in de provincie Kandahar, vlak bij de grens met Uruzgan. Volgens lokale media beschuldigde de Taliban de inwoners ervan samen te werken met de overheid.
Burgerslachtoffers
De ontvoering is inmiddels het zoveelste geweldsincident in Afghanistan dit jaar waarbij burgers zijn betrokken. De Verenigde Naties maakten onlangs bekend dat in de eerste zes maanden 1662 burgers in het land zijn omgekomen en 3581 inwoners gewond zijn geraakt.
In juni werd bekend dat de militaire trainingsmissie van de NAVO in Afghanistan wordt uitgebreid. Vijftien landen hebben toegezegd extra troepen te leveren aan de operatie Resolute Support, die het Afghaanse leger helpt in de strijd tegen islamitisch extremisme.
Telegraaf 23.07.2017 Zeker zeven Afghaanse burgers zijn vermoord nadat ze eerder deze week werden ontvoerd door strijders van de extremistische Taliban. Volgens een hooggeplaatste functionaris van de Afghaanse politie worden nog minimaal dertig mensen vastgehouden. Zo’n dertig anderen zijn al vrijgelaten.
De meest recente aanval was gericht tegen een legerkamp in de provincie Kandahar, vlak bij de grens met Uruzgan. Volgens lokale media beschuldigde de Taliban de inwoners ervan samen te werken met de overheid.
De ontvoering is inmiddels het zoveelste geweldsincident in Afghanistan dit jaar waarbij burgers zijn betrokken. De Verenigde Naties maakten onlangs bekend dat in de eerste zes maanden 1662 burgers in het land zijn omgekomen en 3581 inwoners gewond zijn geraakt. Het is volgens de BBC een nieuw dieptepunt van het aantal burgerslachtoffers.
NU 22.07.2017 Het aantal doden door een aanval in Afghanistan die per abuis werd uitgevoerd door de Amerikaanse luchtmacht is opgelopen van negen naar zestien. Een woordvoerder van de provincie Helmand heeft dat zaterdag verklaard.
De aanval was vrijdag in het district Gereshk. Het doel was een huis waarvan het Amerikaanse leger dacht dat zich daar strijders van de extremistische Taliban ophielden. In werkelijkheid waren het lokale veiligheidstroepen. Hoe de vergissing kon gebeuren, wordt uitgezocht.
De Afghaanse troepen strijden in het gebied tegen de Taliban, die grote delen van Helmand in handen hebben.
Telegraaf 22.07.2017 Het aantal doden door een aanval in Afghanistan die per abuis werd uitgevoerd door de Amerikaanse luchtmacht is opgelopen van negen naar zestien. Een woordvoerder van de provincie Helmand heeft dat zaterdag verklaard.
De aanval was vrijdag in het district Gereshk. Het doel was een huis waarvan het Amerikaanse leger dacht dat zich daar strijders van de extremistische Taliban ophielden. In werkelijkheid waren het lokale veiligheidstroepen. Hoe de vergissing kon gebeuren, wordt uitgezocht.
De Afghaanse troepen strijden in het gebied tegen de Taliban, die grote delen van Helmand in handen hebben.
Telegraaf 22.07.2017 Abdur Rahman, een zoon van de leider van de Afghaanse Taliban, de mullah Haibatullah Akhundzada, is donderdag omgekomen bij het plegen van een zelfmoordaanslag. De extremistische Taliban hebben zaterdag bevestigd dat de 23-jarige Abdur Rahman met een truck vol explosieven een Afghaanse militaire basis is ingereden en zich heeft opgeblazen. Deze aanslag was donderdag in Gereshk in de zuidelijke provincie Helmand.
De mullah Haibatullah werd Talibanleider nadat zijn voorganger Akthar Mohammad in mei 2016 was gedood door een aanval met een Amerikaanse drone.
Telegraaf 21.07.2017 Amerikaanse gevechtsvliegtuigen hebben vrijdag bij vergissing Afghaanse veiligheidstroepen onder vuur genomen in de provincie Helmand. Volgens de woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan zijn daarbij zeker negen Afghanen gedood, „maar dit aantal kan nog stijgen.”
„Wij hebben een huis beschoten waarvan wij vermoedden dat zich daar vijandelijke strijdkrachten ophielden. Dat bleken echter lokale veiligheidstroepen te zijn”, aldus woordvoerder Bill Salvin. Hoe de vergissing kon gebeuren, wordt uitgezocht.
De aanval had plaats in het district Gereshk. De Afghaanse troepen voerden daar operaties uit tegen de Taliban, die grote delen van Helmand in handen hebben.
NU 21.07.2017 Amerikaanse gevechtsvliegtuigen hebben vrijdag bij vergissing Afghaanse veiligheidstroepen onder vuur genomen in de provincie Helmand.
Volgens de woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan zijn daarbij zeker negen Afghanen gedood, “maar dit aantal kan nog stijgen”.
“Wij hebben een huis beschoten waarvan wij vermoedden dat zich daar vijandelijke strijdkrachten ophielden. Dat bleken echter lokale veiligheidstroepen te zijn”, aldus woordvoerder Bill Salvin. Hoe de vergissing kon gebeuren, wordt uitgezocht.
De aanval had plaats in het district Gereshk. De Afghaanse troepen voerden daar operaties uit tegen de Taliban, die grote delen van Helmand in handen hebben.
NU 17.07.2017 Het aantal doden en gewonden in Afghanistan door zelfmoordaanslagen is in de eerste helft van het jaar met 15 procent gestegen.
Door de oorlog in het land zijn in de eerste zes maanden in totaal zeker 1.662 burgers om het leven gekomen en 3.581 gewond geraakt. Dat is net iets meer dan het aantal slachtoffers in dezelfde periode een jaar geleden, meldden onderzoekers van de Verenigde Naties maandag.
De onderzoekers zeiden dat de Taliban verantwoordelijk waren voor minstens 43 procent van alle burgerslachtoffers. Terreurgroep Islamitische Staat (IS) werd beschuldigd van 5 procent van het aantal, terwijl niet nader geïdentificeerde antioverheidsgroepen verantwoordelijk waren voor nog eens 19 procent van het totaal.
Telegraaf 16.07.2017 Afghaanse regeringstroepen hebben een deel van provincie Helmand heroverd op de radicaal-islamitische Taliban. Het gaat om het district Nawa. Tijdens de gevechten zijn tientallen strijders van de terreurorganisatie gedood of gewond geraakt. Dat vertelde een woordvoerder van het Afghaans ministerie van Defensie zondag op een persconferentie. De terreurorganisatie bezette het gebied sinds oktober.
Een lid van de provincieraad van Helmand bevestigde dat Afghaanse legereenheden het weer voor het zeggen hebben in de streek. Hij benadrukte dat de militaire actie alleen een succes is als ze de controle blijven houden. Doordat de regio Nawa bezaaid lag met mijnen, rukten de Afghaanse troepen maar langzaam op.
De herovering van de streek is een belangrijke strategische overwinning voor de regering. Sinds de verdedigingsmissie van de NAVO in 2014 eindigde, maken de Taliban in grote delen van Helmand de dienst uit.
NU 16.07.2017 Afghaanse regeringstroepen hebben een deel van provincie Helmand heroverd op de radicaal-islamitische Taliban. De herovering van de streek is een belangrijke strategische overwinning voor de regering.
Het gaat om het district Nawa.
Tijdens de gevechten zijn tientallen strijders van de terreurorganisatie gedood of gewond geraakt. Dat vertelde een woordvoerder van het Afghaans ministerie van Defensie zondag op een persconferentie.
Doordat de regio Nawa bezaaid lag met mijnen, rukten de Afghaanse troepen maar langzaam op. De terreurorganisatie bezette het gebied sinds oktober.
Een lid van de provincieraad van Helmand bevestigde dat Afghaanse legereenheden het weer voor het zeggen hebben in de streek. Hij benadrukte dat de militaire actie alleen een succes is als ze de controle blijven houden.
De Talbiban maken in grote delen van Helmand de dienst uit sinds de verdedigingsmissie van de NAVO er in 2014 eindigde.
Telegraaf 14.07.2017 De leider van Islamitische Staat in Afghanistan, Abu Sayed, is eerder deze week om het leven gekomen. Dat gebeurde volgens het Pentagon door een aanval op het hoofdkwartier van de terreurorganisatie in de provincie Kumar.
Defensie-woordvoerster Dana White verklaarde vrijdag dat door de actie van de Amerikaanse strijdkrachten ook andere IS-leden zijn gedood. Dat betekent volgens haar een „belangrijke ontregeling van de plannen van de terroristische groepering de aanwezigheid in Afghanistan uit te breiden”.
AD 14.07.2017Abu Sayed, de leider van Islamitische Staat in Afghanistan, is deze week in de plaats Kumar omgekomen bij een aanval op het hoofdkwartier van de organisatie. Dat heeft het Pentagon vandaag bekend gemaakt.
In een verklaring liet een woordvoerder van het Pentagon weten dat Sayed afgelopen dinsdag werd uitgeschakeld na een inval. Het wegvallen van de leider zorgt er volgens het Pentagon voor dat de plannen van de terreurorganisatie ernstig worden verstoord. Zo zou het gevolgen hebben voor de uitbreiding van IS in Afghanistan.
VK 29.06.2017 Een oorlog beëindigen is moeilijker dan een oorlog beginnen. Deze oude wijsheid gaat ook weer op voor Afghanistan. De Amerikanen en de Navo hadden zich een paar jaar geleden al goeddeels willen terugtrekken uit dit land. Maar dat lukt niet. Donderdag liet het bondgenootschap weten dat het toch weer meer troepen gaat sturen. Na zestien jaar hebben het Westen en zijn Afghaanse bondgenoten de Taliban er nog steeds niet onder kunnen krijgen.
Op een vergadering van de Navo-ministers van Defensie zei Jens Stoltenberg zei Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van het bondgenootschap, dat tot dusver vijftien landen positief hebben geantwoord op een verzoek van de militaire commandanten om extra troepen. Hij zei nog geen aantallen te kunnen noemen. Nederland bevindt zich niet onder de vijftien landen. Demissionair minister Hennis verwacht geen uitbreiding van de huidige Nederlandse bijdrage van 100 man.
De toegezegde extra manschappen zijn bedoeld voor operatie Resolute Support. Dat is een missie om de Afghaanse strijdkrachten te trainen. Op dit moment doen hieraan 13 duizend militairen mee. Voor het overgrote deel zijn dat Amerikanen. Het zijn nu ook de Verenigde Staten die sterke druk uitoefenen om het aantal troepen te verhogen. In een milde variant op ‘naming and shaming’ noemde de Amerikaanse minister van Defensie, James Mattis, in de vergadering alle vijftien landen die meer troepen hebben toegezegd bij naam. Minister Hennis was er toen al niet meer bij. Ze moest eerder terug naar Nederland.
Obama
In de strijd met de Taliban heerst een patstelling, aldus Jens Stoltenberg.
De vorige Amerikaanse president, Barack Obama, had gehoopt zich voor het eind van zijn presidentschap uit Afghanistan te kunnen terugtrekken. Vanwege de aanhoudende kracht van de Taliban zag hij af van dat plan. Hij had geleerd van Irak. Dat land verviel weer in chaos kort na het vertrek van de Amerikaanse strijdkrachten in december 2011. Door de opmars van het terreurleger van ‘Islamitische Staat’ (IS) zag hij zich zelfs gedwongen troepen en bommenwerpers terug te sturen naar Irak.
Een dergelijk scenario moest worden voorkomen in Afghanistan. De westerse aanwezigheid werd de afgelopen jaren niet beëindigd. Zij werd wel verminderd en veranderde van karakter. Het aantal troepen werd gereduceerd en gevechtstaken werden overgedragen aan de Afghaanse strijdkrachten. De Navo-landen stopten in 2015 met hun gevechtsmissie. In plaats daarvan gingen zij in het kader van Resolute Support de Afghanen helpen vechten.
Een chaos als in Irak is vermeden maar in de strijd met de Taliban heerst een ‘patstelling’, zei Stoltenberg. Die willen de VS en de Navo nu doorbreken met meer troepen. De Navo-chef sloot uit dat het bondgenootschap weer over gaat tot gevechtsoperaties. De troepenuitbreiding is vooral bedoeld om de Afghanen nog beter in staat te stellen zelf de strijd te voeren. Bijvoorbeeld door een versterking van hun commandotroepen en door hulp bij het ontwikkelen van een Afghaanse luchtmacht.
De Amerikanen zijn overigens zelf nooit gestopt met het uitvoeren van gevechtsoperaties. Naast hun deelname aan de trainingsmissie doen zij ook nog steeds aan aan terrorismebestrijding. Counterterrorism is zelfs een van de prioriteiten geworden van president Trump. Niet uitgesloten is dat hij die in het kader van de nieuwe Afghanistan-strategie gaat intensiveren.
Het zou Amerika nog verder verwijderd doen raken van Obama’s vroegere droom een punt te zetten achter de Amerikaanse militaire betrokkenheid in Afghanistan en Irak. De zogenaamde ’11-septemberoorlogen’ die Amerika na de aanslagen in 2001 in New York en Washington ontketende tegen het islamitisch extremisme, blijken nog moeilijker te beëindigen dan gewone oorlogen.
Lees ook
Val van Mosul nu echt nabij
Het Iraakse leger heeft vandaag het terrein van de onlangs verwoeste historische moskee van Mosul op IS heroverd. Daarmee is de val van de stad nabij. De inname van de Grote Al-Nuri-moskee is bovendien een grote symbolische overwinning voor Bagdad in het nu acht maanden durende offensief om IS te verdrijven uit Mosul.
NU 29.06.2017 De militaire trainingsmissie van de NAVO in Afghanistan wordt uitgebreid. Vijftien landen hebben toegezegd extra troepen te leveren aan de operatie Resolute Support, die het Afghaanse leger helpt in de strijd tegen islamitisch extremisme.
Dat zei secretaris-generaal van de militaire alliantie Jens Stoltenberg donderdag voor aanvang van overleg van de NAVO-defensieministers in Brussel. Hij verwacht nog geen concrete aantallen te kunnen noemen.
De NAVO-missie in Afghanistan bestaat nu uit ruim 12.000 man, waaronder veel Amerikanen. De Verenigde Staten gaven eerder aan steun te willen krijgen van enkele duizenden extra troepen. Onder meer het Verenigd Koninkrijk en Denemarken hebben manschappen beloofd. Stoltenberg zei uit te zien naar toezeggingen van andere landen.
Nederlandse bijdrage
Ongeveer honderd Nederlandse militairen nemen deel aan missie Resolute Support. Ze zijn gestationeerd in Mazar-e-Sharif onder leiding van de Duitsers. Minister van Defenise Jeanine Hennis zei vorige week dat de Nederlandse bijdrage “niet groots wordt gewijzigd of uitgebreid”.
Defensiebudget
De defensieministers van de NAVO-landen vergaderen in Brussel over de uitgaven van de lidstaten op het gebied van veiligheid en defensie. Aan de vooravond van dat overleg werd bekend dat de Europese NAVO-landen en Canada het defensiebudget van de NAVO dit jaar met 4,3 procent uitbreiden. De uitgaven van de Verenigde Staten, die jarenlang pleitten voor de verhoging, blijven op het hetzelfde niveau.
In totaal betekent dit een uitbreiding van het defensiebudget van de trans-Atlantische bondgenootschap met ruim 40 miljard euro.
Telegraaf 29.06.2017 De NAVO gaat zestien jaar nadat de Amerikanen het land binnenvielen extra troepen sturen naar Afghanistan. Vijftien landen hebben na een verzoek uit Washington besloten om hun inspanningen op te voeren. Maar Nederland zit daar (nog) niet bij.
Vijftien landen hebben na een verzoek uit Washington besloten om hun inspanningen op te voeren. Maar Nederland zit daar (nog) niet bij.
Foto: ANP
De bondgenoten hebben weinig zin in een nieuw avontuur in Afghanistan, waar veel westerse soldaten het leven hebben gelaten onder wie 25 Nederlanders. Maar ze zien ook dat de Afghaanse overheid niet in staat is de veiligheid te handhaven en de Taliban rap aan invloed wint. Hoeveel extra troepen worden gestuurd kon NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg donderdag na een vergadering met ministers van Defensie nog niet zeggen.
Volgens de Amerikaanse minister ’Mad Dog’ Mattis is nu zo’n 70 procent van wat benodigd is ingevuld. „We hebben onze troepen te snel afgebouwd”, deelde hij nog een sneer uit naar de vorige regering-Obama.
James ’Mad Dog’ Mattis.
Foto: REUTERS
Minister Hennis (Defensie) wil geen toezeggingen doen omdat het kabinet demissionair is. Eerder gaf ze wel aan dat wat haar betreft de huidige inzet van een honderdtal Nederlanders in Afghanistan wordt voortgezet. Een uitbreiding, wat de VS eigenlijk graag wil, zit er vooralsnog niet in.
De Amerikanen zelf zitten nog middenin een herziening van hun Afghanistan-missie. Waarschijnlijk halverwege juli geeft Mattis het Congres een langverwacht rapport.
De NAVO trok in 2014 zijn gevechtstroepen terug uit het land. In het kader van operatie Resolute Support is er wel een trainingsmissie opgezet die de Afghanen in staat moet stellen weer zorg voor de veiligheid van hun eigen land te kunnen dragen. Daaraan dragen nu 13.000 militairen bij.
In het kader van operatie Resolute Support is er wel een trainingsmissie opgezet die de Afghanen in staat moet stellen weer zorg voor de veiligheid van hun eigen land te kunnen dragen.
Foto: ANP
Naast de NAVO-missie heeft de VS ook nog een eigen counterterrorisme missie lopen. Op het hoogtepunt van de oorlog waren er 140.000 militairen in Afghanistan gestationeerd.
Volgens Stoltenberg is het nu zaak om een stap extra te zetten. „We denken niet dat het makkelijk zal zijn. Er zal dit jaar geen vrede zijn en volgend jaar ook niet”, aldus de Noor. Hij wil de ’patstelling’ doorbreken. „Zolang de Taliban denken dat ze de oorlog kunnen winnen, gaan ze niet onderhandelen over vrede.”
Hij stelde wel duidelijk dat de NAVO niet weer gaat vechten in Afghanistan. Het blijft voorlopig bij uitbreiding van de trainingsmissie.
AD 29.06.2017 De Navo stuurt toch weer extra troepen naar Afghanistan. Zeker vijftien landen deden vandaag in Brussel concrete toezeggingen nadat zowel de militaire bevelhebbers als de Amerikaanse president Donald Trump om 3.000 man extra hadden gevraagd. Amerika zelf zou er nog eens 4.000 sturen.
Hoewel Navo-topman Jens Stoltenberg naliet exacte aantallen te noemen, is volgens VS-defensieminister James Mattis 70 procent van de versterking nu rond. Het gaat niet om een nieuwe gevechtsmissie. De verse manschappen, bovenop de 13.000 die dat nu al doen, moeten de Afghaanse veiligheidsdiensten gaan trainen. Dertig maanden na het vertrek van ISAF, een militaire monstercoalitie van 51 landen met op haar hoogtepunt 130.000 manschappen, leggen zij het alweer af tegen de Taliban en andere terreurcellen.
Impasse doorbreken
Met de extra trainers, zo hoopt Stoltenberg, kan het Westen de ontstane impasse doorbreken en de strijd weer in het voordeel van de regeringstroepen beslechten. ,,Zo lang de Taliban het idee hebben dat zij kunnen winnen, gaan ze niet onderhandelen”, aldus Stoltenberg. Maar wat ook telt is dat het westen het zich na Irak en Libië niet kan permitteren om door vroegtijdig weg te gaan, opnieuw een land in chaos achter te laten.
Toch ontkent Stoltenberg dat de Navo en partnerlanden in Afghanistan ‘een fout’ hebben gemaakt door er eind 2014 hun strijdkrachten terug te trekken. ,,Hooguit hadden we eerder moeten beginnen met onze trainingsactiviteiten.” Mattis vindt wel dat het westen te vroeg is vertrokken. ,,Terugkijkend hebben we onze troepen te snel teruggetrokken. Het westerse eigenbelang van de trainingsmissie, Resolute Support, wijkt verder niet zo veel af van de gevechtsaanwezigheid eerder: voorkomen dat Afghanistan zich opnieuw kan ontwikkelen tot uitvalsbasis voor terreur.
In ruil voor de versterkte en langduriger aanwezigheid, aldus Stoltenberg, verwacht de Navo wel dat ook Afghanistan ‘levert’: door te zorgen voor een goed functionerende rechtsstaat en democratie, uitbannen van corruptie en gelijke rechten voor vrouwen en meisjes.
Telegraaf 29.06.2017 De militaire trainingsmissie van de NAVO in Afghanistan wordt uitgebreid. Vijftien landen hebben toegezegd extra troepen te leveren aan de operatie Resolute Support, die het Afghaanse leger helpt in de strijd tegen islamitisch extremisme.
Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de militaire alliantie, zei dat donderdag voor aanvang van overleg van de NAVO-defensieministers in Brussel. Hij verwacht nog geen concrete aantallen te kunnen noemen.
De missie bestaat nu uit ruim 12.000 man, vooral Amerikanen. De Verenigde Staten hadden eerder gezegd enkele duizenden troepen extra te willen. Onder meer het Verenigd Koninkrijk en Denemarken hebben manschappen beloofd. Stoltenberg zei uit te zien naar toezeggingen van andere landen.
Nederland doet mee met ongeveer honderd militairen, die in Mazar-e-Sharif onder Duits commando hogere officieren trainen en adviseren. Minister Jeanine Hennis (Defensie) zei vorige week dat de Nederlandse bijdrage niet „groots wordt gewijzigd of uitgebreid.”
VK 22.06.2017 Zeker 34 mensen zijn om het leven gekomen door een zelfmoordaanslag met een auto in Lashkar Gah, de hoofdstad van de Afghaanse provincie Helmand. De slachtoffers stonden in de rij voor een bank om hun salaris op te halen. Er zouden ook kinderen zijn omgekomen die met hun ouders mee waren gegaan om inkopen te doen voor het Suikerfeest. Zeker 58 mensen zijn zwaar gewond geraakt.
Onder de slachtoffers bevinden zich relatief veel politiemannen, soldaten en ambtenaren, die donderdag bij de bank uitbetaald zouden worden. De Taliban hebben de aanslag opgeëist.
Gedurende de hele Ramadan, de heilige vastenmaand op de islamitische kalender, is Afghanistan geteisterd door aanslagen. Die in de hoofdstad Kabul kregen daarbij veel aandacht, maar er wordt ook toegeslagen in kleine provinciestadjes, wat het vertrouwen in de regering ernstig ondermijnt.
Islamitische Staat
Terwijl Islamitische Staat ook actief is in Afghanistan, blijven de Taliban de grootste bedreiging vormen. De beweging beschikt over tienduizenden strijders en is sterker dan ooit sinds ze in 2001 door Amerikaans ingrijpen uit Kabul werd verjaagd. Het regeringsleger moet steeds meer gebied prijsgeven, de Taliban controleren zeker 40 van de 407 districten. De overheid heeft 232 districten in handen, en in de rest van het land woedt strijd om de gebieden.
NU 22.06.2017 Een autobom die tot ontploffing werd gebracht in de Afghaanse provincie Helmand heeft woensdag zeker 36 doden levens geëist en 59 mensen verwond. Dat melden de plaatselijke autoriteiten.
De bom ontplofte buiten een bank in Lashkar Gah, hoofdstad van de provincie Helmand, waar tientallen burgers en leden van de veiligheidsdiensten in de rij stonden om hun salaris in ontvangst te nemen.
Volgens een woordvoerder van de provinciale gouverneur zijn er naast burgers ook medewerkers van de politie, het leger en bankemployees onder de slachtoffers.
De aanslag is nog niet opgeëist, maar verschillende terroristische groeperingen, zoals de Taliban en Islamitische Staat, hebben in het verleden aanslagen op banken uitgevoerd op betaaldagen. Vorige maand kwamen ten minste drie mensen om het leven bij een aanval op een bank in de oostelijke stad Gardez.
Ramadan
Zondag beginnen de feestdagen aan het einde van de Ramadan. De Afghaanse regering keert de salarissen daarom eerder uit, inclusief een bonus, zodat de werknemers cadeaus en eten kunnen kopen.
De auto met de explosieven was veiligheidsmensen opgevallen omdat hij verkeerd geparkeerd stond. Toen ze de chauffeur daarop aanspraken, heeft die de bom laten afgaan.
Telegraaf 22.06.2017 Een autobom bij een bank in de Afghaanse stad Lashkar Gah heeft donderdag het leven gekost aan zeker 36 mensen. De bom ontplofte bij de ingang van de bank waar op dat moment een rij stond met voornamelijk militairen en politiemensen die hun salaris kwamen halen.
Er raakten 59 mensen gewond door de aanslag in de provincie Helmand. De aanslag is nog niet opgeëist, maar in het recente verleden werden soortgelijke terreurdaden bij banken veelal gepleegd door Islamitische Staat of de Taliban.
Zondag beginnen de feestdagen aan het einde van de Ramadan. De Afghaanse regering keert de salarissen daarom eerder uit, inclusief een bonus, zodat de werknemers cadeaus en eten kunnen kopen.
De auto met de explosieven was veiligheidsmensen opgevallen omdat hij verkeerd geparkeerd stond. Toen ze de chauffeur daarop aanspraken, heeft die de bom laten afgaan.
Elsevier 19.06.2017 De Amerikaanse president Donald Trump heeft groen licht gegeven voor het sturen van duizenden militairen naar Afghanistan. De missie moet de opmars van de Taliban en Islamitische Staat (IS) een halt toeroepen.
Het Pentagon maakte dat eind vorige week in enige beslotenheid bekend, meldt de Amerikaanse krant The New York Times. Het besluit werd niet aangekondigd door Trump, die zich in tegenstelling tot andere conflicten erg stil houdt over de strijd in Afghanistan.
Zware verliezen
De Amerikaanse strijdkrachten werken momenteel een nieuwe strategie uit voor Afghanistan. Zo moeten de extra troepen het Afghaanse Nationale Leger ontlasten, dat zware verliezen lijdt in de strijd tegen de Taliban. Daarnaast heeft IS – een relatief nieuwe speler in de regio – vaste voet aan de grond gekregen.
Onder oud-president Barack Obama werd er juist een geleidelijke terugtrekking in gang gezet. In 2014 bedroegen de Amerikaanse troepen in Afghanistan nog zo’n 32.000, nu zijn dat er nog geen 10.000. De terugtrekking betekende meer verantwoordelijkheid voor de Afghaanse overheid en strijdkrachten. Ook dienden de resterende Amerikaanse soldaten eerder als steun in de rug voor de regering in Kabul, niet zo zeer als gevechtseenheden.
Sinds de terugtrekking heeft de Afghaanse overheid de controle over diverse districten verloren. Hoewel de Taliban er niet in slaagde een grote stad te veroveren, vergrootte het de invloed op het platteland. Naar schatting leven 9,2 miljoen Afghanen – zo’n 29 procent van de bevolking – in gebieden gecontroleerd door de Taliban.
Ook neemt het aantal zelfmoordaanslagen in de hoofdstad Kabul weer toe, vaak gericht tegen westerse doelen. Zo kwamen er eind mei bij een zware aanslag nabij de Duitse ambassade 150 mensen om het leven. Drie dagen later vielen er twintig doden bij een aanslag op een begrafenis.
Naast interne bedreigingen richten de Amerikanen zich ook op bedreigingen van buitenaf. Vooral de rol van buurland Pakistan is controversieel. Op papier geldt Pakistan als een belangrijke bondgenoot, maar de bevolking koestert sterke anti-Amerikaanse sentimenten. Ook wordt de Pakistaanse geheime dienst geregeld beschuldigd van steun leveren aan terreurorganisaties.
Controversieel Pakistan
Deze beschuldigingen zijn niet geheel uit de lucht gegrepen. Pakistan – evenals de Verenigde Staten – steunde tijdens de Afghaanse Oorlog (1979-1989) diverse radicaal islamitische groepen in de strijd tegen de Sovjet-Unie, in de vorm van miljarden dollars en wapenleveranties. Volgens militaire experts verleent de Pakistaanse geheime dienst nog steeds steun aan de Taliban.
Om het tij in Afghanistan te keren wil het Pentagon tussen de 3.000 en 5.000 Amerikaanse militairen sturen. Onduidelijk is nog in hoeverre de Amerikanen gaan deelnemen aan gevechten. Het sturen van versterkingen is overigens geen populair besluit. De oorlog in Afghanistan duurt al bijna 16 jaar, zonder enig uitzicht op een overwinning. Bovendien kostte de strijd aan ruim 2.300 Amerikaanse soldaten het leven.
Milan Bruynzeel (1991) is sinds februari 2017 stagiair op de webredactie. Momenteel studeert hij European Studies aan de Haagse Hogeschool.
NU 20.06.2017 Onbekenden hebben dinsdag acht Afghaanse beveiligers gedood die op weg waren naar hun werk op de grootste Amerikaanse militaire basis in Afghanistan in Bagram.
Twee andere bewakers raakten gewond, zei de gouverneur van Bagram, het district buiten de hoofdstad Kabul waar de basis ligt.
De verantwoordelijkheid is nog niet opgeëist. De Taliban voeren regelmatig aanvallen uit op de basis. Meestal nemen ze patrouilles onder vuur of schieten ze raketten af. Door een bomexplosie op de basis zelf kwamen in november vier Amerikaanse militairen om het leven.
Telegraaf 18.06.2017 Vijf zelfmoordterroristen hebben zondag een aanslag gepleegd op het hoofdbureau van de politie in Gardez, in het oosten van Afghanistan. Daarbij zijn zeker tien doden gevallen en dertig gewonden. De aanslag vond rond 06.30 uur plaatselijke tijd plaats.
Een terrorist blies zich met auto en al op bij de ingang van het bureau, vier anderen stormden daarna het complex binnen. Deze aanslagplegers werden gedood door de politie.
De Taliban hebben de aanslag opgeëist en claimt dat er honderd agenten zijn omgekomen, maar de Taliban overdrijven over het algemeen dit soort getallen.
Telegraaf 17.06.2017 Zeker zeven Amerikaanse militairen zijn gewond geraakt door een vermeende schietpartij op een legerbasis in het noorden van Afghanistan. Een Afghaanse militair kwam om het leven, zei een woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in het land. Het is onduidelijk of het gaat om de schutter.
De zegsman sprak tegen dat Amerikanen zijn gedood in Camp Shaheen bij de stad Mazar-i-Sharif, zoals aanvankelijk werd gemeld door het Afghaanse leger. Volgens de Afghaanse nieuwszender TOLO opende een Afghaanse soldaat het vuur op buitenlandse trainers. De aanvaller zou daarna zijn doodgeschoten door zijn collega’s.
De Taliban hebben de aanval op de Amerikanen opgeëist. Volgens een woordvoerder van de opstandelingen opende een Afghaanse commando het vuur op buitenlandse „invasietroepen”, met doden en gewonden tot gevolg. De schutter zou trouw zijn geweest aan de Taliban.
Het zou niet de eerste keer zijn dat de Taliban toeslaan in Camp Shaheen. In de basis werd eerder dit jaar een bloedbad aangericht. Toen drongen Talibanstrijders vermomd als soldaten het kamp binnen, waarna ze een groot aantal Afghaanse militairen doodschoten.
Afghaanse militairen keren zich wel vaker tegen buitenlandse troepen. Zo schoot een Afghaanse soldaat eerder deze maand drie Amerikanen dood in een basis in de provincie Nangarhar. Een vierde Amerikaan raakte toen gewond.
NU 17.06.2017 Zeker zeven Amerikaanse militairen zijn gewond geraakt door een vermeende schietpartij op een legerbasis in het noorden van Afghanistan. Een Afghaanse militair kwam om het leven, zei een woordvoerder van de Amerikaanse strijdkrachten in het land. Het is onduidelijk of het gaat om de schutter
De zegsman sprak tegen dat Amerikanen zijn gedood in Camp Shaheen bij de stad Mazar-i-Sharif, zoals aanvankelijk werd gemeld door het Afghaanse leger.
Volgens de Afghaanse nieuwszender TOLO opende een Afghaanse soldaat het vuur op buitenlandse trainers. De aanvaller zou daarna zijn doodgeschoten door zijn collega’s.
De Taliban heeft de aanval op de Amerikanen opgeëist. Volgens een woordvoerder van de opstandelingen opende een Afghaanse commando het vuur op buitenlandse ”invasietroepen”, met doden en gewonden tot gevolg. De schutter zou trouw zijn geweest aan de Taliban.
Bloedbad
Rebellen hebben vaker toegeslaan in Camp Shaheen. In de basis werd in april dit jaar een bloedbad aangericht door vermomde Talibanstrijders. Zij drongen het kamp binnen, waarna ze op meer dan honderd nietsvermoedende Afghaanse militairen schoten.
Militairen uit verschillende landen zijn in het kamp aanwezig. De Verenigde Staten leidt in Afghanistan een internationale coalitie die het Afghaanse leger steunt in de moeizame strijd tegen de Taliban en Islamitische Staat.
Afghaanse militairen keren zich wel vaker tegen buitenlandse troepen. Zo schoot een Afghaanse soldaat eerder deze maand drie Amerikanen dood in een basis in de provincie Nangarhar. Een vierde Amerikaan raakte toen gewond.
NU 10.06.2017 Een Afghaanse soldaat heeft drie Amerikaanse militairen doodgeschoten. Bij het incident in de provincie Nangarhar in het oosten van Afghanistan raakte nog een andere Amerikaan gewond. Dat hebben Amerikaanse officials gezegd op voorwaarde van anonimiteit.
Lokale autoriteiten spraken eerder van twee doden en twee gewonden. De Afghaanse dader is doodgeschoten. Het Pentagon laat in een reactie weten dat er inderdaad drie Amerikanen zijn omgekomen. Eén soldaat is gewond overgebracht naar een andere locatie voor medische hulp.
Speciale eenheden van de VS zijn in het gebied actief bij de bestrijding van Islamitische Staat en de Taliban. Deze laatste groepering claimde dat de schutter een van hun mannen was. Een woordvoerder van het Witte Huis liet weten dat president Donald Trump ,,de ontwikkelingen in Afghanistan op de voet volgt”.
Telegraaf 10.06.2017 Een Afghaanse soldaat heeft drie Amerikaanse militairen doodgeschoten. Bij het incident in de provincie Nangarhar in het oosten van Afghanistan raakte nog een andere Amerikaan gewond. Dat hebben Amerikaanse officials gezegd op voorwaarde van anonimiteit.
Lokale autoriteiten spraken eerder van twee doden en twee gewonden. De Afghaanse dader is doodgeschoten. Het Amerikaanse ministerie van Defensie meldde alleen dat er ,,een incident in het oosten van Afghanistan” was maar gaf verder nog geen informatie.
Speciale eenheden van de VS zijn in het gebied actief bij de bestrijding van Islamitische Staat en de Taliban. Deze laatste groepering claimde dat de schutter een van hun mannen was. Een woordvoerder van het Witte Huis liet weten dat president Donald Trump ,,de ontwikkelingen in Afghanistan op de voet volgt”.
NU 10.06.2017 Drie Afghaanse politiemensen zijn per ongeluk om het leven gekomen door een aanval van de Amerikaanse luchtmacht. Volgens het Amerikaanse leger gebeurde dat in de nacht van vrijdag op zaterdag tijdens een actie van speciale troepen in de provincie Helmand die samen met het Afghaanse leger werd uitgevoerd.
Het gaat om drie leden van de Afghaanse grenspolitie. Volgens het Amerikaanse leger werden zij geraakt toen vanuit de toestellen werd ”teruggeschoten”. Nog twee Afghaanse politiemensen zijn gewond geraakt, meldt persbureau Reuters.
In een verklaring condoleert het Amerikaanse leger de nabestaanden van de slachtoffers. Zowel de Amerikaanse als Afghaanse autoriteiten doen onderzoek naar het incident. In de provincie Helmand ondersteunen en trainen de Amerikanen de Afghaane troepen.
De afgelopen weken hebben de Afghaanse troepen en burgers meerdere aanslagen en aanvallen van de taliban te verduren gekregen. BIj een aanslag in de hoofdstad Kabul kwamen deze week 150 mensen om het leven.
Telegraaf 10.06.2017 Drie Afghaanse politiemensen zijn per ongeluk om het leven gekomen door een aanval van de Amerikaanse luchtmacht. Volgens het Amerikaanse leger gebeurde dat in de nacht van vrijdag op zaterdag tijdens een actie van speciale troepen in de provincie Helmand die samen met het Afghaanse leger werd uitgevoerd.
Het gaat om drie leden van de Afghaanse grenspolitie. Volgens het Amerikaanse leger werden zij geraakt toen vanuit de toestellen werd „teruggeschoten.” In een verklaring condoleert het Amerikaanse leger de nabestaanden van de slachtoffers.
Telegraaf 10.06.2017 Het Duitse leger blijft nog minstens vijf jaar in Afghanistan, waarschijnlijk zelfs langer. ,,In Kosovo zijn we twintig jaar gestationeerd geweest, in Afghanistan is waarschijnlijk een nog langere inzet nodig om een stabiele situatie te krijgen,” aldus Defensieminister Ursula von der Leyen.
Duitse militairen helpen sinds 2002 mee aan de veiligheid in Afghanistan. In dat jaar startte ook Nederland haar hulp.
Hoe lang de Nederlandse militairen nog in Afghanistan blijven is onduidelijk. In 2016 verlengde het kabinet de militaire bijdrage aan de NAVO-missie met een jaar, vanwege de zorgelijke situatie in het land.
NU 10.06.2017 Het Duitse leger blijft nog minstens vijf jaar in Afghanistan en misschien zelfs nog langer. De verlenging van de inzet van strijdkrachten is nodig om een stabiele situatie te krijgen in Afghanistan, zegt Defensieminister Ursula von der Leyen.
Duitse militairen helpen al sinds 2002 mee aan het herstellen van de veiligheid in Afghanistan, maar de Afghanen hebben moeite om het land ook daadwerlijk veilig te houden.
Tegenstanders van de Afghaanse regering hebben hun acties in de afgelopen tijd opgevoerd. De Taliban rukt op steeds meer plaatsen in het land op en pleegt daarnaast veel aanslagen. Ook aan IS-gelieerde organisaties zijn actief in het land.
Vorige week nog werd Afghanistan opgeschrikt door een zware bomaanslag in de hoofdstad Kabul. Bij de aanslag kwamen meer dan 150 mensen om het leven en raakten honderden mensen gewond. De aanslag gold als een van de dodelijkste sinds begin 2000.
Naar aanleiding van die aanslag besloot Duitsland ook al tijdelijk geen uitgeprocedeerde asielzoekers meer uit te zetten naar Afghanistan, omdat de veiligheidssituatie volgens het land eerst verder onderzocht moet worden.
Nederland
Ook Nederland is actief in Afghanistan. Hoe lang de Nederlandse militairen nog in Afghanistan blijven is onduidelijk. In 2016 verlengde het kabinet de militaire bijdrage aan de NAVO-missie met een jaar vanwege de zorgelijke situatie in het land.
NU 06.06.2017 Afghanistan is opnieuw opgeschrikt door een aanslag. Door een bomexplosie bij een grote moskee in de provincie Herat kwamen dinsdag minstens tien mensen om het leven.
Vijftien anderen raakten gewond. Het aantal slachtoffers kan nog toenemen.
De bom was verstopt in een motorfiets die voor de ingang van de moskee stond, aldus de politie. Het is nog niet bekend wie er achter de aanslag zit.
Vorige week was er een zware bomaanslag in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Meer dan 150 mensen vonden de dood. Duizenden mensen gingen de straat op om tegen de regering te protesteren. Volgens hen zorgt zij onvoldoende voor een veilige situatie in Afghanistan. Bij die protesten kwamen meerdere betogers om.
De begrafenis van een van die betogers ging zaterdag gepaard met minstens drie explosies, die aan zeker twintig personen het leven kostten.
Telegraaf 06.06.2017 Afghanistan is opnieuw opgeschrikt door een aanslag. Door een bomexplosie bij een grote moskee in de provincie Herat kwamen dinsdag minstens zeven mensen om het leven. Vijftien anderen raakten gewond. De bom was verstopt in een motorfiets die voor de ingang van de moskee stond, aldus de politie. Het is nog niet bekend wie er achter de aanslag zit.
Vorige week was er een zware bomaanslag in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Meer dan 150 mensen vonden de dood. Duizenden mensen gingen de straat op om tegen de regering te protesteren. Volgens hen zorgt zij onvoldoende voor een veilige situatie in Afghanistan. Bij die protesten kwamen meerdere betogers om.
NU 06.06.2017 Het dodental van de aanslag in Kabul van vorige week is opgelopen tot meer dan 150. Dat meldt de Afghaanse president Ashraf Ghani.
Het is daarmee de dodelijkste aanslag in Kabul sinds 2001. Een in een wagen verstopt explosief ging af tijdens de drukke ochtendspits, waardoor veel burgers omkwamen. Het eerdere dodental lag op negentig, en 460 gewonden.
Het is niet duidelijk wat het precieze doelwit was van de aanslag. De autobom ontplofte in een wijk waar veel ambassades gevestigd zijn. Zo liepen de Duitse, Turkse, Chinese en Franse ambassades schade op. Volgens Ghani is het mogelijk dat de “diplomatieke gemeenschap” het doelwit was.
De aanval is vooralsnog niet opgeëist. De Taliban benadrukte de dag van de aanslag direct dat de explosie niet hun werk is. Volgens de Afghaanse inlichtingendienst tonen voorlopige onderzoeksresultaten aan dat het militante Afghaanse Haqqani-netwerk achter de aanslag zit, meldde Sky News eerder.
Telegraaf 06.06.2017 Het dodental door de zware bomaanslag in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul vorige week, is volgens president Ashraf Ghani opgelopen tot meer dan 150. De aanslag is daarmee de dodelijkste sinds 2001 toen de Taliban werden verjaagd.
Tot nu toe heeft niemand de verantwoordelijkheid opgeëist. Tot dinsdag was sprake van negentig doden en ongeveer 460 gewonden.
De aanslag was woensdag tijdens de drukke ochtendspits. Een vrachtwagen vol met explosieven ontplofte bij de ingang van een afgesloten wijk met veel ambassades en regeringsgebouwen.
Volgens Ghani, die dinsdag sprak tijdens een bijeenkomst met diplomaten, zijn alle doden Afghanen.
Telegraaf 03.06.2017 Minstens drie explosies in de Afghaanse hoofdstad Kabul hebben zaterdag aan zeker twintig mensen het leven gekost, meldden de lokale autoriteiten. Volgens het ministerie van Volksgezondheid raakten ten minste 87 mensen gewond.
De ontploffingen deden zich voor rond de begrafenis van een betoger, die een dag eerder tijdens een demonstratie tegen de regering was omgekomen. Het betrof de zoon van een Afghaanse senator.
Bij de clash tussen Afghaanse veiligheidstroepen en de betogers in Kabul vielen vrijdag vijf doden. De ruim duizend actievoerders eisten het aftreden van president Ashraf Ghani en premier Abdullah Abdullah. Desondanks was de premier zaterdag bij de begrafenis aanwezig. Hij bleef ongedeerd, meldde de regering, evenals de minister van Buitenlandse Zaken.
Dader
Het is niet bekend wie er achter de explosies in de wijk Badam Bagh zitten. Nog geen enkele beweging heeft de aanslagen opgeëist. De Taliban lieten via een WhatsApp-bericht direct weten niets met de ontploffingen te maken te hebben.
De betogers gingen vrijdag de straat op om tegen de regering te protesteren. Ze houden haar verantwoordelijk voor de aanslag van woensdag met een tankauto vol explosieven in een wijk met ambassades en ministeries in Kabul, waardoor circa negentig doden vielen.
NU 03.06.2017 Door drie explosies in de buurt van een begrafenis in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker twintig mensen om het leven gekomen.
Er zouden ook vele tientallen gewonden zijn. De aanslagen zijn nog niet opgeëist.
De ontploffingen vonden plaats tijdens de uitvaart van een slachtoffer van de gewelddadige confrontaties tussen de Afghaanse politie en demonstranten op vrijdag. Hierbij kwamen zeker vier burgers om.
De ruim duizend actievoerders waren samengekomen in de hoofdstad om het aftreden van de regering van president Ashraf Ghani te eisen.
Tientallen doden en gewonden bij aanslagen tijdens begrafenis in Kabul
De betogers houden Ghani en premier Abdullah Abdullah verantwoordelijk voor de aanslag woensdag met een tankauto vol explosieven in een wijk met ambassades en ministeries. Daardoor vielen circa negentig doden en raakten ongeveer 460 mensen gewond.
Volgens een Afghaanse inlichtingendienst zit het Haqqani-netwerk vermoedelijk achter de aanslag. Deze terreurgroep onderhoudt banden met de Taliban en al-Qaeda. De betogers in Kabul eisten vrijdag dat leden van het Haqqani-netwerk die in de gevangenis zitten, worden geëxecuteerd.
Telegraaf 02.06.2017 Afghaanse veiligheidstroepen hebben vrijdag in Kabul hard ingegrepen om een woedende menigte betogers uiteen te jagen. De ruim duizend actievoerders waren samengekomen in de hoofdstad om het aftreden van de regering van president Ashraf Ghani te eisen. Tijdens de onlusten kwamen zeker vier mensen om, aldus een ziekenhuiswoordvoerder.
Tijdens de betoging gooiden de actievoerders stenen naar de oproerpolitie. Die schoot in de lucht en gebruikte traangas en een waterkanon om de menigte uiteen te drijven.
De betogers houden Ghani en premier Abdullah Abdullah verantwoordelijk voor de aanslag woensdag met een tankauto vol explosieven in een wijk met ambassades en ministeries. Daardoor vielen circa negentig doden en raakten ongeveer 460 mensen gewond.
Volgens een Afghaanse inlichtingendienst zit het Haqqani-netwerk vermoedelijk achter de aanslag. Deze terreurgroep onderhoudt banden met de Taliban en al-Qaeda. De betogers in Kabul eisten vrijdag dat leden van het Haqqani-netwerk die in de gevangenis zitten, worden geëxecuteerd.
NU 02.06.2017 Afghaanse veiligheidstroepen hebben vrijdag in Kabul in de lucht geschoten om een woedende menigte betogers uiteen te jagen. Bij de onlusten zouden vier betogers om zijn gekomen.
Ook agenten zijn volgens AP gewond geraakt bij de schermutselingen.
De ruim duizend actievoerders waren samengekomen in de hoofdstad om het aftreden van de regering van president Ashraf Ghani te eisen.
De betogers houden Ghani en premier Abdullah Abdullah verantwoordelijk voor de aanslag woensdag met een tankauto vol explosieven in een wijk met ambassades en ministeries. Daardoor vielen circa negentig doden en raakten ongeveer 460 mensen gewond.
Volgens een Afghaanse inlichtingendienst zit het het Haqqani-netwerk vermoedelijk achter de aanslag. Deze terreurgroep onderhoudt banden met de Taliban en al-Qaeda. De betogers in Kabul eisten vrijdag dat leden van het Haqqani-netwerk die in de gevangenis zitten, worden geëxecuteerd.”
NU 01.06.2017 Duitsland stuurt voorlopig geen uitgeprocedeerde asielzoekers uit Afghanistan terug naar hun vaderland. Dat hebben de regering en de deelstaten donderdag besloten naar aanleiding van de zware aanslag in Kabul woensdag.
Duitsland zou afgewezen Afghaanse asielzoekers op woensdag al van Frankfurt naar Kabul vliegen, maar dat werd meteen na de aanslag uitgesteld. Nu geldt dus ook een tijdelijke stop.
Door de aanslag met een tankauto vol explosieven in de wijk met ambassades en ministeries kwamen negentig mensen om het leven en raakten honderden mensen gewond. De Duitse ambassade raakte daarnaast zwaar beschadigd.
De Duitse regering laat het ministerie van Buitenlandse Zaken een nieuwe inschatting van de veiligheidssituatie in Afghanistan maken. Verder moet de ambassade zijn hersteld voor er Afghanen worden teruggestuurd.
De tijdelijke stop geldt niet voor criminelen en mensen die als een terreurgevaar worden gezien.
Telegraaf 01.06.2017 De Afghaanse president Ashraf Ghani wil na de zware bomaanslag in hoofdstad Kaboel als vergelding elf terroristen terechtstellen. Daartoe gaf hij donderdag het bevel, aldus een anonieme bron in het presidentiële paleis. Volgens zender Tolo TV zijn onder de terroristen Talibanaanhangers en strijders van het Haqqani-netwerk.
Eerder op de dag maakte de Afghaanse inlichtingendienst bekend dat voorlopige onderzoeksresultaten uitwijzen dat het militante Afghaanse Haqqani-netwerk achter de aanslag zit, meldde Sky News. Het Haqqani-netwerk onderhield nauwe banden met de Taliban en al-Qaeda. De Pakistaanse geheime dienst ISI zou hulp hebben geboden. De regering van dat land wees de beschuldigingen echter direct van de hand.
Bij de aanslag in het centrum van Kaboel op woensdagochtend kwamen ten minste negentig mensen om het leven. Circa 460 anderen raakten in de drukke ochtendspits gewond.
NU 01.06.2017 Het dodental als gevolg van de zware bomaanslag in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul is donderdag opgelopen tot negentig. Circa 460 mensen zijn gewond geraakt door de bloedige aanval van woensdagochtend, melden de autoriteiten.
Een in een wagen verstopt explosief ging af tijdens de drukke ochtendspits, waardoor veel burgers omkwamen.
Ook raakten ambassademedewerkers gewond doordat de aanslag plaatsvond in de omgeving van meerdere diplomatieke posten. Zo liepen de Duitse, Turkse, Chinese en Franse ambassades schade op. De Nederlandse ambassade ligt in dezelfde wijk, daar vielen volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken geen gewonden.
Onder de doden een chauffeur die voor de Britse nieuwszender BBC werkte. Vier medewerkers raakten gewond.
De aanval is vooralsnog niet opgeëist. De Taliban benadrukt woensdag direct dat de explosie niet hun werk is. Volgens de Afghaanse inlichtingendienst tonen voorlopige onderzoeksresultaten aan dat het militante Afghaanse Haqqani-netwerk achter de aanslag zit, meldt Sky News donderdag.
De Pakistaanse geheime dienst ISI zou daarbij hulp hebben geboden. Het Haqqani-netwerk onderhoudt nauwe banden met de Taliban en al-Qaeda en vecht tegen de NAVO en de Afghaanse regering.
Telegraaf 01.06.2017 Het dodental als gevolg van de zware bomaanslag in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul is donderdag opgelopen tot negentig. Circa 460 mensen zijn gewond geraakt door de bloedige aanval van woensdagochtend, meldden de autoriteiten. Een in een wagen verstopt explosief ging af tijdens de drukke ochtendspits, waardoor veel burgers omkwamen.
Ook raakten ambassademedewerkers gewond doordat de aanslag plaatsvond in de omgeving van meerdere diplomatieke posten. Zo liepen de Duitse, Turkse, Chinese en Franse ambassades schade op.
De aanval is vooralsnog niet opgeëist. De Taliban benadrukten woensdag direct dat de explosie niet hun werk is. Volgens de Afghaanse inlichtingendienst tonen voorlopige onderzoeksresultaten echter aan dat het militante Afghaanse Haqqani-netwerk achter de aanslag zit, meldde Sky News donderdag. De Pakistaanse geheime dienst ISI zou daarbij hulp hebben geboden. Het Haqqani-netwerk onderhield nauwe banden met de Taliban en al-Qaeda.
Trouw 31.05.2017 De grootste aanslag sinds jaren in Kaboel is nog niet opgeëist. De slachtoffers vielen in een zwaar bewaakte wijk. Juist op het moment dat de Navo extra troepeninzet overweegt.
In de drukke ochtendspits van de Afghaanse hoofdstad klonk woensdag om half negen een luide explosie, waarna een kolom van rook en stof zich over de wijde omgeving verspreidde. Het is nog een raadsel hoe een vrachtwagen met explosieven zich zo diep in de zwaarbewaakte ambassadewijk van Kaboel kon begeven.
De zelfmoordaanslag kostte zeker 90 levens en meer dan 400 gewonden, aldus de Afghaanse regering. De straten in de ambassadewijk zijn afgeschermd met drie meter hoge muren om schade van explosies te beperken. Toch richtten de aanslag er een ravage aan. Van de Duitse ambassade staat alleen het karkas nog overeind. Ook de ambassades van China, Turkije, Japan en India raakten beschadigd. Een beveiliger van de Duitse ambassade overleed en medewerkers van diverse ambassades raakten gewond.
Doelwit
Het eigenlijke doelwit is nog niet bekend. De moedjahedien van het Islamitisch Emiraat, ofwel de Taliban, ontkenden betrokkenheid. Zij hebben eind april hun jaarlijkse lenteoffensief ingezet. Concurrent IS pleegde de afgelopen maanden al vaker zware aanslagen in de hoofdstad. Begin mei stierven daardoor acht buitenlandse militairen, in maart kwamen bij een IS-aanval op een militair hospitaal 50 mensen om.
Was het doelwit soms het iets verderop gelegen hoofdkwartier van de Navo-missie? Of toch de Duitse ambassade? Met 980 militairen is Duitsland na de VS (ruim 9000) een van de grootste troepenleveranciers van de missie. De Navo overlegt momenteel over de inzet van 5000 extra militairen om de oprukkende islamisten in het land het hoofd te bieden.
Toen de VS in 2014 bij het einde van de Isaf-missie (Navo) hun meeste troepen terugtrokken, en in 2015 officieel trainingsmissie Resolute Support begon, is de veiligheidssituatie in Afghanistan sterk verslechterd. Vorig jaar nam het aantal aanslagen fors toe en raakten 583.000 burgers ontheemd, het hoogste aantal sinds het begin van de telling, in 2008.
Ook sneuvelden vorig jaar 6800 Afghaanse agenten en militairen. Het moreel in het leger is toch al laag, schietschijf zijn wil niemand. Westerse landen staan nu voor een dilemma: vertrekken, zoals veel Duitse krantenlezers na de aanslag schreven? Dan zijn alle inspanningen en verliezen van de afgelopen vijftien jaar voor niets geweest; de regering van president Ashraf Ghani kan geen standhouden tegen de extremisten. Meisjes en vrouwen kunnen hun minimale leefruimte definitief verliezen, de klok gaat terug richting Middeleeuwen en het terrorisme zal toenemen. Het alternatief is meer militairen en geld sturen, wat eerder matige resultaten opleverde.
Begin mei sprak Navo-secretaris-generaal Jens Stoltenberg over het verzoek om duizenden extra militairen te sturen, omdat de huidige 13.450 de situatie niet aankunnen. Nu is het doel: trainen en adviseren op de Afghaanse hoofdkwartieren. Maar er zouden ook troepen voor training op het slagveld komen. Eind juni neemt de Navo hierover een besluit.
Een vliegtuig met afgewezen Afghaanse asielzoekers kon niet uit Frankfurt opstijgen omdat de ambassade de uitzetting niet kon afwikkelen, aldus Berlijn. De Bondsrepubliek wijst de helft van de Afghaanse asielvragen af.
Telegraaf 31.05.2017 De Taliban ontkennen verantwoordelijk te zijn voor de bloedige bomaanslag in Kabul. De extremistische beweging liet via een woordvoerder weten aanslagen te veroordelen waarbij burgerdoden vallen.
Door de explosie in het centrum de Afghaanse hoofdstad vielen woensdagochtend zeker tachtig doden. Honderden mensen raakten gewond. De meeste slachtoffers lijken Afghaanse burgers te zijn. Op videobeelden zijn brandend puin, deels ingestorte muren en verwoeste auto’s te zien.
Het is nog onduidelijk wie verantwoordelijk is. Een eerder deze maand gepleegde aanslag in Kabul werd opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat.
NU 31.05.2017 In een wijk in de Afghaanse hoofdstad Kabul waar voornamelijk buitenlandse ambassades zijn gevestigd, heeft zich woensdagmorgen een aanslag voorgedaan. Hierbij zijn 64 doden gevallen en zeker 320 mensen raakten gewond, meldt de Afghaanse minister van Binnenlandse Zaken.
Eerder was er volgens autoriteiten sprake van zeker tachtig doden en meer dan 350 gewonden. Onduidelijk is nog of het huidige aantal slachtoffers nog oploopt.
Het is niet duidelijk wat het precieze doelwit was van de aanslag. Volgens de politie ontplofte een autobom dicht bij de Duitse ambassade. Onduidelijk is ook wie er achter de aanslag zit, de Taliban ontkent er iets mee te maken te hebben.
De knal was hoorbaar en voelbaar in heel Kabul, melden verschillende getuigen en lokale autoriteiten. De kracht van de explosie zorgde ervoor dat ruiten braken en deuren uit hun voegen sprongen.
Grote zwarte wolken cirkelen boven de stad in de buurt van het presidentiële paleis, buitenlandse ambassades en regeringsgebouwen, zo blijkt uit foto’s op sociale media.
De Nederlandse ambassade ligt in dezelfde wijk. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat er geen Nederlanders gewond zijn. Bronnen melden dat twee medewerkers van de Japanse ambassade gewond raakten.
Onder meer de ambassades van Japan, India, Turkije en Frankrijk raakten beschadigd. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat ambassademedewerkers bij de aanslag gewond zijn geraakt.
Een chauffeur die voor de BBC werkte in Afghanistan is bij de aanslag omgekomen, meldt de omroep. Vier medewerkers zijn gewond geraakt.
Grote explosie in Kabul
Koenders
Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken veroordeelt de aanslag. “Onze gedachten zijn bij de vele, vele slachtoffers en hun families en vrienden. Deze aanslag laat opnieuw zien dat onze steun aan Afghanistan en de ontwikkeling van het land nog steeds nodig is.”
VK 31.05.2017 Bij een aanslag met een autobom in Kabul zijn woensdag zeker 90 doden en naar schatting 460 gewonden gevallen. De grote bom ontplofte in de zwaarbeveiligde diplomatieke wijk van de hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn. De autoriteiten vrezen dat het dodental nog flink zal oplopen. Onder de doden en gewonden zouden ook enkele Afghaanse journalisten zijn.
Het voelde als een aardbeving, aldus Een 21-jarige gewonde over de explosie.
Een daverende knal, een enorme rookwolk boven de stad, gillende sirenes, gebroken ramen tot in een kilometer omtrek. De daders van de aanslag woensdag in Kabul hebben duidelijk laten blijken waartoe zij in staat zijn. Maar vooral lieten zij blijken waartoe de autoriteiten niet in staat zijn: het beschermen van de inwoners van de Afghaanse hoofdstad. Ruim tachtig personen, van wie het merendeel burgers, kwamen om het leven. 460 mensen raakten gewond.
De onmacht van de regering van president Ashraf Ghani werd nog benadrukt doordat de explosie plaatsvond in de best beveiligde wijk van Kabul. Wazir Akbar Khan herbergt buitenlandse ambassades, het presidentieel paleis en het hoofdkwartier van de internationale troepenmacht liggen nabij. Alles is omringd door betonnen muren van 3,5 meter hoog. Op veel straathoeken staan zwaar bewapende militairen op wacht achter stapels zakken met zand.
Wie de zelfmoordaanslag heeft gepleegd is nog niet bekend, maar het aantal potentiële daders is overzichtelijk: de Taliban of Islamitische Staat. Beide organisaties hebben in het verleden bommen laten ontploffen in de hoofdstad. Beide organisaties zijn eropuit uit de Afghaanse regering te laten wankelen.
De Taliban vormen veruit de grootste bedreiging. De beweging beschikt over tienduizenden strijders en is sterker dan ooit sinds ze in 2001 door Amerikaans ingrijpen uit Kabul werd verjaagd. Het regeringsleger moet steeds meer gebied prijsgeven, de Taliban controleren zeker 40 van de 407 districten.
Zelf ontkennen de Taliban verantwoordelijk te zijn voor de aanslag, maar dat zegt niet zo veel. Volgens Martine van Bijlert van het Afghanistan Analysts Network (AAN) in Kabul hebben de Taliban vaker de verantwoordelijkheid ontkend van aanslagen die ze wel degelijk hadden gepleegd.
‘Dat gebeurt vooral als er veel burgerslachtoffers zijn, als ze het niet kunnen verantwoorden met een verwijzing naar doelen die volgens hen legitiem zijn’, zegt Van Bijlert. Een Taliban-woordvoerder zei gisteren dat de beweging aanvallen veroordeelt zonder legitiem doelwit waarbij burgers omkomen.
Nadrukkelijk moet daarom rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat de bom te vroeg afging. De auto ontplofte op de openbare weg, nabij tal van voor terroristen aantrekkelijke doelen, maar net te ver weg om zo’n gebouw met symboolwaarde echt te kunnen treffen. De ambassades van Duitsland, China en Frankrijk liepen enige schade op. Volgens de door de NAVO geleide militaire missie Resolute Support wisten Afghaanse veiligheidstroepen te voorkomen dat de bomauto de zwaar bewaakte Groene Zone binnenkwam. In de zone bevinden zich het hoofdkwartier van Resolute Support en een groot aantal ambassades.
‘Vingerafdruk’
Wat was het doelwit? Het blijft gissen. Misschien was het inderdaad de bedoeling van de daders om tijdens het spitsuur op een druk kruispunt zoveel mogelijk burgers te treffen, maar misschien ook niet. Er zijn in Kabul wel eerder bommen per ongeluk in woonwijken afgegaan.
Overigens zegt het opeisen van een aanslag in de Afghaanse context ook niet alles. Er zijn aanslagen geweest die door de Taliban werden ontkend en door IS werden opgeëist, terwijl ze waarschijnlijk toch door de Taliban werden gepleegd.
Vooralsnog meent Van Bijlert – met alle voorbehoud – dat de aanslag van woensdag de ‘vingerafdruk’ van de Taliban heeft, niet die van Islamitische Staat. ‘IS zou het nu al hebben opgeëist. En tot nu toe was IS niet in staat zo’n aanval te organiseren, met zoveel explosieven. Maar ja, het kan altijd de eerste keer zijn.’
Teleurgestelde Talibanstrijders
IS heeft naar schatting niet meer dan 600 tot 800 strijders over, in slechts drie districten in Nangarhar, aan de grens met Pakistan
Islamitische Staat is een betrekkelijke nieuwkomer in Afghanistan. De organisatie kreeg in 2014 zeven districten in de oostelijke provincie Nangarhar in handen. Later doken IS-strijders op in zes andere provincies, waar ze inmiddels alweer verjaagd zijn. Niet door het Afghaanse leger, maar door de Taliban. Zij beschouwen de mannen van het kalifaat als concurrent. IS trok veel teleurgestelde Talibanstrijders die vonden dat het onvoldoende opschoot met de jihad.
De beweging heeft naar schatting niet meer dan 600 tot 800 strijders over, in slechts drie districten in Nangarhar, aan de grens met Pakistan. Pakistanen domineren tegenwoordig de leiding. IS in Afghanistan is bijna vernietigd. Dat kan echter juist een reden zijn om een aanslag te plegen: laten merken dat je niet uitgespeeld bent.
Lees meer
In de greep van fundamentalisten
Met een paar duizend extra militairen dacht de NAVO-commandant in Afghanistan de Taliban toch te kunnen verslaan. Moslimfundamentalisten rukken echter op (+).
AD 31.05.2017 Bij een van de bloedigste bomaanslagen sinds jaren in Kabul zijn vandaag circa 80 doden en naar schatting 364 gewonden gevallen. De aanslag is gepleegd met een tankwagen. De grote autobom ontplofte tijdens de ochtendspits in een voorname wijk van de Afghaanse hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn gevestigd.
Volgens ooggetuigen zijn op honderden meters afstand van de plek van de aanslag nog huizen beschadigd. Ramen versplinterden en deuren werden uit de sponningen geblazen. Zo’n 50 auto’s zijn door de klap verwoest. Een enorme zwarte rookwolk trok over de stad.
Onder de beschadigde panden zijn de Turkse, Chinese, Duitse en de Franse ambassade. Volgens de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel zijn werknemers van de Duitse ambassade gewond geraakt. Ook zou één Afghaanse beveiliger die buiten het gebouw stond zijn omgekomen. Ook Pakistaanse en Japanse ambassademedewerkers raakten gewond.
De Nederlandse ambassade ligt in dezelfde wijk, enkele straten verderop. Daar zijn volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken geen slachtoffers gevallen.
Ook het paleis van de president staat niet ver van de plek waar de tankauto ontplofte. Het is niet duidelijk wat het doelwit was in de chique wijk Wazir Akbar Khan. Volgens de door de NAVO geleide stabiliseringsmissie Resolute Support hebben Afghaanse veiligheidstroepen voorkomen dat het voertuig met de bom de zwaar beveiligde groene zone kon binnenrijden. Dat wijst erop dat de nog onbekende aanslagpleger zijn oorspronkelijke doelwit mogelijk niet heeft bereikt.
Aangenomen wordt dat soennitische extremisten achter de aanslag zitten. Vooralsnog heeft geen enkele beweging de verantwoordelijkheid opgeëist voor het bloedbad. Een eerder deze maand gepleegde aanslag in Kabul werd opgeëist door terreurorganisatie Islamitische Staat. Een woordvoerder van de Taliban liet aan een Arabische nieuwszender weten dat zij niet achter de aanslag zitten.
De aanslag leidde tot chaotische toestanden bij een nabijgelegen ziekenhuis. Ambulances reden er af en aan om slachtoffers af te leveren. Geëmotioneerde familieleden bekeken lijsten met namen van slachtoffers en vroegen ziekenhuismedewerkers om informatie. Een 21-jarige man met een hoofdwond zei dat de explosie ,,voelde als een aardbeving”.
De bom ontplofte op het drukste moment van de ochtendspits, rond 8.30 uur lokale tijd. De wegen zijn dan gevuld met forenzen. De wijk wordt gezien als de veiligste plek in Kabul. Er staan hoge muren rond de buitenlandse ambassades; overheidskantoren worden bewaakt door de politie en veiligheidstroepen.
De meeste slachtoffers van de aanslag zijn burgers, onder wie vrouwen en kinderen. Ook vier journalisten van de BBC en een van lokale zender 1TV zijn gewond geraakt. ,,Deze gruwelijke handelingen gaan in tegen de waarden van de mensheid en die van de vreedzame Afghanen”, stelt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken in een verklaring. ,,Deze aanval toont het extreme niveau van wreedheid door terroristen tegen onschuldige burgers.”
De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft de bloedige aanslag, daags na het begin van de Ramadan, sterk veroordeeld. ,,De terroristen stoppen zelfs in de heilige maand niet.”
Telegraaf 31.05.2017 Bij de bomaanslag woensdag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn volgens hulpverleners meer dan tachtig doden en 350 gewonden gevallen. De aanslag met een tankauto vol met explosieven in een van de voornaamste en best beveiligde delen van de stad, was er een van de zwaarste ooit.
Het paleis van de president en tal van ambassades, zoals de Duitse en Nederlandse, en overheidsgebouwen staan niet ver van de plek waar de tankauto ontplofte. Het was niet duidelijk wat het doelwit was in de chique wijk Wazir Akbar Khan. Aangenomen wordt dat soennitische extremisten achter de aanslag zitten. Vooralsnog heeft geen beweging de verantwoordelijkheid voor het bloedbad opgeëist.
Elsevier 31.05.2017 In de ambassadewijk van de Afghaanse hoofdstad Kabul is woensdag een grote bomaanslag gepleegd. Er vielen zeker 80 doden. Ook raakten er meer dan 300 mensen gewond bij de explosie.
Dit meldt persbureau Reuters op basis van een verklaring van het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid. Dit is de grootste terreuraanslag in Afghanistan in maanden. De aanslag is gepleegd met een bom in een tankwagen, in de buurt van de Duitse en de Franse ambassade. Zowel de Chinese als de Franse ambassade zijn getroffen.
Ook de Nederlandse ambassade bevindt zich in dezelfde wijk, het is nog niet bekend in hoeverre er Nederlandse slachtoffers zijn.
Niet opgeëist
Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken spreekt van een terroristische aanslag, en veroordeelt die ten strengste. De aanslag is nog niet opgeëist. Afgelopen maanden werden in Afghanistan zowel door de Taliban als door Islamitische Staat aanslagen gepleegd.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn eerste boek verschijnt in 2017 bij Uitgeverij Prometheus. Portefeuille Buitenland Politiek Fusies en overnames Onderwijs
Trouw 31.05.2017 Bij een zelfmoordaanslag met een autobom in Kaboel zijn vandaag minstens tachtig doden en meer dan driehonderdvijftig gewonden gevallen, laat het Afghaanse ministerie van gezondheid weten.
De bom was verstopt in een tankwagen die gebruikt werd voor het legen van septische tanks en ontplofte tijdens de drukke ochtendspits. “De explosie was zo enorm dat die een krater van wel vier meter diep sloeg”, zei de politiechef van Kaboel volgens de New York Times.
De grote bom ontplofte in een voorname wijk van de Afghaanse hoofdstad waar veel ambassades en ministeries zijn, vlak voor de zwaarbeveiligde ingang van de Duitse ambassade. Een Afghaanse beveiliger kwam hierbij om en verschillende ambassademedewerkers raakten gewond. Ook de Franse, Turkse en Chinese ambassades raakten beschadigd, maar hier vielen geen gewonden.
Doelwit onbekend
Volgens ooggetuigen zijn huizen op honderden meters afstand beschadigd. Ramen versplinterden en deuren werden uit de sponningen geblazen. Circa dertig auto’s zijn door de klap verwoest. Een enorme zwarte rookwolk trok over de stad.
Het is niet bekend wat het precieze doelwit van de aanslag was. Veiligheidsdiensten konden wel voorkomen dat het voertuig de zwaarbeveiligde groene zone binnenreed, meldt de Navo-missie Resolute Support. In de groene zone staan veel ambassades en de hoofdkwartieren van de Navo-missie.
De Nederlandse ambassademedewerkers zijn veilig en ongedeerd, liet minister Koenders vanmiddag weten via Twitter. “Deze aanslag laat opnieuw zien dat onze steun aan Afghanistan en de ontwikkeling van het land nog steeds nodig is. Samen strijden we tegen terrorisme.” Honderd Nederlandse militairen werken mee aan operatie Resolute Support door Afghaanse soldaten en politieagenten te trainen en adviseren.
Verantwoordelijkheid
“Welke lafhartige terreurgroep gaat de verantwoordelijkheid voor deze massamoord opeisen?”, schreef de Afghaanse ambassadeur in de Verenigde Staten op Twitter. “Kabul bloedt tijdens de ramadan.” Ook de Afghaanse president Ashraf Ghani heeft de aanslag streng veroordeeld.
De verantwoordelijkheid voor de aanslag is nog niet opgeëist. Zowel de Taliban als Islamitische Staat hebben in het verleden grote aanslagen gepleegd in de Afghaanse hoofdstad, maar de Taliban ontkent betrokkenheid bij de aanslag. Volgens een woordvoerder veroordeelt de Taliban ongerichte aanslagen met zo veel burgerslachtoffers.
De Taliban zijn bezig met een opmars in Afghanistan, waar het Talibanregime in 2001 werd verdreven. Sinds de meeste internationale troepen in 2014 zijn vertrokken, hebben de fundamentalistische moslims ongeveer veertig procent van het land heroverd.
Telegraaf 27.05.2017 De eerste dag van de islamitische maand ramadan is in Afghanistan bloedig begonnen. Zeker veertien mensen werden gedood door een zelfmoordaanslag en bij gevechten tussen militanten en Afghaanse veiligheidstroepen sneuvelden 36 mensen.
In de oostelijke provincie Khost liet een terrorist een autobom ontploffen bij een voetbalveld, dicht bij een legerbasis. Artsen telden veertien doden en acht gewonden. Volgens een van de artsen is het niet duidelijk of het gaat om burgers of militairen, omdat de lichamen te verminkt zijn. Een woordvoerder van de Taliban heeft namens zijn beweging de verantwoording opgeëist voor de aanslag. Hij zei dat die gericht was tegen leden van de Afghaanse veiligheidsmacht.
In de noordwestelijke provincie Badghis vielen militanten veiligheidstroepen aan. Daarbij kwamen 22 extremisten, zes veiligheidsmedewerkers en acht burgers om het leven.
De door het Westen gesteunde Afghaanse regering voert door het hele land strijd met de Taliban en extremisten van Islamitische Staat.De Taliban hebben hun aanvallen in de weken voorafgaand aan de ramadan opgevoerd in Kandahar, Paktia, Helmand en andere provincies.
AD 27.05.2017 De eerste dag van de islamitische maand Ramadan is in Afghanistan bloedig begonnen. Zeker veertien mensen werden gedood door een zelfmoordaanslag. Bij gevechten tussen militanten en Afghaanse veiligheidstroepen sneuvelden nog eens 36 mensen.
In de oostelijke provincie Khost liet een terrorist een autobom ontploffen bij een voetbalveld, dicht bij een legerbasis. Artsen telden veertien doden en acht gewonden. Volgens een van de artsen is het niet duidelijk of het gaat om burgers of militairen, omdat de lichamen te verminkt zijn.
In de noordwestelijke provincie Badghis vielen militanten veiligheidstroepen aan. Daarbij kwamen 22 extremisten, zes veiligheidsmedewerkers en acht burgers om het leven.
De door het Westen gesteunde Afghaanse regering voert door het hele land strijd met de Taliban en extremisten van Islamitische Staat.
NU 26.05.2017 Opnieuw hebben Afghaanse rebellen een legerbasis in de provincie Kandahar aangevallen. Daarbij kwamen donderdagavond vijftien soldaten om het leven, zei een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie vrijdag tegen de BBC. Vijf anderen raakten gewond door de aanval van de Taliban in het district Shahwali Kot.
Vier dagen geleden vielen de Taliban een andere legerbasis in dezelfde regio aan. Toen werden minstens tien militairen gedood en raakten er negen gewond.
De regeringstroepen in het kamp Achakzai vochten terug en doodden ten minste twaalf aanvallers, zei de defensiewoordvoerder.
Vermomming
Legerbases in Afghanistan zijn vaker het doelwit van de rebellen. Een maand geleden was het ook al raak toen Talibanstrijders een bloedbad aanrichtten op een legerbasis in Mazar-i-Sharif.
De rebellen kwamen vermomd als militairen het complex binnen en openden het vuur op de nietsvermoedende soldaten. Daardoor vielen meer dan honderd doden en gewonden.
Telegraaf 26.05.2017 Opnieuw hebben Afghaanse Taliban-strijders een legerbasis in de provincie Kandahar aangevallen. Daardoor kwamen donderdagavond vijftien soldaten om het leven, zei een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie vrijdag tegen de BBC. Vijf anderen raakten gewond door de aanval van de Taliban in het district Shahwali Kot.
Vier dagen geleden vielen de Taliban een andere legerbasis in dezelfde regio aan. Toen werden minstens tien militairen gedood en raakten er negen gewond. De regeringstroepen in het kamp Achakzai vochten terug en doodden ten minste twaalf aanvallers, zei de defensiewoordvoerder.
Legerbases in Afghanistan zijn vaker het doelwit van de rebellen. Een maand geleden was het ook al raak toen Talibanstrijders een bloedbad aanrichtten op een legerbasis in Mazar-i-Sharif. De rebellen kwamen vermomd als militairen het complex binnen en openden het vuur op de nietsvermoedende soldaten. Daardoor vielen meer dan honderd doden en gewonden.
NU 23.05.2017 Afghaanse rebellen hebben in de nacht van maandag op dinsdag een legerbasis in de provincie Kandahar aangevallen. Door de aanval kwamen minstens tien militairen om het leven en raakten negen gewond, maakte het Afghaanse ministerie van Defensie dinsdag bekend.
De regeringstroepen in het kamp Achakzai in het district Shawali Kot vochten terug en doodden zeker twaalf aanvallers, zei een defensiewoordvoerder.
Tegenstanders van de Afghaanse regering hebben hun activiteiten in de afgelopen weken flink opgevoerd. Zo vielen Talibanstrijders afgelopen weekend in meerdere provincies controleposten aan.
De Verenigde Staten overwegen 3000 tot 5000 meer militaire adviseurs naar Afghanistan te sturen om de Afghaanse veiligheidstroepen bij te staan. Ook de president van Australië zegt dat hij “openstaat” voor een uitbreiding van de missie voor zijn troepen in Afghanistan.
NU 16.05.2017 Het onderzoek naar de explosie van een handgranaat in een Nederlands legervoertuig in 2010 in Afghanistan, wordt niet heropend. In een door de Koninklijke Marechaussee uitgevoerde analyse zijn geen nieuwe feiten boven tafel gekomen.
Twee Nederlandse militairen werden er destijds korte tijd van verdacht de granaat zelf tot ontploffing te hebben gebracht in de Bushmaster op Camp Coyote in Uruzgan.
Eén van hen was Admilson R., die in november 2015 is veroordeeld tot dertig jaar cel en tbs voor drie roofmoorden in Drenthe. Het hoger beroep in deze zaak loopt nog. De ander was een militair die ternauwernood de explosie overleefde. Hij wijst naar Admilson R. als degene die de granaat in het voertuig moet hebben geplaatst.
De marechaussee heeft in opdracht van het Openbaar Ministerie (OM) opnieuw onderzoek gedaan naar de explosie, na aangifte vorig jaar van de veteraan die R. aanwees als de veroorzaker van de explosie.
Onderzoek
De marechaussee heeft in opdracht van het OM opnieuw onderzoek gedaan naar de explosie, na aangifte vorig jaar van de veteraan die R. aanwees als de veroorzaker van de explosie. Zijn advocaat Sébas Diekstra noemt het weliswaar teleurstellend dat er geen strafrechtelijk onderzoek komt, maar is tevreden met het ”gedegen uitgevoerde onderzoek”.
Uit het onderzoek van de marechaussee blijkt dat een van de twee betrokken militairen de ontploffing moet hebben veroorzaakt. Beiden ontkennen echter. Wel is duidelijk dat R. kort voor de explosie zijn collega mondeling heeft gewaarschuwd.
NU 12.05.2017 Australië overweegt om de bestaande bijdrage aan de NAVO-troepenmacht in Afghanistan uit te breiden. Het land lijkt hiermee tegemoet te komen aan de oproep van NAVO-topman Jens Stoltenberg die om uitbreiding heeft gevraagd.
De Australische premier Malcolm Turnbull heeft gezegd dat hij “openstaat” voor een uitbreiding van de missie voor zijn troepen. Turnbull deed geen mededelingen over hoeveel extra militairen hij mogelijk in wil zetten.
De Australische premier stelt dat het belangrijk is dat internationale partners elkaar blijven ondersteunen in Afghanistan. Hij sluit daarmee aan bij eerdere conclusies van de Verenigde Staten. Dat land stelt dat de fragiele winst die de NAVO tot nu toe heeft geboekt in het conflict met de Taliban op het spel staat als er niet snel wordt ingegrepen.
Het Amerikaanse hoofd van inlichtingendiensten zei dat veiligheidssituatie in Afghanistan het komende jaar vrijwel zeker zal verslechteren. “Totdat ze de Taliban effectief kunnen bestrijden of een vredesverdrag bereiken, blijven de Afghaanse autoriteiten afhankelijk hulp van buitenaf.”
De Amerikaanse president Donald Trump maakt al plannen voor uitbreiding van de Amerikaanse deelname aan de missie in Afghanistan.
Afghaanse veiligheidstroepen hebben deze winter zware verliezen geleden in de strijd met de Taliban. Traditioneel vormen de koude Afghaanse wintermaanden een rustige periode wat betreft geweld, maar dit jaar zette de Taliban de strijd voort. Ook in de lente lijkt het offensief aan te houden met onder andere een aanval op een Afghaans legerbasis waar meer dan honderd doden vielen.
Er zijn nog 8.400 Amerikaanse troepen actief in Afghanistan, van wie de meeste meewerken in de trainings- en adviesmissie van de NAVO voor Afghaanse troepen die tegen de Taliban vechten. In diezelfde missie draaien ook driehonderd Australiërs mee. In totaal zijn in de zogenaamde Resolute Support-missie ongeveer 13.000 troepen actief.
In 2015 namen het Afghaanse leger en de politie de veiligheidstaken in eigen land weer over van de NAVO. Dat had tot gevolg dat duizenden soldaten en politieagenten om het leven kwamen of gewond raakten.
Telegraaf 11.05.2017 Bondskanselier Angela Merkel voelt er vooralsnog niets voor om extra Duitse militairen naar Afghanistan te sturen. „Ik denk niet dat wij de eersten moeten zijn om onze capaciteiten daar te vergroten”, zei zij donderdag na een onderhoud met NAVO-secreteris-generaal Jens Stoltenberg in Berlijn.
De NAVO heeft de lidstaten gevraagd meer troepen beschikbaar te stellen voor Afghanistan. Het politieke besluit moet over enkele weken worden genomen.
Afghaanse veiligheidstroepen hebben in de afgelopen maanden terrein moeten prijsgeven aan de Taliban en extremisten van Islamitische Staat. De regering beheerst nu nog maar 60 procent van het land.
’Advies en assistentie nodig’
De NAVO heeft momenteel 13.000 militairen in Afghanistan, ruim de helft van hen Amerikanen. Stoltenberg zei eerder deze week dat de gevraagde extra militairen geen gevechtstroepen hoeven te zijn. Ze moeten de Afghaanse strijdkrachten „trainen, assisteren en adviseren”, zei hij.
Telegraaf 09.05.2017 KABUL – Een islamitische geleerde is dinsdag opgeblazen terwijl hij lesgaf op een Afghaanse Koranschool. Zeker zes leerlingen raakten gewond, berichtte de Afghaanse nieuwszender Tolonews. President Ashraf Ghani heeft de ,,onmenselijke” aanslag veroordeeld.
De bom was naar verluidt verstopt onder het zitkussen van de geleerde en ontplofte tijdens de les. ,,Onze les was net begonnen toen we een explosie hoorden en het licht uitviel”, zei een leerling op de religieuze school in Charikar. Een docent sprak over een ,,laffe en gewelddadige aanslag”.
De geestelijke Hanafi was meerdere keren bedreigd door de Taliban. Daarom waakten vier lijfwachten over zijn veiligheid. ,,Zij zijn in hechtenis genomen door
Trouw 08.05.2017 IS heeft in Afghanistan alleen vijanden. De VS, de Taliban en ook de Afghanen zelf moeten niets van de beweging hebben.
Terreurbeweging Islamitische Staat, die kunnen ze er in Afghanistan ook nog wel bij hebben. Het land dat na de aanslagen van 11 september 2001 bekend werd als de thuisbasis van gewelddadig jihadisme, kampte al met een guerrillastrijd tegen Al-Qaida en de Taliban.
De laatste jaren laat ook IS zien dat het hard kan toeslaan in Afghanistan. In maart bijvoorbeeld viel de groep een ziekenhuis aan in de hoofdstad Kaboel, waarbij 49 doden vielen, en in februari was het hooggerechtshof doelwit van een bloedige zelfmoordaanslag.
Maar net als in Syrië en Irak zitten de ultraradicalen van IS ook in Afghanistan in de hoek waar de klappen vallen. Amerikaanse en Afghaanse commando’s zitten de beweging op de hielen. Vorige maand nog dropte de Amerikaanse luchtmacht een 21.000 pond zware ‘Mother of All Bombs’ op een stelling van IS.
Gisteren werd bekend dat Abdul Hasib, de IS-leider in Afghanistan, op 27 april werd gedood bij een Afghaans-Amerikaanse commando-aanval in de grensprovincie Nangarhar, waar IS zijn machtsbasis heeft.
Niet alleen de Amerikanen jagen op IS-Khorasan, zoals de Afghaanse tak genoemd wordt. Ook de fundamentalistische Taliban strijden tegen Islamitische Staat. Daarvoor hebben de Taliban-strijders – voor de komst van IS voor het Westen nog hét schrikbeeld van islamitisch fundamentalisme – tactische en ideologische redenen.
IS stak in 2014 voor het eerst de kop op in het Afghaans-Pakistaans grensgebied. Terwijl de beweging in Syrië snel terreinwinst boekte en het gesprek van de dag werd in jihadistische kringen wereldwijd, liepen morrende Talibanstrijders over naar Islamitische Staat, zo analyseerde het Amerikaanse Middle East Institute in een studie vorig jaar.
Die Afghaanse opmars begon veelbelovend. Een flink aantal Talibanstrijders keerde zich tegen vredesgesprekken met de Afghaanse regering en sloot zich daarom aan bij IS.
Maar met het succes groeide ook de tegenstand. Al snel werd de groep teruggedrongen vanuit het hart van het Talibangebied naar de Pakistaanse grens. De Taliban dulden immers geen concurrentie in de strijd om terrein en rekruten.
De twee radicale bewegingen kregen het zwaar aan de stok. Daarbij kregen de Taliban een steuntje in de rug van Amerika: bij een luchtbombardement in 2015 kwam een belangrijke IS-moellah om het leven, een mooie opsteker voor de Taliban.
Desondanks slaagt IS erin tot in Kaboel aanslagen te plegen en daarmee aandacht te trekken.
Hoewel de twee groepen allebei het islamitisch fundamentalisme omarmen, staan de Taliban van oudsher veel meer open voor Afghaanse tradities, stelde onderzoeker Hameed Hakimi onlangs in een interview met Newsweek. Islamitische Staat ‘is compleet anti-lokale cultuur’, stelde hij.
Volgens hem negeert IS tribale leiders, wat tot wrevel leidt onder Afghanen. Ook zijn de strijders van Islamitische Staat in de ogen van veel Afghanen – die toch heel wat gewend zijn – zó wreed dat zelfs zij ervoor terugschrikken.
Veel Afghanen houden de nieuwelingen daarom liever op afstand, IS komt daarom ook steeds moeilijker aan rekruten om het gedroomde kalifaat in Afghanistan tot werkelijkheid te maken.
IS-leider Abdul Hasib ‘achter ziekenhuisaanslag’
Vorig jaar nam de Afghaanse IS-commandant Abdul Hasib het stokje over van de vorige IS-leider Hafiz Saeed Khan. Khan kwam, net als zijn voorganger, om bij een Amerikaanse drone-aanval. Nu, enkele maanden later, is ook Hasib gedood.
Over Hasibs leven is weinig bekend, maar de Amerikanen zeggen zeker te weten dat hij achter een recente geruchtmakende aanslag op het militaire ziekenhuis van Kaboel zat. Een groep IS-strijders in doktersjassen trok toen het ziekenhuis in en richtte een bloedbad aan onder de patiënten en het medisch personeel.
Hij wordt ook beschuldigd van betrokkenheid bij een aanslag op een sjiitische moskee in Kaboel waarbij zeker 32 doden vielen.
Onduidelijk is hoeveel contact de Afghaanse tak van IS heeft met het hoofdkwartier van de radicalen in het Syrische Raqqa, waar IS zijn ‘hoofdstad’ heeft.
NU 07.05.2017 De leider van de Afghaanse tak van de groep Islamitische Staat, Abdul Hasib, is tijdens een actie van Afghaanse speciale eenheden in de oostelijke provincie Nangarhar gedood. Dat heeft de Afghaanse president Ashraf Ghani zondag bekendgemaakt.
Hasib kwam vorig jaar aan de leiding van IS in Afghanistan nadat zijn voorganger Hafiz Saeed Khan om het leven was gekomen door een Amerikaanse drone-aanval.
Hij zou bevel hebben gegeven tot een reeks spraakmakende aanslagen, waaronder een aanval in maart op het belangrijkste legerhospitaal in Kabul door een groep extremisten die waren verkleed als dokters.
AD 03.05.2017Hilda Clayton drukte nog één keer af en toen ging het mis. Een mortier ontplofte per ongeluk toen ze in Afghanistan een trainingssessie wilde vastleggen. Het leger heeft de aangrijpende beelden nu vrijgegeven.
Clayton was oorlogsfotografe van het Amerikaanse leger. In juli 2013 was ze samen met de 1ste Cavaleriedivisie van het Amerikaanse leger in Afghanistan. Daar maakte ze foto’s van een legeroefening in Qaraghahi. Het was de bedoeling om Afghaanse soldaten op te leiden. Daarnaast begeleidde Clayton een Afghaanse oorlogsfotograaf op het terrein.
Clayton fotografeerde de mortierlancering toen het explosief in de buis per ongeluk afging. Zowel Clayton als haar pupil overleefden het ongeluk niet. Ook drie Afghaanse soldaten kwamen bij het ongeval om. De familie van de oorlogsfotografe gaf toestemming om de aangrijpende beelden openbaar te maken. De foto’s zijn nu gepubliceerd in de Army’s Military Review Journal.
In Fort Meade, Maryland staat de naam van Clayton gegraveerd op een muur van het opleidingscentrum van het leger, samen met andere helden die het leven hebben gelaten tijdens hun legerdienst.
NU 03.05.2017 Bij een zelfmoordaanval op een militair konvooi in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn woensdagochtend acht mensen om het leven gekomen en zeker 25 mensen gewond geraakt.
Dat meldt het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Islamtische Staat heeft de aanslag opgeëist.
De aanslag was volgens het departement gericht op een konvooi van bepantserde voertuigen van NAVO-troepen in Afghanistan. Alleen burgers kwamen om bij de explosie. In het konvooi raakten drie Amerikaanse militairen gewond.
De explosie is volgens veiligheidstroepen veroorzaakt door een zelfmoordaanslag. De aanslag was tijdens de ochtendspits op een druk kruispunt en vernielde ook verschillende burgervoertuigen.
AD 03.05.2017 Door een zelfmoordaanslag nabij de Amerikaanse ambassade in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vanochtend zeker acht burgers gedood en 25 gewonden gevallen. Islamitische Staat heeft de verantwoordelijkheid opgeëist.
De aanslag was gericht op een konvooi van bepantserde voertuigen dat gebruikt wordt door de NAVO-troepen in Afghanistan, zo meldden getuigen en veiligheidsfunctionarissen. Onder de gewonden zijn drie Amerikaanse militairen, verklaarde het Afghaanse ministerie van binnenlandse zaken.
De explosie, die volgens veiligheidstroepen is veroorzaakt door een zelfmoordaanslag, vernielde ook verschillende burgervoertuigen in de nabije omgeving. Het was op het moment van de aanslag erg druk vanwege de ochtendspits.
De aanslag werd na enkele uren opgeëist door een tak van IS, meldde de terreurgroep via het eigen medium Aamaq. Eerder werd het vermoeden uitgesproken dat de Taliban achter de aanslag zat. Die terreurbeweging heeft onlangs een lenteoffensief aangekondigd, dat vooral op buitenlanders is gericht.
Telegraaf 03.05.2017 Door een zelfmoordaanslag nabij de Amerikaanse ambassade in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn woensdagochtend zeker acht doden en 25 gewonden gevallen. Dat meldde het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken. Islamitische Staat heeft de aanslag opgeëist.
De aanslag was volgens het departement gericht op een konvooi van bepantserde voertuigen van NAVO-troepen in Afghanistan. In het konvooi raakten drie Amerikaanse militairen gewond.
De explosie is volgens veiligheidstroepen veroorzaakt door een zelfmoordaanslag, die nog niet is opgeëist. De aanslag was tijdens de ochtendspits op een druk kruispunt en vernielde ook verschillende burgervoertuigen.
NU 01.05.2017 De Afghaanse veiligheidstroepen hebben zware verliezen geleden in gevechten met de Taliban afgelopen winter, normaliter een rustig strijdseizoen. Tussen 1 januari en 24 februari sneuvelden 807 Afghaanse soldaten.
Dat blijkt uit een analyse van de speciale inspecteur voor de wederopbouw van Afghanistan (SIGAR) van de Amerikaanse regering, schrijft AFP.
“Afghanistan blijft in de greep van een dodelijke oorlog. De verliezen die worden geleden door de Afghaanse strijdkrachten en veiligheidsdiensten in de strijd tegen de Taliban en andere opstandelingen blijven schokkend groot”, meldt het SIGAR-rapport.
Traditioneel vormen de koude Afghaanse wintermaanden een rustige periode wat betreft geweld, maar dit jaar zette de Taliban de strijd voort.
Het offensief van de extremistische groepering lijkt ook in de lente aan te houden. Op 19 april werden ten minste 144 legerrekruten gedood bij een Taliban-aanval op een legerbasis buiten de noordelijke stad Mazar-i-Sharif.
Veiligheidstaken
In 2015 namen het Afghaanse leger en de politie de veiligheidstaken in eigen land weer over van de NAVO. Volgens SIGAR eiste dat al snel een hoge tol: tussen 1 januari en 12 november 2016 kwamen 6.785 soldaten en politieagenten om het leven en raakten bijna 12.000 anderen gewond.
De strijd in Afghanisten blijft ook hoge aantallen burgerslachtoffers eisen, meldt de speciale rapporteur. Het aantal burgerdoden lag in 2016 op het hoogste niveau sinds de VN in 2009 begon met het bijhouden van de statistieken. Er kwamen vorig jaar 3.498 burgers om het leven door conflictgerelateerd geweld en bijna achtduizend mensen raakten gewond.
Trouw 24.04.2017 De Amerikaanse defensieminister James Mattis bezoekt vandaag Afghanistan. De VS staan voor de opgave een nieuwe strategie te formuleren. Dat de Taliban in opmars zijn, werd vrijdag onderstreept door een grote aanval op een Afghaanse legerbasis, waarbij zeker 140 militairen omkwamen.
Terwijl Mattis nog onderweg was naar Afghanistan, traden vanochtend de Afghaanse minister van defensie en de stafchef van het leger af vanwege de slachtpartij van vrijdag. President Ashraf Ghani stuurde bovendien nog de commandanten van vier legerkorpsen de laan uit. Gisteren hield het land een dag van rouw voor de slachtoffers.
Het was de dodelijkste aanval van de Taliban op het Afghaanse leger sinds het islamistische Talibanregime ruim vijftien jaar geleden door de Verenigde Staten werd verjaagd uit Afghanistan.
Maar de terreurbeweging rukt al jaren weer op en bedreigt nu zo’n 40 procent van het land of heeft dit gebied al in handen. Daar komt bij dat ook Islamitische Staat probeert voet aan de grond te krijgen in Afghanistan. Ook IS pleegt bloedige aanslagen, zoals vorige maand op een militair ziekenhuis in de hoofdstad Kaboel, waarbij dertig doden vielen.
De Talibanaanval onderstreept de ingewikkelde uitdaging waar de Afghaanse regering en haar westerse partners voor staan. Bij ongewijzigd beleid dreigt het land opnieuw ten onder te gaan aan het geweld van de oprukkende terreurbewegingen, zo beseft ook president Donald Trump, die met zijn regering hard zoekt naar een nieuwe strategie.
Trump heeft opdracht gegeven om alle opties te onderzoeken, zei zijn nationale veiligheidsadviseur generaal McMaster tijdens diens eigen bezoek aan Afghanistan, half april. De president wil zien welke mogelijkheden er zijn om politieke, diplomatieke, militaire en economische maatregelen te integreren in de strijd tegen deze terreur, aldus McMaster, die ook met de premiers van Pakistan en India heeft gesproken over nieuwe wegen om de Taliban te bestrijden. “Wij zullen hem die opties geven, en de keuze die hij maakt gaan we uitvoeren.”
Defensieminister Mattis spreekt in Afghanistan met president Ghani en de Amerikaanse militaire staf. Het is zijn eerste bezoek als minister, maar het land is hem niet vreemd. De nu 66-jarige Mattis was er zelf als brigadegeneraal gestationeerd rond 2002 en nam in het zuiden deel aan gevechtsoperaties tegen de Taliban. Tussen 2010 en 2013 was hij als opperbevelhebber verantwoordelijk voor alle Amerikaanse operaties in Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Noordoost-Afrika.
Mattis zal onder meer de vraag moeten beantwoorden of het sturen van meer troepen zinvol zou zijn. De Verenigde Staten hebben nu rond de 8400 militairen in Afghanistan, vooral in de rol van trainers en adviseurs. Verder zijn er nog duizenden militairen uit andere landen die onder de Navo-vlag meedoen aan de operatie in Afghanistan. Onder Trumps voorganger Barack Obama is juist een groot aantal militairen teruggetrokken en is het Afghaanse leger tot eerstverantwoordelijke gemaakt voor de veiligheid in het land. Maar duidelijk is dat die strategie niet heeft gewerkt.
Onlangs vroeg generaal Nicholson, de hoogste Amerikaanse commandant in Afghanistan, tijdens een hoorzitting in het Congres om duizenden extra internationale troepen om de patstelling in de strijd met de Taliban te kunnen doorbreken. In de VS lijkt de discussie nu te gaan over 3000 tot 5000 extra militairen voor Afghanistan.
Sommige analisten hebben grote twijfels bij het sturen van meer militairen. “We moeten het onder ogen zien, hoeveel militairen je ook stuurt naar Afghanistan, het zal ontzettend moeilijk worden om de oorlog daar te beëindigen”, zei Michael Kugelman, Zuid-Azië-specialist van het Woodrow Wilson Center, een Amerikaanse denktank. “Op het hoogtepunt van de strijd hadden we 100.000 militairen in Afghanistan en we hebben de oorlog niet gewonnen.”
Falende beveiliging
De Taliban-aanval van vrijdag op een Afghaanse legerbasis bij de noordelijke stad Mazar-i-Sharif legt pijnlijk bloot hoe ernstig het Afghaanse Nationale Leger ANA kan falen. De wachtposten van de basis lieten zich volledig verrassen door de Talibanstrijders die zich aan de poort voordeden als collega’s.
Gekleed in Afghaanse legeruniformen en rijdend in twee pick-uptrucks van het leger, wist de groep van tien strijders zich rond het middaguur met een smoes over een gewonde kameraad naar binnen te kletsen, waarna ze met bomvesten, granaten en machinegeweren een bloedbad aanrichtten onder de aanwezige militairen die net uit de moskee kwamen of aan het eten waren. De Afghaanse regering meldt nog altijd officieel dat er ruim honderd doden en gewonden zijn gevallen, maar meerdere bronnen op de basis en daarbuiten spreken van zeker 144 doden en mogelijk veel meer.
Een Amerikaanse militaire militaire functionaris in Kaboel zei te vermoeden dat de aanslag is uitgevoerd door het Haqqani-netwerk, een factie van de Taliban die haar basis heeft in Pakistan. Volgens de functionaris is voor het plannen van een dergelijke aanslag zo’n vier tot zes maanden tijd nodig en hebben de plegers waarschijnlijk hulp gehad van handlangers op de basis zelf.
NU 24.04.2017 Acht kinder- en mensenrechtenorganisaties waaronder Unicef, Defence for Children en Amnesty International, stellen dat Nederland moet stoppen met het uitzetten van gezinnen met jonge kinderen naar Afghanistan. De situatie is daar volgens de organisaties te onveilig en instabiel.
De organisaties vragen om de stop op de uitzettingen, omdat ze van mening zijn dat er onaanvaardbare risico’s genomen worden door de Nederlandse overheid.
“De veiligheidssituatie in Afghanistan is erg verslechterd”, zegt Horia Mosadiq van Amnesty International. “Delen die eerder veilig waren, zijn nu niet meer veilig. Het aantal kinderen onder de slachtoffers is sterk toegenomen.
Ook het aantal ontheemden is daarnaast met 1,5 miljoen mensen verdrievoudigd in vier jaar tijd. Uit onderzoek van Save the Children blijkt dat 91 procent van 520 ondervraagde Afghaanse kinderen onder de vijftien jaar te maken kreeg met een vorm van geweld.
NU 24.04.2017 Taliban-opstandelingen hebben maandag vermoedelijk een bomaanslag gepleegd op een Amerikaanse basis in de Afghaanse oostelijke provincie Khost.
Plaatselijke functionarissen gaven weinig details over de aanslag, die samenviel met een bezoek aan de hoofdstad Kabul van de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis.
De aanslagplegers hadden een autobom laten exploderen bij de ingang van Camp Chapman, een faciliteit die is bemand door Amerikaanse troepen en particuliere militaire contractanten, zei een woordvoerder van provinciale gouverneur. Hij had niet onmiddellijk informatie over eventuele schade of slachtoffers.
Een woordvoerder van het Amerikaanse leger in Afghanistan bevestigde de aanval met een autobom. Hij zei dat er een aantal Afghaanse slachtoffers is.
De aanslag kwam drie dagen nadat meer dan 140 Afghaanse militairen werden gedood door een aanval op hun basis door Taliban-strijders die waren vermomd als militairen. De Afghaanse minister van Defensie en de legerchef namen maandag ontslag na deze dodelijkste aanslag door de Taliban op een legerbasis ooit.
VK 24.04.2017 De dodelijkste aanval op een Afghaanse legerbasis ooit, waarbij vrijdag zo’n 130 militairen om het leven zijn gekomen, heeft twee hooggeplaatsten hun baan gekost: de Afghaanse minister van Defensie Abdullah Habibi en legerleider Qadam Shah Shahim ruimen het veld.
Het is nog niet duidelijk door wie de twee opgevolgd zullen worden.
De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis brengt juist vandaag een onaangekondigd bezoek aan het land. Hij is vanmorgen in de hoofdstad Kabul aangekomen om te praten over het Amerikaanse beleid voor Afghanistan.
De aanslag van vrijdag is het werk van de Taliban. Tien strijders drongen vrijdag met een smoes het zwaarbewaakte hoofdkwartier van het 209de Afghaanse legerkorps bij Mazar-e-Sharif binnen en richtten er een bloedbad aan.
De meeste slachtoffers waren ongewapende soldaten die op dat moment de moskee op de basis verlieten of buiten de eetzaal aan hun lunch zaten. Onder de doden bevond zich ook een commandant. De Taliban gebruikten granaatwerpers, machinegeweren en op de twee voertuigen gemonteerde mitrailleurs.
De Taliban konden volgens getuigen een eerste controlepost passeren door te doen alsof ze gewonde militairen vervoerden. Ze openden pas het vuur toen ze bij een tweede controlepost te horen kregen dat ze hun wapens moesten inleveren. Ze schoten twee bewakers dood, vuurden een granaat af op een derde controlepunt en konden vervolgens de basis binnenrijden.
De aanval maakt duidelijk dat de Taliban zeer goed in staat zijn tot complexe terreuroperaties
Trage reactie
De reactie kwam traag op gang omdat niemand in de verwarring direct aan een terreuraanslag dacht. ‘We werden aanvankelijk via de radio opgeroepen niet te schieten. Ze dachten dat het een misverstand zou kunnen zijn’, zei een overlevende zaterdag tegen persbureau Reuters. ‘Het was een totale chaos, ik wist niet wat ik moest doen’, aldus een gewond geraakte legerofficier. De aanvallers werden uiteindelijk doodgeschoten door commandotroepen die van elders op de basis kwamen. Twee terroristen brachten hun bomgordels tot ontploffing. Mogelijk is een van de aanvallers gevangen genomen.
De Taliban eisten in een e-mail aan enkele media de verantwoordelijkheid voor de aanslag op. Die zou een vergelding zijn voor de recente dood van een aantal Talibanleiders. Vier van de aanvallers zouden in het regeringsleger zijn geïnfiltreerd en zo de basis van binnenuit hebben verkend. De aanval maakt duidelijk dat de Taliban zeer goed in staat zijn tot complexe terreuroperaties.
Het 209de legerkorps is gelegerd in het district Dihdadi in de provincie Balkh. Het is de grootste legerbasis in het noorden van Afghanistan. Het korps moet de rust en veiligheid bewaken in het noorden en noordoosten van het land, onder meer in de provincie Kunduz waar recent zwaar is gevochten.
Bloedige aanslagen zijn geen zeldzaamheid in Afghanistan, waar de Taliban steeds meer terrein winnen naarmate de door de NAVO geleide westerse militaire alliantie zich terugtrekt. In maart kwamen meer dan 50 dokters, verplegers en patiënten om het leven bij een aanval van militanten van Islamitische Staat op een militair ziekenhuis in de hoofdstad Kabul.
NU 24.04.2017 De Afghaanse minister van Defensie en de baas van het leger stappen op na de plotselinge aanval van de Taliban op een legerbasis in het noorden van het land. Daarbij kwamen naar schatting ruim honderd militairen om het leven.
De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft het ontslag van minister Abdullah Habibi en legeraanvoerder Qadam Shah Shahim maandag geaccepteerd, aldus AFP. Het is nog niet bekend door wie ze worden vervangen.
Vrijdag vielen tien Talibanstrijders in legeruniformen op een basis in de provincie Balkh een moskee binnen. Ze waren gewapend met automatische geweren en explosieven en openden het vuur op de aanwezige personen.
Het dodental loopt volgens verschillende bronnen uiteen. Zaterdag meldde een anonieme bron dat zeker 140 mensen zouden zijn omgekomen. Ook raakten tientallen mensen bij de aanslag gewond.
De Taliban eiste vrijdag de verantwoordelijkheid op voor de aanslag. De aanval zou een vergelding zijn voor de dood van enkele hooggeplaatste Talibanstrijders, die omkwamen bij acties van het leger.
Zondag was in het land een dag van nationale rouw van kracht. President Ghani noemde de aanval een “laffe daad”.
Aanval Taliban in Afghanistan
Jim Mattis
Het ontslag komt op de dag dat de Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis een bezoek brengt aan Afghanistan. De minister is in het land om te overleggen over de strategie van het leger tegen de Taliban, maar ook terroristische organisatie IS.
Mattis brengt onder meer een bezoek aan Amerikaanse troepen in Kabul en de Afghaanse legertop.
Marteling
Een rapport van de Verenigde Naties heeft het Afghaanse leger en de veiligheidsdiensten maandag in verlegenheid gebracht. Uit onderzoek van de VN blijkt dat marteling en mishandeling van gevangenen door Afghaanse veiligheidstroepen nog altijd wijdverbreid is, ondanks beloften tot beterschap van president Ghani en nieuw ingevoerde wetten.
Ten minste 39 procent van de gevangenen die door de VN-onderzoekers zijn geïnterviewd gaf “geloofwaardige en betrouwbare verklaringen” dat ze in gevangenschap waren gemarteld of op een andere manier waren mishandeld door de Afghaanse politie, veiligheidstroepen of door legerpersoneel. In de afgelopen twee jaar spraken de onderzoekers 469 gevangen in 62 detentiecentra in het hele land.
In een vergelijkbaar onderzoek gepubliceerd in 2015, was sprake van 35 procent van de geïnterviewden die zou zijn gemarteld.
NU 23.04.2017 De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft een dag van nationale rouw uitgeroepen na een bloedbad op een legerbasis in Mazar-i-Sharif. Daar vielen zeker honderd slachtoffers toen Talibanstrijders in legeruniformen het complex binnendrongen en het vuur openden.
Het ministerie van Defensie sprak van meer dan honderd doden en gewonden. Een functionaris, die anoniem wilde blijven, sprak over zeker 140 doden. Andere bronnen stelden dat het dodental zelfs nog hoger kan uitvallen.
Ongeveer tien strijders van de Taliban hadden zich verkleed als Afghaanse militairen en vielen vrijdag met explosieven en automatische wapens de basis aan in de noordelijke provincie Balch. Ze maakten gebruik van militaire voertuigen en legeruniformen, waardoor bij de aanvang van de aanval veel verwarring ontstond.
Getuigen spraken over chaotische toestanden. Veel slachtoffers waren ongewapend toen ze onder vuur werden genomen; de militairen zaten te eten of verlieten de moskee. “De soldaten vielen als zwaluwen die met een shotgun zijn neerschoten”, vertelde een overlevende vanuit zijn ziekenhuisbed.
‘Laf’
President Ghani noemde de aanval zaterdag “laf” en het werk van “ongelovigen”. Hij gaf opdracht vlaggen zondag halfstok te hangen om de gestorven militairen te eren.
De Taliban lieten weten dat de aanval was bedoeld om de dood te vergelden van een aantal hooggeplaatste opstandelingen.
NU 22.04.2017 Onder de Afghanen die naar Duitsland zijn gevlucht, zijn veel mensen die zeggen dat ze lid van de Taliban zijn geweest of voor de fundamentalistische beweging hebben gewerkt. Dit schrijft weekblad Der Spiegel zaterdag op basis van informatie van de Duitse vluchtelingen- en migratiedienst (BAMF).
Volgens het BAMF moet aan een “getal met vier cijfers” worden gedacht als het gaat om het aantal vluchtelingen die claimen dat ze actief waren binnen de Taliban of zeggen dat ze contacten hadden met de groepering.
Der Spiegel meldt dat justitie inmiddels onderzoek doet naar zeventig asielzoekers. Door hun mogelijke betrokkenheid bij de Taliban zouden ze schuldig kunnen zijn aan onder meer terrorisme. Zes asielzoekers zitten vast.
De autoriteiten houden er rekening mee dat de vluchtelingen hebben gezegd dat ze voor de Taliban werkten om te voorkomen dat ze naar Afghanistan worden teruggestuurd. Wie lid is geweest van de Taliban, kan in Afghanistan de doodstraf krijgen.
Telegraaf 22.04.2017 Onder de Afghanen die naar Duitsland zijn gevlucht, zijn veel mensen die zeggen dat ze lid van de Taliban zijn geweest of voor de fundamentalistische beweging hebben gewerkt. Dit schrijft weekblad Der Spiegel zaterdag op basis van informatie van de Duitse vluchtelingen- en migratiedienst (BAMF).
Volgens het BAMF moet aan een ’getal met vier cijfers’ worden gedacht als het gaat om het aantal vluchtelingen die claimen dat ze actief waren binnen de Taliban of zeggen dat ze contacten hadden met de groepering. Der Spiegel meldt dat justitie inmiddels onderzoek doet naar zeventig asielzoekers. Door hun mogelijke betrokkenheid bij de Taliban zouden ze schuldig kunnen zijn aan onder meer terrorisme. Zes asielzoekers zitten vast.
De autoriteiten houden er rekening mee dat de vluchtelingen hebben gezegd dat ze voor de Taliban werkten om te voorkomen dat ze naar Afghanistan worden teruggestuurd. Wie lid is geweest van de Taliban, kan in Afghanistan de doodstraf krijgen.
Telegraaf 22.04.2017 De Talibanstrijders die vrijdag een bloedbad aanrichtten in een Afghaanse legerbasis, konden een controlepost passeren door te doen alsof ze gewonde militairen vervoerden. Ze openden volgens een getuige pas het vuur toen ze bij een tweede bewakingspost te horen kregen dat ze hun wapens moesten inleveren.
Bij de aanval op de basis in de noordelijke provincie Balch kwamen volgens functionarissen zo’n 140 militairen om het leven. Dat riep direct de vraag op hoe een handjevol als militairen vermomde terroristen het zwaarbewaakte complex konden binnendringen.
Een militair die aanwezig was in de basis, zei tegen Reuters dat de Taliban met een smoes de eerste controlepost konden passeren. Daarna schoten de aanvallers twee bewakers dood bij een tweede post, waarna een explosief werd afgevuurd op een derde checkpoint. Ze konden vervolgens met hun voertuigen de basis binnenrijden.
„Op het eerste voertuig zat een lichte mitrailleur”, vertelt de overlevende. „Het begon te schieten op de tientallen soldaten en officieren die uit de moskee kwamen.” Een tweede voertuig met strijders reed ondertussen naar een eetzaal. Daar openden aanvallers het vuur met granaatwerpers en machinegeweren. Andere strijders bliezen zichzelf op.
Doordat de Talibanstrijders legeruniformen droegen, dacht het leger niet direct aan een terreuraanslag. „We werden aanvankelijk via de radio opgeroepen niet te schieten. Ze dachten dat het een misverstand zou kunnen zijn”’, zei de man. Sommige functionarissen op de basis meenden naar verluidt dat mogelijk ruzie was uitgebroken tussen militairen.
„Toen ze andere soldaten begonnen neer te schieten, begrepen we dat het een terreuraanval was”, vertelde een tweede overlevende vanuit zijn ziekenhuisbed. „De soldaten vielen als zwaluwen die met een shotgun zijn neerschoten.” Hij vertelde dat de aanvallers pas werden uitgeschakeld toen commandotroepen arriveerden uit een ander deel van de basis.
NU 22.04.2017 De aanval van de Taliban op een basis van het Afghaanse leger vrijdag heeft vermoedelijk veel meer slachtoffers geëist dan de autoriteiten aanvankelijk meldden.
Een legerwoordvoerder repte over circa vijftig doden en zeventig gewonden, maar zaterdag meldden Afghaanse legerbronnen dat het dodental tot boven de honderd is opgelopen.
Een Afghaanse militair die anoniem wilde blijven zei zaterdag dat de aanval van de Taliban zeker 140 levens heeft geëist. Andere legerbronnnen zeiden dat het dodental nog hoger ligt.
Ongeveer tien strijders van de Taliban hadden zich verkleed als Afghaanse militairen en vielen vrijdag een moskee in een legerbasis in de noordelijke provincie Balch aan. Daarbij maakten ze gebruik van militaire voertuigen.
Telegraaf 22.04.2017 De aanval van de Taliban op een basis van het Afghaanse leger heeft vermoedelijk veel meer slachtoffers geëist dan de autoriteiten aanvankelijk meldden. Een legerwoordvoerder repte vrijdag van circa vijftig doden en zeventig gewonden, maar zaterdag meldden Afghaanse legerbronnen dat het dodental tot boven de honderd is opgelopen.
Een Afghaanse militair die zijn naam niet wilde prijs geven zei zaterdag dat de aanval van de Taliban zeker 140 levens heeft geëist. Andere legerbronnnen zeiden dat het dodental nog hoger ligt.
Ongeveer tien strijders van de Taliban hadden zich verkleed als Afghaanse militairen en vielen vrijdag een legerbasis in de noordelijke provincie Balch aan. Daarbij maakten ze gebruik van militaire voertuigen.
Trouw 22.04.2017 De Talibanaanval van gisteren op een Noord-Afghaanse legerbasis heeft vermoedelijk veel meer slachtoffers geëist dan de ongeveer vijftig die de autoriteiten aanvankelijk meldden. Er zijn mogelijk zelfs meer dan 140 doden gevallen, wat het tot de dodelijkste aanval op een Afghaanse legerbasis ooit zou maken. Drie Nederlandse militairen bleven ongedeerd.
De grote aanval vond vrijdag aan het begin van de middag plaats in de provincie Balkh, in het noordwesten van Afghanistan, door een groep van tien Talibanstrijders. Volgens een anonieme officier op de basis kwam de groep rond het tijdstip van gebed aanrijden in enkele militaire voertuigen en waren de zwaarbewapende strijders gekleed in Afghaanse legeruniformen. Ze zouden zich bij de bewaakte toegangspoort naar binnen hebben weten te praten.
Twee van de Talibanstrijders bliezen zich vervolgens op in de moskee op het terrein waar veel soldaten aan het bidden waren. Het vuurgevecht dat volgde duurde vijf uur, waarbij volgens het leger zeven strijders gedood werden, en een gevangen is genomen.
Vandaag meldde het Afghaanse ministerie van defensie dat er ‘meer dan honderd doden en gewonden’ zijn gevallen, maar een lokale functionaris in de nabijgelegen stad Mazar-i-Sharif zei dat er zeker 140 doden te betreuren zijn. De Afghaanse officier op de basis schatte zelfs dat het dodental ‘boven de 150 ligt met tientallen gewonden’.
De aangevallen legerbasis wordt onder meer gebruikt als opleidingscentrum, en er waren dan ook veel rekruten aanwezig, wat het hoge aantal doden mede kan verklaren. Ook waren velen van hen op het moment van de aanval aan het bidden in de moskee op het terrein, waarbij zij in de regel hun wapens niet dragen. Mogelijk is de aanval een ‘inside job’ geweest, waarbij de Taliban gebruik hebben gemaakt van handlangers op de basis, zoals al vaker gebeurd is.
In een verklaring stelden de Taliban vandaag dat de aanval een vergelding is voor verschillende recente aanvallen op hoge Talibanleiders in het noorden.
Dodelijkste aanval
Als het hoge aantal slachtoffers wordt bevestigd zou het de dodelijkste aanval ooit op een Afghaanse militaire basis zijn. Bij een aanval door strijders van Islamitische Staat op een militair hospitaal in de hoofdstad Kaboel afgelopen maart, vielen volgens officiële cijfers van de Afghaanse autoriteiten 54 doden.
Bij het vuurgevecht in Balkh zouden geen buitenlandse militairen betrokken zijn geweest, zei een woordvoerder van de door de Navo geleide coalitie in Afghanistan. Op de aangevallen basis zijn wel adviseurs van de Navo gestationeerd die de Afghaanse troepen trainen en bijstaan.
Minister van defensie Jeanine Hennis-Plasschaert was eind deze week nog twee dagen in Afghanistan, waar zij onder meer een bezoek heeft gebracht aan de honderden Nederlandse militairen die deelnemen aan de Navo-missie in dat land. Op het moment van de Talibanaanval had Hennis Afghanistan al verlaten, aldus de woordvoerder.
Veel Nederlandse militairen zijn gestationeerd in Mazar-i-Sharif, volgens een woordvoerder van Defensie ongeveer twintig kilometer ten zuiden van de nu aangevallen Afghaanse legerbasis. Ten tijde van de aanval waren ook drie Nederlandse militairen aanwezig op de basis in Balkh. Ze verbleven op een extra beveiligd deel van die basis, zijn niet in gevaar geweest en hebben ook niet deelgenomen aan gevechten. Na de aanslag hebben de drie militairen, die onderdeel uitmaakten van een medisch team, bijstand verleend.
De Nederlandse militairen werken in het noorden van Afghanistan samen met Duitse militairen en blijven nog tot eind dit jaar. Demissionair minister Hennis zei dat zij persoonlijk voorstander is van verlenging van de missie.
AD 22.04.2017 Het aantal doden dat is gevallen tijdens een aanslag van de Taliban op een legerbasis in Afghanistan is flink opgelopen. Volgens militaire bronnen zijn er zeker 140 doden, en vielen er meer dan 160 gewonden.
De aanslag vond gisteren plaats op een legerbasis in Mazar-e Sharif, in het noorden van Afghanistan. Tien gewapende Talibanstrijders drongen de basis binnen door zich te verkleden als Afghaanse militairen. Ze zouden met een legerauto de verschillende checkpoints zijn gepasseerd.
Eenmaal binnen opende ze het vuur in de moskee waar op dat moment het vrijdaggebed aan de gang was. Ook drongen ze binnen in een kantine waar militairen aan het eten waren.
Over de identiteit van de slachtoffers is nog niet veel bekend. De Afghaanse legerbasis is ook enige tijd het onderkomen geweest van buitenlandse soldaten, onder meer uit Duitsland.
Bomgordel
De aanvallers, die naar verluidt met een man of tien waren, waren allen zwaar bewapend. Een van hen bleek een niet-geëxplodeerde bomgordel te dragen. De militairen op de basis wisten na een urenlang vuurgevecht zeker vijf van de aanvallers uit te schakelen, onder wie de man met de bomgordel. Een van de aanvallers is gevangengenomen.
De aanslag zou een vergelding zijn voor het uit de weg ruimen van enkele Talibanleiders. De Taliban heeft op zijn eigen communicatiekanaal de aanslag opgeëist.
VK 22.04.2017 Meer dan 140 Afghaanse militairen zijn vrijdag gedood bij een aanval van de Taliban op een basis van het regeringsleger in de noordelijke provincie Balkh. Tientallen soldaten raakten gewond. Mogelijk valt het dodental nog hoger uit. Het is de bloedigste terreuraanval op een Afghaanse legerbasis ooit.
Tien Talibanstrijders in legervoertuigen drongen verkleed als regeringssoldaten met een smoes het zwaarbewaakte hoofdkwartier van het 209e Afghaanse legerkorps bij Mazar-e-Sharif binnen en richtten er een bloedbad aan.
De meeste slachtoffers waren ongewapende soldaten die op dat moment de moskee op de basis verlieten of buiten de eetzaal aan hun lunch zaten. Onder de doden was ook een commandant. De Taliban gebruikten granaatwerpers, machinegeweren en op de twee voertuigen gemonteerde mitrailleurs. De Taliban konden volgens getuigen een eerste controlepost passeren door te doen alsof ze gewonde militairen vervoerden. Ze openden pas het vuur toen ze bij een tweede controlepost te horen kregen dat ze hun wapens moesten inleveren. Ze schoten twee bewakers dood, vuurden een granaat af op een derde checkpunt en konden vervolgens de basis binnenrijden.
De reactie kwam traag op gang omdat niemand in de verwarring direct aan een terreuraanslag dacht. ‘We werden aanvankelijk via de radio opgeroepen niet te schieten. Ze dachten dat het een misverstand zou kunnen zijn’, zei een overlevende zaterdag tegen persbureau Reuters. ‘Het was een totale chaos, ik wist niet wat ik moest doen’, aldus een gewond geraakte legerofficier. De aanvallers werden uiteindelijk doodgeschoten door commandotroepen die van elders op de basis kwamen. Twee terroristen brachten zelf hun bomgordels tot ontploffing. Mogelijk is een van de aanvallers gevangen genomen.
Het was een totale chaos, ik wist niet wat ik moest doen, aldus Gewonde legerofficier tegen persbureau Reuters.
Complexe operatie
Hoe hoog het totale aantal slachtoffers is bleef lang onduidelijk. Aanvankelijk ging het om enkele tientallen doden. Zaterdag liep het aantal steeds verder op. Het Afghaanse ministerie van defensie moet een officieel dodental nog bekendmaken, maar heeft al wel bevestigd dat dit boven de 100 ligt.
De Taliban eisten in een e-mail aan enkele media de verantwoordelijkheid voor de aanslag op. Die zou een vergelding voor de recente dood van een aantal Talibanleiders. Vier van de aanvallers zouden in het regeringsleger zijn geïnfiltreerd en zo de basis van binnenuit hebben verkend. De aanval maakt duidelijk dat de Taliban zeer wel in staat zijn tot complexe terreuroperaties. Het 209de legerkorps is gelegerd in het district Dihdadi in de provincie Balkh. Het is de grootste legerbasis in het noorden van Afghanistan. Het korps moet de rust en veiligheid bewaken in het noorden en noordoosten van het land, onder meer in de provincie Kunduz waar recent zwaar is gevochten.
Bij strikte inspecties hadden de aanvallers de hoofdpoort nooit kunnen passeren, aldus Nabestaande van overleden militair.
Familieleden van omgekomen soldaten namen zaterdag hun doodskisten in ontvangst bij de kazernepoort en uitten kritiek op de veiligheidsmaatregelen. ‘Als er strikte inspecties waren geweest, hadden de aanvallers de hoofdpoort nooit kunnen passeren’, zei Jan Agah uit de provincie Jowzjan tegen de BBC. Een neef van Agah werd gedood bij de aanval, een andere raakte gewond.
Bloedige aanslagen zijn geen zeldzaamheid in Afghanistan, waar de Taliban steeds meer terrein winnen naarmate de door de NAVO geleide westerse militaire alliantie zich terugtrekt. In maart kwamen meer dan 50 dokters, verplegers en patiënten om het leven bij een aanval van militanten van Islamitische Staat op een militair ziekenhuis in de hoofdstad Kabul.
Telegraaf 21.04.2017 Door een aanval van de Taliban op een basis van het Afghaanse leger zijn vrijdag zeker vijftig doden gevallen en meer dan 73 mensen gewond geraakt. De militanten bestormden de basis in de noordelijke provincie Balch, aldus een woordvoerder van het Afghaanse leger.
Gevreesd wordt dat het aantal doden oploopt omdat de veiligheidsdiensten het terrein nog onderzoeken. De ongeveer tien aanvallers hadden zich verkleed als Afghaanse soldaten. Eén aanvaller werd vastgenomen, de rest is gedood. De Taliban meldden overigens dat honderd Afghaanse militairen waren gedood.
Volgens een woordvoerder van het Amerikaanse leger vielen de Taliban een moskee en een eetzaal op de basis aan. Er zijn voor zover bekend geen Amerikanen bij de aanval omgekomen.
Telegraaf 21.04.2017 Afghanistan heeft langer buitenlandse militaire hulp nodig. Dat heeft demissionair minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie gezegd tijdens een tweedaags bezoek aan het land. Honderd Nederlandse militairen nemen deel aan de NAVO-missie in Afghanistan.
,,De Afghanen dragen pas sinds 2015 de volledige verantwoordelijkheid voor hun eigen veiligheid, maar daar hebben ze onze hulp nog langer bij nodig”, aldus Hennis vrijdag in een verklaring. Tegen meegereisde Nederlandse media zei ze persoonlijk voorstander te zijn van verlenging van de missie.
Nederland levert al vele jaren een bijdrage aan de missies in Afghanistan, eerder in Uruzgan en Kunduz. Momenteel verblijven de meeste Nederlanders in Mazar-e-Sharif en werken ze daar nauw samen met de Duitsers. Zij blijven daar nog tot eind dit jaar. De Duitsers hechten veel belang aan de Nederlandse bijdrage, aldus Defensie.
NU 21.04.2017 Door een aanval van de Taliban op een basis van het Afghaanse leger zijn vrijdag zeker vijftig doden gevallen en meer dan 73 mensen gewond geraakt.
De militanten bestormden de basis in de noordelijke provincie Balch, aldus een woordvoerder van het Afghaanse leger.
Gevreesd wordt dat het aantal doden oploopt omdat de veiligheidsdiensten het terrein nog onderzoeken. De ongeveer tien aanvallers hadden zich verkleed als Afghaanse soldaten. Eén aanvaller werd vastgenomen, de rest is gedood. De Taliban meldden overigens dat honderd Afghaanse militairen waren gedood.
Volgens een woordvoerder van het Amerikaanse leger vielen de Taliban een moskee en een eetzaal op de basis aan. Er zijn voor zover bekend geen Amerikanen bij de aanval omgekomen.
AD 15.04.2017 De luchtaanval met een Amerikaanse reuzenbom op een schuilplaats van strijders van Islamitische Staat in Afghanistan heeft volgens de lokale autoriteiten aan minstens 94 IS-leden het leven gekost.
De Amerikanen gooiden donderdag de zwaarste niet-nucleaire bom op een ondergronds tunnelcomplex van de Afghaanse IS in een bergachtig grensgebied ten zuidoosten van Kabul.
Onder de slachtoffers van de Amerikaanse luchtaanval waren vier commandanten, zo liet de gouverneur van de provincie Nangarhar vandaag via zijn woordvoerder weten.
Eerder werd gesproken van 36 gedode extremisten. Volgens de Afghaanse regering in Kabul werd door de aanval een belangrijk commandocentrum van IS volledig verwoest. Bij de aanval zouden geen burgerdoden zijn gevallen.
De GBU-43 is de zwaarste conventionele bom in het Amerikaanse arsenaal. Met conventioneel worden wapens bedoeld die geen chemische, biologische of nucleaire lading bevatten. De lading van 8.500 kilogram heeft een explosieve kracht die overeenkomt met 11 ton TNT.
De bijna 10.000 kilo zware bom wordt ook wel de ‘Mother of all Bombs‘ (MOAB) genoemd. Hij is meer dan 9 meter lang. Officieel staat MOAB voor Massive Ordnance Air Blast. De bom is voor het eerst getest in 2003, maar werd nooit eerder ingezet.
NOS 15.04.2017 Het dodental van de Amerikaanse bom-aanval op Afghanistan is opgelopen tot 94, zegt een woordvoerder van de provincie Nangarhar. De Verenigde Staten gooiden daar eergisteren de zwaarste niet-nucleaire bom uit hun arsenaal op.
De Afghanen zeiden aanvankelijk dat er 36 mensen om het leven waren gekomen, maar dat aantal is nu naar boven bijgesteld.
Doelwit van de Amerikanen was een gangenstelsel van terreurgroep Islamitische Staat. Zeker vier leiders van de terroristische organisatie zouden bij het bombardement om het leven zijn gekomen. Het dodental kan nog verder oplopen, omdat de autoriteiten het gebied nog doorzoeken.
Volgens de woordvoerder zijn de doden allen strijders van IS. Waar de Afghanen het aantal van 94 precies op baseren, is overigens onduidelijk.
B-52-bommenwerpers
De bom die werd gebruikt, door de VS ook wel ‘Moeder Aller Bommen’ genoemd, bevat 10 ton aan explosieven. Daarmee is het de zwaarste conventionele bom, maar nog vele malen minder krachtig dan de kleinste nucleaire bom. En in Vietnam dropten Amerikaanse B-52-bommenwerpers bijvoorbeeld ‘bommentapijten’ met tientallen bommen die samen een veel grotere impact hadden.
Stop being weird about the 11-ton MOAB. For some perspective, here is a B-52 starting to drop 81 1,000 pound bombs. pic.twitter.com/lm1DPyYFjs
Elsevier 15.04.2017 De zwaarste niet-nucleaire bom die de Amerikanen in hun bezit hebben, heeft voor meer doden gezorgd dan eerder werd aangenomen. Volgens de lokale autoriteiten in Afghanistan zijn zeker 94 IS-leden om het leven gekomen.
Onder hen waren vier commandanten, zo liet de gouverneur van de provincie Nangarhar zaterdag via zijn woordvoerder weten. De omgeving in het bergachtige gebied ten zuidoosten van de hoofdstad Kabul wordt nog uitgekamd.
‘Geen burgerdoden’
Eerder werd gesproken van 36 gedode extremisten. De aanval verwoestte een belangrijk commandocentrum en schuilplaats van IS volledig, zegt de regering in Kabul. Afghanistan zei gisteren in een verklaring dat er geen burgerdoden zijn gevallen. ‘De aanval werd uitgevoerd in samenwerking met ons en wel zo dat burgers zoveel mogelijk zijn ontzien,’ zegt de regering.
Veel lokale inwoners rond de geraakte grotten in de Nangarhar-provincie zouden reeds zijn gevlucht, uit angst voor de anti-IS-operatie die al enige tijd aan de gang is. Speciale Afghaanse eenheden zijn met de hulp van Amerikaanse luchtsteun dertien dagen geledenbegonnen met operaties tegen IS. ‘IS-doelen zijn geregeld gebombardeerd, maar het bombardement van donderdag is het grootste dat ik ooit zag,’ zegt district-gouverneur Ismail Shinwary.
Zwaarste niet-nucleaire bom
Volgens een woordvoerder van het presidentiële paleis is IS-commandant Siddiq Yar onder de doden. Afghanistan is blij dat de ‘IS-extremisten uit Pakistan’ zijn aangepakt. Ook de Amerikaanse president Donald Trump claimt het succes: ‘Het was een nieuwe succesvolle operatie. Ik ben erg trots op ons leger.’
De GBU-43 is de zwaarste conventionele bom in het Amerikaanse wapenarsenaal. Met conventioneel worden wapens bedoeld die geen chemische, biologische of nucleaire lading bevatten. De bijna 10.000 kilo zware bom wordt ook wel de ‘Mother of all Bombs’ (MOAB) genoemd vanwege de omvang en kracht. Officieel staat MOAB voor Massive Ordnance Air Blast. De bom ontploft in de lucht. De kracht die vrijkomt, richt op de grond grote schade aan: alles binnen een vierkante mijl gaat plat.
NU 14.04.2017 De zware bomaanval van de Verenigde Staten donderdag in Afghanistan heeft aan zeker 36 strijders van Islamitische Staat het leven gekost. De VS gebruikte de zwaarste niet-nucleaire bom die ooit bij een operatie gebruikt is.
Een woordvoerder van het Afghaanse ministerie van Defensie heeft het dodental gemeld en stelt dat er geen burgerslachtoffers zijn gevallen. De Verenigde Staten hebben zelf nog geen informatie gegeven over dodentallen. IS zelf ontkent vrijdagmiddag dat er aan hun kant slachtoffers zijn gevallen.
De VS voerde donderdag gerichte aanvallen uit op een afgelegen gebied in het oosten van Afghanistan. Het doelwit was een tunnelcomplex, bestaande uit grotten en bunkers van IS.
Bij de aanval is de zeer zware GBU-43-bom gebruikt, de zwaarste niet-nucleaire bom in het wapenarsenaal van de VS. De aanval werd uitgevoerd met een Lockheed MC-130-vliegtuig.
President Donald Trump noemde het bombardement het toonbeeld “voor een meer gespierd buitenlandbeleid”. Ook sprak hij van een “zeer succesvolle missie”.
De veiligheidssituatie blijft onzeker in Afghanistan, waar een aantal militante groeperingen probeert grondgebied te claimen. Momenteel zijn er circa 8.400 Amerikaanse militairen actief in het land. Ze voeren speciale anti-terrorismemissies uit of helpen en trainen de Afghaanse strijdkrachten.
NU 14.04.2017 De zware Amerikaanse bomaanval op ondergrondse stellingen van Islamitische Staat in een uithoek van Afghanistan donderdag kan “absoluut” worden gezien als een signaal richting Noord-Korea.
Dat zegt Noord-Korea-deskundige Koen de Ceuster van de Universiteit Leiden tegen NU.nl. “De bom wordt ook wel de ‘bunkerbuster’ genoemd en in Noord-Korea vinden rakettesten ondergronds plaats.”
De Verenigde Staten gebruikten bij de aanval in Afghanistan de zeer zware GBU-43 bom, de zwaarste niet-nucleaire bom in het wapenarsenaal van de VS. Minstens 36 IS-strijders werden daarbij gedood. Het was de eerste keer dat het land dit wapen gebruikte bij een operatie.
De Ceuster verwijt de Amerikanen last te hebben van tunnelvisie en de Amerikaanse president Donald Trump een gebrek aan langetermijnbeleid inzake Noord-Korea.
Marineschepen
De spanningen rond het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma liepen deze week hoog op. Uit bezorgdheid stuurden de Verenigde Staten twee marineschepen, gewapend met Tomahawk-raketten richting het Koreaanse schiereiland.
De VS zou zelfs een preventieve luchtaanval voorbereiden op Noord-Korea. Zodra de Amerikanen ervan overtuigd zijn dat de Noord-Koreanen een nieuwe kernproef gaan uitvoeren, zullen ze toeslaan, meldde de Amerikaanse zender NBC vrijdag op basis van bronnen bij de geheime dienst.
Het Pentagon wilde niet speculeren over mogelijke scenario’s, maar Trump zei wel dat de maat vol is voor wat betreft de provocaties door Noord-Korea.
Spierballengerol
“Dreigen met een aanval lijkt op spierballengerol, al is het zeker niet uitgesloten dat die aanval er daadwerkelijk komt”, stelt De Ceuster. “Dat is de onvoorspelbaarheid van Trump: je weet niet wat er gebeurt.”
Het bewijs daarvoor leverde de Amerikaanse president vorige week al door toestemming te geven voor de luchtaanval op een Syrische luchtmachtbasis uit wraak op een gifgasaanval in dat land. “De consequenties van zijn aanvallen zijn dat de stukken op het schaakbord grondig door elkaar geschud worden, maar met een aanval op Noord-Korea bewandelt de VS onbetreden paden.”
Noord-Korea voerde de afgelopen maanden tot ongenoegen van de rest van de wereld meerdere rakettests uit. Zaterdag begint in het land de viering van de 105e geboortedag van oud-leider Kim II-Sung en Noord-Korea wil tijdens de festiviteiten ook een kernproef uitvoeren. Daarbij stellen experts dat op de testlocatie Punggye-ri, waar eerder al kernproeven werden gehouden, verhoogde activiteit is te zien.
De Ceuster stelt dat er vanuit moet worden gegaan dat die kernproef er komt. “Het regime lokt hiermee een aanval van de VS uit en er zullen zeker sancties volgen, maar als ze het afblazen, geven ze toe aan de internationale druk.”
Het antwoord van de Amerikanen daarop zou kunnen zijn dat zij besluiten om Noord-Korea aan te vallen. “Wat er dan gebeurt weet niemand, dat hangt ook van het doelwit af”, zegt De Ceuster. “Maar als ze overgaan tot militair ingrijpen zal dat buitengewoon destabiliserend werken in de regio. China zal dat te allen tijde willen voorkomen.”
De Ceuster hoopt dat het niet zover komt en dat Trump geleerd heeft van de lessen van de Chinese president Xi Jinping, waarmee de Amerikaanse president vorige week een ontmoeting had. “Xi Jinping weet dat een preventieve daad niet werkt en dat je het probleem Noord-Korea met een aanval niet effectief oplost”, zegt hij. “Bovendien zal een aanval het regime in de kaart spelen. Het bevestigt namelijk wat Noord-Korea al jaren verkondigt: dat het land zich moet wapenen tegen de grote vijand, de VS.”
De Ceuster waarschuwt dat Noord-Korea een aanval door de VS niet aan zich voorbij zal laten gaan. Een eventuele tegenaanval kan volgens hem gericht zijn op militaire doelen van de VS. Over een kernwapen die het vasteland van de VS kan bereiken, beschikt Noord-Korea op dit moment niet. “Het duurt volgens prognoses minimaal nog twee jaar voordat zij daar de technologie voor hebben.”
Maar zelfs als de Noord-Koreanen een kernwapen in handen hebben, is de situatie volgens De Ceuster nog beheersbaar. “Het gevaar is ook wat doen ze met die technologie, verkopen ze die? Noord-Korea is ook een speler op de wapenmarkt.”
De Ceuster hoopt dat de oplossingen alsnog aan de onderhandelingstafel worden gezocht. “Belangrijk hierbij is om te kijken wat de belangen zijn van Noord-Korea. Als je het gevoel van onveiligheid die Noord-Korea voelt wegneemt, is er ook geen reden om een kernwapen te hebben.”
“Het is aan de internationale gemeenschap om een antwoord te vinden. Tot nu toe is de wereld niet in staat gebleken om het raketprogramma van Noord-Korea tegen te houden.”
Telegraaf 14.04.2017 De Amerikanen hebben donderdag voor het eerst een MOAB ingezet. Een militair toestel liet de zogenoemde ’moeder aller bommen’ vallen boven de Afghaanse provincie Nangarhar. Wat is deze bom en wat kan hij aanrichten?
MOAB staat officieel voor Massive Ordnance Air Blast, maar heet onder meer in militaire kringen ook Mother of All Bombs, vanwege de omvang en kracht. De technische benaming is GBU-43/B. De conventionele bom weegt ongeveer 10.000 kilo en wordt doorgaans vervoerd en afgeworpen met een C-130 Hercules.
De ontwikkeling van het projectiel begon in 2002, vooral ter afschrikking van Irak, en het voorjaar daarop volgde een succesvolle test. Het is een aangepaste versie van de Daisy Cutter, een bom die onder meer in de Vietnamoorlog werd gebruikt. Er zouden in elk geval vijftien MOAB’s zijn geproduceerd, op een militaire basis in Florida.
Zijn kracht is veel kleiner dan die van een moderne atoombom. De bom ontploft in de lucht en de kracht die daarbij vrijkomt, richt op de grond de schade aan, zo ongeveer alles binnen een vierkante mijl gaat plat. Volgens Amerikaanse media zijn de Verenigde Staten het enige land dat dergelijke bommen heeft. Wel gaan er geruchten dat ook Rusland over iets soortgelijks beschikt. Die wordt in legerkringen de FOAB genoemd (Father of All Bombs).
Elsevier 14.04.2017 Het Amerikaanse bombardement op stellingen van Islamitische Staat (IS) in Afghanistan is succesvol verlopen. Dat meldt althans het Afghaanse ministerie van Defensie.
Zeker 36 jihadisten zijn donderdag gedood, meldt een woordvoerder volgens de BBC. Afghanistan zegt in een verklaring dat er geen burgerdoden zijn gevallen. ‘De aanval werd uitgevoerd in samenwerking met ons en wel zo dat burgers zoveel mogelijk zijn ontzien,’ zegt de regering.
Veel lokale inwoners rond de geraakte grotten in de Nangarhar-provincie zouden reeds zijn gevlucht, uit angst voor de anti-IS-operatie die al enige tijd aan de gang is. Speciale Afghaanse eenheden zijn met de hulp van Amerikaanse luchtsteun dertien dagen geleden begonnen met operaties tegen IS. ‘IS-doelen zijn geregeld gebombardeerd, maar het bombardement van gisteren is het grootste dat ik ooit zag,’ zegt district-gouverneur Ismail Shinwary.
Volgens een woordvoerder van het presidentiële paleis is IS-commandant Siddiq Yar onder de doden. Afghanistan is blij dat de ‘IS-extremisten uit Pakistan’ zijn aangepakt. Ook de Amerikaanse president Donald Trump claimt het succes: ‘Het was een nieuwe succesvolle operatie. Ik ben erg trots op ons leger.’
Zwaarste niet-nucleaire bom
Niet zo gek. De Amerikanen gooiden de zwaarste niet-nucleaire bom die ze hebben. Het doelwit was een ondergronds complex van de Afghaanse tak van IS in een bergachtig grensgebied ten zuidoosten van Kabul. De bijna 10.000 kilo zware bom wordt ook wel de ‘Mother of all Bombs’ (MOAB) genoemd vanwege de omvang en kracht.
Officieel staat MOAB voor Massive Ordnance Air Blast. De technische benaming is GBU-43/B. De MOAB wordt afgeworpen door een C-130 Hercules. De ontwikkeling van het projectiel begon in 2002, toen ter afschrikking van Saddam Husseins Irak. In het voorjaar erop volgde een succesvolle test. De bom ontploft in de lucht. De kracht die vrijkomt, richt op de grond grote schade aan: alles binnen een vierkante mijl gaat plat.
Er zouden zeker vijftien MOAB’s zijn geproduceerd op een militaire basis in Florida. Volgens Amerikaanse media zijn de Verenigde Staten het enige land dat dergelijke bommen bezit. Wel gaan er geruchten dat Rusland over iets soortgelijks beschikt. Die wordt in legerkringen de FOAB genoemd (Father of All Bombs). Het is de eerste keer dat een MOAB-bom is gebruikt op het slagveld.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 13.04.2017 De Verenigde Staten heeft donderdag de allerzwaarste bom uit haar niet-nucleaire arsenaal ingezet tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS) in Afghanistan. Hierbij zijn zeker 36 IS-strijders gedood. Dat heeft het Afghaanse ministerie van Defensie vrijdag bekendgemaakt.
Volgens het ministerie heeft de aanval in goed overleg plaatsgevonden. Er zijn geen burgers omgekomen. Het is de eerste keer dat de Amerikaanse luchtmacht de ‘moeder aller bommen’ gebruikte. De bom heeft een kracht van 11 ton TNT.
Een bommenwerper wierp de bijna tienduizend kilo zware GBU-43 af op een stelsel van grotten en bunkers van ISIS-K, zoals de Afghaanse tak van IS wordt genoemd.
Het ondergrondse gangenstelsel ligt in de provincie Nangarhar bij de grens met Pakistan. De VS maken zich steeds meer zorgen over het oprukken van de terreurgroep in Afghanistan, waar ze ook al worden geconfronteerd met een opmars van de Taliban.
IS dook begin 2015 op in Afghanistan, in eerste instantie onder de naam Khorasan. Het is de eerste tak van IS buiten de Arabische wereld.
Volgens generaal John Nicholson, de commandant van de internationale troepenmacht in Afghanistan, was de bom bedoeld om het offensief tegen ISIS-K kracht bij te zetten.
Mogelijk was het ook machtsvertoon door de nieuwe regering van president Donald Trump. Die gaf vorige week al het bevel tot een bombardement op een Syrische luchtmachtbasis als vergelding voor de gifgasaanval op Khan Skeikhoun, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen. Eerder zei Trump herhaaldelijk dat hij geen voorstander is van het aanvallen van Syrië.
Alles wat u moet weten over de Amerikaanse luchtaanval in Syrië;
Trump’s wispelturige presidentschap in 3 bedrijven
De NAVO is toch niet achterhaald, China is toch geen wisselkoersmanipulator en Stephen Bannon is toch geen nauwe vriend en meesterstrateeg. In een week tijd is Donald Trump compleet gedraaid.Lees hier wat daarachter zit.Trump pakt Assad aan: zo reageert de wereld
De Verenigde Staten hebben vorige week een militaire basis van het Syrische leger aangevallen, als reactie op de gifgasaanval dinsdag in Khan Sheikhoun, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen. Het is de eerste keer dat de VS het regime van Assad rechtstreeks aanvallen.Volg en lees meer over: VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA
NU 13.04.2017 De Verenigde Staten hebben donderdag een zware luchtaanval uitgevoerd in een afgelegen gebied in Afghanistan. Daarbij is een tunnelcomplex, bestaande uit grotten en bunkers, van Islamitische Staat (IS) geraakt.
De aanval vond plaats in het district Achin in de provincie Nangarhar in de buurt van de grens met Pakistan. Dat bevestigt het Amerikaanse leger.
Bij de aanval uitgevoerd door een Lockheed MC-130 is volgens het Pentagon de zeer zware GBU-43-bom gebruikt, de zwaarste non-nucleaire bom in het wapenarsenaal van de VS. Het is de eerste keer dat het land deze bom bij een militaire actie inzet.
Slachtoffers
Het Amerikaanse leger stelt in een verklaring dat bij de aanval alles gericht is om zoveel mogelijk schade toe te richten aan IS. Ook zeggen de Amerikanen dat het risico op slachtoffers onder militairen van Afghaanse en Amerikaanse strijdkrachten minimaal is en dat er alles aan gedaan is om burgerslachtoffers te voorkomen.
“Nu de verliezen aan de kant van IS zijn toegenomen, gebruiken zij geïmproviseerde bommen, bunkers en tunnels om zich beter te verdedigen”, zegt de Amerikaanse generaal John Nicholson. “Dit is de juiste munitie om deze obstakels te reduceren en het momentum te houden in onze strijd tegen IS”, zo rechtvaardigt hij het gebruik van de GBU-43-bom.
De Amerikaanse president Donald Trump noemde het bombardement het bewijs “voor een meer gespierd buitenlandbeleid”. Ook sprak hij van een “zeer succesvolle missie”.
Over eventuele slachtoffers is nog niets bekend. Ook is nog niet duidelijk hoeveel schade de bom precies heeft aangericht
Luchtaanval VS op IS in Afghanistan
Veiligheid
De veiligheidssituatie blijft precair in Afghanistan, waar een aantal militante groeperingen probeert grondgebied te claimen. Momenteel zijn er circa 8.400 Amerikaanse militairen actief in het land. Ze voeren speciale anti-terrorismemissies uit of helpen en trainen de Afghaanse strijdkrachten.
Het aantal burgerslachtoffers in Afghanistan door Amerikaanse bombardementen is in 2016 sterk gestegen. Vorig jaar viel het hoogste aantal burgerslachtoffers sinds 2009.
Telegraaf 13.04.2017 Het Amerikaanse leger heeft donderdag een enorme bom laten vallen op Afghanistan. De MOAB-bom was gericht op tunnels en personeel van IS in het oosten van het land.
De bom zou om 19.00 uur lokale tijd zijn gedropt in het district Achin, gelegen in de oostelijke provincie Nangarhar. Het is nog niet duidelijk hoe groot de schade is.
MOAB
Het is de eerste keer dat de MOAB-bom (Massive Ordnance Air Blast), is gebruikt, aldus Amerikaanse bronnen. Deze bom is een van de grootste niet-nucleaire bommen, bijnaam ’Mother Of All Bombs (Moeder Van Alle Bommen)’, die de Amerikanen hebben. De GBU-43 werd ontwikkeld tijdens de oorlog in Irak maar was vooralsnog nog nooit ingezet in een gevechtssituatie.
De bom weegt in totaal zo’n 10.000 kilo en kan niet met een normale bommenwerper worden vervoerd. Er is een vrachtvliegtuig nodig om de MOAB te verplaatsen.
’Verdediging versterkt’
Islamitische Staat heeft zijn verdediging in Afghanistan versterkt met ,,geïmproviseerde explosieven, bunkers en tunnels”, aldus de Amerikaanse strijdkrachten in een verklaring die naar Amerikaanse media is gestuurd. De MOAB zou ,,de juiste munitie” zijn om dergelijke obstakels aan te pakken.
De inzet van de bom diende ook om de kans te minimaliseren dat slachtoffers zouden vallen onder Amerikaanse en Afghaanse militairen die actief zijn in het gebied. De VS benadrukken al het mogelijke te hebben gedaan om burgerslachtoffers te voorkomen.
Elsevier 13.04.2017 Een primeur voor de Amerikanen in de strijd tegen terreurbeweging Islamitische Staat (IS). Voor het eerst hebben de Verenigde Staten een zogenoemde MOAB-bom ingezet tegen de terroristen.
Het gebeurde in de Afghaanse provincie Nangarhar. Daar liet een Amerikaans militair toesten de zogenoemde ‘moeder van alle bommen’ vallen.
Grootste niet-nucleaire bom
Het gaat om een ‘Massive Ordnance Air Blast’ (MOAB, in de volksmond ook welMother of all Bombs genoemd). Het is een van de zwaarste niet-nucleaire explosief in het Amerikaanse arsenaal, en de kracht ervan wordt soms vergeleken met een kleine nucleaire bom. Volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie is de bom nog niet eerder gebruikt in een gevechtssituatie.
De aanval van donderdag was gericht op Afghaanse grotten die zouden worden gebruikt door IS. Volgens Amerikaanse militairen heeft IS zijn verdediging in Afghanistan versterkt met ‘geïmproviseerde explosieven, bunkers en tunnels’, meldt het Amerikaanse ministerie in een verklaring. De MOAB zou de ‘juiste munitie’ zijn om dit type obstakels aan te pakken.
Minimaliseren militaire slachtoffers
De bom zou ook zijn ingezet om de kans dat slachtoffers zouden vallen onder Amerikaanse en Afghaanse militairen die in het gebied actief zijn te minimaliseren. Ook zou volgens de Amerikaanse regering er alles aan zijn gedaan om burgerslachtoffers te voorkomen.
Het Amerikaanse leger schatte vorig jaar dat er ongeveer 1.000 tot 3.000 leden van IS actief zijn in Afghanistan. Vaak zijn het overlopers die eerder bij de Taliban hoorden. Er is voorlasnog geen informatie over het effect van de bom van donderdag.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 30.03.2017 Diverse medewerkers van de Amerikaanse ambassade in Afghanistan zijn de wacht aangezegd vanwege drugsgebruik en -handel. Het gaat vooral om Amerikaanse staatsburgers. Juist de VS steken veel geld in het antidrugsprogramma in het land.
De ambassade in Kabul was op onderzoek uitgegaan nadat een van de personeelsleden ‘verward en op het oog onder invloed’ rondliep. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigde dat zes mensen op straat zijn gezet, maar ontkende berichten dat het om 22 medewerkers zou gaan.
De VS hebben volgens opgaven van de Senaat sinds 2012 rond 8,5 miljard euro gestoken in projecten tegen drugs. Afghanistan is de grootste producent van opium in de wereld. Opium is de grondstof voor heroïne.
Telegraaf 26.03.2017 De Verenigde Staten hebben bij een luchtaanval in Afghanistan een bekende terroristenleider van al-Qaeda gedood. Dat meldt het Pentagon zaterdag (lokale tijd) in een verklaring.
De aanval zou plaats hebben gevonden op 19 maart en daarbij zou Qari Yasin zijn omgekomen. ,,De dood van Yasin is het bewijs dat terroristen die de islam zwartmaken en zich doelbewust richten op onschuldige mensen niet zullen ontkomen aan gerechtigheid”, zei Jim Mattis, de Amerikaanse minister van Defensie.
De bekende al-Qaeda-militant is verantwoordelijk voor de dood van tientallen mensen waaronder twee Amerikaanse soldaten, bij een bomaanslag in een hotel in de Pakistaanse stad Islamabad in 2008. Bovendien zou hij een rol hebben gespeeld bij de dodelijke aanslag op een bus van het nationale cricketteam van Sri Lanka in 2009. De spelers en begeleiders werden beschoten toen zij in een bus met politiebegeleiding op weg waren naar de Pakistaanse stad Lahore. Door de aanslag kwamen zes agenten en de chauffeur van het voertuig met scheidsrechters om het leven.
NU 26.03.2017 De Verenigde Staten hebben bij een luchtaanval in Afghanistan een bekende terroristenleider van al-Qaeda gedood. Dat meldt het Pentagon zaterdag (lokale tijd) in een verklaring.
De aanval zou plaats hebben gevonden op 19 maart en daarbij zou Qari Yasin zijn omgekomen. “De dood van Yasin is het bewijs dat terroristen die de islam zwartmaken en zich doelbewust richten op onschuldige mensen niet zullen ontkomen aan gerechtigheid”, zei Jim Mattis, de Amerikaanse minister van Defensie.
De bekende al-Qaeda-militant is verantwoordelijk voor de dood van tientallen mensen waaronder twee Amerikaanse soldaten, bij een bomaanslag in een hotel in de Pakistaanse stad Islamabad in 2008.
Bovendien zou hij een rol hebben gespeeld bij de dodelijke aanslag op een bus van het nationale cricketteam van Sri Lanka in 2009. De spelers en begeleiders werden beschoten toen zij in een bus met politiebegeleiding op weg waren naar de Pakistaanse stad Lahore. Door de aanslag kwamen zes agenten en de chauffeur van het voertuig met scheidsrechters om het leven.
AD 25.03.2017 Zeven maanden na een bloedige aanval van de Taliban heeft de Amerikaanse Universiteit in de Afghaanse hoofdstad Kabul de deuren heropend. De ‘oriëntatiedagen’ zijn begonnen en het reguliere onderwijs gaat dinsdag weer van start, deelde de leiding van de instelling vandaag mee.
In augustus 2016 drongen twee zwaarbewapende Taliban de universiteit binnen, nadat een derde met een bomauto een opening had geforceerd. Pas na tien uur wisten veiligheidstroepen de indringers uit te schakelen. Zestien mensen werden gedood: studenten, docenten en veiligheidstroepen. Ook raakten 53 mensen gewond.
NU 09.03.2017 Het dodental door de aanval van IS-leden op het legerziekenhuis in de Afghaanse hoofdstad Kabul is opgelopen tot 49.
Ook raakten 76 mensen gewond, van wie er donderdag nog tien in kritieke toestand verkeerden. Dat heeft het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid meegedeeld.
De aanval werd uitgevoerd door vijf IS-aanhangers, die allen zijn omgekomen. Islamitische Staat publiceerde in de loop van de nacht hun namen met foto’s.
Zij openden de aanval woensdag om 09.00 lokale tijd. Een blies zichzelf op bij de ingang, waarna de anderen binnendrongen, op artsen en patiënten begonnen te schieten en handgranaten gooiden. Het duurde zeven uur voordat speciale eenheden de laatste aanvaller wisten uit te schakelen.
Het vierhonderd bedden tellende Sardar Mohammed Daud Khan-ziekenhuis in het centrum van Kabul is het grootste en best uitgeruste legerhospitaal in Afghanistan. Behalve militairen en politieagenten worden ook hun gezinsleden daar behandeld.
Telegraaf 09.03.2017 Het dodental door de aanval van IS-leden op het legerziekenhuis in de Afghaanse hoofdstad Kabul is opgelopen tot 49. Ook raakten 76 mensen gewond, van wie er donderdag nog tien in kritieke toestand verkeerden. Dat heeft het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid meegedeeld.
De aanval werd uitgevoerd door vijf IS-aanhangers, die allen zijn omgekomen. Islamitische Staat publiceerde in de loop van de nacht hun namen met foto’s.
Zij openden de aanval woensdag om 09.00 lokale tijd. Een blies zichzelf op bij de ingang, waarna de anderen binnendrongen, op artsen en patiënten begonnen te schieten en handgranaten gooiden. Het duurde zeven uur voordat speciale eenheden de laatste aanvaller wisten uit te schakelen.
Het vierhonderd bedden tellende Sardar Mohammed Daud Khan-ziekenhuis in het centrum van Kabul is het grootste en best uitgeruste legerhospitaal in Afghanistan. Behalve militairen en politieagenten worden ook hun gezinsleden daar behandeld.
VK 08.03.2017 Jihadisten in witte doktersjassen met automatische geweren hebben woensdag een militair ziekenhuis in de Afghaanse hoofdstad Kabul bestormd. Bij de aanval zijn 49 doden en vijftig gewonden gevallen.
De jihadisten verschansten zich op de bovenste verdieping en openden het vuur. Artsen en patiënten verstopten zich onder bedden of klommen door de ramen op richels aan de gevels.
De aanval begon gisterochtend rond 9 uur plaatselijke tijd en werd vrijwel meteen opgeëist door de Afghaanse onderafdeling van Islamitische Staat (IS). Het doelwit, het Sardar Mohammad Daud Khan-ziekenhuis, is met vierhonderd bedden het grootste militaire ziekenhuis van Afghanistan, en ligt midden in de zwaarbewaakte diplomatieke wijk van Kabul.
De aanval laat zien hoe precair de veiligheidssituatie in Afghanistan is geworden sinds de door de VS geleide westerse alliantie vanaf eind 2014 haar militaire inzet heeft afgebouwd. Groepen als IS en de Taliban zijn in staat tot grote aanslagen in het hart van Kabul. Mede daarom vroeg de Amerikaanse bevelhebber in het land, generaal John Nicholson, onlangs om duizenden extra militairen.
Zelfmoordcommando’s
Het plaatselijke filiaal van IS (IS Khorasan Province) strijdt zowel tegen de regering in Kabul als tegen de Taliban
Bij de aanval van woensdag waren volgens het Afghaanse ministerie van Defensie vier jihadisten betrokken, twee zelfmoordcommando’s die hun bomgordel lieten ontploffen toen ze in het ziekenhuis waren, en twee schutters die door veiligheidstroepen werden gedood. Volgens door Reuters geciteerde getuigen waren de schutters al binnen toen de eerste bom rond 9 uur afging.
Afghaanse veiligheidstroepen kwamen snel in actie. Het ziekenhuiscomplex werd direct hermetisch afgesloten. Vanuit helikopters die boven het complex hingen lieten commando’s zich op het dak zakken om daarna schietend etage na etage schoon te vegen. De hele operatie duurde uren. Halverwege de middag waren alle aanvallers dood en werd het sein veilig gegeven.
De overlevenden prezen zich gelukkig, zoals Zia Zabuli, opgenomen vanwege een beenwond. Toen hij en drie medepatiënten een van de schutters zagen naderen, verstopten ze zich in een kamer en schoven bedden en stoelen voor de deur, zei Zabuli na afloop tegen Reuters. Vanuit hun schuilplaats hoorden ze de explosies en schotenwisselingen. ‘We hielden ons muisstil en baden.’
De aanval werd opgeëist door IS via zijn persbureau Amaq. Het plaatselijke filiaal van IS (IS Khorasan Province) strijdt zowel tegen de regering in Kabul als tegen de Taliban. In militaire zin marginaal, met slechts een klein gebiedje ten oosten van Kabul in vaste handen, is de beweging afgelopen twee jaar wel in staat gebleken tot het plegen van grote en complexe aanslagen.
Een aanval op een ziekenhuis is een aanval op heel Afghanistan, aldus Afghaanse president Ashraf Ghani.
Veel sterker dan IS zijn de Taliban, die sinds ze in 2001 door de Amerikanen werden verslagen weer in opmars zijn. De Taliban willen de westerse troepen en de door het Westen gesteunde regering weg hebben en de islamitische wet herstellen. Ook de Taliban plegen aanslagen (vorige week nog een dubbelaanslag op bureaus van de politie en de inlichtingendienst – met tientallen doden), maar woensdag ontkenden ze direct elke betrokkenheid.
De aanval werd gisteren van alle kanten veroordeeld. In zijn toespraak vanwege Internationale Vrouwendag zei de Afghaanse president Ashraf Ghani: ‘In alle godsdiensten wordt een ziekenhuis gezien als een onaantastbare plek. Een aanval op een ziekenhuis is een aanval op heel Afghanistan.’
De VN-missie in Afghanistan sprak van een oorlogsmisdaad. Humanitair coördinator Adele Khodr riep alle strijdende partijen in Afghanistan op ziekenhuizen, artsen en patiënten te respecteren. Volgens haar waren er afgelopen jaar 41 aanvallen op ziekenhuizen en medisch personeel.
NU 08.03.2017 Bij een aanslag op een militair ziekenhuis in Kabul zijn zeker dertig doden en meer dan vijftig gewonden gevallen. Drie gewapende mannen vielen woensdag het ziekenhuis binnen en namen het personeel en patiënten onder vuur.
Aan het begin van de middag (lokale tijd) blies een man zichzelf op bij het ziekenhuis. Daarna vielen gewapende mannen gekleed in doktersjassen de ziekenzalen binnen en schoten om zich heen. Terreurbeweging Islamitische Staat (IS) heeft de aanslag opgeëist.
Afghaanse veiligheidstroepen omsingelden het ziekenhuis en namen de aanvallers onder vuur. Mogelijk blies een tweede aanvaller zichzelf op. De mannen hadden automatische wapens en handgranaten.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie wordt nog steeds “hevig gevochten” rondom het ziekenhuis. Zeker een aanvaller zou zijn gedood. Ook kwam een Afghaanse militair om het leven en raakten drie anderen gewond. Twee aanvallers zouden nog in het gebouw aanwezig zijn.
President Ashraf Ghani maakte in een toespraak in verband met Internationale Vrouwendag melding van “een terroristische aanslag die de menselijke waarden vertrapt”.
Taliban
Het Sardar Mohammad Daud Khan ziekenhuis telt vierhonderd bedden. De patiënten zijn voornamelijk Afghaanse militairen. Het gebouw ligt in een internationale wijk in Kabul waar onder meer de Amerikaanse ambassade is gevestigd.
In tegenstelling tot eerder berichten, is de aanslag niet het werk van de Taliban. Die groepering pleegt geregeld aanslagen in Afghanistan. Vorige week vielen bij een aanval op een politiebureau nog tientallen gewonden.
Telegraaf 08.03.2017 Door een aanval op een militair ziekenhuis in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn woensdag zeker dertig doden gevallen. De aanval begon woensdagochtend vroeg en werd uitgevoerd door gewapende mannen die waren verkleed als medisch personeel. Terreurgroep Islamitische Staat heeft de aanval opgeëist.
De Afghaanse veiligheidstroepen hadden uren nodig om het hospitaal weer in handen te krijgen. Na de gevechten bleek dat er tientallen doden waren gevallen. Aanvankelijk meldden lokale autoriteiten drie tot zes doden.
Aan het begin van de aanval blies een zelfmoordenaar zich op bij de achteringang van het Sardar Mohammad Daud Khan met ongeveer vierhonderd bedden. Daarna drongen drie zwaarbewapende terroristen het complex binnen. De aanvallers zijn gedood.
Telegraaf 25.02.2017 Talibanstrijders hebben een raket afgevuurd op een schoolklas in het oosten van Afghanistan. Volgens de gouverneur van Laghman, de provincie waar dat gebeurde, kwamen twee scholieren om het leven.
Zeven andere kinderen raakten gewond. De Taliban hebben geen commentaar gegeven op de aanval.
AD 21.02.2017 Een Nederlandse soldaat van de landmacht is in Afghanistan lichtgewond geraakt toen het pistool van zijn collega per ongeluk afging. Dat meldde het ministerie van Defensie vandaag. De marechaussee onderzoekt de oorzaak van het incident met de semi-automatische Glock 17.
Het gebeurde eerder deze week op de Nederlandse basis in Mazar-e-Sharif. De soldaat is ter plekke behandeld en was zelf in staat om zijn familie te informeren. De Koninklijke Marechaussee doet onderzoek naar de toedracht, volgens Defensie.
Ongeveer honderd Nederlanders zijn in Afghanistan voor de NAVO-missie Resolute Support. De Nederlanders adviseren en trainen sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie. De missie duurt nog tot eind dit jaar.
Telegraaf 19.02.2017 Een vooraanstaande commandant van al-Qaeda, Qari Saifullah Akhtar, is gedood bij een actie van de Afghaanse inlichtingendienst NDS. Daarbij kwam ook een al-Qaedastrijder om, meldde de NDS zondag.
Qari Saifullah Akhtar had de leiding over 30.000 Pakistaanse strijders tot het einde van het bewind van de Taliban in Afghanistan in 2001.
Akhtar werd eerder meerdere keren opgepakt in Pakistan, maar weer vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs. Hij zou betrokken zijn geweest bij een dubbele zelfmoordaanslag in 2007 op oud-premier Benazir Bhutto. Zij overleefde de aanslag, maar 139 mensen kwamen om. Twee maanden later tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Rawalpindi kwam Bhutto alsnog om het leven door een bomaanslag.
AD 19.02.2017 Een vooraanstaande commandant van al-Qaeda, Qari Saifullah Akhtar, is gedood bij een actie van de Afghaanse inlichtingendienst NDS. Daarbij kwam ook een al-Qaedastrijder om.
Dat meldde de NDS vandaag. Qari Saifullah Akhtar had de leiding over 30.000 Pakistaanse strijders tot het einde van het bewind van de Taliban in Afghanistan in 2001.
Akhtar werd eerder meerdere keren opgepakt in Pakistan, maar weer vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs. Hij zou betrokken zijn geweest bij een dubbele zelfmoordaanslag in 2007 op oud-premier Benazir Bhutto. Zij overleefde de aanslag, maar 139 mensen kwamen om. Twee maanden later tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Rawalpindi kwam Bhutto alsnog om het leven door een bomaanslag.
AD 12.02.2017 Zeker achttien burgers zijn afgelopen week om het leven gekomen bij luchtaanvallen in de Afghaanse provincie Helmand. Het gaat vooral om vrouwen en kinderen, concludeerden onderzoekers van de Verenigde Naties.
Amerikaanse legerfunctionarissen stelden dat hun toestellen vorige week zo’n dertig bombardementen hebben uitgevoerd in de provincie. Een woordvoerder van de internationale coalitie in land zei dat de beschuldigingen worden onderzocht.
Volgens de VN zijn de aanvallen uitgevoerd door ‘internationale strijdkrachten’, maar volgens legerbronnen waren alleen Amerikaanse toestellen betrokken bij recente bombardementen. De VN roepen strijdende partijen op alle mogelijke maatregelen te nemen om burgers te beschermen.
De nabestaanden van de slachtoffers in het ziekenhuis in Lashkar Gah eisen een verklaring. ,,Hoe kunnen vrouwen en kinderen Taliban zijn?”, vroeg een man zich af. Hij stelde dat elf mensen omkwamen toen het huis van zijn broer donderdag werd gebombardeerd.
NU 11.02.2017 Zeker zeven mensen zijn om het leven gekomen door een zelfmoordaanslag bij een bank in de Afghaanse stad Lashkar Gah. De aanslagpleger liet zijn auto volgens de autoriteiten ontploffen naast een voertuig van het Afghaanse leger.
De wagen van de dader was volgeladen met explosieven, zei een woordvoerder van de gouverneur van de provincie Helmand. De terrorist sloeg toe toen Afghaanse militairen hun soldij kwamen ophalen. Door de explosie kwamen zeker vier burgers en drie militairen om het leven. Ook raakten twintig mensen gewond.
De Taliban zijn vermoedelijk verantwoordelijk voor de aanslag. De beweging noemde de dader op Twitter een martelaar en beweerde dat 39 soldaten verwondingen hebben opgelopen of zijn gedood. De extremisten komen na een aanslag doorgaans met hogere slachtofferaantallen dan de autoriteiten.
In Helmand zijn honderden buitenlandse militairen aanwezig om namens de NAVO hun Afghaanse collega’s te trainen en begeleiden.
AD 11.02.2017 Zeker zeven mensen zijn om het leven gekomen door een zelfmoordaanslag bij een bank in de Afghaanse stad Lashkar Gah. De aanslagpleger liet zijn auto volgens de autoriteiten ontploffen naast een voertuig van het Afghaanse leger.
Volgens een woordvoerder van de gouverneur van de provincie Helmand was de wagen van de dader volgeladen met explosieven. De terrorist sloeg toe toen Afghaanse militairen hun soldij kwamen ophalen. Door de explosie kwamen zeker vier burgers en drie militairen om het leven. Ook raakten twintig mensen gewond.
Taliban
Vermoedelijk zijn de Taliban verantwoordelijk voor de aanslag. De beweging noemde de dader op Twitter een martelaar en beweerde dat 39 soldaten verwondingen hebben opgelopen of zijn gedood. De extremisten komen na een aanslag doorgaans met hogere slachtofferaantallen dan de autoriteiten.
In Helmand zijn honderden buitenlandse militairen aanwezig om namens de NAVO hun Afghaanse collega’s te trainen en begeleiden.
NU 11.02.2017 Een Nederlands echtpaar dat een aanslag van de Taliban overleefde tijdens een reis door Afghanistan overweegt het Britse reisbureau waarbij zij hun reis boekten voor de rechter te slepen.
De man (73) jaar oud en de vrouw (70) reisden in augustus met een busje met acht andere toeristen door het noordwesten van Afghanistan toen zij werden beschoten door een antitankwapen, meldt de Volkskrant zaterdag.
Het is de eerste keer dat het echtpaar naar buiten treedt met het verhaal van de aanslag. Eerder was nog niet bekend dat onder de mensen die de aanslag meemaakten ook Nederlanders zaten, meldt de krant.
Omdat het projectiel uiteindelijk het rechtervoorwiel raakte, raakte niemand in de bus zwaargewond. De Nederlandse vrouw werd door zo’n twintig granaatscherven getroffen. De schade werd niet door verzekeraars vergoed omdat die meestal bij aanslagen niet uitkeren.
Aangeklaagd
Een Britse reiziger die de aanslag ook meemaakte heeft het Engelse Hinterland Travel nu aangeklaagd. De rechtszaak vindt op 21 februari plaats in Engeland. Het Nederlandse echtpaar zegt ook een rechtszaak te overwegen als de Britse toerist in het gelijk gesteld wordt.
Het echtpaar treedt pas nu naar buiten met hun verhaal omdat zij andere Nederlanders willen waarschuwen om niet naar Afghanistan toe te gaan, zeggen zij in de Volkskrant.
Ze sloegen het negatieve reisadvies dat de Nederlandse staat voor het land heeft afgegeven in de wind en lieten zich overtuigen door de Engelse reisorganisatie om toch door onveilig gebied te reizen, zeggen ze.
Telegraaf 11.02.2017 De Nederlanders Ria en Dick van Santen hebben vorig jaar augustus in Afghanistan een aanslag door de Taliban overleefd. Het busje waarin ze met andere toeristen zaten werd geraakt door een granaat. Ria kreeg twintig granaatscherven in haar been. Het busje brandde uit.
Het echtpaar doet zijn verhaal in de Volkskrant van zaterdag. Hoewel voor het door islamitisch geweld geteisterde Afghanistan een negatief reisadvies geldt, zeggen Ria en Dick dat ze zich lieten overtuigen door de Engelse reisorganisatie Hinterland Travel om toch op reis te gaan. „Afghanistan is een extreem mooi land. Maar niemand moet erheen”, zegt Ria van Santen in de krant.
De Nederlanders schatten de schade die ze hebben geleden door alle ellende op zo’n 20.000 euro. Hun verzekering betaalt niet uit in gevallen van molest en oorlog. Ze willen een deel van de schade verhalen op Hinterland. Of dat gaat lukken is afhankelijk van een zaak die een Britse toerist heeft aangespannen. Die dient op 21 februari in Engeland.
AD 11.02.2017 De Nederlanders Ria en Dick van Santen hebben vorig jaar augustus in Afghanistan een aanslag door de Taliban overleefd. Het busje waarin ze met andere toeristen zaten werd geraakt door een granaat. Ria kreeg twintig granaatscherven in haar been. Het busje brandde uit.
Afghanistan is een extreem mooi land. Maar niemand moet erheen, aldus Ria van Santen.
Het echtpaar doet zijn verhaal in de Volkskrant van vandaag. Hoewel voor het door islamitisch geweld geteisterde Afghanistan een negatief reisadvies geldt, zeggen Ria (70) en Dick (73) dat ze zich lieten overtuigen door de Engelse reisorganisatie Hinterland Travel om toch op reis te gaan.
De geschrokken landgenoten, beiden ervaren reizigers, willen anderen waarschuwen. ‘Afghanistan is een extreem mooi land. Maar niemand moet erheen”, zegt Ria van Santen in de krant. Hun busje, waarin naast de chauffeur nog acht andere toeristen zaten, werd bij het rechtervoorwiel geraakt door een antitankwapen. Bij het voorval vielen slechts zes lichtgewonden.
Reisadvies
Militairen die het konvooi moesten beveiligen openden het vuur op de Taliban, waarna de gewonden in een lokaal ziekenhuis werden behandeld. De reizigers werden per helikopter en vliegtuigen naar de hoofdstad Kaboel teruggevlogen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt niet te kunnen beginnen tegen Nederlanders die, tegen het advies in, toch naar Afghanistan willen reizen. ,,Ons reisadvies is, zoals het woord aangeeft, een advies.”
De Nederlanders schatten de schade die ze hebben geleden door alle ellende op zo’n 20.000 euro. Hun verzekering betaalt niet uit in gevallen van molest en oorlog. Ze willen een deel van de schade verhalen op Hinterland. Of dat gaat lukken is afhankelijk van een zaak die een Britse toerist heeft aangespannen. Die dient op 21 februari in Engeland.
VK 10.02.2017 Een Nederlands echtpaar van 70 en 73 jaar heeft vorig jaar augustus in Afghanistan een aanslag door de Taliban overleefd. Het busje waarin ze met acht andere toeristen en een chauffeur zaten, werd in het noordwesten van het land beschoten met een antitankwapen. Omdat de granaat het rechtervoorwiel raakte, vielen er slechts zes lichtgewonden.
Tot nog toe was alleen bekend dat Britten, Amerikanen en een Duitser de aanslag hadden meegemaakt. Ria van Santen (70) werd in haar been getroffen door zo’n twintig granaatscherven, zo vertellen zij en haar man aan de Volkskrant.
Afghanistan is een extreem mooi land. Maar niemand moet erheen, aldus zegt Ria van Santen.
De twee ervaren reizigers treden met hun verhaal naar buiten om landgenoten te waarschuwen. Ze hebben er spijt van dat ze het negatieve reisadvies in de wind sloegen en zich lieten overtuigen door een Engelse reisorganisatie. ‘Afghanistan is een extreem mooi land. Maar niemand moet erheen’, zegt Ria van Santen.
Na een vuurgevecht tussen de Taliban en de militairen die het konvooi moesten beschermen, werden de toeristen in een lokaal ziekenhuis aan hun verwondingen behandeld. Met helikopters en vliegtuigen zijn ze teruggebracht naar Kabul, waarna Dick en Ria van Santen vervroegd terugkeerden op Schiphol. De 20 duizend euro schade die ze hebben geleden, kunnen ze nergens verhalen: verzekeringen keren niet uit bij molest, al zijn speciale dekkingen bij sommige afsluitbaar.
Ministeries adviseren niet voor niets om niet naar Afghanistan te gaan. Maar ik dwing niemand om erheen te reizen, aldus Geoff Hann, de 79-jarige eigenaar van de reisorganisatie.
De Nederlanders verwijten de eigenaar van het Engelse Hinterland Travel dat hij hen over land heeft vervoerd door Chesht-e Sharif, een regio waar de Taliban actief is. Ze overwegen een rechtszaak aan te spannen tegen Hinderland om zo de helft van hun reissom op te eisen. Hun beslissing is afhankelijk van de uitslag in een zaak van een Engelse reiziger die net als zij de aanslag meemaakte. Die zaak dient op 21 februari in Engeland.
Geoff Hann, de 79-jarige eigenaar van de reisorganisatie, ziet de uitkomst met vertrouwen tegemoet. ‘Ministeries adviseren niet voor niets om niet naar Afghanistan te gaan. Maar ik dwing niemand om erheen te reizen.’ Hinterland biedt in juli precies dezelfde reis aan die de tien toeristen vorig jaar bijna fataal werd, al kan de route volgens Hann worden aangepast als de veiligheidssituatie daarom vraagt.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken raadt reizen naar heel Afghanistan af, maar kan niets beginnen tegen landgenoten die er toch heen willen: ‘Ons reisadvies is – het woord zegt het al – een advies.’
NU 10.02.2017 Luchtaanvallen van de Verenigde Staten op Talibanstrijders in de Afghaanse provincie Helmand hebben veel burgerslachtoffers geëist. Dat zeggen de Afghaanse autoriteiten vrijdag. De luchtaanvallen hadden in de nacht van donderdag op vrijdag plaats.
Volgens een stamoudste in de gemeente Sangin kwamen bij de bombardementen zeker 19 mensen om het leven. Nog eens 20 mensen liepen verwondingen op. De gemeenteraad sprak zelfs van 23 doden. Het was de autoriteiten niet bekend of er Talibanstrijders onder de slachtoffers waren. De Taliban zelf maakte ook melding van slachtoffers. Volgens hen vonden 22 vrouwen en 3 mannen de dood.
De Amerikaanse generaal Charles Cleveland liet weten dat hij op de hoogte is. “We nemen de situatie zeer ernstig en we onderzoeken de kwesties met onze Afghaanse partners.”
Het aantal burgerslachtoffers in Afghanistan door Amerikaanse bombardementen is in 2016 sterk gestegen. Vorig jaar viel het hoogste aantal burgerslachtoffers sinds 2009.
Telegraaf 10.02.2017 Luchtaanvallen van de Verenigde Staten op Talibanstrijders in de Afghaanse provincie Helmand hebben veel burgerslachtoffers geëist. Dat zeggen de Afghaanse autoriteiten vrijdag. De luchtaanvallen hadden in de nacht van donderdag op vrijdag plaats.
Volgens een stamoudste in de gemeente Sangin kwamen bij de bombardementen zeker 19 mensen om het leven. Nog eens 20 mensen liepen verwondingen op. De gemeenteraad sprak zelfs van 23 doden. Het was de autoriteiten niet bekend of er Talibanstrijders onder de slachtoffers waren. De Taliban zelf maakte ook melding van slachtoffers. Volgens hen vonden 22 vrouwen en 3 mannen de dood.
De Amerikaanse generaal Charles Cleveland liet weten dat hij op de hoogte is. ,,We nemen de situatie zeer ernstig en we onderzoeken de kwesties met onze Afghaanse partners.”
Het aantal burgerslachtoffers in Afghanistan door Amerikaanse bombardementen is in 2016 sterk gestegen. Vorig jaar viel het hoogste aantal burgerslachtoffers sinds 2009.
Trouw 09.02.2017 Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) stopt tijdelijk met zijn werk in Afghanistan. Dat heeft directeur Dominik Stillhart laten weten. Het ICRC besloot de hulpverlening op te schorten vanwege een moordaanslag op acht medewerkers, van wie er zeker zes werden gedood.
“Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd”, zei ICRC-directeur Stillhart gisteravond in Genève. Het ICRC sprak van de ‘zwaarste aanval op ons’ in twintig jaar tijd.
De hulpverlening ligt zeker tot volgende week dinsdag stil en mogelijk langer, aldus woordvoerder Thomas Glass vandaag. “We zijn niet van plan om Afghanistan te verlaten, maar we moeten een dialoog met alle partijen in het conflict hebben over de veiligheid van onze staf.”
Zeker zes Afghaanse medewerkers van het Internationale Rode Kruis werden woensdag vermoord in de noordwestelijke Afghaanse provincie Jowzjan. Twee hulpverleners worden nog vermist, eveneens Afghaanse burgers. De moord is vermoedelijk gepleegd door terroristen van Islamitische Staat, zeggen de autoriteiten.
Het team van acht medewerkers, onder wie drie chauffeurs, was met hulpgoederen op weg naar de streek ten zuiden van de stad Shibergan. Daar is de nood hoog door sneeuwstormen. Het afgelopen weekend is in sommige delen van Afghanistan twee meter sneeuw gevallen.
“Deze mensen deden alleen maar hun plicht en probeerden onbaatzuchtig de lokale gemeenschap te helpen en te ondersteunen”, zei ICRC-voorzitter Peter Maurer.
Bij het Orthpedisch Centrum van het ICRC in Kaboel hangt de vlag halfstok na de moord op zeker zes medewerkers.
Het hulpprogramma in Afghanistan is wereldwijd het op drie na grootste van het Internationale Rode Kruis. De organisatie zorgt voor hulpgoederen en schoon drinkwater, maar onder meer ook voor het vervoer van zwaargewonden in Afghanistan. Al deze hulp ligt nu voorlopig stil. Alleen de zeven orthopedische centra die het ICRC in Afghanistan heeft blijven open, aldus een woordvoerster.
Het Rode Kruis zegt in Afghanistan steeds vaker het doelwit te worden van geweld en aanslagen. Vorig jaar werd onder meer een ziekenhuis in de zuidelijke stad Kandahar aangevallen en in december werd een hulpverlener van de hulporganisatie ontvoerd, die een maand later weer werd vrijgelaten.
De lokale autoriteiten vermoeden dat de aanslag in Jowzjan is gepleegd door strijders van Islamitische Staat. “IS is heel actief in dat gebied”, zei de provinciale gouverneur Lotfullah Azizi. De Taliban hebben verzekerd dat zij er niet achter zitten. De terreurbeweging stelde zelfs ‘alles te zullen doen om de daders te vinden’.
Duizenden IS-strijders
Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd, aldus ICRC-directeur Domink Stillhart.
Terreurgroep Islamitische Staat vestigde zich in 2014 in Afghanistan. Ze heeft haar basis in een handjevol provincies in het oosten van het land, maar duikt regelmatig ook in andere provincies op. De tak van IS die in Afghanistan en Pakistan opereert staat sinds begin 2015 bekend als IS in de Khorasan Provincie, wat staat voor een groot gebied in Centraal-Azië.
IS in Afghanistan en Pakistan telt duizenden strijders en aanhangers, volgens een studie van het Amerikaanse Middle East Institute (MEI). Zij zijn voornamelijk overgelopen uit andere terreurgroepen, zoals ontevreden leden van de Afghaanse Taliban. Ook buitenlandse strijders hebben zich bij IS aangesloten, zoals leden van de Pakistaanse Talibanbeweging (TTP) en de Oezbeekse terreurgroep Islamitische Beweging van Oezbekistan (IMU).
De terreurgroep krijgt moeilijk een voet aan de grond in Afghanistan, aldus het MEI. Door de radicale ideologie, de extreem gewelddadige aanslagen en het gebrek aan respect voor de Afghaanse cultuur vindt de groep weinig steun onder gewone Afghanen. Bovendien hebben veel Afghanen een al eeuwenoud wantrouwen tegen buitenlanders, en zeker tegen strijders uit andere landen die Afghanistan de afgelopen decennia van oorlog van alle kanten hebben overspoeld.
Een Afghaanse jongen in shock na de bloedige zelfmoordaanslag op een demonstratie van de sjiitische Hazara-minderheid in Kaboel, vorig jaar juli. De aanslag was het werk van IS.
IS-groepen hebben het regelmatig aan de stok met de veel grotere Afghaanse Talibanbeweging, die Islamitische Staat als concurrent ziet. Ook de Afghaanse en internationale veiligheidstroepen in Afghanistan voeren regelmatig aanvallen uit op strijders van IS, wat de positie van IS in Afghanistan verzwakt. Zo zijn deze week bij een luchtaanval van de Navo in de oostelijke provincie Nangarhar nog zeker elf IS-strijders gedood, onder wie twee commandanten, meldden de Afghaanse autoriteiten.
Dat neemt niet weg dat IS er de afgelopen jaren regelmatig in geslaagd is bloedige aanslagen te plegen. Die waren vooral gericht tegen de sjiitische minderheid en de veiligheidstroepen. Vorig jaar juli richtte IS onder meer een bloedbad aan tijdens een demonstratie in Kaboel van de sjiitische Hazara-minderheid. Daarbij vielen zo’n tachtig doden. Ook enkele recentere aanslagen in Kaboel worden toegeschreven aan IS.
Volgens cijfers van de Verenigde Naties maakte IS in 2016 bijna 900 burgerslachtoffers, ruim tien maal zoveel als in 2015. In totaal zijn vorig jaar 3498 Afghaanse burgers door militair geweld en aanslagen om het leven gekomen en vielen er 7920 gewonden, in totaal een stijging van 3 procent vergeleken met 2015. Meer dan 900 kinderen kwamen om, een stijging van bijna 25 procent. Zij stierven door gevechten, maar ook vaak door achtergebleven landmijnen en het oprapen van munitie.
NU 09.02.2017 De Amerikaanse commandant in Afghanistan, generaal John Nicholson, heeft donderdag om enkele duizenden buitenlandse troepen extra gevraagd.
Nicholson zei in Washington dat de impasse in de gevechten met de extremistische Taliban alleen kan worden doorbroken met meer manschappen. Sinds maart 2016 heeft hij de leiding over de gevechten in Afghanistan.
De generaal zei dat hij voldoende mensen tot zijn beschikking heeft om af te rekenen met terroristen, maar hij mist nog enkele duizenden militairen voor de missies bestemd voor training, advies en hulp aan de Afghaanse strijdkrachten. Aangenomen wordt dat zijn verzoek snel wordt overgebracht aan de nieuwe president van de VS, Donald Trump.
Momenteel zijn er circa 8.400 Amerikaanse militairen actief in Afghanistan. Ze voeren speciale anti-terrorismemissies uit of helpen en trainen de Afghaanse strijdkrachten.
Trump heeft zich vaak gekeerd tegen de voortrekkersrol van de VS in buitenlandse militaire missies. Hij vindt dat de kosten niet tegen de baten opwegen en zelfs dat Amerikanen belangeloos de kastanjes voor anderen uit het vuur halen. Hij wil ook minder uitgeven aan het NAVO-bondgenootschap, terwijl andere NAVO-leden juist meer zouden moeten ophoesten.
De NAVO is al sinds 2003 betrokken bij de strijd in Afghanistan. Nederland is volgens het ministerie van Defensie betrokken geweest bij missies in Afghanistan sinds 2002, onder meer in Kunduz en later in Uruzgan. Sinds 2015 zijn er in het kader van een NAVO-missie circa honderd Nederlandse militairen in Afghanistan voor de opleiding en opbouw van het veiligheidsapparaat.
Rusland
Moskou zei donderdag open te staan om opnieuw samen te werken met de VS en de NAVO in Afghanistan. Volgens een vertegenwoordiger van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is Rusland bezorgd om de toenemende activiteit van opstandelingen in het land. Zamir Kabulov van het ministerie stelt dat de geleidelijke terugtrekking van de VS uit Afghanistan op een ongelukkig moment komt.
“De veiligheidssituatie gaat achteruit, terwijl lokale strijdkrachten het niet meer volhouden tegen de gewapende oppositie”, aldus Kabulov bij persbureau TASS.
VK 08.02.2017 Na de dood van ten minste zes medewerkers in het noorden van Afghanistan heeft het Internationale Rode Kruis voorlopig alle hulp in het land opgeschort.
De medewerkers, allen afkomstig uit Afghanistan zelf, zijn woensdag in het noorden van hun land vermoord, terwijl zij noodhulp wilden afleveren. Jihadisten van Islamitische Staat (IS), of sympathisanten van die terreurorganisatie, zijn de vermoedelijke daders. De Taliban ontkent iedere betrokkenheid en wil helpen de schuldigen te pakken.
‘We moeten eerst te weten zien te komen wat er is gebeurd’, aldus directeur Dominik Stillhart in Genève over de opschorting van de hulp. Hij sprak over ‘de ergste aanval op ons in twintig jaar’.
Stillhart hoopt dat het werk in Afghanistan snel zal kunnen worden hervat
Acht medewerkers, waaronder drie chauffeurs, waren met hulpgoederen onderweg in de provincie Jowzjan. Daar is de nood hoog door sneeuwstormen. Afgelopen weekeinde kwamen er ruim honderd mensen om het leven toen er twee meter sneeuw viel. Het Rode Kruis-transport werd woensdag door diverse schutters onder vuur genomen. De gouverneur van de provincie stelt dat zij aanhangers van IS waren. De terreurorganisatie probeert al langer voet aan de grond te krijgen in het land.
Het Rode Kruis zegt nog niet te weten of IS inderdaad achter de aanslag zat. Twee medewerkers worden nog vermist. Stillhart sprak de hoop uit dat het werk in Afghanistan, in hulpomvang het vierde land voor het Rode Kruis, weer zal kunnen worden hervat. Maar de veiligheidssituatie is steeds verder aan verslechteren. Dinsdag vielen er zeker twintig doden bij een zelfmoordaanslag op het Hooggerechtshof in Kabul.
NU 08.02.2017 Minstens zes medewerkers van het Internationale Rode Kruis (ICRC) in Afghanistan zijn woensdag gedood. De moorden zijn vermoedelijk gepleegd door terroristen van Islamitische Staat, zo zeggen de autoriteiten.
De moordpartij vond plaats in het noorden van Afghanistan, in de provincie Jowzjan. Volgens het Rode Kruis worden nog twee medewerkers vermist. De actie is nog niet opgeëist.
Het zou in alle gevallen gaan om Afghaanse staatsburgers. De groep, bestaande uit drie chauffeurs en vijf hulpverleners, was onderweg om hulpgoederen af te leveren ten zuiden van de stad Shibergan. Dit konvooi werd aangevallen door een groep onbekende gewapende mannen, laat het Rode Kruis weten.
Het Internationale Rode Kruis heeft geschokt gereageerd op de gebeurtenis. ICRC-president Peter Maurer sprak op Twitter zijn medeleven uit met de families van de slachtoffers. Hoofd van de ICRC-delegatie in Afghanistan, Monica Zanarelli, spreekt van een “verachtelijke daad”. Volgens haar is het nog te vroeg om de impact van het “verschrikkelijke incident” op de operaties van het Rode Kruis in Afghanistan te bepalen.
Wel heeft de ICRC besloten om de hulpverlening in Afghanistan voorlopig op te schorten. Dat heeft het hoofd van expedities, Dominik Stillhart, woensdagavond gezegd in Genève. “Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd.”
Directeur-generaal Yves Daccord noemt de aanval de ergste in twintig jaar.
Het Rode Kruis stelt volgens AFP dat de gevaren voor haar medewerkers in het door oorlog geteisterde land toenemen. Sinds 2016 werd de hulpverlening bemoeilijkt door “toenemend geweld, groeiende onzekerheid en slechte toegankelijkheid van bepaalde gebieden in Afghanistan”.
In december vorig jaar werd een Spaans medewerker ontvoerd toen leden van het Rode Kruis op weg waren naar de stad Kunduz in het noordoosten van Afghanistan. Een maand later kwam de man vrij, maar onduidelijk bleef wie achter de ontvoering zat.
In 2015 werden in de zuidelijke provincie Uruzgan vijf Afghaanse werknemers van de hulporganisatie Save the Children doodgeschoten nadat ze eerst waren ontvoerd.
Het (ICRC heeft besloten de hulpverlening in Afghanistan voorlopig op te schorten. Dat heeft directeur Dominik Stillhart woensdagavond gezegd in Genève. ,,Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd.”
Telegraaf 08.02.2017 Ten minste zes medewerkers van het Internationale Rode Kruis in Afghanistan zijn woensdag vermoord. De moord is vermoedelijk gepleegd door terroristen van Islamitische Staat, zo zeggen de autoriteiten.
De moordpartij vond plaats in het noorden van Afghanistan, in de provincie Jowzjan. Volgens het Rode Kruis worden nog twee medewerkers vermist. Het zou in alle gevallen gaan om Afghaanse staatsburgers. Het team van acht medewerkers, onder wie drie chauffeurs, was met hulpgoederen op weg naar de streek ten zuiden van de stad Shibergan. Daar is de nood hoog door sneeuwstormen.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) heeft besloten de hulpverlening in Afghanistan voorlopig op te schorten. Dat heeft directeur Dominik Stillhart woensdagavond gezegd in Genève. „Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd.’’
AD 08.02.2017 Zeker zes medewerkers van het Internationale Rode Kruis in Afghanistan zijn vandaag vermoord. De moord is vermoedelijk gepleegd door terroristen van Islamitische Staat, zo zeggen de autoriteiten.
De moordpartij vond plaats in het noorden van Afghanistan, in de provincie Jowzjan. Volgens het Rode Kruis worden nog twee medewerkers vermist. Het zou in alle gevallen gaan om Afghaanse staatsburgers.
Het team van acht medewerkers, onder wie drie chauffeurs, was met hulpgoederen op weg naar de streek ten zuiden van de stad Shibergan. Daar is de nood hoog door sneeuwstormen.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) heeft besloten de hulpverlening in Afghanistan voorlopig op te schorten. Dat heeft directeur Dominik Stillhart woensdagavond gezegd in Genève. ,,Voordat we ons werk kunnen hervatten, moeten we eerst te weten komen wat er precies is gebeurd.”
NU 07.02.2017 Door een zelfmoordaanslag bij het Afghaanse Hooggerechtshof in Kabul zijn minstens twintig doden gevallen. Ongeveer veertig mensen zouden gewond zijn.
De aanslagpleger had het gemunt op medewerkers van het hof die hun kantoor verlieten aan het einde van de werkdag, laat de Afghaanse politie aan Reuters weten.
Getuigen ter plekke zagen bloed op straat en ambulances wegrijden. Nog niet alle slachtoffers zouden zijn geïdentificeerd, volgens persbureau AP.
De aanslag is nog niet opgeëist, maar in het verleden viel de Taliban dit hof – en andere hoven – al eerder aan.
Begin dit jaar kwamen er nog tientallen mensen om bij twee aanslagen in Kabul. Die aanslagen werden gepleegd door de Taliban.
Telegraaf 07.02.2017 Zeker twintig mensen zijn dinsdag gedood door een autobom bij het Hooggerechtshof in het centrum van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Dat meldt Reuters.
Er zouden zeker 48 gewonden zijn geteld. Het lijkt erop dat een zelfmoordterrorist het had gemunt op medewerkers van het Hooggerechtshof, die aan het eind van hun werkdag huiswaarts keerden.
Eerder werden er vijf doden gemeld. De verwachting was toen al dat het dodental nog verder zou oplopen.
NU 06.02.2017 Het aantal burgerslachtoffers door geweld in Afghanistan bereikte vorig jaar het recordaantal van 11.418, meldt de VN maandag. Dat is een toename van 3 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. 3.498 burgers kwamen om het leven en 7.920 mensen raakten gewond.
Het groeiende aantal aanslagen door Islamitische Staat (IS), een toename van luchtaanvallen en een groeiend aantal sterfgevallen onder kinderen zijn de belangrijkste oorzaken voor de toename. Veel burgers raakten daarnaast gewond door niet-geëxplodeerde oorlogsmunitie.
Er waren vooral meer kindslachtoffers. 923 kinderen kwamen om het leven en 2.489 raakten gewond, het grootste deel door gevonden explosieven. Dat is een toename van 24 procent ten opzichte van 2015.
“De plaatsen waar burgers veilig zouden moeten zijn, veranderen in slagvelden met zelfmoordaanslagen in moskeëen, gerichte aanvallen op regionale kernen, markten en woonwijken, en het gebruik van scholen en ziekenhuizen voor militaire doeleinden”, zo stelt een VN-woordvoerder in een reactie op de cijfers.
Taliban en IS
Volgens de VN werd 61 procent van de burgerslachtoffers veroorzaakt door partijen die de Afghaanse regering bestrijden, zoals de Taliban en IS.
De VN dicht ten minste 4.953 doden en gewonden toe aan de Taliban, maar in 2016 nam het aantal slachtoffers van IS volgens de onderzoekers tienvoudig toe. Die terreurgroep maakt vaak leden van de sjiitische minderheid tot doelwit.
IS was voorheen amper actief in Afghanistan, maar zou vorig jaar verantwoordelijk zijn geweest voor 899 slachtoffers.
Luchtaanvallen
De Afghaanse veiligheidsdiensten veroorzaakten ongeveer 20 procent van de burgerslachtoffers. Pro-regeringsmilities en internationale troepen waren elk verantwoordelijk voor zo’n 2 procent van de slachtoffers.
De VN zegt dat de Afghaanse regering vooral veel slachtoffers maakt door zware wapens in te zetten in bewoonde gebieden.
Bovendien verwierf de Afghaanse luchtmacht meer toestellen en intensiveerde de Verenigde Staten de luchtcampagne tegen IS en de Taliban. Dat veroorzaakte een stijging van het aantal burgerslachtoffers van luchtaanvallen met 99 procent ten opzichte van 2015, aantallen die sinds 2009 niet zijn voorgekomen
Telegraaf 06.02.2017 In de Pakistaanse stad Karachi is maandag een Afghaanse diplomaat doodgeschoten. Een beveiliger is opgepakt als verdachte, meldde de politie.
De schietpartij had plaats in het Afghaanse consulaat in Karachi. Het slachtoffer is de derde secretaris. De verdachte heeft volgens de politie ook de Afghaanse nationaliteit. Het motief achter de moord is nog onduidelijk.
NU 06.02.2017 In de Pakistaanse stad Karachi is maandag een Afghaanse diplomaat doodgeschoten. Een beveiliger is opgepakt als verdachte, meldde de politie.
De schietpartij had plaats in het Afghaanse consulaat in Karachi. Het slachtoffer is de derde secretaris. De verdachte heeft volgens de politie ook de Afghaanse nationaliteit. Het motief achter de moord is nog onduidelijk, maar de Pakistaanse politie heeft gemeld dat het om een persoonlijke ruzie zou gaan.
De bewaker zou met een automatisch wapen meerdere kogels hebben afgevuurd op de Afghaanse diplomaat.
Telegraaf 24.01.2017 Rusland vreest dat de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump de troepen uit Afghanistan haalt. Het vertrek van de Amerikanen uit Afghanistan zou de toestand in dat land verergeren. Een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken sprak dinsdag volgens persbureau Interfax van een „ineenstorting.”
Trump is een protectionist die bovendien geld wil besparen op de prominente rol van zijn land in de wereldpolitiek. Dure buitenlandse militaire avonturen of operaties vindt Trump zonde van het geld, zo zei althans tijdens de jongste campagne. Volgens schattingen hebben de VS inmiddels 4800 miljard dollar (4500 miljard euro) uitgegeven aan met name de oorlogen in Afghanistan en Irak.
Afghanistan is al decennia in oorlog. De Sovjet-Unie viel het land eind 1979 binnen en verliet het land tien jaar later. De Verenigde Staten vielen Afghanistan eind 2001 binnen. Het militair ingrijpen van de VS en de NAVO is formeel eind 2014 beëindigd, maar er zijn naar schatting nog meer dan 8000 Amerikaanse troepen in Afghanistan.
NU 11.01.2017 Vijf diplomaten van de Verenigde Arabische Emiraten zijn om het leven gekomen bij een bomaanslag in de Afghaanse stad Kandahar. Ambassadeur Juma al-Kaabi en enkele andere diplomaten zijn gewond geraakt.
De diplomaten waren op een humanitaire missie in Afghanistan. President Sheikh Khalifa bin Zayed al-Nahyan heeft bevestigd dat de diplomaten zijn omgekomen, meldt het Emiratische persbureau WAM woensdag.
De bomaanslag vond plaats in het hoofdkantoor van de gouverneur van Kandahar, in het zuiden van Afghanistan. De explosieven zouden zijn verstopt in een bank in het gastenverblijf. De aanslag is nog niet opgeëist.
In totaal kwamen bij de aanslag dertien mensen om het leven. De omgekomen diplomaten waren in het land om Afghanistan te helpen met humanitaire, educatieve en ontwikkelingsprojecten.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken van de Emiraten heeft bepaald dat de vlag op alle overheidsgebouwen van het land drie dagen halfstok moet hangen.
Kabul
Het is de tweede bomaanslag in korte tijd in Afghanistan. Dinsdag kwamen zeker 37 mensen om het leven bij een aanslag bij het parlementsgebouw in Kabul. 98 anderen raakten gewond. De autoriteiten vrezen dat het dodental verder zal oplopen.
De Afghaanse veiligheidsdiensten zijn een onderzoek begonnen naar de aanslag. Onder de slachtoffers zijn veel medewerkers van het parlement. De aanslag is opgeëist door de Taliban.
Trouw 10.01.2017 Bij een dubbele bomaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kaboel zijn zeker 33 mensen om het leven gekomen en meer dan zeventig gewond geraakt. De aanslag vond plaats bij het parlementsgebouw. Ook elders in Afghanistan waren aanslagen.
Een zelfmoordterrorist blies zich op in een buurt waar behalve het parlement ook overheidskantoren zijn gevestigd. Toen hulpverleners toesnelden ontplofte een autobom.
Sommige bronnen spreken van zeker 38 doden. De meeste slachtoffers zijn burgers, onder wie een aantal werknemers van het parlement.
De Taliban hebben de verantwoordelijkheid voor de aanslag meteen opgeëist. Volgens woordvoerder Zabiullah Mujahed was een busje met medewerkers van de Afghaanse inlichtingendienst NDS het doelwit van de aanslag. Er zou in elk geval een districtschef van de NDS zijn omgekomen en vier politiemensen.
Het was de zwaarste aanslag in de Afghaanse hoofdstad sinds afgelopen juli toen een lokale IS-terreurgroepering een aanslag pleegde op een protestmars van Hazara’s, een sjiitische minderheid in Afghanistan. Daarbij kwamen 80 mensen om.
De Taliban pleegden eerder vandaag ook een zelfmoordaanslag in Lashkar Gah, de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand, waarbij zeven doden vielen. Doelwit daar was een gastenverblijf van een provinciale officier van de geheime dienst.
Onder de doden waren zowel burgers als militairen. Nog eens zes mensen raakten gewond. In de buurt werd ook nog een met explosieven geladen auto ontdekt, zei het hoofd van de provinciale politie. Ook voor die aanslag eisten de Taliban de verantwoordelijkheid op. In Helmand strijden de Taliban en regeringstroepen al jaren om de macht. Een groot deel van de provincie is in handen van de Taliban.
In Kandahar, eveneens in het zuiden van het land, werd een aanslag gepleegd op de residentie van de gouverneur. Daardoor vielen vijf doden. Acht mensen raakten gewond, onder wie gouverneur Humayun Azizi zelf en de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten in Afghanistan die op bezoek was.
NU 10.01.2017 Bij een bomaanslag op een bus met medewerkers van de Afghaanse inlichtingendienst NDS in de hoofdstad Kabul zijn dinsdag zeker 30 mensen om het leven gekomen. Ten minste 70 mensen raakten gewond, meldt persbureau AFP.
De aanslag, die is opgeëist door de Taliban, vond plaats in de nabijheid van het parlementsgebouw in Kabul tijdens de drukke avondspits.
Meldingen over het aantal dodelijke slachtoffers lopen wild uiteen. Naar verwachting word later vandaag duidelijk om hoeveel mensen het precies gaat.
Er zou sprake zijn van ten minste één zelfmoordenaar te voet en een bomauto, die een schijnbaar gecoördineerde aanval uitvoerden.
Eerder dinsdag kwamen bij een zelfmoordaanslag van de Taliban in de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand zeven mensen om het leven.
Ook was er een explosie in de woning van de gouverneur van Kandahar. Daardoor vielen elf doden. Acht mensen raakten gewond, onder wie de gouverneur zelf en de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten in Afghanistan die op bezoek was.
Telegraaf 10.01.2017 Bij een aanslag met twee autobommen in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn dinsdag volgens een bron bij de gezondheidsdiensten minstens 23 mensen om het leven gekomen en meer dan twintig gewond geraakt.
In de buurt van het Afghaanse parlementsgebouw ontplofte eerst één autobom. Nadat hulpdiensten waren toegesneld ontplofte de tweede, zei een politiewoordvoerder. De Taliban eisten de verantwoordelijkheid op. Volgens woordvoerder Zabiuallh Mujahid was een busje met medewerkers van de Afghaanse geheime dienst NDS het doelwit van de aanslag.
Eerder dinsdag kwamen bij een zelfmoordaanslag van de Taliban in de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand zeven mensen om het leven. Ook was er een explosie in de woning van de gouverneur van Kandahar. Daardoor vielen elf doden. Acht mensen raakten gewond, onder wie de gouverneur zelf en de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten in Afghanistan die op bezoek was.
Elsevier 28.12.2016 In Noord-Afghanistan is een vrouw onthoofd omdat ze in haar eentje naar de markt zou zijn gegaan. De Taliban worden ervan beschuldigd achter de onthoofding te zitten, maar ontkennen de aanslag te hebben gepleegd.
Pakistaanse media melden dat het gaat om een 30-jarige vrouw die in het door de Taliban bezette gebied naar de markt ging. Ze werd onthoofd in het plaatsje Latti, in de Sar-e-Pol-provincie in het noorden van het land.
De woordvoerder van de gouverneur geeft aan dat de vrouw is onthoofd, maar er zijn nog geen arrestaties verricht. De Taliban worden aangewezen als schuldigen, maar de terreurgroep ontkent verantwoordelijk te zijn voor de onthoofding.
‘Als je een vrouw bent in Afghanistan, ben je een probleem’
Vrouwenrechten in Afghanistan worden niet alleen in de door de Taliban bezette gebieden ingeperkt. Begin december werd de Afghaanse rapper Paradise Sorouri in elkaar geslagen, omdat ze geen hoofddoek draagt. De muzikant laat in haar liederen een kritisch geluid horen over vrouwenrechten, en draagt geen hoofddoek of burqa, zoals gebruikelijk is voor vrouwen in Afghanistan.
Sorouri draagt naar eigen zeggen ‘liever een baseballpet dan een hijab’, en heeft het land al twee keer moeten ontvluchten omdat ze anders in levensgevaar zou verkeren. ‘Het maakt niet uit of je een zanger, een artiest of een leraar bent,’ zegt de rapper. ‘Als je een vrouw bent in Afghanistan, ben je een probleem. Ik spreek me daarover uit en vecht voor vrouwen die geen stem hebben.’
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Elsevier 26.12.2016 De regering van Afghanistan is boos op Nilofar Rahmani, de eerste vrouwelijke piloot van de Afghaanse luchtmacht en symbool van vrijheid voor vrouwen. Rahmani heeft net een opleiding voltooid in de Verenigde Staten en heeft daar asiel aangevraagd.
De regering van Afghanistan is boos op Nilofar Rahmani, de eerste vrouwelijke piloot van de Afghaanse luchtmacht. Rahmani heeft net een opleiding van 15 maanden voltooid in de Verenigde Staten en wil niet terug naar haar geboorteland.
Rahmani (25) blijkt al in de zomer in Amerika asiel te hebben aangevraagd. Tegen de media zei ze met de dood te zijn bedreigd door de Taliban, evenals haar familieleden. Rahmani voelt zich slecht en minderwaardig behandeld door haar mannelijke collega’s, schrijft The New York Times.
‘Dingen in Afghanistan veranderen niet positief, ze worden juist slechter en slechter,’ aldus de piloot, die zich naar eigen zeggen niet veilig voelt.
Symbool van nieuwe vrijheid
Volgens het Afghaanse ministerie van Defensie zijn de argumenten van de piloot uit de lucht gegrepen. ‘Als zij echt problemen had gehad, had zij daar bij talrijke instanties haar beklag over kunnen doen,’ zegt generaal Radmanish van de Afghaanse luchtmacht. ‘Ik weet zeker dat ze liegt over de bedreigingen zodat ze asiel zou krijgen. Het argument dat ze gevaar loopt bij de Afghaanse luchtmacht is nergens op gestoeld’.
De afgelopen vijftien maanden trainde zij op verschillende luchtbases in de staten Arkansas, Florida en Texas. De Afghaanse luchtmacht roept Amerika op de asielaanvraag af te wijzen.
Positie van vrouwen in de strijdkracht
Rahmani werd nationaal en internationaal bekend als de belichaming van de nieuwe vrijheid die Afghaanse vrouwen na het streng-islamitische Taliban-regime konden genieten. Vooral de Amerikanen vierden haar: in 2015 ontving zij van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken nog de Women of Courage Award. Foto’s van haar met pilotenbril en losjes geknoopte hoofddoeken zijn kenmerkend.
Er is niet alleen vanuit de regering kritiek op Rahmani. Ook op sociale media worden haar motieven in twijfel getrokken. Wazhma Frogh, een vrouwenrechtenactiviste in Afghanistan, zegt dat de zaak tot een nationaal debat over de positie van vrouwen in de strijdkrachten moet leiden. Anderen beschuldigen Rahmani juist weer van lafheid, omdat ze zich terug wil trekken juist nu de strijd met de Taliban weer oplaait.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
NU 27.12.2016 Rusland, China en Pakistan hebben dinsdag gewaarschuwd voor toenemende invloed van Islamitische Staat in Afghanistan. Daarnaast zeggen de landen dat de veiligheidssituatie verslechtert in het land waar de regering in een oorlog is verwikkeld met extremistische groeperingen als de Taliban en al-Qaeda.
Afgevaardigden van de drie landen waren voor gesprekken bijeen in Moskou. Ze hebben afgesproken de Afghaanse regering uit te nodigen voor toekomstig overleg, zo meldt het Russisch ministerie van Buitenlandse Zaken.
”De drie landen delen hun zorgen over de groeiende activiteit van extremistische groepen in het land, waaronder de Afghaanse tak van IS”, zei een Russische woordvoerder na afloop.
Zwarte lijst
Het Russische ministerie liet bovendien weten dat de landen enkele personen van de zwarte lijst met sancties willen halen om zo een vreedzame dialoog tussen de regering in de Afghaanse hoofdstad Kabul en de Taliban mogelijk te maken.
De Afghaanse president Ashraf Ghani had er juist bij de VN op aangedrongen de nieuwe Talibanleider op de zwarte lijst te plaatsen.
‘Geen oplossingen’
De Verenigde Staten, die nog altijd 10.000 soldaten in Afghanistan hebben, waren niet uitgenodigd voor het overleg. Overheidsfunctionarissen in Washington en Kabul zeggen dat Rusland zijn banden met de Taliban aanhaalt, maar Moskou ontkent steun aan de opstandelingen.
De woordvoerder van de Afghaanse minister van Buitenlandse Zaken liet dinsdag weten dat iedere discussie over de situatie in Afghanistan zonder de Afghanen zelf, hoe goed bedoeld ook, geen daadwerkelijke oplossingen biedt. ”Het roept ook vragen op over het doel van deze bijeenkomsten.”
Telegraaf 27.12.2016 Rusland, China en Pakistan hebben dinsdag gewaarschuwd voor toenemende invloed van Islamitische Staat in Afghanistan. Daarnaast zeggen de landen dat de veiligheidssituatie verslechtert in het land waar de regering in een oorlog is verwikkeld met extremistische groeperingen als de Taliban en al-Qaeda.
Afgevaardigden van de drie landen waren voor gesprekken bijeen in Moskou. Ze hebben afgesproken de Afghaanse regering uit te nodigen voor toekomstig overleg, zo meldt het Russisch ministerie van Buitenlandse Zaken. „De drie landen delen hun zorgen over de groeiende activiteit van extremistische groepen in het land, waaronder de Afghaanse tak van IS”, zei een Russische woordvoerder na afloop.
Het Russische ministerie liet bovendien weten dat de landen enkele personen van de zwarte lijst met sancties willen halen om zo een vreedzame dialoog tussen de regering in de Afghaanse hoofdstad Kabul en de Taliban mogelijk te maken. De Afghaanse president Ashraf Ghani had er juist bij de VN op aangedrongen de nieuwe Talibanleider op de zwarte lijst te plaatsen.
VS niet uitgenodigd
De Verenigde Staten, die nog altijd 10.000 soldaten in Afghanistan hebben, waren niet uitgenodigd voor het overleg. Overheidsfunctionarissen in Washington en Kabul zeggen dat Rusland zijn banden met de Taliban aanhaalt, maar Moskou ontkent steun aan de opstandelingen.
De woordvoerder van de Afghaanse minister van Buitenlandse Zaken liet dinsdag weten dat iedere discussie over de situatie in Afghanistan zonder de Afghanen zelf, hoe goed bedoeld ook, geen daadwerkelijke oplossingen biedt. „Het roept ook vragen op over het doel van deze bijeenkomsten.”
Telegraaf 26.12.2016 De Afghaanse regering is boos op de gevierde eerste vrouwelijke vlieger van de Afghaanse luchtmacht, die na het voltooien van een vijftien maanden durende opleiding in de Verenigde Staten niet naar haar land terug wil.
De 25-jarige Nilofar Rahmani blijkt al in de zomer in de VS asiel te hebben aangevraagd. Tegen de Wall Street Journal zei zij met de dood te zijn bedreigd, niet alleen door de Taliban maar ook door familieleden. Volgens de New York Times voelt Rahmani zich slecht behandeld door haar mannelijke collega’s.
Volgens het Afghaanse ministerie van Defensie zijn de argumenten van Rahmani uit de lucht gegrepen. „Als zij echt problemen had gehad, had zij daar bij talrijke instanties haar beklag over kunnen doen”, zei een woordvoerder.
’Nieuwe vrijheid’
Rahmani werd nationaal en internationaal geafficheerd als de belichaming van de nieuwe vrijheid die Afghaanse vrouwen na het strengislamitische Talibanregime konden genieten. Zij was vaak op foto’s te zien met pilotenbril en losjes gedragen hoofddoek en gekleed in een nauwsluitende overall.
Ook op social media worden de motieven van Rahmani fel bediscussieerd. Wazhma Frogh, voorvechtster van vrouwenrechten in Afghanistan, zei dat de zaak tot een nationaal debat over de positie van vrouwen in de strijdkrachten moet leiden. Anderen beschuldigden Rahmani van desertie en lafheid, juist nu de oorlog met de Taliban weer oplaait.
Telegraaf 22.12.2016 Bij een aanval op het huis van een parlementslid in Afghanistan zijn bij elkaar elf doden gevallen. Politicus Mir Wali uit de provincie Helmand overleefde de aanval en kon ontkomen.
Volgens Afghaanse media, die eerst over tien doden berichtten, werd de aanval in de hoofdstad Kabul uitgevoerd door drie leden van de Taliban. Die kwamen om het leven.
Wali en vrouw gewond
Onder de doden zijn verder onder anderen twee kleinkinderen van het parlementslid, een neef, de zoon van een andere politicus en twee leden van de veiligheidsdienst. Speciale eenheden van de politie raakten in een vuurgevecht met de Taliban dat uren duurde.
Wali en zijn vrouw raakten gewond. De Taliban eisten de aanval op een verklaarden dat deze gericht was tegen een „belangrijke militaire leider” van Helmand.
Trouw 14.12.2016Tijdens de missie in Uruzgan konden Nederlandse militairen te weinig samenwerking zoeken met de machtige tribale leiders in het gebied. Mocht niet van Den Haag.
Kitzen noemt het een mythe dat de Nederlanders het met hun ‘Dutch approach’, met veel praten en overleg, veel beter deden dan troepen uit andere Westerse landen.
De missie in de Afghaanse provincie Uruzgan kampte vanaf het begin met een gebrek aan visie en onrealistische politieke richtlijnen. Nederlandse militairen, diplomaten en ontwikkelingswerkers zijn in 2006 op pad gestuurd zonder dat er concrete doelen en een duidelijke strategie op tafel lagen. Toen de Taskforce Uruzgan (TFU) eindelijk de juiste strijdmethode onder de knie had, werd de missie in 2010 afgebroken.
Dat stelt Martijn Kitzen (38), voormalig militair en docent aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda, die vandaag op het onderwerp promoveert. Het is het eerste wetenschappelijke onderzoek naar de missie in Uruzgan.
Het kabinet concludeerde in 2011 in een eigen evaluatie nog dat de missie tot ‘zichtbare resultaten’ had geleid. De insprekers bij een hoorzitting in de Tweede Kamer waren later al veel kritischer over de resultaten van de vredesoperatie. Op dit moment is Uruzgan voor een groot deel weer in handen van de Taliban.
Kitzen concludeert dat de politieke realiteit in Den Haag niet aansloot bij de werkelijkheid in de provincie. Volgens hem is het louter aan het aanpassingsvermogen van de Taskforce Uruzgan te danken dat er uiteindelijk nog iets is bereikt, hoewel dat veel meer had kunnen zijn als de Nederlandse troepen daar langer waren gebleven.
De krijgswetenschapper ging in 2008 met de missie mee als majoor en verrichtte toen zijn veldonderzoek. Na afloop interviewde hij militairen uit alle geledingen. Kitzen mocht geheime documenten inzien, hoewel hij daaruit niet kon citeren.
Waar de soldaten steeds beter hun weg vonden in de verdeelde lokale samenleving, daar bleven de Haagse instructies achter. Sterker nog, diverse beperkingen droegen er toe bij dat er uiteindelijk geen duurzaam resultaat kon worden achtergelaten. De Nederlanders zouden met hun ‘Dutch approach’, met veel praten en overleg, het veel beter doen dan troepen uit andere Westerse landen. In zijn boek noemt Kitzen dat ‘een mythe’.
Lokale krijgsheer
De troepen mochten in Uruzgan niet met lokale milities samenwerken. Terwijl bijvoorbeeld tijdens de slag om Chora in 2007 bleek dat dit soort gewapende groepen een cruciale rol kunnen vervullen bij de bescherming van de lokale bevolking. De manier waarop militairen moesten omgaan met de voortdurende machtsstrijd tussen rivaliserende tribale fracties, volgens Kitzen de belangrijkste reden dat de Taliban machtig bleven in Uruzgan, had geen enkele binding met de dagelijkse werkelijkheid.
“Soldaten hadden de grootste moeite om een werkbare weg rond die Haagse restricties te vinden”, zegt Kitzen. “Door militiestrijders aan te stellen als ‘hulppolitie’ omzeilde men de richtlijnen.” Volgens Kitzen staat dit gebrek aan kennis over inzet van militairen onder krijgswetenschappers bekend staat als ‘strategisch analfabetisme’.
Een voorbeeld van tamelijk desastreuze bemoeienis van de Tweede Kamer was de eis dat de toenmalige gouverneur van Uruzgan, Jan Mohammed Khan, zou worden vervangen. Deze Khan stond bekend als een krijgsheer die met bruut geweld optrad. Ook met zijn neef Matiullah Khan, een belangrijke politiecommandant met een zeer dubieuze reputatie, mochten de soldaten niet samenwerken.
Kitzen noemt deze ingrepen op dat moment ‘begrijpelijk’, maar achteraf ‘zeer onverstandig.’ “In dit soort zaken is er een groot verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. Deze heren verdwenen natuurlijk niet van het toneel. Zij kregen belangrijke functies op andere plekken. Soldaten en diplomaten moesten een nieuw tribaal evenwicht zien op te bouwen terwijl zij de belangrijkste spelers moesten negeren. Absurd, als je weet dat Matiullah Khan tijdens de missie uitgroeide tot een van de machtigste figuren in Zuid-Afghanistan.”
Zodra duidelijk werd dat Den Haag de troepen ging terugtrekken, grepen de oude warlords weer de macht. “Zij hadden rustig hun kans afgewacht. Toen bleek al snel dat het tribale evenwicht dat de Nederlanders met veel pijn en moeite hadden bereikt, kunstmatig en tijdelijk was. Alle moeite was voor niets geweest.”
NU 14.12.2016 De Nederlandse missie in de Afghaanse provincie Uruzgan kampte vanaf het begin met een gebrek aan visie en onrealistische politieke richtlijnen.
Dat blijkt uit een onderzoek van Martijn Kitzen, voormalig militair en docent aan de Nederlandse Defensie Academie. Woensdag promoveert hij op het onderzoek, meldt Trouw.
Hij stelt dat Nederlandse militairen, diplomaten en ontwikkelingswerkers in 2006 zonder concrete doelen of een duidelijke strategie naar Uruzgan gingen. Op het moment dat de missie afliep in 2010, zou de Taskforce Uruzgan (TFU) zich wel een juiste strijdmethode eigen hebben gemaakt.
Het is volgens de krant het eerste wetenschappelijke onderzoek naar de missie. Uit een evaluatie van het kabinet in 2011 bleek dat de missie ‘zichtbaar effect’ had. Hulporganisatie Cordaid concludeerde in datzelfde jaar dat meer bereikt had kunnen worden in Uruzgan als de Tweede Kamer zich niet zo gedetailleerd met de missie had bemoeid.
Politieke realiteit
Volgens Kitzen sloot de politieke realiteit in Den Haag niet aan bij de werkelijkheid in Uruzgan. Het zou te danken zijn aan de Taskforce dat er nog iets is bereikt in Uruzgan. Hij ging in 2008 mee met de missie om onderzoek te doen. Kitzen interviewde militairen en zou geheime documenten hebben mogen inzien.
Tussen 2006 en 2010 waren Nederlandse militairen gelegerd in Kamp Holland, vlakbij Tarin Kowt. Inmiddels heeft de Taliban weer voor een groot deel voet aan de grond gekregen in Uruzgan.
AD 05.12.2016 Zeven (oud-)militairen krijgen dapperheidsonderscheidingen voor hun optreden in Afghanistan. Dat soort onderscheidingen wordt zelden toegekend.
Voordat zo’n onderscheiding wordt toegekend, wordt het optreden van de militairen uitgebreid onderzocht. Volgens Defensie verdient het zevental het om in het zonnetje gezet te worden.
,,Met gevaar voor eigen leven deden zij wat nodig was voor hun kameraden, hun Afghaanse collega’s, de Afghaanse bevolking en de Nederlandse missie in Afghanistan”, staat in een verklaring.
Een officier krijgt een Bronzen Leeuw en een sergeant die de dienst inmiddels verlaten heeft, krijgt een Bronzen Kruis. Verder wordt het Kruis der Verdienste opgespeld bij een adjudant, een kapitein en een korporaal. Ook worden twee kapiteins onderscheiden met het Vliegerkruis.
Woensdag
Minister Jeanine Hennis van Defensie spelt de onderscheidingen woensdag op in een kazerne in Hilversum. Naast deze dapperheidsonderscheidingen krijgen ook nog een sergeant-majoor en sergeant buiten dienst een Ereteken voor Verdienste in goud, vanwege hun tijd in Afghanistan.
NU 04.12.2016 De Amerikaanse militair Bowe Bergdahl, die na jaren gevangenschap bij de Taliban in eigen land wordt vervolgd voor desertie, heeft zijn hoop gevestigd op vertrekkend president Obama.
De sergeant heeft hem om een presidentieel pardon gevraagd, meldden Amerikaanse media zaterdag.
Sergeant Bergdahl liep in 2009 weg van zijn post in Afghanistan, omdat hij het niet eens was met de gang van zaken in zijn eenheid. Hij werd gepakt door Taliban-strijders en zat vijf jaar vast.
Uiteindelijk kwam de militair vrij door een gevangenenruil: vijf Afghanen mochten het detentiecentrum op Guantanamo Bay verlaten voor zijn vrijheid.
Later besloten aanklagers hem te vervolgen omdat hij gedeserteerd zou hebben, ook al was uit een intern onderzoek naar voren gekomen dat Bergdahl van plan was geweest zich bij een militaire post verderop te melden.
Het proces staat gepland voor 18 april, maar als Obama het verzoek inwilligt gaat hij vrijuit.
Obama’s opvolger Donald Trump noemde de militair een ”verrader die geëxecuteerd had moeten worden”. Daarop vroeg Bergdahls advocaat zich af of hij nog wel een eerlijk proces kan krijgen.
Telegraaf 03.12.2016 De Amerikaanse militair Bowe Bergdahl, die na jaren gevangenschap bij de Taliban in eigen land wordt vervolgd voor desertie, heeft zijn hoop gevestigd op vertrekkend president Obama. De sergeant heeft hem om een presidentieel pardon gevraagd, meldden Amerikaanse media zaterdag.
Sergeant Bergdahl liep in 2009 weg van zijn post in Afghanistan, omdat hij het niet eens was met de gang van zaken in zijn eenheid. Hij werd gepakt door Taliban-strijders en zat vijf jaar vast. Uiteindelijk kwam de militair vrij door een gevangenenruil: vijf Afghanen mochten het detentiecentrum op Guantanamo Bay verlaten voor zijn vrijheid.
Trump noemde militair verrader
Later besloten aanklagers hem te vervolgen omdat hij gedeserteerd zou hebben, ook al was uit een intern onderzoek naar voren gekomen dat Bergdahl van plan was geweest zich bij een militaire post verderop te melden. Het proces staat gepland voor 18 april, maar als Obama het verzoek inwilligt gaat hij vrijuit.
Obama’s opvolger Donald Trump noemde de militair een ,,verrader die geëxecuteerd had moeten worden”. Daarop vroeg Bergdahls advocaat zich af of hij nog wel een eerlijk proces kan krijgen.
VK 01.12.2016 Ongeveer duizend scholen in Afghanistan hebben dit jaar hun deuren moeten sluiten vanwege de toegenomen onveiligheid in het land. Dat is meer dan twee keer zoveel als vorig jaar, volgens het ministerie van Onderwijs.
Volgend jaar kan de situatie nog slechter worden, aangezien de Taliban steeds meer terrein in handen krijgen. ‘De vooruitgang die we hebben geboekt kan eenvoudig teniet worden gedaan’, zegt Mujib Mehrdad, woordvoerder van het ministerie.
3,5 miljoen afwezigen
Het Afghaanse onderwijssysteem is sterk verbeterd sinds het Talibanregime in 2001 werd verjaagd door de Verenigde Staten en hun lokale bondgenoten. Op het ogenblik gaan 8,4 miljoen kinderen naar school. Onder de Taliban was dat nog geen 1 miljoen (alleen jongens, meisjes mochten geen onderwijs volgen).
Zo’n 3,5 miljoen kinderen echter gaan níet naar school, voor driekwart meisjes. Dat heeft te maken met het geweld in de provincies waar de Taliban actief zijn, maar ook het gebrek aan leerkrachten speelt een rol. Verder zijn er tal van factoren in de de conservatieve Afghaanse samenleving die meisjes parten spelen. Hoe ouder ze zijn, hoe minder ouders geneigd zijn hun dochters naar school te sturen. Ook kindhuwelijken vormen een belemmering.
Meisjesscholen
‘Vooral vanaf groep zes mogen meisjes niet meer naar school’, zegt Hakim Hakimi, hoofd onderwijs van de oostelijke provincie Paktia, waar dit jaar twintig meisjesscholen zijn gesloten. ‘Vanaf groep zes moesten onze dochters naar een school ver weg’, zegt Sakhi Jaan, inwoner van de provincie. ‘Onze families hebben daarom besloten ze niet verder te laten studeren.’
Karima, een meisje in de provinciehoofdstad Gardez, ging stiekem naar groep zes tot haar familie dat verbood. ‘Toen mijn broers ervan hoorden, hebben ze mijn boeken verbrand. Nu zit ik thuis met mijn twee zussen.’
Een half miljoen mensen zijn dit jaar ontheemd geraakt
De helft van alle districten in Afghanistan is in de greep van het geweld. Een derde van het land is in handen van de Taliban of wordt ernstig bedreigd. Daardoor zijn ruim een half miljoen mensen dit jaar ontheemd geraakt, volgens woensdag gepubliceerde cijfers van de Verenigde Naties. Dat is hoogste aantal sinds vele jaren.
NU 21.11.2016 Een zelfmoordaanslag maandag op een sjiitische moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul heeft minstens 27 levens geëist.
Dat meldt persbureau AP op basis van een politiechef. Er zijn zeker 35 gewonden, maar dat aantal kan oplopen.
De dader bracht explosieven tot ontploffing in de moskee Baqir ul Olum, waar op dat moment een gebedsdienst gaande was. Ten minste zeventien mensen raakten gewond door de explosie. Ziekenhuismedewerkers zeggen dat de gewonden blijven binnenstromen.
De aanslag is opgeëist door Islamitische Staat. De soennitische terreurbeweging probeert al langer de spanningen tussen soennieten en de sjiitische minderheid in Afghanistan op te drijven.
Eerder deze week werd er ook al een zelfmoordaanslag gepleegd in Kabul. Hierbij vielen vier doden.
AD 21.11.2016 Bij een bloedige zelfmoordaanslag op een sjiitische moskee in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn vandaag zeker 32 mensen gedood. Ook zijn er tientallen gewonden, meldt het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid.
De dader bracht explosieven tot ontploffing in de moskee Baqir ul Olum, waar op dat moment een gebedsdienst gaande was. Ziekenhuismedewerkers zeggen dat de gewonden blijven binnenstromen. De aanslag is nog niet opgeëist. Volgen de lokale zender TOLO News ontkennen Taliban betrokkenheid.
De aanslag is opgeëist door terreurbeweging Islamitische Staat. De soennitische organisatie probeert al langer de spanningen tussen soennieten en de sjiitische minderheid in Afghanistan op te drijven.
VK 16.11.2016 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker vier doden gevallen en een onbekend aantal gewonden. Een man op een motor blies zichzelf op vlakbij een voertuig van de nationale veiligheidsdienst.
Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde de aanslag, maar kon nog geen zekerheid geven over het aantal doden en gewonden.
Trouw 16.11.2016 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker vier doden gevallen en een onbekend aantal gewonden. Een man op een motor blies zichzelf op vlakbij een voertuig van de nationale veiligheidsdienst.
Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde de aanslag, maar kon nog geen zekerheid geven over het aantal doden en gewonden.
NU 16.11.2016 In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn bij een zelfmoordaanslag woensdag zeker vier mensen om het leven gekomen. Meerdere mensen raakten gewond.
Het doel van de zelfmoordterrorist was een motor met daarop veiligheidsbeambten, meldt Reuters.
Een medewerker van het Ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigt de aanval, maar kan nog niet zeggen hoeveel mensen bij de aanval zijn gedood.
De aanslag is nog niet opgeëist.
Meerdere doden bij aanslag Afghaanse hoofdstad Kabul
AD 16.11.2016 Bij een zelfmoordaanslag in de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn zeker vier doden gevallen en een onbekend aantal gewonden. Een man op een motor blies zichzelf op vlakbij een voertuig van de nationale veiligheidsdienst.
Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigde de aanslag, maar kon nog geen zekerheid geven over het aantal doden en gewonden.
VK 15.11.2016 Het Amerikaanse leger en de Amerikaanse inlichtingendienst CIA hebben in 2003-2004 mogelijk oorlogsmisdaden begaan in Afghanistan tegenover gevangenen. Het zou gaan over marteling en wrede behandeling, aldus een aanklager van het Internationaal Strafhof maandag.
‘Er is voldoende reden om aan te nemen dat de leden van het Amerikaanse leger en de CIA, tijdens het verhoor van gedetineerden, methodes hebben gebruikt die onder oorlogsmisdaden vallen’, aldus aanklager Fatou Bensouda in een rapport over de eerste onderzoeken, die een inleidend karakter hebben.Op basis van de informatie waarover ze beschikt, denkt Bensouda dat minstens 61 gevangenen in Afghanistan door strijdkrachten gefolterd werden. CIA-leden zouden hetzelfde gedaan hebben bij minstens 27 gevangenen in Afghanistan, maar ook in Polen, Roemenië en Litouwen.Volgens Bensouda gaat het niet om alleenstaande gevallen, maar is er reden om aan te nemen dat de misdaden het gevolg waren van een beleid waarbij informatie verkregen werd door wrede ondervragingstechnieken toe te passen.Washington heeft het Statuut van Rome, het stichtingsverdrag van het Internationaal Strafhof, nooit geratificeerd. Daardoor is het erg onwaarschijnlijk dat Amerikaanse soldaten ooit vervolgd zullen worden door de rechtbank in Den Haag.
Trouw 15.11.2016 Het Amerikaanse leger en de Amerikaanse inlichtingendienst CIA hebben in 2003-2004 mogelijk oorlogsmisdaden begaan in Afghanistan tegenover gevangenen. Het zou gaan over marteling en wrede behandeling, aldus een aanklager van het Internationaal Strafhof maandag.
‘Er is voldoende reden om aan te nemen dat de leden van het Amerikaanse leger en de CIA, tijdens het verhoor van gedetineerden, methodes hebben gebruikt die onder oorlogsmisdaden vallen’, aldus aanklager Fatou Bensouda in een rapport over de eerste onderzoeken, die een inleidend karakter hebben.
Op basis van de informatie waarover ze beschikt, denkt Bensouda dat minstens 61 gevangenen in Afghanistan door strijdkrachten gefolterd werden. CIA-leden zouden hetzelfde gedaan hebben bij minstens 27 gevangenen in Afghanistan, maar ook in Polen, Roemenië en Litouwen.
Volgens Bensouda gaat het niet om alleenstaande gevallen, maar is er reden om aan te nemen dat de misdaden het gevolg waren van een beleid waarbij informatie verkregen werd door wrede ondervragingstechnieken toe te passen.
Washington heeft het Statuut van Rome, het stichtingsverdrag van het Internationaal Strafhof, nooit geratificeerd. Daardoor is het erg onwaarschijnlijk dat Amerikaanse soldaten ooit vervolgd zullen worden door de rechtbank in Den Haag.
Telegraaf 12.11.2016 De Taliban hebben zaterdag in Afghanistan de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanslag op de Amerikaanse basis en het vliegveld in Bagram. Daar was een grote explosie en vielen zaterdag zeker vier doden en zestien gewonden. Volgens de Taliban was het een zelfmoordaanslag.
De Amerikaanse minister van Defensie Carter liet zaterdag weten dat de doden Amerikanen zijn, onder wie twee militairen.
Het vliegveld is de grootste militaire basis van het land en ligt 30 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kabul. Het is het hoofdkwartier van de Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan die nog altijd uit 10.000 man bestaat. De meeste Amerikaanse militairen werden voor het einde van 2014 teruggetrokken. De VS vielen in 2001 Afghanistan binnen en brachten het vijf jaar oude schrikbewind van de Taliban ten val. Deze soennitische extremisten pogen met terreur de macht te heroveren.
Eerdere aanslag
De aanslag in Bagram is kort na een grote aanslag in het noorden van het land. Donderdag blies een aanslagpleger van de Taliban zich op in een auto voor het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daarbij kwamen zes mensen om en vielen bijna 130 gewonden.
Trouw 12.11.2016 De Taliban hebben zaterdag in Afghanistan de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanslag op de Amerikaanse basis en het vliegveld in Bagram. Bij een grote explosie vielen daar vandaag zeker vier doden en zestien gewonden. Volgens de Taliban was het een zelfmoordaanslag.
De Amerikaanse minister van Defensie Carter liet weten dat de doden Amerikanen zijn, onder wie twee militairen.
Het vliegveld is de grootste militaire basis van het land en ligt 30 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kabul. Het is het hoofdkwartier van de Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan die nog altijd uit 10.000 man bestaat. De meeste Amerikaanse militairen werden voor het einde van 2014 teruggetrokken.
De VS vielen in 2001 Afghanistan binnen en brachten het vijf jaar oude schrikbewind van de Taliban ten val. Deze soennitische extremisten pogen met terreur de macht te heroveren.
De aanslag in Bagram volgt kort na een grote aanslag in het noorden van het land. Donderdag blies een aanslagpleger van de Taliban zich op in een auto voor het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daarbij kwamen zes mensen om en vielen bijna 130 gewonden.
VK 12.11.2016 Bij een zelfmoordaanslag zijn vier Amerikanen om het leven gekomen op Bagram, een grote Amerikaanse de luchtmachtsbasis in Afghanistan. Het zou gaan om twee soldaten en twee huurlingen. Zeker veertien mensen zijn gewond geraakt. De Taliban hebben gezegd dat één van hun strijders de aanslag heeft gepleegd.
Bagram is een van de best beveiligde plekken in Afghanistan. De basis is in het verleden eerder aangevallen, maar het is de eerste keer dat het de Taliban lukt om een bom af te laten gaan in het complex zelf.
Volgens een regeringswoordvoerder kwam de aanslagpleger ’s morgens vroeg de basis op en stond hij in de rij met Afghaanse arbeiders die zich voor hun werk kwamen melden toen hij zijn vest detoneerde.
Grootste militaire basis van het land
Bagram ligt ten noorden van de hoofdstad Kabul. Het vliegveld is de grootste militaire basis van het land en ligt 30 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kabul. Het is het hoofdkwartier van de Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan die nog altijd uit 10.000 man bestaat. De meeste Amerikaanse militairen werden voor het einde van 2014 teruggetrokken.
De aanslag in Bagram is kort na een grote aanslag in het noorden van het land. Donderdag blies een aanslagpleger van de Taliban zich op in een auto voor het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daarbij kwamen zes mensen om en vielen bijna 130 gewonden.
NU 12.11.2016 Bij een explosie op NAVO-vliegbasis Bagram in Afghanistan zijn zaterdagochtend vier doden gevallen. Dat bevestigt de NAVO aan persbureau AFP.
Ook zijn veertien mensen gewond geraakt. De explosie zou om 5.30 uur lokale tijd hebben plaatsgevonden in de buurt van een eetgelegenheid op de vliegbasis.
Volgens NBC News gaat het om een aanslag door een zelfmoordenaar. Al Jazeera meldt dat de Taliban de aanslag hebben opgeeist.
Vliegbasis Bagram biedt onderdak aan de meeste van de tienduizend Amerikaanse troepen die actief zijn in Afghanistan. Twee jaar geleden heeft de NAVO zijn gevechtshandelingen in het land formeel beëindigd.
De vliegbasis ligt in de provincie Parwan, zo’n dertig kilometer van de Afghaanse hoofdstad Kabul.
Donderdag vielen er nog zes doden en ongeveer honderdtwintig gewonden in de Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daar vond een zelfmoordaanslag op het Duitse consulaat plaats. Ook die aanslag is door de Taliban opgeëist.
AD 12.11.2016 De Taliban hebben vandaag in Afghanistan de verantwoordelijkheid opgeëist voor een aanslag op de Amerikaanse basis en het vliegveld in Bagram. Daar was een grote explosie en vielen vandaag zeker vier doden en veertien gewonden. Volgens de Taliban was het een zelfmoordaanslag.
Het vliegveld is de grootste militaire basis van het land en ligt 30 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kabul. Het is het hoofdkwartier van de Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan die nog altijd uit 10.000 man bestaat. De meeste Amerikaanse militairen werden voor het einde van 2014 teruggetrokken.
De VS vielen in 2001 Afghanistan binnen en brachten het vijf jaar oude schrikbewind van de Taliban ten val. Deze soennitische extremisten pogen met terreur de macht te heroveren.
De aanslag in Bagram is kort na een grote aanslag in het noorden van het land. Donderdag blies een zelfmoordenaar van de Taliban zich op in een auto voor het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daarbij kwamen zes mensen om en vielen meer dan 120 gewonden.
Een week eerder kwamen bij gevechten tussen Amerikaanse en Afghaanse troepen en Talibanstrijders dertig burgers om het leven, evenals twee Amerikaanse militairen en 26 militanten. Op dezelfde dag veranderden mortieren van de Taliban een bruiloft in de noordelijke provincie Faryab in een bloedbad. Zeven bruiloftsgasten werden daarbij gedood.
Trouw 12.11.2016 Bij een explosie op de NAVO-vliegbasis Bagram in Afghanistan zijn zaterdagochtend zeker drie doden gevallen. Dertien personen raakten gewond. Dat meldden de plaatselijke autoriteiten aan CNN.
Volgens de NAVO-missie vond de explosie iets na half zes in de ochtend plaats. Over de identiteit van de slachtoffers is nog niets bekend. Ook is niet duidelijk of het om een aanslag of ongeluk gaat. Het vliegveld is de grootste militaire basis van Afghanistan en bevindt zich vlakbij de historische stad Bagram in de provincie Parwan. Dertig kilometer zuidelijker ligt de hoofdstad Kabul.
Het nieuws volgt op een reeks recente aanslagen in het door geweld geteisterde land. Donderdag blies een zelfmoordenaar van de Taliban zich op in een auto voor het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif. Daarbij kwamen zes mensen om en vielen meer dan 120 gewonden.
Een week eerder kwamen bij gevechten tussen Amerikaanse en Afghaanse troepen en Talibanstrijders dertig burgers om het leven, evenals twee Amerikaanse militairen en 26 militanten. Op dezelfde dag veranderden mortieren van de Taliban een bruiloft in de noordelijke provincie Faryab in een bloedbad. Zeven bruiloftsgasten werden daarbij gedood.
Elsevier 11.11.2016 Het zwaarbeveiligde Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar i-Sharif is doelwit geworden van een zelfmoordaanslag. De extremistische Taliban pleegde een aanslag, waarbij zeker twee doden en circa 60 gewonden vielen.
De Taliban eisten snel de verantwoordelijkheid op voor de aanslag, die met een bomauto werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto de muur van het pand, meldt persbureau Reuters.
Ook tapijtenmarkt vatte vlam
Volgens lokale artsen verkeert een aantal van de gewonden in kritieke toestand. Een tapijtenmarkt in de buurt van het consulaat vatte vlam door de aanslag. Het is nog niet duidelijk of er onder de gewonden medewerkers van het consulaat zijn. Onder de gewonden zijn wel tenminste tien kinderen, meldt Deutsche Welle.
In Mazar-i-Sherif zijn ook ongeveer honderd Nederlandse militairen actief. Ze leiden er politieagenten en militairen op. Defensie heeft laten weten dat er geen Nederlanders gewond zijn geraakt. Duitsland heeft bijna duizend man in Afghanistan, de meeste in de provincie Balkh waar Mazar-i-Sherif de hoofdstad van is.
Wraak voor NAVO-luchtaanvallen
Het consulaat bevindt zich in een groot gebouw vlakbij de Blauwe Moskee in het centrum van Mazar-i-Sharif. Het wordt omheind door hoge muren, en is zwaar beveiligd.
Mazar-i-Sharif in de provincie Balkh is met ongeveer 700.000 inwoners de derde stad van Afghanistan. De Taliban zouden met de aanslag wraak nemen op westerse luchtaanvallen op gebieden van de terreurbeweging in de aangrenzende provincie Kunduz. Bij een NAVO-luchtaanval in Kunduz werden een week geleden 30 burgers gedood en raakten er bijna 20 gewond.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 11.11.2016 Het dodental na de bomaanslag in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif is opgelopen tot zes. Dat maakte het lokale ziekenhuis vrijdagochtend bekend. Meer dan 120 mensen raakten gewond door de zelfmoordaanslag van donderdagavond op het Duitse consulaat.
Volgens een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken bleven alle Duitsers op het consulaat ongedeerd. Onder de doden is ook een dader. Het is onbekend hoeveel strijders betrokken waren bij de aanval. De politiechef van de stad laat weten een tweede dader te hebben gearresteerd.
De extremistische Taliban hebben de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag, die met een auto met explosieven werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto tegen een muur van het pand, melden Duitse media.
Gevechten
Volgens het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken wordt er in en rond het terrein van het consulaat gevochten. Afghaanse en NAVO-militairen zijn te hulp geschoten om personeel te evacueren.
Duitsland heeft in het kader van de door de NAVO geleide internationale troepenmacht in Afghanistan bijna duizend man in het land, de meesten in de provincie Balkh, waar Mazar-i-Sharif de hoofdstad van is. Met circa 700.000 inwoners is het de derde stad van het land. De Taliban zouden met de aanslag wraak willen nemen vanwege westerse luchtaanvallen op gebieden van de Taliban in de aangrenzende provincie Kunduz. Bij een Amerikaanse luchtaanval in Kunduz werden een week geleden dertig burgers gedood en vielen bijna twintig gewonden.
AD 11.11.2016 Het dodental na de bomaanslag in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif is opgelopen tot zes. Dat maakte het lokale ziekenhuis vrijdagochtend bekend. Meer dan 120 mensen raakten gewond door de zelfmoordaanslag van donderdagavond op het Duitse consulaat.
Volgens een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken bleven alle Duitsers op het consulaat ongedeerd. Onder de doden is ook een dader. Het is onbekend hoeveel strijders betrokken waren bij de aanval. De politiechef van de stad laat weten een tweede dader te hebben gearresteerd.
De extremistische Taliban hebben snel de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag, die met een auto met explosieven werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto een muur van het pand, meldden Duitse media. Daarop volgde een vuurgevecht.
Nederland
In Mazar-i-Sharif zijn ook ongeveer honderd Nederlandse militairen actief. Ze leiden er politieagenten en militairen op. Defensie heeft laten weten dat er geen Nederlanders gewond zijn geraakt. Duitsland heeft bijna duizend man in Afghanistan, de meeste in de provincie Balkh waar Mazar-i-Sharif de hoofdstad van is.
Mazar-i-Sharif is met circa 700.000 inwoners de derde stad van het land. De Taliban zouden met de aanslag wraak nemen op westerse luchtaanvallen op gebieden van de Taliban in de aangrenzende provincie Kunduz. Bij een Amerikaanse luchtaanval in Kunduz werden een week geleden dertig burgers gedood en raakten er bijna twintig gewond.
Trouw 11.11.2016 Het dodental na de bomaanslag in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif is opgelopen tot zes. Dat maakte het lokale ziekenhuis vrijdagochtend bekend. Meer dan 120 mensen raakten gewond door de zelfmoordaanslag van donderdagavond op het Duitse consulaat.
Volgens een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken bleven alle Duitsers op het consulaat ongedeerd. Onder de doden is ook een dader. Het is onbekend hoeveel strijders betrokken waren bij de aanval. De politiechef van de stad laat weten een tweede dader te hebben gearresteerd.
De extremistische Taliban hebben snel de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag, die met een auto met explosieven werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto een muur van het pand, meldden Duitse media. Daarop volgde een vuurgevecht.
Nederland
In Mazar-i-Sharif zijn ook ongeveer honderd Nederlandse militairen actief. Ze leiden er politieagenten en militairen op. Defensie heeft laten weten dat er geen Nederlanders gewond zijn geraakt. Duitsland heeft bijna duizend man in Afghanistan, de meeste in de provincie Balkh waar Mazar-i-Sharif de hoofdstad van is.
Mazar-i-Sharif is met circa 700.000 inwoners de derde stad van het land. De Taliban zouden met de aanslag wraak nemen op westerse luchtaanvallen op gebieden van de Taliban in de aangrenzende provincie Kunduz. Bij een Amerikaanse luchtaanval in Kunduz werden een week geleden dertig burgers gedood en raakten er bijna twintig gewond.
NU 10.11.2016 Bij een zelfmoordaanslag op het Duitse consulaat in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif zijn donderdag zeker zes doden en circa 120 gewonden gevallen. Alle dodelijke slachtoffers zijn Afghaans.
Onder de doden is ook een dader. Het is onbekend hoeveel strijders betrokken waren bij de aanval. De politiechef van de stad laat weten een tweede dader te hebben gearresteerd.
Volgens een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken zijn alle Duitsers op het consulaat ongedeerd gebleven. Duitsland heeft bijna duizend man in Afghanistan, de meeste in de provincie Balkh waar Mazar-i-Sherif de hoofdstad van is.
In Mazar-i-Sherif zijn ook ongeveer honderd Nederlandse militairen actief. Ze leiden er politieagenten en militairen op. Defensie heeft laten weten dat er geen Nederlanders gewond zijn geraakt.
Taliban
De extremistische Taliban hebben snel de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag, die met een auto met explosieven werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto een muur van het pand, meldden Duitse media. Daarop volgde een vuurgevecht.
Luchtaanvallen
Mazar-i-Sharif is met circa 700.000 inwoners de derde stad van het land. De Taliban zouden met de aanslag wraak nemen op westerse luchtaanvallen op gebieden van de Taliban in de aangrenzende provincie Kunduz.
Bij een Amerikaanse luchtaanval in Kunduz werden een week geleden dertig burgers gedood en raakten er bijna twintig gewond.
Telegraaf 10.11.2016 Het dodental na de bomaanslag in de Noord-Afghaanse stad Mazar-i-Sharif is opgelopen tot zes. Dat maakte het lokale ziekenhuis vrijdagochtend bekend. Meer dan 120 mensen raakten gewond door de zelfmoordaanslag van donderdagavond op het Duitse consulaat.
Volgens een woordvoerder van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken bleven alle Duitsers op het consulaat ongedeerd. Onder de doden is ook een dader. Het is onbekend hoeveel strijders betrokken waren bij de aanval. De politiechef van de stad laat weten een tweede dader te hebben gearresteerd.
De extremistische Taliban hebben snel de verantwoordelijkheid opgeëist voor de aanslag, die met een auto met explosieven werd gepleegd. De dader ramde met zijn auto een muur van het pand, meldden Duitse media. Daarop volgde een vuurgevecht.
In Mazar-i-Sharif zijn ook ongeveer honderd Nederlandse militairen actief. Ze leiden er politieagenten en militairen op. Defensie heeft laten weten dat er geen Nederlanders gewond zijn geraakt. Duitsland heeft bijna duizend man in Afghanistan, de meeste in de provincie Balkh waar Mazar-i-Sharif de hoofdstad van is.
Mazar-i-Sharif is met circa 700.000 inwoners de derde stad van het land. De Taliban zouden met de aanslag wraak nemen op westerse luchtaanvallen op gebieden van de Taliban in de aangrenzende provincie Kunduz. Bij een Amerikaanse luchtaanval in Kunduz werden een week geleden dertig burgers gedood en raakten er bijna twintig gewond.
AD 06.11.2016 De Verenigde Naties starten een onderzoek naar een luchtaanval die de VS deze week in de provincie Kunduz in Afghanistan heeft uitgevoerd. Daarbij kwamen meer dan dertig burgers om het leven. Dat heeft de internationale organisatie zondag meegedeeld.
Volgens de VN vielen donderdag 32 burgerslachtoffers en raakten 19 mensen gewond. Het was in eerste instantie onduidelijk wie de luchtaanval had uitgevoerd, maar zaterdag erkende het Amerikaanse leger erachter te zitten.
De actie was ter ondersteuning van een Afghaanse speciale eenheid die vergezeld werd door Amerikaanse adviseurs. Zij werden onder vuur genomen door de Taliban, waarbij twee Amerikanen en drie Afghanen werden gedood. Onder de Taliban werden ,,vele” doden gemeld maar exacte cijfers ontbraken.
AD 05.11.2016 Het Amerikaanse leger heeft een belangrijke leider van terreurgroep Al Qaeda in Afghanistan gedood. Dat heeft het Pentagon gemeld in de nacht van vrijdag op zaterdag.
Farouq al-Qahtani werd op 23 oktober gedood in het noordoosten van Afghanistan. De Verenigde Staten voerden in de provincie Kunar in het noordoosten van Afghanistan verschillende luchtaanvallen uit op al-Qahtani. Over het lot van een ander doelwit van de aanvallen, Bilal al-Utabi, bestaat nog onduidelijkheid, aldus het Amerikaans ministerie van Buitenlandse Zaken. Al-Qahtani was een hooggeplaatste Al Qaeda-leider in het noordoosten van Afghanistan, die volgens het leger verantwoordelijk was voor het plannen van aanslagen tegen de Verenigde Staten. Hij zou daarbij ook zorgen voor schuilplaatsen voor Al Qaeda-leden.
NU 03.11.2016 Twee Amerikaanse militairen zijn donderdag om het leven gekomen in Afghanistan. Twee andere soldaten raakten gewond. Dat hebben de Amerikaanse strijdkrachten in Afghanistan donderdag bekendgemaakt.
De Amerikanen maakten deel uit van een NAVO-trainingsmissie die de Afghanen bijstaat in hun strijd tegen de Taliban. Zelf zouden ze officieel niet mee hebben gevochten. De twee kwamen om het leven toen ze onder vuur werden genomen in de provincie Kunduz, in het noorden van het land.
De commandant van de Amerikaanse en NAVO-troepen in Afghanistan, generaal John W. Nicholson, zei in een verklaring ”ondanks deze tragische gebeurtenis verder te gaan met onze belofte om onze Afghaanse partners te helpen bij de verdediging van hun land.”
NAVO
De luchtaanvallen waren op doelen in de stad Kunduz. Op ongeveer 10 kilometer van het centrum kwamen volgens lokale autoriteiten dertig burgers om het leven. Onder de Taliban werden ”vele” doden gemeld maar exacte cijfers ontbraken.
Het is niet zeker wie de luchtaanvallen heeft uitgevoerd. De NAVO liet wel weten luchtaanvallen te hebben uitgevoerd, maar meldde niets over slachtoffers. Een woordvoerder zei dat berichten over burgerslachtoffers zullen worden onderzocht.
NU 27.10.2016 De Verenigde Staten hebben bij drone-aanvallen in Afghanistan een hooggeplaatste commandant van Al-Qaeda gedood. De Afghaanse geheime dienst heeft het nieuws donderdag bevestigd, meldt persbureau AFP.
Eerder meldde NBC News al dat Nayef Salam Muhammad Ujaym al-Hababi en zijn rechterhand Balal al-Utabi het doelwit waren van twee aanvallen die zondag zijn uitgevoerd in het oosten van het Afghanistan.
De dood van al-Hababi is een gevoelige klap voor al-Qaeda. De in Qatar geboren Saudi-Arabiër vervulde verschillende belangrijke taken voor de terreurbeweging. “Dit was een van de belangrijkste aanvallen op al-Qaeda in jaren”, zegt een Amerikaanse functionaris tegen NBC.
Al-Hababi was sinds 2010 de leider van de terreurbeweging in Oost-Afghanistan en had een belangrijk aandeel in het werven van fondsen in Golflanden. Al-Hababi overzag daarnaast de aankoop van zware wapens die de terreurbeweging in Afghanistan gebruikte en leverde aan de Taliban.
Terreurplannen
De terrorist en zijn rechterhand zouden betrokken zijn bij terreurplannen voor Europa en de VS. Daarmee zou al-Hababi omgebrachte al-Qaeda-prominenten willen wreken. Volgens de Verenigde Naties zou al-Hababi ook betrokken zijn geweest bij zelfmoordaanslagen op Afghaanse veiligheidsdiensten.
De VS zouden de twee al enkele jaren op de korrel hebben. In 2012 werd een aanval afgeblazen uit vrees voor burgerslachtoffers.
Telegraaf 27.10.2016 Bij een luchtaanval met een drone van Amerikaanse militaire troepen in de Afghaanse plaats Kunar zijn drie kopstukken van al-Qaeda om het leven gekomen.
Het Pentagon laat in een verklaring weten dat de dood van het drietal een harde klap is voor al-Qaeda. Een van de omgekomen leden van al-Qaeda, Faruq al-Qatani, zou verschillende aanslagen in de VS hebben gepland.
Het is niet de eerste keer dat terroristen in het Midden-Oosten worden bestookt door drones van de Amerikanen. Terreurgroep Islamitische Staat heeft uit angst voor de nietsontziende Amerikaanse drones zelfs straten overdekt. Het terreurleger publiceerde onlangs de namen en adressen van Amerikaans legerpersoneel dat betrokken zou zijn bij de drone-programma’s, met de oproep hen te vermoorden.
Het gerichte ‘liquidatiebeleid’ van president Barack Obama leidt in binnen- en buitenland tot juridische en mensenrechtelijke bezwaren. Zo komen bij de acties ook burgers om. De Amerikaanse antiterreurspecialist Micah Zenko schatte eerder dit jaar dat bij Amerikaanse drone-aanvallen de afgelopen jaren vierduizend mensen zijn omgekomen in Jemen, Somalië en Pakistan.
VK 26.10.2016 Terreurgroep Islamitische Staat heeft dinsdagnacht ten minste dertig Afghaanse burgers ontvoerd en vermoord in de centraal gelegen provincie Ghor. Dit meldt persbureau AFP. Onder de gedode burgers zouden zich ook kinderen bevinden.
Een woordvoerder van de lokale gouverneur zei tegen persbureau Reuters dat de moordpartij een wraakactie is op het doden van een IS-commandant door de Afghaanse politie eerder die dag.
Volgens persbureau AP gaat het wellicht niet om IS-strijders, maar om de Taliban of een afvallige Taliban-groep die vorig jaar trouw beloofde aan IS. De provincie Ghor staat niet bekend als IS-bolwerk – de terreurgroep bevindt zich voornamelijk in het oostelijke Nangarhar. De Taliban hebben nog niet van zich laten horen.
De situatie in Afghanistan is sinds een jaar aan het verslechteren. IS dook er vorig jaar voor het eerst op en breidt langzaam zijn aanwezigheid uit. Hoe groot IS in het land is, is niet duidelijk. De Taliban boeken sinds de zomer weer terreinwinst. Sinds begin oktober vechten ze met de Afghaanse troepen om de stad Kunduz. De Taliban hopen de door het westen gesteunde regering van Afghanistan omver te werpen en een streng-islamitische regering in te stellen. Het regeringsleger heeft nu zo’n tweederde van het land onder controle.
NU 18.10.2016 Vertegenwoordigers van de Taliban en de Afghaanse regering praten in Qatar opnieuw over vrede. De twee partijen spraken elkaar twee keer, in september en oktober.
Bij zeker een van de gesprekken in Qatar was een hoge Amerikaanse functionaris aanwezig, meldt The Guardiandinsdag.
Ook Mullah Abdul Manan, de broer van de in 2013 omgekomen Talibanleider Mullah Mohammad Omar, was aanwezig bij de gesprekken. Omars zoon schuift later aan.
Gesprekken tussen de Taliban en de Afghaanse regering werden gestaakt na de dood van Talibanleider Mullah Mansour in mei. Omars opvolger kwam om bij een luchtaanval met een drone van het Amerikaanse leger.
Pakistan
De gesprekken die tot begin dit jaar werden gevoerd, werden geleid door Pakistan. Die besprekingen hebben echter niet geleid tot noemenswaardige vooruitgang.
Bij de nieuwe besprekingen is Pakistan naar verluidt niet betrokken. Ze worden gevoerd in de Qatarese hoofdstad Doha, waar de Taliban in 2013 een permanente vertegenwoordiging mocht opzetten.
Trouw 11.10.2016 Een groep gewapende mannen heeft dinsdag een heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kaboel aangevallen. Er zijn minstens veertien doden, onder wie een politieman, en 36 gewonden te betreuren, zo deelde het ministerie van binnenlandse zaken mee. Het ministerie van volksgezondheid had 43 gewonden geteld.
Het aantal aanvallers is onduidelijk. Rapporten spreken van één en vier mannen. Van een aanvaller, gekleed in een uniform, staat vast dat hij door de politie is doodgeschoten.
Honderden sjiitische moslims hadden zich dinsdag in het heiligdom verzameld voor de viering van de Ashura, de herdenking van de dood van een kleinzoon van de profeet Mohammed. De politie zei dat drie schutters rond 20.00 uur lokale tijd het vuur openden. Het heiligdom is ontruimd.
De aanslag is nog niet opgeëist. De Taliban hebben ontkend erachter te zitten.
NU 11.10.2016 Een groep gewapende mannen heeft dinsdag een heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kabul aangevallen. Er zijn minstens veertien doden, onder wie een politieman, en 36 gewonden.
Honderden Sjiitische moslims hadden zich dinsdag in het heiligdom verzameld voor de viering van de Ashura, de herdenking van de dood van een kleinzoon van de profeet Mohammed.
De politie zei dat drie schutters rond 20.00 uur lokale tijd het vuur openden. Het heiligdom is ontruimd.
Het aantal aanvallers is onduidelijk. Rapporten spreken van één en vier mannen. Van een aanvaller, gekleed in een uniform, staat vast dat hij door de politie is doodgeschoten.
Video: Doden en tientallen gewonden bij aanslag in Kabul
Telegraaf 11.10.2016 Een groep gewapende mannen heeft dinsdag een heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kabul aangevallen. Volgens een bron bij de politie vielen er zeker zeven doden en 22 gewonden.
Honderden sjiitische moslims hadden zich dinsdag in het heiligdom verzameld voor de viering van de Ashura, de herdenking van de dood van een kleinkind van de profeet Mohammed. De politie zei dat drie schutters rond 20.00 uur lokale tijd het vuur openden. Het heiligdom is ontruimd. Hoeveel schutters er nog in leven zijn, is onduidelijk.
Het ministerie van Volksgezondheid sprak van achttien gewonden, maar maakte nog geen melding van doden.
AD 11.10.2016 Een groep gewapende mannen heeft vandaag een heiligdom in de Afghaanse hoofdstad Kaboel aangevallen. Er zijn minstens veertien doden, onder wie een politieman, en 36 gewonden te betreuren, zo deelde het ministerie van Binnenlandse Zaken mee. Het ministerie van Volksgezondheid had 43 gewonden geteld.
Het aantal aanvallers is onduidelijk. Rapporten spreken van één en vier mannen. Van een aanvaller, gekleed in een uniform, staat vast dat hij door de politie is doodgeschoten.
Honderden Sjiitische moslims hadden zich vandaag in het heiligdom verzameld voor de viering van de Ashura, de herdenking van de dood van een kleinzoon van de profeet Mohammed.
De politie zei dat drie schutters rond 20.00 uur lokale tijd het vuur openden. Het heiligdom is ontruimd.
Trouw 10.10.2016 De Taliban breiden hun najaarsoffensief in Afghanistan uit. Vandaag opende de radicale islamistische beweging de aanval op de hoofdstad van de zuidelijke provincie Helmand. Vorige week vielen de Taliban Kunduz opnieuw aan, en ruim een maand geleden Tarin Kowt in Uruzgan. Het Afghaanse leger krijgt steeds meer moeite om al deze aanvallen het hoofd te bieden.
In de hoofdstad van Helmand, Lashkar Gah, begonnen de Taliban hun aanval vanochtend met een zelfmoordaanslag. Daarbij kwamen minstens veertien mensen om, onder wie tien politieagenten.
Het Afghaanse Nationale Leger vuurt mortieren af op stellingen van de Taliban in Kunduz.
De hoofdstad van Helmand, Lashkar Gah, wordt al langer belegerd door de Taliban. Zij openden vandaag de aanval, die begon met een zware zelfmoordaanslag. Daarbij kwamen zeker veertien mensen om het leven, onder wie tien politieagenten.
Volgens het Afghaanse ministerie van binnenlandse zaken zijn er voldoende veiligheidstroepen in de stad om de aanval af te slaan. Op verschillende plaatsen zouden vuurgevechten met Talibanstrijders gaande zijn. “We zullen hen snel terugdringen”, beloofde de woordvoerder optimistisch.
De stad is al weken omsingeld door de Taliban. Zij hebben een aanzienlijk deel van de districten in de provincie Helmand, centrum van de opiumteelt, al langer in handen. De Afghaanse regering en het leger zijn niet bij machte gebleken om die weer te heroveren.
“Elke dag komen er delegaties op bezoek in Helmand, maar een groot deel van de provincie is al verloren gegaan”, verzuchtte een lid van de provinciale raad zaterdag tegen persbureau Reuters. “Alstublieft, voer hier meer militaire operaties uit, of stuur meer vliegtuigen zodat we allemaal naar Kaboel kunnen gaan.”
Als Lashkar Gah toch valt, zou het de tweede keer zijn dat een provinciehoofdstad verloren gaat na de val van het Talibanregime in 2001. Vorig jaar oktober was de noordelijke stad Kunduz enkele weken in handen van de Taliban, en het kostte het Afghaanse leger geholpen door Amerikaanse militairen en luchtsteun, grote moeite om hen weer te verjagen.
24.000 ontheemden
Een week geleden vielen Talibanstrijders het noordelijke Kunduz opnieuw binnen, en daar zijn de gevechten nog steeds gaande. De regering in Kaboel heeft laten weten dat de Taliban uit het centrum van de stad zijn verdreven. Maar Talibanstrijders bieden nog hardnekkig weerstand vanuit huizen en gebouwen aan de rand van Kunduz, dat in normale omstandigheden ongeveer 270.000 inwoners heeft. Vorige week zijn al veel burgers gevlucht uit vrees voor het geweld.
“Bloed en lijken liggen door de hele stad heen. Onze jonge mensen sterven en de regering doet niets voor ons”, zei Parmi, een inwoonster van Kunduz die met dertien familieleden naar Kaboel wist te ontkomen, tegen Reuters. Elektriciteit, water, voedsel en medicijnen zijn nauwelijks nog voorhanden in Kunduz, vertellen ontheemden.
Het humanitair bureau van de Verenigde Naties (UNOCHA) meldde dat zo’n 24.000 inwoners de stad zijn ontvlucht. De meesten zijn vertrokken naar de naburige provincie Tachar, ten oosten van Kunduz. Ook trekken ontheemden richting het westelijk gelegen Balkh en zuidelijk naar de hoofdstad Kaboel. De autoriteiten houden er rekening mee dat het aantal vluchtende burgers kan oplopen tot 100.000.
Eind september werden in Kunduz zeker twaalf Afghaanse politiemensen in hun slaap vermoord door twee collega’s. Zij waren vermoedelijk ingehuurd door de Taliban.
Tijdens het najaarsoffensief van de Taliban vielen zij een maand geleden Tarin Kowt aan, de hoofdstad van de provincie Uruzgan. Die aanval werd afgeslagen, maar de Taliban zijn allesbehalve verdreven uit de provincie.
Nieuw offensief
Hetzelfde gebeurde na de Talibanaanval van een jaar geleden op Kunduz. De stad werd toen wel heroverd door Afghaanse troepen, maar omliggende districten als Chardara en Dasht-e-Archi, die de Taliban soms al jaren geheel of gedeeltelijk in handen hebben, werden niet schoongeveegd. Met als gevolg dat de Talibanstrijders zich daar terugtrokken en in relatieve rust een nieuw offensief konden voorbereiden.
Ook in de buurprovincies van Kunduz, zoals Tachar, Badachshan en Baghlan hebben lokale Talibangroepen, geholpen door grote groepen buitenlandse extremisten, al veel gebieden in handen. Mocht Kunduz-Stad vallen dan is er weinig hoop meer voor de Afghaanse regering dat zij het noordoosten in handen kan houden.
Patroon
Het is een patroon dat overal in Afghanistan steeds weer voorkomt: de Taliban vallen aan, de regering stuurt elitetroepen die de strijders verjagen, en daarna naar een nieuwe brandhaard elders worden geroepen. Het in handen houden van de heroverde gebieden wordt vervolgens overgelaten aan de politie en het reguliere Afghaanse leger. Maar die zijn vaak onvoldoende getraind, bewapend en slecht gemotiveerd om het op te nemen tegen de geharde Talibanstrijders. Zij kennen de zwaktes van leger en politie maar al te goed, en proberen het opnieuw. Waarna de hele operatie weer van voren af aan begint, zoals nu in Kunduz.
Vorig jaar waren er voldoende militairen en politiemensen om de Taliban te verslaan, zei de toenmalige districtsgouverneur Muhammad Zaher van Chardara begin dit jaar tegen de denktank Afghan Analysts Network (AAN), “maar het ontbrak hen aan het moreel om te vechten”. In Kunduz en eerder in Tarin Kowt behoorden Afghaanse politieagenten in veel gevallen tot de eersten die vluchtten toen de Taliban in aantocht waren.
Uitputtingsslag
De gevechtstactieken van de Taliban putten de Afghaanse veiligheidstroepen intussen steeds verder uit. De goed getrainde maar beperkte groep Afghaanse commando’s kan niet overal tegelijk optreden, en veel andere legeronderdelen zijn gedemotiveerd door gebrek aan behoorlijk materieel en de voortdurende dreiging van de dood.
Regering en leger in Afghanistan hebben nog altijd geen afdoende tactiek gevonden om de oorlog tegen de Taliban te beëindigen. Voor vredesonderhandelingen blijkt de radicale beweging al jaren niet aan tafel te krijgen, en het aantal burgerslachtoffers stijgt.
Dat ondermijnt de toch afnemende steun voor de regering van president Ashraf Ghani nog verder. Hij belooft dat het leger de veiligheid van burgers zal garanderen, maar dat blijkt steeds vaker een illusie. Met alle gevolgen voor het vertrouwen van de Afghanen in hun overheid.
Telegraaf 10.10.2016 De bevolking van Kunduz ontvlucht de Afghaanse stad in hoog tempo. Een week nadat de Taliban de stad van verschillende kanten aanviel en binnendrongen, zijn al 24.000 bewoners op de vlucht geslagen.
De Verenigde Naties lieten maandag weten dat de meeste burgers naar de naburige provincie Tachar gaan. Ook trekken de vluchtelingen naar de steden Balkh, Sar-e-Pul en de hoofdstad Kabul. De autoriteiten houden rekening met 100.000 vluchtelingen. Kunduz telt normaal gesproken ongeveer 270.000 inwoners.
De regering in Kabul deelde mee dat de Taliban inmiddels uit het centrum van Kunduz zijn verdreven. De gevechtshandelingen vinden momenteel plaats aan de randen van de stad. Ondanks de inzet van speciale eenheden heeft het leger de stad echter nog niet geheel onder controle.
De Verenigde Staten hebben gevechtsvliegtuigen ingezet en meer dan twintig aanvallen uitgevoerd.
NU 09.10.2016 In het noorden van Afghanistan zijn acht doden gevallen bij een helikoptercrash van het Afghaanse leger. Volgens de Afghaanse autoriteiten was sprake van een technisch mankement. De Taliban beweren dat zij het toestel hebben neergehaald.
De helikopter was in de provincie Baghlan om een militaire basis van voorraad te voorzien. De acht slachtoffers zijn vijf leden van de bemanning en drie militairen, aldus een legerwoordvoerder.
Tliban-strijders voeren in het noorden van Afghanistan veel aanvallen uit op binnenlandse veiligheidstroepen. In de provincie Kunduz is sinds begin deze week een strijd gaande met het Afghaanse leger.
Telegraaf 06.10.2016 De Verenigde Naties verwachten een grote stroom vluchtelingen die de Afghaanse stad Kunduz verlaat. De afgelopen dagen sloegen al 10.000 burgers op de vlucht voor het geweld dat in de stad is opgelaaid.
De meeste vluchtelingen trokken richting de hoofdstad Kabul en naar Mazar-i-Sharif en Talokan. De meeste mensen hadden weinig spullen en voedsel bij zich. De inwoners van Kunduz gaan het geweld uit de weg dat door een inval van de Taliban onverwacht in de straten aanwezig is.
De VN schatten dat in heel Afghanistan momenteel ruim 277.000 mensen op de vlucht zijn. De organisatie verwacht dat dat aantal voor het einde van het jaar is opgelopen tot 400.000.
Telegraaf 05.10.2016 Afghanistan is bereid uitgeprocedeerde asielzoekers en economische migranten terug te nemen. In ruil steunt de Europese Unie het land jaarlijks met 1,3 miljard euro en banenprojecten om de terugkerende migranten te laten integreren.
Dat hebben Afghaanse en Europese leiders afgesproken op een top over Afghanistan in Brussel. De Europese Commissie sprak van een win-winsituatie die een belangrijke bron van zorgen voor de EU kan wegnemen. In Europa verblijven vele tienduizenden Afghanen wier terugkeer de Afghaanse regering om verschillende redenen weigert.
Europa belooft ook opvangfaciliteiten. Verder is afgesproken dat mensensmokkelaars worden aangepakt. EU-president Donald Tusk bedankte de Afghaanse overheid woensdag voor haar ,,moed’’ door akkoord te gaan met de ,,faire’’ afspraken, die overigens nog verder moeten worden uitgewerkt. Hij tekende aan dat het terugsturen van migranten altijd humaan en in lijn met internationaalrechtelijke normen zal plaatsvinden.
Trouw 05.10.2016 Afghanistan wil uitgeprocedeerde asielzoekers en economische migranten terugnemen. In ruil daarvoor steunt de Europese Unie het land tot 2020 jaarlijks met 1,3 miljard euro en banenprojecten om de terugkerende migranten te laten integreren. Amnesty International noemt de deal een ‘absolute schande’.
Dat hebben Afghaanse en Europese leiders afgesproken op een top over Afghanistan in Brussel. De Europese Commissie sprak van een win-winsituatie, die een belangrijke bron van zorgen voor de EU kan wegnemen.
In Europa verblijven vele tienduizenden Afghanen wier terugkeer de Afghaanse regering om verschillende redenen weigert.
Opvang
Europa belooft ook opvangfaciliteiten. Verder is afgesproken dat mensensmokkelaars worden aangepakt.
EU-president Donald Tusk bedankte de Afghaanse overheid woensdag voor haar ‘moed’ door akkoord te gaan met de ‘faire’ afspraken, die overigens nog verder moeten worden uitgewerkt. Hij tekende aan dat het terugsturen van migranten altijd humaan en in lijn met internationaalrechtelijke normen zal plaatsvinden.
‘Absolute schande’
Amnesty International noemt de deal een ‘absolute schande’. “Het ruilen van de terugkeer van asielzoekers uit een duidelijk instabiel land voor hoognodige humanitaire en ontwikkelingshulp is oneerlijk en immoreel”, aldus de mensenrechtenorganisatie.
Dat de Taliban maandag de stad Kunduz kort konden innemen, toont volgens Amnesty aan ‘dat vele Afghanen internationale bescherming kunnen claimen en niet kunnen worden teruggestuurd vanwege de veiligheidssituatie’. “De claim van de EU dat Afghanistan een veilig land is om mensen naar terug te sturen is belachelijk.”
De organisatie citeert een Afghaanse minister die de deal vergeleek met ‘een kop vergiftigde thee die de regering is gedwongen op te drinken’.
Afghanistan belooft migranten terug te nemen als onderdeel van hulpprogramma
VK 05.10.2016 Ruim 13 miljard euro is de Afghaanse president Ashraf Ghani woensdagavond toegezegd door de EU en andere internationale partners, voor de veiligheid en wederopbouw van zijn land.
Het bedrag is geen overbodige luxe, gezien de oplaaiende strijd in Kunduz. Maar met die miljarden brengt Ghani iets anders mee naar huis: de verplichting duizenden Afghaanse vluchtelingen terug te nemen uit Europa.
Officieel heeft het geld ‘niets, niets’ te maken met de terugnameplicht, verzekerde EU-buitenlandchef Mogherini bij aanvang van de donorconferentie voor Afghanistan in Brussel. De vers ondertekende migratieverklaring (Gezamenlijke weg vooruit) meldt hetzelfde: ‘Terugkeerprogramma’s en hulp bij herintegratie staan buiten en los van de ontwikkelingshulp voor Afghanistan.’ Een heel ander geluid kwam van een anonieme Afghaanse minister, die tegen Amnesty International over de verklaring zei: ‘Een gifbeker die we leeg moesten drinken.’
Onveilig
EU-president Donald Tusk bedankte de Afghaanse overheid woensdag voor haar ‘moed’
Alle ontkenningen en aantijgingen daargelaten, het akkoord tussen Brussel en Kabul over het terugbrengen van vluchtelingen kan niemand verbazen. De EU-landen voeren uit wat Europese premiers en ministers al langere tijd verkondigen en waar grote delen van hun bevolkingen om vragen: migranten die geen recht op een verblijfsvergunning hebben, moeten gaan.
De EU-afspraak met Afghanistan benadrukt dat alle internationale vluchtelingenverdragen worden nageleefd. Afghanen die echt moeten vrezen voor hun leven bij terugkeer, mogen dus blijven. Maar volgens schattingen van de Europese Commissie zijn er ruim tachtigduizend Afghanen in Europa die wel uitgezet kunnen worden.
Voor deze groep bevat het migratieakkoord gedetailleerde afspraken voor een ‘soepele, waardige en ordelijke’ terugkeer. Die kan vrijwillig of gedwongen plaatsvinden, al dan niet met charters georganiseerd door Frontex (de coördinator voor de EU-buitengrenzen). Per vlucht geldt een maximum van 50 personen die tegen hun zin worden uitgezet en de kosten van terugkeer zijn voor rekening van de EU.
De afspraak met Afghanistan past in de migratiestrategie die de EU ontwikkelt als antwoord op het ‘rampjaar’ 2015, toen ruim een miljoen migranten de Unie binnentrokken. De eerste contouren werden vorig jaar november zichtbaar op de EU-Afrika-top in Malta. Onder het motto ‘meer voor meer’ kregen de Afrikaanse leiders te horen dat financiële hulp voor hun landen wordt gekoppeld aan acties om migratie te voorkomen en hun onderdanen terug te nemen. Bij weigering slaat het beleid om in ‘minder voor minder’.
Dwangbuizen
Het akkoord van dit voorjaar met Turkije het terugnemen door Ankara van alle migranten in ruil voor geld (6 miljard); opheffing van de visumplicht voor Turkse toeristen en nieuwe onderhandelingen over het Turkse EU-lidmaatschap borduurt daarop voort en geldt als voorbeeld voor afspraken met andere landen. ‘Migratieovereenkomsten’ is de term die Brussel gebruikt, organisaties als Amnesty en Human Rights Watch spreken liever over ‘dwangbuizen’.
Het informele treffen vorige maand van de 27 Europese regeringsleiders over de toekomst van de EU zonder Groot-Brittannië was grotendeels gewijd aan het indammen van de vluchtelingenstroom en het terugsturen van illegale migranten. In december praten de leiders er opnieuw over.
Op papier krijgt het nieuwe beleid steeds meer handen en voeten. De uitvoering ervan op de grond is als altijd stukken weerbarstiger. Zo verandert met de week welke regio’s in Afghanistan als veilig beschouwd kunnen worden. En wat als Kabul de boel simpelweg saboteert? Of als de opvang en herintegratie vastlopen in corruptie en incompetentie? De woensdag bejubelde verklaring bevat geen enkele passage dat de financiële hulp dan mag worden bevroren of gekort.
VK 04.10.2016 Afghaanse troepen zijn in Kunduz in de vroege dinsdagochtend het gevecht aangegaan met de Taliban. Zondagavond trokken de Taliban de Afghaanse stad binnen, precies een jaar nadat ze de stad voor een korte periode in wisten te nemen. De Afghaanse troepen proberen ze de stad weer uit te jagen.
Volgens de Afghaanse politiechef wordt luchtsteun verleend om de Taliban terug te dringen. Ook zijn versterkingen onderweg. ‘We hebben reeds meer dan 25 vijanden gedood en we diverse delen van de stad heroverd. We zullen de stad zuiveren van de Taliban.’
Talibanstrijders vielen de stad zondag vanuit vier richtingen aan. Een aantal strijders wist de stad in te sluipen voordat de aanval begon. Sommigen hadden zich in huizen verschanst en maandag werd in en rondom de stad nog gevochten. De autoriteiten zetten elite-eenheden en de luchtmacht in om ze te verdrijven.
Kunduz viel een jaar geleden ook in handen van de Taliban. Toen werden de militanten er na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen. Vorige maand waren de Taliban ook de stad Tarin Kowt in de provincie Uruzgan binnengetrokken. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd bij de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
Trouw 04.10.2016 Afghaanse troepen zijn vanochtend opnieuw de strijd aangegaan met de Taliban in Kunduz. De Taliban trokken zondagavond de Afghaanse stad binnen, exact een jaar nadat ze de stad voor een korte periode in wisten te nemen. De Afghaanse troepen proberen ze de stad weer uit te jagen.
Het Afghaanse leger is in Kunduz in een felle strijd verwikkeld met de Taliban, die de stad in het noorden van Afghanistan maandag van verschillende kanten aanvielen. De Taliban claimde maandag een aantal belangrijke plekken in Kunduz ingenomen te hebben, maar werden daar later weer verjaagd.
Volgens de Afghaanse politiechef wordt luchtsteun verleend om de Taliban terug te dringen. Ook zijn versterkingen onderweg. De politiechef liet aan persbureau AFP weten dat er inmiddels meer dan honderd leden van de Taliban zijn gedood, maar over dat aantal bestaat nog onduidelijkheid. “We zullen de stad zuiveren van de Taliban”, zei hij.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken liet weten dat Afghaanse veiligheidstroepen vandaag “proberen de stad veilig te stellen” en dat de inwoners van de stad zo veel mogelijk hun dagelijkse leven weer moeten oppakken. Ze vorderen echter langzaam, omdat de Taliban zich in woonhuizen hebben verschanst.
Strijdkrachten
Het hoofd van de provincieraad van Kunduz zei dat op veel plaatsen in de stad wordt gevochten. De Taliban namen de stad vorig jaar ook in, maar werden toen door Afghaanse en Amerikaanse strijdkrachten verdreven.
De stad Kunduz viel een jaar geleden na een grote aanval van de Taliban. Toen werden de militanten na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen. Afgelopen april voerden de Taliban opnieuw een aanval uit op de stad, maar die werd toen afgeslagen door Afghaanse en Amerikaanse troepen gesteund door luchtaanvallen.
Vorige maand trokken de Taliban ook al de stad Tarin Kowt in de Centraal-Afghaanse provincie Uruzgan binnen. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban aanvallen uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
NU 04.10.2016 Afghaanse troepen vechten in Kunduz in de vroege dinsdagochtend met de Taliban. De Taliban trokken zondagavond de Afghaanse stad binnen, exact een jaar nadat ze de stad voor een korte periode in wisten te nemen.
De Afghaanse troepen proberen ze de stad weer uit te jagen.
Volgens de Afghaanse politiechef wordt luchtsteun verleend om de Taliban terug te dringen. Ook zijn versterkingen onderweg. “Meer dan 25 vijanden hebben we gedood en we hebben diverse delen van de stad heroverd. We zullen de stad zuiveren van de Taliban”, zo luidden de woorden van de Afghaanse troepen.
Vorige maand wisten de Taliban ook al de stad Tarin Kowt, in de provincie Uruzgan, binnen te trekken. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
Video: Afghaanse troepen proberen Taliban te verjagen
Telegraaf 04.10.2016 Afghaanse troepen vechten in Kunduz in de vroege dinsdagochtend met de Taliban. De Taliban trokken zondagavond de Afghaanse stad binnen, exact een jaar nadat ze de stad voor een korte periode in wisten te nemen. De Afghaanse troepen proberen ze de stad weer uit te jagen.
Volgens de Afghaanse politiechef wordt luchtsteun verleend om de Taliban terug te dringen. Ook zijn versterkingen onderweg. ,,Meer dan 25 vijanden hebben we gedood en we hebben diverse delen van de stad heroverd. We zullen de stad zuiveren van de Taliban.”
AD 04.10.2016 Afghaanse troepen vechten in Kunduz in de vroege ochtend met de Taliban. Zondagavond trokken de Taliban de Afghaanse stad binnen, exact een jaar nadat ze de stad voor een korte periode in wisten te nemen. De Afghaanse troepen proberen ze de stad weer uit te jagen.
Er wordt luchtsteun verleend om de Taliban terug te dringen, meldt een Afghaanse politiechef. ,,We hebben meer dan 25 vijanden gedood en we hebben diverse delen van de stad heroverd. We zullen de stad zuiveren van de Taliban.”
VK 03.10.2016 Taliban-strijders zijn er maandag in geslaagd om het belangrijkste kruispunt van Kunduz in te nemen. Dit melden inwoners van de noordelijke stad. De strijders hebben hier hun vlag gehesen. Volgens de Afghaanse autoriteiten is Kunduz, dat vorig jaar korte tijd in handen viel van de Taliban, nog niet gevallen. Er zou zwaar worden gevechten bij met name het hoofdkwartier van de gouverneur.
Ook zouden de luchthaven en de hoofdgebouwen van de politie en de inlichtingendienst nog in handen zijn van het leger.
‘Hevige gevechten zijn nu gaande bij het kantoor van de gouverneur en de inlichtingendienst’, aldus Amruddin Wali, een lid van het provinciale parlement. De Taliban trokken zondagavond Kunduz binnen, de stad waar Nederland enkele jaren actief was met een politiemissie. Volgens de lokale politie vielen strijders de stad vanuit vier richtingen aan. Politie-eenheden probeerden ze terug te dringen.
Aan beide kanten vielen slachtoffers, maar over aantallen is nog niets bekend, liet een lid van het provinciebestuur weten. Het ministerie van Defensie in Kabul zei dat het leger met onder andere luchtaanvallen probeert de Taliban terug te dringen. Volgens een woordvoerder hebben de rebellen een westelijk deel van de stad in handen.
Het offensief begon rond 02.00 uur, aldus een woordvoerder van de politie. Elite-eenheden werden direct ingezet. Militaire helikopters vlogen over de stad, de straten waren leeg en winkels werden gesloten.
Slechte situatie
De Taliban veroverden Kunduz ook een jaar geleden. Toen werden de militanten na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen.
De aanval onderstreept de slechte veiligheidssituatie in Afghanistan, waar het regeringsleger naar schatting tweede derde van het land onder controle heeft. Vorige maand waren de Taliban ook al de stad Tarin Kowt in de provincie Uruzgan binnengetrokken. Hier werden ze met hulp van Amerikaanse gevechtsvliegtuigen weer verjaagd. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
Trouw 03.10.2016 De Taliban zijn afgelopen nacht de Afghaanse stad Kunduz binnengetrokken. Volgens de lokale politie vielen Talibanstrijders de stad vanuit vier richtingen aan en lukte het hen zelfs om de stad binnen te komen.
Lokale politie-eenheden proberen de Taliban terug te dringen. Zij zouden zich op een aantal plaatsen in de stad in gebouwen en woonhuizen hebben verschanst. Aan beide kanten zijn slachtoffers gevallen, maar over aantallen is nog niets bekend, liet een lid van het provinciebestuur weten.
De Talibanaanval begon rond middernacht, toen een onbekend aantal strijders controleposten wist te omzeilen en de stad binnendrong. Afghaanse elite-eenheden zijn ingezet en de strijdkrachten krijgen luchtsteun. Het Afghaanse ministerie van binnenlandse zaken heeft versterkingen gestuurd.
De stad Kunduz viel een jaar geleden na een grote aanval van de Taliban. Toen werden de militanten na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen. Afgelopen april voerden de Taliban opnieuw een aanval uit op de stad, maar die werd toen afgeslagen door Afghaanse en Amerikaanse troepen gesteund door luchtaanvallen.
Vorige maand trokken de Taliban ook al de stad Tarin Kowt in de Centraal-Afghaanse provincie Uruzgan binnen. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban aanvallen uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
NU 03.10.2016 De Taliban zijn zondagavond de Afghaanse stad Kunduz binnengetrokken. Volgens de lokale politie vielen Talibanstrijders de stad vanuit vier richtingen aan en lukte het hen zelfs om de stad binnen te komen.
De lokale politie-eenheden proberen de Taliban terug te dringen. Aan beide kanten vielen dodelijke slachtoffers, maar over aantallen is nog niets bekend, liet een lid van het provinciebestuur weten.
Het offensief begon rond middernacht, zei een woordvoerder van de politie. Een aantal Taliban wist een afzetting te passeren en de stad in te sluipen voordat de aanval begon.
Sommigen hebben zich in huizen verschanst en maandag werd in en rondom de stad nog gevochten. De autoriteiten hebben elite-eenheden en de luchtmacht ingezet om de Taliban te verdrijven.
Een woordvoerder van de NAVO-macht in Afghanistan zei zich bewust te zijn van berichten over gevechten in de stad. Voor zover hij wist, is er echter geen sprake van een groot offensief.
Video: Leger probeert Taliban terug te dringen
Luchtaanvallen
Kunduz werd een jaar geleden ook aangevallen door de Taliban. Toen werden de militanten er na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen met behulp van Amerikaanse luchtaanvallen.
Vorige maand waren de Taliban ook al de stad Tarin Kowt, in de provincie Uruzgan, binnengetrokken. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
Telegraaf 03.10.2016 De Taliban zijn zondagavond de Afghaanse stad Kunduz binnengetrokken. Volgens de lokale politie vielen Talibanstrijders de stad vanuit vier richtingen aan en lukte het hen zelfs de stad binnen te komen. De lokale politie-eenheden proberen de Taliban terug te dringen. Aan beide kanten vielen slachtoffers, maar over aantallen is nog niets bekend, liet een lid van het provinciebestuur weten.
Het offensief begon rond middernacht, zei een woordvoerder van de politie. Een aantal Taliban wist de stad in te sluipen voordat de aanval begon. Sommigen hebben zich in huizen verschanst en maandag werd in en rondom de stad nog gevochten. De autoriteiten hebben elite-eenheden en de luchtmacht ingezet om de Taliban te verdrijven.
Een woordvoerder van de NAVO-macht in Afghanistan zei zich bewust te zijn van berichten over gevechten in de stad. Voor zover hij wist, is er echter geen sprake van een groot offensief.
Kunduz viel een jaar geleden ook in handen van de Taliban. Toen werden de militanten er na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen. Vorige maand waren de Taliban ook al de stad Tarin Kowt in de provincie Uruzgan binnengetrokken. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd bij de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
AD 03.10.2016 De Taliban zijn zondagavond de Afghaanse stad Kunduz binnengetrokken. Volgens de lokale politie vielen Talibanstrijders de stad vanuit vier richtingen aan en lukte het hen zelfs om de stad binnen te komen. De lokale politie-eenheden proberen de Taliban terug te dringen.
Aan beide kanten vielen slachtoffers, maar over aantallen is nog niets bekend, liet een lid van het provinciebestuur weten. Het offensief begon rond 02.00 uur, zei een woordvoerder van de politie. Elite-eenheden zijn ingezet en de strijdkrachten krijgen luchtsteun.
Kunduz viel een jaar geleden ook aan de Taliban. Toen werden de militanten er na twee weken weer verjaagd door Afghaanse troepen.
Vorige maand waren de Taliban ook al de stad Tarin Kowt in de provincie Uruzgan binnengetrokken. Ook in de provincie Helmand hebben de Taliban militaire operaties uitgevoerd op de provinciehoofdstad Lashkar Gah.
Een woordvoerder van de NAVO-macht in Afghanistan zei zich bewust te zijn van berichten over gevechten in de stad. Voor zover hij wist, is er echter geen sprake van een groot offensief.
RO 30.09.2016 Nederlandse militairen zullen de Afghaanse strijdkrachten ook volgend jaar adviseren en trainen. Ook blijft Nederland de wederopbouw van Afghanistan financieel ondersteunen. Het kabinet heeft besloten de militaire bijdrage aan de NAVO-missie Resolute Support met een jaar te verlengen. Maximaal 100 militairen blijven daardoor in 2017 actief in het noorden van Afghanistan, vooral vanuit de stad Mazar-e-Sharif. Duitsland leidt de missie in dit gebied. De Nederlandse militairen zullen nauw met de Duitsers blijven samenwerken.
De veiligheidssituatie in Afghanistan blijft zorgelijk. De Afghaanse strijdkrachten hebben in de afgelopen jaren stappen voorwaarts gezet, maar zijn nog niet in staat zelfstandig de veiligheid in het Centraal-Aziatische land te garanderen. Internationale betrokkenheid blijft van belang en daarom zet het kabinet de Nederlandse bijdrage voort.
De NAVO-missie is gericht op de verdere opbouw van een professioneel Afghaans leger en politie. Een goed functionerend veiligheidsapparaat is een belangrijke voorwaarde voor veiligheid en het herstel van de rechtsstaat in Afghanistan. Dit moet voorkomen dat het land opnieuw een uitvalsbasis wordt voor terroristische activiteiten, die zowel de Afghaanse bevolking als doelen in het westen bedreigen.
Naast de militaire bijdrage ondersteunt Nederland, in het kader van een geïntegreerde inzet, ook de verdere ontwikkeling van Afghanistan. Het kabinet zal die blijvende betrokkenheid op 4 en 5 oktober in Brussel bevestigen tijdens een internationale conferentie over Afghanistan. Het land heeft de afgelopen vijftien jaar een grote ontwikkeling doorgemaakt. Vooral op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en vrouwenrechten is er veel verbeterd.
De Nederlandse ontwikkelingssamenwerking in Afghanistan zal de komende jaren gericht blijven op het verbeteren van de veiligheid en rechtsorde. Het kabinet zal de omvang van de hulp de komende jaren wel geleidelijk afbouwen van 60 naar 50 miljoen euro per jaar.
NU 30.09.2016 De missie in Afghanistan wordt met een jaar verlengd. Dat besluit neemt het kabinet vrijdag, melden ingewijden in Den Haag.
Ze bevestigen berichtgeving hierover door RTL Nieuws. Ongeveer honderd Nederlandse militairen leveren vanuit Mazar-e-Sharif een bijdrage aan de NAVO-missie Resolute Support.
De Nederlandse militairen adviseren en trainen hogere Afghaanse functionarissen van leger en politie. De NAVO-missie ging eind 2014 van start en telt 12.000 militairen. In juni besloot het Atlantische bondgenootschap de missie ook na 2017 voort te zetten.
De Tweede Kamer ging donderdag zoals verwacht akkoord met verlenging van de missie tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS). Rond de 150 Nederlandse militairen trainen collega’s in Irak. Verder gaat een Nederlands tankervliegtuig gevechtsvliegtuigen van de internationale coalitie tegen IS van brandstof voorzien.
Telegraaf 30.09.2016 De Nederlandse militaire missie in Afghanistan zal niet alleen actief zijn in Mazar-e-Sharif maar ook in andere steden in het noorden van het land zoals Kunduz. Dat schrijft het kabinet vrijdag in een brief aan de Kamer waarin verlenging van de missie tot eind 2017 wordt aangekondigd.
De Nederlanders adviseren en trainen sinds 2015 hogere officieren van het Afghaanse leger en de politie. Dat gebeurt incidenteel ook al buiten Mazar-e-Sharif, maar ,,deze meer flexibele inzet zal in de komende periode naar verwachting worden voortgezet en wellicht worden uitgebreid”.
Het kabinet verwacht dat de komende maanden de gevechten in Noord-Afghanistan aanhouden en mogelijk intensiveren. De veiligheidssituatie is ,,zorgelijk”. De Taliban hadden Kunduz vorig jaar kortstondig in handen. Nederlandse militairen leidden hier van 2011 tot 2013 Afghaanse politiemensen op.
Verder meldt het kabinet dat de ontwikkelingshulp aan het land de komende jaren wordt verminderd. In 2017 gaat het nog om circa 60 miljoen euro. Dat wordt gestaag afgebouwd naar circa 50 miljoen euro in 2020.
AD 30.09.2016 De missie in Afghanistan wordt met een jaar verlengd. Dat besluit neemt het kabinet morgen, melden ingewijden in Den Haag. Ongeveer honderd Nederlandse militairen leveren vanuit Mazar-e-Sharif een bijdrage aan de NAVO-missie Resolute Support.
De Nederlandse militairen adviseren en trainen hogere Afghaanse functionarissen van leger en politie. De NAVO-missie ging eind 2014 van start en telt 12.000 militairen. In juni besloot het Atlantische bondgenootschap de missie ook na 2017 voort te zetten.
De Tweede Kamer ging donderdag zoals verwacht akkoord met verlenging van de missie tegen terreurgroep IS. Rond de 150 Nederlandse militairen trainen collega’s in Irak. Verder gaat een Nederlands tankervliegtuig gevechtsvliegtuigen van de internationale coalitie tegen IS van brandstof voorzien.
Terwijl landen in Europa fel debatteren over een verbod op boerka’s en boerkini’s is het in Nederland relatief stil. Een boerkaverbod werd al vaker voorgesteld, maar moet nog worden goedgekeurd door de Kamer. Voor een verbod op de boerkini is weinig steun.
Na de terreuraanslag in Frankrijk waarbij een bejaarde priester om het leven werd gebracht door aanhangers van Islamitische Staat (IS), kwamen snel stemmen op om religieuze symbolen als de boerkini, een badpak dat bijna het hele lichaam bedekt, te verbieden.
Een meisje dat erbij was, verklaarde eerder dat een groepje Marokkaanse jongeren in het dorpje Sisco boos werd omdat toeristen de aanwezige vrouwen, die volgens haar boerkini’s droegen, fotografeerden. Daarop gingen de groep Marokkanen en een andere groep Corsicaanse locals met elkaar op de vuist.
Vijf mensen zitten vast vanwege het incident. Ook was het incident aanleiding voor zowel Sisco als andere Franse kustplaatsen om een boerkiniverbod in te stellen.
Maar: ‘Er is in dit geval geen sprake van verschrikkelijke geradicaliseerden tegen racistische boeven,’ zegt openbaar aanklager Nicolas Bessone tegen Liberation. Uit onderzoek van de Franse justitie blijkt nu namelijk dat de vechtpartij tot stand kwam omdat het groepje Marokkanen zich een deel van het strand had toegeëigend.
Na een verbod op boerkini’s op het strand van Cannes volgden de afgelopen dagen verscheidene Franse gemeentes. Woensdag zei ook premier Manuel Valls het boerkiniverbod te begrijpen. ‘Het is een politieke uiting, gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
Het Nederlandse kabinet komt vooralsnog niet met plannen om de boerkini te verbannen, meldt NOS. De VVD wil dat mensen vrij zijn om zelf te kiezen wat voor kleren ze dragen op het strand en ook PvdA-kamerlid Ahmed Marcouch ziet een boerkiniverbod niet zitten. De PVV wil dat wel: volgens die partij is de boerkini een symbool van ‘gruwelijke vrouwenonderdrukking in de islam’.
De Franse Raad van State heeft een voorlopige streep gezet door het boerkiniverbod in Villeneuve-Loubet.
Ook Ger Groot heeft niets op met het boerkiniverbod. Maar dat Schotland zijn politieagenten toestaat een islamitische sluier dragen, vindt hij minstens net zo belachelijk. “Allebei dwaze maatregelen, die het fundamentele onderscheid tussen staat en maatschappij negeren.”
Het gaat om een voorlopig besluit, benadrukt de Franse tv-zender BFMTV. Volgens de rechters druist het verbod op de religieuze badkledij in tegen de burgerlijke vrijheden. De Franse Liga voor de Mensenrechten had protest aangetekend tegen het verbod in Villeneuve-Loubet. De RvS noemt het verbod ‘een ernstige, en duidelijk illegale schending van fundamentele vrijheden, de vrijheid van religie en individuele vrijheden’.
‘Op het strand draag je een badpak’
In een dertigtal andere Franse gemeenten met stranden werden vergelijkbare verboden ingesteld. Daar blijven ze voorlopig nog van kracht, tenzij ook daar bezwaar tegen het verbod wordt aangetekend. De uitspraak van de RvS geldt vooralsnog dus alleen voor het dorp Villeneuve-Loubet, dat aan de Côte d’Azur ligt.
Donderdag nog zei Rudy Salles, locoburgemeester van de kuststad Nice, dat mensen die naar het strand wensen te gaan, een badpak dienen te dragen en ‘niets anders’. Dat geldt volgens hem overigens ook voor bijvoorbeeld nonnen, die dezelfde behandeling als islamitische vrouwen krijgen als ze in hun religieuze kleding naar het strand gaan. Het dragen van een boerkini is volgens hem een ‘provocatie’.
Ook premier steunde verbod
De Franse premier Manuel Valls sprak eerder ook in dergelijke bewoordingen over het kledingstuk en steunde gemeentes die het wilde verbieden.
Het pak – waarbij het hele lichaam en soms ook het gezicht bedekt is – strookt niet met de waarden van Frankrijk en de Republiek, zei hij vorige week. ‘Stranden moeten, net als alle andere publieke plekken, beschermd worden tegen religieuze invloeden. De boerkini is geen nieuw soort badlijn, een modestatement. Het is een politieke uiting, anti-maatschappelijk, en is gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
Het verbod op de boerkini – voor velen een symptoom van de intolerante en sektarische islam – is in de gemeenten waar hij werd ingesteld vooral symbolisch, al halen sommigen ook veiligheidsredenen en hygiëne aan als reden voor het verbod.
Duitsers richten hun pijlen op de boerka, Nederland blijft twijfelen
Ook in Duitsland woedt een discussie over religieuze kleding, na aanslagen op Duits grondgebied. Het CDU van Angela Merkel wil een gedeeltelijk boerkaverbod onderzoeken. ‘Boerka’s passen niet in Duitsland. Besluieren is het tegenovergestelde van integreren,’ schreef de partij in een verklaring. Coalitiepartner SPD zegt dat een verbod niet nodig is en denkt dat het contraproductief zal zijn.
In Nederland wordt al sinds 2005 gepraat over een boerkaverbod, destijds voorgesteld door Geert Wilders. In 2006 kwam ook VVD-minister Rita Verdonk met een soortgelijk plan, wat haar destijds op veel kritiek kwam te staan.
Nederlands boerkaverbod kan nog lang op zich laten wachten
In het regeerakkoord van Rutte I (VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV) werd het verbod officieel aangekondigd, maar een wet werd nooit aangenomen. Het huidige kabinet heeft beloofd een beperkter boerkaverbod in te voeren, dat moet gelden voor het openbaar vervoer, onderwijs, zorg en overheidsgebouwen. Op straat blijft de boerka wel gewoon toegestaan.
Ondanks steun van regeringspartijen VVD en PvdA en goedkeuring van de ministerraad is er nog steeds niet over gestemd in de Tweede Kamer. Dat zal na het zomerreces gebeuren.
Daarna wacht nog een andere drempel, want in de Eerste Kamer hebben de twee partijen geen meerderheid !!!!
Trouw 30.09.2016 Gelaatsbedekkende kleding is voortaan in Bulgarije verboden. Wie nog langer een boerka of andere gezichtsbedekking draagt, moet vrezen voor een boete van een paar honderd euro of een korting op zijn of haar uitkering.
Het boerkaverbod, zoals de maatregel in de volksmond heet, was een stokpaardje van de kleine, nationalistische regeringspartij Patriottisch Front. De maatregel zou nodig zijn om de dreiging van islamitisch geïnspireerd terrorisme het hoofd te bieden.
Veel boerka’s zijn er niet in het Bulgaarse straatbeeld, al kent het land wel een grote islamitische minderheid van vooral Turkse afkomst.
De politieke partij van de Turkse minderheid, de DPS, noemt het boerkaverbod een ‘initiatief van mensen die vijandig tegenover vreemdelingen staan’. Na de instemming van het parlement met de maatregel verlieten de DPS-leden de zaal.
Een soortgelijk verbod is al enkele jaren van kracht in onder meer Frankrijk en België. In Nederland wordt al jaren gesproken over de invoering van een boerkaverbod. In 2015 nam de ministerraad een wet aan die boerka’s, nikaabs, bivakmutsen en integraalhelmen verbied in het onderwijs, het openbaar vervoer, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. Maar de Tweede en Eerste Kamer moeten nog over die wet stemmen.
NU 30.09.2016 Gelaatsbedekkende kleding is voortaan in Bulgarije verboden. Wie nog langer een boerka of andere gezichtsbedekking draagt, moet vrezen voor een boete van een paar honderd euro of een korting op zijn of haar uitkering.
Het boerkaverbod, zoals de maatregel in de volksmond heet, was een stokpaardje van de kleine, nationalistische regeringspartij Patriottisch Front. De maatregel zou nodig zijn om de dreiging van islamitisch geïnspireerd terrorisme het hoofd te bieden.
Veel boerka’s zijn er niet in het Bulgaarse straatbeeld, al kent het land wel een grote islamitische minderheid van vooral Turkse afkomst.
De politieke partij van de Turkse minderheid, de DPS, noemt het boerkaverbod een “initiatief van mensen die vijandig tegenover vreemdelingen staan”. Na de instemming van het parlement met de maatregel verlieten de DPS-leden de zaal.
Een soortgelijk verbod is al enkele jaren van kracht in onder meer Nederland en België.
Telegraaf 30.09.2016 Gelaatsbedekkende kleding is voortaan in Bulgarije verboden. Wie nog langer een boerka of andere gezichtsbedekking draagt, moet vrezen voor een boete van een paar honderd euro of een korting op zijn of haar uitkering.
Het boerkaverbod, zoals de maatregel in de volksmond heet, was een stokpaardje van de kleine, nationalistische regeringspartij Patriottisch Front. De maatregel zou nodig zijn om de dreiging van islamitisch geïnspireerd terrorisme het hoofd te bieden. Veel boerka’s zijn er niet in het Bulgaarse straatbeeld, al kent het land wel een grote islamitische minderheid van vooral Turkse afkomst.
De politieke partij van de Turkse minderheid, de DPS, noemt het boerkaverbod een ,,initiatief van mensen die vijandig tegenover vreemdelingen staan”. Na de instemming van het parlement met de maatregel verlieten de DPS-leden de zaal.
Een soortgelijk verbod is al enkele jaren van kracht in onder meer Nederland en België.
VK 27.09.2016 Zwitserland krijgt een verbod op het dragen van een boerka. De Zwitserse nationale raad sprak zich vandaag uit met 88 tegen 87 stemmen voor invoering ervan. Alleen de kantonraad van het land kan de invoering van het verbod nog verhinderen.
Als dit laatste niet gebeurt, dan zal het kledingstuk worden geweerd uit de openbare ruimte. Tien parlementsleden onthielden zich dinsdag in de nationale raad, het Zwitsers parlement, van stemming. Het plan kwam van de Zwitserse Volkspartij (SVP), de partij die eerder het brein was achter een referendum over een verbod op minaretten. De rechtse anti-immigratiepartij behaalde vorig jaar een grote zege in het Zwitserse parlement.
De wet op het boerkaverbod moet nog de goeddkeuring krijgen van de kantonraad, een soort Senaat waarin ieder Zwitsers kanton is vertegenwoordigd. Eerder werd de boerka al in Frankrijk en in België verboden.
NU 27.09.2016 Zwitserland gaat mogelijk het dragen van een boerka verbieden. Het parlement heeft daar dinsdag mee ingestemd.
Nu moeten de 26 kantons zich uitspreken over het plan van de nationalistische Zwitserse Volkspartij (SVP). In Duitsland en België is het al verboden om gezichtsbedekkende kleren te dragen.
Het voorstel kreeg 88 stemmen voor en 87 stemmen tegen in het parlement. Tien aanwezige parlementsleden brachten geen stem uit.
Als de Zwitsers een referendum houden over een boerkaverbod, zou volgens peilingen ongeveer 60 procent van de kiezers voor het verbod stemmen.
Trouw 16.09.2016 Er is al een vrouw met een bruidssluier. En dames met een politiepet, een tiara, een werkhelm en een gleufhoed. Maar eentje met een hoofddoek, die schittert in het standaardpakket van emoji’s nog in afwezigheid. Daar kan volgend jaar verandering in komen: de stichting achter de chat-icoontjes gaat zich buigen over een voorstel voor moslima-emoji’s.
Het voorstel is afkomstig van een 15-jarige Duitse moslima, Rayoud Almuhedhi. Ze heeft de handen ineengeslagen met een grafisch ontwerper, een organisator van een emoji-conferentie en de oprichter van internetgemeenschap Reddit, Alexis Ohanian. Hoofddoeken kunnen niet achterblijven, schrijven ze.
Het Unicode Consortium, een onafhankelijke stichting die namens technologiebedrijven beslist welke emoji’s er in telefoon-, Mac- en pc-software worden opgenomen, zet al een tijdje in op diversiteit. Zo maakte het juli bekend dat het elf nieuwe plaatjes van werkende vrouwen aan het pakket toevoegt. Van een vrouw met een lasbril en een gasbrander, maar ook van een vrouwelijke kok en een dokter.
Een goede ontwikkeling, schrijven Almuhedhi en haar mede-indieners in een zeven pagina’s tellend voorstel. “Maar bij deze stappen moeten we het niet laten. Wereldwijd dragen ongeveer 550 miljoen moslima’s met trots een hijab. Een enorm grote groep, en toch zie je hen op het toetsenbord nergens terug.”
Hoofddoek voldoet aan de eisen
Of het Consortium die druk ook voelt, is moeilijk in te schatten. Iedereen kan emoji’s voorstellen en van petities of stemmingen is geen sprake. Wel stelt het Consortium eisen: een nieuwe emoji moet niet te veel lijken op bestaande exemplaren, het afgebeelde object moet geen modegril zijn en er moet een redelijke verwachting zijn dat de emoji veel gebruikt gaat worden.
Zo bezien maakt de hoofddoek een goede kans. Er is wel al een man met een tulband, merkt Almuhedhi op. Terwijl de statistieken van Google laten zien dat er de afgelopen jaren veel meer gezocht wordt naar de term hijab. Bovendien dragen niet alleen moslima’s een hoofddoek: sommige joden en christenen doen dat ook. “Emoji’s lijken misschien geen big deal”, zegt Ohanian tegen de New York Times. “Maar ze kunnen mensen wel het gevoel geven dat ze erkend en vertegenwoordigd worden.”
Dat emoji’s meer zijn dan alleen chat-icoontjes, daar is Apple het in ieder geval mee eens. Het techbedrijf maakte vorige maand bekend dat het zijn revolver-emoji ging verruilen voor een felgroen waterpistool. En inderdaad: in iOS 10, de deze week verschenen nieuwe versie van het besturingssysteem voor iPhone en iPad, is de revolver nergens te bekennen.
Elsevier 29.08.2016 De socialistische regering ziet helemaal niets in een landelijk boerkiniverbod. Dat zegt althans de minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve. Maar hij druist daarmee in tegen de mening van de premier, Manuel Valls.
Cazeneuve zei zondag in de krant La Croix dat een wet die een dergelijk verbod regelt in strijd is met de grondwet. Het zou de spanningen tussen bevolkingsgroepen alleen maar doen toenemen. Bovendien zet hij vraagtekens bij de effectiviteit en de noodzaak van de maatregelen.
‘Moderne versie van islam’
Premier Valls ziet dit dus heel anders. Volgens hem heeft Frankrijk behoefte aan een moderne versie van de islam. Daarin hoort de boerkini – een badpak voor moslima’s waarbij het hele lichaam is bedekt – geen plek te hebben, vindt hij. De Franse Raad van State zette vrijdag voorlopig een streep door het boerkiniverbod dat de burgemeester van het Zuid-Franse badplaatsje Villeneuve-Loubet had afgekondigd.
Fransen losten netelige kwesties vaak op door beroep te doen op de laïcité, de scheiding tussen kerk en staat. Maar dat wringt, bij de boerkini. Lees meer >
Volgens de hoogste Franse bestuursrechter druist het verbod op het allesbedekkende badpak voor moslima’s in tegen de burgerlijke vrijheden. Als het aan Valls ligt, is de discussie nog niet voorbij. ‘Het verbod op de boerkini ondermijnt de persoonlijke vrijheid niet. Er is geen vrijheid die vrouwen onderdrukt,’ aldus de premier naar aanleiding van de uitspraak van de Raad.
Boerkini zorgt voor ophef
Vorige week steunde Valls al de lokale verboden. ‘Stranden moeten, net als alle andere publieke plekken, beschermd worden tegen religieuze invloeden. De boerkini is geen nieuw soort badlijn, een modestatement. Het is een politieke uiting, anti-maatschappelijk, en is gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
De boerkini houdt de gemoederen flink bezig in Frankrijk. De kwestie gaat een rol spelen in de campagnes in de aanloop naar de presidentsverkiezingen volgend jaar. De rechtse politicus Nicolas Sarkozy, die zich opnieuw heeft opgeworpen als presidentskandidaat, vindt een boerkini ‘provocerend’ en pleit voor een nationaal verbod. Hij volgt daarmee Marine Le Pen van Front National.
RTVWEST 28.08.2016 Een demonstratie in Scheveningen tegen het boerkiniverbod in Frankrijk trok zondag weinig belangstellenden. De organisatie had gerekend op enkele honderden mensen, er kwamen er een stuk of vijftien.
Het initiatief voor het protest komt van de Tilburgse Farida Yahyaoui. Via Facebook riep ze op massaal naar het Scheveningse strand te komen, om te demonstreren tegen het verbod in Frankrijk op het dragen van een boerkini – een lichaamsbedekkend zwempak dat door sommige islamitische vrouwen wordt gedragen.
Ondanks de magere opkomst is organisator Farida Yahyaoui niet teleurgesteld. Ze zegt met haar actie nadrukkelijk voor vrijheid te staan en dat zou desnoods ook in haar eentje doen.
Elsevier 27.08.2016 Frankrijk heeft behoefte aan een moderne versie van islam en de boerkini hoort daar niet in thuis. Dat is het oordeel van de Franse premier Manuel Valls.
De kusten van Frankrijk zijn al wekenlang het toneel van een heftige discussie, die ondertussen internationaal wordt gevoerd. Het onderwerp: de boerkini. Een aantal Franse burgemeesters kondigde aan de badkleding te verbieden op de stranden, wat enorme ophef veroorzaakte.
Toch is de discussie over het islamitische badpak nog niet over, als het aan Valls ligt. ‘Het verbod op de boerkini ondermijnt de persoonlijke vrijheid niet. Er is geen vrijheid die vrouwen onderdrukt,’ aldus de premier naar aanleiding van de uitspraak van de Raad.
Valls stelt daarnaast dat de Raad van State de macht van burgmeesters niet mag ontnemen. ‘De Raad heeft met de uitspraak geen einde gebracht aan deze dicussie,’ stelt de politicus. Het is niet voor het eerst dat hij zich uitspreekt tegen de boerkini. Hij steunde al eerder de gemeentes die een verbod inlasten.
Het pak – waarbij het hele lichaam en soms ook het gezicht is bedekt – strookt niet met de waarden van Frankrijk en de Republiek, zei hij vorige week. ‘Stranden moeten, net als alle andere publieke plekken, beschermd worden tegen religieuze invloeden. De boerkini is geen nieuw soort badlijn, een modestatement. Het is een politieke uiting, anti-maatschappelijk, en is gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
Ook de locoburgemeester van Nice lijkt overtuigd van zijn eigen standpunt: ‘Op het strand draag je een badpak. Niets anders,’ zei Rudy Salles vrijdag. In zo’n dertig gemeenten werd de boerkini verboden. Zo’n acht tot tien procent van de Franse bevolking is moslim. Daarmee heeft het land het hoogste moslimpercentage van West-Europa. ‘Wij hebben dan ook behoefte aan een moderne islam. Dat gaat niet met de boerkini,’ aldus Valls.
Elsevier 26.08.2016 De Franse Raad van State heeft een voorlopige streep gezet door het boerkiniverbod in het plaatsje Villeneuve-Loubet. De RvS neemt daarmee de tijd om tot een ‘grondiger oordeel’ te komen. Het gaat om een voorlopig besluit, benadrukt de Franse tv-zender BFMTV.
Volgens de rechters druist het verbod op de religieuze badkledij in tegen de burgerlijke vrijheden. De Franse Liga voor de Mensenrechten had protest aangetekend tegen het verbod in Villeneuve-Loubet. De RvS noemt het verbod ‘een ernstige, en duidelijk illegale schending van fundamentele vrijheden, de vrijheid van religie en individuele vrijheden’.
‘Op het strand draag je een badpak’
In een dertigtal andere Franse gemeenten met stranden werden vergelijkbare verboden ingesteld. Daar blijven ze voorlopig nog van kracht, tenzij ook daar bezwaar tegen het verbod wordt aangetekend. De uitspraak van de RvS geldt vooralsnog dus alleen voor het dorp Villeneuve-Loubet, dat aan de Côte d’Azur ligt.
Donderdag nog zei Rudy Salles, locoburgemeester van de kuststad Nice, dat mensen die naar het strand wensen te gaan, een badpak dienen te dragen en ‘niets anders’. Dat geldt volgens hem overigens ook voor bijvoorbeeld nonnen, die dezelfde behandeling als islamitische vrouwen krijgen als ze in hun religieuze kleding naar het strand gaan. Het dragen van een boerkini is volgens hem een ‘provocatie’.
Ook premier steunde verbod
De Franse premier Manuel Valls sprak eerder ook in dergelijke bewoordingen over het kledingstuk en steunde gemeentes die het wilde verbieden.
Het pak – waarbij het hele lichaam en soms ook het gezicht bedekt is – strookt niet met de waarden van Frankrijk en de Republiek, zei hij vorige week. ‘Stranden moeten, net als alle andere publieke plekken, beschermd worden tegen religieuze invloeden. De boerkini is geen nieuw soort badlijn, een modestatement. Het is een politieke uiting, anti-maatschappelijk, en is gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
Het verbod op de boerkini – voor velen een symptoom van de intolerante en sektarische islam – is in de gemeenten waar hij werd ingesteld vooral symbolisch, al halen sommigen ook veiligheidsredenen en hygiëne aan als reden voor het verbod.
Elsevier 26.08.2016 Het stadsbestuur van de Franse stad Nice is duidelijk: wie naar het strand gaat, draagt een badpak. En niets anders. ‘Ik kan ook niet naakt gaan, dat is verboden.’
De locoburgemeester van kuststad Nice, Rudy Salles, gaf donderdagavond een interview in het BBC-radioprogramma World at One.
Boerkini is een ‘provocatie’
Volgens hem verdienen nonnen dezelfde behandeling als islamitische vrouwen, als zij naar het strand gaan in hun religieuze kleren. ‘Als je naar het strand gaat draag je een badpak. Je kan niet dragen wat je wilt. Ik kan niet naakt gaan, dat is verboden,’ aldus Salles, Hij omschreef het dragen van een boerkini als een ‘provocatie’. Als het aan hem ligt, worden strandgangers ook niet ‘lastiggevallen’ met een habijt – de dagelijkse kledij van broeders en zusters binnen de katholieke kerk.
32 Franse gemeenten hebben tot dusver een verbod uitgevaardigd op het islamitische badpak. Volgens de Franse krant Le Monde hebben vier vrouwen een boete gekregen. Daarnaast zouden vrouwen in diverse gemeenten hebben gehoord dat ze het strand dienden te verlaten.
Franse Raad van State doet uitspraak
De kwestie met de foto’s van een vrouw in Nice die deze week door vier politieagenten werd opgedragen haar bedekkende kleding uit te trekken, vonden veel Fransen stuitend – en leidde ook buiten Frankrijk tot verontwaardigde reacties.
Fransen losten netelige kwesties vaak op door beroep te doen op de laïcité, de scheiding tussen kerk en staat. Maar dat wringt, bij de boerkini. Lees meer >
De Franse Liga voor de Mensenrechten heeft protest aangetekend bij de Raad van State tegen de verboden. Voorman Jean-Pierre Dubois was bij hetzelfde BBC-radioprogramma kort maar krachtig in zijn oordeel over de verboden: ‘Het is gewoon discriminatie.’ De Franse Raad van State doet vrijdagmiddag uitspraakover de boerkiniverboden.
De discussie in Frankrijk over het verbieden van boerkini’s wordt steeds scherper. Franse Moslima’s zeggen dat ze worden gestigmatiseerd, rechtse politici willen landelijke maatregelen. De Franse Raad van State spreekt zich donderdag uit over de vraag of een boerkiniverbod in strijd is met de grondwet.
Nadat Cannes als eerste kuststad boerkini’s op stranden verbood, volgden de afgelopen tijd zeker vijftien andere Franse gemeentes. Nog eens tientallen andere burgemeester overwegen een soortgelijk verbod op religieuze zwemkleding. De Franse premier Manuel Valls sprak er vorige week zijn steun voor uit, toen hij de boerkini een symbool van de onderdrukking van vrouwen noemde.
Moslims vinden dat ze worden gestigmatiseerd
In Cannes en andere steden werden tientallen vrouwen al beboet voor het dragen van een boerkini, en in andere gevallen zelfs voor het dragen van een hoofddoek. Foto’s van een vrouw in Nice die door de vier politieagenten wordt opgedragen haar bedekkende kleding uit te trekken, stuitten veel Fransen tegen de borst.
De Franse raad van moslims verzet zich woensdag tegen wat zij ‘stigmatiserende’ regels noemen, die tot spanningen leiden tussen moslims en niet-moslims. Anwar Kbibech betoogt tegen Le Figaro dat boerkini’s ‘helemaal niet over religie gaan’. ‘Sommige vrouwen dragen het om te provoceren, maar de meesten willen zich gewoon bescheiden kleden,’ aldus Kbibech. De raad vroeg een spoedberaad aan met de Franse minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve, die opriep tot kalmte.
Links en rechts staan recht tegenover elkaar in boerkini-discussie
Activistengroepen als de Mensenrechtenliga noemen het boerkiniverbod ‘een collectieve straf voor moslims’, ingesteld na de reeks terreuraanslagen in Frankrijk. Ze stapten naar de rechter na een verbod in Villeneuve-Loubet en beargumenteerden dat het verbieden van boerkini’s tegen de fundamentele vrijheden indruist.
De rechter gaf hen in eerste instantie geen gelijk. Donderdag doet de Raad van State uitspraak, wat een precedent kan scheppen voor de rest van het land.
Daar recht tegenover staan een reeks rechtse politici. Nicolas Sarkozy, die onlangs aangaf opnieuw presidentskandidaat te worden, riep op tot een landelijke wet om religieuze symbolen in de ban te doen. De leider van Front National, Marine Le Pen, schreef in een blog dat ‘de ziel van Frankrijk’ in het geding is. ‘Frankrijk kan niet toelaten dat het lichaam van de vrouw wordt weggestopt.’
Emile Kossen Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
VK 24.08.2016 De online verkopen van boerkini’s zijn sinds het boerkiniverbod in diverse Franse steden verdriedubbeld, aldus de BBC. Volgens Aheda Zanetti, de Australische bedenker van het verhullende badpak, is de verkoop in Frankrijk door de maatregelen met 35 tot 40 procent toegenomen.
In Le Parisien reageert Zanetti verbaasd over de commotie die haar creatie in Frankrijk heeft gewekt. ‘Ze maken er een politiek symbool van. Dat begrijp ik niet, het is maar een badpak. Er wordt niemand kwaad mee gedaan’, aldus de 48-jarige vrouw van Libische afkomst.
Volgens de ontwerpster is het belangrijk dat vrouwen de vrijheid hebben om hun eigen zwemkleding te kiezen. ‘Het maakt mij niet uit als mijn dochters een bikini willen dragen. Het is hun keuze’, vertelt ze tegenover de BBC. In de Daily Mail benadrukt ze dat de boerkini niet alleen door moslima’s wordt gekocht. ‘Ik schat dat ongeveer veertig procent geen moslim is.’
Zanetti bedacht de boerkini in 2004. Met haar alles verhullende badpak wilde zij de moslima niet onderdrukken, maar juist bevrijden. Volgens Zanetti is de boerkini ‘een werktuig van integratie dat belijdende moslima’s in staat stelt volop te profiteren van de geneugten van het strand’.
Inmiddels heeft Zanetti 700 duizend boerkini’s verkocht. Een belangrijke doorbraak was een order van de vereniging van Australische strandwachten in 2005. Na rellen tussen moslim- en blanke jongeren probeerde de vereniging ook strandwachten uit minderheidsgroeperingen te rekruteren. Daartoe kreeg Zanetti de opdracht om boerkini’s te leveren voor vrouwelijke moslimstrandwachten.
VK 24.08.2016 Vrouwelijke moslimagenten in Canada en Schotland mogen voortaan de hoofddoek dragen bij hun politie-uniform. Beide landen willen zo moslima’s aanmoedigen te kiezen voor een carrière bij de politie. De Canadese regering van premier Justin Trudeau wil met de maatregel ook benadrukken hoe multicultureel het land is.
Voor Canadese begrippen is het besluit vergaand omdat het uniform van de Mounties, de Royal Canadian Mounted Police, al twee eeuwen bijna hetzelfde is. De mounties worden ook beschouwd als hét symbool van Canada.
De introductie van de hoofddoek werd aangekondigd door het ministerie van Openbare Veiligheid. De maatregel werd begin dit jaar al ingevoerd maar er werd toen geen ruchtbaarheid aan gegeven. Eerder besloten al de politiekorpsen in Toronto en Edmonton moslima’s toe te staan een hijab te dragen. De mounties hebben drie hijabs getest en uiteindelijk eentje gekozen die het meest geschikt is voor politiewerk. Deze hijab kan snel worden afgedaan als dit moet.
Het opnemen van de hoofddoek komt 26 jaar nadat er grote commotie in Canada ontstond nadat de top van de Mounties toestond dat Sikhs een tulband mochten dragen. Die maatregel leidde tot felle discussies en kritiek op de leiding van het landelijke politiekorps. Sindsdien is de houding van de Canadezen over het toestaan van dit soort religieuze uitingen veranderd.
Baarden
Het uniform van de Mounties dateert uit het begin van de negentiende eeuw. De voorganger van het korps was toen belast met het handhaven van de wet in de ruige westelijke provincies en in het noorden. Sindsdien is het uniform nauwelijks aangepast: een rode jas, leren laarzen en de bruine vilten hoed.
Tot nu toe is er geen verzoek gedaan door een moslima om een hoofddoek te dragen. Het is niet duidelijk hoeveel vrouwelijke moslims bij het korps werken. In de afgelopen twee jaar zijn er wel zo’n dertig verzoeken gedaan door agenten om de regels om religieuze- en culturele redenen te versoepelen. Het ging voornamelijk om mannen die een baard wilden dragen.
Hoofdcommissaris Phil Gormley van de Schotse politie zegt dat het korps representatief moet zijn. ‘Ik hoop dat deze uitbreiding van onze uniformmogelijkheden ertoe zal bijdragen dat ons personeel meer divers wordt.’ De politie van Londen besloot tien jaar geleden al de hoofddoek toe te laten. Ook Zweden en Noorwegen, evenals de politie in sommige Amerikaanse staten, staan de hijab toe als onderdeel van het uniform.
Trouw 24.08.2016 Frankrijk slaat de plank flink mis met het boerkiniverbod, vindt Aheda Zanetti. Volgens de Australische ontwerpster van de boerkini is de bedekkende badkleding juist bedoeld om de integratie en het samengaan van verschillende culturen te bevorderen.
De boerkini staat juist voor integratie, acceptatie en het niet veroordeeld worden, aldus Aheda Zanetti.
Zanetti, van Libanese afkomst en zelf praktiserend moslim, bedacht de boerkini in 2004 voor haar nichtje die netbal (een sport die op korfbal lijkt, red.) wilde spelen. Haar hijab was daar niet geschikt voor, dus ging Zanetti op zoek naar een geschikte sportoutfit. Toen die nergens bleek te vinden, ging de ontwerpster zelf maar aan de slag.
“Ik wilde iets maken dat past bij de Australische levensstijl, maar ook tegemoetkomt aan de behoeftes van een moslimmeisje”, schrijft Zanetti in eenopiniestuk in The Guardian. “De boerkini staat juist voor integratie, acceptatie en het niet veroordeeld worden. Iedereen kan hem dragen: christenen, joden, hindoes. Het is badkleding voor bescheiden personen, voor mensen met huidkanker of moeders die geen bikini’s willen dragen. Het is geen symbool van de islam.”
Risico voor de openbare orde
Daar denkt de Franse premier Manuel Valls duidelijk anders over. Hij schaarde zich vierkant achter het verbod op de bedekkende zwemkleding, dat inmiddels in zeven Franse kustplaatsen van kracht is. De boerkini vormt volgens hem een ‘risico voor de openbare orde’ en is niet te verenigen met de waarden van de Franse republiek. Hij noemde de boerkini de ‘vertaling van een politiek project, van een tegenmaatschappij, vooral gebaseerd op de onderwerping van de vrouw’.
Een grote misvatting, zo stelt Zanetti. “De naam boerkini verwijst niet naar een boerka voor het strand”, schrijft de ontwerpster. “Ik moest snel een naam verzinnen en voor mij was het zomaar een woord. Het kledingstuk staat voor mij voor de combinatie van twee verschillende culturen: we zijn Australiërs, maar ook moslims.”
Eigen keuze
De ontwerpster is dan ook ‘verdrietig’ over de ophef in Frankrijk. “Ik denk dat ze het kledingstuk niet goed begrijpen. De boerkini staat voor vrije tijd, blijdschap en sport. De Fransen vervormen het tot een product van haat. Vragen ze vrouwen nu om van het strand te verdwijnen en terug te gaan naar hun keukens? Ik denk dat geen enkele man zich moet bemoeien met hoe vrouwen zich kleden. Niemand dwingt ons. Het is onze eigen keuze. Toen ik de boerkini voor het eerst droeg, voelde ik me vrij en krachtig.”
Toch heeft Zanetti ook reden om Frankrijk erkentelijk te zijn, zei de ontwerpster in een interview met de Italiaanse krant Repubblica. De laatste tijd wordt haar website overspoeld met bestellingen en informatieverzoeken van zowel moslims als niet-moslims. “Ik heb nauwelijks tijd meer om te ademen”, grapte Zanetti. “Ik moet Frankrijk bedanken voor alle reclame.”
VK 24.08.2016 Sinds de boerkini op een aantal Franse stranden in de ban is gedaan, nemen sommige agenten de naleving van het verbod wel heel serieus. In Nice dwongen vier politiemannen een vrouw op het strand haar tuniek uit te trekken.
Op foto’s in de Daily Mail is te zien dat de vrouw van middelbare leeftijd rustig op het strand een dutje ligt te doen. De vrouw draagt geen boerkini, maar een zwarte broek, een blauwe tuniek en een bijpassende hoofddoek. Gadegeslagen door tientallen badgasten, wordt de vrouw gedwongen haar tuniek uit te doen. Een van de agenten schrijft vervolgens een boete uit.
De verontwaardiging over het optreden van de agenten is groot. ‘Hier heb ik geen woorden voor’, ‘Walgelijk’, ‘Dit is volslagen waanzin’, en ‘De reputatie van ons land als zijnde open en tolerant is vandaag door het riool gespoeld’, zijn slechts enkele van de vele boze reacties op Twitter. Ginella Massa @Ginella_M
Boete
Nice is één van de drie Franse steden waar de boerkini is verboden sinds de terroristische aanslagen op 14 juli waarbij 85 mensen om het leven kwamen. Sinds het verbod werden al tien vrouwen op het strand staande gehouden. Zes verlieten vervolgens het strand, vier kregen een boete van 38 euro.
Intussen heeft het boerkiniverbod in Frankrijk geleid tot een verhitte discussie. Voorstanders beroepen zich op de strikte scheiding tussen kerk en staat, die godsdienstige uitingen in het openbare leven aan banden legt. Critici vinden het verbod discriminerend voor moslims.
De rijke Franse vastgoedhandelaar Rachid Nekkaz heeft al laten weten dat hij alle vrouwen die worden beboet voor de overtreding van het boerkiniverbod financieel zal bijstaan. Nekkaz is van Algerijnse afkomst.
Trouw 24.08.2016 Sinds de boerkini op een aantal Franse stranden in de ban is gedaan, nemen sommige agenten de naleving van het verbod wel heel serieus. In Nice dwongen vier politiemannen een vrouw op het strand haar tuniek uit te trekken.
Op foto’s in de Daily Mail is te zien dat de vrouw van middelbare leeftijd rustig op het strand een dutje ligt te doen. De vrouw draagt geen boerkini, maar een zwarte broek, een blauwe tuniek en een bijpassende hoofddoek. Gadegeslagen door tientallen badgasten, wordt de vrouw gedwongen haar tuniek uit te doen. Een van de agenten schrijft vervolgens een boete uit.
De verontwaardiging over het optreden van de agenten is groot. ‘Hier heb ik geen woorden voor’, ‘Walgelijk’, ‘Dit is volslagen waanzin’, en ‘De reputatie van ons land als zijnde open en tolerant is vandaag door het riool gespoeld’, zijn slechts enkele van de vele boze reacties op Twitter.
Boete
Nice is één van de drie Franse steden waar de boerkini is verboden sinds de terroristische aanslagen op 14 juli waarbij 85 mensen om het leven kwamen. Sinds het verbod werden al tien vrouwen op het strand staande gehouden. Zes verlieten vervolgens het strand, vier kregen een boete van 38 euro.
Intussen heeft het boerkiniverbod in Frankrijk geleid tot een verhitte discussie. Voorstanders beroepen zich op de strikte scheiding tussen kerk en staat, die godsdienstige uitingen in het openbare leven aan banden legt. Critici vinden het verbod discriminerend voor moslims.
De rijke Franse vastgoedhandelaar Rachid Nekkaz heeft al laten weten dat hij alle vrouwen die worden beboet voor de overtreding van het boerkiniverbod financieel zal bijstaan. Nekkaz is van Algerijnse afkomst.
AD 24.08.2016 Sinds de boerkini op een aantal Franse stranden in de ban is gedaan, nemen sommige agenten de naleving van het verbod wel heel serieus. In Nice dwongen vier politiemannen een vrouw op het strand haar tuniek uit te trekken.
Op foto’s in de Daily Mail is te zien dat de vrouw van middelbare leeftijd rustig op het strand een dutje ligt te doen. De vrouw draagt geen boerkini, maar een zwarte broek, een blauwe tuniek en een bijpassende hoofddoek. Gadegeslagen door tientallen badgasten, wordt de vrouw gedwongen haar tuniek uit te doen. Een van de agenten schrijft vervolgens een boete uit.
De verontwaardiging over het optreden van de agenten is groot. ‘Hier heb ik geen woorden voor’, ‘Walgelijk’, ‘Dit is volslagen waanzin’, en ‘De reputatie van ons land als zijnde open en tolerant is vandaag door het riool gespoeld’, zijn slechts enkele van de vele boze reacties op Twitter.
Boete
Nice is één van de drie Franse steden waar de boerkini is verboden sinds de terroristische aanslagen op 14 juli waarbij 85 mensen om het leven kwamen. Sinds het verbod werden al tien vrouwen op het strand staande gehouden. Zes verlieten vervolgens het strand, vier kregen een boete van 38 euro.
Intussen heeft het boerkiniverbod in Frankrijk geleid tot een verhitte discussie. Voorstanders beroepen zich op de strikte scheiding tussen kerk en staat, die godsdienstige uitingen in het openbare leven aan banden legt. Critici vinden het verbod discriminerend voor moslims.
De rijke Franse vastgoedhandelaar Rachid Nekkaz heeft al laten weten dat hij alle vrouwen die worden beboet voor de overtreding van het boerkiniverbod financieel zal bijstaan. Nekkaz is van Algerijnse afkomst.
Trouw 23.08.2016 In de Franse stad Cannes is niet alleen een boerkini verboden, ook een drager van een hoofddoek kan inmiddels worden beboet. Het overkwam de 34-jarige vrouw Siam, die haar verhaal deed in het Franse blad L’Obs.
De vrouw, die op vakantie was aan de Middellandse Zee maar niet de zee in wilde gaan, werd vorige week aangesproken door agenten op de hoofddoek die ze droeg. Of ze bekend was met de regels op de stranden? Nee, antwoordde ze, ‘ik heb de polemiek niet gevolgd’.
Vervolgens lazen de agenten de verordening voor waarin de nieuwe kledingsvoorschriften in stonden, waarin staat dat kleding op de stranden van Cannes godsdienstig neutraal moet zijn. Volgens de vrouw mocht ze op het strand blijven als ze haar hoofddoek als haarband gebruikte. Ze koos daar niet voor, en betaalde de boete van elf euro die de agenten haar gaven.
Een journaliste van de Franse publieke omroep was toevallig in de buurt en zag het voorval. Zij vertelde dat alleen de haren van de vrouw bedekt waren door de hijab. Toch zag ze een ‘meute’ mensen die een huilende vrouw vroeg de hoofddoek af te doen. “Mensen van in de dertig, niet de ouderen die je zou verwachten.”
De burgemeester van Cannes liet in een reactie weten dat hij niet twijfelt aan het oordeel van de agenten. Volgens hem volgden de agenten de nieuwe verordening, die ‘respect toont voor de goede zeden en de laïcité (het idee van een godsdienstneutrale staat)’. Daarom is de boerkini verboden, en dus nu ook de hoofddoek.
Verbod
Het boerkiniverbod is in Frankrijk omstreden. Veel moslims zijn er boos over; ze voelen zich gediscrimineerd en gestigmatiseerd. Want waarom zou je wel de boerkini weren en niet het wetsuit, dat er vrijwel hetzelfde uitziet? Pure islamofobie, menen ze. Ook veel niet-moslims zijn tegen het verbod. Ze vinden het overdreven of zien het als een onwenselijke inperking van de godsdienstvrijheid.
Voorstanders zijn er uiteraard ook. Zij zijn juist blij dat er een grens wordt gesteld aan een on-westerse, orthodoxe uiting van de oprukkende islam, met 5 miljoen zielen de tweede godsdienst van Frankrijk.
VK 23.08.2016 De Canadese premier Justin Trudeau heeft het recht op het dragen van een boerkini verdedigd. Volgens hem staan culturele vrijheden, zoals de boerkini, symbool voor acceptatie van de ander, als onderdeel van een open samenleving.
‘Iemand tolereren is aanvaarden dat hij het recht heeft om te bestaan, op voorwaarde dat hij ons niet te veel komt storen’, zei de liberale Canadese leider en voorvechter van het multiculturalisme.
Trudeau werd tijdens een persconferentie gevraagd naar zijn mening over de controverse rond het onlangs ingevoerde boerkiniverbod in Cannes en een aantal andere Franse badplaatsen. Volgens de Canadese premier moet er respect zijn voor de rechten en de keuzes van het individu, ‘Dat moet het leidende principe zijn in ons discours en in de publieke debatten’, aldus Trudeau.
Direct na de invoering van het boerkiniverbod in Frankrijk gingen ook in de Franstalige Canadese provincie Quebec stemmen op voor een verbod op het decente badpak voor moslima’s. Als het aan Trudeau ligt komt dat er niet. ‘Kunnen we in Canada spreken van aanvaarding, openheid, vriendschap en begrip? Het is die weg die we inslaan en dat wat we elke dag beleven in onze rijke en diverse gemeenschappen. Niet ondanks, maar juist door die verschillen’, aldus Trudeau.
Boerkini maakt wereld onveiliger voor hen die er geen dragen
Eerst waren daar die hartverscheurende beelden van de ontvoerde schoolmeisjes uit Chibok, Nigeria. Twee lange jaren al houdt de moslimterreurbeweging Boko Haram enkele honderden vast op een naar verluidt onbekende locatie. Daar stonden ze, van top tot teen ingepakt – op hun verstarde snoetjes na. Ik weet niet hoe het u verging, mij sneed het door de ziel, schrijft Volkskant-columniste Elma Drayer (+).
Intussen heeft het boerkiniverbod in Frankrijk geleid tot een verhitte discussie. Voorstanders beroepen zich op de laïcité, de strikte scheiding tussen kerk en staat, die godsdienstige uitingen in het openbare leven aan banden legt. Critici vinden dat deze argumenten worden misbruikt en noemen het verbod discriminerend voor moslims.
Tot veel boetes heeft het verbod tot nu toe overigens niet geleid: drie vrouwen kregen een bon voor het trotseren van het verbod. Die boetes zijn betaald door de rijke Franse zakenman Rachid Nekkaz. Deze vastgoedhandelaar van Algerijnse afkomst heeft al laten weten dat hij alle vrouwen die worden beboet voor overtreding van het boerkiniverbod financieel zal bijstaan.
Nekkaz betaalde in het verleden al ruim 230 duizend euro voor vrouwen die werden beboet voor het dragen van een niqab, de traditionele islamitische gezichtssluier. Nekkaz is naar eigen zeggen tegen de boerkini en de niqab, maar gelooft dat binnen een democratie ‘niemand het recht heeft om een ander ervan te weerhouden de kleding te dragen die hij of zij kiest, als die kleding geen bedreiging is voor de vrijheid van anderen of de veiligheid van het land.’
Elsevier 23.08.2016 Een verbod op het dragen van een boerkini – het badpak voor moslimvrouwen – helpt niet, is de boodschap van Aheda Zanetti, die de boerkini ontwierp en op de markt bracht. Volgens haar is de ophef erover goed voor de verkoopcijfers, ook onder onder niet-moslims.
Zanetti is een 48-jarige Australische van Libanese afkomst, die haar in 2004 ontworpen boerkini omschrijft als de ‘perfecte oplossing voor moslimvrouwen’ die graag publiekelijk een duik in het water willen nemen.
Geen boerkiniverbod in heel Frankrijk
Met die definitie is – zacht gezegd – niet iedereen het met eens, getuige de ophef van de afgelopen dagen. Een aantal Franse gemeenten besloot om het omstreden badpak aan banden te leggen. Sommige doen dat uit hygiëne-overwegingen, terwijl andere kustplaatsen ronduit toegeven dat de boerkini in strijd is met de waarden van de seculiere Franse Republiek.
‘Badkleding verbonden aan religieuze overtuigingen kan, op een moment waarop Frankrijk en gebedshuizen het doelwit zijn van terroristische aanslagen, de publieke orde verstoren,’ zei de burgemeester van Cannes David Lisnard ter verklaring van zijn uitgevaardigde ban. Hij kreeg bijval van premier Manuel Valls, maar anders dan de allesbedekkende burqa zal de boerkini niet in heel Frankrijk worden verboden. Ook de Nederlandse vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) reageerde op de consternatie. ‘Ik vind een boerkiniverbod in Nederland een bizar idee,’ zei hij.
Verkoop wordt aangezwengeld
Zanetti is stiekem wel blij met de ophef, blijkt uit een reactie die zij gaf tegenover persbureau AFP. Het door haar geclaimde ontwerp staat plotseling in de schijnwerpers. Dat zwengelt de verkoop aan. ‘Het is allemaal zo hectisch geweest. Alleen al op zondag heb ik zestig boerkini’s verkocht op internet, allemaal door niet-moslims.’
Aheda Zanetti in het midden, tussen haar boerkinimodellen – bron:AFP
Normaal liggen die verkopen op een zondag zo rond de tien. Volgens haar gaat het onder meer om vrouwen die zich willen beschermen tegen de felle Australische zon, of vrouwen ‘die zich niet comfortabel voelen in een bikini’. De boerkini ‘verenigt vrouwen, ongeacht hun afkomst of religie,’ aldus Zanetti. En premier Valls ‘graaft een kuil voor zichzelf’ – vrouwen zullen volgens de designer de boerkini toch wel blijven kopen. Er zouden sinds de creatie 700.000 boerkini’s zijn verkocht, schrijft The Daily Mail.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Den HaagFM 23.08.2016 Een boerkini, tijgerpak, boxershort en driedelig pak: badgasten van Scheveningen dinsdag zagen het allemaal voorbij komen. De Jonge Socialisten (JS), de jongerenorganisatie van de PvdA, begaven zich op de meest mogelijke manieren op het strand om te laten zien dat ze tegen een verbod op de boerkini zijn.
De boerkini werd gedragen door JS-lid Martijn Otten (kleine foto). “Het punt dat we willen maken is dat je in Nederland aan kan doen wat je wilt. De meeste mensen die we spreken, zijn het met ons eens. Ze lachen ons wel uit, maar hebben geen probleem met wat ik aan heb.” Siman Abdi ging in een gekleurde maar wijde jurk met hoofddoek het water in. “Mensen staarden me wel aan, maar ik ben zo bij dat dit kan.”
Niet alle badgasten konden de actie waarderen. “Ze moeten zich aanpassen. Je leeft in Europa, dus je moet gewoon normaal doen. Gewoon een bikini, lekker los,” aldus een vrouw in bikini. …lees meer
Den HaagFM 22.08.2016 Van adamskostuum tot boerkini. Dat is de dresscode van het zwemfeestje dat de Jonge Socialisten (JS), de jongerenorganisatie van de PvdA, dinsdag op het strand van Scheveningen houden.
Steeds vaker laait de discussie over boerkini op en wordt geopperd de islamistische badkleding te verbieden. Daar zijn de jonge PvdA-leden het niet mee eens. “Je moet altijd kunnen kiezen wat je aandoet. Je hebt een vrije keuze om een bikini aan te doen of topless te gaan zwemmen, of aan de andere kant om je te sluieren. Die keuze versterkt onze vrijheid”, zegt voorzitter Lieke Kuiper (kleine foto) van de JS op Den Haag FM.
Tijdens het zwemfeest dinsdagmiddag mag iedereen dragen waar hij of zij zich prettig bij voelt: ongekleed, bikini of boerkini. Het feest begint om 15.00 uur bij het strand ter hoogte van het Kurhaus. …lees meer
AD 22.08.2016 Steeds luider klinkt het idee de boerkini te verbieden. Een slechte zaak, vinden ze bij de Jonge Socialisten, de jongerenorganisatie van de PvdA. Ze houden daarom morgen een zwemfeestje op het Scheveningse strand. Dresscode: van adamskostuum tot boerkini, vertelt voorzitter Lieke Kuiper (23).
Wat voor statement willen jullie maken?
,,Wij willen duidelijk maken dat je in Nederland de keuze hebt zelf te dragen wat je wilt. Dus niet alleen dat je minder kleding aantrekt op het strand, maar ook wanneer je meer kleding aandoet. Wij vinden dat mannen en vrouwen in Nederland zelf kunnen beslissen wat ze waar dragen.”
Er zijn ook wel vrouwen die gedwongen worden zich te bedekken. Door hun man.
,,Ik ken de percentages niet mijn hoofd, dus ik ga niet gokken. Het is dan nattevingerwerk. Wel weet ik dat er zelfbewuste moslima’s zijn die zelf kiezen een sluier te dragen. Het is dan een slechte zaak dat wij als Nederland bepalen hoe zij zich dienen te kleden en zeggen dat het slecht is dat ze een boerkini dragen.”
Wat vind je van de argumenten tegen de boerkini?
,,Heel simplistisch. Ik ben er juist trots op dat je in Nederland kunt dragen wat je wilt. Ik ben dan ook blij dat minister Asscher een verbod geen goed idee vindt.”
Gaat het lukken, een gevarieerd publiek bereiken?
,,Nogmaals: iedereen mag dragen waar hij of zij zich prettig bij voelt: ongekleed, bikini, of boerkini. We komen op voor die vrijheid. Ik ga zelf een boerkini dragen om te ervaren hoe het is.”
Waar en hoe laat is het zwemfeest?
,,Het feest begint om 15.00 uur bij het strand bij ter hoogte van de Kurhausweg. Mensen kunnen gewoon gezellig langskomen.”
Trouw 20.08.2016 Het boerkiniverbod grijpt om zich heen in Frankrijk. Burgemeesters doen de badkleding in de ban, ook om het strand godsdienstig neutraal te houden. Volgens deskundigen slaan hun argumenten nergens op.
In de praktijk is de boerkini in Frankrijk een zeldzaamheid
Olivier Majewicz, burgemeester in de Noord-Franse badplaats Oye-Plage, stond zondag plotseling oog in oog met een boerkini. Dat was geen prettige ervaring, vertelde hij aan de krant La Voix du Nord. Hij liep nietsvermoedend over het strand toen er een dame in een lang zwart zwemgewaad opdook. “Je zag alleen haar ogen”, aldus Majewicz. “Er ging een schok door me heen en ik raakte volkomen van slag. Ik kon geen woord meer uitbrengen.”
Twee dagen later, toen de burgemeester een beetje bij zinnen was gekomen, kondigde hij een verbod op de boerkini af. Je weet immers nooit wat zo’n vrouw allemaal onder haar verhullende badkleding verbergt, lichtte hij toe. Bovendien vond hij het gewaad vrouwonvriendelijk en strijdig met de Franse ‘laïcité’, de strikte godsdienstige neutraliteit van de staat.
Oye-Plage is in korte tijd de zevende Franse badplaats die de boerkini heeft verboden. De eerste gemeente, Mandelieu-la-Napoule in de Provence, deed dat al in 2013. Destijds bleef het bij een geïsoleerd besluit. Deze zomer, na een reeks aanslagen en in een sfeer van groeiende islamofobie, gaat het anders: nu rolt er een golf van boerkini-verboden over de Franse stranden.
Islamofobie
Cannes opende eind juli de rij. Het nabijgelegen Villeneuve-Loubet volgde al snel, net als Oye-Plage, Leucate in de Languedoc en Sisco op Corsica. Die laatste gemeente koos voor het verbod na een vechtpartij tussen Corsicanen en familieleden van boerkini-draagsters, waarbij vijf gewonden vielen. Cap d’Ail (Provence) bande de boerkini ook uit. Nog eens twee gemeenten staan op het punt dit te doen: Le Touquet (Normandië) en Cagnes-sur-Mer (Provence). Daarmee neigt de teller naar negen.
Het verbod is in Frankrijk omstreden. Veel moslims zijn er boos over; ze voelen zich gediscrimineerd en gestigmatiseerd. Want waarom zou je wel de boerkini weren en niet het wetsuit, dat er vrijwel hetzelfde uitziet? Pure islamofobie, menen ze. Ook veel niet-moslims zijn tegen het verbod. Ze vinden het overdreven of zien het als een onwenselijke inperking van de godsdienstvrijheid. Voorstanders zijn er uiteraard ook. Zij zijn juist blij dat er een grens wordt gesteld aan een on-westerse, orthodoxe uiting van de oprukkende islam, met 5 miljoen zielen de tweede godsdienst van Frankrijk.
Relletjes uitlokken
De fundamentele bezwaren tegen het verbod roepen de vraag op of het legaal is. Een lokale rechter oordeelde afgelopen weekend van wel. Hij liet het verbod in Cannes in stand, omdat hij net als de gemeente vond dat de openbare orde in het geding was. Badgasten kunnen schrikken van een boerkini, die ze zouden associëren met terreur. Bedekkende badkleding kan relletjes uitlokken, en daar mag een burgemeester preventief tegen optreden.
Bij het Collectief tegen Islamofobie in Frankrijk (CCIF), dat de zaak aanspande, stonden ze na de uitspraak te knipperen met de ogen. Frankrijk, het land van liberté, égalité en fraternité, doet een onschuldig islamitisch badpak in de ban? De organisatie ging direct in hoger beroep bij de Conseil d’État, het hoogste Franse college voor bestuursrecht. Daarnaast wil het CCIF elk verbod afzonderlijk aanvechten op lokaal niveau. Het wordt een proces van maanden. De kans op succes is groot, want volgens deskundigen rammelen de argumenten voor het verbod.
De Franse laïcité-wet uit 1905 zegt dat de overheid eerst alles moet doen om de vrijheid van godsdienst te beschermen
Wet uit 1905
In hun verordeningen gooien de burgemeesters het vooral op de openbare orde. Maar lokt een moslima in een boerkini automatisch opstootjes uit? En is dit risico groot genoeg om het kledingstuk op voorhand te verbieden? Nee, meent Philippe Portier, hoogleraar geschiedenis en sociologie van de laïcité aan de Sorbonne in Parijs. “Dat zou bovendien de wereld op z’n kop zijn”, zegt hij door de telefoon. “Volgens de Franse laïcité-wetgeving uit 1905 moet de overheid er eerst alles aan doen om de vrijheid van godsdienst te beschermen.
Pas als het echt niet anders kan mag ze deze vrijheid inperken vanwege de openbare orde. Maar de gemeentes doen in dit geval helemaal niets; ze onderzoeken niet eens hoe groot het gevaar werkelijk is. Ze gaan er blindelings van uit dat de boerkini een groot risico vormt voor de openbare orde, en daarom moet de vrijheid om religieuze badkleding te dragen maar wijken. Dit schaadt het fundamentele concept van publieke vrijheid in Frankrijk.”
Een tweede argument waar de burgemeesters mee schermen, is de laïcité. Zo schrijft de burgemeester van Cannes in zijn verordening dat badgasten voortaan ‘correcte kleding’ moeten dragen die ‘respect toont voor de goede zeden en de laïcité’. Het strand moet kortom godsdienstig neutraal zijn.
Deze redenering berust op een ernstige misvatting over laïcité, verklaart Portier. Het begrip ‘laïcité’ duidt op de scheiding van kerk en staat en op de neutraliteit van de overheid in religieuze zaken. Dit betekent onder meer dat er in Franse gemeentehuizen geen kruisbeelden mogen hangen en dat rechters geen keppeltje of hoofddoek mogen dragen.
Maar deze neutraliteit geldt alleen voor overheidsgebouwen en voor mensen in dienst van de overheid, niet voor gewone burgers, die in de republiek juist nadrukkelijk vrij zijn om hun religie in het openbaar te belijden. Vanwege de laïcité hoef je je op het strand of op straat dus niet godsdienstneutraal te kleden, bevestigde de Franse emeritus-hoogleraar publiek recht Patrice Rolland op radiozender Europe 1. “Anders zou je elke non moeten uitkleden, en elke priester met een wit kraagje, en elke rabbijn met een keppeltje…”
Veel Fransen zijn confuus geraakt over de laïcité, nadat er twee nogal verwarrende wetten zijn aangenomen
Verwarrende wetten
Veel Fransen zijn confuus geraakt over de laïcité, want het land heeft twee nogal verwarrende wetten aangenomen. In 2004 verbood de overheid het dragen van ‘opzichtige religieuze symbolen’ op scholen, na enkele affaires rond islamitische hoofddoekjes in de klas. Sindsdien mogen leerlingen geen hoofddoek, keppeltje of ketting met een kruis meer dragen. Zo verschoof de laïcité voor het eerst van ambtenaren naar burgers, namelijk leerlingen.
In 2010 volgde het boerkaverbod. Ook hier betrof het gewone burgers, en ditmaal gold de wet overal in de publieke ruimte, inclusief de straat. Officieel werd de laïcité niet als reden aangevoerd; de overheid zou alleen iets willen doen tegen het volledig bedekken van het gezicht, wat open communiceren en samenleven onmogelijk zou maken.
Daarom valt naast de boerka ook de bivakmuts onder het verbod. In de praktijk was de wet wel degelijk vooral gericht tegen de boerka, een destijds nieuw fenomeen in Franse steden. Door al deze ambigue verschuivingen, steeds ten nadele van islamitische uitingen, gaan mensen de laïcité volgens Portier foutief interpreteren als het uitbannen van alle religieuze symbolen uit het straatbeeld. Het boerkiniverbod is daar een logisch uitvloeisel van.
De boerkini laat het gezicht vrij n dat maakt het lastig om hem op algemene, niet-religieuze gronden te verbieden
Onderwerping van de vrouw
Het werd deze week nog verwarrender doordat de sociaal-democratische premier Manuel Valls het misverstand niet corrigeerde. Integendeel, hij schaarde zich vierkant achter het verbod. Ook hij vond de boerkini een risico voor de openbare orde. Ook hij vond dat het strand vrij moest zijn van religieuze stellingnames.
Hij trok fel van leer tegen de boerkini. Die noemde hij de ‘vertaling van een politiek project, van een tegenmaatschappij, vooral gebaseerd op de onderwerping van de vrouw’. Dit project bestempelde hij als ‘onverenigbaar met de waarden van de Franse republiek’. “Tegen deze provocaties moet de republiek zich verdedigen”, concludeerde Valls ferm. Zo nam hij extreem-rechts de wind uit de zeilen en leek hij voor te sorteren voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar.
Tegelijkertijd zei Valls niets te voelen voor een landelijk verbod. Hij ziet liever dat moslims de boerkini uit eigen beweging links laten liggen. Valls schrikt terug voor een verbod omdat hij de Franse moslims daarmee verder van zich zou vervreemden, denkt Portier, terwijl hij hen hard nodig heeft om extremisme te bestrijden. Daarbij zou hij met een landelijk verbod een enorm risico lopen omdat het juridisch waarschijnlijk geen stand houdt. De boerkini laat het gezicht vrij, anders dan de boerka, en dat maakt het lastig om hem op algemene, niet-religieuze (en dus niet-discriminerende) gronden te verbieden.
Zeldzaamheid
Frankrijk debatteert nu al weken over de kwestie, terwijl de boerkini in de praktijk een zeldzaamheid is. De gemeente Mandelieu-la-Napoule deelde er de laatste twee jaar slechts een tiental boetes voor uit, en Cannes in de afgelopen weken drie. De Franse politicoloog Thomas Guénolé spreekt daarom van ‘hysterie’ en ‘politiek doordraaien’ rond een ‘statistisch niet-bestaand fenomeen’. Anderen wijzen erop dat het vooral centrumrechtse burgemeesters zijn die zich via het verbod profileren, met het oog op de parlementsverkiezingen van volgend jaar.
Wat de zaak nog sterker relativeert, is dat veruit de meeste Franse badplaatsen géén verbod invoeren. In Sangatte, vlakbij Calais, doet burgemeester Guy Allemand de maatregel af als louter ‘polemisch’. “Trouwens”, zegt hij nuchter in La Voix du Nord, “hoe effectief zou een verbod zijn op mijn elf kilometer strand, waar we al moeite genoeg hebben om te controleren op zwemmen in verboden gebied en op de aanwezigheid van honden?”
Telegraaf 18.08.2016 Het kabinet ziet niets in een boerkiniverbod. Dat zei minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) donderdag. In onder meer Frankrijk is een discussie gaande om deze vorm van badkleding te verbieden. In Nederland pleit de PVV voor zo’n verbod.
Asscher snapt „het ongemak als mensen op een hele rare manier in het water gaan”. Maar voor een verbod moet je volgens hem hele goede redenen hebben en die ziet hij niet. „Vrouwen mogen zelf weten hoe ze zich kleden en dus ook of ze wel of niet willen gaan zwemmen in wat voor badkleding.”
Telegraaf 18.08.2016 Ook in België gaan stemmen op de boerkini te verbieden, tot ongenoegen van de Vlaamse jonge socialisten. De beweging organiseert daarom zondag een ,,dive-in voor vrijheid’’ op het strand van Oostende. Alle soorten badkleding, ook volledig lichaamsbedekkend, zijn toegestaan. ,,Een mono- of bikini, een onesie, een zeemeerminnenpak, een short of speedo: het maakt niet uit”, zegt voorzitter Aaron Ooms donderdag.
In een aantal Franse gemeenten zijn inmiddels boetes opgelegd aan boerkini-dragers. De Belgische nationalistische regeringspartij N-VA vindt dat het kledingstuk islamitische vrouwen onderdrukt en pleit voor een verbod in zwembaden en op het strand.
,,Geen enkele kustburgemeester meldt problemen’’, verwerpt Ooms het ,,nutteloze en stigmatiserende” voorstel. ,,Het tegen elkaar opzetten van mensen moet tot het verleden behoren.’’
De jonge socialisten in Nederland willen niet achterblijven en organiseren volgende week een ,,draag-wat-je-wil zwemfeestje”. ,,Neem je zwembroek/onesie/boerkini/adamskostuum mee en kom komende dinsdagmiddag naar Scheveningen”, melden ze op Facebook.
NU 18.08.2016 De hoofddoek en boerka passen niet bij de Duitse samenleving, maar het wordt waarschijnlijk moeilijk om het kledingstuk nationaal te verbieden. Dat zegt de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière donderdag tegen persbureau Reuters.
Meerdere hooggeplaatste leden van de conservatieve CDU-partij van Angela Merkel hebben opgeroepen tot een ban van de boerka, waarbij er een gaas voor de ogen zit, en de nikab, waarbij alleen de ogen zichtbaar zijn.
Zij menen dat het een gebrek aan integratie toont en suggereert dat vrouwen minderwaardig zijn. Ook vinden ze dat er veiligheidsrisico’s aan zitten.
“We zijn tegen het volledig bedekken van mensen”, aldus De Maizière, “daar is geen plek voor in ons land. Het past niet bij onze visie op de rol van de vrouw in onze maatschappij.”
Volgens De Maizière moet het mogelijk zijn om andere mensen in de ogen te kijken om zeker te zijn van sociale cohesie. Daarom moeten mensen die zich bij de autoriteiten komen registreren of zich bij de burgerlijke stand melden altijd hun gezicht laten zien, zegt de minister.
Uitvoerbaar
Bondskanselier Merkel zei eerder al eens dat vrouwen in een boerka “minder kans hebben om te integreren”. Ze noemde een verbod uitvoerbaar, maar ook politiek complex en een legaal probleem. Ze steunt De Maizière in zijn missie om met een oplossing te komen. Hij was nog terughoudend over de mogelijkheden na een gesprek met grondwet experts.
Er kan mogelijk een regeling komen die de deelstaten kunnen hanteren. Hij zei ook open te staan voor coördinatie vanuit de overheid om grote verschillen tussen de zestien deelstaten te voorkomen.
Aanslagen
Duitsland kreeg afgelopen maand met meerdere gewelddadige aanslagen te maken, waarvan er twee door Islamitische Staat (IS) zijn geclaimd. Meer dan een miljoen migranten, waarvan velen moslim, kwamen afgelopen jaar naar het land. In het land groeien de zorgen dat er teveel mensen met een andere cultuur en religie bij komen.
Ook de anti-immigrantenpartij AfD wil onder meer een ban op de boerka. De partij groeit in de peilingen sinds meer vluchtelingen zich in het land meldden. Er wordt dan ook verwacht dat ze goed gaan presteren in de regionale verkiezingen in Berlijn en in de oostelijke deelstaat Mecklenburg-Vorpommern in september.
Statistieken
Er wonen meer dan vier miljoen moslims in Duitsland, zo’n vijf procent van de gehele populatie. Er zijn geen cijfers over het aantal vrouwen dat een boerka draagt.
Volgens het centraal orgaan voor moslims in Duitsland zijn het er enkelen. Een studie naar migratie en vluchtelingen uit 2009 wees uit dat meer dan tweederde van de moslimvrouwen in het land niet eens een hoofddoek droeg.
AD 18.08.2016 Minister Lodewijk Asscher ziet niets in een boerkiniverbod, zoals verschillende Franse badplaatsen hebben ingevoerd. Maar hij is geen fan van het allesbedekkende zwempak dat sommige islamitische vrouwen dragen.
Het lijkt me niet prettig om ermee in de zee te zwemmen. Maar laten we mensen alsjeblieft de vrijheid gunnen om te dragen wat ze willen, aldus Lodewijk Asscher.
,,Het lijkt me niet prettig om ermee in de zee te zwemmen. Maar laten we mensen alsjeblieft de vrijheid gunnen om te dragen wat ze willen. De een zont topless, de ander in een badpak,” zegt de minister van Integratie.
Een boerkiniverbod vindt Asscher niet nodig. ,,Als je zelf op een rare manier te water wilt gaan, kan de overheid dat niet zomaar verbieden. Wij bepalen niet wat je wel en niet draagt. Daar is ook geen noodzaak voor.”
Achterlijk
Asscher heeft er wel problemen mee als vrouwen gedwongen worden om een boerkini aan te trekken. ,,Vrouwen mogen zelf weten hoe ze zich kleden. De overheid moet pal voor die vrijheid staan.”
Dat sommige vrouwen zich bedekken omdat ze anders zondig zouden zijn, noemt Asscher ‘een achterlijk principe’. Zelf heeft Asscher nog nooit een boerkini gezien op het strand.
Elsevier 18.08.2016 Terwijl landen in Europa fel debatteren over een verbod op boerka’s en boerkini’s is het in Nederland relatief stil. Een boerkaverbod werd al vaker voorgesteld, maar moet nog worden goedgekeurd door de Kamer. Voor een verbod op de boerkini is weinig steun.
Na de terreuraanslag in Frankrijk waarbij een bejaarde priester om het leven werd gebracht door aanhangers van Islamitische Staat (IS), kwamen snel stemmen op om religieuze symbolen als de boerkini, een badpak dat bijna het hele lichaam bedekt, te verbieden.
Boerkiniverbod in Nederland nog ver weg
Na een verbod op boerkini’s op het strand van Cannes volgden de afgelopen dagen verscheidene Franse gemeentes. Woensdag zei ook premier Manuel Valls het boerkiniverbod te begrijpen. ‘Het is een politieke uiting, gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’
Het Nederlandse kabinet komt vooralsnog niet met plannen om de boerkini te verbannen, meldt NOS. De VVD wil dat mensen vrij zijn om zelf te kiezen wat voor kleren ze dragen op het strand en ook PvdA-kamerlid Ahmed Marcouch ziet een boerkiniverbod niet zitten. De PVV wil dat wel: volgens die partij is de boerkini een symbool van ‘gruwelijke vrouwenonderdrukking in de islam’.
Duitsers richten hun pijlen op de boerka, Nederland blijft twijfelen
Ook in Duitsland woedt een discussie over religieuze kleding, na aanslagen op Duits grondgebied. Het CDU van Angela Merkel wil een gedeeltelijk boerkaverbod onderzoeken. ‘Boerka’s passen niet in Duitsland. Besluieren is het tegenovergestelde van integreren,’ schreef de partij in een verklaring. Coalitiepartner SPD zegt dat een verbod niet nodig is en denkt dat het contraproductief zal zijn.
In Nederland wordt al sinds 2005 gepraat over een boerkaverbod, destijds voorgesteld door Geert Wilders. In 2006 kwam ook VVD-minister Rita Verdonk met een soortgelijk plan, wat haar destijds op veel kritiek kwam te staan.
Nederlands boerkaverbod kan nog lang op zich laten wachten
In het regeerakkoord van Rutte I (VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV) werd het verbod officieel aangekondigd, maar een wet werd nooit aangenomen. Het huidige kabinet heeft beloofd een beperkter boerkaverbod in te voeren, dat moet gelden voor het openbaar vervoer, onderwijs, zorg en overheidsgebouwen. Op straat blijft de boerka wel gewoon toegestaan.
Ondanks steun van regeringspartijen VVD en PvdA en goedkeuring van de ministerraad is er nog steeds niet over gestemd in de Tweede Kamer. Dat zal na het zomerreces gebeuren. Daarna wacht nog een andere drempel, want in de Eerste Kamer hebben de twee partijen geen meerderheid.
Emile Kossen Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Den HaagFM 17.08.2016 De PVV in de Haagse gemeenteraad wil dat in Den Haag, net als in sommige plaatsen in Frankrijk, een boerkiniverbod wordt opgesteld. De badkleding, die het hele lichaam bedekt, behalve het gezicht, handen en voeten. is in Frankrijk verboden om religieuze spanningen te verminderen.
Fractievoorzitter Karen Gerbrands Twitterde woensdag “Ook in Den Haag #boerkiniverbod! #stopdeislamisering Bescherm Nederlandse waarden!”. Ze reageerde daarmee op een bericht van het Haagse voormalige PVV-raadslid Leon de Jong. Die had op Twitter een foto geplaatst die volgens hem gemaakt is op Scheveningen. Op de foto is een vrouw in de islamitisch verantwoorde wetsuit te zien. “Islamisering in beeld. Vreselijk”, aldus De Jong.
In Frankrijk zijn in Cannes, Villeneuve-Loubet en op Corsica zijn al verschillende boerkiniboetes uitgedeeld door de Franse zedenpolitie. In België wil de partij N-VA ook een boerkiniverbod. Dat leverde vooral lollige reacties op van mensen die dan ook eenverbod op witte sokken in sandalen en op driekwartsbroeken willen. …lees meer
NU 17.08.2016 De Franse premier Manuel Valls spreekt zijn steun uit voor de burgemeesters die een verbod op boerkini’s hebben opgesteld. Hij vindt dat de bedekte zwemkleding “tegen de waarden van de republiek indruist”.
De socialistische premier noemt het verbod in een interview met de krant La Provencebegrijpelijk. “Deze maatregel is bedoeld om mensen beter samen te kunnen laten leven.”
De boerkini is volgens de premier de “belichaming van een politiek project” en “een provocatie van de waarden die wij in Frankrijk hanteren”. Volgens Valls is dat project “bedoeld om vrouwen tot slaaf te maken” en is het idee erachter dat vrouwen van nature onzedelijk zijn waardoor ze hun lichaam moeten bedekken. “De republiek moet zich hiertegen beschermen”, aldus Valls.
Desondanks voelt de premier niets voor een verbod op landelijke schaal. Hij vindt dat de oplossing vanuit de islamitische gemeenschap moet komen en roept moslima’s op het dragen van de boerkini te veroordelen. “Stranden moeten gevrijwaard blijven van religieuze standpunten.”
Cannes
De uitspraken van Valls komen een week nadat de burgemeester van Cannes de boerkini verbood omdat de badkleding volgens hem “getuigt van een religieuze overtuiging”.
Ook op Corsica is de boerkini verboden. Daar brak vorige week een vechtpartij uit op het strand. Volgens ooggetuigen raakten twee groepen in conflict nadat mensen foto’s namen van enkele vrouwen in boerkini die in zee zwommen.
Trouw 17.08.2016 Ja hoor, daar was het weer: het luid uitgekreten beroep op de laïciteit en de scheiding van kerk en staat. Niemand minder dan burgemeester David Lisnard van Cannes probeerde ermee het verbod op het dragen van de boerkini in zijn gemeente te rechtvaardigen.
In die filmfestivalstad aan de frivole Middellandse Zee zijn inmiddels de eerste boetes uitgeschreven voor het dragen van (bijna) allesverhullende kleding. ‘Een aanslag op de goede zeden,’ noemde de burgemeester die nog. Een vrouw die níet klaarstaat zich publiekelijk uit te kleden ‘onzedelijk’ noemen: zelfs in Cannes getuigt dat van originaliteit.
Scheiding tussen kerk en staat
Veel erger is dat Lisnard kennelijk geen idee heeft van wat de scheiding tussen kerk en staat betekent. De één meet zich in affaires van de ander geen bijzondere rechten toe: dat is wat dat principe uitdrukt. Niet meer, niet minder. De staat is levensbeschouwelijk neutraal; religieuze organisaties hebben in affaires van de staat niet méér (maar ook niet minder) zeggenschap dan willekeurig welke burger. De ‘laïcité’ is nu zo’n honderd jaar van kracht in de Franse wet, maar tot David Lisnard is de betekenis ervan nog steeds niet doorgedrongen.
Hij is de enige niet. Ook in Nederland hoor je nog wel eens klagen over klokkengebeier als een ‘inbreuk op de scheiding van kerk en staat’. In werkelijkheid geldt die ergernis het feit dat godsdienstige uitingen zomaar zijn toegestaan in de publieke ruimte. Waarbij die laatste dan stilzwijgend met de staat wordt gelijk gesteld.
De Sovjet-Unie, Noord Korea en nazi-Duitsland: inspirerende voorbeelden voor wie de ruimte van de staat graag gelijk maakt aan die van de straat. Voor je het weet is er ook van die voordeur niet veel meer over.
‘De publieke ruimte’
Je moet er niet aan denken: alles wat openbaar is, wordt staatsgebied. Datgene wat persoonlijk, individueel en uniek is aan de burger ziet zich radicaal teruggedrongen achter de voordeur. Ja, ook dat zou menige verlichte geest graag met de godsdienst zien gebeuren – ook al zou hij inmiddels kunnen weten wat dat in de praktijk betekent. Noord-Korea is er het beste voorbeeld van. De Sovjet-Unie deelt haar ereplaats historisch gezien met nazi-Duitsland: inspirerende voorbeelden voor wie de ruimte van de staat graag gelijk maakt aan die van de straat. Voor je het weet is er ook van die voordeur niet veel meer over.
Toegegeven: de taal is op dit punt een beetje verwarrend. De staat vertegenwoordigt bij uitstek het algemene belang en heet dus ‘de publieke ruimte’. Terwijl alles wat wij betreden zodra wij door de voordeur van onze privé-woning naar buiten stappen óók ‘de publieke ruimte’ heet. Wie niet oppast haalt ze gemakkelijk door elkaar. Dat draagt ongetwijfeld bij tot de eeuwige verleiding van het totalitarisme dat in de democratie zit ingebakken: de gelijkstelling van staat en maatschappij.
Wispelturige politieke cultuur
Waarom zulke grote woorden? Omdat de burgemeester van Cannes, net als die van Villeneuve-Loubet (ook aan de Côte d’Azur) en Sisco (op Corsica), bijgevallen door de Franse premier Valls en gretig gevolgd door de Vlaams-nationalistische NV-A pijnlijk aan het licht brengen hoe wispelturig onze politieke cultuur geworden is. Hoe kort is het nog maar geleden dat de liberale consensus zich trots beriep op de aan Voltaire toegeschreven woorden: ‘Ik verafschuw uw mening, maar zal mijn leven geven voor uw recht haar uit te dragen’?
Nu wordt het dragen van een religieus symbool verboden omdat dat ‘in de publieke ruimte’ aanstoot zou geven en ‘agressie uitlokt’. En het zijn niet de geweldplegers tegen wie de openbare orde verdedigd wordt, maar zij die door het tonen van hun levensbeschouwing die agressie over zich afroepen.
Waar is het lucide en rationele Frankrijk van Voltaire gebleven? Het Frankrijk dat scherp wist te analyseren en logisch na te denken.
Ach, waar is het lucide en rationele Frankrijk van Voltaire gebleven? – ben je geneigd te verzuchten. Het Frankrijk dat scherp wist te analyseren en logisch na te denken. Dat zich niet liet gek maken door hartstochten en oppervlakkigheid – en de discipline opbracht niet alles met alles te verwarren wanneer dat zo uitkomt.
Misschien is dat Frankrijk altijd wel een illusie geweest. Maar dan wèl een illusie die – zoals de Verlichtingsfilosoof Kant schreef – het denken richting geeft.
Elsevier 17.08.2016 Verschillende gemeenten in Frankrijk volgen het voorbeeld van het dorpje Sisco op Corsica, dat eerder deze week een verbod op de boerkini instelde. De voornaamste reden is dat het islamitische badpak niet strookt met de seculiere waarden van het land.
De Franse premier Manuel Valls spreekt zijn steun uit voor gemeenten die de boerkini van hun stranden willen verbannen. Het pak – waarbij het hele lichaam en soms ook het gezicht bedekt is – strookt niet met de waarden van Frankrijk en de Republiek, zegt Valls woensdag. De boerka – het alles verhullende islamitische gewaad voor vrouwen – is al jarenlang verboden in het land.
Geen zwemkleding die seculiere waarden niet respecteert
Zo stelde het zuidwestelijke badplaatsje Leucate, op ongeveer 35 kilometer van Perpignan, dinsdag een boerkiniverbod in op openbare stranden. Het verbod is wel van tijdelijke aard: tot 31 augustus mogen personen die ‘niet correct gekleed, met respect voor moreel gedrag en secularisme, hygiëne en veiligheid’ de stranden niet op, aldus burgemeester Michel Py. Het secularisme is een van de kernwaarden van de Franse republiek.
Ook in het noordelijke stadje Oye-Plage verklaarde de burgemeester een verbod te willen instellen, nadat hij zondag een vrouw op het strand zag die ‘gehuld was in een complete cape met handschoenen, met haar gezicht en ogen bedekt’. Niet alleen de boerkini, maar alles wat met terroristische aanslagen ‘associeert’ is vanaf dinsdag verboden.
Iets zuidelijker, in het duurdere Le Toquet, wordt ook een verbod ingesteld, al benadrukt de gemeente daar dat er nog geen boerkini’s zijn waargenomen. Het verbod is dan ook van preventieve aard: ‘we willen voorkomen dat we plotseling geconfronteerd worden met het fenomeen,’ zegt gemeenteraadslid Daniel Fasquelle tegen persbureau AFP.
Verbod is vooral symbolisch bedoeld
De aaneenschakeling van boerkinibans in Frankrijk volgt nadat het land doelwit werd van meerdere islamitische terreuraanslagen. De meest recente was in een kerk in het Normandische Saint-Étienne-du-Rouvray, waarbij twee sympathisanten van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) de keel van een priester doorsneden. Een dag later voerde de badplaats Cannes een boerkiniverbod in.
Het verbod op de boerkini – voor velen een symptoom van de intolerante en sektarische islam – is vooral symbolisch, al halen sommigen ook veiligheidsredenen en hygiëne aan als reden voor het verbod.
Op zondag voerde het Corsicaanse stadje Sisco een boerkiniban in, nadat er een gevecht uitbrak tussen lokale bewoners en een aantal Noord-Afrikaanse jongeren. Die zouden boos zijn geworden omdat een groep toeristen foto’s nam van vrouwen die in boerkini aan het zwemmen waren.
Steun van premier Valls voor boerkiniverbod
De primeur was echter al in 2013, toen het dorpje Mandelieu-la-Napoule besloot het alles bedekkende badpak te verbieden. De tekst die in dat gemeentelijke decreet werd gebruikt, is daarna door de andere gemeenten overgenomen.
Premier Valls steunt naar eigen zeggen burgemeesters die vanuit het oogpunt van publieke veiligheid en orde een boerkiniverbod willen. ‘Stranden moeten, net als alle andere publieke plekken, beschermd worden tegen religieuze invloeden. De boerkini is geen nieuw soort badlijn, een modestatement. Het is een politieke uiting, anti-maatschappelijk, en is gebaseerd op de onderwerping van vrouwen.’ Een landelijk verbod op de boerkini is volgens hem uitgesloten, omdat de oplossing niet zou liggen in een algeheel verbod op een kledingstuk.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
De groeiende polarisatie in Europese landen kan een voedingsbodem vormen voor radicalisering en extremisme. Ook in Nederland kan geweld door extreemlinks en extreemrechts plaatsvinden. De afgelopen periode kende een heftig debat over het racistische gehalte van Nederland, dat gepaard ging met beledigingen en bedreigingen.
De komst van vluchtelingen, gepaard met angst voor terrorisme, heeft geleid tot steeds openlijker activiteiten van extreemrechts. Mede in reactie hierop neemt het soms zelfs gewelddadig verzet van extreemlinks tegen asielbeleid en tegen extreemrechts sinds medio 2015 toe. Ook het aantal meldingen van anti-islamincidenten is gestegen.
Extra dreigingsniveau
Op basis van de bevindingen van de conferentie ‘Tien Jaar DTN’ in december 2015 is het systeem van dreigingsniveaus met ingang van DTN42 aangepast met het oog op de toekomstbestendigheid.
De dreigingsniveaus worden aangegeven met de nummers 1 (laagste niveau) tot en met 5 (hoogste niveau). De ernst van de huidige reële dreiging is niet veranderd. Daarom blijft het niveau gehandhaafd op substantieel, niveau 4 van op een schaal van 5 in het aangepaste systeem.
Conclusies
De nieuwste dreigingsanalyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) en Veiligheid heeft twee algemene conclusies. Enerzijds reizen er minder jihadisten vanuit Europa naar het zelfbenoemde ‘kalifaat’ van terreurbeweging Islamitische Staat (IS), anderzijds bevinden zich in Europa ‘vele tientallen door IS aangestuurde mensen die hier terroristische aanslagen willen plegen’.
De aanslagen in Parijs en Brussel in november en maart werden gecoördineerd en aangestuurd door het IS-leiderschap vanuit Syrië, schrijft NCVT Dick Schoof in het rapport.
Waar de NCTV eerder ‘geruststellend’ sprak over de mogelijkheid van terroristen die zouden meeliften met de asielstroom, wordt nu gezegd dat IS eind 2015 ‘veelvuldig’ aanslagplegers mee stuurde in de asielstroom vanuit Syrië. De inlichtingendiensten zijn ‘achterhaald door de feiten’ nu is gebleken dat jihadistische organisaties afgelopen zomer en najaar de asielstroom hebben misbruikt, zegt Schoof daarover. ‘Hoewel we er rekening mee hielden, leek het ons onwaarschijnlijk dat het echt zou gebeuren.’
Er zouden volgens Schoof dan ook nog ‘diverse ISIS-cellen’ in Europa zitten, ook na de arrestatie van meerdere mensen uit het netwerk van de aanslagplegers uit Brussel en Parijs.
De NCTV wijst naar de banden met Nederland die werden ontdekt tussen arrestanten uit het netwerk van aanslagplegers. ‘Dergelijke netwerken trekken zich bij hun activiteiten weinig aan van grenzen tussen landen,’ schrijft Schoof.
Tegelijkertijd neemt het aantal jihadisten dat naar het ‘kalifaat’ vertrekt af sinds begin dit jaar. In totaal zijn er sinds 2012 zo’n 260 mensen uitgereisd. Ongeveer 40 van hen zijn teruggekeerd naar Nederland, en 42 van hen zijn in Syrië of Irak gedood.
Momenteel zitten nog zo’n 140 mensen die uit Nederland vertrokken in Syrië en Irak, onder wie vrouwen en kinderen.
RO 21.11.2016 Op de nationale terrorismelijst staan personen en organisaties die zijn betrokken bij terroristische activiteiten. Hun tegoeden zijn bevroren. Dit betekent dat zij onder andere niet meer bij hun geld kunnen en geen gebruik meer kunnen maken van hun bankrekeningen en creditcards. Hierdoor is het voor deze mensen een stuk moeilijker om terreurdaden te plegen of er (financieel) bij betrokken te zijn.
Deze bevriezingsmaatregel is 1 van de maatregelen in het kader van het Nederlandse terrorismebestrijdingsbeleid en vloeit voort uit de internationale verplichting gesteld in Resolutie 1373 (2001) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN).
RTVWEST 18.11.2016 De man die donderdag een valse terreurmelding zou hebben gedaan op Rotterdam The Hague Airport, blijft voorlopig nog even vastzitten. Hij moet nog dertien dagen celstraf uitzitten voor een eerder vergrijp. Wat dat vergrijp is, heeft het Openbaar Ministerie niet bekendgemaakt.
De Koninklijke Marechaussee liet donderdag al weten dat de opgepakte man een ongewenste vreemdeling is met een openstaande straf. De man, verward en zonder vaste woon- of verblijfplaats, heeft eerder valse meldingen gedaan bij de politie. Hij wordt verhoord.
De controle op de luchthaven werd donderdag aangescherpt na een anoniem dreigement. De hele middag en avond was er veel marechaussee op de been. Het vliegverkeer heeft geen vertraging opgelopen. Reizigers konden gewoon aankomen of vertrekken.
NU 18.11.2016 De 45-jarige man die donderdag is opgepakt omdat hij mogelijk verantwoordelijk is voor de melding die eerder op de dag leidde tot extra beveiliging op Rotterdam The Hague Airport, blijft vastzitten.
De man had namelijk nog een gevangenisstraf van dertien dagen uit te zitten voor een eerder vergrijp, liet het Openbaar Ministerie vrijdag weten.
Verdachte dreiging Rotterdam Airport zit nog vast
De Koninklijke Marechaussee liet donderdag al weten dat de opgepakte man een ongewenste vreemdeling is met een openstaande straf. De man, verward en zonder vaste woon- of verblijfplaats, heeft eerder valse meldingen gedaan bij de politie. Hij wordt verhoord.
De controle op de luchthaven werd donderdag aangescherpt na een anoniem dreigement. De hele middag en avond was er veel marechaussee op de been. Het vliegverkeer heeft geen vertraging opgelopen. Reizigers konden gewoon aankomen of vertrekken.
Den HaagFM 18.11.2016 Bij Rotterdam The Hague Airport is het onderzoek vanwege een mogelijke terreurdreiging beëindigd. De politie hield donderdagavond een man aan die mogelijk verantwoordelijk is voor de anonieme melding die leidde tot het terreuralarm.
Het gaat om een ongewenste vreemdeling met een openstaande straf. De verwarde 45-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats deed eerder andere valse meldingen bij de politie.
Het ‘stil alarm terrorisme’ werd donderdag rond het middaguur geactiveerd na de anonieme melding. Zwaarbewapende marechaussees controleerden auto’s en bussen op de luchthaven. Het vliegverkeer ondervond geen hinder van de controles.
Telegraaf 18.11.2016 De 45-jarige man die donderdag is opgepakt omdat hij mogelijk verantwoordelijk is voor de melding die eerder op de dag leidde tot extra beveiliging op Rotterdam The Hague Airport, blijft vastzitten. De man had namelijk nog een gevangenisstraf van dertien dagen uit te zitten voor een eerder vergrijp, liet het Openbaar Ministerie vrijdag weten.
De Koninklijke Marechaussee liet donderdag al weten dat de opgepakte man een ongewenste vreemdeling is met een openstaande straf. De man, verward en zonder vaste woon- of verblijfplaats, heeft eerder valse meldingen gedaan bij de politie. Hij wordt verhoord.
De controle op de luchthaven werd donderdag aangescherpt na een anoniem dreigement. De hele middag en avond was er veel marechaussee op de been. Het vliegverkeer heeft geen vertraging opgelopen. Reizigers konden gewoon aankomen of vertrekken.
RO 18.11.2016 Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) wil de mogelijkheden verruimen om terrorisme te bestrijden. Het gaat om voorstellen die de opsporing en vervolging van terroristische misdrijven verbeteren.
Dit blijkt uit een wetsvoorstel dat vandaag voor advies naar verschillende instanties is gestuurd, zoals de Raad voor de rechtspraak en het Openbaar Ministerie (OM).
De maatregelen zijn nodig om effectief te kunnen blijven optreden tegen terrorisme en om aanslagen – zo goed als mogelijk – te voorkomen. Ook houdt het wetsvoorstel rekening met recente verschijningsvormen van terrorisme, zoals die zich het afgelopen jaar in West-Europa en elders hebben voorgedaan.
Bijvoorbeeld de aanslagen door geradicaliseerde, solistische daders. Verder is er aandacht voor veranderingen in de nabije toekomst, zoals de terugkeer van Nederlanders die zich hebben aangesloten bij terroristische organisaties in Syrië en Irak en daar worden verdreven.
Verblijf
Zo komt er een verbod om zonder toestemming in een gebied te verblijven dat door een terroristische organisatie wordt gecontroleerd. Hiermee is een extra strafbaarstelling voorhanden voor die gevallen waarin het plegen van terroristische misdrijven door een terugkeerder uiteindelijk niet kan worden bewezen.
Ook is de maatregel een reactie op het gevaar dat voor de Nederlandse samenleving ontstaat, als iemand naar een gebied gaat dat in handen is van een terroristische organisatie en deelneemt aan terroristische activiteiten.
Van der Steur komt met deze regeling naar aanleiding van de motie van de Kamerleden Zijlstra, Van Haersma Buma, en Van der Staaij. Op overtreding van het verbod staat een gevangenisstraf van maximaal 2 jaar.
Een klein aantal personen dat wél een legitieme reden heeft om af te reizen, zoals hulpverleners van een humanitaire organisatie en journalisten die een reportage willen maken, krijgt straks vooraf toestemming van de minister van Veiligheid en Justitie om naar het bewuste gebied te reizen.
Het kabinet wijst die gebieden aan, zodat duidelijk is waar de strafbaarstelling geldt. Dit gebeurt bij – aparte – algemene maatregel van bestuur. De regeling beperkt zich tot Nederlandse onderdanen en vreemdelingen die een vaste woon- en verblijfplaats hebben in Nederland.
Kiesrecht
Ook wil Van der Steur dat de rechter de mogelijkheid krijgt om iemand die veroordeeld is voor een terroristisch misdrijf uit het kiesrecht te ontzetten. Dat kan nu nog maar in een beperkt aantal gevallen. De maatregel is alleen aan de orde als de verdachte is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van ten minste 1 jaar voor het plegen van een terroristisch misdrijf.
Voorlopige hechtenis
Verder wil de minister de opsporing en vervolging van terroristische misdrijven verbeteren. Daartoe gaat hij de mogelijkheden verruimen om teruggekeerde jihadstrijders die verdacht worden van een terroristisch misdrijf in voorlopige hechtenis te kunnen houden. Dit om méér tijd te hebben om bewijs te verzamelen.
Bijvoorbeeld voor zaken waarin ingewikkeld (forensisch) onderzoek nodig is. Van der Steur vindt dat het OM in zo’n geval een terrorismeverdachte ook zonder sterkere verdenking nog dertig dagen langer moet kunnen vasthouden. De maatregel vloeit voort uit een motie van de Kamerleden Samsom en Segers.
DNA-onderzoek
Daarnaast wordt het makkelijker bij verdachten van terroristische misdrijven celmateriaal af te nemen, met het oog op DNA-onderzoek. Nu moet nog sprake zijn van ernstige bezwaren tegen de verdachte. Dit kan een belemmering zijn voor adequaat onderzoek naar terroristische misdrijven.
Bijvoorbeeld als meerdere verdachten in beeld zijn en hun onderlinge relatie en werkverdeling in kaart moet worden gebracht, terwijl de verdenking nog niet tegen elke verdachte afzonderlijk sterk genoeg is om celmateriaal te kunnen afnemen. Op zo’n moment is dan juist behoefte aan nader onderzoek.
Aangifteplicht
Tot slot wordt de aangifteplicht uitgebreid tot alle terroristische misdrijven, inclusief de handelingen ter voorbereiding van die misdrijven. Informatie over een mogelijke aanslag, of over deelneming aan een terroristisch trainingskamp is cruciaal voor de bestrijding van terrorisme. Zo bieden alertheid en actie van de omgeving kansen om de voorbereiding van een aanslag door een solistische dader tijdig te ontdekken.
VK 17.11.2016 Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken wil ‘serieus nadenken’ over het opzetten van een Europese inlichtingendienst. Terreuraanslagen moeten daardoor eerder voorkomen worden. Nationale diensten kunnen het zich nu ‘echt niet meer veroorloven’ om langs elkaar heen te werken. Dit heeft minister Koenders donderdag gezegd in een toespraak voor studenten van de Universiteit Leiden.
‘Na elke aanslag komen we tot conclusie dat de verschillende stukjes van de opsporings-puzzel wel degelijk aanwezig waren. Maar dat ze verstopt waren in de nationale structuren’, zegt Koenders. ‘Ik wil daarom dat we serieus gaan nadenken over het opzetten van een ‘Europese FBI’ en een Europese CIA -een inlichtingendienst. Zodat we sneller die puzzelstukken samen kunnen leggen en handelen op basis van die informatie – voordat het te laat is.’
Europa moet voortaan de eigen broek gaan ophouden en veel meer zelf voor de veiligheid van de eigen burgers gaan zorgen, betoogt Koenders verder in zijn toespraak. De tijd van het leunen op de VS voor hulp is voorbij.
President Hillary zou zelfde zeggen
Waarom moet de VS anno 2016 zo’n groot deel van de veiligheidscheque betalen voor ons in Europa?, aldus Bert Koenders.
Hij ontkent dat zijn aanbeveling heeft te maken met het dreigement van de nieuw verkozen president van de Verenigde Staten, Donald Trump, dat Europa het voortaan zelf maar moet uitzoeken.
‘Make no mistake: de belangstelling van de VS voor Europa neemt onvermijdelijk af. Dat was ook met president Hillary gebeurd – ik heb geen illusies daarover’, zegt Koenders. ‘Trump zei het al hardop in zijn campagne, maar alle VS beleidsmakers, ook Democraten, denken het.’ En dat vindt Koenders niet helemaal onterecht. ‘Want waarom moet de VS anno 2016 zo’n groot deel van de veiligheidscheque betalen voor ons in Europa?’
De Europese samenwerking is niet alleen nodig omdat de VS zich steeds meer afkeren van Europa. ‘Ook door de Brexit neemt het strategisch gewicht van Europa af’, denkt Koenders. Europa verliest alleen al ’30 procent van haar vloot en 30 procent van haar expeditionaire militaire vermogen We moeten de Amerikanen Britten betrokken houden.’
De onzekerheid over het nieuwe Amerikaanse leiderschap sterkt mij zeker in de overtuiging om Europa strategisch te versterken, aldus Bert Koenders.
Koenders vindt dat Europa niet alleen op het gebied van inlichtingen verzamelen de rijen moet sluiten, maar ook militair veel verdergaand moet gaan samenwerken. Daar hoort ook inzet van Europese gevechtstroepen bij, besloot hij maandag in Brussel met andere ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie.
‘De onzekerheid over het nieuwe Amerikaanse leiderschap sterkt mij zeker in de overtuiging om Europa strategisch te versterken’, zegt Koenders. ‘En ik kijk daarvoor met grote nadruk naar onze oosterbuur: het Duitsland van Angela Merkel’.
Net als minister Jeanine Hennis (Defensie) pleit hij voor meer geld voor de krijgsmacht. De bewindsvrouw zei eerder donderdag dat vanaf 2018 jaarlijks 2,3 miljard euro bij de Defensiebegroting moet.
Tot slot pleit Koenders donderdag in zijn toespraak voor het versterken van het Nederlandse ambassadenetwerk in de ring rondom Europa. ‘Dat doen de Russen, Turken en Iraniërs ook. We mogen niet achterblijven.’
Concreet wil hij diplomatieke posten oprichten of uitbreiden in Niger, maar ook Libië, Libanon, Irak, Algerije, Tsjaad en Turkije. Koenders: ‘Daar broeien de problemen van morgen. En die wil ik vroegtijdig gesignaleerd krijgen.’
Telegraaf 17.11.2016 Een Europese CIA, een Europese FBI en een nationale veiligheidsraad. Met voorstellen daartoe wil minister Koenders (Buitenlandse Zaken) de Europese defensie versterken en de veiligheid in Europa en Nederland vergroten.
Dat is hard nodig nu Europa voor z’n militaire bescherming steeds minder op grote broer Amerika kan rekenen. Dat was zonder de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS ook zo geweest, zo zei Koenders tijdens een toespraak over veiligheid op de Haagse campus van de Universiteit Leiden.
Hij pleitte voor meer samenwerking in Europa om militaire en terreurdreigingen het hoofd te bieden. „Na elke aanslag komen we tot conclusie dat de verschillende stukjes van de opsporings-puzzel wel degelijk aanwezig waren. Maar dat ze verstopt waren in de nationale structuren. Dat kunnen we ons echt niet meer veroorloven”, zei Koenders. Daarom pleit hij voor een Europese criminele inlichtingendienst en een Europese politiedienst. „Zodat we sneller die puzzelstukken samen kunnen leggen en handelen op basis van die informatie – voordat het te laat is.”
En ook al verlaten de Britten de EU, dat betekent niet dat we ze niet bij onze veiligheidsstrategie moeten betrekken, zei de PvdA-bewindsman. „We moeten het VK verankeren in onze Europese veiligheidspolitieke samenwerking. De EU heeft belang bij een veiligheidsarrangement met het VK. Ook daarmee moeten we niet dralen.”
Ook Nederland moet meer investeren in de eigen veiligheid, zo zei Koenders. Hij wil daarom dat het diplomatieke postennetwerk wordt versterkt. „Dat doen de Russen, Turken en Iraniërs ook. We mogen niet achterblijven.” Vooral in instabiele landen als Niger, Libië, Libanon, Irak, Algerije en Tsjaad moet Nederland z’n aanwezigheid versterken. „Daar broeien de problemen van morgen. En die wil ik vroegtijdig gesignaleerd krijgen. Dat krijg ik niet uit de krant. Ik heb meer diplomatieke verkenners daar nodig, die rijksbreed onze belangen in kaart brengen, en lokaal coalities zoeken.”
Ook opperde hij een idee voor een volgend kabinet: een nationale veiligheidsraad naar Amerikaans model. Daarin zouden alle onderwerpen en diensten samenkomen die met veiligheid te maken hebben: defensie, inlichten, diplomatie, maar ook ’klimaat en milieu’.
Elsevier 17.11.2016 Volgens minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken, PvdA) kunnen nationale inlichtingendiensten het zich niet langer veroorloven om langs elkaar heen te werken. Zijn oplossing: een Europese FBI en CIA.
Tijdens een toespraak voor studenten aan de Universiteit Leiden ging Koenders in op de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van veiligheid. Zijn meest opvallende uitspraak: er moet ‘serieus worden nagedacht’ over een Europese variant op de Amerikaanse FBI (binnenlandse dienst) en CIA (buitenlands).
Elke keer na aanslag blijkt samenwerking gebrekkig
Zulke federale instanties zijn nodig in de strijd tegen terrorisme, vindt Koenders. ‘Na elke aanslag komen we tot de conclusie dat de verschillende stukjes van de opsporingspuzzel wel degelijk aanwezig waren. Maar dat ze verstopt waren in de nationale structuren. We moeten die puzzelstukken sneller samen leggen en handelen.
Zo wist Ibrahim el Bakraoui, een van de Brusselse aanslagplegers, in 2015 langs de douane op Schiphol te lopen, ondanks dat hij op Belgische terreurlijsten stond.
Volgens Koenders staan de lidstaten van de Europese Unie op een ‘strategisch kantelmoment’. Instabiliteit in Amerika, met de verkiezing van Donald Trump, en Brexit, zorgen ervoor dat er haast geboden is. Europa moet zijn eigen broek gaan ophouden, aldus de Nederlandse minister. ‘Want waarom moet de VS anno 2016 zo’n groot deel van de veiligheidscheque betalen voor ons in Europa?’ Hij ziet een sleutelrol weggelegd voor het Duitsland van Angela Merkel.
Meer geld naar Defensie lijkt kwestie van tijd
Maar ook de Nederlandse Defensie moet ‘flink meer geld gaan krijgen’, aldus Koenders, iets waar Defensieminister Jeanine Hennis (VVD) het mee eens is. Zij gaf aan dat de begroting vanaf 2018 jaarlijks met 2,3 miljard euro omhoog moet. Dat geld is nodig om de Nederlandse krijgsmacht te onderhouden en te moderniseren.
Nederland geeft momenteel 1,16 procent van het bruto binnenlands product uit aan Defensie. Dat is een stuk lager dan het Europees gemiddelde, 1,43 procent, en komt niet in de buurt van de NAVO-norm van 2 procent.
Het is niet voor het eerst dat het idee van een Europese inlichtingendienst wordt geopperd. In de nasleep van de aanslagen in Parijs kwam de Belgische premier Charles Michel met eenzelfde plan.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Europese Unie Politiek Tech
VK 17.11.2016 De politie heeft donderdagavond een verwarde man van 45 jaar aangehouden die mogelijk verantwoordelijk is voor de melding die eerder op de dag leidde tot extra beveiliging op Rotterdam The Hague Airport. Het is volgens de Koninklijke Marechaussee een ongewenste vreemdeling met een openstaande straf.
De man, zonder vaste woon- of verblijfplaats, heeft eerder valse meldingen gedaan bij de politie. Hij wordt verhoord.
Aan het begin van de middag werd de controle op de luchthaven aangescherpt na een anoniem dreigement. De hele middag en avond was er veel marechaussee op de been. Het vliegverkeer heeft geen vertraging opgelopen. Reizigers konden gewoon aankomen of vertrekken.
De maatregelen die politie en Koninklijke Marechaussee eerder op de dag hebben genomen, zijn donderdagavond afgeschaald.
‘Bij dit soort incidenten heb je met veel verschillende partijen te maken: politie, veiligheidsregio, Koninklijke Marechaussee, NCTV, Openbaar Ministerie’, zegt Edwin Boer, die de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) leidde die naar aanleiding van de dreiging was gestart.
Zwaar bewapende marechaussees op toegangswegen Rotterdam Airport. Zou te maken hebben met terrorismedreiging. 1:10 PM – 17 Nov 2016
‘Mij viel op dat we elkaar in- en extern snel wisten te vinden. We wisten snel een gedegen onderzoek te starten. Maar ook de collega’s op straat hebben goed werk verricht. Ze bleven rustig, maar wel alert en hebben professioneel hun werk gedaan.’ De SGBO is na de aanhouding van de man weer ontbonden.
RTVWEST 17.11.2016 Een 45-jarige verwarde man zonder vaste woon- en verblijfplaats is donderdagavond door de Marechaussee in Rotterdam aangehouden. De man, die illegaal in Nederland is, wordt verdacht van het doen van een valse terreurmelding op vliegveld Rotterdam The Hague Airport.
Eerder donderdag werden de controles op het vliegveld aangescherpt en deed de Marechaussee onderzoek. Die maatregeen zijn donderdagavond afgeschaald.
Het vliegverkeer heeft geen last gehad van de dreiging. Op een ingelaste persconferentie beklemtoonde een woordvoerder van de marechaussee dat er voor passagiers geen enkele reden is de luchthaven te mijden.
De man is meegenomen voor verhoor. Hij heeft nog een straf openstaan. Waarvoor is niet bekend. Ook heeft hij eerder valse meldingen gedaan.’
Politie houdt man aan naar aanleiding van onderzoek dreiging Rotterdam the Hague Airport
In het onderzoek naar de melding van een mogelijke dreiging op Rotterdam The Hague Airport heeft de politie in Rotterdam op donderdagavond 17 november een ongewenst vreemdeling met een openstaande straf aangehouden. Het gaat om een verwarde 45-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats die eerder valse meldingen heeft gedaan bij de politie.
De politie vermoedt dat de man betrokken is bij de melding die voor politie en Koninklijke Marechaussee aanleiding was om op en rond de luchthaven extra veiligheidsmaatregelen te nemen. Hij wordt hierover gehoord, omdat hij mogelijk over belangrijke informatie kan beschikken. Politie en Koninklijke Marechaussee hebben de maatregelen op en rond de luchthaven herzien.
Regio15 17.11.2016 Rotterdam Militairen van de Koninklijke Marechaussee op Rotterdam The Hague houden op het moment een groot onderzoek op de luchthaven.
Nadat een anonieme tip over een terreurdreiging binnenkwam bij de politiemeldkamer is direct groot uitgepakt op de luchthaven.
Om wat voor dreiging het precies gaat is nog niet bekend gemaakt. In verband met de dreiging heeft de Koninklijke Marechaussee controleposten opgericht. Al het verkeer dat het luchthaventerrein op of af wil wordt gecontroleerd.
Ook op het afgesloten deel van de luchthaven wordt onderzoek gedaan. Behalve de verkeersdoorlaatposten heeft de Koninklijke Marechaussee nog meer ‘zichtbare en onzichtbare’ beveiligingsmaatregelen genomen.
Het is niet bekend tot wanneer de controles duren. Meer informatie en foto’s staan op de site van MediaTV, onze collega’s uit Rotterdam.
De Koninklijke Marechaussee maakt bekend dat in het onderzoek naar de anonieme tip een verwarde 45-jarige man is aangehouden. Deze man, die bovendien ongewenst vreemdeling is en een straf had openstaan, wordt verhoord. Hij heeft in het verleden vaker (anoniem) valse meldingen gedaan bij de hulpdiensten.
Den HaagFM 17.11.2016 Bij Rotterdam The Hague Airport is het onderzoek vanwege een mogelijke terreurdreiging beëindigd. De politie hield donderdagavond een man aan die mogelijk verantwoordelijk is voor de anonieme melding die leidde tot het terreuralarm.
Het gaat om een ongewenste vreemdeling met een openstaande straf. De verwarde 45-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats deed eerder andere valse meldingen bij de politie.
Het ‘stil alarm terrorisme’ werd donderdag rond het middaguur geactiveerd na de anonieme melding. Zwaarbewapende marechaussees controleerden auto’s en bussen op de luchthaven. Het vliegverkeer ondervond geen hinder van de controles. …lees meer
NU 17.11.2016 De politie heeft donderdagavond een verwarde 45-jarige man aangehouden in het onderzoek naar de mogelijke terreurdreiging op vliegveld Rotterdam The Hague Airport.
Het gaat volgens de politie om een ongewenste vreemdeling zonder vaste woon- of verblijfplaats, die een openstaande straf heeft. Hij deed eerder ook al valse meldingen bij de politie.
De politie heeft het vermoeden dat de man betrokken is bij de melding over de mogelijke terreurdreiging, die donderdagochtend binnenkwam via een anonieme tip.
Vanwege de dreiging was donderdag extra politie aanwezig bij de luchthaven. De toegangswegen werden afgezet en er werden extra controles uitgevoerd. De politie en Koninklijke Marechaussee hebben besloten de maatregelen op en rond de luchthaven te herzien.
Politie bewaakt vliegveld Rotterdam na terreurdreiging
Effect
De controles hadden nauwelijks effect op de dagelijkse gang van zaken op de luchthaven. Ook het vliegverkeer ging door. In de aankomst- en vertrekhal was nauwelijks iets van van de controles te merken.
Het ging volgens een woordvoerder om zichtbare en onzichtbare maatregelen die werden getroffen. Er werd gelet op auto’s en bussen.
“Bij dit soort incidenten heb je met veel verschillende partijen te maken: politie, veiligheidsregio, Koninklijke Marechaussee, NCTV, Openbaar Ministerie'”, zegt Edwin Boer, die de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) leidde die naar aanleiding van de dreiging was gestart.
“Mij viel op dat we elkaar in- en extern snel wisten te vinden. We wisten snel een gedegen onderzoek te starten. Maar ook de collega’s op straat hebben goed werk verricht. Ze bleven rustig, maar wel alert en hebben professioneel hun werk gedaan.” De SGBO is na de aanhouding ontbonden.
VK 17.11.2016 De politie heeft donderdagavond een verwarde man van 45 jaar aangehouden die mogelijk verantwoordelijk is voor de melding die eerder op de dag leidde tot extra beveiliging op Rotterdam The Hague Airport. Het is volgens de Koninklijke Marechaussee een ongewenste vreemdeling met een openstaande straf.
De man, zonder vaste woon- of verblijfplaats, heeft eerder valse meldingen gedaan bij de politie. Hij wordt verhoord.
Aan het begin van de middag werd de controle op de luchthaven aangescherpt na een anoniem dreigement. De hele middag en avond was er veel marechaussee op de been. Het vliegverkeer heeft geen vertraging opgelopen. Reizigers konden gewoon aankomen of vertrekken.
De maatregelen die politie en Koninklijke Marechaussee eerder op de dag hebben genomen, zijn donderdagavond afgeschaald.
‘Bij dit soort incidenten heb je met veel verschillende partijen te maken: politie, veiligheidsregio, Koninklijke Marechaussee, NCTV, Openbaar Ministerie’, zegt Edwin Boer, die de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) leidde die naar aanleiding van de dreiging was gestart.
‘Mij viel op dat we elkaar in- en extern snel wisten te vinden. We wisten snel een gedegen onderzoek te starten. Maar ook de collega’s op straat hebben goed werk verricht. Ze bleven rustig, maar wel alert en hebben professioneel hun werk gedaan.’ De SGBO is na de aanhouding van de man weer ontbonden.
NU 17.11.2016 De politie heeft donderdagavond een verwarde 45-jarige man aangehouden in het onderzoek naar de mogelijke terreurdreiging op vliegveld Rotterdam The Hague Airport.
Het gaat volgens de politie om een ongewenste vreemdeling zonder vaste woon- of verblijfplaats, die een openstaande straf heeft. Hij deed eerder ook al valse meldingen bij de politie.
De politie heeft het vermoeden dat de man betrokken is bij de melding over de mogelijke terreurdreiging, die donderdagochtend binnenkwam via een anonieme tip.
Vanwege de dreiging was donderdag extra politie aanwezig bij de luchthaven. De toegangswegen werden afgezet en er werden extra controles uitgevoerd. De politie en Koninklijke Marechaussee hebben besloten de maatregelen op en rond de luchthaven te herzien.
Politie bewaakt vliegveld Rotterdam na terreurdreiging
Effect
De controles hadden nauwelijks effect op de dagelijkse gang van zaken op de luchthaven. Ook het vliegverkeer ging door. In de aankomst- en vertrekhal was nauwelijks iets van van de controles te merken.
Het ging volgens een woordvoerder om zichtbare en onzichtbare maatregelen die werden getroffen. Er werd gelet op auto’s en bussen.
“Bij dit soort incidenten heb je met veel verschillende partijen te maken: politie, veiligheidsregio, Koninklijke Marechaussee, NCTV, Openbaar Ministerie'”, zegt Edwin Boer, die de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) leidde die naar aanleiding van de dreiging was gestart.
“Mij viel op dat we elkaar in- en extern snel wisten te vinden. We wisten snel een gedegen onderzoek te starten. Maar ook de collega’s op straat hebben goed werk verricht. Ze bleven rustig, maar wel alert en hebben professioneel hun werk gedaan.” De SGBO is na de aanhouding ontbonden.
Regio15 17.11.2016 Militairen van de Koninklijke Marechaussee op Rotterdam The Hague houden op het moment een groot onderzoek op de luchthaven.
Nadat een anonieme tip over een terreurdreiging binnenkwam bij de politiemeldkamer is direct groot uitgepakt op de luchthaven.
Om wat voor dreiging het precies gaat is nog niet bekend gemaakt. In verband met de dreiging heeft de Koninklijke Marechaussee controleposten opgericht. Al het verkeer dat het luchthaventerrein op of af wil wordt gecontroleerd.
Ook op het afgesloten deel van de luchthaven wordt onderzoek gedaan. Behalve de verkeersdoorlaatposten heeft de Koninklijke Marechaussee nog meer ‘zichtbare en onzichtbare’ beveiligingsmaatregelen genomen.
Het is niet bekend tot wanneer de controles duren. Meer informatie en foto’s staan op de site van MediaTV, onze collega’s uit Rotterdam.
De Koninklijke Marechaussee maakt bekend dat in het onderzoek naar de anonieme tip een verwarde 45-jarige man is aangehouden. Deze man, die bovendien ongewenst vreemdeling is en een straf had openstaan, wordt verhoord. Hij heeft in het verleden vaker (anoniem) valse meldingen gedaan bij de hulpdiensten.
RTVWEST 17.11.2016 De Marechaussee doet donderdagmiddag uitgebreid onderzoek op Rotterdam The Hague Airport. Dat bevestigt een woordvoerder tegenover Omroep West. Maar wat er precies aan de hand is, wil hij niet zeggen. Het zou gaan om een ‘stil alarm terrorisme’ dat is geactiveerd. De Marechaussee wil dat niet bevestigen.
Volgens RTV Rijnmond zijn er extra controles bij de ingang. De Marechaussee wil tegenover Omroep West verder niets zeggen, en verwijst naar de woordvoerder van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb. Die verwijst op zijn beurt weer door naar politie Rotterdam.
Daar wil een woordvoerder alleen kwijt dat een anonieme melding de oorzaak van alle commotie is. De melding zou wijzen op een mogelijke dreiging. Maar wat die inhoudt, wil ook hij niet zeggen.
Vliegverkeer gaat gewoon door
Het vliegverkeer gaat wel gewoon door, zegt een woordvoerder van de luchthaven. Ook zij wil verder niet zeggen wat er aan de hand is. Op een ingelaste persconferentie beklemtoonde een woordvoerder van de marechaussee dat er voor passagiers geen enkele reden is de luchthaven te mijden. Het luchtverkeer liep donderdag geen enkele vertraging op door de maatregelen.
Telegraaf 17.11.2016 De marechaussee is massaal aanwezig op en bij de luchthaven van Rotterdam. Er is sprake van een ’groot onderzoek’. De politie meldt dat er een anonieme tip is binnengekomen die „wijst op een mogelijke dreiging op Rotterdam The Hague Airport.”
Naar aanleiding van de tip hebben de Koninklijke Marechaussee en de politie direct een onderzoek naar deze melding ingesteld. De actie werd in gang gezet omdat het ’stil alarm terrorisme was geactiveerd’. De gemeente Rotterdam zal later met een verklaring komen. Er vindt overleg plaats tussen de burgemeester van Rotterdam, de Hoofdofficier van Justitie en de Politiechef over de te nemen maatregelen. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zegt op de hoogte te zijn en houdt nauw contact met de betrokken partijen.
Weinig effect op gang van zaken
Er worden controles uitgevoerd op toegangswegen en daarnaast op de vliegveld zelf. Het vliegverkeer gaat vooralsnog gewoon door. De aangescherpte controle op Rotterdam The Hague Airport van politie en marechaussee heeft nauwelijks effect op de dagelijkse gang van zaken op de luchthaven. Op een ingelaste persconferentie beklemtoonde een woordvoerder van de marechaussee dat er voor passagiers geen enkele reden is de luchthaven te mijden. Het luchtverkeer liep donderdag geen enkele vertraging op door de maatregelen.
Schiphol
Op en rond Schiphol werden eind juli en begin augustus extra veiligheidsmaatregelen genomen in verband met ,,een signaal’’ dat betrekking had op de luchthaven. Wat dat signaal is geweest, is nooit duidelijk gemaakt.
Verslaggever Gerda Frankenhuis is voor De Telegraaf ter plaatse in Rotterdam.
Den HaagFM 17.11.2016 Bij Rotterdam The Hague Airport is een onderzoek gaande vanwege een mogelijke terreurdreiging. Het ‘stil alarm terrorisme’ werd geactiveerd nadat bij de politie een anonieme melding was binnengekomen die wijst op een mogelijke dreiging.
Sinds ongeveer 12.30 uur zijn toegangswegen afgezet en worden extra controles uitgevoerd door zwaarbewapende marechaussees. Vooral auto’s en bussen worden gecontroleerd. Wat er precies aan de hand is, is onduidelijk. Ook op het terrein van het vliegveld zou een groot onderzoek aan de gang zijn. In de omgeving zouden “onzichtbare beveiligingsmaatregelen” zijn genomen. Het vliegverkeer ondervindt geen hinder van de controles.
Zoals gebruikelijk vindt tussen de burgemeester van Rotterdam, Hoofdofficier van Justitie en de Politiechef nader overleg plaats over de te nemen maatregelen. Zij staan in nauw contact met de Koninklijke Marechaussee. …lees meer
NU 17.11.2016 Bij vliegveld Rotterdam The Hague Airport is donderdag extra politie aanwezig vanwege mogelijke terreurdreiging. De toegangswegen zijn afgezet en er zijn extra controles uitgevoerd.
De melding kwam binnen via een anonieme tip die “serieus” wordt genomen, aldus de politie in Rotterdam. Vanwege de dreiging is er extra politie aanwezig op het vliegveld en in de directe omgeving.
De controles hebben nauwelijks effect op de dagelijkse gang van zaken op de luchthaven. Ook het vliegverkeer gaat vooralsnog door.
“Het gaat om zichtbare en onzichtbare maatregelen die worden getroffen”, aldus een woordvoerder van de Koninklijke Marechaussee. Er wordt gelet op auto’s en bussen.
In de aankomst- en vertrekhal is nauwelijks iets van van de controles te merken. Voor een ingang staan enkele marechaussees bij een jeep. Ook in de hal staan enkele marechaussees.
Politie bewaakt vliegveld Rotterdam na terreurdreiging
Terrorismebestrijding
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zegt op de hoogte te zijn en nauw contact te houden met de driehoek (burgemeester, politie en hoofdofficier van justitie) en de marechaussee.
Afgelopen zomer werden er extra controles uitgevoerd bij Schiphol vanwege mogelijke terreurdreiging. Bezoekers werden op de snelweg al gecontroleerd met lange files tot gevolg.
Terreurdreiging Rotterdam The Hague Airport
Zwaar bewapende marechaussees op toegangswegen Rotterdam Airport. Zou te maken hebben met terrorismedreiging.
AD 17.11.2016 De Koninklijke Marechaussee is vanmiddag uitgerukt naar aanleiding van een terroristische dreiging op Rotterdam Airport. Bij de politie kwam een anonieme melding binnen die zeer serieus werd genomen.
Er zijn op en rondom het vliegveld zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen die nog steeds van kracht zijn. Veel toegangswegen werden afgezet. Op de stoep staan nog enkele zwaar bewapende marechaussees. Volgens de marechaussee worden er vooral bussen en auto’s gecontroleerd. Het vliegverkeer heeft tot op heden geen hinder van de dreiging ondervonden.
Woordvoerder Stan Verberkt van de marechaussee kon vanmiddag weinig loslaten over de dreiging. ,,We doen er alles aan om de veiligheid te garanderen, vandaar dat u ziet wat u ziet qua marechaussee.” Verder kon hij niks vertellen over de inhoud. ,,Er is geen sprake dat mensen de luchthaven moeten vermijden”.
Rustig
Volgens verslaggevers Sander Sonnemans en Koen Voskuil was, en is de sfeer op het vliegveld rustig. Dat bevestigde ook reiziger Wilma van ’t Hof uit Spijkenisse: ,,Mijn man stond op de koffers te wachten en las op zijn mobiel het bericht dat er een terreurdreiging was. Hij begreep het niet en geloofde het niet want er was niets aan de hand. Ook Els en Rob van Heijningen wisten van niks. ,,Ik zag het op mijn telefoon”, vertelde Els. ,,Terreurdreiging. Dat hebben wij weer, zei ik. Maar goed, echt bang zijn we niet.”
De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb werd vanmorgen tijdens een debat uit de gemeenteraad geroepen. Dit had te maken met de melding. ,,Hij moest de telefoon direct aannemen, omdat het een urgente kwestie betrof”, aldus zijn woordvoerder, die verder geen mededelingen wilde doen.
Schiphol
Op en rond Schiphol werden eind juli en begin augustus ook extra veiligheidsmaatregelen genomen in verband met ‘een signaal’ dat betrekking had op de luchthaven. Wat dat signaal is geweest, is nooit duidelijk gemaakt.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) houdt nauw contact met de driehoek (burgemeester, politie en hoofdofficier van justitie) en de marechaussee.
Verkeer
De Verkeers Informatie Dienst (VID) meldt dat de controles op Rotterdam The Hague Airport zorgen voor vertragingen op de weg.
AD 17.11.2016 De Koninklijke Marechaussee doet groot onderzoek op Rotterdam The Hague Airport. Het onderzoek is gestart naar aanleiding van een bij de politie binnengekomen anonieme melding die wijst op een mogelijke dreiging op de luchthaven.
15.20: Het is verder rustig op Rotterdam Airport. De marechaussee blijft aanwezig, maar neemt verdergeen extra maatregelen. Voorlopig is er geen hinder voor het vliegverkeer, alleen het verkeer op de weg rondom het vliegveld kan hinder ondervinden door extra controles.
15.13: Hoewel niemand angstig is, is er wel veel onduidelijkheid over wat er nou precies aan de hand is.
15.07: Volgens Transavia verandert er niks in het vluchtschema: ,,Vooralsnog staan alle vluchten nog gewoon in het systeem zoals gepland. We adviseren onze passagiers om gewoon te komen. Wel moeten zij rekening houden met eventuele extra reistijd. Er hebben zich nog geen passagiers gemeld die hun vlucht willen omboeken.” Lees in ons liveblog de laatste gebeurtenissen terug.
Elsevier 16.11.2016 De Koninklijke Marechaussee verwacht een stijging in het aantal terugkerende jihadisten in Nederland, en een aantal zal waarschijnlijk door de beveiliging glippen. De Marechaussee is behoorlijk onderbezet, en terroristen kunnen dan ook ongemerkt terugkeren naar Nederland.
Zeker 500 extra marechaussees zijn nodig om de verhoogde druk aan te kunnen, zegt Ton de Zeeuw, de voorzitter van de Marechausseevereniging in een interview met AD. ‘We vullen gaten met gaten,’ aldus De Zeeuw. Er zou geen budget zijn vrijgemaakt voor de verhoogde dreiging van terugkerende Syriëgangers.
In een interview met Elsevier zegt Schoof dat hij geleerd heeft van de gebeurtenissen in de Belgische terreurcel in Molenbeek, waar de aanslagen op Parijs en Brussel werden voorbereid. Het feit dat daar Syriëgangers zaten die via de vluchtelingenroute terug naar België en Frankrijk reisden heeft de autoriteiten ‘gesterkt in de gedachte dat ze veel moeten investeren in gesprekken met familie en lokale contacten van diegenen die zijn uitgereisd’, aldus Schoof.
‘Voor een deel zullen we moeten leunen op inlichtingen- en opsporingsdiensten,’ geeft de coördinator toe. Maar de Marechaussee blijkt al langere tijd onderbezet. In juli en augustus werden na een melding van een dreiging extra veiligheidscontroles aangekondigd. De Marechaussees bleken toen al ‘op hun tandvlees te lopen’.
De controles werden zelfs verlengd, terwijl de Marechaussees aangaven de druk bijna niet aan te kunnen. De landmacht moest bijspringen: pas in 2017 zal de Koninklijke Marechaussee weer voldoende mensen hebben opgeleid om de beveiliging aan te kunnen.
Vooral het gebrek aan ervaring van nieuwe Marechaussees is een probleem, geeft De Zeeuw aan. Ondertussen worden ook Joodse instellingen en doelwitten als ambassades en het Binnenhof extra bewaakt, uit angst voor een terroristische aanslag.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
AD 16.11.2016 Terugkerende jihadisten kunnen ongemerkt Nederland binnenglippen, omdat de Koninklijke Marechaussee zwaar onderbezet is. Er zijn 500 extra marechaussees nodig om de bewaking, onder meer op Schiphol, op peil te krijgen.
,,We vullen gaten met gaten”, zegt Ton de Zeeuw, voorzitter van de Marechausseevereniging. ,,De komende tijd verwachten we een stijging van het aantal terugkerende jihadisten, maar ik ben bang dat we ze er niet allemaal kunnen uitpikken. Daarvoor zijn we met te weinig mensen.”
Uit berekeningen van het ministerie van Defensie blijkt dat zo’n 500 extra marechaussees nodig zijn, maar daar wordt volgens De Zeeuw geen budget voor vrijgemaakt. ,,Er is door verschillende ministeries geld bij elkaar geschraapt om tijdelijk 100 man aan te nemen. Die groep kan komende zomer aan de slag, na een versnelde opleiding.”
De deskundigheid van nieuw ingestroomde marechaussees blijft achter, zegt De Zeeuw. Het ontbreekt hen aan ervaring, waardoor ze geen scherp oog hebben om afwijkend gedrag van reizigers te herkennen.
Uitgebreid
In totaal telt Nederland ruim 6.000 marechaussees, van wie er 1.800 op Schiphol werken. Dit jaar werd de Marechaussee met 400 man uitgebreid, vanwege de verhoogde terreurdreiging. ,,Ondanks die uitbreiding lopen grensbewakers nog altijd op hun tandvlees”, zegt De Zeeuw. ,,Niet alleen op Schiphol. Ook bij de blauwe grenzen, zoals de havens van Hoek van Holland en IJmuiden. We lopen continue achter de feiten aan. De moedeloosheid is groot.”
Dick Schoof – de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) – waarschuwde maandag voor terugkerende jihadisten en gewelddadige eenlingen. Als het kalifaat van Islamitische Staat uiteenvalt, zal het aantal terugkeerders stijgen. Een deel van hen zal de jihadistische beweging hier versterken en zich op Nederlandse doelwitten richten.
Kwetsbaar
De extra marechaussees zijn onder meer nodig om kwetsbare doelwitten te beveiligen, zoals ambassades, het Binnenhof en Joodse instellingen. ,,Dat gaat ook ten koste van de grensbewaking”, zegt De Zeeuw. ,,De NCTV verwacht meer polarisatie in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. Dat betekent nóg meer beveiligingswerk, iets wat ons grote zorgen baart.”
Het ministerie van Defensie kon gisteren niet reageren. Afgelopen zomer bevestigde een woordvoerder van de Koninklijke Marechaussee dat de druk op de organisatie groot is.
VK 14.11.2016 Het risico op een aanslag in Nederland is onverminderd hoog (dreigingsniveau 4 uit 5), blijkt uit het 43ste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederlandvan de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Dit zijn de drie opmerkelijkste bevindingen uit het rapport.
Nederland lijkt op Frankrijk
De kans op een aanslag in Nederland is even groot als in landen waar recentelijk al grote aanslagen werden gepleegd. Nederland wordt onder jihadisten nog altijd gezien als een ‘vijand van de islam’, ook nu Nederland niet meer deelneemt aan bombardementen tegen IS. Het steunen van de anti-IS-coalitie en missies in andere islamitische landen geven Nederland onder jihadisten een profiel dat vergelijkbaar is met dat van andere Europese landen. ‘De terroristische dreiging in en tegen Nederland vertoont grote overeenkomsten met die in de rest van West-Europa’, zegt Dick Schoof, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.
Dat in Nederland nog geen grote aanslag is gepleegd, doet hier niets aan af. Volgens Schoof zou het hoogmoed zijn om te zeggen dat dit komt door het werk van de NCTV. Promovendus en terrorisme-expert Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden noemt ‘dom geluk’ als een verklaring. Ook zijn Frankrijk, Duitsland en de Europese hoofdstad Brussel mogelijk prestigieuzere doelwitten voor jihadisten. ‘En door de aanslag op Theo van Gogh heeft Nederland een voorsprong met preventiemaatregelen.’
Pas op met eenling bij de verkiezingen
NCTV: terugkerende jihadisten vormen bedreiging voor Nederland
Terugkerende jihadisten kunnen een bedreiging vormen voor de veiligheid in Nederland. De verwachting is dat het aantal mensen dat vanuit Syrië en Irak naar Nederland terugkeert, gaat toenemen als het kalifaat valt. Het uiteenvallen van het kalifaat kan bovendien een reden zijn voor geradicaliseerde jongeren in Nederland om hier over te gaan tot een aanslag.
Eenlingen zijn bij de aanstaande verkiezingen een groter risico dan in andere jaren. Waar de rapporten van de NCTV de laatste jaren vooral gingen over de dreiging van jihadisme, waarschuwt Schoof nu ook voor een Breivik- of Fortuyn-achtige aanslag in Nederland. ‘In het huidige gepolariseerde klimaat rond de thema’s islam, asiel, integratie, Europa en Turkije bestaat er daarnaast een kans op gewelddadige incidenten van extreem-rechts en extreem-links’, zegt Schoof. Met Tweede Kamerverkiezingen in het vooruitzicht (maart 2017) acht hij verdere polarisatie voorstelbaar in Nederland. Ook in campagnetijd is er hierdoor ‘meer dan anders het risico van een mogelijke gewelddaad door een eenling’.
De aanslag in München (juli 2016) door een volger van Anders Breivik laat volgens Schoof zien dat ook rechts-extremistisch gedachtengoed individuele aanslagplegers kan inspireren. ‘We zien in Nederland extreem-rechts activistischer en intimiderender worden’, zegt Schoof. ‘Extreem-links reageert hier dan weer op. Ze schuwen daarbij de confrontatie in de openbare ruimte niet, zagen we al bij een Pegida-demonstratie en rond de zwartepietdiscussie.’
Ook Van Buuren denkt dat de dreiging rond de verkiezingen reëel is. ‘Er is maar een persoon nodig om de samenleving op zijn kop te zetten.’
Zowel geradicaliseerde thuisblijvers als gevaarlijke jihadisten die proberen terug te keren, vormen een gevaar. Waar eerdere terugkeerders zo’n twee jaar geleden vooral gedesillusioneerd terugkwamen, is bij de NCTV nu ‘een handjevol’ gevaarlijke jongeren in beeld die naar Nederland proberen te komen. ‘Wij zien daar een groot risico in’, zegt Schoof. ‘Zij hebben 2 tot 3 jaar daar gezeten, gevechtservaring opgedaan en welbewust gekozen deel uit te maken van een terroristische organisatie. Nu IS terrein verliest is de kans groter dat meer van hen terug proberen te komen.’
De binnenlandse jihadistische beweging in Nederland – die uit enkele honderden aanhangers en enkele duizenden sympathisanten bestaat – was tot voor kort vooral gericht op een vertrek naar Syrië. Sinds begin 2016 neemt het aantal jihadi’s dat uit Nederland vertrekt af. ‘Nu uitreizen moeilijker wordt, gaat de beweging zich mogelijk meer richten op Nederland zelf’, zegt Schoof.
Nederlandse jihadisten communiceren grotendeels via gesloten kanalen, aldus Dick Schoof.
Het is mogelijk dat deze thuisblijvers Nederlandse jihadisten in het kalifaat helpen bij het voorbereiden van zelfmoordaanslagen in Nederland. Schoof: ‘Dan ontstaat een explosief mengsel’. Een mogelijke indicatie voor onderlinge contacten is volgens de NCTV dat Nederlandse jihadisten in de zomer van 2016 online actiever zijn geworden. Het is dan ook voorstelbaar dat in Nederland wonende jihadisten gehoor gaan geven aan de voortdurende oproepen van IS en al Qaida om in eigen land tot terroristisch geweld over te gaan.
Nederlandse jihadisten in Syrië en hun geestverwanten in Nederland zijn verder zeer veiligheidsbewust zijn geworden. ‘Ze communiceren grotendeels via gesloten kanalen.’ De NCTV gaat er dan ook van uit dat niet alle dreiging in beeld is van de veiligheidsdiensten.
In totaal zijn circa 270 mensen vertrokken naar het kalifaat. 44 van hen kwamen om volgens de AIVD, 40 keerden terug. Dit betekent dat op dit moment nog zo’n 190 uit Nederland afkomstige personen in Syrië en Irak aanwezig zijn, denkt de NCTV.
Volgens terrorisme-expert Van Buuren moet ook rekening worden gehouden met jihadisten zonder Nederlandse link die hierheen kunnen komen. ‘Ten tijde van de aanslagen in België en Frankrijk pendelden betrokkenen voortdurend op en neer tussen die twee landen en deden sommigen ook Nederland aan.’
RO 14.11.2016 Jihadisten die terugkeren uit Syrië en Irak vormen mogelijk een bedreiging voor de veiligheid in Nederland. Als het ‘kalifaat’ van ISIS uiteenvalt, zal naar verwachting het aantal terugkeerders geleidelijk toenemen. Een deel van hen zal waarschijnlijk de jihadistische beweging in Nederland versterken. Nu uitreizen moeilijker wordt, gaat de beweging zich mogelijk meer richten op Nederland zelf. Dat staat in het 43e Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV.
In Nederland wonende jihadisten kunnen gehoor geven aan de voortdurende oproepen van ISIS en Al Qaida om in eigen land terroristisch geweld te plegen. ISIS maakt daarbij ook misbruik van kwetsbare en makkelijk te beïnvloeden mensen. Dat bleek ook uit de aanslagen in onder meer Duitsland en Frankrijk afgelopen zomer.
Eerder stuurde ISIS al tientallen zogeheten operatives naar Europa met als doel een aanslag te plegen of daarbij te helpen. ISIS is vastbesloten om met name West-Europa met aanslagen te treffen, zeker nu het onder militaire druk staat in Syrië en Irak. Ook de actuele dreiging van Al Qaida blijft omvangrijk.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft staan op niveau 4, op een schaal van 5. Dat betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat er voorbereidingen worden getroffen voor een aanslag.
Naast de dreiging van jihadisten, bestaat er kans op gewelddadige incidenten van extreemrechts en extreemlinks rond de thema’s islam, asiel, integratie, Europa en Turkije. Meer polarisatie is voorstelbaar in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Tijdens de verkiezingscampagne is er ook een hoger risico op een gewelddaad door een eenling.
Trouw 14.11.2016 Nu terreurorganisatie IS in Syrië en Irak steeds meer terrein verliest, neemt de kans op een aanslag in het Westen toe – en dus ook in Nederland. Daarvoor waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het ‘Dreigingsbeeld terrorisme‘. Jihadisten die uit IS-gebied terugkeren, vormen mogelijk een bedreiging voor de veiligheid in Nederland.
Volgens de NCTV is ondanks het terreinverlies de ‘slagkracht’ van IS nog niet structureel aangetast. Zo heeft IS ‘geruime tijd’ aanslagen beraamd en zijn er tientallen jihadisten naar Europa gestuurd om de aanvallen voor te bereiden. Nu IS in Syrië en Irak onder druk staat, kan dat leiden tot aansporing om in het Westen meer aanslagen te plegen. Bovendien zal, als het kalifaat uit elkaar valt, het aantal terugkeerders geleidelijk terugkeren. Een deel van hen versterkt ‘waarschijnlijk’ de jihadistische beweging in Nederland.
Het dreigingsniveau in Nederland blijft wel op 4 staan. Dit betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag.
Als uitreizen naar het kalifaat ook moeilijk wordt (wat nu het geval is), gaat de jihadistische beweging binnen Nederland zich meer intern roeren, aldus de NCTV. Dat gebeurt onder meer door haatprediking of het rekruteren van nieuwe mensen. “Een mogelijke indicatie hiervan is dat Nedrlandse jihadisten in de zomer van 2016 online actiever zijn geworden. Maar het is ook voorstelbaar dat in Nederland wonende jihadisten gehoor geven aan de voortdurende oproepen van ISIS en al-Qaida om in eigen land tot terroristisch geweld over te gaan.”
Bezoekers van ‘jihadproces’ Context. Deze mannen zijn voor zover bekend niet betrokken geweest bij de strijd in Syrië en Irak.
Een deel van de strijders van IS in Europa komt mee met de vluchtelingenstroom die als gevolg van de oorlog in Syrië aan de gang is. Waren er vorig jaar nog duizenden asielzoekers in de opvang geplaatst zonder identificatie of screening, vandaag concluderen minister Ard van der Steur en staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) dat er inmiddels voldoende aandacht is ‘voor het opsporen van jihadisme, radicalisering en ronselpraktijken’.
Uit onderzoek dat beide bewindsmannen hebben laten uitvoeren (en dat vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd), blijkt dat het signaleren van jihadisme of ronselpraktijken onder asielzoekers nog wel verder kan worden ‘geoptimaliseerd’. Zo is er nog steeds bij sommige diensten een tekort aan personeel, en wordt informatie tussen de diensten niet altijd goed gedeeld.
Polarisatie
De NCTV waarschuwt verder dat rond verkiezingstijd het aantal gewelddadige incidenten kan toenemen. Meer polarisatie op thema’s als islam, asiel, integratie, Europa en Turkije is dan meer denkbaar. Bovendien is tijdens verkiezingstijd een hoger risico op een geweldsactie van een eenling.
Ook in het algemeen waarschuwt de NCTV voor polarisatie. Extreemrechts heeft minder gelegenheid voor actie omdat het aantal asielzoekers terugloopt. Maar de haat tegen de islam, vluchtelingen en de Nederlandse politiek zijn daarmee niet verdwenen en nog steeds zichtbaar, vooral op internet. De NCTV noemt in dat verband ook de oprichting van burgerwachten met een extreemrechtse achtergrond, zoals de Nederlandse versie van Soldiers of Odin.
Bij extreemlinks ‘lag de focus’ op het ‘verstoren en onmogelijk maken van demonstraties van de anti-islamgroep Pegida’, aldus de NCTV. “Links-extremisten pogen bij deze tegendemonstraties geweld uit te lokken en schromen de inzet van vuurwerk of rookbommen niet. Tevens zijn extreemlinkse anarchisten en de Anti-Fascistische Actie beducht op vermeend ‘racistisch politiegeweld’.”
VK 14.11.2016 Terugkerende jihadisten kunnen een bedreiging vormen voor de veiligheid in Nederland. De verwachting is dat het aantal mensen dat vanuit Syrië en Irak naar Nederland terugkeert, gaat toenemen als het kalifaat valt. Het uiteenvallen van het kalifaat kan bovendien een reden zijn voor geradicaliseerde jongeren in Nederland om hier over te gaan tot een aanslag.
Dit staat in het maandag gepubliceerde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof. Het dreigingsniveau staat nog altijd op niveau 4, op een schaal van 5. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag. Op dit moment zijn nog ongeveer 190 van de in totaal 270 uitgereisde Nederlandse jihadisten in Syrië en Irak.
De NCTV verwacht dat als het door IS gestichte kalifaat uiteenvalt, het aantal terugkeerders geleidelijk gaat toenemen. Een deel van hen zal dan de jihadistische beweging hier versterken en zich op Nederland gaan richten. ‘In Nederland wonende jihadisten kunnen gehoor geven aan de voortdurende oproepen van IS en Al Qaida om in eigen land terroristisch geweld te plegen’, staat in het dreigingsbeeld.
Deze groep reist ook nauwelijks nog uit, zegt Schoof tegen de Volkskrant. Het gaat volgens hem om ‘een enkeling’. ‘Het is niet meer aantrekkelijk’, zegt Schoof. ‘IS-gebied is versplinterd. Men probeert het nog wel, maar ze zijn vooral hier in Nederland aan het hergroeperen en zullen mogelijk in Nederland blijven om een aanslag te plegen.’
IS zou tientallen aanhangers naar Europa hebben gestuurd. Een deel van die mensen is nog niet bekend bij de veiligheidsdiensten, net als hun bedoelingen. Schoof zegt wel dat een aantal jihadisten probeert terug te keren naar Nederland. ‘Wij zien daar groot risico in.’
De NCTV waarschuwt behalve voor de dreiging van jihadisten ook voor incidenten uit extreem-rechts en extreem-linkse hoek. ‘Meer polarisatie is voorstelbaar in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Tijdens de verkiezingscampagne is er ook een hoger risico op een gewelddaad door een eenling.’
Extreem-rechts heeft volgens de NCTV minder gelegenheid voor actie omdat het aantal asielzoekers terugloopt. Maar de haat tegen de islam, vluchtelingen en de Nederlandse politiek zijn daarmee niet verdwenen en nog steeds zichtbaar, vooral op internet. De NCTV noemt in dat verband ook de oprichting van burgerwachten met een extreem-rechtse achtergrond, zoals de Nederlandse versie van Soldiers of Odin.
Lees ook
PVV-leider Geert Wilders reageerde resoluut toen de inlichtingendienst AIVD en de Nationaal Terrorismebestrijder NCTV in 2015 zeiden dat er geen signalen waren dat Islamitische Staat structureel handlangers via asielroutes naar Europa stuurde. ‘Geloof ze niet!’, twitterde hij. Afgelopen juli werd dat ‘onwaarschijnlijke’ (NCTV) scenario ineens reëel en heeft IS ‘veelvuldig’ gebruikgemaakt van de vluchtelingenstroom om op ‘heimelijke wijze’ handlangers naar Europa te laten reizen.
NU 14.11.2016 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwt dat het uiteenvallen van IS kan zorgen voor een toename van de dreiging in Nederland door terugkerende jihadstrijders.
Momenteel verliest IS terrein in Syrië en Irak. Als het IS-gebied verder uit elkaar valt, neemt ook de kans op terugkeerders toe, waarschuwt de NCTV.
Omdat deze terugkerende IS-strijders vervolgens moeilijker weer kunnen uitreizen om mee te doen aan de jihadistische strijd, gaan zij zich mogelijk richten op aanslagen in Nederland.
Bovendien stuurde IS al eerder strijders terug naar Europa om hier aanslagen te plegen. De kans dat dit gebeurt neemt alleen maar toe als IS verder onder druk komt in Syrië en Irak.
Op dit moment zijn nog ongeveer 190 Nederlandse uitreizigers in IS-gebied aanwezig. Ongeveer 40 uitreizigers zijn inmiddels weer in Nederland, zou blijken uit cijfers van inlichtingendienst AIVD. In totaal zijn sinds 2012 270 Nederlanders uitgereisd om mee te doen aan de gewapende strijd. Daarvan zijn er 44 omgekomen.
Hoe verloopt de strijd tegen Islamitische Staat?
Al-Qaeda
Volgens de NCTV vormt niet alleen IS een gevaar, maar bijvoorbeeld ook al-Qaeda. Ook bestaat er kans op gewelddadigheden door extreemrechts of extreemlinks.
Verder wijst de coördinator op het gevaar van een toename van de polarisatie in aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar. Dan is er meer risico op geweld door een eenling.
Telegraaf 14.11.2016 Terugkerende jihadisten kunnen een bedreiging vormen voor de veiligheid in Nederland. De verwachting is dat het aantal mensen dat vanuit Syrië en Irak naar Nederland terugkeert, gaat toenemen. Dat staat in het maandag gepubliceerde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof.
Het dreigingsniveau staat nog altijd op niveau 4, op een schaal van 5. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag. Op dit moment zijn nog ongeveer 190 van de in totaal 270 uitgereisde Nederlandse jihadisten in Syrië en Irak.
De NCTV verwacht dat als het door IS gestichte kalifaat uiteenvalt, het aantal terugkeerders geleidelijk gaat toenemen. Een deel van hen zal dan de jihadistische beweging hier versterken en zich op Nederland gaan richten. ,,In Nederland wonende jihadisten kunnen gehoor geven aan de voortdurende oproepen van IS en Al Qaida om in eigen land terroristisch geweld te plegen”, staat in het dreigingsbeeld.
Er wordt ook vermeld dat IS al tientallen aanhangers naar Europa heeft gestuurd. Een deel van die mensen is nog niet bekend bij de veiligheidsdiensten, net als hun bedoelingen, aldus de NCTV.
De NCTV waarschuwt behalve voor de dreiging van jihadisten ook voor incidenten uit extreemrechts en extreemlinkse hoek. ,,Meer polarisatie is voorstelbaar in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Tijdens de verkiezingscampagne is er ook een hoger risico op een gewelddaad door een eenling.”
Extreemrechts heeft volgens de NCTV minder gelegenheid voor actie omdat het aantal asielzoekers terugloopt. Maar de haat tegen de islam, vluchtelingen en de Nederlandse politiek zijn daarmee niet verdwenen en nog steeds zichtbaar, vooral op internet. De NCTV noemt in dat verband ook de oprichting van burgerwachten met een extreemrechtse achtergrond, zoals de Nederlandse versie van Soldiers of Odin.
RTVWEST 14.11.2016 Het aantal mensen dat vanuit Syrië en Irak naar Nederland terugkeert, gaat waarschijnlijk toenemen. Dat staat in het maandag gepubliceerde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof. Een groot deel van de jihadisten die uitreizen, komt uit Den Haag en Delft.
Burgemeester Jozias van Aartsen meldde in september dat tot dat moment 35 Haagse jihadisten naar het Midden-Oosten waren vertrokken, onder wie vier minderjarigen. 17 mensen uit Den Haag zijn er vermoedelijk om het leven gekomen.
De NCTV verwacht dat als het door IS gestichte kalifaat uiteenvalt, het aantal terugkeerders geleidelijk gaat toenemen. Een deel van hen zal dan de jihadistische beweging hier versterken en zich op Nederland gaan richten. ‘In Nederland wonende jihadisten kunnen gehoor geven aan de voortdurende oproepen van IS en Al Qaida om in eigen land terroristisch geweld te plegen’, staat in het dreigingsbeeld.
Meer kans op geweld
In het rapport staat ook dat IS al tientallen aanhangers naar Europa heeft gestuurd. Een deel van die mensen is nog niet bekend bij de veiligheidsdiensten. Het is ook onduidelijk wat precies hun bedoelingen zijn, aldus de NCTV.
De NCTV waarschuwt behalve voor de dreiging van jihadisten ook voor incidenten uit extreemrechts en extreemlinkse hoek. ‘Meer polarisatie is voorstelbaar in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Tijdens de verkiezingscampagne is er ook een hoger risico op een gewelddaad door een eenling’.
Haat tegen islam
Extreemrechts heeft volgens de NCTV minder gelegenheid voor actie omdat het aantal asielzoekers terugloopt. Maar de haat tegen de islam, vluchtelingen en de Nederlandse politiek zijn daarmee niet verdwenen en nog steeds zichtbaar, vooral op internet. De NCTV noemt in dat verband ook de oprichting van burgerwachten met een extreemrechtse achtergrond, zoals de Nederlandse versie van Soldiers of Odin.
Den HaagFM 14.11.2016 Het aantal mensen dat vanuit Syrië en Irak naar Nederland terugkeert, gaat waarschijnlijk toenemen. Dat staat in het maandag gepubliceerde Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof (kleine foto). Een aanzienlijk deel van de jihadisten die uitreizen, komt uit Den Haag.
Terugkerende jihadisten kunnen een bedreiging vormen voor de veiligheid in Nederland. Het dreigingsniveau staat nog altijd op niveau vier, op een schaal van vijf. Dat wil zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag. Op dit moment zijn nog ongeveer 190 van de in totaal 270 uitgereisde Nederlandse jihadisten in Syrië en Irak.
In het rapport staat ook dat IS al tientallen aanhangers naar Europa heeft gestuurd. Een deel van die mensen is nog niet bekend bij de veiligheidsdiensten. Het is ook onduidelijk wat precies hun bedoelingen zijn, aldus de NCTV.
Burgemeester Jozias van Aartsen meldde in september dat tot dat moment 35 Haagse jihadisten naar het Midden-Oosten waren vertrokken, onder wie vier minderjarigen. Zeventien mensen uit Den Haag zijn er vermoedelijk om het leven gekomen. …lees meer
VK 14.11.2016 Bij de komst van asielzoekers is er voldoende aandacht voor het opsporen van jihadisme, radicalisering en ronselpraktijken. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie waarvan de resultaten maandag naar de Tweede Kamer zijn gestuurd.
De migratiestroom naar Europa is sinds 2014 enorm toegenomen. Circa
59 duizend mensen zochten toen asiel in ons land. In eerste instantie werd ervan uitgegaan dat het risico gering was dat er zich jihadisten onder de migranten bevonden. Na de aanslagen in Parijs veranderde dat idee en inmiddels is duidelijk dat terreurgroep Islamitische Staat strijders onder dekking van de vluchtelingenstroom naar Europa stuurde.
Vorig jaar zijn duizenden asielzoekers in de opvang geplaatst zonder identificatie of screening op mogelijke terroristische dreiging. Dat kwam door personeelsgebrek bij politie en marechaussee. Het kabinet heeft daarna versneld de controle op asielzoekers verbeterd.
Volgens de onderzoekers is er in Nederland niet één overkoepelende geïntegreerde opzet om jihadisme bij asielzoekers te signaleren. Maar de afgelopen jaren is een reeks van maatregelen en werkwijzen ingevoerd die blijken te werken. ‘Er zijn geen indicaties gevonden dat zich bij de uitvoering van de opzet grote problemen voordoen.’
Wel is er een aantal knelpunten dat kan worden verbeterd, aldus de onderzoekers. Zo is er bij sommige diensten een tekort aan mensen door het sterk gestegen aantal asielzoekers. Ook wordt informatie niet altijd goed gedeeld. Verder blijkt ook voorlichting om asielzoekers te sterken tegen ronselaars – zoals beloofd door de ministers van Veiligheid en Justitie en Sociale Zaken – onbekend te zijn.
Bij de opvang van asielzoekers werken onder meer politie, marechaussee, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de Dienst Terugkeer en Vertrek, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en VluchtelingenWerk samen.
Minister Ard van der Steur en staatssecretaris Klaas Dijkhoff van Veiligheid en Justitie laten weten dat met dit onderzoek de aanpak en het beleid van signalering van jihadisme, radicalisering en ronselpraktijken onder asielzoekers verder kan worden ‘geoptimaliseerd”.
Elsevier 14.11.2016 Door de polarisatie in Nederland is er een verhoogd risico op geweldsdaden rond de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Daarvoor waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) Dick Schoof.
De waarschuwing is onderdeel van het nieuwste dreigingsbeeld van de NCTV, dat maandag verschijnt. De polarisatie in Nederland neemt toe, volgens Schoof, waardoor de kans op ‘geweldsincidenten van extreemrechts en extreemlinks rond de thema’s islam, asiel, integratie, Europa en Turkije’ toeneemt. De Tweede Kamerverkiezingen vergroten het risico op geweld.
Gevaar komt vooral van eenlingen Het gevaar schuilt vooral in eenlingen, aldus de NCTV. ‘Als je kijkt naar de aanslag op de Britse Labour-politica Jo Cox, zie je dat het eenlingen kan verleiden om geweld te gebruiken,’ zegt Schoof tegen BNR. ‘Ook in het verkiezingsdebat kan dat een situatie veroorzaken waarin eenlingen tot rare dingen in staat zijn.’
Omdat het aantal asielzoekers terugneemt, is het risico op geweld van extreemrechts momenteel lager, aldus Schoof. Toch hebben ook zij, met ‘haat tegen de islam, vluchtelingen en de Nederlandse politiek’, gelegenheden om geweld te gebruiken. Schoof wijst onder meer naar burgerwachten die in Nederland opkomen, zoals de Nederlandse Soldiers of Odin.
Wat als ‘kalifaat’ uiteenvalt De NCTV, die stelt dat het gevaar op een jihadistische aanslag nog altijd ‘reëel’ is, gaat ook in op het gevaar van terugkerende jihadisten. De verwachting is dat het aantal terugkeerders zal toenemen, onder meer door de mogelijkheid dat het IS-‘kalifaat’ uiteenvalt.
Een deel van de Nederlandse jihadisten zal in ons land een extremistische beweging opzetten, zo is de verwachting. ‘In Nederland wonende jihadisten kunnen gehoor geven aan de voortdurende oproepen van IS en al-Qaeda om in eigen land terroristisch geweld te plegen,’ staat in het dreigingsbeeld.
NU 20.10.2016 De namen van vijftien Nederlanders zijn donderdag toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. Zij kunnen daardoor niet meer bij hun geld komen.
In totaal staan nu 76 mensen op de lijst en drie organisaties. De meerderheid is betrokken bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak.
De nationale terrorismelijst is bedoeld om te voorkomen dat terrorisme gefinancierd wordt vanaf Nederlandse bankrekeningen.
Nederland deelt de lijst ook binnen de Europese Unie. “Het is van belang dat onze Europese partners ook weten welke personen een terroristische bedreiging vormen en tegen wie bevriezingsmaatregelen genomen moeten worden”, aldus minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.
Plaatsing op de lijst betekent niet alleen dat rekeningen van de mensen op de lijst worden bevroren. Het is voor vrienden, familie, bedrijven en andere instellingen ook verboden om geld te geven aan diegene. Wie het toch doet, kan een boete krijgen of zelfs een celstraf.
AD 20.10.2016 De namen van vijftien Nederlanders zijn vandaag toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. Zij kunnen daardoor niet meer bij hun geld komen. In totaal staan er nu 76 mensen en drie organisaties op de lijst.
De nationale terrorismelijst is bedoeld om te voorkomen dat terrorisme gefinancierd wordt vanaf Nederlandse bankrekeningen. De meerderheid van de personen en organisaties op de lijst is betrokken bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak. Onder de vijftien Nederlanders zijn twee jihadisten uit Culemborg, weet De Gelderlander.
Nederland deelt de lijst ook binnen de Europese Unie. ,,Het is van belang dat onze Europese partners ook weten welke personen een terroristische bedreiging vormen en tegen wie bevriezingsmaatregelen genomen moeten worden”, aldus minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.
Boete of celstraf
Plaatsing op de lijst betekent niet alleen dat rekeningen van de mensen op de lijst worden bevroren. Het is voor vrienden, familie, bedrijven en andere instellingen ook verboden om geld te geven aan diegene. Wie het toch doet, kan een boete krijgen of zelfs een celstraf.
Telegraaf 20.10.2016 De namen van vijftien Nederlanders zijn donderdag toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. Zij kunnen daardoor niet meer bij hun geld komen.
In totaal staan er nu 76 mensen en drie organisaties op de lijst. De meerderheid is betrokken bij terroristische activiteiten in Syrië en Irak.
De nationale terrorismelijst is bedoeld om te voorkomen dat terrorisme wordt gefinancierd vanaf Nederlandse bankrekeningen.
Nederland deelt de lijst ook binnen de Europese Unie. „Het is van belang dat onze Europese partners ook weten welke personen een terroristische bedreiging vormen en tegen wie bevriezingsmaatregelen moeten worden genomen”, aldus minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken.
Plaatsing op de lijst betekent niet alleen dat rekeningen van de mensen op de lijst worden bevroren. Het is voor vrienden, familie, bedrijven en andere instellingen ook verboden om geld te geven aan die personen. Wie het toch doet, kan een boete krijgen of zelfs een celstraf.
Telegraaf 18.10.2016 Er dreigt een stortvloed aan terroristen richting Europa te komen bij het einde van Islamitische Staat als land. Dit scenario begint actueel te worden nu een internationale coalitie de aanval op Mosul heeft ingezet.
Doel van het offensief is de herovering van de Iraakse stad op IS. Als Mosul valt, staat dat niet gelijk aan het uiteenvallen van het kalifaat, maar toch maken inlichtingendiensten, terreurbestrijders en terrorismedeskundigen zich al grote zorgen over de vele duizenden IS-strijders die dan uitzwermen.
„Zelfs zonder land blijft IS als terreurbeweging een risico”, zegt de vermaarde Italiaanse jihaddeskundige Loretta Napoleoni. „Je kunt het kalifaat als concept niet vernietigen. Net zo min als we Al-Qaeda hebben verslagen. Over een paar jaar beginnen een paar jihadisten gewoon opnieuw.”
Nicholas Rasmussen, hoofd van het nationale centrum voor terrorismebestrijding in de Verenigde Staten, waarschuwde onlangs de senaat niet te veel te verwachten van een militaire overwinning. Hij stelde dat IS te weinig aan kracht heeft ingeboet om geen grote terroristische dreiging meer te zijn. De baas van de FBI, James Comey, voorziet daarom een inktzwart scenario. Hij vreest voor een jarenlange terroristendiaspora. Met name richting Europa.
Elsevier 18.10.2016 Als het terreurbolwerk in Mosul uit elkaar valt, wordt een ‘terroristengolf’ gevreesd. De leden van de Islamitische Staat in de Iraakse stad zullen na de val uitzwermen, en waarschijnlijk massaal naar Europa reizen.
Het zou een belangrijke overwinning zijn op de terreurorganisatie, die de laatste weken al behoorlijke klappen heeft moeten verduren. Zondag werd de vooral symbolisch belangrijke Noord-Syrische stad Dabiq verovert doorFree Syrian Army. Maar als het bolwerk van IS uiteenvalt, zou dat desastreuze gevolgen kunnen hebben voor Europa.
‘We moeten ons voorbereiden – en dan vooral onze bondgenoten in West-Europa – op de confrontatie, want als IS wordt verslagen en die moordenaren uitzwermen, zullen ze proberen naar West-Europa te komen en onze onschuldige mensen te vermoorden,’waarschuwt FBI-baas James Comey.
‘Misschien wel het belangrijkste element van het IS-model, en ik denk dat dit ook van toepassing is op het onderzoek naar de aanslagen in Parijs, is dat de groep op lokaal niveau opereert,’ zegt Charles Lister, jihad-expert voor Middle East Institute. ‘De complete focus van de organisatie is gericht op het kneden van lokale omstandigheden, zorgen dat ze controle hebben, en daar dan op inspelen.’
Daarom zou de dreiging van IS op lokaal niveau vrij hoog zijn. Ook het feit dat minder IS-leden naar de bezette gebieden in Syrië en Irak reizen, betekent niet dat Europa opgelucht adem kan halen. ‘De dreiging hier blijft onverminderd hoog,’ zegt Dick Schoof, de Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Steeds minder geradicaliseerde moslims reizen naar gebieden die worden bezet door terreurgroep Islamitische Staat. Volgens de laatste cijfers zijn zo’n 273 mensen naar IS-gebieden gereisd.
Daarvan zijn 43 overleden en ongeveer veertig teruggekeerd, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) Dick Schoof tegen RTL Nieuws. ‘Het IS-gebied wordt kleiner op dit moment,’ aldus Schoof. ‘Dat betekent dat er ook minder mensen daadwerkelijk daar naar toe reizen. Eigenlijk zien we de laatste maanden een afvlakking, dat er niet veel mensen meer naar toe gaan.’
De belangrijkst reden is dat IS terreinverlies heeft geleden bij de Turkse grens. Dat maakt het reizen naar het ‘kalifaat’ een stuk lastiger voor sympathisanten. Daarnaast heeft de terreurgroep zelf zijn volgers aangespoord niet naar Syrië en Irak te reizen, maar in plaats daarvan aanslagen voor te bereiden in Europa.
Dreiging door geradicaliseerde individuen
‘Hier blijft de dreiging onverminderd hoog,’ stelt Schoof. Juist omdat geradicaliseerde moslims die in Nederland blijven erg gevaarlijk kunnen zijn. Zelfs als IS in Irak en Syrië is verslagen, blijft die dreiging in Nederland. IS verliest veel terrein door de militaire acties van het Syrische leger, ‘gematigde’ rebellengroepen, Rusland en de westerse coalitie.
NU 08.10.2016 De Amsterdamse politie krijgt ongeveer honderd meldingen per week binnen over een dreigende terreuraanslag, meldt Het Parool zaterdag.
Volgens de krant leiden gemiddeld tien tot vijftien meldingen tot onderzoek van de recherche. Een team van veertig tot vijftig analisten en rechercheurs beoordeelt elke tip meteen.
Doordat de politie vaak op tijd kan ingrijpen of omdat de tips loos alarm zijn, leiden de meeste onderzoeken niet tot arrestaties.
Onzichtbaar
Deze zaken zijn vaak voor het publiek niet zichtbaar en worden ook niet in rapportages vermeld. De Amsterdamse hoofdofficier van justitie Theo Hofstee zegt dat dit ertoe kan leiden dat ‘de financiers in Den Haag’ ook weinig meekrijgen van het werk dat wordt verricht.
“Doordat we vooral ellende proberen te voorkomen, keren de onderzoeken niet terug in onze rapportages waarop we worden afgerekend.”
“Juist doordat we snel moeten handelen en geen tijd hebben om zaken eerst te analyseren, zetten we extra breed in. Al dat extra werk is niet erg, maar het neemt toe.”
AD 04.10.2016 Diverse buurlanden van België hebben de in hun land aanwezige Syrië-strijders niet goed in kaart gebracht. Dat stelt André Vandoren, de oud-topman van de Belgische anti-terreurdienst OCAD. Hij deed zijn uitspraak gisteren tijdens een vergadering van de commissie die onderzoek doet naar de aanslagen in Brussel, zo meldt de Belgische krant De Morgen.
Wij scoren in Europa proportioneel hoog omdat we onze Syrië-strijders tenminste al in kaart brachten, maar sommige landen in onze nabijheid niet, aldus André Vandoren.
Vandoren was tot eind vorig jaar bestuurder bij het Coördinatieorgaan voor de Analyse van de Dreiging (OCAD), een organisatie die te vergelijken is met de NCTV in Nederland. Volgens de topman kreeg de dienst lange tijd te weinig informatie over potentiële dreiging. ,,In de beginjaren van het plan Radicalisering kreeg het OCAD informatie die niet afdoende was”, zo stelt hij. ,,Werd informatie niet ingebracht, dan hadden we die niet. In het laatste anderhalf jaar is er wél vooruitgang in de goeie richting.”
De terrorisme-expert is somber over de toekomst, met name vanwege de situatie in de aan België grenzende landen. ,,Wij scoren in Europa proportioneel hoog omdat we onze Syrië-strijders tenminste al in kaart brachten, maar sommige landen in onze nabijheid niet”, zo zei Vandoren. Op aandringen van parlementsleden gaf hij vervolgens voorbeelden. Frankrijk? ,,Ja.” Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië? ,,Ja, daar zijn problemen.”
Gegijzeld
Of buitenlandse inlichtingen uiteindelijk België weten te bereiken, valt volgens procureur-generaal Johan Delmulle ook nog te betwijfelen. ,,Stel dat uit info van de Franse inlichtingendienst blijkt dat er een aanslag wordt beraamd op het Europees Parlement. Dan mogen wij dat wel weten… maar we zijn gegijzeld omdat we er in een strafdossier niets mee mogen doen”, zo vertelde hij. Of de terreuronderzoekers dergelijke informatie wel in handen hadden bij hun onderzoek naar de aanslagen in Brussel, is onduidelijk.
Trouw 17.09.2016 De dreiging van terreuraanslagen is in jaren niet zo groot geweest als nu. Dat zegt de baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Rob Bertholee, in een interview in de Volkskrant.
“De dreiging is nog nooit zo groot geweest sinds ik hier vijf jaar geleden hoofd van de dienst werd”, aldus Bertholee. “Sinds eind 2012 zag ik het aantal uitreizigers toenemen. Nu zijn het er 260. Als je bij IS zit, ben je betrokken bij geweld, dat geldt voor iedereen. Kijk naar de recente aanhouding van vrouwen in Parijs. Ook zij zijn bereid aanslagen te plegen.”
De dreiging is volgens hem meervoudig. Getraumatiseerde terugkeerders, terugkeerders die bewust opgaan in de gemeenschap om later toe te slaan en mensen die zich via sociale media laten inspireren, vormen allemaal een gevaar.
Om de strijd beter aan te kunnen gaan, wil Bertholee dat zijn dienst versleuteling van chatapplicaties altijd ongedaan kan maken. Frankrijk en Duitsland willen de versleuteling gaan beperken, het Nederlandse kabinet niet omdat die miljoenen gebruikers ook veiligheid biedt. Dat de privacy in het geding kan komen, moet volgens Bertholee maar op de koop toe worden genomen. “Dan moet je accepteren dat je veiligheid inlevert. Dan moet je je dus afvragen hoeveel veiligheid je privacy waard is.”
NU 17.09.2016 Het risico op een terroristische aanslag in Nederland is de laatste jaren toegenomen. Dat zegt de baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Rob Bertholee, zaterdag in een interview met de Volkskrant.
Dieper ingaan op de aard van de dreiging kan de AIVD-baas echter niet omdat dat het inlichtingenwerk teniet zou kunnen doen. “Frustrerend”, meent Bertholee.
“De dreiging is nog nooit zo groot geweest sinds ik hier vijf jaar geleden hoofd van de dienst werd”, zegt hij in het interview . “Sinds eind 2012 zag ik het aantal uitreizigers toenemen. Nu zijn het er 260. Als je bij IS zit, ben je betrokken bij geweld, dat geldt voor iedereen. Kijk naar de recente aanhouding van vrouwen in Parijs. Ook zij zijn bereid aanslagen te plegen”, stelt de AIVD-baas.
De dreiging is volgens hem meervoudig. Getraumatiseerde terugkeerders, terugkeerders die bewust opgaan in de gemeenschap om later toe te slaan en mensen die zich via sociale media laten inspireren, vormen allemaal een gevaar.
Versleuteling
Om de strijd beter aan te kunnen gaan, wil Bertholee dat zijn dienst versleuteling van chatapplicaties altijd ongedaan kan maken. Frankrijk en Duitsland willen de versleuteling gaan beperken, het Nederlandse kabinet niet omdat die miljoenen gebruikers ook veiligheid biedt.
Dat de privacy in het geding kan komen, moet volgens Bertholee maar op de koop toe worden genomen. “Dan moet je accepteren dat je veiligheid inlevert. Dan moet je je dus afvragen hoeveel veiligheid is privacy je waard?”
De AIVD-baas vindt naar eigen zeggen bescherming van privacy ook belangrijk “maar zouden mensen die privacy als hoogste doel hebben dat net zo enthousiast nastreven als zij slachtoffer zijn van een aanslag? Als zij weten dat zij hebben toegestaan dat zoiets gebeurd is?”
Telegraaf 17.09.2016 De dreiging van terreuraanslagen is in jaren niet zo groot geweest als nu. Dat zegt de baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Rob Bertholee. Dieper ingaan op de aard van de dreiging kan de AIVD-baas echter niet omdat dat het inlichtingenwerk teniet zou kunnen doen. ,,Frustrerend”, aldus Bertholee.
,,De dreiging is nog nooit zo groot geweest sinds ik hier vijf jaar geleden hoofd van de dienst werd. Sinds eind 2012 zag ik het aantal uitreizigers toenemen. Nu zijn het er 260. Als je bij IS zit, ben je betrokken bij geweld, dat geldt voor iedereen. Kijk naar de recente aanhouding van vrouwen in Parijs. Ook zij zijn bereid aanslagen te plegen”, stelt de AIVD-baas zaterdag in een interview in de Volkskrant.
Versleuteling chats
De dreiging is volgens hem meervoudig. Getraumatiseerde terugkeerders, terugkeerders die bewust opgaan in de gemeenschap om later toe te slaan en mensen die zich via sociale media laten inspireren, vormen allemaal een gevaar.
Om de strijd beter aan te kunnen gaan, wil Bertholee dat zijn dienst versleuteling van chatapplicaties altijd ongedaan kan maken. Frankrijk en Duitsland willen de versleuteling gaan beperken, het Nederlandse kabinet niet omdat die miljoenen gebruikers ook veiligheid biedt. Dat de privacy in het geding kan komen, moet volgens Bertholee maar op de koop toe worden genomen. ,,Dan moet je accepteren dat je veiligheid inlevert. Dan moet je je dus afvragen hoeveel veiligheid is privacy je waard?”
Privacy
De AIVD-baas vindt naar eigen zeggen bescherming van privacy ook belangrijk ,,maar zouden mensen die privacy als hoogste doel hebben dat net zo enthousiast nastreven als zij slachtoffer zijn van een aanslag? Als zij weten dat zij hebben toegestaan dat zoiets gebeurd is?”
AD 17.09.2016 De dreiging van terreuraanslagen is in jaren niet zo groot geweest als nu. Dat zegt de baas van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Rob Bertholee.
Als je bij IS zit, ben je betrokken bij geweld, dat geldt voor iedereen, aldus AIVD-topman Rob Bertholee.
Dieper ingaan op de aard van de dreiging kan de AIVD-baas echter niet omdat dat het inlichtingenwerk teniet zou kunnen doen, vertelt hij zaterdag in een interview in de Volkskrant.
,,Frustrerend”, aldus Bertholee. ,,De dreiging is nog nooit zo groot geweest sinds ik hier vijf jaar geleden hoofd van de dienst werd. Sinds eind 2012 zag ik het aantal uitreizigers toenemen. Nu zijn het er 260. Als je bij IS zit, ben je betrokken bij geweld, dat geldt voor iedereen. Kijk naar de recente aanhouding van vrouwen in Parijs. Ook zij zijn bereid aanslagen te plegen”, stelt de AIVD-baas.
Terugkeerders
De dreiging is volgens hem meervoudig. Getraumatiseerde terugkeerders, terugkeerders die bewust opgaan in de gemeenschap om later toe te slaan en mensen die zich via sociale media laten inspireren, vormen allemaal een gevaar. Om de strijd beter aan te kunnen gaan, wil Bertholee dat zijn dienst versleuteling van chatapplicaties altijd ongedaan kan maken.
Frankrijk en Duitsland willen de versleuteling gaan beperken, het Nederlandse kabinet niet omdat die miljoenen gebruikers ook veiligheid biedt. Dat de privacy in het geding kan komen, moet volgens Bertholee maar op de koop toe worden genomen. ,,Dan moet je accepteren dat je veiligheid inlevert. Dan moet je je dus afvragen hoeveel veiligheid is privacy je waard?”
Privacy
De AIVD-baas vindt naar eigen zeggen bescherming van privacy ook belangrijk ,,maar zouden mensen die privacy als hoogste doel hebben dat net zo enthousiast nastreven als zij slachtoffer zijn van een aanslag? Als zij weten dat zij hebben toegestaan dat zoiets gebeurd is?”
VK 06.05.2016 Minister Schippers van Volksgezondheid roept op tot het vormen van een nationale vrijheidscoalitie tegen de invloed van de radicale politieke islam. ‘Het wordt tijd dat wij – alle Nederlanders die onze cultuur, onze vrijheden, ons maatschappelijk contract liefhebben – opstaan om onze verworvenheden actief te verdedigen.’
In haar Hendrik Jan Schoolezing, die ze maandagavond hield in Amsterdam, waarschuwde de VVD-bewindsvrouw dat elementaire rechten op het spel staan: in de eerste plaats die van homo’s, transgenders, vrouwen, inclusief ‘moslimvrouwen die proberen wat meer vrijheid te veroveren’.
De paradox van de vrijheid
Lees de volledige tekst van ‘De paradox van de vrijheid’, de Elsevier/HJ Schoo-lezing door minister Edith Schippers hier
Ze waarschuwt tegen ‘de sluipende zelfcensuur’ op scholen waar leraren niet meer openlijk homoseksueel durven zijn en niet meer over de Holocaust kan worden gesproken. ‘Wie durft nog islamkritische boeken te schrijven, cartoons te tekenen, films te maken? (…) Hier botsen culturen. Hier worden sluipenderwijs de kernwaarden van onze samenleving aangetast.’
Om die bedreiging te stoppen wil zij om te beginnen de geldstromen vanuit landen als Saoedi-Arabië, Turkije en Iran naar Nederlandse koranscholen en moskeeën blokkeren. ‘Als wij onze vrijheid zo ver doorvoeren dat we accepteren dat anderen die ondermijnen, kunnen we haar in een oogwenk verliezen.’
Persoonlijk en vrouwelijk
Culturen zijn helemaal niet gelijkwaardig. De onze is een stuk beter dan alle andere die ik ken. In ieder geval voor de vrouw, aldus Minister Edith Schippers.
Schippers pleit vurig voor het beschermen van de Nederlandse cultuur van vrijheid en gelijkheid tegen de achterstelling van de vrouw. ‘Culturen zijn helemaal niet gelijkwaardig’, zei ze. ‘De onze is een stuk beter dan alle andere die ik ken. In ieder geval voor de vrouw. In ieder geval voor de homo of transseksueel.’
Met haar soms emotionele oproep waagt Schippers – de officieuze kroonprinses van de VVD – zich voor het eerst in jaren buiten haar terrein van de Volksgezondheid. Het perspectief dat ze kiest is persoonlijk en vrouwelijk – zowat een unicum in de Nederlandse politiek. Verandering moet gericht zijn op de moslimvrouwen die meer vrijheid willen veroveren, op vrouwen die tegen hun wil getrouwd zijn. ‘We maken ons druk om het glazen plafond, maar negeren dat in ons eigen land vrouwen opgesloten zitten en niet mogen werken’, houdt Schippers de feministen voor.
Ze noemt Ayaan Hirsi Ali, maar ook Rita Verdonk als voorbeelden. De laatste omdat ze niet accepteerde dat een islamitische man weigerde haar de hand te schudden. ‘Dat staat voor gelijkwaardigheid’, zegt Schippers. Intussen kiest ze strategisch haar eigen positie. Anders dan de PvdA wil ze afrekenen met de gedachte van cultureel relativisme, anders dan de PVV wil ze niet dat moskeeën worden gesloten en anders dan het CDA wil ze geen verbod op bewegingen die haatzaaien.
Tegenstanders
De vrijheid waarvoor we strijden is juist de vrijheid van gedachten
Ze gaat uitgebreid in op de internationale islamitische beweging Hiz-but-tahrir, die ze fundamentalistisch en radicaal anti-Nederlands noemt. Zij zijn onze tegenstander, zegt ze. Toch wil ze die niet verbieden, zoals in Duitsland gebeurde. ‘De vrijheid waarvoor we strijden is juist de vrijheid van gedachten.’
Opvallend genoeg komt Schippers ook niet met een zuiver VVD-verhaal. Ze blijft weg bij het ‘lazer dan zelf op, ga zelf terug naar Turkije’, waarvoor lijsttrekker en zomergast Rutte een avond eerder koos. In haar ‘vrijheidscoalitie’ is iedereen welkom: allochtonen en autochtonen, moslims, christen en atheïsten, conservatief en progressief. Recht tegenover het partijstandpunt staat het voorstel nieuwkomers te laten leren en werken, ook als nog niet helder is of ze mogen blijven. Dit noemt zij een van de ‘rechtse heilige huisjes’ die moeten sneuvelen om de integratie te verbeteren. Fractieleider Halbe Zijlstra zinspeelde op de gedachte de grenzen te sluiten. Schippers vindt dat geen goed plan. ‘We moeten een antwoord formuleren dat intelligenter is dan de eigen grenzen dicht.’
Daarmee roept zij wel de vraag op met welk geluid de VVD de campagne in wil. De tekst biedt stof voor debat, buiten, maar ook ín haar eigen partij. Maar Schippers lijkt als politica op weg naar de uitgang. Ze wilde niet op de kandidatenlijst en niet strijden om het lijsttrekkerschap.
Wil Schippers laten zien wat we moeten missen nu de kans dat ze de eerste vrouwelijke premier wordt, verkeken lijkt? Zij zelf zegt dat iets heel anders op het spel staat. Het is haar te doen om de toekomst van haar dochter, die nu 11 jaar is. ‘Over de vrijheid die zij zal hebben om zelf te kunnen beslissen hoe zij wil leven en wie zij liefheeft.’
Telegraaf 05.09.2016 IS had plannen voor aanslagen in Nederland. Dat blijkt uit duizenden pagina’s informatie die CNN in handen heeft. De informatie waarover de Amerikaanse nieuwszender beschikt is bekend bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), zegt een woordvoerder. De inhoud heeft geen invloed op het dreigingsniveau in Nederland. Dat blijft ‘substantieel’.
Uit de 90.000 pagina’s blijkt dat IS plannen had voor veel zwaardere aanslagen in Frankrijk in november vorig jaar. Winkelcentra en supermarkten stonden op de lijst van doelwitten. Ook in andere Europese landen moest het kalifaat toeslaan, in Groot-Brittannië en ook in Nederland.
Er zouden nog steeds slapende cellen zijn die wachten op een signaal om toe te slaan. Volgens terreurexpert Paul Cruickshank van CNN maken IS-aanhangers massaal gebruik van de berichtendiensten Whatsapp en Telegram, die ook door veiligheidsdiensten niet kunnen worden onderschept dankzij de vernuftige encryptie.
De IS-afdeling die terroristen naar Europa stuurt heet Amn al-Kharji en maakt volgens de papieren gebruik van de vluchtelingenroute via Turkije naar West-Europa.
De Europese veiligheidsdiensten blijken enige grip te hebben op het netwerk. Zo werden twee mannen aangehouden die samen op reis waren met het tweetal dat later deel uitmaakte van de aanslagplegers in Parijs. Het ging om de Algerijn Adel Haddadi en Muhammad Usman, een Pakistaan. De vier mannen kenden om veiligheidsredenen elkaars namen niet. Ze vertrokken zes weken voor de aanslagen in Parijs vanuit het Syrische Raqqa en gaven zich uit voor vluchtelingen. Het aangehouden tweetal is uitvoerig ondervraagd over de werkwijze van Amn al-Kharji.
Elsevier 05.09.2016 De terroristen achter de aanslag in Parijs zagen Nederland ook als belangrijk doelwit. Uit nieuwe documenten blijkt dat de originele plannen voor de aanslagen veel groter waren, en de jihadisten ook in een reeks andere plaatsen ravage wilden aanrichten.
De Amerikaanse nieuwszender CNN heeft een aantal documenten in handen dat meer details geeft over de aanslagen in november. Uit de documenten blijkt ook dat Europese autoriteiten het bestaan van een voortvluchtige terrorist hadden verzwegen. Het gaat om Abid Tabaouni, die pas in juli werd gearresteerd.
Een goed georganiseerde tak van Islamitische Staat (IS) werkte aan aanslagen in Europa en het originele plan van de terreurorganisatie voor de aanslagen, was veel ambitieuzer en zou dramatische gevolgen hebben gehad. Niet alleen zou de aanslag in eerste instantie worden uitgebreid naar andere landen, ook bepaalde plekken in Parijs werden pas op het laatste moment ontzien.
Het belangrijkste alternatieve doelwit was Nederland, aldus het onderzoeksteam van CNN. Het is niet duidelijk of er verdere details waren over de plannen en het is onbekend of de terroristen een specifieke plek in Nederland voor ogen hadden.
Eerder kwam aan het licht dat de Franse jihadist Abdelhamid Abaaoud in de Belgische stad Verviers te werk ging als goed georganiseerde entrepreneur. Abaaoud was het brein achter de aanslagen in Parijs en wordt gezien als de ‘grote baas’ van de terroristen die de aanslagen voorbereidden. Hij deelde telefoontjes uit, en runde als het ware terreur-startups. Nu blijkt dat de terroristen enorme bedragen pompten in de voorbereidingen van de aanslagen en dat zelfs binnen de teams codewoorden en –namen werden gebruikt.
Tabaouni was een van de terroristen die met de asielstroom naar Europa kwam. Uit de documenten van CNN blijkt dat twee terroristen die werden opgepakt in een migrantenkamp, niet mee konden doen aan de aanslagen in Parijs omdat ze een maand lang werden opgesloten. De jihadisten werden echter uiteindelijk gewoon bevrijd en konden gewoon via de migrantenroute verder reizen.
Ook blijkt dat nog veel meer terroristen als migranten naar Europa reizen en er sprake is van een aantal ‘slapende IS-cellen’. Het gaat vooral om geradicaliseerde Europeanen: ‘We zien dat terroristen die in de afgelopen weken individuele aanslagen hebben gepleegd, ook via die route kwamen,’ aldus Jean-Charles Brisard, voorzitter van het Franse Centrum voor Terreuranalyse.
Ook aanslagplegers in Duitsland bleken zich voor te doen als asielzoekers. Pas in juli 2016 gaf de Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof toe dat terroristen meekomen met de asielstroom. Toen kwam ook aan het licht dat IS te werk gaat met een ‘verontrustende mate van professionaliteit’.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
AD 05.09.2016 Terreurorganisatie IS had plannen om in november vorig jaar op veel meer plaatsen dan alleen in Parijs toe te slaan. De terreurorganisatie had meer doelwitten in Frankrijk en andere landen op het oog, waaronder Nederland.
Dat blijkt volgens de Amerikaanse nieuwszender uit duizenden pagina’s aan Europese opsporingsdocumenten, gesprekken met terreurdeskundigen en bronnen dicht bij het onderzoek naar de aanslagen van 13 november in de Franse hoofdstad.
Eerder werd al duidelijk dat de broers El Bakraoui, die in maart een aanslag pleegden op het vliegveld Zaventem, in eerste instantie het EK Voetbal en Schiphol op het oog hadden als doelwit van hun aanslag.
CNN meldt dat er nieuwe informatie is over twee aangehouden IS-militanten, die volgens onderzoekers van plan waren in Frankrijk toe te slaan. Ze werden echter in Griekenland vastgehouden toen de douane ontdekte dat hun paspoorten vals waren. Onderzoekers zijn ervan overtuigd dat ze zouden meedoen aan de aanslagen in Parijs, maar door het oponthoud te laat kwamen.
De documenten wijzen ook richting een andere terreurverdachte die nooit eerder werd genoemd en volgens de autoriteiten banden heeft met de Parijse terreurcel. Die man, Abid Tabaouni, werd in juli in Brussel gearresteerd. Tabaouni had nauw contact metAbdelhamid Abaaoud, een van de coördinators bij de aanslagen in Parijs, die op 18 november omkwam bij een gevecht met de politie in de Parijse voorstad Saint-Denis.
IS is zijn organisatie van buitenlandse aanslagen aan het opdrijven, aldus CNN-terreurspecialist Paul Cruickshank.
Bronnen bevestigden tegenover CNN dat momenteel in Europa aspirant-terroristen op instructies van IS-leiders in Syrië zitten te wachten. ,,IS is zijn organisatie van buitenlandse aanslagen aan het opdrijven”, stelt Paul Cruickshank, terreurspecialist bij CNN. ,,Ze gaan daarbij zeer fijntjes te werk. IS heeft een ingewikkeld systeem uitgebouwd dat logistieke steun geeft aan deze terroristen zodat ze hun aanslagen zouden kunnen uitvoeren.”
De onderzoekers menen nu dat IS oorspronkelijk van plan was om behalve Frankrijk ook in Nederland toe te slaan. Onduidelijk is welke Nederlandse plaatsen doelwit zouden zijn. In Parijs had IS een winkelcentrum en wellicht ook een supermarkt op het oog. Pas recent aan het licht gekomen informatie geeft aan dat IS ook militanten Groot-Brittannië binnen wil loodsen om daar aanslagen te plegen.
Een hooggeplaatste Europese terreurbestrijder bevestigt tegenover CNN dat uit het onderzoek blijkt dat de IS-aanslagen in Parijs slechts een afgeslankte versie waren van een veel ambitieuzer plan om in Europa toe te slaan.
Dreigingsniveau blijft ‘substantieel’
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) laat weten de informatie waarover CNN publiceert te kennen. Over de achtergrond van de documenten doet de NCTV geen mededelingen. Het dreigingsniveau is en blijft vooralsnog ‘substantieel’.
Telegraaf 26.08.2016 België investeert 22 miljoen euro in een zoekrobot om signalen van terreurdreiging of radicalisering op sociale media op te sporen. De inlichtingendiensten en de federale politie kunnen binnen een of twee jaar gebruikmaken van de software.
De ministerraad stemde vrijdag in met de aankoop. Nu verloopt de zoektocht op internet naar verdachte uitlatingen of personen grotendeels handmatig, zei minister Steven Vandeput van Defensie. Hij sprak van ,,een grote stap vooruit”, ook omdat de informatie makkelijker kan worden gedeeld.
Na de aanslagen in Parijs en Brussel kwamen de Belgische inlichtingendiensten onder vuur te liggen. De regering is sindsdien bezig de opsporingscapaciteit te versterken.
Trouw 22.08.2016Europa moet beter samenwerken om zich te verdedigen tegen moslim-extremisten. De verschillende binnenlandse veiligheidsdiensten moeten meer informatie uitwisselen, zei bondskanselier Angela Merkel na afloop van een mini-top met de Franse president François Hollande en de Italiaanse premier Matteo Renzi aan boord van het Italiaanse vliegdekschip Garibaldi.
“Gezien de oorlog in Syrië en de groei van terrorisme, moeten we meer doen op het gebied van interne en externe veiligheid. De Europese Unie staat voor een enorme uitdaging”, aldus Merkel.
De drie landen spraken niet alleen over terrorismedreiging maar ook over de gevolgen van de brexit en over de crises op diverse plaatsen in de wereld. Hollande sprak zich na de top hard uit over de situatie in het Syrische Aleppo. “De internationale gemeenschap moet zich schamen als ze niets doet om de humanitaire crisis te bestrijden.”
In Aleppo wordt hevig gevochten, de strijd is verhevigd sinds Russische en Syrische vliegtuigen het aantal aanvallen op Syrische rebellen hebben opgevoerd. Volgens het Wereldvoedselprogramma, onderdeel van de Verenigde Naties, dreigt een hevig tekort aan basisgoederen.
‘Europa is de oplossing’
Er werd ook over de financële crisis gesproken. Italë wil flexibelere Europese richtlijnen om zo meer geld in de stagnerende economie te kunnen pompen. Dat zou het land helpen om uit de crisis te komen. Merkel heeft Renzi echter laten weten dat ze de Italiaanse economische hervormingspolitiek ‘moedig’ vindt, ‘maar dat aan de Europese regels niet getornd mag worden’.
Renzi benadrukte bij de top dat de brexit niet het einde van de Europese Unie is. “Velen dachten na de brexit dat Europa op zou houden te bestaan. Maar dat is niet zo. Niemand van ons denkt dat onze problemen makkelijk op te lossen zijn. Maar tegen de mensen die denken dat Europa het probleem is zeg ik: Europa is de oplossing voor de lastige problemen van dit tijdperk.”
De mini-top maakt onderdeel uit van een diplomatieke tour van Merkel. Ze reist door naar Estland, Tsjechië, Slowakije en Hongarije voor gesprekken met de leiders van die landen. Vrijdag spreekt ze met premier Mark Rutte. Hij is samen met de premiers van Zweden, Finland en Denemarken uitgenodigd voor overleg op vrijdagavond in Slot Meseberg in de Duitse deelstaat Brandenburg.
VK 18.08.2016 De extra veiligheidsmaatregelen op en rond Schiphol worden in de loop van vanavond teruggeschroefd. De inzet van militairen van de landmacht is daarom niet meer nodig. Dat heeft de driehoek, bestaande uit de burgemeester, hoofdofficier van justitie, en marechaussee en politie in Haarlemmermeer, besloten na overleg met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Helpen extra controles wel?
‘Er is nooit een absolute garantie tegen aanslagen’. Lees hier de antwoorden op de zes meestgestelde vragen over de extra controles op Schiphol.
Door het terugschroeven van de maatregelen kan de marechaussee de beveiliging op en rond de luchthaven weer helemaal zelf uitvoeren. De ondersteuning door hun collega’s van de landmacht, die vorige week vrijdag werden ingezet, wordt daarmee beëindigd.
Mensen die naar Schiphol reizen, met de trein of de auto, moeten nog steeds rekening houden met controles op wegen rond de luchthaven en met preventieve fouilleeracties. Het streven van de driehoek is dat de vertraging die reizigers hierbij kunnen oplopen niet langer dan een half uur is.
Trouw 18.08.2016 Militairen gaan vanaf vanavond niet langer patrouilleren op Schiphol. Dat meldt de gemeente Haarlemmermeer, die de beslissing samen met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid heeft genomen. Zichtbare en onzichtbare maatregelen blijven nog wel genomen worden. Hieronder vallen bijvoorbeeld ‘onvoorspelbare controles’.
Als gevolg van de afschaling kan de marechaussee de veiligheidsmaatregelen weer uitvoeren. Op 30 juli werden de veiligheidsmaatregelen op de luchthaven aangescherpt, nadat er sprake was van een ‘dreigingssignaal’.
Mensen die naar Schiphol reizen, met trein of auto, moeten nog wel rekening blijven houden met controles op wegen rond de luchthaven en preventieve fouilleeracties. Dat kan vertraging en files tot gevolg hebben. Het streven is dat de vertraging niet langer is dan een half uur.
AD 18.08.2016 Een deel van de extra veiligheidsmaatregelen op en rond Schiphol wordt teruggeschroefd. Dat gebeurt in de loop van vanavond. De driehoek (gemeente, justitie, marechaussee/politie) in Haarlemmermeer heeft dit besloten na overleg met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Luchthavens blijven een voorstelbaar doelwit voor terroristen.
De driehoek
Onderzoek naar ‘het signaal‘, dat op 30 juli leidde tot extra controle’s op de luchthaven, heeft tot de conclusie geleid dat een deel van de verhoogde inzet niet langer noodzakelijk is. Wel zal meer beveiliging zichtbaar en onzichtbaar aanwezig blijven op de luchthaven dan voor 30 juli.
Met de aanpassing van de maatregelen kan de marechaussee de beveiliging op en rond Schiphol weer helemaal zelf uitvoeren. De ondersteuning door militairen wordt beëindigd, laat de driehoek weten.
Vertraging en files
Mensen die naar Schiphol reizen, met trein of auto, moeten rekening blijven houden met controles op wegen rond de luchthaven en preventieve fouilleeracties. Dat kan vertraging en files tot gevolg hebben. Het streven is dat de vertraging niet langer is dan een half uur.
Net als bij andere internationale luchthavens geldt de noodzaak voor voortdurende waakzaamheid op Schiphol, benadrukt de driehoek. ,,Luchthavens blijven immers een voorstelbaar doelwit voor terroristen. Daarom blijven er veiligheidsmaatregelen van kracht. Daarbij staat de veiligheid van passagiers en werknemers voorop.”
VK 16.08.2016 De assistentie van de landmacht op en rond Schiphol roept op het Binnenhof nieuw debat op over de capaciteitsproblemen bij de Koninklijke Marechaussee. Oppositiepartijen zien in de noodsituatie rond de luchthaven het bewijs dat het kabinet nog te weinig doet om de marechaussee uit de brand te helpen.
De dienst heeft in het afgelopen jaar door de verscherpte grensbewaking en de toegenomen terrorismedreiging al veel extra werk gekregen. Militairen helpen sinds vrijdagavond bij de extra controles op Schiphol.
Die werden twee weken geleden ingesteld vanwege ‘een signaal’ dat er sprake zou zijn van een gerichte dreiging op het vliegveld. Door het inroepen van de hulp van de landmacht wil de marechaussee voorkomen dat de inzet op Schiphol ten koste gaat van de beveiliging van andere risico-objecten zoals de Tweede Kamer en Joodse instellingen.
Ik mis simpelweg een plan met een berekening hoeveel marechaussee er nodig is, op gewone dagen en in tijden van verhoogd risico, aldusKamerlid Belhaj.
Oppositiepartij D66 dringt sinds begin dit jaar aan op een kabinetsplan om de beveiliging van het vliegveld op orde te brengen en tegelijkertijd lange rijen voor reizigers te voorkomen. ‘Het kabinet is niet veel verder gekomen dan de belofte dat het wel goedkomt’, aldus het Kamerlid Belhaj. ‘Ik mis simpelweg een plan met een berekening hoeveel marechaussee er nodig is, op gewone dagen en in tijden van verhoogd risico. Ik wil de scenario’s zien, zodat we overal rekening mee kunnen houden. Nu lijkt het op lapwerk.’
Belhajs oproep aan het kabinet om uiterlijk in september een gedegen plan klaar te hebben, inclusief noodscenario’s, krijgt bijval van oppositiepartijen als SP, PVV en CDA. Het ministerie van Veiligheid en Justitie reageert verbaasd op die oproep en wijst erop dat de marechaussee al maanden hoog op de prioriteitenlijst staat. De dienst kreeg er op Schiphol voor de zomer 85 manschappen bij en het speciale zogeheten Hoog Risico Beveiligingseskadron wordt versterkt. Een woordvoerder benadrukt bovendien dat op dit moment sprake is van een uitzonderlijke situatie op Schiphol. ‘Dan behoort het gewoon tot de mogelijkheden om assistentie van de landmacht te vragen. Tijdelijk uiteraard, niet structureel.’
Er zal voortdurend een balans moeten worden gezocht tussen mobiliteit en veiligheid, aldus Staatssecretaris Dijkhoff.
Staatssecretaris Dijkhoff vroeg eerder al om begrip van de reizigers en van de Kamer. ‘Er zal voortdurend een balans moeten worden gezocht tussen mobiliteit en veiligheid. Dit impliceert dat in de drukke periodes in de zomer rijen op de luchthavens niet geheel kunnen worden uitgesloten.’
Elsevier 16.08.2016 Het duurt nog tot 2017 voordat de Koninklijke Marechaussee voldoende mensen heeft opgeleid om luchthaven Schiphol op volle sterkte te kunnen beveiligen. Tot die tijd springt de Landmacht bij. De Tweede Kamer reageert ontsteld.
Een woordvoerder van het Hoog Risico Beveiligingseskadron zegt dinsdag tegen FD dat de beloofde zes extra marechaussee-pelotons vanaf medio 2017 inzetbaar zullen zijn. Het gaat om zes keer zestig personen, die al zijn gerekruteerd en nu in opleiding zitten. De specialistische Defensie-eenheden zijn nodig om luchthaven Schiphol te beveiligen ten tijde van verhoogde terreurdreiging.
Marechaussees lopen op hun tandvlees Sinds ruim twee weken voeren eenheden van de marechaussees verscherpte controles uit rond de luchthaven, maar die verlopen niet zonder problemen. De wachttijden op de aanvoerwegen naar Schiphol werden op sommige dagen zo groot, dat mensen besloten te gaan lopen.
De Koninklijke Marechaussee zegt dat er ‘een enorm beroep wordt gedaan’ op de organisatie en dat de agenten ‘op hun tandvlees lopen’. Naast het beveiligen van Schiphol, waar een derde van alle Marechaussees (zo’n 1.800) werkt, beveiligt de organisatie ook de Tweede Kamer, synagogen en andere Joodse instellingen.
Die taken kunnen nu in gevaar komen. Omdat de controles op Schiphol nog niet kunnen worden beëindigd, werd vrijdag door het kabinet besloten om ook militairen van de Landmacht in te zetten op en rond het vliegveld.
‘Geen duidelijk plan, meer personeel nodig’ Vanuit de Tweede Kamer klinkt kritiek op de maatregel. Vooral D66, dat zich sinds begin dit jaar inzet voor een duidelijker plan voor de beveiliging van Schiphol, maakt zich boos. ‘Die soldaten zijn daar niet voor opgeleid,’ zegt Kamerlid Salima Belhaj.
‘Ik mis simpelweg een plan met een berekening hoeveel marechaussee er nodig is, op gewone dagen en in tijden van verhoogd risico. Nu lijkt het op lapwerk.’ Verscheidene partijen in de Tweede Kamer willen meer geld voor de marechaussee, zodat nieuw personeel kan worden aangenomen.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Trouw 06.08.2016 De overheid moet informeren over terreurdreiging, zonder de samenleving bang te maken. Het is moeilijk om daar een balans in te vinden.
Het is een automatische reflex van de nuchtere Nederlander: in tijden van verhoogde dreiging biedt hij angst weinig ruimte om onder zijn huid te kruipen. Mensen gaan gewoon door met wat ze altijd al deden en laten hun levensruimte zo min mogelijk begrenzen. Om nervositeit in de samenleving te temperen, benadrukken autoriteiten: wees waakzaam, maar laat u niet leiden door terreurdreiging. Tegelijkertijd blijven de autoriteiten vaag over de signalen van terreurdreiging die er binnen komen. Is dat verstandig?
Voor gemeenten, politie, justitie en de Nationaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid is dat telkens het grote dilemma. Aan de ene kant moeten zij maatregelen nemen om de dreiging te ontzenuwen of om adequaat op te kunnen treden. Aan de andere kant is het hun taak te voorkomen dat angst de samenleving insluipt.
Deze week nog was dat de situatie met de verscherpte, drastische maatregelen op Schiphol. De controles, ingegeven door ‘signalen’ over terreurdreiging leidden de hele week tot files naar de toegangswegen van de luchthaven. Concrete informatie over de noodzaak van de controles bleef uit.
Ook bij de Gay Pride in Amsterdam vandaag wordt veel politie ingezet.
Dat leidde tot vragen bij reizigers op Schiphol, maar de nationaal coördinator volstond gisteravond met een oproep vooral ‘begrip’ te tonen voor het gebrek aan concrete informatie. Dat biedt veiligheidsdiensten de mogelijkheid hun bronnen en de staat van het onderzoek te verhullen, maar het roept wel vragen op.
Juist dit gemis aan informatie maakt het voor de burger steeds moeilijker. Er is een dreiging, maar waaruit die precies bestaat, is gissen. En Schiphol is niet de enige plek in dat opzicht. Vandaag trekt de Canal Parade honderdduizenden bezoekers naar Amsterdam. Ook daar gelden maatregelen, zoals we die tot voor kort in Nederland niet kenden.
Het leidt tot onzekerheid en angst voor het onbekende. “Er zullen vandaag in de hoofdstad ook extra anti-terreureenheden van de politie op de been zijn”, weet directielid Marco Zannoni van het instituut voor veiligheids- en crisismanagement COT. “Na de recente aanslagen in Duitsland en Frankrijk is er bij het publiek veel begrip voor dergelijke extra maatregelen”, zegt Zannoni. “Maar de autoriteiten moeten vertellen waarom ze iets doen, wat ze doen en hoe ze dat doen. Dit is belangrijk omdat anders het begrip voor maatregelen afneemt, zeker als er meer van dit soort situaties, zoals nu op Schiphol, komen. Op het moment dat de Canal Parade doorgaat, weet je dat er geen acute dreiging is”, stelt Zannoni gerust.
De autoriteiten moeten vertellen waarom ze iets doen, wat ze doen en hoe ze dat doen, aldus Marco Zannoni, directielid COT.
Communicatie is heel belangrijk als er iets gebeurt, ook als het niets met terreur te maken heeft. Zannoni wijst op de steekpartij in Londen, woensdagavond, waarbij een man een vrouw met een mes doodde en anderen verwondde. Iedereen was direct op zijn hoede en de burgemeester van Londen verzocht, indachtig de mogelijkheid van terreur, om waakzaamheid. Kort hierop maakte hij duidelijk dat de verdachte verward was en geen terrorist. “Dat maakt het voor slachtoffers niet minder erg, maar onder de Londenaren nam dat wel de acute angst weg”, meent Zannoni.
Voor de burger wordt het niettemin steeds moeilijker om van dreiging weg te kijken. Aan de Spaanse kust zorgde een als een grap bedoelde flashmob van Duitse vrouwen voor paniek onder honderden boulevardbezoekers. Het laat zien hoe ogenschijnlijk onschuldige voorvallen impact hebben op de samenleving. Het incident in Platja d’Aro haalde de internationale pers, waar het zonder terreurdreiging hooguit voer was geweest voor lokale media.
AD 03.08.2016 Tijdens de EuroPride Canal Parade door de Amsterdamse grachten is zaterdag ,,substantieel” meer politie op de been dan bij de voorgaande editie. Ook zijn extra speciale eenheden aanwezig in de stad om snel en daadkrachtig te kunnen optreden als daar aanleiding toe is.
Deze en andere maatregelen neemt de driehoek met het oog op de veiligheid in verband met de extra waakzaamheid die bij grote evenementen in acht wordt genomen.
Nauw overleg
De driehoek van burgemeester, Openbaar Ministerie en politie voert nauw overleg met de organisatie van de EuroPride om het massale evenement in de hoofdstad veilig te laten verlopen. De woordvoerder van burgemeester Eberhard van der Laan benadrukt dat er op dit moment geen concrete dreiging bestaat tegen het festijn zelf, maar dat voor heel Nederland sinds 2013 een substantieel dreigingsniveau geldt. ,,Sindsdien zijn er allerlei zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen die passen bij dat dreigingsniveau.
Recente aanslagen in het buitenland benadrukken de realiteit waar alle grote steden in Europa op dit moment mee te maken hebben. Net als in de rest van Nederland geldt daarom al enige tijd extra waakzaamheid, ook als het gaat om evenementen. Dit geldt vanzelfsprekend ook voor de EuroPride.”
Naast zichtbaar meer agenten in de stad worden verkeersmaatregelen genomen om Amsterdam bereikbaar te houden voor nood- en hulpdiensten. Die maatregelen zullen tot verkeershinder leiden in de binnenstad.
Geen auto’s
Zo mogen langs de route van de botenparade de hele dag geen auto’s rijden en mag er niet worden geparkeerd. Ook wordt één zijde van de Keizersgracht afgesloten voor inrijdend autoverkeer en gaan diverse straatfeestlocaties dicht voor verkeer. Bootjes die willen meevaren met de parade moeten zaterdag voor 10.00 uur een plekje hebben gevonden. Vanaf dat moment geldt een invaarverbod op de Prinsengracht.
Naar verwachting trekt de botenparade zaterdag honderdduizenden bezoekers naar de Amsterdamse binnenstad.
VK 03.08.2016 Tijdens de EuroPride Canal Parade door de Amsterdamse grachten is zaterdag ‘substantieel’ meer politie op de been dan bij de voorgaande editie. Ook zijn extra speciale eenheden aanwezig in de stad om snel en daadkrachtig te kunnen optreden als daar aanleiding toe is. Deze en andere veiligheidsmaatregelen zijn genomen in verband met het substantiële dreigingsniveau in het land en de recente aanslagen in Europa.
De driehoek van burgemeester, Openbaar Ministerie en politie voert nauw overleg met de organisatie van de EuroPride om het massale evenement in de hoofdstad veilig te laten verlopen. De woordvoerder van burgemeester Eberhard van der Laan benadrukt dat er op dit moment geen concrete dreiging bestaat tegen het festijn zelf, maar dat voor heel Nederland sinds 2013 een substantieel dreigingsniveau geldt.
‘Sindsdien zijn er allerlei zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen die passen bij dat dreigingsniveau. Recente aanslagen in het buitenland benadrukken de realiteit waar alle grote steden in Europa op dit moment mee te maken hebben. Net als in de rest van Nederland geldt daarom al enige tijd extra waakzaamheid, ook als het gaat om evenementen. Dit geldt vanzelfsprekend ook voor de EuroPride.’
Verkeersmaatregelen
Naast zichtbaar meer agenten in de stad worden verkeersmaatregelen genomen om Amsterdam bereikbaar te houden voor nood- en hulpdiensten. Die maatregelen zullen tot verkeershinder leiden in de binnenstad. Zo mogen langs de route van de botenparade de hele dag geen auto’s rijden en mag er niet worden geparkeerd. Ook wordt één zijde van de Keizersgracht afgesloten voor inrijdend autoverkeer en gaan diverse straatfeestlocaties dicht voor verkeer. De ANWB raadt bezoekers dan ook aan de auto thuis te laten.
Bootjes die willen meevaren met de parade moeten zaterdag voor 10.00 uur een plekje hebben gevonden. Vanaf dat moment geldt een invaarverbod op de Prinsengracht. Naar verwachting trekt de botenparade zaterdag honderdduizenden bezoekers naar de Amsterdamse binnenstad.
NU 03.08.2016 Tijdens de EuroPride Canal Parade door de Amsterdamse grachten is zaterdag “substantieel” meer politie op de been dan bij de voorgaande editie.
Ook zijn extra speciale eenheden aanwezig in de stad om snel en daadkrachtig te kunnen optreden als daar aanleiding toe is. Deze en andere maatregelen neemt de driehoek met het oog op de veiligheid in verband met de extra waakzaamheid die bij grote evenementen in acht wordt genomen.
De driehoek van burgemeester, Openbaar Ministerie en politie voert nauw overleg met de organisatie van de EuroPride om het massale evenement in de hoofdstad veilig te laten verlopen.
De woordvoerder van burgemeester Eberhard van der Laan benadrukt dat er op dit moment geen concrete dreiging bestaat tegen het festijn zelf, maar dat voor heel Nederland sinds 2013 een substantieel dreigingsniveau geldt.
“Sindsdien zijn er allerlei zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen die passen bij dat dreigingsniveau. Recente aanslagen in het buitenland benadrukken de realiteit waar alle grote steden in Europa op dit moment mee te maken hebben”, aldus de woordvoerder. “Net als in de rest van Nederland geldt daarom al enige tijd extra waakzaamheid, ook als het gaat om evenementen. Dit geldt vanzelfsprekend ook voor de EuroPride.”
Verkeer
Naast zichtbaar meer agenten in de stad worden verkeersmaatregelen genomen om Amsterdam bereikbaar te houden voor nood- en hulpdiensten. Die maatregelen zullen tot verkeershinder leiden in de binnenstad. Zo mogen langs de route van de botenparade de hele dag geen auto’s rijden en mag er niet worden geparkeerd.
Ook wordt één zijde van de Keizersgracht afgesloten voor inrijdend autoverkeer en gaan diverse straatfeestlocaties dicht voor verkeer. Bootjes die willen meevaren met de parade moeten zaterdag voor 10.00 uur een plekje hebben gevonden. Vanaf dat moment geldt een invaarverbod op de Prinsengracht.
Naar verwachting trekt de botenparade zaterdag honderdduizenden bezoekers naar de Amsterdamse binnenstad.
Telegraaf 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze.
,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
AD 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
De overheid heeft de afgelopen jaren te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat, aldus Coalitie voor veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze. ,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
Verslechtering
Materieel en computersystemen zijn verouderd en werken niet. Dan houdt het op
Coalitie voor veiligheid
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
VK 01.08.2016 De extra veiligheidsmaatregelen op en rondom de luchthaven Schiphol blijven de komende tijd van kracht. Dat is maandag besloten door de zogeheten driehoek (burgemeester, hoofdofficier van justitie en Koninklijke Marechaussee/politie) van Haarlemmermeer in overleg met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Dat liet de gemeente maandagavond weten. Wat ‘de komende tijd’ inhoudt is niet bekendgemaakt. ‘Het uitgangspunt van de driehoek blijft dat mogelijke risico’s voor reizigers en werknemers op een verantwoorde wijze worden beheerst en de activiteiten op Schiphol zoveel mogelijk kunnen doorgaan. De driehoek is van oordeel dat dat met de extra maatregelen het geval is’, zegt de gemeente.
Reizigers naar Schiphol hebben het hele weekend hinder gehad van extra veiligheidscontroles. Die werden op touw gezet nadat ‘een signaal’ van dreiging was binnengekomen met ‘betrekking op de luchthaven’, zo liet de gemeente Haarlemmermeer zaterdag weten.
Een ‘signaal’ betekent dat er geen concrete aanwijzingen zijn voor een aanslag en dat er geen specifieke personen in beeld zijn. Het kan alles zijn tussen een gerucht en een tip. De gemeente Haarlemmermeer was in een verklaring weinig concreet over de dreiging. Overheidsdiensten, van gemeente tot inlichtingendienst AIVD, hebben kennelijk ergens iets gezien, gelezen, gehoord of toegestuurd gekregen, zoals een tip of een opmerking in een jihadistisch forum, die wijst op een mogelijke dreiging tegen de luchthaven. Te weinig informatie om de hele luchthaven af te sluiten, te veel om risico’s te nemen en niets te doen.
De controles leidden zaterdag tot files op de toegangsweg naar de luchthaven. Ook op zondag ontstonden er files vanwege de extra veiligheidsmaatregelen. Schiphol adviseerde reizigers tijdig van huis te vertrekken om niet in de problemen te komen.
Net als de afgelopen dagen blijven de luchthaven en het omliggende gebied toegankelijk en gaan alle activiteiten door, stelt de gemeente. Mensen die naar Schiphol reizen, met trein of auto, moeten de komende periode rekening blijven houden met steekproefsgewijze controles door de Koninklijke Marechaussee rond de luchthaven.
VK 29.07.2016 De Amerikaanse federale recherche FBI verwacht dat honderden geradicaliseerde terroristen naar het Westen zullen trekken, als de militaire coalitie terreurgroep Islamitische Staat in Syrië heeft verslagen. Dat zei FBI-directeur James Comey op de Fordham University in New York tijdens een conferentie over internetveiligheid.
‘Op een bepaald moment komt er een ongekende uittocht van terroristen uit Syrië’, zei Comey. ‘De militaire coalitie zal er in slagen IS te verslaan, maar het gevolg zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar sommigen zullen ook in Amerika uitkomen’, voorspelde hij. ‘Niet alle moordenaars van IS zullen op het slagveld omkomen.’
Comey maakt een vergelijking met de totstandkoming van al-Qaida, meer dan een kwart eeuw geleden. Die beweging was toen een samenraapsel van strijders die in Afghanistan geradicaliseerd zijn in de jaren ’80 en ’90.
Volgens The New York Times waarschuwde Comey de Amerikanen dat de aanslagen in Parijs en Brussel slechts een glimp zijn van het gevaar dat die uittocht met zich meebrengt.
Hulporganisatie het Rode Kruis meldde vrijdag dat mogelijk één miljoen mensen in de komende weken en maanden in Irak op de vlucht slaan als gevolg van de gevechten om de stad Mosul. De internationale hulporganisatie is bezig meer geld in te zamelen voor hulp in Irak.
De toestand in en rond Mosul is onvoorspelbaar en we moeten het ergste vrezen, aldus Robert Mardini, regiochef voor het Rode Kruis in het Midden-Oosten.
Begin 2014 telde Mosul ruim 2,5 miljoen inwoners en was de tweede stad van Irak. Mosul werd in juni dat jaar vrijwel geruisloos ingenomen door de soennitische extremisten van IS die hun wortels in Irak hebben. Honderdduizenden zijn weggevlucht uit Mosul als gevolg van de bezetting door IS. De strijders zouden er langzamerhand worden teruggedrongen.
Tijdens een herdenkingsdienst voor de Franse priester Jacques Hamel draagt een man een T-shirt met zijn beeltenis. De 85-jarige Hamel werd afgelopen maandagochtend door twee IS-aanhangers vermoord door hem de keel door te snijden. IS heeft de aanslag opgeëist, voor zover bekend de eerste in een kerk in het Westen.
Trouw 29.07.2016 Het verslaan van Islamitische Staat is een internationale topprioriteit, maar een nederlaag van IS in Syrië zal de wereld er niet per se veiliger op maken. Volgens de Amerikaanse FBI zullen er honderden geradicaliseerde terroristen naar het Westen trekken, als de militaire coalitie IS verslaat.
FBI-directeur James Comey waarschuwde het Amerikaanse volk dat de aanslagen in Parijs en Brussel nog maar een glimp zijn van het gevaar dat de uittocht van jihadisten uit Syrië en Irak met zich meebrengt. Toekomstige aanslagen zullen volgens hem “van grotere magnitude” zijn dan tot nu toe.
Comey zei dat de meeste jihadisten in de eerste plaats naar West-Europa zullen komen. “Ze zullen niet allemaal sterven op het slagveld” in de strijd tegen de internationale coalitie die IS bestrijdt in Syrië en Irak, aldus de FBI-topman deze week tijdens de conferentie over internetveiligheid op de Fordham University in New York.
‘Extreem gevaarlijke mensen’
“Op een bepaald moment komt er een uittocht van terroristen uit Syrië, zoals we nog nooit eerder gezien hebben”, zei Comey. “De militaire coalitie zal er in slagen IS te verslaan, maar het gevolg zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar sommigen zullen ook in Amerika uitkomen”, voorspelde hij.
Voorlopig is Islamitische Staat in Syrië en Irak echter bepaald nog niet verslagen. De terreurgroep verloor weliswaar enig terrein aan de strijdkrachten van de anti-terreurcoalitie, maar dat gaat langzaam omdat IS-strijders fel tegenstand bieden.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry plakte onlangs een cijfer op wat de internationale coalitie tot nu toe bereikt heeft; volgens hem heeft IS in Irak bijna de helft van het grondgebied verloren dat de terreurorganisatie daar ooit in handen had, en in Syrië 20 procent.
Een recent succes voor het Iraakse leger, met hulp van de VS, was afgelopen juni de herovering van de stad Fallujah op IS. Het volgende doelwit is het noordelijke IS-bolwerk Mosul. Daarvoor zijn de voorbereidingen gaande, maar het heroveren van deze miljoenenstad zou een aanzienlijke tijd in beslag kunnen nemen.
De waarschuwingen van de FBI-directeur zijn in lijn met inschattingen van de CIA, de Amerikaanse buitenlandse inlichtingendienst. CIA-directeur John Brennan zei afgelopen juni dat de inspanningen van de VS niet hebben geleid tot een beperking van de wereldwijde terroristische slagkracht van IS. Ondanks de toegenomen druk op IS, zei Brennan, “zijn wij van mening dat IS zijn internationale terreurcampagne zal opvoeren om dominant te blijven op de wereldwijde terreuragenda”.
Parallel met Al-Kaida
Comey noemde het geweld dat IS direct of indirect veroorzaakt “de grootste bedreiging van de fysieke veiligheid van de Amerikanen” op dit moment. Hij schatte het aantal terroristen dat uit Syrië en Irak zou kunnen ontkomen op tien keer zo veel als de groep geradicaliseerde strijders die eind jaren ’80, begin jaren ’90 Afghanistan ontvluchtte, en zich bij het terreurnetwerk Al-Kaida voegde. Dat zaaide later dood en verderf bij onder meer de aanslagen in de VS op 11 september 2001.
De FBI-topman erkende dat het voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten erg moeilijk is om potentiële aanvallers die door IS zijn geïnspireerd of aangestuurd, te lokaliseren en onschadelijk te maken voor ze hun daad kunnen uitvoeren. Zeker als zij alledaagse gebruiksvoorwerpen inzetten voor hun terreurdaad, zoals messen of voertuigen, aldus Comey.
NU 29.07.2016 FBI-directeur James Comey verwacht dat honderden geradicaliseerde terroristen naar westerse landen zullen trekken zodra Islamitische Staat is verslagen.
Die voorspelling deed hij op een conferentie over internetveiligheid in New York. Comey sprak van een “ongekende uittocht van terroristen uit Syrië”.
“De militaire coalitie zal IS verslaan, maar het gevolg daarvan zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar ze zullen ook in Amerika uitkomen”, stelde Comey. “Niet alle moordenaars van IS zullen op het slagveld omkomen.”
De baas van de Amerikaanse federale recherche vergeleek de situatie met die van al-Qaida in Afghanistan. “Veel terroristen zijn gevlucht uit Afghanistan. Met IS moeten we dat aantal met tien of meer vermenigvuldigen.”
De recente aanslagen in Parijs en Brussel zijn volgens Comey dan ook maar het begin van IS-terreur in Europa.
Elsevier 29.07.2016 Als terreurbeweging Islamitische Staat eenmaal wordt verslagen, dan heeft het Westen er alsnog een groot probleem bij. Honderden radicale moslims die hebben gestreden voor het kalifaat zullen naar West-Europa en ook Amerika trekken.
Dat zijn de waarschuwende woorden van FBI-directeur James Corney tijdens een conferentie over internetveiligheid.
Eerdere aanslagen slechts een glimp
‘Op een bepaald moment komt er een ongekende uittocht van terroristen uit Syrië,’ zegt Comey. ‘De militaire coalitie zal erin slagen IS te verslaan, maar het gevolg zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar sommigen zullen ook in Amerika uitkomen,’ voorspelde hij. De internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten zal proberen om elke terrorist uit te schakelen, maar ‘niet iedereen zal worden vermoord op het slagveld’.
Comey waarschuwde het Amerikaanse volk dat de aanslagen in Parijs en Brussel slechts een glimp zijn van het gevaar dat die uittocht met zich meebrengt, schrijft The New York Times. Hij vergeleek de huidige situatie met de vorming van Al-Qa’ida, nadat de mudjahedien in Afghanistan tegen de Sovjet-Unie vocht in de jaren tachtig, en geharder en extremer uit de strijd kwam. ‘Veel terroristen trokken weg uit Afghanistan,’ aldus Corney, ‘maar wat we nu zien is het tienvoudige’.
Nieuwe video van IS
IS heeft donderdag weer van zich laten horen via het propagandakanaal Amaq. De terreurbeweging publiceerde een nieuwe video naar aanleiding van de gijzeling en moord op een priester in een kerk in het Franse Saint-Étienne-du-Rouvray. Een van de terroristen, die de moord op de bejaarde priester Jacques Hamel op zijn geweten heeft, roept daarin alle moslims op het land te vernietigen.
Zowel de Franse politie als de veiligheidsdiensten wisten nog voor de moord op een priester dinsdag dat de tweede dader een potentieel gevaarlijke jihadist was. De 19-jarige Abdel-Malik Nabil Petitjean werd verdacht van banden met jihadistische netwerken. Lees meer>
Het is vooralsnog onduidelijk of de beelden authentiek zijn of in scène gezette propaganda. Het zou gaan omAbdel-Malik Nabir Petitjean, die zich in een ‘vooraf opgenomen’ filmpje rechtstreeks richt tot president François Hollande en premier Manuel Valls. ‘De tijden zijn veranderd. Jullie gaan doormaken wat onze broeders en zusters doormaken. We gaan jullie land kapotmaken. Broeders, ga op pad met een mes of wat dan ook en val hen aan, dood hen massaal,’ zegt de man op beeld.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
AD 29.07.2016 De Amerikaanse federale recherche FBI verwacht dat honderden geradicaliseerde terroristen naar het Westen zullen trekken, als de militaire coalitie terreurgroep IS in Syrië heeft verslagen. Dat zei FBI-directeur James Comey op de Fordham University in New York tijdens een conferentie over internetveiligheid.
‘Op een bepaald moment komt er een ongekende uittocht van terroristen uit Syrië’, zei Comey. ‘De militaire coalitie zal er in slagen IS te verslaan, maar het gevolg zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar sommigen zullen ook in Amerika uitkomen’, voorspelde hij. ‘Niet alle moordenaars van IS zullen op het slagveld omkomen.’
Comey maakt een vergelijking met de totstandkoming van al-Qaida, meer dan een kwart eeuw geleden. Die beweging was toen een samenraapsel van strijders die in Afghanistan geradicaliseerd zijn in de jaren 80 en 90.
Volgens The New York Times waarschuwde Comey de Amerikanen dat de aanslagen in Parijs en Brussel slechts een glimp zijn van het gevaar dat die uittocht met zich meebrengt.
Telegraaf 29.07.2016 De Amerikaanse federale recherche FBI verwacht dat honderden geradicaliseerde terroristen naar het Westen zullen trekken, als de militaire coalitie terreurgroep IS in Syrië heeft verslagen. Dat zei FBI-directeur James Comey op de Fordham University in New York tijdens een conferentie over internetveiligheid.
,,Op een bepaald moment komt er een ongekende uittocht van terroristen uit Syrië”, zei Comey. ,,De militaire coalitie zal er in slagen IS te verslaan, maar het gevolg zal zijn dat honderden extreem gevaarlijke mensen vluchten. Vooral naar West-Europa, maar sommigen zullen ook in Amerika uitkomen”, voorspelde hij.
Volgens The New York Times waarschuwde Comey het Amerikaanse volk dat de aanslagen in Parijs en Brussel slechts een glimp zijn van het gevaar dat die uittocht met zich meebrengt.
Telegraaf 29.07.2016 Het klinkt haast onwaarschijnlijk in deze tijden van aanslagen en openbaar geweld, maar het aantal moorden in Nederland neemt gestaag af. In 2015 werden 120 gevallen van moord en doodslag geregistreerd. Dat is het laagste aantal van de afgelopen twintig jaar. Dat blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vanochtend openbaar heeft gemaakt. Bij de eerste registratie in 1996 waren dit er 240. Nederland behoort inmiddels tot de top 6 van veiligste landen in Europa.
Amsterdam is nog altijd moordstad nummer 1: in totaal vonden daar vorig jaar dertien levensdelicten plaats. Ook Rotterdam en Groningen liggen qua moorden ver boven het landelijk gemiddelde.
Nog altijd is 64 procent van de moordslachtoffers man. Opvallend is dat allochtonen vijf keer zoveel kans hebben om om het leven te worden gebracht als autochtonen. Vooral Antillianen zijn oververtegenwoordigd in die cijfers: voor hen is het risico op een levensdelict zelfs veertien keer zo groot als voor autochtone Nederlanders.
„Allochtonen houden er statistisch gezien een risicovolle levensstijl op na”, weet hoogleraar Criminologie Peter van der Laan van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij doelt hiermee op verboden wapenbezit en illegale inkomsten. „Hierdoor is de kans op betrokkenheid bij moord groter, hetzij als dader, hetzij als slachtoffer.”
Ook in de categorie minderjarige criminelen is het aantal geweldsdelicten sterk gedaald. Volgens Van der Laan ligt dit aan de werkwijze van de reclassering, die een grondige karakteranalyse uitvoert om begeleiders aan cliënten te koppelen.
NU 27.07.2016 De inlichtingendiensten van dertig Europese landen komen sinds enkele maanden wekelijks bijeen in Nederland om informatie te delen over terroristen. Dat meldt de Volkskrantop basis van gesprekken met mensen rondom het kabinet.
Sinds de aanslagen in Parijs in 2015 delen de Europese terreurbestrijders hun informatie intensiever met elkaar. De bijeenkomsten zijn in Nederland omdat het land voorzitter was van de Europese Unie tot 1 juli.
De nieuwe voorzitter, Slovenië, heeft aangegeven de bijeenkomsten over het bestrijden van terreur niet te willen organiseren. Op initatief van de AIVD worden de bijeenkomsten daarom nog wekelijks op een geheime locatie in Nederland gehouden.
Kwetsbaarheid
Ronald Plasterk (minister Binnenlandse Zaken) zei in april zich ‘serieus zorgen’ te maken over de kwetsbaarheid van de Nederlandse samenleving voor terrorisme. Bij de presentatie van het jaarverslag van de AIVD verwees hij naar de recente aanslagen in Brussel, ”op nog geen 200 kilometer hier vandaan”.
Directeur-Generaal Rob Bertholee van de AIVD erkent dat de veiligheidsdiensten verrast werden door de recente aanslagen in Parijs en Brussel, met een link naar Nederland. ”Ze verrassen ons doordat ze waarmaken wat wij denken dat zou kunnen gebeuren”, aldus Bertholee. Zijn dienst probeert daarom ”vooruit te rechercheren en te waarschuwen.”
Telegraaf 27.07.2016 Dertig Europese inlichtingendiensten komen sinds enkele maanden wekelijks in Nederland bijeen om informatie over terroristen te delen. De Nederlandse AIVD, die tot 1 juli voorzitter was van de Counter Terrorism Group (CTG), heeft hiertoe het initiatief genomen. Dat heeft een goed ingevoerde bron woensdag bevestigd naar aanleiding van een bericht in de Volkskrant. De locatie van de bijeenkomsten wordt om veiligheidsredenen geheim gehouden.
In januari zei AIVD-hoofd Rob Bertholee dat dertig Europese geheime diensten een platform voor informatie-uitwisseling zouden opzetten. Deelnemers zijn de veiligheidsdiensten van de Europese lidstaten, Noorwegen en Zwitserland. In deze database plaatsen landen informatie over alle Europese personen die zich hebben aangesloten bij jihadistische organisaties. Deze informatie is permanent en altijd beschikbaar. Er kan zo worden nagegaan of andere geheime diensten over informatie over potentiële aanslagplegers beschikken.
Sinds de aanslagen in november in Parijs zijn de inlichtingendiensten informatie intensiever gaan delen. Daarvoor gebeurde dat minder, onder meer omdat de diensten hun bronnen niet wilden prijsgeven. Gezien de ontwikkelingen is de verwachting dat de wekelijkse afspraken voorlopig nog zullen plaatsvinden.
AD 27.07.2016 Dertig Europese inlichtingendiensten komen sinds enkele maanden wekelijks in Nederland bijeen om informatie over terroristen te delen. De Nederlandse AIVD, die tot 1 juli voorzitter was van de Counter Terrorism Group (CTG), heeft hiertoe het initiatief genomen.
Dat heeft een goed ingevoerde bron woensdag bevestigd naar aanleiding van een bericht in de Volkskrant. De locatie van de bijeenkomsten wordt om veiligheidsredenen geheim gehouden.
Platform
In januari zei AIVD-hoofd Rob Bertholee dat dertig Europese geheime diensten een platform voor informatie-uitwisseling zouden opzetten.
Deelnemers zijn de veiligheidsdiensten van de Europese lidstaten, Noorwegen en Zwitserland. In deze database plaatsen landen informatie over alle Europese personen die zich hebben aangesloten bij jihadistische organisaties. Deze informatie is permanent en altijd beschikbaar. Er kan zo worden nagegaan of andere geheime diensten over informatie over potentiële aanslagplegers beschikken.
Parijs
Sinds de aanslagen in november in Parijs zijn de inlichtingendiensten informatie intensiever gaan delen. Daarvoor gebeurde dat minder, onder meer omdat de diensten hun bronnen niet wilden prijsgeven. Gezien de ontwikkelingen is de verwachting dat de wekelijkse afspraken voorlopig nog zullen plaatsvinden.
VK 27.07.2016 Inlichtingenofficieren van dertig Europese geheime diensten blijken sinds enkele maanden wekelijks af te spreken in Nederland om informatie over terroristen te delen. Niet eerder gebeurde het delen van inlichtingen tussen zoveel inlichtingendiensten op een zo intensieve manier. De bijeenkomsten zijn een initiatief van de Nederlandse AIVD, die tot 1 juli voorzitter was van de Counter Terrorism Group (CTG).
Dit blijkt uit gesprekken met mensen rondom het kabinet. Op hun verzoek wordt de locatie van de bijeenkomsten om veiligheidsredenen geheim gehouden.
Het Europees delen van inlichtingen was tot de aanslagen in Parijs, november 2015, een heikel punt. Het gebeurde wel, maar niet gestructureerd en multilateraal. De Belgische inlichtingendienst VVSE onderhoudt bijvoorbeeld bilaterale contacten met 93 diensten in 69 landen, verdeeld over vijf continenten. In dat netwerk gingen in 2015 zo’n 16 duizend berichten over en weer volgens de VSSE. Geheime diensten zijn geneigd informatie selectief te delen, uit angst hun bronnen prijs te geven. Ook speelt de zogenoemde ‘derde-landregel’ mee: landen mogen informatie van een bevriend land niet met anderen delen. Maar ‘Parijs’ heeft de zaken veranderd. Daarna is er echt werk gemaakt van het Europees uitwisselen van inlichtingen over terroristische groeperingen en personen.
Europese diensten zijn een platform voor informatie-uitwisseling op gaan zetten. Deelnemende landen zijn de veiligheidsdiensten van de Europese lidstaten, Noorwegen en Zwitserland. De opgezette database bleek in het begin echter nauwelijks doorzoekbaar. In deze database plaatsen landen informatie over alle Europese personen die zich hebben aangesloten bij jihadistische organisaties. Deze informatie is permanent en altijd beschikbaar. Er kan zo worden gekeken of andere geheime diensten ook over informatie over potentiele aanslagplegers beschikken. De laatste tijd is de functionaliteit van de database enorm verbeterd.
Daarnaast zijn de fysieke bijeenkomsten met inlichtingenofficieren ontstaan. De winst daarvan is, zo zeggen bronnen, dat het veel makkelijker is om kruisverbanden te maken. Een voorbeeld. De Franse geheime dienst ziet dat leden van een terroristische cel ineens naar Engeland gaan en de Duitse dienst ziet dat de communicatie tussen een geradicaliseerde groep en een locatie in Londen toeneemt. In plaats van dat andere diensten deze inlichtingen zonder context ontvangen, ze moeten verifiëren en ben andere diensten om extra informatie moeten vragen, kunnen ze nu direct kijken naar verbanden. De Britten kunnen bijvoorbeeld informatie geven over de locatie in Londen, de Nederlanders over bewegingen van aanverwante cellen in Nederland. Ook is doorvragen en analyseren mogelijk.
De afgelopen maanden zijn onder voorzitterschap van de AIVD door de CTG grote stappen gezet om de onderlinge samenwerking verder te intensiveren, aldus Ronald Plasterk.
Op 10 juni toonde minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) zich tevreden over de voortgang van de samenwerking op een bijeenkomst met Europese ministers van Jusitite en Binnenlandse Zaken. ‘De afgelopen maanden zijn onder voorzitterschap van de AIVD door de CTG grote stappen gezet om de onderlinge samenwerking verder te intensiveren. Informatie over Europese foreign fighters is nu voor alle samenwerkende diensten beschikbaar.’
Sinds 1 juli is Slowakije voorzitter van de CTG, maar dat land heeft afgezien van het organiseren van de wekelijkse bijeenkomsten tussen de dertig diensten. De inlichtingenofficieren komen daarom nog steeds elke week in Nederland samen.
Trouw 25.07.2016 Binnen een week is Duitsland vier keer opgeschrikt door een geweldsuitbarsting met meerdere slachtoffers. Al ontbreekt nog informatie over motieven van de daders, minstens twee aanslagen lijken op moordpartijen zoals eerder in Nederland in Alphen aan den Rijn, of op de talrijke aanslagen op Amerikaanse scholen. Schietpartijen in scholen, bioscopen, buurthuizen en op andere openbare plekken, ze komen in golfbewegingen, schrijft de Süddeutsche Zeitung.
De Duitse krant bestudeerde een onderzoek van Sherry Towers die werkt aan de universiteit van Arizona. Als statisticus heeft Towers onderzoek gedaan naar aanslagen zoals in München en nu in Ansbach. Zo ondervond ze dat in de eerste dertien dagen na een aanslag het risico op een nieuwe moordpartij met 22 procent stijgt.
Aurora
Veertig procent van de geweldsdaden volgt binnen twee weken na een vergelijkbare aanslag, zo blijkt uit Towers’ onderzoek. Dat gebeurde bijvoorbeeld na het bloedbad in het Amerikaanse Aurora, waar een jongen tijdens de première van een Batmanfilm zijn geweer leegschoot in de bioscoop. Binnen enkele dagen volgden twee vergelijkbare moordpartijen, een in Louisiana en een in Tennessee.
De 18-jarige dader in München haalde zijn inspiratie uit een schietpartij van oudere datum. In het Duitse Winnenden schoot in 2009 een scholier zestien mensen dood. Die dader van deze moorden had een bovenmatige interesse in het bloedbad op Columbine High School waar tien jaar eerder twee scholieren twaalf medeleerlingen en een docent vermoordden voordat zij zichzelf doodschoten.
Media-aandacht
Towers keek ook naar de rol van de media. Haar conclusie: Hoe meer media-aandacht, des te groter de kans dat een potentiële copycat ontbrandt. Vooral ‘actiehelden-achtige’ reportages verhoogt dat gevaar, stelt Towers. Datzelfde effect is overigens ook te zien bij zelfmoorden en familiedrama’s, een eufemisme voor gezinsmoorden. Daarom ook dat veel Nederlandse media zich terughoudend opstellen bij berichtgeving over dit soort zaken, een richtlijn die ook veel buitenlandse media hanteren.
Zoals de media in Duitsland. De Süddeutsche Zeitung schrijft dat criminologen herhaaldelijk de oproep doen niet het spel van de moordenaar mee te spelen. Voedt hun narcisme niet, stellen de criminologen, breng hun gezichten niet herkenbaar in beeld en noem niet hun volledige naam.
Breivik
De krant verwijst ook naar Anders Breivik, de Noorse psychopaat die in 2011 een bloedbad aanrichtte onder jongeren op het eiland Utoya. Door alle aandacht kreeg Breivik precies wat hij wilde. Van een marginaal figuur veranderde hij in een persoon die wereldwijd bekend is. Zelfs zijn 1500 pagina’s tellende manuscript werd uitgebreid geanalyseerd. “Nu is het de München-schutter die precies vijf jaar na Utoya toeslaat en op zijn computer een vergelijkbare tekst als Breivik achterlaat,” besluit de Süddeutsche.
Telegraaf 25.07.2016 De ’Hollandse droom’ bestaat. Maar extreme krachten in onze samenleving moeten dan niet de kans krijgen die te ondermijnen. Dat stellen regeringspartijen VVD en PvdA in reactie op de reeks heftige gebeurtenissen van de afgelopen weken.
Gisteren werd Duitsland, na de schietpartij in München vrijdag, opnieuw opgeschrikt door geweld. Nu ging het om een 21-jarige Syrische asielzoeker die een vrouw doodstak en twee mannen verwondde. De week daarvoor was er nog de aanslag in Nice. En op Nederlandse bodem werden Turkse Gülen-aanhangers bedreigd na de mislukte coup in Turkije.
PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch ziet dat de spanningen en de polarisatie toenemen „waarbij de extremen voedingsbodems hebben in zowel de allochtone als in de autochtone gemeenschappen.” VVD-Kamerlid Malik Azmani constateert onder de autochtone bevolking steeds meer een ’ik ben het zat’-gevoel. „Ik ben niet zo sceptisch dat ik denk dat er een burgeroorlog komt, maar dan moet je wel met elkaar de schouders eronder zetten en niet naïef zijn.”
Om te voorkomen dat de situatie ontspoort, vinden beide partijen dat er een sterk ’wij’ gecreëerd moet worden. Azmani: „Dat doe je door tegenstellingen weg te halen en scherp te definiëren wat je verwacht van mensen in dit land.” Volgens hem is Nederland „nog steeds het land waar een dubbeltje een kwartje kan worden” en ook Marcouch wijst erop dat ’de Hollandse droom’ wel degelijk voor iedereen bestaat. „Al moet je er soms hobbels voor overwinnen.”
Telegraaf 24.07.2016 De kans dat er het komende jaar in Nederland een grote aanslag zal plaatsvinden wordt door 41 procent van de Nederlanders (vrij) groot geacht. Bij de PVV-kiezers is dat percentage 69 procent, bij de PvdA-kiezers is dat percentage 22 procent, zo blijkt uit de wekelijkse peiling van Maurice de Hond.
Amsterdam is de komende twee weken homohoofdstad van Europa. De stad is tijdens EuroPride 2016 extra alert. „Er zijn veel zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen na de eerdere aanslagen in België en Frankrijk”, aldus de woordvoerder van burgemeester Eberhard van der Laan. „Alle grote steden in West-Europa hebben ermee te maken, dus ook Amsterdam.”
Ondanks de terreurdreiging zijn de meeste Nederlanders zijn niet zozeer bang dat henzelf iets overkomt. Slechts 5 procent van de Nederlanders is bang zelf slachtoffer van een aanslag te worden.
Wereldoorlog
28 procent acht de kans (vrij) groot dat de komende 5 jaar een nieuwe wereldoorlog uitbreekt. Bij PVV-kiezers is dat percentage 47 procent en bij D66-kiezers is dat 10 procent.
Vrouwen zijn op dit vlak pessimistischer dan mannen, personen tussen 35 en 64 pessimistischer dan jongeren en ouderen, laagopgeleiden pessimistischer dan hoger opgeleiden.
Trouw 22.07.2016 Minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) heeft vanuit Washington ‘met afschuw’ gereageerd op de ontwikkelingen in Munchen (AD). De bewindsman staat in contact met de ambassade in Berlijn en heeft de Duitse regering condoleances aangeboden.
“Opnieuw een moorddadige aanslag in Europa, en bij onze buren. Dit type geweld lijkt bedoeld om angst aan te jagen. De strijd hiertegen moet doorgaan, evenals de bescherming van onze waarden en vrijheden. We volgen de ontwikkelingen op de voet.”
De ambassade in Berlijn staat in nauw contact met autoriteiten ter plekke. Er zijn op dit moment geen aanwijzigingen dat er Nederlanders betrokken zijn.
Telegraaf 22.07.2016 De politie en burgemeester van Amsterdam zijn extra alert op onregelmatigheden rondom Gay Pride dit jaar.
Allerlei internationale ontwikkelingen zetten de zaak op scherp. Het drama in een gayclub in Orlando, waarbij 49 doden vielen, het niet doorgaan van Istanbul Pride en de groeiende intolerantie tegen homo’s zorgen voor extra aandacht voor het evenement.
De jaarlijkse Pride in Amsterdam heeft bovendien een extra lading. Deze editie geldt als EuroPride, waarbij vanaf morgen grote groepen homo’s vanuit heel Europa naar ons land komen. Het wordt daarom naar verwachting drukker dan ooit.
Een woordvoerder van de Amsterdamse burgemeester laat weten „alle ontwikkelingen op de voet te volgen, ook die in het buitenland.” Daarbij is nauw contact met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.
Een pro-IS-groepering riep vorige maand op tot het plegen van aanslagen tijdens Gay Pride-evenementen. Maar volgens organisator Lucien Spee is het juist nu belangrijk om pal voor de vrijheid te staan. „De angst begrijp ik. Maar we laten ons toch niet wegpesten?”
Den HaagFM 21.07.2016 Er zijn vier nieuwe namen toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. Een van hen is de Hagenaar Soufiane L.
De personen kunnen geen gebruik meer maken van hun bankrekeningen of creditcards. Dat maakt het lastiger om terroristen financieel te steunen of om zelf goederen aan te schaffen voor terreurdaden. Ook Khalid B., Youssef C. en Iliass J. staan nu op de terreurlijst. Op de lijst staan inmiddels ruim vijftig mensen, waaronder meerdere Hagenaars.
Ongeveer 200 Nederlanders zijn de afgelopen jaren naar Syrië en Irak vertrokken. Van ruim dertig personen is vastgesteld dat ze zijn gedood in de strijd. Ongeveer 35 jihadgangers zijn weer naar Nederland teruggekeerd. …lees meer
AD 21.07.2016 Vier nieuwe namen zijn toegevoegd aan de nationale terrorismelijst. De tegoeden van de mannen zijn bevroren. Dat is vandaag door verscheidene ministeries bekendgemaakt.
Het gaat om Khalid B., Youssef C., Iliass J. en Soufiane L. Dit jaar zijn er tot nu toe dertien namen bijgekomen op de lijst waar inmiddels ruim vijftig mensen op staan. In maart van dit jaar maakte minister Bert Koenders nog bekend dat twee Syriëgangers aan de lijst toegevoegd zijn.
Ze kunnen geen gebruik meer maken van hun bankrekeningen of creditcards. Voor mensen die op de terrorismelijst zijn geplaatst is het daardoor lastiger om bijvoorbeeld inkopen te doen. Ook kunnen zij geen geld overmaken naar mensen die nog in Nederland zijn, maar zich willen aansluiten bij terroristische groeperingen. Daarnaast is het verstrekken van financiële middelen aan personen op deze lijst ook strafbaar.
Informatie over de mensen op de terrorismelijst wordt met de andere lidstaten van de Europese Unie gedeeld.
De volledige nationale terrorismelijst is hier te vinden.
AD 19.07.2016 Rond twee overheidsgebouwen in Den Haag komt een ‘beveiligingsring’ van paaltjes, die bij dreigend gevaar uit de grond schieten. Geen auto – of ander voertuig – kan dan nog in de buurt komen.10 reacties
Dat schrijft de Haagse burgemeester Jozias van Aartsen aan zijn gemeenteraad. De ring komt rond het ministerie van Veiligheid en Justitie en rond het nieuwe overheidscomplex aan de Rijnstraat in Den Haag, waar onder meer het ministerie van Buitenlandse Zaken straks intrekt. Als de paaltjes omhoog komen, vormen ze een ondoordringbare barrière voor gemotoriseerde voertuigen. Fietsers en wandelaars kunnen er nog wel doorheen, tenzij besloten wordt het gebied volledig af te sluiten.
Overleg
De ring wordt aangelegd op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en na overleg tussen gemeente, politie en betrokken ministeries. De partijen hebben afgesproken dat de burgemeester van Den Haag ‘te allen tijde verantwoordelijk is voor het al dan niet activeren van de beveiligingsring’. Het Rijk betaalt wel de kosten van de aanleg.
De paaltjes worden zo veel mogelijk ondergronds aangelegd, zodat ze geen hinder veroorzaken. Waar mogelijk wordt voor de beveiligingsring gebruik gemaakt van bestaande fysieke barrières, zoals tramhaltes, de Koningstunnel en de gracht, aangevuld met de paaltjes.
RTVWEST 19.07.2016 Rond de ministeries van Veiligheid en Justitie en het nieuwe complex van het Rijk aan de Rijnstraat in Den Haag – waarin onder meer Buitenlandse Zaken wordt gehuisvest – komt een zogenoemde ‘beveiligingsring’. Die bestaat onder meer uit paaltjes die uit de grond komen op het moment dat er sprake is van een dreiging.
Op die manier wordt ‘een gesloten ring’ gevormd ‘om te voorkomen dat een gemotoriseerd voertuig in dit gebied kan komen of de gevels van de gebouwen kan bereiken’, schrijft burgemeester Jozias van Aartsen aan de Haagse gemeenteraad. De ring wordt aangelegd op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en na overleg tussen gemeente, politie en betrokken ministeries.
De partijen hebben ook afgesproken dat de burgemeester van Den Haag ‘te allen tijde verantwoordelijk is voor het al dan niet activeren van de beveiligingsring’. Het Rijk draait echter op voor de kosten van de aanleg ervan.
Na een advies van de NCTV hebben gemeente, politie en ministeries overleg gehad over ‘het te hanteren dreigings- en beveiligingsniveau’ voor de departementen. Naast maatregelen in en aan de gebouwen, komt er dus een veiligheidsring. Die bestaat hoofdzakelijk uit dynamische bolders.
Dreiging
De bolders zitten in de grond, zodat het verkeer er niet door wordt gehinderd. In het geval van de dreiging gaan ze omhoog. Dan kunnen auto’s er niet meer door. Fietsers en wandelaars nog wel. Tenzij het hele gebied compleet op slot gaat.
Verder, zo blijkt uit de brief van de burgemeester, zijn ook ‘bestaande fysieke barrières’ zoals tramhaltes, de Koningstunnel en de gracht onderdeel van de veiligheidsring. Waar nodig worden die daarom nog verstevigd om te voldoen aan veiligheidseisen.
Den HaagFM 19.07.2016 Rond de Ministeries van Veiligheid en Justitie en het nieuwe complex van het Rijk aan de Rijnstraat in Den Haag – waarin onder meer Buitenlandse Zaken wordt gehuisvest – komt een zogenoemde ‘beveiligingsring’. Die bestaat onder meer uit paaltjes die uit de grond komen op het moment dat er sprake is van een dreiging.
De ring wordt aangelegd op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en na overleg tussen gemeente, politie en betrokken ministeries. De partijen hebben ook afgesproken dat de burgemeester van Den Haag “te allen tijde verantwoordelijk is voor het al dan niet activeren van de beveiligingsring”. Het Rijk draait op voor de kosten van de aanleg.
De bolders zitten in de grond, zodat het verkeer er niet door wordt gehinderd. In het geval van de dreiging gaan ze omhoog. Dan kunnen auto’s er niet meer door. Fietsers en wandelaars nog wel. Tenzij het hele gebied compleet op slot gaat. Ook tramhaltes, de Koningstunnel en de gracht worden onderdeel van de veiligheidsring. Waar nodig worden die verstevigd om te voldoen aan veiligheidseisen. …lees meer
AD 17.07.2016 Vliegtuigen, bomgordels, kalasjnikovs en nu ook een vrachtwagen. Terroristen verzinnen steeds nieuwe manieren om dood en verderf te zaaien. Heeft beveiligen nog wel zin? Ruben van Berg, operationeel directeur van beveiligingsbedrijf Securitas: ,,Aanslagen komen voor, maar je kunt wel het effect minimaliseren.”
Alles is een wapen, verzuchtte vrijdagochtend de korpschef van de Nationale Politie. Hoe beveilig je je nog tegen aanslagen?
,,We hebben de neiging ons te beveiligen tegen scenario’s die al hebben plaatsgevonden. Nadat Karst T. tijdens Koninginnedag in Apeldoorn op het publiek inreed, zetten we overal betonblokken neer. Terroristen zijn creatief genoeg om iets nieuws te verzinnen. Als je betonblokken plaatst, zullen ze een vliegtuigje huren, of een andere stad uitkiezen. Het is niet te doen je tegen alles te beveiligen, vooral omdat deze mensen bereid zijn zelfmoord te plegen. Ze kennen geen belemmering, ze zien wel waar het schip strandt.”
Heeft beveiligen dan wel zin?
,,In Israël wordt elk winkelcentrum bewaakt. Het gevolg is dat mensen zich buiten opblazen. Maar de gedachte is dat er dan minder slachtoffers ontstaan. Je moet accepteren dat aanslagen voorkomen, maar je kunt wel proberen het effect te minimaliseren.”
Wat is er nog meer mogelijk?
,,Wij zijn erg bezig met het identificeren van afwijkend gedrag. Uit onderzoek is gebleken dat je het altijd kunt merken als mensen kwaad in de zin hebben. Daar zijn methodieken voor. Bijvoorbeeld iemand met een uniform laten langslopen en kijken wie daar vreemd op reageert. Die methode heeft de politie wel eens geoefend op Utrecht Centraal Station. Terroristen waren daar natuurlijk niet, maar ze plukten er wel meteen de zakkenrollers tussenuit.”
Kan zoiets een aanslag als in Nice tegengaan?
,,Zo’n aanslag is altijd voorbereid. Er wordt niet zomaar een vrachtauto gehuurd, de locaties worden gescout. Het beste is als je in die fase al de dreiging kunt herkennen. Maar het is lastig, hoor. Deze wedloop kun je nooit winnen.”
Het gebeurt weer in Frankrijk. Wat kunnen vakantiegangers doen om zich veilig te voelen?
,,Over het algemeen geldt: terroristen maken liever tientallen, dan enkele slachtoffers. Het is dus goed om op plaatsen waar veel mensen samenkomen je ogen en oren open te houden, maar je moet ook beseffen dat de kans om getroffen te worden door een aanslag statistisch ongelooflijk klein is.”
BB 15.07.2016 Gemeenten en veiligheidsdiensten zullen na de aanslag met een vrachtwagen in Nice opnieuw kijken naar de beveiliging van evenementen in Nederland. Korpschef Erik Akerboom van de Nationale Politie heeft dat vrijdag gezegd.
Nijmeegse vierdaagse
Dat zal onder meer gebeuren bij de Nijmeegse Vierdaagse die volgende week wordt gehouden. ‘Alles is tegenwoordig een wapen’, zei Akerboom op NPO Radio 1 over het gebruik van een voertuig voor een aanslag. Onder leiding van Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof zullen alle betrokken diensten opnieuw kijken of de (meestal onzichtbare) beveiligingsmaatregelen afdoende zijn.
Niet afzeggen
‘Je ziet nu toch iets anders’, aldus Akerboom over het gebruik van de vrachtwagen. Hij laat weten dat het de bedoeling is dat evenementen ‘in principe’ niet worden afgezegd. ‘We willen dat het leven weer normaal wordt.’ De aanslag in Nice noemt Akerboom afschuwelijk. ‘Je denkt meteen aan de families die ontwricht zijn. Ik wens mijn Franse collega’s veel sterkte en leef mee. Ook intern besteden we hier aandacht aan.’ Akerboom zegt dat hij er niet aan moet denken dat de vrachtwagen ook nog met explosieven was geladen.
Nauw overleg
Rond de Vierdaagse hebben gemeente, politie en de organisatie van het wandelevenement met de bijbehorende Vierdaagsefeesten de komende week nauw overleg over de veiligheidsmaatregelen, zegt burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen tegen het ANP.
Dreigingsniveau
Hij wijst erop dat er al jaren veiligheidsmaatregelen zijn rondom het evenement wegens het substantiële dreigingsniveau. ‘Ik heb er met afschuw kennis van genomen. Voor menigeen zal Nice ongetwijfeld effect hebben op de wijze waarop de Vierdaagse wordt beleefd.’ Bruls zegt geen concrete aanwijzing te hebben dat er iets te gebeuren staat tijdens het grootste wandelevenement ter wereld. Er lopen vanaf dinsdag circa 50.000 mensen mee. De Vierdaagsefeesten, die zaterdag al beginnen, trokken vorig jaar ongeveer 1,5 miljoen mensen. (ANP)
Telegraaf 15.07.2016 Gemeenten en veiligheidsdiensten zullen na de aanslag met een vrachtwagen in Nice opnieuw kijken naar de beveiliging van evenementen in Nederland. Korpschef Erik Akerboom van de Nationale Politie heeft dat vrijdag gezegd.
Dat zal onder meer gebeuren bij de Nijmeegse Vierdaagse die volgende week wordt gehouden. „Alles is tegenwoordig een wapen”, zei Akerboom op NPO Radio 1 over het gebruik van een voertuig voor een aanslag.
Onder leiding van Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof zullen alle betrokken diensten opnieuw kijken of de (meestal onzichtbare) beveiligingsmaatregelen afdoende zijn.
Normaal
„Je ziet nu toch iets anders”, aldus Akerboom over het gebruik van de vrachtwagen. Hij laat weten dat het de bedoeling is dat evenementen „in principe” niet worden afgezegd. „We willen dat het leven weer normaal wordt.”
De aanslag in Nice noemt Akerboom afschuwelijk. „Je denkt meteen aan de families die ontwricht zijn. Ik wens mijn Franse collega’s veel sterkte en leef mee. Ook intern besteden we hier aandacht aan.” Akerboom zegt dat hij er niet aan moet denken dat de vrachtwagen ook nog met explosieven was geladen.
Vierdaagse
Rond de Vierdaagse hebben gemeente, politie en de organisatie van het wandelevenement met de bijbehorende Vierdaagsefeesten de komende week nauw overleg over de veiligheidsmaatregelen, zegt burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen. Volgens hem hoeven Vierdaagse-deelnemers en feestvierders niet bang te zijn voor een terroristische aanslag.
„Net als ieder weldenkend mens heb ik met afschuw kennis genomen van de verschrikkelijke gebeurtenissen in Nice. Voor menigeen zal het ongetwijfeld effect hebben op de wijze waarop de Vierdaagse beleefd wordt. Al jaren is het dreigingsniveau in Nederland substantieel, maatregelen waren en blijven hierop gericht. Maar ook na gisteravond is er geen enkele concrete aanwijzing dat er richting Vierdaagse iets te gebeuren staat. Het spreekt vanzelf dat we gedurende de komende week nauw overleg zullen hebben over de veiligheidsmaatregelen tijdens de Vierdaagse.”
Komende dinsdag gaat de 100e Vierdaagse van start met circa 50.000 wandelaars van 68 nationaliteiten. Onder hen zijn ruim 5000 internationale militairen. De bijbehorende feesten, die morgen beginnen, trekken elke avond rond de 200.000 tot 250.000 bezoekers.
’Veiligheid waarborgen’
„Wij doen er alles aan om daar waar we kunnen de veiligheid tijdens de Vierdaagse zo goed mogelijk te waarborgen. Maatregelen rondom veiligheid zijn ieder jaar onderdeel van onze draaiboeken.” Dat zegt de marsleider van de Vierdaagse, Johan Willemstein, vrijdag in een reactie op de aanslag in Nice. Net als burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen benadrukt hij dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn dat er tijdens het grootste wandelevenement ter wereld iets zou kunnen gebeuren.
Teddy Vrijmoet, directeur van de Vierdaagsefeesten, hoopt dat de ongeveer anderhalf miljoen bezoekers van het grootste gratis feest ter wereld zelf ook goed opletten. „Verdachte situaties graag melden”, zegt zij. Er is volgens haar nog geen aanleiding om het feestprogramma aan te passen. „Maar we monitoren elke dag heel zorgvuldig samen met de veiligheidsdiensten en als het voor de veiligheid nodig is, grijpen we natuurlijk in.” Zondagavond is er traditiegetrouw een drukbezochte vuurwerkshow boven de Waal.
De politie laat weten ’continu alert’ te zijn. Net als andere jaren zijn er „zichtbare en onzichtbare maatregelen” genomen om het evenement veilig en ongestoord te laten verlopen.
Trouw 15.07.2016 Frankrijk is opnieuw keihard getroffen door terrorisme. In Nice en in de media klinkt harde kritiek op de aanpak door de regering.
Wij zijn nog niet lang niet klaar met het terrorisme, Francois Hollande.
Een verlengde noodtoestand, extra grensbewaking en de militairen op straat mogen nog een tijd blijven. Op deze manier wil de Franse regering de burger geruststellen. Maar in Nice maakt de herhaling van zetten geen indruk.
“Wij zijn nog niet lang niet klaar met het terrorisme”, zei president François Hollande gisteren in Nice. Frankrijk is voor de derde keer in anderhalf jaar getroffen door terroristisch geweld, de kleinere aanslagen niet meegerekend, en volgens velen komt het opnieuw uit radicaal-islamitische hoek. Maar onder de aanwezigen klonk boe-geroep.
Dezelfde maatregel
Met de 84 doden van gisteren en die van november in Parijs, 130, en die van januari vorig jaar, 18, kom ik op 232 doden, aldus Hotelmanager Thierry Martini.
Dat verbaast Thierry Martini geen moment. Martini is manager van een hotel niet ver van de Promenade des Anglais waar de terrorist met zijn truck minstens 84 slachtoffers maakte. Hij heeft geen enkel vertrouwen in zijn regering. “Ze komen met precies dezelfde maatregelen als na november en ook nu zeggen ze weer dat onze democratie zal overwinnen. En het eindigt steeds weer met nieuwe moordpartijen, het houdt maar niet op.”
Hij pakt er een rekenmachine bij. “Met de 84 doden van gisteren en die van november in Parijs, 130, en die van januari vorig jaar, 18, kom ik op 232 doden.”
Oorlog
Frankrijk in oorlog met terreur? laat Martini alsjeblieft niet lachen. Als dat zo was zou Salah Abdeslam – de enige overlevende van het commando van november – niet een eigen fitnessruimte hebben in de gevangenis, maar in een donker hol wegkwijnen. “Wij zijn veel te slap voor een oorlog.”
Het is een geluid dat je veel hoort in Nice en in Franse media. Wij reageren op hun barbarij met bloemen, kaarsen en tweets. En velen bedenken ondertussen zelfs nog allerhande excuses die van daders slachtoffers van een onrechtvaardige samenleving maken. ‘Terwijl we het monster’, zoals Pascal Bruckner schrijft in de krant Le Figaro, ‘niet moeten willen begrijpen maar vernietigen. Omdat het anders ons vernietigt.’
Tegelijk groeit onder een groot deel van de bevolking de angst voor toenemende interne spanningen bij een hard optreden. “Dit heeft niets met de islam te maken. Het is belangrijk dat de mensen dat niet gaan denken”, zegt Saïda Salhi in café Vitis. Salhi was een paar weken geleden tijdens de ramadan opeens het middelpunt van een nationale rel toen ze werd geslagen door een man die haar verweet alcohol te schenken. Op beelden van een beveiligingscamera van het café is te zien dat zij hard tegen de grond gaat.
Olie op het vuur
Enkele van de stamgasten in Vitis menen dat het nu vooral zaak is dat politici geen olie op het vuur gooien, zoals de lokale grootheid Christian Estrosi dat volgens hen vaak heeft gedaan. Estrosi, nu regiopresident van Provence-Alpes-Côte d’Azur en eerder burgemeester van Nice, waarschuwde eerder voor een vijfde colonne. De vijand is onder ons, zo wilde hij maar zeggen.
Ook het hoofd van de Franse inlichtingendienst DGCI, Patrick Calvar, voorspelde onlangs nog een confrontatie tussen extreem-rechtse groeperingen en islamisten. Volgens Calvar is een dergelijk treffen zelfs onvermijdelijk. “De radicalisering van de samenleving als geheel baart mij zorgen”, zei Calvar tijdens een hoorzitting voor een parlementaire enquêtecommissie die vorige week een rapport publiceerde.
Het doemscenario van een gewelddadige confrontatie tussen bevolkingsgroepen is al vaker aangekondigd in Frankrijk. Maar het is tot nu toe nooit uitgekomen.
AD 12.07.2016 IS zal in de toekomst autobommen en explosieven op afstand gebruiken om aanslagen in Europa te plegen. Dat heeft het hoofd van de Franse binnenlandse veiligheidsdienst DGSI gezegd tijdens een gesloten zitting van een parlementaire onderzoekscommissie.68 reacties
Europa verkeert in groot gevaar. Het extremisme manifesteert zich langs alle kanten, aldus Patrick Calvar.
Patrick Calvar liet de verontrustende uitspraak optekenen tijdens een gesloten zitting van de onderzoekscommissie rond de aanslagen van Parijs in 2015. Die vond al in mei plaats, maar de inhoud raakt nu pas bekend. ,,Ze gaan niet langer in commando’s opereren, want dan wacht enkel de dood”, klonk het. ,,Hun plan is nu om maximaal schade aan te richten zonder daarbij zelf verliezen te lijden. We weten heel goed dat dit er zit aan te komen, zij trekken immers ook lessen uit hun daden.”
Radicalisering
Calvar denkt dat na verloop van tijd de strijd tegen terrorisme wel gewonnen zal worden. ,,Wat me veel meer zorgen baart, is de radicalisering binnen de maatschappij. We zullen meer middelen moeten uittrekken om extremistische organisaties in de gaten te houden, want er komt op termijn een confrontatie tussen extreemrechts en de moslimwereld.”
Burgeroorlog
Calvar liet zelfs het woord ‘burgeroorlog’ vallen. ,,Europa verkeert in groot gevaar. Het extremisme manifesteert zich langs alle kanten. Nog een of twee aanslagen en extreemrechts zal in actie schieten. Het komt er voor ons op aan om die tweespalt tijdig in de kiem te smoren.”
Tot slot meent Calvar dat identiteitscontroles nog weinig zin hebben. ,,De papieren worden toch vervalst. Ik pleit voor een biometrische evolutie, waarbij data maximaal met elkaar vergeleken kunnen worden.”
Trouw 12.07.2016 Nu blijkt het toch waar: terroristen hebben zich in de zomer van 2015 veelvuldig ondergedompeld in de stroom vluchtelingen over de Balkan om zo ongezien Europa te bereiken. Dick Schoof, de Nationaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid (NCTV), moest het gisteren toegeven.
De inlichtingendiensten weten dat zich inmiddels ‘vele tientallen’ IS-agenten in Europa hebben gevestigd.
Als resultaat van de nieuwe intensieve samenwerking met inlichtingendiensten uit andere Europese landen is gebleken dat wat de NCTV tot gisteren als ‘onwaarschijnlijk’ bestempelde, een flinke onderschatting was.
De Nederlandse terreurbestrijders leek het veel te omslachtig dat IS-strijders zich onder vluchtelingen zouden mengen. Maar het gebeurde wel, ook onder vluchtelingen die in Nederland arriveerden: zeker 2 à 3 keer bleek zich onder hen een IS’er te bevinden.
De leiding van IS gebruikte de vluchtroute, via boten naar Griekenland en de rest van Europa, vaak. Zo hield zij in Europa een ongezien kanaal in stand, waarover IS-agenten heen en weer konden reizen om zo overleg te plegen met leidinggevenden in Syrië. De inlichtingendiensten weten dat zich inmiddels ‘vele tientallen’ IS-agenten in Europa hebben gevestigd. “Ze kwamen in Europa aan en werden opgehaald door anderen”, zei Schoof. In de nieuwste rapportage over het dreigingsbeeld in Nederland schrijft de NCTV over deze agenten (zij noemen ze ‘operatives’) dat ‘velen er gedurende lange tijd in slagen uit zicht van de autoriteiten te blijven’.
Inlichtingendiensten worstelen met een achterstand, het gevolg van een periode van onderschatting van het risico op terreur.
Omslachtige uitwisseling informatie
Dat is niet alleen te danken aan de slinkse methoden van terreurgroepen, maar ook aan de gebrekkige terreurbestrijding. De Nederlandse inlichtingendiensten wisselen pas sinds november 2015, toen de aanslagen in Parijs plaatsvonden, georganiseerd en op grote schaal informatie uit met andere landen. De omslachtige manier waarop dat voorheen gebeurde maakte dat informatie over terroristen onder de vluchtelingen in Nederland lang onontdekt kon blijven.
Zo konden Nederlandse terrorismebestrijders lang blijven zeggen dat de vluchtelingenstroom niet door IS werd misbruikt, terwijl daar elders in Europa al wel aanwijzingen voor waren.
Voor een deel wordt dat verklaard door verminderde kennis. De diensten worstelen met een achterstand, het gevolg van een periode van onderschatting van het risico op terreur. Na de dood van Al-Qaidaleider Osama bin Laden in 2011 leek de dreiging af te nemen. Nederland verschoof de prioriteiten en kennis verwaterde.
Bezuinigingen
Uit een evaluatie van de Nederlandse contra-terrorismestrategie bleek in mei dat die verwatering Nederland op een achterstand heeft gezet die zeker tot vorig jaar heeft voortgeduurd. De onderzoekers van de Universiteit Utrecht schreven onder meer dat tussen 2011 en 2015 ‘door verschuivende politieke prioriteiten en bezuinigingen de capaciteit op radicalisering en terrorisme bij AIVD, OM, NCTV en politie afneemt’.
Daar kwam toen bij dat bestaande samenwerkingsverbanden met partners in het onderwijs en op sociaal gebied in die jaren werden afgebroken. Zo was er onvoldoende zicht op gevaar ‘van buiten’ en evenzo van binnenuit, doordat signalen van radicalisering niet langer werden opgepikt, laat staan doorgegeven.
Toen duidelijk werd dat Nederland opnieuw bedreigd werd, moest alle kennis en partnerschap, lokaal en nationaal, opnieuw worden opgebouwd. Of dit het resultaat is van de opnieuw opgebouwde kennis, van wetten of van iets anders is onbekend, maar sinds begin dit jaar neemt het aantal uitreizigers naar Syrië af. Jarenlang waren het er 4 à 5 per maand, sinds kort is het gedaald naar nul.
“We zijn niet naïef geweest”, zei Schoof, “het dreigingsbeeld schatten we in op substantieel.” De NCTV lanceerde tegelijk een nieuwe dreigingsschaal: het substantieel van 2014 zou nu ‘aanzienlijk’ zijn, het substantieel van nu is net iets ernstiger.
Jihadorganisaties hebben terroristen ‘veelvuldig’ op pad gestuurd naar Europa, en wel via de enorme migratiestroom vanuit Turkije. Met deze mededeling komt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding terug op eerdere uitlatingen dat hiervoor geen bewijs was. Ook anderen worden nu gelogenstraft door de feiten.
‘Hoewel we er rekening mee hielden, leek het ons onwaarschijnlijk dat het echt zou gebeuren.’ Met die woorden gaf de nationale terreurbestrijder Dick Schoof maandag toe te zijn ingehaald door de feiten. Uit onderzoeken is namelijk gebleken dat de jihadistische organisaties afgelopen zomer en najaar ‘veelvuldig’ de migratieroutes van Syrië via Turkije en Griekenland hebben gebruikt. In sommige gevallen zijn er signalen dat er ook asiel is aangevraagd in Europa, mogelijk ook in Nederland.
Het onderzoek logenstraft politici en anderen die met zoveel woorden aangaven dat er geen reden was voor paniek. Elsevier.nl zet vier van hen op een rijtje.
Judith Sargentini
‘Er is geen greintje bewijs voor de stelling dat IS-strijders op vluchtelingenbootjes naar Europa komen. Is hysterie.’ Dat waren de stellige woorden van GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini op Twitter, in mei vorig jaar. Ze kreeg bijval, onder anderen van journalist Rena Netjes, maar ook veel kritiek.
Hoogleraar migratiegeschiedenis Leo Lucassen schreef eind december vorig jaar in een artikel in NRC Handelsblad dat de meeste asielzoekers juist op de vlucht zijn voor jihadisten. ‘We moeten vooralsnog constateren dat de terroristen home grown zijn en dat er nauwelijks aanwijzingen zijn dat IS de vluchtelingenstroom gebruikt om hier aanslagen te plegen,’ aldus Lucassen. Volgens hem speelde het ‘verbinden van asielzoekers met terrorisme’ IS juist in de kaart.
Jean-Claude Juncker
De voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker zei in november dat de aanslagen in Parijs zijn gepleegd door criminelen, niet door asielzoekers. Het is niet nodig om de afspraken over de opvang van migranten te herzien. Toen, daags na de terreur in de Franse hoofdstad, waren er al berichten dat in elk geval een van de terroristen via Griekenland Europa was binnengekomen. ‘Maar we moeten nu niet primair reageren,’ zei Juncker.
‘De mensen die de aanslagen hebben gepleegd, zijn terroristen en geen asielzoekers.’ Zijn woorden waren een reactie op de Poolse regering, die vanwege ‘Parijs’ geen asielzoekers meer wilde toelaten.
Rob van Lint
‘De kans dat iemand met jihadistische opvattingen en plannen voor een aanslag met de vluchtelingenstroom naar Nederland komt, is niet groot. Dat is een te ingewikkelde en zichtbare weg.’ Directeur van immigratiedienst IND Rob van Lint zei in november vorig jaar tegen AD geen aanwijzingen te hebben dat IS-extremisten de grens zijn overgestoken.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
RO 11.07.2016 De kans dat in Nederland een aanslag plaatsvindt, is reëel. In Europese landen kunnen op korte termijn nieuwe aanslagen plaatsvinden. Er zijn echter geen concrete aanwijzingen dat terroristen daadwerkelijk voorbereidingen treffen voor het plegen van een aanslag in Nederland. De dreiging blijft daarom gehandhaafd op substantieel, niveau 4 in het aangepaste systeem van dreigingsniveaus. Dat staat in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van de NCTV.
De jihadistische dreiging is de belangrijkste terroristische dreiging in Europa. De aanslagen van ISIS in Parijs, november 2015, Brussel, maart 2016, en Istanbul, juni 2016, laten op indringende wijze de aard en omvang daarvan zien. Inmiddels is duidelijk dat ISIS al sinds eind 2013 op gestructureerde wijze bezig is met de aansturing, coördinatie en voorbereiding van aanslagen in Europa.
Ook na arrestaties van personen uit het netwerk van ‘Parijs’ en ‘Brussel’ zijn waarschijnlijk nog diverse ISIS-cellen in Europa aanwezig. Naast de dreiging die uitgaat van ISIS-netwerken, blijft de dreiging bestaan van grootschalige aanslagen in Europa door al Qa’ida.
Hoewel er geen concrete aanwijzingen zijn dat terroristische netwerken voorbereidingen treffen voor het plegen van aanslagen in Nederland, is er sinds eind 2015 wel een toenemend aantal verbanden met Nederland vastgesteld in onderzoek naar grensoverschrijdende netwerken en aanslagcellen.
Zo werden in Rotterdam arrestaties verricht in een onderzoek naar een Frans netwerk, dat mogelijk aanslagen wilde plegen in Frankrijk. Ook een vermoedelijke aanslagcel die in Duitsland werd opgerold, had mogelijk banden met Nederland. Dergelijke netwerken trekken zich bij hun activiteiten weinig aan van grenzen tussen landen.
Aantal uitreizigers neemt af
Sinds begin 2016 neemt het aantal uitreizigers dat per maand uit Nederland vertrekt af. Het totaal aantal sinds 2012 uitgereisde personen staat op circa 260. Ongeveer 40 van hen zijn inmiddels in Nederland teruggekeerd en 42 personen zijn omgekomen. Op dit moment zijn dus nog circa 170 uit Nederland afkomstige personen in Syrië en Irak aanwezig, onder wie vrouwen en minderjarigen.
Zij worden meegeteld omdat ook van deze groepen een dreiging kan uitgaan. Sinds 1 mei worden kinderen vanaf 9 jaar die met hun ouders naar ISIS zijn gereisd, meegeteld in de uitreiscijfers omdat is gebleken dat ISIS kinderen vanaf 9 jaar inzet bij gewelddadigheden.
Polarisatie Europese landen groeit
De groeiende polarisatie in Europese landen kan een voedingsbodem vormen voor radicalisering en extremisme. Ook in Nederland kan geweld door extreemlinks en extreemrechts plaatsvinden. De afgelopen periode kende een heftig debat over het racistische gehalte van Nederland, dat gepaard ging met beledigingen en bedreigingen.
De komst van vluchtelingen, gepaard met angst voor terrorisme, heeft geleid tot steeds openlijker activiteiten van extreemrechts. Mede in reactie hierop neemt het soms zelfs gewelddadig verzet van extreemlinks tegen asielbeleid en tegen extreemrechts sinds medio 2015 toe. Ook het aantal meldingen van anti-islamincidenten is gestegen.
Extra dreigingsniveau
Op basis van de bevindingen van de conferentie ‘Tien Jaar DTN’ in december 2015 is het systeem van dreigingsniveaus met ingang van DTN42 aangepast met het oog op de toekomstbestendigheid.
De dreigingsniveaus worden aangegeven met de nummers 1 (laagste niveau) tot en met 5 (hoogste niveau). De ernst van de huidige reële dreiging is niet veranderd. Daarom blijft het niveau gehandhaafd op substantieel, niveau 4 van op een schaal van 5 in het aangepaste systeem.
VK 11.07.2016 Al ruim drie jaar is het dreigingsniveau terrorisme in Nederland ‘substantieel’. De kans op een aanslag in Nederland is reëel, maar er zijn geen concrete aanwijzingen voor een op handen zijnde aanslag. Er zijn wel zorgelijke nieuwe ontwikkelingen, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof maandag bij de presentatie van het nieuwste dreigingsbeeld.
In het najaar van 2015 achtte de NCTV het nog onwaarschijnlijk dat met de stroom vluchtelingen IS-strijders naar Europa zouden komen. Inmiddels is duidelijk dat er ‘vele tientallen’ terroristen onderweg zijn naar of zich al schuilhouden in Europa, mogelijk ook in Nederland.
De aanslagen in Parijs, Brussel en Istanbul tonen aan dat IS-cellen erin slagen lang buiten het zicht van de autoriteiten te blijven. De infiltranten worden direct aangestuurd vanuit het kalifaat, dat sinds eind 2013 aanslagen op Europese bodem voorbereidt.
Schoof: ‘Sommigen pendelen heen en weer tussen Europa en het kalifaat. Er wordt gebruik gemaakt van valse paspoorten en van netwerken van vrienden die in Europese landen verblijven, hen ophalen en onderdak bieden.’ Geregeld wordt zelfs asiel aangevraagd in een Europees land, om vanuit de opvang aanslagen voor te bereiden of hand- en spandiensten te verlenen.
De NCTV zegt aanwijzingen te hebben dat ook in Nederland is gebeurd. ‘Zeker weten we het nog niet, maar mogelijk hebben vluchtelingen die in Zaandam en Heumensoord verbleven, banden met IS’, licht Schoof toe. Drie zaken zijn nog in onderzoek.
IS lijkt er volgens de NCTV ook in te slagen Europeanen in te schakelen die nooit naar Syrië of Irak zijn uitgereisd en zelfs niet bekend zijn bij lokale autoriteiten. Jongeren bijvoorbeeld die in zeer korte tijd zijn geradicaliseerd. Zij kunnen makkelijker onder de radar blijven en faciliterende handelingen verrichten.
Er is ook een groeiende verwevenheid tussen criminele en jihadistische netwerken. Syriëgangers kunnen aankloppen bij vroegere maten met wie ze in een criminele bende of in detentie hebben gezeten. Dergelijke ervaringen scheppen een vertrouwensband. Schoof: ‘We zien niet zozeer dat criminele benden radicaliseren. Maar wel dat ze bereid zijn wapens te leveren, zonder vragen te stellen. Dat is een zorgelijke ontwikkeling.’
Westerse inlichtingendiensten moeten ook rekening gaan houden met een nieuw type zelfmoordterrorist. Tot dusverre zijn de aanslagen op Europese bodem uitgevoerd door mannen. Maar naarmate IS in Syrië en Irak meer onder druk komt te staan, neemt volgens de NCTV de mogelijkheid toe dat ook vrouwen en kinderen voor aanslagen in het Westen worden ingezet.
Sinds mei worden daarom ook kinderen vanaf 9 jaar die met hun ouders naar het kalifaat zijn gereisd, meegeteld in de uitreiscijfers. Ongeveer 170 Nederlanders zijn nu nog in Syrië of Irak. Hoeveel kinderen daarbij zijn van 9 jaar en ouder, is onduidelijk. De AIVD meldde in een in januari gepubliceerd rapport over leven in het kalifaat dat daar minstens 70 Nederlandse kinderen zijn, van wie ongeveer een derde daar is geboren.
Naarmate IS in Syrië en Irak meer onder druk komt te staan, neemt volgens de NCTV de mogelijkheid toe dat ook vrouwen en kinderen voor aanslagen in het Westen worden ingezet
Polarisatie lijkt niet in een dreigingsbeeld terrorisme thuis te horen. Toch houdt de NCTV de trend van ‘groeiende polarisatie en oplopende spanningen’ nauwlettend in de gaten. ‘Vanwege het risico dat vanuit een extremistische houding individuen gekke dingen gaan doen, zoals vorige week in Dallas hebben gezien’, zegt Schoof. ‘Polarisatie kan niet alleen een uitlaatklep bieden aan gevoelens van frustratie, maar ook een voedingsbodem vormen voor radicalisering.’
De samenleving staat bol van spanningen en kloven die zich verdiepen: tussen extreemlinks en extreemrechts, pro- en anti-islamgroeperingen, sji’iten en soennieten, tussen Turks-Nederlandse Erdogan-aanhangers en Nederlandse Koerden, tussen anti-racismeactivisten en witte autochtonen die zich van geen racistisch kwaad bewust zijn. Al die spanningen zijn potentiële bronnen van geweld.
De volkswoede over de vluchtelingenstroom en de daarmee gepaard gaande angst voor nieuwe import van radicale moslims in Nederland, heeft extreemrechts een nieuw elan gegeven, constateert de NCTV. Er zijn enkele nieuwe extreemrechtse groepjes opgericht, zoals ‘burgerpatrouilles’ naar Scandinavisch voorbeeld. De kans dat die een groot ideologische blok gaan vormen, schat de NCTV niet hoog in, vanwege klassieke obstakels als een gebrek aan samenhang en leiderschap.
En doorgaans blijven acties van die groepjes ook binnen de grenzen van de wet. Dat niettemin rekening gehouden moet worden met gewelddadige acties, blijkt uit de terroristische aanslag op een moskee in Enschede in februari 2016. In deze zaak zijn enkele arrestaties verricht. In hoeverre de verdachten handelden als groepering of als los verband is nog onduidelijk.
In reactie van deze ontwikkelingen blijft ook de dreiging van linksextremistisch geweld reëel. Asielrechtenextremisten hebben de afgelopen maanden felle acties gevoerd tegen detentie- en uitzetcentra voor uitgeprocedeerde vluchtelingen en bedrijven die bij de bouw van dergelijke gebouwen betrokken zijn. Ernstig fysiek geweld tegen personen is (nog) niet gebruikt, maar de NCTV acht het voorstelbaar dat dergelijke acties verharden.
Linksextremisten zijn er ook voortdurend op uit demonstraties van de populistische anti-islam beweging Pegida te verstoren. Met tegendemonstraties proberen ze geweld uit te lokken. Het is volgens de NCTV een beproefde actiemethode: de confrontatie met de tegenpartij zoeken en daarbij wellicht ook zelf geweld gebruiken. Verontrustend vindt de coördinator verder, zeker in het licht van Dallas, dat extreemlinkse groepen zich luidruchtig blijven verzetten tegen ‘vermeend racistisch politiegeweld’.
Door die cocktail aan spanningen kan zomaar ergens ‘de lont in het kruitvat worden gestoken’, zegt Schoof. Lastig is dat het meestal eenlingen zijn die zich plotseling geroepen voelen tot actie over te gaan. Sinds Karst T. op Koninginnedag in 2009 met zijn auto door de dranghekken reed in de richting van de Koninklijke bus (en acht dodelijke slachtoffers maakte), is er meer aandacht voor verwarde personen.
Schoof: ‘Hulp wordt ingeschakeld van eerstelijns psychologen en geprobeerd wordt ze van bepaalde evenementen weg te houden.’
Die aanpak wordt nu ook toegepast op jihadisten en extremisten. Behalve psychologen en psychiaters wordt ook de persoonlijke omgeving (familie, vrienden, docenten) van een risicofiguur ingeschakeld.
NU 11.07.2016 De inlichtingendiensten zijn “achterhaald door de feiten” nu is gebleken dat jihadistische organisaties afgelopen zomer en najaar “veelvuldig” de vluchtelingenroutes van Syrië via Griekenland en Turkije hebben gebruikt.
Dat zegt Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Dick Schoof maandag op basis van hun periodieke Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. “Hoewel we er rekening mee hielden, leek het ons onwaarschijnlijk dat het echt zou gebeuren.”
Een aanslagpleger in Parijs heeft van deze route gebruikgemaakt, en hij blijkt niet de enige. In enkele gevallen is ook asiel aangevraagd in Europa, mogelijk Nederland. “We kunnen het niet vaststellen en ook niet uitsluiten”, aldus Schoof.
Om hoeveel mensen het gaat, kan Schoof niet zeggen. “Het is meer dan enkele keren gebeurd, maar niet honderden keren” Omdat de route nu niet meer gebruikt wordt door vluchtelingen, is deze dreiging niet meer actueel.
In september zeiden zowel de AIVD als NCTV dat er geen signalen waren dat IS-strijders via vluchtelingenroutes naar Nederland kwamen.
Het dreigingsniveau in Nederland
Dreiging
De kans dat er op korte termijn een aanslag plaatsvindt in Nederland blijft reëel. Concrete aanwijzingen voor een daadwerkelijke aanslag zijn er echter niet.
Het dreigingsbeeld is nog steeds “substantieel”, dat is niveau 4 op een schaal van 5. Sinds vorig jaar is er een “toenemend aantal verbanden” vastgesteld met Nederland, zoals bijvoorbeeld de arrestaties in Rotterdam in een Frans onderzoek naar een netwerk dat mogelijk een aanslag wilde plegen in Frankrijk.
“De afgelopen periode heeft veel aanslagen laten zien”, zei . “Parijs, Brussel, Orlando, Istanbul”, somde hij op. “Allemaal aanslagen waarvan we ons kunnen voorstellen dat ze hier ook gebeuren.”
Uitreizigers
Sinds begin 2016 neemt het aantal uitreizigers richting Syrië en Irak vanuit Nederland af. In totaal zijn er sinds 2012 circa 260 mensen uitgereisd. Veertig van hen zijn in Nederland teruggekeerd, 42 mensen zijn omgekomen. Er zijn op dit moment nog circa 170 personen uit Nederland in Syrië en Irak, waaronder ook vrouwen en minderjarigen.
Zij worden meegeteld omdat ook dreiging van hen kan uitgaan. Kinderen vanaf 9 jaar die zijn meegereisd worden sinds 1 mei meegeteld omdat is gebleken dat IS hen ook inzet bij gewelddadigheden.
Polarisatie
Volgens het rapport kan de groeiende polarisatie in Europa radicalisering en extremisme voeden. Het heftige debat dat wordt gevoerd over het racistische gehalte van Nederland ging gepaard met beledigingen en bedreigingen. Ook de komst van vluchtelingen gaat gepaard met de angst voor terrorisme, wat heeft geleid tot steeds openlijker activiteiten van extreem rechts.
In een reactie hierop neemt het verzet van extreemlinks tegen asielbeleid en tegen extreemrechts ook toe sinds mei 2015. Het aantal meldingen van anti-islamincidenten is ook gestegen.
Een aanslagpleger in Parijs heeft van deze route gebruikgemaakt, en hij blijkt dus niet de enige. In enkele gevallen is ook asiel aangevraagd in Europa, mogelijk Nederland. “We kunnen het niet vaststellen en ook niet uitsluiten”, aldus Schoof.
Om hoeveel mensen het gaat, kan Schoof niet zeggen. “Het is meer dan enkele keren gebeurd, maar niet honderden keren” Omdat de route nu niet meer gebruikt wordt door vluchtelingen, is deze dreiging niet meer actueel.
In september zeiden zowel de AIVD als NCTV dat er geen IS-strijders via vluchtelingenroutes naar Nederland kwamen.
AD 11.07.2016 Er zijn waarschijnlijk nog diverse IS-cellen aanwezig in Europa, ze zijn bezig met het plannen van aanslagen. Maar er zijn nog geen concrete aanwijzingen dat een aanslag in Nederland voorbereid wordt.
Kennis en kunde jihadisten neemt toe. Nederland moet passend antwoord vinden op door hen gebruikte digitale methoden
NCTV
Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in haar vanmmiddag verschenen Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN). Dat rapport verschijnt vier keer per jaar.
De dienst schat in dat er ‘vele tientallen ISIS-operatives in Europa aanwezig zijn of onderweg zijn’. ,,Van hen wordt vermoed wordt dat zij betrokken kunnen zijn of worden bij het voorbereiden of uitvoeren van aanslagen. Velen van hen slagen er in gedurende lange tijd buiten het zicht van de autoriteiten te blijven.”
Hun proffesionaliteit wordt als ‘zorgwekkend’ gezien. Ze hebben de beschikking over automatische wapens, springstof en communiceren op een beveiligde manier. Doordat IS in Syrië en Irak steeds verder in het nauw komt, neemt de kans op aanslagen toe. Volgens de dienst groeit ook de mogelijkheid dat dat niet alleen meer door volwassen mannen, maar ook door vrouwen en kinderen kan gaan gebeuren.
Vluchtelingenstroom
De terroristen komen op verschillende manieren naar Europa, maar ze ‘hebben veelvuldig gebruik gemaakt van de vluchtelingenstroom’, schrijft de dienst. Het is voor het eerst dat de NCTV het woord ‘veelvuldig’ gebruikt. In eerdere rapporten stelden de Nederlandse geheime diensten wel ‘aanwijzingen’ te hebben dat terroristen met de vluchtelingen meereisden. De incognito IS-strijders hebben ook asiel aangevraagd in Europa, ‘mogelijk ook in Nederland’.
De NCTV wijst erop dat er in Nederland de afgelopen maanden meerdere keren onderzoek is gedaan naar grensoverschrijdende terreurnetwerken. Zo werd in Rotterdam de Franse jihadist Anis B. gearresteerd, die ervan verdacht wordt te behoren tot een netwerk dat een aanslag wilde plegen in Franrkijk. Ook werden in een azc in Nijmegen enkele mannen gearresteerd die mogelijk banden hebben met een netwerk dat een aanslag wilde plegen in Duitsland.
Uitreizigers
Tegelijkertijd constateert de NCTV dat ‘er een ogenschijnlijke rust is in de binnenlandse jihadistische beweging’. Het aantal mensen dat naar Syrië of Irak reist daalt sinds begin dit jaar. Het aantal uitreizigers staat nu op 260, waarvan er zo’n 170 mensen nog daar zijn. 42 Nederlanders zijn in het gebied omgekomen, 40 zijn weer terug.
Jihadisme wordt als de grootste dreiging voor Nederland gezien. De verschillende inlichtingendiensten houden echter ook extreem-rechts en -links in de gaten. Door de polarisering in de debatten over vluchtelingen, islam en racisme loopt ook daar de spanning op.
Lange termijn
De NCTV presenteert vandaag ook haar Nationale Contraterrorismestrategie 2016-2020. Daarin staat dat de jihadistische dreiging zal de komende jaren waarschijnlijk nog groter zal worden. Jihadisten zullen zich steeds vaker mengen met internationale criminele netwerken.
,,De kennis en kunde van jihadisten neemt toe. Nederland moet een passend antwoord vinden op de door hen gebruikte digitale methoden: encryptie, sociale media en het ‘dark web’.” Ook wil Nederland zicht houden op mogelijke nieuwe manieren om aanslagen te plegen: via drones, lasers of biotechnologie,
De strategie voor de komende vier jaar wijkt niet veel af van de methodes die de verschillende diensten nu al toepassen: preventie en repressie.
Elsevier 11.07.2016 De nieuwste dreigingsanalyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) en Veiligheid heeft twee algemene conclusies. Enerzijds reizen er minder jihadisten vanuit Europa naar het zelfbenoemde ‘kalifaat’ van terreurbeweging Islamitische Staat (IS), anderzijds bevinden zich in Europa ‘vele tientallen door IS aangestuurde mensen die hier terroristische aanslagen willen plegen’.
De aanslagen in Parijs en Brussel in november en maart werden gecoördineerd en aangestuurd door het IS-leiderschap vanuit Syrië, schrijft NCVT Dick Schoof in het rapport.
IS heeft verontrustende mate van professionaliteit
De NCTV spreekt met een veel alarmerendere toon dan in eerdere rapportages. De inlichtingendiensten hebben de afgelopen maanden meer aanwijzingen gekregen over de ‘gestructureerde manier’ waarop IS aanslagen in Europa voorbereidt. De professionaliteit van de aanslagplegers is ‘verontrustend,’ aldus Schoof.
‘Ze beschikken over automatische wapens en weten hiermee om te gaan, ze vervaardigen grote hoeveelheden explosieven, hebben heimelijke communicatie en weten langere tijd buiten het zicht van de autoriteiten te blijven’.
Volgens Elsevier
René van Rijckevorsel: ‘Nee, nee, er waren echt geen aanwijzingen dat zich kwaadwillende jihadstrijders bevonden in de migrantenstroom. Helaas is in Parijs en Brussel gebleken waarvoor de minder goedgelovige met gezond verstand afgelopen jaar al vreesden: de migrantenstroom wordt ook misbruikt om terreurplegers naar Europa te sturen.’Lees meer >
Waar de NCTV eerder ‘geruststellend’ sprak over de mogelijkheid van terroristen die zouden meeliften met de asielstroom, wordt nu gezegd dat IS eind 2015 ‘veelvuldig’ aanslagplegers mee stuurde in de asielstroom vanuit Syrië. De inlichtingendiensten zijn ‘achterhaald door de feiten’ nu is gebleken dat jihadistische organisaties afgelopen zomer en najaar de asielstroom hebben misbruikt, zegt Schoof daarover. ‘Hoewel we er rekening mee hielden, leek het ons onwaarschijnlijk dat het echt zou gebeuren.’
Er zouden volgens Schoof dan ook nog ‘diverse ISIS-cellen’ in Europa zitten, ook na de arrestatie van meerdere mensen uit het netwerk van de aanslagplegers uit Brussel en Parijs.
Minder uitreizigers dan voorheen
De kans op een aanslag blijft ook in Nederland nog steeds ‘reëel’. Volgens het rapport zijn er geen concrete aanwijzingen voor een mogelijke aanslag in Nederland. Het huidige dreigingsniveau blijft gehandhaafd. Het dreigingsniveau is op dit moment op het een na hoogste.
De NCTV wijst naar de banden met Nederland die werden ontdekt tussen arrestanten uit het netwerk van aanslagplegers. ‘Dergelijke netwerken trekken zich bij hun activiteiten weinig aan van grenzen tussen landen,’ schrijft Schoof.
Tegelijkertijd neemt het aantal jihadisten dat naar het ‘kalifaat’ vertrekt af sinds begin dit jaar. In totaal zijn er sinds 2012 zo’n 260 mensen uitgereisd. Ongeveer 40 van hen zijn teruggekeerd naar Nederland, en 42 van hen zijn in Syrië of Irak gedood.
Momenteel zitten nog zo’n 140 mensen die uit Nederland vertrokken in Syrië en Irak, onder wie vrouwen en kinderen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.:
De geplande bezuinigingen uit het Regeerakkoord van een half miljard vanaf 2017 op met name verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen zijn van de baan.
De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA wilde al langer af van deze bezuinigingen. Ook het snijden in de huurtoeslag gaat niet door – omdat deze toch niet veel geld zou opleveren. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
Dat maakt staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend. Van Rijn wil dat nu alle aandacht uitgaat naar liefdevolle zorg en trotse medewerkers in verpleeghuizen.
Het kabinet wilde vanaf volgend jaar veel geld besparen door de langdurige zorg anders te organiseren, maar er kwam veel kritiek op. Zo vroeg de Algemene Rekenkamer zich af of het plan wel haalbaar was. Ook sloegen zorgaanbieders alarm. Ze verwachtten ontslagen, langere wachtlijsten, en gedwongen sluiting van tehuizen.
Het schrappen van de bezuiniging is mogelijk geworden doordat regeringspartijen VVD en PvdA het eens zijn geworden over de hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Ook voor andere terreinen komt er geld. Bronnen in Den Haag bevestigen maandag berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
1,2 miljard
De twee regeringspartijen hebben volgend jaar elk 600 miljoen euro te verdelen. De PvdA gebruikt 400 miljoen om de voor 2017 geplande bezuiniging op de zorg te laten vervallen, een lang gekoesterde wens van de partij. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
Klaar voor toekomst
Van Rijn zegt dat er de laatste jaren veel is veranderd in de zorg. Volgens hem is de zorg nu klaar voor de toekomst. “Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken.”
Meevallers
Besparingen – van ruim 500 miljoen euro – op de zorg bijvoorbeeld, worden geschrapt, meldt staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn (PvdA) maandag. Om dat gat op te vullen, wordt in 400 miljoen euro gebruikt. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting.
De uitgaven Wet langdurige zorg, inclusief loon- en prijsontwikkeling, ontwikkelen zich in de komende jaren als volgt:
bedragen in miljarden euro
2016
2017
2018
2019
2020
Wlz
19,6
19,7
20,2
20,8
21,6
Reacties
Seniorenorganisatie ANBO noemt het ‘fantastisch nieuws’. “Staatssecretaris Van Rijn heeft gelukkig geluisterd naar de argumenten tegen verdergaande bezuiniging en zich enorm ingespannen om deze van tafel te krijgen. Wij zijn erg blij dat hem dit is gelukt”, reageert Liane den Haan, directeur-bestuurder van seniorenorganisatie ANBO. “De langdurige zorg stond onder te veel druk, en deze kortingen konden daar niet bovenop komen.”
De PVV, die de regeringspartij altijd hard aanvalt op het zorgbeleid, reageert op Twitter als volgt:
NOS 13.06.2016 De geplande bezuinigingen op verpleeghuizen en gehandicaptenzorg van 500 miljoen euro gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Van Rijn bekend in het Haagse verpleeghuis Bosch en Duin.
Het kabinet wilde vanaf volgend jaar veel geld besparen door de langdurige zorg anders te organiseren, maar er kwam veel kritiek op. Zo vroeg de Algemene Rekenkamer zich af of het plan wel haalbaar was. Ook sloegen zorgaanbieders alarm. Ze verwachtten ontslagen, langere wachtlijsten, en gedwongen sluiting van tehuizen.
Klaar voor toekomst
Van Rijn zegt dat er de laatste jaren veel is veranderd in de zorg. Volgens hem is de zorg nu klaar voor de toekomst. “Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken.”
Telegraaf 13.06.2016 Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
,,De langdurige zorg stond onder te veel druk en deze kortingen konden daar niet bovenop komen. Juist nu er meer wordt ingezet op persoonsvolgende zorg in verpleeghuizen is het van groot belang dat er ruimte is voor innovatie en vernieuwing”, aldus Liane den Haan van de ANBO.
Dit is een heel goede zaak voor de kwetsbare ouderen onder ons, stelt KBO. Jan de Vries, directeur bij ActiZ: ,,Wat ons betreft is de zorg voor kwetsbare mensen in verpleeghuizen ook niet iets om op te bezuinigen. Wij willen juist investeren in kwaliteit en aan de slag met de beoogde verbeteringen in verpleeghuizen.” De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland is blij dat het kabinet inziet dat verdere bezuinigingen op de gehandicaptenzorg niet kan.
Vakbonden FNV en CNV zijn blij dat de bezuinigingen op de langdurige zorg van de baan zijn. FNV-bestuurder Han Busker: ,,De FNV heeft de afgelopen jaren met succes actiegevoerd tegen de bezuinigingen op de langdurige zorg. Dit brengt de menselijke maat meer en meer terug, en zorgt voor meer rust voor cliënten en zorgmedewerkers.” Suzanne Kruizinga, voorzitter van CNV Zorg & Welzijn is ook tevreden dat het gelukt is om de bezuiniging van tafel te krijgen. ,,Instellingen gaan weer bouwen en cliënten en medewerkers weten waar ze aan toe zijn.’
RO 13.06.2016 De geplande bezuinigingen uit het Regeerakkoord van een half miljard vanaf 2017 op met name verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen zijn van de baan. Dat maakt staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend. Van Rijn wil dat nu alle aandacht uitgaat naar liefdevolle zorg en trotse medewerkers in verpleeghuizen.
Om op die manier de zorg voor onze ouderen verder te verbeteren. Van Rijn: “De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienden onze volle steun. Daar gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg.”
Van Rijn: “We hebben de laatste jaren veel veranderd. Zodat de ondersteuning thuis past bij wat mensen nodig hebben. Zodat de wijkverpleegkundige de zorg thuis kan geven die zij nodig vindt. En de verpleeghuiszorg kan beter en moet dus beter. Tegelijk moest de zorg ook financieel weer gezond worden. Dat is gelukt: de zorg is klaar voor de toekomst. Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken. De besparing van een half miljard gaat daarom niet door. We zijn klaar met bezuinigen en klaar voor de toekomst.
Niets eraf, 210 miljoen erbij
Vorig jaar schrapte Van Rijn ook al een bezuiniging van 45 miljoen op de Wet langdurige zorg (Wlz) in 2016. In plaats daarvan startte hij een forse investering in de verpleeghuizen. Dit jaar is daar een bedrag van 140 miljoen euro extra voor beschikbaar. In de jaren daarna loopt dit bedrag op tot structureel 210 miljoen euro extra.
Algemene middelen
Het schrappen van de bezuiniging van 500 miljoen wordt voor 400 miljoen betaald vanuit de algemene middelen. De resterende 100 miljoen wordt betaald met financiële meevallers op de VWS begroting voor langdurige zorg. De lage rentestand voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen leidt tot de voornaamste meevaller.
De uitgaven Wet langdurige zorg, inclusief loon- en prijsontwikkeling, ontwikkelen zich in de komende jaren als volgt:
VK 13.06.2016 VVD en PvdA verdelen onderling 1,2 miljard euro om de begroting van verkiezingsjaar 2017 naar hun believen op te poetsen. De PvdA schrapt een geplande bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en steekt geld in onderwijs. De VVD geeft de begroting van Defensie wat lucht en besteedt een deel van haar helft aan justitie en politie.
Zoals VVD en PvdA hun samenwerking in 2012 begonnen, zo maken de coalitiepartijen nu hun laatste afspraak: met uitruilen. De meningsverschillen helemaal uitonderhandelen zou toch niet lukken, wisten voormannen Mark Rutte en Diederik Samsom. Destijds moesten pijnlijke maatregelen worden verdeeld: fikse bezuinigingen en grote ingrepen in zorg, arbeidsmarkt, onderwijs en woningmarkt.
Nu hebben beide partijen wat geld uit te delen. Het Centraal Planbureau gaf anderhalve week geleden groen licht: het gaat steeds beter met de economie, op alle terreinen bespeuren de rekenmeesters bescheiden plussen. Sterker nog, het Planbureau voorspelt meer groei dan VVD en PvdA in 2012 dachten. Dat positieve verschil zetten de partijen in voor ‘reparaties’.
De PvdA zet een streep door een half miljard aan bezuinigingen op de zorg in verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen, ook een gedachte uit 2012 die door het economisch tij is ingehaald. Toen nam de PvdA de uitdaging aan de langdurige zorg, een miljardenpost in de rijksbegroting, te hervormen. PvdA’er Martin van Rijn scherpte de eisen voor verpleging in instellingen aan. Zorg voor ouderen en gehandicapten moest dicht bij de mensen en liefst zo lang mogelijk thuis.
En het moest goedkoper. Er moest in 2017 nog 500 miljoen gesneden worden. Maar Van Rijn maakte maandag een einde aan de zorgen: ‘We zijn klaar met bezuinigen en de zorg is klaar voor de toekomst.
‘Verder trekt de PvdA geld uit voor onderwijs. De partij is geschrokken van een kritisch rapport van de Inspectie over groeiende ongelijkheid tussen kinderen van laag- en hoogopgeleide ouders. Een deel van de miljoenen gaat naar onderwijs voor asielkinderen.
De VVD verdeelt ‘haar’ miljoenen over de geplaagde begrotingen van Defensie en van Veiligheid en Justitie. De krijgsmacht krijgt er 300 miljoen bij, zeggen bronnen in Den Haag, niet om nieuw wapentuig aan te schaffen, maar om de krakende organisatie weer wat smeerolie te geven. Wat meer munitie bijvoorbeeld voor schietoefeningen. De andere 300 miljoen steekt de VVD in de politie, het Openbaar Ministerie, de rechterlijke macht en het gevangeniswezen.
RTV 13.06.2016 VVD en PvdA zijn het in hoofdlijnen eens over de begroting van 2017. Dat melden bronnen aan RTL Nieuws. De twee partijen trekken volgend jaar 1,2 miljard euro uit om een aantal omstreden bezuinigingen terug te draaien, zo is afgesproken in het wekelijkse coalitieoverleg
Een bezuiniging van honderden miljoenen euro’s op de ouderen- en gehandicaptenzorg is daarmee van de baan. Ook een bezuiniging op de huurtoeslag gaat niet door.
VVD en PvdA krijgen elk 600 miljoen te besteden. De VVD besteedt dat geld aan politie, justitie en Defensie. Bezuinigingen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak, waar iedereen tegenaan zat te hikken, hoeven daarom niet door te gaan. Ook de plannen om gevangenissen te sluiten kunnen in de ijskast. Defensie krijgt er 300 miljoen euro bij. Dat moet een einde maken aan de ergste tekorten daar.
200 miljoen naar onderwijs
De PvdA wilde al langer af van een bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en gebruikt daar 400 van de 600 miljoen euro voor.
De overige 200 miljoen die de PvdA te besteden heeft gaat naar onderwijs. Het geld wordt onder meer ingezet voor de extra kosten voor onderwijs voor asielkinderen. “Maar het grootste deel van de 200 miljoen wil de PvdA inzetten voor de bestrijding van de ongelijkheid in het onderwijs”, zegt een coalitiebron. Zo krijgen gemeenten er geld bij om leerachterstanden bij kinderen te bestrijden.
Huurtoeslag niet omlaag
Verder zijn de partijen het eens geworden om een bezuiniging op de huurtoeslag te schrappen. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren. Minder huurtoeslag is slecht voor de koopkracht van veel mensen. Het kabinet had dat dan in augustus weer moeten repareren. Afgesproken is om sowieso in augustus naar de koopkrachtplaatjes te kijken. Als er groepen op achteruit gaan, wil het kabinet dat zo veel mogelijk repareren.
Politiek commentator Frits Wester: “Dat beide coalitiepartijen de meevaller van ruim 1 miljard samen mochten verdelen, tekende zich al eerder af. Waarbij de VVD haar deel wilde gebruiken voor de veiligheid en defensie. Terwijl de PvdA wat pijnpunten wilde wegwerken op gebied van onderwijs en de zorg voor ouderen. Nu is de exacte verdeling en bekend. Partijen gunden elkaar wat, om zo beide minder kwetsbaar te zijn op weg naar de aanstaande verkiezingen van maart volgend jaar.”
Trouw 13.06.2016 Geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend.
Het schrappen van de bezuiniging is mogelijk geworden doordat regeringspartijen VVD en PvdA het eens zijn geworden over de hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Ook voor andere terreinen komt er geld. Bronnen in Den Haag bevestigen maandag berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
Seniorenorganisatie ANBO noemt het ‘fantastisch nieuws’. “Staatssecretaris Van Rijn heeft gelukkig geluisterd naar de argumenten tegen verdergaande bezuiniging en zich enorm ingespannen om deze van tafel te krijgen. Wij zijn erg blij dat hem dit is gelukt”, reageert Liane den Haan, directeur-bestuurder van seniorenorganisatie ANBO. “De langdurige zorg stond onder te veel druk, en deze kortingen konden daar niet bovenop komen.”
1,2 miljard
De twee regeringspartijen hebben volgend jaar elk 600 miljoen euro te verdelen. De PvdA gebruikt 400 miljoen om de voor 2017 geplande bezuiniging op de zorg te laten vervallen, een lang gekoesterde wens van de partij. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Ook kunnen ingrepen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
NU 13.06.2016 Coalitiepartijen VVD en PvdA hebben een akkoord bereikt over de besteding van 1,2 miljard euro per 2017 om geplande bezuinigingen te kunnen terugdraaien. Dat bevestigen bronnen in Den Haag naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws.
VVD en PvdA hadden allebei 600 miljoen te verdelen. De VVD wil 300 miljoen inzetten om de bezuinigingen op Defensie te verzachten en hetzelfde bedrag zal naar Veiligheid en Justitie gaan.
De ruimte die ontstaat voor Veiligheid en Justitie komt de coalitie goed uit. Vanuit de oppositie is al tijdenlang kritiek op de bezuinigingen bij onder andere politie, Openbaar Ministerie, rechtspraak en opsporing. Woensdag is hier een debat over.
PvdA
De PvdA zet het geld in voor onderwijs (200 miljoen) en de zorg (400 miljoen).
Het bedrag dat beschikbaar komt voor de zorg is maandag al officieel bevestigddoor staatssecretaris Martin van Rijn (Zorg).
Met de 400 miljoen plus een meevaller op de eigen begroting van het ministerie van 100 miljoen worden de bezuinigingen op de verpleeghuizen en gehandicaptenzorg teruggedraaid.
“De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienen onze volle steun. Daarom gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg”, aldus Van Rijn.
Het kabinet was van plan de komende jaren te bezuinigen op de uitgaven in de langdurige zorg. Dat kwam de staatssecretaris op forse kritiek van de oppositiepartijen, brancheorganisaties en de Algemene Rekenkamer te staan.
Telegraaf 13.06.2016 Er komt volgend jaar meer geld beschikbaar voor politie, justitie en defensie. Tegelijktertijd gaan geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten niet door. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) maandag bekendgemaakt. VVD en PvdA hebben daar een deal over gesloten.
De twee coalitiepartners hebben op hoofdlijnen een akkoord gesloten over de begroting van 2017. Berichtgeving van RTL Nieuws daarover is bevestigd. VVD en PvdA hebben een extra bedrag van 1,2 miljard euro beschikbaar.
Beide partijen krijgen 600 miljoen euro te besteden. De VVD kiest voor veiligheid. Voor de politie, justitie en defensie krijgen zij extra geld. Daardoor hoeven gevangenissen niet dicht en hoeven omstreden bezuinigingen op het Openbaar Ministerie en de rechtspraak niet door te gaan. Vooral defensie profiteert flink. Het departement krijgt er in 2017 300 miljoen euro bij.
Ouderenzorg
De PvdA heeft andere prioriteiten. Een ingeboekte bezuiniging van een half miljard euro op de ouderen- en gehandicaptenzorg wordt geschrapt. Van dat bedrag komt 400 miljoen uit het potje dat de PvdA heeft gekregen, 100 miljoen schraapt staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) zelf bijeen met meevallers van zijn begroting.
De PvdA besteedt daarnaast 200 miljoen euro aan het onderwijs, onder andere voor de extra kosten voor onderwijs aan asielkinderen.
Huurtoeslag blijft
De coalitiepartners zijn het er verder over eens dat een bezuiniging op de huurtoeslag wordt geschrapt. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren omdat het de koopkracht van minima te veel zou raken, waarna het kabinet dat weer zou moeten repareren. In augustus bekijkt het kabinet de koopkracht van verschillende groepen en waar nodig wordt die gerepareerd als er negatieve uitschieters zijn.
Elsevier 13.06.2016 VVD en PvdA weten wat ze willen met de begroting voor volgend jaar. De twee regeringspartijen zijn het op hoofdlijnen eens, en hebben vanwege meevallers elk 600 miljoen euro te besteden.
Uit berichtgeving van RTL Nieuws, die door bronnen op het Binnenhof worden bevestigd aan persbureau ANP, gaat het vooral om geplande bezuinigingen die niet doorgaan.
Meevallers
Besparingen – van ruim 500 miljoen euro – op de zorg bijvoorbeeld, worden geschrapt, meldt staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn (PvdA) maandag. Om dat gat op te vullen, wordt in 400 miljoen euro gebruikt. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De PVV, die de regeringspartij altijd hard aanvalt op het zorgbeleid, reageert op Twitter als volgt:
De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA wilde al langer af van deze bezuinigingen. Ook het snijden in de huurtoeslag gaat niet door – omdat deze toch niet veel geld zou opleveren. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
Krijgsmacht
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Vorige week bleek uit vertrouwelijke Kamerstukken die in handen zijn van De Telegraaf nog dat de Nederlandse krijgsmacht het de komende tijd opnieuw met minder geld moet doen.
Door tegenvallers zou andermaal moeten worden gesneden in het budget – volgens VVD-minister van Defensie Jeanine Hennis ‘tijdelijke maatregelen die niettemin merkbaar zullen zijn.’ Uit de deal blijkt ook dat bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Nederland heeft. tot op heden toe, de genocide nooit officieel erkend, al werd in 2004 wel een Kamermotie aangenomen waarin de Nederlandse regering wordt gevraagd om in gesprekken met Turkije steeds weer te beginnen over de historische episode. Het is dus op is 21 december 2004 als de Tweede Kamer unaniem instemt met een motie van voormalig ChristenUnie-leider André Rouvoet. Daarmee erkent Nederland de Armeense genocide. Een mijlpaal voor de Armeense gemeenschap in hun strijd om erkenning van de massamoord in 1915.
Vorig jaar nog werd notabene een motie van de PVV om de genocide officieel te erkennen door coalitiepartijen PvdA en VVD weggestemd.
Bijna dertig landen hebben de episode ondertussen bestempeld als genocide, waaronder dus sinds kort ook Duitsland. Daar reageerden de Turken woedend op, tot opmerkingen over het Duitse naziverleden aan toe.
In 2015 besloot premier Mark Rutte al om niet naar de honderdjarige herdenking van de genocide in de Armeense hoofdstad te gaan. PVV-voorman Geert Wilders zei dat Rutte dat deed ‘uit angst voor de Turkse regering.’
Kwestie
Volgens minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) is het niet aan het kabinet, maar aan wetenschappers en de Turkse en Armeense regering om ‘gezamenlijk tot een duiding te komen van deze historische feitelijkheden’.
Turkije
Turkije ontkent dat het Ottomaanse Rijk zich destijds schuldig heeft gemaakt aan het systematisch uitmoorden van de Armeense bevolking. Het land spreekt over ‘gezamenlijke pijn‘ die door de Eerste Wereldoorlog is ontstaan.
Het Turkse wetboek van Strafrecht verbiedt zelfs het spreken over de Armeense genocide van 1915. Recentelijk Turkije riep meteen de pauselijke nuntius op het matje en haalde zijn eigen ambassadeur terug uit Vaticaanstad.
Turkse genocide-ontkenners hebben niets te zoeken in Nederland — Een aantal politieke partijen denkt dat het kabinet over een kwestie spreekt om de relatie met Turkije – handelspartner en NAVO-bondgenoot – niet te schaden. Ook universitair docent Anthonie Holslag denkt dat economische belangen doorslaggevend zijn. Mensenrechten lijken ‘alleen nog maar van belang te zijn als er geen handelsbetrekkingen in het geding zijn’, schrijft hij in de Volkskrant.
De term ‘genocide’ ligt volgens ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind vooral gevoelig bij de PvdA, omdat de partij een grote Turkse electorale achterban heeft. Een voorstel om voortaan te spreken over een kwestie maar genocide te spreken, kreeg geen meerderheid in de Tweede Kamer. Wel werd een motie aangenomen die de regering oproept om in gesprekken met Turkije ‘voortdurend en nadrukkelijk de erkenning van de Armeense genocide aan de orde te stellen’.
Genocide Armenie
Duitsland heeft de Armeense genocide vandaag officieel erkend, met een woedend Turkije tot gevolg. Nederland was Duitsland in 2004 voor, zonder dat het de band met Turkije heeft verpest. ‘We blijven praten over de Armeense kwestie, we nemen het woord genocide nooit in de mond’, zegt cultureel antropoloog Anthonie Holslag, die onderzoek heeft gedaan naar onder meer de Armeense genocide.
Turkije blaft, maar bijt niet, zeiden experts tegen de Volkskrant. Wij hebben de genocide ook erkend in 2004. Heeft Turkije ons toen gebeten?
‘Het heeft onze verhoudingen niet geschaad. Dat heeft ook te maken met het feit dat we voorzichtig met de term omgaan. We hebben de genocide in principe twee keer erkend: met de motie van Rouvoet in 2004, en vorig jaar, precies honderd jaar na de genocide. Het punt is dat we in toespraken, documenten en toenadering tot Turkije blijven praten over de Armeense kwestie. We nemen het woord genocide nooit in de mond. Dat heeft te maken met handelsbelangen en politieke belangen, vooral vanwege de vluchtelingencrisis waarbij we Turkije denken nodig te hebben. Dat gaat boven de genocide.
‘Voor Duitsland zal er ook niet veel veranderen. Het was al duidelijk dat een groot deel van het parlement voor zou stemmen. Misschien is het een signaal naar Turkije, dat ze niet in alles met het land willen meegaan. Maar Turkije zal het waarschijnlijk laten bij het op het matje roepen van de ambassadeur. Dat hebben ze bij de Amerikanen ook gedaan toen zij de genocide overwogen te erkennen.’
Waarom is ‘kwestie’ eigenlijk zo’n rotwoord?
‘Genocide is de ergste vorm van misdaad tegen de menselijkheid die je je kunt voorstellen. Je doodt niet alleen mensen, je vernietigt een identiteit in al zijn vormen. ‘Kwestie’ komt niet tegemoet aan wat deze mensen is overkomen.’
Twee miljoen PvdA-kiezers deert het niets dat PvdA niet van genocide spreekt, schreef Stephan Huijboom in een opiniestuk. Maar van Sylvana Simons vinden we het vreselijk.
‘Niet alleen de PvdA, ook de VVD is zo voorzichtig. Ze gebruiken allemaal het woord kwestie. In die zin is het niet nieuw.
‘Ik denk dat mensen over Sylvana vallen omdat zij duidelijk een standpunt inneemt van erkenning, namelijk die van de Nederlandse slavernijgeschiedenis en het racisme. Ik vind dat ze daarin gelijk heeft. Alleen kun je die erkenning niet gelijkstellen aan de ontkenning van iets anders. Zij kiest maar één issue uit en blijft daarbij.
‘Daarnaast stoort het me dat ze zegt dat maar weinig landen, instituten en wetenschappers van genocide spreken. Dat is onjuist. Het Europees Parlement erkent het, de Verenigde Naties, vooraanstaande, onafhankelijke wetenschappelijke instituten.’
Toch blijft het vreemd dat we allemaal ineens waarde hechten aan het erkennen van de genocide terwijl Nederland dat niet onomwonden doet.
‘Ik denk dat veel kiezers van de PvdA niet eens weten hoe die partij tegenover de Armeense genocide staat.’
Misschien dat de kritiek op Sylvana de discussie over de status van de Armeense genocide in Nederland heropent?
‘Ik hoop dat het een onderwerp wordt dat weer besproken gaat worden. Maar als ik kijk naar de politiek, naar terrorisme, de vluchtelingencrisis, denk ik niet dat het op dit moment op de prioriteitenlijst van de kiezers staat. Dat is jammer. Ik vind juist dat partijen als de PvdA moeten opkomen voor mensenrechten, voor de Geneefse conventies waar we onze vrede aan te danken hebben. Zeker nu de meer rechtse partijen van die conventies af willen.’
Maar de PvdA wil haar Turkse achterban natuurlijk niet kwijt.
Sarkozy wilde het ontkennen van de Armeense genocide strafbaar stellen. Niet omdat hij zo gelooft in mensenrechten, maar om Armeense stemmen te winnen.
‘Daar zijn ze inderdaad bang voor. We hebben hier meer Turken dan Armeniërs. In Frankrijk is het precies andersom, en daarom wilde Sarkozy het ontkennen van de Armeense genocide strafbaar stellen. Niet omdat hij zo gelooft in mensenrechten, maar om Armeense stemmen te winnen.
‘De Turkse gemeenschap in Nederland is overigens geen homogene groep, maar er zit een aantal nationalisten tussen die de genocide keihard ontkennen.’
Hoe stond Nederland eigenlijk tegenover de gebeurtenissen op het moment dat ze plaatsvonden in 1915?
‘In 1919 werd de Armeense catastrofe, het woord genocide bestond toen nog niet, breed uitgemeten in de Nederlandse pers. De Armeniërs werden ‘noodlijdende Armeniërs’ genoemd. Er werd geld ingezameld om ze te helpen.’
Noodlijdend, oké. Maar minister Koenders schreef vorig jaar dat ‘de vaststelling of hier in juridische zin sprake is geweest van genocide evenwel niet aan het kabinet is.’
Het woord genocide is gestoeld op de Armeense catastrofe
‘Wat mensen zich niet beseffen, is dat het woord genocide in 1944 voor het eerst is gebruikt. Toen was de Holocaust nog helemaal niet breed uitgemeten: de term, bedacht door jurist Raphael Lemkin, is gestoeld op de Armeense catastrofe. Dat zie je ook terug in de definitie, waarin het met geweld verwijderen van kinderen beschreven staat. Dat gebeurde niet in raciale volkerenmoorden, maar juist in nationale genociden als de Armeense genocide.
‘Overigens zijn er destijds zelfs tribunalen geweest in Turkije over de Armeense catastrofe. Maar Erdogan houdt erg aan de ontkenningspolitiek vast omdat het is gerelateerd aan de ontstaansgeschiedenis van de Turkse republiek. Atatürk werd beïnvloed door denkbeelden van de Jonge Turken, die de genocide op hun geweten hebben. Alles loopt door elkaar heen in Turkije. Zo’n breuk als ‘Nazi-Duitsland en erna’, dat heb je in Turkije niet.’
Telegraaf 22.12.2017 De ChristenUnie wil dat het Nederlandse parlement de Armeense genocide expliciet erkent en dat er voortaan een afvaardiging op ministersniveau naar de herdenking van de genocide in Armenië gaat.
Tweede Kamerlid Joël Voordewind komt met een motie hierover, waar hij naar eigen zeggen een meerderheid voor verwacht te krijgen.
De afvaardiging op regeringsniveau zou voor het eerst in april komend jaar de herdenking in Armenië moeten bijwonen.
Geen aanleiding
Minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken schrijft vrijdag aan de Tweede Kamer dat de regering zelf „geen aanleiding ziet” om over de Armeense genocide een ander standpunt in te nemen. Het kabinet spreekt steeds van de „kwestie van de Armeense genocide.” Naar aanleiding van twee adviezen over het gebruik van de term ’genocide’ concludeert Zijlstra dat het voor het kabinet vooral een zaak blijft „tussen de betrokken partijen.”
Het nieuwe regeerakkoord geeft de mogelijkheid voor een formele erkenning van een volkerenmoord door de regering. Dan moet wel sprake zijn van uitspraken van internationale gerechts- of strafhoven, eenduidige conclusies uit wetenschappelijk onderzoek en vaststelling door de Verenigde Naties.
In 1915, ten tijde van de Ottomaanse Rijk, werden honderdduizenden Armeniërs vermoord. De Turkse regering vindt dat er geen sprake was van genocide. Ankara reageert steeds woedend en dreigt met strafmaatregelen als landen overgaan tot erkenning.
AD 13.10.2017 Het nieuwe regeerakkoord zet de deur op een kier voor een formele erkenningvan de Armeense genocide. De coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie stemden in 2015 al vóór het gebruik van de benaming Armeense genocide door de regering. Of het zover komt blijft nog de vraag.
In het regeerakkoord staat voor het eerst dat drie zaken ‘leidend’ zijn voor de regering om over te gaan tot erkenning van een volkerenmoord. Als zowel internationale gerechtshoven, wetenschappelijk onderzoek en de Verenigde Naties vaststellen dat het om genocide gaat, kan de regering het ook als dusdanig erkennen.
,,Dit geeft een pad voor een regering naar een mogelijke erkenning van een genocide”, zegt Han ten Broeke van de VVD. ,,Het is geen uitspraak over een specifieke genocide.” Over erkenning van de Armeense genocide moet de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken zich volgens hem buigen.
Joël Voordewind (ChristenUnie) spreekt ook van een eerste stap op weg naar het erkennen van een genocide: ,,Een flinke stap voorwaarts.” Een tweede stap is volgens hem dat moet worden bekeken of de Armeense genocide zo’n uitzondering moet zijn. ,,Over de interpretatie moeten we het hebben”, aldus Voordewind. Hij vindt dat er begrip voor moet zijn dat er in 1915 geen internationale hoven waren die zich hiermee bezighielden.
De Tweede Kamer spreekt al langer van de Armeense genocide, maar geen kabinet heeft ooit zo ver willen gaan. Dat spreekt steeds van de ,,kwestie van de Armeense genocide”. Het nieuwe standpunt gaat verder dan de regeringslijn tot dusver, erkent VVD’er Ten Broeke.
Strafmaatregelen
In 1915, ten tijde van het Ottomaanse Rijk, werden honderdduizenden Armeniërs vermoord. De Turkse regering vindt dat er geen sprake was van genocide. Ankara reageert steeds woedend en dreigt met strafmaatregelen als landen overgaan tot erkenning.
Het CDA is terughoudend. De partij vindt dat er eerst een debat moet plaatsvinden ,,over de interpretatie van de afspraken”. D66’er Sjoerd Sjoerdsma denkt niet dat het zo snel tot erkenning komt. Voordewind vindt dat er in elk geval gekeken moet worden naar een serieuzere kabinetsafvaardiging naar de herdenking van de Armeense volkerenmoord.
Elsevier 24.04.2017 Historisch onderzoek naar de Armeense genocide levert nieuw bewijs op over de rol van de toenmalige Turkse regering. De ‘Armeense kwestie’ ligt in Turkije zeer gevoelig, omdat de regering tot dusver elke betrokkenheid van Turkije ontkent.
De Turkse regering weigert te spreken van genocide, omdat Turkije naar eigen zeggen part noch deel had aan de etnische zuiveringen. Dit standpunt is lastig vol te houden, schrijft The New York Times, nu er een smoking gun – telegrammen waarin in codetaal opdracht tot genocide wordt gegeven – is gevonden.
Telegramcode gekraakt
Taner Akcam, een historicus aan de Clark University in Massachusetts, is gestuit op de telegrammen, die de betrokkenheid van de toenmalige Turkse regering bij de Armeense genocide zouden aantonen. Bewijs voor de verantwoordelijkheid van de Turkse regering was er tot nu toe maar mondjesmaat; documenten bleken steevast spoorloos. Historici baseerden zich tot nu op kranten en ooggetuigenverslagen.
Naar sluitend bewijs van de genocide door de Turken wordt al jaren gezocht. Toen de Turkse nationalisten in 1922 de macht grepen, slaagde een aantal Armeense notabelen erin om 24 dozen met juridische documenten over de massamoord naar Engeland te sturen. Naar de inhoud van die dozen doet Taner Akcam op dit moment onderzoek.
Akcam slaagde erin gecodeerde berichten van de Turkse regering uit de Eerste Wereldoorlog te kraken. Zo wordt duidelijk dat de Turkse regering actief betrokken was bij de liquidaties van grote aantallen Armenen. ‘Ik ben er stellig van overtuigd dat het erkennen van fouten in het verleden van essentieel belang is voor de Turkse democratie en mensenrechten,’ zegt Akcam tegen The New York Times.
‘Meer bewijs nodig’
Eric-Jan Zurcher, hoogleraar Turkse studies aan de Universiteit Leiden, nuanceert de claim. Volgens Zurcher zijn er al veel meer telegrammen gevonden, en wordt verondersteld dat de opdrachten tot zuivering mondeling circuleerden. ‘Het is niet zo waarschijnlijk dat hier echt een smoking gun is gevonden,’ zegt Zurcher tegen elsevier.nl. ‘De inhoud van het telegram wordt door The New York Times ook niet openbaar gemaakt. Voor echte politieke gevolgen moet er meer hard bewijs op tafel komen.’
De Armeense minderheid werd tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) gedeporteerd uit de westelijke steden van Turkije. De Turkse regering wantrouwde de Armeniërs, en verwachtte dat ze zich bij de vijand Rusland zouden aansluiten. Om dit de voorkomen waren er etnische zuiveringen. Door Armeniërs massaal te executeren, of door ze de Syrische woestijn in te sturen zonder voedsel en water. Naar schatting anderhalf miljoen Armeniërs kwamen om.
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn eerste boek verschijnt in 2017 bij Uitgeverij Prometheus. Portefeuille Buitenland Politiek Fusies en overnames Onderwijs
RTVWEST 14.09.2016 Ruim twee jaar na een demonstratie van ongeveer 4000 Turkse Nederlanders bij het monument ter nagedachtenis aan de Armeense genocide wordt alsnog een verdachte gehoord. Een 51-jarige man uit Den Haag wordt ervan verdacht met zijn uitlatingen te hebben aangezet ‘tot geweld tegen Armeniërs wegens hun ras en/of godsdienst’.
Het Openbaar Ministerie is van mening dat de man op 1 juni 2014 de grenzen van de vrijheid van meningsuiting heeft overschreden met zijn uitlating ‘Karabach zal het graf van de Armeniërs worden’.
De man demonstreerde in Almelo tegen het monument dat bij de Armeens Apostolische Kerk in Almelo is opgericht ter nagedachtenis aan de Armeense genocide.
Vertaling
Dat het horen van de man over zijn uitlatingen zo lang heeft geduurd, is volgens het OM te wijten aan de uitvoerige juridische analyse van diens woorden, de vertaling en de context van de gedane uitspraken. De verdenking is dusdanig, dat strafvervolging volgens het OM in de rede ligt.
NU 14.09.2016 Ruim twee jaar na een demonstratie van ongeveer 4.000 Turkse Nederlanders bij het monument ter nagedachtenis aan de Armeense genocide wordt alsnog een verdachte gehoord.
Een 51-jarige man uit Den Haag wordt ervan verdacht met zijn uitlatingen te hebben aangezet “tot geweld tegen Armeniërs wegens hun ras en/of godsdienst”.
Het OM is van mening dat de man op 1 juni 2014 de grenzen van de vrijheid van meningsuiting heeft overschreden met zijn uitlating “Karabach zal het graf van de Armeniërs worden”.
De man demonstreerde in Almelo tegen het monument dat bij de Armeens Apostolische Kerk in Almelo is opgericht ter nagedachtenis aan de Armeense genocide.
Dat het horen van de man over zijn uitlatingen zo lang heeft geduurd, is volgens het OM te wijten aan de uitvoerige juridische analyse van diens woorden, de vertaling en de context van de gedane uitspraken. De verdenking is dusdanig, dat strafvervolging volgens het OM in de rede ligt.
Telegraaf 14.09.2016 Ruim twee jaar na een demonstratie van ongeveer 4000 Turkse Nederlanders bij het monument ter nagedachtenis aan de Armeense genocide wordt alsnog een verdachte gehoord. Een 51-jarige man uit Den Haag wordt ervan verdacht met zijn uitlatingen te hebben aangezet ,,tot geweld tegen Armeniërs wegens hun ras en/of godsdienst”.
Het OM is van mening dat de man op 1 juni 2014 de grenzen van de vrijheid van meningsuiting heeft overschreden met zijn uitlating ‘Karabach zal het graf van de Armeniërs worden’.
De man demonstreerde in Almelo tegen het monument dat bij de Armeens Apostolische Kerk in Almelo is opgericht ter nagedachtenis aan de Armeense genocide.
Dat het horen van de man over zijn uitlatingen zo lang heeft geduurd, is volgens het OM te wijten aan de uitvoerige juridische analyse van diens woorden, de vertaling en de context van de gedane uitspraken. De verdenking is dusdanig, dat strafvervolging volgens het OM in de rede ligt.
Elsevier 14.09.2016 Ruim twee jaar na een demonstratie van ongeveer 4.000 Turkse Nederlanders bij het monument ter nagedachtenis van de Armeense genocide in Almelo besluit het Openbaar Ministerie alsnog om een verdachte te horen. Het gaat om een 51-jarige man uit Den Haag die verdacht wordt van ‘het aanzetten tot geweld tegen Armeniërs wegens hun ras en/of godsdienst’.
Op 24 april 2014 werd op de grond van de Armeens Apostolische Kerk in Almelo, het grootste Armeense genocidemonument van Europa onthuld. Het was op die dag precies 99 jaar geleden dat het Ottomaanse regime begon met het verdrijven en afslachten van honderdduizenden Armeniërs in het toenmalige Ottomaanse Rijk.
Ottomaanse oorlogsmars
De man die nu voor verhoor wordt uitgenodigd scandeerde tijdens het protest in het Turks de woorden ‘Karabach zal het graf van de Armeniërs worden’. Hiermee verwees hij naar Nagorno-Karabach, een regio in de Zuidelijke Kaukasus waar veel etnische Armenen vandaan komen. Ook werd tijdens de demonstratie een oorlogsmars van het Ottomaanse leger ingezet.
Bij de demonstratie was bovendien een aantal Turkse organisaties betrokken. De Turkse organisatie Diyanet, die rechtstreeks onder het Directoraat van Godsdienstzaken van de Turkse premier valt, had gratis bussen geregeld om de Turken naar Almelo te brengen, bleek uit antwoorden op Kamervragen van het CDA. Ook werd in het vrijdaggebed in de 143 bij Diyanet aangesloten moskeeorganisaties aangedrongen op protest tegen het monument, en riep de Turkse consul hebben opgeroepen mee te doen aan het protest.
Geen erkenning Armeense genocide
De man heeft woensdag een uitnodiging voor het verhoor gekregen. Dat het horen van de man over zijn uitlatingen zo lang heeft geduurd, is volgens het OM te wijtenaan de ‘uitvoerige juridische analyse’ van zijn woorden, ‘de vertaling en de context van de gedane uitspraken’. Volgens het OM ligt strafvervolging in de rede.
Hoewel het monument in Almelo het grootste Armeense genocidemonument van Europa is, weigert Nederland vooralsnog om het doden van 1,5 miljoen Armenen tot genocide te bestempelen. De Nederlandse regering zal vooralsnog blijven spreken over ‘de kwestie van de Armeense genocide’, zei vicepremier Lodewijk Asscher eerder.
Bijna dertig landen bestempelen de slachting van de Armenen wel als genocide. De Duitse Bondsdag voegde zich onlangs bij dat rijtje, tot grote woede van de Turkse regering.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
AD 14.09.2016 Ruim twee jaar na een demonstratie van ongeveer 4000 Turkse Nederlanders bij het monument ter nagedachtenis aan de Armeense genocide wordt alsnog een verdachte gehoord. Een 51-jarige man uit Den Haag wordt ervan verdacht met zijn uitlatingen te hebben aangezet ,,tot geweld tegen Armeniërs wegens hun ras en/of godsdienst”.
Het OM is van mening dat de man op 1 juni 2014 de grenzen van de vrijheid van meningsuiting heeft overschreden met zijn uitlating ‘Karabach zal het graf van de Armeniërs worden’.
De man demonstreerde in Almelo tegen het monument dat bij de Armeens Apostolische Kerk in Almelo is opgericht ter nagedachtenis aan de Armeense genocide.
Vertaling
Dat het horen van de man over zijn uitlatingen zo lang heeft geduurd, is volgens het OM te wijten aan de uitvoerige juridische analyse van diens woorden, de vertaling en de context van de gedane uitspraken. De verdenking is dusdanig, dat strafvervolging volgens het OM in de rede ligt.
Elsevier 02.09.2016 De Duitse regering wil zich niet uitspreken voor of tegen de erkenning door de Bondsdag van de volkerenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk. Van een reactie ‘kan hoe dan ook geen sprake zijn’.
De regeringswoordvoerder Steffen Seibert reageert daarmee vrijdag op eerdere berichtgeving dat de Duitse regering zich zou willen distantiëren van de parlementaire resolutie over Armenië.
Resolutie is niet juridisch bindend, benadrukt Duitsland
Turkije eiste eerder deze week dat de Duitse regering afstand moest doen van de resolutie, als Duitse parlementariërs gestationeerde soldaten op de luchtbasis Incirlikwillen bezoeken.
Seibert wijst er in zijn reactie wel op dat de resolutie ‘niet juridisch bindend’ is. Daarmee lijkt de woordvoerder het recht van het parlement om zich erover uit te spreken te verdedigen, terwijl hij zelf probeert een neutrale positie in te nemen.
Regering van Merkel was niet echt voor stemming
Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat zich feller uit. Minister Frank-Walter Steinmeier van Buitenlandse Zaken staat achter de resolutie van de Bondsdag, liet zijn departement vrijdag weten. Steinmeier zelf leek eerder op de dag wel afstand te nemen van de resolutie. Ook hij benadrukte dat de regering ‘niet aan iedere uitspraak van het parlement is gebonden’. De regering van Merkel liet tijdens de stemming over de resolutie al weten er niet per se achter te staan.
Het Duitse weekblad Der Spiegel meldde eerder op vrijdag dat de regering van Merkel overwoog om expliciet afstand te doen van de resolutie. Seibert zou daarbij het woord doen, omdat Steinmeier niet wilde en een uiting van Merkel als ‘knieval’ voor Turkije zou worden geïnterpreteerd.
De CDU-fractie van Merkel in de Bonsdag reageerde geërgerd op het bericht. De regering zou ‘een volstrekt verkeerd signaal afgeven’ als zij zich inderdaad van de resolutie zou distantiëren.
Toch heerste er bij de CDU blijkbaar ook twijfel. Merkel heeft fractieleider Volker Kauder vrijdag nog eens verzekerd dat ze geen afstand wil nemen van de erkenning van de volkenmoord. Ze wees erop dat ze tijdens de Bondsdagstemming weliswaar verstek had laten gaan, maar tijdens het voorafgaande fractieoverleg voor de resolutie heeft gestemd.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 02.09.2016 De Duitse regering wil zich niet uitspreken voor of tegen de erkenning door de Bondsdag van de volkenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk. Woordvoerder Steffen Seibert noemde de in juni aangenomen resolutie voor erkenning van de Armeense genocide vrijdag ‘juridisch niet bindend’.
Hij reageerde op berichtgeving van het Duitse weekblad Der Spiegeldat de regering zich op verzoek van Turkije van de Armenië-resolutie zou willen distantiëren. Met zijn uitspraak dat de resolutie niet bindend is, lijkt Seibert het recht van het parlement om zich over de kwestie uit te spreken te verdedigen, zonder zelf positie te kiezen.
De Bondsdagfractie van Merkels CDU reageerde vrijdagochtend geërgerd op het bericht van Der Spiegel. De regering zou ‘een volstrekt verkeerd signaal afgeven’ als zij zich inderdaad van de resolutie zou distantiëren.
Merkel heeft fractieleider Volker Kauder vrijdag nog eens verzekerd dat ze geen afstand wil nemen van de genocide-erkenning. Ze wees erop dat ze tijdens de Bondsdagstemming weliswaar verstek had laten gaan, maar tijdens het voorafgaande fractieoverleg voor de resolutie heeft gestemd.
Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken liet bij monde van Frank-Walter Steinmeier weten achter de gewraakte Bondsdagresolutie te staan.
Steinmeier leek eerder op de dag wel enige afstand van de resolutie te nemen. Ook hij benadrukte dat de regering ‘niet aan iedere uitspraak van het parlement is gebonden’. De Bondsdag zelf was de eerste om dat te onderschrijven, zei de minister.
Bezoek aan Duitse militairen
Steinmeiers Turkse collega Mevlüt Cavusoglu zei eerder deze week dat Duitse politici de Duitse militairen op de Turkse luchtmachtbasis Incirlik pas weer mogen bezoeken als Berlijn afstand neemt van de erkenning van de Armeense genocide.
De regering van bondskanselier Angela Merkel zou daarom vrijdag nog eens met zoveel woorden verklaren dat zij niet is gebonden aan de gewraakte Bondsdagresolutie, schreef Der Spiegel. Volgens het Duitse opinieblad zou Seibert het woord doen, omdat Steinmeier voor de eer bedankte en opdraven van Merkel als een knieval voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zou worden uitgelegd.
De regering-Merkel liet van meet af aan doorschemeren dat zij de erkenning van de Armeense genocide geen goed idee vond, maar is niet van plan om dit expliciet te vermelden, zoals Der Spiegel schrijft.
Turkije ontkent genocide
Tijdens de nadagen van het Ottomaanse Rijk kwamen naar schatting anderhalf miljoen Armeniërs om. Volgens het gros van de historici hadden de toenmalige Turkse autoriteiten schuld aan hun dood.
Terwijl Ankara erkent dat veel christelijke Armeniërs werden afgeslacht door de Ottomaanse troepen, spreekt het land tegen dat er sprake was van een georganiseerde campagne om hen uit te roeien of dat dergelijke bevelen zijn gegeven door de Ottomaanse autoriteiten.
In Duitsland wonen drie miljoen mensen van Turkse origine.
Telegraaf 02.09.2016 De Duitse regering wil zich niet uitspreken voor of tegen de erkenning door de Bondsdag van de volkenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk. ,,Daarvan kan hoe dan ook geen sprake zijn”, zei woordvoerder Steffen Seibert vrijdag. Hij reageerde op het bericht van Der Spiegel dat de regering zich op verzoek van Turkije van de Armenië-resolutie zou willen distantiëren.
Seibert wees er in diezelfde adem op dat de resolutie ,,niet juridisch bindend” is. Hij leek het recht van het parlement om zich over de kwestie uit te spreken te verdedigen, zonder zelf positie te kiezen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken kwam iets scherper uit de hoek. Minister Frank-Walter Steinmeier staat achter de gewraakte Bondsdagresolutie, liet zijn departement vrijdag weten. Steinmeier leek eerder op de dag wel enige afstand van de resolutie te nemen.
Turkije deelde eerder mee dat Duitse politici de Duitse militairen op de Turkse luchtmachtbasis Incirlik pas weer mogen bezoeken als Berlijn afstand neemt van de erkenning van de Armeense genocide. De regering van bondskanselier Angela Merkel zou daarom vrijdag nog eens uitdrukkelijk verklaren dat zij niet is gebonden aan de Bondsdagresolutie, schreef Der Spiegel eerder op de dag. Volgens het Duitse opinieblad zou Seibert het woord doen, omdat Steinmeier voor de eer bedankte en opdraven van Merkel als een knieval voor Ankara zou worden uitgelegd.
De Bondsdagfractie van Merkels CDU reageerde vrijdagochtend geërgerd op het bericht van Der Spiegel. De regering zou ,,een volstrekt verkeerd signaal afgeven” als zij zich inderdaad van de resolutie zou distantiëren.
Merkel heeft fractieleider Volker Kauder vrijdag nog eens verzekerd dat ze geen afstand wil nemen van de erkenning van de volkenmoord. Ze wees erop dat ze tijdens de Bondsdagstemming weliswaar verstek had laten gaan, maar tijdens het voorafgaande fractieoverleg voor de resolutie heeft gestemd.
Tijdens de nadagen van het Ottomaanse Rijk kwamen naar schatting anderhalf miljoen Armeniërs om. Volgens het gros van de historici hadden de toenmalige Turkse autoriteiten schuld aan hun dood, maar Turkije bestrijdt die lezing te vuur en te zwaard.
NU 02.09.2016 De Duitse regering wil uitdrukkelijk afstand nemen van de erkenning door de Bondsdag van de volkenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk.
In ruil voor deze handreiking aan de Turkse regering verleent Ankara de Duitse autoriteiten weer toegang tot de in Turkije gelegerde Duitse troepen, meldt Der Spiegel.
Op 2 juni stemde het Duitse parlement in met het voorstel om de Armeense genocide te erkennen. Uit protest besloot Turkije de Duitse autoriteiten niet langer toe te laten tot de luchtmachtbasis Incirlik, die door Duitsland onder meer wordt gebruikt als uitvalsbasis voor de missie tegen IS.
De Duitse regering zal binnenkort nog eens met zoveel woorden verklaren dat zij niet is gebonden aan de gewraakte resolutie van het parlement. Woordvoerder Steffen Seibert neemt die taak op zich, omdat minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier voor de eer bedankte en opdraven van bondskanselier Angela Merkel als een knieval voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zou worden uitgelegd.
De concessie aan Ankara is eerder een symbolische dan een inhoudelijke koerswijziging. De regering-Merkel liet van meet af aan doorschemeren dat zij de erkenning van de Armeense genocide geen goed idee vond.
Overigens zou Merkel vrijdag tegen het hoofd van haar partij in het parlement, Volker Kauder, hebben gezegd dat ze zichzelf niet distantieert van de aangenomen resolutie in het parlement.
Elsevier 02.09.2016 Duitsland lijkt toe te gaan geven aan Turkije. De Duitse regering zou nadrukkelijk afstand willen nemen van een parlementaire resolutie waarin de Armeense volkerenmoord van 1915 officieel tot genocide wordt bestempeld.
In ruil voor deze ‘handreiking’ zouden Duitse autoriteiten weer toegang krijgen tot de troepen die gestationeerd zijn op de Turkse luchtbasis Incirlik. De regering komt binnenkort met een verklaring dat zij niet is gebonden aan de genocideresolutie van het parlement, meldt Der Spiegel.
Woordvoerder moet het klusje klaren
Volgens de informatie die het weekblad in handen kreeg – een afspraak tussen de Bondskanselarij en het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken, zal regeringswoordvoerder Steffen Seibert de taak op zich nemen om die verklaring te geven. De minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier bedankte ervoor, en als de Duitse bondskanselier Angela merkel zou komen opdraven zou dat als een ‘knieval’ voor de Turkse president Recep Tayyip Erdogan worden gezien. Nu wordt er gesproken van een ‘politiek gebaar’.
Het Duitse parlement stemde in juni met een meerderheid voor de genocide-erkenning. Nu mogen Duitse parlementariërs niet naar de luchtbasis, die in het zuidoosten van Turkije ligt en door NAVO-bondgenoten wordt gebruikt in de strijd tegen terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in Syrië. Duitse parlementariers wilden eerder een bezoek brengen aan Incirlik, maar dat werd geblokkeerd door de Turkse regering.
Bondsdag stemde bijna unaniem voor
De Duitse regering moet van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu afstand nemen van een eerdere stemming om de Armeense genocide te erkennen. ‘Het hangt af van de stappen van Duitsland. Als ze de benodigde stappen ondernemen, dan zullen wij het bezoek goedkeuren,’ aldus Cavusoglu tijdens een persconferentie maandag. Eerder dreigde Duitsland zich nog terug te trekken van de luchtbasis en uit te wijken naar andere landen, als er geen autoriteiten op bezoek mochten komen, maar het lijkt er nu toch op dat de Duitsers op Incirlik willen blijven.
De regering van Merkel liet eerder al weten de erkenning van de genocide, die vooral symbolisch is, geen goed idee te vinden. Toch stemde de Bondsdag bijna unaniem voor de resolutie.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
Trouw 02.09.2016 De Duitse regering wil zich niet uitspreken voor of tegen de erkenning door de Bondsdag van de volkenmoord op Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk. “Daarvan kan hoe dan ook geen sprake zijn”, zei woordvoerder Steffen Seibert vrijdag.
Bemoeienis
Patrick van Schie schreef in zijn column over de ‘lange arm’ van Erdogan in Duitsland. “Hij bemoeit zich met wat Turken in het buitenland zouden moeten vinden en stemmen. En nu ook met wat parlementen in andere landen van Turkijemogen vinden.
De regering zou “een volstrekt verkeerd signaal afgeven” als zij zich inderdaad van de resolutie zou distantiëren.
Hij reageerde op het bericht van Der Spiegel dat de regering zich op verzoek van Turkije van de Armenië-resolutie zou willen distantiëren.
Seibert wees er in diezelfde adem op dat de resolutie ‘niet juridisch bindend’ is. Hij leek het recht van het parlement om zich over de kwestie uit te spreken te verdedigen, zonder zelf positie te kiezen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken kwam iets scherper uit de hoek. Minister Frank-Walter Steinmeier staat achter de gewraakte Bondsdagresolutie, liet zijn departement vrijdag weten. Steinmeier leek eerder op de dag wel enige afstand van de resolutie te nemen.
Turkije deelde eerder mee dat Duitse politici de Duitse militairen op de Turkse luchtmachtbasis Incirlik pas weer mogen bezoeken als Berlijn afstand neemt van de erkenning van de Armeense genocide. De regering van bondskanselier Angela Merkel zou daarom vrijdag nog eens uitdrukkelijk verklaren dat zij niet is gebonden aan de Bondsdagresolutie, schreef Der Spiegel eerder op de dag. Volgens het Duitse opinieblad zou Seibert het woord doen, omdat Steinmeier voor de eer bedankte en opdraven van Merkel als een knieval voor Ankara zou worden uitgelegd.
De Bondsdagfractie van Merkels CDU reageerde vrijdagochtend geërgerd op het bericht van Der Spiegel. De regering zou “een volstrekt verkeerd signaal afgeven” als zij zich inderdaad van de resolutie zou distantiëren.
Merkel heeft fractieleider Volker Kauder vrijdag nog eens verzekerd dat ze geen afstand wil nemen van de erkenning van de volkenmoord. Ze wees erop dat ze tijdens de Bondsdagstemming weliswaar verstek had laten gaan, maar tijdens het voorafgaande fractieoverleg voor de resolutie heeft gestemd.
Tijdens de nadagen van het Ottomaanse Rijk kwamen naar schatting anderhalf miljoen Armeniërs om. Volgens het gros van de historici hadden de toenmalige Turkse autoriteiten schuld aan hun dood, maar Turkije bestrijdt die lezing te vuur en te zwaard.
Elsevier 29.08.2016 Duitse parlementariërs mogen van Turkije een bezoek brengen aan de Incirlik-luchtbasis. Daaraan verbinden de Turken wel een voorwaarde.
De Duitse regering moet van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu afstand nemen van een eerdere stemming om de Armeense genocide te erkennen.
Duitsland bekijkt andere opties
Het Duitse parlement stemde in juni met een meerderheid voor de genocide-erkenning. Nu mogen Duitse parlementariërs niet naar de luchtbasis, die in het zuidoosten van Turkije ligt en door NAVO-bondgenoten wordt gebruikt in de strijd tegen terreurbeweging Islamitische Staat (IS) in Syrië.
De Duitsers hebben er zes Tornado-vliegtuigen staan en er zijn meer dan 250 soldaten gestationeerd. De vliegtuigen nemen deel aan de bombardementen van de internationale coalitie tegen IS. De Duitsers dreigden eerder deelname aan de missie vanaf die basis te beëindigentenzij de Turkse regering Duitse parlementariërs toestaat de luchtbasis te bezoeken. De Duitsers schetsten scenario’s waarin ze zouden kunnen wijken naar onder meer Cyprus en Jordanië.
De Duitse minister van Defensie Ursula von der Leyen gaf donderdagmiddag aan dat ‘operaties vanaf Incirlik nog steeds in het belang zijn van Duitsland én Turkije,’ maar dat ‘andere opties worden bekeken’.
Cavusoglu wil dat Duitsers afstand doen van stemming
‘Het hangt af van de stappen van Duitsland. Als ze de benodigde stappen ondernemen, dan zullen wij het bezoek goedkeuren,’ aldus Cavusoglu tijdens een persconferentie maandag.
‘Helaas moet ik concluderen dat degenen die onze geschiedenis op een oneerlijke manier weerspiegelen niet langs mogen komen,’ zei hij. Volgens ambtenaren van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken moet de Duitse regering eerst afstand doen van de parlementaire resolutie om de genocide te erkennen.
De Duitse minister voor Europese Zaken Michael Roth kwam eerder op de dag terug van een bezoek aan Ankara, en zei dat de twee landen ‘goed op weg’ zijn om het conflict over de basis Incirlik op te lossen.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
NU 30.06.2016 De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier heeft donderdag het gedenkteken voor de volkerenmoord in de Armeense hoofdstad Jerevan bezocht. Ter nagedachtenis aan de mogelijk 1,5 miljoen doden legde Steinmeier een krans.
De erkenning door de Bondsdag van de moordpartijen op Armeniërs in het Ottomaanse Rijk in 1915-1916 als genocide, heeft de betrekkingen van Duitsland met Turkije recentelijk onder druk gezet.
Steinmeier riep op tot nieuwe inspanningen om tot een verzoening te komen. Hij pleitte voor een historische analyse van de gruweldaden die “zoveel mogelijk” gedaan moet worden in samenspraak met Armenië en Turkije. Turkije, als rechtsopvolger van het Ottomaanse Rijk, heeft de kwalificatie van de massamoorden als genocide altijd verworpen.
Na zijn bezoek aan Armenië reist de minister door naar buurland Azerbeidzjan. Ook daar staan vredesinspanningen voor het grondgebied Nagorno-Karabach voorop. Het gebied wordt betwist tussen Armenië en Azerbeidzjan. Duitsland voert momenteel het voorzitterschap van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).
AD 30.06.2016 De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier heeft donderdag het gedenkteken voor de volkerenmoord in de Armeense hoofdstad Jerevan bezocht. Ter nagedachtenis aan de mogelijk 1,5 miljoen doden legde Steinmeier een krans.
De erkenning door de Bondsdag van de moordpartijen op Armeniërs in het Ottomaanse Rijk in 1915-1916 als genocide, heeft de betrekkingen van Duitsland met Turkije recentelijk onder druk gezet. Steinmeier riep op tot nieuwe inspanningen om tot een verzoening te komen. Hij pleitte voor een historische analyse van de gruweldaden die ,,zoveel mogelijk” gedaan moet worden in samenspraak met Armenië en Turkije. Turkije, als rechtsopvolger van het Ottomaanse Rijk, heeft de kwalificatie van de massamoorden als genocide altijd verworpen.
Na zijn bezoek aan Armenië reist de minister door naar buurland Azerbeidzjan. Ook daar staan vredesinspanningen voor het grondgebied Nagorno-Karabach voorop. Het gebied wordt betwist tussen Armenië en Azerbeidzjan. Duitsland voert momenteel het voorzitterschap van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).
Elsevier 26.06.2016 Wie de massamoord op de Armeniërs ‘genocide’ durft te noemen, krijgt het als vanouds aan de stok met Turkije. Ditmaal is paus Franciscus aan de beurt.
Grote boosheid bij de Turken, want de kerkvader heeft zaterdag opnieuw het woord ‘genocide’ in de mond genomen, en wel tijdens een driedaags bezoek aan Armenië.
Stap verder
Dat gebeurde eerst nogal aarzelend, aangezien de paus aanvankelijk refereerde aan de massamoorden tijdens de Eerste Wereldoorlog door het gebruik van de Armeense term Metz Yerghern (het Grote Kwaad). Maar toen ging hij plots een stap verder.
‘Helaas was die tragedie, die genocide, de eerste van een reeks vreselijke rampen uit de afgelopen eeuw die mogelijk werden gemaakt door verwrongen raciale, ideologische of religieuze denkbeelden die de uitroeiing van complete volkeren tot gevolg had,’ aldus Franciscus. ‘Het is verdrietig dat de grote internationale partijen op dat moment de andere kant opkeken.’
Boos
De beschuldiging van genocide ligt -op z’n zachtst gezegd – erg gevoelig bij de Turken. De Turken geven toe dat er tussen 1915 en 1923 honderdduizenden Armenen zijn gedood, maar dat zou geen bewust geplande actie tegen de christelijke bevolking zijn geweest.
Hoe boos Ankara wordt als landen of wereldleiders het in hun hoofd halen de dood van 1,5 miljoen Armeniërs genocide te noemen, bleek wel begin juni. Even daarvoor had de Duitse Bondsdag besloten om de Armeense genocide officieel te erkennen.
Kruisvaarder
De ene na de andere boze reactie volgde – met Erdogans ‘bloedtest‘ als dieptepunt – maar echte vergelding bleef tot dusver uit. En nu heeft de paus dus wederom de toorn gewekt van Turkije. Hij heeft de ‘mentaliteit van een kruisvaarder‘, zegt vicepremier Nurettin Canikli.
Volgens deze politicus hebben de opmerkingen van paus niets met de werkelijkheid te maken. ‘Hij weet dat, en de Armeniërs weten dat ook.’ Maar het Vaticaan ontkent dat de paus de Turken in het harnas wil jagen. Hij predikt alleen maar verzoening tussen Turkije en Armenië, liet het kerkstaatje in een reactie weten. En de opmerking dat hij een ‘mentaliteit van een kruisvaarder’ zou hebben, is ook nergens op gebaseerd.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
NU 25.06.2016 Paus Franciscus heeft een krans gelegd bij het monument Tsitsernakaberd voor de Armeense genocide in de Armeense hoofdstad Jerevan. Ook nam de paus het woord genocide in de mond om de moord op zeker een miljoen Armeniërs in 1915 te duiden.
Franciscus bracht een bezoek aan het monument samen met de Armeense president Serzj Sarkisian, meldt het Russische persbureau Interfax zaterdag.
Bij de eeuwige vlam sprak de paus een gebed uit en ging hij in gesprek met een aantal nabestaanden van slachtoffers van de moorden.
In 1915 tijdens het Ottomaanse Rijk werden tussen de een en 1,5 miljoen Armeniërs omgebracht door het bewind van de Jonge Turken. De gebeurtenis wordt gezien als de eerste volkerenmoord van de twintigste eeuw.
Video: Paus legt krans bij monument
Genocide
Turkije zet vraagtekens bij het dodental en vindt het gebruik van de term genocide onjuist. Volgens de Turkse regering zijn de doden het gevolg van een burgeroorlog die uitbrak als gevolg van de Eerste Wereldoorlog.
Het gebruik van de term in een resolutie die is aangenomen door de Duitse Bondsdag, leidde eerder dit jaar tot een verslechterde relatie tussen Duitsland en Turkije.
Paus in Armenië
Rassenkwestie
“Deze tragedie, deze genocide, was helaas het begin van een reeks grote catastrofen in de vorige eeuw”, zei de paus tijdens zijn bezoek aan Jerevan, meldt de BBC.
Volgens de paus waren de moorden mogelijk gemaakt door “verdraaide raciale, ideologische of godsdienstige doelstellingen die de gedachten van kwelgeesten verduisterden”, tot een punt waarop die overgingen tot het plannen van volkerenmoord.
Telegraaf 25.06.2016 Een dag nadat hij de moord op Armeniërs door de Turken bestempelde als genocide, heeft paus Franciscus de twee landen zaterdag opgeroepen zich nu, een eeuw later, te verzoenen. Hij deed dat in de Armeense hoofdstad Yerevan, waar hij op bezoek is.
God zegene de toekomst en maakt de weg naar verzoening van het Armeense en Turkse volk mogelijk, zei de kerkvorst in een toespraak. Hij sprak ook nadrukkelijk over vrede in de onafhankelijke enclave Nagorno-Karabach, die onder meer grenst aan Armenië en waarmee de Armeniërs geregeld gewapende conflicten uitvechten.
Het bezoek van de 79-jarige paus aan Armenië eindigt zondag.
VK 15.06.2016 De Turkse regering beraadt zich op ‘tegenmaatregelen’ tegen Duitsland na de erkenning van de Armeense genocide door de Bondsdag. Dat heeft een Turkse ambtenaar woensdag gezegd tegen persbureau Reuters. Ankara vindt dat Berlijn zich moet distantiëren van de met een ruime meerderheid aangenomen resolutie.
‘Tegenmaatregelen worden besproken’, aldus de bewindspersoon tegen de pers. Wat voor soort sancties in overweging worden genomen wilde hij niet kwijt. Er wordt verwacht dat Ankara zich zal laten temperen door de economische realiteit: Duitsland is de grootste exportmarkt voor Turkije, vorig jaar goed voor bijna 12 miljard euro.
Eerder deze maand besloot de Bondsdag de dood van honderdduizenden Armenen in het Ottomaanse Rijk in 1915 te erkennen als volkerenmoord, wat tegen het zere been van Turkse president Recep Tayyip Erdogan was. Erdogan toonde zich teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij zei tegen Turkse media niet te begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen om haar eigen partijgenoten tegen de resolutie te laten stemmen.
Volgens Erdogan zouden bijna alle drie miljoen Turkse Duitsers het oneens zijn met het besluit om de verdrijving en het vermoorden van anderhalf miljoen Armenen en andere christelijke minderheden in 1915-1916 aan te duiden als genocide. Vijfhonderd Turkse organisaties in Duitsland, van de extremistische Grijze Wolven tot gematigde culturele verenigingen, schreven samen een brief waarin ze de volkerenmoordresolutie als vergif bestempelden.
De Turkse regering erkent dat veel christelijke Armeniërs werden afgeslacht door de Ottomaanse troepen, maar het land spreekt tegen dat honderdduizenden mensen zijn gedood en dat er sprake was van een georganiseerde campagne om hen uit te roeien, of dat dergelijke bevelen zijn gegeven door de Ottomaanse autoriteiten.
Elsevier 13.06.2016 D e Duitse erkenning van de Armeense genocide lokte felle reacties uit van de Turkse regering. Maar tot dusver bleven echte tegenmaatregelen uit. Laat Ankara de kwestie met een sisser aflopen?
Nee hoor, zegt de Turkse vicepremier Nurretin Canikli maandag. De Turkse regering beraadt zich nog op een passende reactie op het besluit van de Bondsdag – het Duitse parlement – om de massamoord op honderdduizenden Armeniërs te bestempelen als genocide. ‘Het is niet mogelijk voor ons om hier onverschillig over te doen,’ zegt Canikli.
Stappen
‘We zijn aan het kijken of het mogelijk is deze beslissing terug te draaien, of wat voor stappen we kunnen nemen.’ Vorige week maandag kwam de affaire op tafel tijdens een vergadering van het Turkse kabinet. ‘Het Duitse besluit heeft geen betekenis voor ons, maar toch zal het kabinet het ter sprake brengen,’ sprak een andere vicepremier, Numan Kurtulmus, eerder.
Hij zei niet te kunnen begrijpen waarom het Duitse parlement ‘zo’n leeg en onbeduidend besluit heeft geaccepteerd’. Tot dusver werd alleen de Turkse ambassadeur uit Duitsland teruggetrokken.
Naziverleden
En dreigende taal. President Recep Tayyip Erdogan denkt bijvoorbeeld dat er sprake is van een ‘Duits complot‘ tegen zijn land, en aarzelde zelfs niet om het naziverleden van Duitsland erbij te halen. Turks-Duitse parlementariërs die het in hun hoofd haalden om de Armeense genocide te erkennen, zouden volgens hem aan een ‘bloedtest’ moeten worden onderworpen, om te zien of zij wel ‘echte Turken’ zijn.
Dit soort woorden hebben effect. Bondsdagleden met Turkse wortels worden beschermd vanwege doodsbedreigingen naar aanleiding van de veelbesproken stemming. Een van is Cem Özdemir, voorman van de Groenen.
Na de Duitse erkenning van de Armeense genocide zijn Duits-Turkse politici niet meer veilig. Elf parlementsleden staan sinds kort onder constante politiebewaking en worden sterk afgeraden nog naar Turkije te reizen. Lees meer >
Hij is tevens de initiatiefnemer tot de wet. Het Duitse weekblad Der Spiegelberichtte zaterdag dat er ook een reisadvies was voor de parlementsleden, maar dat werd vandaag door het ministerie van Buitenlandse Zaken tegengesproken. Het ministerie sluit niet uit dat er alsnog een reisadvies komt.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
NU 13.06.2016 De Turkse regering beraadt zich nog op een reactie op het besluit van het Duitse parlement om de dood van honderdduizenden Armeniërs in 1915 als genocide te erkennen. Dat heeft de Turkse vicepremier Nurettin Canikli maandag gezegd.
Turkije ontkent met klem dat de dood van de Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk een volkerenmoord was. Ankara reageerde begin deze maand dan ook als door een wesp gestoken op de stemming in de Bondsdag.
“Het is niet mogelijk voor ons om hier onverschillig over te doen”, zei Canikli. “We zijn aan het kijken of het mogelijk is deze beslissing terug te draaien, of wat voor andere stappen we kunnen nemen.”
Enkele Duitse media berichtten dit weekeinde dat Bondsdagleden met Turkse wortels worden beschermd vanwege doodsbedreigingen naar aanleiding van de stemming. Het Duitse weekblad Der Spiegel berichtte zaterdag dat er ook een reisadvies was voor de parlementsleden, maar dat werd maandag door het ministerie van Buitenlandse Zaken tegengesproken. Het ministerie sluit niet uit dat er alsnog een reisadvies komt.
Telegraaf 13.06.2016 De Turkse regering beraadt zich nog op een reactie op het besluit van het Duitse parlement om de dood van honderdduizenden Armeniërs in 1915 als genocide te erkennen. Dat heeft de Turkse vicepremier Nurettin Canikli maandag gezegd.
Turkije ontkent met klem dat de dood van de Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk een volkerenmoord was. Ankara reageerde begin deze maand dan ook als door een wesp gestoken op de stemming in de Bondsdag. ,,Het is niet mogelijk voor ons om hier onverschillig over te doen”, zei Canikli. ,,We zijn aan het kijken of het mogelijk is deze beslissing terug te draaien, of wat voor andere stappen we kunnen nemen.”
Enkele Duitse media berichtten dit weekeinde dat Bondsdagleden met Turkse wortels worden beschermd vanwege doodsbedreigingen naar aanleiding van de stemming. Het Duitse weekblad Der Spiegel berichtte zaterdag dat er ook een reisadvies was voor de parlementsleden, maar dat werd maandag door het ministerie van Buitenlandse Zaken tegengesproken. Het ministerie sluit niet uit dat er alsnog een reisadvies komt.
NU 12.06.2016 Duitsland moet de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de toegang ontzeggen. Dat vindt Bondsdaglid Sevim Dagdelen.
Erdogan maakte haar en enkele andere parlementsleden van Turkse origine impliciet uit voor terroristen, omdat ze voor de erkenning van de Armeense genocide stemde.
“Wie in Turkije oproept tot geweld tegen Bondsdagleden moet een inreisverbod worden opgelegd, en dat geldt ook voor president Erdogan”, zei Dagdelen tegen de Duitse krant Bild. Ze eist bovendien dat bondskanselier Angela Merkel zich persoonlijk keert tegen de aanvallen van Turkse nationalisten op haar en haar medeparlementariërs.
Erdogan hitst Turkse nationalisten in Duitsland op tegen de Bondsdagleden, stelt Dagdelen. Die scholden haar op internet uit en loofden 100.000 euro uit voor degene die haar een kogel door het hoofd schiet.
Telegraaf 12.06.2016 Duitsland moet de Turkse president Recep Tayyip Erdogan de toegang ontzeggen. Dat vindt Bondsdaglid Sevim Dagdelen. Erdogan maakte haar en enkele andere parlementsleden van Turkse origine impliciet uit voor terroristen, omdat ze voor de erkenning van de Armeense genocide stemde.
,,Wie in Turkije oproept tot geweld tegen Bondsdagleden moet een inreisverbod worden opgelegd, en dat geldt ook voor president Erdogan”, zei Dagdelen tegen de Duitse krant Bild. Ze eist bovendien dat bondskanselier Angela Merkel zich persoonlijk keert tegen de aanvallen van Turkse nationalisten op haar en haar medeparlementariërs.
Erdogan hitst Turkse nationalisten in Duitsland op tegen de Bondsdagleden, stelt Dagdelen. Die voegden Dagdelen op internet onder meer toe dat ze een ,,Armeense hoer” is en loofden 100.000 euro uit voor degene die haar een kogel door het hoofd schiet.
NU 12.06.2016 De Duitse Bondsdagleden met Turkse wortels die vorige week voor erkenning van de Armeense genocide stemden, staan vanwege doodsbedreigingen onder politiebewaking. Dat meldt de Frankfurter Allgemeine zondag. Volgens de ZDF worden de politici sinds zaterdag bewaakt.
De politie wilde niet ingaan op de berichten en zei alleen dat de veiligheid van parlementsleden wordt gegarandeerd en dat er indien nodig passende maatregelen worden getroffen.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan reageerde woedend op de Duitse erkenning van de Armeense genocide. Hij wierp de Duitsers de Holocaust voor de voeten en noemde de Bondsdagleden van Turkse komaf een verlengstuk van de PKK, de Koerdische militante beweging die in Turkije te boek staat als terreurbeweging.
De stemming kwam de Turkse Bondsdagleden op doodsbedreigingen te staan.
Telegraaf 12.06.2016 De Duitse Bondsdagleden met Turkse wortels die vorige week voor erkenning van de Armeense genocide stemden staan vanwege doodsbedreigingen onder politiebewaking. Dat meldt de Frankfurter Allgemeine zondag. Volgens de ZDF worden de politici sinds zaterdag bewaakt.
De politie wilde niet ingaan op de berichten en zei alleen dat de veiligheid van parlementsleden wordt gegarandeerd en dat er indien nodig passende maatregelen worden getroffen.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan reageerde woedend op de Duitse erkenning van de Armeense genocide. Hij wierp de Duitsers de Holocaust voor de voeten en noemde de Bondsdagleden van Turkse komaf een verlengstuk van de PKK, de Koerdische militante beweging die in Turkije te boek staat als terreurbeweging. De stemming kwam de Turkse Bondsdagleden op doodsbedreigingen te staan.
Elsevier 12.06.2016 Na de Duitse erkenning van de Armeense genocide zijn Duits-Turkse politici niet meer veilig. Elf parlementsleden staan sinds kort onder constante politiebewaking en worden sterk afgeraden nog naar Turkije te reizen.
Een lange lijst met doodsbedreigingen aan het adres van Duitse politici met Turkse roots heeft geleid tot noodoverleg tussen de Duitse politie en de federale recherchedienst. Die hebben besloten om vanaf afgelopen zaterdag de parlementsleden onder politiebewaking te stellen, alsmede andere veiligheidsmaatregelen te nemen waar niet verder over wordt uitgeweid.
Ook wordt politici ten strengste afgeraden om voorlopig nog naar Turkije te reizen, meldtDer Spiegel. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt de veiligheid van de parlementariërs niet te kunnen garanderen.
‘We zullen je vinden’
Cem Özdemir, leider van de Groene partij en een van de belangrijke stemmen in het Armenië-debat, legt tegen de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung wat voor dreigementen hij dagelijks ontvangt. ‘Je leest dingen als; misschien zullen uw Duitse vrienden dit vergeten, maar wij niet. We vinden je overal.’
Sevim Dagdelen zegt ‘een Armeense hoer’ te zijn genoemd. Ook werd er online 100.000 euro uitgeloofd voor degene die haar een kogel door het hoofd zou schieten. Zelfs familieleden worden bedreigd na de stemming, geeft Cemile Giousouf van CDU toe.
Onacceptabel
De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière noemt de bedreigingen onacceptabel. Toch zegt hij dat de meeste van de 3,5 miljoen Duitsers met Turkse wortels ‘goede buren zijn’. Extremisten zijn ‘uitzonderingen’, aldus de minister.
De vele bedreigingen komen niet uit het niets. Nadat de Duitse Bondsdag de Armeense genocide in 1915 vorige week officieel erkende, reageerde Turkse politici woedend. Naast verwijzingen naar het Duitse naziverleden noemde onder meer de Turkse president Recep Tayyip Erdogan Duits-Turkse politici ‘landverraders’. Ook zei hij dat ze een bloedtest moeten doen, om te kijken of ze wel ‘zuiver Turks bloed’ zouden hebben. Parlementariër Dagdelen roept zondag daarom op tot een inreisverbod voor de Turkse president.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
NU 11.06.2016 Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken adviseert Bondsdagleden van Turkse komaf om voorlopig niet naar Turkije af te reizen.
Het ministerie kan hun veiligheid niet garanderen, meldt weekblad Der Spiegel. Het ministerie wilde niet op de berichten reageren.
Aanleiding voor het advies is het conflict tussen de Bondsdag en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, over de Armeense genocide.
De Bonsdag besloot de dood van honderdduizenden Armenen in het Ottomaanse Rijk te erkennen als volkerenmoord. Dit tot grote onvrede van de Turkse president Erdogan.
Kwalificatie
Die maakte de elf Bondsdagleden met Turkse wortels uit voor de lange arm van de Koerdische afscheidingsbeweging PKK. De Bondsdagleden hebben daarnaast online met een enorme hoeveelheid dreigementen te kampen.
Het Nederlandse kabinet gaat het doden van Armeniërs in Turkije in de periode 1915-1923 niet kwalificeren als ‘Armeense genocide’. Nederland blijft de kwalificatie ‘de kwestie van de Armeense genocide’ hanteren, meldde het kabinet vorige week.
VK 11.06.2016 Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken adviseert Bondsdagleden van Turkse komaf om voorlopig niet naar Turkije af te reizen. Het ministerie kan hun veiligheid niet garanderen, meldt weekblad Der Spiegel. Aanleiding voor het advies is het conflict tussen de Bondsdag en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan over de Armeense genocide.
Het Duitse blad schrijft dat de elf Bondsdagleden met Turkse wortels online te kampen hebben met een enorme hoeveelheid dreigementen sinds zij voor erkenning van de Armeende genocide stemden. ‘Het is ongelooflijk het gevoel te hebben dat er niet meer heen gevlogen kan worden’, aldus de Duitse staatssecretaris van Integratie Aydan Özoguz van de Sociaaldemocratische Partij van Duitsland (SPD) in Der Spiegel. ‘Erdogan moet begrijpen dat we niet een verlengstuk van Turkije zijn.’
Andere Bondsdagleden van Turkse komaf hebben zakenreizen naar Ankara of hun zomervakantie op de Bosporus geannuleerd, meldt Der Spiegel. Een afgevaardigde zou zelfs zijn in Turkije wonende ouders hebben ondergebracht in een hotel in een andere stad. Het ministerie wilde niet op de berichten reageren.
Armeense genocide
De Armeense kwestie
Het Duitse parlement heeft voor erkenning van de Armeense genocide gestemd. Voor Angela Merkel kwam de stemming bijzonder ongelegen: de vluchtelingenovereenkomst tussen de EU en Turkije is nog altijd broos, evenals de banden tussen Berlijn en Ankara. Lees hier meer (+).
Eerder deze maand besloot de Bondsdag de dood van honderdduizenden Armenen in het Ottomaanse Rijk te erkennen als volkerenmoord, wat tegen het zere been van Erdogan was. De Turkse president haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd. ‘Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland’, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Volgens Erdogan zouden bijna alle drie miljoen Turkse Duitsers het oneens zijn met het besluit om de verdrijving en het vermoorden van anderhalf miljoen Armenen en andere christelijke minderheden in 1915-1916 aan te duiden als genocide. Vijfhonderd Turkse organisaties in Duitsland, van de extremistische Grijze Wolven tot gematigde culturele verenigingen, schreven samen een brief waarin ze de volkerenmoordresolutie als vergif bestempelden.
De Turkse regering erkent dat veel christelijke Armeniërs werden afgeslacht door de Ottomaanse troepen, maar het land spreekt tegen dat honderdduizenden mensen zijn gedood en dat er sprake was van een georganiseerde campagne om hen uit te roeien of dat dergelijke bevelen zijn gegeven door de Ottomaanse autoriteiten.
Elsevier 09.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan gaat door met zijn beschuldigingen over ‘verziekt bloed’. Onder meer de Turks-Duitse parlementariërs, die de Duitse erkenning van de Armeense genocide stemden, moeten het ontgelden.
Eerder deze week zei hij al dat Duitse parlementsleden van Turkse originebloedstesten zouden moeten ondergaan, omdat het volgens hem geen echte Turken zijn. ‘Hun bloed moet in een laboratorium worden onderzocht,’ fulmineerde Erdogan dit weekend, nadat de Duitse bondsdag besloot de Armeense genocide te erkennen.
Aandoening
Leden van de Koerdische PKK, die deze week een aantal aanslagen pleegde in Turkije, lijden volgens hem aan dezelfde aandoening. ‘Af en toe komen er mensen met verziekt bloed langs, maar onze staat leert ze altijd een lesje,’ zei Erdogan donderdag tijdens een speech in Ankara.
‘Soms zijn het terroristen die het vuur openen op hun eigen land. Soms zijn het intellectuele en academici die hen steunen, en soms zijn het leden van het Duitse parlement die hun eigen land beschuldigen van genocide,’ luidde zijn oordeel. Hij benadrukte tijdens deze speech enkele keren dat hij ‘verziekt bloed’ niet letterlijk bedoelt: het gaat volgens Erdogan niet over een ‘biologische afwijking’ of racisme, maar is het een uitdrukking.
‘In onze cultuur is iemand met verziekt bloed iemand die zijn eigen mensen onrecht aandoet. De nationaliteit is daarbij niet van belang: in onze ogen heeft hij verziekt bloed,’ aldus Erdogan.
Ophitsen
Het Duitse parlement, en met name het Turks-Duitse parlementslid Cem Ozdemir (de Groenen) – een van de indieners van het genocidevoorstel – heeft zich inmiddels fel uitgesproken tegen de ‘openlijke hetze’ van Erdogan tegen Turks-Duitse parlementsleden, en het ophitsen van Turken die in Europa wonen.
‘Erdogan precies weet wat hij doet. Zijn bedreigingen bevestigen mijn vermoeden dat dit een poging is om het Turkse nationalisme te verspreiden onder Turkse organisaties in Duitsland,’ zegt Ozdemir, die flinke bedreigingen ontving van Turkse Duitsers na de stemming over de genocide-erkenning, in een interview met het Westfalen-Blatt.
Norbert Lammert, die de Bondsdag donderdag voorzat, zei gechoqueerd te zijn dat er ‘vooraanstaande politici’ zijn die bedreigingen jegens Turks-Duitse parlementariërs steunen. Volgens hem zal het Duitse parlement daar juridische actie tegen ondernemen.
‘Ik vind het onvoorstelbaar dat er in de 21e eeuw een democratisch gekozen leider is die zijn kritiek op parlementsleden linkt aan twijfels over hun Turkse oorsprong, en die hun bloed omschrijft als verziekt,’ aldus Lammert.
Ook Martin Schulz, voorzitter van het Europees Parlement, hekelt de ‘politieke keuzes’ van Erdogan. De Turkse president moet parlementariërs onder geen beding associëren met terroristen, schreef Schulz in een open brief aan Erdogan. Schuld verbindt echter verder geen consequenties aan zijn uitspraken.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VN 08.06.2016KO COLIJN Onze regering houdt het op ‘de kwestie van de Armeense genocide’, wat even laf als slim is.
Alle landen worstelen met de Armeense genocide. Maar de stemming in de Bondsdag ontkracht de gangbare logica dat democratie het voeren van een standvastig buitenlands beleid hopeloos in de weg zit.
Er zijn ongeveer dertig landen in de wereld die de massaslachting van de Armeniërs in 1915 met het woord ‘genocide’ aanduiden. Dat is een woord waarmee je de toorn van de Turkse president Erdogan en veel van zijn landgenoten over je afroept. Het standpunt van de Turkse regering is immers dat de anderhalf miljoen doden ‘slechts’ oorlogsslachtoffers waren en er geen intentie was om volkerenmoord te plegen. Afgezien daarvan vindt Ankara de term genocide niet van toepassing omdat die in 1915 nog niet bestond. Dat vonden de krijgsraden van het Ottomaanse Rijk tussen 1919 en 1921 overigens niet, maar na de implosie van dat rijk werd vanaf Atatürk de ontkenning verheven tot officieel beleid.
Onze regering houdt het op ‘de kwestie van de Armeense genocide’, wat even laf als slim is.
Hierboven staat ‘ongeveer dertig’, want regeringen zeggen soms zelf liever niet officiële dingen die in hun parlementen wel plechtig maar officieus worden gezegd, en draaien om allerlei redenen een beetje om de hete brij heen. Obama was vóór zijn presidentschap niet te beroerd om van genocide te spreken, maar in het Witte Huis is hij veel voorzichtiger en vermijdt hij de term. Amerikaanse deelstaten hebben weer veel minder moeite met het g-woord. Er zijn ook landen die juist verder gaan dan het erkennen van de genocide alleen en de ontkenners in principe strafrechtelijk vervolgen. In Cyprus en Griekenland kun je voor jaren de bak ingaan of een boete van 30.000 euro krijgen, en Zwitserland, Italië en Slowakije stellen de ontkenningen ook strafbaar. Op 2 juni nam de Duitse Bondsdag met grote meerderheid een genocide-resolutie aan. Maar Angela Merkel bleef nogal opzichtig weg bij de stemming, naar algemeen wordt aangenomen omdat ze de relatie met Erdogan niet slechter wil maken dan hij al is.
Ook Nederland loopt op eieren. Volgens vicepremier Lodewijk Asscher is het niet aan het Nederlandse kabinet om aan de slachting een juridische kwalificatie te geven. Of het genocide was of niet, dat moet een rechter beoordelen. ‘Daar gaan wij niet over.’ Anders dan de Provinciale Staten van Overijssel (juli 2014) houdt de regering het op ‘de kwestie van de Armeense genocide’ in plaats van ‘de Armeense genocide’, een trouvaille die even laf als slim is, en die in elk geval de deur voor een dialoog beoogt open te houden. Je kunt je afvragen of we die kier ook benutten, en of het volgens de huidige Turkse regering zelfs wel is geoorloofd de Armeense ‘kwestie’ in de mond te nemen.
De kwestie over de kwestie is dus een hoogst gepolitiseerde kwestie, mag je wel zeggen, en heeft in de wereldpolitieke praktijk weinig meer met de historische of juridische zuiverheid te maken. Wat dat betreft verdient de Bondsdag wel een compliment door er niet omheen te draaien. Van angst voor de woede van Erdogan, van wie Europa afhankelijk is omdat hij de vluchtelingendeal kan verscheuren, was in elk geval geen sprake. Tevoren had Erdogan gedreigd dat diplomatieke, economische, politieke en militaire betrekkingen, ook de NAVO-banden, ‘ernstig zouden worden geschaad’ als de resolutie zou worden aangenomen.
Maar ook dat dreigement blijkt maar weer betrekkelijk. In de gelijktijdige onderhandelingen tussen de EU en Turkije over de vluchtelingendeal werd tijdens de stemming in de Bondsdag juist vooruitgang geboekt. Te vroeg om te juichen misschien, maar de Turken krijgen naar verluidt toch hun snelle visumvrije toegang tot Europa, in ruil voor een EU-eis dat hun antiterreurwetgeving enigszins wordt versoepeld. Dat is hoe dan ook tegen de logica van de openlijke dreigdiplomatie, die na de stemming in de Bondsdag een vluchtelingenfiasco zou dicteren. En ook tegen de gangbare logica dat een zwakke democratie het voeren van een standvastig buitenlands beleid eigenlijk hopeloos in de weg zit, al heb je daar Overijssel niet voor nodig.
Elsevier 07.06.2016 Uit Duitsland zijn steeds meer felle reacties te horen op de beschimpingen van Erdogan aan het adres van Turks-Duitse parlementariërs. ‘Hij voert een openlijke hetze.’
Bondskanselier Angela Merkel moet nu eens duidelijk stelling nemen, vindt de vicevoorzitter van de Bondsdag Claudia Roth.
De politicus van de Groenen vindt dat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ter verantwoording moet worden geroepen, want ‘zijn openlijke hetze’ overschrijdt alle grenzen. ‘Dit moeten we niet over onze kant laten gaan.’
Druk
Ook Bondsdag-voorzitter Norbert Lammert reageert verbolgen: ‘Iedereen die op welke wijze dan ook druk probeert uit te oefenen op individuele Kamerleden moeten weten dat hij daarmee het hele parlement en onze democratie aanvalt.’ Een reactie volgt nog, zegt Lammert, maar wat de gevolgen precies zullen zijn, is onduidelijk.
Ook Merkels woordvoerder Steffen Seibert slaat terug naar de Turkse president: ‘De resolutie was een politiek initiatief, genomen door de Bondsdag, een onafhankelijk, democratisch gekozen orgaan. Dit soevereine besluit moet worden gerespecteerd.’ Volgens Seibert is dit de boodschap die Merkel aan Erdogan heeft overgebracht.
Bloed
Erdogan en consorten zijn erg boos op Duitsland, nadat het parlement vorige week de massamoord op de Armenen officieel erkende als genocide. De ene na de andere verbale aanval volgde, met als dieptepunt Erdogans opmerking dat hij vindt dat Duitse parlementsleden van Turkse origine ‘bloedtesten’ moeten ondergaan, omdat ze volgens hem geen echte Turken zijn. ‘Velen zeggen dat het Turken zijn, maar wat voor Turken?’
Hun bloed moet in een laboratorium worden onderzocht,’ fulmineerde Erdogan zondagavond. Leider van de Groenen Cem Özdemir, die het initiatief nam voor erkenning, wordt met de dood bedreigd. Hij staat onder politiebewaking. Ook de Turkse gemeenschap in Duitsland reageert fel: ‘weerzinwekkende woorden’ van Erdogan, vindt voorzitter Gökay Sofuoglu.
Erdogans AK-partij slaat terug met eigen genocidevoorstel. Lees meer >
Het is duidelijk dat Ankara op wraak zint na vorige week. Het voorstel is nu om slachtpartijen die begin vorige eeuw plaatshadden in Namibië (een voormalige Duitse kolonie) aan te merken als genocide door de Duitsers, schreef Hurriyet.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Elsevier 06.06.2016 De Turkse regering zoekt wraak op de Duitse beslissing om de Armeense genocide officieel te erkennen. De AK-partij van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan bereidt nu een eigen genocide-wetsvoorstel voor.
Het voorstel is om slachtpartijen in Namibië, een voormalige Duitse kolonie, aan te merken als genocide door de Duitsers, meldt Hurriyet.
Verleden
De Namibische genocide werd eerder door de Verenigde Naties aangemerkt als de ‘eerste genocide van de 20e eeuw’. Het Turkse wetsvoorstel is een directe reactie op de beslissing van de Duitse bondsdag vorige week om het doden van 1,5 miljoen Armenen tussen 1915 en 1923 officieel te erkennen. Turkije reageerde hier woedend op, en haalde het naziverleden van Duitsland erbij. Ook in Duitsland wonende Turken reageerden woedend op de beslissing van het Duitse parlement.
Het AKP-lid Metin Kulunk, initiatiefnemer van het wetsvoorstel, benadrukt dat bij gevechten tussen de Nama-bevolking in Namibië en Duitse troepen in begin 1900 de ‘Nama- en Hererobevolking significant werd teruggedrongen’.
Overnemen
‘Die bevolkingen werden geofferd om de exploitatie-drang van de Duitsers te bevredigen,’ aldus Kulunk. Ook vermoedt hij dat de Duitse erkenning van de Armeense genocide een poging is om de Turkse staat over te nemen. Ook Erdogan sprak afgelopen weekend van een ‘Duitse samenzwering tegen Turkije’.
Kulunk ging nog een stapje verder en noemde Europa het ‘geboorteland van de genocide’. ‘Als historici willen weten hoe een genocide wordt uitgevoerd, kijken ze naar Noorwegen, Duitsland en Engeland. De genocide-cultuur is in Europa geboren en opgegroeid’.
Nederland weigert nog altijd de slachting van de 1,5 miljoen Armenen te bestempelen als ‘genocide’. Minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher benadrukte zaterdag dat Nederland zal blijven spreken van de ‘kwestie van de Armeense genocide’.
‘Wij kennen in Nederland niet alle gevoeligheden,’ zei Asscher, die rekening zegt te willen houden met de gevoelens van zowel de Turken als de Armenen. Nederland zal volgens hem pas spreken van een genocide als een rechter dat bepaalt op basis van het internationaal recht.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
VK 06.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zondagavond opnieuw hard uitgehaald naar Duitsland, naar aanleiding van de Armenië-resolutie die afgelopen week werd aangenomen door de Bondsdag.
Duitsland is wel het laatste land dat zich over een ‘zogenaamde volkenmoord’ door Turkije mag uitspreken, zei hij volgens het staatspersbureau Anadolu in Istanbul. Eerst moet Duitsland maar eens rekenschap afleggen over de Holocaust en de vernietiging van meer dan 100.000 Herero aan het begin van de 20e eeuw in Zuidwest-Afrika.
‘Spreekbuis’
Zaterdagavond had Erdogan al kritiek geuit op het aanmerken van de massamoord op Armeniërs als genocide. Hij haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd. ‘Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland’, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Erdogan toonde zich teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij kan maar niet begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen dat haar eigen partijgenoten tegen de resolutie zouden stemmen, zei hij volgens Turkse media. Hij waarschuwde dat Duitsland een ‘belangrijke vriend’ kan verliezen en hij verwees daarbij uitdrukkelijk naar de miljoenen inwoners van Turkse afkomst in Duitsland. Sancties tegen de Bondsrepubliek wilde hij niet uitsluiten.
Trouw 06.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zondagavond opnieuw hard uitgehaald naar Duitsland, naar aanleiding van de Armenië-resolutie die afgelopen week werd aangenomen door de Bondsdag.
Duitsland is wel het laatste land dat zich over een ‘zogenaamde volkenmoord’ door Turkije mag uitspreken, zei hij volgens het staatspersbureau Anadolu in Istanbul. Eerst moet Duitsland maar eens rekenschap afleggen over de Holocaust en de vernietiging van meer dan 100.000 Herero aan het begin van de 20e eeuw in Zuidwest-Afrika.
Zaterdagavond had Erdogan al kritiek geuit op het aanmerken van de massamoord op Armeniërs als genocide. Hij haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd.
“Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland”, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Erdogan toonde zich teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij kan maar niet begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen dat haar eigen partijgenoten tegen de resolutie zouden stemmen, zei hij volgens Turkse media.
Hij waarschuwde dat Duitsland ‘een belangrijke vriend’ kan verliezen en hij verwees daarbij uitdrukkelijk naar de miljoenen inwoners van Turkse afkomst in Duitsland. Sancties tegen de Bondsrepubliek wilde hij niet uitsluiten.
NU 06.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zondagavond opnieuw flink uitgehaald naar Duitsland, naar aanleiding van de Armenië-resolutie die afgelopen week werd aangenomen door de Bondsdag.
Duitsland is wel het laatste land dat zich over een ‘zogenaamde volkenmoord’ door Turkije mag uitspreken, zei hij volgens het staatspersbureau Anadoluin Istanbul.
Eerst moet Duitsland maar eens rekenschap afleggen over de Holocaust en de vernietiging van meer dan 100.000 Herero aan het begin van de 20e eeuw in Zuidwest-Afrika, zei Erdogan.
Zaterdagavond had Erdogan al kritiek geuit op het aanmerken van de massamoord op Armeniërs als genocide. Hij haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd.
PKK
”Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland”, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Erdogan toonde zich teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij kan maar niet begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen dat haar eigen partijgenoten tegen de resolutie zouden stemmen, zei hij volgens Turkse media.
Vriend
Hij waarschuwde dat Duitsland een ”belangrijke vriend” kan verliezen en hij verwees daarbij uitdrukkelijk naar de miljoenen inwoners van Turkse afkomst in Duitsland. Sancties tegen de Bondsrepubliek wilde hij niet uitsluiten.
Telegraaf 05.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zondagavond opnieuw hard uitgehaald naar Duitsland, naar aanleiding van de Armenië-resolutie die afgelopen week werd aangenomen door de Bondsdag.
Duitsland is wel het laatste land dat zich over een ‘zogenaamde volkenmoord’ door Turkije mag uitspreken, zei hij volgens het staatspersbureau Anadolu in Istanbul. Eerst moet Duitsland maar eens rekenschap afleggen over de Holocaust en de vernietiging van meer dan 100.000 Herero aan het begin van de 20e eeuw in Zuidwest-Afrika.
Zaterdagavond had Erdogan al kritiek geuit op het aanmerken van de massamoord op Armeniërs als genocide. Hij haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd. ,,Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland”, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Erdogan toonde zich teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij kan maar niet begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen dat haar eigen partijgenoten tegen de resolutie zouden stemmen, zei hij volgens Turkse media. Hij waarschuwde dat Duitsland een ,,belangrijke vriend” kan verliezen en hij verwees daarbij uitdrukkelijk naar de miljoenen inwoners van Turkse afkomst in Duitsland. Sancties tegen de Bondsrepubliek wilde hij niet uitsluiten.
AD 05.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft vanavond opnieuw hard uitgehaald naar Duitsland, naar aanleiding van de Armenië-resolutie die afgelopen week werd aangenomen door de Bondsdag.
Duitsland is wel het laatste land dat zich over een ‘zogenaamde volkenmoord’ door Turkije mag uitspreken, zei hij volgens het staatspersbureau Anadolu in Istanbul. Eerst moet Duitsland maar eens rekenschap afleggen over de Holocaust en de vernietiging van meer dan 100.000 Herero aan het begin van de 20e eeuw in Zuidwest-Afrika.
Kritiek
Zaterdagavond had Erdogan al kritiek geuit op het aanmerken van de massamoord op Armeniërs als genocide. Hij haalde vooral fel uit naar Bondsdagleden van Turkse afkomst die voor de resolutie hebben gestemd. ,,Het is al bekend van wie zij de spreekbuis zijn. Van de separatistische terreurorganisatie in dit land zijn zij het verlengstuk in Duitsland”, zei hij, doelend op de verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK).
Resolutie
Het Duitse parlement stemde donderdag voor een resolutie waarmee het de massamoord op mogelijk 1,5 miljoen Armeniërs door Ottomaanse Turken in 1915, als genocide erkent. Als reactie daarop besloot Turkije onmiddelijk de Turkse ambassadeur in Berlijn terug te roepen.
Erdogan gaf toen ook al aan dat de Duitse stemming gevolgen zou hebben voor de relatie tussen beide landen.
Teleurgesteld
Vandaag toonde Erdogan zich in dezelfde bewoordingen teleurgesteld in bondskanselier Angela Merkel. Hij kan maar niet begrijpen dat zij het niet voor elkaar kon krijgen dat haar eigen partijgenoten tegen de resolutie zouden stemmen, zei hij volgens Turkse media.
Hij waarschuwde dat Duitsland een ,,belangrijke vriend” kan verliezen en hij verwees daarbij uitdrukkelijk naar de miljoenen inwoners van Turkse afkomst in Duitsland. Sancties tegen de Bondsrepubliek wilde hij niet uitsluiten.
Elsevier 05.06.2016 Het Turkse kabinet gaat maandag in beraad over de Duitse erkenning van de Armeense genocide. ‘De wet is betekenisloos voor ons, maar toch moeten we erover discussiëren.’
Naar verwachting komen de ministers maandag samen om over het Duitse parlementaire besluit te spreken. Het is eerste kabinetsoverleg sinds de veelbesproken stemming donderdag.
Complot
‘Het Duitse besluit heeft geen betekenis voor ons, maar toch zal het kabinet het ter sprake brengen,’ zegt de Turkse vicepremier Numan Kurtulmus zondag volgens het Turkse persbureau Anadolu tijdens een bezoek aan de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Kurtulmus zegt niet te begrijpen waarom het Duitse parlement ‘zo’n leeg en onbeduidend besluit heeft geaccepteerd’.
Turkije ging eerder deze week al meteen over tot actie. De Turkse ambassadeur werd teruggeroepen, en de verwijten uit Ankara waren niet van de lucht. President Recep Tayyip Erdogan denkt dat er sprake is van een ‘Duits complot‘ tegen zijn land, en aarzelde zelfs niet om het naziverleden van Duitsland erbij te halen.
Turkse woede
De Bondsdag besloot het doden van 1,5 miljoen Armenen tussen 1915 en 1923 te erkennen als een genocide, tot woede van Turkije. De Turken geven toe dat er honderdduizenden Armenen zijn gedood, maar dat zou geen bewust geplande actie tegen de christelijke bevolking zijn geweest.
Bijna dertig landen hebben de episode ondertussen bestempeld als genocide. Nederland gaat dat voorlopig niet doen, zegt minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (PvdA). De Nederlandse regering zal blijven spreken over ‘de kwestie van de Armeense genocide’.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Elsevier 04.06.2016 Het Duitse parlement besloot deze week het doden van 1,5 miljoen Armenen tussen 1915 en 1923 te erkennen als een genocide, tot woede van Turkije. Nederland gaat dat voorlopig niet doen, zegt minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (PvdA).
De Nederlandse regering zal blijven spreken over ‘de kwestie van de Armeense genocide’, zei Asscher tegen het radioprogramma Met het oog op morgen.
Nederland heeft de genocide nooit officieel erkend, al werd in 2004 wel een Kamermotie aangenomen waarin de Nederlandse regering wordt gevraagd om in gesprekken met Turkije steeds weer te beginnen over de historische episode. Vorig jaar werd een motie van de PVV om de genocide officieel te erkennen door coalitiepartijen PvdA en VVD weggestemd.
Gevoelens
Asscher zegt rekening te willen houden met de gevoelens van zowel de Turken als de Armenen. ‘Wij kennen in Nederland niet alle gevoeligheden,’ legt de minister uit. ‘De wonden in Armenië en Turkije zijn nog steeds niet zijn geheeld en het proces van wederzijdse erkenning is nog niet op gang is gekomen.’ Nederland zal pas spreken van een genocide als een rechter dat bepaalt op basis van internationaal recht.
De Turken geven toe dat er honderdduizenden Armenen zijn gedood, maar dat zou geen bewust geplande actie tegen de christelijke bevolking zijn geweest. Bijna dertig landen hebben de episode ondertussen bestempeld als genocide, waaronder dus sinds kort ookDuitsland. Daar reageerden de Turken woedend op, tot opmerkingen over het Duitsenaziverleden aan toe. ‘Dit zal de Turks-Duitse relaties ernstig verslechteren,’ waarschuwt president Recep Tayyip Erdogan.
Veel Nederlandse Turken
Zo’n felle reactie is waarschijnlijk een van de belangrijkste redenen voor het kabinet om vooralsnog niet het Duitse voorbeeld te volgen. In 2015 besloot premier Mark Rutte al om niet naar de honderdjarige herdenking van de genocide in de Armeense hoofdstad te gaan. PVV-voorman Geert Wilders zei dat Rutte dat deed ‘uit angst voor de Turkse regering.’
Een andere reden is dat er in Nederland veel Turken en Nederlanders van Turkse afkomst wonen. Een groot deel van hen is fel tegen erkenning van de genocide. Aankomende week zal minister van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer verder uitleg geven over het kabinetsstandpunt.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
NU 04.06.2016 Het Nederlandse kabinet gaat het doden van Armeniërs in Turkije in de periode 1915-1923 niet kwalificeren als ‘Armeense genocide’. Nederland blijft de kwalificatie ‘de kwestie van de Armeense genocide’ hanteren. Dat stelde vicepremier Lodewijk Asscher vrijdagavond in het programma Met het oog op morgen.
Het Duitse parlement erkende eerder deze week de Armeense genocide. Dit tot ongenoegen van Turkije, die stelt dat het geen volkerenmoord was en dat er niet anderhalf miljoen maar ‘slechts’ tussen de 200- en 500.000 Armeniërs overleden.
Volgens Asscher is het belangrijker om Turkije en Armenië nader tot elkaar te brengen dan om te gaan debatteren over de woorden waarmee de gebeurtenissen die tussen 1915 en 1923 plaatsvonden worden beschreven. “Er zijn gruwelijke dingen gebeurd die nog steeds diepe sporen trekken in de levens van grote groepen mensen. De zaak veroorzaakt nog steeds veel verdriet bij alle betrokkenen”, aldus de vicepremier.
“Maar het Nederlandse kabinet blijft weg van juridische kwalificaties. Het kabinet gaat niet over internationaal strafrecht.”
Gevoeligheden
Het Europees Parlement drong er op 15 april bij de Turkse regering nogmaals op aan de genocide op de Armeniërs te erkennen. Ook onder wetenschappers heerst er grotendeels consensus dat er genocide heeft plaatsgevonden.
Asscher wil echter rekening houden “met het feit dat de wonden in Armenië en Turkije nog steeds niet zijn geheeld en dat het proces van wederzijdse erkenning en met het verleden omgaan nog niet op gang is gekomen. Wij kennen in Nederland niet alle gevoeligheden.”
Niet expliciet
Minister Koenders van Buitenlandse Zaken schrijft volgende week een brief aan de Tweede Kamer waarin het standpunt van het kabinet verder wordt toegelicht.
In 2004 nam de Kamer wel een motie van de ChristenUnie aan waarin de Nederlandse regering is gevraagd om in gesprekken met Turkije over toetreding tot de EU de erkenning van de Armeense genocide onder de aandacht te blijven brengen. Maar in deze motie wordt niet expliciet de erkenning van de gebeurtenissen als ‘genocide’ genoemd, zoals dat deze week in Duitsland wel is gebeurd.
Elsevier 04.06.2016 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft voor het eerst in detail gereageerd op het Duitse besluit de Armeense genocide te erkennen. Het is onderdeel van een samenzwering van kwaadwillenden in de Duitse samenleving, aldus Erdogan, die ook zijn pijlen richt op de bondskanselier Angela Merkel.
Het Duitse parlement stemde donderdag bijna unaniem voor een resolutie om de slachting van 1,5 miljoen Armeniërs door het Ottomaanse Rijk te bestempelen als een genocide. Daags voor de stemming werden parlementariërs door Turken bedreigd en ontving Angela Merkel dringende oproepen van Turkse politici om de stemming te staken.
Erdogan, op werkbezoek in Kenia, reageerde in eerste instantie amper op de stemming, in tegenstelling tot veel van zijn landgenoten. Zaterdag sprak hij onder meer met de Turkse krant Hürriyet, waarin hij zegt dat de resolutie ‘geen enkele waarde’ heeft.
Samenzwering
Het erkennen van de Armeense genocide is onderdeel van een samenzwering tegen de Turken volgens Erdogan. ‘De manier waarop sommige delen van Duitsland naar Turkije kijken is onacceptabel. Er is een groep die acties voert tegen Turkije en de Duitse media speelt hier ook een rol in.’
Blijkbaar neemt Erdogan het Angela Merkel zeer kwalijk dat de resolutie werd aangenomen. ‘In een telefoongesprek van een paar dagen geleden zei ze dat ze haar best zou doen. Ik zit nu veertig jaar in de politiek. Ik weet niet hoe het niet kan lukken om haar parlementaire groep te overtuigen.’
Erdogan concludeert dat de uitkomst van de Armenië-stemming ‘van hogerop’ werd bepaald. ‘Nu vraag ik me af: hoe kunnen Duitse volksvertegenwoordigers, na zo’n besluit, mij of de premier nog te woord staan?’
Na de stemming vielen Turkse politici over elkaar heen om kritiek te uiten op de Duitsers, maar concreet werd tot dusver alleen de Turkse ambassadeur in Duitsland tijdelijk teruggeroepen. Erdogan wil in het interview niet in gaan op verdere acties, al noemt hij economische sancties ‘een interessant idee’.
Merkel lijkt zich vooral zorgen te maken om het functioneren van de migratiedeal die de Europese Unie met Turkije heeft gesloten. Achter de schermen wordt nog steeds hard gewerkt door Turkse en EU-officials om visumliberalisering mogelijk te maken. Een deadline in de herfst van dit jaar lijkt haalbaar.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Elsevier 03.06.2016 Turkse kranten pakken vrijdag flink uit, in reactie op het besluit van de Duitse Bondsdag om de slachting van 1.5 miljoen Armeniërs in 1915 als genocide te bestempelen. De Turkse premier Binali Yildirim neemt juist wat gas terug en zegt de relatie met Duitsland te willen beschermen.
De resolutie over de Armeense genocide staat vrijdag op de voorpagina van vrijwel alle grote Turkse kranten. Meermaals verwijzen ze naar de zwarte pagina uit de Duitse geschiedenis. Sözcü,qua oplage de vierde krant van Turkije, schrijft in het Duits ‘Jullie moeten je schamen!’. Daarnaast staat een foto van bondskanselier Angela Merkel in een nazi-uniform en met een hakenkruis achter haar.
Milatschrijft dat ‘de kinderen van Hitler’ een onacceptabel besluit hebben genomen met het aannemen van de resolutie. Op de voorpagina van Starstaat een paginagrote foto van Merkel, waar ze met een Hitlersnor is ‘versierd’. Aksamnoemt Merkel een ‘domkop’, andermaal in het Duits. Ook worden Turks-Duitse politici beticht van ‘landverraad’.
Tot bedaren Donderdag reageerden ook leden van de Turkse regering ongekend fel, maar vrijdag lijkt ten minste de premier weer wat tot bedaren te zijn gekomen. Turkije zal een passend antwoord vinden op het Duitse besluit, maar ‘de Turks-Duitse relaties zullen niet opeens volledig verslechteren’, voorspelde Yildirim tegen persbureau Anadolu. Eerder zei hij nog dat ‘een racistische Armeense lobby’ verantwoordelijk was voor het besluit in de Bondsdag en riep hij de Turkse ambassadeur in Duitsland terug.
De resolutie, een symbolische actie om de Turkse slachting van 1.5 miljoen Armenen tijdens de Eerste Wereldoorlog als genocide aan te merken, werd in de Bondsdag bijna unaniem aangenomen. Wel miste onder meer Merkel de stemming, officieel omdat ze te druk was. Critici menen dat Merkel de migratiedeal met Turkije niet op het spel wilde zetten.
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Elsevier 03.06.2016 De Turkse reactie op het Duitse besluit om de moord van 1.5 miljoen Armeniërs als genocide te bestempelen, is niet mals. Leden van de Turkse regering vallen over elkaar heen om felle kritiek te uiten op Duitsland en de eigen geschiedenis van de Duitsers.
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu zei na de stemming donderdag dat de ‘onverantwoorde en ongegronde’ besluiten van het Duitse parlement op geen enkele manier de eigen donkere geschiedenis kunnen verdoezelen. Het besluit is dan ook ongeldig, vindt de Turkse regering.
De minister van Justitie Bekir Bozdag maakte een opmerking die nog duidelijker de link legde met het Duitse naziverleden. ‘Eerst verbrand je de Joden in ovens, daarna sta je opeens op om het Turkse volk te betichten van genocide,’ zei Bozdag tegen het Turkse persbureau Anadolu in de richting van Duitsland. ‘Maak je eerst maar eens zorgen om je eigen geschiedenis’.
Verdere stappen De nieuwe premier van het land, Binali Yildirim, liet direct na de stemming weten de Turkse ambassadeur in Duitsland terug te roepen. ‘Een racistische Armeense lobby’ is verantwoordelijk voor het besluit in de Bondsdag, aldus Yildirim.
President Recep Tayyip Erdogan, die eerder deze week nog belde met de Duitse bondskanselier Angela Merkel om te adviseren tegen de resolutie te stemmen, zei vanuit Kenia dat de stemming ‘ernstige gevolgen’ zal hebben voor de Turks-Duitse betrekkingen. Pas als hij terug is in Turkije, zal hij bepalen wat de exacte reprimandes zullen zijn.
Bijna unaniem De resolutie, een symbolische actie om de Turkse slachting van 1.5 miljoen Armenen tijdens de Eerste Wereldoorlog als genocide aan te merken, werd in de Bondsdag bijna unaniem aangenomen. Wel misteonder meer Merkel de stemming, officieel omdat ze te druk was. Critici menen dat Merkel de migratiedeal met Turkije niet op het spel wilde zetten.
De Turkse reactie ‘viel te verwachten’, zei de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier, die saillant genoeg ook al niet bij de stemming aanwezig was. ‘De komende dagen moeten we ervoor zorgen dat ze niet overreageren.’
Emile Kossen (1992) is sinds september 2015 online redacteur bij Elsevier. Portefeuilles/interesses Verenigde Staten Latijns-Amerika Politiek Media
Elsevier 02.06.2016 De Duitse Bondsdag heeft een resolutie goedgekeurd waarin de Armeense volkerenmoord van 1915 officieel tot genocide wordt bestempeld. Verschillende Duitse politici reageren nerveus: gevreesd wordt voor een reprimande van Turkse zijde.
De eerste reactie laat niet lang op zich wachten. De Turkse premier Binali Yildirim liet direct na de stemming weten zijn ambassadeur in Duitsland terug te roepen.
Eigen geschiedenis
‘Een racistische Armeense lobby’ is verantwoordelijk voor het besluit in de Bondsdag, aldus Yildirim. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu deed er nog een schepje bovenop en zei dat de ‘onverantwoorde en ongegronde’ besluiten van het Duitse parlement op geen enkele manier de eigen donkere geschiedenis kunnen verdoezelen.
Armenië heeft verheugd op het nieuws gereageerd: ‘Terwijl Duitsland en Oostenrijk als voormalige bondgenoten van het Ottomaanse Rijk hun deel van de verantwoordelijkheid erkennen, blijven Turkse autoriteiten het onweerlegbare feit van volkerenmoord ontkennen,’ zei minister van Buitenlandse Zaken Edward Nalbandian donderdag. ‘De internationale gemeenschap wacht er al 101 jaar op dat Turkije zijn eigen geschiedenis eens vertelt’.
Nadat de motie werd aangenomen, benadrukte de Duitse bondskanselier Angela Merkel de ‘sterke banden’ tussen Duitsland en Turkije. ‘Zelfs als we een verschil van mening hebben over een individuele zaak, is de breedte van onze banden en onze vriendschap geweldig,’ aldus Merkel tijdens een persconferentie met NAVO-baas Jens Stoltenberg.
Beschermen
Merkel liet woensdag al weten niet bij de stemming aanwezig te zijn, naar eigen zeggen vanwege ‘drukte’. Critici vermoeden echter dat het een poging is de relatie met Ankara te beschermen.
Ook vicekanselier Sigmar Gabriel en minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier lieten het afweten.
Slachting
De resolutie, een symbolische actie om de Turkse slachting van 1.5 miljoen Armenen tijdens de Eerste Wereldoorlog als genocide aan te merken, is ingediend door regeringspartijen CDU en SPD, alsmede door de Groenen (nota bene door het Turks-Duitse parlementslid Cem Ozdemir). In de resolutie wordt het woord ‘genocide’ in zowel de titel als de tekst gebruikt, een feit dat hard tegen het zere been van Turkije aanschopt. Zaterdag demonstreerden ongeveer 1.000 Turkse Duitsers tegen de resolutie.
Ook wordt in de resolutie erkend dat de Duitsers toentertijd niets hebben gedaan om de slachtingen te stoppen. ‘Het lot van de Armenen is exemplarisch in de geschiedenis van massa-uitroeiingen, etnische zuivering, deportatie en ja, genocide, die allemaal een vreselijke stempel op de 20e eeuw hebben gedrukt’, staat er in de tekst.
Turkije waarschuwt donderdag opnieuw dat de Duitse stemming een ‘test van de vriendschap tussen Ankara en Berlijn’ is. De nieuwe Turkse premier Binali Yildirim, die gezien wordt als marionet van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, waarschuwt Angela Merkel dat de banden tussen de twee landen beschadigd zal worden als er voor de resolutie wordt gestemd. ‘Belachelijk en irrationeel,’ noemt hij de Duitse stemming. ‘Massaslachtingen zijn heel normaal ten tijden van oorlog,’ aldus Yildirim.
Turkish premier calls German move to recognise#ArmenianGenocide “ridiculous,” “irrational.” Massacres were “ordinary events during wartime” — 10:11 AM – 2 Jun 2016
Serieus
Merkel zou zelf wel voorstander zijn van de wet, maar houdt zich nu afzijdig. Vermoedelijk wil zij de EU- migratiedeal, waar zij mede-architect van is geweest, niet op het spel zetten. De deal staat al onder druk, omdat Turkije visumvrij reizen voor Turken naar de EU eist, maar nog altijd weigert om de anti-terreurwetgeving in eigen land aan te passen. Dat is een van de voorwaarden voor visumliberalisering.
Merkel zou de stemming in het afgelopen jaar herhaaldelijk hebben uitgesteld. De Duitsers vrezen voor de reactie van Ankara. Toen Oostenrijk vorig jaar een soortgelijke resolutie aannam, riep Turkije zijn ambassadeur in Wenen terug en waarschuwde dat er ‘permanente negatieve gevolgen’ zouden zijn voor de relatie tussen de twee landen.
‘We kunnen alleen maar hopen dat dit niet leidt tot een overdreven reactie van de Turken,’ zegt Franz Josef Jung, CDU-parlementariër. Ook komen er geluiden dat Merkel de reactie van Turkije niet al te serieus zal nemen. ‘Ondanks zijn retoriek, geloven we wel dat Erdogan er ook een belang bij heeft om de migratiedeal te laten werken en dat hij dit er niet tussen zal laten komen,’ zegt een bron die dichtbij Merkel staat tegen persbureau Reuters.
In de afgelopen jaren hebben meer dan 20 andere landen, waaronder Frankrijk en Oostenrijk, de Armeense genocide erkend, tot grote woede van Turkije. Het land erkent wel dat er Armenen zijn uitgemoord, maar beweert dat er geen georganiseerde campagne achter zat.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
TROUW 02.06.2016 Een overweldigende meerderheid van de leden van de Bondsdag heeft vandaag een resolutie aangenomen waarin de massamoord op Armeniërs in 1915 als volkerenmoord wordt aangemerkt. Turkije neemt het besluit zeer hoog op.
Elsevier 02.06.2016 De Duitse Bondsdag keurt naar verwachting een resolutie goed waarin de Armeense volkerenmoord van 1915 officieel tot genocide wordt bestempeld. Verschillende Duitse politici reageren nerveus: gevreesd wordt voor een reprimande van Turkse zijde.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel liet woensdag al weten niet bij de stemming aanwezig te zijn, naar eigen zeggen vanwege ‘drukte’. Critici vermoeden echter dat het een poging is de relatie met Ankara te beschermen.
Ook vicekanselier Sigmar Gabriel en minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier laten het afweten.
Slachting
De resolutie, een symbolische actie om de Turkse slachting van 1.5 miljoen Armenen tijdens de Eerste Wereldoorlog als genocide aan te merken, is ingediend door regeringspartijen CDU en SPD, alsmede door de Groenen. In de resolutie wordt het woord ‘genocide’ in zowel de titel als de tekst gebruikt, een feit dat hard tegen het zere been van Turkije aanschopt. Zaterdag demonstreerden ongeveer 1.000 Turkse Duitsers tegen de resolutie.
Ook wordt in de resolutie erkend dat de Duitsers toentertijd niets hebben gedaan om de slachtingen te stoppen. ‘Het lot van de Armenen is exemplarisch in de geschiedenis van massa-uitroeiingen, etnische zuivering, deportatie en ja, genocide, die allemaal een vreselijke stempel op de 20e eeuw hebben gedrukt’, staat er in de tekst.
Turkije waarschuwt donderdag opnieuw dat de Duitse stemming een ‘test van de vriendschap tussen Ankara en Berlijn’ is. De nieuwe Turkse premier Binali Yildirim, die gezien wordt als marionet van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, waarschuwt Angela Merkel dat de banden tussen de twee landen beschadigd zal worden als er voor de resolutie wordt gestemd. ‘Belachelijk en irrationeel,’ noemt hij de Duitse stemming. ‘Massaslachtingen zijn heel normaal ten tijden van oorlog,’ aldus Yildirim.
Turkish premier calls German move to recognise#ArmenianGenocide “ridiculous,” “irrational.” Massacres were “ordinary events during wartime” — 10:11 AM – 2 Jun 2016
Serieus
Merkel zou zelf wel voorstander zijn van de wet, maar houdt zich nu afzijdig. Vermoedelijk wil zij de EU- migratiedeal, waar zij mede-architect van is geweest, niet op het spel zetten. De deal staat al onder druk, omdat Turkije visumvrij reizen voor Turken naar de EU eist, maar nog altijd weigert om de anti-terreurwetgeving in eigen land aan te passen. Dat is een van de voorwaarden voor visumliberalisering.
Merkel zou de stemming in het afgelopen jaar herhaaldelijk hebben uitgesteld. De Duitsers vrezen voor de reactie van Ankara. Toen Oostenrijk vorig jaar een soortgelijke resolutie aannam, riep Turkije zijn ambassadeur in Wenen terug en waarschuwde dat er ‘permanente negatieve gevolgen’ zouden zijn voor de relatie tussen de twee landen.
‘We kunnen alleen maar hopen dat dit niet leidt tot een overdreven reactie van de Turken,’ zegt Franz Josef Jung, CDU-parlementariër. Ook komen er geluiden dat Merkel de reactie van Turkije niet al te serieus zal nemen. ‘Ondanks zijn retoriek, geloven we wel dat Erdogan er ook een belang bij heeft om de migratiedeal te laten werken en dat hij dit er niet tussen zal laten komen,’ zegt een bron die dichtbij Merkel staat tegen persbureau Reuters.
In de afgelopen jaren hebben meer dan 20 andere landen, waaronder Frankrijk en Oostenrijk, de Armeense genocide erkend, tot grote woede van Turkije. Het land erkent wel dat er Armenen zijn uitgemoord, maar beweert dat er geen georganiseerde campagne achter zat.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier.
De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei waarop het kabinet verantwoording aflegt over de uitgevoerde plannen van het voorafgaande jaar, leent zich volgens de commissieleden het beste voor het debat over de Monitor Brede Welvaart.
Rapport
In april publiceerde de tijdelijke commissie Breed welvaartsbegrip onder leiding van GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff een rapport over het onderwerp.
NU 22.06.2016Veel partijen in de Tweede Kamer zijn van mening dat er verder moet worden gekeken dan alleen de groei van het bruto binnenlands product (bbp). De procentuele toename van het bbp wordt vaak gebruikt om economische groei aan te duiden.
“Het bbp is onvoldoende als indicator voor brede welvaart. Het meet alleen de omvang van de economie”, zegt VVD-Kamerlid Michiel van Veen tijdens de eerste ronde van een debat tussen de Tweede Kamer en de leden van de commissie Breed welvaartsbegrip.
Het bbp zegt wel iets over de staat van ons land en daar is de VVD’er blij mee, “maar mensen thuis hebben niets aan het begrip op zich”, aldus Van Veen.
Ed Groot van de PvdA beschouwt de Better Life Index van de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) als een geschikte index om duurzame ontwikkelingen te meten.
Hij wil nog van de commissie weten waarom er bij overheidsinvesteringen nadrukkelijk wordt gekeken naar welk rendement deze investeringen opleveren. De percentages zijn vastgelegd, maar een laag rendement kan juist ook bijdragen aan de welvaart.
Cijfers
Regeringsbeleid wordt vaak geënt op ramingen van het Centraal Planbureau (CPB). Daarin staan prognoses voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie op korte, middellange en lange termijn. Maar de menselijke maat daarin ontbreekt, vinden de partijen.
“Politici moeten zich niet blindstaren op cijfers. Politiek gaat over mensen”, zegt Kees Verhoeven van D66. Zijn partij is het daarom met het voorstel van ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins eens om de verkiezingsprogramma’s door te laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Ook de PvdA, het CDA en de VVD staan daar positief tegenover. Het PBL kijkt naar aspecten zoals milieu, natuur en ruimte.
Oorlog
GroenLinks en de Partij voor de Dieren (PvdD) benadrukken dat zaken als oorlog, smeltend poolijs en de verbranding van bossen allemaal bijdragen aan de groei van het bbp. “Waarom laten we ons vangen door economische cijfers?”, vraagt PvdD-leider Marianne Thieme zich af.
Alleen de PVV was niet blij met het rapport over Breed welvaartsbegrip. Volgens Kamerlid Reinette Klever maken Nederlanders zich eerder zorgen over of ze hun rekeningen kunnen betalen dan over de gesteldheid van de bossen in Costa Rica.
Rapport
In april publiceerde de tijdelijke commissie Breed welvaartsbegrip onder leiding van GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff een rapport over het onderwerp.
Eén van de aanbevelingen is dat er een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart moet komen, ontwikkeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een meerderheid van de Kamer kon zich hier woensdag in vinden.
Vervolgens moet de Tweede Kamer ieder jaar met het kabinet debatteren over brede welvaart. Over wanneer en met welke kabinetsleden dit debat moet plaatsvinden, verschillen de partijen van mening.
VK 20.04.2016 Welvaart is meer dan geld alleen. Het omvat ook fijne buren, vrienden, een goed leven voor je kinderen en je ouders, geen angst voor terrorisme of ouderdomskwalen. Intussen beperkt het bbp (bruto binnenlands product) waaraan wij onze welvaart afmeten, zich tot economische factoren. Daarom moet het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) elk jaar een Monitor Brede Welvaart publiceren. Over de stand van die brede welvaart moet de Tweede Kamer elk voorjaar in debat met de regering.
Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen van de Kamercommissie Breed welvaartsbegrip, die woensdag zijn eindverslag presenteerde in het Kamergebouw. Het BBP meet de welvaart in het hier en nu, minder stoffelijke variabelen als milieu, gelijkheid, gezondheid, veiligheid, innovatie, sociale samenhang en onderwijs blijven buiten beschouwing. Bij een breed welvaartsbegrip moet het bovendien gaan om het elders en later: wat zijn de effecten van beleid voor volgende generaties, wat betekent het voor andere delen van de wereld? Daar horen meteen ook politieke keuzes bij.
Het bbp meet alles, behalve dat wat ons leven echt de moeite waard maakt. Zo vatte Robert Kennedy de problematiek een halve eeuw geleden samen. Sindsdien werden de geleerden het nog niet eens over de indicatoren die bij zo’n breed welvaartsbegrip horen. De laatste serieuze poging is van een commissie onder leiding van Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, die in 2008 in opdracht van de Franse president Sarkozy een rapport opstelde. Dat Franse rapport werd, net als eerdere Britse en Duitse pogingen, vermalen door politieke tegenstellingen.
Om dat te voorkomen wil de Nederlandse commissie niet met een eigen meetinstrument komen. Experts uit meer dan zestig landen zitten sinds 2004 met elkaar aan tafel om tot meetmethoden te komen, vertelde commissievoorzitter Rik Grashoff (GroenLinks). Die zogeheten CES-recommendations zouden een uitgangspunt moeten vormen, samen met de Monitor Duurzaam Nederland, die hier onregelmatig wordt gepubliceerd en in zijn huidige vorm niet geschikt is als grondstof voor politiek debat. Het CBS moet volgens Grashoff een aanjager worden om tot wereldwijde harmonisatie te komen.
Breed welvaartsbegrip
Een breed welvaartsbegrip strekt zich uit over alle ministeries. Een jaarlijks debat zou dan ook niet alleen met de minister van Economische Zaken moeten worden gevoerd, vindt Grashoff. Met wie wel, daar wil hij nog niet op ingaan.
Of de geesten rijp zijn voor een breed welvaartsbegrip? Grashoff wijst op de kamerbrede steun: een commissie waarin zowel VVD als SP vertegenwoordigd zijn, kan zich in deze aanbevelingen vinden. ‘De eerste voorlopers van het bbp dateren van het begin van de vorige eeuw. Dat het decennia kost om een instrumentarium te ontwikkelen dat naast dat bbp bruikbaar is, vind ik zo vreemd nog niet.
Trouw 20.04.2016 Hoe meet je welvaart? In ieder geval niet alleen door te kijken wat we in een jaar met zijn allen verdienen, zoals het bruto binnenlands product (bbp) doet. Dat vindt een speciale commissie van de Tweede Kamer. Volgens haar moet je breder kijken en welvaart ook over onderwijs, gezondheid en milieu.
Die brede welvaart moet volgens de Kamerleden beter in kaart worden gebracht. Het wordt dan duidelijker hoe het ervoor staat: of Nederland vooruitgaat of achteruit, hoe de welvaart is verdeeld over de bevolking en welke politieke keuzes gemaakt kunnen worden.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek zou volgens de commissie een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart moeten opstellen. De informatie moet ook vergeleken kunnen worden met die van andere landen, zodat je kan vergelijken hoe Nederland het doet.
Breder plaatje
Wie naar de brede welvaart kijkt, kan een heel ander beeld krijgen, weet Jan Luiten van Zanden, hoogleraar economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij trok het voortouw bij het onderzoek ‘How was life?’, waarin de welvaart van mensen sinds 1820 in kaart werd gebracht.
“De ongelijkheid in de wereld is een stuk kleiner als je het brede plaatje beoordeelt”, vertelde Van Zanden eerder in Trouw. Neem Latijns-Amerika in de jaren zeventig en tachtig. In termen van economische groei heet die periode ‘het verloren decennium’. “Ja, als je alleen daarnaar kijkt was het verloren tijd. Maar andere kenmerken van welzijn, zoals democratisering, scholing en levensverwachting, bleven stijgen in die periode.”
Twee extra kenmerken
Maar welke kenmerken kun je het beste kiezen? Dat is geen makkelijke keuze, vertelde hoogleraar economie Marcel Timmer twee jaar terug. “De CO2-emissies bijvoorbeeld, kunnen een maatstaf zijn. Die zeggen alleen niet zoveel over de huidige welvaart. Nu zijn ze voor burgers nog geen probleem, maar in de toekomst wel. Een tweede discussie is of je subjectieve of objectieve maatstaven neemt. Ga je mensen vragen of ze gelukkig zijn, of hoe ze de veiligheid in hun omgeving ervaren, of meet je de misdaad in een wijk?”
Volgens Timmer moet je niet te veel indicatoren nemen, twee zou het beste zijn. “Goede kanshebbers zijn inkomensongelijkheid en de uitstoot van CO2.”
Het zal veel tijd kosten om een nieuwe maatstaf te ontwikkelen, net zoals het een tijd heeft geduurd voordat het bbp een gevestigd begrip was. De Amerikaanse econoom Simon Kuznets introduceerde dit begrip in de jaren dertig om het herstel van de economie na de Grote Depressie beter in de gaten te kunnen houden. Pas twintig jaar later was er een volledig en internationaal vergelijkbaar systeem van ‘nationale rekeningen’ om alles goed te kunnen vastleggen.
NU 20.04.2016 Ieder jaar moet er in de Tweede Kamer worden gedebatteerd over het breed welvaartsbegrip. Dat zijn zaken die niet direct in cijfers zijn uit te drukken zoals gezondheid, milieu en onderwijs. Dat concludeert een commissie in een woensdag gepubliceerd rapport over breed welvaartsbegrip.
“Vraag veel mensen wat ze belangrijk vinden, waar zij naar streven, en je komt op een breed palet van aspecten”, zegt GroenLinks-Kamerlid Rik Grashoff, voorzitter van de commissie, die verder bestaat uit nog vijf andere Kamerleden van verschillende partijen.
Er moet een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart worden gepubliceerd die door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) moet worden ontwikkeld. Voorafgaand aan het debat, komt het kabinet met een inhoudelijke reactie, aldus de commissie.
Verantwoordingsdag
Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei waarop het kabinet verantwoording aflegt over de uitgevoerde plannen van het voorafgaande jaar, leent zich volgens de commissieleden het beste voor het debat over de Monitor Brede Welvaart.
Er zijn volgens Grashoff wel manieren om doelen te stellen zodat het kabinet zich daar ook aan kan houden en verantwoording voor kan afleggen. De commissie heeft met het rapport echter vooral de nadruk gelegd op het faciliteren van het debat.
Welvaart is breed, zegt Grashoff. Het bestaat volgens hem uit materiële en immateriële zaken, uit behoefte voor jezelf en voor anderen.
De commissie deed van oktober 2015 tot april dit jaar onderzoek en sprak in die periode met meer dan twintig binnen- en buitenlandse deskundigen.
Complex
Welvaart wordt bijna altijd zonder uitzondering gedefinieerd met het bruto binnenlands product (bbp), de som van alle in het land geproduceerde goederen en diensten. Maar door de toegenomen complexiteit van de economie, schiet dit cijfer tekort om de volledige economische toestand van een land te duiden.
De behoeftebevrediging van mensen gaat verder dan materiële zaken. Bij brede welvaart gaat het niet alleen om de welvaart van het hier en nu, maar ook om de welvaart van later en elders.
“Het is onze commissie duidelijk geworden dat het bbp echter nooit bedoeld is geweest om onze welvaart te meten”, zegt Grashoff. Hij wijst erop dat één van de bedenkers van het bbp in de jaren veertig van de vorige eeuw benadrukte dat het bbp niet bedoeld was om de welvaart te meten.
Er is wel literatuur in Nederland beschikbaar over dit thema. Het CBS en de planbureaus publiceren regelmatig stukken over brede welvaart, maar het politieke en publieke debat kan volgens de commissie niet tippen aan die van het bbp.
Internationaal
De commissie ziet genoeg internationale initiatieven die zich bezighouden met het thema brede welvaart en tot een gezamenlijke meetmethode proberen te komen.
Zo publiceerden onder meer de Verenigde Naties, rijke-landenclub OESO en het Europees statistiekbureau Eurostat in 2014 meerdere aanbevelingen voor het meten van duurzame ontwikkeling die kan rekenen op goedkeuring van meer dan zestig landen, inclusief Nederland.
Toch kan de internationale afstemming beter, vindt de commissie. Nederland doet er goed aan niet zelf met nieuwe definities te komen, maar de aandacht te richten op verdere harmonisatie met andere landen.
“Het is nu aan de Kamer om met dit rapport de brede welvaart op de kaart te zetten en te houden”, aldus Grashoff.
Kamervoorzitter
Het eerste rapport werd overhandigd aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib. “Welvaart is niet eendimensionaal van het bbp af te lezen, het gaat over meer dan alleen de cijfers”, zei Arib.
Het gaat volgens haar ook om het krijgen van kansen. Niet alleen voor deze generatie, maar ook voor de volgende. Ze vindt het goed dat hier nu naar is gekeken.
“Welvaart is een auto hebben. Welzijn is er een goede parkeerplaats voor vinden”, aldus Arib.
Video: Rapport werd overhandigd aan Tweede Kamervoorzitter
Telegraaf 18.8.2016 Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verwacht geen problemen tijdens de besprekingen over de begroting voor volgend jaar. Dat zei hij hij donderdag na het eerste overleg met de rest van de kabinetsploeg over de begroting van 2016.
Er moet onder meer geld gevonden worden om de koopkracht van gepensioneerden en mensen met een uitkering op peil te houden. ,,Er moet echt gerepareerd worden. Daar gaan we geld voor zoeken”, zei Dijsselbloem. ,,We komen er wel uit.”
Het geld dat nodig is voor deze hersteloperatie zou moeten komen van de meevaller die staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) eerder aankondigde. Een herziening van een pensioenregeling voor ondernemers zorgt voor ongeveer 2 miljard euro extra in de schatkist.
Deze week en volgende week (twee dagen) behandelt het kabinet van VVD en PvdA de begrotingen van alle departementen en de Miljoenennota. Die worden dan op Prinsjesdag gepresenteerd. De begroting van de koning kwam donderdag als eerste aan bod.
Voor de zomer werden de regeringspartijen VVD en PvdA het al eens over hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Daardoor is er in totaal 1,2 miljard euro extra voor Defensie, politie, justitie, zorg en onderwijs. Een geplande bezuiniging op verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten is geschrapt.
NU 18.08.2016 Het kabinet is donderdag voor het eerst na de zomerstop bijeen voor overleg over de begroting voor volgend jaar. Voordat die op Prinsjesdag kan worden gepresenteerd, moet een knoop worden doorgehakt over onder meer het op peil houden van de koopkracht van ouderen en mensen met een uitkering.
Volgens ramingen van het Centraal Planbureau krijgen mensen die werken volgend jaar meer te besteden, maar dreigen gepensioneerden en mensen met een uitkering er op achteruit te gaan.
”Er moet echt gerepareerd worden. Daar gaan we geld voor zoeken”, zei minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) hierover voor het begin van het overleg.
Het geld dat nodig is voor deze hersteloperatie zou moeten komen van de meevaller die staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) eerder aankondigde. Een herziening van een pensioenregeling voor ondernemers zorgt voor 2 miljard euro extra in de schatkist.
Bij het bespreken van de begrotingen van alle ministeries en de Miljoenennota worden verder geen grote verrassingen verwacht. Dijsselbloem zei eerder al dat er niet veel extra geld is te verdelen. Het wordt ”passen en meten”, verklaarde hij donderdag.
Hoofdlijnen
Voor de zomer werden de regeringspartijen VVD en PvdA het al eens over hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Daardoor is er in totaal 1,2 miljard euro extra voor Defensie, politie, justitie, zorg en onderwijs. Een geplande bezuiniging op verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten is geschrapt.
Volgende week staan nog twee begrotingsoverleggen gepland. Ook vrijdag tijdens de ministerraad wordt hierover gesproken.
Telegraaf 16.08.2016 Ze willen door tot het einde, maar ruzie hangt in de lucht. Die indruk wekte het kabinet van VVD en PvdA op de heidag aan het begin van zijn laatste missionaire jaar. Premier Mark Rutte en vicepremier Lodewijk Asscher spraken de ambitie uit om de rit uit te zitten tot 15 maart.
Maar “we gaan de verkiezingen in en de onderlinge verschillen laten zien”, zo kondigde Asscher alvast aan. “De ambitie is er”, zei Rutte over het volledig afmaken van de kabinetsperiode.
De mogelijkheid bestaat dat beide kopstukken als lijsttrekkers straks tegenover elkaar komen te staan. Rutte neemt over een paar weken een besluit of hij nog een keer de VVD-kar wil trekken. Asscher heeft eerder gezegd de zomervakantie te gebruiken om na te denken of hij PvdA-leider wil worden. Wie hoopte op een conclusie van deze brainstorm kwam vandaag bedrogen uit. “Dat ga ik niet met u bespreken”, zei hij afgemeten. Pas in oktober sluit de kandidaatstellingstermijn voor het lijsttrekkerschap van de PvdA.
Rond het Delftse museum De Prinsenhof probeerde het duo uit te stralen dat hun ploeg Nederland met bezuinigingen en hervormingen weer toekomstbestendig heeft gemaakt. Aan het Binnenhof bestaat breed de overtuiging dat het kabinet is uitgeregeerd en dat de laatste maanden van Rutte/Asscher één grote verkiezingscampagne zal worden.
Het kabinet begint donderdag met de overleggen over de begroting voor komend jaar, die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Was er dit jaar nog ruimte voor een forse belastingverlaging van vijf miljard euro, in 2017 hoeven burgers niet meer op zo’n cadeautje te rekenen. Minister Dijsselbloem (Financiën) maakte vorige week duidelijk dat het kabinet zich de komende weken vooral gaat richten op het wegwerken van negatieve uitschieters in de koopkracht van sommige groepen mensen. Met name de inkomensvoorziening van ouderen heeft daarbij de aandacht van de ministers.
Naast het houden van reguliere vergaderingen komt het kabinet ook enkele keren per jaar informeel bijeen om de stand van het land te bespreken. In augustus van 2015 maakten de ministers en staatssecretarissen bijvoorbeeld een uitstapje naar het strand bij Wassenaar. Naast wandelingen langs de kust werd bij deze heidag ook de basis gelegd voor de aanpak van de asielcrisis.
AD 16.08.2016 Voordat het politieke vergaderjaar binnenkort weer echt begint, zijn de ministers en staatssecretarissen van VVD en PvdA dinsdagmiddag informeel bijeengekomen in Delft. Het is de laatste heidag van het tweede kabinet van de liberale premier Mark Rutte.6 reacties
Elk jaar tegen het einde van het zomerreces komt de kabinetsploeg bijeen om naar uitdagingen voor de toekomst te kijken. Dit keer werd teruggeblikt, want het tweede kabinet-Rutte nadert zijn einde: in maart 2017 zijn er Tweede Kamerverkiezingen. ,,Onze ambitie is om tot en met de verkiezingen door te werken”, zei Rutte. Pas in de laatste weken voor de stembusgang ,,zullen we de verschillen zichtbaar maken en wordt er campagne gevoerd”.
Vicepremier en minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher zei dat het kabinet zich niet moet ,,blind staren” op de verkiezingscampagne.
Rutte ontkende dat hij een meningsverschil heeft met minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën over het herstel van de koopkracht van ouderen. Die indruk ontstond vrijdag na de ministerraad. ,,Het is onze gezamenlijke ambitie om te voorkomen dat groepen de min in gaan”, aldus de premier.
Donderdag praat het kabinet voor het eerst over de begroting van volgend jaar. Er volgen daarna vermoedelijk nog enkele bijeenkomsten. Op Prinsjesdag presenteert het kabinet dan de begroting voor 2017 en wordt duidelijk of en hoeveel de ouderen worden gecompenseerd.
De bewindslieden verzamelden zich rond het middaguur in Delft voor een informeel overleg. Later wandelden ze door het centrum, gevolgd door een stoet cameralieden en journalisten. Ook feliciteerden ze zwemmer Ferry Weertman met zijn gouden medaille op de 10 kilometer open water zwemmen.
De traditionele heidag van het kabinet was vorig jaar op het strand bij Wassenaarse Slag.
Telegraaf 15.08.2016 De Nederlandse overheid heeft maandag 2,5 miljard euro opgehaald met de heropening van kortlopende leningen. Het rendement lag daarbij opnieuw lager dan 0 procent.
De Staat leende 1,11 miljard euro voor 2,5 maanden, tegen een gemiddelde rente van min 0,62 procent. Daarnaast werd 1,44 miljard euro geleend voor 5,5 maanden, tegen een rendement van min 0,63 procent.
Bij beide leningen werd gemikt op een opbrengst van 1 tot 2 miljard euro.
Telegraaf 13.08.2016 Een sterke uitbreiding van de productiecapaciteit gaat de groei van houtbewerker Accsys een stevige impuls geven. Dit is de overtuiging van topman Paul Clegg, die weinig impact van de Brexit verwacht.
Accsys bewerkt zachthout zodanig dat dit een betere kwaliteit krijgt dan het beste tropische hardhout. Het VK is dankzij de sterke band met timmerfabrieken zijn grootste afzetmarkt „We hebben er echter ook een grote kostenbasis en dus weinig last van de val van het pond”, aldus Clegg.
Ook over de orderstroom in het VK maakt de topman zich weinig zorgen. „We hebben nog geen impact van de Brexit gezien. Zelf verwacht ik zeker geen diepe recessie. En ik denk dat de regering in reactie op de Brexit met een woningbouwprogramma komt.”
Foto: DE TELEGRAAF
De omzet in het op 31 maart afgesloten boekjaar 2015/16 groeide met 15%. Het afzetvolume steeg nauwelijks, doordat Accsys tegen capaciteitsgrenzen aanliep. De aanhoudend sterke vraag gaf het bedrijf wel de mogelijkheid de verkoopprijzen sterk te verhogen.
Nadat Solvay eind 2015 de bouw van een fabriek voor de productie van Accoya uitstelde, besloot Accsys de capaciteit in 2017 met bijna de helft uit te breiden. Hierdoor kan de omzetgroei versnellen, zeker als Accsys in staat blijft de verkoopprijzen te verhogen.
Daar bovenop komt eind 2018 een beoogde nieuwe fabriek voor de productie van Tricoyahout. Samen met partners gaat Accsys €30 miljoen investeren. Een extra €30 miljoen moet komen van bankleningen of durfkapitaal. Clegg denkt dat de markt voor Tricoyahout op termijn die van Accoyahout zal evenaren. „We rekenen op jaarlijkse groeipercentages van 20% en verwachten dat de fabriek na anderhalf jaar al break-even kan draaien. Ons uiteindelijke doel is om 1 miljoen m3 Tricoyahout en Accoyahout te verkopen”, zegt hij.
Hoewel de koersontwikkeling van Accsys de afgelopen jaren te wensen overliet, blijft Clegg vertrouwen houden in het aandeel waarin hij zelf ook een positie heeft. Hij wordt hierin gesteund door analisten van SNS Securities en het Britse Numis. Zij verwachten dat het bedrijf over één tot twee jaar winstgevend zal zijn en hanteren een koopadvies.
RO 12.08.2016 De Nederlandse economie groeide in het tweede kwartaal van 2016 met 0,6%. Daarmee zit Nederland flink boven het Europese gemiddelde van 0,3%. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2015, nam de omvang van de economie toe met 2,3%. Het producentenvertrouwen is nu op het hoogste niveau in vijf jaar en draagt bij aan de sterke groei in investeringen: ten opzichte van het tweede kwartaal in 2015 stegen de investeringen met 7,6%.
Ook de export en de consumptie dragen met een groei van respectievelijk 4.0% en 1,2% bij aan de groei. Deze groei zorgt eveneens voor verder herstel van de arbeidsmarkt. Het afgelopen kwartaal kwamen er 38.000 banen bij en de werkloosheid daalde met 16.000 personen. Dit blijkt uit de vandaag door het CBS gepubliceerde cijfers over het tweede kwartaal van 2016.
Minister Kamp van Economische Zaken: “Door hard te werken, innovatief te ondernemen en slim te investeren, is Nederland in staat gebleken al negen kwartalen op rij robuuste economische groei te realiseren. Nederland behoort qua groei tot de economische kopgroep van Europa, met een twee keer zo hoge kwartaalgroei als het gemiddelde in het Eurogebied.
Ook naar de toekomst toe is er reden voor optimisme, ondanks de economische onzekerheden in de wereld, met name de Brexit. Zo is het goed te constateren dat Nederlandse producenten vertrouwen hebben in de toekomst en flink blijven investeren. Om de stevige groei te ondersteunen, zal het kabinet ook komend jaar werken aan financieringsmogelijkheden voor ondernemers, extra financiering voor innovatie en ruimte voor ondernemerschap.”
Kamp wijst ook op het voortdurende herstel op de arbeidsmarkt: “Steeds meer mensen vinden hun weg naar de arbeidsmarkt. In lijn met de economische groei, is er nu negen kwartalen sprake van banengroei. Steeds meer mensen vinden een baan, gaan aan de slag en dragen zo bij aan ons verdienvermogen van nu en in de toekomst.”
In zijn persconferentie na de ministerraad van vandaag blikt de minister-president terug op de politieke ontwikkelingen van de afgelopen zomermaanden, de nieuwste economische cijfers en de begrotingsraden die volgende week beginnen. Bekijk de video
Trouw 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar verbeteren. Dat zegt minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën. “We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus de minister na de ministerraad.
Dijsselbloem wilde niet zeggen hoeveel geld hiervoor beschikbaar is. “Dat gaan we nu uitrekenen en bekijken. Op Prinsjesdag wordt meer bekend.” De verwachting is dat er meer dan 900 miljoen euro nodig is. Dat is het bedrag dat vorig jaar werd uitgegeven om de koopkracht van ouderen te repareren.
Voorzichtiger
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. “We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt.”
Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: “Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Ramingen
Volgens ramingen van het CPB verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
NU 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar repareren. Dat heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën vrijdag gezegd.
”We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus Dijsselbloem.
Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. ”We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt”, aldus Rutte.
Minister-president bespreekt plannen voor de koopkracht
Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de Brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: ”Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Reparatie
Volgens ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
Met de reparatie is volgens Dijsselbloem fors meer geld gemoeid dan vorig jaar. Toen was ongeveer 900 miljoen euro nodig om de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden op peil te houden. De uiteindelijke plannen worden bekend op Prinsjesdag.
VK 12.08.2016 Ook in het tweede kwartaal is het aantal werklozen weer gedaald – dit keer met 16 duizend. Voor het negende kwartaal op rij is er sprake van banengroei. Sinds 2014 zijn er in totaal bijna 230 duizend banen bijgekomen. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
In het tweede kwartaal was er weer een krimp van zesduizend werkplaatsen in de zorg
Voor het eerst sinds 2009 is er ook weer een lichte groei van het aantal vaste banen. Dat is volgens hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS een teken dat het herstel op de arbeidsmarkt steviger wordt. ‘Het duidt op meer vertrouwen bij werkgevers.’ Verhoudingsgewijs groeit het aantal flexibele banen wel nog altijd sneller.
In bijna alle sectoren is er meer werk. De zorgsector is de grote uitzondering. In het tweede kwartaal was er weer een krimp van zesduizend werkplaatsen. De afgelopen vier jaar is het aantal banen in de zorg in totaal met 80 duizend afgenomen – een daling van 5 procent.
Het CBS constateert dat de Nederlandse economie gestaag verder blijft groeien. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder was er in de maanden april, mei en juni een groei van 2,3 procent. Vergeleken met de eerste drie maanden van dit jaar was de groei 0,6 procent. Nederland presteert beter dan landen als Frankrijk en Duitsland. ‘De situatie in Nederland is niet alleen gunstig, maar ook stabiel,’ aldus Van Mulligen.
Volgens het CBS is dat vooral te danken aan de extra investeringen van het bedrijfsleven en de bloei van de woningmarkt. In de bouw was de groei 6,4 procent. Ook de binnenlandse bestedingen groeiden, met 1,2 procent. Zowel de horeca als de elektronicahandel profiteerden.
Deze positieve ontwikkelingen vonden plaats voor het Britse referendum over de Brexit. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelde eerder deze week dat het aangekondigde vertrek van de Britten uit de EU een negatief effect zal hebben op de Nederlandse economie. Ook verwacht het CPB dat de werkloosheid volgend jaar weer heel licht gaat stijgen.
Het CBS sluit evenmin uit dat er een terugval komt. In het tweede kwartaal groeide de export naar het Verenigd Koninkrijk harder dan die naar de meeste andere landen. ‘Groot-Brittannië is na Duitsland de belangrijkste exportpartner’, aldus Van Mulligen. ‘Als de export een stevige knauw krijgt, zou dat zomaar een effect kunnen hebben.’
Herstel
Verwacht werd dat het economisch herstel van de voorgaande kwartalen heeft doorgezet. Economen rekenen gemiddeld op een groei met 0,4 procent, vergeleken met een kwartaal eerder.
In mei meldde het CBS dat de Nederlandse economie in het eerste kwartaal was gegroeid met 0,5 procent. Dat was al het achtste kwartaal met groei op rij. De groei werd in het eerste kwartaal ook breed gedragen. Zowel consumptie, investeringen en export leverden een positieve bijdrage.
Telegraaf 12.08.2016 Het kabinet wil de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar repareren. Dat heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën vrijdag gezegd.
,,We willen dat ook de ouderen en de mensen die van een uitkering afhankelijk zijn boven de nul uitkomen en niet achterblijven bij de rest van Nederland”, aldus Dijsselbloem. Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Premier Mark Rutte is iets voorzichtiger. ,,We willen voorkomen dat de koopkracht voor gepensioneerden en mensen met een uitkering verslechtert. Maar dat is het streven en we moeten later kijken of het is gelukt”, aldus Rutte. Hij wijst erop dat het economisch herstel nog steeds breekbaar is en dat de groeicijfers door de brexit naar beneden worden bijgesteld. Maar: ,,Als je de stevige minnen die nu dreigen voor gepensioneerden deels wegwerkt, kom je al snel op een klein plusje.”
Volgens ramingen van het CPB verbetert de koopkracht van werkenden volgend jaar naar verwachting met 1,1 procent. Maar uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan er waarschijnlijk op achteruit, met respectievelijk 0,1 en 0,7 procent.
Met de reparatie is volgens Dijsselbloem fors meer geld gemoeid dan vorig jaar. Toen was ongeveer 900 miljoen euro nodig om de koopkracht van ouderen en uitkeringsgerechtigden op peil te houden. De uiteindelijke plannen worden bekend op Prinsjesdag.
Trouw 12.08.2016 De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van 2016 met 0,6 procent gegroeid ten opzichte van de eerste drie maanden van het jaar. Dat bleek vrijdag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is voor het negende kwartaal op rij dat de economie groeit.
De groei is volgens het CBS vooral te danken aan toenemende investeringen en consumptie. De vooruitgang was net zo groot als in eerste kwartaal en was iets sterker dan economen in doorsnee hadden voorspeld.
Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het tweede kwartaal met 2,3 procent.
Huizenmarkt
Vooral de aantrekkende huizenmarkt zorgde ervoor dat de economie verder groeide, legde econoom Peter Hein van Mulligen van het CBS uit. “Mogelijk dat het beleid van de ECB ertoe heeft bijgedragen dat de huizenmarkt aantrok door de lage rente, maar ook zonder het effect van stimuleringsmaatregelen zou sprake zijn geweest van een inhaalslag.”
Het effect van het Britse referendum over de brexit heeft volgens de econoom het afgelopen kwartaal nauwelijks invloed gehad op de economische groei. “Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen. Maar als het effect heeft, dan zal dat op zijn vroegst in 2017 gevoeld worden. Vooralsnog zijn de Britten gewoon lid van de EU.”
Consumenten trokken afgelopen maanden ook vaker de portemonnee voor bijvoorbeeld een bezoek aan een restaurant of een terrasje. Ook zaten de uitgaven aan kleding en elektrische apparaten in de lift. Het consumentenvertrouwen is daarbij sinds het voorjaar van 2015 onafgebroken positief geweest. “Al was er rond het brexit-referendum sprak van een kleine dip”, aldus Van Mulligen.
Werkloosheid
Ook meldde het CBS dat het aantal werklozen in het tweede kwartaal weer is gedaald – dit keer met 16 duizend. Voor het negende kwartaal op rij is er sprake van banengroei. Sinds 2014 zijn er in totaal bijna 230 duizend banen bijgekomen.
In totaal zijn er dit kwartaal 38 duizend banen bijgekomen. Vooral uitzendwerk zat in de lift. Het aantal zelfstandigen nam juist af. De werkloosheid zakte van 6,5 naar 6,3 procent. Het aantal vacatures steeg met vijfduizend. Het afgelopen kwartaal steeg het aantal banen van werknemers met 45 duizend. Het aantal banen van zelfstandigen nam met zevenduizend af tot ruim 2 miljoen. Daarmee is in Nederland één op de vijf werknemers eigen baas.
AD 12.08.2016 De koopkracht voor ouderen en mensen met een bijstandsuitkering wordt hersteld met Prinsjesdag. Het kabinet trekt daarvoor meer geld uit dan vorig jaar, belooft minister Dijsselbloem van Financiën.
,,Er zijn grote verschillen tussen werkenden en niet-werkenden. Dat is niet wat we als kabinet hebben afgesproken”, zegt Dijsselbloem. ,,In Nederland kijken we elk jaar heel precies naar koopkrachtreparaties. Dit jaar zijn de verschillen heel fors. We moeten en zullen meer doen om ouderen in de plus te krijgen.” Hij tekent daarbij aan dat wordt gekeken naar groepen, maar dat de effecten voor individuele mensen soms kunnen verschillen.
Koopkracht
Uit welk ‘potje’ de koopkrachtreparaties voor de niet-werkenden wordt betaald, is nog onduidelijk. Vorig jaar werd hiervoor nog 900 miljoen uitgetrokken. Het CPB maakte deze week bekend dat de koopkracht van werkenden volgend jaar met 1,1 procent verbetert, maar dat gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden er waarschijnlijk op achteruit gaan met 0,7 en 0,1 procent.
Telegraaf 12.08.2016 De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van dit jaar verder gegroeid. De economische groei kwam uit op 0,6% ten opzichte van het eerste kwartaal, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
De groei is vooral te danken aan de toegenomen investeringen en consumptie. Ook de export leverde een positieve bijdrage. De Nederlandse economie groeit daarmee nu al negen kwartalen op rij.
,,We doen het heel goed ten opzichte van de rest van Europa”, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. ,,We hebben dit jaar al twee kwartalen op rij van robuuste groei. En de vooruitzichten voor de rest van het jaar zijn redelijk positief, zeker als je kijkt naar het consumenten- en producentenvertrouwen.”
Groei breed gedragen
Volgens Van Mulligen wordt de groei breed gedragen. Zo zijn de investeringen in vervoermiddelen en woningen het afgelopen kwartaal weer aanzienlijk gegroeid. Bedrijven hebben verder meer besteed aan vliegtuigen, vrachtwagens en opleggers.
Consumenten gaven vooral meer uit aan kleding, elektrische apparaten en aan diensten zoals de horeca. Verder exporteerden Nederlandse bedrijven meer transport-, voedings- en genotmiddelen. Ook de wederuitvoer groeide harder dan in het eerste kwartaal.
Werkloosheid
De werkloosheid daalde in het tweede kwartaal tot 6,3%, ofwel 557.000. ,,De werkloosheid daalt gestaag, maar we zitten nog altijd ver boven het niveau van voor de crisis”, aldus Van Mulligen.
AD 12.08.2016 Het gaat wéér een klein beetje beter met onze economie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte vandaag bekend dat in het tweede kwartaal van 2016 de economie met 0,6 procent gegroeid is ten opzichte van de eerste drie maanden van dit jaar. Volgens economen dankzij de aantrekkende huizenmarkt en onze durf om weer geld uit te geven.
Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen, aldus Econoom Peter Hein van Mulligen.
Het is voor het negende kwartaal op rij dat de economie groeit. Toenemende investeringen en de durf van mensen om weer geld uit te geven zijn volgens hetCBS de oorzaken van de lijn omhoog. De groei is even sterk als in eerste kwartaal. Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het tweede kwartaal met 2,3 procent.
Vooral de aantrekkende huizenmarkt zorgde ervoor dat de economie verder groeide, volgens econoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. ,,Mogelijk dat het beleid van de ECB ertoe heeft bijgedragen dat de huizenmarkt aantrok door de lage rente, maar ook zonder het effect van stimuleringsmaatregelen zou sprake zijn geweest van een inhaalslag.”
Brexit
Het effect van het Britse referendum over de brexit heeft volgens de econoom het afgelopen kwartaal nauwelijks invloed gehad op de economische groei. ,,Het effect van een brexit laat zich moeilijk voorspellen. Maar als het effect heeft, dan zal dat op zijn vroegst in 2017 gevoeld worden. Vooralsnog zijn de Britten gewoon lid van de EU.”
De afgelopen maanden gaven mensen vaker geld uit aan een etentje of een drankje op het terras. Ook zaten de uitgaven aan kleding en elektrische apparaten in de lift. Het consumentenvertrouwen is daarbij sinds het voorjaar van 2015 onafgebroken positief geweest. ,,Al was er rond het brexit-referendum sprak van een kleine dip”, aldus Van Mulligen.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken is tevreden met de groei. ,,Het beeld is positief. De investeringen en de consumptie nemen toe en de werkloosheid is behoorlijk laag in vergelijking met de voorgaande tijd. Het gaat de goede kant op.”
VK 09.08.2016 Door de Brexit verslechteren de economische vooruitzichten in Nederland. Volgend jaar groeit de economie nog maar 1,6 procent. Voor de aankondiging van het Britse vertrek uit de Europese Unie werd nog 2,1 procent groei verwacht.
Dit meldt het Centraal Planbureau (CPB). Dat heeft de economische vooruitzichten doorgerekend voorafgaand aan de begrotingsbesprekingen in het kabinet. Op de derde dinsdag in september, Prinsjesdag, wordt de begroting gepresenteerd. Dan komt het CPB met een doorrekening van de gevolgen daarvan voor de economie zoals koopkracht en werkgelegenheid.
De onzekerheid over de Brexit – het geplande uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie – heeft gevolgen voor de uitgaven door bedrijven en burgers maar ook voor de wereldhandel. Het effect van deze onzekerheid is vooral volgend jaar voelbaar maar dat is volgens het CPB maar tijdelijk. Niet alleen de Brexit remt de economische groei ten opzichte van eerdere verwachtingen. Ook het afknijpen van de gasproductie in Groningen tempert de groei.
Het aantal werklozen daalt dit jaar naar 555 duizend mensen. Dat is iets lager dan eerder verwacht. In juni voorzag het CPB voor dit jaar nog 575 duizend werklozen. De versnelde daling zet volgend jaar niet door. Het CPB houdt vast aan de eerder verwachtte 560 duizend werklozen in 2017.
Het begrotingstekort daalt harder dan eerder voorzien. Dit jaar is het tekort 1,2 procent en voor 2017 voorziet het CPB bij ongewijzigd beleid 0,6 procent tekort. Eerder voorzag het CPB voor zowel dit jaar als volgend jaar een 0,4 procentpunt hoger tekort. Dat is een miljardenverschil.
De koopkracht stijgt volgend jaar 0,7 procent. Dat is iets meer dan gedacht. Dat ligt aan de dalende inflatie die naar verwachting op 0,9 procent uit komt en aan de iets sneller stijgende lonen.
De koopkrachtverwachtingen verschillen echter sterk als naar verschillende groepen wordt gekeken. Beter betaalden zijn volgend jaar het beste af met 1,2 procent koopkrachtstijging. Deze stijging wordt verwacht voor degenen die maandelijks 4500 euro bruto of meer krijgen. Dat is drie keer het maandelijks minimumloon, 1.537,20 euro, of nog meer.
Gepensioneerden zijn echter de klos. Voor hen verwacht het CPB 0,7 procent koopkrachtdaling. Dat is het gevolg van de verwachte korting op de pensioenen. Per 1 januari moeten waarschijnlijk de pensioenen van honderdduizenden ouderen verlaagd omdat de pensioenfondsen er slecht voor staan. Dat is het gevolg van de lage rente en de gevolgen van de Brexit voor de beurskoersen. Die koersen daalden in eerste instantie stevig door de uitslag van het Brexit-referendum in het Verenigd Koninkrijk.
Telegraaf 09.08.2016 De Brexit blijkt ook voor de Nederlandse economie een klap in het gezicht. In plaats van de eerder ingeschatte groei van 2,1 procent, gaat het Centraal Planbureau nu voor volgend jaar uit van 1,6 procent groei.
Foto: ANP
De rekenmeesters tekenen daarbij aan dat de voorspellingen onzekerder zijn dan normaal, omdat nog moeilijk te voorspellen is hoe het verder gaat sinds de Britten tegen het lidmaatschap van de Europese Unie hebben gestemd. Naast de Brexit, tempert ook het terugdringen van de gaswinning in Groningen de Nederlandse groei.
Verder slecht nieuws is er voor de werkloosheid en de koopkracht. Als het kabinet geen verdere maatregelen neemt, blijft de werkloosheid steken op 6,2 procent van de beroepsbevolking, omdat bedrijven vanwege de Brexit voorzichtiger zullen zijn met het aannemen van personeel. Ook valt de stijging van de koopkracht dan terug van 2,7 procent dit jaar naar 0,7 procent in 2017.
Vooral gepensioneerden zijn de dupe. Die gaan er volgens het CPB-plaatje 0,7 procent op achteruit, hoewel het kabinet reeds heeft laten doorschemeren met verzachtende maatregels te gaan komen in de begroting die het met prinsjesdag presenteert.
Wel daalt het overheidstekort naar een comfortabele 0,6 procent van het totaalbedrag dat we met z’n allen in een jaar verdienen, ruim binnen de Europese tekortnorm van 3 procent. Alleen gooien de Europese begrotingsregels die gelden voor het structureel begrotingssaldo en de overheidsuitgaven mogelijk alsnog roet in het eten. Volgens het CPB voldoet Nederland daar volgend jaar niet aan. Op basis daarvan moet mogelijk dus alsnog worden bezuinigd.
NU 09.08.2016 De Nederlandse economie zal dit jaar en volgend jaar minder sterk groeien dan eerder gedacht vanwege onder meer de Brexit.
Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) dinsdag. Naast de Brexit heeft de verdere verlaging van de gasproductie een remmend effect op de economische groei in 2017.
Voor dit jaar verwacht het CPB een groei van 1,7 procent en voor volgend jaar van 1,6 procent. In juni voorzag het planbureau nog een groei van respectievelijk 1,8 procent en 2,1 procent.
Het onderliggende herstel van de Nederlandse economie zet wel door, zo stelt het CPB, maar de onzekerheid die de Brexit met zich meebrengt heeft op korte termijn negatieve effecten op de consumptie en investeringen.
Ook de voor Nederland relevante wereldhandel wordt erdoor geraakt. Daar komt nog bij dat de groei van de economie van de eurozone als geheel wordt gedempt door de Brexit. Deze komt uit op 1,6 procent in 2016 en 1,5 procent in 2017.
De nieuwe raming is wel “onzekerder dan normaal”, zo vlak na het Britse referendum over uittreding uit de Europese Unie, aldus het planbureau.
Het CPB verwacht verder dat de inflatie in Nederland dit jaar en in 2017 heel laag zal blijven. In 2016 komt deze uit op 0 procent. Volgend jaar zal de inflatie aantrekken naar 0,5 procent.
De koopkrachtontwikkeling van het mediane huishouden neemt af van 2,7 procent dit jaar naar 0,7 procent in 2017. Dit komt vooral door het wegvallen van de positieve effecten van de 5 miljard euro aan lastenverlichting en de licht stijgende inflatie.
Hoewel de koopkracht van werkenden volgend jaar toeneemt, daalt die van uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden, verwacht het CPB.
De werkloosheid stabiliseert volgend jaar op 6,2 procent, aldus het CPB. Bedrijven zullen vanaf de tweede helft van dit jaar naar verwachting voorzichtiger zijn met het aannemen van medewerkers door onzekerheid over de gevolgen van de Brexit. Hierdoor valt volgend jaar de werkgelegenheidsgroei terug.
Het overheidstekort daalt van 1,2 procent dit jaar naar 0,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in 2017. Terwijl de gerealiseerde belastinginkomsten snel zijn gegroeid, blijft de toename van de overheidsuitgaven gematigd.
Realistisch
De Nederlandse economie blijft groeien, maar volgens minister Henk Kamp (Economische Zaken) is het zaak realistisch te blijven. Dat zegt hij in reactie op de ramingen.
”Door de intensieve handelsrelaties met het Verenigd Koninkrijk zorgt de Brexit voor onzekerheid en heeft daarmee een merkbaar effect op onze groei”, aldus Kamp. ”Het internationale beeld dwingt ons nu om realistisch te blijven.”
De minister stelt dat het kabinet de afgelopen jaren hard heeft gewerkt aan het economisch herstel en dat ook blijft doen.
Telegraaf 09.08.2016 Partijen in de Tweede Kamer willen dat het kabinet maatregelen neemt om met name de de koopkracht van ouderen op peil te houden. Volgens ramingen van het CPB gaan uitkeringsgerechtigden (0,1 procent) gepensioneerden (0,7 procent) er volgend jaar waarschijnlijk op achteruit.
Fractieleider Diederik Samsom van de PvdA: ,,Wat de PvdA betreft kunnen deze koopkrachtcijfers niet de uitkomst zijn op Prinsjesdag. Het kabinet zal maatregelen moeten nemen om met name ouderen en mensen met lage inkomens extra tegemoet te komen.”
Ook D66 wil ook maatregelen voor een evenwichtiger koopkrachtverdeling. ,,Ouderen worden nu onevenredig hard getroffen”, aldus Kamerlid Steven van Weyenberg:
VVD-Tweede Kamerlid Mark Harbers laat weten: ,,De VVD vindt dat er nu binnen de mogelijkheden een goede begroting voor 2017 moet komen met een evenwichtige koopkrachtontwikkeling, ook voor ouderen.”
AD 04.08.2016 Voor het eerst sinds 1987 is de inflatie in ons land onder de nul gedoken: -0,3 procent om precies te zijn. Zo meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek vanochtend. Vijf vragen en antwoorden over inflatie.
Wat is inflatie ook alweer?
Inflatie staat voor de kosten van ons levensonderhoud. Oftewel: wat betalen we gemiddeld voor onze goederen en diensten? Hierbij kun je denken aan uitgaven aan eten en drinken, vervoer, benzine, of gas en licht. Het Centraal Bureau voor de Statistiek berekent de inflatie door een “mandje met boodschappen” te nemen en daarvan de waarde te berekenen. Daar komt een gewogen gemiddelde uit. De prijsstijging in Nederland ligt al langere tijd behoorlijk onder het langjarige gemiddelde van 2,0 procent.
Wat wil lage inflatie zeggen?
Dit betekent dat het leven ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar ietsjes goedkoper is geworden: 0,3 procent dus. We geven nu minder euro’s uit om hetzelfde te kopen als een jaar geleden.
Wat betekent dit voor mijn portemonnee?
Consumentenprijzen dalen. Tanken bijvoorbeeld is goedkoper geworden. Bovendien: voor vakanties en vliegtickets betalen we minder. Het gaat niet voor alle producten op: kleding was vorige maand gemiddeld minder afgeprijsd dan een jaar geleden en dus wel iets duurder.
Waarom hebben we nu een lage inflatie?
Het CBS geeft als belangrijkste verklaring de ontwikkeling van de huurprijzen. De huren zijn in juli met 1,8 procent gestegen, terwijl ze in dezelfde periode vorig jaar nog met 2,4 stegen. De huurprijzen tellen zwaar mee met de berekeningen voor de inflatie. En niet alleen de huren, maar ook de prijs van onder andere benzine en voedingsmiddelen gingen vorige maand omlaag. Als we naar het grotere plaatje kijken: als gevolg van de crisis houden mensen de hand op de knip en door de werkloosheid is er minder inkomen en minder te besteden. Dat zorgt voor dalende prijzen. De in elkaar gezakte olieprijs van de afgelopen twee jaar, en daarmee de energieprijzen, hebben de inflatiecijfers nog eens extra hard omlaag geduwd.
Wat als de inflatie lange tijd laag blijft?
Als prijzen langere tijd dalen spreken economen van deflatie. Bij deflatie gaat het om een algemene daling van het prijspeil. Dan dalen niet alleen consumentenprijzen (zoals nu), maar ook de lonen en huizenprijzen. Daar is in Nederland nog geen sprake van; de huizenprijzen stijgen in elk geval nog flink. Japan is wel een land dat kampt met deflatie. Van 1994 tot nu heeft het land een inflatie van bijna nul. Geringe economische groei en deflatie houden elkaar in een soort wurggreep. Bedrijven investeren te weinig, consumenten besteden te weinig en de lonen stijgen niet.
Telegraaf 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie werd vooral gedrukt doordat de prijzen van voedingsmiddelen en huurprijzen dit jaar minder hard toenamen vergeleken met vorig jaar. Ook goedkopere autobrandstoffen en vliegreizen hadden een drukkend effect op de inflatie. Daarentegen was kleding dit jaar in de uitverkoop minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar, wat een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil had.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd “duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper, terwijl de prijsstijging van diensten vanaf de tweede helft van 2015 steeds kleiner is geworden. De afgelopen tweeënhalf jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Trouw 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie werd vooral gedrukt doordat de prijzen van voedingsmiddelen en huurprijzen dit jaar minder hard toenamen vergeleken met vorig jaar. Ook goedkopere autobrandstoffen en vliegreizen hadden een drukkend effect op de inflatie. Daarentegen was kleding dit jaar in de uitverkoop minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar, wat een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil had.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd “duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper, terwijl de prijsstijging van diensten vanaf de tweede helft van 2015 steeds kleiner is geworden.
De afgelopen tweeënhalf jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Telegraaf 04.08.2016 De inflatie in Nederland daalde in juli naar -0,3%. Voor het eerst in dertig jaar zijn aankopen van consumenten goedkoper geworden. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
Volgens het CBS is het voor het eerst na december 1987 dat goederen maar ook diensten voor de Nederlandse consument lager geprijsd zijn dan een jaar eerder.
Benzine en eten
De inflatie in Nederland ligt hiermee ook onder die van de hele eurozone, aldus het CBS.
De prijsstijgingen zijn in de maand juli afgeremd door minder stijging van de huren dan in dezelfde periode vorig jaar. Ook zijn in die maand de prijzen van benzine, eten en reizen voor consumenten minder sterk gestegen.
Kleding was in juli in de uitverkoop wel minder in de korting gegaan dan in dezelfde maand vorig jaar, dat duwde het gemiddelde prijspeil weer omhoog.
NU 04.08.2016 Goederen en diensten voor consumenten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. De inflatie in juli daalde naar -0,3 procent, maakt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag bekend.
De inflatie in juli werd vooral gedrukt doordat voedingsmiddelen, autobrandstoffen en vliegreizen goedkoper zijn geworden. Kleding was dit jaar in de uitverkoop juist minder afgeprijsd dan in juli vorig jaar. Dit had een verhogend effect op het gemiddelde prijspeil.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Deflatie
“Negatieve inflatie is niet direct hetzelfde als deflatie. Bij deflatie gaat het echt om een daling van het algemene prijspeil. Dus niet alleen consumentenprijzen, maar ook bijvoorbeeld lonen en huizenprijzen”, vertelt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. “Nu is het wel zo dat lonen al een tijdje niet zo hard stijgen, maar ze dalen niet en huizenprijzen stijgen zelfs het sterkst in jaren.”
De econoom haalt aan dat hoge en lage inflatie vaak te maken heeft met grondstofprijzen zoals olie. “Maar nu is er meer aan de hand, want ook als je producten die daar gevoelig voor zijn buiten beschouwing laat, zie je dat de inflatie nog steeds heel erg laag is.”
Europese methode
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van -0,2 procent in juni naar -0,6 procent in juli. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Volgens het CBS ligt de prijsstijging in Nederland al langere tijd ”duidelijk” onder het langjarige gemiddelde van 2 procent. Goederen worden al sinds 2014 goedkoper. En de prijzen van diensten stijgen vanaf de tweede helft van 2015 steeds minder hard.
De afgelopen 2,5 jaar was de inflatie in vrijwel alle maanden lager dan 1 procent. Dit is de langste aaneengesloten periode in bijna dertig jaar waarin de inflatie lager was dan 1 procent.
Volgens economische theorie zorgt een langdurige daling van het prijspeil, oftewel deflatie, ervoor dat consumenten mogelijk aankopen gaan uitstellen. Als prijzen dalen, kan het namelijk goedkoper zijn om pas over een half jaar een aankoop te doen.
Dit kan leiden tot een negatieve spiraal. Consumenten geven minder uit, waardoor bedrijven ook minder te besteden hebben.
AD 04.08.2016 Goederen en diensten zijn voor het eerst in bijna dertig jaar goedkoper geworden dan een jaar eerder. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag.
De inflatie in juli daalde naar min 0,3 procent. Die ontwikkeling heeft vooral te maken met dalende huurprijzen, de prijsontwikkeling van voedselmiddelen en de dalende prijzen van vliegreizen. Ook autobrandstoffen hebben een aandeel in de negatieve inflatie.
Omdat de prijsontwikkeling van energie en voeding sterk fluctueert en de prijzen van alcohol en tabak vaak stijgen door belastingmaatregelen, kijkt het statistiekbureau ook naar de inflatie exclusief deze producten. De inflatie in juli volgens deze maatstaf kwam uit op 0,3 procent. In de voorgaande twee maanden was dit 0,5 procent.
Op basis van de geharmoniseerde Europese meetmethode namen de consumentenprijzen vorige maand af, van min 0,2 procent in juni, tot min 0,6 procent. Daarmee is de inflatie in Nederland nog verder onder het niveau van de eurozone komen te liggen.
Telegraaf 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze.
,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
AD 02.08.2016 Vakbonden en belangenorganisaties uit de hele veiligheidssector hebben zich verenigd om meer investeringen voor veiligheid in Nederland los te krijgen. Ze willen ,,politiek Den Haag laten inzien dat het noodzakelijk is om nu te investeren in veiligheid”. Ze vormen de Coalitie voor Veiligheid.
De overheid heeft de afgelopen jaren te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat, aldus Coalitie voor veiligheid.
Het gaat onder meer om belangenorganisaties voor politie, justitie, defensie (officieren) en douane. ,,De overheid heeft de afgelopen jaren structureel te veel bezuinigd op haar veiligheidsapparaat”, concluderen ze. ,,Dat terwijl de vraag naar veiligheid alleen maar groter wordt door de fundamentele veranderingen in de veiligheidssituatie in Nederland en daarbuiten”, staat in een verklaring. ,,Het waarborgen van de veiligheid in Nederland en het handhaven van de rechtsorde komt door de financiële tekorten steeds meer in het geding.”
,,Vrijwel alle grote veiligheidsorganisaties zoals de politie, defensie en het Openbaar Ministerie hebben al diverse keren de noodklok geluid, omdat zij kampen met grote financiële tekorten”, benadrukt de coalitie. ,,Zij krijgen vanuit hun achterban onophoudelijk noodsignalen en bezorgde meldingen over de negatieve gevolgen van deze tekorten.”
Er moet steeds meer worden gewerkt met verouderd materiaal. Ook zijn er op allerlei gebieden tekorten, of het nu gaat om middelen of om opleidingen, stelt de coalitie.
Verslechtering
Materieel en computersystemen zijn verouderd en werken niet. Dan houdt het op
Coalitie voor veiligheid
,,De afgelopen tien jaar is de veiligheid enorm verslechterd. Dat hebben we al lang zien aankomen”, stelt voorzitter Ruud Vermeulen van de Nederlandse Officieren Vereniging. ,,Toch is er juist de laatste jaren in een enorm tempo op die veiligheid bezuinigd. Daardoor zijn bijvoorbeeld materieel en computersystemen verouderd en werken niet. Dan houdt het op.”
De betrokken organisaties gaan de politieke partijen de komende tijd aansporen tot meer investeringen voor veiligheid. Die moeten gestalte krijgen in zowel de begroting voor 2017, als in de verkiezingsprogramma’s en het na de verkiezingen (maart 2017) te sluiten regeerakkoord.
Telegraaf 01.08.2016 Nederlandse consumenten hebben vaker een roze bril op dan andere EU-burgers. De afgelopen veertien jaar waren we structureel positiever over de economie dan het Europese gemiddelde, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het consumentenvertrouwen ligt in Nederland vooral in economisch gunstige tijden aanzienlijk hoger dan het gemiddelde in de EU. In periodes van pessimisme lopen de scores meer naar elkaar toe. Het verschil ontstaat vooral doordat Nederlandse consumenten in tijden van optimisme gunstiger oordelen over de algemene economische situatie en de werkloosheid dan het EU-gemiddelde.
Verder verwachten Nederlanders over het algemeen meer geld opzij te kunnen leggen dan andere Europeanen. Die verwachting zegt echter niets over het daadwerkelijke spaargedrag. In Nederland wordt slechts iets meer gespaard dan gemiddeld in Europa.
Scandinavische consumenten zijn het meest optimistisch van alle EU-burgers. In Griekenland ligt het vertrouwen in de economie structureel het laagst.
Telegraaf 01.08.2016 De Nederlandse Staat blijft profiteren van de negatieve rente op de geldmarkt. De overheid leende maandag €1,17 miljard voor drie maanden tegen een rente van -0,63%. Dat betekent dat beleggers geld toeleggen om hun centen in ons land te mogen stallen.
De Staat leende ook €1,22 miljard voor zes maanden tegen een rente van -0,608%. Begin vorige maand was ons land nog goedkoper uit. De rente op staatsleningen met een looptijd van drie en zes maanden bedroeg toen respectievelijk -0,648% en -0,63%.
Door het ruime geldbeleid van de Europese Centrale Bank staat de rente historisch laag. De rente op tienjarige Nederlandse staatsleningen daalde vorige maand voor het eerst in de historie tot onder het nulpunt.
NU 22.07.2016 Nederland heeft zijn staatsschuld afgelopen jaar sterker teruggedrongen dan bijna alle andere eurolanden. Dat blijkt uit cijfers die Europees statistiekbureau Eurostat vrijdag heeft gepubliceerd.
De Nederlandse staatsschuld bedroeg in het eerste kwartaal 64,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Een jaar eerder kwam de schuld nog overeen met 69,1 procent van de omvang van de Nederlandse economie. Alleen Ierland realiseerde een relatief sterkere verkleining van zijn schuld, van 97 naar 80 procent.
Griekenland heeft de hoogste schuld in de eurozone en zag die afgelopen jaar ook het snelst oplopen, met bijna 6 procentpunt naar 176 procent. Volgens de Europese begrotingsregels moeten landen hun schuld zien te beperken tot maximaal 60 procent van het bbp.
Telegraaf 22.07.2016 De situatie in de Nederlandse economie is afgelopen maand nauwelijks gewijzigd. Dat stelde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag op basis van een reeks recente indicatoren.
Volgens het CBS draait de Nederlandse economie al maanden net iets beter dan het langjarig gemiddelde. Van een echte versnelling of vertraging lijkt daarbij vooralsnog geen sprake.
Het statistiekbureau zag producenten afgelopen tijd optimistischer worden, terwijl het vertrouwen onder consumenten afnam. De export, investeringen en consumptie groeiden afgelopen maanden, net zoals de productie in de industrie. De werkloosheid nam verder af, maar er werden wel meer bedrijven failliet verklaard
NU 12.07.2016 De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met de tussentijdse begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Maandenlang dreigden de oppositiepartijen de begrotingswijziging in de Eerste Kamer, waar de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft, te torpederen. Uiteindelijk stemden alleen de senaatsfracties van de SP en PVV dinsdag tegen de begroting.
Eerder lieten de oppositiefracties in de Tweede Kamer, met uitzondering van de SP, PVV en VNL, hun bezwaren ook al varen.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota maakte het kabinet bekend dat er extra geld wordt uitgetrokken voor het justitiedepartement. De politie krijgt er tussentijds 49 miljoen euro bij. Dat komt bovenop de 250 miljoen extra die in 2015 al aan het departement beloofd was. Meer geld kon er volgens het kabinet niet bij.
Te weinig geld
De oppositie was van mening dat het kabinet met te weinig geld over de brug kwam. Er zou een bedrag van tussen de 150 en 200 miljoen bij moeten om de problemen bij politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak aan te pakken. De kerntaak, veiligheid, zou volgens hen onder grote druk staan.
De oppositiepartijen stellen dat een stem tegen de begrotingswijzigingen zou betekenen dat het extra geld dat het kabinet wel vrijmaakt, niet naar het justitiedepartement zou gaan. Daarmee zou het ministerie ook niet zijn geholpen.
Telegraaf 05.07.2016 Na de Tweede Kamer lijkt ook de Eerste Kamer met tegenzin in te stemmen met de fel bediscussieerde begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De oppositiepartijen D66 en CDA willen eigenlijk extra geld voor politie, justitie en rechtspraak, maar zullen niet tegenstemmen.
Dat gebeurt wel met de rug tegen de muur, bleek dinsdag tijdens het debat over de aanvullende begroting van 2016. Tegenstemmen zou namelijk betekenen dat ook het ‘beetje’ extra geld voor veiligheid dat al in de begroting is opgenomen niet door zou gaan. En daar is volgens de partijen niemand mee gebaat.
De partijen in de Eerste Kamer blijven ontevreden over justitieminister Ard van der Steur. Hij zou alles op alles moeten zetten om binnen het kabinet voldoende extra geld los te krijgen voor veiligheid, maar dat heeft hij naar het oordeel van de kritische Eerste Kamerleden niet goed genoeg gedaan.
Zelfs Van der Steurs partijgenoot Anne-Wil Duthler van de VVD was erg kritisch. Zij is er niet echt gerust op dat Van der Steur de problemen structureel gaat oplossen.
De Eerste Kamer stemt volgende week over de begroting en over voorstellen van de Senatoren Hans Engels (D66) en Mirjam Bikker (ChristenUnie) voor toch nog extra geld dit najaar en de komende jaren.
NU 01.07.2016 Het volgende kabinet hoeft niet opnieuw te bezuinigen. Door het herstel van de economie en de inspanningen van het kabinet hoeft er in de volgende kabinetsperiode niet gesneden te worden in de overheidsuitgaven.
Tegelijkertijd zal er voor het volgend kabinet geen ruimte zijn voor extra investeringen. Die moeten elders in de begroting worden gedekt.
Dat stelt de Studiegroep Begrotingsruimte in een vrijdag gepresenteerd advies. De onafhankelijke adviesgroep brengt sinds 1971 voorafgaand aan een nieuwe kabinetsperiode een advies uit over de begrotingsthematiek en begrotingsdoelen.
In het vorige advies van de Studiegroep vier jaar geleden werd gesteld dat er nog fors moest worden bezuinigd: 20 miljard euro. In de afgelopen jaren is dat ook gebeurd. Voor de periode 2010 tot en met 2017 gaat het om zo’n 70 miljard euro. Het is volgens topambtenaar van Financiën Manon Leijten jaren geleden dat de Studiegroep tot de conclusie kwam dat er niet bezuinigd hoeft te worden.
Niet snijden
Het andere goede nieuws voor de volgende minister van Financiën is dat er een begrotingsoverschot van 0,6 procent van het bpp zal zijn. Ook de staatsschuld daalt, naar 54 procent van het bbp.
Met deze vooruitzichten in de hand hoeft het volgende kabinet niet te snijden in de overheidsuitgaven, maar zal het wel moeten hervormen. Die investeringen moeten binnen de begroting worden gevonden. Dat kan door bijvoorbeeld de zorgkosten te drukken. Die nemen de komende jaren weer fors toe. “Mocht het lukken dit te beheersen, dan speel je aantal miljard euro vrij”, aldus Leijten.
Buffers
De adviesgroep, bestaande uit topambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken, Financiën, Economische Zaken, Sociale Zaken, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid en vertegenwoordigers van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau, raadt verder aan om financiële buffers op te bouwen.
De overheid moet reserves opbouwen in goede tijden, zodat het kan uitgeven in slechte tijden. “De begroting moet zo worden ingericht dat schommelingen kunnen worden opgevangen”, zegt Leijten. Dit zorgt voor een stabieler economisch beleid wat bedrijven en burgers rust en zekerheid biedt.
Hoewel de cijfers een economisch optimistisch beeld schetsen, is het nog onzeker wat voor effect de Brexit zal hebben op de economie en de begroting. Wat de financiële schade zal zijn en of het volgende kabinet alsnog zal moeten bezuinigen is onduidelijk. “We weten het nog niet”, aldus Leijten.
Telegraaf 01.07.2016 Nu de economie weer groeit en de overheidsfinanciën op peil zijn, hoeft een volgend kabinet niet opnieuw het mes in de begroting te zetten. Tot die conclusie komt een groep belangrijke financiële ambtenaren.
Deze studie vormt een stevig handvat voor de politiek om na de verkiezingen tot een nieuw regeerakkoord en een nieuwe begroting te komen.
De afgelopen kabinetten moest er door de financiële crisis tientallen miljarden euro’s bezuinigd worden. „Na het zuur komt het zoet”, was de belofte jarenlang. Maar nu hoeft er volgens de ambtenaren dan eindelijk niet verder in de begroting gesneden te worden.
Tegelijkertijd is het ook weer niet zo dat de financiën er zo goed voorstaan dat er straks éxtra geld kan worden uitgegeven. Als een volgend kabinet dat toch wil, bijvoorbeeld om de defensiebegroting of de justitiebegroting te spekken, moet dat bij andere ministeries vandaan komen. Een optie zou volgens de ambtenaren zijn om de stijging van de zorgkosten te beteugelen, zoals minister Schippers (Volksgezondheid) de afgelopen jaren heeft gedaan door daarover stevige afspraken te maken met onder meer de zorgverzekeraars.
De ambtenaren adviseerden verder nog dat de nieuwe regering niet telkens met alle economische winden moet meewaaien. Meevallers moeten niet meteen worden uitgegeven, maar bij tegenvallers hoeft er ook niet onmiddellijk bezuinigd te worden. Zo zou de politiek, en daarmee burgers en bedrijven, wat meer rust gegeven worden.
Trouw 01.07.2016 Het kabinet heeft op de begroting van volgend jaar een financiële meevaller van naar verwachting 2 miljard euro. Dat komt omdat de pensioenregeling voor ondernemers wordt herzien. Er was vandaag ook goed nieuws voor het volgende kabinet: dat hoeft volgens een adviesgroep van topambtenaren niet opnieuw te bezuinigen.
De pensioenregeling voor ondernemers gaat om de fiscaalvriendelijke regeling voor ondernemers om pensioen op te bouwen. Zowel het kabinet als ondernemers willen hier vanaf.
Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën wil de regeling de komende drie jaar op vrijwillige basis afschaffen. “We hebben een besluit genomen over het pensioen van de directeur-grootaandeelhouder. Die zit door allerlei regels klem als een deur”, zei Wiebes vrijdag na de ministerraad. Hij besprak het plan met veel partijen en verwacht dat veel ondernemers eieren voor hun geld zullen kiezen. “We bieden de mogelijkheid om het pensioen in een keer aantrekkelijk af te kopen.” De ondernemers zijn dan van alle problemen af en voor de Belastingdienst wordt het veel simpeler.
Het kabinet moet nog een knoop doorhakken hoe het geld wordt besteed. Eerder kondigden bewindslieden aan dat er naar de koopkracht van ouderen zal worden gekeken.
Niet opnieuw bezuinigen
Er was vandaag meer goed nieuws in Den Haag: het volgende kabinet hoeft niet opnieuw te bezuinigen. Maar voor nieuwe investeringen is overigens ook geen extra geld beschikbaar. Die uitgaven zullen moeten worden gedekt door elders in de begroting geld weg te halen. Het huige kabinet heeft volgend jaar al een meevaller van 2 miljard euro.
Dat stelt een adviesgroep waarin topambtenaren van een aantal ministeries zitten, net als als vertegenwoordigers van De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau vrijdag. Deze Studiegroep Begrotingsruimte baseert zijn ideeën op gegevens van het CPB.
De afgelopen jaren moest er vanwege de economische en financiële crisis enorm worden bezuinigd. In totaal gaat het voor de periode 2010 tot en met 2017 om zo’n 50 miljard euro.
Begrotingsoverschot
Volgens het advies zal er een begrotingsoverschot van 0,6 procent zijn en daalt de schuld naar 54 procent in 2021 als de berekeningen van het CPB uitkomen. Door deze positieve cijfers hoeft het volgende kabinet niet opnieuw te snijden in de uitgaven. De verwachting is dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,4 procent, meldde minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën ) vorige maand in de Voorjaarsnota.
Verder pleit de Studiegroep voor een vereenvoudiging van de begrotingsregels. Ook moet de begroting meer gaan meebewegen met de economie. Dat betekent dat er in goede tijden reserves moeten worden opgebouwd, waardoor er minder hoeft te worden bezuinigd in economisch slechte tijden.
Telegraaf 01.07.2016 Het kabinet verwacht volgend jaar een belastingmeevaller van twee miljard euro. Dat kan mede worden ingezet om de koopkracht van ouderen op peil te houden.
De meevaller is te danken aan een gunstige fiscale regeling die staatssecretaris Wiebes (Financiën) introduceert. Daardoor kunnen ondernemers tegen een lager belastingtarief het pensioengeld opnemen dat vastzit in hun bedrijf. Wiebes verwacht dat daar volgend jaar massaal gebruik van worden gemaakt, met als gevolg dat er tijdelijk extra belasting de schatkist instroomt. De staatssecretaris benadrukt echter dat het hem daar niet om te doen is, maar om het voor groot-aandeelhouders mogelijk te maken dit zogenaamde ‘beklemd vermogen’ vrij te spelen.
Zijn collega, minister Dijsselbloem van Financiën, was vrijdag nog wel voorzichtig om de extra belastinginkomsten meteen weer uit te geven, bijvoorbeeld aan de reparatie van de koopkracht van ouderen. „Dit helpt wel”, wilde hij alleen kwijt.
Zijn terughoudendheid schreef hij toe aan de onzekere economische ontwikkelingen. De komende maanden worden nog groeiramingen verwacht op basis waarvan de Rijksbegroting van volgend jaar wordt gemaakt. „Daar zit natuurlijk wel echt een risico aan de negatieve kant”, zei Dijsselbloem daarover. „Er is nu eenmaal een reëel risico dat de Brexit een negatief effect zal hebben.”
NU 01.07.2016 Het kabinet krijgt een financiële meevaller van 2 miljard euro voor volgend jaar door een verandering in pensioenregelingen voor ondernemers. Dat laat staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) vrijdag weten.
Wiebes gaat de fiscaal aantrekkelijke manier voor ondernemers om pensioen te sparen vanaf 2017 in drie jaar afbouwen op vrijwillige basis. Ook ondernemers willen af van de regeling.
”We hebben een besluit genomen over het pensioen van de directeur-grootaandeelhouder. Die zit door allerlei regels klem als een deur”, zegt Wiebes na de ministerraad. Hij besprak het plan met veel partijen en verwacht dat veel ondernemers eieren voor hun geld zullen kiezen.
“We bieden de mogelijkheid om het pensioen in een keer aantrekkelijk af te kopen.” De ondernemers zijn dan van alle problemen af en voor de Belastingdienst wordt het veel simpeler.
Verdelen
Hoe de meevaller wordt verdeeld, is nog niet bekend. Maar het kabinet heeft meerdere malen laten doorschemeren dat er geen groepen mensen onevenredig hard geraakt mogen worden door koopkrachtverlies. Met name ouderen dreigen er op achteruit te gaan vanwege het niet verhogen of zelfs korten van pensioenen.
Volgens de laatste ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) gaan gepensioneerden er volgend jaar 1,3 procent in koopkracht op achteruit.
Lage rente
Pensioenopbouw in eigen beheer voor ondernemers is steeds minder aantrekkelijk geworden voor directeuren en groot aandeelhouders (dga’s). De pensioenopbouw mag worden afgetrokken van de vennootschapsbelasting, maar die belasting is de afgelopen jaren steeds lager geworden.
Daarnaast is door de huidige lage rente de pensioenverplichting ten opzichte van het ingelegde pensioengeld gestegen. Deze verplichting wordt geboekt als schuld. Met een stijging van de verplichtingen neemt het eigen vermogen van de onderneming af.
Als het eigen vermogen negatief wordt, mag er geen dividend worden uitgekeerd en is verkoop van het bedrijf onaantrekkelijk. Er moet namelijk eerst met de Belastingdienst worden afgerekend met een op papier ongunstige pensioenregeling.
Tweede meevaller
Het is niet de eerste meevaller voor dit kabinet. Enkele weken terug bereikten coalitiepartijen VVD en PvdA een akkoord om bezuinigingen van 1,2 miljard euro terug te draaien per 2017.
De VVD wil 300 miljoen inzetten om de bezuinigingen op Defensie te verzachten en hetzelfde bedrag zal naar Veiligheid en Justitie gaan. De PvdA zet het geld in voor onderwijs (200 miljoen) en de zorg (400 miljoen).
AD 01.06.2016 De kans dat ouderen volgend jaar geen koopkracht hoeven in te leveren is een stap dichterbij gekomen. Staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën geeft met een eenmalige meevaller van 2 miljard euro lucht aan de begroting. Minister Jeroen Dijsselbloem waarschuwt echter niet te vroeg te juichen: de gevolgen van de Brexit kunnen roet in het eten gooien.
Op lange termijn is de houdbaarheid van de overheid niet in gevaar, aldus Staatssecretaris Wiebes.
Wiebes verraste vanmiddag met de mededeling dat hij een oplossing heeft gevonden voor een hoofdpijndossier: het zogeheten pensioen in eigen beheer voor ondernemers. Directeuren en grootaandeelhouders kunnen sinds jaar en dag fiscaalvriendelijk sparen voor hun pensioen maar die regeling is de laatste tijd veel minder aantrekkelijk geworden. Volgens Wiebes zitten zij nu vaak ‘zo klem als een deur’ omdat veel bv’s onder water staan en bezorgt de regeling de fiscus handenvol werk.
Met een aantrekkelijk overgangsregime wil Wiebes ondernemers verleiden de claim van de Belastingdienst op het opgebouwde pensioen in hun bv af te kopen. Zij krijgen tijdelijk een korting op de verschuldigde belasting. Wiebes verwacht dat veel ondernemers overstag zullen gaan, waardoor komend jaar zo’n twee miljard euro extra de schatkist binnenstroomt. De Belastingdienst is van een tijdrovend karwei verlost. ,,We lossen de fiscale rommel op”, aldus Wiebes. In de toekomst derft de staat hierdoor weliswaar belastinginkomsten, maar volgens de staatssecretaris kan de overheid dit aan. ,,Op lange termijn is de houdbaarheid van de overheid niet in gevaar”, zegt hij.
Miljardenmeevaller
Wiebes’ miljardenmeevaller kan het kabinet goed gebruiken. Coalitiepartijen VVD en PvdA willen komend jaar 1,2 miljard euro extra uittrekken voor onder meer de zorg, het onderwijs en veiligheid. Daarnaast willen de regeringspartijen voorkomen dat ouderen er in het verkiezingsjaar 2017 op achteruit gaan. Eerdere ramingen van het Centraal Planbureau gingen uit van een koopkrachtverlies voor AOW’ers van maar liefst 1,3 procent. Dat is niet zo maar weggepoetst.
In augustus buigt het kabinet zich over de koopkrachtplaatjes en wordt de begroting, die op Prinsjesdag verschijnt, afgerond. Twee miljard euro aan eenmalige, extra inkomsten kan dan net dat beetje smeermiddel zijn dat nodig is om aan alle wensenlijstjes tegemoet te komen. ,,Dit helpt wel”, zei minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) vanmiddag verheugd.
Toch zit er nog een addertje onder het gras, waarschuwt hij. De Britse keuze voor uittreden uit de Europese Unie zal ook gevolgen hebben voor Nederland. Zo stelde het economisch bureau van ING de Nederlandse groeiraming al drastisch naar beneden bij: van 2,1 naar 1,8 procent in 2016 en van 1,9 naar 1,3 procent in 2017. ,,Dat vind ik wel heel ruig en snel”, zo taxeerde Dijsselbloem die cijfers. ,,Maar een effect zal er wel zijn.”
NU 30.06.2016 De oppositiepartijen in de Tweede Kamer stemmen alsnog in met de tussentijdse begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie, ook al is die volgens hen wat mager.eer geld kon er volgens het kabinet bij.
Dinsdag tijdens de stemmingen in de Kamer bleek dat alleen de SP, PVV en VNL het dreigement om tegen het voorstel van het kabinet stemmen overeind hielden.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota maakte het kabinet bekend dat er extra geld wordt uitgetrokken voor het justitiedepartement. De politie krijgt er tussentijds 49 miljoen euro bij. Dat komt bovenop de 250 miljoen extra die in 2015 al aan het departement beloofd was. Meer geld kon er volgens het kabinet niet bij.
Te weinig
Dat was volgens de oppositie te weinig. CDA-leider Sybrand Buma en D66-leider Alexander Pechtold gingen er het hardst in en herinnerden het kabinet eraan dat de begroting in de Eerste Kamer, waar de coalitie geen meerderheid heeft, kon worden weggestemd.
Er zou een bedrag van tussen de 150 en 200 miljoen bij moeten om de problemen bij politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak aan te pakken. De kerntaak veiligheid zou volgens hen onder grote druk staan.
Nationale veiligheid
Zowel Pechtold als Buma waren donderdag niet aanwezig bij de stemmingen. CDA-justitiewoordvoerster Madeleine van Toorenburg legde, mede namens D66 en de andere oppositiepartijen die tegen hadden gestemd, uit dat een stem tegen “niet in het belang van de nationale veiligheid” zou zijn geweest.
Een tegenstem zou namelijk betekenen dat het extra geld dat het kabinet wel vrijmaakt niet naar het justitiedepartement zou gaan. Daarmee zou het ministerie ook niet zijn geholpen.
Telegraaf 30.06.2016 Een groot deel van de oppositie stemt toch tandenknarsend in met de gewijzigde begroting van Veiligheid en Justitie. De partijen vrezen dat er anders nog minder geld naar veiligheid gaat.
Vanuit de oppositie klinkt al wekenlang luid verzet, omdat er dit jaar meer geld naar veiligheid zou moeten. Het kabinet heeft in de voorjaarsnota al extra geld vrijgemaakt voor Veiligheid en Justitie, maar dat was volgens de verenigde oppositie niet genoeg. Gezien de huidige veiligheidsproblemen en tekorten bij de diensten zou daar veel meer bij moeten, volgens de partijen. Er werd, voor en achter de schermen, gedreigd dat de partijen tegen de hele begroting zouden gaan stemmen als er niet circa 200 miljoen extra bij zou komen. Als hun collega’s in de senaat dan ook geen steun zouden verlenen, zou het kabinet geen meerderheid in de Eerste Kamer hebben.
’Beetje extra geld’
Die route bewandelen de oppositiepartijen – op SP, PVV en VNL na – toch maar niet. Ze redeneren dat het extra geld dat het kabinet wél heeft vrijgemaakt ook vervalt als er tegen de hele begroting wordt gestemd. „Nu komt er tenminste toch een beetje extra geld”, zegt CDA-Kamerlid Van Toorenburg.
Volgens SP-Kamerlid Van Nispen is het ’onzin’ wat zijn collega’s beweren. Volgens hem had het extra kabinetsgeld, na een afwijzing van de begroting in de senaat, er ook via een andere noodwet kunnen komen. Dan had de oppositie wel een gebalde vuist gemaakt en doorgebeten, zegt hij.
AD 30.06.2016 De oppositie in de Tweede Kamer is vandaag toch akkoord gegaan met de gewijzigde begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie, die echter in haar ogen nog steeds te mager is. Oppositiepartijen wilden fors meer.
Minister Ard van der Steur kon dat echter niet toezeggen. Behalve de SP, de PVV en de Groep Bontes/Van Klaveren stemden de oppositiepartijen samen met de regeringspartijen toch in met de begroting.
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. In de voorjaarsnota van dit jaar maakte het kabinet bekend dat er 49 miljoen bijkwam voor extra politie-inzet om de asielstroom op te kunnen vangen. Minister Dijsselbloem van Financiën hield toen al voet bij stuk en zei dat het daarbij zou blijven.
Oppositiepartijen lieten desalniettemin weten dat ze dit niet genoeg vonden en eisten 150 tot 200 miljoen extra bovenop het budget voor Veiligheid en Justitie. Daar werd geen gehoor aan gegeven. Bij het afkeuren van de nieuwe begroting zou de oude begroting zonder de 49 miljoen worden aangehouden.
De Eerste Kamer buigt zich volgende week dinsdag over de kwestie. Daar hebben SP en PVV achttien zetels en de Groep Bontes/VanKlaveren geen.
Trouw 29.06.2016 Een vijfde van het budget dat bedoeld is voor de allerarmsten in de wereld, wordt gebruikt om in Nederland migranten op te vangen. In 2015 besteedde Nederland op die manier bijna een miljard euro aan de kosten van eerstejaars-asielopvang.
‘Dat het mag’, is het belangrijkste argument dat het kabinet gebruikt
Het ligt in de planning van het VVD/PvdA-kabinet om hiermee door te gaan. Hierdoor ontstaat de bizarre situatie dat Nederland structureel de grootste ontvanger is van het eigen budget voor ontwikkelingssamenwerking.
Deze manier van begroten is toegestaan door de Oeso, de intergouvernementele organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling, die onder andere de eenduidigheid en effectiviteit van de hulpbudgetten bewaakt. Dat het mag, is dan ook het belangrijkste argument dat het kabinet gebruikt. Meerdere landen, waaronder Duitsland, kiezen ervoor de opvang van asielzoekers niet ten koste te laten gaan van het budget voor de allerarmsten. Nederland, daarentegen, heeft voor de komende jaren zeer grote bedragen van het hulpbudget voor de opvang van asielzoekers begroot.
De verschuiving van het hulpbudget naar binnenlandse besteding komt boven op de forse bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking door de kabinetten Rutte I en II. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking zat al niet ruim in zijn jasje. Het kabinet vindt de voor asielopvang benodigde middelen door een hypotheek op de toekomst te nemen.
Het kabinet doet aan symptoombestrijding, het is financieel niet doelmatig en niet in het eigen belang
Symptoombestrijding
Dat werkt als volgt: minister Dijsselbloem maakt gebruik van verwachte toekomstige economische groei in de vijf jaren die voor ons liggen. Door die groei van de economie, die dus nog niet zeker en nog niet reëel is, stijgt ook het aan de economie gekoppelde budget voor ontwikkelingssamenwerking in de toekomst.
Dat extra deel, tot nu toe opgeteld bijna 700 miljoen euro, haalt hij naar voren en geeft het nu alvast uit om zo de eerstejaarsopvang van asielzoekers te financieren. Ook deze toekomstige groei kan niet meer ingezet worden voor de allerarmsten in de wereld. Als die groei er niet komt, gaat deze constructie ten koste van het toekomstige budget voor ontwikkelingssamenwerking.
De komst van asielzoekers vandaag vraagt om langetermijnoplossingen en de daarbij horende financiële inzet van een land als Nederland. Grote bezuinigingen, hypotheken op de toekomst en het in eigen land besteden van geld bedoeld voor de allerarmsten, kunnen geen duurzame oplossing genoemd worden. Het kabinet doet aan symptoombestrijding, het is financieel niet doelmatig en niet in het eigen belang.
De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting
Wil Nederland toekomstige migratie uit instabiele gebieden voorkomen, dan moet het stoppen met het kortetermijndenken. Zo niet uit rechtvaardigheid, dan uit eigenbelang. Want kijken we niet voorbij de migrant van vandaag, dan kunnen we de migrant van morgen al zien komen vanuit de instabiliteit van zijn land. Nu investeren in ontwikkeling van de allerarmsten, in de dieperliggende problemen die zorgen voor migratie, is goedkoper dan de instabiliteit in de toekomst op te vangen.
De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting. Daarom moet er een plafond ingesteld worden waardoor er vanaf 2017 een maximum bedrag is dat uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking besteed kan worden aan asielopvang binnen Nederland. Vervolgens moet bij de formatie van het volgende kabinet worden afgesproken de drempel gefaseerd naar nul te brengen. Om zo te zorgen dat het budget voor ontwikkelingssamenwerking enkel besteed wordt aan de allerarmsten in de wereld en we aan langetermijnoplossingen kunnen gaan werken.
Rinze Broekema, werkt voor The ONE Campaign, een internationale organisatie die strijdt tegen armoede en te voorkomen ziekten.
Telegraaf 28.06.2016 De Nederlandse economie ondervindt waarschijnlijk flinke schade van de brexit. Dat voorziet het economisch bureau van ING, dat zijn groeiraming voor de Nederlandse economie daarom flink heeft verlaagd.
Vooral de groothandel krijgt naar verwachting een flinke klap door de keuze van de Britten om de Europese Unie te verlaten.
“We verwachten geen recessie, wel minder economische en werkgelegenheidsgroei dan we eerder dachten”, verklaart hoofdeconoom Marieke Blom van de bank.
Onzekerheid bepalend
ING deed eerder de voorspelling dat de economie dit jaar 2,1 procent zou groeien en volgend jaar 1,9 procent. Nu houdt het financiële concern het op een plus van 1,8 procent voor 2016 en 1,3 procent in 2017.
“De politieke onzekerheid is groot, zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Europa”, legt Blom uit. “Vooruitkijken is erg lastig. Eén ding weten we wel: onzekerheid en economische groei gaan slecht samen.”
Duizenden banen
De Nederlandse en de Britse economie zijn door de handel sterk met elkaar vervlochten. Bijna 4 procent van het Nederlands bruto binnenlands product (bbp) en ongeveer 300.000 banen zijn te danken aan Groot-Brittannië.
Als het door de brexit slechter gaat met de Britten zelf, dan merkt Nederland daar ook wat van.
Jurk niet kopen
De uitslag van het Britse referendum zet volgens ING ook het vertrouwen van de Nederlandse consument onder druk. Dat kan weer gevolgen hebben voor onze horeca en detailhandel. “De economische schade zit hem in de kleine dingen.
Een etentje laten schieten, een minder dure telefoon kopen of dat zomerjurkje toch maar laten hangen”, aldus Blom.
NU 24.06.2016 De overheid ontving over het eerste kwartaal van het jaar en de drie voorafgaande kwartalen meer belastingen en premies dan in de vier kwartalen van 2015.
Het overheidstekort en de overheidsschuld, beide uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp), namen af. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag.
Het overheidstekort kwam over het eerste kwartaal van het jaar plus de drie voorafgaande kwartalen uit op 1,6 procent van het bbp. Voor hele kalenderjaren hanteert de Europese Unie als norm dat het tekort niet hoger mag zijn dan 3 procent. Over heel 2015 bedroeg het overheidstekort 1,9 procent.
De overheidsschuld kwam aan het einde van het eerste kwartaal van 2016 uit op 442 miljard euro. Dit is nagenoeg gelijk aan de stand van de overheidsschuld aan het einde van 2015.
Telegraaf 24.06.2016 De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal 2016 met 0,5 procent gegroeid ten opzichte van het vierde kwartaal van vorig jaar. Dat bleek vrijdag uit een tweede berekening van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het groeicijfer is hetzelfde als bij de eerste berekening gepubliceerd op 13 mei. Het beeld van de economie blijft hetzelfde, aldus het statistiekbureau. De groei in het eerste kwartaal wordt breed gedragen; consumptie, investeringen en uitvoer leverden een positieve bijdrage.
Ten opzichte van een jaar eerder groeide de economie in het eerste kwartaal met 1,5 procent. Volgens de eerste berekening was dat 1,4 procent.
Op basis van nieuw beschikbaar gekomen informatie zijn de economische cijfers over 2013 en 2014 aangepast. In 2013 was in plaats van een krimp van 0,5 procent sprake van een krimp van 0,2 procent. Voor 2014 ging het groeicijfer van 1 procent naar 1,4 procent. De economische groei in 2015 bleef 2 procent.
Telegraaf 23.06.2016 Groei van de wereldeconomie zwakt komende vijf jaar af. Nederland sterkt aan, maar blijft met Europa zijwaarts kwakkelen. Aandelen winnen in absoluut resultaat hooguit 5% per jaar, minder dan in afgelopen jaren.
Die sombere blik blijkt uit de vooruitblik van de vermogensbeheerder Blackrock, ook voor de $4,6 biljoen die het fonds zelf onder beheer heeft.
Begin juli brengt Blackrock die visie wereldwijd naar buiten. De groei van de aandelen, als vooruitloper op toekomstige ingeschatte bedrijfswinsten, was afgelopen jaren 7 tot 8% voor volwassen markten, voor opkomende landen nominaal 6 tot 7%.
Het oude niveau wordt volgens de vermogensbeheerder met hooguit 5% komende jaren niet meer gehaald.
‘Laag voor langere tijd’
Want volgens Carl Kool, beleggingsstrateeg bij Blackrock en adviseur van Nederlandse pensioenfondsen en vermogensbeheerders, blijft ,,lage groei, voor langere tijd met lage inflatie” dominant.
Centrale banken pompen miljarden in de economie, maar willen dit afbouwen. De markt moet de economie weer zelfstandig dragen, stellen de bankiers. Blackrock ,,heeft twijfel” of dit lukt, zegt Kool. ,,Er is weinig zekerheid dat dit zou kunnen slagen.”
Telegraaf 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak, aldus de partijen.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ,,U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”.
De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ,,coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek. ,,De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
AD 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.7 reacties
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
Coalitie voor veiligheid
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ,,U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”. De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ,,coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek. ,,De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
NU 21.06.2016 De Tweede Kamer heeft dinsdag tegen een voorstel gestemd om 200 miljoen euro extra uit te trekken voor rechtspraak, politie en justitie. Oppositiepartijen hadden om het extra geld gevraagd.
De oppositie van links tot rechts hamerde vorige week in de Tweede Kamer op het belang van extra geld. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk.
De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak, aldus de partijen.
Maar verantwoordelijk minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) hield vorige week voet bij stuk in een felle discussie over het belang van het geld. Hij vindt dat de problemen binnen de perken blijven.
De politiebonden stuurden dinsdag nog een brief aan premier Mark Rutte. Volgens de bonden laat het kabinet politiemensen in de kou staan. ”U misleidt hen door het beeld te creëren dat de verstrekte financiële middelen voldoende zouden zijn voor de politie en de veiligheidsketen”.
De bonden dreigen dat als de situatie niet verandert, zij een ”coalitie voor veiligheid” zullen beginnen. Die zal dan aandacht gaan vragen voor de problematiek.
”De eerste stap zal zijn de gevolgen van de financiële tekorten bij de Nederlandse bevolking onder de aandacht brengen”.
Telegraaf 20.06.2016 De stemming onder consumenten is in juni verbeterd ten opzichte van mei. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag. Het consumentenvertrouwen stijgt met 4 punten en komt uit op 5. Het oordeel over het economisch klimaat verbetert daarbij aanzienlijk, de koopbereid neemt een fractie toe.
Met 5 ligt het consumentenvertrouwen in juni ruim boven het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (min 8). Het vertrouwen bereikte in april 2000 de hoogste stand ooit op 27. Het dieptepunt werd bereikt in februari 2013 op min 44.
Uitgaven
Wordt gekeken naar het uitgavenpatroon van consumenten, dan is te zien dat in de maand april per saldo evenveel is uitgegeven als in dezelfde maand een jaar geleden, aldus het CBS.
In maart gaven consumenten nog meer uit dan een jaar eerder. Maar in april werd minder besteed aan voedings- en genotmiddelen en duurzame goederen. Er werd echter wel meer geld uitgegeven aan diensten, zoals woninghuur, reizen met bus of trein, bezoek aan een restaurant of kapper en verzekeringen. Uitgaven aan diensten maken ruim de helft van de totale binnenlandse consumptieve bestedingen uit.
Er werd 1,6% minder uitgegeven aan voedings- en genotmiddelen. En ook aan duurzame goederen werd dus minder besteed, vooral aan kleding, schoenen en auto’s. Uitgaven aan woninginrichting en huishoudelijke apparaten lagen wel hoger dan een jaar eerder.
Het statistiekbureau constateert verder, op basis van zijn consumptieradar, dat de omstandigheden voor de consumptie in juni gunstiger zijn dan in april en mei.
Trouw 16.06.2016 De Tweede Kamer debatteerde woensdagavond over de begroting van het ministerie van veiligheid en justitie. De oppositie wil er geld bij, de coalitie vindt het voor nu genoeg. Wie heeft er gelijk? Of gaat het daar niet om?
Schrikbeeld van de oppositie zijn de bezuinigingen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Wie gisteravond de ogen sloot, waande zich niet in de Tweede Kamer maar in een donkere studio met lijsttrekkers achter het katheder – zo fel en uitgesproken was het debat met minister Ard van der Steur (VVD, veiligheid en justitie) over zijn begroting. De grote uitdaging voor alle aanwezigen: zo geloofwaardig mogelijk beargumenteren waarom die begroting prima is of juist helemaal niet.
Voor de eensgezinde oppositie is het na gesprekken met politie, justitie en rechtspraak zo klaar als een klontje: er moet nog dit jaar 200 miljoen euro bij. Anders komen er medewerkers op straat te staan, verdwijnt expertise, blijven zaken op de plank liggen, dreigen rechtbanken te moeten sluiten en staat de veiligheid van Nederland op het spel, is de argumentatielijn.
Schrikbeeld van de oppositie zijn de bezuinigingen bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Het kabinet hapte in 2012 een derde uit het budget, om dat in de jaren erop onder politieke druk weer te herstellen. Het leed was echter al geschied: medewerkers vertrokken, de interne opleiding verdween en ict-projecten gingen niet meer door. De Algemene Rekenkamer tikte het kabinet er een jaar geleden over op de vingers.
Wat bij de AIVD heeft plaatsgevonden, ‘mag de minister niet laten gebeuren bij de diensten waar hij verantwoordelijk voor is’, zei CDA-leider Sybrand Buma gisteravond. “Laten we nou het AIVD-scenario gebeuren of steken we daar een stokje voor”, viel SP-Kamerlid Michiel van Nispen hem bij. Ook SGP-voorman Kees van der Staaij waarschuwde voor ‘jojobeleid’ en ‘kapitaalvernietiging’.
Niet door het ijs
De coalitie wuift die rampspoedscenario’s weg en vindt dat aan de oppositie-eis van afgelopen najaar om voor ‘voldoende middelen’ te zorgen, is voldaan. “Als je uitzoomt, zie je dat er structureel geld bij komt voor veiligheid en justitie”, zei PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt in aanloop naar het debat. Hij kan wijzen op de 129 en 250 miljoen euro die het kabinet vorig jaar al heeft vrijgemaakt voor veiligheid, de 49 miljoen van vorige maand en dan hangt er op Prinsjesdag ook nog eens 300 miljoen in de lucht. “Het is niet zo dat de boel in 2016 door het ijs zakt.”
“Misschien moeten deze politici een beetje normaal gaan doen”, zei VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra deze week in minder bedekte termen. “Het houdt wel een keer op.” Waarom de oppositie ondanks teruggedraaide bezuinigingen om extra geld blijft vragen? “Omdat ze het heel graag met ons oneens willen zijn”, aldus Zijlstra voor de NOS-camera. Hij vergeleekt de oppositie met Rupsje Nooitgenoeg en adviseerde haar een ‘geldpers’ aan te schaffen.
Mede door die woorden kreeg VVD-Kamerlid Foort van Oosten gisteravond de wind van voren. SP’er Van Nispen verweet de liberalen ‘struisvogelpolitiek’, D66-leider Alexander Pechtold moest bij de antwoorden van de VVD denken aan het spel ‘balletje balletje’. “Honderd procent veiligheid bestaat niet”, antwoordde Van Oosten. “Laten we gezamenlijk optrekken in plaats van tegenover elkaar te gaan staan.”
Bedelaars
Ook minister Van der Steur probeerde de onrust in de Kamer weg te nemen en zei de risico’s van zijn begroting ‘aanvaardbaar’ te vinden, ook na berichten over nieuwe miljoenentegenvallers op zijn ministerie. De bewindsman wees daarnaast op het geld dat het kabinet de afgelopen anderhalf jaar heeft vrijgespeeld voor zijn departement, zoals de 188 miljoen van dit voorjaar voor de politie. “Dat is niet niks.”
Van der Steur kreeg het nog even lastig toen de oppositie hem vroeg zich te distantiëren van de woorden van minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA, financiën). Die zei vorige maand ‘klaar’ te zijn met het gevraag om extra geld voor de justitiebegroting. “Het is niet van ‘u roept en wij draaien’.” De oppositie wilde weten of Van der Steur politie, Openbaar Ministerie en rechtspraak ook ‘bedelaars’ vindt. Het kabinet spreekt immers met één mond. “Ik heb het woord ‘bedelen’ zelf niet in de mond genomen en zal dat ook nooit doen”, zei de minister uiteindelijk.
Smeekschrift
Tegen middernacht kwamen de zes oppositiepartijen D66, CDA, SP, ChristenUnie, GroenLinks en SGP gezamenlijk met een motie waarin ze anders dan afgelopen najaar wel een concreet bedrag noemen dat ze er nog dit jaar bij willen hebben: 200 miljoen euro. “De motie is in feite een smeekschrift”, zei Van der Staaij (SGP). Wat hem betreft hoeft het kabinet niet op de ‘tamtam’ van Prinsjesdag te wachten en kan een deel van de dan verwachte 300 miljoen euro dit jaar al worden uitgegeven. “Dat geld is nú nodig.”
De coalitie hapte niet toe waardoor de welles-nietes-discussie over de justitiebegroting nog even boven de markt blijft hangen: de oppositie is in de Eerste Kamer in de meerderheid en zou er het justitiedeel van de Voorjaarsnota kunnen wegstemmen.
Over wie er nou het meeste gelijk heeft, was het de partijen woensdagavond misschien ook wel niet enkel te doen. In de week dat de coalitie goede sier maakt met een flinke pot extra geld voor justitie, kon de oppositie urenlang kritiek uiten en de glans van dat nieuws afhalen. Dat is de oppositie in aanloop naar de verkiezingen ook wat waard.
NU 15.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) wil geen afstand nemen van de uitspraken van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) over het ministerie van Veiligheid en Justitie. Dijsselbloem zei zich te ergeren aan de aanhoudende roep om meer geld vrij te maken voor politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
Dijsselbloem ventileerde volgens Van der Steur een persoonlijke mening, zei hij woensdag in het Kamerdebat over de justitiebegroting.
Dijsselbloem (PvdA) kondigde onlangs in de Voorjaarsnota aan de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie bij te stellen door 49 miljoen euro extra vrij te maken voor de politie. Meer krijgt het justitiedepartement niet. “Het is niet van ‘u roept en wij draaien’. Ik ben er een beetje klaar mee. En laat ik het daar maar bij laten, anders ga ik nog veel lelijkere dingen zeggen”, zei Dijsselbloem eind mei.
Volgens oppositiepartijen in de Kamer schildert de minister van Financien de politie en justitie af als “bedelaars” en ze eisen dat Van der Steur daar afstand van neemt. De oppositiepartijen stellen dat de roep om extra geld terecht is en vinden het ongepast om de politie, het OM en de rechtspraak weg te zetten als “bedelaars”.
Geen kabinetsbeleid
Volgens Van der Steur zijn de uitspraken van Dijsselbloem geen kabinetsbeleid. “Het gaat erom hoe ik erin zit. Ik heb dat woord niet in de mond genomen en zou dat ook niet doen”, zo stelde de minister.
In het debat over de justitiebegroting eist de oppositie dat er dit jaar nog extra geld naar het ministerie gaat. Volgens de oppositiepartijen zouden er ernstige gaten zitten in de begroting waardoor justitiële diensten aan slagkracht moeten inleveren. Dat zou ten koste gaan van de bestrijding van de criminaliteit.
Ook zou politie en justitie personeel moeten moeten inleveren.
200 miljoen euro extra
De partijen hebben berekend dat er 150 tot 200 miljoen euro extra naar justitie moet gaan, maar Dijsselbloem heeft 49 miljoen euro voor Van der Steur.
De coalitie bereikte maandag nog een akkoord over een extra 300 miljoen euro voor Justitie in 2017, maar dat lost de acute problemen op dit moment niet op, zeggen de oppositiepartijen.
Begrip
Van der Steur heeft begrip voor de zorgen en vindt ook dat er meer geld naar het ministerie moet. Voor 2016 gaat er echter naar zijn mening voldoende geld naar de justitieketen. Zijn inzet voor 2017 en de jaren die volgen is dat er structureel extra geld naar Veiligheid en Justitie gaat.
Hoewel het kabinet in de Tweede Kamer op de steun van de VVD en PvdA kan rekenen, is het in de Eerste Kamer wel afhankelijk van steun van de oppositie. De coalitie kan daar niet automatisch op een meerderheid rekenen.
VK 16.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) vindt dat hij volledig tegemoet is gekomen aan de voorwaarden waaronder de Tweede Kamer in november instemde met zijn begroting voor 2016. Dat gebeurde vorig najaar pas na drie aangenomen moties van de oppositie, die eisten dat hij extra middelen beschikbaar zou stellen voor rechtspraak, openbaar ministerie en nationale politie.
Voor elk van deze drie organisaties binnen de justitiële keten zijn ofwel incidentele maatregelen genomen die de begroting middels de Voorjaarsnota (bijvoorbeeld 49 miljoen euro extra voor de politie) sluitend maken, ofwel zijn de gesprekken nog gaande. Voor 2017 zijn structurele oplossingen in de maak die eerder deze week uitlekten en met Prinsjesdag definitief worden gemaakt, aldus Van der Steur. Dat gaat om een bedrag van 300 miljoen euro.
Coalitiepartijen VVD en PvdA steunden Van der Steur in zijn opvatting dat daarmee de moties zijn uitgevoerd. Verdere bezuinigingen zijn volgens de minister niet aan de orde. De oppositie toonde zich woensdagavond zeer argwanend in een debat dat tot na middernacht voortduurde. D66-leider Alexander Pechtold wilde voor dit jaar alsnog 200 miljoen extra of, ‘scherp gerekend’, dan toch tenminste 150 miljoen.
Hij diende daarover, namens zes oppositiepartijen, een motie in. Van der Steur ontraadde dit, waarmee deze motie bij de stemmingen dinsdag geen meerderheid kreeg. Het debat zal zich nu binnenkort in de Eerste Kamer herhalen. Of, zoals Pechtold besloot: ‘Wij spreken elkaar nader.’
Dijsselbloem verdedigen
Ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden, aldus Ard van der Steur.
Van der Steur (VVD) moest zich ook langdurig verdedigen voor een uitspraak van PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). Die zei eerder ‘klaar’ te zijn met ‘het gebedel’ van politie en justitie om meer geld. De oppositie wees erop dat het kabinet geacht wordt met een mond te spreken en wilde weten of Van der Steur de uitspraak van Dijsselbloem onderschreef.
Dat deed Van der Steur niet expliciet (‘ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden’), maar hij wees er wel op dat hij juist in nauw overleg met dezelfde Dijsselbloem extra geld voor de Justitie-keten heeft weten te reserveren.
Trouw 16.06.2016 Justitieminister Ard van der Steur houdt voet bij stuk en vindt dat er dit jaar geen extra geld meer nodig is voor veiligheid. Oppositiepartijen eisen 200 miljoen. Dat bedrag zou naar rechtspraak, politie, Openbaar Ministerie en het Nationaal Forensisch Instituut moeten om daar gaten te vullen.
De oppositie van links tot rechts hamerde woensdagavond in de Tweede Kamer op nieuwe stappen. De partijen vroegen Van der Steur opnieuw aan te kloppen bij minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën).
Van der Steur kreeg ook de wind van voren omdat hij niet genoeg afstand nam van een uitspraak van Dijsselbloem. Die vindt dat de diensten niet steeds om geld moeten vragen, maar intern een en ander moeten aanpakken.
Van der Steur vindt dat de problemen binnen de perken blijven. De oppositiepartijen zien dat totaal anders. Politiemensen zouden gefrustreerd door alle beperkingen hun werk doen. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
Aalmoes
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. Volgens de oppositie heeft de minister hier niet aan voldaan. PVV-leider Geert Wilders noemde de onlangs aangekondigde 49 miljoen euro als extra aanvulling voor de politie een aalmoes.
VK 16.06.2016 Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) vindt dat hij volledig tegemoet is gekomen aan de voorwaarden waaronder de Tweede Kamer in november instemde met zijn begroting voor 2016. Dat gebeurde vorig najaar pas na drie aangenomen moties van de oppositie, die eisten dat hij extra middelen beschikbaar zou stellen voor rechtspraak, openbaar ministerie en nationale politie.
Voor elk van deze drie organisaties binnen de justitiële keten zijn ofwel incidentele maatregelen genomen die de begroting middels de Voorjaarsnota (bijvoorbeeld 49 miljoen euro extra voor de politie) sluitend maken, ofwel zijn de gesprekken nog gaande. Voor 2017 zijn structurele oplossingen in de maak die eerder deze week uitlekten en met Prinsjesdag definitief worden gemaakt, aldus Van der Steur. Dat gaat om een bedrag van 300 miljoen euro.
Coalitiepartijen VVD en PvdA steunden Van der Steur in zijn opvatting dat daarmee de moties zijn uitgevoerd. Verdere bezuinigingen zijn volgens de minister niet aan de orde. De oppositie toonde zich woensdagavond zeer argwanend in een debat dat tot na middernacht voortduurde. D66-leider Alexander Pechtold wilde voor dit jaar alsnog 200 miljoen extra of, ‘scherp gerekend’, dan toch tenminste 150 miljoen.
Hij diende daarover, namens zes oppositiepartijen, een motie in. Van der Steur ontraadde dit, waarmee deze motie bij de stemmingen dinsdag geen meerderheid kreeg. Het debat zal zich nu binnenkort in de Eerste Kamer herhalen. Of, zoals Pechtold besloot: ‘Wij spreken elkaar nader.’
Dijsselbloem verdedigen
Ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden, aldus Ard van der Steur.
Van der Steur (VVD) moest zich ook langdurig verdedigen voor een uitspraak van PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). Die zei eerder ‘klaar’ te zijn met ‘het gebedel’ van politie en justitie om meer geld. De oppositie wees erop dat het kabinet geacht wordt met een mond te spreken en wilde weten of Van der Steur de uitspraak van Dijsselbloem onderschreef.
Dat deed Van der Steur niet expliciet (‘ik sta voor mijn mensen en kies mijn eigen woorden’), maar hij wees er wel op dat hij juist in nauw overleg met dezelfde Dijsselbloem extra geld voor de Justitie-keten heeft weten te reserveren.
Telegraaf 15.06.2016 Justitieminister Ard van der Steur houdt voet bij stuk en vindt dat er dit jaar geen extra geld meer nodig is voor veiligheid. Oppositiepartijen eisen 200 miljoen. Dat bedrag zou naar rechtspraak, politie, Openbaar Ministerie en het Nationaal Forensisch Instituut moeten om daar gaten te vullen.
De oppositie van links tot rechts hamerde woensdagavond in de Tweede Kamer op nieuwe stappen. De partijen vroegen Van der Steur opnieuw aan te kloppen bij minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën).
Frustratie bij politiemensen
Van der Steur kreeg ook de wind van voren omdat hij niet genoeg afstand nam van een uitspraak van Dijsselbloem. Die vindt dat de diensten niet steeds om geld moeten vragen, maar intern een en ander moeten aanpakken.
Van der Steur vindt dat de problemen binnen de perken blijven. De oppositiepartijen zien dat totaal anders. Politiemensen zouden gefrustreerd door alle beperkingen hun werk doen. De kerntaak veiligheid staat volgens hen onder grote druk. De aanpak van zware criminaliteit en mensenhandel blijft liggen, terwijl er personeel weg moet bij de politie, het OM en de rechtspraak.
’Aalmoes’
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar extra geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak. Volgens de oppositie heeft de minister hier niet aan voldaan. PVV-leider Geert Wilders noemde de onlangs aangekondigde 49 miljoen euro als extra aanvulling voor de politie een aalmoes.
AD 15.06.2016 De oppositie in de Tweede Kamer lag in het debat van woensdag op ramkoers met het kabinet: ze eisen 200 miljoen euro extra dit jaar voor veiligheid. Minister Ard van der Steur (Veiligheid) weigert dit. Hij vindt dat er voldoende is uitgetrokken en schermt met de VVD-belofte dat er volgend nog eens 300 miljoen extra voor politie en justitie wordt uitgetrokken.
CDA, SP, SGP en D66 vinden dat te laat. ,,De politie kan het niet bolwerken, justitie evenmin. Er blijven moordzaken op de plank, maar deze minister lijkt niet te zien dat het water aan de lippen van onze diensten staat,”zegt CDA-leider Sybrand Buma.
Oppositiepartijen dreigen in de wandelgangen zelfs de hele voorjaarsnota weg te stemmen in de Eerste Kamer als zij hun zin niet krijgen. Voor het kabinet is dat een groot probleem: de coalitie heeft daar geen meerderheid.
Extra geld
Tegelijkertijd schieten oppositiepartijen zich bij zo’n scenario in eigen voet. Het extra geld dat het wél heeft uitgetrokken voor dit jaar komt er dan ook niet, laat staan de 200 miljoen euro die de oppositie eist.
Van der Steur reageerde gisteren nog laconiek op de eisen. ,,Nog meer geld ligt niet in de mogelijkheden. Ik ben rijkelijk bedeeld door de minister van Financiën. De partijen moeten daar nog eens heel goed over na denken.”
Telegraaf 15.06.2016 Oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld voor onder meer justitie en politie moet er nog dit jaar bijkomen. ,,Wij gaan het hoog spelen”, kondigde SP-leider Emile Roemer aan.
CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks trekken woensdag samen op in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur. ,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie.
De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg.
De oppositie steunde in november vorig jaar de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie onder voorwaarde dat Van der Steur in het voorjaar genoeg geld zou regelen voor politie, OM en rechtspraak
NU 15.06.2016 Het ministerie van Veiligheid en Justitie kampt met financiële tegenvallers waardoor gekort moet worden op onder andere Openbaar Ministerie (OM) en politie. Dat meldt De Telegraaf op basis van interne documenten.
Zo zou er onder andere 53 miljoen minder aan boetes zijn opgehaald en zouden er tegenvallers zijn bij de rechtspraak.
Het OM zou daarom met 3 miljoen euro worden gekort. De politie moet volgens de krant 30 miljoen ophoesten, de gevangenissen 11,5 miljoen en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) 1,6 miljoen.
Extra geld
Onlangs trok het kabinet nog extra geld uit om de gaten in de begroting voor dit jaar te dichten. De oppositie stelde toen al dit veel te weinig te vinden. Oppositiepartijen spraken van een beschadigd vertrouwen. Diverse oppositiepartijen hielpen het kabinet immers eind vorig jaar aan een meerderheid voor de Justitiebegroting in de Eerste Kamer. Voorwaarde daarbij was dat er dit jaar genoeg extra geld zou worden vrijgemaakt.
Dinsdag lieten de oppositiepartijen daarom al weten 200 miljoen extra te willen om de justitiële diensten op peil te houden. De coalitie is echter voornemens om pas volgend jaar extra te investeren. Hiervoor wordt 300 miljoen vrijgemaakt.
Woensdagavond debatteert de Tweede Kamer met minister Ard van der Steur (Justitie) over extra investeringen voor Justitie.
Het ministerie wil niet op de onthulling van De Telegraaf ingaan. Een woordvoerder laat weten dat de minister tijdens het debat op alle vragen in zal gaan.
Telegraaf 15.06.2016 Het mes gaat in de aanpak van criminaliteit. Door geldgebrek bij het ministerie van Veiligheid en Justitie moeten het Openbaar Ministerie en politie dit jaar budget inleveren. Dit terwijl de roep om extra geld voor deze diensten groter is dan ooit.
Dat blijkt uit interne stukken die deze krant bezit. Het veiligheidsministerie heeft een paar forse financiële tegenvallers. Zo valt de opbrengst van boetes de overheid flink tegen. Daar is een min te zien van 53 miljoen euro. Deze en andere dompers in het huishoudboekje zullen betaald moeten worden. Het Openbaar Ministerie, de politie en andere diensten mogen die rekening oppakken.
Het kabinet heeft dit eerder niet aan de Tweede Kamer gemeld. Integendeel: het maakt goede sier door te hinten op veiligheidsinvesteringen in 2017. De oppositie wil dit jaar echter al een extra investering van circa 200 miljoen en ziet deze nieuwe korting al helemaal niet zitten.
Door deze snij-operatie blijft er vrijwel niks over van het extra geld dat de politie recent nog toegezegd kreeg. De andere diensten komen helemaal in het rood. SP-leider Roemer zegt zich „bedonderd” te voelen.
NU 14.06.2016 De oppositiepartijen willen dat er voor dit jaar nog 200 miljoen euro vrijgemaakt wordt voor het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Dat maken de fractievoorzitters van verschillende oppositiepartijen dinsdag bekend na onderling overleg. “Voor 2016 gaat het al gauw richting de 200 miljoen euro totaal”, zegt SP-leider Emile Roemer.
In de onlangs gepresenteerde Voorjaarsnota is wel extra geld uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, maar dit is volgens de oppositie veel te weinig.
De coalitie bereikte maandag nog een akkoord over een extra 300 miljoen euro voor Justitie in 2017, maar de oppositiepartijen zijn van mening dat er niet zo lang gewacht kan worden. “Het gaat over chronische tekorten die hopelijk in de toekomst minder worden, maar die voor 2016 nog zeer duidelijk aanwezig zijn”, zegt D66-leider Alexander Pechtold over het ministerie.
Hij is “ongelooflijk blij” met het extra geld dat volgend jaar beschikbaar komt, maar dat is volgens Pechtold niet genoeg. “Voor 2016 zie je een gat van ten minste 150 miljoen euro”. Als je volgens Pechtold “een beetje goed optelt”, loop dit op tot 200 miljoen.
CDA
Volgens CDA-leider Sybrand Buma is er door de oppositie zelf een inventarisatie gedaan naar de noodzakelijke middelen voor de begroting van dit jaar. Hij stelt dat deze getallen door de oppositie “niet te ontkennen zijn”.
“Wat mij betreft gaat het debat erover dat wij met gegevens kunnen komen waarvan ze weten dat ze deugen. Laat de coalitie maar zeggen dat het niet waar is, of dat ze het niet willen”, stelt Buma.
Mooiweershow
Er zijn grote gaten in de begroting, zegt ook Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. “Er dreigen nu mensen te worden weggestuurd. Dat moet nu worden opgelost. We willen geen mooiweershow voor volgend jaar.”
Alle oproepen vanuit de oppositie ten spijt, zegt premier Mark Rutte dat er geen extra geld is. Hij wijst erop dat er dit jaar al 250 miljoen euro extra naar het justitiedepartement is gegaan. Volgens hem is er echter wel de ambitie om volgend jaar extra te investeren in de veiligheidsketen.
Eerder zei Rutte ook al dat er een grens zit aan het “absorptievermogen” van het ministerie om in een jaar extra geld te verwerken en dat meer geld dit jaar niet zinvol zou zijn.
Geldpers
Net als Rutte ziet ook VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra geen ruimte voor extra financiële middelen in dit jaar. Als de oppositie meer geld wil voor justitie, “moeten ze maar een geldpers kopen”, zegt Zijlstra.
“Er gaat al extra geld naar Justitie, het houdt een keer op. Het geld groeit niet aan een boom”, vervolgt hij.
De stelling van de oppositie dat het geld nodig is omdat er anders tekorten ontstaan bij bijvoorbeeld de politie doet Zijlstra af als “onzin”. Er is volgens de fractieleider van de VVD juist extra geld bijgekomen zodat er geen ontslagen vallen.
Zijlstra stelt daarnaast klaar te zijn met de oproepen van de oppositie. “Deze politici moeten een beetje normaal gaan doen.”
Eerste Kamer
De coalitie was vorig jaar afhankelijk van steun van de oppositiepartijen om een meerderheid in de Eerste Kamer te kunnen bewerkstelligen.
Als voorwaarde voor die steun dwong de oppositie af dat er gezocht zou worden naar extra geld. Volgens de coalitiepartijen is daar met het extra geld in de Voorjaarsnota invulling aan gegeven. De oppositie is het hier niet mee eens.
Woensdagavond debatteert de Tweede Kamer met het kabinet over extra geld naar Veiligheid en Justitie.
Telegraaf 14.06.2016 Oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld moet er nog dit jaar bijkomen. Zes partijen hebben dat dinsdag afgesproken.
Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zei dat er zijn nog steeds gaten zijn in de begroting die moeten worden gevuld. CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks trekken woensdag samen op in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur.
,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus Segers. De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg, aldus Segers.
SP-leider Emile Roemer vreest dat expertise verdwijnt bij bijvoorbeeld de politie en het Nederlands Forensisch Instituut. Hij wijst erop dat bij eerdere bezuinigingen op de inlichtingendienst AIVD is gebleken dat zulke expertise niet zomaar weer terugkomt, nadat goede mensen de organisatie hebben verlaten. ,,Wij gaan het hoog spelen”, aldus Roemer over het debat woensdag.
Minister Van der Steur, die gaat over politie en justitie, laat weten dat wat hem betreft er voor dit jaar genoeg geld is. Hij hoopt dat er extra stappen gezet kunnen worden met een investering voor volgend jaar. Maandag werd bekend dat er in 2017 300 miljoen bijkomt voor politie en justitie.
AD 14.06.2016 Zes oppositiepartijen eisen 150 tot 200 miljoen euro extra voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het geld moet er nog dit jaar op de al bestaande begroting bijkomen. De partijen hebben dat dinsdag afgesproken.
Wij gaan het hoog spelen, aldus SP-leider Emile Roemer.
Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie zei dat er nog steeds gaten zijn in de begroting die moeten worden gevuld. CDA, D66, ChristenUnie, SP, SGP en GroenLinks bundelen woensdag hun krachten in een debat over extra geld voor het departement van minister Ard van der Steur.
,,Het is ons ernstig. Het is een heel serieus verzoek”, aldus Segers. De partijen vrezen volgens hem dat er personeel moet vertrekken bij de politie en het Openbaar Ministerie als het geld er niet komt. De 49 miljoen euro extra die in de Voorjaarsnota al is uitgetrokken voor Veiligheid en Justitie, is niet genoeg, aldus Segers.
SP-leider Emile Roemer vreest dat expertise verdwijnt bij bijvoorbeeld de politie en het Nederlands Forensisch Instituut. Hij wijst erop dat bij eerdere bezuinigingen op de inlichtingendienst AIVD is gebleken dat zulke expertise niet zomaar weer terugkomt, nadat goede mensen de organisatie hebben verlaten. ,,Wij gaan het hoog spelen”, aldus Roemer over het debat woensdag.
Minister Van der Steur, die gaat over politie en justitie, laat weten dat wat hem betreft er voor dit jaar genoeg geld is. Hij hoopt dat er extra stappen gezet kunnen worden met een investering voor volgend jaar. Maandag werd bekend dat er in 2017 300 miljoen bijkomt voor politie en justitie.
In mei liet minister Dijsselbloem (Financiën) nog weten dat hij klaar was met de roep om meer geld voor politie en justitie. Dit ondanks de vraag van OM-baas Herman Bolhaar om meer budget voor het Openbaar Ministerie. Het geld zou dan richting het ‘toekomstbestendig’ maken van het OM gaan.
NOS 13.06.2016 De geplande bezuinigingen op verpleeghuizen en gehandicaptenzorg van 500 miljoen euro gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Van Rijn bekend in het Haagse verpleeghuis Bosch en Duin.
Het kabinet wilde vanaf volgend jaar veel geld besparen door de langdurige zorg anders te organiseren, maar er kwam veel kritiek op. Zo vroeg de Algemene Rekenkamer zich af of het plan wel haalbaar was. Ook sloegen zorgaanbieders alarm. Ze verwachtten ontslagen, langere wachtlijsten, en gedwongen sluiting van tehuizen.
Klaar voor toekomst
Van Rijn zegt dat er de laatste jaren veel is veranderd in de zorg. Volgens hem is de zorg nu klaar voor de toekomst. “Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken.”
Telegraaf 13.06.2016 Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
Meerdere organisaties hebben maandag verheugd gereageerd nu geplande bezuinigingen in de zorg niet door gaan. Fantastisch nieuws, noemt de directeur van seniorenorganisatie ANBO het. Ouderenorganisatie Unie KBO is erg blij en ActiZ, de organisatie van zorgondernemers, ziet kansen voor een groot aantal mensen die nu hun baan kunnen behouden.
,,De langdurige zorg stond onder te veel druk en deze kortingen konden daar niet bovenop komen. Juist nu er meer wordt ingezet op persoonsvolgende zorg in verpleeghuizen is het van groot belang dat er ruimte is voor innovatie en vernieuwing”, aldus Liane den Haan van de ANBO.
Dit is een heel goede zaak voor de kwetsbare ouderen onder ons, stelt KBO. Jan de Vries, directeur bij ActiZ: ,,Wat ons betreft is de zorg voor kwetsbare mensen in verpleeghuizen ook niet iets om op te bezuinigen. Wij willen juist investeren in kwaliteit en aan de slag met de beoogde verbeteringen in verpleeghuizen.” De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland is blij dat het kabinet inziet dat verdere bezuinigingen op de gehandicaptenzorg niet kan.
Vakbonden FNV en CNV zijn blij dat de bezuinigingen op de langdurige zorg van de baan zijn. FNV-bestuurder Han Busker: ,,De FNV heeft de afgelopen jaren met succes actiegevoerd tegen de bezuinigingen op de langdurige zorg. Dit brengt de menselijke maat meer en meer terug, en zorgt voor meer rust voor cliënten en zorgmedewerkers.” Suzanne Kruizinga, voorzitter van CNV Zorg & Welzijn is ook tevreden dat het gelukt is om de bezuiniging van tafel te krijgen. ,,Instellingen gaan weer bouwen en cliënten en medewerkers weten waar ze aan toe zijn.’
RO 13.06.2016 De geplande bezuinigingen uit het Regeerakkoord van een half miljard vanaf 2017 op met name verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen zijn van de baan. Dat maakt staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend. Van Rijn wil dat nu alle aandacht uitgaat naar liefdevolle zorg en trotse medewerkers in verpleeghuizen.
Om op die manier de zorg voor onze ouderen verder te verbeteren. Van Rijn: “De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienden onze volle steun. Daar gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg.”
Van Rijn: “We hebben de laatste jaren veel veranderd. Zodat de ondersteuning thuis past bij wat mensen nodig hebben. Zodat de wijkverpleegkundige de zorg thuis kan geven die zij nodig vindt. En de verpleeghuiszorg kan beter en moet dus beter. Tegelijk moest de zorg ook financieel weer gezond worden. Dat is gelukt: de zorg is klaar voor de toekomst. Nu het weer beter gaat met Nederland moeten onze ouderen en gehandicapten dat natuurlijk merken. De besparing van een half miljard gaat daarom niet door. We zijn klaar met bezuinigen en klaar voor de toekomst.
Niets eraf, 210 miljoen erbij
Vorig jaar schrapte Van Rijn ook al een bezuiniging van 45 miljoen op de Wet langdurige zorg (Wlz) in 2016. In plaats daarvan startte hij een forse investering in de verpleeghuizen. Dit jaar is daar een bedrag van 140 miljoen euro extra voor beschikbaar. In de jaren daarna loopt dit bedrag op tot structureel 210 miljoen euro extra.
Algemene middelen
Het schrappen van de bezuiniging van 500 miljoen wordt voor 400 miljoen betaald vanuit de algemene middelen. De resterende 100 miljoen wordt betaald met financiële meevallers op de VWS begroting voor langdurige zorg. De lage rentestand voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen leidt tot de voornaamste meevaller.
De uitgaven Wet langdurige zorg, inclusief loon- en prijsontwikkeling, ontwikkelen zich in de komende jaren als volgt:
VK 13.06.2016 VVD en PvdA verdelen onderling 1,2 miljard euro om de begroting van verkiezingsjaar 2017 naar hun believen op te poetsen. De PvdA schrapt een geplande bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en steekt geld in onderwijs. De VVD geeft de begroting van Defensie wat lucht en besteedt een deel van haar helft aan justitie en politie.
Zoals VVD en PvdA hun samenwerking in 2012 begonnen, zo maken de coalitiepartijen nu hun laatste afspraak: met uitruilen. De meningsverschillen helemaal uitonderhandelen zou toch niet lukken, wisten voormannen Mark Rutte en Diederik Samsom. Destijds moesten pijnlijke maatregelen worden verdeeld: fikse bezuinigingen en grote ingrepen in zorg, arbeidsmarkt, onderwijs en woningmarkt.
Nu hebben beide partijen wat geld uit te delen. Het Centraal Planbureau gaf anderhalve week geleden groen licht: het gaat steeds beter met de economie, op alle terreinen bespeuren de rekenmeesters bescheiden plussen. Sterker nog, het Planbureau voorspelt meer groei dan VVD en PvdA in 2012 dachten. Dat positieve verschil zetten de partijen in voor ‘reparaties’.
De PvdA zet een streep door een half miljard aan bezuinigingen op de zorg in verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen, ook een gedachte uit 2012 die door het economisch tij is ingehaald. Toen nam de PvdA de uitdaging aan de langdurige zorg, een miljardenpost in de rijksbegroting, te hervormen. PvdA’er Martin van Rijn scherpte de eisen voor verpleging in instellingen aan. Zorg voor ouderen en gehandicapten moest dicht bij de mensen en liefst zo lang mogelijk thuis.
En het moest goedkoper. Er moest in 2017 nog 500 miljoen gesneden worden. Maar Van Rijn maakte maandag een einde aan de zorgen: ‘We zijn klaar met bezuinigen en de zorg is klaar voor de toekomst.
‘Verder trekt de PvdA geld uit voor onderwijs. De partij is geschrokken van een kritisch rapport van de Inspectie over groeiende ongelijkheid tussen kinderen van laag- en hoogopgeleide ouders. Een deel van de miljoenen gaat naar onderwijs voor asielkinderen.
De VVD verdeelt ‘haar’ miljoenen over de geplaagde begrotingen van Defensie en van Veiligheid en Justitie. De krijgsmacht krijgt er 300 miljoen bij, zeggen bronnen in Den Haag, niet om nieuw wapentuig aan te schaffen, maar om de krakende organisatie weer wat smeerolie te geven. Wat meer munitie bijvoorbeeld voor schietoefeningen. De andere 300 miljoen steekt de VVD in de politie, het Openbaar Ministerie, de rechterlijke macht en het gevangeniswezen.
RTV 13.06.2016 VVD en PvdA zijn het in hoofdlijnen eens over de begroting van 2017. Dat melden bronnen aan RTL Nieuws. De twee partijen trekken volgend jaar 1,2 miljard euro uit om een aantal omstreden bezuinigingen terug te draaien, zo is afgesproken in het wekelijkse coalitieoverleg
Een bezuiniging van honderden miljoenen euro’s op de ouderen- en gehandicaptenzorg is daarmee van de baan. Ook een bezuiniging op de huurtoeslag gaat niet door.
VVD en PvdA krijgen elk 600 miljoen te besteden. De VVD besteedt dat geld aan politie, justitie en Defensie. Bezuinigingen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak, waar iedereen tegenaan zat te hikken, hoeven daarom niet door te gaan. Ook de plannen om gevangenissen te sluiten kunnen in de ijskast. Defensie krijgt er 300 miljoen euro bij. Dat moet een einde maken aan de ergste tekorten daar.
200 miljoen naar onderwijs
De PvdA wilde al langer af van een bezuiniging op de ouderen- en gehandicaptenzorg en gebruikt daar 400 van de 600 miljoen euro voor.
De overige 200 miljoen die de PvdA te besteden heeft gaat naar onderwijs. Het geld wordt onder meer ingezet voor de extra kosten voor onderwijs voor asielkinderen. “Maar het grootste deel van de 200 miljoen wil de PvdA inzetten voor de bestrijding van de ongelijkheid in het onderwijs”, zegt een coalitiebron. Zo krijgen gemeenten er geld bij om leerachterstanden bij kinderen te bestrijden.
Huurtoeslag niet omlaag
Verder zijn de partijen het eens geworden om een bezuiniging op de huurtoeslag te schrappen. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren. Minder huurtoeslag is slecht voor de koopkracht van veel mensen. Het kabinet had dat dan in augustus weer moeten repareren. Afgesproken is om sowieso in augustus naar de koopkrachtplaatjes te kijken. Als er groepen op achteruit gaan, wil het kabinet dat zo veel mogelijk repareren.
Politiek commentator Frits Wester: “Dat beide coalitiepartijen de meevaller van ruim 1 miljard samen mochten verdelen, tekende zich al eerder af. Waarbij de VVD haar deel wilde gebruiken voor de veiligheid en defensie. Terwijl de PvdA wat pijnpunten wilde wegwerken op gebied van onderwijs en de zorg voor ouderen. Nu is de exacte verdeling en bekend. Partijen gunden elkaar wat, om zo beide minder kwetsbaar te zijn op weg naar de aanstaande verkiezingen van maart volgend jaar.”
Trouw 13.06.2016 Geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten gaan niet door. Dat maakte staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) vandaag bekend.
Het schrappen van de bezuiniging is mogelijk geworden doordat regeringspartijen VVD en PvdA het eens zijn geworden over de hoofdlijnen voor de begroting van 2017. Ook voor andere terreinen komt er geld. Bronnen in Den Haag bevestigen maandag berichtgeving van RTL Nieuws hierover.
Seniorenorganisatie ANBO noemt het ‘fantastisch nieuws’. “Staatssecretaris Van Rijn heeft gelukkig geluisterd naar de argumenten tegen verdergaande bezuiniging en zich enorm ingespannen om deze van tafel te krijgen. Wij zijn erg blij dat hem dit is gelukt”, reageert Liane den Haan, directeur-bestuurder van seniorenorganisatie ANBO. “De langdurige zorg stond onder te veel druk, en deze kortingen konden daar niet bovenop komen.”
1,2 miljard
De twee regeringspartijen hebben volgend jaar elk 600 miljoen euro te verdelen. De PvdA gebruikt 400 miljoen om de voor 2017 geplande bezuiniging op de zorg te laten vervallen, een lang gekoesterde wens van de partij. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Ook kunnen ingrepen bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
NU 13.06.2016 Coalitiepartijen VVD en PvdA hebben een akkoord bereikt over de besteding van 1,2 miljard euro per 2017 om geplande bezuinigingen te kunnen terugdraaien. Dat bevestigen bronnen in Den Haag naar aanleiding van berichtgeving van RTL Nieuws.
VVD en PvdA hadden allebei 600 miljoen te verdelen. De VVD wil 300 miljoen inzetten om de bezuinigingen op Defensie te verzachten en hetzelfde bedrag zal naar Veiligheid en Justitie gaan.
De ruimte die ontstaat voor Veiligheid en Justitie komt de coalitie goed uit. Vanuit de oppositie is al tijdenlang kritiek op de bezuinigingen bij onder andere politie, Openbaar Ministerie, rechtspraak en opsporing. Woensdag is hier een debat over.
PvdA
De PvdA zet het geld in voor onderwijs (200 miljoen) en de zorg (400 miljoen).
Het bedrag dat beschikbaar komt voor de zorg is maandag al officieel bevestigddoor staatssecretaris Martin van Rijn (Zorg).
Met de 400 miljoen plus een meevaller op de eigen begroting van het ministerie van 100 miljoen worden de bezuinigingen op de verpleeghuizen en gehandicaptenzorg teruggedraaid.
“De zorg voor onze ouderen en gehandicapten en het werk van hun verzorgenden zijn zeer waardevol. Zij verdienen onze volle steun. Daarom gaan we door met de investeringen die vorig jaar zijn ingezet en zetten we een punt achter de bezuinigingen op de langdurige zorg”, aldus Van Rijn.
Het kabinet was van plan de komende jaren te bezuinigen op de uitgaven in de langdurige zorg. Dat kwam de staatssecretaris op forse kritiek van de oppositiepartijen, brancheorganisaties en de Algemene Rekenkamer te staan.
Telegraaf 13.06.2016 Er komt volgend jaar meer geld beschikbaar voor politie, justitie en defensie. Tegelijktertijd gaan geplande bezuinigingen van een half miljard euro op vooral verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten niet door. Dat heeft staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) maandag bekendgemaakt. VVD en PvdA hebben daar een deal over gesloten.
De twee coalitiepartners hebben op hoofdlijnen een akkoord gesloten over de begroting van 2017. Berichtgeving van RTL Nieuws daarover is bevestigd. VVD en PvdA hebben een extra bedrag van 1,2 miljard euro beschikbaar.
Beide partijen krijgen 600 miljoen euro te besteden. De VVD kiest voor veiligheid. Voor de politie, justitie en defensie krijgen zij extra geld. Daardoor hoeven gevangenissen niet dicht en hoeven omstreden bezuinigingen op het Openbaar Ministerie en de rechtspraak niet door te gaan. Vooral defensie profiteert flink. Het departement krijgt er in 2017 300 miljoen euro bij.
Ouderenzorg
De PvdA heeft andere prioriteiten. Een ingeboekte bezuiniging van een half miljard euro op de ouderen- en gehandicaptenzorg wordt geschrapt. Van dat bedrag komt 400 miljoen uit het potje dat de PvdA heeft gekregen, 100 miljoen schraapt staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) zelf bijeen met meevallers van zijn begroting.
De PvdA besteedt daarnaast 200 miljoen euro aan het onderwijs, onder andere voor de extra kosten voor onderwijs aan asielkinderen.
Huurtoeslag blijft
De coalitiepartners zijn het er verder over eens dat een bezuiniging op de huurtoeslag wordt geschrapt. Die bezuiniging zou namelijk weinig opleveren omdat het de koopkracht van minima te veel zou raken, waarna het kabinet dat weer zou moeten repareren. In augustus bekijkt het kabinet de koopkracht van verschillende groepen en waar nodig wordt die gerepareerd als er negatieve uitschieters zijn.
Elsevier 13.06.2016 VVD en PvdA weten wat ze willen met de begroting voor volgend jaar. De twee regeringspartijen zijn het op hoofdlijnen eens, en hebben vanwege meevallers elk 600 miljoen euro te besteden.
Uit berichtgeving van RTL Nieuws, die door bronnen op het Binnenhof worden bevestigd aan persbureau ANP, gaat het vooral om geplande bezuinigingen die niet doorgaan.
Meevallers
Besparingen – van ruim 500 miljoen euro – op de zorg bijvoorbeeld, worden geschrapt, meldt staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn (PvdA) maandag. Om dat gat op te vullen, wordt in 400 miljoen euro gebruikt. De resterende 100 miljoen haalt Van Rijn uit meevallers op de VWS-begroting. De PVV, die de regeringspartij altijd hard aanvalt op het zorgbeleid, reageert op Twitter als volgt:
De voornaamste meevaller komt door de lage rente voor de financiering van gebouwen van zorginstellingen. De PvdA wilde al langer af van deze bezuinigingen. Ook het snijden in de huurtoeslag gaat niet door – omdat deze toch niet veel geld zou opleveren. De PvdA trekt verder 200 miljoen euro uit voor onderwijs aan kinderen met een achterstand.
Krijgsmacht
De VVD wil extra geld besteden aan Defensie (300 miljoen) en politie en justitie (300 miljoen). Met dat geld kunnen onder meer bestaande problemen als het te weinig kunnen oefenen en te karig onderhoud bij Defensie worden opgelost. Vorige week bleek uit vertrouwelijke Kamerstukken die in handen zijn van De Telegraaf nog dat de Nederlandse krijgsmacht het de komende tijd opnieuw met minder geld moet doen.
Door tegenvallers zou andermaal moeten worden gesneden in het budget – volgens VVD-minister van Defensie Jeanine Hennis ‘tijdelijke maatregelen die niettemin merkbaar zullen zijn.’ Uit de deal blijkt ook dat bij het Openbaar Ministerie en de rechtspraak worden geschrapt. De Tweede Kamer wilde al niet dat er nog meer gevangenissen zouden worden gesloten, in tegenstelling tot het kabinet. Dat lijkt nu ook niet te hoeven.
Tom Reijner (1986) werkt sinds augustus 2013 op de webredactie. Hij studeerde Politicologie en Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
VK 07.06.2016 De Nederlandse staat krijgt steeds meer geld toe op staatsleningen. Dinsdag wist de minister van Financiën 4,8 miljard euro met een obligatielening van vijf jaar op te halen.
Het rendement op die lening bedroeg -0,23 procent. Of beleggers betalen 1.013,20 euro voor een obligatie met een rentecoupon van 0 procent waarop in 2021 1.000 euro wordt afgelost. Dat is een voordeeltje van 60 miljoen euro voor de staat.
De staat had nog veel meer uit de markt kunnen halen, want er was door beleggers voor ruim 11 miljard euro op de nieuwe vijfjaarslening ingeschreven, ondanks een rentecoupon van 0 procent. Daar is uiteindelijk nog niet de helft op toegewezen.
Rente onder grote druk
Hieruit blijkt dat de rente onder zeer grote druk staat. Redenen zijn de moeizame economische omstandigheden waardoor er te weinig geld wordt geleend en te veel wordt gespaard. Daarnaast houdt de Europese Centrale Bank de rente laag door elke maand 80 miljard euro aan obligaties op te kopen op de markt. Op de beurzen kwam het rendement op vijfjarige Nederlandse leningen zelfs uit op -0,30 procent.
Pensioenfondsen en grote beleggers weten amper meer waar ze met hun geld naartoe moeten voor het deel van hun geld wat ze veilig willen beleggen. Voor Duitsland is de gemiddelde rente op de hele staatsschuld al negatief. De Duitsers hoeven voor leningen met een looptijd van tien jaar vrijwel geen rente te betalen. In Nederland is het rendement op tienjarige leningen nog 0,28 procent. De gemiddelde looptijd van de uitstaande Nederlandse staatsobligaties is traditioneel zeven jaar.
Dijsselbloem wrijft zich in handen
De Nederlandse staat leende al langer tegen een negatief rendement geld met de uitgifte van obligaties met een looptijd van één of twee jaar. Maar in juli vorig jaar moest op obligaties met een looptijd van vijf jaar nog een minieme rente van 0,07 procent worden vergoed. Ook dat hoeft nu niet meer.
Minister Dijsselbloem wrijft zich in de handen. De rentekosten op de staatsschuld bedroegen in 2010 nog 11,5 miljard euro. In 2015 waren ze al gedaald tot 7,1 miljard euro en dit jaar zullen ze waarschijnlijk opnieuw met enkele miljarden dalen.
Gat dichten
De nieuwe lening is bedoeld voor het dichten van het gat op de staatsbegroting en de herfinanciering van oude schulden die zijn afgelost. Van het totale bedrag aan uitstaande Nederlandse staatsobligaties heeft inmiddels 65 procent een negatief rendement.
Wereldwijd staat nu al bijna 10 duizend miljard euro (10 biljoen) aan schulden uit met een negatief rendement.
Telegraaf 07.06.2016 De staat heeft vandaag bijna €5 miljard opgehaald met een vijfjarige staatslening. Bijzonder is dat de overheid geld toe kreeg op de lening. Het effectief rendement kwam uit op -0,23%.
De Nederlandse Staat plaatste vanochtend een lening met een looptijd van vijf jaar en een couponrente van 0%. Het Agentschap Generale Thesaurie haalde hiermee ruim €4,8 miljard op. Het is voor het eerst dat de overheid een lening met een looptijd van vijf jaar tegen een couponrente van 0% uitzet.
Vooraf hoopte het agentschapt €4 tot 6 miljard op te halen. Interesse was er genoeg, er werd voor meer dan €12 miljard ingetekend op de lening.
Het effectief rendement kwam uit op -0,23%. Dat betekent dat de overheid dus geld toe krijgt.
Dat kwam niet als een verrassing, vooraf was al verwacht dat beleggers moesten toeleggen op het staatspapier. De referentielening, een Duitse staatsobligatie die in januari 2022 afloopt, wordt verhandeld net onder de -0,36%. De staat gaf hier een risico-opslag van 12 basispunten op.
Dat de rentes zo laag zijn, is deels een gevolg van het beleid van de Europese Centrale Bank. Die koopt maandelijks voor €80 miljard aan obligaties op. Bij obligaties reageert de rente tegengesteld aan de vraag. Een grotere vraag betekent dus een lagere rente.
Telegraaf 04.06.2016 Deze week hadden de mensen die somberen en pessimistisch zijn over de toekomst van ons land en die menen dat het hier slecht gaat het even moeilijk. Maandag maakte het gezaghebbende Zwitserse onderzoeksinstituut IMD bekend dat Nederland op de achtste plaats staat van landen in de wereld met de sterkste economieën. Ons land stond de afgelopen jaren op plek 15 en is dankzij het economische herstel zeven plaatsen gestegen.
Daarbij gaat het vooral om de sterk toegenomen binnenlandse bedrijvigheid en de economische groei per hoofd van de bevolking. Maar ook verbeteringen op het terrein van onze infrastructuur, het internet, prestaties van het bedrijfsleven, de wetenschap en de gezondheidszorg spelen een rol bij onze hoge plek.
Volgens deze ranglijst heeft Nederland ook in de eurozone een toppositie bereikt. Achter Ierland staan we op de tweede plaats. Iets om trots op te zijn.
Meer banen
Dinsdag was er eveneens goed nieuws. Volgens de prognose van het UWV voor de komende twee jaar zal het aantal banen met ruim 200.000 toenemen. In bijna alle sectoren is er sprake van meer werkgelegenheid. Een uitzondering is de financiële sector; volgens het UWV zijn er in 2017 56.000 banen minder dan in 2007.
Opvallend is dat het aantal banen in Nederland, met in totaal 10,2 miljoen, nu voor het eerst weer groter is dan vóór het begin van de economische crisis in 2008.
Daarnaast neemt het aantal vacatures sterk toe; 871.000 in 2017. Tot voor kort werd het enthousiasme over de toegenomen economische groei in Nederland getemperd doordat deze maar weinig extra banen opleverden. Maar de geschiedenis leert dat de werkgelegenheidseffecten pas later zichtbaar worden. Dat is nu ook het geval.
We staan er goed voor
Bij de groei van de werkgelegenheid gaat het vooral om flexibele banen. Deze trend zien we ook in andere landen. Het UWV wijst erop, dat ondanks het herstel, 50-plussers nog steeds een slechte positie op de arbeidsmarkt hebben en meent dat werkgevers te weinig moeite doen om de helpende hand te bieden. Gezien de verwachte groei van het aantal banen en vacatures is dit een goed moment om met een extra actieplan en de afschaffing van de automatische koppeling van loon aan leeftijd de baankansen voor deze groep sterk te verbeteren.
Toen het kabinet Rutte 2 in november 2012 van start ging, stond Nederland er economisch slecht voor. Ons land behoorde in Europa tot de landen die op de meeste beleidsterreinen in de achterhoede zat. We hadden een krimpende economie, een hoog begrotingstekort, een oplopende staatsschuld, een stijgende werkloosheid en een dalende koopkracht.
In kopgroep
Op dit moment zitten we op deze terreinen in de kopgroep van de best presterende Europese landen en staat ons land op de meeste internationale landenranglijsten, die onder meer betrekking hebben op groei, welvaart, werkgelegenheid, onderwijs, gezondheidszorg en oudedagsvoorzieningen, in de top tien. We behoren ook tot de landen met de kleinste kloof tussen arm en rijk
Ons land heeft bovendien gezonde overheidsfinanciën met een dalend tekort en een afnemende staatsschuld. Deze gezondheid werd eind vorig jaar bevestigd door kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P).
Nederland kreeg de hoogste internationale kredietbeoordeling, de AAA-status, weer terug die in 2013 was verlaagd. Binnen de eurozone zijn Nederland en Duitsland de enige landen die van de drie toonaangevende kredietbeoordelaars in de wereld de hoogste kredietbeoordeling krijgen.
Welvarende toekomst
Nederland behoort op dit moment tot de meest welvarende landen van de wereld, kan internationaal pronken met een ijzersterke economie en mag optimistisch zijn over de toekomst. Gaan we af op berichtgeving in de media en opiniepeilingen dan zien we een totaal ander land.
Het pessimisme overheerst en de afgelopen jaren is er sprake van een toename van zogenoemde boze burgers die zich tekort gedaan voelen en politiek Den Haag de schuld geven dat het niet zo goed met ze gaat.
Ze vinden ook dat het in andere landen veel beter is en Nederland uit de EU moet stappen. Maar uit onderzoek blijkt dat, ondanks onze ‘pessimistische volksaard’, een ruime meerderheid van de burgers tevreden is over het leven in Nederland.
Minder aandacht boosheid
In de 34 landen die zijn aangesloten bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de club van rijke landen zijn alleen de Denen, Canadezen en Noren nog tevredener.
Daar mogen we boze burgers best op wijzen. En minder (media) aandacht voor die boosheid en meer voor tevreden burgers mag ook.
Wel is in ons land bij veel burgers het afgelopen decennium de onzekerheid toegenomen over de toekomst. Dat hangt samen met razendsnelle veranderingen in de wereldeconomie, digitalisering en nieuwe technologische ontwikkelingen. Omdat wij met onze open economie onze welvaart vooral in het buitenland verdienen, zullen deze veranderingen de toekomst van Nederland sterk beïnvloeden.
Dit houdt ook in dat politiek Den Haag maar beperkte mogelijkheden heeft om bij te dragen aan onze toekomstige welvaart. Maar met onze ijzersterke economie hebben we wel een solide basis om daarop voort te bouwen.
Extra investeringen
Daarbij moet de nadruk worden gelegd op extra investeringen in research & development, in onderwijs van wereldklasse, een hogere productiviteit en modernisering van de arbeidsmarkt. Daarnaast hebben we stip een op de horizon nodig: we gaan er naar streven de meest duurzame, groene economie van de wereld te worden.
Dáár moeten we het beleid en onze investeringen op richten. In dit kader zou onze financiële sector moeten uitgroeien tot een toonaangevend internationaal centrum voor de financiering van wereldwijde groene investeringen. Daarmee zijn de komende jaren honderden miljarden gemoeid.
NU 03.06.2016 De groei van de Nederlandse economie lijdt niet onder de internationale onzekerheden maar houdt duidelijk aan. Dat liet minister Henk Kamp van Economische Zaken vrijdag weten in een reactie op de jongste groeiramingen van het Centraal Planbureau (CPB).
Kamp noemde het positief dat de economie dit en volgend jaar blijft groeien, naar verwachting met respectievelijk 1,8 en 2,1 procent. “De te verwachte groei wordt bovendien breed gedragen: we zien een toename van álle bestedingscategorieën.”
Wel is het volgens de bewindsman zaak de mensen aan de slag te helpen die ondanks het economisch herstel nog langs de zijlijn staan. “We blijven werken aan een duurzame economische groei om daarmee ook de werkloosheid verder te verlagen.”
Volgens Kamp blijft de Nederlandse economie ondanks de moeilijke wereldmarkt groeien “omdat er veel mensen hard werken in dit land en die leveren met elkaar producten die op de wereldmarkt goed liggen en daar goed verkocht kunnen worden.”
Dijsselbloem
Volgens minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem moeten we ons niet rijker rekenen dan we zijn en rustig aan doen met ons geld. ”Zolang we nog een tekort hebben, hebben we gewoon geen geld over. Het is niet zo dat het geld over de plinten klotst. Waar nodig is, repareren we en maken we geld vrij voor prioriteiten, maar het zal echt beperkt zijn.”
Nederland voelt er volgens hem niets voor om een volgende generatie met een fikse staatsschuld op te zadelen. We zorgen volgens de bewindsman dat we de risico’s in de gaten houden en dat we die terugdringen. ”Dat is een goede Nederlandse traditie, die wou ik nog even volhouden.”
De VVD vindt het mooi dat de Nederlandse economie het onveranderd goed doet. “Steeds meer mensen vinden een baan, steeds meer mensen gaan erop vooruit. Dat zorgt voor de rust en de stabiliteit die we nodig hebben om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien”, aldus de partij.
Regeringspartij PvdA pleit voor hogere lonen en wil dat het kabinet in de begroting voor volgend jaar maatregelen neemt om de koopkracht van ouderen te verbeteren. Eerder riep de partij het kabinet al op om met werkgevers te praten over loonsverhoging voor werknemers.
Oppositie
Ook D66 wil dat iedereen iets merkt van de groeiende economie. Daarbij laat de partij weten dat ook mensen die nu nog aan de zijlijn van de arbeidsmarkt staan, moeten kunnen profiteren. D66 vindt dat het kabinet niet op zijn lauweren moet rusten: er zijn nog te veel mensen met een uitkering.
De SP vindt dat wat de welvaartsverdeling betreft nog veel te winnen valt. Vooral ouderen, uitkeringsgerechtigden en mensen die onvrijwillig ZZP’er zijn geworden vallen volgens de socialisten buiten de boot. “Hier ligt nog een flinke opgave voor de overheid en voor de werkgevers”, aldus de partij.
FNV
FNV vindt dat de politiek van een ‘bezuinigingsmenu naar een ‘investeringsmenu’ moet, verwijzend naar de lijst met bezuinigingen die het ministerie van Financiën deze week publiceerde.
De vakbond wil extra geld voor bijvoorbeeld zorg, veiligheid en cultuur. Dat geld is onder meer te halen door een hogere winstbelasting. Bovendien moet de bezuiniging van een half miljard op de verpleeghuizen van tafel, zegt FNV.
VK 03.06.2016 Het Centraal Planbureau (CPB) ziet de nabije toekomst zonnig in. De Nederlandse economie groeit volgens nieuwe ramingen dit jaar met 1,8 procent en volgend jaar met 2,1 procent; als de Britten over een paar weken tenminste niet besluiten de Europese Unie te verlaten.
Dat blijkt uit de jongste ramingen die vrijdag zijn vrijgegeven. Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor 2017 uit van een groei van 2procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld. Met de nieuwe ramingen is het CPB ook optimistischer dan de collega-voorspellers van De Nederlandsche Bank. DNB gaat uit van 1,5procent groei dit jaar en 1,9procent volgend jaar.
Bij alle voorspelde voorspoed daalt de werkloosheid maar traag. Het CPB gaat uit van een daling van de werkloosheid van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Door de groei van het aantal mensen met een baan hebben huishoudens wel meer te besteden, en dat is weer goed voor de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Het vliegwiel draait nog verder, want de aantrekkende economie is weer gunstig voor de overheidsfinanciën. Het CPB gaat ervan uit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
Mondiale groei blijft beperkt
Van de wereldeconomie moeten we het voorlopig niet hebben, meldt het CPB verder. De mondiale groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Hoewel de wereldhandel maar een beperkte groei laat zien, trekt de voor Nederland relevante handel vrij sterk aan. Dat komt doordat ons land relatief veel zaken doet met de Verenigde Staten en andere Europese landen. Maar gevaren van buitenaf kunnen het economisch herstel bedreigen. Het CPB denkt daarbij onder meer aan een eventueel vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, de veelbesproken Brexit. Ook een verdieping van de schuldencrisis in Zuid-Europa en een verdere vertraging van de mondiale handel vormen risico’s.
De gematigde loonontwikkeling houdt de inflatie dit jaar beperkt tot 0,1procent. Volgend jaar wordt een stijging van het gemiddelde prijsniveau van 0,9procent voorzien, vooral doordat olie en andere grondstoffen weer duurder worden.
Koopkracht
Volgens vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) zijn, ondanks het optimisme, de koopkrachtvoorspellingen voor ouderen en uitkeringsgerechtigden voor volgend jaar nog niet goed. Voor deze groepen heeft het kabinet nog een klus te klaren, aldus Asscher. De regering gaat in augustus bekijken of en hoe voor deze groepen de koopkracht kan worden verbeterd. Verder zullen de meeste Nederlanders volgens de vicepremier dit jaar meer te besteden hebben. De koopkracht stijgt door de hogere lonen en lagere inflatie. Volgend jaar zal de stijging wat minder zijn.
Trouw 03.06.2016 Het gaat nog steeds goed met de economie. Dat vindt ook het Centraal Planbureau (CPB), dat vandaag een nieuwe raming naar buiten bracht. De Nederlandse economie groeit dit jaar naar verwachting met 1,8 procent, volgend jaar trekt de groei aan naar 2,1 procent.
Op de lange termijn zijn de vooruitzichten gunstig, aldus het CPB. Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor volgend jaar nog uit van een groei van 2 procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld.
Het gaat in meerdere sectoren goed, aldus het CPB, en dat heeft tot gevolg dat de werkloosheid daalt: van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Mede daardoor hebben huishoudens steeds meer te besteden en dat stuwt de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Ook op de overheidsfinanciën heeft de aantrekkende economie een gunstig effect. Het CPB gaat er vanuit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
De mondiale economische groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Handelend Nederland kan toch een mooie tijd tegemoet zien. Dat komt vooral omdat de zaken met Amerika een hoge vlucht nemen.
Telegraaf 03.06.2016 De economie trekt volgend jaar verder aan. In 2017 kunnen we rekenen op een groei van 2,1 procent van het bbp (bruto binnenlands product), waar dit jaar nog 1,8 procent verwacht wordt. Dat blijkt uit ramingen van het Centraal Planbureau (CPB), die vanochtend bekend zijn gemaakt.
De groei wordt met name aangezwengeld door de consumptie van huishoudens, terwijl bijvoorbeeld de uitgaven van de overheid komend jaar tegenvallen.
Inflatie
De inflatie ligt in 2017 op 0,9 procent, waar die dit jaar nog slechts 0,1 procent bedraagt. Belangrijke oorzaak is de verwachte stijging van de prijzen van olie en grondstoffen. De werkloosheid daalt licht, van 575.000 mensen naar 560.000 mensen. Dat aantal is overigens nog steeds aan de forse kant en bedraagt 6,2 procent van de beroepsbevolking.
Het begrotingstekort daalt naar 1 procent van het bbp, wat volgens het CPB betekent dat Nederland nog niet aan de Europese monetaire criteria voldoet. Het is wel een flinke stap vooruit vergeleken met dit jaar, nu het tekort nog 1,6 procent bedraagt. De staatsschuld neemt af van 64,5 naar 63,1 van het bbp.
Mondiale handel
De mondiale handel groeit traag, maar Europa en daarmee Nederland doet het relatief goed. Zo plukken we de vruchten van onze handel met andere Europese landen en met de Verenigde Staten. Uiteraard vermeldt het CPB ook dit keer weer risico’s voor de economische ontwikkeling in Nederland. Een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit Europa kan de economische groei afremmen, net als de financieel zwakke situatie in Zuid-Europa en nieuwe schokgolven in het monetaire beleid in Europa en in Amerika.
Deze cijfers worden door het kabinet gebruikt als leidraad bij het opstellen van de begroting 2017 die met Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Bij die besprekingen wordt waarschijnlijk nog iets gedaan aan de nu nog verwachte tegenvallende koopkracht. Het CPB raamt de mediane koopkracht voor komend jaar op slechts 0,2 procent, waar dit jaar vanwege de belastingverlaging van 5 miljard nog 2,6 procent genoten kon worden.
AD 03.06.2016 Het Centraal Planbureau (CPB) blijft optimistisch over de economische ontwikkelingen in Nederland. De economie groeit waarschijnlijk 1,8 procent dit jaar en 2,1 procent in 2017, meldt het CPB vanmorgen op basis van een eigen inschatting.
Eerder ging het voornaamste economische adviesorgaan van het kabinet voor 2017 uit van een groei van 2 procent. De raming voor 2016 werd niet bijgesteld.
Het CPB gaat uit van een daling van de werkloosheid van 6,9 procent vorig jaar naar 6,2 procent in 2017. Mede daardoor hebben huishoudens steeds meer te besteden en dat stuwt de consumptie. Die groeit naar verwachting dit jaar met 1,5 procent en volgend jaar met 2,1 procent.
Ook op de overheidsfinanciën heeft de aantrekkende economie een gunstig effect. Het CPB gaat er vanuit dat het begrotingstekort dit jaar uitkomt op 1,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en volgend jaar op 1 procent. In 2015 was dat nog 1,8 procent. De daling is ook te danken aan lagere rentebetalingen.
Groeivertraging
De mondiale economische groei blijft beperkt, vooral door groeivertraging van opkomende economieën. Daarbij springt Europa er relatief gunstig uit, al komt dat ook doordat de eurolanden uit een diep dal klimmen. Van een sterke opleving is volgens het CPB geen sprake.
Hoewel de wereldhandel maar een beperkte groei laat zien, trekt de voor Nederland relevante handel vrij sterk aan. Dat komt doordat ons land relatief veel zaken doet met de Verenigde Staten en andere Europese landen.
Telegraaf 02.06.2016 De Nederlandse economie zwakt dit jaar af om vervolgens weer aan te trekken. DNB spreekt van een solide herstel van onze economie op eigen kracht.
Dat stelt De Nederlandsche Bank (DNB) vandaag in de jongste editie van de halfjaarlijkse Economische Ontwikkelingen en Vooruitzichten.
De Nederlandse economie groeit volgens DNB dit jaar met 1,5%. Eerder verwachtte DNB nog dat de economie in 2016 1,7% zou groeien.
Top sinds crisis
Uit de jongste ramingen van DNB blijkt dat de Nederlandse economie dit jaar met 1,5% groeit. Volgend jaar is dat 1,9%. Een jaar later, in 2018, komt de groei uit op 2,0%. De verwachting is dat het bruto binnenlands product (bbp) tegen die tijd bijna 7% boven het hoogste niveau van voor de financiële crisis ligt.
DNB ziet de binnenlandse bestedingen als voornaamste groeimotor van de Nederlandse economie. Met een groei van gemiddeld 2% per jaar tussen 2016 en 2018 levert de particuliere consumptie de grootste bijdrage aan de economisch groei. Vooral in 2017 groeit de consumptie met 2,9% fors, de sterkste stijging in 17 jaar.
Huizenmarkt helpt
Ook de loonstijging en inflatie nemen geleidelijk toe. De contractloonstijging bij bedrijven kruipt omhoog, van 1,5% in 2015 naar 1,8%, 1,9% en 2,0% in de drie daaropvolgende jaren. De inflatie loopt op van 0,2% in 2016 naar 1,2% in 2017 en 1,7% in 2018. Daarmee komt Nederland in de buurt van de door de ECB gestelde norm van 2,0%.
Daarnaast profiteert de Nederlandse economie van de opgeleefde huizenmarkt. Deze zit sinds midden 2013 stevig in de lift. In de afgelopen twaalf maanden kwam het aantal woningtransacties uit op 190.000. Dit is vrijwel gelijk aan het aantal transacties in augustus 2008, kort voor het uitbreken van de financiële crisis.
De voorspelling van DNB voor 2016 is negatiever dan de ramingen van ING en Rabobank. Beide banken voorspellen voor dit jaar een groei van 2,0%.
NU 02.06.2016 Politiebond ACP roept andere bonden, burgemeesters en maatschappelijke organisaties op om gezamenlijk te strijden voor de ‘noodzakelijke investeringen’ in de politie. Volgens de bond laat het kabinet dat nu na.
De ACP is verbijsterd over de houding van het ministerie van Financiën die “deze investeringen in de weg staat”.
Het nu beschikbare geld is “volstrekt onvoldoende” voor de politie om alle huidige taken uit te voeren, vindt voorzitter Gerrit van de Kamp. De houding van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën), dat hij “een beetje klaar is” met de roep om meer geld voor politie en justitie, valt dan ook verkeerd bij de bond. “Het getuigt van weinig realiteitsbesef”, vindt de ACP voorzitter.
“Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem na het uitbrengen van de voorjaarsnota.
“Met te roepen dat ‘sommige problemen niet met geld zijn op te lossen’ bagatelliseert Dijsselbloem de nijpende financiële tekorten waarmee de Nationale Politie kampt”, stelt Van de Kamp. “De 60.000 politiemedewerkers die zich dag en nacht inzetten voor onze veiligheid laat hij volledig in de kou staan en daarmee ook de Nederlandse burgers die terecht van de politie verwachten dat zij hun veiligheid waarborgt.”
Telegraaf 02.06.2016 Politiebond ACP roept andere bonden, burgemeesters en maatschappelijke organisaties op om gezamenlijk te strijden voor de ‘noodzakelijke investeringen’ in de politie. Volgens de bond laat het kabinet dat nu na. De ACP is verbijsterd over de houding van het ministerie van Financiën die ,,deze investeringen in de weg staat”.
Het nu beschikbare geld is ,,volstrekt onvoldoende” voor de politie om alle huidige taken uit te voeren, vindt voorzitter Gerrit van de Kamp. De houding van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën), dat hij ,,een beetje klaar is” met de roep om meer geld voor politie en justitie, valt dan ook verkeerd bij de bond. ,,Het getuigt van weinig realiteitsbesef”, vindt de ACP voorzitter.
,,Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem na het uitbrengen van de voorjaarsnota.
,,Met te roepen dat ‘sommige problemen niet met geld zijn op te lossen’ bagatelliseert Dijsselbloem de nijpende financiële tekorten waarmee de Nationale Politie kampt”, stelt Van de Kamp. ,,De 60.000 politiemedewerkers die zich dag en nacht inzetten voor onze veiligheid laat hij volledig in de kou staan en daarmee ook de Nederlandse burgers die terecht van de politie verwachten dat zij hun veiligheid waarborgt.”
Telegraaf 02.06.2016 De Nederlandse economie zal dit jaar met 2 procent groeien. Daarmee houdt de groei hetzelfde tempo aan als in 2015. Dat voorspellen economen van Rabobank, die ook een daling van de werkloosheid voorzien in de komende jaren.
Ze rekenen er onder meer op dat de consumptie van huishoudens toeneemt, de werkgelegenheid aantrekt en dat de lonen stijgen. Ook profiteren werkenden dit jaar van de belastingverlaging van 5 miljard euro.
De voorspellingen liggen in lijn met eerdere ramingen van ING-economen die een groei van minstens 2 procent voorzagen. Ze zijn ook positiever dan de ramingen die het Centraal Planbureau (CPB) eerder afgaf.
Zaken die de groei dwars kunnen zitten, zijn volgens de economen onder meer de trage ontwikkeling van de wereldeconomie, de politieke instabiliteit in het Midden-Oosten en de vluchtelingenproblematiek.
Ze waarschuwen ook voor de impact van een Brexit, mochten de Britten later deze maand besluiten uit de Europese Unie te stappen.
NU 01.06.2016 Bij hoge uitzondering heeft het ministerie van Financiën een document gepubliceerd met een inventarisatie van mogelijkheden voor het volgende kabinet om nog verder te bezuinigen.
De zogenoemde ‘ombuigingslijst‘ wordt normaliter in strikt vertrouwen aan de fracties in de Tweede Kamer verstrekt. Daarmee kunnen zij onder meer hun verkiezingsprogramma’s opstellen.
De Volkskrantmeldde woensdagochtend echter in het bezit te zijn van het document. Er zouden nog volop mogelijkheden zijn om verder te saneren, met nog eens 50 miljard euro aan bezuinigingen.
Mogelijkheden
“De opties in deze ombuigingslijst zeggen niets over de politieke wenselijkheid of haalbaarheid van de opgenomen maatregelen”, zegt het ministerie. “Het gaat om een inventarisatie van technische mogelijkheden.”
De lijst bevat bijna vierhonderd bezuinigingsvoorstellen, waaronder het afschaffen van het belastingvoordeel voor zzp’ers, het beperken van ontwikkelingssamenwerking tot ‘noodhulp’, het afschaffen van de landmacht en het snijden in fiscale voordelen bij het aannemen van oudere werknemers.
Ministerie van Financiën zet alle mogelijkheden op een rij
VK 01.06.2016 Na jaren bezuinigen om de begroting op orde te krijgen, zijn er voor het volgende kabinet nog volop mogelijkheden om verder te saneren. Het ministerie van Financiën ziet opties voor nog eens 50 miljard euro aan bezuinigingen.
Met die opbrengst kan het kabinet grofweg twee dingen doen: weer uitgeven aan andere dingen of het huidige tekort op de rijksbegroting omzetten naar een historisch groot overschot zodat de staatsschuld kan worden afgelost. Dit blijkt uit ‘de menukaart’ die het ministerie van Financiën in strikt vertrouwen aan de fracties in de Tweede Kamer heeft verstrekt. De kaart is in het bezit van de Volkskrant.
Alle ministeries hebben meegeschreven aan deze zogenoemde Ombuigingslijst met daarop bijna 400 bezuinigingsvoorstellen, van kansrijk tot twijfelachtig. In de wandeling heet de lijst ‘de menukaart’, omdat politieke partijen hem in de komende maanden gebruiken bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s voor de verkiezingen van maart 2017.
Ook speelt de lijst naar verwachting een centrale rol bij de kabinetsformatie die daarop volgt.
Op het menu
Zelfs een suggestie van Pim Fortuyn passeert de revue
Niet is heilig, zo blijkt. Op de lijst staan ook bezuinigingen waarover VVD en PvdA het, sinds ze in 2012 aan het kabinet Rutte-Asscher begonnen, nooit eens hebben kunnen worden. Zoals het afschaffen van het 2,5 miljard kostende belastingvoordeel voor zzp’ers. Of de eigen bijdrage van 5 euro per huisartsconsult, met een opbrengst van 575 miljoen.
Verder duiken in de menukaart voorstellen op waarvoor oppositiepartijen zich in het verleden hard hebben gemaakt. Zo staat het voorstel van de PVV op de lijst om ontwikkelingssamenwerking te beperken tot ‘noodhulp’, een besparing in 2021 van 3,6 miljard euro. Zelfs een suggestie van Pim Fortuyn passeert de revue: het volledig afschaffen van de landmacht. Besparing: 750 miljoen in 2021.
Tegen de stroom in
Heeft uw kabinet al een bezuiniging kunnen kiezen?
Het ministerie van Financiën serveert op een geheime lijst vast mogelijke bezuinigingen voor het volgende kabinet.De opvallendste voorstellen. (+)
Ook neemt de lijst de erfenis van dit kabinet op de korrel en geeft aan welke plannen van Rutte II kunnen worden teruggedraaid. Zo kunnen de extra investeringen van 350 miljoen in het primair en voortgezet onderwijs nog worden geannuleerd. Dat geldt ook voor stokpaardjes van minister Asscher van Sociale Zaken: de belastingvoordelen voor werkgevers die laagbetaalde werknemers, oudere uitkeringsgerechtigden en gehandicapten in dienst nemen. Schrapt het nieuwe kabinet deze regelingen, dan bespaart dat bijna 800 miljoen euro.
Geheel tegen de stroom in, die zegt dat er meer geld moet naar Veiligheid en Justitie, zijn de voorstellen om 415 miljoen op de politie te bezuinigen. Die kan met 4.500 voltijds agenten minder toe, omdat de criminaliteit de afgelopen tien jaar met 30 procent is gedaald.
Controverse
Zou iedereen buiten de spits 7 cent per kilometer betalen en 11 cent voor elke kilometer die tijdens de spits wordt afgelegd, dan levert dat 5,3 miljard euro op
Ook het alsnog invoeren van rekeningrijden is een op voorhand controversieel voorstel. Zou iedereen buiten de spits 7 cent per kilometer betalen en 11 cent voor elke kilometer die tijdens de spits wordt afgelegd, dan levert dat 5,3 miljard euro op. Maar, meldt de lijst, ‘deze maatregel scoort qua effect op de samenleving negatief’.
In de lijst staat ook de constatering dat vooral mensen met een hoog inkomen boeken, kranten en tijdschriften lezen en musea, bibliotheken, theater, concerten, attractieparken, bioscopen en het circus bezoeken. Voor die zaken betalen mensen het lage btw-tarief dat ooit was bedoeld ‘om cultuur en media voor lage inkomens toegankelijk te maken’. Dat is mislukt, dus kan het hoge btw-tarief gaan gelden. Levert de schatkist 1,4 miljard euro op.
Zou het volgende kabinet alle bezuinigingsvoorstellen volgen en de opbrengst louter gebruiken om de overheidsfinanciën op orde te krijgen, dan ontstaat het grootste overschot op de rijksbegroting in de naoorlogse geschiedenis.
VK 01.06.2016 Terwijl de oppositie op hoge toon eist dat het kabinet meer geld vrijmaakt voor het ministerie voor Veiligheid en Justitie, ziet het ministerie van Financiën nog tal van mogelijkheden om daar juist nog honderden miljoenen euro’s te bezuinigen. Het schrappen van 4500 voltijdsbanen bij de politie zou alleen al 415 miljoen euro kunnen opleveren aan het eind van de volgende kabinetsperiode.
De criminaliteit is in de afgelopen tien jaar met bijna eenderde gedaald
Ambtenaren van het ministerie van Financiën hebben voor het volgende kabinet een inventarisatie gemaakt van bezuinigingsmogelijkheden voor Veiligheid en Justitie. Daarmee kan geld worden vrijgespeeld bijvoorbeeld om tekorten elders op de begroting te lenigen of voor extra uitgaven. Het ministerie verantwoordt deze ingreep met de stelling dat de criminaliteit in de afgelopen tien jaar met bijna eenderde is gedaald, omdat er minder jonge mannen zijn. Ook is er meer preventie met cameratoezicht, betere sloten en tegen diefstal beveiligde auto’s. De sterkte van de politie kan daardoor met 9 procent of 4500 voltijdsbanen omlaag.
Extra geld
Door de daling van de criminaliteit nam de behoefte aan cellen met 30 procent af
De oppositiepartijen CDA, D66 en SP stemden eind 2015 in de Eerste Kamer in met de Justitiebegroting nadat het kabinet had toegezegd met extra geld over de brug te komen. Hun steun was nodig omdat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Het extra budget zou dit voorjaar in de zogenoemde Voorjaarsnota worden toegekend. Vrijdag bleek het te gaan om 188 miljoen euro, waarvan 49 miljoen vanwege de asielinstroom. Volgens de oppositiepartijen is voor de Nationale Politie zeker 300 miljoen euro extra nodig. Daarnaast zou er 50 miljoen bij moeten voor Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
In de inventarisatie van Financiën wordt gekozen voor een heel andere benadering. Door de daling van de criminaliteit nam de behoefte aan cellen ook met 30 procent af, stelt het ministerie. In de praktijk is het budget voor gevangenissen slechts met 12 procent gedaald. Wordt dat budget aangepast aan de daling van de celbehoefte en sluiten meer gevangenissen dan levert dat op termijn 177 miljoen op. Er kan nog meer gevangenisruimte gesloten worden als elektronische detentie met enkelbanden wordt ingevoerd. Dat bespaart nog eens 75 miljoen euro.
De organisatie van de politie kan ook op de schop. Nu zijn er 25 veiligheidsregio’s. De ambtenaren vinden het voor de hand liggen dat er tien komen zoals er nu tien regionale eenheden bij de Nationale Politie zijn. Deze reorganisatie kan zomaar 50 miljoen euro besparen.
Trouw 01.06.2016 Rokers hebben het zwaar. En mensen die hun auto in de stad willen parkeren als ze gaan winkelen. Ook bioscoopbezoekers, krantenlezers, aardappeleters, bewoners van slecht geïsoleerde huizen en visliefhebbers zijn niet te benijden. Al hun favoriete goederen zijn de afgelopen twintig jaar fors in prijs gestegen, zo becijfert het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het onderzoeksbureau vergeleek de prijzen van 1996 met het huidige prijspeil, en trekt op basis van die data een aantal interessante conclusies. Gemiddeld zijn de prijzen in de afgelopen twee decennia met zo’n 45 procent gestegen. Anders gezegd, een euro vandaag de dag is bijna de helft minder waard dan 2 gulden 20 in 1996 waard was.
Maar de verschillen tussen specifieke goederen en diensten zijn enorm: tabak, parkeren, bioscopen en theaters, energie en vis zijn veel duurder geworden. Tegelijkertijd zijn veel elektronische producten – computers en camera’s voorop – maar ook kleding, graanproducten en telefoonabonnementen juist goedkoper geworden. Daar geldt dus dat je euro nu meer waard is dan twintig jaar geleden.
De grootste impact op de prijzen sinds 1996 komt van overheidsingrijpen, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. “Verhoging van accijnzen en belastingen werken sterk door, dat zie je vooral bij tabak. Maar ook een verschuiving van goederen van het lage naar het hoge BTW-tarief laat zich gelden. Zo zijn bijvoorbeeld entreekaartjes voor pretparken flink in prijs gestegen.”
Opvallende dalers zijn de apparaten die aan technologische vooruitgang onderhevig zijn. Een computer in 2016 kan veel en veel meer dan zijn voorganger uit 1996. “Je krijgt dus veel meer waar voor je geld”, zegt Van Mulligen.
Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS, licht het rapport toe.
Inkomens ook gestegen
Om een echt goede vergelijking te kunnen maken met 1996 moet je naast de prijzen ook weten wat er sinds die tijd met het inkomen is gebeurd. “Ook dat is flink gestegen”, zegt Van Mulligen. Tussen 1995 en 2015, dus bijna precies dezelfde periode, is de gemiddelde Nederlander er zo’n 25 procent op vooruit gegaan. “Het inkomen is met ongeveer 70 procent toegenomen, en de prijzen met 45 procent.”
De gestegen inkomsten bestaan – naast pensioenen en toeslagen vanuit de overheid – voornamelijk uit lonen. De loonkosten per gewerkt uur zijn met 72,3 procent toegenomen, becijfert het CBS. En die hogere lonen verklaren op hun beurt weer één van de opvallendste bevindingen van het CBS, namelijk dat diensten – denk aan kappers, financieel adviseurs of postbezorging – gemiddeld veel meer in prijs zijn gestegen dan goederen. “Dat komt doordat de factor arbeid in diensten veel zwaarder weegt, en gestegen loonkosten dus sterker doorwerken in de prijs”, aldus Van Mulligen.
Al met al is de welvaart dus met zo’n kwart toegenomen sinds 1996. Maar dat effect was eigenlijk al in 2001 bereikt, zegt Van Mulligen. “Sindsdien zijn de gemiddelde inkomsten in verschillende jaren nog wel toe- of afgenomen, maar per saldo zitten we nog steeds op het niveau van 15 jaar geleden. De economische groei sinds die tijd heeft zich niet vertaald in hogere inkomens.”
NU 01.06.2016 Diensten zijn de afgelopen twee decennia bijna tweemaal zo hard in prijs gestegen als goederen. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) woensdag. Voor cafébezoek, woninghuur of een busritje moeten Nederlanders bijna 60 procent meer neertellen dan in 1996. Levensmiddelen, wasmachines of fietsen zijn ruim 30 procent in prijs toegenomen
Dat voor diensten zo veel meer wordt gerekend heeft te maken met loonkosten. Die vormen doorgaans de belangrijkste kostenpost voor dienstverleners. De loonkosten per gewerkt uur stegen in twintig jaar tijd met dik 72 procent. Belasting- en accijnsverhogingen stuwden vooral de prijzen van goederen.
Uitzondering
Er zijn overigens ook uitzonderingen. Zo zijn diensten op het gebied van communicatie in twintig jaar tijd juist goedkoper geworden. Telefoongebruik en internet daalden bijvoorbeeld in prijs. Tweedehands auto’s werden zelfs een kwart goedkoper.
Gemiddeld is het leven vergeleken met twintig jaar terug ongeveer 45 procent duurder geworden, blijkt uit de berekeningen van het CBS. Dat komt neer op een inflatie van gemiddeld zo’n 1,9 procent per jaar.
Lonen
Dat prijzen gestegen zijn, wil niet zeggen dat mensen het leven niet meer kunnen betalen. De loonstijgingen in Nederland zitten ook in een hogere versnelling. Sinds eind 2009 zijn de cao-lonen niet zo hard gestegen als in het eerste kwartaal van dit jaar. De cao-lonen stegen over de eerste drie maanden van 2016 met gemiddeld 1,8% in vergelijking met een jaar eerder. Sinds de tweede helft van 2014 is de gemiddelde cao-loonstijging hoger dan de inflatie.
Telegraaf 01.06.2016 Het nieuws dat goederen en diensten de afgelopen jaren veel duurder zijn geworden -en dat het Rijk daar een grote rol in speelde- valt niet in goede aarde. Huren, brandstof, boodschappen, de euro… klagen kunnen we nog steeds als de beste.
Telegraaf 01.06.2016 De Oeso deelt aan ons land een complimentje uit voor de gezonde overheidsfinanciën. Wel moet het belastingstelsel op de schop, iets dat het huidige kabinet voor zich uit schoof.
Dat schrijft de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in haar halfjaarlijkse vooruitzichten.
De economische groei in Nederland blijft rond de 2% hangen, en is vooral te danken aan de binnenlandse consumptie. Ook de huizenmarkt laat verbetering zien.
Om te zorgen dat Nederland goed blijft draaien, zijn echter wel maatregelen nodig. Wat de denktank betreft, moeten er meer gedaan worden om de positie van zzp-ers te verbeteren, bijvoorbeeld qua pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ook scholing is belangrijk, vooral voor langdurig werklozen en immigranten.
De wereldeconomie slaagt er maar niet in de crisis van zich af te schudden. Sinds november verlaagde de denktank de verwachte groei voor dit jaar en volgend jaar met 0,3%. Dit jaar blijft de wereldwijde groei volgens de OESO steken op 3%, in 2017 is dat slechts 3,3%.
Handel hapert
Dat het herstel maar niet aan kracht wint, is te wijten aan een aantal factoren. De wereldhandel hapert, en in ontwikkelde economieën blijven investeringen en loonstijgingen uit. Opkomende economieën zien hun groei ook steeds meer instorten, daarbij nog eens extra dwarsgezeten door de dalingen van grondstofprijzen.
Handen uit de mouwen
De Oeso grijpt de halfjaarlijkse prognose aan erop te hameren dat landen echt werk moeten maken van structurele hervormingen. Veel landen hebben bovendien de ruimte om een ruimer begrotingsbeleid te voeren, vindt de denktank. Dan wordt de groei aangewakkerd door hogere overheidsuitgaven.
In de eurozone komt dat echter niet van de grond, omdat landen zich hebben gecommitteerd aan het begrotings- en stabiliteitspact, waardoor staatsschuld en begrotingstekort niet te hoog mogen oplopen.
NU 31.05.2016 De kritiek van de oppositie dat er te weinig extra geld naar veiligheid gaat, is verkiezingsretoriek. Dat is klip en klaar. Dit jaar vloeit er bijna 400 miljoen meer naar onder meer politie.
Dat stelde minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) dinsdag. Hij reageerde bijRTLZ op uitlatingen van oppositiepartijen. Die laken dat de regering onlangs besloot ”slechts” 49 miljoen euro extra uit te trekken.
Dat bedrag voor de politie komt bovenop de 310 miljoen euro die eind vorig jaar, mede op aandringen van de oppositie, al is vrijgemaakt voor dit jaar. Daarnaast komt er 25 miljoen euro bij voor de marechaussee, aldus Dijsselbloem. Op Prinsjesdag wordt er gekeken of er meer nodig is voor volgend jaar.
De minister benadrukt dat sommige problemen niet met geld zijn op te lossen. Zo moet het financieel beheer op het ministerie van Veiligheid en Justitie beter.
Telegraaf 30.05.2016 De Nederlandse economie groeit dit jaar met ruim 2%. De arbeidsmarkt trekt aan en huishoudens zien hun besteedbaar inkomen toenemen. Bovendien zet het herstel van de huizenmarkt onverminderd door, zo verwachten de economen van ING.
De voorspelling van ING maandag is positiever dan de ramingen die het Centraal Planbureau (CPB) eerder afgaf. Het CPB voorziet een economische groei van 2% voor 2017, na een verwachte groei van 1,8% dit jaar.
Brexit en Griekenland
Volgens ING is het risico op een economische storm als gevolg van internationale onzekerheden nog altijd aanwezig. Zo kunnen een ‘Brexit’, de Griekse schuldensituatie of verdere groeivertraging in opkomende markten de Nederlandse economie raken. De bank meent echter dat consumenten en ondernemers daar tot nu toe weinig last van hebben.
NU 30.05.2016 De oppositiepartijen die de coalitie vorig jaar aan steun hielpen voor de Justitiebegroting zijn niet te spreken over hoe het kabinet de beloftes heeft ingevuld.
Dat bevestigen de partijen maandag na berichtgeving in De Telegraaf.
Het CDA, D66 en SP stemden vorig jaar voor de begroting, na toezeggingen dat er meer geld zou komen voor Justitie. Die steun was nodig, omdat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer.
In de vrijdag gepresenteerde Voorjaarsnota van het kabinet bleken deze extra middelen beperkt tot 188 miljoen euro, waarvan 49 miljoen bestemd is voor extra politie-inzet door de asielinstroom.
Het overige geld gaat volgens het kabinet naar “versterking van de opsporing en de hogere uitgaven als gevolg van de politie-cao”.
Beschadiging vertrouwen
Onder andere SP en D66 spreken van een beschadiging van het vertrouwen.
“Uiteindelijk hebben we de begroting Veiligheid en Justitie aangenomen onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat er bij voorjaarsnota extra geld zou bijkomen voor de politie, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak. Dat vertrouwen is nu beschaamd”, aldus SP-Kamerlid Michiel van Nispen tegen NU.nl.
Volgens hem is er alleen al voor de Nationale Politie 300 miljoen euro nodig om de dienst op peil te kunnen houden. Daarnaast moet er 50 miljoen bij voor Openbaar Ministerie en de rechtspraak.
Belofte
Ook volgens D66 en het CDA is de belofte niet nagekomen om de gaten in de begroting structureel te dichten.
D66-leider Alexander Pechtold in de krant: “Rutte heeft eigenlijk een grote vertrouwensvraag gesteld en gezegd: ‘Geef ons nou een paar maanden en dan regelen we dat geld voor veiligheid’. Dat vertrouwen is meer dan beschaamd”.
Pechtold zegt dit Rutte kwalijk te nemen. Het CDA wil dat het kabinet alsnog, conform de belofte, bij Nationale Politie, Openbaar Ministerie en de rechtspraak gaat inventariseren hoeveel geld er nodig is.
Prinsjesdag
Het kabinet is van mening dat met het extra geld de diensten voor dit jaar voldoende versterkt zijn. Het mogelijke extra geld voor volgend jaar zal op Prinsjesdag bekend worden gemaakt.
Binnenkort debatteert de Kamer met het kabinet over de Voorjaarsnota.
Telegraaf 30.05.2016 De oppositie is op ramkoers met het kabinet over het veiligheidsbeleid. Ze vinden de 49 miljoen die de bewindslieden vrijdag vrijmaakten, een fooi. De partijen richten de pijlen op premier Rutte die niet zou leveren wat beloofd was.
Een groot deel van de oppositie stemde afgelopen najaar, na veel getouwtrek, toch in met de sterk bekritiseerde begroting van Veiligheid en Justitie. De partijen, die nodig waren voor een meerderheid in de Eerste Kamer, hadden wel een belangrijke voorwaarde: bij de Voorjaarsnota moesten OM, politie en rechtspraak het extra geld krijgen dat ze nodig hebben. Het kabinet zegde dat toe. Nu alleen de politie 49 miljoen euro krijgt en de rest niks extra, voelt de oppositie zich bekocht. „Dit is niet acceptabel”, oordeelt CDA-leider Buma. „Een blamage”, vindt D66-voorman Pechtold. De SP voelt zich ’belazerd’ en CU vindt het ’ronduit teleurstellend’.
Meerdere partijen tekenen aan dat het voor het kabinet de komende tijd lastig zal zijn om zaken met ze te doen na, wat volgens hen, een beschadiging van het vertrouwen is. Fractievoorzitters van de oppositie willen ook nog onderling overleggen over hoe ze gezamenlijk ten strijde kunnen trekken op dit onderwerp.
„Rutte heeft eigenlijk een grote vertrouwensvraag gesteld en gezegd: ’geef ons nou een paar maanden en dan regelen we dat geld voor veiligheid’. Dat vertrouwen is meer dan beschaamd”, concludeert D66-voorman Pechtold.
Telegraaf 27.05.2016 Het kabinet is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. Eind vorig jaar lag het tekort nog op 1,8 procent.
,,De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ,,Ik ben een tevreden man.”
Extra geld vluchtelingen
Zoals elk jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij (hiervan was eind vorig jaar al 139 miljoen toegezegd) en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de migrantenstroom in te dammen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij vanwege de migratiecrisis. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM. ,,Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
RO 27.05.2016 De tegenvallers in de begroting van 2016 zijn opgevangen en er is ruimte gevonden voor noodzakelijke extra uitgaven. De grootste tegenvallers zijn veroorzaakt door de ruilvoet van ongeveer 1,4 miljard euro en hogere uitgaven aan de asielinstroom. De ruilvoet is het verschil tussen de prijsontwikkeling van de overheidsuitgaven en de algemene prijsontwikkeling. Door het wegwerken van tegenvallers heeft het kabinet per saldo niet meer uitgegeven dan van tevoren is afgesproken. Het EMU-saldo verbetert verder tot -1,4% van het bruto binnenlands product (bbp).
Dit zijn de voornaamste conclusies uit de Voorjaarsnota 2016 die minister Dijsselbloem van Financiën aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. In de Voorjaarsnota staan de wijzigingen voor het begrotingsjaar 2016 ten opzichte van Miljoenennota, die op Prinsjesdag 2015 is gepresenteerd.
Verhoogde asielinstroom
Het kabinet heeft 94 miljoen euro vrijgemaakt voor de uitvoering van de asielafspraken met Turkije en 166 miljoen euro voor de opvang in de regio Syrië. Ook is er geld vrijgemaakt voor kosten van het COA, IND en Nidos die samenhangen met de verhoogde asielinstroom.
Het kabinet heeft ook op 28 april 2016 een akkoord gesloten met de gemeenten waarin afspraken zijn gemaakt over de kosten voor bijvoorbeeld integratie en de begeleiding van vluchtelingen.
Nationale Politie
De Nationale Politie krijgt er 188 miljoen euro bij in 2016. Daarvan is 49 miljoen euro bedoeld voor extra politie-inzet in verband met de asielinstroom. De overige 139 miljoen euro was al in november 2015 bekend gemaakt en is bestemd voor de cao van politiemensen, de versterking van de opsporingscapaciteit en aanpakken van tekorten bij de politie.
Groningen
Er is ruim 244 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor Groningen voor de periode 2016 tot en met 2024. Dit komt direct uit de gasbaten. Dit geld zal in aanvulling op de 1,2 mld uit het bestuurlijk akkoord worden ingezet voor Groningen samenhangend met aardbevingen.
Koninklijke Marechaussee
Het kabinet maakt extra geld vrij voor taken die Defensie uitvoert in het kader van migratie. Het gaat om 25 miljoen euro extra. Hiermee worden extra inspanningen van onder meer de Koninklijke Marechaussee gefinancierd.
Belastinginkomsten
Er wordt in 2016 ruim een miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd. Deze meevaller is vooral veroorzaakt door meer inkomsten uit de loon- en inkomensheffing.
EMU-saldo
Het EMU-saldo – inkomsten minus de uitgaven van de collectieve sector – is licht verbeterd en komt naar verwachting uit op een tekort van 1,4% van het bbp. Dit is een verdere verbetering met 0,1% ten opzichte van de raming bij de Miljoenennota vorig jaar.
De EMU-schuld komt dit jaar naar verwachting uit op 64,4% bbp. Dit is een verdere verbetering van 1,8 procentpunt bbp ten opzichte van de raming uit de Miljoenennota 2016. De overheidsschuld is in 2015 ongeveer 16 miljard euro lager dan werd verwacht ten tijde van de afgelopen Miljoenennota.
VK 27.05.2016 De overheidsfinanciën staan er iets beter voor dan het kabinet dacht met Prinsjesdag, september vorig jaar. Het tekort op de begroting is iets kleiner: 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp) in plaats van 1,5 procent. Ook de staatschuld blijkt 16 miljard euro minder dan gedacht: 64,4 procent van het bbp tegen 66,2 procent die in de Miljoenennota 2016 stond.
Dat blijkt uit de zogenoemde Voorjaarsnota 2016 die minister Dijsselbloem (Financiën) vrijdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De nota vormt een aanpassing van de begroting van het lopende begrotingsjaar.
Uit de Voorjaarsnota blijken ook elk jaar de mee- en tegenvallers. Dit jaar vallen ze grofweg tegen elkaar weg. De grootste tegenvaller, van circa 1,4 miljard euro, was al bekend en is vooral veroorzaakt doordat de overheid meer aan ambtenarensalarissen moet uitgeven dan gepland. Ook is er extra geld nodig om de grotere asielinstroom op te vangen.
Maar omdat de economie meer groeit dan verwacht, vallen de belastinginkomsten ook mee. Die zijn ruim 1 miljard euro meer dan eerder geraamd.
Het kabinet had al toegezegd extra uit te geven aan politie en marechaussee die er respectievelijk 188 en 25 miljoen bij krijgen. Er gaat de komende jaren 244 miljoen extra naar Groningen in verband met de aardbevingsschade. Ook trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de zogenoemde Turkijedeal. om de migrantenstroom in te dammen.
Telegraaf 27.05.2016 Het kabinet is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. Eind vorig jaar lag het tekort nog op 1,8 procent.
,,De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ,,Ik ben een tevreden man.”
Extra geld vluchtelingen
Zoals elk jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij (hiervan was eind vorig jaar al 139 miljoen toegezegd) en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de migrantenstroom in te dammen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij vanwege de migratiecrisis. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM. ,,Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
NU 27.05.2016 De regering is op weg het tekort op de begroting verder terug te dringen, naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Deze verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016 die vrijdag door minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent.
”De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, zei de bewindsman na de ministerraad. ”Ik ben een tevreden man.”
De Voorjaarsnota laat zien welke wijzigingen er door het kabinet zijn doorgevoerd ten opzichte van de Miljoenennota die in september vorig jaar op Prinsjesdag werd gepubliceerd.
Ook de overheidsschuld valt lager uit ten opzichte van de Miljoenennota. Dit jaar komt die schuld naar verwachting uit op 64,4 procent van het bbp, dat is ongeveer 16 miljoen euro lager dan de eerdere berekening.
Tegenvallers
Tegenvallers waren er ook, maar die heeft het kabinet kunnen opvangen. Er is ook ruimte voor noodzakelijke extra uitgaven.
De grootste financiële domper in 2016 is een gevolg van de zogenoemde ruilvoet. Dat is het verschil tussen de prijsontwikkeling (inflatie) bij de overheid en de algemene prijsontwikkeling. Daardoor mag de overheid 1,4 miljard euro minder geld uitgeven dan verwacht.
Vluchtelingen
De andere grote financiële post heeft betrekking op de asielinstroom. Het kabinet heeft dit jaar 94 miljoen euro vrijgemaakt voor de Turkije-deal en 166 miljoen euro is gereserveerd voor de opvang in de regio van Syrië.
Ook de vluchtelingenorganisaties in Nederland zoals het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en voogdij-instelling Nidos, kregen er extra geld bij.
Eind april presenteerde het kabinet en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) een plan waarbij gemeenten 500 miljoen euro extra krijgen voor de integratie van asielzoekers.
Groningen
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al uitgelekt of eerder bekendgemaakt. Zo krijgt de politie 188 miljoen erbij. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bij. Verder gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
Aan de andere kant wordt er ruim 1 miljard euro meer aan belastinginkomsten verwacht dan eerder geraamd, omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veiligheid en Justitie
Veiligheid en Justitie hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
”Het is niet u roept wij draaien. Niet alle problemen bij Veiligheid en Justitie zijn op te lossen met geld. Misschien dat de leidinggevenden van de verschillende dienstonderdelen ook eens gewoon de problemen kunnen aanpakken in plaats van alleen maar in de krant om geld vragen”, zei Dijsselbloem.
Trouw 27.05.2016 De regering is op weg om het tekort op de begroting verder terug te dringen naar 1,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Die verwachting blijkt uit de Voorjaarsnota 2016, die vandaag door minister Jeroen Dijsselbloem (financiën) is gepresenteerd.
Het gaat om een tussentijdse aanpassing van de begroting voor dit jaar. Toen die vorig jaar op Prinsjesdag werd gepresenteerd, verwachtte het kabinet nog een begrotingstekort van 1,5 procent. “De schatkist gaat goed. Het gaat beter met de schuld dan verwacht”, aldus Dijsselbloem.
Zoals ieder jaar zijn er mee- en tegenvallers. Extra geld gaat onder meer naar de aanpak van de vluchtelingencrisis. Anderzijds rekent de regering op ruim 1 miljard euro maar aan belastinginkomsten dan eerder geraamd, omdat het beter met de economie gaat dan verwacht.
Veel extra uitgaven die dit jaar worden gedaan waren al eerder uitgelekt of bekendgemaakt. Zo krijgt de politie er 188 miljoen bij en trekt het kabinet 94 miljoen uit voor de Europese deal met Turkije om de toestroom van vluchtelingen terug te dringen. Ook krijgt de marechaussee er 25 miljoen bi en gaat er de komende jaren 244 miljoen extra naar het door aardbevingen getroffen Groningen.
NU 27.05.2016 Het bedrag dat het kabinet extra uittrekt voor de politie is volstrekt onvoldoende om het huidige takenpakket te kunnen blijven uitvoeren. Dat vindt politievakbond ACP.
“Om de problemen bij de politie aan te pakken is zeker 500 miljoen nodig”, zei Gerrit van de Kamp van de bond vrijdag.
Volgens de Voorjaarsnota krijgt de politie er 188 miljoen euro bij, van dat geld is 139 miljoen eind vorig jaar al toegezegd. De ACP vindt het teleurstellend dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich op de vlakte heeft gehouden over de tekorten en er kennelijk niet in is geslaagd binnen het kabinet extra middelen vrij te maken.
Van de Kamp ziet het somber in: “De grens is bereikt. Blijft verdere investering uit om de schrijnende tekorten op te lossen, dan stevenen we af op het failliet van de Nederlandse politie.”
De toezegging van 188 miljoen euro staat volgens de bond in schril contrast met een tekort van 300 miljoen dat in maart, in opdracht van het ministerie, is berekend door een accountantsbureau.
“De problemen bij de politie worden nu opgevangen door een niet aflatend beroep te doen op de loyaliteit van medewerkers”, aldus Van de Kamp. ‘Dat is niet alleen onverantwoord, maar ook onhoudbaar.”
Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie zélf hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
AD 27.05.2016 Het bedrag dat het kabinet extra uittrekt voor de politie is volstrekt onvoldoende om het huidige takenpakket te kunnen blijven uitvoeren. Dat vindt politievakbond ACP. ‘Om de problemen bij de politie aan te pakken is zeker 500 miljoen nodig’, zei Gerrit van de Kamp van de bond vrijdag.
De Voorjaarsnota werd vrijdag gepresenteerd door minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën. De politie krijgt er 188 miljoen euro bij, van dat geld is 139 miljoen eind vorig jaar al toegezegd.
Dijsselbloem maakte duidelijk zich te ergeren aan de aanhoudende roep om meer geld voor politie en justitie. ,,Het is niet van ‘u roept en wij draaien’. Ik ben er een beetje klaar mee. En laat ik het daar maar bij laten, anders ga ik nog veel lelijkere dingen zeggen”, zei hij na afloop van de Ministerraad.
Teleurstellend
De ACP vindt het teleurstellend dat minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) zich op de vlakte heeft gehouden over de tekorten en er kennelijk niet in is geslaagd binnen het kabinet extra middelen vrij te maken. Veel extra uitgaven voor dit jaar waren uitgelekt of eerder bekendgemaakt.
Van de Kamp ziet het somber in: ‘De grens is bereikt. Blijft verdere investering uit om de schrijnende tekorten op te lossen, dan stevenen we af op het failliet van de Nederlandse politie.’
In schril contrast
De toezegging van 188 miljoen euro staat volgens de bond in schril contrast met een tekort van 300 miljoen dat in maart, in opdracht van het ministerie, is berekend door een accountantsbureau.
‘De problemen bij de politie worden nu opgevangen door een niet aflatend beroep te doen op de loyaliteit van medewerkers’, aldus Van de Kamp. ‘Dat is niet alleen onverantwoord, maar ook onhoudbaar.’
Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie zélf hoopte op meer geld. De baas van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar, pleitte eerder deze week nog voor 40 miljoen extra voor het OM.
Trouw 26.05.2016 Ondanks kritiek van oppositiepartijen houdt het kabinet vast aan het superministerie van veiligheid en justitie. Er zijn weliswaar problemen, maar dat betekent niet dat het departement te groot zou zijn, zei premier Mark Rutte vandaag in de Tweede Kamer.
“Dat is echt te veel door een rietje naar het probleem kijken”, zei Rutte. Het kabinet wil pas na de verkiezingen met een evaluatie komen van het ministerie. Die kan dan bij de vorming van een nieuwe regering worden betrokken. De Eerste Kamer had zo’n evaluatie geëist, maar had die liever eerder gezien.
Meerdere oppositiepartijen hamerden donderdag op een ‘ontvlechting’ van het ministerie. Politie zou weer onder Binnenlandse Zaken moeten vallen. Het ‘monsterministerie’ ligt zwaar onder vuur. Justitie kampt al jaren met het financieel beheer en heeft te weinig greep op de bedrijfsvoering, constateerde de Rekenkamer eerder deze maand.
Telegraaf 26.05.2016 Ondanks kritiek van oppositiepartijen houdt het kabinet vast aan het superministerie van Veiligheid en Justitie. Er zijn weliswaar problemen, maar dat betekent niet dat daarmee het departement te groot zou zijn, aldus premier Mark Rutte donderdag in de Tweede Kamer.
,,Dat is echt te veel door een rietje naar het probleem kijken”, zei Rutte. Het kabinet wil pas na verkiezingen met een evaluatie komen van het ministerie. Die kan dan bij de vorming van een nieuwe regering worden betrokken. De Eerste Kamer had zo’n evaluatie geëist, maar had die liever eerder gezien.
Meerdere oppositiepartijen hamerden ook donderdag op een ,,ontvlechting” van het ministerie. Politie zou weer onder Binnenlandse Zaken moeten vallen.
Het ,,monsterministerie” ligt zwaar onder vuur. Zo zijn het financieel beheer en de controle niet in orde.
NU 26.05.2016 Premier Mark Rutte is niet van plan om extra rapportages van het geplaagde ministerie Veiligheid en Justitie naar de Tweede Kamer te sturen.
Dat zegt Rutte donderdag tijdens het verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer. “Mijn ervaring leert mij dat als we steeds over verandering moeten praten, er niets van die verandering terechtkomt”, aldus de premier.
Onder meer Tweede Kamerlid Wouter Koolmees van D66 drong hier bij Rutte op aan. “Ik vertrouw het niet meer als het kabinet zegt: het komt goed. Dat werd vorig jaar ook gezegd”, aldus Koolmees.
Hij wil net zoals het CDA en de ChristenUnie dat er een extra voortgangsrapportage komt met Prinsjesdag waarbij de Algemene Rekenkamer ook mee kan kijken. Zo kan de Kamer een vinger aan de pols houden.
Normaliter debatteert het kabinet met de Kamer tijdens de begrotingsgesprekken in het najaar over de stand van zaken van een ministerie. Rutte vindt dit voor Justitie afdoende.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie kreeg vorige week opVerantwoordingsdag flinke kritiek van de Algemene Rekenkamer. Het departement is onvoldoende ‘in control’ bij bedrijfsvoering en een aantal beleidsontwikkelingen.
In totaal zijn er vorig jaar vier onvolkomenheden bij Justitie geconstateerd waarvan één ernstig, namelijk het financiële beheer en de controlefunctie daarop. Eind vorig jaar is er daarom een verbetertraject ingezet.
Naast deze kritiek kwam het rapport van de tweede commissie-Oostingafgelopen woensdag nog bij. In het onderzoek naar de zogenoemde Teeven-deal, werd geconcludeerd dat er is weliswaar geen sprake is van een doofpot op het ministerie van Veiligheid en Justitie, maar de puinhoop op het departement is zo groot dat de onderzoekers zich afvragen of de situatie per saldo niet erger is.
Telegraaf 26.05.2016 Premier Rutte weigert tussentijdse rapportages aan de Tweede Kamer te sturen over de stand van zaken bij de ministeries van Veiligheid en Justitie en Defensie.
Onder meer D66, CDA en ChristenUnie drongen er tijdens het debat over de begrotingsresultaten van afgelopen jaar op aan dat ook door het jaar heen controles op de beide ministeries worden uitgevoerd, omdat de Algemene Rekenkamer daar ’ernstige onvolkomenheden’ heeft geconstateerd. „Of moet de Kamer weer een jaar wachten om te zien of het tussentijdse beleid succes heeft?” vroeg CDA-Kamerlid Omtzigt.
Maar volgens Rutte worden op beide departementen de problemen momenteel voortvarend aangepakt. Hij vindt het daarom onnodig dat er „tientallen ambtenaren” aan het werk worden gezet om „allerlei rapportages” te produceren. „We gaan niet nog meer brieven aan de Kamer sturen”, zo stelde hij.
Wel zal het kabinet bij de nieuwe begrotingen die op Prinsjesdag in september worden gepresenteerd, vermelden wat op dat moment de stand van zaken is op de ministeries.
De Algemene Rekenkamer concludeerde onlangs dat de beleidsvoering op het departement van Veiligheid en Justitie aan alle kanten rammelt, waardoor „de juiste informatie, niet op het juiste moment niet op de juiste plek belandt” met mogelijk „verregaande maatschappelijke gevolgen”.
Bij Defensie moest de financiële toezichthouder concluderen dat de operationele gereedheid van de krijgsmacht in 2015 is afgenomen, waardoor „te veel voertuigen en vliegtuigen aan de grond bleven”.
Trouw 26.05.2016 De kwaliteit en het prestatievermogen van het Openbaar Ministerie staan zwaar onder druk. Volgens OM-baas Herman Bolhaar zijn er meerjarige investeringen nodig om de organisatie van het OM te versterken, duurzamer te maken en te vernieuwen. ‘Alleen dan kan het Openbaar Ministerie toekomstbestendig zijn’, benadrukt Bolhaar.
Bolhaar komt met deze waarschuwing in het voorwoord van het jaarverslag van het Openbaar Ministerie over 2015. Hij wijst op de vele uitdagingen waarvoor het OM afgelopen jaar kwam te staan en zich in de toekomst geplaatst ziet.
Als voorbeelden van 2015 noemt Bolhaar het proces rond de liquidaties in de Staatsliedenbuurt, de zogeheten Context-zaak rondom terreurverdachten, de Valkenburgse zedenzaak, de voortzetting van het enorme MH17-onderzoek en het onderzoek naar de ‘politiemol’. ‘Terreur en ondermijning door zware criminaliteit lieten hun ontwrichtende gezicht zien.’
2015 was ook een intens jaar door de schokkende gebeurtenissen rond de gewelddadige dood van oud-minister Els Borst en Loïs van Urk. Het onderzoeksrapport van de Commissie Hoekstra naar deze zaak schetste ‘een confronterend beeld van tekortkomingen bij het OM en elders in de straf- en zorgketen’, schrijft de baas van het OM verwijzend naar de omstandigheden waaronder gewerkt moet worden.
‘Andere werkelijkheid’
De reguliere criminaliteit is vorig jaar gedaald. Maar er tekent zich nu ,,een andere werkelijkheid af”, constateert het OM. Criminaliteit verplaatst zich naar het virtuele domein. “Oplichting, afpersing en bedreiging vinden steeds meer online plaats, waardoor het zicht op de ernst en omvang ervan ontbreekt. Ook de meer maatschappij-ontwrichtende, ondermijnende criminaliteit verschuilt zich: het darkweb verbergt wapenhandel, drugstransacties, witwasoperaties en voorbereiding van terrorisme.”
De inspanningen van het OM leveren ook het nodige geld op, blijkt uit het jaarverslag. Afgelopen jaar is met 144 miljoen een recordbedrag aan crimineel vermogen afgepakt, meldt het OM. “Het is een signaal dat het OM op de goede weg is om criminelen te raken waar het het meeste pijn doet, namelijk in de portemonnee.”
NU 26.05.2016 De Algemene Rekenkamer heeft bij drie klassieke overheidstaken “ernstige onvolkomenheden” vastgesteld. Reden tot zorg, vinden veel oppositiepartijen.
Donderdag debatteert de Tweede Kamer vanaf 11.00 uur met premier Mark Rutte en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem over de kritische bevindingen uit het rapport van de Algemene Rekenkamer.
Dat rapport werd traditiegetrouw op de derde woensdag in mei op Verantwoordingsdag gepubliceerd. Dan legt het kabinet in een stapel jaarverslagen verantwoording af aan het parlement over het vorige kalenderjaar.
De Rekenkamer concludeerde vorige week op Verantwoordingsdag dat er in 2015 bij Defensie (te veel voertuigen stonden stil, helikopters bleven aan de grond), Veiligheid en Justitie (onvoldoende ‘in control’ bij bedrijfsvoering en een aantal beleidsontwikkelingen) en de Belastingdienst (te weinig voortgang geboekt met de aanpak van de grote ICT-systemen) was van “ernstige onvolkomenheden”.
Wel zijn de zogenoemde onvolkomenheden bij alle ministeries in het afgelopen jaar gedaald van 50 naar 27. De rechtmatigheid van uitgaven (99,7 procent) en inkomsten (99,9 procent) kon eveneens op goedkeuring van de Algemene Rekenkamer rekenen.
CDA
Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid voor het CDA, noemt het zeer opvallend dat er bij het aantreden van het kabinet in 2012 geen ernstige onvolkomenheden werden geconstateerd door de Rekenkamer en vier jaar later drie.
De problemen bij Veiligheid en Justitie weegt wat hem betreft het zwaarst. In het jaarverslag van het ministerie worden de problemen niet of onvoldoende benoemd. “De enige die zegt dat het goed gaat op het ministerie van Veiligheid en Justitie is het ministerie zelf”, zegt Omtzigt.
Defensie meldt in haar jaarverslag dat het ministerie voor het eerst “niet volledig kan voldoen aan de doelstelling om het Nederlandse en bondgenootschappelijke grondgebied te verdedigen”.
Het afgelopen jaar behaalde slechts 59 procent van de militaire eenheden de gestelde operationele doelen, concludeert de Rekenkamer. Zorgwekkend in een tijd van toenemende spanningen rondom Europa, zegt Omtzigt daarover.
“Van de negentien NH90 helikopters is er maar één paraat. De doelen worden ook niet gehaald voor F16’s, onderzeeboten, patriot-raketten en grondgebonden luchtverdediging. Moet ik nog verder doorgaan? Dit is zeer pijnlijk”, aldus Omtzigt. Hij wil elk kwartaal een rapportage tot het ministerie van Defensie haar eigen standaarden haalt.
D66
Wouter Koolmees (D66) ziet niet alleen de negatieve punten. Hij wijst erop dat de staatsschuld is gezakt en de rechtmatigheid van inkomsten en uitgaven zijn verbeterd. “Dat is positief”, zegt Koolmees.
De ernstige tekortkomingen bij Defensie en Veiligheid en Justitie noemt hij wel zorgwekkend. Koolmees: “Ondanks eerdere waarschuwingen van de Algemene Rekenkamer is er bij Veiligheid en Justitie niets gebeurd.”
Er zijn binnen het ministerie problemen bij de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, de rechtbanken en de recherche. Ook is de financiële verslaggeving van het departement niet op orde. “Het is een puinhoop”, aldus de D66’er.
VVD
Aukje de Vries van regeringspartij de VVD ziet dat er het afgelopen jaar ook resultaten zijn behaald zoals de aantrekkende woningmarkt en de gedaalde werkloosheid, maar ze realiseert zich dat er nog werk aan de winkel is. “De overheidsfinanciën zijn verbeterd, maar we geven nog steeds iedere dag teveel geld uit. Het begrotingstekort moet wat mij betreft naar nul”, zegt De Vries. Ook de staatsschuld is in haar ogen nog te hoog.
De kritiek van de Algemene Rekenkamer op de drie ministeries noemt de VVD-politica duidelijke signalen. Ze wil van Rutte weten of de eind vorig jaar genomen maatregelen bij Veiligheid en Justitie voldoende zijn om de problemen daar op te lossen.
De problemen met de inzetbaarheid van het defensiematerieel moet worden opgelost, zegt De Vries. Of dat gepaard moet gaan met extra investeringen, wil ze nog niet zeggen. “Dat maken we bekend op Prinsjesdag.”
ChristenUnie
Als het aan Carola Schouten van de ChristenUnie ligt, gaat het tijdens het verantwoordingsdebat vooral over de vraag wat voor een samenleving je wil zijn.
“Is onze samenleving dichter bij elkaar gekomen? Aan het begin van dit kabinet had Rutte het over eerlijk delen, maar ik zie een tweedeling op cultureel en financieel vlak ontstaan”, zegt Schouten.
Ze ziet die tweedeling onder andere terug in het nieuwe leenstelsel waarmee studeren duurder wordt, op de arbeidsmarkt tussen werknemers met een vast en flexcontract en bij de pensioenen waar het gevoel van solidariteit tussen jong en oud wegvalt.
GroenLinks
GroenLinks vindt het onbegrijpelijk dat er met geen woord in de verantwoordingsstukken wordt gerept over het in december gesloten klimaatakkoord in Parijs. “Dat is een majeure kwestie. Het kabinet zegt in de stukken niets over groene energie”, zegt Kamerlid Rik Grashoff.
Ook de kabinetsaanpak van de vluchtelingenopvang hoeft niet op goedkeuring van GroenLinks te rekenen. “Daar moet veel meer geld naartoe. Er is nu net genoeg voor de basisbehoefte, maar je moet juist investeren in scholing, vooral bij kinderen”, aldus Grashoff.
Telegraaf 18.05.2016 De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het woensdagochtend aangeboden aan de Tweede Kamer. Hij noemde de daling van de overheidsschuld ,,een belangrijke trendbreuk”. Het is een ,,forse stap terug” en één van de ,,mooiste voorbeelden” van de resultaten die zijn behaald.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam met de stijgende productie wel toe: met ongeveer 100.000 banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Bovendien trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ,,goed worden opgevangen.”
,,De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’’, aldus Dijsselbloem.
Trouw 18.05.2016 De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het woensdagochtend aangeboden aan de Tweede Kamer.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Daarbij trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ‘goed worden opgevangen.’ “Al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren”, zo zei Dijsselbloem over de cijfers.
VK 18.05.2016 Ondanks lagere aardgasbaten is de economie het afgelopen jaar met twee procent gegroeid. Dit blijkt uit het financieel jaarverslag dat minister Dijsselbloem van Financiën woensdag aan de Tweede Kamer heeft aangebonden. Het is voor het eerst sinds 2006 dat de overheidsschuld is gedaald.
Het begrotingstekort kwam uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27 naar 26 duizend euro.
Dijsselbloem noemde de daling van de overheidsschuld ‘een belangrijke trendbreuk’. Het is een ‘forse stap terug’ en één van de ‘mooiste voorbeelden’ van de resultaten die zijn behaald.
Dafne Schippers
De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, aldus Jeroen Dijsselbloem.
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660 duizend mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614 duizend mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Daarbij trok ook de huizenmarkt aan met 16 procent. In 2015 zijn 178 duieznd huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Er waren ook niet verwachte kosten, zoals voor de vluchtelingen, maar die konden ‘goed worden opgevangen.’
‘De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’, aldus Dijsselbloem zelf.
Minister Dijsselbloem (Financiën) ondertekent de stukken voor Verantwoordingsdag, voordat hij naar de Tweede Kamer gaat.
RO 18.05.2016 De overheidsschuld is voor het eerst sinds 2006 gedaald en het begrotingstekort is sinds 2009 nog niet zo klein geweest. De Nederlandse economie was in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Nederland heeft veel lastige maatregelen moeten nemen om de economie weer gezond te krijgen. De feiten laten zien dat het voorzichtige herstel van 2014 stevig is doorgezet en dat het beleid zijn vruchten afwerpt.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk (FJR) 2015, waarin het kabinet rapporteert over de economische, budgettaire ontwikkelingen in 2015. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft het FJR en alle andere Verantwoordingsstukken vandaag officieel aangeboden aan de Tweede Kamer. Op 26 mei 2016 volgt het Verantwoordingsdebat.
Economische ontwikkelingen en overheidstekort
Het begrotingstekort is in 2015 2,2 miljard euro minder groot dan werd verwacht. De overheidsschuld in euro’s daalde zelfs voor het eerst in jaren. De economie is ondanks de lagere gasproductie met twee procent gegroeid en het begrotingstekort kwam ondanks de lagere gasinkomsten uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Dat is een veel gunstiger ontwikkeling dan van tevoren werd gedacht.
Begrotingstekort / EMU-saldo 2009-2015
Tekort
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
als % bbp
-5,4
-5
-4,3
-3,9
-2,4
-2,4
-1,8
in miljarden
33,5
31,5
27,6
25,1
15,5
15,6
12,4
per dag in miljoenen
92
86
76
68
43
43
34
Overheidsschuld / EMU-schuld 2009-2015
Overheidsschuld
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
als % bbp
56,5
59
61,7
66,4
67,9
68,2
65,1
in miljarden
349
373
396
429
442
452
442
Per Nederlander
21.000
22.000
24.000
26.000
26.000
27.000
26.000
Ontwikkeling rijksbegroting 2015
Datum
Miljoenennota 2015 (sep. 2014)
Voorjaarsnota 2015 (mei 2015)
Miljoenennota 2016 (sep. 2015)
Najaarsnota 2015 (nov. 2015)
Jaarverslag 2015 (mei 2016)
Begrotingstekort (EMU-saldo, % bbp)
-2,2
-2,1
-2,2
-2,3
-1,8
Overheidsschuld (EMU-schuld, % bbp)
70,0
68,6
67,2
66,8
65,1
‘De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren’, aldus minister Dijsselbloem bij de aanbieding van het FJR aan de Tweede Kamer.
Arbeidsmarkt
De werkloosheid daalde in 2015 langzaam maar gestaag. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking oftewel 660 duizend mensen werkloos. In 2015 is dit gedaald naar 6,9 procent oftewel 614 duizend mensen. Tegelijkertijd telde Nederland niet eerder zoveel banen als in 2015.
De werkgelegenheid nam in lijn met de stijgende productie toe met ongeveer honderd duizend banen ten opzichte van 2014. In het vierde kwartaal van 2015 werd de grens van tien miljoen banen bereikt. Daarmee zet het herstel op de arbeidsmarkt door.
Woningmarkt
Ook de woningmarkt trok weer aan. In 2015 werden 178 duizend huizen verkocht, dat is een groei van zestien procent ten opzichte van een jaar eerder. Daarmee lag het aantal verkopen in de buurt van het niveau van voor de crisis.
Financiële implicaties
Er waren ook zaken die meer geld kostten dan voorzien, maar die konden goed worden opgevangen. Vluchtelingen die naar Europa kwamen om te ontkomen aan het geweld en de chaos in hun eigen land hadden hulp nodig. Het kabinet trok 646 miljoen euro extra uit voor de opvang van de zestig duizend vluchtelingen die Nederland binnenkwamen. Daarnaast besloot het kabinet vorig jaar structureel 250 miljoen euro extra vrij te maken om de veiligheid van het land te waarborgen.
De inflatie was laag en de gasopbrengsten vielen lager uit dan begroot. Het gas uit Groningen heeft jarenlang bijgedragen aan onze welvaart. Het kabinet compenseert de Groningers die daar schade van ondervinden. Door de teruggeschroefde gaswinning en de lagere gasprijs kwam er ruim vier miljard euro minder binnen in de schatkist dan was voorzien in het Regeerakkoord.
Bedrijfsvoering 2014
De bedrijfsvoering van het Rijk verliep over het algemeen beheerst en de rechtmatigheid van de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten lag net als vorige jaren ruim boven de norm van 99 procent.
RO 18.05.2016 De Nederlandse economie is in 2015 met 2,0% bbp gegroeid. Dat is een positieve ontwikkeling. Tegelijkertijd was 2015 op een aantal fronten een bewogen jaar. Er blijft sprake van een instabiele internationale omgeving . De vluchtelingenstroom is daarvan één van de gevolgen. Daarnaast is 2015 getekend door jihadistische aanslagen op het Europese continent.
Dat schrijft minister-president Rutte in de Verantwoordingsbrief 2015 aan de Tweede Kamer. In deze brief legt minister-president Rutte namens het kabinet verantwoording af over het regeringsbeleid.
De komende periode staat in het teken van het zeker stellen van de nationale veiligheid en bijdragen aan internationale stabiliteit. Ook werkt het kabinet aan verdere economische groei, groei van de werkgelegenheid en aan een goede uitvoering van de ingezette hervormingen.
Migratie
Door onder meer de oorlog in Syrië zijn in de tweede helft van 2015 veel asielzoekers naar Nederland gekomen. Het kabinet wil deze verhoogde instroom aanpakken langs 3 hoofdlijnen:
het beperken van de instroom van asielzoekers door opvang in de regio en door het wegnemen van de oorzaken voor de komst naar Nederland;
aan asielzoekers die in Nederland zijn of komen, wordt sobere maar fatsoenlijke opvang geboden;
van asielzoekers die (tijdelijk) in Nederland mogen blijven, verwacht het kabinet een actieve bijdrage aan de Nederlandse samenleving.
Uitvoering hervormingen
Veel hervormingen zijn in 2015 ingegaan, zoals de hervormingen in de langdurige zorg en ondersteuning, de kindregelingen, en de invoering van onder andere de participatiewet en de wet werk en zekerheid. Het kabinet monitort deze uitvoering nauwgezet, met aandacht voor onbedoelde en ongewenste gevolgen, zeker voor de meest kwetsbaren.
Economie
Het herstel van de Nederlandse economie zette in 2015 door. De structurele hervormingen die dit kabinet heeft doorgevoerd, hebben daaraan mede bijgedragen. De huizenmarkt trok verder aan en het overheidstekort liep terug. De economie groeide in 2015 met 2,0% bbp.
De Tweede Kamer debatteert op donderdag 28 mei 2015 met de minister-president en de minister van Financiën over de Verantwoordingsstukken.
VK 18.05.2016 Financieel heeft de rijksoverheid het goed gedaan, maar organisatorisch laat het flinke steken vallen. Dat blijkt uit de lawine van verantwoordingsdocumenten die zowel het kabinet als de Algemene Rekenkamer, de controleur van de rijksfinanciën, vandaag heeft gepubliceerd.
De staatsschuld en het tekort op de begroting van minister van Financiën Dijsselbloem blijken in 2015 lager te zijn geweest dan waarmee het kabinet rekening hield toen het in 2012 begon. Tegelijk, zo constateert de Rekenkamer, gaat er van alles mis bij de Belastingdienst en de ministeries van Defensie en van Veiligheid en Justitie.
Interview Hennis-Plasschaert
Het ministerie van Defensie krijgt een fikse tik op de vingers van de Rekenkamer. De uitgaven zijn nog niet op orde, en de operationele gereedheid is te laag. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert vertelde onlangs in een interview over haar intrede op het ministerie: ‘Het was dramatisch wat ik hier bij Defensie aantrof’ (+)
Jaarlijks kijken alle ministeries terug op hun presteren in het voorbije jaar. Die bevindingen worden dan weer doorgelicht door de Algemene Rekenkamer. Het debat met de Tweede Kamer over alle jaarverslagen en rapporten die vandaag uitkomen, Verantwoordingsdag 2015 geheten, is volgende week.
In een toelichting benadrukte Dijsselbloem dat de huidige financiële situatie en de vooruitzichten gunstig zijn. Ondanks dat er vorig jaar bijna 3 miljard euro minder aan gasinkomsten binnen is gekomen dan gepland en ondanks hogere uitgaven door de grotere instroom van asielzoekers, blijkt het tekort op de begroting 2,2 miljard minder dan eerder begroot. ‘En voor het eerst sinds 2006 is de staatsschuld in euro’s gedaald’, zei Dijsselbloem. Die ging van 451 miljard in 2014 naar 442 miljard, vorig jaar. Dat is 65 procent van het bruto binnenlands product. Voordat de crisis begon was dat percentage overigens 45.
De meevaller van 2,2 miljard is te danken aan minder uitgaven aan zowel de sociale zekerheid (1,6 miljard) en de zorg (1,2 miljard). Daar staat tegenover dat het Rijk 0,6 miljard meer heeft uitgegeven, dan gepland. De lagere uitgaven zijn wat de sociale zekerheid betreft vooral te danken aan de gegroeide economie, waardoor er minder WW-uitkeringen zijn. In de zorg is minder dan gepland uitgegeven, vooral aan genees- en hulpmiddelen, ziekenvervoer en grensoverschrijdende zorg.
‘Ook 2016 wordt een topjaar’, zei Dijsselbloem nadat hij de ‘verantwoordingsstukken’ had aangeboden aan de Tweede Kamer. Hij wees op de goede economische vooruitzichten van het voor de Nederlandse economie belangrijke Duitsland. ‘Dat land gaat momenteel echt heel erg goed met een heel hoog niveau van werkgelegenheid. En de eurozone trekt ook nog steeds aan.’ Ook de kwestie Griekenland heeft er volgens de Europgroepvoorzitter nog nooit zo positief uitgezien. Een Brexit heeft volgens Dijsselbloem zonder meer negatieve effecten op de Nederlandse economie. ‘Maar de peilingen zien er gunstig uit, dus voor tegenstanders van de Brexit.’
Keerzijde noemde de bewindsman de bevindingen van de Rekenkamer over Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. ‘Daar moet de organisatie gewoon beter, maar dat is niet een kwestie van er meer geld tegenaan gooien.’ Volgens Dijsselbloem spelen de problemen bij de drie al langer en heeft het kabinet die ook al geadresseerd. ‘Maar we zijn daar vorig jaar mee begonnen, dus het zou een wonder zijn als daar alles nu al goed loopt.’
De Belastingdienst krijgt volgens de Rekenkamer zijn ‘verouderde en complexe’ ICT maar niet op orde: ‘Te weinig voortgang bij deze voor de overheid cruciale dienst.’ Bij Defensie gaat het ‘ernstig’ mis met het materieelbeheer waardoor vorig jaar te veel voer- en vliegtuigen stil en aan de grond stonden. Oorzaak is een falende onderhoudsplanning waardoor reserveonderdelen er niet op tijd zijn. Het ministerie van V&J is volgens de Rekenkamer nog onvoldoende ‘in control’ bij de bedrijfsvoering.
Verder koopt het Rijk jaarlijks voor 10 miljard euro aan spullen en diensten in, maar bij een half miljard daarvan gaat dat niet volgens de regels. En voor 1,5 miljard aan begrotingsoverschrijdingen is de Tweede Kamer niet tijdig ingelicht. Vooral de ministeries van Defensie en Economische Zaken laten hier steken vallen.
De Rekenkamer stelde verder vast dat nooit is onderzocht of het fiscale voordeel dat expats krijgen ter waarde van 700 miljoen euro per jaar, bedoeld om specifieke deskundigheid aan te trekken en het Nederlandse vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken, werkelijk effect heeft. Verder plaatst de Rekenkamer vraagtekens bij de betrouwbaarheid van het energielabel voor woningen.
En stelt het vast dat minister Asscher van Sociale Zaken geen idee heeft hoe zijn beleid om mensen van 50 jaar en ouder aan een baan te helpen, in elkaar steekt en of dat zin heeft. De Rekenkamer is zelf gaan schatten en denkt dat in 2015 circa 234 miljoen aan ‘ouderenregelingen’ is opgegaan, waar ruim 17.000 mensen van 56 jaar en ouder aanspraak op hebben gemaakt. Dat komt neer op bijna 14.000 euro per aanvrager. ‘Er is weinig onderzoek naar het effect van de regelingen’, stelt de Rekenkamer.
Trouw 18.05.2016 De belastingbetaler is volgens de Algemene Rekenkamer nog steeds niet goed in staat te beoordelen wat er precies door de overheid voor resultaten worden behaald met zijn belastinggeld. De afgelopen jaren is hiermee te weinig resultaat geboekt, concludeert de Rekenkamer in het vandaag aan de Kamer aangeboden verantwoordingsonderzoek.
Bij drie ministeries zijn de problemen hardnekkig: justitie, defensie en de Belastingdienst bij financiën.
Vandaag, de derde woensdag in mei, is Verantwoordingsdag in politiek Den Haag. Niet alleen de Rekenkamer bood haar onderzoek aan, de ministeries publiceerden hun jaarverslag en minister Jeroen Dijsselbloem bood de Kamer het financieel jaarverslag van de rijksoverheid aan. Uit de stukken van Dijsselbloem blijken de eerder uitgesproken verwachtingen over de rijksfinanciën uiteindelijk overtroffen te zijn.
De overheidsschuld daalt voor het eerst sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008. De overheidsschuld bedroeg eind 2015 442 miljard euro (65,1 procent van het Bruto Binnenlands product), per dag komt daar 34 miljoen euro bij. Het tekort op de begroting is inmiddels teruggebracht naar 1,8 procent.
Hardnekkige problemen
De Rekenkamer constateert ook dit jaar dat het met de rechtmatigheid van de inkomsten en de uitgaven van de overheid wel goed zit: 99,7 van de uitgaven en 99,9 van de inkomsten zijn rechtmatig. Ministeries hebben ook veel vorig jaar door de Rekenkamer geconstateerde problemen weten op te lossen.
Bij drie ministeries zijn de problemen echter hardnekkig: justitie, defensie en de Belastingdienst bij financiën. Drie terreinen waar, zo constateerde D66, ook drie VVD-bewindslieden verantwoordelijk voor zijn. De controleur van het Rijk heeft hier ‘ernstige onvolkomenheden’ aangetroffen, zei president Arno Visser van de Algemene Rekenkamer.
Minister Jeroen Dijsselbloem (r) en president van de Algemene Rekenkamer Arno Visser.
Waarschuwing
De problemen bij die ministeries zijn niet nieuw. Al jaren weet defensie het voorraadbeheer van munitie en materieel niet op orde te krijgen. De problemen met automatisering bij de Belastingdienst zijn hardnekkig en, zo stelt de Rekenkamer, justitie kampt al jaren met het financieel beheer en heeft te weinig greep op de bedrijfsvoering. De Rekenkamer heeft een ernstige waarschuwing in petto voor kabinet en Kamer. De overheid is nog niet vastgelopen, maar het kan gebeuren.
De overheid is met alle bezuinigingen en beleidswijzigingen permanent in reorganisatie. Dat wordt de komende jaren, na de verkiezingen van maart 2017 en alle daarbij gemaakte nieuwe plannen, alleen maar erger. Volgens de Rekenkamer moeten kabinet en Kamer daarom dit en komend jaar gebruiken om zich te buigen over de vraag of de omvang van alle lopende reorganisaties nog verantwoord is en welke consequenties dat dient te hebben.
NU 18.05.2016 Het kabinet krijgt van de Algemene Rekenkamer forse kritiek op diverse onderdelen van de bedrijfsvoering binnen het Rijk.
Volgens de president van de Algemene Rekenkamer, Arno Visser, is er sprake van “ernstige onvolkomenheden” bij Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. Dat zegt hij woensdag bij de presentatie van de verantwoordingsstukken over 2015 in de Tweede Kamer.
De Belastingdienst kent grote ict-problemen door onder andere de gevolgen van ingrijpende veranderingen in het stelsel. Bij Defensie bestaan er problemen met het onderhoud van materieel en bij Veiligheid en Justitie zijn de financiën niet op orde.
“Pogingen om daar grip op te krijgen zijn tot dusver onvoldoende succesvol”, aldus Visser. Wel zegt hij dat 99,7 procent van de uitgaven van de ministeries rechtmatig zijn en met dit hoge percentage scoort ons land “in historisch en internationaal opzicht goed”.
Ook constateert de Rekenkamer dat de bedrijfsvoering van de ministeries “significant” is verbeterd.
Pijn
Minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) stuurde woensdag de verantwoordingsstukken naar de Tweede Kamer. De drie onvoldoendes doen volgens de bewindsman pijn.
“We hebben bij drie grote uitvoeringsdiensten zoals Defensie, de Belastingdienst en de politie de nodige problemen te behapstukken, die staan bovenaan onze agenda. Het is op zichzelf niet nieuw dat daar de problemen zitten”, aldus de Dijsselbloem.
Uit de stukken blijkt dat de nationale politie het afgelopen jaar een tekort van 72 miljoen euro in de boeken heeft gezet. De politieleiding noemt het grote tekort zelf “zorgelijk.”
Schuld
Uit de verantwoordingsstukken blijkt dat de overheidsschuld is in 2015 voor het eerst sinds 2006 gedaald en het begrotingstekort is sinds 2009 niet zo klein geweest.
De overheidsschuld kwam het afgelopen jaar uit op 65,1 procent (442 miljard euro) van het bbp, in 2014 was dat 68,2 procent (452 miljard euro) van het bbp.
Topconditie
“De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd. Het vergt tijd om dat niveau te bereiken. Maar al met al laat het jaarverslag over 2015 de opbrengst zien van de lastige maatregelen van de afgelopen jaren”, zegt Dijsselbloem.
De bewindsman wijst er ook op dat de omvang van de economie het afgelopen jaar voor het eerst weer groter was dan voor de financiële crisis in 2008, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in februari al berekende. Dat is een sterkere groei dan eerder werd geraamd.
Het kabinet schrijft de economische groei toe aan “de lastige maatregelen” die zijn genomen, zoals hervormingen en bezuinigingen. Het CBS wijst vooral op een aantrekkende wereldeconomie waardoor de export, de groeimotor van Nederland, eveneens flink aantrok. Ook zijn consumenten steeds meer geld gaan uitgeven.
Begrotingstekort
Het begrotingstekort daalde van 2,4 procent naar 1,8 procent van het bbp.
Ondanks de lagere gasopbrengsten vanwege het terugschroeven van de gaskraan in Groningen, is de economie in 2015 met 2 procent gegroeid ten opzichte van het jaar ervoor. Ook waren er onvoorziene uitgaven zoals de 646 miljoen euro die het kabinet uittrok voor de vluchtelingenopvang.
Banen
Onder druk van de oppositie gaat er sinds 2015 ieder jaar structureel 250 miljoen euro extra naar het ministerie van Veiligheid en Justitie.
De werkloosheid daalde ten opzichte van 2014, maar is met 6,9 procent niet-werkenden onder de beroepsbevolking nog steeds hoog. Het aantal banen is in Nederland het afgelopen jaar niet eerder zo hoog geweest. In het vierde kwartaal werd de grens van tien miljoen banen bereikt.
De huizenmarkt trekt eveneens aan. De prijzen zijn inmiddels op pre-crisis niveau beland en het aantal verkopen steeg met 16 procent vergeleken met een jaar eerder.
Verantwoording
Op de derde woensdag in mei is het Verantwoordingsdag, de dag waarop het kabinet traditioneel verantwoording aflegt aan het parlement over het vorige kalenderjaar. Het gaat dan zowel om de besteding van belastinggeld door de overheid, als om het gevoerde beleid.
Uit de verantwoordingsstukken blijkt verder dat de zorgkosten redelijk onder controle zijn. In 2015 werd 600 miljoen euro minder uitgegeven dan was begroot.
Dit is het gevolg van goedkopere inkoop van medicijnen en lagere kosten voor huisartsen- en ziekenhuiszorg. Tot 2013 werd er in de zorg juist vrijwel altijd veel te veel uitgegeven.
Bezinning
Visser waarschuwde verder voor allerlei veranderingen zonder dat duidelijk is wat de gevolgen zijn.
Hij riep de politiek op tot “bezinning” voor het in aanloop van de verkiezingen voor volgend jaar weer allerlei plannen voorstelt zonder dat duidelijk is wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld burgers en de werking van de democratie.
Elsevier 18.05.2016 Nu de crisis van de afgelopen jaren bezworen lijkt, zou het voor de hand liggen dat de lasten van werkende Nederlanders weer iets kunnen worden verlicht. Maar helaas hoeft u ook de komende vijf jaar niet te rekenen op meevallers uit Den Haag. Politiek commentator Syp Wynia legt uit waarom niet … !!! Lees meer
AD 18.05.2016 De Algemene Rekenkamer haalt in haar jaarlijkse verantwoordingsonderzoek stevig uit naar de ministeries van Financiën, Defensie en Veiligheid en Justitie. Hier heeft de controleur van de overheidsbestedingen grote onvolkomenheden aangetroffen. ,,Het is tijd dat de overheid zich bezint op uitvoeringsvraagstukken”, stelt president Arno Visser.
Er wordt traag en ongecoördineerd gewerkt aan verbetering, aldus Arno Visser.
De Belastingdienst van VVD-staatssecretaris Eric Wiebes gaat nog altijd zwaar gebukt onder ict-problemen. Er is te weinig voortgang geboekt bij de aanpak daarvan. De Rekenkamer waarschuwt dat politieke partijen die dromen van een grote belastinghervorming wel eens van een koude kermis thuis kunnen komen. De risico’s voor de belastinginning zijn dermate groot dat een stelselherziening domweg niet mogelijk is.
Ontluisterend zijn ook de tekortkomingen die de Rekenkamer heeft aangetroffen bij Defensie. Omdat het onderhoudsproces niet op orde is en er te weinig reserveonderdelen zijn is nog maar 59 procent van het materieel inzetbaar. Vorig jaar lag de operationele gereedheid nog op 77 procent. ,,Er wordt traag en ongecoördineerd gewerkt aan verbetering”, oordeelt Visser. Lichtpuntje volgens hem is dat VVD-minister Jeanine Hennis tenminste open en transparant is over de problemen op haar ministerie. Hennis meldt in haar jaarverslag dat Defensie voor het eerst niet volledig kan voldoen aan de doelstelling om het Nederlandse en bondgenootschappelijke grondgebeid te verdedigen.
Het lukt de minister onvoldoende om de schakels met elkaar te verbinden, aldus Arno Visser.
‘Onvoldoende in control’
Onder uit de zak krijgt minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie, eveneens VVD. Die kan de problemen op zijn grote departement amper bolwerken, een ‘hardnekkig probleem’, stelt Visser, een partijgenoot van Van der Steur. Van der Steur is ‘onvoldoende in control’: ,,Het lukt de minister onvoldoende om de schakels met elkaar te verbinden.”
Ook voor andere ministers heeft de Rekenkamer ontnuchterend nieuws. Ze heeft becijferd dat PvdA-minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) vorig jaar 266 miljoen euro heeft gestoken in de aanpak van ouderenwerkloosheid, maar het effect daarvan is onbekend. Ook weet de minister soms niet eens hoeveel mensen er van zijn regeling gebruikmaken en hoeveel beleidsinstrumenten kosten.
Daarnaast blijkt dat de overheid de afgelopen jaren meer geld heeft uitgegeven aan de exploitatie van de Betuwelijn dan aan de kamer is gemeld. En van een al jaren bestaand fiscaal voordeel om expats naar Nederland te halen – kosten: 700 miljoen euro per jaar – is niet bekend of die ook hoogopgeleide buitenlanders naar Nederland heeft gehaald.
Oproep
De Rekenkamer doet in haar verantwoordingsonderzoek over 2015 een dringende oproep aan politieke partijen om bij de volgende verkiezingen niet met allerlei nieuwe hervormingsplannen te komen. ,,We zitten al dertig jaar in een permanente reorganisatie”, stelt president Visser. ,,Het is tijd voor bezinning: is de omvang van al die reorganisaties nog wel behapbaar? En wat zijn de democratische consequenties?”, vraagt hij zich af.
AD 18.05.2016 Het is weer verantwoordingsdag, ook wel ‘gehaktdag’ genoemd. Woensdagochtend wordt duidelijk hoe Den Haag het afgelopen jaar ons belastinggeld heeft besteed en hoe de financiële planning ervoor staat. ,,De overheidsfinanciën hebben nog niet de topconditie van Dafne Schippers, toen ze vorig jaar wereldkampioen sprint werd”, zei Dijsselbloem in de Kamer.
Vrouwen aan de top
Vandaag wordt volgens de Volkskrant door het Kabinet bekend gemaakt dat van debijna vijfhonderd topfunctionarissen binnen de overheid, vorig jaar 31 procent vrouw was.
Begrotingstekort
De overheidsschuld is vorig jaar het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Werkloosheid
De werkloosheid daalde wel, maar nog langzaam. In 2014 was nog 7,4 procent van de beroepsbevolking (660.000 mensen) zonder baan. In 2015 was dat 6,9 procent (614.000 mensen). De werkgelegenheid nam mèt de stijgende productie wel toe: met ongeveer honderdduizend banen. Daarmee waren er eind vorig jaar in totaal tien miljoen banen.
Huizenmarkt
De huizenmarkt trok in 2015 aan met 16 procent. Vorig jaar zijn 178.000 huizen verkocht en daarmee gaat het aantal verkopen volgens Financiën in de richting van dat van voor de de crisis.
Zorgkosten
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft opnieuw minder geld uitgegeven dan was voorzien. In 2015 ging het om 600 miljoen euro. In 2020 kan de zorgpremie circa 225 euro goedkoper uitvallen door de hervormingen die minister Schippers de afgelopen jaren heeft doorgevoerd. Voor een gezin met twee volwassenen scheelt dat 450 euro.
De overheidsschuld is vorig jaar voor het eerst iets gedaald sinds 2006. Het begrotingstekort was sinds 2009 ook niet zo klein. En dan was de Nederlandse economie in 2015 voor het eerst weer groter dan in 2008. Dat meldt het kabinet woensdag aan de Tweede Kamer.
De economie is, ondanks de lagere aardgasbaten, met 2 procent gegroeid. Het begrotingstekort kwam, ook ondanks de lagere gasinkomsten, uit op 1,8 procent van het bruto binnenlands product. Het was daarmee vorig jaar met 12,4 miljard euro 3,2 miljard minder dan het jaar ervoor (15,6 miljard). De overheidsschuld ging van 452 miljard naar 442 miljard, wat per burger betekent van 27.000 naar 26.000 euro.
Dijselbloem noemde de daling van de overheidsschuld ,,een belangrijke trendbreuk”. Het is een ,,forse stap terug” en één van de ,,mooiste voorbeelden” van de resultaten die zijn behaald.
Over het effect van sommige overheidsmaatregelen blijft onduidelijkheid bestaan en dat is jammer, aldus de Rekenkamer. Is er meer duidelijkheid, dan kan aan de hand daarvan nog beter beleid worden gemaakt. De Kamer kan dat beleid ook beter controleren en de belastingbetaler krijgt een beter idee van wat er met zijn geld wordt gedaan.
De Algemene Rekenkamer heeft flinke kritiek op de Belastingdienst, Defensie en Veiligheid en Justitie. De controleur van het Rijk heeft hier ,,ernstige onvolkomenheden” aangetroffen, zei president Arno Visser van de Rekenkamer woensdag bij zijn oordeel over de uitgaven van de ministeries over 2015.
In 2020 kan de zorgpremie circa 225 euro goedkoper uitvallen, aldus VWS.
Zorg
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft opnieuw minder geld uitgegeven dan was voorzien. In 2015 ging het om 600 miljoen euro.
Het resultaat is onder meer het gevolg van medicijnen die goedkoper konden worden ingekocht, waardoor dus ook minder geld nodig was voor het vergoeden van geneesmiddelen. Ook werd er minder uitgegeven aan huisartsen- en ziekenhuiszorg. Wel vielen de kosten in de langdurige zorg wat hoger uit (300 miljoen euro).
Door een groot aantal veranderingen is onder het bewind van minister Edith Schippers (sinds 2010) structureel voor bijna 12 miljard euro omgebogen. De bewindsvrouw sloot akkoorden met onder meer specialisten, ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg om de kosten in de hand te houden. Zonder die maatregelen zou de zorgpremie over 2016 zo’n 175 euro hoger zijn geweest, aldus VWS. In 2020 kan zorgpremie daardoor circa 225 euro goedkoper uitvallen, voor een gezin met twee volwassenen scheelt dat 450 euro.
Elsevier 18.05.2016 Er gaat veel mis bij de ministeries van Financiën, Defensie, en Veiligheid en Justitie. Controleorgaan de Algemene Rekenkamer heeft flink uitgehaald naar de toezichthouders van de ministeries vanwege ‘ernstige onvolkomenheden’.
Volgens Arno Visser, de nieuwe president van de Rekenkamer, was het lang geleden dat zulke ‘hardnekkige, ernstige problemen’ werden gevonden in drie verschillende ministeries.
Binnen het ministerie van Financiën is vooral sprake van tekortkomingen bij de Belastingdienst. Het overheidsorgaan maakt te weinig vooruitgang met de aanpak van ICT-systemen, aldus de Rekenkamer. De verouderde technologie kan zelfs een obstakel vormen voor een verandering in belastingwetgeving of stelselherziening.
‘Dit beperkt uw handelingsvermogen en dat raakt de kern waar de democratie om draait,’ zei Visser tegen de Kamer. ‘Deze ernstige onvolkomenheid is dus meer dan een uitvoeringsvraagstuk.’ Visser hamerde erop dat de tekortkomingen van deBelastingdienst al jaren spelen. Volgens de Rekenkamer is het dan ook verstandig dat staatssecretaris Eric Wiebes (VVD) de ICT-problemen wil aanpakken.
Bij Defensie gaat ook een hoop mis, voornamelijk bij het materieelbeheer. Duur materiaal, zoals rijvoertuigen en helikopters, wordt te weinig gebruikt.
Compliment
Tot slot laat het financieel beheer van Veiligheid en Justitie veel te wensen over. In 2015 had het ministerie onvoldoende controle over de eigen bedrijfsvoering. Ook dit is een probleem dat de Algemene Rekenkamer al jaren onderstreept.
Visser gaf wel een compliment aan de kamer voor het hoge percentage rechtvaardige rijksuitgaven en -inkomsten. Bijna 100 procent was rechtmatig, een internationaal en historisch gezien erg hoge score.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
VK 18.05.2016 Hulpbehoevenden blijven veel liever thuis wonen dan dat zij naar een instelling verhuizen. Dat breekt het kabinet nu op. De zorg aan huis kost 167 miljoen euro meer dan begroot. Dit blijkt uit het jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid.
Thuiswonende hulpbehoevenden kunnen van de gemeenten zorg krijgen om zich thuis te handhaven. Dat is geregeld via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, WMO.
Wie zich thuis niet meer kan redden, heeft recht op een plek in een verzorgingshuis, verpleeghuis of gehandicapteninstelling. Wie zo’n indicatie heeft, kan er echter ook voor kiezen om thuis te blijven en daar de zorg van de instelling te ontvangen. Dat heet dan Volledig Pakket Thuis en wordt, net als de plek in de instelling, gefinancierd via de Wet Langdurige Zorg (WLZ). Voor de overheid is het iets goedkoper omdat de huisvesting niet betaald hoeft te worden.
Tegenvaller van 96 miljoen
Dat Volledig Pakket Thuis levert de overheid nu een fikse tegenvaller op. Want er gebeurt precies wat het kabinet tot mantra heeft verheven: mensen wonen veel liever in de eigen vertrouwde omgeving en blijven zo lang mogelijk thuis wonen.
In de begroting 2015 was 186 miljoen ingeboekt voor het volledige pakket. Bij de eindafrekening blijkt het 353 miljoen te hebben gekost. Vorig jaar was het budget tussentijds al verhoogd met 71 miljoen euro, waardoor nu nog een tegenvaller resteert van 96 miljoen. De onvoorziene stijging geldt voor zowel de ouderenzorg als de gehandicaptenzorg. Ouderen die liever thuis blijven wonen kostten 69 miljoen meer, gehandicapten 27 miljoen. Om hoeveel mensen het gaat, meldt het jaarverslag niet.
RO 13.05.2016 De Nederlandse economie groeide in het eerste kwartaal van 2016 met 0,5%. Daarmee houdt de groei voor het achtste kwartaal op rij aan, een periode van 2 jaar aaneengesloten. Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2015 nam de omvang van de economie toe met 1,4%. Ook het herstel op de arbeidsmarkt zette verder door. In een jaar tijd kwamen er bijna 100.000 banen bij. In het afgelopen kwartaal daalde de werkloosheid daarnaast met 24.000 mensen en steeg het aantal openstaande vacatures met bijna 8000, zo blijkt uit cijfers die het CBS vandaag publiceert.
Minister Henk Kamp van Economische Zaken: “Over de gehele linie blijft onze economie goed presteren in een nog altijd onzekere internationale situatie. Met 8 kwartalen positieve cijfers op rij laat de economie een periode van 2 jaar aaneengesloten groei zien. Om de aanhoudende groei verder te versterken, maakt het kabinet werk van extra financiering voor ondernemers, het stimuleren van innovatie en het terugdringen van regels voor het bedrijfsleven.”
Hij vervolgt: “In het afgelopen jaar kwamen er bijna 100.000 nieuwe banen bij en in de afgelopen drie maanden steeg het aantal openstaande vacatures met bijna 8000. Die vacatures bieden kansen voor mensen om aan de slag te gaan, om extra werkervaring op te doen en om hun talenten verder te ontplooien. Daar profiteert de economie niet alleen op korte, maar ook op lange termijn van.”
Het ondernemersvertrouwen ligt volgens het CBS op het hoogste niveau in vierenhalf jaar. Mede daardoor investeren bedrijven meer in bijvoorbeeld computers, software en vrachtwagens. Door de aantrekkende groei in andere Europese landen, neemt de export ook verder toe. In de eerste maanden van 2016 gaven consumenten bovendien meer uit aan horeca, recreatie en aan het inrichten van hun woning.
Naast de getallen over de economische groei, blijkt uit de CBS-cijfers dat de CO2-uitstoot in Nederland daalde in het afgelopen kwartaal. De uitstoot lag 1,3 procent lager dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6e5d5bb8-e32a-11e8-a580-872c628ededa.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e1cc142-0bee-11e8-b574-9734ae92ddf3.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fc5c9776-0054-11e8-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/afceb9e2-fbc8-11e7-b435-b9e2e67ea4b5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1b4d298e-5e42-11e8-8244-f798f07df4cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ecb2e9e6-58c5-11e8-a6eb-0583e430f27b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7b9478d4-58e7-11e8-912b-b9e704a940fe.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ea927b90-58ed-11e8-8eef-ff390150b638.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/67f1bf5a-5921-11e8-9554-eb441402ec65.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/197bf364-58ee-11e8-a524-1fc830736f46.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b41e8d46-218f-11e8-bacb-cf3e48e3c04d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fb2c2002-2114-11e8-8303-dbcc389d49e9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2a8e13c0-efea-11e7-a9bd-515d3c65ab3c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ab8ebd9c-ed35-11e7-a0b4-7bbeb76d911b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d7729c7a-e589-11e7-a555-b13f358e6b2a.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6ef34754-bb35-11e7-b7eb-d365bcf6fa89.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b17942f6-ba75-11e7-93a0-314b34272986.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/eff5b5a4-bf35-11e7-8180-1dfd8013523a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e938e24c-be52-11e7-b556-c9b3400e4b78.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2181a4ca-bca7-11e7-86d6-7f9d20bc7023.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/107b86e2-b66b-11e7-a7a5-7bc289b64884.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7f7c96ea-b5c5-11e7-b3f8-f76fba638d4c.jpg)
View image on Twitter
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/af0d5fb6-e74d-11e7-8bdf-a3df142ea09b.jpg)
Tweets door 
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.