Het winnen van een aanbesteding in het openbaar vervoer in de IJssel- en Vechtstreek is deels op een frauduleuze manier tot stand gekomen. Dat geldt ook voor de aanschaf van elektrische bussen door de winnaar van de aanbesteding, vervoersbedrijf Keolis, melden bronnen aan onderzoeksplatform Follow the Money.
Staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken gaat onderzoeken of de aanschaf van in China geproduceerde elektrische bussen goed is verlopen. De Nederlandse producent VDL Bus & Coach heeft het in twee grote orders, van in totaal 415 elektrische bussen voor het openbaar vervoer, afgelegd tegen de Chinese bussen en spreekt van oneerlijke concurrentie.
Het gaat om twee bestellingen. Ov-bedrijf Keolis heeft begin deze maand 259 bussen voor ritten in Overijssel, Flevoland en Gelderland besteld bij de Chinese bouwer BYD. In oktober werd bekend dat het moederbedrijf van Connexxion 156 bussen voor ritten in Noord-Holland heeft besteld bij Ebusco uit Deurne, waarbij een aanzienlijk deel van het productieproces in China plaatsvindt.
Wim van der Leegte, eigenaar van familieconcern VDL Groep, beklaagt zich in een opiniestuk op zijn eigen website over het mislopen van de orders. Dat de 415 bussen in China geproduceerd gaan worden, kost Nederland volgens hem “800 manjaren werk, exclusief uitbesteed werk en onderzoek en ontwikkeling bij toeleveranciers en kennisinstellingen”.
“Natuurlijk hebben wij een zakelijk belang bij het leveren van bussen. Maar als voorvechter van het behoud van werkgelegenheid in de hoogwaardige Nederlandse maakindustrie maken wij ons oprecht grote zorgen door de gunningen van de genoemde concessies”, schrijft Van der Leegte op de VDL-website.
Breder probleem
Volgens de VDL-topman staat het mislopen van de orders voor een breder probleem. Hij stelt dat China voor 35 miljard euro goederen naar Nederland exporteert, terwijl het maar voor 10 miljard euro aan Nederlandse goederen afneemt. Bovendien schermt China zijn eigen markt af met hoge importheffingen, zegt Van der Leegte. “De handelsbalans is dus uit het lood. Produceren wij niet meer in Nederland, dan verliezen we de kennis en volgt het kapitaal en daarmee onze welvaart.”
Staatssecretaris Keijzer heeft begrip voor Van der Leegte, zegt zij bij monde van een woordvoerder. “Ik snap zijn frustratie. VDL is een mooi Nederlands bedrijf dat voor heel veel werkgelegenheid zorgt. De vraag is of hier sprake is van oneerlijke concurrentie. Dat weet ik nog niet.” Volgens haar woordvoerder gaat Keijzer eerst onderzoeken of de aanbestedingen wel onder haar bewind vallen, aangezien het om een provinciale kwestie gaat.
Al in december 2019 ontstond verontwaardiging over de aanbesteding, omdat het Nederlandse VDL werd gepasseerd. Eigenaar Wim van de Leegte zei dat door de uitbesteding Nederland “800 manjaren werk, exclusief uitbesteed werk en onderzoek en ontwikkeling bij toeleveranciers en kennisinstellingen” misloopt. Staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken kondigde daarop een onderzoek aan naar de gang van zaken bij de aanbesteding.
Het feitenrelaas
Frauduleuze sideletters met Chinese fabrikanten van elektrische bussen vormden een onderdeel van de aanbesteding die het vervoersbedrijf Keolis vorig jaar september wist te winnen.
Dit laten bronnen FTM weten;
Als één type document een publieke aanbesteding kan torpederen, dan is het de side letter: een contract waarin geheime afspraken tussen partijen staan. De side letter werd berucht toen in er in 2003 een paar opdoken bij het supermarktconcern Ahold; op die manier werd essentiële informatie voor de accountant verborgen gehouden.
Het vervoersbedrijf Keolis, dat vorig jaar september 2029 een aanbesteding met een waarde van 900 miljoen euro won, had vier side letters opgesteld, allemaal met Chinese fabrikanten van elektrische bussen. Het gaat om BYD en het van oorsprong Nederlandse Ginaf.
De side letters met geheime inhoud – twee met BYD en twee met Ginaf – hadden een specifiek doel: het binnenhalen van de aanbesteding. De Chinese bedrijven zouden niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties niet zouden nakomen. De garanties van de fabrikanten vormen een wezenlijk onderdeel van de aanbesteding.
Één van de directeuren is vanwege de kwestie geschorst en zit al weken thuis. Ook de vlootmanager van Keolis is geschorst
Begin maart zijn de documenten binnen Keolis boven komen drijven. Ze worden binnen het bedrijf en bij de door het bedrijf ingehuurde adviseurs als ‘frauduleus’ aangemerkt. Één van de betrokken directeuren, wiens handtekening onder enkele side letters staat, is vanwege de kwestie geschorst en zit al weken thuis. Ook de vlootmanager van Keolis is geschorst. Dit melden goed ingevoerde bronnen aan FTM.
Keolis-ceo Frank Janssen weigerde zaterdag 23.05.2020 Follow the Money te woord te staan.
Levering elektrische bussen
De opdracht tot levering van 259 elektrische bussen die Keolis aan BYD (omzet 2018: 16 miljard euro) gaf, was de grootste die het Chinese concern in Europa binnenhaalde. Enkele tientallen kleinere elektrische bussen werden bij het in Veenendaal gevestigde Ginaf besteld. Het Nederlandse VDL, dat ook elektrische bussen bouwt en Europees marktleider is, werd daarbij gepasseerd.
‘VDL kon niet garanderen dat de voertuigen tijdig geleverd werden. Voor ons gaf dat te veel onzekerheid,’ zei Keolis
Dat laatste leidde in december, toen de opdracht wereldkundig werd gemaakt, tot verontwaardigde reacties in de politiek en het bedrijfsleven. ‘Eigen bussen eerst, geen Chinese!’ riep het Overijsselse Statenlid Joeri Pool (PVV). Pool vindt dat het Nederlandse VDL – dat een bijdrage levert aan de werkgelegenheid in Overijssel en eerder een fabriek van Siemens in Hengelo van de ondergang redde – de bussen zou moeten maken.
Kamerleden Mustafa Amhaouch en Hilde Palland (beiden CDA) vroegen zich af of er wel sprake was van eerlijke concurrentie, omdat BYD staatssteun van China ontvangt, en stelden vragen aan staatssecretaris Mona Keijzer (eveneens CDA). Wim van der Leegte, topman van het familiebedrijf VDL, maakte in een ingezonden brief in Het Financieele Dagblad duidelijk dat hij zich ‘grote zorgen’ maakte over de gunningen aan Chinese fabrikanten van elektrische bussen.
‘Het beste bod’
Op 24 september 2019 werd bekend dat het Franse vervoerbedrijf Keolis, dat voor 70 procent eigendom is van de Franse staatsspoorwegen, tien jaar lang het openbaar busvervoer in het gebied IJssel-Vecht mag doen en in december van dit jaar moet beginnen. Het gebied bestrijkt delen van Gelderland, Overijssel en Flevoland; jaarlijks maken daar 17 miljoen mensen gebruik van het openbaar vervoer. Het bijzondere van de door drie provincies uitgeschreven aanbesteding was dat daarvoor verschillende vervoersgebieden werden samengevoegd en dat het ‘zero emissie-vervoer’ moest opleveren. Het grootste deel van de concessie betreft een gebied dat Keolis al bediende. Keolis, dat het hoofdkantoor in Deventer heeft staan, concurreerde in de aanbesteding met de vervoersbedrijven Connexxion, Arriva en EBS.
‘Een beoordelingscommissie heeft de vier aanbiedingen aan onze eisen getoetst en Keolis had verreweg het beste bod’
‘Een beoordelingscommissie heeft alle vier de aanbiedingen gefileerd en aan onze eisen getoetst en Keolis had verreweg het beste bod,’ liet de Overijsselse gedeputeerde en penvoerder Bert Boerman (Mobiliteit, Water en Klimaatadaptie) van de ChristenUnie in dagblad De Stentor optekenen. ‘De exploitatielasten [bijna 1 miljard euro in tien jaar, red.] blijven gelijk, terwijl Keolis 15 procent meer dienstregelinguren levert en met een vrijwel volledige elektrische vloot rijdt. Dat is meer dan we gehoopt hadden.’
Enkele dagen na de bekendmaking van de winnaar van de aanbesteding kwam Boerman ongunstig in beeld. Een maand eerder werd een trein van vervoerder Keolis naar hem vernoemd. ‘Bijzonder onhandig,’ zei Statenlid Joeri Pool daarover in De Stentor; ‘Dit komt echt heel verkeerd over.’ De foto van Boerman voor ‘zijn’ trein haalde ook NRC Handelsblad. Het college van Gedeputeerde Staten van Overijssel betreurde later de ‘beeldvorming’ die zo rondom Boerman ontstond. Bronnen melden FTM dat Boerman pas afgelopen week op de hoogte is gesteld van de integriteitsproblemen bij Keolis.
Relevante rol
Keolis-ceo Frank Janssen is verantwoordelijk voor de aanbesteding: zijn handtekening staat onder de bieding waarvan de side letters deel uitmaken. ‘Als we IJssel-Vecht hadden verloren, waren we circa een kwart van onze omzet kwijt geweest – nu groeien we juist,’ zei Janssen in maart in een interview op de website van Keolis. ‘Dat geeft echt een boost en maakt het een iets gemakkelijkere start.’
Janssen kwam op 1 juni 2019, vlak voordat de aanbieding werd gedaan, bij Keolis in dienst. Hij komt bij zorgverzekeraar Menzis vandaan, werkte eerder bij adviesbureau Boer & Croon en had daarvoor ruim 16 jaar bij vervoersbedrijf Connexxion gewerkt, waar hij het tot de raad van bestuur schopte. Zijn vertrek bij Connexxion in 2008 stond in het teken van de coup die de nieuwe Franse eigenaar pleegde en de gesuikerde vertrekpremies die hij en zijn eveneens weggestuurde medebestuurders toucheerden. Janssen nam met 7,5 ton in zijn zak tijdelijk afscheid van het openbaar vervoer.
‘Frank en ik hebben eerder succesvol samengewerkt,’ merkte Keolis-ceo Cees Anker op toen hij Janssen als zijn opvolger introduceerde. ‘Hij is een gedegen bestuurder met oog voor zijn omgeving. Het kenmerkt Frank in zijn ambitie om te werken bij ondernemingen, die een relevante rol vervullen in de samenleving.’
Het nieuws over de side letters tussen Keolis en de Chinese fabrikanten komt op een gevoelig moment. Vanwege de coronacrisis staat overheidssteun aan het openbaar vervoer hoog op de agenda. Pedro Peters van OV-NL, de koepel van alle Nederlandse openbaarvervoerbedrijven, waarschuwde begin mei in Trouw voor de precaire situatie bij de vervoersbedrijven, die met smalle marges werken en een enorme terugval in inkomsten moeten verwerken: ‘Als er niet snel financiële duidelijkheid komt, kunnen bij ons bedrijven omvallen.’
Op 23 april 2019beantwoordde Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, Kamervragen van haar partijgenoten Mustafa Amhaouch en Hilde Palland over de aanbesteding. ‘In de afgelopen periode heb ik in nauwe samenwerking met de provincie Overijssel (die als penvoerder optrad bij de concessieverlening) het doorlopen traject bekeken. Op basis van de beschikbare informatie zie ik geen reden om te veronderstellen dat er sprake is geweest van een ongelijk speelveld en/of oneerlijke concurrentie.’
Reactie Keolis
Keolis stelde zaterdagavond 23.05.2020 op haar website: ‘Keolis staat voor logisch en goed openbaar vervoer. Het is om die reden dat we enige tijd geleden de concessie IJssel-Vecht hebben gewonnen. Bij onze visie op openbaar vervoer hoort integer handelen. Keolis denkt onregelmatigheden te hebben ontdekt bij haar inschrijving op de aanbesteding IJssel-Vecht en heeft de opdrachtgever hierover geïnformeerd. Keolis neemt afstand van ieder niet integer gedrag en zal passende maatregelen nemen. Lopende het onderzoek kunnen we op dit moment geen verdere informatie verstrekken.’
MSN 07.07.2020 De provincies Flevoland, Gelderland en Overijssel willen een omvangrijke vergunning voor openbaar vervoer intrekken vanwege ‘vals spel’ van vervoersbedrijf Keolis. Keolis uit Deventer (voorheen Syntus) won vorig jaar de aanbesteding voor de ov-concessie maar heeft daarbij „opzettelijk onjuiste informatie verstrekt”. Dat hebben de provincies dinsdag bekendgemaakt.
Het gaat om de ov-concessie IJssel-Vecht, die recht geeft op exploitatie van het busvervoer in delen van de drie provincies. Het eerste deel van de concessie begint in december van dit jaar, de looptijd is tien jaar. De contractwaarde voor de hele periode is 800 miljoen euro. De drie provincies werken nu aan noodmaatregelen om het busvervoer vanaf december toch door te kunnen laten gaan.
De gevolgen van het intrekken van de concessie zijn aanzienlijk, niet alleen voor Keolis. Waarschijnlijk is de omstreden, al gedane bestelling van 259 Chinese bussen van de baan. Bovendien is de concessie door de coronacrisis en de gekelderde reizigersaantallen veel minder aantrekkelijk geworden voor vervoerders. Vervoersbedrijf Transdev werd tweede bij de aanbesteding. Topman Pier Eringa zei eerder al in NRC dat de voorwaarden ingrijpend moeten wijzigen voordat hij geïnteresseerd is.
Gesjoemeld
In mei kwam naar buiten dat er gesjoemeld is bij de aanbesteding, door een publicatie op onderzoekssite Follow the Money. Volgens die publicatie was er sprake van geheime afspraken over de levering van elektrische bussen door de Chinese fabrikant BYD. Te late levering zou geen juridische gevolgen hebben voor BYD.
Volgens Keolis-directeur Fank Janssen kan BYD de bussen op tijd leveren en ging het om iets anders. In een vrijdag gepubliceerd interview in vakblad OV-Magazine zegt hij dat de andere busleverancier, Ginaf uit Veenendaal, zich niet hoefde te houden aan de leverdata. Met BYD bestond een geheime afspraak over de garantietermijn van de accu’s: niet de door Keolis gewenste vijftien jaar, maar tien jaar. Keolis heeft de onregelmatigheden zelf gemeld bij de provincie Overijssel en twee werknemers op non-actief gesteld.
Wat er precies is misgegaan bij de aanbesteding is moeilijk te achterhalen. Deze week stemden Provinciale Staten van Overijssel in met een verzoek van het provinciebestuur om de relevante documenten geheim te houden. Gedeputeerde Bert Boerman (ChristenUnie) gaf daarbij de verzekering dat een wob-verzoek daar niets aan zou veranderen. Boerman: „De pers krijgt die stukken niet.”
Weren van Chinese bedrijven
De concessie IJssel-Vecht was eind vorig jaar al in het nieuws omdat Wim van der Leegte van VDL zich beklaagde over de grote order van Keolis bij concurrent BYD. Hij vindt dat de provincies, in hun rol als opdrachtgever, Nederlandse werkgelegenheid hadden moeten beschermen en Chinese bussen hadden moeten weren. Maandag heeft de provincie Overijssel een voorstel ingediend bij de Europese Commissie dat het weren van Chinese bedrijven bij regionale aanbestedingen mogelijk moet maken.
Naar aanleiding van de ophef over de Chinese bussen nam de provincie Overijssel de PVV-motie ‘Eigen Bussen Eerst’ aan. PVV-Statenlid Joeri Pool is blij met het besluit van de provincies om de concessie in te trekken. „Bij de nieuwe aanbesteding kunnen dankzij onze motie onze Nederlandse ondernemers een eerlijke kans krijgen. Daar moeten we nu voor gaan in Overijssel.”
Eind juli nemen de provincies een definitief besluit over het intrekken van de concessie. Keolis heeft de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen tegen het voorgenomen besluit.
NOS 07.07.2020 Ov-bedrijf Keolis verliest het recht op het verzorgen van het busvervoer in delen van Overijssel, Gelderland en Flevoland, als het aan die provincies ligt. De provinciebesturen hebben de aanbestedingsprocedure onderzocht en geconstateerd dat Keolis opzettelijk onjuiste informatie heeft verstrekt. “Integer handelen en je aan de regels houden zijn basisprincipes waar niet aan getornd mag worden”, schrijven de provincies in een persverklaring.
De provincies willen de concessie in de IJssel- en Vechtstreek voor de komende drie jaar, met een waarde van 900 miljoen euro, nu intrekken. Keolis heeft tot het einde van de maand om zich te verdedigen tegen het voorgenomen besluit.
Elektrische bussen
Het bedrijf heeft al elektrische bussen besteld in China. Een van de onderdelen van de concessie was ‘zero-emissie-vervoer’. Daarvoor waren de elektrische bussen nodig.
Ook de aanschaf van de bussen zou op frauduleuze manier tot stand zijn gekomen. Er zouden geheime afspraken zijn gemaakt om de opdracht te kunnen binnenhalen. Keolis zei begin juni dat het zelf onregelmatigheden heeft ontdekt en deze heeft gemeld bij de opdrachtgever en het Openbaar Ministerie. Ook zijn meerdere medewerkers ontslagen die erbij betrokken zouden zijn geweest.
De gang van zaken leidde tot het onderzoek van de provincies. De provincie Overijssel zegt desgevraagd geen juridische stappen te hebben genomen, omdat Keolis zelf al naar het Openbaar Ministerie is gestapt na de vermoedens van onregelmatigheden. De provincie wacht de uitkomst daarvan af.
“Keolis heeft zelf een onderzoek gestart en heeft de opdrachtgever op eigen initiatief over de voorlopige bevindingen geïnformeerd. Ook heeft Keolis zelf melding gemaakt van het geconstateerde bij het Openbaar Ministerie. Keolis neemt afstand van ieder niet-integer gedrag en neemt passende maatregelen. De maatregelen dragen bij aan het herstel van het vertrouwen.”
‘Grote teleurstelling’
In een eerste reactie laat Keolis weten dat het besluit van de provincies als een grote teleurstelling komt. “We zijn vol vertrouwen geweest over een goede afloop, juist door openheid te hebben geboden en in te hebben gezet op herstel. Wij zijn van mening dat alle benodigde stappen zijn ondernomen voor herstel”, laat het bedrijf weten.
Het intrekken van de concessie heeft grote gevolgen voor het openbaar vervoer. Omdat de reiziger er volgens de provincies op moet kunnen vertrouwen dat de bus rijdt, werken die nu aan noodmaatregelen.
Het eerste deel van de concessie zou ingaan op 13 december voor de Veluwe en in Midden-Overijssel, voor Lelystad op 4 september 2021 en IJsselmond op 10 december 2023.
NU 07.07.2020 Het vervoersbedrijf Keolis verliest een eerder gewonnen mega-aanbesteding voor busvervoer door gesjoemel met informatie. Keolis zou de komende tien jaar voor delen van Overijssel, Gelderland en Flevoland het busvervoer gaan verzorgen. Er is 900 miljoen euro mee gemoeid.
“Integer handelen en je aan de regels houden zijn basisprincipes waar niet aan getornd mag worden”, schrijven de provincies in een verklaring. Ze geven aan dat vals spel niet kan.
In mei werd duidelijk dat het Franse Keolis bij de aanbesteding zogenoemde side letters (geheime contracten) heeft afgesloten met onder meer de Chinese busbouwer BYD. Zij zouden garant staan voor het leveren van de elektrische bussen, maar niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties niet zouden nakomen.
Deze side letters zijn begin maart boven komen drijven en werden door Keolis zelf en ingehuurde adviseurs als frauduleus beschouwd. Een van de betrokken directeuren die zijn handtekening zette onder de geheime contracten is sindsdien geschorst en zit al weken thuis.
Keolis, dat de elektrische bussen al in China heeft besteld, heeft tot het einde van de maand om zich te verdedigen tegen het besluit. Het bedrijf zegt in een reactie dat het zich nog gaat beraden over de vervolgstappen. “Het nieuws over het besluit is een grote teleurstelling voor ons bedrijf.”
RTL 07.07.2020 Busbedrijf Keolis raakt een miljoenendeal voor het busvervoer in delen van Overijssel, Gelderland en Flevoland waarschijnlijk weer kwijt. De provincies zijn van plan om de aanbesteding in te trekken, omdat het bedrijf met opzet onjuiste informatie zou hebben verstrekt.
Keolis zou het busvervoer in de komende tien jaar verzorgen. De aanbesteding met een waarde van 900 miljoen euro ging vorig jaar naar het bedrijf. Uit onderzoek blijkt nu dat het bedrijf niet eerlijk is geweest, zeggen de provincies.
Integer handelen
“Integer handelen, een eerlijk speelveld en je aan de regels houden zijn basisprincipes waar niet aan getornd mag worden”, zeggen zij in een verklaring. Keolis mag zich nog tot het einde van de maand verweren, dan volgt het definitieve besluit.
Het Nederlandse bedrijf, onderdeel van het Franse moederbedrijf Keolis, zou zorgen voor een bijna volledig elektrische vloot, weet De Stentor. Het ging daarvoor onder meer in zee met de Chinese fabrikant BYD en het Nederlandse Ginaf.
Geheime afspraken
Maar er werden geheime afspraken gemaakt, in zogenoemde ‘side letters’, zo maakte Follow the Money eerder bekend. De fabrikanten zouden garant staan voor levering, maar geen boete krijgen als ze hun verplichtingen niet konden nakomen.
De provincies wisten niets van deze contracten, stellen ze. Het bedrijf handelde niet integer en kan de opdracht daarom vergeten. Het bedrijf laat weten teleurgesteld te zijn in het besluit.
Keolis is teleurgesteld
“Wij zijn van mening dat alle benodigde stappen zijn ondernomen voor herstel”, zegt het bedrijf in een reactie. “Na het ontvangen van de formele kennisgeving zullen we ons beraden over te nemen vervolgstappen.”
De provincies beraden zich ondertussen op vervangend vervoer, want de reiziger moet erop kunnen rekenen dat de bus blijft rijden. Het vervoer moet vanaf december doorgaan met de hulp van andere vervoerders. Onduidelijk is nog hoe dat er precies uit gaat zien.
NOS 03.06.2020 Vervoersbedrijf Keolis heeft de banden verbroken met enkele medewerkers die betrokken waren bij een mogelijke frauduleuze aanbesteding voor openbaar vervoer in de IJssel-Vechtstreek. Het bedrijf hoopt binnenkort de resultaten van een eigen onderzoek naar de gang van zaken te presenteren. Dat schrijft de vervoerder in een verklaring.
Keolis won eind vorig jaar een aanbesteding van 900 miljoen euro om het openbaar vervoer in delen van Overijssel, Flevoland en Gelderland te verzorgen met elektrische bussen. Een deel van de bussen zou in China worden aangeschaft. Dat leidde tot verontwaardiging, onder meerbij een Nederlandse producent van bussen.
Geheime afspraken
Vorige maand onthulde onderzoeksplatform Follow The Money dat Keolis bij de concessie mogelijk geheime afspraken maakte met de Chinese producent die de bussen gaat leveren.
Het vervoersbedrijf zegt zelf “onregelmatigheden” bij de aanbesteding te hebben ontdekt en deze gemeld te hebben bij de opdrachtgever en het Openbaar Ministerie. Keolis laat weten afstand te nemen van “niet integer gedrag” en maatregelen te nemen.
Ook zegt Keolis dat “de opdrachtgever geïnformeerd is over enkele bevindingen” uit het bijna afgeronde onderzoek. Nadere details wil de organisatie pas bekendmaken als het onderzoek helemaal klaar is. Het is onbekend hoeveel medewerkers zijn ontslagen en welke functies zij hadden.
Spoeddebat
In de Overijsselse Provinciale Staten wordt vandaag tijdens een spoeddebat gesproken over de aanbesteding, schrijft RTV Oost. De provincie laat juristen bestuderen of de concessie moet worden ingetrokken naar aanleiding van de mogelijke geheime afspraken.
De verantwoordelijke gedeputeerde zegt verder uit te zoeken hoe het openbaar vervoer gegarandeerd kan blijven, mocht de concessie ingetrokken worden.
De nieuwe dienstverlening door Keolis zou op 13 december moeten ingaan. Het bedrijf gaat door met de voorbereidingen om dit mogelijk te maken volgens de gemaakte afspraken.
VK 24.05.2020 Het vervoersbedrijf, dat voor 70 procent eigendom is van de Franse staatsspoorwegen, wil niet toelichten wat er bij de aanbesteding is misgegaan. Maar volgens de onderzoekssite Follow The Money zijn er verdenkingen gerezen rond de contracten met BYD en Ginaf, de twee Chinese fabrikanten die de elektrische bussen leveren die in de drie provincies gaan rondrijden.
Er zouden bij Keolis vier side-letters zijn opgedoken, documenten waarin afspraken staan die buiten de officiële contracten met BYD en Ginaf zijn gehouden. De Chinese bedrijven zouden hebben bedongen dat ze niet tegen boetes of rechtszaken oplopen als ze hun leveringsgaranties niet nakomen, aldus Follow The Money. Die garanties vormen een wezenlijk onderdeel van de aanbesteding.
In december ontstond ophef toen Keolis bekendmaakte dat het met Chinese leveranciers in zee zou gaan, in plaats van met de Nederlandse bussenmaker VDL. Eén van de redenen was volgens Keolis dat VDL niet zou kunnen garanderen dat de levering van circa 300 bussen op tijd zou gebeuren. De garanties die BYD en Ginaf wel boden, worden door de side-letters ondergraven, stelt Follow The Money. Insiders bij Keolis en adviseurs van buiten zouden de geheime afspraken als ‘frauduleus’ aanmerken.
Volgens de onderzoekssite heeft de vondst van de geheime documenten al tot personele consequenties geleid. Een van de betrokken directeuren zou thuis zitten en de vlootmanager van Keolis zou zijn geschorst. Het bedrijf weigert verder commentaar.
Het provinciebestuur van Overijssel zegt op de hoogte te zijn gebracht van de onregelmatigheden. ‘In navolging hierop zijn wij juridisch informatie aan het inwinnen om erachter te komen wat dit betekent voor de gegunde aanbesteding. Lopende dit juridische traject kunnen we op dit moment geen verdere informatie verstrekken.’
Onderzoek
De toekenning van de order aan vooral BYD, voor 259 van de 300 e-bussen, was al niet onomstreden. Topman Wim van der Leegte van VDL vindt dat er sprake is van ‘oneerlijke concurrentie’, omdat BYD staatssteun zou krijgen. VDL verloor oktober vorig jaar ook al de slag om een groot contract voor elektrische bussen. Het moederbedrijf van Connexxion gunde de order weliswaar aan Ebusco uit het Brabantse Deurne, maar een aanzienlijk deel van de productie van de 156 bestelde bussen vindt plaats in China.
Na bezwaren van lokale en landelijke politici kondigde staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken eind december een onderzoek aan naar de aanschaf van de bussen door Keolis. De staatssecretaris zei eerst te moeten nagaan of de aanbestedingen wel onder haar verantwoordelijkheid vallen, aangezien het om een provinciale kwestie gaat.
Reputatie
BYD, wat staat voor Build Your Dreams, is in 1995 opgericht als een producent van oplaadbare batterijen. In 2002 kocht het bedrijf uit Shenzen een autofabrikant op. Acht jaar later was het de op vijf na grootste wagenproducent van China. BYD zou later ook in de productie van elektrische bussen gaan.
In 2018 kwam BYD in het nieuws na een vernietigende reportage in The Los Angeles Times over de bussen die de Chinezen hadden geleverd voor het openbaar vervoer in de stad. Vijf bussen moesten na vijf maanden uit de dienstregeling worden gehaald, omdat ze vanwege technische tekortkomingen onbruikbaar en te onbetrouwbaar bleken. Bij proeven elders in de VS bleken de BYD-bussen veel minder kilometers te kunnen maken dan de leverancier had beloofd, meer onderhoud te vergen en niet tegen heuvels op te kunnen rijden.
In datzelfde jaar besloot de gemeenteraad van Kaapstad in Zuid-Afrika tot een strafrechtelijk onderzoek tegen de burgemeester en transportambtenaren, omdat die zich door BYD hadden laten fêteren bij een bezoek aan China om een jaar later een contract aan het bedrijf te gunnen.
Ook maakte BYD in dat jaar bekend dat een sponsorcontract met de Britse voetbalclub Arsenal buiten medeweten van het bedrijf was gesloten door een oplichter. Sommige marketingexperts noemden dat excuus ongeloofwaardig, omdat functionarissen van het bedrijf wel bij de feestelijke ondertekening waren geweest en BYD er drie maanden over had gedaan om alarm te slaan.
BYD SLEEPT AMERIKAANSE WEBSITE VOOR DE RECHTER
Vorige maand diende BYD in de VS een klacht in wegens smaad tegen Vice, nadat het webtijdschrift het bedrijf beschuldigd had van de levering van gebrekkige producten, banden met de Chinese regering en vermoedens van dwangarbeid voor Oeigoerse dissidenten, een onderdrukte moslimminderheid in China. Aanleiding voor het profiel was de levering door BYD van medische mondkapjes aan Amerikaanse ziekenhuizen, terwijl het bedrijf door president Donald Trump op een zwarte lijst voor defensie-uitgaven is geplaatst.
NU 24.05.2020 Er zijn ‘frauduleuze’ documenten overeengekomen met Chinese fabrikanten van elektrische bussen voor de aanbesteding die het vervoersbedrijf Keolis won voor onder meer de levering voor het openbaar busvervoer in delen van Gelderland, Overijssel en Flevoland, melden bronnen aan onderzoeksplatform Follow the Money.
Het gaat om een aanbesteding van 900 miljoen euro.
Het Franse vervoersbedrijf Keolis zou bij die aanbesteding zogenoemde ‘side letters’ (geheime contracten) hebben afgesloten met onder meer de Chinese busbouwer BYD. Zij zouden garant staan voor het leveren van de elektrische bussen, maar niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties niet zouden nakomen.
Deze side letters zijn begin maart boven komen drijven en werden door Keolis zelf en ingehuurde adviseurs als frauduleus beschouwd. Een van de betrokken directeuren die zijn handtekening zette onder de geheime contracten, is sindsdien geschorst en zit al weken thuis.
Aanbesteding leidde al tot ophef
Op 24 september 2019 werd bekend dat Keolis tien jaar lang het openbaar busvervoer in het gebied IJssel-Vecht zal verzorgen.
De aanbesteding aan het Franse bedrijf leidde eind vorig jaar in de Nederlandse politiek en bedrijfsleven tot verontwaardiging, nadat het Nederlandse VDL, dat ook elektrische bussen bouwt en Europees marktleider is, voor de aanbesteding werd gepasseerd. VDL zou te duur zijn en er zou geen garantie zijn dat de bussen op tijd werden geleverd.
Mona Keijzer, staatssecreteraris van Economische Zaken, concludeerde eind april 2020 dat er geen sprake was van oneerlijke concurrentie of een ongelijk speelveld bij de aanbesteding.
NOS 24.05.2020 Het winnen van een aanbesteding in het openbaar vervoer in de IJssel- en Vechtstreek is deels op een frauduleuze manier tot stand gekomen. Dat geldt ook voor de aanschaf van elektrische bussen door de winnaar van de aanbesteding, vervoersbedrijf Keolis, melden bronnen aan onderzoeksplatform Follow the Money.
Het van oorsprong Franse Keolis won vorig jaar een aanbesteding met een waarde van 900 miljoen euro voor het openbaar busvervoer in delen van Gelderland, Overijssel en Flevoland. Maar de vervoerder zou zogenoemde sideletters hebben bij een contract met onder meer de Chinese busbouwer BYD. In zulke sideletters staan geheime afspraken tussen partijen.
Die hadden volgens FTM het specifieke doel om de aanbesteding binnen te halen. De Chinese bedrijven zouden niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties over honderden elektrische bussen niet zouden nakomen. Onderdeel van de aanbesteding was dat de aanbieder ‘zero-emissie-vervoer’ gaat leveren, dus Keolis had de elektrische bussen echt nodig.
Directeur geschorst
Begin maart zijn de documenten komen bovendrijven. Door Keolis en door ingehuurde adviseurs worden ze als ‘frauduleus’ bestempeld. Een van de betrokken directeuren, van wie de handtekening onder de sideletters staat, is vanwege de kwestie geschorst.
Keolis schrijft in een reactie op zijn website dat niet alles volgens de regels is verlopen. “Keolis denkt onregelmatigheden te hebben ontdekt bij haar inschrijving op de aanbesteding IJssel-Vecht en heeft de opdrachtgever hierover geïnformeerd. Keolis neemt afstand van ieder niet integer gedrag en zal passende maatregelen nemen.”
In december ontstond verontwaardiging over de aanbesteding, omdat het Nederlandse VDL werd gepasseerd. Eigenaar Wim van de Leegte zei dat door de uitbesteding Nederland “800 manjaren werk, exclusief uitbesteed werk en onderzoek en ontwikkeling bij toeleveranciers en kennisinstellingen” misloopt. Staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken kondigde daarop een onderzoek aan naar de gang van zaken bij de aanbesteding.
Vervoerder Keolis zei destijds niet voor VDL te hebben gekozen vanwege de hogere prijs en omdat er geen garantie was dat de bussen op tijd geleverd zouden worden.
AD 24.05.2020 Frauduleuze ‘side letters’ (begeleidende brieven) van Chinese fabrikanten van elektrische bussen waren onderdeel van de aanbesteding die het vervoersbedrijf Keolis vorig jaar september wist te winnen. Dat meldt Follow the Money op basis van goed ingevoerde bronnen.
In side letters staan afspraken die buiten het officiële contract zijn gehouden. Begin maart zijn de documenten binnen Keolis boven komen drijven. Ze worden binnen het bedrijf en bij de door het bedrijf ingehuurde adviseurs als ‘frauduleus’ aangemerkt.
Een van de betrokken directeuren, wiens handtekening onder enkele side letters staat, is vanwege de kwestie geschorst en zit al weken thuis. Ook de vlootmanager van Keolis is geschorst. De opdracht tot levering van 259 elektrische bussen die Keolis aan BYD gaf, was de grootste die het Chinese concern in Europa binnenhaalde, aldus FTM.
In een verklaring op de website stelt Keolis dat het bedrijf denkt onregelmatigheden te hebben ontdekt bij haar inschrijving op de aanbesteding IJssel-Vecht. De opdrachtgever is hierover geïnformeerd.
MSN 24.05.2020 Er zijn ‘frauduleuze’ documenten overeengekomen met Chinese fabrikanten van elektrische bussen voor de aanbesteding die het vervoersbedrijf Keolis won voor onder meer de levering voor het openbaar busvervoer in delen van Gelderland, Overijssel en Flevoland, melden bronnen aan onderzoeksplatform Follow the Money.
Het gaat om een aanbesteding van 900 miljoen euro.
Het Franse vervoersbedrijf Keolis zou bij die aanbesteding zogenoemde ‘side letters’ (geheime contracten) hebben afgesloten met onder meer de Chinese busbouwer BYD. Zij zouden garant staan voor het leveren van de elektrische bussen, maar niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties niet zouden nakomen.
Deze side letters zijn begin maart 2020 boven komen drijven en werden door Keolis zelf en ingehuurde adviseurs als frauduleus beschouwd. Eén van de betrokken directeuren die zijn handtekening zetten onder de geheime contracten is sindsdien geschorst en zit al weken thuis.
Aanbesteding leidde al tot ophef
Op 24 september 2029 werd bekend dat Keolis tien jaar lang het openbaar busvervoer in het gebied IJssel-Vecht zal verzorgen.
De aanbesteding aan het Franse bedrijf leidde eind vorig jaar in de Nederlandse politiek en bedrijfsleven tot verontwaardiging, nadat het Nederlandse VDL, dat ook elektrische bussen bouwt en Europees marktleider is, voor de aanbesteding werd gepasseerd. VDL zou te duur zijn en er zou geen garantie zijn dat de bussen op tijd werden geleverd.
Mona Keizer, staatssecreteraris van Economische Zaken, concludeerde eind april 2020 dat er geen sprake was van oneerlijke concurrentie of een ongelijk speelveld bij de aanbesteding.
De ouderenzorg moet op de schop, nu Nederland in snel tempo vergrijst. Een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos kwam met ingrijpende voorstellen.
Op verzoek van het kabinet heeft de commissie op een rij gezet voor welke uitdagingen Nederland staat door de vergrijzing. Over tien jaar zijn er ruim twee miljoen 75-plussers, zo’n 600.000 meer dan nu. “Thuis (blijven) wonen is geen onbeperkt recht om de daarmee gepaard gaande kosten op de samenleving af te wentelen”,aldus de commissie.
Kortom, dat is de indringende boodschap van een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos, over de toekomst van de zorg voor thuiswonende ouderen.
Om de zorg voor thuiswonende ouderen in de toekomst op peil te houden is het nodig nú te investeren in geschikte woningen, in digitalisering van dagelijks leven en zorg en in lokale en regionale samenwerking in zorg en ondersteuning. Dat schrijft de Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen in een advies dat commissievoorzitter Wouter Bos vanmiddag aanbiedt aan minister Hugo de Jonge van VWS.
De commissie formuleert in haar advies 35 aanbevelingen die zij toetst aan de vier principes van de REIS:
Regie: vergroot de aanbeveling de mogelijkheden voor ouderen om zelf regie te voeren?
Eenvoud: vereenvoudigt de aanbeveling de ondersteuning en zorg voor ouderen, zowel voor de ouderen zelf als voor de professionals?
Integrale benadering: verwijdert de aanbeveling schotten en bevordert ze een integrale kijk op de behoefte aan ondersteuning en zorg?
Samenwerking: bevordert de aanbeveling de samenwerking tussen de verschillende bij de zorg voor thuiswonende ouderen betrokken partijen en professionals?
Veel van de aanbevelingen zijn terug te voeren tot drie centrale adviezen;
Het eerste is: ga (ver)bouwen! De fysieke woonomgeving is voor ouderen cruciaal om zelfstandig te kunnen (blijven) wonen en zo min mogelijk afhankelijk te worden van zorg. Nieuwe woonvormen, tussen het aloude eigen huis en het verpleeghuis in, kunnen een oplossing bieden. Op dit moment wordt er echter voor ouderen veel te weinig gebouwd en verbouwd. Met als gevolg niet alleen een ontoereikend woningaanbod voor ouderen, maar ook een belemmering van de doorstroming op de woningmarkt.
Het tweede advies is: ga digitaal! Dit advies is niet alleen gericht aan aanbieders van professionele zorg en ondersteuning, voor wie ‘digitaal het nieuwe normaal’ moet worden. Ook ouderen zelf zullen veel meer gebruik moeten maken van digitale technologieën, om hun dagelijks leven makkelijker en aangenamer te maken. Grootschalig gebruik kan leiden tot meer eigen regie, een hogere kwaliteit van leven en een doelmatiger inzet van schaarse zorgverleners.
Het derde is: werk samen! We zullen de komende decennia in de zorg voor ouderen moeten woekeren met schaarse middelen en mensen. Om de beschikbare middelen doelmatig te kunnen inzetten is lokale en regionale samenwerking de komende jaren belangrijker dan keuzevrijheid en concurrentie.
Omdat de commissie het belangrijk vindt dat haar advies kan rekenen op draagvlak bij alle partijen die bij zorg en ondersteuning voor thuiswonende ouderen betrokken zijn, nodigt zij belangstellenden uit om uiterlijk 1 april 2020 op het advies te reageren. Voor de zomer van 2020 zal zij de binnengekomen reacties en commentaren verwerken in versie 2.0 van haar advies.
AD 17.01.2020
Thuis blijven wonen ????
We moeten af van het motto dat ouderen vooral zolang mogelijk thuis moeten blijven wonen, staat in het advies. “Veel 75-plussers denken dan begrijpelijkerwijs aan het huis waar zij nú wonen,” Maar die woning is vaak helemaal niet geschikt om betaalbare en veilige zorg te leveren, schrijft Bos. In veel gevallen is het veel beter als ouderen verhuizen naar een aangepaste woning.
In 2015 woonde slechts 20 procent van de 65-plussers in een huis dat min of meer aangepast was. Met het oog op de vergrijzing is de belangrijkste aanbeveling van Bos dan ook: begin met (ver)bouwen! Nieuwe woonvormen zouden het gat moeten vullen tussen de oude woning en het verpleeghuis.
Wachtlijsten
Vandaag 15.01.2020 bleek dat er de laatste jaren ook veel te weinig nieuwe verpleeghuizen zijn gebouwd. Mede daardoor zijn de wachtlijsten voor een plek in zo’n instelling fors gestegen.
Telegraaf 16.01.2020
Zorgkosten en vergrijzing
Ouderen zullen meer moeten betalen voor hun zorg en ondersteuning, nu Nederland door de vergrijzing steeds meer chronisch zieke ouderen telt. De politiek moet daarbij het ‘dogma’ loslaten dat zo lang mogelijk thuis wonen een recht is, en moet ouderen gaan voorbereiden op de boodschap dat de kosten van de oude dag veel vaker voor rekening van de oudere zelf gaan komen.
Eigen huis opeten
Het eigen huis ‘opeten’ om zelf de kosten te betalen van woningaanpassing, of om te kunnen verhuizen naar een aangepaste woning, noemt de commissie als voorbeelden. Een andere optie is dat ouderen de kosten van een verpleeghuis voortaan voor een deel zelf betalen, vergelijkbaar met het bedrag dat ze anders kwijt geweest zouden zijn aan woonlasten en huishouden. Het kabinet zou dit moeten onderzoeken, is een van de adviezen.
Dan moeten er wel veel meer geschikte woningen en alternatieve woonvormen voor ouderen komen. Gemeenten moeten plannen gaan opstellen hoe die woningen er gaan komen, samen met woningcorporaties en projectontwikkelaars. Er gebeurt nu veel te weinig, de vrijblijvendheid moet eraf, waarschuwt de commissie het kabinet. Ook moeten er meer plekken komen in verpleeghuizen.
Vertrouwde omgeving
Het kabinet-Rutte moet snel stoppen met sluiten van zorglocatiesen een noodplan lanceren om ‘zorgbuurthuizen’ te bouwen, stellen Lilian Marijnissen, fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer en Maarten Hijink, Tweede Kamerlid voor de SP. Er is te veel ouderenzorg afgebroken.
VK 18.01.2020
Na drie kabinetten-Rutte staat de ouderenzorg er slecht voor. Ouderenzorg is afgebroken, verzorgingshuizen zijn gesloten en 77.000 medewerkers verloren door bezuinigingen hun baan, waardoor er nu een schreeuwend tekort aan personeel is. Ruim 16.700 ouderen staan op een wachtlijst voor een zorginstelling. Ze blijven langer in het ziekenhuis omdat ze nergens terechtkunnen. En de eerste hulp loopt vol door ongelukken omdat ze gedwongen thuis wonen, terwijl dat eigenlijk niet meer gaat.
De SP pleit voor radicale verandering: herwaardering van ouderenzorg. Geef medewerkers de waardering die ze verdienen en neem als overheid het voortouw bij de bouw van zorgbuurthuizen, kleinschalige, gezellige zorglocaties waar je in je vertrouwde omgeving oud kunt worden.
Kangoeroewoningen
Voorbeelden van zulke woonvormen zijn woongroepen waar ouderen bij elkaar wonen en kangoeroewoningen, waarbij twee woningen via een tussendeur met elkaar verbonden zijn. Vaak wonen opa en oma dan in het ene huis, en woont het gezin van een van de kinderen in het andere.
“Op dit moment wordt er voor ouderen echter veel te weinig gebouwd en verbouwd”, concludeert de commissie. “Met als gevolg niet alleen een ontoereikend woningaanbod voor ouderen, maar ook een belemmering van de doorstroming op de woningmarkt.”
Kosten
De commissie heeft vooral gekeken hoe de zorg anders en beter georganiseerd kan worden zonder dat de kosten verder oplopen. Een probleem is dat er in 2030 minder mensen zijn om thuiswonende ouderen te helpen.
“Er dreigen tekorten aan mantelzorgers, vrijwilligers en professionals in zorg en welzijn”. Meer mensen aan het werk krijgen in de zorg is ook geen oplossing, want dan komt direct de betaalbaarheid verder in het gedrang, aldus de commissie.
Telegraaf 16.01.2020
Een eenvoudiger zorgstelsel
Tegelijkertijd moet de zorg wel beter worden, want die is nu verre van optimaal. Kwetsbare ouderen die nog thuis wonen krijgen soms tien verschillende zorgverleners over de vloer.
Zelf de zorg regelen, en daarbij makkelijk de weg vinden “is helaas nog geen realiteit”, aldus de commissie, die waarschuwt dat er in 2030 meer ouderen zullen zijn die geen kinderen hebben om op terug te vallen, en dat arme ouderen drie keer zo vaak in een ‘kwetsbare’ situatie verkeren als rijke ouderen.
Politiek gevoelig is vooral het advies dat het huidige zorgstelsel niet geschikt is om goede zorg te garanderen voor ouderen die thuiswonen. De commissie wil een ‘eenvoudiger’ stelsel en werpt zelfs de gedachte op om een ‘forse ingreep’ te doen in het stelsel, door de huidige rolverdeling tussen verzekeraars, gemeenten en overheid helemaal los te laten.
Er zou idealiter één pot geld moeten komen voor alle ouderenzorg. Maar daarvoor is nu nog geen politiek en maatschappelijk draagvlak, terwijl zo’n stelselwijziging zelf ook duur is.
Een tussenoplossing is dat er op lokaal niveau wel één pot geld komt, waar verzekeraars en gemeenten samen de zorg voor thuiswonende ouderen uit financieren. Sowieso vindt de commissie dat verzekeraars moeten ophouden met het laten concurreren van thuiszorgaanbieders.
Twee à drie verschillende aanbieders per wijk is het maximum, en organisaties moeten meer gaan samenwerken. “De grondgedachte van onderlinge concurrentie maakt samenwerking in de praktijk nu vaak moeilijk”, schrijft de commissie. Daarmee is ook de politieke discussie over de marktwerking verder geopend.
Europese aanbesteding Zorg
Daarom wil Minister De Jonge van Volksgezondheid snel af van de Europese regel die gemeenten verplicht om zorgtakenEuropees aan te besteden. Hij heeft daar donderdag 16.01.2020 in Straatsburg met Europarlementariërs uit verschillende landen over gepraat. De Jonge wijst erop dat de zorg geen marktis, “laat staan een Europese markt”.
De Jonge vindt de gedachte achter de Europese aanbestedingsregel begrijpelijk voor marktactiviteiten: bedrijven moeten dezelfde kansen krijgen om een opdracht binnen te halen. Maar volgens hem botst het “met zaken die in de jeugdzorg en de thuiszorg gewoon belangrijker zijn: samenwerking en partnerschap in de wijk bijvoorbeeld”.
Hij vindt het niet logisch om te denken dat mensen vanuit Portugal of Litouwen in de Nederlandse jeugdzorg aan de slag gaan. “Dat gebeurt niet.”
De Jonge wil “hoe sneller, hoe beter” af van de Europese regelgeving voor de zorg, “want het zorgt voor procedures die veel tijd en geld kosten, en dat komt de zorg niet ten goede”.
Minder administratieve lasten, minder markt- en meer samenwerking in de zorg. Daarom moeten we af van de verplichting om gemeentelijke zorgtaken openbaar en Europees aan te besteden !!!!
Lees ook:
Net als de minister zien verpleeghuizen dat het beter gaat. ‘Maar niet goed genoeg’
De verpleeghuizen die zo zuchten onder het tekort aan personeel krijgen iets meer ademruimte. De investeringen om de personeelstekorten terug te dringen en de kwaliteit van de zorg te verhogen werkt. Althans, dat zei minister Hugo de Jonge van volksgezondheid in december. Merken de verpleeghuizen dat ook?
En wéér rapporteerde een commissie over het gebrek aan woningen voor zelfstandige ouderen. Terwijl de oplossing van het probleem er eigenlijk al is: het Thuishuis, een soort studentenhuis (zonder lawaai) voor senioren.
Dit rapport van de “Commissie Bos” had vijf jaar geledenook al in de krant kunnen staan. Of anders wel tien of vijftien jaar geleden. Want het gaat over het gebrek aan geschikte huisvesting voor ouderen. En dat is, zegt Liane den Haan, directeur-bestuurder van ouderen-belangenorganisatie Anbo, een thema dat stelselmatig wordt genegeerd.
Volgende week zal de zogenoemde commissie-Adriani naar verwachting een soortgelijk pleidooi afsteken als dat van Wouter Bos. Daarnaast zijn allerhande aanjaagteams en taskforces actief op het terrein van de ouderenhuisvesting.
Demografie
Anbo zelf voorspelde al in 2005 dat met de verdwijning van de aloude ‘bejaardenhuizen’ een grote behoefte zou ontstaan aan woningen voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen (of willen) wonen, en die ook niet in aanmerking komen voor opname in een verpleeghuis. Dat rapport was niet eens visionair, zegt Den Haan. Het was slechts een vertaling van welbekende demografische ontwikkelingen.
Toch is met al die inzichten vrijwel niets gedaan. Althans: niet door overheden en woningcorporaties. Zo stelde Anbo onlangs vast dat bijna 60 procent van de Nederlandse gemeenten überhaupt niet heeft nagedacht over de gevolgen van de vergrijzing voor de woningbouw. Hoe dat komt? ‘Ach’, zegt Den Haan – geïrriteerd. ‘Gemeenten pronken liever met fraaie kantoren of eengezinswoningen. Woningen voor ouderen zijn gewoon niet sexy.’
En als het gebrek aan engagement bij overheden al geen probleem is, is het de regelgeving wel. Zo sprak Den Haan deze week een wethouder die de aanvraag voor een zogenoemde kangoeroewoning – de aanbouw bij een bestaande woning ten behoeve van ouderen – had afgewezen vanwege de richtlijnen voor ‘woondichtheid’ in het betreffende gebied.
Alleen bestuurders met lef en woningbouwcorporaties die bereid zijn tot een enigszins rekkelijke interpretatie van de regels willen de bouw van kleinschalige voorzieningen voor ouderen nog weleens mogelijk maken, zegt Den Haan.
Op pantoffelafstand
Dat is ook de ervaring van ‘maatschappelijk ondernemer’Jan Ruyten, bedenker en uitvoerder van het concept ‘Thuishuis’: een soort studentenhuis voor ouderen ‘op pantoffelafstand van winkels en andere publieke voorzieningen’. De bewoners – idealiter niet meer dan vijf of zes – hebben elk een eigen kamer, en maken gezamenlijk gebruik van een keuken, een hobbykamer, een tuin, een washok en andere faciliteiten. In collectieve zelfstandigheid. ‘Als ik er naar binnen wil, bel ik netjes aan, want ik heb geen sleutel’, zegt Ruyten.
Sinds 2006 heeft Ruyten vijf van dit soort huizen kunnen stichten. Met alle‘evidencebased voordelen van dien voor het welzijn en de gezondheid van de bewoners. ‘Een kind had het kunnen bedenken.’ Toch kost het Ruyten veel moeite om ‘het bastion van de overheid’ te slechten. ‘Als ik een wethouder of een corporatie om medewerking vraag bij de vestiging van een Thuishuis, word ik vaak doorverwezen naar Jumbo, Albert Heijn of een ander bedrijf. Terwijl het mij helemaal niet om geld of sponsoring te doen is, maar om organisatorische ondersteuning.’
Alleen thuis wonende oudere in een groot huis. Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant
Robotisering
‘We lopen in Nederland voorop met robotisering van de zorg, maar we zijn bijzonder slecht in sociale innovatie’, heeft Ruyten moeten vaststellen. ‘De gezondheidszorg krijgt beduidend meer aandacht dan de preventie van zorgafhankelijkheid. Zorg is business. Daar liggen verdienmodellen onder. Het Thuishuis, een instelling zonder winstoogmerk, ligt niet binnen het blikveld van ondernemers en bestuurders.’
De belangstelling voor de ouderen spitst zich toe op degenen die in een verpleegtehuis zijn opgenomen, zo’n 12 procent van de 65-plussers. ‘Want die zijn zielig’, zegt Liane den Haan van Anbo. ‘Wat in Thuishuizen en andere kleinschalige voorzieningen gebeurt, spreekt minder tot de verbeelding. De aandacht voor het waardig sterven gaat ten koste van de aandacht voor het waardig ouder worden.’
Gesticht voor ouden van dagen
Waardig ouder worden was de betrokkenen in het verleden overigens ook niet vergund. In de 19de eeuw woonde ruim 20 procent van de ‘ouden van dagen’ in een gesticht of instelling. Het ‘driegeneratiegezin’ was ook toen niet de norm. Wel kwam het vaak voor dat ongetrouwde kinderen bij hun ouders bleven wonen, en voor hen zorgden.
Bijna de helft van de ouderen woonde samen met hun volwassen kinderen. ‘Ware armen’, behoeftige ouderen die niet meer konden werken, kwamen in aanmerking voor plaatsing in een hofje of een ‘oudeliedenhuis’ waar doorgaans een streng regime heerste.
Om ouderen zoveel mogelijk voor dat lot te behoeden, werd burgers in 1912 een onderhoudsplicht voor ‘behoeftigen en ouderen’ in hun omgeving opgelegd. Deze knellende vorm van mantelzorg werd in 1961 afgezwakt en in 1965 helemaal afgeschaft.
Spookbeeld doorstroming
In de jaren vijftig werden ouderen aangemoedigd om, ter leniging van de woningnood, naar bejaardenhuizen te verkassen. Deze woonvorm is echter nooit geliefd geweest. ‘Bij de meesten waart, als een spookbeeld, het woord ‘tehuis’ door de gedachten’, schreef de Nationale Raad voor Maatschappelijk werk in 1958.
In 1975 was de hoogtij van de bejaardentehuizen alweer ten einde: de regering bepaalde dat maximaal 7 procent van de ouderen in een verzorgingshuis mocht wonen. Ouderen werden aangemoedigd om zolang mogelijk voor zichzelf te blijven zorgen.
Van 50plus woningen en Scheefwonen
Op dit moment ondervindt de woningmarkt daarvan de nadelige gevolgen: bij gebrek aan alternatieven blijven veel ouderen te langin hun (vaak te grote) huizen wonen. De introductie van o.a. de zgn. 50plus woningenmeer zou deze doorstroming echter reeds in gang moeten hebben gezet.
Het aanpakken van het Scheefwonen (meer) is mede hierdoor een geliefd dwangmiddel geworden om de doorstroming op de woningmarkt te stimuleren.
Aanleunwoning
De aanleunwoning werd aangekondigd in 1975 in de Tweede Nota Bejaardenbeleid van het kabinet-Den Uyl. Doel was vooral om de ouderen uit het bejaardenhuis te houden zolang dat kon. Slechts 7 procent van de ouderen zou in de toekomst in een instelling mogen wonen.
De aanleunwoningen zijn woningen die gebouwd zijn tegen of in de nabijheid van een verzorgingshuis en bedoeld zijn voor oudere mensen, die nog redelijk mobiel zijn en geen grote gezondheidsproblemen hebben.
Zij profiteren op deze manier wel van de diensten van het verzorgingscentrum (verpleging dichtbij en bereikbaar via een eenvoudige alarmknop, mogelijk verzorging van maaltijden), terwijl ze verder redelijk zelfstandig kunnen blijven wonen met veel meer privacy dan in het verzorgingscentrum mogelijk zou zijn.
Voor mensen in de aanleunwoningen geldt soms een voorkeursregeling wanneer de gezondheid zodanig achteruit gaat dat intensievere verzorging nodig is; er wordt zo versneld een plekje in het verzorgingshuis gevonden.
Bezuiniging ouderenzorg
De ingrijpende bezuinigingsoperatie van Rutte II in de ouderenzorg van bijna 2 miljard euro levert geen cent op. Kwetsbare senioren zitten intussen thuis en krijgen vaak niet de zorg die ze nodig hebben.
Het kabinet Rutte II dacht bij de start een monsterbedrag van 1,88 miljard te besparen door ouderen minder snel naar het verpleeghuis te laten gaan en tegelijkertijd te beknibbelen op thuiszorg. Maar uiteindelijk bleef er van de hele bezuiniging niks over.
Onder druk van de Tweede Kamer draaide het kabinet al een half miljard aan besparingen terug in de afgelopen jaren. Zowel de verpleeghuizen als de wijkverpleging en huishoudelijke hulp kregen er honderden miljoenen bij, omdat de fikse snijoperatie de kwaliteit van de zorg in het geding bracht.
Maar er moet nog veel meer geld bij. Alleen al om de zorg in verpleeghuizen op orde te krijgen, zal het kabinet de komende jaren 2,1 miljard extra investeren. Daarnaast geven zorgverzekeraars meer uit aan ouderenzorg dan je op grond van de toename van het aantal senioren mag verwachten.
Tussen 2015 en 2017 ging al bijna een miljard extra naar ouderenzorg. In 2018 kan dat oplopen naar 2,5 miljard euro is de verwachting, aldus de doorrekening van Investico.
‘Terug bij af’
We zijn volgend jaar terug bij af. We hebben de ouderenzorg grotendeels afgebroken, aldus Zorgeconoom Guus Schrijvers .
Die extra uitgaven van zorgverzekeraars worden deels verklaard doordat veel meer 65-plussers het thuis niet redden. Ze melden zich na een val of in verwarde toestand op de eerste hulp van het ziekenhuis. Alleen al in 2015 groeide dat aantal met 20 procent, blijkt uit eerder onderzoek van bureau Fluent. En de kortdurende opvang voor ouderen die om medische redenen niet thuis kunnen wonen – bijvoorbeeld na een ziekenhuisopname – nam in datzelfde jaar maar met 87 procent toe.
Ouderenzorg afgebroken
,,We zijn volgend jaar terug bij af”, concludeert zorgeconoom Guus Schrijvers. De fikse bezuiniging die het kabinet in 2012 aankondigde, is volgens Schrijvers een ‘noodingreep, ingegeven door de economische crisis’. ,,Toen bleek dat de crisis meeviel, kwamen er weer allerlei bedragen bij om de bezuiniging te verzachten. Maar we hebben de ouderenzorg grotendeels afgebroken.”
Een woordvoerder van staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) erkent dat er minder is bezuinigd dan in het regeerakkoord is afgesproken en dat de kosten aan ouderenzorg stijgen. Hij noemt die laatste ontwikkeling vanwege de vergrijzing ‘logisch’. De aanname dat het temperen van de zorgkosten mislukt zou zijn, verwijst de zegsman echter ‘naar het land der fabelen’. ,,Zonder het beleid van het huidige kabinet zouden de zorgkosten nu miljarden hoger liggen.”
Noodkreet
Ook ziekenhuizen, verpleegkundigen en huisartsen luiden in 2017 de noodklok over een nieuwe grootscheepse zorgbezuiniging van het kabinet Rutte III. Ze vrezen dat de zorg voor kwetsbare mensen straks door de bodem zakt, door financiële problemen en een personeelsgebrek.
De afgelopen jaren beknotte zorgminister Schippers via afspraken met de medische wereld de groei van het aantal behandelingen door ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de wijkverpleging. Nu doet de coalitie daar een flinke schep bovenop en boekt een megabedrag, bijna 2 miljard in 2021, in als beoogde besparing.
Dat is ruim 800 miljoen meer dan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in hun verkiezingsprogramma hadden staan. Het Centraal Planbureau acht zo’n grote bezuiniging onhaalbaar en waarschuwde voor slechtere zorg.
Manifest geestelijke gezondheidszorg (ggz)
Het manifestLijm de Zorg dat maandag 20.01.2020 geïntroduceerd werd door hulpverleners en patiënten heeft in ruim vijf dagen tijd meer dan 50.000 handtekeningen opgeleverd. Coördinator Louis de Mast vertelt in gesprek met NU.nl dat het manifest binnenkort naar de Tweede Kamer gaat, maar dat het voorlopig nog openblijft om nog meer steun te werven.
Lijm de Zorg had 40.000 handtekeningen nodig om het manifest aan de Kamer te mogen overhandigen. Dat gaat na het debat in de Tweede Kamer over wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) gebeuren, verzekert De Mast.
Hulpverleners en patiënten hebben maandag het manifest Lijm de Zorggelanceerd. Met het manifest willen de initiatiefnemers aandacht vragen voor misstanden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en Jeugdzorg en de politiek aanzetten tot actie. “Er is een stille ramp gaande in de ggz en jeugdzorg”,zegt coördinator Louis De Mast.
Het manifest is onder anderen geschreven door De Mast, die zelf werkzaam is in de zorg, en ervaringsdeskundigen Charlotte Bouwman en Nine van den Berg.
Hulpverleners en patiënten slaan de handen ineen om jeugdzorg en ggz te verbeteren. Met de actiegroep ‘Lijm de zorg’ hebben ze maandag een manifest voor een betere geestelijke gezondheidszorg aangeboden aan staatssecretaris Paul Blokhuis. De 26-jarige Charlotte Bouwman is de initiatiefnemer van de groepering.
AD 21.01.2020
‘Ik heb 21 zelfmoordpogingen gedaan. En iedere keer moet ik wachten tot er plek is voor de hulp die ik nodig heb.’
De 26-jarige Charlotte Bouwman, die vanmorgen een zit-actie begon op het ministerie van Volksgezondheid, zet haar actie voorlopig door. Ze had vanmiddag een gesprek met staatssecretaris Blokhuis, waarin ze een klemmend beroep op het kabinet deed voor goede hulp voor mensen met complexe psychiatrische aandoeningen.
Bouwman noemde het gesprek na afloop positief, maar beëindigt haar actie voorlopig niet. “Geen woorden, maar daden. Ik blijf hier tot er de toezegging komt dat er landelijke specialistische centra komen.”
De vrouw nam vanochtend met twee protestborden plaats voor het Haagse ministerie. Ze heeft een ‘Manifest voor een Betere Jeugdzorg en ggz’ opgesteld en een website Lijm de Zorg geopend. Naar eigen zeggen is ze al acht jaar suïcidaal en staat ze al 804 dagen op een wachtlijst voor de juiste hulp.
NOS 14.07.2021Het Openbaar Ministerie vermoedt met de aanhouding van zes mensen een crimineel netwerk rond zorgfraude te hebben opgerold. De zes werden vorige maand aangehouden bij een grootschalige actie van de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, samen met onder meer de FIOD, de politie en de marechaussee.
Het gaat onder anderen om de directeur van een zorgbedrijf en drie vermoedelijke medewerkers. Zij zitten nog vast. De twee andere arrestanten zijn inmiddels weer op vrije voeten, maar worden nog wel als verdachten beschouwd.
Failliet
De zes werden aangehouden op 22 en 29 juni. Toen werden tien woningen en bedrijfspanden in Utrecht, Amsterdam, Almere, Oss en Rotterdam doorzocht. Daarbij zijn auto’s, geld en een wapen in beslag genomen. Ook zijn computers en administratie meegenomen.
Het onderzoek richt zich op ten minste zeker twee zorgbedrijven die worden verdacht van grootschalige fraude met zorgbudgetten in de thuiszorg. Een van de twee bedrijven, dat in Utrecht was gevestigd, ging op een gegeven moment failliet maar ging onder een andere naam in Amsterdam door. Daarbij was het de bedoeling opnieuw zorgfraude te plegen.
Witwassen
Volgens het OM is dit soort fraude lastig te ontwarren omdat die op vele niveaus speelt. De zorgbedrijven declareren valse facturen bij de zorgverzekeraars voor thuiszorg die nooit geleverd is. Daarnaast worden er onterechte indicaties voor zorg ingediend en ook de cliënten van de zorgbedrijven profiteren soms van de onterecht opgestreken zorggelden.
In totaal is in dit geval voor 13 miljoen euro aan zorggelden witgewassen, denkt justitie. De zaak kwam aan het licht na de aangifte van twee zorgverzekeraars. Zij hebben aangifte gedaan van een fraudebedrag van meer dan 10 miljoen euro.
In 2018 speelde een soortgelijke fraudezaak in Utrecht. Ook toen werd er voor miljoenen gefraudeerd met zorgbudgetten in de thuiszorg. Volgens het OM lijkt het erop dat de zes die nu zijn aangehouden voortborduren op die fraudemethode.
NOS 04.03.2020 Oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en SP willen dat staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid zo snel mogelijk ingrijpt in de geestelijke gezondheidszorg, ggz.
Eind januari zei Blokhuis dat hij dat zou doen als er niet binnen een maand een plan zou liggen om patiënten met complexe psychische problemen te helpen en snel van de wachtlijst te halen. Aanleiding voor deze belofte was een gesprek dat Blokhuis voerde met een aantal mensen die al lang wachten op zorg, zoals Charlotte Bouwman, die in januari een actie begon in de hal van het ministerie.
‘Regiotafels’
GGZ Nederland en de zorgverzekeraars hebben een plan ingediend bij het ministerie van Volksgezondheid. Volgende week dinsdag spreekt Blokhuis hier met hen over achter gesloten deuren.
Een deel van het plan lekte uit via een interne nieuwsbrief van GGZ Nederland. Hierin staat dat er ‘regiotafels’ komen waaraan zorgaanbieders met elkaar overleggen over moeilijk plaatsbare patiënten. Ook staat er dat de wachttijden buiten het plan zijn gehouden.
Verder schrijft GGZ Nederland aan de leden dat er geen doorzettingsmacht komt. Actiegroep Lijm de Zorg wil dat graag om te voorkomen dat patiënten met complexe psychiatrische problemen, die een langdurige en kostbare behandeling moeten ondergaan, steeds worden doorgestuurd.
PvdA-Kamerlid Kuiken vindt dat Blokhuis grote woorden heeft gesproken. “Maar er ligt nog steeds geen plan. Wat wordt zijn actie, zodat hij zijn belofte waar kan maken?”. GroenLinks-Kamerlid Renkema vindt dat het nu geen tijd is voor overleggen en actieprogramma’s.
Lijm de Zorg noemt het een “flutplan” zonder concrete maatregel die garandeert dat er meer behandelplekken komen. Ook Charlotte Bouwman, die nu zes weken actievoert in de hal van het ministerie van VWS, is teleurgesteld. Ze schrijft in een brief aan Blokhuis: “Ik wil geen regiotafels en mensen die alleen met het proces bezig zijn. Ik wil het begin van een echte oplossing. Staatssecretaris, grijp in.”
GGZ Nederland zegt dat het plan nog is aangepast nadat het naar de leden is gestuurd. Wat de veranderingen zijn, wil de woordvoerder pas vertellen na het gesprek met de staatssecretaris.
Zorgverzekeraars Nederland wil niet op de uitgelekte nieuwsbrief reageren. Een woordvoerder bevestigt dat het plan van aanpak naar Blokhuis is gestuurd. De staatssecretaris praat volgende week vrijdag met Lijm de Zorg en Charlotte Bouwman. Pas daarna zal hij het plan openbaar maken.
AD 04.03.2020 Het plan van zorgverzekeraars en GGZ Nederland om de problemen in de geestelijke gezondheidszorg aan te pakken ‘lost nauwelijks wat op’, Dat zegt Charlotte Bouwman, die al wekenlang demonstreert in de hal van het ministerie van Volksgezondheid.
Ze heeft het plan, dat er op haar initiatief is gekomen, al kunnen inzien. Volgens Bouwman is er niet eens gekeken naar de extreem lange wachttijden.
Bouwman is zelf al acht jaar suïcidaal en wacht al meer dan twee jaar op de juiste hulp. Ze begon eind januari uit onvrede over de GGZ met een protest in de hal van het ministerie, samen met haar hond Bobbie. Na gesprekken met haar beloofde staatssecretaris Paul Blokhuis de problemen aan te pakken.
Wachttijden
Er wordt letterlijk gezegd door GGZ Nederland: we laten de wachttijden buiten beschouwing, aldus Charlotte Bouwman.
Binnen een maand moesten zorgverzekeraars en GGZ-instellingen met een plan komen, anders zou hij zelf ingrijpen. Op dat laatste hoopt Bouwman. Het voorstel dat er nu ligt ‘is precies wat er tot nu toe is gedaan’, zegt ze vandaag, de dag dat Blokhuis’ eigen deadline verloopt.
,,Het is een plan waarbij er weer wordt gesproken over regiotafels, pilot-regio’s. Er wordt letterlijk gezegd door GGZ Nederland: we laten de wachttijden buiten beschouwing”, aldus Bouwman. De aanpak van de wachttijden en het vinden van een landelijke oplossing voor specialistische zorg waren juist de belangrijkste punten.
Wat dit betekent voor haar protestactie vindt Bouwman ‘lastig te zeggen’. Als Blokhuis niet ingrijpt, houdt hij zich niet aan zijn belofte, zegt de activiste. ,,Dat zou ik wel heel erg vinden maar ik schat hem in als iemand die zijn belofte nakomt. Ik hoop ook niet dat het ministerie het goed gaat praten terwijl het geen goed plan is.”
Aanstaande dinsdag spreekt Blokhuis met de opstellers van het plan, volgende week vrijdag hoopt zijn ministerie het plan naar de Tweede Kamer te sturen. Dan zal de staatssecretaris ook aangeven of hij het plan inderdaad goed genoeg vindt, of dat hij ervoor kiest zelf in te grijpen.
MSN 12.02.2020 Het kabinet moet inderdaad “fors” meer geld uittrekken voor de verpleeghuiszorg, zegt verantwoordelijk minister Hugo de Jonge. “Dat kan niet anders” nu uit een prognose blijkt dat deze zorg dit jaar 342 tot 475 miljoen euro tekort dreigt te komen.
De bewindsman baseert zich op een advies van de toezichthouder op de gezondheidszorg, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Die kwam na onderzoek in opdracht van De Jonge tot de conclusie dat het aantal patiënten dat langdurige zorg nodig heeft zo hard groeit dat er een gat dreigt van honderden miljoenen euro’s.
Het is nog maar een eerste prognose, aldus De Jonge. Maar “mijn voorzichtige interpretatie is sowieso inderdaad dat er fors geld bij moet”. Hoeveel het kabinet uiteindelijk precies zal moeten bijpassen, moet volgens de vicepremier nog blijken. “Maar we weten dat die opdracht aanzienlijk is.”
Vorig jaar moest het kabinet ook al 950 miljoen euro bijpassen voor de langdurige zorg.
Telegraaf 11.02.2020 Opnieuw dreigt een groot financieel gat voor de langdurige zorg. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) schat het tekort op minstens 342 miljoen euro, mogelijk zelfs op 475 miljoen. Het ziet ernaar uit dat minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) dus opnieuw op zoek moet naar geld.
De extra NZa-prognose die nu naar buiten komt was juist door de CDA-bewindsman besteld. Vorig jaar werd hij overvallen door tekorten in de langdurige zorg. Herhaling wilde hij voorkomen door om een februari-raming te vragen.
Doordat nu inzichtelijk is gemaakt dat er nieuwe financiële ellende op de langdurige zorg afstevent, kan het kabinet daarmee rekening houden bij de jaarlijkse onderhandelingen over de voorjaarsnota, waarin de lopende begroting kan worden bijgesteld. Bekend was al dat er bij die besprekingen wordt gekeken naar extra geld voor het bestrijden van de criminele onderwereld (ondermijning) en de stikstofcrisis. Daar komt nu de langdurige zorg, met daarin de verpleeghuiszorg, bovenop.
Volgens de NZa zat het kabinet ernaast met zijn berekeningen over hoeveel mensen er dit jaar gebruik zouden gaan maken van de langdurige zorg. Dat is, zoals het er nu naar uitziet, meer dan gedacht. Daarbij gaat het hoofdzakelijk om de verpleeghuiszorg. Het aantal mensen dat verpleging en verzorging nodig heeft stijgt met zo’n vijf procent.
NOS 29.01.2020 De branchevereniging voor instellingen in de ouderenzorg, Actiz, zegt dat de kwaliteit van die zorg binnen afzienbare tijd onder druk komt en dat we nu moeten nadenken over de vraag hoe we de ouderenzorg in de toekomst gaan organiseren. Daarbij zal een groter beroep op mantelzorgers worden gedaan.
“We moeten ons realiseren dat we aan het begin staan van iets wat echt een grote omvang gaat hebben”, zei bestuurslid Ronald Schmidt in het NOS Radio 1 Journaal na berichtgeving in de Volkskrant. Hij doelt op de toename van het aantal ouderen en het aantal mensen met dementie, terwijl het aanbod van werkenden juist afneemt. In de ouderenzorg dreigt daardoor een chronisch personeelstekort.
Eerder deze maand bleek dat de wachtlijsten voor verpleeghuizen nu al toenemen. “Wij zien daarin de eerste signalen van iets wat de komende jaren onze nieuwe realiteit gaat worden.”
De 3 miljard euro extra per jaar die dit kabinet voor verpleeghuizen uittrekt, bieden volgens Schmidt alleen een oplossing voor de korte termijn. “Het wordt steeds moeilijker om personeel te vinden. Dat betekent dat we steeds meer ouderen krijgen die wachten op een plek. Dus het probleem is breder dan alleen de vraag of er genoeg plek is in verzorgingshuizen.”
Vingerwijzen kan niet meer
Schmidt vindt dat er een maatschappelijke discussie nodig is. “Vingerwijzen naar de politiek of verzekeraars is echt onvoldoende. Dit is een maatschappelijk vraagstuk waar we met elkaar over moeten nadenken hoe we dat gaan oplossen in de komende jaren.”
Het belangrijkste is dat we een realistisch verwachtingspatroon creëren, zei Schmidt. “Als we verwachten dat het blijft zoals het nu is en dat het alleen maar een beetje beter moet de komende twintig jaar, gaan we elkaar teleurstellen. Er moet een realistisch debat komen over wat we verwachten van de zorg, maar ook van elkaar.”
Goede zorg, maar anders
Belangrijk is allereerst dat de toestroom naar de verzorgingshuizen wordt ingedamd, door langer thuiswonen te stimuleren. Daarnaast moeten verpleeghuizen mantelzorgers meer ruimte geven om iets voor hun naasten te doen. “Het moet echt weer normaal worden dat je voor je vader of moeder in het verpleeghuis iets kunt, mag of misschien ook moet doen.”
Het is onzin om nu al het beeld van een crisis op te roepen, zei Schmidt. “Dat is niet zo, maar we moeten ons wel realiseren dat we nu al de eerste signalen zien van de uitdaging die de komende jaren op ons afkomt. Als we daar nu mee aan de slag gaan, kunnen we hartstikke goede zorg blijven bieden op het niveau dat we gewend zijn, maar wel anders.”
Reactie senioren
Ouderenorganisatie KBO-PCOB zegt dat mantelzorgers al heel veel doen. “Nu stellen dat senioren meer moeten oppakken, is wel erg kort door de bocht. Ook het nog meer belasten van de mantelzorger in het verpleeghuis is wel heel makkelijk en doet geen recht aan de realiteit”, zegt directeur Manon Vanderkaa.
Ze erkent dat er een probleem is op de arbeidsmarkt in de zorg en dat daar wat aan moet gebeuren. “Maar dan verwachten we van de zorgaanbieders meer creativiteit dan de opgeheven armen in de lucht en de roep om soberheid.”
AD 29.01.2020 Er zijn pijnlijke maatregelen nodig om de ouderenzorg in Nederland uitvoerbaar te houden. Door de vergrijzing zijn de huidige kwaliteitsnormen in verpleeghuizen binnen afzienbare termijn niet te handhaven. Daar is geld noch personeel voor.
Dat zegt Ronald Schmidt van branchevereniging Actiz tegen de Volkskrant, namens de vierhonderd aangesloten ouderenzorginstellingen.
Verpleeghuizen hebben er de afgelopen jaren juist miljarden euro’s bij gekregen om de kwaliteit van de zorg te verhogen, na schrijnende verhalen in de media over ouderen die aan hun lot werden overgelaten. In het daarop gesloten ‘kwaliteitskader’ staat de eis dat er op drukke momenten altijd twee gespecialiseerde zorgmedewerkers aanwezig moeten zijn.
Volgens Schmidt is er een brede maatschappelijke discussie nodig over welke pijnlijke maatregelen acceptabel zijn om de ouderenzorg uitvoerbaar te houden. Zo moet dus wellicht de kwaliteit van zorg in de verpleeghuizen naar beneden en zullen mantelzorgers nog meer moeten gaan doen, ook als familieleden eenmaal zijn opgenomen.
NU 28.01.2020 De Nederlandse Staat geeft te weinig geld aan forensische instellingen die verdachten en veroordeelden met een psychiatrische stoornis behandelen. In een kort geding over de zorgtarieven zeiden de behandelaars te vrezen dat er gevaarlijke cliënten op straat zouden komen als de prijzen zo laag blijven. Dinsdag gaf de rechter ze gelijk.
Volgens de rechtbank in Den Haag heeft de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) de klinieken geen enkele mogelijkheid geboden om tot andere prijsafspraken te komen.
De klinieken hebben gesteld dat de sector “klem” zit. Al jaren zijn de tarieven in de zorg, die worden vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) dalende. De DJI is vervolgens daarbovenop dus nog met een ‘korting’ gekomen. En dat terwijl veel van de klinieken kunnen aantonen dat ze verlies lijden en hier zelf voor opdraaien.
De rechtbank zegt de “bezwaren van de zorgaanbieders te delen” als het gaat om het volgens hen te lage tarief. De rechter wijst er ook op dat de DJI niet heeft kunnen onderbouwen dat momenteel nog “reële zorgtarieven worden geboden”.
‘Tarieven kunnen niet in stand blijven’
De acht klinieken die de procedure hebben aangespannen, behandelen veelal cliënten met zeer complexe problematiek. Hierdoor duurt de behandeling logischerwijs langer dan bij andere klinieken.
Tijdens de zitting bleek al dat er een regeling bestaat waarmee zulke klinieken aanspraak kunnen maken op meer geld. De rechter wil dan ook dat de partijen nader met elkaar in overleg gaan over deze regeling.
“De tarieven die de Staat hanteert voor de betaling van forensische zorg kunnen niet ongewijzigd in stand blijven”, volgens het vonnis.
Gegniffel in de zaal na opperen aanpassing klinieken
De rechtszaal zat tijdens de behandeling van het kort geding tot aan de nok vol met onder meer de behandelaars en de directeuren van de klinieken. Het zorgde ervoor dat er soms gegnuifd werd als de advocaat die er namens de Staat was betoogde dat de DJI “aansluiting heeft gezocht” bij de tarieven van de NZa. De klinieken zouden volgens haar bijvoorbeeld “aan de knoppen kunnen draaien” en logischer moeten omgaan met hun budgetten.
De voorzieningenrechter zegt hier in de uitspraak ook over dat het “niet realistisch en evenmin redelijk is om van zorgaanbieders te verlangen dat zij van de ene op de andere dag hun signatuur op die wijze veranderen”.
NOS 28.01.2020 De overheid moet meer gaan betalen aan psychiatrische klinieken voor de zorg voor gevaarlijke patiënten. De rechter heeft dat bepaald in een kort geding dat was aangespannen door acht instellingen voor forensische zorg. Minister Dekker voor Rechtsbescherming betaalt hun minder dan de vastgestelde maximumtarieven, maar dat draait de rechter terug.
De klinieken vinden dat de kwaliteit van de zorg in gevaar is. Ze maken zich grote zorgen over de veiligheid van de maatschappij, de medewerkers en de patiënten, omdat ze met te weinig geld hun werk niet goed kunnen doen.
De rechter zegt dat de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), die de zorg namens de minister inkoopt, onvoldoende duidelijk heeft gemaakt waarom de maximumtarieven niet worden gehanteerd. De DJI moet van de rechter met de klinieken om tafel om over de tarieven te praten. Dat weigerde de dienst tot nu toe.
Nog deze week een gesprek
Een van de klinieken die de procedure aanspanden, wil nog deze week met het ministerie in gesprek. “We willen praten over de bekostiging op maat. Zodat wij goede en veilige zorg voor deze zeer zieke en gevaarlijke groep patiënten kunnen blijven leveren”, zegt een woordvoerder van Arkin.
Een woordvoerder van minister Dekker bevestigt dat er deze week een overleg plaatsvindt. “Historisch gezien hebben we altijd een goede verstandhouding gehad met de zorgaanbieders. We willen deze draad snel weer oppakken”, zegt ze.
Gevaar voor de samenleving
Het gaat om de behandeling van jaarlijks zo’n 25.000 mensen. De rechter heeft hun die opgelegd nadat ze een straf hebben uitgezeten voor een gewelds- of zedendelict. Het zijn mensen die een gevaar vormen voor de samenleving als ze niet worden behandeld. Onder hen zijn ook tbs’ers.
Gisteren zeiden Kamerleden van regeringspartijen VVD en CDA tegen Nieuwsuur al dat er meer geld moet naar deze psychiatrische zorg. Morgen debatteert de Kamer over de ggz, waar de forensische zorg onder valt.
AD 28.01.2020 Het Rijk moet meer gaan betalen aan psychiatrische klinieken voor de zorg voor gevaarlijke patiënten. Acht grote instellingen voor forensische zorg, die onder meer tbs’ers begeleiden, zijn door de rechter in het gelijk gesteld. Zij hadden een kort geding aangespannen tegen tariefverlagingen, omdat de veiligheid van de maatschappij, medewerkers en patiënten in gevaar zou komen.
De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), die de inkoop van de zogeheten forensische zorg regelt, had onder meer een maximumdagtarief ingevoerd en heeft volgens de rechter onvoldoende gemotiveerd waarom de tarieven voor ambulante zorg zijn verlaagd. De ggz-instellingen zeggen dat ze daardoor verlies zullen draaien en moeten bezuinigen op de zorg voor patiënten. De dienst moet nu van de rechter met de klinieken om tafel om over de tarieven te praten.
In de rechtszaal hadden de ggz-organisaties, waaronder Fivoor, Reinier van Arkel en Trajectum, aangevoerd dat de maximale dagprijzen er uiteindelijk toe zullen leiden dat ernstig gestoorde daders tot veertig procent minder behandeling krijgen. De advocaten verwezen naar mensen als Bart van U., die oud-minister Els Borst om het leven bracht in 2014.
,,Iemand die de kliniek verlaat heeft dan dus minder behandelingen gehad. Exacte gevolgen daarvan zijn lastig in te schatten. Dat onze behandeling om iemand terug te kunnen laten keren in de maatschappij dan niet maximaal is, is duidelijk”, zei Nienke Timmer, manager van kliniek De Boog in Warnsveld, eerder deze week tegen deze site. ,,Wat onze patiënten gemeen hebben is dat een delict is begaan door een psychiatrische achtergrond. Wij proberen patiënten hier in te laten zien hoe ze tot een delict zijn gekomen. We helpen om controle te krijgen over deze stoornis. Ik begrijp het niet dat je daarop bezuinigt.”
Strengere eisen
Volgens de advocaten stelt de samenleving juist steeds strengere eisen aan de behandeling en bewaking van mensen met een psychische stoornis die een misdaad hebben gepleegd. Zo is het doorvoeren van beveiligingsmaatregelen kostbaar. Ook personeelskosten en de lasten voor gebouwen zijn de afgelopen jaren gestegen. Wanneer tarieven ook nog worden verlaagd, ontstaat volgens de instellingen een onhoudbare situatie.
In een eerste reactie laat Fivoor, de kliniek waar moordenaar Michael P. enige tijd is behandeld, weten de uitspraak ‘gunstig’ te vinden. De kliniek kan nu buurtcoaches behouden in in Den Dolder om te voorkomen dat cliënten overlast veroorzaken. Bij een negatieve uitspraak zou de inzet van de buurtcoaches ‘zeker’ onder druk zijn komen te staan.
OmroepWest 28.01.2020 Het ministerie van Justitie en Veiligheid moet opnieuw om de tafel met zorginstellingen die zorg verlenen aan onder meer ex-tbs’ers. Tot die tijd is de korting op de zorg voor de zwaarste groep psychiatrische patiënten van tafel. Dat heeft de voorzieningenrechter in Den Haag bepaald. Zorginstellingen uit onder meer Den Haag en Leiden waren naar de rechter gestapt voor een hogere vergoeding.
Vanaf dit jaar zou de overheid minder gaan betalen voor behandelingen in de forensische zorg. Instellingen als polikliniek De Waag stapten naar de rechter omdat zij vreesden dat de behandeling voor mensen die uit een gevangenis of een tbs-instelling zijn vrijgelaten, in het geding komt. Samen met de instelling uit Den Haag en Leiden, hadden in totaal acht forensische zorginstellingen het ministerie voor de rechter gedaagd.
De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), die namens het minsterie heeft onderhandeld met de zorginstellingen, heeft volgens de rechter ‘gehandeld in strijd met meerdere aanbestedingsrechtelijke beginselen en beginselen van behoorlijk bestuur’. Zo zou de dienst onvoldoende rekening hebben gehouden met het feit dat de forensische zorg voor de financiering voor een groot deel afhankelijk is van de overheid en er geen alternatieven zijn.
Niet geluisterd naar bezwaren
Verder heeft de DJI de tarieven verlaagd, zonder eerst de bezwaren van de instellingen goed te beoordelen. Hierdoor waren de forensische specialisten verplicht om onder protest in te stemmen met minder geld, omdat ze anders helemaal niets zouden ontvangen. En dus oordeelt de rechter dat ‘het geïntegreerde maximum dagtarief vooralsnog niet door DJI mag worden gehanteerd’.
Via een woordvoerder laat De Waag in een eerste reactie weten ‘verheugd’ te zijn ‘dat de rechter begrip heeft getoond voor ons standpunt en gaan met het ministerie van Justitie en Veiligheid graag in gesprek over de tarieven. Wij hebben er vertrouwen in dat deze gesprekken een goede uitkomst zullen opleveren.’
NOS 28.01.2020 Ggz-instellingen moeten straks verplicht op korte termijn gespecialiseerde hulp bieden aan psychiatrische patiënten met complexe problemen. Dat zei staatssecretaris Blokhuis na een gesprek met mensen die al lang wachten op hulp.
Nu vallen de zwaarste patiënten vaak buiten de boot, omdat ggz-instellingen niet de specifieke hulp kunnen bieden die nodig is als iemand bijvoorbeeld een eetstoornis én een trauma heeft.
In het plan van Blokhuis moeten de instellingen en de verzekeraars ervoor zorgen dat er binnen een paar weken hulp georganiseerd wordt. Als zij dat niet doen, grijpt de overheid in.
800 dagen wachten
De staatssecretaris beloofde dit na een gesprek met onder anderen de suïcidale Charlotte Bouwman (26), die actie voerde in het ministerie van Volksgezondheid. Zij staat nu ruim 800 dagen op een wachtlijst voor de juiste hulp.
Bouwman is betrokken bij het manifest ‘Lijm de Zorg’ op, waarin wordt gevraagd iets te doen aan de wachtlijsten, het personeelstekort, de regeldruk en de onnodige bureaucratie in de jeugdzorg en de ggz.
Blokhuis spreekt morgen met de Tweede Kamer over de ggz en de jeugdzorg. Hij zei vanmorgen dat er veel wordt gezegd, “maar neem van mij aan: we laten het niet bij woorden, er komen ook daden.”
OmroepWest 28.01.2020 Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid wil concreet actie ondernemen om de problemen met de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg aan te pakken. Dat zei hij voorafgaand aan een gesprek met Charlotte Bouwman, die sinds vorige week actie voert in het ministerie van Volksgezondheid.
Charlotte kreeg dinsdag in de hal van het ministerie gezelschap van tientallen lotgenoten en medestanders. Dit was de tweede keer in een week dat ze in gesprek ging met Blokhuis over de problemen in de GGZ. Blokhuis liet Charlotte en haar medestanders weten dat ze ‘niet tegen dovemansoren praten’.
‘Jullie willen hulp en dat is niet teveel gevraagd. We gaan kijken wat er nodig is, naast wat er al gebeurt. Om daar wat – misschien wel veel – bovenop te doen om er zo voor te zorgen dat de GGZ in Nederland beter georganiseerd wordt zodat we van die ellenlange wachtlijsten afkomen.’ Woensdag vindt er een debat over dit onderwerp plaats. ‘Dan zullen er veel woorden gesproken worden’, vertelde Blokhuis. ‘Maar neem van mij aan: we laten het niet bij woorden, er komen ook daden.’
Drie jaar op wachtlijst
Charlotte heeft een ernstige psychische ziekte en is suïcidaal. Ze deed 21 zelfmoordpogingen en staat al twee jaar op de wachtlijst voor een behandelplek. Hulpverleners én ervaringsdeskundigen lanceerden vorige week het manifest Lijm de Zorg om aandacht van de politiek te vragen voor de misstanden in de GGZ en de Jeugdzorg. Dit manifest is al tienduizenden keren ondertekend. Charlotte hoopte met haar sit-in ook aandacht te vragen voor de lange wachtlijsten.
Om de gezondheidszorg te verbeteren, heeft Charlotte een wensenlijstje opgesteld: een helpdesk voor mensen met complexe psychische problemen, landelijke behandelcentra voor deze groep en actie op het gebied van acute hulp. Ze kijkt ‘heel positief’ terug op het gesprek dat ze dinsdag had met de staatssecretaris. ‘Maar eerst zien, dan geloven.’ Ze beëindigt haar actie dan ook nog niet. Vanaf komende week gaat ze iedere maandag een sit-in houden.
‘Charlotte is zo dapper’
Kim, een van de medestanders van Charlotte in het gebouw van het ministerie, noemt de uitkomst van het gesprek Charlotte met de staatssecretaris in ieder geval ‘hoopvol’. ‘Met name dat de wachtlijsten aangepakt worden en dat we bij de crisisopvang terechtkunnen voordat we iets gedaan hebben, ons beschadigd hebben bijvoorbeeld. Dat vind ik namelijk een heel groot probleem, dat we ons iets aangedaan moeten hebben voordat we daar welkom zijn.’
Lou, die naast haar zit, knikt. Ze spreekt van een historisch moment en prijst Charlotte als ‘gezicht’ van de actie. ‘Zij is zo dapper’, benadrukt ze. ‘Mensen realiseren zich dit niet, maar wat zij heel open en eerlijk vertelt, is iets waar de meeste mensen zich ontzettend voor schamen.
Die kruipen weg in een hoekje. Veel mensen die ik ken bevinden zich in een gesloten afdeling of verblijfsafdeling en komen daar niet meer uit. Charlotte heeft het tegenovergestelde gedaan. Zij heeft besloten met haar verhaal naar buiten te treden. Daar ben ik heel erg trots op.’
AD 28.01.2020 Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) wil concreet actie ondernemen om de problemen met de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg aan te pakken. Dat zei hij voorafgaand aan een gesprek met Charlotte Bouwman, die sinds vorige week actie voert in het ministerie van Volksgezondheid.
Neem van mij aan, we laten het niet bij woorden, er komen ook daden, aldus Staatssecretaris Blokhuis .
Bouwman kreeg vanmorgen in de hal van het ministerie gezelschap van tientallen lotgenoten en medestanders. Voor de tweede keer in een week is ze in gesprek met Blokhuis over de problemen in de GGZ. ,,Morgen is er een debat, en dan zullen er veel woorden gesproken worden’’, aldus Blokhuis. ,,Maar neem van mij aan, we laten het niet bij woorden, er komen ook daden.’’
Om de gezondheidszorg te verbeteren heeft Bouwman drie eisen opgesteld: een helpdesk voor mensen met complexe psychische problemen, landelijke behandelcentra voor deze groep en actie op het gebied van acute hulp.
Bouwman (26) probeerde de afgelopen acht jaar 21 keer een einde aan haar leven te maken. De Amsterdamse heeft wel geprobeerd om hulp te krijgen, maar staat al twee jaar op een wachtlijst. Onlangs hoorde ze dat ze nog een jaar moest wachten voordat ze aan de beurt is. Wanhopig voert ze daarom actie voor het ministerie van Volksgezondheid (VWS). ,,De maat is nu echt vol.’’
,,Ik kom gewoon nergens meer op de wachtlijst’’, aldus Bouwman eerder in gesprek met deze redactie. De basiszorg is in Nederland wel goed geregeld, maar zodra je complexe psychische problemen hebt, wordt het lastig. ,,Hoe complexer, hoe langer je moet wachten’’, is haar ervaring.
De actie van Bouwman krijgt steun van Lijm de Zorg, hét collectief van hulpverleners en mensen die zorg nodig hebben in de Jeugdzorg en GGZ. ,,Er vindt een stille ramp plaats in de GGZ’’, aldus Louis de Mast van Lijm de Zorg. ,,Er zijn veel mensen die hulp zoeken, maar die niet kunnen vinden.’’ Zorgverzekeraars, zorgaanbieders en overheid wijzen allemaal naar elkaar, vertelt hij. ,,Uiteindelijk pakt niemand de regie.”
Het collectief heeft daarom een manifest opgesteld voor een betere Jeugdzorg en GGZ, waarin het kabinet wordt opgeroepen om de zorg voor kwetsbare mensen goed te organiseren, en dus ook voor de meest complexe problemen.
NOS 21.01.2020 De politiek krijgt weer meer te zeggen over de besteding van geld in de zorg. De Tweede Kamer heeft een wetsvoorstel van minister De Jonge aangenomen, waarmee de macht van Zorginstituut Nederland kan worden beperkt. Het Zorginstituut is een instelling die toeziet op de zorgverzekeringen.
De nieuwe wet moet iets uit de vorige kabinetsperiode terugdraaien. Staatssecretaris Van Rijn vroeg het Zorginstituut destijds kwaliteitseisen op te stellen voor goede verpleeghuiszorg. Nadat dat was gebeurd, bleek dat het kabinet verplicht was ruim twee miljard euro per jaar extra uit te trekken om aan die eisen te voldoen. Het geld moest onder meer worden ingezet om meer personeel aan te trekken.
Hoewel veel Kamerleden om extra geld voor de verpleeghuizen hadden gevraagd, zat de gekozen constructie een groot deel van de Kamer uiteindelijk toch niet lekker: in feite had de Kamer weinig meer over het budget te zeggen, maar was die bevoegdheid overgedragen aan een bureaucratisch instituut.
Volgens de nieuwe wet komt er toch weer een toetsing door de minister, waarop de Kamer invloed kan uitoefenen en krijgt de politiek dus weer het laatste woord.
Na de Tweede moet ook de Eerste Kamer nog met de nieuwe wet akkoord gaan.
VK 17.01.2020 En wéér rapporteerde een commissie over het gebrek aan woningen voor zelfstandige ouderen. Terwijl de oplossing van het probleem er eigenlijk al is: het Thuishuis, een soort studentenhuis (zonder lawaai) voor senioren.
Dit stuk had vijf jaar geleden ook in de krant kunnen staan. Of anders wel tien of vijftien jaar geleden. Want het gaat over het gebrek aan geschikte huisvesting voor ouderen. En dat is, zegt Liane den Haan, directeur-bestuurder van ouderen-belangenorganisatie Anbo, een thema dat stelselmatig wordt genegeerd.
Zeker: deze week drong een commissie onder leiding van Wouter Bos aan op de bouw van woningen, heel veel woningen, voor zelfstandig levende ouderen. Volgende week zal de zogenoemde commissie-Adriani naar verwachting een soortgelijk pleidooi afsteken. Daarnaast zijn allerhande aanjaagteams en taskforces actief op het terrein van de ouderenhuisvesting.
Demografie
Anbo zelf voorspelde al in 2005 dat met de verdwijning van de aloude ‘bejaardenhuizen’ een grote behoefte zou ontstaan aan woningen voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen (of willen) wonen, en die ook niet in aanmerking komen voor opname in een verpleeghuis. Dat rapport was niet eens visionair, zegt Den Haan. Het was slechts een vertaling van welbekende demografische ontwikkelingen.
Toch is met al die inzichten vrijwel niets gedaan. Althans: niet door overheden en woningcorporaties. Zo stelde Anbo onlangs vast dat bijna 60 procent van de Nederlandse gemeenten überhaupt niet heeft nagedacht over de gevolgen van de vergrijzing voor de woningbouw. Hoe dat komt? ‘Ach’, zegt Den Haan – geïrriteerd. ‘Gemeenten pronken liever met fraaie kantoren of eengezinswoningen. Woningen voor ouderen zijn gewoon niet sexy.’
En als het gebrek aan engagement bij overheden al geen probleem is, is het de regelgeving wel. Zo sprak Den Haan deze week een wethouder die de aanvraag voor een zogenoemde kangoeroewoning – de aanbouw bij een bestaande woning ten behoeve van ouderen – had afgewezen vanwege de richtlijnen voor ‘woondichtheid’ in het betreffende gebied. Alleen bestuurders met lef en woningbouwcorporaties die bereid zijn tot een enigszins rekkelijke interpretatie van de regels willen de bouw van kleinschalige voorzieningen voor ouderen nog weleens mogelijk maken, zegt Den Haan.
Op pantoffelafstand
Dat is ook de ervaring van ‘maatschappelijk ondernemer’ Jan Ruyten, bedenker en uitvoerder van het concept ‘Thuishuis’: een soort studentenhuis voor ouderen ‘op pantoffelafstand van winkels en andere publieke voorzieningen’. De bewoners – idealiter niet meer dan vijf of zes – hebben elk een eigen kamer, en maken gezamenlijk gebruik van een keuken, een hobbykamer, een tuin, een washok en andere faciliteiten. In collectieve zelfstandigheid. ‘Als ik er naar binnen wil, bel ik netjes aan, want ik heb geen sleutel’, zegt Ruyten.
Sinds 2006 heeft Ruyten vijf van dit soort huizen kunnen stichten. Met alle‘evidencebased voordelen van dien voor het welzijn en de gezondheid van de bewoners. ‘Een kind had het kunnen bedenken.’ Toch kost het Ruyten veel moeite om ‘het bastion van de overheid’ te slechten. ‘Als ik een wethouder of een corporatie om medewerking vraag bij de vestiging van een Thuishuis, word ik vaak doorverwezen naar Jumbo, Albert Heijn of een ander bedrijf. Terwijl het mij helemaal niet om geld of sponsoring te doen is, maar om organisatorische ondersteuning.’
Alleen thuis wonende oudere in een groot huis.Beeld Marcel van den Bergh / de Volkskrant
Robotisering
‘We lopen in Nederland voorop met robotisering van de zorg, maar we zijn bijzonder slecht in sociale innovatie’, heeft Ruyten moeten vaststellen. ‘De gezondheidszorg krijgt beduidend meer aandacht dan de preventie van zorgafhankelijkheid. Zorg is business. Daar liggen verdienmodellen onder. Het Thuishuis, een instelling zonder winstoogmerk, ligt niet binnen het blikveld van ondernemers en bestuurders.’
De belangstelling voor de ouderen spitst zich toe op degenen die in een verpleegtehuis zijn opgenomen, zo’n 12 procent van de 65-plussers. ‘Want die zijn zielig’, zegt Liane den Haan van Anbo. ‘Wat in Thuishuizen en andere kleinschalige voorzieningen gebeurt, spreekt minder tot de verbeelding. De aandacht voor het waardig sterven gaat ten koste van de aandacht voor het waardig ouder worden.’
Gesticht voor ouden van dagen
Waardig ouder worden was de betrokkenen in het verleden overigens ook niet vergund. In de 19de eeuw woonde ruim 20 procent van de ‘ouden van dagen’ in een gesticht of instelling. Het ‘driegeneratiegezin’ was ook toen niet de norm. Wel kwam het vaak voor dat ongetrouwde kinderen bij hun ouders bleven wonen, en voor hen zorgden.
Bijna de helft van de ouderen woonde samen met hun volwassen kinderen. ‘Ware armen’, behoeftige ouderen die niet meer konden werken, kwamen in aanmerking voor plaatsing in een hofje of een ‘oudeliedenhuis’ waar doorgaans een streng regime heerste.
Om ouderen zoveel mogelijk voor dat lot te behoeden, werd burgers in 1912 een onderhoudsplicht voor ‘behoeftigen en ouderen’ in hun omgeving opgelegd. Deze knellende vorm van mantelzorg werd in 1961 afgezwakt en in 1965 helemaal afgeschaft.
Spookbeeld
In de jaren vijftig werden ouderen aangemoedigd om, ter leniging van de woningnood, naar bejaardenhuizen te verkassen. Deze woonvorm is echter nooit geliefd geweest. ‘Bij de meesten waart, als een spookbeeld, het woord ‘tehuis’ door de gedachten’, schreef de Nationale Raad voor Maatschappelijk werk in 1958. In 1975 was de hoogtij van de bejaardentehuizen alweer ten einde: de regering bepaalde dat maximaal 7 procent van de ouderen in een verzorgingshuis mocht wonen.
Ouderen werden aangemoedigd om zolang mogelijk voor zichzelf te blijven zorgen. Op dit moment ondervindt de woningmarkt daarvan de nadelige gevolgen: bij gebrek aan alternatieven blijven veel ouderen te lang in hun (vaak te grote) huizen wonen.
AD 17.01.2020 Het kabinet-Rutte moet snel stoppen met sluiten van zorglocaties en een noodplan lanceren om ‘zorgbuurthuizen’ te bouwen, stellen Lilian Marijnissen, fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer en Maarten Hijink, Tweede Kamerlid voor de SP. Er is te veel ouderenzorg afgebroken.
Na drie kabinetten-Rutte staat de ouderenzorg er slecht voor. Ouderenzorg is afgebroken, verzorgingshuizen zijn gesloten en 77.000 medewerkers verloren door bezuinigingen hun baan, waardoor er nu een schreeuwend tekort aan personeel is. Ruim 16.700 ouderen staan op een wachtlijst voor een zorginstelling. Ze blijven langer in het ziekenhuis omdat ze nergens terechtkunnen. En de eerste hulp loopt vol door ongelukken omdat ze gedwongen thuis wonen, terwijl dat eigenlijk niet meer gaat.
De SP pleit voor radicale verandering: herwaardering van ouderenzorg. Geef medewerkers de waardering die ze verdienen en neem als overheid het voortouw bij de bouw van zorgbuurthuizen, kleinschalige, gezellige zorglocaties waar je in je eigen omgeving oud kunt worden.
Op dit moment ontbreekt het totaal aan landelijk beleid om tot oplossingen te komen. Na de desastreuze fout om de verzorgingshuizen te sluiten, waar nu de ene na de andere medeplichtige partij op terugkomt, kijkt dit kabinet vooral toe. Voor de kerst bezochten wij de Bloesemhof, een zorglocatie in Montfoort waar ouderen prettig wonen. Helaas moet dit verpleeghuis dicht. Grote paniek. De ouderen moeten in de laatste fase van hun leven verhuizen en komen op de wachtlijst voor zorglocaties kilometers verderop. De hele gemeenschap wordt geraakt, maar dit kabinet grijpt niet in.
Na de desastreuze fout om de verzorgingshuizen te sluiten, waar nu de ene na de andere medeplichtige partij op terugkomt, kijkt dit kabinet vooral toe
Uit het hele land stromen berichten binnen van hoogbejaarde ouderen die moeten verhuizen maar nergens terechtkunnen. En dan te bedenken dat de behoefte aan verpleeghuisplekken de komende twintig jaar volgens schattingen verdubbelt. Net als in de jeugdzorg en de medische zorg is ook in de ouderenzorg door meer concurrentie samenwerking tussen zorgaanbieders veel moeilijker geworden. Zorginstellingen moeten hun eigen vastgoed financieren, geld lenen en altijd alert zijn op mogelijke verliezen. Daarom zijn veel zorgaanbieders voorzichtig met het bijbouwen van nieuwe verpleeghuisplaatsen. Geen risico’s, want voor je het weet beland je in de rode cijfers.
Ouderen verdienen beter. Het is hoog tijd voor een radicale verandering: niet de markt, maar een actieve overheid moet het voortouw nemen: kleinschalige verpleeg- en verzorgingshuizen. Steun zorgaanbieders met garantstellingen voor de bouw. Maak harde afspraken over nieuwe soorten ouderenzorg, zodat alle ouderen die zich thuis niet meer veilig of prettig voelen, kunnen verhuizen naar een plek waar de zorg altijd dichtbij is. Het is onverantwoord dat het kabinet niet ingrijpt.
Wij doen de oproep per direct het sluiten van zorglocaties te stoppen zolang er nog wachtlijsten zijn. En met een noodplan te komen om snel zorgbuurthuizen te bouwen voor duizenden extra plaatsen in de verpleeghuiszorg. Onze ouderen verdienen het.
Lilian Marijnissen is SP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, Maarten Hijink is Tweede Kamerlid voor de SP en woordvoerder zorg.
NOS 16.01.2020 Minister De Jonge van Volksgezondheid wil snel af van de Europese regel die gemeenten verplicht om zorgtaken Europees aan te besteden. Hij heeft daar vandaag in Straatsburg met Europarlementariërs uit verschillende landen over gepraat. De Jonge wijst erop dat de zorg geen markt is, “laat staan een Europese markt”.
De Jonge vindt de gedachte achter de Europese aanbestedingsregel begrijpelijk voor marktactiviteiten: bedrijven moeten dezelfde kansen krijgen om een opdracht binnen te halen. Maar volgens hem botst het “met zaken die in de jeugdzorg en de thuiszorg gewoon belangrijker zijn: samenwerking en partnerschap in de wijk bijvoorbeeld”.
Hij vindt het niet logisch om te denken dat mensen vanuit Portugal of Litouwen in de Nederlandse jeugdzorg aan de slag gaan. “Dat gebeurt niet.”
De Jonge wil “hoe sneller, hoe beter” af van de Europese regelgeving voor de zorg, “want het zorgt voor procedures die veel tijd en geld kosten, en dat komt de zorg niet ten goede”.
Hugo de Jonge @hugodejonge
Minder administratieve lasten, minder markt- en meer samenwerking in de zorg. Daarom moeten we af van de verplichting om gemeentelijke zorgtaken openbaar en Europees aan te besteden. Vandaag in Straatsburg daarom met verschillende Europarlementariërs hierover in gesprek gegaan.
RO 15.01.2020 Om de zorg voor thuiswonende ouderen in de toekomst op peil te houden is het nodig nú te investeren in geschikte woningen, in digitalisering van dagelijks leven en zorg en in lokale en regionale samenwerking in zorg en ondersteuning. Dat schrijft de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen in een advies dat commissievoorzitter Wouter Bos vanmiddag aanbiedt aan minister Hugo de Jonge van VWS.
De commissie formuleert in haar advies 35 aanbevelingen die zij toetst aan de vier principes van de REIS:
Regie: vergroot de aanbeveling de mogelijkheden voor ouderen om zelf regie te voeren?
Eenvoud: vereenvoudigt de aanbeveling de ondersteuning en zorg voor ouderen, zowel voor de ouderen zelf als voor de professionals?
Integrale benadering: verwijdert de aanbeveling schotten en bevordert ze een integrale kijk op de behoefte aan ondersteuning en zorg?
Samenwerking: bevordert de aanbeveling de samenwerking tussen de verschillende bij de zorg voor thuiswonende ouderen betrokken partijen en professionals?
Veel van de aanbevelingen zijn terug te voeren tot drie centrale adviezen.
Het eerste is: ga (ver)bouwen! De fysieke woonomgeving is voor ouderen cruciaal om zelfstandig te kunnen (blijven) wonen en zo min mogelijk afhankelijk te worden van zorg. Nieuwe woonvormen, tussen het aloude eigen huis en het verpleeghuis in, kunnen een oplossing bieden. Op dit moment wordt er echter voor ouderen veel te weinig gebouwd en verbouwd. Met als gevolg niet alleen een ontoereikend woningaanbod voor ouderen, maar ook een belemmering van de doorstroming op de woningmarkt.
Het tweede advies is: ga digitaal! Dit advies is niet alleen gericht aan aanbieders van professionele zorg en ondersteuning, voor wie ‘digitaal het nieuwe normaal’ moet worden. Ook ouderen zelf zullen veel meer gebruik moeten maken van digitale technologieën, om hun dagelijks leven makkelijker en aangenamer te maken. Grootschalig gebruik kan leiden tot meer eigen regie, een hogere kwaliteit van leven en een doelmatiger inzet van schaarse zorgverleners.
Het derde is: werk samen! We zullen de komende decennia in de zorg voor ouderen moeten woekeren met schaarse middelen en mensen. Om de beschikbare middelen doelmatig te kunnen inzetten is lokale en regionale samenwerking de komende jaren belangrijker dan keuzevrijheid en concurrentie.
Omdat de commissie het belangrijk vindt dat haar advies kan rekenen op draagvlak bij alle partijen die bij zorg en ondersteuning voor thuiswonende ouderen betrokken zijn, nodigt zij belangstellenden uit om uiterlijk 1 april 2020 op het advies te reageren. Voor de zomer van 2020 zal zij de binnengekomen reacties en commentaren verwerken in versie 2.0 van haar advies.
NOS 15.01.2020 De wachtlijsten voor verpleeghuizen zijn opnieuw langer geworden. Het is niet gelukt ze terug te dringen, heeft minister De Jonge (CDA) gezegd in de Tweede Kamer. 18.600 mensen wachten op zorg, toen dit kabinet van start ging waren dat er rond de 10.000.
Een groot deel van de Tweede Kamer wil dat De Jonge meer doet om de wachtlijsten terug te dringen en is kritisch op hem. Alleen meer geld, zoals het kabinet al wel investeerde, is niet de enige oplossing, zeggen Kamerleden. Het kabinet moet het creëren van meer plekken tot de hoogste prioriteit maken. Er moeten maatregelen genomen worden om versneld te bouwen, aldus de Kamer.
GroenLinks-Kamerlid Ellemeet zegt dat al een jaar geleden duidelijk was dat er dringend iets moest gebeuren. Ze vindt het onbegrijpelijk dat niet duidelijk is welke regio welke capaciteit aan verpleeghuisbedden heeft.
PvdA-Kamerlid Kerstens vraagt zich af wat De Jonge “de afgelopen twee jaar heeft gedaan”. D66-Kamerlid Bergkamp vraagt of de minister dit niet zag aankomen. De Jonge zei eerder al dat het aantal wachtenden harder stijgt dan verwacht.
Schrijnende situatie
Volgens het ministerie van Volksgezondheid zijn niet alle 18.600 mensen op de wachtlijsten ‘actief wachtend’. Dat betekent dat ze volgens het ministerie niet allemaal acuut een bed nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze liever wachten op een plek dichterbij.
De lijst van wachtenden kan in werkelijkheid nog groter zijn: sommige mensen melden zich niet aan omdat ze dan een eigen bijdrage moeten betalen. Dat kan oplopen tot enkele honderden euro’s per maand, terwijl de kosten thuis voor gas, licht en andere zorg gewoon doorlopen.
Kamerleden van onder meer PVV en D66 willen af van die scheiding tussen “actief” en “niet actief”. Iemand kan pas op de wachtlijst worden geplaatst als hij of zij voldoet aan strenge toelatingseisen. “De situatie is dan al schrijnend”, zegt PVV-Kamerlid Agema. Alle wachtenden zijn mensen die dringend zorg nodig hebben, betoogt ze.
“Wat we moeten doen, is de versnelling zoeken. Er moeten meer plekken komen”, aldus Hugo de Jonge, CDA
Minister De Jonge erkent dat er nu snel geïnventariseerd moet worden. “Wat we moeten doen, is nu de versnelling zoeken. We moeten op korte termijn per regio tussen zorgkantoren en aanbieders opties inventariseren.” De Jonge wil voor de zomer weten wat de situatie is. PvdA-Kamerlid Kerstens vraagt zich daarop hardop af waarom dat “niet al duidelijk is”.
De Jonge erkent ook dat de regie op het gebied van extra bouwen te wensen over laat. PVV-Kamerlid Agema denkt dat er een aanwijzing nodig is om het bouwen te versnellen. De VVD wil dat er nog dit voorjaar een concreet noodplan ligt om het aantal plekken te vergroten.
Wirwar
Kamerleden hekelen ook de wirwar aan kosten voor wachtenden voor een verpleeghuis. SP-Kamerlid Hijink benadrukt dat de zorg die de wachtenden nog thuis nodig hebben uit een andere pot wordt betaald dan de zorg in het verpleeghuis. Voor het op een wachtlijst staan, moeten ouderen soms al een bijdrage betalen.
Uit een TNO-rapport bleek eerder dat de behoefte aan verpleeghuiszorg de komende twintig jaar zal verdubbelen, van 128.000 bedden in 2017 tot 261.000 in 2040.
De Jonge: “Uiteindelijk denk ik niet dat we al die 260.000 plekken gaan realiseren. Al zou je het kunnen bouwen, zou je het vervolgens niet kunnen bemannen. Zo veel mensen zijn er niet, dus we zullen ook toe moeten naar andere vormen van verpleegzorg.”
Later vandaag komt een speciale commissie onder leiding van Wouter Bos met aanbevelingen voor de toekomst van de ouderenzorg,
NOS 15.01.2020 Er moeten veel meer woningen gebouwd worden waar ouderen zelfstandig kunnen wonen. En bestaande woningen moeten worden aangepast aan de behoeften van deze groep. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen van een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos. Het rapport is aangeboden aan minister De Jonge van Volksgezondheid.
We moeten af van het motto dat ouderen vooral zolang mogelijk thuis moeten blijven wonen, staat in het advies. “Veel 75-plussers denken dan begrijpelijkerwijs aan het huis waar zij nú wonen,” Maar die woning is vaak helemaal niet geschikt om betaalbare en veilige zorg te leveren, schrijft Bos. In veel gevallen is het veel beter als ouderen verhuizen naar een aangepaste woning.
In 2015 woonde slechts 20 procent van de 65-plussers in een huis dat min of meer aangepast was. Met het oog op de vergrijzing is de belangrijkste aanbeveling van Bos dan ook: begin met (ver)bouwen! Nieuwe woonvormen zouden het gat moeten vullen tussen de oude woning en het verpleeghuis.
Kangoeroewoningen
Voorbeelden van zulke woonvormen zijn woongroepen waar ouderen bij elkaar wonen en kangoeroewoningen, waarbij twee woningen via een tussendeur met elkaar verbonden zijn. Vaak wonen opa en oma dan in het ene huis, en woont het gezin van een van de kinderen in het andere.
“Op dit moment wordt er voor ouderen echter veel te weinig gebouwd en verbouwd”, concludeert de commissie. “Met als gevolg niet alleen een ontoereikend woningaanbod voor ouderen, maar ook een belemmering van de doorstroming op de woningmarkt.”
Vandaag bleek dat er de laatste jaren ook veel te weinig nieuwe verpleeghuizen zijn gebouwd. Mede daardoor zijn de wachtlijsten voor een plek in zo’n instelling fors gestegen.
Digitaal wordt de norm
De commissie denkt dat er in de toekomst ook veel meer gebruik moet worden gemaakt van digitale technieken om het leven van ouderen gemakkelijker te maken. Niet alleen voor zorgaanbieders, maar ook voor ouderen zelf moet digitaal “het nieuwe normaal” worden.
“Inzetten op digitaal als norm leidt tot meer doelmatigheid en meer regie bij de ouderen die ermee om kunnen gaan.” Er hoeft dan niet altijd iemand te komen en die capaciteit kan weer ingezet worden bij kwetsbare ouderen, denkt de commissie.
AD 15.01.2020 De zorg voor thuiswonende ouderen staat onder druk en er moeten flinke stappen worden genomen om deze zorg op peil te houden. Door meer woningen te bouwen en verbouwen, maar ook door ouderen bijvoorbeeld meer gebruik te laten maken van digitale technieken.
Dat zijn de belangrijkste adviezen van een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos, die sinds eind 2018 de zorg voor thuiswonende ouderen onder de loep nam. Gezien de beperkte financiële middelen en de krappe arbeidsmarkt moet in de thuiszorg samenwerking de prioriteit krijgen boven keuzevrijheid en concurrentie, vindt Bos.
Het aantal ouderen dat zelfstandig woont, is sinds de jaren 80 flink gestegen. In 1980 woonde 37 procent van de 80-plussers op zichzelf, inmiddels is dat 89 procent. Aangezien de bevolking de komende tien jaar verder veroudert, zal de druk op de zorg alleen maar toenemen, aldus de commissie.
Het is tijd voor actie, en wel direct, aldus Liane den Haan, ouderenbond ANBO.
Het rapport valt in ieder geval in goede aarde bij ouderenbond ANBO. ,,We zijn blij dat de commissie precies heeft opgeschreven wat wij al jaren roepen”, zegt directeur Liane den Haan. ,,Namelijk dat goed ouder worden niet begint bij zorg, maar bij goed wonen. Het begint bij voldoende, geschikte woonvormen voor senioren.
Zij willen wel verhuizen, maar kunnen nergens naartoe. Het rapport geeft de goede aanbevelingen, maar wat ons betreft moet de vrijblijvendheid eraf. Gemeenten moeten per direct aan de slag. Er is nu al een tekort van 80.000 geschikte woningen voor ouderen. Gemeenten en woningcorporaties, het is tijd voor actie. En wel direct.”
Verzorgingshuizen
De onderzoekers onder leiding van Bos zien een aantal knelpunten voor de toekomst. Zo is er het tekort aan zorgpersoneel, neemt de druk op mantelzorgers toe en is er een gat tussen ‘thuis’ en het ‘verpleeghuis’, dat is ontstaan door het verdwijnen van verzorgingshuizen.
Gemeenten en corporaties moeten meer doen om voldoende geschikte woningen te realiseren voor ouderen. ,,Op dit moment ontbreekt het daaraan”, schrijft de commissie.
De commissie hamert ook op het belang van het gebruik van digitale technologieën door ouderen, die digitaal steeds vaardiger worden. Daarmee kan niet alleen het zelfstandig wonen makkelijker worden, maar ook professionele zorg worden ondersteund. Daarbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan online boodschappen doen, maar ook het zelf uitvoeren van bepaalde medische metingen.
Betrokken partijen werken niet altijd optimaal samen, concluderen de onderzoekers, “omdat de verhoudingen tussen partijen gebaseerd zijn op grondgedachte van onderlinge concurrentie”. Dat moet anders, vindt de commissie “gegeven de dreigende en reeds manifeste schaarste van middelen”, waaronder mantelzorgers, vrijwilligers, zorgprofessionals en geld.
Om het draagvlak zo groot mogelijk te maken, kunnen mensen tot 1 april reageren op het advies van de commissie. Die reacties zullen vervolgens worden meegenomen en verwerkt in een definitieve versie van het rapport. Dat moet voor de zomer klaar zijn.
Wouter Bos tijdens een symposium over de komst van het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) naar Amsterdam, vorig jaar. Beeld ANP
Trouw 15.01.2020 De ouderenzorg moet op de schop, nu Nederland in snel tempo vergrijst. Een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos komt met ingrijpende voorstellen.
Ouderen zullen meer moeten betalen voor hun zorg en ondersteuning, nu Nederland door de vergrijzing steeds meer chronisch zieke ouderen telt. De politiek moet daarbij het ‘dogma’ loslaten dat zo lang mogelijk thuis wonen een recht is, en moet ouderen gaan voorbereiden op de boodschap dat de kosten van de oude dag veel vaker voor rekening van de oudere zelf gaan komen.
Dat is de indringende boodschap van een commissie onder leiding van oud-minister Wouter Bos, over de toekomst van de zorg voor thuiswonende ouderen. Ook het zorgstelsel moet anders.
Op verzoek van het kabinet heeft de commissie op een rij gezet voor welke uitdagingen Nederland staat door de vergrijzing. Over tien jaar zijn er ruim twee miljoen 75-plussers, zo’n 600.000 meer dan nu. “Thuis (blijven) wonen is geen onbeperkt recht om de daarmee gepaard gaande kosten op de samenleving af te wentelen”, aldus de commissie.
Eigen huis opeten
Het eigen huis ‘opeten’ om zelf de kosten te betalen van woningaanpassing, of om te kunnen verhuizen naar een aangepaste woning, noemt de commissie als voorbeelden. Een andere optie is dat ouderen de kosten van een verpleeghuis voortaan voor een deel zelf betalen, vergelijkbaar met het bedrag dat ze anders kwijt geweest zouden zijn aan woonlasten en huishouden. Het kabinet zou dit moeten onderzoeken, is een van de adviezen.
Dan moeten er wel veel meer geschikte woningen voor ouderen komen. Gemeenten moeten plannen gaan opstellen hoe die woningen er gaan komen, samen met woningcorporaties en projectontwikkelaars. Er gebeurt nu veel te weinig, de vrijblijvendheid moet eraf, waarschuwt de commissie het kabinet. Ook moeten er meer plekken komen in verpleeghuizen.
De commissie heeft vooral gekeken hoe de zorg anders en beter georganiseerd kan worden zonder dat de kosten verder oplopen. Een probleem is dat er in 2030 minder mensen zijn om thuiswonende ouderen te helpen.
“Er dreigen tekorten aan mantelzorgers, vrijwilligers en professionals in zorg en welzijn”. Meer mensen aan het werk krijgen in de zorg is ook geen oplossing, want dan komt direct de betaalbaarheid verder in het gedrang, aldus de commissie.
Een eenvoudiger zorgstelsel
Tegelijkertijd moet de zorg wel beter worden, want die is nu verre van optimaal. Kwetsbare ouderen die nog thuis wonen krijgen soms tien verschillende zorgverleners over de vloer.
Zelf de zorg regelen, en daarbij makkelijk de weg vinden “is helaas nog geen realiteit”, aldus de commissie, die waarschuwt dat er in 2030 meer ouderen zullen zijn die geen kinderen hebben om op terug te vallen, en dat arme ouderen drie keer zo vaak in een ‘kwetsbare’ situatie verkeren als rijke ouderen.
Politiek gevoelig is vooral het advies dat het huidige zorgstelsel niet geschikt is om goede zorg te garanderen voor ouderen die thuiswonen. De commissie wil een ‘eenvoudiger’ stelsel en werpt zelfs de gedachte op om een ‘forse ingreep’ te doen in het stelsel, door de huidige rolverdeling tussen verzekeraars, gemeenten en overheid helemaal los te laten.
Er zou idealiter één pot geld moeten komen voor alle ouderenzorg. Maar daarvoor is nu nog geen politiek en maatschappelijk draagvlak, terwijl zo’n stelselwijziging zelf ook duur is.
Een tussenoplossing is dat er op lokaal niveau wel één pot geld komt, waar verzekeraars en gemeenten samen de zorg voor thuiswonende ouderen uit financieren. Sowieso vindt de commissie dat verzekeraars moeten ophouden met het laten concurreren van thuiszorgaanbieders.
Twee à drie verschillende aanbieders per wijk is het maximum, en organisaties moeten meer gaan samenwerken. “De grondgedachte van onderlinge concurrentie maakt samenwerking in de praktijk nu vaak moeilijk”, schrijft de commissie. Daarmee is ook de politieke discussie over de marktwerking verder geopend.
Lees ook:
Net als de minister zien verpleeghuizen dat het beter gaat. ‘Maar niet goed genoeg’
De verpleeghuizen die zo zuchten onder het tekort aan personeel krijgen iets meer ademruimte. De investeringen om de personeelstekorten terug te dringen en de kwaliteit van de zorg te verhogen werkt. Althans, dat zei minister Hugo de Jonge van volksgezondheid in december. Merken de verpleeghuizen dat ook?
Na zeven jaar trekt het kabinet de stekker uit een voorstel dat winstuitkering in de ziekenhuiszorg mogelijk had moeten maken. Dit schrijft minister Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport maandag 28.10.2019 in een brief aan de Eerste Kamer.
Het wetsvoorstel werd in 2014 al aangenomen door de Tweede Kamer, maar bleef hangen in de Eerste Kamer, omdat er geen meerderheid voor leek te zijn.
Het is momenteel overigens wel mogelijk voor private partijen om te investeren in de ziekenhuiszorg. Het is sinds 2006 echter verboden om winst aan hen uit te keren.
Winstuitkering in de zorg: terug van weggeweest
De VWS-bewindslieden gingen op 16 jul 2018 de mogelijkheid voor zorginstellingen om winst te mogen uitkeren aan aandeelhouders, serieus onderzoeken. Ze dachten aan een gedifferentieerd model met verschillende regels per sector. Dat schreven zij toen aan de Tweede Kamer.
Daarmee was het onderwerp winstuitkering ineens weer terug op de agenda. In juli 2014 had de Tweede Kamer het wetsvoorstel “Vergroten Investeringsmogelijkheden in Medisch Specialistische Zorg” aangenomen. Dit maakt het voor ziekenhuizen en medisch specialisten mogelijk om onder strikte voorwaarden winst uit te keren.
Deze voorwaarden zouden ook gaan gelden voor dochterondernemingen en derden waaraan de zorg wordt uitbesteed. Voormalig VWS–minister Schippers liet haar adviesaanvraag in december 2014 echter van de agendaschrappen, omdat zij onvoldoende steun leek te krijgen van de partijen in de Eerste Kamer. Sindsdien lag de behandeling stil.
Verbod winstuitkering
Op dit moment geldt er een verbod op winstuitkering in de intramurale zorg: voor medisch specialistische zorg, verpleging, verzorging, begeleiding of behandeling van gedragswetenschappelijke aard in combinatie met Wlz-verblijf (intramurale Wlz en intramurale GGZ), erfelijkheidsadvisering en ADL-assistentie. Zorgaanbieders in de extramurale zorg mogen wel winst maken, zoals: huisartsencentra, verloskundigen, kraamzorg, wijkverpleging, mondzorg, ziekenvervoer en kleinschalige woonvoorzieningen.
Bouwregime
Het onderscheid tussen intramuraal en extramuraal komt voort uit het toenmalige bouwregime in de zorg, waarbij de overheid de kapitaallasten volledig vergoedde. Omdat niet de zorgaanbieder maar de overheid alle kosten en risico’s inzake zorgvastgoed droeg, werd winstuitkering door aanbieders van intramurale zorg onwenselijk geacht.
Intussen dragen zorgaanbieders zelf alle kosten en risico’s van zorgvastgoed, ongeacht of zij intramurale of extramurale zorg verlenen. Bovendien zijn de traditionele grenzen tussen intramurale en extramurale zorg de afgelopen jaren steeds meer vervaagd, onder meer door de verschuiving van zorg en de opkomst van nieuwe initiatieven zoals e-health.
Financiering
Ziekenhuizen kunnen geen risicodragend kapitaal aantrekken, omdat zij daarover op grond van het huidige winstverbod geen vergoeding mogen betalen, terwijl juist zij een grotere behoefte hebben aan alternatieve financieringsbronnen naast bankleningen. Instellingen met een winstoogmerk, krijgen geen WTZi-toelating en zijn dus niet in staat contracten af te sluiten met zorgverzekeraars.
Dit verbod kan echter gemakkelijk worden omzeild. Het staat een WTZi-toegelaten instelling vrij om activiteiten uit te besteden aan derden, zoals een dochter van de WTZi-toegelaten instelling of een derde partij. Wettelijk gezien is de zorginstelling met de WTZi-toelating altijd verantwoordelijk voor de geleverde zorg en kan daarop worden aangesproken door toezichthouders, zorgverzekeraars, zorgkantoren of patiënten.
Wetsvoorstel
Het oorspronkelijke wetsvoorstel schrapte de verplichting voor zorgaanbieders om de verkoop en verhuur van zorgvastgoed te laten goedkeuren door het College Sanering Zorginstellingen (CSZ). De Tweede Kamer heeft in 2014 echter een amendement aangenomen dat dit toezicht behoudt en uitbreidt naar huur en koop.
Op 31 januari 2017 is een motie aangenomen die de regering verzoekt om met voorstellen te komen om ook winstuitkering in de extramurale langdurige zorg te verbieden. Het nieuwe kabinet moet hierover oordelen. De nieuwe regering wil gelijkgerichtheid in het ziekenhuis bevorderen door medisch specialisten te stimuleren over te stappen naar het participatiemodel. Het verbod op winstuitkering lijkt echter het belangrijkste obstakel hiervoor.
VWS
De drie bewindslieden bogen zich over de vraag of het huidige onderscheid tussen intramurale en extramurale zorg bepalend moet zijn of dat de regelgeving meer zou moeten aansluiten bij de effecten op de betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid van zorg. De ministers en staatssecretaris hinten in de brief op verschillen in regelgeving over winstuitkering per zorgsector. Maar voor het tot een besluit komt, willen de bewindslieden willen nader onderzoek laten doen naar de huidige praktijk, financiering, effecten van winstuitkering en juridische aspecten. Begin 2019 zegde zij toe de Kamer te zullen informeren.
Promotieonderzoek winst in de zorg
Jurist en arts Emke Plomp deed onderzoek naar winstuitkering in de zorg. Haar conclusie was dat dit juridisch houdbaar is maar dat wel aanvullende maatregelen nodig zijn om de publieke belangen in de gezondheidszorg te beschermen. Plomp ontving voor haar proefschrift de Goudsmitprijs.
NU 28.10.2019 Het kabinet trekt na zeven jaar de stekker uit een voorstel dat winstuitkering in de ziekenhuiszorg mogelijk had moeten maken, schrijft minister Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport maandag in een brief aan de Eerste Kamer.
Bruins schrijft dat het kabinet eerst meer inzicht wil krijgen in de kwaliteit van de ziekenhuiszorg, voordat een verruiming van de mogelijkheden voor dividenduitkering mogelijk kan zijn. Ook is het geen goed moment om nu over te gaan op winstuitkeringen binnen de ziekenhuiszorg, in een periode waar er juist veel gesproken wordt over het beperken van de winsten van zorginstellingen, aldus Bruins.
Het wetsvoorstel stamt uit 2012 en werd geïntroduceerd door de toenmalige minister Edith Schippers. Het kunnen uitkeren van winsten aan aandeelhouders zou investeringen in de zorg aantrekkelijker maken, argumenteerde zij destijds. Dit geld zou interessant zijn, gezien de stijgende zorgkosten.
Het wetsvoorstel werd in 2014 al aangenomen door de Tweede Kamer, maar bleef hangen in de Eerste Kamer, omdat er geen meerderheid voor leek te zijn.
Het is momenteel overigens wel mogelijk voor private partijen om te investeren in de ziekenhuiszorg. Het is sinds 2006 echter verboden om winst aan hen uit te keren.
1E kamer28.10.2019 Minister Bruins voor Medische Zorg en Sport (MZS) heeft het wetsvoorstel Vergroten investeringsmogelijkheden in medisch-specialistische zorg bij brief van 25 oktober 2019 ingetrokken.
De Eerste Kamer heeft eerder, op 9 december 2014, de plenaire behandeling van het voorstel aangehouden. Dit gebeurde op verzoek van de toenmalige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in afwachting van aan de Raad van State te vragen voorlichting over de implicaties van het amendement Bruins Slot bij artikel 18 van de Wet toelating zorginstellingen.
Bij het nader uitwerken van maatregelen om excessieve winsten te voorkomen, heeft minister Bruins vastgesteld dat het ‘niet logisch’ is om hierop vooruit te lopen met het aangehouden wetsvoorstel. Daarom heeft hij besloten het wetsvoorstel in te trekken.
OM eist 2 jaar cel tegen ex-directrice van failliet Slotervaartziekenhuis
Het Openbaar Ministerie eist voor de rechtbank in Amsterdam twee jaar cel tegen Aysel Erbudak, oud-directrice van het Slotervaartziekenhuis. Volgens het OM heeft zij 1 miljoen euro weggesluisd en heeft ze zichzelf 200.000 toegeëigend.
De ex-directrice zou zichzelf in de periode 2011-2014 ten onrechte een bedrag van ongeveer 200.000 euro eigen hebben gemaakt. Justitie stelt dat dit geld van het Amsterdamse ziekenhuis was dat in 2018 failliet werd verklaard. Verder acht het OM bewezen dat de Erbudak in 2008 1 miljoen euro heeft weggesluisd. Dit zou zij hebben gedaan met behulp van valse facturen.
Beschuldiging
Erbudak heeft de beschuldigingen altijd als onterecht ervaren en meent dat zij ten onrechte wordt vervolgd. In een uitvoerige verklaring stelde zij eerder deze week dat het ziekenhuis door “hebzucht en machtsmisbruik” ten onder is gegaan. Niet zij, maar anderen zijn daarvoor verantwoordelijk, zegt Erbudak.
In dit interview met NRClegt ze uitgebreider uit dat ze op basis van vertrouwen met haar toenmalige zakenpartner Jan Schram handelde en dat de transacties na zijn overlijden “op een lelijke manier zijn uitgelegd”.
Erbudak staat terecht voor verduistering van in totaal 1,2 miljoen euro aan ziekenhuisgeld en valsheid in geschrifte. Ze spreekt alle aantijgingen tegen en meent dat die zijn voortgekomen uit discriminatie.
In 2006 werd Erbudak bestuurder van het Slotervaart ziekenhuis. Justitie tilt er zwaar aan dat Erbudak een ziekenhuis zou hebben benadeeld. “Dat maakt de zaak nog kwalijker”, aldus het OM.
Failliet
Het MC Slotervaart werd, samen met MC IJsselmeerziekenhuizen, in november vorig jaar bankroet verklaard. Een doorstart bleek niet mogelijk, onder meer doordat er onvoldoende geld was van zorgverzekeraars en door het voorkeursrecht van de gemeente.
NOS 15.09.2020 De FIOD heeft in Hoogezand twee mensen aangehouden die worden verdacht van faillissementsfraude en valsheid in geschrifte. Het gaat om een man van 41 en een vrouw van 29.
Ze zouden met een thuiszorgonderneming door middel van valse facturen ruim 1,5 miljoen euro aan thuiszorg hebben gedeclareerd bij verschillende zorgverzekeraars en de gemeente. Dat geld werd van de bedrijfsrekening overgeboekt naar de privérekening van de vrouw, die het vervolgens voor een deel contant opnam. De onderneming ging in november 2018 failliet.
Verder weigerden ze de curator inzage in hun administratie. De FIOD vermoedt dat er ook spullen uit de failliete inboedel zijn verdwenen. De woningen van de twee verdachten in Hoogezand zijn doorzocht. Daarbij is onder andere beslag gelegd op de administratie.
Op faillissementsfraude staat in Nederland een maximale gevangenisstraf van 4,5 jaar.
Telegraaf 11.02.2020 De rechtbank Rotterdam heeft de bestuurders van zorgbureau RegioZorgWest vrijgesproken van fraude met persoonsgebonden budget (pgb). Zij werden verdacht van fraude met ongeveer 4 miljoen euro aan zorggeld, maar volgens de rechtbank is er geen sprake van opzet.
Wel vindt de rechtbank een boete van 20.000 euro op z’n plaats voor onjuist gevoerde administratie. De advocaten Arjan de Haan en Jaap-Willem Roozemond van de bestuurders overwegen hoger beroep hiertegen.
De mannen werden al in 2017 opgepakt op verdenking van fraude met geld dat bestemd was voor zorg aan gehandicapte jongeren. De inmiddels opgedoekte zorginstelling bood huisvesting en begeleiding aan licht verstandelijk gehandicapte jongeren en aan jongeren met een ernstige psychische stoornis.
Een persoonsgebonden budget is een geldbedrag waarmee iemand die zorg nodig heeft, die zorg kan inkopen. Het geld is alleen bedoeld voor zorg en mag niet aan andere zaken worden uitgegeven.
AD 10.02.2020 Waar de 55-jarige Theo P. uit het Gelderse Winterswijk die dure auto en al die verre vakanties van betaalde? Niemand die het wist. De oud-directeur van de Winterswijkse zorgaanbieder De Zorgconsulent leefde tijdenlang als een God in Frankrijk, tot hij in het voorjaar van 2018 opeens van de aardbodem verdwenen leek te zijn. Kort daarvoor had het personeel van De Zorgconsulent een faillissement aangevraagd.
Wat blijkt: P. heeft tonnen aan zorggelden weggesluisd naar een andere onderneming van hem. Het overgeboekte geld nam P. contant op en gebruikte hij voor alles behalve de bestemde zorgdoeleinden: bezoekjes aan het casino, verre vakanties, vrouwen en decadente feesten.
Het Openbaar Ministerie wil dat de Winterswijker anderhalf jaar achter de tralies verdwijnt, waarvan zes maanden voorwaardelijk, zo bleek afgelopen donderdag in de rechtbank van Zwolle. Volgende week donderdag doet de rechtbank uitspraak. Omdat P. een grotendeels bekennende verklaring heeft afgelegd, lijkt een gevangenisstraf onafwendbaar.
Nobel
Zijn verdiende loon, vertelt een oud-cliënt van De Zorgconsulent. De zorgaanbieder bood woonruimte aan jeugdigen met een lichte verstandelijke handicap in de regio Arnhem-Nijmegen en de Achterhoek. Klinkt nobel, maar in de praktijk schortte er nog wel wat aan.
,,De organisatie was een rommeltje, lang niet al het personeel was gekwalificeerd. P. wilde zoveel mogelijk aan me verdienen door veel meer zorguren voor mij te declareren dan ik daadwerkelijk kreeg. Als ik daarover iets zou zeggen, zou mij iets overkomen, klonk het. Hij kon heel dreigend zijn.’’
In de maanden vóór het faillissement liet hij zich steeds minder vaak zien, totdat hij echt van de aardbodem verdwenen leek te zijn, aldus Oud-medewerkster.
Andere bolide
Ook opvallend: P. reed om de haverklap in een andere bolide. De gemene deler: het waren zonder uitzondering dure auto’s. De cliënt: ,,Ik vroeg me altijd al af hoe hij dat kon betalen. Nu ik het verhaal over fraude hoor, vallen de puzzelstukjes in elkaar. Het zou me niet verbazen als hij zich al veel langer inliet met louche zaakjes.’’
P. heeft de schijn in ieder geval niet mee: de afgelopen tien jaar gingen behalve De Zorgconsulent al twee andere zorgorganisaties onder zijn bewind failliet. De officier van justitie pleitte in de rechtszaal dan ook voor een beroepsverbod van vijf jaar, naast de mogelijke gevangenisstraf.
Een oud-medewerkster van De Zorgconsulent – naam bekend bij de redactie – benadrukt dat P. écht niet alleen maar slecht was. ,,Hij kon heel aimabel zijn. In de maanden vóór het faillissement liet hij zich steeds minder vaak zien, totdat hij echt van de aardbodem verdwenen leek te zijn. Hij reageerde niet meer op e-mails en telefoontjes, liet ons keihard in de steek.’’
Geen salaris
In maart 2018 klapt de boel. Het personeel krijgt die maand geen salaris en vraagt uit pure wanhoop zelf het faillissement aan. Dertig medewerkers staan in één klap op straat. Cliënten worden overgedragen aan een andere zorgaanbieder. De schuldenlast bedraagt zeker 7 ton.
En de hoofdrolspeler zelf? Die geeft nog altijd niet thuis. Bij zijn woonadres, een groot vrijstaand huis aan de rand van Winterswijk, doet niemand open. Zijn telefoonnummer uit de tijd van De Zorgconsulent is inmiddels in gebruik door een dame uit Amsterdam.
Met regelmaat van de klok krijgt zij mensen aan de lijn die op zoek zijn naar P., vertelt ze. ,,Het is een grote boef, krijg ik telkens te horen. Ik heb zelf geen idee wie hij is, maar misschien wordt het voor mij eens tijd om een nieuw telefoonnummer aan te vragen.’’
Telegraaf 29.01.2020 Zorgaanbieders die hebben gesjoemeld, nemen het grote risico dat hun vergunning wordt geweigerd of afgenomen. Zulke ’zorgcowboys’ mogen niet opnieuw de kans krijgen bijvoorbeeld valse of te hoge declaraties in te dienen, vindt de VVD.
Het kabinet wil het toezicht op zorgaanbieders strenger maken. Nieuwe zorgaanbieders moeten zich melden en een vragenlijst invullen. En zorgbestuurders kan worden gevraagd naar een Verklaring Omtrent Gedrag. Wie iets op zijn kerfstok heeft dat relevant is voor het werk als zorgbestuurder, kan zo’n VOG niet krijgen.
De VVD vindt de nieuwe regels nog „te vrijblijvend.” Als aantoonbaar is dat een zorgaanbieder onrechtmatig heeft gedeclareerd, moet de vergunning ingetrokken kunnen worden. „De rotte appels moeten uit het systeem”, zegt Tweede Kamerlid Hayke Veldman van de grootste regeringspartij.
MSN 29.01.2020 Zorgaanbieders die hebben gesjoemeld, nemen het grote risico dat hun vergunning wordt geweigerd of afgenomen. Zulke ’zorgcowboys’ mogen niet opnieuw de kans krijgen bijvoorbeeld valse of te hoge declaraties in te dienen, vindt de VVD.
Het kabinet wil het toezicht op zorgaanbieders strenger maken. Nieuwe zorgaanbieders moeten zich melden en een vragenlijst invullen. En zorgbestuurders kan worden gevraagd naar een Verklaring Omtrent Gedrag. Wie iets op zijn kerfstok heeft dat relevant is voor het werk als zorgbestuurder, kan zo’n VOG niet krijgen.
De VVD vindt de nieuwe regels nog „te vrijblijvend.” Als aantoonbaar is dat een zorgaanbieder onrechtmatig heeft gedeclareerd, moet de vergunning ingetrokken kunnen worden. „De rotte appels moeten uit het systeem”, zegt Tweede Kamerlid Hayke Veldman van de grootste regeringspartij.
NOS 28.11.2019 De rechtbank Midden-Nederland heeft drie broers uit Utrecht veroordeeld tot gevangenisstraffen van 3,5 tot 4 jaar voor fraude met persoonsgebonden budgetten (pgb’s). De drie runden van 2014 tot hun aanhouding in 2018 een thuiszorgorganisatie.
Daarbij declareerden ze kosten voor dagbesteding en individuele begeleiding van cliënten die zij niet geleverd hadden. De opbrengst werd gedeeld met cliënten. Tegen een aantal van hen is justitie een strafrechtelijk onderzoek begonnen.
Miljoenen gefraudeerd
Volgens de rechtbank is bewezen dat de broers op deze manier verschillende instanties voor ruim 4,5 miljoen euro hebben opgelicht. Ook hebben ze bijna 6,5 miljoen euro witgewassen. Dat gebeurde onder meer in Turkije bij de bouw van een appartementencomplex.
De rechtbank vindt dat de broers op grove wijze misbruik hebben gemaakt van de pgb-regelgeving en noemt het zeer kwalijk dat ze gemeenschapsgeld hebben verkregen dat bedoeld is voor mensen die zorg nodig hebben. Behalve een celstraf kregen de broers een beroepsverbod van zes jaar voor de zorgsector opgelegd.
NU 25.11.2019 Aysel Erbudak, oud-directeur van het Amsterdamse ziekenhuis MC Slotervaart, is maandag veroordeeld tot vijftien maanden cel en een beroepsverbod van zes jaar en drie maanden voor het verduisteren van 1,2 miljoen euro en het vervalsen van facturen.
Het Openbaar Ministerie had twee jaar gevangenisstraf geëist en het terugbetalen van 1,2 miljoen euro. Van de rechtbank hoeft Erbudak naast het beroepsverbod en de gevangenisstraf geen schadevergoeding te betalen.
De oud-directeur liet in 2008 door middel van twee valse facturen 1 miljoen euro overmaken naar een eigen project in Turkije, namelijk een resort en ziekenhuis.
De 52-jarige vrouw is ook schuldig bevonden aan verduistering doordat zij het ziekenhuis voor 200.000 euro aandelen in een sociaal gezondheidsplatform liet kopen, die zij zelf weer verkocht. Het geld stortte zij vervolgens op haar eigen rekening en die van haar zoon.
In eerste instantie zou de rechter in oktober al uitspraak doen in de zaak, maar de advocaat van Erbudak had een verzoek ingediend voor het horen van nieuwe getuigen. De zaak is maandag hervat.
De ex-topvrouw werd in 2000 al veroordeeld voor belastingfraude. Zij heeft altijd schuld ontkend. Volgens haar advocaat was het vastgoed in Turkije op haar naam gezet, omdat dit een vereiste was vanuit de Turkse wetgeving. De 2 ton zou door een fout van het ziekenhuis verkeerd in de administratie zijn beland.
Telegraaf 25.11.2019 De rechtbank in Amsterdam heeft maandag vijftien maanden cel opgelegd aan Aysel Erbudak, voormalig directeur van het Slotervaartziekenhuis. Volgens de rechtbank is bewezen dat zij in 2008 met valse facturen 1 miljoen euro heeft weggesluisd. Daarnaast heeft ze enkele jaren later nog eens 200.000 euro achterovergedrukt.
Tegen de vroegere baas van het vorig jaar failliet verklaarde ziekenhuis in Amsterdam-West was in september twee jaar cel geëist. De rechtbank hield een beslissing vorige maand aan nadat haar advocaat op het laatste moment om extra getuigenverhoren had gevraagd. De rechtbank wees die verzoeken na een toelichting door de raadsman maandagochtend af.
Erbudak (53), die alle beschuldigingen steeds heeft ontkend, kreeg ook een beroepsverbod van zes jaar en drie maanden opgelegd. In die tijd mag ze niet als „bestuurder van een rechtspersoon” optreden.
NOS 25.11.2019 Oud-bestuursvoorzitter Aysel Erbudak van het Slotervaartziekenhuis is veroordeeld tot een celstraf van vijftien maanden. Ook mag ze ruim zes jaar geen bestuurlijke functie bekleden. Volgens de rechtbank in Amsterdam is bewezen dat Erbudak 1,2 miljoen euro aan ziekenhuisgeld heeft verduisterd.
Het OM eiste in september een celstraf van twee jaar tegen de topvrouw van het inmiddels failliete Amsterdamse ziekenhuis. Van het verduisterde bedrag zou ze 1 miljoen euro hebben weggesluisd met behulp van valse facturen. Daarnaast zou ze zich ten onrechte een bedrag van 200.000 euro hebben toegeëigend.
Erbudak ontkende tijdens het proces dat er sprake was van fraude. Volgens haar waren er fouten in de boekhouding gemaakt, waar zij niet verantwoordelijk voor was.
De uitspraak in de zaak werd vorige maand uitgesteld, omdat Erbudaks advocaat Cees Korvinus had verzocht twee nieuwe getuigen te horen. Dat wees de rechtbank vanochtend af, waarna de uitspraak meteen volgde.
Project in Turkije
Het grootste deel van het verduisterde geld ging op aan de mislukte aankoop van een stuk grond, een resort en een ziekenhuis in Turkije. Volgens het OM was dat een privéproject van Erbudak. De rechter oordeelde hetzelfde. Erbudak kan nog in hoger beroep gaan tegen haar straf.
Erbudak kocht het Amsterdamse ziekenhuis in 2006 met haar inmiddels overleden zakenpartner. In 2013 werd ze ontslagen. Een rechter veroordeelde haar twee jaar geleden al tot het terugbetalen van 1,7 miljoen euro.
NOS 12.11.2019 Jaarlijks worden duizenden mensen slachtoffer van fraude en andere misstanden in de zorg. Het gaat vooral om kwetsbare mensen met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking, psychische problemen of een verslaving, blijkt uit onderzoek van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ).
Het IKZ wordt aangestuurd door het ministerie van Volksgezondheid. Het houdt zich bezig met fouten en fraude in de zorg. Uit onderzoek over de periode 2015-2019 kwam naar voren dat er in vrijwel alle gemeenten iets mis is. Vaak krijgen mensen minder zorg dan waarvoor betaald is.
In ernstige gevallen worden cliënten van zorgaanbieders zelfs mishandeld, geïntimideerd of aangezet tot prostitutie. Omdat veel slachtoffers woonruimte huren bij hun zorgaanbieder, zijn ze niet in de positie om misstanden aan te kaarten. Gedreigd wordt met huisuitzetting als er melding van wordt gemaakt.
Criminele activiteiten
Veel frauderende zorgaanbieders hebben geen achtergrond in de zorg, maar houden zich bezig met criminele activiteiten als drugshandel, mensenhandel en faillissementsfraude. Met de fraude is volgens het onderzoek jaarlijks naar schatting 100 miljoen euro gemoeid.
Het gaat vaak om zorg die bekostigd is uit een persoonsgebonden budget. Met pgb’s kunnen mensen met een chronische beperking of ziekte zelf zorg inhuren.
Het IKZ adviseert onder meer om geen pgb meer te verstrekken aan mensen die daar niet goed mee om kunnen gaan. Ook zouden zorgaanbieders voortaan beter gescreend moeten worden.
NU 11.09.2019 Ex-topvrouw Aysel Erbudak van het Amsterdamse ziekenhuis MC Slotervaart heeft woensdag te horen gekregen dat het Openbaar Ministerie (OM) twee jaar cel tegen haar eist. Ze wordt vervolgd voor het verduisteren van 1,2 miljoen euro en het vervalsen van facturen, waarbij ze volgens justitie “listig te werk is gegaan”.
De affaire rond Erbudak speelt al jaren. In 2013 werd ze vanwege conflicten ontslagen, volgens haar gebeurde dit om valse redenen.
Een door haar gestarte procedure, waarin ze een schadevergoeding en achterstallig salaris eiste, werd afgewezen door de rechtbank in Amsterdam.
In diezelfde zaak oordeelde de rechter dat Erbudak zelf 1,7 miljoen euro moest terugbetalen. Het gaat om geld dat zij volgens het vonnis tijdens haar bestuursvoorzitterschap op onrechtmatige wijze aan het ziekenhuis heeft onttrokken. Dit geld zou ten gunste van haarzelf, haar vennootschappen en haar kinderen zijn gebruikt. Het gaat hier om een civiele procedure.
De zaak die nú speelt, draait ook om het onterecht wegnemen van geld, maar nu moet volgens haar advocaat ook aangetoond worden dat dit met opzet is gebeurd.
Het OM vindt dat dit het geval is. “In de eerste casus liet ze middels twee facturen 1 miljoen euro aan een handlanger betalen. Met dit bedrag financierde ze de aankoop van een zorginstelling in Turkije door haarzelf. Ze liet de handlanger twee valse facturen van een 0,5 miljoen euro naar het ziekenhuis sturen om de overboekingen een zogenaamd legaal tintje te geven”, aldus de officier van justitie.
‘Onderzoek wordt gekenmerkt door tunnelvisie’
De tweede casus waar het OM verduistering in ziet, heeft betrekking op aandelen in een sociaal gezondheidsplatform die Erbudak heeft gekocht. Deze aandelen, die ze volgens justitie zelf accordeerde, verkocht ze toen het platform niet goed liep.
“Dat geld wordt op haar eigen rekening en dat van haar zoon gestort. Ook dat ziet het OM als verduistering.”
Erbudak heeft maandag tijdens de eerste inhoudelijke behandeling van de zaak gezegd dat het FIOD-onderzoek tegen haar wordt gekenmerkt door een tunnelvisie. Dat onderzoek was “gericht op bewijsvoering, niet op waarheidsvinding”, aldus de voormalige topvrouw.
In een interview met NRClegt ze uitgebreider uit dat ze op basis van vertrouwen met haar toenmalige zakenpartner Jan Schram handelde en dat de transacties na zijn overlijden “op een lelijke manier zijn uitgelegd”.
Erbudak eerder veroordeeld voor onder meer fraude
Overigens heeft Erbudak een strafblad. Zo is ze onder meer in 2000 veroordeeld voor belastingfraude, waar de rechter haar maandag ook op wees.
De rechtbank vroeg zich daarbij hardop af hoe iemand met zo’n verleden het tot voorzitter van de raad van bestuur van een ziekenhuis heeft kunnen schoppen. Erbudak: “Mijn verleden verdient geen schoonheidsprijs, maar ik ben niet iemand die crimineel is. Ik heb de afgelopen twintig, dertig jaar laten zien dat ik een goed lid van de samenleving ben.”
Het OM eist twee jaar onvoorwaardelijk wegens verduistering. De rechtbank doet op 7 oktober uitspraak.
Na jarenlange strubbelingen, bezuinigingen en een reorganisatie ging MC Slotervaart in oktober vorig jaar failliet.
Twee maanden daarvoor was topman Willem de Boer onder druk van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) aan de kant gezet. Volgens de inspectie was de patiëntveiligheid in het geding door de financiële en bestuurlijke onrust in de ziekenhuizen van MC Groep, waar ook MC Slotervaart onder viel.
Aysel Erbudak werd in 2013 wegens conflicten in het ziekenhuis ontslagen. Later moest ze 1,7 miljoen terugbetalen. Nu moet ze zich ook voor de strafrechter verantwoorden. Ⓒ Foto Anko Stoffels
Telegraaf 11.09.2019Het Openbaar Ministerie heeft woensdag voor de rechtbank in Amsterdam twee jaar cel geëist tegen oud-directeur van het Slotervaartziekenhuis Aysel Erbudak.
Het OM acht bewezen dat Erbudak (52) in 2008 1 miljoen euro heeft weggesluisd, met behulp van valse facturen. Daarnaast zou zij zich in de periode 2011-2014 ten onrechte een bedrag van ongeveer 200.000 euro hebben toegeëigend. Ook dat was geld van het Amsterdamse, in 2018 failliet verklaarde ziekenhuis, stelt justitie.
Erbudak heeft de beschuldigingen altijd van de hand gewezen en meent dat zij ten onrechte wordt vervolgd. In een uitvoerige verklaring stelde zij eerder deze week dat het ziekenhuis, waarvan zij in 2006 bestuurder werd, door „hebzucht en machtsmisbruik” ten onder is gegaan. Niet zij, maar anderen zijn daarvoor verantwoordelijk, zegt Erbudak. Zij trad in 2006 toe tot het bestuur van het noodlijdende ziekenhuis en stond er tot 2013 aan het roer.
Een conflict met de raad van commissarissen maakte een einde aan haar bewind. Civiele rechtszaken nadien hebben Erbudak een miljoenenschuld bezorgd. De strafzaak is voortgevloeid uit een onderzoek van de FIOD.
Justitie tilt er zwaar aan dat Erbudak een ziekenhuis zou hebben benadeeld en daarbij „listig” te werk is gegaan. „Dat maakt de zaak nog kwalijker”, aldus het OM. „Haar eigen financieel gewin stond voorop en dat is onvergeeflijk. De bescherming die de zorgsector verdient, rechtvaardigt een zware straf.” Aan de stelselmatige ontkenning van Erbudak heeft het OM geen boodschap. „Verdachte ontkent tegen de klippen op. Voor alles bedenkt zij een nieuwe of andere verklaring.”
Erbudaks advocaat Cees Korvinus haalde fel uit naar de officier van justitie, die zich volgens hem niet heeft verdiept in „de materie”, noch in de geschiedenis van het Slotervaartziekenhuis. Erbudak werd na haar aantreden „op handen gedragen”, als directeur van „het eerste geprivatiseerde ziekenhuis van Nederland.” Volgens de raadsman heeft Erbudak zich in die positie nooit geld toegeëigend.
De rechtbank doet naar verwachting uitspraak op 7 oktober 2019.
NOS 11.09.2019 Het Openbaar Ministerie heeft twee jaar gevangenisstraf geëist tegen oud-topvrouw Erbudak van het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam. Volgens de officier van justitie heeft ze 1 miljoen euro weggesluisd met behulp van valse facturen. Daarnaast zou ze zich ten onrechte een bedrag van 200.000 euro hebben toegeëigend.
Erbudak ontkent dat er sprake is van fraude. Ze zegt dat er fouten in de boekhouding zijn gemaakt waar zij niet verantwoordelijk voor was.
Het grootste deel van het geld ging op aan de mislukte aankoop van een stuk grond, een resort en een ziekenhuis in Turkije. Volgens het OM was dat een privé-project dat ten onrechte betaald werd met geld van het Amsterdamse ziekenhuis. Maar de oud-topvrouw zegt dat het een revalidatieoord moest worden, dat ze samen met een zakenpartner zou opzetten.
Erbudak kocht in 2006 samen met haar zakenpartner het Amsterdamse ziekenhuis. Ze gingen ervan uit dat ze 10 miljoen euro moesten investeren, maar uiteindelijk bleek zo’n 26 miljoen nodig. Daardoor bleef er weinig geld over voor de aankoop van de grond in Turkije, die ook zo’n 10 miljoen euro kostte.
Verdachte constructie
Een bouwbedrijf wilde garant staan voor een bedrag van een miljoen euro. Het bedrijf stuurde daarop twee facturen van samen een miljoen euro naar het Slotervaartziekenhuis. Op de facturen stond dat het ging om goederen voor de afdeling radiologie, maar die afdeling heeft nooit goederen bij het bouwbedrijf gekocht. De facturen werden wel door het ziekenhuis betaald.
Volgens het OM werd met een verdachte constructie geprobeerd om geld voor het Turkse project binnen te halen, maar uiteindelijk kwam de financiering niet rond en ging het project niet door.
De verkoper van de Turkse grond beriep zich op de garantieafspraak en eiste zijn geld bij het bouwbedrijf op. Het OM zegt dat er sprake is van valsheid in geschrifte, omdat Erbudak geld van het Slotervaartziekenhuis gebruikte voor privé-doeleinden.
Telegraaf 10.09.2019 Het was een droom die een nachtmerrie werd. Zo omschreef voormalig bestuursvoorzitter van het Slotervaartziekenhuis Aysel Erbudak gisteren in de rechtbank van Amsterdam haar mislukte zakelijk avontuur met het inmiddels failliete hospitaal waaraan ze tussen 2006 en 2013 leiding gaf.
Na het overlijden van zakenpartner Jan Schram in 2012, ontstonden vermoedens van malversaties. Inmiddels is in een reeks civiele procedures vastgesteld dat de flamboyante onderneemster een schuld van 5,6 miljoen euro heeft aan het ziekenhuis en aan de erfgenamen van Schram.
In 2015 werd ze persoonlijk failliet verklaard. Maandag zat ze, volgens haar volkomen ten onrechte, in de verdachtenbank bij de strafrechter op verdenking van het verduisteren van 1,2 miljoen euro van het Slotervaartziekenhuis.
In een verklaring van 17 pagina’s die ze voorlas bij aanvang van de zaak, verweet Erbudak de Fiscale Inlichtingen en Opsporings Dienst FIOD tunnelvisie. „De FIOD was op zoek naar bewijzen tegen mij en niet naar de waarheid.” Twee ex-leden van de raad van bestuur van het Slotervaart verweet ze „liegen tegen betaling.”
Ⓒ Petra Urban
Volgens het Openbaar Ministerie verduisterde Erbudak in 2008 1 miljoen euro dat werd gestoken in een ziekenhuis en een vakantieresort in Turkije. Tussen 2011 en 2014 zou ze daarnaast een bedrag van twee ton aan het Slotervaart hebben onttrokken om te investeren in aandelen van het digitale platform Drimpy.
Erbudak bestrijdt dat ze zelf een cent beter werd van de transacties. Ze deed het allemaal in het belang van het Slotervaart, vertelde ze de rechters. Het ziekenhuis in Turkije zou via een luchtburg een soort overloop worden voor het Slotervaart. Het vakantieresort een revalidatiecentrum voor patiënten. Het bleef bij mooie vergezichten.
Iets soortgelijks gebeurde met Drimpy, het platform waarop patiënten hun medisch dossier konden raadplegen en digitaal konden overleggen met hun arts. Het Slotervaart zou op twee manieren profiteren van de investering van 2 ton, zei Erbudak. Eerst door een bezuiniging vanwege efficiënter werken en later door de verwachte winst als meer ziekenhuizen zich zouden aansluiten.
Zakenpartner
Eind december 2012 overleed haar zakenpartner Jan Schram, de man met wie ze al meer dan 16 jaar op onorthodoxe manier zaken deed. Schram was geen man van papieren afspraken. Erbudak: „Alles gebeurde in goed vertrouwen. Hij zorgde voor het geld en ik voor de inhoud. Ik was niet bezig met de manier waarop hij dat organiseerde.”
Het gebrek aan hard bewijs van de afspraken met Schram brak haar na zijn overlijden lelijk op. Ze raakte in conflict met zijn erfgenamen. Van de constructies die zij en Schram bedachten, ontbreekt elk bewijs. Erbudak werd in 2013 ontslagen en kon daardoor ook niet meer bij documenten die haar wellicht hadden kunnen helpen bij haar verdediging, stelt ze.
Ze voelt zich tekort gedaan en vals beschuldigd, zei ze tegen de rechtbank. „Ik trof een ziekenhuis aan dat 4,5 miljoen euro per jaar verlies leed, al 26 jaar lang. Er was sprake van achterstallig onderhoud, een slepend conflict met Achmea en een uittocht van goed personeel. Ik maakte dagen van 22 uur en liep zelfs in mijn slaap door alle hoeken van het ziekenhuis.”
Een salaris kreeg ze niet, aldus Erbudak. Ze betaalde alle uitgaven met één creditcard, waarna Schram een uitsplitsing maakte in zakelijke en privé uitgaven. Erbudak: „Onder mijn leiding werd het ziekenhuis een van de financieel gezondste ziekenhuizen in Nederland.”
Spijt
Na de dood van Schram werden al haar goede bedoelingen op een verkeerde manier uitgelegd, aldus een geëmotioneerde Erbudak. „Zestien jaar samenwerking is teniet gedaan. Achteraf heb ik spijt van alle tijd en energie die ik in het Slotervaart stak.”
Het Openbaar Ministerie komt morgen met een strafeis.
NOS 09.09.2019 Ruim zes jaar nadat ze moest vertrekken als bestuursvoorzitter van het Slotervaartziekenhuis stond Aysel Erbudak vandaag voor de rechter. Het Openbaar Ministerie verdenkt haar van verduistering van 1,2 miljoen euro en valsheid in geschrifte.
Het grootste deel ging op aan de mislukte aankoop van een stuk grond in Turkije. Volgens het OM was dat een privé-project dat ten onrechte betaald werd met geld van het Amsterdamse ziekenhuis. Volgens Erbudak waren de grond, het resort dat daarop stond en een nabijgelegen ziekenhuis onderdeel van een grote droom van haar en haar zakenpartner Jan Schram, waarbij ze zelf niet altijd zicht had op de boekhouding.
Revalidatieoord
Erbudak las aan het begin van de zitting een zeventien pagina’s tellende verklaring voor. Ze vertelde hoe haar in 2012 overleden zakenpartner, die aan een longaandoening leed, haar interesse voor de zorg wekte. “Hij kwam regelmatig met artikelen uit kranten en bladen over de toekomst van de zorg. Door de chronische ziekte van Jan, die zelf afhankelijk was van directe toegang tot goede zorg, ontstond bij mij het idee om een ziekenhuis te kopen in een warm land.”
In 2005 kochten ze samen een ziekenhuis in aanbouw in Turkije, in een gebied dat bekend zou staan om de gezonde en schone lucht. Even daarna vonden de twee een resort in de buurt, waar ze een revalidatieoord van wilden maken. Het huurcontract kwam op naam van de geboren Turkse, die het tot ze haar zorgdroom kon realiseren, exploiteerde als vakantieresort.
Buitengewonekans
Niet lang daarna kregen de twee de mogelijkheid om het in financiële problemen verkerende Slotervaartziekenhuis over te nemen. “Een buitengewone kans” om “productiecapaciteit te genereren”, vond Erbudak. Zij en Schram besloten het te kopen, het werd het eerste volledig geprivatiseerde algemene ziekenhuis in Nederland.
Het Slotervaartziekenhuis moest succesvol zijn en dat kon alleen met internationale ambities, zei Erbudak vandaag. “Daardoor moest ik op zoek naar nieuwe geldstromen buiten het Nederlandse budgetdenken.”
Grond aankopen
Het ging mis toen ze de grond waarop het resort in Turkije staat, wilde kopen en dat heeft volgens Erbudak te maken met de problemen in het Slotervaartziekenhuis. De ondernemers hadden berekend dat ze 10 miljoen euro in het noodlijdende Nederlandse ziekenhuis moesten steken, maar dat bleken er 26 miljoen te worden. Daardoor bleef er weinig geld over voor de aankoop van de grond in Turkije, die ook zo’n 10 miljoen euro kostte.
Daar kwam bij dat de verkoper van de grond een bankgarantie van acht ton eiste en ook nog eens twee ton in cash. In plaats van zelf garant te staan vond Erbudak een bouwbedrijf bereid dat te doen. Waarom zou dat bedrijf dat risico voor Erbudak willen lopen, vroeg de rechtbank zich af. Is dat omdat in feite het Slotervaartziekenhuis zich garant stelde?
Twee facturen
Het bouwbedrijf stuurde rond dezelfde tijd namelijk twee facturen naar het Slotervaartziekenhuis, samen precies goed voor 1 miljoen euro. Op die facturen staat niets over het resort in Turkije, wel “Voorschot zekerstelling aankoop goederen Afdeling Radiologie” en “Tweede voorschot zekerstelling aankoop goederen Afdeling Radiologie”. De facturen werden betaald, maar de radiologie-afdeling heeft bij dit bedrijf nooit zulke goederen gekocht.
Uiteindelijk ging de aankoop van de grond niet door, omdat de financiering niet rondkwam. De verkoper beriep zich op de garantieafspraak en eiste zijn geld bij het bouwbedrijf op.
Volgens het Openbaar Ministerie is hier sprake van valsheid in geschrifte; Erbudak gebruikte geld van het Slotervaartziekenhuis voor privé-doeleinden, namelijk de aankoop van de grond waar vakantieresort op stond. Erbudak zelf spreekt van fouten in de boekhouding waar zij niet verantwoordelijk voor was.
Met het project zelf zou niets mis zijn geweest. Het Slotervaartziekenhuis zou immers van de investeringen in Turkije hebben geprofiteerd, als die geld hadden opgeleverd. “Ik hoor niet in het beklaagdenbankje thuis”, zei ze.
Gepassioneerd
“U vertelt gepassioneerd”, zei de rechter nadat Erbudak de verklaring had voorgelezen. “Maar het roept toch nog allerlei vragen op. We hebben het vandaag niet over de ondergang van het Slotervaartziekenhuis en niet over dromen. We hebben het over mogelijke malversaties.”
Gemalverseerd is er mogelijk ook met drimpy.com. Het Slotervaartziekenhuis kocht voor twee ton aan aandelen van dit e-healthplatform, maar die kwamen op naam te staan van bedrijven van Erbudak.
De voormalige bestuursvoorzitter werd eerder veroordeeld tot het terugbetalen van 1,7 miljoen euro aan het ziekenhuis.
Woensdag gaat de zaak verder en in oktober doet de rechter uitspraak.
Aysel Erbudak werd in 2013 wegens conflicten in het ziekenhuis ontslagen. Later moest ze 1,7 miljoen terugbetalen. Nu moet ze zich ook voor de strafrechter verantwoorden.Ⓒ Anko Stoffels
Telegraaf 09.09.2019 Voormalig directeur Aysel Erbudak van het inmiddels gesloten Slotervaartziekenhuis in Amsterdam moet zich maandag voor de strafrechter in Amsterdam verantwoorden voor verduistering van in totaal 1,2 miljoen euro aan ziekenhuisgeld en valsheid in geschrifte.
Erbudak ontkent alles, laat haar advocaat Cees Korvinus weten. Ze zal volgens hem aanwezig zijn bij de zittingen, waarvoor twee dagen zijn uitgetrokken.
Verslaggeefster Saskia Belleman doet maandag (vanaf 9.00 uur) live verslag vanuit de rechtszaal via Twitter
Volgens het Openbaar Ministerie sluisde de verdachte tussen 23 juni en 8 september 2008 in totaal 1 miljoen euro weg, onder meer met valse facturen. Daarnaast denkt het OM dat de 52-jarige zorgonderneemster zich tussen medio 2011 en medio 2014 ten onrechte een bedrag van ongeveer 200.000 euro heeft toegeëigend, dat ook het ziekenhuis toebehoorde.
Erbudak werd in maart 2013 wegens conflicten in het ziekenhuis ontslagen. In 2015 bepaalde de civiele rechter dat zij het ziekenhuis 1,7 miljoen euro moest terugbetalen. Daarna werd zij persoonlijk failliet verklaard. Anders dan in een civiele zaak moet in het strafrecht worden aangetoond dat er opzet was tot het onttrekken van geld, stelt Korvinus, en daarvan is volgens hem geen sprake.
De gelden en overboekingen waar het in beide zaken om gaat, kwamen volgens de advocaat onbedoeld verkeerd in de boeken terecht. Het was bij zijn cliënte niet bekend, aldus de advocaat. Het had betrekking op een ziekenhuisproject in Turkije dat niet doorging en op een aandelentransactie.
Na de laatste regiezitting in deze zaak in november 2017 zijn er nog wat getuigen gehoord. Het OM liet de zaak lang liggen, stelt Korvinus. Hij noemt de vervolging „buitengewoon vervelend” voor zijn cliënte. Hij wijst erop dat het Slotervaart geen aangifte heeft gedaan tegen haar.
Telegraaf 07.09.2019 Aysel Erbudak, de ex-directeur van het inmiddels opgedoekte Slotervaartziekenhuis in Amsterdam, zit sinds 2015 in een persoonlijk faillissement. Maar ze is niet van plan haar schuldeisers te betalen – een principekwestie, vindt ze.
„Ik heb vier à vijf schuldeisers, waaronder het Slotervaart, mijn voormalige callcenter dat ik zelf heb opgezet, de Belastingdienst en de Rabobank die mijn huis heeft moeten veilen. Die schulden zijn grotendeels ten onrechte ontstaan en ik ga ze nooit van mijn leven betalen. Uit principe. Ik mag het niet zeggen, maar het zijn toch allemaal zakelijke crediteuren, geen personen”, zegt ze in een interview met NRC.
Erbudak staat volgende week terecht wegens verduistering van in totaal 1,2 miljoen euro aan ziekenhuisgeld. Ze spreekt alle aantijgingen tegen en meent dat die zijn voortgekomen uit discriminatie. „Was me dit ook overkomen als ik oorspronkelijk blond haar en blauwe ogen had gehad? Ik woon al meer dan veertig jaar in dit land, mijn Turks is supergebrekkig, met een zwaar Nederlands accent. En toch was ik steeds ’die Turkse mevrouw van het Slotervaartziekenhuis’”, aldus Erbudak.
AD 07.09.2019 Aysel Erbudak, de ex-directeur van het inmiddels opgedoekte Slotervaartziekenhuis in Amsterdam, zit sinds 2015 in een persoonlijk faillissement. Maar ze is niet van plan haar schuldeisers te betalen – een principekwestie, zegt ze zaterdag in een interview met NRC.
,,Ik heb vier à vijf schuldeisers, waaronder het Slotervaart, mijn voormalige callcenter dat ik zelf heb opgezet, de Belastingdienst en de Rabobank die mijn huis heeft moeten veilen. Die schulden zijn grotendeels ten onrechte ontstaan en ik ga ze nooit van mijn leven betalen. Uit principe. Ik mag het niet zeggen, maar het zijn toch allemaal zakelijke crediteuren, geen personen.”.
Erbudak staat vanaf maandag terecht voor verduistering van in totaal 1,2 miljoen euro aan ziekenhuisgeld en valsheid in geschrifte. Ze spreekt alle aantijgingen tegen en meent dat die zijn voortgekomen uit discriminatie. ,,Was me dit ook overkomen als ik oorspronkelijk blond haar en blauwe ogen had gehad? Ik woon al meer dan veertig jaar in dit land, mijn Turks is supergebrekkig, met een zwaar Nederlands accent. En toch was ik steeds ‘die Turkse mevrouw van het Slotervaartziekenhuis‘”, aldus Erbudak tegenover NRC.
Volgens het Openbaar Ministerie sluisde ze tussen 23 juni en 8 september 2008 in totaal 1 miljoen euro weg, onder meer met valse facturen en andere documenten. Daarnaast denkt het OM dat de 52-jarige zorgonderneemster zich tussen medio 2011 en medio 2014 ten onrechte een bedrag van ongeveer 200.000 euro heeft toegeëigend, dat ook het ziekenhuis toebehoorde.
Erbudak werd in maart 2013 wegens conflicten in het ziekenhuis ontslagen. In 2015 bepaalde de civiele rechter dat zij het ziekenhuis 1,7 miljoen euro moest terugbetalen. Daarna werd zij persoonlijk failliet verklaard.
Medewerkers en patiënten van het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam vertelden ons wat zij vinden van het faillissement.
De aanleg van het netwerk waarmee warmte vanuit de Rotterdamse haven naar Westlandse glastuinbouwers moet worden getransporteerd, loopt een jaar vertraging op.
Alliander zou de pijpleidingen aanleggen, maar heeft zich teruggetrokken. Het bedrijf zou het te duur vinden om de infrastructuur over te nemen.
Alliander heeft op een beetje een onverklaarbare wijze afscheid van ons genomen, aldus Gerard Hofman,
Warmtebedrijf Westland (WBW), eigenaar van het netwerk, zegt echter signalen te hebben dat er iets anders aan de hand zou zijn. Het bedrijf stapte naar de rechtbank. WBW-directeur Gerard Hofman denkt dat Alliander en Stedin, een andere netbeheerder, samen afspraken hebben gemaakt. Het leidingenproject zou komen op het grondgebied waar Stedin de gas- en elektriciteitsnetten beheert. Maar kartelafspraken zijn verboden.
,,Alliander heeft op een beetje een onverklaarbare wijze afscheid van ons genomen”, geeft Hofman aan. ,,Dat geeft op zich niet, maar er bereikten ons berichten dat dat afscheid misschien wel een hele andere reden had dan zij aangaven. En dáár gaat die rechtszaak over.‘’
Ook de rechtbank concludeert dat de gang van zaken een beetje vreemd is en geeft daarom Warmtebedrijf Westland gelijk. ,,De zaak moet nader onderzocht worden en daarom hebben we toestemming gekregen voor een voorlopig getuigenverhoor”, zegt Hofman.
Onder anderen Annemarie Jorritsma, president-commissaris bij Alliander en fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer, en de directie van Alliander zullen worden gehoord. En ook andere mensen die beweren dat het anders is gelopen dan dat Alliander zegt.
Kortom, eerste Kamerlid, oud-burgemeester en inwoner van Almere, Annemarie Jorritsma VVD, wordt komende maand onder ede gehoord over vermeende kartelafspraken tussen de elektriciteit- en gasnetbeheerders Alliander en concurrent Stedin. De VVD-prominent is namelijk ook president-commissaris van Alliander.
“Niks aan de hand”, zegt Jorritsma zelf.
„Er is geen sprake van marktverdeling”, reageert Annemarie Jorritsma. Ⓒ ANP
Tijdens een netbeheerdersoverleg in 2018 zouden netbeheerders Alliander en concurrent Stedin Nederland hebben verdeeld in gebieden waar zij elkaar niet zullen beconcurreren. Dergelijke afspraken zijn bij wet verboden, aangezien daarmee de concurrentie tussen marktpartijen wordt beperkt. Bij overtreding worden door de overheid zware boetes opgelegd.
En notabene Annemarie Jorritsma (VVD-fractievoorzitter in de senaat) heeft het bestaan van de kartelafspraken ook bevestigd, stelt ex-ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD), die optreedt als onderhandelaar namens het Westlandse bedrijf. Onderhandelaar Zegering Hadders ging afgelopen najaar bij Jorritsma thuis in Almere langs om haar te confronteren met geruchten over kartelafspraken.
Die ernstige beschuldiging van kartelvorming door de netbeheerders blijkt uit processtukken die in handen zijn van De Telegraaf. De concurrenten zouden in 2018 afspraken gemaakt hebben over delen van Nederland waar ze elkaar niet zouden concurreren. Dat is bij wet verboden, want dat houdt de prijzen hoog. Bij overtreding worden door de overheid zware boetes uitgedeeld.
Zo zou het Havenbedrijf in Rotterdam zorgen voor de contacten met de industrieën en voor de aanleg van de infrastructuur daar, en WBW zou zorg dragen voor het distributienet in het Westland. Het project is onderdeel van een veel groter project voor warmte-uitwisseling en CO2-handel: de Warmterotonde.
Telegraaf 23.03.2019
Restwarmte-project gestaakt Jorritsma en Alliander kwamen in beeld bij de rechtbank tijdens een rechtszaak die aangespannen is door het Westlandse bedrijf WBW tegen de netbeheerder. Sinds 2017 werkte WBW samen met Alliander aan een project om restwarmte van de Rotterdamse haven naar tuinders te transporteren.
AD 25.03.2019
Vorig jaar zomer trok Alliander zich ineens terug en dat wekte de verontwaardiging van WBW op, maar ook de verdenking dat er afspraken zouden zijn gemaakt met andere netbeheerders. De kantonrechter schrijft hierover: “Nadien begrepen zij dat door Alliander op concernniveau concurrentiebeperkende afspraken met andere netbeheerders zijn gemaakt”.
‘Jorritsma heeft kartelafspraken bevestigd’ Ex-ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD) treedt op als onderhandelaar van het Westlandse bedrijf en zegt dat Jorritsma de kartelafspraken tegen hem heeft bevestigd. “In het bijzijn van haar echtgenoot heeft zij bevestigd dat er tussen netbeheerders op het hoogste niveau verboden afspraken zijn gemaakt”.
Volgens hem zou twee dagen voor de beëindiging van de samenwerking door Stedin en Alliander zijn afgesproken dat Alliander de activiteiten in het Westland zou staken. “Bovendien zou de voltallige raad van commissarissen van Alliander van de afspraken op de hoogte zijn”, staat in het verslag van de ex-bankier.
‘Haar man kreeg alles mee’ De Telegraaf sprak met Zegering Hadders en deze bevestigt dit: “Haar man zat tijdens ons gesprek in een zijkamer met een open verbinding, dus hij kreeg alles mee. Mevrouw Jorritsma zei na het gesprek te begrijpen dat ze actie moest ondernemen. Wij hebben echter sindsdien niets meer gehoord van Alliander”, aldus de voormalig ING-bestuurder.
Annemarie Jorritsma wil zelf niet communiceren via de media, maar bevestigt dat er sprake is van een conflict. “Maar het klopt niet wat er wordt beweerd”. En ook de Raad van Commissarissen zou niet bij de zaak betrokken zijn: “Dit is niet van een omvang waar de commissarissen zich mee bezighouden.”
De rechtbank in Arnhem bepaalde onlangs dat behalve Jorritsma ook de bestuurstop van Alliander als getuige onder ede gehoord moet worden over de veronderstelde kartelafspraken.
AD 25.03.2019 De aanleg van het netwerk waarmee warmte vanuit de Rotterdamse haven naar Westlandse glastuinbouwers moet worden getransporteerd, loopt een jaar vertraging op. Alliander zou de pijpleidingen aanleggen, maar heeft zich teruggetrokken. Het bedrijf zou het te duur vinden om de infrastructuur over te nemen.
Alliander heeft op een beetje een onverklaarbare wijze afscheid van ons genomen, aldus Gerard Hofman,
Warmtebedrijf Westland (WBW), eigenaar van het netwerk, zegt echter signalen te hebben dat er iets anders aan de hand zou zijn. Het bedrijf stapte naar de rechtbank. WBW-directeur Gerard Hofman denkt dat Alliander en Stedin, een andere netbeheerder, samen afspraken hebben gemaakt. Het leidingenproject zou komen op het grondgebied waar Stedin de gas- en elektriciteitsnetten beheert. Maar kartelafspraken zijn verboden.
,,Alliander heeft op een beetje een onverklaarbare wijze afscheid van ons genomen”, geeft Hofman aan. ,,Dat geeft op zich niet, maar er bereikten ons berichten dat dat afscheid misschien wel een hele andere reden had dan zij aangaven. En dáár gaat die rechtszaak over.‘’
Ook de rechtbank concludeert dat de gang van zaken een beetje vreemd is en geeft daarom Warmtebedrijf Westland gelijk. ,,De zaak moet nader onderzocht worden en daarom hebben we toestemming gekregen voor een voorlopig getuigenverhoor”, zegt Hofman.
Onder anderen Annemarie Jorritsma, president-commissaris bij Alliander en fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer, en de directie van Alliander zullen worden gehoord. En ook andere mensen die beweren dat het anders is gelopen dan dat Alliander zegt.
Op zoek naar partner
Ondertussen loopt de aanleg van de twee pijpleidingen voor warmte en CO2 vanuit Rotterdam naar Westland wel een jaar vertraging op. Het wordt nu naar verwachting 2023 voordat de eerste tuinders geleverd krijgen.
Volgens Hofman weten de tientallen contractanten dat inmiddels en komt er niemand in de problemen. ,,We moeten ons nu versterken met een nieuwe grote partner”, zegt hij. ,,Het project is te groot, dat kunnen we niet alleen.”
Maar die leiding komt er dus wél, belooft directeur Hofman. ,,De aanhouder wint, maar wij willen gewoon weten hoe het zit. Als bepaalde mensen denken Nederland in stukjes te kunnen hakken in een vrije markt en kartelvorming te doen, dan moet dat aan de kaak gesteld worden.”
AD 23.03.2019 VVD-prominent Annemarie Jorritsma wordt komende maand onder ede gehoord over vermeende kartelafspraken tussen de elektriciteit- en gasnetbeheerders Stedin en Alliander. Bij die laatste is Jorritsma president-commissaris. ,,Niks aan de hand”, zegt ze zelf.
De ernstige beschuldiging van kartelvorming aan het adres van de twee netbeheerders blijkt uit processtukken in handen van De Telegraaf. Alliander en Stedin zouden in 2018 hebben afgesproken elkaar niet te beconcurreren en Nederland daarbij hebben verdeeld in gebieden. Stedin is netbeheerder voor gas en elektriciteit in Zuid-Holland, Utrecht, regio Amstelland, Kennemerland en Noordoost Friesland.
Rotterdam-Westland
Jorritsma, sinds 2016 voorzitter van de raad van commissarissen van Alliander, moet onder ede getuigen bij de rechtbank in Arnhem. Dit omdat het hoofdkantoor van het nutsbedrijf in de stad is gevestigd. Ook de rest van de bestuurstop wordt onder ede gehoord over veronderstelde afspraken.
De getuigenverhoren maken deel uit van een procedure over de voorgenomen aanleg van een leidingennetwerk tussen Rotterdam en het Westland. Via dat netwerk zou restwarmte en CO2 uit de Rotterdamse haven worden getransporteerd naar tuinders. Glastuinbouwbedrijven zouden op die manier duurzaam worden verwarmd met restwarmte in plaats van met gas.
Alliander en het Westlandse bedrijf WBW werkten sinds 2017 intensief samen om dit leidingennet te realiseren. Maar afgelopen zomer trok Alliander plotseling de stekker uit de samenwerking. De Westlanders eisen nu een schadevergoeding.
Warmtebedrijf WBW begreep eerst niet wat de aanleiding voor Alliander was om af te haken. „Nadien begrepen zij dat door Alliander op concernniveau concurrentiebeperkende afspraken met andere netbeheerders zijn gemaakt”, citeert De Telegraaf uit de beschikking van de kantonrechter.
Jorritsma zou hebben bevestigd dat er op het hoogste niveau verboden afspraken zijn gemaakt tussen de netbeheerders. Dat zou ze afgelopen najaar bij haar thuis in Almere hebben gedaan tegenover voormalig ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD). Hij treedt op als onderhandelaar namens WBW.
Jorritsma bevestigt dat er een conflict is met Stedin maar volgens haar werden geen afspraken gemaakt over verdeling van de markt. ,,Want dan moet je ook een markt hebben en daarvan is hier geen sprake. Bovendien is de raad van commissarissen helemaal niet bij deze zaak betrokken. Dit is niet van een omvang waar de commissarissen zich mee bezighouden’’, zegt ze in De Telegraaf .
Boetes
Het maken van afspraken die concurrentie verhinderen, beperken of vervalsen is verboden. Dit omdat de gevolgen groot zijn. Door het ontbreken van concurrentie blijft de prijs hoog, hoeven bedrijven zich niet te onderscheiden door de kwaliteit van hun product en krijgen ze geen prikkels om hun aanbod uit te breiden.
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) controleert of bedrijven de concurrentie beperken. Bij overtreding van de Mededingingswet kan de ACM boetes opleggen. Die bedragen maximaal 450.000 euro voor bestuurders en leidinggevenden.
Voor bedrijven geldt hetzelfde bedrag tenzij de jaaromzet hoger is dan 4,5 miljoen euro. Dan kan het boetebedrag oplopen tot 10 procent van die omzet. Het kabinet wil deze boetes verhogen om kartelvorming tegen te gaan, staat op rijksoverheid.nl
MSN 23.03.2019 VVD-prominent Annemarie Jorritsma wordt komende maand onder ede gehoord over vermeende kartelafspraken tussen de elektriciteit- en gasnetbeheerders Alliander – waar Jorritsma president-commissaris is – en concurrent Stedin. „Niks aan de hand”, zegt ze zelf.
De ernstige beschuldiging van kartelvorming aan het adres van de twee netbeheerders blijkt uit processtukken in handen van De Telegraaf.
Zo bepaalde de rechtbank in Arnhem onlangs dat behalve Jorritsma ook de bestuurstop van Alliander als getuige onder ede gehoord moet worden over veronderstelde afspraken.
„Er is geen sprake van marktverdeling”, reageert Annemarie Jorritsma. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.03.2019 Tijdens een netbeheerdersoverleg in 2018 zouden netbeheerders Alliander en concurrent Stedin Nederland hebben verdeeld in gebieden waar zij elkaar niet zullen beconcurreren. Dergelijke afspraken zijn bij wet verboden, aangezien daarmee de concurrentie tussen marktpartijen wordt beperkt. Bij overtreding worden door de overheid zware boetes opgelegd.
De procedure waarin de rechtbank besloot tot het genoemde getuigenverhoor, draait om de voorgenomen aanleg van een leidingennetwerk tussen Rotterdam en het Westland, waar restwarmte en CO2 uit de Rotterdamse haven worden getransporteerd naar tuinders. Glastuinbouwbedrijven zouden op die manier duurzaam worden verwarmd met restwarmte in plaats van met gas.
Sinds 2017 werkten Alliander en het Westlandse bedrijf WBW intensief samen om dit leidingennet te realiseren. Maar afgelopen zomer trok Alliander plotseling de stekker uit de samenwerking. De Westlanders eisen nu een schadevergoeding.
Aanleiding
Warmtebedrijf WBW begreep eerst niet wat de aanleiding voor Alliander was om af te haken. „Nadien begrepen zij dat door Alliander op concernniveau concurrentiebeperkende afspraken met andere netbeheerders zijn gemaakt”, schrijft de kantonrechter in zijn beschikking.
En Annemarie Jorritsma (VVD-fractievoorzitter in de senaat) heeft het bestaan van de kartelafspraken ook bevestigd, stelt ex-ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD), die optreedt als onderhandelaar namens het Westlandse bedrijf. Onderhandelaar Zegering Hadders ging afgelopen najaar bij Jorritsma thuis in Almere langs om haar te confronteren met geruchten over kartelafspraken.
„In het bijzijn van haar echtgenoot heeft zij bevestigd dat er tussen netbeheerders op het hoogste niveau verboden afspraken zijn gemaakt. Twee dagen voor de abrupte beëindiging van de samenwerking zou een netbeheerdersoverleg hebben plaatsgevonden, waar onder anderen Marc van der Linden (bestuursvoorzitter Stedin) en Ingrid Thijssen (bestuursvoorzitter Alliander) aanwezig waren.
Bij die bespreking zou door Van der Linden en Thijssen zijn afgestemd dat Alliander haar activiteiten in het Westland zou staken. Bovendien zou de voltallige raad van commissarissen van Alliander van de afspraken op de hoogte zijn”, staat in het verslag van de ex-bankier te lezen.
Gevraagd naar de juistheid van dit verslag laat Zegering Hadders telefonisch weten dat het inderdaad zo is gegaan. „Het lijkt me niet handig om voorafgaand aan het getuigenverhoor inhoudelijke uitspraken te doen, maar haar man zat tijdens ons gesprek in een zijkamer met een open verbinding, dus hij kreeg alles mee.
Mevrouw Jorritsma zei na het gesprek te begrijpen dat ze actie moest ondernemen. Wij hebben echter sindsdien niets meer gehoord van Alliander”, aldus Zegering Hadders.
„Ik ga echt niet communiceren via De Telegraaf”, verzucht Annemarie Jorritsma als haar om commentaar wordt gevraagd. Wel wil ze bevestigen dat er sprake is van een conflict. „Ze hebben vast gedacht: ’er is een politicus bij betrokken, daar haal je de pers wel mee’.
Maar het klopt niet wat er wordt beweerd. Er is in ieder geval geen sprake van marktverdeling, want dan moet je ook een markt hebben en daar is hier geen sprake van. Bovendien is de raad van commissarissen helemaal niet bij deze zaak betrokken. Dit is niet van een omvang waar de commissarissen zich mee bezighouden.”
Volgens hoogleraar regulering energiemarkten Machiel Mulder van de Rijksuniversiteit Groningen is er overigens wel degelijk een markt als het gaat om de ontwikkeling van de warmtenetwerken. „Daarvoor kunnen meerdere bedrijven zich inschrijven. Die markt valt weg zodra de infrastructuur er eenmaal is.”
Woordvoerders van Alliander en Stedin zeggen dat hun bedrijven zich niet herkennen in de beschuldiging. „Maar wij willen niet inhoudelijk reageren zolang de zaak onder de rechter is”, aldus de Alliander-zegsman. Kartelwaakhond ACM wil evenmin reageren. „Rechtbank Arnhem is nu aan zet”, aldus een ACM-woordvoerder.
De Nederlandse overheid heeft overheidsbedrijven en rijksdiensten zonder visie of goed plan geprivatiseerd en verzelfstandigd.
AD 01.11.2019
AD 21.03.2019
Vanaf 1980 heeft de Nederlandse overheid bedrijven afgestoten, zoals energiebedrijven en PTT (nu KPN, TNT Express en PostNL). Ook werden rijksdiensten verzelfstandigd, zoals uitkeringsinstantie UWV en de Nederlandse Spoorwegen en ook de Zorg.
AD 02.03.2020
Ook is de marktwerking in de gezondheidszorg ‘doorgeslagen’ en moet ingeperkt worden. Anders wordt goede zorg steeds moeilijker te organiseren en te betalen. Dat zegt minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) in een interview met deze krant.
Vanaf 1 januari 2021 moeten Zorgaanbieders van verpleging en verzorging in de wijk overal in Nederland verregaand samenwerken. Geen oudere of zieke mag dan meer tussen wal en schip vallen.
Als huisartsen en ziekenhuizen met het telefoonboek op schoot het ene na het andere bureautje moeten bellen om wijkverpleging voor een patiënt te regelen, dan vermorsen we kostbare menskracht, aldus Minister De Jonge (Volksgezondheid).
AD 02.03.2020 Vanaf 1 januari 2021 moeten aanbieders van verpleging en verzorging in de wijk overal in Nederland verregaand samenwerken. Geen oudere of zieke mag dan meer tussen wal en schip vallen.
Als huisartsen en ziekenhuizen met het telefoonboek op schoot het ene na het andere bureautje moeten bellen om wijkverpleging voor een patiënt te regelen, dan vermorsen we kostbare menskracht, aldus Minister De Jonge (Volksgezondheid).
Daarover hebben het ministerie van Volksgezondheid, zorgverzekeraars, gemeenten, patiëntenorganisaties, beroepsverenigingen en zorgaanbieders een deal gemaakt. Zo willen ze regelen dat de tekorten aan goede zorgverleners in de wijkverpleging afnemen. Ook moeten cliënten en hulpverleners in de wijk altijd weten bij wie ze terecht kunnen.
Er komt in iedere wijk een overzicht voor wijkverpleging overdag, ‘s avonds, ‘s nachts en in het weekend. En de cliënt krijgt voortaan zorg van een behapbaar team. Bekendheid en vertrouwdheid met iedereen die in huis komt, staat voorop. Zorgverleners moeten de hulp ook goed hebben afgestemd.
Het einddoel: alle aanbieders van wijkverpleging zorgen er samen met partners voor dat iedere zorgvraag van een cliënt opgepakt wordt. Als dat niet lukt, moet passende zorg snel elders worden gevonden; zo nodig met hulp van de verzekeraar. Verder dienen aanbieders de wijk waarin ze actief zijn op hun duimpje te kennen.
Minister De Jonge (Volksgezondheid): ,,Als de wijkverpleegkundige meer bezig is met ergens komen dan ergens zijn en als huisartsen en ziekenhuizen met het telefoonboek op schoot het ene na het andere bureautje moeten bellen om wijkverpleging voor een patiënt te regelen, dan vermorsen we kostbare menskracht.”
Vorig jaar maart constateerde minister De Jonge al in een interview met deze krant dat losse nieuwe aanbieders, soms van bedenkelijke kwaliteit, als paddenstoelen uit de grond schieten in Nederland. Voor de deur van zorgflats staan nu regelmatig auto’s van meerdere bedrijfjes. Die versnippering komt de kwaliteit niet ten goede, vindt de bewindsman. Daarnaast wordt de zorg momenteel per uur vergoed; een ongezonde prikkel om te veel zorg te leveren.
De minister wil af van deze wijze van bekostiging. Het moet voor zorgaanbieders altijd rendabel zijn om goede zorg te geven aan cliënten, ongeacht of deze lichte of zwaardere problemen hebben. Het tarief wordt daarom afhankelijk van het zorgprofiel van een cliënt. Dat zal wel op zijn vroegst pas vanaf 2022 gebeuren, bleek recent uit een Kamerbrief.
Als aanbieders van wijkverpleging er samen niet uitkomen, dan nemen de zorgverzekeraars en gemeenten het initiatief over om in een contract tot afspraken te komen over samenwerking. Als laatste redmiddel kan zelfs via een bestuurlijk overleg met topambtenaren of de minister een dispuut worden vlotgetrokken.
Over hun schaduw heen springen
Het is niet meer iedere zorgaanbieder voor zich of iedere zorgverzekeraar alleen voor de eigen verzekerden, aldus Minister De Jonge (Volksgezondheid).
De Jonge: ,,Zorgaanbieders en verzekeraars moeten daarvoor over hun eigen schaduw heen springen. Het is niet meer iedere zorgaanbieder voor zich of iedere zorgverzekeraar alleen voor de eigen verzekerden.”
De voorgenomen samenwerking vereist dat zorgaanbieders elkaar nu al gaan vinden en dat de neuzen dezelfde kant op komen te staan. Dat zal in wijken met grote aantallen zorgaanbieders nog een hele klus zijn, geeft ook de minister toe.
De betrokken partijen benadrukken in het akkoord sowieso dat iedere wijk de ruimte houdt om zelf de invulling en uitvoering van de teams voor wijkverpleging te bepalen. Dit zal steeds gebeuren op basis van de lokale situatie en de ervaringen.
AD 22.02.2020 Dat vrijemarktwerking in ieders voordeel is, ook als het gaat om voorheen publieke taken, is een sprookje, betoogt Roel Berghuis, bestuurder bij de vakbond FNV. Hij noemt prijsvechters die failliet gaan en buslijnen die geschrapt worden.
De provincie Noord-Holland gaat de bediening van sluizen, bruggen en pontjes weer zelf uitvoeren. Het regende klachten over Trigion, het beveiligingsbedrijf dat na een aanbestedingsronde als goedkoopste uit de bus kwam. Trigion had zulke slechte arbeidsvoorwaarden dat onvoldoende brug- en sluiswachters voor het bedrijf willen werken.
De arbeidsvoorwaarden zijn zo slecht dat onvoldoende brug- en sluiswachters voor het bedrijf willen werken
Marktwerking zou leiden tot betere dienstverlening en efficiëntie. Zo verkocht de overheid ons dit sprookje. Maar het gaat enkel om bezuinigingen, met alle gevolgen van dien.
De uitvoering van maatschappelijke taken is in het geding en werknemers zijn de dupe. De overheid mag wel eens wat kritischer kijken naar de gevolgen van marktwerking en aanbestedingen.
Zorgorganisaties, scholen en gemeenten in West-Brabant hebben problemen met het vervoer van cliënten en leerlingen, want vervoersbedrijf TCR is failliet. Eigenlijk won Arriva de aanbesteding, maar dat bedrijf gaf het werk door aan prijsvechter TCR.
In de Gooi en Vechtstreek overwegen acht gemeenten nu een gezamenlijke organisatie op te zetten voor het doelgroepenvervoer, waar negenduizend mensen gebruik van maken. Door te kiezen voor ‘inbesteden’ (zelf doen) in plaats van aanbesteden, willen ze grip krijgen op de kwaliteit. Tot op heden wordt dat vervoer aanbesteed bij steeds nieuwe vervoerders.
Opnieuw aanbesteden leidt na jaren van problemen volgens de gemeenten alleen maar tot hogere tarieven. Zowel klanten als medewerkers worden er dus niets wijzer van.
Volgens Koninklijk Vervoer Nederland gebeurt het steeds vaker dat op vervoersaanbestedingen geen geldige inschrijvingen binnenkomen. Vervoerders denken voor de geboden vergoedingen niet rendabel te kunnen werken. De taximarkt begint zelf signalen af te geven richting aanbestedende dienstenover de tarieven voor het doelgroepenvervoer. Dat is het beste bewijs dat aanbestedingen en marktwerking niet leiden tot verbetering van kwaliteit en efficiency, maar dat slechts wordt bezuinigd.
Lijnen schrappen
Provinciale bezuinigingen in het openbaar vervoer leiden tot het schrappen van onrendabele buslijnen. Inwoners zijn dan aangewezen op vrijwilligers. Hun bedoelingen zijn goed, maar het werk van een buschauffeur dient normaal beloond te worden. Nu profiteert de overheid en de busbedrijven houden hun winstcijfers op peil. Met alle gevolgen van dien voor werknemers en burgers.
Waar de FNV zich inzet voor de belangen van werknemers in hun rol als burgers, zouden onze overheden dat moeten doen voor burgers in hun rol als werknemers.
Hoe dan ook zitten we met marktwerking voor maatschappelijke taken op een dood spoor.
Roel Berghuis is vakbondsbestuurder en projectleider marktwerking en aanbestedingen bij de FNV.
MSN 26.11.2019 Dat meldt vakbond FNV naar aanleiding van de lopende integratie. „Sandd-medewerkers staan met de rug tegen de muur. De post verdwijnt naar PostNL, en ze moeten maar afwachten wat PostNL hen aanbiedt. Het postbedrijf heeft op sommige plaatsen een tekort aan bezorgers, maar op sommige plaatsen een overschot. Die krijgen minder uren aangeboden”, zegt FNV-bestuurder Etienne Haneveld.
Eind september gaf het kabinet toestemming voor het samengaan van PostNL en Sandd. De 11.000 postbezorgers van Sandd krijgen een baan bij PostNL, maar dat leidt tot teleurstellingen.
Dominique Vergeer uit Oost-Souburg werkt nu veertig uur per week voor Sandd, maar heeft nu een aanbod voor 3,5 uur voor vier dagen in de week. Dat is veertien uur. „Daar ben ik van geschrokken, want ik moet een gezin onderhouden. De beloftes van Mona Keijzer zijn gebakken lucht, want in de praktijk is het een zooitje”, zegt Vergeer, die een leidinggevende functie heeft op het depot in Middelburg.
Het aanbod van PostNL kreeg hij afgelopen vrijdag binnen. Hij heeft een week de tijd om te reageren. „De druk is enorm bij mij en mijn collega’s. Als we bellen met PostNL krijgen we niemand te pakken. Als ik nu solliciteer via het uitzendbureau, dan kan ik wel veertig uur krijgen. Dit is de omgekeerde wereld.”
PostNL herkent dit niet. „We proberen de Sandd-medewerkers een aanbod te doen dat in lijn ligt van hun huidige contract. Het is een ingewikkelde puzzel. Deze gevallen zou ik graag willen bekijken”, zegt directeur Post Resi Becker van PostNL in een reactie. Volgens haar is er voldoende capaciteit in het callcenter om vragen te beantwoorden.
Volgens vakbond FNV komt PostNL met minder uren weg omdat er geen zogeheten ’overgang van onderneming’ is afgesproken. Daarbij dient het personeel een gelijkwaardige functie aangeboden te worden. Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken) heeft dit echter niet als voorwaarde bij de overname gesteld. PostNL denkt jaarlijks €50 tot €60 miljoen aan kosten te kunnen besparen door de overname van Sandd.
„Ik ben des duivels op staatssecretaris Keijzer, die deze overname op deze manier heeft toegestaan. Het aanbod van PostNL is niet volwaardig, we schieten er fors bij in als het om ons inkomen gaat. En ik ben beslist niet de enige”, zegt Albert Wilkens uit Almere. Hij werkt al 13 jaar als postbezorger, met 20 uur per week. PostNL heeft hem nu vijf uur op zaterdag aangeboden.
Ook is een negental franchisenemers van Sandd naar de rechter gestapt omdat er geen vergoeding is geregeld. Zij hebben in totaal 3500 bezorgers in dienst. „De post gaat naar PostNL, maar de franchisenemers hebben nog wel een contract. Zij moeten hun mensen ontslaan en transitievergoedingen betalen. Daarbij past een afkoopsom”, zegt voorzitter Mario de Koning. PostNL zegt in een reactie dat ze zo snel mogelijk in gesprek wil over de samenwerking en banen.
„Er is geen sprake van marktverdeling”, reageert Annemarie Jorritsma. Ⓒ ANP
Tijdens een netbeheerdersoverleg in 2018 zouden netbeheerders Alliander en concurrent Stedin Nederland hebben verdeeld in gebieden waar zij elkaar niet zullen beconcurreren. Dergelijke afspraken zijn bij wet verboden, aangezien daarmee de concurrentie tussen marktpartijen wordt beperkt. Bij overtreding worden door de overheid zware boetes opgelegd.
En Annemarie Jorritsma (VVD-fractievoorzitter in de senaat) heeft het bestaan van de kartelafsprakenook bevestigd, stelt ex-ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD), die optreedt als onderhandelaar namens het Westlandse bedrijf. Onderhandelaar Zegering Hadders ging afgelopen najaar bij Jorritsma thuis in Almere langs om haar te confronteren met geruchten over kartelafspraken.
Terugdringen aanbesteding in de Zorg
Het zogeheten REFIT-platform is het met De Jonge eens dat de Europese Commissie de regels snel moet evalueren en misschien moet aanpassen, schrijft de minister aan de Tweede Kamer. Maar dat duurt vaak jaren. En gemeenten en de jeugd- en thuiszorg worden ongeduldig. Daarom gaan Timmermans en De Jonge vast samen kijken of er niet wat meer ruimte binnen de huidige Europese regels valt te scheppen.
,,De zorg is geen markt, laat staan een Europese markt”, zegt De Jonge. Hij pleit sinds begin deze maand onomwonden voor het intomen van de ,,doorgeslagen” marktwerking in de gezondheidszorg.
Het kabinet vindt steun in Brussel voor het terugdringen van aanbestedingen in de zorg. De Europese anti-rompslompbrigade onder leiding van Frans Timmermans, tweede man van de Europese Commissie, raadt de commissie aan de regels snel nog eens tegen het licht te houden. Dat kan wel nog jaren duren.
Gemeenten zijn nu meestal verplicht alle zorgaanbieders in de Europese Unie de kans te geven om de jeugd- en thuiszorg voor hen te verzorgen. Maar dat is zinloos en onhandig, vindt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. Een Poolse of Portugese zorgverlener zit helemaal niet te wachten op een opdracht in Nederland. En zou die toch voelen voor zo’n klus en de aanbesteding winnen, dan wordt samenwerken met andere betrokkenen als de gemeente en de huisarts lastig.
Bovendien bezorgt het aanbesteden gemeenten veel werk. En zorgaanbieders en patiënten kopzorgen. Want als een contract afloopt, is het niet altijd gemakkelijk om bij een vertrouwde behandelaar te blijven of soepel over te gaan naar een nieuwe.
AD 15.03.2019
Overspannen woningmarkt
Dat er iets moet gebeuren op de overspannen Haagse woningmarkt, daar is iedereen het over eens. Maar hoe? In Den Haag bijvoorbeeld, voltrekt zich een klassiek politiek debat met ‘de markt’als grote boosdoener dan wel redder in nood.
En het gaat er hard aan toe. Zo heette VVD-politicus Jan Pronk in de Haagse raadzaal ‘een neoliberaal’ die zich nauwelijks raadslid mag noemen. En was PvdA’er Martijn Balster gefrustreerd, ‘omdat hij geen invloed meer heeft op het beleid. En ook niet meer krijgt.’
Vrije huursector aan banden
VVD-wethouder Boudewijn Revis grijpt best fors in op de huizenmarkt. Met een inkomensgrens voor huurwoningen tussen de 700 en 950 euro bijvoorbeeld. Met de bouw van middeldure huizen die ontwikkelaars 20 jaar middelduur moeten houden. En met maatregelen tegen woningsplitsing en voorrang op een woning voor mensen met onmisbare beroepen.
Maar links vindt het allemaal te liberaal. ,,U kiest voor de markt en niet voor de mensen”, moppert Balster. Hij wil dat de vrije sector meer aan banden wordt gelegd via bijvoorbeeld strenge eisen aan mensen die vrije sector-kamers of appartementen verhuren. ,,Als we het aan de markt overlaten dan wonen mensen hier straks voor 1500 euro per maand in piepkleine hokjes”, meent hij. Een ander idee: ‘een maximale huurstijging van één procent boven de inflatie zoals Utrecht doet’.
Liberaal Pronk ziet dat heel anders. ,,We komen al met een inkomensgrens voor woningen tot 950 euro huur per maand. Voor de rest is er maar één echte oplossing: bouwen, bouwen, bouwen.” Middeldure huur is in Den Haag nu een kleine markt. ,,Als marktpartijen genoeg kunnen bijbouwen, dempt de huidige prijsstijging van de woningen vanzelf.”
Den Haag bouwt 30 procent sociaal. Ofwel goedkoop. Wethouder Revis zegt het geregeld, maar op links heeft men twijfels. ,,Al jaren wordt er geen 30 procent, maar ruim onder de tien procent sociaal gebouwd. Terwijl 100.000 mensen wachten op een goedkope woning.‘’
De VVD ergert zich aan de PvdA: die maar roept dat ‘bouwen voor gewone mensen er niet meer bij is in Den Haag’. ,,Dat was onder het vorige college zo, waar u deel van uitmaakte”, zei raadslid Pronk. ,,In de plannen staan 720 sociale woningen, waar de ambitie 750 is. Dat is niet slecht.” Maar Balster gelooft niet dat het ervan gaat komen: ,,In de woontorens op de Grotiusplaats en het Spuiplein zou veel sociale huur komen. Maar toen puntje bij paaltje kwam, zei de projectontwikkelaar: ‘we hebben ons best gedaan, maar het is niet gelukt’ en zei de wethouder: ‘Oké, dan niet.”
Het rapport.
De parlementaire onderzoekscommissie-Kuiper van de Eerste Kamer, die dertig jaar privatiseringsbeleid van staatsbedrijven heeft onderzocht heeft indertijd een eindrapport (pdf).gepresenteerd.
AD 11.08.2018
En ook de Zorg ging uiteindelijk een eigen leven leiden !! Het begrip Marktwerking werd uiteindelijk een vies woord !!!
Minister Hugo de Jonge wil nieuwe zorgaanbieders strenger controleren, één team van verpleegkundigen per wijk en zorg niet meer per uur vergoeden.
In een interview met het AD zegt de minister van Volksgezondheid dat het anders moet: “De marktwerking in de zorg is doorgeschoten.”
Ja, bijna 750 miljoen euro voor een pluk aandelen in Air France-KLM is een heleboel geld. Daar zul je CDA-vicepremier Hugo de Jonge niet schamper over horen doen. Maar leg die investering naast de zorguitgaven en je beseft pas goed wat een amper te bevatten zak geld er jaarlijks via zijn ministerie van Volksgezondheid wordt uitgegeven.
,,Voor het bedrag dat we aan KLM spenderen kunnen we ons drie dagen zorg permitteren”, zegt hij. ,,Drie! Laat dat eens op je inwerken. Dit jaar is in totaal 85 miljard euro beschikbaar, 5 miljard meer dan vorig jaar. Alleen al in deze kabinetsperiode komt er 16,7 miljard euro bij.”.
De Fransen werden deze week naar eigen zeggen overvallen door het besluit van de Nederlandse regering. President Macron eiste woensdag opheldering en Le Maire noemde het onbegrijpelijk. Hij vond het onfatsoenlijk dat er geen overleg was gevoerd met de Franse regering. Volgens Hoekstra kwam dat door de koersgevoeligheid van de informatie.
Kortom, willen we in de toekomst genoeg handen aan het bed houden, dan moet de doorgeschoten marktwerking in de zorg op de helling, stelt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. ,,Het geloof in de markt als probleemoplosser is op de terugtocht.”
De liberale regeringspartijen reageerde met gefronste wenkbrauwen op de uitspraken van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) op deze site over minder marktwerking en meer samenwerking in de zorg. De oppositie gaat de bewindsman aan zijn woorden houden, maar vreest dat er sprake is van verkiezingsretoriek.
De Jonge vindt dat de marktwerking in de gezondheidszorg is ‘doorgeslagen’ en moet worden ingeperkt. De CDA-bewindsman kraakt hiermee het liberale heilige huisje van keuzevrijheid voor patiënten. Het in zijn ogen ‘absolute’ recht om de eigen zorgverlener te kiezen, maakt de organisatie van de zorg volgens De Jonge echter duur en lastig. Zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten moeten in de toekomst samende hoofdverantwoordelijkheid nemen voor de gezondheidszorg in een regio.
,,De minister heeft wel wat beters te doen dan stelseldiscussies voeren, want dat is het introduceren van dominante regionale zorgspelers’’, aldus Kamerlid Arno Rutte (VVD) tegen deze site. ,,We mogen best de rotte appels in de zorg aanpakken en balans aanbrengen in de keuzevrijheid van mensen, maar wij willen niet terug naar de jaren 90; met gebrek aan keuze, lange wachtlijsten en hoge kosten.’’
Regeringspartij D66 wil de minister louter afrekenen op minder regels, meer aandacht en betere zorg ‘en niet op deze hoog-oververhalen’, meldt Kamerlid Vera Bergkamp. De sociaal-liberalen zijn het wel met De Jonge eens dat de zorg terug moet naar het gezond verstand. ,,De toegang tot de zorg is nu te complex, er is te veel bureaucratie. De patiënt moet weer centraal komen te staan met keuzevrijheid.’’
Ik moet het eerst zien voordat ik het geloof. Maar ik laat me graag verrassen, aldus Lilian Marijnissen (SP) over uitspraken minister De Jonge.
De PVV, de grootste oppositiepartij, beschuldigt de minister van krokodillentranen. ,,Het CDA is óveral verantwoordelijk voor: dat De Jonge bij seniorenflats allemaal verschillende auto’s ziet staan van allerhande aanbieders van wijkverpleging, is regelrecht de schuld van het CDA. In plaats van populair te doen zo vlak vóór de verkiezingen kan hij beter wetten naar de Kamer sturen om deze kolossale vergissingen terug te draaien en juist niet nóg verder gaan met zijn voorstel tot regionalisering.’’
De SP, een groot voorstander van complete afschaffing van de marktwerking in de zorg, is juist blij dat de minister de markt in de zorg niet langer heilig verklaart. ,,Maar tegelijkertijd is hij beste vrienden met premier ‘meer markt’ Rutte. Dat is erg ongeloofwaardig’’, zegt partijleider Lilian Marijnissen. ,,Dit kabinet heeft nog niets gedaan om de zorg geen markt te laten zijn, dus ik moet het eerst zien voordat ik het geloof. Maar ik laat me graag verrassen door Hugo de Jonge!’’
Terug in publieke handen
Overigens wil 50Plus de zorg ook helemaal terugbrengen in publieke handen, reageert Kamerlid Corrie van Brenk. ,,Dat heeft veel voordelen: geen reclame, geen sponsoring, geen jaarlijks overstapcircus meer.’’ GroenLinks noemt de uitspraken van de minister ‘een omslag’ en hoopt dat hij de daad bij het woord voegt. Die partij stelde afgelopen november zelf al voor om vaste tarieven voor de wijkverpleging te introduceren, net als strengere toelatingseisen voor nieuwe aanbieders.
Tot slot de PvdA. Die partij vindt het hoog tijd dat minister De Jonge het licht ziet. Kamerlid John Kerstens: ,,Want het CDA zat tot vandaag anders in de discussie. Dat de minister zich blijkbaar heeft laten inspireren door de opvattingen van de PvdA is mooi. Ik heb ’m ook onlangs nog opgeroepen met een toekomstvisie te komen. Daar werd vanuit de coalitie, D66 voorop, wat schamper over gedaan. Benieuwd of daar het inzicht nu ook ontstaat.’’
Nasleep vanwege de zorgbezuinigingen
Verpleeghuizen hebben het kabinet notabene onlangs nog om meer zorgmiljoenen gevraagd dan er beschikbaar zijn. Minister De Jonge (Volksgezondheid) heeft voor dit jaar 600 miljoen euro op de plank liggen, terwijl de zorginstellingen eigenlijk 660 miljoen euro zouden willen krijgen. Dat blijkt uit gegevens van de zorgkantoren die het kabinetsgeld uiteindelijk gaan verdelen.
Terugblik ouderenzorg
Samen met zo’n 35 andere partijen tekende minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) vandaag een Pact voor de Ouderenzorg. Met het pact komen de deelnemers samen in actie om eenzaamheid bij ouderen te signaleren en doorbreken, goede zorg en ondersteuning thuis te organiseren en de kwaliteit van de verpleeghuiszorg te verbeteren.
Nederland heeft een enorm grote opgave voor de boeg op het gebied van ouderenzorg. Nu al zijn er 1,3 miljoen 75-plussers, maar in 2030 zijn dat er 2,1 miljoen. Dat betekent veel voor de manier waarop we de zorg inrichten in ons land. Een samenwerkingsverband waarin iedereen die voor en met ouderen werkt de krachten bundelt, ontbreekt nog.
Minister De Jonge: “Het verenigen van alle partijen die betrokken zijn in één ‘pact voor de ouderenzorg’ is de beste manier om samen de schouders hieronder te zetten. Natuurlijk gebeurt er al ontzettend veel in de ouderenzorg. Maar samen kunnen we nog veel meer bereiken. Met deze 35 partijen, en hopelijk worden het er meer, gaan we nu aan de slag.”
AD 14.03.2018
AD 14.03.2018
Met het Pact voor de Ouderenzorg gaat een keur aan partijen – zorgaanbieders, verzekeraars, gemeenten, bedrijven, etc. – gezamenlijk aan de slag om de zorg voor ouderen merkbaar en meetbaar te verbeteren door:
de trend van stijgende eenzaamheid onder ouderen te keren;
te zorgen dat ouderen langer thuis willen en kunnen blijven wonen, met de juiste zorg en ondersteuning;
de verpleeghuiszorg te verbeteren zo dat ouderen er de juiste zorg krijgen en de aandacht die zij verdienen, zoveel mogelijk vergelijkbaar met thuis.
De ondertekenaars onderstrepen met het sluiten van dit landelijk Pact voor de Ouderenzorg de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van leven van ouderen en verbinden zich aan het meedenken en meedoen met concrete plannen en acties. Het pact wordt in drie programma’s verder uitgewerkt en er worden afspraken gemaakt over de specifieke invulling van acties en wie daarvoor aan zet is. Het pact is het begin van een proces met als doel ouderen in Nederland te laten merken dat de zorg en ondersteuning voor hen, en de generaties daarna, beter wordt.
Borsts woede over de behandeling die zijn moeder onderging, inspireerde hem en onderzoeker Carin Gaemers in 2016 tot het schrijven van een open brief aan de toenmalige staatssecretaris van Volksgezondheid, Van Rijn. Daarin veroordeelden zij het tekort aan personeel in de verpleegzorg en de vele administratieve taken die de verzorgenden moesten verrichten. De patiënten kregen daardoor niet de zorg en veiligheid die ze nodig hadden.
Na aandrang van de Tweede Kamer maakte de Inspectie voor de Gezondheidszorg bekend dat 150 verpleeghuizen niet de zorg leverden waarop gerekend mocht worden.
AD 27.10.2018
AD 27.10.2018
Manifest Hugo Borst
Hugo Borst en Gaemers schreven vervolgens het ‘manifest getiteld Scherp op Ouderenzorg. Samen met onderzoekster Carin Gaemers constateerde hij daarin dat te veel kwetsbare ouderen in verpleeghuizen niet de zorg krijgen die zij zo hard nodig hebben. Daarom werd de politiek opgeroepen om zo snel mogelijk goede zorg voor alle kwetsbare ouderen in verpleegtehuizen te waarborgen.
Het manifest kreeg meer dan 100.000 steunbetuigingen en leidde tot 2,1 miljard euro extra geld voor het verbeteren van de verpleeghuiszorg.
Minister De Jonge: “Ik zie en hoor al voorbeelden van verpleeghuizen die extra medewerkers hebben aangetrokken om meer tijd en aandacht te kunnen geven aan onze ouderen. Of hoe de regeldruk teruggedrongen wordt. Ook in de strijd tegen eenzaamheid zijn er tal van initiatieven. Van huisbezoeken bij 75-plussers, tot dansmiddagen met ‘oude’ muziek, en van breiclubs tot walking football. Deze voorbeelden maken voor ouderen een wereld van verschil.”
Kortom zij komen gezamenlijk in actie door:
eenzaamheid signaleren en doorbreken;
goede zorg en ondersteuning thuis organiseren;
de kwaliteit van de verpleeghuiszorg verbeteren.
Telegraaf 02.03.2019
Ziekenhuizen in de problemen
Het piept en het kraakt in Ziekenhuisland. Sluitingen, faillissementen, inkrimpingen: ze zijn aan de orde van de dag. Is de ziekenhuiszorg soms ziek?
De Telegraaf voelde zorgeconomen, politici en patiëntenorganisaties aan de tand. „Als er niemand ingrijpt en de touwtjes in handen neemt, breken we het stelsel af. En dan is de burger de klos”, vreest Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie.
Diepe zuchten klinken nog steeds in de Tweede Kamer wanneer wordt teruggedacht aan het faillissement van het Amsterdamse Slotervaart ziekenhuis en de vier IJsselmeerziekenhuizen in Flevoland. De vijf ziekenhuizen gingen eind oktober vorig jaar op de fles. Minister Bruins (Medische Zorg) liet zich erdoor overvallen en nam niet de regie. Het leverde hem een motie van wantrouwen op.
Sindsdien neemt bij de buitenwacht de onrust toe. Het roept de vraag op of de ziekenhuiszorg nog wel op orde is. Dat ook de stekker wordt getrokken uit het Haagse Bronovo ziekenhuis en er in het Drentse Hoogeveen en het Groningse Stadskanaal complete ziekenhuisafdelingen dreigen te verdwijnen helpt daar niet bij.
Zorgeconoom Michiel VerkoulenⒸ Hollandse Hoogte
De zorgen in de samenleving over sluitende ziekenhuizen staan in een schril contrast met de beleving van doorgewinterde zorgeconomen. Michiel Verkoulen en Xander Koolman, bijvoorbeeld. In ziekenhuisland is juist een gezonde beweging gaande, menen zij. „Ik heb geen zorgen over de ziekenhuiszorg”, zegt Verkoulen monter. Ook zijn vakgenoot Xander Koolman ziet dat de kwaliteit van Nederlandse ziekenhuizen echt wel ’op orde is’.
Schrikbarend
De uitgaven aan ziekenhuizen kennen een steile curve. Rond de eeuwwisseling stroomde er zo’n 12 miljard euro naartoe. Een jaar geleden stond de teller al op een schrikbarende 27 miljard. Het heeft met de vergrijzing te maken, hogere loonkosten, toenemende medicijnprijzen en prachtige nieuwe technieken die vaak helaas wel een stevig prijskaartje hebben.
Zorgeconoom Xander Koolman Ⓒ DIJKSTRA BV
De politiek zit ermee in haar maag. Een steeds grotere punt van de door Den Haag te verdelen taart gaat namelijk naar de zorg, het is geld dat niet naar leraren, politieagenten of andere belangrijke zaken kan.
Meer dan tien jaar geleden is daarom in samenspraak met de sector besloten om te kijken of er niet wat meer ziekenhuisbehandelingen kunnen worden overgeheveld naar huisartsen, zorgcentra in de buurt, of bij mensen thuis. Dat is goedkoper. Maar praten over geld is in de zorg nog vaak taboe. Toch moet het gebeuren, vinden Verkoulen en Koolman.
“Het ziekenhuis is een heel dure omgeving”
„Het ziekenhuis is een heel dure omgeving”, schetst econoom Verkoulen. „Terwijl een groot deel van de zorg echt niet meer in het ziekenhuis hoeft. Als we die beweging maken, is het goed voor ieders portemonnee.”
Slim
VVD-Kamerlid Arno Rutte pleit al langer voor de verhuizing van meer ziekenhuiszorg naar de huiskamer. Bij de liberaal spelen niet alleen de duizelingwekkende uitgaven aan ziekenhuiszorg een rol. „Het aantal ouderen stijgt de aankomende jaren enorm”, benadrukt hij. „Tegelijkertijd neemt het aantal mensen dat kan werken in de zorg af. Dat is een probleem waarvoor niemand kan weglopen. Ik vind dus dat we vol moeten inzetten op slimme zorg thuis.” Dat ziekenhuizen daardoor slinken, of zelfs verdwijnen, ziet hij als logisch. „Maar het is geen doel op zich.”
“We moeten vol inzetten op slimme zorg thuis”
Die slimme zorg thuis gebeurt al steeds vaker. Het gaat bijvoorbeeld om patiënten met diabetes, of longaandoeningen. Voorheen waren ze kind aan huis in het ziekenhuis. Tegenwoordig doen ze hun metingen thuis via een app. Af en toe krijgen ze een Facetime-consult van het ziekenhuis. Het is een goedkopere manier van werken. Voor patiënten is het bovendien fysiek een stuk minder belastend. Het scheelt ze heel wat ritten naar het ziekenhuis.
Arno Rutte (VVD) Ⓒ DIJKSTRA BV
CDA-Kamerlid Joba van den Berg ziet echter ook de keerzijde van de medaille van de vertimmering van ziekenhuisland. Volgens haar zijn er in grotere steden vaak meer dan voldoende ziekenhuizen. Als er daar eentje sneuvelt, is goede zorg zelden ver weg. Anders is dat in landelijk gebied. „Daar wringt het.”
Streekziekenhuizen
Wat de christendemocrate ziet gebeuren, is dat grotere ziekenhuizen de kleine streekziekenhuizen ’leeg eten’. Dat komt voort uit ooit doelbewust ingezet beleid, maar is volgens Van den Berg aan het doorslaan.
Joba van den Berg (CDA) Ⓒ DIJKSTRA BV
Lange tijd was het normaal dat in alle ziekenhuizen vrijwel alle zorg werd geleverd. Inmiddels is ingebakken dat het beter en goedkoper is om complexere zorg te concentreren. Voor een ingewikkelde urologische ingreep moet je dan misschien wat verder reizen naar een groter ziekenhuis, maar patiënten krijgen dan wel een arts die zo’n operatie vaak doet. Het betekent wel dat streekziekenhuizen kunnen besluiten om hun urologische afdeling op te doeken.
“Dit heeft veel impact op oudere mensen, mantelzorgers en bezoek”
Het CDA vindt dat een probleem, omdat patiënten nog wel in hun lokale ziekenhuis terecht moeten kunnen voor relatief eenvoudige ingrepen. „Ik zie gewoon dat topklinische ziekenhuizen dat soort zorg bij streekziekenhuizen hebben weggehaald. Is dat erg? Ja, want dat betekent dat patiënten het niet meer om de hoek kunnen laten doen. Dat heeft veel impact op oudere mensen, mantelzorgers en bezoek. Stop nou met het leegzuigen van regionale ziekenhuizen”, zegt Van den Berg.
Reisafstanden
De groeiende reisafstanden naar ziekenhuizen baren ook zorgeconoom Koolman zorgen. „Er zijn in sommige gebieden nu patiënten die twee uur met het ov moeten reizen om in een ziekenhuis te komen”, zegt hij hoofdschuddend.
De patiënten van het MC Slotervaart moesten elders hun heil zoeken. Ⓒ ANP
Hij vindt dat minister Bruins daar veel beter op moet letten en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) moet opdragen om niet alleen op de kwaliteit van ziekenhuizen te toetsen en de impact daarvan op het budget. Ook de toegankelijkheid moet door de zorgwaakhond onder de loep worden genomen, vindt hij.
“Waarom is de oplossing afbraak?”
Politieke partijen die momenteel moord en brand schreeuwen zijn PVV en SP. Zij vrezen dat wat er ooit met verzorgingstehuizen is gebeurd – sluiten uit kostenoverwegingen – nu ook met ziekenhuizen gebeurt. „We staan op een kruispunt”, stelt Fleur Agema van de PVV. „De ziekenhuiszorg is nu nog redelijk goed geregeld, maar het systeem is hartstikke kwetsbaar.” Ze wil dat er geen ziekenhuis meer op slot gaat. „Waarom is de oplossing afbraak?”, vraagt ze zich af.
Kanttekeningen
Zorgeconoom Koolman snapt de zorgen van de PVV, maar plaatst er kanttekeningen bij. „Als geld geen rol meer speelt, zou ik het ook wel met de PVV eens zijn, maar Kamerlid Agema heeft besloten dat financiën geen rol meer spelen in haar argumenten. Dat vind ik dus te makkelijk.”
Fleur Agema (PVV) Ⓒ DIJKSTRA BV
Openlijk praten over de rem zetten op ziekenhuisuitgaven wordt vaak als gevoelig ervaren. Dat geldt vooral voor de politiek, waar verkiezingen nooit ver weg zijn. In campagnestand is het nu eenmaal eenvoudiger om voor méér zorg te pleiten, dan voor artsen, ziekenhuizen en zorgverzekeraars die de hand op de knip leggen. Zorgeconoom Michiel Verkoulen zou dat graag anders zien.
“Verzekeraars vervullen een maatschappelijk belangrijke taak”
„De politiek geeft mixed signals”, stelt hij. „Iedereen is voor een lagere zorgpremie en het liefst gaat ook het mes in het eigen risico. Zorgverzekeraars moeten daarin de matigende factor zijn. Maar als verzekeraars dan wel een keer hard zijn, krijgen ze in de politiek vaak de zwarte piet toegespeeld. We betalen verschrikkelijk veel geld voor de ziekenhuiszorg. Het is belangrijk dat we het vaker voor verzekeraars opnemen. Zij vervullen een maatschappelijk belangrijke taak.”
Wachtlijsten
Vakgenoot Koolman stipt nog een andere valkuil aan: de wachtlijsten. „Het is de bedoeling dat ziekenhuizen kritischer kijken of behandelingen echt wel nodig zijn. Als ze dat niet doen en patiënten gewoon op de wachtlijst zetten, dan zullen die wachtlijsten gaan groeien. Aan de transitie die in de ziekenhuiswereld gaande is, zitten voor- en nadelen. Ik heb niet altijd het idee dat die goed worden gewogen.”
De Patiëntenfederatie vindt dat er nu te vaak een ziekenhuis verdwijnt alleen op basis van financiële redenen. Voorzitter Veldman mist partijen die de touwtjes in handen nemen. „In de komende tien jaar gaat er nog veel veranderen, laten we daar een goed plan voor maken.”
“Misschien zijn in Nederland veertig ziekenhuizen wel genoeg?”
Ze noemt Denemarken als voorbeeld. Daar zijn ze aan de tekentafel gaan kijken hoeveel ziekenhuizen met bepaalde functies er nodig waren. „Misschien zijn in Nederland veertig ziekenhuizen wel genoeg?” Veldman mist uiteindelijk dat er echt iemand de baas is. „Iemand moet de regie pakken”, vindt ze. Daarbij kijkt ze naar de politiek. Het is een verwijt dat zorgminister Bruins allerminst nieuw in de oren zal klinken.
ZEVEN OORZAKEN VAN KRIMP IN ZIEKENHUISLAND;
Personeelstekort
Ziekenhuizen hebben moeite met het aantrekken van personeel, met name gespecialiseerde verpleegkundigen voor spoedeisende hulp en intensive care. Dat legt druk op de organisatie, soms ontstaan er al wachtlijsten of moeten patiënten worden geweigerd omdat er te weinig personeel is. Ook moet er extern worden ingehuurd en dat is veel duurder.
Zorg naar huisarts of huis
Om kosten te beheersen en het patiënten gemakkelijker te maken, wordt al enkele jaren ingezet op verschuiving van zorg uit het ziekenhuis. Bestralingen, diabeteschecks en spiraaltjesplaatsingen kunnen goedkoper bij de huisarts of soms zelfs thuis. Handig, maar als complexe behandelingen naar grote ziekenhuizen verdwijnen en eenvoudige behandelingen naar de huisarts, dan zet dat druk op kleine ziekenhuizen.
Bestuursellende
Bij de faillissementen van het Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen waren er twijfels over de rol van bestuurders die ook aandeelhouder waren. Dubbele petten en meerdere financiële belangen zouden dwarszitten. Bij andere ziekenhuizen vinden ze lastig nieuwe bestuurders, omdat ervaren artsen terugvallen onder de balkenendenorm als ze bestuurder zouden worden. En niet in elk ziekenhuis staan de neuzen van specialisten, die als ondernemers zich laten inhuren, en bestuur dezelfde kant op.
Innovatie
Er kan steeds meer, dus doen we ook steeds meer. Maar de meest ingewikkelde operatierobots kunnen niet door elk ziekenhuis worden aangekocht omdat er weinig ruimte is voor investeringen. Door innovaties verplaatsen zich dus steeds meer behandelingen naar de grotere ziekenhuizen.
Banken
Ziekenhuizen kunnen failliet gaan, weten banken sinds een jaar of vijf ook. Voorheen vingen overheid en zorgverzekeraars dat op, nu niet meer. Daarom betalen ziekenhuizen hoge tarieven voor leningen bij banken en wil geen bank ze meer volledig financieren. Dit zorgt ervoor dat investeringen in regioziekenhuizen erg lastig en duur zijn.
Zorgstelsel
In 2006 ging het huidige zorgstelsel in. Voor velen zijn de gereguleerde marktwerking en de rol van de zorgverzekeraars mikpunten als het gaat om problemen van ziekenhuizen. Verzekeraars onderhandelen als kostenbeheersers scherp met ziekenhuizen over contracten, op kwaliteit en prijs. Als een ziekenhuis relatief duur is of iets minder goede kwaliteit levert, verliest die de concurrentiestrijd en kost dat uiteindelijk ook patiënten.
Kwaliteitseisen
Als arts moet je sinds enkele jaren een complexe behandeling een minimum aantal keren per jaar uitvoeren. Door die strengere eisen, die waarschijnlijk betere zorg opleveren, verdwijnen veel complexe behandelingen uit kleine ziekenhuizen. Uiteindelijk raken de kleinere ziekenhuizen leger en leger, tot ze zich laten overnemen door een groot ziekenhuis of tot sluiting.
De IJsselmeerziekenhuizen, met vestigingen in Lelystad, Emmeloord, Urk en Dronten, zijn vanochtend failliet verklaard. Ook het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam is failliet
In de IJsselmeerziekenhuizen liggen nog zo’n 80 à 85 mensen. In het Slotervaartziekenhuis lagen gisteren nog 74 mensen, die uiterlijk morgen om 15.00 uur naar andere ziekenhuizen zijn verplaatst
De zorgverzekeraars hebben een boedelkrediet afgegeven voor het afbouwen van de zorg
De Tweede Kamer komt niet terug van reces om te debatteren over het faillissement
AD 26.10.2018
Hoe het zover is gekomen is nog onduidelijk, maar het failliete MC IJsselmeerziekenhuizen stond flink in de rode cijfers .
Het failliete MC IJsselmeerziekenhuizen heeft een totale schuld openstaan van meer dan 50 miljoen euro. Ruim 500 schuldeisers hebben zich gemeld. De grootste schuldeiser is de bank ING.
Dat blijkt uit het eerste openbare faillissementsverslag. Het onderzoek van de curatoren naar de oorzaken van het faillissement is nog bezig. De uitkomsten van dat onderzoek zullen in volgende verslagen aan bod komen.
Een andere grote schuldeiser die de curatoren noemen is de stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WfZ). Ook is het ziekenhuis nog vier miljoen euro aan loon- en inkomstenbelasting verschuldigd.
Het kabinet ging het zelfstandig ondernemen van ProRail beëindigen. Vooral vanwege de overlast op het spoor en de onverwachte tekorten, werd de privatisering teruggedraaid.
De NOSmeldde op basis van Haagse bronnen dat het kabinet 14.10.2016 akkoord ging met het voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu, PvdA) dat ProRail wordt ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur.
De beslissing werd vrijdag 21.10.2016 officieel bekendgemaakt.
In een brandbrief waarschuwde de spoorsector het kabinet nog wel voor overhaaste beslissingen. “In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan.” De brief is ondertekend door acht organisaties waaronder de NS, Koninklijk Nederlands Vervoer, FNV Spoor en reizigersorganisatie Rover.
ProRail legde zich dus uiteindelijk neer bij de plannen van staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) om de spoorbeheerder onder de vleugels van de overheid te brengen.
Van ProRail werd een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) gemaakt. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer, de aanleg, het onderhoud en de veiligheid van de Nederlandse spoorwegen.
De laatste jaren is de staat alleen aandeelhouder geweest, maar het Rijk is wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de 2,5 miljard euro die de BV jaarlijks ontvangt.
Het kabinet hoopt dus vooral op meer controle: voorgaande jaren werd het geconfronteerd met een dreigend tekort van bijna een half miljard euro.
Dat bleek uit een brief van de Raad van Commissarissen (RvC) en Raad van Bestuur van ProRail aan de staatssecretaris. In de brief, die in handen is van De Telegraaf, schreef de top de keuze van het kabinet te respecteren en mee te zullen werken aan de uitwerking en invulling van de plannen. Dit in tegenstelling tot de eerdere reactie van ProRail waar ook nogal wat bezwaar leek mbt de bemoeienisvan het ministerie.
Kamer medeverantwoordelijk NS ProRail
De commissie constateert bij de slotconclusies dat de grote ambities van een supersnelle internationale trein naar België niet zijn waargemaakt, terwijl daar wel een peperdure spoorlijn voor is neergelegd. De Tweede Kamer, die steeds de keuzes van het kabinet en de NS steunde, is daarvoor medeverantwoordelijk.
Het failliete MC Zuiderzeeziekenhuis uit Lelystad heet vanaf nu het St Jansdal. Afgelopen nacht is er hard gewerkt om de eerste poli’s vandaag alweer te openen.
Aanleiding voor het parlementaire onderzoek was het derivatendrama bij Vestia. Dat illustreert volgens de commissie treffend de valkuilen van de corporatiesector: een bestuur met een vaak te machtige voorzitter, en commissarissen die aan die “dominante” bestuurder geen tegenwicht bieden. Bovendien is het externe toezicht onder de maat.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de financiele problemen met het verzelfstandigde UWV.
De ondernemingsraad van uitkeringsdienst UWV wil een ict-project tegenhouden door naar de rechter te stappen. Het personeel stoort zich aan salarissen voor ict-managers en vreest dat het project gedoemd is om te mislukken. Dat bevestigt de organisatie na een bericht in de Volkskrant. De krant heeft interne documenten van de uitkeringsdienst in handen.
De ondernemingsraad van uitkeringsinstantie UWV vreest dat het nieuwste automatiseringsproject een strop gaat worden van maar liefst een half miljard euro.
Daarmee zou het zoveelste project de mist in gaan en miljoenen over de balk worden gesmeten. De ondernemingsraad vindt dat er ook veel te hoge salarissen worden betaald aan de mensen die het project moeten gaan trekken.
Het UWV heeft sterk verouderde ICT en slaagt er al decennia lang niet in alles op de rails te krijgen. In 2004 bouwde Capgemini aan een systeem dat 14 miljoen euro moest kosten, maar uiteindelijk kwam de rekening uit op 400 miljoen euro.
In 2008 werd een nieuw systeem voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen gestopt terwijl al 90 miljoen was uitgegeven. Jaarlijks spendeert het UWV 250 miljoen euro aan automatisering uit, zo schrijft De Volkskrant.
De ondernemingsraad wil nu voorkomen dat er weer vier nieuwe directeuren worden aangenomen voor de nieuwste projecten. De krant sprak twee anonieme werknemers die zeggen dat het al ’2,5 jaar pure chaos is die maar niet naar buiten komt’.
Privatisering is het proces waarbij het eigendom van bedrijven en diensten overgaan van overheid naar de particuliere sector. Daarbij wordt publiek eigendom (zoals een staatsbedrijf) in particuliere handen gebracht.
Verzelfstandiging bij de overheid is het proces waarbij een overheidsbedrijf wordt omgevormd in een zelfstandig publiekrechtelijk of privaatrechtelijk bedrijf. Het wordt dan bestuurd door een eigen directie en niet meer door (top)ambtenaren.
AD 07.11.2019 Nederlanders zien een overheid die niet aan hun kant staat, stelt Lilian Marijnissen, fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer, samen met een zorgverlener, een boer en een leraar. Er wordt nu een hoge prijs betaald voor marktwerking en schaalvergroting.
Wat hebben een boer, een zorgverlener en een leraar gemeen? Het klinkt als het begin van een slechte mop uit de jaren 80 of 90. Het is ook precies die periode waar we naar terug moeten om te begrijpen waar de boosheid én actiebereidheid van zovelen nu vandaan komt.
Het kabinet gaat gewoon door op de ingeslagen weg en fundamentele veranderingen blijven uit !!
In die decennia bekeerden politici, van links tot rechts, zich massaal tot het neoliberale geloof. Als een soort heilige drie-eenheid van de Vader, Zoon en Heilige Geest, met marktwerking, bezuiniging en zelfregulering.
De verzorgingsstaat werd afgebroken en publieke voorzieningen werden aan de markt overgelaten. Onder invloed van het neoliberalisme werd schaalvergroting de standaard: scholen werden leerfabrieken, zorginstellingen moesten fuseren en in de veehouderij werd de megastal de norm om als boer te kunnen overleven.
Alles onder de dekmantel van ‘efficiëntie’, maar in de praktijk was de menselijke maat zoek en nu betalen de samenleving, onze aarde en dieren een zware prijs voor deze schaalvergrotingsdrang. Nederland verkeert in crisis: een wooncrisis, een stikstofcrisis, een publieke sector in crisis.
Het is onvoorstelbaar dat de regering hier nog niet het begin van een oplossing voor heeft gevonden. Er lijken nu, onder druk van alle acties, wat kleine eenmalige stappen te worden gezet, maar dit kabinet gaat gewoon door op de ingeslagen weg en fundamentele veranderingen blijven uit.
Wat hebben een boer, een zorgverlener en een leraar gemeen? Dat zij een overheid zien die er niet voor hen is, die niet aan hún kant staat. Zij delen de terechte verontwaardiging dat zij niet een eerlijk deel van de welvaart krijgen. Dat zij de prijs betalen.
Maar ze hebben meer gemeen: als ze samen opstaan is echte verandering mogelijk.
De belangen van mensen moeten weer voorop komen te staan. Er is een hoop te doen, maar het kan. Er is namelijk een alternatief.
Vanaf nu dringen we de markt terug en investeren we in dat wat van ons allemaal is: goede zorg, goed onderwijs, betaalbare woningen, betaalbaar openbaar vervoer en duurzame energie. We geven de zeggenschap aan de mensen die het werk doen.
Aan de leerkrachten voor de klas in plaats van de bestuurders van grote scholenkoepels. Aan de thuiszorgmedewerker in de wijk in plaats van de zorgverzekeraar. Aan de agent op straat, in plaats van de bureaucratie. En we pakken de zeggenschap terug daar waar die nodig is: over onze energiebedrijven, volkshuisvesting, publieke sector en ons openbaar vervoer.
Wat hebben een boer, een zorgverlener en een leraar met elkaar gemeen? Ze hebben een prachtig beroep dat wordt uitgehold. Maar ze staan nu op voor de toekomst van dat beroep. En terecht.
Ina Kreuning is zorgverlener, Martine Lokhorst is leraar, Lilian Marijnissen is fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer en Martijn van Middelaar is boer.
AD 25.06.2019 Iedereen moet goede spoedeisende ambulancezorg krijgen en houden, vindt het kabinet. Dus mogen de huidige aanbieders die levensbelangrijke dienst ook vanaf 2021 blijven leveren. Marktwerking wordt voorkomen.
Ambulancemedewerkers werken samen met huisartsen, spoedeisende hulpafdelingen en andere partners. Die moeten elkaar goed kunnen vinden en afspraken kunnen maken voor langere tijd, vindt de bewindsman ook. ,,Wisseling van aanbieders van ambulancezorg past daar niet bij.’’
Meldkamer
Aanwijzen van aanbieders moet zorgen voor permanente topkwaliteit, aldus Minister Bruins, in een Kamerbrief .
Nu is Nederland verdeeld in 25 ambulanceregio’s, met allemaal één regionale ambulancevoorziening. Er zijn tien publieke dienstverleners, vijf coöperaties, vijf stichtingen en vijf bv’s. Zij bieden zowel spoedeisende als planbare ambulancezorg en houden een meldkamer in stand.
Dit gaat veranderen: verschillende veiligheidsregio’s gaan samenwerken in maximaal tien landelijke meldkamers, bemand door onder meer ambulancepersoneel. Daarnaast gaat de minister in een wet de huidige aanbieders aanwijzen om de ambulancezorg voor onbepaalde tijd te bieden.
Dat kan volgens Brussel niet zomaar, want normaal gesproken moet de markt dan zijn werk doen en kunnen allerlei partijen zich aanbieden als nieuwe dienstverlener. Bruins gaat wisselingen in de zorg voorkomen door de ambulancezorg aan te merken als ‘niet-economische dienst van algemeen belang’. ,,Dan is er geen sprake van een markt en geldt de regelgeving voor mededinging en aanbesteding niet.’’
Geen gele taxi
Het gaat allang niet meer om een gele taxi, maar om een fantastisch uitgerust vervoermiddel met hooggekwalificeerd personeel aan boord, aldus Bruins, Zorgminister.
De bewindsman vindt het belangrijk om te benadrukken dat hier sprake is van een bijzondere situatie. ,,Het gaat allang niet meer om een gele taxi, maar om een fantastisch uitgerust vervoermiddel met hooggekwalificeerd personeel aan boord. Dat moet altijd zo blijven; een aanbesteding kan leiden tot een situatie waarin mensen minder hun best gaan doen als het contract niet verlengd dreigt te worden.’’
De overheid is en blijft ook vanaf 2021 een strenge waakhond: ze bepaalt de regio-indeling, wijst één aanbieder in de regio aan en legt die aanbieder een leverplicht op. Bepaalde zorgverzekeraars moeten namens alle verzekeraars de ambulancezorg inkopen bij de huidige aanbieders.
Eind 2018 kwam Bruins, samen met Ambulancezorg Nederland en de zorgverzekeraars, al met een actieplan om de druk op de ambulancezorg te verlagen. Personeel in het land legde afgelopen jaren meermaals het werk neer uit protest tegen de nijpende situatie. De hulpvraag neemt, mede door de vergrijzing, toe en het is steeds moeilijker om daar op het juiste moment door de juiste zorgverlener aan te beantwoorden.
Het plan voorziet in verbetering van de responstijden voor spoedeisende ambulancezorg. Maar ook is het de bedoeling dat alleen een ambulance wordt gebruikt waar het echt moet, andere zorg waar het kan. Voorop staat: de patiënt ontvangt minimaal even goede of zelfs betere zorg.
Voldoende professionals
Alle partijen willen verder voldoende professionals rekruteren die goed moeten zijn toegerust op hun belangrijke taak. En er moeten expliciete kwaliteitseisen komen waaraan de ambulancezorg moet voldoen, zoals eisen aan opleiding en patiëntveiligheid. Ook worden de budgetten en tarieven sterk in de gaten gehouden.
Bruins geeft aan dat de branche zelf bezig is met het opzetten van een set kwaliteitseisen. ,,Die hoop ik al binnenkort te krijgen. Daarna ga ik kijken of het plaatje compleet is.”
Het maakt de minister voor Medische zorg niet uit of de aanbieders straks publiek of privaat werken. ,,Ze moeten allemaal van fantastische kwaliteit zijn. Want de druk neemt inderdaad toe, maar toch moeten de responstijden oké blijven. Dat is nu meestal al het geval. Complimenten dus voor het harde werken van het ambulancepersoneel!”
AD 06.05.2019 De marktwerking in de zorg is nog altijd een zegen ten opzichte van het stelsel dat we daarvoor hadden, betoogt voormalig CDA-minister Ab Klink. Als bestuurder van zorgverzekeraar VGZ verzet hij zich tegen gemakzuchtige kritiek.
Een minister van Volksgezondheid is als je niet oppast twee keer een held, zegt Ab Klink. De eerste keer is als hij de marktwerking in de zorgbeteugelt. In die context zou je ook de recente uitspraak van CDA-minister Hugo de Jonge kunnen plaatsen. Die stelde onlangs dat de marktwerking in de zorg is doorgeschoten.
Al die verschillende autootjes iedere ochtend voor seniorenflats, bestuurd door wijkverpleegkundigen die op een markt met elkaar moeten concurreren, zijn de bewindsman een doorn in het oog.
,,Maar er is ook een tweede keer”, zegt Klink. ,,Meestal zo’n tien jaar later, wanneer er nieuwe wachtlijsten zijn ontstaan, omdat elke prikkel om de beste zorg zo goedkoop mogelijk te organiseren is verdwenen. En dan krijgt de minister juist lof voor plannen voor méér marktwerking.”
AD 23.03.2019 VVD-prominent Annemarie Jorritsma wordt komende maand onder ede gehoord over vermeende kartelafspraken tussen de elektriciteit- en gasnetbeheerders Stedin en Alliander. Bij die laatste is Jorritsma president-commissaris. ,,Niks aan de hand”, zegt ze zelf.
De ernstige beschuldiging van kartelvorming aan het adres van de twee netbeheerders blijkt uit processtukken in handen van De Telegraaf. Alliander en Stedin zouden in 2018 hebben afgesproken elkaar niet te beconcurreren en Nederland daarbij hebben verdeeld in gebieden. Stedin is netbeheerder voor gas en elektriciteit in Zuid-Holland, Utrecht, regio Amstelland, Kennemerland en Noordoost Friesland.
Rotterdam-Westland
Jorritsma, sinds 2016 voorzitter van de raad van commissarissen van Alliander, moet onder ede getuigen bij de rechtbank in Arnhem. Dit omdat het hoofdkantoor van het nutsbedrijf in de stad is gevestigd. Ook de rest van de bestuurstop wordt onder ede gehoord over veronderstelde afspraken.
De getuigenverhoren maken deel uit van een procedure over de voorgenomen aanleg van een leidingennetwerk tussen Rotterdam en het Westland. Via dat netwerk zou restwarmte en CO2 uit de Rotterdamse haven worden getransporteerd naar tuinders. Glastuinbouwbedrijven zouden op die manier duurzaam worden verwarmd met restwarmte in plaats van met gas.
Alliander en het Westlandse bedrijf WBW werkten sinds 2017 intensief samen om dit leidingennet te realiseren. Maar afgelopen zomer trok Alliander plotseling de stekker uit de samenwerking. De Westlanders eisen nu een schadevergoeding. Warmtebedrijf WBW begreep eerst niet wat de aanleiding voor Alliander was om af te haken. „Nadien begrepen zij dat door Alliander op concernniveau concurrentiebeperkende afspraken met andere netbeheerders zijn gemaakt”, citeert De Telegraaf uit de beschikking van de kantonrechter.
Jorritsma zou hebben bevestigd dat er op het hoogste niveau verboden afspraken zijn gemaakt tussen de netbeheerders. Dat zou ze afgelopen najaar bij haar thuis in Almere hebben gedaan tegenover voormalig ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD). Hij treedt op als onderhandelaar namens WBW.
Jorritsma bevestigt dat er een conflict is met Stedin maar volgens haar werden geen afspraken gemaakt over verdeling van de markt. ,,Want dan moet je ook een markt hebben en daarvan is hier geen sprake. Bovendien is de raad van commissarissen helemaal niet bij deze zaak betrokken. Dit is niet van een omvang waar de commissarissen zich mee bezighouden’’, zegt ze in De Telegraaf .
Boetes
Het maken van afspraken die concurrentie verhinderen, beperken of vervalsen is verboden. Dit omdat de gevolgen groot zijn. Door het ontbreken van concurrentie blijft de prijs hoog, hoeven bedrijven zich niet te onderscheiden door de kwaliteit van hun product en krijgen ze geen prikkels om hun aanbod uit te breiden.
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) controleert of bedrijven de concurrentie beperken. Bij overtreding van de Mededingingswet kan de ACM boetes opleggen. Die bedragen maximaal 450.000 euro voor bestuurders en leidinggevenden. Voor bedrijven geldt hetzelfde bedrag tenzij de jaaromzet hoger is dan 4,5 miljoen euro. Dan kan het boetebedrag oplopen tot 10 procent van die omzet. Het kabinet wil deze boetes verhogen om kartelvorming tegen te gaan, staat op rijksoverheid.nl
MSN 23.03.2019 VVD-prominent Annemarie Jorritsma wordt komende maand onder ede gehoord over vermeende kartelafspraken tussen de elektriciteit- en gasnetbeheerders Alliander – waar Jorritsma president-commissaris is – en concurrent Stedin. „Niks aan de hand”, zegt ze zelf.
De ernstige beschuldiging van kartelvorming aan het adres van de twee netbeheerders blijkt uit processtukken in handen van De Telegraaf.
Zo bepaalde de rechtbank in Arnhem onlangs dat behalve Jorritsma ook de bestuurstop van Alliander als getuige onder ede gehoord moet worden over veronderstelde afspraken.
„Er is geen sprake van marktverdeling”, reageert Annemarie Jorritsma. Ⓒ ANP
Telegraaf 23.03.2019 Tijdens een netbeheerdersoverleg in 2018 zouden netbeheerders Alliander en concurrent Stedin Nederland hebben verdeeld in gebieden waar zij elkaar niet zullen beconcurreren. Dergelijke afspraken zijn bij wet verboden, aangezien daarmee de concurrentie tussen marktpartijen wordt beperkt. Bij overtreding worden door de overheid zware boetes opgelegd.
De procedure waarin de rechtbank besloot tot het genoemde getuigenverhoor, draait om de voorgenomen aanleg van een leidingennetwerk tussen Rotterdam en het Westland, waar restwarmte en CO2 uit de Rotterdamse haven worden getransporteerd naar tuinders. Glastuinbouwbedrijven zouden op die manier duurzaam worden verwarmd met restwarmte in plaats van met gas.
Sinds 2017 werkten Alliander en het Westlandse bedrijf WBW intensief samen om dit leidingennet te realiseren. Maar afgelopen zomer trok Alliander plotseling de stekker uit de samenwerking. De Westlanders eisen nu een schadevergoeding.
Aanleiding
Warmtebedrijf WBW begreep eerst niet wat de aanleiding voor Alliander was om af te haken. „Nadien begrepen zij dat door Alliander op concernniveau concurrentiebeperkende afspraken met andere netbeheerders zijn gemaakt”, schrijft de kantonrechter in zijn beschikking.
En Annemarie Jorritsma (VVD-fractievoorzitter in de senaat) heeft het bestaan van de kartelafspraken ook bevestigd, stelt ex-ING-bestuurder Jan Zegering Hadders (óók VVD), die optreedt als onderhandelaar namens het Westlandse bedrijf. Onderhandelaar Zegering Hadders ging afgelopen najaar bij Jorritsma thuis in Almere langs om haar te confronteren met geruchten over kartelafspraken.
„In het bijzijn van haar echtgenoot heeft zij bevestigd dat er tussen netbeheerders op het hoogste niveau verboden afspraken zijn gemaakt. Twee dagen voor de abrupte beëindiging van de samenwerking zou een netbeheerdersoverleg hebben plaatsgevonden, waar onder anderen Marc van der Linden (bestuursvoorzitter Stedin) en Ingrid Thijssen (bestuursvoorzitter Alliander) aanwezig waren.
Bij die bespreking zou door Van der Linden en Thijssen zijn afgestemd dat Alliander haar activiteiten in het Westland zou staken. Bovendien zou de voltallige raad van commissarissen van Alliander van de afspraken op de hoogte zijn”, staat in het verslag van de ex-bankier te lezen.
Gevraagd naar de juistheid van dit verslag laat Zegering Hadders telefonisch weten dat het inderdaad zo is gegaan. „Het lijkt me niet handig om voorafgaand aan het getuigenverhoor inhoudelijke uitspraken te doen, maar haar man zat tijdens ons gesprek in een zijkamer met een open verbinding, dus hij kreeg alles mee. Mevrouw Jorritsma zei na het gesprek te begrijpen dat ze actie moest ondernemen. Wij hebben echter sindsdien niets meer gehoord van Alliander”, aldus Zegering Hadders.
„Ik ga echt niet communiceren via De Telegraaf”, verzucht Annemarie Jorritsma als haar om commentaar wordt gevraagd. Wel wil ze bevestigen dat er sprake is van een conflict. „Ze hebben vast gedacht: ’er is een politicus bij betrokken, daar haal je de pers wel mee’.
Maar het klopt niet wat er wordt beweerd. Er is in ieder geval geen sprake van marktverdeling, want dan moet je ook een markt hebben en daar is hier geen sprake van. Bovendien is de raad van commissarissen helemaal niet bij deze zaak betrokken. Dit is niet van een omvang waar de commissarissen zich mee bezighouden.”
Volgens hoogleraar regulering energiemarkten Machiel Mulder van de Rijksuniversiteit Groningen is er overigens wel degelijk een markt als het gaat om de ontwikkeling van de warmtenetwerken. „Daarvoor kunnen meerdere bedrijven zich inschrijven. Die markt valt weg zodra de infrastructuur er eenmaal is.”
Woordvoerders van Alliander en Stedin zeggen dat hun bedrijven zich niet herkennen in de beschuldiging. „Maar wij willen niet inhoudelijk reageren zolang de zaak onder de rechter is”, aldus de Alliander-zegsman. Kartelwaakhond ACM wil evenmin reageren. „Rechtbank Arnhem is nu aan zet”, aldus een ACM-woordvoerder.
ANP 18.03.2019 Het kabinet vindt steun in Brussel voor het terugdringen van aanbestedingen in de zorg. De Europese anti-rompslompbrigade onder leiding van Frans Timmermans, tweede man van de Europese Commissie, raadt de commissie aan de regels snel nog eens tegen het licht te houden. Dat kan wel nog jaren duren.
Gemeenten zijn nu meestal verplicht alle zorgaanbieders in de Europese Unie de kans te geven om de jeugd- en thuiszorg voor hen te verzorgen. Maar dat is zinloos en onhandig, vindt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. Een Poolse of Portugese zorgverlener zit helemaal niet te wachten op een opdracht in Nederland. En zou die toch voelen voor zo’n klus en de aanbesteding winnen, dan wordt samenwerken met andere betrokkenen als de gemeente en de huisarts lastig.
Bovendien bezorgt het aanbesteden gemeenten veel werk. En zorgaanbieders en patiënten kopzorgen. Want als een contract afloopt, is het niet altijd gemakkelijk om bij een vertrouwde behandelaar te blijven of soepel over te gaan naar een nieuwe.
Het zogeheten REFIT-platform is het met De Jonge eens dat de Europese Commissie de regels snel moet evalueren en misschien moet aanpassen, schrijft de minister aan de Tweede Kamer. Maar dat duurt vaak jaren. En gemeenten en de jeugd- en thuiszorg worden ongeduldig. Daarom gaan Timmermans en De Jonge vast samen kijken of er niet wat meer ruimte binnen de huidige Europese regels valt te scheppen.
,,De zorg is geen markt, laat staan een Europese markt”, zegt De Jonge. Hij pleit sinds begin deze maand onomwonden voor het intomen van de ,,doorgeslagen” marktwerking in de gezondheidszorg.
Tien oud-medewerkers van het oude MC Zuiderzee zijn voor zichzelf begonnen en concurreren om dezelfde patiënten.
NOS 09.03.2019 Is Lelystad groot genoeg voor meerdere zorgaanbieders die elkaar beconcurreren? Dat moet nog blijken, zegt kaakchirurg Pieter Steinmetz. Hij is een van de specialisten die na het vertrek bij het oude MC Zuiderzee ziekenhuis in Lelystad hun werk voortzetten bij een nieuwe kliniek.
Steinmetz nam daarbij een deel van de patiënten van het oude ziekenhuis mee naar Kaakchirurgie Lelystad, een kliniek die op een steenworp afstand van het nieuwe St Jansdal ligt. Het ziekenhuis maakt zich zorgen over nieuwe zorgaanbieders als deze, schrijft Trouw.
Bedreiging voor de zorg in Lelystad
Op 1 maart kreeg het oude MC Zuiderzee een nieuwe naam: ziekenhuis St Jansdal. De ziekenhuisgroep uit Harderwijk zorgt ervoor dat het ziekenhuis in afgeslankte vorm verder kan in Lelystad. Er zijn alleen nog dagopnames mogelijk, en de spoedeisende hulp is vervangen door een spoedpoli.
Niet al het oude personeel van MC Zuiderzee is meegegaan tijdens de overname. Enkele specialisten van poli’s zoals die van kaakchirurgie, reumatologie en orthopedie moesten vertrekken. Een deel van hen is nu voor zichzelf begonnen, vaak bij klinieken die dichtbij het ziekenhuis liggen.
Op 25 oktober worden de IJsselmeerziekenhuizen failliet verklaard. Het gaat om de ziekenhuizen in Lelystad, Emmeloord, Urk en Dronten en een verloskundigenpraktijk. Na een paar weken onderhandelen wordt een deal gemaakt met Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk. Zij nemen de zorgactiviteiten in Dronten en Lelystad over. Vanaf 1 maart is het ziekenhuis weer open onder de nieuwe naam.
Het nieuwe ziekenhuis denkt dat die ontwikkeling niet goed is voor de zorg in Lelystad, zegt financieel directeur Arend Jan Poelarend. “Het MC Zuiderzee is juist failliet gegaan door zijn grootschaligheid, daarom is het ziekenhuis nu veel kleiner. Als patiënten van onze poliklinieken door het nieuwe aanbod wegblijven, zal het voor ons lastiger worden om het nieuwe St Jansdal te laten voortbestaan. Dan komt bijvoorbeeld de spoedpoli in gevaar.”
De vertrekkend specialisten wijzen er juist op dat St Jansdal deze concurrentie zelf heeft gecreëerd door het wegsturen van het oude personeel van MC Zuiderzee.
Kaakchirurg Pieter Steinmetz denkt dat er genoeg animo is voor een nieuwe kliniek. Hij zette 27 jaar geleden de afdeling kaakchirurgie op in het oude MC Zuiderzee en is nu opnieuw begonnen bij de kliniek Kaakchirurgie Lelystad. “Het is al die jaren erg druk geweest op de poli, dus het aanbod is er wel. Maar of het naast elkaar kan blijven bestaan, dat zal de toekomst uitwijzen.”
Eerder werd bekend dat twee artsen, onder wie Pieter Steinmetz, niet meer het ziekenhuis in mochten, omdat zij daar patiënten voor hun nieuwe kliniek zouden ronselen. Steinmetz ontkent stellig dat dit het geval is. “Ik heb hen niet actief benaderd via mail of telefoon. Dit zijn patiënten waar ik een langdurige relatie mee heb, dan is het niet gek dat zij meeverhuizen.”
Zorgverzekeraars
Zorgeconoom Wim Groot snapt dat het ziekenhuis zich zorgen maakt over het zorgaanbod in Lelystad. Lelystad is volgens hem een relatief klein gebied, dat niet groot genoeg is voor zoveel zorgaanbieders. “Het nieuwe ziekenhuis heeft vast rekening gehouden met vertrekkende patiënten, maar dit kan een bedreiging zijn.”
Het St Jansdal kan niet zeggen hoeveel patiënten er zijn vertrokken naar klinieken zoals die van Steinmetz. Het ziekenhuis zegt in gesprek te zijn met zorgverzekeraars. Die bepalen uiteindelijk of ze zorg bij andere partijen dan het ziekenhuis vergoeden.
Telegraaf 08.03.2019 Zorgverzekeraars en gemeenten stoppen met bakkeleien wie de problemen in de wijkverpleging en thuishulp oppakken. Er komt voor alle regio’s een samenwerkingsnetwerk. „We hebben daarvoor de regie van zorgminister Hugo de Jonge niet nodig”, zegt CZ-topman Wim van der Meeren.
Minister Hugo de Jonge pakte begin maart het podium om aandacht te vragen voor problemen in de zorg in de wijk. Hij wil dat zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten die gaan aanpakken. Ook vond De Jonge dat er te veel keuzevrijheid was voor wijkverpleging, iets wat samenwerking alleen maar lastiger maakt.
Minister niet nodig
„Daarbij leek hij de probleemoplossing te willen regiseren, maar dat is helemaal niet nodig. Wij willen geen grote bureaucratische landelijke plannen, maar gaan regionaal aan de slag”, zegt Van der Meeren, namens de brancheclub van zorgverzekeraars ZN. Met gemeenten is donderdag door de verzekeraars een samenwerkingsagenda afgesproken.
CZ-topman Wim van der Meeren. Ⓒ FOTO ANP
Na ggz ook woonruimte
Belangrijkste verbetering zou moeten zijn dat gemeenten en zorgverzekeraars geen ruzie meer gaan maken over wie welk probleem moet oppakken. Ook willen ze afspraken maken over patiënten in de geestelijke gezondheidszorg die na hun behandeling aan goede woonruimte en werk worden geholpen om terugval te voorkomen. Beide partijen hebben het kabinet opgeroepen meer geld hiervoor beschikbaar te stellen. Daarom heeft de Vereniging Nederlandse Gemeenten een groot sectorakkoord nog niet getekend.
Opvolger De Jonge
Namens de gemeenten pakt de Rotterdamse wethouder Sven de Langen, toevallig opvolger van De Jonge in de havenstad, de handschoen. „We maken samen concrete afspraken voor elke regio voor hoe we de problemen gaan oplossen.”
Sven de Langen (Wethouder Zorg in Rotterdam). Ⓒ FOTO ANP
Volgens De Langen is het soms lastig dat zorg in de wijk verdeeld is door zorgverzekeraars, gemeenten en zorgkantoren. Iedereen levert zorg volgens een eigen wet. Zo komt de wijkverpleegkundige via de zorgverzekeraar omdat die ook zo vergoed wordt, maar de huishoudelijke hulp via de gemeente, dat gaat via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De Langen geeft graag een voorbeeld voor hoe samenwerking problemen voor mensen kan oplossen.
Maaltijden oma Bep
„Neem bijvoorbeeld Oma Bep op een flat in Rotterdam. Zij heeft eigenlijk maaltijdondersteuning nodig. Maar omdat zowel een wijkverpleegkundige als huishoudelijke hulp bij haar over de vloer komt, is het de vraag wie dit gaat oppakken en via welke wet de maaltijdondersteuning dan vergoed wordt. Als die beslissing blijft hangen, krijgt Bep nu mogelijk helemaal geen hulp hiervoor. Dat moet afgelopen zijn. We spreken in dit voorbeeld af dat degene die het probleem signaleert, het ook op gaat lossen.”
Geen rekeningen
Maar wie gaat dat dan betalen? Van der Meeren: „Dat is een kwestie van vertrouwen. We gaan elkaar dus geen rekeningen meer sturen. Uiteindelijk komt het allemaal uit dezelfde portemonnee, het is tenslotte geld van de burger.”
’Minder vergoeden’
Van der Meeren denkt dat minister De Jonge erg blij kan zijn met de intensievere samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten. Hij kan trouwens het betoog van de minister over minder marktwerking in de zorg wel volgen. „Dat keuzevrijheid ook z’n mindere kanten heeft kan ik wel ondersteunen. Het zorgt voor een veelvoud aan ongecontracteerde aanbieders, die niet goed gecontroleerd worden. Handig daarvoor zou vooral zijn dat we hen niet zo ruim hoeven te vergoeden.”
Elsevier 04.03.2019 In de geest van Thatcher en Reagan werden, vooral door de paarse kabinetten van Wim Kok, allerlei Nederlandse kroonjuwelen geprivatiseerd. Bij AirFrance-KLM en PostNL is een begin gemaakt met het rechtzetten van zulke stommiteiten, schrijft Philip van Tijn.
Een leerzame week, zowel voor patriotten als voor kampioenen van het vrije markt-denken. Met als heldin Herna Verhagen, de topvrouw van PostNL, omdat zij deed wat al drie jaar in de maak was: Sandd inlijven, waardoor PostNL op enkele terreinen weer monopolist wordt. En als held Wopke Hoekstra, minister, omdat deze in een flits een even groot belang in Air France-KLM nam als die vermaledijde Fransen.
In ons land waren de overgebleven voorstanders van de ongebreidelde vrije markt not amused en in Frankrijk gold dat voor president Emmanuel Macron en Hoekstra’s collega Bruno Le Maire. De laatste heeft niet minder dan drie (alle drie!) Franse elite-opleidingen voltooid en was in 2017 presidentskandidaat.
Dus geen appeltje-eitje voor onze Wopke, die op zijn palmares heeft staan het beroemde Insead in Fontainebleau. En hij was, niet te vergeten, ooit preses van Minerva en daar heb je in Frankrijk ook wat aan.
Thatcherism en Reaganomics als rolmodel
Over deze gebeurtenissen is heel wat gezegd en geschreven in de afgelopen 6 dagen. Maar daarin naar mijn mening toch onvoldoende aandacht voor de historische (politieke) achtergrond.
In 1979 werd in het Verenigd Koninkrijk Margaret Thatcher premier. Het rolmodel voor de huidige premier, maar een graadje behendiger en sluwer dan Theresa May. Zij ging de slag aan met de machtige vakbonden en hervormde de economie en eigenlijk de hele samenleving. Er is een Engeland van vóór en ná Thatcher. Op 10 Downing Street, Buckingham Palace en Westminster na werd ongeveer alles geprivatiseerd, anders gezegd: overgelaten aan de vrije markt.
In 1980 werd Ronald Reagan president van de Verenigde Staten. En hoewel deze voormalige acteur in B-films werd aangezien voor dorpsidioot, veranderde hij zijn land net zo drastisch als Thatcher het hare. In het VK heette het Thatcherism, in de VS Reaganomics. Thatcher bleef aan de macht tot 1990, Reagan werd in januari 1989 opgevolgd door vader Bush.
In die jaren ’80 werd het fundament gelegd voor economische bloei, maar ook voor de opmars van de miljardairs, de almacht van de City, het faillissement van Lehman, en twee financiële en economische crises.
De ideologische veren afgeschud, Nederland in de verkoop
In Nederland vinden alle modes van over het Kanaal en de Atlantische Oceaan ook plaats, zij het met een vertragingsfactor. Bij ons begon het eind jaren ’80 en kwam tot grote bloei in de jaren ’90. Het begin van het proces was bij het laatste kabinet Lubbers met Wim Kok als vicepremier en het hoogtepunt bij de kabinetten Kok, 1994-2002.
Die worden gewoonlijk aangeduid als Paars I en II, kabinetten van PvdA, VVD en D66: voor het eerst de aartsvijanden in één kabinet en ook voor het eerst sinds een eeuw zonder christen-democraten.
Voor de meeste immateriële hangijzers was de afwezigheid van het CDA een zegen, voor materiële zaken een kleine ramp, omdat de PvdA en VVD, eenmaal bij elkaar, geen maat konden houden en door D66 totaal niet werden afgeremd, zoals het CDA waarschijnlijk gedaan zou hebben.
Kroonjuwelen verzelfstandigd en geprivatiseerd
Zo werden kroonjuwelen verzelfstandigd en/of geprivatiseerd alsof het een spelletje gold: de PTT, energiebedrijven, regionale vervoersbedrijven, de NS en heel veel gemeentelijke en provinciale diensten en bedrijven. De energiebedrijven zijn op een haar na inmiddels allemaal aan buitenlandse bedrijven verkocht, de concurrentie op het spoor is een farce, net als die in het regionale openbaar vervoer.
Het oude Staatsbedrijf der PTT omvatte een groot post- en een groot telecombedrijf. Het laatste werd terecht geprivatiseerd, dat was onontkoombaar door de internationale concurrentie en de razendsnelle technologische ontwikkeling. Maar ‘de post‘ had gewoon een verzelfstandigd overheidsbedrijf kunnen blijven, zonder verdere flauwekul behalve wat meer stroomlijning en efficiëntie. Dat wordt nu dus tot op grote hoogte rechtgezet.
En KLM?
Een samengaan met een bedrijf uit een groot land was vermoedelijk onontkoombaar, maar de liefdeloze wijze waarop dit is gebeurd, is een andere zaak. Hoe vaak ook over KLM en Schiphol wordt gesproken als ‘Nationaal Belang’, met de ‘fusie’-onderhandelingen met Air France en de gemaakte afspraken heeft onze regering zich destijds (in de jaren tot 2003, met intussen Balkenende als premier en CDA weer in plaats van PvdA) maar zijdelings en op een (te) laat moment bezig gehouden.
Met als tegenstander/partner aan de andere kant Frankrijk, dat wereldkampioen Protectie Eigen Erfgoed is, moet dat tot ellende leiden. Dat is dus gebeurd en ook al in deze week rechtgezet – voor zolang als het duurt.
In oktober overleed Wim Kok. In bijna alle necrologieën werd hij herdacht en neergezet als onze grootste staatsman in de 20e eeuw, op Willem Drees na. Hij stierf vrijwel 23 jaar nadat hij nogal geruchtmakend zijn ideologische veren had afgeschud.
NU 01.03.2019 De marktwerking in de gezondheidszorg is volgens minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid “doorgeslagen” en moet worden ingeperkt. Anders wordt goede zorg steeds moeilijker te organiseren en te betalen, zegt hij vrijdag in een interview in het AD.
“De zorg heeft minder markt en meer samenwerking nodig. Anders houden we het niet vol”, zegt de minister. “Samenwerking gaat niet vanzelf, maar moet ingebakken zijn in de manier waarop we de zorg met elkaar organiseren.”
De CDA-bewindsman keert zich hiermee tegen het liberale principe van keuzevrijheid voor patiënten. Een woordvoerder van De Jonge meldt NU.nl dat de minister zijn uitspraken namens het kabinet doet.
De bewindsman zegt in het interview dat bij alle partijen het besef leeft dat de zorgkosten blijven stijgen en dat de personeelstekorten niet op te lossen zijn. Daarom zullen ze hun ideologische verschillen opzij zetten, stelt De Jonge.
Sinds 2006 kent Nederland een gereguleerde marktwerking in de zorg. Deze werd doorgevoerd tijdens het kabinet van CDA-premier Jan Peter Balkenende.
Bewindsman is nu gesprekken aan het voeren
De minister is tot zijn inzichten gekomen op basis van gesprekken met en signalen uit het veld, aldus zijn woordvoerder. De Jonge voert momenteel gesprekken met alle partijen in de zorg om zijn ideeën te realiseren. Hij gaat de komende tijd verschillende concrete voorstellen naar de Kamer sturen.
De Jonge stelt in het interview voor nieuwe zorgaanbieders strenger te controleren. Hij wil in elke wijk een herkenbaar team van wijkverpleegkundigen, waarbij de zorg niet meer per uur wordt gefinancierd. Ook lobbyt de minister in Brussel voor soepelere Europese regels bij de inkoop van zorg.
De minister van Volksgezondheid zegt in het AD dat zegt dat de marktwerking is doorgeschoten. Hij wil minder kleine zorgaanbieders en één team van wijkverpleegkundigen.
NOS 01.03.2019 Hugo de Jonge wil nieuwe zorgaanbieders strenger controleren, één team van verpleegkundigen per wijk en zorg niet meer per uur vergoeden. In een interview met het AD zegt de minister van Volksgezondheid dat het anders moet: “De marktwerking in de zorg is doorgeschoten.”
Volgens De Jonge is de keuzevrijheid in de zorg doorgeslagen. “Als ik ’s ochtends in Rotterdam langs seniorenflats rijd, zie ik allemaal auto’s van verschillende aanbieders van wijkverpleging staan. Waarom is dat? Dat komt omdat we het veel te gemakkelijk hebben gemaakt om als thuiszorgaanbieder aan de slag te gaan. Jaarlijks zijn er honderden nieuwe toetreders.”
Het is al langer een wens van het kabinet om de zorg anders te organiseren. De Jonge wil onder meer de samenwerking verbeteren. “We moeten toe naar één team van wijkverpleegkundigen dat de wijk en de andere zorgverleners in die wijk goed kent. Daar wil ik de bekostiging op aanpassen. Betalen per uur past daar niet bij.”
Voor het bedrag dat we aan KLM spenderen kunnen we ons drie dagen zorg permitteren. Drie! Laat dat eens op je inwerken, Minister de Jonge van Zorg.
De Jonge wil ook nieuwe zorgaanbieders wettelijk verplichten om zich te melden bij de inspectie en grotere aanbieders moeten een vergunning aanvragen. Volgens hem moeten zorgverzekeraars, zorgverleners en gemeenten de zorg regionaal organiseren. “Ik wil weten wie ik in die regio kan aanspreken”.
De hervormingen zijn volgens hem hard nodig vanwege het personeelstekort en de stijgende zorgkosten. “Voor het bedrag dat we aan KLM spenderen kunnen we ons drie dagen zorg permitteren. Drie! Laat dat eens op je inwerken.”
‘Stap terug in de tijd’
Coalitiepartner VVD ziet niets in de plannen van CDA-minister De Jonge. Arno Rutte, die voor de VVD in de Tweede Kamer zit, noemt het plan van De Jonge om zorg weer regionaal te gaan organiseren een stap terug in de tijd. “Terug naar wachtlijsten, hoge kosten en geen ruimte om je eigen keuzes te maken.”
Volgens Rutte moeten we ons niet verliezen in “Haagse discussies over stelsels”, maar moet de zorg stap voor stap worden verbeterd. “Wie slechte zorg levert heeft geen plek, wie goede zorg levert is welkom.”
Coalitiepartij D66 vindt net als minister De Jonge dat het huidige zorgsysteem te complex en bureaucratisch is. Fractievoorzitter Jetten zegt op Twitter dat hij benieuwd is naar de voorstellen van de minister. Wel wijst de partij op het belang van keuzevrijheid in de zorg.
Vera Bergkamp
@Vera_Bergkamp
.@D66 is het met @hugodejonge eens ➡️de zorg moet terug naar ‘t gezonde verstand: ❌toegang te complex ❌te veel bureaucratie Dus: ➡️patiënt weer centraal ➡️keuzevrijheid. ➡️minder regels ➡️meer aandacht ➡️betere zorg Daar rekenen we hem op af en niet op ‘hoog over’ verhalen. https://t.co/ujDNncIOiz
Brancheorganisatie Zorgthuisnl is het niet eens met de opmerkingen van de minister. “De Jonge haalt oorzaak en gevolg door elkaar. Het probleem is niet dat er te veel aanbieders zijn, het probleem is dat zorgverzekeraars de druk op zorgaanbieders zo opvoeren dat steeds meer medewerkers het niet meer zien zitten en voor zichzelf beginnen”, zegt bestuurssecretaris Maarten Oosterkamp.
Oosterkamp vindt dat De Jonge te veel praat in het straatje van de zorgverzekeraars. Hij begrijpt niet dat de minister geen kritiek heeft op hun rol. “In feite houdt hij op deze manier het systeem juist in stand.”
Keuzevrijheid
Volgens gezondheidseconoom Wim Groot van de Universiteit Maastricht is het terecht dat De Jonge de zorgkosten wil beperken, maar volgens hem heeft het inperken van de keuzevrijheid voor patiënten wel nadelen. “Nu kunnen veel mensen kiezen voor een kleine zorgaanbieder omdat ze dan weten met wie ze te maken hebben. Bij een grote zorginstelling kunnen ze elke keer een andere wijkverpleegkundige voor hun neus hebben.”
Ook betwijfelt Groot of grote zorginstellingen minder kosten maken, omdat die ook meer overheadkosten hebben. Hij ziet de plannen van De Jonge vooral als bescherming van grote aanbieders.
De gezondheidseconoom heeft een andere suggestie om de zorgkosten te beperken: “Afschaffen dat zorgverleners zelf bepalen hoeveel wijkverpleging iemand krijgt. We weten uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat wijkteams met zorgaanbieders veel meer zorg leveren dan als de gemeente die zorg toedeelt.”
AD 01.03.2019 De liberale regeringspartijen reageren met gefronste wenkbrauwen op de uitspraken van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) vandaag op deze site over minder marktwerking en meer samenwerking in de zorg. De oppositie gaat de bewindsman aan zijn woorden houden, maar vreest dat er sprake is van verkiezingsretoriek.
De Jonge vindt dat de marktwerking in de gezondheidszorg is ‘doorgeslagen’ en moet worden ingeperkt. De CDA-bewindsman kraakt hiermee het liberale heilige huisje van keuzevrijheid voor patiënten. Het in zijn ogen ‘absolute’ recht om de eigen zorgverlener te kiezen, maakt de organisatie van de zorg volgens De Jonge duur en lastig. Zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten moeten in de toekomst samen de hoofdverantwoordelijkheid nemen voor de gezondheidszorg in een regio.
,,De minister heeft wel wat beters te doen dan stelseldiscussies voeren, want dat is het introduceren van dominante regionale zorgspelers’’, aldus Kamerlid Arno Rutte (VVD) tegen deze site. ,,We mogen best de rotte appels in de zorg aanpakken en balans aanbrengen in de keuzevrijheid van mensen, maar wij willen niet terug naar de jaren 90; met gebrek aan keuze, lange wachtlijsten en hoge kosten.’’
Regeringspartij D66 wil de minister louter afrekenen op minder regels, meer aandacht en betere zorg ‘en niet op deze hoog-oververhalen’, meldt Kamerlid Vera Bergkamp. De sociaal-liberalen zijn het wel met De Jonge eens dat de zorg terug moet naar het gezond verstand. ,,De toegang tot de zorg is nu te complex, er is te veel bureaucratie. De patiënt moet weer centraal komen te staan met keuzevrijheid.’’
Ik moet het eerst zien voordat ik het geloof. Maar ik laat me graag verrassen, aldus Lilian Marijnissen (SP) over uitspraken minister De Jonge.
De PVV, de grootste oppositiepartij, beschuldigt de minister van krokodillentranen. ,,Het CDA is óveral verantwoordelijk voor: dat De Jonge bij seniorenflats allemaal verschillende auto’s ziet staan van allerhande aanbieders van wijkverpleging, is regelrecht de schuld van het CDA. In plaats van populair te doen zo vlak vóór de verkiezingen kan hij beter wetten naar de Kamer sturen om deze kolossale vergissingen terug te draaien en juist niet nóg verder gaan met zijn voorstel tot regionalisering.’’
De SP, een groot voorstander van complete afschaffing van de marktwerking in de zorg, is juist blij dat de minister de markt in de zorg niet langer heilig verklaart. ,,Maar tegelijkertijd is hij beste vrienden met premier ‘meer markt’ Rutte. Dat is erg ongeloofwaardig’’, zegt partijleider Lilian Marijnissen. ,,Dit kabinet heeft nog niets gedaan om de zorg geen markt te laten zijn, dus ik moet het eerst zien voordat ik het geloof. Maar ik laat me graag verrassen door Hugo de Jonge!’’
Terug in publieke handen
Overigens wil 50Plus de zorg ook helemaal terugbrengen in publieke handen, reageert Kamerlid Corrie van Brenk. ,,Dat heeft veel voordelen: geen reclame, geen sponsoring, geen jaarlijks overstapcircus meer.’’ GroenLinks noemt de uitspraken van de minister ‘een omslag’ en hoopt dat hij de daad bij het woord voegt. Die partij stelde afgelopen november zelf al voor om vaste tarieven voor de wijkverpleging te introduceren, net als strengere toelatingseisen voor nieuwe aanbieders.
Tot slot de PvdA. Die partij vindt het hoog tijd dat minister De Jonge het licht ziet. Kamerlid John Kerstens: ,,Want het CDA zat tot vandaag anders in de discussie. Dat de minister zich blijkbaar heeft laten inspireren door de opvattingen van de PvdA is mooi. Ik heb ’m ook onlangs nog opgeroepen met een toekomstvisie te komen. Daar werd vanuit de coalitie, D66 voorop, wat schamper over gedaan. Benieuwd of daar het inzicht nu ook ontstaat.’’
AD 01.03.2019 De marktwerking in de gezondheidszorg is ‘doorgeslagen’ en moet ingeperkt worden. Anders wordt goede zorg steeds moeilijker te organiseren en te betalen. Dat zegt minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) vandaag in een interview met deze krant.
De zorg heeft minder markt en meer samenwerking nodig. Anders houden we het niet vol, aldus Minister De Jonge
De CDA-bewindsman kraakt hiermee het liberale heilige huisje van keuzevrijheid voor patiënten. Het in zijn ogen ‘absolute’ recht om de eigen zorgverlener te kiezen, maakt de organisatie van de zorg volgens De Jonge duur en lastig. Nieuwe aanbieders, vaak van bedenkelijke kwaliteit, schieten als paddenstoelen uit de grond. Daarnaast wordt de uur zorg nu per uur vergoed; een ongezonde prikkel om te veel zorg te leveren.
,,Dat is een ongezonde cocktail. De zorg heeft minder markt en meer samenwerking nodig. Anders houden we het niet vol. En samenwerking gaat niet vanzelf, maar moet ingebakken zijn in de manier waarop we de zorg met elkaar organiseren”, aldus De Jonge.
De bewindsman, die eerder als wethouder in Rotterdam ook al aanliep tegen ‘ongezonde situaties’ door doorgeschoten marktwerking, vindt het tijd om het roer om te gooien. Hij wil nieuwe zorgaanbieders strenger controleren en wil in elke wijk een herkenbaar team van wijkverpleegkundigen, waarbij de zorg niet meer per uur wordt gefinancierd. Ook lobbyt de minister in Brussel voor soepelere Europese regels bij de inkoop van zorg.
Verantwoordelijkheid nemen
Zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten moeten wat De Jonge betreft in de toekomst samen de verantwoordelijkheid nemen voor de gezondheidszorg in een regio. Daarbij moeten zij aanspreekbaar zijn en regelen dat het aanbod de stijgende zorgvraag aankan. Dan zullen de kosten van de gezondheidszorg vanzelf ook minder snel stijgen.
De uitspraken van zorgminister De Jonge zijn politiek saillant, omdat ‘zijn’ CDA meermaals heeft deelgenomen aan kabinetten die de marktwerking in de zorg juist hebben vergroot. Momenteel zit de partij in een coalitie met twee liberale partijen. Vooral de VVD is een groot voorstander van een vrije zorgmarkt.
Toch gelooft de CDA-minister dat bij alle politieke partijen het besef leeft dat de zorgkosten langzaam de pan uit rijzen en dat de personeelstekorten in de toekomst niet meer op te vullen zullen zijn. Daarom zullen ze hun ideologische verschillen opzij zetten en op zoek gaan naar praktische oplossingen, denkt De Jonge.
De uitspraken van zorgminister De Jonge zijn politiek saillant
AD 01.03.2019 Willen we in de toekomst genoeg handen aan het bed houden, dan moet de doorgeschoten marktwerking in de zorg op de helling, stelt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. ,,Het geloof in de markt als probleemoplosser is op de terugtocht.”
Ja, bijna 750 miljoen euro voor een pluk aandelen in Air France-KLM is een heleboel geld. Daar zul je CDA-vicepremier Hugo de Jonge niet schamper over horen doen. Maar leg die investering naast de zorguitgaven en je beseft pas goed wat een amper te bevatten zak geld er jaarlijks via zijn ministerie van Volksgezondheid wordt uitgegeven.
,,Voor het bedrag dat we aan KLM spenderen kunnen we ons drie dagen zorg permitteren”, zegt hij. ,,Drie! Laat dat eens op je inwerken. Dit jaar is in totaal 85 miljard euro beschikbaar, 5 miljard meer dan vorig jaar. Alleen al in deze kabinetsperiode komt er 16,7 miljard euro bij.”.
Staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur vindt dat de manier waarop ProRail grond bij het spoor aankoopt beter moet.
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft ze dat twee grondaankopen in 2017 en 2018 niet verantwoord zijn verlopen. Volgens de staatssecretaris is er onnodig veel publiek geld naar de grond gegaan.
AD 07.02.2019
Het gaat om percelen die in 2010 en 2014 door de NS zijn aangeboden aan ProRail. Omdat de stukken grond niet nodig werden geacht voor het werk van de spoorbeheerder, werden ze uiteindelijk verkocht aan private partijen.
Die had het drie jaar daarvoor van NS gekocht voor een euro en kreeg er 6,7 miljoen euro bij voor het onderhouden en mogelijk saneren van de grond, meldt het AD. Vorige week kwam via de krant een soortgelijke kwestie naar buiten.
Die ondernemers kwamen in conflict met ProRail. Bij één van de partijen leidde dat tot rechtszaken. “Hierdoor ontstonden vertragingen, noodzakelijke wijzigingen van aanlegprojecten en aanzienlijke kostentoenames”, schrijft de staatssecretaris.
AD 04.02.2019
Maatschappelijk verantwoord
Volgens Van Veldhoven heeft ProRail uiteindelijk de gronden alsnog moeten aankopen om zijn werk te kunnen blijven uitvoeren. De kosten waren veel hoger dan jaren eerder het geval zou zijn geweest. Eind vorig jaar kwamen tweegevallen naar buiten van ondernemers die miljoenen van ProRail kregen voor de grond.
“Het maatschappelijk verantwoord besteden van beschikbare middelen is belangrijk. Ik constateer dat dit hier niet is gelukt”, schrijft Van Veldhoven. “Het is nu zaak om lessen te trekken om herhaling te voorkomen”, vindt ze. Daarom gaat ProRail voortaan uitvoeriger analyseren of percelen nodig zijn, niet alleen voor toekomstige projecten maar ook voor bijvoorbeeld werkzaamheden.
Het gaat om de transactie waarbij NS-grond aan Bakkhe Vastgoed verkocht werd.
Volgens het OM hebben twee verdachten zich rond de deal mogelijk schuldig gemaakt aan niet-ambtelijke omkoping, bevestigt woordvoerder Valentine Hoen van het Functioneel Parket dinsdag in het AD. Het onderzoek richt zich niet op NS en ProRail.
In zowel 2010 als 2014 verkocht de NS grote hoeveelheden grond langs het spoor aan twee verschillende vastgoedhandelaren. Zij hoefden niets te betalen en kregen zelfs miljoenen euro’s toe. De gronden werden ook aangeboden aan ProRail, maar dat zag af van aankoop.
Het OM doet inmiddels onderzoek naar de omstreden verkoop van grond langs het spoor in Nederland door de NS. Een woordvoerder meldt dat aan het AD. Bij de verkoop van 645 hectare grond in 2014 is mogelijk sprake geweest van omkoping.
De vastgoedhandelaar had hde grond drie jaar daarvoor van NS gekocht voor een euro en kreeg er 6,7 miljoen euro bij voor het onderhouden en mogelijk saneren van de grond, meldt het AD. En eerder al kwam via de krant een soortgelijke kwestie naar buiten.
Kortom, het is een ‘raadselachtige deal’ !!!
Het OM wil alleen bevestigen dat er in deze zaak twee verdachten in beeld zijn. Eén van hen zou twee partijen hebben gediend zonder dat te melden. Het onderzoek richt zich op de gevolgen hiervan, meldt het OM. NS of ProRail maken daar geen onderdeel van uit.
Miljoenenstrop
In 2010 en 2014 verkocht de NS honderden stukken grond langs het spoor aan twee verschillende bedrijven, RailSide en Bakkhe Vastgoed. Ze kregen de grond voor een klein bedrag en ook nog eens miljoenen euro’s extra voor het onderhoud ervan.
AD 02.02.2019
AD 09.01.2019
AD 08.01.2019
Heeft NS iets te verbergen ??
NS houdt een vertrouwelijk rapport onder de pet, dat is ingesteld naar mogelijke corruptie bij de verkoop van spoorgronden. De Tweede Kamer wil het interne onderzoek inzien. ‘Dit is de flater van de eeuw.’
Hoe zit de zaak ook alweer in elkaar? Bij de verkoop van stroken grond langs het spoor in heel Nederland zijn de afgelopen jaren miljoenenblunders gemaakt, ontdekte deze krant vorige maand. De NS deed twee keer een grote hoeveelheid percelen van de hand voor een symbolisch bedrag van 1 euro. De tweevastgoedhandelaren die de grond overnamen, kregen daarbij bovendien elk 8,1 miljoen euro mee voor het onderhoud.
Spoorbeheerder ProRail had de grond ook aangeboden gekregen, maar paste daarvoor op advies van het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat, omdat ‘de noodzaak daarvoor op dat moment ontbrak’. Later besefte ProRail dat de gronden wel degelijk nodig waren. Daarvoor moest de spoorbeheerder toen diep in de buidel tasten: één keer telde het 18 miljoen euro neer, een tweede keer 15 miljoen.
Wie wordt nu verdacht van omkoping? Het gaat om iemand die een rol speelde bij de tweede verkoop van gronden door de NS, in 2014. Volgens het OM heeft deze persoon ‘twee partijen gediend zonder dit te melden’, en zich daarbij schuldig gemaakt aan omkoping. Het gaat niet om iemand van ProRail of de NS.
Vermoedelijk was het iemand die informatie over een andere bieder doorspeelde aan Bakkhe Vastgoed. Dat zou met die kennis de aanbesteding hebben gewonnen. De vastgoedhandelaar van de eerste deal denkt dat een voormalig zakenpartner van hem informatie doorspeelde aan Bakkhe. Deze voormalig aandeelhouder ontkent dat, Bakkhe Vastgoed reageerde de afgelopen weken niet op vragen van deze krant.
Had het ministerie destijds niet moeten ingrijpen?
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat (nu Infrastructuur en Milieu) raadde ProRail in 2010 af om de gronden aan te schaffen, die later keihard nodig bleken. Volgens ProRail-topman Pier Eringa had het ministerie destijds moeten ingrijpen, omdat de directies van de NS en ProRail met elkaar overhoop lagen.
Wie onderzoekt nu wat er is misgegaan?
Dat zijn drie partijen. Het Openbaar Ministerie neemt de omkoping onder de loep. Daarnaast doet spoorbeheerder ProRail intern onderzoek naar het ‘gepruts’, zoals de eigen baas Pier Eringa het vorige week betitelde.
Ook de Tweede Kamer eist opheldering over de vastgoedblunders. Er zijn Kamervragen gesteld door onder andere D66en de SP. De Kamerleden willen onder meer weten hoe het kan dat een makelaar ‘handig gebruik heeft gemaakt van de situatie om vervolgens 18 miljoen euro op te strijken’.
Wanneer horen we meer?
De onderzoeken van het OM en ProRail lopen voorlopig nog. Maar na het weekend horen we waarschijnlijk al meer over de kwestie: dan worden de Kamervragen van de diverse fracties over deze affaire beantwoord.
NOS 01.06.2021 De NS hoeft de boete van 41 miljoen, die het kreeg vanwege vermeend machtsmisbruik in 2014 bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg, definitief niet te betalen. Dat heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bepaald.
De NS had geen economische machtspositie en kon deze dus ook niet misbruiken, oordeelt de rechter.
Het CBb is de hoogste rechter op het gebied van het economisch bestuursrecht. Eerder had de rechtbank in Rotterdam al bepaald dat er geen sprake kon zijn van een machtsmisbruik door de NS. De Autoriteit Consument & Markt (ACM), die de boete in 2017 had opgelegd, was tegen die uitspraak in beroep gegaan.
De NS won de aanbesteding voor het openbaar vervoer in Limburg met zijn dochter Abellio. Het bedrijf maakte gebruik van vertrouwelijke informatie over concurrent Veolia die het kreeg van een ex-directeur van dat bedrijf. Ook benadeelde NS volgens de ACM concurrenten door bruikbare informatie laat door te geven, terwijl Abellio daar wel over kon beschikken.
Toegangsbelemmeringen weggenomen
Volgens het CBb staat in de wet dat een nieuwe concessiehouder het personeel en het materieel van de NS over moet nemen en dat NS moet meewerken aan een soepele overgang. “Hierdoor worden belangrijke toegangsbelemmeringen voor andere spoorwegbedrijven voor het overnemen van het Nederlandse hoofdrailnet weggenomen. De NS was daarom in 2014 allerminst zeker dat zij in 2025 weer een nieuwe concessie voor tien jaar krijgt”, zegt het College van Beroep voor het bedrijfsleven.
De zaak kostte toenmalig NS-topman Timo Huges zijn baan. Hij werd vervolgens aangeklaagd wegens fraude, maar daarvan vrijgesproken.
De Autoriteit Consument & Markt kan niet meer in beroep tegen de uitspraak van het CBb.
Opgelucht
De treinmaatschappij zegt tevreden en opgelucht te zijn door de uitspraak en wijst erop dat er al hard is ingegrepen. Zo moest oud-president-directeur Timo Huges het veld ruimen. Waakhond ACM wil de uitspraak bestuderen en daarna bepalen of er een hoger beroep volgt.
De nieuwe NS-topman raakte persoonlijk betrokken bij het gerommel bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Vanmiddag zegde de raad van commissarissen en minister Jeroen Dijsselbloem het vertrouwen in hem op. Dijsselbloem: “Het vertrouwen in de heer Huges aan mijn kant is verdwenen.”
Er verscheen een rapport van de Autoriteit Consument en Markt, waaruit blijkt dat de NS bij een concessie voor vervoer in Limburg concurrent Veolia uit de markt heeft gedrukt. De NS hield relevante informatie achter, en sleepte zo zelf de opdracht binnen.
Volgens de ACM wilde de NS de aanbesteding in Limburg hoe dan ook winnen. De aanbesteding voor het regionaal openbaar vervoer was een pilot voor meerdere vervoerders op één spoor. De ACM zegt dat de NS het een bedreiging vond als er meerdere bedrijven op hetzelfde traject zouden gaan rijden, omdat dat dan mogelijk ook voor andere delen van het land zou gaan gelden.
De NS en vijf ex-bestuurders worden ook strafrechtelijk vervolgd. Er zijn verdenkingen van valsheid in geschrifte, omkoping en schending van bedrijfsgeheimen. Die zaak loopt nog. In september werd bekend dat justitie een schikking wil treffen.
NOS 07.07.2020 Vijf regionale vervoerbedrijven leggen zich niet neer bij het besluit om de NS ook na 2025 te laten rijden op de belangrijkste spoorlijnen. De bedrijven starten juridische procedures tegen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, meldt NRC.
Vorige maand besloot staatssecretaris Van Veldhoven dat de Nederlandse Spoorwegen ook na 2025 op het hoofdrailnet mogen rijden. Ze verlengt de vervoersconcessie die in 2024 afloopt, omdat ze vindt dat de NS goed presteert en betaalbaar en toegankelijk is. “Dat is de verdienste van al die machinisten, treinconducteurs, de verkeersleiding en veiligheids- en servicemedewerkers”, zei ze.
Hierdoor krijgen commerciële spoorvervoerders tot zeker 2035 geen kans op de belangrijkste routes. Volgens onder meer Arriva (dochterbedrijf van Deutsche Bahn) en het Franse moederbedrijf van Connexxion was het besluit van Van Veldhoven onzorgvuldig, overhaast en in strijd met Europese regelgeving.
Liberalisering spoor
Volgens de vervoerders schrijven richtlijnen uit Brussel voor dat onderhandse gunningen aan staatsbedrijven, zoals die van Van Veldhoven aan de NS, na 2024 niet meer mogen. Ook vinden ze dat de liberalisering van het Nederlandse spoor achterloopt op de rest van Europa.
Daarom stappen ze eerst naar de bestuursrechter, waar de procedure deze maand moet beginnen. Daarna zouden de spoorbedrijven ook naar de Europese Commissie willen stappen.
BB 27.06.2019 De NS hoeft toch geen boete te betalen voor machtsmisbruik bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Dat heeft de rechtbank in Rotterdam bepaald. Hij acht niet bewezen dat de NS zijn machtspositie heeft misbruikt. De boete van een kleine 41 miljoen euro was in 2017 door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) opgelegd.
Vertrouwelijke informatie De NS won in 2014 de aanbesteding voor het openbaar vervoer in de provincie Limburg met zijn dochter Abellio. Het bedrijf maakte echter gebruik van vertrouwelijke informatie over concurrent Veolia die het kreeg van een ex-directeur van dat bedrijf. Ook benadeelde NS volgens de ACM concurrenten door bruikbare informatie laat door te geven, terwijl Abellio daar wel over kon beschikken.
Marktpositie
De ACM had een link gelegd tussen de marktpositie van de NS op het hoofdrailnet en de markt van het Limburgse openbaar vervoer. De rechter vindt dat die link niet te leggen is zonder meer onderzoek te doen.
‘Onacceptabele gedragingen’ De zaak kostte toenmalig NS-topman Timo Huges de kop. Hij werd vervolgens aangeklaagd wegens fraude, maar daarvan vrijgesproken. De NS zegt tevreden en opgelucht te zijn over de uitspraak en herhaalt al hard te hebben ingegrepen in de organisatie om herhaling van de ‘onacceptabele gedragingen’ te voorkomen.
De ACM laat weten de uitspraak te bestuderen en daarna te bepalen of zij in beroep gaat. De marktwaakhond stelt dat concurrentie op de markt voor openbaar vervoer goed is voor de reizigers, maar dat aanbestedingen wel eerlijk moeten verlopen. (ANP)
NOS 27.06.2019 De NS hoeft toch geen boete van 41 miljoen euro te betalen voor machtsmisbruik bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. De rechtbank in Rotterdam acht niet bewezen dat de NS zijn machtspositie heeft misbruikt.
In 2017 legde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) NS de boete op. De treinmaatschappij won in 2014 de aanbesteding voor het openbaar vervoer in de provincie Limburg met zijn dochter Abellio, maar volgens de ACM was die procedure niet in orde.
Machtspositie
De NS maakte volgens de waakhond misbruik van zijn machtspositie door een verlieslatend bod te doen. Daarbij zijn de kosten hoger dan de verwachte opbrengsten. Andere aanbieders kregen geen eerlijke kans, omdat zij nooit een beter bod konden doen dat wel iets zou opleveren, aldus de ACM.
Daarnaast werd de boete opgelegd omdat de NS vertrouwelijke bedrijfsinformatie van andere partijen misbruikte. De NS had een oud-directeur van concurrent Veolia ingehuurd, die de informatie doorspeelde.
Tenslotte zou de NS concurrenten op achterstand zetten door bruikbare informatie laat door te geven, terwijl Abellio daar wel over kon beschikken. De ACM had een verband gelegd tussen de leidende positie van de NS op het hoofdrailnet en de markt van het regionale openbaar vervoer in Limburg. NS ging in beroep tegen de boete en kreeg dus gelijk bij de rechter. Die vindt dat het verband niet kan worden gelegd zonder meer onderzoek te doen.
Opgelucht
De treinmaatschappij zegt tevreden en opgelucht te zijn door de uitspraak en wijst erop dat er al hard is ingegrepen. Zo moest oud-president-directeur Timo Huges het veld ruimen. Waakhond ACM wil de uitspraak bestuderen en daarna bepalen of er een hoger beroep volgt.
MSN 14.06.2019 Geheime documenten van Prorail over het megaproject ERTMS zijn ’13 tot 21 keer’ gedownload, voordat het lek werd opgemerkt. Het gaat om een aantal gevoelige documenten die van invloed kunnen zijn op aanbestedingsprocedures.
Het ERTMS-project is een samenwerking tussen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Prorail en de NS. Het megaproject moet de veiligheid op het spoor vergroten en ervoor zorgen dat door modernere technieken treinen dichter achter elkaar kunnen rijden.
Probleem voor aanbesteding
Vorige week bleek dat er per ongeluk wekenlang – door een fout bij Prorail – stukken online hadden gestaan die geheim moesten blijven, nu blijkt waarom. Vier documenten kunnen namelijk van invloed zijn op toekomstige aanbestedingsprocedures.
Het gaat om de aanbestedings- en contracteringsstrategie, het risicodossier, de realisatieplanning en de rapportage stakeholderswensen. In die documenten staat informatie die van pas kan komen voor een bedrijf dat zich meldt tijdens een aanbestedingsprocedure om een opdracht uit te voeren.
Zo min mogelijk delen
En dat is niet de bedoeling. “Je wil zo min mogelijk delen”, vertelt een woordvoerder van de spoorbeheerder. “Wij hebben wensen en eisen en als daar voorkennis van is, is dat heel lastig”, vervolgt hij. Het is niet zeker of de stukken inderdaad in handen zijn gekomen van bedrijven die er gebruik of misbruik van zouden kunnen maken, maar dat is niet uit te sluiten.
Om er zeker van te zijn dat er geen oneerlijke concurrentie ontstaat tussen bedrijven die meedingen naar opdrachten zal nu tijdens de aanbestedingsprocedure de informatie uit de stukken met de ‘relevante partijen’ worden gedeeld, schrijft staatssecretaris Stientje van Veldhoven (D66, Infrastructuur).
Liever geheim
Hoe dan ook betekent het lek dat er informatie gedeeld zal worden tijdens de aanbestedingen, die de betrokken partijen liever geheim hadden gehouden.
Maar wat daarvan de invloed zal zijn op het proces en in welke mate dat schade oplevert, bijvoorbeeld in de prijs die moet worden betaald, daarover wil het ministerie niets zeggen. “Ik kan daar niet op ingaan. Het is in het belang van de aanbesteding om daar voorzichtig over te zijn”, zegt een woordvoerder.
Nog vijf stukken op straat
Naast de vier aanbestedingsstukken zijn er nog vijf andere documenten op straat beland: twee opdrachtbrieven aan Prorail, een samenwerkingsconvenant en een convenant met de NS. Die stukken zouden sowieso wel worden gepubliceerd en dat is dus niet zo erg.
Als laatste is ook het ‘cybersecuritykader’ gelekt. Wat daar precies in staat, willen de partijen niet zeggen, maar het risico van het lekken daarvan zou ‘laag’ zijn. Dat is wel gecheckt bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.
AD 07.05.2019 Het kabinet heeft een flater begaan bij sturen van vertrouwelijke rapporten over spoorgronden. Door een administratieve fout lagen bedrijfsvertrouwelijke gegevens en persoonsgegevens op straat.
Dat blijkt uit een brief die staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat gisteren naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Hierin erkent de D66-bewindsvrouw dat ‘als gevolg van een administratieve omissie’ van twee documenten ‘de ongelakte versies’ naar de Kamer zijn verzonden.
Daardoor hebben ‘bedrijfsvertrouwelijke gegevens en persoonsgegevens’ volgens het ministerie ‘enkele uren’ online gestaan. ,,Ik verontschuldig mij voor de verwarring die mogelijk hierdoor is ontstaan,’’ geeft Van Veldhoven aan.
Toen de fout ontdekt werd, zijn alsnog de geanonimiseerde stukken online geplaatst. Spoorbeheerder ProRail bevestigt dat ‘de stukken geanonimiseerd naar de Kamer hadden moeten gaan’. Woordvoerder Jaap Eikelboom: ,,Dat is niet gebeurd en dat is natuurlijk niet fraai.’’ Volgens het ministerie vallen de gevolgen van het publiceren van de ongecensureerde versie mee en zijn er stappen ondernomen om herhaling te voorkomen.
Het Openbaar Ministerie (OM) doet op dit moment strafrechtelijk onderzoek naar omstreden gronddeals van de Nederlandse Spoorwegen. Een betrokkene wordt verdacht van omkoping. Deze krant onthulde dat vastgoedhandelaars miljoenen verdienden met het kopen van vele lapjes grond langs het spoor. Eerst kreeg een voormalig elektricien uit Rotterdam ruim 8 miljoen euro van de Nederlandse Spoorwegen bij het verwerven van allerlei gronden. Spoorbeheerder ProRail bleek die gronden tóch nodig te hebben en telde in 2017 ruim 18 miljoen euro neer voor het terugkopen van een deel van die percelen. Op de gronden – van soms maar dertig centimeter breed – moesten bijvoorbeeld spoorbruggen, overgangen of hekken tegen zelfmoord worden geplaatst. Daarna bleek dat er in 2018 nog een deal is gesloten, waarbij ProRail 15 miljoen euro overmaakte aan een autocoureur uit Achterveld van Bakkhe Vastgoed. Die tweede deal wordt nu door het OM onderzocht. Betrokkenen vermoeden dat de snelle jongen voorkennis had bij het inschrijven op de grond.
Eerder bleek dat het Openbaar Ministerie onderzoekt of er sprake is van omkoping bij de verkoop van spoorgronden. Bekijk hier de video over deze zaak:
Tips?
Heb je tips over deze zaak of over andere opvallende grondverkopen, dan komen we graag met je in contact. Gebruik onze WhatsApp-tiplijn 06-1156 8540 of mail naar oproep@ad.nl (je gegevens nemen we in vertrouwen in behandeling volgens ons privacy-statement).
AD 02.02.2019 NS houdt een vertrouwelijk rapport dat is ingesteld naar mogelijke corruptie bij de verkoop van spoorgronden onder de pet. De Tweede Kamer wil het interne onderzoek inzien. ‘Dit is de flater van de eeuw.’
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Milieu heeft de NS vergeefs gevraagd het onderzoek openbaar te maken. Volgens ingewijden heeft het ministerie de NS keer op keer om het rapport gevraagd. Maar NS stelt dat het een intern onderzoek betrof, waarbij alle betrokkenen vertrouwelijkheid is toegezegd.
,,Onbegrijpelijk’’, stelt Gijs van Dijk (PvdA). ,,In deze zaak is zoveel geks gebeurd, het is de flater van de eeuw. Dat kan uit totaal amateurisme zijn, maar er kan ook iets nog ergers spelen. En dan moeten we dat weten.’’ De NS wil alleen kwijt dat uit het onderzoek geen onregelmatigheden zijn gebleken. Roy van Aalst (PVV): ,,Waarom mogen wij het dan niet inzien, desnoods vertrouwelijk? Dat is niet uit te leggen. Dit zaakje stinkt.’’ Oók CDA, SP en GroenLinks willen weten waarom het rapport niet boven water komt.
D66-bewindsvrouw Van Veldhoven stelde donderdag in een brief aan de Kamer dat bij de omstreden gronddeals van NS en ProRail ‘onnodig veel publiek geld is uitgegeven’. Deze krant onthulde in december dat ProRail 33 miljoen euro voor de percelen heeft betaald aan twee handelaren. Die hadden de gronden gratis van de NS gehad, waarbij ze zelfs 16 miljoen euro mee hadden gekregen voor het onderhoud.
Volgens de staatssecretaris had dat nooit mogen gebeuren. ,,Het maatschappelijk verantwoord besteden van publieke middelen is belangrijk. Ik constateer dat dit hier niet is gelukt. Het is nu zaak om lessen te trekken.’’ Daarom gaat ProRail beter analyseren of gronden nodig zijn voor projecten en werkzaamheden, en gaan NS en ProRail hun samenwerking verbeteren.
Maar het onderzoek naar mogelijke corruptie binnen de NS, dat werd uitgevoerd door adviesbureau PwC, blijft vooralsnog geheim. Een slechte zaak, vindt hoogleraar accountancy aan de Nyenrode Business Universiteit Marcel Pheijffer. ,,Een rapport dat ten grondslag ligt aan de opmerking dat er teveel publiek geld is uitgegeven, moet per definitie al openbaar gemaakt worden’’, stelt de professor.
Fraude-expert
NS zelf stelde het onderzoek in na vermoedens van misstanden. Maar ook de Belastingdienst deed uitvoerig onderzoek naar de gronddeals, blijkt uit onderzoek van deze krant. Een prominent fraude-expert van de fiscus hoorde daarvoor diverse betrokkenen. ,,Hij wilde weten waarom de NS zoveel grond voor niks weggaf aan particulieren’’, zegt één van die betrokkenen. ,,Daar begrepen ze helemaal niets van.’’ Volgens een ander speurde de fiscus daarbij ook naar corruptie. ,,Ze vroegen: wie denk jij dat het was binnen de NS? Oftewel: welke NS’er heeft mogelijk onder één hoedje gespeeld met die kopers?’’ De Belastingdienst wil niet reageren.
Het Openbaar Ministerie onderzoekt de zaak inmiddels ook, maar dat onderzoek richt zich vooralsnog niet op NS en ProRail. Eén persoon die bij de deals betrokken was, wordt verdacht van niet-ambtelijke omkoping. Vermoedelijk heeft hij twee verschillende bedrijven geholpen, die allebei meeboden op de spoorgronden van de NS.
‘Gepruts’
ProRail-topman Pier Eringa noemde de deals eerder al een ‘zeer pijnlijke affaire’ en ‘gepruts’. In een schriftelijke toelichting erkent ook NS-topman Roger van Boxtel dat dingen anders moeten. Zo gaat de NS omwille van de transparantie ‘het vier ogen-principe toepassen op alle officiële documenten’. Oftewel: grote beslissingen over grondaankopen mogen in de toekomst niet meer door één persoon worden genomen.
Die verbeterpunten zijn nogal voor de hand liggend, vindt emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw. ,,Die verbeterpunten zijn het ABC van grondtransacties.’’ Dat vindt ook hoogleraar bouwrecht Arjan Bregman, verbonden aan het Instituut voor Bouwrecht. ,,Het vier ogen-principe behoort tot de basisregels. Deze verbeterpunten moeten allang standaard zijn.’’
Tips?
Heb je tips over deze zaak of over andere opvallende grondverkopen, dan komen we graag met je in contact. Gebruik onze WhatsApp-tiplijn 06-11568540 of mail naar oproep@ad.nl (je gegevens nemen we in vertrouwen in behandeling volgens ons privacy-statement).
Het OM doet onderzoek naar de omstreden verkoop van grond. Het is een ‘raadselachtige deal’.
BB 01.02.2019 De manier waarop ProRail grond bij het spoor aankoopt, moet beter. Dat stelt staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) in een brief aan de Tweede Kamer. Twee aankopen in 2017 en 2018 zijn volgens haar niet maatschappelijk verantwoord verlopen.
Verkocht
De stukken grond werden in 2010 en 2014 door de NS, de toenmalige eigenaar, aangeboden aan ProRail. De gronden werd niet nodig geacht voor het werk van de spoorbeheerder, en werden uiteindelijk verkocht aan private partijen. In 2017 en 2018 kocht ProRail de grond toch. Er was inmiddels een conflict ontstaan met de eigenaren. ‘Hierdoor ontstonden vertragingen, noodzakelijke wijzigingen van aanlegprojecten en aanzienlijke kostentoenames’, schrijft Van Veldhoven.
Herhaling
De staatssecretaris somt een aantal maatregelen op die herhaling in de toekomst moeten voorkomen. Zo gaat ProRail voortaan grondiger analyseren of stukken grond mogelijk nodig zijn, niet alleen voor toekomstige projecten maar ook voor bijvoorbeeld onderhoud of werkzaamheden. Als dat in dit geval was gebeurd, had de spoorbeheerder de grond in eerste instantie mogelijk voor minder geld kunnen kopen.
De NS en ProRail gaan een convenant opstellen, met regels voor de verkoop van stukken grond. Van Veldhoven sluit meer stappen niet uit. Ze wil samen met NS en ProRail kijken ‘of verder maatwerk nodig is’.(ANP)
De gemeente Rijswijk verzet zich met verschillende gemeenten in de regio tegen het terugschroeven van het aantal woningen met sociale huur door Vestia. Den Haag blijft gespaard.
AD 08.03.2018
Door sociale huurwoningen om te zetten naar huren in de vrije sector raakt een gemeente als Rijswijk huizen met de laagste huren kwijt. En van dat soort huizen zijn er juist meer nodig in Rijswijk. Ook in gemeenten als Westland en Pijnacker-Nootdorp wordt de noodklok geluid over deze plannen van woningcorporatie Vestia.
Gezamenlijk protesteren de gemeenten bij minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken die de Autoriteit Woningcorporaties onder haar hoede heeft.
Den Haag
In Den Haag speelt het probleem niet. Volgens de Haagse wethouder Joris Wijsmuller zijn er met alle corporaties scherpe afspraken gemaakt over hun voorraad sociale huurhuizen en de betaalbaarheid van woningen. ,,Om te zorgen dat de betaalbaarheid van woningen in de omliggende gemeenten ook op orde blijft, is gezamenlijk het convenant gesloten dat corporaties zorgen voor meer dan 12.000 sociale huurwoningen door nieuwbouw en overname van bezit van Vestia’’, zegt een woordvoerder van Wijsmuller.
Verbod op verkoop sociale woning
De drie linkse partijen dienen zaterdag 17.03.2018 een initiatiefwetsvoorstel in dat gemeenten en woningcorporaties dwingt om het aantal sociale huurwoningen met een huur van hoogstens 710 euro ‘ten minste op peil te houden’. Zonder zo’n ‘remwet’ vreest links dat er de komende jaren honderdduizenden sociale huurwoningen verdwijnen, mede doordat gemeenten liever voor lucratievere, duurdere huisvesting zouden kiezen.
GroenLinks, SP en PvdA willen een verbod op het verder inkrimpen van de socialehuurwoningvoorraad. De steden in Nederland moeten zo toegankelijk blijven voor mensen met lagere inkomens.
In vele tientallen gemeenten in Nederland wordt vooralsnog te weinig gebouwd om ook maar een beetje aan de vraag van koopwoningzoekers te voldoen. Met name in gemeenten rondom Utrecht en Amsterdam is de schaarste bovengemiddeld groot, maar zijn er relatief weinig nieuwbouwplannen.
In veel gemeenten is de woningmarkt, in tegenstelling tot vier jaar geleden, het belangrijkste thema bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. In vier jaar is er dan ook veel gebeurd.
Eind 2013 stonden er nog 217.000 huizen te koop in Nederland. Eind 2017 zijn dat er nog maar 89.000, blijkt uit cijfers van de Rabobank.
Vooral in de Randstad zijn de verschillen enorm. In steden als Delft en Utrecht had je als huizenzoeker vier jaar geleden nog vijf keer zo veel keus. Maar ook buiten de Randstad zijn er gemeenten, zoals Zuidhorn, Hattem en Doesburg, waar je nauwelijks nog tekoopborden in de tuin ziet staan.
AD 15.03.2018
AD 15.03.2018
Doorverhuur
De particuliere huursector is na een jarenlange krimp de afgelopen jaren sterk gegroeid. In toenemende mate worden woningen gekocht om ze vervolgens weer te gebruiken voor doorverhuur. Die praktijk, aangeduid met de Engelse term buy-to-let, is tussen 2006 en 2016 met 75 procent toegenomen.
Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven bedroeg de groei in de huursector tussen 2012 en 2017 23,4 procent. In grote steden als Den Haag en Utrecht en studentensteden als Groningen, Tilburg, Eindhoven en Wageningen was de toename nog hoger: boven de 30 procent.
Een van de oorzaken is dat het aantal huishoudens harder groeit dan het aantal nieuwe woningen. Woningbeleggingsadviesbureau Capital Value berekende dat er pas na 2020 meer huizen worden gebouwd dan er huishoudens bijkomen. Volgens het bureau zal de spanning op de woningmarkt met name in de Randstad en delen van Gelderland en Noord-Brabant voorlopig alleen maar toenemen.
NOS 17.03.2018 GroenLinks, de PvdA en de SP maken zich grote zorgen over de sociale woningvoorraad in Nederland. De partijen vrezen dat er de komende jaren 65.000 tot zelfs 300.000 sociale huurwoningen verdwijnen, als gevolg van sloop of verkoop.
Om dat te voorkomen, moet wat de drie partijen betreft vastgelegd worden dat een sociale huurwoning pas tegen de vlakte mag of verkocht mag worden, als er gegarandeerd een nieuwe woning voor terugkomt.
Voorzitter Marnix Norder van de vereniging van woningcorporaties Aedes noemt het een “interessant voorstel” en zegt de zorgen van de partijen te begrijpen. “We willen de sociale voorraad uitbreiden in die gebieden waar schaarste is.”
Landelijk of lokaal?
Hij vraagt zich wel af of dit landelijk geregeld moet worden. Woningcorporaties maken nu afspraken met gemeenten over het aantal sociale huurwoningen. “Dit voorstel past niet in de geest van de woningwet, waarin gemeenten, corporaties en huurdersorganisaties prestatieafspraken moeten maken”, zegt Norder. “Dat overleg is nu de geëigende plek voor afspraken over sociale huurwoningen.”
Hij vindt het ook logisch om het thema wonen bij de gemeente te houden. “In krimpgebieden is deze vraag naar meer huurwoningen er niet, en daar worden dus ook andere afspraken gemaakt. Om de minister dan een uitzondering te laten maken is extra werk. Dat kunnen de lokale partijen prima zelf.”
Er wordt al jaren geklaagd over de lange wachtlijsten voor een sociale huurwoningen, vooral in en rond de grote steden. Uit het onderzoek ‘Wachten, zoeken en vinden’ in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken bleek twee jaar geleden dat je in de regio Amsterdam ruim acht jaar geduld moet hebben, in de regio Utrecht bijna 7,5 jaar en in Maastricht ruim zes jaar. In de regio’s Rotterdam en Haaglanden was de gemiddelde wachttijd dan weer fors korter, respectievelijk 3,3 en 2,8 jaar.
Directeur Ronald Paping van de Woonbond is enthousiast. “Als je ziet hoe het aanbod aan sociale huurwoningen de afgelopen jaren is verminderd en de vraag is toegenomen, dan is het goed om de teugels aan te halen door het wettelijk vast te leggen.”
Toch ziet ook hij problemen. “Het staat diametraal tegenover het regeringsbeleid”, zegt Paping. De vier partijen uit het kabinet-Rutte III hebben juist afgesproken dat gemeenten sociale huurwoningen moeten verkopen als dat kan, zodat er meer huizen beschikbaar komen voor middengroepen. “Maar dit voorstel is wel goed voor de discussie. Misschien gaat het beleid dan een keer kantelen.”
Puntensysteem
Volgens de directeur van Aedes zou het beter zijn om eens te kijken naar het ‘woningwaarderingsstelsel’, het puntensysteem waarmee de huurprijs van een woning wordt bepaald. Huizen boven de 145 punten vallen in de vrije sector, daaronder is sprake van een sociale huurwoning.
“Met de huidige systematiek en de steeds strengere bouw- en energieregelgeving krijgen nieuwe woningen steeds meer punten”, zegt Norder. “Een klein, eenvoudig nieuwbouwappartement van 45 vierkante meter in Amsterdam heeft al meer dan 145 punten, en dat zou dan geen sociale huur mogen zijn? Onzin.”
Belangrijkste kwestie
Nederlanders vinden het woningaanbod de belangrijkste kwestie die door hun gemeente moet worden aangepakt, blijkt uit het publieksonderzoek dat de NOS en regionale omroepen in januari hebben gehouden met het oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen. Bijna 30.000 mensen namen de moeite een vragenformulier in te vullen en gaven aan welke gemeentelijke kwesties ze het meest urgent vinden.
Ook in plaatsen waar je het misschien niet verwacht zijn veel kapers op de kust voor het vinden van een sociale huurwoning. Op Terschelling bijvoorbeeld. Daar moet je gemiddeld zo’n zes jaar wachten op een woning. Raoul (22) is een van die wachtenden en hoopt dat de gemeenteraadsverkiezingen het verschil zullen gaan maken.
AD 17.03.2018 PvdA, GroenLinks en SP willen in een wet vastleggen dat het aantal sociale huurwoningen in Nederland op peil blijft. Wanneer zo’n woning verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op zijn minst één voor terugkomen.
Zo’n verplichting voor gemeenten is nodig om te zorgen voor voldoende betaalbare huurwoningen voor mensen met een kleine beurs, vinden de drie linkse oppositiepartijen. De komende jaren dreigen tienduizenden sociale huurwoningen te worden gesloopt of verkocht, terwijl het aantal mensen dat in aanmerking komt voor een sociale huurwoning juist toeneemt, aldus de initiatiefnemers voor de wet. Zij noemen het onverantwoord de sociale sector nog verder te laten krimpen.
Voor veel Nederlanders is het vinden van een fijn huis een hopeloze zoektocht, stelt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. ,,Wachtlijsten van vele jaren zijn onacceptabel maar wel vaak de praktijk. In veel gemeenten is echt sprake van woningnood, daarom moeten we de sociale woningbouw beschermen en juist meer gaan bijbouwen.”
NU 17.03.2018 PvdA, GroenLinks en SP willen in een wet vastleggen dat het aantal sociale huurwoningen in Nederland op peil blijft. Wanneer zo’n woning verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op zijn minst één voor terugkomen.
Zo’n verplichting voor gemeenten is nodig om te zorgen voor voldoende betaalbare huurwoningen voor mensen met een kleine beurs, vinden de drie linkse oppositiepartijen.
De komende jaren dreigen tienduizenden sociale huurwoningen te worden gesloopt of verkocht, terwijl het aantal mensen dat in aanmerking komt voor een sociale huurwoning juist toeneemt, aldus de initiatiefnemers voor de wet. Zij noemen het onverantwoord de sociale sector nog verder te laten krimpen.
Voor veel Nederlanders is het vinden van een fijn huis een hopeloze zoektocht, stelt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. ”Wachtlijsten van vele jaren zijn onacceptabel maar wel vaak de praktijk. In veel gemeenten is echt sprake van woningnood, daarom moeten we de sociale woningbouw beschermen en juist meer gaan bijbouwen.”
Zaterdag wordt het initiatiefwetsvoorstel ingediend.
NOS 17.03.2018 De PvdA, GroenLinks en de SP willen in een wetsvoorstel regelen dat het aantal sociale huurwoningen niet afneemt.
Volgens de drie oppositiepartijen dreigen er de komende jaren 65.000 tot 300.000 sociale huurwoningen te verdwijnen doordat ze verkocht of gesloopt worden.
De drie partijen willen wettelijk vastleggen dat gemeenten en woningcorporaties een sociale huurwoning pas mogen verkopen of afbreken als er gegarandeerd een nieuwe sociale huurwoning voor terugkomt.
Klaver: meer sociale huurwoningen, maar ook meer doorstroming
Gemeenteraadsverkiezingen
Het onderwerp ‘voldoende betaalbare woningen’ is een belangrijk thema voor de gemeenteraadsverkiezingen van komende woensdag, waarbij de lokale en de landelijke politieke partijen bij betrokken zijn.
Segers: thema wonen belangrijk bij deze verkiezingen
VVD, CDA, D66 en ChristenUnie hebben in het regeerakkoord afgesproken dat gemeenten sociale huurwoningen moeten verkopen als dat kan, om zo juist voor de middengroepen meer woningen beschikbaar te krijgen.
De drie linkse partijen zijn bang dat de bouw van nieuwe sociale woningen, met een huur tot 711 euro per maand, het tempo van de verkoop niet kan bijhouden.
De drie linkse partijen dienen zaterdag 17.03.2018 initiatiefwetsvoorstel in
VK 16.03.2018 GroenLinks, SP en PvdA willen een verbod op het verder inkrimpen van de socialehuurwoningvoorraad. De steden in Nederland moeten zo toegankelijk blijven voor mensen met lagere inkomens.
De drie linkse partijen dienen zaterdag een initiatiefwetsvoorstel in dat gemeenten en woningcorporaties dwingt om het aantal sociale huurwoningen met een huur van hoogstens 710 euro ‘ten minste op peil te houden’. Zonder zo’n ‘remwet’ vreest links dat er de komende jaren honderdduizenden sociale huurwoningen verdwijnen, mede doordat gemeenten liever voor lucratievere, duurdere huisvesting zouden kiezen.
De spanning op de woningmarkt is een van de belangrijkste thema’s bij de huidige campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Terwijl links meer sociale huurwoningen wil, leggen partijen als VVD, D66 en CDA in steden waar de ruimte schaars is vaker de prioriteit bij het bouwen van extra woningen met huren boven de 710 euro. Daarmee willen ze mensen met middeninkomens tegemoetkomen die te veel verdienen voor een sociale huurwoning en te weinig om op de particuliere markt succesvol te zijn. Dat soort woningen moeten worden gebouwd door marktpartijen en niet door woningcorporaties.
De linkse partijen menen dat de fixatie op middeninkomens ten koste zal gaan van de lagere inkomens. ‘Als je de lokale programma’s van de VVD, maar ook die van D66 bij elkaar optelt, zie je dat ze op grote schaal sociale woningbouw gaan afstoten’, zegt PvdA-leider Lodewijk Asscher. ‘De rechtse partijen zetten groepen tegen elkaar op: alsof middengroepen er baat bij hebben dat sociale huurwoningen verdwijnen. Het huidige kabinetsbeleid leidt tot scenario’s waarin er tussen de 60- en 300 duizend sociale huurwoningen zullen verdwijnen. Dat is een onherstelbare verandering van Nederland. Het betekent dat je als onderwijzer of agent geen woning meer in je eigen stad kunt vinden.’
Asscher komt deels terug op de woningwet van Rutte II uit 2015
De initiatiefwet komt neer op een aanpassing van de woningwet die in 2015 door het kabinet Rutte II is ingevoerd. Toen werd besloten bevoegdheden over te hevelen naar gemeenten. Die moeten nu jaarlijks ‘prestatieafspraken’ maken met de woningcorporaties. De landelijke overheid heeft daarover weinig meer te zeggen.
Asscher komt daar nu deels op terug, omdat lokale overheden volgens hem niet altijd hun verantwoordelijkheid nemen. ‘Dan wordt gezegd dat de naburige gemeente het maar moet opknappen. Zo neemt het aanbod af.’ SP-Kamerlid Sandra Beckerman meent dat het kabinet al eerder had moeten ingrijpen: ‘Wanneer er één sociaal huurhuis verdwijnt door verkoop of sloop, moet er op z’n minst één voor terugkomen. Het kabinet stelt die norm niet eens. Dus doen wij het.’
Als je de lokale programma’s van de VVD, maar ook die van D66 bij elkaar optelt, zie je dat ze op grote schaal sociale woningbouw gaan afstoten, aldus PvdA-leider Lodewijk Asscher.
De initiatiefwet maakt een uitzondering voor gebieden waar de bevolking krimpt. Die gemeenten kunnen van de minister van Volkshuisvesting toestemming krijgen om te snijden in het aantal sociale huurwoningen.
Aedes, de vereniging van woningcorporaties, staat sympathiek tegenover het wetsvoorstel, maar heeft vragen over de uitvoerbaarheid. ‘In de woonwet uit 2015 is nu juist geregeld dat dit soort besluiten op lokaal niveau worden genomen’, zegt voorzitter Marnix Norder. ‘Het is wel goed dat de nationale politiek zich meer zorgen gaat maken over het beperkte aanbod. De socialewoningbouwmarkt zit voor een groot gedeelte op slot.’
De vraag naar sociale woningen is de afgelopen jaren toegenomen door de bevolkingsgroei en de trek naar de steden. Het aanbod is teruggelopen. Volgens de corporaties komt dat mede door de verhuurdersheffing van 1,7 miljard euro die ze sinds enkele jaren moeten afdragen aan de overheid. Een ander probleem is volgens Norder, zelf ex-PvdA-wethouder, dat gemeenten onvoldoende locaties vrijmaken voor sociale woningbouw. Ze zouden liever kiezen voor de bouw van duurdere woningen, omdat die meer opleveren voor de eigen begroting.
Linkse samenwerking De eerder zo vaak met de mond beleden linkse samenwerking komt in de oppositiebankjes op stoom. De afgelopen maanden maakten GroenLinks, SP en PvdA al drie initiatiefwetten, onder meer over de arbeidspositie van ‘payrollers’.
Telegraaf 15.03.2018 De particuliere huursector is na een jarenlange krimp de afgelopen jaren sterk gegroeid. In toenemende mate worden woningen gekocht om ze vervolgens te verhuren. Die praktijk, aangeduid met de Engelse term buy-to-let, is tussen 2006 en 2016 met 75 procent toegenomen.
Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven bedroeg de groei in de huursector tussen 2012 en 2017 23,4 procent. In grote steden als Den Haag en Utrecht en studentensteden als Groningen, Tilburg, Eindhoven en Wageningen was de toename nog hoger: boven de 30 procent.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de SP, die naar aanleiding van de cijfers pleit voor een ’woonplicht’: „Als je een woning koopt moet jij of een familielid daar ook in gaan wonen.”
De onderzoekers komen ook met aanbevelingen: ze stellen onder meer voor de inkomensgrens voor een sociale huurwoning te verhogen, vooral in regio’s waar het moeilijk is om met een inkomen van rond de 50.000 euro per jaar een koopwoning te vinden.
AD 15.03.2018 Huizen in grote steden worden in groten getale opgekocht door beleggers en particulieren die de woningen meteen in de – dure – verhuur gooien. Voor starters en mensen met een middeninkomen wordt een huis in de stad daardoor onbetaalbaar, waarschuwen wetenschappers.
Tussen 2012 en vorig jaar is de particuliere huursector in Nederland met 23,4 procent gegroeid, blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Amsterdam en de Katholieke Universiteit Leuven. Niet alleen in de Randstad, ook in steden als Wageningen, Eindhoven en Groningen is het aantal particuliere huurwoningen explosief gestegen.
Steeds meer kleine investeerders kopen woningen om die vervolgens te verhuren. In 2006 gold dat nog voor 3,3 procent van alle woningaankopen, inmiddels is het landelijk gemiddelde gestegen tot 5,8 procent. In Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Groningen en Maastricht liggen de percentages inmiddels ruim boven 10 procent.
,,Zorgwekkend”, zegt onderzoeker Cody Hochstenbach van de Universiteit van Amsterdam. ,,Grote én kleine investeerders drijven de huizenprijzen op. Daardoor is het steeds lastiger om een woning te bemachtigen als je niet veel eigen vermogen hebt en te veel verdient voor een sociale huurwoning.”
Wonen mag geen luxe worden. Wonen is een recht, aldus Lilian Marijnissen, SP.
Appartementjes en studio’s van minder dan 50 vierkante meter zijn het populairst bij investeerders. Bijna 30 procent van de aankopen in deze categorie wordt gedaan door beleggers die hun woning meteen voor veel geld verhuren, bijvoorbeeld aan studenten. Door de lage spaarrente worden woningen als interessante investering gezien.
Het onderzoek van de UvA en de KU Leuven is uitgevoerd in opdracht van de SP. Die partij pleit voor een woonplicht voor huizenkopers in gemeenten waar de nood het hoogst is. ,,Als je een woning koopt, moet jij of een familielid daar ook in gaan wonen”, zegt SP-leider Lilian Marijnissen. ,,Het is onverteerbaar dat beleggers huizen opkopen om goud geld mee te verdienen. Wonen mag geen luxe worden. Wonen is een recht.”
De SP staat niet alleen. Zo wil D66 in Amsterdam maatregelen om het opkopen van huizen voor verhuur aan banden te leggen. D66 denkt aan het instellen van extra belasting voor investeerders, zoals nu ook al in het buitenland gebeurt. De Amsterdamse VVD-fractie wil – net als GroenLinks en PvdA in de hoofdstad – dat nieuwgebouwde koopwoningen een koopwoning blijven, en niet in de verhuur gaan.
Starters achter het net
Door het massaal opkopen van woningen vissen vooral jonge starters en mensen met een middeninkomen achter het net. Zij kunnen niet opboksen tegen torenhoge biedingen die worden gedaan door investeerders, vaak zonder voorbehoud van financiering. Ook de prijzen voor particuliere huur nemen toe, vanwege de enorme vraag naar woningen in de stad.
,,Sociale huurwoningen zijn alleen nog weggelegd voor mensen met de laagste inkomens”, zegt UvA-onderzoeker Hochstenbach. ,,Door de maximale inkomensgrens voor sociale huur te verhogen, kunnen meer Nederlanders een passende huurwoning vinden.”
Om te voorkomen dat huurprijzen in de particuliere sector de pan uitrijzen, kan volgens Hochstenbach een maximale huurverhoging worden ingevoerd voor geliberaliseerde huurwoningen. ,,Nu kunnen huiseigenaren onbeperkte huurverhogingen opleggen. Dat maakt het voor investeerders extra interessant om woningen te kopen en te verhuren.”
Als je het voor investeerders minder aantrekkelijk maakt in Amsterdam koophuizen te verhuren, verplaatsen ze hun werkgebied mogelijk naar Rotterdam of Utrecht, aldus Cody Hochstenbach.
Saamhorigheid neemt af
De verhuur van koophuizen geeft veel overlast, weet Herman van den Bergh (61) uit Amsterdam. Hij kocht in 2015 een appartement in een nieuwbouwcomplex van 35 woningen in stadsdeel Zeeburg. ,,De laatste jaren zijn zeven van die appartement opgekocht door beleggers. Appartementen die twee ton kostten, worden nu verhuurd voor 1.250 tot 1.750 euro per maand.”
De saamhorigheid in het complex neemt daardoor af, zegt Van den Bergh. ,,Want die huurders zijn niet betrokken bij de Vereniging van Eigenaren. En er is veel verloop: jonge mensen kunnen na een flinke huurverhoging de huur meestal niet meer opbrengen. Die zijn dan zo weer weg. Dat maakt het er niet gezelliger op.”
Een woonplicht voor huizenkopers kan volgens de onderzoekers een oplossing zijn. ,,Bij lokale maatregelen moet je wel rekening houden met een waterbedeffect”, waarschuwt Hochstenbach. ,,Als je het voor investeerders bijvoorbeeld minder aantrekkelijk maakt in Amsterdam koophuizen te verhuren, verplaatsen ze hun werkgebied mogelijk naar Rotterdam of Utrecht.”
SP-leider Marijnissen wil dat het kabinet zo snel mogelijk ingrijpt. ,,Dit onderzoek laat zien dat steden de problemen niet alléén kunnen oplossen. Zij hebben hulp nodig van Den Haag.”
Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Roemer stapt nú, drie maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018, op om „het stokje over te dragen aan een nieuwe lichtingdie een nieuwe impuls gaat geven”. Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn die te laat gaat.”
Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
AD 16.12.2017
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.”
Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.” Mijn slogan is : ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer’ !!!!
AD 14.12.2017
Lilian Marijnissen
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Lilian Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen.
Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Lilian Marijnissen (haar vader was jarenlang het gezicht van de SP), die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
AD 14.12.2017
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Want ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Emile Roemers derde als partijleider.
Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Met harde hand
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
OmroepWest 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft de boete geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
Telegraaf 30.01.2018 Een vroegere penningmeester van de Leidse afdeling van de SP heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas gestolen. Hij deed dat tussen 2011 en 2014, zo heeft het OM bekendgemaakt.
De man heeft een werkstraf van 180 uur gekregen en moet daarnaast ruim 24.000 euro terugbetalen, dat is het verduisterde bedrag vermeerderd met de rente. Hij heeft deze strafbeschikking van het OM geaccepteerd. De zaak is daarmee afgedaan en komt nu niet meer voor de rechter.
NOS 30.01.2018 Een voormalige penningmeester van de Leidse afdeling van de SP krijgt een taakstraf van 180 uur opgelegd en moet ruim 24.000 euro terugbetalen.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft hij tussen 2011 en 2014 ruim 20.000 euro uit de lokale partijkas verduisterd. Dat bedrag plus de wettelijke rente moet hij terugbetalen.
De man heeft de straf van het OM geaccepteerd. Daardoor hoeft de zaak niet voor de rechter te komen.
De SP in Leiden deed in 2015 aangifte tegen de oud-penningmeester. De lokale voorzitter zei toen dat gesprekken tussen bestuursleden en de oud-penningmeester niets hadden opgeleverd. Daarom stapte het bestuur naar de politie.
VK 22.01.2018 Harry van Bommel was jarenlang een boegbeeld van de SP. Nu heeft het ex-Kamerlid zijn lidmaatschap opgezegd. Over zijn motieven zwijgt Van Bommel, maar zijn verwijdering van de SP was al langer zichtbaar.
In zijn 18 jaar durende loopbaan als Kamerlid stond van Bommel bekend om zijn eigenzinnigheid. Een partijcollega omschreef hem eerder liefdevol als ‘een satelliet’ die zijn eigen baan volgde rond het SP-moederschip. Heel veel grip leek de partijtop nooit op hem te hebben.
Nu blijkt de satelliet bijna volledig losgekoppeld. Het ex-Kamerlid heeft eind vorig jaar zijn lidmaatschap opgezegd, zo bevestigde partijvoorzitter Ron Meyer maandag in het AD. De partijtop wil wel nog een poging wagen om hem op andere gedachten te brengen, maar het is de vraag of dat lukt.
Cameraschuw
Van Bommel is tegenwoordig strategische adviseur bij de gemeente Zwolle, de stad waar hij zijn lerarenopleiding volgde. Hij wil zich om die reden nu niet uitlaten over zijn motieven om de SP te verlaten, laat hij per sms weten. ‘Mijn nieuwe functie staat perscontacten niet toe.’
Het is even wennen, want Van Bommel was tot voor kort alles behalve cameraschuw. Een klein jaar voor de verkiezingen liet hij aan iedereen die het wilde horen, weten dat hij nog vier jaar verder zou gaan als Kamerlid. Hij genoot veel te veel van de politiek om te stoppen. Kort voordat de SP-lijst naar buiten zou komen, kwam hij plotseling terug op zijn besluit. Van Bommel (55) wilde naar eigen zeggen toch graag nog een keer een carrièresprong maken.
Die uitleg stuitte meteen op scepsis. Had hij van de partijtop te horen gekregen dat er geen plekje meer voor hem was op de lijst? Van Bommel, die in de strijd om het partijvoorzitterschap de kant koos van de verliezende kandidaat Sharon Gesthuizen, ontkende in alle toonaarden. Hij zou tijdens een vakantie tot inkeer zijn gekomen.
Wij en zij
Van Bommel hield zich na zijn vertrek uit de Kamer op de vlakte, al gaf hij wel nog een kritisch interview in de Volkskrant. De SP-verkiezingscampagne was in zijn ogen te eenzijdig gericht geweest op de zorg.
Het afgelopen jaar wekte hij bij zijn omgeving wel vaker de indruk dat de relatie met de partij was bekoeld. Als hij nog sprak over de SP dan had hij het over ‘zij’. De SP, waar hij sinds de jaren tachtig voor werkte, was voor Van Bommel blijkbaar niet meer ‘wij’.
Onder leiding van de nieuwe partijvoorzitter Ron Meyer wordt de SP snel verjongd. Van Bommel en andere oudgedienden menen dat er ‘vriendjes van Meyer’ op cruciale posities komen. De manier waarop Lilian Marijnissen als opvolger van Emile Roemer is aangewezen, heeft eveneens wrevel gewekt.
Van Bommel heeft laten doorschemeren dat het opvolgingsproces ‘niet eerlijk’ is verlopen
Ook Van Bommel heeft achter de schermen laten doorschemeren dat het opvolgingsproces in zijn ogen ‘niet eerlijk’ is verlopen. Marijnissen wist twee maanden eerder dan haar rivaal Sadet Karabulut dat Roemer zou vertrekken. Ook had ze toen al de steun van het fractiebestuur binnen. Het hele proces zou volgens de critici zijn georkestreerd.
Na het bericht dat Van Bommel zijn SP-lidmaatschap heeft opgezegd, kwamen er meteen speculaties over een mogelijke overstap naar de PvdA, ook omdat hij dinsdag in zijn woonplaats Diemen het verkiezingsprogramma van de lokale PvdA in ontvangst zou nemen. Inmiddels heeft Van Bommel zijn optreden afgezegd.
Volgens Lex Scholten, PvdA-lijsttrekker in Diemen, was Van Bommel alleen ‘als bekende Diemenaar’ uitgenodigd. ‘Dat leek ons wel leuk. Hij komt niet bij ons op de lijst en Harry is ook geen lid.’
Lees hier het interview met Harry van Bommel terug;
De straat is de plek waar de SP altijd haar mandaat vandaan haalde. De partijtop wil dat graag zo houden. Maar onder leden klinkt steeds meer kritiek op het verplichte actievoeren. Zij vinden besturen zeker zo belangrijk. (+)
Telegraaf 22.01.2018 Harry van Bommel heeft zijn lidmaatschap van de SP opgezegd omdat de partij volgens hem niet kritisch heeft gekeken naar de verkiezingsuitslag. Bij de verkiezingen verloor de partij een zetel en werd er niet geprofiteerd van het megaverlies van concurrent PvdA.
Hij is opgestapt vanwege de kritiek die hij in maart al had geuit.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
NOS 22.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel stapt uit de SP omdat hij vindt dat de partij te weinig zelfkritiek aan de dag legt. Gisteravond meldde het AD dat hij van plan is de partij te verlaten. Van Bommel wilde zelf vandaag weinig kwijt over zijn motieven. Hij verwees alleen naar een gesprek dat hij maart vorig jaar had met de Volkskrant.
Daarin pleitte hij onder meer voor zelfreflectie. Van Bommel zei dat de SP zich moet afvragen waarom de partij bij de Kamerverkiezingen van maart geen zetels heeft gewonnen, terwijl de PvdA er 29 heeft verloren. Hij wilde ook weten waarom de SP geen nieuwe kiezers heeft bereikt en hoe het komt dat jongeren niet voor de partij hebben gekozen.
Te veel nadruk op zorg
Van Bommel zei in de Volkskrant verder dat de SP in de verkiezingscampagne zo veel nadruk heeft gelegd op de zorg, dat bijvoorbeeld het huurbeleid, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de inkomenspolitiek te weinig aandacht hebben gekregen. Hij pleitte in maart ook voor een ‘herbronning’ van links.
Van Bommel zat bijna 19 jaar onafgebroken in de Kamer voor de SP. Hij voerde vooral het woord over het buitenlands beleid.
Partijvoorzitter Meyer wil nog met Van Bommel om de tafel om hem voor de SP te behouden.
NOS 21.01.2018 Oud-SP-Kamerlid Harry van Bommel wil zijn partij verlaten, schrijft het AD. In de krant bevestigt partijvoorzitter Meyer het verhaal; hij nodigt Van Bommel uit voor een gesprek.
Van Bommel (55) maakte in augustus 2016 bekend dat hij na de verkiezingen van maart niet zou terugkeren in de Kamer. “Als ik in mijn werkzame leven nog iets anders wil doen dan fulltime politicus zijn, dan heb ik nu nog de kans om van koers te wijzigen”, zei hij toen. Van een conflict was geen sprake, zei de politicus.
Eind vorig jaar werd bekend dat Van Bommel een nieuwe baan had gevonden als strategisch bestuursadviseur voor de gemeente Zwolle.
Om tafel
Waarom Van Bommel nu zijn lidmaatschap heeft opgezegd, is niet duidelijk. Hij is niet bereikbaar voor commentaar. Tegen het AD zegt hij niet met de pers te mogen praten omdat hij ambtenaar is.
Ook Meyer weet niet wat er speelt, maar hij zegt dat hij Van Bommel nog niet heeft uitgeschreven bij de partij. “Als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Partijleider Lilian Marijnissen heeft volgens het AD meerdere keren contact gehad om hem een gesprek aan te bieden. Dat is er nog niet van gekomen vanwege Van Bommels drukke baan.
AD 21.01.2018 Harry van Bommel (55), die tot afgelopen maart ruim 18 jaar lang een prominent Kamerlid was voor de Socialistische Partij, heeft zijn SP-lidmaatschap plotsklaps opgezegd. Dat bevestigt partijvoorzitter Ron Meyer vanavond tegen deze krant. Maar de top laat hem niet zomaar vertrekken.
We laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan, aldus SP-voorzitter Ron Meyer over Harry van Bommel.
Zaterdag gonsde het op het congres van de socialisten al van de geruchten dat Van Bommel, een van de bekendste SP-gezichten, zou zijn vertrokken. ,,Het klopt inderdaad dat Harry een verzoek tot opzegging heeft ingediend”, bevestigt Meyer nu. ,,Maar we laten een man van zijn statuur niet zomaar gaan.”
De SP heeft Van Bommel vooralsnog niet uitgeschreven. Partijleider Lilian Marijnissen heeft sinds de opzegging binnenkwam meermaals contact gehad met Van Bommel en hem verzocht om een gesprek. Dat is er nog niet van gekomen, omdat hij inmiddels een drukke baan heeft als bestuursadviseur in Zwolle.
Meyer: ,,Ik weet niet wat er precies speelt, maar als Harry uiteindelijk wil gaan, kunnen we hem natuurlijk niet tegenhouden. Alleen, laten we eerst eens om tafel gaan met hem. Er is volop ruimte voor interne kritiek bij ons.”
Van Bommel zelf liet vanmiddag aan deze krant weten niet meer met de pers te mogen praten, omdat hij sinds november ambtenaar is. Verder reageerde hij niet op verzoeken om een toelichting op zijn verzoek tot uitschrijving als SP-lid.
Uiteindelijk was Van Bommel namens de SP van 19 mei 1998 tot en met 22 maart 2017 lid van de Tweede Kamer. Hij deed de portefeuille Buitenlandse Zaken en nam bijna twee decennia lang deel aan duizenden debatten, onder meer over de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, de toekomst van de EU en de Irak-oorlog.
Eind maart 2017, net na de landelijke verkiezingen, uitte Van Bommel in een interview met de Volkskrant nog forse kritiek op de top van de SP. Die zou een fout hebben gemaakt in de verkiezingscampagne door de focus te leggen op het Nationaal Zorgfonds en daarmee geen nieuwe kiezers hebben bereikt.
Opmerkelijk is nog dat Van Bommel volgens de website van de PvdA Diemen komende dinsdag het plaatselijke verkiezingsprogramma van deze partij in ontvangst zal nemen. De SP doet bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart niet mee in Diemen. Ingewijden ontkennen echter de suggestie dat Van Bommel wellicht is overgestapt naar de PvdA.
NU 21.01.2018 Partijprominent Harry van Bommel wil weg bij de SP. Hij heeft bij het bestuur een verzoek ingediend om zijn partijlidmaatschap op te zeggen.
Het bestuur wil met Van Bommel in gesprek over zijn verzoek. “We gaan met Harry in gesprek. Iemand met zijn verdienste in de partij laten wij niet zomaar gaan, laat partijvoorzitter Ron Meyer weten.
Het AD bracht zondagavond het nieuws van het dreigende vertrek van de SP-coryfee.
Van Bommel (1962) zat van 1998 tot vorig jaar voor de SP in de Tweede Kamer. Hij was buitenlandwoordvoerder en een van de prominente politici van de partij. Het is niet bekend waarom Van Bommel de partij wil verlaten.
Na zijn vertrek als Kamerlid in maart vorig jaar gaf hij een interview in de Volkskrant waarin hij kritisch was over partijvoorzitter Meyer en hij zijn teleurstelling uitte over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen voor de SP.
Telegraaf 20.01.2018 Gerommel binnen de partij moet binnenskamers blijven. Daar hamerde SP-voorzitter Ron Meyer zaterdag op ten overstaan van zijn leden.
De afgelopen jaren lekte er verscheidene malen kritiek uit op de koers van de partij en het leiderschap. Zo klapten SP-Kamerleden uit de school over hun frustraties over het functioneren van de onlangs afgetreden partijleider Emile Roemer. Ook stonden SP’ers tegenover elkaar in de strijd om het voorzitterschap tussen Sharon Gesthuizen en Ron Meyer.
„Te vaak waren er interne discussies die een podium kregen. Ik baalde ervan, omdat er binnen de partij juist alle ruimte is voor discussie”, zei Meyer daar zaterdag over op het SP-congres in Hilversum. Hij wil dat de gelederen naar buiten toe voortaan gesloten blijven. „Ik zal daar mensen op blijven aanspreken. Dat is nodig voor eenheid. Discussies voeren we binnen, strijd voeren we buiten.”
Op het congres wordt onder meer het nieuwe partijbestuur gekozen en wordt er afscheid genomen van Roemer.
VK 13.01.2018 De nieuwe SP-leider Lilian Marijnissen heeft geen principiële bezwaren tegen vluchtelingendeals met Afrikaanse landen. Eerder noemde de SP een vergelijkbare deal met Turkije ‘smerig’, maar volgens Marijnissen is het ‘idioot’ om op voorhand uit te sluiten dat ook asielaanvragen van Afrikanen voortaan alleen buiten de EU worden afgehandeld.
Onder haar voorganger Roemer was er weinig helderheid over het standpunt van de SP. Nadat de formatiegesprekken met GroenLinks waren stukgelopen op mogelijke vluchtelingenakkoorden met Afrikaanse landen, weigerde Roemer te vertellen of zijn partij wel te porren was voor zulke deals.
Duidelijkheid
Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit, aldus Lilian Marijnissen.
Marijnissen geeft nu meer duidelijkheid. Volgens haar is het geen principieel bezwaar dat asielaanvragen alleen buiten de EU plaatsvinden, maar hangt alles af van de omstandigheden. ‘Het zou toch idioot zijn als je daar niet voor bent? Ik bedoel, in principe wil je natuurlijk dat mensen in de regio worden opgevangen… Of wij instemmen met een vluchtelingendeal hangt af van de context. Met welke regering sluit je zo’n deal? Dat maakt nogal uit.’
Het kabinet-Rutte III gaat ervan uit dat er op termijn akkoorden worden gesloten met ‘veilige landen’ in Afrika. Als voorbeeld dient ‘de Turkijedeal’ uit 2016, waardoor Syrische vluchtelingen nu alleen nog in het ‘veilige land’ Turkije een asielaanvraag kunnen doen. De instroom van vluchtelingen is sindsdien sterk teruggelopen in de EU.
De SP stemde destijds tegen die ‘smerige deal’, die volgens Roemer ‘niet voor mensen in nood, maar voor politici in nood’ was gemaakt. ‘
Gevoelige thema’s
We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval, aldus Lilian Marijnissen.
Immigratie en integratie zijn gevoelige thema’s in de SP. In de jaren tachtig was de SP sceptisch over immigratie, maar onder leiding van ex-Kamerlid Gesthuizen pleitte de partij de afgelopen jaren voor een ruimhartig asielbeleid. Tegelijk waren er ook twijfels over het draagvlak onder het eigen electoraat. Om de twee kampen tevreden te houden, hield de SP zich vaak afzijdig in het publieke debat.
Om de migratie uit Afrika te stoppen, meent Marijnissen dat er op de lange termijn welvaartsverdeling nodig is. ‘Uiteindelijk is het toch ook een verdelingsvraagstuk. Die mensen komen het hier halen als er niks verandert…Dat wij daar de grondstoffen weghalen. Dat wij daar in de lagelonenlanden de fabrieken neerzetten. De race naar beneden die je globaal organiseert. We moeten ervoor zorgen dat zo’n continent gelijke kansen krijgt. Dat is nu niet het geval.’
Lilian Marijnissen, vanzelfsprekende leider van de SP
In de kamer van de nieuwe fractievoorzitter van de SP hangen nog de posters van haar voorgangers. Hoe wil Lilian Marijnissen haar leiderschap gestalte geven? Welke koers gaat ze varen? Lees hier het interview met de nieuwe SP-leider.
VK 23.12.2017 ‘Een groot talent’, noemt oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen (41) de nieuwe partijleider van de SP Lilian Marijnissen. Maar, zegt ze ook: ‘Was er nou werkelijk niemand anders binnen de SP die de nieuwe politiek leider had kunnen worden? Natuurlijk speelt het een rol dat ze de dochter is van Jan Marijnissen. Er zijn welgeteld twee jaar geweest dat Jan Marijnissen geen formele rol had. Emile Roemer wordt nu al een tussenpaus genoemd.’
Sharon Gesthuizen verliet in 2017 de politiek. Enkele maanden later verscheen haar boek Schoonheid, macht, liefde, in het leven en in de politiek, waarin ze een kritisch geluid liet horen over de partij waarvoor ze 11 jaar lang in de Kamer had gezeten. ‘Een schrikbewind’, noemt ze het leiderschap van Jan Marijnissen in een interview met Volkskrant magazine. In discussie gaan was niet mogelijk, in vergaderingen werd je afgebrand, zegt ze. ‘Iedereen met macht heeft tegengeluid nodig. Maar dat werd niet gepruimd.’
Gesthuizen reageert in het interview ook op de reacties die ze kreeg na publicatie van het boek. Die waren niet mals: voormalig SP-collega’s verweten haar natrappen – zij wisten niet dat wat zij destijds deden of zeiden in een boek terecht kon komen. All in the game, zegt Gesthuizen, die haar boek vergelijkt met de #Me Too-onthullingen. ‘Er zijn heel veel mensen die in een bepaalde situatie hebben gezeten en daarmee later naar buiten komen. Vrouwen die mishandeld werden, de zus van Holleeder. Als je vindt dat het geen pas geeft dingen terug te lezen in een boek, waarom heb je ze dan gedaan?’
Hier leest u het hele interview met Gesthuizen;
Oud-Kamerlid Sharon Gesthuizen deed dit een jaar een boekje open over de SP. Dat werd haar niet in dank afgenomen. ‘Hoezo natrappen? Waarom mag ik niet opschrijven wat ik heb meegemaakt?’ U leest het hele interview hier. (+)
Telegraaf 20.12.2017 Het naar voren schuiven van Lilian Marijnissen als politiek leider van de SP lijkt een goede zet. In een peiling van deze week haalt de SP twaalf zetels. Vorige maand waren dat er in de peiling nog negen. Dat blijkt uit de woensdag verschenen Politieke Barometer van Ipsos.
In de Tweede Kamer heeft de partij veertien zetels.
Marijnissen volgde eerder deze maand Emile Roemer op. In de week van haar aantreden kennen zeven op de tien kiezers haar al. Haar rapportcijfer is met 5,6 al hoger dan dat van Roemer.
Verder blijkt uit de peiling dat drie van de vier regeringspartijen al twee tot vijf zetels verlies moeten incasseren. Alleen de ChristenUnie heeft daar geen last van. De regeringscoalitie zou hierdoor geen meerderheid meer hebben en kan aan het einde van dit verkiezingsjaar nog rekenen op 67 zetels.
Mahir Alkaya (SP) is nu nog ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken.
Telegraaf 15.12.2017 Mahir Alkaya komt in januari voor de SP in de Tweede Kamer. Hij neemt dan de plaats in van Emile Roemer. Eric Smaling, die als eerste recht had op de zetel, heeft sinds een paar maanden een baan op de universiteit in Wageningen en vindt het ,,niet correct” om daar nu al weer te vertrekken. De Amsterdammer Alkaya (1988) is momenteel ambtenaar internationale zaken op het ministerie van Economische Zaken. Hij is aan de technische Universiteit van Delft opgeleid tot industrieel ontwerper.
Roemer kondigde deze week zijn vertrek aan als fractieleider en als Kamerlid. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en heeft ruim zeven jaar leiding gegeven aan partij en fractie. Lilian Marijnissen is hem opgevolgd als SP-leider.
Elsevier 14.12.2017 Geen andere koers, wel een andere leider. Bij de SP heeft Lilian Marijnissen (32) het roer overgenomen van Emile Roemer. De overdracht verliep soepel; zonder politiek bloedvergieten. Dat moet SP’ers bemoedigen: hun partij zat de laatste jaren op dood spoor. Nu is er in elk geval weer even perspectief op een groter aantal zetels.
Onder Roemer beleefde de SP in 2011 een enorme opleving, althans in de peilingen. Het leek er sterk op dat de protestpartij bij de verkiezingen van 2012 de grootste partij zou worden. De campagne zou een tweestrijd Roemer versus VVD-lijsttrekker Mark Rutte worden. Maar in de televisiedebatten opereerde Roemer onhandig en de socialistische kiezers stroomden toch weer weg naar de PvdA.
Roemer kwam debacle niet te boven
Roemer verspeelde hierdoor de unieke kans om de SP regeringsmacht te bezorgen. Hij kwam dat debacle nooit meer te boven. Op het Binnenhof bleef hij de man die faalde, ook al had hij de uitstraling van een politieke teddybeer.
Roemer had het tij kunnen keren door strenge meningen over het migratiebeleid te gaan verkondigen. Tussen SP en de PVV van Geert Wilders zit nogal wat electorale overloop. Maar Roemer weigerde die kiezers te gaan bedienen. Hij voelde zich ook helemaal niet thuis bij een ‘grenzen dicht’-verhaal. De consequentie was wel dat de PVV bij de verkiezingen van maart dit jaar als tweede en dat de SP als zesde partij eindigde.
Nieuwe koers SP onwaarschijnlijk
Eens ventileerde de maoïstische SP standpunten die neerkwamen op ‘eigen volk eerst’. Maar dat is al lang niet meer aan de orde. De academisch gevormde professionals in de partij vertolken min of meer dezelfde standpunten als GroenLinks. Onder Lilian Marijnissen zal dat niet anders worden. Er is althans geen enkel teken dat zij het roer omgooit. Marijnissen blijft met PvdA en GroenLinks concurreren; niet met de PVV.
Daar komt nog bij dat de SP nu met PvdA en GroenLinks wil samenwerken als linkse oppositie. Dat maakt het al helemaal onmogelijk om linkse sociaal-economische standpunten te combineren met anti-immigratievoorstellen. De SP zal niet veranderen in een linkse tegenhanger van de PVV.
Als politicologe specialiseerde Marijnissen zich in nieuwe actievormen voor de vakbeweging. In de Tweede Kamer heb je weinig aan ‘organizing’ en andere actiemodellen, behalve als de fractieleider zich vooral in de Rotterdamse haven of bij stakende vuilnismannen wil manifesteren. Maar in het welvarende Nederland van nu zijn de barricaden met een lampje te zoeken.
Hooguit kan de SP inspelen op de brede sympathie die schoonmakers, verpleegkundigen, onderwijzers, buschauffeurs en treinmachinisten nu eenmaal genieten. Maar electoraal is dat ook dun ijs. Je kunt met de retoriek uit het industriële tijdperk nu eenmaal niet de zorg, het onderwijs en het openbaar vervoer op orde krijgen. En dat is toch eigenlijk waar een linkse partij voor staat.
Politiek verslaggever Redacteur Eric Vrijsen (1957) volgt voor Elsevier Weekblad sinds 1994 de Nederlandse politiek.
AD 14.12.2017 Lilian Marijnissen (32), de dochter van SP-coryfee Jan Marijnissen, maakt razendsnel carrière binnen haar partij. Ze zit amper negen maanden in de Tweede Kamer of de fractie heeft haar al gebombardeerd tot partijleider. Deze benoeming roept bij critici de vraag op of Lilian haar topfunctie niet vooral te danken heeft aan haar beroemde achternaam.
Dacht u niet: ‘Deze kans komt wel erg snel!’?
,,Ja, ik moet toegeven dat ik dit niet had verwacht toen ik op de lijst ging staan voor de Tweede Kamer. Maar Emile heeft zijn beslissing genomen. Voor ons rest niets anders dan er een goede opvolger neer te zetten. Ik heb best wel even nagedacht of ik dat moest worden. Je moet nooit over één nacht ijs gaan. Ben ik de beste vrouw op deze plek? Is het moment juist? Gaat het allemaal goed komen? Hoe wordt mijn achtergrond ontvangen? Al die overwegingen hebben meegespeeld.”
,,Ja, u bent niet de eerste die over mijn achternaam begint. Ik heb een vader en een moeder. Daar kan ik ook niets aan doen. Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt. Hij steunt mij, maar vooral omdat het mijn vader is.”
Nooit heb ik met mijn vader samengewerkt, al ben ik wel supertrots op wat hij heeft bereikt
U had een tegenstander voor het leiderschap, Sadet Karabulut. Was zij geen mooie keus geweest?
,,Wij hebben vanmorgen in de Kamerfractie gestemd. Daar kwam een duidelijke uitslag naar voren, en daar ben ik door vereerd. Maar ik ben Sadet ook heel erg dankbaar voor haar kandidatuur. Ik denk dat het goed is, ook voor een partij als de SP, dat er iets te kiezen valt. Er wordt wel eens gezegd dat wij een gesloten bolwerk zouden zijn, maar vandaag blijkt eens te meer dat dit niet zo is.”
Gaat u een andere koers varen met de SP? Want onder Roemer boekte de partij landelijk geen zetelwinst.
,,Zoals ik geen Jan Marijnissen ben, ben ik ook geen Emile Roemer. Dus ik zal het vast anders gaan doen. Op uw vraag over een nieuwe koers kan ik zeggen dat in januari ons congres bijeen komt. Daar beslissen de leden welke kant het opgaat. Dat hangt bij de SP niet af van één gezicht.”
Komt u dan zelf niet met concrete voorstellen?
,,Daar komen we continu mee. Afgelopen vrijdag heb ik nog een initiatief gelanceerd voor een zorgbuurthuis; een radicaal andere visie op de ouderenzorg. Dat gaat door.”
Hoe zit het eigenlijk met de beloofde vernieuwing binnen de SP?
,,We hebben twee jaar geleden een nieuwe voorzitter gekozen, in januari komt er een nieuw partijbestuur. En ook binnen de fractie in de Tweede Kamer is er vers bloed bijgekomen. Wij vertrouwen nu op de mix van ervaren mensen en nieuwe gezichten.”
U wordt in de Tweede Kamer nu de tweede vrouwelijke fractievoorzitter, naast Marianne Thieme. Is dat belangrijk?
,,Deels. Natuurlijk is het goed dat er een betere balans komt tussen mannelijke en vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Maar ik ben hopelijk gekozen omdat ik wat kan bereiken voor de SP. Niet omdat ik Marijnissen heet en niet omdat ik een vrouw ben.”
AD 13.12.2017 Prominente SP’ers uit Brabant zijn apetrots op ‘hun’ Lilian Marijnissen, die binnenkort Emile Roemer opvolgt als partijleider en zo in de voetsporen treedt van vader Jan. Maar er is ook kritiek: ,,Dit helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken.”
Jules Iding, voormalig wethouder in Oss en later ook gedeputeerde, vroeg Lilian Marijnissen als tiener om zich aan te sluiten bij de Osse SP-fractie. ,,Een groot talent, toen al. Ze is vasthoudend, komt inhoudelijk altijd goed beslagen ten ijs en praat tegelijkertijd vanuit haar hart. Daarom heb ik er ook heel veel vertrouwen in dat ze het gaat redden. Dat de SP nu weer een partijleider uit Oss heeft, maakt me stiekem wel een beetje trots.”
CDA-Kamerlid René Peters kreeg jarenlang met Marijnissen te maken in zijn rol als wethouder van Oss. De twee vertrokken in maart dit jaar gelijktijdig naar de Haagse politiek. Peters: ,,Ze is de perfecte vrouw om de SP te leiden. Met haar achtergrond in de politiek en de vakbond heeft ze van jongs af een prima cv opgebouwd voor deze lastige baan.” Dat ze nu in de diepe voetsporen van haar vader treedt wil Peters niet horen. ,,Ze heeft het helemaal op eigen kracht gedaan. Daar kan ik alleen maar bewondering voor hebben.”
Moeder Mari-Anne Marijnissen
Pfff, geen commentaar. Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar, aldus Mari-Anne Marijnissen.
Moeder Mari-Anne Marijnissen voelt zich een beetje overvallen als een verslaggever voor de deur staat. Wat vindt zij ervan? ,,Pfff, geen commentaar. Daarvoor moet je bij Lilian zijn”, houdt ze de boot af. ,,Maar natuurlijk vind ik het als moeder spannend voor haar. Ik ben ook reuze trots. Ik heb net naar de uitzending gekeken. Ze houdt zich goed staande in de politiek. Het gaat snel met haar politieke loopbaan, maar te snel? We zullen zien. Daar wou ik het maar bij laten.”
Veerle Slegers, die namens de SP in de Tilburgse gemeenteraad en Provinciale Staten zat, liet de afgelopen jaren geregeld kritisch uit over oud-partijleider Jan Marijnissen, de vader van Lilian. Afgelopen maart zegde Slegers haar partijlidmaatschap op uit onvrede met de koers van de partij.
Ze wil zich niet nog een keer laten verleiden tot SP-bashen – ,,Dat kan de partij zelf veel beter dan ik ooit zou kunnen.” Slegers noemt de keuze voor Lilian Marijnissen als nieuwe partijleider strategisch een slechte zet. ,,Het heeft veel weg van geregelde erfopvolging. Dit bevestigt alleen maar het beeld van een centralistische geleide partij, die alleen maar op de eigen mensen vertrouwt. Het helpt niet om van de SP een moderne, linkse partij te maken, iets dat nu juist zo hard nodig is.”
Nico Heijmans
Nico Heijmans, SP-fractievoorzitter in de Brabantse Provinciale Staten en al jaren actief op het partijkantoor in Amersfoort, bestrijdt het beeld dat de benoeming van Marijnissen een door vader Jan voorgekookt plan is. ,,Ik kan je met de hand op het hart bezweren dat zijn directe invloed hier zeer beperkt is. Als hij één keer per halfjaar op het hoofdkantoor komt, is het veel. En daarbij: als SP zijn wij toch veel meer voor de familiebedrijven dan de beursgenoteerde ondernemingen, haha.”
Nico Heijmans, namens de SP Nico Heijmans in de Provinciale Staten van Brabant.
,,Het is een vakvrouw die ontzettend gefocust is”, beschrijft de Osse burgemeester Wobine Buijs voormalig raadslid Lilian Marijnissen. ,,Ze heeft een heel goed gevoel wanneer ze zich in een discussie mengt en is sterk in het debat. Soms als een kat die met een muis speelt. Haar inbreng steunt altijd op een groot strategisch doel en als ze ergens voor gaat laat ze niet los.”
Speld 13.12.2017 Direct na haar aantreden als fractievoorzitter van de SP heeft Lilian Marijnissen haar speerpunten voor de komende tijd bekend gemaakt. De kersverse SP-leidster pleit voor een Nederland waar je achternaam niet je kansen bepaalt.
“Nog te vaak worden belangrijke functies in Nederland verdeeld onder mensen die toevallig in de juiste familie zijn geboren. Als het aan de SP ligt wordt Nederland een land met kansen voor iedereen.”
Marijnissen hoopt met haar eigen verhaal kansarme Nederlanders te inspireren: “Mijn vader werkte nog als simpele arbeider in een worstenfabriek, maar dat heeft me er nooit van weerhouden hogerop te klimmen en nu sta ik hier als fractievoorzitter van een politieke partij.” Lees Verder
Lilian Marijnissen zal de SP een volgend kabinet in loodsen
VK 13.12.2017 De potentie van Emile Roemer is vijftien Kamerzetels. Dat is ook hem duidelijk na drie landelijke verkiezingen. Het was niet genoeg om zijn droom te verwezenlijken: regeren. Dat is de volgende stap, benadrukt hij woensdag bij de aankondiging van zijn afscheid. ‘Het is niet de vraag of de SP gaat regeren, maar wanneer.’ Lilian Marijnissen moet de meest linkse partij van Nederland een volgend kabinet in loodsen.
Hoezeer Roemer ook zijn best doet de positieve ontwikkeling van zijn partij te onderstrepen – significante groei in gemeenten, provincies en Europees Parlement, collegedeelname in vier van de zes grote steden – woensdag moet hij toch keer op keer die ene vraag beantwoorden: heeft hij gefaald? Onder zijn leiding is de SP op landelijk niveau gestagneerd. Twee keer vijftien, een keer veertien zetels, drie kabinetsperiodes veroordeeld tot de oppositie.
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie
De tragiek van Roemer is de tragiek van zijn partij: altijd in de oppositie. Het tijdperk-Jan Marijnissen kenmerkte zich door stormachtige groei. Van twee zetels in 1994 naar vijf, naar negen, naar 25 in 2006. Na die recorduitslag deed Marijnissen een eerste stroeve poging tot coalitiedeelname.
Toen kwam Roemer, in 2010, en ook hij wilde regeren. Echt waar, zei hij, de SP was een constructieve partij. ‘Wij zijn er klaar voor’, verkondigde het programma. ‘Lokaal hebben we laten zien dat we goed kunnen besturen.’ De lijsttrekker, voormalig wethouder in Boxmeer, was het levende bewijs.
De kiezer vond Roemer sympathiek, leek in 2012 even te geloven in zijn leiderschap, maar beloonde hem nooit met meer dan vijftien zetels. Sinds de onstuimige opmars en ruwe duikelpartij in de peilingen vijf jaar geleden hing een vraagteken boven zijn hoofd. Ook dit voorjaar bleef een comeback uit van ‘Rocky Roemer’, zoals partijvoorzitter Ron Meyer hem noemde.
Een strategische keuze in campagnetijd om de VVD uit te sluiten, kwam als een boemerang terug tijdens de formatie. Was de SP gaan regeren, dan was Roemer nu niet vertrokken, zegt hij woensdag. Nu staat er een man die bij een volgende ronde van zichzelf geen beter resultaat verwacht. Hem rest een troostprijs: de titel van meest betrouwbare politicus, volgens opinieonderzoeken. Wel een man die kiezers de sleutel van hun huis toevertrouwen, niet de sleutel van het Torentje.
In Lilian Marijnissen, pas tien maanden Kamerlid, ziet hij de potentie om het tij te keren. Woensdagochtend koos de fractie haar als nieuwe leider. Zij wist in oktober al van Roemers aanstaande vertrek. Hij nam toen het fractiebestuur, waar zij deel van uitmaakte, in vertrouwen. De rest van de fractie hoorde het nieuws dinsdag en had slechts 24 uur om na te denken over de functie. Alleen Sadet Karabulut stak ook haar vinger op. Bij de stemming, waar ook de vertrekkend voorzitter aan meedeed, legde zij het af tegen Marijnissen.
Tussen twee Marijnissens in
Door het stokje aan haar door te geven, wordt Roemer de SP-leider tussen twee Marijnissens in. Maar zo zien SP’ers dat niet. Ze is 32 en heeft er een half leven in de politiek opzitten.
Dat ze Marijnissen heet is bovenal een voordeel, denkt Peter Kanne, onderzoeker van peilingbureau I&O Research. ‘Haar naam spreekt tot de verbeelding. Jan Marijnissen past in het rijtje Joop den Uyl en Hans van Mierlo.’ Dochter Marijnissen gaat de SP een boost geven in de peilingen, verwacht hij. ‘Kiezers houden van jong, nieuw en fris. Dat zagen we ook bij Klaver.’
Haar geslacht zal haar daarentegen weinig helpen, denkt Kanne. ‘Het effect van vrouwen die uit sympathie op een vrouw stemmen is zeer beperkt.’
Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s
Familie in de politiek, het komt vaker voor;
Twee aanvoerders van dezelfde partij uit één gezin is een primeur voor Nederland. Wel zijn er meer familielijntjes in de politiek. Enkele voorbeelden:
Joop den Uyl (PvdA-leider 1966-1986) – dochter Saskia Den Uyl (PvdA-Kamerlid 1994-2006)
Jan van Aartsen (enkele keren minister voor de ARP in de jaren ‘50) – zoon Jozias van Aartsen (fractieleider en minister voor de VVD tussen 1994 en 2006)
Henk Korthals (vice-premier voor de VVD 1959-1963) – zoon Benk Korthals (minister voor de VVD 1998-2003)
Charles van Rooy (minister voor de KVP 1959-1961) – dochter Yvonne van Rooy (twee keer staatssecretaris voor het CDA tussen 1986 en 1994)
Theo Bot (staatssecretaris en minister voor de KVP in diverse kabinetten in de jaren ‘60) – zoon Ben Bot (minister voor het CDA, 2003-2007)
Willem Drees (premier voor de PvdA 1948-1958) – zoon Willem Drees jr (partijleider en minister voor DS’70 in de jaren ‘70)
Gerrit Bolkestein (minister voor de VDB 1939-1945) – kleinzoon Frits Bolkestein (partijleider VVD in de jaren ‘90)
Jan Donner (minister voor de ARP 1926-1933) – kleinzoon Piet Hein Donner (minister voor het CDA 2002-2010)
De SP heeft niettemin de papieren om de grootste partij van Nederland te worden, stelt Kanne. ‘De partij combineert een sociaal-economisch linkse agenda met conservatieve opvattingen over sociaal-culturele thema’s als Europa en migranten. Op dat snijvlak zitten de meeste kiezers.’ Marijnissen zal dat scherpe sociaal-culturele profiel dan wel moeten oppoetsen. De SP leek onder Roemer vaak afwezig in het migratiedebat.
Als dit kabinet de rit uitzit, heeft Marijnissen drieënhalf jaar om ervaring op te doen tussen haar linkse concurrenten Asscher (PvdA) en Klaver (GroenLinks). Ook zij zijn pas kort leiders van hun partijen. Niet alleen de SP, heel links verkeert in electoraal zwaar weer. Opgeteld hebben de drie partijen slechts 37 zetels. Nu zoeken ze elkaar in de oppositie op, maar rivaliteit is onvermijdelijk. Klaver richt zich met zijn ‘kantinetour’ op de kiezers van de SP. Asscher zoekt in de linkse PvdA-beginselen naar een recept voor wederopstanding. Marijnissen zal zich moeten onderscheiden. Dat kan ze op sociaal-culturele thema’s, suggereert Kanne.
Partijvoorzitter Meyer maakte onlangs al de weg vrij voor toekomstige formatiebesprekingen. Het uitsluiten van de VVD was geen principiële keuze voor de eeuwigheid, zei hij in een interview. Als Marijnissen Roemers ‘volgende stap’ wil zetten, zal ze bij volgende verkiezingen de optie van samenwerken met alle partijen openhouden.
Dit is de nieuwe leider van de SP;
‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’
Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’
NU 13.12.2017 Emile Roemer wilde per se wachten totdat het nieuwe kabinet er was en ieder fractielid zijn plek in de Tweede Kamer had gevonden voordat hij het parlement zou verlaten, maar nu zit zijn werk erop. “Hier is het stokje, maak het maar waar”, aldus Roemer in een interview met NU.nl.
“De sfeer in de partij was zoals ik het graag wil”, zei Roemer woensdag in een Haags café nadat hij zijn aftreden publiekelijk had gemaakt.
Alles moest in stelling worden gebracht om een nieuwe periode als oppositiepartij aan de slag te gaan. Nieuwe fractieleden hebben het Kamerwerk onder de knie en de medewerkers hebben hun juiste plek gevonden.
Roemer: “Ik word bijna aan alle kanten voorbij gerend in enthousiasme. Toen dacht ik: aan het eind van het jaar is een heel mooi moment”.
Dat was voor de socialist belangrijk: rust in de tent. Want voor Roemer, inmiddels een van de meest ervaren Kamerleden, was het afgelopen jaar misschien wel zijn meest tumultueuze.
Bijna op de dag af een jaar geleden moest hij anonieme kritiek vanuit zijn fractie incasseren. Een lang spoedberaad volgde, maar Roemer hield het vertrouwen van de fractie. De campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen kwam eraan. Roemers derde als partijleider.
Driemaal is scheepsrecht, zei hij tijdens het verkiezingsdebat in Carré, maar nadat de goedlachse Brabander al inmiddels twee verkiezingen had verloren kwamen er ook in maart geen zetels bij.
Roemer speelde afgelopen zomer al met het idee het fractievoorzitterschap neer te leggen. Maar, zoals dat gaat in Den Haag, zodra je bekendmaakt dat je met die gedachte speelt, is het besluit voor de buitenwereld al genomen.
Stond uw leiderschap onder druk?
“Nee. Dan was het uitgelekt en hadden jullie er wel iedere dag een artikel over geschreven.”
Dat was vorig jaar ook het geval.
“Dat gebeurt altijd als er in een partij wat gebeurt.”
U hebt geen druk gevoeld vanuit de partij?
“Nee, absoluut niet. Dat merkte ik ook aan de warme reacties binnen de partij.”
Afgelopen zomer vroeg ik u nog: wat is de houdbaarheid van een lijsttrekker. Toen zei u: politiek moet niet te vluchtig worden.
“Ik moet u nu heel eerlijk bekennen dat ik toen, ondanks dat ik de meest betrouwbare politicus ben, toch tegen u een klein beetje heb gejokt.”
U wist toen al dat u wilde vertrekken?
“Nee, maar ik was er wel over aan het nadenken. Heel soms mag een leugentje om bestwil. Als je dan zegt dat je daar over nadenkt, dan ben je ook weg.”
Doet het pijn?
“Rationeel niet. Ik ben trots en neem met een goed gevoel afscheid.”
“Maar emotioneel doet het wel wat. Ik ben 38 jaar zeer actief geweest voor de partij op alle mogelijke niveaus. Ik kan me haast geen leven zonder prominent SP’er te zijn voorstellen. Ik ben heel erg benieuwd wat de komende tijd gaat brengen.”
U benadrukt steeds dat u als meest betrouwbare politicus wordt gezien.
“Ik vind het veel waard en ik heb er heel veel aan gehad. Mijn moeder zei altijd: jongen, wie veel liegt, moet veel onthouden.”
Maar in de wandelgangen wordt ook wel gezegd: misschien is Emile Roemer te aardig geweest om een fractievoorzitter te zijn.
“Met dat soort duidingen kan ik helemaal niets. Ik ben het er ook niet mee eens. Sterker nog: waren er maar wat meer aardige mensen in de politiek.”
VN 13.12.2017 Na Agnes Kant vertrekt nu ook Emile Roemer, na jaren van vruchteloos geploeter, als opvolger van de monumentale Jan Marijnissen. Nu is de beurt aan dochter Lilian. Wordt de SP gerund als een ‘Noord-Koreaans familiebedrijf’ of gloort eindelijk dan toch de socialistische dageraad?
Eindelijk is de kogel door de kerk: Emile Roemer treedt af als leider van de SP. Daarmee komt een einde aan jaren van dapper maar vruchteloos geploeter. Sinds het begin van de crisis in 2008 hadden de socialisten in veel opzichten het maatschappelijk tij mee, maar ondanks de grote maatschappelijke woede over de bezuinigingen van de afgelopen kabinetten en de groeiende populariteit van ouderwets links gedachtengoed (zoals dat van de Franse econoom Piketty en de Britse Labourleider Jeremy Corbyn) wist de SP er electoraal niet van te profiteren.
Zelfs toen de PvdA bij de laatste verkiezingen 29 zetels verloor, raakte de SP er óók een kwijt. Al voor de verkiezingen probeerde Roemer de schuld voor de slechte peilingen in de schoenen van de sociaaldemocraten te schuiven: ‘De PvdA heeft links aardig verkwanseld’, sprak de geplaagde lijsttrekker in het FD. ‘Daar heb ik ook last van.’ Terwijl half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Half Den Haag wist dat er maar één reden was waarom de SP zo matig presteerde, ondanks het harde werken van duizenden SP’ers in het hele land: de partijleider zelf.
Dat werd al pijnlijk duidelijk bij de verkiezingen van 2012. Tijdens de campagne steeg de SP naar recordhoogte in de peilingen, geholpen door het feit dat de PvdA na de roemloze aftocht van Job Cohen in de kreukels lag, zodat Roemer zich al bijna in het Torentje waande. Maar na een wankel optreden in het eerste televisiedebat werd de SP-leider in de media steeds harder aangepakt en zakte de partij terug naar vijftien zetels.
Filmmaker Coen Verbraak, die Roemer tijdens de hele campagne op de voet volgde, bracht in Tussen pieken en peilenprachtig in beeld hoe de lijsttrekker langzaam ten onder ging in het mediageweld, met als treurig dieptepunt een aflevering van De Wereld Draait Door, waarin een aangeslagen Roemer werd vernederd door Peter R. de Vries.
Na de verkiezingen probeerden ze de neergang bij de SP te verklaren door de ‘karaktermoord’ die ‘de media’ op Roemer zouden hebben gepleegd, maar de werkelijkheid was anders: de goeiige oud-leraar uit Boxmeer was simpelweg niet tegen de beproevingen van het lijsttrekkerschap opgewassen. De onvermijdelijke vraag was of de SP hem bij de volgende verkiezingen wéér voor de leeuwen zou gooien.
Maar Roemer mocht aanblijven als partijleider, waarna de trouwe partijsoldaat dapper voortploeterde. Bij ieder Kamerdebat was het voelbaar. Terwijl onder Jan Marijnissen nog lichte opwinding door de Kamerzaal ging als de gehaaide fractievoorzitter van de SP zich naar de interruptiemicrofoon begaf, zakte de aandacht bij de brave Roemer juist weg. Bij de verkiezingsdebatten ging het niet veel beter. En zo kon het gebeuren dat de SP bij de laatste verkiezingen weer een zetel moest inleveren.
Daar wreekte zich het monumentale voorbeeld van Jan Marijnissen, de man die de SP groot maakte: in de schaduw van een eik wil weinig groeien. Diens opvolger Agnes Kant bleek niet bestand tegen de harde realiteit van het fractievoorzitterschap en het bijbehorende mediacircus, en Emile Roemer uiteindelijk evenmin.
Nu is de beurt aan Lilian Marijnissen, zoals de Telegraaf al in september vorig jaar voorspelde, toen bekend werd dat ‘de dochter van’ plek drie op de SP-lijst had gekregen. Volgens het hoofdredactioneel commentaar van de ochtendkrant was dat een schande, want: ‘In een democratie dient een politieke partij niet te worden gerund als een Noord-Koreaans familiebedrijf. Zelfs niet als de wortels liggen in het Maoïsme.’
Het onzinnige verwijt van coöptatie daargelaten (Jan Marijnissen was al lang vertrokken als partijvoorzitter, en bovendien: waarom zou je als ‘kind van’ níet de politiek in mogen gaan, zoals VVD’er Sophie Hermans en PvdA’er Schelto Patijn ook deden?): het aantreden van Lilian Marijnissen zou best eens een zegen voor de partij kunnen blijken. In tegenstelling tot de andere fractievoorzitters – op Marianne Thieme na – is ze jong en vrouw. Dat is niet slecht voor het beeld. En ze heeft haar strepen verdiend als actievoerder tegen de marktwerking en de verschraling in de zorg, voor de Nederlanders één van de belangrijkste politieke thema’s.
In de media zal Lilian Marijnissen de komende tijd ongetwijfeld lastige vragen krijgen over de invloed van haar vader, maar voor veel SP’ers en SP-kiezers geeft de familierelatie haar juist de glans die Emile Roemer miste. En waar Roemer in de media door het hardnekkige verwijt werd achtervolgd dat hij nog altijd aan het touwtje van zijn grote voorganger zou lopen, staat Lilian juist bekend als vrijgevochten type, ook ten opzichte van haar vader. Misschien gloort voor de SP na al het geploeter eindelijk dan toch de socialistische dageraad.
NRC 13.12.2017 Hij wilde „geen politicus zijn waarvan de mensen zeggen: die is te laat gegaan,” zei Emile Roemer toen hij woensdag bekend maakte op te stappen als SP-leider. „Je moet op tijd het stokje overdragen.”
Niet te laat? Al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart was het een publiek geheim aan het Binnenhof: Roemer gáát. Zijn gezag in de Tweede Kamer was hij al jaren kwijt, verkiezingsuitslagen vielen keer op keer tegen. En ook in de top van de SP maakten ze er allang geen geheim meer van dat aan Roemer werd getwijfeld. De vraag was alleen: wanneer gaat-ie?
Bij zijn aantreden was het heel anders. Emile Roemer (Boxmeer, 1962) beleefde een vliegende start als SP-leider. In maart 2010 volgde hij de afgetreden Agnes Kant op, die er niet in was geslaagd uit de schaduw te treden van haar bejubelde voorganger Jan Marijnissen. De partij stond op zwaar verlies in de peilingen.
Maar met strijdbaarheid en ontwapenende humor („u kunt mij veel verwijten, maar niet dat ik te vroeg gepiekt heb”) wist Roemer de nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 beperkt te houden. Het voelde, zo zei op verkiezingsavond, als „een verlies met een gouden randje”.
In de partij werd zijn komst gezien als verademing. Onder Kant en Marijnissen werd fractie met harde hand geleid en was er zelden plaats voor afwijkende meningen. Van Roemer kregen Kamerleden veel meer ruimte en vertrouwen. „Je moet niet autoritair zijn, je moet een autoriteit zijn”, zei hij zelf in een interview met Vrij Nederland. Collega’s, ook van andere partijen, waren dol op hem. Het kritische oud-SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen schrijft in haar onlangs gepubliceerde memoires lovend over Roemers stijl van leiding geven.
In de twee jaar na 2010 steeg de SP in de peilingen tot boven de dertig zetels. Roemer werd een serieuze premierskandidaat. De vervroegde verkiezingen van september 2012 leken zelfs lange tijd uit te draaien op een tweestrijd tussen hem en Mark Rutte (VVD).
Totdat Roemer zich in tv-debatten liet afbluffen door Rutte, en de PvdA van Diederik Samsom er met de linkse kiezers vandoor ging. Een documentaire van journalist Coen Verbraak liet op pijnlijke wijze zien hoe onprofessioneel en onvoorbereid de SP met Roemer de verkiezingen was ingegaan.
Eigenlijk herstelde hij nooit meer van die desastreuze campagne. Er was een Roemer van vóór augustus 2012, en er was een Roemer van erna. De eerste was goedlachs, strijdbaar en vol zelfvertrouwen. De tweede was onzeker, verongelijkt en verbeten.
In de crisis- en bezuinigingsjaren onder Rutte I en II hadden de denkbeelden van de SP het tij mee. Compassie met de ‘gewone man’, kleinschaligheid in de zorg, kritiek op ‘superstaat Brussel’ en de euro, verzet tegen het marktdenken in de publieke sector – de partij had het zo’n beetje uitgevonden.
Maar het lukte Roemer niet die thema’s naar zich toe te trekken. Terwijl de krediet-, euro- en vluchtelingencrises elkaar in rap tempo opvolgden, slaagde hij er telkens maar niet in te profiteren van het kantelende maatschappelijke klimaat.
In debatten werd hij afgetroefd door gehaaide collega-politici als Mark Rutte en Alexander Pechtold. Vaak had hij zijn cijfers en feiten niet paraat. Onder fractievoorzitters in de Tweede Kamer werd het een soort running gag: even een lullig vraagje aan Roemer stellen over de cijfers, hij gaat gegarandeerd onderuit. Dieptepunt waren de Algemene Beschouwingen van 2014, toen Roemer door het voltallige parlement werd uitgelachen.
Ook in zijn eigen fractie geloofden ze er zo langzamerhand niet meer in. In december 2016 klaagde een aantal SP- Kamerleden anoniem in het AD over Roemers leiderschap – een unicum voor een partij waarin loyaliteit boven alles gaat.
Niet meedoen in een kabinet
Buiten de Tweede Kamer wist Roemer wél doorbraken bewerkstelligen. De afgelopen jaren ging de SP in een groot aantal steden en provincies meebesturen. In Amsterdam intervenieerde Roemer persoonlijk, samen met Pechtold, om te zorgen dat zijn partij de PvdA verving in het stadsbestuur.
Maar de belangrijkste stap, meedoen in een kabinet, bleef uit. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart wist Roemer op geen enkele wijze te profiteren van de ineenstorting van de PvdA: de SP verloor een zetel, als enige oppositiepartij. Meeregeren was tijdens de formatie nooit een serieuze optie, omdat de SP op voorhand samenwerking met verkiezingswinnaar VVD had uitgesloten. Roemer lobbyde nog wel voor een centrum-linkse zespartijencoalitie zonder de VVD. Maar de beoogde premier van dat kabinet, CDA’er Sybrand Buma, deed zijn voorstel grappend af als ‘Buma en de zeven dwergen’.
Deze zomer nam Roemer een besluit: hij zou niet nog een keer lijsttrekker worden. Afgelopen vrijdag lichtte hij het partijbestuur in dat hij er per januari mee ophoudt. De fractie hoorde dat dinsdag.
Tijdens de persconferentie maakte Roemer een ontspannen, bevrijde indruk. Hij maakte grapjes en lachte weer. Hier stond de SP-leider die we na augustus 2012 zelden meer hadden gezien.
Telegraaf 13.12.2017 Politiek Den Haag reageert op het vertrek van Emile Roemer als partijleider van de SP. De reacties op een rij.
Premier Mark Rutte noemt het jammer dat SP-leider Emile Roemer vertrekt. Hij spreekt over een verrassing. ,,Emile Roemer geeft het stokje door, zoals hij zelf zegt. Ik respecteer natuurlijk zijn afweging, maar vind het ook jammer dat hij afscheid neemt.”
Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin Rutte premier is. ,,Hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest. We zijn zelfs wel eens samen op werkbezoek geweest.”
Rutte noemt Roemer een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor ,,en dat is een mooie combinatie.” Hij wenst hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes.
Humor
Sybrand Buma, fractievoorzitter van het CDA (via Twitter): ,,In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL.”
Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66 (via Twitter): ,,Dank voor @emileroemer voor je jarenlange inzet voor @SPnl en Nederland. Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Klaas Dijkhoff, fractievoorzitter van de VVD (via Twitter): ,,Emile Roemer vertrekt. Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks (via Twitter): ,,Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor. Emile bedankt voor de mooie samenwerking! Gefeliciteerd @MarijnissenL. Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP (via Twitter): ,,Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan @MarijnissenL in nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”
NOS 13.12.2017 De fractievoorzitters in de Tweede Kamer feliciteren de opgestapte SP-leiderRoemer op Twitter en bedanken hem.
PvdA-leider Asscher: “Dank voor de prettige samenwerking en gezamenlijke strijd voor een socialer Nederland. Ook bedankt voor je vriendelijkheid en humor in dit vak”.
Ook D66-leider Pechtold is lovend over Roemer en zegt over hem: “Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!” ChristenUnie-leider Segers twittert: “Dank voor je inzet voor ons land Emile Roemer, en dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”
Een van de aardigste tegenstanders
Volgens VVD-leider Dijkhoff is Roemer “een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was”. Hij twittert: “Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.”
“Emile, bedankt voor je altijd vriendelijke collegialiteit! Hartelijk welkom aan Lilian Marijnissen in haar nieuwe rol. Veel succes, Lilian!”, aldus SGP-leider Van der Staaij.
GroenLinks-leider Klaver noemt het afscheid een bijzonder moment. “Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij bedankt hem voor de samenwerking en wens Lilian Marijnissen succes.
Rutte
Premier Rutte schrijft op Facebook dat het voor hem een verrassing is dat Roemer het stokje doorgeeft en dat hij het jammer vindt dat hij afscheid neemt.
“Zijn fractievoorzitterschap valt bijna samen met de periode waarin ik premier ben en hoewel we het op de inhoud vaak hartgrondig oneens waren, zijn de persoonlijke verhoudingen altijd heel goed geweest”, aldus de minister-president.
“Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie. Ik wens hem alle goeds toe voor de toekomst en zijn opvolger, Lilian Marijnissen, heel veel succes!”
Telegraaf 13.12.2017 Lilian Marijnissen, dochter van Jan Marijnissen, volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Roemer kondigde vanmorgen aan ermee te stoppen.
Telegraaf 13.12.2017 Wat vriend en vijand al vijf jaar dachten, is nu officieel: Emile Roemer heeft zichzelf ongeschikt bevonden voor het verdere leiderschap van de Socialistische Partij. Hij wil plaats maken voor een nieuwe generatie.
NU 13.12.2017 Voor Lilian Marijnissen is het snel gegaan. Na krap tien maanden in de Kamer mag ze leiding geven aan de veertienkoppige SP-fractie nadat Emile Roemer opstapte. “Ik had dit niet zo verwacht toen ik dit jaar voor het eerst op de kandidatenlijst stond.”
Marijnissen krijgt woensdag in Café Dudok waar Roemer zijn aftreden bekendmaakte vooral vragen over haar vader. Jan Marijnissen is een begrip bij de socialisten.
Hij was in 1994 het eerste SP-Kamerlid en wordt fractieleider. Daar zette hij pas in 2008 na vijftien jaar een punt achter. Hij bleef vervolgens nog wel tot 2015 aan als partijvoorzitter.
Een last voor zijn dochter die nu in zijn voetsporen treedt? Ze vindt zelf van niet. “Ik ben supertrots op wat hij heeft bereikt”, legt Lilian uit. “Ik kan niets aan mijn achternaam doen.”
Bovendien, benadrukt Marijnissen, is vader Jan al een tijd geleden uit Den Haag vertrokken. Ze heeft nooit met hem op het Binnenhof samengewerkt. “Hij heeft zijn steun uitgesproken, dat vind ik belangrijk. Maar vooral omdat het mijn vader is.”
Pretentieus
De wisseling van de wacht werd in alle stilte en vliegensvlug voorbereid. Roemer informeerde deze week zijn fractie, dinsdagochtend wezen zij Marijnissen aan. Sadet Karabulut was de enige andere kandidaat, maar de uitslag was volgens Marijnissen duidelijk. “Daar voel ik me erg vereerd over.”
Als oud vakbondsbestuurder in de zorg en als prille zorgwoordvoerder in de Kamer, is ze nauw verbonden met dat thema. “De zorg zit in mijn hart”, zegt ze. Als fractievoorzitter komen vanaf nu ook alle andere belangrijke politieke onderwerpen op haar bordje.
Ze vindt het nog te vroeg om haar leiderschapsstijl te definiëren. “Dat is moeilijk als je net een uur in functie bent.” Bovendien vindt Marijnissen dat in dit stadium ook “een beetje pretentieus.”
“Ik ben geen Emile Roemer, ik ben geen Jan Marijnissen en ik ben ook geen Agnes Kant. Allemaal voormalige partijleiders, op die erfenissen bouwen wij voort.”
Natuurlijk waren er ook de twijfels, zegt ze. “Ben ik de juiste vrouw voor deze functie? Is dit het juiste moment? Hoe ontvangen mensen mijn achtergrond?” Het spookte even door haar hoofd de afgelopen twee dagen.
Het is ook opvallend dat Marijnissen na Marianne Thieme pas de tweede vrouwelijke partijleider is tussen de overige elf mannen. “Ik heb enorm veel zin om tussen die stropdassen het debat aan te gaan.”
Emile Roemer wijst vaak op onderzoeken dat hij de meest betrouwbare politicus is. Op welke kwalificatie hoop jij?
“Poeh. Nou, als ik ooit de betrouwbaarste politicus zou zijn, zou dat natuurlijk fantastisch zijn. Vertrouwen in politici is in deze tijd heel belangrijk.”
“Dit kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Het eerste wat Rutte deed is een streep zetten door de strijd tegen topsalarissen, om maar eens wat te noemen. Het tweede is een cadeautje van 1,4 miljard aan buitenlandse beleggers.”
“Dus als je het vertrouwen wilt winnen van de gewone man, is dat heel belangrijk.”
Wilt u het niet anders gaan doen? U bent niet voor niets de nieuwe leider van de SP.
“Ik ben niet zozeer de nieuwe fractievoorzitter geworden omdat ik het anders wil gaan doen, dat is omdat ik voor een voldongen feit wordt gesteld: namelijk dat Emile Roemer zijn vertrek heeft aangekondigd.”
“Ik vind het belangrijk om krachtige oppositie te combineren met alternatieven waarbij niet het grote geld het voor het zeggen heeft, maar de mensen.”
Roemer zei tijdens de formatie dat hij de VVD uitsluit vanwege de grondbeginselen van de partij. Denkt u daar ook zo over?
“Ik denk dat het verstandig was om de VVD uit te sluiten bij de verkiezingen. Dit kabinet is daar het meest schrikbarende resultaat van. Ik sta vierkant achter die uitspraak van Emile Roemer.”
“De VVD onder Rutte is pakken wat je pakken kan-mentaliteit. Dat is niet een partij waar wij bij willen aanschuiven.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij, zo maakte hij vanochtend bekend. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Wat betekent dit voor de SP? Onze chef in Den Haag legt het uit in uw politieke nieuwsbrief.
Goedemiddag. Op haar 18e werd Lilian Marijnissen al gezien als een politiek talent, veertien jaar later leidt zij de SP. Loodst zij die partij het kabinet binnen?
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Nog niet vaak nam een politiek leider zo stralend afscheid van het Binnenhof als Emile Roemer woensdag: ‘Ik kijk terug op fantastische jaren’, glunderde hij, nadat hij iedereen had verrast met zijn aankondiging. Ook waren er nog niet veel politici die bij hun afscheid werden bedolven onder zoveel waardering van de andere partijen in de Tweede Kamer. ‘Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was’, in de woorden van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff.
Roemer zal er met gemengde gevoelens kennis van hebben genomen. Wie al te gul lof krijgt van concurrenten, was kennelijk geen grote bedreiging. In zijn acht jaar als partijleider wist hij niet weg te komen van de zijlijn. Het blijft voor eeuwig Roemers tragiek dat hij niet kon profiteren van het enorme verval van de PvdA, de grootste electorale concurrent. Toen het erop aankwam, bleken D66 en GroenLinks voor veel teleurgestelde kiezers een aantrekkelijker vluchtheuvel.
Toch gaat Roemer ook de politieke geschiedenisboeken in als de man die de SP na jaren van geharnaste oppositie voorsorteerde als bestuurspartij. Dat gebeurde even zelfs landelijk – totdat één moeizaam televisiedebat in 2012 pardoes een einde maakte aan zijn premiersaspiraties – maar veel overtuigender nog op lokaal en provinciaal niveau. Daar stootte de SP dit decennium door tot in het centrum van de macht.
Niet voor niets liet Roemer zich er woensdag op voorstaan dat zijn partij inmiddels bestuurt in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. In veel verschillende combinaties bovendien. Maar juist daarom oogstte hij eerder dit jaar zoveel onbegrip met zijn halsstarrige weigering om zelfs maar te praten over regeringsdeelname zolang de VVD aan de formatietafel zat. Een grotere kans om landelijk de macht te grijpen kwam er in de hele partijgeschiedenis immers niet voorbij.
Zoals Lilian Marijnissen negen maanden geleden al poseerde met de SP-fractie. Als de nieuwe leider. Zoek Emile #Roemer. 1:50 PM – Dec 13, 2017
EN DE VROUW DIE KOMT……..Lilian Marijnissen
Dat lijkt de partij inmiddels ook zelf te beseffen, want de regeeraspiraties zijn weer helemaal terug. ‘Het is tijd voor de volgende stap’, aldus Roemer woensdag. Maar die zal hij zelf niet meer gaan zetten: ‘Het is tijd voor een volgende lichting.’
Lilian Marijnissen wordt van die lichting het gezicht. Daarmee verdubbelt het aantal vrouwelijke fractievoorzitters in de Tweede Kamer en krijgt Nederland de primeur van twee partijleiders uit hetzelfde gezin binnen één partij.
Marijnissen won woensdagochtend de interne verkiezing van collega-Kamerlid Sadet Karabulut. Daarmee neemt de fractie een gok, want Marijnissen heeft veel minder ervaring op het Binnenhof. Maar haar naam, haar veelgeprezen werk in de vakbond en haar eerste goede optredens in de Kamer wegen kennelijk zwaar genoeg.
En Roemer? Die kon woensdag nog niet zeggen wat hij nu van plan is te gaan doen. ‘Meer thuis zijn’, daar houdt hij het voorlopig even op.
NOS 13.12.2017 Lilian Marijnissen is alleen al vanwege haar achternaam vaak genoemd als nieuwe partijleider van de SP. Zij is de dochter van Jan Marijnissen, de man die jarenlang de partij aanvoerde en die verantwoordelijk was voor de groei van de SP. Vandaag werd bekend dat ze inderdaad de nieuwe fractievoorzitter wordt, als opvolger van Roemer. SP-voorzitter Meyer typeerde haar eerder als een geboren leider.
Lilian Marijnissen, die 32 jaar is, zit sinds maart in de Tweede Kamer. Ze haalde bij de verkiezingen ruim genoeg stemmen om op eigen kracht een zetel te veroveren: 124.626. In de Kamer heeft ze zich de afgelopen tijd vooral beziggehouden met zorg.
Met 16 jaar in gemeenteraad gekozen
Op haar vijftiende werd Marijnissen al lid van de jongerenorganisatie van de SP en ze werd in de gemeenteraad van Oss gekozen toen ze zestien was. Ze moest wachten tot na haar achttiende verjaardag totdat ze de zetel kon innemen. Marijnissen, die politicologie studeerde, bleef dertien jaar in de raad van Oss.
Verder was ze jarenlang bestuurslid van Abvakabo FNV. Ze voerde daar onder meer actie tegen de bezuinigingen in de zorg. Lilian Marijnissen staat bekend als een harde werker en een gedreven politicus. In een gesprek met de Volkskrant zei ze begin dit jaar dat het absoluut niet haar persoonlijke ambitie is om partijleider te worden. “Als het gebeurt, zou dat moeten zijn omdat de partij denkt dat dat het juiste is.”
VK 13.12.2017 Emile Roemer stopt als politiek leider van de Socialistische Partij. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt. Roemer was sinds 2010 lijsttrekker en fractieleider van de SP. Kamerlid Lilian Marijnissen neemt het leiderschap over. Zij werd vanmorgen door de fractie gekozen en treedt zo in de voetsporen van haar vader Jan.
Emile Roemer was het gezicht van de partij tijdens drie Tweede Kamerverkiezingen, opeenvolgend haalde de partij onder zijn leiding twee keer 15 zetels (2010 en 2012) en de laatste keer (2017) 14 zetels.
Roemer stopt na zeven bewogen jaren. Begin januari vertrekt hij ook uit de Tweede Kamer. Uit eigen beweging, benadrukt hij: ‘Ik neem afscheid van de mooiste hondenbaan die je je kunt wensen en kijk terug op fantastische jaren. De politiek ingaan is niet zo moeilijk. Eruitgaan is veel moeilijker. Ik vertrek niet omdat ik uitgekeken ben. Maar omdat ik vind dat het tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet. We willen blijven vernieuwen. Een nieuwe lichting kan een nieuwe impuls geven. Ik wil niet de politicus zijn die te laat is gegaan.’
Agnes Kant
In 2010 werd Roemer fractieleider in een voor de SP tumultueuze tijd. Zijn voorganger Agnes Kant was pas een kleine twee jaar eerder aangetreden. Zij slaagde er niet in om uit de schaduw van founding father Jan Marijnissen te komen, die onder haar leiding nog lid was van de fractie. In maart 2010 vertrok Kant en stapte Roemer naar voren. De voormalig leraar uit Boxmeer zat sinds 2006 in de Kamer. Drie maanden later was hij lijsttrekker bij de verkiezingen. Tegelijkertijd kondigde Marijnissen zijn vertrek uit de Kamer aan, hij zou nog wel partijvoorzitter blijven tot 2015.
Het tumult in de eigen gelederen deed de partij geen goed. De SP slonk van 25 naar 15 zetels. In de fractie werd Roemer gewaardeerd om zijn betrokken en tegelijkertijd losse stijl van leidinggeven. Het contrast met de strenge stijl van Marijnissen was groot. De SP’er verwierf ook buiten zijn partij het imago van een betrouwbare en vriendelijke man, iemand die wars was van de politieke spelletjes waar het Binnenhof om bekendstaat.
Twee jaar later stuwde hij met die vriendelijke uitstraling zijn partij in de peilingen naar grote hoogten. In de aanloop naar de verkiezingen van september 2012 groeide hij plots uit tot premierskandidaat. De SP steeg naar bijna 40 virtuele zetels. Aan die opmars kwam een ruw einde toen linkse concurrent Diederik Samsom van de PvdA langszij kwam en Roemer in televisiedebatten enkele moeilijke momenten beleefde. Uiteindelijk haalde Samsom met de PvdA 38 zetels en bleef de SP steken op de 15 zetels die de partij al had.
Bij de aankondiging van zijn afscheid zei Roemer vanmorgen vooral trots te zijn op de metamorfose die de SP onder zijn leiding heeft doorgemaakt. De partij had de nadruk lang liggen op de oppositie in de Tweede Kamer, maar timmerde onder Roemer vooral lokaal en provinciaal nadrukkelijk aan de weg als bestuurspartij. Inmiddels bestuurt de partij in de helft van de provincies en in vier van de zes grootste steden. ‘Daar ben ik heel erg trots op’, aldus Roemer.
In de Tweede Kamer en daarbuiten was Emile Roemer de afgelopen jaren een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed @emileroemer, veel succes @marijnissenL11:55 AM – Dec 13, 2017
Marijnissen
Lilian Marijnissen (32) – de dochter van oud- partijleider Jan Marijnissen – kwam pas bij de verkiezingen in maart in de Tweede Kamer maar geldt al jaren als een grote belofte in de partij. Ze maakte als 18-jarige naam als raadslid voor de SP in Oss en als bestuurder van Abvakabo FNV, de vakbond voor onder meer de zorgsector. ‘Ik lijk op mijn vader. Wij delen een gevoel voor rechtvaardigheid, houden allebei van duidelijkheid en hebben een bloedhekel aan vriendjespolitiek, mooie woorden en loze beloften’, zei ze tegen het blad Binnenlands Bestuur.
Nadat Roemer dinsdag intern bekendmaakte dat hij zou vertrekken, stond er één tegenkandidaat op, het Kamerlid Sadet Karabulut. ‘Twee vrouwen zijn opgestaan’, aldus het Kamerlid Renske Leijten. ‘Vanochtend zij we bij mekaar gaan zitten. We hebben gesproken met beide vrouwen en daarna in harmonie een besluit genomen.’
Dit schreven wij eerder over Roemer, Marijnissen en de SP;
Lilian Marijnissen: ‘Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat’ Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het ‘SP-lid van geboorte’ ziet het niet als een offer. ‘Ik ben blij dat ik dit mág doen.’ (+)
AD 13.12.2017 Lilian Marijnissen (32) is de opvolger van Emile Roemer, als leider van de SP. Als dochter-van werd ze zo’n beetje gemaakt voor die plek.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer gaat zoals hij kwam. Hij volgde in 2010 Agnes Kant op, die vertrok na kritiek op haar optreden in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ze zou een te schelle toon hebben en te verbeten overkomen.
Nu vertrekt Roemer zelf na kritiek op zijn rol als partijleider. Maar de klachten waren ditmaal van heel andere aard. De Noord-Brabander zou juist te goedmoedig en te weinig fel zijn.
Een paar maanden voor de Tweede Kamer-verkiezingen op 15 maart klaagden enkele SP-Kamerleden anoniem over de partijleider. Ze waren bang voor een slecht resultaat. Eén van hen zei: “Hij kan geen fractie leiden, laat staan Nederland”. Hij noemde Roemer een “aardige vent”, maar dat iedereen om hem heen wist dat hij het niet zou gaan redden. “Na de verkiezingen wordt hij gewoon geslachtofferd.”
Zetelverlies
Roemer zei steeds dat hij het niet eens was met de kritiek op zijn leiderschap. “Dan had ik hier niet al zes jaar gezeten, dan hadden zich wel tegenkandidaten voor het lijsttrekkerschap gemeld, dan had niet 95 procent van de leden zich achter mij geschaard.”
Maar de SP verloor inderdaad bij de Kamerverkiezingen. Voor de derde keer op rij en drie keer onder lijsttrekker Roemer. Van de 25 zetels die de fractie onder oud-partijleider Marijnissen had, zijn er nu nog 14 over.
Terwijl de hoop juist was dat hij het elan weer terug zou brengen in de partij, die na het vertrek van Jan Marijnissen, ‘mister SP’, in een vacuüm was beland. Roemer koppelt zijn vertrek zelf trouwens niet met zoveel woorden aan het zetelverlies. Hij vindt het genoeg geweest en wil niet bekend komen te staan als “politicus die te laat vertrok”.
SP buitenspel
Lijsttrekker Roemer kreeg rond de verkiezingen felle kritiek op zijn houding tegenover de VVD. Hij zei dat het uitgesloten was dat de SP met de VVD in een regering zou gaan. Daarmee zette hij zijn partij volgens critici buitenspel. Omdat de VVD opnieuw de grootste partij werd en de uitslag van de verkiezingen versnipperd was, was het aantal opties om te mee gaan regeren vrijwel nihil door zijn opstelling.
Terwijl Roemer steeds heeft gezegd dat hij de ambitie had om van de SP de grootste partij te maken en dan zelf premier te worden. Dat had hij prachtig gevonden, de derde naoorlogse premier worden die uit Noord-Brabant kwam (na Jan de Quay en Dries van Agt).
Zachtaardige bourgondiër
Emile Roemer werd in 2006 Kamerlid voor de SP. Hij was eerder onderwijzer en wethouder van Boxmeer. Verder was hij voorzitter van de SP in Noord-Brabant. Zijn verdienste was dat hij de kleine SP in zijn Brabantse gemeente liet uitgroeien tot de grootste partij. Hij smeedde er een succesvolle coalitie, ook met zijn latere aartsvijand de VVD.
Roemer was een heel ander type dan de charismatische Jan Marijnissen. Hij staat bekend als zachtaardige bourgondiër, iemand bij wie je zo een tweedehands auto zou kopen. Maar hij had te weinig uitstraling en was niet de gewiekste politicus, die zijn tegenstrevers kon overtroeven.
NOS 13.12.2017 Emile Roemer stopt als fractievoorzitter en partijleider van de SP. Dat heeft hij bekendgemaakt in Den Haag. Hij verlaat begin januari ook de Tweede Kamer. Lilian Marijnissen volgt hem op als fractievoorzitter.
“Ik vind het de juiste tijd om het stokje over te dragen aan de nieuwe lichting. Mijn deel van de missie zit erop. Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging”, zei Roemer.
Hij deelde zijn voornemen gisteren al met de fractie. Twee fractieleden hebben zich toen gemeld als opvolger: Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen. Uiteindelijk koos de fractie voor de 32-jarige dochter van partijboegbeeld Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds maart in de Tweede Kamer.
Joviaal
Roemer was onderwijzer in Boxmeer en Beuningen voordat hij in 2006 in de Tweede Kamer kwam. Vier jaar later volgde hij Agnes Kant op als fractievoorzitter en partijleider.
De hoop was dat met Roemer aan het roer de SP weer het elan zou krijgen dat de partij had onder Jan Marijnissen. Aanvankelijk deed de joviale Roemer het goed in de peilingen, maar bij verkiezingen viel de uitslag toch steeds tegen.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer leed drie keer op rij een verkiezingsnederlaag.
Emile Gerardus Maria Roemer
* Boxmeer, 24 augustus 1962
* Onderwijzer
* Lid gemeenteraad Boxmeer
* Wethouder Boxmeer
* Tweede Kamerlid, woordvoerder verkeer
* Fractievoorzitter SP sinds 2010
Niet uitgekeken
Roemer maakte een opgeluchte indruk tijdens de persconferentie over zijn aftreden. Eerst grapte hij nog tegen de aanwezige pers dat hij een initiatief-voorstel kwam toelichten, maar daarna kwam het hoge woord eruit.
“Ik ben niet uitgekeken op deze prachtige, eervolle baan, maar het is tijd om het laatste stokje over te geven aan de nieuwe generatie. We gaan een nieuwe fase in, met een nieuw kabinet.” Volgens Roemer wil de SP grote stappen voorwaarts blijven zetten.
Roemer is er trots op dat de SP onder zijn leiding heeft kunnen laten zien dat ze kan besturen. Op lokaal en provinciaal niveau zit de partij in colleges. Landelijk is dat niet gelukt, al had Roemer dat graag gewild. “Maar onze tijd komt nog.”
Lilian Marijnissen ANP
De nieuwe fractievoorzitter, Lilian Marijnissen, heeft het SP-gedachtegoed met de paplepel ingegoten gekregen. Ze stond als kind al op een verkiezingsposter voor de partij, samen met haar vader.
Als 18-jarige was ze al lid van de gemeenteraad van Oss. Voordat ze in maart in de Tweede Kamer kwam, werkte ze bij de Rabobank en bij ambtenarenvakbond AbvaKabo FNV.
Als kind stond Lilian Marijnissen al op een verkiezingsposter voor de partij SP
Elsevier 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer stapt op. Hij stopt er begin januari mee, en verlaat dan ook de Tweede Kamer. Dat meldt hij tijdens een onverwachte persconferentie in restaurant Dudok in Den Haag. Hij draagt het stokje over aan Lilian Marijnissen. Ook Kamerlid Sadet Karabulut had zich beschikbaar gesteld als kandidaat fractievoorzitter.
Het zou geen unanieme keuze zijn geweest voor Marijnissen, maar ze behaalde toch wel een ‘overduidelijke meerderheid’ van de stemmen, liet Karabulut naderhand weten.
Twijfels over Roemers kwaliteiten
Roemer (1962) zat sinds 2006 voor de SP in de Tweede Kamer. Sinds 2010 was hij fractievoorzitter en politiek leider. Bij de laatste verkiezingen, toen Roemer opnieuw lijsttrekker was, verloor zijn partij één zetel. Kort voor de stembusronde uitten sommige SP-collega’s in de media ernstige twijfels over zijn kwaliteiten.
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij ‘tegen de stroom in’ moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Onder Jan Marijnissen telde de fractie nog 25 zetels, sinds de verkiezingen van maart 2017 zijn dat er nog maar 14. Roemer moest drie keer achter elkaar een verkiezingsnederlaag ondergaan.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
Telegraaf 13.12.2017De 32-jarige Lilian Marijnissen volgt Emile Roemer op als leider van de SP. Zij zit sinds maart in de Tweede Kamer en is de dochter van Jan Marijnissen, onder wiens leiding de partij groot werd.
Roemer maakte bekend begin januari op te stappen. Hij zei dat het de juiste tijd was om het leiderschap over te dragen aan een nieuwe lichting binnen de partij. Hij zit sinds 2006 in de Tweede Kamer en was sinds 2010 fractievoorzitter en politiek leider.
Ze zei „supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV.
Gefeliciteerd @MarijnissenL – zie uit naar de samenwerking. Laten we samen links weer groter maken en mensen een progressief alternatief bieden
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. „Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een „menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben.”
Ze dankte ook Emile Roemer. „De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Sadet Karabulut was de enige tegenkandidaat voor het leiderschap, maar ze verloor met duidelijke cijfers. Karabulut blijft lid van de fractie van de Tweede Kamer.
Meyer op vraag of dit niet te veel een dynastie begint te worden: “Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.” Die vraag doet volgens hem Lilian tekort. 12:00 PM – Dec 13, 2017
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer treedt af als fractievoorzitter en leider van de SP. Dat heeft hij woensdag tijdens een persconferentie bekend gemaakt. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
„Het is de hoogste tijd dat iemand anders het stokje overneemt”, zei Roemer tijdens zijn toespraak. Hij betreurt het dat zijn partij nog niet aan een kabinet heeft deelgenomen. Roemer: „Dat is nu niet gelukt. Nu niet, want onze tijd, die komt.”
Tegenover een bomvolle zaal waar journalisten, SP’ers en ook zijn vrouw aanwezig waren, memoreerde de SP’er zijn tijd als partijleider. „Fractievoorzitter zijn, partijleider zijn, is misschien wel de mooiste hondenbaan die je je kan wensen.” Tegenover de fractie heeft hij zijn besluit dinsdag al bekend gemaakt, vertelde hij.
Marijnissen
Over het moment van zijn aftreden, per januari, zei Roemer: „Ik wil niet de politicus zijn, die te laat is gegaan. Maar die een weg heeft gebaand, voor zijn opvolging. Ik denk dat ik daar aardig in geslaagd ben.” Hij besloot met: „Mijn deel zit erop”. Waarop een luid applaus klonk.
Woensdagochtend heeft de fractie besloten om Lilian Marijnissen (32) aan te stellen als nieuwe fractievoorzitter. Ook Tweede Kamerlid Sadet Karabulut had zich daarvoor opgeworpen, maar de fractie koos voor de dochter van voormalig SP-leider Jan Marijnissen. „Wij weten als SP wat ons te doen staat. We knokken voor een socialer Nederland”, sprak Marijnissen de zaal toe.
Haar naam gonsde al een tijdje als potentiële opvolger van Roemer, zeker sinds ze bij de laatste verkiezingen in de Tweede Kamer kwam. Ze is populair bij de achterban en draait al lange tijd mee in de partij. In een toelichting ontkennen Roemer en Marijnissen dat het moment van leiderschapswisseling iets te maken heeft met de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.
Ingewijden melden dat de verkiezing van Marijnissen als nieuwe leider overigens niet anoniem was.
Positie
Roemer (55) zat al een tijdje in een lastige positie. Zijn partij blijft kwakkelen in de peilingen en er is veel kritiek op zijn publieke optredens. Ook binnen de SP rommelde het.
Toch werd tot nu toe door SP-voorzitter Ron Meyer stug volgehouden dat Roemer de juiste man voor de positie was. Meyer zegt dat hij niet verwacht dat met de wisseling van leider ook de koers van de partij verandert, „we zijn immers een ledenpartij”.
Over de vraag of met opnieuw een Marijnissen aan het roer, het bij de SP niet op een dynastie begint te lijken, reageerde hij geërgerd. Die vraag doet volgens hem Lilian te kort. „Bij onze partij maakt het juist niet uit waar je vandaan komt, uit welk nest je komt.”
De voormalig onderwijzer Roemer zat sinds 2006 in de Tweede Kamer, waar hij in 2010 zijn voorganger Agnes Kant als leider opvolgde.
NU 13.12.2017 SP-leider en fractievoorzitter Emile Roemer treedt af als partijleider en vertrekt uit de politiek. Dat heeft hij woensdagochtend bekendgemaakt in café Dudok in Den Haag.
Roemer draagt het stokje begin januari over aan Lilian Marijnissen, de dochter van oud-partijleider Jan Marijnissen. Zij zit pas sinds de Kamerverkiezingen van afgelopen maart voor de SP in de Tweede Kamer.
Roemer zei met zijn opstappen de weg vrij te willen maken voor een nieuwe generatie SP’ers. “Ik vertrek niet omdat ik ben uitgekeken, maar omdat dit de juiste tijd is om het stokje over te dragen aan een nieuwe lichting”, zei hij. “Ik wil niet een politicus zijn die te laat is gegaan. Mijn deel van de missie zit erop.”
Met het aantreden van een nieuw kabinet en de gemeenteraadsverkiezingen in zicht is het de taak aan Marijnissen om de partij een nieuwe impuls te geven.
Uitdaging
Roemer noemde de afgelopen jaren een behoorlijke uitdaging, waarbij zijn partij “tegen de stroom in” moest zwemmen. Het is de mooiste hondenbaan die je kunt wensen, met pieken en dalen, zei de vertrekkende SP-leider.
Premier Mark Rutte laat in een reactie weten het jammer te vinden dat Roemer afscheid neemt. “Emile Roemer is een man met overtuigingen, een knokker en hij heeft humor en dat is een mooie combinatie”, aldus de premier. En Lodewijk Asscher (PvdA) op Twitter: “Ongelooflijk jammer dat @emileroemer stopt. Aardige, eerlijke en vrolijke collega.”
Marijnissen
Na de bekendmaking aan de fractie dat hij zou vertrekken dinsdag bleek dat twee fractieleden bereid waren Roemer op te volgen. Naast Marijnissen was dit Sadet Karabulut. Volgens Marijnissen was er sprake van een “duidelijke uitslag” toen woensdagochtend in de fractie gesproken werd over wie de SP-leiding op zich zou nemen.
Marijnissen zei “supertrots” te zijn dat de fractie haar heeft gekozen. Marijnissen is jarenlang raadslid geweest in haar woonplaats Oss en werkte lang voor de vakbond FNV. In de Tweede Kamer had ze zorg als haar portefeuille. Zorg was bij de laatste Kamerverkiezingen het hoofdthema voor de SP.
Ze zal het anders doen dan Roemer, maar over de koers gaan de leden, zei ze. Ze verwacht trouwens geen fundamentele wijziging van de koers. De partij komt in januari weer bijeen voor een congres.
In haar speech haalde Marijnissen uit naar het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. “Dit nieuwe kabinet is er voor de mensen die het toch al goed hebben. Wij weten als SP wat wij te doen hebben.” Ze wil werken aan een “menselijkere en socialere samenleving waar niet het grote geld, maar de gewone mensen het voor het zeggen hebben”.
Pieken
Roemer nam na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 het stokje over van Agnes Kant. Daarvoor was hij als Kamerlid, wethouder in Boxmeer en lid van het partijbestuur geweest.
Nauwelijks twee maanden na zijn aantreden als partijleider viel Roemer bij de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen op door de onbevangen en ontspannen manier waarop hij de strijd aanging met de concurrenten op links en op rechts.
In aanloop naar de verkiezingen van 2012 groeide de SP verder in de peilingen. De socialisten leken een tweestrijd aan te gaan met de VVD van Mark Rutte en bij de SP droomden ze hardop van een premierschap van Roemer.
Maar Roemer “piekte te vroeg”, zou hij later zeggen. De strijd ging uiteindelijk tussen de PvdA en de VVD die later met elkaar een kabinet zouden vormen.
Niet profiteren
In de jaren die volgden wist Roemer zich niet te ontpoppen tot de oppositieleider van links en tijdens de laatste verkiezingen wist hij met zijn SP niet te profiteren van de regeringsdeelname van de PvdA.
De laatste tijd nam de kritiek op het leiderschap van Roemer toe. Vorig jaar december zochten SP-Kamerleden anoniem contact met het AD om hun beklag te doen over het leiderschap van Roemer. Zij vroegen zich af of Roemer nog wel kon aanblijven.
Het was voor de SP een hoogst ongebruikelijke gang van zaken. De partij staat erom bekend dat er weinig naar de media gelekt wordt.
Roemer zei destijds dat de kritiek hem niet “in de koude kleren” is gaan zitten.
AD 13.12.2017 Emile Roemer (55) stapt in januari op als leider van de SP. Dat heeft hij vanmorgen bekendgemaakt tijdens een ingelaste persconferentie in Den Haag. Lilian Marijnissen neemt het partijleiderschap over. Verslaggever Jan Hoedeman is aanwezig en twittert live mee.
Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop, Aldus Emile Roemer.
,,Beste mensen, ik wil meedelen wat u al zag aankomen. Na 11 jaar Kamervoorzitterschap is het de hoogste tijd dat een ander het stokje gaat overnemen”, aldus een geëmotioneerde Roemer. ,,Ik wil de weg vrijmaken voor een nieuwe lichting SP’ers.” Roemer verlaat in januari ook de Tweede Kamer.
Roemer is er trots op dat hij aan het roer van de partij heeft mogen staan. ,,Ik mocht leiding geven aan een stabiele en grote partij die steeds meer actief is in verschillende plekken. We maken op veel plekken het verschil.” Volgens hem is het nu het juiste moment om te vertrekken. ,,Ik wil niet bekend staan als de politicus die te laat wegging. Mijn deel van de missie zit erop.”
Sadet Karabulut en Lilian Marijnissen hebben zich gemeld als mogelijke opvolger. Uiteindelijk koos de fractie voor Marijnissen (32), die vanmorgen onder groot applaus van de SP-fractie het leiderschap overnam. ,,Ik ben vereerd dat ik het partijleiderschap over mag nemen. Wij treffen aan de deur mensen die PVV of Baudet stemmen. Maar wie staat er op voor de gewone mensen? De SP”, begon ze haar speech stevig. ,,We knokken binnen en buiten het parlement voor 90 procent van de gewone Nederlanders.” Marijnissen, die pas sinds maart in de Kamer zit, bedankte Roemer uitvoerig voor de afgelopen jaren. ,,De meeste betrouwbare politicus van het Binnenhof”, noemde ze hem.
Bijzonder moment. Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.
Ook andere partijen spreken hun waardering uit voor de goedlachse Brabander. ,,Een gewaardeerde en collegiale politicus met passie voor het algemeen belang. Het ga je goed”, zegt CDA-leider Sybrand Buma. Hij krijgt bijval van de andere coalitiepartijen. ,,Dank voor je inzet voor ons land. En dank voor je collegialiteit. Het ga je goed!”, aldus Gert-Jan Segers (CU). VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Een van de aardigste mensen waar ik het zelden mee eens was. Het is nu aan Lilian Marijnissen. Dan blijft het in elk geval Brabants.” Alexander Pechtold (D66) prijst Roemers houding en inzet. ,,Altijd collegiaal, met humor en op de inhoud voerden we mooie debatten!”
Jesse Klaver (GroenLinks) spreekt van een bijzonder moment. ,,Roemer neemt afscheid zoals hij politiek bedreef: strijdbaar voor zijn idealen, met een groot rechtvaardigheidsgevoel en altijd met humor.” Hij feliciteert Marijnissen met haar benoeming. ,,Ik kijk er naar uit om samen verder te strijden voor een eerlijke, empathische en rechtvaardige samenleving!”
Moeilijk
Roemer verkeerde al langere tijd in een lastige positie. Hij wist al drie verkiezingen op rij niet boven de 15 zetels uit te komen en staat er in de peilingen niet rooskleurig voor. Ook intern is er veel kritiek op de SP-top. Afgelopen zomer zei hij in gesprek met deze krant nog dat hij zijn klus wil afmaken en dat hij zich geen zorgen maakte over zijn houdbaarheidsdatum.
De politicus werd in 1980 lid van de SP, waarna hij tot 2007 aan de slag ging als voorzitter van de afdeling Boxmeer. Daarna ging hij de Kamer in als woordvoerder Verkeer en Waterstaat. Hij werd in 2010 fractievoorzitter nadat Agnes Kant opstapte. Tijdens de verkiezingen in juni van dat jaar behaalde de SP 15 zetels, een verlies van 10 ten opzichte van vier jaar eerder.
Telegraaf 13.12.2017 Emile Roemer kondigt op humoristische wijze zijn afscheid aan als leider van de SP. Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen volgt hem op.
NOS 13.12.2017 SP-leider Emile Roemer komt vanochtend met een mededeling. In Den Haag wordt er rekening mee gehouden dat hij opstapt als fractievoorzitter en partijleider.
Voor 11.30 uur is een persconferentie aangekondigd. Die is live te zien op NOS.nl en op de NOS-Facebookpagina.
Het kabinet gaat het zelfstandig ondernemen van ProRail beëindigen. Vooral vanwege de overlast op het spoor en de onverwachte tekorten van vorig jaar, wordt de privatisering teruggedraaid.
De NOSmeldt op basis van Haagse bronnen dat het kabinet afgelopen vrijdag 14.10.2016 akkoord ging met het voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu, PvdA) dat ProRail wordt ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur.
De beslissing wordt vrijdag 21.10.2016 officieel bekendgemaakt.
In een brandbrief waarschuwde de spoorsector het kabinet twee weken geleden nog voor overhaaste beslissingen. “In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan.” De brief is ondertekend door acht organisaties waaronder de NS, Koninklijk Nederlands Vervoer, FNV Spoor en reizigersorganisatie Rover.
ProRail legt zich dus uiteindelijk neer bij de plannen van staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) om de spoorbeheerder onder de vleugels van de overheid te brengen.
Van ProRail wordt dan een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) gemaakt. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer, de aanleg, het onderhoud en de veiligheid van de Nederlandse spoorwegen.
De laatste jaren is de staat alleen aandeelhouder geweest, maar het Rijk is wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de 2,5 miljard euro die de BV jaarlijks ontvangt.
Het kabinet hoopt dus vooral op meer controle: vorig jaar werd het geconfronteerd met een dreigend tekort van bijna een half miljard euro.
Dat blijkt uit een brief van de Raad van Commissarissen (RvC) en Raad van Bestuur van ProRail aan de staatssecretaris. In de brief, die in handen is van De Telegraaf, schrijft de top de keuze van het kabinet te respecteren en mee te zullen werken aan de uitwerking en invulling van de plannen. Dit in tegenstelling tot de eerdere reactie van ProRail waar ook nogal wat bezwaar leek mbt de bemoeienisvan het ministerie.
Weglekken
Dijksma onderzoekt momenteel in welke concrete vorm dat het beste kan. ProRail was in juni nog zeer kritisch. De organisatie sprak angst uit voor afleiding van de operatie en voor het weglekken van energie en kennis.
Maar na een ’verhelderend’ gesprek tussen de staatssecretaris en RvC begin september is het voor het miljardenbedrijf duidelijk geworden dat ze voor een voldongen feit staat. „Nu door u een principiële keuze is gemaakt kunt u rekenen op medewerking van ProRail”, valt te lezen in de brief.
Het personeel is fel tegen directe invloed van het ministerie. Ze vrezen voor slechtere arbeidsomstandigheden en hun pensioenen. De bonden staan vierkant achter de spoormedewerkers.
Debacles
Dijksma wil ProRail terugbrengen onder de vleugels van het departement. Bij het bedrijf was het jarenlang een puinhoop. Keer op keer kwam er een spoor van financiële debacles aan het licht. De staatssecretaris en haar voorgangers werden tot hun grote frustratie steeds weer in de Kamer op het matje geroepen als het misgaat, terwijl ze feitelijk niet de touwtjes in handen hebben.
CDA-Kamerlid Van Helvert is kritisch over de gang van zaken: „Wij hebben gevraagd geen onomkeerbare stappen te zetten. Het onderzoek naar de beste organisatievorm voor ProRail is nog bezig en toch heeft ze al besloten dat het gaat gebeuren. Dit besluit neemt ze als reactie op de Fyra-enquête, terwijl ProRail niets te verwijten valt. NS wordt daarin wél alles verweten. Maar de NS krijgt nog een 734e kans.”
Andere partijen zijn juist enthousiast. D66 pleit in het verkiezingsprogramma dat ProRail dezelfde structuur moet krijgen als Rijkswaterstaat. Bronnen bij de PvdA stellen dat de sociaaldemocraten in hun programma op hetzelfde spoor zitten.
Fyra
De discussie over de positie van ProRail komt voort uit de kabinetsreactie op de parlementaire enquête naar de Fyra. Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) wil de spoorbeheerder dichter naar het ministerie trekken.
Nu is de organisatie een zelfstandig bedrijf, met een eigen raad van commissarissen, een eigen directie en met de staat als enige aandeelhouder.
Dijksma wil met de structuurwijziging meer zeggenschap krijgen over ProRail, maar het plan stuitte op veel verzet van onder meer de vakbonden en de ondernemingsraad van ProRail. Er werd met verbazing gereageerd dat het kabinet erkent dat de organisatie weinig te maken heeft met het Fyra-debacle, maar tegelijkertijd wel moet veranderen in een publieksorganisatie.
Eringa, zelf ooit directeur geweest van een ziekenhuis, vergelijkt het kabinet met een overijverige dokter. “Ze gaan met de patiënt in de weer, terwijl ik juist geloof dat het eigen immuunsysteem van ProRail het werk zelf kan doen.”
Hoorzitting ProRail
Acuut
Er valt nog wel winst te behalen in de operationele slagkracht. Zo is ProRail volgens Eringa goed in de geplande zorg, maar bij een acuut probleem op het spoor kan er sneller worden geschakeld. “Daar moet nog een cultuuromslag plaatsvinden. Wie heeft de leiding op het spoor? Als we de commandostructuur verbeteren, worden de problemen beter opgelost.”
NS-baas Roger van Boxtel, ook in de Kamer aanwezig bij het gesprek, vindt dat de discussie teveel over de spelregels gaat. Dat leidt af van de hoofdzaak.
Van Boxtel vindt de structuur een zaak voor de politiek, maar geeft wel advies mee. “Ga niet knippen in ProRail, houd het in samenhang. Ik hoop op een visie die voor jaren rust biedt. Daar moet je energie in stoppen.”
VK 21.11.2017 Als het aan het Openbaar Ministerie (OM) ligt komt het Timo Huges, oud-president-directeur van de NS, duur te staan dat hij de schuld van de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg vooral bij leidinggevenden van een dochterbedrijf heeft proberen te leggen. Huges hoorde dinsdag voor de rechtbank in Den Bosch een jaar gevangenisstraf tegen zich eisen voor zijn aandeel in die fraudezaak uit 2014.
Juist uit verklaringen van ex-directieleden van het dochterbedrijf maakt het OM op dat Huges meer bemoeienis had bij het vals spel dan hij wil doen geloven. ‘Hij heeft gefaald als leidinggevende en is weggedoken voor zijn verantwoordelijkheid’, zo beet de officier van justitie hem dinsdag toe.
Vijf van de zes verdachten in de fraudezaak hebben zich volgens het OM schuldig gemaakt aan omkoping, valsheid en geschrifte en schending van bedrijfsgeheimen. In de onderbouwing van die verwijten kwam Huges er het slechtst van af. Het ontbreekt hem aan ‘een moreel kompas’, vindt het OM.
Zo wordt hem verweten te hebben ‘gemanipuleerd’ met een intern fraudeonderzoek door advocatenbureau De Brauw om zo zijn eigen rol toe te dekken. Ook zouden er notulen van een directievergadering van een dochterbedrijf over de Limburgse aanbesteding zijn vervalst.
‘Schijnconstructie’
Dat daarmee het concurrentiebeding werd overtreden wist NS heel goed
Huges zou de leidinggevenden van NS-dochterbedrijven onder druk hebben gezet om hoe dan ook de bieding op het Limburgse vervoer voor de periode 2017-2031 te winnen. Met die aanbesteding was ruim twee miljard euro gemoeid. Belangrijker voor de NS was de vrees dat anders een concurrerend vervoersbedrijf treinen mocht gaan rijden op het hoofdrailnet.
Om dat voor te zijn greep de NS alle middelen aan in de strijd om het vervoersrecht. Inclusief strafbare handelingen, aldus het OM. Er werd een oud-directeur van concurrerend vervoersbedrijf Veolia aangetrokken – via een ‘schijnconstructie’, zegt het OM – die werd omgekocht en alles wist van het openbaar vervoer in Limburg om vervolgens vertrouwelijke informatie door te spelen aan de NS.
Dat daarmee het concurrentiebeding werd overtreden wist de NS heel goed, probeerde het OM in een urenlang betoog te bewijzen. Huges drong er bij ondergeschikten op aan dit probleem ‘verstandig op te lossen’, zo werd uit mailverkeer geciteerd.
Dat een staatsbedrijf zich met ‘immorele’ praktijken inliet wordt de NS zwaar aangerekend
Een ingreep van Huges zelf in de hiërarchische structuur van het staatsbedrijf maakt het ‘onwaarschijnlijk’ dat hij van niks wist, menen de aanklagers. In een op zijn initiatief nieuwgevormd uitvoerend comité bespraken leidinggevenden van het moederconcern en dochterbedrijven alle belangrijke zaken.
Ex-directieleden van dochterbedrijf Qbuzz hebben tegenover de FIOD verklaard Huges steeds op de hoogte te hebben gehouden over de aanbestedingskwestie in Limburg. De topman hamerde erop dat de buit moest worden binnengehaald. Aanvankelijk won NS-dochterbedrijf Abellio de bieding maar toen in 2015 de fraude aan het licht kwam en Huges de laan werd uitgestuurd, verwierf concurrent Arriva alsnog de concessie.
Het hele dossier is ‘doordrenkt’ van de vrees van de NS dat een concurrent op het hoofdrailnet dreigde te gaan rijden, keek het OM dinsdag op het strafrechtelijk onderzoek terug. Dat een staatsbedrijf zich met ‘immorele’ praktijken inliet wordt de NS zwaar aangerekend.
Tegen het bedrijf werd een boete van drie miljoen euro geëist. Toezichthouder ACM gaf de NS eerder een boete van 41 miljoen euro. De NS is daar tegen in beroep gegaan. Behalve Huges werden ook tegen de oud-directeur van Veolia en de voormalige topman van NS-dochter Abellio gevangenisstraffen geëist, respectievelijk acht en tien maanden. Voor andere verdachten dreigen taakstraffen en boetes.
De komende dagen zijn de advocaten van de verdachten aan het woord. De rechtbank doet op 21 december 2017uitspraak.
Lees hier het profiel over Timo Huges;
Timo Huges, de gebeten hond van NS en justitie
De mantra van de voormalige president-directeur van NS Timo Huges was: ‘De reiziger hoort op 1, 2 én 3 te staan.’ Hoe kortstondig hij ook aan het roer stond van de NS, bij de vakbonden en reizigersorganisaties zijn ook nu nog – ondanks het optreden van het Openbaar Ministerie – amper lelijke woorden op te vangen over Huges. (+)
Telegraaf 21.11.2017 De hoge strafeisen tegen oud-topmensen van NS Groep zijn keihard aangekomen. Tegen ex-baas Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden in een ’schokkende smeergeldaffaire’.
NOS 21.11.2017Tegen voormalig NS-topman Timo Huges is een jaar cel geëist in de rechtszaak over fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Huges, de NS en vijf andere betrokkenen staan daarvoor terecht.
Het Openbaar Ministerie acht Huges schuldig aan valsheid in geschrifte, het schenden van bedrijfsgeheimen en het leidinggeven aan corruptie. Volgens het OM had hij voldoende kennis om in te grijpen, maar heeft hij zeer ernstig gefaald. Huges had een defect moreel kompas, zegt de officier van justitie.
Oud-directeur concurent
Het OM eist 10 maanden cel tegen directeur Hoogesteger van NS-dochter Abellio. Tegen René de Beer, oud-directeur van Veolia, is 8 maanden geëist. Hij zou door Abellio zijn ingehuurd om bedrijfsgeheimen van zijn oude werkgever te gebruiken om de Limburgse aanbesteding binnen te halen. Dat lukte; Abellio haalde de gunning binnen.
Tegen de andere betrokkenen eist het OM taakstraffen. NS als bedrijf moet een boete van 3 miljoen euro betalen, vindt de officier van justitie. Volgens het OM deed het bedrijf aan bedrijfsspionage, valsheid in geschrifte en omkoping.
10 miljoen euro
Tijdens de rechtszaak ontkende Huges dat hij als NS-topman persoonlijk betrokken was bij de fraude. “Als president-directeur hoef je geen verstand van aanbestedingen te hebben. Daar heb je hele capabele directeuren voor”, zei hij. Volgens hem was het financiële belang beperkt. Het ging om een omzet van 10 miljoen euro, tegenover de totale NS-omzet van 5 miljard euro.
Nadat de fraude twee jaar geleden bekend was geworden, raakte Abellio de gunning kwijt. Arriva, de nummer twee in de aanbestedingsprocedure, mag hierdoor gedurende vijftien jaar het vervoer met stoptreinen en bussen in Limburg verzorgen. De Autoriteit Consument & Markt gaf de NS eerder een boete van bijna 41 miljoen euro.
AD 21.11.2017 Tegen oud-NS-topman Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden, omdat hij leiding zou hebben gegeven aan de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg.
Tegen NS zelf werd 3 miljoen euro boete geëist. Ook oud-directeur René de Beer van Veolia hoorde een strafeis, omdat hij vertrouwelijke bedrijfsinformatie naar NS zou hebben gelekt: acht maanden cel.
Schijnconstructie
Volgens het Openbaar Ministerie (OM) nam NS Groep NV via een schijnconstructie de oud-directeur van Veolia in dienst, die informatie doorspeelde naar NS. Daardoor kon de NS de aanbesteding winnen. Toen de fraude uitkwam, ging de concessie voor de periode 2017-2031 naar Arriva. Volgens de officier van justitie maakten de betrokkenen zich schuldig aan valsheid in geschrifte, omkoping en het lekken van bedrijfsgeheimen.
De Beer werd, om het concurrentiebeding te omzeilen, in dienst genomen bij consultant PTRM. ,,Dat was alleen als afleiding om te verhullen dat hij in werkelijkheid al in dienst was bij Qbuzz”, stelde de aanklager. Die NS-dochter hield zich bezig met de voorbereiding van de aanbesteding. Volgens de aanklager hadden ,,alle directeuren, inclusief Huges, zich als één blok gecommitteerd aan de aanbesteding”. Iedereen wist van de schijnconstructie en de reden ervan, aldus de aanklager.
‘Onwaarachtig’
Huges zou een aan hem geadresseerde mail met concurrentiegevoelige informatie van vervoersbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar NS-dochter Qbuzz terwijl dat strikt verboden is. De bestuurder heeft tijdens het proces gezegd dat hij ten onrechte wordt beschuldigd. Hij zou niet hebben geweten van de zwendel en zich nauwelijks hebben bemoeid met de aanbesteding. ,,Onwaarachtig”, zei de officier daarover. ,,Hij gaf feitelijk leiding aan de strafbare feiten.” Huges moest als gevolg van de affaire aftreden.
Huges werd in 2015 door toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem op het matje geroepen. Kort na dat gesprek werd Huges ontslagen. De NS kreeg in juni van dit jaar een boete van bijna 41 miljoen euro opgelegd in verband met deze zaak.
Werkstraffen
Tegen twee directeuren van NS-dochterbedrijf Qbuzz werden werkstraffen en boetes tot 50.000 euro geëist. De bestuurder van NS-dochter Abellio hoorde tien maanden cel eisen. Uitspraak op 21 december.
Elsevier 21.11.2017 Tegen oud-NS-topman Timo Huges is bij de rechtbank in Den Bosch een celstraf geëist van twaalf maanden. Hij zou leiding hebben gegeven aan de fraude bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Tegen oud-directeur René de Beer van Veolia eiste het Openbaar Ministerie (OM) acht maanden cel, omdat hij vertrouwelijke bedrijfsinformatie naar de NS zou hebben gelekt.
Tegen de NS zelf werd een boete van 3 miljoen euro geëist.
Volgens het OM nam NS Groep NV via een schijnconstructie de oud-directeur van vervoerder Veolia in dienst, die informatie doorspeelde naar de NS. Daardoor kon de NS de aanbesteding winnen. Toen de fraude aan het licht kwam, ging de aanbesteding voor de periode 2017-2031 naar Arriva. De deal heeft een waarde van 2 miljard euro.
Volgens de officier van justitie maakten de betrokkenen zich schuldig aan valsheid in geschrifte, omkoping en het lekken van bedrijfsgeheimen.
De Beer werd, om het concurrentiebeding te omzeilen, in dienst genomen bij consultant PTRM. ‘Dat was alleen als afleiding om te verhullen dat hij in werkelijkheid al in dienst was bij Qbuzz’, stelde de aanklager. NS-dochter Qbuzz hield zich bezig met de voorbereiding van de aanbesteding. Volgens de aanklager hadden ‘alle directeuren, inclusief Huges, zich als één blok gecommitteerd aan de aanbesteding’. Iedereen wist van de schijnconstructie en de reden ervan, aldus de aanklager.
Huges: ‘beschuldiging ten onrechte’
Huges heeft tijdens het proces gezegd dat hij ten onrechte wordt beschuldigd. Hij zou niet hebben geweten van de zwendel en zich nauwelijks hebben bemoeid met de aanbesteding. ‘Onwaarachtig’, noemde de officier van justitie die verklaring. Eerder kreeg het spoorbedrijf al een boete van 41 miljoen euro opgelegd van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
In juni 2015 stapte de topman op nadat bewijzen tegen hem zich steeds verder opstapelden. Zo zou hij een mail met vragen van vervoerbedrijf Veolia hebben doorgestuurd naar QBuzz.
Op het matje om uitleg te geven
Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) riep de top van de NS een paar dagen voor het vertrek van Huges op het matje om uitleg te geven. De bewindsman noemde de onregelmatigheden toen zeer ernstig.
De uitspraak in de zaak volgt op 21 december 2017.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had
VK 16.11.2017 Het is geen alledaags beeld in strafzaken voor de rechtbank: leidinggevenden van een staatsbedrijf die zich verweren tegen de aanklacht zich schuldig te hebben gemaakt aan onder meer omkoping en valsheid in geschrifte. Het gebeurde Timo Huges donderdag.
De voormalig president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen (NS) is een van de zeven verdachten in de strafzaak over de malversaties bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Op de eerste dag van het proces deed Huges er donderdag alles aan om rechter ervan te overtuigen dat hij in een verkeerd toneelstuk is beland.
Vals spel
Volgens het Openbaar Ministerie staat het vast dat de NS en dochterbedrijven QBuzz en Abellio vanaf 2013 vals spel hebben gespeeld bij het binnenhalen van de Limburgse ov-concessie voor de periode 2017-2031. De NS raakte die buit kwijt toen de malversaties aan het licht kwamen. Concurrent Arriva is nu verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg.
Huges zelf werd voor zijn rol in dat vals spel halverwege 2015 door de grootaandeelhouder (ministerie van Financiën) de laan uitgestuurd. Hij beklemtoonde voor de rechtbank dat hij als hoogste in rang vrijwel geen rol speelde in deze kwestie. Ruim twee miljard euro was er met de Limburgse concessie gemoeid, over een periode van vijftien jaar, maar volgens Huges was zijn bemoeienis verwaarloosbaar.
‘In feite ging het om een omzet van tien miljoen euro op twee stoplijntjes in Limburg’, zei hij. ‘Beperkt’ noemde Huges het financiële belang van de NS, een bedrijf met een jaarlijkse omzet van meer dan vijf miljard.
Daarbij: de strijd om het Limburgse openbaar vervoer was een aangelegenheid voor de dochterbedrijven en vereiste zeker geen actieve rol van de hoogste in rang. Op de vraag van de rechter of het hier geen ‘Chefsache’ betrof: ‘Welnee..’ De aanschaf van nieuwe intercity’s (kosten twee miljard) of het publiekelijk opkomen voor een mishandelde conductrice in Hoofddorp, dat zijn zaken waarmee een president-directeur van de NS zich bemoeit, zei Huges.
Hoezeer Huges zijn eigen rol ook bagatelliseerde, uit het dertien ordners dikke dossier waarmee het Openbaar Ministerie (OM) de strafzaak ingaat, rijst het beeld op dat NS en dochterbedrijven er heel veel aan gelegen was de buit in Limburg binnen te halen. In Limburg werden voor het eerst in Nederland treinverkeer en ander openbaar vervoer in één concessie aanbesteed.
Machtspositie
De NS, dat door het rijk het alleenrecht is vergund op het rijden op het hoofdrailnet, vreesde dat Limburg het begin kon worden van aantasting van die machtspositie. Als concurrenten als Veolia of Arriva treinen mochten laten rijden in Limburg zou dat tot een ‘boktoreffect’ kunnen leiden, zo staat in interne NS-stukken die door het OM in beslag zijn genomen. Er zou ook elders ‘geknabbeld’ kunnen worden aan de monopoliepositie van NS op grote delen van het spoornet, voorzag het staatsbedrijf.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had
De NS ging in de voorbereiding op het bieden op het Limburgse openbaar vervoer in zee met een oud-directeur van Veolia, de spin in het web in de hele kwestie. Veolia was tot dan verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Limburg en de oud-directeur voorzag NS en dochterbedrijven Abellio en Qbuzz van allerhande nuttige data. De man, een van de zes verdachten in deze zaak, schond daarmee het concurrentiebeding en werd daartoe aangezet door NS die een ‘schijnconstructie’ voor zijn werk optuigde, zegt het OM.
Om die reden omvat de aanklacht van het OM niet alleen omkoping en valsheid in geschrifte, maar ook de schending van bedrijfsgeheimen. Zo complex is de zaak dat de rechtbank er acht procesdagen voor heeft uitgetrokken. Het OM neemt de zaak hoog op. Juist omdat er bij de toch al vaak ondoorzichtige aanbestedingsprocedures van een staatsbedrijf een smetteloos optreden mag worden verwacht.
Oud-NS-topman Huges hield vol dat hij van aanbestedingen hoegenaamd geen verstand had. Zijn rol was vooral de reputatie van de NS te beschermen. ‘Dus ben ik eens gaan eten met een Limburgse gedeputeerde die zich onaardig over ons had uitgelaten.’
Telegraaf 27.12.2016 De tariefsverlaging die de Autoriteit Consument en Markt aan ProRail heeft opgelegd, moet voor de NS reden zijn om de prijs van treinkaartjes te verlagen. Dat vindt althans reizigersorganisatie Voor beter OV.
Consumentenwaakhond ACM heeft vorige week uitspraak gedaan over een klacht die de kleine spoorvervoerders over ProRail hadden ingediend. De spoorbeheerder heeft de ’gebruiksvergoeding’ in 2015 met 18% verhoogd, volgens de klagers zonder goede reden.
Gelijk
De ACM heeft die klagers gelijk gegeven, en ProRail moet nu over zowel dit jaar als vorig jaar €4 miljoen terugbetalen. Niet alleen aan klagende partijen Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia, maar ook aan grootverbruiker NS.
Die moet dat doorberekenen aan de reiziger, vindt Voor beter OV. De belangenclub vindt het opvallend dat NS zelf géén bezwaar maakte tegen ProRails tariefsverhoging.
„Hiermee wordt duidelijk dat de vervoerconcessie van de NS niet deugt”, concludeert de reizigersorganisatie. „De NS kan alle door ProRail in rekening gebrachte heffingen plompverloren in de tarieven doorberekenen, en zal daarom – zo blijkt nu – geen vinger uitsteken om die kosten op een fatsoenlijk niveau te houden.”
Telegraaf 27.12.2016 De tariefsverlaging die de Autoriteit Consument en Markt aan ProRail heeft opgelegd, moet voor de NS reden zijn om de prijs van treinkaartjes te verlagen. Dat vindt althans reizigersorganisatie Voor beter OV.
Consumentenwaakhond ACM heeft vorige week uitspraak gedaan over een klacht die de kleine spoorvervoerders over ProRail hadden ingediend. De spoorbeheerder heeft de ’gebruiksvergoeding’ in 2015 met 18% verhoogd, volgens de klagers zonder goede reden.
Gelijk
De ACM heeft die klagers gelijk gegeven, en ProRail moet nu over zowel dit jaar als vorig jaar €4 miljoen terugbetalen. Niet alleen aan klagende partijen Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia, maar ook aan grootverbruiker NS.
Die moet dat doorberekenen aan de reiziger, vindt Voor beter OV. De belangenclub vindt het opvallend dat NS zelf géén bezwaar maakte tegen ProRails tariefsverhoging.
„Hiermee wordt duidelijk dat de vervoerconcessie van de NS niet deugt”, concludeert de reizigersorganisatie. „De NS kan alle door ProRail in rekening gebrachte heffingen plompverloren in de tarieven doorberekenen, en zal daarom – zo blijkt nu – geen vinger uitsteken om die kosten op een fatsoenlijk niveau te houden.”
Telegraaf 27.12.2016 ProRail heeft spoorvervoerders de afgelopen twee jaar te hoge tarieven gerekend voor het gebruik van het spoor. Daarom moet de spoorbeheerder over 2015 en 2016 €4 miljoen per jaar terugbetalen, heeft toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaald.
De ACM tikte ProRail eerder al op de vingers over de variabele kosten die de spoorbeheerder in rekening brengt aan vervoerders. Zij zagen de tarieven voor de gebruiksvergoeding in 2015 en 2016 met bijna een vijfde (circa €50 miljoen) stijgen. Arriva, Connexion, Syntus en Veolia dienden daarover een klacht in bij de ACM.
Die bepaalde eerder dat ProRail de berekening van de tarieven moest aanpassen en beter moest onderbouwen. Uit die onderbouwing bleek volgens ACM dat ProRail één factor ten onrechte meerekende bij de vaststelling van de gebruiksvergoeding.
NU 20.12.2016 De door het kabinet teruggedraaide privatisering van spoorbeheerder ProRail zal niet leiden tot duurdere treinkaartjes, zegt staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur).
De bewindsvrouw reageert dinsdag op een rapport van adviesbureau McKinsey, dat in handen is van De Telegraaf. Daaruit zou blijken dat er een flink prijskaartje aan de omvorming van ProRail hangt.
Treinkaartjes zouden tot 10 procent duurder kunnen worden, aldus het rapport. “Het kabinet wil ervoor zorgen dat de kosten niet op reizigers, verladers, vervoerders en investeringen op het spoor worden afgewenteld”, zegt Dijksma.
Het rapport zou maandag naar de staatssecretaris zijn gestuurd ter voorbereiding op het debat in de Tweede Kamer dinsdagavond.
ProRail is nu een besloten vennootschap, maar moet een zelfstandig bestuursorgaan worden onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
Akkoord
De ministerraad ging begin december akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder om te vormen. Het wetsvoorstel moet eind 2017 naar de Kamer. De totale kosten van de operatie worden geraamd op 20 tot 30 miljoen euro.
De verrekening van belastingvoordelen met de fiscus en het betalen van vennootschapsbelasting zouden daarbij punten van zorg zijn. Deze zouden een naheffing van honderden miljoenen extra kunnen opleveren. maar moeten volgens Dijksma nog worden nagerekend door de Belastingdienst.
Telegraaf 10.12.2016 Nu ProRail een publieke organisatie wordt, is de kans groot dat de NS in delen wordt verkocht, vreest Jacqueline Lohle, bestuurder bij FNV Spoor. Vrijdag maakte het kabinet bekend ProRail als publieke organisatie bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu onder te brengen.
FNV Spoor is fel tegenstander van dat kabinetsbesluit. „Hierdoor is nadere samensmelting van ProRail met de NS verder weg dan ooit. Ze komen verder van elkaar op afstand te staan. Het wordt nu makkelijker om de NS in delen op te knippen en te verkopen aan buitenlandse partijen”, aldus Lohle.
Ze zegt geen aanwijzingen te hebben dat de NS in de etalage staat, maar met de verkiezingen in aantocht is haar angst dat de NS een speelbal wordt van marktwerking. Lohle zou liever zien dat het kabinet ervoor had gekozen om „één ov Nederland” te maken. „Als de NS openbaar verkocht wordt, verkwanselt de overheid opnieuw een groot Nederlands bedrijf. We hebben dan niets meer te zeggen over ons eigen spoor”, zegt Lohle.
AD 10.12.2016 Nu ProRail een publieke organisatie wordt, is de kans groot dat de NS in delen wordt verkocht, vreest Jacqueline Lohle, bestuurder bij FNV Spoor. Gisteren maakte het kabinet bekend ProRail als publieke organisatie bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu onder te brengen.
FNV Spoor is fel tegenstander van dat kabinetsbesluit. ,,Hierdoor is nadere samensmelting van ProRail met de NS verder weg dan ooit. Ze komen verder van elkaar op afstand te staan. Het wordt nu makkelijker om de NS in delen op te knippen en te verkopen aan buitenlandse partijen”, aldus Lohle. Ze zegt geen aanwijzingen te hebben dat de NS in de etalage staat, maar met de verkiezingen in aantocht is haar angst dat de NS een speelbal wordt van marktwerking.
Lohle zou liever zien dat het kabinet ervoor had gekozen om ,,één ov Nederland” te maken. ,,Als de NS openbaar verkocht wordt, verkwanselt de overheid opnieuw een groot Nederlands bedrijf. We hebben dan niets meer te zeggen over ons eigen spoor”, zegt Lohle.
RO 09.12.2016 De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu definitief besloten om van private spoorbeheerder ProRail een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo) te maken.
ProRail is nu een bedrijf, terwijl het zo’n 2 miljard euro aan belastinggeld krijgt om te werken aan het spoor. Het kabinet kan met de verandering van ProRail van een bv naar een zbo beter sturen op de financiën en prestaties van de organisatie. Het publiek maken van ProRail geeft een bewindspersoon de mogelijkheid om ook echt direct verantwoording te kunnen afleggen.
Goedkeuren begroting
Het kabinet heeft met een zbo de mogelijkheid om onder meer de begroting en jaarrekening van ProRail goed te keuren, kwaliteitsonderzoeken te doen en beleidsregels vast te stellen. Verder valt een zbo onder de wet openbaarheid van bestuur. Hierdoor ontstaat een meer navolgbare en controleerbare manier van werken.
Behoud salaris en pensioen personeel
Medewerkers van ProRail behouden met deze zbo hun eigen cao en pensioen bij het Spoorwegpensioenfonds. De structuur verandert door het wegvallen van de Raad van Commissarissen.
Onafhankelijkheid
Met de ZBO is de vereiste onafhankelijkheid van ProRail het beste georganiseerd, zowel ten aanzien van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) als van een aantal taken van ProRail (capaciteitsverdeling, vaststelling van de gebruikersvergoeding, verkeersleiding en planning) en het toezicht daarop.
Gebruikersraad
Het kabinet wil partijen (onder andere vervoerders, verladers, reizigers) die een direct belang hebben bij ProRail de kans geven om mee te denken over bijvoorbeeld verbeteringen van de werkwijze en procedures, tariefvoorstellen en jaarplannen. Dit zou kunnen met een gebruikersraad. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu kan bij het toezicht op ProRail dan gebruik maken van zo’n gebruikersraad.
Geen financiële gevolgen voor reiziger
Voor het kabinet geldt de blijvende inzet om de organisatieverandering zonder financiële gevolgen voor reizigers, verladers, vervoerders en investeringen op het spoor te laten plaatsvinden. Eind 2017 verwacht het kabinet het wetsvoorstel voor de omvorming van ProRail BV naar een zbo gereed te hebben.
Telegraaf 09.12.2016 ProRail weet niets van het kabinetsbesluit, waarbij het bedrijf weer een publieke organisatie wordt. Het bedrijf zegt vrijdag in een reactie verrast te zijn door het besluit van staatssecretaris Sharon Dijksma de spoorbeheerder om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
ProRail gaat het besluit eerst goed bestuderen en is benieuwd op grond van welke nieuwe elementen het besluit is genomen. De organisatie wil weten wat de personele, organisatorische, juridische en financiële consequenties zijn van het kabinetsbesluit.
Een woordvoerder van Dijksma zegt dat ProRail wel degelijk op de hoogte is gebracht van het besluit en betrokken bij het traject naar deze besluitvorming.
NU 09.12.2016 ProRail wordt definitief weer een publieke organisatie. De ministerraad ging vrijdag akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder, die nu nog een besloten vennootschap is, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu moet zo meer greep krijgen op het bedrijf dat afgelopen jaren onder meer te maken had met kostenoverschrijdingen bij projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en Prorail niet optimaal. Tegen de structuurwijziging zijn veel bezwaren in de spoorsector.
Om procedures, werkwijzen, tarieven en jaarplannen te verbeteren overweegt het kabinet een gebruikersraad instellen. Daarin kunnen dan onder meer vervoerders, verladers en reizigers zitting nemen. Eind volgend jaar hoopt het kabinet de wet voor de structuurwijziging klaar te hebben.
ProRail zegt in een reactie niets van het kabinetsbesluit te weten en is naar eigen zeggen verrast. De spoorbeheerder gaat het besluit eerst goed bestuderen en is benieuwd op grond van welke nieuwe elementen het besluit is genomen. De organisatie wil weten wat de personele, organisatorische, juridische en financiële consequenties zijn van het kabinetsbesluit.
Een woordvoerder van Dijksma zegt dat ProRail wel degelijk op de hoogte is gebracht van het besluit en betrokken bij het traject naar deze besluitvorming.
AD 09.12.2016 ProRail wordt definitief weer een publieke organisatie. De ministerraad ging vrijdag akkoord met het voorstel om de spoorbeheerder, die nu nog een besloten vennootschap is, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo).
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu moet zo meer greep krijgen op het bedrijf dat afgelopen jaren onder meer te maken had met kostenoverschrijdingen bij projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en ProRail niet optimaal. Tegen de structuurwijziging zijn veel bezwaren in de spoorsector.
Om procedures, werkwijzen, tarieven en jaarplannen te verbeteren overweegt het kabinet een gebruikersraad instellen. Daarin kunnen dan onder meer vervoerders, verladers en reizigers zitting nemen. Eind volgend jaar hoopt het kabinet de wet voor de structuurwijziging klaar te hebben.
Telegraaf 09.12.2016 De tijdelijke NS-baas Roger van Boxtel blijft aan tot augustus 2019. Dat is besloten door de raad van commissarissen en de staat als aandeelhouder. Hij werd vorig jaar aangesteld na de aanbestedingsfraude in het Limburgse ov en het Fyra-debacle.
De toenmalige NS-topman Timo Huges moest opstappen samen met diverse andere betrokken managers. Volgende week begint in Den Bosch de strafzaak tegen NS, Huges en een viertal verdachten.
Er loopt ook een civiele procedure van de benadeelde vervoerder Veolia (Transdev). Die claimt miljoenen schadevergoeding. Concurrent Arriva gaat de concessie vanaf volgende week rijden.
Onder leiding van Van Boxtel heeft NS de vernieuwde strategie 2016-2019 gepresenteerd en een proces in gang gezet om de besturing van de organisatie slagvaardiger te maken. Ook is NS gestart met het doorvoeren van de lessen naar aanleiding van de parlementaire enquête Fyra.
Ook loopt het programma NS in Control om de risicobeheersing en interne procedures binnen NS op een hoger niveau te brengen. Van Boxtel: ,,Het is mijn ambitie om van NS een sterk bedrijf te maken.”
De Raad van Bestuur van NS bestaat verder uit directeur Financiën Bert Groenewegen, directeur Risicobeheersing Susi Zijderveld, directeur Operatie Marjan Rintel en de directeur Commercie & Ontwikkeling, waargenomen door Maurice Unck.
Telegraaf 27.10.2016 In de Tweede Kamer bestaan geen bezwaren tegen het plan van het kabinet om de zelfstandigheid van ProRail te beperken. „We kunnen de keuze billijken”, zei VVD’er Betty de Boer. Alleen het CDA keert zich tegen de ingeslagen weg, bleek donderdag tijdens een debat in de Kamer.
Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur) kondigde eerder deze maand aan de spoorbeheerder te willen omvormen tot een zogeheten zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Het komt daarmee onder de hoede van haar ministerie. Zij wil zo meer grip krijgen op ProRail.
In de spoorsector zijn veel bezwaren tegen het plan van Dijksma. Ook reizigersorganisaties reageerden negatief. Werkgeversorganisatie VNO-NCW waarschuwde donderdag nog in een brief aan de staatssecretaris dat haar plan negatieve gevolgen kan hebben voor investeringen in het spoor.
Een aantal partijen zoals de PVV, SP en GroenLinks steunen het beleid, maar zouden het liefst zien dat ProRail en NS worden samengebracht onder een moedermaatschappij, een holding. Dat is volgens Dijksma niet mogelijk.
Zij wil meer controle op ProRail omdat het staatsbedrijf onder meer de kosten overschreed bij een reeks projecten. Ook verliep de samenwerking tussen het ministerie en ProRail niet optimaal. In het verleden is ook in de Kamer erop aangedrongen dat het ministerie haar greep op ProRail zou versterken.
Het CDA vindt het nu allemaal te snel gaan. „De nut en noodzaak is voor mij nog niet duidelijk”, zei Marijn van Helvert. Hij vindt dat eerst nog andere varianten moeten worden onderzocht.
Dijksma komt in december met een verder uitgewerkt plan.
Telegraaf 26.10.2016 Een meerderheid van de Nederlanders vindt het een goed idee dat spoorbeheerder ProRail weer in publieke handen komt. Dat blijkt uit representatief onderzoek door bureau SAMR onder treinreizigers en niet-treinreizigers. Tegelijkertijd geeft het grootste deel van de ondervraagden aan dat het ze niet uit maakt wie er verantwoordelijk is; we vinden het vooral belangrijk dat het spoor goed geregeld is.
Het draagvlak is een positieve opsteker voor het ministerie van Infrastructuur, opdrachtgever van het onderzoek. Reizigersorganisaties en vakbonden maken de laatste weken een hoop kabaal over de aanstaande nationalisatie van ProRail. Ze willen dat het bedrijf, met de overheid als enig aandeelhouder, zelfstandig blijft.
Het kabinet heeft onlangs besloten dat de spoorbeheerder een zelfstandig bestuursorgaan moet worden. Hierdoor komt ProRail onder direct toezicht van het ministerie van Infrastructuur te staan en kan er sneller worden ingegrepen als er net als in het verleden grote financiële puinhopen ontstaan.
Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur) wil zo min mogelijk negatieve gevolgen voor personeel en reizigers. Volgens de bewindsvrouw is er om die reden besloten om van ProRail geen agentschap te maken. Wegbeheerder Rijkswaterstaat is wel een afdeling van het ministerie.
Nederlanders zijn nog verdeeld over de vraag of de nationalisatie negatieve gevolgen heeft. Ongeveer een kwart denkt dat reizen met de trein duurder zal worden, maar ook een kwart van de mensen verwacht geen gevolgen voor de prijs. Ruim 30 procent van de treinreizigers vreest veel hinder te ondervinden van de aanstaande reorganisatie. Tegelijkertijd denkt eenzelfde aantal dat er door het nieuwe ProRail minder treinen uitvallen.
De Tweede Kamer praat morgen over de toekomst van ProRail. Een meerderheid steunt de nationalisatie.
NU 24.10.2016 Het kabinet sluit uit dat spoorbeheerder ProRail een agentschap kan worden. Dat schrijft staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) maandag in een brief aan de Tweede Kamer.
De staatssecretaris is niet voor deze optie, omdat dit “ingrijpende gevolgen” heeft voor de arbeidsvoorwaarden en het pensioen van personeel.
ProRail is nu nog een privaat bedrijf dat vrijwel volledig op belastinggeld draait. Hoewel er ieder jaar ongeveer 2 miljard euro publiek geld naar het bedrijf gaat, gaat ProRail in de huidige situatie als bv over de eigen bedrijfsvoering.
Sturen
Het plan om ProRail dan om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan wordt nu verder uitgewerkt. In dat geval blijven de huidige arbeidsvoorwaarden en het pensioen behouden.
Als ProRail inderdaad een zelfstandig bestuursorgaan wordt, dan kan het kabinet meer sturen op het gebied van prestaties, transparantie en financiën. “Daarbij ligt een duidelijke eindverantwoordelijkheid bij de bewindspersoon”, aldus het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
“Verder blijft de onafhankelijkheid van ProRail het beste geborgd, net als de mogelijkheid om zelf de dagelijkse operatie in handen te houden.”
Verantwoordelijkheid
Door van ProRail een publieke organisatie te maken, wordt het volgens Dijksma voor de verantwoordelijke bewindspersoon mogelijk om ook echt verantwoordelijkheid te nemen voor de besteding van het geld dat naar de spoorbeheerder gaat.
Er wordt nog een analyse uitgevoerd en met betrokken partijen gesproken. Eind dit jaar zal het kabinet dan een definitieve keuze maken over de organisatievorm.
VK 16.10.2016 Zelf maakte Sharon Dijksma, nog als lid van de Tweede Kamer, in 2005 al deel uit van de zoveelste parlementaire commissie die zich boog over de vraag of de splitsing van het (personen-) vervoer over het spoor en het beheer over dat spoor niet beter ongedaan gemaakt kon worden. Te veel rompslomp, concludeerde die commissie.
Nu is Sharon Dijksma de ‘baas’ over het beheer van het spoor – voor zo lang het nog duurt; een terugkeer van de PvdA in een volgend kabinet is niet zo evident – en wordt de wissel omgezet: het spoor en stations zijn van ons allen, jaarlijks pompen we 2,5 miljard euro in ProRail, dus waarom laten we al dat werk aan een ‘bedrijf’ over?
Een bedrijf onder curatele stellen en elke week op het matje roepen, daar worden de mensen in het algemeen niet beter van, aldus ProRail-directeur Eringa.
In het Utrechtse hoofdkantoor van dat bedrijf liet Dijksma begin vorige maand ten overstaan van het personeel er geen enkel misverstand over bestaan: sinds anderhalf jaar, onder leiding van de nieuwe directeur Pier Eringa, presteert ProRail veel beter dan voorheen. Niettemin: het ministerie van Infrastructuur en Milieu, enig aandeelhouder van ProRail, haalt de teugels aan en transformeert de BV ProRail tot een soort ambtelijke dienst.
‘Een bedrijf onder curatele stellen en elke week op het matje roepen, daar worden de mensen in het algemeen niet beter van’, zei ProRail-directeur Eringa eind augustus in een interview met deze krant (+). Onmiddellijk werd hij zelf op het matje geroepen aan de Haagse Plesmanweg. Het botert, kortom, niet tussen het ministerie en het ‘bedrijf’ dat in Nederland treinstations bouwt, spoor onderhoudt en vernieuwt en verantwoordelijke is voor een soepele treinenverloop.
Zo beroerd is het in Nederland niet met dat treinverkeer, zegt de geroutineerde (internationale) reiziger, maar het gemopper op NS (vervoerder) en ProRail (spoorbeheerder) zal uiteraard nooit verstommen. En dringt ook bij voortduring de Tweede Kamer binnen. Voor ieder wissewasje moeten we naar het Binnenhof komen, klagen verantwoordelijke bewindslieden, terwijl we amper zegging hebben over de dagelijkse bedrijfsvoering.
Andersom klaagt ProRail vaak dat ‘Den Haag’ zelf het werk aan het spoor onnodig gecompliceerd maakt. Als er een wisselstoring is moet tegenwoordig vanwege allerlei veiligheidsregelgeving van alles worden stilgelegd. ‘Vroeger stapte een machinist uit en schopte even tegen die wissel. Mag niet meer’, zei ProRail-directeur Eringa een jaar geleden. Reizigersorganisaties besloten spontaan een inzamelingsactie te houden voor een boeket voor Eringa.
Diens constatering dat het ‘onder curatele’ stellen alleen maar een contraproductieve effect heeft lijkt nu door het kabinet te worden genegeerd.
Onder leiding van hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen (voorstander van het terugbrengen van het spoorbeheer onder directe verantwoordelijk van de overheid) liet het kabinet in bredere zin onderzoeken wat het betekent als de band met staatsdeelnemingen strakker wordt aangehaald. Derksen nu: ‘Spoor is toch gewoon een nutsfunctie?’
Derksen plaatst de kanttekening dat het ombouwen van ProRail tot een zelfstandig bestuursorgaan – hij is er voorstander van – in zichzelf ook weer handenvol geld kost. Wat tot allerlei geschuif binnen de rijksbegroting (‘Zonder parlementaire controle’, schat hij in) leidt.
Kosten/baten
Nog vorige week drong een deel van de Tweede Kamer aan op een grondige analyse van de problemen bij ProRail, inclusief een kosten/baten analyse van een verandering van status van het bedrijf. Na het herfstreces informeert staatssecretaris Dijksma over het standpunt van het kabinet. Dat er in dit stadium op neer komt dat Dijksma het groene licht krijgt om van ProRail een zelfstandig bestuursorgaan te maken omdat het alternatief, een agentschap van het ministerie, nóg duurder uitvalt.
Volgens deskundigen in het belastingrecht gaat het opheffen van de BV ProRail sowieso veel belastinggeld kosten maar het ministerie van I en M zegt zich daar geen zorgen over te maken.
Trouw 16.10.2016 Het kabinet draait de verzelfstandiging van ProRail terug, meldt de NOS. Het staatsbedrijf wordt een zelfstandig bestuursorgaan onder het ministerie van infrastructuur, zodat het kabinet er meer grip op krijgt.
Het kabinet wil dat het onderhoud van het spoor verbetert zodat de overlast door storingen afneemt. Daarnaast moet er beter zicht komen op de financiën van ProRail, aangezien het kabinet de afgelopen jaren meermaals werd verrast door kostenoverschrijdingen.
Op dit moment heeft het Rijk alleen als aandeelhouder invloed op ProRail. Door er een zelfstandig bestuursorgaan onder het ministerie van infrastructuur van te maken, kan het kabinet besluiten terugdraaien en bestuurders benoemen en ontslaan. Andere voorbeelden van zelfstandige bestuursorganen zijn De Nederlandsche Bank, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en het kadaster.
Nog geen definitief besluit
Volgens de NOS heeft de ministerraad afgelopen vrijdag de knoop doorgehakt na een voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma. Een woordvoerder van het ministerie laat weten dat het kabinet nog geen definitief besluit heeft genomen. Dijksma wil de Tweede Kamer binnen anderhalve week informeren over de stand van zaken, voordat de Kamer zich over de toekomst van ProRail buigt.
De ondernemingsraad van ProRail laat in een reactie aan persbureau ANP weten dat het kabinet in hun ogen ‘zeer onzorgvuldig en zelfs onbehoorlijk handelt in een poging de nationalisering van ProRail door te drijven’.
Misstanden bij bouwprojecten
ProRail had in voorgaande jaren te kampen met enorme kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten. In een interview met Trouw erkende John Voppen, directeur operatie van ProRail, vorige maand dat de spoorbeheerder nogal eens de neiging heeft om meer te beloven dan verstandig is. Zoals mei dit jaar, toen er grote werkzaamheden waren aan het spoor tussen Utrecht en Houten.
“We wilden zo graag dat de treinen maandagochtend om 6.00 uur zouden rijden, dat we geen buffer inbouwden voor het afronden van de werkzaamheden. Onverstandig, want die deadline bleek niet haalbaar. Die zondagavond moesten we toen communiceren dat het niet was gelukt om het op tijd af te krijgen. En dat de treinen dus niet konden rijden.”
Toch vindt Voppen dat het beeld van de spoorbeheerder in de media te negatief is, zei hij in Trouw. “Dat heeft te maken met het verschil tussen statistiek en ervaring. Ik kan wel zeggen dat het aantal storingen relatief laag is, als jij er als reiziger toevallig net twee in een week meemaakt, heb je daar geen boodschap aan.”
VK 16.10.2016 Spoorbeheerder ProRail komt onder directe controle van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I en M). Het kabinet heeft besloten ProRail, officieel sinds 2004 een zelfstandige BV met I en M als enig aandeelhouder, om te vormen tot een zelfstandig bestuursorgaan.
Daarmee maakt het kabinet na 21 jaar een einde aan de ‘opdeling op het spoor’ na de invoering van de marktwerking. Onder Paars-2 van premier Wim Kok werd bepaald dat de NS voortaan verantwoordelijk werd voor het personenvervoer en ProRail voor de infrastructuur, beide met een grote mate van zelfstandigheid maar met de staat als aandeelhouder.
ProRail wordt nu een min of meer ambtelijke dienst, waarbij de Raad van Commissarissen (nu onder leiding van oud-minister Hans Alders) het veld moet ruimen en het ministerie van I en M meer greep krijgt op de bedrijfsvoering. Het kabinet Rutte-2 heeft als een van de speerpunten van beleid staatsdeelnemingen die ‘op afstand’ zijn geplaatst weer meer aan de leiband te leggen. Ook om de parlementaire controle op het functioneren van die ‘bedrijven’ te versterken.
Een ingreep vindt het ministerie van I en M nodig omdat er naar het oordeel van verantwoordelijk staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA, Spoor) nog te vaak iets mis gaat op het spoor. Al erkent het kabinet dat er sinds anderhalf jaar, onder leiding van de nieuwe directeur Pier Eringa, veel is verbeterd als het gaat om computer- en wisselstoringen.
ProRail zegt niet op de hoogte te zijn van het feit dat het kabinet, op voorspraak van Dijksma, het principebesluit heeft genomen dat het bedrijf een zelfstandig bestuursorgaan wordt. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, de Sociale Verzekeringsbank of het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers.
Onder vuur
Meer over ProRail;
Lees hier het interview met Pier Eringa, de directeur van ProRail die eind augustus door de Volkskrant werd geïnterviewd.
Lees hier het opiniestuk van Wim Derksen: ‘ProRail moet het kleine broertje van Rijkswaterstaat worden’. De hoogleraar bestuurskunde reageerde op het interview met Pier Eringa.
‘Wij zijn nog in gesprek met het ministerie’, zegt de woordvoerder. ‘Allerlei onderzoeken naar de gevolgen van een ingreep van het kabinet lopen nog.’ Vorige week heeft ProRail een rapportage van accountantsbureau Stibbe aan het ministerie overlegd. Daarin staat dat de ‘ordening’ die Dijksma voorstaat een langdurige, kostbare operatie wordt. Met verregaande gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden van de vierduizend personeelsleden van ProRail.
De ondernemingsraad van ProRail verwijt de staatssecretaris ‘onbehoorlijk’ bestuur. ‘Beloften worden verbroken, onderzoeken worden niet afgewacht, de belangen van reizigers en verladers genegeerd.’
Met dat laatste doelt de ondernemingsraad op het standpunt van de spoorsector (NS, andere vervoerders, goederenvervoerders, reizigersorganisaties en de havens van Rotterdam en Amsterdam) die nog vorige week in een ‘brandbrief’ aan het ministerie lieten weten geen heil te zien in een ingreep door het kabinet. Volgens al die ‘stakeholders’ van ProRail is de spoorbeheerder de laatste tijd juist op de goede weg.
Gevreesd wordt dat een opheffing van de zelfstandige BV die ProRail nu is grote financiële gevolgen heeft die vervoersbedrijven in de problemen gaan brengen. En uiteindelijk ook treinreizigers gaan treffen. Zo kan ProRail straks als zbo niet meer 21 procent BTW verrekenen met spoorvervoerders waardoor die zich mogelijk gedwongen zien de prijs voor vervoer over spoor te verhogen.
NU 16.10.2016 Het kabinet maakt een einde aan de zelfstandigheid van ProRail. De spoorbeheerder wordt volgens NOS een zelfstandig bestuursorgaan (zbo), waardoor de overheid meer te zeggen krijgt over het beleid.
De NOSmeldt op basis van Haagse bronnen dat ProRail wordt ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur.
Het kabinet zou het besluit vrijdag op aandringen van staatssecretaris Sharon Dijksma hebben genomen en van plan zijn de wijziging komende week aan te kondigen.
In april kondigde Dijksma al aan dat het kabinet de leiding van ProRail zou gaan overnemen. Eind 2015 bleek dat ruim 40 procent van de treinuitval werd veroorzaakt door problemen met rails, wissels en bovenleidingen. Het kabinet wil dat het onderhoud snel verbetert.
Overhaast
Ook wil het kabinet beter zicht krijgen op de financiën van Prorail. Het bedrijf had in voorgaande jaren te kampen met kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten.
ProRail spreekt tegenover de NOS van een onverstandig en overhaast besluit, omdat er nog onderzoek wordt gedaan naar de gevolgen van zo’n reorganisatie. Uit een onderzoek van ProRail zou blijken dat treinkaartjes duurder kunnen worden als gevolg van de reorganisatie.
‘Afstand groter’
Ook FNV Spoor vindt het een onverstandig besluit om ProRail onder te brengen bij het ministerie van Infrastructuur. “FNV Spoor is verbijsterd. Dit is een voorbarige en overhaaste stap. Met dit besluit maak je de afstand tussen NS en de spoorbeheerder alleen maar groter”, zegt Jacqueline Lohle, bestuurder FNV Spoor.
Lohle ziet nog een ander gevaar, namelijk dat de NS in de uitverkoop gaat: “Als je ons OV aan het buitenland wilt verkopen en de zeggenschap erover wilt verliezen, dan moet je het zo doen. Breng je ProRail onder bij het ministerie, dan zet je de NS klaar om verkocht te worden. Dat is niet in het belang van het OV in Nederland.”
Elsevier 16.10.2016 Het kabinet gaat het zelfstandig ondernemen van ProRail beëindigen. Vooral vanwege de overlast op het spoor en de onverwachte tekorten van vorig jaar, wordt de privatisering teruggedraaid.
Dat meldt NOS. Haagse bronnen beweren dat het kabinet vrijdag akkoord ging met het voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu, PvdA). De beslissing wordt vrijdag officieel bekendgemaakt.
Van ProRail wordt een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) gemaakt. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het beheer, de aanleg, het onderhoud en de veiligheid van de Nederlandse spoorwegen. De laatste jaren is de staat alleen aandeelhouder geweest, maar het Rijk is wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de 2,5 miljard euro die de BV jaarlijks ontvangt.
Het kabinet hoopt dus vooral op meer controle: vorig jaar werd het geconfronteerd met een dreigend tekort van bijna een half miljard euro. ProRail reageert volgens NOS verbijsterd, en noemt het besluit ‘onverstandig en overhaast’. Het zou daarnaast desastreuze gevolgen kunnen hebben voor het personeel en ook voor de klanten: treinkaartjes in Nederland zouden duurder kunnen worden.
De bestuurders van ProRail en andere spoorbedrijven voelden de bui al hangen. ‘In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan,’ aldus de spoorsectorbedrijven, waaronder ook NS, in een brandbrief aan Dijksma die begin oktober werd verstuurd.
De bedrijven lijken vooral te vinden dat Dijksma niet genoeg inzicht heeft in de eventuele gevolgen van een publieke organisatievorm voor ProRail. ‘De vraag is hoe zonder dat inzicht een afweging kan worden gemaakt. Wij achten het zorgwekkend dat ook zonder dit inzicht het besluit al lijkt te zijn genomen.’
Dat Dijksma de touwtjes in handen neemt, heeft te maken met het feit dat ProRail volgens het ministerie de hakken in het zand zet als het om het delen van informatie gaat. Dijksma zou hebben aangegeven dat haar voorganger ook regelmatig botste met het bedrijft, dat zou weigeren informatie te delen.
Bauke Schram (1993) is sinds april 2016 online redacteur bij Elsevier
Telegraaf 16.10.2016 Het ministerie van Infrastructuur neemt definitief de touwtjes bij spoorbeheerder ProRail in handen. De NOS meldt dat zondag op basis van bronnen in Den Haag. De voorlopers van ProRail waren in 1995 geprivatiseerd, maar nu zou het bedrijf een zelfstandig bestuursorgaan worden.
De ministerraad zou afgelopen vrijdag de knoop hebben doorgehakt, na een voorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Spoor). Een woordvoerder van het ministerie laat desgevraagd weten dat het kabinet nog geen definitief besluit heeft genomen. Dijksma wil de Tweede Kamer binnen anderhalve week informeren over de stand van zaken, voordat de Kamer zich over de toekomst van ProRail buigt.
ProRail zegt zondag in een reactie „niet op de hoogte” te zijn van een besluit. De Ondernemingsraad van ProRail laat in een reactie weten dat het kabinet in hun ogen „zeer onzorgvuldig en zelfs onbehoorlijk handelt in een poging de nationalisering van ProRail door te drijven.”
ProRail had in voorgaande jaren te kampen met enorme kostenoverschrijdingen en misstanden bij grote bouwprojecten.
Een zelfstandig bestuursorgaan of zbo is, zoals de naam al aangeeft, zelfstandig en valt niet rechtstreeks onder een minister. Maar de minister houdt wel toezicht, gaat over benoeming en ontslag van bestuurders en kan besluiten terugdraaien. Bekende zbo’s zijn De Nederlandsche Bank (DNB), het kadaster, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ProRail is nu nog een staatsbedrijf, zoals Schiphol, de Gasunie en Holland Casino.
AD 16.10.2016 Het kabinet maakt een einde aan de privatisering van ProRail. Voortaan valt het bedrijf weer onder het ministerie van Infrastructuur, zo meldt de NOS. Belangrijkste reden is de wens om het onderhoud aan het spoor te verbeteren zodat de overlast afneemt. Dit wordt waarschijnlijk komende week bekend gemaakt.
Na ruim twintig jaar komt er een einde aan de privatisering van ProRail. De bedoeling is dat het een zelfstandig bestuursorgaaan wordt dat valt onder het minsterie van Infrastructuur.
Bij ProRail is men verbijsterd over de beslissing van het kabinet. De bedoeling is dat het onderhoud van het spoor verbetert, waardoor het aantal storingen teruggedrongen wordt. Ook een beter inzicht in de financiën van ProRail zou een belangrijke reden zijn geweest.
Overhaast
Volgens ProRail zou het onderzoek naar de gevolgen van een reorganisatie nog niet zijn afgerond. Zo zou het bijvoorbeeld tot gevolg kunnen hebben dat de treinkaartjes duurder worden.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d61e56a6-4cee-11ea-bbba-02c309bc01c1.jpg)
Hugo de Jonge @hugodejonge
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9241e090-4ce1-11ea-9fa8-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/88515446-4276-11ea-b466-0217670beecd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/30ca9a06-0f7d-11ea-abf0-02d2fb1aa1d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d782e724-d47f-11e9-9211-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9245c2e2-d350-11e9-ab85-0255c322e81b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/92681446-d350-11e9-ab85-0255c322e81b.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7518e106-d2c7-11e9-a8e1-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d9c4b9d2-d140-11e9-9b97-0218eaf05005.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/54c2b57c-4ced-11e9-a17e-02c309bc01c1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/19e5e030-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a190500-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a2cc9c8-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a3e2e8e-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a515da6-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a64f85c-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a84bdea-3d04-11e9-b2af-b5bd11aba7a9.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e11cd8a6-41dd-11e9-b2a1-97676b1d2225.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e131216c-41dd-11e9-b2a1-97676b1d2225.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e1437c40-41dd-11e9-b2a1-97676b1d2225.jpg)
Lees ook deze column van Bram Boxhoorn; Brexit: Wat zou Margaret Thatcher hebben gedaan?
Vera Bergkamp
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1e0bfd42-281b-11e8-950d-df7d8ed15f6d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/86a3a288-05cf-11e8-b4de-87b3bd95c813.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da0d9b4e-ff9f-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4bcef5f2-fdcf-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce654e-e5b1-11e7-8e0e-99474e7a086a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/93ce2af6-e189-11e7-bbbe-b1dc1b4d92b2.jpg)
Politiek verslaggever Redacteur 
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/872a8f8c-e022-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/14df3c3e-dffa-11e7-8d03-ef240fa6fe62.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9404ac22-e033-11e7-bf64-6394fa531040.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1a3c6d66-dffd-11e7-8a0b-3f1511c347da.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/dc5109da-e00b-11e7-9a05-05c2a807ceb1.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b899d774-e00b-11e7-a6ad-77797ccfc69b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e0cd371a-ced4-11e7-ae76-89e46a2ed3f5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/207926a4-cef2-11e7-9fc5-31e2e5a2e602.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
%20inleveren%20voor%20de%20aanpak%20van%20tekort%20in%20hoogspecialistische%20GGZ%20bestaat%20uit%20regiotafels%20in%20pilotregio's,%20en%20dat%20wachttijden%20buiten%20beschouwing%20worden%20gelaten.%0d9%20uur%20geleden){kind=link}
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.