Het moest een wervende advertentie worden, maar nu staat er een logo in de krant dat de PvdA voor schut zet; eentje waarin de middelvinger naar de burger wordt opgestoken.
De PvdA-fracties in Meppel, De Wolden en Westerveld wilden een wervende advertentie plaatsen in de Meppeler Courant voor de gemeenteraadsverkiezingen. Daarbij stond niet het logo met de bekende vuist erin, maar per ongeluk een met een middelvinger.
‘Rattenstreek’
Jolida Voetelink, voorzitter van de PvdA-afdeling in Meppel, kan er niet om lachen. ,,Dit heeft de Meppeler Courant gedaan. Ik heb het goede logo opgestuurd en om mij onverklaarbare redenen is het verkeerde logo erbij gezet. Zij geven zelf toe dat het hun schuld is”, zegt ze tegen Dagblad van het Noorden.
Voetelink neemt het niet lichtvoetig op: ,,Op Twitter gaan de mensen helemaal los op ons. Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan. Ik ben in gesprek met de Meppeler over hoe dit kan, zij zoeken het nog uit.”
In plaats van de abusievelijk neergeplante middelvinger in het logo, staat in de Maasstad het duimpje omhoog. ,,In twee minuutjes geknutseld”, zegt lijsttrekker Barbara Kathmann. ,,Een optimistische duim voor alle Rotterdammers.”
Namen en Lijstverbinding
De PvdA wijst er ook nog op dat het niet meer mogelijk is om met gelijkgestemde partijen een lijstverbinding aan te gaan. Dat kan volgens de partij een reden zijn dat lokale afdelingen kiezen om helemaal samen te gaan.
Zo stapten de leden van de Partij van de Arbeid in Cranendonck over naar de lokale lijst Pro6. Actieve PvdA-leden in het Limburgse Nederweert richtten samen ‘Nederweert Anders’ op.
PGA Asten gaat vloggend de verkiezingen in
En wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. Volgens PGA-raadslid Ronald Beniers schrikt de naam PvdA mensen af.
Lokale fracties van de Partij van de Arbeid (PvdA) doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Na de ene na andere afgang voor de partij, lijkt de naam ‘PvdA’ besmet.
De PvdA in Cranendonck heette in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’, meldt dagblad Trouw zaterdag. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen de krant.
‘Last van landelijke tendens’
Ook in het Limburgse Nederweert heeft men ‘last van de landelijke tendens,’ aldus Jan van Nierop, nummer twee van de lijst ‘Nederweert Anders’ – een groep opgericht door actieve PvdA-leden en buitenstaanders. ‘Er waren mensen die graag mee wilden doen, maar geen binding voelen met de PvdA,’ aldus Van Nierop.
De naamsverandering wordt voor zeker elf lokale PvdA-afdelingen doorgevoerd. De namen zijn veelal lokaal van aard, en beslaan samenwerkingen met andere linkse partijen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart doen ruim 40 afdelingen mee met een naam die niet direct tot de PvdA te herleiden is, meldt de partij.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
De meest recente PvdA-rel centreert zich rond voormalig senator Marleen Barth. Vorige week bleek dat zij een strandvakantie met haar man op de Malediven verkoos boven het Eerste Kamerdebat over de controversiële donorwet van D66’er Pia Dijkstra. Na ophef binnen de PvdA en daarbuiten, moest Barth uiteindelijk het veld ruimen. Ook het zware verkiezingswinst van de PvdA tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar heeft de naam van de partij geen goed gedaan: de partij van Lodewijk Asscher behaalde daar slechts negen zetels, en leed daarmee een historisch verlies van 29 zetels.
BB 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
Hart onder de riem
PvdA-leider Lodewijk Asscher (‘dit maakt mij woedend’) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: ‘Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!’ Volgens regionale media werd Kilincci zaterdag uitgemaakt voor ‘zwarte aap’ en ‘kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ‘moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Dieptriest
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het ‘dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect’.
AD 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
PvdA-leider Lodewijk Asscher (,,dit maakt mij woedend”) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: ,,Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Volgens regionale media werd Kilincci gisteren uitgemaakt voor ‘zwarte aap’ en ‘kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ‘moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het ,,diep triest dat bevlogen (kandidaat-) raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect”.
NU 18.03.2018 Kandidaat-raadslid voor de PvdA Ugbaad Kilincci is zaterdag meerdere malen ernstig beledigd tijdens een campagnemiddag in het Drenthse Emmen.
Het Dagblad van het Noorden (DvhN) schrijft dat de geboren Somalische werd uitgescholden voor “zwarte aap” en “kopvoddenmongool”. Ze moest volgens sommige mensen “opdonderen naar Afrika”. Kilincci kwam op eenjarige leeftijd naar Nederland.
Naar eigen zeggen bleef het raadslid steeds vriendelijk en stelde dat ze het oneens was met de reacties die ze te horen kreeg. “Maar op een gegeven moment schoten woorden mij te kort en ben ik naar huis gegaan”, schrijft het DvhN.
PvdA-wethouder Bouke Arends in Emmen is woest over het voorval. “Het is ongelooflijk dat het zover is gekomen in ons land, in onze gemeente.” Arends noemt het “afschuwelijk”. Hij zegt dat Kilincci meerdere malen is uitgescholden maar had dat zelf niet opgemerkt.
“Opeens stond Ugbaad met tranen in de ogen naast me. En niet van de kou, want daar kan ze goed tegen. Maar die scheldpartijen, die vond ze te confronterend. En dat kan ik me heel goed voorstellen.”
Asscher
PvdA-leider Lodewijk Asscher en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken Kilincci via Twitter een hart onder de riem: “Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Ook burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het “dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect”.
dit maakt mij woedend: “Kopvoddenmongool” Tegen iemand die zich voor jouw gemeente wil inzetten. Tot tranen toe vernederd We moeten dit stoppen Voor elkaar opkomen Elkaar als mens blijven zien. Laat je horen alsjeblieft https://t.co/VBAW7zape5
Telegraaf 18.03.2018 Kopstukken van de PvdA hebben het opgenomen voor een kandidaat-raadslid van hun partij in Emmen. Ugbaad Kilincci werd tijdens het campagnevoeren in het centrum van de Drentse plaats in racistische bewoordingen uitgescholden.
PvdA-leider Lodewijk Asscher („dit maakt mij woedend”) en oud-staatssecretaris en Kamerlid Sharon Dijksma staken haar via Twitter een hart onder de riem: „Het is echt ongehoord dit. Wat een schande! Kin omhoog Ugbaad, we steunen je!”
Volgens regionale media werd Kilincci zaterdag uitgemaakt voor ’zwarte aap’ en ’kopvoddenmongool’ en vonden sommige passanten dat ze ’moest opdonderen naar Afrika’. Het beoogde raadslid raakte daardoor erg aangeslagen.
Burgemeester Eric van Oosterhout van Emmen toonde zich zeer ontstemd. Op Twitter noemt hij het „dieptriest dat bevlogen (kandidaat-)raadsleden als Ugbaad Kilincci tijdens de campagne de meest verschrikkelijke taal te horen krijgen. Democratie is ook ruimte, redelijkheid en respect.”
Elsevier 13.02.1018 Tientallen lokale PvdA-afdelingen besluiten onder een andere naam mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen. De naam van de PvdA zou zorgen voor een negatieve connotatie. Moet kunnen, vindt het partijbestuur.
Dat meldt dagblad Trouw. Een aantal lokale afdelingen wil onder een andere naam meedoen aan de verkiezingen, om ervoor te zorgen dat het landelijke verlies van de partij niet afstraalt op de op de lokale afdeling.
Zo heette de PvdA in Cranendonck in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen Trouw. Dit gebeurt in 39 verschillende gemeenten.
Partijvoorzitter Nelleke Vedelaar ontkent dat de naam van de PvdA is besmet. Volgens Vedelaar is de beslissing in handen van de lokale afdelingen: ‘die kunnen dat het beste inschatten. Het allerbelangrijkste is dat de kiezer een progressieve keuze kan maken.’ Ook komt het dikwijls voor dat de PvdA een lijstverbinding aangaat met GroenLinks. Samen maken de partijen meer kans op deelname aan een college.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
Berend Sommer (1990) is online redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn debuut Duchamp verscheen in juni 2017 bij Uitgeverij Prometheus.
Telegraaf 10.02.2018 Een aantal lokale PvdA-afdelingen kiest bij de gemeenteraadsverkiezingen uit gêne voor een andere naam. Ze denken dat de naam ’PvdA’ na alle strubbelingen van de afgelopen tijd kiezers afschrikt.
Dat de lokale fracties een schuilnaam verkiezen werd ontdekt door dagblad Trouw. Zo doopte de PvdA in Cranendonck zich om tot lokale lijst ‘Pro6’. Wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’.
In totaal gaat het volgens de PvdA om zo’n veertig afdelingen die straks bij de stembusgang in maart niet meteen herkenbaar zijn als PvdA.
NOS 10.02.2018 Veel lokale PvdA-afdelingen doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Plaatselijke PvdA’ers verzinnen uitwegen nu ze op 21 maart een zwaar verlies zien aankomen. De naam PvdA jaagt kiezers weg, zegt een van de raadsleden tegen Trouw.
Zo stapten de leden van de Partij van de Arbeid in Cranendonck over naar de lokale lijst Pro6. Actieve PvdA-leden in het Limburgse Nederweert richtten samen ‘Nederweert Anders’ op.
PGA Asten gaat vloggend de verkiezingen in
En wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. Volgens PGA-raadslid Ronald Beniers schrikt de naam PvdA mensen af.
254 gemeenten
Zeker elf lokale PvdA-afdelingen kwamen de afgelopen maanden tot de conclusie dat ze beter af zijn met een andere naam. Het is nu vaak een lokale lijst, meestal in samenwerking met andere progressieve groepen.
Bij de verkiezingen in maart doen volgens de PvdA 39 afdelingen mee met een naam die niet direct herkenbaar is als ‘PvdA’. Daar tegenover staat dat in 254 gemeenten de partij gewoon als PvdA meedoet.
Lijstverbinding
“Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving”, zegt een woordvoerder van de PvdA. “De keuze voor een naam laten wij over aan de expertise van lokale mensen.”
De PvdA wijst er ook nog op dat het niet meer mogelijk is om met gelijkgestemde partijen een lijstverbinding aan te gaan. Dat kan volgens de partij een reden zijn dat lokale afdelingen kiezen om helemaal samen te gaan.
AD 10.02.2018 Plaatselijke PvdA-politici verzinnen uitwegen nu ze komende maand een zwaar verlies voorzien bij de gemeenteraadsverkiezingen. De naam PvdA schrikt kiezers af, meldt Trouw.
Lokale PvdA-afdelingen doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Zo heette de PvdA in Cranendonck in 2014 nog gewoon ‘PvdA’. Nu doet de afdeling mee als lokale lijst ‘Pro6’. Wat eerst PGA/PvdA was in Asten, heet nu ‘PGA’. ,,De naam PvdA schrikt mensen af”, zegt PGA-raadslid Ronald Beniers.
Zeker elf lokale PvdA-afdelingen kwamen de afgelopen maanden tot de slotsom dat ze beter af zijn met een andere naam. Zij doopten zich om tot een lokale lijst, vaak in samenwerking met andere progressieve groepen. Bij de verkiezingen in maart doen volgens de PvdA ruim 39 afdelingen mee met een naam die niet direct herkenbaar is als ‘PvdA’. In totaal zijn er 254 gemeenten waaraan de PvdA onder eigennaam meedoet.
Elsevier 10.02.2018 Lokale fracties van de Partij van de Arbeid (PvdA) doen onder een andere naam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Na de ene na andere afgang voor de partij, lijkt de naam ‘PvdA’ besmet.
De PvdA in Cranendonck heette in 2014 nog gewoon PvdA, nu heet de lokale afdeling lijst ‘Pro6’, meldt dagblad Trouw zaterdag. Hetzelfde geldt voor de PGA/PvdA-fractie in Asten: die is nu omgedoopt tot alleen ‘PGA’. ‘De naam PvdA schrikt mensen af,’ zegt PGA-raadslid Ronald Beniers tegen de krant.
‘Last van landelijke tendens’
Ook in het Limburgse Nederweert heeft men ‘last van de landelijke tendens,’ aldus Jan van Nierop, nummer twee van de lijst ‘Nederweert Anders’ – een groep opgericht door actieve PvdA-leden en buitenstaanders. ‘Er waren mensen die graag mee wilden doen, maar geen binding voelen met de PvdA,’ aldus Van Nierop.
De naamsverandering wordt voor zeker elf lokale PvdA-afdelingen doorgevoerd. De namen zijn veelal lokaal van aard, en beslaan samenwerkingen met andere linkse partijen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart doen ruim 40 afdelingen mee met een naam die niet direct tot de PvdA te herleiden is, meldt de partij.
Partijtop adviseerde eerder juist PvdA-naam aan te houden
Een jaar geleden sloeg de landelijke PvdA alarm om naamswijzigingen en verbonden met andere linkse groepen, omdat dat ‘in (bijna) alle gevallen ten koste van de herkenbaarheid van de PvdA’ gaat, schreef het partijbureau een jaar geleden aan lokale fracties. Alleen in gemeenten waar de PvdA ‘op eigen kracht’ het perspectief heeft op een zetel was zelfstandigheid een optie. Daarbij deed de partij de suggestie dat een combinatienaam dan nog altijd het verstandigste is.
Die vlieger gaat niet meer op, concluderen ze ook bij de PvdA zelf. Die laat de keuze voor een naam nu over aan de ‘expertise van lokale mensen’, zegt een woordvoerder. ‘Het gaat er ons om dat je een progressieve agenda voert, en goed verankerd bent in de samenleving.’
De meest recente PvdA-rel centreert zich rond voormalig senator Marleen Barth. Vorige week bleek dat zij een strandvakantie met haar man op de Malediven verkoos boven het Eerste Kamerdebat over de controversiële donorwet van D66’er Pia Dijkstra. Na ophef binnen de PvdA en daarbuiten, moest Barth uiteindelijk het veld ruimen. Ook het zware verkiezingswinst van de PvdA tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar heeft de naam van de partij geen goed gedaan: de partij van Lodewijk Asscher behaalde daar slechts negen zetels, en leed daarmee een historisch verlies van 29 zetels.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
AD 24.01.2018 De PvdA in Rotterdam komt met een creatief antwoord op de ‘middelvingerroos’ die in een advertentie van de partij in de Meppeler Courant was afgedrukt.
In plaats van de abusievelijk neergeplante middelvinger in het logo, staat in de Maasstad het duimpje omhoog. ,,In twee minuutjes geknutseld”, zegt lijsttrekker Barbara Kathmann. ,,Een optimistische duim voor alle Rotterdammers.”
De PvdA in Drenthe schrok zich een hoedje toen ze hun aankondiging van een ‘feestelijke en inspirerende bijeenkomst’ in de krant zagen. Het partijlogo – de bekende rode roos – was compleet verprutst. Wat de oorzaak daarvan is blijft nog even gissen, feit is dat alle PvdA’ers in het land ermee werden geconfronteerd.
Oók Kathmann. Ze werd overspoeld met berichtjes waarin de draak werd gestoken met verziekte roos. Middelvingergate, zo noemt ze het zelf. ,,Kijk, het kán natuurlijk niet, knutselen in een advertentie”, zegt ze, ,,maar aan de andere kant moest ik er ook wel weer om lachen. Het enige wat je dan kunt doen, is antwoorden met humor. Met iets positiefs. Het duimpje omhoog dus.”
AD 24.01.2018 Zó hadden de PvdA-fracties in Meppel, De Wolden en Westerveld hun advertentie in de Meppeler Courant niet voor zich gezien. In plaats van het partijlogo met daarin de gebruikelijke vuist, stond er in de krant plots een logo met daarin een middelvinger. Opzet, vermoedt de partij.
Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan, aldus Jolida Voetelink, PvdA Meppel.
De PvdA-fracties plaatsten de advertentie in het kader van de komende gemeenteraadsverkiezingen. ‘De campagne GR 2018 gaat van start!’, staat er te lezen. Maar naast de uitnodiging voor een ‘feestelijke en inspirerende bijeenkomst’ staat een PvdA-logo met daarin een grote middelvinger.
Een foto van de krant werd op Facebook gezet door de fractievoorzitter van de SP in Meppel, Xander Topma. ‘PvdA heeft niet helemaal het goede logo aangeleverd bij de Meppeler Courant. #oeps’, schrijft hij erbij.
Jolida Voetelink, voorzitter van de PvdA-afdeling in Meppel, kan er niet om lachen. ,,Dit heeft de Meppeler Courant gedaan. Ik heb het goede logo opgestuurd en om mij onverklaarbare redenen is het verkeerde logo erbij gezet. Zij geven zelf toe dat het hun schuld is”, zegt ze tegen Dagblad van het Noorden.
Voetelink neemt het niet lichtvoetig op: ,,Op Twitter gaan de mensen helemaal los op ons. Je zou bijna denken dat het een rattenstreek van iemand is, van mensen die het expres hebben gedaan. Ik ben in gesprek met de Meppeler over hoe dit kan, zij zoeken het nog uit.”
De Meppeler Courant kon vanochtend nog niet reageren.
Mister BACO Burgemeester Stefan Huisman VVD Oosterhout
Ontslag voor burgemeester “Baco” !!
Huisman diende zijn ontslag in vanwege ‘grensoverschrijdend gedrag’ tijdens een personeelsborrel eind december vorig jaar. “Bij die gelegenheid heb ik te veel alcohol gedronken en dat terwijl ik piketdienst had”, liet VVD’er Huisman vrijdag weten. “Enkele weken later zijn er verklaringen afgelegd waarin werd aangegeven dat er mensen zijn die zich beschadigd voelen.” Het is niet bekend wat er zich die avond precies heeft afgespeeld.
Mister BACO is een vies mannetje
Burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout wordt door meerdere vrouwen beschuldigd van seksuele misdragingen. Zo is hij tijdens een personeelsdiner afgelopen december op seksueel gebied over de schreef gegaan, melden anonieme bronnen Omroep Brabant.
In BN DeStem stellen vrouwen dat ze jaren het slachtoffer zijn geweest van ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ door de burgemeester. Huisman zou de vrouwen hebben betast.
De gevallen burgemeester zelf gaf eerder aan dat hij ‘grensoverschrijdend gedrag’ had vertoond op het personeelsfeest eind vorig jaar. In een verklaring schreef Huisman: “Bij die gelegenheid heb ik te veel alcohol gedronken en dat terwijl ik piketdienst had.”
De misdragingen in december 2017 zouden de druppel zijn geweest om actie tegen de burgemeester te ondernemen.
In januari raakte Huisman in opspraak. Tijdens een personeelsfeest zou hij te veel alcohol hebben gedronken terwijl hij piketdienst had. Daarnaast werden er ‘verklaringen’ afgelegd door mensen die zich ‘beschadigd kunnen voelen voor zijn grensoverschrijdende gedrag’. Geen van de vrouwen deed aangifte.
Meerdere vrouwen verklaarden onafhankelijk van elkaar dat ze door hem werden betast, of zeiden te hebben gezien hoe hij dat bij anderen deed. ,,Borsten, billen… Vooral borsten. Het is geen incident, het speelt al jaren”, zegt een betrokkene. Een ander: ,,Als hij een borrel op heeft, gaat hij graaien.”
Salaris doorbetaald
Eind januari nam VVD’er Huisman, die sinds 2009 burgemeester was in Oosterhout, ontslag. Toch kreeg hij drie weken na zijn ontslag nog steeds zijn volledige salaris van de gemeente Oosterhout doorbetaald. Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren had namelijk nog geen besluit genomen over de formele vertrekdatum van de burgemeester.
Dat besluit is er nu dus wel gekomen. Commissaris van de Koning Wim van de Donk stelt vandaag vast dat de minister van Binnenlandse Zaken zijn advies volgt, stelt hij vast na het zien van het Koninklijk Besluit.
Geroyeerd
De VVD heeft oud-burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout vandaag geroyeerd als lid van de VVD. ,,Dat gedrag tolereren we gewoon niet”, zegt partijvoorzitter Christianne van der Wal tegen EenVandaag. ,,Daarom heeft het hoofdbestuur vorige week besloten om burgemeester Huisman te royeren. Dit gedrag is niet normaal. Dat er gedronken wordt op een feestje tijdens een piketdienst en dat de burgemeester aan vrouwen zit. En dan moet je ook gewoon hard ingrijpen.”
Huisman wil niet reageren
Huisman laat via zijn woordvoerder aan Omroep Brabant weten niet te willen reageren op de aantijgingen van de vrouw. Hij houdt het bij zijn eerdere verklaring.
Terugblik
Stefan Huisman (1959, Zeist) sluit zich op zijn 17e aan bij de VVD, studeert rechten en juridische bestuurswetenschappen. Werkt bij de gemeente Gouda, de provincie Utrecht en zit in de gemeenteraad van Utrecht.
Declaratiegedrag
In het begin van zijn ambtsperiode daar wordt zijn declaratiegedrag onderzocht, op verzoek van het gemeentebestuur. Hij liet in 2010 een deel van de transport- en opslagkosten voor een verhuizing van Hilvarenbeek naar het huis van zijn partner in Tilburg door Oosterhout betalen. Pas later verhuisden zij samen naar Oosterhout.
Onhandig en geen goed signaal, luidt de conclusie, maar niet onrechtmatig.
Tegen de regels is wél het declareren van een etentje met een ambtenaar. Die kosten, plus die van een taxirit en enkele barkosten, stort hij terug.
Stuitend
Oosterhout leert Huisman kennen als man van de regels, zeker als het gaat om veiligheid. Hij heeft een grondige dossierkennis en debatteert fel. Zo fel, dat debatspecialist John Bijl zijn toon na een bezoek aan een vergadering ‘stuitend’ noemt.
Hij staat in Oosterhout niet bekend als man van het volk. Journalisten ervaren hem ook als moeilijk benaderbaar. Vrijdag stapte hij op, na ruim twintig jaar als burgemeester.
Telegraaf 25.05.2018 Het onderzoek naar aanleiding van de aangifte van de gemeente Oosterhout vanwege het lekken van vertrouwelijke informatie over het vertrek van burgemeester Stefan Huisman heeft geen verdenking opgeleverd. Volgens een verklaring van het Openbaar Ministerie is er niet gelekt uit een vertrouwelijke raadsvergadering omdat de gevoelige informatie al eerder bekend was.
De gemeente deed destijds aangifte vanwege een bericht van BN DeStem. De krant publiceerde informatie uit een onderzoek dat was uitgevoerd naar aanleiding van klachten van vrouwen over de burgemeester.
Grensoverschijdend gedrag
VVD-burgemeester Stefan Huisman stapte eind januari op wegens grensoverschrijdend gedrag. De burgemeester had zich misdragen op de kerstborrel van de gemeente. De krant wist te melden dat vijf vrouwen klaagden over de handtastelijke burgemeester, die in hun borsten kneep.
Het rapport lag vertrouwelijk ter inzage voor raadsleden en was verder alleen bekend bij collegeleden en de hoogste ambtenaar. Pas in het besloten deel van de vergadering werd geheimhouding opgelegd.
AD 21.02.2018 Ruim drie weken na zijn ontslag is burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout gisteren officieel ontslagen. Volgens het Koninklijk Besluit is hij oneervol ontslagen. Ook heeft de VVD Huisman vandaag geroyeerd als lid van de partij.
In januari raakte Huisman in opspraak. Tijdens een personeelsfeest zou hij te veel alcohol hebben gedronken terwijl hij piketdienst had. Daarnaast werden er ‘verklaringen’ afgelegd door mensen die zich ‘beschadigd kunnen voelen voor zijn grensoverschrijdende gedrag’. Geen van de vrouwen deed aangifte.
Meerdere vrouwen verklaarden onafhankelijk van elkaar dat ze door hem werden betast, of zeiden te hebben gezien hoe hij dat bij anderen deed. ,,Borsten, billen… Vooral borsten. Het is geen incident, het speelt al jaren”, zegt een betrokkene. Een ander: ,,Als hij een borrel op heeft, gaat hij graaien.”
Salaris doorbetaald
Eind januari nam VVD’er Huisman, die sinds 2009 burgemeester was in Oosterhout, ontslag. Toch kreeg hij drie weken na zijn ontslag nog steeds zijn volledige salaris van de gemeente Oosterhout doorbetaald. Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren had namelijk nog geen besluit genomen over de formele vertrekdatum van de burgemeester.
Dat besluit is er nu dus wel gekomen. Commissaris van de Koning Wim van de Donk stelt vandaag vast dat de minister van Binnenlandse Zaken zijn advies volgt, stelt hij vast na het zien van het Koninklijk Besluit.
Geroyeerd
De VVD heeft oud-burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout vandaag geroyeerd als lid van de VVD. ,,Dat gedrag tolereren we gewoon niet”, zegt partijvoorzitter Christianne van der Wal tegen EenVandaag. ,,Daarom heeft het hoofdbestuur vorige week besloten om burgemeester Huisman te royeren. Dit gedrag is niet normaal. Dat er gedronken wordt op een feestje tijdens een piketdienst en dat de burgemeester aan vrouwen zit. En dan moet je ook gewoon hard ingrijpen.”
Elsevier 17.02.2018 Door nalatigheid van minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) ontvangt de opgestapte burgemeester van Oosterhout Stefan Huisman drie weken na zijn ontslag nog steeds zijn volledige salaris van de gemeente. Dat bedraagt een kleine 8.700 euro bruto per maand.
Dat meldt het AD zaterdag. Huisman heeft zijn ontslag al ingediend op 26 januari wegens seksueel wangedrag, maar zolang Ollongren nog geen besluit heeft genomen over de formele vertrekdatum blijft de gemeente het volle pond uitkeren.
Een woordvoerder verklaart tegenover de krant dat de minister wacht op een advies van de Commissaris van de Koning in Brabant, Wim van de Donk. Maar die zou hebben laten weten dat dat hij helemaal geen advies geeft over dit soort zaken.
‘De burgemeester dient zijn ontslag in, de minister moet dat verlenen en daar zit de commissaris niet tussen. Ik geef geen advies, ik informeer alleen maar,’ zou hij daarover hebben gezegd tegen de fractievoorzitter van GroenLinks bij de Provinciale Staten.
Ontslagprocedure is ingewikkeld
Het vertrek van een burgemeester is ingewikkeld omdat een burgemeester benoemd wordt door de Kroon. Om die benoeming terug te draaien moet een procedure in werking worden gesteld. Dat gaat via de minister, die zich – volgens haar woordvoerder – daarbij laat adviseren door de Commissaris van de Koning.
Maar die woordvoerder kan volgens de krant niet zeggen of bekend is of van de Donk advies heeft gegeven en hoe dat luidt. Dat betekent dat er ook nog geen antwoord is op de vraag of het ontslag van de Oosterhoutse burgemeester ‘eervol’ of ‘oneervol’ is.
Huisman is de lachende derde die intussen gewoon krijgt doorbetaald. Zijn wachtgeldregeling gaat pas in zodra zijn formele ontslagdatum bekend is. In het eerste jaar ontvangt hij 80 procent van het laatst verdiende salaris, in het tweede jaar 70 procent. Ook die kosten zijn voor rekening van de gemeente Oosterhout.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
AD 17.02.2018 Burgemeester Stefan Huisman krijgt drie weken na zijn ontslag nog steeds zijn volledige salaris van de gemeente Oosterhout. Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren heeft namelijk nog geen besluit genomen over de formele vertrekdatum van de burgemeester.
Volgens haar woordvoerster wacht de minister op een advies van de Commissaris van de Koning in Brabant, Wim van de Donk. Maar die heeft de fractie van GroenLinks in Provinciale Staten laten weten dat hij helemaal geen advies geeft over dit soort zaken.
Huisman, die onder meer opstapte na seksueel overschrijdend gedrag, heeft zijn ontslag weliswaar al aangeboden op vrijdag 26 januari, maar daarmee was zijn vertrek niet meteen formeel afgewikkeld. De burgemeester wordt namelijk benoemd door de Kroon en dat betekent dat er een procedure op gang moet komen om die benoeming weer terug te draaien. Dat gaat via de minister, die zich daarbij volgens haar woordvoerster laat adviseren door de Commissaris van de Koning.
Volgens de woordvoerster is nog niet bekend of Van de Donk een advies heeft gegeven en wat daar de inhoud van is. Dat betekent dat er ook nog geen antwoord is op de vraag of het ontslag van de Oosterhoutse burgemeester ‘eervol’ of ‘oneervol’ is.
Intussen zijn ook Provinciale Staten geïnteresseerd geraakt in de gang van zaken. Zo heeft GroenLinks-fractievoorzitter Patricia Brunklaus aan Van de Donk gevraagd hoe de vork nu precies in de steel zit. ,,De burgemeester dient zijn ontslag in, de minister moet dat verlenen en daar zit de commissaris niet tussen. Ik geef geen advies, ik informeer alleen maar. Als een veredelde ambtenaar’’, is wat Brunklaus gisteren te horen kreeg van de Brabantse commissaris.
Zo lang Huisman op de loonlijst van de gemeente Oosterhout staat, krijgt hij het volle pond. Dat is een kleine 8.700 euro bruto per maand. Pas wanneer zijn formele ontslagdatum bekend is, komt hij terecht in de wachtgeldregeling voor burgemeesters. In het eerste jaar krijgt Huisman 80 procent van zijn laatst verdiende loon. Daarna daalt dat bedrag naar 70 procent. Overigens draait de gemeente Oosterhout ook op voor deze kosten.
Burgemeester Baco
Huisman gaf twee redenen voor zijn abrupte vertrek eind januari: hij zou tijdens een personeelsfeest te veel alcohol hebben gedronken terwijl hij piketdienst had én er zijn ‘verklaringen’ afgelegd door mensen die zich ‘beschadigd kunnen voelen voor zijn grensoverschrijdende gedrag’.
Huisman had in Oosterhout (55.000 inwoners) al geruime tijd de bijnaam ‘Bacootje’. Vorige maand verklaarden drie vrouwen onafhankelijk van elkaar door hem te zijn betast, of te hebben gezien hoe hij dat bij anderen deed. ,,Borsten, billen… Vooral borsten. Het is geen incident, het speelt al jaren’’, zegt een betrokkene. Een ander: ,,Als hij een borrel op heeft, gaat hij graaien.’’
Nóg een burgemeester die opstapt
Huisman is intussen niet langer de enige burgemeester die dit jaar vertrekt vanwege ontoelaatbaar gedrag. Ook zijn collega Fons Hertog, die als waarnemend burgemeester werkte in Huizen, is gisteren per direct opgestapt. Wat er precies is gebeurd is nog onduidelijk, maar in een verklaring laat Hertog weten dat ‘je als bestuurder integer moet zijn: ,,Daar past grensoverschrijdend gedrag niet bij. Ik heb daarom per direct mijn ontslag ingediend.’’
Deze site heeft verschillende keren gevraagd of commissaris Van de Donk wil uitleggen wat de gang van zaken is, maar tot nu toe zonder resultaat.
AD 10.02.2018 Zijn eigen partij, de VVD in Oosterhout wilde de handtastelijke Stefan Huisman (‘burgemeester baco’) in 2010 al wegwerken uit de gemeente. Dat blijkt uit een memo van de toenmalige griffier aan alle fractievoorzitters. Maar de andere politieke leiders voelden niets voor ontslag van de toenmalige burgemeester.
Alexander Wijers, destijds VVD-fractieleider, vroeg de griffier naar de mogelijkheden om Huisman te ontslaan. Zijn collega-politici voelden daar niets voor. ,,Ik was een roepende in de woestijn”, stelt Wijers.
Memo’s uit de periode 2009-2011, die BN DeStem gedeeltelijk kon inzien, bevestigen dit verhaal. In een schrijven van de griffier aan alle fractieleiders komt ook Huismans alcoholprobleem expliciet aan bod. Alle partijen wisten jaren geleden dus al van de drankzucht van de man die ‘burgemeester baco’ werd genoemd.
Ontslag
De positie van Huisman werd eind januari onhoudbaar. Vijf vrouwen binnen de gemeente Oosterhout hadden aangegeven lastig te zijn gevallen door de burgemeester. De verklaringen waren zo serieus, dat Huisman een dag na het verschijnen van het onderzoek naar deze handtastelijkheden van zijn vakantie werd teruggeroepen. Diezelfde dag nog, op vrijdag 26 januari, diende hij zijn ontslag in bij de Commissaris van de Koning in Den Bosch.
BB 07.02.2018 De Rijksrecherche gaat onderzoek doen naar het lekken van vertrouwelijke informatie over de affaire rond de afgetreden burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout.
Aangifte
Een gemeentewoordvoerder vertelde dinsdag naar aanleiding van een bericht van BN/De Stem dat er aangifte is gedaan bij de politie en dat de Rijksrecherche ermee aan de slag gaat. Volgens de gemeente is de geheimhouding geschonden omdat door deze krant informatie is gepubliceerd uit een onderzoek dat de gemeente liet uitvoeren naar aanleiding van klachten van vrouwen over de burgemeester.
Misdragen
VVD-burgemeester Stefan Huisman stapte eind januari op wegens grensoverschrijdend gedrag. De burgemeester had zich misdragen op de kerstborrel van de gemeente. De krant wist te melden dat vijf vrouwen klaagden over de handtastelijke burgemeester, die in hun borsten kneep.
Vertrouwelijk
Het rapport lag vertrouwelijk ter inzage voor raadsleden en was verder alleen bekend bij leden van het Oosterhoutse college en bij de hoogste gemeenteambtenaar, aldus de gemeentewoordvoerder. (ANP)
De oud-bestuurders van thuiszorggigant Meavita, onder wie Loek Hermans, hebben een nieuwe rechtszaak over hun wanbeleid afgekocht. Beide partijen zien af van verdere procedures.
Met het akkoord is een bedrag gemoeid van in totaal 65.000 euro, gemiddeld ruim 3800 euro per bestuurder, Als het verdeeld moet worden over alle personeelsleden is dat 3,5 euro per medewerker. De bond claimde aanvankelijk 700.00 euro. Maar alle betrokkenen zien het als een grote vooruitgang dat de politiek naar aanleiding van de affaire duidelijke regelingen heeft gemaakt over de verantwoordelijkheid van bestuurders.
Eerder betaalden ze al een schikking van 1,8 miljoen euro aan de curatoren van het in 2009 failliet verklaarde Meavita. Thuiszorg Groningen was onderdeel van dit concern en oud-bestuurder Jennycke Kuiper uit Groningen was een van de voor wanbeleid aangeklaagde bestuurders.
Geen schuldbekentenis
Met de twee bedragen erkennen de oud-bestuurders overigens geen schuld.
Vakbond FNV en de voormalige bestuurders van Meavita hebben dit akkoord gesloten na een acht jaar durend juridisch gevecht. Een nieuwe behandeling van de zaak zou weer veel tijd en geld gaan kosten, stellen de partijen.
De Ondernemingskamer heeft al eerder geoordeeld dat de bestuurder en toezichthouders, onder wie toenmalig VVD-senator Loek Hermans, wanbeleid hebben gevoerd. Maar die uitspraak werd later door de Hoge Raad vernietigd omdat de Ondernemingskamer een fout had gemaakt.
De uitspraak moet worden gedaan door drie rechters, maar één van de drie was ten tijde van de uitspraak al met pensioen. Hierdoor moest de zaak weer over. Omdat een nieuwe behandeling opnieuw veel tijd en geld zou gaan kosten, hebben de partijen een financiële regeling getroffen van in totaal 65.000 euro.
Regeling is maximale
FNV en de voormalige bestuurders hebben nu een regeling getroffen. Volgens Arno van Deuzen, advocaat van FNV, is dit het maximale wat erin zat. ,,Anders hadden we nog eindeloos door moeten procederen”.
Meavita ontstond in 2007 uit een fusie van ondermeer Thuiszorg Groningen en het Haagse Meavita. Twee jaar later ging het failliet met een miljoenenschuld. Het bestuur zou verkeerde beslissingen hebben genomen. Meavita had 20.000 medewerkers en 100.000 cliënten.
Ik hebt het echt niet expres gedaan hoor !!
Vertraging
De beschikking van de ondernemingskamer over Meavita lag volgens advocaat-generaal Vino Timmerman al klaar in juni 2014. Pas in november 2015, bijna anderhalf jaar later, volgde de uitspraak. Middenin het proces, in mei 2015, legde een van de rechters zijn functie neer vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van 70 jaar. Driessen: ‘Er is dus aan de beschikking gewerkt door een rechter die niet meer in dienst was.’
‘Dit lag in de lijn der verwachting. We zagen het al aankomen toen we de datering van de uitspraak zagen’, zegt Jan Driessen, woordvoerder van voormalig Meavita-toezichthouder Loek Hermans. Na de uitspraak legde die laatste zijn functie als Eerste Kamerlid voor de VVD neer. Het aandeel van Hermans in het wanbeleid was volgens de ondernemingskamer dat hij nieuwe bestuurders niet op de hoogte bracht van het slechte functioneren van bestuursvoorzitter Theo Meuwese.
Marktwerking
De schikking tussen de top van het failliete thuiszorgconcern en de FNV is een gemiste kans, vindt chef parlement Hans van Soest. De zaak rond mogelijk wanbeleid bij de top had jurisprudentie kunnen opleveren met een afschrikwekkende werking.
Managers kunnen niet aanklooien met publiek geld, had de les kunnen zijn
Het faillissement van Meavita in 2009 is het schoolvoorbeeld van hoe marktwerking in het publieke domein kan mislopen. Nadat gemeenten thuiszorg voor hun inwoners wilden inkopen tegen bodemprijzen, probeerden verschillende thuiszorgorganisaties een vuist te maken door te fuseren tot de grootste thuiszorgorganisatie van het land. Meavita telde uiteindelijk 20.000 werknemers en had de zorg voor 100.000 patiënten. Bestuursleden gedroegen zich als cowboys en wilden dat het bedrijf meer ging doen dan alleen thuiszorg leveren.
Zo werden tientallen miljoenen geïnvesteerd in een tvfoon-systeem, waarop ook zelf geproduceerde tv-programma’s te zien moesten zijn. Het concern ging op de fles. Geen werknemer kreeg een ontslagvergoeding. En dat terwijl bestuursvoorzitter Theo Meuwese die verantwoordelijk was voor veel gemaakte fouten voor het faillissement nog een vertrekpremie meekreeg van een half miljoen euro.
Het bestuur van Meavita, inclusief president commissaris Loek Hermans, werd door de Ondernemingskamer veroordeeld voor wanbeleid. Maar dat besluit werd later door een hogere rechter verworpen, omdat er een vormfout was gemaakt. De zaak moest over, maar dat is door de zeventien oud-bestuurders nu afgekocht. Zij betalen vakbond FNV – die de zaak had aangespannen – 65 duizend euro uit eigen zak en daarmee is de kous af.
Het is op zich begrijpelijk dat de FNV niet weer jarenlang wilde procederen. Toch is de schikking een gemiste kans. Niet omdat de zeventien per se persoonlijk aansprakelijk moeten worden gesteld voor de geleden schade. Het was maar zeer de vraag of die claim van de vakbeweging was gehonoreerd.
Er is immers geen sprake van moedwillige fraude. Maar een rechtszaak had jurisprudentie kunnen opleveren waardoor managers beseffen dat ze niet zomaar wat kunnen aanklooien. Zeker niet met publiek geld. Uiteindelijk zijn duizenden mensen zwaar gedupeerd door managers die gewoon hun werk niet goed deden en commissarissen die amper ingrepen, terwijl ze daar juist voor worden betaald.
AD 25.01.2018 De schikking tussen de top van het failliete thuiszorgconcern en de FNV is een gemiste kans, vindt chef parlement Hans van Soest. De zaak rond mogelijk wanbeleid bij de top had jurisprudentie kunnen opleveren met een afschrikwekkende werking.
Managers kunnen niet aanklooien met publiek geld, had de les kunnen zijn
Het faillissement van Meavita in 2009 is het schoolvoorbeeld van hoe marktwerking in het publieke domein kan mislopen. Nadat gemeenten thuiszorg voor hun inwoners wilden inkopen tegen bodemprijzen, probeerden verschillende thuiszorgorganisaties een vuist te maken door te fuseren tot de grootste thuiszorgorganisatie van het land. Meavita telde uiteindelijk 20.000 werknemers en had de zorg voor 100.000 patiënten. Bestuursleden gedroegen zich als cowboys en wilden dat het bedrijf meer ging doen dan alleen thuiszorg leveren.
Zo werden tientallen miljoenen geïnvesteerd in een tvfoon-systeem, waarop ook zelf geproduceerde tv-programma’s te zien moesten zijn. Het concern ging op de fles. Geen werknemer kreeg een ontslagvergoeding. En dat terwijl bestuursvoorzitter Theo Meuwese die verantwoordelijk was voor veel gemaakte fouten voor het faillissement nog een vertrekpremie meekreeg van een half miljoen euro.
Het bestuur van Meavita, inclusief president commissaris Loek Hermans, werd door de Ondernemingskamer veroordeeld voor wanbeleid. Maar dat besluit werd later door een hogere rechter verworpen, omdat er een vormfout was gemaakt. De zaak moest over, maar dat is door de zeventien oud-bestuurders nu afgekocht. Zij betalen vakbond FNV – die de zaak had aangespannen – 65 duizend euro uit eigen zak en daarmee is de kous af.
Het is op zich begrijpelijk dat de FNV niet weer jarenlang wilde procederen. Toch is de schikking een gemiste kans. Niet omdat de zeventien per se persoonlijk aansprakelijk moeten worden gesteld voor de geleden schade. Het was maar zeer de vraag of die claim van de vakbeweging was gehonoreerd.
Er is immers geen sprake van moedwillige fraude. Maar een rechtszaak had jurisprudentie kunnen opleveren waardoor managers beseffen dat ze niet zomaar wat kunnen aanklooien. Zeker niet met publiek geld. Uiteindelijk zijn duizenden mensen zwaar gedupeerd door managers die gewoon hun werk niet goed deden en commissarissen die amper ingrepen, terwijl ze daar juist voor worden betaald.
VK 24.01.2018 De roemruchte Meavita-affaire is na een juridisch gevecht van acht jaar ten einde. De voormalige top van de failliete thuiszorgmoloch en vakbond FNV hebben een schikking getroffen. Zeventien oud-bestuurders, onder wie VVD-prominent Loek Hermans, betalen de vakbond 65 duizend euro schadevergoeding. In ruil daarvoor laat de bond de zaak verder rusten.
De schikking werd vandaag bekendgemaakt door de oud-bestuurders en de FNV. De Ondernemingskamer stelde in 2015 na een jarenlange procedure vast dat de ondergang van Meavita te wijten was aan wanbeleid van de bestuurders en commissarissen. Die uitspraak werd later door een blunder van de Ondernemingskamer – een van de rechters was ten tijde van de uitspraak al met pensioen – vernietigd door de Hoge Raad. Daardoor zou de hele zaak opnieuw behandeld moeten worden. Volgens de FNV en de oud-bestuurders heeft zo’n nieuwe tijdrovende en dure procedure geen zin. Daarom is een schikking getroffen.
Gedragscode
Meavita ontstond in 2007 uit een fusie en bood zorg aan ouderen in Den Haag, Utrecht, Groningen en de Achterhoek. Twee jaar later ging het als de grootste thuiszorginstelling van Nederland failliet, met achterlating van een miljoenenschuld. De ondergang zou te wijten zijn aan een reeks fouten van bestuurders, waarbij de commissarissen onder leiding van Loek Hermans niet of te laat ingrepen. Bij het faillissement telde Meavita 20 duizend werknemers en 100 duizend cliënten.
De FNV wilde twee ton voor de getroffen werknemers, maar neemt nu genoegen met 65 mille. Volgens FNV-advocaat Arno van Deuzen was dat het maximaal haalbare. ‘Anders hadden we nog eindeloos door moeten procederen.’ Hij wijst erop dat de voormalige top vorig jaar al een schikking heeft getroffen met de curatoren, voor 1,8 miljoen euro. De FNV wijst er verder op dat de affaire heeft geleid tot een gedragscode voor de zorgsector.
Volgens advocaat Jurjen Lemstra hebben de zeventien oud-bestuurders met de schikking ‘hun medeverantwoordelijkheid willen nemen voor het bij Meavita gevoerde beleid’. Dat doen ze overigens zonder enige persoonlijke aansprakelijkheid te erkennen, aldus de advocaat.
‘Ik doe veel, niet alles gaat altijd goed’
Voorbarig, die ophef over de rol van de top van zorgmoloch Meavita, zegt VVD’er Hermans. Hij zal zich echt wel verantwoorden, graag zelfs, maar pas als het definitieve rapport er is. Hier kun je ons Meavita-interview met Loek Hermans uit 2013 teruglezen.
Te diep in het old boys network: VVD-prominent Loek Hermans
De affaire-Henry Keizer groeide uit tot een koningsdrama voor de VVD. En weer zat Loek Hermans met zijn vingers tussen de deur. Er is stevig gevloekt. (+)
Top Meavita schikt ondergang voor 1,8 miljoen, erkent aansprakelijkheid niet
Een jaar geleden heeft de voormalige top van Meavita de ondergang van het thuiszorgconcern geschikt. Achttien oud-bestuurders en -commissarissen, onder wie VVD-prominent Loek Hermans, betalen de curatoren gezamenlijk 1,8 miljoen euro. Dat gebeurt ‘zonder erkenning van enige aansprakelijkheid door de betrokkenen’.
Meavita is niet het einde van megalomanie
Hoe komt het dat mensen als Huub Möllenkamp en Loek Hermans het met hun grootheidswaan zover wisten te schoppen en dat niemand hen tegen heeft durven houden? Een opiniestuk van cultuurhistoricus Thomas von der Dunk.
Wie deed wat fout bij Meavita?
De rechter heeft gesproken: de ondergang van thuiszorgorganisatie Meavita valt bestuurders en commissarissen aan te rekenen. Zij kunnen claims verwachten. Wat deden ze fout? (+)
OmroepWest 24.01.2018 Vakbond FNV en oud-bestuurders en oud-toezichthouders van het failliete thuiszorgbedrijf Meavita hebben een overeenkomst gesloten. Daarmee kopen de bestuurders de procedure af die de bond na het faillissement van Meavita had aangespannen bij de Ondernemingskamer.
Meavita ontstond in 2007 uit een fusie. Twee jaar later ging het failliet met een miljoenenschuld. Het bestuur zou verkeerde beslissingen hebben genomen en de toezichthouders grepen niet in. Meavita bood zorg aan ouderen en chronisch zieken in Den Haag, Utrecht, Groningen en de Achterhoek. Het had 20.000 medewerkers en 100.000 cliënten.
De Ondernemingskamer heeft al eerder geoordeeld dat de bestuurder en toezichthouders, onder wie toenmalig VVD-senator Loek Hermans, wanbeleid hebben gevoerd. Maar die uitspraak werd later door de Hoge Raad vernietigd omdat de Ondernemingskamer een fout had gemaakt. De uitspraak moet worden gedaan door drie rechters, maar één van de drie was ten tijde van de uitspraak al met pensioen. Een nieuwe behandeling bij de Ondernemingskamer zou weer veel tijd en geld gaan kosten.
Akkoord met 65.000 euro
De zeventien oud-bestuurders en oud-leden van de raad van toezicht hebben nu een finale regeling gesloten met de FNV. Beide partijen zien af van verdere procedures. Met het akkoord is een bedrag gemoeid van in totaal 65.000 euro, gemiddeld ruim 3800 euro per bestuurder, Als het verdeeld moet worden over alle personeelsleden is dat 3,5 euro per medewerker. De bond claimde aanvankelijk 700.00 euro. Maar alle betrokkenen zien het als een grote vooruitgang dat de politiek naar aanleiding van de affaire duidelijke regelingen heeft gemaakt over de verantwoordelijkheid van bestuurders.
‘We zijn erg blij met de governance code in de zorg’, zegt Kitty Jong, vicevoorzitter van de FNV, ‘zodat de verantwoordelijkheid van bestuurders en toezichthouders duidelijk is. En ook is het goed dat er nu voor onze leden een einde komt aan de jarenlange onzekerheid over de door hen geleden schade.’ ‘De zeventien oud-bestuurders en oud-leden van de raad van toezicht van Meavita hebben door het treffen van regelingen met de curatoren van Meavita en nu ook met FNV hun medeverantwoordelijkheid willen nemen voor het bij Meavita gevoerde beleid’, zegt Jurjen Lemstra, advocaat namens oud-bestuurders en oud-toezichthouders Meavita, ‘zonder daarmee overigens enige persoonlijke aansprakelijkheid te erkennen.’
Den HaagFM 24.01.2018 Vakbond FNV en de voormalige bestuurders van de failliete thuiszorggigant Meavita hebben, na een acht jaar durend juridisch gevecht, de strijdbijl begraven. Een nieuwe behandeling van de zaak zou weer veel tijd en geld gaan kosten, stellen de partijen. Meavita bood zorg aan ouderen en chronisch zieken in onder andere Den Haag.
Meavita ontstond in 2007 uit een fusie. Twee jaar later ging het failliet met een miljoenenschuld. Het bestuur zou verkeerde beslissingen hebben genomen. De Ondernemingskamer oordeelde dat topmensen van het zorgbedrijf, onder wie VVD-coryfee Loek Hermans, zich schuldig hadden gemaakt aan wanbeleid. Maar door een blunder van de Ondernemingskamer moest de hele rechtszaak opnieuw behandeld worden.
FNV en de voormalige bestuurders hebben nu een regeling getroffen, waarmee een bedrag van in totaal 65.000 euro is gemoeid. Volgens Arno van Deuzen, advocaat van FNV, is dit het maximale wat erin zat. “Anders hadden we nog eindeloos door moeten procederen”. Hij wijst erop dat er vorig jaar al een schikking is getroffen met de curatoren voor een bedrag van 1,8 miljoen euro.…lees meer
Telegraaf 24.01.2018 Vakbond FNV heeft een schikking getroffen met de bestuurders van het in 2010 failliet gegane zorgconcern Meavita. Na acht jaar procederen betalen de bestuurders, onder wie voormalig VVD-prominent Loek Hermans, 65.000 euro.
Vorig jaar werd al een schikking getroffen met de curatoren van Meavita. Omdat het concern aan wanbeleid ten onder was gegaan, betaalden de 17 bestuurders en toezichthouders 1,8 miljoen euro aan de boedel. De schikking met de curatoren kwam nadat een vonnis van de Ondernemingskamer ongeldig werd verklaard, omdat een van de rechters op het moment dat de uitspraak werd gepubliceerd met pensioen bleek.
De FNV diende vervolgens een claim in namens een aantal leden die bij Meavita werkten, waarvan een deel door de curatoren al werd toegekend. Zij hadden schade geleden doordat ze overwerk niet uitbetaald hadden gekregen of meenden dat ze te laag waren ingeschaald. Uiteindelijk hebben tussen de tien en vijftien medewerkers volgens advocaat Arno van Deuzen hun claim toegewezen gekregen.
AD 24.01.2018 De FNV en voormalige top van het failliete Meavita, waaronder voormalig VVD-coryfee Loek Hermans, hebben geschikt in de zaak rond mogelijk wanbeleid bij het thuiszorgconcern. Dat hebben de partijen vanmorgen bekendgemaakt. Het akkoord betreft een bedrag van in totaal 65.000 euro.
Het is goed dat er nu voor onze leden een einde komt aan de jarenlange onzekerheid over de door hen geleden schade, aldus Kitty Jong, vice-voorzitter FNV.
Daarmee komt er een eind aan een juridische strijd van acht jaar. Meavita ging in 2009 failliet, met grote gevolgen voor zo’n 100.000 cliënten en 20.000 medewerkers. Niemand kreeg ontslagvergoeding en vakantiedagen gingen in rook op.
De FNV verweet de zorggigant steken te hebben laten vallen en sleepte de top voor de rechter. De Ondernemingskamer, die geschillen beslecht binnen bedrijven, oordeelde eind 2015 dat het faillissement inderdaad te wijten was aan wanbeleid. Loek Hermans, toenmalig voorzitter van de raad van commissarissen, trad daarop terug als fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer.
Die uitspraak werd echter in september 2016 door de Hoge Raad op formele gronden vernietigd, waardoor de zaak over moet. Omdat een nieuwe behandeling opnieuw veel tijd en geld zal gaan kosten, hebben de partijen een financiële regeling getroffen van in totaal 65.000 euro.
Onzekerheid
,,Wij zijn verheugd dat wij een finale regeling hebben getroffen met de oud-bestuurders en oud-leden van de raad van toezicht van Meavita”, aldus Kitty Jong, vice-voorzitter van de FNV. ,,Ook is het goed dat er nu voor onze leden een einde komt aan de jarenlange onzekerheid over de door hen geleden schade.”
Ook de Meavita-top is tevreden met de uitkomst. ,,De 17 oud-bestuurders en oud-leden van de raad van toezicht van Meavita hebben door het treffen van regelingen met de curatoren van Meavita en nu ook met FNV hun medeverantwoordelijkheid willen nemen voor het bij Meavita gevoerde beleid zonder daarmee overigens enige persoonlijke aansprakelijkheid te erkennen. Het is voor alle betrokken partijen goed dat met deze finale regeling een einde komt aan langdurige procedures”, aldus advocaat Jurjen Lemstra.
DVHN 24.01.2018 De oud-bestuurders van thuiszorggigant Meavita, onder wie Loek Hermans, hebben een nieuwe rechtszaak over hun wanbeleid afgekocht met 65.000 euro.
Eerder betaalden ze al een schikking van 1,8 miljoen euro aan de curatoren van het in 2009 failliet verklaarde Meavita. Thuiszorg Groningen was onderdeel van dit concern en oud-bestuurder Jennycke Kuiper uit Groningen was een van de voor wanbeleid aangeklaagde bestuurders.
Geen schuldbekentenis
Met de twee bedragen erkennen de oud-bestuurders overigens geen schuld.
Vakbond FNV en de voormalige bestuurders van Meavita hebben dit akkoord gesloten na een acht jaar durend juridisch gevecht. Een nieuwe behandeling van de zaak zou weer veel tijd en geld gaan kosten, stellen de partijen.
Eerder oordeelde de Ondernemingskamer dat topmensen van het zorgbedrijf, onder wie VVD-coryfee Loek Hermans, zich schuldig hadden gemaakt aan wanbeleid. Maar door een blunder van de Ondernemingskamer moest de hele rechtszaak opnieuw behandeld worden.
Regeling is maximale
FNV en de voormalige bestuurders hebben nu een regeling getroffen. Volgens Arno van Deuzen, advocaat van FNV, is dit het maximale wat erin zat. ,,Anders hadden we nog eindeloos door moeten procederen”.
Meavita ontstond in 2007 uit een fusie van ondermeer Thuiszorg Groningen en het Haagse Meavita. Twee jaar later ging het failliet met een miljoenenschuld. Het bestuur zou verkeerde beslissingen hebben genomen. Meavita had 20.000 medewerkers en 100.000 cliënten.
Het Mauritshuis in Den Haag heeft een beeld van naamgever Johan Maurits van Nassau Siegen niet uit het museum verwijderd zoals in het nieuws kwam. Maar het beeld vervangen door een ander, authentiek, beeld. Dat zegt directeur Emilie Gordenker.
De buste van kunststof is uit de foyer gehaald omdat die daar niet ‘in de juiste context’ kon worden geplaatst en van mindere kwaliteit was, zei Gordenker zondag in het tv-programma Buitenhof.
Premier Mark Rutte (VVD), zelf historicus, vroeg zich zelfs openlijk af of het Mauritshuis dan maar niet ook de naam moest veranderen. Hij waarschuwde voor een nieuwe Beeldenstorm en zei dat we ook iemand als Jan Pieterszoon Coenniet alleen mogen beoordelen met de opvattingen van nu. Coen was in de zeventiende eeuw gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).
Dinsdag kondigde de Amsterdamse basisschool J.P. Coen aan dat het zijn naam verandert vanwege het koloniale verleden van de naamgever.
Maar Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. ‘Was Rutte maar even komen kijken, dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake,’ zei de directeur.
Over de kwestie ontstond veel discussie op sociale media. Gordenker kondigde daarom aan dat iedereen die over het onderwerp heeft getwitterd, zowel voor- als tegenstanders, gratis het museum in mag. In een tweet nuanceerde het Mauritshuis dat korte tijd later: gratis toegang geldt alleen op zondag 28 januari.
Gordenker probeerde het beeld dat veel Nederlanders van Johan Maurits hebben wat bij stellen. Hij is de stichter van het Mauritshuis dat daarom al eeuwen zijn naam draagt, maar het is geen eerbetoon, benadrukte ze. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd. Johan Maurits wordt daar vereerd als een held, zei Gordenker.
AD 23.01.2018
Reacties
CDA-leider Sybrand Buma vindt de huidige discussie over ‘beladen namen’ uit de Nederlandse geschiedenis belachelijk, en is tegen het wegmoffelen van die namen. ‘Alsof je door beelden omver te werpen en namen uit te wissen een beter mens wordt,’ zegt hij zaterdag. Buma reageert in een interview met AD op de ophef over het Mauritshuis.
AD 03.04.2019
Het Haagse museum haalde eerder de buste van Johan Maurits uit de foyer weg, omdat het op die plek ‘niet in de juiste context kon worden geplaatst’.
Andere namen geven, is ‘complete farce’, vindt Buma
‘Dit is meer en meer een grachtengordeldiscussie aan het worden,’ hekelt Buma. ‘Alsof je een historie mag en kan uitwissen; vergetende dat onze identiteit is ontstaan uit de geschiedenis.’ Volgens de CDA-leider wordt ‘de discussie over wat het is om een Nederlander te zijn’ meer een ijkpunt voor de komende vier jaar.
Buma vreest voor het lot van andere Nederlandse historische figuren die momenteel onder vuur liggen, zoals de voormalig gouverneur-generaal van Nederlands-Indië J.P. Coen. De J.P. Coenschool in Amsterdam kondigde deze week aan ook van naam te willen veranderen, vanwege de beladenheid van de naam. ‘De discussie over de Coentunnel is ook al begonnen,’ waarschuwt Buma bovendien.
‘Natuurlijk is het ook van belang om de zwarte kanten van ons verleden te belichten, maar dan moet je geen namen gaan uitwissen om daarmee een moreel betere samenleving te worden. Het zou een complete farce zijn als we de Coentunnel opeens de Amsterdam Noord-tunnel Westbuis zouden noemen. Alsof mensen dan geen Coentunnel meer zeggen!,’ aldus Buma.
Ook premier Mark Rutte maakt zich zorgen. ‘Het is ons verleden. Wij zijn een land dat met z’n plussen en z’n minnen zich door de eeuwen heeft geknokt’, aldus Rutte in het radioprogramma Met Het Oog op Morgen. ‘Pas nou op om Jan Pieterszoon Coen te beoordelen met onze opvattingen van nu’, zegt de premier, die zelf historicus is.
AD 23.01.2018
Eerdere ophef over koloniale namen en beelden
Het is niet de eerste keer dat er ophef is over Nederlandse historische figuren. Afgelopen november maakte het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With bekend van zijn naam af te willen omdat het was beschuldigd van ‘anti-zwartheid’. Ook was er eerder verzet tegen ‘koloniale’ straatnamen en standbeelden van Michiel de Ruyter en Jan Pieterszoon Coen.
Ook lieten activisten van de linkse groep De Grauwe Eeuw van zich horen. In enkele steden protesteerde de groep tegen ‘racistische’ evenementen en in Hoorn bekladden de actievoerders een aantal standbeelden, onder meer van J.P. Coen, die zij ‘een massamoordenaar verantwoordelijk voor koloniale terreur’ noemden.
NOS 03.04.2019 Deugt Johan Maurits van Nassau nu wel of niet? Dat is de vraag die opkwam toen de buste van de naamgever van het Mauritshuis vorig jaar werd verwijderd uit het museum in Den Haag.
Met de nieuwe tentoonstelling Bewogen Beeld – Op zoek naar Johan Maurits wordt vandaag het startschot gegeven voor een uitgebreid historisch onderzoek naar het verleden van de veldmaarschalk.
In de geschiedenisboeken wordt Maurits, die leefde van 1604 tot 1679, meestal opgevoerd als held. Toch is hij niet onomstreden. Dat heeft vooral te maken met zijn verleden als gouverneur in Brazilië.
Slavenhandel
Het Mauritshuis schrijft zelf op zijn site: “Vanuit de kunsthistorische blik van het museum lag de nadruk steevast op zijn betekenis voor kunst, architectuur en wetenschap. Maar Johan Maurits’ levensverhaal is ook verweven met koloniale geschiedenis, in het bijzonder die van de trans-Atlantische slavenhandel.”
Volgens historicus Erik Odegard, die het onderzoek leidt, zal daar de focus vooral op liggen: “Het is nu wel duidelijk dat hij persoonlijk een rol heeft gespeeld in slavenhandel. Alleen weten we nog niet precies hoe groot zijn aandeel was of om hoeveel mensen het gaat? En hoeveel geld verdiende hij er mee?”
Johan Maurits van Nassau-Siegen werd in 1604 in Duitsland geboren. Hij was vorst in het Duitse Nassau, veldmaarschalk in Nederlandse dienst en gouverneur-generaal van Nederlands-Brazilië.
Die kolonie bestond uit een gebied aan de kust. Daar was een winstgevende suikerindustrie die draaiden op de arbeid van tot slaaf gemaakte Afrikanen. Het was de eerste grote plantagekolonie van de Republiek.
Na zijn terugkeer uit Brazilië betrok hij het Mauritshuis – dat toen bekend stond als Suikerpaleis – in Den Haag. Voor de bouw had hij al in 1633 opdracht gegeven. Daar bracht hij zijn natuurhistorische en volkenkundige collectie onder.
Aan de tentoonstelling hebben 46 deskundigen een schriftelijke bijdrage geleverd. Vanuit hun eigen invalshoek schrijven zij hoe ze tegen het verleden en de nalatenschap van Maurits aankijken.
Zo wordt Ashaki Leito (voorvechtster voor de positie van zwarte vrouwen) heel blij van het portret Twee Afrikaanse mannen van Rembrandt van Rijn: “Als je naar de andere schilderijen kijkt, dan worden zwarten afgebeeld als bediendes of slaven. Maar dit zijn gewoon twee zwarte mannen die er mogen zijn.”
Crimineel, moordenaar, schurk
Maar Leito’s oordeel over Maurits is allesbehalve mild. Ze zegt tegen Omroep West: “Iedereen mag zelf bepalen wat hij van hem vindt. Maar ik vind het een crimineel, een moordenaar, een schurk. Iemand die we niet moeten vereren, maar waarbij we het juiste verhaal moeten vertellen.”
Hoewel slavernij dus onlosmakelijk is verbonden met Nederlands-Brazilië, komt dit nauwelijks tot uiting in de beeldvorming rondom Johan Maurits, schrijft het Mauritshuis.
“De gouverneur van de kolonie wordt van oudsher vooral herdacht om zijn liefde voor kunst, architectuur en wetenschap. En om zijn bestuur waarin een vergaande mate van religieuze vrijheid bestond.”
AD 03.04.2019 Johan Maurits houdt de gemoederen aardig bezig. Zelfs premier Rutte mengde zich vorig jaar in de discussie rond de verdwenen buste van hem in het Mauritshuis. Het museum is nu op zoek naar het verhaal achter zijn naamgever.
In het Mauritshuis opent morgen een tentoonstelling over naamgever Johan Maurits. Bewogen beeld heet de expo, die verschillende facetten belicht van de voormalig gouverneur-generaal van Nederlands-Brazilië. Gelieerd aan deze expo loopt er ook een meerjarig onderzoeksproject, dat een gedetailleerder inzicht moet geven in de bekostiging van de bouw van het Mauritshuis en Johan Maurits’ betrokkenheid bij de slavenhandel.
,,Bij de heropening van het museum in 2014 kregen we al het verzoek meer te vertellen over onze bouwheer en naamgever’’, zegt directeur Emilie Gordenker. Over het onderzoek dat ook na de expositie nog doorloopt zegt hij: ,,De voorbereidingen waren al getroffen, maar de discussie over de buste van vorig jaar heeft het onderzoeksproject versneld.’’
Daarmee refereert zij aan begin 2018, toen opschudding ontstond nadat het Mauritshuis ongemerkt een buste van Johan Maurits uit de foyer had gehaald. Opiniemakers en twitteraars verweten het museum dat het een hoofdstuk uit het Nederlandse koloniale verleden onder het tapijt probeerde te schuiven. Zelfs Mark Rutte mengde zich in de discussie. Niet als premier maar als historicus waarschuwde hij voor een nieuwe beeldenstorm.
Voor Bewogen beeld heeft het Mauritshuis 46 schrijvers, opiniemakers en wetenschappers uit binnen- en buitenland – ook criticasters – uitgedaagd hun verhaal te schrijven bij enkele kunstwerken uit de vaste collectie, die relateren aan de Nederlands-Braziliaanse plantagekolonie.
Neem het schilderij Braziliaans landschap met een huis in aanbouw van Frans Post, een van de schilders en wetenschappers die Johan Maurits liet meereizen naar Brazilië.
Aan de hand van iPads kan de bezoeker de verschillende interpretaties van dit werk lezen. ‘De exotische landschappen van Post pasten goed in de zorgvuldig geregisseerde pr-campagne van Johan Maurits om een positief beeld van zijn ‘tolerante’ regime in Brazilië te construeren’, schrijft Michiel van Groesen, hoogleraar zeegeschiedenis aan de Universiteit Leiden.
Daniel de Souza Leão Vieira, Braziliaans hoogleraar antropologie en museologie, is milder: ‘Wat Post ons hier laat zien is een gefantaseerd beeld van het Portugese herstel van de suikerproductie in een naoorlogse periode’.
Rond de expo zijn er activiteiten als debatten, lezingen en bijzondere rondleidingen. Zo doet het Mauritshuis op 1 juli mee aan Keti Koti, de jaarlijkse Surinaamse feestdag waarmee de afschaffing van de slavernij wordt gevierd. Het onderzoek naar de geschiedenis van Nederlands-Brazilië en Johan Maurits gaat nog jaren duren. ,,Bewogen beeld is geen eindpunt, maar een startpunt’’, aldus Gordenker.
OmroepWest 02.04.2019 Deugt Johan Maurits nou wel of niet? Dat is de vraag die ongewild opleefde toen de buste van de naamgever van het Mauritshuis vorig jaar werd verwijderd uit het museum in Den Haag. Met de nieuwe tentoonstelling Bewogen Beeld – Op Zoek Naar Johan Maurits wordt donderdag het startschot gegeven voor een uitgebreid historisch onderzoek naar het verleden van de veldmaarschalk.
In de geschiedenisboeken wordt Maurits, die leefde van 1604 tot 1679, meestal opgevoerd als held. Toch is hij niet onomstreden. Dat heeft vooral te maken met zijn verleden als gouverneur in Brazilië.
Volgens historicus Erik Odegard, die het onderzoek naar Maurits leidt, zal daar de focus vooral op liggen: ‘Het is nu wel duidelijk dat hij persoonlijk een rol heeft gespeeld in slavenhandel. Alleen weten we nog niet precies hoe groot zijn aandeel was of om hoeveel mensen het gaat? En hoeveel geld verdiende hij er mee? Dat zijn vragen die we het meest interessant vinden.’
Twee Afrikaanse mannen
Aan de tentoonstelling is door maar liefst 46 deskundigen een schriftelijke bijdrage geleverd. Vanuit hun eigen invalshoek schrijven zij hoe ze tegen het verleden en de nalatenschap van Maurits aankijken. Zo wordt Ashaki Leito heel blij van het portret Twee Afrikaanse mannen van Rembrandt van Rijn: ‘Als je naar de andere schilderijen kijkt dan worden zwarten afgebeeld als bediendes of slaven. Maar dit zijn gewoon twee zwarte mannen die er mogen zijn.’
Maar Leito’s oordeel over Maurits is allesbehalve mild: ‘Iedereen mag zelf bepalen wat je van hem vindt. Maar ikzelf vind het een crimineel, een moordenaar, een schurk. Iemand die we niet moeten vereren, maar waarbij we het juiste verhaal moeten vertellen.’
Normaal?
Harde woorden, die vragen om tekst en uitleg: ‘Het Mauritshuis is gebouwd dankzij de arbeid van tot slaafgemaakte mensen. Dit huis is gebouwd omdat hij door de West-Indische Compagnie zoveel kon verdienen. Omdat hij is gelinkt aan slavernij en slavenhandel. Dus hij heeft heel veel bloed aan zijn handen en dat moeten wij niet ontkennen.’
Toch zullen veel mensen zeggen dat het heel normaal was voor die tijd en dus ook in die tijdsgeest past. Maar daar denkt Leito anders over: ‘Voor wie was het normaal? Was het ook normaal voor die tot slaaf gemaakten? Nee! Duidelijk niet! Er was ook veel verzet, maar die verhalen hoor je nog te weinig. Dus nee, het was niet normaal.’
Den HaagFM 10.07.2018 Het Mauritshuis komt volgend jaar met een expositie over Johan Maurits van Nassau-Siegen, de oprichter van het museum. De tentoonstelling geeft een beeld van zijn reputatie als gouverneur van Nederlands-Brazilië in de zeventiende eeuw, maar vertelt ook over zijn rol in de slavenhandel waar begin dit jaar nogal wat over was te doen.
Eerder dit jaar ontstond er ophef omdat er een buste van Johan Maurits is uit de foyer van het museum was gehaald. Zelfs premier Mark Rutte, zelf historicus, bemoeide zich ermee. Hij vroeg zich zelfs af of het Mauritshuis dan maar niet ook de naam moest veranderen. In het programma Buitenhof reageerde directeur Emilie Gordenker dat het beeld niet uit het museum verwijderd, maar vervangen door een ander beeld.
De expositie, die in april 2019 opent, toont aan de hand van kunstwerken uit de collectie hoe het beeld van Johan Maurits in de loop van de tijd is gevormd en veranderd. Ook de replica de van eerder weggehaalde buste is te zien.
Slavenhandel
Johan Maurits (1604-1679) was acht jaar lang gouverneur van de plantagekolonie Nederlands-Brazilië. Hij stond vooral bekend als de ‘verlichte’ bestuurder die, samen met kunstenaars, architecten en wetenschappers, een deel van Brazilië in kaart bracht. Volgens het museum is zijn rol in en bijdrage aan de slavenhandel van de West-Indische Compagnie tot nu toe onderbelicht gebleven.…lees meer
OmroepWest 10.07.2018 Het Mauritshuis in Den Haag komt volgend jaar met een expositie over Johan Maurits van Nassau-Siegen, de naamgever van het museum. De tentoonstelling geeft een beeld van zijn reputatie als gouverneur van Nederlands-Brazilië in de zeventiende eeuw, maar vertelt ook over zijn rol in de slavenhandel waar begin dit jaar nogal wat over was te doen.
Johan Maurits (1604-1679) was acht jaar lang gouverneur van de plantagekolonie Nederlands-Brazilië en stond vooral bekend als de ‘verlichte’ bestuurder die, samen met kunstenaars, architecten en wetenschappers, een deel van Brazilië in kaart bracht.
Volgens het museum is zijn rol in en bijdrage aan de slavenhandel van de West-Indische Compagnie tot nu toe onderbelicht gebleven.
Ophef om weghalen beeld
Begin dit jaar ontstond ophef, nadat bleek dat het Mauritshuis de buste van Johan Maurits uit de foyer had weggehaald. Daarop barstte een hevige discussie los over het wegmoffelen van het verleden en over overdreven geachte politieke correctheid.
Ook vooraanstaande politici, zoals premier Mark Rutte, mengden zich in het gekrakeel. Het museum verklaarde daarop dat het beeld van Maurits naar het depot was gebracht, omdat er een beter beeld van hem is, dat centraal staat in een bepaalde zaal.
Expositie vanaf april
De expositie, die in april 2019 opent, toont aan de hand van kunstwerken uit de collectie hoe het beeld van Johan Maurits in de loop van de tijd is gevormd en veranderd. Ook de replica de van eerder weggehaalde buste is te zien.
Het publiek wordt actief betrokken in de tentoonstelling. Bezoekers kunnen zelf hun beeld over hem vormen en hun mening delen.
AD 10.07.2018 Het Mauritshuis in Den Haag komt volgend jaar met een tentoonstelling over niemand minder dan de man waar het museum naar is vernoemd: Johan Maurits van Nassau-Siegen. De laatste jaren kreeg het Mauritshuis steeds vaker kritiek op de informatieverstrekking over het slavernijverleden van de naamgever.
In januari dit jaar ontstond er ophef nadat bekend werd dat het museum in de zomer van vorig jaar het borstbeeld van de gouverneur van de Nederlandse kolonie in Brazilië uit de foyer had verwijderd. De tentoonstelling is volgens een woordvoerder geen antwoord op de storm van kritiek die volgde op het nieuws over de buste. ,,Het is niet de aanleiding, we liepen al langer rond met dit idee. Ook hebben we het niet sneller gepland.”
Wel wordt de media-aandacht van begin dit jaar ‘meegenomen’. ,,Hoe dat er precies uit gaat zien is nog niet duidelijk.”
Beeldvorming
Met de tentoonstelling Beeldvorming over Johan Maurits wordt getoond hoe er vroeger én nu over de Hagenaar werd en wordt gedacht. Verschillende perspectieven worden tentoongesteld: van zijn reputatie als gouverneur van Nederlands Brazilië in de 17de eeuw tot hoe er tegenwoordig over zijn leven en werk wordt gedacht. Onder meer de veelbesproken buste en werken uit de collectie van het Mauritshuis zijn in de tentoonstelling te zien.
Het museum zit in het pand waar Johan Maurits tot zijn dood in 1679 woonde. Tijdens en na zijn leven werd het in de volksmond ‘het huis van Maurits’ genoemd.
Elsevier 13.06.2018 Opnieuw ophef over ‘foute’ straatnamen, ditmaal in Eindhoven. De naam ‘Witte de With’ verdwijnt definitief uit de buurt Hemelrijken in de Noord-Brabantse stad. Wel duikt een andere naam op in het straatbeeld: Barbaros, naar een Turkse admiraal en zeerover.
De Ottomaanse admiraal Barbarossa Hayreddin Pasha (1478-1546), die voor een groot deel verantwoordelijk was voor de Ottomaanse uitbreiding in het Middellandse Zeegebied, was een man met een ‘uiterst dubieus verleden’, aldus de LPF in Eindhoven. Die partij diende eerder een motie in getiteld ‘Houd de straatnaam Witte de With in ere’. Witte Cornelisz de With (1599-1658) was een Nederlandse admiraal in de Gouden Eeuw. De LPF-motie werd dinsdagavond verworpen in de Eindhovense gemeenteraad.
‘Er moest en zou een buitenlandse zeeheld worden benoemd’
De straatnaam ‘Barbaros’ werd wél gekozen, ondanks bezwaren van de straatnamencommissie. Volgens voormalig commissielid Louis den Brok werden die bezwaren opzijgeschoven toen een bewoner die naam indiende.
Er ‘moest en zou’ een buitenlandse zeeheld worden benoemd, vanwege de bevolkingssamenstelling van de wijk, aldus Den Brok tegen het Eindhovens Dagblad. Het Eindhovense college houdt vast aan de naam, omdat hij via ‘burgerparticipatie’ tot stand is gekomen.
Migrantennamen in straatbeeld
De discussie over verwijzingen naar het koloniaal verleden woedt al langer, maar voor zover bekend is dit de eerste keer dat een Nederlandse historische figuur wordt geschrapt en er tegelijkertijd een buitenlandse wordt aangenomen.
Die mogelijkheid werd eerder wel geopperd, bijvoorbeeld in Rotterdam. Daar diende de lokale fractie van D66 in samenwerking met de SP, GroenLinks, PvdA en NIDA een motie in om minder straten naar ‘witte mannen’ te vernoemen. Ook in Amsterdam kwam de PvdA in maart met de suggestie om straten te vernoemen naar ‘Amsterdamse migranten die hebben bijgedragen aan de stad’, of namen te gebruiken die ‘verwijzen naar ‘recente en eerdere migratiestromen naar de stad’. ‘Bij persoonsvernoemingen verdient het toekennen van namen van vrouwen en andere ondervertegenwoordigde groepen uit de samenleving de voorkeur. Diversiteit staat hierbij voorop,’ zei PvdA-raadslid Sofyan Mbarki destijds.
Instituten veranderen van naam uit angst voor ophef
Niet alleen straatnamen zijn het doelwit van deze trend. Ook beeltenissen van historische figuren en namen van onderwijsinstituten werden eerder dit jaar ter discussie gesteld. Zo wilde de Amsterdamse basisschool J.P. Coen af van zijn naam vanwege het koloniale verleden van naamgever Johannes Pieterszoon Coen. In januari bleek tevens dat het Mauritshuis in september vorig jaar een kunststof borstbeeld van Johan Maurits van Nassau-Siegen uit zijn foyer verwijderde. Reden is ‘de groeiende maatschappelijke discussie’ over het slavernijverleden van Nederland en ‘een grotere bewustwording van het slavernijverleden van Maurits’.
Maurits (1604-1679), achterneef van Willem van Oranje, was van 1637 tot 1644 in dienst van de West-Indische Compagnie en persoonlijk betrokken bij de trans-Atlantische slavenhandel. Volgens een woordvoerder van het Mauritshuis was er bij de buste in de foyer een zeer summiere uitleg, waarin de context zou ontbreken. Het Mauritshuis kreeg daarop kritiek, onder anderen van GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil. Hij vond dat het museum de rol van Maurits bij het Nederlandse slavernijverleden ‘wegpasteuriseerde’.
Afgelopen november maakte het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With bekend van zijn naam af te willen omdat het was beschuldigd van ‘anti-zwartheid’.
Activisten van de linkse groep De Grauwe Eeuw lieten ook diverse keren van zich horen. In enkele steden protesteerde de groep tegen ‘racistische’ evenementen en in Hoorn bekladden actievoerders een aantal standbeelden, onder meer van J.P. Coen, die zij ‘een massamoordenaar verantwoordelijk voor koloniale terreur’ noemden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 webredacteur bij Elsevier Weekblad.
OmroepWest 28.01.2018 Het Mauritshuis in Den Haag heeft zondag amper mensen over de vloer gehad die zich via sociale media hadden geuit over het verwijderen van een beeld van naamgever Johan Maurits van Nassau, die in Brazilië betrokken was bij de slavenhandel.
Museumdirecteur Emilie Gordenker reageerde in het programma Buitenhof dat het borstbeeld niet uit het museum was verwijderd. Er is wel een beeld van Maurits naar het depot gebracht, maar dat was alleen omdat er een beter beeld van hem is, dat centraal staat in een bepaalde zaal.
Voordat dat iedereen duidelijk was, ontstond er echter een hevige discussie over het wegmoffelen van het verleden en over overdreven geachte politieke correctheid. Zelfs vooraanstaande politici, zoals premier Mark Rutte, mengden zich in het gekrakeel.
‘Gewone dag’
Gordenker zei vorige week op tv dat voor- en tegenstanders van het vermeende weghalen zondag gratis welkom waren om zelf eens te kijken, maar er kwamen hooguit twintig mensen, aldus een woordvoerder nu.
Ze moesten hun melding op sociale media laten zien, maar ‘omdat veel mensen met zijn tweeën komen, waren het er in feite misschien zelfs maar tien of twaalf. Het was eigenlijk een gewone dag’.
AD 28.01.2018 De verwijdering van het borstbeeld van Johan Maurits leidde tot verhitte discussies, maar die boze mensen lieten het zondag massaal afweten bij de speciale ‘Maurits-actie’ van het Mauritshuis.
Geschiedvervalsing! Wegmoffelen van historie! Het Mauritshuis kreeg er de laatste weken flink van langs op sociale media, nadat bekend werd dat het borstbeeld van zijn naamgever uit de foyer was verwijderd. Het museum deed dat na kritiek op zijn betrokkenheid bij de slavernij, maar richtte tegelijkertijd een kabinet in over Johan Maurits. Met meer aandacht voor zijn schaduwkanten.
Het museum nodigde zondag twitteraars die zich hadden geroerd in het debat uit zelf te komen kijken. Vertoon van een tweet was genoeg voor gratis toegang.
Daar maakte slechts een twintigtal mensen gebruik van, laat een woordvoerder desgevraagd weten. Het was volgens hem sowieso niet drukker dan op andere zondagen. ,,Het plaatsen van een bericht op sociale media is makkelijk, maar je ziet dat een museumbezoek meer moeite kost. Het kan ook dat men nu wel klaar is met die hele discussie.’’
Het plaatsen van een bericht op sociale media is makkelijk, maar je ziet dat een museumbezoek meer moeite kost, aldus Woordvoerder Mauritshuis.
Een rondgang in het museum leerde gisteren dat sommige bezoekers niet eens van alle ophef hadden gehoord, anderen hadden er juist een duidelijke mening over. ,,Ik begrijp de kritiek wel. Je doet aan geschiedvervalsing als je historische figuren uit gaan bannen’’, zegt een 24-jarige bezoeker uit Den Haag, die niet met zijn naam in de krant wil. ,,Maar het is nu goed opgelost’’, concludeert hij na een bezoek aan het bewuste kabinet over Johan Maurits. ,,Er is wél aandacht voor hem, maar op een bord worden ook zijn schaduwkanten genoemd.’’
De Rijswijkse Corrie van Meel, die samen met haar man en vrienden een bezoek aan het museum bracht, is meer uitgesproken. ,,Het is belachelijk dat dat mooie borstbeeld in het depot staat. Het museum is gezwicht voor een kleine minderheid en moffelt zo onze geschiedenis weg. Een verkeerd signaal!’’ Ze vindt het dan ook terecht dat Rutte aanvankelijk waarschuwde voor een beeldenstorm. Overigens is de premier, die via Twitter had beloofd snel langs te komen, zondag (nog) niet komen kijken.
AD 27.01.2018 Alle ophef over Johan Maurits zadelt het Mauritshuis met een nieuw probleem op. Het zaaltje over de omstreden ‘slavendrijver’ is plots te klein voor alle ramptoeristen. Het doet de geplaagde museumdirecteur Emilie Gordenker goed. ,,Iedereen weet ineens wie Maurits is.”
Emilie Gordenker verexcuseert zich vriendelijk voor haar schorre stem. Al is er binnen het Mauritshuis de afgelopen weken oneindig veel gediscussieerd over de kwestie rond de naamgever van het museum, Johan Maurits van Nassau-Siegen, het is een verkoudheid die de directeur momenteel parten speelt. Vooruit, misschien is de slaap er ook een beetje bij ingeschoten. Sinds het bericht naar buiten kwam dat het Mauritshuis vorig jaar ongemerkt een kunststoffen buste van Johan Maurits uit de foyer had verwijderd, staat haar telefoon roodgloeiend. Zelfs premier Rutte mengde zich in de discussie en waarschuwde – te snel gaf hij achteraf toe – voor een moderne beeldenstorm. Gordenker reageerde dat ze het jammer vindt dat haar buurman ‘niet even over het bruggetje is gelopen om te komen kijken’. Vanuit haar werkkamer met prachtig uitzicht op het Torentje van Rutte steekt ze nu ook de hand in eigen boezem. ,,Achteraf gezien hadden we het onderwerp eerder en beter moeten communiceren”, zegt ze, een ervaring rijker.
Hoe bedoelt u?
,,Onze voorlichting was in eerste instantie wat kort door de bocht. In de media reageerden we vooral op het eerste nieuwsbericht dat de buste was weggehaald. Maar we hadden er meteen bij moeten vertellen dat we niets wilden wissen, maar juist iets wilden toevoegen aan het verhaal van Johan Maurits. Het is dus juist andersom.”
Maar u heeft de buste wel degelijk weggehaald als gevolg van kritiek op zijn betrokkenheid bij de slavernij. Had Rutte dan toch gelijk?
,,We hebben ons de kritiek, die we de laatste jaren steeds vaker kregen, inderdaad aangetrokken. Dat heeft ons doen denken dat we zijn verhaal op een betere manier moesten vertellen. Maar waardoor de discussie volledig out of control raakte is de kop boven het eerste artikel over de kwestie. ‘Buste Johan Maurits weg uit foyer Mauritshuis’. Dat staat vervolgens zo op Twitter en mensen lezen niet verder. Wat er overblijft is dat wij de buste hebben verwijderd, zonder context.”
Maar het Mauritshuis hééft de buste toch ook verwijderd. Hij staat in het depot…
,,Dat klopt, maar we hebben Johan Maurits niet uit ons museum verwijderd. We hebben de presentatie van zijn verhaal juist verbeterd en uitgebreid. Er is een zaal over hem ingericht in het museum waar we zijn verhaal, ook de mindere kanten, veel beter kunnen vertellen. Bezoekers krijgen daar de kans om de informatie in alle rust te verwerken in plaats van in een drukke foyer. In het zaaltje, kabinet 13, staat sinds vorig jaar ook een terracotta beeldje van Johan Maurits.”
Bent u geschrokken van alle kritiek?
,,Ik heb me wel verbaasd over hoe snel het ontaardde in een gepolariseerd debat. Het is voor ons nieuw dat we het middelpunt zijn van een politieke discussie, maar het is niet uniek in de museale wereld. In het Metropolitan Museum of Art in New York speelde onlangs de discussie over het schilderij van Balthus, waarop een pubermeisje staat in een seksuele pose. Mensen hebben geprobeerd via de rechter af te dwingen dat het schilderij zou worden verwijderd. Wat overigens niet is gelukt. Gelukkig gaat het in Nederland niet meteen via de rechtbank, maar hier kan net zo goed zo’n vraagstuk spelen. Ik zie het eigenlijk als een groot compliment dat zulke discussies nu gevoerd worden in musea. Dat betekent dat wij steeds toegankelijker worden voor iedereen en midden in de maatschappij staan.”
U laat onderzoek doen naar de precieze rol van Johan Maurits in het slavernijverleden. Stel dat daar uitkomt dat hij nóg fouter was dan u dacht. Gaat u dan ook de naam van uw museum veranderen, zoals Rutte gekscherend suggereerde?’
,,Laat ik vooropstellen dat de naam van het Mauritshuis géén eerbetoon is aan hem. Dit was zijn huis en daarom heet het zo. Het is niet alsof we een standbeeld voor hem hebben opgericht. Wat mij betreft is naamsverandering nooit aan de orde.”
Iedereen die een tweet over Johan Maurits heeft gestuurd, positief of negatief, mag op vertoon daarvan gratis naar binnen, aldus Emilie Gordenker.
Wat herinnert verder nog aan de naamgever?
,,Niet veel. Op zaal hebben we twee schilderijen van Frans Post, die met hem is meegegaan op handelsmissie. Het ene lijkt een vrij naïef werk, maar is heel belangrijk. Het is namelijk één van de zeven bewaard gebleven schilderijen van Post in Brazilië. Beiden geven goed de sfeer uit die tijd weer. Begrijp me goed, het Mauritshuis is geen historisch museum, we kunnen het hele verhaal van de slavernij niet aan de hand van onze collectie vertellen. We zijn een koninklijk kabinet van schilderijen, dát is onze missie. Als je meer wilt weten, kun je tot en met dit weekeinde terecht bij onze buren, het Haags Historisch Museum. Daar is een interessante tentoonstelling te zien over zwarte bedienden aan het Haagse hof.”
U hekelde net het ontspoorde debat via Twitter, maar morgen beloont u twitteraars juist…
,,Klopt, iedereen die een tweet over Johan Maurits heeft gestuurd, positief of negatief, mag op vertoon daarvan gratis naar binnen. Het positieve van alle commotie is dat iedereen nu wél weet wie hij was. Voorheen werd hij nog wel eens verward met prins Maurits, stadhouder en zoon van Willem van Oranje. We geven al die twitteraars een foldertje mee met toelichting over Johan Maurits. Mijn vurige wens is dat de mensen voortaan eerst goed lezen, voordat zij een uitspraak doen. Als het onderzoek naar Johan Maurits is afgerond, gaan we mogelijk nog debatten en symposia over hem houden. Als zich nieuwe feiten aandienen, zullen we ook de teksten op zaal en op onze app aanpassen.”
Uiteindelijk trekt u alleen maar extra publiek door alle publiciteit?
,,Ik heb de laatste bezoekerscijfers nog niet, maar volgens de suppoosten is er nu wel aanmerkelijk meer aandacht voor zaal 13. Eén beveiliger schoot me gisteren aan en zei: ‘Mevrouw, er zijn nu zelfs opstoppingen voor de ingang’. Ik ben erg blij dat Johan Maurits meer aandacht heeft gekregen, maar ik kick niet op bezoekerscijfers. Voor mij is het veel belangrijker dat bezoekers tevreden zijn.”
NOS 22.01.2018 Het zal lang geleden zijn dat Johan Maurits van Nassau-Siegen de Nederlandse kranten domineerde, maar dit weekend was de oud-gouverneur van Nederlands-Brazilië (van 1636 tot 1644) onderdeel van een controverse. Nadat een buste van hem uit de foyer van het Mauritshuis werd weggehaald, waarschuwde premier Rutte in NOS Met het Oog op Morgen de geschiedenis niet “met de bril van nu” te veroordelen.
Directeur Emilie Gordenker van het Mauritshuis reageerde zondag in Buitenhofop de discussie en verklaarde dat het verwijderde beeld slechts een kunststoffen kopie was. Een origineel beeld uit de 18e eeuw wordt in een van de zalen geplaatst, omdat daar het verhaal over hem “beter verteld kan worden”, met aandacht voor zowel de negatieve als positieve aspecten van de historische figuur.
Als gouverneur van Brazilië heeft Maurits namelijk “fantastische” dingen gedaan, volgens de directeur. Hij hield zich weliswaar bezig met slavenhandel en hield zelf slaven, maar is ook verantwoordelijk voor de opbloei van het noordoosten van Brazilië.
Brazilianen zeggen vaak: waren de Nederlanders hier maar gebleven, aldus Correspondent Marc Bessems.
Volgens correspondent Marc Bessems zijn ze “onrealistisch positief” over de gouverneur, die de bijnaam ‘de Braziliaan’ heeft. Dat is bijzonder, omdat Maurits maar acht jaar in Brazilië is geweest. “Als je op straat naar hem vraagt, weten ze wie het is. Sterker nog: als je zegt dat je uit Nederland komt, krijg je vaak te horen dat wij – de Nederlanders – beter hadden kunnen blijven”, vertelt Bessems in NOS Met het Oog op Morgen. “Maurits is min of meer een verlicht vorst.”
Premier Rutte ervoer dit sentiment ook tijdens zijn bezoek aan het Zuid-Amerikaanse land. “Ze hebben een groot respect voor hem. Dankzij Maurits heeft Nederland een goede reputatie in Brazilië.”
Prins Willem-Alexander werd bij zijn Brazilië-reis in 1998 vergezeld door een Johan Maurits-imitatorANP
Met name voor Mauritsstad, het tegenwoordige Recife, heeft de volksheld veel betekend. Zo legde hij er wegen, bruggen en rioleringen aan, maar hij is ook verantwoordelijk voor een dierentuin, de eerste universiteit van Brazilië en zelfs de eerste synagoge van het continent.
De figuur Maurits staat dan ook totaal niet ter discussie in Brazilië, merkt Bessems. “Er is hier natuurlijk voldoende ander onrecht geweest.” Maar het huidige beeld van ‘Mauricio de Nassau’ is volgens de correspondent niet realistisch. “Ze denken dat de Nederlanders in de 24 jaar dat ze hier waren meer hebben gedaan dan de Portugezen in drie eeuwen.”
Een kleine groep historici probeert het beeld weliswaar te nuanceren, maar dat mag nauwelijks baten. “Ze zijn ervan overtuigd dat het hier onder Nederlands bewind een soort Manhattan zou zijn geworden.”
Den HaagFM 22.01.2018 Het Mauritshuis heeft een beeld van naamgever Johan Maurits van Nassau Siegen niet uit het museum verwijderd, maar vervangen door een ander beeld. Dat zei directeur Emilie Gordenker (kleine foto) in het tv-programma Buitenhof. De buste van kunststof is uit de foyer gehaald omdat die daar niet “in de juiste context” kon worden geplaatst en van mindere kwaliteit was.
Het zorgde voor veel ophef. CDA-leider Sybrand Buma sprak van het wegmoffelen van ooit grote maar nu beladen namen uit de Nederlandse geschiedenis. Premier Mark Rutte, zelf historicus, vroeg zich zelfs openlijk af of het Mauritshuis dan maar niet ook de naam moest veranderen. Maar Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. “Was Rutte maar even komen kijken”, zei ze, “dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake.”
Via een Twitter-bericht ging Rutte op haar aanbod in. “Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was. Ik kom graag snel weer langs.”
Slavenhandel
Gordenker probeerde in het programma het beeld dat veel Nederlanders nu van Johan Maurits hebben gekregen wat bij stellen. “Hij is de stichter van het Mauritshuis dat daarom al eeuwen zijn naam draagt, het is geen eerbetoon. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd.” Johan Maurits wordt daar volgens Gordenker vereerd als een held.
Over de kwestie ontstond ook op sociale media veel discussie. Gordenker kondigde daarom aan dat iedereen die over het onderwerp heeft getwitterd, zowel voor- als tegenstanders, gratis het museum in mag. In een tweet nuanceerde het Mauritshuis dat korte tijd later: gratis toegang geldt alleen op zondag 28 januari. …lees meer
OmroepWest 21.01.2018 Het Mauritshuis in Den Haag geeft twitteraars die zich afgelopen week hebben uitgelaten over de kwestie rond naamgever Johan Maurits van Nassau Siegen op zondag 28 januari gratis toegang tot het museum. Op social media ontstond discussie toen in het nieuws kwam dat het Mauritshuis een beeld van de naamgever had weggehaald.
In het programma Buitenhof reageerde museumdirecteur Emilie Gordenker op de kwestie. Volgens haar is het borstbeeld van Johan Maurits niet uit het museum verwijderd, maar vervangen door een ander, authentiek, beeld. De buste van kunststof is uit de foyer gehaald omdat die daar niet ‘in de juiste context’ kon worden geplaatst en van mindere kwaliteit was.
Het zorgde voor veel ophef. CDA-leider Sybrand Buma sprak van het wegmoffelen van ooit grote maar nu beladen namen uit de Nederlandse geschiedenis. Premier Mark Rutte, zelf historicus, vroeg zich zelfs openlijk af of het Mauritshuis dan maar niet ook de naam moest veranderen.
Hij waarschuwde voor een nieuwe beeldenstorm en zei dat we ook iemand als Jan Pieterszoon Coen niet alleen mogen beoordelen met de opvattingen van nu. Coen was in de zeventiende eeuw gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en voerde een hard koloniaal beleid.
Geen sprake van naamsverandering
Maar Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. Was Rutte maar even komen kijken, zei ze, dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake, zei de directeur.
Via een Twitter-bericht ging Rutte op haar aanbod in: ‘Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was. Ik kom graag snel weer langs.’
Geen eerbetoon
Gordenker probeerde het beeld dat veel Nederlanders nu van Johan Maurits hebben gekregen wat bij stellen. Hij is de stichter van het Mauritshuis dat daarom al eeuwen zijn naam draagt, het is geen eerbetoon. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd. Johan Maurits wordt daar volgens Gordenker vereerd als een held.
Over de kwestie ontstond veel discussie op sociale media. Gordenker kondigde daarom aan dat iedereen die over het onderwerp heeft getwitterd, zowel voor- als tegenstanders, gratis het museum in mag. In een tweet nuanceerde het Mauritshuis dat korte tijd later: gratis toegang geldt alleen op zondag 28 januari.
Elsevier 21.01.2018 Het Mauritshuis in Den Haag heeft een beeld van naamgever Johan Maurits van Nassau Siegen niet uit het museum verwijderd, maar vervangen door een ander, authentiek, beeld. Dat zegt directeur Emilie Gordenker.
De buste van kunststof is uit de foyer gehaald omdat die daar niet ‘in de juiste context’ kon worden geplaatst en van mindere kwaliteit was, zei Gordenker zondag in het tv-programma Buitenhof.
Hij waarschuwde voor een nieuwe beeldenstorm en zei dat we ook iemand als Jan Pieterszoon Coen niet alleen mogen beoordelen met de opvattingen van nu. Coen was in de zeventiende eeuw gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Dinsdag kondigde de Amsterdamse basisschool J.P. Coen aan dat het zijn naam verandert vanwege het koloniale verleden van de naamgever.
Maar Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. ‘Was Rutte maar even komen kijken, dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake,’ zei de directeur.
Over de kwestie ontstond veel discussie op sociale media. Gordenker kondigde daarom aan dat iedereen die over het onderwerp heeft getwitterd, zowel voor- als tegenstanders, gratis het museum in mag. In een tweet nuanceerde het Mauritshuis dat korte tijd later: gratis toegang geldt alleen op zondag 28 januari.
Gordenker probeerde het beeld dat veel Nederlanders van Johan Maurits hebben wat bij stellen. Hij is de stichter van het Mauritshuis dat daarom al eeuwen zijn naam draagt, maar het is geen eerbetoon, benadrukte ze. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd. Johan Maurits wordt daar vereerd als een held, zei Gordenker.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
Telegraaf 21.01.2018 Premier Rutte slikt scherpe woorden over de verwijdering van een standbeeld uit de hal van het Mauritshuis al weer in. Afgelopen vrijdag waarschuwde de minister-president nog voor het herschrijven van de geschiedenis, door historische gebeurtenissen en figuren langs de meetlat van 2018 te leggen. Hij suggereerde dat het Mauritshuis misschien ook maar de naam moest veranderen.
Vandaag herhaalde directrice Emilie Gordenker van het Maurtishuis in Buitenhof dat het het museum ging om het beter schetsen van de historische context rond Johan Maurits van Nassau Siegen. Het beeld zou ’van mindere kwaliteit zijn’ en vervangen worden door een ander, authentiek beeld.
Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. Was Rutte maar even komen kijken, zei ze, dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake, zei de directeur.
Slavenhandel
Maurits is de opdrachtgever voor de bouw van het Mauritshuis, dat daarom al eeuwen zijn naam draagt. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd. Johan Maurits wordt daar volgens Gordenker vereerd als een held.
In een tweet neemt Rutte nu gas terug. „Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was”, aldus Rutte. „Ik kom graag snel weer langs.”
Het is de tweede keer in een week dat de premier wordt gecorrigeerd op boude uitspraken. Afgelopen zondag verklaarde hij dat de vergoeding van bevingschade van gedupeerde Groningers nog niet geregeld was vanwege de lange kabinetsformatie. Zowel CDA-leider Sybrand Buma als D66-voorman Alexander Pechtold namen hier afstand van. Ook minister Eric Wiebes (Economische Zaken) wilde Ruttes woorden liever niet herhalen.
NOS 21.01.2018 Directeur Emilie Gordenker van het Mauritshuis zegt Johan Maurits helemaal niet uit het museum is weggehaald, zoals deze week in het nieuws kwam.
Een kopie van een buste van Johan Maurits is uit de foyer gehaald, maar die kunststoffen buste was niet meer nodig. Een echt beeld, daterend uit de 18e eeuw, is in een van de zalen geplaatst, omdat daar het verhaal over hem beter verteld kan worden, zei Gordenker in het tv-programma Buitenhof.
Gordenker ging in op de kritiek op de verwijdering van de buste. Ook premier Rutte deed vrijdag een duit in het zakje. Hij zei dat we de 17e en 18e eeuw niet met de bril van nu moeten veroordelen, en dat als de oprichter verwijderd wordt, dan ook de naam van het Mauritshuis maar veranderd moet worden.
Het Mauritshuis ligt naast het werkvertrek van de premier, het zogenoemde Torentje aan het Binnenhof. Gordenker noemde het jammer dat Rutte niet even over het bruggetje is gelopen om zich te informeren. De premier erkende later op de dag dat het voorbeeld ongelukkig uitpakte.
Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was. Ik kom graag snel weer langs. 15:54 – 21 jan. 2018
Over de naamsverandering zei ze dat Rutte eerst eens naar de feiten moet kijken. En het feit is dat de naam van het museum geen eerbetoon is aan Johan Maurits, maar dat Johan Maurits van Nassau-Siegen de stichter is, zei ze. Van een naamsverandering is dus geen sprake.
Verder stelt ze dat het heel gewoon is dat musea stukken verplaatsen, nieuwe stukken neerzetten en oude weghalen. “Over de hele wereld zijn musea daar constant mee bezig.”
Een terracotta beeld van Johan Maurits, dat in het museum blijft staan ANP
Bij het beeld van Johan Maurits wordt in het museum een genuanceerd verhaal verteld, zegt de directeur. Volgens Gordenker is er geen reden om uitsluitend negatief over hem te denken.
“Als gouverneur in Brazilië heeft hij fantastische dingen gedaan. Daarom wordt hij daar ook gezien als een held.”Johan Maurits hield zich bezig met slavenhandel en hield zelf slaven, maar hij stichtte ook de eerste universiteit van Brazilië en besteedde veel aandacht aan kunst en wetenschap.
Verder nodigde Gordenker alle twitteraars uit om zelf te komen kijken. Ze mogen er gratis in, zodat ze kunnen vaststellen wat er is gebeurd.
AD 21.01.2018 Het Mauritshuis in Den Haag heeft een beeld van naamgever Johan Maurits van Nassau Siegen niet uit het museum verwijderd, maar vervangen door een ander, authentiek, beeld. Dat zei directeur Emilie Gordenker in het tv-programma Buitenhof. De buste van kunststof is uit de foyer gehaald omdat die daar niet ‘in de juiste context’ kon worden geplaatst en van mindere kwaliteit was.
Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was. Ik kom graag snel weer langs. 3:54 PM – Jan 21, 2018
Het zorgde voor veel ophef. CDA-leider Sybrand Buma sprak van het wegmoffelen van ooit grote maar nu beladen namen uit de Nederlandse geschiedenis. Premier Mark Rutte, zelf historicus, vroeg zich zelfs openlijk af of het Mauritshuis dan maar niet ook de naam moest veranderen en waarschuwde voor een nieuwe Beeldenstorm.
Gordenker vindt dat haar buurman in het Torentje beter naar de feiten had moeten kijken. Was Rutte maar even komen kijken, zei ze, dan had hij kunnen zien dat we een aparte ruimte hebben ingericht met onder meer het andere beeld van Johan Maurits, juist om het verhaal over onze naamgever te vertellen. Van een naamsverandering is absoluut geen sprake, aldus de directeur.
Via een Twitter-bericht ging Rutte op haar aanbod in. ,,Mijn argument was en is de verder weg liggende geschiedenis niet te beoordelen met de bril van nu, maar begrijp in Buitenhof van mijn buurvrouw dat mijn voorbeeld van het Mauritshuis niet goed gekozen was. Ik kom graag snel weer langs.”
Godsdienstvrijheid
Gordenker probeerde in het programma het beeld dat veel Nederlanders nu van Johan Maurits hebben gekregen wat bij stellen. Hij is de stichter van het Mauritshuis dat daarom al eeuwen zijn naam draagt, het is geen eerbetoon. In Brazilië, waar hij betrokken was bij slavenhandel, heeft hij voor godsdienstvrijheid en goed onderwijs gezorgd. Johan Maurits wordt daar volgens Gordenker vereerd als een held.
Over de kwestie ontstond ook op sociale media veel discussie. Gordenker kondigde daarom aan dat iedereen die over het onderwerp heeft getwitterd, zowel voor- als tegenstanders, gratis het museum in mag. In een tweet nuanceerde het Mauritshuis dat korte tijd later: gratis toegang geldt alleen op zondag 28 januari.
In een gesprek met deze krant afgelopen week zei de voorlichter van het Mauritshuis overigens niets over een eventueel vervangend beeld.
Elsevier 20.01.2018 CDA-leider Sybrand Buma vindt de huidige discussie over ‘beladen namen’ uit de Nederlandse geschiedenis belachelijk, en is tegen het wegmoffelen van die namen. ‘Alsof je door beelden omver te werpen en namen uit te wissen een beter mens wordt,’ zegt hij zaterdag. Buma reageert in een interview met AD op de ophef over het Mauritshuis.
Het Haagse museum haalde eerder de buste van Johan Maurits uit de foyer weg, omdat het op die plek ‘niet in de juiste context kon worden geplaatst’.
Andere namen geven, is ‘complete farce’, vindt Buma
‘Dit is meer en meer een grachtengordeldiscussie aan het worden,’ hekelt Buma. ‘Alsof je een historie mag en kan uitwissen; vergetende dat onze identiteit is ontstaan uit de geschiedenis.’ Volgens de CDA-leider wordt ‘de discussie over wat het is om een Nederlander te zijn’ meer een ijkpunt voor de komende vier jaar.
Buma vreest voor het lot van andere Nederlandse historische figuren die momenteel onder vuur liggen, zoals de voormalig gouverneur-generaal van Nederlands-Indië J.P. Coen. De J.P. Coenschool in Amsterdam kondigde deze week aan ook van naam te willen veranderen, vanwege de beladenheid van de naam. ‘De discussie over de Coentunnel is ook al begonnen,’ waarschuwt Buma bovendien.
‘Natuurlijk is het ook van belang om de zwarte kanten van ons verleden te belichten, maar dan moet je geen namen gaan uitwissen om daarmee een moreel betere samenleving te worden. Het zou een complete farce zijn als we de Coentunnel opeens de Amsterdam Noord-tunnel Westbuis zouden noemen. Alsof mensen dan geen Coentunnel meer zeggen!,’ aldus Buma.
Ook premier Mark Rutte maakt zich zorgen. ‘Het is ons verleden. Wij zijn een land dat met z’n plussen en z’n minnen zich door de eeuwen heeft geknokt’, aldus Rutte in het radioprogramma Met Het Oog op Morgen. ‘Pas nou op om Jan Pieterszoon Coen te beoordelen met onze opvattingen van nu’, zegt de premier, die zelf historicus is.
Eerdere ophef over koloniale namen en beelden
Het is niet de eerste keer dat er ophef is over Nederlandse historische figuren. Afgelopen november maakte het Rotterdamse kunstcentrum Witte de Withbekend van zijn naam af te willen omdat het was beschuldigd van ‘anti-zwartheid’. Ook was er eerder verzet tegen ‘koloniale’ straatnamen en standbeelden van Michiel de Ruyter en Jan Pieterszoon Coen.
Ook lieten activisten van de linkse groep De Grauwe Eeuw van zich horen. In enkele steden protesteerde de groep tegen ‘racistische’ evenementen en in Hoornbekladden de actievoerders een aantal standbeelden, onder meer van J.P. Coen, die zij ‘een massamoordenaar verantwoordelijk voor koloniale terreur’ noemden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
NU 20.01.2018 CDA-leider Sybrand Buma is faliekant tegen het wegmoffelen van sommige inmiddels beladen namen uit de Nederlandse geschiedenis. ”Alsof je door beelden omver te werpen en namen uit te wissen een beter mens wordt”, zegt hij zaterdag in een interview met het AD.
Buma reageert daarmee op de ophef over het Haagse Mauritshuis. Het museum had de buste van naamgever Johan Maurits in de foyer van het Mauritshuis weggehaald, omdat het op die plek niet ”in de juiste context” geplaatst kon worden.
”Alsof je een historie mag en kan uitwissen, vergetende dat onze identiteit is ontstaan uit de geschiedenis. Dit is meer en meer een grachtengordeldiscussie aan het worden”, aldus Buma in de krant. Hij vindt ook dat de naam van de Coentunnel niet mag veranderen. ”J.P. Coen is onderdeel van onze historie. Als je alles relativeert, blijft er niets over”.
”De discussie over wat het is om Nederlander te zijn, wat onze historie is, wordt een ijkpunt voor de komende vier jaar”, denkt de CDA politicus. Ook bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zal het er volgens hem over gaan.
Ook premier Mark Rutte maakt zich zorgen. ”Het is ons verleden. Wij zijn een land dat met z’n plussen en z’n minnen zich door de eeuwen heeft geknokt”, aldus Rutte in het radioprogramma Met het oog op morgen. ”Pas nou op om Jan Pieterszoon Coen te beoordelen met onze opvattingen van nu”, zegt de premier, die zelf historicus is.
Steeds meer organisaties denken na over hun naamgever. Deze week maakte de J.P. Coenschool in de Indische Buurt in Amsterdam bekend een andere naam te nemen. Coen was gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en voerde een hard koloniaal beleid.
AD 20.01.2018 Hij is nog lang niet klaar met de discussie over de Nederlandse identiteit. Eerherstel voor het Wilhelmus was pas het begin. Handen af van het Mauritshuis en de Coentunnel, stelt CDA-leider Sybrand Buma aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen.
Er zijn mensen die het debat over de Nederlandse identiteit onnodig polariserend vinden. Sybrand Buma is er daar in ieder geval geen van. ,,De discussie over wat het is om Nederlander te zijn, wat onze historie is, wordt een ijkpunt voor de komende vier jaar”, stelt hij gedecideerd. Ook bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zal het hierover gaan, vermoedt hij. ,,Want wij politici denken misschien dat politiek gaat over 3 procent economische groei, maar de meeste mensen gaat het vooral om de vraag welke samenleving we samen willen hebben.”
Buma heeft met verbazing gekeken naar de discussie over het Haagse Mauritshuis, dat de kunststof buste van diens naamgever Johan Maurits verwijderde. Merkwaardige discussie, meent Buma. ,,Alsof je door beelden omver te werpen en namen uit te wissen een beter mens wordt. Alsof je een historie mag en kan uitwissen, vergetende dat onze identiteit is ontstaan in de geschiedenis. Dit is meer en meer een grachtengordeldiscussie aan het worden.”
Het zou een farce zijn als we de Coentunnel opeens de Amsterdam Noord-tunnel Westbuis zouden noemen
Overdrijft u niet?
,,De discussie over de Coentunnel is ook al begonnen. Maar J.P. Coen is onderdeel van onze historie. Als je alles relativeert, blijft er niets over.”
Coen heeft als gouverneur-generaal flink huisgehouden in Nederlands-Indië. In Duitsland en Rusland zijn verwijzingen naar Hitler en Stalin ook uit het straatbeeld verdwenen. Toch praat men erover. Verliest u nu niet zelf de nuance?
,,Die vergelijking vind ik zot. En daarbij: natuurlijk is het ook van belang om de zwarte kanten van ons verleden te belichten, maar dan moet je geen namen gaan uitwissen om daarmee een moreel betere samenleving te worden. Het zou een complete farce zijn als we de Coentunnel opeens de Amsterdam Noord-tunnel Westbuis zouden noemen. Alsof mensen dan geen Coentunnel meer zeggen!”
Het Mauritshuis verwijderde de buste, maar richtte tegelijkertijd twee wanden in om over het leven van Johan Maurits te vertellen. Die context geven, is toch precies wat u wilt?
,,Als het de bedoeling is om de geschiedenis te vertellen, dan ben ik het daar mee eens. Maar daar gaat de discussie niet over. Er wordt gedaan alsof je door een tunnel naar J.P. Coen te vernoemen zelf medeverantwoordelijk bent voor de slavernij. Alsof dat niet zo is als je die tunnel anders noemt. Onzin!”
,,Je gooit dan weg wat je gezamenlijk deelt als nationale identiteit. Dan blijft er een relativering over, waar niets voor in de plaats komt. We moeten het door er de verhalen bij te vertellen juist wel koesteren. We dragen een collectieve verantwoordelijkheid voor het verleden met de goede en slechte kanten. Daar hebben we het mee te doen en van te leren.”
U raakte met uw pleidooi voor het Wilhelmus een gevoelige snaar. Lof en hoon waren uw deel. Ziet u politiek al verandering?
,,Het valt mij op dat de SP onder Emile Roemer, als het bijvoorbeeld over vluchtelingen ging, erg meedeed met GroenLinks en de PvdA. Lilian Marijnissen zegt nu dat zij openstaat voor vluchtelingendeals met Afrika. Roemer wilde dat nooit zeggen. Dat verwelkom ik.”
U ziet in de SP een bondgenoot?
,,Je zou op het gebied van identiteit en cultuur nieuwe coalities kunnen bouwen. Dat is geen kwestie van links of rechts. Maar kijk je kosmopolitisch of zoals de gewone Nederlander er naar kijkt? Links valt uiteen in elitair links van Klaver en een volkslinks deel. Daar reken ik de SP toe.”
Dit is het begin van een periode waarin wat we belangrijk vinden ook in beleid kan worden omgezet
CDA en SP waren ooit al eens de initiatiefnemers van een Nationaal Historisch Museum. Dat kwam er niet. Tijd voor een herkansing?
,,Als de SP daarin zou willen samenwerken, dan zou ik dat heel goed vinden. We hebben daar in het regeerakkoord al een gewijzigde vorm over afgesproken. Geen nationaal museum, maar wel op meerdere plaatsen in Nederland de geschiedenis beter zichtbaar maken, zoals de plaats waar de Unie van Utrecht is gesloten of het Hof van Dordrecht.”
Bent u blij dat het thema nationale identiteit opduikt in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen? Vorig jaar werkte het, nu staat het CDA er in de peilingen niet florissant bij.
,,Dit is al langer een thema, ook op lokaal niveau. Ik zie dat ook in de verkiezingsprogramma’s. Het is een van de kernvraagstukken in het Nederland van nu. Mensen zijn bezig met de vraag in wat voor samenleving we leven. Ik hoop dat men in gemeenten waar dit speelt de discussie aangaat: is dit waar we heen willen?”
U was in 2014 de grootste partij met ruim 14 procent van de stemmen, nu staat u op 9 procent in de peilingen.
,,Wij staan in de peilingen op het niveau waar we voor de Tweede Kamerverkiezingen ook stonden. Ik heb alle hoeken van de peilingen gezien. Het gaat erom dat je mensen weet te overtuigen. We kunnen nu een ander CDA laten zien dan toen. Toen zaten we net in de oppositie. In mijn ogen staan we nu aan het begin van een nieuwe periode waarin we veel van wat we belangrijk vinden ook in beleid kan worden omgezet.”
De lokale politici krijgen bij verkiezingen niet de credits als het landelijk niet lekker gaat. Voelt u de druk?
,,Bij een goede uitslag is altijd de vraag: van wie komt die? Natuurlijk wordt een deel van de uitslag altijd nationaal bepaald. Van mij mag men verwachten dat ik maximaal bijdraag aan het lokale succes. Het is altijd een gezamenlijkheid waarbij er ook een nationale component is, maar ik hoop dat de lokale invloed groot is, omdat het CDA daar sterk is. Nu was het makkelijker lokaal mensen op de lijst te krijgen dan de vorige keer. Dat zegt iets.”
Vreest u niet, omdat u nu regeert, met een slechte uitslag in een groef te komen waar het CDA niet meer uitkomt, zoals de PvdA overkwam?
,,De tijd is ook bij de CDA-achterban voorbij dat mensen moeten tekenen bij het kruisje omdat het CDA regeert. Daar ben ik me zeer van bewust. Per dag moeten we vertrouwen winnen. We moeten laten zien dat het CDA dat waard is.”
NOS 19.01.2018 Premier Rutte noemt het risicovol om gebeurtenissen uit de 17e en 18e eeuw te veroordelen “met de bril van nu”. “Pas op met wat we aan het doen zijn”, zegt hij in zijn wekelijkse gesprek op de radio. “Laten we voorzichtig zijn met het plaatsen van onze huidige maatschappelijke opvattingen op de geschiedenis die verder weg ligt.”
Deze week laaide het debat over het Nederlandse slavernijverleden weer op, toen bekend werd dat het Haagse Mauritshuis vorig jaar een borstbeeld van Johan Maurits uit de ontvangsthal van het museum had verwijderd. Ook liet de Amsterdamse J.P. Coenschool deze week weten na 107 jaar van zijn naam af te willen.
Rutte, zelf historicus, vindt het gek dat het Mauritshuis alleen het beeld heeft weggehaald. “Als je het beeld van de oprichter weghaalt, verander dan ook de naam.”
“Het ís ons verleden. We zijn niet voor niets een van de rijkste landen van de wereld.”, aldus – Rutte in NOS Met het Oog op Morgen.
Tweede Kamerleden Antoinette Laan (VVD) en Martin Bosma (PVV) hebben aangekondigd over de kwestie in debat te willen met minister Van Engelshoven (Cultuur). Laan noemt het on-Nederlands om gevoeligheden weg te stoppen.
Premier Rutte vindt het vraagstuk geen taak voor de politiek. “Het is een maatschappelijke discussie en het is prima dat die fel wordt gevoerd. Maar het is niet aan het kabinet om daar een mening over te hebben.”
“In Brazilië, waar hij gouverneur was van de Nederlandse kolonie, hebben ze groot respect voor Johan Maurits”
Elsevier 19.01.2018 Met Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679) had Nederland een ambassadeur van formaat in Brazilië . De man wiens borstbeeld is verwijderd uit de hal van het naar hem vernoemde museum in Den Haag, het Mauritshuis, was iemand om juist trots op te zijn.
Het is bijna vierhonderd jaar geleden dat deze graaf als gouverneur-generaal de scepter zwaaide over de noordoostkust van het grootste land in Zuid-Amerika, maar hij wordt er nog altijd geroemd. In Recife (rif), hoofdstad van deelstaat Pernambuco, is er een school die zijn naam draagt, er is een brug met zijn naam en zelfs een naar hem vernoemde universiteit.
Maurits’ buste prijkt voor het gouverneurshuis in Recife, kinderen leren over hem op school en Mauricio is er een erg populaire naam. ‘Geen eerbetoon kan recht doen aan de legende van deze man,’ zei de Braziliaanse historicus Leonardo Silva Datas eens. ‘Hij was de beste president die we hebben gehad. Iedereen hield van hem,’ aldus de Braziliaanse filmregisseur Paulo Thiago, die een film over de Hollandse tijd maakte.
Beetje mal dat Maurits zo’n onbekende Nassau was
Gezien de roem waarmee Brazilianen de graaf nu nog overladen, is het een beetje mal dat Johan Maurits in Nederland zelf tot vorige week een van de onbekendste Nassaus was. Bij de naam ‘Maurits’ denken Nederlanders eerder aan Johan Maurits’ veel beroemdere achterneef: prins Maurits (1567-1625) of anders wel aan de huidige prins Maurits (1968).
Maar bij leven kende tout Nederland Johan Maurits, zeker de elite. De dichter Joost van den Vondel schreef in 1656 zelfs een lofdicht waarin de graaf in de laatste regel wordt geroemd als ‘een perel aan de kroon van Nassau’.
Toen de gouverneur-generaal na zeven jaar in de West in 1644 terugkeerde, maakte hij naam door de Haagse beau monde te ontvangen in zijn residentie aan de Hofvijver, nu bekend als het Mauritshuis.
Daar konden de hoogwaardigheidsbekleders via meegebrachte schatten kennismaken met de Nieuwe Wereld. Aan de wanden hingen metershoge schilderijen van inboorlingen, vreemde vogels krijsten in hun koperen kooien en overal stonden opgezette dieren. Maar het was vooral de dans van schaars geklede indianen in de achterzaal van Maurits’ stadspaleis, die indruk maakte.
Geen wetenschapper nam de moeite voor biografie Maurits van Nassau
Waardoor Johan Maurits in Nederland in de vergetelheid is geraakt, is niet bekend. Geen wetenschapper in Nederland die de moeite heeft genomen om een biografie over hem te schrijven. Een mogelijke verklaring is dat de graaf naar hedendaagse maatstaven niet deugde.
Op de website van het Mauritshuis is al veel langer te lezen dat Johan Maurits zijn stadspaleis liet bouwen met geld dat hij verdiende over de ruggen van zwarte slaven. Johan Maurits, kortom, zou een held met een luchtje zijn. Des te opmerkelijker dat Brazilianen over dit feit heenstappen en Maurits’ regeerperiode in Brazilië niet gedenken als zwarte bladzijde, maar als ‘gouden tijd’. Wat heeft Johan Maurits gedaan dat hij in Brazilië zo op handen wordt gedragen?
Geboren op zelfde slot als zijn oudoom Willem van Oranje
Johan Maurits van Nassau-Siegen wordt in 1604 geboren op Slot Dillenburg, hetzelfde slot vanwaar zijn oudoom Willem van Oranje (1533-1584) de strijd tegen de Spaanse overheerser coördineerde. Als middelste van de 25 kinderen die zijn vader Jan VII (1561-1623) bij twee vrouwen heeft verwekt, heeft hij de pech dat zijn oudere broers het geld al hebben opgemaakt voor een universitaire opleiding en een grand tour door Europa, zoals dat hoorde bij hoog-adellijke families.
Zonder toegang tot universitair onderwijs is Maurits voorbestemd voor een militaire loopbaan. Al op zestienjarige leeftijd treedt hij in dienst van het Staatse leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, dat na een wapenstilstand net weer begint te vechten tegen Spaanse troepen.
Hij gaat in de leer bij verwanten als de Friese stadhouder Willem Lodewijk van Nassau (1560-1620) en neemt onder de latere stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647), bijgenaamd de Stedendwinger, deel aan het Beleg van Den Bosch. Johan Maurits maakt een bliksemcarrière: al na zes jaar wordt hij bevorderd tot kapitein.
De Nederlanden zijn niet het enige strijdtoneel voor de jonge Republiek. Aan de andere kant van de wereld verovert de West-Indische Compagnie (WIC) een deel van de kolonie Brazilië op de Portugezen. Langs de kust bevindt zich het belangrijkste suikerproductiegebied ter wereld en de WIC hoopt met de handel in suiker winst te kunnen maken.
Maar de Portugezen blijven zich met hulp van indianen met succes verzetten tegen de Hollandse bezetter. Suikermolens bijvoorbeeld branden ze tot de grond toe af. Dat brengt de bewindvoerders van de WIC, de Heren XIX, ertoe een militair te zoeken die orde op zaken kan stellen in de nieuwe Nederlandse kolonie. Zo komen ze uit bij Johan Maurits.
Een verblijf in de tropen gold in die tijd als te riskant
Doorgaans zou iemand van hoge afkomst bedanken voor zo’n functie. Een verblijf in de tropen gold in die tijd als te riskant. Een van de vorige bevelhebbers, Johan van Dorth (1574-1624), was amper in Brazilië gearriveerd, of hij sneuvelde in een hinderlaag van met pijl en boog bewapende indianen. Maar Johan Maurits heeft een goede reden om toch te gaan.
Tijdens de winters wordt er niet gevochten en neemt de jonge graaf deel aan het hofleven van Frederik Hendrik, de eerste Oranje met vorstelijke allure. Of Johan Maurits door de stadhouder wordt aangestoken of dat hij van nature iets op heeft met pracht en praal, is niet bekend, maar hij besluit in Den Haag een eigen (stads)paleis te laten bouwen, pal naast het Binnenhof.
Johan Maurits verkijkt zich echter op de kosten, waardoor de bouw moeizaam verloopt. De riante vergoeding die de Heren XIX bieden voor een uitzending naar Brazilië zou hem in staat stellen zijn paleisje in één keer af te bouwen. De Heren bieden een gage van (omgerekend naar de actuele waarde) 13.000 euro per maand, plus onkostenvergoeding en 2 procent van de buitgemaakte goederen. Zo vertrekt Johan Maurits in oktober 1636 met 2.600 man op twaalf schepen vanuit Texel naar Brazilië.
Maurits van Nassau maakt snel korte metten met de Portugezen
Maurits en zijn troepen maken snel korte metten met de Portugezen en vergroten de kolonie. Tegelijk stelt Johan Maurits orde op zaken. Hij tuigt een rechterlijke organisatie op naar Nederlands voorbeeld en laat criminaliteit, corruptie en prostitutie aanpakken. Om bigamie – een groot probleem onder soldaten in den vreemde – de kop in te drukken voert hij de Nederlandse huwelijkswetgeving in.
Verder wijst Johan Maurits controleurs aan om het voedsel eerlijk te verdelen, voert hij het Amsterdamse stelsel van maten en gewichten in en laat hij de stad Recife omwallen. Hij bouwt er bovendien een nieuwe stad aan vast: Mauritsstad, met daarin de residentie Vrijburg.
Johan Maurits laat wegen, bruggen en kanalen aanleggen en om de suikerproductie op gang te brengen, laat hij verlaten plantages veilen en leent hij geld aan de kopers. De behoefte aan arbeidskrachten vervult hij door Fort Elmina aan de Afrikaanse westkust te veroveren om vandaaruit slaven te importeren.
In plaats van de Portugezen het leven zuur te maken, stelt hij zich tolerant op. ‘Ware grootheid der status is niet naar de wijde vlakten, landerijen en macht af te meten, maar naar de trouw, de goedgezindheid en de eerbied der ingezetenen,’ schrijft Johan Maurits.
Hij stelt de Portugezen gelijk voor de wet en verzekert inwoners van de kolonie van inspraak door het instellen van een vergadering van afgevaardigden: het eerste parlement in de Nieuwe Wereld. Bovendien voert hij vrijheid van geloof in. Katholieken en joden mogen net als de Hollandse calvinisten hun geloof belijden.
Decennia voordat de Verlichting in Europa goed op gang komt, stelt Johan Maurits zich op als verlicht vorst. Veel keuze heeft de bruggenbouwer overigens niet: een groot deel van de inwoners bestaat uit Portugezen en een opstand kan hij zich niet veroorloven.
Maurits van Nassau gold als een modelvorst
Niet alleen door zijn tolerante opstelling krijgt Johan Maurits de reputatie van modelvorst, ook door zijn promotie van kunsten en wetenschappen in Brazilië. Hij neemt wetenschappers en kunstenaars mee om planten, dieren en bevolking te bestuderen. Johan Maurits’ lijfarts Willem Piso (1611-1678) verricht er baanbrekend onderzoek naar medicijnen en tropische ziekten.
De Duitse natuurkenner, geograaf, cartograaf en wiskundige Georg Marcgraf (1610-1644) onderzoekt er het weer, de flora en fauna en brengt het land in kaart. Piso en Marcgraf schrijven samen de Historia Naturalis Brasiliae, die tot in de negentiende eeuw het standaardwerk over Brazilië zou blijven. Johan Maurits financiert de studie uit eigen zak.
Het Suikerpaleis
Toen Johan Maurits op 22 mei 1644 Recife uitzeilde, nam hij een lading wapens, gebruiksvoorwerpen, sieraden, meubels, dieren, schelpen en vele andere objecten mee. Deze collectie Brasiliana werd ondergebracht in het Mauritshuis. Maurits’ stadspaleis, bijgenaamd het Suikerpaleis wegens de financiering ervan door handel in suiker, werd zo een van de belangrijkste curiositeitenkabinetten van de Republiek.
In de loop der jaren zou de collectie versnipperen. Niet in de laatste plaats doordat Johan Maurits zijn collectie gebruikte voor het geven van diplomatieke geschenken. Een deel van Maurits’ stukken ging verloren, onder meer door de brand die in 1704 een groot deel van het Mauritshuis – indertijd een Hotel van Staat voor hoge gasten van de Staten-Generaal – verwoestte.
Dankzij een loterij kwam de financiering voor herbouw rond. In 1822 werd het Mauritshuis een museum, wat het vandaag de dag nog altijd is.
De gouverneur-generaal, die in deze tijd een hofleven naar Europees model opbouwt, scoort de ene na de andere primeur. Rond Vrijburg wordt de eerste botanische tuin van het continent aangelegd, in observatoria worden de eerste systematische astronomische observaties gedaan en in Recife verrijst de eerste dierentuin.
Intussen leggen de jonge kunstschilders Frans Post (1612-1680) en Albert Eckhout (circa 1607-circa 1665) het land vast op doek. Zij zouden er zo voor zorgen dat heel Europa kennismaakt met Brazilië.
Alleen, de Heren XIX kunnen Johan Maurits’ werk niet waarderen. Ze willen winst zien. In brieven aan zijn vriend, de geleerde en dichter Constantijn Huygens (1596-1687), beklaagt Maurits zich over de onredelijke verwachtingen van het WIC-bestuur. Al na zes jaar in Brazilië vraagt Maurits zijn ontslag aan en in 1644 vertrekt hij.
Verdraagzaam zijn jegens ‘andersdenkenden’
In een plechtige afscheidsvergadering op 6 mei leest hij zijn politiek testament voor. Hij vraagt toekomstige bestuurders verdraagzaam te zijn jegens andersdenkenden. Daarna wordt hij op de schouders van indianen naar zijn schip gedragen. Het stamhoofd van de Tapuya’s geeft hem drie van zijn zonen mee.
Maurits zou een glansrijke toekomst tegemoet gaan. In 1647 benoemt de keurvorst van Brandenburg hem tot stadhouder van het hertogdom Kleef, in het Staatse leger klimt hij op tot opperbevelhebber en zijn liefde voor de bouwkunst brengt hem hoofdrollen bij de restauratie van het Johanniterslot te Sonnenburg bij Brandenburg en de bouw van de Unter den Linden in Berlijn. In 1679 sterft hij, vrouw- en kinderloos.
De Hollandse kolonie in Brazilië kent een minder glansrijke toekomst. Na Maurits’ vertrek laait de strijd weer op en gaat Brazilië voorgoed voor de Republiek verloren. ’T Versuymt Brasil – Ons verloren Brazilië – klinkt het teleurgesteld in Den Haag.
Telegraaf 17.01.2018 Een aanval op onze iconen, noemt Wierd Duk de hetze tegen historische figuren als De Ruyter, J.P. Coen en Maurits. Een gesprek over Hitler, Zwarte Piet en gekwetste linkse actievoerders.
Telegraaf 17.01.2018 Onder druk van een kleine groep activisten wordt de geschiedenis van Nederland langzaam herschreven. Verwijzingen naar vermeende ‘foute’ historische persoonlijkheden worden stap voor stap verwijderd uit de publieke ruimte. Moet onze vaderlandse geschiedenis intact blijven? Of moeten we gewoon met de tijd meegaan omdat deze figuren simpelweg niet correct zijn?
Telegraaf 17.01.2018 Nu moet Maurits’ kop weer rollen. Eerder waren Jan Pieterszoon Coen, Michiel de Ruyter, Peerke Donders en de Gouden Koets al aan de beurt. Historici zijn het beu: wie wordt het volgende slachtoffer van deze absurde geschiedvervalsing?
Stop met het herschrijven van onze geschiedenis op last van een kleine groep activisten. Die klemmende oproep doen de gerenommeerde emeritus hoogleraren Piet Emmer en Frank Ankersmit naar aanleiding van de nieuwe beeldenstorm die is ontketend in Nederland.
Zo werd gisteren besloten dat de J.P. Coenschool in Amsterdam een andere naam krijgt, omdat Coen veel doden op zijn geweten had. Het Mauritshuis haalde een buste van haar naamgever weg omdat die zich zou hebben verrijkt aan slavernij.
Absurd, vinden de wetenschappers de manier waarop ons land zich laat gijzelen door deze geschiedvervalsers. „De morele ijdelheid waarmee de slavernij nu wordt veroordeeld, duidt op een volkomen gebrek aan historisch besef.”
In Nederland liefst weggepoetst door activisten, in Brazilië huizenhoog op een voetstuk: Johan Maurits van Nassau.
Telegraaf 17.01.2018 Historici verbazen zich over de nieuwe ’beeldenstorm’ die over Nederland raast. Na het weghalen van de buste van Johan Maurits in het Mauritshuis, besloot gisteren de Amsterdamse J.P. Coenschool dat er een andere naam op de muur moet, eentje die niet herinnert aan het slavernijverleden. Zelfs het beeld van Peerke Donders in Tilburg, die uit goedertierenheid een aai over de bol van een leprapatiënt geeft, mag niet meer van activisten.
NOS 17.021.2018 Het debat over het Nederlandse slavernijverleden laait weer op. Zo wil de Amsterdamse J.P. Coenschool na 107 jaar van zijn naam af en verwijderde het Mauritshuis in Den Haag het standbeeld van zijn naamgever Maurits van Nassau-Siegen uit de foyer. De vraag dient zich aan hoe wij in de huidige tijd moeten omgaan met de helden van weleer.
Dienke Hondius, historicus en initiator van Mapping Slavery NL dat de sporen van het Nederlandse slavernijverleden toegankelijk maakt voor een breder publiek, kan zich heel goed voorstellen dat de J.P. Coenschool in Amsterdam van zijn naam af wil.
Volgens Hondius is er in de loop van de tijd schaamte ontstaan over de gouverneur-generaal van de Verenigde Oostindische Compagnie Jan Pieterszoon Coen. Hoewel de VOC onder zijn bewind floreerde was hij ook verantwoordelijk voor de moord op bijna 15.000 inwoners op de Banda-eilanden, die het nootmuskaatmonopolie van de VOC niet wilden erkennen.
Het zou nu ondenkbaar dat deze man een nationale held zou worden, aldus Dienke Hondius.
“We zijn in de loop der tijd steeds meer over hem te weten gekomen. Het zou nu ondenkbaar dat deze man een nationale held zou worden”, zegt Hondius. Maar we moeten dit deel van de Nederlandse geschiedenis ook niet uitwissen, vindt ze. “Het biedt ook de mogelijkheid om iets over die geschiedenis te vertellen en om het verleden zichtbaar te maken.”
‘Een beetje krampachtig’
Wat haar betreft mogen dan ook standbeelden en straatnamen die verband houden met het slavernijverleden gewoon blijven. “Je kunt best een straat J.P. Coenstraat laten heten, maar geef onder het bordje dan een korte uitleg over de keerzijde, zoals dat ook gebeurd is bij het standbeeld van Coen in Hoorn.”
Onafhankelijk onderzoeker Aspha Bijnaar, gespecialiseerd in het koloniale verleden, sluit zich daarbij aan. “Het verwijderen van beladen namen is op zich een gemiste kans. Het ontneemt juist de kans om meer uit te leggen over omstreden personen.”
Ze noemt het besluit van het Mauritshuis om het beeld van Maurits uit de foyer te verwijderen “een beetje krampachtig”. “Ze kunnen er beter een plakkaat bij doen waarin ze uitleggen waarom hij omstreden is.” Volgens Bijnaar is geschiedenis ook gewoon op straat en moet dat, met enige uitleg erbij, gewoon zo blijven.
Natuurlijk moet je het in zijn tijd plaatsen, maar zo denken we nu niet meer, aldus Karwan Fatah-Black.
Karwan Fatah-Black, onderzoeker en docent gespecialiseerd in koloniale geschiedenis aan de Universiteit Leiden, ziet dat anders. Hij vindt het een goede zaak dat de J.P. Coenschool van naam verandert. “We hebben er niet zoveel aan om deze geschiedenis als een soort eerbetoon aan zo’n school te hangen. Natuurlijk moet je het in zijn tijd plaatsen, maar zo denken we nu niet meer”, zei hij in De Wereld Draait Door (DWDD).
Volgens Fatah-Black zijn de meeste ‘koloniale helden’ pas honderden jaren na hun dood op een voetstuk geplaatst. “Het is het op een voetstuk plaatsen van iets dat we volgens mij niet op een voetstuk moeten plaatsen.”
‘Onderdeel van ons koloniaal verleden’
Piet Emmer, hoogleraar en specialist op het gebied van slavernij en immigratie, zat ook aan tafel in DWDD en was het deels met hem eens. “Op dit ogenblik zouden we geen school of tunnel meer voor J.P. Coen maken. Maar aan de andere kant is het onderdeel van ons koloniaal verleden en is het zinloos om voortdurend dingen die ons op dit ogenblik verkeerd voorkomen, zoals straatnamen of beelden, te veranderen.”
De beste oplossing is volgens hem om die namen en standbeelden te laten staan en erover te praten. “Het is juist belangrijk om je aan sommige namen te stoten, dan komt daarover weer een discussie op gang. Zoals bijvoorbeeld over de panelen op de Gouden Koets met zwarte mensen in onderdanige posities. Door die koets een keer per jaar te laten rijden kun je daar met je kinderen een keer per jaar over discussiëren.”
AD 17.01.2018 Hoewel het museum in Den Haag zijn naam dankt aan Johan Maurits, weet het weinig over de rol van de 17de-eeuwse gouverneur in de geschiedenis. Het Mauritshuis neemt historici in de arm om dat te onderzoeken.
De laatste jaren kreeg het Mauritshuis steeds vaker kritiek op de informatieverstrekking over het slavernijverleden van zijn naamgever. Mede hierdoor besloot het museum deze zomer een borstbeeld van de gouverneur van de Nederlandse kolonie in Brazilië uit de foyer te verwijderen. Dat nieuws leverde vorige week een storm aan kritiek op van mensen die dit zien als een knieval voor antiracisme-activisten. VVD en PVV kondigden zelfs Kamervragen aan.
Maurits liet het woonhuis bouwen terwijl hij zelf in Brazilië was. Het gebouw is al sinds de 19de eeuw een museum, met topschilderijen uit de Gouden Eeuw. Een woordvoerder van het Mauritshuis zegt verbaasd te zijn over de ophef. ,,Jammer dat nu het verkeerde beeld is ontstaan. Wij wilden juist een completere toelichting aan onze bezoekers geven over Maurits. Dat kon veel beter in het museum dan in de foyer. Bovendien gaat het niet om een origineel borstbeeld, maar om een kunststof replica.”
Het beeld is dan wel verdwenen naar het depot, maar er is volgens hem geen sprake van wissen van de geschiedenis. ,,We zijn niet van plan andere werken weg te halen die een link hebben met het slavernijverleden. De zeven portretten van Maurits in het museum blijven gewoon hangen, alleen ze zijn nu voorzien van een uitgebreidere, genuanceerdere toelichting.” Ook de website, rondleidingen en publicaties zijn aangepast.
Zo probeert het museum in te spelen op het maatschappelijke debat over de rol van de iconen van de West-Indische Compagnie (WIC) en de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Althans, wat daarover bekend is. Het museum erkent eigenlijk niet veel te weten over zijn naamgever. ,,We weten weinig over de rol die hij speelde in de slavernij”, zegt de woordvoerder.
,,Historicus Piet Emmer zegt bijvoorbeeld dat Maurits weinig heeft verdiend aan slavernij, maar anderen stellen dat hij daarbij de waarde van de spin-off, zoals reparaties aan schepen, niet meerekent. Kortom, we weten het niet precies. Daarom roepen we de hulp in van historici van de Universiteit Leiden. De onderzoeksgroep wordt momenteel gevormd.”
De discussie over het koloniale verleden speelt ook in Amsterdam. Daar verandert de J.P. Coenschool, een openbare basisschool in de Indische Buurt, binnenkort haar naam. ,,Die strookt niet meer met onze kernwaarden”, zegt directeur Sylvie van den Akker. Historici zijn het vrijwel unaniem eens dat gouverneur J.P. Coen (1587-1629) in Nederlands-Indië een bloedig koloniaal bewind voerde, waardoor duizenden stierven.
VK 17.01.2018 Tot september stond in de ontvangsthal van het naar hem genoemde Mauritshuis een borstbeeld van Johan Maurits. Nu is het verbannen naar het depot. Wat zit daarachter?
Al een maand of vier staat de buste van Johan Maurits van Nassau-Siegen – van 1637 tot 1644 gouverneur van de Hollandse kolonie in Brazilië – niet meer in de ontvangsthal van het naar hem vernoemde Mauritshuis. Tamelijk onverhoeds en in stilte werd het overgebracht naar het depot. ‘Niemand heeft er bij mijn weten opmerkingen over gemaakt’, zegt hoofd marketing Koen Brakenhoff, staand op de plek waar de Oranjetelg tot september 2017 de bezoekers begroette.
Tot nu toe. Vorige week stelde kunsthistoricus en conservator Imara Limon in de Volkskrant goedkeurend vast dat het borstbeeld was verwijderd als verlaat blijk van afkeuring van het veronderstelde aandeel van Johan Maurits in de slavenhandel. Vervolgens wijdde NRC Handelsblad er een stukje aan, en verklaarde het Mauritshuis alsnog dat de ‘verplaatsing’ van de buste voortvloeide uit ‘de groeiende maatschappelijke discussie over hoe we in Nederland (en in musea) omgaan met het slavernijverleden’.
Er is vorig jaar geen ruchtbaarheid aan gegeven omdat een museum zich nu eenmaal voortdurend aan veranderende maatschappelijke opvattingen aanpast, zegt Brakenhoff. ‘Daar zijn we een museum voor. We vinden het niet nodig om elke tussenstand breed uit te meten.’
Welnu: dat doen anderen wel voor hem. Gebruikers van de sociale media ontstaken in woede over de ‘beeldenstorm’ die zich in het Mauritshuis zou hebben voltrokken. De Kamerleden Antoinette Laan (VVD) en Martin Bosma (PVV) hebben aangekondigd met minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) over deze kwestie in de debat te gaan. ‘Er is een totaal verkeerde beweging gaande’, zei Laan in De Telegraaf. ‘We importeren de Amerikaanse trend tot overgevoeligheid.’
Daarmee wordt de verwijdering van de buste ten onrechte gereduceerd tot een politiek gebaar, zegt Brakenhoff. ‘We hadden namelijk ook andere redenen voor haar verplaatsing. Het gaat om een replica van composietmarmer, naar het originele borstbeeld uit 1664. Voor ons is het meer een meubelstuk dan een kunstvoorwerp. Er waren dus ook geen sterke kunsthistorische argumenten voor de handhaving van zijn oorspronkelijke plek.’
De J.P. Coenschool, een openbare basisschool in de Indische Buurt in Amsterdam, verandert binnenkort van naam. ‘Die strookt niet meer met de kernwaarden die wij hebben’, zegt directeur Sylvie van den Akker. Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) was gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in toenmalig Nederlands-Indië. Historici zijn het vrijwel unaniem met elkaar eens dat hij daar een bloedig koloniaal bewind voerde. ANP
Maar, geeft Brakenhoff toe, het maatschappelijk debat over het slavernijverleden gaf bij de beslissing de doorslag. Naast Imara Limon uitten Anousha Nzume, auteur van het boek Hallo witte mensen, en columnist Zihni Özdil – thans Kamerlid voor GroenLinks – kritiek op de ‘onzichtbaarheid van de schaduwkanten van de vaderlandse geschiedenis’ in het Mauritshuis.
‘Dat gaf ons wel te denken’, geeft Brakenhoff blijmoedig toe. ‘We waren heel lang zoekend naar een evenwichtige presentatie van onze collectie. Door de kritiek waaraan we kwamen bloot te staan, is dat proces in een stroomversnelling geraakt.’
Het resultaat heeft zelfs Zihni Özdil enigszins verrast. ‘Mij was het vooral te doen om aanpassing van de teksten bij de tentoongestelde stukken’, zegt hij, blauwbekkend zonder overjas voor het Mauritshuis. ‘Teksten waaruit blijkt dat Johan Maurits niet alleen een kunstminnende bestuurder was, maar dat hij zich ook verrijkte ten koste van tot slaaf gemaakte Afrikanen.
Maar van de verwijdering van standbeelden ben ik geen voorstander. Integendeel. Als je een standbeeld verwijdert, begraaf je het verleden in plaats van erover te praten.’
Dat is in het Mauritshuis niet gebeurd, verzekert Brakenhoff. ‘Het is zo jammer dat het nu om een verdwenen buste gaat terwijl er elders in het museum veel meer en veel evenwichtiger aandacht wordt besteed aan Johan Maurits.’ Daarbij doelt hij op de teksten van de audiotour die de licht- en schaduwkanten van de gouverneur belichten.
Hoe schaduwrijk de conduitestaat van Johan Maurits precies is, weet Brakenhoff ook niet. ‘We hebben historici van de Universiteit Leiden dan ook gevraagd zich nader te verdiepen in de rol die hij heeft gespeeld in Nederlands Brazilië, en dus ook in de slavernij.’
‘Maar Johan Maurits is kennelijk al schuldig verklaard’, concludeert emeritus hoogleraar Piet Emmer, wiens boek Het zwartwit-denken voorbij onlangs verscheen. ‘Getuige de verbanning van zijn buste naar het depot. Een vreemde geste van het Mauritshuis, want ik zie werkelijk niet in waarom Johan Maurits zou moeten worden gestraft.
Hij was geen eigenaar van een plantage of van een suikermolen, en hij heeft geen vermogen verdiend aan de slavenhandel, simpelweg omdat de West-Indische Compagnie daarop verlies leed. Hij kwam alleen niet op de gedachte de slavernij af te schaffen, maar daarin was Johan Maurits een kind van zijn tijd. Dat is geen vergrijp dat de verwijdering van zijn buste rechtvaardigt.’
VK 16.01.2018 Tot september stond in de ontvangsthal van het naar hem genoemde Mauritshuis een borstbeeld van Johan Maurits. Nu is het verbannen naar het depot. Wat zit daarachter?
Al een maand of vier staat de buste van Johan Maurits van Nassau-Siegen – van 1637 tot 1644 gouverneur van de Hollandse kolonie in Brazilië – niet meer in de ontvangsthal van het naar hem vernoemde Mauritshuis. Tamelijk onverhoeds en in stilte werd het overgebracht naar het depot. ‘Niemand heeft er bij mijn weten opmerkingen over gemaakt’, zegt hoofd marketing Koen Brakenhoff, staand op de plek waar de Oranjetelg tot september 2017 de bezoekers begroette.
Tot nu toe. Vorige week stelde kunsthistoricus en conservator Imara Limon in de Volkskrant goedkeurend vast dat het borstbeeld was verwijderd als verlaat blijk van afkeuring van het veronderstelde aandeel van Johan Maurits in de slavenhandel. Vervolgens wijdde NRC Handelsblad er een stukje aan, en verklaarde het Mauritshuis alsnog dat de ‘verplaatsing’ van de buste voortvloeide uit ‘de groeiende maatschappelijke discussie over hoe we in Nederland (en in musea) omgaan met het slavernijverleden’.
Er is vorig jaar geen ruchtbaarheid aan gegeven omdat een museum zich nu eenmaal voortdurend aan veranderende maatschappelijke opvattingen aanpast, zegt Brakenhoff. ‘Daar zijn we een museum voor. We vinden het niet nodig om elke tussenstand breed uit te meten.’
Welnu: dat doen anderen wel voor hem. Gebruikers van de sociale media ontstaken in woede over de ‘beeldenstorm’ die zich in het Mauritshuis zou hebben voltrokken. De Kamerleden Antoinette Laan (VVD) en Martin Bosma (PVV) hebben aangekondigd met minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) over deze kwestie in de debat te gaan. ‘Er is een totaal verkeerde beweging gaande’, zei Laan in De Telegraaf. ‘We importeren de Amerikaanse trend tot overgevoeligheid.’
Daarmee wordt de verwijdering van de buste ten onrechte gereduceerd tot een politiek gebaar, zegt Brakenhoff. ‘We hadden namelijk ook andere redenen voor haar verplaatsing. Het gaat om een replica van composietmarmer, naar het originele borstbeeld uit 1664. Voor ons is het meer een meubelstuk dan een kunstvoorwerp. Er waren dus ook geen sterke kunsthistorische argumenten voor de handhaving van zijn oorspronkelijke plek.’
De J.P. Coenschool, een openbare basisschool in de Indische Buurt in Amsterdam, verandert binnenkort van naam. ‘Die strookt niet meer met de kernwaarden die wij hebben’, zegt directeur Sylvie van den Akker. Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) was gouverneur-generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in toenmalig Nederlands-Indië. Historici zijn het vrijwel unaniem met elkaar eens dat hij daar een bloedig koloniaal bewind voerde. ANP
Maar, geeft Brakenhoff toe, het maatschappelijk debat over het slavernijverleden gaf bij de beslissing de doorslag. Naast Imara Limon uitten Anousha Nzume, auteur van het boek Hallo witte mensen, en columnist Zihni Özdil – thans Kamerlid voor GroenLinks – kritiek op de ‘onzichtbaarheid van de schaduwkanten van de vaderlandse geschiedenis’ in het Mauritshuis.
‘Dat gaf ons wel te denken’, geeft Brakenhoff blijmoedig toe. ‘We waren heel lang zoekend naar een evenwichtige presentatie van onze collectie. Door de kritiek waaraan we kwamen bloot te staan, is dat proces in een stroomversnelling geraakt.’
Het resultaat heeft zelfs Zihni Özdil enigszins verrast. ‘Mij was het vooral te doen om aanpassing van de teksten bij de tentoongestelde stukken’, zegt hij, blauwbekkend zonder overjas voor het Mauritshuis. ‘Teksten waaruit blijkt dat Johan Maurits niet alleen een kunstminnende bestuurder was, maar dat hij zich ook verrijkte ten koste van tot slaaf gemaakte Afrikanen.
Maar van de verwijdering van standbeelden ben ik geen voorstander. Integendeel. Als je een standbeeld verwijdert, begraaf je het verleden in plaats van erover te praten.’
Dat is in het Mauritshuis niet gebeurd, verzekert Brakenhoff. ‘Het is zo jammer dat het nu om een verdwenen buste gaat terwijl er elders in het museum veel meer en veel evenwichtiger aandacht wordt besteed aan Johan Maurits.’ Daarbij doelt hij op de teksten van de audiotour die de licht- en schaduwkanten van de gouverneur belichten.
Hoe schaduwrijk de conduitestaat van Johan Maurits precies is, weet Brakenhoff ook niet. ‘We hebben historici van de Universiteit Leiden dan ook gevraagd zich nader te verdiepen in de rol die hij heeft gespeeld in Nederlands Brazilië, en dus ook in de slavernij.’
‘Maar Johan Maurits is kennelijk al schuldig verklaard’, concludeert emeritus hoogleraar Piet Emmer, wiens boek Het zwartwit-denken voorbij onlangs verscheen. ‘Getuige de verbanning van zijn buste naar het depot. Een vreemde geste van het Mauritshuis, want ik zie werkelijk niet in waarom Johan Maurits zou moeten worden gestraft.
Hij was geen eigenaar van een plantage of van een suikermolen, en hij heeft geen vermogen verdiend aan de slavenhandel, simpelweg omdat de West-Indische Compagnie daarop verlies leed. Hij kwam alleen niet op de gedachte de slavernij af te schaffen, maar daarin was Johan Maurits een kind van zijn tijd. Dat is geen vergrijp dat de verwijdering van zijn buste rechtvaardigt.’
Elsevier 16.01.2018 De jacht op politiek incorrecte namen en beeltenissen is hervat. Afgelopen weekeinde werd bekend dat het Haagse museum het Mauritshuis een buste van Johan Maurits weghaalde uit de foyer, en dinsdag kondigt de Amsterdamse basisschool J.P. Coen aan zijn naam te veranderen.
Directeur Sylvie van den Akker bevestigt aan De Telegraaf dat de naam van de school wordt veranderd vanwege het koloniale verleden van naamgever Johannes Pieterszoon Coen. Reden is ook dat de school de ‘eerste Unesco-school’ is in Amsterdam. ‘We vinden dat Coen daar niet bij past. (…) Hij heeft natuurlijk veel mensen vermoord. Daar voelen wij ons niet meer senang bij,’ aldus Van den Akker.
Belangrijk is daarbij de relatie met Unesco. ‘Vrede, wereldburgerschap, mensenrechten, intercultureel leren en duurzaamheid’ zijn volgens Van den Akker thema’s die de school hoog in het vaandel heeft staan. Vanwege de verschillende nationaliteiten en culturen op de school, moet die een andere naam hebben, vindt de directie. Wel wordt erover gedacht om het element ‘Coen’ te behouden omdat de school daaronder bekend is en een goed imago heeft.
Buste Maurits weggehaald uit Mauritshuis
Dit weekend bleek tevens dat het Mauritshuis afgelopen september een kunststof borstbeeld van Johan Maurits van Nassau-Siegen uit zijn foyer verwijderde. Reden is ‘de groeiende maatschappelijke discussie’ over het slavernijverleden van Nederland en ‘een grotere bewustwording over het slavernijverleden van Maurits’.
Maurits, achterneef van Willem van Oranje, was van 1637 tot 1644 in dienst van de West-Indische Compagnie en persoonlijk betrokken bij de trans-Atlantische slavenhandel. Volgens een woordvoerder van het Mauritshuis was er bij de buste in de foyer een zeer summiere uitleg, waarbij de context zou ontbreken. Het Mauritshuis kreeg daar kritiek op, onder anderen van GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil. Hij vond dat het museum de rol van Maurits bij het Nederlandse slavernijverleden ‘wegpasteuriseerde’.
Het Mauritshuis benadrukt dat de portretten van Maurits niet zijn verwijderd uit het museum. Wel worden bij een portret en een beeldje de teksten aangepast.
‘We importeren Amerikaanse trend tot overgevoeligheid’
De VVD en PVV hekelen de beslissing van het Mauritshuis. De twee partijen willen toelichting van minister Ingrid van Engelshoven (D66) van Cultuur. Het weghalen van de Maurits-buste is volgens VVD-Kamerlid Antoinette Laan ‘slecht, verkeerd en onderdeel van een trend.’ Volgens haar is een ‘totaal verkeerde beweging gaande’.
‘We importeren de Amerikaanse trend tot overgevoeligheid. Wat is de volgende stap? Gaan we alle standbeelden voortaan binnen neerzetten, zodat ze binnen een “context” kunnen worden geplaatst,’ aldus Laan tegen De Telegraaf.
Ook PVV-Kamerlid Martin Bosma reageert verbolgen op het besluit. Hij noemt het weghalen van het borstbeeld ‘totaal idioot’ en onderdeel van een ‘politiek correcte beeldenstorm zonder eind tegen onze geschiedenis en onze cultuur’.
Het is niet de eerste keer dat er ophef is over Nederlandse historische figuren. Afgelopen november maakte het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With bekend van zijn naam af te willen omdat het was beschuldigd van ‘anti-zwartheid’. Ook was er eerder verzet tegen ‘koloniale’ straatnamen en standbeelden van Michiel de Ruyter en Jan Pieterszoon Coen.
Ook lieten activisten van de linkse groep De Grauwe Eeuw van zich horen. In enkele steden protesteerde de groep tegen ‘racistische’ evenementen en in Hoornbekladden de actievoerders een aantal standbeelden, onder meer van J.P. Coen, die zij ‘een massamoordenaar verantwoordelijk voor koloniale terreur’ noemden.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 12.01.2018 Nederland heeft zich in Ghana aan misdaden tegen de menselijkheid schuldig gemaakt
Historicus Hubert JMW Peters schrijft dat hij geen schuld of schaamte draagt voor de daden van onze 17de-eeuwse voorouders. Hoog tijd, meneer Peters, dat u eens iets leest over de Hollandse slavenkelders in Ghana.
Afgelopen maand bezocht ik in Ghana zowel Elmina Castle als Cape Coast Castle – twee slavenforten die in de 17de eeuw in bezit waren van Nederland. Helaas weten maar heel weinig Nederlanders van ons koloniale verleden op het Afrikaanse continent; we horen er zelden over.
De aan elkaar geketende slaven stonden er wekenlang in hun eigen uitwerpselen, de poep tot boven hun knieën
Tussen 1637 en 1814 werden er in Elmina Castle, onder auspiciën van de West-Indische Compagnie, per jaar zo’n 30 duizend mensen verhandeld. In de kerkers onder dit fort, in bedompte ruimtes van zo’n 6 bij 12 meter groot, propten de Nederlanders zo’n duizend Afrikanen op elkaar; een onvoorstelbare hoeveelheid mensen voor zo’n ruimte.
Toen ik de kerker bezocht, stonk het er naar kattenpies. En dat was al een ondraaglijke stank. De gevangenen van onze Hollandse voorouders stonden hier minstens zes weken lang aan elkaar vastgeketend, voordat zij werden verkocht en verscheept naar de ‘Nieuwe Wereld’. Velen van hen stierven dan ook.
In de jaren zeventig deden de universiteit van Syracuse (Verenigde Staten) en de universiteit van Ghana gezamenlijk onderzoek naar de muren van deze Hollandse slavenkelders in Ghana. Op de muren vonden de wetenschappers resten uitwerpselen tot zo’n 60 cm boven de vloer, de hele kerker rond.
Conclusie: de aan elkaar geketende slaven stonden er wekenlang in hun eigen uitwerpselen, de poep tot boven hun knieën. De universiteit van Ghana hield er onlangs nog met vrijwilligers een experiment. Hoe is het om in zo’n kerker, zonder wc, aan elkaar geketend te zijn? Na zes uur werd het onderzoek gestaakt. Reden? Het was absoluut ondraaglijk.
Maar dit was niet de meest mensonterende kerker van het Nederlandse slavenfort. Dat was namelijk de kerker van de terdoodveroordeelden. Achter een kleine deur, met daarboven een wandplaat met een doodshoofd en botten, sloten onze voorouders hun ‘opstandige’ gevangenen op. Zij stierven er, zonder licht, water of eten, een gruwelijke, langzame dood. Nieuwe ‘opstandigen’ werden tussen de stervende en al dode mensen gegooid.
In de granieten vloer van deze ruimte kerfden de gevangenen diepe groeven met hun ketens, je ziet er rechte lijnen en cirkels. Een soort doodskunst: uitingen van totale wanhoop en leed. De Hollanders, altijd zuinig, ruimden de kerker pas als iedereen dood was. Kunt u zich dit voorstellen, meneer Peters, zonder dat u zich schaamt?
Boven deze kerkers staat de Hollandse Gereformeerde kerk. De stank uit de kerkers moet in de kerk te ruiken zijn geweest. Maar in de kerk hangt een haast serene wandplaat die De Heere en zijn woonplaats in het paradijs beschrijft. Weer boven deze kerk is het appartement van de Hollandse gouverneur.
Wanneer hij maar wilde, koos hij een vrouw uit de vrouwenkerker, door lokale Nederlanders ‘Het Hoerenhol’ genoemd. De Nederlanders creëerden in Ghana hun eigen versie van hemel en hel.
Nederland heeft zich met de slavenhandel eeuwenlang schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid. Het zou goed zijn als de heer Peters, historicus van beroep, zich hierin wat meer zou verdiepen. Nog beter is het dat de Nederlandse regering haar koloniale geschiedenis zou (er)kennen, en excuses zou maken aan de nakomelingen van de slachtoffers van zulk diep menselijk leed.
Misschien hoeven we ons dan ooit wat minder te schamen – als natie en als burger.
Hans Broek werkt aan een expositie over ons slavernijverleden.
Zijlstra’s besluit volgt op een uitzending van het radioprogramma Argos in december vorig jaar. Daarin liet Argos een heimelijk opgenomen gesprek met de consul van het Eritrese ambassadekantoor horen. Op papier staat deze Solomon Mehari in de pikorde onder de diplomaat die van Zijlstra moet vertrekken.
Een dergelijke maatregel is hoogst uitzonderlijk. ‘Een krachtig diplomatiek signaal’, noemt minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra het in een brief aan de Tweede Kamer.
Een grote Kamermeerderheid had de regering gevraagd de Eritrese vertegenwoordiging in Den Haag helemaal te sluiten, omdat de Eritrese autoriteiten maar blijven doorgaan met het dwingen van voormalige landgenoten in Nederland tot het afdragen van ‘diasporabelasting’.
Eritrea niet van plan te stoppen met diasporabelasting
Het radioprogramma Argos citeerde onlangs uit een heimelijk opgenomen gesprek met het hoofd van het ambassadekantoor. Daarin wordt een Eritrese asielzoeker gedwongen de diasporabelasting te betalen, en spijt te betuigen omdat hij is gevlucht uit het Afrikaanse land. De asielzoeker in kwestie wordt gechanteerd: betaalt hij de belasting niet, dan krijgt hij het voor hem noodzakelijke overheidsdocument ook niet.
Eritrea wordt met ijzeren hand geregeerd, en Nederland kent een relatief groot aantal Eritrese asielzoekers. Vorig jaar was het – na Syriërs – in grootte de tweede groep asielzoekers die Nederland binnenkomt.
Na de uitzending in december werd de ambassadeur van Eritrea op het matje geroepen bij Buitenlandse Zaken. Het ministerie bracht toen opnieuw ‘grote zorgen’ over de diasporaheffing over, maar uit het gesprek bleek dat Eritrea niet bereid is om ermee te stoppen.
Vervolgens is besloten om de tijdelijke zaakgelastigde tot persona non grata te verklaren. Volgens de brief van de regering is dit voor de autoriteiten van Eritrea een normale praktijk: ‘intimidatie en dwang’ worden ingezet bij de inning van de diasporabelasting. De Eritrese ambassadeur in Brussel is in december ontboden.
Bedreigend, als het regime waarvoor je bent gevlucht zich hier manifesteert. Wat kan Nederland doen?
Deze man voedt het Eritrese nationalisme onder jongeren in het buitenland (+)
De voornaamste adviseur van president Afewerki, Yermane Gebreab, voedt in vaak ellenlange speeches op congressen in Europa het Eritrese nationalisme onder jongeren.
Academicus of activist? Publiceren over Eritrea is glad ijs (+)
De Eritrese overheid profiteert van de handel in eigen onderdanen, concludeert hoogleraar Internationale Relaties Mirjam van Reisen in haar nieuwe boek. Andere wetenschappers bekritiseren haar onderzoeksmethode en vinden de Eritrea-expert meer activist dan academicus. Het publiceren over een land waar de vrijheid van meningsuiting aan banden ligt, is glad ijs.
NU 24.10.2020 Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft zaterdag opheldering geëist van Eritrea over een geldinzameling door het ambassadekantoor van het land, laat een bewindsman aan persbureau ANP weten na berichtgeving van het radioprogramma Argos.
Volgens Argos gebruikt het Eritrese ambassadekantoor in Den Haag dwang om geld in te zamelen onder Eritreeërs in Nederland. Zij werden gevraagd minimaal 100 euro te doneren in verband met de coronacrisis.
Eritrea vraagt al jaren geld van landgenoten die in het buitenland wonen. Het gaat om de zogenoemde diasporabelasting. Deze heffing kan niet verboden worden, maar volgens de Verenigde Naties (VN) gebeurt de heffing vaak met intimidatie en dwang. Wel kan er opgetreden worden als Eritreeërs melden dat ze onder druk zijn gezet om te betalen.
Blok noemt het “erg zorgelijk” dat er opnieuw berichten zijn over het onder dwang inzamelen van geld door Eritrese diplomaten. De minister eist uitleg van het ambassadekantoor. Ook zegt hij verdere acties niet uit te sluiten.
Hoogste diplomatieke vertegenwoordiger werd eerder al uitgezet
In 2018 eiste voormalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra dat de hoogste diplomatieke vertegenwoordiger van Eritrea, Tekeste Ghebremedhin Zemuy, Nederland zou verlaten, omdat de ambassade onder dwang geld bleef ophalen bij de diaspora. Hij werd tot persona non grata verklaard. De Tweede Kamer eiste daarnaast dat het ambassadekantoor gesloten zou worden, maar daar stemde het kabinet destijds niet mee in.
Minister Blok roept slachtoffers van de geldinzameling op om aangifte te doen, zodat het Openbaar Ministerie (OM) onderzoek kan doen naar de zaak.
NOS 24.10.2020 Diplomaten van Eritrea hebben in Nederland opnieuw geld ingezameld onder landgenoten. Daar ging een oproep aan vooraf van de Eritrese ambassade, die in het voorjaar vroeg om minimaal 100 euro bij te dragen aan de strijd tegen het coronavirus in Eritrea, meldt VPRO-radioprogramma Argos.
Leden van de Eritrese gemeenschap in Nederland vertelden dat er ook vertegenwoordigers van het land de deuren langs zijn gegaan om geld op te halen. Personen die betaalden verklaarden dat ze onder druk zijn gezet, onder meer met het dreigement dat de familie in Eritrea geen voedselcoupons zou krijgen als er niet betaald werd.
Uit een lijst met betalingen die Argos in handen kreeg, blijkt dat er ten minste 155.000 euro is opgehaald. Een deel komt van aanhangers van het militaire regime, of aan het regime gelieerde organisaties, maar op de lijst staan ook mensen die juist voor dat regime zijn gevlucht. Het gaat om honderden statushouders, maar ook om personen die nog in een asielzoekerscentrum wonen.
Intimidatie
De actie is opmerkelijk: twee jaar geleden werd de hoogste Eritrese diplomaat Nederland uit gezet, omdat het regime voormalige landgenoten in Nederland dwong om belasting aan Eritrea af te dragen. Intimidatie werd daarbij niet geschuwd, schreef de toenmalige minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.
Kamerleden willen dat het kabinet maatregelen neemt. Minister Blok liet Argos weten dat hij de Eritrese ambassade om opheldering zal vragen. Ook roept hij mensen die slachtoffer zijn op aangifte te doen. “Als er gegronde vermoedens van strafbare feiten bestaan, zal het Openbaar Ministerie onderzoek doen.”
De aflevering van Argos is vanmiddag te beluisteren op NPO Radio 1 van 14.00 tot 15.00 uur.
Het nieuwe kabinet maakte de weg vrij voor de directgekozen burgemeester. De vier formerende partijen (VVD, CDA, D66 en CU) schaarde zich in 2017 achter de grondwetswijziging die dat mogelijk maakt. Daardoor is de vereiste tweederde meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer verzekerd, omdat ook voldoende oppositiepartijen voorstander zijn.
Onder Rutte II is al een eerste stap gezet naar de gekozen burgemeester. Het initiatiefwetsvoorstel van D66 ‘tot deconstitutionaliseringvan de aanstelling van de burgemeester’ is in 2015 bij gewone meerderheid door beide Kamers gekomen. Maar een grondwetswijziging vereist twee stemronden, met tussentijds verkiezingen. Nu die op 15 maart hebben plaatsgevonden en het nieuwe kabinet aantreedt, moeten beide Kamers zich in de ‘tweede lezing’ opnieuw achter het voorstel scharen, dan met tweederde meerderheid.
Vanaf 1966 gaat het behalve om democratisering van het bestuur ook om het beëindigen van de achterkamertjespolitiek. De bestuurskundige Wim Derksen wees er in deze krant op dat de huidige gang van zaken extreem ondoorzichtig is. Dat komt omdat de selectieprocedure is uitbesteed aan vertrouwenscommissies uit de gemeenteraden.
Nu staat in de Grondwet:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’ De initiatiefwet verandert deze Kroonbenoeming in: ‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze. Krachtens de wet kunnen nadere regels worden gesteld over de daarbij te volgen procedures.’
De Grondwet zal worden:
‘De commissaris van de koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze’
Hoe die nieuwe wetstekst eruit komt te zien, laat het regeerakkoord in het midden. De nieuwe coalitie wil volgens ingewijden bredere steun dan van alleen de eigen achterban (76 respectievelijk 38 zetels in Tweede en Eerste Kamer) bij de uitwerking, mede omdat de verhoudingen in de senaat in 2019 alweer veranderen.
D66 grijpt zijn kans
De gekozen burgemeester was een van de wenken van de Volkskrant voor het nieuwe kabinet. Pechtold heeft zijn kans gegrepen. Al sinds de oprichting van de D66 werd er over de invoering van de gekozen burgemeester gesproken. In een commentaar en een opiniestuk werd de fractieleider de afgelopen tijd dan ook opgeroepen om deze kans om het voor elkaar te krijgen niet te laten lopen.
Een eerder wetsvoorstel voor invoering van de gekozen burgemeester sneuvelde in maart 2005 in de Eerste Kamer omdat de tegenstemmen van de PvdA ervoor zorgden dat het voorstel niet de benodigde tweederde meerderheid haalde. Want ook de SP, GroenLinks, ChristenUnie en SGP waren tegen het voorstel van D66-ministerThom de Graaf voor bestuurlijke vernieuwing. De Graaf trad vervolgens af en werd opgevolgd door de huidige D66-leider Alexander Pechtold.
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Het overgrote deel van de burgemeesters in Nederland is nog altijd lid van CDA, VVD of PvdA. Vorig jaar was 83 procent van de burgemeesters lid van een van deze drie traditionele politieke partijen, blijkt uit cijfers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
De meeste burgemeesters zijn van VVD-huize (30%), gevolgd door de PvdA (27%) en het CDA (27%). Traditioneel waren dit ook de drie grootste partijen. De PvdA hoort daar sinds de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar niet meer bij.
Het aantal vrouwelijke burgemeesters is de afgelopen jaren licht toegenomen: van 19 procent in 2002 tot 23 procent in 2016. Ze zijn het vaakst lid van een lokale partij (33%), gevolgd door een lidmaatschap van GroenLinks (29%) en van het CDA (25%).
Van de burgemeesters van lokale partijen is 33 procent vrouw, het hoogste percentage. De gemiddelde leeftijd van burgemeesters is 57,8 jaar. Ook hier zit een stijgende lijn in: in 2002 was het 55,5 jaar.
Staatscommissie Parlementair Stelsel
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
Telegraaf 08.11.2018 In de coalitie zijn zorgen over afspraken rond de gekozen burgemeester. De Eerste Kamer zou komende week definitief obstakels weg moeten nemen voor de invoering ervan, maar CDA-senatoren kunnen roet in het eten gooien.
D66 dacht in het regeerakkoord met de andere coalitiepartijen zeker te hebben gesteld dat de benoemingswijze van de burgemeester uit de grondwet zou worden gehaald. Zo’n plan moet twee keer door de Tweede en de Eerste Kamer worden aangenomen. De tweede keer is zelfs een tweederde meerderheid nodig.
De Eerste Kamer is dinsdag aan die tweede lezingtoe. Binnen D66 valt te horen dat men door CDA-leider Buma en VVD’er Jorritsma, fractievoorzitter in de Eerste Kamer, verzekerd is dat de beloofde stemmen geleverd zullen worden.
Zeer sceptisch
Het CDA spreekt echter tegen dat er al een garantie is gegeven. De christendemocraten waren al kritisch en sommige senatoren zouden zich bovendien gesterkt voelen door het partijcongres dat eerder ook zeer sceptisch was over een stap richting een gekozen burgemeester. Partijleider Buma is onlangs bij de Eerste Kamerfractie geweest om over het probleem te praten.
Een van de namen die genoemd wordt als mogelijke dwarsligger is senator Ton Rombouts. „We zijn nog druk in overleg met de fractie”, zegt hij over het standpunt. Rombouts wil niet hardop zeggen wat hij nu vindt, maar verwijst wel naar eerdere keren dat hij sceptisch was over de gekozen burgemeester.
Gesplitst stemmen
Andere CDA-senatoren stellen ook dat hun standpunt nog niet bepaald is en geen van de bevraagden wil nu al zeggen de coalitie-afspraak te gaan steunen. „We zijn nog niet zo ver dat we weten wat we gaan stemmen”, zegt Eerste Kamerlid Joop Atsma. In de partij valt eveneens te horen dat er wordt gepraat over de mogelijkheid van gesplitst stemmen, waarbij een deel van de fractie voor en een deel tegen stemt. „Alles is mogelijk in het leven”, zegt senator Ben Knapen daarover.
De kans lijkt klein dat senatoren van de VVD dwarsliggen. „We hebben vorige keer unaniem ingestemd met uit de grondwet halen van de benoemingswijze, dat zegt wel wat”, vertelt VVD-senator Huijbregts.
Stranden van de grondwetswijziging
Het eventueel stranden van de grondwetswijziging zal de verhoudingen in de coalitie onder druk zetten. D66 gaf aan het begin van de kabinetsperiode groen licht voor de afschaffing van het raadgevend referendum, een kroonjuweel van de partij. Een stap op weg naar de gekozen burgemeester zou daar tegenover moeten staan. De partij houdt er rekening mee dat de CDA-senatoren vooral voor de bühne terughoudend zijn en uiteindelijk wel zullen instemmen.
Zeker 60 procent van de Nederlanders is voor de invoering van een gekozen burgemeester. Van deze mensen wil 44 procent liever zelf naar de stembus gaan, dan de keuze over te laten aan de gemeenteraad. Het grootste draagvlak voor een gekozen burgemeester is te vinden onder de mensen met een politieke voorkeur voor PVV, 50PLUS en de SP. Beeld ANP XTRA
Die zogeheten deconstitutionalisering is een eerste stap om een direct of indirect gekozen burgemeester mogelijk te maken.
De 31 ondertekenaars van de brandbrief zijn lid van verschillende politieke partijen. Ahmed Marcouch (Arnhem), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) en Paul Depla (Breda) zijn prominente PvdA’ers. Liesbeth Spies (Alphen aan den Rijn), Jos Wienen (Haarlem) en Hubert Bruls (Nijmegen) zijn lid van het CDA. Wouter Kolff (Dordrecht), Jack Mikkers (Den Bosch) en Charlie Aptroot (Zoetermeer) behoren tot de VVD. Onno van Veldhuizen (Enschede) is van D66, Sebastiaan van ’t Erve (Lochem) van GroenLinks, Bort Koelewijn (Kampen) van de ChristenUnie.
De Eerste Kamer ontving een tweede brief met dezelfde strekking. Die is van de hand van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Daarmee maakt vrijwel het volledige lokaal bestuur van Nederland een voorbehoud bij de gekozen burgemeester.
Volgende week dinsdag buigt de Eerste Kamer zich in tweede lezing over het wetsvoorstel om de benoeming van de burgemeester uit de Grondwet te halen. Dat is de laatste hindernis op weg naar een andere wijze van burgemeesters aanstellen. De Tweede Kamer stemde in januari dit jaar bijna unaniem vóór deze initiatiefwet – alleen de SGP stemde tegen. Voor een Grondwetswijziging is een tweederde meerderheid nodig.
‘Een bij wet te bepalen wijze’
Veel partijen gaven aan het voorstel juist te steunen omdat dat in het midden laat hoe de burgemeester in de toekomst zal worden gekozen. De letterlijke tekst luidt: ‘De Commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze.’ In het regeerakkoord van Rutte III is een zin met vergelijkbare strekking opgenomen.
Zo maakt de wetswijziging een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester mogelijk, maar ook een getrapte verkiezing, waarbij de gemeenteraad de burgemeester kiest. Of een stemming in twee ronden, waarbij tussentijds coalities kunnen worden gevormd.
Wordt de burgemeester gekozen, dan krijgt het ambt een meer politieke lading, en moet de taakverdeling tussen burgemeester en wethouders worden herbezien. De kritiek van de burgemeesters is dat het wetsvoorstel daar geen invulling aan geeft. Ze willen eerst een ‘grondige inhoudelijke discussie over ons ambt’ en zijn bang dat ‘de terecht in de Grondwet verankerde ordening van het lokaal bestuur wordt overgeleverd aan de politieke waan van de dag.’
Huidige gang van zaken
De gang van zaken is nu dat een uit gemeenteraadsleden bestaande vertrouwenscommissie sollicitatiegesprekken voert met door de Commissaris van de Koning geselecteerde kandidaten. Haar voordracht gaat als advies naar de Minister van Binnenlandse Zaken, die daar in de praktijk altijd mee instemt.
De namen van kandidaten worden niet bekendgemaakt, volgens Wouter Kolff, burgemeester van Dordrecht en een van de briefschrijvers, om te voorkomen dat kandidaten worden ontmoedigd of schade oplopen. Hij vreest dat het voor een gekozen burgemeester moeilijker zal zijn boven de partijen te staan. ‘Belangrijk is dat er eerst grondig wordt nagedacht over lokale democratie als geheel. Vreemd dat zo’n visie er nog niet ligt.’
Amsterdam, Den Haag en Utrecht
Er zijn ook prominente burgemeesters die de brief niet tekenden. Femke Halsema (Amsterdam, GroenLinks), Pauline Krikke (Den Haag, VVD) en Jan van Zanen (Utrecht, VVD) deden niet mee. Van Zanen ondertekende wel de tweede brief, maar dan als voorzitter van de VNG.
In Den Haag wordt al lang over de gekozen burgemeester gesproken. In 2005 sneuvelde bij tweede lezing een voorstel in de Eerste Kamer; D66-minister Thom de Graaf trad daarna af. Veruit de meeste burgemeesters in Nederland zijn lid van VVD, CDA, PvdA en D66. Partijlozen of lokale politici worden zelden benoemd.
BB 06.11.2018 Burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten dringen er bij de Eerste Kamer op aan de huidige aanstellingswijze van burgemeesters niet uit de Grondwet te halen. Het wetsvoorstel hiertoe wordt volgende week dinsdag in de senaat behandeld.
Risicovol
Zonder een visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur is het risicovol om de benoemingswijze uit de Grondwet te schrappen, schrijven de koepels van deze gremia in een gezamenlijke brief aan de senaat. Het gaat om het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Wethoudersvereniging.
In aanvulling daarop hebben 31 burgemeesters een brief gestuurd waarin zij benadrukken dat de verankering van de aanstellingswijze van burgemeesters in de Grondwet hen helpt in hun functioneren, ‘hoe gecompliceerd en soms onveilig ons ambt door de jaren heen ook is geworden’.
Probleemanalyse
Uit zo’n visie op de toekomst van de lokale democratie en bestuur moet duidelijk worden welke plaats de burgemeester in het gemeentebestuur inneemt en welke aanstellingswijze daar bij past. ‘Tot heden is er nog geen probleemanalyse over of beschouwing op het gemeentelijk bestel in de volle breedte gekomen’, schrijven de koepels van burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenten.
Als de Kroonbenoeming uit de Grondwet wordt gehaald, ligt de weg open voor bijvoorbeeld een direct of indirect gekozen burgemeester. De aanstellingswijze van de burgemeester wordt dan als ‘geïsoleerd vraagstuk’ behandeld waarvoor slechts een enkelvoudige meerderheid nodig is.
Onafhankelijke positie
De 31 burgemeesters schrijven in hun brief te hechten aan hun ‘onafhankelijke positie, boven de partijen en tussen onze inwoners’. Ook vinden de burgemeesters – van onder meer Rotterdam, Eindhoven, Arnhem, Haarlem, Breda en Maastricht – het belangrijk om samen met politie, Openbaar Ministerie en andere instanties aan de handhaving van veiligheid en openbare orde te werken. ‘Of we nu bedreigd worden of niet.
En in een steeds meer gepolariseerd politiek krachtenveld hechten wij aan de verbindende en integriteitbevorderende rol die wij kunnen vervullen jegens onze gemeenteraden en colleges. Een rol waarbij wij bijdragen aan een situatie waarin gekozen politici hun werk goed kunnen doen.’
Samenhang
Ook de 31 burgmeesters stellen dat voor deconstitutionalisering eerst een ‘grondige, inhoudelijke’ discussie moet worden gevoerd over het burgemeestersambt ‘bezien in samenhang met de rol die de gemeenteraad en de wethouders vervullen in het lokale politieke bestel’.
OmroepWest 06.11.2018 Een groep van 31 burgemeesters heeft in een brief de Eerste Kamer opgeroepen om het benoemen van burgemeesters niet uit de grondwet te halen. Het wetsvoorstel, dat al is aangenomen door de Tweede Kamer, is een volgende stap in de richting van een gekozen burgemeester.
Onder de ondertekenaars bevinden zich Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn, Marja van Bijsterveldt van Delft, Agnes van Ardenne van de gemeente Westland, Charlie Aptroot van Zoetermeer en Gert-Jan Kats van Zuidplas. Pauline Krikke van Den Haag en Henri Lenferink van Leiden hebben de brief niet ondertekend.
In de brief schrijven de burgervaders en -moeders dat hun onafhankelijkheid te danken is aan de manier waarop ze benoemd zijn. Een gekozen burgemeester zal het ambt een politieke lading geven waardoor het voor hen moeilijker wordt om boven de partijen te staan. In een steeds meer gepolariseerd landschap zijn de burgemeesters bang om hun verbindende rol te verliezen.
Eerst een grondige discussie
De burgemeesters vinden dat het aanpassen van de grondwet – en daarmee de manier waarop ze gekozen worden – pas kan plaatsvinden na een grondige discussie over het ambt. Hierbij zou ook moeten worden gekeken naar de rol van de gemeenteraad en wethouders in de lokale politiek. Zonder deze discussie vrezen zij dat het lokale bestuur wordt overgeleverd aan de waan van de dag.
BB 13.04.2018 Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) wil niet dat de huidige aanstellingswijze van burgemeesters uit de Grondwet wordt gehaald. De NGB roept de Eerste Kamer dan ook op om niet in stemmen met het wetsvoorstel tot deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de Koning en van de burgemeester. Ook bij de Kring van commissarissen van de Koning gaan de handen niet op elkaar.
Geen tekort
‘Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters vraagt zich af voor welk probleem het voorstel een oplossing is. In de huidige positie en aanstellingswijze van de burgemeester is noch sprake van een democratisch tekort, noch van een legitimiteitstekort’, stelt het NGB in een position paper aan de Eerste Kamer. ‘Juist vanwege de onafhankelijke, boven de partijen staande positie vervult de burgemeester belangrijke functies in de lokale samenleving en in het lokaal bestuur. Er is grote waardering voor en vertrouwen in deze niet gepolitiseerde functie.’
Visie ontbreekt
Deze week hield de Eerste Kamer een expertmeeting over het initiatiefwetsvoorstel Jetten. Als de Eerste Kamer instemt met de wet, wordt de weg vrij gemaakt voor een andere aanstellingswijze van burgemeesters. Daarbij wordt onder meer gedacht aan een rechtstreeks door de gemeenteraad of door de bevolking gekozen burgemeester.
Als er al naar de benoemingswijze gekeken wordt, dan moet dat in het bredere perspectief van het gehele lokaal bestuur gebeuren, benadrukt het NGB. ‘Ondanks eerdere verzoeken vanuit de Eerste en Tweede Kamer en toezeggingen van de minister van Binnenlandse Zaken ontbreekt een gedegen analyse en consistente visie op het lokaal bestuur.’ Het huidige benoemingsproces is evenwichtig en democratisch.
Geen heil
Ook de Kring van commissarissen van de Koning ziet op dit moment niets in een andere aanstellingswijze voor burgemeesters. ‘Eerst moet worden bepaald hoe het lokaal openbaar bestuur in Nederland er uit moet zien, daarna kan worden beoordeeld welke positie van de burgemeester daarbij past. Daaruit vloeit de keuze voor de aanstellingswijze dan vanzelfsprekend voort.
Veel te vaak wordt alleen gesproken over de positie en benoemingswijze van de burgemeester. Maar verander je de aanstellingswijze van de burgemeester, dan verander je ook het bestel’, aldus de Kring in zijn position paper. ‘Ook beschouwen de commissarissen de onafhankelijke positie van de burgemeester boven de partijen als een groot goed dat behouden zou moeten blijven.’
Onafhankelijke positie
Tegen de deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de commissaris van de koning (cdk) heeft de kring eveneens zijn bedenkingen. ‘Voor het functioneren van zowel de burgemeester als de commissaris is het hebben van een onafhankelijke positie nog steeds van groot belang. Om voor alle partijen acceptabel te kunnen zijn en een dienende rol te kunnen spelen, maar ook om de rug recht te houden in woelige tijden of op te kunnen treden in crisissituaties.
In 1848 werd de Grondwet als garantie beschouwd voor een onafhankelijke positie. Wij zien niet in dat dit staatsrechtelijk nu anders zou moeten worden gezien.’
Het is nog niet bekend wanneer de Eerste Kamer over het wetsvoorstel debatteert. Hij is nu bezig met de schriftelijke voorbereiding. Vermoedelijk zal voor de zomer wel een besluit vallen.
VK 12.04.2018 De invoering van de gekozen burgemeester stuit al jaren op obstructie van onder meer de VVD. Het bevalt nog altijd uitstekend – ongekozen bestuurders met een partijpet op.
Totdat ze hun eigen gang gaan. Want diezelfde VVD beklaagt zich nu over oud-partijleider Jozias van Aartsen, tussentijds burgemeester in Amsterdam, die in de strijd tegen de krakers weigert de harde VVD-lijn te volgen. ‘Hij staat zo ver boven de partijen dat hij inmiddels volledig lijkt losgezongen van de VVD’, mopperde het VVD-Kamerlid Arno Rutte deze week.
Juist. De hoogste tijd voor een echte, direct gekozen partijburgemeester, zou je zeggen. Wat houdt de liberalen nog tegen? Het zal toch niet het vermoeden zijn dat Amsterdam dan überhaupt nooit meer een VVD-burgemeester krijgt?
BB 01.03.2018 In profielschetsen voor een nieuwe burgemeester benutten gemeenteraden te weinig de mogelijkheden voor lokaal maatwerk. De lokale omstandigheden worden niet tot nauwelijks in specifieke eisen vertaald. Gemeenteraden die een nieuwe burgemeester zoeken, willen vooral integere netwerkers en verbinders, die daadkrachtig, inlevend en communicatief zijn. Gemeentegrootte maakt geen verschil in de eisen die aan een burgemeesterskandidaat worden gesteld.
Dezelfde eisen
Dat blijkt uit een analyse van 231 profielschetsen voor nieuwe burgemeesters die van 2008 tot en met 2015 zijn opgesteld. In die periode gebruikten gemeenten de handreiking benoemingsproces
burgemeesters van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit 2007. In 2016 is deze vervangen door een herziene handreiking. Raden worden gestimuleerd om de handreiking te gebruiken. ‘Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters’, concluderen Niels Karsten van de Universiteit van Tilburg en Hans Oostendorp en Frank van Kooten van Necker van Naem in hun artikel Gezocht: integere en daadkrachtige verbinder (m/v) in het recent verschenen Bestuurswetenschappen.
Integriteit
Een profielschets bestaat uit een aantal onderdelen, waaronder de zogeheten basiscondities. In de handreiking van BZK 2007 worden zes basiscondities onderscheiden: integriteit, stressbestendigheid, onafhankelijkheid, signaalgevoeligheid, identificatie en bindend vermogen. Gemiddeld bevat een profielschets 3,7 basiscondities, zo blijkt uit de analyse, waarbij integriteit de belangrijkste is.
Deze basisconditie komt in 79 procent van de schetsen voor. ‘Daarmee wordt het onmiskenbare belang van integriteit als centrale waarde in het burgemeestersambt’, aldus de auteurs. Ook bindend vermogen scoort met 65 procent relatief hoog.
Verbinder
Het burgemeestersambt kent – volgens de handreiking van BZK 2007 – vier bestuursstijlen: verbinder, netwerker, aanjager en procesregisseur. Het is de bedoeling dat gemeenteraden een van die vier bestuursstijlen in de profielschets opnemen; het moet een hoog onderscheidend gehalte hebben. In de praktijk worden gemiddeld 1,6 bestuursstijlen genoemd als beoogde stijl van de nieuwe burgemeester.
De netwerker en verbinder zijn in gemeenteland het meest gezocht. Er bestaan rondom bestuursstijlen, evenals bij de basiscondities, geen significante verschillen tussen grote of kleine gemeenten, zo concluderen Karsten, Oostendorp en Van Kooten. ‘Kleinere gemeenten vragen dus niet om een andere bestuursstijl dan grotere gemeenten, of andersom.’
Daadkracht
Het derde onderdeel van het competentieprofiel voor burgemeesters gaat over de bestuursvaardigheden. In de handreiking van BZK staan er twintig genoemd – zoals bestuurlijke gevoeligheid en daadkracht – en beschreven. In meer dan 90 procent van de profielschetsen zijn een of meer bestuursvaardigheden opgenomen, waarbij de letterlijke formulering vanuit de handreiking zijn gebruikt. Daadkracht komt met 46 procent het meest voor in profielschetsen.
Omgevingsbewustzijn
Ook hier geldt, een enkele uitzondering daargelaten, dat gemeenten van verschillende grootte door de bank genomen niet om andere kwaliteiten van burgemeesterskandidaten vragen. Gemeenten van 20.001-50.000 inwoners significant vaker om communicatieve burgemeesters. ‘Verder wordt omgevingsbewustzijn in die gemeenten significant vaker gevraagd, terwijl die vaardigheid in 100.000+-gemeenten minder belangrijk wordt geacht’, aldus de onderzoekers.
Durf te kiezen
Gemeenteraden stellen op hoofdlijnen vrijwel allemaal dezelfde eisen aan burgemeesters, concluderen de onderzoekers. ‘Waar we op basis van de ruimte die de profielschets biedt voor lokaal maatwerk pluriformiteit zouden verwachten, zien we dus grote uniformiteit tussen profielschetsen.’ Er is volgens de drie voldoende ruimte om het ‘onderscheidend vermogen van profielschetsen te vergroten.’
Gemeenteraden doen er goed aan hun ‘prioriteiten scherper te benoemen’. Raden moeten daarnaast meer durven te kiezen om daarmee de ruimte voor lokaal maatwerk beter te benutten.
BB 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Zeggenschap van burgers
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend. ‘We gaan nog even door met inzamelen, omdat sommige handtekeningen misschien ongeldig worden verklaard’, zegt woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer. Afgelopen zaterdag gaf hij als motivatie voor de petitie: ‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden.’
Juridisch haalbaar
Het plan is juridisch haalbaar, aldus Dubbelboer. ‘Juristen hebben naar ons plan gekeken. Het kan binnen de huidige wettelijke mogelijkheden. Als er maar politieke wil is.’ Hij wil binnen twee weken met de ingezamelde handtekeningen naar het college van B&W, dat de zaak op zijn beurt – na overleg met de referendumcommissie – kan voorleggen aan de gemeenteraad. Als het aan Dubbelboer ligt, kan dan eind mei de burgerraadpleging worden gehouden. Eberhard van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester. Hij blijft waarschijnlijk aan tot de zomer. (ANP)
Telegraaf 07.02.2018 De petitie van de Amsterdamse beweging Meer Democratie heeft voldoende handtekeningen binnengehaald om een burgemeestersverkiezing op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. De beweging vindt dat alle kandidaten voor de opvolging van Eberhard van der Laan bekend moeten worden, zodat de bevolking in een burgerraadpleging kan bepalen wie de nieuwe burgemeester moet worden.
Om de kwestie op de agenda te krijgen waren 1200 handtekeningen nodig. Sinds zaterdag hebben meer dan 1230 mensen de petitie getekend.
„De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden”, zei woordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer zaterdag.
Van der Laan overleed vorig jaar. Jozias van Aartsen is waarnemend burgemeester.
Elsevier 06.02.2018 De deftige burgemeester. Een echte heer in zwart pak met ambtsketen, of misschien zelfs nog wel in groot tenue, zoals dat in de negentiende eeuw ging, met een sabel aan zijn riem! Iemand, kortom, die het gezag belichaamt, de rust uitstraalt en de orde handhaaft.
Lang vervlogen tijden? Nou… Stiekem voelen veel burgemeesters en andere bestuurders zich nog precies als deze burgervader. Deftig, verstandig en vooral nooit te beroerd om die dekselse democratie een draai om de oren te geven.
De democratie krijgt standje van provincieopzichter
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart begint het bij allerlei bestuurders weer te kriebelen. Ze moeten hun goede raad kwijt, hun zorgen over de gemeentepolitiek. Aan wie het maar horen wil beklagen ze zich over die verraderlijke democratie, met haar versnippering en schadelijke gevolgen voor de bestuurbaarheid van ons prachtige land.
De Overijsselse Commissaris van de Koning Boele Staal bijvoorbeeld, kon zijn ergernis niet inhouden. Gevraagd door Nieuwsuur naar de bestuurbaarheid, sprak hij plechtig: ‘Daar maak ik me zéér zorgen over.’ Vooral de vele fracties in bijvoorbeeld de gemeenteraad van Almelo, daar kon de D66-provincieopzichter niet over uit: ‘Het draagt ook niets bij aan democratie. Je kunt wel met 16 miljoen in de Tweede Kamer gaan zitten, maar dat verhoogt de bestuurbaarheid van het land nog niet. Het lijkt heel democratisch, maar dat is het natuurlijk niet. Het verlamt.’
Staal is niet de eerste bestuurder die zonder onderbouwing grote uitspraken doet over de democratie, waarbij hij ‘bestuurbaarheid’ en ‘democratie’ als volstrekte synoniemen lijkt te beschouwen. En Staal heeft zich blijkbaar nooit verdiept in de vele eeuwen dat Nederlandse volksvertegenwoordigingen nog niet overzichtelijk waren opgeknipt in fracties van (midden)partijen.
Ongekozen burgemeester moet slim zijn
Gisteren citeerde Trouween heel legertje burgemeesters, zoals burgemeester Gerard Beukema (PvdA) van Delfzijl, Charlie Aptroot (VVD) van Zoetermeer en Pauline Krikke (VVD) van Den Haag, die allen mee huilden met de wolven in het bos. Wat opvalt, is dat deze burgemeesters níet gekozen zijn – daaraan kunnen ze zelf ook niet zoveel doen – maar dat ze wel bij een politieke partij horen. En juist dít zijn de partijen die steen en been klagen over de ‘versnippering’.
Niet zo gek! Die versnippering is meestal ontstaan doordat veel partijen deelnemen aan de verkiezingen. Dit zijn veelal ongrijpbare, lokale clubs met veel aanhang en retorisch bombast. Die doen het veel beter dan de traditionele bestuurderspartijen waar al die burgemeesters in groot zijn geworden. Want ook al is bijna een derde van alle raadszetels in Nederland ‘lokaal’, deze lokale partijen leveren maar een beschamende 3 procent van alle burgemeesters. Meer dan acht van de tien burgemeesters is CDA-, VVD- of PvdA-lid.
Lokale partijen kunnen prima besturen
Terwijl lokale partijen allang bewezen hebben prima te kunnen besturen, zo schreef NRC gisteren terecht, kunnen bestuurders het niet aanzien. Ze katten op lokale partijen, of op landelijke partijen die minder op besturen en meer op politieke thema’s zijn gericht. ‘Populisten’ noemen ze dat, die de stabiliteit van het bestuur in gevaar brengen.
De maatregelen die de traditionele partijen bepleiten, zijn ronduit schadelijk voor de democratie: een kiesdrempel, kandidaatsselectie aan regels onderwerpen, ‘zetelroof’ verbieden. Het is dom en kwaadaardig hoe ongekozen bestuurders zich te weer stellen tegen grondwettelijk verankerde rechten en democratische vrijheden. Bovendien werkt hun paternalistische bemoeienis averechts. Daar komen zij 21 maart vanzelf wel achter.
VK 04.02.2018 Amsterdammers moeten zelf kunnen bepalen wie de opvolger van burgemeester Eberhard van der Laan wordt. Een petitie om dat voor elkaar te krijgen, staat sinds zaterdag online en vindt veel steun. Maar volgens juristen is het plan niet mogelijk binnen Amsterdamse regelgeving.
Met de petitie wordt de gemeenteraad gevraagd om een referendum te organiseren waarmee inwoners van Amsterdam kunnen stemmen op kandidaten. ‘We willen in Amsterdam niet weer een burgemeester die via achterkamertjes wordt benoemd’, zegt een van de initiatiefnemers Niesco Dubbelboer, voormalig PvdA-Kamerlid en mede-oprichter van stichting Meer Democratie.
De petitie wordt gesteund door prominente Amsterdamse politici zoals voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham en oud-wethouder Frits Huffnagel (VVD). Als 1.200 Amsterdammers de petitie ondertekenen, moet de gemeenteraad het plan bespreken. Op zondagmiddag stond de teller al op meer dan 800 handtekeningen.
Traditie of stemming
Niesco Dubbelboer (Meer Democratie) wil een volksraadpleging afdwingen
Daarmee is opnieuw de discussie over de gekozen burgemeester opgelaaid. De Tweede Kamer schrapte onlangs de benoemde burgemeester uit de Grondwet, toch kan het nog jaren duren voor burgers hun eigen burgemeester kunnen kiezen. De Commissaris van de Koning in Noord-Holland, Johan Remkes, wil nog voor de zomervakantie via de traditionele procedure een opvolger benoemen van de in de herfst overleden Eberhard van der Laan. Als het aan de stichting Meer Democratie ligt, kiezen Amsterdammers die opvolger zelf.
Volgens Dubbelboer kan de gemeente Amsterdam haar inwoners, binnen de bestaande wetgeving, hun eigen burgemeester laten kiezen. De gemeenteraad moet in de profielschets als selectiecriterium opnemen dat kandidaten zichzelf publiekelijk bekend maken. Vervolgens moet de gemeenteraad een referendum uitschrijven waarin alle kiesgerechtigde Amsterdammers kunnen stemmen op de kandidaten. Als de gemeenteraad het plan voor een gekozen burgemeester afkeurt, wil de oud-politicus een volksraadpleging over het plan afdwingen. Daarvoor zijn 27 duizend handtekeningen nodig.
Juridische twijfels
Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon…
Dubbelboer wijst bezwaren van de hand
Juristen hebben grote twijfels bij het plan. Leonard Besselink, hoogleraar constitutioneel recht aan de Universiteit van Amsterdam en Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatrechts aan de Radboud Universiteit, wijzen op de Amsterdamse regelgeving over het volksinitiatief (zoals deze petitie) en het referendum. Daarin staat expliciet dat de bevolking geen uitspraak mag doen over individuele kwesties, zoals ontslagen, schorsingen of een benoeming.
Volgens Dubbelboer gaat zijn petitie niet over individuele benoemingen maar over de procedure van de burgemeestersbenoeming. ‘Juristen hebben naar mijn plan gekeken. Dit kan gewoon.’ Het voormalig-Kamerlid en fervent voorvechter van het referendum, denkt dat zijn initiatief kansrijk is. ‘Het ziet er goed uit. GroenLinks, D66 en SP zijn al voor dit plan.’
Non-keuze
Een primeur is een referendum voor een burgemeester niet. Tussen 2001 en 2008 werden er in meerdere gemeentes adviserende volksraadplegingen voor burgemeesters gehouden. Zo konden inwoners van Utrecht in 2007 kiezen uit twee PvdA-kandidaten: Ralph Pans en Aleid Wolfsen. Omdat veel burgers dat een non-keuze vonden was de opkomst bijzonder laag: 9 procent en werd het referendum ongeldig verklaard. Een jaar later werd de wet die referenda mogelijk maakte afgeschaft.
BB 03.02.2018 De beweging Meer Democratie is in Amsterdam een campagne begonnen om een nieuwe burgemeester te kiezen als opvolger van de vorig jaar overleden Eberhard van der Laan. De beweging heeft hiervoor een comité opgericht en wil dat de gemeenteraad een verkiezing organiseert.
1200 handtekeningen
Als het initiatief door minimaal 1200 Amsterdammers wordt getekend, moet de gemeenteraad het plan behandelen, aldus het comité van het volksinitiatief Wij willen onze burgemeester kiezen! Het comité bestaat onder anderen uit Frits Huffnagel (oud-VVD-wethouder Amsterdam), Boris van der Ham (oud-Kamerlid voor D66) en Sadet Karabulut (Tweede Kamerlid van de SP).
Hoogste functie
‘De burgemeester is de hoogste politieke functie van de stad en het is te gek voor woorden dat burgers geen zeggenschap hebben over wie dat moet worden’, aldus Niesco Dubbelboer, woordvoerder Meer Democratie en oud-Tweede Kamerlid voor de PvdA. Op Kiesdeburgemeester.nl kan iedere Amsterdammer van 18 jaar of ouder het volksinitiatief tekenen. Sinds begin december is Jozias van Aartsen waarnemend burgemeester van de hoofdstad. (ANP)
BB 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Tweederde meerderheid
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederde meerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Kiezen of benoemen
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Gemeenteraad
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest. Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. (ANP)
NU 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft besloten dat het benoemen van de burgemeester en de commissaris van de Koning door de regering uit de Grondwet kan.
Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Twijfels
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort.
Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
Vorige poging
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
Telegraaf 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft een obstakel uit de weg geruimd voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen. De Kamer besloot uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Als de Eerste Kamer instemt, is het straks veel eenvoudiger om de manier te veranderen waarop een burgemeester wordt aangesteld.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie schaarden zich achter Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Ze werkten toch mee aan het D66-plan, omdat ze vinden dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort. Dat betekent niet per se dat burgers hun burgemeester in de toekomst ook rechtstreeks gaan kiezen, stellen zij. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar schuift dat vraagstuk liever nog even vooruit.
De vorige poging, in 2005, de Grondwet te wijzigen liep namelijk stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
AD 23.01.2018 De Tweede Kamer heeft vanmiddag besloten uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt. Dat was een belangrijk obstakel voor het invoeren van burgemeestersverkiezingen.
Op de SGP na steunde de hele Kamer het voorstel van D66’er Rob Jetten. Die haalde daardoor met gemak de tweederdemeerderheid die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen. Maar zo’n meerderheid heeft hij ook in de Eerste Kamer nodig, en die lijkt minder enthousiast.
Ook coalitiepartners VVD, CDA en ChristenUnie steunden Jetten, terwijl zij hun twijfels hebben over een verkiezing of zelfs uitgesproken hechten aan de benoeming door de regering. Desalniettemin vinden ze dat de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld niet in de Grondwet thuishoort, hoewel ze benadrukken dat dat niet per se betekent dat burgemeesters straks rechtstreeks door het volk gekozen zullen worden.
Gemeenteraad
Het is niet de eerste keer dat D66 probeert de Grondwet te wijzigen over dit punt. De vorige poging, in 2005, liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Veel partijen zien liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het jongste voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer.
BB 18.01.2018 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. De Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Burgemeestersverkiezing
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
Gemeenteraad
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester dan moet worden aangewezen. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Groen licht
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig. (ANP)
NOS 18.01.2018 Het blijft voorlopig onduidelijk op welke manier burgemeesters in de toekomst worden gekozen. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vindt dat de burgemeestersbenoeming eerst uit de Grondwet moet verdwijnen.
“Het past niet om nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, zei Ollongren in de Tweede Kamer op vragen van Kamerleden over een nieuw systeem.
Nog een keer
Nu staat in de Grondwet dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon, maar bijna alle partijen willen hiervan af. De Eerste en Tweede Kamer stemden enkele jaren geleden al voor een aanpassing, maar voor een grondwetswijziging moeten de Staten-Generaal nog een keer instemmen en dan met tweederde meerderheid.
De tweede ronde was vanavond in de Tweede Kamer en die tweederde meerderheid is er. Dinsdag is de officiële stemming.
Alleen de SGP is nadrukkelijk tegen, ook omdat niet duidelijk is wat er in de toekomst gaat gebeuren. “Welke richting slaan we in?”, vraagt het SGP-Kamerlid Bisschop zich af. “Wordt de burgemeester straks door het volk gekozen? Door de raad? Door een kiescollege? Of verandert er niets?”
“Het past niet op nu al vooruit te lopen op wat er daarna gaat gebeuren”, aldus Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken over de toekomst van de burgemeestersbenoeming.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kunnen sollicitanten een brief sturen naar de commissaris van de koning. Die maakt een selectie.
– De gemeenteraad stelt een vertrouwenscommissie in, die met de geselecteerde kandidaten sollicitatiegesprekken voert.
– Deze vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent.
Minister Ollogren van D66 vindt dat vanwege de zorgvuldigheid pas na instemming van de Eerste Kamer besproken moet worden hoe de burgemeester gekozen gaat worden. Ze wil er uitvoerig met de Tweede Kamer en allerlei betrokkenen over praten.
Haar partij pleit al sinds haar oprichting in 1966 voor een door de bevolking gekozen burgemeester, maar de huidige coalitiepartijen VVD, CDA en de ChristenUnie zijn hierover veel minder enthousiast.
De VVD en het CDA zijn tevreden met de huidige praktijk, waarin de gemeenteraad de belangrijkste stem heeft. De Kroon, zoals het in de wet staat, volgt altijd de voordracht van de raad. In de toekomst zou de raad volgens hen het best de burgemeester kunnen kiezen. Dat is ook al jarenlang het standpunt van de PvdA.
De VVD en het CDA vinden het goed dat de burgemeester onafhankelijk is en boven de partijen staat. “Nu gaat het heel zorgvuldig,” zegt VVD-Kamerlid Koopmans. “Voor ons is het erg belangrijk dat hij een strikt onafhankelijke positie heeft en een centrale functie heeft in de democratie.”
Ook de oppositiepartijen GroenLinks en SP hebben een voorkeur voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester en de PVV en Forum voor Democratie sluiten weer aan bij D66 met een door de bevolking gekozen burgemeester.
Het is nog onbekend wanneer de Eerste Kamer over de grondwetswijziging stemt.
Telegraaf 17.01.2017 De Tweede Kamer maakt zich op voor een nieuw stapje op de lange weg die naar een gekozen burgemeester kan leiden. Een groot deel van de Kamer voelt er wel voor uit de Grondwet te schrappen dat de regering de burgemeester en de commissaris van de Koning benoemt.
Vrijwel de hele Kamer steunt het voorstel van D66’er Rob Jetten, dat het een stuk makkelijker maakt ooit de manier waarop een burgemeester wordt aangesteld te veranderen. Regeringspartner CDA, jarenlang verklaard tegenstander, ging de afgelopen jaren al om. Coalitiegenoot VVD is het met D66 eens dat de benoemingswijze überhaupt niet in de Grondwet thuishoort. Ook de ChristenUnie, die er nog weinig voor voelt de burgemeester voortaan te kiezen, lijkt er niet per se kwaad in te zien de benoeming uit de Grondwet te halen. Of het ook echt tot burgemeestersverkiezingen komt, valt immers nog te bezien, stellen de drie regeringspartijen.
De voltallige oppositie, op de SGP na, ziet de benoeming door de regering ook graag uit de Grondwet geschrapt. De oppositiepartijen denken, net als de regeringspartijen, wel verschillend over hoe de burgemeester moet worden aangewezen als die benoemingswijze makkelijker veranderd kan worden. D66 wil dat de burger de burgemeester kiest, maar houdt dat liever buiten het huidige debat. De vorige poging de Grondwet te wijzigen liep stuk omdat bondgenoten van D66 terugdeinsden voor zo’n rechtstreekse verkiezing. Partijen als GroenLinks, SP en PvdA willen liever dat de gemeenteraad de burgemeester kiest.
Het voorstel van D66 kreeg al een keer groen licht van beide Kamers. Maar een grondwetswijziging moet nogmaals worden goedgekeurd door een nieuwgekozen Tweede Kamer en nog eens door de Eerste Kamer. Dan is bovendien een tweederdemeerderheid nodig.
Dat de Tweede Kamer het voorstel bijna unaniem steunt, wil nog niet zeggen dat die tweederdemeerderheid ook in de Eerste Kamer gehaald wordt. Zeker op dit onderwerp hebben de senatoren al vaker laten zien dat ze anders durven te stemmen dan hun partijgenoten in de Tweede Kamer.
NOS 17.01.2018 De Tweede Kamer praat vanavond opnieuw over burgemeestersbenoemingen. Op tafel ligt een voorstel van D66 om de huidige procedure te veranderen. De gekozen burgemeester stond al vaker op de agenda van de Kamer. Vijf vragen over het debat van vanavond.
Waar gaat het debat over?
Het gaat over een verandering van de Grondwet. Daarin staat nu nog dat burgemeesters benoemd worden door de Kroon (oftewel het kabinet en de koning). Maar sommige partijen willen af van de schijn dat de benoemingen in achterkamertjes worden geregeld. In 2015 stemde de Eerste Kamer in met het schrappen van het grondwetsartikel. Twee jaar eerder, in 2013, ging de Tweede Kamer al akkoord. Maar daarmee was het nog niet geregeld.
Voor een grondwetswijziging is het nodig dat de Tweede en Eerste Kamer nóg een keer akkoord gaan, dit keer met tweederde meerderheid. De tweede ronde in de Tweede Kamer begint vanavond. Het kan nog even duren voordat het voorstel voor de tweede keer in de Eerste Kamer wordt behandeld.
Het schrappen van de benoeming van de burgemeester door de regering is een idee van D66. Die partij hoopte op deze manier de weg vrij te maken voor de invoering van een gekozen burgemeester in Nederland. Maar zo ver is het nog niet. Het gaat nu alleen over het afschaffen van een artikel uit de Grondwet, niet over hoe de benoeming in de toekomst geregeld wordt.
Eerste stemronde (2015): ook Eerste Kamer stemt vóór
Maakt het wetsvoorstel in deze tweede ronde een kans?
Zeker. Het kabinet van VVD, CDA, ChristenUnie en D66 spreekt zich in het regeerakkoord uit voor de grondwetswijziging. Daarmee is er in elk geval een Kamermeerderheid. Voor een grondwetswijziging is in deze tweede ronde een tweederde meerderheid nodig. Ook die lijkt er te zijn.
Het regeerakkoord wijdt één zin aan de benoeming van burgemeesters. “De behandeling van het initiatiefvoorstel tot grondwetsherziening in tweede lezing inzake de deconstitutionalisering van de benoeming van de burgemeester en de Commissaris van de Koning wordt voortgezet.” Met andere woorden: het kabinet blijft zich ervoor inzetten om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen.
Is al eerder geprobeerd om de gekozen burgemeester erdoor te krijgen?
In 2005 sneuvelde een eerder plan om de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet te halen op het allerlaatste moment, bij de laatste stemming erover in de Eerste Kamer. Ook toen was een tweederde meerderheid nodig, maar de PvdA stemde onverwacht tegen. Dat was in de zogenoemde Nacht van Van Thijn, genoemd naar de toenmalige PvdA-senator Ed van Thijn. D66-minister en vice-premier Thom de Graaf, groot pleitbezorger van de gekozen burgemeester, trad hierna af.
Tussen 2002 en 2008 konden gemeenten experimenteren met raadgevende burgemeestersreferenda. Bij een opkomst van 30 procent moest de gemeenteraad rekening houden met de uitslag. Er kwamen referenda in Delfzijl, Best, Vlaardingen, Boxmeer, Leiden, Zoetermeer, Utrecht en Eindhoven. Maar de ervaringen vielen tegen. De opkomst was laag en er was te weinig keuze in kandidaten.
In artikel 131 van de Grondwet staat: “De commissaris van de koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.” Ook in de Gemeentewet wordt de benoeming van burgemeesters besproken. In artikel 61 lees je dat de burgemeester ‘bij koninklijk besluit’ wordt benoemd ‘op voordracht van Onze Minister’ en ‘voor de tijd van zes jaar’.
Hoe werkt die burgemeestersbenoeming nu dan eigenlijk?
Er zijn veel verschillende partijen betrokken bij de benoeming van een burgemeester.
– Als de gemeenteraad een profielschets heeft opgesteld en de vacature is opengesteld, kun je solliciteren.
– Dat doe je door een sollicitatiebrief te sturen naar de commissaris van de koning, de vertegenwoordiger van de regering in de provincie. Deze commissaris maakt een selectie van geschikte kandidaten.
– In de tussentijd heeft de gemeenteraad van de gemeente in kwestie een vertrouwenscommissie ingesteld. Daarin zitten raadsleden en soms ook wethouders, als adviseurs. De commissaris van de koning stuurt zijn kandidatenselectie naar die vertrouwenscommissie. Daarna voeren de leden van de commissie de sollicitatiegesprekken.
– De vertrouwenscommissie kiest twee kandidaten uit, een ‘eerste’ en een ‘tweede keus’. Die worden besproken in de gemeenteraad, waarna de keuze als advies naar de minister van Binnenlandse Zaken gaat.
– Eigenlijk gaat de minister altijd akkoord met de kandidaat van de eerste keus. Hij stuurt dan een benoemingsbesluit naar de koning, die dat officieel ondertekent. Over dit onderdeel van de benoeming gaat vanavond het debat.
Tot nu toe zijn trouwens veruit de meeste burgemeesters lid van VVD, CDA, D66 en PvdA, allemaal partijen die regelmatig deel hebben uitgemaakt van een kabinet. Als ‘de Kroon’ uit de Grondwet wordt gehaald, ontstaat er ruimte om de benoeming anders in te vullen.
Mogen we dan straks zelf onze burgemeester kiezen?
Dat is nog maar de vraag. Het debat in de Tweede Kamer gaat alleen over het schrappen van de burgemeestersbenoeming uit de Grondwet. Als ook de Eerste Kamer daarmee instemt, kan het makkelijker worden om de rol van de koning en de ministers bij de benoeming van burgemeesters te verkleinen. Maar hoe die benoeming dán moet worden geregeld, is de vraag. Daar moeten na de grondwetswijziging weer nieuwe debatten over worden gevoerd. Er zijn grofweg twee scenario’s denkbaar:
De gemeenteraad kiest de burgemeester. In dit geval verandert de situatie in de praktijk nauwelijks. De gemeenteraad (in de vorm van een vertrouwenscommissie) blijft de sollicitatiegesprekken zelf voeren en kiest de meest geschikte kandidaat, net als nu.
De inwoners van de gemeente kiezen hun burgemeester. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een burgemeestersreferendum. Maar hiertegen bestaat ook weerstand. Eind vorig jaar bleek nog uit een enquête van Nieuwsuurdat maar 1 op de 10 burgemeesters een gekozen burgemeesterschap ziet zitten. Zij zeggen bang te zijn dat bijvoorbeeld Prins Carnaval de sleutel van de stad in handen krijgt.
Het debat in de Tweede Kamer begint vanavond 17.01.2018 om 19.00 uur en is live te volgen op NPO Politiek.
BB 16.01.2018 Van de commissaris der koning in Utrecht hoeft het niet zo, de rechtstreeks gekozen burgemeester. Volgens Willibrord van Beek wordt dan de boven de partijen staande burgervader vervangen door een politicus. ‘Het is maar de vraag of Nederland daar beter mee af is.’
Van Beek sprak zijn reserves uit tijdens de herbenoeming van Koos Janssen als burgemeester van Zeist. Deze week wordt het wetsvoorstel dat het pad moet effenen voor de direct gekozen burgemeester besproken in de Tweede Kamer: het uit de Grondwet halen van de aanstellingswijze van de burgemeester.
Crimefighter
‘Mijns inziens is het geen verstandige zet’, aldus Van Beek. ‘Een mening die ik deel met anderen. Ik denk in dit verband aan de eerste burger van Breda, Paul Depla. Aanvankelijk een voorstander van de direct gekozen burgemeester. Maar sinds hij te maken heeft met ondermijnende criminaliteit en de bijbehorende nieuwe taken als crimefighter, begint hij te schuiven, bekent hij. Wat blijkt: als onpartijdig bestuurder krijg je veel makkelijker de nodige maatregelen van de grond dan als politiek voorman.’
Eigen verkiezingsprogramma
Er zijn volgens commissaris Van Beek (VVD) grofweg twee stromingen in ons land. De eerste ziet de burgemeester als een populaire bestuurder die we graag zelf willen kiezen. De tweede ziet de burgemeester als een boven de partijen staande, gewaardeerde bestuurder die er voor iedereen is. Een bestuurder waar we zuinig op moeten zijn. ‘Die twee beelden zijn strijdig met elkaar.
Ze verdragen elkaar niet. Want op het moment dat inwoners hun burgemeester rechtstreeks gaan kiezen, wordt deze een politicus. Waarom zouden we een publieke functie, die goed vervuld wordt, vervangen door een politicus met een eigen verkiezingsprogramma en een eigen mandaat? Juist politici staan helemaal niet hoog aangeschreven’, aldus Van Beek.
Onafhankelijk
Als democraat in hart en nieren zegt hij ‘uiteraard’ vóór verkiezingen te zijn. Hij wijst erop dat Nederland in feite nu al een gekozen burgemeester heeft. Alleen, het is geen openbare procedure naar Amerikaans model. ‘In Nederland hanteren wij een goed georganiseerd sollicitatiemodel dat eindigt met een Kroonbenoeming. En juist die Kroonbenoeming voegt iets heel speciaals toe, want die stelt de burgemeester in staat echt boven de partijen te functioneren. Dus onafhankelijk.’
Achteraan beginnen
Tegelijk, zo benadrukt hij, heeft de gemeenteraad de meest verstrekkende zeggenschap die maar mogelijk is. Niet de commissaris van de koning kiest de burgemeester, maar de gemeenteraad. ‘Als je al iets verandert, moet je dit op de juiste manier doen. Stel eerst vast wat het probleem is, en vergewis je ervan dat de voorgestelde oplossing beter is dan de huidige situatie’, aldus Van Beek.
‘Naar mijn oordeel is de indirect gekozen burgemeester met Kroonbenoeming sowieso niet het probleem. Eerst moeten we nadenken over het bestuurlijke stelsel dat we in Nederland willen hebben. Daarna volgt de discussie over de plaats van de burgemeester hierbinnen. En dan volgt daaruit bijna automatisch de wijze van aanstelling van de burgemeester. Tot nu toe gaan de gesprekken vooral over het laatste. Maar dat is achteraan beginnen.’
VK 16.01.2018 Dertien jaar na de eerste mislukte poging verdwijnt de benoemde burgemeester dan toch uit de Grondwet. Dat maakt de weg vrij voor burgemeestersverkiezingen. Maar over de vraag hoe dat precies moet, bestaat onder de gevestigde partijen nog grote verdeeldheid.
De landelijke middenpartijen VVD, CDA en PvdA leveren nog altijd meer dan tweederde van alle burgemeesters, decennialange politieke turbulentie en de opkomst van lokale partijen ten spijt. Toch werken deze partijen nu mee aan iets dat hun traditionele machtsbasis flink kan ondermijnen: de komst van de gekozen burgemeester.
Vanavond debatteert de Tweede Kamer over de wijziging van de Grondwet die daarvoor nodig is. Die is op initiatief van D66 al in de vorige regeerperiode, onder een kabinet van VVD en PvdA, in gang gezet. Zowel Tweede als Eerste Kamer heeft er in 2013 en 2015 mee ingestemd dat de aanstelling van de burgemeester – en de commissaris van de koning – niet langer met een Kroonbenoeming gebeurt, zoals nu nog in artikel 131 staat.
Verandering
Oude tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden bij koninklijk besluit benoemd.’
Nieuwe tekst grondwet: ‘De commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij de wet te bepalen wijze.’
Maar voor een grondwetswijziging zijn in beide Kamers twee stemronden nodig, met tussenliggende verkiezingen. Nu deze vorig jaar maart hebben plaatsgevonden, gaat de tweede ronde in. Daarbij geldt de bijzonderheid dat een tweederde meerderheid nodig is. In de huidige politieke verhoudingen tekent deze zich in beide Kamers af. In de vorige ronde (‘lezing’) stemden alleen SGP en ChristenUnie tegen. De CU heeft zich nu in het regeerakkoord gecommitteerd aan deze verandering.
Na dit deconstitutionaliseren (uit de Grondwet halen) ligt de weg open om bij gewone wet vast te leggen hoe iemand burgemeester of commissaris van de koning kan worden. Daarvoor bestaan verschillende varianten. Vanaf dat punt lopen ook de meningen van de partijen uiteen, wat betekent dat de eerste daadwerkelijke burgemeestersverkiezing nog wel even op zich zal laten wachten.
Toch is de Grondwetswijziging van belang, met name voor D66. De partij heeft er een geschiedenis mee. In 2005 was de grondwetswijziging zelfs al voor tweede lezing in de Eerste Kamer, toen het mis ging met het kroonjuweel. De partij had de verandering van de Grondwet gekoppeld aan een rechtstreekse verkiezing van de burgemeester door de plaatselijke bevolking. Dat stuitte toenmalig PvdA-senator en oud-burgemeester Ed van Thijn tegen de borst. Het D66-initiatief sneefde in de ‘Nacht van Van Thijn’ en toenmalig D66-minister Thom de Graaf van Bestuurlijke Vernieuwing trad af. Zijn opvolger: huidig partijleider Alexander Pechtold.
Kiezers geven al zeker 25 jaar aan meer greep te willen op de lokale democratie
Voor D66 speelt ook mee dat de partij op een ander punt van democratische vernieuwing heeft moeten inleveren. In deze periode komt er geen bindend referendum en het raadgevend referendum wordt afgeschaft. Het laatste raadgevend referendum dat er nog wel komt, ligt gevoelig bij D66. Het gaat over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waar D66 tegen was. Maar nu, in het nieuwe kabinet van VVD, CDA, D66 en CU, steunt zij de wet. Bovendien is een D66-minister, Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), er nu verantwoordelijk voor.
Zo hebben meer regeringspartijen pijn, want het CDA op zijn beurt staat zeker niet te juichen bij een eventueel rechtstreeks gekozen burgemeester. Wat de partijen bindt, is de wetenschap dat het electoraat al zeker 25 jaar in onderzoeken aangeeft meer greep te willen hebben op de lokale democratie. De opkomst van lokale partijen is er het bewijs van. De wens de burgemeester te kunnen kiezen, zit diep – het bleek ook weer in december uit het tweejaarlijkse SCP-rapport De staat van Nederland. Nu de landelijke partijen gestaag krimpen, kunnen zij in feite niet meer om de gekozen burgemeester heen.
Nederland
386 burgemeesters zijn er op dit moment in Nederland, van wie 81 vrouwen
Van belang voor de uiteindelijke vorm waarin de burgemeester zal worden gekozen, is het later dit jaar te verschijnen rapport van de Staatscommissie Parlementair Stelsel. Voorzitter Johan Remkes (VVD), tevens commissaris van de koning in Noord-Holland, benoemde in een tussenrapportage in oktober ‘functieverlies van politieke partijen’ als een van de zwakke punten in onze democratie. Dit omdat diezelfde partijen nog wel de voornaamste personele leverancier zijn voor bestuurlijke posten in het land. Remkes: ‘Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.’
Het is dus mogelijk dat Remkes met zijn achtkoppige commissie eind 2018 zal adviseren in welke vorm de burgemeester het beste gekozen kan worden. Tegen die tijd is naar verwachting de grondwetswijziging alvast geregeld.
1. Rechtsreeks gekozen – Veel meer een politieke figuur
Een rechtstreeks door de plaatselijke bevolking gekozen burgemeester heeft verregaande consequenties. De burgemeester zal dan veel meer een politieke figuur worden, die met een eigen programma in verkiezingstijd campagne voert. Het ligt voor de hand dat hij eigen wethouders zal meenemen en zo een politiek blok vormt tegenover de gemeenteraad. De burger brengt dan bij de gemeenteraadsverkiezingen twee stemmen uit: één op een partij, één op een persoon. De aanstellingstermijn van de burgemeester zou dan teruggaan van zes naar vier jaar.
Vooral D66 bepleit deze variant. Ze geeft de burgemeester democratische legitimiteit, is het argument. Uit een enquête van Nieuwsuur in oktober bleek evenwel dat een ruime meerderheid van de zittende burgemeesters hiervan geen voorstander is. Zij ervaren geen hinder doordat ze nu benoemd zijn, omdat het parachuteren van burgemeesters vanuit Den Haag al tot het verleden behoort. Burgemeesters wijzen er ook op dat zij over het algemeen gerespecteerd zijn onder de bevolking. Denk aan Ahmed Aboutaleb in Rotterdam en de onlangs overleden Eberhard van der Laan in Amsterdam.
Critici wijzen er ook op dat deze variant een grondige verbouwing van het lokaal bestuur vergt. Er kunnen patstellingen ontstaan tussen de gekozen burgemeester en de gekozen raad. Wie heeft dan het laatste woord? Waar ligt uiteindelijk de macht? Wie kan wie wegsturen?
In deze variant wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen. Dit lijkt het meest op de huidige praktijk en heeft van oudsher de voorkeur van de PvdA. Als er nu een vacature is, wordt een profielschets opgesteld. Solliciteren gebeurt bij een vertrouwenscommissie, samengesteld uit een vertegenwoordiging van de gemeenteraad. Kandidaten gaan ook langs de commissaris van de koning.
Uit de beste sollicitanten selecteert de vertrouwenscommissie twee kandidaten, waarover de gemeenteraad in het geheim stemt. Bedoeling is dat de naam van de afvaller niet bekend wordt, maar deze lekt vaak toch uit. Dat over kwam bijvoorbeeld Annemarie Jorritsma in 2010 in Amsterdam. Ze verloor van Eberhard van der Laan.
Dit proces zou transparanter kunnen worden gemaakt, met openbare sollicitaties, zonder bescherming van sollicitanten. Het schrappen van de Kroonbenoeming maakt het gemakkelijker om de geheimhouding op te heffen, als aan het eind van de rit de koning er niet meer met zijn handtekening aan te pas hoeft te komen. Ook het gedoe met strafrechtelijke vervolging als namen uitlekken, is dan van de baan.
De raad geeft het mandaat aan een burgemeester van zijn keuze en stuurt hem weg als hij niet goed functioneert. Het lijkt op een ministerschap, dat ook ophoudt als de Kamer het vertrouwen in een bewindspersoon verliest.
3. Grootste partij levert – Het aanvaardbare compromis?
Er is nog een tussenvariant denkbaar, die lijkt op het Franse model. Na de gemeenteraadsverkiezingen mag de lijsttrekker van de grootste partij een gemeentebestuur vormen dat gesteund wordt door de raad. Hij wordt zelf voor vier jaar burgemeester.
Zo gaat het nu ook al bij landelijke verkiezingen, waarbij de grootste partij doorgaans de premier levert. Het is ook het model van het stadsdeel: na stadsdeelverkiezingen wordt de aanvoerder van de winnende partij stadsdeelvoorzitter.
Voordeel is dat het de gemeenteraadsverkiezingen spannender maakt, wat de opkomst kan verhogen. Bovendien is het model herkenbaar en hoeft niet de lokale democratie te worden verbouwd. De burgemeester wordt minder ceremonieel, dat wel, maar beter democratisch gelegitimeerd.
Nadeel is dat onafhankelijke kandidaten op achterstand staan. Zij moeten eerst een partij beginnen om mee te kunnen doen. Waar voor D66 en PvdA duidelijk is hoe het na de grondwetswijziging verder moet, is dit voor VVD en CDA nog geen uitgemaakte zaak. Van rechtstreeks kiezen zijn zij geen voorstander. Via de gemeenteraad is voor hen een optie die nog nader onderzoek vereist. Deze variant zou weleens een aanvaardbaar compromis kunnen zijn.
Vakbond FNV en de Drentse sociale werkplaats Alescon zijn tot een akkoord gekomen. De circa 300 medewerkers die via het eigen uitzendbureau AwerC-Flex bij Alescon werkten komen in dienst bij de sociale werkplaats in Assen en gaan werken via de cao voor sociale werkplaatsen. Op 19 december 2017 oordeelde de rechter dat de uitzendconstructie onrechtmatig was. Alescon ziet af van hoger beroep.
De zaak van FNV tegen Alescon kreeg grote media-aandacht doordat ook de positie van PvdA-Kamerlid William Moorlag ter discussie kwam te staan. Moorlag was van 2015 tot 2017directeur van de sociale werkplaats. Hij zette in die hoedanigheid de uitzendconstructie voort die door het bedrijf in 2011 was opgericht. Via uitzendbureau AwerC-Flex hielp Alescon mensen met een arbeidsbeperking aan werk in externe bedrijven én in de eigen sociale werkplaats. De uitzendkrachten waren goedkoper dan de mensen die op een socialewerkplaats-cao bij Alescon werkten.
In tijden waarin de landelijke politiek fikse kortingen doorvoerde op de sociale werkplaatsen, bood de uitzendconstructie uitkomst. Via AwerC-Flex kon Alescon meer mensen aan werk helpen dan via de normale cao mogelijk was. In 2011 stemden de vakbonden en de bij Alescon betrokken gemeenten in met het optuigen van het uitzendbureau. Toch stapte FNV vorig jaar na de rechter na klachten van werknemers over ongelijkheid op de werkvloer.
De rechter gaf FNV gelijk: de uitzendkrachten deden hetzelfde werk tegen mindere voorwaarden, dat was onrechtmatig.
Ik zei toch dat het wel zou meevallen kameraad !!!
Nasleep affaire William Moorlag PvdA
Na drie weken koortsachtig intern beraad eindigt de affaire rond het Tweede Kamerlid William Moorlag in een schrobbering van het PvdA-partijbestuur. Nadat een interne commissie zich in de gang van zaken heeft verdiept, slikt partijvoorzitter Vedelaar haar eis in dat Moorlag uit de Kamerfractie moet vertrekken.
AD 15.01.2018
De commissie heeft erg veel gesprekken gevoerd en een goed beeld gekregen van wat er is gebeurd. De bevindingen van de commissie kun je hier downloaden. Ze komt met een helder advies aan ons. De belangrijkste conclusie is dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen in zijn werk als kamerlid en de sociaaldemocratische waarden zonder enig voorbehoud onderschrijft: als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen.
AD 16.01.2018
Dat is de kern van onze inzet in de politiek en daar zijn we het over eens. Over de rol van William als directeur van Alescon stelt de commissie dat er met ‘goede intenties’ gehandeld is – in de omstandigheden is er ook begrip voor op te brengen – maar de commissie constateert ook dat William Moorlag inziet dat deze bestaande constructie in de kern niet juist was. William biedt voor deze handelswijze zijn excuses aan, eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon.
AD 02.01.2017
De kwestie is lelijk omdat de PvdA toen zelf in het kabinet zat. Dat PvdA’ers nu met het vingertje wijzen, is hypocriet. Het toenmalige partijbestuur en de ledenraad hebben zich destijds ook achter die bezuinigingen geschaard waarvan iedereen aanvoelde dat die schuurden.
AD 02.01.2017
Binnen de PvdA was de kwestie-Moorlag een heet hangijzer. Partijleider Asscher verdedigde zijn fractiegenoot aanvankelijk, maar het partijbestuur vond dat het Groningse Kamerlid – dat net de zetel van vertrokken oud-minister Jeroen Dijsselbloem had ingenomen – moest vertrekken. Moorlag kon volgens Vedelaar – ook net nieuw als partijvoorzitter – niet meer ‘geloofwaardig’ opereren.
AD 05.06.2018
Naar eigen zeggen handelde Moorlag altijd naar eer en geweten en daarom weigerde hij op te stappen. Hij dreigde zelfs verder te gaan als eenmansfractie. Van der Wulp: “Zo’n afsplitsing zag niemand zitten na het verlies van 29 zetels bij de vorige verkiezingen.”
Volgens partijleider Asscher had Moorlag goede bedoelingen en mocht hij daarom aanblijven. Maar het partijbestuur vroeg hem alsnog te vertrekken. Daardoor werd duidelijk dat Asscher en het bestuur niet op een lijn zaten, zegt Van der Wulp. “Er is nog veel onrust over de koers van de partij.”
Want uiteindelijk vond de commissie Noorman-den Uyl dat de constructie onrechtmatig was, nu de kantonrechter op 19 december 2017 ’een ander licht op de zaak wierp’.
Het wordt helemaal pijnlijk als voormalig partijleider Job Cohen aankondigt dat er mogelijk vaker van dergelijkeconstructies zijn toegepast. Vakbond FNV én bekritiseerd PvdA-Kamerlid William Moorlag stellen namelijk dat het veel vaker gebeurt.
Dit kan dan nog veel meer PvdA-bestuurders raken. De landelijke koepel van sociale werkplaatsen CEDRIS – waarvan PvdA-prominent Job Cohen notabene voorzitter is – gaat onderzoeken of meer gemeenten arbeidsbeperkten inhuren via een schijnconstructie.
Cedris wil met het onderzoek onder meer in kaart brengen hoe wijdverbreid de Alescon-constructie is toegepast. Volgens FNV en William Moorlag komt die constructie vaker voor. Cedris-directeur Jan-Jaap de Haan: ‘Het klopt dat voor mensen die sinds 2015 via de Participatiewet in garantiebanen of het beschut werk terecht komen vaak uitzendconstructies worden gebruikt. De Participatiewet heeft namelijk helaas nog geen cao die de arbeidsvoorwaarden borgt. De uitzend-cao is dan een sociale keuze. Dat geldt echter niet voor de meeste mensen die (voor 2014) in de Wsw zijn ingestroomd en onder de cao voor de Wsw vallen. Ik denk dat wij het gebruik van deze zogenoemde intra-concernconstructie al in beeld zouden hebben als het een veel toegepaste praktijk zou zijn.’
De rechter veegde kort voor Kerst de vloer aan met de constructie van sociale werkplaats Alescon in Assen, waarbij honderden arbeidsbeperkten via een eigen uitzendbureau werden ingehuurd. Moorlag was tot november directeur van Alescon. Binnen de PvdA wordt grote druk op hem uitgeoefend om op te stappen als Kamerlid, omdat de partij fel tegen schijnconstructies is.
AD 15.01.2018
Is dat nu een correcte interpretatie van het rode “Verheffingsideaal” ofwel de omgekeerd evenredig beweging van het inkomen ?? Het aantal werkendeomhoog maar het inkomen omlaag !! Of noemde we dat toen gewoon het Bezuinigingen ten tijde van Rutte 1 en 2 (VVD/PvdA) ?? Het gaat uiteindelijk om de harde getallen toch ??!! De neveneffecten , dat zie we later wel !! Tja, en waar was toen de PvdA toch ineens gebleven !! ????
Kortom, de kwestie-Moorlag zal nog wel even model blijven staan voor de existentiëleworsteling waarin de PvdA verkeert sinds de partij bij de 2e kamerverkiezingen in maart 2017 bijna werd weggevaagd. Onder de leden en in het partijbestuur is sindsdien een sterke stroming die terug wil naar de zuivere sociaal-democratische idealen en zo snel mogelijk wil afrekenen met de compromissen die de PvdA in de regering voor haar rekening nam.
Is het chaos binnen de PvdA?
,,Was. Niet is. Gelukkig zijn we er nu weer uit. De onderzoekscommissie heeft een secuur rapport geschreven waardoor we met elkaar verder kunnen. Maar het was niet goed. Het is lelijk wat er gebeurd is.”
STORM IN een glas water?
Moorlag moest niet/wel/misschien/toch niet weg
Op donderdag 21 december 2017, had de PvdA net besloten dat William Moorlag gewoon in de Tweede Kamerfractie kon blijven. Vandaag 15.01.2018 zijn we 25 dagen verder en heeft de PvdA weer net besloten dat William Moorlag in de Tweede Kamerfractie kan blijven.
In de tussenliggende drie weken van het kerstreces kreeg het Kamerlid beurtelings te horen dat hij niet/wel/misschien/uiteindelijk toch niet weg hoefde en veranderden nogal wat van zijn partijgenoten gedurende de rit liefst twee keer van mening.
Zeker is dat de nieuwe partijvoorzitter Nelleke Vedelaar zichzelf op de kaart heeft gezet. Zij was het die op de avond van die 21ste december ingreep toen ze in de gaten kreeg dat fractievoorzitter Lodewijk Asscher van plan was om Moorlags verleden bij de Drentse sociale werkplaats Alescon met de mantel der liefde te bedekken. ‘Om 22.53 uur ontving ik een telefoontje van Nelleke’, schreef Moorlag later in die week aan Asscher, in correspondentie die circuleert binnen de partij.
‘Ze vertelde dat er veel onrust in de partij was, dat ze veel mails en apps had ontvangen, dat ik geen goede verklaring had gegeven, dat de partij tegen schijnconstructies is, dat dit zo niet kan en dat alles bijeen ik zou moeten opstappen. Daarop heb ik rond middernacht met jou gebeld. Jij vond dat de partijvoorzitter dit niet kon doen, dat dit niet de lijn was.’
Asscher: Moorlag heeft naar eer en geweten gehandeld. Het was geen goede constructie, maar bedoelingen waren goed. Hij mag blijven, dat vond ik de afgelopen weken ook al. #PvdA1:28 PM – Jan 15, 2018
Daarmee is in het kort de affaire geschetst. Moorlag wilde van geen wijken weten, Asscher voelde zich overvallen door het partijbestuur, Vedelaar zelf was al snel bereid tot een compromis maar kreeg weinig ruimte van haar mede-bestuursleden en in de fractie verloor Moorlag gaandeweg steun. In elk geval de Kamerleden Sharon Dijksma, Attje Kuiken en Henk Nijboer vroegen hem op zeker moment ‘in het belang van de partij’ de eer aan zichzelf te houden. Ook Asscher heeft die suggestie gedaan.
Maar Moorlag hield voet bij stuk en kreeg het door hem gevraagde onderzoek, dat hem alsnog grotendeels vrijpleitte. Waardoor de PvdA nu verder moet met een partijbestuur dat er kennelijk geen been in ziet om volksvertegenwoordigers weg te sturen zonder feitelijke inhoudelijke motivatie. En Moorlag met collega’s die niet al te veel vertrouwen in hem toonden toen hij daar wel om vroeg.
Vedelaar had zondagavond geen trek om daarop met de redactie van de Volkskrant te reflecteren. Moorlag zelf evenmin. Hij wilde slechts bevestigen dat hij Kamerlid blijft en dat hij gewoon weer aan het werk wil: ‘Het leven wordt voorwaarts geleefd.’
En achterwaarts begrepen. Wij wachten op Moorlags memoires.
Brief van de dag: De ingezonden brieven van 17/18 januari 2018
Geachte redactie
Huichelachtig gejammer
Wat een huichelachtig gejammer over de teloorgang van de sociale werkplaatsen. Luidruchtig wordt het optreden van William Moorlag als onvermijdelijk en zelfs zegenrijk bestempeld. Hij wilde de sw-mensen helpen die door zijn eigen partij in de steek werden gelaten. Onzin. Je helpt geen mens door met gesjoemel werk mogelijk te maken.
Op die wijze faciliteer je juist het doorzetten van de bezuinigingen en giet je het fundament voor weer nieuwe bezuinigingen. Het is als heulen met de vijand en allesbehalve een heroïsche manier van handelen.
Het was vijftien jaar geleden al klip-en-klaar dat de sociale werkvoorziening werd uitgekleed. In fraaie bewoording en met externe consultants als rijkelijk betaalde gidsen kwam gemeentelijk bestuur op afstand te staan. De privatiseringspest infecteerde de werkplaatsen.
Niet alleen burgemeesters en wethouders, maar ook leden van ondernemingsraden, directeuren, managers en nieuw aangetrokken commissarissen speelden bedrijfje met belastingcenten. Gemotiveerd door landelijk politiek beleid, aangemoedigd door consultants en bezeten van de veronderstelde zegeningen van het echte bedrijfsleven zogen de direct verantwoordelijken de sociale werkvoorziening uit. Ook Moorlag is zo een verantwoordelijk bestuurder.
Er hangt overigens wel een pijnlijk prijskaartje aan een andere opstelling als directeur van een sociale werkvoorziening. Tegenspraak in termen van ‘hier doe ik niet aan mee’ kost je de kop waarvan akte.
Dr. Aart G. Broek, gewezen directeur MareGroep, organisatie voor sociale werkvoorziening, Katwijk/Voorhout
Robin Hood
PvdA’er Moorlag heeft de wet overtreden. Hij wordt daarvoor niet door een rechtbank ter verantwoording geroepen, maar door een interne PvdA-commissie. Die spreekt hem vrij. Hij heeft de wet overtreden, maar dat was met goede bedoelingen. Hij houdt zo zijn bewijs voor goed gedrag en mag gewoon verder als Kamerlid.
De PvdA creëert haar eigen parallelle rechtsstaat, Aldus Geert Driessen, Malden
BB 17.01.2018 De honderden werknemers van het Drentse werkbedrijf Alescon die daar via een illegale uitzendconstructie in dienst waren en daardoor inkomsten misliepen, worden gecompenseerd. Dat hebben Alescon en FNV afgesproken. Beide partijen gaan niet in hoger beroep tegen het gerechtelijk vonnis van afgelopen december.
Misgelopen inkomsten nabetaald
De werknemers krijgen alle misgelopen inkomsten nabetaald. Het gaat daarbij om de eindejaarsuitkering, ziektegeld conform de cao voor de sociale werkvoorziening en vergoedingen van de vakbondscontributie en het seniorenverlof. Aanvankelijk werd dit niet aan de gedupeerde werknemers uitbetaald omdat zij werkten onder de uitzend-cao in plaats van de cao voor de sociale werkvoorziening.
Ook hoeven de gedupeerde werknemers niet bang te zijn voor torenhoge terugvorderingen door de belastingdienst in verband met huur- en zorgtoeslagen. Alescon en FNV hebben afgesproken dat de misgelopen inkomsten per belastingjaar worden terugbetaald.
Onzekerheid weggenomen
Gea Lotterman, bestuurder bij FNV Overheid is verheugd over de getroffen overeenkomst. ‘Wij hebben dit nieuws met een zeer goed gevoel de wereld in gestuurd. De onzekerheid van werknemers over een eventueel hoger beroep en daarmee hun toekomst is nu eindelijk weggenomen. We gaan nu de totale schade in kaart brengen. Zowel wij als Alescon willen dat proces nog dit voorjaar afronden. Het is van beide partijen de insteek om dit zo snel mogelijk te regelen.’ FNV is ook opgelucht over de overeenkomst om de misgelopen inkomsten per belastingjaar terug te laten betalen.
‘De voorzitter van de raad van bestuur van Alescon had aanvankelijk in de media aangegeven dat werknemers wel eens negatieve consequenties konden gaan ondervinden van de uitvoering van het vonnis. Dat die consequenties van tafel zijn is goed nieuws voor de werknemers. Ik wil nogmaals benadrukken; deze hele zaak is politiek gekaapt door de interne discussie binnen de PvdA over het aanblijven van William Moorlag als Kamerlid, maar draait om de werknemers.’
Beste uitkomst voor beide partijen
Volgens Lotterman is deze uitkomst voor beide partijen de best mogelijke. ‘Een hoger beroep had nog jaren kunnen duren en zou behalve voor de werknemers ook voor het werkbedrijf tot onzekerheid hebben geleid. Bedenk maar dat de aanvankelijke dagvaarding in het voorjaar van 2016 de deur uitging en dat er afgelopen december pas uitspraak is gedaan.
Ook is zichtbaar geworden waar het op slot gooien van de Wet sociale werkvoorziening en het terugschroeven van de subsidies toe heeft geleid. Namelijk tot dit soort onwenselijke uitzendconstructies. Het laat ook maar weer zien dat het hele idee dat de sociale werkvoorziening kostendekkend moet zijn een farce is. Gemeenten zouden dan ook genoeg budget moeten krijgen van de centrale overheid om uitvoerders voldoende te ondersteunen.’
Ommezwaai omwille van werknemers
Alescon, dat eerst in hoger beroep wilde gaan tegen het oordeel van de rechtbank, verklaart via een woordvoerder de ommezwaai in haar standpunt als volgt: ‘Deze hebben we gemaakt omwille van onze werknemers. De zaak heeft veel aandacht gekregen in de media en daar zijn we van geschrokken. We willen nu de rust terugbrengen in het bedrijf. Wat ook meespeelde in onze overweging is dat de rechter heeft geoordeeld dat terugbetalingen, hangende het hoger beroep, al moesten plaatsvinden.
Mochten we het hoger beroep hebben gewonnen, en daar zijn we nog steeds van overtuigd, dan hadden we die nabetaling weer moeten terugvorderen van de werknemers. Zo’n situatie is absoluut onwenselijk.’ Of Alescon tevreden is met het vonnis en de afspraken over de uitvoering van de gerechtelijke uitspraak? ‘We zijn tevreden voor onze werknemers. Als bedrijf hadden wij natuurlijk liever een ander vonnis gezien. Als we dit van te voren hadden geweten, hadden we ook niet zoveel mensen in dienst genomen.’
VK 17.01.2018 Vakbond FNV en de Drentse sociale werkplaats Alescon zijn tot een akkoord gekomen. De circa 300 medewerkers die via het eigen uitzendbureau AwerC-Flex bij Alescon werkten komen in dienst bij de sociale werkplaats in Assen en gaan werken via de cao voor sociale werkplaatsen. Op 19 december 2017 oordeelde de rechter dat de uitzendconstructie onrechtmatig was. Alescon ziet af van hoger beroep.
De zaak van FNV tegen Alescon kreeg grote media-aandacht doordat ook de positie van PvdA-Kamerlid William Moorlag ter discussie kwam te staan. Moorlag was van 2015 tot 2017 directeur van de sociale werkplaats. Hij zette in die hoedanigheid de uitzendconstructie voort die door het bedrijf in 2011 was opgericht. Via uitzendbureau AwerC-Flex hielp Alescon mensen met een arbeidsbeperking aan werk in externe bedrijven én in de eigen sociale werkplaats. De uitzendkrachten waren goedkoper dan de mensen die op een socialewerkplaats-cao bij Alescon werkten.
In tijden waarin de landelijke politiek fikse kortingen doorvoerde op de sociale werkplaatsen, bood de uitzendconstructie uitkomst. Via AwerC-Flex kon Alescon meer mensen aan werk helpen dan via de normale cao mogelijk was. In 2011 stemden de vakbonden en de bij Alescon betrokken gemeenten in met het optuigen van het uitzendbureau. Toch stapte FNV vorig jaar na de rechter na klachten van werknemers over ongelijkheid op de werkvloer. De rechter gaf FNV gelijk: de uitzendkrachten deden hetzelfde werk tegen mindere voorwaarden, dat was onrechtmatig.
‘Er wordt nu geschikt, om rust te brengen onder de betrokken medewerkers. Het uitgangspunt van Alescon blijft ‘werken is leven”, aldus Persbericht FNV.
Financiële gevolgen
Alescon overwoog een hoger beroep, maar kiest nu voor rust in de tent. ‘Er wordt nu geschikt, om rust te brengen onder de betrokken medewerkers. Het uitgangspunt van Alescon blijft ‘werken is leven’, en dan graag met plezier’, zo meldt de sociale werkplaats in een persbericht.
De schikking heeft financiële gevolgen voor Alescon en de zes gemeenten die zitting hebben in het bestuur van de sociale werkplaats, vertelt de financieel manager Anneke Waanders. Het alsnog uitbetalen van een eindejaarsregeling aan de 300 medewerkers die overstappen van uitzendbureau naar Alescon kost eenmalig 900 duizend euro. De jaarlijkse kosten nemen met 400 duizend euro toe. Het is geld dat Alescon niet zelf kan ophoesten. ‘Dit wordt door de gemeenten betaald’, zegt Waanders.
Via de reguliere cao waren al zo’n 1100 mensen in dienst bij Alescon, daar komen nu dus 300 mensen bij. De sociale werkplaats wordt voor 90 procent bekostigd door het Rijk, de zes betrokken gemeenten betalen zo’n 10 procent.
Terugkeergarantie
‘We hadden een terugkeergarantie. Op het moment dat het niet lukte extern, mocht je intern. In feite worden we daar nu voor afgestraft’
De uitzendconstructie had een belangrijke functie, zegt Waanders. ‘De Participatiewet was erop gericht om mensen zo regulier mogelijk te laten werken. Maar wij zagen dat mensen die in een goudgerande cao zaten niet de neiging hadden om regulier te gaan werken. Met het uitzendbureau zorgden we dat mensen zo dicht mogelijk tegen de reguliere werkgevers aanzaten.’
Via AwerC-Flex konden arbeidsgehandicapten gemakkelijker extern worden uitgezonden. Wanneer het werk in een regulier bedrijf niet goed uitpakte, konden mensen alsnog aan de slag bij Alescon. ‘We hadden een terugkeergarantie. Op het moment dat het niet lukte extern, mocht je intern. In feite worden we daar nu voor afgestraft.’
Binnen de PvdA vond de afgelopen weken een verhitte discussie plaats over de positie van Kamerlid Moorlag. De partij is tegen ‘schijnconstructies’ en pleit voor gelijk loon voor gelijk werk. Partijvoorzitter Nelleke Vedelaar, die sinds oktober de partij leidt, vroeg Moorlag om op te stappen. Het Kamerlid weigerde dat. Hij had bij Alescon enkel geprobeerd zoveel mogelijk arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen, zo verweerde hij zich. Een interne PvdA-commissie oordeelde zondag dat Moorlag inderdaad ‘goede intenties’ had gehad en dat hij gewoon namens de partij Kamerlid kon blijven.
Afstraffen Moorlag voor constructie waar iedereen mee instemde is onrechtvaardig Lees het Commentaar hier.
Wat deed PvdA’er Moorlag eigenlijk fout met zijn uitzendconstructie? ‘Dit lijkt op een afrekening’
Volgens betrokkenen heeft PvdA’er William Moorlag in zijn sociale werkplaats niets fout gedaan. ‘Dit lijkt op een afrekening.’ De FNV waarschuwt dat hij niet de laatste zal zijn.
Telegraaf 16.01.2018 William Moorlag is blij dat hij kan aanblijven als Tweede Kamerlid van de PvdA. Maar de kans was er dat hij als eenmansfractie was doorgegaan als hij er met zijn partij niet was uitgekomen.
„Alle varianten zijn door mijn hoofd gegaan”, liet hij weten op de vraag of hij zijn zetel zou hebben meegenomen. „U moet zich voorstellen dat ik fors uit balans was.” Moorlag stond voor het eerst persoonlijk de pers te woord.
Hij zegt dat hij er hard aan heeft gewerkt om via een onderzoekscommissie in de PvdA-fractie te kunnen blijven. „Dat is nou de eindsituatie en daar ben ik blij mee.”
De commissie oordeelde dat de schijnconstructie waarmee Moorlag mensen in dienst nam toen hij directeur was van een sociale werkplaats hem niet de kop hoeft te kosten. Eerder wilde het partijbestuur nog dat Moorlag zou opstappen, terwijl PvdA-leider Lodewijk Asscher daarvoor nog had gezegd dat hij kon aanblijven.
AD 16.01.2018 PvdA-leider Lodewijk Asscher raapt de scherven op na de schijnconstructie-affaire rond Tweede Kamerlid William Moorlag. ,,We hebben het écht uitgesproken.”
Is het chaos binnen de PvdA?
,,Was. Niet is. Gelukkig zijn we er nu weer uit. De onderzoekscommissie heeft een secuur rapport geschreven waardoor we met elkaar verder kunnen. Maar het was niet goed. Het is lelijk wat er gebeurd is.”
Van buitenaf leek het een bende. Temeer omdat Moorlag, uzelf en het partijbestuur geen moment op één lijn zaten.
,,We zouden bezig moeten zijn met oppositie voeren. Duidelijk te maken dat er ander beleid mogelijk is dan het huidige kabinet wil. In plaats daarvan hebben we het nu al weken over onszelf. Daar baal ik van.”
In die drie weken zijn alle scenario’s besproken. En ja, ook de vraag of hij wel zou kunnen aanblijven, aldus PvdA-leider Lodewijk Asscher.
Andere keuzes dan dit kabinet? Moorlags beleid bij Alescon kwam voort uit bezuinigingen door het kabinet waarin u vice-premier was.
,,Deze constructie was uit 2011, nog voordat William daar kwam. Toen was ík wethouder in Amsterdam. De vakbond en de ondernemingsraad steunde deze constructie ook. Later is dat veranderd. En nu er een oordeel ligt van de rechter, zeggen we terecht: dit was niet goed. Dat vindt William ook. Maar het gaat mij dus te ver dat dit een onvermijdelijke consequentie was van kabinetsdeelname.”
Maar Moorlag liet deze constructie wel voortbestaan.
,,Ik heb vanaf het begin het idee gehad dat hij destijds geen kwaaie intenties had. Dat rechtvaardigt het niet. Maar het ging mij dus te ver om te zeggen: kan die man niet weg?”
U heeft binnenskamers toch aan Moorlag gevraagd op te stappen?
,,In die drie weken zijn alle scenario’s besproken. En ja, ook de vraag of hij wel zou kunnen aanblijven. Ik heb allerlei gesprekken gevoerd. Zelfs vanaf mijn vakantieadres in een weiland. Maar ik ga daar niets over zeggen.”
Ook niet of u of het partijbestuur Moorlags vertrek heeft geëist?
,,Nee, want alles wat ik heb besproken of afgewogen is in vertrouwen gebeurd.”
Is er onderling nog genoeg vertrouwen om door te gaan?
,,We hebben zaterdag met de commissie, het partijbestuur, William, ik en fractiesecretaris Sharon Dijksma bij elkaar gezeten. Dat was heel belangrijk. Want we hadden ook knarsetandend verder gekund, maar we hebben het écht uitgesproken.”
Is de PvdA na deze affaire nog wel geloofwaardig?
,,Het was lelijk voor ons, maar ik ga mij niet inhouden als het straks weer over schijnconstructies gaat. Want dit geval staat niet gelijk aan andere. Ik heb als minister Oost-Europeanen gezien die voor vijf euro per dag werkten. Dan heb je het over smerige constructies, waarvan profiteurs heel rijk worden. Dat is niet hetzelfde als wat hier aan de hand was.”
Het was lelijk voor ons, maar ik ga mij niet inhouden als het straks weer over schijnconstructies gaat, aldus Lodewijk Asscher.
Moorlag: ‘Ik laat dit liever achter mij’
Ook PvdA-Kamerlid William Moorlog reageerde gisteren tegen deze krant over zijn aanblijven bij de partij, nadat een onderzoekscommissie de resultaten van het onderzoek naar de affaire had gepresenteerd.
,,Ik laat dit liever achter mij. Hoe ik de feestdagen heb beleefd? Net als iedereen met oliebollen en een kerstmaal. Laat er geen misverstand over bestaan. De afgelopen weken hebben mij geraakt.”
Hoe kijkt hij aan tegen partijleider Lodewijk Asscher, die zigzaggend over het ijs ging? Hij stelde eerst dat Moorlag kon blijven, vervolgens dat hij weg moest en daarna weer dat hij in de fractie kon blijven. ,,Daar hebben we het met zijn tweeën over gehad. Bij iedereen zijn alle scenario’s door het hoofd gegaan. Over wat ik met Asscher bespreek, zeg ik echt niks.”
Wel wil hij kwijt dat de roep om zijn vertrek en de discussie die daarover intern losbarstte een ingewikkeld proces was. ,,Ook een proces waarin je excuses maakt. Aan de medewerkers van werkvoorzieningschap Alescon. Zij moeten zo snel mogelijk krijgen waar ze recht op hebben.” Moorlag gaat niet in op de vraag of hij zijn partij schade heeft berokkend. ,,De afgelopen weken waren niet mooi voor mij en voor de partij. Dat raakt me.”
Wordt het dan niet tijd dat de PvdA zich revancheert met een stevig plan voor gelijke betaling van arbeidsgehandicapten? ,,Waar het om gaat is dat de partij daar veel werk van gaat maken. Maar ik ben geen woordvoerder Sociale Zaken. Mijn collega is bezig met een campagne voor maaltijdbezorgers die in weer en wind tegen lage lonen eten bezorgen.”
VK 15.01.2018 PvdA’er Moorlag morrelde als directeur van een sociale werkplaats aan arbeidsvoorwaarden van het personeel. Het mag niet van de rechter, maar het past wel in een trend: op arbeidsgehandicapten kan worden bezuinigd.
Het faillissement van Licom ging in 2012 niet ongemerkt voorbij. Door de spanningen en de onzekerheid werden mensen onwel op de werkvloer. Sommigen moesten met ambulances worden afgevoerd. ‘De bestuurders houden geen rekening met de zwakkeren bij Licom’, klaagde een woordvoerder van de vakbond.
Eigenlijk was iedereen een ‘zwakkere’ bij Licom. Want dat was de grootste sociale werkvoorziening van Nederland en een van de grootste werkgevers in Limburg. Namens elf gemeenten waren er ruim vierduizend gehandicapte werknemers aan de slag. Veel van hen hebben hun weg nadien weer gevonden. Er kwam een kleinschaliger werkvoorziening voor in de plaats en belangrijke onderdelen werden overgenomen door bedrijven. De ict-afdeling ging naar Detron, de afdeling die veiligheidsschoenen maakt is een bloeiend zelfstandig bedrijf geworden, Emma Safety Shoes. Dat levert banen op, al zijn het in veel gevallen niet meer de beschermde banen van voor 2012.
Het nieuwe denken
De sociale werkplaats werd een sterfhuis dat steeds verder werd afgeknepen, eerst via het budget, daarna door de afgedwongen krimp en het verbod op nieuwe plaatsingen
Het faillissement van Licom was het eerste grote en voor iedereen zichtbare gevolg van het nieuwe denken over ‘beschut werk’ dat een jaar of tien geleden z’n intrede deed op het Binnenhof. Een oorzaak van het faillissement waren de bezuinigingen die het rijk doorvoerde. Een plek in een sociale werkplaats kostte in die jaren zo’n 28 duizend euro per jaar, terwijl het kabinet maar 25 duizend aan gemeenten betaalde. Zij moesten het verschil zelf bijpassen.
En dat verschil zou nog groter worden. Want het kabinet-Rutte I – VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV – wilde de vergoeding verlagen naar zo’n 20 duizend euro per plaats per jaar. Het aantal plaatsen in de werkvoorziening moest intussen terug van honderdduizend naar zo’n 30 duizend. Terwijl er toen al ruim twintigduizend mensen op de wachtlijst stonden voor de werkvoorziening.
Denemarken
De basis voor dat plan, de Wet werken naar vermogen, was een advies van Bert de Vries, oud-minister van Sociale Zaken voor het CDA. De regelingen voor gehandicapten waren teveel een fuik geworden, stelde hij vast. Gehandicapten moesten worden gestimuleerd ook buiten de beschutte werkplaats met ondersteuning werk te vinden.
Daarvoor moesten drie aparte regelingen worden samengevoegd – de Wajong-regeling voor jonggehandicapten, de bijstand en de sociale werkvoorziening. Gemeenten werden verantwoordelijk. Lichtend voorbeeld was Denemarken, waar zo’n decentralisatie met succes was doorgevoerd.
Toen het wetsvoorstel af was, liet De Vries weten dat hij ‘zeer verdrietig’ was. Want zoals dat gaat met adviezen, Rutte I winkelde er naar believen in. Zo waren er twee cruciale verschillen ten opzichte van het Deense voorbeeld. Daar werd niet bij voorbaat bezuinigd op de voorzieningen. Ook fuseerden Deense gemeenten zodat zij op grote schaal de uitvoering konden regelen.
In Nederland bezuinigde Rutte I wel. Evenals het VVD/PvdA-kabinet-Rutte II, dat het wetsvoorstel omdoopte tot Participatiewet, die in 2015 van kracht werd. Rutte II deed nog wel een poging om gemeenten tot fusies te dwingen om zo slagvaardige schaalgrootte te regelen. Maar dat plan strandde op verzet van de gemeenten. Dat gebeurde ook met het plan om voor werkende gehandicapten een nieuwe cao beschermd werk af te spreken.
Critici roepen al jaren dat de arbeidsgehandicapten het kind van de rekening worden
Overal anders
Zo werd de sociale werkplaats een sterfhuis dat steeds verder werd afgeknepen, eerst via het budget, daarna door de afgedwongen krimp en het verbod op nieuwe plaatsingen. Volgens de wet moeten gemeenten nu beschut werk voor gehandicapten regelen bij ‘gewone’ werkgevers. Daarmee zijn zij volop bezig, maar het gaat met horten en stoten. En overal anders. Limburgse gemeenten kozen eieren voor hun geld en lieten Licom failliet gaan.
Andere gemeenten, zoals de groep die de Drentse werkvoorziening Alescon van William Moorlag uitbaat, kozen ervoor nieuwe werknemers in een uitzendbureau onder te brengen. Dat kan zowel uitzenden naar de werkvoorziening als naar bedrijven, maar moet dan wel op termijn betalen volgens de normen van het bedrijf waar de uitzendkracht werkt. Andere gemeenten, zoals Den Haag, betalen arbeidsgehandicapten volgens de cao voor gemeenteambtenaren.
Intussen waarschuwen critici al jaren dat de arbeidsgehandicapten het kind van de rekening worden. Werkgevers moeten de komende jaren honderdduizend arbeidsplaatsen openstellen voor gehandicapte werknemers, de overheid wil zelf 25 duizend plaatsen regelen.
Elke grotere organisatie krijgt daarvoor een ‘quotum’ gehandicapten opgelegd. Als dat aantal niet wordt gehaald, worden boetes opgelegd. Het bedrijfsleven ligt op schema, al gaat het vaak om tijdelijke contracten. De overheid ligt nu al achter en moet zichzelf boetes opleggen.
Degenen die nu volgens de quotumafspraak aan de slag komen, werken vaak op flexcontracten. Bestaanszekerheid kan daaraan niet worden ontleend. Bovendien is het quotum van 125 duizend gebaseerd op het totaal aantaal werknemers van de werkvoorziening plus het aantal op de wachtlijst. Maar het aantal arbeidsgehandicapten is veel groter. Voor de duizenden jongeren die jaarlijks het speciaal onderwijs verlaten, biedt de aanpak nu bijvoorbeeld geen soelaas.
Omdat zij meestal bij hun ouders wonen, kosten zij de gemeente geen geld – bijstand – en heeft de gemeente geen drijfveer hen te helpen. Zij zijn op zichzelf en hun ‘netwerk’ aangewezen. Mondige ouders regelen soms een persoonsgebonden budget om hun kind bij een dagbesteding onder te brengen. Zo betaalt de gemeente via een omweg toch voor beschut werk.
De vaste overtuiging dat het minder moet, is inmiddels verdwenen van het Binnenhof. Het nieuwe kabinet mikt niet meer op dertigduizend plekken maar geeft ruimte voor twintigduizend banen extra. Maar tegelijkertijd wil Rutte III dat alle gehandicapten die nu onder de Participatiewet vallen, onder het minimumloon betaald kunnen worden. De gemeenten kunnen dat daarna aanvullen. Het idee is dat werkgevers toeschietelijker kunnen zijn als de kosten omlaag gaan.
De PvdA – nu in de oppositie – wil zich daartegen gaan verzetten. Juist daarom zat de kwestie rond Moorlag, die bij Alescon precies datzelfde deed, de partij zo pijnlijk in de weg.
De kwestie-Moorlag: wat is er eigenlijk aan de hand?
William Moorlag: een vriendelijke reus met pech
Dat William Moorlag Kamerlid mag blijven, zal zijn omgeving niet verbazen. Die is het nadrukkelijk oneens met het beeld dat de afgelopen weken van de PvdA’er is geschetst. ‘Het past totaal niet bij de sociaal-democraat die William is.’ (+)
De ‘arbeidsbeperkten’ van Alescon weten precies wie hen in de steek liet
Toine Heijmans is in Assen bij Alescon: ‘Ieder voor zich en de Participatiewet voor ons allen – mijn collega’s weten precies door wie ze in de steek zijn gelaten. Door de partij die hen moest steunen: de PvdA. Die nu ineens weer sociaal geworden is, ‘in de oppositie hè’, zegt Omar.’ (+)
NOS 15.01.2018 Iedereen in de PvdA-fractie is het ermee eens dat William Moorlag Kamerlid blijft. Partijleider Asscher zegt dat er unaniem is ingestemd met het besluit van de partij dat Moorlag zijn werk geloofwaardig kan blijven doen.
“Ik heb iedereen gesproken, en iedereen is het eens met deze uitkomst en gemotiveerd om er een mooi jaar van te maken”, zegt Asscher. “Wat telt, is dat we met z’n negenen verder gaan.”
Als directeur van de sociale werkplaats Alescon hield Moorlag een schijnconstructie in stand. Arbeidsgehandicapten werkten er via een door Alescon opgericht uitzendbureau.
Dat was goedkoper voor het bedrijf, maar de werknemers kregen minder loon en slechtere secundaire arbeidsvoorwaarden dan hun collega’s in vaste dienst. De rechter bepaalde vorige maand dat die constructie in strijd is met de wet.
Allerlei scenario’s besproken
De kwestie leek de PvdA tot op het bot te verdelen. Verschillende Kamerleden lieten doorschemeren dat ze liever zagen dat Moorlag de eer aan zichzelf zou houden, omdat de partij juist strijdt tegen schijnconstructies.
Asscher zelf zegt dat hij de hele tijd heeft gevonden dat Moorlag gewoon kon aanblijven. Heeft u hem nooit gevraagd de eer aan zichzelf te houden? “Er zijn allerlei scenario’s besproken. Ook dit soort dingen. Maar ik heb de gewoonte dat niet met u te bespreken.”
Moorlag weigerde op te stappen, omdat hij naar eigen zeggen naar eer en geweten had gehandeld. Hij eiste een onafhankelijk onderzoek, en dat kwam er, onder leiding van oud-Kamerlid Saskia Noorman-den Uyl.
‘PvdA-beleid heeft pijn gedaan’
Die constateerde dat Moorlag geloofwaardig Kamerlid kan blijven. De constructie deugde niet, maar de bedoelingen waren goed. Ook Asscher vindt dat: “Hij hoopte meer mensen aan het werk te helpen, maar dat rechtvaardigt de constructie niet.”
Ook de PvdA, en Asscher zelf kwamen door de affaire onder vuur te liggen. Als minister van Sociale Zaken was hij in vorige kabinet verantwoordelijk voor stevige bezuinigingen op de sociale werkplaatsen.
“Ik kan niet wegpoetsen dat er veel veranderd is de laatste jaren en dat wij daar verantwoordelijk voor waren. Ik ben zeker niet op alles trots, want ik weet dat het pijn heeft gedaan. Maar ik sta wel voor wat we hebben gedaan.”
Elsevier 15.01.2017 Iedereen in de PvdA-fractie is het ermee eens dat William Moorlag kan aanblijven als Kamerlid, zegt partijleider Lodewijk Asscher. Volgens hem is er – ondanks de weerstand van de jongerenafdeling van de PvdA en diverse kopstukken – unaniem met het besluit ingestemd dat hij zijn werk ‘geloofwaardig kan blijven doen’.
‘Ik heb iedereen gesproken, en iedereen is het eens met deze uitkomst en gemotiveerd om er een mooi jaar van te maken,’ aldus Asscher maandagmiddag. ‘Wat telt, is dat we met z’n negenen verder gaan.’
Eerder was de PvdA verdeeld over de kwestie. Zondagavond bleek dat de schijnconstructie waarmee Moorlag mensen in dienst nam toen hij directeur was van sociale werkplaats Alescon hem niet de kop hoeft te kosten. Dat oordeelde een driekoppige commissie die zich in opdracht van de partij over de kwestie heeft gebogen. De commissie wijst erop dat hij goede bedoelingen had: hij wilde zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen.
Moorlag trekt wel boetekleed aan
Alescon nam onder Moorlag mensen niet in vaste dienst, maar zette hen aan het werk voor een zelf opgericht uitzendbureau. Zo kon de sociale werkplaats ze bijvoorbeeld minder uitbetalen dan de cao voorschreef. De rechter bepaalde vorige maand dat de werkwijze van Alescon niet door de beugel kon.
Meer achtergrond? Lees dit artikel van economieredacteur Joris Heijn:
Moorlag ziet volgens de commissie nu ook in dat de constructie ‘in de kern niet juist was’. Hij biedt daarom zijn verontschuldigingen aan voor zijn optreden, ‘eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon’, de sociale werkplaats die hij leidde in Assen. Ook Moorlag vindt volgens het partijbestuur nu dat ‘als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, ze daar dezelfde beloning voor moeten ontvangen’.
Moorlag kritisch over partijvoorzitter Vedelaar
Hoewel Asscher nu spreekt van unanimiteit, bepleitten de jongerenafdeling van de partij en allerhande kopstukken Moorlags aftreden. Asscher zelf zegt dat hij de hele tijd al vond dat Moorlag gewoon aan kon blijven. De PvdA-leider kreeg ook de nodige kritiek te verwerken, omdat hij als minister van Sociale Zaken bij het vorige kabinet verantwoordelijk was voor stevige bezuinigingen op sociale werkplaatsen.
Moorlag was zelf degene die een onafhankelijk onderzoek eiste naar zijn handelen, en liet zich eerder zeer kritisch uit over het PvdA-bestuur, en dan vooral partijvoorzitter Nelleke Vedelaar. Zo stuurde hij mails naar Asscher waarin hij liet weten ‘geen dooie vis die met de stroom meedrijft’ te zijn. Dit nadat Vedelaar om zijn aftreden had gevraagd, terwijl Asscher hem juist steunde.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 15.01.2018 Na drie weken koortsachtig intern beraad eindigt de affaire rond het Tweede Kamerlid William Moorlag in een schrobbering van het PvdA-partijbestuur. Nadat een interne commissie zich in de gang van zaken heeft verdiept, slikt partijvoorzitter Vedelaar haar eis in dat Moorlag uit de Kamerfractie moet vertrekken.
Vedelaar en haar mede-partijbestuurders nemen nu genoegen met Moorlags erkenning dat er in zijn tijd als directeur van de sociale werkplaats in Assen dingen fout zijn gegaan. Maar in navolging van de eigen onderzoekscommissie stellen zij ook vast dat Moorlag in Assen ‘integer’ en ‘vanuit goede bedoelingen’ heeft gehandeld. Daarom zien zij geen grond meer om hem uit de fractie te zetten. Daarmee erkennen zij dat die eis eind december te impulsief en zonder feitelijke onderbouwing aan Moorlag werd opgelegd. Moorlag blijft in de Kamer maar wilde zondag niet op de gang van zaken reageren.
De kwestie-Moorlag zal nog wel even model blijven staan voor de existentiële worsteling waarin de PvdA verkeert sinds de partij bij de verkiezingen in maart 2017 bijna werd weggevaagd. Onder de leden en in het partijbestuur is sindsdien een sterke stroming die terug wil naar de zuivere sociaal-democratische idealen en zo snel mogelijk wil afrekenen met de compromissen die de PvdA in de regering voor haar rekening nam.
Met Moorlag heeft de partij iemand in eigen gelederen die juist herinnert aan het eigen beleid. Hij kwam onder vuur te liggen toen de rechter op 19 december oordeelde dat de uitzendconstructie bij de Drentse sociale werkplaats Alescon niet deugde: mensen werkten er sinds 2011 niet enkel in vaste dienst via de cao voor beschut werk, maar ook via het eigen uitzendbureau AwerC-Flex. Daar werkten de arbeidsgehandicapten tegen lager loon en mindere arbeidsvoorwaarden. De PvdA’er gaf leiding aan het bedrijf van 2015 tot oktober 2017.
De kwestie-Moorlag zal nog wel even model blijven staan voor de existentiële worsteling waarin de PvdA verkeert
De nieuwe PvdA van na de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 is hartstochtelijk tegen zulke ‘schijnconstructies’. De PvdA van voor maart 2017 wist dat de constructie omstreden was, liet de zaak onderzoeken door staatssecretaris Jetta Klijnsma en concludeerde dat Moorlag gewoon hoog op de lijst voor de Tweede Kamer kon blijven staan. Dat veranderde pas door het vonnis van de rechter.
Moorlags verweer was pragmatisch: in een tijd waarin de politiek – ook de PvdA – kortte op de sociale werkplaatsen, kon hij via de uitzendconstructie toch mensen aannemen, mensen die anders hadden thuisgezeten. De ondernemingsraad en de vakbond hadden aanvankelijk met de oprichting van het uitzendbureau ingestemd.
Ook na de rechterlijke uitspraak bleef Moorlag bij dat verweer, gesteund door fractievoorzitter Lodewijk Asscher. Totdat partijvoorzitter Vedelaar kort daarop, na beraad met haar bestuur, Moorlag opbelde met de mededeling: je moet weg. Misschien was het toch beter dat hij ging, zei Asscher daarna ook. Maar Moorlag peinsde er niet over en wenste niet ‘voor de bus te worden gegooid’ zonder dat de partij zich in de gang van zaken had verdiept.
Partijvoorzitter Vedelaar wilde zondagavond tegenover de Volkskrant niet reageren op de vraag of zij te impulsief heeft gehandeld. ‘We hebben afgesproken daar niet nog een keer over uit te weiden.’ Wel meent zij dat Moorlag zelf eerder ruiterlijk had moeten erkennen dat hij fout zat. ‘Je kunt niet ontkennen dat dit raakt aan de kern van de sociaaldemocratie’, aldus de voorzitter. ‘Als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen. Daar is de PvdA heel helder over en William had eerder in gesprekken met partijgenoten kunnen aangeven dat hij afstand nam van de constructie bij Alescon. Dat erkent hij nu ook.’
Niettemin zullen Moorlags fractiegenoten op het Binnenhof weer enigszins gerustgesteld zijn. Vedelaars optreden leidde daar in de afgelopen weken volgens ingewijden tot ‘gevoelens van onveiligheid’: de fractie zit vol met bestuurders die in vorige functies beleid hebben gevoerd waar de PvdA nu niet altijd meer voor is.
Dit is de brief die Vedelaar aan de partijleden stuurde
Twaalf dagen geleden stuurde ik je een bericht over de commissie die het partijbestuur heeft ingesteld om een licht te schijnen op de situatie die ontstaan was rond de uitspraak van de rechter inzake de constructies bij de Drentse sociale werkplaats Alescon. Deze commissie bestaat uit voormalig Tweede Kamerlid Saskia Noorman-den Uyl, voorzitter van Jeugdzorg Nederland Hans Spigt en wethouder Thea van der Veen. De commissie heeft haar bevindingen uitvoerig besproken met Lodewijk Asscher, Sharon Dijksma, William Moorlag en mij.
De commissie heeft erg veel gesprekken gevoerd en een goed beeld gekregen van wat er is gebeurd. De bevindingen van de commissie kun je hier downloaden. Ze komt met een helder advies aan ons. De belangrijkste conclusie is dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen in zijn werk als kamerlid en de sociaaldemocratische waarden zonder enig voorbehoud onderschrijft: als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen.
Dat is de kern van onze inzet in de politiek en daar zijn we het over eens. Over de rol van William als directeur van Alescon stelt de commissie dat er met goede intenties gehandeld is – in de omstandigheden is er ook begrip voor op te brengen – maar de commissie constateert ook dat William Moorlag inziet dat deze bestaande constructie in de kern niet juist was. William biedt voor deze handelswijze zijn excuses aan, eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon.
Deze zaak heeft de gemoederen verhit binnen onze partij. Dat is niet vreemd: het raakt immers de kern van de sociaaldemocratie. De commissie heeft snel maar ook zeer grondig werk verricht die heeft geleid tot een conclusie waar Tweede Kamerfractie en partijbestuur in gezamenlijkheid en met vertrouwen achter kunnen staan. Dat betekent dat we ons nu weer met grote energie kunnen richten op de uitdagingen waar Nederland voor staat, en op die belangrijke gemeenteraadsverkiezingen van maart!
Elsevier 15.01.2018 William Moorlag mag van de PvdA aanblijven als Tweede Kamerlid voor de sociaal-democraten. De schijnconstructie waarmee Moorlag mensen in dienst nam toen hij directeur was van een sociale werkplaats hoeft hem niet de kop te kosten, oordeelt een commissie die zich in opdracht van de partij over de kwestie heeft gebogen.
Moorlag kan ‘geloofwaardig de PvdA blijven vertegenwoordigen in zijn werk als Kamerlid’, is de conclusie van de driekoppige commissie en ook van het partijbestuur. De commissie wijst erop dat het Groningse Kamerlid goede bedoelingen had: hij wilde zo veel mogelijk mensen aan het werk helpen. Daarvoor kan het drietal, onder leiding van oud-Kamerlid Saskia Noorman-Den Uyl, zelfs begrip opbrengen.
Maar Moorlag ziet volgens hen nu ook in dat de constructie ‘in de kern niet juist was’. Hij biedt daarom zijn verontschuldigingen aan voor zijn optreden, ‘eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon’, de Assense sociale werkplaats die hij leidde. Ook Moorlag vindt volgens het partijbestuur nu dat ‘als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, ze daar dezelfde beloning voor moeten ontvangen’.
Meer achtergrond lezen bij dit artikel?Lees dit stuk van redacteur Joris Heijn:
De commissie vindt wel dat Moorlag de partij voor het vraagstuk had moeten waarschuwen toen die hem vroeg Kamerlid te worden. Toen de zaak opspeelde, gedroeg hij zich als Alescon-directeur en niet als PvdA-Kamerlid, stelt de commissie.
Moorlags handelen en de vraag of hij de PvdA daardoor nog wel kon vertegenwoordigen, ‘heeft de gemoederen verhit binnen onze partij,’ schrijft het partijbestuur. Juist de PvdA had van de strijd tegen schijnconstructies een speerpunt gemaakt. De jongerenafdeling van de partij en allerhande kopstukken bepleitten Moorlags aftreden.
Werknemers werden minder betaald dan CAO voorschreef
Alescon nam onder Moorlag mensen niet in vaste dienst, maar zette hen aan het werk voor een zelf opgericht uitzendbureau. Zo kon de sociale werkplaats ze bijvoorbeeld minder uitbetalen dan de cao voorschreef. De rechter bepaalde vorige maand dat de werkwijze van Alescon niet door de beugel kon.
Voor PvdA-leider Lodewijk Asscher wogen de goede bedoelingen van Moorlag zwaar. ‘Het is goed dat we er samen zijn uitgekomen en dat we nu verder kunnen.’
Moorlag zelf ‘zal alles in het werk stellen om het vertrouwen te herstellen van de mensen wiens vertrouwen in mij is aangetast’. Hij maakt excuses voor de ‘ontspoorde communicatie’.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
BB 05.01.2018 William Moorlag mag van de PvdA aanblijven als Tweede Kamerlid voor de sociaaldemocraten. De schijnconstructie waarmee Moorlag mensen in dienst nam toen hij directeur was van een sociale werkplaats hoeft hem niet de kop te kosten, oordeelt een commissie die zich in opdracht van de partij over de kwestie heeft gebogen.
Geloofwaardig
Moorlag kan ‘geloofwaardig de PvdA blijven vertegenwoordigen in zijn werk als Kamerlid’, is de conclusie van de driekoppige commissie en ook van het partijbestuur. De commissie wijst erop dat het Groningse Kamerlid goede bedoelingen had: hij wilde zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen. Daarvoor kan het drietal, onder leiding van oud-Kamerlid Saskia Noorman-Den Uyl, zelfs begrip opbrengen.
In de kern niet juist
Maar Moorlag ziet volgens hen nu ook in dat de constructie ‘in de kern niet juist was’. Hij biedt daarom zijn verontschuldigingen aan voor zijn optreden, ‘eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon’, de Assense sociale werkplaats die hij leidde. Ook Moorlag vindt volgens het partijbestuur nu dat ‘als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, ze daar dezelfde beloning voor moeten ontvangen’.
Gemoederen verhit
De commissie vindt wel dat Moorlag de partij voor het vraagstuk had moeten waarschuwen toen die hem vroeg Kamerlid te worden. Toen de zaak opspeelde gedroeg hij zich als Alescon-directeur en niet als PvdA-Kamerlid, stelt de commissie. Moorlags handelen en de vraag of hij de PvdA daardoor nog wel kon vertegenwoordigen ‘heeft de gemoederen verhit binnen onze partij’, schrijft het partijbestuur. Juist de PvdA had van de strijd tegen schijnconstructies een speerpunt gemaakt. De jongerenafdeling van de partij en allerhande kopstukken bepleitten Moorlags aftreden.
Vertrouwen herstellen
Alescon nam onder Moorlag mensen niet in vaste dienst, maar zette hen aan het werk voor een zelf opgericht uitzendbureau. Zo kon de sociale werkplaats hun bijvoorbeeld minder uitbetalen dan de cao voorschreef. De rechter bepaalde vorige maand dat de werkwijze van Alescon niet door de beugel kon. Voor PvdA-leider Lodewijk Asscher wogen de goede bedoelingen van Moorlag zwaar. ‘Het is goed dat we er samen zijn uitgekomen en dat we nu verder kunnen’. Moorlag zelf ‘zal alles in het werk stellen om het vertrouwen te herstellen van de mensen wiens vertrouwen in mij is aangetast’. Hij maakt excuses voor de ‘ontspoorde communicatie’. (ANP)
NOS 14.01.2018Het aanblijven van William Moorlag als PvdA-Kamerlid is de zoveelste wending in een kwestie die al weken sleept. “Het is zeker een paar keer heen en weer gegaan”, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. Hij noemt het besluit “een noodverband dat een paar gevoelige zaken pijnlijk blootlegt.”
Moorlag raakte eind vorig jaar in opspraak omdat hij in zijn vorige baan als directeur van een sociale werkplaats personeel inhuurde via een schijnconstructie. Precies het soort bedrijfsvoering waar de PvdA fel tegen is.
Bekijk hier waarom de PvdA om het vertrek van Moorlag vroeg:
Volgens partijleider Asscher had Moorlag goede bedoelingen en mocht hij daarom aanblijven. Maar het partijbestuur vroeg hem enkele dagen later alsnog te vertrekken. Daardoor werd duidelijk dat Asscher en het bestuur niet op een lijn zaten, zegt Van der Wulp. “Er is nog veel onrust over de koers van de partij.”
Ook is gebleken dat het verleden de partij nog altijd achtervolgt. Bij het vorige kabinet waren de PvdA en minister Asscher van Sociale Zaken immers verantwoordelijk voor de sluiting van sociale werkplaatsen. Moorlag zei dat hij de schijnconstructie gebruikte zodat bij zijn bedrijf zoveel mogelijk mensen aan het werk konden.
Een afsplitsing zag niemand zitten na het verlies van 29 zetels bij de vorige verkiezingen, aldus Xander van der Wulp, politiek verslaggever.
Naar eigen zeggen handelde Moorlag altijd naar eer en geweten en daarom weigerde hij op te stappen. Hij dreigde zelfs verder te gaan als eenmansfractie. Van der Wulp: “Zo’n afsplitsing zag niemand zitten na het verlies van 29 zetels bij de vorige verkiezingen.”
Daarop werd besloten om een driekoppige commissie onderzoek te laten doennaar het handelen van de PvdA’er. Die commissie concludeert nu ook dat Moorlag goede bedoelingen had. Wel ging de communicatie niet goed en daarvoor heeft Moorlag excuses aangeboden. Het Kamerlid zegt dat hij er alles aan zal doen om het vertrouwen in hem te herstellen.
Voor sommige kiezers is dat te laat. Op sociale media hekelen zij het aanblijven van Moorlag. “Al met al een hele nare kwestie voor de PvdA”, zegt Van der Wulp. “Zeker nu de partij weer een beetje hoopte op te krabbelen met nog twee maanden tot de gemeenteraadsverkiezingen.”
@LodewijkA@PvdA Ik heb altijd een “rood” hart gehad voor de socialisten. Maar doordat #Moorlag mag blijven in de kamer zal ik NOOIT meer op de #PvdA stemmen. Mensen die de wet naar eigen hand zetten horen niet in de kamer.
AD 14.01.2018 In het begin van het kerstreces heeft het omgestreden geraakte PvdA-Kamerlid William Moorlag ongetwijfeld aan het motto van zijn moeder gedacht. Die zei bij stress altijd: ,,Take it easy. God created time, and he created plenty of it.’’
Moorlag komt van ver als hij zo’n tachtig dagen geleden wordt beëdigd als Kamerlid. Zonder overdrijving valt te zeggen dat Moorlag een voorbeeld is van waar de PvdA voor knokt: de emancipatie van een jongere uit een kansarm milieu. Een stapelaar met doorzettingsvermogen, die reikt tot het hoogste politieke ambt.
Vijf kinderen telt het gezin van een Noord-Ierse moeder een zeevarende vader met losse handjes. ,,Als pa op zee was, ging het er thuis een stuk rustiger aan toe’’ zegt Moorlag over zijn jeugd. Was hij wel thuis, dan belandde het meubilair dwars door het raam op straat.
Scheiding
Grote impact heeft het verlies van zijn vierjarige broertje als William zes jaar is. Het kind verdrinkt als hij op de katholieke school in Bedum zit. Tien jaar later scheiden zijn ouders. Met zijn in de bijstand geraakte moeder en drie andere kinderen gaan ze in Delfzijl wonen. Het is de periode waarin William Moorlag maagzweren krijgt en rust moet houden. Voor militaire dienst wordt hij dan afgekeurd. Hij heeft dan zijn MAVO-diploma en wordt bijrijder op een maaimachine.
In Winsum wordt hij als zeventienjarige leerling-verzorger aangenomen. Hij trekt bij tachtigjarigen steunkousen aan en leert sopdoeken uitwringen. In de avonduren knokt hij voor zijn MBO- en HBO-diploma. Het zorgt ervoor dat hij na elf jaar verpleeghuiszorg de overstap maakt naar de vakbond.
Fractievoorzitter
Veertien jaar is hij bondsbestuurder in de regio als hij PvdA-politicus wordt in de Groningse provinciale staten. Hij debuteert als fractievoorzitter en wordt zes jaar later gedupteerde. In die hoedanigheid haalt hij zij aan zij met commissaris van de koningin Max van den Berg 1,2 miljard op bij minister Kamp voor het gaswinningsgebied dat zucht onder aardbevingen.
Van den Berg is gecharmeerd van hem en zet Moorlag hoog op de PvdA-lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het leidt tot scheve ogen bij de Kamerleden die het door de desastreuze verkiezingsuitslag net niet halen en zich roeren als zijn positie in het geding is.
VK 14.01.2018 Na drie weken koortsachtig intern beraad eindigt de affaire rond het Tweede Kamerlid William Moorlag in een schrobbering van het PvdA-partijbestuur. Nadat een interne commissie zich in de gang van zaken heeft verdiept, slikt partijvoorzitter Vedelaar haar eis in dat Moorlag uit de Kamerfractie moet vertrekken.
Vedelaar en haar mede-partijbestuurders nemen nu genoegen met Moorlags erkenning dat er in zijn tijd als directeur van de sociale werkplaats in Assen dingen fout zijn gegaan. Maar in navolging van de eigen onderzoekscommissie stellen zij ook vast dat Moorlag in Assen ‘integer’ en ‘vanuit goede bedoelingen’ heeft gehandeld. Daarom zien zij geen grond meer om hem uit de fractie te zetten. Daarmee erkennen zij dat die eis eind december te impulsief en zonder feitelijke onderbouwing aan Moorlag werd opgelegd. Moorlag blijft in de Kamer maar wilde zondag niet op de gang van zaken reageren.
De kwestie-Moorlag zal nog wel even model blijven staan voor de existentiële worsteling waarin de PvdA verkeert sinds de partij bij de verkiezingen in maart 2017 bijna werd weggevaagd. Onder de leden en in het partijbestuur is sindsdien een sterke stroming die terug wil naar de zuivere sociaal-democratische idealen en zo snel mogelijk wil afrekenen met de compromissen die de PvdA in de regering voor haar rekening nam.
Met Moorlag heeft de partij iemand in eigen gelederen die juist herinnert aan het eigen beleid. Hij kwam onder vuur te liggen toen de rechter op 19 december oordeelde dat de uitzendconstructie bij de Drentse sociale werkplaats Alescon niet deugde: mensen werkten er sinds 2011 niet enkel in vaste dienst via de cao voor beschut werk, maar ook via het eigen uitzendbureau AwerC-Flex. Daar werkten de arbeidsgehandicapten tegen lager loon en mindere arbeidsvoorwaarden. De PvdA’er gaf leiding aan het bedrijf van 2015 tot oktober 2017.
De kwestie-Moorlag zal nog wel even model blijven staan voor de existentiële worsteling waarin de PvdA verkeert
De nieuwe PvdA van na de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 is hartstochtelijk tegen zulke ‘schijnconstructies’. De PvdA van voor maart 2017 wist dat de constructie omstreden was, liet de zaak onderzoeken door staatssecretaris Jetta Klijnsma en concludeerde dat Moorlag gewoon hoog op de lijst voor de Tweede Kamer kon blijven staan. Dat veranderde pas door het vonnis van de rechter.
Moorlags verweer was pragmatisch: in een tijd waarin de politiek – ook de PvdA – kortte op de sociale werkplaatsen, kon hij via de uitzendconstructie toch mensen aannemen, mensen die anders hadden thuisgezeten. De ondernemingsraad en de vakbond hadden aanvankelijk met de oprichting van het uitzendbureau ingestemd.
Ook na de rechterlijke uitspraak bleef Moorlag bij dat verweer, gesteund door fractievoorzitter Lodewijk Asscher. Totdat partijvoorzitter Vedelaar kort daarop, na beraad met haar bestuur, Moorlag opbelde met de mededeling: je moet weg. Misschien was het toch beter dat hij ging, zei Asscher daarna ook. Maar Moorlag peinsde er niet over en wenste niet ‘voor de bus te worden gegooid’ zonder dat de partij zich in de gang van zaken had verdiept.
Partijvoorzitter Vedelaar wilde zondagavond tegenover de Volkskrant niet reageren op de vraag of zij te impulsief heeft gehandeld. ‘We hebben afgesproken daar niet nog een keer over uit te weiden.’ Wel meent zij dat Moorlag zelf eerder ruiterlijk had moeten erkennen dat hij fout zat. ‘Je kunt niet ontkennen dat dit raakt aan de kern van de sociaaldemocratie’, aldus de voorzitter. ‘Als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen. Daar is de PvdA heel helder over en William had eerder in gesprekken met partijgenoten kunnen aangeven dat hij afstand nam van de constructie bij Alescon. Dat erkent hij nu ook.’
Niettemin zullen Moorlags fractiegenoten op het Binnenhof weer enigszins gerustgesteld zijn. Vedelaars optreden leidde daar in de afgelopen weken volgens ingewijden tot ‘gevoelens van onveiligheid’: de fractie zit vol met bestuurders die in vorige functies beleid hebben gevoerd waar de PvdA nu niet altijd meer voor is.
Dit is de brief die Vedelaar aan de partijleden stuurde
Twaalf dagen geleden stuurde ik je een bericht over de commissie die het partijbestuur heeft ingesteld om een licht te schijnen op de situatie die ontstaan was rond de uitspraak van de rechter inzake de constructies bij de Drentse sociale werkplaats Alescon. Deze commissie bestaat uit voormalig Tweede Kamerlid Saskia Noorman-den Uyl, voorzitter van Jeugdzorg Nederland Hans Spigt en wethouder Thea van der Veen. De commissie heeft haar bevindingen uitvoerig besproken met Lodewijk Asscher, Sharon Dijksma, William Moorlag en mij.
De commissie heeft erg veel gesprekken gevoerd en een goed beeld gekregen van wat er is gebeurd. De bevindingen van de commissie kun je hier downloaden. Ze komt met een helder advies aan ons. De belangrijkste conclusie is dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen in zijn werk als kamerlid en de sociaaldemocratische waarden zonder enig voorbehoud onderschrijft: als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen.
Dat is de kern van onze inzet in de politiek en daar zijn we het over eens. Over de rol van William als directeur van Alescon stelt de commissie dat er met goede intenties gehandeld is – in de omstandigheden is er ook begrip voor op te brengen – maar de commissie constateert ook dat William Moorlag inziet dat deze bestaande constructie in de kern niet juist was. William biedt voor deze handelswijze zijn excuses aan, eerst en vooral aan de medewerkers van Alescon.
Deze zaak heeft de gemoederen verhit binnen onze partij. Dat is niet vreemd: het raakt immers de kern van de sociaaldemocratie. De commissie heeft snel maar ook zeer grondig werk verricht die heeft geleid tot een conclusie waar Tweede Kamerfractie en partijbestuur in gezamenlijkheid en met vertrouwen achter kunnen staan. Dat betekent dat we ons nu weer met grote energie kunnen richten op de uitdagingen waar Nederland voor staat, en op die belangrijke gemeenteraadsverkiezingen van maart!
NOS 14.01.2018 William Moorlag kan geloofwaardig blijven functioneren als Kamerlid van de PvdA. Het partijbestuur en de fractieleiding nemen dat oordeel over van een driekoppige commissie die onderzoek heeft gedaan naar de oud-directeur van de Drentse sociale werkplaats Alescon.
Moorlag was in opspraak gekomen door een schijnconstructie waarbij honderden arbeidsgehandicapten werden ingehuurd via een uitzendbureau dat de sociale werkplaats zelf had opgericht. Ze liepen daardoor loon en allerlei regelingen mis.
De driekoppige commissie en het partijbestuur concluderen dat de constructie inderdaad niet deugde, maar dat de bedoelingen ervan goed waren. Bovendien hebben het bestuur en de directie van de sociale werkplaats “hun handelen onderbouwd met stevige juridische adviezen”.
Kritiek op Moorlag is er wel. “Er zijn meerdere gelegenheden geweest waarop William de partij actiever had kunnen betrekken bij de kwestie die speelde. De kwestie had ook onderwerp van gesprek moeten zijn bij de kandidaatstellingscommissie.”
Eerder afstand nemen
Ook vindt de commissie dat Moorlag na de rechterlijke veroordeling van de schijnconstructie, vorige maand, vragen van de pers te veel beantwoordde als oud-directeur van Alescon “en onvoldoende vanuit zijn rol als volksvertegenwoordiger van de PvdA. Hij had eerder in gesprekken met partijgenoten afstand kunnen nemen van de constructie bij Alescon.”
Moorlag zelf heeft tegenover de commissie excuses aangeboden voor de “ontspoorde communicatie” en heeft gezegd dat hij er alles aan zal doen “om het vertrouwen te herstellen van de mensen wier vertrouwen in hem is aangetast”.
“Een noodverband dat wel een paar gevoelige zaken pijnlijk blootlegt”, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp over de uitkomst van het onderzoek en de herstelde eenheid binnen de partij. “Want het was pijnlijk duidelijk geworden hoe verschillend het partijbestuur en de politieke leider van de PvdA over deze kwestie dachten. Terwijl het toch ging over een kernthema van de PvdA: gelijke betaling voor gelijk werk. Verder hebben ze moeten inzien dat ze in de afgelopen kabinetsperiode zelf veel steken hebben laten vallen en dat Moorlag dat in de praktijk nog een beetje probeerde te verzachten. Heel pijnlijk, zo kort voor de gemeenteraadsverkiezingen.”
Weigering op te stappen
Het PvdA-bestuur oordeelde in december dat Moorlag moest vertrekken, maar hij weigerde op te stappen. Hij zei dat hij altijd naar eer en geweten heeft gehandeld. Het uitzendbureau was onder zijn voorganger opgericht en Moorlag was er met de beste bedoelingen ingestapt; hij wilde zo veel mogelijk mensen aan het werk helpen.
In januari vroeg het partijbestuur oud-PvdA-Kamerlid Noorman-den Uyl, voorzitter Hans Spigt van Jeugdzorg Nederland en de Groningse PvdA-lijsttrekker Thea van der Veen om onderzoek te doen naar de kwestie.
AD 14.01.2018 Het in opspraak geraakte PvdA-Kamerlid William Moorlag mag blijven. De werkwijze van het sociaal werkbedrijf dat Moorlag leidde, was weliswaar verkeerd, maar een PvdA-commissie die onderzoek deed naar de kwestie, oordeelt vanavond dat zijn intenties goed waren.
,,De belangrijkste conclusie is dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen in zijn werk als Kamerlid en de sociaaldemocratische waarden zonder enig voorbehoud onderschrijft: als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, moeten ze daar dezelfde beloning voor ontvangen”, staat in een verklaring van partijvoorzitter Nelleke Vedelaar die naar PvdA-leden is gemaild.
De belangrijkste conclusie is dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen, aldus Nelleke Vedelaar, partijvoorzitter.
Volgens die verklaring biedt Moorlag zijn excuses aan over de werkwijze van Alescon, vooral aan de medewerkers. Die konden weliswaar door een uitzendconstructie hun baan houden, maar niet onder dezelfde voorwaarden als de medewerkers die in vaste dienst waren bij Alescon. Zo kregen zij geen eindejaarsuitkering. De rechter oordeelde vorige maand dat die constructie niet door de beugel kan.
Binnen de PvdA was de kwestie-Moorlag een heet hangijzer. Partijleider Asscher verdedigde zijn fractiegenoot aanvankelijk, maar het partijbestuur vond dat het Groningse Kamerlid – dat net de zetel van vertrokken oud-minister Jeroen Dijsselbloem had ingenomen – moest vertrekken. Moorlag kon volgens Vedelaar – ook net nieuw als partijvoorzitter – niet meer ‘geloofwaardig’ opereren. Daarop gooide Moorlag zijn kont tegen de krib: hij eiste eerst onderzoek. Wat niet meehielp was dat Asscher inmiddels op kerstvakantie naar Australië was vertrokken. Vanaf zijn vakantieadres probeert hij Moorlag te overtuigen te vertrekken. Die weigert en insinueert zijn zetel mee te nemen als hij wordt weggestuurd.
Als compromis wordt een commissie opgetuigd. De opdracht: uitzoeken of Moorlag nog geloofwaardig Kamerlid voor de sociaaldemocraten kan zijn. Hoewel Moorlag via Twitter meldt het daar ook niet mee eens te zijn, gaan voormalig Tweede Kamerlid Saskia Noorman-den Uyl, voorzitter van Jeugdzorg Nederland Hans Spigt en wethouder in Menterwolde Thea van der Veen aan de slag.
Hun vandaag uitgebrachte rapport werd volgens Vedelaar ‘uitvoerig besproken’ met Moorlag zelf, partijleider Lodewijk Asscher en vicefractievoorzitter Sharon Dijksma. Alle neuzen staan nu weer in dezelfde richting. Tweede Kamerfractie en partijbestuur kunnen ‘in gezamenlijkheid en met vertrouwen’ achter de conclusie staan, schrijft Vedelaar opgelucht.
Asscher
Ook partijleider Asscher noemt het ‘goed dat we er samen zijn uitgekomen en dat we nu verder kunnen’. ,,De onderzoekscommissie heeft een helder advies gegeven waar iedereen zich in kan vinden.” Asscher noemt de constructie die bij Alescon werd gebruikt fout. ,,Laat daar geen misverstand over bestaan. De rechter heeft een helder oordeel geveld, dit had niet zo mogen gebeuren. Op de vraag of William kamerlid kan blijven woog en weegt voor mij mee dat hij vanuit goede intentie heeft willen handelen.”
NU 14.01.2018 Het partijbestuur van de PvdA ziet geen bezwaren voor het aanblijven van William Moorlag als Kamerlid. De commissie die onderzoek deed naar zijn positie als bestuurder van sociale werkplaats Alescon, stelt dat Moorlag daar onjuist, maar vanuit goede bedoelingen gehandeld heeft en dat hij geloofwaardig blijft als Kamerlid.
Moorlag lag onder vuur omdat hij in zijn vorige functie als directeur van de Drentse sociale werkplaats Alescon arbeidsgehandicapten in dienst heeft genomen via een uitzendbureau. Dat is voor de werkgever goedkoper waardoor er meer mensen in dienst konden worden genomen. Moorlag zette daarmee in op maximale werkgelegenheid.
De uitzendkrachten verdienden echter minder dan hun collega’s in vaste dienst en dat zorgde voor een kloof tussen Moorlag en de PvdA. Die partij strijdt juist tegen deze vorm van schijnconstructies.
De commissie die daarop onderzoek deed naar de positie van Moorlag, wijst er nu op dat het Groningse Kamerlid goede bedoelingen had en dat hij enkel en alleen wilde dat zoveel mogelijk mensen aan het werk geholpen werden. De partij heeft hier begrip voor op kunnen brengen.
Moorlag zegt op zijn beurt dat hij inziet dat de constructie “in de kern niet juist was” en heeft zijn excuses aangeboden. Hij ziet nu volgens het partijbestuur dat “als twee collega’s naast elkaar hetzelfde werk doen, ze daar dezelfde beloning voor moeten ontvangen”.
Onrust
De kwestie over zijn besluiten als bestuurder van Alescon, leidde tot grote onrust in de PvdA. Zo vroeg de jongerenafdeling van de PvdA, de Jonge Socialisten, om het vertrek van Moorlag. Ook het partijbestuur stelde dat het Kamerlid zijn zetel mogelijk moest opgeven.
Moorlag zei echter aan te willen blijven als Kamerlid en vroeg om een onderzoek naar zijn handelen. De commissie stelt dat naar aanleiding van het onderzoek, er zowel bij het partijbestuur als bij de Tweede Kamerfractie van de PvdA, vertrouwen is om Moorlag in de Kamer te houden.
“Het is goed dat we er samen zijn uitgekomen en dat we nu verder kunnen”, reageerde PvdA-leider Asscher.
Telegraaf 14.01.2018 PvdA-Kamerlid William Moorlag mag blijven. Het partijbestuur, de fractietop en Moorlag zijn dat overeengekomen na een advies van de commissie-Noorman-Den Uyl.
„Alles overziend is men met de commissie van mening dat William Moorlag geloofwaardig de PvdA kan blijven vertegenwoordigen in zijn werk als Kamerlid”, leest een verklaring van de partij. De partijtop wilde tot vandaag nog van hem af.
Noorman-Den Uyl bekeek de omstreden schijnconstructie waar het Groningse Kamerlid in zijn tijd als directeur van sociale werkplaats Alescon verantwoordelijk voor was en waarvan de rechter in december zei dat hij fout was.
’Vanuit goede bedoelingen’
De commissie oordeelt dat de schijnconstructie is opgetuigd ’vanuit goede bedoelingen’, namelijk om zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen. Ook vindt men dat Moorlag integer heeft gehandeld als directeur, op basis van stevige juridische adviezen over de constructie. Wel vindt de commissie dat de constructie onrechtmatig was, nu de kantonrechter op 19 december ’een ander licht op de zaak werpt’.
De constructie volgens Noorman-Den Uyl ’strijdig met de uitgangspunten van de PvdA’, omdat voor de PvdA het uitgangspunt ’het principe van gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde werkplek’ is. „Constructies die tot doel hebben daar bewust van af te wijken, accepteren we niet.”
’Meerdere gelegenheden’
De commissie kraakt harde noten over Moorlag, die zijn partij ’bij meerdere gelegenheden actiever had kunnen betrekken bij de kwestie die speelde’. Ook had hij zich na het oordeel van de rechter duidelijk moeten uitspreken tegen de schijnconstructie. Daarnaast gedroeg hij zich na de uitspraak van de rechter meer als ex-directeur van Alescon dan als volksvertegenwoordiger van de PvdA, vindt de commissie.
Dat het partijbestuur Moorlag de wacht aanzegde oogst begrip van Noorman-Den Uyl, omdat de zaak ’in de achterban van de PvdA veel beroering opleverde’.
Partijleider Lodewijk Asscher, vicefractievoorzitter Sharon Dijksma, partijvoorzitter Nelleke Vedelaar en William Moorlag hebben naar aanleiding van de zaak een gezamenlijk gesprek met de commissie gehad. Daarin zouden alle aanwezigen de conclusies hebben onderschreven en ’de hele gang van zaken betreuren’.
’Ontspoorde communicatie’
Moorlag heeft excuses aangeboden over de ’ontspoorde communicatie’. Daarmee wordt waarschijnlijk gedoeld op de publiekelijke confrontatie die hij zocht met de partijleiding en waarin hij uit de school klapte over een telefoongesprek met Asscher.
Al met al trekt hij nu wel aan het langste eind. Hoewel het partijbestuur, de Jonge Socialisten en later ook de fractieleiding van hem af wilden, wist hij met zijn publieke verzet sympathie in de PvdA op te wekken. Hij stelt ’alles in het werk te zullen stellen om het vertrouwen te herstellen van de mensen wiens vertrouwen in hem is aangetast.’
Bij de PvdA staat nog steeds het schaamrood op de kaken dat het op een correcte manier afhandelen van schade na gaswinningsschade niet door het vorige kabinet is geregeld.
De PvdA stond toen samen met de VVD aan het roer. „Daar heeft Lodewijk Asscher ook zijn excuses voor aangeboden. Dat wil ik nog best een keer doen”, reageert Nijboer.
Dat verschillende Kamerleden uitgerekend NU over elkaar heen buitelen met Groningse verontwaardiging is allerminst toevallig. In maart 2018 staan de gemeenteraadsverkiezingen op stapel. De politici hopen bij de in de politiek teleurgestelde Groningse gemeenschappen alsnog een wit voetje te kunnen halen.
Het Schaliegas zat de PvdA al niet erg lekker !Echter het liep indertijd een beetje erg uit de hand. Diederik Samsom PvdA zal zelf ook zijn geschrokken van de manier waarop hij die bewuste dag tekeer is gegaan.
Te midden van een nieuwe dreigende rel binnen zijn fractie ging de geplaagde sociaaldemocraat tegenover De Telegraaf helemaal los over de wijze waarop in Den Haag politiek wordt bedreven en de rol van de media daarin. De partijleider ontstak in woede nadat deze krant PvdA-Kamerlid Jan Vos had geconfronteerd met het gedraai van zijn politieke baas over boringen naar schaliegas.
In Boxtel werd in 2013 opgelucht gereageerd op het werkbezoek van een kleine delegatie van de PvdA-fractie die zich kwam informeren over de lokale weerstand tegen schaliegas. PvdA-energiewoordvoerder Jan Vos sprak met lokale politici en inwoners en bleef herhalen dat zijn partij op basis van de huidige informatie tegen de proefboringen zou stemmen.
Zwaarste Groningse aardbeving in vijf jaar
Groningen had de stille hoop dat het uiteindelijk dichter draaien van de gaskraan de bodem tot rust had gebracht. Tot maandagmiddag 08.01.2018 drie uur: de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar. ‘We staan weer met beide benen op de grond.’
Zeerijp
In de Groningse plaats Zeerijp, ten noorden van Loppersum, heeft een aardbeving plaatsgehad met een kracht van 3.4. Het is de zwaarste aardbeving in Groningen sinds 2012. Het KNMI kwalificeert de aardbeving als ‘zwaar’.
Het epicentrum lag in Zeerijp, maar bewoners voelden hem ver daarbuiten. ‘Zelfs tot in de stad Groningen,’ aldus een woordvoerder van de gemeente. Groningen ligt zo’n 20 kilometer verderop. Veel inwoners delen via Twitter hun ervaringen.
Zesde in maand tijd
De beving maandag 08.01.2018 is de zesde met Zeerijp als epicentrum in iets meer dan een maand tijd. Op 22 december 2017 waren in het dorp nog twee lichte bevingen te voelen met een sterkte van 0.4 en 1.7, meldt het KNMI. De zwaarste aardbeving in Groningen vond plaats op 16 augustus 2012 bij Huizinge. Die had een kracht van 3.6. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5.
De zwaarste beving ooit gemeten in Nederland was in 1992 in Roermond en had een kracht van 5.8. Aardbevingen zijn meestal voelbaar vanaf 2.5 op de schaal van Richter.
Minister Eric Wiebes
Naar beneden
Minister Eric Wiebesvindt de aardbeving afgelopen maandag 08.01.2018 vooral ‘vreselijk’ voor de bewoners van het gebied. “Dit gebied is al eerder getroffen, dus deze mensen gebeurt dat voor een tweede keer.” De minister schaart zich naar eigen zeggen achter de getroffen Groningers. “Waar Groningers op inzetten, zet ik op in. Dat betekent de gaswinning naar beneden, het schadeprotocol rond krijgen en op een verstandige manier de verstevigingsoperatie op gang brengen.”
Boze inwoners
De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. Het gas zit op ongeveer drie kilometer onder de grond; de meeste aardbevingen vinden ook op deze diepte plaats.
AD 10.01.2018
Rond het gaswingebied in Noordoost-Groningen wonen zo’n 150.000 mensen. Inwoners, wier huizen in sommige gevallen flink beschadigd raakten door de bevingen, protesteerden de afgelopen jaren meermaals tegen de gaswinning. Die werd meerdere keren verlaagd. Nu wordt 21,6 miljard kuub per jaar uit de grond gehaald.
Iets meer dan de helft (52 procent) van de Nederlanders is negatief over het optreden van premier Mark Rutte in het dossier over de gaswinning en aardbevingen in Groningen. Slechts 11 procent is positief, blijkt uit de wekelijkse politieke peiling van Maurice de Hond.
Ruttes partijgenoot Eric Wiebes, die als minister van Economische Zaken en Klimaat direct over deze Groningse problematiek gaat, staat er beter op. Van de Nederlanders is een kwart (26 procent) negatief en een vijfde (20 procent) positief over hem.
42 procent van de deelnemers aan de peiling vindt dat de gaswinning in Groningen op korte termijn moet worden gestopt. Bijna de helft daar weer van zou bereid zijn 150 euro per jaar extra aan belasting te betalen om daarmee het verlies voor de schatkist te compenseren.
Telegraaf 17.01.2018
Een feitenoverzicht.
Het Groninger gasveld werd in 1959 ontdekt. Tot 1 januari 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. Begin dat jaar zat er nog 690 miljard Nm3 in de bodem.
In 1976 bedroeg de gaswinning circa 88 miljard kubieke meter per jaar. Daarna daalde de hoeveelheid gestaag. In 2000 werd maar 21 miljard kubieke meter gewonnen waarna de NAM de productie weer opschroefde. Het kabinet heeft besloten jaarlijks niet meer dan 24 miljard Nm3 uit de bodem te halen.
In het gaswinningsgebied in Noord-Oost Groningen wonen 150.000 mensen. Het gebied telt negen risicogemeenten: Appingedam, Bedum, Slochteren, Loppersum, Ten Boer, Winsum, Eemsmond, De Marne en Delfzijl. Ruim 15.000 huishoudens voelen er zich onveilig. Bijna 4000 huishoudens kampen met psychische problemen als gevolg van de aardbevingsproblematiek.
De waarde van de huizen is door de bevingsproblematiek fors afgenomen. Het waardeverlies treft ruim 180.000 woningen en zou minimaal 954 miljoen euro bedragen.
Het KNMI registreerde tot nu toe in totaal duizend aardbevingen in Noord-Nederland. De zwaarste bevingen tot nu toe hadden plaats in in 2012 in Huizinge (3.6) en in 2006 in Westeremden (3.5). De eerste aardbeving als gevolg van gaswinning was vlakbij Assen op 26 december 1986. Vijftien bevingen in Noord-Nederland waren sterker dan kracht 3.0.
Sinds de beving van Huizinge zijn er ongeveer 80.000 schademeldingen gedaan. Het Centrum Veilig Wonen waar de meldingen binnenkomen, heeft meer dan 75.000 schademeldingen afgehandeld.
De aardbeving is de vijftiende in Noord-Nederland met een kracht van 3 of meer. Inmiddels zijn er volgens het KNMI meer dan duizend aardbevingen geweest, als gevolg van aardgaswinning.
De eerste beving die werd toegeschreven aan de gaswinning was in 1986. Van de vijftien zwaardere bevingen waren er enkele in Drenthe, rond het jaar 2000. De bevingen van 3 of meer in de provincie Groningen, hebben allemaal plaatsgevonden tussen het jaar 2003 en nu.
Ruim honderd bevingen hadden een kracht van tussen de 2 en 3,0. Volgens het KNMI zijn bevingen onder de 1,5 niet voelbaar. Het KNMI registreert alle aardbevingen in Nederland die worden veroorzaakt door gaswinning.
De aardschokken die het gevolg zijn van aardgaswinning worden relatief sterker gevoeld dan natuurlijke bevingen, omdat ze dichter onder de oppervlakte plaatsvinden. Daarom veroorzaken ze ook meer schade dan natuurlijke bevingen met dezelfde kracht.
AD 19.01.2018
15 aardbevingen in Noord-Nederland met een kracht van 3.0 of hoger:
Zeerijp 08-01-2018 kracht 3.4
Hellum 30-09-2015 kracht 3.1
’t Zandt: 13-02-2014 kracht 3.0
Garrelsweer: 02-07-2013 kracht 3.0
Zandeweer: 07-02-2013 kracht 3.2
Huizinge: 16-08-2012 kracht 3.6
Garrelsweer: 27-06-2011 kracht 3.2
Zeerijp: 08-05-2009 kracht 3.0
Loppersum: 30-10-2008 kracht 3.2
Westeremden: 08-08-2006 kracht 3,5
Stedum: 10-11-2003 kracht 3.0
Garrelsweer: 24-10-2003 kracht 3.0
Roswinkel: 25-10-2000 kracht 3.2
Roswinkel: 14-07-1998 kracht 3.3
Roswinkel: 19-02-1997 kracht 3.4
‘Langer wachten is dus gevaarlijk’
In het regeerakkoord is afgesproken de gaswinning de komende jaren te verlagen met zo’n 1,5 miljard kubieke meter, maar dat gaat veel partijen niet ver genoeg. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) liet vanmiddag weten niet per se vast te willen houden aan wat er in het regeerakkoord staat. ,,Ik probeer maximaal te verminderen”, zei hij. ,,Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
AD 20.01.2018
Albert Rodenboog, de burgemeester van Loppersum, is het met Wiebes eens. ,,Shell en ExxonMobil moeten nu de veiligheid van de Groningers vooropstellen en de gaskraan verder dichtdraaien”, zei hij vanmiddag. ,,Alles stond te schudden. Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn. Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers.”
AD 17.01.2018
Schadeprotocol
Op dit moment is er geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de schademeldingen worden afgehandeld. Dat betekent volgens het CVW niet dat er niets met de meldingen wordt gedaan.
“We registreren elke melding en we sturen er ook een schade-expert naartoe om een rapport te maken. Maar dan stopt het op dit moment.”
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) laat weten de situatie “te betreuren voor iedereen die op de een of andere manier hiermee is geconfronteerd”. “Op dit moment brengen wij de situatie in kaart.” De NAM moet binnen 48 uur een analyse opstellen en maatregelen voorstellen aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
Dralen
Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders riep na de beving dat men moet “stoppen met dralen en een klap moet geven” op het nieuwe schadeprotocol voor de aardbevingsschade in Groningen.
Dit handboek voor de afwikkeling van schades, had er al in juli 2017 moeten liggen. De invoering is telkens uitgesteld omdat partijen zoals de Groninger actiegroepen en de overheden het op details niet met elkaar eens waren. Deze week is er weer overleg over het handboek.
Deltaplan Wonen zonder gas
Om de transite van gas naar duurzame warmte tijdig te realiseren, moet de riiksoverheid de bevoegdheid kriigen
om gemeenten en netbeheerders voor te schriiven in welk tempo de transitie moet worden uitgevoerd.
Er zijn zowel termijnen nodig voor de voortgang van het maken van omgevingsplannen waarin energie-infrastructuurbesluiten zijn opgenomen, als ook voor de voortgang van de daadwerkeliike realisatie van gasvrije wijken.
Tot nu toe is er noch in de vastgestelde Omgevingswet, noch in de Gaswet een termijn gesteld aan het opstellen
van dergeliike omgevingsplannen of het tempo van realiseren van gasvriie wijken. De Riiksoverheid moet hier het
voortouw nemen en sturen op het tempo van de uitfasering van gas en op een snelle start.
Daarom gaat de gemeente Den Haag als eerste grote stad vanaf 2019 beginnen om haar kantoren, openbare verlichting, verkeersinstallaties, gemalen, zwembaden en sporthallen volledig te voorzien van stroom die duurzaam is opgewekt.
De energiebehoefte zal de komende jaren steeds meer worden gehaald uit windparken, zonnepanelen op daken, zonneweides en andere duurzame voorzieningen en initiatieven.
Eind 2023 moet alle stroom die de gemeente gebruikt, duurzaam zijn. Daarvan wordt 10 procent binnen de gemeentegrenzen opgewekt en de andere 90 procent in de regio. Den Haag heeft dit dinsdag afgesproken met Eneco en OM, het grootste energiecollectief van Nederland met lokale coöperaties.
Aardwarmte en zonnedaken
Haagse Wethouder Joris Wijsmuller (Duurzaamheid) is blij met de contracten en vindt vooral de opwekking van duurzame energie in de buurt belangrijk. Dat gebeurt onder meer met aardwarmte en collectieve zonnedaken. De nieuwe aardbeving maandag in Groningen toont volgens hem nog eens aan dat Nederland van het gas af moet.
De Nederlandse Staat betaalde voor bijna 50 miljoen euro mee aan een reorganisatie van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). De NAM is een joint venture van energiereuzen Shell en ExxonMobil en maakte vorig jaar een half miljard euro winst.
Het gaat om een bedrag van 48,7 miljoen euro, dat bestemd was voor een vertrekregeling voor boventallige NAM-medewerkers, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. Het geld kwam van Energie Beheer Nederland (EBN), voorheen de Staatsmijnen, dat volledig eigendom is van de staat.
Telegraaf 27.01.2018 Partijen in de Tweede Kamer willen snel zekerheid dat olie- en gasconcern Shell garant staat voor aardbevingsschade in Groningen en dat deze kosten niet voor rekening komen van de schatkist, ofwel de burger. Politici willen snel een debat.
Over deze kwestie is zaterdag onzekerheid ontstaan na een publicatie in dagblad Trouw. In de krant zeggen diverse deskundigen dat Shell de aansprakelijkheid voor aardbevingsschade vorig jaar van zich af heeft geschoven.
De krant constateert dat Shell begin juni de zogenoemde 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM (Nederlandse Aardoliemaatschappij) heeft ingetrokken. Dat zou blijken uit het jaarverslag. Meerdere experts zeggen dat Shell daardoor niet meer aansprakelijk is voor schulden van dochteronderneming NAM.
Trouw schrijft dat de NAM zelf nauwelijks reserves heeft en dat de dochter de schade alleen kan betalen als het bedrijf gas blijft oppompen. Maar minister Eric Wiebes van Economische Zaken wil de productie van gas juist terugschroeven. Momenteel onderhandelt de NAM met de Staat en betrokken partijen uit Groningen over de manier waarop aardbevingsschade door de gaswinning vergoed zal moeten worden.
Shell zegt het niet eens te zijn met de teneur van de berichtgeving. „Als aandeelhouder nemen wij de problemen in Groningen serieus en werken mee aan een oplossing”, zo meldt het olie- en gasconcern. Volgens Shell is de NAM financieel gezond en zal Shell Nederland zich inzetten om de NAM ook op termijn zo te houden.
Maar volgens PvdA-Kamerlid Henk Nijboer is er sprake van een constructie waarmee Shell „zijn kernaansprakelijkheid wil ontlopen.” Hij wil een spoeddebat over de kwestie met minister Wiebes. GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren wil zekerheid dat „Shell alle schade betaalt en dat niet de burger de rekening betaalt.” Volgens de SP laat Shell de Groningers stikken.
Regeringspartij CDA is ook geërgerd door de constructie van Shell. „Witheet van woede! Dit is niet te geloven”, twittert CDA-Kamerlid Agnes Mulder.
Op sociale media circuleerden verschillende oproepen tot een boycot van Shell. Oppositiepartijen zeggen dat nu helemaal de afschaffing van de dividendbelasting, volgens hen een cadeautje voor grote bedrijven als Shell, in de ijskast moet.
NOS 27.01.2018 Het bericht dat olieconcern Shell afstand heeft genomen van zijn aansprakelijkheid voor de schulden van de NAM leidt tot woede en vragen in de Tweede Kamer.
Dagblad Trouw schreef vanochtend dat Shell, vlak na de rechterlijke uitspraak dat de NAM alle schade door de gaswinning moet vergoeden, een juridische maatregel heeft genomen waardoor Shell niet meer aansprakelijk zou zijn.
In een reactie spreekt het concern tegen dat het onder schadevergoedingen uit wil komen. Het benadrukt dat de NAM financieel gezond is.
De NAM is het bedrijf dat naar gas boort in Groningen en de aardbevings- en andere gevolgschade moet betalen. Shell en het olieconcern Exxon zijn ieder voor de helft aandeelhouder van de NAM.
De dag die je wist dat zou komen, Shell is zeker niet Koninklijk meer. #Shell de lusten en er dan van door. Fossiele roversbende. 11:19 – 27 jan. 2018
Doortrapte actie
Het bericht in de krant leidde tot felle reacties uit de Tweede Kamer. PvdA-Kamerlid Nijboer is woedend op Shell. “Dit is een bewuste en doortrapte actie van Shell. Jarenlang hebben ze achter de schermen gelobbyd voor meer gaswinning en nu trekken ze langzaam hun handen ervan af.”
Nijboer wil van minister Wiebes weten of de schaderekening van de Groningers, die in de miljarden euro’s loopt, nog wel betaald zal worden door Shell en Exxon. De NAM heeft maar een half miljard in kas.
Witheet
Ook CDA-Kamerlid Mulder is “witheet van woede”. Ze wil van de minister weten of hij op de hoogte was van deze juridische actie en wat die voor consequenties heeft.
Ook D66 vindt dat niets de situatie kan veranderen dat Shell en Exxon als aandeelhouders van de NAM voor alle schadevergoedingen opdraaien. “Elke Groninger moet zijn schade vergoed krijgen”, zegt Kamerlid Jetten.
Shell plundert Groningen. Zuigt ons tot het merg uit. Ontloopt verantwoordelijkheid schade #gaswinning#ardbevingen Wordt schathemeltje rijk. 15,7 miljard dollar winst!
Het ministerie van Economische Zaken laat aan de NOS weten dat de NAM als vergunninghouder aansprakelijk is voor de mijnbouwschade, ook nadat de gaswinningsvergunning is beëindigd.
“Minister Wiebes heeft gezegd dat hij op dit moment in gesprek is met Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van NAM, over aanpassingen in het Gasgebouw. In deze gesprekken zal hij aan de orde stellen dat ook voor de langere termijn NAM voldoende middelen beschikbaar dient te houden om toekomstige schade te vergoeden”, zegt een woordvoerder.
“NAM is financieel gezond en is in staat aan al haar verplichtingen te voldoen”, zegt Shell Nederland in een reactie op alle commotie op Twitter. Shell spreekt tegen dat de juridische handeling tot doel had onder de schadevergoedingen uit te komen. Het bedrijf zegt zich in te zetten “om NAM ook op termijn financieel gezond te houden”.
De NAM zelf geeft in een verklaring aan dat de maatregel van Shell geen negatieve gevolgen heeft voor bewoners die schade lijden door aardbevingen. Het bedrijf stelt dat het genoeg buffers en positieve kasstromen heeft om aan zijn verplichtingen te blijven voldoen.
AD 27.01.2018 Shell is het niet eens met de teneur van de berichtgeving door Trouw dat het olie- en gasconcern zich zou onttrekken aan aansprakelijkheid voor schulden van dochterbedrijf NAM. ,,Als aandeelhouder nemen wij de problemen in Groningen serieus en werken mee aan een oplossing”, meldt het olie- en gasconcern.
Volgens Shell is de NAM financieel gezond en in staat aan al haar verplichtingen te voldoen. ,,Natuurlijk zijn er scenario’s denkbaar waarin extra maatregelen nodig zijn. Shell Nederland zal zich inzetten om NAM ook op termijn financieel gezond te houden”, zegt een woordvoerder.
Het artikel van Trouw draait om de zogenoemde 403-aansprakelijkheidsverklaring, die Shell vorig jaar blijkt te hebben ingetrokken. Maar volgens Shell is dat een logische gang van zaken. De verklaring was een soort garantie voor leveranciers aangaande de financiële situatie van de NAM en had geen betrekking op de schadeafhandeling van de NAM. Nu de dochteronderneming voor het eerst een eigen jaarrekening heeft gepubliceerd, is die 403-verklaring niet meer nodig, aldus de woordvoerder van Shell.
Wiebes
Het ministerie van Economische Zaken laat via een woordvoerder weten dat de NAM als vergunninghouder aansprakelijk is voor de mijnbouwschade. ,,Minister Wiebes is op dit moment in gesprek met Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van NAM. Daarin zal hij aan de orde stellen dat ook voor de langere termijn NAM voldoende middelen beschikbaar dient te houden om toekomstige schade te vergoeden.”
VK 27.01.2018 Door een juridische manoeuvre ontsnapt olieconcern Shell mogelijk aan financiële verplichtingen rond de aardbevingschade door gaswinning in Groningen.
Afgelopen zomer trok de grootaandeelhouder van gaswinningbedrijf NAM haar ‘403 aansprakelijkheidsverklaring’ voor die onderneming in, zo ontdekte dagblad Trouw. Daarmee is de onderneming niet meer hoofdelijk aansprakelijk voor de gevolgen van nieuwe rechtshandelingen van de dochteronderneming, zoals het aangaan van schikkingen over het betalen van schade aan huizen.
Parlementariërs willen dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken snel opheldering geeft over de mogelijke gevolgen van de actie van Shell. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer noemt op Twitter het optreden van het energieconcern ‘ongegeneerd’ en een ‘toonbeeld van maatschappelijk onverantwoord ondernemen’. Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) betitelt het bedrijf een ‘fossiele roversbende’. Zij vraagt zich af of de NAM wel voldoende financiële draagkracht heeft om de schade te vergoeden. Agnes Mulder (CDA) is ‘witheet van woede’.
Begin juni vorig jaar heeft Shell zijn zogeheten 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM ingetrokken, zo blijkt uit een door Trouw opgemerkt zinnetje in het jaarverslag van Shell Nederland. ‘Daarmee is Shell niet langer aansprakelijk voor schulden van de NAM die het gevolg zijn van rechtshandelingen na die intrekking’, zegt Hans Beckman, emeritus hoogleraar jaarrekeningenrecht aan de Erasmus Universiteit tegen de krant. ‘Voor alle schikkingen en overeenkomsten die de Nam na die intrekking sluit om aardbevingsschade te vergoeden, kun je dus niet bij Shell aankloppen.’
Het gerechtshof in Leeuwarden oordeelde dinsdag dat de NAM de waardevermindering aan huizen door gaswinning in de provincie Groningen moet vergoeden. De rechtbank in Groningen had dit in september 2015 al bepaald. Advocaat Pieter Huitema van de bij die procedure betrokken stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen noemt de koerswijziging van Shell ‘op zijn zachtst gezegd verdacht. Shell weet dat de schade ze heel veel geld gaat kosten en legt de directe aansprakelijkheid nu kennelijk exclusief bij de NAM. Wat gebeurt er als die onvoldoende geld heeft om alle schade te vergoeden?’
‘Ruim voldoende’ geld
NAM heeft altijd zelf aan haar verplichtingen voldaan en zal dat blijven doen
Door het opstellen van een 403-verklaring vrijwaart een moederbedrijf een dochter van de verplichting tot het publiceren van een jaarrekening. De financiële verslaglegging vindt dan plaats in een gezamenlijke jaarrekening. Zo kan bijvoorbeeld een leverancier beoordelen of zaken wordt gedaan met een financieel gezond bedrijf. De moedervennootschap stelt zich in de verklaring hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van haar dochter.
De NAM stelt in een reactie op het artikel in Trouw dat de intrekking van ‘403’ geen negatieve consequenties heeft voor mensen die schade lijden door aardbevingen. ‘De NAM heeft altijd zelf aan haar verplichtingen voldaan en zal dat blijven doen.’ Het bedrijf zegt daarvoor ‘ruim voldoende’ geld beschikbaar te hebben.
Aansprakelijkheid uitgesloten
Wij nemen de problemen in Groningen serieus en werken mee aan een oplossing, aldus Perswoordvoerder Shell
Shell Nederland stelt in een persverklaring dat de 403-verklaring is ingetrokken omdat NAM nu wel een jaarrekening publiceert. ‘Daarom is een 403-verklaring niet meer nodig. Wij nemen de problemen in Groningen serieus en werken mee aan een oplossing. (…) Natuurlijk zijn er scenario’s denkbaar waarin extra maatregelen nodig zijn. Shell Nederland zal zich inzetten om de NAM ook op termijn financieel gezond te houden.’
De Nederlandse staat is met de NAM betrokken bij onderhandelingen over vergoeding van aardbevingschade door de gaswinning. In een nog op te stellen ‘schadeprotocol’ moet komen staan voor welke schade de Nam verantwoordelijk is, en hoe die wordt vergoed. De uitkomst daarvan zal niet langer te verhalen zijn op Shell als de NAM in gebreke blijft, stelt Steef Bartman, advocaat, hoogleraar ondernemingsrecht in Trouw. ‘Een schadeprotocol mondt uit in een overeenkomst waarbij de NAM partij is. Het betreft dus een rechtshandeling, waarvoor Shell zijn aansprakelijkheid nu op voorhand kennelijk heeft uitgesloten.’
Na de schok bij Huizinge (vijf jaar terug) stond de Groningse kwestie op de kaart. Waar staan we nu?
16 augustus 2017 was het vijf jaar geleden dat de aardbeving bij Huizinge Groningen opschrikte. De zwaarste klap tot op heden maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. De balans na vijf jaar naschokken.
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid
Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. Margriet Oostveen ging langs in Middelstum. (+)
NU 27.01.2018 Shell zou afstand hebben genomen van mogelijke aansprakelijkheid voor schulden door schikkingen waarmee de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) aardbevingsschade in Groningen vergoedt.
Dat concludeert dagblad Trouw zaterdag op basis van een zin uit het jaarverslag van Shell Nederland uit juni 2017, waarin Shell de zogeheten 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM introk.
Dat is een wettelijke verplichting voor bedrijven om zich aansprakelijk te stellen voor schulden van dochterondernemingen die geen eigen jaarrekening publiceren.
Het olieconcern is daarmee mogelijk niet meer verantwoordelijk voor de schulden van de NAM die naar aanleiding van de aardbevingen in Groningen zijn ontstaan, zeggen deskundigen tegen de krant. De NAM is in handen van Shell en Esso.
Jaarrekeningenrecht
Shell laat weten dat het “puur een kwestie van jaarrekeningenrecht” betreft; omdat de NAM sinds vorig jaar een eigen jaarrekening publiceert, hoeft het olieconcern zich niet meer aansprakelijk te stellen.
In een reactie zegt Shell Nederland zich niet te vinden in de “teneur van de berichtgeving”. “Als aandeelhouder nemen wij de problemen in Groningen serieus en werken mee aan een oplossing”, aldus het concern.
Shell Nederland benadrukt dat de eerder afgegeven verklaring bedoeld was om de leveranciers van NAM en andere betrokkenen te beschermen. Deze leveranciers waren namelijk niet in staat om de financiële situatie van NAM te beoordelen op basis van een door NAM gepubliceerde jaarrekening.
“Die jaarrekening is er nu wel. Daarom is een 403-verklaring niet meer nodig”, aldus het bedrijf. Shell Nederland stelt dat vorige maand nog door de minister van Economische Zaken en Klimaat is bevestigd dat de NAM financieel gezond is en aan alle verplichtingen kan voldoen.
Ook de NAM laat in een reactie weten dat er geen negatieve gevolgen zijn voor bewoners die schade lijden door aardbevingen. “NAM’s solvabiliteit, buffers en positieve kasstromen zijn daarvoor ruim voldoende.”
Niet aannemelijk
Advocaat Steef Bartman, die zich specialiseert in aansprakelijkheidsverklaringen, vindt de lezing dat het over jaarrekeningenrecht gaat niet aannemelijk. Hij verwijst daarbij naar de opvallende timing van het besluit van Shell.
Het besluit werd genomen kort nadat de rechter vorig jaar oordeelde dat de NAM verantwoordelijk is voor de afhandeling van aardbevingsschade in het Groningse wingebied.
Hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring van de Rijksuniversiteit Groningen zegt tegen Trouw dat de NAM in de meeste gevallen van aardbevingsschade zal schikken en daarnaast aansprakelijk is voor de kosten van het verstevigen van huizen in het gebied.
“De risico’s stapelen zich op en niemand weet hoe hoog de rekening uitvalt. Het is een reëel scenario dat de NAM volloopt met verplichtingen en Shell zijn handen er daarom van aftrekt.” Ondertussen wordt op sociale media opgeroepen niet meer bij Shell te tanken.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft gezegd er alle vertrouwen in te hebben dat een nieuw schadeprotocol voor de bevingsschade in Groningen volgende week af is. Er wordt momenteel de hand gelegd aan de laatste technische details.
Telegraaf 27.01.2018 Olieconcern Shell heeft ongemerkt de aardgasdochter NAM op afstand geplaatst. Deskundigen stellen dat het bedrijf daardoor mogelijk niet langer aansprakelijk is voor schikkingen die NAM treft om de aardbevingsschade in Groningen te vergoeden, schrijft Trouw.
De vrees is dat de NAM met veel te weinig geld over zal blijven om de aardbevingsschade te kunnen voldoen.
Begin juni 2017 heeft Shell zijn zogeheten 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM ingetrokken, zo blijkt uit een kort zinnetje in het jaarverslag van Shell Nederland. „Daarmee is Shell niet langer aansprakelijk voor schulden van de NAM die het gevolg zijn van rechtshandelingen na die intrekking”, zegt Hans Beckman, emeritus hoogleraar jaarrekeningenrecht aan de Erasmus Universiteit. „Voor alle schikkingen en overeenkomsten die de NAM na die intrekking sluit om aardbevingsschade te vergoeden, kun je dus niet bij Shell aankloppen.”
Shell stelt dat „NAM een belangrijke joint venture blijft voor Shell.” Het bedrijf beaamt dat het de aansprakelijkheid heeft ingetrokken, maar stelt dat dat is gebeurd omdat de NAM sinds vorig jaar een eigen jaarrekening publiceert. Een puur juridische kwestie, stelt Shell.
NOS 27.01.2018 Shell heeft afstand genomen van zijn aansprakelijkheid voor de schulden van de NAM. Dagblad Trouw leidt dat af uit een enkele zin in het jaarverslag van het olieconcern. Vorig jaar juni heeft Shell zijn zogenoemde 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM ingetrokken. Dat is een wettelijke verplichting die bedrijven hebben om zich aansprakelijk te stellen voor schulden van dochterondernemingen die geen eigen jaarrekening hebben (403 verwijst naar een artikel in het Burgerlijk Wetboek).
Shell gaf die verklaring sinds 1985 elk jaar af. De krant heeft deskundigen geraadpleegd en volgens hen komt het erop neer dat Shell nu niet langer verantwoordelijk kan worden gesteld voor schade door de aardbevingen in Groningen. De aansprakelijkheid geldt voor bijvoorbeeld contracten of schikkingen die een dochterbedrijf afsluit.
Maar Shell zegt in een reactie dat de NAM sinds vorig jaar zijn eigen jaarrekening publiceert. Volgens het concern is daarom een aansprakelijkheidsverklaring niet meer nodig en is het puur een kwestie van jaarrekeningenrecht. Shell is mede-eigenaar van de NAM, samen met Esso.
Risico’s stapelen zich op
Advocaat Steef Bartman, deskundig op het gebied van aansprakelijkheidsverklaringen, betwijfelt dat. Hij suggereert dat Shell de aansprakelijkheid niet toevallig beëindigde kort nadat de rechter bepaalde dat de NAM opdraait voor de aardbevingsschade.
De NAM heeft weinig geld in kas en kan schadeclaims alleen voldoen als er genoeg binnenkomt uit de gaswinning. Maar dat is een probleem: het kabinet wil de gaswinning juist verminderen.
Partijen van bewoners en bedrijven uit het aardgasgebied, de staat en de NAM zijn bezig afspraken te maken over het vergoeden van de aardbevingsschade. Minister Wiebes denkt dat dat volgende week gaat lukken. In de meeste gevallen zal het aankomen op een schikking, waarbij de NAM niet alleen schade moet vergoeden, maar ook aansprakelijk is voor versterking van gebouwen.
“De risico’s stapelen zich op en niemand weet hoe hoog de rekening uitvalt. Het is een reëel scenario dat de NAM volloopt met verplichtingen en Shell zijn handen er daarom vanaf trekt”, zegt de Groningse hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring in Trouw.
AD 27.01.2018 Uit een zinnetje in het jaarverslag van Shell maken diverse deskundigen op dat het olieconcern mogelijk niet langer aansprakelijk is voor schikkingen die dochter NAM moet treffen wegens aardbevingsschade in Groningen. Dat zeggen ze in dagblad Trouw. De PvdA heeft een spoeddebat aangevraagd over de kwestie.
De krant constateert dat Shell begin juni de zogenoemde 403-aansprakelijkheidsverklaring voor de NAM (Nederlandse Aardoliemaatschappij) heeft ingetrokken. ,,Daarmee is Shell niet langer aansprakelijk voor schulden van de NAM die het gevolg zijn van rechtshandelingen na die intrekking”, zegt Hans Beckman, emeritus hoogleraar jaarrekeningenrecht aan de Erasmus Universiteit.
Ook Steef Bartman, advocaat, hoogleraar ondernemingsrecht en expert in 403-verklaringen denkt dat schade uit aardbevingen niet langer te verhalen zal zijn op Shell. ,,Een schadeprotocol mondt uit in een overeenkomst waarbij NAM partij is. Het betreft dus een rechtshandeling, waarvoor Shell zijn aansprakelijkheid nu op voorhand kennelijk heeft uitgesloten.”
Volgens Trouw heeft de NAM zelf nauwelijks reserves en kan de dochter de schade alleen betalen als het bedrijf gas blijft oppompen. Maar minister Eric Wiebes van Economische Zaken wil de productie van gas juist terugschroeven. Momenteel onderhandelt de NAM met de staat en betrokken partijen uit Groningen over de manier waarop schade vergoed zal moeten worden.
‘Jaarrekeningenrecht’
Shell beaamt in Trouw dat het bedrijf de aansprakelijkheid voor NAM heeft ingetrokken, maar stelt dat dit is gebeurd omdat de dochter sinds vorig jaar een eigen jaarrekening publiceert. ,,Puur een kwestie van jaarrekeningenrecht”, aldus het concern over de kwestie. De NAM is voor 50 procent in handen van Shell en voor 50 procent van olieconcern ExxonMobil.
Het ministerie van Economische Zaken wil volgens Trouw niet ingaan op de vraag of de intrekking van de 403-verklaring financiële gevolgen heeft voor de staat.
Spoeddebat
De PvdA heeft naar aanleiding van de berichtgeving een spoeddebat met minister Eric Wiebes van Economische Zaken aangevraagd. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer vindt dat ,,ongegeneerd. Toonbeeld van maatschappelijk onverantwoord ondernemen”, zo laat hij via Twitter weten.
NU 26.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft er alle vertrouwen in dat een nieuw schadeprotocol voor de bevingsschade in Groningen volgende week af is. Er wordt momenteel de hand gelegd aan de laatste technische details.
“Ik ben een optimist, dus ik denk dat we daar volgende week samen de laatste hand aan leggen”, zei Wiebes vrijdag na de ministerraad.
“Het gaat om een aantal technische zaken. Ik hoop dat we daar uit komen, dat mandaat heb ik ook. Ik ben er klaar voor, maar dat hangt ook van mijn gesprekspartners af”, aldus de bewindsman.
Twee weken geleden beloofde premier Mark Rutte nog dat het schadeprotocol deze vrijdag klaar zou zijn.
Frustratie
Er bestaat veel frustratie over de schadeafhandeling in Groningen. Sinds maart vorig jaar ligt het proces stil omdat het anders zou worden ingericht. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is op ieders verzoek uit de keten gehaald omdat het gasbedrijf de schade veroorzaakt en beoordeelde. Sindsdien zijn er geen nieuwe afspraken gemaakt.
Dat is extra wrang voor gedupeerden die schade hebben door de beving op 8 januari in het Groningse Zeerijp, de zwaarste in de regio aardbeving sinds 2012.
Wiebes hamert er op dat hij niet in zijn eentje beslist over het nieuwe schadeprotocol. Ook de lokale politiek en maatschappelijke organisaties beslissen mee. “Draagvlak is nodig.”
De overheid wordt vanaf nu volledig verantwoordelijk voor de schadebeoordeling en -afhandeling. Volgens Wiebes krijgen de Groningers in deze constructie met onafhankelijk experts de beste juridisch bescherming.
De bewindsman wil mensen met schade zo veel mogelijk ontlasten. “Je moet niet allemaal toestanden aan je broek krijgen als duidelijk is dat die schade door aardbeving als gevolg van gaswinning komen.”
Verlagen
Tijdens het debat vorige week over de aardbeving in Zeerijp, riep de voltallige Tweede Kamer Wiebes op om “binnen enkele weken” met een nieuw schadeprotocol te komen. Ook willen de parlementariërs dat het kabinet de gaskraan zo snel mogelijk dichtdraait voor zover dat geen extra problemen geeft.
Op dit moment wordt er per jaar 21,6 miljard kuub gas gewonnen in Groningen. Het kabinet was al van plan de winning verder te verlagen, maar de doelstelling uit het regeerakkoord volstaat niet meer.
Met hoeveel de gasproductie wordt verlaagd, hangt waarschijnlijk af van wat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseert. De toezichthouder laat 1 februari weten met hoeveel de gaskraan dicht moet naar aanleiding van de beving in Zeerijp.
Wiebes beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie gebeurt.
Maatregelen
In Nederland wordt het Groningse gas gebruikt door huishoudens, de (zware) industrie en voor de export. Wiebes is samen met de Kamer bezig met nieuw beleid om hier minder afhankelijk van te worden.
Zo moeten nieuwbouwhuizen op termijn niet meer op het gasnet worden aangesloten en grote bedrijven in Nederland zouden binnen vier jaar moeten stoppen met het gebruiken van gas uit Groningen.
De export naar Duitsland, België en Frankrijk werd al onder de vorige regering teruggeschroefd, maar het kabinet heeft hier nog te maken met lopende contracten. Uiterlijk in 2030 gaat er geen gas meer naar het buitenland.
NOS 26.01.2018 Het schadeprotocol voor de afhandeling van de bevingsschade in Groningen is zo goed als af, zegt minister Wiebes van Economische Zaken. Er zijn nog een paar technische losse eindjes, waarover hij maandag nog met regionale bestuurders en belangenorganisaties in gesprek gaat.
Daarmee hoopt hij de gesprekken over het schadeprotocol af te ronden. Als de afspraken eenmaal op papier staan, kan er “een nette organisatie” worden opgezet, waar inwoners van het aardbevingsgebied schadeclaims kunnen indienen.
In het schadeprotocol staan regels over de vergoeding van woningschade na een aardbeving. Er wordt al bijna een jaar over een nieuw protocol onderhandeld. Het oude schadeprotocol moet worden aangepast, omdat veel partijen in Groningen vonden dat de NAM daar een te grote rol in speelde.
Premier Rutte zei twee weken geleden dat er wat hem betreft binnen twee weken afspraken moesten liggen. Dat is dus bijna gelukt, zegt minister Wiebes nu.
Niet ‘heksen’
Vorige week debatteerde de Tweede Kamer met minister Wiebes over de gaswinning in Groningen. Coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie en vrijwel de hele oppositie drongen er toen op aan dat het schadeprotocol snel tot stand zou komen. Wiebes antwoordde dat hij niet kan ‘heksen’ en dat hij eerst met alle gedupeerden en betrokken organisaties en overheden wilde praten. Die gesprekken zijn nu blijkbaar bijna afgerond.
Bij de totstandkoming van het schadeprotocol zijn veel verschillende partijen betrokken, zoals de belangenorganisaties Groninger Gasberaad en de Groninger Bodem Beweging (GBB). Die laatste twee stapten eerder deze maand nog uit het overleg met het ministerie, omdat ze vonden dat de NAM nog altijd een te grote vinger in de pap had bij de ontwikkeling van het schadeprotocol. Een week later kwamen ze daarop terug na toezeggingen van de minister.
De GBB en het Gasberaad willen pas reageren als er een akkoord is over het schadeprotocol en ze dat aan hun achterban hebben voorgelegd.
AD 26.01.2018 Waarschijnlijk ligt er volgende week een schadeprotocol op tafel voor Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen als gevolg van de gaswinning. ,,Wij zijn er klaar voor”, zei verantwoordelijk minister Wiebes (Economische Zaken) vanmiddag na de ministerraad. Er moeten alleen nog wat losse eindjes worden weggewerkt.
Wiebes wijst er wel op dat het kabinet er niet alleen over gaat. Groningse organisaties als tet Groninger Gasberaad (GGB) en de Groninger Bodem Beweging (GBB) zijn ook bij de opstelling van het schadeprotocol betrokken. Ook wil hij nog met de lokale bestuurders in het bevingsgebied overleggen.
Volgens de VVD-bewindsman is er sprake van een ‘constructieve sfeer’ en een ‘samengevoel’. Hij zei dat er ook in het weekeinde aan het schadeprotocol wordt doorgewerkt. Het gaat vooral nog over een paar technische zaken.
Gedupeerde woningeigenaren leven al bijna een jaar in onzekerheid over het verhalen van de bevingsschade, nu de NAM uit de schadeafhandeling wordt gehaald. Van het gaswinningsbedrijf wordt wel verwacht de portemonnee te trekken. Zodra het protocol af is, kan er volgens Wiebes een ‘nette organisatie’ worden gemaakt, waarmee de woningeigenaren eindelijk claims kunnen indienen.
Zeerijp
De gaswinning staat na de forse aardbeving in Zeerijp weer bovenaan de politieke agenda. Het dorp werd getroffen door een beving van 3,4 op de schaal van Richter, de zwaarste beving in Groningen sinds 2012. De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied.
De belangenclubs GGB en GBB stapten eerder deze maand uit het overleg, omdat de hand van de NAM nog altijd te zien zou zijn in de conceptplannen. Vorige week besloten ze toch weer aan te schuiven. Wiebes zou genoeg toezeggingen hebben gedaan om de gesprekken weer op gang te helpen.
Eén loket
Wiebes zei na aardbeving bij Zeerijp al dat hij gaat bekijken of de gaswinning verder kan worden teruggeschroefd dan in het regeerakkoord is afgesproken. Hij wil dat er één loket komt waar alle Groningers met aardbevingsschade terecht kunnen. Dat loket moet worden bemand door onafhankelijke experts die per individueel geval bepalen of er recht is op schadevergoeding.
Het ministerie toonde zich vorige week al optimistisch over het protocol. ,,Deze en mogelijk komende week zal hard worden doorgewerkt om alle technische en juridische details goed uit te werken zodat we op korte termijn een gezamenlijk en breed gedragen schadeprotocol kunnen vaststellen en snel kunnen beginnen met de schadeafwikkeling en zo recht doen aan de Groningers”, aldus een woordvoerder.
Telegraaf 26.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken is optimistisch dat er komende week een schadeprotocol ligt voor Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingen als gevolg van de gaswinning. „Wij zijn er klaar voor”, zei hij na de ministerraad. Hij wees er wel op dat het kabinet er niet alleen over gaat. Groningse organisaties zijn ook bij de opstelling van het schadeprotocol betrokken.
Volgens Wiebes is er sprake van een ’constructieve sfeer’ en een ’samengevoel’. Hij zei dat er ook in het weekend aan het schadeprotocol wordt doorgewerkt. Het gaat vooral nog over technische zaken.
’Niet de enige die mandaat moet hebben’
„De ministerraad is bereid om dat volgende week af te maken. Daar heb ik mandaat voor. Maar ik ben niet de enige die mandaat moet hebben”, aldus Wiebes. Het gaat daarbij bijvoorbeeld over het provinciebestuur. Ook is er „zeer uitvoerig” gesproken met maatschappelijke organisaties en experts.
De overheid gaat de schadeafhandeling helemaal overnemen. „De overheid gaat dit doen. Wij vinden dat de NAM (Nederlandse Aardoliemaatschappij) dit niet meer moet doen”, zegt Wiebes. „We willen het echt maken tot een organisatie die Groningen recht doet en die op basis van onafhankelijke besluiten kan beginnen met het uitkeren van die schades.”
AD 25.01.2018 Het stijlverschil tussen de nieuwe gasminister Eric Wiebes en Henk Kamp, de vorige, schept hoge verwachtingen. De mentaal uitgeputte Groningers weten zich gehoord. Maar dat is niet genoeg: alleen royale daden brengen het geschonden vertrouwen van de overheid terug.
Met Kamp viel eigenlijk niet te praten. ‘Ik heb u begrepen’, zei hij dan, om vervolgens zijn eigen gang te gaan, aldus Jelle van der Knoop, Groninger Bodem Beweging.
Jelle van der Knoop dronk dinsdag nog een kopje koffie met minister Eric Wiebes. Een verademing in vergelijking met diens voorganger Henk Kamp, constateert de voorzitter van de Groninger Bodem Beweging (GBB). ,,Je kunt met Wiebes gewoon normaal praten”, zegt Van der Knoop. ,,Kamp hield monologen en dan werd je geacht ‘ja’ te zeggen. Met Kamp viel eigenlijk niet te praten. ‘Ik heb u begrepen’, zei hij dan, om vervolgens zijn eigen gang te gaan.”
Hoe anders is de stijl van Wiebes. Tijdens een bezoek aan verschillende Groningse gemeenten noemde de nieuwe minister de problemen die gepaard gaan met de gaswinning een ‘overheidsfalen van on-Nederlandse proporties’. In het Kamerdebat noemde hij de in het Noorden zo gehate NAM ‘mijn probleem’, en niet dat van de Groningers. Bovendien heeft hij na de recente aardschok in Zeerijp gezegd dat de gaswinning verder terug moet dan in het regeerakkoord is afgesproken. Het zijn allemaal zaken die Kamp nooit zou hebben gezegd, is de Groningse overtuiging.
Max van den Berg, voormalig commissaris van de koning, Kampkenner bij uitstek omdat hij jarenlang met hem onderhandelde, zegt: ,,Kamp kon zijn bestuurlijke kracht niet omzetten in effectief handelen en het winnen van de harten van de Groningers. Het ging mis door zijn rechtlijnigheid en een minimum aan flexibiliteit.’’
De nieuwe wind die Wiebes laat waaien schept echter verwachtingen. ,,Hij moet wel doen wat hij zegt”, stelt Van der Knoop. Fouten kan hij zich niet permitteren.
Ook in de Kamer is het besef doorgedrongen dat er in dit kabinet met Wiebes aan de gaskraan ander vlees in de kuip is gekomen. ,,Kamp zat op de klassieke VVD-lijn: bedrijven zijn altijd te vertrouwen en de NAM is een goed bedrijf. Wiebes is anders”, stelt Liesbeth van Tongeren (GroenLinks). ,,Hij heeft deze week de kat de bel aangebonden door tegen industriële grootverbruikers te zeggen: jullie hebben de afgelopen jaren geen zak gedaan om het gasverbruik terug te dringen, ga eens wat doen. Dat is bijzonder voor een VVD’er.”
PvdA-Kamerlid en voormalig Gronings gedeputeerde William Moorlag is stelliger. ,,Wiebes zegt meteen: dit is een overheidstaak. Kamp vereenzelvigde zich met de NAM.”
Communicatie
Wiebes is niet alleen van het zenden, maar ook van het ontvangen, aldus Sandra Beckerman, SP.
Het Groningse SP-Kamerlid Sandra Beckerman is vooral te spreken over Wiebes’ communicatieve kant. ,,Misschien is het te heftig om te zeggen dat Kamp autistisch is, maar hij was wel verschrikkelijk technocratisch. Wiebes begrijpt dat Groningers het moe zijn voor alles te moeten vechten.”
Kort na zijn aantreden maakte Wiebes een kennismakingsrondje langs Kamerleden. Hij zocht ze met zijn politiek assistente op in hun eenvoudige werkkamers aan het Binnenhof. Toen al viel het verschil onmiddellijk op. ,,Wiebes is niet alleen van het zenden, maar ook van het ontvangen”, zegt Van Tongeren. ,,Kamp had wel respect voor de kennis die ik heb op dit dossier, maar Wiebes is er ook daadwerkelijk in geïnteresseerd en vraagt door.”
Binnen de coalitie is men milder over Kamp. ,,Kamp verstond zijn vak ook”, meent CDA-Kamerlid Agnes Mulder. Hij had door het vorige regeerakkoord tussen VVD en PvdA domweg minder speelruimte dan Wiebes nu. Onder Kamp werden gedupeerde bewoners altijd naar de Raad van State gestuurd om hun gelijk te halen, tot frustratie van Mulder. ,,Kennelijk voelde hij niet de ruimte om zelf verder te gaan. Wij willen actie en de Groningers juist meer een luisterend oor bieden. Daarom staat er ook zoveel over Groningen en duurzame ambities in het regeerakkoord. Er ligt een hele puut werk voor Wiebes.”
Vorige week kreeg hij een onverwachte domper te verwerken. GBB en het Groninger Gasberaad willen niet langer meeonderhandelen over de manier waarop de schade wordt afgehandeld. Zij zien daarin nog te veel de hand van de NAM. Secretaris Susan Top van het Gasberaad is niettemin te spreken over zijn aanpak. ,,Wiebes gaat echt voor een protocol waar de NAM helemaal uit gaat en waarin hij zelf als overheid ook een taak heeft. Dat was voor Kamp onbespreekbaar.”
Gaskraan
Kamp bracht de gaswinning terug van 50 naar 20 miljard kuub. Maar stap voor stap, op een steile manier, met tegenzin, aldus Max van den Berg, voormalig commissaris van de koning.
Voor Wiebes gaat het er nu om spannen. Binnen twee weken moet hij besluiten hoever de gaskraan verder dichtgaat. Daarvoor krijgt hij eerst nog een advies van het Staatstoezicht op de Mijnen, dat bepalend zal zijn.
Dan zal moeten blijken of Wiebes de verwachtingen waarmaakt. In Den Haag is niemand vergeten dat de veelbelovende VVD’er als staatssecretaris van Financiën geen gelukkige periode had. Een reorganisatie bij de Belastingdienst kon helemaal uit de hand lopen, zonder dat Wiebes het op tijd doorhad. ,,In het begin was Wiebes politiek wat onnozel”, stelt een invloedrijke VVD’er. Maar dat minister-president Mark Rutte de staatssecretaris desondanks tot minister promoveerde, vindt hij ook weer niet verrassend. ,,Hij heeft veel bijgeleerd.”
Van den Berg analyseert dat Kamp best veel heeft bereikt, maar door zijn stijl niet in staat was dat te incasseren. ,,Hij bracht de gaswinning terug van 50 naar 20 miljard kuub. Maar stap voor stap, op een steile manier, met tegenzin.”
Volgens Van den Berg kan Wiebes pas scoren als hij twee dingen regelt. ,,Hij moet niet via de bestaande regeltjes geld uitkeren. Hij moet daar ruimhartig met wetgeving en geld overheen springen. Daarnaast moet hij in het kabinet draagvlak zien te vinden om door te pakken. Kamp kreeg een miljard los. Snapt Wiebes dat hij een veelvoud moet leveren?’’
NOS 25.01.2018 De regeringspartijen willen zo snel mogelijk, liefst nog dit jaar, voor elkaar krijgen dat nieuw te bouwen woningen niet meer op het gasnet worden aangesloten. “Dat is goed voor het klimaat en helpt de vraag naar Gronings gas te verminderen”, zegt D66-Kamerlid Jetten.
In het regeerakkoord hebben VVD, CDA, D66 en ChristenUnie al afgesproken dat de verplichte gasaansluiting in deze kabinetsperiode moet verdwijnen. Zij willen nu dat er vaart wordt gemaakt. Zij vinden het onlogisch om de verdere kabinetsperiode nog huizen te bouwen met een voorziening waar ongeveer iedereen vanaf wil.
Het plan sluit aan bij een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks-Kamerlid Van Tongeren, waar vandaag over wordt gesproken. Met dat verschil, dat de regeringspartijen vinden dat er soms van de nieuwe wet mag worden afgeweken.
Als gemeenten bijvoorbeeld vinden dat de kosten van alternatieven te hoog zijn en de kopers te veel op kosten worden gejaagd, mogen ze van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie alsnog een verzoek doen om een nieuwbouwwijk op het gasnet aan te sluiten. GroenLinks vindt dat er geen uitzonderingen gemaakt moeten kunnen worden. Zij willen zo snel mogelijk een volledige overgang van gas naar duurzame energie.
Hoe ziet ‘gasloos’ wonen eruit?
Er zijn verschillende alternatieven voor aardgas:
– Elektriciteit: Met een warmtepomp kun je je huis volledig verwarmen op elektriciteit. Ook kook je elektrisch. Een warmtepomp lijkt een beetje op een ‘gewone’ cv-ketel, maar werkt anders. De pomp gebruikt warmte uit de bodem, het grondwater of de lucht om water te verwarmen.
– Stadsverwarming: Als je woning is aangesloten op een warmtenet komt je warme water van een warmtebron uit de buurt. In de meeste gevallen gaat het om restwarmte, zoals van een nabijgelegen fabriek. Maar het kan ook biomassa zijn, als er bijvoorbeeld houtsnippers worden verbrand om warmte op te wekken. Hoe duurzaam een warmtenet is, hangt van de warmtebron af.
– Biogas: Dit werkt hetzelfde als aardgas, alleen is de bron van biogas duurzaam. Het gas ontstaat bij de vergisting van mest of gft-afval. Er is niet veel biogas beschikbaar in Nederland, dus in particuliere woningen komt het niet vaak voor. Ook was er in het verleden regelmatig kritiek op biogas, omdat sommige biovergisters niet alleen mest gebruiken, maar ook bijproducten als maïs.
Hoe het in de praktijk gaat als je in een huis zonder gas woont, legt Maarten uit in deze video:
In de Tweede Kamer wordt ook gesproken over het plan om de aansluitplicht op gas die nu nog in de wet staat te vervangen door een warmterecht. De regeringscoalitie heeft dat plan, waarbij de warmte dus ook op andere manieren kan worden geregeld, ook in het regeerakkoord opgenomen.
Een woordvoerder van Bouwend Nederland wijst erop dat een gasaansluiting nu nog opeisbaar is. “Als je een wijk aanlegt en één bewoner wil een gasaansluiting, dan moet die aansluiting er komen.”
Hij denkt dat pas als het nieuwe plan erdoor is, het aantal gasloze woningen “een grote vlucht” zal nemen.
Einde van een tijdperk
Op 2 juli 1963 werden in Hilversum de eerste Nederlandse woningen in West-Nederland aangesloten op het aardgasnetwerk. Dat werd toen een ‘nieuw tijdperk’ genoemd. Inmiddels zijn 7 miljoen huishoudens afhankelijk van gas. Vandaag praat de Tweede Kamer juist over het schrappen van de verplichting om alle huizen op het gasnet aan te sluiten. Dat is dus een historisch besluit.
NU 25.01.2018 Een meerderheid in de Tweede Kamer maakt haast met het regeringsvoornemen nieuwbouwhuizen niet langer standaard op gas aan te sluiten.
Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dienen hiervoor gezamenlijk een voorstel in en werden hierin gesteund door GroenLinks, SP, PvdA, Partij voor de Dieren en SGP.
Daarin staat dat nieuw te bouwen huizen niet langer automatisch worden aangesloten op het gasnet zoals dat nu nog bij wet is geregeld.
De indieners willen zo vaart maken met de transitie naar duurzame energie. Ook moet het gebruik van Gronings gas zo verminderen.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) noemt het “logisch” om nieuwe wijken niet langer op het gas aan te sluiten. “We willen namelijk van het gas af.”
Als het aan de vier partijen ligt, treedt de wet vanaf 2019 in werking.
Terugschroeven
De gasproductie in de noordelijke provincie moet zo snel mogelijk worden teruggeschroefd om de bevingen in het gebied te verminderen. Daar is een ruime politieke meerderheid het over eens. Op dit moment wordt 21,6 miljard kuub per jaar opgepompt.
Nieuwe huizen moeten daarom een alternatieve energie-aansluiting krijgen, bijvoorbeeld via een warmtenet of met behulp van een warmtepomp.
Alleen onder strikte voorwaarden moet een gasaansluiting mogelijk blijven. De gemeente kan zo’n besluit nemen als daarvoor “zwaarwegende redenen” zijn, zoals hoge kosten voor bewoners. Ook is het niet overal mogelijk om aardgasvrij te bouwen omdat de opties voor een warmtenet of warmtepomp ontbreken.
GroenLinks
Voor GroenLinks gaat het voorstel niet ver genoeg. Kamerlid Liesbeth van Tongeren dient later op de dag een eigen voorstel in waarbij de financiële redenen niet meewegen om huizen alsnog op gas aan te sluiten.
Toch is Van Tongeren blij met het voorstel van de coalitie omdat de energiedoelen zo weer een stapje dichterbij komen. Ze staat er positief tegenover de twee voorstellen samen te voegen.
De maatregel werd al in het regeerakkoord aangekondigd, maar door de recente aardbeving in het Groningse Zeerijp eerder deze maand, de zwaarste in vijf jaar, werd het proces wel onder druk gezet.
Het kabinet formuleerde in oktober dat in 2050 alle zes miljoen woningen van het gas gekoppeld zijn. In het coalitieplan zijn geen aantallen genoemd.
AD 25.01.2018 Acteur Marcel Hensema is op Facebook een actie begonnen tegen Shell. Hij roept mensen op zijn petitie gericht aan koning Willem-Alexander te ondertekenen. Het doel: het bedrijf het predicaat koninklijk afnemen.
Shell heeft ,,met zijn opstelling in het Groningse gasverhaal” alle bijzondere voorwaarden geschonden die hangen aan dat predicaat, vindt de acteur. Hij groeide op in Hoogezand-Sappemeer, waar zijn ouders een snackbar hadden. De plaats ligt vlakbij Slochteren, waar sinds 1959 gas wordt gewonnen.
Hensema roept alle Groningers op zijn actie te ondersteunen door zijn brief aan Willem- Alexander te printen, in een enveloppe te doen en op te sturen naar de koning. De brief staat op de Facebookpagina van de acteur en op zijn Twitter-account. Het adres van de koning staat erbij vermeld.
,,Als een onderneming dit predicaat wil voeren (zo staat op koninklijkhuis.nl) dient o.a. de bedrijfsvoering onberispelijk te zijn.” Dat is bij de Shell niet het geval, stelt Hensema. Zo is het bedrijf meermalen veroordeeld tot boetes en schikkingen.
Op de site van RTV Noord stelt de acteur dat hij vindt dat de koning kleur moet bekennen. ,,Het zou prachtig zijn als een paar duizend Groningers brieven naar de koning sturen, dan kan hij er niet omheen om er serieus naar te kijken”, aldus Hensema, die onder andere bekend is van de tv-serie Hollands Hoop.
Protestlied
De acteur kwam gisteravond na afloop van zijn voorstelling ‘De Verleiders’ in de Stadsschouwburg in Groningen, het toneel op als zijn typetje ‘Alfred Venema, societyjournalist uit Stadskanaal’. Begeleid door het Groninger zangduo Pé en Rinus. Samen zongen ze het protestlied waarin ze protesteren tegen de aandelen van de koninklijke familie in Shell en de koning dus oproepen Shell het predicaat Koninklijk af te nemen.
Olie- en gasbedrijf Shell is samen met ExxonMobil eigenaar van de NAM, dat zich bezighoudt met de gaswinning in het noorden.
Help mee! Ontneem @Shell eindelijk predicaat koninklijk. Print dit uit. In een envelop. Postzegel erop. 2 minuten werk en klaar’ alt=”😉” class=”Emoji Emoji–forText” draggable=false title=”Winking face” aria-label=”Emoji: Winking face” v:shapes=”_x0000_i1025″> @dvhn_nl@rtvnoord@NOS10:50 AM – Jan 25, 2018
NU 24.01.2018 Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) komt op donderdag 1 februari met het advies over de verlaging van de gaswinning in Groningen. De maatregelen die dan voorgesteld worden, zijn het gevolg van de aardbeving in Zeerijp eerder deze maand.
Het advies zal naar minister Eric Wiebes van Economische Zaken worden gestuurd. De minister beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie moet gebeuren.
De toezichthouder noemde de situatie in Groningen eerder al ‘code rood’, en drong aan op forse afname van de gaswinning. In het advies houdt het SodM geen rekening met de leveringszekerheid van het Groningse gas, maar beperkt het zich tot het beoordelen van de veiligheidssituatie van de Groningers.
De aardbeving van 8 januari was de zwaarste sinds 2012. De beving, waarvan het epicentrum in Zeerijp (gemeente Loppersum) lag, had een magnitude van 3.4. Bijna drieduizend schademeldingen zijn binnengekomen.
Als gevolg van de voor de provincie zware beving, trad het meet- en regelprotocol in werking. Dit gebeurt als er relatief veel of zware aardbevingen plaatsvinden. Het hoogste interventieniveau, de eerder genoemde code rood, werd bereikt door Zeerijp.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) stelde vorige week dat de gaswinning in het gebied, die nu ligt op 21,6 miljard kuub per jaar, moet worden gehalveerd om weer ‘code groen’ te bereiken. Dit is gebaseerd op de meest recente onderzoeken.
De gaswinner is het er overigens niet mee eens dat de codes “gebruikt lijken te worden als nieuwe veiligheidsnorm”. “Er is daardoor ook grote onduidelijkheid ontstaan aan welke eisen NAM dient te voldoen op het gebied van de veiligheid. Dat is voor NAM onacceptabel”, schreef directeur Gerald Schotman vorige week aan de toezichthouder.
Telegraaf 24.01.2018 Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) komt volgende week donderdag met zijn advies aan minister Eric Wiebes van Economische Zaken over verlaging van de gaswinning in Groningen.
De aardbeving bij Zeerijp van ruim twee weken geleden is de directe aanleiding voor het advies. SodM zal maatregelen voorstellen „met het oog op de veiligheid van de inwoners van Groningen”, zoals het verlagen van de gaswinning.
SodM benadrukt dat bij het advies alleen veiligheidsoverwegingen een rol spelen. Minister Wiebes beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie in Groningen moet gebeuren. Hij moet een afweging maken tussen veiligheid en leveringszekerheid.
Telegraaf 24.01.2018 Twee organisaties die opkomen voor gedupeerde Groningers praten weer mee over nieuwe regels om aardbevingsschade af te handelen. Het Groninger Gasberaad (GGB) en de Groninger Bodem Beweging (GBB) waren vorige week uit het overleg gestapt.
Ze zeggen nu dat ze genoeg toezeggingen van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) hebben gekregen om verder te kunnen praten.
De beide groepen waren boos over nieuwe plannen om de schade aan te pakken. Daarin zagen ze een hand van de NAM, het bedrijf dat gas wint in Groningen, terwijl de oude plannen zouden worden genegeerd. Ze zeggen dat er nu een nieuwe basis is. Volgens het GGB en de GBB zal de overheid schades vergoeden, waardoor mensen niet meer met de NAM te maken hebben.
Het ministerie is blij dat de belangengroepen weer aan tafel zitten. „Dit is een belangrijke stap om tot een nieuwe schadeafhandeling te komen”, laat een woordvoerder weten. „Zoals de minister al heeft aangegeven moet er één loket komen onder publieke regie waar de Groningers terecht kunnen.”
Schadeafwikkeling
„Deze en mogelijk komende week zal hard worden doorgewerkt om alle technische en juridische details goed uit te werken zodat we op korte termijn een gezamenlijk en breed gedragen schadeprotocol kunnen vaststellen en snel kunnen beginnen met de schadeafwikkeling en zo recht doen aan de Groningers.”
NOS 23.01.2018 Het lijkt een eitje na de uitspraak van het Hof in Leeuwarden vandaag: de NAM moet over de brug komen en huiseigenaren in het bevingsgebied in Groningen direct vergoeden voor de waardedaling van hun woning. Maar ‘direct’ betekent in dit geval zeker niet vandaag of morgen. Hoe lang moeten de Groningers nu nog wachten op hun geld?
Het zou redelijk snel kunnen gaan, zegt hoogleraar George de Kam van de Rijksuniversiteit Groningen, als de partijen meteen om de tafel gaan om een rekenmodel te bedenken. “Het is een kwestie van bereidwilligheid. Er zal toch uiteindelijk iets uit moeten rollen. Een berekening die per woning toepasbaar is.”
Hoe werkt zo’n rekenmodel?
Als de partijen gaan onderhandelen, moeten ze het eens worden over een rekenmodel dat de vergoeding voor de waardedaling van een huis bepaalt. Daarin moeten allerlei zaken worden meegenomen. Waar staat de woning bijvoorbeeld? In Loppersum zijn de huizen door imagoschade zo’n 8 procent minder waard geworden. In Groningen ligt dat percentage veel lager, tussen de 0,9 en 2,9 procent.
Maar er speelt nog veel meer mee: hoeveel bevingen zijn er in welke plaats geweest, hoeveel schade is er gemeld en om wat voor woning gaat het? Sommige woningen zijn gevoeliger voor bevingsschade dan andere. Moet de woning versterkt worden? Uiteindelijk, zegt hoogleraar George de Kam, kun je er met een rekensom waar al die factoren in zijn meegenomen een prijskaartje aanhangen.
Ger Warink in Loppersum, vaak het epicentrum van de gasbevingen, heeft er nog niet heel veel vertrouwen in. “Er is nu wel een uitspraak, maar het is nog niet gezegd dat er daadwerkelijk gelijk iets uitgekeerd gaat worden.”
Warink heeft een winkel in een pand dat zwaar heeft geleden door de bevingen. “Ik schat de waardedaling van mijn huis op zo’n 20 procent. Het huis is in principe total-loss. We moeten er straks uit, want er moet voor tonnen aan verspijkerd worden, maar het huis blijft niets waard. Bij een volgende beving is het weer stuk.”
Hij is wel opgelucht door de uitspraak van het Hof. “Ik dacht : ‘Yes, er is toch gerechtigheid! De rechtstaat werkt.’ Dat doet me echt goed, maar dan bezinkt dat gevoel en dan denk je: ‘En nu?'”
Verdrietig
Warink is voorzichtig optimistisch maar vraagt zich af hoeveel hij uiteindelijk gaat terug krijgen. Hij heeft slechte herinneringen aan de strijd van zijn moeder om een schadevergoeding te krijgen voor de waardedaling van haar huis. Ze leed bijna 70.000 euro verlies bij de verkoop.
Na verschillende taxaties en hertaxaties ging Warinks moeder uiteindelijk akkoord met een compensatie van 5000 euro, omdat ze niet meer verder wilde procederen. “Ze is 78 en ze zegt: ik teken en ik ben er vanaf. Mijn moeder was ontzettend verdrietig omdat ze net haar man kwijt was en dan komt dit er ook nog bij.”
In de discussie rond de gaswinning en bevingsschade in Groningen vallen regelmatig specialistische termen. In deze video wat uitleg over het gasbeving-jargon:
Warink hoopt nu op een ruimhartig gebaar van de NAM naar de gedupeerde huiseigenaren. Maar bij de stichting WAG, die de vandaag gewonnen zaak namens 4000 huiseigenaren had aangespannen, zijn ze al blij als ze met het gaswinningsbedrijf om de tafel kunnen gaan zitten. Tot nog toe heeft de NAM alleen gezegd “serieus te gaan kijken” naar de uitspraak van het Hof.
“We hebben nog niets gehoord van de NAM”, zegt Pieter Huitema, advocaat van de stichting. “We zouden graag met de NAM een rekenmodel maken zodat de Groninger zo spoedig mogelijk zijn geld krijgt.”
4000 procedures
Zelfs al proberen de partijen er zo snel mogelijk uit te komen, dan nog zal het wel even duren. Zeker een of twee jaar, verwacht Huitema. “Als de NAM niet wil moeten we 4000 procedures starten, en daar zit niemand op te wachten.”
Als het gaswinningsbedrijf ook nog in cassatie gaat tegen de uitspraak van vandaag kan het allemaal nog meer vertraging oplopen, zegt de advocaat. “Dan ben je zo weer heel veel jaren verder. Dus het kan nog heel lang duren als je het heel veel rekt. Dat heeft de NAM eerder ook gedaan dus het zou me niet verbazen als ze dat nu weer doen. Maar het zou me óók niet verbazen als ze nu zijn wakkergeschud door dit arrest en nu wel willen praten.”
VK 23.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) moet de waardedaling van Groningse huizen meteen compenseren. Niet pas bij verkoop, en ongeacht eventuele aardbevingschade. Dat oordeelde het gerechtshof in Leeuwarden zojuist in hoger beroep.
De juridische strijd wordt namens zo’n 3.500 gedupeerden gevoerd door de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (Stichting WAG) en loopt al sinds 2013. Volgens de stichting zijn zo’n 100 duizend huizen in Groningen bij elkaar een miljard euro minder waard geworden door de aardbevingen in de provincie.
Het getroffen gebied is minder aantrekkelijk geworden om te gaan wonen, wat gevolgen heeft voor de waarde van het onroerend goed. Ook woningcorporaties hebben zich aangesloten bij de claim. Volgens recente cijfers uit de Atlas voor Gemeenten bedraagt de gemiddelde waardedaling van huizen in het aardbevingsgebied sinds 2012 2,2 procent. In Loppersum zijn huizen 8 procent minder waard geworden.
In 2015 oordeelde de rechtbank in Assen al dat de NAM niet mag wachten met compenseren tot een huis verkocht wordt. Het gasbedrijf tekende beroep aan tegen die uitspraak. NAM ontkent niet dat de woningen in Groningen door gaswinning en aardbevingen minder waard worden, maar meent dat pas bij verkoop kan worden vastgesteld hoe groot het waardeverlies precies is.
Voor waardevermindering bij verkoop is nu al een regeling, maar veel gedupeerden vinden de geboden compensatie onvoldoende. Ook is er geen recht op genoegdoening voor woningeigenaren die in hun huis blijven wonen. NAM beperkt de schadeloosstelling voor waardedaling bovendien tot een afgebakend geografisch gebied.
‘Het hof oordeelt anders en daar gaan wij serieus naar kijken’, aldus Thijs Jurgens, directeur Aardbevingen bij de NAM. In navolging van de rechtbank stelt het hof dat schade meteen gecompenseerd moet worden ‘ongeacht of er fysieke schade aan de onroerende zaken is opgetreden en ongeacht of de onroerende zaken al dan niet zijn verkocht.’
Het arrest is een nieuwe juridisch klap voor de NAM. Eerder werd het gasbedrijf al met succes aansprakelijk gesteld voor het veroorzaken van immateriële schade als gevolg van de aardbevingen. Het bedrijf wordt bovendien strafrechtelijk vervolgd door het Openbaar Ministerie voor het beschadigen van huizen in Groningen, waardoor levensgevaar valt te duchten.
De uitspraak in de waardedalingzaak betekent niet dat gedupeerde woningeigenaren nu meteen een bedrag op hun rekening gestort krijgen. Daarvoor moeten met de principe-uitspraak van het hof in de hand individuele procedures worden gevoerd. Ook mensen die niet bij de claim zijn aangesloten, kunnen zich op het arrest beroepen.
Per geval moet door taxateurs worden vastgesteld hoe groot het waardeverlies van de woning is. Het is ook mogelijk dat Stichting WAG en de NAM door middel van een schikking tot een vergelijk komen. Stichting WAG, verheugd met de uitkomst, wil in ieder geval zo snel mogelijk met de NAM om de tafel.
De Haan Advocaten & Notarissen treedt op als advocaat van de Stichting WAG. Gedupeerden betaalden 100 euro om aan te haken bij de claim en moeten daarbovenop 5 tot 10 procent van de eventuele compensatie afdragen aan het kantoor.
De Raad van Discipline oordeelde onlangs dat die constructie ondeugdelijk is, omdat De Haan zo financiële belangen heeft bij de uitkomst van de procedure. De bestuurders van het advocatenkantoor en twee betrokken advocaten kregen van het tuchtcollege een berisping. De Haan is het niet eens met de kritiek.
De NAM, de staat en de provincie blijven naar elkaar wijzen; de Groningers zijn de dupe
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
Telegraaf 23.01.2018 Aardgasexploitant NAM dient gedupeerde Groningers direct te compenseren voor waardedaling van woningen in het gaswinningsgebied. Dit blijkt dinsdag uit een uitspraak van het gerechthof in Leeuwarden. Groningen reageert opgelucht en opgetogen: ,,De vlag gaat uit.’’
De zaak speelde al jaren. In 2015 oordeelde de rechtbank in Assen dat tussentijdse compensatie aan de orde was. NAM ging daartegen echter prompt in beroep. Voor het bedrijf is juist het moment van verkoop een logisch moment feitelijk verlies precies te kunnen bepalen. Die zaak diende eind vorig jaar voor het hof in Leeuwarden.
NAM wilde pas compenseren als er ook daadwerkelijk bezit verkocht werd. Een grote groep in de stichting WAG optrekkende Groningers en twaalf woningcorporaties eisten op hun beurt dat NAM direct waardedaling vergoedt. Stichting WAG reageerde dinsdag met een oproep: ,,NAM moet nu over de brug komen’’, laat advocaat Pieter Huitema van De Haan Advocaten & Notarissen uit Groningen weten. ,,Het is een duidelijk arrest.’’
’De vlag gaat uit’
Mede-eiser Martin Ettema uit Loppersum is blij. ,,De vlag gaat bij ons uit. Dit is gerechtigheid. De arrogantie van NAM is ook afgestraft. Door het beroep probeerden ze het naar zichzelf toe te trekken’’, zegt Ettema.
,,Maar dit oordeel van onze hoogste rechter staat, ze kunnen er niet mee wegkomen. Ik ben wel benieuwd wat ze nu weer gaan doen. Het is echt het beste als ze snel zaken gaan doen met de Groningers en om de tafel gaan. Tijd voor actie.’’
Hof: ’begroting’ opstellen kan
Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden geeft in het langverwachte vonnis aan dat het mogelijk moet zijn een ‘begroting’ op te stellen voor waardevermindering door de gaswinning. Woningeigenaren kunnen dan vervolgens ook aanspraak op vergoeding daarvan maken, is de conclusie: ,,Ook als zij hun woningen nog niet hebben verkocht en als nog geen sprake is van fysieke schade.’’
Ger Warink uit Loppersum is ‘voorzichtig optimistisch’. ,,Dit is een overwinning. Ze moeten betalen, dat is stap 1. Nu gaat het erom wat voor concrete cijfers er straks gebruikt worden bij het bepalen van geleden verlies, dus stap 2.’’ Zelf heeft hij ervaring met compensatie bij de verkoop van het huis van zijn moeder. Warink: ,,We kregen maar 1,8 procent compensatie, terwijl wij uitgingen van twintig procent verlies.’’ Het is dus nog te vroeg voor het gasgebied om zich rijk te rekenen.
’Vijf procent: blijkbaar grote mond’
Activist Jan Dales, eveneens uit Loppersum, ziet de uitspraak als belangrijk. ,,Ik had het wel verwacht, ook al lukte het dus niet in een keer om het voor elkaar te krijgen. Het draait er nu om hoe dit in de praktijk uitpakt. En wat gaat de NAM doen?’’ Hij kreeg bij de verkoop van het huis van wijlen zijn vader vijf procent compensatie. ,,Blijkbaar had ik een grotere mond.’’
Totaal miljard euro verlies
Stichting WAG (Waardevermindering door Aardbevingen Groningen) becijferde eerder dat er voor 100.000 woningen een miljard euro waardeverlies zou zijn. De Rijksuniversiteit Groningen kwam op een soortgelijk bedrag aan daling. De universiteit verdeelde dat bedrag wel over 180.000 huizen.
De waardedaling van het huizenbezit werd eerder geschat op gemiddeld ongeveer twee procent over het hele gebied, oplopend tot bijna negen procent in het hart van het gasgebied. Veel Groningers benadrukken echter dat zij veel hogere verliezen constateren als ze hun huis te koop zetten.
NOS 23.01.2018 De NAM moet woningeigenaren in het bevingsgebied in Groningen direct compenseren voor de waardedaling van hun woning. Dat heeft het hof in Leeuwarden bepaald. De NAM wilde die schadevergoeding pas betalen bij verkoop van de woning, omdat volgens de NAM dan pas duidelijk is hoe groot de waardedaling is.
Het gaat in deze uitspraak niet om schade die direct is ontstaan als gevolg van aardbevingen door gaswinning, maar bijvoorbeeld om compensatie voor de waardedaling van woningen in het bevingsgebied. Volgens de Atlas voor Gemeenten gaat het gemiddeld om een waardedaling van 2,2 procent, sinds 2012. In Loppersum is de immateriële schade, met een daling van 8 procent, het grootst.
De uitspraak van het hof is gelijk aan die van de rechtbank. Het hof vindt, net als de rechtbank, dat het ook mogelijk is om een schatting te maken van de waardevermindering zonder dat de woning wordt verkocht. En dus kunnen woningeigenaren die hun huis (nog) niet hebben verkocht aanspraak maken op een schadevergoeding vanwege de gaswinning.
De Stichting WAG, die 4000 huiseigenaren vertegenwoordigt, is blij met de uitspraak. “Nu moet de NAM ook doorpakken. We willen zo snel als mogelijk met onze advocaten en de NAM om tafel om de compensatie te bespreken. Vier jaar na de dagvaarding wordt dat ook wel eens tijd”, zegt voorzitter Lolke Weegenaar.
De NAM zegt in een reactie “serieus te gaan kijken” naar het oordeel van het hof.
Elsevier 23.01.2018 De NAM moet het waardeverlies van huizen in het bevingsgebied in Groningen direct compenseren. Dit heeft het Gerechtshof in Leeuwarden dinsdag beslist. De rechtbank kwam in 2015 tot hetzelfde oordeel.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) stond bij het Hof tegenover de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (WAG), die vierduizend bewoners van het bevingsgebied vertegenwoordigt en twaalf woningcorporaties. In de beroepszaak ging het niet om immateriële schade.
De NAM vindt dat alleen bij de verkoop van een huis een betrouwbare schatting is te maken van het waardeverlies door bevingen. Maar door direct te compenseren, wordt veel onzekerheid bij gedupeerden voorkomen, aldus de WAG. Anders komen veel huiseigenaren volgens de stichting niet in aanmerking voor een vergoeding, doordat ze hun huis niet verkocht krijgen.
‘We zijn blij met de uitspraak,’ aldus WAG-voorzitter Lolke Weegenaar. ‘Nu moet de NAM ook doorpakken. We willen zo snel mogelijk met onze advocaten en de NAM om de tafel om de compensatie te bespreken. Vier jaar na de dagvaarding wordt dat ook wel eens tijd.’
De WAG heeft berekend dat er sprake is van een waardevermindering van in totaal 1 miljard euro. De stichting ging daarbij uit van 100.000 huizen. De Rijksuniversiteit Groningen kwam later tot een schadepost van minimaal 954 miljoen euro, bij 180.000 huizen.
Fleur Verbeek (1991) werkt sinds oktober 2017 op de webredactie. Ze studeerde Journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht.
AD 23.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) moet het waardeverlies van huizen in het Gronings bevingsgebied meteen betalen en niet pas bij de verkoop, zoals de gasreus wil. Dat heeft het Hof in Leeuwarden vanmorgen beslist.
Nu moet de NAM ook doorpakken, aldus Lolke Weegenaar, WAG.
De uitspraak betekent dat de NAM ook huiseigenaren moet gaan compenseren die niet van plan zijn te verhuizen of hun huis niet verkocht krijgen. Met het vonnis van de rechtbank in de hand kunnen individuele huizenbezitters nu een claim neerleggen bij de NAM. De uitspraak kost de NAM naar verwachting miljarden euro’s.
De rechtbank deed in 2015 eenzelfde uitspraak, waar de NAM tegen in beroep ging. Het bedrijf vindt dat alleen bij woningverkoop een betrouwbare schatting valt te maken van het waardeverlies door bevingen. Maar veel huiseigenaren krijgen hun huis helemaal niet verkocht, stelt de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (WAG). Door gelijk te compenseren wordt veel onzekerheid bij gedupeerden voorkomen
De NAM stond in de zaak lijnrecht tegenover de WAG, die 4000 bewoners van het bevingsgebied vertegenwoordigt, en twaalf woningcorporaties. In de beroepszaak ging het niet om immateriële schade.
,,We zijn blij met de uitspraak”, aldus WAG-voorzitter Lolke Weegenaar. ,,Nu moet de NAM ook doorpakken. We willen zo snel als mogelijk met onze advocaten en de NAM om tafel om de compensatie te bespreken. Vier jaar na de dagvaarding wordt dat ook wel eens tijd.”
WAG heeft berekend dat er sprake is van een waardevermindering van in totaal 1 miljard euro. De stichting ging daarbij uit van 100.000 huizen. De Rijksuniversiteit Groningen kwam later tot een schadepost van minimaal 954 miljoen euro, verdeeld over 180.000 huizen.
Telegraaf 23.01.2018 Is de verkoopdatum van een woning het enige betrouwbare moment voor bepaling van waardedaling door aardbevingen in Noordoost-Groningen? Op die vraag moet het gerechtshof in Leeuwarden dinsdag antwoord geven.
De kwestie draait om een uitspraak van de rechtbank in 2015. Die bepaalde dat de waardedaling van huizen in het bevingsgebied in Groningen meteen gecompenseerd moest worden, ook als er nog geen fysieke schade is. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) tekende daartegen beroep aan.
De NAM wil schade pas bij de verkoop van een woning vergoeden en alleen in individuele gevallen een uitzondering maken. Maar veel gedupeerden hebben moeite om hun huis te verkopen, aldus de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (WAG). En mensen die hun huis niet willen verkopen, zouden in dat geval niet voor een vergoeding in aanmerking komen.
De gaswinner staat tegenover de WAG en twaalf woningcorporaties. WAG berekende eerder dat er sprake is van een waardevermindering van in totaal 1 miljard euro. Zij ging daarbij uit van 100.000 huizen. De Rijksuniversiteit Groningen berekende later dat het om een schadepost van minimaal 954 miljoen euro gaat, maar dan wel verdeeld over 180.000 huizen.
VK 23.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken zet zo’n tweehonderd bedrijven onder druk te stoppen met het verbruik van Gronings gas. De minister verstuurt vanaf afgelopen vrijdag brieven aan tweehonderd industriële grootverbruikers, actief in bijvoorbeeld de voedingsindustrie of de chemie.
Wiebes staat onder hoge politieke en maatschappelijke druk om de gaswinning in Groningen op korte termijn verder omlaag te brengen en daarmee het aardbevingsrisico in te dammen. Het kabinet benadrukt voortdurend dat het mislopen van de Groningse gasinkomsten geen rol speelt, maar de leveringszekerheid wel: veel bedrijven en miljoenen huishoudens kunnen op korte termijn niet worden verwarmd zonder het Groningse gas. Na de zware aardbeving eerder deze maand beloofde Wiebes zich tot het uiterste in te spannen om de gasbehoefte in Nederland zo snel mogelijk omlaag te brengen.
Wiebes richt zich nu in eerste instantie op de grootverbruikers in het bedrijfsleven. De omschakeling op alternatieven is ‘onontkoombaar’, schrijft hij in de brief die NOS in handen kreeg. 2022 is de deadline. Bedrijven mogen wel kiezen hoe ze dat doen. Het liefste wil Wiebes dat ze overgaan op klimaatvriendelijker alternatieven, maar als dat technisch niet mogelijk is binnen enkele jaren dienen ze te kiezen voor een ander soort gas, zodat ze dat uit het buitenland kunnen importeren.
In Groningen wordt laagcalorisch gas gewonnen. Uit andere gasvelden komt doorgaans hoogcalorisch gas. Er zijn speciale installaties nodig om het hoogcalorische gas geschikt te maken voor gebruik in Nederland. Dat vergt investeringen.
De NAM, de staat en de provincie blijven naar elkaar wijzen; de Groningers zijn de dupe
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
NU 23.01.2018 Grote bedrijven in Nederland moeten binnen vier jaar stoppen met het gebruiken van gas uit Groningen. Dat schrijft minister Eric Wiebes van Economische Zaken in een brief die hij aan in totaal tweehonderd bedrijven stuurt. Een woordvoerder van Wiebes heeft een bericht daarover van de NOS bevestigd.
Wiebes suggereert twee alternatieven. De bedrijven kunnen overstappen op duurzame energie of een ander soort gas gaan gebruiken dan in Groningen wordt gewonnen.
De minister stelt in de brief dat “uitfasering onontkoombaar is”. De bedrijven moeten echter zelf bepalen hoe zij de transitie het beste kunnen vormgeven. “Mijn ministerie zal op korte termijn contact met u opnemen om hierover in gesprek te gaan en te komen tot gezamenlijke afspraken”, schrijft Wiebes in zijn brief.
Niet realistisch
De Nederlandse industrie is graag bereid mee te werken aan maatregelen om het verbruik van Gronings gas terug te dringen. Maar het is “niet realistisch” om te denken dat de tweehonderd bedrijven die van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) tot 2022 de tijd hebben gekregen om over te schakelen op andere energiebronnen, het probleem op die termijn kunnen oplossen.
Dat zegt directeur Hans Grünfeld van VEMW, de branchevereniging die de belangen behartigt van grootverbruikers van energie en water. De aanpassing van industriële installaties die nodig is om ander gas te kunnen verstoken, is volgens hem complex en kostbaar: “Het is niet reëel dat al die bedrijven dat binnen de gestelde termijn voor elkaar krijgen.”
Grünfeld vindt bovendien dat Wiebes de bal wel erg eenzijdig bij de industrie legt, aangezien een veel groter deel van het Groningse gas bestemd is voor de export.
Veel bevingen
In Groningen wordt zogenoemd laagcalorisch gas gewonnen. Dit wordt gebruikt door huishoudens en een “beperkt aantal industriële grootverbruikers”, aldus het ministerie. Om hoogcalorisch gas uit het buitenland te kunnen verwerken, moet gasapparatuur worden aangepast of stikstof aan het gas worden toegevoegd.
De Tweede Kamer toonde zich vorige week tijdens een debat over de Groningse gaswinning gefrustreerd dat Wiebes toen geen concrete maatregelen aankondigde om de problemen van de Groningers te verminderen. De provincie werd de afgelopen jaren door een flink aantal bevingen getroffen die worden veroorzaakt door de gaswinning. Duizenden Groningers hebben schade aan hun huizen.
Wiebes gaf te kennen te werken aan oplossingen om de gaswinning snel te verlagen, maar hij gaf ook aan rekening te moeten houden met diverse partijen, waaronder de afnemers van het gas.
Het kabinet had oorspronkelijk in gedachten om de gaskraan verder dicht te draaien met anderhalf miljard kuub per jaar in 2021. Nu staat het winningsniveau op 21,6 miljard kuub.
Dat voornemen is inmiddels onvoldoende na de aardbeving van twee weken geleden in het Groningse Zeerijp met een magnitude van 3.4, de zwaarste sinds 2012, zo oordeelde de Kamer.
Bovendien willen bijna alle partijen dat de regering “binnen enkele weken” met een nieuw schadeprotocol komt en start met de opzet van een onafhankelijk schadefonds.
AD 22.01.2018 Grote Nederlandse bedrijven hebben een brief ontvangen waarin minister Eric Wiebes (Economische Zaken) hen oproept op korte termijn te stoppen met het gebruik van Gronings gas. In de brief wordt het jaartal 2022 genoemd. In dat jaar moeten deze grote bedrijven van het Groningse gas af zijn.
De brief is in handen van de NOS. ,,Voor mij is hierbij het uitgangspunt dat deze uitfasering onontkoombaar is”, schrijft Wiebes. ,,Maar de wijze waarop dit het beste vormgegeven kan worden, kan per bedrijf verschillen.”
De wens om snel minder gas uit Groningen te winnen, stond al in het regeerakkoord. Maar ,,de recente aardbeving onderstreept deze ambitie nogmaals”, staat in de brief aan de grote industriële bedrijven. ,,Ik vertrouw op uw constructieve houding om te komen tot gezamenlijke afspraken over de stappen die u kunt zetten om uw gebruik van Groningengas op korte termijn uit te faseren.”
NOS 22.01.2018 Grote bedrijven in Nederland zijn per brief geïnformeerd dat ze op korte termijn zullen moeten stoppen met het gebruik van gas uit Groningen. In de brief wordt het jaartal 2022 genoemd, het jaar waarin de grote bedrijven uiterlijk van het Groningse gas af moeten zijn.
De brief komt van de minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes. “Voor mij is hierbij het uitgangspunt dat deze uitfasering onontkoombaar is”, schrijft Wiebes, “maar dat de wijze waarop dit het beste vormgegeven kan worden per bedrijf kan verschillen.”
Twee opties
Er bestaan volgens de minister voor de bedrijven twee opties: of verduurzaming van de energievoorziening of het overstappen op een ander soort gas dan het Groningengas.
In Groningen wordt zogenoemd laagcalorisch gas gewonnen. Uit kleinere Nederlandse gasvelden en uit buitenlandse gasvelden komt vrijwel altijd hoogcalorisch gas. Het is mogelijk om dit hoogcalorische gas te gebruiken, maar daarvoor moet het eerst worden gemengd met stikstof.
De wens om snel minder gas uit Groningen te winnen, stond al in het regeerakkoord. Maar “de recente aardbeving onderstreept deze ambitie nogmaals”, aldus de brief aan de grote industriële bedrijven.
Intimiderend
De brancheorganisatie van energie-intensieve bedrijven, VEMW, zegt in een reactie dat de brief intimiderend overkomt. Ook vindt directeur Hans Grünfeld dat het kabinet te snel bij het bedrijfsleven aanklopt.
“Het verbaast de bedrijven dat er zo plotsklaps een brief op de mat ligt”, zegt Grünfeld in het NOS Radio 1 Journaal. “Uit onderzoek blijkt dat het buitengewoon ingewikkeld is om bedrijven over te laten schakelen naar een ander soort gas. Bedrijven hebben ingewikkelde installaties die niet zomaar kunnen worden stilgelegd. Dat zou moeten gebeuren tijdens groot onderhoud. En dus zal het heel lastig zijn voor veel bedrijven om tussen nu en de jaren 20 tot een grootscheepse ombouw te komen.”
Volgens Grünfeld gebruiken de bedrijven gas niet alleen voor warmte, maar ook als grondstof. Hij vindt het niet redelijk dat zij moeten opdraaien voor de productieverlaging van het gas uit Groningen. “De verantwoordelijkheid voor de verlaging wordt nu voor een belangrijk deel bij het bedrijfsleven neergelegd”, zegt hij. “Terwijl er bij het verminderen van de export waarschijnlijk veel meer te realiseren valt. Een gemiste kans dat dat niet wordt aangepakt.”
Duidelijk is ook dat het geld zal kosten als bedrijven moeten overstappen op het andere gas of versneld duurzaam moeten worden. Veel bedrijven zullen zich afvragen wie deze rekening zal betalen.
In gesprek
In totaal ontvangen 200 grote Nederlandse bedrijven een brief. Het ministerie gaat ook met ze praten.
“Ik vertrouw op uw constructieve houding om te komen tot gezamenlijke afspraken over de stappen die u kunt zetten om uw gebruik van Groningengas op korte termijn uit te faseren”, staat in de brief.
De veertig bedrijven in Nederland die het meeste gas uit Groningen gebruiken, nemen samen 3 miljard kuub gas af. Dat is ongeveer gelijk aan het verbruik van 2 miljoen huishoudens.
Code Rood
Zowel TNO als de Gasunie hebben vorige week de Tweede Kamer geïnformeerd over de verschillende mogelijkheden die er zijn om het laagcalorische gas uit Groningen af te bouwen.
Na de beving bij het Groningse Zeerijp is het volgens het Staatstoezicht op de Mijnen Code Rood. Dat betekent dat de gaswinning wat de toezichthouder betreft snel flink naar beneden moet.
Binnenkort komt het SODM met een advies hoeveel dat moet zijn. Daarna neemt de minister van Economische Zaken een besluit.
Telegraaf 21.01.2018 Iets meer dan de helft (52 procent) van de Nederlanders is negatief over het optreden van premier Mark Rutte in het dossier over de gaswinning en aardbevingen in Groningen. Slechts 11 procent is positief, blijkt uit de wekelijkse politieke peiling van Maurice de Hond.
Ruttes partijgenoot Eric Wiebes, die als minister van Economische Zaken en Klimaat direct over deze Groningse problematiek gaat, staat er beter op. Van de Nederlanders is een kwart (26 procent) negatief en een vijfde (20 procent) positief over hem.
42 procent van de deelnemers aan de peiling vindt dat de gaswinning in Groningen op korte termijn moet worden gestopt. Bijna de helft daar weer van zou bereid zijn 150 euro per jaar extra aan belasting te betalen om daarmee het verlies voor de schatkist te compenseren.
De Hond onderzocht ook de reactie op het plan van de Amsterdamse J.P. Coenschool om binnenkort van naam te veranderen vanwege het harde koloniaal beleid van Coen. Twee derde (65 procent) vindt het geen goed idee, 23 procent wel.
AD 21.01.2018 Iets meer dan de helft (52 procent) van de Nederlanders is negatief over het optreden van premier Mark Rutte in het dossier over de gaswinning en aardbevingen in Groningen. Slechts 11 procent is positief, blijkt uit de wekelijkse politieke peiling van Maurice de Hond.
Ruttes partijgenoot Eric Wiebes, die als minister van Economische Zaken en Klimaat direct over deze Groningse problematiek gaat, staat er beter op. Van de Nederlanders is een kwart (26 procent) negatief en een vijfde (20 procent) positief over hem.
42 procent van de deelnemers aan de peiling vindt dat de gaswinning in Groningen op korte termijn moet worden gestopt. Bijna de helft daar weer van zou bereid zijn 150 euro per jaar extra aan belasting te betalen om daarmee het verlies voor de schatkist te compenseren.
De Hond onderzocht ook de reactie op het plan van de Amsterdamse J.P. Coenschool om binnenkort van naam te veranderen vanwege het harde koloniaal beleid van Coen. Twee derde (65 procent) vindt het geen goed idee, 23 procent wel.
NOS 19.01.2018 Veel Groningers zijn boos. Als er iets duidelijk werd bij de fakkeltocht vanavond in de stad Groningen is dat het. Volgens de politie protesteerden naar schatting zo’n 8000 mensen tegen de gaswinning, de organisatie zelf hield het op 12.000 demonstranten.
Aanleiding voor de tocht is de relatief zware beving in Zeerijp vorige week. Frouwke (57) woont daar hemelsbreed 10 kilometer vandaan, in Uithuizermeeden. “Ik hoorde een klap, het huis begon te schudden, ik wist direct wat het was.”
Ze vertelt dat ze in paniek naar de deur rende en daar wachtte of er nog meer kwam. Als het dan nog een keer gebeurt, kan je snel naar buiten. De paniek en stress bij Frouwke sloeg al snel om in woede, vertelt ze. “Ja, ik werd echt boos, want dit is niet de eerste keer.”
Frouwke NOS
Twee keer eerder al had ze schade aan haar huis. De eerste keer werd de schade direct vergoed, de tweede keer niet. “Toen heeft de aannemer uiteindelijk gezegd: nou ik maak het wel gewoon. Dat is toch niet hoe het hoort?”
Frouwke vindt het belangrijk dat het schadeprotocol geregeld wordt, maar ook dat de gaskraan wordt dichtgedraaid. Hoewel ze daar een hard hoofd in heeft. “Volgens mij traineren ze in Den Haag de boel gewoon, zodat ze nog even lekker veel gas uit de grond kunnen halen. Maar wij willen gewoon helemaal naar nul. Dit kan zo niet langer.”
Luid gejoel
Ze is blij dat veel mensen om haar heen die mening delen, maar ze weet niet of het wat uithaalt. “Wij worden niet voor vol aangezien. 600.000 Groningers hebben niet genoeg invloed blijkbaar.” Op de Vismarkt, het startpunt van de fakkeltocht, staat het vol. Er zijn spandoeken te zien: ‘Genog is genog!’, ‘Tot hier en nait verder’ en ‘Wij zijn vleugellam door de NAM’. Als in de toespraken voor de mars het woord NAM valt, klinkt luid gejoel.
Ook Lenie (65) en haar broer Aike (67) zijn boos. Om hun punt kracht bij te zetten, dragen ze beiden een bouwhelm. Ze wonen in de stad Groningen en voelden de aardbeving van drie dagen geleden.
Lenie en Aike NOS
“Ja en dat was niet eerste, kan ik je vertellen”, zegt Aike. Zijn zus vult aan: “Er moet nu actie worden ondernomen. Onze regering moet toch alle burgers beschermen? Daar horen wij toch ook bij? Maar het gaat ze alleen om de euro’s.”
Sinds het begin van de boringen in 1959 heeft de staat 250 miljard euro verdiend aan de gaswinning. Ruim een miljard spendeerde de NAM aan schadeafhandeling. Ongeveer een kwart daarvan ging naar schade-uitkeringen. Dat komt doordat de NAM veel geld kwijt is aan proceskosten, bijvoorbeeld voor inspecteurs en juridisch adviseurs.
Dirk (74) en Anneke (70) wonen in Delfzijl en hebben maar sporadisch direct last van de aardbevingen. Toch is de invloed ervan groot. “Wij willen eigenlijk best verhuizen, maar we kunnen ons huis niet kwijt”, vertelt Anneke.
Anneke en Dirk NOS
“Het kan wel, maar dan zijn we 50.000 euro van ons spaargeld kwijt.” Toch zijn ze niet voor zichzelf naar de stad gekomen. “Nee, vooral vanwege de solidariteit met de mensen die echt scheuren in hun huizen hebben. Dat is veel erger nog.” Dirk vult aan: “Groningers zijn misschien wat terughoudend, maar nu is de maat vol. Als ergens in het westen de grond weg was gezakt, dan was er allang actie ondernomen.”
‘Dit moet klaar zijn’
Oud-commissaris van de koning van Groningen, Max van den Berg, loopt ook mee in de fakkeltocht, die start onder klokkengelui van d’ Olle Grieze. Ook hij vindt dat er iets moet gebeuren. “Het is helemaal vastgelopen. De regering moet gewoon doorpakken: meer miljarden hiernaartoe. De bewoner moet centraal staan. Zij wonen hier, zij maken het mee, zij hebben de ellende, zij verdienen steun.”
Een man die in de tocht meeloopt, verwoordt het als volgt: “In Groningen zitten de scheuren niet alleen in de muren, maar ook in de mensen. Dit moet echt klaar zijn.”
NU 19.01.2018 Nieuwe huizen moeten volgens regeringspartijen VVD en D66 al dit jaar niet meer worden aangesloten op het gasnet. De verplichting om nieuwbouwwoningen van een gasaansluiting te voorzien moet sneller worden geschrapt dan de vier jaar die het kabinet voorrstelt.
Nieuwe huizen moeten al dit jaar niet meer worden aangesloten op het gasnet. De verplichting om nieuwbouwwoningen van een gasaansluiting te voorzien moet sneller worden geschrapt dan de vier jaar die het kabinet daarvoor wilde nemen, vinden regeringspartijen VVD en D66.
Vrijwel de hele Tweede Kamer wil het gasverbruik fors terugdringen om het klimaat te sparen en Groningen te kunnen ontzien. Nu worden bijna alle huizen in Nederland nog met gas verwarmd en moet een nieuwbouwwoning worden opgeleverd met een gasaansluiting.
Dat noemt D66-Kamerlid Rob Jetten ”van de zotte”, omdat die de komende jaren toch plaats moet maken voor een aansluiting op bijvoorbeeld een warmtenet. Zijn VVD-collega Dilan Yeşilgöz-Zegerius wijst erop dat kapitaalvernietiging dreigt. ”Waarom zouden we een huizenbezitter laten betalen voor een voorziening waar we vanaf willen? Dat vind ik niet logisch.”
Aansluitplicht
GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren had al een wetsvoorstel in de maak om een eind te maken aan de aansluitplicht. De Kamer buigt zich er donderdag over, maar VVD en D66 lijken haar nu de loef af te steken.
Dat voorspelt volgens Van Tongeren weinig goeds voor de belofte van de coalitiepartijen samen op te trekken met de oppositie om Nederland duurzamer te maken. Maar Jetten wijst erop dat VVD en D66 al in februari met hun plan kwamen.
Uitzondering
Het voorstel van de twee regeringspartijen is wel wat voorzichtiger dan dat van GroenLinks. Als er een goede reden is om een nieuwbouwwijk wel op het gasnet aan te sluiten, bijvoorbeeld omdat alternatieve verwarming buitensporig duur is, dan mag de gemeente van VVD en D66 een uitzondering maken.
Van Tongeren vindt dat die uitzonderingsmogelijkheid, waar volgens haar hooguit een enkele projectontwikkelaar nog aan hecht, de overgang van gas op duurzame energie alleen maar onnodig vertraagt.
De komende jaren worden er naar verwachting jaarlijks een kleine 60.000 nieuwe huizen gebouwd.
Telegraaf 19.01.2018 Nieuwe huizen moeten al dit jaar niet meer worden aangesloten op het gasnet. De verplichting om nieuwbouwwoningen van een gasaansluiting te voorzien moet sneller worden geschrapt dan de vier jaar die het kabinet daarvoor wilde nemen, vinden regeringspartijen VVD en D66.
Vrijwel de hele Tweede Kamer wil het gasverbruik fors terugdringen om het klimaat te sparen en Groningen te kunnen ontzien. Nu worden bijna alle huizen in Nederland nog met gas verwarmd en moet een nieuwbouwwoning worden opgeleverd met een gasaansluiting. Dat noemt D66-Kamerlid Rob Jetten „van de zotte”, omdat die de komende jaren toch plaats moet maken voor een aansluiting op bijvoorbeeld een warmtenet. Zijn VVD-collega Dilan Yeşilgöz-Zegerius wijst erop dat kapitaalvernietiging dreigt. „Waarom zouden we een huizenbezitter laten betalen voor een voorziening waar we vanaf willen? Dat vind ik niet logisch.”
GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren had al een wetsvoorstel in de maak om een eind te maken aan de aansluitplicht. De Kamer buigt zich er donderdag over, maar VVD en D66 lijken haar nu de loef af te steken. Dat voorspelt volgens Van Tongeren weinig goeds voor de belofte van de coalitiepartijen samen op te trekken met de oppositie om Nederland duurzamer te maken. Maar Jetten wijst erop dat VVD en D66 al in februari met hun plan kwamen.
Het voorstel van de twee regeringspartijen is wel wat voorzichtiger dan dat van GroenLinks. Als er een goede reden is om een nieuwbouwwijk wel op het gasnet aan te sluiten, bijvoorbeeld omdat alternatieve verwarming buitensporig duur is, dan mag de gemeente van VVD en D66 een uitzondering maken. Van Tongeren vindt dat die uitzonderingsmogelijkheid, waar volgens haar hooguit een enkele projectontwikkelaar nog aan hecht, de overgang van gas op duurzame energie alleen maar onnodig vertraagt.
De komende jaren worden er naar verwachting jaarlijks een kleine 60.000 nieuwe huizen gebouwd.
NU 19.01.2018 Zeker 10.000 mensen hebben vrijdagavond meegelopen in de stad Groningen met de fakkeltocht van de Groninger Bodem Beweging (GBB) tegen de gaswinning in de provincie.
Dat meldt een woordvoerder van de GBB aan NU.nl.
De fakkeltocht moest al eerder starten omdat demonstranten werd gevraagd of zij alvast aan de tocht wilden beginnen. Het werd te vol op de Vismarkt, waar de speeches voorafgaand aan de demonstratie werden gehouden van onder andere de burgemeester van Loppersum en GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver.
De tocht trok vooral veel Groningers en slachtoffers van de bevingen. Ook verschillende Groningse burgemeesters, Kamerleden, bestuurders van de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool en het UMCG liepen mee.
De organisatie van de tocht, de Groninger Bodem Beweging, had 4000 fakkels klaarstaan. Rond 22.00 uur was de fakkeltocht afgelopen.
Aanleiding
De fakkeltocht wordt georganiseerd naar aanleiding van de aardbeving in Zeerijp van vorige week. Toen vond in de provincie Groningen de zwaarste aardbeving plaats sinds 2012.
De aardbeving had een magnitude van 3,4, dit is uitzonderlijk hoog voor de provincie. Het Centrum Veilig Wonen heeft momenteel meer dan 2.900 meldingen over schade binnengekregen in de provincie.
Vorig jaar organiseerde de GBB ook een fakkeltocht in de stad als protest tegen de gaswinning. Toen liepen er zo’n 5000 mensen mee, waaronder cabaretier Freek de Jonge.
NU 19.01.2018 Vervoersbedrijf Arriva zal vrijdagavond langere treinen inzetten voor de reizigers die mee willen lopen met de fakkeltocht in Groningen. De mars is georganiseerd als protest tegen de gaswinning in de provincie. Dat bevestigt de woordvoerder van Arriva vrijdag aan NU.nl.
Het vervoersbedrijf houdt er rekening mee dat het vrijdagavond druk kan worden in het treinverkeer richting Groningen. Om die reden wordt er vervoer met extra zitplaatsen ingezet.
De belangenvereniging Groninger Bodem Beweging (GBB) verwacht dat er vrijdagdavond minstens achtduizend mensen meelopen met de fakkeltocht in de Groningse binnenstad. Een jaar geleden, toen de tocht voor het eerst plaatsvond, deden vierduizend mensen mee.
De GBB verwacht fors meer mensen vanwege de recente aardbeving in de provincie. Met een magnitude van 3.4 was de beving, waarvan het epicentrum in Zeerijp lag, de zwaarste in vijf jaar. “De Groningers zijn het zat”, aldus de belangenvereniging.
Route
Onder het motto “Genoeg is genoeg” loopt de stoet vanaf de Vismakt via de Akerhof naar de Hoge der A. De stoet gaat vervolgens langs de Diepenring tot aan het Kattendiep. “Het is een flinke tocht”, beaamt Jelle van der Knoop van de GBB, “maar als je zoveel mensen verwacht, moet dat ook wel. Je wilt dat iedereen mee kan lopen.”
Voorafgaand aan de tocht zal burgemeester Albert Rodenboog van de gemeente Loppersum de deelnemers toespreken Daarnaast zullen ook Tweede Kamerlid. Sandra Beckerman van de SP en Groenlinks fractievoorzitter Jesse Klaver aan het woord komen.
Fakkels
De organisatie heeft vierduizend fakkels klaarliggen. Hoogstwaarschijnlijk zijn dat er dus niet genoeg, maar volgens de GBB kunnen mensen ook prima per twee- of drietal een fakkel dragen. De organisatie roept mensen op vooral geen eigen fakkels mee te nemen. Mensen met spandoeken zijn welkom, maar worden verzocht aan het einde van de stoet aan te sluiten.
Activisten en sympathisanten die niet aanwezig kunnen zijn bij de fakkeloptocht, kunnen ook digitaal hun fakkel aansteken op een speciale website. De pagina voor de digitale fakkel is een initiatief van het Dagblad van het Noorden.
De programma begint om 19.30 uur. De fakkeltocht, die ongeveer anderhalf uur duurt, begint om 20.00 uur.
Telegraaf 19.10.2018 Groningers en andere Nederlanders gaan vrijdagavond in de stad Groningen de straat op. Naar aanleiding van de recente aardbeving in Zeerijp hebben de Groninger Bodem Beweging en Milieudefensie een fakkeltocht georganiseerd onder het motto ’Genoeg = Genoeg’.
„Vanuit het hele land komen mensen meelopen”, verwachten de organisatoren. „De Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), de Hanzehogeschool, en FC Groningen hebben hun steun uitgesproken en roepen hun medewerkers op mee te lopen.”
Voorafgaand aan de tocht zijn er sprekers, onder wie burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum en fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer Jesse Klaver. Het Klimaatkoor brengt een speciale protestversie van het Gronings volkslied ten gehore.
De beving in Zeerijp was op 8 januari en had een kracht van 3.4. „Zeerijp onderstreept hoe onveilig en hoe onvoorspelbaar de situatie in Groningen is. De tijd van pappen en nathouden is voorbij”, stellen de Groninger Bodem Beweging en Milieudefensie.
NOS 19.01.2018 Naar schatting 8000 mensen hebben in Groningen meegedaan aan een fakkeloptocht uit protest tegen de gaswinning in de provincie. Aanleiding was de relatief krachtige aardbeving van vorige week in Zeerijp, met een kracht van 3,4.
Start- en eindpunt was net als bij de fakkeltocht in februari vorig jaar de Vismarkt, waar optredens waren en toespraken zijn gehouden. De Grote Markt was niet toegankelijk voor de demonstranten, omdat er een groot podium van muziekfestival Eurosonic staat. Bij de vorige fakkeltocht waren zo’n 4000 betogers op de been.
GUUS DIETVORST| NOS
Vanuit Loppersum en Oldambt waren bussen naar Groningen gekomen. Directie en supportersvereniging van voetbalclub FC Groningen hadden opgeroepen om met de fakkeltocht mee te doen. Directeur Jos Aartsen van ziekenhuis UMCG, die zelf ook meeliep, had zijn personeel aangespoord om zich aan te sluiten.
Het ziekenhuis heeft zelf schade opgelopen door de aardbevingen, maar er wonen ook veel medewerkers en patiënten in het gaswinningsgebied. Ook de Rijksuniversiteit Groningen had zijn personeel opgeroepen om mee te doen.
Verder waren er Haagse politici zoals GroenLinks-leider Jesse Klaver en SP-Kamerlid Sandra Beckerman onder de betogers.
Werkgevers in de regio hadden opgeroepen om mee te doen aan de fakkeltocht:
AD 19.01.2018 In de stad Groningen liepen vanavond naar schatting 10.000 mensen mee met een fakkeloptocht tegen de gaswinning in de provincie. De Groninger Bodem Beweging en Milieudefensie organiseerden de tocht onder het motto ‘Genoeg is Genoeg’.
Directe aanleiding voor de betoging is de recente aardbeving in Zeerijp. Voorafgaand aan de tocht, die aanving op de Vismarkt en ongeveer een uur duurde, waren er toespraken van de Loppersumse burgemeester Rodenboog , GroenLinks-fractievoorzitter Klaver en SP-Kamerlid Sandra Beckerman.
,,Het is onacceptabel als je moet nadenken waar in huis je kinderen nog veilig kunnen slapen”, riep Klaver. Zijn woorden werden met applaus ontvangen. Rodenboog riep in zijn toespraak Shell op verantwoordelijkheid te nemen. ,,Anders lever je het predicaat Koninklijk maar in!”
De demonstranten werden, hoewel de speeches op de overvolle markt nog niet waren afgelopen, gevraagd al aan de tocht door de Groningse binnenstad te beginnen. De organisatie deelde zo’n 4.000 fakkels uit aan de betogers, die en masse de regen trotseerden.
‘Rutte, Kamp, Wiebes, één pot nat. Groningen één groot gat’, stond er op het spandoek dat Rita Ousma uit Bedum omhooghield. Op haar hoofd een rode hoed. ,,Want het is code rood.” Voor Ousma is de maat vol.
,We hebben net drie maanden niet in ons huis kunnen wonen omdat alle schade gerepareerd moest worden. Na de recente beving zijn we terug bij af. Overal scheuren. Ik kan er niet van slapen.”
Ook Willemijntje van den Handel uit Stedum is het zat. ,,Bij de laatste beving dacht ik echt dat ik door de vloer zou zakken.” Halverwege de tocht kregen de betogers steun van tientallen boeren uit Loppersum, die met trekkers naar de stad waren gekomen.
Ziekenhuis UMCG, dat aan de laatste beving een meterslange scheur in een vloer heeft overgehouden, had in de aanloop naar de fakkeltocht medewerkers via Facebook opgeroepen om mee te lopen. ‘Slechts een voetnoot bij de jarenlange aardbevingsellende’, noemde het ziekenhuis de schade.
Vanuit heel Nederland, maar ook andere delen van de wereld, verklaarden mensen zich solidair met de gedupeerden van de gaswinning in de noordelijke provincie. Dagblad van het Noorden nam het initiatief voor een digitale fakkel, die op de website van de krant kon worden ontstoken.
Ruim 40.000 medestanders hadden vanavond gehoor gegeven aan de oproep van DvhN. ,,Donderdag ontstond spontaan deze actie. Met de onlinefakkel willen we onze betrokkenheid laten zien en iedereen, ook buiten Groningen, in staat stellen om solidair te zijn met de inwoners’’, zegt hoofdredacteur Erik Wijnholds.
AD 19.01.2018 Een kleine 200 demonstranten hebben zich vrijdagavond solidair verklaard met Groningen. Op hetzelfde moment dat daar een fakkeloptocht werd gehouden als protest tegen de gaswinning, gingen ook bij het standbeeld van Haagse Harry aan de Grote Markt in Den Haag de toortsen omhoog.
De actie om de noorderlingen een steuntje in de rug te geven was een initiatief van een aantal politieke partijen en Haagse milieugroeperingen. Vooral de Haagse Stadspartij, die toevallig gelijktijdig in het naastgelegen gebouw De Volharding de aftrap had van de partijcampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen, liet zich nadrukkelijk horen tijdens de demonstratie.
AD 19.01.2018 Duizenden mensen worden vanavond verwacht bij de fakkeloptocht in Groningen. Aanleiding vormt de zware aardbeving in Zeerijp begin januari. Het vuur vormt een protest tegen de gaswinning en moet getroffen inwoners een hart onder de riem steken.
Vorig jaar februari hield organisator de Groninger Bodem Beweging (GBB) ook een fakkeloptocht waarin zo’n 5000 mensen meeliepen. Onder hen cabaretier en geboren Groninger Freek de Jonge, die de gaswinning en de aardbevingen in zijn provincie ,,het grootste naoorlogse schandaal” noemde.
,,We hopen nu op meer deelnemers. Het zou mooi zijn als de rest van Nederland zich ook laat horen”, zegt een woordvoerder van de belangenvereniging. Volgens hem heerst er veel boosheid onder de Groningers en is de laatste beving hard aangekomen. ,,Zelfs de meest redelijke mensen zijn het nu zat”, aldus de zegsman.
Ben je er niet bij vanavond en wil je toch een fakkel branden om solidariteit met Groningers te tonen? Of ben je er wel, maar wil je gewoon van je laten horen? Steek dan hier digitaal een fakkel aan, een initiatief van Dagblad van het Noorden.
De fakkeloptocht in Groningen begint vanavond om 20.00 uur.
NU 18.01.2018 Om in het aardbevingsgebied in Groningen van code rood naar code groen te gaan moet de gaswinning in het gebied met 50 procent worden teruggeschroefd. Dat stelt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in een brief aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
De NAM benadrukt in de brief wel dat ze het niet eens is met het door het SodM gewenste veiligheidsniveau.
Om de veiligheid in Groningen te meten bestaat het zogenoemde Meet- en Regelprotocol. Dat kent drie niveaus: groen, oranje en rood. Na de recente beving bij Zeerijp gaf het SodM aan dat code rood was bereikt.
”Er is daarom naar verwachting in ieder geval een flinke productievermindering nodig om terug te gaan naar een acceptabele veiligheidssituatie’’, stelde het SodM.
Aardbevingsdichtheid
Een van de factoren die het SodM meet is de zogenoemde aardbevingsdichtheid. Die bedraagt nu nog 0,38 per vierkante kilometer per jaar. Om niveau groen te bereiken moet dat fors dalen, naar maximaal 0,25. Daarvoor is een daling van de gaswinning nodig van 50 procent, stelt de NAM in haar brief.
Een woordvoerder laat in een reactie weten dat de percentages zijn gebaseerd op tientallen onderzoeken, en dat ze nog kunnen veranderen. Een verlaging van 30 tot 50 procent zou ook genoeg kunnen zijn om code groen te halen.
De NAM is er overigens niet over te spreken dat het SodM code groen nu als het gewenste veiligheidsniveau hanteert. Volgens de NAM zijn er diverse redenen, zoals de leveringszekerheid van gas, ”om te accepteren om regelmatig te verblijven op het gele niveau of zelfs af en toe op het rode niveau”.
”NAM vindt het dan ook onbegrijpelijk dat het waakzaamheidsniveau door SodM gebruikt lijkt te worden als nieuwe veiligheidsnorm”, vervolgt NAM-directeur Gerald Schotman in de brief. ”Er is daardoor ook grote onduidelijkheid ontstaan aan welke eisen NAM dient te voldoen op het gebied van de veiligheid. Dat is voor NAM onacceptabel.”
Advies
Het SodM zou eigenlijk volgende week donderdag met een advies aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken) komen. Dat wordt waarschijnlijk wat later, aldus een woordvoerder.
Eerder meldde de toezichthouder al alleen naar de veiligheid van de Groningers te zullen kijken, en niet naar de leveringszekerheid van het gas. Het uiteindelijke besluit over het al dan niet verlagen van de gaswinning is aan de minister, maar adviezen van het SodM werden in het verleden vaak wel gevolgd.
De discussie over het terugdraaien van de gaswinning laaide weer op nadat op 8 januari het Groningse Zeerijp werd getroffen door een aardbeving met een magnitude van 3.4, de zwaarste beving in vijf jaar tijd. Verschillende politici riepen op tot forse maatregelen, waaronder het verminderen of stopzetten van de gaswinning.
Terugschroeven verbruik
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) meldde vorige maand al dat het terugschroeven van binnenlands verbruik en de export van gas zijn belangrijkste taak is.
Woensdag vond er een gaswinningsdebat plaats in de Kamer. Wiebes kon toen niet meer vertellen dan dat hij werkt aan oplossingen om de gaswinning te verlagen, maar op welke manier weet de bewindsman pas in maart. Hij moet daarbij rekening houden met de Nederlandse huishoudens, de grootverbruikers en de export van gas.
Het kabinet had oorspronkelijk in gedachte om de gaskraan verder dicht te draaien met anderhalf miljard kuub per jaar in 2021. Nu staat het winningsniveau op 21,6 miljard kuub.
Dat voornemen is inmiddels onvoldoende na de aardbeving van vorige week.
Telegraaf 18.01.2018 Om in het aardbevingsgebied in Groningen van code rood naar code groen te gaan, moet de Om in het aardbevingsgebied in Groningen van code rood naar code groen te gaan, moet de gaswinning in het gebied met 50 procent worden teruggeschroefd. Van de huidige 21,6 miljard kubieke meter zou de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) nog 10,8 miljard kubieke meter overhouden, stelt zij in een brief aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De NAM vindt de manier waarop het SodM, de toezichthouder, volgens haar bepaalt welke hoeveelheid gas veilig te winnen is „onbegrijpelijk.”
Diverse politieke partijen hebben geen goed woord over voor de opstelling van de NAM. Ze vroegen verantwoordelijk minister Eric Wiebes om tekst en uitleg, maar die wil niet op de uitlatingen reageren. Hij wacht het advies van het SodM af en gaat daarmee aan de slag. Een groot deel van de Kamer wil dat de minister het advies van de toezichthouder volgt.
Productievermindering
Om de veiligheid in Groningen te meten gebruikt het SodM de codes groen, oranje en rood. Sinds de recente beving bij Zeerijp is code rood van kracht. „Er is daarom naar verwachting in ieder geval een flinke productievermindering nodig om terug te gaan naar een acceptabele veiligheidssituatie”, stelde het SodM.
Een van de factoren die het SodM meet is de zogenoemde aardbevingsdichtheid. Die moet flink naar beneden om code groen te bereiken. Daarvoor is een daling van de gaswinning nodig van 50 procent, stelt de NAM in haar brief. Een woordvoerder laat weten dat de percentages zijn gebaseerd op tientallen onderzoeken, en dat ze nog kunnen veranderen. Een verlaging van 30 procent zou ook genoeg kunnen zijn om code groen te halen.
Veiligheidsnorm
De NAM protesteert. Volgens de NAM zijn er diverse redenen, zoals de leveringszekerheid, om code geel of af en toe zelfs code rood te accepteren. Code groen hanteren als veiligheidsnorm zegt volgens de NAM „weinig tot niets over de vraag of deze situatie qua veiligheid aanvaardbaar zou kunnen worden geacht.”
„NAM vindt het dan ook onbegrijpelijk dat het waakzaamheidsniveau door het SodM gebruikt lijkt te worden als nieuwe veiligheidsnorm”, vervolgt NAM-directeur Gerald Schotman in de brief. „Er is daardoor ook grote onduidelijkheid ontstaan aan welke eisen de NAM dient te voldoen op het gebied van de veiligheid. Dat is voor de NAM onacceptabel.”
Het SodM zegt bij zijn advies alleen naar de veiligheid van de Groningers te zullen kijken. Het advies zou er over een week liggen, maar komt nu iets later.
AD 18.01.2018 Om in het aardbevingsgebied in Groningen van code rood naar code groen te gaan moet de gaswinning in het gebied met 50 procent worden teruggeschroefd. Dat stelt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in een brief aan het Staatstoezicht op de Mijnen.
Als er geen risico’s aanwezig zouden mogen zijn, dan is het niet mogelijk om gaswinningsactiviteiten uit te voeren in het Groningenveld
NAM
,,De NAM is zich bewust van de grote impact van aardbevingen op de veiligheidsbeleving van mensen en overlast die deze veroorzaken in Groningen”, aldus directeur Gerald Schotman. ,,Daarom heeft NAM de minister verschillende opties aangedragen voor een verlaging van de gaswinning in Groningen.”
Om de veiligheid in Groningen te meten bestaat het zogenoemde Meet- en Regelprotocol, met drie niveaus: groen, oranje en rood. Na de recente beving bij Zeerijp gaf het SodM aan dat code rood was bereikt. ,,Er is daarom naar verwachting in ieder geval een flinke productievermindering nodig om terug te gaan naar een acceptabele veiligheidssituatie”, stelde het SodM.
Een van de factoren die het SodM meet is de zogeheten aardbevingsdichtheid. Die bedraagt nu nog 0,38 per vierkante kilometer per jaar, maar voor niveau groen mag dat maximaal 0,25 zijn. Daarvoor is een daling van de gaswinning nodig van 50 procent, stelt de NAM vandaag in haar brief. Een woordvoerder laat in een reactie weten dat de percentages zijn gebaseerd op tientallen onderzoeken, en dat ze nog kunnen veranderen. Een verlaging van 30 tot 50 procent zou ook genoeg kunnen zijn om code groen te halen.
Onduidelijkheid
De NAM benadrukt in de brief wel dat ze het niet eens is met het door het SodM gewenste veiligheidsniveau. Er zijn volgens het bedrijf diverse redenen, zoals de leveringszekerheid van gas, dat rechtvaardigt dat zo nu en dan niveau geel of zelfs rood wordt bereikt.
Bovendien zegt code groen als veiligheidsnorm ‘weinig tot niets over de vraag of deze situatie qua veiligheid aanvaardbaar zou kunnen worden geacht.’ Volgens de NAM schept het Staatstoezicht daarmee onduidelijkheid over de eisen waaraan voldaan moet zijn op het gebied van de veiligheid. ‘Dat is voor NAM onacceptabel.’ De gaswinning blijft een risicovolle klus, benadrukt de organisatie. ‘Als er geen risico’s aanwezig zouden mogen zijn, dan is het niet mogelijk om gaswinningsactiviteiten uit te voeren in het Groningenveld’, schrijft de NAM.
Aardbeving
De gaswinning staat na de forse aardbeving in Zeerijp weer bovenaan de politieke agenda. Het dorp werd getroffen door een beving van 3,4 op de schaal van Richter, de zwaarste beving in de Groningen sinds 2012. De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied. ‘Veel bewoners hebben op 8 januari jl. angst ondervonden en schade aan hun huis geconstateerd. Hiermee is de vraag over veiligheid nog actueler geworden’, erkent de NAM.
De Kamer debatteerde dinsdag onder meer over het schadeprotocol, waarop de slachtoffers nu al een jaar wachten. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken wil dat er één loket komt waar alle Groningers voor de schade-afhandeling terecht kunnen. Voor de NAM is binnen het protocol geen plek. Het gaswinningbedrijf wordt alleen nog geacht de portemonnee te trekken.
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) toont in haar meest recente brief over de aardbevingen in Groningen ‘haar ware gezicht en dat is niet fraai’. Dat zegt Milieudefensie in reactie op de brief van de NAM, eigendom van oliebedrijven Shell en ExxonMobil, aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
,,Het bedrijf weet kennelijk donders goed dat de productie vrijwel gehalveerd moet worden om de gevaren voor de Groningers te beperken”, aldus Milieudefensie. ,,Het is ‘code rood’ voor de veiligheid van de Groningers, niet voor Shell en Exxon. Zelfs na alle ellende van de afgelopen jaren toont de NAM geen greintje empathie met de bevolking van Groningen. De rillingen lopen over je rug als je de brief leest.”
Rillingen
Belangenorganisatie Milieudefensie is ontsteld over de brief. ,,De NAM toont in deze brief haar ware gezicht en dat is niet fraai. Het bedrijf weet kennelijk donders goed dat de productie vrijwel gehalveerd moet worden om de gevaren voor de Groningers te beperken. Het is niet ‘code rood’ voor Shell en Exxon, het is ‘code rood’ voor de veiligheid van de Groningers”, aldus Jorien de Lege, campagneleider Energie van Milieudefensie.,,Zelfs na alle ellende van de afgelopen jaren toont de NAM geen greintje empathie met de bevolking van Groningen. De rillingen lopen over je rug als je de brief leest.”
Samen met de Groninger Bodem Beweging wordt morgenavond een fakkeltocht in de provinciehoofdstad gehouden. Voorafgaand aan de tocht zijn er sprekers, onder wie burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum en fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer Jesse Klaver.
Bekijk ook beelden van het bezoek van minister Wiebes aan Zeerijp nadat het dorp eerder deze maand werd opgeschud door een aardbeving. De minister werd opgewacht door een flink aantal bewoners.
‘Beving viel immers binnen het huidige risicomodelleringsraamwerk’
VK 18.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is het volstrekt oneens met de alarmerende toon van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) over de gaswinning in Groningen. Anders dan de toezichthouder ziet het gasbedrijf op basis van de geldende veiligheidsnormen geen reden voor extra maatregelen na de aardbeving bij Zeerijp.
Het SodM gaf vorige week na de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar code rood af voor het aardbevingsgebied. Volgens de toezichthouder is er waarschijnlijk ‘in ieder geval een flinke productievermindering nodig’ om terug te gaan naar een acceptabele veiligheidssituatie. Minister Wiebes (VVD) van Economische Zaken en Klimaat beslist uiteindelijk in maart of de gaskraan verder dicht gaat.
NAM laat weten het besluit van de minister te volgen, maar neemt afstand van de waarschuwing van de toezichthouder. ‘Technisch gezien viel de beving immers binnen het huidige risicomodelleringsraamwerk’, aldus NAM in een brief aan het SodM. Absolute veiligheid is volgens het gasbedrijf een illusie. ‘Als er geen risico’s aanwezig zouden mogen zijn in Groningen, dan is het niet mogelijk om gaswinningsactiviteiten uit te voeren in het Groningenveld.’
Er is grote onduidelijkheid ontstaan aan welke eisen NAM dient te voldoen op het gebied van de veiligheid. Dat is voor NAM onacceptabel, aldus verklaring van de NAM.
NAM vindt het ‘onbegrijpelijk’ dat het waakzaamheidsniveau door SodM gebruikt wordt als nieuwe veiligheidsnorm. ‘Er is daardoor ook grote onduidelijkheid ontstaan aan welke eisen NAM dient te voldoen op het gebied van de veiligheid. Dat is voor NAM onacceptabel.’
Om van code rood naar code groen te komen is volgens de NAM een halvering van de gaswinning nodig, al vindt het bedrijf dus dat deze typologie geen goede leidraad is.
In Groningen is met onbegrip gereageerd op de twist. ‘Er zijn ook wel wat dingen die ik onacceptabel vind aan de NAM’, aldus gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP). ‘Het is nu aan de minister. Die moet de gaswinning verlagen, wat de NAM daar ook over denkt.’
Daartoe gemaand door de toezichthouder na de aardbeving bij Zeerijp stelde NAM vorige week voor enkele productieputten te sluiten. Die suggestie was volgens het SodM ‘een stap in de goede richting, maar niet concreet genoeg’. ‘De NAM wekt de indruk in haar analyse dat de maatregelen enkel nodig zijn voor de veiligheidsbeleving van de inwoners van Groningen. Volgens het SodM kun je niet stellen dat er verder geen concrete veiligheidsrisico’s zijn.’
Het was voor het eerst dat de toezichthouder zo kort na een aardbeving met zo’n uitgesproken waarschuwing kwam. Het SodM levert waarschijnlijk volgende week een uitgebreid advies af aan de minister met hoeveel, waar en hoe de gasproductie precies moet worden verminderd. Wiebes liet deze week in de Tweede Kamer weten het advies af te wachten, maar alle mogelijkheden te bestuderen om de gaswinning in Groningen verder te verminderen.
Vrijdagavond worden er in het centrum van Groningen duizenden mensen verwacht tijdens een fakkeloptocht uit protest tegen de gaswinning. Onder andere het UMCG, de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool en FC Groningen hebben hun medewerkers en achterban opgeroepen mee te lopen.
De NAM, de staat en de provincie blijven naar elkaar wijzen; de Groningers zijn de dupe
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
Het epicentrum van de aardbeving die Groningen begin deze maand opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)
NOS 18.01.2018 Het Staatstoezicht op de Mijnen en gaswinningsbedrijf NAM hebben een groot meningsverschil over de risico’s van de gaswinning in Groningen. Volgens waakhond SodM is er sprake van ‘code rood’, wat duidt op een onveilige situatie waarbij onmiddellijk moet worden ingegrepen door de gaswinning te verlagen. Aanleiding voor code rood is de aardbeving van 8 januari in Zeerijp, die met een kracht van 3,4 de zwaarste in 5 jaar tijd was.
De toezichthouder maande het gaswinningsbedrijf zelf met voorstellen te komen over de verlaging van de productie. Dat is zo afgesproken in het meet- en regelprotocol dat sinds een jaar voor het gasveld geldt, zegt inspecteur-generaal Kockelkoren. Er wordt momenteel met ‘de hand aan de kraan’ gas gewonnen. Als er meer bevingen zijn, moet de gaskraan verder dicht.
De NAM meent dat het aan minister Wiebes van Economische Zaken is om een concreet voorstel te doen, en wil zelf geen harde cijfer noemen. In een gisteren verstuurde brief aan de Staatstoezichthouder zegt directeur Schotman van de NAM dat het niet aan hem is om te bepalen met hoeveel de gaskraan verder dicht moet.
Uit de rekensom die de NAM maakt in de brief blijkt echter dat bij de halvering van de huidige productie de grondbewegingen weer op het niveau komen waar de toezichthouder het wil. De NAM stelt niet voor om dat dan ook maar te doen. Dat is aan de minister.
Veiligheidsbeleving of risico?
Volgens de NAM is er geen sprake van een onveilige situatie. Het protocol zou alleen gaan over veiligheidsbeleving en overlast en niet over daadwerkelijk fysiek gevaar voor Groningers. “Als er geen risico’s zouden mogen zijn in Groningen, dan is het niet mogelijk om gaswinningsactiviteiten uit te voeren in het Groningenveld”, aldus Schotman in zijn brief aan het SodM. De werkwijze van het SodM is voor de NAM “onbegrijpelijk” en “onacceptabel”.
In een reactie laat het SodM weten de nieuwe gegevens van de NAM in de brief te bestuderen. Daarom gaat het iets langer duren voordat de toezichthouder met zijn advies aan de minister komt. Dat zou aanvankelijk volgende week donderdag zijn.
Het SodM benadrukt nog eens in zijn advies de veiligheid van Groningers boven die van de leveringszekerheid te zullen stellen. “Het is aan de minister om zonodig een afweging te maken tussen veiligheid en leveringszekerheid”, schrijft Kockelkoren vanochtend in een reactie.
VK 17.01.2018 Zeven miljoen huishoudens in Nederland zijn aangesloten op Gronings gas. Wat zijn de gevolgen als de gaskraan morgen dicht gaat? Zullen we dat financieel aankunnen? Moeten we ander gas importeren? Is dat gas even goed of zullen onze fornuizen minder goed werken? En betekent dit dat er echt geen aardbevingen meer zullen zijn? We onderzochten het in deze video.
16 augustus 2017 was het vijf jaar geleden dat de aardbeving bij Huizinge Groningen opschrikte. De zwaarste klap tot op heden maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. De balans na vijf jaar naschokken.
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid. Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. Margriet Oostveen ging langs in Middelstum.
AD 17.01.2018 Actievoerders roepen inwoners van Den Haag op om solidair te zijn met inwoners van de provincie Groningen, na de recente gasbeving die daar heeft plaatsgevonden. Om deze solidariteit te laten blijken, wordt vrijdag een fakkelmanifestatie gehouden in het centrum van Den Haag. In Groningen was vrijdag een vergelijkbare fakkeloptocht.
Via het facebookevenement ‘Haagse Fakkelmanifestatie Solidair met Groningen’ worden Hagenaars opgeroepen om actie te ondernemen en de Groningers een hart onder de riem te steken. ,,De toegebrachte schade, de grote onzekerheid waarin de Groningers moeten leven en het gebrek aan steun, staan in onze ogen symbool voor het feit dat het altijd individuele mensen zijn die de prijs betalen voor onze gemakzuchtige fossiele energievoorziening”, aldus de initiatiefnemers.
De bijeenkomst begint om 19.00 uur op de Grote Markt, vlakbij het standbeeld van Haagse Harry. De organisatie zorgt voor de fakkels, mensen hoeven deze niet zelf mee te nemen. Om 19.15 uur wordt er een groepsfoto gemaakt, die naar Groningen gestuurd wordt.
Voor de locatie bij het standbeeld is gekozen ‘omdat hier het Haags warmtemanifest is overhandigd aan wethouder Joris Wijsmuller’. Wijsmuller zelf is vrijdag ook aanwezig. Behalve de Haagse Stadspartij, waar Wijsmuller toe behoort, steunen ook PvdA Den Haag en GroenLinks Den Haag de actie.
NU 17.01.2018 Twee organisaties die opkomen voor gedupeerden Groningers willen mogelijk toch weer praten over nieuwe regels om de aardbevingsschade af te handelen. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft hun beloofd dat hun voorstellen ”richtinggevend zijn” voor het overleg over het zogeheten schadeprotocol.
Het Groninger Gasberaad (GGB) en de Groninger Bodem Beweging (GBB) bedankten er afgelopen dagen voor bij het overleg aan te schuiven. Ze bespeurden in het concept dat op tafel lag de hand van de NAM, terwijl de minister had beloofd het gaswinningsbedrijf erbuiten te houden.
Wiebes sprak beide organisaties woensdagochtend en heeft hun vertegenwoordigers wat gerustgesteld. De gewraakte voorstellen zijn volgens het GGB niet langer leidraad voor het overleg. Het schadeprotocol dat de Groningse organisaties en overheden afgelopen najaar hadden opgesteld, is dat volgens het ministerie dus wel.
Zowel het GGB als de GBB wil nog wel de achterban raadplegen alvorens te beslissen of ze toch met de minister verder willen praten.
Telegraaf 17.01.2018 Twee organisaties die opkomen voor gedupeerden Groningers willen mogelijk toch weer praten over nieuwe regels om de aardbevingsschade af te handelen. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft hun beloofd dat hun voorstellen „richtinggevend zijn” voor het overleg over het zogeheten schadeprotocol.
Het Groninger Gasberaad (GGB) en de Groninger Bodem Beweging (GBB) bedankten er afgelopen dagen voor bij het overleg aan te schuiven. Ze bespeurden in het concept dat op tafel lag de hand van de NAM, terwijl de minister had beloofd het gaswinningsbedrijf erbuiten te houden.
Wiebes sprak beide organisaties woensdagochtend en heeft hun vertegenwoordigers wat gerustgesteld. De gewraakte voorstellen zijn volgens het GGB niet langer leidraad voor het overleg. Het schadeprotocol dat de Groningse organisaties en overheden afgelopen najaar hadden opgesteld, is dat volgens het ministerie dus wel.
Zowel het GGB als de GBB wil nog wel de achterban raadplegen alvorens te beslissen of ze toch met de minister verder willen praten.
NOS 17.01.2018 Er lijkt toch beweging te komen in het overleg tussen de provincie Groningen, Groningse belangengroepen en minister Wiebes over de afwikkeling van de schade door gasbevingen.
Volgens de woordvoerder van het Groninger Gasberaad, dat de belangen van gedupeerde Groningers behartigt, heeft de minister van Economische Zaken toegezegd dat een voorstel van de Groningers zelf als leidraad voor het overleg zal dienen.
Wiebes heeft vanmorgen gesproken met een afvaardiging van het Groninger Gasberaad en de Groninger Bodem Beweging (GBB) over de impasse in het overleg over het schadeprotocol. De Groningers gaan nu bespreken of ze terugkomen van hun besluit van gisteren om niet langer aan het overleg met de minister deel te nemen. “Dit stemt mij een stuk positiever”, zei een woordvoerder van het Gasberaad na afloop van het gesprek met Wiebes.
Ring van 10 kilometer
Ze hadden ernstig bezwaar tegen de voorgestelde beperking van het gebied dat voor schadevergoeding in aanmerking komt, tot een ring van tien kilometer rond Loppersum. Minister Wiebes liet gisteren in een Kamerdebat al doorschemeren daar van af te willen. Hij herhaalde dat in het gesprek van vandaag.
De woordvoerder van minister Wiebes bevestigt dat er “een goed gesprek” is geweest met de Groningse belangenorganisaties. Ook hij zegt dat het “regionale voorstel nadrukkelijk op tafel ligt”. “De kernwaarden uit dat plan zijn richtinggevend” bij nieuw overleg over de afhandeling van de schade, aldus Economische Zaken.
Zeerijp
De Groninger Bodem Beweging, de andere belangengroep van slachtoffers van de bevingen, heeft nog niet laten weten of ze bereid is naar de onderhandelingstafel terug te keren.
De discussie over de afhandeling van de schade laaide weer op na de zware beving van 8 januari bij Zeerijp. Een week later waren er 2900 schademeldingen binnengekomen bij het meldpunt in Appingedam.
Tot april vorig jaar was er een schadeprotocol, waarin beschreven staat hoe schademeldingen moeten worden afgehandeld. Maar omdat de NAM daarop te veel invloed had, is met dat protocol gestopt. Zolang er geen nieuw protocol is, wordt gemelde schade niet hersteld.
AD 17.01.2018 De Groninger Bodembeweging en het Groninger Gasberaad overwegen na een gesprek met minister Eric Wiebes van Economische Zaken terug aan tafel te komen om te onderhandelen over een nieuw schadeprotocol. Dat zou er alsnog snel moeten kunnen liggen, al laten de belangenclubs van bevingsslachtoffers zich niet onder druk zetten.
,,Wij willen vooral dat er snel wordt begonnen met de afhandeling van duidelijke aardbevingsschade als gevolg van de gaswinning”, aldus secretaris Susan Top van het Gasberaad na het gesprek met Wiebes. ,,Er zijn gevallen die al jaren wachten, terwijl de oorzaak bekend is. Daar heb je helemaal geen schadeprotocol voor nodig. Het protocol moet nog jaren mee en is vooral belangrijk voor grensgevallen en uitzonderingen. Die moet je tot achter de komma regelen en dat kost tijd”, stelt Top.
De belangenclubs van Groningse gedupeerden stapten gisteren uit de onderhandelingen, omdat zij zich niet langer herkenden in conceptvoorstellen. Wiebes probeerde hen er gisteren van te overtuigen dat nog niets vaststaat en dat hun wensen nadrukkelijk op tafel liggen.
Behoefte aan gebaar
De gedupeerden zeggen vooral behoefte te hebben aan een gebaar van Wiebes, opvolger van zijn partijgenoot Henk Kamp. ,,Deze minister geeft een positieve indruk. Hij wil het anders doen dan zijn voorganger, maar dat moet nog wel gepaard gaan met daden”, meent voorzitter Jelle van der Knoop van de Bodembeweging, die vanochtend telefonisch contact had met Wiebes.
Wiebes weerstond gisteravond druk van de Tweede Kamer om binnen twee weken alsnog tot een nieuw schadeprotocol te komen. Hij wil dat de belangenclubs weer mee gaan doen aan de onderhandelingen. Hij wil ze daarom niet opjagen, ook al is er kostbare tijd verloren gegaan omdat het vorige, demissionaire kabinet volgens Wiebes ‘niet het mandaat voelde’ om de schadeafhandeling duidelijk te regelen.
Portemonnee trekken
Al bijna een jaar is het voor slachtoffers onduidelijk hoe zij bevingsschade aan hun huizen kunnen verhalen, nu de NAM uit de schadeafhandeling wordt gehaald. Het gaswinningbedrijf wordt alleen nog geacht de portemonnee te trekken.
Wiebes uitte gisteravond de wens om één loket in te richten, bestaande uit onafhankelijke experts, dat per individueel geval bepaalt of en hoe de schade moet worden hersteld. Die lijn bevalt de Bodembeweging en het Gasberaad, temeer omdat Wiebes in het debat zei dat het standpunt van de NAM zijn probleem is en ‘niet dat van de Groningers’.
De Groninger Bodembeweging is nog niet helemaal gerustgesteld. Voorzitter Van der Knoop: ,,In de stukken die wij krijgen komen we de NAM nog tegen, ook al zegt het kabinet dat die helemaal uit de schadeafhandeling verdwijnt. Dat moet nog beter.”
NOS 17.01.2018 “Het is een beetje bedroevend om telkens te zien dat allerlei mensen, en nu ook de nieuwe minister, net doen alsof de wereld bij hen begint te draaien. En dat de minister denkt dat hij opnieuw moet gaan onderhandelen over een protocol.”
De Groningse Yvonne Morselt is niet tevreden met de uitkomst van het Kamerdebat over de afhandeling van schade door aardbevingen. Ze komt zelf uit het getroffen gebied. Haar vorige huis en bedrijf zijn door de bevingen beschadigd en als betrokkene zat ze gisteren op de publieke tribune van de Tweede Kamer. Minister Wiebes zei gisteravond dat hij met alle gedupeerden en betrokken instanties wil praten over het protocol voor afhandeling van de schade, maar noemde geen termijn waarbinnen dat protocol er moet zijn. Het moet goed gebeuren, zei Wiebes. “Ik kan niet heksen.”
‘Het ligt klaar’
Morselt zegt in het NOS Radio 1 Journaal dat het helemaal niet nodig is om opnieuw te onderhandelen over hoe schade wordt afgehandeld. “In Groningen is vorig jaar uitgebreid gesproken over het nieuwe protocol. Het ligt klaar en Wiebes hoeft er alleen maar een stempel op te zetten.”
Ze doelt daarmee op een protocol dat vorig jaar met brede steun uit de provincie werd opgesteld, maar waarover onderhandelingen in Den Haag uiteindelijk stukliepen.
Wel is de Groningse blij dat Wiebes zelf in conclaaf wil met de NAM en de bevingslachtoffers daarbij weg wil houden. “Het lichtpuntje is dat deze minister snapt dat wij niet moeten onderhandelen met de NAM. Dat is nieuw, en zeker een vooruitgang van de houding van de overheid. Maar we hebben op dit moment nog geen enkel perspectief gekregen van hoe hij dat gaat doen.”
Tekenen bij het kruisje kan vandaag nog, maar dan heb je geen goede afspraken, aldus René Paas, commissaris van de koning Groningen.
De commissaris van de koning in Groningen, René Paas, is per saldo wel tevreden over het optreden van Wiebes. “We hebben ook een minister gezien die heeft gezegd: ik heb verregaande ambities met terugbrengen van de gaswinning. Dat is een heel belangrijk punt in Groningen.”
Ook Paas hecht waarde aan een goed protocol voor afhandeling van de schade, waar alle partijen achter staan. “Tekenen bij het kruisje kan vandaag nog, maar dan heb je geen goede afspraken.”
AD 17.01.2018 Negen dagen na de beving in Zeerijp is het weer raak. Ditmaal in de stad Groningen zelf, tussen de Oosterparkwijk en Driebond. Daar werd vanmorgen vroeg een lichte aardbeving gemeten van 1.0 op de Schaal van Richter.
Bevingen in de stad Groningen komen niet vaak voor. Sinds 1986 zijn er in totaal 18 bevingen in en rondom de stad geweest, meldt RTVNoord. Nog nooit vond er een beving zo dicht bij het stadscentrum plaats.
De laatste beving in de stad Groningen vond plaats in oktober vorig jaar. Toen werd er ook een kracht van 1.0 op de Schaal van Richter gemeten.
Op de website van het KNMI, waar de meest recente aardbevingen in en rondom Nederland worden bijgehouden, is te zien dat de beving is ‘geïnduceerd’. Dat houdt in dat hij is veroorzaakt door gaswinning.
Wiebes
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) moest gisteravond in de Tweede Kamer tekst en uitleg geven over de gaswinning in Groningen. Centraal staat de discussie rond de schadeafhandeling, waar nu al maanden over wordt gesproken. Bij het debat waren ook boze Groningers aanwezig, die de gaskraan het liefst helemaal zien dichtgaan.
NU 17.01.2018 In de bodem onder de stad Groningen is woensdagochtend een lichte aardbeving met een magnitude van 1.0 gemeten. Een beving is zeldzaam binnen de stadsgrenzen.
Het epicentrum lag vlakbij de Sontbrug, zo blijkt uit de meetgegevens van het KNMI. De beving vond rond 5.37 uur plaats op een diepte van drie kilometer, wat betekent dat deze door gaswinning is veroorzaakt.
Een beving met een magnitude van 1.0 is relatief licht, waardoor de kans op schade minder groot is. Het gebeurt echter niet vaak dat er bevingen zijn in de stad Groningen.
Vorig jaar oktober werd een beving met een magnitude van 1.0 gemeten in de wijk Paddepoel, wat de eerste aardbeving in dat stadsgedeelte was. Ook zijn er af en toe bevingen bij buurgemeente Ten Boer.
Zeerijp
Vorige week werd de provincie getroffen door de zwaarste beving in vijf jaar tijd. De aardbeving, met een magnitude van 3.4, werd tot ver buiten het epicentrum in Zeerijp gevoeld. Er kwamen onder andere meldingen uit de stad Groningen, dat op meer dan twintig kilometer van het dorp in de gemeente Loppersum ligt.
Maandag werd bekend dat er bijna drieduizend schademeldingen zijn binnengekomen. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3.6 en zorgde ook voor talloze schademeldingen.
Dinsdagavond debatteerde de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen. Hieruit bleek vooral dat het uitblijven van duidelijke afspraken over de afhandeling van de bevingsschade in Groningen en concrete plannen om de gaswinning te verlagen, tot veel frustratie leidt bij meerdere Kamerleden en de aanwezige bezoekers uit het noorden.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) kon de Kamer niet meer vertellen dan dat hij werkt aan oplossingen om de gaswinning te verlagen, maar op welke manier weet de bewindsman pas in maart. Hij moet daarbij rekening houden met de Nederlandse huishoudens, de grootverbruikers en de export van gas.
Telegraaf 17.01.2018 In de stad Groningen is woensdagochtend vroeg een lichte aardbeving geweest. Die had een kracht van 1,0. Dat is zo licht dat mensen die niet kunnen voelen. Aardbevingen in de stad Groningen zijn uitzonderlijk. De meeste bevingen zijn ten oosten en ten noordoosten van de stad, waar het gas wordt gewonnen.
De beving gebeurde om 05.37 uur op ongeveer 3 kilometer diepte. Daar zit het gasveld van Groningen. Het epicentrum lag bij de Oosterparkwijk en een industrieterrein aan de oostkant van de stad. In oktober was er ook een beving in de stad Groningen, onder de woonwijk Paddepoel. Die had ook een kracht van 1,0. In september 2016 was er een beving van 0,9 bij de oostelijke woonwijk Lewenborg.
De beving van woensdag is de vierde van het jaar. Vorige week was er een met een kracht van 3,4. Dat was een van de zwaarste bevingen in de provincie Groningen ooit.
NU 17.01.2018 Het uitblijven van duidelijke afspraken over de afhandeling van de bevingsschade in Groningen en concrete plannen om de gaswinning te verlagen, heeft tijdens het debat over die afhandeling in de Tweede Kamer tot veel frustratie geleid bij meerdere Kamerleden en de aanwezige bezoekers uit het noorden.
“Kan de minister zijn eerste daden binnen twee weken op papier zetten?”, wilde SP’er Sandra Beckerman van Eric Wiebes, de bewindsman op Economische Zaken, weten.
“Waarom is er nog geen nieuw schadeprotocol. Waar ligt het probleem?”, vroeg CDA-Kamerlid Agnes Mulder.
“U lijkt op een coach, een relatietherapeut. U bent de baas. Neem een besluit”, zei Thierry Baudet van het Forum voor Democratie.
Ook andere Kamerleden uitten hun onvrede over het uitblijven van toezeggingen tijdens het debat dinsdagavond in de Tweede Kamer.
Het was gedurende de avond rumoerig in de plenaire zaal met een volle en af en toe luidruchtige publieke tribune. Tientallen Groningers waren met twee bussen vanuit het noorden naar Den Haag gekomen om het debat bij te wonen. Naast Wiebes kon ook VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz op veel hoon van de bezoekers rekenen.
Oplossingen
Wiebes kon de Kamer niet meer vertellen dan dat hij werkt aan oplossingen om de gaswinning te verlagen, maar op welke manier weet de bewindsman pas in maart. Hij moet daarbij rekening houden met de Nederlandse huishoudens, de grootverbruikers en de export van gas.
Het kabinet had oorspronkelijk in gedachte om de gaskraan verder dicht te draaien met anderhalf miljard kuub per jaar in 2021. Nu staat het winningsniveau op 21,6 miljard kuub.
Dat voornemen is inmiddels onvoldoende na de aardbeving van vorige week maandag in het Groningse Zeerijp met een magnitude van 3.4, de zwaarste sinds 2012.
Oproep
De Kamer, inclusief de vier regeringspartijen, toonde zich eensgezind bij het ondertekenden van een motie van GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren.
Bijna alle partijen willen dat de regering “binnen enkele weken” met een nieuw schadeprotocol komt en start met de opzet van een onafhankelijk schadefonds.
Ook willen de partijen dat de gaswinning “zo snel en zo ver als realistisch mogelijk” naar beneden gaat en dat gedupeerden gemakkelijk juridisch advies krijgen.
Schade
Er is vooral veel te doen om het uitblijven van een nieuw schadeprotocol. Sinds de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) op verzoek van velen uit dat proces is gehaald, liggen er geen nieuwe afspraken hoe de schade bepaald en betaald moet worden.
Dat steekt de Groningers, want de lokale overheden hebben in oktober al een voorstel naar het ministerie van Wiebes gestuurd. Wat vooral pijn doet, is dat er in de tussentijd niets aan schadeafhandeling en -herstel wordt gedaan. Ook niet aan de ongeveer drieduizend nieuwe meldingen die er sinds vorige week zijn bijgekomen.
Dat het zo lang duurt, ligt volgens premier Mark Rutte aan de lange formatie, zei hij afgelopen zondag. Maar dat werd dinsdagmiddag door de partijleiders van het CDA en D66 weersproken.
Bovendien rekende Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren) uit dat er 75 dagen zitten tussen het beëidigen van het kabinet-Rutte III en de aardbeving in Zeerijp. Als de formatie dan toch debet is aan de trage voortgang, wat is er dan al die dagen gebeurd?
Maar Wiebes maakt zijn agenda niet openbaar. Bovendien verwerpt hij de suggestie dat het kabinet pas in actie kwam na de recente beving.
Schadeprotocol
Het schadeprotocol moet er in goed overleg met alle betrokken partijen komen. “Ik regel het niet in mijn eentje. Er samen uitkomen is de kracht van Nederland”, zei Wiebes. Het duurt inmiddels niet langer dan twee weken, is de verwachting van de bewindsman.
Daarbij is het wat hem betreft het belangrijkste dat de overheid het aan de ‘voordeur’ met de burgers regelt, en met de NAM aan de ‘achterdeur’. Bij de voordeur wil Wiebes het op “een nette manier” regelen. Bij de achterdeur kan het tussen de overheid en de NAM “messy and bloody” worden.
Loket
Wiebes speelde tijdens het debat met de gedachte om een publiek loket in Groningen te openen waar gedupeerden hun schade kunnen melden. Die schade wordt beoordeeld door onafhankelijke experts. Dus niet van de NAM of de rijksoverheid. Ook moet er na de beoordeling een bezwaarprocedure mogelijk zijn. “Mensen maken nu eenmaal fouten”, aldus Wiebes.
Daarbij waarschuwt de bewindsman dat niet iedereen zijn schade vergoed zal krijgen. “We hebben een melding uit Gelderland gekregen. Straks komt er ook iemand uit Utrecht. Of misschien wel uit Zeeland. We moeten het netjes en geloofwaardig inrichten.”
Rond middernacht, na ruim vijf uur debatteren, gingen de Groningers weer met de bus richting het noorden. De regering kreeg gedurende die tijd geen applaus, oppositieleden die opriepen tot actie wel.
NOS 16.01.2018 Minister Wiebes kan niet zeggen wanneer hij met regels komt voor de afhandeling van de schade door de gaswinning in Groningen.
Coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie en vrijwel de hele oppositie drongen er eerder bij hem op aan in een debat dat er binnen twee weken een schadeprotocol komt voor gedupeerden.
“Vanavond komen we niet met een schadeprotocol”, zei hij. Hij benadrukte dat hij met alle gedupeerden en betrokken organisaties en overheden wil praten. “De weg vooruit is niet een puur Haags gebeuren. We moeten samen tot een resultaat komen.”
In het debat beaamde Wiebes dat er binnen afzienbare tijd regels moeten komen. “Ja, dat is een delicate balans, maar dat vind ik ook een kracht van Nederland. We moeten er samen uitkomen met het regiobestuur en de maatschappelijke organisaties. Dat vind ik een ordentelijk proces.”
Hij benadrukte dat ook de mensen die al schade hebben geleden, onder de nieuwe regeling moeten gaan vallen. “Het zou me vies tegenvallen als ik dat niet voor ze zou kunnen regelen.”
Stevige operatie
Waarschijnlijk volgende week donderdag komt het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) met een advies aan de minister. Het SodM denkt dat na de aardbeving van vorige week maandag in Groningen een flinke vermindering van de gaswinning waarschijnlijk noodzakelijk is.
Vrijwel alle partijen drongen er in het debat op aan dat dit advies wordt overgenomen. VVD-Kamerlid Yesilgöz-Zegerius zei: “Als het Staatstoezicht over twee weken gaat zeggen: we gaan verder naar beneden, dan zal er toch niemand zijn die zegt: dat moeten we niet doen”.
Coalitiegenoot D66 sloot zich daarbij aan. “Als het Staatstoezicht nu zegt; het moet toch lager, dan baal ik ervan dat we dat niet al eerder wisten aan de formatietafel”, zei Kamerlid Jetten. “Het nieuwe advies moet worden opgevolgd. Als de gaswinning de komende tijd verder naar beneden gaat, moeten we dat wat D66 betreft gewoon doen”.
Twee weken maak ik niet waar, dat is kletskoek, aldus Eric Wiebes, minister van Economische Zaken.
Minister Wiebes wil dat advies afwachten en er niet op vooruit lopen. “Het is een stevige operatie. Het gaat om 200 grootverbruikers, drie landen in de export en elektriciteitscentrales. Dat heb je niet in één keer voor elkaar. Twee weken maak ik niet waar, dat is kletskoek. Het moet goed gebeuren en ik kan niet heksen.”
Naar het debat waren veel gedupeerden gekomen uit Groningen die al bijna een jaar wachten op compensatie voor geleden schade. Aan het einde verlieten ze de plenaire zaal met gezang.
NU 16.01.2018 De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn het erover eens dat de gaswinning in Groningen omlaag moet, maar de coalitie wil zich niet uitlaten over een concreet getal.
Dat werd dinsdagavond duidelijk tijdens het debat over het afhandelen van de schade door de aardbeving en de verlaging van de gaswinning in Groningen.
Een groot deel van de oppositie vroeg om concrete maatregelen zoals verdere verlaging naar 12 miljard kuub per jaar. Nu staat de productie op 21,6 miljard, aanvankelijk wilde de regering dat niveau verlagen met anderhalf miljard kuub aan het eind van deze regeringsperiode.
Maar na de aardbeving vorige week in het Groningse Zeerijp, met een magnitude van 3,4 de sterkste sinds 2012, is dat niet meer voldoende.
SP-Kamerlid Sandra Becker voelt zich “boos, verdrietig, verraden en wanhopig” sinds de beving en het uitblijven van maatregelen. Haar partij, PvdA en GroenLinks willen de productie in eerste instantie verlagen naar 12 miljard kuub, zoals toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in 2013 adviseerde.
Tijd
Maar de VVD wil eerst minister Eric Wiebes (Economische Zaken) de tijd geven om de mogelijkheden in kaart te brengen. Dat kan tot en met dit voorjaar duren. “Het moet veilig en verantwoord”, herhaalde VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz meerdere keren.
“Het lijkt alsof we een debat voeren dat als er morgen geen gas meer is, we geen probleem hebben. Maar dat is niet het geval”, aldus Yesilgoz.
De VVD’er had het zichtbaar moeilijk in de Kamer met een volle publieke tribune. Er waren meerdere bussen vanuit Groningen vertrokken om het debat live te volgen.
Het hielp ook niet dat Yesilgoz benadrukte dat de gaswinning al met 60 procent is verlaagd. In de zaal was de onvrede van de bezoekers over die uitlating duidelijk hoorbaar. De verlaging is namelijk bij lange na niet voldoende voor de Groningers. Ook Yesilgoz’ opmerking dat dit “het groenste kabinet ooit is” zorgde voor hoongelach.
Beckerman herinnerde de woordvoerders van de coalitiepartijen aan de beloftes die hun (toenmalige) partijleiders deden tijdens de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen.
Sybrand Buma (CDA) en Halbe Zijlstra (VVD) zeiden tijdens een debat dat de veiligheid bij de gaswinning voorop moet staan. Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) wilden de gaswinning richting 0.
Rapport
CDA-Kamerlid Agnes Mulder wil met een oordeel wachten totdat het rapport van de SodM over de gaswinning er is. De toezichthouder zal Wiebes over twee weken naar alle waarschijnlijkheid een lagere gasproductie adviseren.
Mulder liet de oppositiepartijen nog wel weten dat het advies van 12 miljard kuub ook weer is ingeslikt door de SodM. Rob Jetten (D66) zei bij voorbaat met dat advies in te stemmen.
Uiteindelijk beslist Wiebes wat er gebeurt met de gaswinning. Later op de avond mag de bewindsman de vragen van de Kamerleden beantwoorden.
VK 16.01.2018 Er moet één loket komen waar Groningers, die schade hebben door de winning van aardgas, terecht kunnen om die schade te verhalen. Dat stelde minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat dinsdagavond voor tijdens een debat met de Tweede Kamer over de schadeafhandeling voor Groningers door aardbevingen die het gevolg zijn van de gaswinning.
Het schadeloket moet wat Wiebes betreft volkomen onafhankelijk zijn. ‘De staat hoort daar niet bij en de NAM (gaswinningsbedrijf) ook niet.’ De schadeafhandeling ligt sinds april stil en volgens de bewindsman is dat een ‘falen van overheden’.
Een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er uiterlijk 1 februari een nieuw schadeprotocol is, een datum die Wiebes niet denkt te kunnen halen. Dat protocol moet voorschrijven hoe slachtoffers van aardbevingen als gevolg van de gaswinning hun schade hersteld en vergoed krijgen. Maar sinds april worden gemelde schades niet meer behandeld. Premier Rutte stelde eerst dat Groningse bestuurders daarvoor verantwoordelijk zijn.
Later nam hij dat terug en weet de vertraging aan de langdurige kabinetsformatie. Alleen Ruttes eigen partij, VVD, had geen kritiek op die lezing. Coalitiepartijen CDA en D66 namen er afstand van. D66-leider Pechtold meent dat de premier inmiddels zelf inziet dat zijn uitspraak over de lange formatie ‘iets te kort door de bocht’ was. Maar voor de Kamer bleef onduidelijk wat wel de belangrijkste reden is voor het stilliggen van de schadeafhandeling. ‘Er is in de demissionaire periode van Rutte II onvoldoende mandaat gevoeld om knopen door te hakken’, is de analyse van Wiebes, die in het vorige kabinet staatssecretaris van Financiën was.
Dinsdag stapten de Groninger Bodem Beweging (GBB) en het Groninger Gasberaad uit het overleg met het ministerie van Economische Zaken, de Nationaal Coördinator Groningen en de provincie dat moet leiden tot een nieuw schadeprotocol. De belangenorganisaties zeggen daar geen enkel vertrouwen meer in te hebben, onder meer omdat gasbedrijf NAM te veel invloed op het nieuwe protocol zou hebben.
‘Maar de NAM moet daar helemaal niets mee te maken hebben’, zei Wiebes. ‘Groningers moeten ook helemaal niets met de NAM te maken hebben.’ Het schadeprotocol, legde Wiebes uit, is bedoeld om de schade af te wikkelen tussen degene die schade heeft ondervonden en de partij die verantwoordelijk is voor de schade. ‘Dat is de NAM, en het protocol is bedoeld om de aansprakelijkheid af te wikkelen zonder de verantwoordelijke partij: de NAM. Maar ook de minister hoort daar met zijn vingers vanaf te blijven.’
GBB-voorzitter Jelle van der Knoop zei tegen RTV Noord: ‘Wat ons het meest steekt is dat er een voorstel lag, gemaakt door de provincie, gemeenten, en maatschappelijke organisaties, dat nu compleet is genegeerd. Nu ligt er plotseling een concept-protocol dat fundamenteel afwijkt.’ Zo bevat het nieuwe protocol volgens Van der Knoop niet meer de mogelijkheid om een tweede schade-expert in te schakelen voor wie het oneens is met het oordeel van de eerste expert.
Publieke tribune
Bij het debat dinsdagavond zat de publieke tribune vol met Groningers die ondanks vermaningen van Kamervoorzitter Arib applaudisseerden als een Kamerlid iets betoogde dat hen beviel. Het Groningse SP-Kamerlid Beckerman kreeg de meeste handen op elkaar met een emotioneel betoog over de vernedering die alle Groningers zouden voelen door het handelen van politiek Den Haag. ‘We vechten voor onze veiligheid’, zei Beckerman namens de Groningers, ‘stop de vernedering.’ En: ‘Het was de rechter die de gaswinning naar beneden heeft gebracht, niet een minister.’
VVD’er Yesilgöz-Zegerius was het enige Kamerlid dat nuances plaatste bij het verlangen van de rest van de Kamer om de hoeveelheid te winnen gas zo snel mogelijk zo veel mogelijk naar beneden te brengen. De VVD steunt een lagere gaswinning dan het kabinet in het regeerakkoord heeft aangekondigd – naar 20 miljard kubieke meter per jaar. ‘Maar als we vandaag de gaskraan dichtdraaien’, zei Yesilgöz-Zegerius, ‘dan zitten we morgen in de kou.’
Wat Wiebes betreft ligt de 20 miljard kuub helemaal niet vast. ‘Ik interpreteer het regeerakkoord als een oproep om binnen deze kabinetsperiode het winningsniveau zoveel mogelijk terug te brengen. Uiteindelijk moeten we helemaal van het gas af.’ De bewindsman hoopt vooral de circa 200 grootverbruikers van Gronings gas ertoe te brengen dat ze minder afnemen. Ook probeert Wiebes de export van gas terug te brengen. ‘Maar daar hebben we moeilijke gesprekken over te voeren met de buurlanden.’
Volgens vrijwel alle oppositiepartijen is het risico op aardbevingen zo goed als nihil als de gaswinning maximaal 12 miljard kuub is. De coalitiefracties wierpen tegen dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) het risico daarop ‘aanvaardbaar’ acht bij een winning van 24 miljard kuub. Maar die hoeveelheid dateert van voor de recente zware aardbeving Zeerijp. Daarna gaf de SodM een ‘code rood’ af en kondigde aan binnen twee weken te komen met een voor de veiligheid van de Groningers aanvaardbaar winningsniveau.
Coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie kondigden aan dat nieuwe advies te volgen.
De NAM, de staat en de provincie blijven naar elkaar wijzen; de Groningers zijn de dupe
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
Het epicentrum van de aardbeving die Groningen begin deze maand opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)
VK 16.01.2018 Er moet één loket komen waar Groningers, die schade hebben door de winning van aardgas, terecht kunnen om die schade te verhalen. Dat stelde minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat dinsdagavond voor tijdens een debat met de Tweede Kamer over de schadeafhandeling voor Groningers door aardbevingen die het gevolg zijn van de gaswinning.
Het schadeloket moet wat Wiebes betreft volkomen onafhankelijk zijn. ‘De staat hoort daar niet bij en de NAM (gaswinningsbedrijf) ook niet.’ De schadeafhandeling ligt sinds april stil en volgens de bewindsman is dat een ‘falen van overheden’.
Een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er uiterlijk 1 februari een nieuw schadeprotocol is, een datum die Wiebes niet denkt te kunnen halen. Dat protocol moet voorschrijven hoe slachtoffers van aardbevingen als gevolg van de gaswinning hun schade hersteld en vergoed krijgen. Maar sinds april worden gemelde schades niet meer behandeld. Premier Rutte stelde eerst dat Groningse bestuurders daarvoor verantwoordelijk zijn.
Later nam hij dat terug en weet de vertraging aan de langdurige kabinetsformatie. Alleen Ruttes eigen partij, VVD, had geen kritiek op die lezing. Coalitiepartijen CDA en D66 namen er afstand van. D66-leider Pechtold meent dat de premier inmiddels zelf inziet dat zijn uitspraak over de lange formatie ‘iets te kort door de bocht’ was. Maar voor de Kamer bleef onduidelijk wat wel de belangrijkste reden is voor het stilliggen van de schadeafhandeling. ‘Er is in de demissionaire periode van Rutte II onvoldoende mandaat gevoeld om knopen door te hakken’, is de analyse van Wiebes, die in het vorige kabinet staatssecretaris van Financiën was.
Dinsdag stapten de Groninger Bodem Beweging (GBB) en het Groninger Gasberaad uit het overleg met het ministerie van Economische Zaken, de Nationaal Coördinator Groningen en de provincie dat moet leiden tot een nieuw schadeprotocol. De belangenorganisaties zeggen daar geen enkel vertrouwen meer in te hebben, onder meer omdat gasbedrijf NAM te veel invloed op het nieuwe protocol zou hebben.
‘Maar de NAM moet daar helemaal niets mee te maken hebben’, zei Wiebes. ‘Groningers moeten ook helemaal niets met de NAM te maken hebben.’ Het schadeprotocol, legde Wiebes uit, is bedoeld om de schade af te wikkelen tussen degene die schade heeft ondervonden en de partij die verantwoordelijk is voor de schade. ‘Dat is de NAM, en het protocol is bedoeld om de aansprakelijkheid af te wikkelen zonder de verantwoordelijke partij: de NAM. Maar ook de minister hoort daar met zijn vingers vanaf te blijven.’
GBB-voorzitter Jelle van der Knoop zei tegen RTV Noord: ‘Wat ons het meest steekt is dat er een voorstel lag, gemaakt door de provincie, gemeenten, en maatschappelijke organisaties, dat nu compleet is genegeerd. Nu ligt er plotseling een concept-protocol dat fundamenteel afwijkt.’ Zo bevat het nieuwe protocol volgens Van der Knoop niet meer de mogelijkheid om een tweede schade-expert in te schakelen voor wie het oneens is met het oordeel van de eerste expert.
Publieke tribune
Bij het debat dinsdagavond zat de publieke tribune vol met Groningers die ondanks vermaningen van Kamervoorzitter Arib applaudisseerden als een Kamerlid iets betoogde dat hen beviel. Het Groningse SP-Kamerlid Beckerman kreeg de meeste handen op elkaar met een emotioneel betoog over de vernedering die alle Groningers zouden voelen door het handelen van politiek Den Haag. ‘We vechten voor onze veiligheid’, zei Beckerman namens de Groningers, ‘stop de vernedering.’ En: ‘Het was de rechter die de gaswinning naar beneden heeft gebracht, niet een minister.’
VVD’er Yesilgöz-Zegerius was het enige Kamerlid dat nuances plaatste bij het verlangen van de rest van de Kamer om de hoeveelheid te winnen gas zo snel mogelijk zo veel mogelijk naar beneden te brengen. De VVD steunt een lagere gaswinning dan het kabinet in het regeerakkoord heeft aangekondigd – naar 20 miljard kubieke meter per jaar. ‘Maar als we vandaag de gaskraan dichtdraaien’, zei Yesilgöz-Zegerius, ‘dan zitten we morgen in de kou.’
Wat Wiebes betreft ligt de 20 miljard kuub helemaal niet vast. ‘Ik interpreteer het regeerakkoord als een oproep om binnen deze kabinetsperiode het winningsniveau zoveel mogelijk terug te brengen. Uiteindelijk moeten we helemaal van het gas af.’ De bewindsman hoopt vooral de circa 200 grootverbruikers van Gronings gas ertoe te brengen dat ze minder afnemen. Ook probeert Wiebes de export van gas terug te brengen. ‘Maar daar hebben we moeilijke gesprekken over te voeren met de buurlanden.’
Volgens vrijwel alle oppositiepartijen is het risico op aardbevingen zo goed als nihil als de gaswinning maximaal 12 miljard kuub is. De coalitiefracties wierpen tegen dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) het risico daarop ‘aanvaardbaar’ acht bij een winning van 24 miljard kuub. Maar die hoeveelheid dateert van voor de recente zware aardbeving Zeerijp. Daarna gaf de SodM een ‘code rood’ af en kondigde aan binnen twee weken te komen met een voor de veiligheid van de Groningers aanvaardbaar winningsniveau.
Coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie kondigden aan dat nieuwe advies te volgen.
De NAM, de staat en de provincie blijven naar elkaar wijzen; de Groningers zijn de dupe
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
Het epicentrum van de aardbeving die Groningen begin deze maand opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)
NU 16.01.2018 De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn het erover eens dat de gaswinning in Groningen omlaag moet, maar de coalitie wil zich niet uitlaten over een concreet getal.
Dat werd dinsdagavond duidelijk tijdens het debat over het afhandelen van de schade door de aardbeving en de verlaging van de gaswinning in Groningen.
Een groot deel van de oppositie vroeg om concrete maatregelen zoals verdere verlaging naar 12 miljard kuub per jaar. Nu staat de productie op 21,6 miljard, aanvankelijk wilde de regering dat niveau verlagen met anderhalf miljard kuub aan het eind van deze regeringsperiode.
Maar na de aardbeving vorigeweek in het Groningse Zeerijp, met een magnitude van 3,4 de sterkste sinds 2012, is dat niet meer voldoende.
SP-Kamerlid Sandra Becker voelt zich “boos, verdrietig, verraden en wanhopig” sinds de beving en het uitblijven van maatregelen. Haar partij, PvdA en GroenLinks willen de productie in eerste instantie verlagen naar 12 miljard kuub, zoals toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in 2013 adviseerde.
Tijd
Maar de VVD wil eerst minister Eric Wiebes (Economische Zaken) de tijd geven om de mogelijkheden in kaart te brengen. Dat kan tot en met dit voorjaar duren. “Het moet veilig en verantwoord”, herhaalde VVD-Kamerlid Dilan Yesilgoz meerdere keren.
“Het lijkt alsof we een debat voeren dat als er morgen geen gas meer is, we geen probleem hebben. Maar dat is niet het geval”, aldus Yesilgoz.
De VVD’er had het zichtbaar moeilijk in de Kamer met een volle publieke tribune. Er waren meerdere bussen vanuit Groningen vertrokken om het debat live te volgen.
Het hielp ook niet dat Yesilgoz benadrukte dat de gaswinning al met 60 procent is verlaagd. In de zaal was de onvrede van de bezoekers over die uitlating duidelijk hoorbaar. De verlaging is namelijk bij lange na niet voldoende voor de Groningers. Ook Yesilgoz’ opmerking dat dit “het groenste kabinet ooit is” zorgde voor hoongelach.
Beckerman herinnerde de woordvoerders van de coalitiepartijen aan de beloftes die hun (toenmalige) partijleiders deden tijdens de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen.
Sybrand Buma (CDA) en Halbe Zijlstra (VVD) zeiden tijdens een debat dat de veiligheid bij de gaswinning voorop moet staan. Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) wilden de gaswinning richting 0.
Rapport
CDA-Kamerlid Agnes Mulder wil met een oordeel wachten totdat het rapport van de SodM over de gaswinning er is. De toezichthouder zal Wiebes over twee weken naar alle waarschijnlijkheid een lagere gasproductie adviseren.
Mulder liet de oppositiepartijen nog wel weten dat het advies van 12 miljard kuub ook weer is ingeslikt door de SodM. Rob Jetten (D66) zei bij voorbaat met dat advies in te stemmen.
Uiteindelijk beslist Wiebes wat er gebeurt met de gaswinning. Later op de avond mag de bewindsman de vragen van de Kamerleden beantwoorden.
Rutte wijt de vertraging aan de lange kabinetsformatie
VK 16.01.2018 Waarom is er nog geen nieuwe schaderegeling voor Groningen? Vanavond debatteert de Tweede Kamer hierover. Na eerst naar de regio gewezen te hebben, weet premier Rutte de vertraging zondag aan de lange kabinetsformatie. Opvallend, want eerder noemde hij dat zelf nog ‘staatsrechtelijk geleuter’.
Groningen was vorige week amper bekomen van de zwaarste aardbeving in vijf jaar, of het zwartepieten leek begonnen. De aardbeving bij Zeerijp – 2900 schademeldingen inmiddels, boven op de 4500 onbehandelde claims die al op de plank lagen – maakt het uitblijven van een nieuwe schaderegeling nijpend.
Dat erkende ook premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. ‘Het is klip en klaar dat de mensen in Groningen het recht hebben op compensatie van hun schade. Het is niet alleen een zaak van de rijksoverheid, maar ook van regionale partijen.’
Die toevoeging schoot Groningen in het verkeerde keelgat: kreeg het aardbevingsgebied nu de schuld van de impasse? Rutte moest niet ‘jokken’, twitterde provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). De provincie, gemeenten en belangenorganisaties hadden ‘maandenlang tegen glazig kijkende ambtenaren van Economische Zaken aan zitten kijken’.
Het Groninger Gasberaad had al de vrees uitgesproken dat ‘Zeerijp’ zou worden aangegrepen om de regio het mes op de keel te zetten en te dwingen tot concessies. Eikenaar: ‘Het lijkt alsof de minister-president vooral geïnteresseerd is in niet de schuld te krijgen van maandenlange stilstand in plaats van in het bieden van een oplossing.’
Rutte: lange kabinetsformatie
Rutte bond snel in, zondagmiddag bij Buitenhof. ‘De vertraging komt niet door Groningen.’ Het lag aan de historische lange kabinetsformatie. ‘Binnen een paar weken’ moet er volgens de premier een nieuwe schaderegeling zijn.
De timing was inderdaad ongelukkig, toen Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders op 31 maart vorig jaar – twee weken na de Tweede Kamerverkiezingen – bekendmaakte dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij zich per direct terugtrok uit de schadeafwikkeling. Binnen drie maanden zou er een nieuwe schaderegeling liggen.
Dat de formatie zeven maanden zou slepen, was onvoorzien. Groningen kreeg een paar mooie nieuwe schoenen zonder NAM-logo beloofd, maar de oude verdwenen al in de prullenbak. Daarom lopen de Groningers met bevingschade nu al bijna een jaar op blote voeten.
Toch wekt Ruttes verklaring bevreemding. Demissionair minister Henk Kamp stuurde de Kamer namelijk al in april een brief met suggesties voor een nieuw – uitgekleed – protocol, die hij na kritiek uit de regio pardoes weer introk. Er werd in die periode koortsachtig overlegd, zeggen betrokkenen.
Rutte zei bovendien zelf in juni op bezoek in Appingedam dat de demissionaire status van het kabinet geen belemmering vormde. ‘Staatsrechtelijk geleuter’, aldus de premier toen. ‘We kunnen gewoon besluiten blijven nemen hoor. Als Groningen iets nodig heeft waar wij achter staan, dan krijgt het dat.’
Groningen: het gaat nog steeds om geld
‘Waar wij achter staan’ – daarin zit de crux. Want er zijn wel degelijk belangentegenstellingen tussen Groningen, de NAM en de staat. Uiteindelijk gaat het om hoe ruimhartig schade wordt vergoed – en dus over geld.
Over een paar zaken zijn partijen het eens. Schadeafhandeling moet onafhankelijk van de NAM. Er komt een schadefonds bij de overheid, belooft het regeerakkoord. Zo hoeven gedupeerden niet zelf bij de schadeveroorzaker te claimen. En het moet eenvoudiger. Het oude schadecircus met inspecties, contrainspecties en arbiters werkte geldverslindend en frustratieverhogend.
Toen nieuwe voorstellen uit Den Haag uitbleven, timmerde de regio zelf in oktober maar een conceptprotocol in elkaar. Na een beving wordt ervan uitgegaan dat schade het gevolg is van die beving. Daarbij geldt geen geografische beperking. De overheid moet garant staan. Wie de rekening uiteindelijk betaalt, moeten staat en NAM maar uitvechten.
Het schadefonds wordt gevuld door NAM. ‘Als billijk en eerlijk vastgesteld wordt dat schade te maken heeft met gaswinning, dan betalen wij’, zei NAM-directeur Schotman eerder tegen de Volkskrant. Bij twijfel staat dat op gespannen voet met de door Groningers gewenste ruimhartigheid. Met de methodiek die NAM voorstaat, van ingenieursbureau Witteveen + Bos, werden bovendien vorig jaar nog 1600 claims uit het buitengebied afgedaan als ‘niet-aardbevingsgerelateerd’. Voor nieuw gesteggel wordt gevreesd.
Als NAM geen blanco cheque uitschrijft, is de rest van de rekening voor minister van Financiën Wopke Hoekstra. Redelijk wellicht, na de miljarden die het Groningse gas hebben opgebracht. Anders dan Rutte bij Buitenhof beweerde, moet hij dus wel degelijk onderhandelen met het gasbedrijf.
Wie bepaalt nu wie compensatie krijgt?
Als exploitant is en blijft de Nederlandse Aardolie Maatschappij financieel aansprakelijk voor schade als gevolg van gaswinning in Groningen. Dat staat in het Burgerlijk Wetboek. Maar om te voorkomen dat alle individuele gedupeerden naar de rechter moeten voor erkenning, is er een schaderegeling waarin staat wie voor compensatie in aanmerking komt en op welke manier dat door wie wordt vastgesteld.
In de oude situatie werden schademeldingen beoordeeld door het Centrum Veilig Wonen, dat werkte in opdracht van de NAM. In de nieuwe situatie moeten claims afgehandeld worden door het nog op te richten onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade, onder de vleugels van Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders. Maar hoe precies – daarover hebben de partijen nog geen overeenstemming bereikt.
Als de Groningse gaskraan morgen dichtgaat, dan…!!!!
Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: ‘Nederland moet van het gas af’. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)
Het epicentrum van de aardbeving die Groningen gisteren opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)
De aardbeving bij Huizinge was met een kracht van 3,6 de zwaarste klap tot op heden en maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. Vorige week maandag werd Groningen opnieuw opgeschrikt door een grote beving. In augustus vorig jaar, vijf jaar na de eerste beving, maakten we al de balans op.
Telegraaf 16.01.2018 CDA-leider Buma ontkent dat de lange formatie de boosdoener is van het feit dat de afwikkeling van schade door aardbevingen in Groningen al maanden stil ligt.
Afgelopen zondag verklaarde premier Rutte in het televisieprogramma Buitenhofdat de Groningers zelf geen schuld hebben, maar dat de lange kabinetsformatie de oorzaak is van de vertraging. De minister-president maakte niet duidelijk wat dan precies het obstakel vormde.
CDA-leider Buma stelt echter dat het in ieder geval niet aan de maandenlange onderhandelingen zelf ligt. „De lengte van de formatie speelt geen rol”, zegt de christendemocraat. „Maar ik heb geen enkele reden om de hoofdzaak te vergeten en over te gaan in wie wat heeft gedaan in het verleden.” Hij vindt dat er nu vooral moet worden gewerkt aan een snelle oplossing.
De CDA-voorman blikt vooruit op het debat van vanavond over de gevolgen van gaswinning in Groningen. De Tweede Kamer praat met minister Wiebes (Economische Zaken) over de recente beving in Zeerijp en het uitblijven van een nieuw schadeprotocol.
D66-fractievoorzitter Pechtold vindt dat de minister nu eerst maar eens aan de slag moet. „Natuurlijk zijn er mensen die nog ontevreden zijn, maar ik merk wel dat er Groningers zijn die zien dat het hoog op de politieke agenda staat en dat er een minister zit met inlevingsvermogen op dit dossier. Maar hij kan natuurlijk niet in een paar weken alles veranderen”, zegt de democraat.
Techniek
Vooral de oppositie eist vanavond sneller optreden door de minister. PVV-leider Wilders vindt dat het kabinet te veel over de techniek praat: „Allemaal plannen en overeenkomsten, terwijl als er ergens in de wereld een ramp plaatsvindt de minister van Ontwikkelingssamenwerking binnen een kwartier een paar miljoen extra stuurt. Nu is er een ramp in ons eigen land en is er alleen maar techniek.”
NOS 16.01.2018 Coalitiepartners CDA en D66 ontkennen dat dat het door de lange kabinetsformatie komt dat er nog geen protocol is voor de afhandeling van de schade door de gaswinning in Groningen. Zondag zei premier Rutte in het televisie-programma Buitenhof dat hij dit ook zichzelf verwijt. “Als minister-president ben ik de eerst aan te spreken persoon.”
Volgens CDA-leider Buma had de vorige regering de schade kunnen herstellen. “Sinds maart is er geen schade uitgekeerd, terwijl dat wel had gemoeten. Ik vind ook dat dat niet moet, maar het komt niet door de formatie, maar door een lange regeling die uitgevoerd had moeten worden”, aldus Buma.
“We moeten zo snel mogelijk alles doen om het vertrouwen bij de Groningers te herstellen. Klachten moeten serieus worden genomen en de schade hersteld”, zegt de CDA-leider.
‘Te kort door de bocht’
D66-leider Pechtold zegt dat Rutte zelf inmiddels heeft gezien dat zijn uitspraak “iets te kort door de bocht was”. Pechtold wil ook dat Groningers gauw geholpen worden, maar benadrukt dat minister Wiebes “niet in een paar weken alles kan veranderen”.
De Groningse politiek eist dat premier Rutte en zijn kabinet snel, binnen twee weken, met een goed protocol komen voor de afhandeling van de schade bij aardbevingen.
Vanavond debatteert de Tweede Kamer met minister Wiebes over hoe Groningers met aardbevingsschade gecompenseerd kunnen worden. Dat schadeprotocol is er nog niet. Premier Rutte heeft gezegd dat het er voor begin februari moet zijn.
AD 16.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken wil dat er één loket komt waar alle Groningers met aardbevingsschade terecht kunnen. Dat loket moet worden bemand door onafhankelijke experts die per individueel geval bepalen of er recht is op schadevergoeding. Gaswinningsbedrijf NAM noch de overheid is bij dit loket betrokken.
,,Wat de NAM ervan vindt is mijn probleem, niet dat van de Groningers”, zei Wiebes vanavond in het debat over de gaswinningsschade in Groningen. De gehele Tweede Kamer riep hem daarin op nog deze maand te zorgen dat gedupeerde Groningers hun schade kunnen verhalen nu een nieuw schadeprotocol al bijna een jaar op zich laat wachten. Wiebes wil zich echter liever niet laten vastpinnen op een datum en houdt het op ‘zo snel mogelijk’. ,,Dit moet binnen afzienbare tijd geregeld zijn, maar ik ga geen hypotheek leggen op de gesprekken”, zei hij over de onderhandelingen over het protocol die nog altijd gaande zijn.
Wiebes kondigde aan morgen te zullen spreken met vertegenwoordigers van de Groninger Bodembeweging en het Gasberaad, waarin belanghebbenden zich hebben verenigd. Zij stapten vanmiddag uit de onderhandelingen. ,,We moeten dit samen doen”, zei Wiebes al voor het debat.
Dit moet binnen afzienbare tijd geregeld zijn, maar ik ga geen hypotheek leggen op de gesprekken, aldus Minister Wiebes.
Rutte
In het debat klonk felle kritiek in de richting van minister-president Mark Rutte. Die had vrijdag gesuggereerd dat bestuurders in Groningen voor vertraging van de schadeafhandeling hadden gezorgd, de zondag erop gaf hij de lange formatie de schuld. Wiebes stak de hand in eigen boezem. Volgens hem is het vorige kabinet Rutte-II, waarin hijzelf staatssecretaris was, te weinig ontvankelijk geweest voor voorstellen tot een nieuw schadeprotocol en heeft het daarnaast onvoldoende mandaat gevoeld. ,,Het lag niet aan de formerende partijen”, aldus de VVD-minister.
Wiebes zei na de recente, zware aardbeving bij Zeerijp al dat hij gaat bekijken of de gaswinning verder kan worden teruggeschroefd dan in het regeerakkoord is afgesproken. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) noemde eerder 12 miljard kuub als veilig niveau. Oppositiepartijen willen dat het kabinet zich aan dat plafond houdt, maar daar willen Wiebes noch de coalitiepartijen zich vooralsnog op vastleggen. ,,De kraan kan vandaag niet zomaar verder dicht, dan zitten we morgen met zijn allen, ook de Groningers, in de kou”, aldus VVD-Kamerlid Yesilgöz.
Lees hieronder alle ontwikkelingen van vanavond terug in ons blog.
NOS 16.01.2018 Kamerleden debatteren over de gaswinning en de afhandeling van de mijnbouwschade in Groningen. Twee bussen met Groningers zijn speciaal afgereisd naar Den Haag om het debat bij te wonen.
Bekijk hier op NPO Politiek nog de laatste moties die worden ingediend door Kamerleden.
Telegraaf 16.01.2018 Twee dubbeldekkers vol boze Groningers zijn voor de deur van de Tweede Kamer afgezet om het debat over de gaswinning bij te kunnen wonen. Ze stonden vast in de file, daarom begint het debat een half uur later.
LIVE – Onze verslaggever Alexander Bakker is bij het debat aanwezig en doet verslag via twitter. Zijn tweets lees je onderaan dit artikel.
Een aantal bevingsgedupeerden hebben bouwhelmen meegenomen en twee mensen hebben een spandoek meegenomen met de tekst ’Groningen niet gehoord onze toekomst vermoord’.
„We verwachten niet heel veel nieuws, misschien een paar procent minder winnen”, zegt een bewoner van het vorige week getroffen Zeerijp. „Wij willen dat het kabinet de gaswinning halveert en dan uiteindelijk naar nul.”
In de centrale hal van de Tweede Kamer zijn extra stoelen neergezet waar de circa 140 Groningers het debat kunnen volgen op schermen.
NU 16.01.2018 Het debat over het schadeherstel van de bevingsschade en gaswinning in Groningen is dinsdagavond ongeveer een uur later begonnen omdat bezoekers die met de bus uit de noordelijke provincie kwamen, vertraging hadden.
Aanvankelijk zou het debat tussen de Tweede Kamer en minister Eric Wiebes (Economische Zaken) om 18.45 uur beginnen.
Dat werd uitgesteld totdat de bezoekers uit Groningen waren gearriveerd in Den Haag. GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren trapte het debat uiteindelijk een uur later dan gepland af.
Er zijn veel bezoekers naar de Tweede Kamer gekomen. De extra ingerichte ruimtes in het Kamergebouw met grote tv-schermen bleken uiteindelijk niet nodig, iedereen kon een plekje krijgen op de publieke tribune.
Schade
Wiebes debatteert met de Kamer over het nieuwe schadeprotocol voor gedupeerde Groningers. Sinds april vorig jaar speelt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor de gaswinning in de regio, officieel geen rol meer in de schadeafhandelingen.
Het is geen gezonde situatie dat de NAM als veroorzaker van de schade ook het laatste woord in de afhandeling heeft, vinden inmiddels alle betrokken partijen.
Sindsdien ligt de schadeafhandeling stil omdat er geen nieuw protocol is. Ook de ongeveer drieduizend meldingen sinds de beving in Zeerijp vorige week kunnen niet worden behandeld.
De lokale overheden en maatschappelijke organisaties in Groningen hebben in oktober een voorstel naar het ministerie van Economische Zaken gestuurd, maar het departement liet lang op zich wachten met een antwoord. Een conceptvoorstel werd pas deze week opgestuurd.
Ontevreden
De Groninger Bodem Beweging (GBB) en het Groninger Gasberaad zijn ontevreden met het voorstel van Economische Zaken.
Zo is de mogelijkheid van een tweede taxateur verdwenen, terwijl er juist behoefte is voor zo’n ‘second opinion’. Ook de zogenoemde contourlijnen, die de randen van het bevingsgebied markeren, zorgen voor irritatie. Buiten die lijnen is het lastiger om schade te verhalen op de NAM.
Daarmee ziet de GBB weinig terug van de oorspronkelijke voorstellen. “Ik merk dat wij in het proces weinig in de melk hebben te brokkelen hebben. Alle seinen staan op rood”, zei Jelle van der Knoop, voorzitter van de GBB eerder op de dag tegen NU.nl.
Zowel de GBB als het Gasberaad besloten dinsdag uit het overleg voor een nieuw schadeprotocol te stappen.
Wiebes liet vorige week tijdens zijn bezoek aan Groningen weten dat een nieuw protocol er “zo snel mogelijk” moet komen.
Winning
In het debat zal ook de hoogte van de gaswinning ter sprake komen. Een ruime Kamermeerderheid wil die verlagen, alleen is niet iedereen het eens over het precieze niveau. Wiebes wacht op een advies van toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), dat binnen twee weken naar de bewindsman wordt gestuurd.
De SodM kijkt daarbij naar de veiligheid en niet naar de leveringszekerheid. Uiteindelijk bepaalt Wiebes wat er met de gaswinning gebeurt, al wordt het advies meestal opgevolgd.
NOS 16.01.2018 De Nederlandse Staat heeft tot nu toe indirect 750 miljoen euro betaald voor de schade en versterkingen in het aardbevingsgebied in Groningen. Veel meer dan de NAM, die 422 miljoen euro voor zijn rekening heeft genomen.
De NAM betaalt daarmee een derde van de schade en versterkingen. De meeste schade wordt dus indirect vergoed door de Staat, en daarmee de belastingbetaler. Dat blijkt uit cijfers, die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Economische Zaken.
De kosten van de aardbevingen in Groningen zijn opnieuw in het nieuws, sinds de aardbeving vorige week bij Zeerijp. Meteen laaide de discussie over het ontbreken van een schadeprotocol op. In dat protocol moet staan hoe mensen na een beving hun schade snel hersteld en vergoed kunnen krijgen.
Vanavond om 19.00 uur praat de Kamer over de gaswinning in Groningen. Bekijk in deze video wat de drie hete hangijzers zijn in het debat:
Bij elkaar opgeteld is er tot en met het derde kwartaal van 2017 bijna 1,2 miljard euro betaald aan kosten voor afwikkeling van de schade, preventie en een leefbaarheidsprogramma. Er is een verdeelsleutel afgesproken tussen de Staat en Shell en Exxon, de oliebedrijven die samen eigenaar zijn van de NAM. In die afspraak staat dat 64 procent van de kosten voor rekening van de Staat komt en Shell en Exxon ieder 18 procent bijdragen, oftewel 211 miljoen euro.
Het kabinet moet dus het grootste deel van de kosten voor z’n rekening nemen, zo is al decennia geleden afgesproken met Shell en Exxon. De samenwerking van de regering met de oliegiganten dateert al van halverwege vorige eeuw.
Het oude schadeprotocol was niet langer houdbaar, omdat het ongewenst werd geacht dat de NAM daar nog een rol in speelde. Sinds april vorig jaar staat de NAM daarom op afstand, en zijn er onderhandelingen over een nieuw protocol. In Groningen zijn alle partijen het daar al maanden over eens, maar het wachten is op goedkeuring door het kabinet.
Winst
Er worden in Groningen overigens niet alleen kosten gemaakt voor de schadeafwikkeling, maar ook voor bijvoorbeeld het preventief versterken van huizen en gebouwen. De NAM is wettelijk verplicht om al die kosten te betalen. Maar ze worden vervolgens in mindering gebracht op de winst die met de gaswinning wordt gemaakt.
Daarom vloeit er minder geld naar de schatkist, en betalen indirect alle belastingbetalers mee. Met het gas uit Groningen zijn sinds het begin van de winning, begin jaren 60 van de vorige eeuw, al honderden miljarden euro’s verdiend.
Betalingen tot en met het derde kwartaal van 2017:
– Schade: in totaal 610,5 miljoen euro aan kosten voor de NAM. Het aandeel voor de Staat hiervan is 64 procent, ofwel 390,7 miljoen euro.
– Veiligheid en preventief versterken: in totaal 561,7 miljoen aan kosten voor de NAM. Het aandeel voor de Staat hiervan is 64 procent, 359,5 miljoen euro.
NU 16.01.2018 De Nederlandse Staat heeft tot dusver 750 miljoen euro betaald voor het afhandelen van de aardbevingsschade en het versterken van de panden in Groningen. Dit is fors meer dan de 422 miljoen euro die de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft bijgedragen. Dit blijkt dinsdag uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Economische Zaken.
De Staat zou volgens de omroep een verdeelsleutel hebben afgesproken met Shell en Exxon, de oliebedrijven die de NAM hebben opgericht om het Groningse gas te winnen.
Hierin zou afgesproken zijn dat de Staat 64 procent van de kosten op zich neemt en de overige 36 procent worden verdeeld onder de oliebedrijven. Tot en met het derde kwartaal van vorig jaar is bijna 1,2 miljard euro betaald aan kosten voor de afwikkeling van de schade in Groningen en het versterken van de woningen.
Afdragen
Vorige maand onstond ophef, onder meer bij verschillende Kamerleden, omdat uit onderzoek van de Volkskrant bleek dat de Staat een bedrag van 48,7 miljoen euro aan de NAM heeft betaald voor de reorganisatie die daar plaatsvond.
Het geld kwam van Energie Beheer Nederland (EBN), voorheen de Staatsmijnen, dat volledig eigendom is van de Staat. Het ministerie van Economische Zaken is de enige aandeelhouder.
De NAM meldde eerder aan NU.nl dat deze constructie echter niet ongewoon is, omdat de “lusten en de lasten verdeeld worden over de aandeelhouders”. EBN en de NAM exploiteren samen het Groninger gasveld. De afgelopen jaren hield dit in dat de NAM geld afdroeg aan de Staat, zo werd in 2016 drie miljard euro afgedragen aan overheden. In totaal gaat het om 275 miljard euro sinds de start van de exploitatie.
Dinsdagavond debatteert de Tweede Kamer over de gaswinning in Groningen, naar aanleiding van de beving in Zeerijp vorige week. De aardbeving, met een magnitude van 3.4, was de zwaarste in vijf jaar tijd. Er zijn bijna drieduizend schademeldingen binnengekomen bij meldpunt Centrum Veilig Wonen.
In aanloop naar het debat hebben twee belangenverenigingen, te weten de Groninger Bodem Beweging en het Groninger Gasberaad, het vertrouwen opgezegd in het overleg rondom het schadeprotocol. Sinds vorig jaar zit de provincie zonder het handboek, dat beschrijft hoe de schademeldingen van Groningers die scheuren in hun huizen hebben, worden afgehandeld.
Het concept dat nu op tafel ligt, voldoet volgens de Groningse belangenverenigingen niet omdat onder andere de mogelijkheid tot een second opinion niet is opgenomen.
Telegraaf 16.01.2018 In de Tweede Kamer wordt vanavond gedebatteerd over de gaswinning in Groningen. Politiek commentator Wouter de Winther blikt vooruit.
Telegraaf 15.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft spijt van een uitspraak over autisme. Hij had een verkeerde aanpak van de problemen die door de gaswinning in Groningen zijn ontstaan als ’autistisch’ omschreven. Wiebes geeft een autistische jongeman die zijn beklag had gedaan gelijk en neemt zijn woorden terug.
„Daadkracht is goed, maar autisme is dat niet”, stelde Wiebes vrijdag voor de camera van Jinek-verslaggever Jaïr Ferwerda. Dat schoot Joep Tiernego, die zelf autisme heeft, in het verkeerde keelgat. De minister „diskwalificeert met deze populistische krachtterm circa 1 procent van de Nederlandse bevolking”, aldus Tiernego. Wiebes had volgens hem beter voor een woord als ’starheid’ kunnen kiezen, want dat is wat de minister bedoelde. „Nu benadeelt u in mijn ogen een heleboel mensen en dat doet mij pijn.”
„Ik had het anders moeten zeggen en ik zal er voortaan beter op letten”, liet Wiebes weten in een tweet aan Tiernego.
Na mijn tweet over de uitspraak ‘daadkracht is goed, autisme niet’ van minister Wiebes, ben ik overladen met positieve reacties. Enorm bedankt! In de hoop op een reactie is de brief ook per post verzonden naar @MinisterieEZK. Mocht ik een reactie krijgen dan horen jullie dat. pic.twitter.com/aTlW2MAWHy
We hebben je brief aan de minister gegeven. Zijn reactie: “Beste Joep, ik heb je brief ontvangen en laat ik direct zeggen: je hebt helemaal gelijk. Ik had het anders moeten zeggen en ik zal er voortaan beter op letten.” 6:21 PM – Jan 15, 2018
NOS 15.01.2018 Minister Wiebes heeft spijt van een uitspraak waarin hij refereerde aan autisme. De bewindsman van Economische Zaken zei vrijdag over de aanpak van de problemen door de gaswinning in Groningen: “Daadkracht is goed, maar autisme is dat niet.”
Dat schoot Joep Tiernego, die zelf autisme heeft, in het verkeerde keelgat. In een open brief schreef hij dat Wiebes “circa 1 procent van de Nederlandse bevolking diskwalificeert en dat de minister beter zou moeten weten”. Volgens Tiernego had Wiebes in plaats van autisme beter het woord ‘starheid’ kunnen gebruiken en was daar dan niemand over gevallen.
Wiebes heeft vandaag in een tweet aan Tiernego laten weten dat hij helemaal gelijk heeft: “Ik had het anders moeten zeggen en ik zal er voortaan beter op letten.”
Telegraaf 15.01.2018 De onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en CU stonden vorig jaar uitgebreid stil bij de gasproblematiek in Groningen. Zo kregen ze een briefing van de verantwoordelijk ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken, iemand van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en van de beheerder van de pijpleidingen van het gasnet.
NU 15.01.2018 Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft na de aardbeving bij het Groningse Zeerijp tot nog toe ruim 2.900 meldingen over schade binnengekregen. Vorige week vond in de provincie de zwaarste aardbeving in vijf jaar tijd plaats.
”Maandag rond 8.00 uur lag het aantal op 2.912″, aldus een woordvoerder van het CVW.
Afgelopen donderdag lag het aantal meldingen nog op ruim tweeduizend. Het is nog onbekend hoe vaak het CVW deze week tussenstanden van het aantal bevingen naar buiten zal brengen.
Vorige week hebben inspecties plaatsgevonden bij verschillende panden in de provincie. In 62 gevallen is de schade dusdanig dat de bewoners zich onveilig voelen. Op vijf plaatsen is volgens het Centrum Veilig Wonen (CVW,) dat de schades beoordeelt, sprake van een ”acuut onveilig situatie”. Drie van die panden zijn gestut om ergere problemen te voorkomen.
Op dit moment is nog geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de aardbevingsschade moet worden afgehandeld. Dinsdag debatteert de Tweede Kamer over de laatste ontwikkelingen in Groningen en over het gebrek aan een protocol.
De aardbeving met een magnitude van 3.4 werd maandag tot ver buiten het epicentrum in Zeerijp gevoeld. Er kwamen onder andere meldingen uit de stad Groningen, dat op meer dan twintig kilometer van het dorp in de gemeente Loppersum ligt.
De aardbeving is de zwaarste in vijf jaar. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3.6 en zorgde ook voor talloze schademeldingen.
NOS 15.01.2018 Bij het Centrum Veilig Wonen in de provincie Groningen zijn na de aardbeving bij Zeerijp van afgelopen maandag inmiddels 2900 meldingen van schade binnengekomen. Volgens een woordvoerder van de organisatie stond de teller vanochtend rond 08.00 uur op 2912 meldingen.
Donderdag lag het aantal schademeldingen na de jongste beving nog op ruim 2000. In 62 gevallen was toen sprake van zulke ernstige schade, dat bewoners zich onveilig voelden. Om hoeveel mensen dat nu gaat, kan een woordvoerder van het Centrum Veilig Wonen nog niet zeggen.
De aardbeving van 8 januari had een kracht van 3,4. Het was een van de zwaarste bevingen tot nu toe in Noord-Nederland en de zwaarste sinds 2012.
NU 14.01.2018 De lange kabinetsformatie is de reden dat er nog geen nieuw schadeprotocol is voor de gedupeerden van de aardbevingen in Groningen. Dat stelde premier Mark Rutte zondag in het programma Buitenhof.
Hij corrigeerde de suggestie die hij vrijdag zou hebben gewekt dat lokale overheden in Groningen mede schuldig zijn aan het feit dat het zo lang duurt. “De vertraging komt door de formatie”, legde Rutte met klem uit.
Volgens de premier zijn tot maart veel klachten naar behoren afgehandeld. “Maar we wilden de NAM uit de procedure halen, omdat mensen er ontevreden over waren dat zij in beroep moesten bij die machtige NAM”, aldus Rutte. Er liggen nu nog vele duizenden claims van aardbevingen van de afgelopen negen maanden die nog niet in behandeling zijn genomen.
Rutte neemt de verantwoordelijkheid voor de vertraging op zich. “Als minister-president ben ik de eerste aan te spreken persoon.”
Niet traineren
Rutte spreekt tegen dat ‘Den Haag’ het opstellen van het nieuwe protocol getraineerd heeft. Zo zouden er ambtenaren aan tafel hebben gezeten met de noordelijke overheden die te weinig bevoegdheden hadden. “Tijdens de formatie, die zeven maanden duurde, is uitvoering gesproken over Groningen. Daardoor heeft het kabinet nu genoeg ruimte om goede afspraken op te stellen.”
De premier wil ook vooral het gevoel wegnemen dat veel Groningers hebben “dat de overheid er niet voor hen is, en dat het gas winnen ten koste van de Groningers is gegaan”. Hij verwierp de suggestie dat de afschaffing van de omstreden dividendbelasting teruggedraaid zou kunnen worden om 1,4 miljard vrij te maken voor Groningen. “Dan ga je dossiers aan elkaar knopen die niets met elkaar te maken hebben.”
De Tweede Kamer debatteert dinsdag over de laatste ontwikkelingen in Groningen. Het gebied werd vorige week getroffen door de zwaarste aardbeving in lange tijd.
Telegraaf 14.01.2018 Dat de afwikkeling van de schade van de aardbevingen in Groningen al maanden stil ligt, is niet de schuld van Groningen zelf. De lange kabinetsformatie is de boosdoener, erkent premier Mark Rutte.
Veel Groningers waren niet blij met Rutte’s woorden over de schadeafhandeling. Vrijdag leek de premier ook Groningse gemeenten, de provincie en andere betrokkenen de verantwoordelijkheid voor de vertraging in de schoenen te schuiven.
„Dat was zeker niet mijn bedoeling”, zei de minister-president in het televisieprogramma Buitenhof. „Ik heb niet gezegd dat het door Groningen komt dat het zo lang duurt. Dat is namelijk niet waar. De vertraging komt door de formatie” en „dat verwijt ik mezelf ook.”
Rutte sprak tegen dat het Rijk opzettelijk talmde met de onderhandelingen over het schadeprotocol zolang de formatie voortduurde.
Demonstranten tijdens het bezoek van VVD-leider Mark Rutte in de provincie Groningen ANP
NOS 14.01.2018 Premier Rutte zegt dat het door de lange kabinetsformatie komt dat er nog geen protocol is voor de afhandeling van de schade door de gaswinning in Groningen. Hij verwijt dat zichzelf ook. “Als minister-president ben ik de eerst aan te spreken persoon.”
Rutte reageerde in het tv-programma Buitenhof op geïrriteerde reacties uit de provincie Groningen. Hij verwees vrijdag naar “regionale partijen” om te verklaren waarom er nog steeds geen nieuwe regeling voor de schade-afhandeling is. Daarmee wekte hij de indruk dat het aan de Groningers zelf ligt dat het zo lang duurt.
Nu was hij duidelijk: “Het ligt niet aan Groningen”. In oktober al stuurde de provincie een voorstel voor het protocol naar Den Haag, maar daar is nog niet op gereageerd.
Enkele weken
Rutte herhaalde dat er zo snel mogelijk een schadeprotocol komt, maar wilde zich niet vastleggen op een aantal dagen. “Het wordt binnen enkele weken, het gaat geen maand meer duren”.
In een schadeprotocol staat wanneer mensen in aanmerking komen voor een schadevergoeding, hoe en waar ze schade kunnen melden en hoe en door wie de claim wordt afgehandeld.
Tot april was er een protocol, maar dat is ingetrokken omdat de NAM daarin te veel invloed had. Het was de bedoeling dat er al op 1 juli een nieuw protocol zou zijn. Sinds april worden nieuwe schades nog wel opgenomen, maar nog niet afgehandeld. Ook duizenden oudere claims zijn nog niet beoordeeld.
Perspectief
Rutte zei verder dat er niet alleen huizen in oude staat hersteld moeten worden, maar dat er ook huizen duurzaam moeten worden gemaakt en dat de regio economisch perspectief moet krijgen. Als middel daarvoor ziet hij het streven om Groningen voorop te laten lopen bij het zelfvoorzienend maken van woningen.
Telegraaf 13.01.2018 De opbrengsten uit gaswinning zijn maar een klein onderdeel van de staatsbegroting. Toch vinden sommige economen dat we niet zonder meer de kraan moeten dichtdraaien.
De aardbeving van afgelopen maandag in Groningen, is koren op de molen van de bewoners in het gebied. Dat zegt econoom Roel Beetsma van de Universiteit van Amsterdam. De uitspraak van minister Eric Wiebes dat de gaswinning maximaal moet worden verminderd, gaat volgens hem tegen de economische logica in. „Door de groei van duurzame energie, moeten we het gas nú te gelde maken. Anders blijven we er wellicht mee zitten en kunnen we het nooit meer verkopen.”
Het Staatstoezicht op de Mijnen adviseert binnenkort hoe de gaswinning moet worden verlaagd om de kans op aardbevingen in Groningen te verkleinen. Beetsma pleit ook voor een economische benadering, waarin tevens de benodigde kosten voor de veiligheid worden meegenomen. Hij zou het liefst twee modellen goed laten doorrekenen: de situatie waarbij we de gaskraan dichtdraaien en de situatie waarbij we juist veel gas oppompen en tegelijk de woningen in het aardbevingsgebied flink verstevigen.
Beperkt effect
„Mijn indruk is dat het financieel voordeliger is om toch op te pompen. Maar zorg dan wel voor een goede compensatie, want de Groningers hebben er duidelijk nadeel van. De uitspraak van de minister om de winning te verminderen, lijkt me een manier om de gemoederen te sussen. Ik vraag me af wat ervan terecht komt. Al kunnen we de gasinkomsten best missen. De economie draait goed.”
De opbrengsten van het gas bedragen tegenwoordig zo’n 2 miljard euro. In 2013 was dat nog ruim 13 miljard. „Op een overheidsbegroting van bijna 300 miljard, praten we dus over een zeer klein bedrag”, zegt Bas Jacobs. Mocht Wiebes zijn uitspraak waarmaken, dan heeft dat volgens de hoogleraar economie en openbare financiën (Erasmus Universiteit) dan ook maar beperkt effect op onze economie. „Of het economisch verstandig is om de gaswinning te verminderen, is iets anders.
Dan spelen de kosten voor het herstel van huizen mee, maar bijvoorbeeld ook de toekomstige prijsontwikkeling van gas. De rente op onze staatsschuld is nu laag, dus het rendement om van onze gasopbrengst een deel af te lossen is beperkt. Maar gaat de gasprijs in de toekomst dalen, dan is het rationeel om nu te verkopen.”
De Tilburgse milieu-econoom Sjak Smulders vindt het onvermijdelijk dat er vanaf nu minder naar gas wordt geboord. Sterker, we kunnen er beter maar helemaal mee stoppen. „We hebben er tientallen jaren geld uit gekregen, zonder ooit dit soort problemen in te calculeren. Sinds kort beseffen we dat er verzakkingen uit voortkomen en hebben we geen fonds waaruit we de geleden schade kunnen uitkeren. Nederland heeft de inkomsten altijd aan andere dingen uitgegeven.
Als je de reparaties en de psychische schade van de bewoners meeweegt, is het een solide redenering om nu te stoppen. Dat geeft misschien wat inkomstenderving, maar het morele aspect speelt ook mee. Bovendien moeten we toch de transitie naar duurzame energie maken, dus het gas kunnen we wel missen.”
NOS 13.01.2018 De Groningse politiek eist dat premier Rutte en zijn kabinet snel, binnen twee weken, met een goed protocol komen voor de afhandeling van de schade bij aardbevingen. De premier suggereerde gistermiddag dat het aan de Groningers zelf ligt dat er nog geen protocol is. “Dat is wel een hele vreemde voorstelling van zaken”, zegt de Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP).
Na de onverwacht zware aardbeving, maandag in het Groningse gaswinningsgebied, ontstond direct een felle discussie over het ontbreken van een goed schadeprotocol. Sinds maart 2017 kan iedereen schade melden. Maar zonder schadeprotocol gebeurt daar niets mee.
Premier Rutte zei gistermiddag onder andere: “Het is niet alleen een zaak van de Rijksoverheid, maar ook de regionale partijen. Gezamenlijk moeten we daar nu snel uit zijn.”
Potjandorie
Op RTV Noord reageert Eikenaar: “Het was de minister-president die maanden aan het onderhandelen was over een nieuwe coalitie. Dat is zijn goed recht, maar daardoor wachten de Groningers wel nog steeds op een schadeafhandeling. Daar moet je mij niet de schuld van gaan geven, en ook niet de Groninger Bodem Beweging, het Gasberaad of andere bestuurders uit Groningers. Die vertraging is er maar door één ding gekomen, en dat is door de kabinetsonderhandelingen.”
“We hebben het over een schadeafhandeling die opgesteld moet worden omdat mensen potjandorie in de ellende zitten. Over de hoofden van die mensen moet je geen spelletjes spelen. Je moet in actie komen. Je moet een goed schadeprotocol maken,” vervolgt de gedeputeerde. “Ik word er heel erg boos van. Dit gaat over de ruggen van mensen. Hou daarmee op.”
NU 12.01.2018 Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen is van mening dat de overheid coulant en voortvarend de schade moet afhandelen die is ontstaan na de aardbeving van maandag in Groningen. Een deel van de Groningers in het aardgasgebied verliest de moed en wordt wanhopig, aldus Van Zutphen.
”Ik verwacht van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) dat hij de inmiddels onontwarbare kluwen bestuurlijke spaghetti onmiddellijk van tafel haalt”, aldus de Nationale Ombudsman.
Voor de Groningers is het van belang dat ze in rechtsbescherming en klachtafhandeling snel duidelijkheid krijgen. Na de aardbeving, met een magnitude van 3.4, zijn meer dan tweeduizend schademeldingen binnengekomen.
Op dit moment is er geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de schademeldingen worden afgehandeld. “Het is letterlijk niet te doen voor de Groningers om op te komen voor hun belangen. Hoe lang moeten ze nog wachten op oplossingen”, vraagt Van Zutphen zich af.
Vrijdag is de Nationale Ombudsman in Appingedam, waar hij spreekt met mensen die tijdelijk in een andere woning moeten verblijven omdat hun eigen huizen versterkt moeten worden vanwege de aardbevingen. Ook zal hij in gesprek gaan met maatschappelijke organisaties en de commissaris van de Koning.
Van Zutphen roept Groningers die problemen hebben als gevolg van de gaswinning op zich bij hem te melden. ”Wij gaan hem of haar vervolgens helpen om bij het juiste loket terecht te komen, dat kan ook behandeling van de klacht door de Nationale Ombudsman betekenen.”
De Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman deden in april vorig jaar een dringende oproep aan het kabinet om ”verantwoordelijkheid te nemen”. Daarna voerden zij gesprekken met bewoners, bestuurders en wetenschappers. Volgens de Ombudsman hebben veel Groningers het vertrouwen in de overheid verloren.
Groningen werd afgelopen maandag getroffen door een aardbeving. De aardbeving is de zwaarste in vijf jaar. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3,6 en zorgde ook voor talloze schademeldingen.
Telegraaf 12.01.2018 Een deel van de Groningers in het aardgasgebied verliest de moed en wordt wanhopig. Zij moeten weten waar ze aan toe zijn als hun huizen bevingsschade hebben en de schade moet coulant en voortvarend worden afgehandeld. Dat vindt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen.
Van Zutphen spreekt vrijdag in Appingedam met mensen die tijdelijk in een andere woning moeten verblijven omdat hun eigen huizen versterkt moeten worden vanwege de aardbevingen.
Dringende oproep
De Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman deden in april vorig jaar een dringende oproep aan het kabinet om „verantwoordelijkheid te nemen.” Daarna voerden zij gesprekken met bewoners, bestuurders en wetenschappers. Volgens de Ombudsman hebben veel Groningers het vertrouwen in de overheid verloren.
Bestuurlijke spaghetti moet van tafel
Voor de Groningers is het van belang dat ze in rechtsbescherming en klachtafhandeling snel duidelijkheid krijgen, stelt Van Zutphen. „Ik verwacht van minister Wiebes dat hij de inmiddels onontwarbare kluwen bestuurlijke spaghetti onmiddellijk van tafel haalt. Het is letterlijk niet te doen voor de Groningers om op te komen voor hun belangen. Hoe lang moeten ze nog wachten op oplossingen?”
Reductie gaswinning
Groningen werd afgelopen maandag getroffen door een aardbeving. Het was de zwaarste in vijf jaar. Minister Wiebes liet daarop weten dat de gaswinning deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd, zelfs sterker dan wat in het regeerakkoord staat. Ook de NAM zelf en het Staatstoezicht op de Mijnen pleiten voor een reductie.
Problemen melden
De Nationale Ombudsman roept Groningers die problemen hebben als gevolg van de gaswinning op zich bij hem te melden. „Wij gaan hem of haar vervolgens helpen om bij het juiste loket terecht te komen, dat kan ook behandeling van de klacht door de Nationale Ombudsman betekenen.” In Appingedam spreekt hij onder meer met bewoners, maatschappelijke organisaties en de commissaris van de Koning.
NOS 12.01.2018 “De overheid moet zelf en actief de schade gaan herstellen van gasbevingen in Groningen.” Dat zegt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in het NOS Radio 1 Journaal. Volgens Van Zutphen zijn Groningers het slachtoffer van “juridisch geneuzel” rond de oprichting van een onafhankelijk schadefonds. Daardoor liggen herstel- en versterkingswerkzaamheden al sinds april vorig jaar nagenoeg stil.
Van Zutphen ging in Appingedam langs bij gedupeerden. Daar sprak hij duidelijke taal:
Gisteren zei verantwoordelijk minister Wiebes “gefrustreerd” te zijn dat een dergelijk schadeprotocol er nog niet is. Maar volgens Van Zutphen zou Wiebes er goed aan doen “niet altijd naar anderen te wijzen” en is het “de hoogste tijd” dat Wiebes zelf de bal oppakt.
Nieuwe meldingen
Het aantal mensen in Groningen dat woont in een huis met erkende aardbevingsschade is opgelopen tot 100.000. Na de zware beving van maandag hebben zeker 2000 mensen nieuwe schades gemeld.
De Nationale ombudsman sprak in Appingedam met Groningers die in een tijdelijke woning zitten terwijl hun huis wordt hersteld. Appingedam is volgens Van Zutphen een van de weinige plaatsen waar dat gebeurt.
‘Meld problemen!’
Van Zutphen doet in het radio-interview ook een oproep aan Groningers om hun ‘gasgerelateerde’ problemen bij hem te melden. “Ik wil niet dezelfde fout maken als de overheid, namelijk altijd wijzen naar een ander. Als er nu iets mis is in Groningen wat verband houdt met het gas, dan moeten mensen naar mij toekomen.”
“Ik wil graag van mensen horen wat ze nodig hebben”, vervolgt Van Zutphen. “Dan ga ik mijn uiterste best doen om te zorgen dat er echt wat gebeurt.”
Groningers kunnen de organisatie van de Nationale ombudsman bereiken via mail en telefoon. Ook worden er de komende weken een aantal “pop-up-spreekuren” op locatie georganiseerd in het Groninger gasgebied.
AD 12.01.2018 Een deel van de Groningers in het aardgasgebied verliest de moed en wordt wanhopig. Zij moeten weten waar ze aan toe zijn als hun huizen bevingsschade hebben en de schade moet coulant en voortvarend worden afgehandeld.
Dat vindt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen, die vandaag in Appingedam spreekt met mensen die tijdelijk in een andere woning moeten verblijven omdat hun eigen huizen versterkt moeten worden vanwege de aardbevingen.
De Nationale Ombudsman en de Kinderombudsman deden in april vorig jaar een dringende oproep aan het kabinet om verantwoordelijkheid te nemen. Daarna voerden zij gesprekken met bewoners, bestuurders en wetenschappers. Volgens de Ombudsman hebben veel Groningers het vertrouwen in de overheid verloren.
Voor de Groningers is het van belang dat ze in rechtsbescherming en klachtafhandeling snel duidelijkheid krijgen, stelt Van Zutphen. ,,Ik verwacht van minister Wiebes dat hij de inmiddels onontwarbare kluwen bestuurlijke spaghetti onmiddellijk van tafel haalt. Het is letterlijk niet te doen voor de Groningers om op te komen voor hun belangen. Hoe lang moeten ze nog wachten op oplossingen?”
Groningen werd afgelopen maandag getroffen door een aardbeving. Het was de zwaarste in vijf jaar. Minister Wiebes liet daarop weten dat de gaswinning deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd, zelfs sterker dan wat in het regeerakkoord staat. Ook de NAM zelf en het Staatstoezicht op de Mijnen pleiten voor een reductie.
De Nationale Ombudsman roept Groningers die problemen hebben als gevolg van de gaswinning op zich bij hem te melden. ,,Wij gaan hem of haar vervolgens helpen om bij het juiste loket terecht te komen, dat kan ook behandeling van de klacht door de Nationale Ombudsman betekenen.”
In Appingedam spreekt hij onder meer met bewoners, maatschappelijke organisaties en de commissaris van de Koning.
NU 12.01.2018 Bij het terugschroeven van de gasproductie in Groningen spelen de overheidsfinanciën geen enkele rol van betekenis. Alleen de veiligheid van de bewoners staat voorop. Dat zei premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie.
“Nu gaat het nog om een paar miljard op de rijksbegroting. Het is niet zo dat we de verzorgingsstaat moeten sluiten als we geen gas winnen”, aldus de minister-president.
Sinds 2016 zijn de gasbaten ieder jaar zo’n 2 miljard euro. Dat is een stuk lager dan in de periode tussen 2011 en 2015 toen de opbrengsten schommelden rond de 12 miljard euro. Twee miljard op een kleine 300 miljard euro aan rijksinkomsten noemt Rutte “te overzien”.
Minister Wopke Hoekstra (Financiën) kon vrijdag nog niet zeggen of er extra bezuinigd moet worden als de gaskraan verder dicht gaat.
Maandag werd het Groningse Zeerijp opgeschrikt door de zwaarste aardbeving in vijf jaar met een magnitude van 3.4. Daarop liet minister Eric Wiebes (Economische Zaken) weten dat er wordt gekeken naar hoe de productie verder verlaagd kan worden in de regio. In de huidige plannen zet het kabinet in op zo’n 20 miljard kuub per jaar in 2021.
Dat is een kleine verlaging ten opzichte van de 21,6 miljard die er momenteel wordt geproduceerd door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).
De NAM liet zelf na de beving van maandag weten dat drie productieputten in de buurt van Loppersum worden gesloten en heeft het over een “substantiële vermindering” van de totale gasproductie. Niet eerder pleitte het gasbedrijf zelf voor het terugschroeven van de gaswinning in Groningen.
Onvoldoende
Of het gebaar voldoende is valt te bezien. Toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) noemde de toezegging van de NAM niet concreet en stuurt over twee weken een advies aan de regering over welke aanpak nu het beste is.
Het is de verwachting dat SodM voor verdere verlaging pleit, alleen met hoeveel is nog de vraag. Doorgaans volgt de verantwoordelijke minister, Wiebes in dit geval, het advies op.
Wiebes liet al weten dat hij zich niet gebonden voelt aan afspraken uit het regeerakkoord. Hij brengt de komende periode in kaart hoe de gaswinning verder naar beneden kan.
Hij zit naar eigen zeggen wat dat betreft “zo klem als een deur” omdat hij te maken heeft met de grootverbruikers in het bedrijfsleven, leveringszekerheid voor huishoudens en contracten met het buitenland.
Groningers met schade aan hun huizen naar aanleiding van de bevingen, moeten vooralsnog wachten op herstel en vergoeding. Er ligt namelijk nog geen nieuw protocol waarmee gewerkt kan worden, terwijl alleen al sinds maandag er meer dan tweeduizend nieuwe schademeldingen zijn bijgekomen.
In de oude situatie had de NAM een dikke vinger in de pap, maar omdat het bedrijf in de meeste gevallen ook de veroorzaker is van de schade, is de ondernemeing op verzoek van veel partijen uit het proces gestapt.
Vriend en vijand zijn het erover eens dat een nieuw protocol er zo snel mogelijk moet komen. De betrokken maatschappelijke en bestuurlijke partijen zitten alleen nog niet op één lijn. Rutte verwacht dat dit “binnen enkele weken” wel het geval is.
Volgende week dinsdag debatteert Wiebes met de Tweede Kamer over de gaswinning en het schadeprotocol.
Telegraaf 12.01.2018 Bij het kabinetsbesluit over de gaswinning in Groningen zijn financiële overwegingen „geen factor.” Premier Mark Rutte zei dat vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. De veiligheid van de Groningers moet volgens hem hoe dan ook voorop staan. Rutte beloofde tevens dat er binnen „enkele weken” duidelijkheid komt over een schadeprotocol voor slachtoffers van de bevingen.
Rutte onderstreepte dat ook bij besluiten van vorige kabinetten om de hoeveelheid gas in Groningen terug te brengen de gevolgen voor de rijksbegroting niet de doorslag hebben gegeven.
Of het kabinet door de beperking van de gaswinning in Groningen extra moet bezuinigen is volgens minister Wopke Hoekstra (Financiën) nog niet te zeggen. Eerst moet zijn collega Eric Wiebes van Economische Zaken met voorstellen komen, zei hij vrijdag na de ministerraad. „De financiële consequenties zijn vers twee. Laten we stap voor stap te werk gaan.”
De ministerraad sprak vrijdag over de Groningse gaswinning. Wiebes herhaalde na afloop dat die verder omlaag moet dan de 1,5 miljard kuub waarop in het regeerakkoord gezinspeeld wordt. Hij ziet het „wel degelijk als een opdracht van het regeerakkoord om te kijken of dat meer kan zijn.” Wiebes wil nog geen getallen noemen. Wel bevestigde hij dat iedereen het er over eens is dat het om „een gezamenlijk probleem” gaat.
Wiebes toonde begrip voor de opmerkingen van de Nationale Ombudsman, die vindt dat de Groningers het slachtoffer zijn van „juridisch geneuzel” rond de oprichting van een nationaal schadefonds. „Hij is jurist, ik mag hier de techneut uithangen. Maar ik snap wat hij zegt. Ik zou het ook veel sneller willen. Waar het om gaat is dat we op een nette manier snel tot iets komen.”
NOS 12.01.2018 Premier Rutte wil dat er binnen twee weken afspraken liggen voor de afhandeling van de bevingsschade in Groningen. Hij wijst er wel op dat het kabinet hier niet alleen over gaat. Het schadeprotocol moet worden opgesteld met onder meer de gedupeerde gemeenten en met de provincie Groningen.
“We moeten het met elkaar doen”, zei de premier in zijn wekelijkse persconferentie. “Ik ben ervan overtuigd dat het kan. Ik heb er alle vertrouwen in.”
‘Juridisch geneuzel’
Minister Wiebes van Economische Zaken zei ook al dat het kabinet haast wil maken.”Bij het woord ‘maanden’ ga ik rillen.” Hij zei dat het niet hoort, dat mensen zo lang moeten wachten. “Als ik tien maanden zou moeten wachten op de afhandeling van schade, had ik misschien minder mild gereageerd dan veel Groningers.”
Wiebes is het met de Nationale Ombudsman eens dat de Groningers de dupe zijn van “juridisch geneuzel”. Hij vindt dat de oprichting van een onafhankelijk fonds met het daarbij behorende protocol voor de afhandeling van de schade veel te lang heeft geduurd.
Ombudsman Reinier van Zutphen ging vandaag in Appingedam langs bij gedupeerden. Daar sprak hij duidelijke taal:
AD 12.01.2018 Uiterlijk in maart moet duidelijk zijn met welk niveau de gaswinning in Groningen kan worden verminderd. Op korte termijn wordt nog geen beslissing genomen, aldus verantwoordelijk minister Wiebes (Economische Zaken) vanmiddag na afloop van de eerste ministerraad van het jaar.
De gaswinning is een gezamenlijk probleem van het hele kabinet, aldus Minister Wiebes.
In het regeerakkoord is een vermindering van 1,5 miljard kubieke meter tot 20 miljard afgesproken, maar Wiebes benadrukt dat gezocht wordt naar mogelijkheden het niveau verder naar beneden te brengen. Hoeveel meer mogelijk is, moet blijken uit een inventarisatie. ,,We zijn er heel druk mee bezig. Het is heel ingrijpend, want het betekent dat we heel snel moeten overschakelen naar een ander type brandstof of duurzame oplossingen.” Dat onderzoek moet dit kwartaal zijn afgerond.
Volgens Wiebes is er binnen de ministersploeg afgesproken dat de gaswinning een gezamenlijk probleem van het hele kabinet is, dat de volle aandacht verdient. ,,We hebben met elkaar afgesproken op korte termijn zoveel mogelijk vermindering van het gaswinningsniveau te krijgen.”
Minister van Financiën Wopke Hoekstra wil niet zeggen of minder gaswinning betekent dat het kabinet extra moet bezuinigen. ,,We hebben met z’n allen afgesproken dat we het goed vinden om 14,5 miljard euro te investeren in onderwijs, veiligheid en zorg. Laten we de gasdiscussie separaat voeren. Ik kan er geen ja/nee-antwoord op geven.”
Hoekstra benadrukt Wiebes de tijd te willen geven. ,,Ik wil hem geen deadline opdringen. Hij is van nature een ongeduldig persoon, ik ben van nature een ongeduldig persoon, maar in Groningen zijn ze natuurlijk nog veel ongeduldiger.”
Schade
We kunnen nu niet ineens bedrijven het faillissement in duwen en mensen bij vijf graden Celsius televisie laten kijken, aldus Minister Wiebes
De gaswinning staat na de forse aardbeving in Zeerijp maandag weer bovenaan de politieke agenda. Het dorp werd getroffen door een beving van 3,4 op de schaal van Richter, de zwaarste beving in de Groningen sinds 2012. Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft meer dan 2.000 meldingen over schade binnengekregen. In 62 gevallen is de schade dusdanig dat de bewoners zich onveilig voelen. De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied.
De voorgenomen vermindering gaat de boze Groningers niet ver genoeg. Zij zien het liefst dat de gaskraan volledig dicht wordt gedraaid. ,,Met de verduurzaming in gedachten is dat op langere termijn helemaal niet vreemd, maar we moeten nu kijken naar de mogelijkheden op korte termijn”, zegt Wiebes. ,,We kunnen nu niet ineens bedrijven het faillissement in duwen en mensen bij vijf graden Celsius televisie laten kijken.”
Premier Rutte benadrukte vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat de opbrengsten van de gaswinning geen rol spelen bij de afweging hoeveel de gaskraan dicht kan. ,,De bijdrage aan de rijksbegroting is geen factor”, zei hij resoluut. De premier wilde niet veel kwijt over de schade-afhandeling, behalve dat de Groningers binnen een paar weken duidelijkheid moeten krijgen over het te volgen protocol. ,,Het is klip en klaar dat inwoners die het aangaat recht hebben op schadevergoeding. Dat moeten we snel regelen.”
Wiebes bracht woensdag een bezoek aan Zeerijp, in een poging de bevolking gerust te stellen. Dat bleek een lastige opgave. De minister werd opgewacht door tientallen woedende Groningers, die vooral klaar zijn met beloftes uit Den Haag. ,,Wanneer dringt het nou eens tot jullie door dat deze provincie geen kolonie is die je kunt uitmelken”, beet een man hem toe. ,,Ik doe mijn best’’, kon Wiebes in het voorbijgaan nog net zeggen.
De bewindsman zei haast te willen maken met het nieuwe schadeprotocol voor aardbevingen. ,,Het kan niet zo zijn dat mensen met schade nu al zo lang moeten wachten”, zei hij. In het nieuwe schadeproces is de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet meer direct betrokken.
VK 11.01.2018 De gaswinning in Groningen moet flink worden verminderd omwille van de veiligheid. Dat stelt het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Na de hevige aardbeving bij Zeerijp, afgelopen maandag, is voor het aardbevingsgebied ‘code rood’ van kracht, het hoogste alarmeringsniveau. Daarmee staat minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes (VVD), voor het blok.
Het is voor het eerst dat de toezichthouder zo kort na een aardbeving met zo’n uitgesproken waarschuwing komt. SodM gaat de komende twee weken bepalen met hoeveel, waar en hoe de gasproductie precies moet worden verminderd, ter advies aan de minister. Die beslist uiteindelijk.
Wiebes’ voorganger Henk Kamp nam adviezen van de toezichthouder doorgaans over, met uitzondering van de oproep de gaswinning begin 2013 zo veel en zo snel als mogelijk te verminderen. Eerder werd de minister al op de vingers getikt door de Raad van State. De hoogste bestuursrechter vond het winningsbesluit voor 21,6 miljard kuub per jaar (nog genomen door Kamp) onvoldoende onderbouwd.
Hoewel het SodM eerder ook de leveringszekerheid van aardgas voor huishoudens en bedrijven in ogenschouw nam, is het daar nu uitgesproken over. ‘Het advies van SodM zal daar geen rekening mee houden maar alleen gebaseerd zijn op veiligheidsoverwegingen. Het is aan de minister om zo nodig een afweging te maken tussen veiligheid en leveringszekerheid.’
Concrete stappen
Minister Wiebes zit naar eigen zeggen ‘zo klem als een deur’, omdat hij mensen ‘niet in de kou wil zetten’
Het SodM reageert op voorstellen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Daartoe gemaand door de toezichthouder na de aardbeving bij Zeerijp stelde het gasbedrijf woensdag voor enkele productieputten te sluiten. Volgens de NAM zou dat niet meteen hoeven te betekenen dat de gaswinning teruggeschroefd zou moeten worden. Al voorzag topman Gerald Schotman op termijn een ‘substantiële verlaging’ van de gaswinning.
De suggesties van de NAM zijn volgens het SodM ‘een stap in de goede richting, maar niet concreet genoeg’. ‘De NAM wekt de indruk in haar analyse dat de maatregelen enkel nodig zijn voor de veiligheidsbeleving van de inwoners van Groningen. Volgens het SodM kun je niet stellen dat er verder geen concrete veiligheidsrisico’s zijn.’
Minister Wiebes wilde eerder deze week geen concrete toezeggingen doen over het op korte termijn dichter draaien van de gaskraan. ‘Ik ben alle mogelijkheden aan het bekijken om de gaswinning te verminderen’, zei hij. Al zit hij naar eigen zeggen ‘zo klem als een deur’, omdat hij mensen ‘niet in de kou wil zetten’.
In Groningen werd het pleidooi van het SodM meteen omarmd. ‘Dit is een hard oordeel dat er niet om liegt’, zei provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). ‘De veiligheid van de Groningers moet gewaarborgd worden en dat kan alleen door minder gas te winnen.’
De aardbeving bij Zeerijp (nabij Loppersum), met 3,4 op de schaal van Richter de zwaarste in vijf jaar tijd, was ook voor de toezichthouder een tegenvaller. Na het verminderen van de gaswinning en het stilleggen van productieputten rond het kwetsbare Loppersum stelde het SodM in 2016 nog optimistisch dat die ingrepen effectief bleken. ‘Er is een afname van seismische activiteit in het hele veld. Het vertrouwen is toegenomen dat het systeem regelbaar is.’
Nu concludeert het SodM dat ondanks de vele wetenschappelijke onderzoeken de kennis van de ondergrond onvoldoende is om te kunnen berekenen bij welk niveau van de gaswinning welke beving optreedt. Met de aardbeving in Zeerijp is het hoogste niveau uit het meet- en regelprotocol bereikt: het interventieniveau (code rood). ‘Er is daarom naar verwachting in ieder geval een flinke productievermindering nodig om terug te gaan naar een acceptabele veiligheidssituatie.’
Na de schok van maandag zijn inmiddels ruim 2.000 schademeldingen gedaan bij het Centrum Veilig Wonen. Bij vijf gebouwen is sprake van een ‘acuut onveilige situatie’.
Op deze plekken in Nederland waren er zware bevingen als gevolg van gaswinning;
Na de schok bij Huizinge (vijf jaar terug) kwam de Groningse kwestie op de kaart. Hoeveel verder zijn we nu?
Wiebes in aardbevingsgebied: ‘U moet mij pas bedanken als ik de problemen heb opgelost’
‘Wingewest, huizen verpest’, joelen de kinderen van obs de Wilgenstee op commando. Ook zij voelden maandagmiddag de grond beven in Zeerijp, vlak nadat de schoolbel was gegaan. De Groningse vlag hangt halfstok voor het dorpshuis, tegenover de imposante Jacobuskerk. Een grauwe sluier hangt boven het Hogeland. (+)
16 augustus 2017 was het vijf jaar geleden dat de aardbeving bij Huizinge Groningen opschrikte. De zwaarste klap tot op heden maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. De balans na vijf jaar naschokken.
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid
Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. ‘Niet de schade zelf is de echte ramp voor Groningers, maar hun verwoeste vertrouwen in een overheid die ze had moeten beschermen.’ Margriet Oostveen ging langs in Middelstum. (+)
Uitbetaling aardbevingsgeld Groningen ligt al een half jaar stil. Hoe kan dat?
In Groningen heerst de impasse. De afhandeling van nieuwe schadeclaims ligt al een half jaar stil en het versterken van huizen gaat moeizaam. De hoogste aardbevingsrechter slaat alarm bij minister Wiebes.
NU 11.01.2018 Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) vindt de voorgestelde maatregelen van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) na de aardbeving van maandag niet concreet. Volgens de toezichthouder is een flinke productievermindering noodzakelijk.
“Groningen bevindt zich op dit moment in code rood”, laat SodM donderdag weten.
De NAM adviseerde woensdag dat de gaswinning in heel Groningen moet worden verlaagd en dat een aantal clusters in de regio Loppersum gesloten moeten worden. De gaswinner wil deze maatregel nemen nadat de provincie maandag werd getroffen door de zwaarste aardbeving sinds 2012.
Volgens de toezichthouder geeft de NAM echter niet concreet aan met hoeveel de jaarlijkse productie moet worden verlaagd. De toezichthouder neemt twee weken de tijd om met een eigen advies over de maatregelen te komen. Hierin zal het SodM geen rekening houden met de leveringszekerheid van het gas, maar zich alleen baseren op de veiligheid van de Groningers.
Het SodM stuurt na twee weken hierover een advies aan minister van Economische Zaken Eric Wiebes. De minister beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie moet gebeuren.
De NAM liet woensdag weten dat de aardbeving, die een magnitude van 3,4 had, “wetenschappelijk niet verrassend is”. Toch besloot de gaswinner forse maatregelen te adviseren, dit “vanuit het oogpunt van veiligheidsbeleving”.
Volgens SodM wekt de NAM met deze uitspraak de indruk dat de maatregelen enkel nodig zijn voor de veiligheidsbeleving van de inwoners van Groningen. “Volgens SodM kun je niet stellen dat er verder geen concrete veiligheidsrisico’s zijn.”
De NAM noemde woensdag geen volume waarmee de gaswinning afgenomen zou moeten worden, omdat dit volgens de gaswinner aan de minister is om te beslissen. In een reactie op SodM stelt de gaswinner donderdag hun rapportage nog eens te hebben toegelicht aan het ministerie. “Bevestigd is in dit overleg dat de minister de regie heeft over de te volgen stappen.”
De beving van maandag was de zwaarste sinds 2012. De beving, waarvan het epicentrum in Zeerijp (gemeente Loppersum) lag, had een magnitude van 3,4. Dit is uitzonderlijk hoog voor de provincie. Er zijn meer dan 2.000 schademeldingen binnengekomen.
In 62 gevallen is de schade dusdanig dat de bewoners zich onveilig voelen. Op vijf plaatsen is volgens het Centrum Veilig Wonen (CVW,) dat de schades beoordeelt, sprake van een ”acuut onveilig situatie”. Drie van die panden zijn gestut om ergere problemen te voorkomen.
Het CVW verwacht volgende week een compleet overzicht te kunnen geven van de schademeldingen.
In 2012 werd in Huizinge de zwaarste beving tot nu toe gemeten. Deze had een magnitude van 3,6, wat ook talloze schademeldingen tot gevolg had.
NOS 11.01.2018 Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zegt dat na de aardbeving van maandag in Groningen een flinke vermindering van de gaswinning waarschijnlijk noodzakelijk is. Volgens de toezichthouder is na de beving van maandag het hoogste alarmeringsniveau – code rood – bereikt. De noodzakelijke vermindering van de gaswinning gaat mogelijk gevolgen hebben voor huishoudens en bedrijven, zegt het SodM.
In een van de eerdere SodM-rapporten, dat uitkwam na de grote beving in Huizinge in 2012, stelde de toezichthouder dat de veilige grens voor gaswinning in Groningen ligt bij 12 miljard kuub per jaar, maar het SodM wil dat nu opnieuw berekenen. Nu wordt er nog 21,6 miljard kuub gas gewonnen. Volgens het regeerakkoord moet dat 20,1 miljard worden.
De maatregelen die de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft aangekondigd na de zware aardbeving in Groningen zijn volgens het SodM niet concreet genoeg. De NAM laat in een reactie weten dat er vandaag een overleg is geweest tussen alle betrokken partijen. Hierin is onder meer bevestigd dat de minister advies gaat inwinnen bij verschillende partijen, zoals het SodM.
Maandag was er bij Zeerijp in de gemeente Loppersum een beving met een kracht van 3,4, de zwaarste in ruim vijf jaar tijd. NAM-topman Schotman zei gisteren dat de gaswinning in de provincie “substantieel” moet worden verlaagd. Hij noemde daarbij geen concrete cijfers, wel noemde hij een aantal winningslocaties die kunnen worden gesloten.
Stap in de goede richting
Volgens het SodM zijn de voornemens van de NAM wel een stap in de goede richting. De toezichthouder is het niet met de NAM eens dat maatregelen alleen nodig zijn voor de veiligheidsbeleving. Volgens het SodM zijn er duidelijke veiligheidsrisico’s. Ook had de NAM concrete cijfers moeten noemen, zegt het SodM.
De toezichthouder gaat onderzoeken hoe ver de gaswinning moet worden teruggebracht en op welke plaatsen dit het meest effectief is. Dat is een ingewikkeld proces, omdat de kennis van de ondergrond onvoldoende is om te berekenen bij welk niveau van gaswinning welke risico’s bestaan.
Binnen twee weken brengt het SodM advies uit aan minister van Economisch Zaken Wiebes, die gisteren een bezoek bracht aan Zeerijp.
Telegraaf 11.01.2018 „Het is een hard oordeel en dit liegt er niet om”, zegt gedeputeerde Eelco Eikenaar over het naderende advies van het Staatstoezicht op de Mijnen om de gaswinning flink te verlagen. In Groningen is dolblij gereageerd op het nieuws. „Dit is echt een heel positief signaal”, aldus aardbevingsgedupeerde Annemarie Heite.
Het SodM liet donderdagmiddag weten dat het in Groningen ’code rood’ is, oftewel het hoogste alarmeringsniveau. De maatregelen die NAM voorstelt, zijn volgens de toezichthouder niet concreet genoeg.
„Dit alles bevestigt wat we hier altijd al zeggen”, zegt Eikenaar. „De veiligheid van de Groningers moet gewaarborgd worden en dat kan alleen door minder gas te winnen.”
Volgens de provinciebestuurder wordt het tijd dat minister Eric Wiebes er alles aan gaat doen om een volgende grote beving te voorkomen. „En dat kan ook gewoon”, zegt hij. „Er was een goed plan voor een stikstoffabriek. Daarmee kun je buitenlands gas bewerken, waardoor je in Groningen ongeveer zeven miljard kuub minder hoeft te winnen. Die fabriek had er al kunnen zijn.”
Voor de gedupeerden lijkt het oordeel een doorbraak. „De leveringszekerheid moet ondergeschikt zijn aan veiligheid”, zegt gedupeerde Annemarie Heite. „Het is nu voor het eerst dat het SodM zijn verantwoordelijkheid pakt en de veiligheid alleen centraal stelt. Dit is nou precies wat we in Groningen nodig hebben.”
Ook de Groninger Bodem Beweging (GBB) spreekt van een andere toon. „We zijn natuurlijk cynisch geworden in Groningen, maar dit advies geeft vertrouwen”, zegt Jelle van der Knoop, voorzitter van de GBB. „Het is nog afwachten met hoeveel de gaswinning daadwerkelijk gereduceerd wordt, maar dit geeft hoop op een echt substantiële verlaging.” Van der Knoop blijft echter realistisch. „Het is uiteindelijk aan minister Wiebes om te bepalen hoeveel minder gas er gewonnen wordt.”
Volgens Susan Top van het Groninger Gasberaad, een samenwerking van maatschappelijke organisaties, kan de minister het advies straks niet naast zich neer leggen. „En dan hebben ze een probleem. Want als de gaskraan vanwege de veiligheid flink dicht moet, dan zit Nederland door compleet overheidsfalen in de kou. En dat had niet gehoeven.” Volgens Top staat Wiebes voor een onmogelijke opgave. „Maar ze hebben het zelf gedaan.”
Telegraaf 11.01.2018 Na de krachtige aardbeving van afgelopen maandag zijn er bij het Centrum Veilig Wonen (CVW) in Appingedam tweeduizend meldingen binnengekomen van schade.
Het gaat volgens het CVW om ruim tweeduizend nu verwerkte meldingen. Driehonderd ervan komen uit een gebied van tien kilometer rondom het dorp Zeerijp (gemeente Loppersum). Dat is de plaats waaronder het epicentrum van de beving van 3,4 op de schaal van Richter werd vastgesteld door het KNMI.
Van de melders hebben 62 Groningers aangegeven dat ze zich door hun schades onveilig voelen. Experts bezoeken dit soort adressen. Bij vijf blijkt sprake te zijn van een ’acuut onveilig situatie’. Dat gaat om twee schuren en drie panden waarbij nu onder bepaalden delen stutten zijn geplaatst, aldus het CVW. Volgende week moet het totale schadebeeld duidelijk zijn, zo is de verwachting.
Maatregelen
Aardgasexploitant NAM kondigde woensdag een aantal maatregelen aan na de klap. Het bedrijf pleit voor onder meer het reduceren van gaswinning op een aantal locaties met gasputten. Dat zou ongeveer tien procent reductie moeten opleveren. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) liet donderdagmiddag weten dat die maatregelen „een stap in de goede richting zijn, maar niet concreet genoeg.”
De provincie Groningen bevindt zich volgens SodM in ’het hoogste alarmeringsniveau’. Dat staat te boek als ’Code Rood’. Daarom is een ’flinke productievermindering’ noodzakelijk. „SodM gaat de komende twee weken bepalen met hoeveel, waar en hoe de gasproductie moet worden verminderd.” Het staatstoezicht brengt dan een rapportage uit aan minister Wiebes (Economische Zaken), die er verantwoordelijk is voor is.
Telegraaf 11.01.2018 Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gaat de komende twee weken concreet maken hoe en waar de gaswinning moet worden verlaagd om de kans op aardbevingen in Groningen te verkleinen.
Dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de winning wil terugschroeven is een goed teken, maar de voorstellen die de NAM deze week deed zijn volgens het SodM niet concreet genoeg. Het SodM spreekt van ’code rood’ in Groningen en verwacht dat de gaswinning fors moet worden teruggeschroefd om de veiligheid te verbeteren.
Beving in Zeerijp
In het Groningse plaatsje Zeerijp vond maandag een beving plaats met een kracht van 3,4. Het was de zwaarste in vijf jaar. De NAM stelde vervolgens voor op zes plaatsen in Groningen de gaswinning te stoppen of terug te schroeven. Daarbij werden echter geen concrete cijfers genoemd. En dat is niet het enige kritiekpunt van het SodM op de NAM. Volgens het staatstoezicht wekt de NAM de indruk „dat de maatregelen enkel nodig zijn voor de veiligheidsbeleving” van Groningers, terwijl er wel degelijk reële veiligheidsrisico’s zijn.
Het SodM benadrukt dat het in zijn advies aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken) alleen naar het veiligheidsaspect zal kijken. De andere kant van de medaille, waar Wiebes’ voorganger Henk Kamp in deze discussie ook vaak mee schermde, is de zogenoemde leveringszekerheid, maar die laat het SodM buiten beschouwing. „Het is aan de minister om zo nodig een afweging te maken tussen veiligheid en leveringszekerheid”, aldus het SodM. „De minister beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie in Groningen moet gebeuren.”
VK 10.01.2018 Het Groninger Gasberaad, een overlegorgaan van inwoners en organisaties die gedupeerd zijn door de aardgaswinning in de provincie, dient een klacht in tegen de politie. Die is haar boekje te buiten gegaan, vindt het beraad, met het huisbezoek aan een van haar medewerkers die op Facebook een oproep had ‘geliket’ voor een protest woensdag bij het bezoek van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) aan de provincie. De medewerkster kreeg maandagavond twee politiemannen in uniform aan de deur.
‘Het ging niet eens om een protestactie die door ons is georganiseerd’, zegt Susan Top, secretaris van het Gasberaad. ‘Wij overleggen altijd vooraf met de politie. We zijn ontzettend braaf.’ Volgens Top heeft de politie haar huiswerk niet gedaan. ‘Ze hebben naar buiten gebracht dat ze in actie kwamen nadat er opruiende teksten op internet waren verschenen, maar die waren niet van ons of onze medewerkster.’ De komst van twee agenten wordt door het Gasberaad als intimiderend ervaren. ‘Hoe is het gesteld met dit land als je niet eens meer een Facebook-pagina kunt ondertekenen zonder dat de politie voor de deur staat?’
Ik dacht dat mijn ouders een ongeluk hadden gehad, aldus Agnes Voorintholt.
Volgens Agnes Voorintholt, een vrijwilligster van het Gasberaad die de politie over de vloer kreeg, waren de agenten vriendelijk, maar schrok ze niettemin toen er werd aangebeld. ‘Ik dacht dat mijn ouders een ongeluk hadden gehad.’ De politiemannen vroegen Voorintholt of ze van plan was de betoging bij te wonen tijdens een nieuwjaarsborrel van ondernemers en bestuurders uit Noord-Nederland in MartiniPlaza, een theater- en sportcomplex in Groningen. Minister Wiebes zou dat evenement bijwonen. Ze wilden ook weten of Voorintholt wist hoeveel mensen naar de protestactie zouden komen. Een van de agenten zou hebben gezegd dat ‘Big Brother is watching you’, een verwijzing naar een totalitaire staat uit de roman 1984 van de Britse schrijver George Orwell.
De politie zegt dat ze de beheerders van de protestpagina op Facebook hebben opgezocht, maar Voorintholt zegt dat ze geen moderator is. Wel beheerde ze de pagina ‘Nederland: laat Groningen niet zakken’ die vorig jaar werd opgezet toen de cabaretier Freek de Jonge campagne ging voeren om aandacht te vragen voor de desastreuze gevolgen van de gaswinning in Groningen.
Achteraf gezien is het misschien niet zo handig geweest om de bezoeken af te laten leggen door agenten in uniform, aldus Ernest Zinsmeyer, perswoordvoerder.
Het politiekorps Noord-Nederland vindt het gerechtvaardigd dat de politie informatie inwint over demonstraties rond het bezoek van een minister, en zeker rond de gaswinning. ‘Er heerst grote woede in de provincie. Dat is begrijpelijk. De mensen voelen zich in de steek gelaten’, aldus perswoordvoerder Ernest Zinsmeyer. ‘Achteraf gezien is het misschien niet zo handig geweest om de bezoeken af te laten leggen door agenten in uniform.’ Eerst bellen was evenwel geen optie omdat van een van de twee adressen geen telefoonnummer bekend was. Dat de politie reageert op oproepen op Facebook is normaal, zegt Zinsmeyer. ‘We voeren dagelijks patrouilles uit op internet.’ Daar is een speciaal team voor opgezet.
Burgemeester Peter den Oudsten van Groningen heeft begrip voor het politie-onderzoek, maar vindt ook dat agenten beter even hadden kunnen bellen.
AD 10.01.2018 Na een relatief rustige periode, schrok Groningen maandag van een zware aardbeving. Minister Eric Wiebes heeft vandaag een poging gedaan de onrust weg te nemen in het gaswinningsgebied. Een poging. Want daar bleef het bij.
Even na één uur in de middag trekt een soort rugbyscrum door Zeerijp. Omringt door beveiligers beent Eric Wiebes door de straat richting het lokale dorpshuis. Ook zijn boomlange beschermers kunnen niet voorkomen dat hij mikpunt van Groningse woede is. ,,Wanneer dringt het nou eens tot jullie in Den Haag door dat deze provincie geen kolonie is die je kunt uitmelken,’’ bijt een man de minister toe. Wiebes wordt zo meegesleurd door zijn entourage en verslaggevers dat zijn antwoord wegwaait in de wind. ,,Ik doe mijn best,’’ klinkt het nog net.
Na de beving van maandag in het Groningse Loppersum – 3,4 op de schaal van Richter- benut de nieuwe minister van Economische Zaken een al geplande afspraak in de provincie om te tonen dat ‘Den Haag’ meeleeft met de boze Groningers. En er is genoeg woede te beteugelen.
Schadeafwikkelingen na bevingen verlopen tergend traag, klaagt men. Herstelwerkzaamheden zijn maanden achterop geraakt. En hoewel het kabinet de gaswinning terugschroeft, gaat het de inwoners niet ver genoeg.
Tegemoet
Na een besloten gesprekje met de burgemeester probeert Wiebes aan dat gevoel tegemoet te komen. ,,Ik zeg u eerlijk: ik kijk naar álle mogelijkheden om de overlast te stoppen. Dat betekent ook het verder verminderen van de gaswinning. Ik ga puur kijken naar wat kán.’’
Erg veel resultaat sorteren de woorden niet. Het gros van de tientallen bewoners die zijn komen opdraven, wuiven het weg.
De Groningers zijn simpelweg belofte-moe. Een karavaan aan politici stelde de laatste jaren immers beterschap in het vooruitzicht. Premier Rutte kwam erheen zelfs, de koning nota bene. ,,En iedereen is even begripvol, maar daarna verandert er weer niets,’’ zegt Jan, agrariër in de streek.
Boeren met rieken
Wiebes laten de meesten dus vooral wat apathisch passeren. Hoe anders was het toen zijn voorganger minister Henk Kamp kwam. Die werd zelfs opgewacht door boeren met rieken. ,,Mensen krijgen nog steeds rode vlekken in de nek als ze alleen al de naam Kamp horen. Die was vriendelijk tegen je, maar nam vervolgens besluiten die niet in ons voordeel waren,’’ weet bewoner Arne.
In dat opzicht biedt het nieuwe kabinet een sprankje hoop. In het regeerakkoord werd afgesproken dat de gaswinning in Groningen met 1,5 miljard kuub wordt verlaagd tot 20 miljard kuub. Na 2021 gaat de gaskraan verder dicht. Ook de Raad van State dwong het kabinet te laten kijken naar minder gaswinning.
Misschien valt daarom de hoon aan het adres van Wiebes nog mee. Hij zei maandag na de beving bovendien direct dat de gaswinning ‘maximaal’ moet worden verminderd. En eerder sprak hij van ‘Nederlands overheidsfalen van on-Nederlandse proporties’. Vandaag: ,,Als ik hier zou wonen zou ik ook boos zijn.’’
Al doet Jan Weidema nog een poging voor concreter begrip. Hij drukt zijn iPhone zo’n beetje onder de neus van de bewindsman, zodat hij een foto kan tonen van de schade in zijn huis. ,,Ik wacht al vijf jaar op schadeherstel.’’ Wiebes heeft zich dan inmiddels herpakt: ,,Ik zeg u eerlijk: dat vind ik ook te lang.’’
Of de minister een beetje goed heeft geluisterd naar zijn klacht, wordt Weidema gevraagd. ,,Ja,’’ zegt hij cynisch: ,,Maar luisteren doen ze allemaal. Ben benieuwd hoeveel ministers ik nog ga zien komen voordat mijn schade is opgelost.’’
Actie ondernemen
De fracties van Provinciale Staten van Groningen willen na de recente aardbeving in Zeerijp dat Wiebes nu actie onderneemt. Het is inmiddels ,,vijf over twaalf”, stellen de fracties unaniem in een brief die vanmiddag aan de minister is overhandigd op het provinciehuis. ,,Geef gehoor aan de stem van onze inwoners; eerlijke en snelle schade-afhandeling, verlaging van de gaswinning naar een veilig niveau en herstel van de Groninger samenleving op maatschappelijk, psychisch en economisch terrein.”
PS willen een overheid ,,die niet langer risico’s op de koop toe neemt, maar veiligheid garandeert”. Ze staan voor 100 procent achter de eisen van de inwoners. ,,Niet omdat wij veeleisend zijn, maar omdat respect voor eigenwaarde, gezondheid en bezit richting alle inwoners van het land zou moeten gelden.”
Die actie lijkt er te gaan komen: de NAM wil op meerdere plaatsen in Groningen de gaswinning stoppen of terugschroeven. In een aanbeveling aan toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) stelt de NAM voor om op vier plaatsen geen gas meer uit de grond te halen en op twee andere plaatsen de productie te verlagen.
1300 meldingen
Het aantal schademeldingen bij het Centrum Veilig Wonen na de aardbeving van maandag is inmiddels opgelopen tot ruim 1300. Van de meldingen kwamen er 195 uit een straal van 10 kilometer rond het epicentrum in Zeerijp.
NOS 10.01.2018 Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft een bezoek gebracht aan het Groningse dorp Zeerijp. Hier lag het epicentrum van de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar tijd in Groningen van maandagmiddag. De vlag hangt er vandaag halfstok.
In het dorpshuis sprak hij met onder meer de burgemeester van Loppersum, waartoe Zeerijp behoort. De aankomst verliep chaotisch. Wiebes werd omringd door journalisten en werd door de politie naar binnen geleid. Er waren zo’n honderd demonstranten, maar die konden hun boodschap niet toelichten. Ze vonden het teleurstellend dat er amper contact was en nauwelijks tijd, zegt verslaggever Jeroen de Jager.
Wiebes probeert vertrouwen te herstellen in Groningen
“Heel veel mensen zijn boos of moedeloos”, zei de minister. “Dat zou ik ook zijn.” Het overleg in het dorpshuis duurde zo’n tien minuten. Zowel Wiebes als de burgemeester zei na afloop dat het een goed gesprek was.
De minister zei ook dat hij zo snel mogelijk een schadeprotocol wil. “Mensen die schade hebben, moeten daarvoor gecompenseerd worden en reparaties moeten op gang komen.” Wiebes vindt het frustrerend dat zo’n protocol nog ontbreekt. “Er moet een schadeprotocol zijn. Ik zit hier pas twee maanden, het begint mij nu ook al te frustreren. We kunnen dit als land echt niet maken.”
Teleurstellend
Wiebes is ongeveer tien minuten bij een getroffen boer in de buurt geweest en nam een speldje in ontvangst van een edelsmid. Na zijn bezoek aan Zeerijp ging hij voor bestuurlijk overleg naar het provinciehuis in Groningen. Daar bezoekt hij ook een nieuwjaarsborrel van werkgeversorganisatie VNO-NCW.
Minister Wiebes van Economische Zaken arriveert bij het dorpshuis in Zeerijp voor een gesprek met lokale bestuurders en bewoners ANP
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) komt met een voorstel om de gasproductie in Groningen verder af te bouwen. Over hoeveel de productie in zijn ogen verminderd moet worden, liet directeur Gerald Schotman zich op NPO Radio 1 niet uit. Het idee om geheel te stoppen met de gaswinning wees hij van de hand. “Ik als directeur van de NAM wil, net als minister Wiebes, ook van het gas af, maar laten we realistisch blijven, gas blijft nog jarenlang een belangrijke rol spelen in de Nederlandse energievoorziening.”
Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft tot nu toe 1311 schademeldingen verwerkt als gevolg van de aardbeving van maandag.
AD 10.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) wil op meerdere plaatsen in Groningen de gaswinning stoppen of terugschroeven. In een aanbeveling aan toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) stelt de NAM voor om op vier plaatsen geen gas meer uit de grond te halen en op twee andere plaatsen de productie te verlagen.
Dat blijkt uit aanbevelingen in een rapport dat de NAM heeft opgesteld naar aanleiding van de aardbeving van maandag. De zogenoemde ‘clusters’ Overschild, De Pauwen en Ten Post (niet ver van Loppersum) worden door de NAM definitief buiten werking gesteld. Daarnaast wordt ook de winning in Eemskanaal gestopt. In Leermens en ’t Zandt gaat de productie omlaag.
De voorgestelde maatregelen hebben vooralsnog geen invloed op de totale productie van gas in heel Groningen, bevestigt een NAM-woordvoerder. Hoeveel minder gas er zal worden gewonnen kan hij niet zeggen. ,,Het is aan minister Eric Wiebes (Economische Zaken) om dat uiteindelijk te bepalen.”
Gas
De NAM mag volgens hem dit jaar 21,6 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) winnen, maar heeft volgens een woordvoerder een totale productiecapaciteit van bijna 100 miljard Nm3 per jaar. Naar schatting zit er nog ruim 600 miljard Nm3 in de Groningse bodem.
De NAM schat de kans op een aardbeving dit jaar met een kracht groter dan 3,6 (die van de zwaarste beving tot nu toe in het gebied in Huizinge in 2012) in op 16 procent. De voorgestelde maatregelen zouden ertoe moeten leiden dat de veiligheid en ‘de veiligheidsbeleving’ binnen de perken te houden, staat in het rapport. Eerder werd daarom al besloten per 1 oktober 2017 de gasproductie met 10 procent terug te schroeven.
Beving in Zeerijp
Vanuit Zeerijp werd de beving, die een kracht van 3,4 op de schaal van Richter had, in de wijde omtrek gevoeld. De NAM schrijft dat deze aardschokken, die zijn ontstaan als gevolg van de gaswinning, ‘als zeer beangstigend zijn ervaren’. In het gebied waar de beving gevoeld kon worden, wonen 65.000 mensen. Er zouden al ruim 1300 schademeldingen binnen zijn gekomen. De NAM spreekt in het rapport over meer dan 1000 schadeclaims.
Telegraaf 10.01.2018 De NAM wil op meerdere plaatsen in Groningen de gaswinning stoppen of terugschroeven. De NAM stelt voor om op vier plaatsen geen gas meer uit de grond te halen, en op twee andere plaatsen de productie te verlagen.
Die aanbeveling heeft de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen ontvangen. De voorgestelde maatregelen hebben vooralsnog geen invloed op de totale productie van gas in heel Groningen, bevestigde een woordvoerder van de NAM desgevraagd. Hoeveel minder gas er zal worden gewonnen kan hij niet zeggen. „Het is aan minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) om dat uiteindelijk te bepalen”, aldus de zegsman.
De NAM mag volgens hem dit jaar 21,6 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) winnen, maar heeft volgens een woordvoerder een totale productiecapaciteit van bijna 100 miljard Nm3 per jaar. Naar schatting zit er nog ruim 600 miljard Nm3 in de Groningse bodem.
De zogenoemde clusters Overschild, De Pauwen en Ten Post, niet ver van Loppersum worden door de NAM definitief buiten werking gesteld en daarnaast wordt ook de winning in Eemskanaal gestopt. In Leermens en ’t Zandt gaat de productie omlaag.
De NAM schat de kans op een aardbeving dit jaar met een kracht groter dan 3,6 (die van de zwaarste beving tot nu toe in het gebied in Huizinge in 2012) in op 16 procent. Het energiebedrijf denkt „met deze maatregelen de veiligheid en veiligheidsbeleving binnen acceptabele parameters te houden.”
NOS 10.01.2018 De gaswinning in Groningen moet verder omlaag, zegt de NAM. Topman Schotman spreekt van een “substantiële” verlaging, maar concrete cijfers noemt hij niet. Daar moet de minister later over beslissen.
In het regeerakkoord staat dat de productie wordt verlaagd van 21,6 miljard kuub naar 20 miljard. Eerder adviseerde het Staatstoezicht op de Mijnen de winning terug te brengen tot 12 miljard kuub.
Volgens de NAM moeten naar aanleiding van de beving bij Zeerijp extra maatregelen worden genomen. De productielocaties Overschild, De Pauwen, Ten Post, Leermens en ’t Zandt kunnen dicht. Om de noordoostkant van de stad Groningen te ontlasten kan ook de locatie Eemskanaal worden gesloten.
LOCAL FOCUS
Als de opties die de NAM noemt worden uitgevoerd, wordt de winning met 3 miljard beperkt tot ongeveer 18 miljard kuub, zegt NOS-redacteur Reinalda Start.
Een woordvoerder van de NAM wil dat niet bevestigen. “De winning uit die putten is al verlaagd. Bij elkaar wordt daar nu nog 1 miljard kuub gewonnen.” Hij voegt eraan dat dit niets zegt dat over de totale omvang van de verlaging.
De NAM benadrukt dat het gaat om opties, waar minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat uiteindelijk over moet beslissen.
‘Beving wetenschappelijk niet verrassend’
De NAM zegt dat de voorstellen worden gedaan uit oogpunt van de “primaire veiligheid en vooral ook de veiligheidsbeleving van de Groningers”. Het bedrijf zegt zich ervan bewust te zijn dat aardbevingen van invloed zijn op het gevoel van veiligheid.
Overigens noemt het bedrijf de beving bij Zeerijp ‘wetenschappelijk niet verrassend.’ Hij valt binnen de dreigings- en risicoanalyse.
NOS 10.01.2018 Met de huidige systemen voor gaswinning en afwikkeling van bevingsschade in Groningen loopt Nederland achter de feiten aan. Dat zegt de Groningse hoogleraar Regulering van Energiemarkten Machiel Mulder.
Terwijl Groningers na de aardbeving van maandag de schade opmaken, ligt de afhandeling van eerdere claims al maanden volledig stil. Vandaag bezoekt minister Wiebes het getroffen gebied om te praten over de afhandeling van schadeclaims en het moeizame herstel van de bevingsschade.
Groningers die hopen dat hij de gaskraan volledig dichtdraait, komen waarschijnlijk van een koude kermis thuis.”We zijn nog te afhankelijk van het gas om op zo’n korte termijn te stoppen”, zegt Mulder in NOS Met het Oog op Morgen.
Bewuster kiezen
Mulder ziet heil in het vooraf doorberekenen van de bevingsschade in de kosten van gaswinning. “Dan loop je niet steeds achter de feiten aan”, vertelt hij. “Nu moet de maatschappij achteraf enorme moeite doen om schade vergoed te krijgen. Als de NAM de schade van tevoren meeneemt in de kostprijs, kan het bedrijf veel bewuster kiezen of het nog wel heilzaam is om door te gaan met gaswinning.”
Hij vergelijkt het doorberekenen met emissierechten van CO2. “Dat is bedoeld om schade aan het milieu te compenseren. Bedrijven moeten er in hun productiebeslissingen immers al rekening mee houden. Waarom bestaat er niet zoiets voor de bevingsschade?”
Vanaf dit jaar kunnen getroffen Groningers beroep doen op een onafhankelijk schadefonds. Maar de afhandeling van de claims, ligt al maanden stil. Betrokken partijen lukt het niet om een nieuw protocol op te stellen.
Volgens de nieuwe regelgeving is de NAM als veroorzaker van de bevingsschade niet meer betrokken bij het beoordelen van claims. Maar de onderneming blijft wel financieel aansprakelijk. Dat blijkt juridisch ingewikkeld om te regelen.
Het Groningse gasveld werd ontdekt in 1959 en was toen het grootste van Noordwest-Europa. Volgens Mulder is het veld met name bijzonder omdat de gasdruk er zo hoog is. “Zo haal je het relatief eenvoudig en goedkoop uit de bodem. Bovendien kan je ook makkelijk en snel meer gas leveren wanneer de vraag toeneemt; tijdens een strenge winter bijvoorbeeld.”
Hoewel de inkomsten uit het Groningse gas teruglopen, zijn er nog steeds grote winsten mee gemoeid. Vorig jaar haalde de staat er zo’n 2 miljard euro mee binnen, becijferde het CBS.
Volgens de hoogleraar laat dit ruimte over om de gevolgen van gaswinning mee te nemen in de kostprijs. “Het kost nu zo’n 2 tot 4 cent per kubieke meter om gas uit de bodem te halen, terwijl de prijs op ongeveer 20 cent per kubieke meter ligt”, legt hij uit. “Het verschil is winst voor de aandeelhouders en de Nederlandse Staat.”
Telegraaf 10.01.2018 Gasminister Wiebes waagde zich in het hol van de leeuw: hij bezocht Zeerijp, dat maandag getroffen werd door een zware aardschok.
Wiebes: ’Ik zou boos zijn’
Telegraaf 10.01.2018 Minister Wiebes (Economische Zaken) was woensdag wederom in de provincie Groningen op werkbezoek. De bewindsman werd in Zeerijp verwelkomd door zo’n honderd Groningers, die hem dringend meegaven dat er snel meer moet gebeuren om de problematiek rondom gaswinning op te lossen. Wiebes denkt dat er snel actie komt: ,,Het zou me vies tegenvallen als dat nog maanden zou duren”, zei hij. „Ik zie hier kalmte, maar zou zelf al ongeduldig en boos zijn.’’
Telegraaf 10.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken wil nu echt haast maken met het nieuwe schadeprotocol voor aardbevingen in Groningen. „We praten al veel te lang en we moeten knopen doorhakken. Zelfs ik ben nu ongeduldig”, zei hij na een bezoek aan een boer in Zeerijp, dat maandag werd getroffen door een zware aardschok.
„Het kan niet zo zijn dat mensen met schade nu al zo lang moeten wachten voordat het wordt opgelost”, zegt Wiebes. „Ik ga straks in het gesprek met de lokale bestuurders, die daarin ook een rol hebben, benadrukken dat we er nu snel uit moeten komen. Het zou me echt enorm tegenvallen als het nog langer dan weken gaat duren.” In het nieuwe schadeproces is de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) niet meer direct betrokken.
De minister benadrukte ook nogmaals dat hij zowel op langere als korte termijn iets wil doen aan de gaswinning. „In alle eerlijkheid hoopte ik er ook op dat de bevingen minder zouden worden. Zeerijp was een wake-upcall. We onderzoeken nu alle mogelijkheden om de gaskraan verder dicht te draaien, maar dat moet wel veilig. Je wil geen huishoudens in de kou zetten.”
De NAM maakt woensdag bekend of ze maatregelen neemt. Wiebes kon nog niet zeggen of hij de NAM gaat adviseren de gaskraan meteen verder dicht te draaien. Dat is wel waar de Groningers op hopen.
De minister snapt de boosheid in het gebied. „Ik kom net bij een boer weg die niet veel schade had, maar wel enorm is geschrokken. Ik denk dat ik zelf niet zo rustig zou kunnen blijven als deze bewoner”, aldus Wiebes.
Burgemeester Albert Rodenboog van de gemeente Loppersum, waarin Zeerijp ligt, zei over Wiebes dat hij z’n goede intenties ziet. „Maar uit ervaring weet ik dat het om daden gaat.”
AD 10.01.2018 Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) bezoekt vandaag het dorp Zeerijp in Groningen. Maandag werd dat dorp opgeschud door een aardbeving. Verslaggever Tobias den Hartog is bij het bezoek en twittert live mee.
Wiebes bezoekt een bewoner in het dorp, spreekt met de burgemeester en neemt deel aan een bestuurlijk overleg dat al gepland stond.
Na afloop bezoekt hij in de stad Groningen de nieuwjaarsreceptie van bestuurders en ondernemers uit Noord-Nederland. Wiebes zou eigenlijk de Langmanprijs uitreiken, een prijs die wordt uitgereikt aan een inwoner of organisatie die zich sterk heeft gemaakt voor de regio. De minister ziet daarvan af na de aardbeving van maandag.
Gaswinning
De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2.115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. Het gas zit op ongeveer drie kilometer onder de grond; de meeste aardbevingen vinden ook op deze diepte plaats.
In het regeerakkoord is afgesproken de gaswinning de komende jaren te verlagen met zo’n 1,5 miljard kubieke meter, maar dat gaat veel partijen niet ver genoeg. Wiebes liet maandag weten niet per se vast te willen houden aan wat er in het regeerakkoord staat. ,,Ik probeer maximaal te verminderen”, zei hij. ,,Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
Telegraaf 10.01.2018 Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat is aangekomen in het dorp Zeerijp in Groningen, waar maandag een aardbeving was. Hij werd opgewacht door zo’n honderd bewoners. Onder hen schoolkinderen die met letters op borden een tekst vormden: ’Wingewest huizen verpest’. Ook anderen hadden spandoeken, waarop onder meer: ’Maak geen grotere ramp, doe het beter dan Kamp’.
Wiebes sprak in het dorpshuis met burgemeester Albert Rodenboog van de gemeente Loppersum, waar Zeerijp onder valt. Ook Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen, was erbij.
Wiebes zei na afloop een goed gesprek te hebben gehad. „We moeten het gas zo snel mogelijk verminderen en werken aan een schadeprotocol, maar dat kan ik niet alleen.’
De minister ging vervolgens langs bij een bewoner, die een akkerbouwbedrijf heeft. Hij had een speldje opgedaan dat hij had gekregen van de plaatselijke edelsmid Arne van Hulsen, die ook schade heeft. „Als symbool dat ik wat aan de problemen wil doen”, aldus Wiebes.
Kinderen bij het dorpshuis in Zeerijp. Op de achtergrond Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen. Ⓒ ANP
In een eerste reactie na de aardbeving – de zwaarste in vijf jaar – liet de minister maandag weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
NU 10.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) adviseert dat de gaswinning in Groningen moet worden verlaagd. De gaswinner wil deze maatregel nemen nadat de provincie maandag werd getroffen door de zwaarste aardbeving sinds 2012.
Ook moeten meerdere clusters in de regio Loppersum, waar maandag de beving plaatsvond, worden gesloten. Dit maakt de NAM woensdag bekend.
Hoewel de aardbeving van maandag, die een magnitude van 3,4 had, “wetenschappelijk niet verrassend is”, is toch besloten forse maatregelen te nemen. Dit “vanuit het oogpunt van veiligheidsbeleving”, aldus de gaswinner.
De voorgestelde maatregelen van de NAM zijn woensdag naar Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gestuurd. Donderdag verwacht de toezichthouder met een eerste reactie te komen, meldt een woordvoerder aan NU.nl. Daarna komt SodM met een advies voor minister Eric Wiebes (Economische Zaken).
Hoeveel procent de gaswinning omlaag moet, is volgens de NAM aan Wiebes om te beslissen. De minister wil woensdag nog niet inhoudelijk reageren op de maatregelen die de NAM voorstelt. “Ik ga kijken naar wat het Staatstoezicht op de Mijnen hierover zegt.”
Wel zegt Wiebes “alles op alles” te zetten om op korte termijn de gaswinning te verminderen. “Hoe snel dat kan, ben ik nog aan het uitzoeken.”
Volgens René Paas, Commissaris van de Koning in Groningen, heeft woensdag goed overleg plaatsgevonden met de minister. “We hebben te maken met een minister die heeft aangekondigd dat hij vaart wil maken. Hierover zijn afspraken gemaakt.”
Stopzetten
Nooit eerder stuurde de NAM zelf aan op de verlaging van de gaswinning in de provincie. De aardbeving van afgelopen maandag was echter dusdanig zwaar dat de NAM verplicht was met maatregelen te komen.
Het idee om geheel stoppen met de gaswinning wees directeur Gerald Schotman eerder al van de hand. “Gas blijft nog jarenlang een belangrijke rol spelen in de Nederlandse energievoorziening.”
De beving was de zwaarste sinds 2012. De beving, waarvan het epicentrum in Zeerijp (gemeente Loppersum) lag, had een magnitude van 3,4. Dit is uitzonderlijk hoog voor de provincie. Er zijn meer dan 1.300 schademeldingen binnengekomen.
In 2012 werd in Huizinge de zwaarste beving tot nu toe gemeten. Deze had een magnitude van 3,6, wat ook talloze schademeldingen tot gevolg had.
Wiebes bezoekt door aardbeving getroffen gebied Groningen
Verlaging
In een eerste reactie na de aardbeving stelde Wiebes dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Hij zei daarbij zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. ”Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes.
Telegraaf 10.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) komt woensdag met een voorstel om de gasproductie in Groningen af te bouwen. Dat zei Gerald Schotman, de algemeen directeur van de NAM op NPO Radio 1 naar aanleiding van de aardbeving met een kracht van 3,4 in Groningen afgelopen maandag. Hij had het ook nog over andere maatregelen. Een daarvan is volgens Schotman ,,het advies om de clusters rond Loppersum te sluiten”.
Over hoeveel de productie in zijn ogen verminderd moet worden, liet hij zich niet uit. Het idee om geheel te stoppen met de gaswinning wees hij van de hand. ,,Ik als directeur van de NAM wil, net als minister Wiebes, ook van het gas af, maar laten we realistisch blijven, gas blijft nog jarenlang een belangrijke rol spelen in de Nederlandse energievoorziening.”
In het interview zei Schotman verder nog dat ,,de NAM wel erg gemakkelijk als nationale kop van jut wordt gebruikt.” De oproep van twee lokale Groningse journalisten om bier te gooien naar het NAM-gebouw keurde hij af. ,,Geen goed idee om op te roepen tot dit soort zinloze, vandalistische dingen. Belangrijk is om de Groningers rust te geven,” aldus Schotman.
Schotman zei nogmaals dat de NAM wil dat er in april een nieuw onafhankelijk schadeprotocol komt. ,,Iets waar alle partijen belang bij hebben”, zei hij.
Wiebes arriveert in Groningen
Minister Eric Wiebes arriveerde woensdag rond 13.00 uur in het Groningse dorp Zeerijp. Hij spreekt daar met burgemeester Albert Roodenboog van Loppersum. Bij aankomst werd Wiebes onder massale belangstelling van de media aangesproken door actievoerders. Later zal Wiebes een gesprek hebben met gedupeerden.
NU 10.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) adviseert dat de gaswinning in Groningen moet worden verlaagd. De gaswinner wil deze maatregel nemen nadat de provincie maandag werd getroffen door de zwaarste aardbeving sinds 2012.
“De gaskraan moet verder dicht”, zegt directeur van de NAM Gerald Schotman in een interview op NPO Radio 1.
Het is nog niet bekend of de NAM wil dat de gaswinning op bepaalde locaties in Groningen wordt verminderd, of dat het voorstel de gaswinning in het geheel betreft. Het advies, dat op dit moment nog niet af is, wordt op een later moment woensdag toegelicht.
Het idee om geheel stoppen met de gaswinning wees Schotman van de hand. “Gas blijft nog jarenlang een belangrijke rol spelen in de Nederlandse energievoorziening.”
Maatregel
De voorgestelde maatregel van de NAM wordt woensdag naar Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gestuurd. Deze komt vervolgens met een advies voor minister Eric Wiebes (Economische Zaken).
Nooit eerder stuurde de NAM zelf aan op de verlaging van de gaswinning in de provincie. De aardbeving van afgelopen maandag was echter dusdanig zwaar dat de NAM verplicht was met maatregelen te komen.
De Tweede Kamer debatteert volgende week dinsdag met Wiebes over de beving.
De beving was de zwaarste sinds 2012. De beving, waarvan het epicentrum in Zeerijp lag, had een magnitude van 3,4. Dit is uitzonderlijk hoog voor de provincie. Er zijn inmiddels meer dan 1.300 schademeldingen gedaan.
In 2012 werd in Huizinge de zwaarste beving tot nu toe gemeten. Deze had een magnitude van 3,6, wat honderden schademeldingen tot gevolg had.
Protesten
Wiebes bracht woensdagmiddag het dorp Zeerijp, waar hij werd opgewacht door zo’n honderd bewoners. Onder hen schoolkinderen die met letters op borden een tekst vormden: ‘Wingewest huizen verpest’. Ook anderen hadden spandoeken, waarop onder meer: ‘Maak geen grotere ramp, doe het beter dan Kamp’.
De minister sprak in het dorpshuis met burgemeester Albert Rodenboog van de gemeente Loppersum, waar Zeerijp onder valt. Ook Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen, was erbij. Wiebes zei na afloop een goed gesprek te hebben gehad.
De fracties van Provinciale Staten van Groningen hebben Wiebes een brief overhandigd waarin ze de minister vragen nú actie te ondernemen. Het is inmiddels ”vijf over twaalf”, stellen de fracties unaniem.
Praten
”We praten al veel te lang en we moeten knopen doorhakken. Zelfs ik ben nu ongeduldig”, zei Wiebes na een bezoek aan een boer in Zeerijp. ”Het kan niet zo zijn dat mensen met schade nu al zo lang moeten wachten voordat het wordt opgelost.”
”Ik ga straks in het gesprek met de lokale bestuurders, die daarin ook een rol hebben, benadrukken dat we er nu snel uit moeten komen. Het zou me echt enorm tegenvallen als het nog langer dan weken gaat duren.” In het nieuwe schadeproces is de NAM niet meer direct betrokken.
Verlaging
In een eerste reactie na de aardbeving stelde Wiebes al dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Hij zei daarbij zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. ”Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes.
Wiebes bezoekt door aardbeving getroffen gebied Groningen
NOS 09.01.2018 Door de hevige aardbeving van gisteren in Groningen is de discussie over het gasgebruik in Nederland weer opgelaaid. Moeten we als land niet van het gas af? Het kabinet vindt van wel, maar dat gaat niet makkelijk worden. En het is ook niet zonder risico’s.
Dankzij het aardgas kon je vanochtend warm douchen, een eitje koken en stond de verwarming aan. Bijna alle Nederlandse huizen zijn aangesloten op aardgas dat afkomstig is uit Slochteren.
“Ja, het is een enorme opgave om helemaal van het gas af te gaan. Aardgas zit in de haarvaten van onze samenleving”, zegt Heleen Ekker, redacteur klimaat en energie bij de NOS. “Ook al denken we daar niet zoveel aan.”
Het kabinet wil in de toekomst in ieder geval nieuwbouwhuizen niet meer op aardgas aansluiten. In de praktijk lukt dat nog niet erg. “Vorig jaar is er geïnventariseerd en bleek dat twee derde van alle nieuwbouwhuizen gewoon op gas wordt aangesloten”, vertelt Ekker. “En die leidingen worden daar voor de komende veertig jaar neergelegd.”
Vanuit de wereldwijde uitstoot gezien, is gas de minst schadelijke optie, aldus Energieadviseur Lucia van Geuns.
Dan hebben we het nog niet eens over de bestaande bouw die van het gas af moet. Netbeheerder Stedin heeft uitgerekend dat als we in 2050 volledig van het gas af willen, er 17.000 tot 18.000 huishoudens per maand moeten stoppen met het gebruiken van aardgas. “Per direct”,benadrukt Ekker. “Dat is een gigantische opgave volgens Stedin, maar wel haalbaar.”
Er zijn alternatieven. Zoals huizen aansluiten op een warmtenet. De restwarmte van de industrie (zoals in Rotterdam) of geothermie, door heet water uit de bodem op te pompen, zijn daarvoor geschikt. Koken kan met een inductieplaat, er bestaan infraroodwarmtepanelen en men kan een warmtepomp thuis installeren om zelf duurzaam warmte op te wekken.
Maar, zegt Ekker, deze alternatieven zijn natuurlijk duurder dan aardgas. “Niet veel mensen zullen vrijwillig overstappen.” Hoe snel de energietransitie zal gaan, is dus afhankelijk van een aantal factoren. Hoe snel gaat de technologische ontwikkeling, wat doet de rest van de wereld, wat is het beleid van de overheid en welke rol kiest het bedrijfsleven?
Verschil in gas
Voor de industrie is gas momenteel onmisbaar, maar niet het aardgas uit Groningen. Dat is zogenoemd laagcalorisch gas (G-gas) en de energiecentrales en industrie in ons land draaien op hoogcalorisch gas (H-gas). Dat laatste wordt gewonnen in kleine Nederlandse velden, maar ook geïmporteerd uit landen als Noorwegen en Rusland. Internationaal is H-gas de standaard.
Nederland zou dus best meer van dat gas uit het buitenland kunnen halen om zo eerder te stoppen met de productie in Groningen. Alleen heeft het H-gas een andere samenstelling dan het G-gas. Door in een fabriek stikstof aan dat gas toe te voegen, kan het toch worden gebruikt voor Nederlandse fornuizen en cv-installaties.
Vorig jaar maakten we onderstaande video over hoe het geïmporteerde gas moet worden verwerkt.
Energieadviseur Lucia van Geuns, The Hague Centre for Strategic Studies, stelt dat de stikstoffabrieken van groot belang zijn zolang Nederland laagcalorisch gas gebruikt. Maar aan het importeren van het H-gas, voor in de fabrieken, kleeft volgens haar een bijkomend nadeel.
“Het levert een hogere CO2-uitstoot dan het gas dat we zelf produceren, vanwege het transport.” En met het klimaatakkoord van Parijs is het doel nu juist om op termijn helemaal te stoppen met fossiele brandstof. Tel daarbij op dat het riskant kan zijn om van landen als Rusland afhankelijk te zijn voor onze gastoevoer.
De minst schadelijke optie
Het is afwachten of andere landen in Europa ook snel het gebruik van gas uitbannen. “Wij denken daar in Nederland heel anders over vanwege de bevingen in Groningen”, zegt Van Geuns. “Maar vanuit de wereldwijde uitstoot gezien, is gas de minst schadelijke optie. Kolen en olie zijn nog veel vervuilender.” Het is daarom aannemelijk dat gas internationaal langer gebruikt wordt dan kolen, ongeacht hoe men er in Nederland over denkt.
Alle genoemde factoren maken het volledig stoppen met gas een zeer tijdrovend proces. Hoelang het precies zal duren, is koffiedik kijken. Dat het uiteindelijk zal gebeuren, is volgens de meeste deskundigen evident. Met het akkoord van Parijs is immers het begin van het einde voor het gebruik van fossiele energie in gang gezet.
NU 10.01.2018 Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft inmiddels ruim boven de 1.300 schademeldingen binnengekregen na de aardbeving in Zeerijp. Maandag vond in de provincie de zwaarste aardbeving in vijf jaar tijd plaats.
Van de meldingen kwamen er 195 uit een straal van 10 kilometer rond het epicentrum in Zeerijp, meldt een woordvoerder van het CVW woensdag.
De telefoons van het meldpunt staan sinds de aardbeving maandag roodgloeiend. Verwacht wordt dat het aantal meldingen nog verder zal oplopen.
Het CVW heeft wegens de vele meldingen medewerkers ingezet op het gemeentehuis van Loppersum, waar Zeerijp onder valt. In verband met de drukte kan daar de hele week ook schade worden gemeld: van 8.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.
Inspecties
De afgelopen dagen zijn inspecties gedaan bij verschillende panden waarvan de bewoners hadden gemeld dat ze onveilig waren geworden als gevolg van de aardbeving op maandag.
“Twee landbouwschuren, een in de stad Groningen en een in Zeerijp, waren dusdanig beschadigd dat ze op slot gaan”, meldde het CVW eerder. Het is niet bekend wanneer de eigenaren weer veilig hun panden kunnen betreden.
Minister
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken) bezoekt woensdag het dorp Zeerijp, waar hij werd opgewacht door zo’n honderd bewoners. Onder hen schoolkinderen die met letters op borden een tekst vormden: ‘Wingewest huizen verpest’. Ook anderen hadden spandoeken, waarop onder meer: ‘Maak geen grotere ramp, doe het beter dan Kamp’.
Wiebes sprak in het dorpshuis met burgemeester Albert Rodenboog van de gemeente Loppersum, waar Zeerijp onder valt. Ook Hans Alders, Nationaal Coördinator Groningen, was erbij. De minister zei na afloop een goed gesprek te hebben gehad.
Aansluitend zal Wiebes naar een bestuurlijk overleg gaan met de commissaris van de Koning René Paas.
De aardbeving met een magnitude van 3,4 werd maandag tot ver buiten het epicentrum in Zeerijp gevoeld. Er kwamen onder andere meldingen uit de stad Groningen, dat op meer dan twintig kilometer van het dorp in de gemeente Loppersum ligt.
De aardbeving is de zwaarste in vijf jaar. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3,6 en zorgde ook voor talloze schademeldingen.
Telegraaf 10.01.2018 Het aantal schademeldingen bij het Centrum Veilig Wonen na de aardbeving maandagmiddag in het Groningse dorp Zeerijp is verder opgelopen. Woensdagochtend rond 11.30 uur was het aantal gestegen tot 1311, meldt het centrum. De beving van maandag had een kracht van 3.4.
Van de meldingen kwamen er 195 uit een straal van 10 kilometer rond het epicentrum in Zeerijp. „De telefoons hier staan roodgloeiend”, aldus een woordvoerder, die verwacht dat het aantal meldingen nog zal oplopen. „Later woensdag geven wij nog één tussenstand. En dan deze week niet meer, maar volgende week weer.”
Het Centrum Veilig Wonen heeft wegens de vele meldingen medewerkers gestationeerd op het gemeentehuis van Loppersum, waar Zeerijp onder valt. In verband met de drukte kan daar de hele week ook schade worden gemeld: van 08.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.
Telegraaf 10.01.2018 Groningen trilde gisteren nog na van een aardbeving met een kracht van 3,4. Negenhonderd mensen meldden schade na de zwaarste schok in vijf jaar tijd. De Telegraaf legde vier vragen voor aan expert Läslo Evers van het KNMI.
De gaswinning zorgt voor bevingen. Maar hoe werkt dat?
„Onder de grond in Groningen zit een poreuze zandlaag, met daarin onder grote druk gas”, legt Evers uit. „Zie het als een Bros-reep, alleen zijn de luchtbelletjes tussen de chocola hier gasbubbeltjes tussen zandsteen. Het gas ontsnapt door het boren, waardoor de zandsteenlaag kan ’inklinken’, de grond zakt een beetje in. Als dat met een schok gebeurt, is sprake van een aardbeving.”
Maar de gaskraan is deels dichtgedraaid. Dat zou toch helpen tegen aardbevingen?
„Dat klopt, en we zien ook effect. In 2013 waren er bijvoorbeeld dertig aardbevingen van 1,5 of hoger, in 2017 nog maar achttien. Dus het neemt wel degelijk af, maar het houdt niet direct op. Zelfs als je vandaag de kraan helemaal dicht zou draaien, zijn de aardbevingen niet gelijk over.”
Maar hoe kan het dan dat er zo’n grote schok plaatsvindt?
„De laatste grote aardbeving van 3,6 was in 2012. En in 2006 was er een aardbeving van 3,5. Zulke bevingen komen af en toe voor, en dat zal in de toekomst vermoedelijk nog zo zijn”, zegt Evers. Hij verwacht dat ook dit jaar nog een aantal kleine bevingen zullen plaatsvinden.
In 2014 waarschuwde de Veiligheidsregio Groningen dat bevingen van 4 of zelfs 5 mogelijk zijn. Hoe zit het daarmee?
„Het is vreselijk moeilijk om in de toekomst te kijken. Maar als we kijken naar de seismische dreiging, dan sluiten we zwaardere bevingen niet uit. Dat houdt in dat er bij nieuwbouw en bouw aan bestaande panden rekening wordt gehouden met zwaardere schokken.”
Telegraaf 10.01.2018 Na de onverwacht zware aardbeving van maandag mag minister Eric Wiebes (Economische Zaken) woensdag niet terugkeren van een bezoek aan de getroffen regio zonder concrete maatregelen.
Coalitiepartij CDA is de mooie woorden van de VVD-bewindsman beu en eist daden. „Hij moet net zolang met de regiobestuurders in een hok tot ze eruit zijn”, aldus Kamerlid Agnes Mulder.
De christendemocrate wil dat Wiebes woensdag in ieder geval een knoop doorhakt over hoe schademeldingen na Groningse bevingen voortaan worden afgehandeld. Het vorige kabinet bepaalde in zijn nadagen al dat de schadeafhandeling bij de NAM moet worden weggehaald en door een onafhankelijke instantie moet worden gedaan.
Hoe dat nieuwe systeem moet gaan werken, daar is nog steeds geen duidelijkheid over. Schademeldingen worden sinds maart vorig jaar dan ook niet meer afgehandeld.
Voor het CDA, maar ook SP, PvdA en GroenLinks is de maat vol. „Groningers willen dat Wiebes de daad bij het woord voegt”, zegt PvdA’er Henk Nijboer. „Ze willen niet alleen begrip krijgen, maar vooral dat er nu eindelijk actie komt.”
Bij de PvdA staat nog steeds het schaamrood op de kaken dat het op een correcte manier afhandelen van schade na gaswinningsschade niet door het vorige kabinet is geregeld. De PvdA stond toen samen met de VVD aan het roer. „Daar heeft Lodewijk Asscher ook zijn excuses voor aangeboden. Dat wil ik nog best een keer doen”, reageert Nijboer.
Dat verschillende Kamerleden over elkaar heen buitelen met Groningse verontwaardiging is allerminst toevallig. In maart staan de gemeenteraadsverkiezingen op stapel. De politici hopen bij de in de politiek teleurgestelde Groningse gemeenschappen alsnog een wit voetje te kunnen halen.
Getroffen
Wiebes gaat woensdag naar Zeerijp, het Groningse gebied dat het maandag het stevigst voor de kiezen kreeg. Hij spreekt daar met burgemeester Albert Rodenboog van het nabijgelegen Loppersum en met een getroffen dorpsbewoner. Daarna rijdt de minister door naar de stad Groningen voor een regio-overleg dat al voor de nieuwe gasbeving was ingepland.
Groningers met hooggespannen verwachtingen zullen waarschijnlijk van een koude kermis thuiskomen. De kans dat de VVD’er woensdag met groot nieuws komt wordt door bronnen in zijn nabije omgeving namelijk gering geschat.
BB 09.01.2018 Het aantal schademeldingen bij het Centrum Veilig Wonen na de aardbeving maandagmiddag in het Groningse dorp Zeerijp loopt verder op. Dinsdagmiddag rond 16.30 uur was het aantal gestegen tot 939, meldt het centrum. De beving van maandag had een kracht van 3.4.
Onveilig
Van de meldingen kwamen er 143 uit een straal van 10 kilometer rond het epicentrum in Zeerijp. 26 mensen hebben aangegeven zich onveilig te voelen. Zestien van deze adressen hebben al een inspectie gekregen om te beoordelen of inderdaad sprake is van een acuut onveilige situatie. Daarbij bleken twee landbouwschuren in Groningen en ’t Zandt dusdanige schade te hebben dat ze niet gebruikt kunnen worden in afwachting van nader onderzoek.De andere adressen worden binnen 24 uur ook bezocht.
Extra medewerkers
Het Centrum Veilig Wonen heeft wegens de vele meldingen medewerkers gestationeerd op het gemeentehuis van Loppersum, waar Zeerijp onder valt. In verband met de drukte kan daar de hele week ook schade worden gemeld: van 08.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur. (ANP)
VK 09.01.2018 Het epicentrum van de aardbeving die Groningen gisteren opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond.
Hoe komt het dat er toch nog aardbevingen plaatsvinden in een gebied waar de gaskraan is dichtgedraaid?
‘Het is niet zo dat als je vandaag de gaswinning stopt, de aardbevingen morgen zijn afgelopen. Die kunnen nog geruime tijd doorgaan. We hebben voorbeelden van andere gasvelden waar vijf tot tien jaar nadat de productie was gestopt nog bevingen optraden.
‘In 2013 vonden de meeste bevingen plaats in Groningen. Er zijn toen dertig bevingen met een magnitude groter dan 1.5 gemeten. In 2017 waren dat er achttien. Er is dus sprake van een afname in het aantal en de zwaarte van de bevingen.
‘Over de laatste paar jaar hebben we gezien dat minder gaswinning tot minder bevingen lijkt te leiden. Toch kunnen dit soort zware bevingen nog optreden. Ik weet niet hoe dat in het Groninger veld gaat. Dat het nog jaren kan na-ijlen, is goed mogelijk.’
Heeft de gaswinning helemaal stilleggen effect?
‘De oorzaak van de beving is de gaswinning, laten we dat helder houden. In dat opzicht heeft stoppen met de bron altijd zin. Maar je moet even afwachten op welke termijn dat definitief effect gaan hebben.’
Kan het terugschroeven van de gaswinning ook een averechts effect hebben?
‘Daar heb ik geen antwoord op. Het gebied in Groningen waarin gas wordt gewonnen, is één groot gasreservoir. Winnen op een plek kan ook effect op een andere locatie hebben. Hetzelfde geldt voor in een gebied niet meer winnen en in een ander gebied wel.
‘We meten sinds 1986 bevingen in de provincie dus er is al veel over bekend, maar we snappen nog niet honderd procent hoe het allemaal in elkaar steekt. Wat maatregelen exact doen en op welke termijn ze effect hebben, daar moeten we nog het een en ander over leren.’
Zwaarste Groningse beving in vijf jaar;
Groningen had de stille hoop dat het dichter draaien van de gaskraan de bodem tot rust had gebracht. Tot maandagmiddag drie uur: de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar. ‘We staan weer met beide benen op de grond.’
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid
Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. ‘Niet de schade zelf is de echte ramp voor Groningers, maar hun verwoeste vertrouwen in een overheid die ze had moeten beschermen.’ Margriet Oostveen ging langs in Middelstum. (+)
Uitbetaling aardbevingsgeld Groningen ligt al een half jaar stil. Hoe kan dat?
In Groningen heerst de impasse. De afhandeling van nieuwe schadeclaims ligt al een half jaar stil en het versterken van huizen gaat moeizaam. De hoogste aardbevingsrechter slaat alarm bij minister Wiebes.
Telegraaf 09.01.2018 Het Groningse dorp Zeerijp (gemeente Loppersum) werd maandagmiddag getroffen door een aardbeving met een kracht van 3.4. Het was de zwaarste beving in Groningen sinds 2012. De bevingen worden veroorzaakt door bodemdaling als gevolg van de gaswinning in dit deel van de provincie. Een feitenoverzicht.
– Het Groninger gasveld werd in 1959 ontdekt. Tot 1 januari 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. Begin dat jaar zat er nog 690 miljard Nm3 in de bodem.
– In 1976 bedroeg de gaswinning circa 88 miljard kubieke meter per jaar. Daarna daalde de hoeveelheid gestaag. In 2000 werd maar 21 miljard kubieke meter gewonnen waarna de NAM de productie weer opschroefde. Het kabinet heeft besloten jaarlijks niet meer dan 24 miljard Nm3 uit de bodem te halen.
– In het gaswinningsgebied in Noord-Oost Groningen wonen 150.000 mensen. Het gebied telt negen risicogemeenten: Appingedam, Bedum, Slochteren, Loppersum, Ten Boer, Winsum, Eemsmond, De Marne en Delfzijl. Ruim 15.000 huishoudens voelen er zich onveilig. Bijna 4000 huishoudens kampen met psychische problemen als gevolg van de aardbevingsproblematiek.
– De waarde van de huizen is door de bevingsproblematiek fors afgenomen. Het waardeverlies treft ruim 180.000 woningen en zou minimaal 954 miljoen euro bedragen.
– Het KNMI registreerde tot nu toe in totaal duizend aardbevingen in Noord-Nederland. De zwaarste bevingen tot nu toe hadden plaats in in 2012 in Huizinge (3.6) en in 2006 in Westeremden (3.5). De eerste aardbeving als gevolg van gaswinning was vlakbij Assen op 26 december 1986. Vijftien bevingen in Noord-Nederland waren sterker dan kracht 3.0.
– Sinds de beving van Huizinge zijn er ongeveer 80.000 schademeldingen gedaan. Het Centrum Veilig Wonen waar de meldingen binnenkomen, heeft meer dan 75.000 schademeldingen afgehandeld.
Telegraaf 09.01.2018 Directeur Gerald Schotman van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) vindt de aardbeving van maandag in Groningen „ontzettend erg.” „Heel erg voor de mensen die in Groningen wonen en nu misschien weer schade hebben, maar ook schrik en angst. En een beetje de teleurstelling dat er nu ineens zo’n grote beving is nadat het twee jaar rustiger was gegaan.”
Schotman zegt in een reactie dat het voorspellen van aardbevingen heel moeilijk is. Maar die van maandag viel volgens hem qua grootte wel binnen de bandbreedte die was voorspeld en is „dus niet onverwacht.”
De NAM analyseert als exploitant van het Groninger gas wat er gebeurd kan zijn en stuurt de conclusies binnen twee dagen naar het Staatstoezicht op de Mijnen. Dat stuurt het op zijn beurt met advies door naar de minister van Economische Zaken, die beslist of moet worden ingegrepen.
Wat betreft de schade-afhandeling heeft de NAM-directeur van de minister begrepen dat binnenkort het nieuw onafhankelijk schadeprotocol er is. „Dat is goed, want dan weten mensen dat hun schade wordt aangepakt, onafhankelijk van een club als de NAM, die er belang bij heeft.”
Telegraaf 09.01.2018 Na de onverwacht zware aardbeving van maandag mag minister Eric Wiebes (Economische Zaken) woensdag niet terugkeren van een bezoek aan de getroffen regio zonder concrete maatregelen.
Telegraaf 09.01.2018 De Vereniging Eigen Huis (VEH) vindt dat Groningers die aardbevingsschade hebben opgelopen „veel te lang in de ellende zitten” en bereidt een rechtszaak voor tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) om af te dwingen dat schade snel wordt afgehandeld. Die schadeafhandeling ligt op dit moment stil bij gebrek aan een protocol.
Dat protocol moet er komen, omdat het schadeproces vorig jaar is veranderd. De NAM staat voortaan meer op afstand en de door de overheid aangestelde Nationaal Coördinator Groningen (NCG) krijgt een grotere rol. Maar het protocol is dus nog niet af. Volgens de vereniging zou dat niet uit moeten maken. De organisatie stelt dat schade direct door de NAM kan worden afgehandeld, ook zonder protocol.
De VEH wijst erop dat het uitgangspunt sinds 1 januari is dat schade aan gebouwen in het aardbevingsgebied voortkomt uit de gaswinning. Gedupeerden hoeven hier geen bewijs voor aan te dragen. Als de NAM het tegendeel vermoedt, moet het bedrijf hier bewijs voor aandragen.
NOS 09.01.2018 De Vereniging Eigen Huis kondigt aan naar de rechter te stappen, om de afhandeling van aardbevingsschade weer op gang te krijgen. Die afhandeling staat op dit moment helemaal stil. Gisteren leidde een forse aardbeving bij het Groningse Zeerijp tot ruim 900 schademeldingen. De vereniging daagt de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).
Minister Wiebes vertelde gisteren dat er een groot probleem is bij de afwikkeling van aardbevingsschade, omdat een zogenaamd schadeprotocol ontbreekt. Vereniging Eigen Huis noemt dat onzin en kondigt namens een aantal Groningers een kort geding aan.
“Het is natuurlijk schandalig wat hier gebeurt”, zegt directeur Cindy van de Velde van de Vereniging Eigen Huis. “Er zijn inmiddels duizenden mensen gedupeerd. En wat doet de NAM: helemaal niets. De NAM zegt namelijk: we hebben geen schadeprotocol, we wachten op een nieuw protocol en daarom nemen we geen enkele nieuwe schadeclaim in behandeling.”
Volgens de vereniging is dat standpunt niet vol te houden. “Dus wij vinden dat minister Wiebes de NAM hier echt op aan moet spreken dat zij de schades gaan vergoeden.”
Gesteggeld
Een schadeprotocol moet regelen dat schade aan woningen na een aardbeving snel vergoed kan worden. Volgens de wet is de NAM verplicht alle schade als gevolg van gaswinning te vergoeden. Maar onderhandelingen over hoe zo’n regeling er dan uit moet zien, lopen telkens weer vast. Sinds maart vorig jaar ligt de afwikkeling van nieuwe schades daarom helemaal stil. Veel partijen in Groningen vinden dat de NAM helemaal niks over het protocol te zeggen moet hebben.
Geen vereiste
Vereniging Eigen Huis zegt dat een schadeprotocol eigenlijk helemaal geen vereiste is voor het afhandelen van schade. Er is een jaar geleden een wetswijziging doorgevoerd: de bewijslast is omgekeerd, waarmee wordt bedoeld dat de NAM alle schadevergoedingen moet betalen, tenzij het bedrijf kan bewijzen dat schade niet door aardbevingen komt.
Voor die tijd was het andersom: toen moesten burgers bewijzen dat de schade door de aardbevingen was veroorzaakt, en dat bleek erg moeilijk. Helaas, zegt de Vereniging Eigen Huis nu, heeft die omkering van de bewijslast niet geholpen, want het gaat nog steeds niet goed.
Rapport
Nu is het zo dat iemand die schade heeft aan zijn huis, zich kan melden bij het Centrum Veilig Wonen (CVW). Dat is een organisatie die schade opneemt en de schade-afhandeling in gang zet. Het CVW deed dat voor de NAM, maar nu gebeurt dat in opdracht van de Nationaal Coördinator Groningen, Hans Alders. Dat is veranderd omdat Groningers niet willen dat de NAM, die de schade veroorzaakt, ook kan bepalen of de schade wordt vergoed.
“Je meldt de schade online of persoonlijk bij ons”, zegt woordvoerder Arjen van de Leur van het Centrum Veilig Wonen, dat vanwege de aardbeving van gisteren ook een meldpunt heeft geopend in het gemeentehuis van Loppersum. “Daar wordt een schadeformulier gemaakt en dat wordt naar een schade-expert gestuurd.”
Die expert komt naar de getroffen huizen toe, om de schade op te nemen. Daarvan wordt een rapport opgemaakt. Maar daar stopt het voor het Centrum Veilig Wonen. Tot 31 maart vorig jaar beoordeelde die instantie de schademeldingen nog in opdracht van de NAM. Nu gebeurt dat niet meer. De NAM trok zich terug onder druk van bewoners en politici, die ontevreden waren over de behandeling van de klachten.
NOS 09.01.2018 Na de aardbeving van gisteren in Groningen zijn aan het eind van de middag 939 schademeldingen binnengekomen bij het Centrum Veilig Wonen. In 143 gevallen gaat het om woningen binnen een straal van 10 kilometer van het epicentrum bij Zeerijp.
26 Groningers hebben aangegeven dat ze zulke ernstige schade hebben, dat ze zich onveilig voelen. Zestien adressen zijn inmiddels bezocht, twee landbouwschuren bleken dusdanig beschadigd dat ze voorlopig niet gebruikt mogen worden. De overige adressen worden het komende etmaal geïnspecteerd.
De aardbeving had een kracht van 3,4. Het was daarmee een van de zwaarste bevingen tot nu toe in Noord-Nederland als gevolg van gaswinning.
Bewoners inspecteren huizen in Zeerijp na aardbeving
Minister Wiebes van Economische Zaken zei gisteren dat hij zijn best gaat doen om de gaswinning in het gebied zo snel mogelijk omlaag te brengen.
Actiegroep de Groninger Bodem Beweging houdt vrijdag 19 januari een fakkeloptocht in de stad Groningen naar aanleiding van de beving. Vorig jaar was er ook zo’n fakkeltocht. Toen liepen 5000 mensen mee.
AD 09.01.2018 Bij het Centrum Veilig Wonen kwamen zijn al meer dan duizend schademeldingen binnengekomen na de aardbeving gistermiddag in het dorp Zeerijp. De beving had een kracht van 3.4.
Vanmorgen stond de teller nog op ruim 600 meldingen. Van die 600 kwamen er 91 uit een straal van tien kilometer rond het epicentrum in Zeerijp. Zeventien mensen hebben aangegeven zich onveilig te voelen in hun woning. Ze krijgen zo snel mogelijk een inspectie om te beoordelen of er inderdaad sprake is van een acuut onveilige situatie.
Het Centrum Veilig Wonen heeft in verband met de vele meldingen een aantal medewerkers op het gemeentehuis van Loppersum zitten, waar Zeerijp onder valt. De medewerkers zijn tot vanavond 20.00 uur aanwezig om vragen te beantwoorden.
Telegraaf 09.01.2018 Het aantal schademeldingen bij het Centrum Veilig Wonen na de aardbeving maandagmiddag in het Groningse dorp Zeerijp loopt verder op. Dinsdagmiddag rond 16.30 uur was het aantal gestegen tot 939, meldt het centrum. De beving van maandag had een kracht van 3.4.
Van de meldingen kwamen er 143 uit een straal van 10 kilometer rond het epicentrum in Zeerijp. 26 mensen hebben aangegeven zich onveilig te voelen. Zestien van deze adressen hebben al een inspectie gekregen om te beoordelen of inderdaad sprake is van een acuut onveilige situatie. Daarbij bleken twee landbouwschuren in Groningen en ’t Zandt dusdanige schade te hebben dat ze niet gebruikt kunnen worden in afwachting van nader onderzoek. De andere adressen worden binnen 24 uur ook bezocht.
Het Centrum Veilig Wonen heeft wegens de vele meldingen medewerkers gestationeerd op het gemeentehuis van Loppersum, waar Zeerijp onder valt. In verband met de drukte kan daar de hele week ook schade worden gemeld: van 08.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.
NU 09.01.2018 Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft inmiddels 939 schademeldingen binnengekregen na de aardbeving in Zeerijp. Maandag werd de provincie Groningen getroffen door de zwaarste beving sinds 2012.
Hiervan komen 143 meldingen uit Zeerijp, waar het epicentrum van de aardbeving met een magnitude van 3,4 zich bevond. Dit meldt een woordvoerder van het CVW dinsdagmiddag aan NU.nl.
Dinsdagmiddag is er opnieuw een beving gemeten met het epicentrum in Zeerijp. De aardbeving had volgens het KNMI een magnitude van 0,7, wat relatief licht is.
Eerder op de dag zijn inspecties gedaan bij verschillende panden waarvan de bewoners hadden gemeld dat ze onveilig waren geworden als gevolg van de aardbeving op maandag. “Twee landbouwschuren, een in de stad Groningen en een in Zeerijp, waren dusdanig beschadigd dat ze op slot gaan”, aldus het CVW. Het is niet bekend wanneer de eigenaren weer veilig hun panden kunnen betreden.
Volgens de woordvoerder moeten nog tien panden die mogelijk onveilig zijn bezocht worden. Ook zijn er meerdere meldingen gedaan van schade aan aardbevingsbestendige woningen. “De woningen zijn gemaakt om niet in te storten bij een beving, scheuren kunnen wel ontstaan”, aldus de woordvoerder.
Het CVW heeft wegens de vele meldingen medewerkers gestationeerd op het gemeentehuis van Loppersum, waar Zeerijp onder valt. In verband met de drukte kan daar de hele week ook schade worden gemeld: van 8.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.
Bij het meldpunt van aardbevingsschade staat de telefoon sinds de beving roodgloeiend. In de loop van de komende dagen zal de omvang van de schade worden opgemeten en bekendgemaakt. De verwachting is dat het aantal meldingen van Groningers met scheuren in hun huizen nog zal toenemen.
Kort geding
Op dit moment is er geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de schademeldingen worden afgehandeld. Vereniging Eigen Huis (VEH) wil daarom dat minister Eric Wiebes van Economische Zaken de NAM afdwingt dat de schademeldingen per direct worden opgelost.
“Zo niet, dan zal de vereniging in kort geding een zaak tegen de NAM voor de rechter brengen om zonder schadeprotocol schade vergoed te krijgen”, aldus de woordvoerder van de belangenvereniging.
Minister
Wiebes bezoekt woensdag Zeerijp. Hij gaat langs bij een bewoner in het dorp en hij spreekt de burgemeester. Aansluitend gaat Wiebes naar een bestuurlijk overleg dat al gepland was.
In een eerste reactie na de aardbeving – de zwaarste in vijf jaar – zei de minister maandag dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Wiebes liet weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De aardbeving met een magnitude van 3,4 werd maandag tot ver buiten Zeerijp gevoeld. Er kwamen onder andere meldingen uit de stad Groningen, dat op meer dan twintig kilometer van het epicentrum ligt.
De aardbeving is de zwaarste in vijf jaar. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3,6 en zorgde ook voor honderden schademeldingen.
AD 09.01.2018 Advocatenkantoor De Haan uit Groningen maakte verboden prijsafspraken met duizenden slachtoffers van de gasbevingen. Twee advocaten en twee bestuurders van De Haan zijn daarom door de tuchtrechter op de vingers getikt. Volgens de rechter bedacht het kantoor een verboden financiële constructie waarbij onvoldoende oog was voor de belangen van de slachtoffers.
Het kantoor dook in 2013 op de slachtoffers van de aardbevingen die worden veroorzaakt door de gaswinning in Groningen. Gedupeerden konden zich tegen een inleg van 100 euro verzekeren van juridische bijstand. Ruim 3.500 deelnemers sloten zich aan, maar moesten wel een contract tekenen waarin staat dat het advocatenkantoor bij een gewonnen zaak tussen de 5 tot 10 procent van het uit te keren schadebedrag toucheert.
Een dergelijke ‘no cure, no pay’-constructie is volgens de tuchtrechter verboden en ‘kan ertoe leiden dat het advocatenkantoor niet uitsluitend het belang van de cliënten voorop zal stellen bij hun belangenbehartiging, maar meer gewicht kan gaan toekennen aan het (financiële) belang van het kantoor indien keuzes moeten worden gemaakt’.
De tuchtrechter oordeelt dan ook dat cliënten van het kantoor ‘in een vrijwel onmachtige afhankelijkheidspositie komen te verkeren ten opzichte van het advocatenkantoor’.
Ook het gegeven dat het kantoor de verdediging van de slachtoffers in een stichting heeft gegoten waar het zelf nadrukkelijk bij betrokken is, kan de tuchtrechter niet bekoren. Daardoor handelt het ‘in strijd met de kernwaarden onafhankelijkheid en integriteit’. De Haan heeft wat de tuchtrechter betreft schade toegebracht aan het ‘vertrouwen in de advocatuur’.
De advocaten en bestuurders hebben als straf een berisping gekregen. Een dergelijke maatregel heeft echter niet direct gevolgen. Het is onduidelijk hoe het nu verder moet met de juridische bijstand van de slachtoffers nu de constructie van het kantoor zo duidelijk is neergezet als verboden.
Deken
De Haan Advocaten stelt zelf dat de uitspraak geen gevolgen heeft voor de deelnemers aan de constructie en dat er inmiddels bezwaar is aangetekend tegen de beslissing van de tuchtrechter. Dat wil zeggen dat een hogere tuchtrechter de zaak opnieuw zal bekijken en beoordelen. Volgens het kantoor bevat de uitspraak nu’feitelijke onjuistheden’.
De uitspraak van de tuchtrechter is het gevolg van een klacht van de deken van de Orde van Advocaten in Noord-Nederland. De klacht werd pas eind 2016 ingediend door een nieuwe deken. De vorige deken stond op de loonlijst van De Haan Advocaten en greep niet in.
AD 09.01.2018 Toen ze na de aardbeving uit school kwam, bleef ze er nog nuchter onder. Totdat de 10-jarige Alyssa uit het Groningse Loppersum ’s avonds de scheuren in haar plafond zag. ,,Dus die platen vallen niet op mijn hoofd, mama?” vroeg ze bang.
,,Dat is toch verdrietig? Dat een kind zo zorgelijk inslaapt?” vraagt haar 37-jarige moeder Idhuna Tardjopawiro zich op Twitter af. ,,Misselijk en boos word ik ervan”, schrijft de kunstenares, die ook coach is in de telemarketing en sales.
Mijn dochter was heel nuchter, totdat ik haar naar bed bracht, aldus Moeder van Alyssa (10), Idhuna .Tardjopawiro
Het Groningse gezin woont in een jaren 70-huis in Loppersum. Dat ligt maar een paar kilometer van het epicentrum van de aardbeving in Zeerijp. De beving had een kracht van 3.4 en er zijn inmiddels ruim 900 schademeldingen binnen.
,,Een vriendinnetje in haar klas moest huilen, maar toen ik thuis kwam van werk was mijn dochter heel nuchter. Totdat ik haar naar bed bracht”, vertelt Idhuna. Alyssa uit groep 7 van basisschool CBS Roemte betrok bij de aanblik van haar slaapkamer. Scheuren tussen de gestucte plafondplaten. ,,Ze ligt onder zo’n schuine wand. Zegt ze: ‘Mama, komen die platen nou niet naar beneden?’ Onze woning is niet zo’n oude boerderij waar je langs de balken de lucht ziet, maar mijn dochter kreeg twee jaar geleden een nieuwe kamer. In haar beleving is dat de mooiste kamer van de wereld. Die wil ze helemaal niet kwijt.”
Sloop
Het Loppersumse gezin kreeg eind vorig jaar te horen dat hun wijk plat moet in verband met de veiligheid. ,,Sloop is voordeliger dan versterking”, vat Idhuna het bondig samen. ,,Los van de schade die niet ruimhartig wordt vergoed, heeft het ook gewoon impact om hier te wonen”, vervolgt ze. ,,De kinderen zien gescheurde naden en denken: de boel komt naar beneden. Ook al wil je blijven lachen en met opgeheven hoofd blijven lopen, wij als ouders zijn ook gefrustreerd.”
In een monotone opsomming schetst ze een treurig beeld. ,,Als je wakker wordt, staan er al klussers in de tuin. Onze voortuin is veranderd in een bouwput. Sla je linksaf, kom je bij een bouwput. Ga je rechtsaf, kom je ook bij een bouwput. Ga je daar de hoek om, dan sta je weer in een bouwput. Hekken om huizen. Je hoort steeds weer van nieuwe woningen die zijn opgekocht door de NAM.”
Dus die platen vallen niet op mijn hoofd mama? Aldus onze 10jr dochter na inspectie van haar kamer. Dat is toch verdrietig? Dat een kind zo zorgelijk inslaapt?
Door een beving als gevolg van bewust menselijk handelen? misselijk en boos ben ik er van!
KloteNAM #aardbeving#NAM9:41 PM – Jan 8, 2018 · Loppersum, Nederland
Het tijdelijke karakter dat de versterking in het begin had, is er wel af. ,,We zijn nu al vijf jaar bezig over de versterking, maar de komende vijf tot tien jaar zit onze wijk ook in de sloop, versterking en nieuwbouw. In Loppersum moet vrijwel 100 procent worden versterkt. Je komt ermee thuis, je staat ermee op en je gaat ermee de deur uit.”
De tweet van moeder Idhuna is inmiddels meer dan 150 keer geretweet en geliked. ,,Ik heb mijn dochter uitgelegd dat alleen de naden zijn gescheurd, dat je sowieso weleens ziet dat naden gaan werken. Je kunt gewoon slapen. Je bent hier veilig. Ze was ook heel erg moe, dus uiteindelijk is ze wel in slaap gevallen.”
De moeder van Alyssa herkent zich in de bevindingen van de Kinderombudsman. ,,De aardbevingen in Groningen hebben veel meer impact op kinderen dan scholen, onderzoekers, hulpverleners en ouders aannemen”, constateerde Margrite Kalverboer in oktober. ,,Ze slapen slecht, hebben nachtmerries, zijn bang voor nieuwe bevingen, piekeren veel, hebben moeite met leren, zijn boos of juist heel stil, houden alles in de gaten of maken zich zorgen over hun toekomst”, staat in haar onderzoeksrapport.
,,Wij ouders kunnen wel rationaliseren, maar kinderen kunnen dat niet”, betreurt Idhuna. Zij vindt dat de gevolgen van de aardbeving landelijk gezien ‘onder het tapijt worden geschoven’. ,,Natuurlijk is gas belangrijk, maar dat zijn de mensen in Groningen óók. Stel dat het epicentrum van de beving het Binnenhof was geweest, dan was het echt anders gegaan. Wie je ook vraagt hier in Loppersum, Zeerijp of Westeremden, ik denk dat iedereen dit zo ervaart.”
Haar hartenkreet? ,,Probeer je eens in te denken dat het jouw huis en haard zou zijn, waar zo mee wordt omgesprongen. Vind je het dan ook normaal? Als je zelf zou moeten verhuizen, denk je er dan nog zo over? Over de aardbevingen in Groningen worden echt teveel schouders opgehaald.”
Alsof een vrachtauto tegen je gevel aan knalt, zo klonk de grootste #aardbeving sinds Huizinge, zojuist. Zullen we afspreken dat 2018 het jaar wordt waarin het hele land samen met de Groningers zegt: het moet afgelopen zijn!
NU 09.01.2018 Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft inmiddels meer dan zeshonderd schademeldingen binnengekregen na de aardbeving in Zeerijp. Maandag werd de provincie getroffen door de zwaarste beving sinds 2012.
Hiervan komen honderd meldingen uit Zeerijp, waar het epicentrum van de aardbeving zich bevond. Dit meldt een woordvoerder van het CVW dinsdagmiddag aan NU.nl.
Ook zijn er twee meldingen gedaan van schade aan aardbevingsbestendige woningen. “De woningen zijn gemaakt om niet in te storten bij een beving, scheuren kunnen wel ontstaan”, aldus de woordvoerder. De verwachting is dat het aantal meldingen van Groningers met scheuren in hun huizen nog zal toenemen.
De aardbeving met een magnitude van 3,4 werd tot ver buiten het epicentrum in Zeerijp gevoeld. Er kwamen onder andere meldingen uit de stad Groningen.
Meldpunt
Gedupeerde Groningers konden hun schade maandag tot 20.00 uur melden bij het CVW. Daarnaast konden mensen ook hun schade melden bij het gemeentehuis van Loppersum. Het meldpunt was twee uur langer geopend dan normaal. De verruimde openingstijden worden dinsdag ook aangehouden.
Bij het CVW stond de telefoon na de beving roodgloeiend. Vooralsnog is er geen zicht op hoeveel schade er precies is. In de loop van de komende dagen zal de echte omvang van de schade worden opgemeten en bekendgemaakt.
Het is de zwaarste aardbeving in vijf jaar. In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3,6 en zorgde voor honderden schademeldingen.
In een eerste reactie na de aardbeving stelde minister Eric Wiebes (Economische Zaken) dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Hij zei daarbij zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. ”Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes.
Commissaris van de Koning René Paas meldde dat “het nieuwe jaar met een harde klap is begonnen”. “Die klap zette ons meteen van onze roze wolk af, met de beide voeten op de grond.”
BB 08.01.2018 ‘Shell en ExxonMobil moeten nu de veiligheid van de Groningers vooropstellen en de gaskraan verder dichtdraaien.’ Dat zegt Albert Rodenboog, burgemeester van de door een zware beving getroffen gemeente Loppersum. ‘Alles stond te schudden’, zegt hij.
Grootste partijen
‘Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn’, vervolgt Rodenboog. ‘Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers. Want deze keiharde klap heeft echt een enorme impact op de mensen hier.’ Rodenboog is geschokt door de nieuwe klap in zijn gemeente. De beving is opvallend omdat de NAM in januari 2014 besloot om de gaswinning in Loppersum vrijwel stil te leggen. ‘De bodem werd rustiger, maar toen al was voorspeld dat dit effect maar drie jaar lang zou duren’, zegt hij.
Kan zo niet langer
Volgens de burgemeester zorgt de productie aan de randen van het gasveld ervoor dat de druk onder Loppersum uiteindelijk ook weer lager wordt en de kans op bevingen toeneemt. ‘Het is natuurlijk gewoon één grote gasbel. Vandaag toont aan dat het zo niet langer kan. De gaskraan moet in het hele gasveld verder dicht, want een maximum van 21 miljard is niet genoeg om de bodem rustiger te krijgen, ook al dacht men dat wel.’
De burgemeester wil daarbij geen maximum noemen. ‘Ik doe niet mee aan de gasbingo, maar ik doe wel een dringend beroep op Shell en ExxonMobil om te kijken wat mogelijk is. En dan moeten ze doorpakken en niet aankomen met een minimale verlaging. Het belang van veiligheid voor alle Groningers moet vooropstaan.’
Heel zwaar
De burgemeester kreeg veel meldingen van de beving in zijn gemeente. ‘Maar ook vanuit andere gemeenten. Vijf jaar geleden had de beving in Huizinge een groot impactgebied en dat is nu weer zo. Dit was echt een heel zware beving.’
Reactie Wiebes
Minister Eric Wiebes reageerde door te zeggen dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Wiebes liet weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat. De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten.
‘Ik probeer maximaal te verminderen’, aldus Wiebes. ‘Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.’ Een brief over die inventarisatie gaat in het eerste kwartaal van dit jaar naar de Kamer. Wiebes vindt het nieuws vooral ‘vreselijk’ voor de bewoners van het gebied. ‘Dit gebied is al eerder getroffen, dus deze mensen gebeurt dat voor een tweede keer.’ (ANP)
Trouw 08.01.2018 De gaswinning in Groningen moet deze kabinetsperiode maximaal worden verminderd. Dat zei minister Eric Wiebes in een eerste reactie op de aardbeving van vandaag, de zwaarste in vijf jaar.
Wiebes liet weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. “Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes. “Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.” Een brief over die inventarisatie gaat in het eerste kwartaal van dit jaar naar de Kamer.
Wiebes vindt de aardbeving van vandaag vooral ‘vreselijk’ voor de bewoners van het gebied. “Dit gebied is al eerder getroffen, dus deze mensen gebeurt dat voor een tweede keer.” De minister schaart zich naar eigen zeggen achter de getroffen Groningers. “Waar Groningers op inzetten, zet ik op in. Dat betekent de gaswinning naar beneden, het schadeprotocol rond krijgen en op een verstandige manier de verstevigingsoperatie op gang brengen.”
Ook elders in Den Haag werd fel gereageerd op het nieuws. SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil dat de Tweede Kamer eerder terugkomt van reces, en ook Agnes Mulder (CDA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) willen snel met Wiebes in debat over de kwestie. Henk Nijboer (PvdA) vindt dat er meer tempo moet worden gemaakt met het opstellen van een nieuw schadeprotocol voor de getroffen Groningers.
Gaskraan dicht
“Shell en ExxonMobil moeten nu de veiligheid van de Groningers vooropstellen en de gaskraan verder dichtdraaien”, vindt Albert Rodenboog, burgemeester van de door de beving getroffen gemeente Loppersum. “Alles stond te schudden”, zegt hij.
,,Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn”, vervolgt Rodenboog. “Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers. Want deze keiharde klap heeft echt een enorme impact op de mensen hier.”
Rodenboog is geschokt door de nieuwe klap in zijn gemeente. De beving is opvallend omdat de NAM in januari 2014 besloot om de gaswinning in Loppersum vrijwel stil te leggen. “De bodem werd rustiger, maar toen al was voorspeld dat dit effect maar drie jaar lang zou duren”, zegt hij.
Volgens de burgemeester zorgt de productie aan de randen van het gasveld ervoor dat de druk onder Loppersum uiteindelijk ook weer lager wordt en de kans op bevingen toeneemt. “Het is natuurlijk gewoon één grote gasbel. Vandaag toont aan dat het zo niet langer kan. De gaskraan moet in het hele gasveld verder dicht, want een maximum van 21 miljard is niet genoeg om de bodem rustiger te krijgen, ook al dacht men dat wel.”
De burgemeester wil daarbij geen maximum noemen. “Ik doe niet mee aan de gasbingo, maar ik doe wel een dringend beroep op Shell en ExxonMobil om te kijken wat mogelijk is. En dan moeten ze doorpakken en niet aankomen met een minimale verlaging. Het belang van veiligheid voor alle Groningers moet vooropstaan.”
De burgemeester kreeg veel meldingen van de beving in zijn gemeente. “Maar ook vanuit andere gemeenten. Vijf jaar geleden had de beving in Huizinge een groot impactgebied en dat is nu weer zo. Dit was echt een heel zware beving.”
VK 08.01.2018 Groningen had de stille hoop dat het dichter draaien van de gaskraan de bodem tot rust had gebracht. Tot maandagmiddag 08.01.2018 drie uur: de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar. ‘We staan weer met beide benen op de grond.’
Nieuwe schade? Koos Cleveringa heeft het nog niet eens rustig kunnen bekijken. ‘Ik ben gekomen om mijn ongerustheid te tonen. Ik dacht dat door het verminderen van de gaswinning zo’n zware beving zou uitblijven. Dit zag ik totaal niet aankomen.’
Groningen werd maandagmiddag opgeschrikt door de hevigste aardbeving in ruim vijf jaar. De schok had volgens het KNMI een kracht van 3.4 op de schaal van Richter. Hoewel het epicentrum bij Zeerijp (gemeente Loppersum) lag, werd de beving tot 20 kilometer zuidelijker in de stad Groningen gevoeld. Het was de zwaarste aardbeving sinds die bij Huizinge in 2012, die met 3.6 op de schaal van Richter de Groningse gaswinningsproblematiek op de kaart zette. Maandagavond om 20.00 uur waren er 316 schademeldingen binnen.
‘Tot vanmiddag drie uur’
Kort geleden, tijdens een informatieavond over de versterkingsplannen voor zijn huurhuis, raakte Cleveringa pas doordrongen van de situatie. ‘Het dak is te zwaar, het plafond kan naar beneden komen. Vandaag voel ik me voor het eerst onveilig. Mijn vrouw zag lijkbleek.’
Sinds 2014 is de gaswinning in Groningen flink teruggeschroefd om het risico op aardbevingen te verkleinen. De productie rond Loppersum werd door de Raad van State zelfs helemaal stilgelegd. Dat had aanvankelijk een positief effect, concludeerde het Staatstoezicht op de Mijnen. Het aantal zware aardbevingen verminderde, het gasveld leek ‘regelbaar’.
Leek – want het fundament van het Hogeland blijft onberekenbaar. ‘Ik had ook de stille hoop dat de bodem tot rust was gekomen’, zegt burgemeester Albert Roodenboog van Loppersum. ‘Tot vanmiddag drie uur. Dit is een zware klap.’
Ruim een halve eeuw pompen heeft de druk in het voor driekwart lege gasveld aanzienlijk verlaagd. Opeens kunnen poreuze lagen inklinken. ‘Het Groningerveld is een communicerend vat’, zegt Roodenboog. ‘Met Loppersum als zwakste plek.’ De laatste twee maanden van 2017 toonde de bodem onder Zeerijp zich alweer onrustig. De burgemeester waarschuwde toen al: ‘Ze zijn weer terug.’
Het gemeentehuis blijft vanavond open. Gedupeerden kunnen achter gesloten deuren scheuren melden bij een loketje van het Centrum Veilig Wonen, dat namens de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de schades opneemt. Bij het kantoor van het CVW in Appingedam staat de telefoon de hele avond roodgloeiend.
Schademelden – voor veel inwoners van Loppersum is het routine geworden. Voor Arjo de Vries en en Natascha Kruys is het de derde keer, scheuren in het toilet en bij de trap ditmaal. Terwijl hun rijtjeshuis al op de slooplijst staat. ‘Waanzin.’
Ze hebben hun woning gelukkig kunnen verkopen aan iemand die anders dan zij wel een bevingsbestendig nieuwbouwhuis uit een catalogus wil. Zelf hopen ze een vrijstaand huis verderop in Wirdum te betrekken. Dan hebben ze tenminste zelf wat te zeggen over de ingrijpende versterkingsmaatregelen die wellicht ook daar nodig zijn. ‘Wat anders, Drenthe? We willen hier helemaal niet weg.’
Het enige dat helpt, denkt Roodenboog, is de gaswinning uit het hele veld verder te verminderen. ‘Ik doe een dringend beroep op de aandeelhouders van NAM, Shell en ExxonMobil, om garant te staan voor de veiligheid van de Groningers.’
‘We staan weer met beide benen op de grond’, zei de Groningse commissaris van de koning René Paas maandag een paar uur na de klap in zijn nieuwjaarstoespraak. ‘Het maakt in één klap duidelijk dat het een misverstand is dat de bodem in Groningen rustiger wordt.’ Volgens hoogleraar geodynamica Manuel Sintubin kwam met de aardbeving van maandagmiddag driemaal zoveel seismische energie vrij als bij alle 125 aardbevingen in 2017 bij elkaar.
Wiebes naar Groningen
Vandaag maakt duidelijk dat we ons absoluut geen vertraging meer kunnen veroorloven, aldus burgemeester Albert Roodenboog van Loppersum.
Minister Wiebes zei in een eerste reactie dat het kabinet de gaswinning maximaal wil verminderen, al zijn daar in het regeerakkoord weinig concrete beloftes over te vinden. ‘Nederland moet van het gas af.’ Wiebes komt woensdag naar Groningen voor een reeds gepland overleg. ‘Een goed moment om ons eens haarfijn uit te leggen hoe hij de gaswinning rap naar beneden gaat brengen’, aldus provinciebestuurder Eelco Eikenaar (SP). Volgende week wacht de minister een spoeddebat met de Tweede Kamer.
Hij zal dan ook moeten uitleggen waarom de schadeafhandeling in Groningen al bijna een jaar stil ligt. Schadeveroorzaker NAM beloofde daar vorig jaar maart als schadeveroorzaker uit terug te treden. Maar een nieuw schadeprotocol is er nog steeds niet. Inmiddels liggen er 4500 onbehandelde claims op de plank. Na de klap bij Zeerijp komen daar naar verwachting honderden bij. Roodenboog: ‘Het is een drama.’
Om over de uiterst moeizaam op gang komende versterkingsoperatie nog maar te zwijgen. De hoop groeide dat die ingreep, die volgens critici funest is voor het aangezicht van de provincie, afgewend kon worden als de bodem zich koest zou houden. Roodenboog: ‘Vandaag maakt duidelijk dat we ons absoluut geen vertraging meer kunnen veroorloven.’
Op deze plekken in Nederland waren er zware bevingen als gevolg van gaswinning
Na de schok bij Huizinge (vijf jaar terug) kwam de Groningse kwestie op de kaart. Hoeveel verder zijn we nu?
16 augustus 2017 was het vijf jaar geleden dat de aardbeving bij Huizinge Groningen opschrikte. De zwaarste klap tot op heden maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. De balans na vijf jaar naschokken.
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid
Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. ‘Niet de schade zelf is de echte ramp voor Groningers, maar hun verwoeste vertrouwen in een overheid die ze had moeten beschermen.’ Margriet Oostveen ging langs in Middelstum. (+)
Uitbetaling aardbevingsgeld Groningen ligt al een half jaar stil. Hoe kan dat?
In Groningen heerst de impasse. De afhandeling van nieuwe schadeclaims ligt al een half jaar stil en het versterken van huizen gaat moeizaam. De hoogste aardbevingsrechter slaat alarm bij minister Wiebes.
Zware aardbeving Zeerijp, overzicht zwaarste aardbevingen in gasveld Groningen sinds 2012.
Telegraaf 08.01.2018 „Dit is een enorme klap voor Groningen”, zegt René Paas, commissaris van de koning in Groningen, over de zware beving bij Zeerijp. „Het maakt in één klap duidelijk dat het een misverstand is dat de bodem in Groningen rustiger wordt.”
Paas reageerde tijdens een nieuwjaarsreceptie van de provincie op de beving. „We wisten dat de aarde in Groningen bleef schokken. Sinds vanmiddag weten we dat zware klappen ook nog steeds mogelijk zijn. Het maakt in ieder geval duidelijk dat er snel een goede schaderegeling moet komen.”
Ook wil Paas dat Nederland gas terugneemt. „Het wordt hoog tijd dat dit nationale probleem ook een nationale oplossing krijgt. En dat is in ieder geval meer geld voor een goede schade-afhandeling”, zegt hij.
Ook de Groninger Bodem Beweging, de bekendste belangenclub in Groningen, reageerde geschokt op de beving. Zij wil dat de gaskraan meteen verder dicht wordt gedraaid.
„Ik voelde de beving in mijn auto, terwijl ik door het centrum van de stad Groningen reed”, zegt vicevoorzitter Derwin Schorren. „Dat was heel raar. En nu zitten we met een zware beving en een slappe overheid die alleen maar praat, onderzoekt en praat. Ze zeggen dat de gaskraan al flink is dichtgedraaid en dat de bodem daar rustiger van is geworden. Nou, dat verhaal kan nu naar het land der fabelen.”
De GBB haalt nog maar eens het advies aan van Jan de Jonge, oud-directeur van het Staatstoezicht op de Mijnen. Volgens hem zijn er minder en minder zware bevingen bij een beperking van de gaswinning tot 12 miljard kuub per jaar. Nu nog mag de NAM jaarlijks 21,6 miljard kuub gas winnen.
Schorren hoopt dat de overheid en de NAM nu doordrongen zijn van de noodzaak. „Maar ook zij zullen wel enorm geschrokken zijn. Ze hebben geprobeerd de Groningers aan het lijntje te houden, maar dat is met deze beving faliekant mislukt. Ze moeten nu in actie komen. Niet alleen versterken, maar iets doen aan de oorzaak. De gaskraan moet verder dicht en wel nu”, besluit hij.
Trouw 08.01.2018 Met een kracht van 3.4 op de Schaal van Richter was de aardbeving bij Zeerijp de op twee na zwaarste ooit in het Groningse gaswingebied. De bevolking is bang en boos tegelijk. De Nam moet in actie komen.
Bewoners inspecteren huizen in Zeerijp na aardbeving
NOS 08.01.2018 “Ik sta nu in de douche te bellen en zie dat hier ook een nieuwe scheur zit”, zegt Groninger Dick Stukkien. Hij vertelt net dat de meeste schade na een aardbeving pas later zichtbaar wordt. “Dit was de zwaarste sinds 2012 en dat was echt te voelen.”
Hij was aan het werk toen de grond rond 15.00 uur begon te beven. Hij was op dat tijdstip in het dorp ’t Zandt, amper een kilometer van het epicentrum bij Zeerijp. “Het is even alsof je op zee zit. Je schudt een paar seconden hard door mekaar en dan is het voorbij.”
Dat kan Karla Knol-Bosscher in Roodeschool beamen. “Servies rinkelde in de kastjes, deuren rammelden en de lampen boven de tafel gingen heen en weer”, schrijft ze op de Facebookpagina van RTV Noord. Daar valt te lezen dat ook bij andere mensen in de buurt het meubilair trilde. En niet voor de eerste keer.
Stukkien legt uit dat hij inmiddels zo’n drie zware bevingen heeft meegemaakt. Hij runt een bed and breakfast in een wit kerkgebouw en het natuurgeweld heeft daar zijn sporen achtergelaten. “We zijn twee jaar bezig geweest alle schade en scheuren te herstellen”, zegt hij. “Vandaag is er toch weer een nieuwe scheur in de voorgevel gekomen. En het ergste is nog de schade onder de grondfundering.”
De inwoner van Zeerijp vreest een onzekere toekomst. De leefbaarheid van het dorp staat voor hem op het spel door alle bevingen. Maar weggaan is voor hem geen optie.
Ik hoorde spullen trillen en het huis was zeven seconden in beweging, aldus Winfried van Engelen.
Zo’n tien kilometer verderop zat Winfried van Engelen thuis op de bank in Winsum. Hij dacht even dat er een vrachtwagen langskwam, mogelijk zijn buurman, die chauffeur is. “Nee wacht, dit is wat sterker, het kan een aardbeving zijn. Ik hoorde spullen trillen en het huis was zeven seconden in beweging. Het was niet heel dramatisch, alleen het komt toch wel in de buurt bij de beving in Huizen, van 2012.”
Van Angelen had destijds voor zo’n 14.000 euro schade aan zijn huis. Ditmaal lijkt het mee te vallen, maar dat weet hij pas zeker na een uitgebreide controle de komende tijd. “Ik ben er redelijk goed van afgekomen, dat geldt niet voor iedereen.”
Rond 20.30 uur waren 316 schademeldingen binnengekomen bij het Centrum Veilig Wonen in Appingedam. Bij het centrum kan aardbevingsschade gemeld worden. Door de vele reacties bleef het centrum langer open.
Van Angelen is gematigd positief over de uitspraken van minister Wiebes van Economische Zaken. Die zegt dat hij zijn best gaat doen om de gaswinning in de omgeving zo snel mogelijk af te bouwen. “Dat is een mooi voornemen”, zegt hij. “Maar ik vrees dat we er nog jaren mee te maken hebben.”
Telegraaf 08.01.2018 Ger Warink is zich kapot geschrokken van de zware aardbeving in Groningen. Hij woont in Loppersum, een paar kilometer van het epicentrum. Met een kracht van 3,4 is het de zwaarste beving sinds 2012.
Telegraaf 08.01.2018 In Groningen heeft maandagmiddag rond 15.00 uur een zware aardbeving plaatsgevonden. Op Twitter verschijnen veel meldingen van mensen die de beving gevoeld hebben.
Volgens het KNMI gaat het om een beving van 3.4. Het epicentrum lag in Zeerijp (gemeente Loppersum). Bekijk hier de details van de beving. Het gaat om de twee na zwaarste beving ooit. Het KNMI kwalificeert de aardbeving als „zwaar.”
Gevolgen
Bij het Centrum Veilig Wonen (CVW) zijn tot nu toe 316 meldingen binnengekomen van mensen die schade hebben opgelopen door de aardbeving van maandagmiddag in Groningen.
De woordvoerder van het CVW verwacht dat het aantal schademeldingen nog zal stijgen. „Uit ervaringen met eerdere zware bevingen blijkt dat mensen pas een of enkele dagen later erachter komen dat ze schade hebben aan hun woning. Dus dat getal van 316 zal deze week zeker nog verder oplopen”, zegt de woordvoerder.
Van alle schademeldingen kwamen er 46 uit de directe omgeving van Zeerijp, het epicentrum van de beving.
Het CVW houdt zich bezig met schadeafhandelingen na aardbevingen. Het centrum bleef maandagavond langer open, tot 20.00 uur. Bewoners kunnen dinsdag ook op het gemeentehuis van Loppersum terecht om schade te melden.
Er waren een half uur na de beving geen meldingen binnengekomen van grote instortingen, beknellingen, gewonden of botsingen. „Maar ook wij zijn nog bezig om te kijken wat de gevolgen zijn geweest”, aldus een woordvoerder van de politie.
Zwaarste beving in 2012
De zwaarste beving vond plaats in 2012 in Huizinge. Die had een kracht van 3.6 op de Schaal van Richter. De op een na grootste was de beving (3.5) in Westeremden in 2006.
In Zeerijp rommelde het afgelopen december wel vaker. In december werden vijf bevingen gevoeld, tussen 0.4 en 1.7 op de Schaal van Richter.
De beving volgens de website van het KNMI. Ⓒ KNMI
Twitter ontploft
Het sociale medium Twitter ontplofte met meldingen van „een van de zwaarste bevingen ooit.” „Net giga aardbeving in buurt van Loppersum”, zo twittert Ingrid Verbeek over de beving die volgens haar zwaarder voelde dan de beving in Huizinge. „Harde klap en het huis stond van boven tot onder te trillen en te kraken met nabevingen. Rotgeschrokken!”
Gaswinning
De bevingen in Groningen worden toegeschreven aan de gaswinning in de regio. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken.
In het gebied in Noordoost-Groningen wonen circa 150.000 mensen. Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen.
Kabinet
De gaswinning in Groningen moet deze kabinetsperiode maximaal worden verminderd. Dat zei minister Eric Wiebes in een eerste reactie op de beving van maandag, de zwaarste in vijf jaar. Wiebes liet weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. „Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes. „Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.” Een brief over die inventarisatie gaat in het eerste kwartaal van dit jaar naar de Kamer.
Wiebes vindt het nieuws vooral „vreselijk” voor de bewoners van het gebied. „Dit gebied is al eerder getroffen, dus deze mensen gebeurt dat voor een tweede keer.” De minister schaart zich naar eigen zeggen achter de getroffen Groningers. „Waar Groningers op inzetten, zet ik op in. Dat betekent de gaswinning naar beneden, het schadeprotocol rond krijgen en op een verstandige manier de verstevigingsoperatie op gang brengen.”
Ook elders in Den Haag werd fel gereageerd op het nieuws. SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil dat de Tweede Kamer eerder terugkomt van reces, en ook Agnes Mulder (CDA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) willen snel met Wiebes in debat over de kwestie. Henk Nijboer (PvdA) vindt dat er meer tempo moet worden gemaakt met het opstellen van een nieuw schadeprotocol voor de getroffen Groningers.
Burgemeester
„Shell en ExxonMobil moeten nu de veiligheid van de Groningers vooropstellen en de gaskraan verder dichtdraaien.” Dat zegt Albert Rodenboog, burgemeester van de door een zware beving getroffen gemeente Loppersum. „Alles stond te schudden”, zegt hij.
„Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn”, vervolgt Rodenboog. „Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers. Want deze keiharde klap heeft echt een enorme impact op de mensen hier.”
Rodenboog is geschokt door de nieuwe klap in zijn gemeente. De beving is opvallend omdat de NAM in januari 2014 besloot om de gaswinning in Loppersum vrijwel stil te leggen. „De bodem werd rustiger, maar toen al was voorspeld dat dit effect maar drie jaar lang zou duren”, zegt hij.
Volgens de burgemeester zorgt de productie aan de randen van het gasveld ervoor dat de druk onder Loppersum uiteindelijk ook weer lager wordt en de kans op bevingen toeneemt. „Het is natuurlijk gewoon één grote gasbel. Vandaag toont aan dat het zo niet langer kan. De gaskraan moet in het hele gasveld verder dicht, want een maximum van 21 miljard is niet genoeg om de bodem rustiger te krijgen, ook al dacht men dat wel.”
De burgemeester wil daarbij geen maximum noemen. „Ik doe niet mee aan de gasbingo, maar ik doe wel een dringend beroep op Shell en ExxonMobil om te kijken wat mogelijk is. En dan moeten ze doorpakken en niet aankomen met een minimale verlaging. Het belang van veiligheid voor alle Groningers moet vooropstaan.”
De burgemeester kreeg veel meldingen van de beving in zijn gemeente. „Maar ook vanuit andere gemeenten. Vijf jaar geleden had de beving in Huizinge een groot impactgebied en dat is nu weer zo. Dit was echt een heel zware beving.”
Gedeputeerde
„Waarom kan dit zo langer doorgaan? Waarom gaat de gaskraan niet heel rap dicht? Het Rijk moet hier een einde aan maken.” Dat zegt een boze Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP) in reactie op de zware beving in Zeerijp.
Voor Eikenaar kwam de harde klap niet als een verrassing. „Natuurlijk ben ik geschokt, maar we wisten in Groningen dat er zo’n harde klap kon komen. Daarom zijn we ook naar de Raad van State gegaan en daarom heeft die ook geoordeeld dat de minister een nieuw gasbesluit met afbouwplan moet maken. Dat de gaswinning omlaag moet is nu wel heel duidelijk geworden.”
De gedeputeerde wil dat de gaswinning zo snel mogelijk wordt teruggebracht tot een maximum van 12 miljard kuub per jaar. „Begin daar maar eens mee. Als een malle. Twaalf is volgens specialisten namelijk het enige veilige getal”, zegt hij. Ondertussen moeten alle Groningers met schade worden geholpen. „En daar komen er na vandaag weer honderden, zo niet duizenden bij”, zegt Eikenaar. „De woede was al gestegen tot het kookpunt, maar die stijgt nu nog meer. En dan hebben we op dit moment niet eens een schadeprotocol”, verzucht hij.
Eikenaar doet een beroep op de Tweede Kamer om nu eens door te pakken en „significante maatregelen” bij de minister te eisen. „De tijd van pappen en nathouden is nu voorbij.”
De gedeputeerde is blij dat de minister maandagmiddag aangaf dat hij de gaswinning zo snel mogelijk wil verlagen en dat hij zich daarbij niet per se houdt aan het regeerakkoord, waarin een kleine verlaging wordt voorgesteld. Eikenaar: „Ik wil een invulling van die mooie woorden. Eentje die er echt toe doet.”
„De ondergrond doet wat die doet en dat kun je niet wegmanagen met een politiek verhaal”, vervolgt Eikenaar. „Je moet aan de gaskraan draaien. Dat besef moet doordringen. Mooie quotes helpen daar niet bij. Daden wel.”
Staatstoezicht
De NAM moet binnen 48 uur de aardbeving in Groningen analyseren en maatregelen voorstellen. Dat eist de Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De aardbeving was zo zwaar dat er moet worden ingegrepen, zegt SodM.
In een speciaal aardbevingsprotocol dat sinds 2017 van kracht is, staat precies welke maatregelen de NAM kan nemen na zo’n zware beving. Daarbij gaat het om allerlei productiebeperkende maatregelen.
In het uiterste geval kan de SodM adviseren dat de gasproductie heel fors wordt teruggeschroefd of dat grote delen van het aardgasveld buiten gebruik worden gesteld. Het ministerie van Economische Zaken neemt het uiteindelijke besluit hierover.
De aardbeving nabij Loppersum had een kracht van 3,4. Uit een eerste analyse van SodM blijkt dat de beving zo zwaar was dat er ingegrepen moet worden, stelt het toezichtsorgaan. „Bewoners kunnen deze beving zwaarder hebben gevoeld dan die van 2012 in Huizinge.”
Het orgaan meet de kracht van de aardbeving in de grondversnelling. Hoe hoger dit is, hoe meer de grond schudt en hoe groter de schade is.
„De gemeten grondversnelling (0,116 g) zorgt ervoor dat het hoogste niveau uit het meet- en regelprotocol bereikt is: het interventieniveau. In juli van 2017 zijn er afspraken vastgelegd in het zogeheten Meet- en regelprotocol.
De NAM is al begonnen met de analyse van de aardbeving. „We gaan kijken aan welke knoppen we in het gasveld moeten draaien”, zegt directeur Gerald Schotman.
Schadeprotocol
Stop met dralen en geef een klap op het nieuwe schadeprotocol voor de aardbevingsschade in Groningen. Dat zegt Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders. Dit handboek voor de afwikkeling van schades, had er al in juli 2017 moeten liggen. De invoering is telkens uitgesteld omdat partijen zoals de Groninger actiegroepen en de overheden het op details niet met elkaar eens waren.
Deze week is er weer overleg over het handboek. Alders vindt dat er nu genoeg gedraald is. „Er moet nu gewoon een klap op worden gegeven. Het had er natuurlijk allang moeten liggen.”
Groningers die schade hebben opgelopen door de aardbevingen kunnen straks aankloppen bij een onafhankelijke commissie.
In het nieuwe schadeproces is de NAM niet meer betrokken bij de afhandeling van schade. De Nationaal Coördinator voert de regie over de afwikkeling van de schades. De NAM, die met haar aardgaswinning de bevingen veroorzaakt, blijft wel aansprakelijk en moet betalen.
Jaren zestig
Sinds de jaren zestig wordt in Noord-Nederland aardgas uit de bodem gewonnen. Volgens het KNMI is gaswinning de oorzaak van nagenoeg alle aardbevingen in het noordelijke deel van het land.
De eerste aardbeving vond plaats vlakbij Assen op 26 december 1986. Sindsdien zijn in totaal duizend aardbevingen in Noord-Nederland geregistreerd. Vier waren groter dan 3 en 117 hadden een kracht tussen de 2.0 en 3.0. Bevingen met een kracht kleiner dan 2 worden meestal niet gevoeld door mensen.
De zwaarste aardbeving die in Nederland tot nu toe gemeten is, was in 1992 in Roermond. Die beving, niet veroorzaakt door gaswinning, had een kracht van 5.8.
Telegraaf 08.01.2018 De telefoon bij het Centrum Veilig Wonen (CVW) staat maandagmiddag roodgloeiend na de beving bij Zeerijp. Dat zegt een woordvoerder van het CVW, dat zich bezighoudt met de schadeafhandeling na aardbevingen.
Er komen op dit moment veel meldingen van de beving binnen. De woordvoerder kan echter nog niet veel zeggen over de precieze schade. ,,Wel merken we dat de mensen erg zijn geschrokken.”
Het CVW blijft maandagavond tot 20.00 uur open. Ook kunnen de bewoners op het gemeentehuis van Loppersum terecht om schade te melden. ,,Na acht uur kunnen we een eerste inschatting maken van het aantal meldingen”, aldus de woordvoerder.
Op dit moment is er geen schadeprotocol, maar dat betekent volgens het CVW niet dat er niets met de meldingen wordt gedaan. ,,We registreren elke melding en we sturen er ook een schade-expert naartoe om een rapport te maken. Maar dan stopt het op dit moment.” Normaal gesproken zou het schadeprotocol dan kunnen worden gebruikt om dat schaderapport te beoordelen.
Er is op dit moment geen schadeprotocol omdat er sinds april vorig jaar een nieuw schadeproces is, waarbij de NAM meer op afstand staat en de Nationaal Coördinator Groningen een grotere rol heeft. De precieze uitwerking van dat protocol laat nog op zich wachten.
NRC 08.01.2018 De aardbeving had een kracht van 3,4. Het epicentrum lag in de plaats Zeerijp. Het is de zwaarste beving sinds 2012.
Archiefbeeld van schade aan een Groningse woning.Foto Catrinus van der Veen/ANP
Graphic NRC Studio
In Groningen heeft maandagmiddag de zwaarste aardbeving sinds 2012 in de provincie plaatsgevonden. Met een kracht van 3,4 was de beving in een groot deel van de provincie voelbaar, zo meldt meteorologisch instituut KNMI. Het epicentrum lag in Zeerijp, ten noorden van Loppersum. Over de omvang van de schade is nog niets bekend.
De beving vond rond 15.00 uur plaats. Op Twitter melden inwoners van verschillende dorpen en steden dat ze de trillingen hebben gevoeld. Onder meer in Appingedam, Middelstum en de stad Groningen zelf werd de beving waargenomen. In het gebied in Noordoost-Groningen wonen ongeveer 150.000 mensen.
De zwaarste beving die de afgelopen tien jaar werd waargenomen, vond plaats op 16 augustus 2012. Deze had een kracht van 3,6 op de schaal van Richter en het epicentrum lag in Huizinge. In 2005 vond in Westeremden een beving plaats met een kracht van 3,5.
Vier bevingen met een kracht zwaarder dan 3
In totaal hebben er zich sinds 26 december 1986 – de dag dat de eerste aardbeving werd waargenomen in Noord-Nederland, vier bevingen plaatsgevonden die een kracht hadden die groter was dan 3 op de schaal van Richter. Ook deden zich 117 bevingen voor met een kracht tussen de 2.0 en 3.0 meldt persbureau ANP. De zwaarste beving ooit gemeten in Nederland had een kracht van 5,8 en werd in 1992 gemeten in Roermond.
De bevingen in Groningen worden toegeschreven aan de gaswinning in de regio. De afgelopen jaren leek het juist beter te gaan met de intensiteit van de bevingen in Groningen. Na de beving bij Huizinge in 2012 – de zwaarste ooit – werd de gaswinning flink teruggeschroefd, van 53 miljard naar nu 21,6 miljard. Het aantal zware bevingen nam tegelijkertijd af. Wel deden er zich de laatste tijd een aantal lichtere bevingen voor, met name rond Zeerijp. Op 1 en 22 december werden er twee waargenomen met een kracht van 1,7. Nu is er dus toch weer een hele zware.
Het waterschap Noorderzijlvest gaat dijkinspecties uitvoeren naar aanleiding van de beving om te bekijken of er mogelijk schade is ontstaan.
Gaswinning gehalveerd
De gaswinning is sinds die dag in 2012 meer dan gehalveerd – van 47 miljard kuub per jaar naar 21,6. De afgelopen jaren heeft de Raad van State zich meermaals over het winningsniveau gebogen. Zo vernietigde de hoogste bestuursrechter het recentste gasbesluit van voormalig minister Henk Kamp (VVD, Economische Zaken). Volgens de Raad van State was de veiligheid van de Groningen daarin niet meegewogen.
Zijn opvolger Eric Wiebes (VVD) moet daarom dit jaar met een nieuw plan komen waarin het winningsniveau beter wordt beargumenteerd. Daarom mag de Nederlandse Aardolie Maatschappij – een joint venture van Shell en ExxonMobile – nu nog de eerder gemelde 21,6 miljard kuub Gronings gas winnen. Een brief over het plan van Wiebes wordt in het eerste kwartaal van 2018 verwacht.
De minister zegt in een reactie dat hij in zijn bewindsperiode gaat proberen de gaswinning “maximaal te verminderen”, zo meldt ANP.
“Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
Het CDA-Kamerlid Agnes Mulder heeft inmiddels een debat aangevraagd naar aanleiding van de beving maandag.
Elsevier 08.01.2018 In de Groningse plaats Zeerijp, ten noorden van Loppersum, heeft maandag rond 15.00 uur een aardbeving plaatsgehad met een kracht van 3.4. Het is de zwaarste aardbeving in Groningen sinds 2012. Het KNMI kwalificeert de aardbeving als ‘zwaar’.
Het epicentrum lag in Zeerijp, maar bewoners voelden hem ver daarbuiten. ‘Zelfs tot in de stad Groningen,’ aldus een woordvoerder van de gemeente. Groningen ligt zo’n 20 kilometer verderop. Veel inwoners delen via Twitter hun ervaringen.
De aardbeving in 2012 had een kracht van 3.6. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5. De aardbeving in 2012 had een kracht van 3.6. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5. De zwaarste beving ooit gemeten in Nederland was in 1992 in Roermond en had een kracht van 5.8.
Elif Isitman (1987) is sinds oktober 2014 online redacteur bij Elsevier Weekblad.
VK 08.01.2018 De provincie Groningen is maandag opgeschrikt door de zwaarste aardbeving in ruim vijf jaar. De schok had volgens het KNMI een kracht van 3.4 op de schaal van Richter. In een eerste reactie zei minister Wiebes van Economische Zaken dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Hij vond de aardbeving ‘vreselijk’ voor de bewoners.
Wiebes liet weten zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat. De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter.
De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. ‘Ik probeer maximaal te verminderen’, aldus Wiebes, die woensdag de provincie bezoekt. ‘Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.’ Een brief over die inventarisatie gaat in het eerste kwartaal van dit jaar naar de Kamer.
Ook elders in Den Haag werd fel gereageerd op het nieuws. SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil dat de Tweede Kamer eerder terugkomt van reces, en ook Agnes Mulder (CDA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) willen snel met Wiebes in debat over de kwestie.
Hoewel het epicentrum onder Zeerijp lag (gemeente Loppersum), werd de beving maandag tot in de stad Groningen – 20 kilometer zuidelijker – gevoeld. De zwaarste aardbeving als gevolg van de gaswinning in Groningen vond in augustus 2012 plaats bij Huizinge en had een kracht van 3.6 op de schaal van Richter. In 2006 was er een beving met een kracht van 3.5 bij Westeremden.
Uit een eerste analyse van het toezichtsorgaan Staatstoezicht op de Mijnen blijkt dat de beving zo zwaar was, dat er nu snel ingegrepen moet worden, aldus het orgaan. De NAM dient binnen 48 uur de aardbeving te analyseren en maatregelen voor te stellen, eist de Staatstoezicht.
Burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum pleitte ook voor het verder dichtdraaien van de gaskraan. Hij riep Shell en ExxonMobil op om nu de veiligheid van de Groningers voorop te stellen. ‘Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn’, aldus de burgemeester. ‘Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers. Want deze keiharde klap heeft echt een enorme impact op de mensen hier.’
Rodenboog is geschokt door de nieuwe klap in zijn gemeente. ‘Alles stond te schudden’, zei hij. De beving is opvallend omdat de NAM in januari 2014 besloot om de gaswinning in Loppersum vrijwel stil te leggen. In eerste instantie leek dat een positief effect te hebben, concludeerde het Staatstoezicht op de Mijnen. Rodenboog: ‘De bodem werd rustiger, maar toen al was voorspeld dat dit effect maar drie jaar lang zou duren.’
Sinds 2014 is de gaswinning in Groningen flink teruggeschroefd om het risico op aardbevingen te verkleinen. Doordat er al veel gas uit het Groningerveld is gehaald en de poreuze bodemlagen onder de provincie een ‘communicerend vat’ zijn, kunnen echter nog steeds drukverschillen ontstaan die leiden tot het plotseling inklinken van de bodem. Zelfs als de gaskraan helemaal dichtgedraaid zou worden, blijft de kans op aardbevingen bestaan.
De Groningse commissaris van de Koning Paas noemde de aardbeving een ‘enorme klap’ voor de provincie. ‘Het maakt in één klap duidelijk dat het een misverstand is dat de bodem in Groningen rustiger wordt’, aldus Paas tijdens een nieuwjaarsreceptie van de provincie. ‘We wisten dat de aarde in Groningen bleef schokken. Sinds vanmiddag weten we dat zware klappen ook nog steeds mogelijk zijn. Het maakt in ieder geval duidelijk dat er snel een goede schaderegeling moet komen.’
Ook de Groninger Bodem Beweging, de bekendste belangenclub in Groningen, reageerde geschokt. ‘Ik voelde de beving in mijn auto, terwijl ik door het centrum van de stad Groningen reed’, zegt vicevoorzitter Derwin Schorren. ‘Dat was heel raar. En nu zitten we met een zware beving en een slappe overheid die alleen maar praat, onderzoekt en praat. Ze zeggen dat de gaskraan al flink is dichtgedraaid en dat de bodem daar rustiger van is geworden. Nou, dat verhaal kan nu naar het land der fabelen.’
Hier waren sinds 1997 aardbevingen met een kracht vanaf 3.0 op de schaal van Richter
Na de schok bij Huizinge (vijf jaar terug) kwam de Groningse kwestie op de kaart. Hoeveel verder zijn we nu?
16 augustus 2017 was het vijf jaar geleden dat de aardbeving bij Huizinge Groningen opschrikte. De zwaarste klap tot op heden maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. De balans na vijf jaar naschokken.
Hoe de NAM boog voor een prachtig staaltje burgerlijke ongehoorzaamheid
Het is ontzettend moeilijk Groningers te mobiliseren in de strijd tegen de NAM. Ze zijn kapot gebeukt. ‘Niet de schade zelf is de echte ramp voor Groningers, maar hun verwoeste vertrouwen in een overheid die ze had moeten beschermen.’ Margriet Oostveen ging langs in Middelstum. (+)
Uitbetaling aardbevingsgeld Groningen ligt al een half jaar stil. Hoe kan dat?
In Groningen heerst de impasse. De afhandeling van nieuwe schadeclaims ligt al een half jaar stil en het versterken van huizen gaat moeizaam. De hoogste aardbevingsrechter slaat alarm bij minister Wiebes.
BB 08.01.2018 ‘Dit is een enorme klap voor Groningen’, zegt René Paas, commissaris van de Koning in Groningen, over de zware beving bij Zeerijp. ‘Het maakt in één klap duidelijk dat het een misverstand is dat de bodem in Groningen rustiger wordt.’
Schaderegeling
Paas reageerde tijdens een nieuwjaarsreceptie van de provincie op de beving. ‘We wisten dat de aarde in Groningen bleef schokken. Sinds vanmiddag weten we dat zware klappen ook nog steeds mogelijk zijn. Het maakt in ieder geval duidelijk dat er snel een goede schaderegeling moet komen.’ Ook wil Paas dat Nederland gas terugneemt. ‘Het wordt hoog tijd dat dit nationale probleem ook een nationale oplossing krijgt. En dat is in ieder geval meer geld voor een goede schadeafhandeling’, zegt hij.
Zwaarste
De aardbeving bij de Groningse plaats Zeerijp, ten noorden van Loppersum vond plaats om 15.00 uur. De beving had een kracht van 3,4. Het is de zwaarste aardbeving in Groningen sinds 2012. Het KNMI kwalificeert de aardbeving als ‘zwaar’.
Twitter
Volgens een woordvoerder is de beving door veel burgers gevoeld. ‘Zelfs tot in de stad Groningen.’ Veel inwoners delen via Twitter hun ervaringen. De aardbeving in 2012 had een kracht van 3.6. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5. De zwaarste beving ooit gemeten in Nederland was in 1992 in Roermond en had een kracht van 5.8.
Verzet
De bevingen in Groningen worden toegeschreven aan de gaswinning in de regio. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. In het gebied in Noordoost-Groningen wonen circa 150.000 mensen. Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen. (ANP)
Trouw 08.01.2018 In de Groningse plaats Zeerijp heeft maandag rond drie uur een aardbeving plaatsgevonden met een magnitude van 3.4.
Het KNMI kwalificeert de aardbeving als “zwaar”. De beving is de zwaarste in het gebied sinds 16 augustus 2012 in Huizinge. Die was 3.6 op de schaal van Richter. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5.
Het epicentrum van de aardbeving van vanmiddag ligt bij Zeerijp in het noordoosten van de provincie Groningen, ten noorden van Loppersum en ten zuiden van de Eemshaven. Volgens een woordvoerder van het KNMI is de beving door veel burgers gevoeld. “Zelfs tot in de stad Groningen.” Ook het Universitair Medisch Centrum Groningen twitterde dat de beving in het ziekenhuis is gevoeld.
Ook in UMCG is #aardbeving#Groningen op meerdere plaatsen gevoeld. Deze heeft gelukkig geen gevolgen voor patiëntenzorg gehad in operatiecentrum, intensive care en hartbewaking. 15:22 – 8 jan. 2018
Geschrokken
De aardbeving heeft vooralsnog niet tot grote calamiteiten of gewonden geleid, laten de politie en de brandweer weten. Er waren een half uur na de beving geen meldingen binnengekomen van grote instortingen, beknellingen, gewonden of botsingen. “Maar ook wij zijn nog bezig om te kijken wat de gevolgen zijn geweest”, aldus een woordvoerder van de politie.
Inwoners met schade kunnen dit melden bij het Centrum Veilig Wonen. Daar staat de telefoon maandagmiddag roodgloeiend, zegt een woordvoerder van het CVW. Er komen op dit moment veel meldingen van de beving binnen. De woordvoerder kan echter nog niet veel zeggen over de precieze schade. “Wel merken we dat de mensen erg zijn geschrokken.”
Het CVW blijft maandagavond tot 20.00 uur open. Ook kunnen de bewoners op het gemeentehuis van Loppersum terecht om schade te melden. “Na acht uur kunnen we een eerste inschatting maken van het aantal meldingen”, aldus de woordvoerder.
Gaswinning
Volgens het KNMI is gaswinning de oorzaak van nagenoeg alle aardbevingen in het noordelijke deel van het land. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een vergunning om gas uit de bodem te halen. In het gebied in Noordoost-Groningen wonen circa 150.000 mensen. Tegen de gaswinning is veel verzet. Groningers voelen zich onveilig door de bevingen.
De eerste aardbeving vond plaats vlakbij Assen op 26 december 1986. Sindsdien zijn in totaal duizend aardbevingen in Noord-Nederland geregistreerd. Vier waren groter dan 3 en 117 hadden een kracht tussen de 2.0 en 3.0. Bevingen met een kracht kleiner dan 2 worden meestal niet gevoeld door mensen.
Momenteel wordt er per jaar nog ruim 20 miljard kubieke meter gas uit de Groningse bodem gehaald. In het regeerakkoord is afgesproken de gaswinning de komende jaren te verlagen met zo’n 1,5 miljard kubieke meter, maar dat gaat veel partijen niet ver genoeg.
NOS 08.01.2018 Groningen is rond 15.00 uur getroffen door de zwaarste beving in ruim vijf jaar tijd, met een kracht van 3,4. Het epicentrum lag bij Zeerijp nabij Loppersum, meldt het KNMI.
Uit veel plaatsen in Groningen kwamen meldingen over de beving. Ook in de stad Groningen werd de beving gevoeld.
Slechts twee keer beleefde Groningen sterkere bevingen. In Huizinge werd in augustus 2012 een beving met een kracht van 3,6 gemeten, zes jaar eerder beleefde Westeremden een beving van 3,5.
De Groningse politie meldt dat er voor zover nu bekend geen gewonden zijn gevallen en dat de beving geen grote calamiteiten geeft veroorzaakt.
Schademeldingen
Bij het Centrum Veilig Wonen in Appingedam, waar aardbevingsschade gemeld kan worden, waren rond 20.30 uur 316 schademeldingen binnengekomen. Het centrum bleef langer open om iedereen te woord te kunnen staan.
Tientallen mensen kwamen naar het gemeentehuis in Loppersum, om uiting te geven aan hun boosheid over de nieuwe beving.
LOCAL FOCUS
Het is de zesde beving in ruim een maand tijd met Zeerijp als epicentrum. Op Twitter spreken Groningers van “een harde klap” die huizen deed trillen en kraken.
Voor wie wil weten hoe een #aardbeving voelt: je schrikt je rot, je weet niet wat je moet doen, het huis kraakt, de muren bewegen en de vloer trilt. De stress schiet door je lijf en je trilt nog uren na. #Aardbeving 3.4 in #Groningen, met dank aan de #NAM en de regering. 16:21 – 8 jan. 2018
De aardbevingen waar Groningen geregeld mee te maken krijgt, zijn het gevolg van de gaswinning door de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij). De vorige regering heeft de gaswinning vorig jaar op advies van de staatstoezichthouder verlaagd naar 21,6 miljard kuub. De Groningers vinden dat Den Haag veel te terughoudend is en eisen dat de gaskraan verder of zelfs compleet dichtgedraaid wordt.
Gasproducent NAM noemt de beving in een reactie “in de eerste plaats bijzonder te betreuren voor iedereen die op de een of andere manier hiermee is geconfronteerd”. De NAM zegt de situatie in kaart te brengen en later met verdere informatie te komen.
De NAM moet binnen 48 uur de aardbeving analyseren en maatregelen treffen, eist het Staatstoezicht op de Mijnen.
Ook in UMCG is #aardbeving#Groningen op meerdere plaatsen gevoeld. Deze heeft gelukkig geen gevolgen voor patiëntenzorg gehad in operatiecentrum, intensive care en hartbewaking. 15:22 – 8 jan. 2018
AD 08.01.2017 Groningen is vanmiddag rond 15.00 uur opgeschrikt door de zwaarste aardbeving in de provincie sinds 2012. Het gaat om een zware beving van 3.4 op de schaal van Richter, meldt met KNMI. Het epicentrum lag bij het dorp Zeerijp in de gemeente Loppersum.
Talloze geschrokken mensen spreken op Twitter over trillende bureaustoelen en krakende vloeren. Maar de beving heeft vooralsnog niet tot grote calamiteiten of gewonden geleid, laten politie en brandweer weten. Er zijn ook nog geen meldingen binnengekomen over grote instortingen, beknellingen of botsingen. ,,Maar ook wij zijn nog bezig om te kijken wat de gevolgen zijn geweest”, aldus een woordvoerder van de politie.
De telefoon bij het Centrum Veilig Wonen (CVW), dat zich bezighoudt met de schadeafhandeling na aardbevingen, staat inmiddels wel roodgloeiend. Er komen veel meldingen van de beving binnen, maar een woordvoerder kan nog weinig zeggen over de precieze schade. ,,Wel merken we dat de mensen erg zijn geschrokken.”
Zesde in maand tijd
De beving van vanmiddag is de zesde met Zeerijp als epicentrum in iets meer dan een maand tijd. Op 22 december waren in het dorp nog twee lichte bevingen te voelen met een sterkte van 0.4 en 1.7, meldt het KNMI. De zwaarste aardbeving in Groningen vond plaats op 16 augustus 2012 bij Huizinge. Die had een kracht van 3.6. In 2006 werd in het gebied een aardbeving gemeten van 3.5.
De zwaarste beving ooit gemeten in Nederland was in 1992 in Roermond en had een kracht van 5.8. Aardbevingen zijn meestal voelbaar vanaf 2.5 op de schaal van Richter.
Boze inwoners
De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. Het gas zit op ongeveer drie kilometer onder de grond; de meeste aardbevingen vinden ook op deze diepte plaats.
Rond het gaswingebied in Noordoost-Groningen wonen zo’n 150.000 mensen. Inwoners, wier huizen in sommige gevallen flink beschadigd raakten door de bevingen, protesteerden de afgelopen jaren meermaals tegen de gaswinning. Die werd meerdere keren verlaagd. Nu wordt 21,6 miljard kuub per jaar uit de grond gehaald.
‘Langer wachten is gevaarlijk’
In het regeerakkoord is afgesproken de gaswinning de komende jaren te verlagen met zo’n 1,5 miljard kubieke meter, maar dat gaat veel partijen niet ver genoeg. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) liet vanmiddag weten niet per se vast te willen houden aan wat er in het regeerakkoord staat. ,,Ik probeer maximaal te verminderen”, zei hij. ,,Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
Albert Rodenboog, de burgemeester van Loppersum, is het met Wiebes eens. ,,Shell en ExxonMobil moeten nu de veiligheid van de Groningers vooropstellen en de gaskraan verder dichtdraaien”, zei hij vanmiddag. ,,Alles stond te schudden. Ik richt mijn pijlen nu eens niet op de NAM en de overheid, maar op deze twee oliebedrijven, die eigenlijk in het Groningse gasveld de grootste partijen zijn. Ik doe een beroep op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle Groningers.”
Ook in UMCG is #aardbeving#Groningen op meerdere plaatsen gevoeld. Deze heeft gelukkig geen gevolgen voor patiëntenzorg gehad in operatiecentrum, intensive care en hartbewaking. 3:22 PM – Jan 8, 2018
Zat lekker te werken, werd m’n stoel ineens naar voren en achter geduwd. Kijk achter me, staat er niemand. Dat was wel even een dikke #aardbeving. Gevoeld in #Uithuizermeeden.
Beste @NAMbv, zorg er eens voor dat ik kan verhuizen. Ik wil ergens een toekomst kunnen opbouwen! 3:05 PM – Jan 8, 2018
NU 08.01.2018 Door de aardbeving in de provincie Groningen zijn 316 schademeldingen doorgegeven bij Centrum Veilig Wonen (CVW).
Dat bevestigt de woordvoerder van het CVW aan NU.nl. De verwachting is dat het aantal meldingen in de komende dagen zal toenemen.
Van alle meldingen kwamen er 46 binnen uit de omgeving van Zeerijp, de plaats waar het epicentrum lag. Gedupeerde Groningers konden hun schade tot 20.00 uur melden bij het CVW. Daarnaast konden mensen ook hun schade melden bij het gemeentehuis van Loppersum.
Bij het CVW stond maandag na de beving de telefoon roodgloeiend. Vooralsnog is er geen zicht op hoeveel schade er precies is. In de loop van de komende dagen zal de echte omvang van de schade worden opgemeten en bekend gemaakt.
De aardbeving in Zeerijp werd maandagmiddag rond 15.00 uur gevoeld en had een kracht van 3,4 op de schaal van Richter. Het is de zwaarste aardbeving in vijf jaar.
In 2012 werd de zwaarste beving tot nu toe gemeten in Huizinge. Deze had kracht van 3,6 en zorgde voor honderden schademeldingen.
Op dit moment is er geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de schademeldingen worden afgehandeld. Dat betekent volgens het CVW niet dat er niets met de meldingen wordt gedaan.
“We registreren elke melding en we sturen er ook een schade-expert naartoe om een rapport te maken. Maar dan stopt het op dit moment.”
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) laat aan NU.nl weten de situatie “te betreuren voor iedereen die op de een of andere manier hiermee is geconfronteerd”. “Op dit moment brengen wij de situatie in kaart.” De NAM moet binnen 48 uur een analyse opstellen en maatregelen voorstellen aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
Dralen
Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders riep na de beving dat men moet “stoppen met dralen en een klap moet geven” op het nieuwe schadeprotocol voor de aardbevingsschade in Groningen.
Dit handboek voor de afwikkeling van schades, had er al in juli 2017 moeten liggen. De invoering is telkens uitgesteld omdat partijen zoals de Groninger actiegroepen en de overheden het op details niet met elkaar eens waren. Deze week is er weer overleg over het handboek.
Groningers die schade hebben opgelopen door de aardbevingen kunnen straks aankloppen bij een onafhankelijke commissie. In het nieuwe schadeproces is de NAM niet meer betrokken bij de afhandeling van schade. De Nationaal Coördinator voert de regie over de afwikkeling van de schades. De NAM, die met haar aardgaswinning de bevingen veroorzaakt, blijft wel aansprakelijk en moet betalen.
AD 08.01.2018 Het Centrum Veilig Wonen (CVW) heeft in de eerste uren na de zware aardbeving in Groningen vandaag 316 schademeldingen ontvangen. 46 daarvan komen uit de directe omgeving van Zeerijp, het epicentrum van de beving. Het gaat bijna altijd om zichtbare schade, zoals scheuren in muren of deuren die moeilijk of helemaal niet meer opengaan.
Het aantal meldingen zal de komende dagen snel oplopen, verwacht CVW-woordvoerder Arjan van de Leur. ,,De meeste mensen maken bij daglicht of in het weekend pas echt de balans op”, zegt hij tegen deze site.
De meeste mensen die telefonisch melding deden van hun schade waren duidelijk geëmotioneerd. ,,Daar ging het in eerste instantie om: de verhalen aanhoren, de emoties, de boosheid”, zegt Van de Leur, die extra personeel moest optrommelen om alle klachten te kunnen behandelen.
,,Het gaat niet alleen om de schade, maar ook om het gevoel”, vervolgt hij. ,,Het was tenslotte niet de eerste beving in dit gebied. Tegelijkertijd was het nu een enorme verrassing. De gaskraan is iets dichter gedraaid en het was de afgelopen tijd rustig; veel mensen dachten dat het zo zou blijven.”
Ook morgen kunnen mensen tot 20.00 uur op het gemeentehuis van Loppersum terecht om schade te melden. Dat kan ook telefonisch of via internet.
De aardbeving nabij Loppersum met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter was de zwaarste in de provincie sinds 2012. De bevingen in Groningen zijn een gevolg van de aardgaswinning in het gebied. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken.
Na de zware beving van vandaag eist het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), de onafhankelijke toezichthouder op de delfstoffenwinning in Nederland, dat de NAM binnen 48 uur met maatregelen komt. Een mogelijke maatregel is het verder dichtdraaien van de gaskraan. Dat wil minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) in de huidige kabinetsperiode sowieso doen, zei hij vanmiddag. De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. Van Wiebes mag de gaswinning nog verder worden teruggedrongen. ,,Nederland moet van het gas af”, zei hij.
NOS 08.01.2018 Minister Wiebes van Economische Zaken gaat zijn best doen om de gaswinning in Noordoost-Groningen zo snel mogelijk terug te brengen. “Wat we in elk geval moeten doen is de plannen klaar hebben om de gaswinning naar beneden te krijgen”, zei hij in reactie op de aardbeving bij Zeerijp van vanmiddag. Wiebes onderzoekt momenteel op welke manieren de rem op de gaswinning kan en hoopt daar de komende maanden duidelijkheid over te geven.
Verder zegt de minister het te betreuren dat de schade-afhandeling momenteel stilligt. “Mensen die schade hebben, hebben er recht op dat die zo snel mogelijk wordt verholpen.”
Die aardbeving is de vijftiende in Noord-Nederland met een kracht van 3 of meer. Inmiddels zijn er volgens het KNMI meer dan duizend aardbevingen geweest, als gevolg van aardgaswinning.
De eerste beving die werd toegeschreven aan de gaswinning was in 1986. Van de vijftien zwaardere bevingen waren er enkele in Drenthe, rond het jaar 2000. De bevingen van 3 of meer in de provincie Groningen, hebben allemaal plaatsgevonden tussen het jaar 2003 en nu.
De top 3 van sterkste Groningse aardbevingen:
2012, Huizinge: 3.6
2006 Westeremden: 3.5
2018 Zeerijp: 3.4
Ruim honderd bevingen hadden een kracht van tussen de 2 en 3,0. Volgens het KNMI zijn bevingen onder de 1,5 niet voelbaar. Het KNMI registreert alle aardbevingen in Nederland die worden veroorzaakt door gaswinning.
De aardschokken die het gevolg zijn van aardgaswinning worden relatief sterker gevoeld dan natuurlijke bevingen, omdat ze dichter onder de oppervlakte plaatsvinden. Daarom veroorzaken ze ook meer schade dan natuurlijke bevingen met dezelfde kracht.
15 aardbevingen in Noord-Nederland met een kracht van 3.0 of hoger:
AD 08.01.2018 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) moet binnen 48 uur de aardbeving van vandaag in Groningen analyseren en maatregelen voorstellen. Dat eist het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), de onafhankelijke toezichthouder op de delfstoffen- en energiewinning in Nederland.
De aardbeving nabij Loppersum had een kracht van 3.4 op de schaal van Richter en was volgens het KNMI zwaar. Uit een eerste analyse van SodM blijkt dat de beving zo zwaar was dat er ingegrepen moet worden. Afspraken hieromtrent zijn afgelopen juli vastgelegd in het zogeheten Meet- en regelprotocol.
Het SodM meet de kracht van de aardbeving in de zogenoemde grondversnelling. Hoe hoger die is, hoe meer de grond schudt en hoe groter de schade is. ,,De gemeten grondversnelling (0,116 g) zorgt ervoor dat het hoogste niveau uit het meet- en regelprotocol bereikt is: het interventieniveau”, aldus het SodM.
In dat protocol staat precies welke maatregelen de NAM kan nemen na zo’n zware beving. Daarbij gaat het om allerlei productiebeperkende maatregelen. In het uiterste geval kan de SodM adviseren dat de gasproductie heel fors wordt teruggeschroefd of dat grote delen van het aardgasveld buiten gebruik worden gesteld. Het ministerie van Economische Zaken neemt het uiteindelijke besluit hierover.
Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) wil de gaswinning in de huidige kabinetsperiode sowieso maximaal verminderen, zei hij vanmiddag in een reactie op de beving. De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. Van Wiebes mag de gaswinning nog verder worden teruggedrongen. ,,Wat we ook maar kunnen verzinnen”, zei hij. ,,We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
Ook elders in politiek Den Haag werd fel gereageerd op het nieuws. SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil dat de Tweede Kamer eerder terugkomt van reces en ook Agnes Mulder (CDA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) willen snel met Wiebes in debat over de kwestie.
Boze burgers
De NAM kreeg in 1963 een concessie om gas uit de bodem te halen in Groningen. Tot 2015 is in totaal 2115 miljard Nm3 (de inhoudsmaat voor aardgas) aan het Groningenveld onttrokken. De talloze bevingen in Groningen zijn een gevolg van die aardgaswinning. Het gas zit op ongeveer drie kilometer onder de grond; de meeste aardbevingen vinden ook op deze diepte plaats.
Rond het gaswingebied in Noordoost-Groningen wonen zo’n 150.000 mensen. Inwoners, wier huizen in sommige gevallen flink beschadigd raakten door de bevingen, protesteerden de afgelopen jaren meermaals tegen de gaswinning. Die werd meerdere keren verlaagd.
NU 08.01.2018 In de provincie Groningen heeft maandagmiddag een aardbeving met een magnitude van 3,4 plaatsgevonden. Het epicentrum lag bij Zeerijp, dat in de gemeente Loppersum ligt.
De beving werd rond 15.00 uur gevoeld. Uit metingen van het KNMI blijkt dat de aardbeving op drie kilometer diepte plaatsvond.
De beving is op meerdere locaties in de provincie gevoeld, waaronder de stad Groningen. Vooralsnog zijn geen grote calamiteiten bekend, laten de politie en de brandweer weten. De Veiligheidsregio laat rond 19.00 uur weten nog geen zicht te hebben over de omvang van de schade. “Ik weet dat er meldingen zijn gedaan, maar de echte omvang zal pas in de loop van de dagen bekend worden.”
Een aardbeving met een magnitude van 3,4 is uitzonderlijk hoog voor de provincie. In 2012 werd in Huizinge de zwaarste beving tot nu toe gemeten. Deze had een magnitude van 3,6, wat honderden schademeldingen tot gevolg had.
Schademeldingen
“De telefoon staat roodgloeiend”, meldt het Centrum Veilig Wonen (CVW), waar Groningers hun schade kunnen melden. Er is ook bij hen nog geen zicht op hoeveel schade er precies is. Wel blijft het CVW tot maandagavond 20.00 uur bereikbaar, wat twee uur langer is dan normaal.
Ook kunnen de bewoners op het gemeentehuis van Loppersum terecht om schade te melden. “Na 20.00 uur kunnen we een eerste inschatting maken van het aantal meldingen”, aldus de woordvoerder.
In een eerste reactie na de aardbeving stelt minister Eric Wiebes (Economische Zaken) dat de gaswinning in Groningen deze kabinetsperiode maximaal moet worden verminderd. Hij zei daarbij zich niet per se te willen houden aan wat in het regeerakkoord staat.
De coalitiepartijen hebben afgesproken de winning tot 2021 te verlagen, van 21,6 naar zo’n 20 miljard kubieke meter. De minister is al langer bezig alle mogelijkheden om de winning te verlagen op een rijtje te zetten. ”Ik probeer maximaal te verminderen”, aldus Wiebes.
”Wat we ook maar kunnen verzinnen. We moeten de gaswinning omlaag krijgen. Nederland moet van het gas af.”
Politieke partijen reageerden maandag fel op het nieuws. SP-Kamerlid Sandra Beckerman wil dat de Tweede Kamer eerder terugkomt van reces, en ook Agnes Mulder (CDA) en Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) willen snel met Wiebes in debat over de kwestie.
Henk Nijboer (PvdA) vindt dat er meer tempo moet worden gemaakt met het opstellen van een nieuw schadeprotocol voor de getroffen Groningers.
De provincie kreeg in 2017 meer aardbevingen te verwerken dan het voorgaande jaar. Er waren achttien aardbevingen die een kracht hadden van 1,5 of hoger. In 2016 waren dat er dertien. De zwaarste beving van vorig jaar, op 27 mei in Slochteren, had een magnitude van 2,6.
De aardbevingen worden veroorzaakt door de gaswinning in Groningen. Dit heeft in sommige gevallen schade aan de huizen als gevolg. De gaswinning in de provincie is daarom de afgelopen jaren meermaals verlaagd, per 1 oktober van 2017 wordt 21,6 miljard kuub per jaar uit de grond gehaald.
Schadeprotocol
Op dit moment is er geen schadeprotocol, dat geldt als handboek voor hoe de schademeldingen worden afgehandeld. Dat betekent volgens het CVW niet dat er niets met de meldingen wordt gedaan.
“We registreren elke melding en we sturen er ook een schade-expert naartoe om een rapport te maken. Maar dan stopt het op dit moment.”
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) laat aan NU.nl weten de situatie “te betreuren voor iedereen die op de een of andere manier hiermee is geconfronteerd”. “Op dit moment brengen wij de situatie in kaart.” De NAM moet binnen 48 uur een analyse opstellen en maatregelen voorstellen aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).
De lijsttrekker van de PVV in Utrecht heeft liever dat de moskee in de Utrechtse wijk Lombok afbrandt, dan dat het gebouw uitgroeit tot het symbool van Utrecht. Dat zei PVV-voorman Henk van Deún gisterenavond op de Utrechtse stadsradio Bingo FM.
Van Deún blikte in het radioprogramma samen met de Utrechtse DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur vooruit op de gemeenteraadsverkiezingen in maart.
Verbazing
Toen de presentator aan de PVV-politicus vroeg of de ULU-moskee in de Utrechtse wijk Lombok ooit een symbool van Utrecht zal worden, zei Van Deún: “Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als een godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme. En het nazisme willen we absoluut niet in Nederland.”
Daarop greep de presentator van het programma in. Hij zei dat hij het geen handige opmerking vond van de PVV’er en bood de politicus aan zijn opmerking terug te nemen. Van Deún weigerde.
Haatzaaiende politici
Ook de in de uitzending aanwezige Utrechtse DENK-politicus Sungur was verbaasd over de opmerking van de PVV’er. Hij vroeg zich hardop af wat er moet gebeuren met haatzaaiende politici.
De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok is zich rotgeschrokken van de uitspraak van PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij er niet rouwig om zou zijn als de moskee afbrandt. Het bestuur overweegt aangifte te doen tegen de uitspraak.
Henk van Deún was maandagavond te gast met DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur in een programma van stadszender Bingo FM. Sungur zei in de uitzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw wordt waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren. Van Deún was het daar niet mee eens en liet zich ontvallen: ,,Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken’’.
AD 16.01.2018
Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan, aldus Yucel Ydemir, voorzitter Ulu-moskee.
Spijtbetuiging
De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún wil in gesprek met het bestuur van de ULU-moskee in Lombok. Hij maakt zijn excuses aan het bestuur voor zijn woordkeuze, laat hij vandaag weten aan RTV Utrecht.
Gisteren zei de politicus dat hij de moskee in Lombok “bij wijze van spreken het liefst ziet afbranden”. In een schriftelijke reactie distantieert de politicus zich van zijn eerdere uitspraak. “De PVV wil moskeeën sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden! Geweld kan en mag nooit.”
AD 10.01.2018
UITSPRAAK
Van Deún deed zijn uitspraak in het politieke programma Stadhuisplein op stadszender Bingo FM. Ondanks herhaaldelijk aandringen van presentator Marc van Rossum du Chattel weigerde hij zijn woorden tijdens de uitzending terug te nemen.
Later op de avond brak op de sociale media een storm van kritiek los op Van Deún. Daarna stuurde hij een bericht uit via Twitter waarin hij zijn woorden ‘onhandig’ noemde en zei dat de PVV niet werkelijk wil dat moskeeën in brand worden gestoken.
Jongerenorganisaties van verschillende politieke partijen in Utrecht brachten vanmiddag een bezoek aan de ULU-moskee, om een statement maken tegen het verheerlijken van geweld en voor de vrijheid van godsdienst.
Van Deún zei 8 januari jongstleden bij de regionale radiozender Bingo FM over de Utrechtse Ulu-moskee: ‘Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.’
De discriminatieofficier Midden-Nederland heeft deze uitspraken getoetst aan de wet, aldus het Openbaar Ministerie. ‘Hierbij is gekeken naar de discriminatieartikelen maar ook naar opruiing.’ Ook heeft de officier advies ingewonnen bij het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie van het Openbaar Ministerie.
Kwetsende uitlatingen over een godsdienst, zoals gedaan door Van Deún, zijn niet strafbaar, luidt nu het oordeel. ‘De wet stelt dat er sprake is van discriminatie wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen wegens (onder meer) hun ras of godsdienst. Voor aanhangers van de betreffende godsdienst kunnen dergelijke uitlatingen grievend zijn, maar het betekent niet dat de uitlatingen betrekking hebben op de aanhangers zelf. Dat maakt dat de uitlatingen van de PVV’er, hoe kwetsend of schokkend ook, in de zin van de wet niet strafbaar zijn.’
Evenmin is er volgens de officier van justitie sprake van opruiing, ‘aangezien niet wordt opgeroepen tot het plegen van strafbare feiten’. ‘Dit betekent dat de aangifte niet tot strafrechtelijke vervolging zal leiden.’
Volgens advocaat Anis Boumanjal, die op verzoek van de Ulu-moskee de juridische kant heeft bekeken van de aangifte, heeft het Openbaar Ministerie ‘te rigide’ geoordeeld. Van Deun overtreedt volgens de advocaat wel degelijk de wet: hij zou aanzetten tot haat, discriminatie en geweld. In overleg met zijn cliënt zal de advocaat nog bepalen of hij een artikel-12-procedure in werking zet, om het Openbaar Ministerie alsnog te dwingen tot vervolging over te gaan.
Boumanjal: ‘Hoewel hij niet expliciet heeft gezegd dat mensen de moskee in brand moeten steken, is de strekking van de uiting doorslaggevend. Zeker in een context van een tijdsgeest waarin geweld tegen moskeeën voorkomt. Bovendien is de PVV een invloedrijke partij met veel sympathisanten.’
‘Als mensen bang zijn, is een grens overschreden’
‘We hebben liever dat de Ulu-moskee afbrandt’, zei de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Dat kan echt niet, vindt moskee-voorzitter Aydemir. Hij heeft aangifte gedaan.
NU 14.02.2018 Henk van Deún, lijsttrekker van de PVV in Utrecht, heeft geen strafbare uitspraken gedaan toen hij bij radio Bingo FM vertelde dat hij de ULU-moskee ‘bij wijze van spreken’ liever zou zien afbranden. Dat meldt het Openbaar Ministerie (OM) woensdag.
De discriminatieofficier van het OM heeft de uitspraken die Van Deún begin januari deed getoetst en geconcludeerd dat het geen van de discriminatie artikelen in het Wetboek van Strafrecht overtreedt.
De ULU-moskee deed naar aanleiding van de uitspraken van de Utrechtse lijsttrekker aangifte van discriminatie op maandag 15 januari. In de radio-uitzending zei Van Deún dat hij tegen moskeeën in Nederland was en dat de PVV de islam niet als godsdienst erkent.
Volgens het OM stelt de wet dat er sprake is van discriminatie ‘wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen wegens (onder meer) hun ras of godsdienst’. Kwetsende uitlatingen zijn echter niet strafbaar. Ook is er geen sprake van opruiing omdat de lijsttrekker niet zou hebben opgeroepen tot het plegen van strafbare feiten.
Telegraaf 14.02.2018 PVV’er Henk van Deún heeft zich volgens de wet niet schuldig gemaakt aan discriminatie toen hij zich op radiozender Bingo FM negatief uitliet over moskeeën. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft zijn uitspraken getoetst aan de wet en concludeert dat die niet strafbaar zijn. Er komt dan ook geen strafrechtelijke vervolging.
De Utrechtse PVV-lijsttrekker Van Deún doelde op 8 januari in het radioprogramma op de ULU-moskee toen hij zei: ,,Wij hebben liever dat ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.” De moskee in Utrecht deed daarop aangifte van discriminatie. De officier heeft gekeken naar discriminatie en daarnaast naar opruiing. Van beide is geen sprake, aldus het OM.
Volgens de wet is er sprake van discriminatie wanneer een uitlating betrekking heeft op een groep mensen, als dat bijvoorbeeld gaat over hun ras of godsdienst. Van Deún heeft zich kwetsend uitgelaten over een godsdienst, maar dat is niet strafbaar, stelt de officier.
Zijn uitspraken hadden geen betrekking op de aanhangers van de bedoelde godsdienst zelf. ,,Dat maakt dat de uitlatingen van de PVV ‘er, hoe kwetsend of schokkend ook, in de zin van de wet niet strafbaar zijn”, zo verklaart het OM. Ook van opruiing is geen sprake, omdat Deún niet oproept tot het plegen van strafbare feiten.
De landelijke PVV wil onder meer de moskeeën en islamitische scholen in Nederland sluiten.
AD 14.02.2018 PVV’er Henk van Deún heeft zich volgens de wet niet schuldig gemaakt aan discriminatie toen hij zich op radiozender Bingo FM negatief uitliet over moskeeën. Het Openbaar Ministerie (OM) concludeert dat zijn uitspraken niet strafbaar zijn. Er komt dan ook geen strafrechtelijke vervolging.
Van Deún doelde op 8 januari in het radioprogramma op de ULU-moskee, toen hij zei: ,,Wij hebben liever dat-ie afbrandt, bij wijze van spreken. Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.”
De moskee in Utrecht deed daarop aangifte van discriminatie. De officier heeft onderzoek gedaan naar discriminatie en naar opruiing. Van beide is geen sprake, aldus het OM.
Telegraaf 16.01.2018 De Utrechtse Ulu-moskee heeft aangifte gedaan tegen PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Die zei dat hij, in plaats van dat het een gebouw wordt om trots op te zijn, liever zou zien dat de moskee afbrandt. PVV-leider Geert Wilders noemt die uitspraak ‘niet handig geformuleerd’.
Telegraaf 16.01.2018 De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún had beter niet kunnen zeggen dat hij een moskee in zijn stad liever zou zien afbranden. Toch staat PVV-leider Geert Wilders nog „helemaal achter hem”, verzekert hij.
„Hij heeft gezegd dat dat bij wijze van spreken was”, voert Wilders ter verdediging aan. „Hij had het beter helemaal niet kunnen zeggen – dat vindt hij inmiddels zelf ook.”
De Utrechtse Ulu-moskee, de moskee waarover Van Deún sprak, heeft aangifte tegen de PVV’er gedaan. Wilders „vindt dat nooit erg sterk.” „Je schiet er denk ik weinig mee op. Want hij heeft zelf al aangegeven de dag erna dat hij dat zo beter niet had kunnen zeggen.”
Om de uitlatingen van Van Deún ontstond commotie. Hij nam zijn woorden na een paar uur terug en sprak van „een wat onhandige woordkeuze. Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
AD 16.01.2018 De Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún had beter niet kunnen zeggen dat hij een moskee in zijn stad liever zou zien afbranden. Toch staat PVV-leider Geert Wilders nog ‘helemaal achter hem’, verzekert hij.
,,Hij heeft gezegd dat dat bij wijze van spreken was”, voert Wilders ter verdediging aan. ,,Hij had het beter helemaal niet kunnen zeggen – dat vindt hij inmiddels zelf ook.”
De Utrechtse Ulu-moskee, de moskee waarover Van Deún sprak, heeft aangifte tegen de PVV’er gedaan. Wilders ‘vindt dat nooit erg sterk’. ,,Je schiet er denk ik weinig mee op. Want hij heeft zelf al aangegeven de dag erna dat hij dat zo beter niet had kunnen zeggen.”
Om de uitlatingen van Van Deún ontstond commotie. Hij nam zijn woorden na een paar uur terug en sprak van ,,een wat onhandige woordkeuze. Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
NOS 16.01.2018 De schrik zit er goed in bij bezoekers van de Utrechtse Ulu-moskee. Vorige week zei de lokale PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij “bij wijze van spreken” liever had dat hun moskee afbrandt, dan dat het gebedshuis een gebouw wordt waar Utrechters trots op zijn, zoals de Domtoren.
Gisteren deed het moskeebestuur aangifte tegen Van Deún, die met zijn opmerking zou aanzetten tot discriminatie, haat en geweld. De moskeegangers zijn bang, zei bestuurder Yucel Aydemir vanmorgen in de Volkskrant. Ze wilden weten of de deuren tijdens het bidden op slot gaan. “Sommige ouders durven hun kinderen niet meer naar ons toe te sturen.”
Aan de andere kant komen er ook veel steunbetuigingen uit de stad. Aydemir: “Dat is fantastisch. Het versterkt mijn warme gevoelens voor Utrecht, waar ik niet meer weg wil.”
Gesterkt door de warmte
Het is een reactie die Hassan Barzizaoua uit Culemborg maar al te goed kent. Ook zijn moskee werd doelwit, maar kon rekenen op veel sympathie uit de samenleving.
Het gebouw waarin de nieuwe moskee van de Gelderse plaats moest komen, een oud zwembad, brandde eind 2016 volledig af. Het pand was niet verzekerd, de schadepost enorm.
Steun kwam snel op gang: de buren stuurden een kaartje en kerken hielden inzamelingsacties. “De hele stad heeft zich gebundeld tegen dit onrecht”, zegt Barzizaoua. “We kregen de burgemeester langs. We voelden ons gesterkt door de warmte van de stad.”
Beledigingen, bekladdingen, zelfs een pseudo-christelijke inwijding met varkensbloed op de plek waar een moskee komt te staan: moslims in Nederland zijn volgens politiecijfers jaarlijks honderden keren het slachtoffer van discriminatie. Veel vaker dan andere geloofsgroepen.
De politie maakte in 2016, het jaar waarover de meest recente cijfers bekend zijn, melding van 364 incidenten van moslimdiscriminatie. Het overgrote deel (82 procent) gaat om belediging, veelal het gebruik van scheldwoorden (waarvan terrorist nog de mildste is) of varkens(-delen) om mensen te beledigen.
In een op de tien gevallen was sprake van vernieling, zoals het ingooien van ramen of het bekladden van een gevel.
Voor de Culemborgse moskeebestuurder staat vast dat de brand is aangestoken. “Het gas en de elektriciteit waren afgesloten.” Toch wilde hij destijds niet te lang blijven nadenken over wie dit op zijn geweten kan hebben. “Met elkaar waren we sterk genoeg om onze emoties het hoofd te bieden.”
Wat daarbij hielp was dat het gebouw nog niet in gebruik was genomen als moskee, waardoor de moslimgemeenschap niet het gevoel had dat er een gebedshuis in brand was gestoken.
Geen verdachten aangehouden
Voor noch na de brand heeft hij een afkeer vanuit Culemborg gemerkt richting de moskee. Het is dan ook niet duidelijk of de vermoedelijke brandstichting een racistische achtergrond had. In dezelfde nacht dat het zwembad afbrandde, gingen ook zes auto’s in de buurt in vlammen op.
De politie in Culemborg laat desgevraagd weten nog steeds rekening te houden met brandstichting, maar na meer dan een jaar zijn er nog geen verdachten aangehouden.
Jullie zijn in de brand, uit de brand, aldus buurman moskee Culemborg.
Het is alsof de brand de moslims in Culemborg en de andere inwoners dichter bij elkaar heeft gebracht, zegt Barzizaoua. Hij moet denken aan wat een van de buren tegen hem zei. “Het is cru om te zeggen, maar jullie zijn in de brand, uit de brand.”
Het moskeebestuur heeft de tekeningen voor de nieuwe moskee bijna af en hoopt voor het eind van dit jaar alle vergunningen rond te hebben. “Als dat lukt, kunnen we volgend jaar beginnen met bouwen.”
Wilders keurt uitspraak af
Partijleider Geert Wilders vindt dat de Utrechtse PVV-lijsttrekker de uitspraak beter niet had kunnen doen. Toch blijft Van Deún lijsttrekker. “Ik heb heel veel vertrouwen in hem”, zei Wilders. “Hij heeft zelf ook gezegd dat hij dat beter niet had kunnen zeggen.”
VK 16.01.2018 ‘We hebben liever dat de ULU-moskee afbrandt’, zei de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Dat kan echt niet, vindt moskee-voorzitter Aydemir. Hij heeft aangifte gedaan.
Voorzitter Yucel Aydemir van de ULU-moskee in de Utrechtse wijk Lombok heeft maandag aangifte gedaan tegen de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún wegens aanzetten tot haat, discriminatie en/of geweld. Van Deún heeft vorige week in een radioprogramma van RTV-Utrecht gezegd: ‘Wij hebben liever dat de ULU-moskee afbrandt. Wij zijn echt tegen moskeeën.’ Hij bood daarvoor later zijn excuses aan.
Waar was u die maandagavond toen de PVV-lijsttrekker die uitspraken deed?
‘Ik was in de ULU-moskee. Ik had de radio niet aan. De appjes bleven binnenstromen van: ‘Horen jullie wat die stomme PVV’er over jullie zegt?’ Toen ik zag waar het over ging, schrok ik me rot.’
Hoe reageerden jullie bezoekers?
‘Deze uitspraken hebben een enorme impact, mensen zijn bang. Zij vroegen mij of ze beveiligd waren tijdens het bidden, of de deur van de moskee dan op slot gaat. Voor het vrijdaggebed heb ik politie en handhaving ingeschakeld voor extra veiligheid, dat is niet leuk. Ik heb de bezoekers ook toegesproken en opgeroepen tot kalmte. Voor onze koranweekendschool ontvingen we wat afmeldingen. Sommige ouders durven hun kinderen niet meer naar ons toe te sturen.’
Wat voor moskee is de ULU-moskee?
Aanzetten tot haat en geweld
Advocaat Anis Boumanjal heeft op verzoek van de ULU-moskee de juridische kant bekeken van de aangifte. Volgens hem overtreedt de PVV-lijsttrekker met zijn uitspraken artikel 137D van het Wetboek van Strafrecht: hij zet aan tot haat, discriminatie en geweld. ‘Hoewel hij niet expliciet heeft gezegd dat mensen de moskee in brand moeten steken, laat dat de strafbaarheid van de uitlating onverlet. De strekking van de uiting is doorslaggevend.
Dat het niet waarschijnlijk is dat men de moskee daadwerkelijk in brand zal steken, is evenmin een vereiste, aldus Boumanjal. ‘Zeker in een context van een tijdsgeest waarin geweld tegen moskeeën voorkomt. Bovendien is de PVV een invloedrijke partij met veel sympathisanten.’ De excuses van Deún doen volgens Boumanjal niets af aan het strafbare feit. ‘Dat is dan al gepleegd. En in de uitzending zelf wilde hij zijn woorden niet terugnemen.’ Van Deún was maandag niet bereikbaar voor commentaar.
‘Het is de grootste moskee van Nederland. Een Turkse moskee, met naast ongeveer de helft bezoekers van Turkse afkomst ook bezoekers van Marokkaanse, Tunesische, Libanese, Afrikaanse en Pakistaanse afkomst, bekeerlingen, enzovoort. We zijn open, laagdrempelig en staan midden in de samenleving.
Op de begane grond is een groot restaurant, dat door mensen uit de hele stad wordt bezocht. In de moskee zijn ruimtes te huur waar bijvoorbeeld de gemeente buurtvoorlichtingsavonden houdt. Voor niet-moslims die bij ons willen bidden hebben we een stilteruimte. We doen mee aan dodenherdenking. Scholieren uit het hele land komen bij ons op excursie.
‘Er wordt gezegd dat wij een Erdogan-moskee zijn waar aanhangers van Gülen niet welkom zouden zijn. Maar ik zeg nadrukkelijk: iedereen is welkom. Ik zelf ben twaalf jaar raadslid geweest voor de PvdA. Ik ben nog steeds lid van die partij, maar ik sta niet meer op de kieslijst. Nu ben ik directeur van een islamitische basisschool in Arnhem.’
Waarom heeft u besloten aangifte te doen?
‘Moslims en moskeebesturen incasseren veel, we hebben een olifantenhuid gekregen voor beledigingen. Maar als mensen met angst naar een moskee komen, is een grens overschreden. Wij weten dat er vrijheid van meningsuiting is. Maar het gaat te ver als iemand iets roept dat een ander kan overhalen over te gaan tot geweld. Zeker in een tijd dat er geweld en bedreigingen plaatsvinden van moslims en moskeeën. Vorige week kregen gelovigen in Zaandam nog op bloed gelijkende verf op hun deur.’
De PVV-lijsttrekker heeft toch zijn excuses aangeboden voor zijn uitspraak?
‘In het radiogesprek zelf wilde hij zijn woorden niet terugnemen, ook niet toen de presentator hem vroeg of hij niet te ver ging. Toen er later ophef ontstond, heeft hij excuses gemaakt. Hij zou ook persoonlijk bij ons langskomen voor excuses. Dat is nog niet gebeurd.’
Gezegd wordt: de PVV krijgt geen poot aan de grond in het overwegend links-progressieve Utrecht?
‘Ik denk niet dat we in Utrecht lacherig moeten doen over de PVV, ik vrees dat ze hier zo drie à vier raadszetels kunnen bemachtigen. Zij wakkeren antimoslimgevoelens aan, er hoeft maar één iemand door zo’n uitspraak op een idee gebracht te worden en er is een ramp.’
Heeft de moskee steun ontvangen na de uitspraken?
‘Uit de hele stad ontvingen we steun, van de jongerenorganisaties van de politieke partijen die naar ons toekwamen, van Joodse en christelijke organisaties. Dat is fantastisch. Het versterkt mijn warme gevoelens voor Utrecht, waar ik niet meer weg wil.’
Telegraaf 15.01.2018 De Ulu-moskee in Utrecht heeft maandag aangifte gedaan tegen de plaatselijke PVV-lijsttrekker Henk van Deún. De PVV’er zei vorige week in een radio-uitzending dat hij de moskee liever zou zien afbranden. Volgens de moskee zet die uitspraak aan tot haat, discriminatie en geweld.
Een paar uur na de uitzending kwam Van Deún erop terug op Twitter. „Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.”
De advocaat van de moskee, Anis Boumanjal, vindt de uitspraak van Van Deún „niet onhandig, zoals hijzelf op Twitter zegt, maar strafbaar.”
’Kan niet zomaar dingen zeggen’
Met de aangifte wil de moskee laten zien „dat je niet zomaar dingen kan zeggen die aanzetten tot geweld”. Volgens Boumanjal zijn door de uitspraak „in de huidige tijdsgeest, waarin agressie tegen moslims aanwezig is, er ongebruikelijk veel commotie en angstgevoelens bij de moskeegangers ontstaan”.
De politie bevestigt dat de aangifte inmiddels is gedaan.
AD 15.01.2018 De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok doet vanmiddag aangifte tegen de Utrechtse PVV-lijsttrekker Henk van Deún. Volgens het bestuur zet de PVV’er aan tot discriminatie, haat en geweld. Eerder deze week deed een inwoner van Zaandam ook al aangifte tegen de PVV-er.
Van Deún zei een week geleden in een gesprek op stadsradio Bingo FM over de Ulu-moskee dat hij liever heeft dat ‘de moskee afbrandt, bij wijze van spreken’. Toen over de uitspraak ophef ontstond, liet Van Deún weten dat de opmerking niet handig was en dat hij het niet letterlijk bedoelde.
De moskee heeft desalniettemin na ‘ampel beraad’ besloten aangifte te doen tegen de PVV’er. „Het gaat niet alleen om de angstgevoelens die door zo’n opmerking worden aangewakkerd”, zegt advocaat Anis Boumanjal. „Van Deún heeft door zijn krachtige retoriek aangezet tot haat, discriminatie en geweld. Het moet voor hem duidelijk zijn geweest dat hij met zijn woorden mensen zou kunnen aansporen tot haat of geweld.”
Presentator
Hier komt volgens Boumanjal nog eens bij dat in de uitzending Van Deún van de presentator de kans kreeg om zijn woorden terug te nemen. „Van Deún greep deze mogelijkheid niet aan om gas terug te nemen. Daarmee nam hij op z’n minst de aanmerkelijke kans voor lief dat er iemand zou zijn die de daad bij het woord zou voegen. Dat die kans reëel is te noemen, is gezien het recente geweld dat is gepleegd op andere moskeeën en de tijdsgeest waarin we leven, een gegeven.”
Volgens Boumanjal is daarmee echt een grens bereikt. De moskee doet om 16.00 uur op het politiebureau aan de Marco Pololaan aangifte van aanzetten tot haat, discriminatie of geweld (artikel 137 d). „We hebben er lang over zitten denken wat we ermee zouden doen”, zegt moskeevoorzitter Ycel Aydemir. „Wij kunnen best veel hebben en incasseren best veel. Onze huid is dikker dan een olifant, maar wij vinden dat er nu echt een grens is overgegaan door de angst die er is gekweekt.”
Provocaties
Aydemir heeft afgelopen vrijdag zijn leden toegesproken. „Ik heb gezegd: blijf rustig. Ga niet in op provocaties, doe niet hetzelfde als de PVV doet en zoek niet de confrontatie. De angst onder de leden heeft me echt geraakt. De veiligheid van onze bezoekers is hiermee in gevaar. Bij ons komen niet alleen leden, maar ook leerlingen en niet-moslims. Als mensen niet zonder angst over straat kunnen of een locatie kunnen bezoeken, dan word je ook beknot in je vrijheid.”
Volgens Aydemir is er intussen een gesprek geweest met Henk van Deún. „Dat was geen face-to-face-gesprek. Dat gaat nog wel gebeuren. Vanuit onze kant is dat in ieder geval wel wenselijk. Wij staan open voor de dialoog. Hoe de PVV hiermee omgaat is aan hen.”
Henk van Deún wil niet reageren op de aangiftes.
Asielzoekerscentrum
De Utrechter Nel Stins (52) kreeg vorig jaar april een werkstraf van 24 uur opgelegd voor haar oproep om moskeeën in brand te steken. Ze deed die oproep in maart vorig jaar tijdens een demonstratie op het Lucasbolwerk tegen de komst van een asielzoekerscentrum naar Utrecht.
Stins riep onder meer, onder bijval van medestanders: ‘De brand erin, in de moskeeën’. Later verscheen er een filmpje op YouTube waarin haar oproep te zien was. Het Openbaar Ministerie vond dat daarmee sprake was van opruiing en het aanzetten tot haat en discriminatie.
BB 10.01.2018 De gemeente Nieuwegein neemt geen maatregelen tegen ambtenaar Henk van Déun, die in zijn hoedanigheid als Utrechtse PVV-lijsttrekker zei dat hij een moskee in de wijk Lombok liever zou zien afbranden.
Strikt onderscheid
Of Van Deún, die als teamcoördinator juridische zaken en handhaving werkzaam is bij de sociale dienst van de gemeente Nieuwegein, intern is aangesproken op zijn uitspraken bij de Utrechtse radiozender Bingo FM, wil de gemeente Nieuwegein ook niet zeggen. ‘Iedere ambtenaar mag een politieke nevenfunctie vervullen, zoals fractieleider’, laat de gemeentesecretaris desgevraagd weten. ‘Wij maken een strikt onderscheid tussen de ambtelijke functie en de politieke rol die een medewerker vervult. Wij gaan niet over de politieke keuzes van ambtenaren, tenzij door die keuze het functioneren van de medewerker in gevaar komt. Individuele personele gevallen bespreken wij niet in de pers.’
Professioneel
John Bijl, directeur van het Perikles-instituut, vindt dat de gemeente Nieuwegein hiermee gepast reageert. ‘De afweging of Van Deúns functioneren als ambtenaar in het geding is, is bovendien niet aan het college maar aan zijn collega-ambtenaren en klanten. Als zij vinden dat er door zijn uitspraak een onwerkbare situatie is ontstaan, is er eventueel aanleiding toe om hem intern aan te spreken op zijn uitlating. Ik ga ervanuit dat Van Deúns collega’s professioneel genoeg zijn om onderscheid te maken tussen zijn hoedanigheid als ambtenaar en zijn hoedanigheid als politicus. Daarnaast verwacht ik niet dat hij als ambtenaar of als PVV’er met een doosje lucifers rondloopt.’
Uitglijder
Van Deún gaf naar aanleiding van de ophef over zijn uitspraak via Twitter te kennen dat zijn woordkeuze ‘wat onhandig’ was. ‘Wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit’, voegde Van Deún daaraan toe. Bijl: ‘Daarmee maakt hij nog niet echt excuses voor zijn uitspraken. Het zou de politicus Henk van Deún sieren als hij dat zou doen. Ik ben geneigd deze kwestie wat milder te bezien. Hij heeft gewoon een uitglijder gemaakt.’
Hellend vlak
Bijl vindt dat overheden zich op een hellend vlak zouden begeven als ambtenaren door hun werkgever op hun politieke uitspraken worden beoordeeld. ‘Als we daar anders over zouden denken, zou geen enkele ambtenaar nog een politiek ambt kunnen vervullen. Om Van Deún met pek en veren de gemeentegrenzen over te jagen, zou echt te ver gaan.’
AD 09.01.2018 De Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok is zich rotgeschrokken van de uitspraak van PVV-lijsttrekker Henk van Deún dat hij er niet rouwig om zou zijn als de moskee afbrandt. Het bestuur overweegt aangifte te doen tegen de uitspraak.
Van Deún was maandagavond te gast met DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur in een programma van stadszender Bingo FM. Sungur zei in de uitzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw wordt waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren. Van Deún was het daar niet mee eens en liet zich ontvallen: ,,Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken’’.
Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan, aldus Yucel Ydemir, voorzitter Ulu-moskee.
Volgens moskeevoorzitter Yucel Ydemir is de uitspraak op z’n zachts gezegd ‘niet lekker binnengekomen’. ,,Het leidt bij ons tot veel irritatie en frustratie, maar ook tot angst. Er hoeft maar een iemand te zijn die de uitspraak ziet als een oproep om tot actie over te gaan. Van leden kwamen gisteravond dan ook veel bezorgde reacties binnen. Het was voor de bestuursleden geen rustige nacht.’’
Ydemir wil niet ingaan op de vraag of de moskee vannacht extra is beveiligd. ,,Ik ben in gesprek met de burgemeester, de politiek en het Openbaar Ministerie. We overwegen aangifte te doen. Wij kiezen er altijd voor om de band te bewaren en niet mee te gaan in het populisme van de PVV, maar de vraag daarbij is natuurlijk wel: wat is de limiet? Dit is wel heel bedreigend. Nu is de maat vol.’’
De voorzitter is van plan om deze week de leden toe te spreken. ,,Hierin zal ik ze oproepen tot kalmte. Wij willen dat er ruimte is voor andersoortige ideeën en meningen en niet voor haat. Wij zullen mensen dan ook nooit aanwakkeren tot geweld.’’
DENK-leider Sungur is ook ‘behoorlijk geschrokken’ van de opmerking van de PVV’er. ,,De uitlating zou je kunnen zien als aanzetten tot haat en geweld, iets waar wij absoluut tegen zijn. Ik denk dat je zoiets heel serieus moet nemen, want als er iemand is die tot actie overgaat, hoe kunnen we dat dan uitleggen? Er moet een grens getrokken worden, dit kan niet, aangifte lijkt mij daarom goed.’’
Twitter
Ik ken Henk, het komt wel goed, aldus René Dercksen, PVV-fractievoorzitter in de Provinciale Staten.
Van Deún zwakte gisteravond op Twitter zijn uitspraak wat af. ,,Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen ook in Utrecht moskeeën sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit.’’ Tegen het AD zegt hij: ,,Dit zeggen was misschien niet handig.’’
René Dercksen, fractievoorzitter van de PVV in Provinciale Staten van Utrecht en samensteller van de Utrechtse kandidatenlijst wil niet veel kwijt over het voorval. ,,Ik ga er niets over zeggen.’’ Moet Van Deún vervangen worden? ,,Nee joh. Ik ken Henk, het komt wel goed.’’
Verschillende Utrechtse politieke jongerenorganisaties spreken zich vanmiddag, naar aanleiding van de uitspraak van Van Deún, uit tegen het verheerlijken van geweld en voor de vrijheid van godsdienst.
AD 08.01.2018 Henk van Deún (62), de lijsttrekker van de PVV in Utrecht bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, heeft toch zijn excuses gemaakt voor een omstreden uitspraak over de Ulu-moskee in de Utrechtse wijk Lombok die hij eerder maandagavond deed in het programma Stadhuisplein van Bingo FM, een Utrechtse zender.
Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit. #PVV#pvvutr
,,Vanavond ophef over een wat onhandige woordkeuze van mij, maar wij willen moskeeën ook in Utrecht sluiten en natuurlijk niet dat ze afbranden. Geweld kan en mag nooit”, aldus de PVV’er via Twitter.
Van Deún was in de uitzending te gast, net als DENK-lijsttrekker Mahmut Sungur en de lijsttrekker van de Piratenpartij. Sungur zei in de inzending te hopen dat de Ulu-moskee een gebouw zal worden waar Utrechters met trots naar kijken, te vergelijken met de Domtoren.
Van Deún was het daar niet mee eens en kwam daarna met een opmerkelijke uitspraak. „Wij hebben liever dat hij afbrandt, bij wijze van spreken”, waren zijn woorden. „Wij zijn echt tegen moskeeën in dit land. Wij erkennen de islam niet als een godsdienst. Het is een ideologie, net als nazisme.”
Als de presentator van het programma ingrijpt en hem vraagt die opmerking terug te nemen, doet hij dat niet. „Wij zijn tegen moskeeën en vinden dat die allemaal moeten sluiten.” Vervolgens benadrukt hij dat de besluitvorming daarover ligt bij de Tweede Kamer en niet in de lokale politiek.
Ook later in de uitzending neemt de lijsttrekker van de PVV zijn woorden niet terug. „Ik heb echt niks tegen moslims, laat dat duidelijk zijn. Maar waar ik niet mee geconfronteerd mee wil worden, is met de gevolgen van de islam, zoals hoofddoekjes.”
Van Deún zegt in een reactie tegen het AD dat zijn uitspraken ‘misschien niet handig zijn’. „Wij zijn tegen moskeeën, maar mensen moeten niet het idee hebben dat wij moskeeën in brand gaan steken.” Volgens hem gebruikte hij het woord omdat het kort daarvoor in de uitzending ging over autobranden. „Het was op het randje. Maar als de moskee zou verdwijnen, laat ik daar geen traan om.”
Eerder vandaag gaf Van Deún een toelichting op het verkiezingsprogramma van de PVV in Utrecht. Van Deún wil als PVV’er laten zien dat zijn partij ‘iets kan toevoegen aan de stad’. „Het gaat erom dat je niet bang hoeft te zijn dat je auto in de fik vliegt, dat je gewoon in Kanaleneiland kunt lopen zonder dat er iets naars gebeurt, en openlijk homo kunt zijn en hand in hand kunt lopen zonder dat je alert moet zijn dat iemand je, al dan niet verbaal, aanvalt.” Ook gaf hij aan de alFitrah-moskee bestuurlijk te willen aanpakken. „Op grond van de openbare orde en bescherming voor de kinderen, kunnen we deze moskee via de bestuurlijke weg aanpakken.”
Reacties
Verschillende gemeenteraadsleden vielen maandagavond direct over de uitspraken van de PVV-voorman. „Bah! Dit is dus de reden waarom D66 Utrecht samenwerking met de PVV uitsluit! Voor discriminatie is geen plek in Utrecht”, schrijft D66-lijsttrekker Klaas Verschuure op Twitter. Zijn VVD-collega Dimitri Gilissen is ook boos. „Wat een walgelijke opmerking: Utrecht onwaardig en ver over de grens.” Maarten van Ooijen van de ChristenUnie noemt de uitspraken ‘bizar’.
Kortom, er is hier altijd wel iets om over te zeiken. Ze zeggen in Den Haag daarom:Een dag nie gezeik, is een dag nie geleef.
Disclaimer: Dit is een non-profit site. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van rechtenvrij materiaal via o.a. de Wikimedia Commons-licenties. Mocht u bezwaar hebben tegen de plaatsing van enig beeldmateriaal op deze site, omdat u bijvoorbeeld rechthebbende bent, laat u dan zo snel mogelijk een bericht achter opdat er zo spoedig mogelijk actie ondernomen kan worden.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c997ee42-2a9f-11e8-aee6-7b99c55093e3.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4de03602-0e3d-11e8-9016-ababaf1165d5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/88696d7e-600a-11e8-8e84-5b0accd0fdcd.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/102953ce-00f1-11e8-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d0e7072c-fb6b-11e7-9319-5904d0dd3e26.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/64a6ce9c-febf-11e7-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/11edc194-fb5c-11e7-8002-6b9c7d637c72.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d56eee04-fb6b-11e7-8002-6b9c7d637c72.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6e5d5bb8-e32a-11e8-a580-872c628ededa.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7e1cc142-0bee-11e8-b574-9734ae92ddf3.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fc5c9776-0054-11e8-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/afceb9e2-fbc8-11e7-b435-b9e2e67ea4b5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fd5f8e3c-facb-11e7-8249-691029e9a111.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7b6d8e7a-f94e-11e7-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/2a3de722-f5dc-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7088fffc-f4c2-11e7-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/548e4636-f49a-11e7-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/692a3322-035c-11e8-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
Liesbeth v Tongeren@GroenLiesbeth
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7233f294-0327-11e8-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a83cfaea-02a8-11e8-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/fafce9dc-0138-11e8-a3dc-fb7c8c5cade6.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d0e23826-0117-11e8-b871-8756f6a65ff4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8035dfe2-003e-11e8-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/bbe14190-0006-11e8-9b58-f72af119b11c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3e572f1a-fe89-11e7-9cb8-9daa7688e1a0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d2f7223a-fd38-11e7-99b4-d92664bc731c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/d421e742-fd58-11e7-8f6f-8b593b2b769e.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3e47e7f2-fce6-11e7-9de5-2bc414a23618.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1100fa56-fc6c-11e7-a300-211a3515615e.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ec13f738-fbae-11e7-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/04ff9ce6-fb7f-11e7-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/ce8d6e92-fb09-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/95b9e996-fad3-11e7-9cb8-9daa7688e1a0.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/311e6316-faf8-11e7-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/1c8be66c-fa35-11e7-841f-3b873b42622b.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/55f93e3c-fa98-11e7-b032-630e4159238c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9919f982-f92a-11e7-8f6f-8b593b2b769e.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0958c84a-f840-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cc17e0d0-f761-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/cc2b5d86-f761-11e7-8935-156c04c3bfa4.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/e0041e10-f7b1-11e7-b2b7-9d1b65c11118.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f6f6184e-f6e9-11e7-894b-91bedd84767f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/4f4154f2-f6e8-11e7-be1b-1f4330cd380d.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/643242fa-f6dd-11e7-894b-91bedd84767f.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c7e6cb14-f62d-11e7-8002-6b9c7d637c72.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/328395b0-f624-11e7-9de5-2bc414a23618.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/245c9d94-f627-11e7-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/6d67d814-f627-11e7-b398-f792e16657cb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/954cedf6-f60e-11e7-b435-b9e2e67ea4b5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/9575a98a-f60e-11e7-b435-b9e2e67ea4b5.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/a0780446-f603-11e7-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/120f73c8-f5f5-11e7-aab9-b7355df1d803.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c31a7cd0-f627-11e7-95c5-2d5e55ec9e61.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/c24d5e02-f524-11e7-8002-6b9c7d637c72.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/974b96a6-f556-11e7-9edf-91478e168c7c.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/b4192f80-f567-11e7-8925-cb82fe2245c2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/3c1c9f2c-f566-11e7-83f2-1f39c27e84db.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/67089072-f559-11e7-9a1a-e93828bb8edb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7079e864-f4c2-11e7-b4a5-2b3f83fbb6d7.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/40093c3a-f48a-11e7-82ec-91ef2ab9f19b.jpg)
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2018/01/080118bin_zeerijp_site.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0da9d246-117b-11e8-a1b1-e905ae55fbec.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/f7b660fe-f4c8-11e7-8f6f-8b593b2b769e.png)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8ef62f8c-fad5-11e7-8925-cb82fe2245c2.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0cc77e36-fa16-11e7-957b-75bdce89ec1c.jpg)
Debat in de Digitale Hofstad 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.